Agobard, Saint (archevêque de Lyon). S. Agobardi, Lugdunensis episcopi, Eginhardi abbatis, opera omnia...

Accedunt Claudii Taurinensis opuscula quae supersunt... Tomum

claudunt Ludovici cognomento Pii necnon filiorum ejus scripta, diplomata scilicet ecclesias.... 1851.

1/ Les contenus accessibles sur le site Gallica sont pour la plupart des reproductions numériques d'oeuvres tombées dans le domaine public provenant des collections de la
BnF.Leur réutilisation s'inscrit dans le cadre de la loi n°78-753 du 17 juillet 1978 :
*La réutilisation non commerciale de ces contenus est libre et gratuite dans le respect de la législation en vigueur et notamment du maintien de la mention de source.
*La réutilisation commerciale de ces contenus est payante et fait l'objet d'une licence. Est entendue par réutilisation commerciale la revente de contenus sous forme de produits
élaborés ou de fourniture de service.

Cliquer ici pour accéder aux tarifs et à la licence

2/ Les contenus de Gallica sont la propriété de la BnF au sens de l'article L.2112-1 du code général de la propriété des personnes publiques.

3/ Quelques contenus sont soumis à un régime de réutilisation particulier. Il s'agit :

*des reproductions de documents protégés par un droit d'auteur appartenant à un tiers. Ces documents ne peuvent être réutilisés, sauf dans le cadre de la copie privée, sans
l'autorisation préalable du titulaire des droits.
*des reproductions de documents conservés dans les bibliothèques ou autres institutions partenaires. Ceux-ci sont signalés par la mention Source gallica.BnF.fr / Bibliothèque
municipale de ... (ou autre partenaire). L'utilisateur est invité à s'informer auprès de ces bibliothèques de leurs conditions de réutilisation.

4/ Gallica constitue une base de données, dont la BnF est le producteur, protégée au sens des articles L341-1 et suivants du code de la propriété intellectuelle.

5/ Les présentes conditions d'utilisation des contenus de Gallica sont régies par la loi française. En cas de réutilisation prévue dans un autre pays, il appartient à chaque utilisateur
de vérifier la conformité de son projet avec le droit de ce pays.

6/ L'utilisateur s'engage à respecter les présentes conditions d'utilisation ainsi que la législation en vigueur, notamment en matière de propriété intellectuelle. En cas de non
respect de ces dispositions, il est notamment passible d'une amende prévue par la loi du 17 juillet 1978.

7/ Pour obtenir un document de Gallica en haute définition, contacter reutilisation@bnf.fr.

 PATROLOGLE

CURSUS COMPLETUS
SIVE
BIBLIOTHECA DNIVERSALIS, INTEGRA, UNIFORMIS, GOMMODA, OECONOMICA,

OMNIOM SS. PATRUM, DOCTORUM SCRIPTORUMQUE EGCLESIASTICORUM

QUI
AB JEYO APOSTOLICO AD INNOCENTII III TEMPORA
FLORUERUNT;
RECUSIO CHRONOLOGICA
OMNIUMQliJE EXSTITERE MONUMENTORIMCATHOLIC/ETRADITJONISPER DUODECIMPRIORA
EUeLESI^ S^ECULA,
'tXTA EDITIONES INTERSE CDMQUE
ACCURATISSIMAS, NONNUI.LIS CODICIBUS HANUSCRIPTIS COLLATAS,
PERQUAM DILIGENTER CASTICATAJ
COMMENTARUS
DISSERTATIONIBUS, LECTIONIBUSQUEVARIANTIBUS CONTINENTER ILLUSTRATA ;
GMHIBUS OPERIBCS POSTAMPLISSIMAS EDITIONES QU.ETRIBUS NOYJSSIMIS S.CCULIS DEBENTUR ABSOLUTAS
DETECTIS, AUCTA;
I.NDICIDUSPARTICULARIBUS
ANALYTICIS,SINGULOS SIVETOMOS, SIVEAUCTORES ALICIJUS MOMENTI
SUBSEQUENTIBUS, DONATA ;
CWITULIS 1NTRAirSCHTEXTU.MBITEDISPOSHIS, NECNON ETTITULIS SINGULARUM PAGINARUM MARGINEM SUPFRIORBM
DISTINGUENTIBUS
SCBJECTAMQUE MATERIAM SIGNIFICANTIBDS, ADORNATA ;
OPEBIBOS CUMDUBIIS TUMAPOCRVPIIIS,ALIQUA VERO AUCTORITATE 1NORDINE ADTKADITIONEM
ECCLESIASTICAM POLLF.NTIBOS, AMPLIFICAJA;
DDOBUS INDKSIBUS GENERAUBUS LOCLTLETATA : ALTERO SCII.ICET UERUM,QUOCONSULTO, QUIDQUI»
UHUSQUISQUE PATRUMIN QUODLIBET TIIEMA SCRIPSKRIT UNOINTUITU CONSPICIATUR ; ALTEIIO
SCUIPTUU^ESACU^E, EX QDOLECTORI COMPERIRE SIT OBVIUM QUINAM PATRES
ET IN QUIBCSOPERUM SUORUM LOCISSINGULOS SINGUI.ORUM LIBROHUM
SCRIPTURiETEXTUS COMMENTATI SINT.
IDITIOACCURATISSIMA, CETERISQUEOMNIBUS FAOLEANTEPONENDA, Sl PEIIPENMNTUR : CHARACTERUM NITIDITAS,
CIIART.CQIALITAS, INTEGRITAS
TEXTUS,PERFECTIO COHREC TIONIS, O PEIIUM RECUSORDM TUM VARIETAS
TUMNUMERUS, FORMA VOLUMINUMPF.RQUAM COMMODA SIBIQUEINTOTOOPF.RIS DECURSU CONSTANTER
«IHILIS,PRETIlEVIGUITAS,
PR.ESEHTIMQUE ISTACOLLECTIO, UNA, METIIODICA ETCURONOLOGICA,,^^/^^
SEXCENTORUM FRAGMENTORUM OPUSCULORUMQUE IIACTENUS IIIC ILLICSPARSORUM , / }^//
PAIMUM AUTEMIN NOSTRA BIBLIOTRECA, EX OPERIBUS ADOMNES / ETATES , / £ (Z^SK
LOCOS,L1NGUA5 FORMASQUE PERTINENTIBUS , COADUNATORUM. / ^. \
SERIES SECUNDA, M•—\ £
VAQUAPRODEUNTPATRES, DOCT6RKS ECCLESI^E
SCRIPTORESQUE LATIN/E \ • &.
A GREGOUIO MAGNOAD LNNOLENHUMIII. * '^
ACCURANTE J.-P. MIGNE,
O^v"
BIBLIOTHECJE CLERI ONIVERBa:, \' ••
SIVI
CLRSUUMCOMPLETORUMIN SINGULOSSCIENTI/E ECCLKSIASTICJE
RAMOSEDITORB.

PATROLOGIABINA EDITIONETYPIS MANDATA EST, ALIANEMPE LATINA,ALIAGR^CO-LATINA.—

VENEUNTMILLEFRANCISDUCENTAVOLUMINA EDITIONISLATINJE; OCTINGENTIS
ET
— MERELATINAUNIVERSOS
MILLETRECENTAGR>ECO-LATIN>E. AUCTORES TUMOCCIDENTALES,
TUM
ORIENTALESEQCIDEMAMPLECTITUR ; HI AUTEM,IN EA, SOLAVERSIONELATINADONANTUR.

PATROLOGLE TOMUS CIV.

S. AGOBARDUS,EGINHARDUSABBAS, CLAUDIUSTAURINENSIS, LUDOYICUSPRIMUS
COGNOMENTOPIUS.
TOMUSUNICUS.

EXCUDEBATUR ET VENIT APUD J.-P. MIGNE EDITOREM,

IS VU DICTADWMBOISE, PROPE POUTAMLUTETLE PARISIORUMVULGOVENFER NOMINATAM.
SEU PETIT-MONTROUGE.
1851
 &ECjJ|<yM IX.

S. AGOBARDI

LUGDUNENSIS EPISCOPI,

EGINHABDI ABBATIS

OPERA OMNIA

JUXTA EDITIONES GALLANPI, BALUZII, BOUQUETI, PERTZII, ETC„ NOVISSIMHS

AD PRELUM REVOCATA.
ACCEDUNT

CLAUDn TAURINENSIS
OPUSCULA QVM SUPERSUNT, AD COLLECTlONES ANTONII, TROMBELLI, MAII,
* MABILLONII,RICH. SIMONIS, LABBEI, RECOGNITA,
TQMUMCLAUDUNT

LUDOVICI I COGNOMENTO PII

NEC NON FILIORUM EJUS

SCRIPTA, DIPLOMATA SCILICET ECCLESIASTICA ET EPISTOL^l,
EK TABIISCOIXECTIONIBUS
HAUSTA,DIGESTASECUNDUMORDINEHCHRONOLOGICUM,
ET NUNC
PRIMUMIN UNUMCOADUNATA.

ACCURANTE J.-P. MIGNE,

BIBLIOTHEGJE
CIiEHI UNIVEHS2E,
SIVE
CUB8UUMCOMPLETORUM
IM SINGULOS
SC1KNTL£BCCLESIASTICE
RAMOSEDITOUB.

TOMUS UNICUS.
— ..[!_ i o aiiL-i

VENIT 7 FRANCISGALLICIS.

EXCUDEBATUR ET VENIT APUD J.-P. MIGNE EDITOREM,

y IN VIAPICTADA3IB0ISE,PROPEPORTAMLUTETLE PARISIORUM
VULGODENFERNOMINATAM,
SEUPETIT-MONTROUGE
1851
 AUCTORUW m OPERUHI QUl HV HOD TOIWO CTV GOHTINENTUR.

S. AGOBARDUS EPISCOPUS LUGDUNENSI&v !

Liber adversus Felicem Urgellensem. — Liher de Insolentia Judfflorum.— Sancti Col.

Agobardi t Bernardi ei Eaof, episcoporum, epistola del JudaicisjSuperstitionibus.
— Consultatio de, baptismo Judaicorum mancipiorum. — Epistola Be cavenda so-
cietate Judaica.— Liber adversualegem Gundebadi. — Liber de Privilegiq et Jure
sacerdotii. -^JLibejr de Grandine et Tonitruis. — Liber adve^sus Fredegisum. —
Epistola ad prqceres palatii contra praeceptum impium, de. baptismo Judaicorum
mancipiorum.— Epistola ad BartholomeBum, episcopum de quorumdam. illusione
signorum. — Epistoia ad Matfjrachim nrocerem pafetii, deploratprfe de injustiis.—
Epistola ad clerioos &t inonapos Lugdufenses de modo regjmiois eeclesiastici. —
Liberjde imagin-ibus sanctOPUBa.—Liber de Dispensatione ecdesiasticarum reriyri.
— Liber de divinis Sesntentiis.— Sermo exhortatorius ad plehem. — Flebilis epi-
stola de divisione imperii Francorum inter filios imperatqris. *& Liberde Compa-
ratione, regiminis ecclesiastici et politici. —-Liber apologeticus pro filiis Ludoyici
Pii imp. adversus patrem. — Chartula ad Lotharium Aug. — Epistola. ad EbbpnemT i
episcopum Rhemensem, de spe et timore. — Liber de divina Psalmodia.— Licer de
Correctione Antiphonarii. — Liber adversus Amalarium. — Carmina^. 29-351
'-*.
EGINHARDUS ABBAS,
Vita et conversatio gloriosissimi imp. Caroli regis Magni.— Annales Laurissen-
ses et Eginhardi. — Epistolae. — Historia translationis BR. Marceiliniet.
' Petri. —
Chartse. — Appendix. 351-6(59
CLAUDIUS TAURINENSIS EPISCOPUS.
Prsefatio in libios Informationum Ktterae et spiritus; liber primus Informationum.
— XXX Quaestiones super libros Regum. — Praefatio in Catenam
super S. Mat-
thfflum.— Prafatio in Commentarios suos ad Epistolas B. Pauli apostoh.— Praefa-
tio Expositionis in Epist. ad Epbesios. -^- Enarratiain Epist. ad Galatas. — Expo-
sitio Epist. ad Philemonem. — Brevis Chronica.—Excerpta quaedam ex Cqmmen-
tariis in Epistolas B. Pauli apostoli j Elogiuni S. Augustini. 609-927
LUDOVICUS I PIUS^
CQGNOMEN^)
Diplomata ecclesiaslica.— Epistolea. 979-1331
Index in sanctum Agobardum. 1331-1345
Ordo rerum. 1345-1352 "»

tx typisMIONK,au Pelil-Mon:rouge.
 ANN0 DOMINIDCCCXL.

S.
AGOBARDUS,
EPISCOPUS LUGDUNENSIS.

NOTITIA HISTORICA IN SANCTUM AGOBARDUM.

[Galland.Biblioth. vet. Patrura.]

Satis multa de Agobardo scriptores ad nos. Fuit A adornatam diligentissime procuravit. Nos Baluzianam
ille nat one Gallus, et o-ius est anno 779, ut a Ma- editionem iternm excmiendam decrevimus.
billonjo docemnr (a). Mox Hispaniani petiit, unde Scripta Agobarai rccensenl Dupinius ei Cavxus :
digressus anno 783, in Narbonensem Galliam dela- qui tamen iniquior esl aliquanlo in eum propter
tus est. Anno 813 ciun Leidradus sese in monaste- libellum de Picturis rl Iniagini' us. Cnm enim c;e-
rium Suessionense contulisset, se.ii Lugdnnensi ad- teri omnes, Mabsonum pnta, Baluzium, Raynau-
ministrandie prafectus esl, quam anno insequenti dum , Mabilloiiium, Coinlium aliosque emunclse
814 tanquam propriam Lei !rado vita funclo obli- prolecto naiis homines, Agobardi dicta emolliri
nuit ad annum usque 840 vel 841, quo vin ldus Ju- ac in lonum sensum accipi pos e conlendanl, Ca-
nias (b) apud Sanclonas vitam cum raorte coinmu- vaeus solns in alia omnia abiisse maliiii. Nihil lamen
tavit. Anno 818 erlito ad imperatorem Ludovicum vel Hercuies contr.i duos. Nani illud satis conslat :
libro, Felicis Urgellitaui errores confulavit. In Ju- 1. Gallos per ea teinpora divisos in hac parle fuisse
daeorum pelulantiam acrius desajviit, datis eliani ex diversis sludiis (f). 2. Canouem secunduin conc.
Lngdunensi synodo an. 829 iilteris supplicibus ad Francofurt. an. 794, in quo Palresilli videntur Ni-
ipsum imperatorem. caenam synodum secundam t;a nnassc, nuspiam re-
Lotbario et Pippino Gliis adversus Ludovicum pa- periri nisi in cod. S. Remigii, in quo ei inlriisus
trem aperte arma luoveiiiibus (c), ab aniio 833 ac videatur alicna manu (g). 3. Verilos maxime Fran-
deinceps varia fortuna usus est. < Agobardus enim a cos, nc imperium quod ad illos perveneral, ex eo
fide principis avulsus, accendit cojisitio juvenilem quod imag.num cultum niaxime tuiti ei patrocinati
Lutharii animum, Convocalur concilium, ubi de eri-. fuerant, ut apud bistoricos est in coiifesso, ad Gras-
piendo patri diademale audaeissime quisque conten- » cos iterum relaberelur, si apud illos cultus earuin
dit (d). » Anno 834 excluso a Galliis Lothario a Lu- restituereiur. Non igilur Francorum nien, erai lco-
dovico patre, Agnbardns sese illi erroris coinitem noduliam impugnare sensu a catholicis Occidentali-
junxit. Neque facti apofogia omnibus rhetorica; pig- bus iutellecto; sed rem siiam agebant quo mo.Io
mentis ornala, neque probilas viri cetera virtutibus cunque poteranl, etiain traduceiu o cullum illarum
clari eflicere potuerunt quin deponeretur (e) in tanquam a Graca synodo ad verani latriam revoca-
conventu ad Tbeonis Villam anno 835, cui tamen tum. Erant igilur qiu politica ratione Nicienuni con-
nullus alius suffectus est. Anno 837, relicto Lo- cilium adinitleudum non esse vellent, eranl qui et
thario, in Galliam reversus Ludovico iterum re- religiosa, tametsi a verilate aberranle. Qui.l mirum
concilialus est, quera anno 840 vel 841, ad Rhe- ergo si AgobarJus, in religiosa animi senieiitia c;e-
num proseculus, apud Sanclonas diem obiit su- teroquin vebeinens, ralus forta-se revera lati oecnl-
premam. tuui imaginihus decretum liiisse a synodo Nicirna,
Nemo est qui scientiam ac doctrinam Agobardi et ut Francorum imperii ulilitali serviret, longius
noiT commendet, Massonus, Fabricius, Baluzius, aliquanto qtiam par erat in verbis abrep.us lnerit?
Cavseus, alii. Illius opera forte fortuna invenit Plura videsis apud lauialum Berardum. Nihil ergo
Massonusapud quetndam Lugdunensem bibliopegnm, niirum si Agobardus suncti nomine censeatur in ve-
mox dilaceranda, nisi vir erudiliis e manibus ejns terum Marlyrologiis, cum el revera pius esset adino-
arripuissel, quse postea vulgavil Parisiis anno 1605. dum, nec coutra verum iniaginum culium seutiret,
Hunc subinde imitatus Stephanus Baluzius anno in principem vero humanilus petcaverit.
1666, novam eorumdem Operum edilionem nolis. C
(a) Itin. Ital., sect. xiv, pag. 68. (e) Aventin. Ann. Bojar., lib. iv.
(b) Ado in Chron. ad an. 813; Hugo Floriac. in (f) Videsis Berardutn in Can. Gratian., part. I,
Chron. ad an. 841, et Chron. S. Remigii Divion. cap. 43, et parl. u, cap. 71, nd can. 6, dist. 37.
(c) Uspergens. in Chron. (g) Baluz., ad Capit. tom. U, pag. 753.
(d) Papynus Massonusin Vita Agobardi

BALUZII PR^FATIO
EDITIONI SVM OPERCMSANCTIAGOBARDIPRJEFIXA.

Proximo anno, cum Lupi abbatis Ferrariensis J) veterum scriptorura lucubrationibus. Nunc vero iu
opera ederentur, conquestus sum aliquantulum de principio hojus praefationis lubel deplorare meam
indiligentia incuriaque Papirii Massoni in edendis sortem, quod iterum de viro clarissimo conqucri
PATROL. CIV. 1
H S. AGOBARDUSEPISCOPUS LUGDUNENSIS. 12
eoger, «tidijwdem-aerius ac vehemeatras quam fa- A quattior libros Amalarii dedivinis Offlciis, haetenus
clum est in Prafatione ad Lupum. Ham si quis un- ineditum : qui quonam modo ad me pervenerit, pau-
ijuam scriptor habitus est indiligenler, i,I profeclo cis expediam. Forte vir clarissimus Aritonius Vion
contigil Agobardo; cum certum sit nullam ferme Herovallius, ut est prono erga hax studia animo, me-
lineam~essc in editione Massoni, qui primus illum cum commuoicavit schedam quamdam, in quacon-
edidit, qu»3non aliquid diversum habeat a veteri co- tinebatur elenchus nonnullarum lucubraiionum quo-
dieequo Massonus utebatpr; adeo nt Lupus, alioqui njmdam veieram scriptorun», quse nondum editae
conspurcatissimus, $niend,atissimi*sJuisjse videatur fueraul, et exstare dicjejiantur penes clarissimura
in comparatiorie Agsbardi. Itaquecuiu magna viri virum Petrum Franciscum Chilllelium presbyterum
fama sit, plurimumque se illi debere quotidie proli- e societate Jesu, qui nunc Divione commoratur. Et
teantur homines eruditi; plenum aleaaopus ac plane erat wriptus elenchus manu Cbiflletii. Tum ego plu-
pcriculosum mihi suscepisse videor, qui negligen- rimum confidens de humanilate viri, epislolam ad
tiam ejus incuriamque prodere destinaverim. Sed eum scripsi, eumque rogavi ut exeaiplum Agobar-
tamen illa spes nie solatiir, guod tu ac lui similes, dica3 illius lucuhrajj.onis ad ,me mitteret, ut cum
lector erudife^Mitsiluleiilierifeniatn huic mese aji- cjeteris darissinjj sci'ipt0.ris Operibut edi posset.
dacia3, buncque laborem meum aeqni bonique consu- Fecil lubens, acstalim inisit. Interim ea de re scri-
letis, cum inlellexeritis necessariam prorsus fuisse i«i ad clarissimum virum, quo ego amico gloriabar,
hanc curam meam; id quod facile tibi persuadebis, rranciscum Solleiselum Clupierium patricium Lug-
lector, postquam ex collalione hujus nostrse editio- dunensem, qui nuper e vila excessit apud Lugdu- #
niS «um Massoniana agnoveris quatu deformatus o nijin. Is ergo cura inlellexisset veterem codicem unde
antea decolorat.usque fuerit Agobardus, innumeris- Cbiffletius hunc librum descripserat, exslare in bi-
que propemodum focis videris emendatum. btiotheca Pelri Marnajsii senatoris Gralianopolitani
Damtis igilur tibi novam Agobardi editionem , canonicique Vieunensis, viri clarissimi ac nol.iiis-
emendatam,ad fidem codicis quo Massonus esl usus, simi, ac divini humaniqne juris, Ut scribebal Clapie-
quem nobis ex biiiliolheca Regia subministravit rius, calleulissimi, eum ad se deferri curavit Lugtiu-
vir illustrissimus Nicolaus Colbcrtus cpisccpns Lu- num , et hinc Lutetiam ad me statim pro sua erga
cionensis. Ac ne quis dubitet qnin is sit siremps me amicilia transmisit, ut mox dicam.
Massoni liber, haec in fronte codicis scripta sunt Euimvero pulabam hanc edilionem posse incipi
manu illusir. viri Jac. Augusti Thuani : Ex libris statira post Pascha, ac perflci demum mense Junio.
Papirii Massoni. Tum maiiu Joannis Baplislaj M.ss- Sed spes habendi codicis Marnaisiani, quam certam
soiii, quilibrum illum bibliolheea; Regi:e-dono dedit, faciebat Clapierius, moram huic nogotio attulit. Ac-
ista totidem litteris adjerta sunt : Hwc Agobardi cessit huic lncommodo malum mullo gravius, ingens
apera ms. a Pavirio Massono in tjicem edita, ad ma- oculorum morbus, adeoque gravis, ut etiam limen-
jorem illius eaiiionis ftdem biblioiheca?Regia; dodo dura mihi fuerit ne ocuios perderem, aut saltem al-
dedi ego Joan. Bapt. Massonus, regis eleemosynarius, terutrujm amijtterem. Sed Dei providentia factum est
Paplrti fraler, xvi Julii, anno saluiis miilesimo sesc- ut buic quoque malo flnis optatus darelur. Itaque
eenlesimo decimo octavo. LE MASSON. Quod ideo postquam ex bae aigritudine einersi, neque enim au-
visum est adnotare,ut omnibus constet hanc noslram deo djcere convalujsse rae, delatus est ad me liber
ediflonem esse procuratam ad fidem ejusdemmet co- ^1 _ Marnsesii, is ipse nimirum quem Cbiffletius viderat.
dicis quo Massonus utebatur. Magnam porro graliam Nam in eo scriptura erat fibruin fuisse ex biblio-
debemus omnes Massono, ob servatum Agobardum. iheca mouasterii Bonevallensis in dioacesi Yien-
Nam cum is, ut ipse scribit In epistola ad Ecclesiam nensi. Prima ergo mihi cura fuil ut librum Agobardi
Lugdtinenseii), Lugduni in vico Mercium libros qua> adversus Amalarium conferrem cum apographo Chif-
reret, et apud compactorem librorum versaretur ejus fletii; tum, ut iibrum de privilegio et jure sacerdotii^
-rei causa, compaetorque ille Agobardi codicem in qui in eo cjuoque codice scriptus erat, cum edilione
membranis perscriptum veleribus nolis dilaniare pa- Massoni similiter conferrera. Contuli eiiam, ut hoc
ratus esset, cullruinque ad eam carnificinam manu Obiter moneam, epistolas Avili episcopi
tenerel, vilam illi redemit Massonus, numerato vi- faoque iennensis cum editione Sirmondi, meliori lortean
delicet pretio libri. luce aliquando donandas. Et non ita multo post re-
Pr.-eterea admonendus es, lector, non adeo scru- misstis est liber ad Clapierium, dOmino suo bona
pulosum iUisse me in hac editione, ut non interdum fide reddendus.
auctorem hunc nostrnm emendaverim ex ingenio, ubi Addidi autem huic cdilioni, ne quid hic rieesse
occasio tulit, id esl, ubi turbata videbatur Agobardi conqueri posses", lector, epislolam Papirii Massoni
senteutia in veteri codice, emendatioque facilis et ad Ecclesiam Lugdunensem, itemque prxfationem
obvta erat. Quos errores cum librarii esse viderem, ejus ad Agobardum, et synopsiin Operum Agobardi.
non vero Agobardi, optimum factu putavi si tolle- Verum iliiid te monere velim , permulta esse in his
rem : nec puto qtieinquam, cui mens sana sit, segre IJassoni lucubrajftonibus, quae neque conveniunt mo-
iaturum. Quanquam si emendalio quaepiam sic ten- ribus saeculi Agobardici, neque congruunl bistorix
tala viderctur aiicujus momenli, non dissimulavi D iUorum teiuporum. Sed baec ad vivum excutere no-
emendalionem esse meam, ne quem hic deciperet luimus. Si quid lamen illic repereris quod notis
vetusti codicis auctoritas. Pra:cipue vero banc regu- noslris contrarium sit, existimare omnino debes id
laui constaiitei ac summa fide servavi in libiis editis toturn esse contrarium veritaii.
in cansa discidii interLudovicum Pium imperatorem Hsec sunt, lector, de quibus te monendum esse
filiosque ejus, quos libros emendavi ad fidem codicis putavi. Vides autem dare rae sedulo operam ne fal-
manuscripti; aul si quid ex recepta leclione mutavi lam exspectationem tuam. Nam qui proximo anno
proprio marte, non tacui inter notas. Res enim vide- promiseram novas editiones nonnulloium veterum
Jbalur«sse roagni momenti. scriptorum, et iu his Agobardi, fidem meam, quam
E&hibet autem hsec edilio, prceter vulgatas jam tibi obstrictam sciebam, vel hac edilione liberare
olim Agobardi lucubrationes, librum ejus; adversus volui.
13 PROLEGOMENA. 14

ELOGIA DE AGOBARDO.

Ex epistola Ludovlci et T^othariiAA. prmfixa concilio A Bernardus autem Viennensis adfuerit quidem, sed
Paris. anni 829. rursus fugam inierit. Sed haec quidem res imperfe-
Tertio vero apud Lug.Iunum; ubi AGOBARDUS, Ber- cta remansit, propter absentiam, ut praedictum est,
nardus, Andreas, Benedictus, Agericus, cum suffra- episcoporum.
ganeis suis, simUiter conveniant. yValfridi Strabi versus ad Agobardum e-piscopum
Ex prceceptoLudovici et Lolharii impp. pro monaste- Lugdunensem.
rio Besuensi, quod editum est a clariss. viro domno Dum vix ter senos habuissem temporis annos,
Luca Dacherio in lomo 1 Spicilegii, pag. 507. Ad vos nomen iit, o Pater alme, meum.
Sed et constilutionis chartulam, quam ipse (id est Pervenisse scio, quando rescripta recepi,
Albericus episcopus Lingonensis) una per consensum Si Qure magni nobis instar amoris erant.
meministis enira quia nam meminisse potestis,
ihetropolitaiii sui AGOBARDI archiepiscopi et suffra- Gaudeo, el ut memores silis ubiqne rogo.
ganeorum suorum, necnon et cleri sibi subjecli, et
laicorum nobilium nobis Ipse amor ardel adhuc animis, viget ipsa voluntas
quorumdain confirmaverat, Visendi temel, alque tuo ore frui.
osieddit, etc. ..". Actum anno ab incarnaiione Do- ^Ethiopum si regna calens [F. colensj, si rura Sa-
mini octingentesimo trigesiino, indictione 8, epa-
cta 15. [baea
JLiqyi.tregin.aj uj Salomaaa pejjat;
Ex charta Alberki episcovi Lingonensis pro eodem Cur nos non potius, quibus altera regna parantur,
monaslerio, edita ab eodetn Dacherio, pag. 509. ln solo auctoris semper amore sumus ?
"
Ideoque per consilium archiepiscopi nosiri AGO- Nam, faleor, si cerla raibi nunc optio detur
BARDI, et consentientibus coepiscopis nostris, iieci;oiiet Ut capiain mundi dona vel ingenii;
piissimisnoslris principibus, seu omni clero, necnon Olia linerius verum secura sciendi
et omnibus fidelibus Ecclesiae nostrae, addidimus de Aurea quam saecla, sed peritura, sequar.
-episcopatu nosiro villas his nominibus, etc... lnfra: At de flore novo, qui vos penes orlus o,!orem
Aetum Lingonis civitate publica. In Christi nouiine Prodit ubique sui, boecloca rumoi' alit.
AGOBABDUS Lugdunensis Ecclesiae archiepiscoptis Flora venit quondam, dum singula quaeque deorum
subscripsi. Sunt affala jugis prala thymumque gerens.
Ex pra>ceptoLudovici Pii imperatoris pro monasterio Huic Floro melius senlenlia Christicolarum
Anianeusi, quod ab eodem Dacherio edilum est in Nam Attribuit quidquid dogmate et ore viret.
notis ad Guibertum abbatem B. Maria de Novi- bic Florus ilorem sequilur de germioe Jesse,
Et tradit quod amans attulit ille homini.
gento, pag. 623. Quae tam segnis erit, donis ingrata supernis,
Proxime accidit AGOBARDUM archiepiscopum ad Quaese hoc non sponte nectare pascat apes ?
nostram devenisse praesentiam, indicans nouis quo- Floreat haud flaccens hic flos, et Borea flagrans
roodo eo praesente et Nibridio archiepiscopo, sine
ihora omnes pari consensu Tructesindum super vos Donec Spiramenta ferat semper ubique Deo,
in astriferas porrecta cacumina sedes
elcgisselis abbatem.
Erigat, et fructuin jam sine fine habeat.
Yetus auctor Vitte Ludovici Pii imperatoris, ad an- Cedant ambrosiae, rosa, lilia, spica, crocusque,
num 835. Q Suavia cuncia simul. Hujus amor placeat.
Transegit ergo imperator maximam partem hi- Hoc fruar, boc utar, fovear, delecter, abundem ;
Auditu et visu hujus alar, docear.
berni lemporis Aquisgrani, indeque profeclus est ad
Theodonisvillam ante Natalem Domini; ubi eliam Det quandoque Deus nos muiua. dona vicissim
populus, cui praeceptum fuerat, advenit. Ubi consi- Munere Impertiri. Aliquid pars ulriusque metet.
stens, contra quosdam episcopos de sui dejeclione divino precor o sine line valete,
conquerebatur. Sed cum quidara in Italiam confu- Miltenles vestrae dulcia scripta vicis.
gissent, quidam vocali obedire noluissent, solus Ebo Ado Viennensis in Cltronico, ad an. 810.
eonim qui impetebantur alfuit. Qui cum rationis
reddendae causa super talibus urgeretur, causabalur Bernardus Viennensis episcopus erat, et Leidra-
se solura relictis omnibus, in quorura praesentia haec dus Liig.lunensis, qui initio imperii Ludovici impe-
facta fuerant, urgeri. At vero caeteri episcopi, cuin ratoris Suessionis monasterii locum petiit; et iri
obtenderent necessitalera praesenliae, excusarent loco ejus AGOBARDUS ejusdem Ecclesia? coepiscopus,
autem voluntatem innocentiae, idera Ebo tandem consentienle imperatore et universa Gallorum epi-
moleste ferens talibus exlaediari, consilio petito ali- scoporum synodo, episcopus substilutus est. Quod
quorum episcoporum, ipse in se quamdara confessio- quidam defendere voleutes, dixerunt eumdera vene-
oem praedicavit; coafirmavitque se et indignum sa- rabilera Agobardum a tribus episcopis in sede Lug-
cerdotio ; et irrevocabiliter eo abstinere judicavit, dunensi, jubente Leidrado, fuisse ordinalum. Sed
quod ct episcopis et per eos iraperatori contradidit. canonica auctoritas est in una civitate duos episco-
Quo facto, AGOBARDDS Lugdunensis archiepiscopus, D pos non esse, nec vivente episcopo successorem sibi
qui evocaius ad satisfactionem venire distulit, cum aebere eligere; ac idcirco ulla quacunque causa re-
ter esset evocatus, ab Ecclesire praesulatu semolus gulaeEcclesiae praeteriri in tanto ordine flxsenon de-
est, caateris, ut diximus, iu Italiam fugientibus. bent.
Idem auctor ad annum 836. Idem auctor ad an. 815.
• Proximum huic placito conventum imperator in Bernardus adhuc et AGOBABDUS Viennensem EC-
clesiam regebaut. Qui ambo apud imperatorem de-
pago Lugdunensi habuit tempore sestivo, m loco qui lati, deserlis Ecclesiis in Italiam ad lilium impera-
vocatur Stramiacus, cumPippino et Ludpvico filiis.
Nam quod Lotharius non adliiit, invalentia aegritu- toris Lolharium se contulerunt; et postmodum, piis
dinis supradictae obfiiit. In quo causam Ecclesiarum imperaloribus ageulibus, Agobardus Lugdunensem,
Lugdunensis atque Viennensis vacantium venlilari Bernardus Viennensem scdem recipit. Post paisculos
fecit; eo quod episcopi dudum illarum, AGOBARDOS annos Agobardus apud Sanctoaas IU expedilione re-
quidem jussus ad rationem non venerit reddendam, gia positus defungitur.
 15 S. AGOBARDUSEPISCOPUS LUGDUNENSIS. 16
Flodoardus, lib. n Hist. Rhem., cap. 20. A dovicum accusati, desertis Ecclesiis in Italiam ad
Anno Incarnationis Dominicaeoclingenlesiaio tri- Lotharium secontulerunt. Sed agjntilu* piis impe-
cesimo quarto Lotharius lerrilus conventu fra.rum raioribus ulerqne sedem suam recepit. Et post pau-
suorum ac plurimorum fi lelium palris imperatoris, cos annos AgobarJus apud Sanctouas in expeJitione
fuga lapsus, patrem suum adhuc ab ingressu eccle- regia defungitur.
siae sequestratum dimisil. Cum quo intcr alios etiam Ex eodem Chronico, ad annum 841.
quidam episcopi, fautores ipsius in adversitate pa- Eodem anno AGOBARDUS Lugdunensis episcopus
tris sui, reliCtis contra sacras regulas sedibus suis, obiit.
perrexernnl, Jesse vi lelicet Ambiauensis, et Here-
boldus Anlissio lorensis, AGORARDDS Lugdunensis, et Ex ChronicoPhil. S. Benigni Divionensis, edito a R. P.
BartholomaeusNarbonensis epscopus. Labbeo, ad an. 840.
Ex Chronico Hugonis Flaviniacensis. Hoc anno, sanctaememorix AGOBARDUS LugJunen-
Leidradus vero in inilio iroperii Ludovici impera- sis episcopns obiit vm Idus Junii.
toris Suessionense moiiasteiium peliit; ct in loco Ex Martyrologio Ecclesim Lugdunensis.
ejus AGOBARDUS subslituitur ejusdem Ecclesiaechore- vin Idils junias. Lugduni, AGOBARDI
consenlieiile et orani G Uicanb- episcopi et
pUcopus, imperatore
rum. episcoporum synodo. Quod quidam defendere confessoris, vulgo S. Agobo.
volentes, dixerunt eum a trihiis episcopis in sede Ex Martyrologio ms. monasterii sancti Claudii.
Lngduiieusi jubeute Leidrado fuisse oriiuatum. Hic n" vni Llus Junii. Depositio beali AGOBARDI Lugdu-
igilur Agobardus et Bernardus Viennensis apud Lu- nensis episcopi.

PAPIRII MASSONI PR^FATIO AD AGOBARDUM,

\
EDITA ANNOMDCV.

Sanctse et illnstri Lucdnnensi Ecclesiae Papirius nominatim non attingit; de filiis ejusdem Caesaris
Massonus jurisconsullus salutem. Lothario, LuJovico, et Carolo puero; de regibus
Sub Antonino Vero C:es<re, Galli;e urbes facile Burgundionura Gomieba.o, et Sigismundo, illiusque
principes, et quae praeter creteras pr;estare diceban- iniquissiraam legem in perniciem mortaliura excogi-
tur, erant Lucdunum et Vienna, ad confluenles Rho- tatam rationibus et argumeiitis firiiissimis lestimo-
dani el Araris notissimorum lluminuin sit;e; ubi niisque vcterum plane convellit. Exslant Burgundio-
Claudium Caesarem Si>elonius, et ante euni Seneca, nura leges, unde illam funestissimam possis eruere.
riatum praiicant. Et Lurdnni quirt m nundinaecele- Vixit vero >ub Gregorio quarto Romano pontilice,
brabantur, quae propter frequentiam hominuin ex cujus partes el Lotuarii Caesaris desig/iali nimium
omnibus eo gentibus commeajitium, magnae ubique ** _ forlasse aul acrius quam vel oportuil, vel ilebuit,
famae, liudari praeiicarique consuevsrant. Eusebius tuetur, praesertiin adversus pitr^m benignissimum
Caesariensis libro quinto ecclesiasiicseHistonae supe- rcgera, et quo nemo uuquam melior aut justior fuit.
riora coramemorat: simul ail Photinum bealissimum Caeterum qui paries ejus adversus partntem secuti
virum, illhs urbis episcopum, anno aeiatis nonagesi- erant, in gratiam tanJem res.Luii sunt, et inier cac-
. mo ct amplius, pro Christo muila passum, iu carce- teros Agohardus; eoque usus estin raagnis regni ne-
re in quem a militibus conjectus esset, excessisse e goJis, quibus ille occupatus in Santonibus juxta
vita. Nec multo post DJUSilli praeclarum successo- Oceanum decessit. Judicio qui iem raagno praeuitus,
reni dedil Irenaeum, vite sanctitate et scientia admi- et divina sc entia instructissirau^ graviter et acerri
ranJum,' ul Opera ejus ostendunt, idque idem seri- me scripsit, ul opera ejus fi iem laciunt; relicta,
ptor multa de eo et illustria referens narrat. Post propter sanctimoniiira et erudilinnem, immorUli
quem magni nominisfuit Verissimi.s.isqui Sardicensi nominis sui gloria, praesertim apqj Ecclesiaefilios, et
syiioto inierfuilsoliisex episcopis Galliarum, el inter alumnos suos, quorum moreset disciplinam pene ja-
caeterosei subscripsit. Jain venio ad Eucheriiim, cu- ceutein atque intermortuam excitavit. Coiitra Feli-
jus moiiimenta aihnc sup^rsunt, celebrem Joanni ce Urgelliianuni ppiscopuin scnpsil, ut et Paulinus
Cassiano, qui Leonis Magni RomanaeEcclesiae ponti- Aquileiensis, et alter incerii nominis, sed vir doctis-
ficis temporii.us vixit. ls euim dnobus locis «ie eo simus, qui sepiem contra eumdem li ros conscripsit,
bonorilicentissiine loquilur, ut et Bilarius Anlaten- quos manu scriplos nuper legi et ajmiraius sum.
sis in Vita Honorati Jecessoris sui, et mullo post Flo- Episcopis praeterea Bernardo Viennensi, Nii ridio
rus LucJuneasis, \ir egregie doctus, cujus epistola et Narbonensi, et successori ejus Bartholomieo, de quo
l'
Ago ar<li exstal aJ Barlholoniueum Narboaensem supra diximus, Ebboni quoque Rbeinormn episiolam
episcopum. Sei|uitur Viventiulus, praestantissimus scripsil magnificentissimnm et desideranlissimura
sfiictissimusque vir. Hic Liicdunensis episcopus, cu- Domi.ura Paliein et filium appellans, et Eaoii. cnjus
jus doclrime luerit non soluin ipsa,ardusseJ et aliorum sedem propter penuriam aucl irnm nondum scire po-
de eo scripta t;slant<ir , nquit Ago : qu;c cum . tni, Hilduino quoque sacri palaiii anlistiti, et Wate
perierini, auladhuc alicubi lateant, de successoribus abbatibus sanctissiinis et Leatissimis viris, el Ada-
eji.is mihi dicendum est. Itaque Agobar !us, patria lardo atque Helis chari reveren.lissirais scri Jt, ab-
Gallus, Lei iracli Norici doctique vir; successor fiiit in bates illos vocans, quorum ille in agro Parisiorura
episcopatu Lnc limensi, tcmporibus Ludovici Pii Cse- insigni raonaslerio Dionysii praefuit, et qualis quan-
saris regisque Fraiicorum, tjusque exauciorationi tusque essel editione Iiuroriim nolum fieri etiam cu-
apud Suessiories Belgicae secundaepopulos in mona- ravit. Jndaicje genti sibi o nnino molestae infestteque
sterio sancti Medan i praefuii anno, ut ipse scribit, scripsit.perstringenseos.multasque inauditas eorum
octingentesimo tricesimo tertio. De qua et Thcganes fictiones adversus'Christum Jesum egregie refJlit.
coepiscopns Trevirorura eadoni aelale scripsit. Et Matfre;io prjestantissiino;alque illustiissimo viro
curiosi lectores utramque conferre poterunt. De etiam resciibil; Gerricum, et Fredericura, atqne
ChilJeberlo autem rege, de Pipino, agit Agobardus, Evrardum perstriugens et accusahs, quod illi se
de Carolo Magno, ut qui in ejus funere epigramma ostendissent Cbrislianis formidabiles, Judaeisautem
«cripserit, de uxoribus Ludovici, Ermingarde, et Ju- . roiies. Et MatfrediquidemtempusmortistraditurinVi-
ditlra pulcherrima illius lemporis femina, etsi eas ta Ludovici. SyuerdosaliquotijiGallia babitas refert,
17 PROLEGOMENA. 18
et queritur duobus locis de Roraanis clericis et aliis A pi, quem doctorem orthodoxum et farundum dicit
quibusdam, qui canones Gallicanos ut inutiles et su- fuisse; postremo Bedae, hunc gentis Anglorum homi-
perfluos afferebant, legalisque Romanaeseriis absen- nem siio tempnre non mediocriler doctum prsedicat.
tibus et injussu Caesarisconvocatas easi'em synoios Ex Graecis, Alhanasii, Cyrilli, Theorforeti, Proculi,
jactabant. Graccornm errores de imaginibus et pi- JoannisChrysoslomi, Eusebii Caesariensis,atque alio-
ciuris manifestissime detegens , negat eas adorari de- rnm. Cl^mentem Roiuanum pontiuYemet Silvestrum,
bere : quam sententiam omnes catholici probamus, quos citat, praeierire noliimus, etsi a. bibita hujus-
Gregoriique Magni leslimonium de illis sequimur. modi praefatione, licet iidem libri judicentur spocry-
Divis:onera quoque imperii a Lu 'ovico factam per- phi, pleraque tamen ex his lestimonia iiiveniuntur a
scribit; quaeapud WalafriJum Strabum, etsi non eis- docloribus usurpata. Ex profanis aulem scriptori-
dem verbis, exponitur. De tonitru et tempestatibus, bus nullius tesimor.io utiiur, praeterquam Prisciani
falsaque insanientis popnliopinione ?git, ut anie eum grammalici. Ha'.etoergo, sancta et illustris Lucdu-
MaximusTaurincnsis in sermone et homilia fecerat, nensis Eidesia (quando ita Eusehius te vocai, imo
Theodosii Junioris temporibus. In disputando aulem illiistrissimam appellat), mihi graliam, et civica co-
ulilur divinorum librorum lestimoniis, ex veieri sa- rona oh servalcm chen» me donafo. Nam cura apud
crornm trai.slatione, inlerdum cl Hieronymi, quod vos in vico Mercium li*irosquaererem,unaque ii;ecura
iJcirc i monere volniiims, ne <|uis inlempestive tur- essel Slephanns Verdierus, nunc mortuus, el apud
belnr, neve existimel aliquid a me vel ad.'itum vel corepactoiem libroium versaremur ejus rei causa,
muiatum; quo I nefas Simper existimavi, bonam II- iuYqne AsfohnrHcodicem in membranis perscriptum
dem auctorLus dehen aequissimum pulans. Testi- g veteribus no>is riilanare p-ratus esset, cnllrrmque
monia Palrum uYi opus est adducii atque exhibet, ad eam carnificinam m nu teneret, vitam illi rede-
divi Cypnani, H laiii, Hieronymi, Aml.rosii, ut ipse mimus, quo.l felix faustiimque fuit.
ail, doctrina etsanctitatepraecipui, Augustini, Leonis, Bene vale. Lutetiae Parisiorum, Kal. Januariis
Symmachi, Vigilii, Pelagii secundi, Gregorii Magni, 1605.
et Gregorii secundi, Alchimi Aviti Viennensis episco-

PAPIRII MASSONI
DE VITA AGOBARDI EJUSQUE DOCTRINA BREVISSIMiE SYNOPSEIS.

Obscura fuit istius episcopi multis saeculis vita;
obscura, inqnam, non ingenii etacuminis penuria,
neque muncris ignobilitale, sed temporum nebulis.
Habet Amandus suos lestes; habent Engilbertus,
Ionas, Walafridus caeterique contemporanei sua lu- "
mina; hic vero pauca, imo fere nulla, nisi ea qtiae
vel necessitas hisloriae interserit, vel ipsius volu-
mina furlim el quasi perperam retegunt. Habeaus
tanien ex Adone primis incremen.is initialum fuisse
pres^iylerio; et propter ipsius vitae et doctrinaein-
ad cborepiscopalus dignitatcm evectum;
' tegritatera
mox Ledrado in Suessonicum monasterium con-
cedenle, ad fastigia primaliae Lugduneaesu'. latum,
conseniente imperalore, et universa Gallorura epi-
scoporum syno.io, ubi in veate et sarcina lanlae sub-
limilatis mu.tos annos sine crimine transegii, per-
petuis scholae et linguae certaminibus aggressus Ju-
daeas synagogas. Sed labes unica fulgeniem multa
gloria seneclam obs:uravit. » Ctim enim Clolarius
• odio et furiis novercae, nomine Judilh, liliaeWelphi "
comitis, a clavo imperii universi removeretur, ma-
chinalur clam el aperte contra patrem, animosque
utriusque gentis, laicae et ecclesiasticse, in excidium
sceptri paterni abripit : inter quos Agobardus a fide
principis avulsus, accendit consilio juvenilem Clo-
tarii animum. Convocalur concilium : ubi de eri-
piendo patri diademate audacissime quisque con-
tendit. Hac spccieinvadit Caesarem,el erepta corona,
eumdera in monasticam soiiludinem conjicit. Galli
furiunt, nec patiuntur tanlam fieri pairi injuriam;
movent arma, restituunl imperatorem; vocantfilios,
Pippinum et Bernardum, quorum ope Clotarius ad
0 Conrad., abb. Usperg., in Chron.
b Aventinus, 1. IV Annal. Boiorum.
orandam et exorandam veniam cogitur. Anctores
consilii quacrunlur puniendi. Ecclesiastici ejus turbse
fomitesdeprehenduniur; aufugiiinlinltalianj. «Ebo-
nem ad Saxonios compulit imperalor. Agoi erlum
Lugdunensem nihilo secius curia pontiflcum movet:
deponitur ; caeteros quoque in Italiam elapsos per
om ium sacerdotum rcligiones devovet. Post haec
primo solis die Quadragesimae velut nondum ab
injusta sacrificulnrum exsecratione solutus, rursus
a septem Archimystis soleraiii rilu bene precanli-
bus, lectis de libro supplicamentis fauslis bonisque
omnibus, cum maxima omnium qui aderanl laetilia,
populo acclamanle, feliciter expiatur. Quasi vero iu
polestate bominis sit, in arcaque sive vitro, sicuti
genius ater magico susurro claasa teneatur x-tenia
illa majcstas, ul nutu nostro vel claudat vel aperiat
coelos b. »
Turbae ejusmodi et vitae pacatae discrimina aver-
tunt animum a scribendo, ut deinceps lumini Evan-'
gelii, ecclesi-.e reparandae, muneri oheundo intentus
sit. Quo anno natus, nescitur. Scitur ipsum na-
tum aurea Caroli Magni sctate; illustrium et doctis-
simorum Appllinum alumna; fljruisse aetate ar-
genlea Ludovici; exstinctum vero inter ferrea filio-
rum Ludovici certamina, apud Sanctonas c, in ex-
peditione regia, inter quae omne genus excidii inipe-
rii labentis ruinas convellebat. Praeftilsil oralorio
dicendi genere, et impriiiiis Scripturae memoria.
Habuit illiistres contempiraneos.philosophia et theo-
logia claros, quorum volumina terimus, Hincma-
rum arcbiepiscopum Rhemensem, Haimonem epi-
scopnm Halberstati, Rabanum, Walafridum Stra
c Ado Viennens., sub ana. 815.
1» S. AGOBARDUSEPI96GFUS LUGDUNENSIS. 20
bum, Glaudium Tauriu«ii»..de Adoratione imagi-. A sed origine. Nec adoptiorie, qnia secus exstitisse»
mnfl, jonam Aurelia«eiisein Halitgarium et Amala- aliquando alienus a Deof-Nec assumptione, quia as-
riijm Heliprandumepiscopum.Toletanum, Engilber- suraens et assumptus sunt idem. Sed unicus natu-
tum, etc., et plerosque alios, quos reticemus. Gra- ralis Filius Dei. Et quemadmodum quilibet homo,
ves tractavit materias, quarum synopseis suitji- airima el earo, est una persona; sic Christus una
cimus. persona, Verbum et homo.
Synopsi» primi votuminis adversus dogma Felicis: II. Es tali unione fieri, ut ea quae sunt carnis,
Iraperkr Caroli Magni et Ludovki Cxsarum, e ftsnt divimfatis. Nam si caro est propria Verbi,
snmmis Pyrenaei apicibus emersit quidam episcopus cur nomina camis noitt erunt propria ei. Ideoque
Origellaeab Aragonia, vir alioquin circumspectus, cum carnero surapsit, omnia carnis propria sibi
et subtilitatis Hispanicre non indigus : qui Nestoriae fecit; ita flt secundum atramque naluram sit et
sectae jam diu fulgore Evangelii exstinctae semina vivificator, et ponttfe*, etc, sicut secundum utram-
ab inferis excitavit. Objurgatur primo et convinci- que animseet corporis»totus homo dicitur rationa-
tur ab Heliprando Tbletano episcopo. Inde ad Rati- lis, diciturpuer, philosophus.
sbonaecompescenda ejus insolentia concilium trahi- IH. Et per consequens, Virginem fuisse matrem
tur ab imperatore. Tertio Romam; ubi prostratus Butriusque naturae, divinae etiam, sine qua caro
ad limina D. Petri, bseresim agnoscit coram Adria- nunquam fuit incarnaU, totumque Christum incar-
nO ponlifice. Postremo cum ilerum sna figmenta natum genuisse.
chartis exarasset, convenitur ab Agobardo, vinci- IV. Quoad unionem Christi cum Ecclesia, impa-
tur, profitetur errorem. Post ejus obitum, fun- rem esse cum incarnatione. Nam illacum fiat.saltem
damenla dogmatis diruit, Patrum et Scripturae au- spirifu, non corpbre, fide non carne, voce non
ctoritate. Hsec sunt Felicis fundamenta. acta, amore non copulatione, ex infinilo persona-
I. Est e Neslorlo: Duce in Christo separatse per- riim numero cum aliquo capite mystico, non po-
sonae,quae duplicem filium sive Christura consti- test dici vera unio, unio inquam incarnalionis, quae
tuunt; alterum in carne, alterum in verba. Istum fit ex duabus naturis et substanliis in unam perso-
non fuisse crucifixum , sed esse Filium Dei, natura, nam.
veritate, pgoprietate, genere, nalivitate, substantia; Et haecsunt argumenta, quibus Agobardus vim et
illum, nempe incarnalum, fuisse passum, el esse nervum dogmatis Feliciani confregit.
Filium Dei gralia, electione, voluntate, placito, II volum. Be insolentia Judmorum.
praedestinatione, assumptione, adoptione. In adversis nulla gens abjectior, in prosperis in-
II. Ut filium Dei naturalem, esse omnia essen- Q
solentior Judaeorum. Beneficio Caesareaemajestatis
tialiter, aeternitatem, sapientiam, etc. Ut hominera, locus
omnia quae illi insunt, esse accidentia, puerum, pro- pacis et morae datus ipsis in Gallia fuerat,
sunt accideclia illi secundum Lugduni potissimum. Sed ubi dulcedo pacis paulu-
phetam, etc, quae luiri eos laxat ab incommodis fugae, slruunt artes ,
dispensationem carnis, non propria secundum po- adulantur aulicis nobilissimis, eosque pecuniis de-
testatem divinitalis: in bumanilate esse solum sa-
vincunt. Et sic obliquis fraudibus ihdicula a clemen-
cerdotem, in divinitate vivificatorem. tissimo subripiunt adversus Ecclesiae Lugdunensis
m. Unde sequitur Virginem esse alio modo ge-
avertebat populum ab his.
nitricem divinae, alio modo humanae naturae. Pro- episcopmri,qui
Ne divenderent mancipia Christiana Judseis.
prie, humanitatis; gratia vero, divinitalis.
Ne mulieres ChristianceCumeis Sabbatizarent.
IV. Et quemadmodum Christus et Ecclesia vo-
Ne diebus Dominicis operarentur.
cantur unum, nec sunt una persona, unumque sup-
Ne Quadragesima cum eis pranderent et easdem
positum; sic quamvis dicatur Verbum carnem fa-
carnes ederenf.
ctum esse, et esse unum, non sunt tamen unica hy-
Ne carnes immolatas ab ipsis emerent, vinumque
postasis. D ebnlm biberent.
Et hae sunt foedaevoces quibus Hispamis ille te*
Insectantur eum, sirigulbsqueCnristianos ad suas
nebrio Christi kunina ausus obvolvere; quas soster
Gallus egregiis enervat argumenlis. synagogas blanditiis et ampullatis patriarchicae di-
insolescunt, et contra morem
I. In Cbristo duas quidem naturas, sed in unam gnitatis elogiis rapiunt;
Christianos servbs emunt. Agobardus querilur apud
hypostasim unamque personam substantialiter uni-
artes retegit, auctores consilii aperit, petit-
tas: et inde non solum huroanitatem, sed totum Chri- Caesarem,
stum fuisse passum, divinitatem clavis confixara que medelam tantae ruinae; pollicitus se Scripturae
suo modo impassibilit sine sensu, sine passione. testimoniis eorum vitam, mores et superstitiosum
duos sed unicum in duabus viue genus depicturum.
Ideoquenon filios,
naturis, sine confusione hypostaticum, filium Dei III vol. De Judaiei» superstitienibnt.
natura, proprietate, substanlia; non aulem gratia, a Abominandaegentis Judaicae pervicaciam ritus-
cum sit coaeternus Palri. Neque praedestinatione, que a verilatis semita alienos effecisse apud Palres
quia Paler non est prior ipso tempore, nec natura, antiquos ut canones'de caveado contubernio, con-
o Hoc capite lege Ebon, non Eaor.
 PROtEGOMENA. 22
vietu, copulatione ipsorum componerentur, fusissinw A serpentem in dies labem Judaicae cOBHttiinionisex-
hic disserit Agobardus, imo tanto odio haboisse ut stinguant, nc eorum Ecclesia exstingnatur.
illustrissimus ille Ambrosius morlem citios optarit, Ad imperatorem.
quam maceriam templi Judaici reaedificare. Quia iste tractatus est axifolo;, affigendum putavi
I. Seniores clerici, qui convivio Judaico inteffue- hunc litulum.
rint, excommunicantor per annum. Juniores si prae- De impietate duelli contra Gundebadicam legetn, qum
sumpserint, vapulanto.' vult ensibus non judicio caustts dirimi.
II. A ccena usque prima Pascha per plateas ng a Cura oirmes unum simus in Christo, unitate
ambulanlo, Secus, a judteibus distringuntor. fidei, affectus, religionis, impium est pacem unani- .
III. Nullus Christianus Jtrdreo servus esto, sed mem prselio diriraere, et in litibus, gladiis vitam
dato xii solidorum pretio liberalor. impelere, ubi sequitas judiciorum, testium oeuli et
IV. Si quis ad Judaicum dogma servum Ghristi»" iutegrilas, possunt supplere. Adde quod lex illa non
num illexeril, plectator mancipio, el Iegali darona- est nec Mosaica, nee evangelica, inlo a fcedisstmoet
tione puniator. infensissimo Christi boste inventa, ut non testibus,
V. Ne quis Judaeussub tempus Pasehatis Ghristift- aut veracium testimonio, sed ferro et igne lites
BOSconvenito. * discuiiantur. Agobardus ergo compellat benignissi-
Causa isliusmodi severitatis est ab eoTHmrabfo, mamimperatorem, ut e regno tam scelestam con-
pervicacia atque corruplione doclrinae, quam tot suetudinem abolendam curet.
nebulis Pharisaicse illae Deuteroseis obtenderunt, ut $11 volum. De Jure sacerdotii.
nil pene lurainis apud ipsos reliquum sil. Confabulatur «um coepiseopo Bernardo diserte
Deura essc corporeum, audire et videre. admoduin, e Patribus multa, sed plura e Scriptura.
Corpus hominis ad imaginem Dei factura. I. Sacerdoliura esse omnium qui fide membra sunt
Ex vanis Dei cogitationibus dsemones creari. summi sacerdotis.
Litteras alphabeli esse sempiternas. II. Et quamvis illa vox latissime pateat, tamen ut
Legem Mosis ante mundum fuisse scriplam. • est vox ministerii, proprie pertinere ad sacerdotes
Plurcs esse ccelos, plures terras, plura inferna. designatos, cujus initium foit iri Abele, Caino, Noe,
Deum hahere septem tubas. Abrahamo, caeterisque Levitieaetrrons Nazaraeis,sine
Petrum apostolum propter hebetudinem sensus ullo discrimirie bonorom et maloTtrm.
Gepham, id est, Petram fuisse vocatum. III. Quia non respicitur in sacerdote meritum, sed
Jesum Chrijstum Tiberii judicio furca fuisse sus- p vrs ministerii; non persona, sed digurtas persohae;
pensum, sepultum juxta aquae ductum, et ab inun- non inlegritas, sed officiomv
datione aquarum sublatum, a Pilato per xn braas IV. Ita ut bonus laicus non possit exsequi qu*
quaesilum. malns episcopus, nempe sacramenta et rem ecclesia-
Christianos idololatras vecant, quia sanctos invo- sticam, sine pernicie animae, ut Oza.
cant, V. Quae sunt baptisma, et confectitt corporis et
Habent praepositos synagogis, «pii sanguinem vir- sanguinis Christi, etc.; quae cum nec bonorum me-
ginis menslruatae discernunt oculis et gustu, mun- ritis, nec malorum fraude possint nec meliorari, neie
dum vel immundum. deteriorari, sed Spiritus virtute perficiantur, debefit
Possunt ambulare duo millia pedum in sabbato. ab omnibus aequaliter honorari, sive a bonis, si*e a
Unde concluditur quod si separalio ab haereticis malis percipiant sacerdotibus.
schisraalicis fuerit praecepta, tanto magis a Judaeis, Quorum quatuor sunt genera. Primum, amandum,
a concisione, a qua lux 6Vangelictffuit omniiio ex- qui bene et vivunt et doeent. Sectmdum, toleran-
stincla; more apostolorum, qui itf lirriiniBusexcii- dum, qui bene docent, et non admeduri»bene vitunt.
tiebaiit pulverem pedum, et diro aiiathenlale ipsos Et isli sunt audiendi, non imitandi. Terlium, con-
devovebant. j) temnendum, male viventium et ignorantitnri. Quar-
Ad Addiardurh, Wdlam, etc tum, anathematizandum, bene vel male vrventium,
Ad frequentes querelas de mania turbae Judaicae sed male docenlium. Et illi omnino relinquendi.
Ludovicus imperalor coegit cceturn episcoporum, De grandine et tonitruis.
ubi causam Cbristianse Ecclesiae egit Agobardus,'sed Invaluerat in vulgus tetra opinio et superstitiosa
perperam, etc, limore praepeditus. Scribit jam ad de grandirie et procellis, quas maguin incantamentis
nobiles Patres, causam inopiae mentis rejicit in ti- cieri putabant. Hocvocabant Auram levatitiam; quod
morem. Deinde carptim consulit istos episcopos quid multiplici infirmat ratione argumentisque, quibus
agere debeat de mancipiis Judaeisqui ad Christiamim cireumvolvit ejusmodi tenebriones et veneficos. 1. A
baptisma amore Chrisli illiciuntur, ntrum eos susci- turpissimo hominum mendacio, qui tribuunt homini
pere an rejicere debeat. quod solius Dei est. 2. A mendacii natura intrinseca,
Epistola ad Nibridium. quo illi innitebantur. 3. A testimoniis Scripturae.
Connectit superiori querelam, et commovet istum Loci Scriplurae motus terapeslatum Deo tribuunt,
patrem omnesque episcopos, ut unanimi conserisu non Mosi, non Samueli, etc, non Jamni Mambrique
« Vide Hist. Burgund.
 *
«5 S. AGOBARDUSEPISCOPUS LUGDTJNENSIS. 24
veneficis. Ergo falso isti attribuunt valibus tempe- A Evangelium, non in pompa eloquentiae, sed in virtu-
statum motus. 4. Ab explicatione ejusdem Scripturae. te Spiritus.
Nam licet Deus effuniat pocellas, sive per angelos, Ad IV. Quartum infirmat locis Scripturae et philo-
sive per Mosem Eliseumque, non sequitur eos a se, sopbiae.
sed per ministerium, concilasse. 6. Ab harmonia et Ad V. Quintum a natura Dei, quae nil babet divi-
testimonio lotius universi. Omne iiniversum agnoscit sum, sed totum est id quod est.
auctorem et motorem Denm solum, non ergo crea- Ad VI. Cbristum non fuisse manifestum, sed sub
turas. 7. Si boni lsraelitae potuerunt evibrasse gran- Levitica veste a patriarchis eognitum per fidem,
dines super nialos, mali quoque potuissent super Scriptura, Patribus, ratione, ab unitate Ecclesiae, ab
bonos, quod Reges Chananaei nunquam effecerunt. orlu Adami, usque ad Christum.
8. Si hoc possent mali, possent infensos quosque Unde factum est ut quamvis essent diversa sa-
subilis procellis ohruere. 9. A natura Dagellorum cramenta, tamen eadem fuerit sacramentorum sub-
corporumque coelesiinm, quorum proprium est ob- stantia.
temperare non bomiui, sed auctori naturae. 10. A Et licet dicatur Vetus et Novum Testamenlum,
nalura horainis, qui ignorat secreta celheris. 11. A non id propterea quod sil nuper inventum, sed ma-
pendula veneficorum fide, qui propterea nil exorant B nifestatum omni mundo, quoil delituerat sub cortice
a Deo. El alia inulta conatur e corde populi delere Levilicaennbis ab origine legis.
figmenta, jamliu consuetudine iropressa, praesertim Ad Hilduinum Walam antislilem, de baptismomanci-
illud quod circumferebalur de Grimoaldo Beheven- piorum Judaicorum.
tortim duce (qui transmissis per pulverem hominibus Judaei, tum dolis, tum pecuniis, a Cacsareextor-
effecil ut boves omnes morerentur), ut genuinum serant multa paci Ecclesiaeinlensa ; inter caetera, ut
Evangelii characlercm insculpat. nullus Judaeorumservus absque placito Judaeidoinini
Ad Frcdegisum abbatem. baptizarctur. Inde dirae procellae inter ulramque gen-
Fredegisus abbas ista contra Agobardum asserebat tem. Agobardus rera hacepislola depingit apud nobi-
dogmaia. lem aulicum, antistitem, Caesarigralissimuin.Queri-
I. Christum vere fuisse humilem, et quatenus hu- lurdenovitaleedicti. Nonpermitlendum hisargumen-
milem, sese errabundum cognosse. tis.l. Propter insolentiara Judaeorum, qui quoslibet
I.Omnem Scripturam cum omnibus interpretibus servos a lavacro absterrebunt. 2. Propter Dei jussum,
canonicam, nequeeosunquamerrassein grammatica. qui vult emnes salvos, imo maucipia, quibus com-
III. Sanctum Spirilum inspirasse prophetis et apo- mune est cum omnibus naturae eloriginis vinculum,
stolis tum cnnceplus inlernos, et extrinsecus voces C el quamvis corpore mundo serviant, vult ipsos sibi
ipsas in ore formasse, nt asinae Balaami. obstrictos latria mentis contra omnem cogentem
IV. Alicubi certo loco animas esse creatas, inde- violenliam. 3. Quia Cbristus est omnia in omnibus,
que ad corpora demigrare. et per haptismum ab omni servitutis jugo liberanlur.
V. Aliud esse Deum, aliud Veritatem. 4. Locis Scripturae expressissimis. Tandem rogat
VI. Omnes antiquos patriarchas non fuisse Chri- eum ut efficiat apud imperatorem, aut ut edictura
stianos; nec Chrisinm fuisse in Veteri Testamento. infringatur, aut saltem sine violentia veniendi ad fi-
Responsiones Agobardi haesunt. dem liberlas servis concedatur.
Ad I. Chrislum habere quidem naturam corporum De iltusione signorum.
nostrorum, non originem, etinde habere impecca-
bilitatem; ita ullicet sese humilem reddiderit, id Ingravescebat quaedam i^dx^ia., ita ut homines
daemoniacicaderent. Imo exustio quaedam pu-
inclinalione miser tionis, non evacuatinne potestatis quasi
non confitendo stulacea el stigraata in corporibus apparebant. Unde
fecerit, aboleudo peccata aliena, pro-
fiebatuiplebsterritaejusniodiplagis, moregentilitio
pria. in propitialionem ejusmodi ulcerum offerrent. Bar-
Ad II. Auctoritalem Scripturac indubitabilem, ejus tbolomaeus irae ccelitus demissaecausam petit.
canonica est. Ex LXXH D ejus
nempe qnse interpretibus,
dein de Agobardus respondet haec fieri Deo volente, et angelo
primum, Hieronymum. Aliquos explodendos ministrante, erudieniis fidelibus, cruciandisqne re-
Judacis: Aquilam, TheoJotion, Symmachum, Didy-
probis, utolim per vesicas turgentes ethaemorrhoides
mum. Expositoresitalegantur, utpraeeant Scripturae, et Philistbaeos alia
non cum judicandi libertate, sed cum credendi necessi- ^Egyptios otio lectoris profligavit: multaque
subjicit, quae relinquimus.
tate, expositores vero, non cum credendi necessitate,
sed cum judicandi liberlate. Ipsos erra-se in grain- Ad Matfredum.
matica, non malitia, nec imperilia, sed ralione con- Epistola haec nil aliud depingit quam miserias sui
descensionis. saeculia Judaeis commotas, qui fundilus integritatem
Ad III. Exemplo Mosis et Aaron, quorura alter morum et religionis et barmoniae publicae convulse-
propheta vocem habuit impeditiorem quara Aaron rant; et rogat ut qui apud imperatorem plurimum
qui non erat propheta: aposlolorum qui promulgant possel, ejusmodi lurbis mederetur.
« Hilduinus abbas monasierii S. Dionysii apud P irisium, sacrique palatii archicapel.; Conrad. abb.
Uspergens.
»#

i§ PROLEGOMENA.
Ad clerum Lugdinensem, de modo regiminis eccle- A Congregatur Francofurti, ubi Nicaeaapertis senten-
siastki. tiis damnatur.
Exortaeinter clericos Lugdunaeos rixae de admini- I. Unus Deus adorandus sine imagine, etc.
stranda Ecclesia, movent Agobardum de scribendo II. Nullum exemplum alicubi lolis testamentis Pa-
hoc themate. Et primum ab unitate Ecrlesiae, tum tribusque adorandae imaginis.
membrorum, tum capitis, hortatur singulos ad invi- III. Esse debere ornamento, delectandis oculis,
cem ineundam pacem. Ejus haecsunl axiomata. non instruendis populis, etc.
I. Unicaesponsae unicum esse sponsum : qui cum llla aetate scribit Claudius Taurinensis de adora-
sit essentialiter veritas, pax, justilia, etomuebonum, tione imaginum. Contra ipsum Jonas Aurelianensis.
debet propter se, non propter aliud, diligi. Pleriquc concurrunt in eadem materia agitanda.
D. Cujus Ecclesiae membra non sunt illi qui vicis- Reges ipsi. Agovardus apertissime; cujus haec prae-
sim dissident, sed qui muluo conveniunt, et in amo- cipua sunt capita e D. Augustino caelerisque Patri-
rera culiumque ipsius aedificant. bus.
UI. Unde fit ut ex illo mutuo amoris et vinculi I. NuIIa est alia Dei imago quam hoc quod est ipse
nexu, Chrislus et Ecclesia vocenlur agnus unus, ct seciindum quod est ipse, non pntest pingi, ideo
sponsa una. J neque adorari in imagine, nisi in illa quam ipse no-
U
IV. Adde quod ex illo interno et aeterno connuhio bis praescripsit, nempe Christo.
agni et agnae generenlur agni etoves; qui efficiunt II. Duplici quidem adoratibne, externa et interna.
unicum , inseparabilem , et aelerno indissolubilem Utraque vocatur religio; qua interne et externe ob-
vinculo agnum, id est, Ecclesiam. stringimur aelernum et soli Deo; ad quam pertinent
V. Ex illageneratione fit ut quaesponsa Christi vo- SO-AEI.O., laxpsia, caeterique cullus, quatenus sunt no-
catur, Christi vocelur tilia; quia quos simul et semel ab mina rcligionis.
aeternopro sponsa duxit, eostlem singulatim et in tem- ni.Ubi vero suntnomina officii et servitutis huma-
pore per Verbura generat. Vocatur frater propter nae, SOU>EI« potest dicfde servis etsubditis; rjo-ifcta,
coniraune nalurae et carnis consortium cum horaine. de omnihus. Honor de sanclis et marlyribus. Pietas
Vinea, propler multiludinem filiorum. Hortus, de parentibus. At sola religio de Deo, quia soli om-
propter varietatem et venustatem. Fons, propter nino Deo debetur.
exuberantem undique lympharum coelestium copiam. IV. Unde patet neque angelos, neque sanctos ullo
Fons signalus, propler admiranda et occtilta myste- religionis adorandos cnltu, praeter aeternam Dei ima-
ria. Regina, propter imperium in Synagogam, dae- , g«nem, quae se mediam inter homiries Deuraque con-
mones sectasque universas. Ancilla, propter obedien- stituit.
tiam. Ma er, propter generalionem filiorum. Quae V. Angelos: 1. quia beati sunt bealitudine aliena;
diversitas nominum, nihil divisum, sed unum spon- , 2. qnia nolunt offerri sibi ejusraodi cultus; 3. quia
sura sponsamque unam efficit. per hoc a daeniontbusdiscernuntur.
Ista unitas affectus debet avocare ab omni dissidio VI. Sanctos : q".ia non sunt sancti nisi sanctitate
clerum, ut stalo muneri navet: quod est esse adju- Spiritus, lumina nisi a summo lumine, dii nisi a Deo;
tor Dei, non Anticbristi. aguntque mitabilia, non ut causae, sed ut media et
Eorum qui dissolvunt unitatem, mulliplices sunt. instrumenta; ideoque reliclis illis, longius ad lumen
Corrupti, qui aperlo scandalo unitaien Ecclesiae aeternumdevolandum.
conlurbant. Hypocritae, simulata jusiitia. Adulteri, VII. Quorum nihilominus memorias, vesligia, si
aperleetsiraulateveritatem corrumpendo. Ambitiosi, qua sunt, sive in scriptis, sive in corpore, imo eorum
bonoris causa. Mercenarii.lucelli dulcedine. *iXavroi, sepuicra propter resurreclionera, vitam, imilalionem
corda non in sponsi, sed in sui amorem laudeuique honoramus. Non tamen ipsis templa aul altaria con-
alliciendo, unitatem Ecclesiaeabscindunt. At verus struimus, sed soli Deo.
paslor, veraeque pacis custos, abjicit a ministerio •n VIII. Adoralionis enim hacc lex est ut nulla crea-
eju^modi porlenta, invigilat gregi, sine ignavia, sine (ura, nullum phantasraa a mente de Deo effictum,
imperio, sine simulatione, sine scandalo, pascitque nullum opus humanum, nec sol exoriens, nec occi-
eura secundum oranes formulas sibi a Caesareccelesti dens, nec nubes, nec ignis, nec arbores, nec opera
praescriptas. Ut sint lales, hortatur omnes pastores, hominum, ut sunt imagines. Nam si opera Dei non
prcsbyteros, abbates, si velint esse memhra unici sunl adoranda, quanto minus hominum, id est, ima-
capitis, et administrare Ecclesiara secundum man- gines Dei, angelorum, sanctorura !
data divina. IX. Neque objicias, non te iraaginera, sed rem
, De imaginibus. imagine efficlam. Nam objectum terminat adoratio-
Assumpto Decalogi secundo mandato, tractat hic nem. Adde quod fraus est Satanae, qui specie honoris
ex professo Agobardus de cultu imagiuum. Stupenda sanclorum, ad idola mentern traducit, et a vero
suo saeculo imaginum erat superstitio, et circa cul- aeterno ad carualia nos demergit.
tum simulacrorum horrenda dissidia. Prima Nicaea X. Picturae aspectandae, ceu res inanimatae, oculo
praescripsit adorandas, secunda confirmal. Oriuntur externo. Deusinterne adorandus. Illae, causa histo-
rixae toto Orientc, quse sese diffundunt in Galliam. riae, et memoriae, non relig4onis : Deus latriae, dou-
 *I S. AGOBARDIEPISGOPl LUGDUNENSIS 28
liae et sempiternae religionis. Hlae sine cura, sine j4 testes, vulgaris purgatio, nempe aquae frigidae, vel
hOiiore, quia riec male nec bene possunt facere. Deus candentis ferri, adhibebatur. Agobardus tanquam
cum spe, cum amore, cura honore et gaudio sine nefandas irapugnat, ostendens res occultas nunquara
fine. patefieri ejusmodi certaminibus. Hortatur ad pacem,
XI. Adde quod ut abjiciatur omnis superstilio, et totam fere elhicam Christianam complectitur.
%nulla imago in parietibus ecclesiac depingenda, nul- Sermo Agobardi.
fum simulacrum erigendum; nec illae imagines vo- Haecconcioest lepidissima, varia et divinis figuris
candaesanctae, quia nil est sanctum nisi Dei templum circumlucida. Halet pro materia Christum. Sed ab
(I Cor.), ut adoretur unus et verus Deus in saecula illo capite in varias sese diffundit el exspatiatur are-
saeculorum. Amen. nas : De Ecclesia, de ejus meritis, de Anlichiisto.
De dispetlsationelotius rei ecclesiastka;. Quaequia sunl paulo aa-6o5tza, relinquo.
(Prcefixus a hobis est hic litulus, ex mente auctoris.) De divisione imperii.
Convocaverat Ludoviciis imperator coelum amplis- Imperii pacis sedulus, raemorque ancipitis vitae
siraum pontificiae et laicae, de reformanda Ecclesia. exitus, convocato totius Galliae conventu Ludovicus
Inter caeterospraeluxere ceu faces lucidissimae,Ada- imperalor in tria regna disccrpsit imperiuni, sum-
lardus et Elizaccharus; ille integritate vitaeet fulgore *" mamque Lolhario contulit; adhibitis omnium jura-
muneris, hic doctrinaeIumine. Unanimi anima repa- mentis, ut moris est, fidelitatis et obedienliae.Desci-
randum Ecclesice decus conclamant omnes. Agobar- scit Lotharius, patrera invadit. Favent ccclesiastici
dus excipit eorum alacres vultus : orat, et pro Eccle- huicimperatori, cujus obsequiis juramelito solemni
sia agil, convcrtit singulorum animos ad labantem fuerant constricti. Quibus cum paler vellct pcenas
pene Ecclesiae gloriam; redificent, crigant, macerias infligere, Agobardus audacter respondet eum fuisse
jam subruentis Jerosolymae. Inde insilil in laicae illius luraullus et dissidii publici causam, eo quod
fraudis sacrilegium, qui de peculatu ecclesiaslico divisisset imperium ; et quod est audacius, profi-
convivunt, et rem Dei rem sacrilegi efficiunt. Probat tetur aperte se obsecuturura Lothario, propter vin-
a primis nascenlis Ecclesiae exordiis, incrementis, culum juramenli, etc.
accrementis, quibns coepit ditari, duce Spiritu, sta- De comparalione utriusque regiminis.
tutbs canones, qui direptionem rei ecclesiasticae Duaehic contineniur epistolaeejusdem argumenti.
velarent, nullique citra conscicnliaeperniciem con- Prima ad CaesareraLudovicum, qua noster episcopus
cederent ab illis canonibus discedere. Rogat Cacsa- oblendit causas fugaeet morae. Propter publiccs tu-
reni ttt medeatur, ccstum ut deprecetur contra sacri- . mulius. Inde insilit in fastigium splendoris imperialis,
"
legos Gallos. Excipitur ab Helizaccharo et Adalardo quod probat subesse ponlificiae majeslali, tum ex
senibus alaeriter oralio Agobardi. Monent de hac re auctoriiate canonum, lum quibusdam Lalinorura
imperatorei»: qui convocalo concilio politicae et Patrum teslimouiis. El ideo monetut venienlem in
leviticae familiae, mutuas exstinxit discordias quae de Galliam Gregorium poiilificem, mediatorem pacis
possidenda re ecclesiaslica laicos ct episcopos con- domesticae, benigne excipiat, eique humillime sese
turbaverant. Quia vero quidam erant detractores qui subjiciat.
passim de audacia et ignorantia Agobardi rumores Secundae sensus est ejusmodi. Defectio Lotharii
circumferebant ejusque dissrdii auctorera ipsum pro- abripuerat oranem pene ltaliam, pontificero, mul-
mulgabant, Agobardus ejusmodi labem diluit; rei tosque etiam episcopos Gallos, quomm ope patri
veritate effigiem expressit apud quemdam amicum eriperet imperium. Veri Galli recalcitrant, citant
qui eum de hac re interpellaral. Et inde re nata Agobardnm, recusat. Habent conventum ; cujus haec
captal locum scribendi de rebus ecclesiaslicis eorum- fuerunt capita adversum ipsius contumaciam, pro
que ministerio, sumptis ex utroque Testamento testi- confirraanda Gallicana liberlate.
moriiis. Ejus sumraa capita haec sunt. De sacerdoti- 1. Episcopum Romanum, vocandum papam, fra-
bus. De decimis persolvendis. De poenasacrilegii. De r_ trem, non autem Patrem, neque poniificem.
bonore omni aevoepiscopis iinpenso. De non alienan- 2. lmperialem majestalem plus posse in admini-
dis ecclesiis, et perpeluas inserit calumnias contra stranda Ecclesia quam pontificiam.
Simonianos. Haec omnia, quia nituntur locis, non 3. -Caesarem non dehonestandum praesuraptuosa
rationibus, lectori do. excommunicalione.
Liber de divinis sententiis digestus. 4. Posse unum aliquem pontificem abjici sine in-
De divinis sententiis contra eos qui putant judkium juria sedis apostolicae.
Dei aqua vel igne vel armis patefieri. 5. Episcopos in causa fidei jusjurandum praestare
Titulus bujusce voluminis non mihi videtur satis solitos imperatori.
congruus. Quia hicesl sensus. a Duplices raodi pur- 6. Agobardumprimatem Aquitaniae nullam dein-
gandaefraudis occultaeet sceleris, ferri et ignis. Pri- ceps habiturum poteslatem in excommunicando,
mus erat Gundebadi, qui controversias, ubi non nullamque jurisdictionem in caeleras parochias, si
erant testes, ferro et armis dirimendas praecepit. obedirel potius pontifici quam Caesari.
Secundus, inveteratae consuetudinis. Ubi defiebant 7. Privandum episcopum consorlio et honore, qui
« Institut. juriB canon., 1. iv, tit. 2. In Historia Burgundist.
29 LD3. ADV. FELIGEM URGELL. 30
potius pontifici quam Ecclesiae Gallicanae eoncitio A 2. Antiquos Patres in carmine solitos modulari.
obedierit. 5. Nullam esse rationem cur noctumae fiant vi-
Agobardus ex professo respondet singulis. Con- giliae.
fringit quantum potest ista privilegia, propter com- 4. Multa esse alia cantica quaenon habentur Scri-
mune factionis cum pontifice et Lothario consor- pturis.
tium. Nititur probare Caesarem et Ecclesias Gallicas Quibus quoque in suo Antiphonario et RetponsOrio
pendere a cathedra. Deinde conjicit omnes turbas liasce adjecit blasphemias et portenta.
et aestus flagrantes imperii, tum in inertiara Ludo- f>.Christum de coeloadvexisse humanam naturam.
vici, tum in occultas fraudes reginarum quibus ipse 6. Duas naturas commisceri in unam.
7. Homines suscepisse Christum, quem antea na-
nupserat. Andaeissirae favet consilio Lotharii, quo
turali motu cognoverant et desiderarant.
erga novercas usus fuerat. Tandem concitat ejus
animum ad poenitentiam et humilitatem, ut deinceps 8. Christum per aurem Virginis in locum partus
resipiscendo res imperii sit securior. subrepsisse.
Publica Ludovki imperaloris pmnilentia. Agobardus singula confutat.
'Rebus pacatis, publico convcntu compellitur Lu- Ad 1. Ecclesiam Lugdunensem firmiter inhaesisse
dovicus imperator, propter vitae anleactae luxuriam, B statutis Levilicae et apostolicaelegis, ideoqiie non
inertiam, ignaviam, ad publicam pcenitentiam. Agno- posse oberrare.
scit, orat veniam, ad altare prosternitur; lerque Ad 2. Ecclesiam veterem magnopere respuisse
quaterque confessus, fluens lacrymis, depositrs ar- modum canendi poeticum.
mis sceptroque, suscepit poenitentiam per manuum Ad 3. Diurnas et nocturnas vigilias in choro Le-
episcopaliura impositionem, etc vilico a Davide conslitutas.
De veteri riiu cantajidi psalmos in ecclesia, et de cor- Ad 4. Scripluram adeo perfectam, ut nil illi ad-
rectione Anliphonarii. jiciendum, neque detrabendum, sed in eis quaecun*
vero non.
(Hme duo capita non erant disjnngenda, sed in unutn, que reperiuntur canenda, reliqua facili via
componenda,quia eamdem prorsus materiam tra- Caeteraque ejusmodi portenta disceipitj
etant.) reslituto omnimodo et Antiphonario et Responsorio
Erupit Lugduni sectarius quidam, qui miras in in prislinam lucem.
ritus ecclesiasticos calumnias invexit, naevis aspcr- Et haec sunt capita doctrinae AgOberticae, clara
sit, et haec sunt. sane, abstrusa, et omni venustate fulgida. Quibus
1. Ecclesiam Lugdunensem a germano cantandi fruatur leclor.
ritu deviasse. :

'
SANCTI AGOBAEBI
EPISGOPi LUGDUNENSIS

IIBER" ADVERSUM BOGMA FELICIS URGEtMSIS,

AD LUDOVICUM PIUM IMPERATOREM.

Christianorum religiosissimo, benignorum beni- Augusto, dorano gloriosissimo Ludbvicb imperatori^

gnissimo, mansuetorura tranquillissimo, Christi Agobardus quidara ex ullimis fidelibus servulis ve-
amatori, ideoque viclori ac triumphatori piissimo I> stris, subterannexum opusculuni sinderissimo ac
BALUZII NOTJE.
* Sancti Agobardi. Sancti nuncnpationem Agobar- tiente, ut ait Ado, imperatore et universa Gallorum
db tribuimus post editionem Masso.ni,et quia ccele- episcoporum
stes ei honores persolvuntur in Ecclesia Lugdunensi,
ubi vulgo vocaiur Saint Agobo. Tum et in Martyro- b Adv. Dogma Felicii. Titulum hunc fecinius ex-
logiis quoque illarum partium sanctus dicitur. Ac elencho librorum Agobardt, qui praefixus est codici
de Agobardo quidem pauca nobis dicenda incum- ms. Pap. Massoni, in quo sic habetor : Adversum
bunt, praeter ea quae leguntur inter elogia. Pro dogma Felicis liber i Agobardi episcopi ad Ludovi-
nostro tamen more bic vitam ejus delitiabimus. cum imperatorem. Nullura enim alioqui titulum ha-
Patria Gallum fuisse aiunt, quanquam id non satis bebat hic liber in veteri codice. Et mirari lubet au-
constat. Coepiscopus pritnum Leidradi Lugdunensis daciam Massoni qui non contentus inscriptione veteri
archiepiscopi, quem nunc coadjulorem vocamus, epistolae aJ LuJovicum Pium, aiiam de suo adje-
sed non cum titulo futurae successionis, ut ego cit, tanquam e veteri codice. Sic enim in ipso
quidem arbitror. Nam id privala auctoritate f;cere operum Agobardicorum initio edidit : Agobardus
non poluit Leidradus, neque extra conscieniiam episcopus Lngdunensis Ludovko imperalon S. D.
principis, neque alibi tum quam in synodo, sive Quis non crederet ita scriplum vidisse Massonum
provmciali, sive generali. Dein illo cedente, ac in in veieri codice? Et tamen nihii illio legitur hujus-
monasterio Suessionerisi sese abdicante, Agobardus cemoii.
ad eam cathedram conscendit au. 813, i consen-
 54 S. AGOBARDIEPISCOPI LUGDUNENSIS 33
sublilissimo sacroque acumini prudentiae vestrae A . aut improbetur. Quia si probatur, illis, quibus
dijudicandum direxi: quod edidi vel potius collegi profuturum est, ad legendum commendatur; si au-
adversusnovam, imoexveteria redivivam haeresim, tem improbatur, auctor ejus per vos emendatur.
propler quosdam, quibus illud expedire putavi, sic- Aposlolica naraque doctrina oinnes horlatur cre-
ut ibi latius continetur. Pie igilur rector et domine, scere in cognilione Domini nostri Jesu Christi, om-
caput orbis, decus mundi, calbolicorum omnium nes jubel paratos esse ad satisfaciendum eisqui ra-
insignis gloriatio, qui illnstraiis fideul, propagatis tionem poscunt de ea quae in nobis est spe. Sacer-
et pacem; b obsecro mansuetudinem vestram, nt dotem quoque esse vull amptcctentem eum qui se-
in contempUtionem Filii Dei, qui vestrum juvat cundum doctrinam est, fidelem sermonem, ut potens
imperium-, praefatum opusculum perlustrare non sit exhortari in doctrina sana, et eos qui contradi-
dedignemini, ul vestro acerrimo ingenio probetur cuntarguere. Quod si sempersectandum fuit; quanto
BALUZIII NOTJE.
•piscoporum synodo, > seu, ut apertius loquitur Hu- tuque imaginum exercuit industriam hominum eru-
go Flaviniaeensis, « consenli.-nte iroperalbre et omni ditorum; adeoque etiam Agobardus sententiam suam
Gallicanorum episcoporum synodo. > Et animus in hoc prompsil, utacrem acvehementem adver-
eral eam synodum interpre ari de ea quas eo iem B sus adoralionem imaginum, ita piam ac religiosara
anno celebrata est apud Cabillonera ab episcopis et erga sanctos, al quorum imilationem bortalur
abbalibus totius GalliaeLugdunensis. Verum Ado et omnes Christianos. Superstilionum igiiur inimicns
Hugo Fiaviniacensis satis indicant hanc Agobardi capitalis', etiam eorum ,stultitiam venementer exa-
substitutionem praesente iraperatore factam fuisse gitavit qui grandinem et lonitrua caelerasque coeli
in universa sive omni Gallicanorum episcoporum tempeslates excilari posse putabant ope magorum
synoJo, id est, in geuerali ac plenaria synodo epi- et iiicanialorum, quos ob boc ipsum aetas illa vo-
scoporum regni Fr.tncici : quod huic Cabillonensi cabat tem, estarios. Plane magnum virum fuisse
couipelere non polest, quacprovinciaUs tantiim fuit. persuasum habeb. Sed uno pessimo facinore, quid-
Itaque non de alia synodo intelligi polest, quam de quiJ nonnulli conlra sentiant, iHustria sua facino-
Moguutina, quae eodem an .0 habita esl, cui vero ra ingcitesque virlules commaculavit. Nara trans-
interfuisseLudovicum imp^ratiirem dOcel Ivo Car-, gressus in partes Lotharii Augusti, qui Ludovicum
nutensis parte ix, cap. 82. Praebuit ista Agobardi patrein anno 833 eo usque deprimere ausus est, ut
substiuitio materiam sermonibus, ob violalos, ut; etiam in carcere conciuderet, poenilcntseqtie pu-
videhaiur, vetustos canones; quos illibatos servarii blice addici procliraret; transgressus, inquam, Ago-
debere contendebant, neque violari posse quacunque1 bardus in partes Lotharii, tanta animi con.entione
ex causa. Dupliciier aulem peccatum videbatur int ac perlituicia eas tuitus est, nt vel ob hoc ipsura
canones. Primum, quia constabat duos unam ca- . annumeratus sit inter prapcipuos Lolharianae factio-
thedram capere non posse. Deinde, quod prohibi- nis auctores. Ea de causa ab Ecclesiae praesulatu
tum sit ne quis episcopus successorem sihi eligat. £ semotus est auctoritate synodi qu;Canno 835 hahita
Cessisse laineii contradiclores consiat. Quam vero> est ad Theodonis vitlam. Rursum ea causa agi ala
ob causam cesserint, noti constat. Ego facile credi- est anno' sequenti apnd Stramiacum, haud procul
deririi, Agbhardum propriis virtutibus et principis1 Lugduno; sed nullo eventu, propter absentiam Ago-
optimi studiis adjutura, praevaluisse adversus iuvi- barJi. Tandera cum revocala concordia fuisselinter
dos; tum etiam quia Leidradus in eum inclinaverat, J Ludovicum ac Lotharium , Agobardus ad sedem
vir in aula celeberrimus, et qui novissimo facinore suam redire permissus esl. Demum abiit e vivis
inagnam sibi auctoritatem conciliasse videbatur. Et apud Santones Aquitaniae secundae populos, in ex-
exstabant pluriraa exempla ex antiquitate, quae1 peditione regia, auno, ut ego quidem arbilror, 840.
substitutionem illam peragi sinereut. lucidit autem1 Nam eo anno Ludovicus iinperator, ut scriptum est
Agobardus in pessiuia et exulceralissinh tempora,, in Annalibus Bertiiiianis, in Aquilania fuit, motus
quemadmoduni ipse non seriiel conqueritur. Reti- Aquilanicos coinponere satagens. Quo eliara anno
nuil tamen inter haec temporum malaconstantiara 1 AgobarJum obiisse vm Idus Julii tradit auctor bre-
episcopo dignam, vir caetera limidus, et qui vix vioris Chronici S. Benigni Divionensis. Ex scriptis
cOram magnatibus auderet loqui. Nam suum illum1 ejus quae exstant apparel notu n fuisse ac farailia-
pudorem ac liraiditalem iuse freque iter inculcat. rem ciarissiuiis aetalis illius viris, Eboni nimirum
Praecipue vero incanduit adversum Judaeos, quorumi Rhemensi archiepiscopo, Bernardo Viennensi, Ni-
impios rilus profanasque caeremonias et deteslaiia- briJio et Ba: tholomxo Narbonensibns, Adalhardo,
tur et aboleri cupiebat. Hlnc graves adversus Ago- Walae, Helisacharo, et Hilduino, abbatibus, Mat-
Dardum tempestales et procellae. Sirinxil etiam jjfrelo comiti Aureli nensi, qui principem lum lo-
stylura, et quidera acriter, et non uno loco, in legem1 cum obliuebat apud Ludovicum Pium, Walfrido
Gundobadain, quam pietati ac simplicilati Christia- Straboni abbati Augiensi. An vero per triennium
nse valde contrariani esse existimabat. Robuste fuerit abbas monasterii sancti Medardi Suessionen-
eliam ac erudite nervos suos iniendk adversus er sis, ut placuit quibusdam, ab anno nimirura 830 quo
rore i) Felicis episcopi Urgelle;;sis, qui paulo ante; Hilduinus abbas in exsilium missus est a Ludovico
mortuus erat apud urbera Lugdunensem. Canonum1 Pio, aliis disculiendum relinquo. Atque haecde vita
in primis perpetuus ac constans uefensor, ut jgna- Agobardi dixisse Sufficiat. Nunc ad instilutum no-
rus; adeo ut etiam Romanos sui temporis graviter sirum revertamur.
perstringat, quod Gailicanos canoues ob eara, sii <>Redkivam hceresim. Quippe Feliciana haeresis
Superis placet, caisam conteumerent, quod eos1 propagata est ex haeresi Nestoriana ; ul ostendet
neoterici. Romani non commendaverint, vel quodI infra Agobardus, et scribit etiara Adrianus I papa
, legaii Roinani non inlerfuerint in eorum constituiio-- ad Hispanos episcopos in Codice Carolino lit. 97.
ne. Miruni, si vir ita compositus non incurrisset t b Obsecro mansuetudinem. Imitaturii haud dubie
invidiaui hoininum aetatis suae. : Itaque opus habuitt ex Iibello Prectira Marcellini et Faustini presbyte-
apologiam pro se scriicre adversus calumnias et; rorum, qui sic incipit: Deprecamur mansueiudinem
olrtreciatibhes abhatis Fre ^egisi, viri alioqui cele- vestram, piissimi Imperutdres, Valenliniane, Theodo-
berrimi, ilemque. adversus. quosdam Provinciales\. si,et Arcadi, ut hivcin contemplatione Chrisii Filii
et Sepiimanos Agobardico nomini val le iniquos. Dei, qui vestrum juvai imperium, infatigabiliter ttge-
Jnter haec, incakscens quaeslio de adoratione cul- re dignemini.''--
55 LIB. ADV. FELICEM URGELL. 34
magis nunc, quando jam propinquum esse cerni- A nis gloriaecupidi, idcirco bonis detrectant, ut se illis
mus tempns illud, de quo Dominus ioquitur : Verum- superponere nitantur; et si detractionibus obtinue-
tamen veniens filius hominis, putas inveniet fidem riut ne illi admirentur, isti admirationis gloriam
super terram ? consequantur. Et quoniain non desunt inter nos ta-
I. Post obitura Felicis illius qui fuerat quondam les quibus necesse sit et iiitegrilalem fidei cogno-
vaieant rualum perfidiae declinare,
episcopus in » sede Orgelletana inventa est a nobis scere, per quara
quaedam schedula ab eo edita sub specie interroga- etreclis judiciis oblemperare, ul mereantur in dog-
tionis et responsionis : quam eum legentes consi- mate pietatis proficere, opportunum putavi ea
deraremus, inspeximus hominem diligenter et frau- quaepracdictus vir male sensit, exaggeranda assu-
dulenter instaurasse, quantum in se fuit, oranem mere, et verbis ejus, in quibus a verilate fidci
Patrum sententias opp.mere,
pravitatem dogmalis sui, in qua dudum fuerat de- excessit, sanctorum
tectus et couviclus, et propter quara ab honore epi- ut quisquis dignatus fuerit legere, agnoscat qua
scopatus b depositus : qui licet aliqua verba, quae caulela catbolicae veritalis purissimum sensum se-
prius imprudenter efferebat, poslea suppresserit, quatur.
aliqua tamen nunc addiJit, quae tuiic relicuit. Quam II. Non ego hoc doctis et eloquentibus viris, qui
scheJulam ego, ut potui, juxta veritatcm fidei cum B cuncla haec optime dijudicando, probanda aut ira-
reprehendissem, vel reprehenJendara p.iblicassem, probanda demonslrare sufliciuut, dico, qui forsitan
quidam ex fratribus, ut comperi, indigne tulerunt, nec dignabuntur legere hoc opus, rustica siniplici-
et non perversitate animi, ut puto, se 1 simplicitale tate compositum; sed meis similibus, quibus vere
ingenii, arbilrali suni me non id fecisse zelo fidei, scio expedire ut fidem suam subtilissime corriganl;
sed zelo invidentiae, sicut moris est eorum qui ina- qui"incaulee admirantesvitam praedicti Felicis, pro-
BALUZII NOT^E.
» Sede Orgelletana. Retinet eliamnum hodie no- nomine. Felix olim indignus episcopus,etc Nirairum
men. Vocalur enim vulgo La Seu d'Urgcl, i:l esl, olim fueral episcopus, iJ esl, antequam in ea syno-
Sedes Urgellensis. Clara civitas Hispauine Tarra- ib deponeretur ab honore episcopatus. Tum vero
conensis, in Pyrenaei moniis jugo siia. Egiwhardus jussu principis (non autem episCoporum, ut perpe-
in Annaliuus aj an. 792 : < Orgellis est civitas in ram scribil Mariana). apud Lugdunum clarissimani
Pyrenaei montis jugo sita; cujus episcopus, nomine G..lliaruin urbera retegatus est.
Felix, natione Hispanus, ab EiipauJo Toieti episco- c Admir. vit. pr. Felicis. Constabal ergo per illas
po per litleras consultus quid de bumanilate Salva-• teu.pestates, Filicera esse episcopum raoris antiqui,
toris Dei et Domint nostri Jesu Christi stnlire de- moresque ejus esse inculpatos. Nam non Agobar-
berel, utrum secundum id quod homo esl, proprius; C dus soluin id doct-t, sed eliani Alcuinus, eorunidem
an adoptivus Dei Filius credendus • sset ac uicendus, teinporum scriptor. Haec sunt ejus verba in epi-
vake iucaute atque inconsiderate et coutra anli- stola aU Elipandum Toletanum episcopum : i Legi-
quara catholicae Ecclesiaedoctriuara adoptivum noni mus enim in epistolis beati Fclici^, viro scilicet
solum pronunliavit, sed etiam scripiis ad memora- religios;c vitae praecipuo et sauclitate spectabil,, si
tum episcopum li ris perversissuuc pravilatem opi- caiholham QJera et ecclesiasticara uiiilateiu, sine
nionis suae defeudere curavii. Hujus rei causa qua nullus Deo placere pntest, araare tt praidicare
ductus ad palatium regis, qui tunc apud Reginumi velit. » Et iufra : t Licet praefalus famulus Dei
Bajoariae civitalem, iu qu. el hiemaveral, reside- Felix laudabili vila vivai coram hominibus; tamen,
bal. Ubi congregato episcoporuni conciiio auditusi ut videtur, in multis catholicaefidei professione non
est; el errasse convicius, aj praBsentiaraAdriauii omnino pleniter Patrum sequimr sen'ei.liam. >
poniificis Roraam missus, ubi etiam coram ipsci Itera : t Etiam et in hoc luae sanctissiiuce voluntati
in basilica beati Petri aposloli haeresiraconfessus esit obnixius suadere ratum putavi, ut eumdera virum
atque abdicavil. Quo facto, aj civitatein suam re- veneiabilem Felicem luis sanctis precibus et sua-
versus est. » vissimis suggeslionibus tonveiiere ad calholicse fidei
i>Deposilus.Incertum hactenus fuit, quonam de- unitalem et veritalem nilai is. Fidelis esl enim
mum tempore Felix episcopus Urgellensis fueriit Deus, pius et misericors, qui nullalenus oblivisca-
depositus ab bonore episcopatus. Neque eiiiin as- tur ejus multa bona, et religiosara vitara, et lnbores,
sentior Joanni Ma ianae, viro alioqui eruditis imo : quadie nocluque iudefessa voluntale desudat. Q san-
qui ex corruplo Adonis Viennensis loco colligit eauii "-. ta sit libi coram Deo et sanciis ejus gioria et re-
deposilionem fuisse peiactam iu concilio Franco- niuneratio intende, et diligentius cousiciera in sa-
fordiensi, quod anno 794 congregatura estjussu i luiefratris tui, etiam et tanli viri, et tam praeciarse
Caroli Magni. t Re discussa (imrait Mariaua, lib. dignitatis el sanctitalis famulo Chrisli. > I;em :
vii Rer. Hisp. cap. 8), prava opinio cum aucloribus\ < lllum vero Felicem, quem tu charita e summum,
reprobata est; ac, nisi muiareiit, Felix el Elpan- pudicum, moribusque ornatum asseris, nos haliemus
d s sacriliciis interdicti. Felix, ul Ado Viennensi!> iu casiris Christi. > Tum in epilogo libri iv auver-
est auctor, Patrura senlentia relegalus esl, et Lug- sus Elipandura, eis qui de rat oue calholicae fidei
duui, nunquam errore deposilo, exlreraum vitaediemi dubilare viderentur, proponit exemplum Felicis ab
clausit. > Fac iius creJideriiu, datani Felici veniau i errore ad catholicam conversi : t lllius religiosi
a synodo, si resipisceret; himc vero errorem suun i viri, inquit, et magni noniiiiis inter suos e loctus
abdicasse, sicque in honore episcopaius p.rinan- ex^mplo, etc Deniuuiin epistola 76 (nunc 4) Feli-
sisse. Sed quoniam rursum au prislinos errore:i cem JauJat ob pietatem, ejusque preces poslulalapud
revolvebatur, Aquisgranum deducius ad Carolun:i Deum, velul viri sancii. Non injuria ergo in vi tu-
Magnum, in synodo quae anno 799 illic habila est , slis labulis Ecclesiae Urgoilensis dicitur sanctus.
depositus haud dubie fuit. Istud facinus ea tem- ISibil itaque fallacius esl q.,am prava religio. Unde
pestate peractum ex eo patel, quod in epistola quan i colligi interim polest non slatiui ex sancla episcopi
stalim posl syuodum illum scnpsil ad clerum popu-- viia sequi doctrinam fjus esse sanam. Teutat enim
luraque Urgellensein, non obscure siguificat se epi:- nos interdum Deus, ut palam flal utrum dihgainus
scopum tum rion fuisse, cum sic incipit; In Dei eum, an non. t Iiuce clarius aperta causa est,
 33 S. AGOBARDI'EPIS.eOPI LUGDUNENSIS 56
feaodaputant oraeta quae dixit; aescientes quia non A A Et ut alias <ioctor dicit (Ang., in Psal. CXLVII) :
e*b**tabominisaietienda est fides, sed * ex fide pro- Sicut virginitas carnis, corpus intactum est; ita
iwnida est vka. Qsanqnam enim multibene creden- virginitas animae, fides incorrupta. > Ait etiam
tes, «ate vivendo pereant; nullus tamen male cre- (Aug., Tract. vni in Evang. Joan.): c Sic est veritas
, &£«, beafl vivendo salvattir. S©Ih»enim oainipoteii- Christus, «t totum verum accipjatur in Christo ve-
tis Bei est uosse eeeulta hominum, vel quis cum rum Verbum Dei, Deus aequalisPalri, vera anima,
Eeprehensife8i vita huvnilem roentem gestet, aut vera caro, vensj» fcnwo, verus Deus, vera nativilas,
^puisl>enm laudabiti vita superbam. Neuter enim '• vera passio- Si*hq\iid hic dUeris falsum, intrat
perfectus est. Sed qaig « duobus magis aucleri dis- putredo, de •van¥»o serpeotis nascun.tur vermes
.pWceat, HB soli suppetit nesse. Scimus namque mendaciorum, et nihjl integrum remanebit. Quia
quia q«£ i»firHHtatis suee bene sibi sunt conseii, -ubi fuerit falsi alicHJus corruptio, ibi veritatis inte-
swetes ee «sse, etiamsi ab aliis dicantur, noo cre- grilas non erit. > Vatent aulem muitum ad perpen-
d«nt. Qui autem prepter bonam convcrsationem, dendam subtilitalern yeritalis, qu?e dicturus sum in
dum laudantur ab aliis, sanctos se esse confidwtf, hoc loco; si taiuettcompeteiiter valuissera explicare
«t iiooeos se putant adjudieandum caeteros et alios qua dko-
«widem propter vitem «arnatem, altos autem pro-B8 IV. Nestorius haereticus sic 4uas ijaturas in upico
pter fattfitatew sensus despiciwrt, omnibus tomen Filio Dei Domino «osiro Jesu Christo dividit ac se-
in coAU»u»>edetrahunt, -non pesstmt itU placere parat, ut in dispntalioBe dogmalis sui sic de uno
gai disit: Diseite »me quia mitis sum et kumilis quasi de duobus Ioqaatur, quasj adium suspicans
eorde. Qui autem vere piaeere Deo curat, «ubjiciat DeumVerhura, alium Empanjacl, Hcet plerumque
auimara suam Deo «*un omai huwiritate. Fides unam horura faleatur personam. E,ewtrario autem
est enirn priraa quae subjugat animam Deo, deinde Eutycbes in dogmate suo sic de unici Filii Dei lo-
jNMeceptavivandj; quibus oustoditis, spes nostra quitur suigulari persoaa quasi de una substantia.
jftnuatur, et ntrtritur' eharitas. Ciim ergo cognitio Et quanquam serapiternam divinitatis ejus nativi-
# acjip beajto» IWWW Jac|apt^ sicut ija cogni- taiem confiteatur, temporalem quoque humanitatis
^oae yitandus isst e#ror, ita in actiooe «ayeuda est nonneget; iiafcjmen utramque subslantiam permi-
tiequttia. scet atque confundit, ut una tauturamodo praedicare
1p. Qujanxobrem ^eero dilectionem vestrara, inteHigatur. Cum ergo utrumque, id est, Nestorium,
.qj^ihas Ijoc opus necessarium esse dico, ooja vobis et Eutychem, veritas fidei abjiciat, quae medium
iijiciaot fastidium verba simplieia; sed potius deie- ^ inter eos tenet iocum; beatus Cyrillus, ejusdem
ctet vos jsuritas fide|, Ojionjam in yerbis disserea- * veritati^ defensor, Alexandrinus antisles, dum vel-
fejW^ u^jg^dam jatrjmj aiti^.,d# !)<«#.ChriM- J^ corri^ere prayitatem Nestorij, propter pbscurita-
{. W, 0. 41),, veritas aroanda egt, *on verba: tera xerborum, ut pote subtilissimae rei, offendit
tT|8uid enim prodest ^ayis aiirea, si aperjre quod beatum foarinem praesulem Antiochenae Ecclesiae,
0umusnojpates^:Au|.qluid pbest lignea, si hoc .et eos <jui cum iUo erarit; factaque est divisio inter
po^esit, quaado uibjl quaerimus, nisi patere quod AatJQchenam et Alexandrinam Ecciesiam. fiogatus
dausuBi est ? > Qui autem oranino dedignatur legere est autem ab Antioehenis Theodoretus Cyri episco-
DOftfa^ hjju)e|Jij.c ^fficie^ter ,sanc,tof|im Patrum pus, ut ageret adversum beatum Cyritlum. Etmirum
genten^ias.ao#exfts, ffuibus conferat SftusunjF&licis. IUjno,dum, dum ^que essent catAoMci, id est, et
fantum »©a negligat ad earum regulam fidem suam Antiocheni, et Alexandrini, beatus CyriHus Hum
nurific.are : quify ut J),ea,tusAthanasius ait: t Fi- putatur esse haereticus, quod non erat, inventus est
dera,eaJboJicam nisi quis integram inviolatamque a Theodoreto injterINestorium hsere.ticurn et Cyril-
sersaverk, alisque dubio in aeternum peribit. > lum catholicum medius locus, uwie ideni Theodore-
J . BALUZn NOT^.
feqsjt yiMe»t)US L»pe»sisv cus jnterdnm divina jD esse dicuntur. Praeclare Optaius Mileyilaaus inlihro
fgfttMtantea q«os4aj(a jBcelesiafflii» magistros uova secundo advjersus Parmefliaoutn, et quidem appo-
qaftdai» d«gp9ta p«edicaise patiatur. Ut teniet sile pxorsus aiaaendem Agobardi : t Melioraittventa
so^^^it, 0p^«wus Deus vester. Et profecto ma- sun* peccala cujn aumilitate, quam infocentia cum
«fta.teajaiw, QS|,cura ille, quem tu prophetam, qttem superbia. > Sic apud Sulpiliuui Severum in dialogo
Sft^bej#r*» djjsjSpjtfiun, «nem dftctfirem et as- 1, cap. 5, cum puer qujdam aspidem illaesus appre-
^o^eW. ige^tah» pites, qaem summa veneratione Iiendisset, idque|acinus"fratresmonasteriiin modurp
$ *sftpre .iejMttBleKus sis, is suhito latenter noxios ioiraculi exlolterejat; abbas, neinfirma aetas inso
fMiMJiuca£erreres, «tc * tum adducit exemplum lesceret, virgis oowpescuit, dictitans t quia melioi
JfeStocii, Wpalm, -et Appjlioaris; quos magnos vi- esset infirmjtatis cojjscientia, vktutum vanitate. >
ISift $im< cpi»5taj)ai, i©t pravalidos baer«ticorum Yide S. GregojDUiBi.in lifr. iv, De Cura Pastorali.
f Verapamo. Apud Augustinum Traetatu viit.i
~%E$~fi&pr<#aftd.a,&t.«Ite- NJmjiMm juxta men- Evangelium Joaunis, et apud Prosperum in Libro
iSm^rmm», -qwte^pite tertio libri D.e Prae- Sententiarum ex Augustino cap. 326 legitur : Ytra
ftc^ptjos* flaereijqoiiiw»sic loquitus : t >Ex personis mtivil.as, vem pas&io,vera mors, vera resurrectie, Si
^eJMt^ fidem, an ex fide personas? aliquid hornm dixeris folsum, etc. Sed apud AugB-
fCm^d-mtftsufKrbam, idest, mentem. Ergo stinum non exstant haecverba; Quia ubi fuerit.fulsi
jgJip jannis quoque potesjt esse^^M. Ergo et fai aiicujus corruptio, ibi writatis integritat non erit;
<H»q)M> fiupem #ss» jBterdu» fjgjjiul, qui sancti qriaatamen leguntur apud Prospcrum.
: «T T.TR ATW FFT.ICFM TIRf;FT,T. SQ
tus pugnans pro veritate, ageret contra veritatem ; A , bus lectis, promisit se omnis emendationis diligen-
qui dum istis catholicis placeret, illis displiceret : liam sibimel adbibiturum. Propter quam rem silen-
quod tamen, Deo auxiliante, Joannes et Cyrilli in- ter eum dimitlens, non putavi necessarium esse
dustria correctum est. easdem blasphemias ejus in exteros publicandas,'
V. Hacc itaque idcirco ad medium deduxi, ut quia c nec ad me pertinebat. I
quam subliliter, quara humiliter, quam veraciter, VI. d Post mortem vero ejus, cognovi per qubs-
quam timide fidei veritas inquirenda sit, sollicite dam fideles fratres, qui ab illo audierant, quod di-
perpendamus. Igitur anlequam de eis quae praedi- xerit Deum Dei Patris Filium nullatenus dici debere
etus Felix scripta reliquit disputeraus, pramilten- passum aut crucifixum, sed ab eo hominem assum-
'dura video quomodo propriis verbis quibusdam, ad- ptuin; confirmare hoc nitens exemplo Isaac, qui a
feac vivens, aliqua improbanda persuadere conatus patre ductus ad immolandum, non ipse, sed aries
'«st. Gcepit aiiquando, ut dixi, quosdam docere, ut pro eo est iramolatus; tanquam in Isaac figuratus
-cre^erent Dominum nostrum Jesum Christum, se- fit filius Dei, et in ariete ftlius hominis. Htec autem
cundura earnem veraciter nescisse sepulcrum La- faciebat saepedictus Felix, quia nullatenus acquiesce-
sari, cum diceret sororibus ejus : Vbi posuistis eum bat sentire, nec suadere sibimet ita valebat, ut cre-
(Jom. xi, 34), et veraciter a ignorare diem judicii, B deret in uno Domino nostro Jesu Christo duarum
veraciter etiam ignorasse quid conferretur a duobus naturarum unitionem substantialiter factam, et
diseipulis ambulantibus in via de his quae faota fue- Deum Verbum secundum subsistentiam carni uni-
rant in Hierusalem; veraciter quoque ignorasse tum, sicut liquido in consequentibus ex verbis il-
utrtun plus diligeretuF a P^tro, quam ab aliis disci- lius apparebit. Contra quae et nos obviantia sibi te-
pulis, cum diceret: Simon Petre, amas me plus his stimonia sanctorum Patrura, Deo auxiliante, posi-
(ioan. xxi, 46)? Hoc ut eoguovi, b accessi ad euni turi sumus. Timens enira permixtionem Eulychelis
corara ipsis quibus ista suadebat, et interrogavi incurrere, corruit in « divisionem Nestorii. Sed
eum utrum ita prorsus sentiret. Quod cura confir- quia eum, de quo sermo est, corruisse diximus in
ma*e tentaret, ebjurgavi eum, et detestatus sum Nestorii pessimam divisionera, opportunum puto
pravos sermones ejus; ostendique ut potui, eseteris esse in hoc loco ponere sententias Nestoril, ante-
jjua custodia ista reputliarent, et quo sensu loca quam ad hujus dicta discutienda veniamus; ul pru-
illa .Scripturarum inteiltgere deberent; ipsique Fe- dens lector cognoscere valeat quam consona Felix
liei sumplas saactorum Patrum sententias, quae Nestorio senserit, et ubicunque male utramque in
biasphemiis eius contrairent lesendas direxi. Qui- uno Domino dividit substantiam et confneit itemm
;
BALUZH NOT^:.
»Ignorare diem judicii. Idero crimen Felici ex- iC in aliena provincia, in Narbonensi nimisum. Nam
pjrobrat etiam Alcuinus in ljbro v adversus eumdem tum, post Maurorum in Hispanias advenlum, excisa
Felicem : t Tanderaque illuc pervenisti, inquit, ubi Tarracone, episcopi illarum partium sub melropoli-
i9e die ultimi examinis idem Dominus loquilur : tano Narbonensi erant;ut pluribus dictum est jn
cujus diei cognitionein Christo, in quantura homo notis ad concilium Narbonense habilum adversus
est, denegare laboras, ut ex tuis verbis agnosei pp- Felicem. Sic Faustinus episcopus Lugdunensis de
test. >tum verba Felicis adducit, in quibus vide- causa Marciani Areiatensis episeopi cognoscere no-
Batur ila scripsisse : t Ipse est eiiim, inqtiis, qui luit, eo quod esset episcopus in aliena provincia, jn
secundum praescientiara Deilatis diem judicii per Narbonensi nimirum, ut pluribus explicat illustrissi-
prophetam praedixii. Dies euiui ultjouis in eorde mus vir Petrus de Marca archj.episciop.usParisiensis
mep, annus redemptionis meae yenit. lpse nihilomi- in libro primo de Concordia Sacerdolii et Imperii, •*--»
rius est propter humanitatis naturam , qui in Evan- cap. 10, § 8; et lib. vn, cap. 1, § 5.
geHo secundum Marcum protestatur : De die autem ^ Post morlem veroejus. Hinc colligi
potest
illu et hora nemo scit, neque angeli ccelorum, tt&qye et Ado tradil) Felicem mortuum esse Lugduni. (qUod Quod
Filius, nisi Paler solus. > etiam ex libri istius iujitio : in quo Ago-
* Accessiad eum, nirairum in civitate Lugdunensi, barduspalet ipso
ait repertam a se post hiortem FeHcjs fuis,se
ubi exsulasse eum tradil Ado his verbis. t Felix scbedulam quamdam ab eo editam sub specie in-
UrgellUanus episcopus haereticus deprehensuSi ado- terrogationis et resppnsionis. Ex Lugduno autera,
npn proprium Filiunj Dei Dominum nostrum quo eum relegatum puto a Carblo Magino smo 799
esum Christura dogmatizans : qui ad praesentiam j) posl synodum Aquisgranensem scriptaoi arbilror a
Jtivuiu
Adriani ponlificis Romani deductus, haeresimverbis Felice epistolam de fidei confessione ad clerum et
soiummodo abdicavit. Synodus iterum facta contra populum Urgellensem, quae edita est inter opera
dictain haeresim in Francoaofurt, legatis apostolicae Alcuini. Diu ereo post depositionem suam supexstes
sed.is praesidentibus Theophylaclo el Stephano epi- fuisse videtur Felix, niiiiirum usque ad inllium im-
scopis, et auctoritate sanctorum PatrUm convictus et perii Ludovici Pii.
damnatus est. Iterum Felix cum errore suo perpetuo 8 Divisionem Nestorii. Alcuinus in Irbro i
adyer-
exsilio apod Lugdunum relegalus est, quem ferimt sus Felicein : t Nos non sequimur nec Nestorianam
in ipso suoerrore mortuum. > Sic enira habetyetus divisionem, quipropter duas naturas duas personas
editio, melius ea
profecto quara quaetypis Sonniariis in Christo inserere voluit, nec Eulychetis confusio-
excusa est Parisiis anno 1583 cura Laurentii dc la nem, qui propter unam personam unam naturam in
Barre, in qua postrema verba hujuslocisicleguntur: Christo intexere voluit. Ambo a catholica fide de-
convictuset damnatus est iterum Felix cum errore viantes, impietate pares, quia fidein rcclam non
sao, perpetuoqueexsilio, etc, qupd fraudi fuit exudi- tenuerunt; s'ed errore impar.e*,quia iste cpnfrindit,
iissUna viro JoanniMarianae. ille dividit. >
« Nec ai me pertinebat. Felix enim erat episcopus
39 S. AGOBABDIEPISCOPI LUGDUNENSIS in
quasi ad unitatem personae dicendo : Vnus tamen A rit, > et post pauca subjunxit, < anathema sit. >
in ulroque, non duo, quantum et in hoc eumdem Ecce habes seutentias Nestorii : quas si et iii con-
Nesiorium imitetur. junctione personae , et in divisione naturarum,
VII. Nestorius dicit, Dominum t Spiritus sancti verbis Felicis conferas, invenies eos uno sensu in-
virtute iu Virginis vulva formatum, factum ex mn« cedere.
Iiere, et factum sub lege, ut omnes nos a servitute VUI. Videtur mihi etiam vestra charilas commo-
Iegis redimeret; ante jam praedestinatum, adoptio- nenda de hoc quod Felix frequenter gandel dicere
nem accipientem, inenarrabililer sibimet vivens, hominem assumptum, vel formam servi. Quanquam
mori quidem eum secundura legem humanam fa- enim et pie dici possit, sicut et frequentissirae di-
ciens, suscitans vero ex mortuis, et perducens in ctum a sanctis Patribus invenitur; tamen eonside-
coelum, et consedere faciens ad dexteram Dei, unde randum est quod eliam impie dici possit, secundum
super omnes constilutus principatus, et potestates, quod in Nestorio haec verba nostris displicuerunt,
et virtutes, et dominaliones, et omne nomen quod Ad quod beatus Cyrillus ita respondit (in Def. XII
nominatur, non solum in hoc saeculo,verura etiam et analh. adv. Theod. c. 7) : t Nos quae meliora et ve-
in futiiro, ab omni creatura accepit adorationera, riora sunt sapere consueti, et subtiliores contingen-
sicut inseparabilem a divina natura habens copula- B les inlellectus ad explanationem sacrameuti, scien-
tionem, rebilione Dei et intelligentia omni creatura tiainque perfectam, et secundum sacrarum placitum
adorationem exbibenle. El neque duos filios dici- litierarum, et mansuetudines sanctorum Palrum,
mus, neque duos Dominos; quoniam unus filius Pa- non hominera assumplura dicimus a Deo Verbo, et
tris secundum Verbum Deus unigenilus filius Patris, copulatum ei secundum habitum exlrinsecus, sed
sicut iste conjunctus et particeps constilutus filio potius bominem factum esse decernimus. Hac ita-
coramunicat nomine et honore, Dominus secundum que gralia a pietate dogmatura dicimus excessisse
essenliam, Deus Verbum, cui iste conjunclus ho- eos qui praesumunt dicere assumptuni hominera, et
nore communicat. Et ideo neque duos filios hos di- affirmant oportere eum sicut alterum alteri coado-
ciinus, neque duos Dominos; quia manilesto con- rari filio Dei. > Lem ipse : < Factus esl igiiur homo,
stituto secundum substantiara Domino et Filio, in- non assumpsit hominem, sicutNestorio placet. Et ut
separabilem tenet ad eum copulationem, qui causa crederetur quia faclus est horao, manens quod erat,
nostrae saluiisassumptus confertur nomine et honore videiicet Deus, juxla naturam; idcirco et esuriredi-
filio et Domino; non sicut unusquisque secundum citur, et ex itineris laLore » lassessere, > el caelera.
seipsum conslitulus est filius, unde et multi secun- { IX. Dixit itaque Felix in suprascripta sur. sche-
dum bealum Paulum dicimnr filii; sed solus praeci- dvla, post aliqua quaepraeniiserat, quasi interi ogans:
puum habens hoc quod ad Dei Verbi copulationem, t Deus Pater oranipotens, voluutate genuit Filium,
adoplionem et dominationem participans, auferens an necessitate?»Et respondtit: t Quantum ad divinitatis
quidein omnem suspicionem dualitalis filiorum et ejus essentiam perlinet, neque voluntate, neque ce-
Dominorum, praestato vero nobis in copulatione ad cessitale, sed natura. ln vero quippe filio de sub-
Deum Verbum omnem haleret ipsius fidera et inlel- stantia patris genito, voluntas nativitatem praeire
ligentiam et theoriam, pro quibus et adorationem non potesl, ubi natura praecedit. Sed neque neces-
pro relatione Dei srborani suscepit creatura. Verum silate, quae in Deo utique non est. Quanlum vero ad
igitur Filium dicimus et Dominura Jesum Cbrislum, humanitalis ejus substantiam convenit, eumdem Fi-
per quem omnia facta sunt, principaliter quiJein lium suum, quia non ex semelipso genuit, sed de
Deura Verbum intelligentes subslantialiter Filium subslantia malris virginis creavit, el nasci voluit, ob
Dei. > Iterum idem Neslorius : t Si quis eura qui est hoc, voluntale propler redemptioi.em noslram, non
Emmanuel, Deum verum esse dixerit, et non polius qualibel necessitate ejus filius creditur. >
Nobiscum Deus, hoc est, inhabitasse eam quae se- X. In hac sententia Felix primum ex interroga-
cunduin nos est naturam, per id quod unitus est _ tione superflua et vana, qua interrogat, ulrum vo-
noslrae quam de Maria virgine suscepil: > etpost lunlate an necessitale genuerit Pater Fiiium, occa-
aliqua subjecit, t anatbema sit. > Ilem ipse : t Si sionem sibi parat perveniendi ad id quod male seo-
quis unum essepost assumplionem hominis, natura- tit, et loquendo explicare non audet. Dicendo nam-
liter Dei filium audet dicere, cum sit Emmanuel, que : /n vero quippe filio de substantia patris genito,
anatbema sil. > item ipse : « Si quis post incarna- ita dividit diviuitalera ab humanitate in Domino, ut
tionem Deum Verbum alterum quempiam praeler eam in sola divinitate dicat verum Filiura, in quaet
Christum nominaverit, > et post pauca subjunxit, de Palris substanlia est genitus; juxla humauilatem
t anathema sit. > Et item : t Si quis hominem qui autem, in qua et dicil illum de substantia malris
in virgine creatus est, hunc esse unigenitum dixe- virginis creatum, sentiat eum non verum, licet lo-
BALUZU WIM.
» Lassessere. Sic ommno codex vetus; pro quo vetcris codicis. Alcuinus ln lihro primo adversus
Massonus ediderat flacessere. Et scribendum erat Elipautum, loquens de diabolo : t Ille explorare vo-
lassescere, veterera eamque optimam orthographiam lens, si fitius Dei esset quem esurire, sitire, et las-
sequendo. Sed voluimus exhiberebohahdeiectionem sescere cernebat. >
41 LIB. ADV. FELICEM URGELL. 4_
quendo explicare non audeat. Apparet euim haec^A solarum nobis dignitatumunitatem introducente, ho-
fraus in eo quod sic de substantia divinitatis loqui- minemque Deo copulatum dicente filiationis liomo-
tur, quasi de alia pejrsona praeter humanitatem. Di- nymia, hoc est, univocatione honoratum, neces
cens namque de sola divinilatis substantia : In vero sario nos dictis iUius repugnantes secundum *::'.si
qttippefilio; vult demonstrare non eum esse in utra- stenliam unitatem dicimus factam; hoc secufi;Tum
que snbstantia verum filium. Quod aulem interpo- subsislentiam, nihil aliud declarantes, nisi quod
nit dicens : Voluntas nalivitatem prmire non potest sbla Verbi natura sive subsistentia , quod ips.im
ubi natura prmcedit, apertissimum mendacium pn> Verbum humance naturae secundum veritatem hii-
fitelur. In omnipotente enim et sempiterno Deo om- tum, sine ulla conversione atque confusione, siciili
nia sempiterna sunt, neque ei qui fecit tempora, ali- saepe diximus, unus intelligilur, et est Christ s,
quid accessit ex tempore. Naturae enim quae initio idem Deus et homo. > Item ipse : t Ununi aique
caret et incremento non indiget, quod est habere, eumdemadorantes;quianonalienumcorpusa Vcibo,
hoc esse; et quod est esse, perpetuum est; et sicut sed ei magis est proprium, cum quo consedet Patri;
nullum finem, ita nullam recipit mutabilitatem. Non non sicut duobus filiis consedentibus, sed sicut uro
ergo in illo natura praecedit veluntatem, neque vo- cum carne propter unitatem. Si vero subsistentialem
Inntas consilium, neque consilium Verbum; quia B 1 unitatem recusamus, irruimus ut duos filios praedi-
sicut nuoquam fuit sine Verbo, ita nunquam fuit cemus. Necesse est enim cuncta dividere, et dicero
sine sapientia, sine consilio, sine voluntate, vel hominem quidem specialiter filii praedicari, et rursus
•quidquidde Deo veraciter dici potest.- specialiter Deum Verbum filii nomen atque appella-
XI. Nos autem Dominum noslrum, unicum Filinm tionem naturaliter habere. Non ergo in duos fiHos
Dei, sicut verum Deum confilemur, ita et verum unus Dominus Jesus Chrisfus dividendus est. NuIIo
Filium credimus; quia non est alter ex patre, et modo enim oportet rationem rectae fidei sic habere,
alter ex malre; licet aliud sit divinitas, et aliud hu- sed nec personarum unitatem, sicut aliqui dpinan-
manitas; sed idem in ntroque unus et verus, beato tur. > Item : t Processit homo ex muliere, Deus esse
Cyrillo nos ila docente : t Unus ergo Filius, unus non desinens, etexDeo Patreesse progenitus, sed
Dominus Jesus Christus, et ante incarnationem, in assumptione caruis, quod fuerat perseverane,
et post mcarnationem. Non enim aiter est filiusVer- Istud allegat ubique subtilis fldei ratio. > Item ipse:
hum Dei Patris, et alter iterum qui de sancta Vir- t Cum Scriptura divinilus inspirata unum dicat Ft-
gine natus est; sed idera ipse qui est ante saecula lium, alque Dominum. Quocirca post ineffabilem
Deus, etiam secundum carnem ex muliere creditur unitatem, si Deum nomines Emmanuel, incarnatum
editus : non quod ex ea initium deitas ejus acce- C * et hominem factum intelligimus nos ex Deo Paiie
peritutsit, aut subsistendi principiuni de sancta Verbum. Sive hominem dicas, nihilominus illuin
yirgine sumpserit; sed potius, ut dixi, quod Verbttm ipsum in mensuris humanitatis participatum dispeu-
subsistens ante saecula, secundumcarnem dieitur ex sative cognoscimus. Factum vero dicimus palpabi-
ea progenitum. Propria enim facta est ejus caro, sic- lem qui impalpabilis est, .visibilem qui invisibilis
ut et singulis nobis est proprium corpus. > est. Non enim fuit extraneum ei unitum ipsi corpufc,
XH. Quod autem totus venis Deus credatur, ita quod etiam dicimus esse palpabile et visibile. Q:a
autem ita non credunt,' distinguunt autem, sicut
ipse beatus Cyrillus docet (Analh. 1): t Si quis
non confitetur Deum esse secundum veritatera Em- dixi, subsistentias post unitatem, et puram eis co-
manuel, et propterea Dei genitricem sanctam Vir- pulationem subintelligunt secundum solam dignila-
tem sive auctorilatem, aUenat eos ab his qui recfe
ginem genuisse eum carnaliler, carnem factum ex
Deo Verbum, anathema sit. > Et iterum (In De- sapere consueverunt praesens anathematismus. >
elar. xu analh.): Dicimus autem carni animam ba- XUI. lnterrogat Felix : t Utrum Maria virgo,
benti rationalem uriitum Verbum, sed ultra mentem, Deum et hominem, sicut pariter, ita et simililer ge-
el ineffablliter, et sicut solus ipse novit. Ergo per- nuit, an aliter genitrix deitatis, el aliter humaniUt-
mansit Deus et in assumptioue carnis, et est unus D tis esse credatur. > Respondelqiie sibimet ipsi di-
Filius Dei et PatrisDominus noster Jesus Christus; cens : t Licet eadem gloriosa Virgo Dei et bominis
idem ipse et ante omne saeculumet tempus, secun* genitrix fideliter credatur, aUler tamen Dei genitrix,
dum quod intelligitur Verbum et splendor substan- et aliter hominis recle profitetur. >
lise ejus, et in novissimis temporibus dispensative XIV. Ad ha?c verba nos respondemus quod non
bomo propter nos. > Item ipse: t Factus est caro ex solum sint blaspbema et omni odio digna, verum
Deo Patre Verbum, non per transilionem, autcon- etiam nova et inaudita. Quomodoenim aliter Dei
versiouem suae nalurae, sed propriam faciens car- genitrix, et aliter hominis esse potuit? Certe Deuio
nem ex sancta Virgine sumptam; unusque et idem geriuit incarnatum, cui uni uno est modo genitrix,
appeUatus filius, ante bumanationem quidem sine non duobus; eo scilicet quo Deus in illa et ex illa
carne adhuc Verbum, post inhuraanationem vero factus et natus est homo. Nec est usus catholicus,
idem incorporatus. > Item ipse (In Def. xn analh. hbminis eam genitricem nominare, sed semper Dei
adv. Tkeod'.,cap>.2): i Nestorio igitur ubique peri- genitricem. Si Deus homo factus, ex illa natus est,
BtenleDei Verbi secundum carnem nativitatem, et duobus utique modis non est natus. Nam si duobuy
PATROL.CIV. 2
43 S. AGOBA*H E«SG»Sftt f##D#i:NSlS U
modis nasceretur, dpabus et vieibus nasceretdr : iicofi t^r^ticort^m^er^nW & fitffe
quod dici nefas est. Imo si aliter Deus ex ea, et alt- aflttdi*ca»rfli ariim» MBenWrafiottaleiri, srcquerfl-
terhorno natus est; duo sunt^ alter Deu$ et alier etei»Mi^»eciJSfl«»nf KoWielr; f
homo, id esl, non idem Deus qui hoirib, nec idem XVI. I«eh!H*|6m al^^mteriMgaridbrei^ |p»-
homo qui Deus. Nestorius haereticus, qui ita sensit, rtt: rUtrritrt Ghi«St6«^Bbminulfii iffraqiit riSiiira
non dixit Deuro ex Maria naium, sed hominem, similiter slt Fiiiu» iftij an 1dissiThlBfeff i et subjdn-
ex semine David. Iste autem, si catholicus es- g^triesi^deTttM^ t ftlffl'«ttiffiter; M dissimiliW. »
set, unum eumdemque esse et Deum et hominerii Qaaerit ^Bihde^ue 1ffiMra* rd fiaf: el^ Mpffderirfb
et unura uno modo, etsemel tanlum nattrm crede- amtma« dictjn&f ffula «fenl iri' §»*66n«rie( dua^ ria-
ret. Si autem esset Nestorianus, aut tt Paulianista, (dras, r»esty ulrviriltillhtstiae, 6t htjniatlMg ilo-
sive Photinianus, solum hominem erfcderet e* ea na* straej, ita driotras maols' ufttftf credftur Del Midl >
tum, et semel lantiim. Nunc autern quia dicit san- ln- quo- toco^obsecwet admbHeWlecWygffi,st tarSeft
ctam Virgiriem ^liter Dei esse ^enitricem, et aliter fuerit qui legere dignetur, ut pens%tattente ffiotfdii.
hominis, ego puto quia sicut nec usitato more h> citur. Supra (fi»h sarictam Virgiiftm' altter bef esise,
quitur, ita nec catholico. Certe catbolici praedicant et aliter hominis genitricem. Pfune dici« dtibBiis
Dominum nec in divinilate habere matrem, nec in j|] modis esse Filhim Dei Dorainum nbstrum, et iS
humariitate patrem. Iste autem qua rationfe seqoe- ipsis dissimiliter. Eece quatuor modi, et inter s*
strando ab humanitate diyinitatem, aliter eam Dei, dissimiles , qnibus dicit Domiiiuni esse Fffitftn Dei
et aUter hominis genitricera essecredif, et hicex Patris, et horaiais matris. Forsilail qui piurtt,
parie aperit dicendo : « Natura quippe huraauitatis quam ego, legit, invenit ahquid tmic rei simile.
assumptae propriam eam esse genitricem, Dei vero Ego tamen neque i« eatholico neque in lweretic*
matrem gratia et dignatione divinitatis faetam, » et dogmate hujuscernoai rem legisse me novt. Sedin-
in subsequentibus et pejus et evidentius patefaciet^ spiciamns et sequentia, utrrimne ad istos quatuol1
ubi et nps opportunius ad ista responsuri sumus. modos et aljos plures augeat.
XV. Nunc autem quia aliter Dei et aliter hominis XVII, mterrogat itaque Felix dicens r « ProSe^
eam gemtricem dicil esse, cum nunquam fuerit usus quere quibus subauditer modfs : > et*respondenu^
in ratione fidei hominis eam genitricem nominari; subjungit: « Seeundttm dmriitatis essentia*, riatii
quippe cum nec mirabile sit, cum cerie oiunium bomi- ra, veritate, proprietate,: genere, natttvitatej' attfa#
nummatres hominum genitrices sint,illa qualiter homi- substantia : juxta, homaaitatem vero nott liatura^,
nisfacti, Idest.Verbicarofacti genilrixpraedicetur, ex ait, sed gratnjt^ etectione, voluntate, placitri, ph&-
sanctbrum Patriim senlentits audiamus. Ait naraque iG'destinatipne, assnmptiane, etcaetera, inqMit, bis- sl-
praecfpiius ifleexpugriai.br Nestorianae impietalis dot raiUa,» I^cedBi»qt«u»pif£edi^eiJrao(^ria^
ctissiinus et beatfssimus Cyrillus:«Affirmamus igilur tatis dominicae^daosex: roatre Virgine; diids CxPa-
er Beo patreJYerTiumin assumptione factum, san- trel^rtowntiiamsitnttraodecim, sei videl&et ei:
ctae ei atiimaVaecarril unitum, secundum veritatem- Patre,etsex,ex aaatm: Qaaatitei»facH«iri«eWbner
ihcorifuse ex vulva ipsai processisse^hpminem, per-, bene consider^abiwj^Bt^iiuiif^f; vftBKtlt qrirK'
marisiss'e snitem etiam secundum Verbum. Ideoque cuflcta.squ3B,natiyi^i ^iviflitatis tribuit, hwmariKati
et Bei geniiffix est sancta Virgo. Superfluumaulem adimit. Quod si propterea fecisset, ut ostenderet
arbiifrof bportefe exlstimaudum, ethominis genitri-. aliud esse huroanitafcem,aliud divisitatem, baberet
ceni eam dici. Siqifideiii essent aliqui ex multa ni- profecto faciUorem et usitatiorem loquemli pater-
vcai Veiania, ijjiiidicerent Dei Verbi naturam,, fontem num raodum, quo id ostendere potuisset: qaem si
veliiti quemdarii et' propriae essentiae principium ha- secutus fuisset, nee nova diceret, nec meBdaCiual
buisse carriem. Forie fuissel afiquando non absitrda incurreret. Dicendo namqiie secupdum divinitatid
et coriteirinenda ratio voleritibus eam etiam hominis essentiam veritate esse Filium, et proprietate, et
liomiriari bportefe geiiitricem. Quia vero abomina- caeteris.quse ibi cpnjungit» vuit eum esse seeumdwm
bilis et bdiosa quiaein apiid omnes est hujusmedi:'.U huraanifatem nec verumj nec proprium, se* e Con-
sententia, liiteiiigiturque rion aliter Dei genitrix trario omnia.
sancta Virgb, rifsi primo suscepierit quisquam fidem*. XVUI. Sed quia haeo in subsequentibus mattife-
boc est, (pjia factus est caro, hoc est, homo Verbum stius aperit, intueamur nunc quare eum vutt juxta
ex Deo Patre. Non enim quddammodo divinitatem huroanitatem esse Fjliura Patris, non natura* nom
nridam/ sKbtf dr^, Jep^rit virgo. Cfua Kujiis'instanV nativitate, non geriere, non veritate; sed ^ratia,
liaVvTditnta^ilita^aWiSftum bpofiere/nominari eam electione,. voluntate, placito, praedestinatione, a»
et homirite gerirtriceiri. Sed, sicut apparet, invenla sumptione. Quicunque igitur antiquos iUius erro-
quaedflriiafi eis est cohtra Chrisiumhaec machinatio. res cogriovit, quid et riunc utique veH* cognoscft.
Nori eiilhi:paiiuritur sapefe, vel dicefe ipsuni qui ev Dixerat rianique Dominum nostrura Jesum Christnm
DtdrVSfrd fifdarite saeciila#ifiiis. iri riovissimis sav secundum huhianitatem adoptivum esse fifara P*
HixiiUmiM.
» Pa««i«tftfrf. fta cbllexirianuscriptus. Xcquevidep
quidr«aiM».e«iBjHHiiSltttr MassoWs^otitSSHm • barflus.-VitK PraMtestmaramfib. i, caj;.**,*?,
ederet,pro Paulutmsta. Nam diverstir firi* AptwJii-
45 LIB. ADV. FELICEM JJRGELL. 46
tri. Et quia licet et aUa adhuc pejofa' olcefet -Gt.t ex verbis Nestorii, ita et ilii esse morera loquendr,
sentiret,' nescio qua existente causa de solo adora- idem unum esse in utroifue, tton duos. Sed certe
tionis [Baluz.ii adoplionis a] nomine discussus est; bealus Cyrillus et caeteri qui idobei exstiterunt ad
quod et compulsus est negare convictus, et non so- detegendam fraudem iUius et expugnandam vesa-
lum ter aut qriater, sed t multoties de hoc con- niam, ridn illi crediderunt unum Dominum posse
victus, coactus est ad negandum hoc quod prave, tenere in fide, de quo jta aperte toquebatur, sicut de
ausus fuerat docere. Sed quiaidc ex intimo cordis sui duobus.
sensu et prompta vdluntate non fecit, arbitratus est XX. Sed esto, cohsentiamus ei qui conator asse-
apud semetipsum bene se prius sensisse, el postea. rere uriiim Filium Felicem sapuisse/ non duos. Quid
male negasse. Ac per hoc quia illic trepidavit timo-1 efgb est qubd unum eumdeinque dicit verura et non
re, ubi non erat ttmor, ideirco in his suis litteris verum, proprium et non proprium, nativitate et
nunc elabrirat, ut ostendat Dominum secundum hu- adbptione, genere et electione,- substantia et as-
manitatem, nec verum Derim esse nec verum Ffc sumplione? Cert» talis unitas non est unitas, sed
lium Dei, nec preprium. Sed quia contra haec dualitas; sic conjungere, dividereest; ita copulare,
omma serrtentias sanctorum Patrum, Deo adju- separare est. Rogo, ubi uriquara' legisli in divinis
Varite, opposituri sumuS, per quas digiiosci valeat'. B Utteris, vel in dogmatibus catholicorum Patrum,
in quantum a catholica veritate discesserit, nunc quod Dominus noster secundum humanitatem suam,
seqiienti»'ejw verba lionamus, ut lota illius pravitas assumptione, electione, vel gratia dicatur esse Fi-
detegartf et postea veris sensibus mendacia iltiu§. Hus Dei Patris ? Certe ego nunquam legi. Et si dicit
etfpugnentur. Scriptura: Beatus querrietegitti et assumpsisti (PsaL
XIX. InlCrrogat iterum Felit: c Christus Ddnrf- ttiV, 5); aut : Exattavi electum de plebe mea (Psal.
nuS aeRederapvor noster,- sicutin divihitate cfedt- ixxxviit, 20); nunqiiid talem serisum introdticit, ut
ttrf Veriis et proprhis Filius Dei, ita et in humani-' rios' etrm dfcere etA cbnfiteri debeamus electivum
tate-, ari atiier? et respOndendo Subjungit: « VeruS vel assumptrvurii filium Dei Patrfs? Et si evange-
efprbferras>FUftts iUe veracitef credittrr, qui dw ltsta dicif eumr plenum gratiae et vefftatis; mfnt|iiid
subgtanlia Patris est genitus, riott alftrnde assum- doeet iit Deo Patri gratla" esse ffKffSrsecuHdrirtihtf^
ptu?,'cm generatiodat nomeir filii, nofi electib,»*er mariitatem eurri cofifiteri debeamus? Ergb et qflia
gjrarfa, siveadoptto, ant voluntas.' > Eccejatri pate- ATfteHtOlusf difeitde illb; ientetipWni exinanivit; far^
lecit bmriem efrorem ,=querii occuttutn cbrde feSf*-~ trlam tervt dccrpieni; ar^pttvurir filMrti Deo Pa-
batV Dreehdb namqrie r i Verus et pfdjprini FihW ^ tVresse eurii1dicbmui 46'curidifmhrimamtarteftf.Peiii.
iBe veraciter breditur,«qrii de subStahtia Patri* <Mt'~"M dilfgerfter qtrHsVet quid, aWfquaTe!asiumpSit^
gemtus, non aliumle assumptus f > duOs se filios stisceprt. Susceilit cef ie VerbUhiDei coacternum Pa-
cfedefe prodit, ririumgerirtwri, altefum assumptmri; tri sfrbStaritiatriV nbitrarirr wiSnbri rdeo rit ifjse stbi
inrutn cui generatio dat ribmen fllii, alteruni cuf flmis eSSef; norr ideo M Beb Patfi ilio rtrodo iricfi
electiOj vel graflay^iVb adoptio. Fotte diCat aliquf* peMt bSse ftrras, ifitani efat aftffe iricafnsftibnenr^
faveris partibus ilriuS: Noh sensft PeWxduos, itt ttf lioti fcieouf filiatibriis riibdos et ribhiiria rriiiltfpK-
dltis, ijui stalim subhmxit r UnuS tanten iH UtfdtfiM,' Caret r qrria-nec $# ip^tfArdifalitattS copulatione dtt-
rion dud: Cui CgO resporrafeovuon esse rirorem ifi-- pltcaivit. Nbh eritrri' a*rtefesf susciplens, et altef
eendf unquara fffc.-et «H, ^icut fn hoe ibcb' FeKi1 sWsiteptmlr rioh esl altef p"ro tfc&ispaupef fectus",
1
sefipsrt, nisr cum agitur de personiS; et qthlrii ttef irisi qui efatdives et ariie' sttsceptioneni paupertatfs:
drvfsTirftm cbrde teriebat, berie unife verbfs' supef- ritrit est alfer pro nbbis peccatritri1 factus, riWi qui
Yacutsffionpotefat. SsM enira guperius ogtendimri^ erat antea n6scieris peccafritti' : tnV, Sicui Aposto-
BALI3ZUmiM:
* Disoloadoptionis nomine.Hinc itaqrie discimutf,- tendat, conteridit Felicemhfs bpmiorffotiSirriplfcfturri
ntm intra Christi naturam substitisse Felicem, sed. D non fuisse.
aliis quoque erroribus imelicitum fuisse ; attaraen , b Multoties de hoc convictus.Nimirum in .cpncilip
caeiefos illiiiserfbres hon fiiisse discussos in syrio- Narbonensi an. 788, in Ratisbonensi an. 792, Romaj
1
oTs";sc5dsolarn biaefeshride atfoptlohe Filii tfbi. QriScT apiid Adriaririm ^apattf, iri Syrib'd6'Fraricofbriiiehsi
trsWpatum'fft eoiicilio N:ifbon«nsi patet 6t his ver- smno 794, in Romanaari. 799",in Urgeltensl et Aquis-
bis : Prasertm pra Felicis Urgellitani pestifero.dog-, granensi anno eedem. Unde coitstat verissiinum
mate. INcqueenim aiunt, proptexdogmata Feikis, sed esse quod adnotat Agobardus, noii soluro ter, aut
mo dogmaie. Sarie ex prologo BiirigaTiconfici.poiest quater, sed multbties convicfum fritsse Feficerii.
Felicem earMh de htfagmrous sensisse quae ef Clau- « Ex iriiiitiocordis sui Hihire.EVenfiiserijodoculf
dius Taurinensis sentiebat. Haecsunt verbaDungali: faiso haec ad UrgeHenses snos scrtpsisse Felfcem :
« Cum enira DominusbeatissimaememoriaeCarolus, c Ad universalem Ecclesiam Deo favente ex toto cor-
ferventissimus vigilantissimusque catholicae fidef de riostro reversi sumus, non qualibet simulatione,
tuior^et propugnator, neauissimae caput yiperae in seu velamine falsitatis^,sicut d^dum, quod Deus scit,
ma^irblraiKefrpiis'Fefice,,'coritf^ sibilaritis uniT sed, ut dixf, vefa cprdraicredulitate et, «pfis. pfpfes-
tateth Ecclesiae apostolicae aoctoritatis praevalida sione. > Nisi si tum'ita vefe sentiebat Felix, postea
confregerit^virga, etc. > Quod. etiam colligi pptest vero d
mutavit. , ...... ti.....,.
ex Ifbro prtriib Jonae Aureliarierisis adversus eum- Confileri. In ms. erat «on/eri; proquo.Massonii^
defn Claudirim Taurfnensem, Unde intelligas frnstra perperam edidit conferri. Nos,. quja manifestum est
esse ribfatofem concilii Eliberitani: qui ut Hispanos legi debere confiteri, npn dubilavimtls quin re-
8uos nunquam adversus imagines iniquos fuisse os- spuenda esset emendatio Massoni.
 47 S. AGOBARDIEPISCQPI LUGDUNENSIS 48
lus exponit, ceelestis medicus ex nobis acciperet Araliter conceptionem atque nativitatem ineffabilis
per quod contraria medicamenta nobis adhiberet, in se divinitas accepisset. Sic est Deus aeternusac
scilicet ut salva impassibiUtate sua, immortalitate, verus, veraciter secundum tempus conceptus, et na-
et incommutabilitate, » sua nos morte vivificaret, tus ex Virgine. Dum enim venit plenitudo temporis,
sua paupertate ditaret, suis contumeUis honoraret, misil Deus Fitium suum faclum ex muliere, factum
suis vulrieribus sauaret, et caeterahujusmodi. Sic et sub lege, uteosqui sublege erant, redimeret, ut ado-
in quodanl loco beatus scribit Rieronymus: « Quae ptionem filiorum reeiperemus; iUo sciiicet Deo facto
autem potest major esse dementia quam ut Filius Dei naturaliter filio faominis, qui unicus est naturaliter
borainis filius nasceretur, decem mensium fastidia FiUus unigenitus Dei Patris. >
siistineret, partus exspectaret adventum, invplveretur XXI. Contra illud vero quod Felix dicit, duobus
pannis, subjiceretur parentibus, per singulas adole- modis DeoPatri unum esse filium, et duobus modis
ret aetates, et post contumeUasvocum, alapas, et matri: quae dicendo, iUuc tendit, ut ostendat eum
ilageUa, crucis quoque nobis fieret maledictum, ut secundum divinitatera quidem esseverum, secundum
nos a maledicto legis absolveret, Patri factus obe- humanitatem autem non esse verum : quod quam
diens tisque ad mortem? > Sed quia cuncta supra falsum sit, jam supra positis sententiis beati CyriUi
scripta Felicis male sensa verbis Patrum destruere B ostensum est; et nunc ejusdem et aUorum ponenda
«lebemus,legat cui placet jara adnexas Patrum sen- sunt testiraoriia,per quaeostendendumest,et unicum
tentias. Interim tamen, quia memini me supra Dominumnostrum totum esse Deum.et DeiFilium,
dixisse nullo modo Felicem sibimet suadere potuisse, hominem quoque et hominis filium, salva tamen pro-
ut in uno Dominoduarum naturarum conjunctionem prietate utriusque substantiae, totumque esse verum
naturaliter ac substanliatiter factam crederet, et quodest; ut quicunque diversos modos filiationis
verbis beati Cyrilli ostendimus quomodo naturaliier Dei in fide nobis introducerevoluerit, videat an lo-
facta credatur, habet lector de eademre b beati Hie- cum inveniat. Bealus Cyrillus:«Libet, ait, eum per-
ronymi satis politam et enucleatam sententiam, cum contari utrum nnitatem Verbi ad humanitatem
de UlodivinaeScripturae loco ageret, ubi dictum est: Verbi, sive ad sanctum corpus animalum intelligi-
Ponam inimicitias inter te etinter mulierem, et inter biliter factam dicat secundum veritatem, an potius
semen luum et semen mulieris. Ipsa tuum calcabit cum aUis simul, et ipse secundum copulationem,
caput, et tu insidiaberis calcuneo ejus (Gen. m, 15). quae per habiludinem est sermo docibilis et in-
< Nonne, inquit, conspicis, nonne consideras, quod existentis formae ad inexistentem et divinam for-
jam lunc illi minabalur in Christo? AUum enim mam. Unum namque unitas demonstravit, et in
semen mulieris, nullum prorsus accipio, nisi illum Q duos dividejre refutamus. Nara licet factum estcaro
quem Apostolus ait factum ex muliere, factum in Verbum secundum Scripturas, attamen est eliam
carne, illum, qui ut evangelista refert, Joseph filius sic fiUus uoigenitus secundum unilatem veram, quae
pulabatur esse, sed non erat, iUum utique qui Ver- ullra mentem et rationem est. Ipse igitur unus et
bum caro factum est. Nam si generandi publicam verus Chrislus Jesus, tanqnam per instruraentum
istam et naturalem circumspicimus rationem, se- proprii corporis operatus est signa divina, et non
mina non habent mulieres. Denique nuUa cpncipit operatum in eo. > Item Cyrillus :.« Dominus noster
siue viro. Ac per hoc, quoniam jam tunc in Adam Jesus Chrislus unus, inquit, et solus vere FiUus
seinen bumanae generationis esset transgressione existens Dei Patris, caro factus, et principat om-
viliatura, semen coeleste prornittilur, ut Apostolus nium simul cum proprio genitore, flectiturque ei
sentit, jion ex corruptione viri, sed ex Deo, quod omne genu ccelestium, terrestrium et infernorum, et
tamen caro fieret in muliere, et eleraenta prima illa confitetur omnis lingua, quia DominusJesus Chrislus
corporea substantiae, id est, humoris elsanguinis, in in gloria esi Dei Patris. Est igitur ipse Dominus
ipso sibi vasculo, in quo ipsa elementa sita sunt, quidem omniura, secundum quod infeUigitur et est
naturaUter aptaret. > « Beatus quoque Augustinus : Deus , licet non sme carne post inhumanationem.
i Ula eniro natura, inquit, quaesemper genita manet" Dlpse vero rursus nec Deus nec Dominus. Estenim
ex Patre, nostram naturam sine peccato suscepit, ut absurdissimum, magis autem omni impietate vere
nasceretur ex virgine. Neque enim natura aeterna completum, ita sapere vel dtcere. > llem ipse :
atque divina temporaliter concipi et temporaliter < DispensatiOnisUnigenili cum earoe sacramentum,
nasciexnaturabumanaullatenusposset, nisi secun- a nobis jam factis, nunc nihilominus copulare
dum susceptionem veritatis humanae veram tempo- sermonibua dignum est, et eos non sine decenti ra-
BALUZHNOTiE.
a Sua morte vivificaret. Ex sermone 75 in appen- Verum hancepistolam non esse Hierbnymi conten-
dice Serraonum sancti Arigustini,:« Hoc fecit Domi- dunt viri eruditi. Agobardus non dubitabat quin
nus noster Jesus ChristuS, sua paupertate nos ditans, esset Hieronymi.
sua humUitate nos sublevans, sua infirmitate nos « Bealus Augustinus,'m libro nimirum De Fide
sanans, sua morle nos vivificans. > ad Petrum. Sed hunc -librum non esse Augustini,
b Beati Hieronymi sententiam. Sumptus est hic lo- sed Fulgentii Ruspensis episcopi, jam ostensum cst
cus ex epistola 7 ad amicum aegrotum de viro per- a viris eruditis.
*«cto, quae edila est tom. IX operum Hieronymi.
J9 LD3. ADV. FEUCEM URGELL. 50
tione monstrare. > Et post pauca : « Cum Nestorius A deitalis inseparabilis permanet, ubi habebunt locum
igitur ita scripserit de Christo : Ergo qui passus est tui modi ? -
pontifex misericors, nam vivificator ejus qui passus XXUI. Item beatus Augustinus: « Filiorum nam-
est Deus, et Deum Cbristi Deum Verbum nominave- que alii, inquit, sunt adoptivi, alii naturales. Hi, quia
rit, adjeceritquc his : Erat autem ipse et infans, et .geniti ab initio, fiUi semper ac proprii. Illi, primo
infantis Dominus, non affirmamus, quia non decen- aUeni, post filii, cum per adoptionem in famillam
tior natu, magis autera impie nimis ejus verba videantur adscisci. Quibus ergo comparandus est
prolata sunt. Si enim Deus est Christi ex Deo Filius Dei ? Si adoptivis; erit apud Patrem similis
Patre Verbum, duo modis omnibus erunt, et indu- nobis. Si propriis ; ex subslantia exstitisse dicendus
bitanter. Quomodo autem intefligitur et infans ipse, est genitoris. > Ecce beatus Augustinus aperte docet,
et Dominus infantis? Non ergo dicitur et Deus sui- quia « adoptari in lilio non potest, nisi qui antea ex-
met ipsius, et Dominus Emmanuel, si est idem Deus stitit alienus ; nec potest quisquam per adoptionem
simul et bomo, tanquam inhumanatum et incarna- accipere patrem, nisi qui habuit proprium. Tu qui
tum Dei Verbum. > duobus modis unicum Dorainum praedicas esse filiuin
XXQ. Beatus quoque Augustinus : « Ego enim, Patri, id est, proprietate et adoptione, ostende ex
inquit, Salvatorem nostrum non divido, non con- B illa parte qua adoptivus est, quem habuit proprium,
fundo, ne aut incorpoream et imaginariam carnem, aut ostende fuisse illum antequam adoptaretur; sicut
aut carnalem et mprtalem praedicein deitatem. Non beatus Augustinus adopliyos distinxit a propriis.
separo; ne Dei Patris unam secundum carnem, et Item beatus Auguslinus (In Enchir. cap. 35): « Pro-
alteram secundum majeslatem introducere videar inde, ait, Christus Jesus Dei Filius, Deus est et homo.
prolem; quia idem Dei FiUus et sine initio proces- Deus ante omnia saecula, homo in nostro saeculo;
sit ex Palre,et secundum tempus nasci est dignatus Deus, quia Dei Verbum : Deus enim erat Verbura.
ex Virgine. Impassibilis in suo, passus in nostro, Homo autem, quia iri unitatem personae accessit
dum imcomprehensibUem majestatem velut quod- Verbo anima rationafis, ef caro. Quocirca in quan-
damindumentum carnis vestireest dignatus ex utero. tura Deus est, ipse et Pater unum sunt: in quaritum
Medialoris una persona, non una substantia ; una autem homo est, Pater major est illo. Cum enim es-
inquam persona, ne sit non unus Christus; non una set unicus Dei Filius, non gratia, sed nalura, ut
substantia, ne mediatoris dispensatione submota, esset etiam plenus gratia, factus est et hominis filius,
aut Dei tantum dicatur aut hominis filius. > Et post ipse idem utrumque ex utroque unus Christus. > Si
pauca: < Quibus in unam personam incomprehensi- aUquando beatus Augustintfs debuisset praedicare
bili inediatoris dispensatione conjunctis, servavit Dominum noslrum gratia esse Filium Patris secun-
singuUs propria, sed conjunxit propriis aUena. Ser- dum humanitatem, in hac sententia haberet praeci-
vavit propria, dum non amisit immensitatem diyi- puum et congruum locum. Dicens ergo, Cum enitn
nitatis, et infirmitatera non respuit carnis. Con- esset unicus Dei Filius, non gratia, sed natura, ad-
junxit proprus aliena, dum idem atque inseparabitis jungeret ut esset etfam filius gralia, factus est et ho-
Christus, et proprio carnis occiditur, et proprio dei- minis filius. Non autem dixit ita. Sed ait, Ut esset
tatis apud inferos non tenetur. Proprio carnis gusta- etiam plenus gratia, factus est et hominis filius. Qua
vit vila morlein, proprio deitatis perpetuam reddidit autem ralione dicat eum factum filium hominis, pro-
carnem. Non ergo recte dicitur, In FiUo Pater est pterea ut esse possef plenus gratia, in subsequenti
passus; quoniam in carne, quae ei non est cum Pa- sententia diligenter exponit, dicens: « Hic omnino.
tre communis, passus est filins. Itaque glorificata granditer et evidenter Dei gratia commeiidatur. Quid
est caro majestate, dum majestas humiliata doce- enim natura humana in homine Christo meruit, ut
tur incarne. Sed utrumque non de duobus Christis, in unitatem personae unici Filii Dei singnlariter esset
sicut pulas, sed de uno atque eodem ipso, quem assumpta?Quaebona voluntas, cujus boni propositi
post partum Virginis Deum et hominem novimus, j. studium, quaebona praecesserunt, quibus mereretur
nos certum estpraedicare.) Ecce beatus Augustinus iste homo una fieri persona eum Deo? Nunquid an-
asserit quia qui Salvatorem nostrum confundit, aut tea fuit bomo ; et hoc ei singulare beneficium prae-
incorpoream et imaginariam carnem, aut carnalem stitum est, cum singularitCr promereretur Deum ?
et mortalem praedicat deilatem ; qui vero separat Nempe ex quo homo ccepit esse, non aliud ccepit esse
unam secundum carnem, et alteram secundum ma- quam Dei Filius; et hoc unicus, et propter Deum
jestatem Dei Patris, introducere videtur prolem. Verbum, quod illo suscepto caro factum est, utique
Certum est ergo separare te Salvatorem nostrum Deus ; ut quemadmodum est una perspna quilibet
qui duos modos tenes filiationis, ut aUter sit Filius homo, anima sciUcet rationalis et caro, ita sit Chri-
secundum deitatem, et aliter secundum carnem. stus una persona, Verbum et homo. Unde naturae
Quodsi unus atque idem est inseparabilis Deuset httmanae tanta gloria, nullis praecedentibus meritis
homo qui et proprio carnis occidilur, et proprio sine dubitatione gratuita, nisi quia magna hic et sola
BALUZUNOTJE.
» Adoptart tn txtxo. Ita codex vetus. Et mani- dus peccat in regulas grammaticae, sic arbitrati su-
festum est4egitimam esse emendationem Massoni, mus, retinendos quoque istos errores ob reveren-
qui edidit in Fitium. Sed quia frequebter Agobar- ' tiam virj.
 $1 S. AGOBARWEPlSCfJPI ' LUGDUNENSIS m
.
4ki gratia ideliter ac sobrie consideranlibus eviden-.A ihde dictus est esse VEa|urus, sic hodieque ia cceii
ter ostenditur; ut inteltigant homines per eamdem regione persistit, dicente Apostolo, iu quohabitat
gratiam se justificari a peccatis per quam factum flffiow plenitugiOdivimtatis corporaUtes. Et certe dp
esf uiihoioo Cbristus nullnm posset habere pecca- eo dioiivmiadnunc m ipse. Ergoaie est minimus
*umf Sw ejiis matrem angelus salutavir, quando ei qu^ credit in jG^rfeW, qui in bujusnioui Ghrislum
&ttinua nuntiavit hune partum. Ave, iriqutt, gratia «redit, qsi in ^ntegrttm €airistum credit, non in se-
pieua; etpaulo posj, Invemsli, inqult, gratiam apud TO-GhrisJuiB,& idex»jgm fibristum, qufa Christus
Btominum.Et hiee ,quJ«lemgratia,plena, et invenisse BM sisi intager, integer aulem non nisi hujusmodi.»
apud Deum gratiamdicitur, ut Dominjw, imo Do- Ecce et beatus papa %mmachus totum Christum
lnini omnipm, mater esset virginitate servata. } Et di^t^^iaeiter JD«jpfesse, et totum tpminem. Si
post pauca:, t Veritas quippe ipsa, unigenitus Bei ergoAfttasjeaujiterfigus, totus.ritique veias Deus,
Jfilius, noa gratia, sed natura, gratia suscepit ho- ^prcpiss film8ftei; faiaxata geaeralip dettit no-
ininfim tanta unitate personae, ut idemipse esset menfitio, »oa maaiovjnt .vuitlplix, jjnaaquam nec
fitiam iominis fllius. » Iitboc etiam loco ubi dicit huraanitas sit de substantia Patris, nec divinitas de
3ei Eiirusnongrafia, sed natura,poterat subjungere, *Ul»tau^amatsw*^flwa yeish|unDia,junws£uro
gtatia etictmfacius est Filius Dei, suscipiendo domi- \ByiatresubstaoltJaj,, « ujaiiale neraonae suse spscepit
nem, si eura gratia PiKum Bei Patris seCundumhu- nostram mihstaiagamj,aon eri* aJaomodo filiuspost
rnanjtatem esse deberemus credere. Sed non dixit faunanjtalis assnmpttanera, Jmsi quo erat et ante ia-
ajiquid tale. Jmo ait: Gratia suscepit hominem. Qui carnationem.
.SUScepit;ujique FiSus Dej Verbum Dei. Certe gratia XXV. Item beatus Augustinus:«In terra, inquit,
js^seepit Jwminem. Mi&ericordia factus est homo; erat, et in cceloseessedicebat, et quodest majus,
.tjuja mjsericordia natns,non eonditiooe; roisericor- in ctBtb filius horainis, in eoeh»Fffius Dei, ut unam
i#3>ajprtiiu», npn debilo. Nunquid htcaliquid refe- demoristraret in ulraque natura peisoriam; et in eo
rijaus ad. Palrera, ut dfcere possimus gratia esse quod Dei Filius erat, aequalis Patri, Verium Dei, in
^ml/ijUum Dj0iJ^tarfNain^cuicre^eise deberemus principio Deus aprid Deum, et m eo quod fifius ho-
«raMa, a4op.tjo.pe,v«l ass.umptione, aut quidquid se- iairiis erat, et assnmens animam bumanam et car-
iCundumJtjecdici poiesi, Ftiium Dei secuhdum huma- nem liumanam, et «dritus hominem exiens sd ho-
joj^iem,^upra fuisset beatp Aug.ustin0.adproferen- mines; quia iu hoc utroque non duo Ghristi sunt,
,#ioi apAiMwiusloeus, ubi dixit de hamme assumplo, nee duo fitti ©ei, sed ufia persona, unus Ghristus
^M^exquoe^IioHio coipit, non aliud cpapit ^-FHitfsBei; Idem rinusGhristus, non ahus hominis,
^e,quam JjjeiFjfius, » ut adderet, gratia, adapiioni, et aHus Dei PilWs 5 sed ©ei Filius secuadum divini-
4l#jHi0M, aut aliquid hujusmodi. Sed non feeit ita. . tatem^cihiB^ Quis autem
4jmd exgo addidit, yfdeamus utrum possit ad ista nostrfimj qriiparum sentimus, aut parum sapimus,
jjjrtfpexc-Ait enim: «I^p^exo^io Bomo^ssecoe- non potius ita vellet disthiguere: Filius Dei in ccelo,
\ju|, pw atiud cppUi^sse quara Dei FMius, et hoc et filius homiriis fn terra ? Sed ne sic divideremus,
jjUMCril,et propter Deum Verbum, qubd 1U0susice- et ila divkiendo dhas personas induceremus, non
jgjg. c^ro factum est, ut ique Dens. > Ecce beatus ascendit in ccelumriisi qui de coelodescendit. Quis?
Au^uj&tkjushomujem dicit unam factum personam Filius torainis-. Filius ergo hominis descendit de
$#j# jjjeo, et ,essefjdium Dei unicum, et Beum. Nun- c#61|^nrirmiushomiBisin terrafectusest?Nonne
jjoid sigwlcavit hicnohis ut credere eum debeamus t^ra^^pFfflS^per Marlam factus est» Sed, 0 homo,
Jftg Yerum Filium Dei, non verumDeum, sicut Fe- atffii ^qj^i"^!ATft^ "quemVotp copulare. Parum
&x «tocei? Certe ego puto, quia cum diceret, exquo esl quialfflns horainls deseendit. Chrfstus enim de-
«tte C&pU,uon aliud eapitessequamDei Filius, pro- scendit; idemque Altes iqui PHius ©ei est. Sed est
jtt&isp ^MMt, et hoc unkus, ut nosl.enm verura in ccelo qui ambulat fS terra. In ccelo erat, quia ubi-
Sffium ©ei credamus, et totum verum, et totum^p que est Christus; idemque Cfaristuset Fihus Dei, et
proprium, non medium proprium, et medium ade- filius hominis. > Iteni beatus Augustinus ait: < Prae-
ptivum. ..-;'• v destinatus est ergo Jesus, ut qui futurus erat secun-
XXIV. Si autem ia hoc loco inusttato more ego dum carnem filius David, esset tamen in virlute Fi
«licui^oqui videor, quk dico totura Dominum; au- Kus Bei secnndum Spiritnm sanctificationis, quia
iiat, quisquis iUeest.similem huie seHtentiara» Sym- natus est de Spiritu sdtocto, et per Virginem Mariam
3B&Mpapa ad Anastasium imperatorem:« Ghristus illa ipsa ineftabiliter fecta bominis a Deo Verbo sus-
dtaque Deus veraciter totus, et totus homo est, sic ceptib singularis, ut Fiiius DeiessetfeUusbominis si-
«oiceptus, sic editus, sie cbnversatus in saeculo, sic mul, et fffius iomiflis propter susceptum hominem,
passus, siC apnd inferos, sic resuscitatus, sic cum et Filius fiei propter suscipientem unigenitum Deum
disciaulis anoarens. sie elevatus iii ecelum. sic ex- veraefier et proprie dicituf, ne non trinitas, sed qua-
BALUZHNOT^
* Symmacht papce, m Apologetico ad Anastasium -habet, sic legitur ia epistola Syramachi: Ergo ttle
totWMfMtwi. Sed^^ateier Ieg%r hieik>cu.sapud m aittMmi fte »Mmedtfin GMrittm,«»[ Mvujus-
-Sy;iwHachum,«waja apud Agobardum. Pro his enim ta,odiiuCibitium«tesp,atii " ' i* iattgsm Ckristum
verbis, Ergo ilte est minimus, etc, quae Agobardus crettit, eic *• { -.
 B5 Lffi. ADV.fELlGEM URGELL. M
ternitas credcretur. Praedeslinata est naturae ista A.stus, unaque persona. Quis enim sacrilega Opinione
fiumanaetaata et tam celsa et summa subvectio, ut indutus, eo usque desipiat, quis in tam abruptum
«ruo attollerelur altius, non haberet; sicutpro nobis erroris barathrum semetipsum injiciat, utFilium
ipsa divinHas quo usque se deponeret, non toberet Dei sine sua propria carne, quam in sacrae VirginiS
iiumilius. > Item beatus Augustinus (De Civ. Dei, 1. utero ineffabilisocietatis per se roistione ita«ibimet
i, e. 15): < Hi sunt filii Dei tjuotquot Spiritu Dpi adunavit, ut et Verbum boroo, et horao Deus, idem-
aguntur, sed gratia, non natura. Unicus euim patura que unus, nonmutatis geueribus naturae fieret, neget
fiei Fflius, propter nos misericordia factus est homi- ' hodie sedere ad dexteram Patris, venturumque judi-
nis filius, nt nos natura filii hominis, fiUi Dei per care vivos et mortuos, cum ipsum Doroinumdixisse
fUum graiia fieremus. Manens quippe ille immuta- non nesciat, Cum venerit filiiis faominis in gloria
Sriiis,riaturam nostram, in qua nos susciperet, sus- Patris sui ? > Item ipse : « Nam cum Jesos Chrislus
icepit a nobis, et tenax divinitatis suae, nostrae inflr- non Verbi sed carnis proprium sit nomen, et Deus
TOitatisparticeps factus est; ut nos in melius.com- proprium Verbi non carnis constet esse vocabuluro;
anutati, quod peccalores mortalesque sumus, ejus tamen et Verbum propter carnem suam, homo Jesus
immortalilatis et justitiaeparticipatibne amittarous; Christus; et caro propter Verbum Deum, Deus Ver-
et quod in natura nostra bonum fecit, impleti summo ?&um est. >Item ipse: < Diversum est inilium aoa
bono in ejus naturae bonitate servemus. Sicut enim habere, et ex iaitio subsistere; raori, et mori non
per unum hbminem peccantem in boc tam grave posse. Et tamen sicut ipsi Christo proprium est
inalum devenimus, ita per unum hominem euradem- utrumque, ita non ipsi, sed in ipso est utrumque
que Deum justificantem ad illud bonum tam subtile commune. Si enim dicamus quia ipsi est commune,
•venimus.i Ilem beatus Hieronymus : < Propheta ait: necesse est ut exigatur a nobis dare et ostendere
Virga tua et baeulus tuus ipsa me eonsoiata sunt. aliuro, cum quo sit ei hoc ipsum commune: qnae
flTirga,mater est Domini; ex qua baculus iste, fesso prpfessionis necessitas in Nestorii vergit impium
fam per aetatem mundo qui eum sustentaret, exiit. dogma. Melius igitujret cathoiice dicimus in ipso, et
iHura ergo in Virginis uterum delapsum, ut totam non ipsi, esse commune: et raelius ipsi, et non in
redemptionis nostraehistoriara retexamus, partu ef- ipso, dicimus proprium esse. Ergo proprium est ilU
fusum hominem se exhibuisse pro homine, et erea- rnori, qui propter naluram Verbi, mori non potest.
turam suam se de Creatore fecisse, iUum foonam Item propter ineffabile mysterium anius personae,
servi accepisse, exinanisse se potestalis vohmtate, utrarumque naturarum communis in ipso fuit mor-
non natura deitatis, per quam non poterat non esse talitas carnis Verbi naturae, quaemori non potuit, et
"
quod fuerat, illum maledicta pro salutaribus meruisseJ communis in ipso est immortalitas Verbi naturae
miraeuHs, iHum spula, illum palmas, illum coronam carnis, quaemorti suceubuit. Ergo sicut illi mori et
spineam, illum postremo crucem pro nomsfuisse non mori ex utrisque naturis est proprium; ita com-
perpessura, illum inferna peqetrasse, Ulumctietertia mune est in ipso utrisque naturis, quod illarum est
resurrexisse in id corpus quod cruci fuerat afflxum, propriura. i
illum hominem Deum post mortem, raortis ccelum XXVU. Sanclus Hilarius cenfessor: <Natus ergo,
petiisse victorem, sedere ad dexteram Dei, veatuxum inquit, unigenitus Deus ex Virgine bomo secundum
sup tempore ad judicium faciendum, illum Spiritom plenitudinem temporum, in semetipsum proveclurus
Dei per sanctorum suorum quotidie orsi celohrari. in Deiun hominem, hunc per omnia evangelici ser-
Haeccogitasse, vixisse est; haec n»ediiatia, parUis raonis modum tenuit, ut se Dei Filium credi doce-
est animae; in haec relabi vel recjwrere, CJWgp- ret, ethominis filium praedicari admoneret; locutus
mino jungi est, et cum ipso, per Uaechumiijari «st, et gerens homp uniyersa qute Dei sunt loquens, dein-
cpa ipso pati est, cum ipso roori est, wm ipsQ est de et gerens D#us universa quae hominis sunt: ita
eiiam suscitari. > tamen ut ipso UJootriusque genere sermonis nua-
XXVI. « Beatus quoque Vigilius: < $& aaam, jja-. quam nisi cum significatioae et homiois locutus et
"
quit, Christmn eumderaqueDei FiUum, et tomjpig fi- Dei sit. > Ecce aperte heatus Hilarius dicit Domi-
lium, non duos proiitemur, et i*a Verbum iutra Vjr- num npstram Jesum Christum docentem in synage-
ginis uteri secreta carnis sibi initia conseyis^e,"id gis et ubique hunc modum sermonis per omnia te-
est, vere iacarnatiu» fuisse, ut tmm fwJnj aa|»ra auisse, utseDei Filium credi doceret, et utu}Heve-
non mutaretur in carnem; itemque earms aaturam rum : quod si verum, et proprium : alioquin, quare
ita per suscipientis coramistionem in Verbi transisse ex illo tempore npn sunt inventi qualuor modi
qui-
personam, ut noa tamea fuerit in Verbo cpnsumpta. bus crederetur, duobus videlicet Patri, et duobus
Manetenim utraque, id est, Verbi carnisque natura; matri?Bealus autem b Proculus Constantinopolita-
et ex his duabus hodieque manentibus unus est Ghri- nus episcopus, cum exponerel verba Apostoti ubi
BALUZII miM.
« Bejftut Vigilw. Tnapsensis in Africa civitas erat Africaein provincia Byzacena. Vide
episcppus.
AssenUbrenim lobens erudilissimo viro Petro Fran- fnae irmondum in notis ad Theodulfum pag. 277.
CISOQ ChilHetiopresbytero e Societate Jesn, qui fdi- b Proeulus CP. episcopus-,in epistola ad Arme-
tis nuper ac vindicatis Vigilii hujiisce lucubrationi- nios, ex qua hunc quoque locum laudat Alcuinus in
bus, ostendit eum fuisse episcopum Thapsensem, lib. iv adversus Felicem. < De qua sentcntia, inquit.
1$ S. AGOBARDIEPISCOM LUGDUNENSIS 56
Ipqaitur de Jiwteeis(Rom. u, 5) dicens : « Quorum ti sibilis splendor Patris, huaen ex lumiae, consqb-
Patres, ex quibut Christus secundumtarnem, qui est staatiaKs Patri, cpnsimilfs ei, aequalig.fperomnia,
super omnia Deutbenedktut in tmcula, ait: Haec invisibiUs ut Pater, jmmensus» incircumscriptus,
Pautiverba, quam subreptionem calumniae eorum omnipetens, creans omnia cum Patre et Spiritu san-
tiui prava chligunt habere raittunt! Dixit enim Chri- cto, factor, viviacans quos vult, sicut et Pater, eli-
«lum, ut ostendat quoniam secundum veritatem genscum Patre quos vult, praedestinans cum Patre
JDeosfactus est homo. Dicit^eum ex Judaeissecua- <ntoBpraescit, sanctificans, deificans, glorificansquos
4um caraem ut insinuet quia non ex iUo tempore vak, et reUqua his siiaiUa plurima. Accedentia vero
iftft est incarnatus exsistat. Dixit eum qui est, ut iUi snnt, homo, infans, puer, adolescens, juvenis,
oum sine iuitio declaret. Dixit eum super omnia, ut minister legis, servus Patris, miaor Patre, subje-
totius creaturae Dominum prsedicet. Dixit eum ctUs, firater electerum, particeps eorum, cohaeres,
Oeum, ae passionibus habituque traducti intemera- propinquus illorum, conformis.consimUisper omnia,
tam ejus audeamus negare substantiam. Dixit bene- exceptc-peccato , roediator Dei et hominum, pro-
dictum, ut adoremus eum tanquam oranipoientem pheta, evangelista-, apostolus, sacerdos, pontifex.
suppliciter, nec ut conservum calumniis appetamus. Haecomnia, et his:simiUa accedentia sunt illi secun-
Dixltewri insaecula, ut demcmstret quod is qui nos B dum dispensationem camis, nea propria secuadum
verbo creavit, pro sua dfvinitate jogi a nobis hono- potestatem deitatis.. > .
re celebretur. Habentes itaque Cbristum et exsistea- .£,;XXIX. Ecce, ut leclio ipsa demonstrat, Felix
iem, et Deura, et.bcaedictum in saecula, veneremur aperte testatur haec nomina secundum dfspensatio-
eum Deum et Dominum, diceates assertoribus ex- nem carnis, aoaesse propria secundum potestatem
terorum dogmatum, Si quis spiritum Christi aon deitatis. Si caro ipsa propria dicitur, et est Verbi;
habet, hic non estejus. > qaare camis nomjaa aoa erunt propria ei cujus est
XXVIII. Iterum interrogat Felix diceas:« Quid caro ipsa propria? Ut mihi videtnr, inteUexit Felix
differt inter propria naturaUaque nomina divinita- qued ista nomina, idest, faome,infans, puer, apo-
tis in uno FUio Dei, atque accedentia humanitatis stolus et ponlifex,- aaa essent Domini et Salvaloris
ejus ? > Respondetqne subjungens: < Hoe differt, nostri, nisi inearnaretur: quod utique verum est.
quod in divinitate sicut verus estF.itius Dei,itaet Noa tamen inteUexit quod postquam iacarnatus est,
verus Deus. la humanitate vero sicut verus est bo- projpia facta sint Dei, quia Deus ipse factus est
. tm, ija verus est Filius hominis. > Videtnr mihi Fe» . haec, id est, Deus Verbum factus est homo, infans,
lix rem ia hoc ktco fecisse ridiculosara. Differentiis et puer: ipse factus est apostolus, ipse factus est
namque nominum interrogavit divinitatis et huma- ^ pontifex. Sedquia, ut dixi, benepotoitdicereFe-
citalis, et respondit hoc differre quodin djvinitate lix quod ipsa nomina non^sint inDomioo ex natura
verussit Deus, et in humanitate verus homo. Hec divinilatis, sed ex bumanitatis; noa tamen bene di-
non est differentia nominum , sed potius separatio xit quod non siat propria; quia propria facta sunt,
substantiarum. Namsi, ut ait, divinitatis nomen propter carnem propriam quam assumpsit.
est Deus, et humanitatis homo, debuit ntique dicere XXX. Nos tamea, quam cautelam sanae fidei ia
quid differat inter utrumque nomea, id est, Deus et hac re tenere debemris, ex verbis Patrum ostenda-
homo; et ut in sequentibus ait, in divinilate unigeni- mus. Beaius itaque Vigilius episcopus a in expugna-
tus, in humdnitate primoqvnitus, debuit certe dicere tione Acepbalorum haereticorum sic dixit: < Sicut
quid differatinter unigenilum et primogenitum. Sed iUi mori>et^*non mori' ex utrisqne naturis est pro-
ponamus ipsius Felicis verba quse proseiraitur, ut prium'}»tta**bramune est in ipse utrisque naturis
ex ipsis lector cognoscat quomodo separando nomi- quod Uiardm est proprium. Et, ut exempli gratia
na, dividit substantias:«In Ula, inquit, Deus super dixerira, proprium mihi est notam livoris cujusque
omnia, in ista vero homo iatra orania; et ut btevi verberisgestare ia corpore meo per naturam carnis
compendie piurima concludam, in iUa, id est in es- ^raeae; et proprium mihi est hanc eamdera notam
seatia divinitatis, Detts, Dominus, Patris Verbum, rion gestare in spiritu mee per naturam animaemeae.
Patris verhas, sapientia, virtus, imaso Patris, iavi- ltem, proprium mihi est piagam verbi, id est, ser-
BALuzn Noia:.
beatus Proclus Constantinopolitanus episcopus in Eamdemepistolam landat rursum Alcuinus in libro n
Armenios ita ait : Apottotus dixit eum adversus FeUcem, et Theodulfus AureUanensissub
epistola adut
Christum, ostendat quia secundum verilalem Deus finem libri De Spiritu saacto.
factusest homo.Dixit eum qui est, uteum sineinitio « In expugn. acephator., id est, ia tibro v adver-
i-essedeclaret. Dixit eum swperomnia, utiotius erea- sus Eutychetera, cap. S, ubi defendit synodum Cbal-
-tur0 daminum prcedicet. Dixit eum benedktum, ut cedonensem. AcephaHenim, aevoJustiniani Augusti,
adoremus eum tanquam omnipotentemktmiiitery nec infensi fuere decretis poacUii Chalcedonensis. Ace-
ui conservumealumniis appetamus. > fJ&terum hanc phali autem iidem cum Eutychianis, ut docet Fa-
Procli ad Armenios epistolam approbavit Joannes cundus HermianensiS in epistola quaea donmo Luca
Antiochenus cum OrientaliConcilio.ut docet Facun- Dacherio edita est. Quanquam ilti non omnino seque-
dus in librb i pro defensione triura Capitulorum, bantur dograa Eutychetis, ideoque Seraieutychianos
cap. I, 3, etlib. viii, cap. 1: qui et inlib, n.cap. 2, vocat idejtt Facundus in libro I pro defensione trinm
docet ex Justiri.ianbeamdem Procli epislolara susce- Capitulorhm cap. 5, etJib. iv, cap. 3. Vide Sirmou-
ptamconfirnja.*a,mcrue a Chalcedonenstconciliofuisse. dpm iri noiis ad liT>rum^eclinduroFacundi.
 57 LIB. ADV. FELICEM URGELL. 58
monem durum gestare in mente mea per naluram A est? Etiam nunc sermo hic a nobis examinetur. Si-
animaemeae, etpreprium mihi est eamdem plagam quidem , sicut et sapere et dicere ipsi praesumunt,
non portare in corpore meo per naturam carnis homo assumptus a Deo est, quomodo pauper est
meae. Et cum sit mfhi utrumque proprium; et cor- factus qui assumptus est, et ultra naturam dignita-
pori, et animae meae, utrumquc alienum; quia nec tibus declaratus. Glorificatus est enim; aut si non
corpus durum laetumvesermonem intelligit, nec ani- est boc verum, derogabitur ab eis assumptioni
ma flagelli vulnere livescit. Utrumque tamen com- tanquam deportanti ad minorem partera, et inho-
mune est in semetipso, et animae et corpori meo : nestiorem mensuram humanitatis. Sed ita sapere
quia nec anima extra corpus, a quo ei sentire pro- dissonum est. Ergo non est pauper faclus, quias-
orium fuerat, sentit; nec corpus citra animae con- sumptus est. Restat enim dicere, quia factus est in
sortiura plagarum indicia gestavit. Quod ergo pro- paupertatenostra, qui dives est tanquam Deus. >
prium mihi in singulis, et alienum est singulis, id Et iterum : <Resplcienda itaque sunt non illorum
commune est in me ipso singulis, quod proprium est multiloquia, sed recta et immaculata fides evangelicae
singutis. Et tamen ego ipse unus sum in utrisque, atque apostolicaesanctionis. Deus est in carne et in
in me ipso communibus; et ego ipse unus sum in saqguine, humanitatisque mensuram per ea quac hu-
singulis mihimet ipsi propriis. Quae cum ita sint, g mana sunt cognoscimus. Millia raiUiura enim ange
scriesnobis divinarum percurrenda est litterarum, lorum sanctorum rainistrant ei, et sacram ejus se-
et plurima testimonia congreganda, quibus demon- dem circumslant seraphim. Quia vero factus es»
stretur quam sit impium et sacrilegum, ea quae sunt homo, appellatusque summus sacerdos, non tanquam
propria carnis Christi, ad naturam Verbi proprie- majori Deo offerens sacrificium, sed sibimet et Pa
tate referre, et quae sunt propria Verbi proprietate tri, fidei nostrae negotiatus confessionem. > Etite-
naturae carnis ascribere : et quam sit nihilominus rum : < Intuere siquidem eum immolantem quideiu
impium, ea quae sunt propria carnis per exceptio- secundum humanitatem, assidentem vero sicul
nem proprietatis atienare a Verbo, et quae sunt pro- Deum. Quid enim ait beatus Paulus? Talem pontifi-
pria Verbi, eadem exceptionis lege atienare a carne; eem habemus, qui sedet in dextera sedis majestatis
cum sit eis in Christo utrumque commune, et Chri- inexcelsis. Scientes igitur quia cum Deus esset.
stus sit utrumque. > factus est homo, est autem unus atque idem filius,
XXXI. Felix in sola humanitate dicit Dominum ipsi omnia tribuimus tanquam uni, et dispensationis
apostolum et pontificem fuisse. Beatus autem Cy- non ignoravimus modos, sensuum virtutem arlifi-
ciose atque prudenter in ejus semper convertentes
ryllus contra hoc ita docet, dicens : < Scripturae
namque divinitus inspiratae Deum nobis inbumana- <rj obedientiam. >
lum praedicant Emmanuel, participatumque carne et XXXII. Felix soli divinitati tribuit vivificatio-
sanguine proxime nobis Dei et Patris affirmant Ver- nem, dicens Dominum secundum divinitatem vivifi-
bum factum, hoc est, hominem, nonper conversio- cantem quos vult; et non recordans quod et caro
nem, seu mutationem, sed virtute ineffabili unitatis. vivificatoris Verbi, vivificatrix credenda est, beato
Ideoque et unum dicimus Dominum Jesum Chri- CyriUo docente ita : < Proprium ergo corpus factum
stum, unamque fidem, et unum sanctum baptisma. dicimus Verbi, et non hominis alicujus seorsum, et
Qui autem a dogmatibus sic rectis recedunt, et con- separati alterius citra eum qui intelligitur Christus
tra sacras litteras durum atque superbum objiciuat elFilius. Sicut autem proprium nostrum uniuscu-
sensum, et boc solum quod bene se habere arbitran- jusque dicitur corpus seorsum ejus cujus est, et in
tur inspiciunt, hominem vero assumptum a Deo uno Christo inteUigendum utique exsistens nostris
Verbo dicunt, secundum iUud puto quod per unum corporibus cognatum sive consubstanliale. Factum
sanctorum dictum est prophetarum : Non eram pro- enim ex muliere proprium ejus, sic ut dixi intelli-
pheta, neque filius prophetae, sed caupo eram fri- gitur et dicitur. Quoniam vero secundum naturam
cans sicamina, et assumpsit me ex ovibus. Et sicut est ex Deo Patre Verbum, vivificatricem ostendit
ait beatus David , Suscipiens mansuelos Dominus. *) suam carnem; idcireo facta est nobis benedictio.
-Per habitum quippe et familiaritatem spiritalem, Vivificans denique dicebat Christus : Amen dico vo-
tanquam in voluntate et gratia et sanctificatione, bis: Ego sum panis vivus qui de ccelodescendi, et
sicut et nos ipsi adhaerentes Domino, unus spiritus vitam dedi mundo. Et rursus : Panis autem quem
surous, secundura quod scriptum est. Sed non est ego dedero, caro mea est pro mundi vita. Et iterum :
hoc humanari Dominum , sed neque proxime nobis Qui manducat meam carnem, et bibit meum sangui-
carne et sanguine participare, sed magis proprium nem, in me manet, et ego in eo. > Item beaius Cyril-
facere hominem, et non secundum alium modum lus : < Uti ne videar ego solus Verbi corpus pro-
quem dici poterit propbetas et aposlolos et alios prium nominare, etiam sanctorum Patrum volui
sanctos omnes. Putasne sanctus Paulus seducebat ponere testimonia , ut sciant adversarii quia inani-
sanctificatos per fidem apertissime dicens de unige- ternos inclamant sequenles ubique illorum voces.
nito, quia cum esset dives, pauper est faclus pro- Ait [itaque famosissimus noster Paler et episcopus
pter nos? Absit. Vere namquedicit omnino verita- •Athanasius in libro de sancta Trinitate : Et appa-
tis praeco, qui est dives. Et qubmodo pauper factus rebat quia non erat phantasia, sed vere habebat
M &. AfiOBARpJ EPISGOPILUGDUNENSIS 60
coipas. fiucebAf eaim Ghristum ioduentem hftga-. A css^ mi§ w^ 0$® $&$ u m®&
nam caimam, fcajw jcuia^prpprii» p^sum.ibjLs ejus
jadui jptaw; ut sicnt iolara propjripj ^vs^qlmuj, ft.i «^ mm $m W$w m> m m we m-
esjK«joir«us,Jto«jiwmm smk»es Mrmmwim
wm m &m m^im^ nmwwmh #r
a»Aaf*n»ebjg. |
XSX.IB Interrogat feJix oiceas : * RecuxnuU ^Mw$m mtmi m HM»%>. *?« my
propiia Bomina ad aeeideatia, seu acaidenlia adpre- *%>$• M {m # I 1» JH#? 'ifflHi m $m *m
pria, aa nori* > ftespondet: < Recuwunt. > laterro-
gat: « Qua ardiae? » RespOndef: i Pwrotersiuguia-
ritatera perepa», in qua divinitas J?iHi Dei cum hu-
mankate sua oommuaes habeat actfones; qua ex m*& y^'jpmt wmimf nHBwb
causa atiquaado ea qaae «tivfna sunt referuatur ad
huraana, et ea quae humana fitvnt, interdum ascri- ^Hfea»! 1$. «?T «do^ejn ,«)t^m|tipflem
buotur ad divina, et hoc erdine atiquaado Sei Fikus
inbominis ino fllius hominis appeilari dignatur, et
homimsfilius in Dei Filio Filius Dei nuncnpatur. > la\i.'i(:iV..|l|'lll.(^jMih -«ipiafiN'
Hie admoneo lectorem ut istum Fettcis recursnm «Mus. ^ # «Srflkr^WIW 1?^ es> V.aicffl?
nominum conferat cum relatione NestorU, et per-
pendat ne forte simiKa sint. Siaul eram supra (Cap.
7) pbsaimus verba Nestorif, «Ucitffle: < Sicut iase-r «SlSfeffl» l^ lra ^JSPVa «W^gse cojpit, ex gno
parabilem a divina nalura babens copulatioaem re- ^S^SI»>n.«r^vl}|?..?P*m?ia^^^ £3T«S
latione Bei et inleHigetilia omni crealura adoratfe-
nem exbibente; et aeque duos filios dicimus, neque noi? sw M$® Wmm '«ft w»-iiia*«f •
duos Doromos. > JSt post ajliqua ilerum Nestorias
ait: « Sed solus praecipuum babens faoc quod ad Dci tenenius in Chnsto. Hic sapientia yertetiur, ut
Dei ¥er*i eopulalMaeai, adoptioae et domiaatieae ApocalyBSis ajt. Hic promissae aatidoti aperienda
participans, auferens quident omaem suspicionem virtus. Hic HaaichseOruni virus, terrestre Rermen
duaHialis fiHorum et dominorum, prasfito verO no- Arianprum, ' divino, |i djci fas est, seauae superan-
bis in copulatione ad Deum Verbum, omnem faabe- dumesi.
ret ipsius:fidew 01 iaiaUigefttiam et Iheorjam, pro G XXXV. Memorator item Felix dicti Dominici,
quihus et Adoraiioaem pxo relatiaoe 6ei ah omaj gp ajt: 1(00 |£g£Bfu t« c??»?""nnr ^it descendit
eascepit creaiu.ra. > Epce Njeatorius dieit Dcmujam ™'R&BH§ I*' ?? «?/?.-?' 8J^nngit,
«eiaiiqne Dei theoriajn sascepisse, idcsj, dejtatem i«^: f,W ,^#v fec 1»3nebaJa,r? .n?nd"n}
«t adxwationem.feUx vero «W jewrwe «omjm>
prppter unjiaj^m »emm > el pxop.tejea aupefetri Pls^ie» b°* |»..fe-|% M'^* ego >n
»ei Ei&m k&mk SUMW. # bfflajuis f&mM ffc IW'?|^.ipFlflEK S^ KSPJJ. P* **•»' w-
Jium AancBBfUM. V^UJP. aa»oj*e mjhj qsj» licej firti,'IW =aW'lf *§Ph i8^ IS^«SS^ PHS*™**-
«triasmje, S^ojrii videjicej atjjue leiipis, npya et JNfllftf mm WlW^^f^: maxime wia
inusUata afeju^-con/ttfiasjajt .yeflh», AUIUS ia»en «p-
ri^ autsimiiisijBhftc IOGO£st AaRsjp Djeiajie^iKr
geuter considejMui^umM hap tpM f#U* dMt:
< AUquandpDeiJMiaa in hftmiois.fili»,liitts Apounis «^ ffl>#«»«P«i8tWI» ## subs,taa-
jmaettari djgaabu.» ftuid «sihox^Nuaa^idatiqHando, Jfe P*»? ig^u|i^ H ftffi oimija |a.trj |imilis,
etiiaaseBipej.?NuatmidappeUariei noa esae? Deiade
ait, lEthamiobiMus ia fiei FiUo f Uius M luw- fec ffnHii-i» ,«M ici#us.? Mh ^».u^ ^?
eupaMu-.> ftunquid ajuacupaUir taatiu», etpne^ cataaMc* ftifes <£eijg£,gijse sjue fjjj^raiissJoije de-
HJ.WI, SeA mtia scio. horam verborum quajp- canla|, difieas: l^ft *| i?^» fafrffm qmnipofen-
dam simMUtuMaism ess.e iu oicti» beati flieronymi, tm,$k}e*m QMsfm H^w #* micum P°-
auaeisie ia prima saa cxintentionepravo seasu efierre minum fiostrumt tt^Uf^ de ^hfcu swpto $ Maria
solebat, videamus, si ab iUoistius saasns et verha wgitp, passm '«•*' ?a^f? #»^?, «l«?«^!«m <*
aoa discrcpaat. 4it namque beatua Hieronyams tepulmm. ft» Sfltei^«Mca iit(es crj^ ajiojj jnse
|¥ide integaim lacum Hteronymi ialfa cap. 3S): mji Fjljus. Rej gatriuj ojBj^p^tcntis e>Ujet natu.s est
fcjfic ilias hoawis pes Dei Fitiam, Oei esse FiUus <»eSpirUu saAstoJ* |iJ^J^ sU ajro nohjistra-
in Aei i£&J>ram^utv i Ecce heaiua flierpjjvmjjs di|Ms, NW B%SJPS4 im m^-m» m*m e* ««
dieit «^|»-ott»ia:<tfw. BeUx «tijat af^ainr, fit nm- IW^W*«SeOHe{«p^xejrj>t .asceaderit ad cmlo|, et
engoltui. Catte mnitum diffect iater esm mm&eSnr., «edeat «oae ad. 4|x^a|a fatris, et inde, hoc est,
et af^dlatur, aui jjBacMjJotar.f «iiui, inqaijt, hom- ' ae dextera i>atr«r, stmtajrus sjt ad judicandos yivos
ms tn Dei Filio Filius Dei esse promeretur. Certe sic et mortuos. Sed quia, ut guperias (cap. 25) verbis
 61 LIB. ADt. FELttEM URGELL. 62
beati Hieronymi dictum est, haec cogitasse, vixisse A tulit, ipsum Verbum ia sap corpore dum crucifige-
est, baec meditatio, partus est animae, in baecrelabi retur aspiciens; ejt cum posset prohibere, non pro-
vel recurrere, cum Domino jungi est, et cum ipso hibuit, sed etiam propria sua faciebat quae erant
per haec humiliari est, cum ipso pati est, cum ipso propria corporis, tanquam sua, Verbum incorporale,
roori est, cum ipso est etiam suscitari, honum et denique caesp corporp a mjmistro, sicut ipse patiens
jocundum est de hac re Patrum quoque hic senten- dicebat: Dorsum meum dedi ad verbera, et faciem
iias subnectere. Beatus Augustinus de boc ita dicit: meam non averti a confusione sputoruro. Quaeenim
(Defide, ad Petr. diac. c. 12):« Cujus et nativita- humanitaspatiebaiur Verbi, baec in.habitans Verbum
iem futuram secundum carnem, et mprtero, et re- ad se referebat, ut nos deitatis Verbi participes esse
surrectionem, atgue ascensionem in coelis, Jex et possemus. £t erat admirabile, quia ipse erat patiens
prophetae praenuntiare nunquam destiterunt, prqut et non patiens; patiens quidem, qubnfam proprium
Spse praecipiebat, obedientes et verbis et factis. Nam ejus corpus patiebalur; et in ipso qui pati.ebatur
et sacrificHS carnalium victimarum, quae sibi ipsa erat non patiens, propterea quia nalura Deus ma-
sancta Triuitas, quae unus est Deus Novi et Veteris nens Verbura, esl impassibile; et ipse quidem incor-
Testamenti, a Patribus nostris praecipiebat oflerri, poralis erat in co.rpore passibile; corpus autem ha-
Illins sacrilicii significabatur gratissimum munus, B bebat in se Verbiim impassibile, destruens infirmita-
ijuod pro nobis se ipsum solus Deus Filius secundum tes ipsius corporis. >
carnem esset misericorditer oblaturus. Ipse enjm XXXVII. Felix dicit: i Ita divina Scriptura lo-
secundura apostqlicam doctrinam obtulit semetipsum quitur, ut ea quae capitis sunt, id est Christi, refe-
jpro nobis oblatiqnem et hostiam Dgo in odorem rantur ad cprpus, id est Ecclesiam, et ea quae cor-
suavitatis. Ipse yerus Deus, et verus pontifex, qjii poris sunt, ascribanlur capiti. > Hoc ex parte verum
pro nobis, non in sanguine taurorum et hircorum, esse potest. Sed verius diceret, si dixissef : AJJ-
sed in sanguine suo semel introivit in sancta : quod quandp ex voce corporis Ipquitur caput, sicut est
tunc pontifex ille sigpificabat, qui cum sanguine illud, Saule, Saule, quid me persequeris ? Et: Esurivi
pancta sancto.ruro per annos singulos introibat'. Iste et dedistis mihi manducare, et caetera hujusmodi.
tgitur est qui iu se uno tantum exhibuii quod esse Caeterura ea quae propiie excellentiae capitis sunt,
pecessarium ad redemptionis nostrae sciebal efte- non sic referuntur ad corpus, ut iste dicit: quoniam
ctum. Idem sacerdos et sacriBqium, idem Deus et j.sta communio capilis et corporis magis est in vo-
ihorap; sacerdos, per quem sjimus recqnciliati; sa- cibus Scripturaruni, quam in actibus et rebus, sicut
crificium, quo .reconciliati; templuni, In qup recpn- est illud in psalrao : Longe a salute triea verba deli-
ciliaii; Deus, cui reconciliali. Solus tameii sace^rdps,^1 ctorum meorum. Et : Deus, tu scis insipienliam
sacrificium et teraplum; quia haec omnia Deus se- tneam, et delicta mea a te fiqn sunt apscondila. In
cundum formam servi. Non autem solus Deus, quia quibus Dominus pro corpore suo solam vocem susce-
tioc cum Palre et Spiritu sancto secundum formam pit, non actum, aut rem. Iste autem, ut mihi yide-,
Oei. Reeonciliati igitur sumus per solum Filiiim tur, propterea elaborat in tantura coniungere caput
secundum carnem, sed non soli Filio secundum di- et corpus, ut etiam unam haec personam dicat, et
vinitatem. > Bealus quoque Vigilius (Adv.Eutych., ex hoc confirmari videalur sensum ejus, quo Domi-
\. n, c. 9): «Ita Verbum Dei jure diciraus passionis num secundum humanitatem eisdem ta.ntiiramodo
injurias perlulisse, non tamen passiouem ullo modo modis credat Filium Dei Patris, quibus et caeleri
sensisse. Dicam adhuc manifestius. Confixa est di- sancti fiunt filii Dei, id est, gratia, adoptione, ele-
vinitas elavis; sed ipsa penelrari non potuit, siout clione, prasdestinatione, et caeteris, ut ipse supe-
caro ejus poluit. Sfquidem vulneri locuin caro pate- rius aperte de Domino dixit. Propter qupil apparet
facta aperuit. Nam deitas indivisibilis alque impe- in verbis ejus, quod plus quodammodo conjungat
aetrabilis mansit. Ita ergo suscipiendo passiones, et corpus Salvatoris Ecclesiae, quam sancfae f rinitati.
earura aon cedendo effectibus, apparet Dei Verbum TVUnde et his verbis subjungit in conclusione operis
impassibiliter passum. Sed quia caro ejus haec om- sui dicens : cNihil enim haljere potest Ecclesia quod
nia non solum pertulit, sed et sensit, et cessit, jure ad vitam et pietatem pertineat, nisi quod a capite
ac merilo dicimus DeUm bis omnibus passionum suo, id est Christo, acceperit, Apostolo teste, qui in
conditionibus sensibiliter affectum in carne sua, sine epistola ad Ephesios scribens ait: Benedktus Deus
sensu vel mutaljpne diyiniiatis suae. Vide ergo: et Pater Domini nQStxiJesu Christi, qui benedixit nos
l^rferje passjpiiem, naturas est utriusque; sed ce- in omni benedktione spiritali in cqslestUusin Christo,
dere passioni, nou est utriusque naturse, curo sit qui etegit nqs in ipso ante mundi constitutionew, qui
unius ejusdemjiue p.er,sona>.> J^eat,usquoijue Athaaa- prmdestinavit nos in adQptiqnjsmfi#ory,m per Jesum
SJHSita dicit: «El.pstenswn est omnibus quia aon cor- Christum in ipso. > Verum esl omnino quod Christus
pus erat Verbuin, sed corpus erat Verbi; et hOc et Ecclesia capul et corpus dicuntar ab Appstojo fre-
Palpayit Thcjnas gost^uam ,eum resurrex^sj) yjdjt jjuenter. Et • idep ima p^rfoj# #»PJi ffll» »t Wr
kf mprtuis, # ^djj jja ejo#xjjj?ajjftlayoium mjsjs
per- pus, capitis corpus dicitur; et caput, corpouis uti-
BALU^n NOT^:.
« Et ideo unapersona sunt, id est Christus et Ec- clesia. Sic lib. vi
Capitularium, cap. 302, legitur :
 63 S. AGOBARDIEPISCOPI LUGDUNENSIS 64
que caput. Non «nim ad se dicitur caput, sed ad A ergo non orania, sedaliqua, sicut in omnibus non ali- -
corpus. Sed tamen.modus et diseretfo tenenda est,' qua, sed omriia. Divinus [Dfyidit?]Spiritus gratias, di-
qualiter dicantur una persona, Neque enim ebdem vidit Dominus miqistrationes, dhridit Deus operatio-
rapdo quo in Filio Dei Verbum, et carnem, unam aes. Sancta Trinilas, unus videlicet Deus, qui et nune
credimus omnino esse personam, noa conjuactam Operatur omnia ia oqmijjas, et ia futuro erit omnia
exduabus personis, sedex duabus substantijs; eo- ia oranibus, et ia singulis. Sed quia omnia per me-
dem etiara modo creduntur Christus et Ecclesia diatorera Dei et^ominum fiuat, qui est utique Deus
uaa esse persona, quae conjuncta est ex multis per- et hproo;: ideo dicitur et est ipse mediator Christus
sonis, quoe unitas personae, id est, Chrisli atque caput Ecclesiae. Omnis viri capui Christus est, ait
Ecclesise, in spiritu utiqueest, noriin corpore. Sic Apqstolus, (omnisscilicetviri ex quibus constat om-
enim docet diHgenter Apostolus, dicens: Nemo po- ms Ecclesla) caput vero Christi Deus (I Cor. xi, 3).
tesl dicere, Dominus Jesus, nisi in Spiritu sancto. Hoc itaquemodo nos Christum et Ecclesiam uaaat
Divisiones verogrdtiarum insutit, idem autem Spiritus. fateamur esse personam. Felix antem, quia quadam
Et divisiones ministrationum sunt, idem autem Do- indecentj ratione referri dicit ad corpus ea quae capi-
minus. Et divisiones operalionum sunt, idem vero tis sunt, confirmare nilitur quod ea quaea Christo
Deus, qui operatur omnia inomnibus. Vnicuique au- B accipit Eccjesia, illasint quae Christi esse astruit,
tem datur tnanifestatio Spiritus ad utilitatem. Alii id est, gratia, adoptio, electio, et caetera. Propter
quidem datur per Spiritum sermo sapientioe, alii au- quod et testimonio apostolico confirmat e"tconcludit
tem sermo scienlim secundum eumdem Spiritum, al- dicens : Qui elegit nos in ipso ante mundi conslitu-
teri fides in eodem Spiriiu, alii gratia sanitatum m tiohem, qui pirtedestwimil nos in adoptionem filiorum
uno Spiritu, alii operatio vttrtutum, alii proplwtia, per Jesum Chrittum in ipso (Ephes. i, 4). Quasi
atii discretio spirituum, alii genera linguarum, alii Apostplus diceret : Deus m Christo nos elegit,
interpreiatio sermonum. B«c autem omnia operatur quando illum elegit; in ipso nos per ipsum praede-
unus, atque idem Spiritus, dividens singulis prout stinavit in adopfionenj filiorum, quando et illum prae-
vutt.^Sicut enim corpus unum est, et membra habet destinavit ia adoptionem filii, ut esset secundum
multa, omnia autem membra corparis cum sint humanitatera adoplivus filius. Talis omniao fuit
multa,unum corpus sunt-; iiaet Christus. Etenim in seasus Felicis; et propterea b de unitate Christiet
uno Spiritu omnes nos in unum corpus bapthati Ecclesiae loquens, ea quae capitis Sunt referri dixit
sumus, sivejudwi, sive Gentiles, sive servi, sive ii- ad corpus; de quibus jam supra sufficienter diximus,
beri, et omnesuno Spirilu potati sumus. Nam.et cor- congrua adjungentes Patrum testimonia, quae osten-
pus non est unum membrum, sed multa (i* Cor. xn, C derent mutuo alfter intelligendum, ubicunque gratia,
3-14). Ecce Apostolus evidenter ostendit quoraodo electio, praedestiaatio, assumptio, vel adoptio sonat
credantur Christus et Ecclesia una persona; videli- ia dictfs sanctorum Patrum.
, cet, quia urio Spiritu potati, in uno Spiritu bapti- XXXVIII. Quod ut facilius nunc iterum ostenda-
* zati, unum cbrpus eflecti per Spiritum Christi se-
mus, dicamus exempli causa. Legit Felix ia beato
cundum eumdem, et in eodem in uno Spirilu sin- Auguslino : Xerbum Dei gratia sutcepit hominem;
guiis hominibus diversaegraliae dantur; ita ut unus sed non bene aovit disceraere cujus sit ista gratia,
ex cprpore homo, non omaes gratias habeaat, omnes a qup, aut cui largitur. Largitur utique a Deo, a
mioislraliones, omoes operationes infusas in eor- Verbo Dei naturae humanae, ut suscipiatur in Filio,
pore per unym caput Christum. Propter quod dicit ut sit cum filio aaus Filius, et habeamus nos in illo
in alio loco : Si quis autem Spiritum Chrisli non ha- primitias substantiae nostrae, qui est verus Filius,
bet'hic non est ejus. Si autem Christus in vobis est, et proprius Filius. Non enim merito humanitatis II-
"corpus quidem mortuum est.propter peccatum, Spiri- lius susceptae sunt ia persona Verbi ipsae nostrae
. iusvero vivit propter jusHficationem. Ecce per Spiri- priraitiae, sed misericordia et gratia ejus pro nostra
'tumGhristiefficimur ejus membia. Effecti autem redemptione. Et baec est gratia illa quam commea-
j.
membra ejus, Christus in nobis est, et hoc modo dat catholicus doctor. Felix autem non ita iatel-
» caput est nostrum, id est Ecclesiae, qui operatur lexif, sedputavitecontrariohanc
gratiam a Patre
omnia non in Singulis, sedin omnibus. In singulis Filfo largitam, ut dignaretur eum ex humaaitatis
- BALUZII NOTiE.
« Porro Christum et Ecclesiam, anam personam hanc autem iflius capitis corpus, etc. >
esse non nescimus. Et ideo quae Ecclesiae surit, Chri- a Caput est nostrum- In ms, sic legitur, ett
et caput
sti sunt; quae Ecclesiae offeruntrir, Christo offe- Xpm ; quod ita legi debet, eaput est Christum, quo
runtur; et quae ab Ecclesia ejus tolluntur, procul modo etiam editum est a Massono. Sed ipse ia Er-
dubio Christo tolluntur. > Itein capite 305 : c Et ralis admonuit legi debere nostrum. Et sane rieces-
qtiia Christum, et Ecclesiam unam personam esse saria est isla emendatio. Itaque sic edi debere arbi-
veraciter agnoscimus, quaecunque Ecclesiae sunt, tratisumus. .....-....-'..
Christisuht.»Quomodb autem ha?c intelligenda sint, *>De unitaie Christi. Massonus eijidit, et propterea
aperte expUcat saacfus papa <Jregorius in libro xix de divMtate Cftrfsti, etc., nullo admodum sensu. Iri
Moraliom In J»b, cap. H ubi haecleguntur: < Quia ms. legitor, «<propterea imnitate Christi, etc, ex
Chri8tmti et Ecclesiam, unam esse personam crebro quo nos effecimus de unitate. Sic eaim postalat sen-
jam djxianis, iljum videlicet hujus corporis caprit, sus, ut manifestum est.
65 LJB. ADV. FELICEM URGELL. 66
sosceptione gratia sibi adoptare in filium. Et hic. AeumPatre fuisse esse credendum est; sed horao,
error necessario exigebat ab illo ut unum e duobus quem in gratiam salutis Deus Verbum susceperat,
malis incurreret, id est, ut aut duos filios crederet, audivit. Hic filius hominis per Dei Filium, Dei esse
unum hominem, el alterum Deum, aut cum unum Filius in Dei Filio promeretur: nec adoplio a natura
fiiiam diceret, duobus eum modis esse filium Patris sejungitur, sed natura cum adoptione conjungitur:
coafiteretur, veruni scilicet et non verum, proprium quonfam cum Verbum caro factum est, non per
et adoptivum, natura et gratia, quae duo mala ad- assumptam decrevit assumptor, sed in assumente
vertuntur in litieris ejus : quae utique non adver- crevit assuroptio. Creaturae enim poterat per crea-
terentur, nisi illa aliquando ad islum, aliquando ad torem infirmitatis substantia cotnmutari, crealoris
illum cor inclinaret, occultissimo Dei judicio per- autem in creaturam non poterat aeternitalis nalura
mittente. Et quia error terminum habere nescit, ad converti. Et ideo cum dicitut: Prior homo de terra
hoc devolutus est, ut sicut eum dixit Patri duobus terrenus, secundus e ccelo coelestis; non corporis
modis Filinm esse, ita diceret et sanctam Dei geni- materia separatur, sed forma vitalis ; nec caro tol-
tricem aliter genuisse Deura, et aliter hominem, litur, sed carnis susceptor ostenditur, ille, inquam,
qaasi extra Deum hominem genuerit. qui in Evangelio ait : Vos de inferioribus estis,
XXXIX. Legit etiam Felix in sanctorum Patrum B ego de superioribus sum. De superioribus ait, non
Hieronymi, Augustini, Ambrosii, Hilarii, et Aviti atique siderea carne, sed virtute diviua. > Ecce
libris, cum de incarnatione. Salvatoris tractaret, bealus Hieronymus, postquam dixit, < Nec adoptio
iatromissum nomen adoptionis, sed juxta modum sejungitur a natura, sed natura cum adoptione con-
assumptionis vel susceptionis ab eis positum, quod jungitur, > ut oslenderet quae esset haec adoptio,
itle alio et e contrario hausit sensu. De qua re ut adjunxit: « Quoniam cum Verbum caro factum est,
ea quae senlimus, congruentius proferamus; pona- non per assuraplara decrevit assumptor, sed in as-
mus aliquam ex illis sententiam tam plenariam, ut sumenle crevit assumptio. > Quod supra dixit ad-
nbi adoptio dicitur, qualiter accipienda sit, ex prae- optio, hoc inferius subjecit assumptio; et quam supra
cedenti et subsequenti sensibus colligatur. Ait ita- dixerat naturam, explanavit subdendo assumplotem
que beatusHieronymus in suo brevi et elegantissimo et assumentem. Nihil ergo aliud hic significat ado-
tractalu de similitudine carnis peccati contra Mani- ptio quam quod assumptio; et nihil omnino aliquid
chaeos: < Denique hoc confirmat proposita ipsa sen- tale hic demonstrat lota beati Hieronymi sententia,
tentia, quae primuro Adam in animam viventem per quod suspicari possimus ita euni sensisse, ut
factura esse testatur, novissimum in spiritu vivifi- Dominum nostrum Jesum Christum secundum hu-
"
cantem. Ecce cur tam ppst innumeros annos et in- manitatem Dei Patris-adoptivum filium credendum
comprehensa curricula saeculorura ab omnibus mor- doceret. Quia cum dicit adoptio, et natura assu-
talibus, a quibns ut qui secundum carnem natus est tnens, et assumptio, assumpta, et assumptor; nihil
separatur, quod ille primus vivens, hic novissimus horum ad Patrem referri videtur, sed de duobus
viviiicans ; ille sibi data vix possidens, hic possi- tantum substantiis, ex quibus constat una persona
denda condonans. Quod et Psalmista duobus yersi- unici et veri Filii Dei, tractari cognoscitur. Et ut
culis explanavit, dicens : Quid est homo quod me- plenius dicamus quod sentimus, adoptata est natura
mor es ejus, aul filius hominis, quoniam visitas humana, id est, suscepta vel assumpta in persona
eum ? Homo, Adam accipiendus esf; filius hominis, Filii a Filio ; ut cum ipse esset Filius, non alio, sed
Dominus intelligendus esl: qui in mcmoriam veteris eo modo quo erat et ante Filius : et hoc est quod
visitatur, et in defuncti recordatione spirilu saluta- dicitur, < Non per assdmplara decrevit assumptor,
tionis impletur: quod ipsa verba exprimunt: ut sed in assumente crevit assumptio. >
rem planam videre non mirum sil, dum et homini XL. Juxta igitur hunc modum et cacleros doctores
memoria conjungitur, et filio. hominis visitatk) cp- dixisse et sensisse, ubicunque nomcn et verbum
pulatur. Ilii mortali quid aliud poterat superesse ? j. adoptionis in lidei dogmatibus inseruerunt, credi-
huic vivificauti quid aliud oportebat infundi ? Nam mus. Dicit itaque beatus Hilarius (Lib. n 4e Trinit.
defunctis memoria debetur, visitatio viventibus ex- sub. fin.): t Parit Virgo, partus a Deo est. Infans
hibetur: quod utrumque in Domino per incarna- vagit, laudantes Angeli audiuntur. Panni sordent,
tionem constat implctum,cura ob primi eomroerao- Deus adoratur. Ita potestatis dignitas non amitlilur,
rationem novissimus visitatur, et per novissimi vi- dum carnis humilitas adoptatur. > Sed statim post
sitationem salvatur et primus. Huic sensus germana paululum subjungit dicens eum in carnis assum-
est illa sententia : Primus homo de terra terrenus, ptione hominem, Deum vero in gestis rebus exi-
tecundus e ecelocoslestis.Quis est iste coelestis? Sine stere. Paulo namque superius dixit: <Postremo una
dubio ille qui eum qriem gestabat in baptismate fe- cuni Judaeis irascantur iidem haeretici, quod Chri-
cit audire quod ante ipsum nnllus audierat: Filius slus sibi proprium Patrem confitens, Deum aequalem
meus es tu, ego hodie genui te. Et qualiter dicitur se feceritDeo; etunacum his audiant, Vel operi-
hodie, si in principio Verbum, et Verbum apud bus credite meis, quia ego in Patre, et Pater in me
Deum, et Deus erat Verbum ? quia non est istud est. Unum igitur est hoe iramobile fundameutum,
Yerbum quod semper in Patre, et apud Patrem, et vua haec felix fidei petra, Pe.tri voce confessa, Tit
 67 S. AGOBARDIEPISCOPI LUGDUNENSIS 68
es Filius Dei vivi. > Ecce admirandus dociof dicit. £ XLHT.i Fidifntius vero quidam catholicus doctpy;
quod Christus prbprium sibi Palreitf corifiteatbr ctlm sftniriter doceref ptopfium et terum esse Fi-
Deum. Neiripe si propfius Paief, rion adOptans, seir lifim Dei Dominum ricjsiruin, expotieits locum illura
generans, pfbprius filius, rion atfbblallus, Sed natus. Etaagettt, Ubftfaritfigtifatb Dominoin nTSfite,'factst
XLL feeatus qiioque Avitiis, Phbtihianofrim fee- est vbx Patris ad apbstolbs dieens : Bii ett Fitius
reticoruiri validissiriirisexprignatof, scfipsit dleensr: metts dilectui ,<GVeit:rldeO, elevalifes tcoroB apb-
« Certe cifcumirementibus Judaeis et iri Dbniiiniiii stoli, neihiiWitt fiderbnt ftisi sblttttf JeSUrtt,-ne et
riostrum exserfa blasphemiarum tela vibrantibus, ipse filius hbimfiiS, sicut Moyses etElias, vel ca>
quem resporidisseicfedimus, Artien dicb Vcbis, arite teri SancKi, p^Irifelfiir hoirio Dbi^ et aeqttifretuf
Abraliara ego siirri, nisi qriia per coiftordtaffi gerii- crim adot>trrfs Dbmirius maje^tatis. i Ecce ef hic
toris et geriefis ipse pef ffadiicerii matefribruift pSc- piefatis doctbf etfitf ^Uferirdicit ribrr aequjtnttuin
rentum desceridit ex Abranae seiriirie, qui sine' ahrife adoplivis, fiHuiWhdhiiMSririmmat: queniutique sT
rum numefb Abranaiti praeivita?te'rriftate?"QuT maxi- sciret adbjpW"?uitt seciinrraif/carriem, npfDinamettffl
mus paifiarcBarurii, cum videfet illuiti dierii, iri qiio filnfm homffl^,' ti&f si6 dls^erfteret affiMbptlVii W
sine fine pjjririariet fteus, cbhcupivit taleiri HWniit- DbmWiirffi majesratis.
dere tjub hohio unitus est Deo. Vidit, ihquit, et gd- B XLIV. Bealus qiroirueAugiiStinuS,Cilmexporteref
visus 6ti: qitfa sicrit cefhebat illum m quWerat g& EpisW^ra' Wiift PauH apostoli ad' Galatas ,•e* p«rve-
nuiria majestas, fta et istum desiderio coriceperat, hv riisstlt sMlocuiWubi dicifuf: At ubt ienit pttnitudo*
quOadOptata ilhisifabattfr nuttailitas.>Sed bxiiahaee temporH, misH Mti FHttttit smm' facttm ex mw-
diceris, riec cfedidit aec' docuit Doroinum ridstruar' IHri,- fdctm suo Hge; «t eolfqHi sM lege trant rtdt^.
adbpifiVumeSse nliuiu juxta humanitatem, apparet meret, trf iid&ptidnletn ricfpetemuf, pogf ali^-
/fWdi-«t»i
* ex ed quotf Ibfdeiii prifemisit diceris: < Apostolus* qua quSBad exppsitilmeiil hrirutti verbbrum pertine
ariterii'dicit : Fos^qiTanricrd vetiit plehitMo tempo- bant, subjtfriift diCens: < Nec dixit Idem ApostOlus,-
rttm,miitt DensFitium suum\ Enimvero qui raittitdr, ut adopofliltn SHbriM a,cfe!pefeirius,siMticipim
erat aiife^afd rilittefetiir. QiiJa si arite MaritfrirriM tttnij rit sttjriificafef hoc UttSflfflislSSK iri Affarril,e*
fiifslef, nufic simileiti caeteris adoptio faceret Dei qu<yflioVtalggsifmUsi-Ific enim adbptionem recrpt^
Filium, rioii riatura. Nediri Evangeliis ipse"dixissetf: itius: (Jooa ille unieirs' nOftbVd'igiiatu*eftparfiiiipa=
Tariium diiexit Detis muhdurit, rit Filium suifm'ttrii- tibtfff riaHuiPte aostraS, factus ek mimerev> Setl st
ciini' dkfet. Nbri elettttfri ergo aii' ipsiairieffamn*pti- pftSdiettts fleeebr ia Ms vgffiis tenWs^pBre vataS*»
tefifitate, ferf genitutri; cm tarii Dfetf^liam nomirir „ set,- ttt unicui» Filiufli Bei •Dbmimtiri'nostfum dho»
vferb, in utfaitue riiitUrafi^liteT- pfbpfib, in divirii- buS modh Detf PHWiliTiintrctfaflteremtfr,-id eiW^
t^atiB de itt*? nStura ,-ettadoptio«e/ riin«i<lamiterunr taflter dric«a
•jfifaliia'^' dfePatr^, fii dbfpare"cdettis&e'
tfe. t Kfite"cjfiholhjris dbctor' vdrMTce'cbhtra PeiV ref,'tttiA expo^ltirjiie psalrai ocrb^hiiioctavidi^
ceht teslatilf (fttorfDorilliiuirnosfer m adoprlonW cjuit,:dicens: t Quit tw mtbitnvswquvbitur Domindt
nec efecilone sit filius Patfis", sSo*gfehefeel tifb- Et quis simiHserit Betnittoin filiit Dei? Ergo nema
~- Ht>iilils Dei sinrms erit Filio Dei. Et fpse praediciiig
$mu\M.
Xln. J%att?dtidriT p"apaGrrfgdtfufeciitri expone^ e« Fiiit» Def, et nofedfttl-siimus filii Bet. Sed quis
ret imtWM, itfAdictti c EiMi&Ms^iMeiimfH si'ntilis-etit Bomino itt filiis Bei ? Ille unicus, nos
forlitudine s&S, et Mlki ei sMltis M legisluiAmii, AiUlti, ille oiius, noe in rllo unum- ille nalus, nos
dixit (ifdfal. f. xxvft", t. if: LegislatoWsicuafct<>s*adoptati; ille ab xtento Fiiius genitus per natiiram^
dicere possuriius,qubS ei feg^ adriibhuisse rilcta pb- ribs a tempore facti per gratiam, ille sirte ulliypee^
prilum scimus. Sed hriic riiedratori m legislatorlbus cato, nos per illttm liberati a peccato. Qai* ergo itt
similis nullus est. tluia isti gratuite vocati, ex pec- mtbibttswquabitur Domino, aut quis swtilit erit D6~
6atiS ad innocentiani redeunt; et ab his 4riaeiri se- mino ihtit filiosDet ? >Ecce illustris doctor pfaedicat
metipsis experti surit pftedicandb alios reducunt. ]0 Domlhum nostnlm naiivitate esse Filium,- nbn ado-
Rtlddriiptpr autem nostdi', homo Siile pecbato est, ptiorie,'dWeits : c ille natus, nos adoptati; ille ah
FiRns slrie adoptione. >'Ecce eximius doctof dicit aelerno fllhis geriKu^per naturara, aos a terapore
Domihmn nosfrum Fillom sirie adoptione: qui pro- faCti pef gratiam. ^ ^fia protul dublo^qtti riascffor,
tecib sf scifef duobiis riipdis eum esse fiflorifPalfiS, nori adiipftmir 6i de tjuo natus est; ef qui adoptattnv
ld est, secriiidumhumahitatetiSadotntoDe,securidutti nbri de fllo ritftcttuf a q«0 adoptatusest: sed nisina'-
divihitoleifl riatufa, nijiVquamfflum dicerei Eilium ra§, adbptari n»WpttteSt;Natiis enrni de altero, ad*
Mfte-adoptidriii. oritatur d*Sltero. J^iHasatttemnoSteof, quia>ii«iirest
Mimn mtm:
i tf^itt^itlifaiY.flelraeri^ebisci*^ Vide Sir- qu6 frasiheiyta isthl*e etRfnextiefant; emt fatendinn
lttoBdiiiiVinrimUrsd epiyolfnn S8 Avitivubi hune est AgQbardum hienioria^,lapsum .esse, Prius enim
«juoqueAgobardi locum.iaudat. Sed hic Aviti locus fragmentun) sumptam esf ex epislola securida Aviti,
naulp aljter leajtur in editione Sirmondi, qiiam apud postenu s vefo ex28.
Agobafduiri. Editlb aiitem Agpbardi corigruit cuiri e Fidetiiiui. FoftasW intelliglt Fidemiiirii ep£
CMWtfm».qul eisititVt.m cTafissr.viruiri Petrtfm «copum et martyrem.cwjris meBtio exstax in- serV
Martii^m seiialbremiJratianopolitariifm. mpne 30 Augusiim, inter eos qrios Sirmondus
: • Ex eo quod prq}mi*it.A.txt$<stu%Avili opus,ia edidit.
 6S DE INSOLENTIA JUDJIORUM. 70
riatus de altero patre, non adopfatuf a Deo Patre. £ nunquam talibus obnoxius, nihil aliud esse possit,
Quia vero naWituf e* iSfcoPatfe, riee coin hbm?» riisi Filius proprfus et Vefus aeterna nalivitafe. Pro-
sit, adoptatur a Patre; quia in assumptiohe carnts ptef qiiod eliam cum ipsa assumpta numariitaie unus
non fil alter; sed is qtti Crat Deus, effieitor hrlmo, est veius Deus cum Patre, iibn pbsierior, non riiinor
Deus natus sine mitib propter se, homo riatiis a Patre, aut Spiritu sancto, ribn differens majestate,
certo initio propfbf ribs, uriiiset utiicus, prbprius et nbri iiripar pOtbState, non discrepans operalione.
verns. Nec ^fbptefea, quia pafticepsMleri dighaias Sancta enfm haec tririitas, discreta personis, noa
est sttbstaritiseef mortalitatis nbstrae particeps etiam separabilis, ririum sunt. Unus est, non in una essen-
facw* creiMndiis est ei cOnditipnis; cuih iios, ut lia, sed uria esseritia, una substantia, uno nomine,
sapra jam diclttm est, cbnditione hascaiaar, ille mi- una natura, vivens et regnans, sine recordatione
sericordia, fios dejjito mdriairiur, ffle potestate; rips prieteritoium, sirie eispectatjbrie futurorum, per
fflmgpotestate de fllife irasen^anfiif fllit Dei, itte omriia saicuTasaeculorum.Amen.
^-" '- ' . ^ - , L_
a AD^ EUMMM IMPERATCmEM ,

m INSOLENTIA JUD^OEUl,

I. Cltfistiaiiisslnio, etV6re pnssurid; et iriCHffeto B ctisSiniairisollicitumAeiri^eSdSm&€f&taffi riecessa-

Vietori ac triumpbawri EutlbVico lifijSeratbri teWs- fla, quae arit sbla, aiit; praecipda Cst, ciii pfae caefe-
skrio, semper A^rgwsto.Agoiiavdus abjectissiriius 6m- ris Succrifrefe debeaf gUDernatibvestfa; dtijus riafra-
aium servorum vestrorum. ffouttm si prosequi potuissem tacitis nominajus au,->
Ctttf Deus omtripotens, quf vos arite tempoia pfce- ctbnira, vellehi pftifiriio. Setf qtlia ifefi nbri pofbsf^
sdMf ef JfaeofdiriaVit fectbfetri jiilim fiiiiirurijterii- coramitto rae boriitati et patientiae vestras, dando me
fibfibus valde riecessariis, sabumavefit priidentiasa periculis, et i>innotesCens vobiS qatfe tacefe rifefM*
vesiram et studiam reRgioriis suprk caetefes vesM cibsurii est.
«inpxjrfciffloftales; diibhim rion est praeparaWittVpS
a\f femediuiri femporibus periculosis, dequibusap»« H. Venerunt«Gerricus etdFredericus^ quos pra>»
Stolus loquitur: In novissimis dietms iristtibtmttem* eurrit « Evrardtis f missi quldem vestfi rtofi tariSefl
pvru ptricutosa; et etUril hortiitits se ipsos attiantes, pef oifiniavbsfra agentes, seld ei pkfte alfefius*;4't
Shplii, ilatf, etcaetera, £t habentes quidem speckni ostenderunt se Christianis terribiles et Judseis mites,*
»
pktatis, virlutent autem eptt6bne~tfiinles; de qUfbuS maxime Lugdttni, ubi partem perseculiOriiSadvel*-
nmffl^CSlfeispectaudom^^cfritta*jaih non videatuf, rii^i suS Ecclesiam depinxeruht, quam friuliis gemifibus,
^olutiO Satanae', efpu»lica calcatio sanctie civiiatis Q suspiriis et lacrymis slimulaverunt. Quaepersecotio,
mensihus quadraginta duobus, quae futurjt est per quia praecfpue adversum me acta esty tota a me pro-
caput bmmam Ihiqubrum AntichrlsWm. CriinBSc dehdat ribri esl', higf fofie olbriieritiiililiiia! solttcitttdll
i|ESiVita sifiiiiDeari*,oWdco tfariqttillisiinlafflflol- vestra scire fbitierjt. Tariien iii qiiarifum Ecclesfa?
garilraitatem vestram, ut praebeatis patieHtissimam Christi rioxfa est, si Vestra patituf mansuetudo, bre-
aarear vestrara verais 1quibus ego intfmufesworB» yiter itatimarb exofdiar. yenierites Ttaqub p^imuili
v^i^ni-miiihil necesSafium ptttbddmpri^ttrfaiasaff-; Judaei, dederilrit iriihih iridiculurii&xnomirie vestfb,
BALUZi[ NOfjE.
» Ad euntd. tmp. de ins. Is est bnmiriw llbri istius Calvi tit. 45, cari.*7, eiistat mentip .dtijtisdam hia*
titulnsin Veteri codrce, quem visotn est retlnefi rf»?- griatis, noiriirie Fredrici, qrii foffassis itfbni qttb^lW
bere. Sed bsnc tibrurii, seu veriug epfstolaiD,||fori est cum hoc Fredefico.
dnisfinus ia capita1,qoia iii epistolae brevitas noli )t> e Evrardus. Itferil foftassifeqrii Ebfefalfdasvocaftii'
patiebarut. itt Attnalibris Egrahariii, fuitque magistbr jjliieeriia-'
b lttm%escenst\Aest<,indicans, ijwinuaris : acttva' rura Caroli Magni, ab eb missus arinp 781 ait Thas^-'
signifiCatiouefUtlom stolebat. Sic iu praeceptis re- . silonem f
dncettt BaibaTiae. \
gum, et in Kbris CapTfuIaTiuiti: HU imdfatit n%bUi Missi fesff», icfest, legati, qtti va%ii futti MM
id est^signiticavif. Quiri et sarictu*' pswa GVefebrius dbmiriici Vocaharitiir,1qnbd a1 pfiftiiipe mittergritdf.
sic usurpavfl pHiriftoi'iir hjcis,' ac nominaiim' life".n, c Missi ergo.dominici dicebantur, inquit Sirmofidiii
Iadipt. tifepistfljVT; hb. tn, iarftct. ^^epst. %#$ iii notis ad Gapltiila Garbli Caivl, qrios prfticbps ex-
atisipteries-. traOrdirieni iri divefSas;fei1ni riaftes atf jiistltiaS';'&;
:• GrrrUue, Capis pratatnf hVYittfLtiilttviijPKi : cieridas (Sfb enftfi1 WqoeDsmtttrJdUriiampssima pb-
ih qua scriptum est eum amro 8t5 ffliSsiitH'<ti Aqui- testate dirigebat. >'
tim* m Geriririnisrnifttigse a Ludovrcb sftt ftaf»in% « PerSeiMidMMrii Ecel:^dii b^iderit rib^ie aii-
Magnam, ut eaai
' pro' quibusdam neiSsSatiii ioWfc- ciijuS persecutibiiiSi ne qnerii'5
hic failai; obscufiirii
leret. , ..-• ,. scribendigenus, Serfvetbfis tierseeutibhis quas per
.a Fredtriens, Missus dominicus, ut docet Agobar- trecentos eirciter arinos afDixit Ecclesiam, m iriitiis
dus; idem fbrtasse qtri post Ludovici Pii mortem ad' Christfaiiisriii.
baesit Lothario; ab eorhie missus est ad Ludbviciuri n Indkuium. Si« raiti v&igo vbfcabairt diptomd
etGaroIum Lbtharii fratres : quod scfibit NftbarduS priricipis', qubrf iri pfjijsens dabatuf : riaml. dtiae in
extremo libre secundo. in capitulis qupqrie Carbli futiifuiri, prmepl& tbfeabanttlf. Iirde iri( tbMulis
?1 S. AGOBA&DIEPISCOPI LUGDUNENSIS 72
et alferum ei qui pagum Lugdunensem « vice comi- A coram eis Dominum Deam ac Salvatorem nostrum
tis regit, praecipientem illi ul auxilium ferret Judaeis Jesum Christum.
adversum me. Quos iadiculos, licet ex sacro ao- D3. Roboratur quoque haec perversitas ex verhis
miae vestro recitareatur, et vestro annulo essent missorum, quibus susurrabant quorumdam auribus,
signati, nullatenus tamen credimus ex judicio ve- dicentes Jquod Judaei npn abominabiles, ut pleriquc
stro tales prodisse. Cceperuntautem efferri quadam putant, sed chari esseat in oculis vestris, et homi-
Odibiliinsolentia Judaei, comminanles omnibus inju- nibus eorum dicentibus ex parte meliores eos ha-
riis nos afficiendos per missos quos adepti fuerant ad bitos quam Christianos. Et ego quidem indignus
exsolvendam vindictam de Christianis. Post eosve- servus vester noa- eram Lugduni; sed aberam lon-
nitEvrardus, eadem itefans, et dkens majestatem ge, causa d Nantuadensium monachorum, qui qua-
vestrara commotam esse valdeadversum me propter dam dissimultate inter se laborabant. Tamen direxi
Judaeos. Deinde venerunt et praedicti missi, haben- missos nostros et litterulas ad illos, ut praeciperent
tes in manibus b tractoriam stipendialem, etc capi- quidquidvellent, aut eis injunctum esset, etnos obe-
tularia sanctionum, quaenonpntamusvestrajussione diremus. Sednihil venfaeadepti sumus; itaut etiam
existere talia. His causis lxtificati sunt Judaei ultra aliqui ex sacerdotibus nostris, quibusnominatim mi-
roodum, et contristati Christiani, [non solum HUqui B nabantur, non auderent praesenliam suam eis exhi-
fugerunt, aut qui absconditi sunt, vel qui districti, bere. Haecpassi siimus a fautoribus Judacorum,non
sed et caeteri qui viderunt, vel audierunt; maxime obaliudnisi quia praedicavimusChristianis, uteman-
ideo, quia sententia Judaeorumita confirmata est, ut cipia eis Christiana noa vendereat, ut ipso&Judaeos
audereiit irreverenter praedicareChristianis quid po- Cbristianos vendere* ad Hispanias nonpermitterent,
tius credendum esset ac tenendum; blaspheroantes nec mercenarios domesticos habere. ae feminae
BALUZHNOTJE
Marculu, Indiculus reais ad episcopumut alium be- rum"ibi confluentinm.Postmodum per admonitionem
nedicat. Et in Vita Desiderii episcopi Cadurcerisis : aagelicam iade traaslatus Parisius, in eeotesiasan-
Indkulus Dagoberti regis ad Sulpttium episcopum, cti Dionysiiregali sepultura est lumulatus. > Itaque
Biturigensem videlicet, adeoque melropolitanum ia praeceptoLudoviCiBalbi regispro ecclesia Lugdu-
episcopi Cadurcensis, ut Desiderium, cui rex episco- neosi, cujus partem edidit Severtius, Nantoadense
patum dederat, quampriraum ordinet. Et alibi plu- monasterium dicitur esse in pagoLugdunensi. Hodie
ries. Interdum tamen indiculus accipitur pro edkto, taraen est extra regnum Franciae, in ditione ducis
ttt apttd Gregorium Turonensera lib. v, cap. 45 : Sabaudie, media fefe via Lugdunum inter et Genevam,
i Per idem tempus Chilpericus rex scripsit indicu- in comitatu Beugii.
lam, ut sancta Trinitas non in personarura distin- C e Mancipiaeis Christiana non venderent. Nihil hic
ctione, sed tantum Deus nominaretur. > peccaverai Agobardus. Nam istud ipsum decretum
« Vice comitis. Nam quia comitatus committeban- antea ftierat a Carolo Magnoet Ludovico Pio, Iib.vl
tur viris magnsedignitatis, quique raro discedehant CapitnJar. cap. 117 : Placuil ne Judoeismancipiade-
a latere principis, llli in pagis sibi commissis viros serviaut vel aahtereant Chrisliana. Et cap. 318: Pra-
instituebant, qui Vice sua populos regerent : unde cipimus generaliter omnibus, ut mancipia Christiana
dicti vicetomites. Sicut nostra tempestate videmus paganis vel Judceis non tradantur. Et praecesserat
cardiaalem nepotem summi pontificis, legatum sem- Coastaatiai Magnr lex, cujus meminit Eusebius in
per esse Avenionensem^ ejus vero loco constitutum libro iv de Yita ejus cap. 27 : Iteraqae Honorii
apud Averiionem praelatttm quempiam, qui vices Theodosiique A A. constitatJO, quae exstat in Codice
illic legati gerit, vicelegatumob hoc dictum. Theodosiano : Christiana mancipia Judworum nemo
b Tractoriam stipendialem, id est, epistolam, cu- audeat comparare. Nefas enim astimarhus retigiosis-
jus beaeficio missi suscipiebanlur, et conjectumac- simos famulosimpiissimorumemptoruminquinari do-
cipiebant, id est, pensitationem et tributum, quod minio. Item Valentiaiaaus Aug. m appendice Godicis
ab iis haud dubie exigebatur quorum causa Iegati Theodosiani : Judmis quoaue vel paganis causas
mittebantur. In tractoriis porro adnotari solebat, aqendi vel miUtandi licenham denegamus. Quibus
quaritum cuique misso pro ejus condilione suppedi- Christiance legis nolumus servire persanas, ne occa-
tftri opofteret: ideoque tractoriam stipendialem vocat sione dominii,sectam venerandas religionis immulent.
Agobardus. Vide quae anno superiore diximus in VidjtS. Gregorium papam lib. n, epist. 75,76;
notis ad epistolam 63 Lupi Ferrariensis. T)
" lib.Tli, ep. 21; et lib. XII, ep. 18; Ivonem Card.
e Capitularia sanctionum, id est, instrucliones part. i, cap. 281; et seq. et part. xm, cap. 98 j Col-
missis datae in causa Judaeorum, quae valde favora- lectionem Bernardi Papieasis lib. v, tit. 5; Innocen-
biles erant Judaeis, et iniquae adversum Chrislianos. tium Cironium in Quintara Gompilationem lib. v,
Ea de causa Agobardus, cui Ladovici pietas perspe- lit. 3; et Decretales Gregorii IX, lib. v, tit. 6.
cta erat, adduci non potest ut credal ea capitula esse f Ad Hispmniat, ubi regaabant Sarraceni, portio
vera. Judaeorum. Quara ob causam Boda diaeonus palatii
- d Nantuadensium monachorum,in finibus Lugdu- Lndovici Pii, (ad quem tum subdiaconum exstat, at
neiisium, vulgoNanlua. HugoFlaviniacensis in Chro- opinor, epigramma Walafridi Straboais) cum se ver-
niqo : < Imperator ergo Carolus cognomento Calvus tisset ad Judaeos,ia Qispaniam cortnnigravit ex Gal-
anno Dom. rncarn. 877, ind. xi, vita functusestpri- lia, ad Sarraceaos ninurum; ut diximus in notis ad
die Nonas Octobris in fiaibus Lugdunensiura, et se- Lupum Ferrariensem pag. 348, 554. Ex eo autem
pultus Nantoade in raonasterio sanctorum Petri et constat hunc Bodonemfuisse oriundnm ex ea regni
Pauli. Sed monitione angelica translatus Parisius, Francici parte quae Carolo Calvo cessit, quod cum
ad sanctum Dionysium regaliter tumulatur. > Ghro- ipse adversum Christianos in Hispania coiamorantes
nicon saacti Benigni Divionensis et Chronicon Be- atrociter saeviret, at eos cogeret ad desereadam
suense: < Carolus veroGalliam reversus, atque fiaes fidem Christianam, ii ad Caroium regem et episco-
Lugdunensiam pertirigeas, ibidem vita functus est, pos in regno ejus constitulos lacrymabilem episto-
atque in monasterio apostolorum Petri et Pauli con- iam miserunt, orantes ut memoratut apottata repo-
ditus, loco qui dicitur Nantoiiiea multitudine aqua- sceretur, ne diutius Christianis illic vertanlibus aut
75 DE INSOLENTIA JUDJEORUM. 'H
Chnstianae cum eis sahbatizarent, et ne diebus Do- . roatores et, ut ita uicam, maieaictores esse juaaeos
minicis operarentur, he diebus Quadragesimae cum Domini Dei Christi et fidelium ejus Chrislianorum,
eis praadereat, et merceaarii eorum iisdem diebus non debemus eis conjungi participatione ciborum et
carnes manducarent, ne quilibet Christianus carnes potuum, juxta modum duntaxat a sanctis Patribus
a Judaeisimmolatas et ° deglubatas emeret, et aliis et exemplis datum et verbis praeceptum. Caeterum,
Christianis venderet, ne vinum illorum biberent,: et quia inter nos vivunt, et maligni eis esse non debe-
alia hujusmodi. Est enim Judaeorumusus, ut quando mus, nec vitae aut sanitati vel d divitiis eorum con-
quolibet pecus ad esum mactant, ut subactum idem trarii; observemus modum ab Ecclesia ordinatum,
pecus tribus incisionibus non fuerit jugulatum; si non utique obscurum, sed manifeste expositum, qua-
apertis interaneis jecur laesumapparuerit, si pulmo la- Uter erga eos cauti vel humani esse debeamus.
teri adhaeserit, vel eum insufllatio penetraverit, si fel V. Haec.piissimedomine, de multis pauca dixi de
inventum non fuerit, et alia hujusmodi; haec tan- perfidiaJudaeorum, de admonitionenostra, delaesione
quam imraunda a Judaeisrepudiata, Christianis ven- Christianitatis, quae fit per fautores Judaeorum, ne-
duntur, et iasultario vocabulo Christiana pecora ap- sciens utrum pervenire possit ad vestram notitiam.
pellantur. Tamen summopere necesseest utsciat piissima solli-
IV. De vino vero, quod et ipsi immundum faten- B citudo vestra, quomodo nocetur fides Christiana a
tur, et non eo utuntur nisi ad vendendum Christia- Judaeis in aliquibus. Dum enim gloriantur, mentien-
nis, si contigerit ut in terram defluat quolibet I,oco tes simpUcibus Christianis, quod chari sint vobis
licet sordido, festinantes hauriunt iterum de lerra, "propter patriarchas; quod honorabiliter ingredian-
et ad conservandum in vasaremittunt. Qualiter vero tur in conspeclu vestro, et egrediantur; quodexcel-
et alia improbanda circa illud agant, non solum de lentissimac personse cupiant eorum orationes et be-
Christianis, sed et de Judxis mulli sunt testes. Quod nedictiones, et fateantur talem se legis auctorem
autem Dominumnostrum Jesum Christum et Chri- habere velle, qualem ipsi habent; dum dicunt consi-
stianos in omnibusorationibussuissub Nazarenorum liatores vestroscommotos adversumnos eorumcausa,
nomine quotidie maledicant, non solum beatus Hie- eo quod prohibeamus Christianos vinum eorum bi-
fonymus, qui se scribit novisse illos intrinsecus et bere; dum hoc afOrmare nitentes, plurimas argenti
in cute, testis est, sed et de ipsis Judaeis plerique libras ob emplionem vini seabeis accepisse jaetant;
testantur. In hac re sumens exempli gratiam, dixi et decursis canofiibus non inveniri quare Christiani
Christianis hoc modo : b Si-aliquis homo e seniori debeant abstinere a cibis eorum et potibus; dum
suo vel domino fidelis et amator existat, et quem- osteudunt praecepta ex nomiue vestro, aureis sigillis
piamhominum sensefit illiesse iniroicum, delracto- C signata, et continentia verba, ut putamus, non vera;
rem, conviciatorem, et comminatorem, non vult ei dum ostendunt vestes rauliebres, quasi aconsangui-
esse amicus, nec socius mensae, nec particeps cibo- neis vestris vel malronispalatinorurauxoribuseorum
rura. Quod si fuerit, et hoc senior ipsius vel domi- directas; dum exponunt gloriam parentum suorura;
nus deprehenderit, nec fidelem sibi eum esse existi- dum eis conlra legem pcrmittitur * novas synagogas
mat. Et ideo cum procul dubio noverimus blasphe- exstruere; ad hoc pervenilur, utdicant imperiti
BALUZH NOT^E.
tmpecttmentoaut neci ]oret, ut tradit auctor Anna- « rropter patnarchas. Abrahamum videlicet, Ja-
lium S. Bertini ad an. 847. cobum, et caeterosVeteris Testamenti Patres, et ob
« Deglubatas. lta vetus codex; pro quo Massonus hoc, Judaeorumpatriarchas. Neque enim inlelligendus
edidit aelibatas. est hic locus de patriarchis Judaeorum per varias
b Si aliquis homo. Fragmentum est orationis quam provincias distractorum. IUi enim desierant anno
Agobardus Lugduni habuit adversum Judaeos, usque 429 ut Marca observavit in libro primo de Concor->
adilla verba, humani essedebeamus. dia, cap. 3, § 5.
c Seniori, id est, domino, vernacula lingua, Sei- f Novas synagogas. Indignatur Agobardus,
quod
gneur. Vide Hier. Bignonii nolas ad Marculfum pSg.. Judaeis tura liceret novas synagogasexslruere, velut
443, 458; et DavidisBloodelliDissertationem de jure -D in contumeliam Christianse, religionis. Id vero ait
plebis in regimine ecclesiastico, pag. 49. esse contra legem. Ea autem exstat in Codice Theo-
d Diviliis eorum, id est, Judaeorum. Haec fama dosiano 1. 83, tit. De his qui super religione conten-
semper comitata est Jridaeos,ex quo Chrisliani prae- dunt, ubi Honorius el Theodosius AA. sic decernunt:
valere ccepefunt. Nam adnolat eliam Albertus Krant- Quae nuper de Judceis el synagogis eorum statuimus,
zius lib. vui Metrop. Salisburg. cap 23, eos summas firma permaneant: scilket ut nec novas unquam syn-
ubique opes coraparasse. Anno 1098, cum Judaeiex agogas permittantur exstruere, nec auferendas sibi
Bohemia in Poloniam et Pannoniam divitias suas fur- veteres pertimescant. Hujus legis mentio exstat apud
tim auferrent, ejusque fugae rumor ad ducem Bre- sanctum Gregoriura lib.•vn, indict. 2, epist. 5: c Quia
cislaum pervenisset, ille retineri eos jussit, thesau- sicul, inquit, legalis dilTmitioJudaeosnovas non pa-
rosque eorum applicari fisco. Addit vero Cosmas tilur erigere synagogas, ita quoque eOssine inquie-
Pragensis, qui haec tradit: < 0 quantum pecuniae tudine veteres habere permittit. > Ejusdem legis me-
miseris Judaeisest illa die sublatum I Nec ex succensa minit iterum in epistola 58 ejusdem libri. Ad eam
Troja tantum diviliarum in Euboico littore fuit col- quoque legem respexisse videtur Alexander III, dum
latum. > Unde et aetate quoque nostra, quoties dicere haecscriberet: < Judaeos de novo constfuere synago-
volumus quempiam esse valde divitem, ita dicere gas, ubi eas non habuerunt, pati non debes. Verum
solemus, Divesest ac unus e Judwis, II est riche si antiquae corruerint, vel ruinam minantur, ut
comme un Juif; atque id quidem oblinet etiam ubi reaedificentpoteris aequanimiter tolerare, non autem
Judaeinoti non sunt nisi de nomine. ut eas exaltent, aut ampliores aut pretiosiores fa-
PATaOL. CIV. 3
 *
75 S. AGOBARBl EPISCOPI LUGDUNfeNSIS 76
Chrisliani melius eis praedicafe Judaeos qtiarii'pres- A tur qttafri detestabiles habendi iint inittiici vefitatis,
byteros riostros; maxiriie cUni et supfadicti ftiissi, et qttorhodopejores siflt omnibus ihcfedulis, ScripXii-
ne Saobatjsraus ebrum impedlretur, » mercata, quae ris divinis hoc dbcetitibtts, et quam indigfiiof&bmni-
in sabftafis sotebant fiefi, transmutari pfaecepefifit, btts irifldelibus de Deo sehtiant, et rebus Coelestibus.
e'f quujiis diebtts deinceps frecjuerifafI deheaift, in Quiieoniniac CufncOrifratfibus Contuliriivts,et amplis-
iUorum opiriione pbsrierint, dicciiteS hoC Christia- simaeEcceflentiae vestrsepfaeseiitanda direximus.
riorttrii ritilitati proptef diei Bonifnici vacatioriem VI. Et cum praecedens schedula dictata fuisset, su-
d
cbngruere; CttmJttdaeis iriaglsprobetuririritile: quia pervenit quidam homo fugiens ab Hispaniis de Cor-
et hi qui pfope sttnt, sabbato emenles Vlctus ne- doba, qui se dicebat furaturn fnisse a quodam Jodaeb
cessaria, liberius die Dojninicb missarufn solemni- Lugdurio ante annoS viginti quatuor, parvtim adhtic
tatibns et.praedicationibus vacafit; et si qui de longe puerura, et Venditurii, fttgisse atttehi Sfiribptsssentl
verihmt, ex occasione mercati tatn vespertinis quam cufri alio qtti simililef furatus ftierat Arelate ab alio
riiatutinis"occurrentes ofliciis, missarutn solemnitate Judteo ante annbs scx. Cumque hiijus, qui Lugdu-
peracta, curti aedificatione reverluntur ad propria. rierisis frierat, hotos quaerereriiuS, et inVeniremus,
Nunc igitur, si placet benigtiissiroae mansuetudihi dictum est a quibusdam et alios ab eodem Judaeofu-
vestrae audire, dicamus quid Ecclesiae Galliarum, et |j ratos, alios vero emptos ac Venditbs; ab alio quo-
fectorbs earum,b tam reges quam episcopi de discre- que Judaeoanno prteseriti alium pnerum furatum et
iiorie utfiusque"religionis, ecclesiasticaeVidelicet et vendituro : qua hbfa iriverifuriiest plures ChfistianOs
Judaicae,tenuerint, lenendumque tradiderint, et scri- a Chfistianis veridi et comparari a Jridaeis, perpe-
ptum posteris reiiquerint, et quomodo consonum sit trariqtte ab eis multa infanda qiiaeturpia sunt adscri-
auctoritati Vel actibus apostolicis, et a Veteri Te- benduiri.
stamento originein trahens. Ex quibtts demonstra-
BALUZH NOTiE.
ciant quam antea fuisse noscuntur; qm utique pro cius neri a (Jhristianis.prohiDuerunt. «imirum re-
magrio debent habere qupd in>veteribus synagogis et ttt frigescerite in.dies charitatc, superabundat iniquitas;
suis observantiis tolerantur. futurum praedixit Christus Jesus in Evangelio se-
a Mercata in sabbatis. Antiquum ergo est, quod cundum Matthaeum.
mercata fiunt in die sabbati. Tum paulo post ratio: i> Tam reges. Regimen EcclesiaeGaUicanaedividit
nem hujiis iiistituli afiert Agobardus. Nimirum, ut inler reges et episcopos. Ecclesia enim principibus
coemptis eb die necessariis, postridie liberius Chri- cominissa est ad regendum; ut ait Carolus Magnus
stiani Deo servirent. Nam per totum uiem, quoties in pracfatione librorum de non adorandis imaginibus,
festus erat, antiqui Christiani vacabant orationi, ut itemque synodus habita apud Theodonis-villam anno
patet ex Facundo^ermianensi in praefatione librorum 849, can. 1. Unde et episcopi in synodo Parisiensl
quos edidit pfo defensione trium Capitulorum. c Vix Q congregati anno 824 Scribentes ad Luiiovicum et Lo-
mihi seplem dierum, inquit, induciae datae sunt, in tbarium imperatores, aiunt ipsos principes univer-
quibus erant etianj duo fesfi. >Praiclare igituv Joan- sam sanctam Dei Ecclesiaro, Domino dispensante et
nes Monlucius episcopus Valentinus in libro De Re- committente, gubernare. Et Ludovicus Pius ad Ro-
formatibne Cleri Valentini et Diensis cap. 35 : c Non manum pontificem scribens, Spiritiim sanctum sibi
enim dies illos majores nostri otiosos ideo esse vo- Ludovico datuin esse ait. Sed nihil apertiiis, nihil
lueruut, ut in his nibil ageremus, et tantum plane Agobardicae sententiae congruentius, concilii quam quod
cessaremus; sed festorum ratio praecipue iri Chri- aiurit episcoui jn canone n ejusdem apud
stianis cessatiohem habet labbrum et operum, ut sa- Theodonis-villarii. < Quia bene nostis, inquiunt, ab
cra his diebus adeat popuhiSi ctiltus Deo honoresque illo, qui solus merito et rex et sacerdos fieri potuit,
ac preces adhibeat, concioriibus, publicis Ecclesise ilaEcclesiamdispositamesse,utpontificaliauctoritale
precibus, et votis adsit assiduus. Ob eas igitur nos et regaU potestate gubernetur. >Vide Marcam in li-
causas ediximus, ut dies Dominicos, et alios, qrii in broc secundo de Coticprdia, cap. primo.
catalogo nostro ennmeranlur, accurale omnes in no- Cum confratribus contulimus, id est, cum epi-
stris dioecesibus agant, et religiose; atque in primis scopis. Hinc ilaque conflci posse puto sequentem
curent ne his diebus uUae ludorum, fabularnm, et epistolam fuisse iscriptam e synodo quapiam, cui in-
aliorum id genus ludicrorum coiliones iiant. > Tura tertiierit Agobardus; quod indicare videlur epistola
ad probationem hujus capitis inter caetera affert de- illa, quae noroine trium episcoporum scripta est, et
cretum concilii provincialis Coloniensis, quod sic ab Agobardo simul missa ad imperalorem Ludovi-
babel: < Diligenter quoque populus admonendus est, _. cum Pium. Fieri quippe potest ut bi tres episcopi
"
cur feriae, et potissimum dies Dorainicus, qui a tem- scripserint nomirie totius synodi, Agobardoque de-
poribus apostolorum in Ecclesia Dei semper celebris mandata cura sit mitlendi epislolam synodicara ad
fuit, institutae sint. Nempe ut tum in uuuni oriines principem : quod ille praestare noluit, quinistud relatio-
pariter conVenirent ad audiendum verbum Domini, nem quoque suam adjungeret. Et fortassis per-
ad audiendum quoque sacrum, et communicandum; actum est in synodo quae anno 821 celebrata est
breviter, ad vacandum Deb soli; ut dies illa tantum apud Lugdunum, cui Agobardus et BernardtiS inter-
orationibus, hymnis, psalmis. et canticis spirituali- fuerunt.
A Cordoba, sive Corduba; quae Sarracenorum in
bus transigatur. Hoc enim est sanctiflcare sabba-
tum. i Atque utinam haec intelligerent Christiani Hispania sedes erat,- ut docet Lucas Tiidensis : quod
nostrorura temporum,- qui haec omnia publice nunc eliam colligi potest ex epistola Eulogii CordttbensiS
agunt quae synodus Cotoriiensis et Joannes Monlu- ad WUiesindura episcopuiri Pampilonensem.
77 DE JUDAICIS SUPERSTITIONIBUS. 78
. ... ' - —

• EPISTOLA

S. AGOBARDI, 'BERNARDI, ET cEAOF

EPISCOPORUM,

AD EUMDEM IMPERATORUM, DE JUDAIGIS SUPERSTITIONIBUS.

I. Christianissimo et gloriosissimo Dominbnostro .a, innumerabiles errores, in quantura e extreiriifas rio-

Lttdovicoimperalori perpetuo Augusto, Agobardus, stra invenire poluit ex fisu et institiitiorie priorum
Bernardns, et Eaor, indigrii episcopi, supplices ser- Gallicanarum Eccleslarum rectofuiri. Et quidem si,
vnli vestri. Sicut iri d prrcmissa schedula in brevi sicut nuncmulta necessitas poscit, ausi-essemus aut
signilicatum est, insolentia et Importuftitate Judrco- valnissemus auribus vestris ingerere damna anima-
rum in quorumdam simplicium Cliristianorura pe- rum, quae per vasa diabbli, mentes videlicet Judaeo-
ctoribus tranquillilas fidei propulsata compulit nos rum, fldelibus infe.untur, adhiberi ohinino juheret
mansuetissimaeac prudentissimte sollicitudini vestrae pietas vestra remediuni. Nunc autem (quia periculo-
scribere de cautela Christianorum, qualis esse debeat sissimum nobis est dicere et innotescere, quod sicut
ertra Judaicam oerfidiam, et superstitiones, atque tempore passionis sua. Dominus noster Jesus Chri-
BALUZHNOTiE
*'Epistola Agob. Titnlus iste sumptus esl ex veteri nosler Cabillonensis. Faova autem, Fova, et Favo
codice; nec aliquid causre esse poluit quod omitli scribi potuit perperam pro Eaof, facili amanuensium
debuerit in editione Pap. Massoni. errore, ut ncmo non vidct, cum litlera E paruiii dif-
b Bernardi Vienneiisis archiepiscopi : 9d quem ferat a liltera F. Nam quod Faova scriptuin est, non
exslant Paschalis I et Engenii II Ronianorum ponti- - Faof; istud quemquaui remorari non ilebet. Littera
ficum epistola,, quaceilitaesunt in tomo IX cardinalis ,B enim F interdum usurpabatur a vcterihus librariis
Baronii. Anno dein 833 cuin Lotharius Augustus loco litteraeV. Sic Fulraius ai>basS. Dionysii, sum-
rebellaret adversus LudOvicuraPium, pluriraosque musque capellanus et consiliarius Pippini regis,
Vvolradus vocatur in epislola Stepharii III papai ad
episcopos in parles suas traxisset, et in his Agobar- Pippinum Baronium ad annum 756, cum tamen
duni, Bernardus quoque Viennensis in partes trans- certum sitapud noinen
gressus est; adeoque praevaluit faclio Lotharii, ut ejusdem epistolae ipsi fuisse Fulrado, et in eilitione
exstat in Codice Carolino,
Ludovicus imperio dejeclus fuerit, ei in carcere con- quae
clusus. Restiluto deiiium Ludovico, -Agobiirdus et tit. 8 diserle scripnihi sit, c pnecurrenle industria
Bernardus sedihus suis pulsi sunt, ob eam perfidiam. Deo amabilis viri Folradi, tui fulclis. > Sic Fulda
monasterium sancti Bonifacii, Volda nuncupatur ln
Agobardus qiiidem, quod adesse distuleril iu con- narratione clericorurii Rheinensium de depositione
vcntu apud Theodonis-villam, cum ter fuisset evo- Ebbonis : c
catus. Bernardus vero, quod post exhibitam praesen- dam monastcriuni Jussit eum deduci sub custodia ad Vol-
tiam suam in eo conventu, rursum perfugerit in S. Bonifacii. > Et Vulda iif Synodb
Italiam ad Lotharium. Causa antem illa Agobardi et Rhemensi adversus Arnulfum cap. 23 : < Ebonem
Rernardi retraclata est in conventu Slramiacensi, quoque Rhemorum aichiepiscopura idein molientem,
haud procul Lugduno, anno 83G, ut docct auctor per Rothadum Suessonicum et Erchetiradum Pari-
VitaeLudovici Pii : <In quo causam, inquil, Eccle- siorum episcopum in Vuldensi moriasterio pio simi-
siarum Lugdunensis atque Viennensis vacanlinm libus similia suslinuisse. > Sic in Chronico Hildens-
ventilari fecit, eo quod episcopi dudum illarum, heimensi ad annura 1093 Yratislaus dux Bohemiaj
Agobardus quidem jussus ad rationem non venerit vocatur inFratislaus. Ncque dubilo, quin, si quis
reddendam; • Bernardus aulem Vicnnensis affuerit' C operam hoc poriere velit, mullo plura exenipla sit
Porro
quidem, sed rursus fugam inierit. Sed hacc quideni reperturus. errat Papirius Massonus, qul In
res imperfecta remansit, propter absenliam, ut prae- Synopsi operum Agobardi existimat hic pro Eaor,
dictum esl, episcoporum. > Itaque supersederi pla- legi delere Ebon. j
cuit judicio, quod nemo absens el inaudilus sit dam- d Pramissa schedula, in epistola nimirum Ago-
nandus. lnlerim illi in gratiara rediere cum Ludo- bar.di, quoemissa est cum litteris episcoporum Ago-
vico, eo nirairum tempore quo Lotharius patri re- bardi, Bernardi, et Eaof.
conciliatusest. Tuncque sedem suara uterque recepit, e Exlremitas nostra, id est, vilitas. Extreftios ho-
ut docet Ado Viennensis. minum se dicunt viri modestissimi; quemadriiodum
0 Eaof. Ita diserle codex manuscriplus, tametsi Paulus se vocat omnium
peripsema, et minimum
in codice quoque ms. diserte scriptum sit paulo post aposlolorum, existiroans se non csse digntim qui vo-
Eaor. Sed verior haud dubie est prior scriptio. Eaof cetur aposlolus. Sic Jonas AureliahcflSis episcopus
eniro illum haud aliura csse puto quani eum qui in epistola ad Pippinum Aquitaniae regem : < Meam
Faova nominatur in Chronico Besuensi, episcopusque extreinitatem apud sereniiatem vestram astu diabo-
fuil Cabillonensisanno 830, eodem niiriirum lcmpore lico diffamaverunt. > Idem in epislola ad Matfre-
quo Lugdunensera Ecclesiam regebat Agobardus, dum;. < Meam extremitatem commonefecistf. > Sic
subscripsitque cjrca annuin 834. Privilegio Aldrici enim legendum, non extrenuitatem, ut recte illic
archiepiscopi Senonensis pro inonasterio sancli Re- monuit V. C. Lucas Dacherius. Sic in privilegio
migii, ubi vocalur Fova, tom. 11Spicilegii,pag. 584. JJ Landerici episcopi Parisiensis pro monasterio sancti
Et apud Hincmaruro in posteriori opere adversus Dionysii: <Doininus gloriosissimusCludovicttsFran-
Gothescalcum cap. 36 inter episeopos qui Ebbonem corum rex, divino irradiatus lumine, religiosa peti-
damuarunt recensetur Favo episcopus, id est, hic tionehumilitatis nostraeextremitatem poposcit, etc. >
 79 S. AGOBARDIEPISCOPI LUGDUNENSIS 80
stus pacificaturus omnia per sanguinem crucis suae, i raortem subire, ne dissimulatione sui praevaricato-
venditus est a falso discipulo, et » comparatus a ve- rem faceret imperatorem, qui tam iajusta coatra
ris persecatoribus ad illttdendura et crucifigendum, Ecclesiam praecepisset. Postea vero cum Mediolanum
ita ririnc comparetur ab impiis Judaeis quodam mo- revertitur, posito Imperatore in Ecciesia, de eadem
do ad vituperandum Ucentius et blasphemandura) causa tractavit ia popalo: in quo Tractatu intro-
scribimus tantum pauca de exempUs et statutis Pa- duxit Doraiai persoaamloqueutis (Sozom. Bist. Tri-
trum, ac deinde de Actis apostolicis, sive de Evan- part. 1. vn, c. 8) 1, ix, c. 30).' Ego te ex ultimo Im-
geUis et Veteris Testamenti Scripturis, ad confir- peratorem feci, ego tibi exercitum inimici tui tradi-
mandam piam goberaalionis vigUantiam bonorum di, ego copias quas iUe adversum te exercitui suo
pastorum. prseparaverat dedi, ego inimicum tuum in potesta-
II. Beatus confessor Hilarius (de quo sanctus Hie- tem tuam redegi, ego de semine tuo supra soUum
ronymos ita loquitur in epistola ad Laetam de instru- regni constitui, ego te triumphare sine labore feci;
ctione dicens: < Cypriani opuscula semper in manu et tu de itae inimicis meis donas triumphos ? Cui
teneat. Athanasii epistolas et Hilarii libros inoffenso descendenti exedra Imperator ait: Contra nos pro-
currat pede. lilorum tractatibus, iUorum delectelur posuisti hodie, episcope. At iUe respondens, ait, non
ingeniis, in quorum libris pietas fidei non vacUlat. B se contra ipsum, sed pro ipso fuisse locutum. Tunc
Caeterossic.legat, ut magis judicet quam sequatur >), Imperalor: Revera, inquit, dura praeceperam con-
qua cautela Judaeorum semper et haereticorum devi- tra episcopum de synagoga reparanda. In monachos
taverit profana consortia, b Vita ejus scripta fate- 'vero vindicandum esse a comitibus, qui in tempore
tur ; quod ita scilicet hujusmodi hostes Ecclesiae aderant, dicebatur. Quibus episcopus: Egoquidem
fuerit exsecratus, ut non solum convivium, sed ne cum Imperatore mmc ago. Vobiscum vero mihi aliter
salutatio quidem ei exstiterit cum his praetereunti agenduih. Atque ita obtinuit, ut illa quae statuta
communis. De sancto quoque Ambrosio Vitae ejus fuerant, revocarentur. Nec prius ad altare accedere
sacra narrat historia, quod et hic inserere dignum voluit, nisi fide sua Iraperator illum agere debere
est, et Christianis mentibus scire religiosum: < In testaretur. Cui episcopus : Ergo ago fide tua. Res-
partibus, inquit, Orientis in quodam eastello a Chri- pondit Imperator: Age fide mea. Qua sponsione ite-
Slianis viris synagoga Judaeorum et ° lucus Valenti- rata, jam securus peregit sacerdos divina mysteria. >
nianorum incendio concremata sunt, propterea quorf Ecce duaemaximae Ecclesiarum Dei columnae, Hila-
Judaei vel Valenliniani insnltarent monachis Chri- rius videlicet, et Ambrosius. Alter ex his suo nos do-
stianis. Valentinianorum eaim haereses trigiata deos cet exemplo non a cihis solummodo, verum etiam a
colunt. Sedde hujnsmodi facto coraes Orientis ad ^ salutatione Judaeorum, quae ab omnibus in invicem
Imperatorem relationem direxit, quia imperatorprse- communiter exhibetur, diligeatius abstinere debere.
ceperat ut synagoga ab episcopo aedificaretur. Sed Alter vero, pro eo quod exusta a Christianis syna-
hujus praecepti tenor cum ad aures pervenisset Ve- goga Judaeorum, labore episcopi ab Imperatorejussa
nerabilis viri Ambrosii episcopi, direxit ad impera- fuerat restaurari, morti se offerre non dubitat, et
torem epistplam (quia ipse in tempore excurrere uon (quod leve forsitan putaretur, si hodie contingeret)
poterat) qua illum commonet, ut id quod ab eodem vir sanctus in tantum exhorrnit et abominatus est,
statutum fuerat revocaretur, servarique sibi deberi ut mortem pro tali negotio susceptam martyrii loco
ab eo audientiam: qui si dignus non esset qui non dubitaret sibi esse cessuram. Praevaricatorem
ab eo audiretur, dignus etiara non esset qui pro illo etiarii indicavit tam injusta contra Ecclesiam praeci-
audiretur, vel cui preces suas aut ctti sua vota coro- pientem; et nisi sibi locum audientiae reservasset,
mitteret. Paratum eliam se esse pro tali negotio d solitam pro eo intercessionem se iatermissurum
BALUZH NOT^;.
k » Comparatus, id est, emptus. • d Solitam pro eo intercessionem, id est, pro impe-
fll. •> Vita ejus nimirum Hilarii Pictaviensis episcopi. j) ratore. Solebaat enim principis noraen recitafe
Sed haec non exstant in ea quae~Forlunati noraine inter mysteria. Tertullianus cap. 30 Apologelici:
hodie circumfertur. Itaque tum alia sancli Hilarii cNosenim pro salute imperatorum Deum invocamus
vita terebatur manibus hominum. aeternum. > Infra: < Oramus pro oranibus impera-
e Lucus Valentinianor. Iritegrum hunc locum ex toribus, vitam iUis prolixam, imperium securum,
Vita sancti Ambfosii a Paulino scripta retulit As;o- domura tutara, exercitus fortes, senatum fidelem,
bardus. Rhabanus vero, cum scriberet adversus Ju- populum probum, orbem quietum, et quaecunque
daebs, satis habuit referre de incendio synagogae, hominis et Caesarisvota snnt. >Et paulo post, istud
ideoque oraisit quaecunque narrantur de incenso praeceptum esse Christianis docet auctontate beati
Valentinianprum fano. Nam et Ambrosius in epi- Pauli in Epistola prima ad Timotheum. Neque tum
stola 29 memorat postremnm illud incendium, ad videbalur necessarium nt nomen imperatoris inter
iraperatorem Theodosium scribens. < Vindicabitur mysteria proferretur, quod uni tantum pareret orbis
etiam, inquit, Valentinianorum fanum incensum? universus, adhucflue'in Ecclesia perseveraret sancta
Quid est enim nisi fanum, in qup est conventus illa veterum Chnstianorum simpUcitas. At postea
Gentilium? Licet Gentiles duodecim deos appellent, quam dividi orbis ccepit, proque innocentia. et sim-
isti trigirita et duos eonas colant, quos appellant plicitate fraus et rfolus irrepere cpeperunt inier Chri-
rfeos, > De hoc Valentinianorum errore vide Tertul- stianos, dubiumque ob eas Causas esse' potuit pro
liaaum in libro De Praescriplionibus Haerelicorura quonamrege sacerdps oraret, si nomen principis
cap. 33' qui et" peculiarem adversus eos librum edi- taceretur, verbisque tantum generalibus pro eo ora-
#, ret Ecdesia; tunl vero necessariuni Yjsum e*t ut
- - -"" " *'• '' -•'•-"-"^
Si-
 DE JUDAICIS SUPERSTITIONIBUS. 82
81
testatusest. Quid hic igitur vir Dei credendus est A_ IV. Alchimus Avitus Ecclesiae Viennensis episco-
fuisse facturus, si vidisset suo tempore Judaeorum pus, quam eximius doctor orthodoxus et facundus
infldelium causa canonica statuta conveUi? exstiterit, pene tota novit Ecclesia Christi. Sanctus
HI. Nec sanctissimus Cyprianus, et homo Dei Atha- Apollinaris episcopus Ecclesiae Valentinae, quantus
nasius, minore illos odio abominantur. Quin potius, fuerit et sit, non solum gesta de eo scripta, sed et
sicut eorum Utterae testes sunt, infidelitatis eovum crebra ejus miracula usque hodie sublimiter testan-
obstinatissimam iropielatem supra omnem gentilium tur. Sanctus Gregorius Lingonicae Ecclesiae episcc-
exsecrantur errorem. Quorum religiosissimam fidem pus, quantae sanctitatis et veritatis fuerit, Vita ejus
et ChristO deditam devotionem, omnes Ecclesiarum scripta, et finis vitae atque honor ei ab Ecclesia de-
Gallicanarum reverentissimi gubernatores secuti, to- latus, usque hodie testes sunt. Viventiolus Ecclesiae
tam Judaeorura ex integro pollutissimam societatem Lugdunensis episcopus, cujus doctrinae fuerit, non
fugiendam penitus Christianis oranibus esse sanxe- solum ipsa, sed et aliorum de eo scripta testantur.
runt: quorum nos de hac re sententias ponere, et Hi ergo » cum aliis viginlireverentissimis episcopis
ex bis quam sit exsecrabile ipsorura consorlium in nomine Domini congregati pro defensione et statu
decrevimus e vestigio demonstrare. Ecclesiae, de re superius memorata b inter caetera
BALUZII NOT.E.
nomen principis recitaretur, quo fraudibus iretur B regios, si quid in hoc peccarent monachi. Sed ne
obviaro, intelligerentque populi eam esse mentem poenaeviderentur constitutae tantum adversus mona-
Ecclesiae, ex divino praecepto et apostolica tradilione chos, ac si de iis solis suspicio esset, litteras deinde
descendentem, ut illi regi, qui tum imperilaret, fi- ad uniuscujusque diceceseos vicarios generales de-
dem suam sanctam illibatamque servarent, vitam- dit, in quibus eadem raandata continebantur. Exstat
que ei prolixam, imperium securum, domum tutam, autem epistola ejus ad vicarios generales diceceseos
et caetera quaecunque hominis el regis vota sunt, Helenensis, in qua sic scriptum est: c In oralioni-
precarentur. ltaque in Libro Sacramentorum, qui bus quoque quae.proLudovici salute regis inter missarum
Gregorio Magno tribui solet, diserte praecipitur ut solerania recitantur, > Caeterumnomen diserte et spe-
nomen regis pronuntietur inter mysteria : Cna cum cialiter exprimant. adversus hanc ora-
famulo luo papa nostro itl. et rege nostro ill. et omni- tionem Marcae, puerilem admodum declaraatiun-
bus orthodoxis atque catlwlka et apostolkm fidei cul- culam eodem anno Tarracone edidit frater Petrus
toribus. Et proferri quidem possent varia exempla Moliner Trinitarius magister, theologiae doctor ae
hujus moris. Sed, omissis caeteris, ab aetate nostra vespertinus calhedraticus in Uerdensi Lycaeo. His
sumcmus exemplum.Cum ante hos viginti annos Ca- enira se titulis ornavit homo opinione sua doctus
talani se juslis iisque necessariis de causis in fidem et eloquens; sed, quantum ex ipsius declamatiun-
ac clientelam Ludovici XIII Francorum regis contu- cula colligi potest, Musis non tam invisus, quam
lissenl, ejusque se dominio volentes lubentesque ignotus.
subjecissent; manebat tamen adhuc in quorumdam a Cum aliis viginti, in synodo nimirum Epaonensi,
pectoribus insitum in Gallos odium, et occulta in p quae anno 517 habita est, praeside Avito episcopo
Hispanos inclinatio. Horum ergo affectibus uteban- Viennensi. Sed hicAgobardus 24 tanlum episcopos
tur Hispani ad turbandum Cataloniae statum. Sed ei synodo adfuisse docet, cum tamen 25 reperian-
opportunum in primis valdeque utile visum est, tur m vulgatis editionibus. Nisi si numerum rotun-
abuti monachorum virtutibus, ad quos tum in iis dum ponere voluit: quod facile crediderim. De Ioco
regionibus delapsa eral omnis fere cura sacrarum porro ubi habita est synodus illa, non una est
concionum; quod id genus hominum plurimum au- omnium sententia, eaque res in diversum traxit in-
ctoritatis habeat apud plebem, praecipue vero apud genia hominuro erudilorum. Sed neque ego velim
Catalanos, gentemreligiosfssimam. Ea tempestate vir dirimere eam litem. Caeterum silere non debeo vi-
illustrissiraus Petrus de Marca, qui Tolosatium dein disse me nuper vetustum codicem ms. epistolarum
et Parisiensium archiepiscopus fuit, in Cataloniam Aviti, et in tiis etiam esse epislolam ad Quintianum
missus est ciim amplissima potestate, ut provinciam episcopum, quam Sirmondus alifque post eum exi-
recenter ad nos versam prudentia et sapientia ac stimant esse tractoriam ad episcopos provinciae
caeteris bonis arlibus, quibus plurimum valebat, Viennensis ut ad synodum veniant Epaonensem.
regi Christianissirao teneret, imperioque Francico Et omnino Epaonis nomendeestineocodice, ubi lo-
parere assuefaceret. Hic ergo cum Barcinonem per- cus de concilio congregando sic habet : c Idcirco
venisset, deque his rebus fuisset admonilus, recto- cunctos simul poscimus fratres, ut Deo favente
res monasteriorum illius urbis, quos provinciales octavo Iduum Septembrium dfe in parochia episco-
aut supcriores vocant, in suas aedesevocavit Idibus patus vestri medius atque opportunus locus electus
Julii anni 1644 habitaque ad illos Latina oratione n est, sicut et tempus, etc. > Ex quo loco, licet valdb
de meritis Ludovici XIII regis ejusque filii nunc re-^ " corrupto, colligi forlasse poterit sedes Epaonis, ut
gnantis in Cataloniam, deque fide quae principi de- quae fuerit in confinio nonnullarura dioeceseon regni
belur, non solum propter iram, sed etiam propter Burgundionum, cum Avitus dicat medium esse epi-
conscientiam, ut ait Apostolus, quatuor eis capita scopatus Quinliani: quem Quintianum, ut hoc obiter
proposuit ab universis per provinciam monachis dicara, ab episcopo Arvernorum esse diversum, ca-
observanda, quorum unum fuit istud : Tertium quod thedramque aliquam nobis ignotam tenufsse iri re-
a vobis exigo, illud est, ut inter missarum solemnia, gno Burgundico, atque forlean in provincia Vien-
juxta divi Pauli praeceptum, antiquorum Patrum nensi, plane persuasum habeo.
traditionem jam ab ipso Tertulliano testalam, ipsius- b Inter cmtera staluerunt. Sic etiam Rhabanus in
que MissalisRomani contextum, regis Chrislianis- cap. 55 libri adversus Judaeos. Quem librum, ut in
simi specialis et expressa ab omnibus sacerdotibus hoc promam meam sententiam, ex hac episcoporum
fiat comraemoratio; ita ut non tantum regis raentio epislola delibatum esse satis constat. Nam cum illa,
generaliler injiciatur, sed Lurfovici nomen diserte uti supra diximus, e synodo quapiam missa esset,
exprirnatur, quemadraodum exigit usus Ecclesiae adeoque publicae auctorilatis robur haberet, per
quotidianus; ne alioqui suspicio inde nascatur, manus hominem volitare debuit, ut intelligerent
aliud animo geri, aliud verbis simulari. > Postremo orones quaenam esset in hoc episcoporum tractus
loco adroonuit non dcfuiuros ofllciosuo magistratus Lugdunensis sententia. Unde cum poslea in mantis
 83 S. AGfoARDI EH8C0PI LW&USESilS 84
stataerunt: < Si superioris loci clericus haeretici A Judaeis a eoena Domifti usque priroa Pascha, secun-
cujuscunque cbnvivio interfuerit, anni spatio pacem dum ° edictum bonaerecordationis domni Childeberli
rion habeat: quod juniores clerici si pfaesumpserint, regis, per plateas aut forum quasi insnltationis causa
vapulabunt. A Judaeorum vero conviviis etiam laieos deambulandi licentia denegetur, et ut reverenliam
conslitutio nostra prohibuit; nec curn ullo clerico cunctis sacerdolibus Domini vel clericis impendant,
riostro panera comedet, quisquis Jurfaeorumconvivio nec ante sacerdoles consessum nisi ordinati habere
fuerit inquinatus. > Et in conclusione stalulorum proesiimant. Qttod si fafcerefortasse praestunpserint;
Suorum, confisi de praeseiitia Domini, sicut ipse ait: a: judicibus locorum, prout persona fuerit, distrin-
« Vbi duo vel tres cotigregali fuerint in nomine meo, gantur. Et ut nullus Christianus Judaeorum conviviis
ibisuni ego in medio eorum, ita sanxerunt: Quo- participare pnesumal. Quod si facere quieunque,
circa haec quae superna inspiratione communi con- quod nefas est dici, derieus aut saecularis praesum-
sensn placuerunt, s\ quis sanctoruni antistilum, qui pserit, ab omnium Christianorum consortio se no-
statttta praesentia subscriptionibus propfiis firma- verit coefcendum, «piisquiseorum impietatihus fuerit
vefunt, necnon et quos eorum Deus esse Voluerit inquinatus. Et licet quid de Christianis qui aut capti-
successores, relecla ifitegritate obserVationis exces- vitatis incursu, aut quibuscunque fraudibus, Judaeo-
serit, reum se divinilalis pariter et fraternitatis ju- R rum sCrvitio implicantur, debeat observari, non So-
dieio futurum esse cognescat. > lura canonicis, sed.et legum beneficiis jampridem
V. Sanctus Coesarius Eeclesiae Arelatensis episco- fuerit^consittutnm : tamen quia ntinc ita quorumdam
pus, cujus raeritj et_doctrin;Bfuerit, raujfa ejus praer querela exorta est, quosdam Judaeos per civitates
dara monimenta dssignant. Hio cum « trigiuta quin- aut municipia consistentes in iantam iusolejiliam et
que episcopis et vtcariis episcOporum corigregatis proterviam prorupisse, ut nec reclamantes Christia-
in iiiiurn jn riomine Pomini, pro defepsippe et con- nos liceat ad'pretiuni de eorura posse servitute ab-
firmaUone catbolicge yeritalis, inter CS»tera siaipU solvi; idcircp praesenli concilio, Deo auctpre, sanci-
ita : i Onmes deinceps clerici, sive laici, Judaeorum mus, ut nullns Chrislianus Judaeo deinceps debeat
coaviyia eyjtent, et nec eps ad ponyiyiunl quis acci- deservire; sed datis pro quolibet bono mancipio xu
piat: quia cura apud Chnsijanos cibis. cqmmmiibus solidis, ipsum mancipium quicunqne Chrislianus,
non utantur,andignum est atque saerilegum eorum seu ad ingenuitatem, seu ad servitium, licentiam ha-
cibos a Christianis sumi, eum ea quae Apostolo per- beat redimendi. Quia nefas est ut qtros Christus Do-
rnittente iios sumimus, ab illjs judicentur imjjranda, minus sapguinis sui effusione redepiit, persecutQrum
ac sic inferiores incipiant esse calholici, quam Ju- p vinculis permaneant iaretili. Quod si acquiescere
dsei, si nbs his quae ab iUis apponuutur ulamur, illi his qtiaestatuimus quicfinque Judseus rioluerit; quan-
vero a pohis oblata contemnaiit. » dju arf pecuniaro coijsliiutara venhre distuleris, Jiceat
VI. Priscus Ecclesiae Lugdunensjs episcopus, 4rT maacipio ipsi curo Cbristianis uliicunque yQhierit
temius Senonicae, Remedius Bituricae, et sanctus habitare. Illud etiam specialiter sapcientes, quorf si
iBjagrius ^duorum episcopus. cum caeterjs plniibus, quis Judieus Christjariurii mancipium ad errorem
statji'a ecclesiasiica renoyajijes, b ita deflnierurii,: Judaicnm conviclus foerit persuasisse, et ipso maa-
<NeJudaeiChristianis populisjudices deputentur, aut cipio careat, et legalj damnatione plectatur. >
telonarii esse permittantur, per quod illis (quorf VII. d Sanctus Lttpus cum aliis viginti et quatuor
Deus ayerijat) Christianj yjdeapmr esse suljecti. Ut episcopjs, vel vicariis episcoporuro, similiter jn no-
BALUZH NOT^.
Rljaljani peryenisset, aUme ilu data esset occasjp vejiis erat raepiorja lllius conciln, ut npn etiani su-
scribeijdi adversqm Jqdaeos, Uicubratifinero sqani) peresse potuerini qui in ep prsesenjes fuissent. Ita-
dfi)ibayit ex epiatola illg sypoflica. Sic enim existj- que videjur hinc eljci, rion aiile yim legis habuisse
mamus, Cerfe et obsj3rvatipne$et auctprii.3tes vefe- canpn^s Gonciliprjjii}, gtraro a principe conflrmati
runj eas,dfifhproferi, et ii^rfeip qt pluriroum vepbis, n fuissent, fjaec autem ppplirmatio fiebat per edictum
qqfbus utnqlur episcppj arf inippratQrem LudQvi^ u publicum. Et quia promptior est exsecutio cqpstitu-
curo Piqm scripente*. tionnm prjijcipa|ipm, praecipue apurf raagistratns,
» Tftainta quinque.emwopis,, )h synorfo
Agatheps^ quorumGjirae cQjnmjsiiaest Iegura tnUio et exsfccur
habita mw 506 s>ubfiijB^rip Are|aieasj. Oe q(ia tio, Wep Piitres Jfaitsconenses, quo magistratuum
synodb ps piqrihus agemui» iq BQijs ad R«ricium favpfem sjtji cojjciliept, decernpre se prpfiteiilnr
Lejaoyicensem; imppjillasqq^ qbseryatione? afferer juxta edietnro CBiJdebeptiregjs, atqueinterim earar
mqs, qj|?e ToFtassis indjgn» npfi erijpt eruditQirum tipfie factum prifteipis approliant- Caetefum bupc
hqmiapm cqrjqsit||e, YjrfeRhabipmp in libro coq^ cpucilii Aareljanensjs capojiem descrjbet iflfra Agri->
bardus in capite sepiiniQ RUJHS|ibrj,
-trsJuda^qscap.Stl,
• b Ita defimerunt, m
$yj)OqqMaliSCQfieasiprijpa, 4 Sanctus Lupus., Lugdunei)sis ppjseopus, qui
qu|P Wm m hjWte Wh PF^sjrfeJ*riscp.I.ugdnnensi copcjUoAureliajjpogj jjj procfqif apqo $%$, Errat
en^iicMpo,Yj4e Rhahanura cap. 57 ejflsflemJjbri. enjm Rhabaijusi cum hupe ex Agpbgrda locum de-
f %4klum, Cfiitdeberti. Mirum yjdepj pptest cur scribens, I.upqna jjjflnj ail fqjivse Trjcassej)Qrqm,
Patjressyjipdi Matjscqnensi§qt^nmr lege Childebert! epjscopura. SiCijnJm a|| in capjte §8Jibri adfersum
adyersura Judaeps^ piffp xijisiqi?apurf jHos esse de- Judaeps : c Sanctus Liipus Tricassenpmijj episcopus,
biijg^e yjdeatur aucfpritas/ pqapjlij ni Aure|ianensis, et CUIJJeb, aljj |l ejpiscopi,vel vicarij episcQjvpruffl,
in flijip"mudjpsum st#tHtum esj qqod eijjptq Chiidp- etc. j i^am Lupus Jpipassjum episcopus niQrtHMS
berl;} rejjis cpnjjj£ba^r^am canmjefli^qrelianejj- er^| diu gqtq quajp sypqdqs illa Awreljaneiijjishaber
sem ne verho pu|em anmjajnt, Ej tjmea HOfladep retJF:
85 DE JUDAIGIS SUPERSTITIONIBUS. 86
mine Domint nostri Jesu Christi congregatis pro j^ quis dicit Cerinthum haereticum fuisse, non Judaeum,
cauais corporis ejus, quod est Ecclesia, inter multa noverit temporibus aposlolorum, non fuisse haereti-
haec etiam staluit:« Quia Deo propitio sub catbo- cos nisi ex Judaeiset Samaritanis. Sicut fuemnt Si-
Iicorum regum dominatione consistimus, a die Coe- mon et Menander, Hebion et Nicolaus. Sed ex erro-
nae Domini usque in secunda sabbati in Paseha, hoc ribus supradicti Cerinthi cognoscat quod omnia sint
est, ipso quatriduo, procedere inter Cfaristianos, ae- Judaica quae astruebat. (Vide Epiphan., 1. i, hcer.
que catholicis pepuiis se ullo ipcp, vel quacunque oc- XXVIII,et Iren., 1. i, c. 25.) Praedicabat Dominum
casione miscere praesumant. > nostruni Jesum Christum purum fuisse hominem,
VJH.la concilio Laodiceno (Capp. 37,58) 6tatutura nec rcsurrexisse, et circumcidi oportere. Post re-
est < quod non oporteat a Judaeis, vel haereticis, ea surrectionera dicebat terrenum futnriim esse re-
quae raittuutur munera fesiiva suscipere, nec cum gnum Christi in Hierusalem, et homines ia car-
eis festa celebrare, et quod non pporteat a>:ymam ne iterum concupiscenliis et vitiis subjeotam con-
a Judaeis accipere, et communicare impietatiaus versationem habituros ad legales feslivitates rur-
eorum- J Et in alio concilio (Conc, Aurel. i, cap, 19; sum celebrandas, et hostias carnales iterum ju-
Arveyn- i, cap. 6) : c Ut si quis Judaicae pravitaii gulandas. Sed et ex suprascriptis statutis advertat
jugali societate conjungitur, id est, si.veCbristiano B mullo detestabiUus exsecranda et vitanda consortia
Judaea, sive Judaeo Christiana roulier carnali con- Judaeorum, quam ceeterorum bseretieorum. Quia si
sortip jmisceatur ; quicunque hpruro tanlum nefas ad- omnes propterea deteslandi sunt, quoniam inimici
njisisse noscuntur, a Ciwisliano cpet.Uneque convivio veritatis existunt; multo illi magis qui majores exer-
et a cojnmunione Ecclesiae protinus segregentur. > cent iniroicitias. Re etenim (Aug. in Matth. 1. i, c.
IX. Et quia » ecclesiastica staluta per apostolica 11) vera proprium est haeretioorumin aliquibus com-
acta lirmanda sunt, et b nova per velera, videarous muniter sentire cum Ecclesia, in aliquibus dissentire
quid de beato Joanne, quem diligebai Jesus pluri- ab ea, hoc est, ex parte blasphemare, ex parte veri-
inum, aposlolp et evangelista, antiquissimus et apor tati consonare; Judaeorumautem ex toto mentiri, ex
stolicus doctpr ac martyr Christi ei EcclesiaeLugdu- toto blasphemare Dominumet Deum nostrum Jesum
nensis episcopus Irenaeus dicat (Ap. Euseb., Hist. Christum et Ecclesiam ejus, et nihil de eo verum cre-
ecci., 1. iv, c, 14. Vide Baron. ad an. 74). Ait ergo: dere nisi raortem : quanquam nec in eo verum cre-
«Et Polycarpus vero, non sobjm aposlolorum in coar dant, eo quod mortem ejus caeterprum hominum
discipujatu eruditus, e.l conversatus ciira multis mji mortibus similem dicant, hoc est, ex necessitate na-
Dominum viderunt, sed et ab apostolis collocalus turae, non ex volunlate misericordiae. Propter hoc
Asioeapud Smyrnensium Ecclesiam episcopus, quem £ maledicere eos Dominura et corpus ejus in omnibus
et axis vidimus in prima postra aetate (diu elepjin orationibus suis, sicut et ante prophetatum est voce
mansit, et valde senectute prae caeterislongaevusglo- Domini dicentis ad Patrem : Maledkent illi, et tu
riose et lucuieater testatos obiit vita), Jjxc docuit benedkes. Si ergo hostes catholicae fidei propterea
semper quae ab apostolis didicit, quae et Ecclesiae exsecrandf sunt et cavendi, quia inimici suut verita-
tradid.it, quae et sola sunt vera ; et sunt qui audierint tis; super omnes infldeles, incredulos, vel haereticos,
eum ,q,uodJoanues Pqminj rfjscipulus ad Ephesiim detestandi sunt Judaci, quia nuUura genus hominum
rfum pergeret layatum, ijt vidil intus Cerinthum, ex- invenitur cui ita libeat maledicere Dominum. Quod
silivit a balneo pon Iptus, dicens quia tiraerel ne bal- nobis non rainime nolum est, qui quoditie pene cum
neum cprrueret, posito iqtus Cerintho veritatjs iai- eis loquenles, raysteria erroris ipsorum audimus.
mico. Et jpse yerp Pplycarpus Marcioni quondam in X. Dicunt denique Deum suum esse corporeum,
faciem ipsi venienti et dicenti, Cngnpsce nos, ei re- et corporeis Uniamentis per membra distinclum, et
sppndit, Cognpsco, cpgnosco primitiyura Satajiae. alia quidem parte illum audire ut nos, alia videre,
Tantura apostoii et discipuli eorum habuere reve- alia vero loqui, vel alfud quid agere; ac per hoc hu-
rentiam, ut pe yerbp ouidep communicarent cui- manum corpus ad imagiaem Dei factum, excepto
quam iucaraxanti yerltatem. > Ad haec si fprte aU- D quod ille digitos manuum habeat inflexibiles ac ri-
BALUZHNOTiE.
» Ecclesiastica statuta. Recte admonent episeopi, mati essent, definitione pontilicis, et declaratione
eccjesjastica statuta esse flrmanda per acta aposto- synodi: hunc esse Mareiani Aug. sensum, cum scri-
lica, i,4 est, regulas ecclesiaslicas non posse yirferi psit illa quae a Leoae I papa secuadum ecclesiasticos
aequas, nisi conslet eas coogruere traditioni. Quare canones deflnirentur, a synodo rfeclaratum iri.
non injuria adnOtatum est ab optimb Maecenate b Nova per vetera. Nam c cum, ut lUic Marca' scri-
-
ineo in libro v de Concordia Sacerdolii et iipperii bit, semel traditae fidei haerendura sit, ut docet Ju-
cap 9, § 3, quaecuiiqueoUm apud synodos pfofere- das aposlolus, bioc sequitpr panj essa fldei Chri-
baatuf, ab' iis non simpliciter, sed cum inquisitione stianae rationem, ul vetera eruaniur, noij antera
approbari solita; nempe si congruerent cum expo- nova condanlur; quemadraorfumrecte monuit Viu-
sitione et doctrina Patrum. Quare, ut idehi auctor centius Lirinensis. > Sic Claudius,imp- aiebat apud
ait in eapite octavo ejusdem libri, illud olim anxie in Tacilum in librp xi Annalium : c Oronia P. C. quae
synodis disquirebatur, an nova cujuspiara ponlificis nunc vetustissima creduntur, riova fuere. Invetera-
Roraani epistola cum Scripturis et canonibus con- scet hoc quoque; et quod hodie exemplis tuemur,
grueret; ttt itademum auctoritate illiusorones te- inter exempla erit. >
nereritiir,'atque duobus veluti vinculis in flde conflr-
 -'^ ' 88
: «ffe 4;*'. S. AGOBARDIEPISGOPILUGDUNENSIS • .^fc,.
7*K7*-,*.**'
gea|jferii^t. pote qui nU maaibus operetnr. Sedere A qne in uUoalio iniSftUr loco. Et ob hanc causam
. auieh»;more terreni alicujus regis in solio, quod s praecipiout adoretis eum. Quodqui facere noluerit,
qUatuor circumferatur bestiis, et magno quamvis partem suam in iaferno futuram esse cognoscat. >
palatio contineri. Cogitare etiam iUam multa super- Haec autem omnia ideo seniores eorum confinxe-
fiua et vana; quae quia ad eflectum cuncta veairc runt, et ipsi stulta obstinatione lectilant, ut talibus
nequeant, vertantur in daemones. Sed et innumera commeatis tota et virtatis et passionis Christi veri-
infanda de Deo, ut diximus, suo praedicant, ac talc tas evacuetur, et ut a$6fatio non ei ut Deo veraciter
colunt simulacrum, quorf ipsi sibi in cordium suo exhiberi debeat, sed Pilati tantunt legeiHi rfelatasit.
riim simulacra fiaxeruat et statuerunt, non verum, Sed et Petrum nequaquam per angelum, secundum
inconverlibilem atque immatabilem Deum, quem pe- fidem nostram, de earcere eductum, sed Herodis
nitus ignorant. Litteras quoque alphabeti sui creduai misericordia, apud quem plurimum ejus sapientia
: existere sempiteraas, et aate muridi principium im- fuerit conlandata. Deaiqae et Christianos idoia asse-
petrasse diversa ministeria, quibus eas oporteat ii runt adorare, ef l|lrrutes quaeapud nos saactorum
saeculopraesidere. Legem vero Mosaicam multis an intercessionibus obtinentur, a diabolo fieri dicere
norum curriculis ante mundum fiiisse scriptam. Nec non exhorrescunt. Pro quibus onmibris summo eos
non aflirmant plures esse terras, plura iaferaa, pla- " odio dignissimos esse quis ambigat? sicnti et odien-
resque coolos: quorum uaum, quod ipsi vocant Ra- dos illos demonstrat scriptura, quae dicit juxta He-
cha fjPpn Rakiah, firmamentum], id est, firmamen- braicam videlieet Veritatem : Qui conlradkunt tibi,
tum, molas Dei sustentare asserunt, quibus manna scelerateelalisunt frustra adversarii tui (Psal. LXXXII,
sumendum angelis molatur in escam. Alterum verc 3). Nonne et odientes te, Domine, odivi? Et contra
appeUantAraboth, in quo Dominumastruunl reside- adversarips tuos distabui? Perfecto odio oderam illos,
re;*t hoc esse in Psalmo secuodum illos : Iter faciu inimici facti sunt mihi (Psal. CXXXVIII, 21, 22). Quo
ei qui caballicat super Araboth (Psal. LXVII,5). Ha- zelo Dei fervens beatus Hieronymus in quodam loco
bere Deum propterea septem tubas, qnarum una mil- sic de ipsis »ft: < Si expedit odisse homines et gen-
le ei cubitis metiatar. Et quid plura ? Nulla Veterii tem aliquam detestari, miro odio aversor concisio-
Testamenti pagina, nulla senlentia est, de qua vel a nem. Ilsque hodie enim persequuntnr Dominumno-
majoribus suis non habeant conficta et couscripta strum Jesum Christumin synagogis Satanae. > Item-
meadacia, vel ipsi usque hodie nova semper super- quealibi (Epist. 151, qumst. 10) : <Quantae,inquit,
stitione confingant, et interrogati respondere praesu- traditiones Pharisaeorum, quas hodie deuteroseis vo-
mant. Nam et in doctrinis majorum suorum legunt, p cant, et quam aniles sint fabalae, revolvere nequeo.
Jesum juvenem quemdam ftiisse apud eos hoaorabi- Pleraque tam turpia sunt, ut erubescam dicere. Di-
lem, et magisterioBaplistae Joannis eruditum, quam cam autem unnm in ignominia gentis inimicae. Prae-
plures habuisse discipulos, quorum uni propter du. positos habent synagogis sapientissimos, quosque foe-
ritiam et hebitudinem sensus, Cephae id est Petra do operi delegatos, ut sanguinem virginis sive men-
nomen imposuerit. Et cum exspectaretur a populc struatae, mundum vel immundum, si oculis discerfie-
ad diem festum, quosdam ei de schola suapueroi re non potuerlnt, gustn probeat. Praeterea, quibus
occurrisse, qui illi ex honbre et reverentia magistr jussum esl ut diebus sabbatoram sedeat unusquisque
cantaveript, Osanna filio David. Ad extremurii vero ia domo sua, et noaegrediatur, necambulet de loco
propter plnra mendacia accusatum, Tiberii judicio ii in quo habitat; si quando ea juxta litteram cceperi-
carcerera retrusum, eo quod filia ipsius (cui, sine vi iuus arctare ut non ambulent, non jaceant, non stent,
ro, mascuUpartumpromiseral)lapidis conceptum ia- sed tantum sedeaat, si veljnt praecepta servare; so-
tulerit.Inde etiam, veluti magum detestabilem, furc; lent respondere et dicefe, » Rab Achibas et Simeon
suspensum; ubi et petra in capite percussum atqu< et b Hillel magistri nostri tradidernnt nobis ut rfuo
hoc modo occisum, juxta quemdam aquaeductumse roillia pedes ambulemus in sabbato, et caeterahujus-
pultum, et Judaeo cuidam ad custodiam commenda D modi, doctrinas hominum praeferentesdoctrinacDei. >
tum; noctu vero subita aquaeductum inundationi XI. Gnm igitur tot tantisqae immuaditiis et sea-
sublatum, Pilati jussu per duodecim lunas qnaesi suum et operum polluantur, impletur prorsus in eis
tum, nec usqae inventum. Tunc Pilatum hujusmod sermo Aggaeiprophetae, quo praecipiente sibi Domi-
ad eos promulgasse legera: c Manifestumest, inquit no ita interrogat sacerdotes : Si tetigerit pollutus in
resurrexisse Ulum sicut promiserat, qui et avobi anima ex omnibushis, panem videlicet, ant palmea-
per invidiam peremptus est, et neque in tumulo, ne tum, aut vinum, aut oleum, aut omnem cibum, ttun-
BALUZHNOTJE.
» Rab Aehibas.In codice regio scriptum est Bara- Uziel, et Simeon Justus, qui Christum ulnis excepit.
chibas, pro qab Massonus edidit Baraehias. Sed apud Hos autem vel ex eo constat fuisse magriosviros,
Hieronymuin, cujus est hic locos, legitur Rab Akibas. quod Johauari Ben Zachei, qui discipulorumCabbalae
HiUelis
Proquonos, ne scripturam vetusti codicis desere- minimtts fuit eruditione, aaiversum tamen
remus, edidimus Rab Achibas. Et irrepserat error et Scripturarum corpus, cunctas etiam phUosophiae
ex trarispositione litterarum. partes exactissime tenuisse, ac scholae Scribarum
• i>Hillel."Vir fuit magai nominis, e cujus schola et Pharisaeorummagaa cum laude praefuisse roemo-
prodierunt octnaginta viri magni : quorum claric- ratur. Hillel porro vixit annig centum et vigiati.
res, ut Genebrardus adnotat, iuers Jonathan fllius
89 DE JUDAICIS SUPERSTITIONIBUS. 90
quid eontaminabitur? Et responderunt sacerdotes, et itio, tunc nobis in adjutorium fieret, cum hana-illa
dixerunt : Contaminabilur. Et respondit Aggmus et ad damnationis suae testimonium superba repulisset.
dixit: Sic populus iste, et sic gens ista ante faciem Cumque hoc impleri ccepisset, et jam terapus adve-
meam, dicit Dominus, et sic omne opus manuum eo- nisset ut implerentur prophetiae de assuroptione gen-
rum (Aggwin, 4). Quod autem horum omnium cau- tium et repulsione Judaeorum,praedicanlibus Paulo et
sa inter carnales Israelitas et spiritales Judaeos ne- Barnaba, et concurrentibus audire verbum Doroini,
cessario divisionem fieri oportet, mystice Dominus sicut scriptum est in Actibus apostolorum : Videnles
per Zacbariam prophetam designat dicens : Et prm- turbas Judmi, repleti sunt zelo, et contradkebant his
cidi virgam meam secundam, qum appellatur funicu- qum a Paulo dkebantur, blasphemantes. Tunc con-
lus, ut dissolveremgermanitatem inter Judam et Israel stanter Paulus et Barnabas dixerunt: Vobis oportebat
(Zach. xi, 14). Nam, juxla Apostolura, qum pars fi- primum loqui verbum Dei. Sed quoniam repellitis il-
deli cum infidele? qum societas luci ad tenebras? qum lud, et indignos vosjudicatis mternm vitm, ecceconver-
conventioChristi ad Belial ? In quo advertendum est timur ad gentes. Sic enim prmcepit nobis Dominus :
quia sicut infideles sponte sequestrantur ab ecclesia Posui te in lutnen gentibus, ut sis in salutem usque ad
stica communione, utinnullis velint mysleriis parti- extremumterrm. Audientesautem gentes, gavismsunt,
ripare fidelibus, ita et fideles devote separare se de- et glorificabant verbum Domini; ,et crediderunt quot~
bent et convictu et societate infidelium; et si locis quot erant prmordinati ad vitam mternam. Dissemina-
necdum valent, donec tempore ut et locis segregen- batur autem verbumDomini per universam regionem.
tur, sicut idem fideles, quod est Ecclesia, ad Deum Judmi autem concitaverunt mutieres retigiosas et ho-
clamant dicentes : Judica me, Deus, discerne causam nestas, et primos civitatis, et excitaverunt persecutio-
meam de gente non sancta; quod tunc perfecte imple- nem in Paulum et Barnubam, et ejecerunt eos de fi-
bitur, quando fiet illud quod Joannes Baptista Domi- nibus suis. At ilti excusso pulverepedum ineos, vene-
num praedicit esse facturum, sic loquens : Cujus ven- runt Iconium. Discipuli quoque replebantur gaudio et
tilabrum in manu sua, et permundabit aream suam, et Spiritu sancto. ltem in eodem libro: Instabat, in-
congregabit tritkum in horreum, paleas autem com- quit, verbo Paulus, testificans Judmis esse Christum
buret igni inexstinguibili. Ante passionem enira suara Jesum. Contradkentibus aulem eis et btasphemanti-
Dominus nolens adbuc sumere panemfiliorum de men- bus, exculkns vestimenta sua dixit ad eos: Sanguis
sa, et mittere canibus, aiebat discipulis : Non sum vester super caput vestrum, mundus ego, ex hoc ad
missus, nisi ad oves qum perierant domus Israel. Et genles vadam. Et migrans inde, intravit in domum
mulieri Chananaeaeloquebatur : » Sine prius saturari ., cujusdam nomine i> Titi Justi. Item ibi: Ingressus
J
filios. Ac si diceret: Offeratur primum panis qui de autem synagogam Paulus, cum fiducia loquebalurpet
coelo descendit, filiis qui nutriendi sunt ad vitam; tres menses disputans et suadens de regho Dei. Cnm
iUisque assumptis, caeleri qui remanserint fastidiosi, autem quidam indurarentur, et non crederent, male-
cum dixerint: Durus esl hic sermo: Quis potest^eum dkentes viam Dominicoram multitudine, discederisab
audire ? Quomodo potest hk dare nobis carnem suam eis, segregavit discipulos. In quibus verbis subtilissi-
ad manducandum ? transeant ministri mensae Domi- me pensandum est quia sicut paulatim crescebat nu-
nicae ad canes esurientes, id est, apostoli ad gentes, merus fidelium ex genlibus, et duriores flebant Judaei
sicut beata Maria Dei genitrix repleta Spiritu sancto adversus verbum Domini, desinebantque credere, sic
praedixerat: Esurientes implevit bonis, et divites di- paulatim ostensa est et segregatio praedicatorum ab
misitinanes (Luc. i, 53). Et raulto ante Anna geni- eis. Nam et vestimenta sua et pedum pulverem ex-
trix Samuelis : Repleti prius, pro panibus se locave- cusserunt in eos; adimplentes praeceptum Domini,
runt, et famelki saturati sunt. El inter has medius qui discipulos ad praedicandnm mittens, ait: Et qui-
propheta Isaias ait: Ecce dominator Dominus exer- cunque non receperit vos, nec audierit sermones ve-
cituum auferet ab Hierusalem et ab Juda omnerobur stros; exeuntes foras de domo vel civitate, excutite
-
panis (Isa. m, 1). ) putverem de pedibus veslris. Amen dko vobis, tolera-
XH. Quod tali ordine ccepitimpleri. Dixit primum bilius erit terrm Sodomorum et Gomorrhmorum in
Dominus praedicatoribus suis : In vias 'gentium ne die judicii, quam ilti civitali. Pnlverem vero de pe-
abieritis, et in civitatesSamaritanorum ne intraveritis. dibus jubentur excutere in teslimonium laboris sui,
Ascensurus vero ad ccelos ait : Euntes in mundum quod ingressi sunt civitalein, et praedicatio apostolica
universum, prmdkate Evangelium omni creaturm. Ut ad illos usque peryenerit. Sive excutitur pulvis ut
scilicet prius a Judaea apostolorum repulsa praedica- nihil ab eis accipiant, ne ad victum quidem necessa-
BALUZHNOTJ*.
* Sine prius saturari filios. Verba Christi sunt ad synodo Matisconensi anno 585 ut Gregorius Turo-
mulierem Chananaeam. Hoc autem inter caetera ar- nensis narrat lib. vni, cap. 20 HistoriaeFrancorum.
gumento usus est ille qui exeunte postremo saeculo b Titi /usfi- Vox Justi non exstat in codice manu-
tbeses emisit in publicum, ut ostenderet mulieres scripto. Eam tamen habet Editio Massoni, quaeTiti
non esse homines. Quod ideo visum est adnotare, nomen, quod habetur in veteri codice, omisit. Utrum-
ut inteUigat lector non tum priroum agitatam fuisse que autem vocabulum exstal hoc loco in Actis Apo-
hanc quaestionem, neque animi tantum gratia, sed stolorum. Itaque retinuimus.ob eam causam utrum-
terio propositam ab episcopo quodam Gallicano in que.
M S. AGOSAMfl EPISC0PI tTODBltEfMlS. 92
rtum, qtll Evangelium spreverint. Sicenim a docto- Arimosexlocl illlos flraRs Christi fldei subjugatos,
tuijis exporiitur excussto pulveris, non solum ia ac salutis suae nuntium innumeris honorlbus prostv
Evangelio, ubi praecipitur, sed et ia Aclibus aposto- CUtos.Et haec quidera ab apostoio Paulo ita constat
lorura, ubi perficiiur. esse servata.
XHI. Et inde est quod in primis quidero, quando XV. Sl quis vefo et principis apostbloram Pelri
segregafi sufit in opus Paulus et Barnabas, per sin- gesta consideret, vldebit etiairi ingressum ipsum ali-
gulas eivitates leguntur intrasse synagogas Judaeo- quando ad Corneliunrj et eos qui eum Ipso arferant,
'
rum, et sabbalis disptttasse de regno Dei, id est, non prius apud iltos mansisse ant accepissft.cibuni,
quando collectaoflebant Judccortim. In secunda au- quam sancto Spirilu repleti, et in Christl nomine
tem circumcisipne [F., circumitione] per singula baptizati, fidelium digrii fierent convictu elsocietate.
iterttm loca Patjlus et Silas Ieguntur suscepti esse a Sed et apud Joppen, in doroo fidelis cujusdam Si-
fratribus, et jnansisse apud fratres. Unde et ascen- monis cbriarii hospitatum, esurientera gustare vo-
dentibus Paujo et spciis ejus Hierusalem, ierunt luisse, ubi et vsslhteum plenum diversis animanti-
cum eis aliqui ex discipulis a Csesarea, » deducentes bus ccelitus delapsum vidit, facta ad se voce: Quod
secum, ut b.ospitarentur, Mnasonem quetndam Cy- . Deus mundavit, tu ne eommune dixeris. Hoc autem
pripm anliquum discipulum. Et cum venissent Hie- B per ter factura esse narralur, ut per firfem sanctae
fosoiyiriam, exceperunt eos fratres. Trinitatis, cunctafura gentium futura mundatio praa-
XJV. Atque. istius regulae dlstrictionem servat sigoaretur, sicuti jampndem aposlolis a Domino
ubique Vas eleclionls, et magister gentium Paulus : praeceptum fuerat, ut euntes docerent omnes gentes,
quod diiigenti cuTchie lectori, vel auditori facile est baptlzantes eos in nomine Patris, et Filii, et Spi-
ex ipsis gestis ejus agnbscere. Denique e,t in Philip- ritus sincti. Tales ergo jam erant et gentiles ilii,
pis^um praedlcaret, nec in domum Lydiaepurpura- eredentes, baptizati et mundati; eum quibus, ne
riae, licct cojentis Deum, inlroisse legitur, aut man- scandahzarentur hi qui ex circumcisione credide-
sisse, prius quam cum omni domo sua in ChristiMi rant, illis absentibus edebal, praesentibus edore dis-
credens bapiizaretur: nec in illius similiter domttm simulabat. Ubi et Ulud firfeliter considerandum est
qui custos erat carcerls ingressus est, aut humani- quod si talis ac tantqs aposlolus, ne Judeeos fideies
talis ejus obscquiis usus est, donec etlam ipse cre- scandalizaret, qui arfhuccarnalibus legis observatio-
dens Dominp, ciirn omnj domosuabaplizattts, digfius nibus utebantur, a gentiliuui fidelium se coavivio
fieret taptum apostolum habere convivam. Sed et subirahebat, ne eontra morem, sciUcet Judaeorum ,
curo venisset Tyrujfi, non nisi cum discipulis septem - videretur agere, cum gentibus convivaado; quo stu-
scribitur mansisse diebus. Slmililer autera et apud '" dioChrlstianiaoncaconviotu se debeat sabtrahere
Caesaream in domo Phifippi evangelistae, cui qtiatuor infideliumJudaeoruni, ne exeipplohujus ifiicitaecom-
erant filiae virgines proptietantes, hospitlo. functus muniOnisscandaliwrit socioset partfcipesChristianae
esse njembraiur, ubj et per allquantum temporis, reljghrois, talique racto vel Judaieis videantur su-
cum pugtpdia detjaeretur, sai'i'lU tanluirimodo le- perstitionibus favere, vei ecclesiastica eonviacaatur
gunjjir njinistrasse. Apud Sidonem quoqiie jhumane statata dissolveref
tractajus a Julip centurioue, ad amicos tantummodo XVL Sed et ••in lihrisCIementis EcclesiaeRomanae
refertur isse, oui erant utique fideles, et sui curam pontificis inveniuntur aliqua a supramemorato Apo-
egisse. Itemquecum yenisset Puteolis, diebus septem stolo de hujus rei observatione dicta, quae in his iq-
apuij fratres mansisse perhibetur. In ipsa autem serere non incongruura existimavimus. Nam Hcet
jSoma biepnjo iq suo habjtasse cbnductu. Sed et iidem librl judicentur apocryphi, pleraqne taraen ex
setnper tam ipsi quam his qui secum erarit, neces- his testiraonia inveniuntur a doctoribus usurpata.
sarja queeaup suis se fatefur manibus ministrare. Et Introducit ergo Clemens, curo necdum esset baptisrai
cum apurf ajips priraa verbiDei jaceret furidamenta, gratla pnriflcatus, et ob hoc a mensa Petri cum cae-
ab Ecclesijs fidelium inyeriitur acceplsse stlpendia.. _ teris similibus sequestratus, euradem Apostolum lo-
Necessafja yero, qjiaj ipsf et suis a patre Publii cae- quentem sibi his verbis: < Non pro superbia, o Cle-
terisque Mitilinensis irisulaecultoribus imposlta nar- mens, convivium nori ago cum his qui nondum puri-
faptur, quis npn videat nequaquam ab infidetibus, ficati sunt. Sedvereorrie forte mihi quidem abeeam,
ijedij fidelibijSjfuissesjiscepta? Nam etpatremPu- ipsis autem nibil prosim. > Et paulo post: < Nemo
ljlil salyayit, et tantas apttd eamdem Insulam Infir- ergo vestrum contrlstetur, ait, a convivio nostro se-
mitatura curatlones exercuit, utdubium non sit plu- paratus. Parvo enim tempore sequestratur qui cito
BALUZII NOTifi.
» Deducentes mun, Ip poc). ms. hjc lpcus ita b In libris Ctemenlit, riimirum ia flne libri secundi
JegijJir: Dedufenlei «BMJ( h<HpitaretUurtep^ijj, etc. Recpgqitionui». Et manifestum est exisrfmasse Ago-
Propq MassQonseatdit; Ptftufente* «?«?*».t»? !}Q- bafcjura jjanc pemeatis Iijcubratlotferii esse apo-
spitawfnr Mnai, ged jjj Actjs jippstijjprum, cap. crypham. fiaque duhium aon est qniri secundura
X3Wi 'SBOF' 4rf#t}fBt«s #?(;«»»,apncf auemhqspm- AgpIVafdjsentenliaipltirierariura beati Pelri, a Cle-
&ftW'.wmnm, Itaquj? AsJ;Qrjjjajanfitpritate cqri- ineritescriptup, fAridjipsum opus sit qupd sob Re-
stituimus lectioriem qaae nunc exstat iri edijiorie "" - cogniiipnumetiamtitiilb BUBCquoque esstat : id quod
'
operum Agobardi. B^laftnino preBabUe visum est*
 95 . BE JUDAICIS SUPERSTITIONIBUS. 94
voluerit baptizari, multo autem qui tardius. Et ideo \ Judaeis quidem incredulis, inter quos*morabantur ,
in vobis est quando velitis ad nostram conVenire neque expelisse aliquid neque accepisse referuntur,
mensaro, et non in nobis, quibus permissum non est ab his vero qui ex gentibus ad fidem Christi vene-
sumere cum aliquo cibum, nisi prius fuerit baptiza- rant, neeos ministri, oblationes fldelium pertulerunt.
tus. > Haec de scriptis Clementis necessario a nobis Jam cnim tempus instabat ut diceretur fidelibus om-
prolata sint, volentibus eyidenter ostendere ab apo- nibus, de omnibus inimicis fldei Christianae : Si quis
stplis traditam hujus rei anliquissimam observatio- venit ad vos et hanc doctrinam non affert, nolile reci-
nera. Vera enim el ista ducenda sunt, et eo maxime pere cum in domum, et Aveilli notite dicere. Qui enim
quoabapostolicisactibus in nullovidenturdiscrepare. dkit illi Ave, communkat operibus ejus malignis. Se-
XVII. An putandi sunt electi Christi aposloli cum cundum quam sententiam, si is qui Aveilli rficit qui
Judaeis infidelibus commtinera habere voluisse men- a doctrina apostolica exsistit alienus, communicat ab
sam, aut potuisse cum eis gratum convivium ducere, operibus ejus raalignis, quanto amplius Judaicae
de quibus raagister gentium Paulus Thessalonicensi- comrounicat roalignitati, qui cum his commune
hus ita loquitur : Vos enim imitatores facti estis, fra- etiam convivium celebral?
tres, Ecclesiarum Deiquw. sunt in Judwq inChristo XIX. Et adhuc, utab inquinationibus haereticorum
Jesu; quia eadem passi eslis et vos a contribulibus B vel Judaeorura Christiani fierent cauliores, diceba-
vestris, sicut et ipsi a Judwis, qui et Dominum occi- tur imo el semper dicitur eis : Charissimi, noliti
derunl Jesum, el prophetas, et nos persecuti sunt, et omni spiritui credere, sed probate spiritus si ex Deo
Deo non placenl, et omnibus hominibus adversantur, sint; quoniam multi pseudoprophetwexierunl in mun-
prohibenles nos gentibus loqui nesalvw fiant, ut im- dum. In hoc cognoscilur Spiritus Dei. Omnis spiritus
pleant peccatasuasemper,pervenit autemiraDei super qui confitetur Jesum Christum ih carne venisse, ex
illos usque in finem. Cum talibus ergo (quos occispres Deo est; et omnis spirilus qui solvit Jesum ex Deo
Jesii et propheiarum, perseculores apostoloniro, Deo non esl; el hic est Antkhristus. Iteraque ibi: Quis
non placenles.pmnibushominibus adversantes, pec- enim est mendax, nisi is qui negat quoniam Jesus non
cata siiasemperimplcntesei sub iraDei usqnein finem est Chrislus? Hic est Antkhristus, qui negat Patrem
saeculigementes, Vaseleclionis appellat) vel aposipli et Filium. Omnis qui negat Filium, nec Patrem ha-
credendi sunt a conimune habuisse convivinm , vel bet; qui confitetur Fitium, et Patrem habet. Ex qui-
fidelium quisquc illut debel relinere consortium? bus verbis evidentissime declaratur non solum men-
XVIII. Verura quoniam Ecclesiarum quae in Judaea daces sed et Antichristos esse Judaeos, qul cttm ne-
erant in Christo, id est, eorum qui ex Judaeis credi- gent Filium, frustra confitentur Patrem; non auleni
derant, fecitApostolus mentionejn; videndum etiam G confitentes Filium, nec Patrem habere merenlur;
de illis, utrnm et ipsi haecinter sqos positj CQiitri- super omuia vero Jesura, qui ex Maria virgine or-
bules observarcnt. Et facile hoc ex verpjs sancti tus est, Christum esse negantes, Aritichristi sibi et
Lucaepossumusagnoscere; quibus ait: Multifudiriis nomen pariter el eloquium vindiearunt. Nam quid
autem credentiurn erat cor et anitna una , n.ec quis- aliud Antichristus dicturus est, nisi Jesum quidem
quam horum aliquid suum dkebat, sed erantillis om- non fuisse Christum, se autem esse quod ille veluti
nia communia. Et paujo post: Quotquol, inquit, pos- falso creditus fuerit? In hoc ergo solo blasphemiam
sessoresdomorum aut agrorum, vendenles a/ferebqnt Judaeorum superat Antichristus, quod se praosumit
pretia eorum quw vendebanl, et ponebant ante pedes nuncupare Christum. In hoc autem Judaeinequitiara
apostolorum. Dividebatur autem singulis, prout eui- aequiparant Antichristi, quod Jesum negare audent
que opus erat. Et post aliqua rursum ait: Et erant fuisse Christura. In tantum igitur Anlichrisli, in
omnes unanimiter in porlicu Salomonis. Cwterorutn quantum blasphemiaeipsorura blasphemiis eonsonant
aulem nemo audebat ss conjungere illis, sed magni- Antichristi. Quis autem cum Anlichristo mensam ha-
ficabat cos populus. Neque igitur communen: cura beat communem,et ChrislOse asserat servare fidem?
eis ducebant victum, cura quibus non habebant nc Aut quis non libenter eorum fugiat necessitatem,
coramune quidem habitationis consortium. Omnia quos sutim videat blasphemare Salvatorem? et qui-
vero quae ipsis erant communia , non undecunque bus ipsum terribiliter audiat denuntiantem : Vwtibi
quaesita, sed ex sola fldelium fuerant conlatione et Corozaim, vm tibi Bethsaida; quia si in Tyro et Si-
oblatione suscepta. Sed et ja maxima necessitaie done factm essenl virtutes quie faclm tunt in vobis,
famis quae h sub Claudio facta esse memoratqr, a olim in cinere et in cilicio pmnilentiam cissent. Ve.
BALUW NOT;E.
» Lommune habuxsseconvivium. Ita visum est eui nilnl cte anno quo lames ltta contigit. Ait enim tan-
debere pro eo quod editio Massoni habet commune tum, queraadmodum et in Hisloria, eam contigisse
cavisse convivium.Nam in codice ms. sic orariino sub Claudio. Quaie perperamlioc loco Eusebium cor-
scriplura est, vel apostoli credendk commune anisse rigit Isaronius; qui eam famem revocat ad secun-
convivium: ex qua scriptione constituimus verani dum Claudii annura, aucloritate Dionis Cassii. Jose-
lectionem. tamen Scaliger in Animadversionibus ail
b Sub Claudio. Hujus famis meminit Eusebius in phus Chronicon Eusebii existimat eam «venisse anno
libro II Hist. Eccl., cap. 8, et in Chronico, ubi eam mundi 2061, hoc est, anno quinto imperante Claur
contigisse ait, ut Baronio visum, quarto imperii dio. Nostrum non est componere hano liiem inter
Claudii Augusti anno. Verum in Chroaico Eusebii tantosviros.
 95 S.AGOBARDI EPISCOPI LUGDUNENSIS 96
rumtamen dico vobis, fyro et Sidoni remissius erit. A tristanles, et illos laetiflcantes, patriarcharum causa
quam vobisin die judicii. Et in Capharnaum, nun- honorandos eos putant, et Christianis dicere audeat
quid usque in cwlum exattaberis? usquein infernum meliores; cum legamus etiam Agareaos, qai nunc
descendes. Quia siin Sodomis factcefuissent viriutes corrupto vocabulo » Saraceni vocantur, Amalachitas
qum factm sunt in te, forte mansissent usque ad hanc quoque, et Madianitas, atque Afros, ex Abraham
diem.Werumtamen dico vobis, quia terrm Sodomorum genus ducere, ideoque nec eos quisquam vel hono-
remissius erit in die judkii, quam tibi (Malth. xi, . randos yel meliores Cbristianis debeat existimare.
21, 22). Non solum autem Judaei meliores nobis esse neque-
XX. Corozaim namque, et Bethsaida, et Caphar- unt, sed et his, quas supra enumeravimus, nationi-
bus pejores iaveniuntur : quia iUaequidem nec legem
naum, urbes Galilaeae,idcirco a Salvatore plangun-
tur, quodposttantasigna, atque virtutes,non egerint acceperunt, isti vero post datam sibi legem, post
missos ad se prophelas, etiam Dei filium occiderunt.
pcenitentiam. Praeferuntur autein eis Tyrus et Sidon, Si
quod naturalem tantum legem calcaverint, istaevero suntvero, juxta Apostolum, non qui filii carnis, hi filii
Dei, sed qui fiiii promissionis, hi mstimantur in
post transgresSionem naturalis legis urbes idolola-
triaeet vitiis deditae.Et praeferuntur ideo.quod Tyrns semine; ergo Judaei, quantum a promisso Abrahae
et Sidon et scriptae, etiam signa quae apud eas fa- B semine, id est, Christo, existunt alieni, lantum et
filiorum Dei gloria probantur ifidigni; aec Hiernsa-
cta sunt, parvi duxerunt. Et quia rsvera, licet et
lem coelestem matrem sorliti sunt, sed Hierusalem
non audire veritatem et auditam contemnere perni-
terrestrfs et Agar anciUae, quae in servitutem gene-
ciosum sit, multo tamen et incomparabiliter pejus
filii reraanserunt.
est auditam et cognitam cbntemnere, et contemptam rat,XXII.
et Sed quid dicit Scriplura? Ejice ancillam
persequi insuper , blasphemare. Quotl apertis- et filium ejus.' Non enim hwres erit filius ancittw
sime beatus Petrus ostendit, de talibus dicens : Me-
cum filio liberm. Expulsus ergo est de paterna domo
lius fuerat illis non cognoscere viam justitim, quam
Judaicus populus, atque ab haereditate filiorum Ec-
post coghitionem retrorsum refiecti. Hoc autem multo
adhuc evideatius demonstratur verbis Domini per clesiae, quae per Chrislum libera eflecta est, segre-
Nam sicut Dorainus ait, servus non tnanel in
parabolam sic loquenlis : Cum immundus spiritus galus.
exierit ab homirie, ambulat per loca arida , qumrens domo in ceternum, filius manet in wternum. Omnis
et non invenit. Tunc dkit: Revertarin do- autem qui facit peccatum, servus est peccati; nec po-
requiem,
mum meam, unde exivi. Et vemens invenit vacantem, test a jugo servitutis istius absolvi, nisi perDei fi-
lium meruerit liberari. Judaei igitur (qui, dicente
scopis mundatam et ornatam. Tunc vadit et assumit "
Si filius vos Hberaverit, vere tiberi eritis,
septemaiios spiritus nequiores se, et intrantes habitant Domino:
ibi, et fiunt novissima hominis illius pejora prioribus: ipsi quidem non credunt, se autem semen Abrahae
sk erit.et generationi huic pessimm. Ex qtto perspi- esse et nemini unqoam servisse gloriantur) non so-
cuum est immundum idololatriae spiritum de corde lum a libertate spiritus efticiuntur exlranei, sed et
cum ei lex data reces- carnalis servitntis iaveaiuntur obaoxii. Nequehoc
quondam populi Judaici, est,
sisse et ambulasse eum diu per loca arida, corda solum; sed et filii perseverant diaboli; sicut et Do-
mintts ostefidit, dkeas eis : Vos ex patre diabolo
videlicet gentilium infructuosa, atque in his securam
sibi voluisse facere mansionem. Sed et inde in ad- eslis, et desideria patris vestri vullis facere. An non
ventu Chrisli, cunctis in erim credentibus nationi- patris sui desiderio quotidie satisfaciunt, contemnen-
tes legem, spernentes prophetas, persequentes Ec-
ad
bus, expulsum, pristinam domumreversum,quam ?
invenit Deo quidem vacuam, carnalibus vero legis clesiam, atque ipsurii Dei filium blasphemantes
Cum haec ergo ita se habeant, qua ratione servis
obserVationibus ornataro, a Pharisaicis tiaditionibus
Dei servi peccati, filiis liberae filii ancillae, haeredibus
veluti mundatam. Et quia vidft eam sui habitalione
exbaererfati, Dei filiis fiUi diaboli praeferenlur? Quos
dignissiraam, septem alios nequiores se spiritus as- Dominus
per Isaiam prophetam tanta a servis suis
sumpsit; et cum his intima ipsius penetrans, novis-: divisione
siina ejus pejora fecit prioribus. Majori quippe nunc sejungit, ut et nomen pristinum eos ami-
domus illa plebis Judaicae daemonum numero possi- sisse, et inter mortuos ostendat jam deputatos esse,
his verbis: Ecce servi mei comedent, et vosesurielis.
detur, blasphemans in synagogis suis Christum, Ecce servi mei bibent, et vos sitktis. Ecce servi mei
quam in ^Egypto possessa fuerat ante legis noti-
tiam. twtabuntur, et vos confundemini. Ecce servi mei cla-
mabunt prcs exsuttatione cordis, et vos ululabitis prw
XXI. Frustra igitur fautores Judaeorum, nos con- dotore cordis, et prw contritione spiritus ululabitis, et
BALUZII NOTJE.
» Saraceni vocantur. Eusebius in Chronico : c Abra- Sarak, qubdArabicesonatfaraces: < Qualessunt, in-
ham ex ancilla Agar genuit Ismaelem : a quo Ismae- quit, qui Turcis dicuntur Cosalri Tartari, quales
litanim gens, qui postea Agareni, deinde Saraceni Martolossi, quales BaadoHeri in PyTenaeis. > Hiero-
dicti. > Et arbitratur D. Hferonymus Saracenos di- nymi tamen opinionem ScaUgericaepraefert Innoceu-
ctos a Sara uxore Abrahae, sicut Agareni dicuntur tius Cironius in Jibrum v Decretal., tit. 6. Genebrar-
ab Agar anciUa. Sed istud improbat Jos. Scaliger in dus vero pulat Saracenos potius dictos a Sara monte,
Animadversionibus ad Chronicon Eusebii. Existimat quem olim ipsi incplebant.
enim potiut esse deducendam verbi hujus originem a
97 DE JUDAICISSUPERSTITIONIBUS. 98
dimittelis nomenvestrum injuramenlum electis meis;. A mur absoluti. Merainisseetenim nos oportet quomo-
et interficiet le Dominus Deus luus, et servos suos do et propheta iUe, qui de Juda missus fuerat in
vocabit nomine alio; in quo qui benedktus est super Bethel, ubi ab Jeroboam rege Samariae vitulus au-
terram, benedjceturin Deo amen; et qui jurat in ter- reus colebatur, a Deo prohibitus ne illic comederet
ra, jurabit in Dominoatnen. Nomine itaque pristino vel biberet, etiam invitanti se regi responderit:
populus Judaicus spoUalus, et incredulitatis suae Si dederis mihi mediam partem domus tum, non man-
gladio peremptus, electis Dei nomine alio vocatis, ducabo panem, neque bibam aquam in loco isto. In-
et Christiano vocabulo benedictis, alque in Christi super et munera oblata sibi ab eodem rege susci-
sacraraenta juratis, nec exaequari potest, nec corpo- pere recusavit. Verum quia poslea seductus a pseu-
rali saltem victu sociari debet, quibus ne ipsa qui- dopropheta quodam, contra praeceplum Domini in
dem servitutis appeUatione meruit copulari. eodem loco comedit et bibit, Dei judicio leoni tra-
XXIU. Si vero et hoc consideremus, quibus vir- ditus, et ab eo interemptus occubuit. Nam quod in
tutibus tabernaculi Dei habitalio, et sancti montis Veteri Testamento religiosi Judaei diligenter absti-
et potu infidelium, ubi iUis praece-
ejus ascensio valeat comparari, non miniraum inter nuerunt a cibo
eas virtus illa obtinet locum, qua vir justus ita di- ptum sit a Domino non facile advertitur; documenta
est conlaudari: Ad nihilum deductusest in con- B tamen exstant de exemplis sanctorum , sicut de Da-
gnus autem Daniel in corde
spectu ejus malignus, timentes autem glorificat. Fi- niele scriptum est: Proposuit
delcs itaque et timentes Deum gloriflcandi sunt in suo ne pollueretur de mensa regis, neque de vino po-
omnibus atque honoraudi. Populus autem ille qui tus ejus; et rogavit eunuchorum prwpositum, ne con-
totus esl positus in maligno, quique Dei virtutem taminaretur. Concessumque est Danieli, Ananiae,
et Dei sapientiam non cognovit, ac per hoc in mali- Azariae, et Misaheli, cum caeteri pueri IsraeUtaeve-
gnitatis et erroris vetustate remansit, pro nihilo in scerentur cibo regio. Quae observantia in tantum
conspectu omnium credentium est habendus; nec inolevit apud Judaeos, ut terapore adventus Domini
pecuniae aut divitiarum suarura causa cuiquam ho- generalis esset omnium ; ita ut dicerent impii Judaei
norandus; sed ob earum potius cupiditatem lepra discipulis Domini: Quare cum publicanis et peccato-
Naaman aspersus, ab omni fideliura populo per ve- ribus manducatis et bibitis? et non solumhi, sed
rum Eiiseum aquis baptismalis expiato, ut vere sor- eliam infideles disceptarent adversus Petrum, qui
didissimus atque immundissimus exsecrandus; in- erant ex circumcisione, dicentes : Quare introisli ad
super vero et anathema ei semper et ubique dicen- viros prmputium habentes, et manducastis cum illis ?
dum voce Apostoli, qui ait : Si quis non amat Do- Quibus reddita ratione subjunxit, respondisse sibi
minum noslrum Jesum Christum, sit anathema ma- vocem de ccelo secundo : Quw Deus mundavit, tu ne
ranatha. Nam si is qui non amat Dei filium, anatheraa commune dixeris. Ex quo tempore coepit declarari
est; ergo qui odit, qui persequitur, qui blasphemat, quod beatus Paulus scripsit: Omnia munda mundis,
mullo adhuc detestabilius anathematizandus est. coinquinatis autem et infidelibus nihit mundum (Tit.
Si quis porro amicitiis libenter ipsius indulget, nec i, 15). Quo testimonio licet plerique in contrarium
ferre Uli impiaesocielatis auxiliura erubescit, merito utantur, id est, ut propter hoc putent sibi licitum
et ipse audiet quod Josaphat rex per prophetara infldelium sumere cibos, taraen nostram omnino
Dominiincrepatus audivit; Impio prmbes auxilium, confirraat observantiam, ut iramundorum immundas
et his qui oderunt Dominum amkitia jungeris, et id- noverimus esse mensas, quia inquinatae sunt eorum
circo iram Domini mereris. Et quidem rex ille in et mens et conscientia. Quomodo autem immundae
caeteris omnibus juslitiae testimonium accepit; sed non erunt mensae, auorum maledicta sunt horrea et
in hoc solummodo offendit, Deique iram promeruit, apothecae?
quod impiis et Deom odientibus auxilium praebere XXV. Sed quia ad maledictiones infidelihus Ju-
el araicilias non exhorruerit copulare : quos utique daeisa Deo impositas scribendo pervenimus, paulo
non esse alios quam eos qui a domo David se ipsos JQdiligentius a superioribus eas repetamus. Ail itaque
exciderant, evidenter Scriptura designat; sicut et hi Moyses omni populo Israelitico trans Jordanem in
irapii, et inimici semper Dei filio Judaei, a veri Da- solitudine campestri: En proponoin conspecluvestro
vid domo, quae est Ecclesia, se ipso segregant, et a hodie benedktionemet maledktionem; benedktionem,
reguo Christi abscisi, regnum exspectant ac deside- si obedieritis mandatis Domini; maiedktionem, si
rant Antiehristi, quem Dominus Jesus interficiet non audierilis mandata Dei vestri. Cum introduxerit
spirilu oris sui, et destruet illustratione adventus te Dominus Deus tuus in terram ad quam pergis ha-
sui. Non solum autem ipsum, sed et istos qui volue- bitandam, pones benedictionemsuper montem Gari-
runt regnare super se, secundum Evangelii parabo- zim, maledklionem super monlem Hebal, qui sunt
lam, acceplo ccelorum regno, regrediens jubebit trans Jordanem. Quaeverba cum permagnificis sen-
iiiterfici se praesente. sibus plena sint, non ante potuerunt irapleri, nisi
XXIV. Erepti igitur de potestate tenebrarum Jordane transilo, idest, baptismi sacramento cor-
Qhristiani, et translati in regnum filii charitatis pore Christi tactis aquis Jordanicis dedicato. Gari-
Dei, nullatenus debemus eorum convictu et socie- zim namque, qui interpretatur diyisio, significat
tate pollui, a quortim erroribus omni genere proba- aposlolicam plebem divisam ab iafideliumsvnagoga,
99 S. AGOBARDIEPISGOPI LUGDUNENSIS 160
sicut Paulus de se ipso ait: Cum autem complacuitj i donec te conterat. Hoc profeclo esl qaod supra de
ei qui hte segregdvtide utero matris mewt ui tevelaret Evarigelibposuiihds: Eruht novissimahomihis illius,
filiurii suuhi ih ihe, hon adduievicarht et sanguini. id est, ad quem spiritus immundus cum aliis septem
Hebal autem, qui ihtefpTetatuf vorago vetus, signi- se ipso nequioribus ingfessus fuerit, pejora prio-
ficat carnalem ei infidelem Synagogam, quaeribn ribus.
acquievft translie ad nbvjtatem spiritus viyificantis, XXVI. Et naec quidem breviter diximus, ac de
sed maluit remariefe iri vetustafe litterae occidentis. multis pauca lroavimus; strictim scilicet volenles
Ibique eis perseverariiibus, supervenit immensus bstendere quantis benedictionum muneribus dignam
fluvius iWaiedictionum, juxta quod scriptum est: praeparaverit Ceus apostolicam plebem, quantisque
Factt suhi principes Juda, quasi adsumentes termi- e contrario malediciionibus suis meritis repletam
num. Super eos e/fundam, quasi aquam, iram medm. infideiein repulerit synagogam; quatenus et in ele-
Et sicut omnes briinino promissiones et benediclio- clis impleretur quod praedictum fuerat; etenim be-
nes requieverunt super apostolicam plebem, sic nediclibries dabit qui legem dedit, benedicens eos
pmnes coramiiialiones et maledicliones confirmatae vldeltcet jtlxfa Apostblum in omni benediaione spi-
suut sriper syaagogam Satanae, ipso prdirie rei quo fitati ih cwlesiibus ifi ChristO. Et illls qui nec Moysi
Mpyses praedixerat verbis dicens : Malediclus eris .B iittefis, riec verbis Christi crediderurit, ac per hoc
incivitate, id est, Hierusalem; matediclus in agro jusio Dei jttdicib fepfobati sttrit, illa maledictio su-
mundi dispersus; maledictum horreum tuum. Quod pefveriifei, quae ab ipsb Moyse ita fuerat praenuri-
alia translatio sic dicit: Maledictmapothecmtum, et tiata : Maledictus omnis qui rion permanserit in ver-
omnes reliquiw tuw r maledklus fructus ventris tui, bii tegis hujus, ut faciat ea, nolens atidire quoil in
et fructus terrm tuw. Maledictus erit ingrediens, na- ea scriplum est: Juxta te est verbum valde iri ore
scendo in hanc vilam; et maledktus egrediens-(Deut. tuo, ei in corde luo, ul facias itlud. Quod Apostolus
xxviUi 17, 18,19), moriendo videlicet, de hac vita. sic expbnit: Hoc esl verbum fidei quod prwdkamus.
Et post multa : Advena, inquit, qui tecum versalur Quoniam si confessusfueris in ore tuo Domihum Je-
in terra, id est, populus gentium, ascendet tuper te - sum, ei credideris in corde tuo quod Deus eum susci-
eritqut sublimior, effectus videlicet filius patriarcha- - iavit a moriuis, satvus eris. Corde enim credtiur ad
rum, et socius radicis oUvae et piuguedinis factus. justitiam, ote autem confessiofit ad salutem.
Tu autem descendes, et eris inferior, abscisus ab XXVII. Breviter ergo ista a nobis pcrsiricia sint.
olea, et «iccus in terra jacens, igni destinalas. Ipse Nam et cedendum est majoribus, subtilioribus, ac
trilin caput, et tu eris in caudam. Et riaac veniunt facundiofibus, quihus perfacile est allipra el occul-
quidam per se eos conantes levare in caput uride C tiora hujus fei pandere : quod jam jamque fieri
ceciderunt, quasi aon debeant esse in caudam : oportet, irigescenttj multorum charilate, al>undante
quod ulique semper erunt^ donec plenitudo gentium ubique iniquilate, incredulorum convalescenle im-
introeat, et sic omnis Israel,salvus fiat, omnis vide- probitate, Antichristi fallacia appropinquante. Atque
licet salvandus. Nam istorum qui nunc sunt infidc- utinam juberet reiigiosissimi Imperatoris industria
lium augebit Dominus plagas, plagas magnas et per- aUcui de suis ut colligeret omnia quae a magistris
teverantes , infirmitatesjtessimas et perpetuas; quod Ecclesiarum in Scripturis sanctiS de Antichristo
aUa translatio dicit, plagas verissimas, et infirmitates intelligenda, vel exposita, vel signata sunl. Valeret
veras. Item ibi.: Etconverlei in te omnes afjlictiones profecto ad catitelam fidei, ad erectionem spei, ad
Sgyptiquas timuisti, et adhwrebunt tibi. Insuper et roborandam etcoramendandam dulcediaem dUectio-
universos lan,guores, et plagas, qum nan sunt scriptw nis Chrisli. Amen.
in volumine legis hujus, inducet Dominus super te,

AGOBARDI EPISCOM

AD PROCERES PALATII
• CQNSUtTATIO JET SUPPLIGATIO DE BAPTISMO JUDAICORUM MANCIPIORUM.

Reverendlssimis ac beatissirals dotnriiset doaiinis D et Patribus sanctis, i>Arfalardo,Waleet ° Helisachare.

BALUZHNOT^E
» Gonsultatio. tri codice fesio nullus titulus exsla- Unde et in aula Pippini educatus est, ui, praeter
bat in iioc lbco. SBdiri VeitistlSsimb tip'eriira Ago- allos', dbcet etiani Agbbardus iri cap. 2 libri De Dis-
bardi etericho, qni descriptus est in initio vbhinlinis, pensalione Rerum Ecclesiasticaruiri. Mortuo deroura
titulus istius libri sio legitur queinadraodum nos edi- Pippino, Adalhardus inter iatimos femiliarium Ca-
dimus....;., •- - roli
(
s Adifflfdo, .Corheiae vetefis abbati, in dicecesi
Ambianensf. FfliaS fbit Berhardi, fratris Pippini re- « Helisacharo, presbytero et abhati Centulensis
gis, ut in ejus Vita narrat Paschasius Raubertus. fc- - monasterii,
ifii T*E BAPTISMOIMORUM MANClP. liVl
Nupef ctmt a~palatio tecnpus redeundi nobis jam A sedi aiflictus. Causas vero hujus affllctionis scribe-
fuisset Iridtfltarir, saavissima dilectio vestra sedit et rem. Sed timeo niansuetudini vestrse laborem inge-
audivit me mUssltariterirpolius quam loqoentem con- rere. Portitor tamen harum litterarum potest vobis
tra eoS qui querelas Judaeorum astruebant. Cumque edicere, si patitttr longanimitas vestra: Aliqua sane,
audita fuissCrita vobis et modiftcata quse dicebafitot quae silenda non puto, propter quaemfhi et ad fldiss>•
altrinsecus, surrextstis, et ego post vos. Vos ingressi mam paternitatem vestram dirigo, infiotesco prudefi
estis in crinspectu principis : ego steti ante oslium. tiae veslrae. Priraum, quod summopere mihi necesse
Post panlulum fecistis ut ingrederer. Sed nihil au- est scire, et, ut exfstfmb, etiam omnibus, ut dare
divi, nisi a absolutionem discedendi. Quid tamen vos dignemiiii consilium quod divfno cOngruat operi,
dixeritis elemeritissimo principi praefata de' csusd, quid faciendum sit de mancipiis Jtirfaebruifiethnicis,
qualiterque acceperit, quidve responderit, non att- quae illi comparaverunt, et nutriti apud illos, inter
divl. Ad vos postea rion accessi, praepediente pudprp nos discunt linguam nostram. Audiunt de fide, vl-
iguavo, et moiestia faligante rae : quae mihi utique dent celebraliones solemnilatum; et per haec com-
accessit, nori tam ex involutione rerum, qoam ex punguntur ad amorem Christianitatis, et desiderant
ignobilitate mentis. Quamobrem recessi turbatus, fieri in corpore Eccleslae, membra Christi; et confu-
arripui iter incertus, perveni domum corifusus; re- B giunt ad Ecclesiam,b baptismumpOstulantes: Utrum
BALUZII NOT.E.
roli Magni regis ascitus est: a quo iriissus est an» Jiam misit : cum quo Walachum monachuro pro-
809 ad Leonem Ul papam, una cum Bernhario epi- pinquura suum, fratrem videlicet Adalhftrdi abliatis
scopo Coloniensi, et Asio Wormatiensi, consulturus et Gerungum Ostiariorum magistrum, una misit. >
de processione Spirilus sancti, de qua tum recenter Obiit anno 835 apud Lotharium imperatorera, ut
ttiota erat quaestioin Gallia. Anno dein 817 iri partes scribitur in Vita Ludovici Pii. Ejus hoc exstat elo-
Pippini regis Ilaliae, adversus Ludovicura patrera gium apud Paschasiura Radbertum in Vita Adal-
rebellantis, transisse credilus, deflciente conspira- hardi : < Deinde Wala, virorum clarissimus, qui ei
tione, punitisque auctoribus, Adalardus apud mo- successit, postea monachorum paler eximius, tune
nasterium sancti Philiberti in Aquitania situm rele- temporis primus inter primos, et cunctis amabilior
gatus est, id est, apud insulara Hero, In qua silura unus, iiiuiia familiaritate regi inhaerens, et maxima
erat riionasterium sancti Philiberti, ut patet ex Vita praefecturae dignitate subvectus, in senatu clarior
Philiberti apud Duchesniutn, et ex Adcmaro Caba- cunctis, in militia vero prudenti animo fbrtior uni-
nensi. Monasterium auteifi illud hodie vocatur Ni- versis; quem tanta Jaus se'qnebatur in omni vitae
grum Moiiasierium, vulgo Noirmonslkr, in dicecesi negolio, ut longe plus censeretur aniore posse, quam
Lucionensi. ln hac etgo insula clausus Adalardus bmnium fastus etiam et tyrannis reliqtiorum. Erat
usque ad annum 821, quo revocatus ab exsilio, red- enim justitiae cuslos et decus honestatis, oppresso-
ditusqueest raonasterio Corbeiensi, ut narrat Egin- rum quoque justus oppressOr. > Vocatur anlem Walo
hardus : < Adelhardum quoque de Aquitania, ubi in libro De Construciione NovceCorbeiae,et in Anna-
exsulabat, evocatum, Corbeiae monasterio, ut prius ([j libus Eginhardi ad annum 812.
fuerat, abbalem ac rectorem esse jussit. > Auctor
Vitae Ludovici Pii : c Adalharduro etiam abbatem monasterii, quod in dioecesi Ambiauensi situm est;
quoiidaraCorbeiaembnaslerii, sed tunc in sancti Phi- ut docet Ariulfus in libro Hi Chronici Centiilensis,
liberti monasterio consistentem, magisterio priori cap. i, qui addit eum ftiisse rectorem monaslerli
reddidit. > Auctor Annalium sancti Bertirii adannum Gemraeticensis. Virum fuisse magnae dignationis pa-
822 : c Donlnus imperalor consilio cum episcopis et tet vel ex solo libelli istius titulo, ubi nominatur
optimatibus suis habito, ffatribus suis, quos invitos inter proceres palatii. Sed praeterea haberaus aucto-
tonderi jussit, reconciliatus est; et tam de hoc facto ritatem Eginhardi, apud quem sic scriptum est ad
quaro de his quae erga Bernarduiu filium ffatris sui annum 827 : < Irnperator Helisachar presbyterum et
Pippini, nec non et his quae circa Adalhardum abba- abbalera, et cum eo Hildebrandum atque Donatum
tem et fratrero ejus Watachum gesta sunt, pubUcam comites, ad motus Hispanicae Marcaocoraponendos
confessionem fecil, et pcenitentiani egit. > Sed fal- roisit, etc. » Ettestatur Amalarius abbas i.n libro De
sam fuisse accusationem adversus Adalhardum cou- Ordine Antiplionarii, hunc Helisacharum fuisse pri-
queritur auclor libri De Constructione Novae Cor- mUm inter primos pahitii iraperatoris Ludovici. Can-
beioe : c Tunc accesserunt ad eum (id est, ad cellarium Ludovici Pii fuisse ex eo patet, quod in
Ludovicum Piuni imp.J viri pestilentes, et ejecerunt aliquot Luriovici praeceptis Durandus diaconus sub-
eum de honore suo absque culpa, et exsiliaverunt scribit ad vicem Helisachar. Astitit porro beato Be-
sine causa. > Rursum itaque consiliorura Ludovici nedicto Anianensi abbati morienti, ut in ejus Yita
particeps factus, principem locum apud eitm occupa-. ^" tradit Smaragdus.
vit, ut colligi potest ex Hincroaro in epistola 14 adJ a Absolutionem discedendi, id est, licentiam ab-
c
proceres regni, cap. 12 : Adalhardum senera et eundi. Absolvendi enim Verbo per eas tempestates
sapientera, dohini Caroli Magni imperatoris propin- utebantur pro eo quod Latini dicerent facere pote-
quuro, et raonasterii Corbeiaeabbatem, inter primos stalem discedendi. Veluti, Absolverelegatos.
consiliarios priroum in adolescentia mea vidi : cujus t> Baptismum postulantes. Servi nimirum sive
lihelltim de ordine palatii Iegi et scripsi. > Mortuus mancipia Judaeorum, qui Judacftamen non erant, sed
est anno823 postridie Kal. Januarii, cura anno supe- pagani. Hi ergo cum versarentur Lugdiini inter Chri-
riore brevem sive libellum conscripsisset de iis quae stianos, moresque eorum ac religionem approbarent,
deinceps observari.volebat in monasterio Corbeiensi: ad ecclesiam accedebant, baptismum postulantes.
liber editus est in tomo IV Spicilegii domni Et contradicebant Judaei, ne niancipia amitterent,
ZniucaeDacherii mofiacbi Benedictini. quae illis pretio constiterant. Sed pretitiin emplionis
Wallm, Adalhardi fratri, post quem factus est offert Agobardus, juxta canones, modb llceat eos ser-
abbas Corbeiensis. Unde in Vita Ludovici Pii Wala vos facere Chrislianos. Sane malus animus esse
dicitur afilnis ejusdem imperatoris. Et rie quis du- poterat in servis iUis; qui, utin libertatem vindicaren-
bitet hic agi de Wala istoc, habemus auctoritatem tur, Christianam fidem amplecti se velte fortassis
Egiahardi, cujus haec suat verba ex Annalibus ad simulabant: nam lege cautnm erat, Ne Judmis man-
annnm 823 : < Lotharium vero filium suum in Ita- cipia deserviant vetadhmreant Christiana, uti diximuj
103 S. AGOBARDIEPISGOPI LUGDUNENSIS 104
videlicet debeamus iUis hoc abnegare, aa praebere, A zari, nisi eis permittentibns; sed scientes, «tpraedi-
ubipossumus. De qua reego quidem talera teneora- cantes, quod servi et doraini unum habeant Dominum
tionem. Omnem profecto hominem creaturam Dei Deum ia cceUs.omnes baptizaverant, omnes in uno
esse, et ia unoquoque homiue, quamvis servo, majo- corpore redegenyil, omnesque fratres et fiUosDei
rem portionem habere Domiaam Deum, qui ia ulero esse docuemnt; itatamea ut uaasquisque ia quo
creavit, ad lucem hujus vitae produxit, concessam vocatus est, a ia hoc permaneret, non studio, sed
vitam cnstodivit, sanitatem servavit, quam iUum necessilate, serf et si qui posseot Bberi fieri magis
qui viginti aut triginta soUdis datis, fruitur cor- uterentur. In promptu est etiam ratione colligere, si
poris ejus servitio. Nec est qui dubitet quod qui ethnicorum ad Christum fugiunt, et non recolli-
b
unusquisque servus, membrorum corporis opera gimus, sed repudiamus propter carnales dominps,
caraali domiao debeas, mentis religionem soli de- esse impiura-et crudele, cum humanaeanimae nuUus
beat Creatori. esse possit dominus, nisi conditor. Sed et iUudputa-
. Propter qaod omnes sancti praedicatores, socii mus esse considerandum, quia si reUgiosusimpera-.
apostoloram, doceates omnes gentes et baptizaates, tpr adversus genles quae a Christi nomiae aUenae
nonexspectaverunt dominorum carnalium licentiam sunt arma movet, et victor effectus, c subjicit eos
ut servos bantizarent. ouasi non eos ooorteret banti- B Ghristoet sociat reUsioni. onus est Dietalis etlaude
BALUZUNOTiE.
ad librum De Insolentia Judaeorum. Neque nova lum jugumque Christi adnsque ad terminos Danorum
erat haec servorum calliditas. Jam enim tempore atque Slaverum, corda ferocia ferro perdomans, do-
concUii Gangrensis, npnnuUi ab obsequio domino- cuit. > Quibus vero aftibus usus sit Carolus adver-
rum recedebant, quod iUi non essent Christiani. sus Saxones, ut eos Christo subjiceret, non alius esse
Unde caabnis tertii Gangrensis lerama sic expressit potest testis luculentior quam ipse Carolus, qui lege
Dipnysius Exiguus : De servis qui jugum famulatus lata edixit, ne cui Saxonum liceret non esse Chn-
abjiciunt Chrislianitatis obtentu. Canon autem sic stiano, sub poenacapitis. Haecsunt verba ejus e Ca-
habet: Si quis servum, prmtextu divini cultus, do- pilulatione de partibus Saxoniae, ab Holstenio
eeat dominum contemnere proprium, ut discedat ab edita, cap. 7 : < Si quis deinceps iri gente Saxonuni
eius obsequio,nec ei cum benevolentiaet omni honore ratereoslatensnonbaptizatus seabsconderevoluerit,
deserviat, dnathema sit. Mvo quoque Gregorii Ma- et ad baptisinum venire conlempserit, paganusqueper-
gni, dura Judaeis visa est haecservorura anciUarum- manere voluerit, raorte moriatur. >Hinc facluin pulat
que industria. Sic enhn ait Gregorius lib. in, indict. antiquus scriptor libri DeConstructione NovaeCorbeiae
42, epist. 9 : < Pervenit etiant ad nos, servos ancil- in Saxonia, ut Caroluspraeomnibus Christianis regibus
lasque Judaeorum, fidei causa ad ecclesiam refugiea- potentissiraus h>.be)lofuerit. c Posl obitum namque
tes, aut infidelibus restitui dominis, aut eorum, ne nobilissiroi regis Pippini, inquit, Carolus fiUus ejus
restituantur, pretium dari, etc. > Vide eumdem Gre- regnum obtinuit Fraucorum universum. Cui Domi-
gorium Ub. v, indictione 14, epist. 31, et Gelasii nus tantam eontuUt virlutem atqae potentiaro, ut
papaeepistolam ad Siracusium, Constantium et Lau- ,r> non solum Francprum regnum strenue gubernaret,
renthim episcopos: apud Ivonem parte xiu, cap. 113. sed etiam multas barbarorum gerites circumquaque
Sed hi quoque loci Gregorii astruunt seateatiam subjugaret. Unde factum est, ut gentem Saxonicam,
Agobafdi. Nam jubet omnino Gregorius ut servi cruaeolim coutra Francos rebellabat, non solum suo
Judaeorum ad ecclesiam refugientes, in libertatem dominio subegisset, sed et meUiflao Christi nomini
modis omnibus vindicentur, sive jam oUmGhfistiaoi dicare meruissel. Nam et hunc ideo prae omnibus
fuerint, sive recenter baptizati sint. Christianis regibus potentissimom ia bellis faisse
a /n hoc permaneret, td est, neminem post acce- credimus, quia quos suo dominio subjugabat, Christi
ptum baptisma libefari a servitute, juxta senten- nomirii dedicabat. > Qnibus adde loca quae vir doctus
tiam Pauli in cap. 7 epistolaeprimae arf Coriathios : Joannes Laurioius theologus Parisiensis congessit in
quo etiam respicit caaoa Gangrensis supra lauda- cap. 5 libri quem sCripsil de veteri more baptizandi
tus. Judaeoset inndeles. Caeterum quod in libro De Con-
> Carnales aominos. Salvianus in Ubro III De Gu- struclione Novae Corbeiae vides Carolum Magnum
bernatione, pag. 58 : « Quanquamnos non hac so- Chrisli riomini derficasse gentes quas suo dominio
lum injuria contemnamus Deum, qua contemai a subjusabat, meminisse debes, lector, non solos Saxo-
servis suis domini carnales solent. > nes ad fidem Christianam ejus opera conversos esse,
° Subjicit eos Chrisio, id est, paganos, bello sed Hunnosquoqueet Avares, utobservat Sirmondus
quos
vicit. Eadem pbrasis usurpata reperitur etiam a Ste- ad Theodulfum pag. 287. Et diu ante Carolum prae-
Tornacensi in epistola 170 ad Canutum regem cesserat exemplum Clodovei Francorum regis, illius
>anorum: c Pelimus ut vos, qui toties armis supe- lyqui
Shano primus Francorum principum Christo nomen
u
ratis idololatras et jugo subjicitis Chrisliano, etc. > dedit. Is enim, si qua fides inedito Scriptori Vitae
SicCarolus Magnus Saxones cegre ferens non esse sancti Dominii Lemovicensis anachoretae, edicto per
Christianos, arma in eos movit; sic statuens, non oranes imperii Francici provincias misso jussil ut,
ante finem bello impositurum, quam Christo sub- reUcto idolorum cultu, cuncti se verterent ad reli-
jicerenlur. Eginhardus in Annalibus ad annum 776 : gionem Christi. Haec sunt verba illius scriptoris :
c Cum rex iri villa Carisiaco hiemaret, consilinm < IJlo itaque tempore Clodoveus rex GaUiam afque
iniit ut perfidam ac faedifragam Saxonum gentem Germaaiam regebat, vir armis streauus, eloquentia
beUo aggrederetur, et eo usque perseveraret, dum facuadus; et omnesFrancigenae,tam Christiani quam
aut victi Christianae religioni subjicerentur, aut om- pagani, ejus dominatui subjacebant. Ipse vero rex,
ninp toUereatur. > Feliciter id evenisse quod Carolus ab exordio suae proUs, gentilis exstitit- Seddivina
animo conceperat, testatur Eginhardus, et cum eo inspirante cleraentia Redemptoris, per admonitio.
caeteri Annalium Fraricicornm scriptores. Sed prae- nem sancti Remigii Rhemensium archiepiscopi, ad
cipua tamen auctoritas tribuenda est tesiimonio cathplicam fidem, Dbrainb favente, Christianus eflf-
LudoviciPii, qui sic loquitur in praecepto quod ad cilur. Qui denique rex, postquam afcSacro foatele-
paganos ad Christianitatem invitandos fieri praecepit: vavit, nuntios perJmiyefsas mittens provincks, quae
c Geriitor' etiam noster gloriosae memoriae Carolus ejus potestati subjectse.aderant, edixit ut omnia fal-
oronem Saxoniara ecclesiasticae religioni subdidit, somm templa deorum confringerentur atque ignibus
 «5 DE BAPTISMO JUDJEORUM MANCIJ». 106
•
agmtni; qaoraodo negligendum est, si inter subje- j^ cordibus vestris, et adhihete consolationem servo
etoa taleaexistant qoi desiderent baptismnm ? Neque vestro, quia Sub magno timore diversis anxietatibus
hoe dicimus, ut Judaei perdant pretia quaein taUbus torqueor. Si enim petentibus baptismum Judaeisaut
rfederunt; sedquia offerimus pretia * secundum sta- servis eorum negarous, timeo damnationem divinam;
tuta priornm; et illi non recipiunt, putantes sibi fa- si damns, timeo offeasionem humanam, et tam infe-
vere magistratus palatii, et meliifsillis cupere, quam stas laesiones domus nostrae. De quibus kusionibus
caeterisqui supradicta asserunt. Haecsunt de quibus et discordiis, quia in his litterulis scribere indignum
precamur vestrnm consiliura ant jassionem per vos duxi, parvum c breviculum pietati vestrae direxi,
domini imperaloris. Quod utique necesse non esset, per quem cognoscere valeatis quae sint. Neque di-
si iUe, qui i>magister est Judaeorum, ita attenderet gnetur felix mansuetudp vestra mihi irasci, qufa
ut vos ei facieadum dixistis. Nam si secundum ve- importunus vobis existo talia flagitando; serf con-
stram jnssioaem ille consideraret fideliter miaiste- siderate quia causa est Ecclesiae, ratio fidei, et
rium aostrum, sicut aos ei honorem exhibere volu- opus divinum. Insuper et mihi omnis fiducia in
mus ia ministerio suo, anlla esset necessitas inja- vestra sanclitate. Et idcirco assumite sanctum Iabo-
riam facere inlerrogando, nisi propter augmentum rera propler aeteraam retributionem, et adjuvate Ec-
doctriaae. Caeterura de causis Judaeorura non esset B clesiam aostram, opem fereado et instiluendo, quo-
jUa contentio aut discordia, si ille rationabiUter niam debitores estis propter multitudinem fiduciaa
agere voluisset. Nunc autem facite nobiscum secun- quam habet ia vobis.
dum charitatem quam diffudit Spiritus sanctus in
BALUZH NOTiE.
cremareatar, et Deum uaam et veram et omnipo- seventatem, lmo et per misencordiam Dei, tribula-
tenlem crederent, illique soli deservireot. Si qais tionum flageUis solet perfidia castigari. Nunquirf
vero hoc regale decretum contemnere praesumpse- quia mores optimi liberlate voluntatis eliguntur, ideo
rit, reum se regalis majestalis agnoscal. > Constat mores pessimi non Iegis integritate puniunlur? > Et
ergb vi quandoqug actum adversus pagafios, ut ido- paulo post: < Si quae igitur adversus vos leges cori-
Iorum cultum desererent fideique se Christi appU- stitutae sunt, noneis bene facere cogimini, sed raale
careat. Qoid ergo faciemus Tertulliauo, Hilario, facere prohibemini. Nam bene facere nemo potest,
Hieronymo, Augustino, Cassiodoro, aliisque aoa- nisi elegerit, aisi amaverit quod est in libera volun-
nulUs venerandae memoricc viris, qui perspicue do- tate. Cum aliquid adversus vos reges constituunt,
cent religionem non esse cogendam, nec lmperan- admoneri vos credite ut cogitetis quare ista vos pa-
dam. Nam TertuUianus quidera haec.diserte scribit (n tiamini. > Caelerum adeo semper visum est aequum,
ad Scapulam cap. 2: < Sed nec reUgionis est cogere religionem cogi non debere, ut cum anno 639 legati
religionem; quse sporite suscipi debeat, non vi. > sedis apostolicaeagerent in nrbe ConslantinopoUtana,
Hilarius autem iu epistola ad Constantiura Aug. diu Graecique ab eis conarenlur extorquere subscriptie-
multumque versatar in ostendendo religionera cogi nem cujusdam erroris, aperte ila responderint: <Ne-
non debere, ac neminem credere invitum. Hieronv- que enim est qui cuilibet, maximeque in causa fldei,
mus ia Commeatario ia caput secundum Epistofae vim possit inferre; > ut docet sanctus Maximus m
primae Pauli ad Timotheum: < Hic probatur nemini epistola ad abbatem Thalassium, quae edita est in
oportere ad credendum vim inferre, nec toliere ar- Colleclaneis Anastasii BibUothecani. Alia veterum
bitrii Ubertalem. > Sanctas papa Gregorius, lib. i, loca si quis requirat ad ostendendum religibnem cogi
epist. 34: c Eos eaim qui a reUgioae Christiana discor- non debere, difHcile noa erit exhibere. Nam et ab
dant, mansueludine, beaignilate, admonendo, sua- aUis jam collecta sant. Vide Ivonem parte i, capite
dendo, arf unitatetn.fidei necesse est congregare; ne 276; et parte xm, capite 94; itemque Gratianum,
dulcedo praedicationis, et praetenlus fuluri ju- dist. 45.
icis terror ad credendum invitare poterat, minis et
3uos » Seeundum statula nimirum juxta cano-
priorum,
terroribus repellantur. > Quanquam sibi repugnare nem 16 concilii i MatisconensU, qui supra descri-
videtur idem Gregorrus lib. m, epist. 36, in qua sic ptus est ia libro De Judaicis Superstitionibus, ca-
scfibit ad ianuarium epfscopum Calarilanum : < Ac- pite 6.
cidit aatem aliud valde lugeudum; quia ipsos rusti- i> Magister Judmorum, id est, Evrardus, ut
patet
cos, quos babet Ecclesia tua, nunc usque in iafide- ex epistola sequenti data ad Nibridium Narbonensem
litate remanere negligentia fraternilatis vestrae J0 <
per- episcopum: Tenlaverunt porro quidam missi, in-
misit. Et.qaid vos admoaeo ut extraneos ad Deum quit, et Evrardus maxime, tnji Judaeoriun nunc ma-
adducatis, qui vestros ab iafideUlate corrigere ae- gister est, etc. >
gligitis? Unde necesse est vos per omnia in eorom « Brevkulum, id est, mveatarium, ut adnotavi-
coaversione viguare. Nam si cujuslibet episcopi ia mus ad epistotam primam Lupi Ferraneasis. Bre-
Sardinia iasala pagaaam rusticum iaveaire poluero, vem enim antiquitas dixit quod nos horfie dicimus
iu eamdem episcopum fortiter vindicabo. Jam vero inventarium. Unde et Eusebius lib. x, cap. 6 Hist.
si rusticss tantae fuerit perfidiae et obstinationis ia- Eccles., retinuit hanc vocem in contextu Grteco. Eo-
veritas, ut ad euia venire minime consentiat, tanto dem sensu usurpata reperitur haec vox in Codice
pensionis onere gravandus est ut ipsa exaclionis suae Theodos., I. III , De indulgentiis debitor; et I. i De
poena compellatur ad rectiludinem feStinare. > Nirai- studiis liberalibus urbis Romw et CP. . Hinc illud
rum juxta meatem Augustini, qui Petiliano liberta- Optali in Ubro primo adversus Parroenianum: <Bre-
tem arhitrii in causa fidei esse debere dicenti sic re- vis auri et argenli sedenti Caeciliano, sicut delega-
spondit tibro u contra litteras Petiliani cap. 10: <Nam tum a Mensurio fuerat, traditur; >quo Iocovide notas
si boc iriventum fuerit quorf impie feceritis, non mi- Balduini; qui famen veram hujus vocis significatio-
remifii, si non desunl rainistri Domini per quos fla- nera non salis assecutus fuisse videtur. Inde inbre-
gellamirii: quia persecutionem patimini non a nobis, tiiareiii Capitulis CaroU Calvi, et apad Hincmarum ia
sed, sicut scriptm est, ab ipsis factis vestris. > Item praefatione libri rv Capitulorum.
cap. 83: t Ad fidem auUus. est cogendus : sed pet
-» »,'•'.'' • ^ .
riTROL. UlTf; t».
 i07 '8. AGOBAfti)i j^iSCbpt tuGDUNENSI§ 10g
i.~.-»
..J3.08«fewj««»«»"">*»"^ -- - J,J. •--.". -."."..
iW— . . ' "- ' H--TT— triii.ii ——fa^—-^

Afl NIBRIDIUMEPISCOPUM NARBQNEMSi-St,

©E CAVENDO eONVIGTU ET S06IETATE JUDAIGA.

- - -»
fiektissimb Patti * NltJfidio Agobarcltis m tfeo A it-l. tefiSsmbliof ammpiere; meam vbtiis,
--,i i i'. imb Ecciesiae
.-
!;(.;>W-JlUfni .Mlii* ,.• ...
*>iitreett)om!ttb « ic^tefMffi saidtem. Dei, non minfmam necessitatein in notitiam perfe-
sl i> lbcbfhni vicinitas <*trfefiiin trafiquiliitas st- fensj et iti qutfius ipse parum Ibftis invenior, vir-
herei, veli^ffi qrilflemffeqli&tiy kfri fiatefnitate tutis yestrae praesidio, quasi scujo validissimo et
j Velt?a tfe alM\o$k', et sive' IMpVivaiis seh iii pii- mufb iiiei^gnaaui, desidefaiis communiri. Sciat
fellBisnCcesiitHtirSlfe, tobsmo s^per vestr* saricti- itaque paternitaifs vestrae revefenda canities, me
' * anrio praseiiii, dttin paroeistiiae nostrae
riifs Iristitni. SH8cftitoiam prohibent interjacentium populos
^Mtit Mifliraa Mrtrtil,Wit vlrBii 8Uttft lit- debita soiiicitiialrie circuiriirem. et si auainhis de-
• BAfcDzn MTM.
a Nibridio, Narbonensi archiepisctfpb; SIBteaah- ultimam legem, UmeUi desidise quorumdara episco-
bati monasterii Crassensis in dicecesi Carcassonensi. pornlh hrmis ISviJTOijiTem; fenbvavft c6nciliuin Tri-
Amplector enim lubens conjecturam clarissimi.viri ,.,Sfenijaiim, sess. 24, cap. 3, de Reformatione. Neque
GuUelmi CatcUi, qui Nibridium et Nifridium nutat B ^P^jl^i^pdp 1P% ^sP"»»^'Tarraconensis synodi
ttfimB itKmqiie hoh*ren.$&&: tNiffithus eiiitti &#« cahon her.'HmHtk.hptflW prbviacias sancitris.eseet,
tJ^nsis Mt:,,Te^riante>CijrblbHsjPb*. fiai feferi- rigriuetqnte^ attiilisseiit pbstefibres fe-
fiae nrmitis adhsesisset CatelJus, si sciVi^et. buiic gii)fe;Jribiian%ii; Itiqttapi, jaon est, o^uin ribnnuUi
hoStruro afchieriiscotJUriiin vetUStissimo,e.Xemptari episc^i, qul qeafli® lfisscitiaqiiersuae pi»tenduiit
liriBrMii I^doVici Pii, aoti Nftfidftam, sed Nlrridiojh oCcuJiatibiies,labOratiifi fiieruft pfo vuibuiijie quid
-ribininafi, et NefftidjttttiJtptid Ai-criinbmih pfae^tiblie pec#cfetit adymp, «iahdneS, IriteJIigefeftt eniiri, si
liBfofrim advefsrSs «pancrara, Ei apj% fgite t&riiSnjes ,-Q'ipjgDfflajsenl, ariidep®ia itijroijieat cba-
ef&sehsi racteseiitlSafbdrieftsis archiepKcijjfeMsj terirptofiBasSahoBum. JaiJe fer|b latirfarida est fe-
&am«fem circa aiinum,*^..Nam ciriistat erijffifttissj:
fcBis-ci&toantS#ain sVnttdus A^lsjranerisis.hm- pkiiriiBtissbks tiffliBi^tebatj^slas c^mahdi
reluV lcrVeJrsrisl ffelnjp epfiijtjpum l%feilehsM;ltt- ($j1|ti9hdfe; Tiec-pjMieii) tohbs-^erant .cMmeuhdi
'mw VCTO M «fflJ^,*iM;^»
hablta feil liWerstis Fel)cSni, #M#-
taSftsijin
^«^toattimeilbrort-lnXlcriiri^ Vixittt
•^m:tblimim. Pbffd NiWidhis 1$$$ di- ^hilbhftrWf^lt Wm Mcm' €triiivj|(igare et
•Miimfs W iMs IpttMate, ri>.S^a^tlx Ja6 pVbTiffifefe Jliahls^^atibiigs^ «)IfjAjSMue,vel
toMf di id ibsrim episibta. Legatus CaTDTiM%iii sprtttegos.augUri&.iiwlfe
Mt hdnb 8.15 fn isittcHro^vi Arelatensi', uha cflra hes stiiTiJitiii^lerifflifim, sittdeat. > fide eiiMi cap.
loahhfe uirifis iitnls aftfc^iscdttb. tiJifeffl)aabttc sub 1'^tt ^5t-eJtts(Syhmi, .jt^iiittuc Ciipitma^CafoTi
l-fifibvicb Pio Hfet %*t^f!^ro;ij^rfSShM^miti8
'in^tibiiem, ifem«ie^ **» bjt>M,prfMtns
: fe#b »M JSfaistgrio pip
Aailnehsi; drfda :fediHitoeSt a in Moab m ftaffi„m^<jtts MtiWii.in hac
Mriss; V»a aUmil-BLilfeaDacherio meriatV B#ie= eriiiugyjiadb sicJ|s^Mhcej)S..': i Eiquanij^cttnque
dictino in notisad.Guibertum abbatemB. MatiaSffie ji%.j^hhh|^^W^^#tiihei,^foc^
* , ,:
•N*rMhtliiiSt|.fl25. ,,
* Io<^f«m mihitB, .1 tntdtttto eijim N^oriem ad fesbnjieatrairiiijistbiiiri.> mhm bmip ei his
rotigiSsitni est via, tit riTiae§ei 230 ni. p. pToteriidi- qria; difcta stiht mkfo m quis CoDi|Jiteii-iilipare inb
tur. Et tamen aUquoties illuc accedebat Agobatrfusi ntiijsisefej)fBh.OTij® mfmi ob Ohas etiiscabiis el-
m-fetet ei pf&ceptb Eudovicl pfo moiiSst-eWbAriia- clsari 'pw^it i hersiffljili visitiitbl* sM alMfeseos.
NaS ki.,. «*«TO,<|fea, |favi% tegrpel, Idm du-
e ifflo prmsenti, HinC epistolM ariilfoT g^l M-atoiiiiii em mvi wimfre pbslit a p^sortali visi-
scriptafri m\s IhitiiM imjfehi Ludbvlci Pii; aSfflfl•" i^ i>trohe;, itgla h&#tittaviSfc cifflii ^ueni excusat
post quam Agobardus faclus est arcliiepiiicbpus Lu$ iriiserSiJHjla eatemijm > m kit C^|fbdo% 1$. v Va-
"iul^as.'' '.'.'.• .,> *rtef.;Mgt |8,|*fei§a, si ahMb c()g4tut a sua
« DebBu«OlRciiudirie.E)pisCot»i enitti teaeritirr cir- diogiij&iwb retjui Ecclesiaevel relpdijlicae,.si miles
Cuinife ^iias fiarofchias,id fest, rfixBcfeses. GoriciliutD rajpt reij^leil, hiffitte.||ais paii-f ai Mq^e profai-
tafr-iccftSis^, cari. S: < Kmtofuth tausa expefientia Tijs; si is gBi Teram pWrttif, e]pcbpttni, fexcedere
-MirlpaBWi t^Hiiife ^bhnuli^s aittfcesatias eccK- jffiei prbVitcii' noh'*a|raverifc raitt qlb<jjuejustas
siiilttWtutas'..m hiiltii Tehi hac, ctiiisiilfllohe dfe- Wt carisasfioh vlMMae diffi-c^sbs; turifcque se-
creiimaiL atM%tt-i^^ eSSstetodmis #rdb sefVettrr, quenduiii saftcti Hilafii eplscotii Kctatifeosll exem-
^ anhals viciWs aB I^ii-opb didfecesesVisilefitar. blutri^ qui, licc-t ei,iiiU dioecesjrii tanjeri Bti&n per
tt %iinSaKfte Ba.fiTi(at rtpfia ffiefit <fe§titiita, of- presiryterog subs ffefebdt. Ita erijiri ipj| dqbfeiiri li-
dMHbae $Miis fe^afafi $*a*i%ikm. i €hncllmm « pf0,huem s-bTUBnsaQtTOtannttm,MOTStuil::« Epi-
Tbtelahurri , can. 55 : t EpiscopuSi Hgf cunctas koptts.tego sujri, inotflriiuiniJalliciirumEcdesiarunj
awfesiS jSaTOcblaSiiHfe stias rief sirigtirosiariribs ire atjjue episcbpbrurij febmmuriidne, licet iu exsiUo,
"htWrlei; flt fei&ilifatWrA ttnatiuasque basilica in re- peririariens et EfecjesiabarfhricBef presfeytefos meos
eomriiufiiofaeratiiStf^^i » SM boStmiarii causae
detentus, aut aUis o«lopatI«MBus impJicatws";B» IB^ ^di^^^t, pj®fi*mil Ms<^nosrre, iriffriiih sive
implere nequiverit, presbyteros probabiles aut dia- Sbsenii r^itM^t-fiBefa potelfetisltaridi dicece-
cones mittat, qui et redditus basilicarum, et repara- sim; tum vero circumeat parochias soaedioeceseos;
iones, et ministrantium vitam inquirant. » guam et cessante necessitate,jHpd quoque cettet quod (an
109 DE CAVENDASOCIETATE JUDAICA. 110
pravata videbantur, pro viribus quas Dei gratia lar- A. bus videntur esse diffusi. Quia qtsatis indignum ac
giebatur, veritatis ratione corrigerem , denunliasse fidei nostrae inconveniens esse videbatur, fiUoslucis
omnibus et praecepisse secundum legem Dei et sao- tenebrarum societate fuscari, et Ecclesiam Ghristi,
ctorum canonum institula, ut se, tanquam veri cul- quam decet sine macula et ruga sponsi ccelestis am-
tores Christianaefidei, omni observantia ab inflde- plexibus pracparari, maculosae,rugosaeac repudiatse
lium consorlio segregarent; non utique genlilium, Synagogae-contuberniodecolorari. Et vere absurdum
h
qui inter nos minime commorantur,a sed Judaeorum, est virginem castam, uni viro Christodesponsalam,
nni in nnstra hae et in nonnullis aliis vicinis urbi- merelricis daDesexDetere.et Der communionemr.ihi
BALUZH.NOT.E.
ctum est pro necetsitate, ut verbis Urbam U utamur npn sint; ut ex Augustino et Uregono Magnoadno-
petitis ex canonibus concilii Clarompntani. Neque tavit Marca in libro m de Coiicbr,dia Sacerdotii et
negaveririi justam safict&mque esse legeni canonis Imperii, cap. 9, § 2 , et lib: vli, cap. 18, § 6. Quod
Toletani. Sed queraadmodura olim Nicaena synoduS conflrroari potest auctOritate ejusdein Augustini sic
quasdam regulas scripto comprehendit, nonnuUas scribenlis ad Januariura in epislola 119, cap. 18:
verbq, ut in concttio Carthaginiensi disseruit Fausti- * f Miror sane quid itavolueris, ut de iis qujevarie
nus episcopiis Poientinus Zozimi papae legatus; sic' per diversa loca observantur, tibi aliqua conscribe-
fbftassissatiusac ihelius fuisset iiullam excusationem B rem; cum et hon sit necessarittm J et ttna iri his sa-
inserere canonibus,.necolor daretur ignaviaequorum- luberrimaregula retinenda sit, utquae non sunt contrai
dam episcoporuin. Quoniam leges ea intentione latas iidem, neque contra bonos niores, et habenl aliquid
sunt, ul profidant, non ut noceant, quemadmodum ad exhortationem vitaemelioris, ubicunque institui
Syhjmachus patpascribit arf Avituni episcbpum Vien- videmus, vel insliiula cognbsclfiitlS, nori sotum non
nensem. . iuiprobemus, sed etiam laudando et imitaiidOsecte-
a Sed Judworum. Vetuerat enim canon 12 concilii mur. > Item auctoritate Alcuini, qui iu Confessione
Veuetici, quod anno 465 habitum est, ne clerici fidei.partein, cap. 17, loqucnsde Ecclesia,,haec ait:
conviviis Judaioruhi intersint. i Omnes deinceps t Constriugitur universali traditiOhe inajoruin riihilo-
clerici Judaeorum convivia evitent, nec eos ad con- minus tola. Priv.ilis verO constitutioniijiis et pro-
vivium quisquam excipiat, quia cum apud Chri- priis informaliouihus unaquaeque,vel pro locorum
stianos cibis communibus nun utantur, iudi-pnuraest varietnte, vel prout cuique^bene visum esl,. subsistit
atqrie sacrilegiim eorum cibos a Chrisliariis sumi; una et regitur. Co. suetudines qiiippe sunt diversaq. Sed
cum ea quaeApostoloperraittente nos suifiiinus, ah eademque est iu ea fi.iei orthbdoxaeiritegfitas. >
illis judicenlur iramunda : ac sic inferiores incipiant Sic Carolus Magnus in Capitulari de non adorandis
esseclerici quam Judaei,si nos quae ab illis apponun- imaginibus, hb.i, cap. 6, exeo excusat dis^ensjpneni
turutamur, illi a fiobis oblata contemnant. > Sed EcclesiaeCallicaiiaea Komaua in ofliciorum celebra-
qnoniarii haec lex solos clericos cOIfipIeclividebaiur, tione, quod consuetudu Ecciesice Gallic^je contrd
valdeque limendum erat ne ea familiaritas cum Ju- fidem i oii esset. Et Lupus Ferrariensis ad Benedi-
da^isnoceret etiam laicis, cano» dein 40 Agathensis Q ctum III papam scribens , consueludines ecclesiasli-
eaunegulam intenuit adversum laicos; quem cano- cas coinraemoral, quaeyariae ip diversis locjs leuen-
neifi exscririiit Agobardus iii capile 5 libri De Judai- tur; oratque ponliflcem tit Aiiuljihum el Ac&ficiim,
cis Superstitibftibus. Sed ipse AgobarduS eam legcrii monachos Feirarietises, quos ea de catiSa Hoinafit
aropliavit edicto, ne quis Chrislianus habitet cuia Lupus millebat, ciiligenler iijstruere veiit; i ut per
Judaeis. Aliud taraen visum fuerat sanctissiroo yiro eos ad nos, iuquit, et ad caeteros.,quosque ,talia ,pie
Eerfeoio Uce.tieensicpiscopo in Gaftia Narbonerisi, quiweiites, ifisliiulio Romana perveiiiat. Siquidem iil
qui cum Judaeis, etiam faciuorosis, coraedehat el hi- qiiihiistuiique ad leligioneni vcl lionestAeMliperiii
bebat,nt eos Christo lucraretur. Undeet suspicionem nenlibus ainbiguilaleni creat varietaS. > Unde patet
Chiideberli Fraucorum regis adversum se excitavit, non iniprobaias quidiui a Lupofuisse diyersa^, iUas
timentis ne familiaritas illa cum Judaes et Saracenis consuetuclines, sed tanien optasse ut omnes Eccicsiae
verieretur in pernieiem regni. Reiri geslam sic nar- esserituriifoitiieS, Sd vilandara hiirilriihi dinljiguita-
rat antiquus auctorVitae ejustlem Ferreoli, haclenus tem. Pra;clare itaque Stephanus TornacenSls episco-
iue litus, quam oiim Tolosaedescripsi ex vetustissimo pus in epislola 1W : i Antiquas Ecclesiarujii consuC-
codiceras. collegii Fuxensis. « Judaeorumvero ita illi tudines, qurn nec rationi nec legi obviant, sancta
cura erait, imo etiara cjtiosopifiio lacerabat, tit come- Romana Ecclesia aut approbare cbtisuevit, aut hoii
dens et bibens cum cis, et monitis dulcibus amari- censuit improbare. > Vide Ralrammim in lib. iv ad*
tudo in eorura raixta morihus obdulcaret, et ad fldem yersus Grajcos, cap. 1, et Ruzeum in Traclatu de
Christi plurimos ex his convertens, baptismi graliam pnEeiriinentia dignitatis archiepiscopalis, privilegio
consequehanlur, et elatos superbia Christo bumiles _" 13. Sed ut ad id unde digressi sumus, liostra, rever-
faciebat; afferens Pharisaeorum accusationem in me- tauir oralio, subilit auctor Vitae sancti Ferreoli:
dfunvqui cuipabant Doininum cum publicanis et i Unde et accusattts apud Yldebertum regem Fran-»
peccatoribus roanducantem atque bibentem; et; si- corum, eo quod cum Judaeis et Saracenis cOmede-
mul Dorainumrespoudentem memorabatdicens: Non ret et biberet, et munera eis donaret. Tunc limens
iudigentqui sani summedko,sed qui male habent.Et: praelatus rex , ne aliquid in fraudenj contra ipsum
Non veni vocurejustos, sed.peccatores, ad pmniten- molireiur, Parisius eum civitate in FranCia in exsi-
tiam. > Praeclare sane, et iuxta mentem Augustini, lium mitti praecepil, IBique per tres annoi in exsU
qui sic ait, apud Gratianum 23, q. 4: i Infldelesnon lium fuit. >
possumus Christo lucrari, si eorttm colloquium vi- ^Vniviro Christo desponsatam.Eb fuit veterunt
tamuset convivium.Unde et Dominus cum publica- oranium persuasio de Chrislo et Ecclesia, ut Chri-
nts et peccatoribus manducavit et bibit. > Unde col- stum Ecclesise sponsum dicerentv Ecclesiani vero
li^i potest non eadem placuisse omnibus provinciis, spnnsam; nec[ue eorum cuiquaro in mentera veriit
et interdura regulas in Africa obtinuisse quae minus Eccles am non esse utiiviram. Unde el Cvpfianus itt
prohabantur a Gailis; rursum , intra Gallias quae- libro De Unilate Ecclesiae,loqueiis de Eeclesia, qualft
dani uni episcopopiaciiisse quae non oranibus place- sponsam Christi matfbmque nostrain vocai, haeC
bant. Et tamen interitn manebat fraternae concordiae ait: i Adulterari non potest sponsa Christi. Iricor-
vinculum, salvaqueeratpaxEcclesiae. In causisenim Tiiptaest, et pudica. Unariidorautfi novit, uhitis ctt-
disciplinae,unaquaequeEcclesia peculiares suas con- bic.ulisanclitateni casto pudoie ctislOditi >Et Augu-
suetudines retinerepotest,quae taraenfidei coutrariae sliuusin serinone 20 eorum quos Sirroondus edidit*
 Oi S. AGOBARDIEPISCOPI LUGDtJNENSIS H2
ac potns ribn solum in diversa flagitia corruere, ve- .A tieipium, eonsortinm bibendi, habitaadi contuber-
rnm etiam fidei periculum sustinere; dum ex fami- nium habere praesumant: ae sub praetextu societatis
liaritate niinia et assidua cohabitatione, aliqui de hajus a simplicitate quidem Christianae fidei exorbi-
grege Christiano sabbatum quidem cum Judaeisco- tent, Judaicis vero fabulis attendentes, inextricabiU-
luut, dieiri vero Dorainicam illicita operatione vio- bus errorum laqueis implicentur; cumque nos nemi-
lant; ncc'[non] et jejunia statula dissolvunt; plerae- nem iUorum humanitate tanta et benignitate, qua
que mulierculae, ancillarum jure, aliaeab ipsfs velut erga eos utimur, ad spiritalem fidei nostrae virlulem
mercenariae detinenlur; uonnullae eliam coTrum- valeamusaddacere, parsaliqua exnostris, dum li-
puntur; omnes vero hujusmOdi vel dominationi, benter carnalibus eorum victibus communicat, spiri-
vel libidini, vel deceptioni eorum In commune pro- talibus epulis capiatur. Hanc etenim divinae legis
stituuntur; adnitentibus in boc ipsum diaboli filiis, providentiam Patres nostri inslitulis canonicis viden-
odiosubdolo.et fallacibus blandimentis; dum se tur esse secuti; quorum nos praeceptis, in quantum
• patriarcharum progeniem, justorum genus, prophe- potuimus, devolis animis obsecuti suraus; pericu-
tarum sobolem superboore proloquuntur; ignoran- . lum scilicet animarum quae nobis coramissaesunt
tibus miseris, qui haec audiunt, quod ipsi eorum pertimescentes, et earum b sanguinein de nostris
prophelaegentem peccatricera, populum gravem ini- B manibusin divino exquirendum judieio formidantes.
quitate, seraen nequam, filios sceleratos, patrem - Tentaverrint porro quidam missi, et c Evrardus
ipsorum Amorrhaeum, matrem Cethaeam, Sodomo- maxime, qui Judaeomm nunc magister est, religio-
rum principes, et Gomorrhae populnm soleant ap- sum hoc opus nostrum destruere, ac sub obtentn
pellare. Sed etilludpariler nescientibus, quod prae- edictorum imperialium labefactare. Quibus nos ne-
cursor DominiJoannes genimina eos dixerit vipera- que ad horam cessimus, ut divinae legis Veritas , et
rum, et ipse Dominus ffequenter illos nunc serpen- sanctorum Patrum constitulio veneranda, immobiU
tes, nunc generationem raalam, pravam, perversam apud nos atque inconvulsa observatione perduret.
atque adulteram vocitarit. Unde et in tanturti erro- Nec vero tam feralibus jussis ausi sumus acquies-
ris pelagns nonnulli ex vnlgaribus ac rusticis ab- cere, aut religiosissimum ac Deo dignum principem
ducuntur, ut hunc solum Dei esse populum, apud quidpiam divinae Iegi contrarium, sacris canonibus
hos piae religionis observantiam, ac multo certio- adversum, saluti Ecclesiaepericulosum, credere po-
rem, quam Uostra sit, fidem, et seducto suspicentur ttiimus praccepisse; cujus ad hoc semper invigilat
animo, et ore impio inter pares et consimiles fa- fidelis industria et pietas admiranda, ut lex Dei
teantnr. ubique servetur, ut canonica instituta perpetua
'
Qiiodmalum cum in plebe nobis commissa vide- G vigeant flrmitate, ut salus ac virtus Ecclesiaelolo
remas excrescere, atqae ia dies siagulos ipsa jara terrarum orbe gloriosius iri dies singulos conva-
coasueludine propagari, studuimus pro viribus la- lescat.
psis mannm porrigere, et errantes animos ad veri- Onde et tn, Pater bcatissime, qui columna nunc
latis Hneamfevocare : aequuincredentes ul quomodo in omnibus et firmamentum domus Dei crederis, sla
ipsis quondam lex Dei praecipiebat ne cum gentibus soper petram ecclesiasticaeobservationis, immobUts,
malrimoniura copularent, neve cum eis commune intrepidus, inconcttssus, floccipendens adversariae
convivinmcelebrirent, ne videlicet per consortia tempestatis yejitos, habres, ac flumina; quae funda-
Buptiamm et, communionera ciborum a divino qoi- mento quidem domus Dei illidi possunt, ipsam vero
dem cultu deficerent, idoiolatriaeautem jugo liberta- subniere non possunt: quia nec portae inferi^ adver-
tem aaimi inclinarent; ita nunc et nosler populus sus eam pravalere queunt. Scientes, itaque, Pater
inhibeatur, ne cam Judaeis infidelibusvesceodi par- venerabilis, omnes qui sub lege sunt, sub malediclo
- BALUZn NOTJE.
adeo aperte sententiam.suam prompsit, ut divinan- J) sub Gregorio X, Romanus pontifex vocatur sponsus
dum noo sitqairfin hac causa senserit. <Ascensurus Ecclesiae; in cap. Vbi periculum. De Elect. in Sexto.
in ccelum, inquit, ipsam rursus Ecclesiam commen- a Palriarcharum progeniem. Vide quaediximus ad
rfaviu Sponsus prbfecturus, sponsam suam amicis librum De lnsolentia Judaeorum.
suis commendavit: non ut amet alupiem ipsorum, > Sanguinem de nottris mambus. Timet Agobar-
sedipsum tanqjiam sponsum, illos tanquam sponsi dus, ne si aniraarum sibi commissarum vigilem ac
amicos, etnon eam;admittant lascivo amore cor- soUicitara curam aori gerat, si ob desidiam negli-
mmpi. > Hinc facium ut Leo IX, pomifex,Romanus, gentiamque suam pereant, earum perditionem de
scribens ad Robertum abbatem Casae-Deiin Arver- manu ejus requirat Deus in judicio divino. Vide no-
nis, rfixerit Christnui esse verum et unum sanctae lasc ad epistolam 79 Lupi Ferrariensis.
Ecclesiae sponsum. Denique sanctus Bernardus haec Evrardus, missus dominicas. Virfe notas ad li-
ad Eugenium UI scripsit m epistola 237: i Superest brum de baptismo Judaicorura mancipiorum.
nt facta hac mutalione lui, ipsa quoque quae tibi A Adversuseam, id esl, Ecclesiara, ex sententia
coramissa est Doraini tui sponsa mutelur in melius, Agobardi, qui sic interpretatur locura illuriiex Evan-
<et]am nequaquam Sarai, sed Sara rfe caetero riomi- gelio Matthaei: Sujter hanc petram wdificabo Eccle-
netur. InteUigequae dico. Dabit enim tibi Dominus siam meam, et portm inferi hottprwvalebunt adversus
intelleclum. Si amicus spons! es, ne dixeris dilectam eam. Varie autem jactatus est hic locus; dumalii
ejusprincipem meam, sed principem, nihU tuum in eum referunt ad petram, id est, Petrum et succes-
ea vindicans, nisi quod pro ea, si oportuerit, eliam sores ejus Romanos pontifices; alii ad petram , id
^iKuinsiQdare debe». > ln coacUiolamen Lugdunensi est," ad coufessionem Petri. Foere qui referrent ad
 H3 LIB. ADVERSUS LEGEM GUNDOBADI. 414
esse, et indutos maledictione, sicut vestimento, quae A et ad vicinos coepiscopos ac fratres cohortationum
inlravit sicut aqua in interiora eorum, et sicut oleum tuarum munimenta transmitte, ut pari omniura con-
in ossa eorum, maledictos quoque in civitate, el ma- sensu et labore communi tanlura hoc malum de
kdictos in agro, maledictos in ingressu, et maledi- Christi Ecclesiis auferatur. lmpleamus Matris EC-
ctos in egressu, maledictum fruclum ventris et terrae clesiae gaudium, unum omnes dicentes, unum sa-
et pecorum eorum, raaledicta eorum cellaria, hor- pientes, unum sentientes, id est, certamen haben-
rea, apothecas, cibos et ipsorum ciborum reliquias, tes, quia et boc benignissimi RedemptOris nostri
nec posse quempiam eOrum ab hoc tam immani desiderium esse cognoscimus ; sccundum qtiod pro
tamque borribili malediclo lesris eripi, nisi per eurii nobis Patrem ipse precatur, dicens : Non pro his
qui pro nobis factus est maledictum. Sciens etiam in autem rogo tantum, sed et pro omnibus qui credi-
eos qui praedicatioaem apostolicam nolunt recipere, iuri sunt per verbum eorum in me , ut omnes unum
non solum nullo eorum utendum, sed el pulverem stnt, sicut tu Pater in me, et ego in le , ut et ipsi
civitalis domus eorum de pedibus excutiendum, re- innobis unum sint. Tanla vero nobis est de parte
missiusque in rfiejudicii Sodomaeet Gomorrhaefutu- vestra fiducia, ul credamus opus hoc vel conatu ve-
rum quam illis, permane et tu in divinae legis obser- slro slaturum, vel veslra, quod absit," remissione
vantia, persiste ia canonicis institutis, tene quos B lapsurum. Deus autem patientiae et solatii det
poles, terre quos potes, noli dicere, nec sinatis quem- nobis idipsum sapere in alterutrum , secunduni
quam fideliumtantis maledictionibus tamque horren- Jesum Christum , ut unanimes uno ore hono-
dis damnationibus_per maledictorum et condemna- rificemus Deum et Patrem Domipi nostri Jesu Chri-
torum profana consortia communicare. Quin potius sti. Amen.
BALUZH NOTvE.
Poiilaciam
uiviK>niiui|nnnm
(|uaiu riimchid
vtu ictu3 fnnAntrl*Piinnr
luuuatio ouu&a nalnnm
|jv»iaiu) tnfoi>iilAn¥\i«*M7olahlint
Oliam int/*rnrPt.al.lAnPTlfl
ATYI*
id est, super se ipsum. Petra enim erat Christus, ut plexiis quoque est Joannes XXI in epistola scripta ad
ait divus Paulus in cap. x Epislplae priniae ad Corin- Jacobum regem Majoricarura, qttaea nobis attno su-
thios. Sed Agobardus non dubitabat quin proinissio periore edita eslpost notas ad Lupum Ferrariensem.
Chrisli respicerel Ecclesiam, adversus quam porlae
*

LIBEB EJUSDEN AD FBIFATUM IMPEBAT9BEM,

ADVERSDS LEGEM GUNDOBADI. ET IMPIA CERTAMINA QVM PER EAM GERUNTUR.

I. Obsecro imperturbabilem mansuetudinem vc- nino ex diversis gentibus, diversis condilionibus, di-
stram, et tranquillissimam prudenliam, domine im- verso sexu, nobilitate, honestate, servilute diversa,
peralor benignissime, ut has quas oflero paginulas C simul dicant uni Deo et Patri oranium : Pater noster,
infaligabiliter legere non dedignemini, in contera- qui es in cmlis, sanctificetur nomen tuum; sicut unum
plationem suromaeet incommutabilis illius Veritatis, Patrem invocantes, itaunam sanctificationem quae-
quae est Christus Dominus noster; rfe cujus diCtiset rentcs, unum regnum postulantes, unam adimpletio-
legibus haec sumpta sunt; quique amanter et vigi- nem voluntatis ejus, sicut fiirin coelo, optantes;
lanter vestrum protegit et juvat imperium. Neque unum sibi panem quoiidianura dari precantes, et
praedicanrfamtranquillitatem vestram offendat, quod omnibus dimitti debita. Neque enim quemqnam do-
minimus omnium exceUentiori hominum haec le- cere potuerunt magistri inundi, lux mundi, sancti
genda praesentat. Neque enim est aliud nisi quod vos apostoli, Dimitte mihi debita mea, aut, et ne me in-
optime et subUraiusnostis. ducas in tentalionem, sid libera me a malo; sed
U. Deus, Dei Filius, homo propter homines fa- D unum pro omnibus, et omnes pro singulis clamare.
ctas, viam salntis demonslrans, et electis discipulis 0 ccelestis fraternilas, o sempiterna concorrfia, o
magisterium vitae commendans, ascensurus ad coe- insecabilis unitas, ab urio auctore derivata, ad unum
los, ait ilUs : Euntes in mundum universurii, prmdi- rerum omnium relata, per quam laetantur cceli, ex-
cate Evangelium omni creaturm. Qui creditierk et sultat terra, riiovetur mare, et plenitudo ejas, gau-
bdptizatus fueril, salvus erit. Et iterura : Ite, docete dent campi, et omnia quse in eis sunt, omnes gen-
omnesgentes, baplizantes eos in nomine Patris , et tes plaudunt manibus, jubilarit Deo in voce exsulta-
Filii, et Spiritus sancti,. docentes eos servare omnia tionis!
quacunque mandavi vobis. Illi autem profecti, prwdi- UI. Et quam decenter, quoniam omnes fratres
caverurit ubique Domino cooperante; annuntiataque effecti, uaum Patrem Deum invocant, servns et do-
est ab eis omni creaturae, id est cunctis nationibus mifius, pauper et dives, indoctus et eruditus, infir-
mundi, una fidesindita per Deum, una spes diffusa mus el fortis, humilis operator et sublimis impera-
per Spiritum sanctum in cordibus credenlium., una tor. Jam nemo alium dedignatnr, nemo sub alio se
charitas nala in oranibus, una voluntas, accensum despicit, nemo super alium extoUitur. Quoniam unns
unum desiderium, tradita uaa oratio; ut omaes om- panis, unnm corpus Christi, imo nnus Christas s«w',
U5 s. AOOB^RPI mmm immwm^ M6
PS$lW"^^HHm;rSi^i «ISWlNteg nosvejerem A.pnitati aliquidab^jstat tanta rfiversitas legum, quanta
|?ilfflPI#S ?Mh et WdHSn^?n°Yum»eum pon solum in sJRfiiiJisregipnibus aut civitatibus, sed
!?H fjt^Ta>fPf "1 ^B^Pffeifl secuijdum imaginep eliam iq mu^lj^ dpmibus ijabeUir. Nam plernmque
•38* .ffll ?r§a?»t fiPfflJ r$ fton ^ gen-filiset ^u- contiiijjif ut siinqj ean| auj. sedeant quinque hoaiiaes
<* §*yr et qpjjus eorHm ^pjfimuncm legem cum altero ha-
.^Rf 9lF°^#io e* pr^PftUwnt» %^'us
^? c ^S^W # PaP8?Nr(!W? Purgu-^dio$t Ala.- liijat exterius, ijj rgjiufjtraasilqriis, cam interiu? in
j^ajmus, servus ejljbjer; sedompia et in omnibus reljj-s perenpibiis una P-Jiristilege leneanfur. Et cura
piirisjiis. Qmnia eniiq iUorum -sunt, sive Paidus, fo-rte contiugit ut omnes sint yeraciler Cliristiani,
f^jveAppllo, sive (J-^phas,sive mundus, sive vita, sive fldei veri|atem amanjes, el iavicem sipi, ut charis-
mprs, siVe praesejijtia, sive futura. O.mniaenim, di- siini, fratres, cre^ant; et nerao alterias testiinpnium
citur iUis, vestra qunt, vqs autetn Christi, Chris(us spejnat, cum se bonis locntionibus aedificanf,si su-
autetn DA. El itepipi; Sicut enim cornus iinum est, bito contigerit aliciii ex ipsis disceptajio jn judiciis,
et membrahabel mu(ta, omnia autem membrqcorvq- nuUum pqterit hab|re teslem de suis charissimis so-
ri$ cum sint tnuti^, ttmpg cprpus sunt; ita et Chri- cii^, cnro quibus sjrnaj gradiejjatuj-; eo quod aoa
ttus. Ijltenimtij uno spiritu omnes «OJJin unum cqrpus recipiatnr testimoniufii alicujus super } £uodoba-
baptizmi sumus, s^ve,Jjdwi, sive gentiles, si,vesjexvi,ij dum, et caetera similia.
tive libert], et unq spyritu qmnes potati surnt^s. Et ne V. Hic mih*isucpurrat, pbsecro, benignissime et
inQdeliter aliquis cum perpaucissimjs se putaret unq sacer imperator, patientia ves^ra; peque jadigaetur
gpiritu potatiiro, dfci^ : Et nemqpqtesttdicere, Domi- nagaaninijtas vestra, quod indignus digna loquor,
nus Jesus, nisi in Spiritu sancto. Divisiones vero et pus llus grancUa,-.quia ppr ista (quae) forsiian
gratiaruro sunt, atque operationum. Idem autem Do- inemendal ilia surit volo pervenire adea quae neces-
minus, et idcm Deus, qui operatur, omnia iri omni- saria et eleemosynaevestrae magnopere apta sont. Si
jjus, a(que idem Spiritus, divictens singuhs prout autem incQagrua sjjnt quaedico, corripiat me jushis
vnh. NuIIus ergo bqruja est hospes et adveoa; serf iii roisericordia, id est, bpnitas vestra, et corripien-
stirit cives sanetorum et domettki Rei, superwdificati tem non prodat. Mihi tamen servo vestro, licet ul-
luper fundamentumapostolorum et prophetarum, ipso timo, tairteri fldeli, incongruum videtur, utChristia-
turnmo arigulari lapide Christo Tesu, iri quo omnis nus de Christiano, ac per hoc frater de fratre testi-
iBdificatio co*m&, tw*M BiJiiiiiiroperWbar^ |W nossit. -^ic-gtenim supra
tmf* %*$*») $
Domino; e( qui erarit longe, fecti sunt prope m san* (bctam esf, oirines uiium Patrem habentes Deum,
euine Christi. Ipse est enim pax nostra, qui fecit fratres sunt, et filii Dei. Hoc etiam Evangelium
utraque unum. Et veraciter dicere possumus, qui fe- C apefte kiquitur! %ibc namque St, cnrii virjustus su-
cit omnia unum, et medium parietem macerim sol- per injastum testificari non permittitur, eo quod
%w* wmHim«?»fpww» {mm wnfatorm m alierius legi^ S(H!sec\,pd,P1risaeculum, qui unius le-
deeteffs. evftcuans, «/".dups eondfil \n semetipsumin gis esse deberent secunihim P,eum. Credo etiam quod
nuUatenus ljaec agan-^ursine daqino il^ijs unitatis et
qtffjiqs yi aa9, corpp$g peo: pejr cruystij,, interfkiens cpncorppratiopji, traaj sjipr^ denjpnstrata est senten-
•WSfcUyiJR% 8eme!tM?'>.i eS Wf*PH WrilidfaWl 1Pfl- tiis apo^fj^. Nijnj si -^ ^ijDjonio repeliendus est
Cj$a^f, ffti iqwge fuom^, e$ pqcent fa qui. prope : aUqui-s, iU^ repeU^bjjrpotius qui alterius fidei vel
qupjfi^ per ip&umhabentqecsssumarnbfiin uno Spi- sectaeest, sed e( illg cum quo Apostolus aec cibum
suiaeve docet djceh|: Si is qui (rater nominatur, est
IV. §i>^rgp Dpminus propterea p^ssus est, v.t in fortikq(or, aut qvqtut, qtst idolk terviens, aut male-
fSj^SP^ §g%fqceret prope eos qui lpnge erant, et djkus, qvtteqrwsut? au^rapax; cum ejusmodi nee ci-
pari^ dijif!oms JaTnsolulu^, et i^erfecja est ininji- bum sumere. Et itejiujn : Quod si qufc nqn. obedit
ciiia ig ijjp, et omnes recanciliati sunt in unqcor^ verbo nostro per epistolam, hunc nolate, neque com-
ptjre D^o, ^t in janUmi.unuip corpu§ e$pcti in^uno mitceam,ini,utiaim ad mensam. Qui oquies, nisi per
1 dAcaat»r»D saiisfactionem p^enjtentiaeregressi fkierint jn corpus
^irihl, Mt^^^l^liS^^^ii^P
Cbristi, sine dub|9 in Q$rpore remanjebunt diabpli,
^* \ QmmS^:WB^mfW^ flMMfiHn»^«. a? per ho$ qruja,\i»tim Wgoq e| cixfete.
y\. HJicprofeclo dehet esse discretio et divisio io-
t^jp;lregnijme\ regnum, id est, Ghristi ef.diaboU, in-
*iJi\ffim§GA si qm tawc taat^ diyinaBoperationis ter ciyitatem Pei et civitatem diabpU, quae faciunt
BAj^UZU)SQ$$,.
q-eantur legis VIDQUJ<> coastricti, yelcposuetuuinano
«rifl qiios niFefiumerat Agobardus, elmidlo plures, moreconnexi, Ttancsenteiitiam.etc. > Hiergoomnes
ffih^ttRh' iriiperlffpafebaht. Eibro vi' Capitiikf., pfopria lege uteb&mT.
" We 'iWta notis ad caput
caift 9-^1: r yoluraus ajtquepraecipimusujojines di- Whuiushari:'-• '*>
%ft»iBtM au-fqjante.su^tJv Jgm, »wm l $undqbjq4umt id egt, Burgundjonero, legOGw-
«juamTranei, Alaraanni, Bajovarii, Saxones, Thu- Jobada viyentem. Ishid enim referri non potest ad
^f^^moim GiW,1^^TOd^unalOne?F'Brittones, ^tiiiiHilSi !ante"s^culis KoV&urn.
Lanjajtorai,l^ascon»ie,BeneventanjvGotJii, Hispani, Itaqueinfra cato. t%Bttr^(^esIntiaivefSrihi
- ' - - •-
VQ-
*&*>$m r&®.$tH&&> <mtth Um^SUBSPHi Yi- «a4)itGuadobadps.
 H3 LB. ADVEBSUS LEGEM GUNDOBADI. 118
daas plebes. Nam clvitas Dei continet popnlnm ac- J v - VDI. Doctrina Christi doeet: Quivuit tecumjudi-
Hpusitionis.civitas diaboUpopuhim perditioais. Qnod eium contendere, et tunicam tuam tollere,temilte ei et
si hjiminibns impossibUe est omnes discernere qui pattium. Et ilerum : Jam quidem dmnino delktum
sint de civitate Dei, qui vero de civitate diaboji, sai- esl, quod judicia habetis. Quare non magis injuriam
"temquos.evidentissime ex fructibus prppriis cpgijo- accipilis? Quate non magis ftaudem patimini Msti e
scphf',. et litterae apostolicaea corpore Christi sepa- contrario dicunt: Pugna securus; quia illum qui tua
fatos docent, rejiciant de testimonio. Quos aiitem repetit, aut contendil, absqoe duhio superabis : et
unVcorporis Christi compago jenet, et pleruinque diviiiurii eis promittmit adjutorium, qni tam contra-
non solum unius corporis membrura, yeram etiam rii existunt evangelicaepietatl. Hincjam ad certamen
unius merobri sunt membra, cur de rnutuo repejlun- audaciter proceditur; ubi rfttocominns veninnt pa-
tur testimonio? Quaeutilitas est, ut propter a legem rati, ut se invicem crebris ictibus caedant pro talibus
• ^iiam dicunt Gundpbadara, cujus auctor exstitit rebus, quas multo mifius amare debuerant, quam se
1 homo haereticus, et fldei catholice vehementer ini- ipsos adinvicem. Nam eum quem occidere aut supe-
micos (cuius legis homjnes c siipt perDtjuci), npn rare ctipit, jussus est ut diligat sicut se ipsum, g rei-
possit super illum lestificari alter etjam Jjonus phri- * culas illas pro quibus contendit, arbitrari ut ster-
sijanus? Ex qua re oritur res yalde ahsurda, lit $i cora, ut Chrisluin lucrifaceret. Ubi tunc est charitas,
aliquis eorum in ccetu pppuli au.t etiam iq mercato sine qua perfeclus interpres omnium linguarum an-
publieo commiserit alfquam prayitatem, non c.par- gelorum et hominum eflicitur velut aes sonans aut
guatur testibus, sed d sfnatur perjurare, tanquam cyrabalum tinnieiis; sine qua perfectus propbeta,- et
pon fuerint per quos veritas posset agnosci. Hic eruditissinius doctor, et ex fide miraculis coruscans,
inaoifeste apparetdamnosani essedamnabilemlegem. nihil est, sine qua largitas eleemosynaruro, et acer-
"YIl. Si auiem placeret domino nostro sapientis- bitas marlyrii nihil prodest? Mililes Chrisli, qui hanc
simo imperatori, ut eos transferret ad legem Franco- veraciter habuerunt, subdiderunt in flde mundum
iriim; et ipsi nojiilipres efljcerentur, ete haec regi<j Christo, sed moriendo, nori occidendo.
ab squaloribus miseriarum quautulumcunque aufilc-
IX. Quando erat pubUca contentio de veritate re-
waretur. Horum enim causa accidit ut frequenter
mon solum valentes viribus, sed etiaro infirmi et se- (igionis, cum alii putarent colendara pro Deo crealu-
anesf lacessantur ad certamen etpugnam, etiamprb ram quamlibet, aUi rfocerent solura Creatorem co-
vilissimis rebus : quibus feralibus certaminibus con- lenduoi; illi fuerunt victores qui occisi sunt, nou
tinguat homicidia injusta, et crudeles ac perversi qui occiderunt; veritas moriendo declarata est, non
eventus judiciorum, non sine amissione fidei et cha- " occidendo; testes veritatis moriendo creverunt, as-
ritatis, ac pietatis, dum putant Deum iUi adesse qui sertores autem iniquitatis occidendo perierunt. Nara
potuerit fratrem suum superare, et in profundum si in hac vita semper innocentes essent victores, et
miseriariim dejicere. Hic est pessimus error, etordo noxii vincerentur, non Pharao occidisset Josiam, sed
«onfusus, ut pro talibus perversitatibus et Scriptura Josias Pharaonem ; non Joannem Herodes, sed He-
•veritatis contenmatur, et concordia Christiana dis- rodem Joannes. Nec sancta Ula civitas Hiernsalem
pereat, et de Deo, qui natura bonus est, tam indi- temporibus gratiae, innumerabilibus turbis mona-
gna seatiatur, ut faveat rapacibus, et adversetur mi- chorum, clericorum et cseterorum fldelium illustris,
seris. t Saracenis subjiceretur, sicut et aliaecivitates et

BALUZQNOTiE.
a Legem Gundobadam, cujus auctor Gundobadus cap. 22; et a Gratiano 22, q. 5, cap. Parvuli.
Burgundionum in Gallia rex, Magni Clodovaeico- o Bmc regio, Lugdunensi<(.Nam eahtebatur lege
aevus.Hic euim, ut Gregorius Turonensis est auctor, Gundobada,quod Lugdiiuura esset civitas regni Bur-
i Burgundionibus leges mitiores instituit, ne Boma- T) gundici.
nps opprimerent. >Yerum quae tum fortassis bona *r f Lacessantur adcertamen, Damoat monomachjam,
Visafuerat lexGundobada, nonnullis piis viris aevi id est, dueUum privatum.ad ' ' detliiferidasliles instftu-
visa est infqua. tum a Gundobado. : t! •
Agobardici
b Homo hwrelkus. Gundobadus enjm erat Aria- s Rekulas Utat.. Jam antea in praefatione ad Lu-
nus. Sed tamen puputgit iDum aliquando cupido ap- pum monujuius corrupl-AWhp.cloco esse editionem
dfcandi errofem suttm', ad66 ut ab AvitoTieari.erisi Massdni, quaipro reiculds habet recusias; cttiti ta-
episcopo persuasus impiam esse Arianorum seetaui, tnen in codioe antiquo, quo Massonus utebatur, di-
clam ut ch.rismarelur expetjerit. ¥icit tamen metus serle scriptum sit rekulas, ut ante me monuit vir
populi. Itaque < usque ad exitum Vitae auaein jfeic clarissiraus Franciscus Juretus in ao.tis ad epistolam
insania perduravit, nec pubUce aequalitatew Tfinita- 91 Ivonis Carnotensis. Varie' autem scribitur haec
tis yoluit con.fiteri>, utGregoriUs TurOneasisait ia vox in libris antiqujs. Nam hic apud Agobardum, in
libro ii Hist. Fraricor., cap. 31. Vila sancti Licinii episcopi a Duches-
c Sunt perpauct. firgo nondum prorsus esstincta ' nio edita, itemqueAndegavorum
alibi, scribitur retculas; apud
erat in iltis regjonibus perfidia Arianorum, tametsi Salvianura vero et aUosaon uno loco rescuias; de-
admodum pauciessent. mum aUbi reeulas. Vide, si Ijtbet, Juretum ftd eam
d Sinatur petjurare. Libro i Capitular., cap, §J;
' >> dixicnus epistolamlvonis.
« Et ut paryuli, qui sine rationabui aetate surit, non quam Saraeenit subjkeretur, mmjnun HJerusaJjim.
coga^tur jurare, siciit Guaebjodignj faciunt; » quae -Gontigerat aute^n istud ante duo^itos fcrrae airao»
pars hujus capitis refertur ab Ivone parte xu. quara liber iste «criberetur. Omaeem eaiip Saracft.
- «9 S. AGOBARDIEPISCOPI LUGDUNENSIS 120
regiones; nec » Roma Gothis, b paganis et haereti- A quoadutque veniat Dominus, qui et illuminabit abi-
cis simul; nec c Italja Langobardis : el multa hujus- condita tenebrarum, et manifestabit consilia cordium.
niodi. Non haec idcirco dicimus ut negemus pro- Concedit tamen judicare inter fralres, ut conlentio-
videnliam Dei aliquando absolvere innoeentem, et nes sopiantur.
damnare noxios: sed quia nullatenus statutum est X. Sed utilitas judiciorum constat in discussione
a Deo ut baec io omnibus fiat, nisi extremo judicio. causarum et
suhtilitate investigationum,;sicuti etSa-
Et quia lalia certaraina, vehemenler contraria sunt lomon
fecisse legitar in eontentione duarum mere-
siraplicitatiet pietali Chrislianae, et doctrinaeevan- tricum: cujns et petitio propterea piacuit Deo, quia
gelicae riiniis adversa, absit a mente Christiana nt aon petivit divitias aut dies
adversa hujus muadi conflictfbqs quaerat evadere, et ad discernendum multos, sed sapientiam
judicium. SicetDaniel adhucpuer,
gaudia ejus certaminibus adipisci. Cum e contrario suscitante Deo spfritura ejus, jtidicavit duos iniquos
intra sacra missarum solemnia frequenter deprece-
judices prudenti subtilitate, per quam liberata est et
mur Dominum ut tribuat nobis pro amore suo pro- beata Susanna de
injusta jlamnatione. Nam si baec
spera mundi despicere, et nulla ejus adversa formi- duo judicia
temporibus nostris pervenirent, quid
dare, decet omnino mehtem Christianam cnin ti- judices dicerent, fadle est advertere, ante quos
more et tremore, secundum Apostolum, suara salu--1 maxime
perjuria aut munera finem rebus imponunt.
tero operari, et mente ad futura transire, nec in Quanla autera necessaria sit
integritas judiciorum
praesentibus-rebus sensum figere;. qttoniam occul- regnis et gentibus, Scriptura testatur, dicens:
tissima Dei dispensatione varii sunt in praesenti Regnum a gente ingentem
transfertur propter inju-
tempore rerura eventus, sicul et sacra Scriptura te- ttitias, et injurias, et contumelias. et diversos dolot
stalur : Sunt justi quibus multa proveniunt, quasi (Eccli, x, 8). Quaeorania plus
quam incaeteris gen-
opera egerint impiorum; et sunt impii qui itasecuri tibus abundant inter •>Gundobados, apud quorum
sunt quasi juslorum facta habeant. Et iterum : Et- legem non licet discussione aut veracium testimonio
enim quia non profettut cito cqntta malos sententia, causas terminare ; eo quod libuerit, armis commi-
absque ullo timore fitii hominum petpelrant mala. Et nari liceat, ne infirmior sua retinere aut reposcere
iierum: Sunt justi atque sapientes, et opera eorum in audeat, tanquam veritas armis manifeslari
egeat:
manuDei: et tdmen nescit homo, utfum amore an quod nulla auctoritas, nulla ratio credere sinit.
odio dignus sit; sed omnia in futuro servantur in-
certai eo quod universa wque veniant jutio et impio, XI. Valet etiam ad baac rem subtiliter cooside-
bono et malo, mundo et immundo, immolanti victi- randam. illud quod ia lfbro Judicum refertur. Cum
mas et sacrificia contemnenti. Sicut borius,tic et pec- J enim qoidam in Gabaa civitate, de tribu Benjamin,
catbr i ut petjwuS, itd etille quiverum dejerat. Hoc commistssent iramane flagitium super mttliere cujus-
est pesshnum inter omnia quas sub sole fiunt, quia datolevitis, et corigregarentur universaetribus Israel
eadem cunctis eveniunt. Vnde et corda filiorum homi- ad hoc facinus puniendum, collecta est etiam tota
num implentut malitia et contemptu in vita sua, et tribus Benjamin in praedicta civitate Gabaa ad de-
nost hwcdd inferos dedueuntut (Eccte.tx, 1-3). Et fendenduin peccatum illorum. Filii ergo Israel con-
iterum: Vetti me ad aiiud, vidique necvelocium esse suluerunt in primis Dominum in Silo, et interroga-
cursum, nec fortium beilum, nec sapientium panem, verunt quis esse deberet princeps certaminis. Qui-
nee doctorum divitias, nec qrtificum gratiam, sedtem- bus respondit Doroinus : Judas sit dux vester. Sta-
pus casumquein omnibus. Nescit homo finem suum. timque ut cocperunt urbem expugnare, occisasunt
Sed skut pisces capiuntur hamo, et sicut aves com- ex eis viginti rfuo millia virorum. Deinde fleverunt
prehenduniur laqueo ; tk capiuntur hominestempore coram Domino usque ad noctem; et inlerrogave-
malo, cum eis extemplo supervenerit (Ibid., v. U, runteum utruin deberent procedere ad dimicandum
12). Non enim eslin priesenti meritorum retributio, contra filios Benjamin, an non ? Quibus respondit
sed in futuro. Non oportet mentem fidelem suspicari Dominus: AscendUead eos, et inite certamen. QQO
quod omnipotens Deus occulta hominum in praesenti inito, prostrata ex eis decem et octo mUUa. Quam-
vita per d aquam calidam aut ferrum revelari velit: obrem venefunt iterum in domum Dei, et sedentes
qaanto minus per crudelia certamina ? Propter quod flebant coram Domino, jejunaveruntque usque ad
Apostolus praecipit de occultis rebus non iudicandum, vesperam, et obtulerunt sacriflcia; et iterura proce-
; BALUZH NOTJE.
fiorum ducem cepisse sanctam civitatem anno 636 post Romam eepenmt, partim paganos fuisse, par-
ex Theophane ahisque dociiit illustrfss. cardinalis -tim haereticos.
r « Itatia Langobardis. Contigisse id aano Christi
Barbfiius, qriem consule.
a Roma Gothis, capta nimirum ab Alarico rege 568 duce Albeino Langobardorum rege probat Ba-
Gothorum, qui victor tjrberiJ ingressus est anno 410 ronius. * Aqudm calidam.
ixl Kal. Septembris, ut ostendit idem Baronius. Dejudicio aouaecalidaeet ferri
-b Pagank et hmretkis. Loquitur de Gothis. Nam iguiti vide Frarnfiscum Pitboeum in Glossario ad li-
qaia Radagaisus Gothorum rex, erat paganus, eoque bros Capitularium, Juretum in observationibus ad
interfecto, reliquiae exercitns illius, qoihaad dubie ep. 74 lvonis Carnotensis, Sirmoridum in notis ad
ex pagatiisconstabat, ad Alaricum transiere, homi- Goffridum Vihdociriensem, lib. III, ep. 38.
hetu quidem Christianum , sed Arianae perfldiae se- « Gundobados, id est, Burgundiones ut dictum e$t
Ctatorem; manifestum est Gothos, qui non multo ad caput quartum hujus Ubri.
 121 LIB. ADVERSUS LEGEM GUNDOBADI. 122
dentes ad certamen, interfecerunt omnem tribum A ab illis excogitata est qui non solom non ora-
Benjarain, praeter illos sexcentos viros. Quis in tali banl, sed eliam b blasphemabant sapientiam Dei.
facto non obstupescat ? Quis non vehementer expa- XII. Huc accedit aliud quod pia consideratione
vescat judicium Dei frequenter occullum, nunquam dignum videtur, « de caaonibus scilicet Gallicanis,
injustuni? Certe fiUi Israel mandatum legis habe- qui quasi superflui aut inutiles a quibusdam respuun-
bant, ut scelera punirent, facinora vindicarent; et tur; eo quod d neoterici Romani eos non commen-
oon solo mandato legis confisi snnt, sed etiam oran- daverint, cum antiqui relupose eos venerati sint;
tes Dominuminterrogaverunl; et eo praecipienle, ad quoniam venerandi et sancti viri eos ediderunt,
cerlamen processemnt: et tamen multo plures ex quorum vitam et sanctitatem crebra miracula com-
eis occisi sunt antea, et postea punierunt flagitio- mendarunt. Nemo unquam fiiit qui tanta sanctorum
sos; si tamen ipsi inter sexcentos noa remanserunt. per GaUias episcoporum audire poluerit, quanta per
Cura haecomnia ita sint, qnis est tam temerarius ut singula Ioca lilteris mandata et relatu posteris reli-
credat, si duo a prO uno asioo molino, aut quidquid cta reperta sunt. Et revera, si secundum dictum Do-
sit etiam vilius, contendanf, non possit alter cadere, minicum, ubi duo vel tres congregati fuerinl in no-
cujus illud esse rfebere putatur, cum forte aut multa mine ejus, ibi est Dominus in medio eorum ; quanto
aut majora existant peccata ejus quam alterius, -pro B magis ubi viginti, aut triginta multo amplius congre-
quibus puniendus sit ? Vere hpc non est lex, sed gati fuerint, non solum in noraine Domini, sed insu-
nex: qpaemaxime praeterea contemnenda est,- quia per etiam flde praedili, sapientia iUustres, vita clari,
k BALUZH NOTiE
V. » Pro uno asino molino, id est, qui laborat ad mo synodo Valentina evidenter agnoscitur, >
^* lam, ut dicet in fine libri De Modo Regiminis Eccle- piscopoei
Manifeslum est enim hic agi de synodo Toletana x,
siastici. in qna dejecius est Potaroius episcopus Bracarensis.
i>Blasphemabant, id est, vituperabant. Augusti- Nam quod de synodo Valentina ait, respicit ad ca-
nus in libro De Opere Monachoruni, cap. 28 : < Sut i nonem quarlum synodi Yalentina?quae anno 374 ha-
generali nomine monachonim, yestrum propositunii bila est in provincia Viennensi. Iisdem canonibus
blaspbematur. > Gregorius Turonensis, lib. vi, cap, Gallicanis usam olim esse Angliam, ut quae in vici-
46, loquens de rege Chilperico : <Causas pauperumi no esset, colligi potest ex synodo Herodfordiensi
exosas batebat, sacerdotes Dominiassidue blasphe- habita anno 672. Nani librum canonum in ea synodo
mabat.» Vita sancti Leodegarii edita a Ducbesriio,i prolatum, haud aUum fuissequam codicem canoiium
cap. 12: < Etenim cum Ebroinus crudelis de supra- EcclesiaeGaUicanaeprobari posse certis testimoniis
diclis rebus suum satiasset furorem, rursum occa- babeo persuasum, ut aUas fortasse pluribus os-
siones ccepit exqoirere ut blasphemiam suae crudeli- p tendam.
tatis Valeret ab oculis Humanis auferre. > Gestai *- <iNeoterici Romani. SuggillatirridetqueAgobardus
Dagoberti I, Francorum regis, cap. 46, ubi agitttr d(i Romanos sui teroporis, veteris Ecclesiae mores ad
ingentibus Eganis virtutibus: < Taiitummodo a plu-1 suos detorquere cupientes, atque eb eam causam
rimisblasphemabatur, eo quod esset avaritiaededitus. i conteranentes Gallicanos canones, quod eos neote-
Libro v Capitularium, cap. 170 : < Episcopos etsa- * rici Roraani non commendaverint. Cui criminationi
cerdotes, quibns omnis terra. caput inclinat, pei sic respondet Agobardus aliam fuisse mentem vete-
quos et nostrum pollet imperittm, admodum hono rum Romanorum, qui canones illos religiose vene-
rari et venerari oranes monemus; nec eos lacerarf , rali sunt. Potuisset igitur optimo jure adversus eos
aut blasphemari, vel detrabi a quoquam volumus. ii uli eodem telo, quod postea adversus Graecosvibra-
Libro VII, cap. 142 : .< Is qui in blasphemiam alte- vit Ratramnus monachus Corbeiensis in libro iv
rius cantica composuerit, vel qui cantaverit ea, extfai adversus Graecos, cap. 3. < Unde mirandum, inquit,
ordinem Vindicetur. > Annales Metenses ad annun i quae sit ista novis sapientibus prudentia, non ac-
865 : < Adjecefunt iasuper multa alia, blasphemaa-- quiescere quod sui probantur majores acquievisse.»
tes eumdem papara. > Hinc vox Gallica bldmer,, Itaqtte qui sancti olim eranl Romanorum mores, re-
quae vituperare significat: quae dein et ipsa versai verentiamque universi orbis huic populo conciliave-
est in contumeliam Dei. Vidimus enim olira Tutela! rant, jam verlerant in contemptum. Sic de saeculo
vetustura codicem ms. in quo continebantur actai suo conquerilur etiara Gerbertus in epistola 40 :
lftis qaae de cathedra Tutelensi erat inter Guichar- < Romanorum mores roundus perhorrescit. > Atque
dum rfe Combornioabbatem Usercensem et Ladovi'- id ex eo factum est, opinor, quod qui in observatione
cum de Albuconio priorem de Morlagnia anno 1-457, >D canonum caeteris per orbem Christianis exemplo
Nam Carolus Petitus serviens regius ait in Actis a sc! esse debebant, omnium impudentissime eos cOncul-
tum confectis, fratris filium ejusdem Guicbardi sibii cabant. Neque vero ego id dico, sed Ratberius Ve-
multttm obstitisse ne quoddam senatus Parisiensu i ronensis episcOpus in parte n De Contemplu Cano-
arreslum latum adversus Guichardum faceret pa- num tomo II Spicile^ii domnr Lucae Dacherii, pag.
Iain, minitantem etiam ac blasphemantem Crealo-- 188: < Quacrat ei ahquis, cur prae caeteris genlibus
rem, Caroli adjutorumque ejus facinus • inultum nori baptismo renatis, contemptores canonicae legis et vi-
fore, eorumque caede-expiandum. Haeesunt verbai lipensores clericorum sint magis Ilalici ? > et infra
Caroli: Disant ledit neveudHceluyabbi, en habit d'es-- pag. 190 : < Quorsum tamen htec detrahendi avida
cuyer, blasmant noslre Createur, qu'il y en auroit d<! aemulorum si requirat invidia? Nimirum ut quod in-
mors et de tutt sur les carreaux.
'' » De notescere nequiverunt praemissa, demonstrent ter-
canonibus Gallkanis. Magna semper apucI mino proxima. Nempe ut patefieret quacrenti, unde
majores nostros fuit reverentia canonum GaUieano- iste, id est hodiernus, praevaluerit canonum sanc-
ruro; et non solum apud GaUps, sed et apurfHispa- torum tam universalis contemptus. Ad hoc perven-
nos quoque, utobservatum est a Viris erudilissimis. tum nostra est inquisitione atque indagatum, corum
Certe Canonum Gallicanorum nomine veniebanl! contigisse sine dubio culpa, qui crim eos legant
ctiam liispani, ut patet ex Hincmaro in cap. 36 pos- atque iuteiligant, pro niliilo ducunt. > Vide rursum
terioris operis adversus Gothescalcura : < Serfet ir i notas ad caput 20 libri De Dispensatiohe Ecclesias-
OaUicaniscanonibus de Potamio Braccarense archie-' ticarum Rerum.
 l$5 S. AGOBARDIEPISCOPI LUGDUNENSIS 124
sanctitate reverendi, signis et prodigiis formidandi ? Ahaeretici Iex attente, quasi a Deo data, tenetur.
Neque hoc idcirco dicitur, ut passim omniura epi- XIII. Temporibtts praedicti Gundobadi regis Bur-
gcopalium coriyeiituumsp.nctiones«aequaliaueioritate gundtonum, fuitin ufbe Vienna saiictus episcopns
reclpiendae credantuf, ut JSficseiil,C^alcedcmensis, Avitus nominej ftde catnolfcus, elOqiieritiafecunrfis-
et caeterbrum generalium ei tptfus mundi consensu simus, ingenio acerrimus, sacrarum Scnpturarum
coiigregatorum et receptorum. Sed quia cpngrua expositor suavissimus, iitterarum etiam saeculariura
veneratiqne pro causis Mcessarlis, guarum defifii- doctissimus, el in mfelris facillimus, sicut et ejus
tiories |n illis genefaiibus non invenidntnr, fldes sit Opera testantur: qiii cum eodem Gundobado fre-
eis adhibenda feligioriedebita; et meiius sit unicui- qnenteri< de flde altlrcans, et c dialogos in praesenti
qrie eorura sequi auctoritalem, quam proprium sen- cofificiens, et-i epistolis absenti fesppndens, plura
gum;etsine aliquo dolore transiri liori possit, curii et clara Ingenii STtlet yiftutis opera reliquit: qui
definiliones multorum et sanctorum atque cathoti- ipsoe GundobadoIn siia perlidia perdito, successo-
corum praetefmittantur, et unius Guridobadi regis rem ejus < Sigismurirfurafegem ad fidem cathoUcam
BALUZU NOT^E.
a $quali quctorifqfe. Aj( concilia regipnajia, auj Bnamque, cum ipaiprdopus efsfit, duxerat ijxorem
provincialia,'curasmodi sunt GaUicana, non es.se de prosapia sangti jffijdsjpondj 1 rfgis Burgundiae. >
tantae*afictoritans acT gerieralia tolitis' inufidi, sed Serf mlpfer vfr cfarisslmus Adriahus Talesfus in pu-
taraen congrua veaeratisifie stsclpienda, qiiodsimip- blicum" emi^it PaSSfefuemsancri Sigismundi, ab au-
tum videri potestex Auguslino in libro n De Baptisipo ctore, ul ipse putat, aequali ac monacho forsitan
cap. 3 : < Ipsa concilia, inquil, quae per singulas re- Agaiinerisi compositam : ex qua apparet hunc princi-
gjones vel provinciasfiunt, plenaiioruin conci[iorum peii), a{Jlictis pmnjno rebus suis, ex Burgundia in
auctoritati, quae flunt ex univefso pfh|i Cbristjano, mohJlea'qij^4iiftV'%i yffl-e&alllsnOifieiierat, au-
sine uliis anibagi-bjii-pcedjjnt. > Vetus auctdr in .
prse- fugisse, ibique monachum fuisse factuiri, utseho-
latiiJne.ipoI&iUoiHscaaonuril, pastqugm Joculns est stium sjrorum iromanifuti suhtrahpret; sedaffofum-
de quatuor 'fotici^ni oeciiiiicjnicis,haec ait: < ^erf et rfanit|ui-|iiri!jJQpilW ^rfirfiafiictttiii q\ fexrasfa re-
si qua itunt conctlia^via! saficti Patres Spiritii Dei t^Kefe^, '^fecie pie/sip,' Aaefam auterii ipsa
pleni sanxerimt, post istorum quatilor auctoritatem aqctqris Verha. t" Jgjfc Cttiij Er^nci plurima perie
manent sta^ij^a. >'Ejt pqst iUurij, ?esse episcopus rp|ha 4eva^-aVent,^aWai*httique jirfies vehementer
Ambiaiiefisis ra -epistqla ad dioecesanossuos. < Si depbpiijijriftnturjjta iit miiTxitudomaxima Burgun-
qua y§ffi'ali?. ^flcjtfa sanctpfum patrum, prp pecesr diopilWff^ncis se fex%r-ef: tuhc*sanc;ta?Sigisjhiiii-
sntf.%gftqsarij^, pleija gpiritu Jtteiiri uijuro con^re- dus Virfiejps se Jiiripfnrfe6osiBguStari,VeresalBs'ifaon-
>
g^la sanxertjnt, custodierida et recipienda. Hinc- tem Ipxpctiil, et adjns^ar'Vpiih Thesbitis, qqatehus
marus IriopusculiiLv, Capltulorbm cap.25: <Si <JU* crurfelissimaegeritistpirftaricari? ferifatem. evaderet,
s^unt aufero congijk a sanctis Patribus uisjtijtuta,pu sifigulariter hs^i^|s'';ipjffl|; quia sibi imminebat
pj^it ijqifjuqr -fo-^-jjibyijinattctoritatem cusiodjeijda discfiinen vitai, juxta mi|a qnod eg^egius pfaedica-
eI ohs§rvain$i decfeyit; > i^ 6st, papa Gejasiu^, cu- tor de suis tribiiJationjbug scrjbeas aif: Perkulis in
jus haec sjjnj ye.rbaf: < §ed et sj qua suat coiicilia a falsis fratribtis. TJJ|ICd?yersp iapdri Burgunrfioiies
sancfis j-fatribtjs haijteiuis instituta, post' istoruro necessitate jriagis qhijm VoJuritaleFrancis se6x in-
quatuor %ttc|ofitat-?m etiam custodienda et reci- tegro dederiirit; prd&jt^tes'sapcfi-ssiriium virum
pjenda manrfamus ei rfecerpiriius. > Vide Marcam Sigismiiri.rfunj,princip^fij saurii, perquirere, et eis
in iibro iii t)_eCpucordia Saeerdotfi et Imperii cap. vincftinj iradere. tlac proriiissionfeaudita, sanctus
Vir Sisrjsnjuriiiuscomperia eorpm riequitia caesariem
i De fd,e altercans. Earum altercalionum, ut vo- capijis. sni tijto^|t, <$ sseai Iaicali vestitu in reli-
cat Agobardus, uijapi nuper edidft domqus f ucas gionls ip^vjihpituri). (Jui dum jrisupradiclo loco
Dacherius JJJtopjo ¥'SplcUe-^ii, pag. JlO et sequen- jejjjiiis peneet yigi^ispacej^iijis quiesceretibidem,
tibus. AJterius yej^o altercationis cum Gundobado pauci ex Burgundipni^us ad ipsum cOnvenientes
me-mjnii ips? Avitus'inepislpla 21, quae data est ad quasi causa anJbr^;M'sffliulcra sjjnctorum marty-
domoum Sigismun^unj regem, Gundobadi fllium. rum sufe quadani cuslocia kteriter perducere promi-
< Cunj praesenti^jn vesstrap, inquit, Deo largienle serunt. Cumque ad craiisiiras ipsiqs Agaunensis mo-
meruero, per nie seriem toUus .altercationfs expo- nasterii pefveij|ss|pt aK&iiia Burgunrfionum iina
aam. > ciiin iTraricjs,adKs^ar J|udifc prooj'toris Christi Bur-
4 Dialogos. Uniqsistor^pDialogprumfrajjinentum guridiqnfesjn euiri jWnus ijyecefurii',' et vmcttim ca-
ahijd habemus epri^ervalum ab Agojjafqo jn libro de V tenjs> Sed itTadideriinltFfaricis, eorumque regi ClOdome-
Picturis sivelia^gii)ib,us,'<iap.^ ro.' uhinara taridera geutiura situs fuerit mons
- * Epis(qlis. absetfi respondens. Exstant omnino ijie, iri quo Sjgisjmi^^s latere cupiit, ignofum re-
oeto Aviti ^p^tqjae'ad Gundobadura regem, omnes hquit hic •ajjj^t^r» "Et proijaliiic?e^ ialierias teffas
feriae <tecausi relkroiiji.?.%ypei yerp aJiam qaoqiie petiisse Sfgisiriuridum, ac procul a GaUia dissitas;
reperi io ypteri cgmee ms. cfarissimi viri Petri ne si in vicino coiisisteret, deprehenderetur. Itaque
Marnsesi| seBniftrig,firatj^rippolitani; quam, quorf ijj Hispaniam Taffacpj^nsepi, haqd procul Barci-
nomjum erfita stt, et ulifis. esse potest a^versus none. secessisse in moniera Signiuni, constanS illic
detortaS quorurodaffl iuterpretationes, "edere visurii tradiUo est, quodam etiam carmine c^nsecrata;
est oppovtanum POStnotas a-^tras in AppendiceAc- quod Ucet ip historicis rebus rau.Uuni'abefret, evin-
torum tfeterum,iit.'%.;'.' cere taiheri videluf ig Jjoc'sec.e§su habitasse Sigis-
? GwdobadQ iriiuq verfidiq perditq. Gregorittg, {nnndunj, dpnec | su^ r^j|Mtu| ist.^Serf operae
Turon. lib. u, cap 34; lo^iftns iq (iuadoljajq. < Ist^ i PKetiumpst, ripn (^rijiep quiuein iilud describere,
iUeratijwe coitfqgns, asaJjie ayl ep*m ^&W W vulgaii' Iihgu^ C^talaJK/caMjrjptum, sed historiam
hac
- *.ins^nia pgrd^ravit. » ip eo descripjajn edjii%je|e verbisnostris. inic ergri
SigkmundmM rejgem,-C^indqhadifi|iuaj, pruig, habetur, isanctuin ma|wrei9 Sigismijndum, sive Sa-
wt sequeos'aetas putavit, sauctissimuia, adeoquei gmundum, ut nimc yoeaiit, Burgundioiiuin regis fi-
pidrticfeconsecratuaj. Uride in yetegi togioc^tq his- puni, cmii ariixp ae-^tjig^ae'qiuhto decimo a spina
torico, quod Christianus Urstisius eqi«|,; ac posj; quadamvulrius accegis^ei, puljam ei medendo ope-
eum Duchesnius, sanctus dicitur : < Letiaegisusi rairi esse raagis idoaeam existimasse, quam si, sae-
*8S LIB. ADVER8US LEGEM GUNDOBADI. 126
convertft » ; in cujus conversfone b rccitavit homi- A de quo agitur sorte dilata m partem victam, illa ma-
liam in populo sensuum suayi(afe 'p}enjssiii^am, ej gis peccata quae non recolij vindicentur, et pereat
verborum compositjone dulcissimam. Quid iste ve- ei praesentis causae meritum pro debilo peceatorum.
nerandus et sanctus vir saepedictoGundobadode su- Quid cum armatum latronero simplex viator iucur-
pradictis certaiaini{>nsjespondc.rit, audia|, si pla- rit, et sjne ullius decliiralione juijifciiaut cedens nu-
cet, benignilas veslra. Cura de his inter utrumque datur, aut punilur resistens, donec et praedo ipse in
sermo esset, et beatus Avitus talia certamina repre- alio conflictu, in qqo bpnaip -sibicap$am jujJicari
henderet, respondit ieiGundobadus: < Quid est quod optat, pro ista ma^is judicatqs intereai ? Qiiid jam
inter regna ef gentes.vel etiam intcr personas saepe de illa singularium certajninum ambiguitate dica-
singulas, diririiendae praeliis causae divino judicio mus, quanj freqitenler iriter gentes quietas ftiror
committuntur; et ei maxime parti cui justitia com- personalis exsequitur, cum super quacunque repe-
petit, victoria succedit ? > Ad quod beatus Avitus titione bellantes ambo nonnunquarii animas juste
intuUt diceris : < Si divinum , inquam , judicium ponunt, quibus humanis alque pretiosis vllissfma
regna vel gentes expeterent, illurf prius quod scri- lucra praeponunt, et Deijudiciura iracundia invocat,
bitur formfdarent, dicente Psalmista : Dissipq gentes dum impatientia non exspeCtat? Hic autem inter-
quwbella volunt, et illud diiigerent qtiorl perinde di- B rogo, utrum causa ulrique raala fuerit, pro qua bel"
icittir : Mihi vindicta, ego rettibuam, dicii Dominus. lator uterque occurabit? Atqtie utinam placcret
An forte sine telis et gladiis causarum motus aequi- omnipotenti Deo, ut sub uno piissimo rege c una
tas superna non judicat ? cum saepe, uf ceinimus, omnes regerentui lege, ea ipsa ad quam et ipse vi-
parsaut juste tenens, aut justa deposcens, laboret vit, et proximi ejus respondent. Valeret profecto
in praeUis', et praevaleat iniquse partis vel superior mullura ad concordiam civitatis Dei, et aequitatem
fortitudo, vel furtiva snbreptio. > populorura. Serf quia hoc granrfe est, et forsilan ho-
XIV. Non autera ista sic dixeiim, qoasi non even- mini impossibile, saltem uria haec, de qua sermo est,
tus belli yarios superni nutus sententia moderetur. non solum ut inutilis, sed etiam ut npxia, deraedio
Sed contingit nonnunquam ut cum ad conflictum auferretur!
sub invocatione divini judicii convenitur, neeotii
BALUZII NOT^E
culo relicto, in eremum sese abderet. Ea de causa praedicans hojns raundi gloriam, aeternasque divitiaS
sotum ad Pyrfenacosmontes, qna Galliam Narboheri- potius cbgitarirfas. Nec recessit taineripatef;;feed
eqpt ab Hispania Tarraconensi dislcnnkiant, acces- eadem exhortatione tentavit animum filii flectere,
sisse;Jranseeijsjsque raontium faucibus quap Hispa- nunc per charitatem quaepatri debetur, nunc etiaih
Bias" Gajlis j'ungunt, ad Ficarias oppidum, qilod per blanrfummatris nonien eurii obtestaiis. Quid mo-
hodieque pef vlairiiltampergentibusprinitim post rOrdiulius? Pervicit pater; aroboquein Burgundiam
superatos montes occurril, pervenisse, atque illinc C regressi, magni gaudii materia fuere sUbjectis. Hac-
ree(a prpgressum ad civitatem Ausonensem. Tum tenus ex carmine iUo. Haecvero satis congruunt su-
yefoiei occwrisse Domariuro queradam, id esi, ut periori narrationi, si juvenilem iilam aetatem ac pe-
opinof, caiioniCtinjAiisonensisecclesiae,virumsanC- fegrinationem patris excipias. Quoiiam aulem roodo
tissiniae vitae, ab eoque indicatum illi fuisSemontem vilaui flnierit, habes apudrGregorium Turon. et alios
^ignium, in quo salutem suam procul a saeculiperi- rerum Francicarum scriptores. Et haud dubie bene
culis operari posset. ljlinc arrepta ad raontera excel- morte usus est. Quo factum. est, ut propler hoc fa-
sissiiDufii,crii a media dieriomen est, Via','adirian- cinus, et quia monasterium Agaunense aedilicaverat,
sfemerfi'(^iamdam pervenisse, quae PodiUnj-Vallis in riitmero sanclorum habitus sit deinceps.
nuncupatur; corapertoque eremitas in iis montibus a Sigismundumregem convertit, ab Arianismo ni-
batoajre, ijhic statim profectum ; neque multo post mirum ad cathojicam. Et id quldein e.yepisse '' ' yiv *
frici.^^ ip efejnitam quenjdaip, ab eoque edoctum pundobado patet ex episfolis Aviil.
fvus'§C, qju? yftaeinius sectatores scife rfecet. J)ein va- b ReciiavitAomj/tam.Ea riuriCripij,exsJa|.yide Sir-
lii herbisillic raondum ad iO Aviti.'"" '*" "'
ICqjjCeij&iji vifo, eremutti sese^hdidisse, Cpist.
et sumen- = Vna bmnes
^'asc«ntrf)usvictitanlem, aquam pro pptii regeteniut Jege. Ajt yaJ4e pptandum
tem lntefim patreiri Sigismundi, duiri 'fllium quaerit, esse, ut tot genies, quae imperjq Ludqvici pareni,
j[h eas "ye-gionesprofecturo; cumqueperveriujset ad riria lege regi jubeat; nec sint tbt legeS, quot gentes.
sancli ^arlfalis, quae in iiionte Signio sfta Nain Langobardi sua lege vivebant, Burgundiories
tCCJeijarii
5i, ljlfic |pr-je fijium feperisse! Nam is quolibet die sua, Saxones item stta, ac siia Gothi, et sic de aliis.
yeqei^s iJltjchiacce^eliai, jit panem h9,i;(^,ceuni a?ci- D VaJde aulem optandum, ut quemadmodum h* pm-
feejH,«iu-eiij eblpco dari inejeerijrisynaiiiriibsefat. nes gentes iini priricipi parent/uria^etjajn lege re-
Sed §(015$/!$ i (jffite non fuit^ptjs, Jicet slmiil coJlq- gantur, non diversis. Sed qpia illud diflicile, ac
g^rjrijury^Tipit tarijeri natura, seqiie ille S^gismun- homini fefme impossibile, salterii Guridobada,
driin qj& Jassfls est' At pater filiiim yifaijailUaih quae est iohumanissima , de medio lollatur. Vide
M^erer^, J5jeprimquein Burgundiain redir^ ipravii. notas ad caput 3 bujus jibri, et Ivonem parle vm,
yeruin jepiiguail->at Sigismjijj^us, inanem et sluiiam cstpl 213, ex concilipTicibiifiepsj, cap. %9.'
127 S. AGOBARDIEPISCOW LUGDUNENSIS 18«

AD BERNARDUM EPISCOPUM,

-DE PRIVILEGIO ET JURE SACERDOTII.

... Venerabili in Christo fratri et coepiscopo1 Ber- A ribus et poslibus domorum aspersus, vastatorem prp-
narrfo Agobardus iri Domino perpetuam salutem. hibuit ingredi domos celebranlium Phase, non jube-
Nuper dum iri unum positi coUoqueremur, maxirae tur a sacerdotibus siimi, vel a populo sacerdolibus,
de pressuris, odiis et despeclione Ecclesiarum aut a sacerdotibus Deo offerri, sed ab universo coctu
« atqoe clericorum, quae nunc infervescere ccepe- flliorum Israel tolli per familias et domos, juxta nu-
runt saeculisinaudito et inusitalo modo, praecipcre raerum animarum quae snflicere possent ad esum
mihi dignata esl sanclilas vestra, ut aliqua de Scri- ejus. Nec excipiuntur quilibet • indigni et immundi,
pluris sacris, Vel sanctorum Patrum diclis excer- sed omnibus hoc in commune praecipitur; solis dun-
perem, quae materiem riobis praeberent ad inqui- taxat alienigenis sejunctis, advenis vero et merce-
renda,. consideranda et deploranda mala lemporis nariis conjunctis. Denique et ipse agnus, licet sine
nostri, quae ignoraverunt antecessores et patres macula esse jubeatur, ab ovibus tamen et capris
nostri; licet Spiritus sanctus loquens in prophetis secundum antiquam translationem mandaturassumi,
non tacnerit, qui dixit: Et erit sicut populus, sic et et cum amaritudine comedi.
sacerdos: et multa hujusmodi. Visum itaque mihi III. Uf igitur liquido pateat eminentia vel dignitas
est pariluro sanctae devotioni tuae tit, praetermissis in commune sacerdotii, consideremus a principio
dextra laevaque his quae de remuneratione bonorum B mundi gradus ejus. Priniogeniti, si lamen dici liceat,
et damnatione raalorum sacerdotum, a Patribus sol- primi hominis, primi leguntur sacerdotale ministe-
Iicite ac inultipliciter scripta sunt, aliquid mediura rium peregisse, Cain videlicet et Abel, id est, Deo
qttod utriusque commune est, de privilegio scilicet hostias obtidisse : quorum untts iraprobatus est, et
et jure sacerdotii, conarer scribendo non explicare, sacriflcia ejus non sunt respecta. Et hoc idcirco fieri
sed considerando diligenlius strictim attingere. potuit, quia non populi, sed propria vota obiuUt;
H. Praemittendum sane videtur brevissime quod licet causa reprobationis alia exstiterit. Nam in coa-
omnes vere firfeles meiribra summi sacerdotis, Dei sequentibus nunquaro inveriies ut oblata pro aliis
videlicet ac Domini nostri Jesu Christi, mediatoris reprobata sint, etiamsi is qui obtulit indignus fuerit,
Dei et hominura, facti suntab eo Patri regnum et si tamea flde de domo fuit, arit ia dome obtuUt, ia qua
sacerrfoles, dicunturqne genus electum, regale sa- agnus vescendus est, sicut lex praecipit rficens : In
cerdotium, et sunt sub capite sumnio d unus sacer- una domo comedetut, nec efferetis de carnibus illius
dos. Propter quod et vitia illa Iegalia, quae sacerdo- foras. Sed magis eorum corda pensantur, qui per
tem esse inhibent, a corpore et regno suromi Sacer- sacerdotes, qualescunque illi siiit, offerunt, sicut
dolis excludunt, sicut probabilium Patrum expositio multis ostendi potest. Unde et de bonis sacerdotibus
pfobat. Uade cum sacra lex per Moysen iriciperet C Dominus ait: Si steterint Moyses et Samuel eoram
rfari. sar.er ille aamus. cuiiis Kansruisin snnerlimina- me. noriest anima tneaadvovulum istum. Et iterum:
BALUZII NOTJE.
«Hicestomninolibri istius titnlus in codicePapirii reses, aut nata schismata, quam mde quod sacerrfoti
Massoni, et in coritextu libri. In veteri tamen codice Dei non obtemperatur, nec unus in Ecclesia arf tem-
msi clariss. viri Petri Marnaesiisenatoris Gratianopo- pus sacerdos et ad tempus judex ViceChristi cogita-
litani hic liber sic inscriptus est: Epistola Agobardi tur. > Nam hoc tantum sibi vnlt hoc loco Cyprianus,
episcopi Lugdunensis de sacerdotii dtgnitate, ad Bar- juxta observationem Rigaltii, uniuscujusque Eccle-
nardum Vknnensem arehiepiscopum : quod eodem siae, quae universalis illius portio est, unum esse
recidit. debere episcopum sacerdotem, qui sit Ecclesiaesuae
b Bernardo. Codex Marnaesii,Barnardo. Et monuit sacerdos ad tempus, etad tempus judex vice Christi.
me vir erudilissimus Petrus Franciscus Chifilelius < Haecenim suat, inquit Cyprianus in epistola 65,
presbyter e Societate Jesu, sic quoque scriplum se initia haereticorum, et ortus atque conatus schisma-
vidisse hOc noraen in multis codicibus manuscriptis. ticorum male cogitantium, ut sibi placeant, ut prae-
Verum discrimen illud est nulliiis aut parvi mo- jjpositum (idest, episcopnm) superbo tumore con-
menti. temnant. > At Baronius ad annum Christi 34, § 203,
" Atque clericorum. Idipsum sequenti saeculogra- conlendil urium iUum sacerdbtem apud Cyprianum,
Viter deploravit Ralherius episcopus Veronensis in esse Petri successorem Romanum pontificein, et iis
parte n de Contemptu Canonum, m tomo II Spicile- quidem verbis, ut manifeste ab eo loco excludere
gii,d pag. 188. videatur reUquos episcopos, adeoque Romanum so-
Cnussacerdos, Umcum in Ecclesia Christi sacer- lum ih Ecclesia praesidere velit vice Christi. Et ta-
dotium esse contendit Agobardns, hujusque sacer- men singulos efiiscoposesse vicarios Chrisli ex hoc
dotii caput summum esse Christum, qui summus sa- quoque loco collegit Rigallius.
cerdos.est. Et fideles omnes esse unum sacerrfotem e Indigni et immundi. Videtur admittere etfam istos
suBnrio capite Christo, ob illum locum ex epfstola ad comestionem agni. Et sane illos quoque admittit
prima beati Petri, ubi fldelesvocantur genuselectum, Paulus; sed damnationein sibi manducare et bihere
regale sacerdolium. Alia Cypriano mens fuit, cum in pronuntiat.
epistola 65 scriberet < noh aliunde obortas esse hae-
129 DE PRIVIL. ET JURE SACERDOTII. 130
Non est mihi voluntasin vobis, et munus non susci- 4Jper sacerdotes reprehensibilis vitae, ita accepta, ut
piam de manu vestra. E contrario autem, etiam au- etiam a infirmitates corporum curarent: qui for-
ditu bominum et visu nostro didicimus oblata Deo tassis cum aliis reprobis dicturi sunt Deo, Domine,
BALUZII NOT^E.
» Infirmitates corporum curarent. Itaque ex eo abstraxisset virtutum factorem, et signorum osten-
quod quidam in nomine Domini corporum inftrmita- sorem. Miracula ergo, ut ad id redeamus unde di"
tes curaverint, ac miraculis inclaruerint, nou statim gressi sumus, non sunl semper signa certissima san-
sequitur viros esse sanctos, nisi caetera sint paria, clae vitae, quandoquidem et viri quoque mali prodi-
ut diximus ad Lupum Ferrarienscm. Miracula ergo giis inclarescere possunt, imo inclaruerunt, ut docet
non sunt signa certissima sanctaevitae.Nam si mira- Agobardus. Sed insignis est in eam rem locus beati
cula attendimus , ftarrat Herodotus in libro primo, Gregorii papae cx homilia 29 in Evangelia : < Nam
Crcesum iu ignem conjectum esse jussu Cyri Persa- corporalia illa miracula, inquit, ostendunt aliquando
rum regis. Dein istum pceniludine ductum, misisse sanclitatem, non aulem facitrat. Haecvero spiritalia
qui vimm flamrois eriperent. Sed adeo late patebat quae aguntur inmente, virtutemvitaenonostendunt,
rogus, ut illum exstinguere non potuerint missi a sed faciunt. Illa habere et raali possunt. Istis autem
Cyro; donec Croesiprecibus, qui j'am cognoverat poe- perfrui nisi boni non possunt. Unde de quibusdam
nttentiam Cyri, subito eruropens irober exstinxit ro- Veritas dicit : Multi mihi dkent in die illa; Domine,
gum. De Vespasiano meraorat Tacitus in quarto g Domine, nonne in nomine tuo prophetavimus, et in
llistoriarum libro, ipsius ope, absque ullis humanis nomine tuo dwmonia ejecimus, et in nomine tuo vir-
remediis, caecoreluxisse diem. Tum ut huic narra- tutes muttas fecimus? Et lunc confiteborillis, quia
tioni fldem conciliet, haec addit : < Utrumque qui non novivos. Discedite a me, omnes qui operamini
interfuere nunc quoque memorant, postquam nullum iniquitatem. Nolite ergo, fratres charissimi, amare
mendaciopretium. > Miracuia ab imperatoreAdriano signa, quaepossunt curo reprobis haberi communia;
edita recenset in ejus Vita Spartiantts; ab ^Escula- sed haecquae modo diximus, charitalisatque pieta-
pio vero vetus inscriptio Romana, quce a Lipsio Ba- tisrairacula amate: quaetanto securiora sunt, quan-
ronioque edita est: et Fl. Vopiscus in D. Aureliano to el occulta. > Audiamus nunc clarissimum Galli-
tradit Apollonium Thyanaeura reddidisse vitara mor- canaeEcclesiae sidus, Carolum Magnura, sentenliae
tuis. Denique velerum libri pleni sunt istiusroodi beati Gregorii subscribentern. Sic enim loquitur in
narralionibus. Videndus Liviuslib. i, Dionysius llali- Capitulari de non adorandis imagiuibus, lib. m, cap.
carnasseus lib. vn, Plutarchus in Vita Coriolani, 25 : < Multaetenim signa, multaque roiracuia, per
cap. 11, Macrobiuslib. i Saturnal., cap. 11, Lactan- angelos refugas, veletiam per eorum sequaces fiunt:
tius lib. i, cap. 7, Divinarum Institutionum, et alii. qui dum sint spirilales potentiae, et ut ita dixerim,
Scio Baronium elevare islorum prodigiorum fldem, spiriiales nequiliae, et prophelias infelicibus qui-
neque id sane injuria. Absit enim ut quis in aniiuum busque imperliunt, et yirlutes multas per suos satel-
inducat haecvere fleri potuisse a viris Deum verum lites faciunl : de quibus erunt illi qui dicluri sunt:
nescientibus. Sed si quis neque paganus, neque rur- Domine, Domine, nonne in nomine tuo prophetavi-
sum Christianus, sed qui vacuus religione atque af- p^ mus, et in nomine iuo dwmonia ejecimus, et in no-
fectibus humanis, serio disculeret hujuscemodi nar- mine tuo virtutes multas fecimus? Quibus aeternus
raliones, is homo fortassis earadem fldein adhiberet arbiter dicturus est : Nescio vos. Quia igilur signa
historiis gentiliura ac Christianorura. Cur enim potior plerumque diabolico instinctu flunt, ideo beatissi-
apud illum auctoritas Cbrisli quam Jovis? Ac ne raus Gregorius sanctac Romanae Ecclesiae antistes
quis occlamet rae longius progredi quam oporteat, dixit : Nolite, fratres mei, amare signa quw possunt
nerainemque esse posse qui tot tanlaque Christia- cum reprobisliaberi communia. Sanctissimus quoque
norum miracula, quaepassim legunlur, evenisse Auguslinus a daemonibusmiracula fleri, similia mira-
neget, afferam testimonium Josephi Albonis Judaei culis quae flunt per sanctos servos Dei, his verbis
ex disputatione contra Christianos, quara Gilbertus testatur. Ait enim : Non oportet moveri cum magi-
Genebrardus Latinevertit. Sic ergo ioquitur Judaeus cu artibus miracula fiunt plerumque similia mira-
iUe : < Demonslratio verae fidei posita est in conti- culis quw fiunt per sanclos servos Vei, etc. > Vetus
nuatione signorura, uli perpetuabantur in Israele, auctor incognitus, quem penes me habeo manuscri-
cura in sua ipsorum regione degerent; quairi non pluro : < Signa et prodigia et sauilatcs etiam pecca-
reperias apud eosqui religioni Christianae autlsmae- tores in nomine Domini iacere ab ipso Deodidicimus.
licaedediti sunt. > Nam el gentiles roiracula sua vera Et cttm alios hac praesumptionejuvent, sibi per am-
esse contendunt, ut vidimus apud Tacilum. Et Cteci- bitionera huraanae gloriaenocent, quia gloriantijr in
lius apud Minucium Feliccm defendens reUgionem dato falso, non meritis debito. Signis etprodigiiscla-
paganorum, haecinter alia ait: <Etiam per quietem rum posse fieri Christianum, non tamen sanclum, si
deos videmus, audimus, agnoscimus, quos impie per intemperatis et asperis moribus agat; temperatis au-
diem negamus, nolumus, pejeramus. » Et paulo an- .D tem et placidis moribus, etiaraabsque signoruin efli-
tea dixerat, ope deorum, quibus Romana civitas cacia, et sanctum et perfectum et Dei hominem fleri
dari <cautelam periculis, morbis mede- recte cretlimus. > Petrus Damiani in capite 28 libri
im, spem afil.clis, opem miseris. > Porro, quid de qui appellatur Gratissiraus : < Quid mirum, inquit,
Erotegitur,
haereticisdicemus, qui fldem suam miraculis quoque si per malos ministros omnipotens Deus in Ecclesia
conflrmatam voluut? Consta» enim ex Tertulliano sua propagari ofliciura sacerdotale permittat, cum
Montanum novam suam disciplinara Paracleto et re- per eosdera etiara virtutum signa frequenter exhi-
velationibus tribuisse, et ex Augustino Donatistas ad beat : uon videlicet ob religiosaeviue meritum, serf
statuendum errorem de baptismo suum visiones et propter acceptum sacerdotalis mysterii sacramen-
ostenta jactasse. Ac memorat Sulpitius Severus, tum. > Denique valde considerandum est quod ait
Valentem, horainem Arianissimum, si ila loqui li- Augustinus, desiisse jam aevo suo miracula, quod
ceat, cum Constantio imperatori iiunliaret victoriam necessaria non essent, quaetamen necessaria fuerant
de Magnentiopartamapud Morsam, angelum hujusce in initio Christianismi. Haecsunt enim verba Augu-
rei nuntium sibi fuisse dicere ausum, ut reverentiam slini in capile 25 libri de Vera Religione : < Sed
sui adderet, secururo de faciliiate credentis. Quin et accepimtts raajores nostros eo gradu fidei, quo a
in epistola 133 Bouifacii Moguniini legimus Adal- temporalibus ad aeterna conscenditur, visibiliamira-
bertura impostorem et haereticummiraculis quoque cula, non enim aliter potuerunt, secutosesse : per
apud sectatores suos inclaruisse, ipsosque gravem quos id actum est, ut necessaria non essent posteris. >
adversus Bonifacium qiierelam excitasse, quod eis Cum enim Ecclesia catholica per totum orbem dif>
 '
151 S. AGOBARDIEPISCOPI LUGDUNENSIS i&
Domirie,tri riomineluo dmmoniaejecimus, et virtutes A flcto discipulo, et » vetO proditori, magnam virtu-
multas fecimus, et csctera. Tale aliquid etiam in tum gratiam contulit, sicut Evangelium narrat, di-
libro Judicum legitur rfe Micha, qui habuit sculptile, cens : GonvocatitJesus duodecimdiscipulis suis, de-
atque conflatile, et aediculam separatam, et fecit dit illis polestatem immundorum spirituum, ut ejice-
ephod ac teraphin, et recepil adolescentem qiieiri- ferit eos, et curdrent omnem languorem, et omnem
darii LCviti-cig-eneris,iii esstit ei sacerdos [ qui cum infirmitdietn. Ubi €t ftfldltur : Duodecim autem apo-
esse^ utique contra fas gculpiUium sacerdos, tamen stolorum 'noihihdsuhSth%c. Primus Sitnoh, qui dici-
pro fllils Dan consulttit Dominura, et respondit pro- tur Petrus, et Andreas frater ejus; eniinieraiisque
sp'efa i|uae veiiiura efaht. omnibus, pbstremus p&nitur Judas Scariotes, qui et
IV. tefiinei quoijue ad haric fatioriem cohfirman- tradidit ahib. beinde sequijur : Hos duodecithmisii
dara, qria dicimus sacerdotalia obsequia pro populo- Jesus. Et post paxilulum: Eutiles autem pmdkqte
ritrn irieHtis dis{>eiisari,quod Ezechieli sancto pro- dkerites, tfuia appropiriifuavitregriumcnlorum. Infir-
piietaeiJomiiius loqtiitur: Liriguatniuam adhaireScere mos ckrafer morthdi susrliaie, ieproibi mhililaU',das-
fadam palato tuo, it eris mutus, nec quasi vir objur- niones ejicite. Cui rei subjungit alius evangfeiista
gam, quia ddfrius exusperaht est. E contrario auteih Et exeuntes prwdkabant ut pwnitentiam agerent, et
Be Caijiha dicitiif : Biic auivm a sethetlpio non Aixit. B dwrhoniamttlta ejiciebahl, el ungebarit oleo multos
$ed cum esset pohltfex anni itlius, prophetavit quia agrbs,'et.sahaoctnii Dfe talibus; bOht^ Videltbel ac
Jesus moriturus erat pro gente. Sed cur haec in aliis malis praedicatorjbus, lbqoens Apostolus, ait : Quid
quaeramusj ctihi etiatri de ipso Domitaoevangelistia enirii? dUm otrinithodo tivi per occasionem,sivt per
dicat : El riori polerat ibi virtuiem ullam facere, nisi veritatem Chrislus ahnukiietut, et ih hoc yatitieo, sed
paucosinfirmos impositis manibus curavit, et miraba- et gaudebo.
tiir propier ihetedqttitiem cortun, Quahi rem alius V. GoUigknritaque ei praedictis rebus, quod nec
fevarigeiisUi aperiiiis loquiiur, dicens : Et noh fecit sacerdotes, cijm exaiudinntur, aiit praedickrido pro-
ibi virtutee.tnultas propter incredulitatem eorum. Et sunt, raeritis sufs debent tribuere, sed eoruin pro
ih isiis quidem incredulitatis meriturii fttit, ut riec quibus haecagunl; i> nec populus saCerdotis culpae
mtiltaeapud eos virlules flerent; et ipsi pauci qui deputafe, sed suae, Cdtri sacerdos nec etahdb profi-
sanati sunt, rion sola verbi potentia, sed manuum cii, hec loqueriiib; Ucet v5fib COhtiiS^atirlodri;sicut
impositione curarentuf. taralyticuita vero centu- heatus papa Gregorius afflrmat, diceus (Hbmii.il in
rionis ptiertim, et mulieris Chanabaeaefiliam, quafe Evang.) : i Saepe eiifanprO sua nequitia rirsedicav
hiaie i daeinciniovexabattir, solo vCfbo fesliliiit iri- iium iipgaa resifli%Iiiih s*pe verb ex iitl||ectoruih
cblumitati. Nimirum magnitudine fidei eornra hoc C culpa agitur ui eis qui praesuiit, pfaeciicationissermo
exigehte, qua alter diierat : Tantum dib verbo-, ei subtrabatur. » Hasc idcirco dicitnus, ut ostendalur
iahavitur piier jmeus. Aitefa ex iUifcl-lrfe meiisa rfd- ct per bbribs et pef matos bbria pbsse adthinistrari;
tpiiipfiim cadentibiis cateilos ,posse percipere non pierumque auiem bonds malis pfod-^se rion posse,
rfubitaverat: qttamque miris latidibus Salvator ex- et ab iitiUtate miuisterii prohiheri; sicot Dominus
Idlit, de centuf ione qiiidetri dicetis: Nqninveni idn- de infldeli VifieS lbqtiefts, ait: Et riubibu^maWtabo
Idrrifiiem ih Isiaelf inulieri vero Cliananaeae: 0 ne pluani sqper 'e& q%bi&LMlt JWeWna jdem
mulier, mayna ostfidet iua : fiat tibi skut vii. E cofi- Dominas prohibehs i J»,inquit, noli orare pro po-
tfarlo, ihtbf CfcieMfSJer6s dlsciptilb»;iitiatri iiia* vulo hbc. riei atotttMivtO eistdudem et c+utioneni.
;.".-.,... ...:.,....,'... BAIUZII NCitJ:.
fusa atque fundata sit, nefl miracula illa ia nostra ratum, fujt studio H| w&ndato ijiqia^lorum haere-
tempora durare permissa sunt, ne anknus semper ticae pravitatis ia iUis^ partibus exbujnatura et
visibilia quaereret,, et eorura consuetudiue frigesce- combustura, taqquaqj damnali haeretia;, et ejns
jet genus humanum, quorum jjovilate flagravit. > ara prBliosa destructa fuit. > Rerum humanarum
Carolus Magnus,libro iv, caa* 15 : <Ecclesia nam- euripura! . ;, , , u, , . . ,,_
ad miraca- «
que catholica, jaquit, ttt flrfemcresceTet, Q Vero ptoditeri. Loquitnr de Juda, lscariote, qui
ib ejrat nutrienda, et ut ejus novejla plantatio con-' erat unqaex duedecim.ltijto imp.et Ronjana syno-
yalesceret, assiduis eratirrigatioiiibu» fovfnda.i Sic dus in epistola ad Jottnn^m XII papam, ,qtiae exstat
Aymoinus pioriacensis.jfi prolo|o ad Vitam saocti apud LuitpranduftiHbi.,¥i,cap. 1.0: <,|udafl Domini
Abbpnis iqgenue profitetur miracula iUa nejninerii nostri Jesa Christi prorfitprj imo veaomr, ciim caete-
suhlev»re, et,absqu«iis(boraiiies posse es»eSanctos. ris prius ligandi atque wlvenrfi potestatem a raagi-
^Si autem quispiaio, inquit, idcirco ei crerfiderit stroin hcfecverbaacoipijt,; /Lrnendico *-fiW»>> Quw-
deroganrfuj», buod in vita sua vix ullum mirabile fe- eunque ligaveritis supetMrrqm, etc,. Ojisradiuenim
cerit signum, legat.yitasexcellentissitnorum docto- bonus ialer disclpulos fq^, M&& atpe sowere va-
ruro.Augustini ef Hierohymi; et ia w non proojgia luit. Postquam vero cwi^laliis ve®enp homicida
iemporiiliumsigoorura, quaefaciunt plerumque mali, factus, vitam oooidere,vj)|uit; quera-postea ligatum
s^rf,yilaBpiiritatem, doctrina^galubris eloquentiam, solvere, Solutiim liftare.potuit, «jsi «e ipsam quem
flideihjveniei Jaudari cpqsiantiam,,> Quam parvi iufelicissimo laqueo struafulavit? »., -,..
e\%.
por?p mometiii esse deb«a,t,famftprodigiflcam».docet b Necpoputussai.cuipm^eputfirtiNolatimpeiiti
ailctor anpendi?J3 ad Annales Heinrici,Steronis. LQ- popeUiqiinioii,era, qui.ea miraculis Jantpra aestimat
quftns fnim,ds.q»pdaw Arraanno, quiob.celebritatem vitam sacerdot«m»,eil©qfle.sacerdotem justura non
jKiminnjiiagnoiii hopor* erat apud Ferrenenses, esse putat^ cujus prefteB^qo publicis commodis effu-
ita scribit ad ajraura 1302 : < Tunc corpus cujua- saenqn fiiefiulexauditaeiaDeo; cum potius id populi
dajn nomine Armanni,, quod 31 annis tanquam ijisius prayis ,roorU)uS;et. gi-avibus in Deum oflensio-
«anctuiia in ecclesia Ferreaensi ex^tjterat vene- nibus veniat iaiputandum.
43S j%PRI|0i, ET JURE SACERDOTIl. 134
sunt et praelati jjopuio, ut jubeat
quia non exaudiamte. Caeterum quod supra diximus,^lum sequestrati
de Cain;. si pro aliis sacrificium obtulisset, quod^sine Dominus Moysen dicere eis, Aaron scilfcet et flliis
charitate fieri non potest, nuUatenus dieerelur, ad ejus : Sic benedicetisfiliis Istael. Et post benedictio-
Cain et ad muaera ejus non respexisse Dominum, in nero, Invocabunt, ait, nomen meutn super filios Israel,
consequenlibus melius demopstrabitur, si tamen et ego benedicam eis<.Non. iili benedicent, sed ego;
dare dignatus fuerit Dominus. Interim de exceUentia iilorum est invocare, meiim est beaedicere. In qui-
et dignitate sacerdotu vel sacerdotum coepta perse- bus verbis non excipit malos, sed de omnibus in
commune loquitur, bonis videUcet et malis. Malos
quaraur.
VI. iNoe,perquem restilutumest genus humanum, dicimus, sicut fuerunt Ophni, et Phinees, Somna,
et Phadassur, et caeieri tales, ljcet isti iri praesenti
post rfiluvium aedificavit altare DomTno, et obtulit vita vindictam. Necsoiuminodo sacerdoturit
holocausta; odoratusque est Domimis odorem iua- Tuit receperint
brare nropopiilo, sed ,et omnium Levitarum,
vitatis, et ait ad eum ; Nequaquam Uttra mdledilam
sictii ipse Dominus dicit: Tuli Levitas pro cunctis
terrw propter homtnes. Melchisedecrex Salem,sacer-
dos Dei excelsi fuisse scribitur; de quo Apostolus : primqgenitis filiorutn Israel, tradidique eos dono Aa-
ron et filiis ejus de medit) populi, ut serviant mihi
Intuemini, ait, quantus sit hie, cui et decimas dedit
de prwcipuis Abraham palriarcha. Patres ielecti, £ pro Israel in iabernaculo fcederis, et orent pro eis, ne
Abraham sCilicet, Isaac et Jacob (de quibus Domi- sit in popuio plaga, si.ausi fuerint accedere ad san-
nus ad David loquitur: Feci notnetttuum sicut uniug ctuarium. Ubi notandum videtur quia sicut omnes
sacerdotes et Levilae sancti et jusli esse nou potue-
triagnorumqui celebrantur in tetta)^ aedificasselegiiri-
ita nec omnes caeteri Israelitae iniqui et pecca-
tm; altaria. Beatus quoque Job holocausta per sin- runt,
tbres: sed taroen pef peccatores sacerdoies el Levitas
gulos dies scribitur obtuUsse; et, ut beatus Hierony-
inusait, < Aritiqna Judaeorumtraditio est,quodante completa sunt salutaria populi,quaeper justospopuli
Jegem omnes primogeniti fuerint sacerdotes, et Deo impleri non poluerunt. Et quanquam aeterna vita
victimas inimolarint. >In lege autem assutriitur tri- plus digni sunt justi populares quam injusti sacer-
bus Levi pro omni primogenito qui aperit vjilvam in dotes, tamen sacramenta in quibus salus populi con-
fiUisIsrael, fiuntque Levitae Dei, diciturque arf Moy- •sistit ageie possunt injusli sacerdotes, quod non pos-
«en: Toll* Levitas pro prirnogenilis filiorum Israel, sunt justi populares: scilicet quia valet in qualicun-
tt peeora Levitarum pro peeoribus eorum, eruntque que ministro ipsa vis ministerii, quod non valet
Levitw mei. Ego surixDominus. Externus qui ad mi- justitia in eo cui non conceditur licentia mimstran-
riistraridum aceesserit, morktur. Et res mifa, et ve- di. Atque hoc etiam atque etiam Moysesponulo in-
hementer stependa I Omnes Levitae quos niimerave- C culcat, dicens : Separavit Dominus tributn Levi, ut
runt Moyses et Aaron juxta praeceptum Domini per portaret arcam fwderis Domini, et staret coram eo in
familias suas in genere masculino a mense uno et ministerio, ac benediceret in nomine illius.
VUl. In iantdiri autem ab aliis intenlanda sunt
supra, fueruut viginli duo millia, sicut viginli duae
tiitciaeapttd Hebraeosi et Viginti rfnoliliri divinseau- sacrainenta altaris, ut dicat Dominus ad Aaron: Tu et
istoi-iiati£in Veteri Testatnento. Ui id ipsiiiii sit ijiibd fiiii lui et domus patris lui lecum, poriabitis iniqui-
jjp Deuteronomio rficilur: Scnpsit ttaque Moyseshanc tatem sancluarii, et lu~d jfilii tui sithul sustinebitis
tegem et tradidit eam sacerdolibus filiis Levi\ qui peccata sacerdqtii vestri. Et post aliqua : Si quis ex-
itbriabahi ircam fcederisDbmini, ei cunctis senioribus terrius accessetii, bccxdeiur. Quod tefribiliief le-gitttr
' adimpletum iii Oza, criiri adduceret David afcam Db-
Isrnffts. .„,>......>.. ;.
VII. Sed ei illud omni admiratione dignum est roini de domo Aminadab, sicut scriptum est : Et im-
4ttOd primogeriiti filiorum Israel; pro qiiibus dati pqsuerunt ateam Domirii super plaustrum hovum, iu-
iiint liiii Levi; luefiint masculi per nbiiiina siia a leruritque arcam de dotnb Arriinadab, qui efdt in
mense uho et supra, viginti duo raillia, ducenti se- Gabaa. Oza autem et Ahio flUiAminadal) minabant
ptuaginta tres. Nain viginti rfuo, ut dictum est, mi- plaustrum riovum. Et post pauca : Posi^uam autem
iriefo Utiifariim cbncinit et librortim, habent iiipra D venerutii ad arcarn Nachon, exteridit rrianuhi Oza ad
diipiicem centehariuin., septempUcem denariuni, et arcam Dei, et lenuit eam, quoniam catcilrubarit
siiribUcem ternarium, numeros in » divtnis litteris boves, et declinavetant eam. Iratusque est indigna-
sa^ratissimdft: Ekhoc jam tempt*irenon opdrtiiit esse iione Dominus ibhtta Ozam, et percuml eurri super
|accrclote^. cjiibscunqiie priiriigenitbs;, sed tantiim iemeritate, qui thbttuuses^ tbi juxta arcam Dei.
-LevitaS filios Aaron* tqai separati sttnt a poptilb, CerleOza injunctum sibi officium agebat, plaustrum
SiCHtgCriptuitffeStt THbum Levi noli riutrierare, ne- minabat; et bijsel^mi^ds eSSeviiKbatui', ht arcam
^epmsiiitmsmeorum cUriifitis IsM, sedcon- Dei, qttam fgcaicilfantes iSoves incliaivefant, siis-
etitues eos super iaberhaculum testimonit. Et post tefitaret. Verum quia non erat officii ejus ut ca con-
|>aululum : Cam profiekcendum fuerit, deponent Le- tingeret, quod iUe sibi visus est fecissfe pifetate, re-
irntw laberhnculum; ctitri castrametandutti, eriqent. putatrari iili a Deo est terribiUter iri tfemfefilatefii,et
Quisquisexiernorum accesserit, occidetur. Et in tan- tamtam temeritatem quae siatim mortis siipplicio ple-
........... . .BatuznNoTJs. ..
a DmhUlUieris. ita cbdex fegius. Sed Mariiisianus habei, librh divihis.
 155 S. AGOBARW EPISCOM LlJBWJNEllBiS ift
cteretur. Quam remheat-us David in*a|tttin*expavit, ^Cumque ttspexisset eum Azarias pontifex, et omnes
*-'
utseguatar Scriptura,jaieens : Extitnutt DaviqlDo- reliqui;meetdotet, viderunt lepram in fronte ejut, et
minum in die illa. dkqns :J}ttomodo jngredietur ad ffc&nato expulerunt eum. Sed et ipse perlerritus aece-
mearca Domini? El noluit divettete ad se atcam teravit egtedi,eo quod sensisset iliko plagqm Domini
DominiincivilatenhDavid; sed divetjs^ eamindenio (&04K$gm, 16 seqq.). TaU itaque cobtemptores
ObededihnGetihmi. Unde et post aliquod temporis^ sacerdolum ultione feriuntur, laUs in sacerdotibus
cum audisset quod benedixisset Dominus domui . fortifeido et constantia praedicatur. Ob hanc et Aza-
Obededom GelthaeVprppter arcam Dei, vocatis ad rias iste singulari laude attoUitur, sicut scriptum est
se principibus saceraatum aclLevitarum, sic legitur de eo. Azarias sacerdos rfe genere Aaron, ipse est
praecepisse : Vos qui eslis principes familiarum Le- qui sacerdotio functus est in domo quam aedificavit
viticarum, sanciificamini cum fratribus vestris,et Salomon in Hierusalem.
afferte arcam DominiDei Israel ad tqcum qui eXprm- IX. Tanta igitur sacerdotibus sacerdotii dignitate
paralus est,ne ut a principio, quia non eratis prce- coUata, praecipitur populo ut eis in cunctis obediat.
sentes, percussit nbs Dominus; sic et nunc fiat ittici- Ait denique Moyses : Aceedent itaque sacerdotes filii
ium quid nobis agentibus. E contrario Ozias rex, de Levi, quos ekgerit Dominus Deus tuus ut ministrent
quo legitur qnod requisierit Dominum",et dilexerit B ei et benedicanl in nomine ejus,et ad verbumeorum
eum in omnibus, cum roboratus essel, elevatum est oriine negotium et quidquid mundum vel immundum
cor ejus in interitum suum, et neglexit- Dominum estjudkelur. Quam sit autem pemiciosum non obe-
Deum suum ; ingressusque templum Domini, adoltre dire saCerdotibns, miro modOetiam per Moysen di-
voluit incensum super altare thymiamalis; slalimque citur: Observa, inquit, diligenter ne incurras piagam
ingressus est post eum Azarias sacerdos, et cum eo leprm; ted facies quwcunque docuerint te sacerdotet
sacerdotes Domini octogtnta, viri fortissimi, restite- Levitici generis, juxta id quod prmcepi eis, et imple
runt regi, atque dixerunt: Non est tui officii,Ozia, sollkite. Nam cum lepra infirmitas corporis sit, cur
ut' adoteas incensum Bomino, sedsacerdotum,hoc eSt, non potius merficis obediendum praecipit, sed sacer-
filiorum Aaron, qui consecrati sunt ad hujusmodi dotibust nisiquia humiliter audiendo sacerdoles de-
ministerium. Egredere de sanctuario, ne contempseris: clinat quis immunditiam menlis,. maxime erroris:
quia non reputabitur tibi in gloriam hoc a Domino ita tamen si sacerdos ea' docaerit quaeDominus prae-
Deo. Iratusque est Ozias; et lenens in manu thuri- cepit. Hoc est enim quod dicit: Facies quwcunque
bulum ut adoleret incensum,minabatur sacerdodbus; docuerint te sacerdotes, juxta id quod prmcepi eis.
statimque orta est lepra in fronle ejus coram sacerdo- Nam a si sacerdos aliud docuerit quam quod Domi-
tibut i» domo Domini tuper altare thumidmatit. C nus jussit, quisquis ei auscultaverit, leprosus lepro-
BALUZHNOTiE.
» Si sacerdos aliud docuertt. itaque si saceraotes exsequi, ut maneat tratemae concordiae vinculum.
'haeresim doceant, aut quidpiam cbntra bonos mores Qttod si quid graVe atque asperum subjectis iriipo-
proponant, fas est populo resistere et praedicatic- nant praepositi, tenenda est patientia, neque statim
nem eorum spernere. Licet ergo subjectis excutere adversus eos fremendum est; quibus, tametsi di-
sermones praepositorum, saltem qubties aliquid ju- scoli sint, obediendum est, ne discidium excitetur,
bent quod nec sacrae Scripturae congruat, nec tra- modo fie cogant ad impietatem. Audioquosdam di-
dilioni. Eleganter, ul solet, boc arguirientum tractat centes nihil proflci patiebtia, nisi ut graviora tafi-
D. Erasmus in illud e capite xxui Evan^elii secun- quara ex facili tolerantibus imperentur. Verum illud
dum Matthaeum, Super calhedram Moyst, etc.ubi interdum fateor. Sed malum quod tollere non pos*
sicloquitur : <Hanc locum quidam eo torquent, sis, aequoanimo ferendum est. Quanquam non re-
quasi parendum sit omnibus quae praecipiunt epi- quiro servilem patientiam, a qua procul abesseopor-
scopi, aut praepositi, etiamimpii, ob muneris aucto- tet eosqui in adoptionem flliorum Dei ascriptisunt.
ritatem; cum Christus de iis loquatur qui recte do- Sed ejusmodi volo esse patientiam, quae Christi se-
cerent Iegero Mosaicam, non qui suis constitutiun- ctatoribus digna sit; hoc est, quae non sit projecta,
culis illaquearent homines. ita nunc quoqtje fortas- neque rursum contumax, sed constans et generosa.
sis audiendus slt episcopus, qtii recte doceat Evan- Sic fortassis mitigabunlui «teroces praepositorum
gelium, etiamsi ipse parumeyangelicevivat. Caeterum animi. Et si caetera remedia desint, Ucet quandoque
quis ferat eos, adversus Christi doclrinam, pro suo subjectis monere dominanles, si quid est alicujus
commodo fixis ac reflxis legibus meram tyrannidem jD momenti, aut sipeecent iu publica commoda. Insi-
exercentes in populum, suoque quaestu ac majestate gnis est in eam rem locus Gregorii Magni in libro
metientes omnia? Qui coustitutiunculis ad quaestum, xxv Moralium in Job, cap. 21 : < Igitur dum salva
ad tyrannidem excogitatis irretiunt populum, non fide res agitur, virtutis est meritum, si quidquid
serfefit in cathedra evarigelica, sed in cathedra Si- prioris est, toleratur. Debet tamen humiUtersuggeri,
monis Magi, aut Caiphae. > Unde et graviter mone' si fortasse valeat quod diaplicet emendari. Sed cu-
Goffridus Vindocinensis in epistola 27 libri in ad randum snmmopere est, ne in superbiam transeat
Hildebertum Cenomanuorum episcopum scribens, justitiae inOrdinata defensio; ne dum rectitudo in-
pon esse obedieridunj praelatis, si quid contra Scri- caute diligitur, ipsa magistra rectitudinis humilitas
ptttram aut canones jubeant. < Praelato quidem obe- amitfatur; ne enm sibi praeesse quisque despiciat,
diendura est, inquit, non tamen in omnibus quae quem fortasse contingit ut in aliqua actione repre-
ipse spggerit, sed in his tantum quae Deus praecipit. hendat. Contra huric tumorem superbiae,subditorura
Nam si quid contra constilutionem Dei vel Patrtim meris ad custodiam humilitatis edomatur, si in-
praelati praecipiunt, statira auctoritafem praecipiendi firmilas propria incessanter attenditnr. > Vide eum-
amiltunt, etin iUarenulIatenusesteisobediendum. > dem Gregorium in libro n de Cura Pastorali, cap.
Ea nimirum seroper fuit Ecclesiae mens, debere po- 8.' Gregorium sequitur sanctus Bernardus abbas
pnjos esse subjectos episcopis, unperiaque^ eorum ClarevaUensis, qui |ic ad Eugenium III papam scri-»
 -
»* '• "J* . • .# >•#
157 DfcPRPtjffe ET lURE SACERDOTn. 138
sura sequitar, et caecus caecum; et consequenter Xscriptatuntcquaniam debetin spe qui arat arare, et
ambo de castris expeDentur, amboque in.Ieveam quitriturat, iti' spe fructus percipiendi. Si not vobit
'
cadent. Non ergo aliud doceat sacerdos, nisi'gSiiod spititalia seminavhnus, magnum eit ti veslra carnalia
Dominus praecipit, ut salubriter audialur. SIc et metamut. Et post pauca: Nescitit quonidm qtsi in
EzechieUDominus loquitur: Audiet ergo t^9ri^jteo sacrario opetanlut, qum de saerario tunt, edunt; qui
sermonem, et annuntiabit eit ex me. Audies, inquit, ,altario'deserviunt, cum attatio participantur? Ita et
non aliunde, sed ex ote tneo, el annuntiabit Gjf^jw;,f Dominus ordinavit his qui Evangelium annuntiant,
non ex te: quia qui loquitur mendacium, de suqlo- de Evangelio vivere. Itemque ibi Jf&bsecro autem vos,
quilur. E contrario aatera, omne dalum optimum, et fratres, nostis domutk Stephanw et Fortunati, quo-
omne donum perfectum, desursum est, et lux verita- niam sunt primitim Achaiw, et in ministerio sancto-
tit a patre luminum est; nec est ullum bonum aut rum ordinaverunt seipsos; utel vos subditi sitis ejus-
verum, nisi ab eo qui solus vere natura est bonus. modi, et omni cooperanti et laboranti. Gaudeo autem
X. Sed videamus utrum apostolicaequoque litterae itt prmsentia Stephanm et Fortunati et Achaici, quo- \
consOnanter legi de bis doceant. Beatus Paulus apo niaWkta'quod vobis deerat, ipsi suppleverunt. Refece-
stolus ad Hebraeosscribens : Obediie,ait, pmposith runt etenim meum spiritum et vesttum. Cognoscite
vestris, et subjacele eis. lpsi enim pervigilant, quasi B ergo qui ejusmodi sunt. Item ad Thessalonicenses:
tationem pro animabus vestris reddituri; ut cum gau- Rogamus autem vos, fratret, ut noveritis eos qui la-
dio hoc faciant, ~etnon gementes. Ad Timotheum borant inter vos, et prwsunt vobis in Domino, et mo-
etiaro scribens ait: Qui bene prwsunt presbyteri, du- neni. vos, ut habeatis illos abundantius in charitate
plici honore digni habeantur, maxime qui laborant in propter opus itlorum: pacem habete cum eis.
verbo el doctrina. Dicit enim Scriptura, Non infrena- XI. Haecpauca Veteris ac Novi Testamenli colle-
bis os bovi trilutanti. Et : Dignus est operarius mer- gimus testimonfa, in quihus quasi in speculo con-
cedesua. < Qua in re, ut ait beatus papa Gregorius tueri valeamus foeditatera nostri temporis, omni
(Homit.il in Evang.). considerandum esl quoduni lacrymarum fonte plorandam; quando increbuit
eorum operi duae mercedes debentur, una in via, consuetudo impia, ut pene nuUus inveniatur anhe-
altera in patria; una quae nos in labore sustenlat, lans et quantulumcunque proflcieris ad honores et
altera quae nos in resurrectione remunerat. i Item gloriam temporalem, qui non « domesticum habeat
ad Corinthios, inter multa ad haec pertinentia, dicit: sacerdotem, non cui obediat, sed a quo incessaater
Qui»pascil greges, et de lacte gregis non manducat? exigat licitara simul atque ilUcitam obedientiam,
Nunquid secundumhominem hwcdko ? An et lex hwi non solum in divinis ofiiciis,verum etiam in huma-
non dicit ? Scriptum est enim in lege Moysi: Non al- nis; ita ut plerique inveniantur, qui aut ad mensas
ligabu os bovi trituranli. Nunquid de bobus curaest ministrent, aut b saccata vina misceant, ant caaes
Deo? An propter nos utique dicit ? Nam propter nos ducant, aut cabaUos, quibus feminaesedent, regant,
BALUZHmiM.
bit m ubro n de consideratione, cap. l. < JNon est bens prudentia tua dicere voluent, et quid snper
meae bumiUtalis dictare tibi sic vel sic fieri quirf- hujuscemodi verbo intelligeretis, fateor, nos ignora-
quam. Sufflcit intimasse oportere aliquidfieri undeet mus. Nunqnid Gerardus comes illum presbyterum
Eeclesia consoletur, et obstruatur os loquentium consecravil? Nunquid de ipsius est dioecesi? ubl hoc
iniqua.» Attamen illud in primis curare debent sub- legisti ? ubi hocdidicisti? Nisiquia presbyteri non
jecti, ne ex eo quod pracpositorura vita reprehensi- specialiter ecclesjae,possessionis,aulmartyrii sectin-
biUs in aliquo virfetur, eos propterea contemnant. dum sacras Scripturas ordinanlur, sed in domibus
< Subtilis etenim via lenenrfaest rectitudinis et hu- laicorum constitutintur, cum saecularibus conver-
militatis, ut sic reprehensibilia magistrorum facta sanlur; ut jam-non Dei, nec Ecclesia? cujuslibet, sed
dispiiceant, quatenus subditorum mens a servanda illius coraitis, etilUus ducis esse dicantur.»Hujusce-
magistferH reverentia non recedat; > ut sanctus modi clericos, qui manent in familiis magnalum ,
Gregorius admonet in eodem libro xxv, cap. 22. acephalos vocal canon 18 synodi Ticinensis sub Lo-
- a Domestkum sacerdotem; lnvaluerat aevo Ago- , -. tbario et Ludovico Augg. celebratoe circa annum
bardi mos ilte, ut viri principes domesticos haberent 8S0 : < Nulla ratione clerici aut sacerdotes habendi
sacerdotes, qui eis divina officia ac mysteria in pos- sunt', qui sub nuUius episcopi disciplina et provi-
sessionibus et agris celebrarent: idque factum an- dentia gubernantur. Tales enim acephalos, id est,
tiquitus indulgentia episcoporura, ut patet ex canone slne capile, prisca Ecclesiae consuetudo nuncupavit.
21 conciUi Agathensis. Verum aevo Agobardi ea Docendi sunt igitur saeculares viri', ut si in domibus
episcoporum rodulgentia verterat in necessilatem. stiis mvsteria divina jugiter exerceri debeant, quod
Exstat enim lex de non repellemlis clericis, quos valde iaudabile est, ab hjs taroen tractenlur qui ab
laici obtulerint episcopis, at presbyteri fiant, libro i episcopis examinati fuerint, et ab ordinaloribus suis
Capitulariiira, cap. 90, et iib. v, cap. 178. Vide comraendatitiis litteriscomitatiprobantur,cum ad pe-
eliam Hincmari Capitula data presbyteris anno 874, regrina forle migrare est. > Item Urbanus II, in ca-
cap. 5. Hinc factnm ut, quoniam presbyteri illi ma- none 9 coicilii Melphitani. < Quia novuiri boc tera-
aebant apud magnates, presbyteri illorum diceren- pore, inquit, clericorum aCephalorumgenus eraersit,
tur. Quodgraviter tulil Nicolaus I papa, ut patet ex qui morantur in curiis, et viris et femmis ad sui or-
ejus epistola ad episcopum queradam Gallicanura, dinis dedecus subditi, cum in canonibus cautum sit
quae exstat in Chronico Hugonis abbatis Flavinia- ne quis sine liceotia episcopi clericus, nec episcopus
censis. < lllud autem, inquit, frater charissime, ri- sine metropolitano curiam arfeat; praecipiendoprae-
diculosura soouit, qnod apicum tuorum gerulum no- cipimus, et prohibenles prohibemus, ne quis re-
bis commendans, hunc presbyterum esse Gerardi tineat hujusmodi. >
Ulostris comitis perhibnisti. Vertim quid hoc scri- t Saccata vina. Ita codex regius, itemque Mat--
PATOOt, CIV. B
 159 S. AGOBARJ»mmH LllPMiS 140
aut ageUosprovJdeanfeBt qoia tales^ de^qwiwah«ec^cplis, dJces» ; Haec djcta suat de decem tribubus
oleintuaj borios saeerdote» 1« domjbta»sais hatere tsj-ael»goli per Uieroboanj recesserunt a rfomoDa-
noh pnsuiit (nam-fuis e-saetbona» derieas qui^cum "vitf.^etcivitate sancta, ac templo et altari, sive mini-
taiijir* ImeMka» ieMnestari nomeaetHjta» suam sterio pleciprura sacerdatum; et proptarea debapt
1«ITC41^" ftan watat atnaiiio quales ttami 'M &£» de i>arjJti«isintelligi, qui recedunt a verj domo Da-
«ftaaialgliwraiJtfa csgci, quantis crimiolbus invohjti; vid, jtjhest Cjjristi, et a coraroupione vel dpctrina
tailtBT^« habean^ pr«l^ propries, quorura- §acard£)tiujjcatholicorum. Nos ab Ecelesia non re-
oecasiene desera># acijletias^ * seniofes, et ofScist cedium*, nec spernimus t nutrices ecclesias; sed
paijtica. QjMdhsuitemnori haheaat ed» propter reU- habemus sacerdotes qualespossumus. Cpjjsideretquj
gianishoiMirem,apparet ex hoc quodnoo habent eos haecdicit quantis morfisreceditur a domo et cprpore
hi heitbfe. tJnde el contumeHose eos nominantes, David, et inveniet prpcul dubio valde congruere in
f^afldo vetent illos ordinari presbyteros, rogant nos hac re cminrou&ijiiprabandisfactis, sicat et doctores
aflt juheJit, dicerrtes : Habeo ununi clericionem, nostri senseruat. Quanquam sunt aliaedivinaeaucto-
quenl mihi fintrivl de servis meis propriis, aut• be- ritatis multaesenjentige,in quibus sine contradictiooe
UeflelaUbus,«ive * pagensibus; aut oblinui ab illo temeratio tantae sanetitatis arguitur. Sicut est illud
Vel U16hoiriine, sive de iUo vel ilfo pago. Volo ut B Malachiae prophejae (1, 8) : Si offeratis cmcum ad
ordines ettm ftihi presbyterum, Cumqrie factum,fue- immqlandum,nonne malum est? et siqfferatis clau-
rili patant ex hoe quod « majoris ordinis sacerdo- dum ellanguidttm,,mnne mafum «st? Qpaesententia
tes non eis sint necessarii, et dereUnquuntfrequen- pplest quidem el dehostiis earnalibus .vel spiritali-
ter pttbUca officia et praedicamenta; impletumque bus specialiter accipi, intelUgilur tameq prohabiliter
est etiam ia nobis quod ait propheta i Populus luus etiam de offerentibus. Venim qqia de his, quales
sicut hi qui contradkunt sacerdotx. Et eorrues hodie, esse vel non esse debeant, Patrjjm dieta >unt plu-
einotruet etlam propketa Ucum. Et pos*.paululum: rima, nobis neeesse est cum «jnni cordis contritioue
Gtorbm eottm in ignominiam commutabo. Peecata tractare, qvii ia his pessimis temporibus ordinandi et
poputi tttei comtdent, etad iniquitatem torutn subte- regendi eeclesias ministeiium sortiti sumus; ut siex
tabUtlt animateorum. Et.erit sicut populus, sic tacerr toto cavere nori possumns, saltem quantulumcunque
dot, et visitabo super eum vias ejus, et cogitationes nobis ipsis succurrere studeamus, ne peccatis aUenis
itjhl feddam ei, Vel Hlud fuod Scriptura alia loqui- comrounieemus, quia nostra superabundaot, et cura
tor, dieeiJS) Pott hm verba no» est revertui Hkro- iniquitate* nostrae supergressae sint eapita nostra,
boam dn ef» tua pettima j ted e eonttario fecit de et sicut onus grave gravatae sintsuper nos, noncon-
Mtitttmlm popuH sactrdotet ezceltorutn. Qukunque (3 temaiUBUspie raonentem Apostahim ac dieentem :
VoMat, tnfytebat tnamam luavu et fitbat tacetdot , Mnritttcitoneminiiriiposueris, neque commumcaverit
ga&tefrum: Et propter htmt «ausam pectatif domus ptc.catisalienjt.
Bieroboam, et eversa est et deleta de superficieterrw XIII. Nempe ex quo fides Cbristi mundo annun-
tiata est et recepta, non fnerunt rectores ecclesia-
XJt Fdtsiwn 1« fiis rfuahus sententils fesistat aii- frihi (antis pericuUs et tairi graVibus atoije inevita-
gALUZIINOm
Bsesiafais j ittn atttem saerata, ut male scriptum est in scoporum ad Ludovicum regem Germaniae cap. 12:
WitiOBe MassOnl.Saccata vina, id est, per saecum < Constituite comiles et ralnistrog reipublicae, qui
coiata : ffludfttrtassisquod nos hodie dicimus vinum non diligant munera, qrii odiant avaritianf, qui de-
lliphoeratteuin; quod genus potionis est magno ini testentur superbiam,>qui iwn oppriraaot neque de-
pBu*Wd eos qili vita* in voluptatibus et deliciis: bcmestent pageases, Vide Bignonium in nofis ad
Irajiawefe araant Marculfumpag. 518, et Sirmootjnraio aotjs ad Ca-
« xgettos prqvldeqnt,\d est; agrorura curam susci- pitula Caroli Calvi, pag. 47.
phiiit, et exactores iiant fiscalium rerum, vel redi- « Maforis ordinis sacerdotes, id est, presbyteri
tuiim, attt vectigalium. Istud Agobafde drsplicebat, quosnunc vocamus rectores ecctesiarum parochia-
et diSbliettit etiath Patribus synodi. Ticineasis ha- lium; quos vero Gregorius Magnusvocat presbyte-
6Hae eifca afinura 850. Sic enim illi loqutintur in ca- D ros cardinaies, lih. u, epist. 9, ut a caeteris distin-
lTOiie19: < Sed et ille excessus inhibendns est, quo guat, itemque iValterius episcopus Aurelianensis ia
«julllahi saeeiilafesviri presbyteros aut alies clericos capite secundp snoram Capitulorum. Quo etiam
eOhductOresjvel precuratores, sive exactores fisea- modo intelligendus est locus Leonis papai de sacer-
ifOfiirerilm. vei rerfituUra,aut vectigalium, eonsti- dotihus cardinalibus, relatus in tibrb prirao Decreta-
tiiiiiiti Si tpiis Igitur deinceps hujus exorhitationis lium tit. ii, cap. *i Neque enim assentiorDuareno,
retis invenWSfiierit, uterqrie exeornmuriicetur, tam «pii in libro i, eap. 13 «teSacris EccIesiaeMinisteriis
ipse qui edristituit, quam iUe qui indigne parnit. > hunc locum inteipretata* de presbyteris qui in ma-
Atque istttd ipsuin graviter deinceps prohibitum est jore ecclesia, quam cataedralera dicimus, rem divi-
ia synodis postefiorhm saeculdrum'.Verum mala re- aam simul curaepiscopo suo laciunt, eanonki hodie
mediis praevaluervtnt. vulgo appellati.
* Senioret, Itauterque coxiex. Massrfntts tamea < Nutriees ecclttiat ^ id est, paiochiales apad
'eimstrnmi. qnas inserti smnus corpori Christi, et in quihns
^BeiiejlcfaHbttt, W est, vassalis, Vel feurfaUriis. edncati suaius, Eaniem aletat niqt matricet m coa-
Bihe^iijh enhtt tjtrk tUcebatur, quod feudu» po- cllio Cabiltohensi qao<|anrio019 babitum est, eujus
stea dlcl^ *ij ut adfiotavimus ad eplstolam 110 fragmefilBitiedMHtSevertius, itemque aaud Ivenem
'Lupi Rrfariefisis. in j-ffetohl 175. In coaciljo tamen Carttoginoliafcito
$ Pagensibus, id est, ex iis qui in pago niihi arf anna Jl8) ean. 55, matricis ecdesiaBliomine intelli-
T^udmicommism habttarit. Ex admonitiOne epi- gitur jatherfralis.
141 DE PWVlL. ET JURE SACERDOTli. rm
hiiibus circumsepti, Quia, sicat jam rfictum esse A Ecce ego vqbiscumsum omnibus dkbus usque ad
meminimus, mundus in annis prioribus, velut in consummationemsmculi, procul dubio * erunt sem-
juvenlule viguit. At nunc ipsa sua seaectule rfepri- per in Ecclesia, cum quibus ille sit, eruntque fortis-
mitur, et quasi ad vicinam morlem molestiis cre- sirai ac robustissimi pugnatores Dei, adversum quos
scentibus urgetur. Quod nos absque ambiguo de Ec- ille qui nunc ligatus est in abysso, solutus, totis vi-
clesiadicere possumus, quae in annis prioribus ad ribus permittetur beUigerare, quos divina gratia
tolerantiam passionum robusta, in perfectioneveri- Idoneos reddet adversum tam immanembestiam di-
talis erecta,. ad ostensionem signorum valida, studio micare, et victores de ea existere. Adhorlemur ita-
mirandaecontinentiaeet abstinentiae accincta, contra que nosroetipsosper singulos dies, non deserentes
rabiem luporum soUicita, ad resistendum improbis collectionemnostram. AudiamusDominum per pro-
libera. At uunc omnibus infirmilatibus mentis" ita pbetam monenlem : Congregatetriticum in horreum
est languida, ut *»ad dicendum quidem nec tutum meum, et sit cibusin domomea. Triticum ulique illud
sit, nec possibile; ad cavendum vero.aecprpmptum, evangelicum, de qtto dicitur : Quk putas est fidelit
nec facile. Atque utinam vel dolere digue possemus dispensator et prudcns, quem eonstiluit Dominussu-
annos islos famis et sterilitatis, quos per somnium per familiamsuam, ut det itlis in temporetritici men-
Pharao vidit, Joseph vir sanctus intellexit et expo- B suram ? Beatus enim ille servus, quem, cum venerit
suit. Quippe fluviussceculihujus, de quo ascendere Dominus, inveneril ita facientem. At si hoc semper
videbantur septem boves pulchrae et crassae nimis, necessarium fuit, quanlo magis nunC, quando jam
quaepascebantur in locis palustribus, praeteriterum propius est lempus iJlud, de quo Dominus ait: Ecce
temporumsignificationemgerit, qoaehabuere docto- dies venient,et mittam famemin terram, non famem
res doclrina sublimes,-sanclitate fulgidos, in defen- panis, neque silim aqum, sed audiendi verbumDei, et
sione veritatis rigidos. Nunc autem (quod sine gravi deficient virgines bonw. Interim tartien, sicut alius
dolore dici non potest) ex praedicto flumine jam propheta loquitur : Quid bonum ejus, aut quid pul-
emergunt aliae boves fcedacconfectaequemacie : de chrum ejtts, nisi ftumentum etectorumet viriumget-
qua re si juxta gracilitatem sermonis nostri aliquid minans virgines? In quibus verbis magnoperenecesse
dicere tentamus, oflendimus forsilan ad invicem. est unicuiqus nostrum subire contra seraetipstimju-
Tamen si Deo juvante c in unum conveaerimus, dicii districtionem, et exigere a semetipso veritatis
oportet nes de boc diligenter et fideliter cpUoqui: • confessionem,utrum sollicitior sit ad congregandura
quia et his in quibus sanilas deficit, et infirmitas vkium in quo est luxuria, an vinum germinans vir-
roboratur, moris est iade cogitare, inde inter- gines.
rogare, ut ad earum rerum perveniant cognitio- ^ XV. Haecbrevissimede nobis dicta sint, quaeper-
aero. linent ad officiumet ministeriuiri noslrum. Dein
XIV. Quaeramusetiam ne forte jam prope sit, et dicamus fldelibus laicis, qua fide et spe venerari
timearousne nos io perditionera involvat iilud quod studeant sacramenta divina in omnibus coijiniuniter
terribililer per prophetam dicilur : In die illo, dicit sacerdotibus; sive sint diligentes sive neglifentes,
Dominusexercituum,auferelurpaxillusqui fixus fue- sive sint providi sive torpentes. Sacramenta etenim
rat in tocofideli, et frangelur, et cadet, et peribitquod divina, baptisma scilicet, et confectio corporis ac
pependerat in eo, quia Dominuslocutusest. Ita ut sanguinis Doraini, caeteraque in quibas salus et vi-
consequenlerimpleatur quod Veritas dicit : Verum- ta fldelium consislit, tain magna et sancta sunt, ut
tamen filius hominisveniens, putas inveniet fidem su- nec bonorum meritis meliorari, nec ° malqrum per-
per terram? Tamen quia Veritas ipsa dicit iterum : versilate possint deteriorari; cum arf invocationem
BALUZIINOT.E.
*iiaesi L,angutaa.Lioqunurae acciesia. »aivia- cessraus visceruro virus lnciusuro dum serval exag-
nusin priucipio libri-primi ad Ecclesiam catholi- gerat. AperiendumVuinnsest et secaadum et putra-
cam : < Mulliplicaliseniro fidei populis, Gdesimmi- n minibus ampiitaii* raedela fortiore curandum. Voci-
nuta est; et crescenlibus filiis suis, raaterregrolat; *' fereturet clamet licet,etconqueraturaegerimpatiens
factaque es, Ecclesia, profectu tuce fecunditatis in- per dolorem, gralias aget postmodum cum senserit
firmior, atque accessu relabens, el quasi viribus sanitalem. Emersit eaim, fratresdilectissimi, norum
minus valida. » cladis; et quasi parum persecutionis procella
i Ad dkendum nec lutum. Ea ergo fuit Agobar- genus saevierit,accessit ad cwnulum suh misericordiiE ti-
dici saeciili infelicilas, ut sacerdotibus nou liceret tu.lomalum fallens, et blanda pernicies. >
eloqui quod vellent, sed patpanda essent vitia sub- c In unum convenerimus.Adrnonet Bernardum
jectorum : quod est ultimum calamitalis. Praeclare episcopum Viennensem,arfeogravem esse hanc cau-
itaque raagnus ille vir, sanctus CypriauusCarlhagi- sam, iit in synodo plurium provinciarum merito
niensis episcopus in libro de Lapsis : < Qui pcecan- tractanda sit: quod si occasio ingruat, non praeter-
tem blandimentis adulanlibus palpat, inquit, pec- mittendam esse.
candi fomilem snbminislrat; nec compiiniit delica d Erunt semperin Ecclesia. Videtur coercere
pro»
iUe, sed nutrit. At qui consiliis forlioribus redar- n ission m Christi, qui pronuntiavit fulurum se no-
guit simul atque instruit fralrem, promovct ad salu- biscumoranibusdiebususquead consummationetiisae
tem. Qtios ailigo, inquit Dominus, redarguo £t ca- culf, ad eos qui vere Chrisliani sunt, hoc esl, sancti.
stigo. Sic oportet et Dei sacerdotem nOn obsequiis Verum non negat quin istud referatur ad Ecclfsiam
decipienlibusfaUere, sed remediis salutaribus pro- nniversalem, quam Chrislus non reliqiut, sed sem-
videre. Imperitus est medicus, qui tumentes vulne- per gubernat.
fuia sirias maaa parcente contrectat, et in altis re- 8 Malorum perveuitate. Existimat igitur
Agobar-
 145 S. AGOBARDIEPISCOPILUGDUNENSIS 144
a summi sacerdolis, non humana virtute, sed sancti A ccelestemittit, et ipsa in cloacas rfescendit?Timea-
Spiritus perficiantur ineffabiliter majestate. Ntillo mus baec,fratres. ConVeniatactionemnostram ipsum
modo igitur, sicut beatus Augustinus docet, « sa- ministerium nostrum. De peccatorum noslrorum co-
cramentum Ghristi in bonis ministris approbandum tidie relaxatione Cogitemns; ne nostra vila peccato
est, in malis respuendum, quasi aut hujus aut hujus obligata remaneat, per quam omnipotens Deus quo-
stt, cura in utroque idem sil, el non nisi Dei sit. Et tidie alios sblvit. >
quamvis in pessimis bonum sit, etsi hominum qui XVH. Consonanterquoque et beatus *>papa Anas-
hoc agunt alius est alio deterior, non ideo illud quod tasius de his docet (Decret., c. 7, 8), dicens :
agunt deterius est in iUo quam in isto: quia nec in Nam et baptismum quod procui flt ab Ecclesia, sive
duobus catholicis malis, si unus sit alio deterior, de- ab adultero vel a fure fuerit dalum, ad percipienlem
teriorem baptismum gerit:nec si unus eorum. sit munus pervenit illibatum, quia vox illa quaesonuit
bonus, aUus malus, in malo malus est baptismus, et per columbam, omnem maculam huraanae pollutio-
in bono bonus, sed in utroque bonus : sicut lumen nis excludit, qua declaratur ac dicitur : Hk est
soUs, vel etiam lucernae, non utique deterius est in qui baptizat in Spiritu sancto. Nempe et Judas, cum
oculis rfeterioribus, quam in melioribus; sed idem fuerit sacrilegus atquefur, quidquidegit inter apo-
m utrisque, quamvis eos diverse pro illorum diver- B stolospro dignitatecommissa.beneficia per indignum
sitate vel laetiflcetvel excruciet. > data, nulla ex hoc detrimenta senserunt. Quidquid
XVI. Similiter aulem et beatus papa Gregorius ergoad hominum provectum quilibet in EccJesia mi-
rfe non conlemnendis rfivinis sacramentis in quali- nistef pro oflicio suo videtur operari, hoc totura
buscunque ministris Dei sub quodam cougruo exem- coritineri implendum divinilatis effectu, ita ille per
plo admonet, dieerts : < Saepe, fratres mei, solet quem Christus loquitur, Paulus affirmat : Egoplan-
evenire quod dico, ut persona potens famulumha- tavi, Apbllo rigavit, sed Deus incrementum dedit.
beat despectum; ctimque per eum suis forte vel Iiaque neque quiplantat est aliquid, nequequi rigat,
extraneis responsum aliquod inandat, non despicitur sed qui incrementum dat Deus. A Deo autem non
persona loquentis servi, quia servatur in corde re- quaeritur quis vel qualis praedicet, sed quem praedi-
verentia mittentis domini; nec pensant qui audiunt, cet, ut invidos etiam bene Chrislum praedicare con-
per quem; sed quid, vel a quo audiant. Ita ergo, firmet. Mali itaque bona ministrando, sibi tantum-
ratres, ita vos agite. Etsi forsitan nos digne despi- modo nocent, nec Ecclesiae raysteria commaculant.
citis, in mente tamen vestra vocantis Domini reve- Acper hoc nuUatenusdebent metuere qui vel in con-
fentiam servate. >Idem etiam Pater de eisdem rebus secrationibus vel ia baptismate mysteria tradila
in quadam episcoporum exhortatione sic loquitur " suscipiunt, ne irrita Iieneficia divina videantur:
(Homil. 17 i« Evang.): < Et per nos quidem fldeles quia virtutem suam obtinentibus mysteriis, in hoc
ad sanctum baptisma veniunt, nostris precibus be- aliis rea sibi persona non nocet. >
nedicuatur, per impositionemmanuum nostrarum a XVIII. Haecigilur sensa Patrum et dcfinitiones
Deo Spiritum sanctum percipiunt, atque ipsi ad posuimus, ut noveriut fideles populi, nihil se laedi
regnum ccelestepertingunt. Et ecce nos per negli- crirainibus sacerdolum in acceptione sacramento-
gentiam nostram deorsum tendimus. Ingrediuntur rum; si tamen juxta regulam a Dominopositam, vel
electi sacerdotum manibus expiati cceleslem pa- secundum traditionem ecclesiasticam, celcbrenlur.
triam, et sacerdotes ipsi per vitam reprobam ad in- Caeterum summopere necesse esl praccaveri, ut in
ferni supplicfa festinant. Cui ergo rei, cui similes ordinandis c offerendisve ministris non communi-
dixerim sacerdotes malos, nisi aquaebaptismatis, cemus, ut supra dictum est, peccatis aUenis, d cri-
ame neccata baolizatorum diluens, illos ad regnum minosos videlicet ad sacerdolium promovendo. aut.
BALUZIINOTJE.
dus, sacnucio euam saceraotis lmpn connci sacra- quaea mroistris L.nrisu impenauur, non per eum
. menta. Alia Cyprianomens fuil: qui ifi epistola 68 j. " qui videtur, sed qui non videtur, sacerdotem infuu-
(utillic adnotat Erasmus) omnino 6entire videtur ditur. Neque enim qui rigatest aliquid, neque qui
sacrificio sacerdotis impii nihil effici, imo raagis plantat, sed qui incremenlum dat Deus. > Sane
inquinari populum. Oplatus taraen in lihro svi tempore Alexandri Ul Ecclesia credebat Domimcum
aperle seribit posse aliquid sanctificari, eliarasi pec- corpus aequeconficia malo sacerdote, et a bono; ut
catoris opera fiat divini nominis invocalio. < Ergo patet ex sententia adversus Bonos homines lala a
jam liquido apparet, inquit, ex invocatione nominis GaucelinoLodovensi episcoponomine totius synodi,
Dei posse aUquid sanctificari, etiarosi peccator in- quae exslat apud Rogerium de Hovedenin partepo-
vocet Deum. > Idipsum in causa Acacii sensit Ana- steriori AnnaUum.
stasius papa in epistola ad Anastasium Aug. cap. 7 a Summisacerdotis, id est, Christi.
et 8, referturque ab Agobardo inffa in ca ite 17 hu- h Papa Anastasius, in Decretis cap. 7 et 8. Nam
jus libri. Atque ea auctoritate utitur Hincmarus verba Afiastasii decurtavil Agobardus.
c Offerendisve.Istud addilura est ex codice Mar-
Rhemensis in epislola 26 quaedata est ad Nicolaum
papam. lnde etiam sumpsisse videtur Liutprandus naesii. d Criminososprovehendo.Vetitura illud. Eum enim
Ticinensis lib. i, cap. 8 : < Quoniam et ii, inquit;
qui a Juda Domini nostri Jesu Chrisli proditore ante qui ad sacerdolium promovetur, integra faina esse
proditMjnemsalutem seu benediclionem aposlolicam oportet, juxta praeceptumAposloli. Quo facturo est
perceperant, ea post proditionem propriique corpo- ut vetus Ecdesia procul a clericorum coUegioarcue-
ris suspensionem minime sunt privati, nisi quos lm- rit eos qui ftagitiis commaculali erant; ut patet ex
proba forte defoedaruntflagitia. Benedtcliosiquidem Decretis papaeGelasiicap. 18. Atque id graviter do-
448 DE PRIVIL. ET JURE SACERDOTn. 146
qnod adhnc mnlto deterius est, « ignorantia caecos, j Lsollicite est quatuof eorum esse genera, unum
qui vel secundum tenorem ecclesiasticum nesciant amandum, alterum tolerandum, teftium contemnen-
peragere ipsa roysteria, quod omnino est impro- rfum, quartum anathematizandum. Amandum ita-
bandum et nullo modo admittendum, vel caecisdu- que genus rectorum est bene viventium, et bene
catum praebeant ad foveam aeternae damnationis. docenlium. Tolerandum autem bene quidem docen-
Quod et Dominus terribiliter se reprobare demon- tium, sed reprehensibiliter viventitim; aut bene vi-
slrat, dicens per prophetam ; Quia tu scientiam re- vcntium, et propter simpUcitatem sensus docere
pulisti, repellam te et ego, ne sacerdotio fungaris mihi. alios non valenlium. Hujus generis priores audien-
Et iterum : Sacerdotes contempseruntlegem meam, et di sunt, non imitandi, sicut Dominus de talibus
polluerunt sancluaria mea: inter sanctum et profanum loquens, ait : Qum dicunt facite; qum autem fa-
non habuerunt distantiam, el inter pollutum et mun- ciunt, facere nolite. Sequentes, si eorum vita pie-
dum non intellexerunt. Cum e eontrario secuhdtim tati subdita est, pietalisque doctoribus adhaerens,
praeceptaapostolica debeamus esse parati semper ad tendunt procul dubio ad finem praecepti, quod est
satisfactionem omni poscenti nos rationem de ea charitas de corde puro, et conscientia bona, et fi-
quaeia nobis est spe, et oporteat praedicatorem esse de non ficta. Potest quidem et eorum vita aliqui-
amplectentem eum, qui secundum doctrinam est 1> bus esse doctrina. Attamen tales inter perfectos
fidelem sermonem, ut potens sit exhortari in doc- praedicatores deputari non possunt, quia non ha-
trina sana,.eteos qui conlradicunt arguere. Quan- bent unde proferant nova et vetera. Et sicut Pa-
quam enim sacerdos et vita et doctrina irreprehen- tres dixerunt: <Latratu canum, et baculo pasloris,
sihilis esse debeat, quo rite et audiatur et imitetur; luporum rabies deterrenda est. I Contemnendum
tamen si unum horum defuerit, tolerabilius-rest illi vero, sicut supra diximus, genus est reprehensjbi-
obedire qui bene docet et reprehensibiliter vivit, liter viventium, et quid doceant ignorantium. Postre-
"*
quam illi qui et nequiter vivit, et quid doceat ne- mum, quod et anathematizandum diximus, quali-
scit. IUinamque erant similes de quibus Dominus tercunque viventium, id est, vel bene vel male, setf
jubebat, dicens : Qum dicunt facite; quae autem fa- tamen male docenlium. Sunt enim haeretici, etiamsi
ciunt, facere nolite. Scilicet quia haec observantes, bene vivant.
sine sui periculo tales poterant suslinere rectores. XX. Deprehensi igitnr inter tantas ac tales an-
De isto autem, cum sit totus inutilis et totus noxius, gustias, de quibus Viribus nostris evadere non pos-.
et sine periculo nec audiri possit nec imitari, recte sumus, summopere necessarium est, ut ei qui om-
a quibnsdam dictum intelligitur in EvangeUo : Si nia facere potens est supra quam petimus aut in-
oculustttus nequam fuerit, tolum corpus tuumtene- <* telligimus, ex toto corde supplicemus, quatenus per
brosumerit. Rursumque in Proverbiis : Non decent abundantiam misericordiaesuaetenens manum dex-
stultum delicim, nec servum dominari principibut. teram nostram, in volontatem suam dirigat nos,
Itemque ibi: Labiajusti erudiunt plurimos. Qui au- et cum gloria assumat nos; ipse regat regentes,
tem indocti sunt, in cordis egestate morkntur. Et ipse dirigat dirigentes; ut possimus pascere c gre-
iterum : Sicut qui miltit lapidem in qcervum Mercu- gem ejus cum disciplina, et non in vasis pastoris
rii, sic qui tribuit insipienti honorem. Licet haecsen- imperiti; ipse praestet virtutem et fortitudinem
tentia praecipueillos tangat, qui tales ordinare prae- populo, et exhibeat ipse sibi mundum et candidum
sumunt. gregem, atque in omnibus immaculatum ac super-
XIX. Et quoniam nobis nunc dedignitate sacer- nis ovibus dignum, ubi est habitatio laetantium. in
dotii sermo est, sed et sacerdotum, si tamen concor- splendoribus sanctorum, d in templo ejus omnes di-
dent moribus ministerio; in fine opusculi sciendum camus gloriam, grex simul et pastores. in Christo
BALUZII NOTiE.
let Alcuinus in Confessione fidei lib, m, cap. 36, stolicae sedis vetus forma non recipit; quia nec litte-
qnod vetusta haeclex in riesuetudinem jam tum ve-' n" ris carens sacris esse polest aptus oflieiis, et vilio- ,
nisset. < 0 infelicia tempora nostra, inquit, quaenec sum nihil Deo prorsus offerre legalia praecepta
Deum timent, nec vim sacrorum canonum reveren- sanxerunt. Itaque de cceteromodis omnibus haecvi-
lur! NnUasmodo sacrilegus vel cfiminosos, ne ad tentur, nec quisquam talis suscipiatur in clerum. >
sacri ordinis ofificiumaccedat, inhibetur. > Vide nolas ad epistolam 79 Lupi Ferrariensis.
» Ignorantia cmcos. Ait Agobardus multo deterius t Qualitefcunque viventium. Anatheraatizandos ait
esse, si ii qui indocti sunt, ad sacerrfotium pro- iUos sacefdotes, qtiorum vita tametsi aliquo modo
vehantur, qiiam si criminosi. Sane inter virlutes sit irreprehensibilis, male tamen docent. Atque hu-
episcopo necessarias Paulus enumerat doctrinam; jusmorfi exemplum vidirous supra in libro adversus
ut polens sit, inquit, exhortdri in docttina sana, et Felicem episcopum UrgeUensem.
eos qui contradicunt arguere. Itaque veteres eum = Gregemejus, id est, Christi. Qttanquam enim
ommno arcebant a sacerdotio qui doctus nori erat. interdum fldeles uniuscuiusque diceceseos dicantur
Hilarus naraqne papa sic edixit in synodo Romana grex episcopi illius qtii dkecesim regit, id fit per
anni 465 : <Inscii quoque litterarum, nec non et ali- translationem. Nam proprie grex non est episcopi,
qua roembrorum damna perpessi, ethi qui ex poeni- sed Christi. Unde et Chrislianos oves et agnos suos
tentibus sunt, ad sacros «rdines aspirare non au- ipse nuncupat in Evangelio, dum eos commendat
deant. »Item Gelasius in Decretis, cap. 16 : < Illi- Petro et caeteris apostolis, id est, episcopis.
teratos quoque, et nonnulla parte corporis imminu- d In temptoejus. Hacc omnia, usque ad vocem
tos, sine ullo respecjtu ad ecclesiasticum didicimus Amen.desuntin editione Massoni.Ettamenexstanlin
venire servitium: quod Bimulafltiqua tradltto at apo eodicequo Massonusutebatur.itemquein Marnaesiano.
 147 S. AGOBARDIEPISCOPI LUGDUNENSIS ug
Jesu Dominoaostra, cui est faohoret virtus in saeculaA tissinie et dUectissime in Christo semper bene va-
nsealamm. Amen. Opto te, Pater et ffater reverea- lere, et nostri meminisse.
_____________ - > t i

ITEM LIBER

COiftRA m$ULSAM VULGI OPWJONEM

DE GRANDINE ET fONITRtJlg.

, i. * h his regioaibus pene omnes homines, no- Dorainum resuscitatum a Patre praedieant, falsi
|Hes «| ignobiles, urbani et rustici, senes et ju- testes "Bei invenirentuf, sl mortui non resrirge-
venes, patant grandines et tonitrua hominura libitui rent; sic etiam iste qjai admirabile et valde ter-
possa ilari. Dieuat enira, mOx nt audierint teni- ' rifeileopusDei Deoaufert ut homini tribuat, falsus est
trua, et viderint fulgura, Aura levatilia est. In- sfoe dubio testis Dei.
terrogati vero qutrf sit aura levatitia, alii cum ve- H. Plerosque autem vfrfiraus et audivimus tanta
recundia, parum remordente conseientia, alii autera demeatia obrutes, taflta stultitia alienatos, ut cre-
cenflrfeater, ut imperitoram moris-esse solet, con- dant et rfieant quamdam esse regioriera, quae dica-
firmant incantttionibus hominum, qui dicdntur. tur Magenia, ex qua naves veniant in nubibus, in
i» Terapestarii, esse levatara, et irfeo dlci levati- quibus fruges, quae gtSaridinUHis decidttnt, et tempe-
tiara auram. Quod utrum verum sit, ut vulgo cre- statibus pereuat, vehantur m eamdem regionem,
ditur, ex auctoritata divinarum Soripturarum pro- ipsis videlicet nautis aeneis dantlbus prefia Tempe-
belurnecesse est. Sin autem falsum est, utabsque stariis, et aeeipientibus frumenta vel caeleras fruges.
ambiguo credimus, surnmopere exaggerandara est Ex his item tam preftrada stultitia exeaecatis, ul haec
quanti mendacii reus sit qui opus divinum homirii posse fierl credant, vidimus plures In qoodam con-
tribuit. Nam per hoc inter duo mortifer- maxima- vetito hominum exhibere vlncios quatuor horriines,
qne roendacia eonstrfngitur, duiri testincatnr homi- tres viros, et unam feminam, quasi qui de ipsis na-
nem facere posse quod soiius Dei est posse, et Beum Vfbnsceelrferiul: quos scfticet per aliquot dies in.
aon faeere qttae facit. Si vero in mendaciis minoruin vraculls detentos, tandem collecto conventu homi-
reTtjmvwraciter est tenendum quod scriptum est: Q num exhibHerunt, at dixi, in nostra praesentia, tan-
Sermo obscurus in vavtium rion ibit; os autemquod quam lapidaudos. Sed tamen vincefite veritate, post
mentitur, oecidit animam (Sap. i, 11). It itertim: raultaffl ratiocinationem, ipsi qui eos exhibuerant,
Perdes omnet qui toquuntur mendaeium. Et: Tesiis secundum prophetfcttflVfttud confusl sunt, sicut con-
mendax peribit, Vel: TestU fatsus non erit impu- fuaditur fur quando deprehenditur.
nitus. Vel etiam iliud quod In Apocalypsi Jeftnnis W. Verum qutia hieerter, qul tam generaliter in
Apostoli tegitur r Beuti qui lumnt stolas siias, ut sit hae regione pene omniarn raeites possldet, ab omni-
potettat eotum in tigrio vltw, et portis intrent ineh- bus vatione praeditis dijudleahdiis est, proferamus
vitatem. Porii autem canet, et venefici, et impudki, testimonia Scripturarum, per quaedijodicari possit:
et homieida, et idolit setvientes, et omnit qui amat et quibus irispectis, non nos ipsi, sed ipsa veritas ex-
facit mendaeium. Quanto magis in tarri gravi men- pugnet stultissirottm efrorem, et omnes quicum ve-
daelo, ut istud ostendi potest, de quo nunc loquen- ritate sentiunt, arguant vasa erroris, dicentes cum
dum suscepimus, quod non minus aliquorum haere- Apostolo: Omne mendacium ex veritate non est. Quod
tieorum ajeadaciis invenitur. Beatus Pauuis aposto- ; aatera e* verilate nori cst, ex Deo utique non est ;
his dicit^: Invenimur aulem et falsi testes Dei, et quorf ex Deo.oon est, verba ejus non audit; sicut
quoniam tisiimoitium d&imus adversum Deum, quod D ipsa per se Yeritas dmtiQui ett ex Deo, terba Dei
suecitaverit Christum, quem nori suscitavit, si moriui audit. Propterea n»s non auditis, quia ex Deo non
non resvraunt: nam si mortui non resurguni, neque estis. Quorf.in alio quoqiie loco aliis etiain verbis di-
Cbristus returrexit, Sicul ergo omues qui Christum cit; Oves mem vocemmeam audiunt. Propterea vos
. BALUZH NOT^.
*lHhH ngtqnlbus, tn agro nimirum Lugdunensi, tissime examinatipne conslrhigantur, si forte confi-
et eircumpositis regionibus. SedtaJlmocIeratione
* T«i4j»estori'i.A.lmi sortiarii; qui fulgura, et to- teanturmalorumquaegesserupt.
fiat eadem dislrictfo, ne vitain perdahl;" serf ut sal
nitrtla, afiasque aeris teropestates excitare se posse ventur in carcere aflltcti, usque duni JJjeolijspirante
prcjfltefrtur ope artis suse. Carolus Magnus : < Ideo spondeant emeadatiogem peccatorunj. > Tempe-
praecipirmisut caucolatores, et incantatores, et tera- stiiarios etfam vocat tferardus archiepiscopus Triro-
pestarii, vel obligatores npn flatit; et nblcunque nensis in capite 5 suOrttmCapitulorum : < De ma-
sunt, emepdentur, vel damaentur. > item ipse : Jeficis, incantatoribus, divffiis, sortjlegis, sOiliniariis,
< De incafltationibus, auguriis, vel divinationibus, temr.estuariis, et brevibus pro fiigorijjus, e| de
et de hls qui teaopestales vel alia maleflcia facittnt, multeribus veneflcis, et tjuae diveisa flflgpnt faor-
placuit s*hCtoieonefliout ubictjnque deprehensi ftie- tefita, qt protiibeantar t & pifljjlcajpffiBJbelJji»feul-
rint, videat arebipresbyfer dicecesis iuTusut diligen- tentur. >
419 LIB. BE GRANDlNE ET TONITRUIS. 150
tiott auditis, quia non estii ex ovibus meis. Itemque .A ult«rius tale conati. Gerte si quHibet homo grandi-
alibl: Oirtnf*qui est ex veritate, audit vocemmeam, nem potuissel immittere, Jarinneset Mainbres immi-
Oranis itaque (pji mendacium cretlit, aut loqnltuf, sissent, quia aquas converterttht in sanguinem, et
aut astrnit quod non est, et tenendo quidlibet quod rauas rfe fluminibns produxerant, quod Isti facere
noa est, quo nist ad non esse teridit ? quia item ad non possunt, qui nune diettntur Tempestarii.
non esse tefidil; proculdubio ab eo qui est recedit, V. Sequitur autem in eodem loco Serijiturae: Ex-
qni dixit Moysi: Sic dices filiis Israel: Qui esi, tnisit tendit Moyses. virqam iri cwlum, ei Domirius dedit
tne ad vos. Et de quo beatus Job loqultur': Ipse tonitrua et gtaridinem; ac dhcuttehtia futgutd supet
enim solus est. Atqne ut apeTthis loquamur, verttas terram, pluitque Doriitntts grandinem supet terram
essenliam habet, vel potius essentia est in prbpria Mgypti, et gtando et ignismixta pariter ferebaritur
substantia, quia subsKsiit; mendacium vero, qriia (Ibid. v, 23). Ecce et btc loctis solum Dominnm
nullam habet essentlam, nihil eniih esl, nofi stibsi- ostendit creatorem et auctorem grandinis, nOn ali-
stit. Solus ergo Deus est, qula solus verutii esse ha- quem hominem. Dicant forsitan isti qui hominibus
bet, qui non accepit ut esset. Oranes autem res ab hoc tribuunt, Moysen extendlsse virgam in cb*jlum,
eo creatae, et qoidem sunt; sed verum et sumibum et tdeo per hominem immissam fuisse tempCstatem.
illud esse non habent, quia acceperunt ut essent. *- Cecte MoysesJiefyus Domirii erat bonus et justus.
Porro mendacia, quia non acceperunt ut essent, nui- Isti autero eos quos dicunt Tempestarios, non au-
lum esse habent. Ac pef hoc, is qui iriendacio adhae- derit fateri honos esse et justos, sed iifalos potius, et
ret, el rei adhaeref qtiae non esf: quariquam nec fei infquos, et rfignos damriatiohe tempOrali et aeterna,
rficendurasit. Qoi antem ei adhaeretqtiodfibn est, non sed neque servos Dei.nisi forte conditlorie, non
solura ab eo Tecedit qui feeit eum, sed etiam ab eo tamen voluntarla servitute. Nam si arf imitationem
ipso quod factus est; quoniara non amplius quam Moysi homines essent auctores grahcilriis, servi uti-
duo esse sunt; unum summum, quodsiitim esse non que Dei essent, non servi diaboli. Quanquam pra>
accepk ab alio; altemm magnum, qnod suum esse missae sententiae neque iUos ejus demoiistrant auclo-
a Deo accepit; id est, creator, ef creatura: Menda- res, sed soium bmrilpotentein Deum. Siquidem.et
cium igitur, quia noh est creator, hon est suinriittm Psalmista, qul hujus et grandlnfs niemifiit, de Deo
esse; quia nori est cfeatura, nori est magnum esse; dicit: OccMii tri grdndine vlneas eorutn,ei moros
quia nullam habet essentiam, non est nllum essei eotum in ptuind, et ttadidit in granditie futherita
Qui ergo volt perslstere in eo quod est, non rece- eorutn; et pbssessioneseotum igni (Psal: txxvii, 47,
dat ab eo qul ei dedit esse. Qui autem non valt re- 18). Sed qnoniairi in praesenti loco addit Psalraista
n
cedere ab e« qni vere est, fugiat quod omnino noii iinmissionem per angelbs riialos, sciendum quod vlfa-
est, id est mendacitrm. dictarum aut pfobatlonuui flagella per ministros ma-
IV. Quoriiamergo oranis mendax, falsitatis asser- Ios exerceat Detis, qui Votntitaterii quidem noccndi
tor est, et omnis assertor falsitatis, falsus testis est, de suo habeant, potestatem autem ab illo accipiant.
agens coritra veritatem ; Videamus jam, isti qui opus Sicut enini eoriim propria eSt ydluntas aocendi, sic
divittum auctore homine fieri dicunt, utrum fulcian- . solius Dbmini potestas ut possirit qijte volunt. Non
iur aliqiia auctbritate. Iri sacris igituf Scriptufis, ubl est certe hominum poteslas, neqne iionornm, tieque
primum grando introducitur, in plagis uticiiie iilis riialorum, non est contrafiarum foftitucHnum pote-
quibus jEgyptus percussa est, invbnitur. Septjraa stas, sed solius Doroini, qui earurii ntalae voluntati
denique plaga ^gypti ista est. Dixit autem Dotoi- tribttit potestatem, in quantum vnlt, et abrogat In
nus: Enpluam hac tpsa hora cras grandineth riiUl- quantum non volt ut possitit. Nam et in alio quoque
iamriimis, qualts rioh-fuit iri JEgypio a die qua fun- psalroo Psaunista sic "de Deo alt: Posuil phivias
data est, usque in prwsens lempus (Exbd. ivx,18), Iri eorum, graridirietri,ignetn combureritetrii» terramip-
his itaque verbis Dominus se ipsuiri dicit fnissurum sorum; et pereuSsit virieas eotum; et contrivit tignum
grandinera in crastina, non aliquem hoiriiiietri, certe j* finium eorum. Percussit vere^ etvere eofitrivit; sed
nec Moyseh aut Aarph, qtti justi et Dei hoiniries non horao; neque ahgehis malus,'riisl eoltis Detts,
erarit, nec Jairinerriet Maifibrem incantatores yEgy- siue qtio legio malorum angelorum neque porcos po-
ptiorum, qui scribuntur magi Pharaonis, quOSApo- tuit nocere, et in mare praecipHare. Detts plane, de
stolus dicit restilisse Moysi, sicut et hi resistunt ve- quodicitur: Prm fulgore inconspeetu ejui nubes
ritati. Jam equidera illi, siciit scriptum est, per in- . ttansierunt, grarido et catbones ignis, et interiuitde
cantationes Agyptias et arcaria quaedam projece- cceloDominus, et Aitissimus dedit votem suam, gran-
rant siagiul-virgas suas corani Pharaone, et Versae dinem et carbones ignis. Et cui caBtavimtts: Fulgttra
fuerant in dracones, licet virga •Aaroh devoraverit eoruscationem, etdissipabis-eos; emitte sagittas tmt,
virgas eorum. Jam aquas verterant in sangttinem, :t conturbabis eos. Qui operit eeelum nubibm, et pa-
jam ranas prqdaxerant e fluminibus, licet eas colrt- rat tettw ptuviam, qui dat nimh siout ianam, tnitiit
here non possent, sicut Moyses in verbo Domini fecit, ctystallum suum sicut bucceltut, mittet «erbum suuni
ut taatnm in ftumine remanerent. At cum ventum et liquefackt ea-, flabit spiritus ejus, et fluent aquw.
est ad scyniphas, et njjjiUindefacere potuissent, di- Quem laudant de terra, non soluin dracopes ahyssi,
xerunt digitum Dei sibi esse contrarium, nihilque verum etiamignit, grq«4o, nix, glacies, spiritus pror
 151 S. AGOBARDIEPISCOPI LUGDUNENSIS 1S2
celtarum, qum faeiunt vetbum ejus; non verbum ho-- A sollicitudine egi ut viderem illum, sicuti et (eci. Cum
minis, non verbum angeli mali. autem loquerer cura illo, et ientarel dicere se ita
VI. Legimns eliam de grandine in libro Jesu Navc> vidisse, ego mullis precibus et adjurationibus cum
ita : Congregati igilur atcenderunl quinque regets divinis eliam comminationibus obstrinxi illum rogi-
Amorrhmorum, rex Hierusalem, rex Hebron, rex Bie- tans, ut non diceret illud nisi quod verum esset.
rimot, rex Laehis, rex Eglon, simul cum exercitibuii Tunc Ule aiRrmabat quidem verum esse quod dice-
suis, et castrametati sunt contra Gabaon, oppugnan- bat, nominans hominem, tempus el locum; sed ta-
tes eam. Et post pauca: Dixitque Doriiinusad Josue: men confessus est se' eodem terapore praesentemnon
Ne timeas eqs. In manus enim tuas ttadidi illos. El fujsse. Itemin libro Ecclesiastici, qui praenotalur
post pauca : Cumque fugerent fitios (Israel), et essent Jesu fiUi Sifacb, scriptum est: Sunt spiritus qui ad
in deseensu Bethoron, Dominus misit super eos tapi- vindktam creati sunt, et in futore suo confirmaverunt
des magnos de cwlo usque Azecha ; et mortui sunt tormenta sua, et in tempore consummationis effun-
mutto plures lapidibut gtandinis, quam quos gladio dent virlulem, et furorem ejps, qui fecil illos, confun-
pertufaejrant filii Israel (Josue x, 5, 8 Seqq.). Ecce dent. Ignis, grando, fames, et mors, omnia hmc ad
ei-gfceMn hoc loco apparet, sine ulla imprecatione vindktam creata sunt. Bestiarum denles, et scorpii,
homiaum Dominum misisse grandinem super eos, B et serpentes, ef romphwa - vindkans in exterminium
quos tali flagello dignos judicavit. Nam si mali ho- impiis (Eccli. x.xxvt, 33 seqq.). Si igitur grando crea-
inines, sicnt sunt quos isti erranles nominant Tem- ta est, sicutet caetera quae bic dicunlur, a Deo uti-
pestarios, id facere potuissent, super filios utique que creata est, nqn ab homine. Item in praedicto U-
Israel fieret grando, non super adversarios illorura. bro scriptum legimus t Vide arcum, et benedic qtA
Sed quia nec mali super bonos, nec boni super malos fecit illum. Vatde speciosus esl in splendore suo. Gy-
hoc facere possunt, evidentissime in hac sentenlia ravil cwlum in circuitu glorim sum, manus Excelsi
declaratur. Quod el Uber quoque Sapieritiaeallesta- aperuerunt illum. Imperio suo acceleravit nivem, et
tur, dicens Domino : Tuam manum effugere impos- accelerat coruteationet emittere judicii tui. Propterea
sibile est. Negantes enim nosse te impii, pet fottitudi- aperti sunt thesauri, et evolaverunt nebulm, sicul aves.
nem brachii tui flagellati sunt riovk aquis, et granii- In magnitudine sua posuit nubes, et confracli sunt
nibus et pluviis perseculionempassi sunt, et per ignem grandinis tapides. /n conspectu ejut commovebuntur
contummati. Quod enim mirabile erat, in aqua, qum,, montes, et in voluntate ejus aspirabil notus. Voxtoni-
omnia exstinguit, plus ignis valebat. Vindex est enim trui ejus vetbetabit tettam, lempeslas aquilonis, et
otbis justorum. Et post pauca: Nix autem et gldcks congregatiospirilus ; et sicut avis deponens ad seden-
tuttinebant vim ignit, et non tabetcebant; ut tcirent *-*dum aspergit nivem; et.sicut locusta demergens de-
quoniam fructus inimicorum exterminabat ignis ar- scensus ejus. Putchritudinem colorit ejus admirabitur
dens, in gtandine et pluvia coruscans (Sap. x\i, 15 oculus, et Super imbrem ejttt expavescetcor. Gelu sicut
seqq.). salem effundet super terram; et cum gelaverit, fiet
VH. Si igltur omoipotens Deus per fortitndinem tanquam caeumina tribuli, Frigidus ventus aquilo
brachii sui flagellat inimicos justorura novis aquis flabit, et gelabit crystallus ab aqua, super omnemcon-
et grandinibus et pluvus, cujus manum effugere im- gregationem aquarum requiescet, et sicut lorica in-
possibile est, omnino ignorantiam Dei haberit qui duet se aquis. Devorabil montes, et exuret desertum,
hcec homines,facere posse credunt. Nam si homines etexstinguet viride, sicut ignem. Medkina omnium in
grandinem immittere possent, utique et pluvias pos- festinatione nebulw, et ros obviansab ardore venienti
sent. Nemo enim grandinem sine pluvia unquam humilem efficiet eum. In sermone ejus siluit ventus,
vidit. Possent quoque de ioimicis suis se vindicare, cogitatione sua placabit abyssum, et plantabit " illum
non solum ablatione frugum, sed et vitae aderaptione. Dominus Jesus (Eccti. XLIII,12-25).
Quandb enim conlingit inimicos Tempestariorum VIO. Ecce in hac magna et proUxa Ecclesiaslici
esse in itinere aut in agris, ut eos occiderent, pos- r libri sentenlia, cum subtiUssima admiratione im
' sent multiplicatam grandinem super eos in unam perio Dei tribuitur quidquid in aere fil, quirfquid de
-
congeriem fundere, et obrnere illos. Nam et hoc aere in terram descendit, quidquid mari et venlis
quidam dicunt, nosse se tales Tempestarios, qui apparilio, splendor, et gyrus arcus; festinalio ni-
dispersam grandinem, et late per regionem deci- vis, terror coruscationis, velocitas nebulae,suspensio
dentem, faciant unum in locum fluminis aut silvae venlorum, verberalio terrae, concertalio aurarum,
infructuosae, aut super unam, ut aiunt, cupam, sub congelalio aquae, non solum in nubibus, sicut gran-
quaipse lateat, defloere. Frequenter certe audivi- dinis et nivis, sed eliam in terra, nivium, pluviae,
mus a multis dici quod talia nossent certe in locis et stantium aquarum, vel fluminum discurrentium,
facta; sed necdum aadivimus ut aliquis se haecvi- et ex gelu desiccalio viridium rerum, sicut saepe vi-
disse testaretur. Diclnm est mihi aUqnando de ali- demus, necnon et hernm omnium resolutio, quaefit
quo, quod se haec vidisse diceret. Sed ego multa tempore rorantium nebularura, et flatibus austri, et
BALUZH NOTiE.
<>Illum Dominus Jesus. Ita omnino eodex regiusj.neque tamen dubito quin veriof sit vulgala lectio,
qua? habet, plantavit in illa Dotninut itUUlai,
 183 LIB. DE GRANDINEfeT TONITRUIS. 184
favoni. Ad sermonem quoque Dei dicit omnia ista A , suae, id est, ut prius corriperentur de aversione
conquiescere et placari. Non ergo in talibus adjutor mentis, eo quod dereliquissent cultum Dei omni-
homo quaeralur, quia non invenietur, nisiforte san- potentis, et post sordes idolorum abirent, et postea
cti Dei, qui multa obtinuerunt, et obtenturi sunt: flageUati et faligati, exspectatione pluviarum cor-
quorum aliqui potestatem habebunt claudere ccelnm, rigerentur, et redirent ad Dominum Deum quem de-
he plnat diebus prophetiae ipsorum, sicut Elias, et reUquerant.
aquas convertendi in sanguinem, et percutere ter- XI. Sic etiam Samuel propheta, et dux popuii
ram omni plaga, quotiens voluerint, sicut Moyses Israel, cum corriperet eumdem populum propter
et Aaron ^Egyptum. Vere non alius miltit grjtm- frequentissiraas transgressiones illorum, replicans
dinem tempore aestatis, nisi qui et nives tempore eis beneficia Dei omnipotentis, et eorum e con-
hiemis. Nam et utriusqnc?una est ratio ut flat, quan- trario aversiones, intelligeret idem populus grande
do nubes utroque tempore solito altius eievantur. malum se fecisse, et Deum offendisse in petendo
IX. In Ubro quoque beati Job scripttim est: Ab in- sibi regem, orando oblinuit ut insueto tempore
terioribus egredietur tempestas, et ab arcturo frigut. terribiliter cum tonitruis et coruscationibus pluvia
Flante Deo concrescitgelu, et rutsum latissime fun- (caderet). Sic denique scriptum est dixisse pnpulo
duntur aqum. Frumentumdesiderat nubes, etnubesi B Samuelem : State, el videte rem istam grandem quam
tpargunt lumen suum; qum lustrant euncta per facturus est Dominus in conspectu vestro. Nunquid
circuilum quocunque eas voliintas gubernantis Dei non messis tritici est hodie? Invocabo Dominum,
duxerit, ad emrie quod prwceperit illis super faciem et dabit voces, et pluvias; et scietiset videbitis quia
orbis terrarum (Job xxxvn, 9 seq.). Attente au- grande malum fecerilis vobis in conspectu Domini,
diendum quod dicitur : Lttstrant nubes per circui- petentes snper vos regem. Et clamavit Samuet ad
tum-cuncta, sed quocunque eas voluntas gubernan- Dominum, et dedit Dominus voces et pluviam in die
tisDei duxeril. Si ergo Deus eas gubernat, rion po- ilta; et timuit omnis populus nimis DominumetSa-
test homo iniquus eas aliam in partem convertere, muelem. Dixitque univetsus. populus ad Samuel:
quia nec imperare Deo potest, nec precibus obli- Ora pro servis tuis ad Dominum Deum tuttm, ut non
nere meretnr. Quod autem subjungitur, ad omne moriamur. Addidimut enim universis peccatis nostris
quod prmceperit illis super faciem orbis terrm, quid malum, ut peteremus nobis regem (I Reg. xu, 16
aliud inteUigendum, nisi ad omne quod praeceperit seq.). Territi eniro vocibus tonitruum et coruscis
Deus nubibus, vel ad flagellum, vel ad subsidinm fulgurum, intercessionem sancti prophetae, licet pec-
humarium, adnives, ad grandines, ad pluvias, ad catores, lamen ut fideles poslularunt; non sicul
fulgura, vel fulmina, sive tonitrua, ex quibus ple- C] isti nostri semifideles, qui mox ut audiunttoni-
rumque alta aedificia prosterni solerit? Sane non trua vel cum levi flatu venti, dicunt Levatitia aura .
praeceptohominis, sed praecepto Dei, sicut in hac est, et maledicunt dicentes : < Matedicta lingna illa,
sententia legitur, in qua eliam post paululum sub- et arefiat, et jam prmcisa esse debebat quw hoc fa-
ditur : Nunquid scis quando prmceperil Deus pluviis cit. Dic, rogo, cui maledicis? justo, an peccatori.?
ut ostenderent lucem nubium ejus? Nunquid nosli Peccator namque, et ex parte infidelis similis tui, aa-
semitas nubium magnas, et perfectas sckntias ? In ram, ut dicere soletis, levare non potuit; quia nec
quibus verbis hoc qnoque notandum est, quia si virlute sua valuit, nec angelis malis imperare po-
hbmo non nOvit semitas nubium, nec perfectas ea- tuit: quanquam nec eorum in hac re sit potestas.
rum scienlias, muito minus novit earum ofQcio Domino non supplicavit, ut orando id obtineret:
hominibus prodesse vel obesse; exceptis, ut di- quia sicut vos, ita et illi quos tempestarios puta-
etnm est, sanctis, qui secundum voluntatem Dei tis, praestigiis malis fieri haec putant, non volun-
multa pef ittum ipso donante possunt, nonatique tale Dei : licet etsi a Domino Deo hoc peterent,
propria aut aliqua contraria virtute, sed voluntate non mererentur adipisci : quod utique justorum est,
conditoris : sicut saepe multi servorum Dei oratiorii- non iniquorum : qtrjin lalibus rebus, etsi petunt a
bus oblmuerunt, ut tempore siccitatis pluvias Domi- *) Domino aliquid, infideliter et dupUci animo petunt,
ntts largiri dignafetur. nori in certitudine fidei.
X. Sic enim beatns Jacobus apostolus, factum XII. Illo praeterea tempore quando oratione Eliae
Eliae prophetae in exemplum nobis proponens, ex- siccitas erat in terra Israel, etiam pascua pecori-
hortatar aos ad orationem recurrere pro tristitia, bus negabantur. Scriptum est enim : Dixil Achab
pro infirmilate, pro remissione peccatorum, dicens: ad Abdiam: Vadein terram ad universosfontes aqua-
Orale pro invicem ut salvemini. Multum enim valet rum, etincunctas valles, si forte invenire possimus
deprecatiojusti assidua. Helias homo erat similis herbam, et salvare equos et mulos, et non penitus
nobis, passibilis; et orationem oravit ut non plueret, jumenta intereant (III Reg. xvm, 5). Ecce, ut ap-
et non pluit annos tres et tnenses sex. Et tutsum paret, de pluvia desperati quod non esset nisi juxta
oravit: et ceslumdedil pluvias, et terra dedit fructum Eliae verba, pro jumentis herbas quaerunt juxta
suum. Elias itaque oralionem oravit ut non plueret, fontes et rivos aquarum, jam enim sentiebanl ve-
et non pluit annos tres menses sex. Fecit autem rum esse quod ipsi Achab Elias dixerat: Vivit Do-
hoc propter correptionera et correctionem gentis minut Deus Isratl, in cujus contpectu tto, ti etit an-
 m S. AGODARDIEPISCOPI LUGDUSENSJS ***
nis hit rot et ptuvia, nisi juxta oris mei vetba. Et Aflebant,
j interrogat da talibus utique quee nemo
eerte Elias arinos dixit quanti esseat. Iste ergo aUus nisi sohis omnipotcas iacere potest, et dicit:
Aehab, nt dlxi, qnare non rogavit Tempestarios Ubi erat quando ponebam fundamenta terrce? Et:
ut levarent tempegtates, et, utdiceresoIetis,auras le- Quis .posuit menturqs _.ejtts, yel super quo bases
vatitias, per qtias irrigata terrahabere possetherbas illius solidatm sunti Quis condusit ostiis mare?
equis et mtiUssuis caelerisque jumenlis, pro qui- Et : Nunquid cqnjungere valebis mkahtes stellas,
bus sollicitlis erat; maxime quia non limebat perde* Pleiades, aut gyrum Areturi poteris dissipare ? Et:
re ffuges in campis, et vineas, qtrae nullae omnino Nunquid nosti ordinem cceli? Et: Nunquid miltes
tunc erant? fuigura, et ibunl ? et multa hujusmodi. Inter baec,
XIII. Nostris quoque temporibus videmus ali- inquam, tanta ac jtajia, inquirit etiam ab eo dicens:
qoando, collectis messibus et 'vindemiis, propter Nunquid ingressuf es thesauros nivis, aut thesau-
siccitatera agricolas seminare non posse. Quare non ros grandinis aspexUti, quae praparavi in tempus
obtinetis apud Tempestarios vestres ut mittant au- hostis, in dkm pugnw et belti? Per quam viqm
ras tevatitias, quibus terra irrigetur, ct postea se- spargitur lux, dividitur astus super tertam ? Quis
mraare possitis? Verttm quia id vosnec fecistis, dedit vehementissimoimbri cursum, et viamsonan-
nec facere unquam vidistiset audistis, auditenunc IQ tis tonitrui? ut plueret super terram absque ho-
quid ipse Dominus, rerum omniura conditor, re- tnine in deserto, ubi nutlus mqridliutn commoratur ?
etor, gubernator, ofdinator et dispensator, servo ut impleretinviam et desolatam, et produceret her-
suo beato Job inter caetera etiam de hujusmodi bas virentes? Quis es,tplnyim pater? vel quis ge-
rebus dicat. Etenim cum diabolus, inventor mali, nuit stillas roris ? De cujus utero egressa est gla-
princeps et caput omnium malorura, accusator fra- cis? et gelu de ecelo quis genuit ? In simililudinem
truro, accusasset beatum Job apud Domirium, rfi- lapidis aqum durantur, et superficies abyssi constrin-
ceris qnod non recta intenlione, id est, soli ei pla- gitur (Job XXXVIII, 4 seq.),
cendl, et solo eo fruendi illi serviret,. sed pro ter- XIV. Ecce igitnr opera Dei magna, quorum ra-
renarum rerum multiplicatione ac defensione; ex- tionera nec ipse beatus Job tani sublimiter, tam
petiissetque eum lentandum, quatenus tentando ita subtUiter antea poterat admirarj. Si Dominus ihe-
verurii esse ostenderet; improbus, superbus, et saaros babet grandinis, et solus eos aspicit, quos
stullissiriius, quasi mentem viri Dei melius nosset beatus Job necdum aspexerat, ubi eos inveuerunt
quam conditor ejus ; Doininus quoque justus et mi- isti Tempestarii, quos beatus Job non invenit, ne-
ftericors, justus ad confuridendum diabolum, mlse- que invenire possjjmus, sed neque aestimareubi in-
ricors ad exaltandlim fidelem^famulum suum, con-' *- u veoiantur? Domjnus interrpgat fidelem famulum,
cessit iUi potestatem, primum quidem in rebus om- utrum sciatquis dederit yehementjgsimoirohri cur-
nibus, deinde vero in filiis, post etiairi in salute sum, et viam sonantis louitrui. Isti autem contra
corporis, ac deinceps in suasione conjugis, postre- quos sermo est, ostendunt jiobis honiunculos a
riio autem jti exprobratioiie ef multifaria despectiofie ganctitate, justitia, et sapientia alienos, a fide et ve-
faiflulorum. Sed diabolus victus et confusus reces- ritate nudos, odibUes etiam prpximis, a quibus
slt; servaS DoDiini victor et triumpbans excrevit. rficant veberaeatissimps imbres, sonaDtia aquce to
Volens igitur pfns Domfnus secundum quorfAposlo- nitrua, et levatftias auras posse fleri. Doroinus di-
lus dicit de se ipso, ne maghitudo eum revelatio- cit se haec praeparasse in tempus hoslis, id est,
num extolleret, ita et ilfum, ne raagnitudo victo- ad vjndictam. Isli eosdem ipsos hostes atque ad-
riae elatum redderet, humiliare, non ablatione re- versarios aequitatis (in quibus quam raaxime, post
ruiri quas perdiderat, non percussione corporls,' eos qui termioos transferunt, auferunt pro pignore
per quamjam sicut aurum.in camirio examina- bovem viduae, Jacertos pppiUorum comminuuot,
tus erat, non coraparatione alicujus magni viri, nudos dimittunt homines quibus pon est operimen-
quia similis ei super terram nullits eral, quippe tura, egeoos eduount de domibus eorum, hqraiues
qui inter homines Orientales magnus esset, ccepft ^9 contrjstant, vindicandunj est) dicunt eorum babere
tamen eum humiliare vehementer, sublimiter osten- polestatem, quae Dominus ad vindictam Uostium
dendo illl immensitatem polentiae suce, ut fldelis suoruro praeparavit. Dorainus se dicit pluviaepatrem,
faraiiltrs cognbscehdo inaestimabilis atque incircum- et gelu de ccejo se geperasse confirmat. Jsti mi-
scripli cofiditoris ineffabilia magnalia, semetipsum serrimos horainuro dipuut habere magnam portio-
despiceret, et rfespicieridoinclinaret, sicuti et fa- nem hujus dispepsationis, Quod in similiujdinem
ctum est. Nam hoc in verhis ejus apparet, quibus lapidis aquce durantur, poroinus nobis mirandum
ail: Idcitcoipse me teprehendo, et agb poenitenfiam proppnit. Hoesiad libitura roiserrimorupi horura
in favillaet ciriere (Jot xtn, 6). Quod alia transla- homiaum aUquaadOfifiri posset, proctd dubio mi-
tio apertlus declarat, dicens : Despexi memetipsum, randujh non esset,
et distdbui, et wslimavimeterram et einerem. In hac ' XV. Haec stultilia est portio non mjairaa jnfide-
ergo humiliatione, cum oninipotens Deus scisel- litalis; et in taalum majjamistud jajii adolevit, utt
taretur fldelem famuluro, ulrum ista ,aut iila facere ia plerisque locis mt hpijjiaes miserrfjui, qui di-
posset aut nosset quis fecerit, aut abi esset quando cant se AOUequidem nosse jnjmUiere j^jjjjpestates,
 157 LD3. BE GRANDINE ET TOMTRUIS. 188
sed nosse tamen defendere a tempestaie habitalo- A qucedam stultitia, cum esset mortatitas boum, ut di-
res loci. His habent statutnm quantum de frugi- cerent b Grimaldum ducem Beneventorum transmi-
bus suis donent, eta appellant hoc canonicum. Multi sisse homines cum pulveribus, quos spargerent per
verosunt qui sponte sacerdotibus decintam nun- campos, et montes, prata, et fontes, eo quod esset
quamdonant, viduis et orphanis caeterisque indi- < inimicus Christianissimo imperatori Carolo, et de
gentibus eleemosynas non tribuunt, quae illis fre- ipso sparso pulvere mori boves : propter quam cau-
quenter prsedicanlur, crebro leguntur, subinde ad sam multos comprehensos audivimus, et vidimus,
haec exhorlantui, et hon acquiescnnt. Canonicum et aliquos occisos, plerosque antem afflxos tabttlis in
autem quem dicunt, suis defeusoribus (a quibus se flumen projectos, atque necatos. Et, quod mirum
defendi credunt a lempestate) nullo praedicanle, valde est, comprehensi, ipsi adversttm se dicebant
nuUo admonente, vel exhortante, sponte persol- testimonium, habere se talem pulverem, et sparge-
vunt, diabolo inliciente. Denique in talibus ex parte re. Ita namque diabolus, occulto et justo Dei judi-
magnam spem habent vitae suae, quasi per illos cio, accepta in illos potestate, tantum eis succedere
vivant. Hoc non est porlio, sed fere plenitudo in- valebat, ut ipsi sibi essent testes fallaces ad mortem;
fidelkatis, et si diligenter consideraraus, absque et neque disciplina, neque tortura, neque ipsa mors
amhiguo pronunliabimus id pleiiiludinem esse in- B deterrebat illos, ut adversum semeiipsos falsum di-
fideiitatis. Tres namque virlutes sunt, secundum cere non auderent. Hoc ita ab omnibus credebatur,
Scripturas divinas, in quihus totus comprebendilur ut pene pauci essent quibus absurdissimum videre-
cultus, per quas colitur Detts, id esf, fides, spes, tur. Nec ralionabiliter pensabant unde fieri posset
chariias. Quicunque igilur fidem et spero suam par- talis pulvis, de quo soli boves morefentur, non cae-
tilus fuerit, ut ex parle credat in Deum, ex parte tera animalia : aut quorriodoporlari posset per tam
credat hominum esse quae Dei sunt, et ex parte" lalissimas regiones, quas superspargere pulveribus
speret inDeo, ex parte autem speret in homine, homines non possunt, nec si Beneventani viri et fe-
hujus profecto fldem et spem divisam non acci- minae, senes et juvenes, cum ternis carris pulvere
pit Detis; acpef hoc inter fideles censeri non po- carrjcatis egressi de regione' fuissent. Tanta jam
test; et quem partita fides et Spes a numero flde- stultilia oppressit miserum mundum, ut nunc sic
lium secernit, vorago procul dubio infidelitalis ab- absurde res credantur a Chrislianis, quales nun-
sorbet; pieritoque talis malcdictum illud ipcurrit, quam anlea ad credendum poterat quisquam sua-
prophetae dicentis : Maledictus homfgiui spem suam dere paganis creatorem omniura ignorantibus. Hanc
ponit in homine. Neque vero blandiatur sibi dicens : ' itaque rem propterea ad medium deduximus , quia
G
Magissperp in Deo quam in faomine: quia spes per huic unde lbquimur simiiis est, et vel exeroplum
parles dividi non potest. Aut enim tota erit, et tuta; poterat tribuere de inani seductioneet Vera sensus
ant intuta erit, et nulla. diminutione.
XVI. Ante hos paucos, annos disseminata est
BALUZn NOTJE.
» Appeitant hoe canonicum, nimirum eam frugum < Imperator per Rothomagum et Ambianum urbem
pertiooem, quaetempestariis tribuebatur annuatim recto itinere se Aquisgrani ad biberna contulit. Cui
a possessoribus, ut ab agris eorum depellerent tpm- revertenti, et HeristaHium palatium intranti, occur-
pestates. rere missi Sigonis Beueventani ducis, dona qnam
b Grimaldum ducem Beneventorum. Duo per ea maxima deferentes, dOminum suutfi a morte Gri-
tempora Beneventanorum duces fuere, quorum utri- moaldi praedecessoris sui purgantes. > De utro au-
que nnmen fuit Grimaldo, et qttorum alter alteri tero horura capiepda sit Jiistoria quam hic narrat
successit. Chronicon sancti Vinceiitii*de Vulturno : Agobardus, afurmare non licet. Facilius tamen cre-
< Defuncto dehinc Arichis apud Beneventum, Bene- diierim haecin vulgus jactata sub priore Grimoaldo.
ventanorum precibus Grimoaldus a Carofo receptus Haeceniro acta sub Carole Magno. Successerat au-
revocatur, et paternum ipse suscepit rfucatum. Iste tem Arigiso, qui anno 787 mortuus est, ut tradit
niulta dona ecclesiis et monasteriis servorum Dei iQ Eginhardus in Annalibus, acpost euin alii.
contulit, sed praecipuebealissimi Vincenlii. Grimoal-- o Inimkusimp. Caroib. Hinc patet librum islum
do vero nostro mortuo, alter Grimoaldus exadel- fuisse scriptum4n initio iraperii Ludovici Pii, quando
pfaus ei succedit; et hoc decedeute, Sico subroga- recens erat raemoria belh quod adyersus Grimoal-
tur. > De priore intelligendum puto quod tradit dum Benevenlanorum ducem feliciter gestum est a
Eginhardus ad arinum 802 : < Grimoaldus Beneven- Carolo Magnb. Eglnhardus ad anriutn 812 : < Pax.
tanorura dux , inquit, in Nuceria Winigisum comi- cum Abubaz rege Sarracenortim facta. Itera cum duce
tem Spoleli, qui praesidiopraeerat, adversa vatetu. Beneventanorum Grimoaldo; et tributi nomine quin-
dine fatigatttra obsedit, et in dedilionem accepit, que et viginti millia solidorura auri a Beneventanis
capturaque hooorifice habuit. > Eadera quoque habet soluta. » Quam pacem postea Ifrmavit Liidovicus
arictor Annalium S. Bertini. Posterior autem inter- Pius, ut docet Eginhardus ad annum 814 : < Cum
fectus est anno 818, ut habet idem Egiuhardus : Grimoaldo Beneveatanorum duce pactum fecit atque
< Imperator, inquit, cum Haristalliuro venisset, firmavit, eo modoquo etpater, scilicet ut Beue-
obvios habuit legatos Sigonisducis Benevenlanorura, ventani tributura anhis siagulis 7 millia soUdorura
dona deferenles, eumque de nece Grimoaldi ducis darent. >
antecessoii8 sul excusantes. > Vita Ludovici Pii :
 «80 S. AGOBARDIEPISCOPI LUGDUNENSIS 160
. —----—-_———
i IHII . , -.------------------------_—-------—--
m^^^l^mmgm^mm_iimmmmmmmimmmmm*m^^mim~ummmm—~——^^^^—^-~~———
ITEM LIBER

CONTRA OBJECTIONES FREDIGISI ABBATIS.

I. Reverentissimo ac beatissimo domino et patri .(\.minumnostrum Jesum Christum caeterishominibus

* Fredegiso abbati. Dudum modesticevestrae benigni- permiscere; nec vos debuistispro eo qood-Dominus
tas adversum nos, peccatis nostris exigentibus, mo- Jesus Christus abjecta de se non sensit, et errasse
ta, talibus nos invectionibus perculit, quse lenilatis se nunquam cognovit, caeteros bomines ab humili-
ac sincerilatis vestrae modtim excedere viderentur., tate abjectionis peccati corifessione defendere in
nisi in refellendis^nobis tali redargutione uteremini, tanlum, nt ex Jioc probare velitis, sicut in vestris
quaeverbis tantum a vobis proferretur, corde tamen apparet litteris , nuUum vere humilium abjecta
non approbaretur. Nam si iUa omnia quae adversum de se sentire, nuUum se peccalorem fateri dehere.
nos protuUstis, et ex parte finxislis, ita a vobis sensa III. Nerape, o venerabilis magister, putabat ac
essent ut prolata sunt, non solum modestiam ve- putat nostra insipienlia quia cum de talibus rebus
slram transgrcderemini, verum etiam veritatem of- loquitur homo, non debet Dominura nostrum Jesum
fenderetis. Et idcirco, sapientissime vir, si dignatur Christum caeteris aggregare hominibus : quia hu-
admittere magnitudo vestra , nitimur nos per has manitas quae a Verbo assumpta est, quanquam ha-
litterulas purgare ab illis criminibus, quaeadversnm beat naturam nostrorum corporum, noa tamen
nos in vestris litteris exarata reperimus. Recordari habet originem. Nos enliri humainosemine coagula
dignamini litterarum vestrarum, quas ttinc adversum .B raur, ille de Spiritu sancto natus est: qui etsi honio
nos novissime dedistis; et cognoscite contra quae factus est propter nostram salutem, Deus taraen esse
crimina nniic respondere curamus. non desiit; qui licet homo verus sit, verus tamen
II. Scripsistis igitur in praefatione dicentes : < Si et unus Cst Deus cum Patre et Spiritu sancto. llla
ad omnia quae in vestrae dilectionis chartula scripta namque bumilitas, qua Dominus noster Jcsus Chri-
reperimus, respondendum judicaremus, non tantum stus, cura iri forma Dei Patris esset, semetipsum
chartulce, verum prolixioris libri modum excedere exinanivit trtformam scrvi acciperet, inclinatio fuit
videremur. Sed quia compendii causa, pauca ex miserationis, non evacuatio potestatis; qni etsi
plurimis summatim attingere libuit. > Ex qnibus ' abjecta passionis pertuUt, tamen Deo Patri aequalem
verbisvestris apparet omnia vos iila, reprehendisse' se esse innotuit. ^Equalis omnino est Palri, non mi-
qnae in nostra chartula scripta reperistis. Sed qui nor est gloria, nbn posterior tempore, non inferior
omnia reprehenditis, nihil laudatis; cuncta refellitis, potestate : qui propterea factus est homo, non ut
nibil recipilis; quamjuste hocfacialis, ex istisper- erraret, sed ut erraticara ovem inventam humeris
pendite quae compendii causa summatim attigistis. suis gestaret, et addomum coelestis patriae, adpa-
Quia si ista tam injuste reprehendistis, quanto in- ternam scilicet visionem perduceret. Et idcirco non
justius illa quae reliquistis? Et primum quidem de " est consequens, imo valde injustum est, ut cum quis
his quaevobis attingere libuit, assumitis iefragandam ea quae hominum sunt vere loquitur, alter Dominica
nostram sententiam, qua diximus : < Qui efiim vere comparatione evacuet. Iterum atque iterum dicimus,
humilis est, abjecta dese sentit; et qui abjecta de quia pervicacis hominis est Dominico exemplo im-
se sentit, errassesenon dnbilat. > Quam sententiam pugnare ea quae de pnris hominibus veraciter dicun-
ut veram non esse ostendere videamini, probatis tur, quorum ijsdbjs existit sine peccato, sicut scri- :
Dominum. Jesum Chrislum vere humilem fuisse, et , ptura est : Non esl juslus ,quisquam qui faciat bonum
dicitis : < Quia vere humilis erat secundum nos, et non peccet. Et iterum : Nemo mundus a sorde,
abjecta de se sentit, et errasse se non dubitavit. > etiam si unius dki fuerit vita ejus super terram. De
Quod quam calumniose a vobis dictum sit, quaesu- Domino Apostolus Pelrus testatur, dicens : Quia
mus dignamini perpendere. Quis enim fidelium igno- peccalum non fecit, nec inventusest dolus in ore ejus.
rat quia nec nos debetnus unquam, cum de abje- Nunquid quia hoc verum est, propterea hoc verum
ctionis humiiitate et peccati confessione loquimur, non erit illud quod Paulus ait: Omnes enim pecca-
quae vcra in omnibus procul dubio esse debent. Do- D~verunt. et eaent aloria Dei?
BALUZn NOTiE.
» Fredegiso abbati sancti Martini Turonensis post ejusdem principis pro ecclesia sancti Lamberti Tra-
Alcuinum; cujus fuerat discipulus, ut patet ex vita jectensis, quod editum est in tomoprimo Historiae
Alcuini. Fuit etiam cancellarius^Ludovici Pii impe- Episcoporum Leodiensium,*pag. 154, ac demum in
ratoris. Varie atitera scribitur noraen ejus. Hic eniih, ejusdem Ludovici pracceptispro monasterio Arulensi
itemque in praecepto ejusdem Ludovici pro Hilde- in dicecesiHelenensi et pro monasterio sanctae Gra-
baldo episcopo Matisconensi, vocatur Fredegisus. In taein dicecesi Urgellensi. Fregedis tamen, quod.idem
Teslamento autem Caroli Magni apud Eginhardum est ac Fredegisus, vocatur a Theodulfo episcopoAu-
vocatur Fridugisus, et quidera rectius, ut opinor. relianensi., ex quo etiam discimus diaconum fuisse.
Nam sic quoque norainatur in praeceptis Ludovici Vide Sirmondum in notis ad Theodulfum, pag. 29S>
Pii pro ecclesia ParisieosiJ, itemque ih praecepto
 161 LIB. ADVERSUS FREDEGISUM. 162
IV. Quia dicitis, < His bene perspectis, apparebit jA stra. Peccavimus enim, et inique egimus, reeedentet
hanc vestraro non esse veram ratiocinationem, > haec a te. Dominus quoque in Evangelio testatur publi-
qualiter dixeritis aestimare non possumus; affirmare canum qui ascenderat cum Pharisaeo in templum ut
tamen audemus qtfia qui banc ratiocinationem ve- oraret, idcirco justificatum descendisse in domum
ram esse negat, necdum cognovit quemadmodum suam, quia abjecla de se sciens, a looge stabat, et
eam oporteat scire. Quid ergo est quod Apostolus , nolebat nec oculos ad ccelum levare; et peccasse se
dum de Domino loqueretur , dicens : Qui cum in non dubitans, percutiebat pectus suum, dicens :
forma Dei esset, non rapinam arbilratus est esse se Deus, propitius esto mihi peccatori. De cenlurione
mqualem Deo , sed semetipsum exinanivit, formam quoqtte quare Dominus ait quod nec in Israel lantam
servi accipiens, praemisil: Hoc sentite in vobis, quod fidero invcnerit, nisi quia idera ceriturio abjecta.de
et in Christo Jesu (Philip. i, 5-6). Et paulo ante dixe- se sentiens, et alla de Domino sapiens, semetipsum,
rat: Nihil per vjntentionem, neque per inanem glo- ut ait, indignum arbilrabatur ire ad deprecandum
riam, sed in humititate superiores sibi invicem arjbi- Dominum ut sanaret puerum ejus, sed poiius amicos
irantes (Ibid., v. 3). Si verum non est ut is qui suos misit, et ilerum per internuntium mandavit
vere humilis est abjecla de se sentfat, quare Abra- Doraino, dicens : Domine, non sum dignus ut intres
ham cum Domino loquens, cinerem se pulveremque JB sub tectum meum. Mulier vero Chauanaea, cui Dorai-
fatetur? Moysesquoque non se esse eloquenlem te- nus clamitanti respondit, Non est bonum sumere pa-
statur, et ex quo ei Dominus Ioqui ccepit, impedi- nem filiorum et mittere canibus, statira consentiens,
tiorem et tardiorem se esse linguam dicit. De se ait : Etiam, Domine : nam et catelli edunt de micis
quoque et Aaron ad populum ail: Nos enim quid su- qum cadunt de mensa dominorum suorum. Et idcirco
mus ? Gedeon eliara, quem angelus forlissimum vi- audire raeruit : 0 mulier, magna est fides tua.
rorum appellat, iUe e contrai io tam abjecta de se VI. Quod si aliquis objecerit nobis verba justi vere
senlit, ut se minimum in dorao patris sui dicat, et humilis dicentis : Non peccavi, el in amaritudinibus
faroifiam suam infimam in Manasse. Saul quoque moratur ocutus meus (Job xvn, 2). Et iterura : Hwc
cum pene his verbis de minima tribu esse se diceret, passus sum absque iniquitate manus tnem : audiat
et in eadem tribu minimum se recognosceret, ita^ut rursum eumdem justum humiliter confilentem :
indipum se regio honore fateretur, in regem ele- Peccavi. Quid faciam tibi, o custos hominum ? Et
ctus est. Unde Dominus ei loquitur : Cum esses par- iterum : Quantas habeo iniquitates, peccata, scelera,
vuius in oculis luis, caput in tribubus Israel factus otque delicta , ostendemihi (Job xm, 23). Et iterum
es. David quoque (de quo Dominus loquitur, Inveni Scriplura dicit quia is quem Deus propterea flagellat,
virum secundum cor meum, quia vere humilis erat) (C ut doloribus eruditus abjectionem et peccata sua re-
tam abjecta de se sensit, ut non solum ad regnan- cognoscat, respicit homines et dicit : Peccavi, vere
dum inrfignum se esse testaretur, verum etiam gener deliqui,. ut eram dignus non recipi. Quare ergo vos
fieret regis; aui postea de ipso clamal ad Saul : dicitis non esse verum, ut vere humilis abjecta de
Quem persequeris, rex Israet? canem morlttum, et se sentiat, aut peccasse se credat, cum aperlissime
pulicem unum. Sicque persequi conqueritur, quasi paleat hoc proprium esse sanctorum, non superbo-
si persequatur perdix in montibus. Postea vero cum rum? Cur Joanues apostolus ait : Si dixerimus quia
esset in magna regni gloria, nullumque adversariuro peccalum non liabemus, ipsi nos seducimus, et verilas
paterelur, ait : Ltidam, et vilior fiam plusquam fa- in nobis non est. Si vero confiteamur delicta nostra,
ctus sum, eroque humilis in oculis meis. Et iterum : fidelis est, et justus, ut remittat nobis peccala. Qui
Domine, non est exaltatum cor tneum, neque elali sunt si secundum vos magna de se, non abjecla, sentire
oculi mei, neque ambulavi in magms, neque in mira- voluisset, habebat unde gloriaretur, quia ei supra
bilibus super me , et caetera. Errasse se quoque non pectus Domini recubuit: et prce caeleris discipulis
dubitavit, quia saepissime non solum errores suos ab illo dileclus est. Jacobus quoque apostolus ait :
confiletur , sed etiam iniquitates, peccata, delicta, In multis enim offendimus omnes. Quae si quis puta-
scelera, inflrmitates quoque, et turbaliones, timo- iD verit non veraciter, sed tanlum humiliter dicta, no-
rem, ac tremorem, anxietatemque cordis : quorum verit se in hoc sensu Pelagium sequi; et propterea,
omnium testiroonia si ponere voluerimus , prolixi si corrigi vult, legat libros beati Auguslini contra
operis series ordinabitur. Petagianistas, et sciat omnes sanctos veraciter se de
V. Vos dicitis quia non est vera ratiocinatio, ut peccatis accusasse, ila ut necesse habeant pro se ip-
qui vere humiiis est, abjecta de se sentiat, aut pec- sis dicere, Dimitte nobis debita nostra. Sed de his
casse se indubilanler credat. Nos vero e contrario quanta dici possunt, vos nosse non ambigimus.
. per hanc ratiocinationem omnes sanctos in suis pre- VU. Dicitis etiam tota vos intenlione divinam scri-
cibus a Domino exaudilos esse novimus; sicut Da-. pturam cura editoribus, interprelibus atque exposi-
nielem in suam exomologesin, ubi confitebatur non toribus suis ab imperitiae nostrae calumniis defen-
sohim peccata sua et peccatapopuli sui, verum etiam dere. Ad quam rem non respondebimus vobis, quia
peccala regum ac principura , vel sacerdotura. Tres sicut dequibusdam dicitur, illic trepidaverunt timore,
etiam pueri in camino ignis claroabant in veritate ubi non erat timor, ita et vobis dici potest : Illic
et judicio : Induxuti omnia hwc propter peccata no- tota intentione paravit defensioneiii, ubi nulla erat
165. & AGOBARDIfcPISCQPI LUGDUNENSiS 164
oranino necessitas detensionis. Quis enim de nobis JA per genus fenuninum significatur, nec tamen a La-
caiuiriniatus est unquara editorem aut interpretem tirlis feniinino genefe dicitUr. Peccatum qubque in
aUqttem divinarum Scripturarum? Dicitis reprehen- Hebraeo generis masculihi est, in Graecofetfiinini,
disse nds apostotos et interpretes, qubs tantum pu- ihLatino neutri; et Cttin in Scriptutis multis rebus
tabamus unquam reprehendendos, quantum nunc •, signlflcetitr, nulfUs tamen Lalinorum gentts ejus
putamns verilatis vituperatofes laudandos. Diximus mutavit, quia nec aliqua utilitas poslulavit. Haec id-
namque quia interpretes divinorum voluminum vel Circo dixiraus, qtiia vos dicitis propterea interpre-
expositores rion curarunt omnino tenere indeclina- iein sanguines plurali numero transtulisse, quia
biliter regulam grammaticae artis; quod utique neque apud Graecos pluraliter effertur; cttm non ita sit.
imperitia, neque malitia fecerunt, sed ratione con- Sive interpretes, sive expositores divinorum eloquio-
descensionis; ut sicut usus sanctae Scripturae est rura, ut integritatem sensus ostenderent, contra
verbis condescendere humanis, quatenus yim inef- grammaticam loqui hpn timuerunt: quos non solura
fabilis.rei humano more loquens, arf notitiam ho- non reprehendimus, verum etiam per eos a repre-
minum deduceret, et mysteria insolita solitis osten- hensione defendi cupimus. Qitia sicut illi laudandi
deret rebus; ita et interpretes ejus eam sequendo, snnt in verbis cptttra grammaticam pfotatis, ita nos
iliud studuerunt summopere transferre, unde mani- B tolerandi: qilia ilil divites in verbis, sjcut volue-
festiorem sensura legentibus praeberent, etiam si runt, dixerant; rios vero pauperes, ut possumus per
contra grammaticam esset eatentts, ut sacramento angustias verborum tentiiter ea qoae volumus signi-
rei concordaret. El ita hoc ad nostram sumpsimus flcamus. Et si Ulofum filfi sumus, et ab eofum
defensionem, ut sicut illos qtii poterant, si voluis- sensn et fide nbri eframus: quod in illis amatur, in
sent, omnia secundum disciplinam grammalicam nobis toleretur; alirue is cui loquimur sensum at-
proferre, sed iit nobis condescenderent, et simplici- tendat, non verba, ut aarfiat consilium Aposloli di-
tatem verilalis non desererent, non sunt veriti ali- centis : Noli verbis contendere. Et : Ne Sil languens
qua contra eamdera disciplittam loqui, repretiendere cina qumtiones et pugnas verborum, ex quibus oriun-
nullus dehet; ita nobis omnino debel parcere, qui tur invidim, contentiones, btasphemiw, suspkiones
etiamsi velimus omnia secundum grammaticam lo- riiatm.
IX. Illud vero quod post verba doctorum verbis
qui, non possumus, si tamen fidem rectam et sen-
sum catholicum tenemus, in hisque verbis quibus vestris subjunxislis: < Ita igitur hoc uno modo apo-
stoli et evangelistaeet totius divinaeScripturae inter-
possuraus dicimus, sicttt et vos » testimonio Pri-
sciani ostenditfs, qui dixit: < Nihil enim ex omni pretes, curii catholicis ejus expqsitoribus, ab impe-
C
parte perfectum m humanis credo esse invenlionibus riliaB calunraia raUonabiliter defendi queunt. Nihil
enim omninO cOrilra regulam grammaticae dixerunt,
ppsse,>
Vfil. Assumpsistis grandem laborem, non neces- quOd non ita aut falio aliqua, aut causa ttiysterii
sariuiri, quasi defendentes evangelistam, vel inter- dicl exigeret. > Afa his verbis vestris multiim tccle-
pretem, quod non frustra vel evangelista ediderit siastici doctores dissonant. Exiguitati nostrae vide-
vel jnterpres transtulerit plurali numero sanguines, tur quod neque vos neque nosde hac re aliquid sen-
secundum quod certa ratio postulavit; quam rem tire aut dicere debemus, nisi ea quae orlhodoxos
nori solum non reprehendiraus, sed neque ab impiis magistrOs serisisse aut dixisse legimus. Ista tamen
audivimus uaquam reprehensam. Et curoin hac de- incpncussa et firma auctoritas illorum auciorum
ferisione tantopere laboraveritis, nihil nobis vestro est, per quos Spiritus sanctus Novi el Veleris Testa-
labore innotuistis. Jam enim legeramus sanctos do- menli volumina confecit; de quibus nulU unqaam
ctores ita exposuissb, qnod interpr.es ideo plurali homini licuit aut Kcet cogitare vel unam litteram
numero sanguines in hoc loco transtuUt, quia sen- alitef eos dicere*dehuisse quam dixerunt, quoniam
sum evangeUstae,quem ille in Graeeoedidit, hoc in eofum auctoritas firmior est coelo ac terra, secun-
Lalino transferre aliter non potuit; non sicut vos JJ dum quod Dominus ait: Facilius est cwlum et ter-
dicitis propterea fecit, quia jn Graecopluraliter in- ram transire, quam de lege unum apicem cadere.
venit. Nam sunt multa npmiaa quae in Hebraeo vel Post hos quoque firiria auctoritas est Septuaginta In-
Graecoalterius generis aut numeri csse inveniuntur, terpretum, quos constat ante arfvenlum Domini rfe
non ejus cujtts sunt in Latinura. Nec tamen inter- Hebraico iri Graecum eloquium Vetus Testamentum
pres eodeni genere quo invenit, transferre curavit, transtulisse. Interpretis quoque noslri Hieronymi
quia nulla necessitas compuUt. Sicut, verbi gratia, presbyteri fidelis estediiio, quce de Hebraico in La
Spiritus apud Hebraeos, genere dicitur feminino, et tinum magnifice transtuiit. Fuerunt praeterea aliqul
cum sit in Lajino generis masculini, nullus inter- venerandi catholici interpretes Latini, quj Seplua-
pretum Hebraicum sequens*jjfenereferainino in La- ginta editionem in Latinum transtulerunt eloquiura.
iino pouere tentarvit, etiain cum neaessitas gosceret. Extra hos itaque multi fuerunt interpretes repre-
Nam inveriitur m Scripturis ubi^iritusjbnctus hensihiles. el iuste reDrehensi: sicut illi famosisstmi
IfALUZH NOT.E.
a Testtmontp Ferrariensis ia epistola 34, et ia Ubra de iri-
Pmciqnt, rosigms gramroatici, qui Lupus
mahibil^ efhdteTtmi horiiiflum riiaxiriie' tetebatuf busquaestioniBus, pag. t35.
c«s
|KW: umpestateSi Banc porro locuttt laudat eiiam
£& "-vlfer:--"" t,B- ADYERSt» fREDEWStiM. m
interpreteS jttdalzahtes, et hreretici, «Aquila scilicet, A mentibus aposlolorum infudit, msticitatem potius
et Tbeodotio, ac Syittrbaehus; ex quibus unus fecit per eos quam nobilitatem uniuscujusqtie linguae10-
duas ediliories inter se dissoriantes. Fuerunt etiam cutum esse. > flaec qua intentiorie dixeiitiSj iluIluS
Latini aliqui, quos Hieronyffius'pTesbyteiireprehen- eorum quiotiosa loqui timefit, inlelligefit; fiisi forte
dit in ilHs ntique prcefationibus, qttas praeposuit li- hoeetiam nobis crimen superadditis, qttasi rustici-
bris quos de Graecisitt Latinttm atit transtulit; aflt tatis reprehendamus Spiritum sanctum. Quod si ita
emendavit; sieut ju iUa prssfatione quam juxta est, id est, tali intentione ista dicitis, qttid ad haec
Graecam emendationem in libro beati Job fecft,' as- respondere possimus, nisi: Ipse oCCuItorum
cogrii-
serens qnod idem liber apud Latinos ita erat decttr- tor, cordium testis, scrutator renum, omnipotens
talus, courosusque, ut foeditatem suam publice le- Deus videat, et audiat. Extra hoc ahtfjrii qtlod tale
geutibus Ostenderet. Sic etiam in aliis iocis quosdam sacrilegium nobis iriipifigere videtfiifii, apparet etiam
reprehendit interpretes. in his verbis vestris quod Ita sentiatis de prophetis
X. Haeede inlerpretibus idcirco ita dicimus, qttia et apostolis, ut non solum sensum praedicationis, et
magistri speciales nori oranes aequaliter receperunt, modos vel argumenta dictionum SpirituS sanctiis eis
ant iridifferenter laudaverunt, sicut Vos facere vide- inspiraverit, sed etiam ipsa corporalia Verba ex-
'
mini, fieque Omnibus sequaliter fidem adhibuerunt. B trinsecus in ora illorum ipse formaverit. Qaod si ita
De expositoribus quoque multo alitef quam vos di- sentitis, quanta absttrditas sequetur quis dinumerare
citis, beattts PateT Augostinus teneridum tradidit: poterft? Et in priihis quidem, ut caute scientiae Ve-
qui non soium de illis qui repreheusi Sutit a docto- slrae loquaraur, recordamiai quid Moyses Domino
ribus, etfam de probatissimis, in libro quem adver- dicat, cam se excnsaret ne arf Pharaonem mittere-
sus Fattstum Mafiichaeumscfipsit, ita dlcit: < Quod tur, asserens se gracilis CSse vocis et impedilioris
genus litterarum, id cst, exposftfofium, nott cuin linguae. Cui Dominus nequaquam respondlti Meilfi-
credendi necessitate, sed cuni judicandi libertate Je- ris; sed anntiens obsecranti, ait: EcceAaton fraier
gendum est. Soli namque divinae auctoritatis libri tuns, scio quod eloquerit sit: ipse etit proplteta ttius:
-
legeridisttfit, non curo judicandi libertate, sed cttin tu loqueris ad eum, et itle loquetut -ad Phafaonetrii-
crederidi necessitate. Qnam formam Apostoltis tra- Attendfte quia si secundum vos ip'sa verba corpota-
dldit dicens: Spiritus notite exsiiriguere, propheiias lia in ore Moysi sonantia ejtts erant, et vox quae so-
nolite tpetriete, omnia atitem probate, qtiod bonum est nabat, qaare ergo graeilis vox? quare ergo IiripedU
tenete, ab omni specie mala abstinete vos. In hoc loco tior sermo? Aaron erat propheta Moysij MoySespro^
apostolus Paultas prophetias dixit doctrinas et expo- pheta Dei. Quare ergo robustior vox^t expeditior
sitiones doCtorOm,sfcut alibi insinuat dicens : jPro- C senno in propheta Moysi quara in proplieta Dei?-,
ehetwduo aut tresdkaht, et emteti dijudicerit (I Cor. Nunquid et hoe vilfum, gracilitatem sclficet vocis,
xiv, 29). Non Qlam pfophetiam rfe qua apostohis Pe- et linguae impeditionem Spirilui sancto tribuetis?
trus ait i Non eriimvoluntaie humana atlata est ali- Restat ergo ut sicut mMsterio arigelico vox articn-
qudndo prbpheiia, ted Spiritu tdncto inspirati ibcuti lata formata est in ore asinae, ita dicatis formari in
sunt sancti Dei homines. > ore prophelarnm. Et tunc talis eiiam ahsurditas se-
XI. Haecomnfa idcirco dicimus, ut appareat qttia quetur, ut si tali modo verba el ViScesverborttm ac-
quam injuste a vohis crimiiiamur, cnmdicltis nosi oeperunt, sensumignorarent. Sed absit talfa deli-
reprehensores apostolorum et divinartim Scriptura- ramenta cogitare. Nos si de eloquentia Pauli apostoli
rum esset tam injriste vel potitis * molto injustiusi aliquid diximus, verba HierOnymi doctoris postti-
quoscuuque mteipretes atque expositores coaeqttatisi mus, quibus in.qupdam loco ait: < Qui putant Pau-
apostoMSet evangelistte, cum SymmaChuni et Pau- lamjuxta humilitatettl, et noh vere dixisse, Etsi
lum et Dydimum et Joannera una deferisione indif- imperitus sum sermone, non tamen sckntia, defenrfant
fereritique lattde dignos ducitis. Borittm est recbr- hujus loci consequentiam. > Et iterum : < Si vero
dafi verborum Domini, quibus ait: Nonne si rectei qui potest etiam jttxta- sermonis eloquia conlextum
ojfetat, et nbtt tecte dijudkas peecasti? Qui enitni J* jiocere Apostolum fuisse perfecturti, et ia artis gram-
rectecredit calholicam fidera, recle virfcturofferre. maticae vitia non incttfrisse, ille patius auscultandus
Sed si qUibttscurique doctoribUs aut inlerpretibns! est. Nos quotiescunque soicecismos aut 1 tale qnirf
cnm apOsrdns ct ev&ngelistisaeqnalern verierationemi adnotamus, non Apostolum pulsanius, ut maliVoli
tribuit, nini recte dividit, atque ideo peccat. crirainantur, sed magis Apostoli asseTtores shrous;
XB. Post illa quae superhis dicta surit verba no- qnod Hebraeusex Hebraeisabsque rhetorici sefmonis
stra, addhhsiis diceates: < Turpe est enira credere. riitore, verbonim compositiorie, et eloquii Venustate, ,
Spiritum sancttira, qui omnium gentium lingtias> nunquam ad fidem Chrjsti totum mundnm transdu-
BALUZH NOT^l. ,k
a Aquila. Carolos Magnus m Capitulan de non Valesjqj in annotationibus ad Eusebium Iib. v, cap.
adorandis imaginibus lib. i, cap. 13 : < Nova post 8 Hist. Eccles. • •
septnaginta interpretes, Theodotionem et Syriima- i Multo injustius, Sic legi debere admonuit Mas-
chum et AquUaro, sive etiam beatum Hieronymum, sonus ia erratis : prorsus bene. Nam in codice ms.
legis qnaeratUf tTahslatio. r De Theodotione porro, diserte scriptum est, multos itffiitot."
qaa aetate VfitJfit, vidJjitdas Vir dariss. Hehrieus
 167 S. AGOBABJMEWSGOPI LUGRUNENSIS
cere valuisset, nisi evangelizasset eum non in sa-. fVpraetitulatur scribit, diceas,: cNon epsanemirum*^
in
pientia verfai, sed in virtute Dei.» Qui eliam ia prae- si eloquentior videatur proprio,idesivHebraeo,quara
fationibus jbaiae, Jeremiceet Ezechielis, quid de dif- in peregrino. id^est Gtaeco sermone, quo,caeteraeEpi-
ferentia loculionis prophetarum eorum dixerit, dili- stolaesunt soriptae.» Ecce habes disertiorem Pautum
Sed tamen ipse<:ae-
genler perpendite; et invenietis nobilitatem divini in una epistoia qtfam in cacteris.
minus ab iUa aliquid
eloquii, non secundura vestram assertionem, more terae epistolae, lieet in serraone
philospphorum, in tumore et pompa esse verborum, habere videantur, tamen in arcanis sensibus, secre-
sed in virlute sententiarum, secundum quod ipse tis mysterus ac Cguris locutiomim, in quibus om-
Apostolus ait: Non enim in sermone est tegnum Dei, nem sapientiam hujas mundi incomparabUiter su-
sed in mrtMiii.* Isaias quoque propheta populum perant, minoris virtutis non sunt.
dicit esse alti serraonis, ita ut hon possit intelUgi XIV. Post multas et graves calumnias, quas nobis
disertiludo linguae ejus, iri quo nuila est sapientia. inflixislis, dicentes nos divinae locutionis reprehen-
Et Dominus ad Ezechielem dicit: Non enim ad po- sores, defenditis bene"vos dixisse, Animaquando ad
pulum profundi sermonis et ignotm Ungum luJmitte- corpus pervenit; et sumitis lestimonia de Scripturis
tis, quorum non possk audire sermonem.Ex quibus dicentes : Spiritus redeat ad eum qui dedil illum
patet nobUitatem sacrae Scripturae, non secundura g (Eccl. xn, 7). Et : Revertalur anima pueriintra eum
philosophos in disertitudine esse verborura, in quo (III Reg. xvn, 21; Quae teslimonia nuhatenus con-
- nuUa est
sapientia, sed in potentia et astutia sen- gruunt rej cui defendendae adhibenlur. Quis enim
suum, atque virtute sententiarum; sicut Apostouis igfiorat animain semel a Deo creatam, subslantiam
ostendit, dicens : Arma militim nostrw, non carna- esse deinceps, et ceternam, atque in sua subslantia
lia, sed potentia Dei ad destructionem munilionum, immortalem? ac per hoc, postsolulionem corporis,
consilia destruentes, et omnem altitudinem extollen- possead eum redire justam, etdeorsum descendere
tem se adversus scientiam Dei, et in captivitatem re- injuslam, et intra corpus reverti ad hanc vitara re-
digentes omnem intellectum in obsequium Chrisli. Et suscitandam ? Haecde animabus a corporibus jam
iternm : Non eriim.misit me Christus baptizare, sed solutis fieri nullus ignorat. Sed nos boc repreJiendi-
evangelizare, non in sapkntia verbi, ut nori evacuetur mus auoit vos de animabus corpOribus inlundenJis
crux Christi. Et rursom post aliqua : Et ego cum ve- dixislis : Anima quando ad corpus pervenit. Quasi
nissem ad vos, fratres, veni non per sublimitatem ser- noveritis de qua regione adveniat, autforsitannostis
monis aut sapientiie, arinuntians vobis teslimonium in qua regione jaeeat.illa incognita maleries, unde
Christi. Et iterum : Sapkntiam loquimur inter per- aniraas dicitis creari in vacuo, supcr quem aquilo
fectos; sapientiam non hujus smeuli, nequeprincipum C extensus est, aut in interiorilnisaustri, vel forsitan
hujus swculi, qui destruuntur:' sed loquimur Dei sa- inortu soUs aut occasu, aut uade dicitis anima
pkntiam in mysterio, qum abscondita est. Et* post pervenire: utiqueindeperveriirepossunt.ubi erean-
pauca: Quw et loquimur, non in doctis humanm sa- tur, ut arf corpora transmittantur. Serf cum dicilis
pientiw verbis, sed in doctrina spiritus. eas perveaire, aoa ipsis eas corporibus crcatas cre-
XIII- Ecce quia laus divinae sapientiae in sacris ditis, sed longe alicubi. Et inquisivimus a vobis utruro
mysteriis et in doctrjna spiritus invenitur, non in in coelestibus an in aliqfla parle mundi sit ipse lo-
adinventionibus verborum. Vos sumpsistis teslimo- cus, vel extra roundum. Sed de hoc sil ut vullis,*
nia beati Augustini multa de laude Scripturac; sed tantum ut cujuscunque testimpnium cum Augustino
non illo modo vos laudatis, quo laudavit Augusti- altercantis tanquam ejusdera Auguslini non nobis
nus, aut Hieronymus, Ambrosius, atque Gregorius. opporiatis. Nos lamen illud prcecipue tenendum pu-
Nam illi majestatem rfivinae locutionis arfmfrantes, tamus, quod divina Scriptura de hac re docet, di-
secUremineffabUem fando non explicantes, oppressi . cens : Quomodo.nescis qum sit via .spiriius, et qua
gloria in laude ejus succubuerunt, cum raagis admi- ratione compinganlur ossa in ventre prwgnatitis; sk
rando suflicerent, quam loquenrfo. Vos sic laudatis, nescis opera Dei, qui fabricator est tomnium. Ecclc-
ut laude vestfa magis minoretur, quam augeatur: D siastici quoque doctores in suis dogmalibus fidem
quoniam in his quae exlrinsecus sunt, dicilis nobi- tenendam docuernnt, animam non esse partem di-
litatem linguarum ministrasse AposteUs Spirilunii viriae substantite vel naturae, nec esse eam prius
sanctum, ut confuse et indifferenler cum apostoUsi quara corpori misceatur; sed tunceam creari quando
omnes interpretes et quoscuuque exposilores lau- et corpus creatur, cui admisceri videtur. Philoso-
detis et defendatis. Nam si, secundum vos, omnibus; phorum sententiae dicunt esse aniroaro prius quam
auctoribus divinorum librorum exteriorem nobilita- nascatur in corpore : quod verum esse nullis appro-
tero cequaliter mjnistravit Spiritus sanctus; quarc• batur indiciis : nam atram aate faissemus, nec ipsi
unns Apostolus, id est Paulus, disertior invenitur hii novimns, nec quis homuium dicat habcmus. Non
Hebraica lingua quam in Graeca, sicutpraedictus Hie-. est ergo quaerendum quod quaerendum magis est
ronymus in prccfatione Epistolae quce ad ^Hebraeoi 5 irridendum.
BALUZHNOTJ!.
*
lsatasquoqueprqpfiela. Inms. ltemque meditione Itaque cum constaret vilium esse hbrani, non vero
Massoni sciiplamerWisaiasquoqtte phtlosophus,etc, Agobardi, locu.m illum libere correxiiaus.
i99 LD3. ADVERSUS FREDEGISUM. - 170
XV. Deiride interrogastis nos, utrum aliud sit/.A id quod homo facttts est, pcrtinet, id est, quod for-
Deus, aliud verilas, ila ut Deus ipse veritas non mara servi accipiens, habitu est inventus ut homo, _
sit. Hanc vestram interrogationem in tantum mira- qui utique liabitus coepit ex tempore : de ipso ta-
mur, ut putemus vos illam jocando et rirfendo di- men eodemque Christo dicturii est, cum in forma
ctasse. Quis audivit talem interrogationera ? Nun- Dei esset. >Et post pauca : < Nondum ergo erat
quid si aUud aUquid veritas fuerit, jam Deus veritas Ghristus quod esse ccepit, cum semetipsum exina-
-non erit ? Dicite vos, si ubicunque in sacris Scriptu- nivit, non formam Dei amittens, sed formam servi
Tis veritas nominatur, semper Deus intelligendus accipiens. > Ecce verba beati Augustini, de quibus
est? Certe nos diciuius frequenter in Scripturis vos vultis affirmare Deum Verbum Christi nomen
nominari veritatein , quae contraria est menda- prius non habuisse quam caro factum est, cum e
cio; sicut etiam solet nominari charitas hominum, contrario Augustinusin prcedicta sententia dicat: De
dUeciio, quaecontraria est odio, et concordia, quae ipso tamen eodemque Christo dictum est: Cum in for-
opposita est discordiae. Ergo ubi Paulus ait : Veri- maDei esset. Ecce habes Christum in forma Dei
tatem dico in Christo Jesu, non mentior, sic intelli- esse, deinde formam servf accepisse : quam utique
gitis, quasi diceret, Deura dico, aut Christum dico, antequam acciperet, nondum eral filius hominis, sed
in Chrislo Jesu. Aut ubi ait: Deponentesmendacium, JB FiUusDei, tamen Christus. IterumAugustinus dicit:
toquimini veritatem unusquisque cum proximo sub, < Nondum ergo erat Christus quod coepit esse, cum
ipsum Deum intelligitis veritatem. Et iterum, ubi semetipsum exinanivit. > Ecce et hic Christus di-
scriptUm est: Rex qui judkat in veritate pauperes, citur, qui nondum erat hoc quod esse eoepit, cum
thronus ejus in mternum firmabitur. Et iterum : La- semelipsum exinanivit, id esl homo. Nam quid aliud
bium veritatis firmum erit. E« rursum : Qui loquitnr esse coepit, nisi horao, cum formam.servi accepit?
veritatem in corde suo. In Jereraia quoque : Omnis Certe Augustinus non ait: Non erat Chrislus qui
amicus fraudttlenter incedet, et veritatem non loqne- • essecwpit; sed, Non eratquod essecmpit.
tur. Et Oseae : Non est enim veritas, et non esljusti- XVIII. Naro si Christus ante Mariam non erat,
tia, et non est misericordia Dei in terra. Et in Zacha- quirf est quod Apostolus ait : Christus Jesus heri et
ria : Veritalem et judkiitm pacis judicate in portis hodie, ipse elin smcula (Hebr., xm, 8)? Si Christus
vestriS. Nunquid sic intelligi poterit, quasi diceret, non erat, et sancti Veteris Testamenti non erant
Deum judicate in portis veslris? Ecce habes in Christiani; quare iterum Apostolus dicit: Memores
Scripturis frequenter dici veritatem, non pro ipso estote quod aliquando vosgentesin carne, qui dkimini
Deo, sed pro Ula virtute quae opposila est injustitiae prwpulium, ab ea qum dicitur circumcisioin carne,
et faisitati. Atlamen non sicut vos vultis, ut Deus manu facta; quia eratis illo tempore sine Christo,
ipse veritas non sit, sed potius ut et Deus veritas alknati a conversationeIsrael, et hospitestestamento-
sit. rum, promksionis spem non habentes, et sineDeoin
XVI. Deinde vero cum vestris syllogismis affir- mttndo (Ephes. n, 11, 12). Ecce Apostolus docet
luare nitimini, Cbristianos non fuisse omnes sanctos gentes sine Christo fuisse illo tempore, quando pro-
patriarchas et prophetas, reges et sacerdotes, in missionis spem habebat IsraeL Et quid est rficere :
Veteri Teslamento, dicentes nobis : < Si eos Chri- Eratis sine Christo, alienati a conversatione Israet,
atianos dicendo, eos esse affirmare vultis, mul- nisi obliquedemonstrare, non fuisse sine Christo
tum est absurdum ut Christiani essent priusquam Israel tempore promissionis? Si Christus non erat,
Christus. > Ecce quibus verbis negatis sanctos Ve- neque Christiani; cur idem Apostolus de Moyse di»
teris Testamenti Christianos fuisse. Sed multo pe- cit : Negavit se esse filmm filim Pharaonis, magis
jus negatis illo tempore non esse Christum. Credite, eiigens affligi cum populo Dei, quam temporalis pec-
venerabilis magister, quia si dixissetis : < Nondice- cati habere jocunditatem; majores divittas wstimans
baatur Christiani, >parva forsitanesset blasphemia. thesauro AZgypliorum,improperium Christi. Aspicie-
Cum autem dicitis, Non erant Christiani, injuste •~. bat enim in remuneralionem (Hebr. xi, 24, 25). Si
tantam multitudinem sanctorum blasphematis. Si- sub lege positi Christum et boni non coluerunt, et
mili etiam modo si rfeDoroiuoJesu Chrislo diceretis, mali non tentaverunt, cur iterum dicit de colen-
< Necdum ab omnibus fidelibus manifeste vocabatur tibus eum : Bibebant de spiritali consequentieos pe-
Cbristus, > tolerabileesset.At cum dicilis, Non erat tra. Petra aulem erat Christus. De tentantibus vero :
Christus, tam grandis blaspbemiae est, ut uon mul- Neque lenlemus Christum, sicut quidam eorum ten-
tum distet ab iUaPauU Samosateni prccdicatiorie. taverunt, et a serpentibusperierunt. Nam ut noveritis
XVII. Deinde subjuugilis, quasi exhortantes nos sub lege non solum Christianos, sed etiam filios
ac dicentes: < Sed quomodonondum erat Cbristus? > Christi fuisse, audite iterum Apostolum: Decebat
Legitis librum supradicti beati Patris Augustini, ca- enim, inquit, eum propterquem omnia, etper quem
pitulo 6, et ponitis ipsum capitulum, multo alium omnia, qui mullos filios in gloriam adduxerat, aucto-
sensum conlinenlem quam vos sentitis. In iUo enim rem salutis eorum per passiones consummari. Anna
capitulo scriplum est: <Cum ergo Christi nomen ex raater Samuelis orans in templo dicit: Dominutju-
eo iUi sit quod scriptum est, Vnxit te Deus, Deus dicabit fines lerrm, et dabit imperium regi suo, el su-
tuus oleo exsultationis prm partkipibus ttiis. Unde ad blimabit cornu Cliristi sui. Et hoc et in illo tempora
JfATROL.LIV. 6
 171 S. AGOIURDJ EPiSCQPI LUGDUNENSIS 172
que aeicdjimerat rex in Israel, «t* antequam unge- ,irfestijiatisjjjj«ent. Uade ej ApostoJu?, cum enujne-
I^J^ vel etiam pasceretur Saul, queai dignum ele- rasset onmia rfona jgratiarum quceperSpiritum saq-
tjpstis ad aegandos Cbristianos. De David scriptum ctmn tam Yeteris Testamenli fidelihus quam Novi
egtX;Dixityir, cui cpnstUutumest de Christo DeiJor distribul* fUJ^, suj^xit: Sim «nim 9<>rpus HIJIO»
f#t>>»m9iu* mhikta Israql. Ipse Davirf ait: Mor qthet membxqftat& wiuka, o»ma autem membrq
ggt&qtif.,tqtufqsregts ejut, et fackn/s mterimdim fiQtyotiscum *& mulia,unum corpqs sunt;U.a et
CArktq «ff^Enjaa. wpjj«»ajt: T» mo retmliMi *t Ctirfstm, Eteqjm huqq tpirMuqmnesinunum qorpwt
dqspexisti, dhiufaUCpriiiutittuum. Habacuc djcit; baptiiaH sumus, tmJ.q4mi, sive getaites, skeservi,
Egressus es.fii,sqfuUpqputt tui, in sajqte cumChristi* Wqtib&i, et atqms \n unq Spirilu &pofqti sumus.
tuqf ferejjjuas 4fpJ/>rat dieeas : SfirUuq oi-ig uQttrt HflfiSpirijyuuocti SJJJJ|pa^jarchaj, faoc* multj mar-
CkmiH Dmim* ?W« Ht. W peccatis uqtirit* ^es, mji sjne haj^sjaate corporali ad vitam. aeter-
XiX. Pj?iO!J>salViungitis, diceat*»: < Jfoa«tg& -oamtraa^ier-JAt. Qoj omues quoraodo unpm corpc^i
omnis cjirismafa -#etjas, CJ^rjstiaaiJSdieeodjus«j& ^aj^iza^sujut, patrja.rch3?scijieet et martyres, cum
Potivu*eaia» illi Ch*iali quam Cbris*»»ijtee|-*a»tour, ©aiierjsIMelibus ypterig et Novj Testamenti, et ia
nt illad i» l^ajmjs : NqHte tfmgefe-Cjmtqq mos, t ujra snjrit;^ aadj jjtejp» curodem Ajpestalum dlcfia-
lnMs mlmw&m nw&® VBCSOS,**est, regee S teJ» .*N0lp e.um m tywrart, fWret: quqniat» p*-
qt pputifiees, 6»js^ Chmtianps; e* {NMHUS testimo- tm nqttri mm ## mbs. tnerunt* etomnes per
i>&i»IN*ftta!>i».ii»Jo£ »«| rjegiiws, 'mqrettam%erunt,qw^in MeuiebapiWti tm,
6edtai»awa>p^l«»schiii, Ah-^ham gejlicst, Jsaae, »*,«WMft W vm*%qt.qrnms e.gmdem escqmspiritq-
etlacob, Scripiura dicit: Ipti enm transisruitt de fem nt^i(qfiW*9ts «' mm eumdem po$utq tpiri-
genfe *» g*ntemtet de regm ad popuhtm alierum,ii tqiem qiberqnt. ^uei» pptunj? Hlum ijuem fn sjipa-
es* de Ghaldeea ia Mesopowmiam, Made ia terraas riori senteitfia pjrajmjsit, uqo tmrifu. potaii sumus:
Chanaan, et jEgyplum, a« rurstHa iu Gerare. Pra ei^uam escju»»jjwMalfirorBi«Jpafticjpationem cor-
ipsiacarcepli suut rfjges, Abiraelech scilicet, Pha- poj'is Christi? Denjque Aijw.stolusdicft: Qmnes euim
rac* Hea*or, el Sichern, et alii. Suyer ipsis praccepit yqsunw etiit faChritio Jesu. Si aufem m CJirisli,
Aamiaus, NolUe tangere ebristos meos, dicejis noa #¥QQAbrqfcmsemt» etfis. Et vos dicilis, quia Abra-
tam ,verj»is, quam cerlitudine dcfensionis. Ecce ha- ))W[pon fmi Chjrijjjiajj-js,CJIIJJnos Chrjstiani esse
hetis christos dictos pairiarcfaas, quos nulla omniao poij po6siB«if*,iii^ «Ifl^rauT semen Abrahse? Ape-
corporali tuictione probare poteritis fuisse unetos. s|«alusajcjt; Afrr^fepdittm suttt protnissiones, et se-
Uacteergo Chrisli, si noa ¥net*I Quia dieitis, Erqp mini#jm,Wi®k dkntms. EtwsafriUs Ahraham
iliiirant ab uuclione multi ckristi, .cura nunquam € fiJU^esine.Ghi>jsi^A ex fcte
legatis vd plures siuiul fuva&epegea, «ec duo sjmul *m> bmtMmtm 4m<f4fiii Abwtem. Et itemm:
ponliiicesiUo tempore. Naiita*wd«eges et pojrtMices Christusnos redemit de maledicto legis, factus pn>
aoaebanUir, ijon ahler, aisj uno deefidpBte»tuuts ^smtMktWtXtiqgentibu* bttwtictio Abrahx
swecedens unijeb*tfl-f1« ftgstra «ujj« veri CfarisUlet fwain Gkmttq\imt»Mt pottkitmimpm Smrim «e-
hi quidem dicebaaluji etefctk. nipmwmfidm.Mtm>siMtiqtam«Jii-c^sa jbeae-
XX. Sed nosde f»tria*chis interrogaaius, quoma- ^kaie AJtffahaajei nas beuedictos, etiaro diverso
«iaeoscrerotissiafivisJJjili chrjsmate, absoue aqaa apwitu. uaetos, at ibt"-Ghristu» potuerit esse, ncm
hapUsmaiis, sed «nMosJn^isiMii tontawct ipifilaU fJMriatianjjs, a«aqua Chmlfaoi possimas esse, non
ehrismate? Similitec iu Veteri Testamejito, noa so- fihristus.
lunaoranes sanctos patriarchas, sed et awlles etiam XXI. Apostohw idicitq«ia Deas Pater omnipotens
ia geatiliiate posUas crediaws insisibili chrismate aamia sulijeeit aab peaihns F-rfiisui DoMiai Jesu
uml^s; per quam wieticuvefflarvtjathra Ghristi et Chrisli, et ipsum dedit eaputquper omuem Eceletiam,
ujmqt corpas ou» oaijijbas ajl ajtenaam vitam prav qtm etf aorpm tfniui, et ptenitudo ejus qui omma
BALUZU mtM.
• Potan sumus. Locus est Panll ex epistola prima D Ilh. iii, c. 18 : « ffHllttm antem carechumemim,
arfiCoriothios. Et iu-cootextu Paati {proat etiam quamvis ia boais tjpetibas defatiohim, vitam hahere
l^uiq^ A^hardu» jn carate 371'mji atlyersusFeljegm, vmram disMWfciej«*^t»)»iWtyriOi.attj tota haptj-
iet iri can, 7 libri de Morfp.Regirainjs Ecclesiastjci, smj sa>?rajaeiJiac^pfen|ur. Swgnipe eoim» vel
itehjqiieih capite 7 Serraonis Exhortatorii ad plebejp.) lsne, Velpcenis anls Daptizantur confessores, > Ve-
4-gitut, «*oauMW«« uno Sptritu peiati sumus. Is ce- jua q»joque scriptar sapra lauctatRs, atewe faaetenHs
4mAm*& MtW» «* ia 4JiiJiio*w MftSsanUlegitur, et ineditus, &nCowfeaciune fidei : < NijUut»catechii-
qmm mm &$»NamrWwti^wiWQt mwti
deberi?Vlsuro est. paulo post Agobardus, reph- tamaeternam habere credamtfs; excepto marlyrio,
«ans lecaa» ifciffl, aeilislens quinam potus sit ffie, trM tota Iraptl-mflsacfamenta c^rapientnf. Baptizan-
«j^ran«Spt«i«(«^»jii*n»«. cks ccMflteUtr*4«!aiauam conaa saeerdote, et in-
l> MuUi mqrtitres. Sentiebat ergs Ajjobarrfus, eos i^rroga*«s resjpsd^. Boc et majftyr coram persecu-
crai pro nomtne Christi contumeliam mortis passi iore facit, quj et Cpnlitetur fidcw, et interrogatus
erarit, recta iri coeluraferri, taraenetsi baptizati non respondet. flle post confessionero vel aspergitur
Iavss««t. Eaiiemfuitseateniia vetusli scriptoris libri aqua, vel tinguitur; et faievel aspergitor sanguine,
4§e Sin^jjjlan^ateClericoruai, qui vulgo tribui solet vel tiogoitur igne. 4Uemanus iraposiiiooe ponlilicis
Cypriano. < Meji enim martyriujn, inquit, appeUa- accipit Spiritum sajjcAum, " hjc JjskiMculujn efficilur
tur tam cororia cpiambaptisma, quia baptizat pari- Spintus sancti. >
ter et coroaat. > Item Alcuini in Confessione fidei-
 m EPIST. AD PROOERES PALATH. 174
jn omntfrtt*adiinpletur. Et iterum: Ipse est enimpax A XXII. Si quis autem ad haecobjiciendum putaverit
nostra, qui fecit ulraque unum, et medium parietem illud, quod in Isaia, vel ia Apocalypsi, nomen novum
macerim,solvensinimkitiamin carne sua, legetnman-> dicitur, quod procul dubio Christianum intelligitur;
datorum decretis evacuans, ut duos condat in semet- sciat sanctos doctores ita intellexisse, ut novum di-
ipsum in unum nqvum hominem, faciens pacem, et catur, propterea quia nnper dispersum, non quia
reconcitians atnbos in uno-rorpore Deo per crucem, nuper inventum; ac per hoc non novella vel nuper
interficiens inimkitiam in semetipso. Et veniens exorta est Christianorum religio, sed ab ipsa nramli
evangelizavitpacem vobis qui longe fuistis, kt pacem origiue descendens, eodem Cbristo doctore et insti-
hisqni prope; quoniam per ipsum habemus accessum tutore. Nam inde ab initio speciem formamque sus-
amboin uno spiritu ad Patrem. Ergo jam non estit piciens. Porro de unilate fidelium Veteris ac Novi
hospiteset advenm, sed estis eives sanctorum, et do- Teslamenti beatus Hieronymus dicit: < Quo modo
mestici Dei, supermdificatisuper fundamentum apo- enim omnes in protoplasto Adani necdum nati mo-
ttotorum et prophetarum, ipso summo angulari la- riuntur; ita omnes, etiara tii qui ante adventura
pide Christo Jesu, in quo mdificatk constructa crescit Christi nali sunt, in secundo Adam vivificantur: at-
in templum sanctum in Domino, in quo et vos comdi- que ita fit ut et nos legi servieiiraus in patribus, et
ncamini in habitaculum Dei in Spirilu sancto. Et B illi gratia salventur in filiis. > Iste iutellectus Ecele-
quare hanc Ecclesiam, hoc corpus, quod est pleni- sise cathojicae convenit, quae Veleris et Novi Testa-
tudo capitis, hoc uniim, quod ex utraque fecit, hos menti unam asserit providentjam, nec distinguit in
conditos in semetipso, hos ambos reconciliatos in tempore quos conditione sociavit. Omnes aedificati
uno corpore Deo per crucem, hanc aedilicationem simus super fundamentum apostolorum et propheta-
coaslructara, hoc templum sanctum in Domino, hoc rum, continente nos angulari lapide Jesu Christo
habitaculum Dei in spiritu, vultis ita dividere, ut Domino nostro, qui fecit utraque unura, et medium
aliud iUi fuerint, aliud nos simus? Quid ergo pro- parietem dissipans, inimicitiam utriusque populi in
fuit quod per caput haberous accessum ambo in uno sua carne destruxit, et antiquae legis difGcullatcm
spiritu acl Patrero, si nullam comrounionem habet evangelicorum dogmalum integritate mutavit. Vere
radix olivae cum oleastro sibi inserlo? Tribus Ru- in Christo unus panis suraus^, et rfuo consensimus
ben, et tribusGad, ac dimidia tribus Manasse, pro- super terrara; et quomodo nos super prophetas fttn-
pterea constmxerunt altare ultra Jordanem, quia dati suraus, ita et patriarchce jam apostolorum fun-
jam timcbant vos, ne rficeretis illis, cum Jordanem damine constilerunt. De Domino quoque Jesu Chri-
transissent: Non pertinetis ad nos, a non estis sto prcedictus doctor ait: < Postquam ob nostram
Christiani, sine Cbristo estis; quia necdum erat C salutem de Virginis utero dignatus est nasci, Dei el
Christus. NihUemaino duTert aliud inter illos et nos, hominum homo Christus Jesus sequester est dictus. >
nisi quia sacramenta salutis quae per mediatorem Antequam vero hominum corpus assumeret, et esset
operata suot propter nos et propter illos, nos sal- apud Patrem et omnes sanctos quos Scriptura cora-
vanl praeterila, illos futura, quia quae nos credimus memorat, sine additamento hominis, qnero necdum
et tenemus praeterita, illi crediderunt ae tenuerunt assumpserat, mediator tantummodo nuncupatur.
futura; et Uli in sola conscientia et figuris futuro- Ipse quippe pretioso sanguine suo et nos et illos, pa-
rum, nos etiam in publica professione, votis et an- triarchas scilicet et prophetas , de maledicto legis
nuntiatione prceterilarum rerum cum significatione redemit. Omnes enim ex fide Christi justificati sunt.
tractabilium sacramentorum; sicut et illi duo qui Siquidem Abraham vidit diem Christi, et laetatus
unum botrum in falango portahant, unum opus fa- est; et Moyses majores divitias aeslimavit thesauro
ciebant iudifferenter, nisi quia eumdem botrum, ^Egyptiorum, improperium Christi. Aspiciebat enim
unuspost dorsuni, alter ante faciem babebant; sicut in remunerationem.
et iUi qui praecedentes, et sequentes, Dommo in-
tranti Hiemsalem clamant Osanna.
BALUZII NOT^E.
» Non esHs Christiani. Hic Fredegisum graviter D quos landat Baronms m mitio Apparatus ad Annaletj.
refellit Agobardus, quod dixerit patriarchas Veteris Ecclesiasticos. Vide librom adversus Amalarium
Testameuti non fuisse Christianos. Et consentaneos cap. 15.
habetAgobardus Justtnum martyrem et Augustinum,
L III II. M . )'. i. ' ;u,'.' I . , - .- . - , J- ." . IL1""—«^—i, . . ., .L......If
EPISTOLA Al> PROCERES PALATH ,

l^NTR4 PRjiCEPTUM IMPIUM pE BAPTISMOJUDAICORUMMANGLPIORIIM.

Doinijp.iset sancbssjmis, beatissjmis, viris illustri,- bus », Hilduino sacri ^aiait^,antisjitj \Al„ arcliica-
BALUZJI NOT.E.
a Hilduino sacri palatii antistili, id est, archica- praecepto Ludovici Pii proHildebaldo episcopo Ma^
pellano, vel summo capellano, quo modo vocatur in tisconensi, quod exstat in bibliotheca Ckuiiacensi.
 175 S. AGORARBI EPISOOPI LUGDUNIEISSIS 176
pellano], et • Walce abbati, Agobardus serviihis. j^ praecipue in apostolicis litteris omni luce elarius de-
Noverit mansuetudo vestra prudeniissiraa idcirco monstratur. Legimus namque in fine
Epistolae ad
me ad utrumque praesurap&issequce scquuntur scri- Philippenses (iv, 22) ita: Salutarit vos omnes
sancii,
bere, qnoniam absque aniDiguo vos novi prtecipuos maxhne autem quide Cmsaris domo sunt. Quem im-
et pene solus in via Dei osse adjutores"»Chrislianfs- piissimum Neronem fuisse nemo quis dubitet; cujus
simi imperatoris, et prppieTea in palatio esse.* UIIUHJ domesticos et mirristros aulte rcgiae nullus
d arabigit
seraper, et allerum freqnenter, ut in operibus pie- prcedicatione aposloUca conversos, nunquambaptismi
tatis qttaeabsque omni errore quaerenda, invenienda, gratia sanctificari potuisse, si ejus super hac re vo-
tenenda sunt, vos illi pruderitissimis vestris sugge- luntas aut permissio exspectaretur; qui maxiroo per-
stioriibttssitisexhOrtaitoreset, utdixi, adjutores. Scri- secutionis terrore, non solum incredulos, ne ad fidem
psi sincefitati vestrae singuios breves iridiculos, si- venirent, deterrebat, sad eliam credentes a fide de-
gniucaris vobis quamdam feminam ex Judaismo ad jicere insistebat. Unrfe et ipsos duces ac magistros
Christianismura graiia Christi translatam, graves iidei Christianae, quorum doctrina totum pene orbent
persecutiones sustinere pfopter fidem quam suscepit eontra sua scita viidebat Chrisli fidei subjugatum,
Christi, quas per ipsius feminae breviculura potestis . novissiraa fnroris sui atrocitate trucidavit In cpi-
cognoscere: in qua re tam excellens eleemosyna vo-1B Slola quoque ad Timotheum, postquam pro oranibus
bis manet, ttt de nulia alia possit esse major. Nunc horainibus orari et obsecrationes fieri praecepit Apo-
autem causam hujus perSecutionis, quae et fomes stolus, ad extremum intulit: Hqcenim bonum ett et
inipii erroris esse potest, me vobis sigoificante co* acceplum cotam Salvatore nostto Deo, qui.omnes ko-
gnoscere dignamini. Quoddara praeceptum Judcei mines vutt salvos fteri, el ad cognitionem veritatis ve-
circuiiiferurit, quorf sibi datum ab iraperatore glorian- nire. Vnut enim Deus, unus el mediator Dei et homi-
tur, in quo continetur e ut mancipium Judaicum num homo ChrislutJesus, qui dedit semelipsum re-
absque voluntate dbraini sui nerao baptizel. Quod a demptionem pro omnibus. Et ad Titum, postquam se-
nobis Omriinorion credilor, ut a facie Christianissimi nes, et anus, adolescentulas, juvenes, seivos, con-
et piissimi imperatoris tam contraria ecclesiasticae grais praeceptis instruendos esse monstravit, faoc
regulae sit egressa sententia. Novit etiim. optime Deo modo conclusit: Apparuit enim gratia Dei Salvatork
amabilis prurfentia veslra, quomodo ab initio sanclis nostri omnibus hominibus, erudiens nos, et caelera.
apostolis super hac re ab ipsa Veritate praeceptum Si ergo, ut islis exemphs manifestissime comproba-
sit^uibus absque ulla discretione personarum, abs- tur, vojnntas Dei Salvatoris nostri est oranes homi-
queulla exceptione conditionum, generaUter dictum nes sajvos fleri, et adagnitionem veritatis venire, et
est: Ettntes docete omries gentes, baptizantes eos in (Cper unum mediatorem Dei et hominum, qui dedit
tjomine Pairis.et Filiiet Spiritus sancti. Et jterum : seraetipsuin rea^emptionempro omnibus, reconciliari;
Euntes in mundun\Hniversum, prmdicate Evmgelium si hujus gratia reconcifiationis et salutis oronibus in-
omni creaturce. Qui erediderit, et bapiizatus fuerit, differenter illuxit, quis tantae bonitati Dei irijuriam
salvus erit. Qupd et illi et omfies deinceps ecclesiar facere prcesumat, ponendo legera miserationi ejus,
Stici rectores omni.iide et constantia. observantes, el ad arbitrium impiorum eam implorantihus iiuper-
non solftm servos quorumlibet horainum, verum liendam eonstituende, quorum perlinacissiroa perfi-
etiam corijuges et soboles imperatorum et cpnsulum, dia non solum neminem suorum ad fidem Christi
et praidicando ad fidem convertercvet conversos nul- permittit accedere, sed etiam credentes publice et
Uus exspectata licentia baptizare minime dubilarunt. occulle blasphemare et detestari non cessat? Denique
Quodcura ia aliorum gestisfacile sit recognoscere, et pie considerantibus perspicuum est quod unus
BALUZJINOM.
Habebant enim principes nostri in palatio suo quem- e Vnumsempers irf est, Hilduinum. Nam istum ae-
piam fecclesiasticiordinis virum, qui caeleris praemi- cesse erat residere in palatio, propter causas eccle-
neret, dictum ob hoc sacri palatii antistitetn; vel _" siasticas. Vide quae de munere archicapellani dixi-
sacri palatii archiepiscopum, si episcopus essc.t. Sic mus ad Lupnm Ferrariensem.
Hildebaldus Coioniensis archiepiscopus vocatur sacri d Alterum frequenler, id est, Walam, quo pluri-
priiatii archkpiscopus in praefatione concilii apnd Mo- mum utebatur Lurfovicus in arfministranda repu-
guntiam habiti anno 813 : is ipse nimirum HUdebal- blica, ut patet ex Paschasio Radberlo in Vita Adal-
dus quem in palatio suo habere post Angilramnum hardi. ; ;
cupiit Carolus Magnus, ut patet ex canone 56 conci- • Vl mnricipiumJudaicum. Optimo jure excande-
lii Francofordiensis. Antistitem ergo sacri p ilatii Hil- scit Agobardus advefsus praeceptum illud, qnorf erat
duinum vocal, quodsommiis esset capellanus, eam- contrafium vetustls caaonibus ei legibus prwcirmra.
demqiie ob causam Lupus Eerrariensis bnnc ipsum r Nam eliajn in nostra, Gallia concilium primnra Mati-
Hilduinum in epistola 101 VOcatecclhlaslkorum nto- sconense servis pot*estalem fecerat suscipiendi ba-
gistrnm. Nam abbates, si reram summam tenerent, ptismum, etiam inyitis dominis. Et Constantinus Aug.
praclatos olim fuisse episcopis, etiam in synodis, japj ad Felicera papam scrihens, Judaeis in universum
antea adnotavimus ad concilium Vefnerise. Neque permisit Christiariam religionem Simplecti,vetuitque
id adeo vetus est, quin et Sugerii quoque aevoin usu ne propter hoc facinus quidquam a Judaeis inquietu-
fuerit, ut patet ex Vita ejus cap. 2 dinis vel niolestiaepatiatur is qui Christo nomen rfe-
a Walm abbati Corbeiensi in dioecesi Ambianensi, derit. Itaque probaiile Agobardo visum non est,
nli diximus ad Ubrum de Baptismo Judaicorum man- praeceptum iltud a Lurfovicoimperatore, qui Pius per
cipioium. antonomasiam dictus est, editum fuisse, quo mani-
*
.: C/iri»tia»»siimtimpetatoris, Ludovici Pji iesla contumelia ifrogabatur nomini Christiano ,,
177 EPIST. AD PROCERES PALATH. 178
omnipotens Deus, omnium conrfitor et moderator A sequerentur. Laesusest Phileroon a servo Onesimo,
justissimus, qui primum hominem de terrce limo for- quem Paulus apostolus in vinculis positus ad Christi
mavit, et rfecosta ejus adjtttorium illi similem sibi fidem convertit, sacri baptismatis fonte abluit; nec
fecit, quique ex eis omne genus huroanum quasi ex sttper his Philemon conqueritur, sed etiam creden-
uno fonte et una radice propagavit, omnes unius con- tem atque baptizatum quasi viscera Apostoli susci-
ditionis fecerit. Et licet peccatis exigentibus, justis- piat admonetur. Quas nos auctoritates sequi cupien-
simo et occttltissimo ejus judicio, alii diversis ho- tes, et praeceplum, quod quasi ex imperiali profertur
noribas sublimati, alii servitutis jugo depressi sunt, auctoritate, transgredi metuentes, inter duo versa-
ita tamen a servis corporale rainisterium dominis raur pericula. Si enira praeceptum illud observamus,
exhiberi 'ordinaverit, ut » interiorem horoinem ad neglectis ecclesiasticis regulis, Deum offendimus; si
imaginem suam conditum, nuUi hominum, nulli an- has sequimur,b imperatoris indignationem veremur ;
gelorum, nulli omnino creaturae, sed sifai soli volue- uiaxime cum magister infidelium Judaeorum inces-
rit esse sobjectum. Unde et in lege stia, de hac men- santcr nobis comrainelur sec missos depalatio addu-
tis servilute, quae illi tanlnm debetur, roandavit: clurum, qui pro istiusmodi rebus"nos judicent et di-
DominumDeum tuum timebis, et illi soli servks. Et stringant. Quaeres non solum nobis perturbationem
Apostolus euradem "interiorem hominem ab omni B affert; verum etiam eis qui ad fidem facile converti
sexus diversitate, ab omni conditoris et generis di- poterant, quantura ingerat irapediraentum, vestrce
stantia liberam esse demonstrans, ita docet: Exspo- est prudentiae aeslimare. Unde, Patres sanctissimi ac
liantes vos veterem hominem cum actibus ejus, et in- Deo araantissimi, haec nostra pericula quasi vestra
duentes novum, eum qui renovatur in agnitionem, se- piis animis perpendentes, intercedite apud Chrislia-
cundum imaginem ejus qui creavit eum ; ubi nonest nissimum et clementissiroum imperalorem, ut bujiis-
gentilis et Judmus, circumckio et prmputium, Barba- modi impedimentum de sancta Ecclesia auferatur,
tus et Scytha, servus et liber; sed omnia et in omni- et inter multa et maxima quae piissime et justissime
bus Christus. in tradilo et conservato sibi a Chrislo disponit im-
Cum ergo hi qui ad baptismum veniunt, per agni- perio, etjam huic rei propter amorem ipsius Christi
tionem Creatoris in interiore horoine qui ab omni misericordissima et soUla bonitate succurrat; ne
servitutis conditione liber est, renoventur; quae ralio animcc, ex quibus grex fidelium augeri poterat, et
esse potest ut id servi absque permissu dominoram pro quarum salutcin in diebus passionis Dominicae
suoram consequi prohibeantur , nec servire eis Deo ab universali Ecclesia Deo d publice supplicalur, ob-
liceat, nisi licenliam ab boroinibus impetraverint ? sistente infidelium et Deo adversantium duritia,
Certe in epistola ad Timolfaeum idem Apostolus sic C etiam dicli praeceptt occasione diabbU laqueis rema-
praecepit: Qukunque sunt sub jugo servi, dominos neant implicatce. Certe in sacris canonibtts constitu-
suos omni honore dignos arbitrentur, ne nomen Do- tum, ut si qui ex cis ad baptismum venerint, si vo-
mini et doctrina blasphemetur. Qui autem fidetes ha- lnerit episcopus, vel quilibet lideliura, redimendi eos
bent dominos, non contemnant, quia fratres sunt ; habeat poleslalem (Vide lib. de Jud. superstit.,
sed magis serviant, quia fideles sunt, et caetera (/ Tim. cap. 6). Quod nos*lil)entiss'ime facere cupiraus; hoc
yi, 1). In quibus verbis evidenter de omnibus Chri- tanturamoclo postulantes ut eis veniendi ad fidem fa-
stianis servis, sed quorum alii fidelibus, alii infide- cullas libera iribuatur. Nec hoc dicimus quod eis
libus dominis serviebant, loquitur. Et tamen infide- filios vel servos eorura violeuter auferendos esse
lium dominorum servis praecepta constituit: qui tunc sentiamus, sed ut veuientibus ad fidem ab infidelibus
utique adhuc infidelitatis vinculo tenerentur obstri- licentia non negetur.
cli, si in hac re eoram quibus serviebant arbitrium
BALUZII NOTJE,
a Inter. hom. ad imaginem suam. Agobardus ergo d Publice supptkatnr, nimirum pro Judaeis, pro
similitudinem Dei quae est in homine, constituit m Dquomm conversione singulis annis orat Ecclesia in
anima, non autem in corpore. Vide nolas ad epislo- diebus Passionis Dominicce,utaitAgobardus, id est,
lam 30 Lupi Ferrariensis el ad librum de Tribus feria quarta Majoris Hebdomadae.Exstat enim oratit»
Quaestionibus, pag. 471. Alia fuere Judseorum deli- quce tum temporis publice a sacerdotibus in Ecclesia
Tamenta, qui corpus humanum ad imaginem Dei recitatur pro hac causa. Rhabanus in libro contra
factum putabant, ut Agobardus scribit in libro de Judceos cap. i loqueus de Judaeis : < Imo et pejores
Judaicis superstitionibus, cap. 10. Quo loco Masso- hcereticis, sicut eos Ecclesia catholica esse judicat,
nus adnotavit in margine haec Judaeorum figmefita quae in diebus DominiccePassionis post hcereticos et
in Cabala quoque legi. schismaticos, et prope paganos, pro eis orat. > Item
b Magister inf. Judmorum. Evrardus. Vide supra cap. 59 : < Iirio eorum veram saiutem, pro qtta Ec-
in notis ad librum de Baplismo Judaicorum manci- clesia solemniter orare consuevit, veraciter inqui-
piorum.
« Afiwosde palatio, id est, missos dominicos. rentes, servemus erga eos ecclesiasticam sinceri,
tatem. >
 &t S. AGtfcAttrMEPlSCOPl LUGDUNKNSIS 180-
A*-^-'f-'" ' " ..... -t tt..,,^,-,.^-,4*
^ i4.i..,V,....y^- ' Ti-,,.4
„--,*.-
r. .i^M^Ci, ,,!.,_* ,. .. _

EPISTOLA AD ^RtltOL^WM
EPISCOPUMN^iTOlVESSE-M; '. i
JDE QeORUMDAM mBMGN» SWNOlttJM.
11 ;" --',' "
...h- .. .-^4* -<\<tileiia^n.--"
I. fteVeteridisSifflo16 aiTtetlssIml)«nnftro et fra- A i»-^ e« ijtwil Ist« percusstones esse nonpossrint
Jrl * j1artholoi5ci*o epi&dopJj,Agtibaftiits, J>Hildigi- nfsi Deo peraittente, ftheertimimnm nulla alia vir-
sttsiet « FiOrtts,Ifi IJoittiihOJfesfcfJWistd seihpiteT- trite mhilstTantei hisi angelo pereutiente. Quisnam
nairi saiutem. COpOViffittsSOUidlame-sseprtdentiam ita stuttus est<j»i nesciat, et visibiliter et invisibi-
vestrarfi, qutroani modo accipi debeat illud quod in liter omnipotentem Deum fiagellare faoihinesad eru-
qtiodam loco cceperufit fieTi quaedani percussiones, ditionem et tonversiohefn; non solnm per homines,
ita ut cadCreiit quidam, iriodO epileplicorum, vel sed etiara per bestias, et per Hiinutissima et vilis-
^6rum qttos vulgus rfcemoniacosptitat, vel norainat. Sfma quceqtfe animantia ? nec tantum per ighitos
Qtiod etd quidam veherantfus frater signiifcavit serpentes, sed et per ranas et muscas, et sciniphas,
riobis; hiaxime > in quadam ecclesia tlM cujnsdam et locustas : nec tantum per animantia, sedperet
vettersiitttr,homine * i?1rmirii. Et ithmc inanimata, sicttt per grandinem, per ilumftia, per
stincti cstiriJttB
Jier vos COfilperittuiSadhuc etiatri alio geriere fieri, pltivias, per siCcftates. Novit utfque prurfentiave-
iit videaiitur et sentiantur in corporlbus- hoinintim stra unde loquamurj auctore sancta Scriptura. Sed
sVigftJalaexuslfoniS, quasi si sulphur arsisse ih lo- et sf diierimus leones, crahrones, brucum, erucam,
cis iflis contigisset t fiec tamen mori afiqifeiitei his aeriigiriem, devorationem, id est, maiedictionem,
atetiim est nobis, hcfecpTetnquamalia atnte infirmi-1 B (quo urio nomine multa intelligi possunt) eadem
tate ianguenterri cfirari. <Qucevidente? utriusque se- auetore erit. Si autem et addiderimus ursos, lupos,-
icflsCt diversaeaetatiShoihifies, oflerunl inlocx), attt, Bhes et cervps silvestres, Ucet facile rfe Scriptnris
Sicut rficitis, locls. krii enim et in aliis fieri virfen- inonstrari non possit, exempla t&mennon deerunt.
tur quaeclamdonaria qriceunnsquisqu<5potest, a-af II. Quamvis exoctiones istae, super quibus move-
fh auro et argento, vel pecoribus, aut 'o quibttsciifi- ttmij noil mullum rfistent a vesicis turgentibus,
qoe speciebtts, ftuiliuS exhortatione, ntiUa ratione vel( sicut aKa erfitio rficit, feruvris iEgyptiis iUatis,
admoniti, sed fTrationabill terrore perterrili: quod etMlispeTcussioHilJMfuas PhUisthceisirrogatas Sa-
hobis riiulturristttlte fieri vlrfetur; cnm nuUa sigua mueiW vohim>j8';i|aatea^a^
tiafiftatiiin, fiulta spes propitiatiohis ihirfem denfOBJ Mfitjjjocuiieiiiui^^ qfiaeenume-
iltrehtur V^riJptel1ri^ocffaeilins adveTti pdterat qtia rftta utique suat; quis est qui igriorare permittatur,
esset*.cautela eustodiendnm. Et certe sicut Verissi- ouomorfoasere patlentes aut audientes debeant, et
BALUZHNOTiE.
,» BanhblommO episeopd narbonensi pDst INibri- cnjtts partem eaid» CatelfU9,sed quorf nos habemus
isoM. Iiiterfuit atrtem concilio aprid Tplosam habito integrum ex authentico descriptum. Caeterum libri
#Bno 828, una cum Nothone Arelatensi archiepi- sive epistolae istius ad BartholoiriaeumNarbonenseiu
«copo, et Aghilfo Bituricepsi. f um circa aunum 834 G erilscopuni memffiit Ah*raloLugdutrehsis ih epistola
jsuhscripsit privilegio Aldrici Senonensfs archiepi- ad>> thec>dbOldum'Lingonerisem.
ScOplpro"mtmasteriOsanctiRemigii Sehonensis, qood Htidigitu*. Hinc constat hunc Hildigisum fuisse
exstat in lomo II Spicilegii Domni Lucae Dacherii. exclerb Lugdunensi. Et hatld dubie presbyter erat,
Postea cum Lolharins Aug. adversus Ludovicum pa- cum post iiluin •' nbrainetur
' Florus, qui diacrinus tan-
trem rebellaret, BartholomceusLolharii partes fovit; ttmfuit. , !
abeunteque Lothario in Italiam arrno 834, Bartbole- ^Florus. Diaconus ecclesiae Lugdunensis, vir,
M83us, reUcta contra saeras regulas sede sua, eum ferebat illa jetas, eruditissimus, editis etiaui
«iriitatusest.utFlorfoardus tradjtlib. IJ, cap. 20, gnantmn
lcubratfOriibUscl^irus ; dequfbtts diximus in notis
pstoriae Rhemeftsis* Mansitjergo Bartholomaeus ffa ad Lubuih Ferranensefli. Exstat aiifetn Ithetlrisejus-
italia nsqae ari «snMto &w. Tum vere curo Ludovj- demfloii de "eitMOnlbus episCbpbTtim,thji a Ma1*-
«tes Lotharii filhtS Romam perferet, mandata patris 8600 edittis"esl ail fcalcemoperunl Agobardi, queih-
•d pontmcem proMTesqoe Romanc»sperlaturus de qiie nos eamipsam ob causam prOdire voluimus curii
wdhiationibHS pontiftcafii Romanoruro, iUttc que- etsdein ohlnoul.
^ae Ludovicuro tomitetus est.JEt curo is uhctus fuis- d Quiddm verierqhdtis fratet. EpiSCOpusnimlruro
«etin regem l^gi*fl*lorttm, Bartholomaeusarrepta UcetJcerisisin"p¥iin>Narboriensi, ttt ego qriirfett ar-
ihae occasione Sergiura II pontiftcem oravii uhacnm Mror, SerfeMl auleni tum apud UcetianiEtefantus,
EbbeaeRhemensi « ut eos reconciliare ac paJUttrij ut patet ex Maniiali Duodenae.
-eisttribuere dignaretur. Quos etiam idem praesul riec » lh quadamMcktiq, in cWtate ^etiCensi sita,
«ominunioBeai inter «leHeos dignos esse suscTperen ut conslat ex Mstola Amttlonls att Thebdboldum,
dicebat, sed inter communem populum commnni- Dp. '142. . . .
candi licentiam tantummodo haberent. > tta ehiiti Fitriiihi, UceticenSfSepiscopi, qui ari. 540 et
docet auctor Gestorum PontificaUum ab Hincraaro 555 in ea cathedra sedit, cujusque meminit Arator
laudatus in capite 36 posterioris operis adversus Go- .subdiacontiS in epislola ad Partbenium a Sirmundo
thescalcura, pag. 326. Itaque dejecto Bartholomaeo, edita post notas ad Ennodium. Habemus porro nos
Berarius in ejus locum suffectus est: quem Narbone Yitam ejus, a viris eruditis laudatam, nondum taroeu
sedisse reperio an. 844, 12 Kal. Julii in praecepto editam, quara oUm Tolosce descripsimus ex perve
Caroli Calvi regis eo die dato pro ecclesiaNarbonensi, tusto codice ms, coflegUFuxensis
 181 EPIST. AD BARTHOLOM^UM. 182
videntes, cum nnus sit omnium Dominus, qui flaget-.ji.nibus tractare conati sunt, quinqHsgihla niillia
lat et roedetur, percutit et sanat, ducit arf inferos, plebis percussi dicuntur a Domino, qui riihil horum
et reducit ? De quo beatus Job confitebatur dicehs : fecisse credendi Btint: qui iamen etsi minislerio
Mketemini mei, miseremini mei, saltem vos amiei angeli perculientis interfecti sunt, Tecte dicuntur
. mei, quia manus Domini teligit me, cum certe esr- a Dnniiio percussi, secundum regulam superius
dem Scriptura dieat: Petcussit eum Satan ulcere ostensam.
petsimo. Sed licet pereussor percusserit, percossO- VI. Forsitan similiter diibitet aliquls rfe duobus
rem tamen habens in potestate tetigisse dicitur, nori qainquagenariis cttm quinqtiagenis sttis ad Eliam
solum in corpore, vernm etiam in amissiene rerutB ; missis, utrum ministerio angelico siot occisi. Pro-
skut idem iterum ait: Dominus dedit, Dominus abs- pter quod Scriptura dicit ignem descendisse de
tulit, cum Dominus dixerit ipsi diabolo : Ecce quce coelo, et devorasse eos. Sed .attendat pari modo de
. habet universa, in manu tua sunl. Sed quia hane beati Job ovibus dictum : Ignis Dei cecidit de cmlo,
percussor potestalem habeie nunquara potest, nisi et tactas oves puerosque consumpsit : cum nemo dn-
, acceperit ab eo in cujus et ipse poteslate est; pro- bitet hoc minislerio Satance factum.
plerea ipsi tribuenda est potestas qui dat et retinet, VII. Alterum vero genus est, quo in qUOsdamho-
. permittit et cohibet. Talibus exempfis plence sunt ]B mlnes prcevalere videlur diabolus, non tsm ad perttt-
Scripturae, sicul et ithid quod legitur de Saule, quOd tiendum quam ad iUttdendum; de quibus multos
spiritus malus arripaeril eura. In qailms verbis ad- audivimus et cognovimus a dcemonibus, lapidibus
hiirabiliter ostendit Scriptura rfivina et potestateih et.fustibus ccesos, et in nulio laesos; aliquos lameii
Domino tribuendam esse, et raalitiam diabolo : quam et iilusos et laesos: in qttibus nulla alia causa vide-
utique non accipit, serf a seffletipso habet: quod tur qua id fiat, nisi aut inanilas fidei, aut delectatio
autem non habet accipit, id est, potestaiem. vanitatis: cujus ret exeropla facile de Scripturis
III. Sed de his noii neCesse hahemus scribere Vo- proferre non possumus : sed tamen nullus pene ho-
his, quoniam habetis multa subliraium doctorura minum est qui talia non audierit, vel viderit; cum
snbUmiter dicla. Tamen duo virfentur nobis genera plerique vano terrore aut vana admiratione attoniti,
vobis significanrfa, quse nobis et vobis parileT quse- finanescuntsensu et virtute animi. Novit enim dia-
renda putamus. Et unum quidem illud est» «pitd bolus, utaitbeatus Leo (Serm. 7 in Nativ. Dom.),
«trum correptio, an infirmitas, velpotius viftus quem moerore dejiciat, quem fallat gaudio, quem
dicenda sit, nescimus. Hoc tantutn in eadem re noS melu opprimat, quem admiratione seducat. Unde
Scire putamas, quod nnUius adversariae potestatis el Apostolus monet: Gui reiistiie foftes tti fide. Qui
ministerio jjeratur; sicnt est de beato Zacharia sa- *G semper nocendi cupidtiS est, et cuifi id SeoStendit
cerdote incedente in omriibtts mandatis et justifica- qttod est, et cum se tTansflgurat ih afigelurri lucis,
taonibus Domini sirie querela; qni quoniam incre- et veluti quacdam sanitatum signa demonstrat. Ctti
dulus fuit promissionls ei factce a Gabriele archan- utique in utroque vere resistendum est, ut nec Va-
gelo, silentio mulctatus est. Quod et vir rfesirferio- nos terrores formidemus, nec Vanis rairaculfs de-
rum beatus Daniel fatetur, dicens : Domine, tft lectemur.
visionetua dissolutre sant tompages mern : unde se "VID.Haec de dttobiis quibTisdariigeneribus inter-
dicit postea latiguisse per rfies phrrimos. Et bea- priSttimus; unum, ubi nihil admixtionis habet mi-
tos lacob laclans cum angelo, cltradns effectus nisteriura diaboli, sicut de beato Zacharia et Da-
€St. niele ac Job dixiiriuS; allertim, ubi infirmitas fidei,
IV. Neque hbc dicimus quasi diabolus in sanctos et inanitas rationis, sive exiguitas sensus, in causa
riulla accepta potestate operetur correpliones, cum est. Libet autein hic adjungere illa magna et hor-
Apostolus aperte rficat datum sibi stimulum carnis, ribilia quae Doiriinus fieri voluit ad eruditioiiem 'fi-
angelum Satanae; sed quia hae tales excipi possimt rfelium: in qttibus docemur etiam diabolum rebel-
a caeteris perCusSionibus, etiam ab flla qua Maria jp lem liiminis Deo servire, et ministrum esse divinae
soror Moysi et Aarori et Osias rex percussi sunt le- operationis, cum per illum non solum malis, sed et
pra; iUa propter peceatum detractionis, ille pro- bonis flagella et tribulaliones admoventur. Quod
pter snperbiam praesumptloriis. Si vero in his, eriim percussiones impiis et irifidelibus per malos
utrum solo Dei nutu, an ministerio angelorum bo- angelos, irrogentur, Psalraista de plagis, quibus
norum seu malorum, gesta sint, dubitatur; nesei- ^Egyptus percussa est, loquens, aperte declarat, di-
mtts utrum ita dubitari possit rfe Nadab et Abiu, ceris: Misit in eos iram indignationis sum, indigna-
de quibns scriptum est quod egressus ignis a Do- tionem, et iram, et tribulationem, immissiones per
mino interfecit eos. Cui rei simile videtur rfe Oza> angelos malos (Psal. LXXVII,49). In libro quoque
qui arcam Domini sustentare praestrmens, percus- Ecclesiastici legitur (xxxix, 33): Sunt tpirittts qui
Sus a Domino legitur, et occisus. ad vindictam creati sunt, et in furore suo confi-ma-
V. Sed quia judicia Domini semper justa, fre- verunt tormentasua. Undeet in libro Tobice(m, 8)
o^ttttler occulta sunt, occultiora adbuc nobis viden- de Sara filia Raguelis legitur quod tradita fuerat
trir Iri mbrte Bethsainitarum: ubi exceptis Lxxviris, septemviris, et dmmonium nomine Asmodmusoccide-
qui forsitau aut sacrificare aut arcam Domini ma- rat eos, tnox ut irigtejtsi juissent ttd «m. De rege
165 S. AGOBARDIEPISCOPI LUGDUNENSiS m
autem impio Achaz in libro Paralipomenon Scriptura A tium extollat me, dhtus ett tnihistimutuscarnismem,
testalur, dicens: Ipte per se rex Achaz immolavit angelus Satanm, qhWmecolaphizet.
diis Damasci victimas percussoribus suis,-et dixit: : X. Terrores etiam tribulationum per dceraones
Dii regum Syrim auxiliqntur. ek; quos ego placabo fieri in Ubro Sapientice legimus : ubi cttih narraret
hpstiis, et aderunt mihi: cum e contrariq ipsi fuerint Scriptura de percussionibus jEgypti, quas per malos
ruina ejns, et universo Israeli. Qui sint autem dii angelos immissas Psalraista demonstrat, ait inter
genlium, ostendft Psalmista,- cnm dicit : Omnesdii alia : Neque enim qux continebtu illos spelunca, sine
gentium damonia. Apostolus quoque ad Corinthios titnore custodkbat: quoniam sonitus descendens pet-
in Epistola prfma : Qum immolant, inquit, gentes, lurbabat illos, et personm tristes apparentes, pavorem
dmmoniis immolant, et non Deo. illis prmstabant (Sap. XVII, 4). Unde et Propheta
IX. Quod autem etiam impii et fldeles malignis proteclionem Del viro justo promittit, dicens : Scuto
interdum tradantur spirilibus adpercutiendum, hi- circumdabit te vetitas ejus. Non titnebis a timore no-
storia beati Job luce clarius manifestat: ubi et ex- cturno, a sagitta volarite per dkm, a negotio peram-
peditio Satance et Dei pepmissio aperte describitur, bulante in tenebris, ab iricvrsu et dmmoniomeridiano.
et ad extremum, post damna rerum, post funera fi- Has itaque adversarias potestates a Deo exspectare
liorum, cnm os illius et carnem Dei manu tangi ex- B et desiderare potestatem feriendi et nocendi et Do-
postulasset, et Dominus permitteret, dicens : Ecce minus "demonstrat in Evangelio, ubi ait discipulis
in tnanu tuaest: verumtamen animam illius serva, suis . Hac noete Sqtanas expetivit vos, ut ctibrqtet
dictunt de eo est: Egressus igilur Satan a faeie Do- sicut tritkum. Et Psalmista, cum dicit : In ipsa, id
mini, percussit Jeb ulcere pessimo a planta pedis est, in nocte, pertrantibunt omnes bestim silvm, ca-
usque ad vertkem ejus (Job n, 7). Infirmitates quo- tuli leonum rugkntes, ut rapiant et quwrant a Dea
qtie et Ianguores, quibus pii vel impii multo tempore escam sibi; et multis aUis locis divince Scripturae,
affiiguntur, per malos angelos inrogari Dominus . XI. Et cnm, sicut supra diximus, non semper nec
ostendit inEvangelio : qui cum de muUere, quam in omnibus diabolos accipiat potestatem, semper ta-
spiritum inflrmitatis bahentem fpse sanaverat, Ar- men habet in omnibus et per omnia omnimodamno-
chisynagogo calumnianti responderet, adjecit post cendi voluntatem, maxime in iUos inbiat quibus, ut
aliqua : Hancautem filiam Abrahm,- quam atligavil dictum est, praevalere se posse virfet, eo qnod sint
Satanas ecce octodecim annis, non-oportuit solvi a exiguae fidei et vacui pondere rationis. Et inde est
vinculoisto die sabbati?Hinc est quod beatus Pe- quod pueros, aC puellas, et hebetes quosque deji-
trus in Actibus apostolorum, cnm de mirabilibus cere videtur, et maculis exustionis notare. Quod
Domini loqueretur; ait de eo : Qui pertransivit bene- ^ utique fidelis quisque, et ratione prccditus, cum vi-
faciendo et sanando omnes oppressoia. diabola, quo- det, aut audit, cor.ad soliuB Dei timorem levat, qui
niam Deus erat cum ilto. Paulus quoque apostolus non permittit rios tentari supra id quod ferre possu-
Phllelum et Hermogenem dicit se tradidisse Satanae, mus. Sicut faciendum est etiam, cum bestiarum
ut discerent non blasphemare. De eo,autem qui uxo- dentibns aut undecunque vel ubicunque flagellamur,
rem patris sui habebat, Corinthiis ita loquitur -.Ego- vel alios tlageUari conspicimus.
XII. Quod vero illi de quibus nobis innotuistis, ad
quidemabsens corpore* prwsens autem spiritu, jam
judicavi ut prmsens eumqui sic operalus est,inno- easdem ecclesias. in quibns perculiuntur concur-
mine Domini nostri Jesu Christij congregatis vobis et runt, et quidquid possunt, donant; nos credimus
meo spiritu, cum virtute Domini Jesu, tradere hu- omnirio quorf terroribus decepti hoc faciant, perdito
jusmodi satance in ihteritum carnis, ut spiritus sal- consilio meliore. a MeUusenira facerent, si sua pau-
vut sit indie Domini Jesu. Hinc de seipso quod-jam peribus et b hospitibus erogarent, et ad presbyteros
commemoravimus ait: Et ne magnitudo revelatio- Ecclesiae currerent,c ungendi oleo, secundum prae-
:-;-"". BALuznNOT^E..'.".;'. ,":;!";'•
» Melius enim facerent.Videlm damnare eos qui D roli Calvi tit. 6, cap. 40, et„tit. 23, cap. 10. Lupum
donariis iilustrant meraorias martyrum, dum ait eos Ferrariensem ep. 11, 42, 45, 55, 71; Jonam Aure-
roelius facturos, si stia pauperibtls et hospitibus ero- Uanensem in lib. n de Institutione Laicali, cap. 29,
garent. Hi enim sunt viva Christi templa.cum Neque ta- et alios. HospitaUtatis porro encomium enarrat Hil-
irieri arbitror hinc sumpsisse Erasmum, m Col- debertus in pluribus epistolis. Vide Launoium in ca-
loquio de peregrinatione religionis ergo ait quamplu- pite« 8 iibrt mox laudati.
riroos invisere quidem divorura templa, sednihil ant Vngendi oleo,m nirairum qno ardebant lampades
quam minimum donare,- dktitanlet eam pecuniam ad sepulcra martyrum appeusae. Nam mulla miracula
recthts collocati iri egehos. Sane subveniendum est per hujusraodi oleum fieri consuevisse ex Augustino,
necessitati pauperiim, quis negat? Sed tamen inte- Theodoreto et aliis adnotat Barbriius ad aririnmChri-
rim negligenda non est rfomus Dei; uti diximns ad sti SS. Afferara tantum locum Atigustini ex cap. 8
lihrum yi Salviani de Giibernatione Dei. Vide pOrro libri xxii de Civitale Dei: i Rursum -Ibidem apud
Aritidotum Erasmi in Epitaphium Paulae ab Hiero- ,; nos Irenaei cujusdam coUectarii filius, aegritudine
nyirio conscriptiim, et Launoiiim iricap. 6 librirfe exstinclus est. Cumqoe corpus faceret exanime, at-
CurWEcclesiaepro miseris et pauperibus. quealiis gementibus et plangentibus exsequiae para-
h Mqtpitibus. Hospifalitas magno tum in usn erat rentur, amicorum ejus qnidaro ihter aliorum conso-
apud Ecclesiam. Lib. i Capitular., cap. 75 : < Et hoc lantium verba .sog^ssit nl ejusdem martyris et(Ste-
nobis compeferis et venerabile videlur, ut hospites, phani) oleo corpus perungeretur. Factum est, ra-
:: ' '': -
peregrini et pauperes susceptiones regulares et ca- vixit.» '"':
nonicas per leca diversa habeant. > Videcapitufa Ca-
1& EPISTOLA AD MATFREDUM. 186
ceptum evangelicum et aposlolicum, cum jejuuiis et A dicentem : Nunquid offeram Deo holocautomata et
orationibus; quibus sociari debet eteemosyna. Nam vitulos annkulos? Nunquid placari potest Dominus in
si essent signa sanitatum, quae Deo largiente per millibus arietum, aut in multis millibus hircorum
merita sanctorum concessa viderentur, concursus pinguium ? Nunquid dabo primogenitum meum pro
ad eadem loca consequens esset; et si aliquid obla- scelere meo, fructum ventris mei pro peccalo animte
tionum ibi daretur more ecclesiastico, et secundum mem? Et cum in his omnibus negetur, subinfertur
dispositionem Patrom, esset utique fructuosum ipso illico in quibus Dominus placari possit, cum dicit:
usu misericordice. Nunc autem quia cupiditati quo- Indkabo tibi, o homo, quid sit bonum, et quid Domi-
rumdam et avaritice. famulanlur, non exinde hono- nus qumrat a te. Vtique facere judkium, et diligere
ratur Deus, a nec pauperibus succurrilur. Hanc miserkordiam, et sollkitum qmbulare cum Deo tuo.
enim rem si secundura voluntatem Dei agerent, Sicut enim reprehensibile est rem pauperum non
juxta quod per omnes sanctas Scripturas eam Deus pauperibus dislribuere; sic infructuosum, si ea quce
hominibns voluit ipdicari; scirent utique quam su- deberent Ecciesiae debitam reverentiam exhibenti-
blimiter et admirabiliter hujus rei semitam Dominus bus, erogari, cupiditatis aestu anbefantibus, vel
rfemonstrare dignatus sit per Michceam prophetam avare servanda vel abutenda prodige conferantur.
BALUZHNOT^E,
a Nec pauperibtis succurritur. Existimabat ergo B conservandis nonlaborent tanquam pro ariset focis?
Agobardus jblationes quae fiunt ad memorias marty- Denique plurima loca sunt, inclyta certe per indige-
rum rera esse pauperum, neque inveutas esse ad nas advenasque, quibus non alius certior aut tucu-
alendam praepositorum avaritiam, aut luxum, vel ad ' lentior frindus est, quam qui ex oblationibus prove-
vitam commodius transeundam : ilaque eas oblalio- nit. Et laudo istorum pietatem. Sed valde optandum
nes esse convertendas in solatium pauperum, alioqui esset ut aliquam erga pauperes charitalem haberent
enim pessimum esse earum usum. At hodie quotus ii quibus colllgendarum oblationum cura committi-
quisque tandem est eoruin qui ad aras sanctorum tur, nec eas tantum ad ornanda templa mortua con-
sedent, cui persuasum non sit nihil ex oblationibus verterent.
decidere debert pauperibus, quique pro donariis illis
-— —

AD MATFREDUM PROCEREMPALATII,
DEPLORATORIADE INJUSTITHS.

Virorumpraestantissimoatque illustrissimo » Mat- C bus b ministrum imperatoris et imperii, et prae cre-

fredo Agobardus in Christo Doroino vivificatore ac teris honorificavit et ditavit, non solum exlerius,
salvalore nostro vftam et salutem aeternam. < verum etiam interius, prudentia videlicet, justitia,
Obsecro praecellentissimaro claritatem vestram ut fdrlitudine et lemperantia, quibus secundum Scri-
patienter et clementer audire dignetur quae fidelis pturas nihil utilius est in vita hominis; constituit-
suggerit servulus : quia, teste Deo qui scrutatur que vos in latere e rerum summam regentis; qua-
corda et renes, non alia intentione dico, nisi propter tenus et in dispositione aequitatis illi essetis suf-
profectum prosperitatis vestrae praesentis pariter et fragator, et in remuneratione beatitudinis parli-
futurcc. Omnipotens, sempiternus, et misericors ceps. Nunc igilur quid potissiroum expedil devo-
Deus, apud quem nihil prceteritum, nihil futurum tissimae intentioni vestrae, nisi ut omrii conaniine
est, sed omnia volumina saeculorum quae apud mor- omnique mentis adnisn, ita in disposilionero rerum
tales et temporales volvuntur, intemporaliter apud sagacissime vigiletis, ut opprimatur iniquitas, rfe- .
eum praesentia permanent, elegit vos ante mundi struatur fraus et dolus, dissipetur pravitas, conte-
constitutionem futurum nostris periculosis tempori- ratur crudelitas, erigatur justitia, consoletur humi-
BALUZHNOTiE.
» Matfredo. Vel ex solo istius epistolce titulo pa- D tanice rege ae proceribtas palatii conspiravit adversns.
tet virum fuisse magnaedignationis el auctoritatis in Ludovicum Pium, quem de regno expellere volebant.
palatio Ludovici Pii. Nam et Ludovicus ipse eurn vo- Sed huic pessimo facinori obstitit Ludovici filius'
cat virum illustrem in praeceplo pro monasterio Ludovicus. Rursum in partes Lotharii cum cceteris
Gratae in S. dioecesi Urgellensi, cujus partem* ali- perduellibus transgressus est anno 835, eumque fu-
quara anno superiore edidimus in nolis ad tpistolam gientem in Italiam secutus, illic obiit anno 835, ut
29 Lupi Ferrariensis. Sic ergo aitimperator : « Mat- tradit auctor VitceLudovici Pii. Vide Sirmundura in
fredus coroes vir illuster adiens serenitalera culminis notis ad Theodulfura, pag. 301.
nostri,.etc. >Accomitem quidemAurelianensemfuisse b Ministrum imp. et imperii, id est, ministrum pa-
constat ex.Adrevaldo Floriacensi Ub. i, cap. 20 de latii et regni : miuistrum palatii, quia non discede-
Miraculissancli Benedicti, et ex Vita Ludovici Pii ad bat a latere Principis, principemque locum apud eum
an. 829. Illo itaque tempore Jonas episcopus-Aure- obtinebat, secretorum ejus parliceps et consiliorttm;
lianensis ad eum misit libros tres de Institutione ministrum imperii siveregni, quia praeter coroilatum
LaicaU, qui a domno Luca Dacherio editi sunt in Aurelianensem, cui speciali cura mvigilare teneba-
tomo primo Spicilegii; cum antea editi fuissent Duaci tur, maxima pars curarum Ludovici in administrando
anno 1645 ex veteri codice ms. sancti Amandi iu imperio erat penes Matfredum.
Pabula, cura D. HdephonsiGoetghebueri bibliotheca- ° Rerum summam regentis, id est, Ludovici Pii
rii ejusdem monasterii. Anno dein 830 (ut in capite imperaloris, a cujus latere nou «liscedebat Matfre-
trigesimo sexto narrat Theganus) cum Pippino Aqui- rfus, uti iam diximus.
 187 S. AGOBARDIEPISCOPI LUGDUNENSIS 488
Blas, roboretur fides, serenetur Ecclesia? Noverit t\ dantur a correctione. Quin potius, praestantissime
riamqne prurfetitia vestra, in istis regionibus, qui- virorum, date opeifam ttt sitis murus in angmento
lras nosiricihi Bumus,in tkritam securitatem venisse felicitatum, qui noxios expngnet, innocentes ttteatur,
nhpietatem, ttt pwne htTlhis inteniatnr qui justiliam Deo congruat, ab inimico discrepet, supernara re-
at^a-Jtftirtjii^itiatTii-e recerfat, nisi cojas divina ih- muneralionem acctimulet. Et licet satis ex verbis
Ipfrltto ihefitsm terigit«tieduelt Volantateffi;ita trt praecedentitrasafiirai riostri clarescat intentio; ut ta-
iWtulttlni putettti*,uimAirifrti b*i»BiWtis Vesfigia eo*- inen absque uUa rftibitaliooe sciatis me nofi proprlas
spiciunwr. « Qnietit tiniot regiitt et legutfi itt taai- qaerelas rfeptoratfis CogftOscatprurferrs benignitas
tis; adeO ut pler%jue fn praesenti nemfpem tifiiefl- vestra, hcec a me aici non posse adversum * co-
dtira pfiteht, repiitahtes ripud Semetipsbs, etrficen- ljjfteih nostnim Bertmundum : quippe qui bene sa-
*es in COrrfihttssuis : Si <rnerelarfe me ad palatium tis habeat orrfinatum de justitiis comitatum snum;
veherit, ca*s« ad * causMicos difigetur. Illic inve- eo qood *• calem virum pro se constituerit ad haec
mam ° parentes vel aroicos plures, per quos indu- peragenda, qtti non sotnm- propter amorem et ti-
bitanter fiet «t regalein effensionem nttllam incfir- morera "»-senioris sni id strenue gerat, verum etiam,
Tam, qaia rforiumabscofiditutn exsftnguet iras, et thiod sublimius et landabilius est, propter amorem
is qui timendus est, aKis iaterposritis, non videbit iB Dei et araorem rpsifis aequitatis et justitiae, ita ut
insipientias nostras. videatur nobis in his parlibus nusquam fieri tam
TaUbus, vir eximie, occasionibus totum pene illud diligenter et attente. Sed prorsus haec orattia dici-
mlserabili aeyO hostro" vigtiit, c[udd suo tempore imis propter flderii qham sub DeO, rfomirio etiam
CWistianos quidem evasisse gloriabatut, apud paga- imperatori debemuS, etpro vestra beatitudine aeler-
»os vero vehemfintius effervescere martyr beatus na, et praesentis vitae felicitate adipiscenda. Quo-
Gypriantislugflbri nimis iJcmcefenti voce deflebat *>: hiairi, ut ipsi non ambigitis, tanta farailiaritas,
< Inter teges, inquieas, ipsas rfelinquitur, interjura quam apud dominum imperatorem obtinere vos
peccatur: innocentia nec illic ubi defenditur reser- Deus fecit, pro -magnOvobis talento spiritali ab ipso
vatrir. Quis inter haec vero subveniat ? Patronus ? «omnipotentiDomifio computabitur; et desideramus
SerfpraeTaiicatur, -et iteciptl. Jttdext Sed sententiam ttt taitt StrenUe'fllttS irapenrfaiis, ut merito audire
vendit: qni serfet crimina vindicaturus, admittit; merearaini a Domino ia jucticio ejus : Euge, setve
et ut reus innocens pereat, fit nocens judex. Nullus bone et fidelis, quia supet pauca fuisti fidelis, el cae-
de legibus metus : de quaestore, de jurfice pavor riul- tera: avertatar 'tutero a vobis iUa dura et irrevoca-
lus: quod potest redimi, non timetur admitti. €rifi- bilis improperatio, quae in negUgentes redundatura
siSiSere«peccatfsjtira, et ^ 'crjBpitHcilJJtrjBSse qirod C est, Domino dicerite-. Serve maieetpiget, sckbas
phhhcnm AQuisftfic rerhm phdor, tniaeesse p-rfs- qttin rrietb hbi 1m setriinavi, et congtego ubi non
wt mtegrifatii; ttbi qui rfaWHiaritilfiprobOs rfesuilt, sparst, et <5etl*a. ^^ rieque-nominartim personas
soii "rtbii^ttitJMhferifttrOccirrrtrnt? i Qdorfcfaesifie expT^ltrteredebeo, cjuibUs emendatione inulta opus
rjericulo dtcere heqheo, rnirTtitalithrt putatil vos esse fest, rie accusaior vfrfeaT, quod i >on est ofliciimei;
morttm inter "seet iriiperatoterii, per thiem defen- stedCupio vOs ita eSse sollicitum, sicut studiosissi-
BALuzn mt-M.
i» Quiem mm regWt. m. L-trpttBFfemtttMHS e8t ? "QtJiafle arfriTOrio?iQtier.Attat, etiaitt hoc cri-
conqueritur in epistete 116 ad tatttam lrbei-tatem fiien tioh est. Lar> QnaBdo«utetn licitum esse cce-
vitia prompisse aevo s.no, ut vkidicata impunitate pit?Quer. Men'rogas ? quasi lu nescias. Hoc est
apertis quibusque, nec Deus, nec rex, nec episco- quod nec permitli riec prolriberi potest. >
1 Cbmitetri"iiosfrum Beriwundum, Lugrfunensis
pfts timeatur. Et Victefiacesirril 6'miiihbfiOtcenostrae
ad hanc epistolam-. p^ovincise prceffecttnii,itl in ifbrb primo vocat Ni-
. J> Causiiieon id est, «os qhi causas referunt ad thardus.
principem; adeoquejn eorum potestate est provin- 8 Talem virutn^ idest, vicecomitem. Unrfe patet
cfaliiim rfeticta publicare, aut silentio tegere. vicecbmitum instiluiiouem fuisse per eas teropesta-
• Parentes, id est, consanguineos, vel affines. Et; D t«s in arbitrio coinitum.
putabam istud esse ex infima Latinitate, parentum- t Senioris tui, id est, domini, comitis Lngdu-
qtfe vocabulo rilWlpati^m lantufri matremque fuisse nerisis.
comriTehensos,ili dicthrti e>t ih riotis ad hbrum III i Non est officii mei, niminim accusatlo. Nara
Saiviani arf EcClesiani catholicam. Verum Sallustii episcopi non debenl esse accusatores. Arcadius et
aiicioritas fiuncfikcit ut aliter seritiam, apud quera Honorius AA. ad Theodorum praefectum praeiorio :
Sitlla Bocchuhi Mauritanice regem sic alloquitur: < Provinciae moderator sacerdotum et catholicce Ec-
r Deih, qubd paj-ieiites abunde habeinus : amicc- clesiae riiinistrorum, loci quoque ipsius, et rfivini
rfffn neque riobis, neqtte cuiquara omnium satis cultus injuriam capilali in convictos sive coufessos
fuit. » reos sententia noyerit vindicandum. Nec exsjjectet
d Itt epistola ad bohatiim. Sed locom ex ea epi- u't
episcopus injuriae propriae ultioiiem deposcat,
stpla yalde decuiftaVit,ui assolet, Agobardus. cuisanctitas ignoscendi soU gloriam dereliquit. >
.^.CkpU licitum esse. Eleganter Cyprianus in ea- Exstal haeciex in codice Theodosianoi, 51, De Epi-
rffttn episiola : < Madet orbis mutno sanguine; et scbpis, ac relata, deinde est in Ubrum vi Capitula-
hshiicidium eum admitlurit singuli, trimen .est; ritim, cap. 304i TheodoretuS episcopus Cyrensis in
vi^uVvocatur, cuin publice geritur. > Sic apud Pseu- epistola 42 : « Anger sane ac doleo vehementer,
dopfauturii Queroius ait licitum esse quod commune quod scribere adversus hominem cogor, cojus deli-
egt,.id estv^uod vulgo flt: < Lar. Quid de faiso di- cta propter nomen Sacerdotii occultare par erat.
c^uSjJQ^Terolus- Bem, quis autem verumdicit? Scribo tamen, ut oppressos ab eo pauperes vinr
Isturf comjauBe est, abi. Lar. Idoireo orisaen non dweaa; t
m EPIST. AD CLERICOS ET JHONACHOSLUGDUN. 190
mnm Dei ministrum, et consentaneum boni impera- A firfelis inventus, merito utriusque recompensationem
toris adjutorem, qui ab utroque Domino dignus et percipiat.

EPISTOLA AD CLERICOS ET MONACHOS LUGDUNENSES,

DE MODOREGIMINIS ECCLESIASTICI.

I. Quia novl intet aliquos, quosdam rumores «t IH. Ipseprinceps pater sponsaesuae, et frater ejus est.
suspiciones diversas, hcec subteradjecta scripsi, per Dicit enim ipsi uxori et sorori suce : Vulnerasti cor
quaecognoscere dignemini quceego in actione eccle- meum, soror measponsa,vulnerasti cormeuminunb
siastici regiminis tenenda putem, Cessetque pauco- oculorum tuorum, et in uno crine colli tui. Quam pul-
rum raurmuratio, cttm omnibus mea fuerit intentio vhrm sunt mammm tnm^ soror mea sporisa! Nec mi-
patefacta. a Unus est sponsus, qui habet sponsam; B rum si uxor soror est; quia et mammae atque ubera
qui -diligendttsest propter se, non propter alind ali- ejus turris, et ipsa murus. Sic enim rfe illa pater et
quid,.cum ipse sit pax, veritas, justitia, sanctifica-> sponsus Joquitur : Quid faciemus sOroti nostrce in
tio, el redemptio, et omne boriuih, et sine illo nttl- die quando dlloquenda est. Si murus est, mdificemus
him bonum; qui de coelo veriit, et super omnes est; iriper eum 'propugnacula argentea; ai ostium est,
qui quos eripit de terra, levat ad coelum. Arriici compingamus illud tabulis cedrinis. Et iUa respondit:
Sponsi sunt, qui se videntes et audientes aedificant Ego murus, et uberu mea turris, ex quo facta sum
iri amorem et cultum sponsi, filii veTo sponsi, et qui coram eo quasi pacem reperiens. Quid mirum si fiiu-
aedificant, et qui aedificantuT. Unus est agnus , qui rus et civitas, cum et Vinea habens viTutn? Vinea
habet sponsam, de qUa dicitur Joarini apostolo : enitri, inquit, fuit Pecifieo iri ea, qvtte habet populos.
Veni, ostendam tibi sponsam, uxoremagni: et Ostensa Tradidit eam custodibus : vir ttffert pro fructu ejus
est illi civitas sancta Hierusalem descenrfens rfe ccelo mitle argenteos. De qua ipse vir et pater statim sub-
a Deo, habens claritatem Dei. jungit, Vinea mea cofam me est. ipsa vinea vir-
H. De hac spoiisa et civitate canfatur ih coeloAl- ginis qnoque est et Conjux, de qua in carmine
kluia, quottiam regndvit Domintts Deus nosier omtfi- nuptiali canitur ipsi regi et sponsb : Stetit conjux in
i>otens.Gaudeamus el exsultemus, et deriins gloriam ^1 deMera tua, in diademate mtreo. Et ipse sponSus et
ei, quia venerunt nuptim agni, et uxor ejtts prmpara- pater ait eidem corijttgi : Audi filia et vitie. Et ipse
vitse;et datum est illi, ut coQperiat se byssino: De csKttor hujus carminis eidem dicit : Et, o filia fot-
hac uxore et civitale dicit Joahnes evangelista quod tissimi, in muneribus fatietn luam deprecabuntur di-
fpsa sit et tabernacUlum Dei. Ait enim : Et eivita- vites populi. Haecjuxta Hebraicum. Anliquior autent
tem tattctam Hietusakm vidi itovam descendentefride translatio, ut eamdem conjugem reginam et filiam
emlo, a Deo paratam, sieut spohsam ornatam viro regis ostenderet, sic ait ipsi regi: Astitit regina *
suo. Et audivi vocem magnam de throno diceritem : , dextris luis. Et post pauca : Omnis gloria ejus filim
Ecce tabernaculum Dei cum hominibus, et habitabit regis ab intus. Haec regina non solum vinea est, sed
cum eis. Et ipsi popnliis ejus erurit, et ipse Deus trit et hortus, et fons. Hortustoncltistossorormeasponsa,
curii eis eotum Deus, el abstefget Deus omnem tacfy- hotttts conclustts, fons sigriaius. Dicitut et riiulieri
mam ab oculis eorum; el thors uttra non erit, neque sicut 'scriptuin est : Mulkrem fortemqttis invehiel?
luctus, neque ctamor-, heque dolor erit ultra. De hac Et post aliqua : Nobilis in porth vir ejus, quando se-
fivilate et iixbre virgine getietat agnus Dei, agnus derit cum senatoribus terrm. In ejus pefsona quibtis-
f)eus, agnus omnipotens, agnus omnipotentis, agnos dafij fidelibus et Paulus scribit ; besporidi eriim vos
et oves quos b commendat beato Petro apostolo di- uni viro Virginemcastam exliibere Ghristo. Cui ipse
iefis : Pasce agttos riiebs. Et iteriifli : Pasce oves Christus Dominus loquitur : Tota pulchra es, amica
tiieas. Hic sponsus et agnus omnipotens dicit tnea, et macula non est in te. Et illa de illo : Veniat
sponsae et uxori suae : Capilli tui sicut greges ca- ditectus meus in hortum suum, et comedat fructum
frarum, qum ascenderuiti de monte Galaad. Den- pomorum suorum.
Us tui sicut grex ovium, qum ascenderunt de la- IV. Ista sponsa regina, et uxor et aircilla est. Sed
vacro, omnes gemellis felibus, et sterilis nori, est iri hoc non mirum. Mirum tamen et omni roisericordia
its. Et itertim : Duo itbera tnu Sicnt duo hinnitli ca- plenufii, quod vir ejus et dominus, etiam domina
t)recegemelli, qui pascuritur iii liliis. Haec«xor et fi- est illi, sicut Psalmisla decantat : Skut oculi an-
ua est viri sui agni etprincipis, cui ipse dicit: Quam cillm ad manum dominm sum, ila oculi nostri ad Do-
pnkhri sutst gtessus tui in ealciamentis, filia princi- minmn Deum nostrum. Quae etiam mulier dicitttr
ftsl __ habens rfragmas decem, quce, perdita ttha, accendit
BALUZHNOT^E.
,-* Vntis est spbnsus, id eSt, Christus, verus et •>Comriiendat beato Petto, ld est, episcopis, ttt
irius sanctce Ecclesiae spohsus. Vide supra in notis explicant vetefes. Vide notas ad eh. 84 Lupi Fer^
id epistolain ad Nibridium. rariensis
 «4 S. AGOBARDIEPISCOPI LUGDUNENSIS Itt
lucernam, everrit domum, qucesivit, et invenit. Di- A et habitabunt in te fitii tui. Et gaudebit spontut
citur et mater, sicut ipse per Isaiam loquitur, di- super sponsam, et gaudebit super te Deus tuus. Et
cens : Quomodo si cui fnqier blanditur, ita ego eon- Apostolus aperte ostendit, dicens : Sicut enim cqrput
solabot vos. Vere enim ct mater ef domina est, unum est, et membra habet multa, omnia autem
virtus et sapfentia, fortitudo et gloria, resttrrectio et riiembra corports cumstnt multa, unum cotpus sunt,
vita, via et veritas, iUuminatio et salus, et caetera ita et Chrislus. Etenim in uno spiritu omnes nos tn
huiusmodi. unum corpus bapiizati sumus , sive Judmi, sive gen-
V. Ulurfquoque non minus mirum.quod ancillaet tiks, sive servi, sive liberi, et omnes in uno spirilu
amica etiara raater Doraini sui esse potest, illo modo potqti sumus. Quia videlicet hanc unitatem spiritus
quo Dominus ait : Quicunque enim fecerit valuntatem Chrisli facit.
Patrit mei, qui in coelisest, ipse meus frater et soror VUI. Haec sunt quae ineffabiliter jncnnrfissimam
et mater est. Quod et Apostolus de se ipso ait : Fi- praestant avocationera piae et fideli animce, et talem
lioli mei,quos iterum parturio donec formetur Chri- avocationera, qualis jn praesenti vita ex creatura-
stus invobis. rum conlemplatione nuUa esse potest, et, ut ita
VI. Hcec uiultipUcia nomina sgonsi et sponsae, dicam confidenter,, in omnibus operibus Dei visibi-
Christi et Ecelesice, non de aliquibus gestis histe- B libus et invisibilibus nnUa similis inveniri potest.
ricis (sicut est, cum Scriptura de Sara, Rebecca, De hac avocatione Dominus praecipit per Prophe-
Rachel loquitur, in quibus conjunctio Christi et tam : Loquimini ad cor lsrael, et avocate eam. De
Ecclesicc figurata cst), nec de eo locutionis genere, hac etiam vir cum quo est Dens in visione qua
quo in rebus sensibilibus signifieativa prcenunlia- erudivit eum mater sua, mystico serraone, sic prce-
tione ponuntur (sicut est monS domus Doraini, ubi cipit : Date skeram mcerentibus, et vinum his qui
mons Dominum et domus ecclesiam significat) et amqro sunt animo. Bibant, et obliviscanlur egestatis
multa hujusmodi, assumpla sunt; sed de illis locis sum, et doloris stti non recordentur amplius. De hac
ubi in iilam ordinatam narrationem geslorura Scri- et Psalmista, cum beatum diceret eum qui non
tura exsequitur, sed tantum diversis hujusmodi 110- respexit in vanitatein et insanias falsas, vel sicut in
minibus Christum et Ecclesiam indicat, et in quibus Hebraico legitur, ad superbias. pompasque men-
nullus ita insipiens est ut aliud quaerendum existi- dacii, ih quibus sunt avocationes carnaltum men-
met, nisi Christum et Ecclesiam. tinm, subjunxit : Multa fecisti, tu Domine Deut
VII. Miranda vero Conditoris benignitas ostendi- meus, mirabilia tua , et coqitalionibus tuis non est
tur; cum tanta unitate a corpns capiti adhcereat, r qui similis sit tui.
et caput corpori prsesideat, sicut Propheta decan- IX. Ergo quicunque prcedicationis officinm et > lo-
tat : Indttit me vestitnentis sqlutis, ei indumento cum regiminis suscepit, et negtigit in his summis
justitim circumdedit me quasi sponsum decqralum co- rebus, quod est summum misericordiae Dei, avocare
rona, et quasi sponsam ornatam monilibus suis. Et amicos fidelium, et qucerit consolationem et avo-
post aliqua : Habitabit- enim fuvenk cum virgine, cationem c in divitus, in d ornamentis melallicis,
''"''•. BALUM NOTJl. - i-. .
* Corput cajriti, id est, Christns Ecclesiae. Chri- gregati an. 829 arf Ludovicum Pium scribentes:
stus enim est caput Ecclesiae. Episcopi autem sunt < Sacerdotes partim negUgentia, partim ignorantia,
merobra corporis ChriSti, quod est Ecclesia. Sie partim cupiditate, in saecularibus negotiis et sollici-
eriim scribit Gregorius I papa ad Januarium archie- tudinibus mundi ullra quam debuerint se occupa-
piscopum'Calaritanum lib. i, epist. 60 : < Si ipse verurit. >
Dominus nosler viduarnm se maritum orphanorum- « In cittiiiijs. Dainnat divitias in episcopo, ut qui
quepatrem Scripturae sacrce profltetur lestimonio, Christi pauperis locum in Ecclesia teneat. Sed in-
nos quoque merabra corporis ejus ad imitandum telliglt, opinor, eum episcopura esse culpandum, qui
caput sumrao debemus mentis affectu intendere. » , divitiis male utitttr, ad Irixum videlicet, ad libidi-
Vide erimdem Gregorium Ub. n, epist. 37, et lib. nem, avaritiam, et caetera malarum mentium vitia.
vn, epist. 110. Nam qui pauperes nulrit, ecclesias aedilicat, mittit
b Locum regiminis sUscepit. Audiant episcopi."AitJp. qui populos in fide instruant, is vero nunquam sat
Agobardus eum qui prcedicationis ofBcium et locum dives erit, tamelsi iinmensos habeat thesauros.
d Ornamentis metallkis. Istud ipsum graviter ex-
regiminis suscepit et negligit, operamque dat vena-
tioni, aucupationi, piscalioni, caeterisque saeculi prObrat malis episcopis sanctus Bernardus abbas
obleciamentis, hnnc- episcopum non esse, sedde- Clarevallensis, ad Henricum Senonensem arcbiepi-
structorem opCrisDei, ac per hoc adjutorem Anti- scopum scribens: < Clamant vero nudi, clamant
christi. Non abhorrebat a sententia Agobardi Ar- famelici, conquerantur, et dicunt: Dicite potitifices
nulphus episcopus Aurelianensis, cura haec adver- in freno quid facit aurum ? Nunquid aarum a freno
sus episcopum Romanuro eloqueretur in synodo repellit frigus sive esuriem ? Jumenta: gradiuntur
Rhemensi adversus Arnulphum, cap. 28 : < Quid onusla gemmis, et riosflra non curalis crura nuda
huric, inquit, revererirfi Patres, in sublimi solio re- -caligulis ?AnnuIi, catenulce, tinthmabula, et ctavatae
sidentem, veste purpureafet.aurea radiantem, quid quccdam corrigise, multaque tcdia tam speciosaco-
hunc, inquam, esse censetis ? Nimirum si charitate loribus, quam ponderibus pretiosa, mulorum depen-
destituitur, solaque scietttia infiatur et exloUitur, dent cervicibus; fratrum autem laleribus nec semi-
Antichristus est m templo Dei sedens, et se osten- cinctia miserarites applroitis. > Neque ab institu-
dens tanquaro sit Dens. > Et semper visum est tore elpatre suo.dillentit Petrus ClarevaUensis in
alienuro a dignifate sacerdotaU scecularibus negotiis epistola quam stro.-fJ»Jn|tneJesu Ghristi scripsit ad
et soUicitudinibus mundi occupari. Istttd enim etiam Inriocentium VI papafii et curiam Romanam anno
,tn scipsis culpant episcopi in synodo Parisiensi con- 1353. Nam in capite 50 ita loquitur ; < Exhortamiu;
 193 EPIST. AD CLERICOS ET MONACHOSLUGDUN. 194
* in venationibus, aucupationibus ac piscalionibus, A et licet in oculis humanis sacerdos esse videa-
et, quod pejus est, in b comessatiouibus, et ebrie- tur, <• in octtlis tamen Dei non est : quia veiiiente
tatibus, et sonis musicis, sicut Dominus per pro- Domino ad judicium, dividetur, et pars ejus cum
phetam rfetestatur, dicens : Vm qui consurgitis mane infidelibus ponetur, et de qualibus scriptum est :
ad ebrktatem seclandam, et potandum usque ad Vidi impios sepultos : qui etiam cum adhuc viverent,
vetperam, ut vino mstuetis. Cilhara, et lyra, et tym- in loco sancto erant, et laudabantur in civitate,
panum , et tibia, et vinum in conviviis vestris; et quasi justorum operum. Nullus ergo ex his dux po-
opus Domini non respkiiis, nec. opera manuum ejus puli Dei esse debet, ne quaerentes regna ccelestia in
consideratis. Iste talis non est adjutor Dei, sicut foveam demergat, ubi ipse judicio Dei deraersus
Paulus'ait: Dei enim sumus adjutores. Dei agri- est, sicut Dorainus ad beatunr Job demonstrat, di-
cullura estis, Dei mdificath estis. Sed est destru- cens : Si habes brachiumskut Deus ? El quibusdam
ctor operis Dei, ac per lioc adjutor Antichristi; interpositis: Absconde eos, inqui*, id est, superbos
BALUZIl[ NOT;E.
quodnon nimium sitiscurioso spectabiles equitatu, scire quo ejiciendi sttnt, Evangelium lege : In lene-
non circa vos discurrant hinntentium frendentes „ bras scilicet exteriores, ubi erit fietus el stridor
acies caballorum, non auro curiose tinganjur frena, " dentium. Annon confusio et ignominia est, Jesum
nec ex sericis lora componanlur lilis, non argento crucifixum, niagifltrum pauperum, atque esurien-
calcaria rutilent, non squarleto spectabilive pur- tem, fartis praedicare corporibus, jejuniorumque do-
pura legantur sellae, nec pretiosi pendentes eonfi- clrinam rubentes buccas eminentiaque ora pro-
bulenl zonas clavi micantes auro, nec muricis ea- ferre ? > Et Magnus ille Gregorius lib. n, epist. 14,
runidem corrigiarum oruatus soieat redolere tin- aciiter objurgat Natalem episcopum Salonitanum,
Cturam, non eboris pulchritudine obryzi vel argenti quod derelicta pastorali cura, solis se conviviis oc-
metallive pretiosi cujusvis alterius gumphis sellarum cuparet. Unde et eumdem Natatem (qui reprehen-
conclavet amictus, non micanti pecloralia legantur sionem Gregorii in jocum verterat; exempfum affe-
Ostro, nec fehrescens ex auro gestetis frenos, non rens Abrahce et lsaac, quorum unus angelos convi-
radiantibus fastuosi sonipedes onerentur gemmis, vio exceperat, alter vero satiatus benedictionem
etc. > Ex pervetusto codice nostro ms. unde frag- filio dederal), postea rursum admonuit abstinere a
nientum aliud anno superiore edituro est in notis conviviis, scripta ad eum elegantissima epistola,
ad Lupum Ferrariensem, pag. 478. quae est 37 ejusdem libri. Et patet convivia illa nou
a In venationibus. Quippe vetitum episcopis alere fuisse admodum Christiana ; cum prceter temulen-
canes, aut venationem exercere : in quatu rero val- tiam el voracitatem, etiam a Christianorum diffa-
de celeljris est canon 55 synodi Agalhensis : « Epi- matione non absMnerent, nemoque ex irrisione re-
scopis, presbyteris, rfiacouibus, canes ad vehandum, prehenderetur. Nam convivia episcoporum debent
aut accipitres, habere non liceat. Quod si quis ta- esse seria.
lium personarum in hac voluptate detectus fuerit;, [j c In oculis tamen Dei non est. Ait ergo eura qui
si episcopus est, tribus roensibus se suspendat a ad episcopatum vocatus est, si saeculi oblectamentis
communione; presbyter, duobus mensibus se abs- indulget, in oculis Dei non esse sacerdotem, tariietsi
tineat; diaconus vero, ab omni ofiicio vel commu- personaro episcopi gerat coram hominibus adeoque
nione cessabit. > Vide etiam canonem quartum episcopus esse videatur. Sic sanctus Ambrosius in
Epaonensem, etdecimum tertium canonem concilii capite tertio libri de Dignilate Sacerdotali, loquens
Matisconensis secundi. Carloroannus princeps in de malo episcopo, ait: < Pronuntiat enim episcopus
synodo cui martyr Bonifacius inlerfuit: < Nec non hujusmodi ad popufum, dicens : Pax vobis. Ocuiis
et illas venationes, et sylvalicas vagationes cum ca- quidem carnalibus videtur quasi episcopus maguus,
nUius, onroibus servis Dei interdiximus, similiter et divinis intuitibus inspicitur leprosus magnus. >
ut accipitres et falcones non habeant. > Venatio- Sic MarceUinus et Faustinus in Libello Precuro, pag.
nem enim in episcopo graviter reprehendit Nicolausl 46, aiunt quosdaro episcopos perfidiae Arianorum
apud Gratianum disl. 34, cap. Quorumdam. ltem- subscripsisse, < ut episcopal*nomen apud homines
que Nicolaus U in Decretis, cap. 6: < Ut episcopi . retinere viderenlur, quod utique jam apud Deum
et clerici arma non ferant; neque venatui neque post subscriptiones impias non habebant. > Sic Ful-
aucupio sludeant. > Itaque eos qui venatione dele- eentius Ruspensis episcopus in capite primo contra
ctantur, lubens revocaverim ad ea qucesingulis Chri- Sermonem Fastidiosi, ait eum, tametsi presbyterii
stiajjis ait Prosper in peroralione libri de Gloria bouorem in conspeclu hominum ceperit, corani Do-
Regnoque Sanctorum: < Si venandi est affectio, mino non habnisse. Eadem fuit sententia haeretico-
inquit, habes moutes altissimos, cervos velociter. v rum Albigensium, qui, ut Rogerius de Hoveden
apostolorum prophetarumque dicta percurrentes.' tradit, dicebant: < quod essent ordinandi in Eccle-
Habes et in campts petram, refugium eryciis et le- sia episcopi et presbyteri; et si tates non ordina-
poribus, quos in simplicitate cordis Cbristus Domi- bantur quales praecipiebat, non essent episcopi, nec
nus per suos canes venatur, ut spinis careant deli- presbyteri, sed lupi rapaces, hypocritae et seducto-
ctorum. > Vide Jonara AureUanensem in libro n de res. > Verum recte adnotatum est a viris eruditissi-
Ifistitutione Laicali, cap. 23. mis, eam esse constanlem Ecclesiae catholicae sen-
b Comessationibus. Mirum est tam soUicitos in tentiam, ex doctrina et traditione apostolica de-
hoc fuisse veleres, ut iiullam ocCasionempraetermi- scendentera, etiam iraprobum horainem, canonice
seriut admonendi episcopos ut a comessationibus et ordinalum, vere sacerdotem ac Dei adjutorem esse.
ebrietate abstinerent, juxta praeceptura Pauli, qui Nam si haec regula non esset cerla, horrenda con-
erfixit episcopum debere esse non vinolentum. Insi- fusio turbasset Ecclesiam, etiam in initiis Cbrislia-
gnis est Hieronymi locus ex commentario in Mi- nisroi. Nam et Judas roalus erat, qui tamen aposto-
cbaearoprophetam, relatus a Gratiano dist. 35, cap. lus Christi fuit. Et multos postea variis temporibus
4 : < Ecclesiaeprincipes, inquit, qui deliciis affluunl, malos episcopos fuisse nemo negaverit. Dcnique
et inter epulas atque lascivias pudicitiam serva- , Chrislus ait Scribas et Pharisaeos sedisse super ca-
re se credunt, propheticus sermo describit, quod thedram Moysi. llaque sic scripsisse videtur Ago-
ejiciendi sinl de spatiosis domibus, lautisque convi- bardus vehementer, ut episcopos admoneret sui
viis, et multo labore epulis conquisitis, et ejiciendi offleii, et ut intelUgerent quantum Deo displiceat
propter malas cogitationes et opera sua. Et si vis mala episcopi vita.
 jjt 8. AGOBARDiEMSfJOPILU€DUNEN1MS m
et impios, in pulvtmn slmut, tt faeiet eorum imerge. 4 tem quaerit sponsce, meritoque SHScipitregimen ani-
infoteam. raarum. Omnis clericus, aut monachus, cui datus
X. Spnt alii quj, siout et isti, non apparent ho* est quantuiuscunqae serrao sapientiae, aut sermo
mbiibu* hppii, sed per simwajam justitiam fiunt seientise, et rfum loquitur, cupit audienles in pro-
im •eaMa bmiaam sapulera rfealbata; t> ocuBs prium amorem et propriara laurfem convertere et
jvtttens Dei, id est iaUis, pleni sunt ossibus mor-. iafiammare, iste se ipsum praedicat, nos sponsum;
tueram et omni spuMitia. AH beatus Paulus apa» et idefrco pettewiia est de interiori thalame, quia
gtolu» : No* emmsumut sieut plutimi, adulletantes, adulter est; fom iir atrio praesidet, nen sponsae
verbum Dei, ied ett sitictrifatt, syut ex Beo, eoram jussu, sed patientics permissu : quia sive occa-
Deo, inGhmtttt ttqtumu». Et iterura : Habentet hane sione, sfve veritate sponsus annuntietur, gauden-
mamtrationem, juxta quod mitexicordum eonseeuli dum est. FideHs enim aniraa a quocuuque aurfiat
stmus, non deficimus, sed abdieamus oceutta dede- laudes «ponsi, h> amorem sponsi accendHur, non
coris, non ambulantes in astutia, neque adulteraniet io negligenter laudantis. Nam et dUigentem lauda-
vefbtttn Dei, sed in tqauifestatwne veritotif. Sicul tojrem ajnat ut projcjnjuj», non ut SDoijsuro,ama|
eoioi adjillef upn quaerit fructum proUs, serf tan« » spoaso, non pro sponso. Ambulans in via imma-
tMMut «ucevetSMtatifaeiat «t libirfinem impieat; B cuiata, hie Domfno ministrat, non sibi; et potest
itcj omnfs quf aclmfnistratioaenj verbi suscepit, si proponj caetpri»: non ambufans^ sed jacons in igaa-
en'?inceritaici sajijtem audientU-m,et cedjficsttionem via, et qui sio- jnteislrat, sibi miuistrat, non Do-
Ecclesice. non quaerit, sed causa alterius rei, quce mino, non rfehet pneponi eaeteris. Qui custodes
minor est quam salus auditorum, verbum Dei toqui- p^bseiratiomjm arf Hbitum SJBIJP, el noij ad utili-
tujv ht »136njtmkjijjj psoprjas vf^jflaU ofeteiijpjjrfit, tatem dpijjc^icwtim,, sjbjmjjt diep»sat, «oa Do-
. adtjltee est, mino, non est firftiiisrfispensator et prurfens, quem
XI. Erga non soli haeretici adoherant verbum constituat Dominns super familiara snam. Labor
Pel, miicjjhdo feJJaicIa§sjgas. Sed ejt oncmestpii uetr slultorum affliget eos qui nescivnt in urbem sponii
sAerum mu»ii*te»iumad tonores et divitias tempo*, pergtre; et ideo noa debent fieri duees aliorum.
rales pervenire ffestinant, etianj et itfi qni ad ho- Labor sapientum sanat eos. Deducuntur eriim ab
nores et divilias sublimari non possjjrjt, et victuqj, sponso in yiam rectaro, Ut eant in civitatem habi-
auj teguroejitum qufttidianum ex sacro mUusterio, tationis; talesgue fieri debent duces eorum jjai non
arfjpisci cupiant (qnia non ideo somptus accipiuntI habent hk manentem civitatem, serf Atturara inqui-
ut prcedicent, sed ideo * prcedicant ut accfpianl; ruutingrege qui ascendit de lavacro. Et fecundce
nec toqujjjtttur ex sjnceritale sicut ex Deo, eoraroi G sunt aij)ajy|ae, e{,jileriles tplerandce; et sapi cnstor
Deo; se^anbnlant in astutia, nee ahdicant occultai rfie&dt, et jnfinai aaaaadi : <rai« efODSiiarfe ccelo
derfecoris, sed araplectantur), aduiteri snnt. OrouisI venft jruorf perterat tequirere, et quod abjectuni,
ertfO qui pi^eppnituj c*teris, sjve elericu», sjvn| e^( rpi^§,:'-ty icjuojj ccujfraciiMOaUigare, et
!JM!J*'"*huS, sj it» vidc*ur benevolus et mansuelusi tjjHodiniwun». «ooiwiidare, et piugue et forte eu-
atque affabilis, ut sHbditorum corda in sui arao- storfire.
rem et b prepriam laudera convertat, adulter est, el( IH. paec ija s-iij>jectisovjbus ita oljjiervandaftunt.
regjmejj jmUnarum suscipere nunquam debef, Qujt IB pweJatfs mbmk & pastorUwt» alia conrfitio est.
anlem it* pn-tiei», maneuetus, et suavis est, «t sci Quoniam sieut heatus est fideiis strws et prudens,
videntes et andierites "ad amorem et laudem sponsl\ qu.em coristituit Domiritts super familian\ suam, ut
convertat et accendat amicus est sponsi. castita- det iitis cibum ik temvore. oui imitalur c nastorem
BALUZTINOTiE.
rrmatcani tu aectptam. inm enim, quoa me- liregonus nomma uin r-vangeua^ M ostenaeret
rito rfamnat Agohardus, erant nonnuUi qui verbnnr esse ut poprilns Christianos alimenta susten-
Dei praedicabant quaestus causa, nontam solliciti rfe " Xm lis suppeditet prcedicatoTibus. Hoc enim, ut
eura aniraarutn, cmam de coUigenda pecunia. Et rfixi, j[nstum estf »?tprorsns aetraum, Serf quis fe-
omnino aceepiese ist* virfetur Agobarrfus a sancto raf pTatjdkatores jposflam, qni nihil nori agunt ut
papa Gregorlo, cujiis hasesunt Verfcaex lihro xuj; cathedrls.' occupeirt majoTes, et ex cjuibus liiajus
in Joh, eap. II: < Butyro pedes lavantur, dnm sari- salariura provenit. ftuasi constaret verbum Def non
ctifi pycedicatoribus debita ah audientibus stipendia vafere, nisi qutantum afcstimatur.
confepwilar, et ques fatigat injunctus( prsedicationis »>/i» propriam tattdem. Taxat alternm genus con-
la*or, ©xhibita a diseipulis pinguedo boni operis fc- cionatorjim. seqae pdiosum, eos nimirum, quibus
vet; non qaod ideo prssrficent, ut afainthr, sedideo haec uniCa eura tett^ ttt beUe cpricionari videatitur :
srfantur ui praetticent, irfesl, utpraerficare subsi- cnjtrsmodi riinrtHmmuhi sunt; atque n^inara utiili
sttttH; aon ut intcntieeem sumendi victus transeat essent! Tntri aclraoaet vitaudum id essjB.Ptaeclare
aotio prjedicationis, sect«rf tjtilitateja prtedtcationis saBCiTts irferfiGre^Tnts in homftia paulo anle lauda-
cleserviaat rainisteria 6wste«tati©ni§. Unde a bonis ta : < Qnisquisflamtfue ideo praedicat, tacnjit, ut bic
praeejcatoribus non camsa vlctus prKrficatio impen- tel lajadfs vei munerh» mereedetn redpiat, aeterna
rfitur, qeA cauta p^srf*tntio«is aecinjtar victus. > pTocuidubio ijjerj-^^seprivat. > Virferursum eunj-
Neque ivero dixer«n nihii ptwdicataribijs debere. dem wegorrom/Hejn^fi ict Ezediielem.
dari ah auditoribus. Naro rftgnus est opierarius mer- <°Pastqtem jm«/orutn, id est, Christum, quo etianj
cede soa; et justum est utqui spirkalfa nobis semi- modo eam nomhiairt ftrosper, PetrusChrysologus,
uaiit, eaiiaalia nestjia naetant, ut ad Coriirthios scri- Juiiamis Jr^merjns^aiMcins Lemovicensis, Grego-
hit Pauhis apostoluB: quem loeura attulit irfem TwSMftfacii», It%cm«*^tS, a»L Sic, (piq$ Jpi est,
197 EPIST. AD CLERICOS ET MONACHOSLUGDUN. 198
pastorum in administratione pascuae; ita e contra- j !Linquit, non tuos; et idcirco mihi, non tibi. Hoc
rio de pastoribus qui pascunt semetipsos, quod esl cerlum indicium quod me veraciter diligas, si
iufirniuro est non consolidant, et quod acgrolum agnos meos sollicite pascas, propter quod receptu-
non sanant, et qnod fractum.non alligant, et quod rus es justitice coronam. Sic-et quirfam antiquus pa-
abjectum non reducunt, quod perierat non requi- stor curaro sollicitudinis mysiicis verbfs significavit,
runt : de quoruiri ore liberet pastor pastorum oves dicens : Non est adhuc tempus ut in caulis includan-
suas, et eas pascat in pascuis uberrimis, etiam eas tur oves. Dale antea potum ovibus, et sic eas ad pa-
quaein praesenli vita semper pro se toleraot pravun) stutn reducit. Quod ubi non flt, et venit illud quod
pastorem. Et quidem pia ovis semper quaerit bonum propheta deplorat drcens r Propterea captivus ductus
pastorem. Sed si deest in bac mortalitate, non est populusmeus,quia noji habuit scknliam; et nobi-
deest ille qui animam suam posuit pro ovibus suis, ks ejtts interierunt fame, et mullitudo ejus siti exa-
Propter quod, ubi emendari non potest, ab ovibus ruit. Et alius : Parvuli petkrunt panem, et non erat
tolerandus est ut raercenarius sedens in cathedra qui frangeret eis.
Moysi. Quoniam jnssit pius sponsus, verus pastor, XIV. Hcec verba non imperita, imperjte tamen
ut quae dicunt tales , faciant oves; quae auterij fa- ab imperito ordinata, omnibus necessaria simt, a ab
ciunt,'non faciant. ]} illo qui sedet in solio, usque ad eum b qui laborat
XUI. Haec in postremo propterea dixi', ~ne quis ad molam. Ego non tam illis scribo, quibus nihii
me putet perditam existimare fidelem ovem, quce debeo nisi charitatem, sed eis qui nobis commissi
prudenter tolerat pravum pastorem; illud suramo- sunt; ita tamen ut in nomine pastorum et recto-
pere commonens, ut omnfs pastor non sibi, sed Do- rum intelligantur abbates, et prapositi, atquepres-
mino nutriat et erucliat atqtie corripiat in disciplina byteri: quos et obnixe deprecor ut toto corde in-
et limore Domini subditos : sicut et beato Petro tendant in exhortalionera et obsecrationem beali
summus pastor praeciDildicens : Pasce agnos meos, Petri apostoli, qua dicit : Seniores ergo, [qui in
BALUZII NOT^E.
aUbi Yocatur pnnceps pastorum, sacerrfos sacerdo- 27. Et Edgarus Anglice rex, qui anno 966 vivebat,
tum, pontifex pontificuin, episcopus episcoporum. pastor pastorum vocatur a synodo provfnciali Angliae
Posterioiibus tandem saeculis episcopus quoque Ro- sub Dunstano celebrala. Sic Eusebius in libro pri-
manus vocatus est episcopus episcoporum. Quod ita mo de Vita Constantini, cap. 44, Constantinuro vor
fnteiligi debet, utquia caputest oinnium Domini sa- cat communem omnium episcopum; et Clodoveum
cerdolum, et praecipuus totius oriis episcoptts, pri- regem, regionnm prmsulem, Rcmigius Rhemensis
vilegio sedis suae, intelligatur ob boc ipsum consti- episcopus : qnos tamen episcopos fuisse nemini hac-
tuijis super reliquos orbis episcopos, ideoque quo- p tenus in mentera venit. Atque irf ideo visura est adr
dara modo fit episcopus episcoporum, prcesertim potare, ut planuin omnibus fieret quonam raodo ac-
cura ad eum pertineat cura et sollicitudo universalis cipienda sint verba Tertulliani ac Cypriani. Liltcra
Ecelesiae. Neque taraen existimanrfura est hanc ap- enim occidit, spiritus vivificat.
peUaiionem fuisse tributam anticjuitus episcopo Bo> « Ab illo qui sedet in solio, id est, episcopo. Nam
mano ; tamelsi quidam ita se colligere putent ex li- is in throno sedet iu ecclesia, id est, in cathedra
bro Tertulliani de Pudieitia, et ex Cypriano in prae- sublimiore. Et cathedrara illam episcopalem solium
fatione concilii Carthaginensis. Nam, si qtiid in his quoque vocat Sulpieins Severus iri capite primo se-
rehus video, TertuUianus bic pontificem Bomanum eundi dialogi, augendam ad invirfiam. < Quemdam
satyrico sale defricat: certe palpo non percutit, Et nuper, inquit, non siue meo pudore vidi, sublimi so-
in Cypriani sensu manifeslum est eos falli. Neque lio quasi regio tribuqali, celsa sede residentem. >
enim ait Cyprianus removendara esse praesumptio- Addara vero locum celeberrimi viri Petri de Marca
nera eptscopi Romaai, qui se episcopura episcopo- archiepiscopi Parisiensis : qui exptica«s canonem
rum diceret. Sed ait: Neque enim quisquam nostrum S3 Collectionis Africanae , hcec ait: < Significat ty-
episcopum se episcoporum constituit; id est : Non phum scecularem et lumorem quorumdanj episcopo-
arbitror queroquam episcoporum, qui hic praesentes rum, qui dominatum in clero exercebant; et iu ca-
sutnus, eo praesumpiionis excedere, ut se supra om- thedram elevati, ac si esset sciliumquoddara regium,
nes collegas suos efferat, sentenliamque sui ipsius et arx velut imjperii, lyrannicam sibi doriiinalionem
unicam, ut tyranni solent, praevalere debere conten- vindicabant. > Turo statira ferrae sequitur: < Sane.
dal adversussententiampUirimoruro.prceserlim quo- caihedra episcopalis sublimior erat, et v<elutiu fa-
ties fidei causa ventitatur. Htfnc ego genuinum verbo- D stigio constituta, unde possent episcopi rfe superiori
Tum Cypriani sensuro esse arbitror. Sumptum est loco fideles monere. > Sumptum atttem istud videri
antem istud toquendi genus ex rhetorurn disciplfna. potest ex Augustino, cujus hasc sunt verba ex enarr
Alioqui enim si qui supra episcopos sunt, episcopo- rationc in psalmum cxxvi: <Ideo altipr locus positus
rum episcopi dici debent, rfubitint non esl quin pri- est episcopis, ut ipsi superintenrfant et tanquam cu-
mas Africie, nimirum cpiscopus Carlhagifiiensis, dici storiiantpopulum. » Etpaulopost: < Quoiji.odoeiunj
rfebueritepiscopnsepiscoporum. Nam si istud loquen- vinitori altior fitlocus ad custodiendam viiiearo, siC;
di genus quidpiam haberet auctoritatis, multum de- et episcopis altior locus factus est. > Vidg Heijrir
traneret de dignitate episcopi Roroani, cum quo non» cura Valesium i.n aanotetio^ibflS^d-liMPfiAnjEcclaT
nulii episcopi paria facere viderentur. Sidoniusenim siasticam Eusebii l.ib.7, cap. 5p,
libro \i, episl. 1, Lupum Trecensem episcopum vo- b Qui laborat ad molam, ld est, usque ad inferio-
cat patrem pafrum, et epkcopum episcoporum. Et ris ordinis pastores et prcepositos : ne quis pularet
Ennodius lib. i, carra. 15, Ambrosium episcopum hcecdici episcopis tantum; etpaulo post addit bcec
Mediplanensemvocal pastorem antistitum. Et tamen 'scripta esse, non solum propter epjscopos, serf eliam
nemo dixcrit pontifices Romanos, qui Lupi et Am- propter abJJatcs, prceposilos et presbyteros, quos
brosii aevo floruerunt, Lupo Amiirosioquc fuisse pastorum el rectorum uomiue in.telligi rfebere ait.
subjectos. Quin et Carolus ipse Magnus vocatur Itaque diacooos etiam cxcludit a pastoruta liiunere.
episcopusepiscoporuma monacho Sangallensi inlibro Et tamen in his quoque s.accrrf^ijm ag^vjt fjypria-»
primo de Ecclesiastica Cura ejusdem Caroli cap. nus aliique veteres.
 199 S. AGOBARDIEPISCOPI LUGDUNENS»4 200
tobis sunt, obsecro consenior et testis Christi pas- A.luntarte; neque dominqnies tn cleris, sed forma
tionUm, -qui et ejus qum in futuro tevelanda est. facti gregis ex antmq; et eum appaxuerii princeps
'gkririm communicator, pascite qui est in vobis gre- pastorum, percipietis tmtnarcescibilisglorim coronam.
gem Dei, providentes-&on coacte, sed spontanee se- Amen.
cunUum Deutn; neque turpis tucri gratia, sed'vo-

HRERMTRA EORBM SBfERSTITMEI

QUI PICTURIS ET IMAGiMBUS

' SANCTORUMADQRATIONIS
' ' OBSEQUIUM DEFERENDUM !
PUTANT *>

Primum praeceptum decalogi est dicente Deo: B minm, simititudinem otnnium jumentorum qum tunt
Ego Dominus Deus tuus. qui eduxi te de terra Mgy- super terram, vel avium sub ceele volantium, atque
ptt. de..domosermtutk. Non habebis deos alienos in reptilium qum moventur in terra, sive piscium quisub
conspectu meo. Non faciestibi sculptile, necsimilitu- terra morantur in aquis; ne forte ocutis elevatk ad
dinem omriiutn qum in ccelosunt desuper, el qum ver- ccelum, videas solem et omnia astra cozii, et errqre
santurinaqttissubterra. Nonadorabisea, etrion coles. deceptus adores ea et colas. In quibus verbis summo-
Ad quaeverha beatus Auguslinus brevissime subjun- pere notandum est, quia si opera manuum Dei non
git,dicens (Homil. in Exod. cap. i): < Inprimoprae- sunt adoranda et coleuda, nec m honore Dei quanto
cepto prohibelur aliqua in figmentis hominum Dei magis opera manttnra hominum non sunt adoranda
siiuilftudo; non quia non habet imaginem Deus, sed et colenda, nec in honore eorum quorum simUitudi-
quia nulla ejus ituago coU debet, nisi illa quae et nes esse dicuntur.
hoc est quod ipse, nec ipsa pro illo, sed cum iUo. > II. Ex Jibro sanctiAugustiui deCivitateDei x (cap.
jtaec dicens beatus Augustinus docet nos breviter 1) quibus modis cuitus dicatur : < Videndum ac dis-
qualHeret caelera hujusmodi praecepta iriteUigere serendum est, quantum Deus donat, iramortales
debeamus. Nam cum distincte dicaturnonfaciendam ac beatiin coelestibussedibus, dominationihus, prin-
simililudinem omnium quae in ccelo sunt, aut quaein C cipatibus, potestatibus consliluti, quos istirfeos, et
terra, nonde solis simihtudinibus alienorum deorum ex quibus quosdam vel bonos daemones, vel nobis-
inteUigitur dictum, sed et de coelestfbus creaturis, cum angelos nominant, quoraodo credendi sintvelle
aul quae in honore creatoris bumanus sensus potuit a nobis religionem pietalemque servari; hoc est, ut
excogitare. Propter quorf et aperle Moyses loquitur apertius dicam, utrum etiam sibi, an tantum Deo
arf populurii, dicens : Locutus est Dominns ad vos suo, qui etiam noster est, placeat eis ut sacrafacia-
demedio ignis. Vocem verborum ejus audistk, etfqr- mus et sacriliceraus, vel aUqua nostra, seu nos ipsos
tnam penilus nqn vidistis. Et post pauca : Custodile reiigionis ritibus consecremus. Hic est enim divini-
igitur solticite animas vestras. Non vidistis atiquam tali, vel, si expressins dicendum est, deitati debitus
simililudinem in die qualocutus est Dominus vobisin cultus; propter quem nno verbosignificandum,qiio-
Horeb de medio ignis; ne forte decepti facialis vobis niam mihi satisidoueuro nonoccumtLatinum.Grce-
sculvtam similitudinem, aut imaqinem masculi vel fe- co ubi necesse est insinuo ouidvelimdicere. Latriant
BALUZH WIM.
»invaiueral cevo Agobardi pessima superstitio, ut movertintauctorilatemcenstirce Hispanicae ac cardi-
existimarent noririttlli imaginibus sariclorum ita ut nalis Baronii. Ego crerfiderim Agobardum scripsisse
DeificceTrinitati servitium aut adorationem impen- quodomnestum inGallia,utetiama Sirinundoobser-
di debere. Quod adeo impium visum est Ecclesice vatum est, sentiebant. Saneinslituli mei non est pro-
Gatlicance, ut et episcopi m synodo Francofordiensi nuntiare de arduis hisce quaestionibus. Attamen si-
congregati damnaverint secundam synodum Nicae- lere non possum mihiralde placere decreta concilii
nam, quae adoralioriem illam imaginum videbatur Cameracensis habitianno 1565 sub Maximiliano a
imperasse, et Carolus ipse Magnus stylum quoque Bergis, archiepiscopo Cameracensi, quod sic statuit
adversus eam slrinxisse putetur. Ludovico deinde in causa iinaginum : < Imagines in templis nuUae
Pio, Garoli filio, regnante, eniicuit rursum in hoc slatuantur, nisi episcopi consensn et judicio. Si quae
argumerib ardor episcoporum Gallice: qul curo aulem erectae fuerint, ac prae se ferant quidquam
adoratioriem illam imaginum ferre riOnpossent, ni- quod non deceat, neuue prototypo congruat, tolli eas
vhil inlentatum reliquerunt quo mentes iidelium ab aut mutari jubeto. Doceatur prceterea popuJus ima-
eo:errore. revocarent. Et omnino, dum studebant ve- gini nullnm cullum deheri aut propter materiam,
ritati, videbantur facere conUrmeliam imaginibus,. aut propter elegantiam, aut propter pjcetiumoperis,
quibus crederes asseverasse nuUum ctiltum dehieri ; aUt propter quidvis aliud quod sit in artificio aut
retinendas tamen, ut ex earum aspectu fideles exci- imaginis substaritia; sed propter rem significatam,
tarentur ad imitationem sanctorum hominum. Unus ad quam hic cultus et hpnos praecipue refertur. Et
muhomm hulc operi incubuit Agobardus, sed adeo sic admonendus est animuni orantis aut venerantis
vehementer, ut propterea exislimaveritit nonnulli in reiri signatam referri, et non in signura, qnod nec
Ubrumhuncnon esseadmodum catholicum. Serf ta- audit, nec videt, nec sentit. > Vide Gulielmum Du-
men quidam pii eruditique viri, post rera istam accu- randi in libro secundo de raodo generalis concilii
rate discussam, sensernrit nihit in eoesse quodaper-
te violet fldem Ecclesiae, adeoque ab Agobafdo sum- celebrandi,cap.57.
SOI ^*^ LIBER DE iMAGlNJBUSSANC-fORUM, 204
quippe nostri, uUcnnqne sacrarum Scripturarum jA.patur, et Latme interpretatrir servitus, sed ea qua
positum est, interpretati snat servitutem. Sed ea coUmus Deum : vel quae Ofmntsi*Graece, Laline
seivitus, qnaedebetur hominibus, secnndum qnam autem religio dicitur, sed _a quae nobis est erga
prcecipitApostolusservos dominis suis subditos esse Deum ; vel quam illi 6<o<7tS<tav, nos vero non uuo
debere, aUo nomine Graece nuncupari solet. Latria verbo exprimere, sed Dei cultum possunuis appel-
vero secundum cohsuetudinem qua loculi sunt qui lare : hanc ei tanlum Deodeberi diciiims qui verus
nobis divina eloquiar condidernnt, aut semper ant est Deus, facitque suos cultorcs deos. Quiciinque igi-
tam frequenter ut pene semper, ea dicitur servitus, turjjunt in ccelestibus habitalioriibus immortales
quaepertinet ad colendum Deum. Proinde si tan- et beati, si nos non amant, nec beatos essenos vo-
tummodo cultus ipse dicatur, non soli Deo deberi limt, coleudi ulique non snnt; si autem amant ef,
videtur. Dicimur enim etiam colere homines, quos beatosesse volunt, profecto inde volunt, undeelipsi
honorifica vel recordatione vel (prcesentia frequenta- sont. >
mus, Nec solum ea quibus nos religiosa humilitate In eorfemlibro post pauca (Cap.4): < Huic nos
subjiciraus, sed qucedam etiam quae subjecta sunt servitutem, qucelatria Grcecedicitur.sive in quibus-
Bobis perhibentur coli. Nam ex hoc verbo et agri- que sacramentis, sive in nobis ipsis debemus. Hujus
colseet coloni et incolcevocantur. Et ipsos deos non B] enim templum simul omnes.el singulilempla sumus:
ob aliud appellant coelicolas,nisi quod ccelumcolant; quia et omnium concordiam, et singulos inhabitare
.non ulique venerando, sed inhabitando, tanquam dignalur; non in omnibus, quam in singulis major :
coeli quosdam colonos; non sicut appellantur coloni, qnoniam nec mole disteoditur, nec parlitione mintii-
qni conditionem rfebent genilali solo pfopter agri- tur. Cum ad iUum sursum esl, ejus est altare cor
culturam sub dominio possessorum, sed, sicut ait nostrum; ejus unigenito eum sacerdote placamus;
quidam Latini eloquii magnus auctor (Virg. Mn. i, ei cruentas victimas caedimus,quando usque adsan-
16): guinempro ejus veritate certamus; eum suavissimo
Urbsantiquafuit,Tyrii tenuere coloni. adolemus incensu, cum inejus conspectu piosancto-
"Ab incolendo colonos vocavit, non ab agricultura. qne amore flagramus. Ei dona ejus in nobis, nosque
Hinc et civitates a majoribus civitatibus velut popu- ipsos vovemuset reddimus; ei beneficiorum ejus so-
lorum examinibas condilae, coloniae nnncupantur. lemnitatibus fesliset diebus stalutisdicamussacram
At per hoccultum quidem non deberi nisi Deo.pro- usque memoriaro, ne volumine temporum ingrata
priaquadamnolione verbi hujus omnino verissiraum subrepat oblivio; ei sacrificamushostiamhumilitatis
est. Sed quia et aliarum rerum dicitur cultus, ideo et laudis in ara cordis igne fervidae charitatis. Ad
Latine nno verbo significari cultus Deo debitus non C hunc videndum, sicut viden poterit, eique cohaeren- .
potest. Nam et ipsa reUgio, qnamvis distincliusuon dum, ab omni peccatorum et cupiditatum malaruui
quemlibet, sedDei cultum significare videatur (unde labe mundamur, et ejus noraine consecramur. Ipse
isto nomine interpretati sunt nostri eam quaeGraece enim fons nostrae beatitudinis, ipse omnis appeti-
Oprxrxtiadicitur), tamen quia Latina loquendi con- tionis est finis. Hunc eligentes vel pothis religentes,
snetudine non solum imperitornm, verum etiara amiseramus enim negligentes; hunc ergoreligentes,
doctissimorum et cognationibushumanis, atque affi- unde et religio dicta perhibetur, ad eum dilectione
nitatibus, et quibusque necessitttdinihus dicitur ex- tendimus, ut perveniendo quiescamus; ideo beati,
-
hihenda religio, noneo vocabulo vitatur ambiguum, quia iUo fine perfecti. >
cum de cultu deitatis vertitur quaestio, ut fideuter III. Quod inter Deum et homines nullus sit aUus
dicere valeamus religionem non esse nisi cultum mediator qucerendus, nisi Ule qui Deus et homo est,
Dei: < quoniam videtur hoc verbum a significaida exlib. ix sancti Auguslini in opere superius memo-
observantia propinquitatis humanae insolenter au- rato (Cap. 15) : < Multiludo quce beata est, unins
ferri. Pietas quoque proprie Dei cultus inteUigi so- Dei participatione fit beata. Cujus participationis
let, quamGraecisvaiStu» vocant. Haectamenet erga _ privatione misera multitudo malonun angeloruiu,
parentes ofticiosehaberi dicitur. More autem vulgi quce se opponit potins ad impedimentum quam in-
hoc nomen etiam in operibus misericordiaefrequen- terponit ad beatitudinis adjutorium, etiam ipsa mul-
tatur. Quod ideo arbitror evenisse, quia hcec fieri titudine obstrepit quodammodo, nepossit ad iUud
praecipuemandat Dens, eaque sihi vel pro sacrificiis unum beatilicum perveniri, ad quod ut perducere-
vel prce sacrificiis placere testatur. Ex qua loquendi mur, non multis, sed uno mediatore opus erat, et
consuetudinefactum est, ut et Dens ipse dicatur hoc eo ipso cujus participatione simus beati, hocest,
pius : quem sane Graeci nullo suo sermonis nsn Verbo Dei, non facto, sed per quod facta sunt ora-
t<xrt6tUvocant, qoamvis tvviStuv pro misericordia : nia, Nec tamen ob hoc mediator est, quia Verbum;
iilorum etiam vnlgus usurpet. Unde in quibusdam : (maxime quippe immortale et maxime beatum Ver-
Scripturarum locis, nt distinctio certior appareret, . bum longe esl a mortaUbus miseris), sed mediator
non eiaiitttc», qnodexbonocultu, sedOtoaiGtuc», quod per quod homo, eoipsoutique ostendens ad iUud
exDei cultu compositomresonat, diceremaluerunt. nori solum beatum, verum etiam beatiflcum bonum
Utramlibet autem borum nos uno verbo enuntiare non oporlere quaeri alios merfiatores per quos arbi-
non possujuus. Quae iuque W/w/n Grcece nuncu- tremur nobis oerventionis gradtis esse uioliendos !
PATROI. ClVji 7
 203 s.Aco^i>iEPiBe€-»iim^i«M*« *,- m
i^tia.beat^s %|,B^H»)^^^1^ ^Aos^iM^fc^jjBis ^raa-1 Ai-..-.'^»^M» li^-i^lMlftl^^ q^iinlrii erea-
. i^tetis }iOiM®, C9jmjt}ijdwiftpcaebttit, pcwtifiijjiijjdce i^r%^eicm»AMnai*«M|!f»oi i^a*<^ jjtai et i^tsa sub-
. <^unjt^%-|Ha-i. Njejjro)}, e»jm w»? * w^tjjiitajft et [djfetp(»6 (,fop> 4.).s t f^wcnncfue rgitur immortafis
jniseria, libei;ans, arf.aji^Ios, imoioifeles. beato&qiie pt»lesta&qaaataiibet vJWttte praedita, si nos diligit
ita.perdjjcitutc^rujitpai^dpaUoneetkuij nos. im- sicmtseipc<m. crf^vstles^sijhcfitos, ut beati simus,
niortales et beati SHIJUS,serf ad iUam, Trinitat*rq, cui etifsa,ajl>dit»i»ea*a-est. Sietgononcolit Deum,
cu|us et angeUparticjLj^onfi beati sua^. Heo^uaiitap raisejM-est, quia privatur -Bteoi.Hli ehim potius dt-
, iu forma servi, ut roediator esset, infra aagelos, esse vro» sfjnteniSagisaffrdgatur, et cmeciionisviribus fa-
voluit, inforuja Dei super, angelqs mansit: irfem vet, qua serfpOurriest. Sactificans dus eradicabilur,
Ui inferiorjbus via /yjtse, quj, in, superioribus nisi' Domno fo/f.HtM, ril" alfsf nunc taceajji. quae
xite./», •; -<•,'-.-. pfii-Mneotarf;i»eli^0niS obsequium quo colitur, Deus?,
IV. Ex libro x ejusdem operts, ubi evidentissime «icriiicium CeJ^ttttlus lromiiium est qui aiirfealcli-
exemplo Doroijii 4esji Cbristi docetbeatus Augufiti- ito-^deleri, HMBloi Sfufta deriique.de cultu 4vjnio
nusi nulU creatur% sjjccijlcanrfunJi ita doQeoss(Gapp, uswpata, sijmt; qilaefionorif)us deferuntur humanis,
t9, ^) tiG^ ajjjt^iij,putaiJthcec visMi*scwmlicia sive h»Jinifitste riftfiia, sfve ao^tthitioriepestifera; ita
djjs, aJjjs cougriwjiefcstiijamo,vero Deo fanquanj invi- 9 temeatH q«itijjse»deferuntur, homines haberentui!,
sibUiiuvisibilja-et roaj>i-a(ii»j^ra^lj^iqueraeliorav cfJjidfeiJiMR-fcoteaicIiiet-vene autem multum
eis, ad>Jituji, e* arflBrancri.<Juis vero sacrificanrfum
f^cIA^esciirofclig-cit« sigoa esse illorum, sicut verba ceusuk, riisi c4cjuein amt scivft Deum, aut putavit,
"•'"
SOjjaoti»sigtiA Vi»t, reruB). Quocirca sicul ocautes aufcfiiisitk?>•
at^ue» laudajites; adr. e««jc dirigimtts sLgnificautes VI. Ex Ubro sahcri Augustini de vera Religione,
voces» cui res ipsae iu cordfi qivas siguifrcamis ofife- apui qucjs potissfrauOTDeus veras qucerendus sit
r,ioi-i&;iu, sacsiAcaiites ^ (Cap. 15): < Prius ergo sequendi sunt, inquit, qui
otjfej-esrfuiu» essftji^Vje/ittJii^quajjiilJii.csttjustini eoz» unum suniijMiBti>sc>l»«i*verUiM Beuro etsoltim colen-
djJJIJS, nostris: wjv&ibjlfesaerfflcUHUi nǤ>ipsi esse de- dum. esser cJjctmt. Sji apurf hos-veciias, non-eluxerit j
befijui». Tuuei BSbifefovauv nobisque ea»»ga*iden«, ttua. deiiHun itji^^wthH» estv Swut eniro ih ipsa re-
c^jue.atihqc i&wm WKpro suis wibus ailjavant nu& natni-a-lnaji^ om-
, nia.Tedigenlis, ee^ iru genepe humafio mttftitudiriisf
ajjij-j^qujflWT-i^^
^f^t^tPOJ^tfQr^. ^*wweis i*Mis< baec eidiiheije uUa,potenJ4a,esfei>i*Lefliii>c^tieutiti reliigione
v^ue.f-i«tU6» non Ubjjj^ aj^ipjiint; eticjimiadjJmroi- quiadiuiji» AtoiCfaiJtt «socumwajor et flde cHgnior
nes, it* «UA»jaAii,i- VJ}.eojnuij pcsksseaAi*seuitatui;,
agejjtj^mftvojtmtkSont>deU»es«9^Ja m Uy«iJi* . VJj*.Es honiiiia-'•«' sanctfe G*egorii papce super
sjujjjtis. Ruta-wuaHwidimjjdefeMftduj»* angelis tt*-. Evaagc4iajRqualitet eiaara apudi sanclos Deus quae-
nfl^,,v^Vadorai^, Yielisacr.iJ«ando<, qui debetiir reodus sit: t Quaisamtesautem noa vigiies inveniunt
l^Aet wuiii9J»W,adB¥^one ij^if^ jassKitte qui cuBtoditH»*«wlaae»; quia saict* Pafres, qui
nover.u«A.: ftecjlj>siafj. Iwnis nostrfe stjidihr
s,ijjftttbjjft oi; ctet^r^, oui usfc las; esse, stfttam, (t«8»»J<hii|a*,
i^^tjksjjjjt aij^lDs sao&tt» etjajft, sanclJ! homines i ocour*uo.t,:ii4i:Siwiiirfl;»e*bO-ve*8«riplo'nos doceant-,
Djrt NajK PaBtoSisfe Barnabaa i» Lycaonia fuctr»i quos cwftj^ultdJJini,>}«H*aMinM»,mvenimtts qnera
ciuodam miraculo sanilatis, puiaiisunt Dii, eisque c(Uig«»as»Quift.ftejtossptov nosterj «*si>humilitate
>«-*^i»v«t^Siimtoalai*e. voluetunt: qnodj a se hoiirojinterhcjjSiJiJ^»cii>ii*itate famen supra homi-
lj»milipicitcji«rJ!*^seJiWS* oia ia quem crederent nesftiit. Gwn e«fD tJWBseuntur.vi^iles, diiectus in-
ajjjiijj&ci^^JPeu^ Su> vefiiiac: ctfjiaajiHSpTophetaset>apostolbsrofra ipsum
pj^j^sij^hojc^ quia vero Deoi debei-i esse coa8pioim«s.j*ittui» qut ita*ura Deus est, supra
sciujitj.,Non.eii^: r^scera (,ut ait jTocpbyjiius, et ijoh- lwmiiJgS'COii6icJ>MiiSuS'. »
nuliipjjtaal) cmda»e*^isnijloj;fbus, sedidivinis ho- jjr flteincte seitferiiiftGtiMciCairticorom (ubf ex per-
uoribus gaurfeiijt.Gc^miterci uhlorum rocjgoamha- soe* saactm EcCtealse- cfltifur: tnvenvrunt me viyilet
b.ent,ujactique,«tslafii^iJifveUeofc ipsi sibt, poteram ' qul eu$todimtt rftiiBJtem; Num qttenr ditexit anima
ek§M^eil^^JV^tSfe d.^WA^^' ^i arroga»t spin*-,: rma^idit^?-P^ltdkmctmpetmnsissemeos,inveni
tu», npn-Quju#W<*orj>i)rB(ftjj»o, sM^ t; c/»w»»t*«at«^M>t#hWt Ff ex- pTterffcia-homitia bre-
ajijmo, djjlect^tur,, coi rfecepto;sjjlyfictofiiie dorni-: vkoy ajj^t^V nuiw **MeaiM& c^
mtereintiejjii^.ij^ %4 lijeuuj -je«tn, i». sk>: UlJi^^i^ii^aliMiBiiftii» Ja»'d#eisifthrterbis di-
nejltjjj», * GWrtjdellijliloTem'suum
hppt} UUjiS dqra,
sa,cjjifi»3i|«i-v; s#crjficaljir. cuipiam cmAWim^f^i^Sj'^
prajjter iifena. Upcle.yet*ijjij ilie.roedia^r,, i» cfuantumt: Eettesiai qutWerett, l»ji^ an«-^^praeclicatoribus
:Jftwridttnfcsurt per-
fqrjaiam,servi accipiens, mediatoi; effectjjs.es*Diei«le sp-^itJpiKS neiulti,i fjW rfKl*
mea. IUum
hQmjjjjjm,,hfamqCtaujtqs Jesus, curo(iu, lornja, Bei,. trqnetsse&.eoiti,'ihWti'quetri>dUiifltjtritriter
sf istos transire noluis-
saprifici>unjC^m,Palre8Uinat,,cum quc- et uriasi esli quippn i^wieMpairioil-pi-iseet, 1Augustinus ht
tservi saerificium maluifcesst t set. » eorisona» hufo intelleetui beatue
Deus^ta^meaiftforma
quam sumere, nevql hac.occasione qnisqnam exis- homiliaprimaEvan^Ui^GuurfttteJocrtnemlocruitur
tjmaret cuilibet sacrificandum esse creaturae. > dicens (Tract. i); *j>-ipsi8!iJWntibus esf Joanne»^
 aos LiBEfr^ftrAGiiNu^ m
de quibus.paritolarite5caiitavini-als.,Dcetftes: Levmt; A nejn me vultis esse, utlbcroar coritra verilatem. Non
ocutos meos ad moniet, uride venkt auxiltum mihi. potest bomo accipere qufdquarh;, nisi datum fuerit
Ergo, fratres charissimi, si vultis inteUigere, fevate; ei de coelo. fpsi vos mihi testfmoniJtm perBibetis
oculos ad istrim montem, id est, erigite vos arf quod dixerim: Ego non sum Chrisius. Non es ttt
evangellstam, erigite vos ad ejus sensum. Sed quia Christus! Sed quirf si major illo, quia tu illufij ba-
montes isti pacem suscipiunt, non potest autem ptizasti ? Missus sum. Ego praeco sum, flle judex
esse ifi pace qui spem. ponit in homine; nolite sic est. Et audi testimonium multo vehemeutius, njtilto
1
erigere oculos. iri montem, ut putetis in homine expressius. Videte quid nobiscum dgitwr. Videte
spem vestram esse coUocandam, et sic rficife: £«- qtiirf ajnare debeamus. Tidete qiita aliquem homi-
vavi oculos meos in montes, uride veniet auxilium hem amare prae Christo, adulterium est. Quare hoc
mihi: ut statim subjungatis : Auxilium meum a Do- dico, attendamus vocem Joannis. Poterat in iUoer-
mino qui (ecit ccelumet tetrqm. Ergo levemus ociilos rari; poteral ipse putarf qui iion.erat: respuft a se'
iu moutes, uude veniet auxilium nobis. Ettamett; faisum honorem, ut teneat solidam verilatem. Vi-
IIQUipsi montessunl, in quibusspes nostra pohenda. dete quid dicat Christum, quid se; Qui habet spon-
est. Accipiunt enim montes quod vobis ministrent. ' sam, sponsus est. Casti estote, sporisum amale. Quidt
Unde et montes accipiunl ubi spes ponerida est, cum B autem tu es? Quid noliis dicis? Qui habet sponsam,
oculos nostros levamus ad Scripturas, quia per ho- sponsus est; amicus autem spbnsi, qui stat et audit
mines miuislratce sunt Scriplurae. Levarvimusocufos eutn, gaudio gaudel ptoptet vacem sponsi. > Et posf
noslros ad montes unde auxilium veniet. Sedlamen pauca : < Vide, iuquit, stanlem in solido: Non sum
quia ipsi homines qui scripserunl Scripluras, non dignus corrigiam calciamenti ejus solvere. Bene te
de selucebant ; ( sed illfi erat lumen illorum. qui il- humUias, merilo stas, merito non cadis, merito au-
luminat hominetri omnetn venientem in huric mun- dis,. et gaudio gaurfes propter vocem sponsi. Sic ef
dum; et moos erat iUeJoannes Baptista,, qui dixit, Apostolus amicus sponjsisielat, ef ipse non sibi, secf
Non sum ego Christus, ne quisqrfaro in monte spem sponso. Audiat vocera zelantis zelo,Dei. Vos zelo di-
pouens, caderet ab iUo qui montes illustrat. Et ipse xit, non meo, non mihi, sed zelo Dei. Ufide?Quo-
coafessus» ait: Quoniam de plenitudirie ejus omnes modo ? Quero zelas, cui zetas? Desponsavi enim vosf
accepimus.) ita debes dicere : Levavi oculbs tneos iri uni viro, virginem castam exhibereChristo. Quid ergo
montes, unde veniet auxilittm.mihi. Ne auxitium quorf times ? Quare zelas ? Timeq^inqui.i, ne sicut serpent
libivenit, moritjbus. injpules, sed sequaris ef dj- Evam seduxit astutia sua, sic et veslri sensm corrumt
cas : Auxilium meum a Domino qui fecit cmtttm et pantur a castiiate, qum est in Christo. Oronis Eccie-
lerram. Jlrgo, fratres, ad hoc isla monuerim, ut (J sia, virgo appcllata est. Diversa esse raembra Ec-
quando erexistis cor arf Scripturas, cum sonaret clesiae, di^ersispoUere donis.virfelis atque gaudetis.
EvangeUum : In principio erat Verbum, el Verbum Alji conjugali, alia- conjugatce ; alti viduati, uxores..
erat apud Deum,et Deus erat Verbum, et caetera. ultra non quaerunt;. aUaeviduatce, maritos ultra non
Qjuaelecta sunt ut intelUgatis vos levasse oculos in quaerunt; alii integritalem ab ineuute aetate conser-
montes. Nisi enim ista dicerent, unde omnino cogt- vant; aUcevirgfniiatem suam Deo voverunL Diversa
laretis, non inveniretis. Ergo ex montibus venit vobis sunt munera; sed omiies.isti> una virgo est, Ubi ista
auxilium, uthaec vel audiretis : si nondum potestis vjrginitas ? Non enim in corpore. In corpore pau-
inteUigere qttod audistis, invocate auxilium a Do- carum feminarum. Etsj dici virgiuitas in viris po-
mino qui fecit ccelumet terram, quia.monfes; sic po- test, paucorum sanctitas. lntegritas eliam corporis
tueruntloqui,ut non possint ipsi iUuminare, quia est in Ecclesia, el hosorabUius raembrum est. Alia
et ipsi illuroinali sunt audiendq. Ihde qui hcec dixit autem sunt membra in corpore: serf omnia in menta
accepit, Joannes iUe, fralres.qui discurobebat su- servanl virginitatem. Quceest vwginitas mentis ? In-
per pectus Domini, et de pectore Domini bibebat tegra fides, solida spes, siacera charitas. Hane vir-
quod nobis propinaret. Sed propinavit verba. Intel- ginitatem timebat ille qui zelabat sponso » sei-peote
lectum autero iude debes capere, upde et ipse bibe-1 ' corrumpi. Sicut eniro memhrum violatur ia
> etiara coiporis
rat, qui tibi propinavit. Istis paria hic idem quodam loco, sic seductio linguee violat
virginita-
doctorin prcedicti operis homiUa duodecimaloquitur, tem cordis, >
cum verba Joannis Baptistae tractaret, qui ad disci- VIU. Ex libro de €ivitate Dei ix (€ap. 23) sanctfi
pulos suos Joannes respondil, dicens : < Non potest Augustini: Quod licet sancli angeli atque homines
homo accipere quidquam, nisi datom fuerit ei de
noncupentur dii, nequaquam taraen possint Udem<
ccelo. Ipsi vos roihi testiroonium perhibetis qudd di- sancti angeli appellari dii deorum, id est, hominum.
xerim: Ego non sum Chrisfus. Tanquam dicens: sanctorum. Ex qua consideratione coliigitur, quia si
Quid vos fallitis 7 Vos ipsi mihi quomodo proposui- angeii sancti non possunt dici dii hominum, multo
stis istam quaestionem? Quid mihi dixistis? Rabbi, minus horoines. AU itaque idera doctor: <Verumta-
qui erat tecum trans Jotdanettt^ cui testimonium per- men cum a nobis quaeritur, si homfne* dicti sunt
hibuisti ? Noslis ergaquale lestimonium illi perhibut dii,
in dii sunt, quem per angelos veiper
niodo ? Dicturus sum non esse illum quem dixi esse quod populo
homines alloquilur Deus; quanto magis immortales
de
ego, qui aUquidaccepi coelo, aliquidut essem. Ina-
eo noroine digni suht, qui ea fruuntur beatitudiue,
SOT S. AGOBARDlEPISCOW LUGDUNENSIS 208
ad quam Deum colendo cupiunt homines peryenire; A mo de Civitate Dei (Cap. 13), ita loquens: < Nec
quid respondebimus, nisi non frustra in Scriptnris contemnenda et abjicienda corpora defunctomm ju-
sanctis expressius homines nnncopatos deos, quam slorum, quibus ianquam organis et vasis ad omnia
iUos immortales et beatos, quibus hos aequales fu- bona opera sanctus usus est Spiritus. Si eniro pa-
turos in resurrectione promittilur; ne sciUcet pro- terna vestis et ahnulus, ac si quid hujusmodi, tanto
pler illorum excellentiam aliquem eorum nobis con- charius est posteris, qtianto erga parenles niajor
stituere Deum infidelis auderet infirmitas. Quod in affectus; nnUo modo ipsa spernenda sunt corpora,
homine facile est evitare. Et evidenlius dici debue- quce utique multo familiarius atque conjunctius
runt homines dii in populo Dei, ut certi ac fidentes quam quaelibet indumenta gestamus. Hcecenim non
fierent eum esse Deum suum, qui dictus est Deus ad ornamentum vel adjutorium quorf adhibetur
deorum. Quia etsi appeUantur dii immortales iUi, extrinsecus, sedad ipsam naturam hominis perti-
elbeaii, qtti in coelissunt, non tamen didti sunt dii nent. Unde et antiquorom justornm fhnera officiosa
deorum, id est, dii hominuin in populo Dei consti- pietate curata suut, et exsequiae celebralae, et se-
tutorum, quibus dictrim est: Ego dixi: dii estis, et pultura provisa; ipsique cum viverent, de sepelien-
filii excelsi omnes. Hinc est quod ait Apostolus : Etsi dis vel etiam transferendis suis corporibus, filiis
sunt qui dkantur dri, sive in coelo, sive in terta, B mandaverunt. Ipse quoque Dominus die tertio resur-
(sicuti sunt dii mutti, et domini multi) nobis tamen reclurus, religiosce mulieris bonam opns praedicat,
unut Deut Pater, ex quo omniq, etnot in ipso; et praedicandumque commendat, quod unguentum pre-
vntts Dominus Jetus Christut, per quem omnia, et tiosnm supra raembra ejns effuderit, atque hoc ad
nosper ipsum. > enm sepeliendnrii fecerit. El laudabiliter commemo-
IX. His ita se habentibus, est modus divince, sive rantur in Evangelio, qui corpus ejus de cruce acce-
evangelicae, vel etiam hunianae gloriae; sicnt Alchi- plum diUgenter atquc honorifice tegendum sepeUen-
mus Avitus episcopus Viennensis in Dialogo, ubi dnmqne curarunt. Verumtamen istae auctoritates
cum Gundobado rege loquitur, dicit: <IUud tamen non hoc admonent, quorf irisit ullus cadaveribus
quod ab cequalitate ccelestis gloricePatrem et Filium, sensus; sed ad Dei providentiam, cni etiam tatia
perinde nt creatnram angelicam secludentes, quaro- pietatis offlcia placent, corpora quoque mortuorum
dam mibi invidiam iUicite supernis virtutibus delali pertinere siguificarit, propter fidem resurreclionis
honoris obtenditis, dicenles : Ergo et angeUs, atque astroendam. >
archangelis, et quaecunque in excelsis snnt, gloriam Item Augustinus in lihro oclavo ejusdem operis
ferre debemus; licet minime pertineat ad causam, n (Cap. 27): <Nec tamen martyribus templa, sacer-
etiam ad praesens non omnino sic renuo, quasi crea- J dotia, sacra et sacrlffcia constituimus : quoniam
turae subliroi atque prcestanti gloriam ferre timea- non ipstr sed Doas eorum nobis est Deus. Honora-
mus. Est quippe divinae, est angelicce, est etiam mus sane memorias eorum tanquam sanctorum ho-
bumance gloriae modus, quem in multis Scriptura- minnm Dei, qui usque ad mortem corporum suorum
rum locis inveniamus et sanctorum meritis et api- pro veritate certarunt, nt innotesceret vera religio,
cibas regum sine vitio assentationis ascribi. Quae falsis fictisque convictis. Quod etiamsi qui antea
enim inter homines prima gloria, gloria baec est om- sentiebant, thaendo reprimebant. Quis autem an-
nibus sanctis ejus; et in Evangelio Dominus dicit, divit aliquando fldeiium stantem sacerdolem ad al-
quod nec Salomon in omni gloria sua sic vestitus tare, etiam super sanctum corpus marlyris ad Dei
est, sicut lilii flosculus specie naturali. > honorem cultumque constructum, dicere in preci-
X. Audiamus nunc his paria beatum Hieronymum bns: Offero tibi sacrificium, Petre, vel Paule, vel
ptaedicantero. Dicit enim in epistola quam pro a schi- Cyprianet cum apud eorttm memorias offeratur Deo,
smale Vigilantii ad Riparium presbyterum transmi- qui eos et homines et martyres fecit, et sanctis stiis'
sit: < Nos autem, non dico martyrum reliquias, sed angelis coelesti honore sociavit; nt ea celebritate et
riec solem quidem et lunam, et arigetos, et archarige- Q Deo vero illorum victoriis gratias agamus, et nos
los' nonseraphim, non cherubim, et omne nomen ad imilationem talium coronarum atqne palmanim,
qijod nominatnr in prcesenti scccnlo, et in fuluro, eodem invocato in autiliura , ex illorum memorice
eolimus et veneramur; ne serviamus creaturce po- renovatione adhortemnr. Quaecunque igitur adhi-
tius quam Crealori, qui est benedictus in saecula. bentur religiosorum obsequia in martyrum locis, or-
Honoramus autem reliquias martyrura, ut eura cu- namenta sunt memoriarum, non sacra vel sacrificia
jus sunt martyres adoreuius. Honoramus vos, ut mortuorum tanqnam rfeorum. Qnicunqne etiam epu-
honores servorum redundent ad Dominum, qui ait: las suas eo defenmt; quod quidem a Christianis
Qui vbs suscipit, me tuteipit. > melioribus non fitj et in plerisque terrarum nuUa
XI. Consonat huic beatus Augustinus in libro pri- taUs est consuetudo: tamen qnicnnque id faciunt.
BALUZII NOTiE.
* «ft acmtmaie ^eieuns esi lit^ A/\m*\n.t\
00 HAM neui **.**,
esse I.1..m eviucii tll..«iM.«a.M.«M
misaui m*^.!l iiiusirissiiuus »!n
vir DHIM,.
rtgtianm. CaiahviaAef
.Ci*A.'«Mn»«
Vimtnntit nicnorao rcims
aculeaias Hieronymiiri eum scriptiones. Et constat de Harca archiepiscopus Parisiensis in Dissertatione
hominem fuisse valde haereticum, ac merilum ut depatria Vigilantii, quam olim in publicum exire
«dversus eum excandesceret Hieronymus. Ac vulgo faciemus. Probat autem Aqnitanum fuisse.
piitant hominem fuisse Hispanum. Sed illam opinio-
209 LIBER DE IMAGINJBUSSANCTORUM. 210
quas cnm apposnerint orant et auferunt ut vescan-. iaut illo etiam quem propter se acceperunt, accepe-
tnr, vel ex eis etiam indigenlibus largiantur, sancti- runt taraen, atque ita refectos in illum ire com-
ficari ibi eas volunt per merita marlyrum in nomine peUunt, quo fruentes pariter beati siraus. Nam et
Domini martyrum. Non autem esse ista sacrificia Apostolus exclamat: Nunquid Paulus crucifixus est
martyrum novit, qui novit unura, quod etiam iliic pro vobis? Attt in nomine Pauli baptizali estis ? Et:
offertur sacrificium Christianorum. Nos itaque mar- Neque qni plantat est aliquid, neque qui rigat, ted
tyres nostros, nec divinis honoribus, nec htimanis qui incrementum dat Deus.. Et angelus hominem se
criminibus coUmns, sicut colttnt pagani deos suos; adorantem monet, ut iUum potius adoret, sub quo
nec sacrificia Ulis offerimus, neceorum probra in ei Domino etiam ipse conservus est. Cum autem
eorum sacra convertimus. > homine in Deo frneris, Deo potius quam homine
Dicit etiam in libro quem de,sex dierum opere frueris. Ulo enim frueris quo efficieris beatus; et ad
scripsit (Quaest.in Gen. lib. i, cap. 84), quod statuit eum te pervenisse laetaberis, in quo spem ponis ut
Iapidem Jacob, qnem sibi arf captit posuerat, et con- venias. Inde ad Philemonem Paulus: Ita, frater,
stituit eum titulum, et perfudit ttlurn oleo, non ali- inquit, ego te fruar in Domino. Quod si nori addi-
quid idoVolatriaesimile fecit. Non enim vel tunc vel disset, in Domino, et ie fruar tantum dixisset, iri eo
postea frequentavit lapidem adorando, aut ei sacri- ]$ constituisset spem beatitudinis suae. >
ticando; sed signum fuit in prophetia evidentissimo . XHI. Quoji autem sola rationaUs creatura possit
constitutum, quae pertinent ad unctionem. Unde effici beata, et hoc ipsum bonum non habeat nisi a
Christi nomen a chrismate est. Non soltim enim Deo, idem doctor testatur in Iibro de Civitate Dei xu
lapirfi sacrificandum non est, sed nec ulli corporaU (Cap. 1), ita loquens: < Non est creaturae rationalis
incorporaUve creaturae, * nec in alicujus honorem vel intellectualis bonum, quo beata sit, nisiDeus.
praeter soUns vivi Dei templum cqnstraendum. Quod Itaque quamvis non omnis beata possit esse crea-
cum in aliis, tum in disputalione quara cura Maximo tura (neque enim hoc munus adipiscuntur aut
Manichaeoincomminus habuit, probat beatus Augu- capiunt ferae, ligna, saxa, et si quid ejusmodi est),
stinns his verbis: < Si Deus Spiritus sanctus non ea tatnen qucepotest, non ex se ipsa potest, quia
esset, teraplura utique nos ipsos non haberet. Scri- ex nihilo creata est, sed ex illo, a quo creata est.
ptum est quippe in Apostolo: Nescitis quia templum Hoc enim adepto beata est, quo amisso, misera est.
Dei estk, et Spiritut Dei habitat in vobit? Et iterom: Hle vero qui non alio, sed se ipso bono beatus est,
Nescilis quia corpora vestra templum in vobisest Spi- ' ideo miser non potest esse, quia non se potest
ritus saneti, quem habetis a Deo ? Nonne si templum amitiere. Dicimus itaque immutabile bonum non
aUcui sancto angelo excellentissimo de Ugnis et la- ( t' esse, nisi unum verum beatum Deum: ea vero quae
pidibus faceremus, anatbematizaremur a veritate fecit, bona quidero esse quod abillo, verumtamen
Cbristi, et ad Ecclesia Dei, quoniam creaturcc exhi- mutabilia, quod non de illo, sed de nihilo facta sunt.
beremus eam servitulem, quae uni tantum debetnr summa uon sint quibus est Deus
Qnanqttara ergo
Deo? >
majus bonum; magna sunt taroen ea mutabilia bona
XII. Deus igilur solus est, sicut jam superins quae adhcerere possunt, ut beata sint, immutabili
multolies ostendimus, in quo spem nostrae beatitu- bono, quod usque adeo bonum eorum est, ut sine
dinis coUocaredebemus, sicut idem Pater in libro illo misera esse necesse sit. >
de Doctrina Christiana primo his verbis insinuat, . Ex libro de vera Religione (Cap. 35): < Non sit
dicens (Lib. i, cap. 32,33): < Cuj'us nos miseremur, ergo nobis religio cultus corporuin cethereorum at-
et cui consulimus, ad ejus quidem utilitatem id que ccelestium, sed ejus cujus contemplatione beati
facimus, eamque intuemur. Sed nescio quomodo sunt. Neque enim et nos videndo angelum beali su-
etiam nostra sit consequeris, cum eam misericor- nms, sed videndo veritatem, qua etiam ipsos diligi-
diam quam impendimus egenti sine mercede non mus angelos, et eis congratulamur. Nec inviderous
relinquit Deus. Haecautem merces surama est, ntT . quod eo paratiores et nullis molesliis interpedienti-
ipsO perfruamur, et omnes qui eo fruimur, nobis bus perfmunttir: sed magis eos diligimus, qnoniam
eliam invicem-tn ipso perfruamur. Nam si in nobis et nos tale aliquid sperare a communi Doraino jussi
id facimus, remanemus in via.et spem beatitudinis sumus. Quare honoraratis eos charitate, non servi-
uoslrae in homine aut in angelo coUocamns: quod tnte. Nec eis templa conslituimus. Nolunt enim se
et hoino superbus et angelus superbus arrogant sic honorari a nobiS, quia nos ipsos, cumbonisu-
sibi, atque in se aUorum spem gaudent constitui. nius, teropla summi Dei esse noverunt. >
Sanctus autem bomo et sanctus angelus etiam fes- Natu et cum exaudiunt angeli, Deus exaudit tan-
jos nos atque in se qniescere et remanere cupientes qiiam in vero nec manufacto teraplo suo, sicut in
reficiunt potius, aut eo sumptu quem propter nos, . omnibus sanctis suis, ejusqtie temporaliter fiunt-
BALUZU NOT^E.
Necinalicujus honarem. Sic ait Agobardus noa set, quo receptum est ecclesias dedicari in honore
lkere cuiquam rfedicare templum in honorem alicu- sanctortiin. Olitn ecclesiaededicabantur in honorein
Jus sancti, sed tantnm solius Dei. Sed opinor muta- Dei; -et in eis erant memoriae martyrum.
ttirum fhiise sententiam, si hqc nostro scecnlo vixis-
 *H S. AGOBARDIEPISCOPI LUGDUNENSIS 212
Vssa ceterna sine lege conspecta. Nec movefe debel, h.Parddeiut hbHvmiet ad vos. Si autem abiero, mit-
-»j)i»i«um •^^ti^i*,«epe f i»5ijj*ljix*
jatribus ap- '..-tmmni adWf^rmttu s-^,^. fc-ijfM^^S^-ji^
ftmim SMlAonitvr.«itmt-eaimiKtausifuianclitm:, *eiaas*ntc^«e^J»f^^
tse-ttMitia fe «VetAte mteliiigeBtite^-astkuta, aon eat m.) <(Tmx. «ttf «fWiM»;<eapi*^':'oj Ettferfit -«ftfe
•1M*tfWi ipsn, itaj-A»jpe»jiesqua wisns «st Bens in »h«li«e forrifftSleiM«^tnt 'i vobis. AMb qtticlem
-wabira j^viStthiUrti^tltw, -Mn erat qmH ipse, •l^iitol^»*» Httm ihmisV ^ ndk>««»Hci»e
^r-Ja-tJ-mm ^ vtttAai-; IMtWmJm&mi;•m''ftMl^'-«MMeiM , semper
«cW flte t^entla 4ps» ia ^sonoTO^S*««*BT^ itnjc itmmm <Sm atf&Ms. *i tjliriierAateiftta, qmk
8B igneratantinvfsfbfem 6enth th^p^eemp&rtM, ;vO*'iI-A, r/^jMrtra-j^ero, sdUaom iribfimnon «sh-
*t}ao&ipseflon «rs», W Virfere. ttteai et%»j**at*r «elis^ « c«*i»dr iSsitrlre*«*i flei*«iW*fe,t^a«es
*«» tocfSenteMtfftos,-&*ii<Uimeu4k»&steSi tmtk Spiritus non erilis. Nam ^HH test, ® rum dtterir,
•graAammte », Mfcfttfen«"M^«rj»t«H» ^•**e»y «* mmelMt^mnmmifoi ItoT&tA We posiius,
WitHlMttt. j>^ *»»fb4«r*i«ifttere^ QtiJshOc«x*iHtf «eqoe
XSY. ftejn Attgnstintts Ijj Tfbro qointo jtap. I) tfe -ttiha*Mm!mti;'®& rnile Teee^.-Quia t£i t*go,
Tririitate dicit: < Ea qnae de natura incpmrfitftcAiTi -£t tm tmrO^-P^tltmus wbh$ent%hd i«s f tihW,
ettnvisibiB, sffromoque viveiite, etstbi IriiiRciehte, B^Afittof ^e^%i¥ftij\riv^*^^ *ssi-
dicuntur non 'eSsfeJcb"ntrafetuifihe'visftlVffilm,' '- j%m cepCTJrt
atqae -itm^m^mii^/^WtiU^^iA
^B-JAitew, et raeWiflirim,vel egeni»Tum*erew4ie- Q&^k-m&Mftmnui €*rimm^ An<itii,*etitn^
tienrfa, serf etiam in Ws, inqfiit, <e"tiam^fwe nostris '•ikin cdrWm;,;WAtyunt Jatri hdn iiomhW. i^sitm
«Orporalifeusarfjacent sensBms, vel quorf Ttos IpsS «pri^ e*rhc*"^i4s«, h^ Voca-
in wrteriore hcfflamesrimus, «cientia cOmpTehenrfere 'HK-~, 'qhi V^rbiim fi*^aTnetn ratnuin ispWt-ttBtetntMt.
M>c-Tetims,nec sufflclaittus, m» taraen nfipudeirtet Boc uimirtim -giijiiilicaTevohiit -magister bonus; cti-
jh iHa qnce soprasnwt tfivitia -et "irie&biRa pietas «ehiicr: & ehtth h^^ttbkto, Patqctttustion veriiet.
fldelis twrdescft, ntVn quam tuarum viriom inffat Sl i*irt»»nottttrt^
•jtrtegairtia, sed quam gratra fysttSfireattVris etSaV- osscenttrariexmporaffteT, iioh soitmi tjpirrtns nan-
tttttrisifiBaiiimat. Nafmqw ntelfeetn temo Deum «^'sedet Pater, iet f^Htis^miSarfroft sprri^tualiieri
«apit, q«8 ipeum iHtelleetum smrm, troo cum vrift Ac per irtfc, cJ-m)fet carnalibns «sseht Sprritates fu-
<-&p>e*e, nSndoin capit i <Siaatem feme jaril eapit, itfcr\,pr>iMo ittf Hiieiri & Vffaak et %iVitttrii «111*
aMfetiifttif-mifMfternihil ee «ssfeIn «tsa HaWra me- icAujiicap^hfti%Jr^i4aij1tofi. I
J%B, e* virfeftt •Jrtrumvideat ibi «Ka Imeamenta P jtVl. Nemo i^i^ i^ieritain ignprat, qnod horao
Jbr-mMBi»,njtores «*e*9r"UB), spatiosam franditatem, fldeHs,ut proiiciat ab eiterjoriSus, introrsus traben-
^ttiiSmrfiStentiam, ii^MClistinctionem, aliqWasper dus.est, non ab jnteriqrihus exterius projiciendus,
looorvm intervaUa rooitenes, vei quid ejusntodi. ut deficiaf. Transire eriim debst de carne ad animain,
Niha eerte istorum inveiifraus in eo qno in natura de corpore ad spiritum, de visibflibns ad invislbilia,
to«stra Qjttil meUus inveoimos, irf est, m nostro iu- demundo adDeuiri. Etistfe dicitttf profecftis, si» ad
tetkyctn, qoo sapientia« capnntjs, qoautum capaoes meUora quis transeat, non ad deteriqra. Melitisvero
mnkm. "tjBodwgo*«n itfreDJrtus in meKore itostro, fesseaiifeulfij rf^er-lifitffi coipiis, emineiitius spirituni,
non 0JT*ej*UB m iBo qsaerere quod longe «MUuS-est inninanj eaffiem, ilbvft qui ea qnaepaulo superius
meliore nostro. Ut slc irfte8igam«s Deum si -posso- Sttnt posita sancii Aiigustini verha legit et inteffigit.
-Ms, ^atituffi pejstsnnras,sine qoantitatemagnnm, Multo auteto his rfeieriora esse qriaehumana et car-
«ine slta pwesentero, sine hatis prcesttiiipitio|h|it, etiam stulificonsentiunt. In
sftte ^tirfiiJ^TitiaJJreatJjrem,
IWiitu'smritt iMnrtiBeKtein,skM loeottbiqne totum, qito genere istaBqrioque iriveniufitur, quatJ* sanCtas
sftn; leap»fD senroiteriram, «ine uila srri «Trtatiews appeHant imaglnes libn solutft sacrilegi, ex eo quofl
jUMiAfiKh fisoicntem, nihBqne patietftem. Qaisqttis diTmnln cultixmopwibtre maTnramsnartnn exhibent;
Bewii *th cojjitat, «tsi Bondora potest omtiiraocToin-. n sed et Insipientes, sanctfutem eis quae sine-anfma
TtUmttftfi^it, pie to«nencavet, qmmtum •potest,' sunt imaginmtts trtbuendo r nec hoc solnin, serf san-
AquM *nfflo sartire tqhodnon ^H.» cfiflcatfOneiiiqttoqhe, qnam perVerbom Dei fieri
"
Vf. •Quantum autetn visibifia noceafit arfInvisibl- festatur Apctftriras, eis quce ntinqatmi locuta stmt
>Ba capifififla,et qtrafitum amor corporearum rerum, siniulaCris deroehter concedendo. Derifque GecTeon,
eiliiiij boitaruro, ad spiritalia contemplanda, fpse qnl, teste amgfeiV^-f«rum folftissijjiiisexsfitit, et
Donihius rfemonstrat, dicens: %gd veritatem dico njortnus diciitir fn sehectote Tbpna, posfulavit, ut
vobit. Exveditvotnt utego vadam. 'Sienim nen abiero. namt Scripfura mvina, a soctiS de praeda inaures
-•""-' BALUZn NOtiE.
» M riteliora qtns iranteat. Sic Polycarpus apud etmerito, QJioasahCi^imagTnesajcerent, sanctitatein
Bas*urm lib. iv, cap. IS, ait: < NeqoC«riim jwhrs rebns friaifiihhfis^btfefates, tt opeftbris manroum
a melioribtis ad deteriora mntabilis mens est. P«I- Mpjprj. Nihiltamen vetatquin aliquo modo dici pos-
chrnm quidem atqtie honestum ducimus a vitiis ad sint sanctae, habitat ratione personarum quae in ta-
•AMtminmiemtm. * Ex vettic*e vSriclattssiHti bmmiW^y^^-fli'!*'^ Atq»j««k «*M «au-
BentM^aJesii. satt-«Hs-«atmm ^obft "Borfam £&Moria tiMtttoa
i>Sanctat 0^1»^ «I>J»^^. Wi|fMWAg<jb«r«las, \7tRf«iiii)|ji^ _ •
 fcg* L&ERr DE 1MAGINB3US «ANCTORUM. 21*}
shrreas, et acceprt-, iecrtque ex eisEphod, et poswit A peteret ab eo ne bttmandum concederet corpns; ne
Ulud in civitate suaEphra; lomicatttsque est OHiriis forte, inquit, relmqueates illran qui cracjfixus est;
Israei m W: vt 4*actum€st-Ged<eoffi «t ©iMini
4emui Ciiristiam hunc dolere inoipiafit^ Jttdaeis maxhne
ejus In rutfiam. Licet enhn iUe boc in 'bonorenvDgi Ma mactinantihus, qiri «t nostros <intantis oculis
fecerTt, tatnen qtfia nori m ioco qneih f)oram«s ete- observaruifl, ne «om flaawnis atfcuc ardoiiiibns
gerat, sed ln sna iHud volnh po-riwe dvitate, 'qtWa' raperetrt, ignorarrtes Tniserrimi qiiia neque Christma
utique iex -vetuerat-, non, ut putavit, eleVaflSoitem itliquando possumus derehnquere, qui mortempro
consecuta exinde est domtfs ejns, sed evi-TsioneiU. totius jmindi salrite 'SHStfnuit, neque alinm quem-
£t tit fioverimttS non diis alienis iHnrf a <}erfeone quam colere, ipnppe qui verom iJenm, ei t°i solus
factom, stathn sequittrr: Postquam -atitemmbrtWui colendus sit, iioveriiHus; martyres veiro tanquam >
est Ge&eon,aversi sunt filiiisrael, et fbtrikaiiliMt rfiscipufos Domnri rfiliga»»s et veneremur, quasi
cum Baatim. TJMTornicati sunt m Epttod, hee awrsi hitegre firfem *iagjsire servaKes «t Domino, qno-
dlcuritur, ut subaudlamus a Deo; necBaafira, Vrft rtifii nos quoque in^fldo et perseverantia charitatis
AstaroThattt aliquid irfotumncmiinattrr : ttbi attfem Optaraus esse partkipes. Uhi ajrtem vidit centurio
curo diis alienis, j-Tatiindesignantirr Baalirn, qiiod ictffl Obstinatam Jndaeorum eontentfonein, posilum
apud Hehrceos plurahs ttumeri est, quod irfolasrflet B in medio ipstfm corpus exessit; «t itia hospostmo-
sfgmficafeInScfiplufa ifi^fia. Slcutetiam curiiuntrm dttra arabusta ossa, pretiosissimis gemmis cha-
vftulum popuTus erratts fecfsset in eremo, rficitini Tfora, et omni auro pFob»biJ'ioraper ignem facta^
est :Isti sunt diilui, tstael, quheeitttxeruntdeieWn cbllegimus, ac, sicut cohventebat>ex«more, condidi-
JEgypti. irnus. Quo in loco etiam nlinc praestante Domiiio
XVfi: NOn solum vero divinum deferre hcmoTetn soleranes agimns celebresqufe couvemus; fnaxime
qvfibus non licet, serf et atolyitiose-honoTare• san- quidem in die passionis ejtis. Sed ottni eofum me-
ctorum memorias ob captclfidamgloTiampopulareifi, morias, qni prins passi fneraht, ~ce1«br*mus,irfeo
reprehensibife est. Arguit "sopigrhis DominusPharri' Tacinius, ut sequehtiwn -aniirti arf prtcdecesisorura
sceos inii^vamgeno,testeheato Hierorsymo,h*rs*veT- Viam exemplis insignibas sttscitentttr; t
"
his: Vmvbbis, Sctibm et Phatismi hgpecrtlm, qui Haecdc Hislorioe Ecdesiastfcce libro quarto sum-
mdificatis sepulctd pfophetafum, et 'Otnaiis iriomr- pta, ut inter cteteras rfivincelegis vel sanctorum Pav
tnenta justorum, et dkitti.: Si fuissemus 'in;'aHebut *trum auctorftates teneant locutn. Ctrmque oroiiium
pairum ribsirorum,rion fuisseiiiufseiiieotum in 'san- 1103 sentenlia sit, cuJtum religionis soli ©eo deberi,
guine prophetarum(Matth. xxin,29,30). Dicit itaque .^* quid superest tldeiibus, nisi ut purgatis ab omni
praefatus doctor prudenfissimo syllogismo, qui af- "figmetttorumprofana «ervitrite animis, totis viribtrs
jguit eos filios esse homicidarttm, rfum ipsi opfnione ^decertemus, quatemis veraciter illud quod scriptunT
bonitatis et gloriae in populo sepulcra aeflificarrt "fesi,dicere vadeatnuS: Non enimiti errorerri iiulumt
prophetarum, quos majores eorum interfeceri-ntt, 'ttos hominum matm arth excogitalio, -nec vmbra pi-
et dicunt (ln Matth. cap. 23) : < Si fuissemusin cltttm labor sine fructu , effigies'seu%ffta>per varios
jflo tempore, nOnfecissemus ea quae fecerunt patres colores, cujus aspectusinsensatodal-concupkesntiam,
nostri. HoC autem etiam si sermone nen dicant, "et diligit mortute imaginis effigiemsine aniina. Malo-
opere Toquuntur, ex eo qtiod ambitiose et magnfflce rum amatotes suiit tflii spem in 'tdHbushebent, et qui
aedificantmetfiorias occisortrm, qnos a partribns suis "faciUrititlos, et quidiligunl,-etqui oblunt. Etitemim:
sesse*jogtda't0shon ritfgaut. > Nemo enirii sibi siiriilemitomo ffoterit %eum fingete.
XVflt. Vertim he qtais p-otet -spenienthan testi- Cuin sit enim mottalis, mottuttth fmgis -manibtrs ini-
monium «irigttloram sanctoTum, libet non uriius quis. Metior est enim ipse his quos tolit; quia ipse
lomiriis, serf unius EcClesiaehoc loco testimdntnm quidem vixit, cum estet mottalk, ilii atitem nunauam
inserere, ex quo perspfcue pateat quis afiticfufs (Sap.\y,iseqq.).
'fideUhus fuerit in divino horiore Cultus, vel quis =I^ XIX. Dicit forsitan alifftiis fion «e putare iwagini
amor erga memorias sanctorum. Denique Ecclesia quaro adorat aliquirf inesse divifium, sed tantum-
Dei, cjuae catholicis de passione Polycarpi inteT modo pro honore ejus, eujus effigies est, tali eam
csetera de feneratione sanctorum martyrum ita Io- veneratione donare. *Cuifacile respondetur, quia
quilur (Euseh. lib. iy, cap. 15) : < Sed ille semulus si imago quarii adorat, Deus non est, nequaquam
totius boni, et adversarius omnium juslorum, post-=- veoeranda est, quasi pro honore sanclorum, qtii
quam vidit quod et per martyrii gloriam et pro vitcc nequaquam divinos sibi arrogant honores, sictit
egregiae virtutibus coronatus est, et per mortem multis jam supra testhnoniis est ostensum. Illud
praemia immortaUtatis indeptus, satis agere ccepit quoque merooria dignum, quod, sicut menioratse
ut reiiquias ejus ad sepulturam nostris jfesideranti- historiae undecimus conttnet liber, destructis apud
,bus jion concederet. Instigabatur ergo Niceta Bero- Alexandriam deliibris ac simdlacrisldolorttin.tantHS ,
rrfis paleTj, frater autem Dalcce, adire judicam, ut fervor Christianitatis a ttemolrJblis ad Klhtistum
t. ....-..' . JBAtUZILJ«OTii;.
1 * Sanetorum
memoriat, id est, teapla, w o^idbijssimctonim corpejra jci^ vej Jjbj selejjmis
eorum memoria agitur.
 215 S. AGOBARDIEPISCOPI LUGDIJNENSIS 21*
conversos inflammavit, ut imusquisque crucis Do- A usque ad, prcesens terapus sedis iUius sacerdotium
minicae signum in postibus, in ingressibus, in fene- sortiuntur. > Hactenus Eusebius.
stris, in parietibos, colutonisque depiogeret. 0 XXI.' Beda (pttK^i, Anglorum gentis homo, et
quam sincera reUgio! Crucis vexiUum uhique pin- suo tempore divinis; Utteris non mediocriter imbu-
gebatur, non ajiqua vultus humani siraUiludo; Deo ttis.cum demari quod in temploDomini a Salomone
scilicet haec mirabiliter, etiam ipsis forsitan ne- factum est pertractaret, intulit post haec verba:
scientibns, disponente. Si enim sanctorum imagines < Notandum sane quia sunt qui putant lege Dei
hi qui daemonumcultum reliquerant venerari jnbe- prohibitum, ne velhominum vel quorumlibet ani-
reiitur, puto qood videretur eis non tam idola reU- malium sive rerum sinulitudines sculpamns, aut de-
quisse, quam simulacra mutasse. pingamus in Ecclesia, vel alio quolibet loco; eo
XX. Quod autem imagihes apostolorum et ipsius. quod in Decalogolegis dixcrit: Non facies iibi scul-
Dooiini ob amorem potius et recordatiouem, quam ptile, neque omnem similitudinem qum est in ccelo
oh religionis honorem, aut aliquam venerationem desuper, etqum tn terra deorsum, nec eorum qum sunt
more gentiUum, ab anliquis exptessae vel conser- i» aquis sub terra. Qui nequaquam hoc putarent,
vatae sint, Ettsebius Caesariensis in libro septimo sl vel Salomonis opus ad memoriam revocassent,
{Cap. 18) Ecclesiasticae Historiae ostendit, inlerse- quo et in templo intus palmas fecit et cherubim,
rens hujusTtfiodinarrationem, cum de his quaeapud cum variis cxlaturis, et in columnis illius mala
Ccesaream Philippi gesta compererat aliqua per- granata et retes, int,mari quoque ceneo duodecim
strinxisset. Ait ergo : < Verum quia urbis hirjus fe- boves, et sculpturas histriatas, sed et in vasibus
ciraus mentionem, justum videtur commemorare laterum, ut in sequentibus legitur, leones cum bo-
etiam illud in ea gestum, quod historia dignum du- bus, palmas, axes et rotas, cum cherubim et vario
ximus. Mulierem quam sanguinis profluvio laborau- picturarum genere fecit; vel certe ipsius Moysi
tem a Salvatore curatam Evangelia tradideruut, opera considerassent, qui, jubente Domino, et che-
bujus urbis civem constat fuisse; domusque ejus m rubim prius in propitiatorio, et postea serpentem
ea etiara nonc.ostenditur. Pro foribns vero doraus fecit aeneum in eremo, cujus intuitu populos afe-
ipsjus basis quaedam in loco ediliori collocata mon- rarum serpentium veneno salvaretur. Si enim lice-
stratur, in qua mulieris ipsius veluti genibus pro- bat serpentem exaltari aeneum in ligno, quem aspi-
volutae palmasque suppliciter tendentis iroago aere cientes flUi Israel viverent; cur non Ucet exaltatio-
videtur expressa. Astat vero alia aere nihilominus nem Domini Salvatoris in cruce, qua raortem vicit,
frisa statua,. habitu viri, stola compte circumdati, (2 ad memoriam fidelibus depingendo rediici; vel ad
et dexleram mulieri porrigentis. Hujus ad pedeiu alia ejus miracula et sanationes, quibus de eodem
statuae, e basi herba qucedam nova specie nascitur; mortis auctore mirabiUter triumphavit; cum horura.
quae cum exorta fuerit, excrescere usque ad stolae aspeotus multum;saepe compunctionis soleat prae-
illius aerei indumenti flmbriam solet; quam cum stare contuentibus, et eis quoque qui litteras igno-
summo vertice crescens herba contigerit, vires inde rant, quasi vivam Dominiccc historiae pandere le-
ad. depellendos omnes morbos languoresque conqui- ctionem? Nam et ^ictura Graece £wypa<pix,fd est
ril; ita utqucecunque illa fuerit infirmilas cqrporis, viva scriptura vocalur. Si licuit duodecfm boves
haustu exiguo madefacti salularis graminis depella- aeneos facere, qui mare superpositum ferentes
tur, nihil omninO virium gerens, si antequam aereae quatuor raundi plagas terni respicerent; quid pro-
fimbrice summitatem crescendo conligerit, decer- hibet duodecim apostolos pingere, quomodo euntes,
patur. Hanc statuam ad similitudinem vultus Jesu ouines gentes baptirantes eos in nomine Patris et
formatam tradebant: qucepermansit ad nostra us- Fijii et Spiritus sancti, viva ut dixerira prae oculis
que tempora, sicut oculis nostris ipsi inspeximus. omnium rfesignari scfiptura? Si contra legem non
Et nihil rairum, si hi qui ex gentibus crediderarit fuit in eodem mari sculpturas bistoriatas in gyro
pro beneficiis quce a Salvatore fuerant consecuti, ]0 decem cubilorum fieri; quomodo. legi contrarium
hujusinodi velut mnnus videbanttir offerre; cum vi- putabitur, si historias sanctorum ac raarlyrum Chri-
deamus etiam nunc et aposlolorum Petri vel Pauli sti sculpamus sive pingainus in tabulis, qui per cti-
et ipsius Salvatoris imagines desigoari, tabttlasque stodiam divinae legis ad gloriam meruertint ceternae
depingi; sed et antiquas ipsorum imagines a qui- relributionis attingere? Verum si diligentius verba
busdara conservatas nos vidimus. Quod mihi videtur legis altendamus, forte patebit non interdictum
ex genlili consuetudine indifferenter observatum, imagines rerum aut aDimalium facere, sed haec iilo-
quod ita soleanl bonorare quos honore dignos duxe- lolatriae gratia facere Oranimodis' esse prohibitum.
rint: insigr.ia etenim veterum reservari ad postero- Denique diciurus in mOnle sanclo Domrous: Non
ruiu memoriam, iUorum honoris; horum vero amo- facies tibi sculptite, neque Omnem similitudinem,
. ris indicium est. Denique et Jacobi cathedra, qui prceroisit: Non habebisdeos alienoscoram me. Deinde
primiis in terris episcopus ab ipso Salvatore et ab ' subjunxit : Non facies iHri sculptile, neque omnem
apostolis in Hierosolymis est electus, queraque fra- similitudinem quee est in cmlo desuper, et qum in
trem Christi volumina designant, usque in iiodier- terra debrsum, nec eorum qum suht in aquis sub
num inibi conservatur. Ita in ea sedent onuies qui terra. Atque ita conelusit: Nonadorabk ea, neque
 217 LIBER DE IMAGINU3USSArCTORUM.
coiet (Deut. v, 8,9). Quibus verbis aperte declaratur A legitur, ideo quod imagines apostolorum de sua ba-
quod Ulaesimilitadines fieri prohibentur ab homi- silica eraserat ob superstitionem vulgi eas contra
uibus, quae in venerationem deorum •alienorum fa- regulam fidei adorantis, ac non potius ratioriabili
cere solent impii, quaeque ad colendiim alque ado- auctoritate ejusmodi errorem correxit, pictura il-
randum genlUitas errabunda reperit. Caeterumsim- Icesa arf posterorum memoriam permanente.
pUciler haecfieri nuUa, ut reor, legis divinae Ultera XXIQ. Beatus vero Augustinus in libro de Civi-
vetat. Alioquin et Dominus tentantibus se Pharisceis tate Dei x (Cap. 8) dixit inter caetera : < Legimus
de tributo Caesari reddendo, in quo nomeri et ima- serpentis morsus mortiferos, ad pcenam justissimam
ginem Caesaris expressam esse dioebant, nequa-. peccatorum, in ligno exaltato atque prospecto ceneo
quam ila responderet : Reddite qum tunt Cmtark' serpenle sanatos, ut et populo subvenfretur afflicto,
Casari, et qua sunt Dei Deo. Sed potius eorum ct mors morte destructa, velut cruciflxce mortis si-
corrigeret errorem, dicens : Non licet vobis in railitudine signaretur: quem sane serpentem, pro-
percussura auri vestri imaginem facere Cccsaris, pter facti memoriam reservalum, cum poslea popu-
quia talem sculpturam lex divina prohibet. Esset lus errans tanquam idolum colere coepisset, Eze-
namque locus ut ostenso sibi numismate census hoc chias rex -religiosa pptestate Deo serviens, cum
diceret, si in eo Caesaris imago, cujus idololatrice, B roagna pietatis laude contrivit. > Idem etiam Pater
et non ad judicium magis regicepotentiae, esset for- in libro primo (Cap. 10) de Concordia Evangelista-
mata. > Hcecde praefati viri libeUo stunpsisse sufli- rum, quem contra paganos edidit, disputat de illis
ciat. qui Dominum Jesum Christum dicebant epistolari
XXII. Legimus vero a in Geslis beati Silvestri serraone librum scripsisse, et Petro ac Paulo tra'di-
papce, Constantinum imperatorem necdum fonte disse, et dicit: < Cum enim vellent tate aliquid fin.
vitae renatum, sanctorum apostolorum Petri et Pauli gere Christum scripsisse ad discipulos suos, cogita-
vultus ostensis a praedicto papa tabulis, in quibus verunt ad quos polissimum scribere potuisse facile
utriusque apostoli effigies antiquitus ad memoriam crederetur, lanquain ad illos qui ei famiUarius ad-
expressa servabatur, sicut visione nocturna sibi hcesissent, quibns illud quasi secretum digne com-
ostensi fuerant,'cognovisse et illico adorasse. Sed milteretur. Et occurril eis Petrus et Paulus. Credo
nunquid hac auctorilate Constantini adorare sancti quod pluribus locis simul eos cum illo pictos vide-
aUcujus imaginem debemus, cum idem imperator rent, quia merita Petri et Pauli etiam propter eum-
magis hoc ex consuetudine idololatriae pestifera dem passionis diem celebrius solemniter Roma com-
feceril, quam ex consideratione verissimae ralionis, mendat: et sic omnino errare meruerunt qui Chri-
-qnam necdum ipse cognoverat? Et ne id praesum- .p stum et apostolos ejus non in sanctis codicibus, sed
ptive astruere videamur, beati Ambrosii Mediola- in pictis parietibus qucesiverunt. > Hcec sanctus
nensis episcopi, viri doctrina et sanctitate praeci- . Augustinus. Ex quibus manifeste colligitur, quia si
pui, aucloritatem inserimus : qui in revetatione serpentem aeneum quem Deus fleri praecepit, quo-
quae ei sanctorum marlyrura Gervasii et Protasu niam errans populus tanquam idolum coiere coepit,
fuit ostensa, refert beatum Pauluni apostolura, qui Ezechias religiosus rex cum magria pietatis laudq
illis duobus tacentibus loquebatur, ex recordatione contrivit; multo religiosius sanctorum imagines
picturae ipsius agnovisse; nec tamen usqtiam scri- (ipsis quoque sanctis faventibus, qui ob sui honoreni
bit, non dicam picturam UUus, sed ne praesentem cum divinae religionis conlemptu, eas adorari roore
quidem apostolum, ac secum loquentem, ullatenus idolorum indignantissime ferunt) omni genere con-
adorasse. *>Quemdam quoque presbylcrum beatus terendce et usque ad pulveiem sunt eradendae;
Paulinus per epistolam acriter increpat, quoniam praesertim cum non illas fleri Deus jusserit, sed hu-
poposcerat ut ei suam et uxoris suce picturam manus sensus excogitaverit.
transmitleret, ut hos, quos absentes araabat, prce- XXIV. Quod autem Deus castius absque simula-
sentes eo modo semper haberet. c Forojuliensem j j cris veneretur, testis est etiam Quintus Lucilius
eliam episcopum beatus papa Gregorius arguisse Balbus gentilis philosophus; sicut praefalus doctor
BALUZII NOT^E.
» In Gesttsbealt Sylvestrt. Huncquoque locum lau- cro itaque te per visccra eharitatis, quaeamoris veri
dat Carolns Magnus in Capitulari rfenon adorandis solatia de inanibus foripis petis ? > Verum istud
imaginibuslib. n,cap. 13, itemque synodusParisien- nihil facit adversus adoratores imaginura. Nam Se-
sis iiabita anno 824, et Walafridus Straboin capite verus imagines Paulini et Therasice postulaverat,
octavo libri de rebus ad Ecclesiaro pertinentibus. non tanquain adoraturus, sed ut quos absentes
Verum Carolus Magnus censet librum illiim Actuum amabat, prccsentes eo modo semper haberet ut etiam
beali Silveslri, nbi de imaginibus Constanlino im- agnoscit Agobardus. Neque vero puto quemquara
peratori delatis scribilur, nullius esse auctoritatis, velle culpare hunc affectum.
eo quod inter calbolicos libros recensitus non sit in <•Forojulknsem episcopum. Puto memoria lapsum
Decretali Gelasii. Agobardum, proque Sereno Massiliensi episcopo,
, b Quemdam presbyterum. Snlpitium Severum Pri- quem variis epistolis objurgavit Gregorius ob ffac-
mnliacensem presbyterum , ut patet ex epistola oc- tas imagines, Forojuliensem episcopum dixisse. Vide
tava Paulini arf Severum, in qua sic scriptum est: S. lib. vn, indictioneS, epist. 109, et lib.
< Quid enim tibi de illa petitione respondeaui, qua ix, Gregorium
indict. i, epist. 9.
iuiagines nostras pingi libi raittique jussisti ? Obse-
»19 S. AfrOMRDI CTISCOHlUGDUiNEim 28©
iji quarto 3e Q-cdtateTbeilibro (Cap. 30) eum dispu- A vefa Religione, ad percipiendam «^erftjrtanTHha
tantem insefit his verbis : < Videtisne igitur ut a niagis 'irrrpedire,-qtts(rovitato HWrfiuirfecfitem,et*M-
pijysicis rebus befie atque utiiiter inventis ratio si*t sas imagmathmcS-ferum^ermbilT^
tracta ad commentftios «t fictos deos ? Quaeres ge- hoc «ensibiii intmrfbper corpns impressae varias opi-
liujt falsas opiniones, erforesque tufbulentos, et su- riiotreSerrOTesque^eaeratrt; ttec errerem «Hnn «t
perslitioiies pene aniles. lEt Jbrmae enim nobis deo- rtligtcme esse potttisse, si anhria pro Deo stto non
rngx, et aetas, et veslitus, ornatusqtie rioti sunt; coleret anhBam, tmt «erptts, -mt phantasnrata sua,
genera praeterea, conjugia, cognationes, omrijaque quc* nihil sufit atthJrf,quam rfe^pecie-coTpoTis-cor-
traduota ad siiiulirudinero imbecillitatis humanae. poteo sensn trtiracta jlgraeirta. ISon «rgo «reatm1»
Sam et perturbalis ammis inducuntur. Accepimus potrus quarm crtatoTi 'sm*iamtts, ifec «vanescsrmHs
etiam deorum cupiditates, cegritudines, iracundias. in cogitrrtSonit)os«osJTfs. riaec perfecta reiigio est.
Nec vero, utiabulce ferunt, dii heUis praeliisque ca- Aft etiam (Cafp.25). < Ctrroenim 'Eccie^iacatbolica
rueiairit. Wec solum, ut Apud Homerura, cum duos per ttrtum OTbemaltittsa atque fondaia sit, nec mi-
exercitus cootrarios alji dii ex alia parle defende- racuia iBa in nOstra ttmpora chirarepenfiissa snnt,
rent, sed etiam ut cum Titanis aut cum Gigantibus v rieaiiima seinpet fisMHa iquaereret, e*teoTumcon-
sua propria ieUa jjessenrot. flccc et <]icuntur et «re- B sjretntfmefrigesceret genus htrmanmfi, quortrm uo-
duntur atoitisaime, «t plena suut vamtatis, summae- 'fftaftetlagravrt. Vl»em ibi (€ap. 35,154):- < Anrmus
que Jevitatis. "Ecceraterira «juae confiteiiiur qui de- petverse j*nrficat*ci!iiad comemplanaam sifmmam
fendunt deos gentium. Deinde cnm Jiaec Jtd snper- pulchritudinem mens non oculus factus est. nie vult
stitJonempertiDeredicat, ad reiigiouera vero quam metttenr converferfe ^d corpora, ocritosad itenm.
jpse secundum Stoicos videtur dicere. Non eniai phi- QiiSBriteiihn intefhjjere tMjrnaKa, t!t "videTespitila-
tosophi solum, inqjtit, veriim etiam majores noslri Ha": quod fieri hon potest. 1}uare feta pervershas
saperstitionem a Beligioite separaverunt. Nam qui corrfgentla est, quia nisf fecerit qnod sursutn-est
tot^daes|irecabantijr, inquit, etimmolabaDt, ut sui deorsum, et qtibtl deofsum est sursctm, regne coeio»
sibi Jiberi tsuperstftes eesenl, superstitiosi siintap- ruro apttis nofi eTfl. "Nonergo^snmroaquaeranros )n
peJIalL Quisnon intelfigat eum conari, dum coii- rtrthiiis, nec ipsfs inflmfs inhterearaus. Judicemus
suctudjnemcivitatis -tia»et, reiigionem laudare majo- ea, ne cum ipsis Jndfcennir; id est, tafttnm «is tri-
rwn, earaque a superstitioue «c^ungere velte, sed buamus, quantijin-species merrtur extrema; necttm
quomodo irfpossk BOBinvenire ? Si enim a majori- ifi ncrvissimis"pfftfia qucerimtis, a prrmrs inter no-
hu* HU sont appellali superstitiesi, jjui totos dies ^_ VissimantrmeTeJinir.> Ttem ipse (Cap. 55): < Non
pre<«Ban«ur«timsnelabanl, nunquid etilliquiin- sft TiobfsTelfgio,ctiitris hoiranniTijHortuoTum:
qnia
Stitueruitf craodiste reprehendit, deorum simuJacra sS-pie Vij3etttnt, non istc hahentor ut tates quaerant
diversa tetate et veste distincla, deorum genera, lronores; sefl IBum a tiohis coU \-olai-ft,qtto fllumi-
oonjugia, coguationes? Haec utique cum tanquam narrtelcelrflitfrrmeriti Sui nos esse consortes. Hono-
Sttperslitiosa culpantur, implicat ista culpa maiores fanrfi ergo stmt pTbpter imftatfonem, non adorandi
Jalinra simulc*cr#«im jnstitutores atque cuttores.» ptoptet Tefigionetn. Non sit nobis teligio iramano-
Et post pauca (Cap. 31): * Dicit etiam, ioquk, idera rum operuin culws. MetieTesenim stmt ipsi artifices,
iMietorlOeutfssimusalque .«'octissknus,.quod ii soli ei 'qoi talia ra-bTicantttt, qnos tsroeh colere non dete-
vjrfeantar «niajjrfventisse qiiid «sset Deus, ^jui cce- mus. 'Nonsit noifis religfo in phantasmatis nostris.
didenukt -eumiesseasiinara motu ac raticwe mnndwn "MefiiiSest eriifn ^ttalecttfiqiie verura, quam omne
fgekea»9tem.; ac $et soc etsimondum teoebatjjuod quidquid pro ritbitrio firigipotest. Et tameri animam
veritas habet (Deus enjra .veros, >nonaaima, sed lpsain, quamvis ariima vera sit, cum falsa imagina-
aflimaequoque est eflector, et conditor), tamen si fur, colere non debemus. MeUor est vera stipula,
COBtrapi^udicia «jMsoetndfnis liber esse posaet, quam lux inani eogitatione pro siispicantis voluritate
«iMun Deum «olendam fateretur, atque suaderet, jj forroata. Et tamen stipuTamquam sentimus et tan-
motn ac ratione mundum gubernantem, ut ea cnm gimus, dementis est credere Colendam. > Idem iri
iUode hac re quaestioremaneret, quod eum diceret •epistoia ad Consentium dicit (Epist. 85): < Cogita-
esseiasu-juin, non jpptius et aninun creatorem. Dkit tionis carnaiis conjpotiitioitemvairomqoe%nientunt
etisim tffltiqnes Remanos phis quam- aanos centuj» libi veneratio labefactare iacipit, cantiiMioifto iutus
et serrtuagrnta rfeos «hie simnlaero coluisse. Quofl fjdjuvante atque ffluminaiite qui cum lUlihus idotis
siadhnc remansisset, castius rfii observarentur. Cu- in corrfe iiostrohafeitere non vtttt, itt ista corrfrin-
jus seirtentice <suaetestera adhiberet jnler caeXera gere atque a fifle noslra qcrorfaroraodo excntere festi-
etiam gentem Judaeam. 9teeirftiMtatlewmiocura irta nemus, nt ne >)-»wv#wi»» jToiden»«Bura talium phau-
conchtdere, ut rficat qtvi primi silinitacra deorura tasmatara ilJi*«B«ne*e pati«mir. >
poptdk jfmoeniot, eos civitatibuS «>iismeUim arfe- XXVI. Quod vjjfae temeritatis oflensam incotrat,
inisse, m «rrotem •>J^#dfese;fTJtrfBnter >2-xMtMaansqui ah<jJiJ4cV-opijJB|n saja-ilegosrites «surpat, te-
rfeos 'ftciie pbs!» th *s-mitn^crc«imatdBtSaitt con- strtur -Wm irfoc*^>i8-^swia vA Hmuawm, fn &-
temni. • ce^sjlEpist. V£%ttTj».^ : < Qui ile p»Jgiriise*an-
XXV. Dicit etiam beatus Augustinus in libeUo de gelicis sorteslegtint, etsi opt^chim est rit hiefc po>
ga LTMR I»E isaciWRn?; SANCTORTJM. a-2
"jius fac&nt,-q&am *»J daeij-^ia consrijcada concur- Atuum signa manifesta, et aniws sol cofickideret, et
rant, tamen etiam ista mihi displicet consnetudo, menses lima tenovaret. Qoarto namqne, ot legimus,
-sid negotw i5»otilaTiaet arf vitce hujus vatiitatem «Uerfixit Deus: Fiattt Ivminaria m firmamenio <eAi,
.^cipter attaitt vttain Joqneatia oraciila rfjvtriaveHe nfbueeant superterrum, >etdividttnt tnfer^diemetno-
^onverterB. i Sic iconstmUe qoirf beatus Hierony- <ctem, et sint in signa et tempom, etin dkt et in an-
an toqmtnr, csm verba Domini iHa tractaret, quce •nos,et sint in fkmamonto cmti, tt txeettnt mper ter-
it« Behabent- < Dilataht enim phylacteria sua, et ram. Expergiscere, ohomo, et^itjnitjaeiri Ittte »gno-
-
«agtuficauit fimbrias. Pittaciola, inquit, illa deca- sce naturae. Recordare te ifaotumad ima^wem Bei:
»y>gi pbylacteria vocabaot; quod (Joictmque habuis- qnae etsi in Adam jconrnpta, in Cbristo WiBen«st te-
&et ea, quasi Wbeustorfiani et muramentum sui ha- fonuata. lltere qnoworfo otendom est Visibitlbus
-"beoet; mm jj»4eljigehtil*w5fharisaeis quod htec ia «reaturis, sicnt-ctterfetem.jiiaTi, ccefo, aere, fi»h-
<a>rrfe!p<»taiids sit-rt.iton in corpore: alioquin et ar- libus, atijne fiumiiiibus; etquidquid in «is puJchrum
jBWffia -etarete hahent rlibros, et Dej notitiam non Jw- atque mirabile est, refer ad laudein «t gtoriam con-
J>e&t.Hoc apud nos«uperstitios*S mulierculse in psn-- .-ditoris. Noli esse deditus ei Iuroini, quo volucres et
^suUs ewwgetiis, to crncisiigno, etie istiitsmodi re- .serpentes, quo bestiae et pecudes, quo muscaedele-
ims i(quj habeot jjuidem «elum Dei, serfiBOfijtffita Bctantur, et vermes. Lucem eorpoteawi 'sensn tange
jsclc«ijam) asque hodie factitaiit. # '...'. corporeo; et loto roentis atfeclu illud verum inraeu
: - 3LX¥lfc < fie talibus institutis (ot beati quoqoe ampleclere quod iUutninatJjmnem hominem <venien-
JLeonjs pt»paevecto pOMariitts[*erra. Jin Nat.fiom.]) tem in hunc Tmmdirm, et irfe quo dictt tPropheta :
etiain iUa genersrtur impieias, ui «ol iBchoatiorte Accedile ad eum, et iflumiriamini,et mttusvestri non
4iur«ja5m(*ji> esswgens,« quihusdtHninsipiejrtiorihus .erubescent. Si enim templura J3ei«unws, et 'spiili-
4e teis *i*»>ineati<jdbusadOTeiitr: qued jnoDnuUi -ius Dei habitat in «obis; ptus <est»JW«»1 ildelis qsis-
<tiam Chrifitiani «deo se i-etigiose facere putant, ut que in suo hahet anima, quam quorf •mjratur in
jffitfjqua» arf beati Petri apostoH basilicam, iquse ctelo. Non itaque Vobls, dileotiesimii,hee atrt indioi-
•vri JDeevew et vivo derficata est, pervenfant, snpe- Ymu6, aut suadomos, «t rfespiciatis opetafiei, «vtt
atafytgradibus, qujlws «i suggestum arae stq»raoris contrarium aliquid ti&&mtrae in his -quaeSeus hc-
-aacMtJfcMiT, cdi«vmo«*«rjN&re ad «aacentem seaalem inus bonacondidii sestimetis; serf irt onHH-creatura-
s*eJtfectaiit>4tt ttwvalis derviejbus in honorera «e jum specie et UDivers©arunrfi IKIJUS «r«atu Taftioha-
^ptodirfi »toto inoHnettt: quodfieri partim iguoran- -bititer et "temperanteTutamini. iQmmtentin vteentttr,
Jtt« j-jtia, partiui paganilatis apiltjtu, jnaiiam tabe- .sieut ait ApostOlos,temporttiiatuttt; qute^antemn6n
«CMtHset ifcteiaufe. <Quia«etsiqoiaam foriecreafco- C videntur, jeterna sunt. dmie quia ad prteseirtia su-
irem jjatnts ipuleina iBmirris, quam ipsum himen, ,mus nati, ad ffttura autem renaW; tiori tefiiporalibus
«mod est cpeatara, 'venerantur ; abstinendnm tamen honis dediti, sed cetetnis sirmis itrteoti. Etutspem
estab Spsaopsat hujusufficii; qttara tcsm in nostris -uostram possimns -ptapius iirtueri, in ipso sacra-
invenitquideonMnooltam relicmit^TioDnehancsecum menlo natalis Doroini cogitemus<qmtl«ati>t9enostrae
»p*«tem»3pijriOT'«vetUf5t8e laaqoam probabilem reten- gratia divina conlulerit. Audiamus Apostolura dicen-
tabit, quamChristianis etiropiis viderit esse commu- iem : Morlui enim estis, et vita vestra abscondita est
•jnem?Atjiciatw ergo a consoetiirfine fldeliura jlam- eum Christo in Deo. Cum Christus apparvit vita ve-
•nanna pervCTsftas,nec honor tmi Deo debitus, eorum 'stra, ttinc et ws apparebitis vum ipso in gloria. >
rotibus, quicreatuiis serviuat, misceatur. Dicit-enim XXVIII.In quibus beati papceet orthodoxi doctoris
IScriplura divina : Dominum Deum tuum mdembis verbis suntmopere peiisandum est, quia si «opera
W IHi10H servies. -Et heatus M>, liomo sine querela, ^manmrmDei non sunt adorarida «t cotenda, nec in
trt ait Dominus, etcOnfinens se ab omni reriiala: jjonorem Deo; quanto jnasjis opm maiiuum homi-
'Nunquid vtdia inquit, solem, cum fulgetet, et Utnam Jium non sunt arforanda «t colenrfa,tiec in heno-
ineedentem ctare, et tmtatum est in absoowditooev rem eorum quoTuhJ similitudines esse dicuntuT?
rrieum, etmcutatus summanum meam, quodest ini- " Nam si ulla iroago esset adoranda vel crilenda, crea-
guitas tnawima, et negatio contra Deum altksimum. toris potius esset qnam creaturae. Nempe hommem
Qoid-est aotem soi, vel quirf est luna, nisi vSsibQis fecit Deus arf imaginem et simifiturfinem Bei. Ho-
creartnra et c^rporefe lucis ejtanenta, qtrornm «0116 mo autem faoere non potest qufdcruam, in qvo sit
inajoris claritatis, aliud minoris est luminis? Sicut fimililudo hominis in mente ratione. Nam si expri-
cniaiaik diurna, ahanocturna snnt tempora, ita mnitutcunque sculpenrfo vel pingencto aliquam simi-
"fiversara in ftHnhiaribrjs quafitateni Creator justi- litudinem corporis arit raembrorum; hoc utique
ttrft; cum tamen prius quara fccec llerent, et dies expriroit quod minimuiri est in homme, non quod
sine saiis oflicio, etjioctes sioeJuine ministerio prae- jnaximum. Certe si adorandi fuissent J»s«aines, vi-
cessfesent. Serf condebaiitur ista ad faciendaiB bo- <vi'magfe qnam picti, id est, nM sirailtrjirfinem ha-
liriiirsulflitaiem, ut rationale animal, nec in c&lin- bentDei, nonubi pecorum, vel, quorf verius est,
clione measium, nec in recursu aanojrum, aec iu lapidum sive Ugnorum, vita, Bensu «t «at*»»e ca-
»JinuuteTai3cme *e«>p»-«jmfallereter; «umpeT hne- reniittm. Dkrit rfehis "beatus Augastimis hec moio
qualium t»ra»nra nnpaTes raoras, trt drssitmlrum or- in libro de veta Religione (Cap. "5) : t ShistiHttmtt
323 S. AGOBARDlEPISCOPl LUGDUNENSIS m
homiues, et in uno DeOhabentes omnia gaudia sua, A tnr ipsis, quia hoc sunt et ipsi. > Hactenns beatus
quando per eorum facta Deus benedicitur, congra- Augustinus.
tulantur laudantibus. Cum vero ipsi tanquam ipsi XXX. Haec est sincera reUgio, hic riios cathoU-
laudantur, corrigunt errantes quos possunt; quos cus, haec antiqua Patrnm traditio, sicnt etiam ex
autem non possunt, non eis congratulantur, et ab a Libro Sacraroientornm, quem Romana lenel Eccle-
illo vitio corrigi volunt. Quibus similes vel etiam sia, facile coroprobatur. Hunc venerationis modum
mundiores- atque sanctiores si sunt boni angeli, et qui supergreditur, aut relinquit, conteranit disci-
omnia sancta Dei ministeria, quid metuimus ne ali- plinam Patfis sui, dimittitque legem matris suae.
quem Ulorum offendamus, si noa superstitiosi fueri- Ideo nec gratfcVcapiti ejus addetur, hectorques
mus, cum ipsis adjuvantibus ad unum Deum tenden- eoUo. Tenealur itaque via regia. Hanc docuerunt
tes, et ei uni religantes animas nostras, unde religio apostoli, Ecclesice magistri; hanc tennerunt arie-
diclacreditur.omni superstitione careamus? > Etqui- tes gregis. Dei ovis enira relinquens pastorem,
busdam interposilis: < Religet ergo, inquit, «os reli- aberrans a via qua praeceditaries, haeret in sentibus,
gio uni omnipotenti Deo : quia inter mentem no- devoratur a lupis. SoU Doraino offcramus gloriam
slram, qua illura intelligimus Patrem et veritatem, et honorem, nec cum simulacris fornicemur, his
irf est, lucem interiorem, et illum, nuUa interposita B effecti similes de quibns Deus dicit: Ego quqque
creatura est. » contrivi cbr eorum fomkans et recedens a me, et
XXIX. Inlibro xxn (Cap. 10) rfe Civitate Dei: oculosper res t)aria*fornica»tf«j.EtapostolusPetrus:
< Faeiunt autem mirabiiia martyres, vel potius Deus Oculoshabentet plenoiadulterii, etincessabilisdelkti.
aut cooperantibns aut orantibus eis, ut iides illa Hierusalem auoque fornicata dicitur cum fiUisChal-
proficiat, qua eos, non deos nostros esse, sed unum daeorum, virfensillos in pariete depictos. Adoretur,
Deum nobiscum habere credamus. Denicjuepagani colatur, veueretur a fldelibus Dens; iHi soU sacrifi-
diis stris et templa staiuerunt, et cedificaverunt aras, eetur, vel mysterio corporis et sanguiois, quo su-
et saeetdotes instituerunt, et sacrificia fecerunt. mus redempli; vel in sacrificio cordis eontriti et
Nos autem martyribus nostris non templa sicut diis, humiliati. Angeli vel homines sancti amentut, hono-
sed memorias sicut hominibus mortuis, quoruni rentur, charitate, non servitute. Non eis corpus
apud Deum vivunt spiritus, fabricamus. Nec ibi Christi offeratur, cum slnt hoc et ipsi. i>Non pona-
erigimus altaria, in quibus sacrificemus martyribus, mus spem nostram in homine, sedinDeo; ne forte
sed uni Deo et martyrum et noslri sacrificium im- redundet innos jUnd propheticum: Maledictus homo
molaraus; ad quod sacrificium, sicut homines Dei, qui confiditinhomine,elponitcarnembrachium suum,
qui mundum in ejus confessione vicerunt, suo loco C et a Dominorecedkqor ejus. Quod catholici doctores
et ordine nominantur; non tamen a sacerdote, Ecclesiceetiara in iltos redundasse confirmant, qui
qui sacrificat, invocantur. Deo quippe, non ipsis, Dominum Jesum Christum purum hominem fuisse
sacrificat, quamvis in memoria sacrificet eorura; credebant, non etiam Deum, et idcirco erant coun-
quia Dei sacerdos est, non illorum. lpsum vero dentes in homine, ac per hoc maledicti.
sacrificium, corpus est Christi, quod non offer- XXXI. Nemo se faUat, nemo se seducat, nemo
BALUZ![I NOTJE.
» Libro Sacramemorum. InteUigit Librum Sacra- to Gelasio papa Romano, emendatus et breviatus a
menlorum sancti Gregorii, cujus exemplum habe- bealo Gregorio papa sedis apostolicae. > Vide praefa-
mus in iUoqtiem vir clariss. Hugo Menardus mona- tionem Menardi in enm quem diximns LibrumSacra-
chus Benedictinus edidit in hacurbe Parisiensi an-; jnentorum. Sacrainentarium vocatur in libro VH,
te hos viginti annos. Et ipse quidem exislimavit esse, Capitular. cap. 305.
ipsum Librum Sacramentorum sancti Gregorii. SecJ t>Non ponamusspetn n. in hom. Quid? An damnat
nobis IOngealiud persuasnm est. Nam in omcio feriaa invocationem sanclorum ? Non arbilror. Tum enim
quarice post Palmas, exstat mentio diserta imperii persuasum omnibus erat invocari debere sauctos,
Francorum quod evincit hunc codicem esse scrip- j) eos vero plurimom posse pro nobis apnd Deum :
tum post annum 800, atque adeo non esse librum quod et ipse Agobardus scribit in capite sequenti.
sancti Gregorii. Quodfugisse miror Menardum, qui Intelligit ergo sanctos non esse adorandos, cum et
in praefatione sua hinc quoque auctoritatem conci- Ipsi homines sint; exemplo baud dubie Petri app-
Uare conatur huic codici, quod scriptus sit, ut ipse stoli, ad cujtts pedes cum Cornelius procidisset, eum
ait, anle Caroli Magni imperium, cum in illo nulla adoraturns, incanduit Petrus, et dixit: Surge : nam
sit impetatoris mentio. Libri istius Sjjcramentorum et ego homo sum. Quem locum addoxit etiam Hiero-
vetus jara erat nsus in Ecclesia Romana, adeoque nyraus adversus capilalem martyrum hostem Vigi-
in Gallicana. Nam Gelasius papa hujusceraodi li- Iantium', dicens: < Quis enim , o insanum caput,
brum scripserat, in epitomen poslea redactum a aliquando martyres adoravil ? Qttis hominem putavit
Gregorio Magno, ut docet Joannes Diaconus in Vita Deum? Nonne Patilus et Barnabas, cum Lycaonibus
ejusdem Gregorii, prout ritalur a Bernone Augiensi Jupiter et Mercurius potarentur, el eis vellenl hostias
in cap. primo libri De qu husdam rebus ad missam ' immolare, sciderunt vestimenta sua, et se homines
spectantibus, < Sed et Gelasianum codicem de Mis- esse dixerunt ? non quod meUores non essent olira
sarum soleraniis, inquit Joannes, multa subtrahens, mortuis hominibus Jove atque Mercurio, sed quod
conyertens, nonnulla superadjiciens, in unius sub gentilitatis errore honor eis Deo debitus defer
pauca volumine
libelU coarctavit: quod volumen Librutn retur. Qtiod et de Petro legimus; qui CorneJiumso
Sacramentorum prcetitulavit. » Sed.et in veteri co- adorare cupicjjitemmafiu sublevavit et dixit: Surge:
dice ms. monasterii RiyipuUensisin Catalonia sic nam et ego hothq sum. > Vide Hincmarum in epistola
legitur : <Incipit Liber Sacramentorum, editus a sanc- secunda ad Carolum Calvum regem, cap. 8.
 m LftER DE IMAGINIBUSSANCTOB.UM, 226
*e drcttmveniat. Quicunque aliquam picturam, vel iA apostolos, martyres tormenta patientes, nullum ab
fusilem sive ductilem adorat statuam, non exhibet imaginibus quas aspicirnus auxilium sperare debe-
eriltum Deo; nori honorat angelos vel homines' mus; quia nec male possunt facere, riec bene. Recte
sanctos, sed simulatra veneratur. Agit hoc nimi- nimirum, ob hujusmodi evacuandam superstitionem,
rum versntus et calUdus humani generis inimicus, ab <-orthodoxis patribus deflnitum est picturas in
ut suh.praetextu honoris sanctorum rursus idofa in- Ecclesia fieri non debere : Ne quod colitur et ado-
troducat, rursus per diversas efligies adoretur; ut ratur, in parietibus depingatur.
avertat nos ab spiritaUbus, ad carnalia vero demer- XXXIV. lUud vero qtta prcesumptione fit, ut sine
gat; ac per omnia simus digni ab Apostolo audire : basilica, sine altari, absque scinclorum' reliquiis,
Oinsensati, quis vos fatcinavit? Et: Sic stttlti estis, super hujusmodi figmenta missce celebrentur; cum
ut cum tpiritu cmperitk, nunc carne consummemi- sancli Patres in concilio Carthaginensi slatuerint
ni? Iia enimSatanas, sicut dicitidem Apostolus, (Cod. Canon., Eccl. Afric, lit. 83): < Ut altaria
trantfigurat ie in angelum lucis. Denique comessa- quaepassim per agros aut vias tanquam menioriae
tiones et ebrietates introducil sub nomine charitatis, marlyrum construuntttr, in quibus nullum corpus
superbiam et duritiam inflexibilem conslantiam im- aut reliquiae martyrum conditce probanlur, ab epi-
perturbati animi esse simulat, ccecumquefurorem ]B scopis qui iisdem Iocis prcesunt, si fleri potest, ever-
zeU rectitudinem vocat, Ideo dicit Joannes aposjo- tantur. Si autem hoc per tumultus populares non
lus : NolUeomni spiritui credere, sed probate spf- sinitur, plebes tamen admoneantur, neilla loca fre.-
ritut, utrum ex Deo tint. Aspiciamus picturam quenlent; ut qui recte sapiuht, nulla sibi supersti tione
quasi picturam, vita, sensu, et ratione carentem. devicti teneantur; et omnino nuUa memoria mar-
Pascatur hac visione oculus. Deum vero veneretur tyrum probabiliter acceptetur, nisi ubi corpus aul
animus, qui et sanctis suis victorice coronam, et no- aliqucereliquiae sunt, aut origo alicujns habilationis,
bis inlercessionis eorum tribuit adjutoria. vel possessionis, vel passionis fidelissima origine
XXXU. Habnernnt namque et antiqui sanctorum tradilur. Nam quaeper somnia et inanes quasi reve-
imagiries vel pictas, vel scutptas, sicul eliam supe- lationes quorumlibet horainum ubicunque coristituun-
rius est ostensum; sed cansa bistoriae, ad recordan- tur altaria, omniraodo iraprobentur. > Fuerunt illis
dum, non ad colendum; ut, verbi gratia, * gesta diebus sufficientia hcecstatuta. Necdum enim error
synodaha, ubi pingebantur catholici veritate fiiiti emerserat, quo nune de carbonibus, minioque, vel
et victores, haeretici aulem pravi dogmatis raen- sinopide figuratae effigies, saoctae imagines voca-
daciis detectis Convictiet expulsi, ob recordationem rentnr, et adorandae praedicarentttr.
flrmitatis cajholicae fldei, juxta morem beUorum " XXXV. Nec iterum ad sua latibuht fraudulenla
tum extemorum cum civilium ad memoriam rei recurrat astutia, ut' dicat se non imagines sancto-
gestae; sicut et in multis locis videmus. Sed nulltis nnn adorare, serfsanctos. Clamat eriira Deus : Glo-
antiquorum catholicorum unquam eas colendas vel riam meam alteri non dabo, nec laudem meam scul-
adorandas fore existimavit. ptilibus. Et Apostolus rfe Doraino nostro mediatore
XXXIII. Nunc autem error invalescendo tam . Dei et hominuro homine Christo Jestt : Propter quod
perspicous factus est, nt idololatriaevel b Anthropo- et Deus exaltavit illum, et dedit illi nomen, quod est'
morphitarum haeresi propinquom aut simile sil ado- super omne nomen. Quale vero hoc nomen sit, con-'
rare figmenta, et spem in eis habere. At quce hu- sequenter expottit: Dt in nomine . esu omne genu
jus erroris causa ? Fides de cerde ablata, tota fi- fkctalur, cmlestium, terrestriitm, et infernorum, et
ducia in rebns visibilibus coUocata. Sicut autem. omnis lingua confiteatur quia Dominus Jesus Chrklus
videntes pictos armatos viros, vel agriculturce in- in yloria est Dei Patris. Hanc potestatem, laudem,
tentos, sive metentes, vel vindemiantes, seu stan- dominationem, hoc nbmen quod est super omne
tes in navibns piscatores, et retia jaculantes, nec nomen, nuUus sanctus angelus, nullus sanctus homo
nonvenatores venabulis extensis, cum canibus ca-j r. sibi usurpat. Angelus enim qui usurpavit, vel homo
preas cervosquepersequentes, nec augmentum exer- quem usurpare suasit, uterque corruit. Si autem
citus, nec adjntorium annui operis, vel acervos aliquis homo adoratur, vel angelus, prceter eum qui
tritici, seu rivulos musti, nec pisces, capreas et et Deus et homo et sommi esse consilii angelus, Pro-
sues ab iUis nos accepluros speramus; ita quoque, pheta testante, perhibetur, non est aUud nomen
si videriirins pennatos angelos pictos, prcedicantes auod sit vel super.hoc nomen quod est super omne
BALUZITNOTJE.
* Gesta synodatia. Rinc discimus, illic solitos olia i Pascha, raore Jndaeorum, lyna xiv celebrari debere
pingi consessus episcoporum, ubi habita ftterant con aiebant, Ejus seclae auctor Audaeus e Mesopotamia,
eiUa, ut tantcerei memoria inhaereret animis raorta- \vir plane sanctus, ac prisci moris, ut constat ex
Ihiiii, fidemqne faceret errqris proStrati. . eodem Epiphanio. Vide Prcedestinalum, Iibro i,
i»Anthropomorphit.hwresi. Hos Epiphanius in hce- cap. 50..
resi LXXAudianos yocans, non inter haereticos re- « Orthodoxis.Patribus, episcopis in syoodo Elibe-
censel, serf inter schismaticos, dans yeniam rustici-• ritana congregatis circa anatttn 305, qai picturas
tati. Nam eortimerror hic erat, ut Deum sibi fln- decreverunt in Ecclesia esse non debere : < Ne quod
gerent humana specie, secunrfum quam creaverilt colitur et adoratur, in parielibus depingatur; > qui
ioiniuera ad imaginem et similitudinem suam. Tumi canon mire torsit ingenia hominum erudilorum,
m- S. ACliBARW EPIS£i>PI LtJGJJlkNOSfe ^-
noinc^»nJjaeci»j^ij^S»-^tjjuia nuUij^Deo ceqjualis,:A.supjjr omne noraea; ne. si4te4 iVfi&IjiWl"^
nuliusaljwetJSC^Ariil»» J^JJS, idest* S^valOB, exi- btjiinus, aljeni juclicetaiura Deo^^ cjijnittamiiJ: se-
stit, «aieciamuaApoatelO, eedamus divinae auctori- cuiJdimdesideria (*OJ;dis i^rii «e, JD. adjpvcmtw-
ia nomio&solius Jesti, quod est tubus nostris.
tati; tJectiaittnseeBUi
Finit eh ftetarit Agobardu* episaapm.

LIJBER

L S^&nintjavitiriihi fidelis ac veneranda dilectfo lftatlbus crmiinissortmTsibr pj>p-tfferuiri,pefveTift atf

lua, cruod clari et honorati viri per » Septltoaniara subUmiorem iriqniiitittfejn pi^c^
et >>Pfovinciam consistentes, rfe me incessanter ciipiens scUicet itivettite, craalitet con^eri-flssfmai
obtrectajido Ioqjiantur; quariquam nec cceteris profectiijn doctrince, et aboirttoTierariegfig;entiarijiii-
parcant,, djrentes roovisse nos, ac prcccipjtreme, " sacerdotibtfs et cunctts fttnioiratnj strrs-cjbmlcoemlatef
inaurfilam coritentiooem atque dlscordiam, pro ec- potuisset; attorj utique laudabUTter fnspifaTi.te Det
clesiasticis rebus; idque iriter eos, non solum de- gratia quatWvif, ete^aritef foveriit, flrfeltter ore sujf
traheiido, sed et commiriando, et versutiaruhi insi- annufttJavit. f^W ci*mcta" nunc rehlicare rimiispro-
diasmachinandb,omnibus modisacsirie iritermissio- lixum est; quia et triric * rfisiinctis capitulls cora*;
ne. agitari. Ais etiam nuilam eos satisfactionem prehensa surit, etqraiiibus nota esse deljerif.
veT excusalionem, velle recipere: sed si* qua ihjs IH. UanC igitoT reiri cum iriiris tutjc laudibus ad-
rationabilTter, saiTsfaciendi gratia, a quolibefop- huc inchoatam rfjagistn nostri etterrent, et praecipue
posita fuerint, sera hcec et nuper adinventa cafunj- venerandus senex e Arfalarrfus, qui etjaifi dicebat se
niari. Cujus «ei quoniam vult fraternitas tua puram nunqriam Sttbliifiitfs*<eT glbriosius' causam nrofectus*
cpgnoscere vefitatejn, crualiler videUcet motqnx publici moveri eX,Cogitari vidisse f a lempore regis
asseveratunique fuer.it, maxime de rae, quanlum vel Pippihi usque a.d dTem ilTum; lantuto ne respooden-
qualiter jatali dispehsatione inierfuerim, audierim, tium et oliedientftifflnegngenti.a luJmitlareraT, arfdi-
vel suggesserim, scribo, haec tibi. veraciter, prput dit i^se et caeteri;ptflnofes, rficem*s oiniii concilio :'
vis a m.e- Ac primuni ipse scire pples, me nun- Quidqaiffatiiepbroerffrepe ad
quaju inter majpres nostros et meliores nobis tarili. cavendit peccata^acf vitantfk perfcula, arf erlVjencia-»*
loci vel hoeoris. fuisse,ut aut inceulor discordiae,.C religionem, arf ilrostfaiidam doctrmam, dtl corrobo-
aut pacis concUiator esse potuerim, Quippe. qui^ randam " - - arf excoiendrim studium
M - . • fTderii, - -' sanctitatis: ,
uj insnetus et timidus, iuter tates ac tanlos racq cofifldenter edicite, et a* explenda patittrrtim Dect
loqui yafeam, Tamen, inqqantiim recOrdari queo, dominum imperatorem minime rfuBttetTs.Q"ni(qttb^
de. quibus ingtifris, ut h)se uovj, iaciam e.t.te sitnjli-, irtam, nt ScripturtJJ sacfae crocent, pe«?ata contra-
tef nbsse., , huinr foiltciteiis; p^ ctfjcfes!et sterift»
H. Ih ilfis diebus, qhagdo- sacej et rejigjosiis tatei tk pd^sj%^ $«^tijirj^yciiTs«, nt iSona
dorairius npster imperator evocato conventu c ia quirfemstatuendfq, niaia vero rfeStruenxfo,. ohfineat
Aftihiaco acebat, strenue nrovidens de omnibus mi- uria vobiscuro anud Dominum.ut remotis adversi»
...-. BALtZ» NOT.E. ';"/_
a \epttmantam. bephroajjiaenorotne hic, ut et apurf lllustnssirai vln fetn de Marca , fuse lpse exsecutus
Jonam Aurelianenserri, intelligi puto, non sorara Cst m libro primo )im^ Hispariicae.
pPMjjaraj I^bcMieBsem, serf Urgellefisemquocpiedtee- •x Provmeum,:^tatSt, seeunda Naphonenaisv qasa
ceijtm, ^ase tuB*sub nfcislrotjolHano NarhoneBsi erat. i^nunc quoque Pi>o*>^«i% diGitup»vulgftPrcwiwe. Et
Njmm JJJ*«'^pli&Lutiavici Pii et Caroli Calvi, ec- •^exepistola6TCyiJ»?anj fortassis tejiia.ri posset jam'
cfesiaeet mOnasteria ilrius tractus accensentttr Sepli- turo sic dictaiwffiisse.
raanice; ut alibi rfictum est a nobis. Et constat Fefi- " ln>Atiiriiaeo: S^otjM' iltem fliisse cetebrataiB
c«a c^i«<*^ptMB Bi^Jtensem, virnm sanctissim» anito ^mew»i.itagtjsj» tjiadte Fgirtiwdij^itetwi-^w
vto^.matjjs lahoj-assq pjc? ewjchenili*m «era fide, auctot Yil* i^d<>vi4 PhV
utputabat^plebjbus sjbj suhjectjs, qujMncayeris po-- & Distihctis caviiulist numero. 281 editis TriAttt-
piilts Gafffe NarboiletiSis. Et tainen fonas tn libro riiaco, qucfe-n«iitVi^qtie exsttfnt. 4sseriffor eriin-i
primo de Cultu Imaginum ait: < Felix, cum rauit». Sifiihonclo,qui de his capiluUs hic agi pulat.
apud Septimaj»iaro. e.umd.efahaustumpestiferuro pro- « AdoJ.ardus,abb.ajR.Cj9rb£i»»6is-.. Je cmo vjde qjiae
proaverit, eum wraen Ga^LaeGermaniceque, quautum dixirous ad;ttbtua d» B5piisrao J^TcJtXani roamoir
in. il|6. twjt, prbpfnaje voluif.» Pooro, Septiraaniae piorum.
sfcr»ji
vocafeijjirtvrei*:e*rj|,.ej; nijni-kiro pqst ' A NMitih,hojijs, aoJa edii-
i^pertttriJ\ tetnfon *e§t:m0qu
pulsos a Gritnis Romanos, rioh a Biterra SepttJ-jiano- catus eat Arf4larc»w^iiitsjipta rfiwrous,.Unde constat
rum sumpsit originerjrj,ut plerique putant, sed. ab ea yerissJjAiint qssfi quOrf ait Agobardus , Acfalarduuj
SepCemPfOvJnciarumporlione qiiaeGolhjs cesserat tuttC fitisse valrfe senetri ciim syitoius ilta habila est
jrjre beftir quairi Sidonius, hujus vocis auctor, ob apudAtliniacum. Nam eura:vocat venerandumsenem:
hocipsmyocatSeuitoaiijamGolhorum. Sednovam quod epj.th£toiivulgo upn tribjuUjr senibus, riist qui
hanc de S^tjjjaaijice.VQcabuloopjnionem, quaeesl| ajyj sunt longajvi. t?ujjjinjis po«» rex mortuus est
atnUO708.
 t^ LIBEB DE 1>ISPEN*AT10M". EGCL. RERU.M. 230
casibus, regnum. sibi con-unissiucaprjjspere,De.o fjan4 adversus Deum, et. adversus ejjis universalem Eccje-
venle, valeat guberaare. siam;. neque sensum est unquama quibusque firfe-
IV. Haecet his-sirnUia cum primores nostri ju-. libus, ut talia statuta absque periculo refigionis vio-
cundissirae loquerentur, ego, ut scilicet humUIimus larentur. Quod ergo Deo auctore slatutunj est, nova
omnium ei extremus, ccepi quodamraorfo pedelen- neeessitate, qucelunc teroporis non accidit, excusabi-
tira, ut pote Biagnis viris, ita suggerere. Ecce ora- lem facere non potest violatorem: quia omnipotenti
nipotens Beus praeparavit animos domini imperato- Deo oronia teropora omniaque volumina sceculorum
ris, ut soUicitevelit agnoscere temporis vires, con- prcesentia sunt, et stantia; neque aliquid praeteriti
souas vel dissonas cequitati. Expedit vero, ut ea quae potest reco*?dari, nec futurutn aliquid exspectare.
dissona sunt» si possihiUtas suppetit, emendentur ;• Quamobrera ° istae, quas nunc homines praetetidunt
ki quantum autem possihtlitas non suffragalur, cum. necessitates, et quarttro causa se impune putant res
tjmote Bef tolerentur: quatenus dum illicitura quirf- sacras in usus coramunes yertjere, licet ttinc horaini-
piaro e» necessitate agitur quod declinari non po- bus futurce essent, Deo tainen prceseutes erant;
test, timor saJtem laciat excusabUem quem exsecu- qiiodque Spirilu suo statuit Ecclesia, tenendura cun-
tio-noa constituh absolutmn. Necesse est ergo ut ve- ctis diebus usque in flnem sceculi voluit custodiri.
stra industria magnanimitati ejus suggerat pericula J*Sedquoniamquoddesacris r-ebus in laicales usus
* de rebus eeclesiasticis, quas coiilra vetitura eb iUiciletranslatis dicimus, non fecit iste dpminus im-
contra canones tractant et in usus proprios expen- perator sedd praecessoreseuis, et propterea isti im-
dttnt homines laici. PoStquam enim diffusa est Ec- possibile est omnia emendare quae antecedentes
clesia Bei toto orbe lerrarum, et ecepit exallari ac male usurpata dimiserunt; snltem admonentibus vo-
magtiificari per omnes regiones et nationes, ccepe- bis cogitare dignetur periculuro, quod licet et vitare
runtque terapla erigi ahdelibus imperatoribus ac re- nequeat, lamen dum pensat, timet ac dolet, apud
gibus atque.ephscopi», e>eceteris potentibus, dilaii- niisericordem Dominum fiat per haec excusabilis. Et
qne rebus, et thesauris ordinari, fuit etiam conse- yos communicate pondus periculi, sublevateque por-
quens, ut principuin providentia Iegespromulgaren-. tantera,in quaulum fieripotesi; uLduro,vosiIli com<
tur, et episcoporum sollicitudine canones statueren-. . municanles inpericulis, et ille vobis corapatiens ex-
fiir rfe rebus sanctiDcatis, id est, sacris locis deptu- stiterit in tristthus, ac defensor in persttasionibus,.
tatis; quaKter luerentur ab improbis, tuerentur a. duinque unum sapilis,tantumque periculura com-
gubernatoribus, velexpedirenlur. Convenerunt epi< muniter toleralis, avertalur ab Ulo necnon etavo-
scopi, viri sancli, quibus Uinc abundaLat Ecclesia. bis hujuscemodi praevaricalioois vindicta. Cum hcec
Stalueruni **ittibatos con^ervari debere sacros ca- igitur a me dicerentur, responder.unt pie reverentis-
uones, qut' ftrinali suJjt Spiritu Dei, consensu toUus. sjmi-viti Adalaxdus et Helisacar abbales. Utrura
wundi, obedientia principum.consonantia Scripturarj vero audita retulerint, doraino iiuperatori, nescio.
jMim,Ex quo temgoco-accepium et receptum est V. Sequenti autera anno, curo adessent jussie in
uou.ahud esse agerecuiquam adversus cauoues cpam; Cempendio palalio.et de his inter eos sermo habe-
BALUZH WIM.
-De-rebnsEccles. Hcec oroniutn per eas tempe- syiiodi,. in quibtis.etiam Romani pontitTcesprceside-
states. querela, quam graviter in hoc libro iticujcat banl, conslituerunt, quae observala non fuere etianr
Agobardus, res ecclesiasticas injuste possideri a ab iis ipsis quorum sevocoiislituta ftiere; ut alibi
laicis, cum id vetuerint canones. Respicit autem, adnotatum est a nobis. Et quoad sccculum Agobar-
opiriov, praater Gallicanos caaones, ad synodum dicuin, constat eos solos Gallicanos canones fuisse
Rotnanam sub papa Symuiacho; quae distractionem ebservatos, qui principibus placueraot, cceteros non
bonorum ecclesiasticorumi prohibuit, edixjtque no adroissos : id quod vel unico synodi Meldensis, quce
laicis haderentur. sub Carolo Calvo babita est, exemplo probari posse
i>tttibatos cons, deb. eanoneswAgnosco vehemens nemo negaverit.
studium antiquitatis in Agobardov Cuncta enim re- c hlm necessitates. Aiebant enim principes se
vocari cupit ad normam priorum regularum. El pa- •Bittecessilatequadam adactos tribuere laicis res ecclc-
tet hominem tuisse peritum canooura ac dfscfpUnc» siaslicas, ut his bonis adjuti, facilius niorari possent
ecctesiastiCae. Nulii autera. magis cupiuot illibatos iri servitio pruicipum, id est, militare offieium exer-
servari canones, quom qui studium operaraque suara cere : de qua re paucis diximus in notis ad Lupum
ponont in sacirefom canonum discendis sententiis. Eerrariensem. Vide librum v CapiXuTaTium, cap. 181;
Gravissknam perro. rationeiu affert Agobardus, cur Capitula Garoli Calvi titujo 25, cap. 7; Lupum Fer-
canones-debeaut esse=intemer-ati etiltibati. < Qui», rariensem epist, 71; et Flodoardum lih. m, cap. £,.
inquit, flrroati sunt SpiritJc»Dei, consensu totiu* HistoriceRliemensis.
mundi, obedienlia principam;, eonsonantia Scriptai- d-Pmcessorm ejus, idest, Garolus Martcllus, novi
rarum. > Unde discimus quxnam palribus nostiist bujusce jnris. repertor» tJim Pippinus^ et Carolus
mens faerit per illa8 tempestates, quoad tegitimam Magnus.
coneiUoTumauctoritatero. Pnimura.necesse erat ear e In Compendiopalatio* Aiwo.itaqiie sequenii post
nonesdecerni, ea moderatione servata, ut nihil ia oenventura Attiniaceitsem,.id.est, anno 823, habita
eis sanciretut quod sacrce Scripturae contj-ariuu*es^ estsynodus apudCompeudium, m quaiHir«iin actum
set. Beinrfe necessarius erat lidelium consensus, ek est de rebus sacris il.licite usis-: quam synodum
prmcipura auctoritas, (quam modestiore vocabttla miror a nemine hactenus agnitam fuisse. Certe
obecfientiamvocat Agobardus) ut rerurti rfefinitarum: eonventns habiti m Compendio palatio anjio/ S23
exsecutio sequeretur. Nam in causis discipiinae,ma- mense Noverabri, ut eJicHira fuerat in oonvenlu
gni ponderis seraper visa est auctoritas principum Francofordiensi, Htentionem facit Egkiharclus , iu
et nopulorutn consensus. Denique multa posteriore» eoque legatos papce Paschalis audilos fuisse, Cujusj
 S. AGOBAttDI EPlSCOtl LTJGDUNENSis 23i
retttrf ad hunc motwm, post mutta, cOUoquitf, in A de hoc audiamus et loqnamur, recte, ut puto, tibi,-
quantum «gd^mteUexi^KtTocinia sunt perducla, ut T&atercharissime, visum est ut de sacris libris et ca-
priraum quidem intelfectibus omninm inculcarentur honibus anctoritateui srimentes, pariterque exempla
deliola de ^febus sacris illicite usis, post vero cum sanctorum ad medium deducentes, humanos errores,
Dei tiraore in illis quas habent laici cautiores effe- qui sumhloperevitaiidTsunt, caveamus, etveriiatera
cti, eliam m his quae remanserunt Ecclesiis fldelio- Dei, a qua qui recesserit in lenebris maneat necesse
res atque clementiores^exsisterent; ita ul et suis ad- est, teneamus. Sane cum nos ad banc roborandam
biberent pietatem, ut el Ecclesiis defensionem/fle- de Testamento Veteri plura sumpserimus, erunt for-
retque compatienti concordia remediahfe ac venia- tassequidicantaliarum rerum figurasesse, nec per
bilis, offe*nsioquecomitante pietate de indulgentia haec Contentionem posse finiri. Hujusmodi ergo ho-
quoque esset seciira. mines, si qui erunt ,^ videtur mihi ut interrogare
VI. Hanc rem cum dominns imperator audiret at- studeas, unde Patres doceant non posse quemquam
que perpenderet, volens eanj ducere ad tranquillita- ad sacerdotium promoveri, b si viduam, vel repudia-
tem pacis, quae admodicum turbata fuerat,quanlntn tano, sive meretricera, et, ut compendiosius dicam,
in se fuit, fecit uniri episcopos etcomites in cori- non virgihem in conjugium sumpserit; eliamsi se-
serisum et pacera. Ex hoc itaque putavi ego, quod B cundom Apostolura unius uxofis vir esse doceatur.
eodem mode quo dominus imperator pensavit atque Cumque hoc in Novo non potuerint demonstrare, fa-
intellexit tationem, sopirique fecit dissensionera, teantur ucfcesse est <"decreto veteri eonlineri : ne-
Omnesetiam comites vel honorati ejus intellexissent que hbc solum, sed et multa forsan hujusmodi. Tum
atque voluissent. Sed e cnntrario , ut audio, isti de consequens erit, afbitror, ut et istas ratiocinaliones
quibus nobis sermo est inchoatam discordiam ma- inchoatas in Veteri Testamento, ex ipso etiam fir-
gniflcant, et de discordia in conspectu domini impe- mitalem oblinere posse et debere concedant; prae-
ratoris nihil se attdisse vel intellexisse dicunt. Ve- sertimcum etlitteris evangeliciset aposloUcis con-
rum quia in his neminera iUorum aut mitigare pos- finnetnr qnod ubicunque lex mortalitatem docet, ita
snmtts, aut exasperare voluimus, a dimittamus cau- ut dicit#inteUigenda sit ac tenenda. Videtur mihi
sam Deo, qui omnia rfisperisat, et ei cui commissa praeterea,ttt quoniam omnia testimonia quae ad prae-
sunt ad regendum, ut faciat quod Deo inspirante sentis quceslionis absolutionem inde sumuntur, et
eventus rerum tulerit. Et quod ad nos non pertiuet omni omnino parte nen conveniunt eis rebus quibus
omittentes, transeamus ad ea quce ad omnes fideles, defendendis aptctntur, tam breviter a nobis perstrin-
qualiter credenda, vel inteUigenda sint, pertinent; gantur, ut piis quidem suflicientia videantur, illis
ac juxla qifod exiguitas sensus npstri attmgit, ex ^ veto qui qucestionibus magis quam aedificationi in-
auctoritate Scripturarum vel canonnm nostris ocu- Servire parati sunt, laboriosarii loquacitatem proprio
lis considerarida proponamus, ut petfsli. lihitu reservent.
Vn. Licet indignum ducatur nos melioribus insi- - VIII. Notum est cunctis Scripturas legentibus, ab
nuate quid sentiendtun sit de dispensatione ecclesia- initio humani generis sacerrfotes fuisse etaltaua,
sticarum rerum, neque a talibus quales nos sumus, victimas et sacrificia; nec solum haec Deo oblata,
id potentes sceculiinquirendura putent; tamen quia sed et dechnas volas et sacerdotibus redditas, ipsis
inter tales conversamur ut velimus nolimus, crebro denuo sacefdotibusprimitias diligenter datas, caete-
BALUZH N0T4:.
rei meminit etiam auctor VitaeLudovici Pii, itemque panlur, non potest esse episcopus, aut presbyter,
auctor Annalium S. Bertini. Ne quis verp causetur aut diaconns, aut ex ed numero qui ministerio sacto
conventum fuisse mere polilicum, non autem eccle- deserviunt. > Innocenllus I in epistola ad Victricium
siasticum, adeoque nec synodum, testis est Agobar- episcopumRothomagensem :<Utviduam clericusnon
dus in capite sequenti, ei conventui interfuisse eliara dticat uxorem; quia scriptum est. Sacerdos nxofem
episcopos. Vigebat autem hic mos per eas-tempesta- virginem accipiat^ non viduam, non ejectam. Ulique
tes, ut episcopi in conventibns illls regiis tractarent D qui ad sacerdotium labore suo et vitce probitate
de rebus sacris et ad religionem pertinentibus, seor- contendit, caveredehet, ne hoc praejudkio impeditus
sttmalaicis, si res esset mere spiritualis;_ simul pervenire non possit. > Hilarus papa in synodo Ro-
vero, si res ad discipUnamecclesiasticam pertineret. mana: < Cavendum ergo in primis esl ne ad sacros
Quo fiebat ut decreta dein in pubhcom ederenlur, grados, sicnt gestis pnoribus ante praescriplum est,
quce concUii episcopalis anctoritate ei rfhjnitate erant quisquam, qui uxorem non viriritiem duxit, aspiret. >
instructa, ut pluribus ostendit Marca m libro vi De Gregorius Magnus lib. n, epist. 25: < Pracipimus
Concordia, cap. 25. Quare dubium non est quin hic autera, ne unquam illicitas ordinationes facias, ne
Compendiensis conventus; in qno actum docet Ago- bigamum, aut qoi virginem non est sortitus uxo- '
bardus de rebus sacris ilticite usis, referri debeat rem. >
inter synodos ecclesiasticas, non secus ac aliae quse ': o Decreto veteri, id est, in Veteri Testamenlo, ubi
saeculoHlo celebratcetfrierunt. ista prcecepta sunt, nflfi in Novo..Levitici cap. xxi:
:» Dimiltamtis causamDeo, id est: Quoniam illi Virgtnem ducet uxorem, nimirnm sacerdos. Yiduam
cedefe nolunt veritati, cedamus nos tempori. Deus aulem, etrepttdiattiShetSordidam. atque mereiricem
porrp, cui oiunia nota sunt, veritatem patefaciet, hon aceipkt, sed uuellam de populo tuo. Ezechielis
cum itatebus httmanis expedire viderit. cap. LXIV:Et viduam et repudiatam non accipient
»>Si viduam. Sumptum lslud ex canone XVIIIapo- uxoret, sed vitginetde setnine domus Israel. Nam in
Stolico, in quo sic scriptum. est: < Si quis viduara Novo Testament^nihil afiud praescriptura est, nisi
et ejectara acceperit, aift meretricem, aut ancillam, ut episcopus sit vir unius uxoris, ut recte notatutu
ydaKqttam de his quce publicis spectaculis raanci- est ab Agobardo.
233 LIB\ DE DISPENSATJONEECCL. RERUM. 354
risque minislris ab omni populo cunctarum rerum & /^ secrari sibi homines, animalia, vel agros, aut do-
decimas tributas, qui etiam acceptis ex ipsis decimis mos nollet, nunquam hoc vel in Veleri prceciperet
decimas persolverent sacerdolibus. Ulud quoque raa- vel in Novo lieri permitteret Teslamento.
nifestum est, quod prceter eas quas rainistris, id est XI. Quanta autem reverentia consecrala Dominode- -
Levitis, populus exsolvebat, jussi sunt a Domino beant custodiri, ex mullis Scriplurce Iocis potest col-
alias rerum suarum in terlio anno decimas sumere; ligi,exinnumerabilibus divincedefensionisultionibus,
et non in quibuscunque locis, sed in sacris, id est, qucc ab universo roundo unquam scribi potueriut;
juxta altare Domini, viduis, pupillis, orphanis, et sicut raagnopere atque evidenter in verbis Dominicis
Levitis comederc. Jussiletiam Dominus ut sacerdo- per prophelas denuntiatis prudens lector valeat intel-
tibus et Levitis darentur ab omnibus filiis lsrael ur- ligere : quale esl illudquod per Jeremiam, sicuti mos
bes ad habitandum. Et datce sunt quadraginta duae, est per simililudinem eorum quae magis nota sunt
et-sex confugii, id est, simul quadraginta et octo occulla significari, proverbialiter dicitur : Sanctus
civilates; pariterque in circuilu uniuscujusque civi- Israel Domino,primitim frugum ejus. Omnes qui de-
tatis spatium cubitorum duum millium ad pastum vorant eum delinquunt: tnala venientsuper eos, dicit
pecorum. Permansitque hoc inconvulsura omni tem- Dominus. Quorum verborum, ut bealus Hieronymus
pore judicum et regum; ila ut nec impius Achab, B 3 ait, hic sensus est: < Quomodoquiprimitias devorant
nec sceleratus Manasses , nec filius ejus Ammon , nequaquam de genere sacerdotali, sceleris rei sunt;
temerare ausi sint. Sed postquam separatus est sic qui contaminanl Israel, malis subjicientur. > Ma-
Isi-aela domo David per Jeroboam, qui peccare fecit lachias quoqtte sub exhortatione deciraarum retri-
Israel;tunc primum ej'ecti sunt sacerdotes Domini, butionem et vindictara diligentibus pariter ac negli-
sicut ipsi Jeroboam iroproperatur per Abiam regem genlibus ex verbis Domini proponens quasi interro-
Jurfa. ganlibus Deum, et dicentibus, In quo confiaimuste?
IX. Post mortem Moysi, tulit Josue oranem mul- respondit dicens : In decimiset primilivk. In penuria
titudinem fifioruroIsrael, et venit in Galgala. Cum- vos maledicti eslis, et me vos configitisgens tota. In-
que circumdedisseiit urbem Jericho, dixit Josue ad ferle omnem decimam in horreum, et sit cibusin do-
omnera Israel: Tradidit vqbis Dominus civitatem , mo mea; et probate me super hoc, dkit Dominus, si
sitque civitas hmc anathema, et omnia qum in ea sunt, non aperiero vobiscataraclas cceli, et effudero vobis
Domino. Et post pauca: Cavete ne de his qum prm- benedictionem usque ad abundanliam, et caetera. His
cepta sunt contingatis, et sitk prmvaricationisrei, et similiain libro Iegnntur Esdrce. Aitenim : Staluemus
omnia castra Israel sub peccatosint, atque tttrbentttr. supet nos prmcepla, ut demus teniam partem skli per
^
Quidquid autem auri et argenti fuerit, et vasorum annum ad opus domus Dei nostri, et panes proposi-
mneorumac ferri, Domino consecrelur, reposilum in tionis, et ad sacrificium sempiternum. El iterum:
thesauris ejus. Et iterura : Urbem et omnia qum in Sorles misimus super oblatione lignorum inter sacer-
ea inventa sunt succendetunt absque argento, et auro,. dotes et Levitas et populum, tit inferantur in domum
et vasis mnek, ac ferro,- qum in mrarium Domini Dei nostri per domos palrum nostrorum, per lemvora,
consecrarunt. Mirumque in modum, cum unus homo a lemporibus anni usque ad annum; ut arderent super
hoc prcevaricatus fuisset, omnes dicuntur prrevari- altare Dei nostri, sicut scriptum estin legeMoysi; et ut
cati esse et usurpasse de analbemate - Domfnusque afferremus primogenita terrm noslrm, et primitiva uni-
iratus refertur contra fllios Israel. versi fructus omnis ligni, ab anno in annum in do-
X. Praeceptum est a Doraino per Moysenut ani- mum Domini, et primitiva filiorttm nostrurum , et
mal quod iinmolari potest Domino, si quis voverit, pecorum nostrorum, sicut scriptum est in lege; el
sanctum sit, et mutari non possit, id est, nec melius primiliva boum nostrorum , et ovium nostrarum , ut
malo, nec pejus booo : quod si mulalum fuerit, et offerantur in domo Dei nostri sacerdotibus qui mini-
ipsum, ait, quod mulatum est, et illud pro quo mufa- slranl in domoDei nostri; el primitiva ciborumnostro-
tum est, consecralumerit Domino. Itemque de domi- rum,et libaminum,el pomaomnis ligni, vindemimquo-
buset agris dicitur: Homo si voverit domum suam,' que,et olei, afferamus sacerdotibus ad gazophytacium
et sanctificaveritDomino, considerabit eam sacerdos, Dei nostri, et decimam parlem terrai nostrmLevitk.
et juxla prelium quodab eo fuerit constitutum venun- Ipsi Levitcedecimas accipient ex omnibus civitatibus
dabitur. Sin autem itle qui voverat, voluerit eam re- operum nosirorum. Eril anlem sr.cerdos filius Aaron
dimere, dabil quintam parlem ceslimationissupra. Si- cum Lcvitis in decimis Lcvilarum, et Levitc. offerent
militer quoque jubetur ct de agro; qucm si is qui decimam partem decimaisucu in domo Dei nostri ad
vovit noiuit redimere, sed clleri fuerit venundatus , .. gaxophylaciumin domo thesatiri. A:l gaiophtjlcci:im
"
ttltra eum qui voveral redimere non poterit; qtiia cnhn deportabunt fiiii Isracl ct filii Levipriwilivs fru-
ctimjubilmi veneril dies, sanclificalus erit Domino, el tnenli, vini ei olei; et ibi erum vasa sanetificala , et
possessioconsecrata, ad ejus perlinet sacerdolem. Et sacerdotes, el cantores, et jtmitores, el minislri, et
post pauca : Omne quod Domino consecratur , sive non dimittemus domum Dei nostri. In quibus vcrbis
homo erit, sive animal, sive ager, non venundubilur, evidenter apparet, quanta illius populi cura et dili-
nee redimi poterit. Quidquid semel fuerit consecra- genlia esset erga domum Dei, et cuncti generis sa-
tum, sanctumerit Domino. Si omnipotens Deus con- criflcia vel donaria: qui non solum deciinas, ac
PiTROL. CIV. 8
235 S. AGOBARDIEPISCOPI LUGDUNENSIS gg?
priraitias, sed etiam tertiam partera sicli orani sttt- iA runt, et suos utiqne, non alienos, nomen Dommi
dio religionis ferventes curabant exsolvere; adim- commaculasse dicuntuf, et ob boc gravissima ullione
plentes procul dubio prccceplum Iegis , quce dicit: plecluntur; fideliter religiosus quisque consideret,
Cum voveris votum Domino Deo tuo, non tardabis quanto irremediabiliori furore digni sunt, qui non
teddete; quia tequiret illum Domintis Deus tuus, et sotura proprios olim servos a se vel a parentibus suis
si moratus fueris, reputabitnr tibi in peccalum. libertate donatos » in servitium revocaut, verum
XII. Quaeverba idcirco hic ponenda pulavi, ut re- etiam ab aUis libertos factos, et a liberatoribus suis
ligiose fldelis quisque consideret, quia si itli qui vo- patrocinii et defensionis causa Ecclesice delegatos, '
vet et tarde rerfdit, tarditas ipsa in peccatum repu- contra fas raultipliciter affligunl, oranique servitute
tabitur, multo utique majoris crirainis retts est, qui deprimtrat, nulla Ecclesicevel sacerdotibus relicta
nec tarde quod vovit exsolvit. Si vero is qui propria potestate, qui eos palronorum vice lueri debueraut.
vota non reddit, irifldelisesse convincitur, juxta Ec- Vehementer prorsus nomen Domini a talibus com-
clesiastera, qui dicit displicere Deo infidelemel slul- maculatur; domusque ejus, quaeest Ecclesia, vio-
tam promissionem, et omnium melius esse non vo- lenter praedatur, et mater fidelium exhonoratur;
vere quam post vota, promissa non reddere; quanto btrius injuria, procul dubio et Dei est. Et de hac
majoris impietatis reus est, qui ea qttaealii voverunt' B quidem senlentia, absque aliorum laesione, lorsan
ac reddideront usurpat, invadit, diripit, ct diripien- loqui non possumus. Si cui tamen Ubeat considerare
da concedit, perversequej'udicando, vel fallaciter te- palienter, valet inspicere quanto haec tempora sint
stificando, atque impie perjurando, a domo Dei alie- pejora, quam fuerunt antea etiam illa quae sub in-
nare festinat. ubi ab aliis vota et reddita ac delegata fideUbus transiertmt. UU namque diis suis, qui non
sjtint 1 erant dii, sed opera manuum eorum, honorem exhi-
XHI. Legimus in Libris Regum, quod non raoclo bebant, nec eorum sacra ausi erant violare. Nunc
laudabiles, verum etiam reprehensibiles reges, ea aulem hi quibns dictum est, Honora Dominum de
qucepatres illorum voverant nec reddiderant, ipsi tua substantia, versa vice exhonorant Dominum de
intulerunt in domom Domini, et in thcsauros ejus. sua; cum non solom ecclesiasticaefamiUaeabutuntur
Si ergo laudatur pietas filiorum paterna vota rerf- servitiis, seci et Hbertos ejus miserabiK deprimunt
rfentium, e contrario omni est exsecratione dignis- servitute.
simim si patris votum fiUus subtrahat, quodque itle . XV. PorroqnodignOrantesDeumverum.falsosque
contulit, hieauferre non metnat. Legitur in volumine eolentes, dihgentins deferant sacris ac sacerdotibus
Jeremiae prophelae, quod tempore Ulo principes et s uis, quaronun c plerique, in sacra historia manifeslis-
*Ssime demonstran»: quce
universns populus inierunt pactum, nt dimitteret narratbeatumJoseph totam
terram jEgypttsuftjecissePharaoni, praeler terram sa-
unusquisqne scrvum suum, Hebraeum videUcet et
Hebraeam, qui taraen in sequentibns amici et proximi cerdotnm, qnce aregeeistradfta fuerat; quitusetsta-
ac fratres dictratur, et nltra eis non dominarentur, tuta cibaria exborrefs pubfidspraebebantur, et idcirco
conversique deiriceps retraxerint servos et ancillas nonsuntcompuJsivejidereposseSsionessuas. Quainre
suas, quos dimiserant Ifberos, et subjugaverint in pensandumest, quanta diligentia sacerdoles suosvene-
famulos ac famulas. Quam ob causam graviter ad- rarentur, quibus non sohim donaria sacra ministra-
versum eos Dei ira succensa, tali iUos perculit com- bant, sedet commnnes cihos tam selUcileprcebebant,
minationnm procella : Vos, inquiens, revetsi estis, et ut nec comparare eos paterenlur. At nunc in quibus-
commaculasth nomen meum, et reduxistis unusquis- rfam tocis, nuUusorcrehorainum, sive sint Jiberi, sive
que servumsuum et ancillam, quol dimiseratis ut es- servi, de habitatitone sna tam infldus est ut sacer-
sent liberi, et subjugastis eos. Propterea hmc dicit dotes; ut pote qni nuUo modo securi esse possint,
Bominus : Vos non audistis me, ut prmdkaretis nec scire qnot drebus Ecclesiam vel habitaculum
tibettatem unusquisquefratri et amico suo. Ecce ego suum eis habere slt licitum. Certe cum populus Ju-
prmdko libertatem, ait Dominus, ad gladium, et j> rfaicus in templo Domini, praeter res sacras, eliam
pettem , et famem, et dabo vot in eommotionem communes ageret, atque in sacratis atriis venaUa
eunctis tegnis terrm. Et post panca infert : Et erit diversa coUocaret; quanquam et ipsum licile sacro-
tnorticinium eorum in escam volatilibus cceli, et be- rum causa fieri putaretur, ut oblaturi sacrificia, nec
ttUt terrm. de suo habentes, facile comparanda invenirent;
XIV. Itaque si ilti qui servos Hebraeos dimissos tamen Dominns, ut domus suceet patris ctiram se
juxta tegem liberos, iterum in servitium retraxe- habere monstraret, quod nuUo alio in loco fecisse
BALUZUNOT^E,
»JR semttum revocant. Vetitum Ulud. Servum repetitns est in condlio Arelateosi secundo.
enim libertate donatum revocare in servitutem non Sostea lanumissum porto in Ecdesia, a domino non po-
Ucet, uisi titulo ingrati. Verum nuUo modo posse tuisse ad servitutem revocari, etiam tilulo ingrati,
revocafi eos qui Ecclcsice delegati sunt, decrevit docet nos canon 34 ejusdem concilii Arelatensis.
synodus Arausicana prima can. 7: < In Ecclesia ma- Impium enim est, ut quod in Ecclesia Dei considera-
nmnissos, vet per lesiamenlum Ecclesiae corameu- tione a vifiCHtoservilulis absoivhur, irritum bahea-
datos, s> quis in servilutem, vel obsequium, vel ad tur; ut taquMur canon 7 coocilii v Aurelianensis.
coionar.ictracondilionem iroprimere tentaverit, ani- Vide ejjjamcojjc^jjjiu Matisx-qaensesccunduru.
raaaversione ecclesiastica coefcealur; > qui canon
237 LIB. DE DISPENSATIONE ECCL. RERUM. 258
legitur, flagellis taUa agentes eliminavit de tem- A dm. Nunquid tempus vobk est ut habitetk in domibns
plo. Penset igitur cui placet ex factis et verbis Do- laqueatis , et domus ista deserta ? Et nunc /i<rcdicit
mini, si in ejus domoaliud aliquid vendere non licet, Dominus exerciluum : Ponile corda vestra supcr vias
quanlo magis ipsam domum facere nefas est vena- veslras. Seminasiis mnltum, et intulktk parum; co-
lem. Sacerdotes iEgypliorum, tempore famis , ita medislk, et non eslis saliati; bibislis, et non eslis ine-
alunlur stipe.publica, ut possessiones suas vendere briati; operuistis vos, et non estkcalefacti; et qui
tjon compellantur. Nunc non solum possessiones ec- tnercedescongregavil, misit eas in sacculum perlusum.
clesiaslicae, sed ipsae etiaro a Ecclesiaecuro posses- Hmc dicit Dominus exercilttum : Ponite corda vestfa
sionibus venundantur. Nec de iUis quam maxime super vias vestras, ascendite in montem, portate li-
audemus dicere, quorum proavi aut abavi constru- gnum, ct mdificate domum; et acceptabilis mihi erit,
xerunt ecclesias, ac ditaverunt, et testamentis scri- el glorificabor, dicit Dominus. Respexislis ad amplius,
ptis alque firraatis nullos se habituros hceredes nisi el ecce factum esl minus : et inlutklis in dornuth, et
ecclesiam et rectores ejus denuntiaverunt; et nunc exsufflavi illud. Quam ob causam ? dicit Dominus
ipsi contra pietatem raajorum, si parietes sibi vendi- exercituum. Quia domus mea deserta est, el vos festi-
care potuerint, non tantum ea quce a constructo- natisunusquisque in domum suam. Propter hoc super
ribus coUalasunt, sed et multa quceplerique ttdelium B votprohibiti sunt cmli ne darent rorem, el terra pro-
i pro sepulturis aut qualibet devotione alia ibidem hibila est ne darel germen suum; el vocavisiccitatem
sacraverunt, cum ipsis ecclesiis vendere licitum pu- super lerram, et super monles, et super tritkum, et
lant, nullo prohibente. super vinum, et stiper oleum, et qttwctmqtte profert
XVI. Verum quia ex domo Domini, quae fuit in humus, et super homines, et superjtimenta, et super
Hierusalem, occasio nobis sumpta videtur ut ista tmnem laborem manuum. Et post aliqua : Ponite
de Ecclesiis diceremus, ne forte aliquis putet ea corda veslra ex die isla, et in futurum, a die vtcesima
quae de Ula referuntur non pertinere ad dpmos basi- et quarta noni mensis , a die qua fundamenta jucta
Ucarum , intelligat, cui talis subrepserit cogitatio, stint templi Domini, ponile super cor vestrum. Nun-
ea causa fieri ecclesias, qua et ipsa domus facta quid semen in germine est, et adhtic vinea, et ficus,
est, ad laudandum videlicet Deum, ad deprecan- et malogranatum, et lignum olivm non ftoruit ? Ex
dum , ad sacrificandum; sicut ipse Salomon cedifi-1 dk ista benedicam. Si filii Israel, nuper de captivi-
calor et dedicator ejusdera templi in oratione conse- tate regressi, quia negligunt reslaurare teuiplum
crationis suaeait Domino : Si coelum et cmli ccelotum Domini, tanta sterilitale feriuntur, itemque funda-
non te capiunt, quanto magis domas ista qtiam rndifi,- mcntis jactis, mox omni benedictione cunctaruroque
cavi ? Sed ad hoc lantum facta est ttt respicias oratio- G rerum fecunditate ctimulantur, constat profecto ma-
nem servi tui, et obsecrationem ejus, Domine Deus ximum religionis esse divincedomui diUgentiam adhi-
tneus; ut aperias oculos tuos supet domum istam d.e- bere; eamque negligere, causam miseriae atque infe-
but ac noctibut. Exaudi preces famuli tui et populi licitatis existere.
ttti Israel, quicunque oraverit te in loco isto. Qua- XVII. Sed et illnd attentius considerandnm quod
propter omni fide omniqne ratione quidquid in illa a in hac prophetia legiiur; Et suscilavii Deut ipiritum
cultoribus vel contemptoribus licitum sive ilUcilum Zorobabel duck, et spiritum Jestt sacerdolis, et spiri-
gestum est, et quidquid de iUa, tain ad diligentiam tum reliquorum de omtti populo. Ut ex hoc perspicue
exstruentium, quam ad negligentiam cessantium, mtelligatur, obseqnentem quemlibet et amatorem
seu ad maUtiam destruentium, pertinens, memora- templi Dei, doraum esse Spiritns sancti; cum mani-
tur, aedificatarum basiUcarum exempla, auctorilates, fesle appareat, non solum fideliura spintum susci-
et cultus esse tenendum est. Consequens ergo erit tasse tuncDeum, ut cum oinni laetitia omnique ala-
ttt reUgiose perpendamus, qualiter Dominus erga critate doroura Dei cuperent instaurare, sed et infi-
restaurationem ejusdem templi, et negligentes dam- deliuro regura, Cyri videUcet, ac Darii, et Artaxer-
net, et devotos remuneret, ex verbis quce per Ag- xis : qui non tantttm licentiam aedlficandidederunt,
"
gaeum prophetam loquitur, dicens : Populut iste verum et adjutorium prcebuerunt Ugnorum, frumenti,
dieit:Nondumventttempus domus Domini wdifican- et tini, et olei, at saUs, et pecorum, et dona auri, at-
BALUZHNOTJE.
, » Eeektke eum postett. venundantur. Origo raali dterunt possessiones, ktifondia, 61 agri, ex quibus
istius petenda est ex concessione rerum ecdesiasi» tHtata et aroplificata est Ecciesia. Existiraabant enim
caruiH, qtiaeviris scecularibus facta fuerat. Nam iffi fldeles meUus sibi friturum poithanc vitam, si viro-
ecdesias sibi datas cura possessionibns retinebant, rum ecclesiasticorum precibaS adjuvareutut. Atque
et ad hceredes stios transferebanl; ut patet ex lib. i ut id apud eos obtinerent, curabant ih priniis cor-
Capitularium, cap. 110, et Ubro v, cap. 44. Recepto pera saa sepeliri ad ecclesias, qua transire solebatt
autem semel hoc jare,datoiom non init quin, sicnt in- viri ecclesiastici, ut defunctorttrii memoria quotidie
ter haeredesrfividipeteranl, distrahi quoque et vendi iri eorum mentibus renovaretur. Interim res suas
possent, si res ita ferret. Quorf hodie quoque in delegabant Ecclesiae,.ut vel ex hac teraporaM retri-
Galba obtioet qtroad decimas quas vocant infeoda- bntione facilius homines excitarentur ad imploran-
tas. Eas enim posseBsores transmittunt ad hseredeS dam Dei misericOrdlam ptoiHis qtti dederant, quique
suos, aut aliis vendunt, prout animns tulerit. defuncti eraiit. Vide Hbram vr Capitulariuro,
b Pro sepulttttis. Ex hoc fonte ut plurimum pro- jam
cap. 285,293, 322, et librum vn, cap. 199.
 239 S. AGOBARDIEPISCOPl LUGDUNENSIS 24»
que argenti, cum principibus suis. In Hbris eliam A Jesus Christus, qui Ecclesicc suae formam et instru-
Machabaeorum,nonnulli regeserga templum Dei mu- ctionem praemisit faclis et dictis, sicut scriptum est; ,
nifici fuisse memorantur, in quibus et vindiclce Dei Qum ccepilJesus facere et docere; prcevidens futu-
pariter leguntur in eos qui diripuerunt vel diripere rura esse ut in Ecclesiis thesauri fideliter a fidelibus
conati sunt vasa sacra; sicut de Antiocho rege, et ac laudabiliter a religiosis conderenlur, alque custo-
Heliodoro, qui a Seleuco missus fuerat, in promplu direntur, et perniciosissime a furibus fraudarentur
est meminisse. Ecce fllii Israel, fttndamentis lempli (Fures generatiter dico, sicut in Apostolo accipimus,
jactis, confestim inomnibus benedicuntur; differen- ubiait : Qui furabalur, jam non furetur, de omni
tes opus, acriter pro negligentia flagellantur; rfire- scilicet inhoneslo qucestu),volttit in hac re prcefigere,
ptores sacrorum, irrevocabili sententia daronantur. ut dixi, formam Ecclesiae suce, ad qnos usus habe-
Cum ergo nobis non suflicit ad exemplum, cum tam rentur, et qua flde tractarentur, vel qua damnatione
niultipliciler per totas Scripturas legamus et cogno- digni essent fraudantes, cum tali fine Judas abierit
scamus domum Dei diligere, religiosum esse, negli- in locum suum. In qna disputalione praediclus Paler
gere, irreligiosum; diripere, impiura; omnesque sua tres, nisi fallor, differentias furtorum et furum facit,
recepisse merita, et omnes principes eorrim qui dixe- de privatis videlicet, publicis, ac divinis rebus. Nam
runt: Hmreditate possideamussanctuarium Dei, posi- B cum alicui homini de proprio thesauro aliquid furari
tos aut ponendos ut rolam et sicut stipulara ante fa- procul dubio reatus sit, multo major de publico, quod
ciera venti? et« Ieges sceculi sacrilegium vocaverunt. Jam vero
XVIU. Sed forsitan aliquis hcecin Veteri Testa- de Dorainicis, id est, ecclesiasticis thesauris, frau-
menlo fieri oporluisse contendat, in Novo autem non dare aliquid (quod apud nos specialiler b sacrilegii
tantopere servanda. Meminerit, quisquis ille est, nomine censetur), adeo immane scelus esse mani-
Dominici exempli, qttod ex verbis evangelicis sancti festum est, ut qui istum coramiltant, in sorlera Ju-
intellexere Patres. Refertnamqueevangelista mulie- dce deputandi minime dubitentur. Cum ergo haec
rem quaradam accessisse ad Dorainum , pedesque ita se habeant, cumque de praefatis rebus illicile
ejus unxisse: pro qua re murmurans proditor Judas, aliquid in dando , accipiendo, vel retinendo usur-
ait : Vt quid perdilio hac nngucnti? Polttit enim pare, furari sit;' penset pia mens, quanta cautela res
venundari multo, et dari pauperibus. Ad quod sub- egeat.
jnrgens cvangeiista : Hwc, inquit, dkebat, nonquia XIX. Quaesitum est etiam, vel quaeri potuit, cur
de egenis pertinebat ad eum, sed quia fur erat, et lo- Dominus exactoribus publicis, qui dixerunt Petro,
tulos habens, ea qum mitlebanlur, exportabat. Quid Magkter vesternon solvil didrachma de loculis, non
autero Dominus de loculis faceret, ostenditur ex parte G dederit stateram, sed Petrum a mare direxit, ut de
ex eo quod cum Judce egredienti a se, et ingresso jam orepiscis tolleret? Responsumque est a doctoribus
Satanain se, dixisset, Quod facis, fac citius, audientes Ecclesiac, quia Dorainiciloculi in pauperes et in dies
•discipuli putaverunt quod juberet illi ut emeret ne- festos expentlebantur; et cum exegisset necessitas
cessaria addiein festum, aut ut egenis aliquid daret: in alimenta discipulorum Domini (sicut scriptum
quod utique non putarent, nisi antea fieri vidissent. est : Discipuli autem abierunt in civitatemut cibos
Vernra quia qucesitum est,; curDominns, qui disci- emerent), noiuisse Dominum rem pauperura in ptibli-
• pntis dixerat: Nolite portare aurum, neque argen- eam exactionem miltere, sed
omnipotenti virtute,
tttm, neque msin xonis vestris, nec permisit eos quod utiqtte pauperum non erat, de mari lollere et
ferre aliud in via, nisi virgam tantum, ipse in Iocu- fisco reddere voluisse, ut formam daret discipufis,
Us thesauros habuerit; disputat dehis, in quan- qnain Ecclesice commendarent. Juxta quam for-
tum recordari valeo, beatns Augiistiiius (In Joan. mam statuerunt • sacri canones modura res eccle-
Tracl.L cap. 12); dicitque quod Domitius noster siasticas disnensandi: scilicet ut in alendis M»»IUV
BALUZn NOT^E.
"
*Leges smculi, io est, leges civiles. Exstatautem D nuntur in foro qualiscunque furti et peculatus, (Pe-
Jiaec lexin Lbris Pandectarum, l. 9, I). ad l. Juliam Culatus enim rficitur furtum de re publica, el non sic
vecttl.,. ubi haec verba Pauli jurisconsulii referuntur judicatur furtum rei privalae quo modo publicae)
ex Tibro singulari de Judiciis PubUcis. < Sacrilegi quanto vehemeutius jurficandus est sacrilegus fur,
capite puniuntur. Sunt autem sacrilcgi, qui publica non undecunque tollere, sed de Ecclesia lollere. >
saera compilaverunt. At qui privata sacra, vel aedi- Laudatur hic locus hi Ubro vi Capitularium.
culas incustoditas tentaverunt, amplius quara fures, cap. 302.
minus quam sacriiegi raerentur. Quare quod sacrum, o Sactitegii nomine censetur. Exstat.enim ea rfe
quodve admissum m sacrilegii crimen cadat, diU- re lex in libro vi Capitularium, cap. 323 : < Scien-
genter considerandtuii est. Labeo trigesirao octavo dum est omnibos quorf sacrilegium sit res Ecclesiae
posteriorum peculatum deflnit pecuriiaepublicaeaut quocunqne morfo injuste ab Ecclesiis quibus jure
sacrae furtum, nou ab eo factum cujus periculo fuit, debenlur auferri, et in aUudtransferri. » Vide libro
et ideo aeilituum in his quae ei tradita sunt pecula- eod,. cap. 285 et 305.
tum non arfmittere. > Ad hunc locum respexisse vi- c Sacri canones. veteri Ecclesice consuetu-
Quippe
detur Augustinus in Traclatu quinquagesimo in dine, quae et a concilhs et a Romanis pontificibus
Joannem. < Ecce inter sanctos est Judas, inquit, confirmala est, res Ecclesiamm quadrifariam divisce
ecce fur est Judas; et, ne contemnas, fur sacrilegus, eraut, ut hic quoque notat Agobardns. Harum por-
jiou qualiscunque ftir; fur loculorum, sed Domimco- tionum prima pertinebat ad episcopum, altera ad
rura; loculorum, sed sacrorum. Si crimina discer- clericos, tertia ad alendos pauperes, quarla demum
 241 LIB. DE DISPENSATIONEECCL. RERUM. Ul
in sustentandis clericis, in reparandis fabricis, at-. \. ponerent, legati Roraani sive imperaloris non ad-
que 'n rectorum supplendis necessitatibus expende- erant. Melius mihi sentire videntur, qui secundum
rentur : prout sanctorum exempla commendanl, et Domini dictum, ubi duo vel tres in nomine Doraint
usque ad proxima tempora custodilum esse non du- congregatos agnoscunt, Dorainum qttoque inter eos
bium est. Ex laicis deuique non solum possessores affuisse non dubitant, et eum qui Ecclesiam non
sacrarum rerum, a sed nec dispeusatores fieri per- audierit, sicut elhnicum et publicanura habendum
mittunt: quin potius h ceconomos de proprio clero credunl. Ubicunque enim catholici Ecclesiarum
y
eligi praecipiuntur, et agros, vineas, atque mancipia rectores pro Ecclesiarum utililatibus cum Dei tirao-'
ad usum tribui, non nisi clericis, monachis, peregri- re in ejus noraine et honore conveniunt, quidquid
nisque concedunt. De qua re si quis diligentius vult 4 consonanler sanctis Scripluris staluunt, nulli pro-
agnoscere quid vel in quibus conciliis dicatur, legen- cul dubio spernenda , imo veneranda omnibus esse
do et revolvendo cognoscat. debent: quod illa quara maxime auctoritate fulcitur,
XX. Verum quia sunl qui c Gallicanos canones quia bina per annos singulos concilia fieri et Ronia>
aut aliarum regionum putent non recipiendos, eo ni ponliflces decreverunt, et magna concilia sollicite
quod legati Romani, seu imperatoris, in eorum con- commendarunt. Rectius profecto facere videtur, qui
stitulione non inlerfuerint, reslat ut etiam sancto- I ' ubicunque magnarum synodorum statuta deflciunt, --^
rum clarissiniorum Patrum doclrinas, et expositio- propter insuetas eraergentes causas antiquorum sta-
nes, diversosque tractatus, ut sunt Cypriani, Alha- tuta, quaemeritoreprehendenda non sunt, sequcnda
nasii, Hilarii, Hieronyrai, Augustini, doceant non deliberat, quain qui ea quae ipse sentit, • eorum ,
esse recipiendos : quia cum haec tractarent, vel ex- sensibus antepouit. Firmissime omuino teneo quod
BALUZH NOT^C.
expendebalur au reparationem ecctesiarum. lit naec tione locutus est ae amsione uoiiectionis suae in
quidem sunt notissima. Sed taroen si quis ea probari tres libros, deraum haec addil: < In quibus si quis-
velit, habet quem consulat librum clarissimi viri quam aliquid invenil de tatibus conciliis qua; aul
Joannis Launoii theologi Parisiensis de Cura Eccle- despicienda aut non recipienda judicat, ignoscat
siae pro miseris et pauperibus. paupertati sensus nostri. Nos lanien dignum dcpula-
a Sed nec dispensatores. Libro vi Capilular., cap. mus, plurimorum sententiam, singulorum suspicio-
294: < Laicis quamvis religiosis nulla de ecclesia- nibus praeferendam, et in quibuscunque rebus geue-
sticis facultatibus aliquid disponendi legitur unquam ralium conciliorum auctoritatem non habemus, ma-
attributa facultas. > gis carum synodorum, quaeper singulas provincias
b JEconomosde proprio ctero. Sumptum istud ex factae sunt, quam proprium nostrum sensum se-
canone 26 concilii Chalcedonensis: qui canon postea ,r. quendum. Denique ipsa sacra el generalia canonura
conflrmatus est ab imperatoribus, usuque per onines clecrela prcecipiunt, ut bis in anno per singulas pro-
ubique provincias receptus; ut Marca osleiidil iu li- vincias episcoporum celebretur concilium, et pleua-
bro octavo de Concordta, capite 18. riam synodura dicunt esse ubi cum suis dioecesanis
' Gallkanos canones. Jam antea adnotaviraus ad metropolitanus fuerit episcopus. Cum ergo ita spe-
librum adversus Legem Gundobadi, magnam anti- cialia concilia ex generalium auctoritate flunt, con-
quitus fuisse reverentiam canonum Gallicanorura; stat nullum posse de eoruro aliquid improbare sla-
neque mrac ea repeti est opus. Ulud in praesenUa- lutis, nisi eum qui aperlis indiciis pnluerit convin-
rum admonuisse sutBciat, ex hoc Agobardi loco con- cere eos aliqua contra fidem aut mores bouos con-
stare non credidisse majores noslros necessariam stituisse. > Hactenus vetus ille collector : quem si
fuisse praesentiam Iegatorum ponlilicis Romani in Agobardi coaeianeura fttisse dixero, fortassis non
concitiis regionalibus aul provincialibus, canones- aberrabo. Nam nuUos canones cilat, quam eos ipsos
que in eis decretos perinde valuisse, ac si illi inter- quos laudare poluit Agobardus, id est, canones et
fuissent. Unde confirmatur interprelatio quam ver- clecreta pontificuro quae tum exstabant in Codice
bis Benedicti Levitae adhibet Marca in lib. sexto de Canonum EcclesiceGallicance.Quod autem Agobar-
Concordia, cap. 27. Benedictus ejiim in praefatione dus et collector iste vetus, ut regionalibus et pro-
Ubri quinti Capiluiarium ex eo quoque valde se vincialibus conciliis auctorilatem addant, aiunt eo-
commendare pulat hcec capitula, quod et in synodis rum celebrationem esse imperatam a magnis el ge-
a Bonifacio Mogtratitiosedis apostoliccelegato cele- neralibus conciliis, ut bis in anno babeantur, sum-
bratis condita fuerint, adeoque apostolica auctori-. pturo est ex canone 5 Nicaeno,20 Ariliocheno, et 19
tale. firmata, et quod sequentia eliara capitula sinl-' * Chalcedonensi- Addit vetus collector aliam ratio-
maxiroa ex parte roborata eadem auctoritate. ld nem, nempe synodum illam esse plenariam cui me-
enim inteiligendum est de tribus postremis Capilu- tropolitanus episcopus interfuerit cum suis dicecesa-
larium lihris, ttt ipsemet Benediclus docet in libro nis. Islud vero suroptum est ex canone 16 Antio-
vu, cap. 377: < Maxime trium ultimorura capitula cheno, in quo sic scriptura est : t Perfectum vero
istorum Iibrorum aposlolica sunt cuncta auctoritate concilium illud est, ubi interfueril metropolitanus
roborata, quia his cudendis raaxime apostolica in- anlistes: >cujtts etiara mentionem facit Ferranilus in
terfuit legatio. > Breviatione til. 144; itemque Gratianus,
» Consonantersanctis Scripluris. Itaque sic per- Burchardus, Canonum,Ivo, alii. Ut valde mirum sit id non
suasum erat, nullius momenti esse regulas ecclesia- animadversum a R. P. Ludovico Cellotio, qui in
sticas, etiam in synodis editas, nisi consonarent notis ad caput 25 concilii Duziacensis reprehendit
sanctis Scripturis. Quo flebat, ut quoties Romani Hincmarum scepiuscule, ut ipse ait, proferentem
pontifices ad synodos n iiterent epistolas in causa hunc canonem Antiochenum, cum lamen conceplis
fidei, episcopi congregati examinarent an epislolae verbis non exstet in synodo Antiochena. Mulla qui-
illcc congruerent sacris Scripturis; ut fuse ostendit dem de metropolitanorum dignitate, juribusque,
Marca in libro v de Concordia. variis canonibus decrevisse syriodum
e Eorum sensibus anteponit. Agobardo consenlit sapientissime
illam Antiochenam, sed nusquam pronuntiare, per-
vetus auclor Collectionis canonum, haclenus inedi- fectttm illud esse concilium, cui metropolilanus in-
tus, quem apud rae habeo : qui, poslquara in prcefa- terfuerit. Hactenus Cellotius. Unde constat res quo»
 243 S. AGOBARDIEPISCOPI LUGDUNENSIS 244
ouiiies orthodoxi rectores quibusconque locis vel A j Certe lex non vetult subjectos aut vinum bibere, aut
temporibus de rebus ecclesiasticis tractandis con- in domibus habitare. Et tamen Jonadab, filius Re-
servandisque aliquid statueront, antecessorum Sta- cab, filiis suis exhortando interdixit utrnmqtte.
tutls et divinarura litterarum auctoritati magnopere Qui post multa annorum ctirricula compulsi ab ho-
studuerint consonare. Jam vero de donandis rebus stibos ingredi civitatem ad manendum, nullatenus
et ordinandis ecclesiis nihil unquam in synodfs coh- eompelll potuerunt, ne a propbeta quidem, ad bi-
Stittjtum est, nihil a sanctis Patribus publice prae- bendum vinurri; etidcirco laudati sunt a Domino pro
dicatum. Nulla enim compulit necessitas, fervente e-bedtentia, promittente etiam quorf nori esset defe-
ubique religiosa devotiOhe, et amore filustrandi ec- ettjrus vir stlrpis Jonadab de coospectu Domini. Si
6leslas nltro sestuante. Quem non ad haee accender qttod timis horao jjrcecepit posteris, tam attente tam
ret Dominicum iUud faclum et dictum, quod Evan- feligiose custocKtum est ttsque in longinquum, ut
geliura refert, sedisse Dominnm contra gazopbyla- laude etiam dignutn Dei haberelur; (quod utiqrie
eitim, et aspexisse quomodo lurba j'actaret aes in non ex legis sanctiohe, sed ex religionis fervore prae-
gazophylacium, pauperemque viduam super oranes ceperat) qttid de nostri temporis hominibus aesti-
laudasse, quce duo tantum minuta jactaverat? Ecce mandtim est, quibus «mnipoteris Deus et generalis
sedens Dominus aspicit offerentes, ut beneplacitutfi 1B Ecclesia sub noraine patris ac matris prcecipere non
sibi demOnstret munus firfelium. Satis vero conse- desinit, nisi ut eorurri comparatione objurgemur,
quensest, rit aspiciens offerentes, despiciat auferen- sicut et Judaicus populus, Domino dicente : Prmva-
tes, laucians "totum danteifi, vituperet riori dantem, luerunt sermones Jonadab serritonibus meis, et cae-
imo quidpiam fratidantem, sive aliquid rapientem. tefa? E contrario atitem credencfum est qtiorf in
XXI. Sed et illud quod jubet et reddere quce sunt regiminejjraelatus quilibet, sine datnfto inobedien-
Ccesaris Caesari, et quae Dei Deo, tanto quisque at-. tice, pTcecipiens, coritemni non potest; sicut aper-
tentlus penset, quanto devotins curat. QuOdvere> tissime apparet iri geslis SauUs» Nam cura tilius ejus
praeceptum et Apostolus commendat implendum di-. Jonathas, fide ac virtute protectoris armatus, perre-
eens: Reddite omnibut debita; cui ttibutum tribu-. iisset ad stationem j?hiUstinqrum, castraque eorum
tum, cui veetigal vectigal, cui timorem iimqrem, cwii turbarentur; videns ilie cura sociis insecutus est
hbnqrem honorem. Neque enim timorem debemuss inimicos, persCquens atque prosternens; cernensque
hominibus, cum praecipiatur nobis per Prophetam : quod res prospere cederet, contestatus est populura,
ltotite timere opprobrium kominum, et btasphemiasj dicens: Maledktus qui comederit pauem hodie, do-
. eqrurii rie metuatis. Itemque scriptura sit: Qui timett n riec ukiscar de inimicts- meis : quod ignorans Jona-
hominem, eito corruet.Et: Nolite limere eot qui oc-. thas, sumpto riielle gustavit paululutn : quanj ob
eidmntcorpus. Sed timorem ntique debeaaus Deo,; causara Domraus iodignatua est, ita ittt respondere
honorem autem Deo, ac domui, omnibusque mem-. nollet quod populusagere deberet; ac nisi erim trans •
bris ejusj-sicut Scriplura, quis sit justus demon- acta bona eripuissent, forte deprehensus absque
strans, dirit: Ad ttibitum dedttctus est in conspectu i retractaticuie moreretur. Qua ia re cum omni ti-
ejus malighus,. timehtes autem Dominus glorificat. raoTe considerandum est, quod cum ignorantia ex-
Et exhibendus ergo est Deo limor, neoffendatur r cttsare non potuerit, nec tantce fidei virtus indigna-
moribus; et exbibendus honor, <jt glorificetur oWa» , tiouej» -divioatn avertk, quousque ad horam mo-
tionibus. Sic nerape a Patrihns inteJlijritur quorf d£i Fieerfi ventum est; ubi adhnc inirari possemus, nisi
ctuni est: Reddite quee sunt Ctesaris Cwsari, id est,, afiqrii vidererit, quod mel comedit, non panem. Ve-
tributa.ac vectigalia. Quwautem sunt Dei Deq, idest,, ruraquia, mote sacri eloquii, in pane, quidquid
decimas, primitias, caeteraque donaria, tam vota qttaraa comedi potest, accipitur, pensandum esl quam at-
spontanea. N*j&et assertio Judaica idcirco putabatt tente DominuS custodiri velit quidqnid non irreli-
ilticitum esse'. ttibutum solvere Caesati, quia snpra-- giose praelatus qujsque praeceperit, cum Saulis jussa
cficta Deo soivere jussi erant. ConJmendat autemn —a nescienle transgressa, sine aliqaa viurficta iransire
Dominus haec facienda, rilji ait: Ym vobis Scribm ett non passns sit. Quls esthorfie qui se culpce obno-
. PhQfismi hypocritte: qui decinuttk mntam, «t aue-, xium esse crederet, si praecipieo^i injunc ta non au-
thtm, et cuminum,et omne olut; el retinquitk qum e diret i Et bunen ex iaterna regnla jurficiorum Dei
fftttiota sttnt tegis, judkium, et miserkordiam, ett videraus peccata subtHins et acerbius inquiri, qnam
fSietn; cum illico subjuiigit : Hmc ovorluil facere,, nos praecavere aut formidare valeamus. '
et iUa nonemiUere. XXIH. Hcec dicta sint, ut prudentius ofleratur
XXH. Oportet ergp, et semper oportebit, quodi oeeasio diiigentius considerandi, si tam fructuose
Dominus oportuisse teslatur, neque parvipenden- unus audttttir a iritiltis tam noxius omnibus, unus
dam fuit aut erit unquam quod Dominus vel fieri-i inobediens efikitur inscius, quanto merito retribu-
jassit, vel factum facientis devotione commendavit.t. tionis boni vel maU oberfiens, ant contemptor effi-
BALUZH NOTiE.
tptro UNWUI.«»B<IU49 aiiwtuuiu c&viucrccuaiu 11113qui retegere. ca causa tuit erranai. rtam leroina
se sapientes putant. Nam legendi tantum erant. synodi canonis 16 haec tantum habet apud Dionysium: De
cajtones Autjocheni. Sed quia tum Cellotius erat' vacantibus episeopu.MMl de peffeelo concUio.
oecupatissimns, satis habuit titulos canonum ilUus
 245 - LIB. DE DISPENSATIONE ECCL. RERUM. 246
cittlr consonanter prcectpientibus plttnmis; maxime A £ bus si ea qucescripta sunt, studiosus aliquis in uiiura
cum non solis apostolis, sed oranibus his qui docen- congregare voluisset, aut valuisset, enOrmia volu-
di ministerium in Ecclesia Sortiutttur, dixisse Domi-> mina confecisset. Quanto magis ea quce facta sunt,
nus inteUigatnr : Qui vos audit, me dudit; qul vot et divulgata, ac tradita, nec tamen scripta, eo quod
spernit, me spernii. Dlud quoque Ananiaeet Sapbiraj fuerint nimia?
facttim occultum , tam sublimiter inventum, tam XXV. Haec idcirco dicimus, non quod divinam
atrociter vindicatum, qnis digne exaggerare prceva- percussionem omnibtts temerantfbns temporaliter
leat, nnde contractum est tara immane crimen, ut coraminemur, sed magis ut ad curam Dei earum cu-
tentasse Spiritum sanctum, et mentiri Deo convicti stodiam atque diligentiam pertinere monstremus:
sint, cuta tantum de pretio agri, quod adhuc in il- qui tantis miraculis per tot tempora terruit impro-
loruin erat potestate, servare sibi maluisse referan- bos, non solum incredulos", sed et credentes, ne fa-
tur? Certe necdum fuerat ante pedes aposlolorum cile adversus sacra loca, illicita aurferent perpetra-
positum, necdum in communionem fraternitatis re- re; et ut eos saltem percussio tanquam bruta ani-
rfactum. Qua severitate judicaretur, si qui de locu- niatia cohiberet a prccsumptione, quos ratio vel
lis apostolicis et omni Ecclesice jam oblatis aliquid exsecutio divinorum mandatorum nequidqtiam velut
persumpsisset, si sic judicatus est qui prcesumpsit ex B homines compescebat. Debuerant etenim nosse, nt
his quaeadhuc erant offerenda? Si cuicunque homini pote rationales a Deo condili, quia si non licet con-
de rebus humanis furatus aliquid fuisset, prcecepto, cupiscere rem proximi, multo magis Domini
legis dupli aut quadrupli rcstitutione multaretur. XXVI. Nec hoc ita dictum sit, quasi charismatum
Quia vero de sacris rebus, sanctis praedicatoribus divinorum largitio, vel remissio peccatorum, ac
sanclisque pauperibus deputatis, velpotius deputan- donum regni coelestis non sint concupiscenda; quae
dis, fraudavit, morte multatus est, quam mortera utique res Domini sunt. Sed quopiam nobis de sacris
non intulit gladius, non exercuerunt oflicialium ma- . rebus Ecclesiarum sermo est, secundum illud nunc
nus, sed sacri sermonis virtus inflixit. Sic fraus loquimur quod Dominus in lege praecepit, dicens :
prima ifi Ecclesia de rebns ecclesiasticis perpetrata ! iVon loquaris conlra proximum tunm falsum testi-
punita est. Tali pcenitentia daronatus Adam in pa- monium. Non concupisces uxorem ptoximi tui, non
radiso, vetitum contingenrfo morti obnoxius, et ha-. *c.. domum, non agrum, non servum, non ancillcm, non
bitalione paradisi indignus effectus est, Ananias cumi fj bovem, non asinum, et universa quw illius Sunt. In
uxore stta fratidem in Ecclesia faciendo, et societate, 5 quibus verbis summopere est considerafidum, quia
ecclesiastica et habitatione mundana privatus est. „/ si contra quemlibet proxiraum, ob quamcunque rem,
Dixerat Dominus : Si vis perfectus esse, vade, vende falsum exsislere vel adhibere testem non oportet;
omnia qum habes, et da pauperibus. Hinc perfectio-. |'. multo minus licet contra Dominum, ob illius Eccle-
nem arripientes, et vendentes omnia qucehabebant, sice facultates ejus noraini consecratas. Siniili quo-
rerum suarum pretia non afiispauperibus quam san-, .> qtte modo, si domus, aut ager, servus, aut an-
ctis credentibus disirilv.^bant, raaximeque prcerfica- cilla, et ccetera quce sunt proximi,
concupisci nor
torihus sanctis distribuenda pauperibus offerebant. debent; multoitaque magis ea quae ad sustentatio-
Tales enim pauperes in verbis Domini intellexerant. nem pauperum Doraifio sunt tradita, non sunt con-
Sic et beatus Paulus , cum dextras sibi et Barnabae. cupiscenda.
caeteri darent, ut illi in circumcisione, ipsi vero int XXVII. Apparet autem in hujuscemodi rebus
gentibus evangelizarent, testatur seetiam hujus quo-. multitudo miserationum Dei, qui gratanter ab ho-
que ministerii curam suscepisse, dicens : Tantum ut: mine dignatur recipere quce ipse dedit. Hinc deni-
pauperum memoresessemus. que est quod ei David fldeliter confitetur dicens :
XXIV. His ergo sacri canones concrirdantes, resj Tua sunt enim omnia; et qum de manu tua
accepi-
ecdesiasticas , res eliam pauperum esse voliierunt. mus, dedimus tibi. Nequaquara igitur consecrata
Nam etDominus ordinavit ut hi qui i D Deo concupisci vel auferri debent, quin potitts tali
evangelium]
annuiitiant, de evangelio vivant. Ex his itaque inter> mente pensari, atque ita illibata et ab omni usu
fideles coeptus est sacratissimus et laudabilis , communi seposita custodiri, ut ipse Dominus in
usus,
ut ecclesiae ditarentur : quatenus ipsa ecclesia dei Deuteronomio
insinuat, ita dicens : Loqueris in con-
suo pascat prcedicatores suos, et choros ministro-
spectu Domini Dei tui: attuli quod tarietifieatum est
rum , ttirbasqne pauperum, ac multitudinem con- de domo
mea, et dedi illud Levitm, et advenm, et
fiuentium peregrinorum. Erga qttas res
quanta re- pupillo, et vidum, sicut jusskti mihi. Non pmterivi
verentia, quantaque fldes, et cuslodia adhibenda sit,, mandata tua, nec sum oblitus imperii. Non comedi
demonstravit voluntas Dei per multitudinem mira- ex eis in luctu
meo, nec separavi in qualibet im-
cutorttm qncegesta sunt in universo mundo per sin- munditia mea, nec
expendi ex his quidquam in re
gulas regiones, loca, atque ecclesias; cum jam noni funebri. Obedivi voci Domini Dei mei, et feci omnia
uuus Ananias cum Saphira uxore propter fraudemi skut
pracepisli mihi. Respice de sanctuario tuo, et de
iu rebus sacris perpetratam morte multati sunt, sedI excelsocmlorum habitaculo, et benedic populo tuo, et
iiinuraerabiles et pene miUe alii, qui infirmitate per- terrm quam dedistis riobis. Tali itaque, ut dictum est,
cussi, daemonibusvexati, caecitate damnati : de qui-. nobis cordis devotione primitivce vel decimceconsi-
447 S. AS&BARDI EPISGOPI 248
LUGDUNEN|^
derandse sunt, tanta veneratione intactae servandce,. A ralione utentibus, quanta ex his reprehensibiliter
et cum hujusmedi confessionis puritate-Domino «$ minus decenter agantur ab his etiam quos sacer
offerendce, qualenus Dei de excelso ccelprum respe- ordo ad ecclesiasticum regimen admitlit. Quibus
ctus, et populi *acterrae benedictio possint facilius profecto omni attentione pensanda et expavescenda
promereri. esset illa sententia, qua ex eorum persona beatus
XXVUI. Huic confessioni a Doraino injunctae flde- Job loquitur, dicens : Si adversum me terra mea cla-
libus, iUa quoque Apostoli sententia congruenter mat, et cum ipsa snlci ejus deflent; .si fructus ejus
yalet adjungi, qua fideli discipulo prcecepit, dicens: comedi absque pecunia, el animam agricolarum ejus
Si quis fidelis, » vel si qua fidelis, habet viduas, sub- afflixi; pro frumenlo orialur mihi tribulus-, et pro
minktret iltis, et non gravetur Ecclesia, ut his qum hordeo spina. ln quibns verbis quamvis et alius in-
vere vidum sunt, sufficiat. Qui bene prmsunt presby- veoiatur intellectus, pertinens ad murmtirationem
teri, duplki honore digni habeantur, maxime qui la- subditae plebis, cum merito conqueritur adversus
borant in verbo et doctrina. Dieit enim Scriptura : pasterem ob negligentiara praedicationis, velimpe-
Non infrenabis os bovi trituranti. Et: Digmis est dimenta exemplorum malorum, potest taraen et ad
operarius mercede sua. In quibus verbis id praecipue personam ecclesiasticae familiae non inconvenienter
arbitror considerandum, quia si vidua cujuslibet g aptari: quam cum inique perversus pastoi oppri-
fidelis, ab iUo est sustentanda, ne gravetur Ecclesia, mit, et indigne rebns Deo sacratis abutitur, cumque
multc magis aUunde snbminislrandum estb canibus statum et ilUcitos appetitus suos ac suorum ad ji-
et cavallis, caeterisque tam hominuin quam animan- ctantiam pompasque menrfacii exornat, imo detur-
*,ium ministris, quae vel ad delicias, vel ad pompas, pat, non sola Ecclesia, cui ipse praeest, sed st omnes
tarpesque jocos, a dMtibus possidentur. Et hoc qui morum illius feditatem cognoscunt, ad murmu-
ideo, ne Ecclesiam Dei non solum gravent, verum rationem derogatioriemque contra ejusmodi rectorem
etiam vastent, funditusque praedentur. Id namque excitanlur. e Hic talis, etiamsi praedicationis eroget
nimis esse iUicitum non hac sola sententia ostendi- pecuniam, ob carnales tamen libitus et indeceiites
tur, sed multifarie in tolo Scripturae divinae cor- aclus non polest statutam evadere puenam, quin pro
pore demonstratur : ubi non solum praevarican- rfeleclationibus vitcepraesentis, aeternarum pcenarum
tium poenae, sed remunerationes lideliter traclan- illi punctiones oriantur.
tium res Domino consecratas, multis modis descri- XXX. Nec tamen hcec sententia soios pravos epi-
buntor. scopos, presbyteros, vel abbates percutil, et laicos
XXIX. Quicunque autem opus hoc lectione et indebite ecclesiasticis rebus utentes securos relin-
consideratione dignum duxerit, noverit omnino non C quit. Quibus illud summopere hoc loco pensandum
hisec nos de solis laicis dicere, « sed etiam de epi- est; quia si is quem utcrinque ordo acceptus vel lm-
scopis, abbatibus, d sive quibusdam cfericis, qui pensa praedicatio coroitantur, propter lasciviain et
aliud faciunt de sceperfictissacris rebus, qttam quod turpis lttcri appetitum malo suo easdem res in com-
faciendum est, aut aliter eas quam a Deo et sanctis munes usus expendit; ille qui nec ministerium ec-
patribus ac rectoribus constitutum est, tractant. De clesiasticum sortitur vel exsequilur, nec pecuniam
quarenon estnecesse, ad multa dicendum, nobis verbi erogat, sed insuper quidquid aa pompam per-
plurimum laborare. Quoniamliquidopatethominibus tinet, sive lasciviam, quasi licentios properat, sacris
BALUZHNOT^:.
» retst qua fiaeiis. naec non exstant apud Fau- sticis, quantum ei atenao opus est. yuod ldeo dico,
lum. Itaque existimo peccatum esse librarii : qui ne quis ad invidiam trahat ea quce superius dicta
cum divinare non posset quidnam polius legendum sunt.
esset, Si 'quis fidelk, vel si qua fidelis, utrumque d Sive quibusdam clerkk- Nam clericorum nomine
posuit, leclori j'udicium integrura relinquens. Id coniprehenduntur quotquot in clerum ascripti sunt,
enira frequenter accidisse veteribus Iibrariis admo- etiam presbyteri, et diaconi. Gregorius Magnus lib.
nuimus ad Salvianum et Lupum Ferrariensem. D xi, indict. 6, epist. 54 : < Ne vero objicialur, quia
**Canibus et cavallis. Hinc patet laicos, qui res ecce de eodem clerico loquitur, non de presbytero,
ecclesiasticas possidebanl, iis usos esse ad luxum, sciendum est quia itt eadem constitulione capitulol9
non ad necessitatem: haud dubie extra conscientiam legitur in appellatione clericorura et presbyteros
principum; alioqui non erant laturi. et diaconos contineri. > Tum affert verba Novellce
e Sed etiam de episcopis. Taxat episcopos et se- 123 imperatpris Justiniani, in qua haec leguntur
quenles prtelatos, qui rebus ecclesiasticis utuntur cap. 19: < Presbyteros aulem, et diaconos, et sub-
ad luxura, neque consideratil quid de rebus Deo diaconos, cantores, el lectores, quos oranes clericos
dicatis statutum sit a patribus. Neque solos praelatos appellamus. > Diu tamen post hcec tempora dnbita-
percelUt, sed etiam clericos in universura. Unde tum est apud Ruscinones, Gallice Narbonensis po-
intelligere debemus, quotquot in sortera Domini pulos, an clerieorum noinine intelUgerentur episcopi,
ascripti sumus, nobis quidem creditam a Domino abbates, et caeteri gradus ecclesiastici: quara dubi-
et ab ECdesia curam proveniuum ecclesiaslicorum, tationem edila constiltltione sustulit Gttido episcopus
sed ut iis utamur quemadraodum lex jubet, non iu Helenensis in synodo' sua diceeesana habita anno
vanis sceculi pompis aut oblectamentis, sed in alen- 1339 die octava mensis Apriiis.
dis egenis, reparandis ecclesiis, libris quoque qui ad e Hic talk. Ait episcopum, tamelsi doclus sit,
comparandam pietatem et eruditionem necessarii ac populum diligenler inslruat, aeternis pcenis adrfi-
aut utiles sunt eroendis. aliisque id genus. In primis clurii iri, si poropis scccrili deditus sit, et sacris re-
tamen ea roens Ecclesiae semper tuit, ut clericus btts abutatur,
ante omnia tantum sumat de reditibus ccclesia-
 r' :*.: *». • "-
"
849 LIBER CONTRA JUDTCIUMD^. *S50
rebus utitur, quanto majori malo suo convivia splen- 4,rent, vel a tineis vestimenta comederentur; inio
rfida rfe sacris rebus, quibus gementes et moerenles sicut pro avaritia, sic et pro epulis, et pro lu-
in tribulatione paupertatis debuerant consolari, epu* xuriis, praesenlU sententiae comminatione fe-
latur cum divitibos epulantibus, gaudens, ridens- riuntur.
que, et opns Domini non recipiens, et quasi ageris XXXI. Si autera haec dicta sunt illis qui talia
quae Deo placeant jucundatur, satiat praeterea et forsilait de propriis rebns agebant, multo magis
ijiehriat hislriones, mimos, lurpissiniosque et va- quibusdam praesentis temporis divitibus dici potest:
nissimos <»joculares, curo pauperes Ecclesiae fame Ululate in miseriis advenientibus ; quoniam epulan-
rfiscruciati inlereant. Quam rera considerandam tibus vobis de rebus non vestris, et thesaurizanli-
pradentibus offerimus, non autem exponendo aperi- bus de his quae ad sustenlationem pauperum Eccle-
mus, quoniam etsi diclum est rfivitibus : Agite nune, siaetradita sunt, ipsi pauperes et ecclesiastica famir
divites, plorate ululantes in miseriis, qum advenient Iia fame cruciantur; et qui ex eis fraudalus a vobis
vobis: divitim vestrm pulrefactm sunt, et vestimenta est vet oppressus, clamat, et clamor eorum in au-
vestra a tineis comesta sunt, aurum et argentum ve- res Domirii Sabaoth introiit, qui dixit:Nbn negabis
strum mruginavit, et mrugo eorum testimonium erit mercedem indigentis el pauperis; sed eadem die red-
vobis, et manaucavit vestras carnes, skut ignis; B des ei pretium laboris sui ante solis occasum, ne cla-
thesaurizatis in novissimis dkbus. Et iterum : Epu- met contra te ad Dominuni, et fiat tibi in peccalum.
lati estk super terram, et in delkiis enutritis corda Et multa hujusmodi, quce de hac re, et de om-
vestra. Non tamen praeceplum est eis ut epulis quo- nibus quae superius comprehensa sunt, in divi-
tidianis vacarent, et pretiosissimis fnduerentur vestf- nis fibris dicunlur, nec ab ullo prorsus hominum
bus, ne forle vel eorum divitice putrefaclae remane- absque sui sravissimo damno negliguntur
BALUZII NOT.E.
• Jocttiares. Histrionum genus, tihiis prceterea Jongleurs. Dicti autem joculares a j'ocis ol ludis
fidibusque aut aliis instrumentis canenles. Hos se- . quos populo faciebant.
quens aetas GaUico tum recepto vocabulo vocavit

LIBER

DE DIVIMS SENTENTIIS DIGESTUS,

CUMBREVISSIMISADNOTATIONIBUS, CONTRADAMNABILEM , <*WVINI
OPINIONEMPUTANTIUM
JUDICII VERITATEMIGNE, VEL AQUIS, VEL CONFLICTUARMORDMPATEFIERI.

I. In nomine Domini Dei et Salvatoris noslri Jest i C lioni generis humani, ac reconciliatori Christo,
Christi qui est pax nostra, quique fecit utraque unum, pugnae domesticce et conflictus fraterni, putantitim
et medium parietem macerim solvens inimkitiam iris rerum labentium dubia et occulta posse patefieri, et
carne sua, legem mandatorum decretis evacuans, ut per res contrarias veritati veritatem latentem raon-
duos condat in semetipsumin uno novo homine, facial strari. Nam si omnipotens Deus, muodi conditor et
pacem, et reconciliet ambosin uno corpore Deo per rector, judicii veritatem in rebus latentibus per mu-
"crucem, interficiens tnimicilias in semetipso, et ve- tuas caedes inveniri voluisset, aut permisisset, nec
niens evangelizavit pacem vobis, qui longe fuislis, et judices aul b magistros per singulas urbes constitui
pacem his qui prope. Qtioniam per ipsum habemus prcecepisset, nec testibus inficiantes convinci, nec
accessum ambo iri uno spiritu ad Patrem (Ephes. n, ubi testes desunt, conlroversiam per jusjurandum
14-18). Incipiunt teslimonia divina de litleris evan- finiri. Sed nec illam legem inter virum et uxorem,
geUcis, et apostolicis, atque propheticis, quibus si spiritus zelotypice virum concitaverit, daret, ut
luce clarius demonstratur contraria esse reconcilia- perauuas amarissimasc probaretur mulier adultera
BALUZH NOTJE.
» ^gre ferens Agobardus miquitatem legis Gun- D in codice Operura Agobardi. Quo factum est ut araa-
dobadae, quae causis finem imponi praecipiebat sin- nuensis, quo Massonus ulebalur, cum.non intellige-
gulari certamine sive duello, quod slulle prorsus. ret ad quem quceque adnotatio locum esset refe-
ac perperam vocabant Judkium Dei, cougerit in renda, omnia turbaverit. Nos sua quaeque locis re-
hoc libro sententias ex utroque Testamento, ut stituimus.
ostendat legem illam esse impiaro, valdeque contra- *>Magistros, id est, raagistratus : qua etiam signi-'
riam pietati ac simplidtati Christiance. Et omnino. ficalione usurpatur infra in capite sexlo hujus libri.
eruditus est hic liber, et Agobardo dignus. Porro, • Probarelur mulier adultera, nimiritm per judi--
duos ex isto libro fecerat Massonus; sententiasque cium aquae frigidae : quod tamen judicium a Carolo
dislinxerat ab hoc libello contra fldeni tituli, con- Magno vetilum est, ut patet ex Capftulari edito
traque testimonium Agobardi. Nos, quod res po- :>nno16. Meminit autem hujus legis Hincmarus in ;
stolabat, rursura conjtuiximus. Sed el illud te mo- opusculo de Divortio Lotharii et Tetbergae, itemque >
nendum existimavi, lector, Agobardi adnotationes' inepistola 39 ad Hildegariura epi"«»tj||iiifiij;Metdeii-'
nucerespondent senlentiis, in margine positas esse sero, in qua ex professo tractat de judicio aquaj
 H-"'•: ji*'
25L & &GOBARDIEPISCOPI LUGDCNEKPS 252
esse, aut innocens. Yel etiam de ravento cadavere A.videhcet agelli, an* si contentio luent de brutis ani-
bominis occisi juberet propinquioris civitatis princi- mantibus, cavallhsporcisve, vel undecunque liliga-
<•
pes convenire, et lavare manus, ac protestantes co- verint homines cupiditate permOti, quod ulique
rara Deo dicere qood manus eoram non effuderint fbrensium est, non religiosorum), invocatus Dominus
sanguinem innocentem. Neque sanctus et innocens Ostendit justitiam temporaiem, vel potius vilissi-
<rirDatid persecutori suo Saul diceret: St Deus te inam; quoe neC proprie~diciturjustitia, quia nullus
iacitat tontra me, oderetur sacrificio, et caetera. Sed inde flt justus; et cum stat unusadversus altemm,vir
potius diceret: Mitte uiram de tuis qui congrediatur scilicet adversus proximtim suum, quem eerte sicut
mecum singulari eertamine, et probet roe reum tibi seipsum diligere debet, agenteDomino corruat unus
esse, sl occiderit, aut certe: Jube ferrum vel aquas coram altero, et quem per sanctam legem diligijus-
ealefieri, quas roanibus illsesus attrectem, aut: serat, per legem cupidita.is occidi aut prosierni a
* Cpnstitue cruces, ad quas slans immobilis perseve- proximo facial. Nempe Apostolus ostenditesse legeiu
tem. peccati, et legem carnis, et legera mortis, ex quibus
n. Cum autem nihil tale lex divioa vel etiam hu- isla sunt coiltraria legi spiritus, et legi vitae. Nam
mana sanxerit, et vani homines nominent ista b judi- hi qui spiritu Dei aguntur, et idcirco sunt filii Dei,
cium Dei; unde probari potest judicium esse Dei, B audiunt Apostolum docentem : Jam quidem omnino
quod Deus nunquam praecepit, nunquam voluit, dellctum ett quod judicia habetis inter vos. Quare
f
nunquam denique sanctorum et quorumlihet fide- non magis injuriam aceipitis Quarenon magls (rau-
Uuai exemplis introductum monstratur. Quasi om- iem patimini? ,
nipotens Deus animositatibus velc adinventionibus 10. Neque hoc dicimus quasi judicia inler homi-
homidum servire debeat, aut ipse sibi contraria nes necessaria non sint. Non solum autem necessaria,
agat; ut qui inlege et in Evangelioprsecepit ut dili- verutn etiam bona sunt; sed illa de quibus Dominus
gat homo proximum suum sicut seipsum, iterum, Salomoni loquitur: Quia postulasti, inquit, tibi sa-
ac si voluntate mutala, cum cojperint homines con- pientiam ad diseernendum judieium, ecce feci tibi
tendere inter se de rebus insensibilibus (de parte tecundum termones tuos, et dedi tibi cor tapiens, et
BALUZII NOTJE.
'Jigidse. Yide virum cl. Franciscum Juretum in nolis possat areus jacere sine mersione delata consedit
ad epistolam 74 Ivonis Carnutensis, ubi multa vide- OreaiS, unde sui cum gaudio reportaverunt libera-
bis de examine aquce frigidae vel calida:. Nos vero tam ad propria. Igitur autem ad laudem et glo-
hic tibi exhibemus illnstre exemplum hujus judicii iQ riam Uberatricis au», pannum operosum conficiens,
edilum, non in vili parsona, (ul putabat Juretus ipsuniper abbatem G.Bupis-Amatorismisit ad eccle-
istiustnodi judicia usurpari tantum solita in vulgares siain. i
personas) sed in fcmina principe, quie
plebeiasqueabortus » Constitue crucet. fijec etiam est una ex vulgari-
proeuratl calumniam purgavit rudi hoc bus purgationibus quae lurri in usu erant. Yocatur
quaerendaeveritatis experimento. Hiijus rei memo- autCmJudicium crucis in Charla divisionis in perii
riam debemus auctori libri de niiraculis beatae Ma- Franeorum quam Carolus Magnus fecii. < Volumus
ria3 Bupis-Aroatoris apud Cadurcos, cui se femina ut ad declaralionem rei dubiae, judicio crucis, Dei
voverat in hoc titae famseque psriculo. Exstat hic volunias et rerum veriias inquiratur. > Lib. i Capi-
tiher Parisiis in bibbotheca S. Germani de Pratis, tnlarium, cap. 408: < Sancitum est ut nollus dein-
quem mecum pro siogulari humanitale sua commu- ceps quamlibet examinationem crucis facere praesu-
njeavit domnus Lucas Dacherius ejusdem monasterii mat; ne Christi passio, quae est glorificatio, cujusli-
>
biWwthecarius. Slc ergo loquftur hic auctor in li- bet temeritate contemntui habeatur. Libro v, cap.
bro i, cap. 56 : t Post deoessum Guastonis de HS : <De eo qui perjurium fecerit, ut nullam re-
Baerne, quaeejus fuerat uxor, soror regis Navarrise, demptiotiem solvat, sed manum perdat. Quod ai ac-
Leofoas nomine, gravida. remansit; sed non multo cusator contendere voluerit de inso perjurio, stet
post obltum viri. abortivum emisit. Nobiles, igno- ad crucem. El si jurator vicerit, fegem suam accu-
biles, omneque promiscui sexus vulgus planctura sator emendet. >
nimium super mm fecerunt, et quasi jam factam, b Judicium Bei. Sic etiam vocatur apud Grego-
fuluram populi stragem, ecclesiarum destructionem, D rium Turonensem lib. vn, cap. 14 : < To, o rex piis-
totius denique regionis desolationem praenuntiabant. sime, ponens hoc in Dei judicio, ut ille discernat
Et sicut exilus probavit acta, conjectura falsa, falso cum nos iu unius campi planitie viderit dimicare. >
reulierem rex PampilouiaeSancius et regis consilium Sed res adeo nota est, ut non egeat testimoniis.
in causam vocanles, pueri anle tempus natale e lili Adversus impiam iliam ac parricidalem consuetudi-
imponebant crimen. Quare diverso tormento afiici, nem fortiter hic disputat Agobardus.
vef igne cremari, vel sub undis ligatam mergi de- c Adinventionibus hominum. Purgationum illud
creverunt. Illa vero prO morte instanti, ab hoc im- genus adinventionem quoque superstitiosam vocat
muais fecinore, Virginem nestram Dominam Bupis- Stephanus V papa ad Lambertum episcopum Mo-
Amatoris, ut in auxilium suum intenderet, exora- gnntlnum scribens : < Quod sanctorum Patrum do-
hat. Nec petitioni ejos defuit. Enimvero in modum cumento sancilum non est, superstitiosa adinven-
subiturae judicium aquae ligaU, ab altissimo ponte tione non est praesumendura. >
castri Salvaterra nomine projecta est in profundum d Quod Utiqueforensium ett. Non puto hic intelligi
torrentem. Ac spectaculum illud doloris, imo imma- eos qui in foro liiigant, sed eos qui foris Ecclesiain
nitatis, plusquam tria milUa virorum ac mulierum, sunt, id est, non Christianos. Nam forenses opponit
noufragium non naufragamis praestolantium, conve- religiosis, id est, Chrisiianis. Et his non interdicit
nerant, alii insultando, alii compatiendo Dominum lilis comestationem, modo fiat coram judicibus et
pro ea precajwntur. Ula vero super undas profnn- magistralihus. Ac dicet paulo post judicia inter ho-
uiMimi torrentis miseratione Domini et ejusdem ralnes esse necessaria.
PMtris gloriosissiaue subventione, plusquam ter
253 LIBER CONTRAJUDICIUMDEL 254
intelligens. Et in alio loco: Multitudo sapientium, A.fiat in mundo, nisi Deo aut dispensante, aut permit-
sanitas est orbis terrarum; et rex sapiens, popuH tente; cum et capilli capitis fidelium omnes nume-
ttabUimentum esl. Et ilerum : Melior est sapietttia rati sint, et unus ex duobus aut quinque passeribus
quam rires, et rir prudens magis quam fortis: Audite non cadat in terram sine Deo, et sicut quidam sau-
ergo, reges, etintelligite, discite,judices, finium terrm. ctorum ait (Aug. in Matih. serm. 6): t Nec folium
Itemque : Habebo propter hane (haud dubium quin de arbore sine nutu Dei deeidat. > Tamen quia no-
propter sapientiam) claritatem ad turbas, et honerem tissiraum est bonos a malis interflci, nunquam autem
apud seniores jutenis, et acutus inveniar injudki». malos a bonis, nisi in bellis publicis et legalibus ju-
De quo beatus quoque Job fatetur dicens : Si con± diciis, pertinet boc ad occulta judicia Dei, quae sunt
tempsi subire judieium cum servo meo, et aneitla sicut abyssus multa, nec est datura hominibus nosse
mea, eum iiseeptarent adversum me, Neque enitt enr omnipotens ita permittat fleri. Soiere autem
sanctus Job cum servis ancillisque gladiis ant fusti- justos ab iniquis interfici testatur et David, super
bus confligebat; cum sciret aequitatera non caedi- Abner interitu, dicens : Nequaquam ut mori solent
bns, sed sapienlia et misericordia componendam, ignavi, mortuus est Abner; sed skut solent cadere co-
quseper seipsam loquitur dicens: Meum est eonsi- ' ram filiis iniquitatis, eorruit. Sed, nt diximus, nulli
lium, et aequitas, ntea est prndenlia, mea est forti- B haec investigare concessum est, quando et ipse Pau-
tudo. Per me reget regnant, et legum eonditcfes lus, ad tertium coslum raptus, et iterum in para-
justa decernunt. Per me prineipes imperant, et po- diso adrairans, exclamet, dicens incomprebensibilia
tentes dieeernunt justitiam. Hinc aulem eeterna Dei esse judicia Dei et investigabiles vias ejus. Quis enim
sapientia indubitanti fide quaerenda est, precibus et eognovit sensum Domini? aul quis consiUarius ejus
-lectiooibus assiduis obtinenda est, Apestolo Jacobo fuit?
protestante: Si quis, inquit, vestrum indiget sttpien- VI. Bsec pie humiliterque considerantibus appa-
tia, postulet a Deo qui dat omnibus a$uenter, et non ret non posse caedibus, ferro vei aqua, occultas et
improperat,et dabiturei. Postulet autemin fide nihil latentes res inveniri. Nam si possent, ubi essent oc-
tuesHans. Quod vero inslanti lectione sit eadem sa- culta Dei judicia? Deberet ergo inter cathoiicos et
pientia perquirenda, ita Dominus Josue contestan» haerelicos tali examine veritas iinlagari, skuJ quidam
ostendit: Confortare igitur, et esto robustut valde, superbus ac stultus a haereticus Gnndobadus Bur-
ul custodias et faeias omnem legem auam pr&cepit gundionum rex tentahat expetere a beato ivito,
tibi Moyset tervus meus. Ne declines ab ea ad dexte- egregio et orthodoxo praedicatore, qui«jus vesaniam
ram,. vel ad sinhtram, ut intelligas euncta qute sapientissime laudabiliterque repressit atqne redar-
agis. Non recedat volumen legis hujus de ore tuo : | u guit. Quod si talibus adinventionibus, ut saepe dixi-
sed meditaberis in eo diebus ae noctibnt, ut cu- mus, valerent latenles oulpaeinveniri, nec sapientia,
stodias et facias omnia quoeseripta tunt m ea. neo sapienles, neque judices, neque magistri essent
IV. Neque patandmn est quod aut in istis beflis necessarii. Sed quia verissimum est quod de Deo
domeslicis, aut in insidiis latfonnm, aut quibusUtet dicftur : Apud ipsum est fortiludo et sapientia, ipse
rixis civilibus sive domesticis eadat bomo, nisi Deo novit et decipientemet eum qui deeipkur; ab ipso et
iradeote in manus proxirai sui, sicut ipse per Pro- secundum ipsum quaerenda estrerum et judiciorum
phetam adversum malos pastores loquitur, dicens s veritas. Jam nnnc b ponendse snnt ipsae divinaesen-
Et pastoret eorum non parcebant eis, et ego non par~ tentke, et perspiciendum in eis quales auctor earum
eam uitra super habitmtes terram, dkit Dominus. velit esse, vel quid aut qualiter agere debeant recon-
Ecce ego tradam homnes, unumquemque in mmm ciliati populus acquisitionis, filii resurrectionis, oves
proximi sui, et in manu regis sui, et concident terram, summi pastoris, et erga se invioem et erga lupos ac
et non eruam de manu eorum, et pascant peeus ecci- bestias insidiantes.
tionis propter hoe, opauperes gregis. Sed et illud in
bac sententia notandtun est quod electi dicantur pe- SEQUUNTUR SENTENTLE.
cora oceisionis, sieut et Aposlolus de psalmo sumens 3D Ghria in excelsit Deo, et i» terra pax hmimbus
testimonium dieit: Quia prepter te tnortificamur h>ta bonm voluntatis.
die, eestimatisumut ut ovesoccisionis.Et in legepw&» . Quando stant duo altrinsecus parali ad mutuam
«eptum est: Qui percusserit hominem, volent oeri- caedem, non est eis haec bona vohmtas; et ideo
•ere, morte moriatur. Qui autem non est insidiatus, angeli pacis non adsunt illis seterna gaudia offe-
ted Deusiliumtradidit inmanuejus; coustituam tibi rentes.
locum quo fugere debeat. Pax multa diligeatibus legm tmm, tt non est illu
V. Tota namque fide credere debemus quod nibjl scandalum.
BALUZII NOTJT.
• Hmretkut Gundobadus. Vide supra in libro ad- hinc et illinc e Scriptura, de pate, de tedandit tordis
versus legem Gundobadi cap. 13. affectibus, el apprime de tota ethica Christittna, de
b Ponendce tunt sententia!. Vel unicus hic locus Anlkhristo, de inferis, de persecutionibus. Nam in
ostendit sedtenlias quae sequuntur non esse dividen- codice veteri nihil legitur isliusmodi, nec opus erat.
das ab hoc libro : quod lamen fecit Massonus, qui Nos tamen ut viam lectori complanaremus, hk ad-
hunc titutum de suo adjecit; Agqbardi expositione» didimus haecverba, S^«tin««r Sententue.
 g$5 S. AGOBARDIEPISCOPI LUGDUNENSlS 256
A quibus pax multa scandalum non excludit, nec- A j ut faciant iiobis homines, et vos *acite eis. Hmc ett
dum habent plenitudinem legis, quae charitas est. enim lex et prophelw.
Bealimites, quoniam ipsi possidebuntterram. Nullo modo quis potest filius Dei esse, nisi imi-
Forsitati dicturi sunt contenliosi, ad possidendam tetur. Qui ergo non imitando, a tanta nobilitate
terrara vivenlium mansueludinera esse necessariam; degenerat, non veraciter sed falso dicit: Pater no-
ad defendendam aulem terram morientium, frater- ster, quies in cmlis. Et ideo non tantum crudeli-
nam congressionem? Sed audiant Apostolum dicen- tate, sed et falsilate damnatur. Si non intrabimus
tem : Nos talem consuetudinem non habemus, neque in regnum coelorum, nisi abundaveril justitia no-
Ecclesim Christi. Stra plusquam Scribarum et Pharisaeorum : quanto
Beati misericordes, quoniam ipsi misericordiam magis nisi abundaverit plusquam publicanorum et
tonsequentur. Beati pacifici, quoniam filii Dei voca- ethnicorum?
buntur. Qui perfectionem remunerat, nihil corruptioni
Non offertur aeternamisericordia et honor filiorum nisi damnationem reservat. Considera, o ainator
Bei immisericordibus, et pacem disrumuenlibus, sed rerum periturarum, et negleclor tui, quia alii in
facienlibus. te peccanti potes dimittere, tibimetipsi non potes.
Audistis quia dktum est antiquis : Non occides. B ] Et quia ad tam grave malum nullum majus re-
Qui autem oceiderit, reus erit judicio. Ego autem dko medium invenitur, quam ut dimittas quae potes, ut
vobis, quia omnis qui irascitur fratri suo, reus erit dimittantur tibi quue committere vales, delere non
judkio. Qui autem dixerit fratri suo Racha, feus erit potes.
consilii. Qui autem dixerit Fatue, re«* erit gehennce Qui amat patrem aut matrem plus quam me, non
ignis, etc. Audistis quia dklum est : Oculum pro est me dignus; et qui amat filium aut filiam super
oculo, et dentem pro dente. Ego autem dico vobisnon me, non est me dignus.
resistere maio; sed si quis te percusserit in dextera Si ille qui patrem matremve plus amat quam
maxilla tua, prmbe illi et alteram. Et ei qui vult tecum Deum, non eo est dignus, quanto magis est indi-
judicio contendere, et tunicam luam tollere, dimitle ei gnus, si plus amaverit terram vel porcum? Amplius
et pallium, et reliqua. enim haec amare convincitur, qui pro talibus chari-
Anliquo populo praeceptum ut quaiem quis alteri tatem, quae Deus esl, offendere non verelur.
maculam inflixisset, talem sustinere compellerelur; Amen dico vobis: Nisi conversi fueritis ei effi-
novo autem, nullum malum inferre, sed illatum ciamini sicut parvuli, non intrabitis in regnum cmlo-
sequanimiter tolerare. Qui ergo non solum non re- rum.
sistit, sed eliam modum talionis supergrediens ex- C ' Hujus praecepti negligentiam cruciatus irremedia-
cedit, nec ad antiquum populum pertinet, nec ad bilis et infinitus sequetur. Porta regoi coelestis
novum. Quosjubemur diligere, non permittimur no- angusla est: quae parvulos capit, sed enormes exclu-
centes laedere. dit. Qui ergo slat paratus ad caedem, dum non sim-
Tribus modis peccatur, cogitalione", locutione et plicitate parvulorum humilis, sed gigantea ostenta-
actione. Patet ergo in cogitatione radicem esse ma- lione vult videri terribilis, ab hujus ingressu omnino
lorum, fructus autem in operatione. Et consequenter rejicitur.
veleri populo fructus malorum vetantur, in novo Festina implere, dum manus et pedes solutos ha-
vero radices exstirpare jubemur : ideoque apud illos bes, quia venient dies de quibus dices : Non mihi
homicidium in reatu erat; apud nos autem ira placent; ubi ligatis pedibus et manibus mitleris in
occulta et sermo injuriosus. Quapropter qui men- tenebras exleriores, id est, fugiendi operandique
tem non purgat a furore, nec manus compescit a licentia subtrahetur.
caede, nec cum antiquis legi subdilus est, nec cum Domine, quolks peccaverit in me frater meus, et
novis evangelicaegratiae libertate donatus. dimitlam ei ? usque septies? Dkit illi Jesus: Non
Audislis quia dictum est: Diliges proxinium tuum,. dko tibi usque septies, sed usque septuagies tepties. ~
et odies inimkum luum. Ego autem dico vobis : Dili-' Serve nequam, omne debitum dimisi tibi, quoniam
gite inimkos vestios, benefacite his qui oderunt vos, et rogasti me, usque: Sic et Pater meus cmlestisfaciet
brate pro persequentibuset calumniantibus vos, ut sitis vobis, si non remkeriHs unusquisque ftatri suo de
filii Patris vestri, qui in cdetis est, qui solem suum eordibus vestris. Comerte gladium tuum in locum
oriri facit super bonoset malos, et pluit super justos et suum. Omnes enim qui acceperint giadium, gladio
injustos. Si enim dttigitis eos qui vos diligunt, quam peribunt. Habete inter vos salem, et pacem habete
mercedem habebitis? Nonne et pubticani hoc faciunt ? inter vos.
Et si salutaveritis fratres vestros tantum, quid am- Quoniam grave malum est peccanti fratri de corde
plius facitis ? Nonne ethnici hoc faciunt ? Estote ergo non ignoscere. Quo n> nt olim per pcenitenliam di-
vos perfecti, skut el Patervester coetestisperfectus est. missa peccata revocentur ad vindictaro.
Si enim dimiseritis hominibus peccata eorum, dimittet Quahto melior est anima corpore, tanlo pejor est
et vobis Pater vester cmlestis delkta vestra. Si au- gladius, quo anima in aelemum perimitur, quam
tem non dimiserilis hominibus,. nec Pater vester.di- quo corpus ad tempus occidiiur,
mittet veccata vestra, Omnia ergo quwcunque vultis Sicul pulmentum quodlibel absque sale non est
257 LIBER CONTRA JUDICIUM DEI. 258
aptumetutile; sic omnis virtus, etiam ipsa fides, A skut dilexi tios, ut et vos diligatis invkem. In hoc
non valet ad salutem hominis sine pace. cognoscenl omnes quia mei discipuli eslis, si dilectio-
Quis horum trium videtur tibi proximus fuisse illi nem habueriiis ad invicem.
qui incidit in latrones? Et ille dixit: Qui fecit miseri- Non pro his autem rogo tantum, sed pro eis qui
cordiam in illum. Si filii AbrahWestis, opera Abrahm credituri sunt per verbum eorum in me, ut omnes
facite. Nunc autem qumrilis me interficere, hominem, unum sint, sicut tu Pater in me, et ego in te, ut et
qui vera locutus sum vobis, qum audivi a Deo. Hoc ipsi in nobis unum sint, ut mundus credat quia lu
Abraham non fecit. Vos facitis opera patris vestri. me misisti. Sit autem omnis homo velox ad audien-
Ovesmemvocem meam audiunt, et ego cognosco eas, dum, lardus autem ad loquendum, et tardus ad
et sequuntur me. iram. Ira enim viri justitiam Dei non operatur.
Si sacerdos et Ievita, qui vulnerato a latronibus Si dilectione cognoscuntur discipuli Domini, rixis
plagas non imposuerunt, sed quia non profuerunt, et contentionibus cognoscuntnr discipuli diaboli.
proximi non fuerunt, quanto magis illi qui plagas in- Si unitas trabit mundum ad fidem, dissensio im-
fligunt, proximi non sunl? Qui ergo non impertiendo ' pellit mundum ad perfidiam.
misericordiam a proximitate se alienum facit, alie- . Quod si zelum amarum habetis, et contentionesin
nus est et a medicamento quod vulnerato jacenti B cordibus vestris, nolite gloriari et mendacesesse adver-
ccelestis Samaritanus clementer infudit. sus verilatem. Non est ista sapienlia desursum descen-
Qui domesticum fidei occidere quaerit, non est dens, sed terrena, animalis, diabolka. Vbi enim zelus
filius Abrahae, quia hoc Abrabam nori fecit. Facit et contentio, ibi inconstantia el omne opus pravum.
autem opera patris, id est, diaboli, qui ab initio Et Paulus apostolus ait: Noli verbis contendere,
homicida erat. Qui summe bonum pastorem sequun- ad nihil enim utile est, nisi ad subversionemaudien-
tur, oves sunt; qui autem in membris suis illum tium, de hac sapientia, quae non est desursum, sed
insequuntur, lupi sunt. terrena atque diabolica sit. Et illud beatus Paulus
Si quis mihi ministrat, me sequalur: et ubi sum insinuat, dicens : Profana autem et inania loqui de-
ego, itiic et minister meus erit. vita. Multum enim proficiunt ad impktatem, et sermo
Si qui ministrat, sequitur; qui adversatur, inse- eorum ul cancer serpit.
quilur. Si ergo contenlio cordium mendaces ostendit ad-
a Mandalum novum do vobis, ut diligatis invicem, versus veritatem, et contentio verborum subvertit
BALUZII NOTJE.
» Manaatum novumao voais. iNuiiasententia mihi C concordiam traternnaus pene lnienecerunt. Jit naec
videtur aptior aut opporlnnior ad commendandam quidem fervente Chrislianismo, cum adhuc Ecclesia
mutuam inlerChristianos coucordiam et dilectionem, iunocens vagiebat in cunis, cum grex adhuc esset
quam suprema illa Cbrisli Domini verba quae Iiic de- pusillus, cum gloriae ducebatur pro nomine Christi
scribit Agobardus. Res autem tanti momenti visa est contumeliam pati. At postca quam fascias ablegavit
Christo, ut etiam velut supremae voluntalis tabulis Ecclesia, positaque puerili praetexta, jam facta robu-
eam aposiolis ac discipulis suis voluerit esse coin- stior, adolescentiam ingressa est, excidit paulatim a
mendataro; idque non ob aliud toties repetierit atque •cordihusChristianorum araor fralernitalis, irrepsit-
inculcaverit, nisi ut ostenderet sibi roaxirae in votis que pervicax nocendi fallendique invicem sludium.
esse.ut apostoli et discipuli (in quibus omnes Eccle- Hinc ortae liies, hinc jurgia, hinc bell.i, et caedes, et
siarum praesules docebantur, ut in epislola quarta ait quidquid exitiabile esse potest concordiaeChristiano-
sanctus Leo) vivant concorditer, cxemploque suo po- rum. Ex eo fonle piodiit lex Guudobada, quoe lites
pulum stimulent ad mutuam dileclionem. Praesagie- certamine singulari praecepil finiri, ubi aliaeproba-
bat enim divinus ille animus, quod non obscure prae- tiones desunt; adversus quam acriler, ut res postu-
dixit apud evangelistas, fulurum ut cum ipse reli- labat, invehitur Agobardus, tanquam ClirLslianae
quisset terras, iniraico hominis superseminante pietati ac simplicitati valde conlrariam. Et tamen,
zizania, controversiae rixaeque orirentur inter Chri- quse est rerum huraanarum vicjssitudo, recepla est
slianos, et non solura in populo, sed etiam inter postea haec lex per omnes ubique provineias; adeo
ministros. Quidni, quandoquidein et ipsi aposloli, ut eliam causoeecclesiarum ac monasteriorum, quae
viri spiritu illo Christi pieni, et adhuc a Chrislo ca- j\ obscurae erant, duello singulari finirentur, dalis ab
Iidi, quique exemplo Douiini nibil aliud spirabant ac utraque parte campionibus : sic enira vocabant bel-
praedicabantquam pacem et concordiam, usque adeo latores. Tandera Dei providentia faclum est ut pes-
retrorsum abierunt, ut invicem quasdam velut ini- sima haec lex aboleretur edictis principum, et cano-
micitias miscerent? Neque vero dico aliquem de nibus conciliorum. Sed ut mala magis vincunt, reli-
plebe apostolorum, absit verbo invidia; sed duos netur bodie, non quidem ad finiendas lites, sed ad
illos apostoicmm principes, Petrura et Paulum, quo- finienda jurgia et rixas. Ac licet severissima adver-
rum hic se rairum in modum gloriatur esse imitato- sus immanem consuetudinem edicla prodierint, ac
rem Christi. Et hic tamen Christi imitator, hic ipse nuperrime sapientissimus regura Ludovicus XIV ea
Paulus nos docet, se, cum venisset Petrus Antio- renovaverit, durat lamen pertinax islhaec et insupe-
chiam, atque id quiiiem post acceptum Spiritum rabiiis rabies pugnandi, nemoque unus cedit legibus.
sanctum, ei restitisse in faciem, quia reprehensihilis Quod si monitionibus el horlationibus revocari pos-
•rat. Nunquid etiam inter Paulum et Barnabam, sent horaines ab ea feritate, admonendi essenl mul-
Aniiochia; quoque, eo usque incanduil certamen, ut tura (.hristo cordi esse fralernam concordiam, ac
desineret in divortium? Et Corinthii, novellaeadhuc sinceram minimeque fucatam dilectionem, illumque
Cbristi plantae, nonne redarguuntur a Paulo, quod praecepisse suis sectatoribus ut quemadmodum ipse
inter ipsos jam tum essent dissidia, disseusiones, illos dilexerat, ita ipsi invicem diligerent. Hanc
acmulatio, et contenliones? Exortae deinde sunt hae- enim esse veram notam discipulorum Domini, si di-
reses, exorta schismata, quae tunicam illara incon- lectionem habeant adinvicem. Hoc fuit novum et ul-
sutilem Iacerarunt, pacem Ecclesiae turbarunt, et tiroum mandatum Christi Domini.
 <2S9 S. AGOMrit)! EPISCOPI LUGDtJNENSIS , 2S0
audientes; quanto magis contentio manuum et ar-, A Hmc enim omnia si vobhcum adsint et superent,
morum? nm vacuos nec sine fruclu vos constituent in Domini
Non unum opus pravum, aut pars operum, sed nostri Jesu Christi cognitionem. Cui enim non prmsto
omne opus, sicut et Paulus ostendit: His autem qui sunt hmc, ccecusett, et manu tentans, oblivionemae-
ex contentione, et qui non acquiescunt veriiati, credunt cipkns, purgationem veterum suorum delictorum. /»
autem iniquitati, ira et indignalio, tribulatio et angii- hoc manifesii sunt fiiii Dei et filii diaboli. Omnis qui
stia in omnem animam hominis operantis malum. npn est juslus, non est de Deo; et qui non diligit fra-
Quceautem desursum est sapientia, primum quidem trem suum : quoniam hcec est annuntiatio, quam au-
pudica est, deinde pacifica, modesta, suadibilk, bonts dislis ab inilio, ul diligamus alterutrum. Non sicut
conseniiens, plena miserkordim, et fructibus bonis, Cain, qui ex maligno erat, et occidit fratrem suum.
judicans sine simulatione. Fructus autem jusiitice in Et propter qutd ocddit eum? Quoniam opeta ejus
pace semmatur fackntibus pacem. matigna erant; ftatris autem ejus justa. Nolite mi-
Perpende, o judex, quia illa sapientia qusejudicat rari, fratres, si odit vos mundut. Nos scimus quoniam
sine simulatione, dolo et fraude, paciika est et transtati sumits de morie ih vitdm, quoniam diligimus
plena misericordiae. fratres. Qui non diligit fratrem suum, homkida est.
Unde beii* et lites t» vobist Nonne hinc ? ex con- B Et scttis quoniam omnis homkida non habet viiam
mternamin se mahentem. In Iwc cognovimuscharita-
cUphcentiis vestris, qum militatH in membris vestris?
tem Dei, quoniamille pro nobis animam suam posuit,
Concupiscitis, et non habetit : occiditis, et zelatk;
non potestis adipkci: Htigatis, et belligeratis, et non el nos debemus pro fratribus ponere.
habetis, propter quod non pestula.uis. Petkis, et ncn Aperte nic oslendit Apostolus quia cui hae virkites
aceipiiis; eo quod male pelatis ; ut in concupiscentiis adsunt, non est infructuosus, et vacuus; cui vero
ttttti* insumatis. Adutteri, neseitit quia amkitia hu- non adsunt, caecus est, et in tenebris ambulans.
jusmedi, inimka est Bei? Benedkite perseqnenlibus vot; benediate, et nolite
Unde sint befla et Ktes, aperte bie ostenditur. maledkere. Gaudete cum gaudentibut, ftete cum flenti-
Qukunque ergo voluerit amieus esse tmculi hujus, but. Id ipsum invicem sentkntes, non atta sapientes,
inimicus Dei eonstifuitur. Agite nunc, divites, pteratt sed humilibus cphsenlientes. Nolite esse prudentes
utulanlet in mtter&t qum advenient vobis. apud vOsutetipsjtts,nulli malum pro malo reddentes;
Cum non dicat, Qukunque est, sed Quicunque vo~ providentes bona, non tanlum coram Deo, sed eliam
It&eritawicu» esse smculi hujus, patenter ostendit . coram omnibus homnibus si fieri potest, qued ex vobis
quia eodem modo quo Dominus adulterum esse pro- eit, eum ommbus homimbus pacem habenlet: non
uunliat in Evangelio, qui viderit tnulierem ad concu- C vosmetiptos defendentes, charktkni, ted date locum
piicendum eam, jam mceehatut est eam in corde suo, irm. Scriptum etl enim : Mihi vindktam; ego retri-
etiamsi ad expletionem operis nefarii non perveae- budm, dkit Domittus, Sed si esurtertt inimkut tuus,
rit, qnicunque vutt amieus esse sseculi hujus, jam aba itfttm .' St tkit, potum da Uii. Boc enim faciens,
adulter esl, etiamsi non pervenerit ad honores et di- catbones ignis congeTessuper caput ejus. tfoli vincia
vitias sawsali,sicut et apostolus Paulus uon Qui fiunt, malo, ted.vince in bono malum. Ditiges proximum
"mquit, Sed Qui vottmt dhites fieri,-incidunt in tenta- tuum tanquuto tttjkum. DUectioproxhni malum non
tionem et laqueum diaboli,zc per hjttcemciuntur ini- oyeratur. PleWudi ertfo legis est dtlectio.
mkiDei. Non soium persequi persequentes non debemus,
Melius est entm oenefacientes{ti velitvotuntus Dei) sed neque maiedicCre, sed e contrario, ex corde be-
pati, fuam tmkfaekntes. nedicete ,
Haecrsententta demonstrat et benefacientes mala Vae mnndo ab scandalis! Magna caecitas et pro-
h.uju6saeeuli pati, non autem. ut plerique aestimant, funda miseria! Nondum cognovimus prpximum no-
solos mafa facKSrtes. bis maluro feeisse; et nostro maio conamur eum qui
Estote kaque prudenies et vigilate in otationibus. Dforteinflocens est maJefactoremostendere. .
Ante. onmia, mutuam i» tobismetipsh charitatem Non sohiDi flentes fecere non debemus; sed e eon-
conttnuam habentes: qtria charitas operit rnultitudi- tratio, quosettftquftilfentesviderimns, flere cum eis
nem pe&eatorum*Tos autem curam onmem subinfe- et ij»si debemus
reniei, nthtktrate tn fide vestra virtutem, in virtuU- Debemus autemhvt firtmores imbeciltitdtemtnfir-
autem- stienttdm, ht sctenikt antem abstinenHam, in
in autem motum-sustinere,, il uon nobis placere, Gnusquisaue
absttnetttia mtetn patfentiam, patientia pk-
ametem in atnore proximo suo jtbkwat m benum nd cedaficationem.Et-
totcni, in,pktaU autetu fraternitatk, ehimChrismMh tfbiplacuit; sed sieitt tcriptum est;
autem fraternUatkChartoMem. tibi cecidetunt super me.
Improperxa imprafeTHfiiimn
ITOnhabet continuam charitatem qtri adversus prb-
Qntecvmqttemim eeripta tunt, adnosttam doctrinam
ximura consnrgit ad congrediendum. Sed et hoc no-
patientidm et consolationem Seri-
tandu» friftiii charitas operit multitudiaem peccato- scriptasuht; Utpet
rixse et «ontentiones cumulant pturarum spem habeamus.
Tum, copiam flagitio-
rum. Non tisei iftbontrmplaeere, coBtrti q«em «tserto
m LIBER CONTRA JUDICIUM DEI. 26*,*
bmhio gladium vibrans, aut * matarum tenens, stas A occidendo, aut caedibns proSJernendO, CUivivit, sibi,.
paratus ad caedendum tara atrociter, ut omni virtute an diabolo, cum certum sil eum Christo non vivere.
nudatns in terram prosternatur, et se reum fateatur, Fratres, gaudete, perfecti estote, exhortamini, idem -..
etiarasi non sit. pacem habete; et Deus diteelionis et pacis erit
' sapite,
Deus autem patkntite et solatii det vobk idipsutn vobiscum. Omnis amaritudo, et ira, et indignatio, et
sapere in alterulrum secundum Jesum Christum, ut clamor, el blasphemia tollaiut avobis, cum orhni ma-
unanhnes uno ote honorificetk Deum et Patrem Do- litia. Estote autem invkem benignx,misericordes, do-
mini nostri Jesu Christi. Proptef quod suscipite invi- nantes invicem, skut et Deus dohavit hobis.
cem, sicut et Christus suscepit vos in honorem Dei. Perfectorum est idem, id est unum, nori diversa
Ubi contraria sibi homines ore, id est verbis, op- et adversa sapcre, et idcirco pacemhabere. Qui au-
ponunt eontentionibus, ibi unanimitas animorum tem contraria agunt rlxando et litigarido, perpen-
esse non potest, ao per hoe a talibus non honoriflca- dant utrum Deus pacis cum illis sit. Et cum certum
tur Deus, sed semper inhonoratur. sit Deum ndn habentem, qui vita eit animarum,
Charilas patkns est, benigna est. Charitas hon mortutim esse; procul duMo coIBgituPmortuorum'
mmulatur, non agit perperam, non inflalur, nonest esse mortificare, proximum velle non Vivere.
ambitiota, non qumrk qum sua sunt, non irritutur, B Estote ergo imitatores-Del, skut fitti charissM; et
non cegitat matum, non gaudet super iniquitatem, ambulate in dileclione, sicut Christus dilexit not. Non
congaudet autem veritati, omnia suffert, omnia ctedit, est nobis contuctatio adversus carnem ei sanguinem,
omnia sperat^omnia suslinet, charitat nunquam ex- sed adversus printipes et potestates, adversus nxundi
cidit. rectores tenebtarum harum, contra spiritalia nequitice
Si nrgente charitate Christi congruenles ct con- f» ccetestibus.
temperati esse debemus proximis, pensandum est Hsec sentenlia regula est Christianorum, et tam
tjui surget ad rixas et dissensiones. Servum certe Do- aperta, ut quilibet in ea velut in speculo se valeat
mini non oportet litigare, sed mansuetum esse ad om- considerare.
tm, docibitem,patientem, cum modestia Corripienlem Eratres, qumcunque sUnt vera, qumcunquepudica,
eos qui tesistunt. qumcunque justa , qumcunque sdncta, qumcunque
Patieos est etbenigna, quia quos per patientiam amabilia, quwcunque bonm famce, si qua virtus, si
tolerat, per benignitatem amat. Et si is qui tolerat, aua laus disciplinm, hmc eogitate. Quce et didkktis,
nec tamen diligit, *non exercet opus charitatis; et Kccepistis,et audistk, et vidistk in itie, hmc agile;
quanto magis qui nec toterat? Si charitas non irri- ef beus pacis erii vobiscum.
tat, ad irascendum non concitatur, neque gaudet C Quicunque vult Deum pacis secum habere, tem-
snper iniquitate; pensandum omnino est, quam plum videlicet ejus esse, ista agat quae haec sententia
longe a charitate sint, qui se adversus invkero pro- docet, ut glorificet et portet Deum in corpore. suo.
vocantes, pro terrena cupiditate confligunt. Charitas Quia qui Deum rion portat ad vitam suam, portabit
non excidit: quia semper est in profectu, nunquam inimicum velit nolit ad mortera suam.
aotem venit in defectu. Rogamus vos, fratres, corripite inquietos, consola-
Sive enim mente excedimus, Deo; sive sobrii sU- mini pusillanimes, suscipile infirmos, patientes estote
tntts, vobis. Charitas enim Christi urget nos; msti- ad omnes. Videte ne quis malum pro malo alieui red-
mantes hoc, quoniam st unus pro omnibus mortuus dat; sed sempcr quod bonumest sectamini tn invicem,
ett, ergo omnes morlui suht; et pro omnibus mortuus et in omnes. Semper gmdete. Sine intemksione orate.
est; ul etqui vivunt, jam non sibi vivant, sed ei qui In omnibus gratias agile. Hmc enim volunlas Dei est
pro ipsis mortuus est et resurrexil. in Christo Jesu in ommbus vobis.
Ii pro quibus Christus mortuus est, noh sibi de- Et hsec sententia reguk est Cnristianitatis. Sed
bent vivere, sed Christo. Qui autem Christo vivit, valde notandum quod b jubct homineui palientem
nullo modo vult laedere proximum. Quapropter quae- Q esse ad omnes» uoo ad amicos tantum. Patientia.
rendum est, iile qui paratur ad laedendumproximum, enim maxime ad inimicos est necessaria.
BALUZHNQ.TJE.
a Matarum teneas. Amanuensis quo Massonus ute- Ut ioteHigereoous omnes, quanto studk quantaque
batur, non intellexit quid esset matarus. Itaque vo- cura devorare debeamus injurias, ac malorum ho-
cem illam peregrinam vel polius corruptam putavit: niinum perpeti contumelias, cum et ipse Dominus
quae causa fuit ut pro matarum tenens, ediderit ma- et Deus noster inimicos suos reliquerit inultos. Prae-
mun tenens. Matarus est teli genus, rainus lancea, id clare admodura. Cyprianus in epistoia 65 loquens de
quod missile vocatur in Vita Ludovici Pii. caUimniis quas Cfiristus pertuiit a sacerdotibus Ju-
am hodieque Vascones, aut saltem Basculi Vasco- daeorum, ait: < Quae oronia ab eo ideo facta sunt
S)inor
num portio, hujusmodi tela gestant in itinere, ac humiliter atque paiienter, ut nos humititatis ac pa-
aHbi. tientiae haberetnus exemplum. > Sic nos videlicct
b Jubet hominempatientem, ad exemplum Christi efformabat ad pacein, et ad tenendam in cahumais
videlicet, cujus imitalores esse debemus, si veri et contradiciionibus patientiam; quae bonum Christi
illius discipuli videri volumus. Dedit enim ille pro- est, ut idem Cyprianus ait in libro de Bono palien-
fecto grande palientiae documentum, cum nihil ad tke. Unde et TertuUianas in libro de Patiefttia Cnri-
maleficia et injjurias reponeret, nec in quemqnam sium-vocat dowiau» ptti^i% tg g^eittciWk.
maous jntentari Voluerlt ob vindicanda opprobria.
S63 S. AGOBARDIEPISCOPI LUGDUNENSIS 204
Vidi subtus aliare animas interfeclorum prepter j \_esto gloriosus, et speciosis induere oestib . Dispergi '
verbum Dei, et propter teslimonium quod habebant, et superbos in furore tuo, et respkkns omn m arrogan-
clamabant voce magnadkentes : Vsquequo,Dominus tem humilia. Respice cunctos superbos, et confunde
sanctus et verus, non judicas ei vindkas sanguinem eos, et contete impios in toco suo. Absconde eos tn
nostfumdehk qui habitanl super terram? Et datm pulvetem simul, et faeies eorum demerge in foveam. *«
suni ek singulm stoU%0bm, et dictum est illis ut re- Et ego cqnfitebor quod satvare te possit dextera tua, t
quiescerent adhuc.usodkum tempus, donec impteantur Qui conflictibus et congressionibus inerita homi-
conservi eorum, et fratret eorum, qui intetfickndi num se putant posse invenire, habeant brachium
tunt, sicut et illi. sicut Deus, et in voce simili tonent, circumdent sibi
Haecsententia docet tempus vindictae fideliura non decorem, et in sublime erigantur, sintque gloriosi,
esse in praesenti, Nam si sjancti pro fide passi quae- et tunc polerunt sibiipsi esse salvatores; impiorum
runt vindictam de persecutoribus, de quibus ulique autem et superborum dispersores, hurailiatores, con-
vindicandi sunt, et non impetrant; quomodo isti, de tritores, et in foveara demersores.
quibus agityus, quotiescunque irascuntur proximis, Non enim in arcu meo confidam, neque gladius
et ad contenlionem manuum prosiliunt, putant sibi tneus salvabit. me; quia salvasti nos de haslibus no-
Deuin famulari, et amarissiinis suis motibus deser- .B stris, et eos qui oderunt nos confudisli. In Deo lauda-
yir^ bimut iota die, et nomen tuum confilebitut in mlet-
Vm, civitas illa magna Babylon, civitas illa fottis, num. Vetumtamen lu confudkli et ptojecisti nos, et
quoniam una hota venitjudkium tuum! non egtedieris in exetcilibus nostris. Vertkti terga
Si una bora venturum est judicium Babylonis, nostra hosti, et qui odetunt nos diripuerunt sibi. De-
quoniodo cives ejus tam frequenler pro se Deum distinos quasi gregem ad vorandum, et in gentibus
aestimant judicare? Haec senlentia demonstrat oc- dispersisti hos.
culta esse judicia Dei et impenetrabilia. Unde con- Ista sentenlia insinuat neminem salvum fleri, aut
stat stultam et superbam esse praesumptionem eo- justum vel innocentem demonstrari per armaturam
rum qui putant impenetrabilia judicia Dei beilis et corpoream, ipsnm autem Deum non semper in hac
caedibus liquido publicari. vila bonis retribuere merita justitiae. Unde et Pau-
Sanguinem enim animarxm.vestrarum requiram de lus, qui bonum certamen certavit, cursum consum-
manu cunctatum bestiarum, et de manu hominis : de mavit, fldem servavit, repositam sibi dicit coro-
manu viri et fratris ejus requiram animam hominit. nani juslitiae, non receptara. Nara in praesenli quin-
Qukunque effuderit humanum sanguinem, fundetur quies quadragenas una minus accepit, ter virgis
C
tanguit illiut; ad imaqinem quippe Dei faclus est caesus, semel lapidatus est, ter naufragium fecit,
homo. et omnia illa pericula quae ipse enumerat, susti-
' •
Haec prima Iex, a Deo data hominibus, proliibet nuit.
attentissime humanum sanguinem fundere. Deus, venerunf genles in hmreditatem tuam, pollue-
Non omnis qui hominem occiderit, corporaliter runi temptum sanctum luum, posuetunt Hkrusalem
occidelur. Sed secundum illud accipiendum est quod in acervum lapidum. Dederunt cadavera servorum
Dominus iu Evangelio dicit: Omnis enim qui gla- tuorum eseam avium cmtorum, carnes sanctorum tuo-
dium acceperit, petibit. Et Apostolus ait : Quoniam rum bestik terrm. Effuderunt sanguinem eorum aua-
omnis homkida non habet vitam mtetnam in se ma- si aquam in circuitu Hktusalem, et non etat qui se-
nentem. Quare autem hunc reatum)' tanta pcena se- pelitet. Facli sumus bpprobrium vkinis nostris, sub-
quatur, haec causa est, quoniam ad<imaginem Dei tannatio et deritio his qui tn circuitu nostto sunt.
factus est homo. Haecsentenlia eadem ipsa demonstrat quae et su-
Abundant tabernacula prccdonum, et audacter pro- perior.
vocant Deum, cum ipse dederit omnia ihmanu eorum. Quis ascendet in monlemDomini? aut quis stabit
Quare ergo impii vivunt, sublimati sunt confortatique in loco sancto ejus ? Innocens manibus et mundo
divitik ? Semen eotum petmanet coram ek, propin- corde, qui ingreditut sine maeula, et operatur justi-
quorum tutba et nepotum in conspectu eotum. Domus tiam, loquitnr veritatem in corde, suo, qui non est
eorum securm sunt, et pacatm, et non est virga Dei facilk in lingua sua, neque fecit amko suo malum,
tuper eos. Bos eotum concepit, et non abortivit; vacca et opprobriuth non sustinuit super vkinum suum.
peperit, et non esl privata fetu suo. Egrediuntur quasi Qui negligit damnum, propter amicum suum, juslus
greges parvuli eorum, et infantes eorum exsultant lu- est; iter autem impiorum decipiet eos. Melior est
tibut. Tenent tgmpanum, et citharam, et gaudent ad patiehs viro forti; et qui dominatur animo suo,
sonitum organi. Ducunt in bonis dks suos, el in pun- expugnatore urbium. Arma, el giadii in via per-
cto ad infetna descendunt. versi : custos autem animm sum longe recedit ab eo.
Hsec senlentia indicat temporalem esse malorum Cum ceciderit inimicus tuus, ne gaudeas, et in
felicitatem. Et idcirco errant qui putant singulis hic ruina ejus ne exsultet cor tuum; ne forte videat
retribui quod raerentur. Dominus, et displkeat ei, et auferat ab eo iram
Si habe»btachium skut Deus, et si vocesimili to- tuam.
tm? Circumdatibi decorem, et.in tublime erigere, et Videat bellator fraternus, si sit innocensmanihus,
,J*A LBJER CONTRAJUDICIUMDEI. 266
mundo corde, et faciat omnia quaesequens senten-1A et impii tam feliciter in hoc muhdo degunt, ut eos
tia ennmerat. putes esse justissimos.
Non sohn» jnelior, sed nec bonusvult esse, qni Netcit homo uttum amore m odio dignut sit; sed
per patientSaa non dominatnr animo suo. Qutcum omnia in fuluto tervantur incerta, eo quod universa
proximo decertat propter animal brutum, nec mo- mque eveniantjusto et impio, bjonoet malo, mundo
dicnm damnum vult negligere propter Denm. et immundo, immolanti vktimat, et sacrificia con-
Eruet eos qui ducuntur ad mortem, et qui detra- temnenti. Sicut bonus, sk et peccaior; ut perjurus,
huntur ad interitum liberare ne cettes, Si dixerit: ita et ille qui verum dejerat. Hoc est pestimum in-
Vket non suppetunt : qui inspector est cordis, ipse leromnia aux sub sole fiunt, quia eadem cunctis eve-
tntelligil, et servatorem animm tum nihil fallit, red- niunt.
detque hominijuxta opera sua. Vidi sub sole in loco . Si omnia futuro servantur incerta, mira fatuilas
iudicii impietatem, et in loco justitim iniquitatem. quorumdam, qui certaminibus exsecrandis putant
Et dixi in cotde meo : Justum et impium judkabit se de incertis facere certa.
Deus, et tempus rei omnis tunc erit. Verti me ad Vetti me ad aliud; vidique sub sole, nec velocium
alia, et vidi calumnias qum sub sole geruntur, et ia- este curtum, nec fottium. bellum, nec tapientum pa-
crymas innocentium, et consolari eos neminem, nec H-nem, 1 nec doctorum divitiat, nec attificum gratiam,
posse resittere eorum violenlim cunctorum auxilio sed temput catumquein omnibus. Nescit homo finem
dettitutot. suum. Sed sicut pkces capiuntur hamo, et sicut aves
Non solum debes non ducere ad mortem, veruin comprehendunturlaqueo, sic capiuntur homines lem-
etiam eos qui dncuntur eruere, si non vis ut reddat pore malo, cum ek extemplo tupervenerit.
tibi Dominus secuhdum opera tua. Haecsententia non denegat providentiam, seddo-
QuandO Dominusinter justum et invpiura discre- cet exitus rerum hominibus esse incerlos. Epistola
verit, tempus omnis rei tunc erit, non modo. Quod ad Romanos huic loco congruit: quia non volentis,
tempns desiderans Ecclesia, rogat Dominum, di- neque currentis, sed miserentis Dei sit. Quod autem
cens : Jitdica me, Deut, et ditcerne causam meam ait: Non ett sapkntibus panis, multorum quotidie
de gente non sancta. Quam rem si homines saltem probatur exemplo, qui cum sapientissimi sint, ne-
justificare valuissent, non essent mala quae sequen-, , cessariis indigent, et eruditum virum iatere in obs-
tes sententiaeenumerant. v i^iro, persecutiones pali, et non solum in populum
Si videris calumnias egenorum, et violentajudickt, graliam non habere, sed inopia et egestate tabescere.
et subverti justitiam in prorincia, non miretii tuper Haecautem fiunt, quia incerto statu fluunt omnia,
hoc negotio: quia excelto aliut excelsior, et super hos {C et non est in praesenti meritornm retributio, sed in
quoaue eminentiotestunt alii. futuro.
Excelsus qnippe super excelsos haecrespicit Deus, Est matum quod vidt tub tole, quasi per errorem
qui angetos suos super judices et reges terra prae- egredkns afacie principk; positum stultum in digni-
posuit : qui possunt utique prohibere injustitiam, tate sublimi, et divites caderedeorsum. Vidi servosin
et magis in terravalere quam quaevishominum po- • equk, et principes ambulantes .. quasi servos super
testates. Sed quoniam servat in fine judkium etcon- tertam.
summationem mundi, qnando matnra seges fuerit, Et hanc ergo iniquitatem se in sceculoperspexisse
et messores venerint, jussurus est ut separetur tri- commemorat, quod videatur injustum Dei esse judi-
ticum etlolium tradatur incendio; ideonunc exspe- cium, et sive per ignorationem, sive absque ejus
ctat, et differt sententiam, quandiu ager mundi fieri voluntate, ut vel in mundi potestatibus, vel in
istius plenius excolatur. Ecclesiaeprincipatu, saepebi qui divites in sermone
- Justus perit in justitia sua> et imoius tnulto rivit sunt atque sapientia, diyites etiam in operibus bo-
temporeinmalitia tua. nis, ignobiles sedeant, et imprudens quisque in Ec-
. Dei in occulto sapientia est et tribulare nuoe san- clesia teneat principatum : hoc autem fieri a vultu
ctos ut recipiant mala in vita sua, et peccatores ejus qui in saeculohabet potestatem, dum potentes
non visitare pro scelere et quasi ad vindktam re- quosque et doctos premat, nec eos in populis appa-
servare; ut et illis possit aeterna bona restituere, et rere permittat; illos vero quos scit esse impruden-
hi6 mala inferre perpetua. tes, in Ecclesiis faciat esse majores, ut caecia caecis
' Meliusest secundum voluntatem Dei ut justus pe- ducantur in foveam.
reat in justitia sua, quam ut impium occidat propter Quate ostendkti mihi iniquitatem, et laborem,
malitiam illius. Et quia ita flt, ideo provenit quod videre prmdam, et injuttitiatn contra meJ et factum
sequens sententia dicit: est judkium et coniradictio potentiot. Propter hoc
Sunt justl quibut multa proveniunt, quati opera lacerata est lex,et non pervenitusque adfinemjudi-
egerint impiorum; et tunt impii qui ita tecuri sunt, cium: quia impiusprmvaletadversusjustum, propter-
quasi juttorum facta habeant. ea egrediturjudkium perversum.
. Inter caeterasvanitales quae in mundo vano fe- Haecloquuntur nescienles judicia Dei investigabi-
runtur eventu, etiam hoc deprehendi quod justis ea lia et profundum diviliarum sapientiae et scientiae
fiteqnenter eveoiuut quae impiis evenire debuerant, ejus, quod non ita videat Deus, ut videt homo. Ho-
PITROL. CIV. 9
«67 S. AGOBARDIEPISCOPI LUGDBN1N6IS M
mo tantum praesentia tespicit, Dens ftrturt et jeterha A BeSion egtftUetmrUtbitt vtrbuh Douiini d$ Hfa.
cognoscit. Gommunis ad Deum qnereta sanetoram rusalem, et judicabit inter populos multoti <t(ntrt$-
est, qn&reeotttra eos injastutn judteinfli fiat, et Ih- pkt gentesfortet utque tn langtnqunm^mmtfm*nt
nexintt in ptnrseeutknibus nnguinem fundant j ac giadioi iuot in v*mtrett et hattat SMFIH iigena^
si quando ante triMnal steterint judittuih saecula- non tumtt pmt eUfte*«tiigtntm gbttthmn tt ttm
rium judex acceptis mUneribus eondemnet inson- diteent uitra bellqpmm Ytnitt tt wifoiBopera De-
tem, et reum liberet: quod quidettt nott solum de mttt^ffee pottut pndigia tuper terrnm, aufwtnt
jttdkibus soeuli* sed intettfnui de » lcclesl* qudqwi bellauiquindfinem ttrrtet Areum tihteret, et ton-
principlbtis dici poteM»qttotfproptet m«*ertVlace^ fringet hrtna, tt stuta temburet igni.
rent legem, et non perducant usque ad finem jndl- Heu, proh doioHJamih miiltls gehtibhs Jactnm
cium, et iaiplus praevaleat adVersusjustum, et ma- est ut bellahdi smtiib cessante, agrifthlthrdeoperaih
gis itt Judiefo peccatum dlvitis qttam panperis veH* dent, propter tjtttta etiam arnialh tttehsiUaVersa
tas defendajtur,unde querimbttiA 3St juulcittm exire sbht-et adtne
BiirtHttdtonibus hecesse est, riro-
perversum. Non debethtts super hac rerum in«qui- pler assidua doniesUcabelta, ut falces. ligOnes ac
tat» tnrbari, Videnteset in priheipio niuridi eJb im- . vomeres cohBenwr1n gtadibs.
pio Giminterfectum Abeljustum, el poste» exsulahte: Vacateet videte quomgm egotumD^ut. Mei au-
Jftcofi reghare ta donre pattis Esau. iSgyptti luto et
- tem pene vacitlaverunt pedes, pene effusi sunt grestut
latereaftliguntfllioslSrael. mei. Quia mmnlatus svm contra ihiquos, pacem pec-
Quare non retpkk super iniqua agentes, tt tacet
devorante impio Justiorem set Et facies homihes catorum videns, quod npn recogitaverunt de tnorte
non frdbehs tua, ei firmata tint vestibulaeotum, /n labore homi-
quati pkett tnarit,et quati reptUe prtn- num nonsnni, et cum hominibusnon ftageltabuntut.
CtpttH''. nutriti tunt ad superbiqm, citcumdedetunt
BomlnuSftoster sciehs dementfie snse pbttderd at- Idcirco
mensnras, interdum hoh exattdit tit imquitatem sibi, processerunt a pinguedine oculi eo-
qne fclafiiahterin, et la-
eum probet, et magis provocet a'd roganifaih, et rutn, transierunt cogitationescordk, irriserunt
cuii tunt mtmlkia, calumniam de Excelto loquentes.
et
quasiigne excocturts justtofem purtorthi faciat.
Quod tatefligens Aposklus., secundum idquddmise- QutB et ista sentsntia dicit, etiam corporaliter
ricordiaih tohsecuiufa ftdmino, ait, ito» defidmus; in ex parte facta fuissent, si Burgindiwes nequievis-
et DehcdieitDenra iri Wnmiteihpore, et scft tjufa qui StMt
pereeVeraVerHustWe ih flheta. Mc safvtts erit.
BALDZUNOt^B.
a De Ecclesim principibus, id est, episcopis. Sib ftificibus Romanis, nt tWtnm e«t «4 feupu» Fem-
enim vocantur episcopi a veteribus et ab ipsis pon- ^rieaiWi.

SERMO EXHORTATORIUS AD PLEBEM

DE FIDM VERJTATE ET TOTIDS BONI IIJPTtiJWiONE.

L Attifite, fratres nostri, familia Christi, grex
snnmli pastoris, populus pascuae ejus; et oves ina-
nus ejus. Introiteportas seterni regis in confessione,
et atria ejiiS In bymnis, ht vobis dicatur : Ecce nunc
behedicite DomihO, tmnes servi Domint,qui sta-
tk indomo Bothlni,in atriit domus Dei nostri. D
Qttmtite Bominum, dum inveniri potest: invocate
eum, dum pfope ert. Et quam prope est! In ipso
eititn W*tmw, et movemur, et sumtts. Est etiinl cun-
ctis hietttmis Ictertnlr, eunctis eorporibus interior,
ipse intus replet, exterius circumdat, inferiuspOr-
tat, SHperius pWrtegi».Ipse qai nttne sic prope est,
Vettiet temptts qWaMfoihveniri nort poterit. Et qttaro
non ihvenielur qni nbiqBeeSt, qttl nusqwstt deest?
Quia jam noh erit tettipfts Domihnm quasrendi, seo*
poewrt inelnfi eos-qtti httne ettm nt» ittvenittttt.
Agite quod psalmus tfieiit Confitehhtnrtibt, Bominc,
omntn «peratta, et sukctliui benedkahttibi. Dette-
dkite cnmipsis, aut conflteminicum uniVersis ope-
ribusDomino.
fl. Non vobis neeesse est trahsmigrtre de tocfs ad
loca, de regno id pepulHraalterum, *d qttaerendttm
Dominum. Ipse se vobis ultronetts Offert,et dicit:
Eece «n>ad ostium, et pulso. Si quis audierit vocem
tneam et aperuerit januam, introibo ad itlum, et c<e-
nabo cum ittit, tlipsemecum. Quid unquam tam dul-
ce?qttid tam juettBdnm? AdjUttgit etiam, et dicit:
Qui vicerit, dabo «t tedere hvecumlit thronO meo.
Ecce vuit «trare ad te, ut cdmes cttm Ulo; iton te
pigeat aperire. Non solum tn meme ttta vtilt ccenare
teeum, vierttnietiam «svnttlevare in thnmtam sunm,
ttt sedeas cnm itt*. Gtti triia prbmittnutttr, quid am-
pHlis ttesitterare dcbet? Promittit adhoc Dominus, et
dicit: Si quit diligit me, senWonetntneum servabU;
ei Phter miut dMiftl tutn, H vd *m Vtnkmus, et
tmtttitoftetn<ap*d#mf«ttemv*. iKnt ergtt ramM Vtf-
stri praecincti, et lucern* «rdehles In ttaaWbU»*fr
stris, et vt* shhifcteftomittibtts exspeeWMibtt #o-
rainara sttttm qtt««dO revertAtw * miptiis, M Om
venerit et pnteHvferit,eoQftMfatl«wriaht el. MM4
 269 SERMO DE FIDEI VERITATE, 270
servi illi, ad quos veniunt Pater et Filius, et man- A nos, sine diflerentia aequales. Unus Doniinus ma
sionem apud eos faciunt. Vae autem Ulis qui talem gnus et laudabilis nimis, cujus magnitudinis non est
hospitem ase repellunt; quoniam in malevolam ani- flnis, et sapieutiaenqn est nuraerus. Magnus certe
mam non intrabit sapientia, nec habitabit in cor- non mole, sed virtute; qui dum per molem corporis
pore subdito peccatis. Spiritus sanctus disciplinae nusquam esl,per incircumscriptanq substantiam nus
effugiet fictum, et auferet se a cogitationibus quae quam deest.
sunt sine inteliectu. Et ideo nolite eogitare inania, IV. Hanc veram Trinitatem, veramque Unitatem,
nolite desiderare peritura; ineptas autem et aniles unum Dominura, laudant de coelis, laudant in excel-
fabulas devitate, exercete vos ipsos ad pietatem. sis omnes angeli, omnes virtutes, sol et luna, stellae
Aperite Domino pulsanti, ut intret ad vos, et ccenet et lumen, coeli ccelorum, et aquae quae super ccelos
vobiscum, et mansionem apud vos faciat. Nec tacens sunt. Quia ipse dixit, et facta sunt; ipse mandavit,
pulsat, sed loquitur unicuique animae pulsans: et creata sunt. Laudant de terra dracones et omnes
Aperi mihi, toror mea, amka mea, columba mea^ im- abyssi, ignis, grando, nix, glacies, spiritus procella-
maeulata mea. Vos autem curam omnem subinferen- rum, montes et colles, Iigna fructifera, et oinnes ce-
tes ministrate in fide vestra virtutem, in virtute au- dri, bestiae, et universa pecora, serpentes, et volu-
tem scientiam. Si enim meditando de fide vestra et' B cres pennatae, reges terrae, et omnes populi, princi-
spe, crescitis in scientia et cognitione Dei, non vacui pes, et omnes judices terrae, juvenes et virgines, se-
nec sine fructu vivitis, et ita Dorainum hospitem te- nescum junioribus, quia exallatum est nomen ejus
nelis. solius. Et confessio ejjus super coelum et terram, et
III. Fides est, qua credimus unum Deum omnipo- laus in Ecclesia sanctorum. Laudantur enim in san-
tentera, Patrem, et Filiuro, et Spiritum sanctum, ve- ctis suis, infirmamento virtutis suae,in virtutibus suis,
ramTrinitatem, veram Unitatem. 0 quam veraTri- secundum multitudinem magnitudinis suae, in sono
nilas, ubi nullus nascitur ex se, nullus procedit a se, tubae, in psalterio et cithara,in tympano et choro, in
sed alter ex aitero! Filius videlicet nascitur ex Pa- chordis et organo, in cymbalis bene sonantibus, in
tre, Spiritus sanctus procedit ex Palre et Filio. Pro- cymbalis jubilationis.
cul dubio igitur apparet quod alius sit qui genuit, V. Cum ergo ista omnia simul, rationabilia et ir-
aiius qui genitns est, atius qui de utroque procedit. rationabilia, incessanter laudentDeum, quomodoho-
0 quam vera Unitas, ubi non est alius spiritus Pa- mines, ad imaginem et similitudinem Dei condili, et
tris, alius Filii, sed unus utriusque; nec prius pro- ad laudem gloriae ejus vocati, debent esse pigri, aut
cedil ex Patre in Filium, deinde ex Filio ad diffun- f., tardi, aut oliosi ? Et iila quidem laudant Dominum
dendum in cordibus fidelium charitatis donum; sed * semper. Nos autem, etsi non possumus semper, lau-
simul ex utroque. Non est alia deitas Patris, alia demus sallem frequenter; quibus per Apostolum di-
Filii, alia Spiritus sancti, sed una triumdeitas; et citur : Vos autetn genus electum, tegale sacerdotium,
idcirco vere unus Deus. Nam si esset alia et alia, gens sancta, populus acquisilionk, ut virtutes annun-
non esset unus. Una ergo deitas, una aeternitas,una tietis ejus qui vos de tenebris vocavit in admirabile lu-
majeslas, una potenlia, una voluntas, una operatio, tnen suum. Et per prophetas : Narrale omhia tnira-
una pietas, una gloria. Et quia esl omnino alius et bilia ejus, annunliale inler gentes sludia ejus, notas
alius, ideo Trinitas; et quia non eslaliud et aliud, facite tn popvlis adinventionesejus. De quibus virlu-
ideo Unitas; quia non est ipse Pater qui Filius, non tibus et mirabilibus, qualia sint, sanctae Scripturae
ipse Filius qui Pater, aut Spiritus sanctus, ideo vera verbis sic praedicatur : Qui facit angelos suos spiri-
Trinitas. Quia vero hoc est Pater quod Filius, hoc lus, et ministros suos ignem urentem. Qui fundavit
Filius quodPater et Spiritus, ideo vera Trinitas [Leg. terram superbasim suam; non commovebiturin sm-
Unitas]. Nativitatem Fiiii non praecessit potestas aut culum smculi. Qui demisit lapiiem angularetn ejus,
voluntas Patris. Sic processionem Spiritus sancti cum laudarenl simul eum astra malutina, et jubila-
nihil fuit quod praecederet. Patrem confitemur geni- j». rent omnes filii Dei. In fortitudine ejus, tepenlema-
torem Filii, factorem autem cceli et terrae, visibi- ria congregata sunt; et prudenlia ejus percussit super-
lium omnium et invisibilium rerum. Filium confr- bum. Qui extendit aquilonemsuper vacuum, et appen-
temur ingenitum Patris, Deum de Deo, lumen de dit terram super nihilum. Qui ligal aquas in nubibus
lumine, Deum verum de Dfeevero, natum, non fa- suis, ut non erumpant pariter deorsum. Qui aufert
ctum, 6fioo0«-tov Patri, hoc est, ejusdem cum Patre slillas pluvim, et sicut alia translatio dicit, innume-
sabstanliae, per quem omnia facta sunt quae in coelo, rabiles illi stillkidia. Qui mensusest pugillo aquas,
et quaein terra, per quem majestatein Patris laudant et cmlos palmo ponderavit. Qui appendittribus digitis
angeli, adorant dominationes, tremunt potestates, molemterrm, el liberavit inpondere montes, et colles
cceii et coelorumvirtutes. Spiritum sanctum confi- in statera. Cujus thronus flammmignis et rotm ejus
temur viviflcantem, ex Patre et Filio procedentera, ignis accensut. Fluvius igneus tapidusque egreditur
cum Patre et Filio adorandum et glorificandura, qui a fack ejus. Millia millium ministrant ei, et decies
locutus est per prophetas. Donum dantes simul tres, millies centena millia sistunt ei. ©mnes namque
Patrem, Fiiium, et Spiritum sanctum confitemur, exercitus ceeli assistunt ei, non solum a dextris, sed
sine confusione indivisos, sine tempore sempiter- etiam a sinistris f dc quibus propheta vidit egredi
 271 S. AGOBARDIEPISCOPI MJGDUNENSIS 474
-
spiritum dicentem: Egrediar, et ero spiritus tnen- A testate. Et videntibusitlis, etevatutest, et nubes sus-
daxin ore omniumprophetarumejus, id est,' decepli cepit eum ab oculit eorum. Cumqueintuerentur in
et decipiendi regis, nt ascenderet ad locum ubi ei cwlumeuntem illum, ecce duo viri asiiterunt juxta
erat interitus. ' Ulos in vestibus
paratus albis, qui et dixerunt: ViriGalilmi,
VI. Istius' sinistri exercitus autprinceps aut ma- quid statk aspicientesin ccelum?Hic Jesus, qui assum-
gnus, invidendo sancto viro Job, expetivit eum ut ptus est a vobisad cmlum, sic veniet quemadmodum
sibi concederetur a Domino, nonad probandum quod vidistiseum euntem in cmlum. Sedet ergo in ea carne
factum est per eum nolente illo, sed ad reprobandum qnam *assumpsitpro nobis, ad dextram Patris, et
quodmultitudini malitiaesuaedesiderabat. Hujus si- venturus est in gloria judicare vivos et mortuos,
nistri e\ercitus princeps accessit ad primum homi- cujus regni non erit finis. Et ipse estpropitiatiopro
neni, bene etbonum a bono Deo cohditum, igne in- peccalis nostris, qui est testis fldelis; primogenitus
videutiaesuccensus; et decepit ac praevaricatorem mortuorum, e't princeps regum terrae, Agnus Dei
fecit, atque omnimodae corruptelae subjecit, et de qui tollit peccata mundi: qut ita laudatur cumPa-
societate angelorum depositum, socium sibi fecit, tre ab angelis : Sedentiin throno etAgno benedktio,
atque de luce angelka abstractum, tenebris suissub- et honor, et gloria, et potestas t» smcuta smculorum.
B
jugavit, et aeternaemorti obnoxium reddidit. Doini- Efquando venerit inmajestate sua et Patris, sic ti-
nus autem summe bonus et pius, ut tam magnam mebitur ab eis qnos judicaturus est, ut dicant mon-
ruinam repararet, tam magnum vulnus, misit Filium tibus et petris: Cadite super nos, et absconditenos a
suum Deum Verbttm, ttt carofieret, id esl, homo facie sedentk supra thronum, etab ira agni: quoniam
verus, et habitaret in nobis, id est, in humanilate venit dies magnut iras ipsius, et quis poterit ttare ?
perfecta, quam sumpsit pronobis (Aug. in Joan., TransactOyomneselecli ex emhibus gentibus, et tri-
Tract.iv) ex nbbis, idest, ex sancta Virgine ad hoc bubus,etpopulis, et linguis, erunt stantes ante thro-
praeparata et custodita; habitaret autem corporali- num in conspectn Agni, et amicti stolis albis, et pal-
ter, nbn spiritaliter, ut in sanctis caeteris, id est, mse in manibus eorum, et clamabunt voce.magna
donb gratiae, sicut scriptum est: Qui adhmret Do- dicenles : Salus Deo nostro qui sedet super thronum,
mino, unus spiritus est. Qui licet Domino adhaereant, et Agno. De quibus dicitur: Hi sunt qui venetunt de
et Deus in illis habitet, non tameti exihde efficitur ut tribulatione ptagna, et laverunt stolas suas, et dealba-
dii sint naturaiiter, sicut in Christo habitat omnis verunt eas in sanguine Agni. Ideo sunt ante thronum
plenitudo divinitatis corporaliter, ut Deus sit sub- Dei, et serviunt ei dk et nocte intemplo ejus; et qui
stantialiter. Quae humanitas, ex "quo esse coepit, sedet in throno, habitat super eos. Non esurient, neP.
"
non aliud esse potuit quam Deus et unicus Filius, qtte sitknt amplius, neque cadet super illos sol, neque
quia unigenrtus caro factus est, ut sit verus Deus, ultus mstus; quoniamAgnus, qui in tnedio thtoni est,
verus homo, unus Deus. Et licet aliud sit caro, reget itlos, et deducelilios ad vitmfontes aquarum,
aliuddivinitas; non tamen ipse alius est in carne, et absterget Deus amnem lacrymam ex oculis eorum.
alius indivinitate ; sed utroque unus Christus Deus Et tmtitia tempiterna super eaput eorum, gaudiumet
homo, permanente utriusque naturae veritate et imtkiam obtinebunt, et fugkt dolor et gemitus. Haec
integritate; id est, non mutata humanitale in di- civitas Dei, id est universitas omnium sanctorum,
vinitatem, neque conversa divinitate in humanita- non egetsole, nequeiuna, ut luceant in ea. Nam cla-
tem: qni ex utroque unus Christus Deus, ita ado- ritas Dei iUuminaviteam, et lucerna ejus est Agnus.
ratur cum Patre et Filio ab omni creatura, ut su- Et dicetur ei : Non audktur ultra iniquitas in terra
perius diximus, sicut adorabatur antequam Verbum tua, vastitas et contritiotn terminis tuk, et occupabit
caro fieret: quia inconvertibilis deitas, quae incon- salus muros tuot, et pottet tuat laudatio. Nonetit
vertibililer infirmitatem noslram, in qua mori pos- tibi ampiius tol ad lucendumper diem, nec splendor
sit, suscepit incarnatione sua, nec minui potuit, nec lunm itluminabitte; ted erit tibi Dominusin lucem
augeri. ]) sempiternam, et Deus tvmsin gloriam tnam. Non oc-
... VII. Verus Deus ergo et verus homo, unus Domi- cidet ultra sol tuus, et luna tua non minuelur; quia
nus noster Jesus Christus, venit ad passionem, ut Dominus erit libi in lucem sempiternam, et comple-
perferret omnia illa quae de illo praenuntiata sunt buntur dies iuctut tui. Populut autem tuut onxnet
per Scripturas. Unde comprehensus, et ligatus, fla- justi, in perpetuumhatreditabuntterram. Et videbunt
gellalus, irrisus, et in cruce suspensus, cum veniret gentesjustum tuum, et cuncti regesinctytumtuum ;
hora ut poteslale propria poneret animam suam, po- et vocabiturtibi nomen novum, quodos Dominino-
teslate iterum eam sumpturus, clamans voce magna, minavit. Et erk corona gtorim in manu Domini, et
dicit: Consummatumest: et inclinalo capitetradi- diadema regni in manu Dei tui. Non vocaberisultra
ditspiritum. Natus autem vera nativitate, verae derelkta, et terra tua nonvocabiluratnpliut desolata;
carnis sustinuit veram passionem, suscepit veram sed vocabetisvoluntasmea tn ea, et terra lua inhabi-
mortem, vera carnis resurreclione prmbuit se ipsum tata; guia complacuit Domino in te, et terra tua inha-
vivumdiscipulis ih multis argumentis, per dies qua- bitabitur. Habitabit enimjuvenis eumrirgine, et ha-
dragintaapparenseiset loquens de regnoDei, man- bilabuntinte filii tui. Et gaudebifsponsus super spon-
ducavit et bibit coram eis, non necessitate, sed po- *«!»>el gaudebit supet te Deut tuus, Non intrabit in
 273 SERMO DE FIDEI VERITATE. 271
eam aliquid coinquinatum, et faciens abominationemiA summationem sanctorum in opus ministerii, in mdi-
et mendacium: nec faluae virgines, quae non sumpse- ficationem corporis Christi, donec occurramus omnet
runt oleum secum: nisi qui scripti sunt in libro vitae in unitatem fidei et agnitionem Filii Dei in virum
Agni, et regnabunt in saeculasaeculorum. perfectum, in mensuram mtatk plenitudinis Chrkti;
VIII. Haecpraeclara testimonia sanctae Scripturae ut jam non simus parvuli flucluantes, et drcumfera-
ostendunt unitatem et sequalitatem sedentis super mur omni vento doctrinw in nequitia hominum, in
thronnm et Agni, Patris videlicet et Filii, cum et astutia ad circumvenlionemerrork. Veritatem autem
unus dicitur dies magnus irae ipsorum. Mansitenim fackntes in charitate, crescamut in illo per omnia,
aequalis Patri, etiam postquam factus esj minbr qui est caput Chtistus: ciijus totum corpus compa-
Patre. Unde etPatres sancti, doctores videlicet Ec- ctum per omnem juncturam subminisirationis, se-
clesiae, in brevissimo hymno quem Psalmis, Anti- cundum operationem in mensuram uniuscujusque
phonis et Responsoriis subjungimus, cantandnm . membri, augmentum corporis faeit in mdificationem
tradiderunt: Giorio Patti, etFilio,et Spititui tancto; sui in charitate. Et iterum : Caput ex quo totum cot-
tkut erat in principio, et nunc, et semper, et in sm- pus, per nexus et conjunctiones subminktratum et
cula smculorum. Et cum electiex omnibus populis. constructum, crescit in augmentum. Et alio loco : Sol-
et linguis stare dicuntur ante thronum in conspectu ]B tkite servate unitatem spiritus in vinculo pacis. Vnum
Agni, et una salus cantatur ei qui sedet super thro- corpus, et unus spiritus, sicut vocati estis in una spe
num et Agno, etpariter illuminant civitatem suam: vocalionis vestrm. Vnus Dominut, una fides, unum
hoc ipsumostenditnr, ut sciamus unum esse Patrem baptisma. Vnus Deus est et Pater omnium,. qui super
et Filium, etiam postquam minor factus, obediens omnes, et per omnia, et in omnibus nobk. Item de
exstitit usque ad mortem, mortem autem crucis. . unitate membrorum : Sicut enim corpus unum est,
Propter quod Deus illum exattavil, et donavit iili no- inqnit, et membra habet multq, omnia autem membra
men, quod estsuper omne nomen; «t tn nomine Jesu . corporis cum sint multa, unum corpus sunt; itaet
omnegenu ftectatur, cmlestium,terrestrium, etinferno- Chrislus. Etenim in uno Spiritu omnes nos in unum.
rum, et omnis lingua confitealur, quia Dominus Je- corpus baplizati sumus, sive Judcei, sive gentiles, sive
sus Christus in gloria est Dei Palris. Ostendit etiam servi,sive liberi,etomnesinunoSpirilu potati sumut.
caput exaltatum ad quantam sublimitatem elevat Nam corpus non est unum membrum, sed multa.
corpus suum, et unitatem capitis et corporis, sponsi X. Quod autem mediatio mediatoris Dei et ho-
videlicet et sponsae. Unde dicitur : Induit me vetti- minum Domini nostri Jesu Christi conjungat Patri
tnentk talutit, et indumento justitim circumdedittne omnem electam creaturam, ita ut hsta ineflabili uni-
quasi sponsum deeoratum corona , et quasi sponsam "' tate spiritus, nulla sit diversitas generis, conditionis
ornatam monilibus suis. Se enim dixitsponsum, se et sexus, sed tam ex angelis, quam ex hominibus,
sponsam. Haectanta nnitas est illud inaestimabile et una domus et una civitas Dei flat, atque hujus tantae
ineffabilebonum, quod nec oculus vidit, nee auris et tam mirabilis unitatis unum caput sit Cbristus,
audiyit, nec in corhominis ascendit, quodpraeparavit ita docet Apostolus : Nolite mentiri invicem, exspo-
Deus diligentibus se; cum Agnusille est sponsus gre- liantes vos vetetem hominemcum actibus ejus, et in-
gis sui, pastorovinm suarum; etqui est agnus in pas- duentes novum, eum qui renovatur in agnilionem, se-
sione, leo in resurrectione, aquilainascensione, lapis cundum imaginem ejus qui creavit eum: ubi non est
quoque angularis, Iapisque abscissus de monte sine gentilk et Judmus, circur.cisio et prwputium, Bar-
manibus, et factus est mons magnus implens om- barus et Scytha, servus et liberrsed omnia et inom-
nem terram. Hoc est regnuni quod in aeternum non nibus Chrktus. Et iterum : Qukunque in Chrktum
dissipabitur, et populo alteri non tradelur, etipsum baptixati estis, Christum induktis. Non ett Judmut,
stabit in aeternum. De hac unitate et ineflabili subli- neque Grmcus; non est servus, neque liber; non est
mitate capitis et corporis per Danielem prophetam masculus, neque femijia. Omnesenim vas unum estis
dicitnr: Aspkkbam in visione noctk ; et ecce cum,^. in Christo Jesu. Et alibi : Volo autem vos scire
nubibus cmliquasi filius homink veniebat, et usque ad quod omnis vjrt caput Christus est; caput autemmu-
antiquum dierum pervenit; et in conspectuejusob- lieris, vir; caput vero Chrkti, Deus. Itemque." Omnia
tulerunt eum; et dedit ei potestatem, et honorem, et enim vestra sunt, vos autem Christi, Chrktut aulem
regnum; et omnespopuli, tribus, et lingum ipsi ser- Dei. El alio loco : Quid est imago Dei invkibilk, pri-
vient; potestasejus, polestasceterna, qucenonaufere- mogenitus omnis creaturm: quia in ipso condita sunt
tur; et regnum ejus, quod non corrumpetur, omniain cmliset in terra, visibilia et invisibilia, she
IX. Haec unitas et suhtimitas capitis et corporis, thtoni, sive dominqtiones, sive principatus, sive po-
qux futura est in specie et re, omni intentione pie- testates. Omnia per ipsum et in ipso creata sunt; et
tatis jam nunc tenenda est in fide et in spe. Hanc ipse est ante omnes, et omnia in ipso constant. Et
sublimiter commendat Apostolus, cum dicit: Qui ipse est caput corporis Ecctesim, qui est principium,
descendil,ipte ett, et qui ascendit super omnes ccelos, primogenitusex mortuis, ut sit in omnibus ipse pri-
ul impleret omnia. Et ipse dedit quosdam quidem tnatum tenens: quia in ipso compiacuit omnem pleni-
apostolos,quesdam autem prophetas, alks vero evan- tudinem habitare, et per eum reconciliari omnia in
getktas, alios autem pastores et doctoret, ad con- ipsum; pacificans per sanguinem cruck ejus, sive qum
 278 S. AGOBARDIEPISCOPI LUGBUHENSIS 276
in terrk, tive qum in cmlit. Et iterum : Quia in ipso A " malot tt in emnibut
perfecH stare. SttUe ergo tuc-
inhabitat omnis plenitudo divinitatk corporatiter; et dheti lumbos vetttos in veritate, et induti lorica
jn-
eslk t» itlp repleti, qui ett caput omttii principatus et stitim, et calceati pedet in prmpatationem Evangelii
potestatis. paeit; in omnibut iumentei seutum fidei, in qUopai-
XI- Pro hae ineffabili unitate ipse mediator Del sitii omnitt tela kequUti0 ignea exslinguere; et ga-
et hpminum, Deus homb, Christus Jesus, tempore leatn salutis assUmitet»t gladium ipiritut, quod est
passienU suae rogavit Patrem, dicens : Sanctifica vethum Dei, peromnem orationem, et obsecrationem,
eos in veritate. Sertno tuut veritat. Sicut tu me mi- orantes omni lempore in tpiritu. Sunt eliam homines
skti ttt mttndum, et ego mki eot in mundnm. Et pro publice persequeuteSjde qnibus ipse Dothinus ioqui-
ds ego tanctifko meipsum, ut sint etipsi sanctificati tur t Ecee ego mittb vas tkut ovetih medio
luporum.
in veritate, Non pro hit autem rogo tantum, sed et Ettute ergo prudentes skut serpentes, et timptkes
pro ek qui credituri ttinl per verbum eorum in me: skut eotumbw. Cavete autem ab hominibus. Tradent
«I omnet unum tint, tkut 1«,Pater, in me, et ego in enim vos ih cokcilii», et in synagogis tuii ftagelta-
> te, et tpti in hobis, Uhum sint; ut mundus eredat, bunt vot; et ad pmitdet et ad reges deducemini pro-
quia tu «ts tnisttfi. Et ego etaritatem, quam dedisti pter met tn testimOttiumillis et gentibus. Sttht quo-
tnihi, dedi ek; ut llnt unum, ticui et nos itrium ttt- Bque alii perseculores qui persequuntuf inhriicitiis,
mus. Ego in eit, et tu in me; ut tint contumtnati in odiis, delractionibus, accUsationibus, damnis, rixis
unum; et eegnoscat mkhdus, qula tu tne mkhti, it et diversis asperltatlbtts t contra quos non armis pu-
dilexisti eos, ticut ei the dilexkti. Paier, quos dedisti gnandum est, sed patientia et toterantta; sictit Apo-
tnihi, votb ut ubi ego sum, et illi tintihecuto; ut Dl- stolus docet nos patientes esse debere ad oranes: et
deant eiaritatem theam, quam dedkti mihi; quia di- Dominus jubet non reMstere malo. Sed si qnis ie pet-
lexisti me ahte conslitntionethmundi. Qdattdo autem cutterit in dexterd ma»iila tua, prwbe ttli et alletam.
perfieietu* fsta tanta et tam subllrais unilas, Apo- Et iternm: Diiigite tnithicos vestros, behefadle hii
stoius diligehtissime ostendit, dlcens: SkUtiil Addm qui ederunt tm, tsteraie pro persequentibuset catum-
omnet meriuntur, ita et in Christo omhes vivifica- niantibus vos^ut sUk filii Patris vestri qui in cmlis
buntur, uhutquisque autem in suo ordihe, primiiim est. Bt iteram: Si dimkerith enim hominibtis pee-
Chrktut, ddnde hi qui tunt Chrkti, qui ih adventu cata eorum, dimittet vobis Pater vesler eaiiitii de-
ejut erediderunt. Deinde fihk, cum tradiderit regnuhi lieta vettra. S\ autm tto» dimiterltk hominibhs, nec
Deo el Patri, cum evacuaverit omnem priixcipatum, Patervester dimiUtt peeeata vestra. Sunt etiam ini-
et potettatem, et virtutem. Oportet autem illutn re- _ miei fldei, et qutbus Apostolus loqttitor <Quid in
^
gnare+denw penat tntmtcoj sitos tub pedibus ejiis. No- hovktimit temporibusdiicedent qUiiath a fide, et-
vissima autem inimica desttuelur mort. Omnia enim tendehtet tpiritibui emrk et doetrink dcemonkrum,
tubjeeit tub, pedibus ejut.Ht iterum: Ecce mgtterium in hypocrki ioquehtium mendachtm. Cotttra qutts'
vobit dico.Omnes quidem returgethut, tid hon othhes pugnandum est non armis corporallbttS, sed slilritUa-
immutabmur. /n momento,iit ictu oculi, in novksima libtis, etemplis Videlieet, Scriptttrarttin auctorltate,
tuba. Canei enlm tuba^ et mortui teturgent incdrruptl, ratioeiniis fldei et veritatis. Sunt btiam inimiri qubti-
et twi immuidtirottr. Opbrtet enim eorruptibile Mc diani, quos nee loCOhec tempei^ flbSstiihliiSdecli-
induere incotruptknem, et mortale hoc indueniim- nare: quo» ApOStOni§etthmerat; dicens: Dttideria
mortalitatm, GumaUtemmortate hoc ittiutrifimmbr'- carnk tton perficiatk: Ctiroenltn concupkdt ddversus
taHtatetu, tune fiet sermo qui seriptus est: Absorpta est ' sptritum, tpititui autem ddversut cdtnehx. Heeeenitn
meii nt vkteria. Vbi est, thors, vklotih tuat ubi est, sibi ihvibemadversdhtWr,ut noh qtitkuhque vUltk, itta
mart, deuieui tuut ? Stithulus autetn thortk peccaium fadath.JQuodsi «piWh*dttctmirtj, nonesth sub lege.
est, virtus vero peccati, lex. Deo auUm graiias, tjili Munifesta uutem sunt opera carnis, qum sunt forni-
nobis dedit vktorietth per Dominuhi nosirum Jeiutix catk, immiindiHa; Itlxuri*, idStorum tervitut, vene-
Chrittum. A.4hattc vktoriam non pervehitur, nisi j)n ficia, ihimkitimf eontehtknet, amufntionet, irm, rixm,
certando : quohiam itttri Oportet Cofonari, fiisiqiii dksehtionet, seeieBiinrittim, homicidia, eltrktatet,
legitittte certaverit. comesiniiohes, eitih ibnitia: qum prmdko vbbh,ii-
XH. HiijUsuttitatls pars, quae adhuC pefegrlna- cut pmdixi! qitoniam tjiU tatta agunt, reghum Dei
tur ltt twra^ habet adversantes contra quos inces- noh eohsequeiitufi OOntra c[uo9pugnandiim est, hon
santer eohfllgit: quia oirines qdi pie Voldrit ViVere sollim ratlone, 8Bdet labore, abstinetitisi, cbntinen-
in ClhrigieJeStt, perseetttionetn patluntur. Sunt in tia, vigiliis; sibfll AjibStOlttsstto nos ex8ttiplb infor-
prhttts dfcroeluset ihgell ejus hOstes noslri, corttfa mat, dicens: Casttybcorpis meum et mrituti sub-
quos arttiari hes vttlt Apostoltts, dkens: Ihduiie voi jicio; ne ftttie hlHs fradkanti Ifise fijlrbbus effi-
armatur» Dtt,uip6ssith siare ddverstit intidias dia- ciar. Undeet discipttlum instrueiis', et db se jam se-
boii: quid non est nobis colluctatto ddvertus car- curtts, jttxta flnem vlOeStise, ita glofiatur, dicens :
nem et sahguinerti, ted adversus prihctpei, ei potesta- Tu vero vigtla,M omhibus labora, opus fac evan-
tet, advefsut mundi fyctorit lenebrarum harum, getktm, mtmiertttm tttftm Itnple. Ego tnim jam de-
*«mHta spkitdHa hequiliw, ih cMe&tlbus.Propierea tibvr, et tempus tetbltitiohk mem instat. Bontttttcer-
.
acdpite armaturM Det, Ul poisitts fMtUrt in dk tanM ceHati; Mt%HbQtyummavt, fittem tmavi. tit
 2T7 SERMO DE FIDEI VERITATE. 278
reliquo, repotita ett mihi corona justitim, quam red- iA pore. Nam mystenum jam operatur iniquitatk : tan-
det mihi Dominusin itla dk juttui judex; non totum tum ut qui tenet nutxcteneat, donec de medio fiat. Et
autem mihi, sed tt omnibus qui diligunt adventum tunc revelabitur ilie iniquut, quem Dominus Jesus
ejut, interfickt spiritu oris sui, et destruet illustratione
XDl. Inter haee omnia caveat fidelis, ne omnino udventut sui eum; eujut ett adventut secundum ope-
yel in modico in propriis viribus praesumat, sed de rationem Satanm, in otnnt virfute, et signis, ef pro-
Dei adjutorie, ut ad flnem bonorum pervenire, vel digiis mendacibus, et in omh*seduetione iniquitath,
in bono possit opere perdurare: quia Dominus ait \ hk qui pereunt, eo quod charitatem*yeritatk non re-
Siue me nihil potetth facere. Et Apostoius: Dem est ceperunt ut salri fierent. Ideo mittet illis Deus opera-
qui^peratur tn vobhet velte et perfieere pro bona to- lionem errork, ut credant mendqcio, et judkentur
tuntate. El jterum: Gratia talvi faeti estis per fidem, omnes qui non erediderunt veritati, sed consenserunt
el hoe neii e* vokk. Et iterum : Non quod idonei iniquitati.lte hoc tenipore et Domimis in Evangelio
timui eogitate aliquid a nobit quati ex nobii, sed suf- ait : Erit func tribulatk magna, qualk non fuit ab
fieientia notlra ex Deo ett. Et Dominus: Nemo po- initio mundi usque modo, neque fiet, Et nisi breviati
tett tenhe ad tne, nki Pater, qui mkit me, traxerit fuksent dies illi, non fieret salva omnis caro; sed
eum. Multa Deus faeit in homine bona, quaenon faeit ]g propter electos breviabttntur dies illi< Tunc si quh
homo;nulla vero facit homo bona, quaenon Dcus vobk dixerit: Ecce hk Christus, qut \ilic, nolite cre-
praestet nt facial homo. Suam namque voluntatem dere. Surgent enim pseudochristi et pseudoprophefw;
homroe» faciunt, non Dei, quando id agunt quod et dabunt signa magna et prodigia, ita ut in errorem
Deo dispJioet. Quando autem ita faciunt quod vo- inducantur, si fieri potest, etiam electi. Ecce prwdixi
lunt, ut divin» serviant voluntati; quamvis volentes vobk. De antkhristo et Paniel propheta sic dkit:
agant quod agunt, illius tamen. voluntas est a quo et Sermones conlra Exceltum loqueiu.ft et tanetos,Altis-
prajparatur et juhetur quod volunt. Tales nos amat limi cohteret, et putabit quod possit mutare lempora et
Deus, quales futuri sumus ipsiua dono, non quales Uges, et txadentur in manu ejut usque ad tempus, et
sumns nostro merito. Sua bqna Dens praevidet, tempora, et dimidium temporis< Et judicium sedebit,
prae&cit,adjuvat, et remuneral in nohis. Nemo ho- Ut auferatur potentia,et conleratur, el dkpereat usque
BUSaisi soJua Deus, qui non est alterius bona bo- tn finem. Hegnum autem, et potestas, et magnitudo
nus. Homines autem, non prapria* sed Dei bono; regni, qurn est tubter omne coelum,detur populo san-
sunt boni; qui est foqs et origo bomtatis; imo qni ctorum Allksimi, cujut regnum sempiternum est. Et
est honitat: a quo omne bonum, et sine quo nihil iterum : De uno autem ex eit egretsum est cotnu
boni. €] mum mgdkum; et factum est grande contra meri-
XT?4Hase est fldes et spes catholicae Ecclewe, dkm, et eontra arientem, et contra fortitudinem; et
quae est columna et firmamentum veritatis, in lege magnificatum ett usque ad fortitudinem cmli; et de-
et prophetis, naalmis et hymnis praedkata, per apo- jeeit de fortitudiue, et de steilk, et concukavit eat.
Stolos evangebsata, per roartyres testifloata, per do- Ei usqne ad prindpem fortitudinis magnificatum est,
ctorea exposita. Quidqdid huic fldei contrarium in- et ab eo tulit juge sacrificium, et, dejecit loeum san-
venitur, et quseque dissdna et discrepantia, inepta ctifioationk ejus. Robur autem datum est contra juge
snnt, 6t profana, atque inaniloquia, quae muhunt tacrificium propter peccatai; et prosternetur veritat in
proficiunt ad impietatem, ao per hoc doctrina dse- terra, et fackt, et ptospetabilur. Et iterum ; Et, post
moniorum et antiehristorum, de quibus Apostolus regnum eorum, eum ereverint iniquitates, consurget
att : Filieli, nopktima hora eit; et rieut audkth rex impudens facie, el inteHigens prapotitianes; et
quia Antkhristus venii, nunc AntkhrkH multi facti roborabitur fartitudo ejus, sed non in viribus suk; et
tunti De qnibus atius apostolus : Hi sunt murmu- supra quam eredi potest, universa vastabit, et prospe-
ratortt, queruleti, teeundum desideria lua ambu* rabilur, et fackt. Et interficiet robustos, et populum
lahtes, et ei Ulorum lequitur tuperbiam, quorutn tanetorum, secundum voluntatemsuam : et dirigetur
omnittm taput ttt Antiehristus. De quo Apostolus i " > dolus t>t manu ejus, et cor suum magnificabit, et in
Rogamut vos autemt frutres, per adventum De- CQpiaxerum omnium accidet plurimos, et contra prin-
mim neitri letu Christi e( nostrm eehgreeattwh cipemprincipum consurgel, et tine manu.conteretur,
tn ipium, ut non eit» moveamini a wttro sensu, Et iterum : Et faekt juxta voluntatetn suam rex, el
ttequ* tttteamini, neque per tpiritum, neque per ekvabitur, et magnificabHuradvertum omnem Deum;
temonem, ueque per ephtolam ttmquam per nat et adversum Deum deorum loquetur magnifica, et di-
mksam, qumti iuttet dkt Dotmnit Ne. quh vot, le- rigetur, doneo compteatur iracundia : perpetrata
ducat illo modo. Quoniam nki venerit dhcetsk pri- quippe est definitio. Et Deum patrum tuorum non
mttm, el revtlalus fuerit hamo peeeati, filiut perdi- reputabit, et erit in concupiscentiis fetninarum, nec
tionU, ^tti tdvertatur tt extoliitnr tupra omne qued quemquam deorum curabit, quia adversum univerta
dicitur Deui, aut quod eoWfur,ita ut in templo Dei consurgeti In libro Apocalypsi : Et vidi de mari
sedeat, ostendens te lanquam tit Deut, Non retineih bestiam ascendentem, habentem.cornua septem, et
qued eum adhuc etttm uvud vot, hmcdicebam vobkf capita decem, et tuper cornu ejut decem diademata;
Et num quid detimat twitw,ut reveletw in tua tem- el tuper capila ejus nomw blatphemim. Et bestia
 " *
279 . S. AGOBARMIiSSGeMLUGDUNENSIS «gn
quam ri0,-similis eratpardb,"t*pedet ejus simiks M$gmt-0t tulphurk, ublbpttm et pteudoprophettecrucia-
ursi, et osejus tkutoi leothk. Et dedit itti draco vir- bunlur di^acr^omin «ecula twcutorum.
tntem tuamet potetlatemmagnam, Et ridi uhum de XV. Tira|i|'||eontur, diabolus videlicet, et
capitibut tuk quati bcrisum in mortem, et plaga mor- bestia,qttae est AftticTiristus, et pseudopropheta,
th< ejut cutata. est, Et admirata ett universa terra «Ht»onraem f&Setafem Antichristi ostensura est in
poit bestidm. Et adoraverunt draconem qui dedit ' signis et prodigiis mendacjbus. Etduae fcestiae,ope-
potettatem bestiw; et adotavetunt bestiam, dkenles : rante dtabolo, eminentkres sunt in universo corpore
Quis'similh bemmfet quis poterit pugnare cum ea? perditorum.Etdiabolus quidem est inventor et causa
Etdatumett eios loquens magna, et btasphemiam, omnis mali, taflt|uam hominibte mortatiter viventi-
et data est illi potettds facere menset quadraginta bus invisibilis. Est et homicida est ab initio. Uni-
duos.Et' aperuit os suum in blasphemias, ad Deum versa mala quae operatUs est, maxime per homines
nbmen ejus, et tabetnaculum ejus, et eos exercuit et exercet. IUum autem primum malum
', blasphemare
qui in ceeio habitant. Et datum ett ei bellum facere quodin deceptione primorum hominum perpetratus
cum tanctk, et vincere tWos.Et iterum: Et vidialiam est, per serpentem fecit; quia nec erat homo, per
bestiam ateendentem de lerra; et habebat cornua duo quem primi homines deciperentur. Per serpentem
similia agni, elloquebatur sicut draeo.Ei potestatem B Iocutus Evai, per Evam Ada3. Deinde per Cain oc-
priork bestim omnem faciebat in conspectu ejut; et cidit Abei, Et deinceps pullularunt omnia mala, et
fecit terramet inhabUantes in ea adorare bestiam pri- creverunt iniqnitates, et crescunt adhuc, donec per-
mam, cujus curata est plaga moriis. Et fecitsigna vehiant ad summura mali; quando Deo permittente
magha, ut etiamignem faceret de ccelo descenderein et ordinante assurapturuS est sibi diabolus vas aptis-
tetramin conspectu hominum. Et seduxit habitantes sfmum, hominem videlicet illum damnatum et per-
terram, prepter tigna, eum data tunt ilti facere in ditum, caputque perditorum; qui in tantam ex-
compectu bestim. Et iterum : Ego tibi dkam sacra- crescet malitiam, ut homo omnium pessimus osten-
mentum mulierk, et bestim qum portat eam, qum ha- tare se possit, et audiat tanquam fit DeuS, et contra
bet capita teptem, et comua decem. Bestia quam vi- uhiversa consurgal, et extollat se ae jactet super
disti fuit, et non est, et aseensura est de abytto, et in omne quod dicitur Deus et quod colitur : ita ut de
interitum :ibit ;"et mirabuntur inhabitantet terram illo jam dictum Sit a Domino : Non est super terram
(quorum non sunt sctipta nominain libro vitm a con- potettat qum compatetur ei qui factus est utnullum
stitutione muhdi), videntesquat erat,etnon eit. Et tbneret. Omne tubiime videt, Ipse est rex super uni-
hk est settsus, qui habet sapientiam. Septem capita, versot filiot tupetbite. Ut sciamus de illo dictum esse,
septem montes sutxt, super quos mulier sedet, et reget " superius ostenditur, ubi dicitur : Cum apprehenderit
septem sunt. Quinque cedderunt, unus est, alius non- eum gladius, subektere iton potirit, neque hatta, ne-
dum eenif, et cum venerit, oportet Ulum brete tem- quethorax. .--,
pus manere. Et bestia qum erat et non ett, ipta octava XVI. Qnod autem nnum corpus sit omnium per-
est, et de septem est, et in interitum vadit. Et decem ditorum, eujus isdem Antichristns capnt sit, superius
cornua qum vidkti, decem reges tunt, qui tegnum osteuditur, ubidktum est: Membta cohmrentia tibi
nondum acceperunt, sed potestatem tanquam reges carnium ejus. Et iterum : Corput Uliut quasi scuta
una hora accipiunt post bestiam. Hi consilium unum futUia; compaclum squamk se prementibus. Vna ttnt
habent ei rirtutem, etpotestatem tuam bettim tradent. conjungitur, et ne tpiraculum quidem incedit per
Hi cumAgno pugnabunt, et Agnus vineet illos ; quo- eas : alteri ma adhwrebit, et tenentes se nequaquam
niam Dominus dominorum est, et Rex regum^ et qui separabuntur.Deqw corporeet capite ejus, id est,
cum Uio sttnt vocati, electi et fidelet.Et iterttm: diabolo, vel Antichristo, et per Ezechielem prophetam
Et vidi bestiam, et teges tertce, et exercitus eorum dicitur:£cee edo ad te Pharao rex jEgypti, draeo
eongregatos ad faciendum prmlium cum illo qui sede- magne, qui cubds tti tntdio flummum tuorum, et di-
bat in equo, et cum eXercitu ejus. Et apprehensa est di: Meusttt fluvius, et ego fed memetipsum. Et po-
bestia, et cuth ipso pseudopropheta qui fedt signa namfrmnum in maxUHs tuis, et agglulinabo pkces
cotam ipso, quibus sedvxit eot qui acceperunt cha- ftuminum tuorum squamk luh; & txlraham te de
rdctetem bestim, et qui adorant imaginem ejus. Vki medioftuminumtuorum, et universi piscet tui soua-
mksitunt hiduotn stagnumignkardentksulphurk, mk tuk adhmrebunt, et projkiam te in desertum,
et cmlerioccki shnt in gladio sedentk tuper equum, et omnet piteet fluminit tui. De cujus potentia et
qui procedit de ore ipiius. Et iterum '. Et cum con- in psaimo, secundum Hebraicam tamen trauslatic-
summati fuerint mille anni, tblvetur Satanatde car- nem, dieitur: t Impros secundum altitadlnem fnro-
ceresuo,et exkt,et seducet gentet tfttee sunt super ris sui nonrequiret, necest Deusin omnibus cogita-
ahguldt terrceGog et Magog, et congregabit eos tn tionibus ejus. Parturiwt viae ejus in omni tempore.
maris. Et Longesuntjudkia tua a Jackejus. Omnes inimicos
prmlium, quorum numerus ett sicnt aretta
atcenderunt super attitudinem terras; et circum- sues despkit. Loqnitur m corde suo. Non movebor
krunt cattra sanctorum, et civUdtem diieetam. Et de generatione in generationem, ero sinemalo. Ma-
descendit ignis a Deede cmlo, et devoravit Ulos; et ledietione os ejus pknum est, et dolis, et avaritia;
diabolut qui teducebat eot,mimt ttt in ttagmm wb lingua eju» doiuc et iniquius, Sed «t insidiatiir
281 SERMO DE FIDEI VERITATE. 282
juxta vestibula in absconditis, ut interficiat inno- A ab eo capti fuerint, stabiliter tenentur. Ergo qui a
centem. Oculi ejus robustos circumspiciunt; insi- conspectu districli judicis expulsus tenetur,miseriae
diatur in abscondito, quasi leo in cubili. Insidia- et tenebrarum terra cohibetur : quia foris dolor cru-
tur ut rapiat pauperem, dum attraxerit eum ad rete ciat quos divisos a vero lumine intus csecitas obscu-
suum, et confractum subjkit, et irruet viribus suis rat : transactorum illa ultrix flamma vitiorum con-
valenter. > , cremationem et lumen non habet.
XVD. Hoc corpus diaboli atque Anlichristi, quale XVIII. Scieridum tamen quia sicut jn domo Patris
in praesentisit, et quid illi in futuro maneat, demon- mansiones multm sunt pvo diversitate virtutk; sic
stratur in alio psalmo, ubi dicilur : Quid gloriaris in damnatos diverso supplicio,. gehennae ignibus subi-
malitia quipotensesiniquitate?etcaetera.Dehoccor- cit disparilitas criminis : quse scilicet gehenna ,
pore perditorum loquitur et liber qui inscribitur Sa- quamvis cunctis una sit, non tamen cunctos una
pientiae, qualiter in fine temporum oppressum aeter- eademque qualitate succendit: quse tamen supplicia
nis miseriis gerat seram et infructuosam poeniten- in se demersos et ultra vires cruciant, et in eis vitae
tiam, dicens : Tunc stabunt justi in magna constan- subsidium exslinguentes servant; ut sicvitamtermi-
tia, et caetera quaesubsequuntur. Etgo erravimus a nus puniat, quatenus semper sine termino cruciatus
via veritatk, et juslitim lumen non luxit nobis, et sol B vivat, quia et ad finera per tormenta properat, et
intelligentim non ortus est nobk. Lassati sumus invia sine fine deficiens durat. Fit ergo miseris « mors
iniquitatk et perditionk; et ambulavimus vias diffici- sine morle, finis sine fine, defectus sine defectu,
les, viam autetri Domini ignoravimus. Quid nobk pro- quia et mors vivit, et finis semper incipit, et defi-
fuit superbia, aut quid diritiarum jactantia contulit cere defectus nescit; quamvis illic ignis et ad con-
nobis? Transktunt omnia illa tanquam umbra, et solationem non lucet, et tamen ut magis torqueat
tanquam nuntius percurrens, et tanquam navis quce ad aliquid lucet. Nam sequaces quoque suos secum
pertransiit ftuctuantem aquam. Quod autem ex ange- in tormento reprobi flamma illustrante visuri sunt,
lis et hominibus perditis unum corpus sit, uno cru- quonim amore deliquerunt : quatenus qui eorum
ciatui deputatum, Dominus ostendit in Evangelio, vitam carnaliter contra praecepta Cbnditoris ama-
ubi ait se dkturum in judicio : Discedite a tne, ma- verant, ipsorum quoque eos interilus in augmento
ledicti, in ignem mternum, qui paratus est diabolo suae damnationis affligat. Hic locus supplkiorum di-
et angelis ejus. De hoc cruciatu malignorum angelo- citur et lacus, sed in quo non est aqua, sicut per
rum et bominnm tsaia propheta in fine libri sui ait: Zachariam dicitur : Tu queque tn sanguine testa-
Egredkntur (haud dubium quin sancti) et videbunt menti iui emkhti vinctostuos de lacu in quo non est
cadavera virorum qui prmvaricati sunl in me. Vermk " aqua. Et per Ezechiam regem justum : Non exspe-
eorum non morietur, et ignis eorum non exstinguetur, clabunt, qui descendunt in lacum, vetilatem tuam.
et erunt usque ad satietatem vkionk omni carni. Dicuntur novissima laci, et fundamenta laci, et no-
Haecpoena et locus poenarum nominatur in Evange- vissima abyssi.
lio tenebrae exteriores, ubi jactatur servus ille qui XIX. Vosergo abluti aqua baptismatis, et hbno-
non arguitur de fraude, sed de inutilitate, quia ac- rati nomine Chrisliano, signoque salutis signali,
ceptum talentum negotiando multiplicare noluit; pensate attente, et perpendite'diligenter, si habe-
et alter, qui ad nuptias veslitus veste nuptiali non mus quod merito timeamus, si est quod orani solli-
interfuit, ligatis manibus et pedibus projicituf. Ipse citudine mentis cavere debeamus; et inde cogitare
locus frequenter in Scripturis nominatur infernus; nullatenus negligamus, sicut et sacer psalmus docet,
sicut est illud in Parabolis : Semita vitm super erudi- dicens : Quoniam iniquitatem meam annuntiabo, et
tum, ut dectinesde infetno novissimo: et Ezechias cogitabopto peccato meo. Et ilerum : Quoniam ini-
rex justus Domino ait : Non infernus confitebitur quilatem meam ego cognosco,el peccatum meum con-
tibi, neqUe mors laudabit te. Et in psalmo : In in- tta me est semper : et non solum mentes nostras co-
fetno autem quk confitebitur tibi? Et iterum : Noh-j) gitando, sed et linguas noslras loquendo, ibi occu-
mortui laudabunt te, Domine, neque omnes qui descen- petnus. Caetera pericula temporalia quanto minora
dunt in infernum. Et beatus Job : In profundksi- sunt, tanto minus nos sollkitent. Ista autem quanto
mum, ait, infernum descendunl omnia mea. Nomina- mnjora sunt, tanto magis nos conturbent et coutri-
iur et aliis nominibus, sicut isdem beatus Job iterum stent, el profundis doloribus, suspiriis atque gemiti-
ait Domino : Dimitte ergo me ut plangam paulutum bus compungant; ut. fiat nobis quod scriptum est:
anlequam vadam, et non revertar ad terram tenebto- Confige, Domine , timore tuo carnes meas : a judidk
sam et opertam mortis caligine; terram miserim et enim tuk timui. Pensate fldeliter quod beatus Job de
tenebtarum, ubi umbra mortis, et tiullus ordo, sed se fatetur, dicens . Semper enim quasi tumentes su-
sempiternus horror inhabitat. Quid eriim terrae tene- per me fluclus timui Deum, et pondus ejus ferre non
brosae nomine nisi terra tartari clausa signatur? potui. Si ille qui sic timebat, poluit unquam vanis
Nec immerito infernus terradicitur: nuia miicunoue co&itationibus occunare mentem. aut oliosis verbis
BALUZII NOTJE.
» Mort ttne motle. Sumptum est istud ex sanct» Vide notas nostras ad librum ui Salviani de Guber-
Gregorio in libro ix Moralium in Job, cap. 48. natione Dei.
 '" *
883 S. AGOBARJil EPISCgPl I^IIGJJUNIN^S i^.
lingnanA; circnmfgrte o^uJloswmp vestrse per vi- A.ma^ium Dei ess^n^t^Dominus QStendit, cuia
cinas rt^Qnes, et tjoflil^tettor^les Bostris tetn- ioqttitiu;j||^
|Bren^u|, tjicips ; "«"«etga Mringe <ttm-
poribus,, Ad tpid-e^s.^^'^^^'^.!]!^!^' bos,tuoi; ?|
$|§|fe (o^uere ai eo$.Qtnm quw ego
lqqui et facere? tymtii suut fltti co«ehtur ?gere ptwcipio tibi. $e^mide%a (acieeqtMm iqec enim
qnod Apfi^flJliiipr^Oiprt. dkens •.Qmk termo mq- timere te jfam^^um forinm* £qo, quippe dedi te
lutexore vestfononprqcedqt; tgd\ s\ qttis bonus est Aorfiein civilatem iriuniiam, et in columnam ferream,
wdifkationem fidei, uf det grai\am, audkntibus. e( in tnurum mtxeum,sMptromnemferwm, Similiter
fi % iterum ; Ye.rbum Chr\sti hqjtket it&vobk abutir et ad Ezechieiem i $m d*edi,ait, fociem tmm va-
danter, in omm sapienlia, docentes et commonentet lentiorem fackbus eo.rum,e( frqutem,tuqm duriorem
vosmetipsospsalmis, hytnnh, cantkh spiriiatibus, tn froritibm eorut»;, ut (tdamantem, et ut sihcem, dedi
gratia cantantes fa coriibus vestris DCQ.Omrit qmd- fadem tuam. Sfe timeas,eos, neque metuas a fade eo-
ttthque facitk in verbo aul in opere, omnia in nomine ram; quia domus exasperans ett.YA quia timereini-
Domini Jeett, gxatiasagentesBeo, etPqtiipet ipsum, mkura, qui solum corporale damnum inferre potest,
Et iterunj ; Quid erao «*« frqtm ? 6t«m comtxitis, gra.Vecrimen est; idcirco instruit nos pSalmus ita
ynusquisque vestrum psalnxum hdbet, doctrinam hj»- orandum : Exaudi, /)«(««,pr<t(fiottem meam, cum de-
bet, apacalupsim haket, Hnguam habet, interpxetaiio- B precor : a timpra inimici eripe animam meam, Quasi
nenxhabet; omnia ad mdifkqtionem fiant. Et iterum: dicat: A timore iniraici lihera me, et sutide timori
Sive ergo manducatk, sive bibitis, sive aliujd aliqwd tuQ. Tale est quod ih aliq psalmo dicUivr : Quoniam
facitk, omnia in gtoria Dei fadte. Vere oronino, sicut mulli hetlantes adversum me, ab altitud\ne diei timebo,
Dominus ait; B.onw homo de bono thetauro cordk ego veroin. te sperabo. Qqod.sic accipiendum est,
l»i pxofert.bom- Sicttt ego verissimum est quia qui quasi diceret: Mttjii tjiiidem pugnant contra me.
thesaurum bonitatis b.ahet in corde, non notest alj- Egoautem auxilio graliae tuse firmatus, sperans in
ter nisi itf bona co|tt«it et kquaiur; ita. tpt insraia te, nbh multitudinem eorum, sed tuum excelsum ti-
et ioutiiia iQqu/itur, demonstrat se. inanem. etva- mebo lumen. Dli ergo qui hellantur adversum me,
euum essi a gratia spiritalt, Nam si non esset, cin> nqji. hosspnt pele|rare aititudinein qlei, cu|us apo-
reret; et procul duhio se audientcs aedMkaretin flde stqli duodecini gunt ore. [I*,, horae] fulgenles.
et gratiarum. actione ad itoriajn Dei, %%&•Qui autem yeraciler in Domino confidunt,
XX, Eece audislis nunc et bona, quaeex totq corde securi si dicnnt ii) t>eo : Laudqbo sermonet meos,
amare et desiderare debea|is; audistis et mala, qu» h 0ee spe)eq*n\Ifen timebo qukl. fadat mtflt eqro.
«X tota virtute et omni conamine. fugere. deheajls, %i iteruni: flomtnM*mihi qdyiior^ non timebo quid
^
Propter tjuod pensate quem locuro babere pos.sUin- fqeiaf mihihomq. Quis enim accusahit adversus ele-
ter utrumque peritttrartti» reruw mmr $ trajijsitb- ctos Dei, ut a.it ApostQlus? Et iterum,: Quh nos se-
rii darani et periculi timor. Sciendu» omnino quia parabita charitate Chmti ? Tributatioy qn atxaustia,
skut amare illicita aut immoderata hon%.tempora.- anpersecutio, qtx fqtnes, an mdifas,an petkulum,
liH, peecatutn est; it» ^mere jnordinate, pecoatum utiqladkf (skui SCtiptumest:. Qui» prq te mortifi-
pmniBo ejtt; ettam grande peccaturo, ut inter{ca> cQmyr totqik, (CsMmatitumusui ovet oK\sioms)\'ied
tera peccata annumeretur, et a repo ccelorum exclur in hfoqmnibut.s»perqm.m,nropter e«ntpi 4ikdt not.
dat i <Mi«terois poenis addkat, sicut in Anocaiynsi ^erfecte |ti»Q;"$filtWtiafli noa sotuni non timept
legitttr; Timidh autem, et increjlulh, elextecratk, trinuia.ttotiej,, vjrtoietiam gtotiantui »n tribulatio-
ej hemmdkv H f#r*ieutori.hut, *f vewfokt ei We(o- nimig; scientei qnftd tfCbuMift pntkntianii operatur,
(ntrif, «( omnttJM mendacibut, parsillorum erit in patkntia autejonprobaiienem, probatio vero snem,
ilagno mdente t*gn««t.mkphure, quoi est mn leetttt- snej autem non eonfundit; quia charitas Dei diflusa
da, Beatus quoque Petrus apostolusnon sotum docet CSt i» CQrdihtts ebrum per Spiritum sapctum, qui
non tiraenduw persecqlore», sed nec laesionem pu- datui est eis; et oppe gaudium exisliraant, eum in
tare quidquid mali persecutores inferre pQSSunt,duo P tentationes varia» inciduot; absque ulla ambiguitate
conjungens testirobftia piaimi et prophe*?e Isaiee. noverunt se trihulationibus et angustUs conflari,
dicens i Qculi DM sunt tuper justas, et autes ejus examinarLet pttrfafl, skut aarum et argentnm in
ad pxem eorum, Yultui autem DoMiui tuper faden- fornace ignis, noo skut paleas, aut foenum. Quia ad
tet mala, Et, Q»k est qui vebit.nocent, *t boni mmu- hoc iUi»ignem tribulatittnis adhibet Pater coelestis,
taiores fueritht Hoc ipsura et per prouhetam Dorai- Ut sordes ablusit, non ut in cinerera convertat, San-
nus prsecentt, dicens : NoHte timere approhm he- ctorum itaque vox estin psalmo dkentiunij Quo-
mtnttw, et biasphemias eorum m metuatk, Skut nimprabatti »e#, Deut, igne xm exqmmsti, ticut
enim tieiltmentwi», sk comedet eotvermh; et tkui e*amt««(«r atgentum, Induxhtinosiutuqueum, po-
tanam,sk ik<irabM eos titm. iSaim autemmeain imti trt^t/attatte* t»^or*e mttro, tmjwtuult nomtnes
wmpitemtm erit, SimiUtev et per semetinsum in «»»«r cjqfitq^m ttqxxtmimm pextflttemet dquam,
Evangelio jubet: tfalUe. timere, inqukna, «o* qui et eduxistiim»» tefrigerium. Haec emnia patiuntur
corpus ocddunt, et pott hac non habent ampliusqHid varii» persecutionibus. Tolerant plerumque superio-
faciant. ... MS, quasi SUPMcianiu impo&ito*, qnos noverunt -
XXI. Non tiraere autera corporis pofseetttores sm fejorejB,T&iqn* v&m* non Kduih tfHmlatio-
288 SERMO DE FIDEI VERITATE. 28«
nes, sed et tentationes, quasl ignem et aquam, pef A.gibus, etomnibut qui in tubHmitate tunt,ut quktam
adversa scilicet et prospera. Cavent omnino ne eos et tranquillamritam agamut, iu omni pktale et caiti-
aut ignis exurat, aut aqua corrumpat. Transeuntes tate. Quod vero non sotum in omni tempore, sed et
autem per ignera et aquam, hoc est, per prospef* in omni loco, hoc fleri debeat, ostendit, post pauca
et adversa, educuntur in refrigerium; ubi jam nul- subjungens : Volo ergo rirot orare omni loco, ievan-
lura tiinent inimicura, nullam sustinent molestiam, tel puras manus sine ira et dkceptatione. Simiti-
quia perpetuum refrigerium et perpetua auies per- ter ei mulieres in habitu orndto, cum verecundia el
severat. sobtietate.
XXHt. Ut autem ad hoc perveniant, quid agen- XXVI. Sciendum ante omnia quia oratio siout
dum est omnibus fldelibus inter tot mala et trans- esse debet sine ira et disceptatione, ita et sine hae-
itura et mansura, toleranda et fugienda, nisi quod sitatione, cum tota fiducia et flde. Quod itt mttltis
Dominus et Redemptor noster, liberator, et mode- quldem locis oslenditur; sed pradcipue in illo, ubi
rator, cum de ultimis tribulationibus instrueret di- Petrus Domino dkit: Rabbi, eece fictts, cui male-
scipulos, praecepit, dicens : Vigilate itaque omni dixisti, aruit. Et respondens Jesus, ait illis : Habete
lempote orantes, ut digni habeamihi fugere kta omnia fidem Dei. Ametxdko vobk, quia quicuttque dixerit
qum futura siint, et stare ante Filium hominis. Simi- " huk monii: Totle te et mitte te in mare, et non hwsi-
liter et cura de sua jam instanti passione eos mone- taverit in corde suo, sed crediderU quia quodcunque
ret, dicit: Orate ne intrelk in tenta{ioneni. Nam et d\xerit fiat, fiet ei. Propterea dico vobis, omnia quw-
antea interrogatus a Pharisaeis quando venit regnum eunqiie oranles petktitk, Credite quia accipktk, et
Dei, cum respondisset, suhjunxit, dicens : Quoniam venient vobk. Hoc modo orandum e( beatus Jacobus
oportet semper orare, et non deficere : ostendens hoc apostolus admonet, dicens : Siquksapknttam postu-
per parabolam de judke duro, et vidua interpeilante let a Deo qui dat omnibus afjluenter, et non imprope-
importune. Nam et in alio loco, cum per parabolam rau ri dabitur. Posfulet autem in fide nihil hmitant.
diceret quemdam importune rogantein impetrasse Qui enim hmsitat, similk est tempestaii imrk, qucea
commodo dari sibi panesa quodam, subjecit, dicens: vent* movetur, et circumfertur. Non erqa mstimetUle
Et ego vobis dko, Petite, et dabitur vobis; qumrite, hom» quod acdpiat aliquid a Domino. Vir duplex
etinvenietk; pulsate, et aperietur vobk. Omnis enim ammq, ineonstans est in omnibus viis auh. Tantam
qui petit aceipit, el qui qumrit invenit, et pulsanti fidem et fiduciam praestat magna muUitudo dulce-
aperietur. Et post paululum : Si ergo vos, eum siik dinis Dei, cui in alio psalmo dicitur : Quia, tu Do-
mali, nostk bona data dare filiis vestrk; quanta mine, suavis et milis, et multce mhericordiw omuibm
" invocantibus te, Et nobis
magis Pater vester de ceetodabit spiriium bohum pe- per prophetam dicitur :
tentibus se? Dissolve colligationes impkfatk, sotve faseiculos de-
XXIV. De qua re, id est assiduitate. vel potius primentes, dimitte eos qui eonfracti sunt liberos, et
importunitate orationuro, quam solliciti -et intenti omne onus dktumpe. Frange esurknti panem.tqum,
esse debeant fideles, plena est omnis saera Scriptura etegenosvagosqueinducindomumiuam., Jtmc erum-
Novi et Veteris Testamenti exemplis et prseeeptis, pet quasi mane lumen tuum, et sanitas ttia citius orie-
in quibus (quod incomprehensibile est borainibus) tur, et anteibit faciem tuamjustitiq tua, et gloria Do-
aliqua quae omnipotens Deus promisit futura, sic mini colliget te. Tunc invoeabk, el DomittM exuudiet
distulit, ut orationibus obtinercntur. Unde et Petro te;clamabk, et dkel: Ecce adsum. In quibqs versi-
apostolo detento ab Herode, et in carcere truso, bus aperte demonstrat quod qui pie audit Dominum,
oratio abEcclesia flebat sine ihtermissione ad Deum. niisericorditer auditur a Domino. Sed hos propheti-
Et Paulus exhortatur auditores SUQS,dicens : Oran- CQSversus alia translatio sic inchoat : Dhsolve obli-
tes omni tempore in spiritu, et in ipso vigUantesin gationes vialentarum cautionum, dimitte fractos in
omni instantia et obsecratione, pro omnibus sanelit, remhsianem, et omnem sctipturam itxiquam conscin-
et pro me, ut detttr mihi sermo in upertione oris mei i de, et in fine, adhuc loquentete, dicet, Ecce adsum,
cum fiducia, notum facere mysterium Evangelii^ pre Quod valde necesse est, ut praedicetur, audiaturet
quo tegatiene fungor in caterxa kta, ita ut in ipso au- inipleatur.
deam ptottt oportet me loqui. Et in alio locosimiliter : XXVII. Hanc multitudinem dulcedinis suae oinni-
Orationi inslate, ait, vigilantes itt ea gratiarum aetio- potens et misericors Dominus per Ezeehielem pro-
ne; orantes simul et pro nabk, ut Deus aperiat hobis' phetam annuntiat clementer, et dicit i Convertimini
ostium sermouk ad ioquendum mystetium Christi et agite pmnitentiam ab omnibus iniquiiatibus vestris,
(propter quod etiam vinctus tum) ut manifettem illud, et non erit vobk in rttinam imquites, Ptajidte a vobh
ila ut oportet tne loqui. omhesprmvarkationes vestras qutbttsprmvaricatiestk
XXV. Quodantem non tantum pro se unusquisque, et facite vobk cor novumet spititum novum. Et quart
aut prO sanctis, debeat soflkltu9 esse in oratione , moriemini, domus Israel? Quia nolo mertem mo-
sed et pro omnibus hominibus, idem heatus PauittS rientk, dieit Domitxus. Revertimini, el vkite, Sic et
sic ostendit, praecipiens : Obtecto igitur primo om- per Isalam ostenditur, cum dicit: Dereiinquat impiui
ntttm fieri obsecrationes, orationes, postulationes, viam tuam, et vir iniquus cogiiatknes suas, et rever-
gratiarum actiones pro omnibut hominibus, pro re- tdlur ad Dominum, tt mkereHtur ejtxt, et «4 lieum
 287 S. AGOBARDlEPISCOPILUGDUNENSIS <tM
nostrum, quoniam multut ett ad ignoseendum. Hanc, k,qui aspiceret. Despexhth omne cantUlum meum, et
suavitatem miserkordiae suae Dominus nobis offert increpationes meat neglexkth. Ego quoque in inte-
per.eumdem prophetam, dicens : Memento horum ritu vettro ridebo. Tunc erit eis illa infructuosa con-
Jaeob et Israel, qttotdam tervut tneut es tu. Fotmavi versio, de qua Dominus per prophetam loquitur
te, servtts meus ee tu, Itraet, non obliritcerit met; omnibus dicens : Converttmtnt, el videbitk quid sit
deleri ut nubem iniquUatet luas, et quati nebulam inter justum et impium, et inter servienlem Deo et
peecafa-tua; revertete ad me, quoniam tedemi te. Et non servientem ei. Ecce enim dks venkt succensa
iterura ; Ego tum, ego tum tpse, qui deleo iniquitates quati camitxut; et erunt omnet superbi, et omnes fa-
tuat propter me, et veccatorum tuotum non tecot- cknles impktatem, stipula: et inflammabit eot diet
dabqr^ venient, dkit Dominut exercituum, qum non relin-
| XXVHI. Qui autem has dulcissimas vocationes qttet ek radicem et germen. Et otietnr vobk timenti-
Dei neglexerint in praesenti tempore, dum inveniri bus notnen mettm sol justitim, et sanitas in pennis
potest, et dum prope est, et venerit tempus jam ejut, et egrediemini,et talietk skut vUulide armento,
non operandi, sed recipiendi unumquemque secun- et catcabilk imptos, cum fuerit cink sub planla pe-
dum opera sua, audiens amaras improperationes : dum vestrorum in dk qua ego faeio, dkit Dominus
Vocavi, et renuktk; extendimanus meat,et non fuit ]B exercitttum,

AGOBARDI FLEBILIS EPISTOLA

« PB DIVISIONE+IMPERII FRANCORUM INTER FILIOS LUDOVICIIMPERATORIS

1. Domino gloriosissimo Ludovico imperatori quia nulla alia exstat cansa, pro qua haec scribere
Agobardus servulus. praesumo, nisi quia doteo, quantum dicere non pos-
Cum unusquisque fidelis omni fideli fldei sinceri- sum, de perkulis quae vobis imminere videntur,
tatem debeat, dubiuitt non est quod praecipue fideli et maxime animae. Nam quanto excellentior sub-
praelato, cui res publica ad gubernandnm commissa stantia est anima corpore, tanto excellenliori sol-
est, fides servanda sit ab omnibus, qoi divraaedis- Ikitudine ouram-animaegerere debemus, quam cor-
positioni fldeliter subjecti sunt, siCut ApoStolusdo- £ poris; ita Doraino docentein Evangeliis, sicut ipsi.
cef: Omnh, inquiens, anima potettatibut tublimtori- optimenostis.
but subdita tit: quanquam circa nullum infideliter fll. i>Anno.itaque praesenti, in attritione et com-
agehdum sit. Propter-qood et alius apostolus dicit: motione, agilatiOne et affliclione terrae et habitan-
Subdili estote omnihumatxmcreaturmpropterDeum: - tiura in ea qnanta mala increbuerint, neroo homi-
et docemur orare pro onmibus hominibus, pro re- num est qui ennmerare possit, nulla exigente cau-
gibus et his qui in sublimitate sunt, ut quietam et sa, nutla compellente necessitate ut itafieri opor-
tranquiilam vitam agamus in omni pietate. Et in . teret certamina quaetenemus : quia si voluissetis,
alio loco dkitnr : Ideo necessitate spbditi estote, non tranquillam et quietam vitam ageretis cum filiis ve-
sotum propter iram, sedetiam propter consckniiam. stris, non minus quam c pater vester, et avus. Adsit
D. Cum anlem haec ita sint, et omnes vobis fi- •mnipotens et misericors Deus, qui habitator est
deles esse debeant, quoraodo quisquam fidelis vobis pectoris vestri, adsit etiam patientia vestra, qua cae-
esse poterit, si videns aut intelligens Vestrum peri- teros homines praecellitis, ut haec quae suggero,
culum, non se ingerit quantnm potest, ttt vobis tranquille audire et perpendere dignemini.
indicet et cognitum faciat, si tamen locus aut fa- IV. In illo tempore, quando filium vestrum d par-
cultas penitus illi non denegatur ? Testor omnipo- Dticipem nominis vestri facere curastis, ita.inpu-
tentem Deum, qui scrutatof est cordium et renum, blkum vestrum interrogando hoc inchoastis, |dicen-
BALUZHNOTiE.
a In codice regio nullus hoc loco tltulus exstat. sui socium sibi constituit. > Sed fusius ista prosequi-
Itaqtte eum retinuiinus qui a Massonoinventus est. tur anctor Chronici Moissiacensis, qui. fidem etiam
Qtianquam animus erat istud quoque mutare. Sed astruit rebus quas hkenarrat Agobardus. < An. 817
quia titulus hic jam praevaluit, et flebilis epislolae Ludovicus imperator, inquit, apud AquiS palatium
nomine citari consuevit hic libellus, visum est mu- CelebravitPascha. Et in ipsaaestate jussit esse ibi
tari non debere. - conventum populi de omni regno vel imperio suo,
i> Anno prmsenti, id est, anno 853. Tunc enim Lu- apud Aquis sedem regtam, id est, episcopos,abbates,
dovicus filtorum rebellionem compescere meditatus, sive comites et majores natu Francorura. Et mani-
exercitum adversus eos collegit, infelici prorsus festavit eis mystenum consflii sui quod cogitaverat,
eventu, ut tradunt scriptores illoruro temporum. ut constitueret unttm de filiissuis hnperatorem. Ha-
« -Pirtertie»leret fltiu»,Carolus Magnuset Pippinus. bebat enim tres filios ex uxore Ermengarda regina.
d Partidpem nomink veslri. Conti^it istud anno Nomen uni Clotartus, nomen secundi Pippinus, et
817, nt Eginhardus tradit. Ludoyicus lraperator, in- nomen tertii Ludovicus. Tunc omni popnln placuit
quit, « eeneralem populi sui conventum Aquisgrani ut ipse, se vivente, constilueret unum ex fihis suis
mbre soiito habuit; in quo filium suum primogeni- imperare, skut Carolus pater ejus fecerat ipsum.
tma Lotnarium coronavit, et nominis atoue imoerii. Tunc tribus diebus ieiunatum est ab omni oooulo,
 28» FLEBILIS EPISTOLA DE DIVISIONE, ETC. 290
tes : Quod ad stabilimenlum regni pertinel, et ad. i. et firmanda; ac deinde d jurare ounes jussislis ut
robur regiminis, debet homo differre, an non? takm electionem et divisionem cuncli sequerentur
Cumque omnes respondissent quod utile et necessa- ac servarent. Quod juramentum nemini visum est
rium est, non esse differendum, sed potius accele- . spernendum, aul superfluum, sed potius opportunum
randum; statira ves, quod cum paucissimis tracta- atque legitimum, eo quod ad pacem et concordiam
veratis, omnibus aperuistis; et dixistis Vos velle pertinere videretur. In processu quoque temporis,
propter fragilitatem vitae, cui iocerta est mors, ut quotiescunque aut quocunque imperiaies litterae
dura valeretis, nomen imperatoris uni ex tribns fi- mitterentur, « amborum imperatorum nomina con-
liis vestris imponerells, in quo volunlatem Dei tinebant. Postea vero mutata voluntate, convulsa
quoquomodo cognoscere potuissetis. Propter quam sunt staluta, et de litteris f nomen omissum est, et
cognoscendaminjunxistis ut facerent omnes jejunium in omnibus contraria attentata sunt; cum neque per
triduanura, offerrent sacerdotes sacrificia omnipoten- seipsum Deus, neque per angelum, neque per pro-
ti Deo, qui suavis et mitis et multae misericordiae phetam vobis dixerit, Pmnitel me ita consiiiukse,
est omhibus invocantibus se; fieret quoque ab omni- sicut de Saule dixit Samueli : adhuc quoque nesci-
bus eieemosyna per iilud triduum solito largior, ut tis qualiter in secretis Dei consiliis deflnilum sit.
omnipotens Deus, qui summa benignitate regit cor- ,B Et ecce, sine ulla ratione et consilio, quem cum
da in se sperantium, infunderet in corde vestro vo- Deo elegistis, sine Deo repudiatis, et cujus volun-
luutatera suam, et non sineret super alium inclinari tatem in eligendo quaesitis, non exspectato exitu
voluntatem veslram, nisi super eum qui sibi pla- voluntatis ejus, rem probatam reprobatis. Non igno-
cuisset. Itaque perfecistis omnia quae in tali re fa- rat prudentia vestra, quod sequendus est Deus, non
cienda erant, tali fide et spe, ut hoc a Deo vobis praecedendus. Nam qui praecedere vult, tental quod
infusum et inspiratum nemo dubitaret. Caeteris filiis non est ex fide, dicente ipso Domino : Non tenla-
vestris « designastis partes regui vestri; sed ut bis Dominum Deum tuum.
* unum regnum esset, non tria, praetulistis eum illis V. Oro, domine mi, adsit benignissima pietas
quem participem nominis veslri fecistis; ac deinde vestra, ne aspernanter isla accipiatis; sed potius
gesta scribere mandastis, scripta signare, et robora- ingredimini sacrarium mentis vestraecum Deo, et
re, et consortem nominis vestri factum,c Romam loquimini cum illo mediante fldei pietate; et in-
aoisistis a summo pontifice gesta vestra probanda venietis vos dixisse Deo, non. verbis, sed rebus :
BALUZn NOTJE.
ac litaniae factae. Post hoc jam dictus imperator C renda est, inquit, procacilas et petulantia recentio-
Clotarium, qui erat major natu, imperatorem elegit, rum, qui metienles de suo ingenio caeleros, Ago-
ac per coronam auream tradidit ei imperium, popu- bardum tanquam factiosuin et seditksum traducunt,
lis acclamantibus, et dicentibus, Vivat impetator iisque-eum floribus conspergunt, ut, si illos audimus,
Clotarius. Facta est autem laelilm magna in populo raaligna omnino ac pessima volunlate versatus sit in
die illo. Et ipse imperator benedixit Dominum, di- negolio proposito; contra quam aperte habetur ex
cens : Benedictus es Dominus Deus noster, qui de- ipsiusmet Agobardi epistola ad Ludovicum impera-
disti hodie ex semine meo consedentem in solio meo, torem; ex qua manifeste liquet Agobarbum, metu
videntibus oculis meis. > Acturo id. m Kal. Augusli potius violandi numinis et lemerandi juramenli au-
scribit auctor ineditus Annaliuro Anianensium. ctore ipso Ludovico praestiti fllio, quam malo erga
* Designastk partes regni. Pippino videlicet Aqui- Ludovicum affectu, aliquid molitum. > Quasi vero
taniam, Ludovico Bajoanam. non constet neminem se reum fateri, et
b Dt unum tegnum esset, non ttia. Aliter tamen dein rebellionem cceptant aut fovent, justis sequicunque
de causis
evenit. Nam triplex ex uno Francorum regnum fa- facere non profiteantur. Denique si deest prsetextus
clum est, posl Ludovici mortem, uti dictum est ad boni publici, oblenditur infractio pactionum, viulatio
epistolam Lupi Ferrariensis. jurisjurandi, aut aliquid simile. Quod si illa Theo-
c Romam tnkktit. Ne quis' existimet id faclura phili Raynaudi argumenlatio valerel, facile ostende-
fuisse statiro post conventum Aquisgranensem, ne- rem extra culpara esse episcopos omnes qui exaucto-
que ideo missum Lotharium ut coronam imperii a rationem Ludovici peregere. Quid enim m speciem
pontifice Romano acciperet, ac si tum necessaria D sanctius, quid religiosius, quid episcopali gravitate
».novo imperatori fuissel approbatio summi pontificis, dignius, quam Acta impiae illius ac nefandaeexauclo-
afferam verba Eginhardi, viri in aula educati, et ne- raiionis? Et tamen posteritas istos culpavit, neque
gotioTum publicorum gnari, majestatisque jurium quisquam hactenus infamem illam principis oplirai
callentissimi ac teroperantissimi scriptork. Postquam dejectionem excusare aggressus est, eorum nimirum
ergo dixit Lotharium a patre in Italiam missum qui post illos vixere. Nam vel unus Agobardus
fuisse an. 822, ut rem publicam illic administraret, exemplo erit, non destitutas fuisse Lotharii partes
hsec demum ait ad annum 823 : < Lolharius vero viris eruditis, qui manu linguaque rebellionem fove-
cum secundura patris jussionem in Italia juslitias rent. Ego veneror Agobardum ex animo; sed homi-
faceret, et jam se ad reverlendum de Italia propera- nem fuisse credo : et quaeperperam egit, ea neque
ret, rogante Paschale papa Romam vcnit; et honori- probo, neque excusare conor.
fice ab illo susceptus, in sancto Paschali die apud 0 Amborum imperalorum nomina. 'Earum littera-
sanctum Petrum regni coronam et imperaloris et rum hoc inilium erat : Hludouvkus et Hlotharius
Augusti noraen accepit. lnde Papiam regressus, divina ordinante providentia imperalores Augusti.
>
mense Junio ad imperalorem venit. Idipsum scri- 1 Nomen omissum est. Accendit haud dubie con-
hit etiam auctor Vita; Ludovici Pii, itemque alii. tumelia illa aniraum Lotharii. Cur enim se consor-
d Jurare omnet jussktk'. Ex isto praecipue loco tem imperii fecisset pater, si postea nomen suum in
cvincere conatur R. P. Theophilus Raynaudus Ago- consortio paterni, qubd per multos annos usurpatura
bardum debere eximi a culpa, lametsi rebellionem fucrat, nollet admitti.
Lotbarii foverit adversus patrem. < Nullo modo fe-
 Mt &i AGOBAWWEPtSCOPI LtJGDUlNEHRiB 492
ftMHkNHrogavimtts et «epreeati suraus ratiem m- 4 isto nnno ex hae oceasione perpetrata dohjtntis, et U-
apeetus wi sttppticiter, ut tua illuminatiobo et gu- hiemus valde ne m vos furor Dei concitelur. Recor-
bernatiene ettgerenws participem imperii; scd quia damur namque ardentissimae relhjionis vestrae, quam
teeuitt bene «BH feeiinus, Bitte te melius eotisilium . eognovimns setnper in assiduitate orationum, in
invenirous; Absit, absit. Avertat Betts 1 v»>.blsttt psalmis et hfinnis et canticis spiritaiibus cantaritem
ittshiiBSttommiBei repudktis, et vttlutttatem iiomi- et psallentem Deo in corde puro, in conlritione
fitttt earhalia tatttura Bapientium statttatis^ ttt ift cordis, in compunetione placidaementis, in solliei-
eflforem IMdueaiami,et deducaraltti. OBseciH»cte- tttdine miserieordiarum et omnium bonorum str#-
metttiara ve8trem( ut seetttttfutii a DeOvbbis ttolla- nuitale. Et ideo, u| dictuttt estj timendum nobis
t*m prttdehUWn pel-pehdatis quomodo beattts Ja- videturj ne tepeseat, Be frigescat, optandum vero
coous Apbstoltts reprehfettdat ebs qtti proprlis anl- ut fervescat et augeatttr perseverando usque in fi-
roorunt motibus pWttonttnt aliqua se facture-s sine nem, ut salus sempiterna sequatur.
prospecttt divince permissionis, dicens : Ectehuht VII. Et quia superius de legitimo et opportuno
qUi dkUk t Hodk aut crus ibimui in fffckmcirita- juramehto mentio faeta est, Videtur mihi non ce-
ttm,tt fackmus qtMem ibi ttnhttm, et ttiercabi- tandum excelfentia) vestrae, quod raulta murrauratio
m*r, <f fttcrttM fademut t qui ignordlh qmid ertt fe est nunc inter horaines propter contraria et diversa
incmtihiim. Qum mim est riXtttettra? Vapor tet juramenta, et non sota murmuratio, sed et tristi-
M modieum punnUj deiueeps exterminabituti iPro vo tia, et detraethj adversum vos : quod mihi usque-
txt tftcfttft t M Domkin* voluerit, et, Si vixerimus, qnaque disDlieet t guornm mnrrauratio ad illud
fariemut hoc, ant iUudi Et cavete ab hominibus qui pfirtinere eiS videtttr qnod beatus Hierohymus in
sequuntttr spiritttm suum, qula non omuiiim est expositione Jeremhe dieit in ilto loco ubi prophela
flttesi ait: Etjurabk ; vivU Dominus, in veritate et inju-
YI. Goghovil Dominus qui sUnt ejus $ et quicun- dirio et juttitva. Aitergopraedictus doetor: < Simul-
que ejus sutnuS) quatatuiacunque veritatis htce frui- que animadvertendum, quodjusjurandum hos habeat
mur, et veritate iliamittante sioceriier vos atna- comites, veritatenn judicium, atque juStitiam. Si
tttus« Bdeiiter vestraitt sempiternam felkitatetn ista dewerint; neqttttquam erit juramentum, sed
exoptamus; et ideirco tanta mala, tanta scelera perjurium. >
^l^mi^mmm^mmmi^m^mmm^t^^mtmmm^mmmmtmt^mi^^m^^mut^^t^mmm^^mi^i^^mi^i^^mmmmu^^^i^^m^^mt
» DE COMPARATTONE REGlMiNig ECtJLESIASTICI ET POUTICI

& in qaibus Ettteiia dignitas prcefulgedi ithpmbrttrn majettati.

I. Domno ciementissimo et Ghristianissimo ac G bur brachiorum; in altercatione autem sermonnm

per hbc omni laude dignissimo imperatbri LudOVicb plus exsttectahda est veritas, qUam copia verborum.
Propter quod orandnm est ab omnibus tota intenlione
Jubet veslra prudentissuna sokrtia contra >>eom- mentis, Ut ilk de qne ves dicitis, Dominut illumi-
motioiies httjus teoiporis paratum eese utruraque natio ttmet saltttmea, quia illuminatio Vestra est,
brdinCm, militarera videlket, ct eccLesiasticum; illustret faciem suam super vos; et quia salus vestra
iil est, et eos qui saeeulari mihtiae, et illos qui sacris est, salvum vos faCiat in sua misericordia, ut huic
ministerits inservlun»; et ilios qttidem ad eertanduta oratiotii eongruettter Vos subjungatis: Domine non
ferrtt> istbs auteitt ad disceptahdttm verbb; ttt sirai- confundar, quohiam irivocaviie.
ies sim|)inus obsistere valeant. In qua re surombpere E. Ego igitur servulus vester, cum cognovissem
sciendwn est, quod in oongressiene armorum plus • ex vestro sacro praecepto jussnnt mihi esse ad ve-
exsDeetafltJaest iustitia superni reehninis, quam ro- stram nraesentiam nrbnerare ita naratum. ut cumf
BALUZH JNOTM.'
* Liber iste in aliis edilionibus, praeter istam Ago- D motiLotbarius fratresque ejus armaadversus patrem
bardi ad Ludovicum iraperatOrera epistolam, eom- moverutttt id quod nos hodie Gailica lingua voeare-
pteetebatur etiam epistolam Gregorii IV ad episco- mus ttti mtmtfetfe. Et, quod jugulum petit, tres illae
pos regnj Franceruat, et Librum apologeticum pro kicttbralionesdisjttiicue acdivisaesuntiti codiceregio;
flliii ejusdem Ludorici. Vemm et res ipsa et vetusti ihcipittntque omnes a majuscula littera, nt solent
«oilicis attetttritas suasenint ut haec tria distinguere- ittttla librorum. VerUmquia posteriores Agobardi lu-
mus; Nam enrtum estepistolam afl Ludovieurti scri- cttbratfones ttullum littttum habent in veteri codice,
ptamtertninari mhisverbiSi lYtttttjret nkut merita amanuerisis, ad cnjos flnem prodiit editio Massonica,
vestra appropinquare faciat vpottoliris merkit. Tum ptttavit haeccO»]uiigidetkro. Cseterura,istiu? quoque
seaui debmt, ged tion ineodem libro, epistolaseu libelli titultas nuthis erat in Vetflricodice. Itaque re-
verins frajrmentum epistol* Gregorii IV ad episcepos tinuimttS eura qaeni Massonusfecit,non aliam tamen
partis fcaaovkit qa« vd t* h*e ipsutn in eodem fa- ob cattsam, quatta qnia Jara obtinnit ut eo titulo lau-
sciculo atiigari ne* rieBuit, quo«dmlHa iliiasmeritio detUr *h ftttwitisi
exstat in «pistola ad Ludovteum. Liber derautn apo- b CemWotioriesltHJhtttthporii, id est belia et dis-
noeui duht» ab utraque epistola -disjungi sensiones qtt* itt regHo Francorum erant aano 833
Mi$-.JtaBi nihit adtad est qu«m line» in pubiicum ob divisknem LttttWtieifiliorttmque ejus, ceo antea
Set&sss
emissus, ac per- omnes ubique provincMis, ut patet, diximus.
vulgatus, ad probandum justas fuisse causas quibus
 2& DE COMPARAT10NKRfi&tMtMS ECGL, Ef POLlT. 1U
CKteiis ecclesiasticis viris cohtra injustds repfelrelfcA ktnniis missafttmj (in prittcipM Scilicet, ttbi dree- i
sores justae feprehensionis oppositionem adhibefe re sOlemus, ih primk quat tibi offerimm pro Eccle-
possem, vjsum mihi est ut in Dei et vestfb servitio, tid tua taneta cathoiica, quam pudfieare, tustodire,
de anteriorum Patrum actibus et sensibus hsecver- aduhare et regere digherk toto *rbe terrarum, una
ba, quae subtef annexa surit, gloriosissimae excelteti- c e«m famulo tuo papa hoitro) ait ad eosdem epi-
tiae vestrae mitterera; quatintts sancta religio vestfa scopos t t Divisionem vestram a getterali Ecclesia,
pie perpendere dignetuf,tt cujus fevereriU* debitofes quam tolerabiliter ferre non possum, vehemenler
estis ad vestrum quotidianum profeCtttm erga sedem stupeo. Cum eniin beatissimus Augustinus, Domini-
apostolicam. Denique beattts h Pelagius papa, cum caesententiae memor, quae<*fundamentum Ecclesiae
quosdam redargueret episcbpos, eo qttod hbriien ejus ih apostolicis sedibus collocavitj in schismate esse
reticerent in actibhe sacri mvstefii, id bst, in sd- dicat quicunque se a preesttlum earumdeto sedium
BALUfrl NGtiE.
* Cujus reverentim debitores. Ludovicum instniit judicmmque ifntum esse contefraehs, episcopos
Agobardus de reverentia quae sedi apbstolic* debe- enim illos non esse VttlgarittmEcciesiafulttepiscbpoSj
tur. VCrum necessaria fbrtassis non erat haecAgo- sed earum Ecclesiarum quas ipsi apostoli suamet
bardi ooera. Nemo enini, arbitror, in tota Gallia faa- B opera ad fidem iiistruxerant. ltaque Athanasii et
ctenuslfuit, eorum nimirum qui communione sedi apo- Marcelli causarii judicari non potuisse inconsulto se
stolicaejuncti fuerunt, qui existimaverit magnam sedi ac Romatia sVnbdo.; sed necessafium attte omnia
apostolicaedebbri reverentiam. Certe, aevoAgobardi, fuisse scribi de ea re ad Occidentales, ut communi
episcOpiex synodo Parisiensi scribentes anno S24 ad dein oranium consensu componi possent magnae Ec-
Ludovicum etLolhariumimperatores, ita loquuntur: clesiae. Hunc enim esse verum ac genuinum sensura
< Nos bis qui in sacra sede beati Petri apostoli resi- epistolae Julii ad Orientales ostendit Marca. Praero-
dettt, di^ttam honoris reverentiam jttre tribttettdam gativam illam Ecclesiarum apostolicaruih agnoscit
non dubitamus. > etiam Augustinus in epistola 162 ubi agens de Ceeci-
t Pelagius papa hujus nominis priraus. Epistola liano Carthaginiensi episcopo ejusque collegis, ad-
autem illa data est ad episeopos Tusciae, exstatqtte in Versus quos, tamettetsi absentes, syriOdiisDbriatista-
tomis conciliorum. rnm prOlulefat Sententiam damnationis, aitjudkium
c Cum famuto tuo papa nostfo. Vetus est in eccle* hoc esse irritum, episcoposque illos posse causam
sia consttetudo, ut episcopi catholici, praecipue vero suam reservare judicio aliorum collegarum, praeser-
Romanus, inter mysteria nominentur, ut inde con- tim vero eorum qui praesidebant Ecclesiis apostolicis ;
stet fidelibus pontiflces esse junCtos communione cum adeoqtte tutum esse Caecilianum ab insidiis inimico-
sede apbstolica. Istud obsequium ab episcopis iilis rum suorum, quandoquidem communione junctus
praetefmissum coriquerebatur Pelagius, et merito eral Ecclesiaa Romanae et aliis Ecclesiis,, unde Evan-
conquerebaiur. Boni enim episcopi est impatieuter gelii fides fluxerat, id est, apostolicis. Haec rursum
ferre, si quis in Ecclesia Dei schisma ac divisionem nu Mafca. Nam Ittberiter ejtls auctoritate Utimttf, nCihi-
facere tentet. Manifeslum autem schismatis argu- nerti honofe suo fraudanles, ittulto mittus illam, ciii
mentum est, cum quis se communiotti subtrahit apo- me tantttm debere seroper et ubiqueprofiteor, quan-
stolicaesedis; a qua in omnes venerandae communio- tum deberi homini potest ab homine istarum rerum
nis jura dimanant, ut loquuntur Patres concilii stijdioso. Sed et Pelagius quoque I papa Romanus in
Aquiieiehsis in epistola ad Gratianum imperatorem epistola ad Valerianum patriciumi cum ageret ad-
scripta. . versus Aquileiensem et Mediolanensem episcbpos, ih
d Fundam- Ecclesim in appst. sedib. Qttbttiam itt causis Ecclesia^generalibus sedi suae nihil speciale
notis adLunum Ferrariensem poIMcilisumus plura reservat, nisi quatetttts utta est ex sedibttsapostblicis:
nos ad Agobardum dicturos de dignilate et auctori- adeo ut si quod dubium oriatur advefstts cohstituta
tate sedium apostolicarum, res poslulare videtur ut synodorum universalium, recurrendtthi esse dicat ad
fidem nostram liberemus; praesertim cum res haec sedes apostolicas pro recipienda ratione. t Sed quo-
tanti momenti sit, ut vix ulla dignior esse videalur ties, inquit, aiiqua de univefsali synodo aliquibus dubt-
quae piorum ac eruditorum lectorura octtlos mentes- tatio nasCitur, ad fecipkndatii de eo quod nbn intelli-
queoccupet, Ecclesias igitur apostolicas, illas dico, guttt rationehi, aut spohte hi qui salutera attimae sure
secunduuiAugustinum, quaeapbstoUcas sedes habere desiderant ad apostolkas sedes pro fecipiettda i-atiohe
- et epistolas accipere meruerunt; id est, quae et ab convehiant, etc. > Tum paulo poSl addit eum citra
apostolis nindatae siiht, et scriptae exstant ad illas contfoversiam esse schismaticuih, qui ab apostolis
epistolaeaposlolorum. Plures illae numero fuere, ut sedibus est divisus: t Quisquis ergo ab apostolicis
Corinthiensis in Aehaia, Thessalonicensis et Philip-. divisus est sedibus, in schisraate eum esse non du-
pensis in Hacedonia, Ephesina in Asia, Romana itt -v bium Cst, et contra universalehi Ecclesiam altare
ltalia. Has enimapostolicas Ecclesias enumerat Ter- conatur erigere. > Ex his ergo constat raagttam fuisse
tulliantts in libro depraescriplionehaereticorum. Prae- blim dignitatera el auctoritatem Ecclesiarum aposto-
ter illas vero, Alexandiinain quoque et Antiochenam Iicarum. Nec immerito; cum, ut pttst Attgttstinum
inter apostolicas fecenset Gelasius ih decreto de li- Pelagius papa docetj futidamentum EcCtesiae sit in
bris canonicis. Neque dubium est quin et ipsae fue- apostolicis sedibus. Eamporfo ob auctoritaiem Ett-
rint aposlolicae: in quem numeruih etiam veniunt tyches in synodo Gonstantittopolitaha damnattis a
Hkrosolymitana etAncyrana, ac etiamCoIossensisih Flaviano an. 448 provocavft qttidem ad syiiodum
Phrygia majori. Ac sane tanti momenti visa estve- Romanam, sed non solam. Nam appellavit etiara sy-
teribus dignitas illarum ECclesiarum, ut hihil grave nodos Aiexandrinam, Hierosoiymitariam et Thessa-
inEcclesia decerni posse pularent extra conscientiant tonieensem, ut egregie probalmttest in libro vn de
episcoporum sedibus illis prsesidentium, praesertim Concofdia sacerdotii et imperii> cap. 6. Sed tamen
vero Romani, Alexand.rini, et Antiocheni, eumque Romana Ecclesia semper prselata e§t rfeliqttisEccib-
haereticum ac schisinaticum judicarettt qui Ecclesiis siis apostolicis, quttd eam Petms et Paultts sanguine
illis communione junctus non esset. Hinc factuni ut stto consecraverint, et apudRomaih Christi maftyrio
cum Orientis concilia, inconsulto episcopo Romario, fuerint consecrati. Eadem ob hoc ipsttm dicta est
damnassent Athanasium episcopum Alexaridrinumet per antonomasiam sedes apostolica, etiam a Veteri-
Marcellum Aricyranum, Julius objurgatoriam ad eos bus. Praeciptte vefo patfes Occidentalis Ecciesiaj,
epistolam misefit, conqtterens de hoc agtehditaodo, cum sedett apttBtolieawsiniptlcllef dicoitti Rbraanaa
 m 6.AG0BARM EPISGOPI LUGDUNENSIS 296
auctoritate vel communione suspenderit, nec aliam A humana temeritas posset appetere, nec portaecontra
manifestet esse Ecclesiam, nisi quae in pontiflcalibus illaminferi praevalerent. Verum hanc petrae istius sa-
apestoUcarum sedium esl solidata radicibus; quo- cratissimam flrmitatem Deo, ut diximus, aedificante
modo vos ab universi orbis communione separalos constructam, nimis impia vult praesumptioneviolare,
esse non creditis, si mei inter sacra mysteria secun- quisquis ejus potestatem tentat infringere, favendo
dum consuetudinem nominis memoriam reticetis, in cupiditatibus suis.et id quod accepit a veleribus non
quo, licet indigno, apostolicaesedis per successionem sequendo. > Haec beatus Leo; sed et alii multi hu-
episcopatus praesenti tempore videtis consistere fir- jusmodi docentes, ut iltius stabilis petrae sempiterna
mitatem. > soliditas, super quam Dominus Salvator noster pro-
• III. Beatissimus quoque Leo papa ad universos priam fundavit Ecclesiam, a solis ortu usque ad oc-
Viennensis provinci» episcopos de auctoritate et casum primatus sui apicera successorum suoruro au-
privilegio apostolicae sedis ita scribit: < Divinaecul- ctoritate tam per se quam « per vicarios suos firmi-
tum religionis, quem in omnes gentes, omnesque ter obtineret. Ex quibus beatus Anastasius papa ad
nationes, Dei voluit gratia coruscare, ita Dominus imperatorem scribens, docet quodpro Christo fun-
noster Jesus Christus humani generis salvator insti- gatur legatione, qui pro pace precatur Ecclesiae; et
tuit, ut veritas quaeantea legis.et prophetarum prae- '.B ipsum imperatorem admonet, ut conslitutis aposlo-
conio continebatur, per apostolicam tubam in salu-' licaesedis obtemperet.
tem universitatis exiret, sicut seriptum est: ln om- IV. Certe, clementissime domine, si nunc <•Gre-
nem terram exivit sonus eorum, et infinet orbk terrm gorius papa irrationabilileret adpugnandum venit,
verba eorum. Sed hujus muneris sacramentum ita merito et ° pugnatus et repulsus recedet. Si autem
Dominus ad omniura apostolomm ofliciumpertinere pro quiete et pace populi et vestra laborare nilitur,
voluif, ut in beatisshno Petro, apostolorum omnium bene et rationabiliter obtemperandum estilli, non
summo, principaliter collocaret, ut ab ipso, quasi repugnandum. Sienim quod veslra voluntate et po-
quodatri capite, dona sua velut in corpus omne dif- testate cum consensu totius imperii vestri factura
funderet, nt exsortem se mysterii intelligeret esse est, et postea d in apostolica sede roboratum, hoc
divini, qui ausus fuisset aiPetri soliditate recedere. vult in pristinum reducere statum, satis ralionabilis
Huncenim in consortium individuae uriitatis assum- et opportunus est ejus adventus. Quia nullatenus
ptum, id quod ipse erat, voluit nominari, dicendo : quod ita est constitutum a vbbis, debetis mutare.
T* es Petrus, et super hanc petram mdificabo Eccle- Nee enim sine gravi periculo «t reatu animae fieri
tiam meam; ut aeterni templi aediflcatiomirabili mu- potest.
nere gratiae Dei in Petri soliditate consisteret; hanc 'C V. In his sacratissimis diebus Paschalibus perlatae
Ecclesiam suam flrmitate corroborans. ut illam nec sunt ad me litterae istins » anostolir.i. nraecinientp.s
BALUZU NOTiE.
semper mteuiguni, quoa ea soia apostouca essei m ueiastus papa ro epistoia aa Anasiasium Augustura:
Occidente. Neque tamen propterea assentior illu- < Et qualiscunque apostolicaesedis vicarius, quod-
strissirao cardinali Baronio, qui Turonensem ac cunque plenae fldei catholicaedeesse coraperero, pro
Burdegalensem Ecclesias, quaeapud Gregorium Ta- ' meo modulo snggestionibus opportunis supplere con-
roucnsem lihro quarto, cap. 26 (ubi de concilio tendo. > Item Symmachus in Apologetico ad eum-
Santonensi agitur, quod anno 366 habitum est) vo- dem Anastasiura : < Ubi te , rerum humanarum
cantur sedes, apostolicae, ob hoc dktas putat aposto- '• princeps, quaUscuhquesedis apostolicsevicarius con-
Ucas, nOn.qiiod ab apostolis fuerint institutae, < sed testari voce non desino, etc. > Episcopi m synbdo
quodeisdemab apostoUca sede Petri concessa per Romana congregati anno 800 in causa Leonis pa-
apostolica inesset auctoritas. > Respexit vi- pae : < Nos sedem apostolkam, quaeest caput om-
elicet Baronius ad mores posleriorum saeculorum. nium Dei Ecclesiarura, judkare non audemus. Nam
SaUium
Nara postea persuasijm fuit paUii honorem decretum ab ipsa nos omnes etvkariosuo judicamur. > Et
fuisse metropolitauis, propler apottolicam vicem, id alibi pluries. Sic vocantuf etiam vicarii beati Petri,
est, ut ex confessione paUii intelligerent metropoU- et vicarii apostolorum Petri et Pauli; ut alibi pluri-
tani Vicariosse esse sedis apostolicae,ut exRbabano hus dictum est a nobis. Quin et Cyprianus in epi-
Marca observavit. Sed islud valere non potuit tem- D stola 67 Stephanum papam vocat vicarium et suc-
pore istius synodi Santonensis, quo nondum quis- cessorem Cornelii Luciique pontificum Romanorum.
quaro episcoporum Gallicanorum, si Arelatensem i> Gregoriuspapa hujus noininis quarlus qui tum
excipias, paltium ab episcopo Romano acceperat. inGalliam cumLotbario venerat, inejus partes trans-
Conturbasset profecto Baronius, si probare coactus gressus contra patrem, uti dicemus infra.
fuisset missum iUud ante haec tempora fuisse ad ar- <=Pugriatus etrepulsus recedet. Evenisseid quod
chiepiscopos Turonensem ac Burdegalensem. Sed eminabatur hoc Ioco Agobarduspalet ex Hincmaro,
ideo dictaesunt apostoUeae, quod per ilias tempesta- quisk loquitur ia epistola 41 ad.Adrianumllscripta.
tesEcclesiaeomnes.episcopaks dicerenturapostolicae, < Et quomodo Gregorius subreptus cum Lotbario
juxta observationem Tertulliani, quod fidem suam patre suo repugnante inFranciam venit.et pax post-
ab aposlolica iUa prima sede accepissent quam apo- ea in Francia ttt antea non fuit, et ipse papa cum
stoU fundaverant. Unde cum vides Ruricium Le- tali honore sicut decuerat, et sui antecessores fece-
moyicensemepiscopumaFausto Reiensidici aposto- runt, Romam non redht. >
Uca,sede dignissimum, intelUgere non debes Roma- * /n aposlolica jtede roborattim. Non quod appro-
naca, sed Lemovicensem, cui dignissime praesidebat batio Romani pontiflcls esset necessaria; sedquia
Ruricius, ideo sede Ula dignissimus. Vide porro no- Paschalis papst id yalde cupiit, ut supra diximus in
tas noslras ad Vincentium Lirinensem. nolis ad Epislolam flebilem.
* Pervicarios suas, idest, perRomanos pontifices, e Apottolici, id' est, Romani ponlificis, qni tum
<iui frequeuter vocaiMur vicarii anQstobcaesedis. erat GregQriuSqoartus. Nam per eas teropestates
 297 DE COMPAR. REGIM., Ef C. — EPIST. GREGORII PP. IV. 298
ut jejunia et orationes cum abstinentia faceremus, si, \. turbatus, cogor modo in ipsa clavum adversitate di-
forte omnipotens Dominus effectum conatui ejus rigere, modo curvato navis latere minas fluctuum
praestare dignetur; quatenus apud vos obtineri pos- ex obliquo declinare. Ingemisco, quia sentio qnod
sit, ut pax et concordia pristina domui et regno ve- negligente me crescit sentina vitiorum, et lempestaie
slro restituatur. Quod ego audiens, compunctus, fa- fortiter obviante, jam jamque putridae naufragium
ciem cordis mei, quantum valui, ad Jesum Christum tabulaesonant. > Heu, heu! Si tunc jam putresccbat
Doroiuumnostrum levavi, vehementer exoptans ut navis Ecclesiae, et si ejus tabulaejam putridacerant,
sine sanguinis effusione tara injustus tumultus per quid nunc est ?
benignissimam omnipotentiam ejus sedaretur. VII. Haec verba, piissime domine, beatissimi do-
VI. Dignetur sublimis prudentia vestra pie per- ctoris propterea ad memoriam vestram reducere
pendere quod Apostolus dicit: I» novissimis diebus prsesumpsi, ut quia nemo dubitat vos multo et inef-
insiabunl tempota periculosa. Quae pericula beatus fabiliter plus esse amatorem regni ccelestisquam ter-
papa Gregorius suo jam tempore, quando adhuc sta- reni, permansuri quam transituri, et juxla vestram
lus idera raulto et incomparabiliter melior erat quam sanctam fidem, spem et charitatem, de nullo alio
nunc, ita deplorat, dicens : < Tantis quippe in hoc opere potestis tam chare Deum placare, quam de
loco hujus mundi fluclibus quatior, ut velustam ac B sollicitudine et administratione pacis et unitalis Ec-
putrescenlem navem, quam regendam occulta Dei clesiae,vestra solertissima religio elaboret, ut omnis
dispensatione suscepi, ad portum dirigere nuliatenus anima fidelis proficiat in fide et cognitione Dei:
possim. Nunc ex adverso fluclus irruunt, nunc ex quae res omnibus rebus Deo charior est. Hujus rei
latere cumudi spumosi maris intumescunt, nunc a nisus merita veslra appropinquare faciat apostolicis
lergo tempestas insequitur; interque haec omnia meritis.
BALUZII NOTJE.
haec appellatio soli Romano pontifici competebat. consequens eratut praesidentesdicerentur apostolici.
Olim tamen singuli episcopi dicebantur apostolid, Deinde vero paulatim titulus ille ademptus simplici
ob eam videlicet causara, quod successores aposto- bus episcopis,peculiaris factus est metropolitanorum.
lorum cum essent, sedes suas apostolicis praediti vir- Tandem et his quoque demptus est, totaque hujus
tutibus regebant, ut verbis Juliani Pomerii utamur in nominis dignitas in episcopum Romanum transfusa.
capite 25 libri primi de Vita contemplativa; tum Itaque jam ab aliquot saeculissoius ille vocatur apo-
etiam quia cum omnes sedes vocarentur apostolkae, stotkus.

«EPISTOLA GREGORII VAVM IV

AD EPISCOPOSHEGNItfRANCORTJM.

Romano pontifici scribentes, contrariis eum in Q comperlo, c laetari vos dicitis, credentes omnibus
praefationenorainibus appellastis, *>fratrem videli- principi scilicet subjeclis profuturum, et optasse:
d occursum vestrum nobis non negandura, nisi sacra
cetetpapam; dum congruentius esset solam ei pa-
ternam reverentiam exhibere. Adventu quoque ejus jussio imperialis praeveniret. Quaeverba reprehensi-
BALUZII NOT^E.
* Epistola ista, seu verius fragmentum epistolae, trem,nihil detrahere de dignitateac majesUte ejus.
magni momenti est; et quoprimum temporeinpu- Et omnino mihiplacelErasmi observatio, qui in Com-
blicum prodiit, exercuit industriam doctorum viro- raentario ad epistolam Cypriani ad Antonianum
rum. Massonussane, qui primus illam edidit, scri- suspicatur fratrk cognomen hic non arguere dignita-
ptam putavit ab Agobardo, quem priraatem Aquita- tis csequalitatem,sed societalem communionis.
niae vocat, adversus episcopos partis Ludovki. Gol- Lwtari vos dicitk. lta oranino codex vetus. Sed
dastus iisdem vestigiis insistens, hunc ei titulum fe- quoniam vox imtari sic scripta est [la etari]existi-
cil: Rescriplum ad epklolam synodalem epkcopotum mavit amanuensis omissam fuisse aliquam litteram,
Francorum ex Germania et Gallia congregatorumpro etpro tmtari legendumesse lamentari, quemadraodum
causa Ludorid Pii imperatoris. Tandem divini in- habet editio Massoni. Necessariam porro esse hanc
genii vir, PetrusdeMarcaarchiepiscopus Parisiensis, emendationem patet ex iis quaeinfra ait Gregorius :
deprehendit epislolam illam esse non Agobardi, Deinde, postquam dixklis vos Imtatosesse de adventu
sed Gregorii IV Romani pontificis: quod probavit nostto, etc. Rursum paulo post edilio Massoni habe-
. tot argumentis, ut valde lusciosus sit oportet qui bat, Principi scilket subjectk fututum, nullo sensu.
lucem veritatis hic non videat. Ea de causa nos Rectius itaque codex regius, in quo scriptum diserte
titutum illi epistolae sic fecimus : Epistola Grego- est profuturum.
rit / V papm ad episcopos regni Francorum. Eam d Occursumv.n. n. negandum. Moris
cum multis in locis esset ut quippe tum
porro, corrupta, diligenter erat, quoties Romanus pontifex ad comitatum ve-
ac fideUter emendavimus ad fidem codkis manu- D niebat, episcopi Francorum ei obviam procederent,
scripti. honoris causa. Verum quia Gregorius non veniebat
b Fratrem ex veteri more, cujus retinentissimusest ut hospes, sed ut hostis, adeoque absque consensu
Cyprianus: necaliterconcilia Africae,autipseAugusti- Ludovici, prohibili sunt a ne obsequio illo
nus. Sed vetustiora erant exempla, quam ut hisce oflkioque defungerentur principe, erga pontiflcem. Unde et
temporibus poluerint esse valida. Baronius porro ad postea Romam reversus est inglorius, etnon cum
auuum 419 loquens de libris Augustini adversus tali honore skut antecessores sui fecerant, ut admo*
Julianura agnoscit.morem illum qui anliquitus obti- nuil Hincmarus.
uebat, ut singuli episcopiRomanum appellarent fra-
PATROL.CIV. JO
 §99 , S, AG0BAR6I EPISCOfi LUG»U?iEM*J6 300
Jb^Uasnjpt; uno guidem modo.^niia jussio apostor A uoee>6tta*sreg^fld» tuendaeque feipubtieae, non pro
Uiaesedisnon minjis^ ygbh? «acra videri debuerat, »atarandi§ raimkiliariim odiis ettsernnt; si eamdein
quam Ula quam djftiti* jrapenajiem; deinde, quia wniam non ad imfnnitatem iniquiiatis, sed ad spem
veritaie caret.quod dicjtis yiam pwevemsse r non correctionis indulgent; si quod aspere coguntur ple-
enim iUa praevenit, sed.nostra, id est, pontificalis. rumque decernere misericordiae Jenitate et benefi-
Neque ignorare debueratis, raajus esse regimen ani- ciorum largitate compensant; si luxuria tanto eis
jnarum, quod est pontificale, quam imperiale, quod eastigatior, qoantoposset esse liberior; si malunt
est temporale. Beatus Gregorius Nazianzenus non cupiditatibus qutaa tpibuslibet gentibus imperare.
boo limuit eoram iffiperakribgs tn Eectesia praedi- Et si haecoronia facittnt, non propter ardofem inanis
«are- Sk enim ipsis imperatoribus loquitur, dicens ^ioriaj, ied propter charitatem felicitatis aeternae; si
IfieJmm, dictis}: t Suacipitisfle Hbertatera verbi, pro snis peccatis humilitatis et miserationis et ora-
libenter accipilis <$aed ks Christi sacerdotali vos tionis sacrifieium ©eo suo vero immolare non negli-
nostrae subjkit pstisstati, atqtie istis tribunalibus gunt; tales Christianos imperatores dicimus esse
subdit ? Dedit enim et nobis potestatenii dedit prin- felices interim spe, postea re ipsa futuros, cum id
cjpatum, multo petfectiorem principatiiuip vestris. quod ejtepectamns advenerit. > Vos antem e contra-
Auf nunquid jusUim vjojbjsvideter, si cedat spiritus B rio, quia non vultls esse veri aedificatores, estis pro-
carni, si a terreriis coelestia superentur, si divinis cul dubio vcri deceptores.sicut scriptnm est: Popule
pweferantur humana ? > Quare igitur vos, skut veri meus,qui beatumte dkurtt, ipsi te deeiptunt, et viam
saeerdotes, divinj videlicet cultus minislri, non hu- gtessuum tuetumdissipant. Deinde, postqnam dixi-
jnani, non respondetis iinperatori, cujus sacra vos stis vos laetatosesse de adventtt nostro, iterum intu-
dicitis jussione praeventos, sicut idem beatus Grego- rUstis quorumdaro relatlone raagno moerore affectos:
rius alloquitur imperatorem praesentem, dicens; qjiod.utique facit instabilitas roentis. Verum est om-
< Patienter, quaeso, accipe liberlatem nostraro. Scio nino quoniara qiui na?sitat, simflis est flactui maris
U bVem esse gregis mei a Chrjsto mihi sumuio pa- qutavento raovetnr. Sed interhastaesitationes ni-
store annumeraum, et a sancto SpirUu consigna- rais stolide riiOsJudicatis imraemores esse pasloralis
tSfti; scio te itttelr sacra altaria cum veheratloue officii et distf-Iclissimseraoderationis. Deinde, sicut-
gubpi manibus s^fdptjs; S$b te beatae frinitatis seriptum est: Cum sii timida nequUia, dat testtmo-
cultum fidemque non tua, sed nostra praedicatioae «ittm condetririath X&ap. iVft, 10); adjuhgllis quod
servare. > Et post aliqna; i Memento semper -quod e«ni verecttnniaThlgnlnnast, aicentes hbs venire pro-
una tibi natura est eademque supstantia cnin onjtti- : p/er qnamiiam pisesumptuosam et omni ratione ca-
bus qui tibi subjecti sunt. Tu taraen animb esto cum C rentem « excommnnkationera faciendam; et admo-
Deo, et non tam dominari te mundo, qttam dominari . netfeftoSbimW involutis et confusis sermonibus et
tibi Ghristum, gloriare. > Quare etiam nunc commo.- jsensibus, ul neque nostra voluntate neque allerius
rantes cum imperatore, intermittentes stultissimas ..horfatu pr^sninptioneprorumpamns; eo quod, ut
Smilatlonfes, noffeijpraalcafecumjbeatp Angustinb dkitis, pertineat ad ipjwiain ae dehonesUtionem
tffcetttes (De Civitdte D%Llib. y,'cajp, fi).i %Fejkes pperjalis pote^tatis, jJt a4 * minorationera et repre-
diciraus impefatefSs, sTjttste imperant, si inter lin- henskn.en) nosira3»uc*oritatis. Dfcile, qnaeso, quae
guas subnihitef hOribrantium et obsequia nirois |tu- tunt fsta portenta verborum ? Et quid potius pertinet
militer salutantium non extolluntur, et se howines ad dehonestationem itttperialispoLe4tatis,epera digna
es«e meiriinerint; si Sttan) potestatem ad Dej cultum excomHtankatkn*, an ipstt excoramunicatio ? 8ed
maxime dilatandum toakstati ejus famulam faciunt; quia haec vefbjffe|tifa exa^gerafe Janbfiosum est, eo
si Dcura timent, ditigunt, eolnnt; siplus amant illud qiipd plena sb't najuseae; tantnm Uiud flagito, ut di-
regnuift, ubi non timeiu habere cotjsortes; si tardius catis quomodo potest fleri, nt * tnanettte apOsloUcae
vShdlcaut, et ignoscunt; si eamdem vindictam pro l>seais honore, mea tantnm persotta ih caiisa renre-
_.'-' \ BALUznjmM.
&E0ommvi0fai\onenx.%^ tui» fama erat venire Recte profecto. Nam excommunjcatfo illa caritura
Gr^btiU^^!^#ft^ui»WulH quaw epscopos ei fa- erat onlni ratkne, imo contra rationeni ftcfe fliisset.
VeikS excom^ic^et,ni^ m~ * Jlitwrariotiem, In edftione Maisotoikgttnr ^omint
l>fo«J^
plSelit man|fot^ejus. ^edinvenit Gregoriusepiscopos rotionem, tonMoittt arbitror, sensu. Cbdex regius ha-
MMi|^P«s.suuiuejgr^U|s mwmm, liaqtte paiam feet dimihumimrM rex qno verattt Teet&ttem pos
eJUterunt, iifi'tam fof$ eam excomaiunicalionem, *ta confecimtts; quam tattkn si qttis non PfOhat, pro mi -
triaracfofem recasuram Insignisestesdereiocus, HorattoBemreponefeBbtest diminufjomm. Alierutrum
- mjtm Ludovki PU, in qua «nim le|i hecesse es|.
firis doctls,sgBpfi*udafci(g, -» Maneme«post,spd. /lonore, Jam h)m efgo djslin-
m scrfpHim es*; tCim yero mmr Psqoeqittaque dif-
fusttl|»TOtdec^r|sqj*p4ver»m tSEjrt^depa^avfiro gaeWint iWiersedettt et sedetrteffl, id ffSl,iriter cathe-
Ronp^, fluod *(te9,ade§st3t, »t tam itnperaiorem dram Romanam etjpontificem huip sedi priesidenteni.
flulmje»is^QS excoBHnnuicaiionis vinculis irretire Neqtte nova e^tftaei:S|stihctio.1liksenim wanifesta
vellet, si qvulnobedientes essent snse flliorumque im- clafaqse iwdieia elstint apild Leonem Mjtguum in
pec*>Ms yijMta^.5p^r*un ;qu^ subripnit. episcopis epistoia S5: t Aittrf^nifn suht sedes, aliud praesiden-
lmpefatpffe praesunM»tioandacia?, asserentibus nullo tes. >Ilem inep«tolam': iEtsienimdiversa nonnuu-
modo seyelleeins ym^mH succtwjhere; sed si excbm- quam sttnt niemapraesnlum, lamen jura permanent
*inunicaturas adveniret excommunkatus abiret, cum sedium. >Ita sehtiebaftt episcbpj in syhodi)Parisien-
aliter se habeat antiquorum canonura auctoritas. > si congregati annb 824. Scribentes enim ad LudQ?
 m DE COMPAR. REGIM., ETC. — EPIST. GREGORII PP. IV. $M
hensionis et vituperationis remaneat ? Nullo modo A luntas est. Haecnon in libris divinis, sed in vestris
eriini fieri potest, ut si is qui locum beati Petri te- consckntiis legitis, quia omnia faeitis propter tem-
net, exhonorahir, a sine crimine duntaxat, cathedra poralem retribulionem, eo quod sitis aruudines
ejus honorata permaneat. In tantum autem hono- vento agitatae, et omnes aurae vos flectant. Pensate,
randa est cathedra pontificalis, et propter cathe- pensate fralres, quam lqnge est mens veslra ab Ula
draui sedens in illa, ut eliam de Caipha crudelitate petitione, qua in celebrationibus missarum soletis
et incredulilate impio dicat Evangetista: Boc au- dicere Deo, non voluntate, sed voce : Dq nobis pro
tem a semetipso non dixit: sed cum esset pohtifex amore tuo prospera mundi despkere, et nullq fjus
ahni illiuS, prophetavit quia Jesus moriturus erat pro adversa formidare. Nam si ex corde haec peteretis,
gente. Unde constat etiam ifflpium Caiphara propter jam dedisset ille qui dicit: Petite, et dabilur vobis.
cathedram honoratum esse prophetia. Vos autem Deinde dkitis illam primam divisknem regni, quam
fideiem et cukorem pktatis pontificem dehonestan- inter filios suos fecerat imperatQr, nunc juxta d re-
dum praedicatis absque injuria sedis: quod om- rnra opportunilatem esse mutatam, quod omnino
nino falsum est. Bene autem subjungitis, memo- dupliciter falsum est; uno quidem modo, quia non
rem me esse debere t>jurisjurandi causa fidei facti est opportunitas, sed importunitas, eo quod sit
imperatori. Quod Si feci, in hoc volo vitare per- B causa et origo conturbationis et dissentionis, com-
jurium, si annuntiavero ei omnia quse cotttra motienis et depraedationis, et onmium malorum quae
unitatem et pacem Ecdesiae et regni committit: per singula dicere longum est, extra perjuria in-
quod si non fecero, perjurus erO, sicut et vos, Si numera et fidei ac pacis expulsiones : aUo vero
tamen juravi. Vos tamen, qnia procul dubio jurastis inodo, quia necdum scitis, utrum sit commutata,
et reiuraslis, promittentes ei erga itlum omnia fl- an per verum regem et Dominum maneat ilUbata.
deliter vos agere, et nunc videntes illum agere con- Ista enim commutatio, quam vos dicitis juxta rerum
tra fldem, et praecipitari in perniciem, non revocatis opportunilalem factam, inde cegnoscitur quia non
eura quattlutii ex vobis est, c perjuti estis : qttia fuerit per Deum, quia multorum peecatorum origo
pro ejus satute secunduW fidem proraissam non la- existit. Illud namque quod per voluntatem Dei flt,
boratis. Deinde promittitis mihi venerabilem rece- plerumque causa est pressurae et persecutionis; si-
ptionem, si tamen ita ad illum venero, ut ejus vo- cut factum est adversum sanctos apostolos. et mar-
BALUZH' NOTJE.
vreuro et Lotharium imperatores, toouentesque de td. Ait enira: NuUo enim modo fieri potest-,ut si k qui
Romatto pontifke, qtteffi fama erat favefe eoruhi £' loeum beati Petri tenet, eshorioratur, cathedra ejus
opinioni qui adorandas patabant iinagines, aiunt: honorata permaneqt. Sed addit hanc clausulam, quae
<Credimus sane, quia quanquam aliqua ex parle su- est magni moraenti, sine crimine duntaxat; ac si (h-
perstitiosara sibi consuetudinem forte vindicare ve- ceret : Prwserlim quando sine crimine eslkqui exho-
lint, nullatehiis iairien ab eauem sede alitef quam noratur. Nam etiamsi malus esset pontifex, honoran-
auctoritas et Veritas.se habet, mandare in aliquam da taraen semper esi caihedra, et propter cathedram
partem praesumet. Verebitur siquidem poteslatem sedens in illa : quod probat exeraplo Caiphac.
vestram, auctoritatem s&dk,et lestimonia veritatis. > *>Jurisjurandi causa fidei. Contendebant ergo epi-
Auxilius, qui sub Formoso papa floruit, libro n De scopi Francorum, GregorLunipupara in initiis pontifi-
ejus Orilinationibus, cap. 18: <Aljud sunt poniif- catus sui fecisse Ludovico sponsionera fidei, inter-
Cales sedes, aliud praesidentes. > Discrimen illud ag- posito etiara jurejurando. Neque vero id negat pon-
novit etiam Baronius in causa Marcellini papae, dura tifex, neque fatetur verum esse. Sed nos ostensuri
ait iapsum ejusi quantumlihet evenisse putetur, nul- mox sumus vatie probabik esse id faclum a Grego-
lum praejudkium afferre catholjcae Verilaii; affertque rio. Hunc porro locum male de Agobardo interprcta-
locum TertulUani, ex libro de Praescriptione haereti- tur vir alioqui erudiiissimus Fraaciscus Florens, ad
corura, nbi sic scriptum est:<Ex personis proba- titulum 6, De electione et electi potestate.
mus fideui, an ex fide personas? >QiiaeBaronii scri- o Perjuri estk. Quid?Juramentum fidelitatis, quod
ptio absnrda vattaque esset, nisi constaret jura se- episcopi lum praestabant principi, boc etiain caput
dium permanere, tametsi interdum diversa sint rae- complectebatur, ut intelligerent episcopi se jure-
rita praesidenliura, id est, nisi sedes distingueretur —jurando obstrictos essene quidadversus Christi fldem
a sedente i.n ea. Hinc Ferrerius, Francorum regis in v fleri paterentur a principe ? Joaimes Saresberiensis
Trktenlina synodo Iegatus, conquerens de Pio IV pa- in epislola 170: <Nunquid enim fideles opinaris, qui
pa, digriitatera tameu et auctoritatera Romanae sedis peccandi .vias domino regi expediunt, etineostudiosi
disjungit a Pio. Haec sunt ejus verba: < Sedem apo- sunt, ut prosperetur jn his quae adversus Dominijus-
stolkam, suraraum pontificem, sanctam Romanam titiani prxsumuntur? Uter tibi videtur fidelior, an
Ecclesiam, pro cujus dignitate augenda majores no- qui ad nutum erronei ministrat culpas, an qui perni-
stri sangninem fuderunt, ct adhjuchodie in Galliaacri- ciosas abigit voluplates? Sentiat unusquisque quod
ter pugnatur, veneramur, reveremur, suspicimus, et voluerit. Ego nunquam domino regi (Sk omnino te-
maximis ad ccelum laudibus efferimus. Pii autem gendum; non autem, Doroinuro et) amkum reputabo
quarti imperium detrectamus, qusecunque sint ejus fidelem, qui sic illius obtemperat voluptati, ut salutis
judicia et sententias rejkimus, respuimus et contem- et vitaedispendium afferat.»Et videndae omnino iu-
himus. > reti observationes ad epist. 55 Ivonis Carnutensis.
a Stne crimineduntaxat. Ita omnino vetus codex. d Rerum opportunitatem. In veteri codice, itemque
Pro quo Massoriussic edidit: Exhonoratur sine cri- in editione Massoni, scriptum est, juxta regumoppor-
mine, dum taxatur, cathedra ejus, etc. Sed praeter- tunitatem. Verum hunc locum esse depravatum vel
quam quod audacia illa MassOniiri re lanti momenti sensus evincit. Praeterea paulo post, cum ista retra-
tolerari non potest, manifestum est sensum eliam ctantur, ail Gregorius : lsta enim commutalio, quam
ipsum auctons repugnaie huic emendationi. Ludit vos diciih juxta rerum opportunitalem factam, etc
euim aaeior epistolaein vocibus honoratur et honora- Itaque visum est emendari debere.
 JSOS S. AGOBARDIEPISGOPI LUGDUNENSIS 30*
tyres, qui non pfopter aliud passi sunt, nisi propter ,A.ram separandi a corpore vos ipsos, tamen sient
defensionem et conflrmationem evangelicaeveritatis. semper fuit, est, et erit; ut unguentum illud (Aug.,
Causa autem peccatorum et scelerum esse non po- contra litt. Petil., c. 104), Spiritus videlicet sanctus
tuit, skut vestra divisio est, quam dicitis fuisse op- (qui descendit a capite Chrisli in barbam, quae est
portunam. Deinde, quando grandi supercilio dici- apostolorum chorus; et de hac barba in ora vesti-
tis, quia si reverenter venerimus ad imperatorem, menti, quae est capitium tunicae, Ecclesiae scilicet
per ipsum cognoscemus omnem rei veritatem, quare Ghristi, quod capit caput, ut innabitet Chrislus per
opporlune et utiliter mutata sit divisio : hoc loqui fidera in corde ejus), in omnibus ubique fidelihus
cogit vos magnitudo superbiae, aestimantes solos vos servet unitalem spirilus in vinculo pacis. Haecid-
posse rcrum cognoscere causas. Vere dico vobis, circo dicimus, ut noveritis non vos posse dividere
e Ecclesiam GaUicanam et Germanicam ab unitate
quia non solum stultus, sed et infeUx est, qui non
inteiligit quantos et quaks fructus malorum prolulit tunicae quae subjacet capitio, sublimioribus videUcet
vestra commutatio, et de cujus thesauro maligni membris Ecciesiae, qui proxiiniores sunt barbae,
cordis processit et pro qua re vos laudatores et de- apostoUs scilket, ac per hoc apostolicis sedibus,
fensores estis hujus malignitatis. Deinde subjungi- sicut barba non potest esse nisi in capite. Deinde
tis, quia nisi secundum votuntatem Vestramvenero, JB dicitis, rem ridiculam subinferentes, et quod potius
non habeo Ecclesias vestras consentaneas, sed in tacere 'quam dicere mqluimus; ti autetn non egeritk,
tantttm contrarias ut nihil mihi* in vestris paro- atsensum consUio nostro non prcebuerith, honork
chiis agere vel disponere liceat, nec quempiam ex- vettri periculo subjacebith; si potius maluistis, id
communicare vobis obsistentibus. Vere verum «st est, magis voluistis lacere quam dicere, quare non
quod Veritas dicit : Malus homo de malo thesauro tacuistis? Consuetudo est in vobis utid quod minus
cordis sui profert mala« Quare mihi contrarii cum est, vincat quod majus est. Major voluntas exstitit in
Ecclesiis vestris esse debetis b in legatione pacis et vobis tacere, miuor autemdicere; et tamen minor
unitatis, quod Chrisli donum et ministerium est? vicit majorera. Ctedendum est-omnino, quoniam in
An ignoratis angelorum cantu promissam esse pa- discordiarum amatoribus vktrix est cupiditas, victa
cem in tefra hominibus bonae voluntatis, per Apo- continenlia. Dlud. vero quod minari vos cognosci-
stolum autem tribulationem et angustiara in mus d periculum gradus, quis explicare poterit
oninem animam hominis operantis malum? Hic ap- quantum sit absurdum, quantumque inconveniens
paret quod congruat vobis illud quod Scriptura et stultum; cum vestra comminalio non sit propter
dicit: Arma et gladii invia perversi. Vos conamini criraen, * homicidium scilicet, sacrilegium, aut fur-
obsistere perversitatibus vestris nobis, qui legatione 'C tum, vel aliquid hujusmodi; sed nisi ita venerimus,
. fungimur pacis. Nam qukunque inter vos membra sicut ipsi vultis ; cui rei in argumento adjungitis
Christi suut, non eum polestis abscindere a corpore juramentum; et non recordamini erubescentes,
capitis, quod est Christus. Nam etsi vos datis ope- quia f periuri pejeratum degradare non possunt,
- BALUZII NOTiE.
» in vestris paroehik, id est, dicecesibus, uti plu- « Propter homxcidxum.Respkit ad canonem 25
ribus dixirous in notis ad Lupum Ferrariensem. Por- apostolicuro; in quo, ut quidem citatur a Gregorio
ro, quis non hic miretur libertatem episcoporum Turonensi, sic legitur : < Episcopus in homicidio,
Gallicanorum Romano pontifici minitantium impedi- adullerio et perjurio deprehensus, a sacerdotio di-
tnros se ne quid agat in suis dicecesibus,si se ab vellatur. > Sed apud Dionysium Exigunm aliosque
eorum communione subtrahat? Sed etiUttdvaldeno- veteres collectores nihil de horakidio. Unde Marca
tatu dignuroesl, quodeliamdkerepalametaperteau- coactus est suspicari corruplum fuisse hunc cano-
si sirat, et quidem Roroano pontifici scribentes, non nem ad premendum Praetextatum episcopum Rotho-
toleraturos se, si papa Gregorius aliquem principi sub- magensem, qui se designati homicidii reum esse, spe
jectura aut fidelem velit excomciunicare. Qui locus veniae professus est in synodo Parisiensi. Et lieri.po-
utilis esse potest addefendendam GaUiama sententia test ut haecquoqueclausula, quod aequissimasequen-
interdicti, si eatn ferri contingeret. ]0 tibns temporibus visa fuerit, recepta dein vulgo sit
* In legatione pack. Sic enim afebat Gregorius, in novis editioiiipus canonum apostolicorum, addito
seu vera seu faisa promeret, venisse se in Galliam, etiam nomine sacrilegii. Nam hanc quoque clausu-
ut concordiam.Ludovkum inter et fiUos revocaret. lam habuisse videtur Gregorius in suo codice. Itaque
Verura istud persuaderi non potuit episcopis parlis graviter errant correctores Roraani, qui clausulam de
Ludovici, qui omnino putabant Gregorium in partes homicidio primura adjectara putant ab episcopis iu
filiorum transisse contra patrem : quod et sequens synodo Triburienst congregalis anno 895, eamque
quoque aetaSverum putavit. fuisse causam cur-KJfatianus, qui post ea tempora
. «rEccl. Galik. et Germankam. Utramque Eccle- vixit.eam quoquelilusulam addiderit huic canoni
Msiamcoqjnfifit ob eam causam, quod cum regnum apostotko, dist. 8L; cap. Presb^fet.
. Francorum ex utraque gente conjtapet,.quotiesjsy- t Perjuri pejerufum. lure apttd omnes ubique gen
, nodus congregabatur, aleam epw*pi ex utraiipe tes recepto, episcbpiqui ffdemprincipi jurejurandt
gente conveniebant. QuOa.cOntigeratftr symxlo etjea obligalam violant.deponendi sunt. Nani episcopus in
missa est epistola epjscoporuin partis Ludovici afl perjurio deprehensttSj deponi jubetur in canone 25
papam Gregorium^xnjus ista responsoria est. apostolico. Prudentisfflme enim justissimeque vide-
... * PericuJum grattus; id*est, depositionem ac de- runt priscijliyegum GnrisUanarum 'C|)ndiiores, <in
ieclionem e-Romana cathedra. Rwte vero miralur episcopo&JM^^uam^Strahsigressisunt juramentum,
^Cregorius hanc episeoporum Galficanorum cottii- tanlo gr^tttif^e vindicandum, quanto majori prae-
aiiilentiam, Romano pontiflci " minitairtit»-n depositio- minenl dignitate, et eorum exemplo facilius alii pos-
r. jiem. ." -v*;- sunt ad similia provofcari; » ut verhis utamur Ur-
 305 DE COMPAR. REGIM., ETC. — EPIST. GREGORII PP. IV. 50G
etiamsi essem. Detiique vos non me scitis esse peje- Amoverit, tanto ampliorem fetorem exhalaii facit.
ratum. De vobis autem nemo qui dubitet hoc esse. Quod autem de sequenlibus me fratribus et cbepi-
In hac re memor esse debuerat solertia veslra, quia scopis similiter promittilis agendum, et additis, ir-
aukunuue cloacara coramovet tiuanto amplius com- retractabiliter, miranda in hoc praesumptio vestra
BALUZHNOT^E.
ban. BI ad archiepiscopttm Pisanum scribentis in dum. Antea enim fieri solitum patet ex Eginhardo
libro tertio Decretalium. Quod si episcopis nunquam ad an. 817, ubi sic legitur : t Cui (id est, Stephano
licet pejerare, mullo minus licet fidem principibus papae) Paschalis successor electus, post.completam
jurejurando obstrictam violare, quos colere nos jussit solemniter ordinationem suam, et munera et excu-
Deus et honore prosequi. Itaque nunquam dubium satoriam imperatori misit epistolam; in qua sibi non
fuit, quin episcopus violatae inprincipem fidei reus, solum nolenti, sed etiam plurimum renitenti, ponti-
a gradu suo dejickndus esset. Eo porro jure teneba- ficatus honorem velut impositum asserebat. > Excu-
tur etiam episcopus Romanus, quandiu papa tantum savit videlicet praecipitationem ordinationis, quod
urbicus fuit, hoc est, ante quam dominium Romanae ea peracta esset inexspectato misso sive legato iro-
urbis in eum transfunderetur. Undejet ordinationes peratoris. Verum quia Eugenius eadem praecipita-
episcoporum Romanorum, non secus ac aliorum, tione fueral ordinatus, occurrere huic audaciae volens
fleri antiquitus non poterant absque consensu eorum o" imperator, exemplumque statuere in futurum, < Lo-
qui variis temporibus apud Romam imperitarunt. tharium filium imperii socium (verba sunt Egin-
Multunr enim iuterest principum, ut in civitatibus hardi), Romam mittere decrevit, ut vice sua functus
imperk eorujn subjectis tales instituantur episcopi, ea quae rerum necessitas flagilare videbatur, cum
qui populos verbo et exemplo doceant jura majesta- novo pontifice atque Romano populo statueret ac
tts non esse violanda. Hinc ex jure quoque uhique flrmaret. » Itaque tum revocatum jusjurandum de
recepto sequebatur ut novus ponlifex Romanus spon- non ordinando pontifice Romano exlra conscientiam
sionem fidei faceret principi: id quod ab ipsis facti- principis, praeslitumque ab Eugenio papa juramen-
tatum esse veteres loquunlur historiae.Ad Franeorum tum fidelitatis. Valde autem probahile est sequentes
testimo- tum pontifices, qui vivo Ludovico vixere, non omi-
reges quod atthiet, exstat illuslre hujus rei col.
niumin epislola 84 (Patrol. tom. XCVIII, 907) sisse hanc partem sui obsequii, adeoque verum esse
Alcuini, quae est Caroli Magni ad Leonem DI papam quod Gregorio IV objiciebant episcopi Gallkani, eum
Romanum. Is, postquam factus est pontifex, ordina- in initiis sui pontifkatus fecisse Ludovico sponsio-
tionis suae Carolum monuit per litteras, in quibus nem fidei, inlerposilo etiam jurejurando; tametsi
etiam continebatur juramentum fidelitatis. Haecsunt ille factum illud neque fateatur, neque neget: nam
verba Caroli : < Perlectis excellentiae vestrae litteris, in ambiguo relinquit. Sed cur agimus conjecturis in
etaudita decrelali chartula, valde, ut fateor, gayisi re manifesta ? Ecce quomodo loquuntur Annales Ber-
sumus, seu in electionis unanimitate, seu in humili- tiniani de electione et ordinatione ejusdem Gregorii:
tatis nostrae obedientia, et in promissionis ad nos < Eugenius papa mense Augusto decessit. In cujus
fidetitate. > Sed ante Leonem, Constantinus quoque ' ^ locuni Valentinus diaconus a Romanis electus et
papa, qui post Paulum I Romae sedit, sic scripsit ad > ordinatus, vix uuum mensem in pontificatu comple-
Pippinum regem : < Nos quidem, ita testis nobis vil. Quo defuncto, Gregorius presbyter tituli sancti
Deus noster, cui occulta cordis manifesla sunt, ut Marcelli electus; sed non prius ordinatus est, quam
plus etiam quam praefati nostri praedecessores ponti- legatus imperatoris Romam venit, et electionem po-
fices, in vestra a Deo protecti regni vestri Franco- puli qualis esset examinavit. > Et manifestum est,
rum charitate et dilectione, atque sincera fldelita- ni fallor, non consensisse legatum ordinationi Gre-
la,le,cum omni nostropopulo firraa constantia erimus gorii, donec is scripto juramentum fecisset de flde
permansuri. > Hinc factum ul Paschalis I timens ne erga principem, juxta exemplum Eugenii. Itaque
si vera ostenderenlur quae de ipso ad imperatorem cum defensionem suam titubare ex eo capile inlelli-
Ludovicum Pium perlala erant, scilicet eo auclore geret Gregorius, ac taraen gradum suum retinere
Theodorum Romanae Ecclesiae primiceriura et Leo- vellet, ad alias artes confugit, nimirum ad incompe-
nem nomenclatorera fuisse occisos ob fidelitatem tentiam judicum. Nam, quod in primis observandum
Lotharii, quem Ludovicus nuper fecerat imperii con- esl, non ait degradari se non posse ob violatam fidem
sortem; timens, inquam, ne si vera haec oslende- principi obligalam; sed episcopos illos, qui perjuri
rentur, ipse de gradu suo dejkeretur, placandum sunt, esse judices incompetentes. Episcopos enim
stalim censuit principem; ad eumque legalos mit- partis Ludovici perjuros esse conteudebat Gregorius.
tens, expurgaturum asseveravit suspiciones de se Itaque si nihil naevifuisset in illis episcopis, non ne-
injectas : id quod paulo post praestilil Romaecoram gasset Gregorius quin ad illos pertinuisset cognitio
legalis Ludovici, ab interfectorum nece, inquit auctor criminis quod ei objectabatur. Adeo autem verum
Viue Ludovici Pii, se cum plurimk ephcoporum pur- 1 »est jus illud principum fuisse constantissimum, ut
gans, id est, adhibito, ut Theganus tradit, 54 episco- etiam cenlum triginta post annis Joannes XII ob vio-
porum juramerito, qui testarenlur Paschalem caedis latae fidei Ottoni imperatori praestitae crimen de-
iUius reum non esse. Quam historiam narrat eliam positus fuerit in synodo Romana, ut docet continua-
auctor Annalium Bertinianorum. Mortuo tandera Pa- tor Luitprandi, lib. vi, cap. 10. At posteaquam im-
schali successit Eugenius II qui juraroentum fideli- peratorum auctoritas eviluit, in nomenque illi Ger-
tatis Ludovico et Lothario Augustis praestitit more manorum transiere, lum vero Roroani pontiflces
majorum, atque insuper clerum populumque Ro- movere coeperunt lacertos, et a capite suo summo-
manura eo inter alia jurejurando teneri voluit, haud- verunt potestatem principum : quod non contigerat
dubie ex pactis : < Et quod non consentiam ut alitef imperantibus Francis. Paulatim dein intravit in Ec-
in hac sede Romatta fiat electio pontilicis, nisi cano- clesiam regnum, et qui per multum aevi fuerant
nice et jusle, secundum vires et intellectum meum : subjecti principibus, eis postea illuserunt, cakantes
et ille qui electus fuerit, me consentiente consecra- eliam pedibus colla domittorum. Rerum humanarum
tus pontifex non fiat, priusquam tale sacraroenlum Euripum! Sed antequam discedam ab hoc loco, res
faciat in praesentia missi domini imperatoris et po- postulare vidctur, ut quoniam dixiraus nrdinationes
puli, cum juramento, quale Dominus Eugenius papa Romanorum pontificum fleri olim non potuisse extra
sponle pro conservatione omnium faclura habel per praesentiam legatorum imperatoris, hanc quoque ob-
scriptum; > ut docet continuator Pauli Diaconi, servationem probemus aliquot exemplis posteriorum
editus a Marquardo Frehero. Existimaiidura tamen temporum. Illuslre hujus rei testimonium exstat in ,
non est, tum priroum inventum esse lioc jusjuran- Annalibus Bertinianis ad anttum 844 : t Gregorius
 207 S. AGOBARDIEPISCOPI LUGDUNENSIS 508
CCgUQSeitur.Nunquid quod iu parte agitUf, retra- A judicio retracfandum tion eritf QtiOdveSstraeBrinao
Ctari ajjud uniyersjtatem nou polerit? Pmaqutd quod CQntinent,nunquam adhuc ab initib Ecclesiaefactum
apud iomwe* a rf^ti,tudine devJantes agitur, aptt.d" est. Nam eliamsi ego fuissem perjtirus, aptandum
meliores, recti videlicet tehaces, retractari non de- yobis erat iflud evangeficuiri: Nequg lu times Deum,
bet? Aut quod in praesenti malitiose judicataf, Del iuih ih eadem damnatione sis?
BALUMl NQTj..
Rosiafae Eectestaepontifex decessit. 001 sergius suc- educatos, at lcmfo qasarfltnsacfiuiietito: imbuios,
cedens m eadem sede substituiiur. Quo in sede apb- adfoiununl majestatis inouFiososac desertores fJuis-
stoiica brdinato, Letbarius filiura suum Hludouvkum se, ut ea tara facjle suiereril convelli et obliiterari ?
Romani enm Drogone Medioiuatricorum episcopo di- ProJ^abiBusety «xcttsasae RomauQSnraecipitationem
rigit, acturos ne deinceps decedenle apostoUcoquis- oriijaatipnfs, quod raptus pbtius lUerit Adriajtms
quara iUk praeter sui jussionem, missorumque suo- quatn «leptus, nejrae raodura potuisse poui ardori
ram prsesentiam, ordinetur aatistes. Qui Rqmam deri ao populi. Addidefunt haud dUbie scjre se jus
venientesy honorifice snscepti Sunt. Peractoque ne- quod hnperator hafeeret in electisuie, neque contem-
gettei y Hludottvicttn pontifex Romanus unctione in nere, et provnjurps up deinceps talia attehtarentiir,
regetn consecratum cingulo decoravit. > Gravis 18- toterareut ntQUQnus^telectionetii Adriani, ad eum-
mew semper dttraque Homanis visa est hoee lex; B que ^atBtandum vehifent. His tcruls, bhsequii et
idedque eam variis temporibus infringere tentar«nt. revorenttse in Augustum plenis, cfediderim deli-
Itaque nott irtnlto post haee lempora, cum mortoo nitos missos, ad Adrianum salutandiutt, accCSsisse.
Nicolaol ItemaM eedes vacaret, ei Adrianus II sub- Turo Ludoyicum .injperalorem, ne schisma in Eccle-
stiturusest irivocatis inconsultisque missis impera- sia Bef faoeret, tanc electknera approbasse ac lau-
toris : qui tura erat Ludovicus hujus nonaints se- dasse- HIBCest njea; conjectura. Verum quia Romani
cnndtts, Pii nepos. Quod audientes missi Ludovki freqnenter post tsta tenlpora silentio transmisefunt
indignati scilicet quod missos imperatorum in electione pontificum, placuit
imperatoris, moleste tulerunt, fuerunt
dnm priMentes essent, non invitali, nec earo audaciam reprimere in concilio Ravennatensi
optatae a se futnri praesnliselectioni mteresse merue- habito anno 90i, quod a Baronio editum est, in quo
rBirt. Qui aocepta rattone, quod uon causa contem- Jbannes II pontifex Romanus hoc decretum promul-
ptns Augusti, sed futuri temporis prospectu omis- gavit: < Quia saneta Roraana Fxclesia, eui praside-
sm* feec fuerit (ne videlicet legatos principum in mus, piurimas pititur violentias, pontifice obeunte :
electkhe' ftomanorum prsesakira exspectandi mos per quaeoi»hoc inferwatgr, quia absque iroperatpris ho-
httjusmodi foraitem inolesceret), omnero indignatio- titia, et suorura tejatorura prsesentia, pontificis fit
nehj raedullitus feedavefunt, et ad salutandum ele- cousecratio, nee capQpico ritu et consueiudine ab
ctuffl etlara ipsi humiliter accesserunt. < Apud Gra- imperatorfi dkeqti intersunt nuntii, qui violentiam et
traitttm tiist 85, cap. Cum Adrianut; etapud Ivonem seandala in ejus copsecratione non permittant fieri;
pafte V, eap. 46. Sed,ut hoc quoque raeobiter rooneam, velumns ut id deiooei)?abdicetur; et constituendus
sabtestae ae valde dubiae fldei apud est ista nar- n pontifex, convepkntibus epjseopis et universo ckro,
ratio. Nam quoraodo fieri potuit ut legati omnem eiigatur, espeJeifee SCaatuet ponulo qui ordinandus
qnod dioerent est, sk in consneetu Qoiniumeelbbemaie eleclus ab
iridlgtiaiidnera medullitus sedaverint, missorum
Roraani ita factum esse ne prsesentia iai- oranibus, pr*sej»tjbus kgatis imperialibus, conse-
peratoris verteret in neriesaitatem, cnm hic esset cretur. >
querdae eorum fundus? Ariexistimamus viros in aula
* r v „. ."—— - • .
APOLOGETICCS »
AGOBARDI LIBER

PRO FILIIS LDDOVICI PII IMPSRATORi4> AiTVI|^tJS PATREM.

I. Audtte haee,-omnes gentes, audiat terra et ple- fideli popnlo benepjacita persistat et inviotabiliter
nitudo ejus a sblis bftu usque ad occasura, ab aqul- persevbret.
lone etmari, et seiant et recogitent pariter demni tl. Igitur cum praedietus domnus et imperator
et imperatefis LudoVici fliios juste fuisse et esse in- qnktus esset in iomo, et flofens in palatio suo, cum
^ *
dignaks, etbene sentire et intendere ad expurgan- adhuc juvenem cflBJugemsnb sui reverenlia custo-
dum patejpjrampalalium a sordibus iaclnorum et inij- diret, etc secUnlKiinApostolura, uxOrium debitum
quis ftotionibus, et regnnm ab amarissirais et t» iUi persQlveret, in processu verb dkrum cum coe-
multubs^ Itiquieludhiibus; tantuin ttt inter eos ger- pissent hsee primom tepescere, deintk frigescere,
mam &W «t fraterna anceritas Deo digna et orani acpcjr hoc etd mtdkf fesojvi in l|aScivlani<cesean-
BALUZII NOTJE.
» Haic Khn) nullus est tittthts in veteri codjce. Ita- frigidUatis, ut uxoii debitum rexUterejilOnpossit, ut
q*e iaWtniacere plactiif. Est enim revera Apologe- observatum esl adejpstolam 81 IflpiFprrariensis.
tieas pro Lathai io fiatnJMWfueejastii^yersns Ludo- d jfaiter resohAttt tosdvkm. Ea fuit bellorum ci-
viWHniPium. . ,-t-..*, vUiura occask. lud|JQhAugusta pkriraura auclorita-
* Jtmriem conjuget», Judithara, postreraatn tudo- tis habebat aiju4 Upsiua. ut.conjijx. Movit istud
vtei Pii cftnjugem, GafoJiGalviraatreBi, quam Ludo- bilera Lotbarip, otp^ p?liam iflam novercae ferret
vk«sd8Hianno8iaj iBij^tieoter. G»n^au^«q»cau^ ob-
* 9umm«» Apostohtm. fiatstat km Pauli ad- jecjuip ^duitoii. FpeJfternardus
MllMpcj^p
UMMtiliada^altos » captts septas» epistehe primse cQWies mimnWm^m *»% fla^ranat. Hinc vul
a«43«B»iBmkis.AdeQautena njsgnse fucioritatis est gate», Irat^ essettm thprum Augusti compacttlave-
ut dein atatetura luerit ia ^iodo Lipti-. rit, Et quia ebtrectatio gt Bvjorproais auribus acci-
*^hlsiiotws,
«ensi, dirimendum esse matrimonium, si vir ejus sit piuntuf, ut Tacitusobservavit, sparsa primuni apttd

'
... "' .-. *^'"''i'""
509 LD3ER PRO FILIIS LUDOVICI Pil. 310
tibus Ucitis conversa imo adversa ad illicita, adscivit A paternum, sordidatum palatium, confusum regnum,
sibimet aptas personas ad perpetranda turpia, et et obscuratum nomen Francorum, quodbactenus
priraum latenter, deinde impudenter. Cognoverunt clarum fuerat in toto orbe. Et surgentes singuli uno
antem hoc initio pauci, deinde plures; ad postre- etpio eonsensu in emundatkne scelerum, convene-
mumautem multitudo palalii, et regni, ac finiura ruttt siraul; et» aliis cemprehensis, b aiiis effugalis,
terrae, quam rem irridebant minores, dokbant ma- c auctrieae vero malorttm exclusa a palatk, inclusa
jores, oranes autem clari viri intolerandura judican- cuslodiae, mutalo habitu regaU, * induto habitu
tes. Concitati itaque sunt spiritus fiiiorum impera- sauclimoniali, reddiderunt patrem quieti et 8 ali-
toris ratknabiii zelo, videntes maCulatum stratum quantulae honestati. Cumque per nimiam filioruni
BALUZH NOT.E.
nomnillos opmio haec, magna illico fama surfexit. nardus dalus erat rector Larofo. > Hactenus Marca.
Vfintumest ad arma. Capta raulier, et in monasterio Pulsus ergo Bernardus, Barcinonem se eonlulit anno
conclusa. Bernardus sibi fuga consuluil. Theganns in 830. Sed anno sequenti revocatus esl a Ludovico, ct
capite 36 de Gestis Ludovki Pii: < Et voluerunt 1 do- pristino honori redditus. Anno 842 nova prole auclus
mmum imperatorein de regno expellere : quod pro- est xii Kal. Aprilis; quo die Duodena alterum Ber-
hibttit ditectus aequivocus filius ejus. Supradkti impii nardo filium peperit apud Ucetiara civitatem in prima
objicientes ei multa contraria, dixerunt Judith regi- B Narbonensi. Cum autem beUumexarsisset inter filios
nam violatam esse a quodam duce Bernardo, qui erat Ludovici, Bernardus in,partes transgredi noluit. Hinc
de Stirpe regali, et domini imperatoris ex sacro ha- mota Caroli ira. Tandem ciim Tolosam venisset Ca-
ptismate filius. Metitkntes onmia, suscipknles regi- rohis anno 844, Bernarduni ad seutaccersiit, nihilque
nam Judith, eamque vi velantes, et in monasterium ab eo mali suspicantem occidit, tradit auctor An-
mittentes. > nalium Fuldensium. Sed plenius hanc caedem exse-
* Alik cohtprehensk. Conrado nimirum et Rudolfo, quilur Odo Aribertus, cujus hoc nobis fragmentum
reginae fratribus, uf idem Tliegatius tradit. Item He- ex veteri codice pro singulari sua humanitate sup-
riberto Bernardi fratre, et Odone consobrino illius, peditavit virclarissimusGulielmus Masnavius senalor
ut est in Vita Ludovici Pii. Tolosanus. < Pace itaque cum sanguine encharisiico
* Atik effugatk, praecipiie vero Bernardo quce; separatim per regcra et cbitiitem fifihata et obsi-
qui fuga sibi «msulens, in Marcalm Hispanicara, cft- Bernardris comes Tolosanu^ ex Barcinonensi
ius ipsi custodia commissa erat, se conlulit. Antia- friata, .'olosam venit, et reg^eniCaroluiri in Coanobiosancti
les Fuldenses ad annum 830 : < ComihOtio cOhtra Saturnini juxta Tolosam adoravit. Cumque rex manu
imperatoreta a primoribus Francorum iii Corapendib laiva, tanquam sublevandi gratia, comitem appreheu-
exorta propter Bernardum, quem in palatio esse m> disset, altera pugione in lattts ejus adacto euni cru-
liierunt. Qoo inde depttlsb atque fngato, in gratiam deliter iriteremit, hon sine criraine fldei et religibnis
cum eo redierutit. >Auctor VitaeLudovki Pii: <Ad- violalae, nec sine Suspicione patrali parricidii. Filius
fuit etiam Bertiardtts, qui modo praedicto, fugiendo ouippe Bernardi vulgo credebatur, et os ejus mire
se satvans, diu in finitius Hispania; exsulaverat, > g ferebat, natura adulterium matenium prodente. Post
Fines Hispanix drcit, id est, Marcam Hispankafn, tam nefandam necetn , rex de solio sanguine macu-
qnae nunc Catalohia dicitur; ob hoc dicta confinium lato discedens, et pede cadaver percutiens, sic ex-
Hispaniae, quod tum temporis ea Hispaniarura pof- clamavit : "Vaelibi, qui thalamuni patris mei et do-
.lio pertineret ad regiram Francorum, ut alibi dktum : .raini tui fcedasti. > Vide CaleiUim in Historia comi-
esl a nobis. Sed de Bernardo, quohiam occasio ih- tuk Tolosanoruni cap. 8.
cidit, res poscere videtur ut nonnulla dicamus, ne « Auctrice matorurh. Judilha Augusta-
qui tot motuaro ac bellorum occasio fuit, diutius la- A Iiiduto habitu sanctimohiali. Actirtn istud anno
teat in obscuro. Vifum magnae nobilitatis fuisse hiric: 830, ul patet ex Vita Ludovici Pii. Sed tamen adno-
constat, qffod ettm Theganus tradit ex stirpe regalii fandura est, eam lamenetsi velunj sibi super caput
ortum esse, et Ludovici Pri iroperatoris ex sacro J)a- posuerit (seu voktis id fecil, ut tradit auctor Vitae
ptismate filrnm. Filrttm fuisse constat Gulieimi co- Ludovici, sive per vim, ut Theganus scribit), atton-
mitis, qni monastefium Gellonettse fundavit in prima sara non fuisse. Inclusa autem fij.it in monasterio
Narbonensi, qnod: nnnc ex ipsius noniine vocatui sauclae Radegundis Pictaviensis. Jllic femina lot tan-
rtonasterinm sancii Gutielrai de Desertis. Anno 82fl! iaque pktatis afgumenfa praebuit saiictimonialibus,
Bera comite Barchlonensi dejecto on criineh roajesta- ttt illae publice profllerentuf velle se Auguslae exem-
tis, BernardUs ei comitatui praefectus est a% impe- plum sequi. Ita enim doeet auctor Anualium Meten-
ratore Ludovico*Pio. Anrio nndecimo imperir Lurfo- Sium : < Quae In Pictavensetii ufbero coropulsa est
vici (id est, atino 824, nt manifeste coiligitur es; if e, ibique in mofiasterio Sanclae Grucis est retrusa :
Eginhardo), Kalendis Jufii, uxorem in Aquisgranens.ii •„ " ubi et ipsa Dominb iiQStroJeSu Ctvrtstb studiosissime
palatio duxit DttOdeoani,nobilissimam femihatti;; ex- famulari die noctuque toiis nisibus studuit; atque
que ea bkrinio post sttscepit filium Willelmura, na- inibi Domino faniulantibus ita placuit, ut oranes pro-
tum iii Kalend. Decembrki fnterim furentibus Lu- fiterentur se eara velk imitari. >
dovici flTRsadversus Jndithara reginara, filiririiqu* s • Aliquantulw honestati. Hic fuit belli civilis pra3-
ejus Carolum, crviliaque betfa meditantibus, Ludo- textus : Dehonestafi palatium adutterio Augustaj
vicns, < ut subsidiutti^aliquod in aula haberet (Tran- cum Bernardo; qttod aaebpublicum esset, ut oe si-
scribo hic, et quidem luberis, verba roagni viri Pefr i lentio quidem aut dissimuiatione tegi posset. Pur-
de Marca, archiepiscopi ParisiensiS ex nbro tefti<> gandura palatium a sordibus facinorura; el Ludovi-
Marcae Hispanicae), consitkrum suoruni participen i cum reddendura inenli ac digiiitati suae, ac si demen-
et regni administrum, Bernardum quemdatn ducent tatus fuisset uxoris veneficio. Porro, Lotharium non
Septihianim,iriqnit Nithardus, in supptementuin sib i debere ferre tanlum dedecus paterno noroini illaUim.
assumens, camerarium conslituil, eique Carotum com- Auctor Vitae Ludoyici : < Oportere ergo dkehant
mendarit, secundumque a se in imperio prwfecit. At Lonum filium indigne ferre dedecus paternum, abla-
vero qaidam ex atllicis perfldi, tres fratres eo scek - itsque e medio, restituere patrem et menli el digui
ris adegerunt, ut coacta valida rebellium manu, dii tati; et hoc agentera non solum faina virtutis prose-
pellendo a regno patre cogitafent. Odio quaesitus co- queretur, sed etiam ampliucatio regni terrestris, hoc
for, Bernardi comitis cum Juditha faraiiiaritas, quan i nomine praetexentes culpam. His ergo incifamentis
iu perversum interpretabantur, cum tamen ex mu - aUectusjuvenis, etc. i
neris palatini necessitate sequeretur, tum quia Ber-
3H S. AGOBARDIEPISGOPI LUG%U^SIS ott
remissionem bene acta dissolverentttr, per carna- Xvkitabo, dicit Dominus ? Et inulta remanebit despe-
lium blandimenla et cttpidornm scelestos favores, ctioDei, et pollutid nominis ejus? sicut scriptum
atque indecoras adulationes, iterum mulier, tan- est: Non pejerabk, nee pollues nomen Domini Dei
quam legitima domina, » revocata est in palatium, tui. EeCtt patefactis abyssis stultitiarum, ad quid
et praelata consUiis et consiUariis; cuj'us instigatio- . perventum est? Cum enim deberent exereitus mitti
nibus mutata est mens rectoris, et cospit duris cor- adversus exteras gentes, et ipse imperator adversus
nibus ventilare fllios, et conwrMrfe populos. Sicque barbaras nationes dimicare, ut eas fidei subjugaret
factum est inauditum antea mortalibus, ut non tam ad dilatandum terminum regni fldeiinm (Sic namque"
persecuti injuste sustinerent persecutiones, quam orjfc universalis Ecclesia in solemnibus illis oratio-
persecntores inviti et coacti exercerent, et non ninu8,dkbusPassionisDominicae,pro imperatoribus:
solum exercerent, sed et sustinerent, dum violen- VtDeus Ulk subjectas fadat batbatas nottones); nunc
tissime in diversa et contraria juramenta compef- e contrario omne regnum cum extremilatibus suis
luntur. congtobatur in unum in medio sui, diversa tamen in-
HI. Attendite et videte si factura est Unqnam tentione, dum alii parantur ad intestina viscera dis-
hujusmodi. Juratum est ergo imperatori seniori, et rumpenda, alii ad pacandam, si fieri potest, inju-
eodem jubente iidem ipsi juraverunt imperatori B stissiiuam discordiam: qui omnes pia mente perpen-
jnniori; et iterum ipso faciente, aliqui ex-ipsis ju- dere debuerant quod dicitur in praedictis orationi-
raveiunt >>regi fratri, et adpostremnm pene omnes bus, ubi sacerdos admonet, dicens : Oremut et pro
compulsi sunt jurare ° puero. Et ne ibi quidem Chtittianksimo imperatore nostro, ut Deuset Dominui
remansit. Sed quasi nihU horum fuisset, adhuc noster subdUai illi faciat omnet barbarat natknes, ad
exorta sunt juramenta. Nunquid super hk txon . nostram perpetuam pacem. Domns ergo Dei, quaeest
BALUZU NOT^E.
B Revocata eit tn palattum, anno 831, nt tradil au- quoque Theganns observavit, cum ait reginam Aquis
ctor Vit* Ludovici, et auctor Annalium S. Bertini. ab imperatore honorifice snseeptam, iubente Grego-
jEquissimum sane erat ut Juditha, < quee injuste ac rio Romano pontiflce, cum aUonim episcoporum
sine lege et judicio ei ablata fuerat, >ut tradtt auctor justo judicio. > Tum, ne quis ex eo facto praejudica-
eorumdem AnnaUum, Ludovico restitueretur. Itaque tum putaret in omnibus causis ecclesiasticis princi-
misit qui eam ex Aquitania reducerent. < Quam necessariam esse interventionem auctoritatis
tamen conjugis honore non est dignatus, inquit au- Sum Lomani pontiflcis,. haec prudenter eruditeque pro
ctor Vitae ejus, donec se legali praescriptb modo ab more suo subdit idem archiepiscopus : < Romani
objectis purgaret. > Congregata ergo synodo apud pontiflcis auctoritas adjuncta estjudicio episcoporum
Noviomagum ad Vahalim fluvium, jussione impera- Franciae, solo Augustornm intuitu, quorum dignitas
toris, et apostolka auctoritate, mense Octobri, cum Q causam istam majorem efliciebat. De majoribus au-
nullus adversus eam accusator existeret, illaque se tem causis sedem apostolicam consulendam docuit
iurejurando purgasset secundum legem Francorum, olim Innocentius primus. Ex eadein personarum
judkalum est ab episcopis eam reddi marito debere dignitate prbfectumt ut de divortio Lotharii regis et
veiut legitimam conjugem. Auctor Annalium S. Ber- Theulpergaeactum fuerit coram NicolaoI. Adeout quae
lini ad annura 831: <Ad quodplacitum domna impe- hodie flunt in causis regum ecclesiasticis ad sunv
ratrix, sicut jussum fuerat, veniens, et in conspectu mum pontificem relationes, non careant suis exem-
domni imperatoris ac fitiorum ejus assistens, de plis : quae crebriores factae, postquam ponlittcum
cunctis se objkientibus purificare velle aiebat. Per- rescriptis a jurisdictkne ordinaria principes exempti
cunctatusque estvellet.
popnlus, si quislibet in eara aliquod sunt; quibus tamen privilegiis, si res ita feral, quin
criraen objicere Cumque nullus inventus esset ad tempus renuntiare possint, etratio juris et exera
quiquodUbet iUi malum inferret, purificaVit se se- pla dubitare non sinjunt. OUm quoque perpetuum
cundum judicium Francorum de omnibus qnibus ac- nonerat ut in causis omnibus ecclesiasticis princi
cusata ftter&t. >AuctorAnnalium Metensium: <Postea pum exspeclaretur auctoritas summi pontificis, ul
tenuil imperator placitum suiim mense Octobrio in patet ex pcenitentia publica per vim indicta ab ali
villa Niumaga. ln eodem ergo placito, per auctorita- quot episcopis Ludovico Pio imperatori; quae ab
tem apostolkam, et per consensum episcoporttm, episcopis aliis soluta est, non consulto Romano pon-
consideratum et canomce definitum est ut imperator tiflce, restitulis principi armis et corona et veslibus
suam feciperet conjugem. > Infra: <Peracto qooque regiis, quibus ob pcenitentiam privatus fuerat: quae
in Niumaga, imperator inde reversus, ad T. restitutio conflrmata est a synodo plenaria an. 835,
quasgrani palatium ad hiemandumpervenit; ubi ut docet auctor VitaeLudovici, Nithardus, el Anna-
Slacito
et suam conjugem praedktaro Judith lmperatricem les Bertiniani. > Hactenus Marca. In eadem porro
recepit, atque eam pristino honori restituit. > The- Noviomagensisvnodotcujus auctoritate Judith marilo
ganus capite 37 : < tnile venit dominus imperator reddita est, Jesse Ambianensis episcopus, ut Thega-
Aquis ad sedera soattt; et supradicta conjux venit nus tradit, < iusto iudicio episcoporum depositus
ibi obviam ei: quart hpnbriflce suscepit, jubente Gre- est. > Quam Jesse deposiiionem ab Ebbone Rhe-
gorio Roraano pontiflce cttin aliorum episcoporura mensi archiepiscono peractam fuisse docet Flodoar-
jiisto judicib. >Hunc Thegani locum laudat Ulustris- dus-Ub. ii Hist. Rom. cap. 20, idque < pro infideli-
simus archiepiscopus Parisknsis in iibro tertio Marcae tate imperatoris. >
Hispanica?, ut ostendat Juditham marito redditam * Regifratri, id est, Lndovko regi Germaniae, qui
fuisse judicio ecclesiastico, non autem ex decreto Lotharii frater erat.
conventus publici. Haec sunt eius verba : < Eniih ° Puero, Carolo cognomento Calvo, qui tum erat
vero quia velo imposito detrusa fuerat in raonaste- admodum puer, ut patet ex Vita Ludovici Pii ad
rium, poenitentiae publicse causa, post criroen ner annum 833: t Ipsum vero Lolharius ad sua cum
sacramenta dilutum, necesse erat ut poenitentiaein- Carolo adraoduro puero deduxit. > Natus autem eral
dictio injusta rescinderetur. Id autem fieri non pote- anno 823, mense J.upio, ut tradit idero auctor Vitas
rat auctoritate regia, ex decreto conventus publici, Ludovici.
sed judicio et potestate ecclesiastica. Quod factum
 313 LIBER PRO FILIIS LUDOVICI PIl. 314
EcclesiaOei vivi, columna etfirmamentum verita- Adkuntur, ludat pueriliter, spectantibus etiam ali-
tis, orat ut Christianissimo imperatori barbari quibus de ordine sacerdotali, et d plerisque collu-
subjkiantur, non ut subjecti conturbentur et bar- dentibus, qui (secundum formam quara Apostolus
barizentur. Neque enim Christianissimi imperatoris scribit de eligendis episcopis, dicens : Domus suw
est subjectos exturbare et unitos dividere, bene prwpositum, filios habenlem subditos cum otnni
IV. 0 Domme Deus coeli ac terrae, cur permisisti castitate; qtiia si quk domus suw prwesse nescit,
fidelissimum et Christianissimum servum tuum im- quomodo Ecclesim Dd diligentiam habebit ?) praedi-
peratoremnostrumin tantara devenire negligentiam, care debuerant dominae ludenti: Si qua regina se-
a ut videre nolit quibus malis circumdatus sit? metipsam regere non novit, quomodo de honestate
Diligit enim odientes se, et odit diligentes se. Quid palatii curam habebit? aut quomodo gubernacula
si verum est quod plerique, qui subtilius inlelligere regni diligenter exercet? Reducere quoque ei ad
videntur, aflirmant; quod scilicet sint aliqui in la- meraoriain debuerant, quod supradictae sententiae
tere ejus, qui inhianter exspectant exleriuiuiura fi- congruenter aptari potest, quanturo tamen ad exte-
liorum ejus? Quod si viderint, collatum habeht inter riorem sensum pertinet, quod in alio loco sacra
se ut iu imperatorem mittant manum, et b disper- Scriptura dicit : Mulier diligens corona est viro suo;
tiant sibi regnum. Hoc utrum verum sit, ipsi no- B etputredo in ossibus ejus qum confusione res dignas
runt. Multi tamen sunt, qui non ambigunt illos de gerit. Et iterum : Tecta perstillantia in die frigoris
quibus dicilur, ita incumbere regno, tanquam pa- et litigiosa mulier comparantur. Qui tetinet eam quasi
rieti inclinato et maceriae impulsae. Unde constat, qui ventum teneat, et oleum dexterm sum evacuet.
quia nisi Deus subvenerit, aut exteris dabitur re- Sed forte dicturus est aliquis : Haecnon est liligiosa,
goum, aut in multos tyrannos dispertietur; quod in sed <•suavis, et blanda. Quibus verbis responden-
hoc assimilalur : quoniam imperator, qui adversus dum est, non est majus litigium, quam boni patris
barbarorum reges bella justa disponere debuerat, bonos filios irritare, exacerbare, exhonorare, et
adversus dilectores sui filios injusta agere parat. f
penitus a patre alienare velk : quae quia propter
V. Dicunt etiam aliqui quod c domina palatii se- . solam pulchritudinem a viro inoflkkse diligi fertur,
mfifisrexlra illa auaede eius occultis et non occultis inr.nlcandum utrkue fuerat auod iterum eadem
BALUZII NOTyE.
o Vt videri nolit quib. malis. Haec tum m vulgus fuisse insignis comitatis et urbamtatis; non vero
jaclata. Auctor VitaeLudovici: < Porro patrem adeo ferocem ac superbam, ut feminis contingere solet
quibusdam praestigiis elusum, ut haecnon modo non quae in summam fortunam evehuntur. Sed yidetur
vindkare, sed nec advertere posset. > C haec Agobardus commemorare augendam ad invi-
i>Dkpertiant sibi regnum. Sic Capito Cossutianus, diam, ac si hinc colligi posset Judith esse adulteram
vir animo ad flagitia praecipiti, dum Neronem exci- ac raeretricem. Nam et apud Senecam lib. i, Con-
taret ad mortem Thraseae, haec inter alia ait apud trov. 2, Junius Gallio de puella quadam, quse in
Tacitum in libro xvi Annalium :« Ut imperium ever- prostibulo fuerat, sic ait: « Si quis dubitat an mere-
tant, libertatem praeferunt. Si perverterint, liberta- trix esset, audiat quam blanda sit. >Hinc iltud Juve-
tem ipsam aggredientur. > Proprium sane humani nalis :
ingenii est, vitia seclari sub nomine virtutum, con- Vox blandaet nequam digitoshabet.
siliaque mala tegere sub specie boni. Et qui bella
civilia movent, bci&m semper publicum praelexunt. f Propter solam pulchritudinem. Formosa ergo
Sallustius in Catilina : < Namque, uti paucis verum erat Judith. Theganus capite 26 de ea loquens : « Erat
absolvam, per illa tempora quicunque rempublkam enim pulchra valde. > Annales Metenses ad annum
agitavere, honestis nominibus, alii, sicuti jura populi 829 :«Imperator Ludovkus habebat quamdara regi-
defenderent, pars, quo senatus auclorilas maxuma nam pulchram nimis nomine Judith, et sapientiae
foret, bonum publicum simulantes, pro sua quisque floribus optime instruclam, sociatam sibi in conju-
potenlia certabat. > gk. >Ex quo interim loco patet eam a raarito cultam
c Domina palalii semork, id est, palatii Ludovki non fuisse propter solam pukhritudinem, ul ait
Pii, qui paulo ante diclus est imperator senior; Agobardus, sed etiam ob praeclaras virtutes quibus
Lotharius vero, imperator junior. Nam postquam ornata erat. Sed aculeata illa scriptio condonanda
Lolharium Ludovicus imperii consortem fecit, Irmin- n est studio partium. Sane magnara ac peculiarem fe-
gardique Augustaesociavit, divisa est familia regna- '* rainarum gloriam esse pukhriludinem apud omnes
trix; Ludovicusque citra Alpes remanens, Lotharium ubique gentes in confesso est. Ilaque nemo hactenus
regere Italiam jussit. Hinc duplex dornus, sive pala- fuit qui formam corporis accusaverit in mulieribus.
lium : palatium senius, domus Ludovici : aliud Lo- Praeclare Tertullianus in libro secundo de cultu femi-
tharii doraus. Judith ergo, qnaeLudovici conjux erat, narum : «Nam etsi accusandus decor non est, inquit,
doniina fuit palatii senkris. ut felicilas corporis, ut divinae plasticse accessio, ut
d Plerisque colludentibus. Damnat episcopos qui animae aliqua vestisbona; timendus est tamen pro-
cum Juditha ludebant puerililer, ilemque eos qui pter injuriam et.violentiam seclatorum, quam etiara
puerilia illa oblectamenta spectabant, ac fortassis paler fidei Ahraham inuxoris suae specie pertimuit. >
laudabant. Istud ipsum etiam in presbyteris hac ipsa Venditanda ergo non est forraa, ut paulo ante docuit
aetate damnavit Romana synodus sub Eugenio II idem Tertullianus his verbis : <Primo quod non de
celebrata, quaesic sancivit cap. 11 : i Sacerdos enim integra conscientia venit studium placendi per deco-
sedule divina debet perscrutari et admonere eloquia, rem, quem naturaliter invitatorem libidinis scimus. >
ut inyeniatur beatus de quo Psalmista ait: Et in Ac nescio quo fato seroper factum est, ut ex eo quod
lege ejus medilabitur die ac nocte. Quamobrem ludos femina quaepiam formosa visa est, in suspicionera
ahquos coram se fieri non dekctetur. Transgressor venerit vulgati corporis. Unde interrogatus a quodam
quippe inventus, admonitione episcopi ullerius agere Bias deberetne uxorem ducere, an vitam ducere ,
desraat. Sin autem, canonkejudkelur. > caelibem, respondit : Aut pulchram duces, aut de-
« Suavis et blanda, Hinc patet Judith ferainam formem. Si pulchram, habebis coromunem. Sin tur-
J,f5 S. AG06ARDI EPISCOPf LUGMNiaSefe 816
verharfis et paeis, lingna et mann; ut aut
Scriptnra dicit: fqtiqx aratia, ef vatxa eit putchri- ^.ptores '
tudq. Mulier timeht pqtrimum ipsa laudabitur. coliiheanter, aWeotnprinfSwlt».
VIII. Gontmofk itsiqtre trajos temporis et harum
VI. NunC{gitut omnes tlmefftes et amantes Deom, regionwttt,<pa? arira bnmipotentis Dei snavitate et
regera quoque et regmtm, paeats societate, febss dukedine slne coSrfttetBarmorem sedata est, non
mttndi ntetites, rebtis drvtirts ff«e*tes, omni eons- segiiiter m*motai«ta est; sed debet eorda fideliura
mine dare operattf debent ut exptnusref vulntts hti* in tettdtbcl*Dei et gr«tia«Hi aetione alaoriter sue-
quitatis, et obdffcatur ckatrix salirttatts, abstftte san- cettdete, Ct ad stViertism eauteta> sotiteita reddere,'
guinis effusiofle,ati*qirestra^e inteffectkMis, absqae Quai coimnotlo et ctWrturbatk quale hatmerit ini*
amaritncfifie JufgioTtftit,absque turlwlente et fetM* tiiim, vet origineffl, non est petrilo* reiicendum.
commixiione spiriltfrffltrmmttHdorum.Ut vere dics- Igitur cum Christl«9isSimBSet pHssrams imperator
tur de Ecclesia htfhts regtri : Hwe ett domneDd,et dorantts Lutteviens * bc*ae conjogis flde e» moribns
porta cceii. Poxtm atttertt itifefi ttOh ptamalebuht ad- sibi cbngmutis 1cottsortiuiH amisisset, necesse fuit
veriut eam- Et iterum : DominusDeustuus in medie ut aliamsibiaceiperet, quae ei posset esse adjmrix in
lul fortis, ipie satvMt. Gaudebit super te ih ttetitia, regiraine et gtfbertiatione fpalalii et regni. Sed oc-
iilebit ih dilectione ttta, et exsuttabit tuper te in laude. B cutto Dei judfcio tafis asstrmpta esl, qnae licet in
Nugas, qui a lege reeetserant, eongregabo, qnia ex te pfimis annis vif} et tfomini sui vhntrte et potestate
erqtxty ut non uttra hatreas supet•ek opprobrium : pressa, sUfittife fuetit, tamen in processn temporis
et » dkat omnk poputut : Amett, amett, et hymnum talis invetita est, tfnaentagnortnwfmctuum commotio
Deq. et eontnrbatkftis fefgUSthesatrrtts esseposset; quae
nOn sotam sive principes, ve-
VO. Sicut veritas M» est tantum in dictis, sed rutn etiam piebes.ac popufos,
etegantisslmos fltios imperatoris, etiara
et in factis, (sk enim Aposlolus deraonstrat, dicens: et •* gb*e*nacula regnornm possidentes,
conju^atos,
Teritatem fucietxtet in chariiate, erescqmus tn tila
tet Ghrktnt. Et sdius aflligeret, <50«trigtafet, et conturbafCt, et pene at-
pit emnia, qui eaput Apqslov tereVet ef exteriflfmi.fet.
Gumqtte «sfrtras htcremen-
lufr: FiHoliftton dUigamut verbot nec lingua,sed 1
tis vtderent hi qu#ns Curaeerat de Statn et honore
opere et veritate. Et iterum : Si dixerimus queniam
habemuseum elm tenebris regni, ac tranquilUtate pacis, et quiele populi, deho-
s&cktatem eo, amhtttautu», nestafi
et non ita patatiutn, obsctirari ctatftatem fegni, et ad
nientimur, faermtis veritatem^, qtwqne deduei nomen regnanfium, coeperunt
mendacium ntra est tantummodo yerbofum, Sed et ignominiam
queri, et murmurare, ae dolere, et depiorare. Inter
factoru»; sicut m Apocalypsi kcuiitur Dominiis.»C haecconettati
sjitit spiritus vifornro bonoratorum, et
dfcens : Non initatHt in eam (haod dukium quin ci- fUiorum
regis; et crescente cotitfdio, accedente
vitatem ccelestem) qtiqtjid coinquinatttm, et faciens etiam
: eonsiik, coovenerunt singuli de loco suo, et
abomtuationemet mmdaeium. El parilo post Qmttvt
ccmjuncti ad palatimn, efiugaverunt>ministros sce-
qui amat et facit mendadum. Et Dominns in Evaa-
de inventoreoranium malorum ait: Ille leris; et reginain, quse totius maU causa erat, e^ciu-
gelio hqmi- de domo et honore regni, et constituerunt
dda erat ab inilio, et m veritate non ttelU. Sj ergo dserunt
in reirBStottet»exsllif; ae deinceps qUasijam tibe-
illa veritas (de qtia.et m Psalmis eaBtamts ^Prepe
et tice tvat «whniut» ratum bouuBt pirf|eiiS tte taqueo rtfmaejgaudebant
eito., Dothitk, f^ntfei veritat) se impiesse tpod inscriptum e*t: Ejke derkorem,, et
hoiMBum mentes pctssideret, eliam ske rectorlbus
e&UUeum eo jurgium, iessabuntque tamsmet contuX
et ptkttipibas re» nwmdicoacordi socktete pacatae metim. Hoc tat*
marierent. Nirac autetn cfttiailte qtri in veritate non rrfeprehensibile factum et omni
lawde dignissiinHn)cnm comptessent filii, redierunt
sletit, eonira ver.iiatera agere nuhqsato desistit, el ad
dormkntitnts hosiioitius scandakfum nzania serai- soa, restitut» pawe henori et gloriat suae.
fX. Ris i(a tiraptsactis,inimkns omnis bont, au-
nare non cessat, apta sjni corda satis invenkns,
T. cterque eaanis inaU, qui non reUquerat cofda pos-
quae foveant et rortriaiH semina ejus; redundat ma- sessa, sategit instaarare et reatntegrare matum
lum coraraotionis, qnod quktem patis et unitatis suunt; et regilta (cfuaemutato hahitn regaH potaba-
insan»furore oentttsbel. Propter quod sollicite vi- tur perdurare ia tiabitu sanctimoniali, skut ordo
gifanbMifiest et saaaeiter agendum eontra coriu- poscebat et« rectitudo judku docebat) reducta est
BALUZHpTJE,
pem, nanetus pcewaw. Apiw Auium «einun» HD. v, « bttaenMCuw tegnorum pomaenxes. botnarium
cap. 11 l^oetrain Alticarttm. Quanquant istod ipsuni videlicet Italiae, Ludovkum Rajearise, Pippinum
de Bione deqjre Aitisthene fiarrat in ebruri* Vita Aquitaniae.
Diogenes LaetiSws,et de Soorate Vaterht» Maxhms 4 In retfutiemm *x»Un, in Aquitaniam videtket
Ub. 'vff, eap.4. ea» depoTtantes, et in monasterio Pktaviensi inclu-
» Bicat rnnnispopxttts^ Sk omnino legendnra est, ctentee, uti jatw dteklus.
noii atttera apostms, ut editura est a Ittassono. Sf- « Reetitudo tmdjciiposcebat. ^Equissima esset ex-
mitet* ttronttt «bs- aiMe ioe t^vviilawimieHdw?^ pustutatie' ArtobaaFBi, ai jndkata aduttera fuisset Ju-
1 1
mus alpud Satvisfmim iu Rbro tertto d« GuWatatknc dtth, aitpe ob hoe ksum puMicaeposnilenti» ad-
1/61. dicta in monasterio. Verum jam antea vidimus isutd
"* B&rim iTritingardis,qua?a*ittw«#9mov- per vim factum fuisss, ac sShefege et judiek.
eohfyk.
tua est v Non. Octobris.
 &*7 I.WfoR PfcO FfT.ftS LUDOVICIPTf. XIa
in palatium, et assumpta m consortium quasi legi- A aliler hic sentire Vutt, penset qualiter contradicat
"tima conjax, qnod esse jam nullatenus poterat. Apostolo dicenti: Et avatitiam, qum est simulacro-
Colloeata itaqn* tttrpiteT et rndecenter ift fastigk rum servitus; et videat quam veraciter dictum sit:
regali, prhts malwm anxit et mulliplicavit. Ad qtrod Radix omnium malorum est cupiditas : quam quidam
bonus filhfs qold agere debuit? Nunquid dissimu- appetentes,erraverttnt a fide. Si ergo'cttpiditas errare
lare? Nunquid sikre? Nunqnid quieseere? Non fta facit a flde, et avaritia simulacrofum est servitus ;
phteoit ilU indormitabili tScuto, qui custodit Israet quod malura remanet, qttod non de radke cupidita-
suuni; sed suscitavit spiritus flliorura, et cohvene- tis oriatur? Propter quod ftdeliter coHigendHihest,
funt iterum ad sttccidehdam recidivam malorutn omnes appetkores divitiarttm, gtoriae, et honoris
Stirpera. Tiraebant enim ne patri eveniret illud quod saeeularis, atque primatus, quam non longe absint
de quodatn rege Seriptnra sancta kquitur, dicens > ab idolorum cullura. '
IgUur non fuk atter taiis ut Achab, qui venundatut XI. Haecpropterea dkimus, ut oslendamus mala
est nt faceret malum in conspectu Domini. Concita- et bona anliquorura, raalis et bonis congruenter
vit etximeum Jezabel Uxor sua, Cl abominabilk faetus aplari, et his qui errant in novo populo. Et quan-
ett. quam Achab concitante se uxore sna erraverit a
X. 8ed forle aliquis diversaevoluntalis homo aroo-;B fide; et ea auctrice perpetraverit facinus illud de
vere nitatur haec verba Scripturae sanctae, tanquam morte Naboth Jezrabelitae, cofreptus tamen ab Elia
InconVettienlia, eo qtfod sequatur, in tantum, ui se- propheta, non correetus, compulsns est agere pceni-'
queretur idola Amotrkmorttm. Noverit quisquis ille tentiath : qua actiohe posnitentiaemalasibi imminen-
est, nOn posse evacuari congfuentiam in hoc loco. tia distulit, non abstulit. Hocsi reete perpendatur„li-
Quoniant terapore legis in veteri popdlo idola et si- quido demonstrat qnantum noceant nxores raalaevi-
mulacra slgntficabartt omnes errores in fiovo populo, fissuis. Jehu autem.quemDorainns suscitavit in re-
tempore videticet gratiae. Nara et ipse ordo hornm gem ad puniendara doraura Achab et cjus deeeptricem
verboTumita intelligendus est : 'Abominabilis factus ttxorem, lieet aeternam vttam non promeruerit, eo
cst diverSis copiditatibus et illecebris, ut etiam evi- qood a peccatis Jeroboara non recesserit, quta stu-
denter ad cnltum rnefet idnkrnm. Onisauis autera «flnseexercuit nltiones Dominide Jezahel. et dnimis
BALUZH NOT^:.
« Quod essenultatenus potetat. bxstat sane In hnfo consensu ijrimatdi Finnensis episcopi, juxta legeni
quinto Capitularinm lex, qua cavetur ne roulier, Lotharii imperatoris, quae exstal in libro n Legis
quae sponte, aut invita, yelura sanctum in caput ac- Langobardor., tit. 6, cap. A. Interira Sisenandus,
ceperit, illud unquara diraittat. Hagc sunt verba ca-. Q homo Francus, ccepit ambire nuplias istius mulieris,
pitis 113 ijusdein iihfi: « Qualkunque niodo rauliet, uxoremque postea duxit. Hujus rei fama cum ad
perraitlente canonke viro suo, aut eo defuncto, ve- judkes imperiales pervenisset, intentata lis est ad-
lum sanctum in capnt acceperit, aut sponte, aut in- versus Sisenandum uxoremque ejus a Maione advo-
vila, in eo permaneat omnino. nec dimittat. > Sed cato Ludovici imperatoris, qui feminara illara adul-
istud, opinor, inlelligendum est de vidua quae se sp' h- terii accusavit, juxta legera Langobardorum, quod
te velavit, non autem de mbliere per vim velata. post susceptum sacrum velameil, rursum viro se
Nam quod ait lex, eam resilire uon posse quaeetiam conjunxerat, ideoque personara subslantiamque ejus
invita velata est, plane necessarium est ut intelliga- parti palalii pertinere debere asserebat, secundum
mus de ea guae adulterii perpetrati convicta est, at- legem. Ea autem exstat in Iibro secundo Legis Lan-
qtte ObfiOcipsum in monasterio concludi jussa, vo- gobardorum, tit. 6, cap. 1, et lib. n, tit. 57, cap. 1.
fente marito. Nam nulla lex sinit uxores castas ab- At Sisenandus negavit eaitt induisse vestem religio-
duci a roarilis, nisi ex eonsensu partiuro, ut vacent nis. Verum cum postea Maio probasset eam fuisse
orationi, juxta consilium Apostoli. Sed tametsi da- velatam, iudices imperiales pronunliarunt el Gundi
rerous legem uon esse ambiguam, nihil ofliceret cau- ipsara et bona ejils fisco addicta ; indicta etiam mul-
sae imperatoris. Nara neque Judilh canonice velura ta solidoTum sexcentorttm Sisenando, et solidorum
susceperat, neque consentiente raarilo, sed per vira centuro quinquaginta Amelfredo filio Justonis et Gun-
et melum. Itaque dubium non erat quin eam roari- di, qrii huic matriroonio consenserat: quae multa
ttis fenelere posset, si vellet. Aliud obtinebat de vi- Amellredo indicta est juxta legem Luitpfandi, quse
dttis. NSm illis deponere velamen sanctum non liee- n exstat in libro secundo Leais Langobardorum, tit.
bat, praesertim apud Langobardos cujns rei clara 37, cap. 1. Datum cisl autbm judkium islud adver-
ex&taot documenta. Et quandoquidem occasio tulit, sus Gundi in monaslcrio sanctae Trinilatis Casau-
aflerara exempium istorum ferme temporum, de fe- riensis anno 24 Ludovici II iraperatoris, mense De-
mina quadam Langobarda, quae imperante Ludovico cembri. Dein Ludovicus bona quae fuerant Gundi,
U Pii nepote multata est araissione bonorum suorum, monasterio Casaurknsi dedit m Kal. Maias, anno
ob eam videlicet causam, quod post susceptum ve- vigesimo quinto imperii sui, id est, anno 875. Ve-
lamen religionis, nubere praesumpserat. Res ita ha- mm quia bona quae Justo dederat uxori suae, non
bet. Juslo gaustaldio, natione Francus, inter Lango- bene discreta erant a bonis liberorura, res iterum
bafdes haKtabat, ibique uxorem duxerat noraine coram judicibus ventilata est in Teate anno 877
Gundi. Licebat sane ei vivere lege patiia, si in ini- mense Augusto; et curtis de Monactiano adjudicata
tio habitationis suae inter Langobardos professus est monasterio, peractaque pfoeterea est botiorum
fuisset apud judices, velle se vivere secundum ,le- Justonis divisio inter filios ejus et monasterium. Hanc
gem Francorum. Sed maluit eligere legem Lango- historiam, quaeplurimas res contincl notatu djgnas,
Bardorum, fortassis vi victus amoris, quod Gufidi placuit paucis enarrare ; quam eruimus e Veteribus
nolkt alias ei nubere. Nara lex Langobardorttm valde actis illius aevi, quaeexstant in chartularip ejusdem
favorabilis erat uxoribus. Haec ergo cum virnra ex- monasterii, quaequepost notas edifa reDerieS,kctor,
tulissel, desideriuraque exstincti non posset pati, beneficio Atitonii Vionis Herovallji, Jflfi clatissimi,
sanctiirioniatem hahitura induit in monasterio san- horuraque studkrum bono nati.
CtaeMariae,velumque sibi super capttt imposttit, Cum
519 S. AGOBARDIEPISCOPI LUGDUNENSIS 520
ejus qnem illa concitaverat, concessum est ei ut fifli Apuli : de quo quidam 'rex superbus et humiliatus
ejus usque ad quartam generationem regnarent. Post confitetur coactus dicens : Altissimo benedixi, et vi-
eum beatus quoque Joiada et sanctus pontifex, qui Ventem in sempiternum laudavi, et glorificavi: quia
Athaliam impUssimam interfici jussit, et Joas in potestas ejus pqtettat sempUerna, et regnum ejut in
solio patris coUocavit, et Hierusalem a sordibus et generationem et generationem. Et omnes habilatores
imraunditiis purgavit, taU eum laude exornat Scri- terrm apud. eum in nihilum reputati sunt : juxta vo-
ptura divina, dicens : Senuit autem Joiada plenus luntatem enim suam facit tam tn virtutibus cmli,fluam
dkrum, ei mqrtuus est cum centum triginta esset an- inhabitatoribus term, et non est qui tesistat manui
norum; sepelkruntque eum in dvitate David cum re- ejus, et dicat ei: Quate fecisti? Et post pauca : Nunc
gibuSj eo quod feckset bonum cum Israet, et cum igUut ego Nabuchodonosor laudo, et magnifico, et
domo ejus. Ecce iste pius sacerdos, et temporaU et glorifico regem cmli: quia omnia opera ejus vera, et
aeterna retrihutione remuneratus est;' Jehu autem vim ejus judicia, et gradkntet in tuperbia potest hu-
tantum temporaU. miliare.
XII. Videamus quoque quid Samson contigerit, XIll. Neque uUo modo haec idcirco dicimus, ut
quera Apostolus in catalogo virorum justorum enu- domnum quondam nostrum imperatorem impiis et
merat. Amavit itaque muUerem non amantem se; •**infidelibus regibus comparemus. Sed quia permisit
quae plus obtemperavit inimkis ejus, quam amico se a muliere iniqua decipi, contigit iUi quod scri-
amanli se. Et quia ille vir justus credidit muUeri ptum est: Qui conturbat domum suam, possidebitven-
infideli, ideo et lumen ocutorum amisit, et ducatum tos. Perquam conturbationem, et ventorum posses-
Israeliticae gentis perdidit. Cui licet postea restituta sionera, perpetrata sunt innnmerabilia perjuria, et
sit virtus pristina, et ignoroiniosam vitam gloriosa depraedationes immensae, cum homicidiis, adulteriis
morle finierit; aelerna quidem vita non caruit, tamen et incestis : pro quibus omnibus pcenitentiis neces-
ducatum prislinum non recuperavit. Sic ergo digne- sarium est religiosissimo quondam imperatori, ut
tur * domnus dudum imperator pie perpendere, ut redeat ad cor suum,agatquepcenitentiam, humiliatus
coeleste et sempiternum regnum non perdat : qui sub potenti manu Dei, cui non est impossibile tri-
deceptus a muliere, terrenum et temporale amisit. buere iUi exaltationem aeternaevitae: quia exaltatio
Cedat divinis judiciis, quia nihil in terra sine causa. temporalis vitaejam non congruit illi, qui conlurbata
Voveat et reddat Domino Deo terribili et ei quae domo et mente, divina dispensatione et judicio ces-
aufert spiritum principum. Bonorum enim regum sit alteri, et locum dedit non cuiUbet inimico aut
est dicere : Semper quati tumentet tuper me fluctut _ extraneo, sed charissimo filio. Propter quod in omni
timui Deum. Haecdicit beatus Job : qui conanli se jucunditate et exsultatione cordis sui summas gratia-
decipere uxori suae non consensit, sed rigida inve- rnm actknes summo omnipotenti Deo indesinenter
ctione fedarguit dicens : Quasi una de slullis mulk- persolvere debet; quia, sicut semper optavil, non
ribus locvitaes. Qui et in alio loco de Deo dicit : successit illi in regnum inimkus expugnalor, sed
Apud ipsixm est foriitudo et sapkntia. Ipse novit et filius araator. Nunc ergo audiant omnes in commune
decipkntem, et eum qui decipitur. Et : Battheum te- tumultuosi et quieti Prophelam dicentem : Sileat
gum dksolril, et prmcingit fune retxes eorum. Et omnh terra a faeie Domini. Et Psalmistam : Ti-
iterum : Qui immutat cor principum populi terrw, et meat Dominum omnh lerra, ab eo autem commovean-
decipit eos ut frustra incedant per invium. Quod et tur omnes inhabilantei orbem. Quoniam ipte dixit,
ipsi beato Job contingeret, si suasknem uxoris suae et facta sunt : ipse mandavit, et creata suttt, et
libenter audisset. Ideo ergo terribilis Dominus, non caelera.
tantum populis terrae, sed et ipsis principibus po-
BALUZH mjM.
a Vomnusdttdum tmperalor. Vel hic locus osten- anno 8»5. JXamanno sequenti lmperaior resututus
dit Ubrum hunc apokgeticum fuisse scriptum, haud est in conventu episcoporum habito Kalendis Martiis
ita muito post exauctorationem Ludovici Pii, id est, D in monasterio sancti Dknisii.

AGOBARDI CHARTULA
Porrecta Lothario Augusto in synodo Compendienii, anno 832 ".

In nomine Dei ac Domini nostri .esu Christi. tertio, ego Agohardos Lugdunensis Ecclesiae indi-
Anno incarnationis ejus octingentesirao tricesimo gnuS episcopus interftii venerabiU couvenlui apud
BALUZHNOT^:.
a Titotum hunc nos fecimus httic libello, pro eo hunc librura Vhartulam inscnpsimus, propter aucto-
qnod editio Massoni sic habebat: Publica L. impera- ritatem Actorum exauctoralionis Ludovici; in qui-
tork coram amplissimo episcoporumconventu pceni- bus, post cnarrata qttaein Compendiensi synodo acta
tentia Agobardo ptmside: qui titulus non exstat in. sunt adversus optimum prineipem, demura haecle-
Veteri codice. Satte vel,ex eo faUit hic titulus, quod guntur : < His itaque gestis, pfacuit ut unusquisquc
huic convenlui praefnisse ait Agobardum. Nos itaque episcoporum, qualiter haecres acta fuerit, in nroprii»
 321 CHARTULA AD LOTHARlUM AUG. 322
palatium quod ttttncttpatur a Compendium : qui uti- A num, qui clementissimus indultor est criminum, in-
que conventus exstitit ex reverentissimis episcopis, dulgentiam et remissionem iniquitatum impetrare
et raagnificentissirais viris illustribus, collegioquo- posset; ut qui per multiplkatas negligentias regnum
que abbatura et comitum, promiscuaeque setatis et terrenum amiserat, per impensas supplices confes-
dignitatis populo, praesidente serenissimo et glorio- siones regnum cceleste adipisceretur per eum apud
sissimo Lolhario imperatore, et Christi Domini quem est misericordia et copiosa redemptk. Pro-
amatore; quo protegente et adjuvante subter an- pter quod et«libellus editus est a viris diligentio-
nexa disposita sunt anno imperii primo, b mense ribus, et ei oblatus, de manifestatkne criminum
quarto. Quibus omnibus vehementer incumbebat suorum; in quo velut in speculo perspkue conspi-
vera necessitas, ut soIUcite tractarent de periculo ceret feditatem actuum suorum, et fleret in illo quod
regni in praesenti, et statu in futuro : quod regnum, per pcenitentem perfectum dictum est: Iniquitatem
quia jamdiu nutabat, et impelkbatur ad ruinam meam ego agnosco, peccatummeum coram me est sem-
per negUgentiam, et (ut verius dicam) c per igna- per. Pro qua re accesserunt ad eum denuo omnes
viam domni Ludovici venerandi quondam irapera- qui in prasdicto conventu adefant episcopi, condo-
toris, in qbibus ille irretitus est per corruptas inen- lentes et compatkntes infirmitatibus et roiseriis
tes et corrumpentes, et secundum apostolicum di- ;B ejus, exhortantes atque exorantes et postulantes ut
ctum : Quia erant ipsi errantes, et alios in errorem omuipotens Deus mann pietatis suae educeret eum
mitlentes. A quo conventu quidquid utiliter et lau- de-Iacu miseriae el de luto coeni. Quod clementis-
dabiliter tractando et conferendo inventum. est, et simus Dominus non solum non abstulit, sed nec di-
necessario statuendum, et judicantibus consensi et stulit. Sed raox resuscitata in mente ejus contritione
consentkns ipse judkavi. In primis videlket quae humiliati cordis, prostratus corara eis, non semel,
ad commoditatem et soliditatem regni et regis per- vel iterum, sed tertio, aut amplius, crimina cogno-
tinere videbantur, deinde quae ad .ereptionem et scit, veniam poscit, auxilium orationum precatur,
purgationem animae domni Ludovici, manifestissime consilium recipit, poenitenliara postulat, injunclam
noscebantur : quae in praedicto conventu fideliler sibi humilitatem libentissime impleturum promittit.
quaesita, et veraciter mventa, et ordinabiliter exse- Innotescitur ei lex et ordo publicae pcenitenliae :
cuta sunt, in eo scilicet quod praedictus conventus quam non renuit, sed ad omnia annuit; ac demum
deliberavit, ut a per legatos et missos adraoneretur f pervenit in ecclesiam coram coetu fldelium, ante
domnus Ludovicus de suis erroribus, et exhortaTe- altare et &sepukra sanctorum. Et prostratus super
tur ut secundum propheticum dictum rediret ad cor, cilicium, bis terque quaterque confessus in omni-
et recognosceret acta sua, quae adversus Deum < G bus clara voce cum abundanti effusione lacrymarum,
currens per vias pravitatis et inj'ustitiae exegerat, depositis armis manu propria, et ad crepidinem al-
ac deinceps susciperet consilium vitse et salutis taris projectis, suscepit mente compuncta pceniten-
suae; quatenus apud omnipotentem Judicem etDomi- tiam publicam i» per manuum episcopalium imposi-
BALUZU NOT.E.
chartulis msereret, eamque sua scriptione roboraret, derunt, quam ille in manibus gestabat. > Exstat ea-
et roboratam membrato principi Lolhario ob me- dem chartula, sive iibellus, ut vocat Agobardus, in
moriamhujus facti offerret. Ad extremum, omnibus eisdem Actis, ubi in octo capitula divisus est.
nobis qui interfuimus visum est, omnium chartu- f Pervenit in ecclesiam. Acta exauctorationis :
larum, imo lanti negotii summam in unum breviter « Veniens igitur idem dominus Lodeuvicus in basi-
strktimque congerere, etc. > Unde patet unumquem- licara sanctae Dei genitricis Mariae, ubi sanctorum
que episcopnm chartulam suam porrexisse Lothario
ante solutam synodum: quod nos quoque factum corpora requiescunt Medardi videlicet confessoris
Christi atque pontificis, nec non Sebastiani prxstan-
monuimus ab Agobardo in titulo libelli istius. tissimi martyris, etc. > Verum, ne quis in hoc erret,
Compendium,in dkecesi Suessknensi situm, ad istud peraclum non est apud Compendium, tametsi
Isaram fluvium. illic habita fuerit praedatoria illa synodus; sed in ci-
h Mense quatto, id est, mense Octobri, quo per-.. vitate
acta est nefanda iUa optimi principis exauctoratio. JQ ubi Ludovicus Suessionensi, in monasterio sancti Medardi,
° Per ignaviam domni Ludovki. Haec perfidorum in custodia detinebatur jussu Lotharii.
g Sepulcra sanctorum, Medardi videUcet et Seba-
querela, regnum Francorum, quod subCarolo Magno sliani.
immensum fuerat araplificatum, regnante Ludovico
ruere. Sic enim habent Acta exauctoralknis ejus : h Per manuum eptsc. tmpos. Acta exauctorationis:
< Et quomodo in processu temporis, per ejus impro- < Deinde cingulum militiae deposuit, et super aliare
videntiam vel negligentiam in tantam veneril igno- collocavit; et habitu sseculi se exuens, habitum pce-
ininiam et viUtatem, ut non solum araicis in mcesti- nilentis per imposilionem manuum episcoporum sus
tiam.sed etiam inimicis venerit in derisknem. > cepit. > Peractum id facinus ab Ebbone archiepisco-
d Per legatos el missos. Ita enira inquiunt episcopi po Rhemensi, ut patet ex Narratione clerkorum
in eisdem Actis : < Nos tamen memores pnccepto- Rhemensium de depositione ac restitutione Ehbonis:
rum Dei, miuisteriique nostri, atque beneficiorura « Lotharius veniens per imperialia palatia, adduxit
ejus, dignum duximus ut per lkentiam memorali secum patrem suum usque Suessionis ad monaste-
principis Lotharii legationem ad illum ex auctori- riura S. Medardi. Ibique, hortantibus et jubentibus
tate sacri conventus mitteremus, quae eum de suis caeteris episcopis seu priinoribus regni, coactus est
reatibus admoneat. > Ebbo, quia in dicecesi ejus erat, illi imponere publi-
• Libellus editus est. Acla exauctorationis:«
Super cam pcenitentiam. Unde nimiam et perpetuam ejus
quibus charlulam, sumraam reatuum suorum, unde incurrit offensam. > Vide etiam Theganum cap. iA.
illum specialif^r redarguerent, contraentem, ei de-
m S. A60BA6DI Eft&COft LUG0«J^SIS M
tionem, cum psalraiset orationibus, Sicque depo- A tatem, H>sgestis ego Agobardus l.ndignus episcopus
sito habitu pristinp, et assumpto habitu pcenitentis, interiui, et meiiorijjus consonjins.et consentiens ju-
congratulans et coafidens, postulat piissimi pastorjs dtcavi^et manuprpprj» sijmaps sjipjscripsL
bumeris reduci se ad iaventae et redemptae oyis uni-

AGOBAftBI

KPISTCVLA A9 EBBONEM EPI8C0PITM RHEMKN38M, BE SPE ET TIMORE.

Magmficentissimoac desideralissimo donrao pa- nuaii. Cjiraqu.eitfefiCgo sijggessissero, SlgnatuS es

tri et Ifajtri Ebbom EcclesSiERhemorum episcopo pr.a3cinere,uj gg» in.Ch.oaremsjcut inihi videbatur,
Agobardvs in Pouauw Peo «ternam salutem. etian.ctit.ati iuae dijudicanda transmjiierCtn. Omnis
Cura cujadjwidie valdfi diligenda, honoranda ajt- ^ itaqUe Scripturn dtyinUus, ut ait Apostolus, inspi-
que iaadanda devotio tua praecjpue roihi (cui gratis, rata, uiUk e>1od docendum, ad corripiendum, ad
id est, absque raerito, sola tua le beoignitate rasti- erudkndumiii-justitia, ut petfectus sti homo Dei, ad
fante, piam amicitjam jmpendis) el. manibus gesta- omne optis bonum instrucius. Qiiae Scriptura, tantae
ret <etorc proferret ea quaead aedificatioaembona- pefpetuiiatis esi, ut auctor illius, senipiterna Veri-
msa menthtm perJiBeat, cogn.overunt qui praesentes tas, Vernum et sapientia Patris, Dominus et Redem-
aderaot ^leriissimaHi inAenlkaem tuam velle secnjsi ptqr noster testejur de jlla, dicens : Facilius est
semper habere de Scrkturis divinis aiiqua, in fui- cqeiumet terram irahsire, quam de lege unum apicem
bus noa solum in jequum ascendens, sed etiam de cadere. El |tertUn : Ccelumet terrq transibuni, verba
eqno descendens, pro Jocis et temporibus e«ragfU?e perq mettfxqttjrpjjefff, Gumque IjaspJjerennia verha,
quanUiaiis sec^iftctombeatjumvirum, quimnqbUtut ptena sint regojis morum, ac disciplinarum, atque
cottiiliq impiorum, in kge Doroki nieditareris ^k virtuturo, operis, et fldei, jnler caetera, exstant dnae
ac nocte; quatenusyfire-.essepossis tanquam lignuni rcs penjtus necessarise moderationi jjientiuni huma-
juxta fljjenla Scrip^rarum plantatum, cujus omnia narum, id esj, SPPSgt timnr, 4e qujbus sacerdoti-
prosperafttuf £u* facit; et qnaefacit ? utiqije poma bus et omoiuro ^iejtiittm dpctoribus Dominus my-
etfolija, quse intelliguntur facta c| tfi.cta; ut poma (^ stice per legem ppjecipit diceus : Non qufexes loco
sjnt iu .aetibus, £o#a w yerbis; cjps Ugpi foliu.ro WQW**WMfiotem et inferiorm moiqm, fy\K molae
p*o»defluit: jpua ^ecamdu» quod scriptum est. de Ucct utrumquo |e|famentum recte figurare possint,
J&amuete, Non,cq4fl4e junttibus sermonipus ejus in inleUiguutur tameu ntiliter spes et timor; nt infe-
tem) «uraj .•sojikjle, m flU>4frivolum vei wa»e rkf dicatur timor, supcrkf spes. Cui autem una
proferat, quod oblivione potius quam meinorisj di- defuerit, farinam facere non potest: quia in mente
gnuro sit. Sic cnim Apostolus unanimem comiitem siia hipil sanum pertractare potest, quem aut timor
insj^, ^ias: }jfypia?qtitw & «»4f# i^H^» ^" sine sp4 pfemi|, aj^ spes siijfi twJpfe tevat, Unde
titta; ot iteram praicipM «kHuntiafe qoihfisttara.tie Rsaimista m utrusqne eontflsgena diejt: Benepla-
mtemiam fabulh et aenealogMs intermUtatk, qum citum est Bomirio supet timentee e*m, el in ek qui
quwsTfohesprkstajxt tnajfis quam wdificationemqttm '^eiqni imper m^fifiqfdiq ejut-, Juds? a>oiqueprq-
esiih /^e. ]|t itcn^m : Ptofdttq quteiri el ihqhito- ttitory post DomitiicaM tradi|ierotm, qtti» sme spe
qukx devita. MuUum emm profitiunt ad impkiatem, timuit, dicens: Peceavi tradens tanguinem justum,
et sermo eorum ut eancer serpit. ideoabferis !.?Ojtu;bSe suspettchl;,et crepuit medius,
Igitur Deo deVofa et fldelis sahctitas taa cum atque effusa sunt viscera ejus. E contrark antem,
mihi dignaretMr taija pandere, suggesiura est a me. j-quiasine timofesot* spa elevabantur illi qui Do-
ut in prknis jaberes tibi seribere in eodem quod mino re$ponfl#ai|f, Setnen Abrnhtn sumus, et ne-
gestabas Enehirithon, de «ivink Mbris arduas et mini setmmm mwtm, de&guati sant credere in
difficilessententlas ad observandum, quaeprsectpuse Sbkaterera, qtria pwesumebant nen se esse salvan-
sunt ad deprhnehdas per thnorera mentes hbminum, dt)s, Sed salvaftos r Cnjusrei eSemptis tota est pkna
ne ekvgri possin^ in vanain pfa^uraptkoems et Spfiptnra divina. Semper «utem necesse est ut hae
his diu diiigehteKt|ueperspectis, jnberes demum ta- duae moi» fldeUumatentihus incessanter adsint; tit
lia niiaevHerttttinilcrtneTua. « DroftTk fnserem ma- nitii tnK jawlwAW^iil oAtHMKMiMwlwtl»iuiiliia"MIMM«.M-
"- ^LBzn.iSf)Tlt.;":'.""" ".""
» Proptie ittsem* mqttuaH, ii «st, libro qni sem- Manudtk Due&mm,iqmtmtptmmmit ad fUhtm tumm
ner est in mawbtts. Bfldesje kqnilsr imtt Agabardas WUletmum.fitteiat BBum Ubri istius exemplar vir
«i ftne mitts epistolae'. t Maxime qnia etvos tate c*aris«iHas GuBelinns Catelhjs senator Tolosanus.
fieri iusSKtis opus, «wod paulisper manu gestetur, Mnd vera nos djti babuimiis in potestate, viveqte
iion tpstt in araaariu vel in serinio reservetur. > iilustrissimo viro Petro de Marea arcukpiscopo Pari
OjiantQt*T«fnBiu>de«a, Rsrnarifidaaiswxoir, «ttmnuv- siensi, qui iB«d postea dono dedit clarissimo viro
nita scriberet a«iflflum saum WiUelmuro,librum 9- donrao Lucae Dacberio monacho Benedictmocongre-
uro monitorum inscripsit Manuale, hoc modo: Liber gatkais sancti Maari.
$25 LIBER DE DIVINA PSALMODIA. 32«
mit, et metus spem et spes temperet metum; ac ne A lutem operemur, et omnes fideles salutem deside-
spes in superhiam erigat, metus continuQ adjacens rant, prius illa cum quibus salus operatur, id est,
mentem preraat; rursum, ne immoderatus melus tiraor et tremor, in studiis rioslrjs fuhdentur; ut su-
auiraum m desperationem obruat, hunc confestim perponenda, quia faciliora siint, istafum impulsione
spes erigat. Meius namque, si sine spe fuerit, <Je- necessario requirantur. Nanj et naturale est animae
speratio rectius vocatur. Spes vero, si fuerit sine humanae, ut timorem non sine quadam molestia to-
inetu, vana praesumptio esse monstratnr. Tali nam- krans, rursum sponte ad spem recurrere festinet,
que temperaraento, quasi quodain antidofo, vult nos quae laetior putatur; quanquam timor non sit minus
coeleslismedkus uii; ut pote qui solus est scruta- necessarius et utilis. Quia igitur si de omnibus di-
tor et cognitor internarura infirmitatum, cui dicitur: vinis libris hujusmodi sentenlias excerpimus, nimis
Tu soltts nosti corda filiorum hominum. Qujque di- prolixum opus eflicitur , jllas n,unp nobis assumere
cit : Ego sum scrutans renes et corda. Cujus sermo suflkiat quaein promptu habejjt.iir, et magis in usu;
est vivus et efficax, et penetrabilior orani gladio an- maxime quia et vos tale fieri jusjsistis opus, quod
cipiti, et pertingens usque ad divisionem aniraoeac paulisper manu gestetur, noh qjjod in armario vel
spiritus, corapagum quoque ac meduUarura, et est in scrinio reservetur. Haec mihi igitur a inchoanti
discretor cogitationum et intentknum cordis; sciens B obtuUt se prima jlla sentenlia septjmi psalmi, qttam
lnentem humanam his duabus virtutibus in medi- cantamus, dicentes : Domine Deus meus, si feci
tuUio stabiUter posse servari. Cum haec ergo ita klud, si est iniquitas in manibus tneis, si reddidi re-
sint, visum mihi est ut primum de illis sententiis tribttentibus mihi malum, decidam merito ab inimick
quae ad inferiorem molam pertineiil, id est, ad in- mek inanis. Persequdiur inimicus tneus animam
effabilem terrorera mentium, quoniara sunt nirais tneam, et comprehendat et conculcet in ierra vitam
arduae, aliqua describam; ut quia praeceptum nobis meam, et gtoriam tneam in pulveremdeducat.
est ut cum tiraore et tremore nostram ipsorum sa- Multa desunt.
BALUZH NOT^E.
» /ncrtoanti obttuit se. Vel ex eo Ioco constat raulta vokeiimus, tametsi in
manuscripte codice non ex-
bk deesse, et inchoalknem boc potius libri ess.e, stent, Multa desunt.
quara librum. Quo faclum est ut in fine haec addi
m*••••• ...i i. . . -, .=--•- —: -- " ^-- «TT-I—A-^..'.B
*,.-. i — i. »
AGOBARDI LIBER DE DIVINA PSALMODIA.

Quia » nuperstultus et improbus, ipsaque slullitia iC tris, cujus prohatissima fideS atque doctrina in mu-
et improbitate sua oranibus nolus calumnialor eru- nere Doraini Dei nostri omnibus examinata ac de-
pit, qui sanctam Ecclesiam nostram, id esl, Lugdu- clarata celehriter innotuit; ut omnes pacifici et pru-
nensem, non solum verbo, sed etiam scriptis lacera- dentes Ecclesiae filii, ii) quorqra m^.nus ejusdem
re non cessat, quasi non recte, nec more paterno libelU texlus venerit, yerissime et eyidenter agno-
sive usu, divinaedecantationissolemniaperagentein, scant praefatam Christi Ecclesiam , eodem Christo
necesse fuit omnem sacrorumoflkkrum seriem, quae Doraino gubernanle ac protegente, nec a recto fidei
solito cantorum mmisterio per totum anni circuluiu tramile deviasse, etpaternumraorem, quem statuta
in ecclesiasticis conventibus exhibetur, sicul in ea- eccksiastka declarant, fldeliter custodire, ac per
dem Ecclesia favente Dei gratia custoditur, diligen- hoc ab anliquo Ecclesiae Dei usu nullatenus discre-
tius et plenius in libeUo quem usitato vocabuloAn- pare, c nec contemnere alicujus diversum morem,
tiphonarium nuncupant, colligere, atque digerere ; si constat esse piobabilem; sed, juxta Apostolum,
nraemissa seiUcet uraefatione b pii et orthodoxi Pa- D ea ouae utilkra et notiora sunt sequi. Ait namaue .
BALUZj? NOT^E.
o Nuper stultus et improbus. Aut valde fallor, aut ejus saltem post mortem debuerint igne consumi. >
intelligit Amalafium diaconum. Quo faclum est, ut Aniaiarius ergo nonnulla reprehenderat in cantu Ec-
cum postea Amalarius libros qualuor edidisset de clesiae Lugdunensis, intemperantia haud dubie liu-
divinis Offieiis, «um talione raomorderit Agobardus, guae stylique, seu quia niagnis interdum iiigeniis
Ubros illos ad vivum exculiens. Hunc porro affeclum pro ludo est alioruin fueta dictaque carpere. j?upu-
adversus Amalarium Floro Lugdunensique Ecclesiae git ista aiidacja Agobardum, neque dissimulavit. Ita-
inspiravit hic noster episcopus. Nam eo defuncto, que ea fuit scribentli libri istius causa et occasio.
Florus acriter inyectus est iu Amalarium in epistbla i Pii et orthqdoxi Patris, Lejdradi archiepiscopi
nomiue Ecdesiae Lugdunensis scripta in causa prae- Lugdunensis ; qui cantum ui Ecclesia Lugdunensi
destinatiotns. Haecsunt verba Flori, sane multum disposuerat, ut patet ex epistbia ab eo scripla ad
aculeata: < Multum moleste et doknter accipimus Cafolum Magnum.
nt ecclesiastki et prudentes viri Amalarium de fidei - c Nec contemnere al. div. morem. Praeclare ad-
ratione consulerent; qui et verbis et lihris suis, men- modum. Nam uhaquaeque Ecclesia peculiares suas
«iaciiset erroribus et phantastkis atque haereticis consuetudines habere potest, quae tamen fidei con-
disputatknibus plenis, omnes pene apud Franciam traria; non sint; utj pluribus diximus ad episto-
Ecclesias et nonnullas etiam aUarum regionuni, lant ad Nibridium Narbonensem. Vide Gralianuui
quantum in se fuit, infecit alque corrupit; ut non dist. 42.
tam ipse de flde inlerrogari quam omnia scripta
 S27 S. AGOBARDIEPISCOPI LUGDUNENSIS SS8
Et hoc oro, ut charttat vestra magk ac tnagk abun-. A Upomenon legitur, quod beatus David rex et pro-
det t» sdentid et othni sensu, ulprobeth potiora, ut pheta Dei primtts choros Levitarum laudantium
sitis sinceri et line offetxtain diem Chritti. Et aUo Dominum in tabernaculo sive in templo cousti-
loco : Vt probetk qum sit volunlas Dd botxa, et betxe- tnerit, eisque psalmos et hymnos et cantica divinitus
placent, et perfecta. Et aUbi: •JEmulamini autem cha- sibi et caeteris, qui cum eo prophetabant inspirata
rkmata meliora. Et iterum Nolite pueri efficiten- tradiderit, ac mane et vespere inter divina holocau-
sibus. Sed et reverenda concilia Palrum decernunt sta et sacrificia decantanda decreverit. Quem mo-
nequaquam » plebeios psalmos in Ecclesia decatitan- rem a sanctis prophetis traditum, et a sequentibus
dos, et b nihil poetice cbmpositum in divinis laudi- patribus diUgentissimecustoditum, nsque ad tempus
bus usurpandum. Inter quos etiam beatus papa Novi Testamenti, qtto jam templum illud destrui
Gregorius docet quod hon pro Iocis res, sed pro bo- oportebat, religiosa constat observatione perductura.
nis rebus loca atsanda sint. Et fortius commendans Unde summopere necesse est, ut si vere absque of-
nobis, qUcict^cuwifequaquampro locis, ita nec pro fendiculo vel haesitatione divinas laudes cupimus
> tpiibuslibet Jkrsonis, sive coosuetudraibus tempo- cekbrare, totos nos divinis sermonihus, in quibus
rum, res sectari debeamus, j,nonest veritus in ipsa nullus est error, nulla ambiguitas, coaptemus; sicut
TftoraauaEcclesia quaedam in sacris ofliciis et mini- B de praefatisLevitis, antiquis divinaelaudis cantori-
steriis reprehensibiUa etiam sub. taathematis dam- bus, idem Paralipomenon Uber replicat, dicens :
'-" natione resecare; sicut ej"us
dejl^apalam osten- Ltritm veto ut ttetxtmane ad confitendum et canen-
dunt (VideUb. Correct. Antiphl^p. 45, infra). dum Domino, similUetquead vesperam, tam in obla-
Quod si praedictus calumniator humifiter et obedien- tione holocaustorum Domini, quam in sabbatk, et
ter pensare studuisset, nequaquam ad tautam deve- kakndis, et soletitnitaiibuscwteris. Et iterum in de-
niret faluitatem, ut verba quorumlibet hommum, dicatione templi sub Salomone dicitur : Et dedtca-
'
quorum nec nomina, nec sensum, nec ftdem novit, vitdomum Domkti rex et universus populus. Sacer-
tanquam divinas Scripturas defenderet, etper phan- dotes autem stabant in offidk suis, et Leviimin orga-
tasticas ac rudiculosas allegoriasexplalBareconare- nit carminum Domini, qum fecit David rex ad lattdan-
tur. Certe si qnid sanum cogitare YeIlet,'stmpSt> * dttm Domimim, quqniam in mternum mkericordia
ei ad omnem emendationem et silentium, quod^Mot ejus, hymnos David canentes per manus suas. ltemin
in diebus ad missJs non nisi divina generaliter elc- emendatkne et purificatkne ejusdem templi sub
quia decanlsntur, ita et in noctibus ad sacras Deo . Ezechia scriptum est: PrmcepitqueEzechias et piin-
vigUias exhibendas eadem procul dnbio lex debeat dpet Leritk, ut laudarenl Dominum sermonibus Da-
observari. Unus nempe omnipotens Dominus utfo- C vid, et Asaph videntk, qui laudaverunt eummagna
que tempore laudatur, uni Domino tempus utruno- imtilia. SimiUtef etiam sub Josia iu celebratione
que famulaTtur,cui dicitur : Tuusest diet, Domine, Pfaase. Porro cahtores, inquit, filii Asaph slabant iu
et tua est nox. Tu fabrkatus es auroram et solem. ordine suo juxta prmceptumDavid, et Asaph, et Ue-
Sed ejus stultus et irritus labor prudentibus et mi- • mah, et Iditnim prophelarum regis. Quod totum
riime contentiosis ac Deum timentihns majorem in- quam sancte et religiose fuerit institutum, quam
cutit sollicitudinem, ut propter liujusmodi naevoset dukiter ac reverenter sit imkandnm inter csetera
errores cavendos vivacius et attentius dtVinaeaucto- beati David magnifica, ita Uber Eccksiaslicus in
ritati et ecclesiasticis statutis inhaefeant. Haecnam- ejus laudibus prosequitur, dicens: /n omnt opere
que fldei cautela, et sincerissima observantiaedisci- dedii confessionem tancto et excelsoin vetbo giorice.
plina, ut in templo Dei et coram divino alfari divi- De omni cotde sun laudavit Domitxum, et dilexii
norura taritummodo eloquiorum melodia celebretur, Deum,-qui fedt iltum, et dedit illi contta inimkos
etiam Veteris Testaraenti auctoritate et exemplis polentiam; et ttare fedt cantorescontra Ollare, et in
nobis firmissime commendatur : ubi in libro Para- Dsono eorum dulcet fecit modot. Et dedit in celebra-
- v BALUZILNOTJE.
* Ptebeiosjpsalmos. Sumptum est tstud ex canone, . levia carraraa et facifes versns, cujusmodi sunt quae
tfltimo cbncili Laodiceni, inquo sic scriptum est: motetahodie dicimus, non esse canenda in Ecclesia.
wtod non oporteat plebdos psalmosin'Ecclesia can- Neque Agobardo solum displicuit usus llle. Displicuit
Tnre, nec libros, ptwter canonem, legi; sed solq saeta enim etiam magno viro GulielmoDurandi, episcopo
volumitxa Nori Testamenti, vel Veteris. Pfohibet MimalenSi; cujushaec sunt verba ex libro secundo
ergo canon,' ne psalmi plebeii, id esl, a privatis im- de Modogeneralis concilii cetebrandi, cap. 19: <Vi-
peritisque hominibus compositi, in Eeclesia reciten- deretur valde honestum esse quod cantus indevoti
' tur. Invaluerat enim haec consuetudo, (quemadmo- et inordinali motetorum et similium non fierent in
dum ad hunc canonem Laodiceaum observavit Ju- ecclesia, cum reprobetur 92 dist. Cantores. > Verum
stellus, et Henricus Valesius ad librum vn, cap. 24 durat adhuc in Ecclesia mos ille, quem tolli abole-
HistoriaeEcclesiasticae Eusebii) ut multi psalmos et rique debere senserunt magni illi viri. Quid enim
hymnos in honorem Christi componerent, eosque in vulgatius, quara' ut levia carmina, et modulationi
Ecclesia cantari facerent; quoct ex variis Eusebii apla, cantentur Sn Ecclesia? Neque id tantum ali-
locis probant. Hujusmbdi ergo psalraos in Ecclesia quoties, ut casus videri possit; sed vertente anno
delnceps*cani vetuit synodus Laodieena, indignum quolibet, in die natali Domihi nostri Jesu Chrisli.
majestate Dei credens, si aiiis quam sacrorum libro- Undeet carrairiailla recepto jamdiu vocabulonomi-
runi verbis Deum laudaret populus Christianus. nantur Noels, id est, Nataiia carmina.
b Nihil poetke compositum. Censel Agobardu»
 LH3. DE CORRECT. ANTIPHQN. 350
529
tionibus decus, et ornavit tempora usque ad constim- JL disciplinatus quisque libenter acquiescat. Si quis
cona-
mationem vitw, ut laudarent sanctum nomen Domini, autera contentiosus et perlinax contradkere
et amplificarent mane Dei sanctitatem. Sed et in Li- tur, et de turbulento magis rivo, quam de purissirao
bro Samuelis haec psalkndi gratia spiritalis in eo- fonte potare voluerit, viderit ne illo aegrotel languo-
dem rege sanctissimo praedicatur, ubi legilur : Dixit, re nimis pernicioso, quem quidam antiquorum pa-
David filius Isai : Dixit vit cui constitutum est de trum sapienter et breviler cavendum admonuit, di-
consuetudinem
Christo Dei Jacot, egtegiut psaltet Istael : Spiritus cens: Qui conlempta veritate prmsumit
Dd locutus est pet tne , et setmo ejus per linguam sequi, aut circa fratres invidus est et malignus, quibus
in-
meam. Huic igitur tam sanctae auctoritati et tam veritas revelatur, aut circa Detim ingrattts, cujut
Ecclesia ejus instruitur.
perspicuae veritati non est dubium quod fidelis et spiratione

AGOBARDI IIBER DE CORRECTIONE ANTIPHONARU.

I. Dilectissimis in Christo fratribus et praecipue B gemus, multo magis cum Deo laudes offerimas :
&cantoribus Ecclesiae Lugdunensis Agobardus in quia sicut nemo nisi ipso inspirante secundum Deum
eodem Christo Domino et Salvatore nostro sempi- postulat, ita nullus nisi eo erudknte Deum digne
ternam salutem. collaudat. Non ergo cujuscunque flgmentis, sed Spi-
.• In divinis laudibus exsolvcndis quanto studio fu- ritus sancti eloquiis majestas divina laudanda est.
gienda sit levitas, gravilasque sectanda, frequenter Denique et fllii Aaron ignem alienum Domino offe-
dikctkni vestrae in mutua collocutione suggessi- rentes, non obsequii remunerationem, sed damna-
mus; scilicet ut rationabili consideratione, sicut tionem praesumptionis experti sunt. Unde hoc nos
prudentes EcclesiaefiUi, et rationabili ejus lacle ab exemplum summopere vitantes, iUud sollicite atten-
incunabulis enutriti, quod Deo displicet refugkntes, damus quod vel in Proverbiis scriptum est : Omnk
concordi sludio id quod gratum acceplumque ei, termo Dei ignitus clypeus est sperantibus in se. Ne
verbis sicuti et factis sectaremini. Si enim apud addas quidquam verbis illius, el arguaris, invenkris-
graves et sapientes viros , non solum raorum, sed que mendax. Nihil itaque Dei verbis addentes, et
etiam verborum levitas reprehensihilis judicatur, timentes argui invenirique mendaces, verbo Dei
quanto magis apud Deum tolius sanctae gravitatis ignito , qui clypeus spei est, tempore oratknis et
ac sapientiae auctorem, cui Psalmista dicit : In po- C laudis inflammemur pariter et muniamur. Cumque
pulo gravi laudabo te, et cui nos Apostolus ratiooa- Daminus dicat: Verba quw ego locutus sum vobis,
bile obsequium admonet exhibere. Neque vero pas- spiritus et vita sunt, omnia humana flgmenta, quae
sira, et absque diligenti examinatione, quod cuique vanitate sui mortua judicanda sunt, respuenles, vi-
visum fuerit in Dei laudibus usurpandum est, cum ventibus Christi eloquiis in ipsius obsequiis perso-
dicat Apostolus: Nam quid oremus, sicul oportet, neraus; quaiinus voces nostrae, non quasi alienae ab
nescimus. Sed ipse Spiritus postulat pro nobis gemi- eo respui, sed ut propriae cum supernis virtulibus,
tibus inerxarrabilibtts.Qui autem scrutatur corda, scit quaeroajestate Dei trementes adorant atque coUau-
quid desideret Spirilus, quia secundumDeum postulat dant, mereantur admitti.
pto sanctis. Unde et apostoli humanae ignorationis III. Hac de causa et Antiphonarium pro viribus
conscii, orandi formulam a Deo petiere, dicentes : nostris roagna ex parte correximus, amputatis his
Domine, doce nos orare. Certe manifestum est ma- quae vel superflua, vel levia, vel mendacia, * aut
jus esse Deo quempiam digne laudes exsolvere, blasphema videbantur. Et vos frequenter admonui-
quam pro infirmitate propria exorare ; praesertltn mus, et tenorem admonitionis noslrae propter ali-
cum hoc praesentis vitae fine terminetur, illud vero - quorum praesenles seu futuras querimonias in fronte
hic inchoetur, in futuro autem perfkiatur, juxta v ejusdem libelli ponere necessarium duximus : non
quod Psalmista ait: Beali qui habitant in domo tua, generale aliquid statuentes, sedjuxtamedkcritatem
Domine! in smculasmculotum laudabunl te. sensus nostri in domo Dei, cujus nobis cura com-
U. Si ergo orantes doctrina sancti Spiritus indi- missa est, auod oossumus offerentes : ner. de sensn
BALUZHNOT^E.
• Cantoribut ecclesiw lugdun. His commendatk easdem antiphonas, quas hic daranat Agobardus, ho-
accessit ex cura Leidradi: qui, ut ipse ad Carolum die quoque exstare in Breviario Lugdunensi. Certe
Magnum scribit, tanta cura procuravit sacra mini- exstant in Breviario EcclesiaeParisknsis. Unde con-
steria in Lugdunensi eccksia, ut etiam haberel scho- stat, res semel receptas in Ecclesia, non facile mu-
las cantorura, ita erudilorum, ut alks eliam erudire tari, caulosque in his rebus debere esse pontifices, ne
possent. ministerium eorura vituperetur. Quidni? quandoqui-
b Ant blasphema. Fuerequi Agobardum niraiaein. dem et cura irrita fuit. Sic Urbanus VIII
hoc argumentoscrupulositatis arguerent, damnantem hymnosAgobardi correxit. Et tamen semper hymni anti-
nimis facile nonnullas antiphonas, nonnullaque re- qui canuntur in Ecclesia, neque hactenus invenlus
sponsoria, quae licet ex sacris libris desumpta non est quisquam qui notas apponeret hymnis ab Urbano
sint, pia tamen potius sunt quam irapia. Et audio correclis.
PATROL. CIV. 11
 '
3oT S. ACtftt&rrDI EHS0&H tCGWTJHSlSIS 335
nostfo aliquid pfses|um6ntes; sed Scriptune sancta A corriposriirm, wntra ntorem ftbCtarrm'offtcKab erai-
auctoritatem» et sacrofum canotiiim sanctionem nentkri toco potnpatice concrepabat : Detcendti de
calholicorumque patfum instiluta el exemplarsectan ccetit missus ab utce Pattk * bttrotvit per aurem
tes. De quibus anlequam aliquid proferamus, con Virgihk iri retjkmHmriottram, indutut stola pmrpurea,
gruiim Videtur, exempti gratia, nonnullas ineptia ei "elrSwiper trtnitam ^wrfnm lux et decui universm
quaeprxfato coiitiriebattttif libeflo, notare bfeviref fdoricm mvnitt. flbi pfimnm, qni descenderit non
ac ieviter redarguere; ttt ex his ttefpattcissimis evi designait. Arcetn VerroPatrrs tmid tfrxerft, ipse qno-
dentius agnoscatur quam necessark qttae in Sequen croe petiilus ighofavrt. NonqttM «81 atiqnod aedifl-
tibus dicturi sumus, a pairibus coristiluta sinl, quan cnnti ccelesfte, *%rtpfercceieste, tftmd factnro sit ab
toque timore ac sollicitudine eofuiti scita nobts ex eb, aut "alttttlalMfttMtruod -noti«st (psnm quod Pa-
pWaVbBservaTe: 4er, ««t -est ipsa-Pater? fi^uodsi cst, quomodo sibi
IV. Ac prioNimr, gualt) iUud cst, tjuodin vjgilii «st arx? Jiec per aurem Virginis Verbum Dei in-
Natalis DtjwUi tb tcfcdtbBlelhfmct flMa«m *radi **Ss4e, Atfcolicae ttflrfes ferurt : Hrnia cnm sit in-
ditorum cantabatur: Dum orlut (uerit sol de calo corporeum, et tolum ubique praesens, nec locali-
vtdebilk Regem regum procedentem a Patre tanquah "ter accedit, nec aditu corporeo indiget. Nisi forte
tpemntmUe thahttho tuo? -Gerte4idestoaUioUcaha B nobispersuadere volait angetkorura sono verborura
bet Verbttm tiei, •qtmdin prmeipio ecat apudPa sacrara VkginemDei FiUuro concepisse. Quod quan-
Htem, dn dtafatmo «teri virginalkte«*nj»nxisse sib tum a iidei veritai#-discordet, ex verbis ipsius an-
*>* sponsuta; cttjtts iHaturam in unitate .jJtjMsKinae «isci geli perspicuum est; qui ipsi Virgini interroganti:
piens, •oaro faiclum<est ut habitaret inHiCtbis. Natu- Quomodofiet istud, <quiarirum non cognotco? Re-
reeeflim nostrse unitus, tanquam cpamsus ckihal* spendii : Spiritu* sanctus super.venietin te, et rit-
m» virginali, processit ex nter«4 et non eam di ttxs AUksimi<ebumtbrubitiibi. Quomode autjm vir-
etviis atudit, skut haeretki aflkraate ausi.suni. At ginalis uterus regk jiestra ^ossit «ntelligi, cum et
perbicmon itanquam sponsus de .thalamo processi virgo illa unki <FM maier eit, «t «os oranes non
e&Patre. Verbura^quippe Dei, Filius Dei, process* eat irkginea sed ett «om^sta «arne nascamur, pror-
afatae, et venit iu HiHBdum, Nec alind fuit vequsi_ sns aomn» «aa ipotest. ©einde qtted «um stola
in«tuflii*ttn, >qua*nin utero Vir,gii)isJxaturaeJmj^| inchitinn fwtpurea «aram «dicit Vdrginis introiisse,
aee «jpHatem assuraere , in qua -vistbikm «e^raebfi- stve hutnaBOmttce cultu «eg'to intiotnm, sive hu-
ret a»ai«do.ilancigitw humanitatis nostrae uaturara mattnn rorntam twncx ¥irgtne*uscepisse, sed de
eui vnitus spoasns EccksiaeJitclus est,, non de sinu cceio Dei Venbm ntialisse iptfta^erit, eamque sto»
Patris traxit, sed-de carue Virginis sumpsit. ^ tera puipumonifpeUarit^ apertisetntae Maepbemiae
V. Est praeterea in praedicta aatiphona notanda est. Jam •vep» per anream portem eum exiisse,
temeritas, evidensque mendacium; dum et.sacra quanta vanitate proferte ansns est; cura nativitas
Scriptutae verba sui sensus perversitali coaptat, el Obristi ex VingiBe non eupervacuis veriiis adum-
nativitatem Saivatoris, qua vel ck Patre ante scecu- , •brari, sed confesskne «implki debeat declarari^
ia, vei de matre HI pknitudine temporum natus est, qui «on, ut Ute ait, mnverssetabricaesmndi, sed
tantacQnfuskne perraiscet, ut de qua loaui velit, jnsU verUatem evnngelieam raliooaUs tantummod»
iateliigi oraniuo jmri possit. Quod sumraqpere ubi- nveaturtBlox «sfc
que cavendum est, ne divinorum vecborum oxdo mu- VHI. AiiiKltjntMfaejesponsoriura -de verbis Evan-
letur.et de scripiura veritalis lahyrinihus texaiui Kelii, sed naa «rdifle «vai^eiico, quod jam uti-
crroris. - . que correcUtm * vestra dilectktte psaUitnr, nescio
. VI. Ulud etiam respoasorium, quod in eisdem <jiiiscomfosttit, <dkens :. Tenebrm ftxctmsunt dum
vigiliis cantabatur, quanta fidei sevecilate rejicien- crtfcifitcktent ietttm dudcei; et ckca hotam ttonam
thun est, in quo ait vanus ilie praesumptor : De illa tmtkmavii Jesus voce tmtgna ; Jhvs, Deus, ut
^cattia habilatkne sua -egtetsus ett Filius DA, ,de- _t/trirf me dereliqnisti? Tunc unusexmiltiibus lancea
Mendti vkitare st consolare omnes qui eum de tote tatvi ejus petforavti, «f tnc/ianlocaptte emtsit spi-
.coxdedmderabant. Quodcum serraouum imperitia, ritum. Nempe «mntbus fideH)us oertura est, quod
Juai sonsus quoque ahsurditate ac falsitate turpalur. Salvator noster non atiqna thdoris viokntia eoa-
Jiara et occuUamEiln habitationera sumraa levitale ctus, -aed spontauee pro nabis est mortuus; nec
dixit; et eum omnes desiderantes se visitasse, con- ttnimam necessitate araisit, sed potestate posuit,
^oiattKtique ^esse -uendaciter assertut, cum potius sicnt ipse ait : IVemti tollit u lue anhmm nxeam,
' 490B
*qa»s Tristtsrre dignatus eSt, «e agnoscentes ac ied ego poito Wnnu tne ipto «t iterum iumam eam.
"desidefantes'etfecerit. Sed isk evangel&i ofdinis Ct Tidei vefitalis igna-
Vli. Gonsidereniur etiara verba alterius respon- TOS, prins^wit iancea a militibus latus Domini
iorii, qtsftd quasi 4e mysterio 'nativitatis Christi perforatum, et tunc ab eo spiritum emissum: quod
muziitetfc.
>a(Mraitar iper aarm Virginh. Hntala sunt verba matvmftx wgtonem nottram, indutus ttomn pmrpu-
istius k-espettsorii in postanoribus editionibus Bre- tmtm, et estimtpet clmuam pottam, ittx et decui uni-
viarii Parisiensis, ubi sic hodie legitur: Desoenditttt n&tm favricte mutmH.
ccelk missus ab arce Pdtris, introivti per virginem
m m.m cwfflm. kwmm* m
onmino fagamna est, Cmristtim non benignitate. A tut qiift cattteta tevfesimorttm •kcnulttOm''eSttbgira-
vi dolbris mortuum vitandse sint, riulla VefiiMe 1
propriae volMlalis, sed opi^ tiones qute Stibrirrae,
nari; cttm e cotftrario in Evattgelio^eferaturtrBoit nulla ratione ornata», cohtemptui patent.
Dominits voce ttagna clamaverit: Pater, ih manui Xi. a In concilio- Afrkano talte cohstHutio pros
tttas comiaendespiritnm meum;ei ticec dicens, 8$* mUIgata est: c Ut pfetteset ofationes, •ftis!probatai
epfrat*'!. Quam mortem Ghrisfi <hi tatttum miHtes ftterinl in coneilio, non .#ica»tuf; nec atiqua ex Ws
qni aderanl admirati sutft', ut: continno Dettra gto^ omnino cantentttr itt Eccksia, tfei quk a prnden-
rificasse, eumque Dei Ftliara eonfessi esse refe- tioribus tractata et comprobata itt syhbdb raeTmt {
'
ranlur, ac postea Judaeis petentibus latronuht ne torte aliquid cOntra fidero, vel pet>ignorahliam,'
crttra, qui cuin eo fuenmt cfucifixi, Pilatus frahgi vei per stitdiurit, sit compositum.» Ubi nrevitef
concesseiit, Jesn autem jam mortui non crurtt con- considerandum, quod non tolum ea quae studio per-
fracti, sed tnilitis lancea fcrtus narraretur apertum, fldiae, sed etiam iUa qsse h simplkitate ignorantiaa
«on'j ul iste imperite prcrtulit, perforatum. contra iidei regutam composita fuerint, pari animad-
IX. Jam vero quanta illa sunt vatkinia, ut ita ersione repudiantur.
XII. Bealus Hieronyrous (Comment. in tap. *
dictum sit, falsa iri responsoriis et antiphonariis,
g Epist. ad Ephes.) cnra e5Sp0heret praeceptum Apo-
qttae quasi ex voce Domini pronuntiantur, cum in ubi ait : lmplemihi Spititu loquentes vobismet»
hiillis dlvinis Scripturis reperiantur. Ut est: Qctava stoli, in
tpsis psalmis ei hymnii et qemtkk spiritalibus, cah*
decima die decimi mensis jejunabitis , dicit Domi-
tantes et psatientei in tordibUs vestik Dominb, nott
nut, et mittam vobis Salvatotem et propugnalo- . taonit
tem pro vobis, qtti vbs prmcedat et introducat in videbat. qubd in cantoribus EcClesiaereprehendendurrt
< Canere igitnr, ait, et psalfcre etlaudafo
tettam quam juravi jtatribus vestris. Et iterum : Dominum anirao quam voee debemus. HoC
Coronam glorim ponam super caput ejus, dicit Do- est magis
quippe quod dicitur : Cantahtes et psallentes m
minus, et induam illum stolam candidam, quia ser- cordibus vestris Domino. Audiaht haec adolesceritulf^
vavit mandaia mea, et propter nomen meum effu-
audiant hi qttibus psallendi tn Ecclesia officiura est,
sus est sanguis ejus in terra. Et iterum : Sanctx
Deo non voce, sed corde cantandum; nec in tragce-;
estis, dicit Dominus, mtdtiplicabo numerum veslrua, •tlorum modum
ut orelis pro populo meo in loco isto. Et multa hu- coUinkndae guttur et fauces duki medicaminb
et snnt, ut in Ecclesia ttieatrales roodull
jusmodi ridiculosa fantastka. Quorura invento- laudiantur et cantica; sed in timore, iit opere, 1%
ribns congruere mihi videntur illa, quae Dominus'
_ sckntia Scripturafum. Quamvis stt aliquis, ut sb-
per Ezecbklem prophetam adversus falsos prophe- Gientilli appellare,
tas ioquitur, dicens : Vm prophetis 'insipientibus,, eacophorios,silona bpera habtte-
rit, dukis apud Deum cahfor est. Sk catitbt 'servti^
qui sequunlur spiritum suum , et nihil vident, El
Ghristi, ut nori vox canentis, sed verba placbaht quse
post pauca : Vident nova .et divinatti tnendacium, ut spirilus ttlalus qtti efat TftBaute, .ejicia^
dkentes : Ait Dominus, cum Dominus non miserit Iegantur;
tur ab his qui ab eo similiter possidehtuf, ct hon in-
eos, ~etperseveraverunt confirmare sermonem. Nun- troducatur in eos qui de dofflo Dei scehara fecero
quid noq vkionem cassdm yidhlk., et divinationem > In qtiimis verbis magnoperb pensan-
mendacem locuti estis ? Et dkitk, Ait Dominus^ ctxm populorum.
dunt est, quod eos qui in roorem psaUentis David
egq non sim locutus. Propierea hwc ditit Dominus
Deus: Quialocuti estkvana, et dtxhtis mendacium, cum limore et grStvitate spirilali canunt, malignum
etiam ab auditeribus Sttis excludere posse
ideo ecce ego qd vos, ail Dominus Deus. Et erti Spiritum
eos verb qui theatralibus sonis et sceni-
manvs mea super prophetas, qui vident vqna, et divi- confirmat;
eis modulationibns, et qnamvis in divinis verbis,
nant mendacium. Itx concilio populi me\ non erunt,
vocis dukedine interaperahtius delectattiur, eum
et in scripittta domus Israel non scribentttr, txecter-
non solum ab aliis non excradere, sed, quod esl ter-
ram Israel ingredientur.
ribile, in seipsos intfoducereiestatur. Uttde et iri'
X. Sedhaec et similia, qnorum in prcefato libro1 alio loco idem doctor cum sententiam Isaise (Gap. I)
'
infinita erat copia, quia indignnm est scribere, el exponeret, Iniqui smt ctBtustesiri, *ait : "<Omtili
vestrne prudentiae fastidksum audire, facilius collo- conventus qui non offert hostias spiritates, nec
- quendo et fldeliter pertraetando; dijudicari possunt,, audit illud
quod in quinqnagesimo psalnftOcanitur,
Nunc superest ut sacrorum statuta canonum, catho-« Sacrifidum Deo Spiritus contribuidtus, cor contrfc
ticorutnque Patrum sententias, sicut superius pro-• tum et humiliatitmDeus non despkit, abominabilis
nisimus, exsequamor; ttt ex his perspkue declare- DeQest. > Mens ergo libera, id est, sensibus corob-
BALUZII NOT^:.
* I» eoncltio Afficano^ ExStat "hic canon in con- brentur, nec aliaeomnino pbntra fidem
prseferamnc,
citk Africano, c«p; TO,et in Codice Canomnri Ec> sed quaecunqtie a prudentkribus fiierint collectae,
clesiae Africanae, tit. 103. Sed ulrobique diversus tiicantur.
est paulo ab editione Agobardi. Sic enim illic legi- .* Simplidtate. In raanuscriptp legitur inplqcitate:
ttiT:: «Pkctttt etLate hoc, ut preces, quae prOtfattB pto fluo MassohrfsfedHTftMbMc^HtiW.,%> ^efo r«f
ftterint ,ia conei)k, .«ve-prae&tknes, sive CDtnntieii- posuimus srmpiicittTte,tit res jjpsWlltre^i3?i)gtur,
dationes, seu manus impositiones, ab omnibus-eek*
 888 S. AGOBARDlEPISCOPI LLGDUNENSIS 356
ri» noa succumbens, ita resistere debet vanae ac. Aquam res quae canitnr, poenale dieit esse pecca-
noxiae delectationi aurium, sicut et delectationibus tum, ita ut meUus sit non audire cantantem, utique
sensuum caeterorum, visus videlicet, et olfactus, incantu et sonis quos divina eloquia animant, ac
gnstns, et tactus; quorum perturbatknibus anima vivificant; ut vita cantuum ac sonorum in sen-
praegravatnr, et capitur. Qnantum denique oblecta- tentiis sit divinorum eloquiornm. Caeterum, si in
tiones aurium virtutem mentis enervent, testalur diebus suis audisset aliquos non de divinis elo-
praefatus doclor, qui ait : < Auditns vario organo- quiis, sed de hnmanis adinventionibus cantantes,
rwn cantu, et vocnm inflexionibus delinilur, et in nunquid non moituum et sine vita talem cantum
carmine poetarum et comcediarum, mimorumque judicaret ?
urbanitatibns, et sfrophis, et quidquid per aures in- XV. Verum qnia • Gregorii praesuUsnomen titu-
troiens virilitatem inentis effetninat. > luspraefati libeUi praetendit.ethinc opinkne sumpla
XIII. Sed et beatus martyr Cyprianus (Serm. de putant eum quidam a beato Gregorio Romano pon-
xeioet livore) simili modo dicit, exponens illud Apo- tifice el iUustrissimo doctore composilum; videamus
stoU, Adversaritxs vester diabolus tanquam leo ru- quod sanctus ille vir de canlu ecclesiastico ordina-
gkns, circuit qumrensquem devoret. Ait ergo : < Cir- verit, vel quid ejus-tempore Romana Ecclesia de-
cuit iUe nos singulos, et tanquam hostis clausos ob- B cantarit. Ait igitur in Decretis snis (Lib. rv, indict.
sidens, muros explorat, et tentat an sitpars aUqua 13, epist. U) : < In sancta hac Romana Ecclesia,
membrorum minus stabilis et minus flda, cujus cui divina dispensatio praeesse me voluit, dudum
aditu ad interiora penetretur, Oflert oculis formas consuetudo est valde reprehensibilis exorta, ut qui-
Ulices et faciks voluptates, ut visu destruat castita- dam ad sacri altaris rainisterium cantores eligantur,
tem.Aures per canoram muskam tentat, ut soni dul- et in diaconatus ordine constituli modulationi vocis
cioris auditu solvat et molliatChristianumvigorem. > inserviant, quos ad praedkatknis olflcium eleemosy-
. XIV. Quod et beatus Augustinus ad tentationem narumque studium Vacare eongruebat. Unde fit ple-
diaboli inteUigens pertinere, in libris Confessionum rumque, ut ad sacrum ministerium, dum blanda
suarum (Lib. x, cap. 53) Deo gratias refert quodab vox quseritur, quaeri congrua vita negligatur, et
hoc vitio liberatus sit. < Voltiptates, inquit, aurium cantor ininister Domini moribus stimnlet, cum po-
tenacius me implicaverant, et subjugaverarit; sed pulum vocibus delectal. Qua de re praesenti decrelo
resolvisti et liberasti rae. Nunc in sonis, quos ani- conslituo, ut in sede hac sacri altaris ministri can-
mant eloquia tua, cum suavi et artiflciosa voce tare non debeant, solumque evangelicae lectionis
cantantur, fateor aliquantulum acquiesco, dum offichmi inter missarum solemnia exsolvant; psal-
ipsis sanctis dictis reUgiosius et ardentius sentio C mos vero ac reUquas kctiones eenseo per subdiaco-
moyeri animos nostres in flammam pietatis, cum nos, vel si necessitas exigit, per minores ordines
ita cantantur, quam si non ita cantarentur. > Et exhiberi. Si qttis autem contra hoc decretum meum
rursus post aliqua de utiUtate psallendi in Ecclesia venire tentaverit, anathema sit. Et responderunt
discrelara proferens sententiam, dkit : < Tutius cnines, Anathema sit. > Ecce vir apostolkus repre-
quidem mihi videtur qood de Alexandrino episcopo hendit consuetudinem , qua diaconibus canlandi
Athanasio saepe mihi dictum coraraemini, quia tam ofltciam injungebatur, nec in eis blandam vocem,
modico fiexu vocis faciebat sonare lectorem psalmi, sed congruam vitam dicit esse requirendam; stimu-
nt pronuntianti vicinior esset quam canenti. Verum- larique Deum taljum mraistroruro moribus asserit,
fatnen cum reminiscor lacrymas meas, quas fudi ad etiamsi populura vocibus dekctent. Damnata vero
cantus Ecclesiaetuae in primordiis recuperatae fldei tali consuetudiue, psalmos ac reUquas lectknes per
mese, et nunc ipso commoveor, non canlu, sed rebus sobdiaconos vel per minores ordines censei exhi-
quae cantanlur, cum liquida voce et convenientis- beri; soto videlket evangelicae kctknis officiodia-
sima modulatione cantantur, magna instituti utiUta- conjbus delegato. Ex quibus perspkue demonstratur
tera rrirsus cognosco; magisque adducor, non qui- psalmos tunc in Ecclesia decantari solitum, unde
dem irretraclabilem sententiam proferens, cantandi " maximam partem divinorum ofliciorum etiam nunc
consueludinem approbare in Ecclesia, ut per oble- cbnstat esse compositam, et non figmenta quorum-
Ctaraenta auriura infirmior animus in affectum pie- libet hominum, quae a tanlo Uloviro non esse com-
tatis assurgat. Tamen cum mihi accidit ut me am- posita, nemo nisi qtii suicerissimae ejus fldei et ex-
plius cantus quam res qttaecanitur moveat, poenali- celkntissimaeeruditknis ignarus est, dubitat.
ter me peccare confiteor, et tunc maUemnon audire XVI. Igitur quia sanctorum Patrum dictis satis
canlanlem. > Ecce vir sanctissimus, atque doctissi- ostensum est quantum humanae leyitates et menda-
mus, et approbat instilulum cantandi propter inflr- cia devitanda, qnatumque divinorum eloqnkrum
mbs, quos in affectum pietatis facit assurgere; et verilas ac sinceritas amplectenda sit, libet pauca ex
tamen cum accidit ut olus moveat animum cantus, verbis beati martyris Cypriani subnectere, quibus
BALUZfl NOT/E.
^Gregom nomentitulut. Exstat enim inter Opera brum non esse Gregorii contendit Agobardus. Nisi
sancti Gregorii papae Antiphonarins sive Gradualis si revera Gregorii erat, sed corruptus tractu tem-
ibar ordinatu* per circulum anni. Verum hunc li- poris.
 557 LIB. DE CORRECT. ANTIPHON. 858
ostendatur qua gravitate et modestia divina officia j\. officium injunctum est, magna occasio stultae et
celebranda sint: < Sit, inquit (Serm. de Orat. Dom.) noxiaeoccupationis aufertur. Ex quibns quamplurimi
orantibus sermo et precatio cum discipUna, quietem ab ineunte pueritia usque ad senectntis canitiemom-
continens et pudorem. Cogitemus nos sub conspeclu nes dies vitce suaein parando et confirmando cantu
Dei stare. Placendum est divinis oculis et habitu cor- expendunt; et totum tempus utUium et spiritalium
poris, et modo vocis. Nam ut impudentis est clamo- studiorura, legendi videlicet, et divina eloquia per-
ribus strepere, ita congruit verecundo modestis pre- scrutandj, in istiusmodi occupatione consumunt;
cibus orare. Et quando in unum cum fratribus cott- quodque animabus ebrum procul dubio valde est
venimus, et sacriflcia divina cum Domini sacerdote noxium, ignari fidei suae, inscii Scriplurarum san-
cetebramus, verecundiae et disciplinae memores esse ctarum, et divinae intelligehtiae inanes ac vacui, hoc
debemus : non passim ventilare preces nostras in- solum sibi sufficere putant; et ob hoc, etiam ventosi
conditis vocibus, nec petitionem commendandam et inflati inccdunt, si sonum et voceiri decantationis
modeste, Deo tumultuosa loquacitate jactare. Quia utcunque addiscarjf, et in numero cantorum deputari
Deus non vocis sed cordis audilor est; nec admonen- videantur. Quibus oranino (dum, sicutbeatus Grego-
dus est clamoribus, qui cbgitationes videt, probante rius supra ait, Deum moribits stimulant, eum popu-
Domino et dicente : Et scient omnes Ecelesiw, quia B lum vocibus oblectent) metuendum est ne etiam ipsa
ego sum scruians renes et corda. Sonet psalmus. Ula Dei increpatkne feriantur, qua dicit : Populut
Convivium sobrium sit nobis spiritualis auditio, hk labiis me honorat, cor autem eorum longe est a
prolectet aures religiosa mulcedo. > me. Et iterum : Aufer a me tumultum carminum
XVII. His ergo et hujusraodi Patrum monitis in- tttotum, et canlica lyrm tum nonaudiam. Nam et hea-
formati, et eorum sequentes vestigia quos ad Domi- tus Hieronymus, ut supra memoratum est, de hujus-
num praecessisse non ambigimus, cunctas adinven- modi hominibus manifeste dicit, quod de Ecclesia
tiones hominnm quasi superfluas respuentes, verbis Dei scenam fecerint populorum. Hanc enim occupa-
Domini quae ad omnia sufliciunt, in ejus laudibus tionem superfluam in eisdem sacris officiis devitan-
personemus, ut cum beato David dkere valeamus : les antiqui, cum eis profecto suppeteret ex divinis
Et quat de manu tua accepimus, dedimus tibi. Quia, libris et multiplex copia laudationis, et peritia mo-
ut beatus Augustiuus ait, < Nihil Deo recle offerlur, dulationis, maluerunt tamen eadem saepe repetere,
nisi quod ab eo accipitur. > Qui %t alio loco praece- quam infinitis et non necessariis psallentium animos
pit suis : < Nolite cantare nisi quod legislis esse can- occupare, vel gravare.
landum. > Quod quidam religksi viri sequenkssub- XIX. Quapropter, auxiliante Dei gratia, omni
r
jectis sibi fratribus praeceptum tale dederunt : Nullus studio pietatis instandum atque observandum est, ut
praesumat responsoria, aut antiphonas, quae solent sicut ad ceiebranda raissarum solemnia habet Eccle-
aliqui composilo sono pro suo libitu non ex canonica sia « Librum Mysteriorum fide purissima et concinna
Scriptura assumpta canere, in congregatione ista brevitate digestum, habetet Librum Lectionum ex
vel meditari vet dicere. Oportet enim nos sanam et divinis libris congrua ralione colkctum, ita etiam et
simplicera apostolicam el patrum nostrorum imitari hunc tertium Offlcialem Libellum, id est, Antipho-
doctrinam, et gratiam stabilire, cor moresque sub- nariura, habeamus omnibus b humanis figmentis et
dere discklinae. Ea igitur cantare debemus quae, ruendaciis expurgalum, et per totum anni circulum
sicut beatus Augnstinus dicit, ita scripta sunt ut ex purissimis sanctae Scripturae verbis sufficientissi-
cantantur. t Quae aulem non ita scripta sunt, non me ordinatum; quatinus in sacris offlciis peragendis,
cantemus; quia nec alio modo quam quo ipse Do- juxta probatissimam fidei regulam, et paternae au-
minus jussit per prophetas et apostolos suos mani- - ctoritatis venerabilem disciplinara, una a nobis atque
festari ea hominibus debent. A nobis obedientiae eadem custodialur forma orationura, forma leclio-
quam vktimarum sacriflcium quaerit; nec cantilenae num, et forma ecclesiasticarum modulationum; qnae
artiflcioso studio, sed observantia mandatorum et j) a boni ingenii adolescentibus quam celerrime imbi-
cordis munditia delectatur. > bita, eos et divinis laudibus concinendis sufficknter
XVHJ. Haec sincerissima Patrum statuta, omni et graviter idoneos reddat, et a potioribus ac spirita-
dUigentia et veneratione observanda sunt. Quia per libus studiis non impediat. Quis enim ita contenlio-
boc et fidei puritas, ac religionis disciplina saluber- sus, imo insanus, et abomni veritatis ralione aversus
rirae custoditur, et duo mala nirais pietati contraria est, ut non hoc rectius, et convenkntius, ac salu-
utUiter resecantur; vidclicet, dum et vanissimorum brius fateatur in Dei laudibns decantari, qubd ex
~~hominnm praesumptio, qui non solum inepta, et divinis dktis ct libris videat fideliter assumi? quati-
superflua, sed etiam profana et haeretica in Ecctesiis nus sicut in Symbolo calholico fldem noslram non
decantare audent, funditus excluditur; et adolescen- nostris sed apostolicis verbis pfofitemur, el in Domi-
tulis, atqne omnibus eeneraliter ouibus canlandi nica Oratione non nostris sed insius Doinini et Sal-
BALUZn NOTiE.
» lAorum nytiertorum, ta esi, tiiurum oaerameii- mc cuipai Agooaraus, respicieDat
AKuinus, cum baec
tonun : de quo libro supra diximus ad caput 30 libri ad fratres Lugdunenses scriberet in epistola 69:
de Imaginibus. < In ecclesiasticis officiis inauditas priscis tempe-
b Humanit figmentit. Ad ea fortassis ipsa, quae ribus Iratjitknes nolite diligere, t
 '
88» S. AtSeaKRDr EPKGOPi LUGDUNENSIS 340
vatHfctastJ$#ema1rt|*wsu^ etiamin Jt oantieis personeimis. Snperfluo namque alte quserun-
tttvtose.taadis honotHHnoH'humanis, sed divinis, «t tur, nbi ista suftkere et superabundare noscuatur.
spiritalihtisv jtat» Apostolum, psalmis, hymnis, et

!
* LiBER
IN€IPIT yENERABILIS AGOBARDI
ARCHIEPISCOPILUGDUNENSIS

%0NTRA LIBROS QTJATUOR AMALAMI ABBATIS \

h Araalarins ia Ubrosuo primo, capiluk tricesimo rato tempore in aliquo profeclu snnt: germina mes-
septimo, dicit ita: t Romana consuetudo unum diem, sis pullulant, arborum frnctus ex flore prodeunt,
id est, vn Kalendas Mail mterponit, quem vocat in vineaeatque olei liquor suis arhoribus se erumpit,
Litania roajore, non in tejunio. Litania, ut praedixi- puilorura animantia campos tundunl. Quoniam haee
ntus, deprecatio est apttd nos. Potest enim serena necessaria sunt nostris usibus, petenda sunt a Do-
mensy et aliena a voluntate raala, precari Deum, mino ut conserventur. >
quamvis-manducot sobrie carnem meridie, eflaeie- U. In his verbis Amalarii facile quilibet potest de-
«r de resuiTectioBe Domini. Tamen majorura Pa- prehendere qnae sint inutilia, et quae noxia. Dicit
trum, ii est, apostolicontm usns sequenchisest. For- namQueposse flerj Litanias, id est, Rogatknes, sine
sftan ex ipso offlcitfpoteffeusjinteliigere tptid depre- jejunk et carnis abstinentia : quod nunquam dictum
eanchint sittaKfft tempore. Prlma oratio ad Missaa est neque a parura sapientibtts. Nempe Ninivitae,
tttct*': Prtesta, "qmmiumus,omnipotent Deut, ttt qui quando conversi sunt ad praedicatknem Jonae pro-
ttt affUetioneriotti» He tm pktatt eonfidwmus,eentra phetae, non habebant doctores, qni eos docerent sa-
wdeerta omnia tmt temper protection» muniamur. crificium Dep esse spiritum contribulalum, cor con-
Hnfc eoneordaFtofltertoriatn,dicens: Adjuva me, Do- trilum et humiliatum. Et tamen ralione naturali
mitte Deus meus, sahum me fae ptoptet mkerkor- intelligetites per haecflectendam Deipietatem, conlra
ttiam tumm. Qui insurgunt in tne, confundantut. Eo subversknem sibi imminenlera ad quaearma concur-
tempore, id est, VIIKalendas Maii, possnnt inimici rerint, dicit ita eadem Scriptura : Et cmpitJonas
. oommQvere bella adversus vicina regna. Ul reor, introire in civitatem tiinete dki unkis, et clamavit,
caute providit sancta Ecclesia Denra rogare, ut qui, m et dixit: Adhuc qmdraginta dies, et Ninke subverte-
destnuH eUm coasUiura Achitopel» nunc deslruat tur. Et crediderunt tijrt Ninivitwin Domino, et prw-
consilia «oru» «pti vohjnt irruere super pacem ejus. dkaverunt jjejunium, et vestili sunt iaccit a majore
Intendit et aoe, tjuod dicit Epistola : Multum enim usque ad minorem. Videlket usque ad lactentem,
tmiet deprecotio justi assidua. EvangeUum alteram sicut senserunt qui de hac IaudabUipoenitenlia scri-
petitionera sonatf dicens: Qukautem ex vobk patrem bere vojuerunt; ex qttibus unus, Prudentius, vir
pettipanem, et iterom, «ttl pkcem, et iterum, aut si doctus inquit:
fttittti evum. In istis tribus lemporalia pelenda pos- - Nullus bij>etjdl,nemovescendimemor.
jumus intelligere: per panem, omnia bona quae de Jejuna mBnMrtmfees omnesKtjDerat.
QHUI et negaraiacte, vagi«t*uni
.terra nascuntur; per piscem, quae de agris; per . Ftetu mades™ nt parvulorunKunute.
Avnm animalia imn«inmt simuL Haecenim memo- Sticcampipifl» pardt ttwfvwrogat.
BALUZn NOT^E.
« Monuimus Jam ad Ubnrm da Divina Psalmodia, ett, de ecclesiasttcootdtne cmttrtsque omcus, quatuot
Ubro isto Agooardum tatkne remordere Amaiarium. lihri, ad Htudovkum imperatorem. Porro, praeter
JJJeqnesententiaro mutQ. Porro minc primum editus;jj edita Amalarii opera, exstant Lutetiaem dttohusper-
est hic liber ex veteri codice ms. viri clarissimi Pe- vetnstis codicibus bibKothecseSanetiGermani a Pra-
tri Marnaesiisenatffris Gratianopolitani, ceu diclum tis quinque illius epistolae, quaa breyi prodibunt in
«svin praefatkne. Neque est in eo atiquid valde no- lucem in toraO VII Spkikgii domni Lucas Dacberii.
tatu dignum, Priraa est ad Jeremiam archiepiscopttm Sehonensem,
i>Amalarii abbatk. Ra diserte codex vetgs. Quod de noniine JeSU, truomodo scribi debeat. llera re-
j^ttffrraatur auctof ilate perantiqui codicisbihliolhecae sponsio Jeremise arcbiepisoopi. SecUiida, ad Jonam
Tbuanae, hv qtto cOritinentur ejusdem Amalarii libri episcopum Aurelianeuseni, de eadem causa. itera
de Divinis Offieiis. In codice itaque iUo sk legilur: responsio Jonae. Tertia ad Rantgafium episcopum
Thomut Amaltarii abbdtit de divink officik.llem: Noviomensem, nuoraodo inteltigenrtasint illa verba
Continentia secututm causm Amatharii dbbatis scri- ex EvatigeliO; Hk ett caiix sattguipk hxei novi et
ptionis de offidis dirinis incipit. ttaque quaerendum ceternitestamenti, etc. Quarta, ad Hcltonem mona-
«st, cujns monasterii abbas fuerit. Alibi vocatur cbum, (illuro, opinor, qui Fuldensis ahbas fuit post
Exstatenira in bibliolheca mooasterii Rhabanum) de norairie Seraphim, quando sit neu-
Iptcruacensis in Ducalu Luxemburgicovetus codex trius generis, quando masculrai. Quinta deraum ad
fhorepiscopus.
ms. his sexcentis annis non scriptus, ex quo ista Guntardura : Utrum spuere liceat illico post consura-
descripsil R. P. Akxander Wilthemius e Soc. Jesu, ptum sacriBcium- Et priores quidem, itemque re-
Ltttetiamque misit <ad R. P. Phiiipptim Labbeum, sponsiones Jeremiaeet Jonae, exstant etiam in codice
-«ttjitnecutn lubenter prb amicitia nostra coramuni- monastefii Epternacensis, et inde peues virum cla-
cavit, Indpit liber oflidqth Amekrii corephcopi, id rissimujut FhtUppam Labbeum,
 „ „..-,- ', - " .. "' * ,. \
341 ^ t LIB, ADVERSUS AMALARIUM. -548
Sequitur in eadem Scriptura : Et pervenit verbum,i git, illius forsitan error est qui scrinsjjt. S4 autem
ad regem Ninive, etturrexit de solio suo, et ejecit ex semetipso excogitavit, nimia piaesumplio. est.
vesiimentum suum a-ie-, et indutus est sacco, et sedti Quid namque fngemiscit gravatus? Certe eo quod
t« cinete, et clamavit, et dixit in Ninive ex ote regit non vtilt spoliari, sed supervestiri. Et si non vult
et principum tjus, dicens : Hemines, et jumenta, et spoliari vestimento Spiritus sancti, quid vult ve-
boves, et pecora non gnstent quidquam, nec pascantur, stire super Spiritum Dei? Sed quoniara laborksum
et aquam non bibanf. Et opcriantur sactis hdmfnes, est refutare sensum ejus, hoc nobi.s.dixisse suflkiat,
et jumenta, et etament ad Deum in fOttitudine : et quod doctor catholicus beatus Augustinus boc.vesti-
eonvertatur vir a via-sua mala, et ab iniquitale qum mentum morlaUlatem carnis esse dicit, quam
estin mantbu»eorum. Quis sdtsi convertatur et igno- gestamus in hoc corpore vivenles. Et propterea in-
tcat Deus.et tevertatur a furoreirm sum, et non pe- gemiscimus gravati, quia timenuis ner raortem tem-
ribimus? Et ridit Deus opera eorum, quiq conversi poralera spoliari vestimento carnis : et, s.i Qeri pos-
tttnt de viu stta mala : et misertus est super malitiq set, velkmus supervestiri immortali vita; noo der
quam ioctitus fuerat tit faceret ek, et non. fecit.. Sed posita per mortem ipsa mortalitatc, sed potius
per Joel prophetam ipse Dominus demonstrat quales absorpta a vila.
rogationes velit sibi exhiberi, dkens : ConvettirixiniB V. Dicit iterum Amalarius in Iibro primo, capi-
ad me in toto corde vestro, in jejunio, et fl'etn, et tnlo quadragesimo : < Solet quaeri ijiler vulgares
platxctu; et sdndite corda vestra, et non vestimenta quanto tempore debeant unclionem chrismatis ob-
vestra; et convertknini ad Dominum Deum vestrum, servare in capite, ut nori laventur qui accipiunt
quia benignus et mkerkors est, patiens, et multus m%- manus iniposiiionem, absque tempore baptisterii.
terieordia, et deprecabUk super malitia. fllud etiam Quibus potest responderi, quanto tempore genera-
tjuod subjungit, propterea septimo Kalendas Maii liter ab Eccksia cekbratur adVentusSpiritus sancti
Jegendam tectionem Evangelii, in qna datur exem- super apostolos, tanto teropore celebretur apud
ptum de pane, ovo, et pisce, quia eo tempore proiH unumquemque qui eum accipit, hoc est, seplem
chmt, et pro Utiseo tempore Dominus deprecandus diebus. Et non immerito. Quoniam in septem mu-
m% u* nostris usibus conserventur, quis non videat Heribus venit ad hospitem suum, fas est ut unicui-
qnaiKe risu dignura sit, eo quod nunquam Dominus que mulieri convivium suum paretur per singuks
p» his oratknes publicas fleri j'usserit; cum e con- dks : de quibus mulkribus dicit Isaias : Appre/xen-
trario praeceperit: NotHe qumrere quid manducetis, dent septem mutieres virum unum. Convivium illa-
tmt quid bibatit, et nolite in iublime tolli. Hmc enim rum mulierum est, quando ipsae de se satianl hospi-
emnktgentes mundi qumrunt. Paler autem vester sdt Q tem suum. TaUa conVivia exercebat Christus apud
quoniam hk indigelk. Vetttmlamen quwrite regnum convivas suos, talia et Spiritus sa,nctus exercet.
Bei, et hmt otnnia adjickntur vobk. Nam etsi pro Hospes Spirltuasancli, mens esl hcuprais. Meus tan-
tatgibus tcrraeet pro animantibus quibusque orandus ifi amplius satiatur a sagina Spiritus sanctL quan-
Beus; nunquid et pro piscibus rogationes faciendae to minus fuerit dedita camalibu.s deleciationibus.
sunt, ut conserventur propter nos? Ita observet accipkns tempus adventus Spirilus san-
III. Dicit iterum Amalarius in libro primo, ca- cti, ut solet charus amicus circa charura amkum
pitulo vicesimo septimo : « Eura quem superius observare. Quando aliquis charus ad amicum charum
precatus esl pontifex nt mitteret Spiritum sanctum, venit, in nullo yult ille qui suscipit,r Ulum offende-
m sequentibus petit nt suscipknttyn dignetur con- re, sed quidquid novit ei placitum esse, hoc ex corde
signare in vitam aeternam; id est, eumdera Spiri- benigno ei adhibet. Ita quidquid CQgnoverit susci-
tnm non amittat suscipkns, usque dum perducat piens Spirituro sanctum, placitum ei esse, hoc ilU
hospitem suura ad vitam aelernara. >.Etposl pauca: exhibeat quandiu cum illo esl. Si hoc fecerit, forSitan
t Sine isto signaciito non oportet nos praesentari citius poterit ei conciliari, quan.do aUqua offensa
ante Deura. De quo quasi desaliquo vestimento di- I» recesserit ab eo. Quando Christus recordatur unctio-
cebat Paulus ad Corratbios : Etenim qui sumus in nera chrismatis sibi adesse, tunc polissimura recolit
kto corpore, ingemiscimus gravati; eo quod nolumui . debere se esse sub disciplina Spiritus sancti. Unctio
tpotiari, sed supervestiri; ut absorbeaHirmortale a illa ideo fit, ut sciamus quod invisibiliter operelur
vtia. De quo veslimenlo dicat, in "sequentibus mon- Spiritus sancluS in nobis. Oleuiu sokt fessorum
strat: Qut"autem perficti nos in hoc ipsum Deus, qui[ membra fovere. Balsamus sokt redolere. Fessa
dedit nobk pijnus Spirilus. > sunt membra auimaenostrae, quando poenitet se egisr
IV. Haecverba Amalarii qualia sint, omnis quii se quod contra Dei voluntatera est: ad quam solet
erga sinceritatem fidei soIKcitus est, dijudicare po- Spiri lus sanctus venire, et ei monstrare dimissa pec-
test. Tamen hoc quod subjungit dicens : De quci cata, sive diraittenda. Unde et ipse Spiritus conso-
ttgnaculo quasi de aliquo vestimento dicebat Paulm lator dicitur. >
ad Corinthios: Etetxim qui sumus in isto corporet, Haec verba Amalarii confusa et inutilia unus-
ingemhdmut gravati, eo qtiod nolumus spoliari, secl quisque qui audit, Videat quomodo corrigat, qualiter
tUpervestiri, ut abtorbeatur mortate a vita, talen i derideat: quia non aedificant fidem, sed destruunt;
sensum habere quakm iUe intromittit si alicuhi le- nec plantant virtutes in ^mentibus auiieuliura, sed
 ~5tt'f- S. AGOBABDIEPISCOPI LUGDGNENStS '*• 84*
evellurit; maxime ubi in postremis dicit:" Quando A i in cordibus auditorum, verba Dorainf potius* id
Christus recordutur unctionem chrismalis sibi adesse, fecissent in cordibus Judaeorum. Sed quia non est
tunc potksimum recolit debere se esse sub dkdplina hoc opus verborum, sed divini interni muneris,
Spirilus sancti. sic debet intimari qui docet in doctrina. Sed e
VI. Ilem Amalarius in eodem capitulo: < Non contra Araalarius docens non in doctrina, sentire
enim frustra Spiritus sanctus super aposlolos venit cognoscitur, quod sicut charitas, td est, Spiritus
in die Pentecostes in vento etigneis linguis. Voluit sanctus, corda fidelium per gratiam facit unum es-
futurae Ecclesise demonstrare quid operatus esset se, et unum velle, ita in sancta Trinitate gratia
in apostolis per adventum suum. Venit in vento ejusdera Spiritus ipsam sanctam Trinitatem faciat
vehementi, ut ostenderet se excussurum esse ab unum esse, etunum velle, sicut Ariani dogmati-
apostokrum cordibus omnem cupiditatem terre- zare solebant.
nam. Sicut enim ventus vehemens projicit pulverem VII. Item Amalarius in libro primo, capitulo
a facie terrae, sic adventus Spiritus sancti a corde tertio decimo, dicit: < Dominus noster est agnus,
hominis ejicit omnem terrenam cupiditatem. In qui incipiente quintadecima luna traditus est; et
igneis linguis apparuit, nt demonstraret quales fa- crucem ascendit Parasceve. Sequitur responsorius
cturus erat linguas apostolorum; hoc est loquentes, ^B cura quatuor versibus. Nullique dnbium quin Cbri-
et ignita verba infundentes incorda credenlium. Haec stus homo ex quatuor ekmentis consisteret. Natu-
enirit verba ignita consuraunt peccata, et accendunt rale est homini ut ex terra, et aqua, et aere, et
corda ad amorem seternaepalriae. Ipsa est charitas igne consistat. Quando naturara hominis assumpsit,
quoe diffunditur in corda credentiura, et facit ea hsec quatuor elementa assumpsit. IHa pendebant in
ttnum cor esse ad imitationem suaeproprise substan- cruee inter medibs duos latrones. Unde unus ver-
tiac; hoc est, ut unum veUnt, sicut sancla Trinitas sus : In medio duorum animaiium eognoscerk : quod
unura vult. > ita Hieronymus in Habacuc.
VII. De his verbis Amalarii perpendant pruden- IX. In his verbis Amalarius quanta vagatione dis-
les quid judicent. Manifestum tamen est, quod in currat, qui erroribus insanse mentis mederi per cha-
eo quod dicit: Venit in vento vehementi ut osten- rilatem vult, prudenter perpendat. Homines qui
deret sese excussurv-messe ab apostolorum cordibus cantum composuerunt ex verbis Scfiplurarum, ar-
omnem cupiditatem terrenam, objkkndum illi sit. bitrio suo, prout illis congruum visiim est, fece-
Si eadem hora quando replcti sunt Spiritu sancto, runt. Et per diversas regiones diversis modis. Non
adhuc discutiendae erant ab apostolorum cordibus Spiritu Dei acti, sicut beatus Petrus de prophetis
oranes cupiditates terrenae, quid operatus in eis est CJ et prophetia futurarum rerum loquitur, dicens :
per tres annos mediator Dei et hominum, homo Non enim voluntate humana allata est aliquando pto-
Christus Jesus? Etquare illis dicit:/am vos mundi phelia, sed Spirtiu sancto inspirali locuti stint sancti
estis, propter sermonem quem locutus sum vobis? Dei homines. Et ideo si homo uni responsorio qua-
Et itefum : Et vos mundi estis, sed non omnes? tuor versus adjungit, non est umbra alicujus aenig-
Nunquid non erant jam utres novi, parati et capa- matis, sicut iste putat, et raendacissime putari co-
ces ad recipiendum vraum novum, id est, Spiri- git. In hoc autem autem quod dicit, Sequilur respon-
tum sanctum, qui eos induceret in omnem verita- sorius cum quatuor verstbus. Nullique dubium quin
tem? In eo autem quod subinfert, dicens : ln igneis Chrhtus homo ex quatuor elementk consktetet. Na-
tinguk apparuit, ut demonstraret quales facturus erat tutale est homini ut ex terra, et aqua, et aere, et igne
linguas aposlolorum, hoc est, loquentes et ignita ver- consistal. Quando naluram homink assumpsil, hwc
ba infundentes in corda credentium. Hmc enim verba quatuor elementa assumpsit : opponenda est sen-
ignita consumunt peccata : Non satis attendit quo- tentia Apostoli his stultissimis et blasphemis sermo-
raodo dicat. Nam apostoli jamdudum fuerant loquen- nibus, qua dicit: Videte ne quk vos decipiat per
tes, jara praedicaverant, jam multa et magna signa philosophiam, et inanem falladam, secundum tradi-
fecerant; ita ut dkerent Domino : Etiam dmmonia ' tionem hominumj secundum elementa mundi, et non
subjkiuntur nobis in nomine tuo. Non autem, sicut secundum Chrislum. Dicat Amalarius quomodo Chri-
iste dicit, verba consumunt peccala; sed fldem mi- stus homo ex quatuor. ekmentis consistat. Nempe
nistrant, fldem aediflcant, quae audientes aptat ad veri fideles, id est, catholki, Christum ita tenent,
gratiam baptismi, ex tunc et deinceps. Quod autem sicut eumbeatus Augustinus confitetur, dicens (Serm.
subjungit, dicens quod verba ignita apostolorum 8 de diversk): t Agnoscamus geminam substantiam
accendant corda ad amorem aeternae patriae. Ipsa Chrisli, divinam sciiket, qua sequalis est Patri; hu-
est charitat qum diffunditur in corda credentium, manam , qua major est pater. Utrumque autem si-
et facit ea unum cor esse ad imitationem suw proprim mul, non duo, sed unus Christus ; ne sit quaternitas,
substantim; hoc est, ut unum velint, sicut sancta non trinitas Deus. Sicut enim unus est homo, ani-
Trinitas unum vult : si bene sentit, bonum bene non ma ralknalis, et caro; sic unus est Christus, Deus
loquitur. Nam multum differl inter vcrba prsedkan- et homo. Ac per hoc, Christus est Deus, et anima
tium, et unctionem Spiritus sancti. Si enim verba rationalis, et caro. > Christura in his omnibus, Chri-
aposlolorum facere potuissent quod iste somn.iat. stum in singulis confiteinur. Quis est ergo perquem
 ! LIB. ADVERSUSAMAURHJM.
545 ,846
factus esft mundus? Cbristus Jesus, sed in forraa. A medium duorum animalium cognoscentur elementa
Dei. Quis est sub Pontib Pilato crucifixus? Christus pendere?
Jesus, sed in forma servi. Item de singulis quibus X. ItemAraalarius in libro primo, capitulo duodeci-
homo constat. Quis non est dereliclus in inferno? mo :«Si seexinanivit, juxtaApostolum, postquam for-
Christus Jesus, sed in anima sola. Quis resurrectu- roain serviaccepit, quanto roagis curofactus est Patri
rus, triduo jacuit in sepukro? Christus Jesus, sed obedkns usque ad mortem, mortem autem crucis?>
in carne sola. Subinferl etiam Amalarius, dicens : Dicendura est Amalario, non sic dicere Aposto-
Nattttale est homini, tit ex terra, et dqua, et aere, lum ul ilk ait; id est, Postquam formam servi
et igne consistat. Quod multum a purac mentis in- accepit, seipsum exinanivit; sed, semetipsum exi-
teiiigentia discrepat. Hoc enim commentum est nanivit formam servi acdpkns: id est, in ipsa ac-
philosophorum; quodlicet eccksiastici doctores ex ceptatione formae servilis, et non poslea factus est
toto non evacuent, non eis tamen ex omni parte obediens usque ad mortera.
consonant, nec dicunt hoc nalurak esse in exordio XI. Dicit item Amalarius in libro 'tertio, capitulo
origiois. De qua re nunc longius aliquid dicere vicesimotertio: <Nuncde Teigitur dicendura est. Ab
ineptum est: quoniam auctorilas Scripturae aliter initio orationis usque ad locum ubi dicitur: Et t»
senlknditm demonstrat; illo videlket loco, ubi B eleclorum tuorum jubeas grege numerari, cetebratur
omnipotens Creator hominis, homiui quem de li- sacrifkium ekctorum, qui non habent in carne quod
mo terrae formaverat, (vel, sicut alia translatk eis repugnet, neque in conscientia quod conturbet.
habet, de pulvere) ait: Pulvis es, et in pulverem Sicut enim duo altaria erant in tabernaculo Moysi,
teverteris : quod non possunt facerc aqua, aier, sive in templo Saloraonis, unum thymiamatis, alte-
ignis, sed nec anima quara Creator inspiravit in rum hokcausli: ita sunt duo sacriflcia sanclse Ec-
faciem homini formato de pulvere : sed ita flt nt ..; clesiae. > Et post pauca, ilerum capitulo vkesimo
alio Joco Scriptnra toquitur, dicens : Revertatur quarto subinfert, dicens: <ImmolatQ priore sacrifi-
putvk m tertam suam unde etat : et spiritus tedeat cio quodconstat oratknibus perfectorum, et est con-
ad Dettm qui dedit titum. Si autem de homine junctum sacriflck angelorum, descenditur ad imiver-
qnolibet nirois insnlse dicitur quod ex elementis; sale sacriflcium, immolatibnem scilicet Christi, quod
nataralher subsistat, qnanto magis de Christo Do- cekbralur ante Nobis quoquepeccatoribut. » Et post
mino, cujus earo nnllam habet originem, nki ope- paulum subjungit: < Quoniam una hostia Ghristus
rationem Patris et Filii et Spirilus sancti, et susce- oblata est pro justis et injustis. >
ptionem solius Verbi? Verbum enim caro factum XII. Contra hsec verba Amalarii confusa el tarbu-
^
est ut habilaret in nobis. Sicut ergo dicit beatus C lentos sensus respondendttm est, quod nec Pelagius
Augustinus, Christus est Deos, et anima, et caro : nec Coelestiusattsi sunt tam irreverenter suam hae-
sed Deus non est ex elementis, 'neqtie anima. Ve- resim praedicare. Nam illi possibilitatem tantum
ritas autem carnis, de corpore sumpta est Virginis, astruebant, dicendo posse esse hominera sine pecca-
sine utlo opere humano vel angelico, sed opere, nt to si velit: non tamen audebant dicere, se sine pec-
dictum est, tantum divino. Quod autem dicit Ama- calo esse. Amalarius autem multo pejus dicere audet,
larius, Quando Chrktus naturam homink asstimpsti,, qui asserit plures esse qui nec in corpore habent
hmcquatttor elementa assumpsit; respondendum est; quod repugnet, nec in consckntia quod conturbct. Et
ilti, quod non erant rediraenda ekraenta a morte licet pejus iste quam illi, tamen in commune con-
peceati, sicut homo qui per praevaricatknera sub, tradicunt apostolo Joanni, dicenti: Si dixerimus quia
diabolo captivus tenebatur. Erraverat enim skut ; peccatum non habemus, ipsi nos dedpimus, et veritat
ovis quaeperiit: propter quem venit paslor bonus, in ttobis non est. Et apostolo Paulo, qui ait : Vtdeo
ut quaereret et inveniret, et reduceret ad supernam ; aliam legem in membris mek, repugnantem legi men-
patriam ; ubi sine administratione elementorum, tk mem, et captivum me ducentem in legem peccati;
corporalium vivat, fruendo Deo per eumdem Re-. qum est in membristnek. Ubi el turbatus subjungit,
demptorem, sicut scriptum est : Et simus in vero, dicens : Infelix ego homo! quk me liberabit de corpo-
Filio ejut Jesu Christo. Hic est vertis Deus, et vita, re mortis hujus ? Psalmista quoque ex voce perfe-
mterna. Nam de elementis illud credendum est quodI ctorum, qui dicerc possunt, Sicut cervus desideral ad
princeps apostolorum beatus Petrus ait : Adveniet. fonles aquarum, ita desiderat anima mea ad te, Detis,
autem dks Domini ut fur : in qua cmli magno im- subjungens ait: Ad me ipsum anima mea conturbata
pelu transknt, elemenla vero calore solventur. Sub- esl. Et iterum : Quare tristis es anima mea, et quofe
jungit quoque Amalarius : Illa, id est elemen- conturbas me ?
ta, pendebant in cruce inter medios duos latrones. XIII. Dicit adhuc idem Amalarius : Sicul enim duo
Vnde unus versus : In medio duorum animalium co- altaria erant in tabernaculo Moysi, sive in templo Sa-
gnoscerk. Quid ridicHlosius dicere potuit, quam ut; lomonis, unum thymiamatk, alterum holocausti : tia
aer et ignis de cruce penderent, quorum natura sunt duo sacrifida sanctw Ecclesim. Ad quse respon-
est, ut sursum versus ferantur? Et subjungit di- dendum est illi. Eccksia catholka sicut uon habet
cens, qttod ita Hkronymusin Habacuc. Dic, rogo, duas fides, aut duo baptismata ; sic non habet
quid Bkronvmus et Habacuc? Nnnquid dkit, in • duo altaria. aut duo sacrificia. Ita namque et beatus
 ~
547 S. AGOBARDIEPISGOPI LUGDUNEMS 5*8
Hieronymus in expositione Isaiae prophetae, ubi dici- A est conjunctum sacrificio angelorum, et tamen est
tnr : Iri dte illo erit altare Domini in terra JEgypti, universaleetimmolatioChristit Quisaudivit unquan
docet dicens : «Ita autera unum altare dicitur quo- tale ? Aut quseunquam haeresisin tam irratknabUem
modo una fides, et unum baptisma, et una Eccksia. > se demersil confusionem?
Et iterttm : «Unum autem altare jEgypti, id est, XV. Subjungit autera adhuc his verbis, dicens:
mundi istius, dicitur; ut cuncta altaria, quaecontra < Quoniam una hostia Christus oblata est pro justis
Ecclesiae eriguntur altare, sciamus non esse Domi- et injustis. > Non ila dicunt primi apostoli, Petrus et
ni. > Audiat etiam hoc Amalarius, quia sicut unum Paulus, quorum prior : Chrhtus, ait, semel pro pec-
altare Eccksise, ila unus panis corporis Christi, et catk_ nostth mortuus est, justus pro injustis. Alter
ttnus calix sanguinis ejus. Sic enim Apostolus acce- vero : Vt quid enim Christus, cum adltuc infirmi esse-
pit a Domino, et tradidil Ecclesise :« Quoniam Domi- mus, secundum lcmpus pro impiis mortuus est, Et
nus noster Jesus Chrislus, in qua nocte tradebalur, post pauca : Quonimn si cum adhuc peccatores esse-
accepit panem, et gratias agens, fregit, et dixil: Hoe mus, Clirhlus pro nobh mortuus cst; multo igitur ma-
est corpns meum, quod pro vobis tradetur. Hoc facile gk justificati nune in sanguine ipsius, salei erimus ab
inmeatncommemoralionem. Simtliter etcalkem, post- ira per ipsum. Si enim cum inimici essemus, reconci-
B
quam cmnavit, dkens : Hk calix novum teslamentum Uati sumus Deo per tnorlenx Filii ejus, multo magis
estinmeosanguine. IIoc facitequotkscunquesumitisin reconciliati salvi erimus in vita ipsius. Et Dominus
meamcommemorationem.UndeetEccIesiaextraditio- in Evangelia : Non veni vocare justos, sed peccatores
neapostolorumhisverbisconsecrans raysterium sacii in pcemteMiam. Nam elsi ante passiouem Domini fue-
corporis et sanguinis Domini, designanter dicit Do- runt inulti justi; illa fidesalvali sunt, qua crediderunt
minumdixisse apostolis: Accipite et manducale ex hoe Christum morUurum pro injustis et impiis, et ipsa
omnes. Hocestenimcorpusmeum. Similimodoetposlea fides liheiavit eosab injustitia- et impietate.
quam cmnatumest, accipkns ethunc prmclarum calicem. XVI. Dicit iterum Amalarius in quarto lihro, ca-
AltendatfideUsquiscraequidesl quod dicit hunc. Vide- pilulo quarto: < Est sacerdos in terra, cui quotidk
Iicet quia calix quem sacerdos sacrifkat, non est alius necesse est pro se et pro populo Dei intercedere. Est
nisi ipse quem Dorainus apostolis tradidit. Sicut ergo sacerdos in ccelo, cui non est noeesse ktercedere,
de sanguine, sic quoque de corpore sentiendum est. sed tamen vult, et inlerpellat quotidk pro nobis. Sa-
1 XIV. Deinde
subjungit Amalarius, dicens : «Im- cerdos qui est in terra, non vult neque potest dkere
molato priore sacrificio, quod constat oralionibus quod ahsque peccato sit, dicente Joanne : Si dixeri-
sanctorum, et est conjunctum sacrifkio angelorum, mus quoniam peccalum non habemus, nosipsos sedu-
descenditur ad universak sacrificium. > Hacc verba ** cimus; et veritas in nobis non est. Qui laraen quaravis
Amalarii non consonant siuceritatl calholicae. Cum sit peccator, non debet a conscientia sua morderi ut
enim dicit priore sacriftcia, ostendit se aliud sacrifi- tantum sil peccalor, quantum raultos cognoscit esse
ciura sapete, quod sit posterius. Cum vero subjun- in populo terrae. >
git, quod constat orationibus perfectorum, et esl con- XVII. In his verbia Amalarii vagis et furibundis, et
junctum sacrificio angelorum; mirura si vel ipse in- omni despectione dignis, illa pessima sunt quibus
telligit quid loquatur. Nam quomo;k constat sacrifi- ait: Qui tamen (id est, sacerdos), quamvk sit pecca-
cium oralionibus perfectorum ? Nunquid aliud con- tor, non debet a conspienliasua morderi, ul tanlutn sit
Stat oralknibus peccatorum ? Et s't sacriflciura quod peccator, quantum muitos cognoscit esse in populo
conslat orationibus perfectorum, conjunctura est sa- terrw. Hsecverba non lantura inulilia sunt; sed mul-
Cfiilck angelorum, quod constat orationihus pecca- tum noxia, et veritati contraria. Catholica namque
torttm, nunquid conjungitur sacrifick daemoniorum? fides sic se habet, ut nullius credat acceptari a Deo
Deinde infert dicens : Descenditur ad unkersale sa- sacriuciuin vel oraiknem, nisi ejus qui cognoverit
crificium , immolatknem scilket Chrisli. Quid est iniquitatcm suam; sicut manifeste demonstrat David
quod loquitur ? Cnde descendilur ? Et quo descendi- ._. in oratione pceriitenlioe suae, dicens : Amplius lava
tur ? Aperte dicit: Descendilur ad universale sacrifi- tne ab iniquitate tnea, et a peccato meo munda- me.
cium. Si descenditur ad universale, id est, catholi- Quoniam iniquitatem meam ego cognosco,et peccatum
cum (quod enim Latine dicitur universak, hoc Grse- meum conlra me est semper. Ac si diceret: Idea me-
cecatholicum),descenditur ergo de non calholico ad rear indulgentiam tuam, quia coguovi iniquitatem
catholicum, imraolationem scilicet Christi. Si posle- raeam. Nam si ego non agnovero, tu non ignosces.
rius sacrificium, ipsura est universale, et immolatk Sic et Dominus per Moysenprsecipit, dicens : Si pec-
CHfisli. Ergo prius sacrifkium, nec universate est, caverit princeps, et fecerit unum e pluribus per igno-
nec immolatio Christi. Et quomodo constabit oratio- rantiam quod Donxinilegeprohibetur, et postea intel-
nibus perfectorum, et erit conjunctum sacrificio lexerit peccatum suum, offerat hostiam Donxino. Et
angelorum, si non est universale ct immolatio Chri- post pauca : Rogabit pro eo sacerdos, et pro peccato
Sti ? Dic, ergo, quale sacrificium est roelius, utrum ejus, ac dimittetur ei. Et iterum : Anima si peccave-
fllud prius, constans oratknibus perfeclorum, quod rit pet ignotantiam, feceritque unum ex hk qum Do-
tamen non est universale, nec imroolatioChristi ? An mini legeprohibentur, et peccati rea intellexerit iniqttir
posterius, quod constat orationibus peccalorum, nec tatem suam, offeratarietem immaculatum de gregibut
m . .. CARMNA, 3S0
tacerdoti, juxta mensutam mstimationemque peccati: A usque dum involvitur calix de sudario diaconi, vice
qui orabit pro eo quod nesckns fecerit; et dimitlelut Joseph, qui involvit corpus Domini sindone, etsuda-
et qui pet errorem detiquit in Domino. Sakmon quo- rio. > Et post pauca :«Panis extehsus super aRare,
que in dedkatione templi orans dkit: Si quk cogno- corpus domini monstrat extensum in cruce, quod
verit plagam cordis sui, et exlenderit manus Stiqs nos manducamus. Vitium et aqua in calice, monstrat
in domo hac, tu exaudies in toco habtiationk tum, et sacramenta, quae de latere Christi in cruce flUxerunt,
teptopitiaberis. Perpendat prudens fldeUs, quam con>- id est, sanguinem et aquam, quibus nos potat Domi-
trarium sit veritati divinse consilium Amalarii, et nus noster. >
quantum congruat suasioni diaboli. XIX- Ad haecverba Amalarii respondendum est:
XVID. In libro quarto,- capilulo ultimo, dicit Ama- Si putat ab eo sibi demonstratum qui aperit et nerao
larius : « Nuperrime moristralum est mihi, ut puto, claudit, cui subjungit, dicetts : Salvo maghierio eo-
ab eo qui quod aperit, nemo claudit, quid rationabi- . rum qui alias et melius mihi volunt aperire ?' Ubi ite-
Uter possil dici de corpore Domini posilo in attari, rum putat invenire qui melius illi possit aperire
«t de calicerex latere ejus, salvo magisterio eorura "quam Doiiiiniis, qui aperit, et irenw etaudrt ? Quare
qui alias et melius mihi volunt aperire, quomodo et U.onest recordatus evangelicaesententiae, quae dicit:
quare aliter panis ppnendns sit in altari, et calix B Ne vocemini magistri, quia magister vesler unus est
juxta eum. Altare, crux Cbristi est, ab eo loco ubi Christus.
scriptum est in canone : Vnde et metmtes tumtttf
^ ui.., i — ' ! -* -a',1- . n.n ——'" ;i. i.n.,i. > '

^. AGOBARDI CARMINA.
I..—i ii
.—.-M t»ji-.-.rir<»
I. Et Christi subeunt veneranda templa,
. » EpUaphium Caroli Magni mperatoris. Gernunt ut lua, Cypriane martyr,
Aurea coelorum postquam de Virgine Christus Servaret loculus negkctns ossa.
Sumpserat apta sibi mnndi pro eriraine memihfa, Tum vero niraio dcdore raoti,
Jam deciraus quartus post centies octo volabat Et magno gemilu polura intuentes,
Annus, fluctiyagi tneruit per fervida cceli Poscunt auxiliura Dei perennis,
^Stherei Carolus, Francortim gloria gentfs, Pro quo sancte tibi caput recisum est.
jEquora transire, et placidum comprendere portuaa. Et mbx poplitibus precando flexis,
Qui deciesqtte «fnalferper sex feliciter annos Pandunt sarcophagum, studentque sacros
Sceplra teneris regoi, et regno rex regna rejnngens;, fj Arlus stringere lintefefiaratis,
Febru roigravit quinto arii ex orbe Kalendas, CQmraittuntque sacro corpus, IbeeUo. r.j-.
Seploaginta «enex vitae qni terminat annos. Sperati quoque martyris beali, -
QnapToptef flagito, precibus si flecteris ullis^ Nec noh Pantaleonis ossa raptim
Quique hujus relegis versus epigrammata kctorr Toliunt cuneta siraul, H&anlquepannis.
AstriferamGaroli teneat, dk, spiritus arcem. Conseendunt eeleres ratera paratara,
n. Nec saevi raetuunt perkla ponli.
-* De transiatiohe teliqulatum sanclorum martgrum Egressis Arelas opima portu
et Occurrit placido, sinuque laeto -
Cupriani, Sperati, Pantafeonis ad urbem Lugdu-
.- nensem. Fessos excipit, ac fovet benigne.
Rector magoifkns piusque pfinceps, Haec mox ctrm audiit optimus sacerdos,
Augusto Carolus decore fultus, Lugduni placidam tenens cathedram,
-Seepirum nobik Franeorum regebat, Sanctoram eximio cakre flagransv
Subjectos popuks pie giibernaus. Intendensque sacris ubique rebus,
.Lectos aequora jusserat secare Ledradus specimen, decusque cleri, '
Ac jam propilio sibi tonanle, D Orat, postulat, irapelratque raplim,
Post multos nimiae viae labores, Ut sanctissima martyrum pkrum
lngressu reduci satura petentes, , Nostris mcenibus ossa cotiderenttrr,
.lutrarunt Libyeos repenle flnes : Lugduui ad placidam Joannis araoi,
"
Qua Carthago gravi jacens ruina Qui Christum vitrea rigavit unda.
Deflet pr&leritas decus juventae. Jllic cum sociis honore claro
. Sk dum basUicas Deo dkatas Florens, inclile Cypriane dormis.
BALUZtt NOT^E.
» EptiaphhxtnGatoli. Huic carmini nos titulum fe- exsf at in Martyrologk Adonis Vknnensis, undecdfta
cimus, secuti auctoritatem Chronici Novalieiensis, est inter Ehgia., Se.l posleriores ^oatuor et viginti
inquo reperitur insertum: cnjus etiam ope corre- Versus, qui in superkrilius edilionibus desideraban-
Ximus errata quaeirrepserant ineditione Massoni. tnr, suppkvimul ex editknePamelii, croiiUo»edicBt
* De tramiatxone. Historia hujus translationis jntef Piolegomena Operuxu sancti Cypriani,
fsi
Sed quseso vigiles, vigilque nostris
Intendas precibus; flasque nobis
Clemens et vaiidus Deipatronus;
Solvas crimina, conferasque vota.
Sk, quaeso, memor illa lingua nostri,
Quae confessa Dei perenne verbum,
Cervicem gladio dedit secandam;
Sed Christum cecinit, silere nescit.
Hanc Christus .jugiter benignus audit,
De sacros populos stylo excitantem,
Haeresesve pravas, deosve falsos,
Verbi fulmine funditus cremantem.
EGINHARDUSABBAS. SSl
A Hanc et pro populo et patrono nostro
Semper qusesumus audial rogantem;
Pastorero foveat, gregem propaget;
Det munus fidei decus salulis.
0 doctor sacer, o beate martyr,
Serva pontificem pius Agobardum,
Qui nomen, meritum, tuumque festum
Dktis extulit, et honore comsit.
0 triplex honor, o triforme culmen !
0 tres magnifki piique lestes!
Sitnobis triplki o! favens precatu
B PoUens traica Trinitas per aevum.

ANNODOHINIDCCCXL.

EGINHARDUS,

ABBAS.

NOTITIA HISTORICA IN EGINHARDUM

Ex Fabrieio, Bibliolh.med. et int Lstimttrtls.

Eginhardns, Eynardus, Einartus, jEginardus, C cum comite Hermanno a Nuenare. Coloniae1521, in-4»
Agenardus, Egvinardus, Einchardus, Emchardus, Annalibus ab anno 741 ad 829. Paucaque ad-
Heinardus, Eginerius «, Germanus OEdenvraldensis, modum sunt et a codicis ms. varktate profecta po-
i>cognomcnto Sqpient», Carolo Magno anno 814 tius g, quae aliter.ille exhibet, quam ut interpolato-
defuncto, cujus gener, archicapellanus, canceUarius toris sibi partes sumere, vel auctori suo fldem vel
d
et palatii regalis notarius fuit, per muitos annos testirooniuro detrahere voluisse possit jnre argui.
superstes, Lotharium Ludovici Pii filiumFontanel-
instituit, Prodiit hinc ih collectione antiquissima Historico-
variasque gessit abbatias, Blandinensem, rum Hervagiana, cujus notitiam hoc ioco in gratiam
lensem, S. Joannis Ticinensis, Gandensem, alias- Iectoris subjuiigere liceat. Offeruntur igitnr m illa :
que, defunclus post annum 840. Epitaphium ei po- Wilichindi Saxonis, monachi Benedictini, rerum ab
situm a Ratano MaurO, legilur inter Rabani opera Henrico et Olthonel imperatoribus gestarum libri
tomo VI, pag. 228. Plura de Eginhardo, nraeter edi- m, una cum annotatknihus in eumdem, per Marti-
tores ac prsecipue C. V. Joannem Hermannum num Frechtum scriptis pag. 1. Vita Henrici IV impe-
Schminckium, Mabillonius saec. iv Benedktin., ratoris Augusti a quodam coaelaneoscripta, pag. 53.
•
parte i; Joannes Weinskensius in Navarchia Seli- Ducis Bavariae seplem epistola?, aiiquot Henrici IV
et in Eginharlo illustralo ac vindicato, ad pontificem Romanum et alios principes, pag. 73.
rancof. 1714, fol.; Franciscus Dionysius Camusa- Conradi Vecerii, regii secretarii, libellus de rebus
fenstadiana
tusad Bibliothecam Alphonsi Ciacconii f, et Nico- gestis imperatoris Henrici VU, pag. 84. Hermanni,
laus Hieronymus Gundlingius secundo tomo Otio- comitis Nuenarii, brevis narratio de origine et sedi-
rum, cap. 5. D bus priscorum Francorum, ad Carolum V Caesarem,
Inter ejus scripta primum locum meretur Vtte pag; 102. Vila et geste Caroli Magni, Francorum
Caroli Magni, non minus accurate etfideliter scri- regis fortissimi, et Germaniae suaeillustratoris impe-
itaut Suetonii et melkrum
pta quam cultiore stylo, facile ratorisque optime meriti, per Eginhardum, sive, ut
lmitatorem scriptorura agnoscas. Edita pri- alii habent, h Alcuinum conscripta pag. 107. ^Eneae
mttm in lucem est dicataque Carolo V imperatori a Sylvii, tit. S. SabinaecardinaUs Senensis, de Bohe-
• Vide illustrisLeibnitiiEpistolasad diversos, pag. •>Acta Eruditornm, edita Germanke r~ narte 26 et
391. 27, tom. m, p. 143, 210.
i>D. Nicolai Hkronymi GundUngii Otia, tom. H, f Bibliotheque Raisonnde, tom. VII, pag. 114
pag. 502 seq. seq.
s Conferlaudati GundUngiiOtia, tom. H, p. 213 seq.
o Ita vocatur ab Odilohe in historia translationis i" Sunt nonnuUi, inquit laudatns Schminkius, qui
S. Sebastiani martyris. hanc Vitam Caroli Eginhardo abjudkant, et Akuino
d D. Teulet, in suaeditione Eginhardi Operum, tribuunt, ut ms. Cajogonvillense, Albericus mona-
quae Parisiis duobus voluminibus in lucem prodiit chus ad annum 770. Blondus, Pelrarcha, etc. Sed
an. 1840, negat Eginhardum Caroli Magni unquam in ertorem deducti videutur, quod et Alcuinus res
fuisse generuro, archkapellanum, cancellariuro et gestas Caroli conscripserit, ut doctissimus Duches-
paialii regatis notarium, sed operum publicorum du- . nius ex ms. Moissiacensiin flne hujus libri notavit,
cetn (chefdet travaux publics). Cbnsuk, si placet quos fetus ignorantia inter se permularunt ac con-
Notitiara m Eginhardum tom. U edilionis supradi- fuderunt, tot enim exstant mss. quae Eginharti no-
ctae, pag. v. EDIT. men praeferunt, tot scriplores. aui in rebus Caroli
353 NOTITIA HISTORICA. 354
mornm, et ex his imperatorum aliqnot origine et ge- A vit etiam V. C. Tobias Eckartus in vita Alberti Sta-
stis. Opus et integris periodis locupletattim, et ab densis, pag. 54 seqq., qucm observat ex Eginhardo
innumeris repurgatum mendis, idque ex fide manu- multa repetere ad verbuin, ita ttt emendando iili vel
scripti exemplans bonae notse. Ad Alphonsum, re- constiluendae genuinae lectkni interdum utiliter in-
gera Arragonum, pag. 126. Luitprandj, Ticinensis serviat. Obvia quoque Vita et gesta Caroli Magni
Ecclesiae levitae, rerum ab Europaeimperatorilius ac Eginhardo scriptore in Joannis Michaelis Heineccii
regibus gestanjiu libri vi. Ad Rayraundum, Liberi- et Joannis Georgii Leukfeldii Scriptoribus rerum
tanae Ecclesiaein Hispania episcopum, pag. 219. Germanicarum Francofurli, 1707, fol. Denique opli-
Epitome Imperalorum Germanicorum,- opera Jacobi mam hujus Vilae edilknem debemus b
clariss. viro
WimpheUngii, Selestadiensis et suorum contexta, Joanni Hermanno Schminkk excusam nilide et
ac nuper per erudilum quemdaih recognita. Ad Tho- emendale Trajecti ad Rhenum 1711, in-4°. Post
mam Wotphium juniorem, pontificii juris interpre- praemissam historkam dissertatknera de vita et
tem, p. 315. Chronicon rerum Moguntiacarum, per scriptis Eginhardi, sequitur Eginhardus ipse distri-
Conradum episcopum conscripturo, cum praefatkne butus in capita 34 cum notis mtegris Besselii, Bol-
Joannis Hervagii AdBeatum Arnoaldum Selestadien- landi atque editoris. Deinde post ineditas antea Gol-
sem, CaroU V Caesaris secretarium, Basil., 1552, dasti animadversiones, et Marquardi Freheri diatri-
fol., apud Joannem Hervagium,cum praemissorerum bam de statura Caroli Magni ad caput Egjnhardi 22
memorabiUumindice. cum florum sparsionibus et notis Henrict Guntheri
Ab eo tempore Eginhardus de Caroli Magni Vita Thulemarii, ex editione 1682, in-12, volumen clau-
iterum subjectus praelis cum Beali Rhenani an. 1542 j. dit Herraanni comitis Nuenarii brevis narratio de
defuncti libris m rerum Germanicarum, BasUeae, origine et sedibus priscorum Francorum, et prsefa-
1551, fot., et cum anonymi Benedktini Annalibus tio ejusdem primae Eginhardi edilkni an. 1521 prse-
regum Francorum Pippini, Caroli Magni et Ludovici missa ad Carolum V, et variantes lectiones ad Egin-
Pii ab anno 751 ad829, Coloniae,1561,1562, in-12; hardum ex variis ms. In bibliotheca Hohcndorflana,
nec non in Umine scriptornm de rebus Germankis quae in Caesareamnuper transiit, parte m, pag. 282,
editorum a Justo Reubero, Francofurti, 1584, recu- memoratur Eginhardus cum nolis rass. etpag. 269,
sorumque Hanov., 1619, et GeorgioChristiano Joan- Lettre de M. Peatx a M. Schmincke au sujet de son
nis curante, qui Reuberianam sylkgen variis aucta- idition d'Eginhard,e"crite en 1712. Noles et Observa-
riis ornavit, et Eginhardo ex Schminckiana varias tions dtt Sr. Pean sur ladite idilion a"Eginhard.
lectiones addidit, Francof.,'1726, fol. ; cujus tamen In eadem Caesarea bibliolheca codices mss. Egin-
editionis Joanneae exempla plura » in incendio Fran- liardi, e quibus plura loca emendavit Lambecius
cofurtensi ejusdem an. 1726 ferunlur periisse. Vita tomo II, pag. 263, 323 seq., 390, atque alibi. Prae-
et gesla Caroli Magni per Eginhartnm, illius quan- clari viri Joannis Davidis Kceleci dissertatio de bi-
doque alumnum et scribam adjuratum, in Marquardi: bliolheca Caroli Magni ad Eginhardi,c cap. 33, prodiit
Freheri CorporeFrancicaehistoriae veteris atque sin- Altdorfii, 1727, in-4°. Germanica versione Egin-
cerae, pag. 435, Hanov. 1613, fol. Praeter editionem hardum donavit Joannes Auguslinus Egenolfus, Li-
Lips. 1616, in-4°, cum Annalibus ab anno 741 adl psise, 1728, in-12°.
829, et praefatkne comitis Nuenarii. Dicitur etiam Caetera Eginhardi scripta sunt: Epistolw 62 editse
Eginhardum edidisse et commentario illustrasse an. ex codice ras. Laudunensi ab Andrea du Chesne,
1631 Christophorus Ilelwich, vicarius Moguntinus, C tomo II Scriptorum de rebus Franc, pag. 695 seq.,
qui an. 1632 febus humanis valedixit, et Franco- et in Joannis Weinkensii Eginhardo Vradicato ef il-
furti an. 1631, in-4°, vulgavit Antiquitates coenobii lustrato, Francofurti, 1714, fol.
Laurishamensis, recusas in laudali Georgii Cbrisiiani De tratxslationesanclotum martyrum Marcellitxiet
Joannis tomo novo Scriptorum hislonae Mogunti- Petri, quoruin sub Dioclelianoet Maximianocirca an-
nensi inservientium, Francofurli, 1727, fol. Exstat num 303 passorum corpora ad abbatiam Seligsta-
vero Vita Caroli MagniEginhardiana in Andreaedu densem dieeceseos Mogunt. Ordinis Benediclin. ex
Chesne Scriptoribus Rerum Francicarum, tomoll, urbe Roma circa annum 826 adducta esse fernntur,
pag, 93, Parisiis, 1636, fol., recensita ad quinquei• libri IV prosa scripti, quos edidit Surius, 2 Junii,
codices mss. Vita et conversatk gkrksissimi irape- -unde repetita in Actis Sanclorum, tom. I Junii, pag.
ratoris CaroU regis Magni atque mvktissimi Augu- 181, collata cum ms. Christince, reginae Suecorum.
sli, edita ab Eginbardo sui lemporis impense doctis- Conferenda quoque eadem Acta tom. VI, pag. i seq.,
simo, nec non liberalium experientissimo artiumi et qui libros Eginhardi quatuor carraine epico reddi-
viro, educalo a prsefato principe, propagatore el; dit Johannes Weinckens.,Francofurti, 1714, fol.
defensore religioms Christianae. Et cum notis Joan- Acta Martyrii eorumdero sanctorum, expressa
nis Bollandiin Actis Sanctorum 28 Januarii, lom. II,, carmine trochaico, quod iucipit: Erat quidam exor-
pag. 877, Autwerpiae,1643; fol., collatis duobus ms. cista (sancttts) Petrus txomine.Hoc sine nomine auc-
et variis editionibus.Joannes etiara Joachimus Frant- toris m eodem codice repertum Eginhardo tribuit
zitts Argentoratensis, historiae Caroli Magni, quami Surius, ex quo idem offerlur in Actis Sanctorum,
ipsejuvenis adhucex scriptoribus illorum temporunii D Tomo I Junii, p. 174.
concinnavit, Eginhardi Caroium pag. 97, sed sintj Annales ab anno 741 ad 829, qni sub Chronid Lau-
nolis, addidit, Argentin.,1644, in4°, cum praefationtj . reshamensk nomine quibusdaro veniunt, a Nuena-
Joannis Henrici Bceckri. Singulariler autem laudan - rio, aliisque sed sine nomine auctoris edili cum Egin-
dum studium Joannis Friderici Besselii Filsenat hardo de Vita Caroli Magni,parum probabili conjec-
Prussi, qui Eginharaum cum eruditis annotatkni- - tura ad Eginhardum tanquam auctorem ab Andrea
bus publicavit Helmstadii 1667, in-4», ad quem de- - du Chesne referunlur.
inde praestantissimus Meibomius misit kcliones co- Breviarium Chronologicum,sive AbbrevtatioChto-
dicis ms. Florentini, cujus varias lectknes annota- nki ex Beda ab orbe condito ad annura Christi 809,
cum xtxxi.itociasequuntur et auctorem agnoscunt, ult the karned, 1711, p. 429.
ntdlum de genuino hujus libelU parente relinquatui e VitaeCaroli Magni versibus Teuto-
dubium. Quibusaccedit Lupus, abbas Ferrariensis , Metaphrasis
nicis, sed ex alio Latino scriptore quam Eginhardo
testis omni exceptione major, qui in Epistola suat adornata ante annos quadringentos, ms. in Biblio-
prima ad Eginhartum, quam certissime hbrum huni; theca Caesareateste Lambeck tomo II, pag. 385
vero suo auctori vindicat. seq. In Bibliotheca Gothana vide Rev. D. Ernesti
a GelehrteZetiungen anno 1726, pag. 533 et 741. Sat. Cypriani Cataiogum mss. pag. 104 seq. Titiilus
b Acu Eruditorum an. 1711, pag. 529. Memoirsolf libri: Daz kt det Kunc Katl, dem dient Rome unde
Uterature, tom. I, pag.229. History ofthe worksolf Atl. -..'
%5S EGimilrtrJti^t«SASI«kLES' 356
WS IitcvTssime^eMurrTens ac .perstrittgens, quara j L Hetti afchkpisebpo, 10.
ex coriice Csesareo fedidit Lambecios tom. II, pag. Hludovici irap., 19, 20, 21, Ad Emeritanos, 39.
§95,.398, atqueEgmhardo deinceps vintkare cona- Hirahano abbati (Fuldensi), 17.
Ittt atgumentistpirons pfQcaptusuo vel tribuet quis- Hmot5>ertocomiti, 11.
que vel riettieganiffidem. . Humberto%t Egilblfo, 6.
RoddtpHi monachi.de miraculk saricti AteXdndri, Jacobo episcopo, 5.
sanctaBFelicitatis fllit, liber a M. Egihharcfo abso- Ad Loiharjjim imperalorem admonitio, 34.
ltttttS, cnm ejusdem Eginhardi Epktota ad iSundtoU , Luithardo pfesbyiero et Efemberto vkedomino,
rttm-presbyteftim ras. apud Fedefkura Pacium,
Lugdnni Batavorom tantae ariliqiiitatis, ul ipsuni cura LupbFerfarietjsi.jEgiuhardi epistola tertinm lo-
Megintxarti (ita ettim nomeii exprirait ra schedio, occupat intet: ejjis:olas Lupi a Baluzk itkstra-
quod pttfllkavit boc ipso anno 1734} autograplium tas, u't Lupi ad Egtnharuum, quem praecepiorera
esse et saecuto ix exaratum non dubuet. sttiim vocat, sunt prima , secunda, quarta, quinta-
Diploma ijonationis toci in silva Odonavfalda, que.
an. '815, a LndovicoPib ad Eginhardum exstat apud Maaistro et pnccipuo
' capeltano domnae imperatri-
Retrberura in praefatione: et in Actis Sanctorum cis, 59, . . .
tem.l3utiii,nae, 177. Marchfado vicedoroino , 18. Hune puto Marcwar-
^perdita E^irmaTaisutit: Liber De adeentu, mo- dum, cujus mentk in Lupi ejrislolatuiinta.
rWii, vetfh et mperstitione Saxonum, ex quo frag- b Missis Imperatoris coroiii, jiulici. 53.
ttriertta qttJedafh aprid Adamura Bremeiisem lib. i N. 24,32,38, 38, 47, 48, 50,51, 53, 55, 56, 58..
IfiSt.«ccles., cap. '6 seqq. Veneramli, 25. Coraili, 27, 28, 56, 57. Summi Dei
iflberltts BeGnrce aUorahda ad Lopuro Ferrarkn- sacerdoti, 29. Ahbati. 35, 46, 54, Vkedemino, 37,
settfr,qtnepistofatt.uarta ad Eghmardum, «libeUum, Episcopo, 43. ^Optimati, 49. Presbytero et vicedo»
ittquil, De adbranaa cruce, meo-judicio tttilissimum, mino, 52.
cfuaratneo nomini- dedicastis, ut par fuit, amplexus R. G. R. O. episcopo, 8.
Sttm.» . Olgario archiepiscupo, 4.
Indkutus eotum ad quos exstant Eainhatdi epktolm. Ponponi comiti, 1,13.
E. E. S. S., 44.
& tttisso Dominico, 22.: M. V., 60,
Amaraario, 3. Vicedomino, 23. FMeEremberto.
Ansgijoy 1. Vussin, 30.
^Kdtrhut sofori, 15. ». W. elG. 61.
Magno Dbmirio servuS modicuS, 42. Nerao hiicusque prodidit, quid rei sit libellus
Pomkae, 40. Eginhardi de Psatmis, qui legitur in calakgo veius-
EgiloHb et Humberto, B. tissimo Bibliothecae Bobiensis vulgalo^a Muratorio
Episcopb, 31. Antiq. med. aevi tom. III, pa«., 822, hisverMs, Li-
Eremberto vkedomino et Luithardo presb., 12. betlus EttWfttj de Psalmis. In biblktheca Csesatea
iS*.4. &.-,'*&. .' vidi ego libellum jPsaluioium dono missum a Carolo
*&.cttiriiti atqtte bUtimati, 45. N. W. et G., 61. Magno rege ad Adrianum papara J, cui ajiparalus
•tStjbetttQcomiti, 9. C qriidariVinlibfos sacrse Scriptune praeraittilur. Prae-
tSefWafdo-,M. . cedtTfltOmttia vefsus more epistolae',quara dedicato-
Gozherto abbati, 2. j)iam dicimiiS. Num forte hsec orania praeler versus
Hattbiii cwftifi, IB. db altefO utlqtte auctore dktatos Alcuiuo tiibuenda
HermengardiiWiperatrici Attgostae,62. sahl? Viderint docti.
W*w—^*.^».^. ' i iI ' ——^———»^^

VITA ET CONVEESATIO

GLORIOSISSIMI IMPERAtORIS CAROLI RBGIS MAGM.

{Vtdeittter Opera 'beatiCaroti Magni, hujusce Patrologim tom. XCVflyjol. 25.)

MOIVITUM
'
- tS ANNALES LACfei^NSES

ET EGINHARDI.
(ApudPertzium, MonumenuGertn.htetj)

..AnnalesLanrissensep «t lEginhardi tanta invicem; D ex commnni fonte defivandos esse pateat. 'Annales
araiutat;e conjunguiitur^ ut de utrisque disquisitio Laurissenses, qui primum a Canisio, deinde a Ches-
sejtarari .pequeat. ClriqUe ab anno 741 ad annum nio etBouqtieto eifiti, huc usque sttb ptebeiorumvel
U.stjiie 829 iperiingunl, atque easdam fere res, sen- Lokelianorum appeUatione venibatrt, eo noroihe do-
tentiarUrti ordin? non mulium diverso, et majore sui navimus, quod primam operis originem ad mbnaste-
parte,«ciiicetinde abullimo octavi saeculi decennio, rium Lauresharoense referendam esse, non st)Ium
i$^eni.JI|ane verbis (paucissirais tantum exceptis) ejus cum Annalibus Laurissensibus mkQrihu> affi-
criarrant: lta ut vel alteros ex alteris, vel utrosque Uitas, sed «t quSd antiquissiranm c^s «empHT 1&
351 CUM LAURlSSENSIBtlSCOLLATI. — MONITUM. 358
eo monasterio repertmn sit, clare ostendat. Haben- j L vitam et gesta Caroli... lib. m, safls ostendat: hine
tur in ipso usque ad annuro 788, quem priinum au- enim Trithemium codicem (qualcs hodieque Hanno-
ctorem non excessisse eo apparet, quod duplex inde veroe, Vindobon*, Monachii, Cassella? et Modense
continuatio, altera quam et in Annalihus Lauresha- supersnnt) nacium fuisse patet, in quo Eginhardi
roensihiis tleprehen:Ias, ab anno 789-793 in codice Vitae Cavoli et Anuales noslri et duo monachi San-
Laureshamensi , allera ab anno 788 ad an. 829 in gallensis de gestis Caroli Ubrisubjuncti essent.eaque
reliquis succedat. Utrinsque par;is ratio valde di- omniamale conlti>a iri unum EginhafBi nomon tr3iis-
versa; nara cura priori stylus incompositus et ru- tulissc. Nec tamen Odilonistesiimmiiumunkum, quo
dis atqne scribemii ars plarie nulla plebckrum olim EginharJus operi auclor asseratur, aTgunrentuitihahc-
vel nistkorum annalium nnmen pepererint, et veri- mus; nain utprimum aCointio, omriiumadvefsseopi-
tatis studium, in rebus saltem Saxonkis satis su- nknis duce, in Annalibuseccles. Francovuih ad an-
spectuin, haud integram ei apud viros doctos fideni .num774, § 127-133, objecta breviter refellamus, illa
condliave- it, allera e contra eodem quo Eginhardi cui pliiriinnm tribuit, quaeque vel Mabiilonium initio
Annaks stylo eademqueopinione nobilitatur:.quam- abripnerat, narratk de monasterii Laureshamensis
vis el prioris auclorem, si non omnibus,rehus tamen consecratione anno 774, in omhibushiicusqueeditioni-
post annum 768 narratis aequakm fuissedubilari ne- bus, Nuenariana, Frelieriaha,Cliesniana,Bouquetiaiia
qiieat. Nam licet Pippinnra regem nunquam voca- et reliquis inde derivatis conspicua , a nullo Omiiino
bulo magni aul gloriosksimi ul filium ejus donet, to- cwlice agr.oscilur, sed Nuenariano libro a monacho
tius tanien scripti ratio, illud circiter anno 768 in- quodam Laureshamensi inserta est; quin imo nec
coeptum, et singulis annis auctum esse persuadel; ia fontem, undc eam aocepit, ignoramiis, cum eamdem
et anno 774 sanctum Bonifacium novksimum mar- plane sententiara supra in Ahnalibus Laurissensibus
tyrem vocat, et anno 776 multos usque adltuc ma- minorihus efferri meminerimus. Ita etaltera illa sen-
nere, qui ea se vidisse dicanl, testatur. Eginhardi tentia in Eginhardi laudem coraposita : Heinar-
Annales, cum per septuaginta et novem annos quos dus sui temporis prudenthsimus rirorum sanctw de-
compkctiintur, unura cumdemque stylum , idera votionis incitatus ardore, elc, quam in Reuberi edi-
ubique videndi scribendique genus ostendant, ab tione anno 827 legimus, ex anouymi Vita Ludovici
uno auctore, EginharJo ipso, prjjfectos esse opor- Pii dcprompta esl. Prsecipuo igitur Cointii argu-
tet. Nomenejus prodiilit anonymus (quem Mabillo- mento convulso, rroid reliqua ab eo collata valeant,
nius Odilonem S. Mclardi monachum esse. pulat) judicare proclive est. In id enim redeunt, quod Vitae
scriplor libri de translatione et miraculis sancti Se- auctor Pippimun a Sicphano papa coronatum , de
bastiani, initio saecuii decimi etliti, in prsefatione Caroli ififantia nihilsibi coinpevtura.Carokmannum
sna ad Ingrannum S. Medardi Suessionensis abba- biennio post regni sui initia obiisse, et biennio post
tem ita locutus : « Agenardus cognomine Sapiens ea Saxonicum Langohardicuni bellum inccepisse dicat,
qui tempestate habenitor insignis, hiijus r.veren- nnnalista vero /achariam papam i-egiaedignitatis
tissimi coelicols:mentionem in gestis Cicsarura Ca- Pippino conferendae auctorem pvsedicel, nec Caro-
roli Magniet filii ipsius Ludovici faciens, inter alia lum. puerum una cum patre cbronatuni, hec Carolo-
quaeannotino cursu dictabat,nnn inoperosum duxit mannum anno 771 fatis conccssisse ignovet, el helli
mortalia acta immorlali asiipulaiioiie roborare, ita Langohardici principium ad annum 773 referat:
dicens: « Dum hnec aguntur, Hilduinus abba mona- quae nullius momcnti esse facile iiilelligitur. Conlra
sterii sancti Dronysii Romam raittens, annuente IZ cura mo:lestia, tali viro digna , qua aimalista anno
prccibns ejus Engenio sanclae sedis aposlolicae ttinc 827 translationis sanctorum Mafcellini et Petri au-
prsesuk, ossa heatissimi martyris Chrisli Sehastiaril clorem reticet, cura tamen anno 826 in re siraili
accepit, et ea apud Snessionem civitalem in hasilica Hilduinum nominavisset, quaqile ailno 806 noraen
sancti Medardi collocavit. Ubi dmn inhumata in lb- suum tantum non plane interciderc patitnr, tum tota
cnlo, in quo allata fuerant, juxla turoulum sancti operis instilutio, stylus roullo purior solilo nec nisi
Medardi jacerent, lanta signorum ac proiiigkrum cum Vita Caroli conferendus, eadem videndi acnar-
mullitudo claruit, tanta virtutum vis in omni genere randi ratio, a reliquis ej'us aevi scriptoribus. plane
sanitalum per divinam gratiam in nomine ejusdem aliena, sed quae velmaxiine hisloricum deceal (Cf.,
bealissimi martyris enituit, m a nullo mortalium eo- exempli gratia, anno 778, locum de pugna cum Was-
rumdem miraculorum aut numerus comprehendi, conibus, qni slatim tihi VitaeCaroli caput 9 in men-
ant varietas verbis valcat explicari. Quorum quse- tem revocahit, an. 787, 789, 792,- 793, narrationem
d»m tanti stnporis esse narrantur, ut humanse ira- de Tassilonis ruina, de bello Wiltzko, quae et cap.
becillilalis fidem excederent: nisi certum essel Do- 12 VitoeC;iroli habetur, de conjuratkne Fastradae
minuro noslrura Jesum Christum, pro qno idem bea- crudelilateexcitata, de haeresiFeliciana), incorruptus
tissiraus martyr passus esse dignoscilur, omnia quse denique veritatis amor, annaks islos seque ac Caroli
vult per divinara omnipotentiara facere posse , in Magni Vitara Eginhardo vindkant. Quaecum ita sint,
qua illi oranis creatura in coeioet in terra suhjecta in fontes opeiis mn ditt inquirenduin eril. Prior si-
est. > Quse cura iisdem oninino verbis in Annaiibus quidera pars inde ab anno 741 ad annum usque 788
nostris sub fmem anni 826 leganiur, nec de auctore,; t) Annalihus Laurissensibus nititur, ila tamen, ut, men-
nec de sumraa operis flde dubitari araplius posse daciis vel minus recle dictis correctis, parvis oinissis
quisque intelligil, et ejusdem testimonii aCbesmo (a) et majorihus additis, totum opus a-tali viro diligen-
primiim prolali vis Mabillonium, qui in Annalibus ter recognitum, eniendatum meliusque dispositum ,
Benediclinis anno774 Cointiirationihus in adversain multo pcrfeclius iride evaserit. Annorura vero
se partera abduci passus fuerat, anni 826 historiam 789-829, quihus ipse regni negoliis a Carolo el Lu-
coutexere aggressum ita perstrinxit, ul et ipse Egin- dovico adhihitus ct in suromo fere fasligio versalus
hardnra auctorera operis agnosceret. Contra Trilhe- esset, historiara propriis auspiciis absolvit. Quod
mii locus, quo Eginhardus « Vilam et gesla Cavoli num inter ipsa rei|iuLlicseadrainistrandsenegotia, an
imperatoris Magni, lib. m ; transralionem quoque' prr olium Seligenstadense fecerit, nori satis in aprico
prsedictorom martyrum, lih. i; historiara transacti est; raagis tamen in eam partem inclino, ut per sin-
temporis, lib. t; et quaeilamalia > scripsisse legitur, gulosannos, dura ipse rebus ^erendis magna ex
quarovis ne ab adversariis quidera impugnatus, fru- parte praeesset, scripsisse existimera. Nam lket et
stra tamen a Chesnio in medium adduciiur, cum post voluntariam rertim saecularinm abdicalionera;
Trithemii opinionemsolida ratione niilla niti, sed tara vivente quara defunclo Ludovico Auguslo, rebus
errorem polius vocandara esse, initium sentent!33 publicis se iuiraiscuisse expioratum habeamus, ideo-
(a) Nuenarius, qtiemdam Benedictinse religkriis Ludovici Pii, ut opinor, ductUS,AdeImumsiveAdhO'
monachum; Freherus,praefatkne in AnonymiVitam marum auclorem pnedicaveraf.
359 * fSlNHMDIrABBAmANNALES , 360
que nec ab historia scribenda.(tfflnperare debuisse A certa conjectura ducimnr) ab iUo bonae Latinitatis
credendus sit, tamen in aflrialibus i antio .806 de niraium studjoso immtitata esse. Quod ut clarius
eciipsibus, annis 823 et 82§ide puella Commercia- prodeat, pauca exerapla vel unoanno 787desumpla
censi dicta, ipsis arinia eomposita esse apparet. sufflcient
Dumque circa Rhenum scrjpsisse eo intelligimus , Vbi Codices legunt: Cankius edidit :
quod anno 821 cfi^glack ftuviorum in GaUiaet Ger- Et tnnc rebellati sunt Saxones tunc ilerum
mania,JU)etii, Danubii, Albis ac Sequanae locutus, iterum Saxones, rebellarunt,
adjicrat* cujus resolutio non mqdkum villis juxta Quo audito a Quo audito, supradic-
constitutis danraum inlulit, > hocnon supradi-
Rhepi fJuenta cto filio domni Caroli re- tus flUusdoinni,Carob re-
Seligenstadi^ fuisse, coristans de Germania quasi gis, obviam eis accessit, gis obviam ivit eis,
trSns Rhenum sita sermo (exempli gratia, an. 795, ut in Benevento non ne Beneventum intra-
826) nobis persuadet. Secundara igiluroperis par- . introisset, et omses vo- ret, quia veltet omnes
tem per singulos annos, dum ipse aulse imperatoriae luntates praefati domni voluntates regis adimple-
adhaereret, et Aquisgrani praecipue, ab Eginhardo regis adimplere cupie- re,
corapositam esse propono. Hinc et altum de Adal- bant,
hardi et Walae abbatum ruina (nam. reslitutionem unde et domnus apo- nnde et domnus apos-
memorat) silentium, et cur opus ultra annura 829 stolicus multum se roter- toUcus multum se rater-
non excreverit, declaratur. ponens postolando iam- ponens precando dom-
Utigitur paucis sententiam meam de utroque dkto domno rege. Et ip- num regem, qui respon-
opere absolvam, Annales Laurisseqges, usque ad an. B se domnus rex respondit dit se voluisse,
788 in monasterio sancti Nazarii compositos, ultimo aposlolico hocse voluisse,
'ffieculioclavi decennio ad manus Eginhardi, magni apostolicus verb cum
Eaureshamensium amki, devenisse, et ab eo conti- cognovisset apostolicus vero cum
de instabili- cognovisset instabilita-
nuatione annorum 788-829, qualem Annalium Lau- tate veimendacia
rissensium codices exhihent, donatos, opere vero statim supra ducem eorum, tem mandati eorum, sta-
eo- lim ducem
ad finem perducto, priorem etiam partem monacho rum vel suis consentaneis cum supradictum consentaneis suis
debitam, quam opera sua plurimum indigere intel- analhema posuit, . anathemale feriit.
Iexisset, ab Eginhardo recognitam, atque una cum
continualione paucis verbis immulala suo sub no- Quse cum ita sint, hanc editionem, ob nominis Lau-
mineeditamesse censeo. Qaae si cui minus placue- reshamensis reverentiam primo cerle loco collocau-
rint, alia tios docere non supersedeat. dam, minns tamen presse secutus sum.
Ad temporum rationem quod pertinet, annum 2. Plurimumecontra codici bibliothecaeChristinae
suum Lauresharaensis raonachus et' Eginhardus a reginse num. 617 signato tribuendum erat, quem ab
nativitate Doraini inchoant, quod iis annis qttibus excelknlissimo domino libero barone de Stein de-
per hiemem eliam res gestae sunt, exempli gratia, tectum, Romsein usus nostros verti. Est membrana-
768, 776, 781, 785, 787, 800, 801,802, 806,807 ceus, formaequatn dicunt in octavo, sseculi noni, ut
initio et fine, 808, etc, extra dubitalknem venil; ectypon huic paginae adjectum teslatur, manu fida
hieme tamen per quietem ducta, uterque recentem eldiligenti, quaequeraro a vero aberraret, exaratus.
annumnonnisipost verisinitium inchoare,et Natalem < Excidit initium operis usque ad anni 777 vocem pla*
Domini et Pascba anno proxime elapso adjungere Z dtum hoc vocabtito,tam foUumunum anno 787, al-
videtur; quod neminem iri errorem ducere potest. terum annis 791-794, et finis Annalium post anni
Editionera ita institui, ut cura utrique Annales 8J.3vocem recesserunt. Opus indeab anno741 incoe-
indeab anno801 adlitteram fereconseniiant, exinde pisse, ex numero cuilibet anno adjecto apparet,cum,
secundam tanluin editionem, quam ultimam auctori exempli gratia, annns 778 pro capitulo 37 compute-
placuisse existimo, typis exprimerem, diversis alle- tnr; lidem numeri jin codicibus 5 et 7 occurrunt.
rius lectionibus non solum servatis, sed et uncina- De origine codicis nihil constat; ego eum a
rum ope textui insertis. Monendum resiat, in anno- 3. Petaviano, cujus aliquot lectiones Chesnius in
tatknibus annorum 801-829 liltera A Annalium margine editionis suae excerpsit, non alium esse,
Eginhardi, littera B Annalium.Laurissensiumcodices persuasum mihi habeo; nam omnes lectiones illae
significari. cum Vatkanis accuratissime concordant, nec du-
Editiones anterkres omnes codici tum Lauresha- binm movere debet quod anno 778 ordiri dicitur,
mensi, LoiseUanoet Baronis de Crassier, lum Nue- cura ultima quae exstant anni praecedentis verba a
nariano, cardinalis d'Armagnac et Casselano inni- Ghesnio neglecta esse possint. Akxandri Petavii
tuntur; praeter quse si nulla subsidia alia nactus Iibros magna ex parte in Christinae reginae bibUo-
fuissera, scriptores quiposterioribus saecutisannales thecam transisse satis constat, et codex 617 Petavit
noslros in asum suum verterunt, in auxiUumvocare nomine inscriplns est. Chesnii tamen terapore fo-
aniraus fuit, sedmulto melioribus potitus sura, cum lium, quod jam an. 791-794 desideratur, nondum
Socktalis beneflcio codices praestantissimos per exciderat.
Germaniam et IlaUam inspicere, alkrumque lectio- I) 4. Primum Annaliura Fuldensium auctorem ex
nibris uli mihi contigerit, Editionis igitur noslraeAn- codice AnnaUum, qui proxime ad codicem 2 sive 3
nalium Laurissensium subsidia fuerunt: accederet, hausisse, ex tis quaeanno 792 et 804 refe-
1. CodicisLaureshamensis « membranacei perve- runt patet. Cum vero consilio et dictione opus plane
tusti > apographum, a Canisio Lectt. Antiqq. tom. diversum a nostro habendi sint, raro adeorum au-
UI, p. 187 seqq., vulgatum. Pertingit usque adflnem ctoritatera recurriraus.
anni 788, continuatkne annorum 789, 790, 791, 5. Codex bibliothecaeCaesareseVindobonensis, in
792, 793, subjecta, quam cum, abaltera continua- cataiogo historiae ecclesiasticaenumero 90 signatus
tione plane diyersam, in Annalibus Laureshamen- atque sub flnera saeculiix scriptus, praeter Annaks
sibus reperire ticeat, hic tantnm ultima ejus verba, nostros gesta Romanorum ponlificum, gesla regum
satis corrupta, exhibenda sunt: > Sed et in Burgun- Francorum cum continuatione usque ad annum 741,
dia et Francia pervaiida fuit. Et eum dominus Pippinus et nonnulla alia mirioris raomenti compkctitur, a
rex inde pergeret, Sarraceni qui in Hispariia erant, scriptore rubrkis apposilis ila conjuncta, ul eccle-
existimantes quod Avari conlra regem dimkassent, siasticam inde civikmque historiam ab exordio Ro-
egressi de flmhus suis in aliquam Indiae partem, manae Ecclesiae et gentis Francorum usque ad Lo-
conjungentes se invieem ad partem nostram, multi tbarii imperatoris tempora effingeret. Hoc fuit, quod,
ibidem ceciderunt de ntraque parte. > De fide. edi- cum de CaroU majoris domus obitu iu fine Continua-
tionura Canisii cum alias jam satis constet, non est tionis Fredegarii jam relaturo esset, annus Annalium
qttod miremur, stylum et aUa non pauca (si quidem 741, quo aha de re ttulla sermo est, omilteretur,
361 CUM LAURISSENSIBUS COLLATI. - MONITUM. 362

PATBQL. CIV. 12
 363 EGINHARDIABBATISANNALES 364
annoquc 76S, cui ab in.tio i lem quod in caeleris A In edendis Eginhardi Annalibus hi codices ct edi-
Annalium codcibus legitur, ascriplum css^t, uiia tiones ad inanus fuerunt:
linea erasa, rubrica Incipii Gesta Carbli Magni regh i. Codexbibliothecse'CsesareseVindobonensis, in
et Carlomanni fralris eius insererelur. Anno.814 vo- Cataiogo historise profanaen. 654signatus, membra-
cera excessit excipit rubrica Finivnt Gesta domini naceus, in4», saeculix, Vitam Caroli Annalibuspne-
KdrotiMagnietpraecetlenihsimi Francorum impera- miltit. Est oranimn quos videre licuit aetate, arte et
torts^ seqditurque'pars secunda VitaeabEginhardo diligenlia scriptoris pracstantissimus, cujus igitur
scriptse et fbliqua pars Annali ini, ruhrica Incipit lectionem seraper aut adoptavimus, aut in notis relu-
Gesta Hludovviciimperatorh filii Kuroti Magni im- limus. Ut pluriroum scrihit adspirare, adgredi, etc.;
peratoris
' 6. Altcrinsignita. conpono, contemnoaul conlempno, inmaturus, etc.;
codex Vindobonensis, catal. hislorise pro- op,;riri, opidum, incolomk, Att, ssepiustegi loco rei;
lanae num. 989, item membranaceus in qtjarto, sc- anno 777 privare kco carere; 779 reverihset; 798-
culi undecimi, omissis annis 741-770, feliquis tftu- 799 verteretur el versio hico revertereturel reversio.
lum Jncipiwtt cerlamina Magni Karoli regts conlra Anno 822 et 823 duo folia exciderunl; aiiaiu lacu-
Saxones et alias multas genfes prseponil'.Est ejusdem nara an. 824 et 825 offendfmus. De origine codicis
ordinis ac codex quintus, uterque una cum Annati- nihil comperi; apographum ejus exstat in bibl.
bus Eginhardi et Fuldensibus apno 785 coujuratio- Caesarea in catal. hist. prof. n. 154 chart. in
Hem ilardradi a cscteris omnibus braissam recenset, fol.
alque anno 793 Pippini eonjurationem eo quo illi 2. Codexolira monasterii celebris Beccensis, jam
toco collocat. Quoad seri^eijdi rationem ct ortbogra- ]j bibliotbecae BegiseParisiensis n. 5924, cujus colla-
phiam nonnunquam codicis secundi feclknera fidc- tionem diligentisSimam D. Carolo Weher debemus.
liter refert, aliquoties tamen longius ab ea recedit. Excidit iniiiura usque ad vocem an. 743 Cartoman-
« »7. Quem Chesnius nactus erat codicem vetustura nns et Pippinus junctis copih, tum foliura unuin an.
Antonii Loisclii, poslea Francisci Thuani, codicis 773, 774, 775, et voces graviter fuerant desolati an.
secundi apographura csse, nemini dubium eril, qui 824. Quse cum et in codicera Becccnsem, cujus apo-
utrumque in verbo recesserunt anno 815 deficerc grapha charlacea in bibl. Caesarea Vindohonensi
resciverit; nobis igitur Chesnianaeeditionis aucto- catal. Theoiogorum n. 269 anni 1540, et in bihlio-
ritas quasi nulla, praecipuecuin non integrum codi- theca Valicana n. 3849 sseculi xvi cum editis con-
cem suum exhibeat, sed Canisii temeritatem secutus, tuli, et in regium Parisiensem , et in Duchesnii le-
baud raro pannos ejus novos mutuatus togx velustae ctiones ex codice cardinalis d'Armagnac cxcerptas
assuat. Exemplo sunt voces anno 776 adhuc et, 778 cadant, codicem illura Beccensemprimura in cardi-
grassali, 778 in fine reliqui, in niillo codice obvise, nalis tum in regis bibliothecam illatum esse conjici-
et a Canisio, reliclo anliquo vocabulorum ordine mus. Cui quidem seolentisefirraandie cselene omnes
vel sensu auctoris non intellecto, perperam intro- leclionesconfcrunt, praeterpaucas a Chesnio atlatas,
ductse. quas editori vilio vertas. Ipse vero codex saeculo x
7b. Cum in codicihusjam enumeralis narratio de aut xi scriptus, a Vindobonensiraio elnonnisi in mi-
oppugnalione Buriaburgensi, quaetola codici Laurcs- nimis recedit.
haraensi deesl, anno 774, in caeterisautem anno 773 3. Codex biblkthecae puhlicaeTrevirensis, cujus
ascripta sil, Iieginonis Chronicon, quod illos sequi- p,' collationem vir. cl. Wyttenbach , biblkihecario
tur, hoc.loco altingamus necesse est. Trevirensi et socio rei nostrse studiosissimo debe-
8. Perpauc* codicis baronis de Crassier kctiones mus, membranaeeus, saeculi xi in universum cum
a Boiiqueto prolatac, eum codicibus nostris 2, 5, 6, anterioribus concordat, nonnunquain lamen ieclio-
pcrsiraikm esse evincunt. nem minus sinceram exhibel. Anno 751et 752 loco
9. Annaks Bertiniani noslros perpaucis adjectis vacuo dedicalionemmonasterii Laureshamensis mul-
integre describunt, ita ut vel anno 807 verba adno- to post perfectara refert.
tafe potuimus de slella Mercurii dicta retineant, 4. CodexbibliolhecaeregiscIlannoveranse,membr.,
ideoque, ubi Chesnii manus effugerunt, genurase le- in i", sscculixn, VifamCaroli,'Annaks et monacbum
rtioni, qualis in codicibus 2, 5, t>,8, servatur, con- Sangallenseracontinet. Codici primo adhaeret, seri-
firmandaeconducunt. bendi modus in vocibus iustitia, opportunus,soltem-
9b. Idem locum habet in Annalibus Melensibus, pnis el bis similibus paulo diversns.
qui ex Bertinianis ct Regmone prodierunt; 5. 6. Eadem exhibetil codiccs hibliotbecaeCaesa-
10. In Caroli Magni Vita , ex veteri codice raanu- reae Vindobo.nensissaeculixiv, membranacei, in 4°,
scripto bibliothecse Thiiauae a Chesnio, tom. II, Catiil.hist. ecclesiasticsen. 110, el historiae profanas
p. 50-67, edita; n. 990, qui Hannoyefani vestigia lara presse legunt,
11. In Caroli Magni Vita auctore monacho cceno- IIt si non ex eo, salterti ex eoderaeura illo fonle flu-
bii sancti Eparcbii Engolismensis, a Chesnk cx co- xisse judicandi sinf. Ratione enim habita quod in
dice vetuslksimobiblkthecae Thuanac,tom. II, p. 68- sseculixiv codicibus lecliones degenerare par erat,
87, vulgata; 1pleruroque tamen tamquartus cum quinto, etquin-
v
12. In Airaalista Saxone, apud Eccardum in Corp. lus eiim sexto, quani sexlus cura quarto vel in vitiis
SS. medii sevi, tom. I, p. 133 sqq, suis concordant. Qtiadere, exempli gratia, quaein le-
Tribus praelefea fragmentis uti lkuit: ctknibus adan.800, 813,819, 820, 822, 824, 826,
13. Chisiano merabranaceo saeculi x exeuntis. retulimus, conferenda sunt.
Chronico Benedkti nionachi sancti Andrese, frag- 7. Freheri edilio in coipore Francicse Historiae,
menla ahnorum 760-64, 766-768, 773, 774-776, tom. II, p. 381 sqq., codice raonasterii sancti Ger-
780, 781,783, 786-78S, 794, 796, 799, 804, 805, mani Parisknsis uitilur, qui ejusdem quidem ordinis
808, 810, 814,- 81S-824., 826, 827, ,829, inspersa ut codices 1, 2, 3, 4, nonnullas tamen interpola-
sunt, oratione in pessimtim versa. tiones, tam de rehus S. Gerraani, quam ex anonymi
. 14. Fkrentino rnembranaceo in fot. majori soec. Vila LudoviciPii desumptas.praefert. Dictkuein aut
xi. Est appendix ad Gesla regum Francorum, annos- scriba aut editor aliquOlks imniutavit; singulasprae-
que 741-749 complectitur. Exemplura ejusdem est. terea kctiones, ut ex libro hihliothecaeGuelferbyta-
14b- Codex bihlkthecse CsesareseVindobonensis naeab Eberlo nostro mecum communcialo apparet,
in catalogo historjseprofanaenura. 477, saec.xv. Freherus nunc Nuenarianas servavit, nunc ex codice
15. Vindobonensimembranaceo Sseculixn ineun- suo alias subslitnit, i(a ut, exerapli gratia, an. 768
tis hi 4«. Est alia appendix ad Gesta regum Fran- lectio margiiialis, al. Orowkus, ad codicemS. Ger-
coruto-, annorum 741-755, 758-759 et 775. mani, ari. 755, af. Viiitrg, ad editknem principein
Quorura ope an genuinam operis kctionera resli- pertineat.
tuerimus, penes lectorem judicium csto. 8. Codex bibliothecae regiae Monacensis a sociis
3i>5 CUM LAIJHISSENSIBIJSGOLLATI. — MONITIWL 366
507 EGINHARDIABBATIS ANNALES 368
qiitdem nostris collatus erat, sed cotlattonis ipsius _A,quominus in eo conferendo oleum et operam perde-
ntiro fortunaelusu hucusque compoles fieri nOnpotui- rem, suffecit,
tnus, nee taroett eapropter editionem parum inde 12. Codex bibliolhecse eleetoralis Casselanae inter
utilitalis percepturam reprimere visum est. Liber, hiatoricos n. 5 .signaUis,prseler alia eosdem quatuor
ut Docenius refert (Archiv. d. C.,'lom. U, p. 89 libros eodem ordihe annO1498 scriptos exhibet, nec
sqq.) oMminonasteni S. Mangi in Stadt-am-Hof sse- vox Ochsenbutgdesidcratur. Aliquot ejus lectiones
culi xn, in 4°, foliorum 167', quatuor lihris Erin- raargini secundseeditionis Renberianaeadjectae sunt.
hardi Vitam Caroli, Annales et monachi Sangallen- Caeterae editiones, Colonknsis anni 1561 (1562)
sis Gesta Caroti et alia nonnulla continet, quam- in 12°, Lipsknsis an. 1616 iri 4°, Reuberiana priraa
obrem haud magis Aimalium quara raonachi Sangal- etsecunda att. 1584, et 172^6, Ghesnianaan. 1636,
knsis lectionem a codkibus 4, 5, et prsccipue6, dis- Leukfeldjana an. 1707, Iiec non Bouquetiana an.
crepare, credo. -"- _ -,. 1744, Nuenarianam rursus exprimunt. Lecliones
9. Nuenarii editioprinceps, an. 1521 Coloniaein aliquot codicis cardifialis d*Armagitaca Chesnio pri-
4»vulgat», aanq77"4ex annalibus Laurlssensibus mi- raura excerplas Bauquetus textui subjecit, quibus
norihus eadem de monasterio Laureshamensi addit, tamen rafo atf textura emendattdura usus esl. No-
tjnae iri codice Treverensi annis 751 et 752 adjecta strae editiouis ralio ea est, nt codicum quos recen-
suht; nec in aliis, dictione excepta,quamNuenarius suimus auctpritate textnm getiuihura restitueremus,
pro-wluntate sua formaverit, ita lorige inter se lectiones prsecipuas, cura editknum Nuenarii et
distant-. verbl gratia anho 811 inutroque Bernardus Ffetierl, tum codicibus, 1, 2, _5,4, 5; 6, proprias af-
eometdeest, anno820 utrobique Carnioknset qui -n•ferremus, parvipensis quae editorum arbilrio inno-
Carcatavuttffltiviumtuxbitantlegilvr. yala essenl. Notas >ex lnstituti nostri consilio pau-
iO. Fragraentum Ambergense, viri ct. Morilz, cas adjecimus.
professoris et biblkthecarii pubiici. manu descriplum Ex scriptoribuS medii aevi, quorum non pauci
et nobisCumsumroa humanitale coramunicatuin, co- opere nostro, quale in Annalium Laurissensiunt
' dicibus-i kdeel 2 conslanter adhserel. Est membrana- continuatione usque ad an. 829 exhibetur, usi sunt,
cenavet a voce in ierram Sclavorum qui dkun- hic tantum praeler Eginbardum, Annalium Fulden-
tnfSorabi anno806 usquCfilios suos tegni anno 821, sium ttsque ad annutn 838, quo obiisse existiman-
pertingit. dus est, scriptoreth, subaeqnalemVitaeLudovici Pii
11. Godex charlaeeus steculi xv, quemanno 1823 auctorem adduciraus,. in narratione.annorum 814-
in bihliotheca Modenensilustravi, Caroli Vilara, An- 829 nostfos aperte secutum : Eginhardi annales
nales etmonachum Sangallensem pfo quatuor libris poeta Saxb Laraspringensis Arnulfo regnante versi-
computatoscontinet; tuiaanni743lectio Oclisenburg, bus expressit.

AMilS LAliRISSEXSES ET MN8ARDI.

ANNALESLAUB1SSENSE8. C ANNALES EGINBABDU

DCCXLI. DCCXLL
Garlus"• maior domus defonclus Cst*. '
Hoc anno Karlus maior domtts diem obiit, li es
(ilios heredes relinqueus, Karlomannura * scilicet
et *Pippinum 4 atqne Griibnem', qaorttm Grifo,
qul eeteris rainor nato erat, matrem habuit nomine
Swanabilde: *, neplem ' Odilonis * ducis Baioario-
roni *. Haec Uluro maligno conSiliod° ad spem to-
tius regni concHavit, in tantum, ut sroe dilatione
Laudunum » civitatem occuparet, ac bellum fralri-
busindiceret. Qjii ceteriter exercitu collecto Lau-
dunum obsidentes, fratrera in deditknem acci-
piunt.atque 11inde adrcgnum ordinandumac provin
cias, quae pOst mortem patris a FrancQrum so-
•. . • c _ :. cietate desciverarit, rectperandas '* aniinosintendunt.
•*' Eiut in exterria .*»profecti u domi omnra tut» di-
VARIjWFES LECTJONES, V
. ' tia ubique.fere codices 1.2.3; celtti tafolus
attt earohjs^ ~ifatiquotiens carius. * skaut cumc
conslanfer co/id. 1^2.5; cariomannum 3. 4; ka-
roIOmanBum6; V. *deett 7. * piptbttra 5. 7.
•griffonem 6. ' suankhild 3. swanahtliem *4. 6.
swanihildem 5. SuaniMldem7. ,'neptinfl. odi-
•VABJANTESLECJltMteS. losis 3. udilonis 5. udilonis 6. itaeta 745,.-'" baua-
^tmchii et&pf* sciiptoris cdnsilio deest S. »Ca- riorura 5. **ni-.,e: tteeit 7. .* atque' a^taa quae
rolua Martellus ra. d. defunctus 1. ubi vox Marteltus post raortem patrii a ffancttrttm socieftte descl-
certe\irittuta. i» codd. 14; 14 + kco antti 741 per- verant recipkmta anftnos intendunt 7. "t/al.
pen*»»i"745inoict. iBuVpositum, etsk usque ad a. reffatti rectiperaridas.r ** exttema 3. * profectttri
fi^a^Aeetttinuetum. o.d-7. '
:.-... ,.. . - , ..,:V. _
^^ NOTiE, :...;y.:.. __->.
<-La»n.f *'''. '- - '.'.'..' .'.-..J ".
369 CUM LAURISSENSIBUS COLLATI. 370
ANNALES EGINHARDI. A ANNALES LAUIUSSENSES.
mitterent, Karlomannns Grifanera suraens, iu No-
vo-castello a, quod iuxla Arduennara silum est,
custodiri fecit, in qua cuslOdia usque ad teni-
pus quo idem KarlomannusRomam l profeclus est,
dicitur permansisse b.
DCCXLH«. DCCXLIL
Kariomanntts et Pippinus Francorum regno * po- Quando Caflomannus* et Pippinus maiorcs do-
titi, primo Aquitaniam recipere vptentes, contra mus 8 duxerunt exercitum contra Hunoldum • du-
Hunotdum *, iUius" provinciae ducem, cum exer- cem Aquitanioruin », et ceperunt castrurii quod vo-
citu eandem Aquitaniam ingTediuntur, et capto calur Luccas 6. Et in ipso itinere 7 diviserurit fc-
quodara castello quod Luccas c vocatur ", pfius- gnum Francorum inter se * in loco, qui dicltur Ve-
quairi exea' provincia secederent, regrium quod tus-Pklavis'; eodemque anno Cariomannus Ala-
cororouniler habuerunt *, diviserunt inter se in loco manniam 10vastavit.
' d : eodemque anno
qui vocatur Vetus Pictavis
postquam' domum " regressi sunt, Karkmannus B
Alamanniam" quaeel"ipsaa Ffancorum societate
defecerat, cum exercilu ingressus, ferro et igni "
vastavit.
DCCXLIH. DCCXLIII.
Karlomannus et Pippinus iunctis copiis contra Tunc Carlomannus et Pippraus conlra Odilonera u
Odiknem ducem Baioariorum profecti sunt, proe- ducein Bakvarkruin " inicrunt pugnam, et Carlb-
lioque coramisso exercilum eius fuderunt; et post- mannus per se in Saxoniam " ambulabat" in eo-
6
quara inde'"• reversi sunt, Karlomannus solus in dem anno ", et cepit, castrura quod dicitur Hooh-
Saxoniam profectus est, et castrum quod dicitur seobnrg " per placitum, et Theoderkum Saxonem
" e et iu eo Theodericura 16Saxo- placitando 18
Hohseoburg conquisivit "
uem, UUus loci primarium, in deditioneni ac-
cepit.
DGCXLIV. DCCXLIV.
Item " idem fratres Karkmannus et Pippinus Itcruin Caiiomannus et Pippinus perrcxcrunt in
iuncta manu Saxoniam ingressi sunt, praetlktum-' C Saxoiiiam, el capltts est Theoderi.cus Saxo^aUa
que' Theodericum -" iteruin 1B in deditionem ac- vicel
ceperunt.
DCCXLVf. DCCXLV.
Hoc anno Karloraannus, quod diu ante *° prae- Tunc Carlomannus confcssits est Pippino ger-
meditatus est, patefecit fratri suo Pippino, saecu- mano suo ", quod vqluisset saeculum **reiittquere ;
larem conversationem se veUe dimitlere et habitu VARIANTES LECTIONES.
monachko Deo sefvire. Propter hoc dimissaex- 1 Quando deest 1. * karolus.3 raagnus 14. 14 b.
peditioneM anni praesentis, ad vota Karlomanni carlmannus etpipinusl^ makrum domus S. 1-5,
hic et infta saepius compendio maior noninteltecto;
VARIANTES LECTIONES. um postea in 5. erasum est. maior domus 14. 14 b.
1 deeet 7. 3? * numero amxilM.
superius defi- * huvaltum. 1. hunaldum 7. 9 b. 14. 14 b. " aqui-
ciente, codex i. hic DCCXLI, anno 743. DCCXLII. taniarum 1. aquilanorum 14. 6 lucras 1. lucas 7.
745. DCCXLUI.746.747.748. DCCXLVIH.legit. a r. 9. 9 h. ' ipso lempore 1. 7. 8 inter se r. F.
F.7.3? *honoldum6. 5ipsius7.3? 6 18).
cui lucas no- 1.'7. 9 loco vocatus Pictavis 1. *,' Germaniam
men est 7. q. L. dicitur 6. ' ea deest 7. 8 ha- l.alemanniam 9. " vodUonem 15. 1! haioarkruro
buerant 4. administrabant 7. 9 in loco qui vetus 1.7.8.9. vaiobariorum 14. bauuariorum 15. " saxo-
dicitur inter se
11aleraanniara 7. 3? " diviserunt
piclavium 7. 10 domi 6.-i\yn\A 1. u ambulavit 14. '* In eodera auno cepit et
e_l deest 7. '• igne 7. castrum 1.7- 16coepit 5. " hohoseoburg 5. odi-
u in cede 4. a cede 5. la sk 1. 3.
6; hohseburg serburg 7. hocseoburc, bocseoburh, hoeseoburch,
2, «nittsapographumvknnense herochseburg, hohseo- hoeseoburk, hoeseoburc, ochsenbrug 7 b. ohserburg
bur 4. hohseburc S. hochsigburg 7. 16thedericum 9. hocseobuTch
7 theodoricum 2. " deest 7. " teodericum 4. Lauriss. et Fuld. 12.ISsigibur.c 1S; ohseburg Ann.
theodorkum saxone placando
theodoricum 5. tUedericum 7. - " deest 7. !0 k. 1. " conquesivit 14. " theodoricus saxus 14.
ul quod dudura secum p. est 7, *' diraisit expe- 81 P. fratri suo t. 7. " voluisset muudum r. 1.
ditknem 7.
Nom.
* videtur esse Neufcnatcau in ducalu Luxerabur- comitalu. Mansfeldico, ad confinia Saxoniae et Tbu-
gico, ab oriente oppidorum Charlevilte et Mirierei.
b Haecex eodera fonte quo Ann. Melenses ad hunc Halaeringiae Francicae, inler Occidenlem el meridiem
Saxonuni.
annum, derivata esse videntur, 1 Narratk anni 745 excidisse videtur, nam quse
fLoches in finibus Turonum transligeritanis ad jam sequuntur non annis 743, 746, 747, 748, 749,
Andriam vel Angerim. Vales. Notit.-GaU. p. 288. 750, sed sequentibus 746, 747, 748, 749, 7S0, 7£l
<• Vieux-Potikrs ad Cknnum, non ab ej'us assignanda sunt. Cf. annaks breves et nan-atio-
longe
ct Vkennae confluentibus 1. c. p. 601. nem de translalione sancti Germani apud Bouquet
* Hoch-Seebnrg in pago Hohsi, jam
Seeburg in V, 426. qua evenluum series accurate definitur.
571 EGINHARDIABBATIS,ANNALES 372
, ANNALES LAURISSENSES, A ANNALES EGINHARDI.
4
et in eodem anno nullum fecerunt exercitum *, perfkienda et iter UUus disponendum — nam Ro-
sed 3 praeparaverunt se uterque, Carkmannus ad mam proflcisci statuerat — et Pippinus vacabat,
iter suum, et Pippinus quomodo germanura suum dans operam, ut frater l hQnorilice ac decenter iUo,
honorifice direxisset cura.muneribus. quo desiderabat, perveniret.
DCCXLVI. DCCXLVI.
Tunc Carlomannus Romam perrexit, ibique se Karloraannus Romam profectus, diroissa saeculari
tolondit *, et in Serapte * monle 6 monasterium gloria habilum mutavit, ci in monle Soracti ' a
aediikavit in hpnore ' sancti Silvestrj * «. Ibi- raonasterium in honorem sancti Silveslri aedifica-
que aliquod tempus moram faciens, et inde ad vit, uhi quondam tempore persecutionis, quae sub
sanctum Benedictum in Casraum 9 t> usque per- Constaniino impcratore * facta est, sanctus Silves-
venit, et ibi monachus effectus est, ter latuisse ferlur. Ibique aliquandiu comraoratus,
meliori consilio hoc loco dimisso, ad monasteriura
sancti Benedicti in Samnio provincia iuxla Casi-
num * i castrum * constitulum Deo serviturus ve'
B nit, ibique monachkum habitum suscepit,
DCCXLVII. DCCXLVU.
" "
Grift» fugivit in Saxonjam ", et Pippmus Frater Karlomanni et Pippini, nomine Gripho ',
iter faciens per Toringam ", in Saxoniam introi- Pippino fratri suo subiectus esse nolens,
quamquam
vit usque ad fluviuin Missaha ", in loco qui dicilur sub illo honorifice viveret, collecla manu in Saxo-
"
Scahaningi **; et Grifo collcctam fecit una " cum niam profugit, collecloque Saxouura exercilu super
Saxonibus supra fluvium Obacro ", in loco qui di- fluvium Ovacra' in loco qui dkitur Orheims c con-
citur " Orhaira ", sedit: et Pippinus ' cum exercitu Francorum per
Thuringiam " profectus, contra fratris dolos Saxo-
niara ingressus est, conseditque super fluviura Mis-
saha " in loco qui vocatur Skahningi " 4. Proelium
lamen.non est inter eos " coraraissum, sed ex pla-.
cito discesserunt
DCCXLVIII. DCCXLVIII.
" "
Grifo de Saxonia iter peragens, fugiendo m Gripho Saxonum fidei diflidens, Bakariam peliit,
aa
Baioariam usque pervenit, ipsura ducatum sibi C et copiis, quae de Francia ad eum **confluebant,
"
sttbiugavit, Hil.trudem ** cum Tassiione conqui- ipsum ducatum in suam redegit potestatera, Tassi-
sivit. Swidger *6 ad eum vcnil in solacio " supra- lonera " ct Hiltrudem " in dedilionem accepit,
dicti Grifonis. Haec " audiens Pippinus, iter illuc Swithgerum " ai auxiliura sihi " venientem susce-
*• pit. Haec cum ad Pippinum periata fuissent, cum
arripiens cum exercitu suo, supra nominatos
totos sibi snbiugavit, Grifonem secum adduxit 30, maximo " exercitu Baioariam !0 profectus est, fra*
VARIANTES LECTIONES. tremque suum Griphonem cura omnibus qui cura
1 nullum deest 1. * fecerunt bellum 15. *etl. ipso " yel ad ipsum " venerant coepit, Tassilonera
"tbridif-1» totundit 7. 14 b. • sarapte 7 b. si- in ducatum restituil, domumque reversus, Gripho-
rapti 9, serapti 15. soracte 9 b. soracti 12. monte nem more ducum " duotlecim coroitatibus '* dona-
' 8 •
deest i. honorem 5. 9. sylvestri 1. eassi-
num 7, 8. 9. 9 b. 12. certe editorum vilio, non vit. Sed iile tali beneflck contentus non erat, nam
codkum; cassinum montem perrexit 15. 10 griffo
15, " fugill. 7. 8. 9. 12, 15. " saxonia 14. VARIANTES LECTIONES.
semper
** turingiaitt 1. 9 b. 12. thoringiam 9. toringuam 7. 1 frater suus 7.3?* soracte 7. 3 deest 7 ' cas-
14 misaha 1, missacha 5. mesaha 13. " scahanigi sinuro 2. 3, 4. 5. 6. Inter orixhesCasinensium rerum
1. sachanmgi 5. schahaningi 7. 8. 9. scanigge 12, peritos, celeherrimum nomen non nisi uno s scribi,
16colkcta Bouquet. " faCit 1. "obodoro 1. abar- " constat. " Cassinam arcem 7. e ita hk et deitx-
ro 9. obacra 9 b. ovacro 15. " qui dicitur deest ceps 1 reliqui grifb. ' super fhjvio obacro 8
7. ceteri
15. *° ordum 9. orchaim 14. " Griffo autem de ul supra, exceptpquod 5 onacrn legat. horheim 7.
saxonia fugiens 15. "* in saxonia 5. " baguariam 911c. pipinus autem "cum 7. 10 turmgiam 5? 4. 7.
5. 8. baugauriam 7. vakbariam 14. bawariam missahara 7. scahnicgi 4. 5. skachningi 6.
12. ** hilttruden 1. hiltrudara 15. " thessi- schaninge 7. • " non est tamen inter eos 6. "inter eos
lone 1. hiUrudera civitas silonem conquisivit et lan- pon est 3? "5. 7. '*, ad eum de Francia 7. " thassi-
fridus ad eum 14\ 14 b. ** conq. laiitfridus ad 1. lonem 5. hildrudem 5. hiltthrudim 7.
" suidge-
lanfridus 9 b. uuidger 5. seidger ». 12. suuitker ergo run: 4 swikerum 5, sibi in auxilram 5 ? 7.
quidam venit ad solatium supradicto griffoni 15, "19 magno 3. S0 in " bakariam 7. " '*cum eo 7.
" solario 1. solatio 7. 9- solatium t2. »8 Hoc ?, ipsura eo v. 7. ducatum 5. comilihus
" nominatus tassilo sibi s. 14. soabduxit 1. 7.14. 4. 5.6.
NOT-iE,
« Monasterium San Silvestro ra monte Soracti picturis et opere musivo spiepaiaum, annoinza.
quero Romani monte Oreste vocant, hodieque ex- integrum Orain et feligkse a Patribus servalum inveni.
Stat, «Jam ad Obacrum supra Guelfertiytuin,
b SaceUum in sancti Carlomanni honorera in ec^ i Schoeningen ad rivulum Meissau, jn ctucatu
clesia monasterii Montis Casini exslructum, ac Brunsvicensi,
573 CUM LALBISSENSJBUS COLLATI. 374
ANNALES EGIMURDI. ANNALES LACRISSE.NSES.
codem anuo ad Waifarium ' ducem Aquitaoiae,' Lanlfridura similiier, Tassilonem ' in ducatu Baioa-
profugit riorum * conlocavit per suum benefieiuttii Grifo-
netn vero partibus * Niuslriae * roisit, et"deditet
12 comitalos. * Inde iterum Grifo 6 fugkns Wa-
sconiam peliil ', et ad Waiphariiirn * ducem Aqui-
toniorum 9 pcrvenit. ,
DCCXLIX '
DCCXLIX.
* * * Burghardus 10Wirzehurgensis M
Burchardus Wirziburcgensis episcoptis, et cpiseopus et
Folradus presbiter * capellanus * inLsi sunt Ro- Folradus " capellanus " missi fueriint ad Zacha-
mam ad Zachariam papam, ut consulerent pontifi- riam papam, interrogando " de regibus in Frau-
cera de causa regum, qui illo tcmpore fuerunt ih cia ,s, qui illis leraporibus 16non habenles regalem
Francia, qui nomen tanlum regls, sed nullam potes- potestatem, si bene fuisset, an non. Et Zacharias
latem regiam 6 habuerunl; per quos praedictus papa mandavit" Pippino, ut melius essetillum rc-
pontifex mandavit, melius esse illum vocari ' re- ' gein vocari, qui potestatem haheret, quam illum,
gera, apfld quem sumina poleslalis consisteret; da- B qui sine regali potestate manebat; ut non cohlurba-
taque auctoritate sua, iussil Pippiuum regem con- retur ordo ", per auctoritatem aposlolicani "iussit
slilui. Pippinum
* regera fieri.
[Pippinus a coniugcm duxit Bertradam cogno-
mino Berlam, Cariberti Laudunensis coraitis filiam.
Burchardus etc. 9.]
DCCL. DCCL
Boc anno secundumUomani pontifkis sanctionem Pippinus s0 secundum morera Francorum ekctus
Pippinusrex Francorum appellalus est, et ad huius est ad regem, et unctus per manura sanclac merao-
digniiatem honoris unctus 8 sacra unclione manu riae Bonefacii " archiepiscopi, et efcvatus a Fraii-
sanctae memOriae Bonifalii» archiepiscopi et mar- cis in regno .**iu sa Suessknis a* civitate, Hilderi-
tiris ", et more Francorum ekvatus in soliumregni, cus vero, qui false >s rex vocabatur, tonsoralus "
in civitate Suessona. " Hildericus " vero, qui falso est, et in * monasterium missus.
*
regis nomiue.fungebatur, tonsa capite in monaste- [in Silhiu monasterium missus. Pippjnus, mo-
lium missus cst, nente sancto Bonifacio, quibusdaro episcopatibus vel
inedietates vel tertias rerum. . . . ..'•' pfomittcns
(G in postmoduih omnia restiluere 9. ]
DCCLI. " DCCLII. DCCLI. DCCLII.
DCCLHI. DCCLIII.
Boc arino Pippinus rex cum " exercitu niagno Sa- Pippinus rex in Saxoiiia " iter fecil, et Hiidcga-
xoniam ingressus est, et quamvis Saxones ei obsti- rius episcopus "" occisus est a Saxonibus ifi caslro
natissime resislerent, pulsi tamen cesserunt, et ipse
VARIANTES LECTiONES.
usque ad locum qui dicitur Rirai •>, qui est super * thessilonem 1. tassilonem vero 7. 9. » vaio-
fluviura Wisuram ", accessit.ln qua expeditione Ilil-
bariorum 14. ducatum bauuariorum 15. * paclio-
«ligarius arcbiepiscopusc interfcclus est, in monte nibus in Austriam 1. * t.iustiiac correct. neu-
qui dicitur luhurg ". Revertendi vero regi " de striae 5. * comitatus ' 1. 7. (8.) 9.8 12. 6 inde
tamen idem grifo 15. petit 1. waphariura
VARIANTES LECTIONES. 1. waffarium 7. waifarium 14. wafarium 15.
weifariurii 8? ' equitankrum 15. I0 Episcopus
1 wifarium 5. * burkaiNius 2. burckhardus 5. 1. burgardiis 7. 8. bur-
' burchartuswurzenburgensis"
wirziburgejisis2.
* 5.wircihurgensis 4. wirlziburgen- chardusO. t2. 15, wirzeburgenensis "5.\ *.*voll-
sis 7. 3? presbyter 7. «scribendum fuerat cap- radus 1. volradus 15. folleradus 14. la
in 6 ' "* •' Cappella-
pellanus nullo codice obvium. deest3. deest ]
D nus 14. interrogandum 15. in ffanciam.
. 7. * u. est 5. 6 bouifaciihic el a. 754 reliqui prae- Amen. his verbis desinit codex 14; 14 b. vero ita :
terl. I0marlyris7. '• suessiona 7. . " hidericus 5. regibus instantiam. Amen. " qui in franCia il-
byldericus 6. " Karlus ab Italia regrediens dedica- lis temporihus erant non 15. " maridante f.
. tionem ecclesiaesanctiNazariimarlyriset translatio- 18 ut ergo non perturbaretur ordo 15. " Per
per
nemcorporis ipsius in monasterk nostroLauresham, auctoritalem ergo a 7. (8.) 9- " P. vero secundum
celebravit anno incarnationisdomini DCCLXXIJII.dk 15. " bonifacii 1. 9. manus sancti bonifacii 15.
feal.Septemhris codcx3; idem annk 753et 754 numeros '" regno suo 7. *3in deest 15. " swessknis 1.
DGCLIIet DCCLHIadponit. •* deestl. '» wisaram *3 falso 15. *6lonsuratus 1. " reddidit? " saxo-
5. 6. wiserara 3? 7. " viburg 3? 5. 6. duburg 7.. niam 1. 7. 7 lj. 12. *®episcopus Colonkn-
17 revertente v.. (8.)
rege S. 6. sis (exglossa) 1.
NOT.E.
* Pippinus uxorem ante an. 742 diixerat, quo
dipll. apud Marlene et Durand. Coll. ampl. I, 23,
Carolura Magnum natura fuisse coinperiinus; uxoris et Mabillon. Ann. Bened. II, 705.
pater et avia, Charibertus (Heribertus) et Bertra- b Remen supra Mindam.
dana, monasteriura Pruiniense fundaverunt, a c Coloniensis.
Pippino el Bertha munerihus postca adauctura. Cf.
575 EGINHARDI ABBATIS ANNALES 376
ASttALES LACRI3SENSE6. _tA AltHALES EGWUARMi
'
*_uoddicitur Iuberg ».«, et tamen Pippinus rex vic- Saxoniatittntius venit de morte fratris sui Gripho-
tor cxtitit, et pervenit usque ad toeum.qui dicitnr nis, et a quf vel qualiter fuisjpt interfectns*. Eo-
fcitnk '. Et dum * reversus est de ipso itinere, dem anno Stcpltanus papa veriit ad Pippinum regem
. mmtiatura esf ei *, quod Gjrifo, qtti in Wascouiam in villa quae vocatur Carisiacus b suggerens ei, ut
ntgatus-est , gefmaausei«s occisus fnisset *. se et Romanam eeeleslam ab infestatione * Lango-
Eodemque anno Stephanus papa venitin Franciam, bardorum*defenderet. Venit et Kariomannus frater
adiutorium et solacium ? quaerendo 8 pro iuslltiis regis, iam monachus factus,. iussu abbatis sui, nt
sancti Petri; similiter et Carlomannus, monachus apud fratrera suum » precibus Romani pontjficis
et {jermanus supradicti Pippini regis, per iussknem obsisteret; ravitus tgmen hoc fecisse putaturMquia
ahbatis,sui * in 10Franciam venit, quasi ad contur- necllk abbatis sqi iussa conlempnere, nec abbas
landam petUknera aposlolicam. [Hoc " anno nata- ille • praeceptis r^gis Langobardorum, qui ei Uoc
lejn Doffiini in Theudone vjUa, pascha k Carisiaco imperayit*, audebat resistere,
t^efcravit. ]
,, , ; DCCLIV. DCCLIV.
. Sjjpradktus " apostolicus Stephanus eonflrmavit B
Stephanus papa postquam a rege Pippino eccle-
Pippimtm uuctione sancta in regem, et cum eo siae * Rbmanae defensionis ' iirraitaiem accepii,
inunxit" duos filios eius '*, domiuim Capolum, et ipsum sacra unctkne ad regiae dignitatis honorem
Garkmanmim kt regibus. *« * Et domnus Bonefa- consecravit, et cum ep duos filios ehis, Earlum et
chts " arehiepiscapus in Frisia ", nnntians " ver- Karlomannura; mansitqne "' hiberno tempore in
bum Dei" et praedicarido '», martyr Christi effectus Francia. Eodera attno c Bonifatius, archkpiscopus
est. Magontiacensis_**•, in Frisia verbumDei praedicans a
1
*(anno Domrni ''734. 6. Kal. Augusti. 9.] paganis inter(ectus, martirio corpnatus est.
*<:;'*- .DCCLV. DCCLV.
rex " per apostoticam invitationem in
P^pptnris Pippinus rex, invitantc atque- suggerente prae-
rtStiara iter peragens, iustlliam beati Petri aposloU dtcto Romano pontilice, propler iustitiam beati Petri
qtfeierendo, Haistolfus " Langobardorum '* rex su- apostoli a rege Langoliardorum exigendara " Italiam
pfadktam iustitiara Vetando '* clttsas ** Langobar- cum valida ihann " ingredilur. Resistentibus Lango-
jdbrum petiit, obviam Pippino regi et Francis ve- bardisetclaustraltaiiae tuentibus, ad ipsasmontiuui
aif "< iit inierunt bellum, ef Doroino auxiliante, P clusas " acefrime pugnatum est; cedenfibnsque
beatoque Petro apostolo intercedente "., Pippinns Langobardis, omnes copiae Francorum quamvis dif-
rei cum Francis *dctor »*extitit, eodemqne anno ** ficileraviara " non inagno labore superafunt. Hei-
Stephanna. papa reduetus est ad sanctam sedem .'• stulfas " vero, rex Langohardorum, raamira con*
per roissos *' domni regis Pippini, Fojradum *» et serere non ausus, vin civitate Papia a rege Pippino
reliqute9* qui cumeo erant. inclusovero Hai&tulfo'* obsessus est; qui ante obsidionem non solvit, quam
rege in Papia civitatejnstitiain sancti Pelri pollici- firmitatis causa pro reddenda sanctae Roraanaeee-
tus est fackrkli, uttde rex Ptppinus, obsides 40 re- clesiae iustitja 17obsides 40 recepisset. Datis vera
40obsidibus promissisqUe itnciurando firmatis, ipse
quidera in regnum suura regressus " e»t, et Stepha-
* num papam cum Folrado -" preshytero capeilano et
VARIANTES LECTIONES. non minima Francorum manu Romam remisjt. Kar-
-.? Vjborg-t. 7. (8?) 9 b. vigberg7i>. llluberg lomannus autera »• monachus, ffater regis, qui cum
exitnptorts -tijlio loco iuberg 9. qui dicitur itiburgo
*S.". 'diettaf..:. Et dum i.rime 7. »et cum 15.
* ei deesl 4. * fhgft 1.7. (8.) 9. fogerat 9 b. *.ifiris- VAWANtES LECTIONES
set, Iffitur eodem 15. *solatium 1.7. " quaerens; D ' nuntium aecepit 7. » interemptus 6. * ime-
ISI *sui deest i. * in deest5. «' Hoc anho etc. statknibus 7. * lbngobardorum, 1. 4.5. 6. posfeo
iejftrtir itmtw iMdtee5. " §. *• autera a* 45. " eo *efo cedex A meliorem lectionem exhibet. * deest 7.
«oiiiurixit 1. "eiu&ifeei'1. in reges. Dominus «iHlus 7. ilte abba|6. T'imperaverat 7. 5? * aec-
l.-in reres 15. " boolfacius 1. 15» bonifatks 5. elesiae 4. tla saeptti». • rfeesf 6. 10 mansit autem
**Buncia*s 1. '*.»domini i. 7. 8. 9. 6. H mogontiacen&is2.5. mogonciacensisS, 6. nto-
"""fi_esi**5.
praedkatkne 1. •* predicans v. d. marlir 15. " " P. guntiacensts 7. " propter erepta Romanae eccle-
i|aaae fex 154 Jiaisiolftts 5. **7,8.15. kn- siae per regero Longobardorura dominia Italiam 7.
gQbardorttm 1. rex loag. 15. " iustkiara prohi- " manu,valida 4, Cttindeest6V **cfausas 3. 6. mon-
pendQ JS, .'* clausas»*
1. 7.18. venit. Inito igi- tinm angustias quasclasas vocant 7. >» viara quam-
tuf Mto 15. et b. Petro ihterc- 15. *• victor vis difficilera7. " haislulfus 8; baistbifus 7. ila et
ctntt francis 15. " Inso anno 15. *°ad suam se- " pro restituendis quafe Romanae eccle-
dem Bouquet, »' d. T.15. " volra- " ddnceps. *• reversus 6, *» florado
per legaios p: siae ablata iuerant 7.
dum 15. •»*retiqui 9. retiquos 1. 7. »*haistolfo 7. 5. 6. •• deest 7.
" '
": NOTiB... , . . .'.
''* Iburgiit principatu Osnabrttgensi. Ann. Benedi m "155 expensa est , qui Winhaldo
b Qukrsy ad Isseram. aequaji, annum i55tBtindictionemoctevam proferenti,
c Lis de S. Bonifacii. obitus attno a MabiUonio iastipulatur. T
577 CUM LALRISSENSIBUS COLLATI. 578
ANNVLF.S EGINHARDI. A ANNALES LAURISSENSES.
Berthrada • regina in Vknnacivitateremansit, prius- ceptos *, et cura sacramenta firmafa * reversus est
* *
quam rex deltalia revertereturfebrecorreptus, diem in Frantiam °. Carlomaimus monachus Vienna
obiit; cuius corpusiussu regis adraonasteriumsancli civitate remansit una cum Bertrandane 6 regi-
' 8 dieS multos, et obiit *
Benedicti, in quo monachkum habilum susceperat, nae infirraus, languebat
relatum est. in pace.
DCCLVI. DCCLVI".
Heistulfus rex Langobardorum, quamquara anno Dum prospexisset Pippinus rex, ab Haistulfo Lan-
u antea "
superkre ' obsides dedisset, et de reddenda sanctae gobardomm rege ea non esse vera, quod
Ronianae ecclesiae iustitia ' tam se quam optimates promiserat de iustitiis sancti Petri, iterum iter pera-
suos iureiurando obstrinxisset, nihil de promissis * gens in Italiam, Paplam obsedit, Haistulfum inclu-
opcre complevit. Propter^ hoc Pippinus rex ilcrum sit, magis magisque de iustitiis sancti Petri confir-
cum exercilu Italiam intravit, et Heistulfum in Pa- mavit ", ut stabiks permanerent, quod antea pro-
pia civitate se includentem obsedit, et obsidione ad miserat **, et insuper Ravennam cura Pentapolim "
impktionem promissorum suorum conpulit. Reddi- et omni Exarcatu " conquisivit et sancto Petro tra-
lamque sjbi Ravennam et Pentapolim et omnem ]g didit •'. Et dumreversus est Pippinus rex, cupkbat
Exarehalum ad Ravennam perlinentem ad sanctum supradictus Haistulfus 18nefandusrex "mentiri quae
Petrum tradidit; atque bis * peractis, in Galliam ahtea pollicitus fuerat, obsides dulgere '• a, sacra-
reversus est 6. Heistulfus autem post abscessuiri ' menta inrumpere' 1. Quodaro die venationem fecit, et
eius, cum meditaretur, quomodo sua promissa non percussus est *!Dei iudick, vitam finivit. •' Et quo-
tam impleret, quara dekse ea quae impleta fuerant modoet qualiter missusesl Desiderius rex in reguo,
conmutaret, in venatkne de equo suo casu 8 prota- postea dicamus **
psusest; atque ex hoc aegriludine contracta, intra
paucos dies vivendi terminum * fecit. Cui Deside-
rius, qui comesstabuli eiuserat, successit in regnum.
DCCLVn.
DCCLVII.
Constantinus imperator misit Pippino regi multa 10 MisitConstantinus imperator regi Pippino cura aliis
"
muuera, interquae et organum "; quae ad eum in donis organura, qui in Franciam usque pervenit.
Conpendio villa pervenerunt/ubi tunc populi sui ge- Et rex Pippinus tenuit placitum suum in Conpendio
" cum Francis, ibique Tassilo venit, dux "Baioark-
neralem convenlum babuit. Illuc et Tassilo " dux
Baioariorum cum primoribusgenlis suae venit, et (P,rum, invasatico* 8 secommendansper manus, sacra-
J roenla iuravit multa et
"
more Francico in manus regis in vassalicum ma- innumerabilia, reliquias "
ao
nibus suis " semclipsum commendavit, fidelitatem- sanctorum martyrum manus inponeiis»', et fide-
que tara ipso regi Pippino quam filiis eius Kario et litatem promisit regi Pippino el supradictis filiis "
eius,
Karlomanno iureiurando supra " corpus sancti Dio- domno Carolo et Carlomanno, sic ut vassus recta
nisii promisit; et" non solum ihj, sed •' eliam su- mente et firma devotione per iustiliamS 3, sicut vas-
sus3* dominos suos 3Besse deberetb. Sic confirma-
per corpus sancti Martini et sancti Germani siraiii
" Vit supradiclus Tassilo 36supra corpus sanctorum
sacramento, fidem se praedictis dominis suis die-
bus.vilae suae servalurum, est pollicitus. Similiter VARIANTES LECTIONES.
et " oinnes primores ac raaiores natu Baioarii, qui 1 susceptos 15. ' sacramento 1. sacramenta fir-
cum eo in praesentiam regis pervenerant *°, fidem mata haberet 7. sacramenta 3
firmata essent 9. sacra-
* C.
" mentis confirmatos 15. franciam 1. 7.8. 9.
se regi et filiis eius servaturos, in praedictis ve- autem monachus 1. 7, * in Vienna 1. 6 bemnadaria
nerabUjbus locis promiserunt. 1. bertrada 9. berhtradel5. ' regina 1.7. (8.) 9.
* languebatque 7. (8.) 9. 9 ei sic obiit in pace 7.
10Anni756 et 757 desuntincod. 15. " quae
(8.) 9.
1. 7. (8.) 9.12. " ante 1. " confirmavit, inslabi-
I) lis semper maneret 1. **antea semper p. 7. " p.en-
" exarchatu 1; 7. 9. 12. •' red-
tapoli 1.7.9.12.
didit 1. la haistolfus 7. " nefandus rex "h. 1.
•*0 obsides denegarel. " irruriipere 1.7. 9. est
VABJANTES LECTIONES.
* berhtrada 5. berchtrada 6. bertrada 7. * iam in S.erasum, deesl7. 9. 12. .**finivit viiam 1.
supe- •* dicemus 7. (8.) 9. "organumquod 1. 7. (8?) o.
riori 5. 3 et ad reddenduro ea quae Boroanae eccle- quae 12. *6compendio 1. 7. 8. 9.12. " thessifo
siae abstnlerat 7. * nihil promissorum 7. • iis 7. duxvenitl. »*vassalico'7.9. **reliquia 5.6. refir-
• est reversus 2. ' abcessum 1.
• finera 7. *• multa deest 2; .» deest 6. quiis" 1.7.(8.) 9. 30 ndeest 5. "imponens 1. 7.(8).
p. regi" raulta ml- 9. 3* vasallus i. iuslitiam Sicut
a8
vasallus 1.
sit7. "organa7. 3? "thassilo5. ffancorum sicut vassus excidit inl. (8.) 9. domino suo 1.
4. w in roanibus suis 4. " ** "
" " super 7. 5?"
Sed 7. (8.) 9;iam s finale in 5 erastim.dominos suos loco
7, 3? verum 7. 5? deest 5. 6. deest 7. dominis sois non inteliecto; pluralem tamen singulari
*• pervenerunt 6. *' filios 6. numero oraeferreantecedentiasuadeni. ."'thessilo 1.
NOT^.
deserere. nis suis esse deberet, sic ipse vassus recla mente ct
b Relinquere,
Senlenlia esl : Tassilo Pippino et filiis fidclita- firma devotione per justiliam (ut justum erat) esset
tem pronusit, ita ul, qiiemadniodum vassus donri- in ftiluro.
579 EGINHARDI ABBATiS ANNALE5 3t»
ANNALES LAURISSENSES. A AltNALES EGINnABBI..
Dionisii', ^Rustki et Eleutherii, nec non et sancti
Germani seu sancli Martini», ut onraibus diebus vi-
tae eius* sic conseryafet,, sicut sacramentis pro-
miserat * : sic et eius homines makres natu, qui
erant cum eo , firmaverunt, sicut dictum est,
iri locis superius nominalis, quja " et in jdiis imil-
tis. Natakm Domini et pascha Corbonaco a cekbra-
vit. DCCLVUI.
DCCLVIH. •'
Pippinus tlex cum exereitu Saxoniam adgressus
Pkpinus rex in Saxoniam ibat', et flrmitates Sa- est; et
xonum per virtutem introivit », in loco qtti dicitur quamvis Saxonihus validissime resistentitus
Sitnia • *>,et multae strages-*• factaesunt in populo et munilknes suas tuentibus, pulsis proelio propu-
defendere cona-
Saxonum u : et lunc poilkiti sunt contra Pippinurii gnatorihus, per ipsum, quo patriam
vallum intravit. Commissisque passim proc-
omnes voluntates eius faciendum M, et -honores in bantur,
in tre- D tiis, pluriroam cx ipsis multitudinem oecidit *, coe-
placito suo praesentandum ", usque equos
centos per singuks anttos. Etw inmutavit se nume- gitque ut promitterent, se omnem voluntatem illius
esse facturos et aniiis * honoris causa ad.
rus amiorum in *, singulis
generalem conventum. equos 300 pro munere datu-
ros. His ita conipositis, et more Saxonieo, ut rata
- - ' • • esse deherent, confirmatis, in Galliam sese cunv
exercila suo * reeepit.
DCCLIX. , DCCLIX.
* Natus est Pippino regi filius, cui supradictus rex Natus est Ptppino regi filius, qttera suo nomine
nomen suum inposuit", ut PippinuS vacaretur sicul Pippinum vocari votuit. Sed puer inmatura morle
tertio post nativilatem suam anno dc-
etpater eius; qui vixit annos duos, et in tertio de- praeventus,
functus est." Eodem 1Taimo celebravit natalem Db- cessit. Hoc anno.eelebravit rex natalem Domini in
roini in Longlare " c et pascha in Iopila " d. Et in- Lonclare '. et pascha in Iopila ; neque extra re-
mutavit *• se numerus atinorum in gni sui terminos aliquod iier fecit.
DCCLX. '•_...'; DCCLX.
Tunc Pippinus rex,cernensWaiphariura " ducera _ Waifarius dux Aquitaniae, cura res, quae in sua
et ad ecclesias sub raanu Pippini
Aquitaniorum minime consenlire iuslitias ecclesia- potestate erant,
rum partibus quae erant in,Francia, consilium fecit regis constilutaspertinebant, rectoribus ipsorum ve-
cum Francis, ut iter ageret" supradictas iustitias nerabilium locorum redtiere noluisset, ipsumque re-
his se ' per legatossuos comraonentem
quaerendo in Aquitania. Et pervenit usque in lo- gem pro
cum, qui dicitur Tedoad e."Et cum haec vidissel audire coiitemneret.contumacia sua ad suscipiendum
"'
. cor.tra se bellum concitavit. Nam rex contractis un-
Waipharius, misit missos suos, Adotbertum **et(Da-
dinum'*,et dedil obsides Adaljgariuin'• elEitheriura dique copiis Aquitaniam ingressus, bello se res et
iustitias ecclesiarum exacturum * prcinuniiavit. Cuiu-
VARiANTES LECTIONES. 8 vocatur, positis castris
que in loco, qni Tediiad
'dionisi 5. 'Germaniet sanctiMart_.rist. "vitae
suae 7>(8.) 9. *sacramenlis constrkltis p. 1.7. (8 ?) consedisset. Waifarius belio certare non ausus, mis-.
* quia deest 1. 7. (8 ?) 9. " Natalem etc. desunt in sa " ad regem legatkne, spondet se imperata fa-
omnibus cedd. excepto 5." et 9., itx qtio lamett ita re- cturum, ecclesiarum kstitias u reddilurum, obsides
peritur : Eodem anno celebravit natalem domini in qui impe.rarantur daturum : dcdit eliam duosde prl-
Corbonaco et pascha. Et imrautavit se numerttsan-
nofum inr758. .'ibii. * civitates saxonum cum morihus gentis, Adatgariura et Itherium. " Et hoc
' sithma 1. situnna 7.
virtute bellica inirQivitl5.
10 " p faclo, commotum coutra se ia regis aniraum adeo •*
sitinal2. multas trages 5. inpopuksaxonum
factae sunt. Etpost haec polliciti sunt pippinose om- mitigavit, ut statim bello desisleret. Nam acceptis.
nesv.e, facturoset honore suo se praesentandosus- obsidibus, qui ad fidem promissionibus faciendam
que ad equos 15. "fackndasl. " praestandum 1. dali
" M etc. deett.K. " sunt, rex belto abstinuit, doraumque rcvcrsus,
"imposuit 1. 7. 9. defun-
cttfs e. i. teriio 1. 7. " Eodem etc. omnia usquead ViRlATSTES LECTIONES.
3 voluntatem
a.nSdesimilS. ''Iougtasel. .,'• topilal, «°mu- • ingtessus 4. '.Jla l;.eetericecidit.
tavitl. "waphariuml.waffariurii 7. waifarium 7b. eiasfacturos7. /*§. a. 7. » SUQexercitu 2. 6Ion-
9.12. gnaifariura 13. ita deinceps fere semper. \ " ttt glare 7. ' regem de hisce per 7. * se res ecclesia-
quae ageretl. ,a tiiedoad1. tlieodoad 12.tedpat. 13. rumhelioexacturum 7. .' tedo 4. thedoad 5? 5.6. 7.
«*dolbertum 1. otberlum 8. autherfum 9; otherium "eraissai. li.eeclesns sua iura 7./ "iterium 5.6..
12.atbertusl3. «?dawinumi2. "adAlgariumCe- " iia contra secommolum7. ** deesi 7.
' '
'--•;• NOTM,
' ^neroonne au Axonam contra Altnnacum po- o jttpttte conua L.eoaiumet uaristainum, in dex-
sila, aut S. Marcou, clim Corbeni nunciipatum, Va- tra Mosaeripa.
les. Notit. Gall. p. 160, •LDoui, vkus lSQPOpassuum a fluvk Ligeri re-i
»>desertum Senda, Sinedi, Sinidi die Sende? motus, in fiiiibos Pktonum et Andkm prope Sau-
• Valesio p. 285, Gfotre in Arduenna. mur, Vales. I. c p. 552.
581 CUM LAURISSENSIBUS COLLATI. 332
ANNALES ECINHARDI. i*_. AN.NALES LAURISSENSES.
dintisso exercitu, in villa Carisiaco * hiemavit, in regi Pippino, ut orania redderet •, qukquid supra-
qua et nalalem Domini et pascha cekbravit. dictus rex quaerebal in causis eccksiasticis. Et cele-
bravit natalera Domini in Carisiago ' et pascha. Et
inrautavit 3 se numerus annorum in
DCCLXl. DCCLXI.
Waifarius dux, quamquam obsides dedisset, sa- Waipharius aux Aquitaniorum, minime cogi-
cramenta * iurasset, satius tamen ratus, si 3 de in- tans de obsidibus vel de sacramenlis * suis, quasi
lato sibi anno superiore bello ultionem exigeret *, in vindictam 6 supra Pippinum regem exercitum
exercilum suum, qui Francorum possessiones popu- raisit, qui ad Cavaknuiri ' civitatem venerunt. Dnm
laretur, usque ad Cabillonera civitatem fecit acce- et supranominalus rcx synoduin suum * tenerel in
dere. Quod cum *Pippino regi generalem conventum villa qui ' dicitur Dura ", nunliatum est ei,
agenti in villa Duria a fuisset nunciatum, coactis quod Waipharius in oranibus raentitus est; iterum
undique auxiliis 6, cum magno belli apparatu Aqui- rex " Pippinus illuc cum exercilu iter peragens, et
taniam ingressus, quaedam opida ' atque castella eius filius primogenilus nomine Carlus " Cum eo, et
manu cepit : in quibus praecipua fuere Burbonis, 'U mulla castella coepit ", quoruni nomina sunt, Bur-
Cantilla, Clarmontis b. Quaedam 8 se victori ultro bonnis '*, Canlela, Clarraonlis '*. Istas " per pu-
dediderunt *, maxiraeque Arvernorum " castella, gnam coepit, el in Alverno " alia multa " castella
quae tunc bello premebantur. Rex tamen cuncta cocpit per placilum, quae se subdiderunt in eius do-
quae extra munilknes invenit, ferro et igni " de- roinio, et pervenit usque Limovicas ", vastando
vastans, postquam ad Limovicas " c oppidum ve- et desertando !0 supradktam provintiam propter ne-
nit, reversus est, et in villa Carisiaco hibernis habi- glegenliam " Waifarii ducis. Et cekbravit natalem "
lis, natalem Doniini ac pascha cekbravit. In hac ex- Domini in Carisi go '* villa, et pascha '* similiter.
peditkne fuit cum rege filius eius " primogenitus Et inmulavit se " nuraerus annorum in
Karlus, ad quem post palris obitum totius imperii
summa conversa est •*. »
DCCLXII. DCCLXII.
Pippinus rex suscepto a se bello finem inponere Terlio in Aquitania' 6Pippinus rex iter faciens, el
cupiens, iterum Aquitanicam provinciam cura ma- coepil civitatem Biluricam et castrum quod dici-
gnis copiis intrat: captisque Biturica " d civitate ,^ tur " Toarcis '*. Et cekbravit natakm Domini in
et castello Toarcis e, revertitur. Hiemavitque in villa Gentiliaco villa ", et pascha similiter. Et *• in-
Gentiliaco ', atque in ea " natalem Domini ac pa- mulavit se numerus annorum i
schalis fesli solkmnia " cekbravit.
DCCLXIII.
DCCLXIII.
Redeunte anni congruo tempore, convenlu in Ni- Pippinus rex habuit placitum suum in Nivernis,
31
vernis " s habito, et conlraCtis undique copiis, rex et quartum iter faciens in Aquitaniara ibique
Pippinus Aquitaniam repelit, et omnia quae extra VARIANTES LECTIONES.
muniliones erant ferro et igui depopulatus, usque ad therium 1. Adalgarium etAiterium 7.A. et Ilherium
Cadurciam h opidum accessit. " Inde cum integro 8. et Adalgarium et dedit ohsides iterum regi- *P. 9.
A. et itherium 13. * redderet et q. 1. 7. cari-
'•
excrcitu in Franciam se recepturus, per Leraovi- siaco7. (8.)9.12.13. ' elinimutatusesl7. * wai-
" 6
cara " regreditur. De qua expeditione Tassilo **Ba- farius hic et infra 5. vel sacramentis 1. vin-
joariae " dux, aegritudine per dolum simulata, pa- dictam' suam in P. 1. v. super P. 7. 9. vindicta supra
'* 13. calualdonum 1. cahilonum 7. cavalonnum 8.
triam reversus est, firmaloque ad defectionemani- cavalknura 9. cabiknem 12. 8 suam 1.
synodum
"
mo, ad regis conspeclum »*ulterius se *6 venturum 7. (8.) 9. ' villa quae 1. 7. (8.) 9. duria 7 b.
n 12. ll tunc ilerum rex 7. t. rex it. 9. " carolus
VARIANTES LECTIONES. 1 9. karolus 12. ita " cepit 1. 7.
17 (8.) ddnceps.
•"carisiaca 6. » sacraraentaque 7. » deest 7. (8.) 9. 12. 13. utflqne. " bttrhonis 1. 13. '" dar-
* exigere 7. * d.um 6. 6 consiliis i. confiniis 6. 1. claramontis 13. " istos 1. islas" 5. isla 7.
' oppida 2-7. « quae 1. jnoantis
» dederunl 3? 5. 6. 7. (8 ) 9- " auernen 1. " multa alia 7. lcmoni-.
" aruenorum i. aruennorum 5. 6. avernorum 7. 1. lemovicas 7. (8J 9. kmodkas 12. limodicas
cas
11 igne 7. constanler. " lemovicas 5. 6. limovi- 13. *° destruendo 1. 7. •* negligentiam 1. negle-
cam 7. "• deest 5. 6. '* pervenit 7. •" beturica eentias 7. negligentias 9. »' natak 1. '» carisiaco
i. " eadem i, /" sollempnia 2.4. solempnia 3. so- f 12. '* domini et pascha in carisiaco villa anno
Iennia5. soknnitatem 7. "niversis3. " venit4, " immutaius est n. 1. *6
domini 762. 9. " ** aquita-
*°e. i.7.*'liraovkam7. "thassiko. "duxbaka- niam 7.9. deest 1. toaras 1. loarciis 12.
riae4. ** in patriam 7. '• aspectum 7, 3? *6 se •• villa siraililer et o. 1. 80Et inm. elc. deest 1
U, 7. 31ibi 1, 7. (8.) 9.
NOTiE.
» Dtiren inter Coloniomet Aquas. e Thouars.
P Bourbon, Chantelle-le-Chastelet Gtermonl. i Gentilly, prope Parisios,
» Limoges. s Nevers.
i Bottrges, i> Cahort.
383 EGINHARDIABBATIS ANNALES 384
A.NNALES LAURISSENSES. A; ANNALES EGJ.NKARDI.
Tassik ' dux Bakarkrum poslposuit sacramenta et abiuravit. Rex, dimisso in hiberna exercilu ', ad
* in villa Lonclare 3 consedit,
omniaquae promiserat, et per malum ingenium se hkmandum atque
inde seduxit, omnia benefacta , quae Pippinus rex ibi riatalem Domini ac pascha celebravit. Facta cst
avunculus eius ei fecit, postposuit; per ingenia frau- autera eo * lempore tara valida alque aspera hiemps,
dulenta se subtrahendo Bakariam petiit, et nusquam ut inmanilale frigoris nulkte " praeleritorum an-
amplius faciem supradicli regis videre voluit. Rex norum bkmi videretur posse ' conferri,
Pippinus iter peragendo per Aquitaniam ', usque
ad Cadurciam 3 pervenit, Aquilaniara vastando,
et revertendo per Limovicas * in Frauciam * re-
versus est. Et facta est hiemps 6 valida, et tenuit
rex ' Pippinus natakm Domini in villa, qui 8 dici-
tur Longlar ', et pascha similiter. Et iiiniutavit $e
numerus annorum in
DCCLXIV DCCLXIV.
Tunc Pippinus rex " habuit placitum suum " ad B ' Rex Pippinus, distracto ' in diversa aniino pro-
Wormatiam, et nullura iter aliud " fecit, nisi in ptcr duo bella, Aquitanicum • iam olira susceptum,
Francia " resedit, causam " pertractabat interWai- et Baioarkum • proplcr Tassiknis ducis defeclio-
farium et Tassilonem ", e( cekbravit nataiem Do- nem suscipkndum, populi sui generakra conventum
mini in " Carisiago " villa, et pascha " sinjiliter. habuit in Wormacia civitate. Dilataque in futuruui
Et inmutavit se numenjs annorura ic. expeditione, iUo anno domi se conlinuit. ttiemavit-
que in villa Carisiaco, atque ra ea natakm Doinini
et sanctum paschalis festi solkmne " cekbravit.
Eodem anno " ectipsis " solisfacta est primo dk '*
Non. lun. bora sexla.
DCCLXV'». DCCLXV.
Tunc Pippinus rex »° habuit placilum " suum '* Hoc anno rex Pippinus domi se continuit, neque
ad Attiniacum, et nullum fecit aliud iter, et celebra- propter Aquitankum bellum, quamvis nondum fini-
vit natalem Doraini in Aquis villa, et pascha simili- tum, regni sui terminos egressusest, sed generalem
ter. Et inmutavit " se numerus annorum in populi sui conventum in Atliniaco •* villa, hiberna "
^ Aquisgrani habuit ", ubi et " natalem Domini et
pa-
scha cekbravit.
DCCLXVI. DCCLXVI.
Tunc Pjppinus rex perrexit iter faciens in Aquila.
Pippinus rex propter conficienoum Aquitanicura
niam; et placitum suum habuit in Aurelianis civitate, bellura conventu " Aurelianis babilo, in Aquitaniam
et restauravit Argenlomo '*a castro, quod antea Wai- profectus, distructum " a Waifario
Argentoma-
farius dcstruxit. Supradktus Pippinus rex castrum *• castrum reaedificat ", depositoque " ibi
gum
nominalum " reaedificavit, ibi ** Francos misit " necnon ei hi " Biturica civitate Francorum praesi-
Aquitaniam continendo ", sirailiter et in Biturigas ** dio, regreditur, natalemque '* Domini Salmoncia-
Francorum *° scaram conlocavit. Et cekbravit nala- ci *", pascha vero Gentiliaci *• celebravit.
lem Domini in Salmunciagum 31 b villam 3\ et pa-
VARIANTES LECTIONES. VARIANTES LECTIONES,
1 thessik ita et deinceps 1.. * aquitaniara u. ad c. • e. in h. 7. 3? * himanduro 2. 3 longlare 7.
* * * hoc 7. • nulli 7. • deest 2. ' dictracto 4. 8 A.
pervenit deest 5. ad durcia 13. leraovicas 7. 10sanctura pascha
(8.) 9. 12. legemotlkas 13. " francia 13. 6 scilicet 7. 5? •bakarkrura 2.
hyems
1. 9. hicms 7. 12. ' rex deest 1. 8 quae 1. 7. (8.) cel. ''
7. sanctam paschalis fesli solennitatera 5. 6.
9. * knglaar 1. kngolare 12. '• rex deest 1. Tex D eodem aniio deest 2. " eclypsis 1. 4. " U.
7.9. " suum deest 1.. " et nihii tunc non iun. 3. 4. 5. primo die deest 2. •* atiniaeo 2-
pippinus " bieberna 1. ". Attiniaco villa habuit. hibernum
alrad 1.7. •' franciam. 7. 9. '* caussam 1. cau-
samque 7.9. '" wapharium tessilonem 1. " in lempus aquisgrani fuit 5. " ubi 3. 5. ibi et 6.
" c. in 7. 3? " destructum 2-7. *° argentum
deest 1. " carisiaco/. 12. " dominiet pascha in
parisiaco villa anno«° domini 765. 9. " anni" 764 et magnum 5. " reparat 7. 5 ? ** disposiloque
765 desttnt iix 13. rex p. 1. 7. 9. (8.) 2-7. " in deest 2."4. et ibi ct in 7. **natakm 7.
placi- '" salmontiaci 4. satmonliaco 5. 6. " gentiUaco
lum habuit 1. 7. " suum deesti. **Etinrautavit '
etc.deesti. '* argentonio castrum 1. argentomuni 5.6.
caslrum 7. (8.) 9. argentomachum caslrum 12.
**nominatum deest 1. *6ibique 7. 9. " dimisit 7.
'* convivendo 1. ad aquitaniam conlinendam 9.
" biturgiis 1. bituricas 7. 9. 12. uituricas 13.
*° francorum deest 1. ,r (8.) villal. salraon-
salmonigo '*
giagura villam 7. salraoniaco 12. villam deesl 9.
NOTJ:.
Argenton, a roeridie et occidenle oppidi Chateau- *>Samoussy prope Lugdununi-Clavalura.
tonx.
385 CUM LAURISSENSIBUS COLLATL 386
ANNALES EGINnARDI. _A ANNALES LAURISSE.NSES.
scha' in Gentiliaco '. Et inmutavit se numerus an-
norum in
DCCLXVH. DCCLXVII
Orta quaeslione • de sancta Trinitale et de san- Tunc habuil domnus Pippinus rex * in supradkta
clorum imaginibus inter orkntakm et occidenla- villa synodura magnura * inter Roraanos et Graecos
lem ecclesiam, id est Romanos et Graecos, rex Pip- de sancta Trinitate " vel de sanctorum imaginibus,
pinus, convenlu in ' Genliliaco villa. congregato *, et postea perrexit iter peragens partibus * Aquita-
synodum de ipsa quaestione habiiit; eoque per- niae per Narbonam, Toksam coepit, Albknsem si-
acto *, ad bellum praediclum conficiendum post na- militer necnon et Gavuldanum '; et sanus revcr-
talera Domini in Aquitaniara proficiscitur. Et per sus est in palriam, et celebravit pascha in Vienna*
Narbonam iter agenS, Tolosam'* adgressus coepll 6, civitate. Et in eodera anno in raense Auguslo iterum
Albknsem et Gavuldanum '. a pagos in dedilknem perrexit * partibus " Aquitaniae, Biturkam usque
accepit. Et Viennam reversus, postquam ibi et pa- venit, ibi synodum fecit cum oranibus Francis solilo
schalis festi sacra peregit, et exercitum a Iabore more in campo, et inde iter peragens, usque ad Ga-
refecit, iam prope aestate confecta, mense Augusto B ronnam •' pervenit, multasroccas " *»et speluncas
ad reliquiasbelliprofectus est; et Bilurkam veniens, conquaesivit ", castrum Scoraliam '*«, Torinnam ",
conventum more Francico * in campo egit '. Inde- Petrociam ", et reversus est Bituricam, ibique
qne " ad Garonnam " fluviura accedens '*, castella nuntiatum est de obitu Pauli papae, et ibi cekbravit
multa et petras atque " speluncas, iii quibus se ho- natalem Domini ". Et inraulavit se numerus anno-
stium manus pluriraa defendebat, coepit, inter quae rum in
praecipua fuere Scoralia •*, Torinna •" et " Petro-
cia. Reversusque " Bituricani, exercitum ra hi
berna " dimisit, ipse " ibi considens *° natakra Do-
raini celebravit. Eo anno Paulus papa Romanus de-
functus est, cuius rei nuntius ibi ad regem per-
venit.
DCCLXVIII. DCCLXVIU.
Rex Pippinus cum priinum ad bellum gcrendum Domnns Pippinus rex iter faciens, et Remista-
" ad Sahctones civitatem usque per-
tempus congruum esse videret, evocalo undique gnum coepit, " **
exercitu, ad Santonicam " civitalera conlendit. Ca- C venit, et ibi captam matrem Waipharii et sc-
" eius ", tisque ad Garon-
ptoque " in itinere Rimistaino *3, cum ad urbem rorem eius et neptas
praedictam venisset, raater et soror et neptes '"* nam; inde perrcxit in loco qui dicifur Montis " d.
Waifarii ducis " ad conspectum eius adductae sunt. Ibi Herowicus '* veniens cum illa alia sorore Wai-
Quas Cum pie susceplas *6 servari iussisset, ad Ga- pharii ducis, et inde "sanus reversus, pascha cele-
ronnam fluvium proficiscitur, ubi ei Erowicus " cum bravit in castrs qui dicitur Sels «. Iteraira iter
"
alia praedkti ducis sorore occurrit, in loco qui Mon- adsumens cum domna Bertradane regina ad San-
tes vocatur, seque et illara regi tradidit. Rebus ctones " civitatem pervenit, ibique domha Berlra-
igitur aliquot prospere gestis, rex **revertilur, el VARIANTES LECTIONES.
'»
in casteUo quod dicitur Sels pascha celebravit. 12. ' pascha similiter. ceteradesunti. * gentilia-
co anno q. 767.9. * rex deest 1. rex 7. 9.
VARIANTES LECTIONES. * magnani 1. " sancta ciuitate 1. pippinus 6 in partibus
1 quaestio 4. ' in deest 5. 3 pipp. gentiliaco 1. 9. ' gwaldanum 1.8gavaldanum 7.' gavaldanam
13. bienna 13.
villa congregack 6. *eaque peracta 4. " tholo- 12. galuuldanum 5. " ad partes 1. " perexit sae-
a garonnam civi-
sam 6. • caepit 4 ; cepit 2. 3. 5. 6. 7. ' gavul- pius " usque"
13. rockas 1.
dianum 3. gavuldensein 7. " franciaco 5. 6. 9 ha- D tas pervenit 9. u scoram 1. " conquisivit
torvinam 12. "
1. 7.
buit vel egit 4. " ibique 6. •' garonara 2. garon- (8) " pero-
" et
" " '* tiam 1. natalem domini anno 768. 9.
gam 4. " acedens 2. adque 2. '• scolaria Rhenum stagnum 1. herimstagnum 13. " eldeett
3; 4. turinna 4. torrinna 5. 6. atqtie 4;. 7.9.12. !0 capit 1. 12. " capta matre... soro-
deestt. "reversus4. "hybernia7. "ipsevero re... 7. 9. *' eius et veuit 1.7. ** montis
ibi 5. ipse autem Ibi 6. *° moralus 7. '• nepti
sattoni- (alii Morlis) 1. ** heronicus 1. herovfcus 7. hibi
eam 4. ** " '*
•» capto 4. " rimastarao 6. " neptesque erohunicus 13. " eastroquod 1. 7. (8.) 9. " assu-
7. 3? regis 6. deesl 6. ebcrwicus 7. mens 1. 7. 9.12. " xanctones 1.
eworwkus3. *'deestZ. *• fels 2.
,NOTJE.
« Le Givaudan, pagus antiquus Gabakrum in Ar- Vir cl. Guizot in Gallica annalium nostrorum versio-
verriis. Vaks. p. 213. ne (Collectkn des raemoires relatifs a 1'histoire de
b Rocca hodkque in Italia castelhirn montaniim France. Annales d'Eginhard, p. H.) Selles vertit;
audit, exempli gratia, Rocca del Papa in monteAI- Valesius duo ejus nominis kca recenset, Selies en
bano, et quam plurima in Apennino. Berry aut potius Celle, Cella S. Eusicii, et Selles
c ScoraUles, Turenne. Peyrusse. BOUQCET^ sur Nahon seu potius Cetle, Cella S. Genulpbi; cum
i Locus Valesio et Bouqueto incognitus. vero Sels non a Cella originem ducat, viro de histo-
• Aul Settz in Alsatia aut locns quidara Aquilanise. ria maxime merito hac itt re assentiri non possumus.
387 EGINHARDIABBATIS ANNALES 588
ANNALES LAURISSENSES. JV ANNALES EGINHARDI.
dane regina ' cum familia dimisit, et partibus Pe- Adsuraptaque secum uxore atque familia sua iterum
* Waiphario, cum ad urbem Santonicam ' venit. Diroissaque ibi uxore
trogorigo perrexil: et inlerempto 3
triumpho victoriae ad Sanctones reversus est. lbi- et' familia, cum omnibus copiis ad persequendum
* dies, aegrotare coepit, Waifarium ducem animum
quc moram faciens aliquod intendit, nec * tprius
" revertendo perrexit • , destifit,
partibus Turonorum quara aut caperet aut interficeret rehellan-
orationem ad sanctum Martinum ' fecit ', ad tem. * Interfecto igitur duce Waifario " in lerrilo-
sanctum Dionysium • usque pervenit, ibique diem rio • Petragorico «.,confectoque, ut sibi videbalur,
obiens '• finiVit8. Kalend. Octob ". Doranus vero Aquitanico bello, Santonas reversus est. Curaque
Carolus et Garlomannus elevati Sunt in regnum, ibi aliquantum temporis moraretur, aegritudine de-
et domnus Carolus 7. Idus Octob. in Noviomo " ci- cubuit. In ipsa ' lamen valitudine 8 Turonos de-
vitate, Carkmannus in Suessknis civitate similiter; latus, apud sancti Martini memoriam oravit. Inde
et celebravit praedictus gkriosus domnus Carolus cum ad Parisios Venisset *, 8 Kal. Octob, diem
rex uatalem Domini in villa quae dicitur Aquis, et obiit; cuius corpus in basilica beati Dionisii marti-
" Civilate. Et inmulavit '* se ris humalum est. Filii vero " Karlus el Karkman-
pascha in Rodomo
numerus annorura in " ]B nus consensu omnium Francorum reges creati, et
Karlus in Noviomo " b civitate, Karlmannus in
Suessona " insignia regni susceperunt c. Karlus-
que, qui maior natu crat, Aquasgrani " profectus,
ibi natalem Domini, et in Ratumago '* civilate pa-
scha celebravit.
DCCLXIX. DCCLXIX.
Domnus Carolus glorksus 16 rex iter peragens Postquara hu duo fratres patri " succedentes re-
" voluit re- gnum inter se partiti sunt,
partibus Aquitaniae, eo quod Hunaldus Aquitania provincia,
"
bellare totam Wasconiam etiam et Aquitaniam, et quae in sortem roakris natu Karli regis cesserat,
cura paucis Francis " auxilianle Domino dissipata remanentibus in ea transacti belli reliquiis, con-
"
iniqua consilia »° supradkti Hunaldi; et in ipso iti- qukscere non potuit ". Nam Hunoldus quidam
nere iungens se supradictus *l magnus rex cum ger- regnum adfeclans, provincialium animos ad nova
mano suo Carloinanno " in loco qui. dicitur Duos- . molknda concitavit. Coutra quera ipse, cui eadem
dives ". Inde Carkmannus se revertendo Fran- provincia sorte obvenerat, rex Karius cum exercitu
ciam **iter arripkns, domnus Carolus benignissimus C profectus est. Sed cum fralris auxilium habere non
rex ivit ad Aequoksinam " civitatem *, et inde posset, qui procerum suorum pravo consilio ,ne id
* faceret inpediebatur, conkquk lantuin cum eoha-
[iter procertens ad Petrogoricum. Cuius partibus
constituit basilicara iuxta fluvium noraen Dronam in bito in loco qui Duasdives d vpcalur, fratre in rc-
honore beali Petri aposlokrum prittcipis, in qua suum remeante, ille Egolisenam " e Aqui-
post non raultura temporis unum de innocentibus gnum
VARIANTESLECTIONES. taniae civitatem proficiscitur, et inde, contractis un-
' ihique dictam reginam 1. 7. ibiqne domna bertra- dique " copiis,iugientem Hunoldum persequitur ".
dam reginam 9. ! petragorico 9. * 3 xanctones civi- paulumque " abfuit", quin caperet. Sed iUe nolitia
tatem 1. sanctones civitatem 7. aliquot 1. 7. (8.) locorum, in quibus regis exeTcttum lalere poterat,
9.12. "thuronuml. 6 Orceronera ad
perrexit
'
sanctura Martinuin et 1. martyntim 5. 8 fecit VAMANTES LECTIONES.
et ad 7. * dyonisium 5. " "obiit octavo Caendas • santonkum 1. 2. 5. 6. sattonicam 4. » ac
Oclohris 1.'* "VII. kal. 7. noviomis 1. " ro- 7. 5? uxore sua et 6. a rieque 7. * et caperet
doma 9. El inmutavit etc. hic ut saepius deest i. ct febellatitem intetficeret 7. ».w. d. 7.
'» Anni 768 finis cnm n.769, 770, 771, 772 deestih 31 • territurioquoque 2. ' illa 5. 6. 8 invajitudine 5.
13. " 1. 7. 9. 11. 5. " 10 "
gkriosus (8-) gloriosissimus vaietudine 7. yenisel 2. vero eius 7. no-
deest 10. 12. "« hunoldus 8. 9. l* et etiam venit viomago 4. 5. 6. 7. " suessona civjlale 4. 5. 6.
ad aquit. 1. Francis deesl 1. *° dissipata sunt• D suesskna 7. '* karolus aquasgrani 7. •* ratuma-
1. 10. dissinavit" 7. 9. 12. dissipatum est iniquum gno 6. rotoimago 2. rotomago 7. '" deestl. " po-
consilium 11. praedktus 1. " carkraano ger- terat 5. •' hunholtus 7. ita deinceps. " ergo lise-
mano suo 1. " ducischius 1. duasdivcs 7. (8.) 9. nam 6. lisenam 5. " undique contractis 7.
10.11. *v in franciam 1. 7. (8?) 10. 11. " eguose- deest 3. *° prosequitur 7. 3? 2? " paululumque undique
sinain 1. equolesimam 7. equolesmam 9. equoksi- . 7.3? "afuitl.
nam 10. cgolismam 11. ecoknsinam 12.
NOT^;.
» fertgueux. cesserunt; raCarlomanni dilione, verbi causa, mona-
">Noyon. sterimh Argentoilum, Parisii, Suessknes, Salmon-
e Garolo pr»ter dimidiaro Aquitaniam bQrealis, tiacum, Cornonacum, Attiniacum, Pontio, Theodonis
fratri meridknalis regni Francorum. portio obve- villa, Mettse, Viridunum, Calmuntiacuro, Brocoma-
riit. Carolo, exempli gratia, Andegavi,Rothomagum, gum, Neustriaeet Austrasise jiars meridionalis, Se-
Novkroum, Audriaca villa, monasterja S. Bertini et ptimania, Burgundis, Provincia, Alsatia et Alaman-
Corbeiense, Valentiniaiwe, Leodium^ Haristalliura, nia occurrunt. •
Aquaa, Duria, Trajectum inferius, Gorzia, Moguntia . d Ejus situs ignoratnr, nltra Rhenura in regno
el Wormatia, ideoque Neustrise et Austraslae pars Carkmanni fuisse, videtur, non vero in Pktonibus.
boreaUs, Frisia, certe et Thuringia 'cum Baioaria ' Angouleme.
• M-"^''':,--•-,.-;'

«49 CUM LAURISSENSIBUSC0LLAT1. 590

4NNALES ECIXHARnl. A
\ ANNALES LAlTRISSENSES.
' sumpsit plures Francos ' ' cum omni utcnsilia e»
libctatus est, dimissaque Aquitania Wascouiam
ibi fore arbitratus Erat tunc Wa- ' eorum * **, et ibat *
petiit, tutum se praeparamenta super flu-
sconum dux, Lttpus nomine, cuitts fidei se Hunoldus roen Dornoniaro *, et aedificavit ibi castruro qui •
• dicilur Fronciacus *; et inde missos suos mit-
cOmmittere non dubitavit. Ad qnem fex missa k-
gatione, iubet sibi perfugam reddi, ea conditione tens post Hunaldumet uxorem eius ad8 Luponcm
mandata, si dicto audiens sibi non fuisset *, sciret Wasconem, dum et ibi nioram fecisset una cum
6e bello Wasconiam ingressurum, neque inde prius Francis, adductus est • supradictus Hunaldus una
***castro
digressurum, quam illius inoboedientiae finem inpo- cura uxore sua. Et praeparato " et Hu-
neret.Lupus minis * regis perterritus, Hunoldtimet naldo recepto,reversus est in Francia 'Setcekbravit
uxorem eius sine cunctalkne reddidit, se quoque natalem Domini in villa quae dicitur Duria ", et
facturum Al * pascha in Leodico vico " puhlico •*. **'*Et." in-
quaecumque imperarcntur spopondit.
rex, 'donec fcgati quos raiserat reverterenlur, ca- rautavit se numerus annorum in
stellum quoddam • iuxta Domoniam ' « fluvium colkcavit datura patri suo a dorano pnpa Romano,
vocabulo * Fronciacum ' b aedificat. Reversis igi- T>cuius meritis el auxiliis dicebat se vklorem bello
fuisse inullolies. Locu» aulem quo basilka fundata
tur legatis, reducto perfuga, aedificalo 10castello, in ' est, Brantosmis dicitur. Posiea de Pelrogorico et
•'
regnum suum regreditur ; celebravitque natalem Engoksima aliisque locis sumens plures 7.]
*
Domini in vilia Duria, et pascha apud sanclum Lanl- '*'[qui civilalcra ipsara aspiciebant 11.]
bcrtum " in vico Leodico c. [simulque Launum, episcopura eiusdem civita-
lis, qui fuerat capellanus dorani Pippini rcgis palris
sui, qucm ipse rex Pippinus episcopum fecerat de
ipsa***civilate. il.]
[recepto Unaldoet pracparato caslro Fronciaco,
rediit ad Egoksimam, uhi postulante Launo episcopo
fecit in Monaslerio sancti Eparchii auctoriiatem
praecepti de lerris quae ibi sine contentkne erant,
id est super fluvium Tolveram, Magnacum, luvena-
cum, Vasnacum, Monterionem, Visacum,Roliacura;
super fluvium Notram, Baudidanemvillam, Camilon,
Cavannacum, Ukiacum, Roliacum rainorem, Tor-
ciacum, Sertis, Tomolatum ; super fluvium Dorno-
niam, Montera villam, Baciacum, Triacum, Marle-
vam. Quod praeceptum Barlbolomaeus csncellarios
_ eius et ipse domnus rex manu sua firma-
C vit, scripsit,
et de anulo suo sigillavit. Erat eo tempore in
ipso raonasterk sancti Eparchii canonicalis habilus.
Inde gkriosus rex Carolus reversus est in Fran-
ciam.
"" Al.J sanctus
[ubi Lambertus raartyr in corpore re-
qukscit 9 b.T
DCCLXX. DCCLXX.
Domnus"Karlus rex habuit populi sui convenlum Tunc domnus Carolus rex habuit synodum " in
'*
generakm in Wormacia '• civitale. Berthrada " Warmatiara " civilatem, et Carkmannus el Berta
vero, roater regum, cum Karkmanno minore filio
apnd Salusiain d locuta •', pacis causa in Italiam VARIANTESLECTIONES.
proficiscitur, peractoque propter quod illo profecta • el insumpsit populos francos 1. * oranibus
VARIANTESLECTIONES. ulensilihus et praeparamentis 1. 11. omnibus uten-
a vasconiaro 7. constanler. *roissa ocius 7. * id- silibus et praeparamenta 7. omni ulensilio et praer
que ea condilione*ut nisi diclo obedicns "fuisset 7. paramenta 8. cum oranis 3 generis apparatu 10. ar-
sibi audkns4. nimis 1. minas Ad. 2. rais et utensilihus 12. ipsorum et ihi super 1.
• cfeesl7 ; quod 3. ' dornaniam 5. 2.dofdouiam 2. * eorum ivit 7. • dernouicem 1. dordoniam 7. 9.
* noraine 7. 4. 'franckcum 1. 3. froncliacum 5. T) dordonam 10. dorhdouiam 12. "caslrum quod 1.
n. F. deesi 2. " 4. 5. 6. " , 7. (8.) 9. 10. 11. 12. ' frontiacus 12. 8 fecissct
aedificatoque
" lanbertum 2. reverlitur
" dorainus 7. 5. ita ddn- venit cuml. 9 adductusetl. '• praepartito 1.
2. 5. 11franciara 1. 7.
ceps. " '* generalera conventum 7.5? ".worcia " '*(8.) 9. 10. 11. 12. " dura 1.
4. berhlrada 5. berchtrada 6. berlharda 1. kako vico 1. puplico 5. '• anni huius fink ex
bertrada 7. " commain edihone non hoc loco sed Einh, vita Caroli paululum immutatus est in 9 b.
10
perperampc*t causa demum positum, sensum valde synodum suum 7. " warraatia civilate 1. 7. (8.)
dkersum xeddti; lectionemnoslram omnium quosipsei 10. 12. in codice5 iam m infine ulriusque vocisera-
inspexi, et,ut mihi petsuasum esl, reliquorum etiam sum.
NOTJE.
• voraogne. to, non in Alsatiam usque ascendisse videri possit,
••* Fronsac. locuro taraen non infra Wormatiara et in fegno Ca-
« Luttkh.
d Setlz in Alsatia ; quamvis enim Schopflinus in . roli, sed in regno Carlomanni, ad quod Alsatia per-
quserendum esse, omnes consentiant, qui
AlsatiaeUluslr. T. I, p. 706, 707, Valesium qui idem jtinebat,
annales nostros bene inspexerint; nara hk, non do
censuit, male habeat, et locum quemdam pagi Wor- conventu Caroli, sed Carlomanni cum malre in Ita-
matiensis ad flumen Salusium prope Ingelheim in- liam profectura agitur.
telligat, quod Carolus, Wormatise conventu celebra-
391 EGINHARDIABBATISANNALES *
ANNALES LAURISSENSES. _V ANNALE8 EGINHARM
*
regina iungentes se ad Salossa ', ct in eodem est' negotio, adoratis etiam Romae sanctorum apo-
anno perrexit domna Berta regina per Baioariam stolorura liminibus, ad fiUosin Galliam * revertilur.
*
partibus Italiae *. Et domnus Garolus rex celebra- Karius aulem rex natalem Domini Mogontiaci
vit natalera Domini in Mogontiam • civitatem et sanclumque pascha in villa HaristaUio celebravit.
pascha in Haristallio *. a Et inmutavit se numerus
annorum in
*
[castro quod dicitur Salussa 9 b.]
DCCLXXI. DCCLXXL
Tuncdomttus Carolus rex synodum habuit * ad •Peracto secundum morem generali conventu stt-
Valentianas* K, et eodem anno Carlomannus' rex perfluvium Scaldiam * in villa Valentianas», rex
defunctus est in viUa quae dicitur Saimonciacus", Karlus ad hiemandum proficiseitur* Cumque ibi ali-
Dec. * Domnus rex Carolusvenit • ad Cor-
prid. Non. quaittdiu moraretur, Karlomannus frater a. d. 2 No-
bonacum *•villam, ibique venientes Wikharius " ar- nas * Decembris decesslt in villa Salroontiaco'.
"
chiepisCopusetFoIradus capellanuscum aliis episco- Et rex ad capiendum ex integro regnum animum
*
pis et sacerdotibus",Warinuset Adalhardus "comi- " intendens, Carbonacum villam venit ". Ibi Wil-
tescumaUispriraatibus qui fuerunt Carkmanni1""; harium episcopum Sedunehsem " et Folradum pres»
uxor vero Carlomanni cum aliquibus paucis Fran- bilerum" et alios plures" sacerdotes, comiles
" '* fratris sui, inter quos vet
cispartibus Italiae perrexerunt". Et praeclarus ac etiam atque primates
" Carolus"rex celebravit natalem Domini praecipui '* fuere Warinus et Adalhardus " ad se
gkriosus
in villa quae dicitur Attiniacus *° et pascha in Hari- venkntes suscepit. Nam uxor eius et filii eum par-
stalfio "'villa *•. Et inmutavit se numerus anno- te " optimatum in Ilaliam " profecti sunt. Rex au-
rum in tem profeCtionemeorum in Italiam quasi superva-
*
[seputtusque est iuxta urbem Rcmorum in basi- cuam patknter " tulit. Cekbravitque natalem Do-
lica*"beati Remigii confessoris 9 b.] mini Atliniaco " et pascha Haristallio *•.
[et unxerunt domnum Karolum super se in re-
gem, et obtinuit felkiler monarchiam regni Fran-
corum. Girberga vero uxor 9 b.]
DCCLXXU. DCCLXXH.
Tunc domnus Carolus mitissimus rex ** sinodum ** Romae Stepbano papa defunclo, Hadrianus <• in
tenuitad Warmatiam '", et inde perrexit partibus ^ pontificatu **successit. Rex vero Karlus, congregato
" '
Saxoniaeprimavice, Aeresburgum c castrum coe- "• apud Wormaciam •* generali conventu, Saxoniam
"
pit, ad Ermensul usque pervenit, et ipsum fanum belk adgredi statuit, eamque sine mora ingressus,
ferro et igni cuncta depopulatus '*, Aeresburgum *•
VARIANTESLECTIONES. castrum coepit, idolum *• quod Irminsul *' a Saxo-
• salossenl. salona 9. salussa 9 b. polassa 11. nibus vocabatur **evertit. In cnius destructione cum
salussam 12. * in partes italiae 1. 10. 11. in eodem kco per triduum moraretur, contigit ut,
' moguntia civitate 1. mogunciam civitatem 7. (8.) propter continuam caeli serenilatem exskcatis •*om_,
mogunciam 9. magoncia civitate 10, magontia 12. nibus illius loci, 0 rivis ac fontibus, aqua ad bihen-
et cekbravit domrais carolus natale et pascha in
warmalia 11, * haristalho 1. heristallio 7. hare- VARIANTESLECTIONES.
stallio 9. heristellk 12. • Egrefius (Egreaius) Ka- '
rolus rex Sinodunr habuit etc. prima verba codicis erat7, ** in Galliam ad filios 4. 5. i. G. revertitur
6. • vakntinianas 1. valaenlianas 5. valentinas 6. a. f. 6. mogonciaci 2. mogonciaco
*
5. 5. 6. mo-
' karkraannus 6. ita et constanter karolus. * sal- gontiaci 4. in moguntiaco 7. scaldira 7, 'va^
muntiacus 4. salmanciacus 6. • dominus ca- lentiana 7. vaknciana 5. 6, • frater ad pridie
roius 1. domnus carolus rex 5. d. r. karolus 6. ca- Non. 1. frater ad pridk ... 2. frater ad-II. Non. 3.
rolus vero rex7. (8:) 9. deinde rex karolus 10. et frater ad VI. non.4. frater pridie non . 5. 6. frater
domnus rex karolus 11. venit autem rex karolus 12. D eius pridie Non. 7; nos igitur mulato ad in a. d.
10carbonam 1. corbanacum 4. 9. carbonacura 10. tieram lectionem « anle diem II. Nonas Decembris
H. " vukarius 7. willarius 9. 12. wilbarius 10. decessit i restituissecredimus.' ' salmonciaco7. 2?
wailerius 11. "" fuldradus 1. fulradus 6.7. (8.) 9.10. 3? salmotiaco 5. salmociaco 6. " carboniacum
fokarids 12. episcopis ac sac. 6. •* adalhartus 2. 'venit villam4. " wlharlum seduciensem6.
1. adalardus 7. (8.) 9. 11. adelardus 10. '• fuerunt "hrbmi. " plurimos 5. " prunatosl. 2.3.
Caroli Magni 1. " ad partes italiae 1. in partes ita- 4. 5. 6. 7. '*praeeipue6. "adelbartus
liae-lO. 11. " perrexit 1. 6. 7. (8.) 11. discessit 12. ?rimates
. '• patre 5. " autem hanc eorura profectk-
" et praeclafus et g. Bex 1. gkriosus vero rex 9. nem 7. " impatknter 7. " in attiniacav. 3? anii-
et glorksus rex 10. " carolus deesti.** *° atquia- niaco 4. '• in haristallio 7. 3? " adrianus 5. 4. 5.
cus 1. "haristelho 1. herislaUk 7. villa anno 6. 7. ila deinceps. " pontificatura5-7. "worma-
domini 772. 9. '* '* Tunc carolus rex i.Deinde ka- ciam civitatem 4. **d. c. 4. 5. depopulatis cuncta
rolus rex 10. synodum 1. 7. 9. 10. 11. *' vur- 6. '* hac vke eresburgceierunt ul in textu L. **ido-
matiam 5. vurmaciam 6. wormatiam 9. warmaciam lumque 7. *•" irminsula saxonibus 1. yrminsul saxo-
10. '". heresberg 1. heresburgura 7. 9. heresburch nibus 6. vocatur 5. 6. **exkcalis 7, exsiccalus
12. "erraensill. hermensullO. 12. 2. *°1. i. 4.
NOT^E.
» Ipfra Leodium snum est. * Stadtberffad Timellam.
b Valendennes.
393 CUM LAUHISSENSIBUS COLLATI. 59'*
AtHtALES EGTNHARDt.- A ANNALES LACIRISSENSES.
dnm inveniri nori posset. Sed ne diulius sili con- destrnxit, et aurum vel argentum', quod ibi reppe-
fectus laboraret exercitus, divinitus facttim credii rit* abstulit. Et fuit siccitas magna, ita ut.aqua,
tar, ut qnadam die, cumiuxta teorem tcmpore nttv deficeret3in supradicto loco, ubi Ermensul * stahat
ridiano cttncti qttkscerent, iuxla ' montem qui ea- et dum voluit ibi duos aut tres praedictus gloriosus*
stris erat contiguus, tanta vis aquae * in cOncavo * rcx stare dies* fanum ipsumad perdeslriiendum',
cuiusdam lorrentis » eruperit, ut cui.iclo exercitui * et aquam non haberent; tuncsubito divina largknte
sullkefet. Tum * rex, idolo destruclo, ad Wisuram gratia raedia die, cuncto exercitu quiesccnte, in quo-
fluvium accessit, ibique 6 a Saxonibus duodecim ob- dam torrente, omnibus horainibus * ignorantibus,
sides accepit. Inde in Franciam reversus, in villa aquae effusae sunt largissiraae, ita ut cunctus exerci-
Hcristallk' et natalem Domini et sanctam pascbalis tus sufficienter * habcret. Tuttc super Wisoram /»
festi sotemnilalem 8 celebravit, flnvium venit suprascripttis magnus " rex ", et ibi
cum Saxonibus placitum babuit, et recepit obsides
duodecim ", et reversus est ih Franciam '*; et cae-
kbravil natalem Domini in Harislallk'", et pascba
B sirailiter. Et inrautaVit se humerus annorum in
bccLxxm. DCCLXXIH
Hadrianus papa cum insolentiam Desiderii regis - Tunc domnus CaroIus"rex '' perrexit ad hie-
etLangobardorum'oppressionem *• ferre " non pos- mandum ,sin viUa quae dkitur Theodone " villa**;
set, decrevit ut " kgatknem ad Karium regem Fran- ibique veniens raissus domni Adriani aposlolici, no-
corumittitteret",eumque sibi'*atque Romanis ad- mine Petrus, pcrmare usque ad " Massiliam ", et
versus Langobardos opem ferre rogaret •". Et quia inde lerreno !3 ad domnum •* Carolum regem **us-
id terreno itinere per Italiam fieri non poteral, eum que " periungens " inyitando scilket supranomina-
quem iniserat legatum, nomine Petrum, Romae tum glorksum '* regem una cum Francls pro Dei
navemIsconscendere el Massiliam usque " pef mare servitio et iuslitia sancli Petri seu soiatio•"•eccksiae
ire, atque inde terreno itinere in Frariciam fecit super Desiderium regem et Langobardos". Etideo3l
pefvenire. Qui cum ad regem in Tbeodone " villa'*, maritime venit, quia viae clausae fuerunt *' Remanis a
ttbi tunc hkmaverat, pervenisset, et ei legatknis Langobardis. Tunc domnus ac praecelsus Cnrolusrex
suae causam aperuissel, eadem, qua venefat, via consiliavilaa una cum Francis, quid perageret'*;
Romam regressus •' est. Rex vefo*° rebus, quae itt- et sumpto consilk3", ut ita 36sicut missus apostoliei ?T
ter Romanos ae Langobardos gerebantuT, diligenti VARIANTES LECTIONES.
cnra pertractatis, bellum sibi contra Langobardos 1 aurttm et arg. 1. •ibiretulitl. *
magna et
pro defensione Roraanorum susclpleridum ratus; *
tanta quod deficeret 1. deficerel ut sup,_5. ermen-
"
cum toto Francofumexercitu Genuam c, Burgun- stil 1. herraensul 10. "gloriosus deest 6. * dks
' perdistruendura 5. * hominihus deest
diae civitatera iuxta Rhodanum sitara venit; Ibique deesti. " suffitienter 6. " wiseram 9. wisaram 10. ita
de helk sttscipkndo deliberans, copias quas-secum** 6.
deinceps. " suprascriptus magnus deest 6. '• rex
adduxerat" divisit, etunam partem cum Bernhardo** magnus 1. " duodecim deest 7. '* frantiam 5.
patruo suo per montem lovis d ire iussit; alteram **haristalho 1. domini et paseha in haristallio "
et in
ipse ducens **, per montem Cinisium *• Italiam in- numeris fex
mutatus esl annus domini 773.-9.
karolus 6. " carolus mitissimus rex ,7.
Tuiic
tfare " conlendil. Snperatoque Alpium iugo,Deside- 18 hyemandum 1. " leodone 6. *• viila deett i.
VARIANTESLECTIONES. *• ad deest 1. 7. " maxiliara 5, arelatom 11.
* ' *» inde cum Reno 1. inde terreno gressu 9; i..iti-
'prope roontem 7.3? aquarum 3? 7. con-
eavitate 7. * e. c. 7. 3? »tunc 2? 5? 7. • ibi I. nere terreno *"
10. inde per terrara 11.. **ttoriinum
' harislallio 7. s sanctum pascha 7. • deesl 6. regem deest i. 7. 10. **usque deest 1.
longobar- 6. *'
dorum 4. 5. 6. consianter. " deest 7.3? "ferref coniungens *'1, perVenkns 6; pervenit 9. **glo-
rion posset2. " deest 7.3? " mittere 7. 3? '*. riosura deest 6. per dei*•• servicium et iusticiain
ut sibi 7.3? '* ferret rogare 7.3? '• navim 7. D- sancti petri seu solatio 6. kngibardos 1. 31et
3? " ttsque massiliam 4,5. 6. "thedone 5. the- inde 3'clausae erant6. " consilium iniit cum 1.
donis 7. " reversus 6. *° deest 7. " gebennam 7. consiliatus 3*
estunacuro 6. consilium habuit una.cum
geueuam civitatera 3. *' uno folio exciso, sequen- - 10. peraget 1. ageret*°6. " consilk iussit *'
sicut
lia tisque ad voces anni 775 virtute compulsi eas in \. e. iussit ul sicut 7. ita deesl 10. adriani
codice2. desunt. '» duxeraf 4. '* bernharto 1, 7. 9. raissusdomni apostolici aoriani per ver-
*" deest 3. *• cvnisiiim 6. finisnm 7. »' deesi. 7. Eapae um insiuspost 6.
mTM.
» De lorrente lsto prope uldenbeke
pagnm narid rianse cladis locum doceri videmur. Signum vero im-
niultum a Fontibus Lippi;e distantem, qui jam fons . morlalis herois et fanum in quo consisteret, magnce
resomis der Bullerbortt audit, cf. Furstenbergii prin- ftiisse molis, ita ut vel hodk ejus fundamenta super-
cipis MonumentaPaderborn. p. 216. sqq. Gujus fon- essent, ex eo colligitur, quod Carolus cum toto
tis nalura cum ita coraparata sit, ut eum.ipsum exercitu suo triduum ad minus in ejus deslruclkne
torrentem nostrum esse ambigere non Ikeai, Irmin- Consumpsit.
sul quoque uon Eresburgi, sed aliquot passuura rail- b Thionville, Dkdcnhofen.
libus a Lippiic fontibus orientem et meridiem vef- c Genf, Geneve.
^sus constilisse patet. Hinc et Irminsul sive Ermensul d. Summus Penninus, uioJo mons S. Bernardi
Innini sive Arminii columnain fuisse, et verura Va- major.
PATROL. CIV. 13
59S EGINHARDlABBATIS ANNALE9. 396
ANNALES tAttRISSENSES. A AJtNALES ECINBARDI.
per verbum domtii Adriani* apostolici posiolavU', rium regem frastra sibi resistere conanlem citracon-
' '
ita fieret', tunc sinodum suprascriptus* gkrio- gressionem fugavit, Ticenoque inclusum obse-
stts rex* tenuit generaliter • cura Francis IenuaraT dk, et in obpugnatione civitalis, quia difficiliserat,
civitatem. ibique exercitum dividens * iam fatus lotum hiberni teraporis spacium multa moliendo
domnus* rex, et perrexit ipse per montem Gaeni- cottsumpsit..
sium", et roisit Bernehardura " avunculura suum
ir cttm aliis eius " fideiibus.Et
per montem lovem
turic ambo exercitus ad clusas '* se coniungenles ",
Desiderius ipse obviam domni Caroti regis venit".
Tnne domnus " Carolus rex una cum Francis cas-
tra raetatus est ad easdem clusas; et" miltens sca-
ram suarii per montana", hoc sentiens" Deside-
ritts ", clusas " relinquens " supradictus ** domnus
Carotus rex una curit Francis, auxiliante Dominoet
intercedente beato Petro apostolo.^flne laesione vel
aliquo conturbib clusas apertas, Italiam introivit ipse
etfltnnes fidelessui; et Papiam J1 civitatem • usqtte
pervenil""» et Desiderio incluso, ipsam eivitatem
Obsedit.Riique doraniis Carolusin sua castra *• nata-
lem Domini cekbravit, et pascha in Roma *'. Et
inmutavit se numerus annorum in
DCCLXXIV. DCCLXXIW
- Et tkim**propter defensionemsanctae Dei Roma- Dum tiaec in ItaUa geruntur, Saxones velut pero-
nae eccleslae eodem anno, invttante **summt/pon- porlunara ' de absentia regis nancti * occasionem ,
tifke, perrexisset*', dimissa marca contra Saxones, conliguos sihi Hassorum * termjnos ferro et igni po-
nulht omnino feederatione siiscepla *•, ipsi vero •* pulantuF. Cumquein eo loco qni nunc Frideslar * ab
Saxones exierunt cum maguo exercitu super confi- incolisnorainatur, basiiicam a beato Bonifatiomartire
nia Francorum **, pervenerunt usque ad castmm dedicatam incendere molirentur, alque hoc efiicere
quod nominatur Buriahurg b; altamen ipsi confi- casso labore conarentur, inmisso sibi divinitus pavo-
niales de hac causa sollkiti, cum 3*hoc cernerent, " re subitaneo, turpi *. trepidatione confusi, domum
casleilum " sunt ingresSi. Dum igitur ipsa *• Saxc- fiigiendo revertuntur. Al rex, dimisso ad obsidic-
nem attrae expugnationem Ticeni' exercilu, orandi
VARIANTESLEGTIONES. gratia Romam proficiscitur. Etcum, peractis votis,
1 postulalum 1. postulavil 6. 7. 9, postulaverat inde ad exercitum fuisset
* reversus 8, fatigatam lon-
W. 'fieril. . 'synoduml.7.etc. • supradictus ga obsidkne civilatem ad » deditionem
4. deett 6. 9. "rex glorksus 7. . generaliter de- compulit ;
etti. * lerneiu civitate 1. in ienuina civitate 6. quam caeterae civitates secutae, omnes se regis ac
-apudknsamcivilatem7. f) in ianuensi civitate * 10. "Francorum potestati subdiderunt. Et" rex, subac-
in genua civitate 1L iebam civilateml3. diuidens la et protempore ordinata Italia, in Franciam rc-
1.
tara factus rex d. et p. dividens perrexit ipse 7. 9. yertitur , captivum ducens Desiderium
fO.il. »"domnusdeett 6. " cauisium 1. cenisium regem. Nara
7. (8.) 9. cinisium 10. ** cesusiura H. " bernardum Adalgis " fiiiuseiu», in quo Langobardi " multum
" aliis
\. 7.($.) 9.10.11. ** iovis 1.7.10.12, spei habere videbantur, dissperatis '* patriae rebus,
suis f. 1. 7. (8.) 10. sclusas comtatxtet9. "eon- Italia in Graeciam ad Goiislantinura impera-
higentes 5. " desiderius donrao carolo regi obviam relicta
iViti. deS. i. o. domnocarolo regi venit 7.( 8.) 9(re- torera se contnUt, ibique in patritiatus *» ordine
gi deest), 10.14. " doranusdeest. 1.6. " .*•et deest atque honore eotisenuit. " Rcx autem domum re*
7. " raontes 1.7. montanis 8.9: hos sequens " gressus, priusquam eura Saxones venisse " senli-
i. "desideriusrex7.'(8.)9. "ClausasS, "re- '* in eorura regiones misit exerci-
l'tqult7. (8.) 9.10. "supradktus deest6. supradi- rent, Iripertitum
'ctusverod.7."ft. "pervenit.Hicincodd. 8.9.96. AV
~M.ktteruntnfauqeinfraa.Wi.tegimus «Et duni...... VARIANTESLECTIONES.
votoisseU» '."*• castris suis 1. 6. 7. in ipsa cnstra 1 congressiim 7. * ticinoque 7.
" " * * ticinioque*4. lyci-
9, intra sua caslra 10. inroroa pascba 1. Et noque 6.. oportunam 7. 5? nacti 7.»? asso-
dum..... vnluisset desunt 1. 13. anno 773 habentur nimS. '. turpi recentiore manu in zmutatum 3.
in «. 9. 9 b 10. II. ** incilante 7. orante 10. * tyceni6. Iieini7. * regressus3. *ind.7. " deesl
**:perrexit 6. " suscepta ipsi Saxones 7. suscepil. 7. "At7.3? ,*adalgisus 8. H.7. 'Mangoberdi
** '* '•
Ipsiverosaxones 9. vero Aeett 9.10. **ffanco- 1.
** desperatis 3—1. patriatus 1. " "pennan-
rumetp. 7. 9. f. perveneruntque 11. cumque sit recenti tnanuin eod. 3. additum. venire 3.
»• '* "
$. castelk 6. ipsa 4eiU 6. tTipartitum3. 4. 7.
NOtif!.
• Pavia. deserius. CBRONICON GOTTWIC. ex Scltminkiidisser-
i> Mons Bxerberg, ad dextram Adarnse ripam, lat. de episcoiSatuBurabnrg.
prope villara Utigedankencontra Fridislariam, liodie « Frititar. ,-
397 CUM LACRISSENSIBUS GOLLATI. 398
ANNALES EGINHARDI. _
A ANNALES LAURISSENSES
tum, qni incendiis ac direplionibus cttncta deva- norum * gens Coepisset saevjens domos * forinsecus
stans , compluribus etiam Saxonum, qui resislere incCndio cremafe, venerunt ad quandam basiUcam
conati sunt, interfectis. cum ingenti praeda regres- in loco qui dicilur Frkdistar '; quani sanctae me-
sus'est*. , moriae Bonefacius novissimas marlyr consecravit,
htque per spiritura propheliae * praetlixit, quod
• nunquam incendk " cremarptur. Coeperant autem
idem • praefati Saxones cura riimia intentkne ad-
versus eandem certare basiikara, queraadmodura
eara _kr ciuodlitjet ingenium igni' cremarespo-
tuisscnt. Duro haec igilur • agerentur, apparuerunt
quibttsdam christianis qiri erant in castello, Simili-
ter'° et quibusdam paganis qui in ipso aderant exer-
citu, duo iuvenes in albis, qui ipsam basilicam ab
. igne protegebant ", et propterea ibidera non potue-
B, runt neque interius neque exterius ignem accendere,
nec aliquod damnum "eidem " inferre basilkae t
Sed nutu divinae makstatis pavore perterriti, in
fugam conversi sunl, nemine persecraente. Inventus
est aulem postea unus ex eisdem Saxonibus mortuus
Suxta ipsam basilicam, genibus curvis adciinis su-
pra '* pedes, habensignem et" ligna in nianibus,
velut ore flando eandem hasilicam igni tradere VCK
. Itiisset". Et revertente dorano "Carolo rege a Roma,
iterum " ad Papiampervenit ", ipsara " civitatem
cepit, et Desideriunt regem cum uxore et filia, vel
cum '• omni thesauro eius palatii *'. Ibiqtte venientet
omnes Langobardi de cunctis " civitatibus Itatiae,
subdideruttt Se in dominio " domni glbriosi Caroli
regis et Francornm. Adalghisus ** filius Desidcrii
:' . ' ^K
regis, fuga Iapsus inare introit **, et Constantinopo-
lim perrexit. Tunc glorksus domnus *° Carolus rex,
ipsa Italia" subiugata et ordinata. eustodia **Fran-
eorum in Papia civitate dimittens, cum uxore et re-
liquis Fraucis Deo adiuvante cum iuaguo triumpho
Franciam reversus est. Et dum " pervenisset ad lo-
cuin 30 qui dicitur Ingilinhaim •'», mittens *_*qua-
tttor " scaras in Saxoniam, tres **pugnam cum Sa-

VARIANTES LECTIONES.
1 saxonura 6 — 12. * domos deett
6.'-., *fri*
* per
(Uslar 7.12. fredislar 9. frkdislarlO.il.
spiritum prophetiae deest6. ° incendia6. * iidem
7.etc. ' igne 7>9. etc. deestG. B concremare 6.
. * igitur deett 6. " siraul 5, " pfotegebant pro-
- pte.ea 7. " 6. . 13hisdem
j. neqne
]US. iisdem 9. 10. 11. '* aliquod darapnum
super 7. 9. .'* voluisset.
Revertens vero domnos carolus rex 7. " domno
deett 6. " et jterum 1. ." pervenit 1. 7. 9. 10.
*»et ipsam 7. 9. *• filia eljjum 1.7.10. IJ. "
pa-
latii eius 1. 7. 10.11, "^e eis civ. 1. •» se do-
minio 5. 6. 10. '* adaigulfus 1. adalgisus 6. 10.
adalgisus vero 7 (8.) 9.11. ** intravit 1. introivit
' 7. 9. 11. *• domnus deett 6. •' italia sihi s. 7. 9.-
VARIANTES LECTIONES. "custodiam 1. 7. custodias 5. ordinata eustodia 9.
* reversns 6. ' est. Karolus ab Italia 10. custodia reUcta 11. *• Et cum 1. 7. 10. ,0 iit
regrediens,
dedkatknem ecclesiae sancti Nazarii martyris et locurn 6. 10.11. in Ioco 7, 9. " ingflheim 1. nj-
translationem corporis ipsius in monasterio nostro Agilinheim6. ingelhaim 7. 9. jngilheim 11. »• misit
Lauresheym celebravit, anno incarnationis Domini 1.7.10. 11. **qtiatuor 5. 3* saxoniam quamro
DCCLXXIV. Cal. Sept.7. tres 1. 7. saxoniam. At Uli tres 9.
-NOT^S. .';'''.
De Ingelheimensl palalio Caesareo cf-sSchoepflrai dissertalionem in Coinmentatioriibusacademiae Theo-
doro Palatinse. t. I, pag. 500.
 599 EGINHARDIABBATIS ANNALES m
ANNALES LACRISSENSES. A ANPULES EGINnARDI.
xonibus imcrunt, et auxiliante Doraino vktores ex-
titerunt; quarta vero scara non babuit puguam, sed
cuin praeda magna inlaesi • iterum reversi sunt ad
*
propria. Et caelebravitpraefatusgloriosus rex nata-
km Doraini * invilla, quae dicitur Carisiacum, simi-
literet pascha *.Et inmutavit se numerus annorum in
DCCLXXV. DCCLXXV.
Tunc pius atque ° praeclarus domnus • Carolus Cum rex in viila Carisiaco hiemaret, consilium
rex habuit sinodum T in villa quae dicitur Duria.*, iniit, ut perfidam ac foedifragam Saxonum genlem
et inde iter pefagens* partibus Saxoniae, Sigibur- belloadgrederetur, et eo usque perseveraret, dum aut
" reaedifka- victi christianae religioni subicerenlnr ', aul omni-
gum " castrum cepit, Aeresburgum
vit '* snper Wisoram " fluvium venit in loco '* qui no tollerentur. Habitoque apud Duriam villam gene-
cticitur Brunisberg H; et " ibi praeparabant Saxo- rali conventu,Rheno quoque 'transraissc, cum totia
nes " bellum, volentes ripam supradicti fluminis de- regni viribus Saxoniam peiiit, et primo st; tim impelu
"• *
fendere; auxiIiante*Dominoet Francis decertantibus Sigiburgum > caslrum ', in quo Saxo;tum prae-
fugati " Saxones, Franci ambas ripas oblinuerunt, sidium erat", pugnando coepit. Aereshurgum aliud
et multi Saxones ibi occisi sunt 19.Tunc domnus Ca- castrum a Saxonibus destructum munivit •, et in eo
rolus rex dividens exercitum suum, sumpsit secum. Francorum praesidium posuit. Inde ad Wisuram flu-
" "
quos voluit, perrexit usque Obaccrum fluvium. vium veniens, in eo loco qui BrunesbergT i>vocatur,
Ibi orimes " Anstreleudi " Sasones venientes cum congregatam Saxonum multitudinem offendit, quae
Hassione**, et dederunl" obsides ittxta quod pia- eum transilu * fluminis arcere conabatur. Sed fru-
euit", et iuraverunt sacramenta, sed fideles esse stra. Namin pfima corigressionepulsi fugalique sunt,
*'
partibus supradicti domni CaroU regis.*».Similiter et magnus eorum numerus ibidem interfectus est.
inde revertente '»iara dicto mitissimo •• rege ", ve- Et°rex, amne traiecto, cum parte exercitus ad
nerunt Angrarii **in pago " qui '* dkitur Bucki " Ovacrum " fluvium contendit, nbi ei Hessi ", unus
una curii Brunone et reliquis oplimatibus " eorum, e" primoribus Saxonum, cum omnibus Ostfakis "
et dederunt ibi obsides " sicut Austrasii. Et inde re- occurrens, et obsides quos rex imperaverat dedit,
VARIANTES LECTIONES. et sacramentum fidelitatis iuravit. Inde regresso ",
•"'.*illaesi 1. 7. etc, * gloriosusdeest 6. 'domini p cum in pagum qui Bucki •*c vocalur pervenisset,
et. pascha in carisiaco villa anno 775. 9. * Hinc * Angrarii
'• cum suis primoribus occurrerunt, et sic-
inde in cpdice 5. scriptura karoks obtinet. ac ut
1. * doranus deest 6. rex domntts karolus 15. rex Oslfalai, iuxla quod " imperaverat, obsides ac
karolusf). 'synodum 1. 6. * duria iter tunc p. sacramenta dederunt". Interea pars exercitus quam
1. • agens 15. "* sigisburgum 7. 10. " heres- ad Wisuram dimisit, in eo " loco qui HUdbeki•• <t
" reedifficavil 6. " wisa am
burgum 7. 9. 11. u vocatur castris positis, incaute se agendo " Saxo-
10.15. wiscrara 9. in kcum 1. 6. 15, ad lo-
cum 10.11. " brmiisberc 15. brunisburg 10. bru- num fraude circumventa atque decepta est. Nam
nisburgo 11, " et deestiS. " se saxoneS ad b. 15. cum pabulatores Francorum circa nonam diei ho-
>*fugkntibus saxonibus 1. 7. 9. fugatf sunt saxones
5. vagantibus saxonibns 6. fugantibus saxones 8. ram reverterenfur in castra, Saxones eis, quasi et
fugalis saxOnibus10. faligatis saxombus 15. " mul- ipsi eorum socii essent *', sese miscuerunt, ac sic
tique saxonesibioccisisunt. Dominoadhivante franci 1 VARIANTES LECTIONES.
victores. extilerunt. Amen. tiq" desinit codex 15. ita constantercodkes tnedii aevi fere omnes, edito-
*• voluitetperrexitl.7.9. etc. ohacerum 1. aboc- res subikere, traiicere, etc. exsuo ingenio receperttnt.
crum correctum" abodcrum 5. obaccrum 6. obacrum * renoque 4. ' arcem 7. * qua 7. * erat prae-
7/9'. 10. 11. " auctores saxonum venkntes cum sidium 6. * muniunt 4. ' brunesberc 4. brunnes-
hassionibus 1. austreleudi saxoniam 7. a. saxo- berg 5. 7. * a transilu 7. " tunc rex 6. " oua-
hum 10. **cum bassione 5. cum hasione 6. cum cerum 4. 5. obacrum 6- 7. " hesso 7. hesuuinus
marisione 9. cum assione 11. cum hassion 10. cum D e 4. esswinus e 5. hessumus e 6. " ex 7. 5 ? •*.ost-
hussinori 12. *" hasskne *" dederunt 9. ** placuit falis 3? 7. ostflais 5; retiqui constanter ut in textu.
regi 9. *' caroli deest1. regis karoli*°6. **in- '* reversus 7. '""buchi 3? 5. 6. 7." " angarii 4.
de iam revertente m. 1. revertendo 6. mittissi- 5. 6. ungarii 3. quod rex i. 7. obsides dedc-
" m. domno rege 1. 7. '•• "
irio regi6. angariiG. •runt
"
et sacramenta iuraverunt 7. deest 3. 7.
'ifc *3bago5. **quodl. "buckhi t.buki 7. bocki hudbeki 1. 2. 3. 4. 7. hudbecbi 5. 6. utrumque ex
$:; bachihi 10. bocensill. *• obtimalibus 6. *' d. htidbeki corruptum essepatet. " incaule agens 5. 7.
obsides 1. d,-obsides ibi 7 ** s. essent eorum 3? 7.
' '
' •• ''• .-' NOTiE. ....."-
- » Sigiburgum nee Stgeberg, nec ut V.Ll. Wtgand nensi et Adolto et Alberto comitibus bwalenbergicis
in-liBro Dk Vorzeti. «a'nTaschenbuch fttr 1824; p. funditus eversum est, cum eo usque abbalum Cor-
•7D.scfq.vult, Sigburg seu Segburg ad Dimelam, sed beknsium castrum et sedes nonnunquam fuissel.
(sastraih jara destructum , in rupe praecisa ad con- Mohs est altus, prseruplus, fossis compluribus, qua-
fluentes Rurse et-Lenijse. Fossasibi antiquas. adhuc rum nonnullaeSdchsengraben, id est fossmSaxonum
Conspici, ex D. Moller comraentatkne ifber Hohetx• audiunt, munitiis.
« In quo mQns der Biikkeberget oppidum princi-
syberg Dortmund, an. 1804, didici.
t Prope Huxaram, de quo MonumentaPaderbor- pale Buckeburg, Wilhehno coinite suo apud extcras
nensia et D. Wigandi dissertationem modo laudatam quoque * gentes nohilitatum-.
conferas. Anno 1295 ab Otlone episcopo Paderbor- HoJie Lidbach, ad occidentem Mindae.
401 CUM LAURISSENSIBUS COLLATI. 402
ANNALES ECINHARDI. A ANNALES LACRISSENSES.
Francorum castra ingressi sunt ;.dorrakntesque verlente ' praefato rege, invenit aliam partem de
ac semtsoronos adorti ', nori modicam incautae suo exercitu super fluvium Wisora, conlinentes ri-
mullitudinis caedem feeisse dicuntur. Sed vigilarir para quam iussi fuerant'. Saxoncs cum ipsis pu-
tium ac viriUter resisteatium virtute repulsi *, ca- gnam fecerunt in loco, qui dicitur Lidbach ', et
stris excesserunt, ct ex pacto quod inter eos in .* Franci Deo volente vkloriam habuerunt, et plures
tali necessitate fieripoterat, discesserunt. Quodcum ex ipsis * Saxones " occiderunt. Hoc audiente domrio
regi fuisset adlatum, quanta potuit cekrilale adcur- Carolo rege, iterum super Saxones cum exercitu ir-
6 T
rens, fugientium terga insequutus *, magnam ex ruens, et non minorem stragem ex eis fecil, et
eis prostravit multitudinem » ; et tum demum We- praedam multam conquisivit super Westfalaos *, et
stfalaorum • obsidibus acceptis, ad hiemandum in obsides dederunt, sicut et alii • Saxones; et tuhc
Francia' rcverlitur. obsidibus 10receptis, et praeda mulla adsumpta •',
et praeter ter stragem Saxonum taclam ", supra-
dictus domnus " Carolus rex ad propria reversus
est, auxiliante Domino, in Franciaro. Tunc audiens,
B quod Hrodgaudus '* Langobardus '" fraudavit fidem
suani, et omnia sacraroenta rurapens.et vpkit" Jta-
liam rebellare, lunc illis in partibus cum aliquibqs
Francis " domuus Carolus rex iter peragens, et
caelebravU patalem Doinini in villa quae dicitur
Scladdistat '* «. Et inmutavit se numerus annq-
rura iu
DCCLXXVl. DCCLXXVI.
Regi domum reverlenti nunliatur, HruQtlgaudum* Tunc domnus " Carolus rex Italiam ingressus est
Langobardum *, quem ipse " Foroiulknsifeus " du- partibus *° Foroiuknsium petens ", Hrpdgaudus oc-
cem dederat, in Italia res novas moliri, et iam con- cisus esl, et supiadictus domnus " Carolus rex ad
plures " ad eum civilales defecisse. Ad quos tijQtus " Tarvisium **civitatem pascha caelebravit, et cap-
comprimendos cum sibi fcstinandum iudicaret, stre- tas civitates " Foroiukm, Taravisium " cum reli-
nuissimum quemque " suorum secura ducens, raptim quis civitatibus quae " rebellatae" fuerant: etdis-
Italiam^proficiscitur, Hruodgaudoque" quiregnum posuit. eas omnes per Francos, et iterum cu.m pros-
adfectabat interfeclo, civitati :us quoque, quae ad C peritale et victoria reversus est in Franciam. Tunc
eum defecerant, sine dilalione " receptis, el nnntius venkns, qui" dixit 30Saxones rebellaiites *',
in eis Francorura coraitibus constilutis, eadem et omnes obsides suos dulgtos"', et sacramenta -
rup^
qua venerat vekcilate " reversus est. Cui vix AI- VARIANTESLECTIONES.
pcs transgresso oceurrerunt '*, qui nunciarent, Ae- 1 revertendo 6. ' quam iussi fuerant deest 6.
resburgum castrum " a SaxOnibus expugnatum, ac '•»lidpach 1. liddach 5. diddach corr. *
lidbach 6. lid-
7. lidhah 8. 9. 10. litca 11. ex ipsisdeest 1.
praesidium Francorum quod in eo posuerat expul- bad 7.11. " saxonibus 9. de saxonibus 11. 'irruetts
sum; Sigiburgum aliud castellum oppugnatum qui- et deest 1. et deest 7. 9 '9 ex ipsis 1.7. * west,-
dem, sed, non captum, eo'quod hii qui in eo causa phakos 1. westfaks 6. " et iili alii s. 7. 9. "
praesidii *• fuerant constituli, facta eruptione incau- efcumaliisobsidibus " 1, assurapta 1. 6.9. sump?
tos atque obpugnatkni intentos Saxones a tergo in- ta 7. saxonum et pariler strage s. facta 1. T. el ter stra-
" gjae facta 6. et tertio facta strage saxonum
vaserunt , ct plurimis interfectis reliquos non so- it. in 10. deest; tn 5. syllqba ter deest. " supra-
lum oppugnationem dimittere, sed etiam fugere dictus domnus deest 6. «*ruodgandus 1. rodhgau-
duset 5. roigaudus7. 9. 11. rodgaudus
compulertint,palantesque ac dispersos ad Lippiam ** 10. ita rodgaudus et inha. " longibardns 1. " rumpens vo-
usque fluvium perseculi sunt. Haec cum regi adlata luit 7. 9. " francis tunc carolus 1. " scladistat
^" T. 9. scladdistath 8. sclezistatin elisatk9 b. se.lex.eis-
VARIANTESLECTIONES. tat et pascha in Elizatk 12. domnus etaliq similia
* dormientesque aggressi i * hic et alik in locis desunt 6. " domn.us.deest 1. rex
7. computsi 3. 7. ut praedixiraus ad Papiam civitatem venit et sub fes-
*ex3? 7. * insecutus 2—7. * m. p. 7. p. ex eis tittatione io partibus Foroiulensram iter direxil
magnam multitudinem 3. • hac quidem vice west- Ann. Mett. in narratione de Aeresburgi ovpugnatio-
fakmm, in sequenlibus atttem tit in textu scribilur ne Ann. Mett. Reginonem sequuntur.. " es't per
i. T franciam 3. 4. 5. 6. 7. * hyuodgaudura 5. partes fori iulii iter peragens 1. "
pergens 6. 7.
ruodgaudum 4. * hrudgaudum 5. rodgaudum
'• 6. (8.) 9. cum par.tes foroiuliensium peragrasset 10. **
rotgaudura 7. fangobardorum 2. 5. deest 7. supradictus doranus deest 1.6. *3appd 1 7. **
u forovraknsibus 6. i* cuin plures 5. " quendam taravisium hic et
'* r. in ilaliara 7. 3? " *" infra 7, 11. tarwisiuin 9 tharvi-
4.5.6. hyuodgaudoque sumlO. caplis civitate foro iulu taryisio 1. "
3. ruotgaudoque 4. rudgaudoque 6. rotgaudoque 7. foroiulensem 7. foroiulkro 10. ** et 5. "
" dilatatione 2. " vekcitate venerat 4. veloci qtjae
" occurremnt ei qui 4. 5. 6. " 2. rebellarant 1. rebellatae erant 6. " qui rfeesi'1. 7.
arcetti^expugna- 9. etc. 30venit et dixil 5. " rebeilare 1. rebellas-
tam — ea 3? 7. *• causa 5— 7. " jn-: . -se 5.10. rchellatos (3.9. 3Jdulgtos eldeest l. dulfos
praesidii
vasere 5. " lipiam 1.5. lihiam 2. ';_.'. ' 6. tullos 9. '--.'--.-••
NOT.E.
» Schletstadl ia Alsatia.
 403 EGINHARDIABBATISANNALES -404
ANNALES LAURISSENSES. A AfmALP.SECtmUBDI.
ta' et Aeresburgum castrum per mala ingenia * et fuissent', coriventa apnd Wormaciam habito, Sa-
iniqua plaeita, Ffaneos exinde snaderites.exiendo *; xoniam sine mora slatuit cura exercitu esse pelen-
sic Aeresbtirgum * a Francis derelktum, muros et dam, contractisqne ingentibus copiis', tanta eek-
*
cpera • destruxerunt *, Inde pergentes Vohieruntde ri(ate ad destinatttnt a «e in Saxonia keum per-
Sigtburgi ' siroililer facere, auxiliarite Domino yenit, ut oranes hostiura oonatns, quibns ei resistcre
Francjs eis * viriUter repugnanlibus nihil praeva- parabant *, ilta festmalione praeverteret *. Nam
lueruht. [Durii enim * per placifa eos, qui infra ip- ad fontera Lippiae veniens, kmensam ilhus perfidi
sum castrum custodes erant, ihludere " non potuis- popuU roultitudinem yelut devotam ae * snppUcem,
' sent.sicut fecerunt alios quiin aliud castelkm " fue- et quara erforis sui poeniteret 1, veniam poscentem
rant, coeperuut puguas et machinas praeparare, tnvenit. Cui cum et' misericorditer ignovisset, et
qualiter.per virtutem potuissent iUud capere, "et Deo eos qui se ci.rislianos fieri velle adfirraabant, bapti-
voletite, petrarias " * quas praeparaverunt ptus zari (ecisset, dalis et accepiis prafide servanda
iUis damnum '* fecerunt, quam illis qui infra castrum frauduknlis eorundera promissiotiihus x obsidibus
resjdebant. Cum enim vidissent, quod eis non profi- quoque quos iraperaverat receptis, Aeresbnrgo ca-
ceret, praeparaverunt elCamclidas '* b ad debellan- 6 slro quod dirutum erat reslaurato, aUoquecastello'
dumper virtutem ipsura castellum. Sed Dei virtus, super Lippiam constructo *, et'* k utroque non u.o-
sicut iustum est, superavif iUorura vktutem, et dico praesidk reliclo, ipse in GaUiamrcversus^
"
quadam die cum belhim praeparassent adversiis in viUa HerjstaUk hjemavit.
cltriStianos qui in ipso castro residebant, apparuit
manifesle gloria Dei supra domum ecclesiae quae
est infra ipsum castrum ", videntibus iUis " tam
aforis, quam etiam w et deinlus, QX quibus multi
manent usque adhuc; et dicunt vidisse " iristar
duorum scutorum colore rubeo flammanles et agi-
tantes supra. ipsara ecclesiam ,et cum hoc sighum
vidissent pagani qui aforis eranl, sta,tim confusi
gunt, et magno timojre pcrterri(i, coeperunt fugere
ad castra",et oranis mullitudo eorum inpavorecon-.
cussifugam arrepti", aUi abaliisseinvicem "inter-
fickbant. Qui enimretro propterpavoremaliquem" C
respiciebant, infigebant** se Ianceis eorum, qui
anle illos fugiebant *" et in huraeris portabanl, et alii
VARIANTESLECTIONES.
* malum ingeniuiri 6, 'suadendo.
•rumperel.
exire ab "ipsis francis 1. * heresburgo... dere-
lklo7. opera saxones d.' 7.9, Vdeslruxerunl.
Etinde 8. 9. (10.) (11.) sigiburgo 1. sigisbureo:
7. 8. 9, 1Q, » eis deest 7. (8.) 9. 10, H.. ' Dum
enim... servos suos. deest i. et iri ann. Einhardi,
Fttjtd. e{ Tit. fiinc apparel, totqtri hanc narrationem,
auae ptaetetea in diversk codicibusdherso loco col-
tocata legtiur, nonpro genttino textu habendam, seda
rerutri pertfo exemplosuo, unde codices5. 6.
rodam8.9.10.11.12. ftuxetunt,post annum 788, in mat?
gipe adfectdmesse.In cad. 5,' 6.7, mtx postsecundum
mde sed post primum inseritur < deslruxerunt inde.
Dum enim ...... servos suos pergentes. lnde vo-
luerunt,» ineodidbus 8. 9.10. 11. i% potl simililer I»
facere, utrobique>tnitxui tecte. In codtce IS.omnia
huius annipost est in Franciam itno cum annii 777.
778. 779. detutxt. . 'Vincludere 7. *«aUumcasiei- . *- -
lum 7. alio castelk 6. "petrariae7. "jiraepi-
. rayerant 6, «*^damni6. " clidos 7. ." basUicam
infra ipsura castrura constittttam 6, " vid. multis
6.7, 9. vi(L»•cunclis 10. "etiam deett if. .'• vi-
.disse se 7. ad castfum 5. •' fugam arripienles VAftJANTESL.ECTIONES.
7. fuga arrepta 5. " se ab invicem5. " '- regi mmtiarentur 7. * saxofiiampetete
aHquera statull,
deeslG. **ifflU^ehatii6. "inflgebant Ianceaseorura, coptractisque 7. * •
copiis, »saxoniam2.5. conaban
quoS in humens portahant in corpora antecedentium tar 7. »pefverteretS? 5. 6. 7. *et7. * ac
9. propter pavorera, ab aintecedentibusIanceis con- * ex,-
fodkbantur 11. fugebant 5. quasi e. s. neniam p. 7. 5? "etcuraS.

- »IUIWC;UM
. . .... . Nom ;
* In ioco Lrppstadt fuisse existirao.
k Grate8, lapiuwu» ^aeicnuis,
<VU5 CVJMLAURISSENSIBCS COLLATI. W
ASSAI.ES ISI.IIURUI. A ANNALES LAUMSSENSES.
diversis ktibus inter se sunt percussi' et divina ultio-
rie iudicati. Et quantum super Dei eos virtus prop-
ler salutera ' christianorum operala est, nulltis
narrare potest; altameu quantum illi pius pavore
perterrili fuerunt, taritomagis cbristtani confortati
omnipotentem Deum taudaverunt, qui dignatus est
suam manifestare potentiam super servos suos.] Et
inde fugam arripientes Saxones, perseculi sunt eos
Franci, interficientes illos usque ad flumen * Lip-
piam, castro satvalo ; et cura victoria reversi sunt
Franci. El cum pervenisset domnus Carolus rex
Wormaliara, etoranes istas causas * audkns', con-
ittnxit sinodum ad eandem civilatera : et ibi placi-
tuni puhlicum tenens, et consilio • facto, cum Dei
jj adiutorio sub cekrilate et' nimia * feslinatkne
Saxonum caesas • a seu " firmitates subito introi-
vit. Et " Saxones perterriti '.*, omnes ad locum ubi
Lippia consurgit venientes ex omniparte, el " red-
diderunt patriam per wadium '* omnes " manibus
eorum,et spoponderunt se esse christianos,et sub di-
cioni" dorani Caroli regis et Francorum subdlderunt.
Et" tunc domnusCarolus rex una cum Francis reaedi-
ficavit '* Aeresburgum castrura denuo ", et aliud *•
castrura super Lippiam, ibique venkntes Saxo-
nes una curn uxoribus et infantibus innuraerabiKs "
multitudo baplizali sunt ", et obsides, quanlos iam-
dictus domnus rex eis " quaesivit, dederunt, et per-
fecla supradicla caslella et disposita '* per Francos
scaras ** b residentes et ipsa custodienles ", rever-
"
£ s*s est domnus rex in Franciam , et caelebravit
natakm Domini in HaristaHio ", et pascha in, villa
quae dicitur Niumaga " c. Et inmutavit se nume»us
ankorum in
BCCLXXVH. DCCLXXVH.
Rex prima veris adspirante temperie Novioma- Tunc domnus Carolus rex sinodum publicum •• ha-
gum profectus est, et post celebratam ibidem pa- buit ad Paderbrunnen *' prima vice; ibique **conve-
schalis festi sollemnitatem , propter fraudukntas [ nientes " oranes Franci, et ex omni parte Saxoniae
Saxonnm promissknes, quibus fidem Jtabere noni undique '* Saxones convenerunt", excepto quod Wi-
poterat, ad locum qui Padrabrun * vocatur genera-, dochindis *' rebeUis extitit" cum paucis aliis**: in '•
km popnli sui conventum in eo habiturus, cum in- VARIANTES LECTIONES.
' suntperpessi 6. 7. 8. 9. • dei v. p. s. ch.
genti exercilu in Saxontara profectus est. Eo ciira eos 7. * super
*
usqueflumen 5. fluviuml. 7. cau-
venissel, totum perfidae gentis senatum ac populum,, sas istas 5. * audisset 6. * concilk 1.(8.). 7. T cele-
quem ad se venire iusserat, morigernm ac fallaci- ritate et deett 6. 8 nimiaetl. 9 casas 7. 9. ter-
'• caesas seu deest 1. " Tune Saxones 7.
ter * sibi devotum invenit. Nam euncti ad eum ve* ras 10.
9.
nerunt * praeter Widkhindum *, unum ex * pri-'Ddiuml."saxones per terras 1. " et deest 7. '*wai-
wadimoniam 9. "omnibus 1. 7. omnem
moribus Weslfaiaorum , qai multorum sibi facino-- in 9. " dicione 1. 6. 7 —9. etc. " et deest 1. 6.
rum conscius, et ob id regem veritus *, ad Sigifri- "" rectificavk "1. reediflicavit 6.. " detiuo deesli.
dnra T Danorum fegem profugerat. Ceteri qni1 alium 6. et ra numerabilis 6. innumerabilibus
• *- 1." baptizata est 6. *' eis deest i. de eis 6. ab
venerant, in tantum se regis potestati permi-r eis 7. 9. 10. !* perfectis supradictis castellis et
dispOsilis 1. 7. 9.(10.). '* scaros 6. " scaris
residentibus et ipsas custodientibus 7. (10.). " dom-
VARIANTES LECTIONES. nus rex deest l. "haristalho f.aristallio 5. **nio-
maga 1. neumaga 7. ** publicara 1. 5. *'
1padrabrunno 2. padabrunno 5. i. ** venientes 1. ** convenien- apud
palherbrunno padesbrunnen 1.
padrabunuo 5. 6. padrabrunna 7. ' faclaciter 2.. tesque ibi 6.- '* saxoniae undique deesti. "con-
• venerant 4. * winichindum i. windichinum 6. '• vindobundis 1. witochindis 7.
* • venerunt deest 1.
widikindum 7. e 5? 7. v. r. i. 5..6. T si- windochinus 9. widochindus 8. " rebellis resta-
I_efridum2. »ita7. * potestate 5. retl. "aliisrfeestl. " et in 7. 9.10.
MTJE.
* Huuimenta ex arbonhus slratis. « Nimwegen..
*>.Scarai, nostrura Schaar, turma.
m EGINHARDIAUBATISANNAI.ES 409
ANNALES LAURISSEItSES. A ANBALES EGINHABDI.
*
parfibtts Nordmanniae confugium fecit una cum sere ', ut ea condkione tunc veniara, accipere*
soeiis suis. Etiam ad eundem * placitum' vene- mererenlur, si * ulterius sua statuta vftlarent, et
runt Sarraceni de parlibus Hispaniac *, hii * sunt patria et libertate privarentur *. Baptizata * est
Ibittalarabiet fiKus Deuizefi', qui et latine loseph ex " eis ibidera roaxima multitudo, qnae se, quara-
nominatur,- sirailiter et,•*gerier eius, ibique muinV vis falso, cbristianam. fieri velle promiserat. Venit
tudo Saxonum baptizati snnt *, et secundummo*- in eodem loco ac tempore T ad regis praesenliam
rem illorum omnem ingenuitatem et alodem * ma- de Hispania * Sarracenus * quidam nomine Ibina-
liibus dulgtum '* fecerunt'", Si amplius inrautas- larabi *»cum aliis Sarracenis sociis snis, dedens se
Serit " secundum malam consuetudkem eorum, nisi ac civitates, qnibus eum rex Sarracenorum praefe-
eonservarent " in •* omnibus christianitatem, vel cerat. Idcirco rex, peracto memorato conventu, in
flcklitatera supradkti '" doroni Caroti regis et filio- Gallia reversus ", nalakm Domini in Dulciaco "
rum eius vel Francorum. Et«' celebravit natalem viila, pascha vero in Aquitania apud Cassinoil-
Doraini in villa quae dickur Dotciacum «T*, et pa- lum " cekbravit **.
scha in Aquitania ", et «*m viila*» Cassinogilo '*b;
etinmutavit' se nnmerus annornm m
!:Cs. ' DCCLXXVHI. ''' DCCLXXVItf,
"I^onc**domntts Garolusrex^itefperagens^pai*-' Tune ex '»persuasione praedkti Sarraceni spem
tibus'»* Hispaniae "per duas vias;una" per Pain- capkndarum quarundam in Hispania civitaUtmhaud
pilonam",per quam ipse supradictus magtius fex fruslra coocipkns, congregalo exercitu, profectus
"
peffexit usque Caesaraugnstam; ibique venientes esl", superatoque in regione Wasconum Pyrinei
di?partibus Burguridiae et Aus.riae '*»,''vel Bakariae. iugo, primo Pompelonera l* Navarrorum " oppidum
seu Provkciae " et Septimaniae **, et pars Lango- adgressus, in deditionem accepit. Inde Hiberum "
bardorum **, et coniungentes " se ad sripradictam amnemvado traiciens, Caesaraugustam "praecipuara
eivitatem ex " utraque " parte exercitus , ibi obsiT iliarum parlium civitatem accessit, aceeptisque quos
des receptos de Ibinalarabi et de Abulauro ** et de Ibinalarabi " et Abuthaur ", quosque alii quidam
multis Sarracenis , Pampilona *' distructa, Hispa- Sarraceni obtukrunt '* obsidibus, Pompelonem «
ni *• Wascones *' subiugatos. etiam et Nabarros *», revertitur. Guius muros *", ne rebellare posset, ad
reversus " in partibus *• Franciae. Et cum audis- solum usque des.truxlt, ac regredi statuens, Pyrinei
sent Saxones , quod domnus Carolus rej.etFranci saltum ingressus est. In cuiussummitateWascones' 6
tam lqrige fuissent *' paftibus Hispaniae, per sttasio- G insidiis eonkca.is, extremum agmen adorti, totum
exercitunt magno tumultu perturbant *'. Et Iket
: * [molus preeibus et querelis christianorum T qui
craht iri Hispania sjubiugo Sarracenorum, cum exef- Franci Wasconjbus taro armjs quam anirais prae-
cltu" Hispaniam intravit 9 b. ] stare viderenlur, taraen et iniquitate locorum et ge-
[His innumerabilibus legknibus Hispariia fota nere inparis pugnae inferiores effecti sunt. ln hoc
contremuit 9 b.] certamine plerique ** aulicorum, quos rex copiis
VARIANTES LECTJONES. praefecerat, inierfecti sunt, direpla impedimenia,
, ' nofdmaniae 5. riormanniae 7- 9. * ad idei» et' 9 hostis propter notitiam locorura statim 3I)iu di-
I. 7.10, hoc vocabulo incipit codex% VARIANTES LECTIONES.
* .hispaniae *placitum
scilicel ibinalakabe 1. * hi 5. 7. etc. ' subraisere7.. » percipereS. 'ntsi 7. * prir
•' de vizosi 1. diuzefi 5. deiuzevi 6. ' similiter et 1.- varent 1. 2. carerent
taperte ex emendatione) 3w
5. 6. 7. 8, 9. 10. nominatur et gener eius Alaruiz privarentur 4. 5.11. 7. » baptisata $?.3? 7. «cuni
II. vocetn alarviz nonnisi repettium alarabt esse per- 5. * vetiit ifsdemet 1. et t. 7. tenpore 2. * ispa-
stiasttt sum, kitienem codiris 2 simile dedit et pro nia 2; '.,*safaceUtts 2 ? 7. *• Ebinalarabi 5. 6,
* baptizata est 1. 9alodHra 7- Ahelialarabi 9. (viilt'tffirf. p. 170. lin. 18. quod el
corrupta habeo. '•
6. hesediUtem 9 b. dulgiura 1. dultum 7. '• fcv Chesniumet Bottauetum effugit), " in galliam revef-
cere 1. '* mutassent 7; " conservassenl 7. 9. sus % 5. 7. in galUaraconversus 4. 5. 6. in franciani
**in tfee*f1. '"•aupradicti deesl 1. '* et rex 1; ce- W9_ " dacciaco1.5..dttciaco 2. 3. 9. duniaco, al. du-
kbravit rex 7; " doriacum 1. dorciactim 7. do- cciaco,nt«.dutoi*l;3. " cassinoilum 2. 5.7.cassW
ciacum 9. '» equllanja 6; " et deett 1.5. 6. 7. noildum 6. cassinogikm 9. < «* celebravit. In qua
etc. ••et uilla in 1. " villa quae dicitur cassiuo- viUa natusest ei filiusex Hildegarde regina, quemex
** " '*
gUa 1. Hkindpti codex 5. agetts*}.• iri sacro fonte Hkdouicum noniiriauerunt 7. "rex
partesl. *» parlibus itaUae 5. -"utiam7. "pam- 5? 7.9, • t*c.e.-p. est desunt 7. " pyrenei 5? 6.
piioaera' 1...6. **a'ustrasiae 9, »' provititiae>& 9. pifynei i. pyfenaei montis T. "parapelonem
a0Septiraanaae 1. **langobardorum coniongentes 7. 2? 9. l* navamofum 3. navarorum 6. "iberura
**-Jetex'7.'-** ttnaque 1/ "*reeepto&Derbanalarabi 7. 9. hyberum.5T..._ * '.icaesaraugiist_a.nam 5. " quos
etDrabatauro 1. •»pampilonea %. destructa 1. 5. sibinalarabi 2. quos abenalafabi 9. quos ibnalarabi
6. 7. 8. 9. ek. ," hispariis wasconibus subkgatis... T* : ** abithaur % abltiahur 6. .'* dedefunt 7.
nafeartis 1'. **histoanosel waseones 7. 9. ** na- "mufuraJ9.5'* ** w. s. 4. 5. 6.' *T perlurbabanl
vaJWS7. -** Revejfsus.... et cum ^- *eversus est 1. *
tumnlltt9;:' < piurimi 7. , '•** et 'dir. imp'.*
V • r iria_.nO
*> -'' '
iS *»*ittparteSI. essentinp.6, 7: . deest% \ ',.:%% "-;- .'''. '- '"-:,
" '
"/. .. ':'-:'i\ '- ':"..''.:'' - NOT^. '4 ^J'...-.;' '.'"^:r ': ....-';
« Douzy in pagoHosomagensi, prope Sedan. Ct:r . : i Casseneuil in pagp Agirraejisi. Ibtd. p, 151.
Vales. I. c. p. 182,185-. ..... > .
419 CDM LAIRISSENSIBUS COLLATI. 410
ANNALES EGINHARDI. A ANNALES LACRISSENSES.
'
Tersa dilapsus est. Cuius vulneris acceptio ' raa- nem supradkti Widokindi '. vel' socioruin eius
gnam partera reromfelkiler in Hispania * gestarum secundurn consuetudinem malam iterum rebellati
m corde regis obnubilavit. Inlerea Saxones, velut sunt *, et iiuntiatum est hoc" domno rege e Carolo
occasionem nancti ', sumlis armis ad Rhenum us- adAutosiodorum' civitatem. Tunc praedktus domnus
*
que profecti sunt. Sed cum amnem traicere non rex mittens scaram Franciscam, ut sub vekcilate
possent, quicquid a Diutia * a civitate usque ad festinaret ad resistendos supradictos Saxones ': sed
fluenlem " Mosellaevicorum villarumque fuit, ferro illi rebelles ad Renum usque Diviciam •• pervene-
el igni depopulati sunt. Pari modo sacra profanaque rtint, tunc praedantes secus Renura ", et raultas
pessumdata. Nullum aetalis aut sexus * discrimen raalilias facientes, ecclesias Dei incendentes in san-
ira hostis fecerat, ut liquido appareret, eos non prae- ctemonialibus ", el quod fastidium generat enurae-
dandi, sed ultionem ' exercendi gratia Francorutn randi ". Et cum '* subito audientes de reversione
terminos introisse. Cuius rei nuncium cum rex apud domni Caroli regis, et de scara eius quam raisit ob-
Auteskdorum * civitatero accepisset, extempk * viatn " illis, lunc a Saxonibus dimisso Reno, Tcversi
Francos orientales '0 atque Alamannos " ad propul- sunt per Logenehi " e parlibus " Saxoniae, et sca-
sanduni hoslem festinare iussil. Ipse caeteris copiis B rae " Francoruin non " occurrerunt obviam eis, sed
*°
dimissis, Heristalliura " villam, in qua hkmare con- vesligium eorum observantes , consecuti sunt eos
slituerat '*, venit. At Franci et '* Alamanni qui con- super fluvium , cuiuS vocabulum est Adarna '*, in
tra Saxones missi erant, iriagnis itjnerihus ad eos loco qui dicitur Lihesi " f. Ibi pugna " incepta et
ire contendunt, si forte in finibus suis eos Invealre valde '* bene finita, auxiliante Doraino Franci viclo-
possent. Sed illi, iara re peracta, revertebantur ad res extiternnt; et raultitudo Saxonum ibi occisi '•
sua. Quorura vestigia sequuti qui a rege missi fue- sunt, et fugientes " cum raagno contumelio " re-
runt, in pago Hassiorum super fluvium Adernara iter versi sunt Saxoniam '*. Et caelebravit supradi-
*9 clementissimus rex natakm Domini in villa
agentes invenerunt ", eosque slatira in ipso fluminis ctns
vado adorti, tanta strage ceciderunt '*. ntex ingenti quae dicitur *• Harislallio ", el pascha similiter.
niultitudiue ipsorum vix pauci doraum fugkndo " Etinmutavit se numerus annorura in
pervenisse dicantur.
DCCLXXIX. DCCLXXIX.
At rex de Heristallio, ubi hiemaverat et ubi na- Tunc domnus Carolus rex iter peragens partibus,
talera Dorainiac sanctura pascha _cekbraverat, pri- Niustriae 3S, et 33 in villa 3" quae
pervenit3* usque
ma veris temperie movens, Compendium i>venit; Et' dicitur
Conpcndio ' 6; et tunc iterum revertendo
cum inde, peracto propter quod venerat negotio, 37Austriae, obtulit se Hildebrandus 3Sdux
parlibus
revertisset «*, occurrit ei Hildibrandus " dux Spo-
lilraus " cura magnis muneribus in villa Wircinia- VARIANTES LECTIONES.
' suassionem 2. * vijidekindi 1. widokindi COIT.
" "
co °. Quem et benigne suscepita3,etrouneribus widokingi 2.widokingi 3. widukindi 4. widochkdi 5.
donatum in ducatum suum remisit. Ipse animo ad widichindi 6. withochindi 7. widechinni 9. widochindi
Saxonicara expeditknem intento, Dnriam venit, ha- lO.il.widikindi 12. 'w.etsociorum i.7. etc. * re-
bellaverunt 5. " hoc deest 5. 6 regi 1. 5. 6. 7.
bitoque iuxta morem gerierali conventu, Rhenum ' annosiodorum 1. aulhiskdorum 5.
auliskdorum
in eo loco qui Lippeham " * vocatur, cum exer- 6. 7. etc. " scaram francorum velociter et festi-
VARIANTES LECTIONES nanter ad resistendum supradictis saxonibus ad 1.
• francorum ut sub fesiinatione curreret ad resisten-
1 accepti 1. 2. 4. 5. 6. accepti dolor 7.
accepti dum saxonibus, sed illi rebelks pervenerunt usque
recordatio 3 ? 9; cum hoc loco substantivum deside- diuciain 6. 10diucam 1. diuiciam 2.5. diutiara corr,
retur, reiecth codkum 7. et 9. conkcturis, unao
litlera addita sensum resliluendum censui. * }n dutiam 5. diuciam 6. dureciam 7. duitiam 8. dui-
tium 9. " renum constanler in codicibus
* * quos ipse
inspania 2. " nacti 3-10. diucia 6. duicia 5. 2. 5. 6. " sanctimonialibus grassati
9. duitia 7. fluenta 3 ? 9. flumen 7. e sexus seu inspexi cum sanctimonialibus 9. " numerandi (etj
sacrarum virginum 7. ' ultknis ^.quodl.7.
9.. u 6. «*Tum subito 7. '» eius. Misit obviam 2. ••
8 anteskdorum 1. 9. autisiodorura 4.exercendae 5. 6. aute-
floderum 3. altissiodorura 7. 9 1. extim- longenhri i. lojnahi 5. Ioginahi 6. longenehi «'
7. lon-
•*
«• exemplo
•• gene 8. 11. lingont-m 9. logene.10. partes 1.
plo 4. 5. 6. or. fr. 4. 5. 6. alemannos 7. scara 2. '9 non deest 9. *°ipsorum 1. " adarnia
9. .'* baristalliura 3.9. ila constanter. «* hyema- 7. " liesi 5. liesu 6. »3L. in 2. s* valde
ret 9. •* •"
atque 9. ac 6. " rcpererunt**9. reppere- deest 6. "occisa et reliqui 1. *" et reliqui 7. *T pugna
runtS. '• cecidere 7. fuendo 1. revertere- **in
tur 3? 9. " contumelia tnagna 5. magna conturoel a 1. 6.
hildebrandus 2. 3. 6. 7. 9. hiltibran- saxoniam reversi sunt 1. " supradictus deest
dus 5. *° 3. 5. 7. 9. spolitanus 6.. 7. 30 villa quae dicilur deest 6. 31haristalhio 1.
" wirtiniaco spoklanus
3. **quem 3. 9. " re- 31neustriae 7. niiistriae corr. austriae 6. 33 et deest
** benignissime
cepit 3. 9. lippehan 2. lipphean 3. lippiam 4. 6.7. 3i pervenerunt in 1. "viliara5.6. '°com-
lippia 5. 6. 7, " 3S
' pendium 1. per partes 1. hiltibrandus 6,
... NOTiE :
° uutxz conira uotoniam. certe ra Umere Compendto Duriam qua:rendum.
VCompiegne. d ln confliiente Lippia3 et Rheni.
c Situs qus nec Valesio nec Bouqueto •« Pagus ad Loganam, Lahngau.
expkratus; f Poela Saxo ad hunc annuiu Battenfqld vocat.
quod si non Virisiacum, Veny, prope Rhefflos sit,
411 EGINHARDI ABBATiS ANNALES 4«
AN-NALES LAIIR1SS2NSES. A ANNALKS EGINUARDI.
' ' citu.' IraiecU. Cui cum Saxones in quodara * kco
Spolitinus • cum roulta munera in praesenciam
* *
supradkli tnagni regis, in viUa qui vocatur Virci- qui Buocholl vocatur, vana spe ductfc resisterc
niacum *, et fuit sinodus in villa nuncupantem * teraptarent, pulsi. fugatique * sunt. Et • rex West-
Duria, et iter actus est' in * parlibus Saxoniae. falaorum regionem iogressus , omnes eos in dedi-
Ad Lippeham ' transitur " Renus -fluvius ", et lionera accepit. Iude ad Wisuram veniens, castris
Ssxones vokerunt resistere in loco qui " dicilur positis in loeo nomine Midufulli • , stativa per
Bohbolt " ». Auxiliante Domino, non praevaluerunt, aliquot dks habujt. Ibi Angrarii' et Ostfalai venkn-
sed abinde fugientes, reliquerunt orones firmitates tes, et obsidcs dederunt, et sacramenta iuraverunt.
eorura, et Francis aperta est via, et inlroeuntes ui . Quibus peractis, rex trans Rhenum Wqrmaciara '-
Westlalaos '*, et " conquesierunl" eos omnes. Re-. civitatem in hiberna • se recepit,
liqui " qui ultra Wisora .'* fucrunt *»,cum se iun-
xisset doinnus Carolus rex ad locuro qui dicitur Me-
dofulli ".*», ibi dederunt obsides, et denuo " sacra-
menta firmantes; et tunc **reversus esl suprascri- ''
ptus glorksus rex in Francia ". Et cekbravlt nala- B
lem Domini in Wormaliam civilatem "*, et pascha
sirnititer. Et inmutavtt se numerus annorum k
DCCLXXX. DCCLXXX.
Tunc domnus Carotus rex iter peragens ad dispo- Inde, cum prunum temporis oportunitas adridc-
nendam Saxoiiiam, ad Aercsburgum pervenit, et re '• visaest, iterum cum magnoexercitu Saxouiam "
inde ad kcumubi Lippia consurgit, ibique sinodum profectus est, transiensque per castrum " Aeresbur-.
tenens, inde iter peragens partibus Albiae fluvii, et gum, ad fontem Lippiae venil, ubi castrametatuv
in ipso itinere omnes BardongaueoseS " ' et mulli per aliquot dies moratus est. Inde ad orienfem itine-
de Nerdleudi" d baptizati sunt in. loco qui dicitur re cOnverso, ad Qvacrum " fluvium accessit. Cui
Orhaim ", ultra Obacro fluvio. Et pervenit usque cura ibi omnes '* orientalium partium Saxones, ut
ad supradktum fluvkm, ubi Ora " e confluit in Al- iusserat, occurrissent, maxima eorum mullitudo in
bia ", ibi omniaque '• disponens " tam Saxoniam Ioco qui Orheim " appeUatur, solita simutatione
"
quam et Sclavos ", et reversus est supradktus baptizata.est. Profeclus inde ad Atbiara, castrisque
praeclafus rex_in Fr.ancia .»*.Tunc sumpto consilio, in eo loco, ubi Ora ** et Albia confluunt, ad hahen-
ut iter peragens'"oratknis causae"partibns Romae, ^ da stativa conlocalis, tara ad res Saxonum qui ci-
una cttm uxore sua domna Hiidegarde " regina. Et teriorem ", quam etSclavorum " qui ulteriorem
celebravit natakm Domini in Papiam civitatem '*. fluminis ripara incokut, conponendas operam in-
Et immutavit se numerus annorum in pendit. Quibus tupc pro tempore ordinatis atque
VARIANTES LECTIONES. dispositis, in Franciam reversus est; initoque con-
. ' spoletanus 1. spolitanus 6.7.9. * multis mune- siljo, orandi ao voja solvendi causa Romara slatuil
ribus 1. 5. 6. 7. etc. » praesentia A, 5. 6. 7. etc.
* quae 1. 5. 6. 7. etc. * wirciniacum 1.5. 7. etc. profkisci, suraptisque secum uxore ac liberis, sine
irciniacum 6. • villa quae dicitur 1. nuncupanle mora in Italiam profectus est, celebravitquenatalem
5. 7. nuncupata 6. ' peregit 1. 6. peractum est 6, Domini Ticeni ". atque 1bi '• residuum hiemis njia-.
* in deest 1. 8, 6. 7. etc. ' lip-
peractuscst 7. '• ncndo complevit".
peara 5. 7. transito rberio flumine i.
11transitulippaham
2. transitus 5. tr. r. fl. deesi 6. " que 2. VARIANTES LECTIONES.
" bttoholz 1. hobholz 5. bohholtz 6. bohhok 8. boc-
holz 9. bolhoz 10. botolz 11. '* westualahos 1. 1 in eo 1. q. 1. v. c. «xercilu desunt 9. ' in eo*
westfaluos 2. westualos 6. "et deest.S. 7.«* " con- 4. 5. 6. » bucholt 6. 9. * fagatique 1. fati-
• medufulli 9, nudufulli
quisierunt 1. 5. 7. etc. " reliquis 7. wisofa gatique 5, deest 9.
deest 2. wisoram 6. 7. etc. «* reliqui quidem wi- 14 al. midufulli ai. jnedufulli 7. ' angarii 2. 7. aiH
sore fuerunt 1. " medofuldi 1. " et dein 1. et de- u geri 9: nngarii 5. » in W. 7. ad W. 9. ' c. " hy-
inde 5. 6. deriuo deest. 7, " f. denuo reversus 7. fiernatum 7.'» arridere 3. 4. 5. 6. adesse 9. ra
*» franciam 1. 7. etc frantiam 6. '* wormatia ci- saxontero 7. 9. «* arcem 9. *' obacrum 9» '*
vilate 1.6. 7. elc. " hardoganenses .1.bardogaven- omnram3? 9. cimnes deest 6. " horheim 6." 9.ore-
ses 7. '• nordilendis 1, norlleudi 5. nortelendi 6. heim ql. horheim 1. '• hora 5".5. 6. 9. cete-
*' orcbeim 1. orthaira 5. orahim 7. '* ubi obacrum rioremi. extertorem9. " quara ad sclavoruro 7V
fluit 7, " akiam 1. *• ibique omuia 7. ibi omnia 1. quam a sclavorum 4. q. et sicavorum 6. «*ticini 5,.
31desponetts 2. . •• tara sclavoniara quam saxoriiam i. 5.6.7, 9, '*»deest l. " inansil 3? 9^
1. *» et deesti. 5,6. 7. etc. «*franciam 1.5. 6.7.
*' perageret i. 5. 7. ageref 6. " causa 1.5. 6. etc.
*' Hiltlecarda 6. " nani.i rivilate 1. 6.
NOTiE.
» Bocholl, ad fluvium Aa, a seplentnone loci Lip- neburgensis partem corapiecteoatur; vicns ejuspnnr
peharn. cipalis tum Bardenwich eral.
J»Iri loto Wisefie cursu nonnisi Mul-beke prope • Id est Saxones transalbiani, Nordalbingi.
Rinteln et Polle, regni Hannoyerahi castrum, ali- e Die Ohre : non procul ab ejus cum Albia con
quam vocis Hedofulti similitudinem referuni. fluentibus hodie oppidum Wolmirstadt situnt est^
• Pagi Bardengd incola;, qui iriagnam ducatusLu-
;l3 CUM LACRISSENSIBCS COLLATI 414
ASNALES EGINnARDI. A ANNALES LAURISSENSES.
DCCLXXXI. DCCLXXXI.
Inde Romam venkns, honorifke ab HadrianQ * Et supradictum iter peragens «, celebravitpascha
' '
papa susceptus est. Et cum ibi sanclum pascha in Roma. Et ibi baptizatus est domnus Pippinus,
celebraret, baptizavit idero pontifex filiuiti eius Pip- iilius supratitulati' domni Caroli magni regis, ab
' *
pinum *, unxitque ejim in regem. Unxit eliara et •Adriano papa, qui et ipse eum de sacro fonte sus-
Hludewicuin * fratregj eius, quihus et coronara » cepit, et duo filii Supradkti domni Caroli regis in-
6
inposuit. Quorum maior, id est Pippinus, in Lango- uncti" sunt ad regem a supradicto pontiflce ; hii
bardia, minor vero, id est Hludewkus ", in Aqui- sunt domnus Pippinus et domnus Hludowicus ' re-
tania rex constilutus est, Rege vero Roraa digresso ges; domnus Pippinus rex ' in Italiam, et domnus
ac Mediojanum veniente, Thomas eiusdem urbis Hludowicus rex in Aquitaniara'. Et inde revertente
10
archiepiscopus ' baptizavit ibi filiani eius noraine domno Carok rege, Medklanis civitate pervenit,
Gislam *, et de sacro fonte suscepit. Qnibns gestis, et ibi baplizata est filia eius domna Gisola " ab ar-
inFranciam reversus est. Sed cum Romae esset, chkpiscopo nomine Thoma «*, qui et ipse eam a Sa-
convenit inter ipsum atque Hadrianum pontiflcem, cro baplismale " manibus suscepit '*. Et ab inde re-
ut simul legatos mitterent ad Tasstlonem Bakariae B versus est in Franciam. Et lunc missi sunt duo
ducem *, qui eum commonerent de sacramento, missi " ab apostolko supradicto ", hii sunt For-
quod Pippino regi et filiis «° eius ac Francis iurave- raonsus " el Damastis **episcopi, ad Tassilonem «'
rat, scilicet ut subiectus et oboediens eis esse debe- ducem una cum missis doroni Caroli regis'°, his no-
ret. " Electi ac directi sunt in hanc kgationem de roinibus, Riculfura *' diaconera et Eborhardum **
Formonsus '* acDainasus •' magister **pincernartim, ad -coramonendumet con-
parte pontifkis episcopi,
et de parte regis Rkholfus '* diaconus atque Eber- testandum, ut reminisceret **priscorum sacraraen-
hardus" magister pincernarum. Cui cura, ut " torura suorura,ut" non aliter faceret, nisi skut *•
iussi erant, cum memorato" duce loquuti essent'», iureiurando iam dudum promiserat ad partem "
in tantum coreius emolliluin est, ut diceret, se sta- domni Pippini regis et ** domni Caroli magni regis
tira velle ad f egis properare praesentiara, si sibi tales vel" Francorum. Ettunc consensit Tassilo 30 dux
obsides denlur ", sub quibus de sua salute dubitare Baioariorum, 31 ut sumptos obsides a domno rege Ca-
nulla sit necessitas. Quibus datis, sine cunctackne rolo, et tunc venii^et*,*ad eius praesenciam; quod
apud Worroaciam adregemvenit, sacraraentum quod et domnus praefatus rex non reraiuit^". Et coniun-
iubebatur iuravit ", obsides duodecim qui impera- gens se supradictus dux in praesertciam piissimi re-
hantur. srae raoradedit, quos Sindbertus ",Regiiien- C gis ad Wormaciara '* civitatem, ibi renovans saera-
sis episcopusdeBaioaria,ra Carisiaco ad eonspectum nnenla, el dans duodecim obsides ekctos, ut omnia
3"
regis adduxit. Sed idem dux domum reversus, non conservaret *•, quicquid domno Pippino regi pro-
diu iri ea qtiam proniiserat lide permansit. Rex au- miserat iureiurando, in causa supradicli domni Ca-
tem in eadera villa hieraera transiens ",et natalem roli regis vel fideliura stiorum; qui et ipsi obsides
Domini et pascha eodem in loco " celebrs.vjt '*. recepli sunt in Carisiacum villa 37de manu Sin-
berti 38episcopi. Sed non diu praefatus dux Tassilo
promissknes quas fecerat conservavit. Et celebravit
praedictus domnus gloriosus rex natalem Domini in
supradictam villam 39Carisiacum **,et pascha siLK-
liter. El inmulavit se numerus annorura in
VARIANTES LECTIONES.
' Et rex carolus s. i. p. i. 7. •* est deest 2. ' sti-
pradkti 1. 5. 6. 7. etc. * eum deest 2. * uncli 1.
D 6in regem 5. k reges 1.7. ' hkdowkus6. lodouicus
VARJANTESLECTIONES, 1. * rex usque rex deest i. • hludow. in
' deesl 7. ' P. e. f. 7. ' deest 3. 9. * hludo- hlodowkus rex in equitania 7. '• mediolanura aquiu 2,
Civi-
wicum 7. lovdewicum 5. ludewkum 4. 6. ludo- , latem 1. '« '*
* gistolal. gisola 7. «'dioraal.
l*
sa-
vicum 9. ita el insequentibusfere constanter co- cro fonte 6. 1. baptisrao 1.5. fonte kvavit 6,
rona 1. ' id est Hludewkus deest 9. idem — 18 missi duo 1. " scilicet f. 1. " for-
' supradicto
* gjsilam 5. 6. » d. B. mosus 5. «*dama.nsus 1. «9thassilonem 1. tessilo-
idem 3. episcopus 9.
3. 4. 6. 9. «° filii 1. " ut subiectus eis esset et nein6. '"regisscilketrkholfusdiaconus et eberhar-
Obedkns 3. ut subiecius esset acobedkns 9. ut eis s. lus muiiere pincemark 1. *' ruculftim 6. " ebe-
C. ac o. Bq. " formosusS. 6. 7. 9. «• damasius 6. rahlum 7. 23magistrura, 5.6. 7. **reminisceretur
'*" ricolphus 3. " eburhardus 2. 3. 4. eberhartus 5. "et utnonl. 5. 6. 7.etc. senisi ut 1.6. "ad
9. " cHm quae iussi 7. " commemoralo duci 9^ partcm deest 5. **dOmni pippini regis et deest 6.
" loculi fuissent 9. «• darentur 5. 7. dentur obsi- " vel deest i. *° tesilo 6. 31carok tunc 7. " vc-
des3?9. *° sacramentum q. i. iuravit detst. 1. niet 2. veniret deest 6. *3renuit 1. 7. '* vurma-
*' sindberdus 1, suidbertus Bq. "transiens idem tiara 5. vurmaticam 6. warmaciam 7. '* Conserva-
qccodkum**3? 4. 5. 6. 7. 9. transigens, " e. i. kco re i. conseruarent 2. a0 domnus pippinus rex 2.
deest 7. celebravit.-Hisdem diebus defuncto Gui- " carisiaca uilla I. ." simberti 1. sinherti 2. 3. 5,
cbardo abbate coenobii sancti Germani, Robertus in 6. ingberii 7. »•villamWtt 2. *° supradicla civi-
regimitte substiluitur 7, tate carisiaca 1.
415 EGINHARDl ABBATIS ANNALES 416
ANNALES LAURISSENSES. A AKNALES EGINHAIU)I.
DCCLXXXII. DGCLXXXH.
Tuuc domnus Carolus rex iter peragens, Renum Aestatis initk, cum iam propter pabnli copiam
'
transkns' ad Colonkm, et synodum» tenuit ubi* exercitus duci poterat, in Saxoriiam eundum, et ibi,
«
Lippia consurgit. Ibique omnes Saxones venientes*, ul in Francia qtiotannis solebat, generalem con-
exceplo rebellis Widochindus *, etiam illuc conve- venlum habendum censuit. Trakctoque apud Colo-
nerunt» Nordmanni * missi Sigifridi' regis " : id niam Rheno, cum omni Francorura exercitu ad fon-
est Halptani • cum sociis suiS. Similiter et Avari tem Lippiae venit, et castris ibi * positis, per dks
illuc convenerunt, missi a Cagano et Iugurro. " Ibi non paucos ihidem moratus est. Uhi inter cetera
peracto placito, reversus est domnus Garolus rex in negotia etiam,*' legatos* Sigifridi °, tegis Danorum,'
Franciam. Et cum reversus fuisset, statim ilerum et quos ad se Caganus et Iugurrus, principes
Saxones solito more rebellati sunt, suadente Wido- Hunorum, vclut pacis causa miserunt, et audivit et
chindo. " Et ignorante hoc domno Carolo rege, absolvit *. Gumque, conventu completo, trans Rhe-
misit missos suos Adalghisum" el Gaiknem " alque num in GaUiam se recepisset, Widokindus 9, qui ad
Woradum, ut moverent exercitum Francorum «t Nordmannos '• profugerat, in patriam reversus, va-
Saxonum super Sctavos^aucos, qut rebelks fttefant1*. 1B nisspebus Saxonum animos " ad defectknem con-
Et supranominati missi in via auiientes, qnod Saxo- citavit. Interea regi adlatum " est, quod Sorabi
nes rebellati fuissent'", coniungentes supradictam Sclavi, qni caropos inter Albim «' et Salam inter-
scaram, inruerunt super Saxones ", et nuUum man- iacentes incoluttt, in flnes Thuringorttm '* ac Saxo-
datum exinde fecerunt domno Cafolo rege ". Et num, qui eis eratit cotitermini, praedandi causa fuis-
comraiserunt belliim cum Saxonibus, et forliter pu- sent ingressi, et direptionibus alque «* incendiis
gnantes, et multos Saxones interementes '*, victo- quaedara kca vastassent. Qui, statim acciiis ad se
res extiterunt '• Franci. Et ceciderunt ibi duo et tribus ministris suis, Adalgiso camerario '• et " Gei-
ipsis missis, Adalgisus et Gaik, in monte qui dici- lone **comite stabuli et,'• Worado comite palatii,
tur Sundal " ". Hoc audknsque " domnus Carolus praecepit, ut sumptis secum orientaiibus Francis
rex, una cum Francis quos sub cekritate coniunge- atque Saxonibus, contumacium Sclavorum audatiam
re potuit, Uluc perrexit, et pervenit usque ad locttiri quanta potuissent celeritate " conprimerent. Qui
ubi Atara " confluit in Wisofa. Tunc omnes Sa- cum iussa facturi Saxoniae fines ingressi fuissent'«,
xones iterum convenientes, subdiderunt se sub cQmpererant Saxones ex consilio Widukindi " ad
potesiate supradicti domno rege ", et reddide- belliim Francis inferendum esse praeparatos '**;
runt omues malefactores '* ilks, qui ipsttd *• rebel- '^ oraissoqne itinere, qtio ad Sclavos ituri erant, cum
liura maxime terminaverunt, adoccidendum, quatuor orkntatium Francorum copiis ad locum, in quo Saxo-
milia quingentos; quod ita et factum est, exceplo ttes audierant '* eoiigregatos, ire contendunt. Quibns
Widochittdum ", qui fuga lapsus " est ** partibus" in ipsa Saxonia ohviavit Theodericus '•» comes, pro-
Nordmanniae 30. Haec omnia peracta *', reversus est pinquus regis, cum his " copiis, quas audita Saxo-
praefalus domnus rcx in Francia. Eleekbravit nata- num defectkne raptira in Ribuaria " congregare *•
km Doraini in viila quae dicitur Teodone-villa "' et potuit. Is festinantibus legatis consilium dedit, ut
pascha sirailiter. Etinmutavit se riumerus annornm in primo per exploratores, ubi Saxones essent vel
quid.aput *• eos agerelur, sub quanta fieri posset '•
celeritate cognoscerent, tum, si kciqualitas palere-
VARIANTES LECTIONES.
tur, shnul eos adorirentur. Cuius consilk conlau-
1 pertranskns 6. ' cokniam synodum 7. * ve- dato, una cum illo usque ad montem qui Suntal "
nerunt e. rebelle vindikinde 1. *'rebelle uuido- appellalur, in cuius septenlrionali latere Saxonura
chindo 5. windochindus 7. * veneruni posllimani
1. ' norlmani 5. northmanni 6. ' sifridi 1. sigi- . VARIANTES LECTIONES.
fredi 5. 7, godefridi 7b. 9b. * regis. halbdani ir, 'deestS. * deest2. 4. 5.6. 7. »et3. 9. * k-
cum sociis suis similiter. et 1. ' hallani 5. -gatis 1. 2. » sigeffidi 7. 9. • ad se deest 2.
baltoni 7. halptani 2. 3. 6. «• vigerio 1. vigurro 7. 'princeps. 2. * sotvk 9. ° widochindus 5. wido-
iugurno 5. «' vindekirido 1, widichindo 2. «' adat- emdus 6. widikindus 3, 7, 9. «°nqrmannos %. (se-
gisum i. 5,6. 7. «*algonem lr galonem «"
5. ga- cunda manti); 7. " a."s.:3? 9, " nuntiatum ?•
lolonem 6. wailonem 7. «* fuerunt 1'.'., rebeUas- " atbino 1.' ueuringorum (lypographi vitio) Chesn,
setit'*.'5.< " irrueruntin s, 1. ", rcgi 1. 5. 6. 7. **et7; '• camerano suo 4. 5. 6. cubiculario9.
etc. ^* interimentes 1.5- 6. 7. " exlilere 1, "deest9. "gedoncS., "deestl. "craanlaposr
" Suntal t. 5. 6. suntdal 7. 5. 7. celerrime 9. "
'« audiens sumptdal siimptal Sentcel. quam futssent nnes
" "
** domni quod i.i. 5.audkns reltqui.** alacra 6. ingressi
6. 7. etc. . maiefactores »
7. widojundi
•*
4. widikindi 5. 7. 9*
regis " paratos 3- 5. $. 9. a. s. 9, a. s. esse Bq,
illps
" ipsumrebelles et occiderunt "excepto vindikindo 1. teodericus 4., tbederichus 9. thedericus Bq. ita
1. 5. 6. 1. ete. widochindo 5. 6. 7. deinceps. .»•, iis 9. iiiis 5, 6. " ripuaria 2. 3. 9;
etc. " elapsus 1. 7. *».exc. W; q^,f.°1. est deest.: " qnatn,,-r congrej_;a,2." apiid 2 — 9. *• agerelur
6, " ad partes 1. *• norroanriiae 7« ," iis per- quanta possent>eekritate. " suntlal 2. sultal 4;
ictis i. •»•'theodonis 1. theodone 7. sontal 9.
•r: -;'•.-, :•'.*'; .-'.'':.-, .:....-' ;;.-.;'.. . '.N(\T&,-<-<'.--• - -> -:.. •..•-. .•:,
^Der:-:SMki; 'Suhtel,iiti Septentrionali"Wteerte" septMriohmi titts'bdctiteifetd, ia.cst ^ >carii_)us
....in^ifb
ripa, inler Miinderam el Ritttelam, in' cujtis laterc" quis vaptttavit.
417 CUM LAURISSENSIBUS COLLATI. 418
ANNALES EGINHARDI, A . AN.NALES LAURISSENSES.
castra erant posita, pervenerunt. In quo loco cum
Theodericus castra posuisset, ipsi, sicut cum eo
conveneral ', quo facilius montera circumire * pos-
sent, transgressi Wisuram, in ipsa fluminis ripa
castra posuerunt. Habitoque inter se conkquio, ve-
riti sunt ne ad * noraen Theoderici victoriae faraa
transiret, si eum in «odera proetio secura haberent.
Ideo * sine illo * cum Saxonibus congredi decer-
uunt, sumptisque arrais, non quasi ad hostem in
acie stantem, sed quasi ad fugientium terga inse-
quenda spoliaque diripienda 6, prout quemque '
velocitas equi sui lukrat, qua Saxones pro castris
in acie * stabant, unusquisque eorum summa festi-
natione contendit.9 Quo cum esset male '• perventuro,
male etiam pugnatum est; nam commisso " proelio B
circumvenli a Saxonibus, paene omnes interfecli sunt
Qui tamen evadere potuerunt, non in sua,unde profe-
cti sunt, sed iu Theoderki castra, quae transmon-
tem erant, fugkndo pervenerunt. Sed maior Francis
quam pro numero iactura fuit, quia kgatorum duo,
Adalgisus et Geilo, comitum quattuor «', aliorumque
clarorum atque nobiliura usque ad viginli interfecti,
praeler caeteros, qui hos sequuli, potius cum eis
perire quam post eos vivere raaluerunt. Cuius rei
nuntium cum rex accepisset ", nihil sibi cunctan-
dum arbitratus, colleclo festinanter exercilu, in
Saxoniam proficiscitur, accitisque ad se cunctis Sa-
xonum primoribus, de auctoribus faclac defectionis
ihquisivit. Et cum omnes Widokindum '* huius "
sceleris auctorera proclamarent, eum «* lamen tra- C
dere nequirent, eo quod is " re perpetrala ad Nord-
raannos se contukrat, caeterorum •*, qui persua-
sioni eius morem gerentes tanturo facinus perege-
runt", usqne ad quattuor miiia quingenti tradili,
et super Alaram *• iluvium, in loco qui Fefdi *«» vo-
calur, iussu icgis omnes una die decollati sunt. H.u-
iusmodi vindkla perpetrata ", rex Theodone vilja "
in hiberna concessit, ibique '* nalalem Domini, ibi '*
et pascha more solito cekbravit.
DCCLXXXUL DCCLXXXIII.
Adridente veris temperk, cum ad expeditionem Tunc obiit domna ac bene merila HUdegardis re-
Saxonicam se praeparasset —nain de omnimoda gina pridie Kal. Mai.', quod evenit in die tunc in
eorum " defectione ad eum " perlatum fuerat — tempore vigilia b ascensionis Domiui. * Et domnus
'
priusquam de memorata villa moverel "*, Hildigar- n rex Carolus iter fecit partibus Saxoniae, eo quod
dis " regina uxor eius decessit 2. Kal. Maias. Cuius Saxones iterum rehelles fuissent *, et cura paucis
. VARLVNTESLECTIONES. Francis ad Theotmalli * c pervenit. Ibi Saxones
« convenerant 3— 9. . * circuire 3. 4. 7. 9. praeparaverunt pugna * in campo, qui * virUiter
*m7. *ideoque 3? 6. 9. • eo 3. 9. • ad domnus Carolus rex et Ffanci Solilo more super eos
fugkntem 'contendunt. Terga* insequi spoUaque di- inruentes [etSaxones terga vertentes'], et Domino "
ripere 9. quemquam 9. in a. p. c. 9. ' ado-
riunlur 9. '• deest 5. 9. «' cum raisso 1. " qua-
tuor2—9. **suscepisset 9. **widikindum 3. 5. 9. VARIANTES LECTIONES
«* cuius 1. " ipsum 3. 9. «' his 2 deest 3. 9. ' maii quae erat vigilia 1. * per tta con-
'* caeteroruraque i. "speregere 7. *' alarum 2. 7. partes '
" •» tldnter, ex* conkctttra ni fallor Cankit 1. rebella-
»«ferdia 2. fredi 7. palrala 6. 7. ** in tbeo- rent 1. theotwaldi 1. theodmali 6. theotmallira
donem villam 7. theodonis villam 9. ibique et 7. theodmalli 9. "pugnaml. 5. 6. 7. • quo 7.
5. 9. "deest 7. 9. '• deest 4. " ad eum deett deett 1. ' et saxones terga vertentes deest 2.
9. ** se moveret 9. " hiltigardis 5. hildegardis7. ' vertentes domino 7.
NOT.iE.
a Verden.
b Reclc, qnia pascha in diem 23 Martii ceeidit. c Detmotd.
IfW EGINHAB.DIABBATIS-ANNALES 429
ANNALES LACR1SSENSES. A ARNALES EGINHARDl.
auxiliank, Franci vktores exliterunt. Et cecidit ibi' funeri cum ' mofe solemni iusta persolveret \ in
ritaxima • multiludo Saxonum, ita ut pauci fugam * Saxoniatn, sicul dispositum habebat * dttxit exerci-
evasissent. Et inde cum victoria venit suprascriptus tum. Curaque SaXones in eo loco qui Theotraelli *
glofiosus rex ad Paderbrunnen *, ibi coniungens a vocatur.ad pugnam se praeparare»compefisset *,
exercitum suum. Et perrexit ubi iterum' Saxones se adeos quanta potuit ' celeritate conteadit; com-
coniunxerunl ad fluviuracuius vocabulum esl Hasa». missoque cum eisffoelio. tanta eos caede prostra-
Ibi' iteruro pugna inita, non minor numerus Saxonum vit, ut de innumerabili eomm multitudine perpauci
ibi cecidit, et Domino auxiliante Franci victofes ex- evasisse dicantur. Gumque de loco proelii ad Padra-
titerunt. Et iter peragens iam dictus domnus ', Wi- brunnon * se cum exercitu recepissel, atque ihi
soram fluvium transiit, ad Albiam * fluvium usque castrisposiiispartem exercitus, quaeadhuc de Fran-
pervenlt; et inde reversus praefatus raagnus rex in cia venire debuerat, operiretur. aiidivit -Saxones in
Franciam. Et iti eodem anno obiit bonae memoriae flnibus Westfafaorura super fltivium Hasam ad hoc
domna Berla regina 4 ldus Iul. ** Et cum Worraa- congregari, ut ibi cum eo, si Venisset, acie • con-
ciam ' pervenisset domnus rex Carotus, sociavit fligerent. Quo nunlk commolus, adunatis quae tum
sibi in malrimoniura " domna Fastradane regina ". B ad se venerant, quasque ante secura habebat, Fran-
Et celebravit nalakm Domini in villa quas clkilur corum copiis, ad locum ubi " congregati erant, sine
Harislallio •*, et pascha simililer. Et inmutavit se dilatkne profectus est, congTessusque cura eis, ea-
nuraerus annorum in dem qua et prius felkitate dimkavit. Caesa est eo-
* [et sepulla cst iuxta urbem Meltensera in bari- rum infinita muhitudo, spoliaque direpta, captivo-
lka apostolorura et beati Arnulli. 9 b^] rum qunqtie magnus abductus est numerus, inde
** fet sepulta est in Causinco. Sed inde translata " eonvertit,
in ecclesia victOr ad orientem iter primoque usqoe
Parisius, seputta est iuxta virum suuin
sancti Dknysii mariyris. 9 b.] ad Wisuran», deinde usque ad Albiam " cuncta de-
vastando peragravit. Inde reversus in Franciam,
duxit uxorem flliara Radolli «*comitis natione Fran-
cam, nomine Fastradam, ex qua duas filias procrea-
vit. Eodem anno defuncta est bonae meroOriaemater
regis Berntrada «*'4.1d Iul. Ipse in Herislallk villa
ibidem '* hiematurus consedit, ibique natak.n Do-
miiviac sanctura pascha cekbravit.
DCCLXXXIV. C DCCLXXXIV.
Et tunc " rebellati sunt '* iterum Saxones solito Cum pnmura oportunitas tcmporis advenit, ad
"
more, et cum eis pars " aliqua Frisonum. Tjpnc reliquias belli Saxonki conficiendas rex animo in-
deiride domnus Carolus rex iter peragehs, Renum tento, cum exerCitu in kco qui Llppeham '* vocattir,
transiit ad Lippiham «', et ingressus est Saxoniam Rhenura traiecit ", et vastalls Weslfalaorum pagis,
circuiendo " et vasUndo, usqtie quod " pervenit " venit ad Wisuram. Cumque in eo loco qui Huculbi
ad Huculvi •« i>.lbi consiUo inilo, eo, " quod ni- ctkitur, castris super fluvium positis consedisset,
mium inundacknes aquarum fuissent *', ut per To- vidit se in aquilonaks '* Saxoniae partes, sicut sta-
ringiam **de orientale parte introisset super Oslfa- tuerat, propter nimias aquarum inundaliones, quae
laos **,et fllium suura domnum Carolutwdharskset tmn 19suhito ex iugitate pluviarum acciderant, trans*
una cum scara confra Westfalaos " : quod et ila " ire non posse. MBMK»iter in Thuringiam convertit,
factum est. Domnus rejc Carolus perrexit per Torin- et fitium suum Karolum •' enra parte exercims io
**
giani " usque ad fluvium Albiara, ct inde ad Sta- Westfalaorum finibus sedere iussit. IpseperThu-
VARIANTES LECTIONES. ringiam " iter faeiens ", venit in campestria Saxo-
'* ibi deest 2.' * maxirae 2. * fuga 5. 7. * pa- qtiae Albi atque Salae fluminibus adiacent
• jjniae,
dehbrnn 1. •iterum deett 1. ibi deest i, 7.
' domnus rex 1. 7. * albjura 5. ' uurmaciara
'• " VABJANTESLECTIONES;
5. warmaciam 7. sibi matrim. 5. dominam
Fastradam reginam 1. domnam fastradanem regi- ' postquam 7.' * persolverat 7. persotvisset 9.
fiam 7. " haristalho 1. " Saxones tunc iterura * disposuerat 9. * teotmelU i. theothmelli 7. theo-
rebellarunt 1. «*rcbellaveruut 5. " par2. "fre- linelli 6. thietmelle- 9. ' praeparasse 7. • cogno-
sonum 5. forisonum 6. «• " iippiam 1. 2. 7. lip- visset 9. ' eos summa cel. 9. • patherbrunnon
piaham 5. lippiham 6. '* circuendo 1. "quod 4. padrabrunnam 9. padrabunnum 7. • acre 9.
deest 1. 6. usque quo 7. pefvenit deesti. *-' hu- " quo 7. " deett 5? 9. " albim Bq. " radulfi
culura 1. huculin. 7. huCulm2. 3.5. 6. 8. 9. " eo 3. 7. radoldi 4. rudolfi5 '* berthrada 3. 5. 9. ber-
deesi 6. " quod minime essent i. a. "1; '* thurin- trada 4. 7. berchtr&da 6. <•" deest 5. " lippeara
giam 1..durriiigiam 6.thoringiam 7. hostfalaos 5. 5i 4. Iippea 5. 6. lippia 7. lippeheim 9. " trans-
oslualaos 1. . *• westualos 1. wetfalaos 5. " quod ivit "5. 6. " squilonares 5? 9. " Um3?
ita 1. 2. 7. etquod ita 6. **luringiam 1. torin- 9. karolum 1. *«subsislere 9. '* thorginatn hac
sram2.durrkffam6. thorinsiam 7. .- vke 2. i" aaens 7. nerciens fnerfickns ?i 2.
NOT^E.
1 In cujus ripa Osnabruck.
• Oppidum Petershagen, olim Hockeleve,nomen hodiernum una cura jure civitalis sovtilum.
ni. CUM LAURISSENSIBUS COLLATI. 422
ANNALES EGINHARDl. /.
A AN.NALES LALRISSEXSZS.
' f et inde ad
depopulalisque orientalium Saxonum agris -ac villis gnfurd Scahiningi ' , ibique con-
incensis, de Scahningi • •— hocloco nomen erat * ventknem faclam ', reversus est in Franeiam *
— in Franciam regressus * esl. Karlus vero filius supradictus gkriosus rex. Westfalai vero voluerunt
eius, cum ei iter agenli in pago Draigni * b iuxta se congregare ad Lippiam. * Quo auditu a • supra-
*
Lippiam fluvium Saxonum occurrisset exercitus, dicto filio domni Caroli regis, obviam eis accessit '
commisso cum eis equeslri proelio, felici ac prospero una cum scara quae cum eo dimissa fuit, in pago
eventu dimicavit •; nam magno eorum numero in- qui dicitur Dragini 8, et inkrunt bellum. Auxi-
terfecto, caeteris ' in diversa fugatis, victor ad pa- liante Domino, domnus Carolus, filius ' magni regis
trera Wormaciam reversuS est. Rex autem, con- Caroli, victor extitit una cumFrancis, multis Saxo-
gregalo iterum exercitu, in Saxoniam profectus est, nibus interfectis. Volente Deo, inlaesus remeavit ad
cekbraloque in castris natalkio Domini die super genitorem suum in Wormaciam civitafem : ibique "
Ambrain « fluvium in pago Huettagoe •* d. ittxta itiito consilio cum Francis, ut ilerum hieme " tem-
castrum Saxonum quod dicilur Skidroburg • e, ad pore itcr fecisset " supradiclus domnus rex in Saxo-
Iocuravocabulo " Rimi ", in quo" Wisura et Wa- niam; quod it» et faclum est. Et cckbravit natalem
barna " confiuunt, populabundus accessit. Cura- B I Domini iuxta Skidrioburg " in pago Waizzagawi
'* super fluvium Amhra '" in villa Liudihi " 8. El
que '* eum ulicrius progredi tam hkmalis temporis
asperitas quam aquarura inundatio prohiberet, inrautavit se miraerus annoriun in
Aeresburgum castrum ** in hibcrna concessit.
DCCLXXXV. DCCLXXXV.
Cura ibi hiemare decrevisset, accilis alque addu- Tunc domnus Carolus rex " supradictum iter pera-
ctis ad se uxore ac " liberis, relictoque •' cum eis in gens, usque ad Rimie ,s pervenil super fluvium Wi-
eodera castro **satis fido ac firmo praesidio, ipse sora ", uhi confluit Waharma *° •>.Et propter ni-
cum expedita mantt ad Saxonum pagos Vastandos tnlas **inundationes " aquarum inde reversus cst
ac villas diripiendas egressus, iriquktam salis_hic- Aereshurgum " : uxorem suam domnarri Fastrada-
raem, ubique discurrendo et ciracta caedibus atque nem :* rcginam una cum filiis et filiabus suis ad se
incendiis permiscendo, tam per seipsum, quam per venire iussit. Tbitota hieme resedens **, et ibi pa-
duces quos miserat, Saxonibus -reddidit. Cumque scha iam fatus exceUentissiinus rex cekbravit. Et
huiusmodi vastationibus per lotum hiberni tempo- dum ihi residerel, raultotiens scara " raisit, et per
ris spatiunt " omnes fere Saxonum regiones ingenif** semetipsura iter peregit " : Saxones, qui rebelles *•
clade adfecisset, transacta tandem hieme el adve- '"-•fuerunt ", depraedavit, et. caslra coepit, et loca co-
clis " ex Francia coramcatibus, publicum populi sui
cenventum in loco qui Padrabrunno " vocatur, »
more solemni habuit. Ac peractis his ", quae ad VARIANTES LECTIONES.
illius conventus ralknem pertinebant, in pagunt vo 1 slainfurtl.
"
cabulo Bardengoo '* proficiscilur, ibique auuiens stangfurd 7. stagnfurd stagnfrud 2 slangfurt 5. stagnfurt 6.
8. slangford 9. .'. schalingi 1.
scainingi 5. 6. scaingi* 7. scaningi 9. * conventione
facta 1. 5. 6.7.ctc. frantiam5.6. 'adphilippiam
6. * auditu co (orlum ex forma ttinc usitata litterae)
VARIANTES LECTIONES.
2. audito a 1. 5. 6. 7. etc. ' Q. a supradiclus filius
'scaningi 2. scanigni 3. schaningi 5. C.srhanmco d. c. r. obviam ivit eis i. (eis accessil) 7. 9. * ora-
ai.schahningi?. schaninge9. ' h. I. n. e. deest 9. in gmi "1 dragani 6. 8filium2. «°ibil. "hieraisl.
3 nonnisi loco legitur; hoc enim erat nomen kci 7. .7. faceret 1. 7. inter fecisset 2. "
' reversus4. 6. * daigno 7. • deest 9. 6 d. e. '* kidrioburg 1.
6,' hidrioburg 9. vuazzaganni 1.
5. 4. 9. ' exteris 9. * wettagoe 6. huthagoe ins. kydrioburg 2.
waizzagawi 3. waizzagavi 5. wazzagaiuu 6. wau-
7. ' dicitur "
huettagoe quod kidroburg 5. q. d. ski- " 7. waizzgavvi8. waisagawi 9. ambram 1.
droburc 4. q. d. skridoburg 5. 6. quod dekidroburg zanaga lutundi 1. liudihi 2. 3. liuhidi 5. 8. liuthildi 6.
9. " nomine 9. «' rum 7. " qua 3. 9. «*war- kidi 7. luichidi 9. " rex carolus 1.5. 6. 7. " ri-
harna 2. waharnna 3. vagarna 9. «* conque 2. j) raee 1. 5. 7. rimee 6. rimie 2. 8. 9. " wisoraha 1.
'* in E. c. 7. E. aiccm 9. «6et 9. "
" reducloqne wisoram 7. 30 vinharna 1. !1 nimiam 1/2. 6. 7.
9. castra 2. intra eadem castta 7. in eadem arce ". inundationera 1. 7. " eresburgara 6. '* fastra-
9. " s. t. 7. *• adductis 7. •' patherhrunno, pa- dam I. fastradanam 6. " residens 1. 5. 6. residens
dfabunno 7. padrabrunna 9. **iis 9. " nomine 9. ibideni 7. 26searas 1. 5. 6. 7, scarara 2. "
** pera-
bardengo 2. bardengoum 7. bardengau 9. git 5. " qui retelles deest 2. " rebelks eraut 4.
NOT.«.
cura ei rippinus anno /48 eaaem via per tiocnsee-
b In eo, Falkio Tradit. Corbei.
p. 318, 3t9,1este, burg et Stagnfurt ad loca Scahaningi et Orhaira ac-
loca Hertfeld, Lkborn, Werne, imo et Capvenberg. cessisse videatur.
c Dk Emmer. s Olden-Liide jam desolalum secundum Falkium
A Iri comilatu Pyrmontano,
Swaknbergico el ad- p. 349, qui vicum ho.iie exstantem Liide prope Pyr-
jacentibus terris. cf. Falke 1. c. p. 6. monlum serius conslrucium fuisse contendii; quod
< Schkder ad Ambram. ita se habere, eo probatur, quod Schieder longius a
t SlasfttTl ad Budam ? Certe locus in vado flumi- Liide dislat,
quam ut juxta illud silum fuisse dici
nis cujusdam inter sylvam Hercyniara et Alhiara in- possit.
vestigandus esl, nec alius tam coraraodus occurrtl, t Die Werne.
423 EGINHARDI ABBATIS ANNALES «44,
ANSAEES LAURISSENSES. A ANNALES ECINaABCI. *
rum munita inlervenit«, et vias mundavit ', ut • Widokindum ' ac .» Abbknem * esse "
ra trsnsal-
*dura lempus congruum venigset, sinodum publicum biana * Saxonum regione, primo eis per Saxones,
tenuit ad ' * Paderbrunncn. Et inde iter peragens, ul omissa perfidia ad suam lidem venire non ambi-
vias aperlas ', nemmi ' contradicente, per totam gerent •, snadere coepit. Cumque ipsi, foekorum
Saxoniam quocumque * voluit. Et ». tunc in Bar- suorum sibi ' conscii, regis fidei se coramittere *
" dubilarent, tandera accepta ab eo, quam optabant,
deogawi«° vcnit, ibique mittens" post Widochindum
et Abhknem, et utrosque ad se conduxit, et inpnnitatis sponsione, atqne impetralis, quos sibi
firmavit, ut non sesubtrahissenl ", nisi,'* in Fran- dari precahantur, suae sajutis obsidibus, quos eis
. ciam " ad eum pervenissent: petentibiis illis, ut Amalwinus, unus auljcorum, a rege missus adduxe-
credenlias haberent, quod inlaesi fuissent: sicut et rat, cum eodero.ipso • ad eius prscsentiam in Atli-
fectura est." Ttrac domnus rex reversus est in Fran- , niaco «°villa yenerunt, atque ibi baptizati " sunt.
"
ciam, et mittens ad supradictum " Widochindum '• Nam rex, postqttam ad eos accersiendos memora-
e.t Abbknen, obsides per missum suura " Amalwi- lum Amalwinum direxit, in Frahciam reversus est;
num '*; qui cum recipissent " obsides illos- secum qukvitqne iUa Saxpnkae perfidiaepervkacilas "per
deducentes ", coniunxerunt **'se ad '* Attiniacum B annos aliquot «*, ob hoc maxime, quoniam occasio-
villa * ad, domnum regem Carlum. *• Et " ibibapti- ties deficiendi ad rem pertinentes invenire non po-
zati sunt supranominatrWidochindus " et Abbi " tuerunt. Facta est eodem anno trans Rhenum apud
una " cum sociis eorum. Et " tunc tota Saxonia orkntaks Francos adversus regera immodica eon-
subiugata est. Coniuratio " Uardradi et orkntalium ittratio, cuius auclorem Hardradum " comitem
Francorum, quas contra ** i-egem conspiraverant, fuisse conslabat. Sed huius indicium cito ad regera
**
deprehensa est, et auctores eorum partim morte delatura est, eiusque sollerlia tam valida conspira-
partim exilio damnati sunt. Et in eadem villa cele- tio citra ullura grande periculqm in.brevi conquie-
bravit saepedktus ** gloriosus rex natalem Domini, vit, auctofibus eius partim privatione lumiuuin,
et pascha similiter. Et inmutayit se numerus anno- partim exiUi depprtatione '• condemnatis.
rurii in
DCCLXXXVI. bcaxxxvi.
Tunc domnus Carolus rex misit exercitum suura Gum et, hierois lempus expletum, et sanctura pa-
parfibtts Brittaniae '* una cum misso suo Audulfo.** scha in Atliniaco villa fuisset a rege celcbratura,
sinescako *•, et ibi multos Britlones conquesie- •exercitum in Britlanniam " cisjmarinam «" mittere
runt" unacumcastellisetfirmitates *°eorum *' locis ^ constituit. Nam cum ab Anglis ac Saxonibus Brit-
paluslribus, seu et *' in caesis. ** Et skut supra tannia insuk» fuisset invasa «*, magna pars incola-
diximus, in multis firraitalibus Britlonum praeva- rum eius mare trakiens, in ullimis GaUiae finibus
luerunt Franci, et cum victoria., Domino volente. Venetorum et Coriosoiitarum '• regjones occupavit.
Is popuks a regibus Francorum subactus ac tributa-
VARIANTES LECTIONES. rius factus, inposilum sibi vectigal, Ucet invitus,
' intravit 1. ' inundavit 1. ' ut deeslT. * si- solvere solebat. Cumque eo tempore dicto audiens
nodum vefo pnblicam 5. Sinadum vero publkum 6. non esset, missus illuc regiae mensae praepositus
" cekbfavit apud 1.7. • apertas, faciens 7. ' ne* Audulfus, perfidae gentis cotttumatiam mira " cele-
mihe 1. 5. 6. 7. 'quodcumque 7. ' Et deest i.
«• bardunganke 1. bardingawi 5. nadangowj 6. ritate compressit, regique apud Wormaciam et ob-
«' vindikittdem 1. Windochindum7. widichindum 6. sides quos acceperat, et corapiures ex populi primo-
" abbionem utrosque 2. 7. " suhtraherent 1. sub* ribus adduxit. Rex, pace undique parta, statuit Ro-
traxissent 5. 7. '* s. priusquam in f. 1. «*francia mam profkisci,. et. partem Italiae quae nunc Bene-
5.6.7. " sicut faclum 1. " supfadictos 1. 5. 6. 7.
'* windekindem 1. windochindum 5. 7. " suum ventus " vocatar ** adgredi, convenkns.esse arbt-
deest 6. '»• aroulwinum 2. amalwknem 7. . " rece- ^tratus, ut illius regni residuam portionem suae
" "
pissent 1. 5. 6. 7. ducehtes 1»deduxerunt 6; VARIANTESLECTIONES.
iunxerunt6. "apttd 1. " villaral.5: 7. " car-
lum 2. *' etdee« 7. '• windikind. 1. windochin- «Widogindum2.widikiiidum3.7.9. 'adomnesprae-
dus 5. widichindus 6. " ahbio 1. 7. abbion corr. ter9. qui eilegil; ad abbionem /o«o apud abbionem
abbio 6. in codke 6. bb. e. g. ih voce abba ubi nul- dici posse non videiur, quare ac recipxerxdumstafui.
lum ea de re dubium UJ(ut alias pp = jp) scribitur,, Poeta etidm Saxo aut ac aut et legisse vide-
ita et vocabutumabbi et abbio, quoa qui nesckbat al- tur. ' albionem, fdciti corruptela, 3. 4. 5. 6. 7. 9.
bio legendum esse pulavit. »• una deest 1. 3«El, * transalbiona 9. transalbinam—regionem 7. " eos
diest 1. " Coniuralk damnalt sunt deest in om- omnes praeter.7. el 9. * ambkrent f. 2. 5. 6.
nibus codkibus exceptk 5. et 6; legtiur in Annal:, ' deest 7. * c. se 7. » deest 9. "*•attinico 1.
Einhardi el Fuldens. .**quae contra5. quia contrsi " baptisati 2. 7. 9. " accersendos 7. 9. "per-
6. .'* eius 6. anctores eorum h. e. duees, incentorets versitas 2. '* aliquot annos 2. " hartradum 3. 9.
Francorum. **supradktus 6. ." brittaniae 1. 2. " poena 9. «' brittaniam 4. britanniam 3. 7. brita-
britlanniae 5.. 6. britanniae 7. tia deinceps. " an- niara 9. ita fere consianter. **ac raaritiraa 7. "in-
duifo sinestaleo 1. '* sinescalvo 6. *' conqui- versa 9. nara ab anglis ac saxottibus cum brittarinia
sierunt 5. 6. 7. *• firraitatibus 1. 7. *' firm. britto- insula occupata fuisset 6. •*.*corosolitarum 7. " in
num in locis 1. **et deest l. 4« incessis 1. incesisi ira4," '**beneveniana7. "inquabenevetitumsi-
' •
2. 7. incesos 6. tura esl 9. -"
42$ CUM LAURISSENSIBDS GOLLATI. 426
ASNALES EGINHARDI. A A AMSALES LAIIJilSSENSES.
potestatt subiceret, cuius caput in ' capto Desidcrk reversi sunt. Et capitaneos eorura ad sinodura re-
rege, makremque * paTtem in Langobardia iam praesentabant supradicto dorono rege ' Carolo in
subacta tenebat. Nec diu mOTatus '. sed conlractis Wormaciam. * Tunc domnus rex Carolus perspi-
cekriter Francofum * copiis, in ipsa hiemalis tem* ckns ', se ex omne parte Deo largiente pacera ha-
*
poris asperitale flaliara ingreditur. Gumque in Flo- bcre, suscepit consilium oratknis • causae ' ad
rentia Tuscorum civitate natakih Domini cekbras* ljmina heatorum apostokrum iter peragendi et cau-
set, quanta potuit * cekritate Romam ire contendit» sas Italicas disponendi, et cum raissis imperaloris
Qno cum venisset, ac de profectione sua in * Bentv placilum ' habendi de convenentiis s eorum ; quod
vcntum tam cum Hadriano pon.ifke quam cuiri suis ita factiira est. Tunc supradictus * domnus re.v na-
optimalibus deliberasset, Aragisus ', dux Beneven- talem Domini celebravit in Florentia civitate. Et in-
tanoruro. audito eius adventu compertaque in ler- mutavit se numerus annorura in
rairt suam inlrandi voluntate, propositura eius aver- DCCLXXXVII.
tere conatus est. Misso enim Ruraoldo '. maiore Ttinc domnus Carolus rex supradicto itinere iler
filio suo, cum miineribus ad fegem, rogare coepit, peragens ". * Roraam venit, el valde honorifice ante
ne terram Benevenlanorum intraret. Sed ilk longe IB domno " apostolico Adriano " receplus est.: et ali-
aliter de rebus inchoatis faciendum sibi iudkans, quod " dies ibi moratus est cum domno apostolico.
retento secum Rumoldo 9, cum omni 10exercitu Et Harichis '*, dux Beneventanus, roisjt Romalduro
suo Capuam Campaniac civilalera •• accessit, ibique "filium suura cum magnis rouneribus, postolare ".
castris poskis consedit", inde "bellura gesturus '*, de advcntu iarodicti domni regis ", ut in Bencvento
ni memoratus dux intentionera " regis salubri 18non inlroisset ", et omnes volunlates praedkli
eousilio praevenisset. NamrelklaBenevento ", quae *•*domni regis adimplere cupiebant *'. Sed hoc mi-
caput illius lerrae habetur, in -Salernum, mariti- nirae apostolicus credebat neque oblimates " Fran-
mam civitatem, velut rounitiorem " se -cura suis corum, et consilium fecerunt cum supranominato
contulit, missaque kgatione , utrosque filios suos domno Carolo rege, ut partibus Bencventanis causas
regi obtulit, promittens, se ad omnia quae irapera- firmando advenissct; quod ita factum est. Et dum
renlur libenter oboediturum. Cuius precibus rex ad- Capuam venisset", Harichisus *vdux reliquid " Be-
nuens, divini etiam timoris respectu bello abslinuit, nevenlum civitatera '*, et in Salernttm se rcclusit:
et minore ducis fifio, nomine Griraoldo «*, obsidatus et timore perterrilus non fuit auxus " per semet-
gratia «9suscepto,. maiorera patri remisit. Accepit ipsura faciera dorani regis Caroli videre.. Sed raittens
insuper a populo obsides undecim *°, misitque lega-' C missos, et aratos .filiossuos proferehs, id est Ruraal-
tos, qui et ipsum ducem ct omnem Beneventanum dura " quem domnus Carolus rex secum habebat, et
"
populum per sacramenta firmarent '«. Ipse post Grimoaldura quem supradictus Areghis ao secum
haec cum legalis Coustantini »' impefatoris, qui habebat 3«: et offerens muita munera et alios obsi-
propter " pelendam filiam suam ad se missi fueraut, des, ut petitionem " eius obtemperasset. **Tunc
focutus esl, atque illis dimissis Roraam reversus. domnus ac '* gloriosus rex Carolus perspcxit **una
sanctum paschale festum '* magna cum hilaritate *
[peragens eclipsis solis " facta est 15. Kal.
celebravit. Octob. ah hora diei printa tisque ad horara quintam.
DCCLXXXVII. Roinain venit et valde, etc. 6.J
Cum rex ** adhuc Romae ageret ", Tassilo, dux VARIANTES LECTIONES
' regi i. 5. 7. 'wormalia 1. vurmatiam 5.
Bakariae ", misit lcgatos suos, Arnum vidclicet *
a et ** wormatiam 6. warmatiam 7. prespkkns * 2.
episcopum Hunricum abbatem t, ad Hadria- prospiciens 6. 7. ' 1. 5.
num papam, pelens ut inter regem atquc " illum votionis causa 1. 1. sumpsit • causa 5. '6. 7. de-
6.
* paiatium
'
mediator pacis fieri dignaretur. Nec pontifex pre- convenientiis 1. 5. conveneciis 6.
ptus 5. 6. 7. 10supradictum iter 1. ilineresuprascri-
ita pera-
cibus eius censuit abnuendum , sed quanta po- " a '*
6.
VARlANTES LECTIONES. «*aliquot 1.5. domno
u]j. gens 7. «*(1.) 5. 6. 7. hadriano 7.
' deest9. * 3 " ariglus 1. arighis 5. 6. 8. ari-
maioreque 1. ratus 2. * cofran- gis 7. harichis 2. 3. rumaldu'm'7. ^ postulare
corum 3. ' cuin maxima 9. cum q. p. 3. * 1. 5. 6. 7. " ne beneventum
deesl rcgis intraret, quia
4. 5. 6. ' aragissus 7. 8 rumoaldo 9. rurauldo vellet omnes voluntates regis adimpkre 1. '* hene-j.
3. runoldo 7. 9 rumoldum 2, reliqtii quemadmo- venlanoli. " introiret 5. *•
praefati 5. 6. 7. *•
dum litt. praeced. «• deest 2. 7. >• deesl i. civ. cupiehatS. 6.7. f* optimates 1. 5. 7. **caupua
" c. p. consedit deesi 3. 9. »• et uenisset aregisiis dux reliquid 6. '* ariglus 1. arc-
camp. 9. ibique
''* aggressurus 9.
inde 4. 5. 6. 3. ghisusS. 7. harichisus 2.3. "reliqtiitl, 5. 7. »*
" propositum 9. '• beueventana urbe 7. gessurus
«' muni- beneventanum civ. 2. •' ausus 1.5. 6. 7. *8 ru-
tkuetn2. " 9. " obsidis loco 9. "XI. rooldura 1, 8. romatdum 6. " griraaldura 5. 6. **
grimoaldo
obsides7. * obstritigerent 9. " conslantino 2. ariglus 1. areghis 2. 5. 6. 7. *' penes se conlinebat
*»ad9. "pascha.3.9. '"adhuc rex 3. 4.5.6.7.9. 1. secum reliuebal 7. " petitioni l. o. 7. *' ob-
rex deest 2. . " esset 3. 5. 9. perraaneret 6. temperarelt. s'acrfeesl2. " prospexit 1. 5. 7.
" baioariorum 5,. 9. " hunrkbum 9. heinricum prespexit 2. 86 ectipsis solis facla est XV. kal.
4. hainricura 5. "et9. octob. leoilur etiutn in Ann. Fuld.
N0T,E.
* oaiisuurgensem. k Lunxlactnsem seu Monseeensem.
P^TnoL. CIV. -14
417- EGINHARDIAKBATIS ANNALES 418
AftNALES LAUR1SSENSE8. A ANNALES EGINHARM.
crira saeerdotibus vel ceteris obtimatibussuis, otnon tuit«inslantk apud regera intercedere curavit, ut in-
terra detefetur iRa>et episcopta vet monasleria' ter-eos pax et concordia ex suae apostoUcae aucto-
iron desertarentur S etegitr duodecim obsides, el ritatis ammonitione atqne interventione proveniret.
* no- Ctticum rex idem se raagnopere velle
tertirim decirattm 'y fiUum supradicti ducis fespondisset,
jrifee Grimoatdnin *. Et accepta munera •, iura- simulque alegatis roemorati ducis inquireret, quam •
verunt' omnes Beneveritani, tam sopradktus dux huius pacalionis * firmitatem faeere dbberent,
qfcam et RumalduST. Et feversus est saepenomina- responderunt, sibi de hac re nihil esse comraissum,
ttts piissimus * fexj et celebravil paschacum dorono nec se iioc negotio airad facturos *, quam ut re-
ftoraa. * vefikntes missi *
apostolico in Ibique sponsa regis atque pontificis domino suo reporta-
Tassiioni " ducis, hii sunt Arrius, episcopus et ren}. Quorum verbis papa coramotus, velut faUaces
Hunricus " abba >>,ef petkrunt"•* apostolicura, ut ac fraudulenlos anathemalis gladio staluit ferkndos,
" inter domnuro Carokm regein si ab olim regi promissa fide diseederenl, atque ita,
pacera terminarent
et fassttonem ducem. Unde et domnus apbstolkus infecto pacis negotio '. reversisunt. Rex autero,
riiultum se^ interponenS', pOstotando «* iamdicto adoratis sanctorum apostolorum * liminibus votis-
domrio fefce .'*. Et ipse domnus rex respondit apo- B qtie Sofulis ', aposlolka benedictkne pereepta, in
stoHco, hoc se voluisse et per multa tempora quae- Franciaro reversus est. Et curo uxorem suam Fas-
ilsSe, eVmittime invenire potuit'**, et pfoferebat tradam filiosque ao filias et omnem comitatum, quem
slatinl fierii It voltiit stipraliktus domnus rex in apud eos. dimiscrat, Wormaciae invenisset, genera-
jiraeseritia dciraniapOstoHcicum ipsis missis pacetn lem populj sui conventum ihi habere staluit. ln quo*
flfmare Y'et rennuentibus sopradktis missis »*',quia cum omqia,,quae iin Italia, gesserat, coram opli-,
non auxi*» fuissent de eorum parte ullam firmita- matibus suis narrando commemorasset, el ad ex-
lera iacefe.: ApostoUcus vero cttin cognovisset de tremum delegatis Tassilonis, qui ad se Romae ve-
iristabilitate '* velmendacia " eofum, statira supra nerant, menlio faeta fuisset, iniit 9 consilium ut
dueeitt'** eorum vel suis consentaneis anathema experiretur, quid Tassilo de promissa sihi fideliiaie
jiosuit ". si ipse
" sacramenta, qriae promiserat lecere " vellet, cohgfegaloque ingenli exefcilu at-
11
domno Pippko rege ** et domno Carolo itemquae»» que in trcs parte diviso, Bakariam petere consti-
fege" nbh atiimplesset. Ef obtestans sutoradktos tnit. Cumque '* Pippinum filiura cum Italkis copiis in
raissos, ul conteslarent Tassilonem, utnon ahter - Tredentinam vaflera venire iussisset, orkntales
fecisset, nisi in omnibuS oboediens fuisset domno quoque Franci ac S^axones,utiussi fuerant, ad Da-
et fffiiseittsac Francorum, ul raibiura in loco qui " vocatur acces-
CarOlorege»T genti** Pferinga
tte forte sanguinis efiusio'*• provenisset '• yfellaeSfo sissent, ipse cum exercitu quera sectira duxerat,
* fEtreversus esti*exhijssimusCarolus, eteelebra- super Leclium fluvium, qui Alamannos et Baioa-
rios dirimit '*, in Augnstae ciVitatis suburbano con-
vit Komaepascha cnm domno aposlQlico. Ecce, orla
est cQtitenliotierdiesfestospaschae inter cantoresRo- sedit, inde Baioariam. cum tam vaUda mana proCul
mariorumetGallorum. DkebantseGalli meliuscanlare dubio petiturus, nisi tassilo sibi ac populo suo ad
ei pukhrius quara Roroani, Dicetjant se Romanido- regem veniendo CQ^suIeret«*. Nam videns se ttndi-
ciissime cantijenaseccksiasticas pfoferre, sicut docti venit supplex, ac veniam de ante
fuerarit asahctoGregorio papa: Gaitos corrupte can- que circumsessum,
tare,etcanlilenam sandm destruendo dilacefare. Quae gestis sibi dari deprecatns ", Cst. Sed et. rex, sicut
contentio arite dcjinnttm regem Carolum pervenit. erat natura mitissirahs, supplici ac deprecanti pe-
Galli veropropter securitatem domni regis Carolivalde pcfcit, acceptisq.ne ab eo praeter fitium eius Theo-
exprobrabanl cantofibus Romanis. Romani vero pror
pter auctoritatem magnae dpctrinae eos stullos, rn- donera aliis, quos ipse imperavit ", duodecim ob-
Sticoset indoctos, velut bruta animalia, affirmaoant, sidihus, etpopulo terrae per sacramenta firraato,
id Franciam reversusest. Et in suburbano Mogon
/ARIANTES LECTIONES. D tiacenso"; in vUlaquae voeatur Ingilunheim ",quia
* monasteriadesolarentur 1. * et episc.vet m.
h. des. deest 2i * * et duodecimum 3. * filiiimsci-
• acceptis muneri-
llceip. d.l. grimaldtim 5.
bus Fectt iurare omnes beneventanbs unacum duce
T
et reversus 1. " romaldus 5. 6. 'piissimus detst VARIANTES LEGTIONES.
«'
7. * mtei 5. tassiknis 1. 8. 6. 7. hunrichns
abbas utponerentapdslolicum 1.' "abba pelierunt «Jsedsedttla admodtim 9. " qoando 5,9. ' ' pacis
7. **tertninaret 1.' 5. 6. 7. «*postulando
"
6. 7. 4.5.9. *futurosl._ *JJ. p.7. ldeest9.
"
salulis
1. '* 7. regem 1. potuisse i. 6. 1. .»qtfa 9. *'i»ivit 3. 9. prootissa fide prae-
pfecando regt '*
7.. " rolssis dicendb quia:7.*° ausi i. 5. 6. 7. stare 3. ^J '«'toakariam atque ipsitm tassikuem
'*>instabililatera mandati 1. mendacio 7. *« ga- S. *» tridentiiiam S. 5. 6.J.-9. "' feringa 5. 6.
" supradklum dupem curit ** dividk 3> ;9i •>* consuluisset 7. ** precatus
pra dicram ducem 7.
consentaneis suis ariathemate feriit 1. **ipsa 1. 7. 3. 9. " quos ipse. imperavit deest 9". imperave-
*» fegl 1. 5. 6. i. »* item 1. " rege 1. 5.7. rai 3. -'». mo^mtiacensi 7. 9. magonciacense 3.
•
»' regi 1. 5. 6. 7. »*et genti T.deeiti. "profasio magonliense 4. " ingilumheim 2. ingillunheijn
1. 7. •• veniret 1. provenirel 7. ^."ingilinheiiii 4.6. 7. ingelheim 9.
429 CUM LAURISSENSIBTJSCOLLATI 430
ANNALES F.CINHAHDI. ,A ANSALES LAIRISSENSES.
ibi hiemaverat, et natalem Domini et pascha Cek- terrae illius ; et si ipse dux ' obdurato corde verbis
bravit. supradicti apostolke ' minime oboedire voluisset,
tunc domnus Carolus rex et .suo ' exercitus absoluti
el doctrinam sancti Gregorii praeferebant rusticitati
eorum. Et cum altercatk de neutra parle finiret, ait fuissent ab omni pcricuk peccati, et quicquid in
doranus piissimus rex Carolus ad suos cantores : Di- ista * terra f&ctum eveniebat * in incendiis", aut in
cite paiam, quis purior est et quis tnelior, aut fons vi- homicidiis , vel in qualecumque T maUcia , ut hcc
vus, aut fivtili eius longe decurrentes ? Rcsponderunt super Tassilonetn 8 et eius conscntaneis '
oranes una voce fontent, velut caput et Originem, eyenis-
puriorem esse ; rivulos autera eius, quanto longius a set, et domnus rex Carolus ac Francis '• innosii ab
ibnte recesserint, tanto turbukntos et sordibus ac omni culpa exinde permansissent. Haec verba ex-
immunditiis corruptos. El ait domnus rex Carolus : missi Tassiloni '« absoiuti sunt. Et tunc in
Revertiminivos ad fontemsancli Gregorii, quia mani- pleta,
"
feste corruphlh cantilenam ecclesiasticam. Mox pe- invicera sibi domnus apostolicus adqu«, domnus
liit di.mnus rex Carolus ab.Adriano papa cantores, gloriosus rex Carolus vakdicentes, bencdktkne ad-
qui Franciam corrigerent de cantu. Al ille dedit ei suropta, oratione peracta, Franciam ianidictus prae-
Theodorum et Benedictum, Romanae ecclesiae do-
clissiraos cantores, qui a sanctoGregorkeruditi fue^. cellenlissirous rex reversus est. Et pervenit ideut
rant: tribuitque antiphonarios sancti Gregorii, quos B " roitissirous rex ad coniugem suam domnam Fastra
ipse notaverat nota Romana. Domnus vero rex Ca- danem '* reginam in civitale Wormatia : et ihi ad
rolus revertens in Franciam, misit unum cantorem
in Melis civitate, alterura in Suessionis civitale, invicem gaudentes et Iaetificantes, ac Dei miscri-
pfaecipkns de omnibus civitatibus Franciae magi- cordia ,s conlaudentes, sinodura nanique '* congrc-
stros scholae antiphonarios eis ad corrigendum tra- gavit suprascriptus doranus rex ad eandcm civita-
dere, et ab eis discerc canlare. Correcti sunt ergo
anliphonarii Francorum , quos unusquisque pro ar- tem, sacerdotibus suis ct aliis obtimatibus nuntiavit,
bitrio suo vitiaveral, addens vel minuens: et omnes qualiter omnia in itinere suo peragebantur, et cum
Franciae cantores didicernnl nolam Romanam, quam venisset ad hunc locum ", quod omnia explanasset
nunc vocant nolam Franciscam ; excepto quod tre- de
mulas vel vinnulas «, sive collisibiles vel secabiles parte Tassilonis, sicut eniro erat .", tunc pres-
voces in cantu rion poterant peifecte exprimere piciens «• idera rex , ut raissus *° raitterel, et ius-
Franci, naturati voce barbarica frangenles in gut- sifTassikiicra", utomnia adimplefet •' secundum
ture voces potius quam exprimentes. Maius autcm iussionem
apostolki, vel sictit iusticia cral: co
magisteriura cantandi in Melis civitale remansit: '* sub iurciurando promissum habeliant **,
quanturaque magisterium Romanuro superatMelense quod
in arte canliknae, tanto superat Metensis cantikna ut in omnibus oboedicns et fidelis fuisset domno
celeras scholas Galkrum. Simililer erudierunt Ro- rege " Carolo et filiis eius vel Francis, et venirent "
mani cantores supradicti cantores Francorum in arte
organandi. Et doranus rex Caroltis iterum a Roma C ad efus praesenliam : quod rennuit, et venire.con-
arlis grammaticae et compulatoriae magistros se- tempsit **.Tunc domnus rex Carolus una cum Fran-
cum adduxit in Franciam, et ubique sludiura litera- cis videns iufticiam suara, iter coepit peragere par-
ruin cxpandere iussit. Ante ipsum enim domnum tibus Baioariae cum esercitu
regem Carolum in Gallia nulluin studium fue- suo, et per semet-
rat liberaliuro arlium. Per ipsos dies paschae ve- ipsum venit in loco, ubi Lechfeld " b vocatur, super
nerunt Romam ad domnum piissimum regem Caro- civilatera Augustam. Et iussit alium exercituiri fieri,
Iiim missi Tassilonis duqis, etc His vcrbis ex- id est Franciso
Austrasiortrai, Toringi 3«,Saxones",
ptetis , raissi Tassilonis absoluti sunt. Tunc in in- et
vicem sibi domnus aposlolkus et doranus rex glo- coniungere super Danubium fluvium, in ioco qui
riosus Carolus vale dicentes, benedictione assumpia dkittir Faringa c. Et lcrtium exercitura iussit fieri
et oratione peracta, in Franciam cura gkria rever-
sus est, adducens secuni cantores Romanorum. et VARIANTESLECTIONES.
' Et saepedictus dux 1. Et si per se dux 7.
grammaticos peritissimos, et cakulatores. Perveiit-
que idem mitissimus rex Carolus ad coniugera suain ' aposlolici 1. 5. *6. 7. ' suus 1. 5. 6. 7. * in
domnara Faslradam reginam in civitate Warmatia, ipsa 1. 5. 6. 7. eveniret 7. "evenkbat incen-
et ibi ad invicem gavisi sunt laetificanles ac Dei rai- diis 2. ' qualicumque 5. 6. .» ihassilonera 1.(7.)
serkordiam conlaudantes. 11.] * consentaneos 6. «• franci. 1. 5. 6. 7. " tassi-
lonis 1.5. 7. '• atque i. 5. 6. 7. " idem deest
D 2. '* fastradanam 6. "miserkordiam i. 5. 6. 7...
civitatem. Et sacerdotihus i. 7. " sinbdum vero
c. 6. " pervcnisset ad locum 1. .'* sicut actunt
erat 1.5.6. 7. sicut enuraerat 2. quod quidem veranx
ieclionem satis indicat. «» perspiciens 1, 5. 0. 7.
*° missos 1. 5. 6. 7. " mitteret
" '* raandaretque tassi-.
loni 7. tassikni 5. 6. festinaret 7.
'* erat et quod 1. " habebatadimpkre 1. 5. 6. 7. •• regi 1.
5. 6. 7. " veniretl. 5. 6. 7. '*post contempsit
unum folium codicis 2. excidil, seqttens incipit egis-
se. Tunc denuo etc. **loco qui lechfeldt supra 1.
ioco qui lecfel 7. 30francorum 1.7. " thuringo-
rum 1. Turingi 6. tboringorum 7. *»et saxonutn

NOTiE.
_ » Vinnolata vox est lenis et mollis atque flexihi» b Das Lechfeld bei Augsburg.
lis, et vinnolata dicta a vinno, hoc est cincinno molli- c Phoring sctt Pfdr.ng intra Ingolstadt.
ter flexo.lsidori Orig. lih. iii,cap. 19.
 431 . EGINHARDIABBATISANNALES 431
ANNALES LAURISSENSES. A ASNALES E€INHARD1.
partibus Italiae, ul domnus Pippinus rex venissetus
*
que * ad Triarifo «, cum exerCitu suo, et ipse ih
maneret, et exercitum suum pleniter * in ante mil
teret nsque ad Bauzanum *'b. Tunc prespiciens
se * Tassilo ex omni parte esse ' circumdatum
tt videns quod oranes Baioarii plus essent fidele
domno rege * Carolo quam ei, et cognovissent ittsti
*
tiam iamdicli domni regis, et magis voluissen
iustitiam '• consentire, quam contrarii esse: undi
'« Tassilo venit per semetipsum
qae constrictus
tradens se in manibtis " domni regis Caroti tn vas
saticum., et reddens ducatum sibi commissum s
domno Pippino rege, et recredidit " se in omnibus
peccasse et.mate egisse. Tunc denuo rehoyans sa- B
cramenta, et dedit ohsides electos duodecim '*, ei
tertium decimum filium suum Theodonem. Recepth
obsidibus " vel sacramerita, tunc reversus est pfae»
fatus gloriosus rex m Franciam. Et cetebravit riata<
lem Domini in villa quae dicitnr Ingilenhaim «*,si-
militer et pascha. Et inmutavit se numerus anno-
rum in
DCCLXXXVHI. DCCLXXXVltl.
"
/ f unc donmus rex Carolus congregans sinodum Gum in eadem vilia generalem ' populi sui ret
-ad iamdiclam villam IngUerihaim", ibique veniens conventum fieri decrevisset *, ac Tassilonem ducem
Tassilo " ex iusskne domni regis, sicut et caeterj skut et caeteros vassos suos in. eodem convenlu *
eiusvassi ", et coeperunt fideks Bakariidkere, adesse iusSisset, atque ille, ut ei fuerat itoperatum,
quod -Tassilofidem suam salvara non haberet, nisi ad regis praesentiam pervenisset, crimine maiesta-
" "
postea frattdokns apparuit ", postquam filiuk lis * a Baioariis aceusatus est. Obkkbanl 4 ei,
suum dedit cum aliis obsidibus et sacrauienta '*, quodpostquam filium suura obsidem regi dederat,
saadente uxere sua Liutbergane .'* Quod et Tassilo ^ suadente coniuge sua Liutberga ', quae fiUaDesi-
denegare non potuit, sed confessus est postea ad derii regis Langbhardorum fuit, et post patris exi-
Avaros" transmisisse ", vassos " supradkti domno lium Francis iniraieissima sempef extitit, in adver-
rege " ad se adortisse ", et in vitam eorum consi- sitatem regis, et utljeUum contra Francos suscipe-
. liasse: ethominis '« suos, quande iurabant, iubc- rent, Hunorum gentem concitaret '. Quod verum
bat, ut aiiter in mente retraerent et sub dplo iura- fuisse, rerum in eodem anno gestarum probavit
ferit: et quid " magis, confessus estdixisse, etiamsi eventus. Oblckbantuf ei et aUa conplura et dieta
decem filios haberel, omnes voluisset perdere, ante- el facla, quae nonnisi ab inimico el irato vel * fieri
quam placita sic manerent, vel stabile permiUeret. vel profefri poterant, qriorura ne unum quidem in-
sicut iuralum habuit •*; et etiamdixit, melius **se fitiari coepiu Sed noxae ' convictus, unO onraium
raortuum »*esse *• quarii ita viyere : et de haec om- adsensu-iit maiestalis' 0 reus capitati senlentia dam-
TARIANTES LECTIONES, natns est. Sed ckmentia regis lket morti addictura
1 usque... usque deest. 2. ' trianlum 7.. * pleni- liberaTe Curavit. Nam mutato hahitu in monaste-
terraane m. 1. * banzanum l.bauzarura 7. • per- fium tnjsstts est, uhi tam religiose vixit, quam li-
spkiens5.prospicienst.6.7. •seera*«nt 5.' 'esse
6. 1. 5. 7. • regis benter " intravit. SUniUleret Theodo ", fitius eius,
se 5. esse se(era*o se) *regi " «' in ^
ut magis 7. " iusticiae 6. '«contristatus 7. tonsusetmonasticae conversationi mancipalus est".
manus 1, manibus 5. ">* 7. manibus eius ut servus 9 b. Baioarii quoque, qui perfidiae ac ffaudis eorum
**et cognovit 1. 7. duodecira deest. 6. _'* ob- '* et consentanei fuisse feperti sunt", exiUo
1. 7. .'• ingilinheim conscii
sidihusetpraestitissacramentis
«' '*
6. ingelheint 1. sinadum 6. ingelhaim 1. in- VAiUAWTESLECTIONES.
gilihhaim 6. "tassilo....quodtassilodees'2. **va-
1 generale 2. * fieri decrevisset conventum
saltil. »thaberetsedpostea7"* "fraudularisl.frau-
duiens5. 6. fraudolans?. appareret 7. **.sa- 9. ' deest 9. * Iaesae maiestalis 9. * obicienli-
cramenta fefeUit1.7.** sacramente 2. "*•luitbrirgc 1. bus 7. * liutberga muRtt correctoris posteriorts
** avaros 1. 5. transivisse 1. vasatlos 1. mutatum tnlitbefga l.liuthburgaS. lutberga 6. luit-
*' domni regis 1. 7. **ad sefbrlasse 1. ad se hor- burga 9. luilkarda 5. ' concitarat 7. ' deest
"
tasse 6. ad se adhortasse 7. '«homines 1/5. 6. 7. 7. ' noxiaeS. " laesae "
makstatis 9.
" ipsum"
** 1, 7. *'. iuraium ItabuitS. 3. 5. 6. iu- libenter 7. libens 9; teodo 4. deest 7.
cjuod '
ravit 7. inila fuerunt 1. **.mulkr se mortuum 2. consocii 7. '* fuisse perhibebantur 9. fuisse per-
'* moritnrum 7. *• meliuS esse mortuum 6. hibenlur 5.
NOTJE ".;.,
« Trento',-Trident.
t>Botten, Bolzano, oppidum cekbre sequein Tyfoli comitalu. ' •'
 435 CUM LAURISSENSIBCS COLLATI. 434
ANNAXES ECIMIARDI. A AMNALES LAUIUSSENSES.
per diversa kca religabantur. • Hunf vero, sicut nia' comprobatus *, Franci et Bakarii, Langobardi
Tassiloni promiserunt', duobus exercitibus corapa- et Saxories, vcl ex omnibus provinciis qui ad eun-
ratis, uno raarcam ' Foroiuliensem, altero Baioa- dem * sinodum corigregati fuerunt, reminiscentes
riara adgressi sunt; sed * frustra. Nara in utroquei priorum malorum eius, et quomodo domnum Pippi-
kco victi fugatique sunt, et multis suorum amissis, num regem in exercitu * derelinquens », et iiii
cum raagno damno ad loca sua se receperunt. Quami quod theodisca lingua harisliz 6 dicitur, visi sunt'
iniuriara velut vindkaturi, iterum Baioariam » ma- iudicasse se 8 eunikra Tassiknem ad mo.rtem. Sed
ioribus copiis petierunt, sed in priraa congressione,"1 dum omncs una voce adclamarent capilak 9 eura
pulsi a Bakariis, et itinuraera raultitudo eorum ' ferire sententiam.", iamdktus domnus Carplus piis-
caesa, multi etiara ex eis, qui per fugam evadere simus rex motus misericordia ab " amorem Dei, et
conati, Danubiura tranare voluerunt 8, gurgitibus quia cumsanguineus " eius erat, conlenuit " ab ip-
fluminis ' absorbli sunt. Interea Constanlinus impe- sis Dei ac suis fidelibus, ut non mqriretur..Et inte.r-
rator propler negatam sibi regis filiara iratus, Theo- rogatus '* a iamfalo '" clementissimo domnoTege
dorum " patrkkm, Siciliae praefectum, cum aliis praedictus Tassilo, quid agei'e vokissel; ille vero
ducibus suis fines Beneventanorum vastare iussit. B postolavit '•, ut licentiam haberet sibi tonsorandi
Qui cum imperata exsequerentur, Grimoldus " qui et in raonasterio " introeundi et pro tantis peccafis
eodem anno post mortem patris dux Benevenlanis " poenilentiam agendi, etutsuamsalvaretanimam. Si-
a rege datus est, et Hildibrandus ", dux Spolitino- roiliter et filius eius Theodo deiudkatus '• est, et
rum '*, cum copiis quas congregare poluerunt, in tousorattis et in monasterk " missus, etpauci Baj-
Calabria eis occurrerunt, habentes secum Iegatum oarii qui in adversiiate domni regis Caroli perdu-
regis Winigisum ", qui postea " in ducatu Spoliti- rare voluerunt 20, missi sunt in exilk. Eodemque
no " Hildibrando successit, Commissoque proelk, »' anno comraissum est hellum inter Grsecoset Lan-
inmodicam px eis raultitudinem ceciderunt, ac sine gobardos, id est duce " Spolitino *3 nomine Hilde-
SUQsuorumque gravi dispendio victores facli, ma- brando, seuduce Grimoaldo **, quero domnusrex Ca-
gnum captivorum ac spolkru.m nuraerum in sua ca- rolus posuit ducera super Beneventano,s,..etfuit mis-
stra retulerunt. Rex autem in Baioariam profectus, sus Wineghisus *" una " cum paucis F.rancis, ut
eandem provinciam curo suis terminis ordinavit at- praevideret eorum orania quae gessissent. Et auxi-
que disposuit, alque inde regressus, in Aquisgrani '* liante Doniino, victoria est facta a Francis seu su-
palatio suo, ubi hiemaverat, et " diem Domini na- _ pranominatis Langobardis. Idem " similiter et alia
talkium sanctumque pascha more solemui ceJ,e- pugna coraraissa est inter Avaros in locjo.»*cuius.
bravjt. vocabulum est. .... et Francis.."• qtii in Italia 3»
commanere videjitur; opitulante Domino, victoriam
obtinuerunt Franci, et Avari cuip contiimelia revcrsi
Stint, fuga.Iapsi sine vkloria. Tertia pugna com-
missa est inter Baioarios et Avaros in campo "
ibose " a, et fuerunt ibi missi domni Caroii regis
Grahamannus " et Audacrus 3* cum aliquibus
Ftancis. Domino auxiliante, vktoria fuit Francorum
seu Baioariorum. Et ista orania supradiclus dux
Tassilo seu malivola nxor eius, Liutberga 3! Deo odi-
VARIANTES LECTIONES
' his omnibus 5.7. ' et omnia conprohata G.
(1.)
*vel{et)omnes ex aliisprovinciis qui ad eandem 1.7.
* regera exercitum5. ' derelinques 2.
»* haristalliz 2. 5. herisliz 6. harislit. 7. 'harisligl.
T iussi sunt
6. * se deesti.S. 6. ' capitakm 6. '» capi-
tali... sententia 1.5. 7. "ad l.ob. 5. 6. 7. "coii-
1.5,6, 7. " "obtinuitl.5.6. «*int. est
sanguineus
5. " iam dicto 6. postulavit 1. '6. 7. «' inmo-
nasterium 7, " diindicatus 1. 5, 7. '* monaste-
VARIANTES LECTIONES. rium 6, so volcbant.5. 6. 7, »' Eodem I. 7.
* relegantur 7. * 22 quoque
rekgabantur 9. promiserant L- sub duce 1. " spoktano 1. spolitano 7.
3. 9. Huni vero, etc. usque sed frnstra deest 2. »* grimaldo 1. 5. 6.7. »» winegisus 1. deest 2.
* marcham 7. marcbiam 9. * deest 7. » '* una deest 7. "»' id est similiter
• b. i. winechisus
T e. ra. 7. 8 no- 2. idem 7.
5.9. primo congressu" 9. deest 1. 5. C. 7. '" in loco decst
luefunt 9. » (item)
"
deest 7. teodorum 4. *' gri- 2. *' francos 7, franci 1. aoqui ilaliam 7. al in
moaldus 9. beneventanus 7. " bildebran- campo ibose deest i. " hibose 7. ibose 6. 8.
dns 2. 5. 7. 9. «* 7. 9. «» wiri- " gramannus 6... '* audacerns 1. audaccrus, 5-
»• spoktariorum
nigrsum•«7. posila 2. "•" spoliiano 3. spoktano audraccus 6. 3»thassilo cum Malmola uxore Luil-
'
7. 9. aquisgrano 9. decst 7. 1. -
herga
N0TJE.
* Oppidura Austriae Ips ad Danubium, supra Pcchelarn et monaslerium Mellicense.
 43S , EGINHARDI ABBATISANNALES 156
AN>IALES LAttMSSENSES. A ARICALES
EGJOTAKDf.
bilis, per fraudem consiliaverunt '. Quafta pugna
fuit commissa ab Avaris, qui voluerttnt vindictam
peragere contra Baioarks. Ibi similiter fuerunt
missi do/rini Carolj regis, et Domino protegente, vL
ctoria christianonim aderat. Avari fugaritincipkntes,
multa stragia * ibidem facta est occidendo, et atij
in Danubio fluvk vitam necarido amiserunt".

ANNALIUM. LAURISSENSTUM
CONTINUATH)TDSQUEAD AN. DCCCXXIX.
AUCTORB EGINHARDO.
Post haec omnia domnus rex Carolus per semet-
ipsum ad Reganesburg pervenit, et ibi fines vel '
marcas Bakariorum disposuit, quomodo salvas ;*, B
-Domino protegonte, contra iamdictos Avaros esse
t
potuissfent. Inde vero reversus celebravit natalem
Dorairii in Aquis palatio, et pascha similiter. Et in-i
mutavit se numerus annorum in '
DCCLXXXIX. JPCCLXXXIX.
*Inde iter permotum partibus Sclavariiae *, quo- 'Natio quaedam Sclavenorum • est in Germama,
rum vocabulnm * esl Willze', Domino adiuvante; sedens supef litus oceani, quae ' propria lingua
et * nria ettm consilio Francorum et Saxonum per- Welatabi, francica * autem Wflt2f * yocatur *."Ea
Texit, Kenum sd. Colooiam transkns, per Saxo- Francis semper inimica; ct vicinos suos qui Frari-
niara; usque ad Albiam fluvium venit; ibique duos cis*vel subkcti vet foederati erant, odiis insectari,
pontes construxit, qttorum unoex utroque capite nelKque pfemefe ac kcessire ' sokbat. Cujtis inso-
castellutn ex ligno* et terra aedificavit. Exinde lentiam rex longras' sibi riott ferendam ratus *,
promotus inaritea ", Doittino largiente, supradktos bello eam adgretii statuit, eomparatoque irigenti
Sclavos sub suo dominio conkcavit. Et fuerunt cum p exercilu, Rhenum apud Cokniam traiecit. Inde per
» eo-in eodem exercitu '^Franci, SaxorieS; Frisiones " Saxoniam iter ageris, curii ad Albiam pervenisset,
auterii navigio per Habola" « fluvium ctfm qui- castris in ripa positis, amnem duobus pontibns iun-
husdam Francis ad, etun coniunxerunt. Fuerunt xit, quorum nnura ex utroque capite vallo munivit,
etiaitt Sclavi cum eo, querum vocabula sunt **Su- et imposito praesidio firmavit. Ipse fluvio transito,
urbi ** *, nec non et Abotriti, quorum princeps quo • constituerat exercituro duxit, ingressusque
fuit Witzan «•. Ibique obsides receptos, sacramenta Wiltzorum terram, cuncta ferro et igni vastari ins-
*
coriplurima «'nDomino perducente, Franciam pef- . sit, Sed gens illa, qttaihvis bellicosa et in sua riu-
venit. Et celebravit natalem Doraini in Wormacia «* riierositate confidens, impetum exercilus regii diu
et pascha similiter ". Et inmutaVit se numerus an- sustiiiere non valuit"", ac proinde, cum primum ci-
•noromint viiatem '« Dragawiti «»venlum est — nam «3is «*
ceteris Wilizorum regnlis et nobililate generis et
auctoritate senectiitis " longe " praeminebal «T—
VARLVNTESLECTIONES. ^ VARIANTESLECTIONES.
' sclauorum 4. 5. 6. 7. sclauonorttm 9. * qui
« consiUaverarit et peregerunt 7. ' 1, D 2. 5. 9. ' franciaca i. * uultzi 5. 6. 7. tn
strages
1>.T. stragis 6. . * emiserunt 5. 6. 7. et alios it i tnarg. wiisi 9. • vocantur. 1.9. * iacessere 7. 9.
Daiiubio flumine submerslrunt. 1. tfHxaeretiqui co- ' diuiius 7. * irattfs 5. • deesl 9. " potuit 2,
dices addunt, Laureshamensis (1.) nori agnoscit; cyiuii " in civilatem 2. 91 ad tiv. 5. «» dragamutinara
cOttrinualionem, cttth iisdem fere verbk consttt qt' - 7. tn tncrg. « dfa^awiti habet MS. • " deest 7.
chtonki Sqistkcentk hnni 789, 790, 791, 792, e I est, Wiltz?n, nara-is 9. 5 (?) Vocem Wiltzan, theo-
pdrsdtxni 795:, quorum auctor eam secutus est, t| f tisce.nxvoeabuli Witteorttin versknem, huic ascriba
* sahum 2. salvae 7
adiungendam oensuimus.
' atiqUoinrN,uetxarti codicesuperpositam, editork vitio
* sclavfrtiae 5. * *
cui voc 7. , wilze5. 6. 7
•' adi. ttna•% » ex Uito 2. '• inante ih texlum irtepsisse, eo confidentiuscontendam, quod
5. 6. Y, . <«i. i «t riutloeam c,oa\te offenderim;quqd if in Trevirensi
eotfem iri exeroitu fi. «Xfrarici et saxottes t. fran fortelegatUr, viiinm certe antiquius foret, sed eodetn
ci.. saxories, frisknes
' '• 2. "labola 7, albola Bottq coepisse constaret. Cetetum omttia crtikorum
•^sunt baec 7 suurbineo tpodo
non 2. sunurbi 7 , ms^qrkor#mveargimettta loco httcusque corrupto su-
"
'* wktzan S^yfiziiianl. « rCceplos et. s.
'" quanklu persirucla, .veraAectiohe codicum auctorilale resii-.
fitaa' 7. uurkatia paseba 5. wormatia jpascha6 , ttila, eoneidunt.,'va'*|'48 qui ceteris 7. '* senatus 2.
warraatiam 7. " " piieeminebat5? 9,
pascha simiUtep deest % ^deest^l^.

.'- i mim. >

» DkHavel. • t> Sordbi.
 CCMLAURISSENSIBIJSCOLLATI. *3S
437
ANXALES EGIKHAItDI. A • ASNALES LACBISSENSKS.
cxtemplo ' cum oronibus suis ad regem de civilale
processit, obsides qui imperabantur dedit, fidera i. ,. _- |
se regi ac Francis servaturum iureiurando promisit.
Quem celeri Sclavorum primores ac rcguli' omnes
secuti '» se regis dickni subdiderunt. Tum ille,
*
subacto ilk populo et obsidibus quos dare iusserat
eadem via venerat ad Albim * regres-
acceptis, qua
sus est, et exercitu per pontem reducto, rebus quo-
-
que ad Saxones pertinentibus secundum tempus dis^
posilis, in Franciaro ' reversus est, et in Worma-
cia' civitate et natalem Domini et pascha cele-
bravit.
DCCXC. DCCAC*.
Hoc anno nullum iter exercitak • a rege fa- In sequenti vero anno nullura fccit iter, sed lhi
clum ; sed in Wormacia residens, legatos Hunorum ^ in iaradicta ' civilatc iterura natalem Domini cele-
et audivit, et suos vicissim ad eorum principes mi- bravit, et paseha similiter. Et inmulavit se nume-
sit>Agebaturinter eos dc confiniis • regnorum suor rus annorura in
rum, quibus in locis csse debercnt. Haec contentk *
'• [Hiiius anni principk rex Carolus priaiigenitum
atque altercack, belli, quodposlea cumHunis ge- filiuin suum Carolum ultra Sequanam direxit, dans
slum est, seminarium el origo fuit. Rexautem, ne ei ducatura Cenomannicum; qui eodem ahnoaesta-
" tis lerapore ad palrem revertitur. Rex autem con-
quasi per otium torpere ac tempus terere videre- ventum Francorum habuit in Wormalia civitale,
tur, per Hoenum fluvium ad Sallz " * , palatiura disposuitque ea qyae ulilia videbantur esse in rcgno
suum in Germania iuxta Salam fluvittm constru- suo. in ilk vero anuo, clc. 9 b.]
clura, navigavit, atque inde iterum per eundem am-
nem secunda aquaWormaciam " reversus est. Cum-
que ibi biemaret, ipsum palatium in quo conversa-
batur, casu accidente, nocturno incendio concrema-
tura est. Ibi lamen.permanens, et natalera Domini ett
'* ,C
pascha more sokrani celehravit.
DCCXCI. DCCXCI.
Transacta verni "temperk ", circa aestalis ini- Iude aulcm itraere permoto, parlibus Baioariae
«'
tium rex de Wormacia movens, Baioariam profe- perrexit, ad Reganesburg '.pervenit*, ibi exerci-
clus est, ea meditatione ", ul Hunis factorura suo- tum suum coniunxit, ibk_uecohsilio peracto Franco-
rum vicem redderet, et eis '*, quanto celerius *•' rum, Saxonum, Frisonura, disposuerunt propter ni-
possct, bellum inferret. Comparatis igitur ad hoc ex: niiam maliciam et intollerabikm *, quam fecerunt
orani regno suo quara validissimis copiis , et com- Avari contra sanctara eccksiam * vel populum cri-
meatihus congregatis *', bipertilo " exercilu iterr stianum, unde iuslicias per missos impetrare non
agere coepit. Cuius paitem Theodorko '* comiti ett valuerunt, iler ' peragendi '. Cum Dei adiulork
Meginfridocamerario ** suo coraraillens, eos perr parlibus iamdictis Avarorum perrexerunt 8; ad
aquiknakm " Danubii ripara iler agere iussit. Ipses Anisam 9 b vero '• fluviura properantes, ibi con-
cum alia»" parte quam secum rctenuit »', austra- stiluerunt letanias faci.endi triduo " ; missarumque
km eiusdem flurainis ripam Pannoniam petiluruss solleraniacelebrando " Dei solatkm postulaveruttt "
occupavit,Baioariiscum corameatibus exercitus, quii pro salute exercitus, et adiulorio domini nustri Iesu
navibus devebebantur ", per Danubium secundaJ Christi, et pro victoria et vindicta super Avaros.
] Supradictus veto princeps de ausfrali parte Danu-
V
VARIANTESLECTIONES.
' exemplo 1. extimploi. 5. eximplo 6. » re- bio '* iler peiagens, Saxones aulem cum quibus-
gali, ut supra regalis 5. 6. ' deest 1. 2- 3 ? 5. 6. dam Francis et maxjme pluriraa Frixonum '• de
sequentes i. secuti omnes 9. * iuserat 1. • at-
biam 2. 5. 7.9. * francia 2. ' warmatia 7. tlni VARIANTESLECTIONES
qliqtioliens in sequenlibus. • nulla expedilk—facla* * ibi iaradicta 6. • regnesburch 5. reganesbug 6.
est 9. ' confinibus7. de <•.i. eos 7. 5. ilydeest1.. » pervenit deest 7. * intolerabilera 5. 6.7. • ec-
.'" torpescere 7. «»salz 5. salzt 5. 6. '*salae 9.!. clesiam ut pop. Chesn. *iter fuit consitium per-
per wormaciam6. in wormaciam 9. et san-
i- agendi 7. ' iter pergentes 5.. iter peragendi h. e.
ctum pascha cekbravil 9. " verjs 5. " transactoo iter- peragendunt. * avarorum. Et perrexenint 7.
vere 9. " ra b. 7. "conditkne4.5. 6. "redde-i- * enisam 6. " vero deestl. " triduum 5. per
ret utque eisdem 7. " quam priraum 9. " deest 9.!. triduo 7. " eelebrandi5. 6. " praestolaverunt
" bibertito 5. bipartito 2.5. 5. 6. 7. 9. *' 782i 6. «*danubii7. «*frisoanm 5. 6. 8.; frixorura 7.
ef.a.
noi. p. **cubiculario9. "aquilonarem9. "dtestt num legendumet manus pkrjma ? 9 b. habet et mul-
&. 9. " retinuit 2—9. " deuebanturl. 2. titudo plurima.
NOT^S.
» Komgshofen,ad SalseFrancics caput. b DkEns
 ;• ;• -.U\'j%*i.
J^ .;;^ ; ECINHARDIABBATIS ANNALES 440
• >;':**;. ANSAI.ES LADRISSFJISISS., A ANNALES EGIKHARDl.
'
'^j_aiIonale parte Danubii similiter iter peragen- aqua desceodere iussis. Ac sic « incboato iti-
"tes *, ubi ad kca * pervenerunt, ubi iamdicti Avari nere *, primacastra super Ariesum * posita sunt.
iirmitates habuerunt- praeparatas : de australi vero> Nam is * fluviut kter Baioarjorum atque Hunorum
parte Danubii ad CumeQberg * «, de alia vero ri- terminos meditts currens, certus duorum regnorum
pa in kco qui dicitur Camp * J>,quia sic noroina- limes habebatur. Ibi subplicatio * per triduum facta,
tur ille fluvius, qui ibi conlfuit in Danubio '. Avari ut id bellum prosperos ac felices haberet evenlus.
enim ', cum vidissent ulrasquc ripas exercitum Tum demum castra mota, et bellum genti Hunorum
continentes, et navigia * per medium fluvium ve- a Francis indictum.est. Pulsis igilur Hunorum prae-
nientes, a Domino eis terror pervenit: dereliquerunt sidiis, ac distructis • raunilionibus, quarum una
eorum loca munita quae supra nominata » sunt, super Cambum fluvium ', altera iuxta Comage-
firmitalesque eorum vel machinationes dimiscrunt, nos civilatem in roonte * Cumeoberg ' vallo fir-
fuga lapsi, Christo perducente populo suo, utros- missimo erat cxslructa ,0, ferro et igni cuncta va-
que exercitus sine laeskne «° introduxit. Supradi- stantur. Cumque rex cum eo quem ducebat exercil»
ctus exercifus '« sic iler peragens " usque ad flu- usque ad Arrabonis * fluenla venisset, transtnisso
"vium, cui " vocabulum est Raba ; et exinde uter- " eodem fluviq, per ripam eius. usque ad locum in "
"qtie exercitus de ambabus '* ripis ad propria rever- quo is Danubio miscetur accessit, ibique per aliquot
*sl sunt, magnificantes Deum de tanta victoria. Et dies stalivis " habitis, per Sabariam «3d revcrti sta-
cekbravit" domnus rex Carolus " natalem Doraini tuit. Aljas vero copias, quibus Theodoricum et Me-
in Reganesburg«', et pascha simiUter. Et inmutavjt ginfridum praefecerat, per Beehaimos '*, via.qua
se numerus annorum in venerant '*, reyerti praecepit. Sic peragrata ac de-
vasfata " magna parte Pannoniae , cum incolomi
exercitu Francorunj in Baioariam se recepit. Saxo-
nes autem et Frisiones " cum Theodorico el Megin-
frido per Beehairaos, ut iussum erat '*, domum
regressi*sunt. Facla est " haec expeditk sineomni
rerum incomraodo, praeter quod in *• illo quem rex
ducebat exercitU',tanta equorum »' lues exorta est,
ut vix decima pars de tot milibus equorum reman-
sisse dicatur. Ipse autem cum, dimjssis copiis, Re-
v ginum " civilatem, quae nunc Reganesburg " voca-
tur, venisset, et in ea biematurus consedissel, ibi
natalem Domini et pascba celebravit.
VARIANTESLECTIONES. VARIANTESLECTIONES.
* aqnilOne 5. 6. 7. ' 2. 6. * locum 1 si 2. * itenere 2. " anisum 7. * Nanis 2.
peragens
7. * curameoberg 7, conieoherg9. * campa 6. » subptautatio 1. ' destructis %-9. ' fluvium
• danubium 6- ' alleri enim 2. "et navigia fuit. Altera 2. montera 9. » cumeberg 9. quio-
exercitus deest 1. ' nominati 2. 6. " extructa erat 7. " deest6. 9. «» st.
supradktus
'*•' laeskne in pannoniam introivil 9 b. *«intro- berg " sabaniam 1, sarabiara 5. 6, haioa-
p. a. d. h. 9,
duxit supradktus rex. Sicque 7. " peragenles 6. riara 9. " bohemos 6. begamlnos 7. beharaannos
7- 1Scuius 5, 7. *'. ambqbus 2. 6. 9. " krant 7. '• devasta 1. " frisones 5. 7. 9.
peregerunt
** post cekbravit in codke 2 folium deest, tursus in- in «siusserat 7. «' est autein
" Caro- 5.5.9. marg. Phrygknes
*' deest9. " taut§ quorura 1. " in re-
cipit anno 794 t'««'syllabh sencia iam fati.
lus deest 5. 6. reginesburg pascha 6. regansburg gimini al. reginum.7. **reganeburg 5. ralispona 6".
pascha 6.
NOTJE.
« Civitas antiqua et in Vila S. Severini aliquo- D enim conlinui inde a Styrise confinibus ad Danu-
tiens memorata, quas jam tota interiit. De situ ejus bium usque protenduntur, ad qucm arcta tantura
et montis Cumeoberg disputatur, nam qui hodie via, castelk Greifensfein desuper imminente, re-
Kaumberg audit vicus, recto itinere quinque ad mi- linquitur, qua munitionibus vel in exlremo raonte
niittum mitiaria Germanica a Danubk reittotus, in vel prope Konigsstadkn —quam pro Commagenis
mediis montibus consistit. Aut igitur viam milita- habeo — defensa, iter transeuntibus intercluditur.
remeo sevomontes. transiisse, qualis hodie et via Annales quoque Fuldenses anno 884 Caroli impera-
lataa campo LUiorum (Lilknfeld) per Kaumberg toris et Zuentibaldi colkquium roonte Comiano (id
Sanctam Crucem ducit, aut vocabulum Kumeoberg est Cumeoberg) prope Tullinam memorant, quod
olim latius ad ultimos in Danubii ripa montes usque minime in vicum Kaumberg, montibus a fonte Tul-
pertinuisse exislimandum esC Quod quidem et Ioco lina?discretuni, optime autemin Konigsstadten qua-
nostro, et antiquo vise militaris ductui Danubium drat. v i>Der
Brosequenli magis congruum, djpkmate Rludowici Katnp, in Bohemise montibus ortus, Cla-
Germanise regis anni 856 ab ill. Fr. Ulr. KOpp.in ranvvalkm (Zwelt) praeterfluit, et pauk infra Kre-
Tachygraphise T. I, p. 594, 595, publici juris facto, misam Danubk miscetnr.
«' Die Raab.
ct ipso locorum situ, quem aeque ac viam illaromon- '
tauant anno 1821 expkravi. confirmatur. Montes d Sartoar. ' -
441 CUM LAURISSENSIBUS COLLATI. *42
ANNALES EGINHARDJ. A - ANJtALES LAlIRlSSENSES.
DCCXCII. DCGXCII. v
« Orgellis est civitas * in Pyrinei monlis rago « Haeresis Feliciana primo ' ibi condemnata * est,
sita, cuius episcopus nomine Felix -, natione Hispa- quem Anghilbertus ', ad praesentiam Adrianiapo-
nus, ab Elipando, Toleti episcopo, per litteras * stolici adduxit *,et confessione facta suam haeresira
consultus, quid de humanitate salvatoris dei et do- iterum ahdicavit. Coniuratio contra regem a filio
mjni nostri Iesu.Christi sentire deberet, utrum se- eius Pippino facta, detecta et conpressa est. Eodem
cundum id quod homo est, proprius an adoptivus anno nullum iter exercitak factum est. Pons super
Dei fifius credendus esset ac dicendus, valde incaute navigia fiuraina transeuntia faclus est, anchoris et
* funibu.s ita cohaerens, ut
atqne inconsiderate, et contra antiquam catholkae iungi et dissolvi possit.
ecclesiae doctrinam, adoptivum non solum pronun- Et celebravit doranus fex natakm Domini ibi, simi-
tiavit, sed etiam scriptis ad memoratum episcopum liter pascha celebratum est *.Et inmutavit se nume-
libris, quanta potuit pertinacia * pravitatem inten- rus annorujn in
tionis' suae defendere curavit. Huius rei " causa
ductus ' ad palalium regis — nam " is tunc apud B
Reginum, Baioariae civitalem, in qua * hiemaverat
residebat—ubi congregato episcoporum concilio "
auditus est, et errasse conviclus, ad praesentiaqt
Hadtiaui ponlificis Romam " missus, ibi «*'etiam
coram ipso " in basilica beati Petri apostQli haere-
sem " suam damnavit '* atque abdicavit. Quo facta,
ad civitalem suara reversus esl. Rege vero ibidem
aeslatem agente, facta est contra illum " coniuratk
a filio suo makre, noraine Pippino, et quibusdam
Francis, qui se crudelitatem Fastradae " reginae
ferre non posse adseverabant '*., afque ideo in necem
"
regis conspiraverant. Quae cum per Fardulfum
Langobardum detecta .*• fuisset, ipse ob raeritum
(idei servalae monaslerk sancti Dionisii donatus est,
auctores vero coniurationis ut rei maiestatis *' par-
tim gladio caesi, partim patibulis suspensi, ob me- e
ditatum scelus tali morte multati sunt. Rcx autem
propter bellum cum Hunis susceptum in Baioaria
sedens, pontem navalem, quo in Danuhio ad id bel-
lum uteretur, aedificavit, ibique natalem Doniini et
sanctum pascha cekbravit.
DCCXCUI. Dccxcm.
_uim rex bellum a se inclioalum»» conficere " cu- Rex auwimnali tempore de Reganesburg • iter
** navigio faciens, usque ad fossatura magnum inter
peret, et Pannoniam iterura petere disposuisset
allatum* 8 est, copks quas Theodericus comes per Alcmana ' * et Radantia e pervejiit, ihique missi
Frisiam *• ducebat, in pago Hriustri " *>iuxta Wi- apostolici cum raagnis muneribus praesentati sunt.
suram fluvium *8 a Saxonibus esse interceptas atque Ibi missus nuntiavit •*, Saxones iteruin fidem suam
deletas. Cuius rei nuntio accepto, roagnitudinem fefellisse. Inde per Radantia in Mohro • navale "
damni dissimulans, iter in Pannoniam intermisit ". iter peragens, natakm Domini cekbravit ad sanctum
VARIANTES LECTIONES.
* c. e. 7. * literas 7. 9. constanter. 'deestl. D
* perlinacissime 9. " opinknis 9. ' regi 1. Tdu-
ctus est 7. * deest 7. qui tunc 9." • qua et h'. 9. VARIANTESLECTIONES.
10consilk 5. 7. «' romani 7. uhi 5. 7. 9. «!
deest i. 5. 6. '* heresim 3. 4. 5. 6. 7. 9. '« con- • ' primitus audita el in reganesburg primb con-
fessusest9. '• eum 9. " fastradanae 7. 18"asse- demnata esto. * 5. 3 angibertus 6.
condempnata
rebant7. " ardulfum 7. »°detactal. »»
*• rei lae- angilberlus 7. * abdicavit 6. *
possit. Ibi nata-
sae m. 9. .**
inchoandum 2. perfkere 5. 6. ** lem domini et pascha cekbravit cai-olus rex. Et
decrevisset 9. constilujsset 7, *" niinliatura 9. a. est 7. - "ragnesburg 5. regansburg 6. ragenisburg
ei 7. *• phrisiam 7. *' hniistri 5. hiriustri 5. riustri 7. ' aUmanna correct. alemanna 6. Alcraanura 7.
6. rqstri4. hrinstri al. hriusti 7. rhiustri 9. **deest .*ihi nuntius nuntiavit 7. ' mochin 7. mohim 8.
9. »' ktermjsit, Persuasum tunc regi erat si 9. .'• navali 6.
NOT^E.
» La Seud^VrgeL hnfs eum Chesnius ex codfce 3 in textuni receptum
l»Rustringen,m sinistraWiserje mare influentisripa. toti narratiorii rirseposiiit, perperam ul opinor, lncc
« Locus de conjuratione detecta deest in 7, 8' enira causa fuerit quod sequenti sententiae vocenv
9, 9 b, 10,11. In Annal. Eginhardi, Fuld. 5, 6, 12, \Reganesburg intruderet et alia quoque immutaret.
narralioni de haeresi subjicitur; ubinam loci in co-' -•<tDie Alimuht.'
.dice 2 collocatus fueril, folio exciso ignoratur. pri- «'Dkliedniti.
445 EGINHARDIABDATISANNALE& ; 444
AltNAiES LAPaiSSEMSES. A AMNALES EGINH4MIJ.
'
ChUhnum in Wirxinburg '. Et inmutatus est nume- Et cum ei persuasum esset a quibusdam, qui id
ips aonaruni ht • ', sibi cpmperttijh -tjsse diCehant, quod st inter Ra-
dahtiam * et'i§|©«honam ' fluvios eiusmodi * fossa
duceretnr, qfSie esset naviura capax', posse per-
commode* a ' Danubio in Rhenum navigari, quia
boruro fluviorum alter 8 Danubio, alter Moeno mi-
scetur, confestim cum omni comitalu suo ad locttra *
venit, ac magna homtnum raullitudine congregata '•,
totum auturani tempus in eo opere consumpsit '.
Ducta est itaque " fossa inler praedictos fluvios
duura milium passuum longitudine, latitudine tro-
centorum pedura; sed in cassurn. Nam propter iuges
pluvias et terram, quae palustris '* erat, nimio hu-
more'* naturaliter infectam«', opus quod fiebat1*'
" consistere non potoit; sed quantum interdiu terrae
a fossoribus fueral egestum, tantum noctibus, humo
iterum iri tocum suum relabente ", subsidebat. In,
hoc opere occupatO '* duo valde displicentia de di-
versis rerrarum parltbus adlata sunt; unum erat,
Saxonum omnimoda defeclio, alterum quod Sarra-
ceni Septimaniam ingressi, proelioque cum iliius
limitis custodibus atque comitibus oonserto, multis
Francorum interfectis, vktores ad sua regresst
'stuit"» QuibuS febas coraraotus, in Franciara re-
versns est, cekbraVitque natalera Domini apud san-
ctumChilianum*0 iuxta»' Moenumfluvinm, pasclia'»
verosuper eundem fluviura in viUaFranconovurd ",
m qnaet hkmareral.
Dcexciv. DCCXCTV.
Q
Pascha celebratum est in Franconofurt», ibique Rex propter**cottdemnandara" haeresim Felicia-
congregata est* sinodus magna episcoporum Gal- nam aestatis initio,quando et generalem populi sui
liarum, Germanorum, Italorura *, in praesentia iam- conventum habuit,concilium »• episcoporum ex om-
fati principis et raissorum domni apostolici Adriani, nibtts regni sui provinCiis in eadem villa congrega-
quorum nomina haec sunt, Theofilactus et Slepha- vit»'. Adfuerant etiam in eadem synodo »*et" legati
nus * episcopi. Ibi tertio condemnata * est haere- sanctae Romanae ecclesiae ••, Theophylactns **ac
sisT Feliciana, quam damnatknem * per auctori- Stephanus episoopi, vicem tenentes eijis a quo missi
tatem sanctoram patrunl iri. libro conscripserunt, sunt **, Hadriani papae. In quo ** concilioel haefe-
qoem librum omnes sacerdotes manibus propriis sis memorata conderanata est, et liber conlra eara
subscripserunt'. IM obiit Fastrada " regka, et in comriiuni episcoporum auctoritate conpositus, in
sancto Albano honorifiee sepultaest». Pseudosino*
VARIANTESLECTIONES.
dus 11 Graecorum, quam falso septtraam vocabant,
et pro «•adofandis imaginibus fecerunt, reiecta est a ' « quid 1. 2. -. ' radanlia 1. % adanliam 6.
Inde alamonara 5.*5. aliraQnam 4. alomoneam 6. al-
pontifkibus. raotusvest exercituspartihusSaxo- monum 9. detst 9. * fossa navium capax du-
" '*
niae per duas turmas; in una fiiit domnus Ca- D ceretur 9. * commode9. ' 0 9. * quod alter 9.
10congregataque hominum multitudine
rolus gkrksissimus rex: in aliam " misit doinnumt »suoeo9.
(magqa deesl) 9; / '-" conceptum — ossa — qua —
danublo moeno—mukitudo 2. confeslim autcm cunt
6. "deesi9. ** «*
jfdaustris 1; 2. «*uraorel.
humore suapte natura imbutam 9. nataliter 5. in-
fecta 4. 5. 6. «• coeptum opus 3. 9. " relabante
VARIANTESLEGTIONES. 7. relabentes 2.- **occupato regf 7. " essent 7.
•• kilianum 3. 4r &% Iwlianum 6. *' k Wirtzi-
'uurskhurff 5. wiJrjiebHrg 6. wirsmburgj. wfrzin-. burgo iuxta 9. *'teschalis vero festi solemnitatert.
*
burg. &.1 fracnoJjard 5. franchenfordt]. francncp- - 9. **franconouurta: 4. francdnouuroS. 6. franco-
furtj»,-*estdeeslS. *italkrum6. ."sthefanus2, . nofert'9. **ad9i " eOndenipnationert2. *• ebn-
* coricempnala 5. 6. T ercsis * dampaationenii siliutn 6\: " ctaaclomvt&ra eoilvocavit?. *"syno"
2,
6. ' conscripseruttt 5. «°fastradana,6. fastradanci do 1. »' deest 3. 9^ ** legati romani ponlificis 9.
7. " pseudasinodus 2. " yocabant 4. ' 5.6. . *' tneopbilactus 6. teophilactus 4. 5. ** fuerant 9^
pro
.'»iinam'7. »*ftiit ipseU. 7.' ^* aliunt-H. '• \; Meo7V -_- .,.;_, -
:"-•• ' '' ''
..: :•.,• 'm\nJ& .''.''.'.'''%''':.'' ~-
* Epitaphiiiiti', quodUodie ibi conspicJkr, recentius est, et rater Inscriptiones nosti^ referclur^ <
 445 CUM LAURISSENSlBUS COLLATI. 446
ASSALES EGINUARDI. A ANNALES LAUHISSEKSES.
quo omnes propriis manibus ' subscripserunt. Sy- Carolum nobilissirauin filium siium per Cokniam.
nodus etiam, quae anle paucos annos in ' Constan Saxones aulem congreganles se in campo, qui dicitur
tinopoli sub Herena * et Constantino filio eius con- Sinitfelt', praeparantes se quasi ad pugnam,cum
gregala, 'et ab ipis non solum * septiraa , verun 1 vero audissent se ex duabus partibus esse circum-
ctiam univerSalis esl • appellata, ut nec septima ne<! datos, dissipavit Deus consilia eorum, et, quamvis ,
universalis haberetur dicereturve ', qiiasi supcrva frauduknter, el christianos * se et. iideles ' domno
cua in totum, ab omnibus abdkata est. Morlua es * forc promiserunt. Rex ad palatium
regi quod
ibi et' Fastrada regina, et Mogontiaci 8 apud San- Aquis" vocalur rediit *, ibique' natalem Doroini
ctum Albanura sepulta. Quibus peraclis, rex biper- celebravit et pascha. Et inmulavit se nuraerus auno-
tilo exercitu Saxoniara petere slaluit, eo videlicet mo- rum in
do, ut ipse cum dimidia parte copiarum ab auslrali
parte iutraret, Earlus' vero filius eius cura alia me-
dietate Rhenum apud Cokniam traiceret, et in ean-
dem regionem ab occidente veniret. Quo facto, licel
Saxones in carapo qui Sinotfeld «•.a vocatur, quasi B
proeliuiii etjtu rc^e comniissuri consedissent, ibique
adventum eius opperirentur *', amissa victoriae spe,
"
quam sibi pauk ante falso pollicebantur, ad dedi-
lionem omncs conversi sunt, victique sine proelio,
regis victoris potestati se subdiderunt. Dedcrunl igi-
tur " obsides, et iureiurando fidcm se regi servare
velle «*.promiserunt. Sic omisso proelio, et Saxones
domum reversi sunt, et rex , transmisso Rheno, in
Galliara se recepit, et cum Aquasgrani venisset,
ibidem biberni6 habitis, et natalem Domini et pa-
scha cekbravit.
DCCXCV DCCXCV.
Quamquara Saxones aestate praeterila et obsides In quo rex etianvvenit ad locum qui dicilur Cuf-
et secundum iussi erant sacramenta finstaug 8 ct in • suburbium " Maganciacensis "
dedissent, quod
**
iurassent, rex tamen illorum perfidiae non inme- Q urbis, et tenuit ibi placitura suum. AudienS verd,
mor, convcntum generakm jtraus Rhenum in villa quod Saxones more solito promissknem suam, quam
Cuffesstein " b, quae super Moenura contra •' Mogon- de habenda '» christianitate et fide regis " tenenda
tiacum " urbem sita est, more sokmni habuit, at- fecerant **,irritam fecissertt, cura exercitu in Saxo-
que inde cum exercitu Saxoniam ingressus, pene niam ingressus est, et usque ad fluviura Albim^per-
totam populando peragravit. Gumque in pagum Bar- venit, ad kcum qui dicitur Hliuni'"d, "in quo tunc
'* w
dengoi «* pervenisset, et iuxta locum qui Barden- Witzin Abodritorum rex a Saxonibus occisus
wih s0 « vocatur positis castris, Sclavoruin, quos ad est: ibi etiam venerunt missi Tudun, qui in genle
se venire iusserat, expectaret adventum, subilo ei el regno Avarorum magnam potestatem habebat ",
'*'
nuntiatum est.Witzinum", regem Abodrilorura "», qui dixerunt, quod idera Tudun • cum terra et po-
*° et eius ordinatione •'
cura Albim " traiceret, in dispositas a Saxonibus pulo suo se regi dedefe vellet, **
insidias in ipso flumine incidisse, et ab eis esse in- chrislianam fidem suscipere vellet. Rex vertt, af-
** flictis ex Saxonibus, *a terra
terfectum. Quod factum animo**regis ad Saxones magna parte Corumque
VARIANTESLECTIONES. vastata, acceptisque eorura obsidibus, in Gallias re-
' p. m. deest 9. » deest 7. ' harena 5. helema3. diil, et in palatio quod vocaiur **Aquis **nalalem
4. 6. 7. irene9. * tantum 7. * erat3. 9. • di- D '•"•'
ceretur habereturque 7. ' deest 5. 4. 9. * mo- VARIANTES LECTIONES
guntiaci 2. 9. raogontia 5. magontiaci 4. mogonciaco
5. monciaco 6. • carolust.4.7. -«• sinolfeldus 2. ' sinistfelt 5.9. sinitsfelt 6. sinaisfelt'7. sinitfelt 2.8.
sinoifeltinra5.6. sinofeld4. sraelfeldus ms. sinotfeld 7. ' frauduknler chrislianos 5. 7. 3 fidek 2. _ * rege
sinlfelt 9. " operirentur 5. 6. '» f. p. a. 7. '• 2. 6. 6 aquisgrani 7. 6 reddit 2. ' ihi 2. , * cus-
dederuntque 7. '* v. s. 3. 9. regi servare se veIle-7. . sinstang in " 5. chusstagn in 6.' cuftinstak in B.
" auteml. "cuffestein 2. 5. 6. 7. cuffesten5. cuf- 9 et in 2. suburbk 7. •'mogontiacensis 5. 6.
fenstein 9. "circa al. contra 7. iuxta 4. iScf. 794 moguritiacensis 7. " habendi 2. " regi 7. '* fe-
txot. " bardengau 9. hardengum ms. Lardengoe 7. cebant2. ,5libum5. Iunis7. 16wizzin5.6.wizin7.
»• bardeniwih 2. bardenwie 4. 3. 9. har- «' abadt-itorum 5. " habeat 2. «»isdera 7. so re-
bardenwig
demhumh 7. *' wizinum 7. uurzinum 6. wiltzan 9. ge 2. *' ordinationem 2. 6. »' suscipere. Rex 7.
"abotritorum 2? 9. »»albiara 7. *>anintum 1. 2. " eorum deest 7. " qui.' vocalur 2. 6. 7. '.""aqtiis-
5 ? 4. 5. 6. «• eius 7. erani 7. .
NOWS.
» Campus SendfeWprope Wunncnberg, a meridie c Bardowik propre Luneburg.
Paderbornas et septentrione Eresbttrgi. Cf FiiisKSn d Lune prope Liineburg.' ' " -'
bergii Mon. Pad. p. 185, e Tudun nomen dignilatis, npn bominis, qriovl et
b Koslheim, noster innuit. Cf. Histofiatri misceHam, pag.i44.
447 EGINHARDIABBATISANNALES 448
ANNALES LAUBJSSENSES. A ANNALES EGINHARDI.
Domini celebravil, et pascha similiter, Et inmutavit citius debeUandos velut quosdam stimuks addidit,
se numerus annorum in et in odium perfidae « gentis amplius excitavit.
Terra igitur magna ex * parte vaslata,*et obsidibus,
quos dare iusserat, acceptis, in Franciam reversus
est. In hac expedilione, dum castra super Albim
haberet, venerunt ad eum legati de Pannonia unius
' ex primoribus Hunorum,
qui apud suos Tudun *
vocabatur ". IS et suum adventum 6, el se chri-
stianum fieri velle promisit. Rex autein Aquasgra-
ni'veniens, sicutet anno superkre 8, ibi tempo-
ribus suis et natalero Domini et pascha celebravit.
DCCXCVI. DCCXCVI.
'
Adrianus papa obiit, et Leo, mox ut in loeum ' Roraae ', Hadriano defuncto, Leo pontificaluro
eius suceessit, misit legatos cum muneribus ad re- suscepit, et mox per legatos suos claves confessionis
*
gem, claves etiam confessionis sancti Petri et ve- B sancti Petri ac vexillum Romanae urbis '• cum aliis
xiUum Romanae * urbis eidem direxit. Sed et * Hei- muneribns regi misit, rogavitque ul aliqucm de suis
richus * dux Foroiuknsis ', missis hominibus suis * optimatibus Romam milteret, qui populum Roma-
* "
cumWonomyro Sclavo in Pannonias «*,hringum nuin ad suam fidem atque subiectknem per sacra-
gentis Avarorum longis retro temporibus quktum, menla firraaret. Missus est ad hoc Angilberlus ",
civili belk fatigatis inter se principibus, spoliavit — abbas monasterii sancti Rkharii. " «^ per quem «3
«*intestina clade addictis «*
Chagan " seu " Iugurro etiam tunc ad sanc|.uin Petrum raagnara pariirri
et a suis occisis —, thesaurum priscorum regum thesauri, quem Ericus «*dux Foroiuliensis,
spoliata
multa saecukrum prolixitate colkctum " domno Hunorum regia qriae Htingus '"vocabatur, eodera
Carok regi " ad Aquis palacium misit. Quo acce- anno regi de Pannonia " detuleral, raisit, reliquunj
pto, peracta " Deo largitori omnium bonorura gra- vero inter optimates et aulicos caelerosque in pala-
tiarum actione «', idem vir prudentissimus adque »• tio suo railitantes Uberali raanu distribuit. Atque
largissimus et Dei dispensator magnam inde partem his " expletis, ipse cum exercitu Francorum '»
Romam ad limina aposlolorum misit per Angilber- Saxoniam petiit, Pippinum vero filium suum cum
tum »' dikctum abbatem suum ; porro reliquam Italkis ac Bakaricis " copiis in Pannoniam ire ius.-
partem obtimatihus, clericis sive laicis, ceterisque G sit. Et ipse quidem, Saxonia ex magnas 0 parte vas-
fideUbus suis largitus est. In eodem anno Tudun *» tata, adhiemandum Aquasgrani " revertitur; Pip-
secundum pollkitatknem suam cum magna parle pinus autem, Hunis trans Tizam b fluvium fugatis,
Avaroruin **ad regem venit, se cum populo suo et eorumque regia, quae, ut *-*dict.um est, Hringus c,
**
patria regi dedit; ipse et populus baptizatus est,, a Langobardis autem Campus vocatur ", ex toto
et honorifice muneribus donati redierunt. Rex, col- destructa, direptis pene omnibus Hunorum opihus,
lectis exercitibus suis, Saxoniam ingressus est, fi- ad **biberna habentem venit, ac
patrem Aquisgrani
Uum suuro Pippinum regem Italiae in Pannonias spolia rcgni quae secum delulit, eidem praesenta-
curo exercitu suoa" misso. !6 Cuius kgationes ad vit. Tudun " etiam ille **, de quo superius meivtio
eum in eadera Saxonia venerunt, una quae dixit, facta est, fidem diclis suis adhibens, ibidem ad re-
occurrisse *T ei Kagan cum ceteris obtimatibus,
gem venit, ibique cum omnibus qui secum venerant
quem sibi Avares post interfectknem priorum con- " ac remuneratus ", post datum servandae
" baptizatus
slituerunt: altera quae dixit, Pippino cum exer-
cilu suo in hringo »' sedere. Et domnus rex, pera- VARIANTES LECTIONES.
grata Saxonia, cum integro exercitu in Gallias se ' perfidise 1. »deest 9. * unus 3 ? 7. 9. * thu-
30 "
recepit et in Aquis palatio filium suum Pippi- D dun 9. tudum2. ludmi 5. tridun at. tudun 7. * vo-
VARIANTES LECTIONES. catur 4. 5. 6. • ventum 1. 2. a. significavit 7.
1 Hadrianus 7. »utadkcum2. * confessiones ' aquisgrani 5. 6. • 3, 9. * 'ofas hic annus
priori " angilberdusl.engil-
2. * rome 2. * Sed heirkuss 5. ' heinricus 6. deest 6. " aeccksiae4.5.
7furjnknsis 6. foroiuliettsis 7. suis deest 5. *uun- bertus 5. 9. " s. r. m. 7. »' que 2. «*deest 5.
5. wonomiro 7. " sclavo cum pannonias erichus 9. heinricus 5. benricus 7. (ita et in eod.
omyro
2. " hrigun 7. hirigum prracipem avarorum 7 b. Arinan.) «»rhingus 2. 7. hriligus 5. "ringus 4. 9.
'» clagan 2. " se 2. sive 5. 6. 7. , «*iuguro 5. 6. " de p. f. 5. 4. 9. *' hiis 5. iis 5.9. frangorum
" ac dictis 6. '• prolixilate quetum 2. " rege 2. 2. " bakariis 7. »•' m. ex p. 3. 4. 9. sl aquis-
6. " 5. '* pet-actis... aclionibus 7. grani 5. aquasgrani paiatium 9. 3 ? »» quae ab
regis
»« peracto»*anghibertum 6. *» thudun 2. eis ut 7. »*autera campus vocatur deest 4. 5. 7.
atque 5, 6. 7.
" avarum 5. 6. **ipseque et 7. »»suo deest 5. 6, **aquasgrani 4. aquis 5. " thtidun 5. 9. *6 deest
7. ** miSit 7. *' noccurrisse 2. *.*pipinum 7. 3.' 9. " baptisatus 2. 3. 9. *' remuneralns est
« ""Du "** *° rer.init
rinoifi7. 1 2. — »« — in deest
, 2.— 5? 9.
NOTiE.
« S. Riqukr, ad ostia Sumrase. romm regione cf. Monachum Sajigallensera, lib. n,,
i| Bodie Theifs. cap. "!.•
" iting iingua nostra ciiculus, annulus; de Ava-
449 CUM LAURISSENSIBUS COLLATI. 450
ANNALES ECINHARDl.• A ANNALES LAURISSENSES,
fioei sacramenlum domuin rediit; sed in proraissa num e Pannonia redeuntem, et partem thesauri
fidelitale ' diu manere noluit, nec multo post per- quae remanserat ' adducentem, laetus aspexit, ad-
fidiae suae poenas dedit. Rex vero *, ut dictum que ibi * natalem Domini ac pascha cekbravit. Et
est, Aquisgrani in itibernis considens, ibi et na- inmutavit se numerus annoruro in
talem Domini et pascha ntore solilo * celebra-
vit,
- Dccxcvti. DCCXCVIL
Barcinona civilas in limite Hispanico sita, quae Barcinona ' civitas Hispaniae, quae iampridem a
alternante rerum evenlu nunC Francorum nunc nobis desciverat, per Zatum praefectum * ipsius
Sarracenorum-dkkni subiciebatur *, tandera per nobis est reddila. Nam ipse ad palacium veniens,
Zatum Sarracenum, qui tunc eam invaserat, regi domno regi " semetipsunj cum civitate commenda-
reddita est. Nam is aestalis initio Aquisgfani * ad vit. • Expeditio' facta in Saxoniam, et usque ad
' - '
regem venit, seque cum memorata civitate spon- oceanum trans omnes paludes et invia loca trans-
tanea deditione illius potestati permisit *. Qua re- B itum est, et rex de Haduloha »*>regressus " — hoc
*«
cepla, rex filium suum Htudcwicum ad obsidio- enim kco nomen,ubi oceanus Saxoniam alluit. —
nem ' Oscae '• a cum exercitu iri Hispaniara " mi- tola Saxonum gente in dedicionem per obsides ac-
sit, et ipse more solito propter " contundendam per-- cepta, trans Renum in Gallias reversus est, et in
fidae gentis contumaciam Saxoniam vastaturus in- Aquis palacio Abdeltara Sarracenum filium Ibin-
travit. Nec prius destitit, quam omnes terrainos eius Maugae'»regis, qui a fratre regno pulsus " in Mau-
peragrasset. Nam usque ad ultimos fines eius, qua ritania exulabat, ipso «* semelipsum commen-
inter Albim et Wisuram oceano alluitur «', accessit. dante ", susCepit. Illuc et legatus Nicetae qui tunc
Inde regressus, cum Aquasgrani «*venisset, ihique Skiliam regebat, nomine Theoctistus «*,venit im-
Abdellam Sarracenum, filium Ibin-Mauge " regis, peratoris epistolam portans, quem magniitce susci-
de Mauritania ad se vehkntem suscepisset, legatum- piens, post paucos dies absolvit. Et Novetabrk
que Nicetae *•*patrkii qui tunc Siciliam procurabat, mense mediante ad hibernandum cum exercitu Saxo-
nomine Theoctistura «', litteras imperaloris de Con- niam intravit, positisque castris apud Wisoram "
stantinopoli raissas deferentem audisset, consilium in- fluvium, locum castrorum Heristelli c vocari iussit.
iit, ut propter »*conficiendum Saxonicumbellum **in Bluc legati gentis Avarum «*cum muneribus magnis
»•
ipsa regione hiemaret. Sumpto igilur secum comita- C venerunt, inde Abdellam Sarracenum cum filio suo
tu suo, Saxoniara petiit, castrisque super Wisuram po- Hludowico " in Hispanias reverti fecit, et filium
sitisconsedit, et locum castroritm Heristelli" voCari suura Pippinura in Italiam *• raisit; ipse ad dispo-
iussit, quilocus ab incolis usque in praesens * ita no- i.endam Saxoniam totum hiemis tempus iropen-
minatuT.Exercitum vsro, quem secum adduxit, per dens, ibi natalem Domini, ibi pascha cekbravit ".
totam Saxoniam in hlberna divisit. IIIuc Pippinum Et inmutavit se numerus annorum in
de Italia »»et Hludewicum de Itispanica expedilkne
regressos " ad se venire iussit, ibi legatos Huno-
rum cummagnis muneribus ad ses* missos audivit
et absolvit,ibikgatumHadefonsi *", regisAsturiae"
atque GaUeciae ", dona sibi »8deferentem suscepit.
Inde iterum Pippinum ad Italiam, Hludewicum ad
'*
Aquitaniam remisit '*, cumquo et Ahdellam Sar-
VARIANTES LECTIONES.
' f. s. 2. 3. 7. 9. * fide 3. 9. * deest 3. 9. D
* m. s. deest 3. 9.' ' subickbat 1. subiace-
bat 2. • aquasgrani 3. 9. ' crim commerata 5. VARIANTES LECTIONES.
* submisit 9. »opsidionem 1. ,0 osee 5. " in ' remanserant 2. ' ibidem 5. 6. 7. ' Parcino-
h. deest 2. 7. " ad 7. 9. «' abluilur £<.» 3? na 6. Barzinona 7. * per iatim in prefectum 2.
'* aquisgrani 5. 6. " ibiinmauge 2. ibimmauge 5. 8 rege 2. " cum vitate commandavit 2. ' expedi-
ibiminaugae al. ibinmauge"7. " nicetis «9 7. " tbeo- tione 7. * plaudes 2. » badukha 5. hadulocha 6.
tislum 1. teoctislum 4. ul ad 9. s. b. c. 7. hadukbar 7. haduloa 9. .'• regressus est 5. " ad-
»• deest 9. " heristalli 6. heristallum 7. »' italica luit 7. " 2. 3. 5. 6. ibimaugae 7.
" ** 13 ibinmaugae
«*
3? 7. 9. 2. 4. 5. 6. ad se deesl 4. est in 2. 2. «» commendantem 6.
*' haidefonseregressum
6. • adelfonsi 9. »» ipsorum
asluricae 2 ? 9. " theoclis 5. " wisuram 5. 6. " avarorum 5, 6.
austrie 6. »' galetiae 9. gallkiae 3. 4. 5. calabrie 7. «'kduwkho 5. ludwlco 6. »• ad italam 5., 6.7.
6. •» s. d. 3. 9. »• misit 3. 9. *° adbellum 6. " domini cekbravit et
pascha 7.
NOTiE-
» Huesca. in extrema terrse ora '
b Das Land Hade.h, regni Hannoverani pars, ad praefectura, sila, pertineb3t.
c Herstelle vel hodk audit; est kfra Carishafen
quam olim et Ritzebiittel, Hamburgensis ditionis et snpra Huxarara.
451 EGINHARDI ABBATIS ANNALB» 452
ANNAI.ES LAtmiSSEKSES. A iSNALES EGINHARDt.
racenura ire iussit, qui postea, ut ipse voluit, in
Hispaniam ductus, et illorum fldei, quibus se cre-
dere non dubiiavit, commissrisest. Rex autem in
Saxonia ' residens, ibi et natatem Domini et pascba
celebravit.
DCCXCVIIL DCCXCVHI. v
Venit etiara et legatus Hadefonsi regts Gallaeciae Cum iam ver adpeteret*, nondum tamen propter
et Asluriae«, nomine Frola *, papllknera mirae inopiara pabuli * exefcitus de hibernis produci po-
Sed * in ipso * pascbae tttisset, Saxones trapsalbiani occasionem nancli *,
pukhritudinis pfaesentans.
* legatos regis qui ad cos ob iustitias fackndas missi
tempore Nordliudi trans Albiin sedentes, seditkne
commota, legatosregiosqui tuncadiustitiasfacien- erant *, conprehensos interficknt, paucis eorum
das apud eos • conversabantur, conprehendunt, quasi ad redimeudum • reservatis, trucidantes cum
eis statim trucidantes, ceteros * ad ceteris et l>odescalcum ', regis legatum, quera ilk
quosdam' ex
•
redimendum reservant; ex quibus aUqui effugerunt, ante paucos dies ad Sigifridum regem Danorum
8 •
ceteri redemtisunt. Rex collecto exercitu de Ha- BmiseraL Is cum eodera tempore reverteretur ",
ristallio " ad locum '« qui Minda " « dicitur per- abhujus» seditionis auctoribus interceptus atque
rexit : etfactoconsiIio,in " desertores arma corri- occisus est. Quibus aeceplis, rex graviter commo-
totaminter Albim et Wisoram «•*Saxoniam tus, congregato exercitu, in kco, cui Mimda ".
puit, ejt
" "
populando peragravit. Nordliudi contra Thra- nomen, super Wisuram castra posuit, atque in
suconem ", ducem Ahodritorum, et Eburisum '*b foedifragos ac desertorcs arma corripuit, et ultor
conmisso acie victi. sunt. necis " legatomm suorum, quicquid Saxoniae inter
legatum postrum proelio,
"
Caesa sunt, ex eis in loco proelii quattuor roilia, ce- Atbiam ac Wisuram interiacet, totum ferro et
teri qni fugerunt et evaserunt, quanquam multi et igni vaslavit. Transalbiani autem '*, superbia elati,
ex illis cecidissent, de pacis " condkioqp tractave- co quod regis kgatos " inpune occidere potuerunt,
ruut. Et rex acceptis obsidibus, etiam ethis, quos arreplis armis contra Abodritos proficiscuntur.
in Nam •' Abodfiti auxUiatores •' Francorum semper
perfidissimos primores Saxonura consignahant,
Franciam reversus est, et Aquasgrani *• palatiura fuerunt '*, ex " quo semel ab eis in societalem re-
*°
pergens, kgationem Graecorum a Constantinopoli cepti sunt. Quorum dux Thasco *', cognito Trans-
missam suscepit. Erant enim legati Michahel, patri- aliianorum raotu, eis cum omnibus copiis suis in
cius quondam Frigiae ", et Theophilus presbyter, C loco qni Suentana d vocatur occurrit, commissoque
" proeUo, ingenti eos caede prostravit. Nam in prima
epistolam Herenae imperatricis ferentes; nam fi-
litts eius Conslatttinns iraperator anno supefiore " costgressione quaftuor milia eorum cecidisse, nar-
asuis conprehensus et excaecatus est. Haectamen ravit legalus regis, Eburis'» nomine, qui in eodem
legatk tantum de pace fuit. Quos cura absolvisset, proelk fuit, et in Abodritorum ack dextrum cornu
" lenuit. Fusi; igitur fugatique , et multis suorum
absolvit etiam cum eis et Sisinnium '*, fratrem
Tarasii *• Constantinopolitani episcopi, iamdudum in amissis, cum raagna calamitate ad loca sua reversi
»' "
Italia proelio captum. Hoc anno sidus *', quod di- sunt. At rex in Franciam regressus, cum Aquas-
citur Martis, a superkris anni Iulio usque ad huius VARIANTES LECTIONES.
VARIANTE8 LECTIONES. 1 saxoniam 1.2. »appareret 4.5.6*accederet9.
1 austriae 2. 5. austuriae 6. * flora 2. frola 5. •p. i. 5.9. *nacti 1. 3-9. ,.«fuerant2. » re-
5. flola 6. froia 7. 9. * Sed deest 7. * ipsa 2. raendum 1. remedium 2. reraearidura 5. nunciandum
* noridluidi 5. nordludi 6.«nurliudi 7. * apud re- 9. ' godessclacura 1. godesscalcum 2. godeschal-
7. ' et quosdam 7. » ceteri vero 7. 8 At cttra 9. goteschalchum S. godeschalchum 6. ' si-
gem " loca 2. gefridum 7. sifridum 6. • cum kgatione functus r.
rex 7. " hanstalli 6. heristallio 7. '*
u mimda 5. munda 6. "inde m 5. 7. wisuram 9. «• verteretur 1. "mimdai. mindam 2. minda
«' ne-
8. 6. " populanaam 7. " nonliudi autem 7. D 3.4. 6. "munda 5,**9. mitidam ms. minda 7.
" tarsochonejn 5. thrasuchorem 6, trasuconem 7. ces 1, et 2. autem qui nordmanni vocantur 9.
*' eborisum -5. 6. 7. " cecidissem de pauci 2. «' 1. r. 3.9. " nam abodriti — recepti sunt "deest 9.
" aquisgrani 7. "phrigke7. »»'crcne2. ** su- " auxiltares 2.3.7. «»fuere 7. fuerant 4. abs 4.
periori 7. »* sisinnum 5. *' fretnen 5. " trasii '•suscepti6." *'tascho2. tasco5. thrasko9. **eber-
3. »' anno2v ** sydus " 7. Vrinus9. ad%
. NOT^.; "-•"'
..,;•"
a'"Mindjtn. n«^>A'nii«--A» ^- ex ..n~
uno »AMM«
latuen fienie
AH»A ^»«t«k.: «~_
uerivan, non
jinjesiauussuuu»
l•"Nostrum, Ebers, Evers. solum hk loccts, sed et lectiones paulo superius in
9 M Huhk t, »,'5, et poeta Saxo; hujtts tamen voce redimendum allatdeprobant, et poeta Saxo eam-
prsefero, cirai primum hujus et Huriis iri scribendo dem auctoritatem secutus fuerit; quam si authenti-
facillime permutentnr, et senlentiarum nexus Hunis oum ipsura fuisse statuas, .in eo quoque nonnulla
non admittere videalur. Nam si Eginhardus, Hunos prseter auctoris voluntatem scribi potuisse, quisque
legatos, qui populum ad rebellionem concitarent, in rci4peritus concedet.
Sasoniam misisse, et eos, quo certius voti compo- Videtur esse loctts Swante, in districlu magtii
tes fieretit, Godescalci caedem pfepetrasse, dicere ducatus Meklenburgici Schwan, ad Warnowara
vdais$ei,?alio certe modo tanti momeuti rem enun- stto. '-'
liaturus fuisset. Codices vero 1, 2, 5, Iket oranium
453 CUM LACRISSENSIBCS COLLATI. 454
ANNALES EGINHARDI. .__, ANNALES LAURISSENSES.
grani * venisset, primo tegatos Herenae * impera-- anni lulium nusquam In loto coelo videri potuit. In-
tricis ad se de ' Constanlinopoli roissos audivit — sulae Baleares a Mauris et Sarracenis depraedatae
nam Constantinus filius eius propler morum inso- sunt. Hadefonsus rex Galkciae • et Asturiae *,
lentiam » a suis comprehensus et excaecatus est —- praedata Olisipona ' ultima Hispaniae civitate, in-
quibus petentihtis» Sissinium *, fratrein Tarasii' * signia victoriae suae loricas, mulos * captivosque
Constantinopolitani episcopi, oliro in proelio ca-- Mauros, domno regi • perkgatos suos Froiam el Ba-
ptum* domum redire permisit. Legati fuere Mi-- siliscum 6 bierais tempore raisit. Sicque in hoc pa-
chael ', cognomento Ganglianos», et Theofilus 9' latio et natale ' Domini et pascha 8 a domno rege
preshyter de Blachernis *°. Posl quorura absolutio- celehrala sunt. Et inmulavit sc nuraeros anno-
nem venerunt «' de Hispania " legali Hadefonsi "* rum in
regis, Basiliscus «*et Froia, raunera deferentes quae?
ilk de roanubiis '*, quas '• victor apud Olisiponara "«l>
civitatem a se expugnatam coeperat '*, regi mit-
tere curavit, Mauros videlket septem cum tolidem
mulis atque kricis, quae licet pro dono " mitteren-|B
tur, magis tamen insignia victoriae videbantur.
Quos et *• benigne suscepit, et remuneratos honori-
fice dimisit"«. Insulae Baleares, quae nunc ac inco-
lis earum Maiorica et Minorica vocitantur, a Mauris
piraticam cxercentibus depraedatae siint. Rex veroi
Aquisgrani hkroavit, et ibi natalem Domini et pa-
scha **celebravit.
DCCXCIX» DCCXCIX
Romae Leo papa, cura, ktaniam " processurus, , Romani Leonem papara Iaetania maiore captum
de Laterahis ** ad eccksiam beati Laurentii, quae. excaecaverunt ac lingua detruncaverunt '». Qui in
ad Gratkulam "vocatur c, equo sedens pergeret,, custodia 10missus, nocle " per murum evasit, et ad
in insidias a Romanis dispositas *6 iuxta eandem, legatos domni regis qui tunc apud hasilicam sancti
basilicam incidit ". Ubi equo deiectus **, et erutisj Petri erant, Wirundum scilicet abbalem <«et Wini-
oculis ut aliquibus visum est, lingua quoque ampu-- _ gisum.Spolitinum " ducem veniens, Spoktium " est
tata, nudus ac semivivus in platea relictus est. De-. "-•deductus. Domnus rex ad Saxoniam profectus, Rhe-
inde iussu eorum qui huius facti auctores fuere, inL num '* ad Lippeam ls transiyit, ct in loco, qui voca
monasterium sancti Herasmi *9martyris velut ad| tur Padrabrunno ", positis castris consedit, et inde,
curandum missus, Albini cuiusdam, cubicularii sui, diviso exercitu. Carlura filium suum cum medietate
cura noctu per murum dimissus 30, a Winigiso ducei ad conloquium Sclavorum, adque recipiendos " qui
Spolitino ", qui audilo huiusmodi facinore Romant de Nordliudis '* venerunt Saxones iu Bardengauwi "
festinus advenerat, susceptus, ac Spoletium "* de- direxit; ipse, altera medietate secuin retenta, eodem
ductus " est. Cuius rei nuntium cum rex accepisset,, in loco Leonem pontificem summo cum honore sus-
VARIANTES LECTIONES. cepit. Ibique reditum Carli filii sui expectans **,Leo-
1 aquisgrani 5. 6. aquisgrannm 7. ' helenae nem ponlificem simili quo susceptus est honore di-
3.' 4. 5. 6. hirenae 7, irenes 9. * deesl 7. a| misit, qui statira Romam profectus est, et rex
se de 4. 5. 6. *sisinniura 2.5. 6. sisiniuin 3. Aquasgrani palacium-suum reversus est. In eadem
sisimura al. sisinnium 7. sisimium 9. " tharasii expeditione Iegatus Michahelis Siciliae praefecti,
5.6. fratrum tirasii 2. • captum in d. ire 2.
T michahel 3. 4. 5. 6. " ganglianus 7. glanglianos nomine Danihel ", ad domnum regem venit, adque"
2. » theofilius 2. theophilus 7. 9. teophilus 4. D
'• lachernis 2. blacernis 4. •• venere 3. 9. " hi-
spaniis 2. «' adefonsi 5. adelfonsi 9. '* basilicus
scilicet et 7. " manibus 5. 6. " quasi 4. " olisi,-' VARIANTESLECTIONES.
pononaral. 5. Olipononam "
2. olisipinam 6. olyssepo- 1 gallaliae 5. gallaciae 6. * austrie 2. "
nam 7. olisipponam 9. acceperat 4. "donul. olysi-
*• q. rex et 7. *' remisit 3. '* p. more solilo 9. pona 7. * inultos 5. " rege 2. regi carolo 7.
**laetania 3. 4. 5. lelania 6. 7. litania 9. letanintn h. 6 b.isilicum 5. ' natalem 2. 6. et dessl 7. * pa-
I. pro ad vel in ktaniam dici palet, in libro pontificdli scha similiter a 7. 9 linguara eiusdein truncavc-
usitalum; cf. edit. Vignoliill. 93.243.244; incod.i. runt7. «°custodiam 2.6.'* " noctu 5. 6. 7. "wi-
Romae dum leo papa cura lelania—pergeret. **ta- nichisum spolitanum 7. spoktum 7. '* renum...
terano 7. _'»cratkulam 5. 4. 5. 6. 7. 9. *'po- et deest 2. '*" lippeham 6. " paderbrunno 2. pa-
sitas 5. £,S. 9. " incidit iuxta eandera aeccle- dabrunno 7. sclavorum que recipendos 2. scl. et
siam4. £*Jfleietusl. S9erasmi9. »0demissus2.9. ad rec. 5. 6. 7. «8nortliudis.,7. «8»°bardingauwi 5.
*' spolitario4. 6. spoletano 5. 7. 9. '* spokcium 5. bardingawini 6. bardingauni 7. exspectans 5.
Knnktnm2.4. S.6. 7.9. »» dUctus 2. »« daniei 2. ** atque 5. 6. 7.
MVLE.
i Ila certe legati retulerunt, veram causam videsis> » San Lorenzo tn Luctna essc videtur; cf. Lcoms
apud Scriptores Byzantinos. : III Vitam.
t>Littabon. Stabuknscm.
45?"
J EGINHARDIABBATISAmhSg$ .•"'' «^*
.oi. ,.-*t-
ANNALES LAURISSENSES. i\. V A^mLESiwMftfiiitif.
inde iterum cum magno honore diraksus est. Eodem ipsum quidem, ut Vicariumsdncti Petri et Romatiura
anno gens Avarum ' a fide quam promiserat defecit, pontlficern, cum surariiohonore ad se praeccpit ad-
et Ericus* duXForoiuknsis * pOst tot pfospere ge- duci, iter tamcn suum, quod in Saxoniam facere
Stas res iuxta Tarsaticam a Libnrniae civitalem in- constitncrat, non omisit. Habito itaque generali
sidUs oppldanorum oppressus est, et Geroldus * co- conventu super Rhenum in kco qui Lippeham * vo^
mes ', Baioariae praefectus, commisso contra Ava- catur, ibique eodem ' amne transmisso, cum toto
res proelio, cecidit • *. Al enim insutae Baleares, exercitusuo ad Padrabrunnon ' accessit, ihique in
quae a Mauris et Sarracenis annoprkri depraedatae castris considens, pontificis ad se properantis prae-
sunt, postulalo adqtte accepto a nostris auxilio, no- stolatur adventum. Misit interea Karlum fitium
bis se dediderunt, et cum Dei auxilio a nostris a suum * ad Albim cum parte exercitus propter quae-
praedonum incursione dcfensae sunt. Signa quoque dam negotia cum Wilcis * et Abodritis disponenda,
Maurorum in pugna sublata, et dorano regi' prae- et quosdam Saxones de Nordliudis • recipiendos.
sentala sunt. Wido comes * qui in marca Brilta- Cuitts Teversionem T cum expeclat, venit pontifex,
niae * praesidebat '•, una cum sociis comitibus Brit- et valde hOnorifice ab illo * susceptus est, mansit-
taniaro ingressus totamque perlustfans, in dedicio- 1B que apud eum dies aliquot» Et cum ei cuncta, pro-
nem accepit: et regi " de Saxonia reverso arma pler quae venerat intimasset, itefum Romam cum
ducum, qui se dediderant, inscriptis sirigukfum no- magno' honore perlegatos regis qui cum eo missi
minibus, praesentavit. Nam his se et terram et po- sunt, reductus,- atque in locum suum reslitutus est.
'
pulum unusquisque " illorum tradidit, et tota Brit- Quo dimisso, rex paucos dies ibidem '• moratus, le-
tankrum provincia, quod nunquam antea, a Fran- gatum Michaelis*" patricii de Skilia, noraine Da-
cis «*subiugata est. Eodem anno monachus quidam nihelem ", ad se roissum absolvit» Accepit etiam
de Hierosolirais **veniens , benedictknem et reli- tristem " nuntjum de Geroldi '* et Erici '* interitu,
quias de sepulcbro Dotttini, quas patriarcha Heruso- qnorura alter, Geroldus " videlicet Bakariae prae-
limitanus «' domno regi " miserat, dejtulit. A/an fectus, commissocum Hunis proelio cecidit ", alter
" dicitur Osca, claves vero, id est Ericus ",
praefectus civitatis, quae post multa proelia et insignes
urbis per legatum suum cum muneribus transmi- victorias apud Tharsaticam «*« , Liburniae civita-
sit. " Et celebratus est " dies '• natale Domini tem, insidiis oppidanorum interceptus atque inter-
in eodem palatio» Et inmutavit se numerus anne- fectus *• est b. Rebus itaque " Saxonum pro rerum
rum in «portunitate dispositis, rex in Franciam revertitur.
*
[cecidit, et in Augia sepelitur. De quo in visione ^Et cunf^nisgratti hkmaret, Wido comes ac prae-
Wettini legitur, quod inter martyres sit connumeia- fectus Bfittanici limitis, qui eodem annO cum sotiis
tus. 9b.] cdmitibus totam " Brittonum " provinciam perlu-
straverat, arma dncum qui se dediderunt '*, inscri-
ptis singulorum nomiuibus, detulit. Videbatur eniro,
quod *' ea provincia tum csset* 6 ex toto subacta,
et esset *•, nisi perfidae gentis instabilitas cito id **
alkrsum more solito commutasset **.Allata sunt et
signa, quae occisis in Makrica Mauris praedonibus
erepta fuerunt. Et Azan Sarracenus , praefeclus
Oscae, claves '• urbis cum aliis donis regi '• misit,
promittens eam se dediturum ", si oporlunitas eve-
niret, Sed et inonachus quidani de Hierosolima »*ve-
VARLVNTESLECTIONES.
' 8. ' ibi-
]|)< lippiam 4.deest2.
lippia 5. 6. 7. lippenheim
que— ibique * 7. * paderbrunnon 4. padra-
brunnam 9. f. s. k. 9. *uukis 3. uilcis 6.
• nordluidis mt. nordluuis 7. nordluidis 9. ' ver-
sionera 1. * eo 7. 'raagna 1. 2. " i. d. 7.
" michaelis 7. fe. " danklera 2—9. *.*trisle 3.4.
. fARUNTES LECfiONES. S. 9;?,M gerhol^-gerholtus 9. " herici 4. her-
' avarorum 7. • heiricus dttx fofoiuriensis 7. riciv&. heinrici 6, " geloldus 2. " occidit 7.
' foroiuliensis 5. 6. * geraldus 7. * comis 5. 18 herrkus 5. heiuricus 6. " tarsathicam 5. lar-
6 cecidilatem insuk 2. cecidit insulae 5. 6. 7. sat*|ban> 4. 7.9. tharsicam 5. '• a. i. deest6. " au-
T * * briltanniae 6. 7. 'ita et tent;7.'-'^A tolura 2. " britlaniam p. 3. bretto-
fege 2. ':'»• comis 2. -
deincept. '*presentabat 2. :' rege'2.*';«' tJniuscu- nttra 4J*britlaniam»* in biis qui se 'dediderunt 5. bri-
iusque 7. antea^ff francis fuerat * ftancifc 7. tonum6:7.9. dedidere 7. •• dhett 9. "et
»*Jaierusotimis5. hkfosolirais 7. -" liierosolimitsftus ifuisset*7. fttisseiqtte 9. *' cito animurit 7. **con»
5. 6. " rege 2. «' qui dicitur 2. " '* transmisit fVertisset7. »»cIaVis2. »0d««l2. »«traditurura9.
deett 2. " est in die natalem 2. dks dtesl 5. **bkiKJSolyma7, hieresolymis 9.
"
. .:\V mtM. # . -,-i ^ '
"» Tersat, pro Fiume (Fumen S. Viti.) ,b Cf. Egintiardi Vitam Caroli, cip. 15»
 *' ^. V ** ._. * *-
487 - > ۩** LAURISSENSIBUSCOLLAIT. 451
'
ANNALiBB^elNHARDt. At ABHALES LAURISSENSES.
niens, bene\Iietiohem et i^iquias de iocfcresurre-
ctionis dominkae, quae patriarcha regi- miserat,
tletrittt. Et* -#ex natalem Domini in eodem palatio
residens* cekbravit, ac monachum reverti volen-
tem absolvens, Zachariam qttendam, presbiterutri
de1»ala_tiosue, eum eodera ire iussit, cui et donaria'
sua ad iUa veneranda loca defcrenda commisit.
DCCC. DGCG.
Redeunte venia * temperie, medio fere Martio Rex absolutum Hierusolimitanum ' monachum
rex Aquisgratti * "cHgressus,litns oceani Gallici per-, reverti fecit, mitlens cum eo Zachariam* presbi-
lustravit, et in ipso.mari, quod tunc peratis ' Nord» lerum de palatio suo, qui donaria eius per illa san-
mannkis infestum eratJ, classera instituit, praesi- cta loca deferret. Ipse medio mense Marlio Aquis-
dia disposuit, pascha ' in Centulo * apud sanctum grairi patatio digrediens, Utus oceani GaHiciperlu-
Richarium celebravit. Inde iterum per litus maris stravit, in ipso mari, quod tunc pyratts infestura
iter* agens, Ralumagum civitatem venit, ibique IB erat, classem instituit, praesidia disposuit, paseha
Sequana amne transmisso, Turenos «• ad sanctum in Gentttlo apud sanctura Rkharium cekbravit. ln-
Marlinam oratknis causa profectus esl, raoralus «« deque iterum per litus oceani Ratumaguht * civita-
ibi dies aliquot propter adversam Liutgardae" con- tem profeetus est, ibique Seqaana amne transmisso,
iugis valitudinem «*,quae ibidem et defuncta et hu- Turonis ad sanctum Martinum oratknis causa per-
mata est: obiit autctn diem «*2. Non. Iun. Inde per venit', moratus ibi dies aliquot propter adversam
Anrelianos ac Parisks Aquasgrani «* reversus est, domnae * Liutgardae coniugis Valitudmerar quae
et mense Augusto «* inchoante Mogontiacum Ve- ' jbidem et defuncta et humata est. Obiit autem die 2.
niens, generalem conventum ibidem habuit, et iterin Non.Iun. Inde perAureiianos acParisks* regressus
Italiam condixjt" : atque inde profectus, cum exer- Aquasgrani reversus est, Et pridie Non. Iul.: insolito
citu Ravennam venit, ibique septem non amplius more aspera prnina erat, et 7. Id. Iul. similiter,
dies moratus, Pippinum filium suura cum eocfcm quae tamen nihil incoramOditatis fructibtts adtulit.
exercitu in terram Beneventanorum ire hissit; mo- Et mense Augusto inchoante Mogohtiacttm• ve-
vtmsque de Ravenna stmul" cum filio, Anconam niens, iter in Itaiiam condixitT, adque indeprofe-
usque pervenit; qho ibi dimisso.Romam pfofkisci-- - ctus, cum exercitu Ravennam venit. Ibi * ordinata
tur. Cui cum'**pridk quam illo '* veniret, Leo papsr V in Beneventanos expedilkne, post septem dierum
apud Nomentum " » occurrisset **, et cum iriagna inducias Romam iter convertit, et exercitum cum
eum **veneratkne ibidem suscepisset **, post eoer Pippino filio suo in' Beneventanprum tefras prae-
nam, qua simul refecfi snnt, illo ibi manente, pon- datum ire iussit. Romam vero cum venisset, occur-
iifex ad urbem praecessit ", et in crastirium '• in rit ei pridie Leo papa et Romani cum eo apud No-
gradibus basilicae beati Petri apostoli cum episco- mentum, duodecimo ab urbe lapide, et summa
pis et nniverso dero consistens, advenkntem'** eura humilitate summoque honore suscepit, pran-
-*eqnoquedescendentemDeolaudes dicendo et gratias densque '• cum eo in loCopraedicto, statim eura ad
agendo suscepit, et, cunctis psaUentibus ineccksiam yfbem praecessit. Et in crastinum in gradibus basi-
eiusdera beatissimi »•apostoUDeum gkrilicans atqne Ucae ««beati Petri apostoli stans, missis obviam
tnagnificans introduxit. Facta sunt haec 8. Kai. De- Romanae urbis vexillis, ordinatis etiam atque dis-
cemb. Post septem vero dks rex concione vocata, posilis per congrua loca tam peregrinorum quam
. -\ \ VARIANTESLECTiONES. civium turmis qui venienti laudes dicerent, ipse
''Deestt. *t'n e. p.r. n.d. 4. 5. 6. 'veris 4. cum clero et episcopis equo descendentem gradus-
5. 6. * aquisgrano 7, 'peractis 2. piratis 4. 6. rvque ascendentem suscepit, da.aque «• oratione, in
pyratis 3. 6. 7. * *ubi tunc piraticam nordmanni' * in centu- hasilicam beati Petri apostoli psallentibus cunctis
cxercebant 9. sanctum pascha 9. . *[Ibi omnium Briltonura duces et comitescum
to deest9. »deest3. 9. '•* turonis 5. 6. «*mora- doms ad eum verierunt. 9b.]
tnsque est ibi 7; '• '* luitgardae 2. 5. 9. " valetu- *
., diiiem 2.3.4. 7.9. die II. 3.i. 5. 6. 9. VARIANTES LEGTIONE8.
v' ** anretiauis ac pridte-T» ' rotu-
parisks aquisgrani 2. parrhisios KierosoUmitanum 6.(7.) "zachariam 5.
•aquisgranum 7. " augttsti 2. " indixit 9. «*detst magam 5. ratumagnrim 6. * domna 2. . * perisios
^, " deest 3. 9. » illuc 7. »« niimentu»1>i 2. *
**" occurrit 3. 9. »»deest 3. 9. »* mogontiam 6. raogunciacum 7. 'conduxit5.
suscepit 3.9. 7. italia 6. "ibique7. *filk in 5,6,7. «"pfan-
"
"proc^sHyW9. ** posteroque die^. ** Geest2. dens2. ««in basilica?. '» ascendentem •sub- data-
adv. refMiiA. b. netri a. 2. rnH.9 i ' - . -4#5

^jxomenfo, >. ,-.„ ' Jlaminia et ponte MilvioRomam petierunt. Anno

**1i*edi«^^'tJWo.impewtoresad veterum magistra- tamen Christi 800 sancti Petri basilica adhucfextra
iuura irailatknffla Via Triumphali per^roonkra Ma- Crbero sita erat; accuratam ejus descriptionem,
rium (inquoprimum lstissimo urbis sibi .subjectae .t quakin Carolus tunc invenerit', iri opere jam prodi-
aspectu gauderent) portam Angeiicam inlrafe' soliti turo W, Cll. CaroUBunsen et Ernestt Plattner legere
Bunt; nam non, quibus nos utimur, via et porta juvabit.
PATKOL.CtV. 1S
 m,
45*) IIGINHARDI^BBAT$< V" **•>"
'
ANflALES LAURISSENSJ5S _
'
iutroduxit. Facta sunt haec sub die 8. Kal. De- cur Romam venisset.' omnibus patefecit,. et exinde
cerabris. Postseptem verotUes rex, contione vocata, cotidk« propter quae venerat * fa_cknda operam
cur» Romam venisset omnibus patefecit, et exinde impendjt; in cruibus vel maximum vel ' difficiUi-
cotidie in' ea quae venerat * facienda operam dedit. mura erat, quod primo * inchoatura esl, de investi-
Intef quae vel maximum, vel difflcillimum• erat gandis videlicet quae pontifici obkkbantur crimi-
•
quod primum inchoatum est, de discutiendis quae niijus, Qui tamen, postquam nuUus eorundem «ri-
pontifici obiecta sunt criminibus. Qui tamen, post- minuin, probator esse voluit, coram omni populo in
quam nullus probator crmlittnm esse yoluit, corara basilica beati Petfi apostoUevangelium ferens am-
omni popnk in basitica beati Petri apostdU ewan- bonem cpnscendit, invocatoque sanclae Trinitalis
geUumportans aabonem conscendit';' invocatoque nomine. de obiectis se eriminibus iurando * purga-
sancta» Trinitatis Boroine, iureiurando ab obkctis vit. Eadem die Zacharias presbiter quem rex Hie-
se criroinkuS purgavit. Eadem die Zacbarias »- cum rosQlimam • miserat, cum duobus mopacbis quos
duobus mdnaehis, une de raonte OHveti, altero de. patrianma cajro co ad ragem misit, Romam venit,
saneto * Saba *, de- Oriente reversus Romam venit,- qui ' bejiediGtionis gratia claves sepulcri dpmi-
8
quds patciarcha Hierosolimitanns eum Zacbaria ad ]H nicj ac loci calvariae cum vexillo detnlerunt.
9 "
regtra. mislt. qui benedictionis cansa daves* sepiil- Quos rex bepigne receptos per aliquot «• dies se-
chri doroinki '• ac loci oalvariae, ckves etiam civi- cum detinuit, et recUrevoknles " remuneratos ab-
tatia ei montis cum vexillo detulerunt: qoos rex solvit.
benigne suscipkns««. aliquot dies secum detenuit", ttt
et ApriU mense remuneratos absolvit; et cekbravit
natalem DominiRomae. Et kmutavit se " numerus
annorum in
PCGCI. . DCCCI.
Ipaa dk *»sacfatissima Natalis Domini, cum rex Ipse autern com die sacratissiraa natalis Dominj
"
ad missam ahte confessionem beati Petri apostoli ad missarum solejnnia celebranda hasilicara beati
ab oratkne surgeret ", Lett papa coronam " capiti Petri apqstoli fuisset ingressus, el coram altari, ubj
eius " imposuit, et a cunetoRemanorurn popnk ad- ad qrationem se inclinaverat, adsisteret, Leo papa
clamatum est: Gatoto Augutto, aDeo catonato tna~ coronam capiti eius imposuit, cuncto Romanorum
gao et padfiCe impetatoriRomanorumj vita et victo- popuk .adclamaute : Karolo Augusto, a Deo coro-
ri*.' Et post Iaudes ab apostotieo more anliquorum (3natornagno etpadfico imperatori Romanorum, vita
" Post laudes ab eockin '*
principu» adoratus eBt, adque ablato Patric&ito- etvictqriq! quas pontifice
mine^ Imperator et Aagustus est appellatus. Post more antiquorura prracipum adoratus est, ac deinde,
paucos autem dies iussit eos, qtii poritifieem atmo omisso Patricii nomine, imperator et Augustus ap-
'*
supertore' 8 deposuerunt, exhiberi : et habita de eis pellatus. Post paucos vero dies, iubenle ipso, hii
quaestione, secuitdura legem Romanam '*, ut *«ma- qui eundem pontificem anno superiore deposue-
ieatatis **rei, capitis " damnati sunl. runt ", in iudicium adducti, et habita de eis quae-
ad 829 cum Annali- stione, secrnidu*» kgem Romanam, ut maiesuuis
(Reliqtlausque drinttm Eginhatdi
bttt ita concotdani, utvatias taritum lectioneteorum rei ", capitis damnati sunt. Pro quibHs tamen papa
•atctibendas et tigtik A. L. notdndas eehsuerim.) pk affectu apud iraperatorem intercessit, namet
vita et membrorum integritas eis eoncessa.est.. ce-
t*r|im pro facanoris «*magnitudine exilk deportati
sunt. Huius iactionis fuere principes Paschalis no-
i -'; menclator " l>et Campulus sacccllarius *° c, et
VAMANTESLECTlOfflllS. VARIA«TES LECTIONES.
jf
rstmt autem haec 7. * vocato qtinr 2. * ad 1 quotidie iis 0. * venerat quod ptimo 4. 5.6,
eatjuae t».6.adqttaft7. * verierattt 2. «difflcilli- desunt. * quibus ut m. ila 9. * priinum
• discutienlikis 2. '- cQnsceftdens5. 7. cottidiemediq * iureiu-
mum 2. p»qjtvt quod ^rimo 4. 5, 6.
* zaccharias 5. aachsria» 2. • saftcta 2. 5. sancla 5. « krosolymas 9. 'ii.9, » d.
randa^^4» 6.^*
corr, satteto 6. sancte 7. «°claves se f ukhritudo sepulchri 2. 7. ''susceptos 3. 9. " atiquos 1.
roittki2. *«suscrakns aUerum non secum dete- ll,tfae«* 2. "v.r. 8. " cMiebranda deest 9. '* a
inilta. " detinuit. 5, 7. «»iortmtatus est 5. 6. 7. p*ra|ifice9. ,*autem9» "»** deposuerant 9. depo-
M'tJ»1-aWstS. "surrexit2. "corona 2. "eius suereJi. i" romanorura*'ut oriraine laesae maiesta-
deest% "al.lat.ii2, "superiori5. '•romanorum tis 9. *»ftctjmti B 2. nomenculato» 5. »° sa-
7. *' \Adeeii%. **maiestatis ei 2. **capifeS, J. §
cellarius 2. 5. 4. 6. 7, J9, B% saq. -
SJUMi
*ld est tatifa sett nknasterio sancti Sabaepres- sequebatur et ejus jussu convivas ad mensam papa-
byttiri. lemVo^ifMt.,^'
»>'
Noioeflclator \Hprocessionibus pontiflcjem equo « Ff^lcttstoJ.
461, ANNALES 462
multi aUi Romanae urbis habitatores nobiles, qui J_.conplures Sarraeeni conprehensi. Et k ItaUa Tea-
siraul omnes eadetn sententia damnati suttt. Ordina- te" d civitas similiter capta et mcensa est, eius-
»*
tis deittde Romanae urbis et apostolki toliusqtte que praefeetus. Roselmus cojjprehensus »*. Ga^
ItaUae non taatum publieis sed etiam ecctesiasticis stella quae ad ipsara civitatem pertinebant, in dedi-
et privatis rebus — nam tola' hieme non aUnd eionera accepta sunt. Zatun et Roselmus una die ad
fecit imperator — missaque iterntn io Beneventanos praesentiam imparatoris dedtteti", et exilio damnati
expeditionecutn Pippino filk suo, ipse post pascha 7 sunt. Ipsius anni raense Octobrio" {saac Iuaaeus
Kaleud. Maias Roma profectus, Spoktium * venit. de Africa cum elefanlo regressus, portum Veneris 6
Ibi dum esset, 2,Kalend. Maias hora noctis secanda intFavit; et quia propter nives " Atpes transire
terrae motns maximus* faetus est, quo lota Italia non potuit, Vercellis hiemavit. Imperator Aquis-
natale **Domini celebravit
graviter concussa est. Quo motu teetunt basiHcae grani palatio [cekbr. Et
beali Pauli « apostoli magna ex partc cum suis tnU inmutav. se numerus annor. in A. L.]
hihus decidit *, et in quibusdam kcis urbes * moh- DCCCD.
* anno loca T
tesque ruerunt. Eodem quaedara
Herena imperatrix de Constantinopoli misit tega-
cirea Rhenuin fluvium et in GaUiaet in Germania
tremuerunt. Pestikntia pfOpter mollitiera »bibemi I) tttm nomine Leonem, spatharium propter pacem
confirmandam [de pace confirmanda A. t.] intef
temporis» fctcta est. Iraperator de Spoktio '• Ra- Francos et
Vennam venit, et aliquat " [R; veniens, a. A. L.] Graecos, et iinpefatof vicissiin pro-
absolttto illo, misit Iesse, episcopum
dies ibi moratus, Papiam perrexlt. Ibi nuhtiatur ** pter ipsum, ** comitem Con-
Ambianensem, et Helmgaudum
ei, iegates Aaftm. regis Persarrttfi,[Aaron Arairal- ut pacem cum ea statuerent. " Cele-
muratninin r. P. A. L.\ portum Pisar** intrcisse. bratum est tantinopolim,
obviam '* inter " et pascha Aquisgrani palatio. ipsius ahfli
qnibus mittens, Vercellps Epo- riierise Iulio, 13 K.ak«d. Augusti, venit Isaac cum
rediara " * A. eos sibt fectt praesen- elefanto et eaeteris
{Epdreiam L.] muneribus, quae arege Pefsa-
tari. Unus eiiim ex [Unus ex A. L.] eis erat Persa rum missa
sttpt, et Aquisgrani omnia imperatori
de oriente, legatns praedictique regis [legatus r. Per-
detuUt. Noraeii eiefanto [elefanti A. L,] erat Ahn-
sarum A. L\ — nam duo ftferant — altet Sarfacer labaz". Ortona f
ciyitas in Itaiia in decUtionemac-
nus de Africa, kgatus Amjrati Abraham, qui.in con- Lucerk s qaoque frequenti Obsidkiie fetlgata
c eepta.
finio Afrieae in Fossato praesidebat; qui Isaac lu- et in deditionem venii, praesidiuraque riosfro-
ipsa
daenra, quero imperatof artte quadrknnlum ad me- riirain ea positum. aesuti» lempore in
mofatifm regera [ad reg.1 A. L.] Persarum cum Arduenna venatibus tmperator
indulgens. |v. operara ctedlt, et
Lanlfrido et Sigimundo »*iegatis suis miserat [Si- fj A. misso Saxonum " eiSfcltu, tfansatbianos
L.]
jgim.miserat A. L.], reversura cum magnis rouneri- Saxones vastavit. Grimaldus", Berieveritanorum
JhiSnttntiaverttnt. Nath Lantfridus ac Sigiraundusli dux, in Luceria '• Winiglsttfti *• comitem Spoletii,
ambo in eodem itinere defuncti sunt [ambo defuncti
praestdk praeerat, adversa valitudine fafigKlifm
erant. A. L.]. Tumille misit Ercanbaldttm '• nota- qui ©bsedit*«, et in deditionem accepit, capt(iiiic}cie
'* hd^-
"fium in Liguriairi ad classem pafandam, qua norifice habuit. Imperator Aquisgrani natalem 00^
et ea
1161311$*' qnaecum»" eo adferebantur »' [defe- mini cekbfavit. [£t Inmutav. se riumerus annorunt
rebaniur A. L.] subveherentur. Ipse vero, eelebrato
«lie ttatali saneti lohannis Baptistae apttd Eporediam, to-A.L.]
Afpes transgressus"io Galliam reversus est. Ipsa pcccui.
aeslatC eapta est Bareinoifa, civitas in Hispania '*, Hac hieme circa ipSum palatium et finitimas re-
"*
jarii hiendio qbsessa. Zatun pfaefectus eius et atii gknes terrae motus factus, et mortalitas subse-

VARIANTESLECTIONES.
«toti B 2. » sPQktura4. 5, 6. > deett R± * cecidit £5. » nrbis montes B2. • et monM B T.
* deest Bi. « mollkiem B2. 5. ' Hiberni " spokto 4. 5. 6. " nuncia-
«* temporeJ?2. "aliquod #2.
tor B2. "portum in PisasB7. oviam i. "rverceltis B2. 7. '« eporeiam B2.5.6. 7. " sjgis-
jnundo 5» " 5. » erChembauldum 2. efchinboldiim 5. erchanboldum 6. erchanbaTdum
sigismundus
B 6; *• qu»*4. "ekfasflS. 6. " que deferabantur J?2. '»' fransgressiis est B 5.
"^quae deB3. ««
» in spattta«S. kispariia B6. hispaniae B1. zatum B 7. zatus 4. itq et infra. " reate U. »»eius
»7. «* conprehensus est 2. 4. 5. B 7. '• perdueti B5. 6. " octubrio B2. *• deest i. "patalemi.
**'helmgaridfim 5. heliit|,audum 4. 6. 7. 9. B6. 8. Iieligaudura 3. heingaldun B7. *• slaiijerint B2.
*• abulabat B7. ambulabaz B6» « misso in saxoniam 7. B7. misso t,xlrcitu 9. »• grimoidus 4, 5. fi.
gfimoaidus. 9. »»luceniaB«. **VrinCgi9umB8. *«fatigatasuntobsedit£2.

NOT^.
QWBpnJcherrima oroniam nasibca antto 1823 AChieti, hafid JjroCulab Ortona.
lnense Julio, heu! tota conflagravit. .« Porto-Venere, ,n ostio siiius Spezziani.
*Ivrea. 1 Ad mare Superius, non longe a flttvio
« Refattm Fex. g Inter meridkm el occidenlera SinontLSagro..
 463 EGINHARDIABBATIS 464
*
quuta est. Winigisus * a Grimoldo ' redditus _A per legatos mandavit. Nam i. s. A. L.] Alhiara flu-
est, et missi imperatoris * de Constantinopoii re- vium sedebat, in leco quidkitur Holdnnsteti" e, et
versi sunt, et venerunt cttm eis • legati Nicifori im- missa ad Godofridura legalkne pro perfugis redden-
*(
peratoris, qui tttnc rempublicam regebat — nam dis, medio Septembrio Coloniam venit'. Dimisso-
Herenam * post adventum kgationis Ffandeae T queexercitu.primo Aquasgrani, deindeArduennam »*
deposuefuht — quorttm nOmina fuerunt Michahel * petit '*, et venatiohibus indulgens, Aquasgrani re-
» caridida- versusest. MedioNovemhrioaUatumcst ei, Leonem
eptecopus. Petrus abbas et Calistus
tus «'. tjui venenmt ad imperatorem in Germania papam natalem Demini cum eo celebrare velle, ubi-
«° b, cnmque hoc contingere potuisset. Quem statim,
super fluviura Sala, in kco qtii dicituf Saitz
et pactum faciendae " pacis in scripto soscepe- raisso ad sanctum Mauricium Kario filio suo, hono-
runt'». Et inde " dimissi cum epistola imperatoris, rifice suscipere**
iussit. Ipse obviam illi Remorum ci-
Romam regressi atque Conslantinopolim reversi vitatem profectns est, ibique susceptum »', priino
6unt. ** Imperator autem in Biaoariam pTofe- Carislaeum viltam, ubi natakm Domini celebra7
"
ctns ***,dispositis Pannoniarum causis, Decembrio vit ***,deinde Aqnasgrarii perdnxit, et donatum
mense Aquasgrani reversus est, ibique natalem Do- magnis mnneribus, per Baioariam ire vokntem, de-
mini cekbravit. [Et inmutat. est numerus annor. > B diici fecit usque Ravennaro. Causa adventus eius
UiA.L.] haec erat: Perlatum est ad imperatorem aeslatc
* vero praeterita, Christi sanguinem in Mantua civitale
[Imperator post paschaab Aquis profectus,
ad Magonciamvenit, ibique solito more conventum fuisse repertum, propter hoc misit ad papam, petens
Francorum babuit. 9 b.J ut buhis famae Teritatem inquireret. Qui accepia oc-
*•-*
[Venit qnoque Fortunalus patriarcha de Grae-» casione exeundi, primo in Langobardiam, quasi pro
cisanerens secum inter cetera dona duas portas
eburneas mirifico opere sculptas. 9 b.] inquisitione praedicta profectus est, iudeque arrepto
***
[venatknem bubalomm ceterammque ferarum *
pef saltum Hircanum exereuit. lnde vero ad Rege- [et ab Aquis proficiscens, venit ad palatium
nesburch veniens, disposilis hts qiiae utilia vide- quoddicitur Niuntagum. Ibique veris terapore ma-
bantur esse, adventum exercitus de Pannonia re- ttens, pascba etiam ibidem cekhravit. Incipienteque
deutttis praestolabatur. Quibus reversis, obviam illis aestatis tempore ad Aquis patatium rcvertens, exer-
ad flegenesburch venit. Ibi eliaro cum Ulis Zodaa citum in Saxoniam mislt. Transitoque Rheno gene-
Pannoniae venkns, imperatori se tradidit. ralera conventum Francorura habuit iuxta Lippiae
fu)ti quoque Sclavj et Huni in eodem conventu fontem. Sumpteque inde itinere, per Saxoniam pro-
Srinceps
fuerunt, et se cum oranibus quae possidebant impe- feclus, castra raetatus est in loco qui dicitur Boldon-
ratoris doraraio sttbdidertfnt. Consttlutisque omnibus stat (Holdofxttat). In quibus castris etiam Sclavo-
utililatibns, quae in illis partibus necessaria erant, (Q rum principes adfuefunt. Quorum causis discussis
per Aleraanniam et per Wormaliam hiemis tempore et secondum arbitrittm dispositiS,regem iUis Trasi-
ad Aquis palatium venit, ibique hatalem Dominice- conera constituiu Mfssisque tnde exercitihus suis
lebraVit._Jjb.] per diversas. partes Saxoniae, tam perfidos illos (ad)
quos ultra Albiam transierat, quam illos qui in Wi-
DCCCIV. , gmoti manebant, et frequentibus makficiis populum
«*
Imperator Aquisgrani hiemavit *; aestale autem Saxonum a -via veritaiis averlerant, cum mulierihus
infantibus Deo. auxiUante sapientissima disposi-
in Saxoniam ducto exercifu, omnes'* qui trans e.t tione de Saxonia. per diversas vias dirigens, fundi-
Albiara." et in Wihmqodi " c habitabant Saxon.es tus exterminavit, et per Gallias cetCrasqueregknes
cum" mulieribus" etinfantibus transtuUtin Fran- regni sui sine HII»laesione exercitus sui dispersit.
ciam, et pagos transalbianos Abodritis dedit. Eodem Eooem tempore Qodefridusetc. 9 b.]
** basilica beati
tempore Godofridus, rex Danorum, venit cnm clas- [in Remigii episcopi et confesso-
se sua necnon et omni equitatu regni sui ad lo- ris.9b.] *** Inde
cum qui dicilur SUesthorp **d, in confinio regni Suessknis [ pariter proficiscentes, pervenerunt ad
civitatem.in qua dimisso papa, ad col-
sui et Saxoniae. Promisit eirira, se ad coUoquium loquturn germanae sttae Gislae, quae in his dkbus
imperatoris ventururo, sed " consilio suorum inhi- aegrotabat, ad Calam monasterium pervenit. Frui-
eius colkquio, ad Carisiacum villam Leonem
bitus [c. s. territus A. L.], propius '* non accessit. iQ tusque
papam, quem apud sanctum Medardum derelique-
Imperator autem super _aceessit sed quicquid voluit rat, sibi obviam veriire fecit. Deinde 9 b.]
VARIANTESLECTIONES.
1 subsequata B 2. ' winegisus B 2. winlfchisus R 6. * 9. * missi domni
" cum ipsis B 2. grimaldoB2.5. grimoaldo
* heienam 3. 4. harenam 5. »*T franticae 4. franeiae 8. B 7.
imp. B 5. 6.
11. kgationem franci B 2. * michael i. 3. 9. B 7. , » callistus B 7. '• salz B 2. salia 8 6. salzt. 5.
saltztB. «« packnde B 2. " susciperunt B 2. "Ethicd. B7. '*
aquasgrani B 5. *• detttBI. «•
albiam hi wihcmuodi B 2. " wihinuodi 3. 7. wiraodi 4. winuodi 5. wimuodi 6. wichmuodi BH. wimuadi
B 7. "cum deett 1. '* mueribus B 2. '• slkstorf 5. snesthorjffi, scliesthorp. 4. snesthor 3. licsthorp
Bl. " si B 2. " propkius B 2^ **holdunesteti 4. holdunstetin .9. holdunstein B6. hodumsteti B 7.
* reddendis mense sept. 9. B 7. "*d. ad arduennam B 2. " suscepto primo carsiacum
2tO '18InAr.«nniaffMniRQ "petutB2.
NOT^!.
« Candiaati, scholarium in palatio classis, adcu- d Schleswig; wig enim civitatem, thorp viUamin-
stodiam imperatorum adhibiti. dicat.
* Konigthofen. « Hollenstedt duobus ab Albia milliaribus Ger-
c Pagus, in quo Brema, intra Albim et Wisoram. manicis, e meridie oppid* Harburg; jam supra anno
795 Lune cum fiuvio AUjlconjungi vidimut'.
 m ANNALES «6
Hinere, snbtto ad imperatorem usque pervenit. Man- A penetrarc praeclpit. Partem autem exercitus cum
Karok rege, filio suo, per orjentakm partem Fran-
sitque apud illum dks octo, et sicut dictum est, ciae seu Germaniae ire praecepif, nt Hircano saltu
Roroam repedavit. [Et inmutat. est namerus annor. transkcte, iaradktos Sctavos invaderet. Aliam vero
****
in-A. L.] partem per Saxoniam dirijcens,ut ex altera parte cum
' **** hiemis in iam Saxonibus et innumerabilibus Sclavis, transito ab
[Rex vero reliqnam partem
dkto palatio peragens, pascha Domini cum gaudio Tertia aquikne iamdklo salln, in Sclavos prorurnperet.
cekbravit. 9 b,] quoque ex parlcf expeditknem totius Baioa-
riae in eandem jntrare iussit. Venkntes
. [Rigbodo ' Treverum episcopus obiit Kalend. Octo- autem undique inregknem, plankiera Behemi, universi prin-
bris. B 2.3.] cipes diversarum gentium in conspeclu regis Karoli
DCCCV. pervenerunt. Castrametati' sunt autem haut procul
Non multo post Capcanus ', princeps Hunorum, a se illi innumerabiles exercitus dislantes. Karoli
necessitatem sui adiit autem regis et principum qui cum eo erant imperio
propter populi imperatorem *, usustotus ilk exercitus, ipsam' regionem ittvasit.
poslnlans * sibi kcum dari ad habitandum inter Sed Sclavi invia et saltus penelrantes, se minime ad
Sabariam » et Caruuntum *b, quht propter infesta- pugnam praeparaverunt. Vastata autera.et_incet.sa
'
fknem Sclavornra in pristinis sedibus esse non po- per40dies eadem regkne, ducem eorum noniine
occidit. Ei dum nec iam pabula' eqtiis,
terat. *•Quem imperator benigne suscepit — erat D Lechonem aut cibaria exercitui superessent, vastata et ad ni-
'
cnim Capcanus christianus, nomine Theodorus-^- hilumredacta iamdicta regione, ad propria rever.
et precibus eius annuens, muneribus donatum redire sus est. Imperator vero ipsius aestatis tempus iri
rediens * ad * venatione et iocunditate pefagens, per Vosagum sil-
permisil. Qui populura suum, pauco vam iter faciens, pervenit ad locum qni dicitur
tempore transacto diem obiit. Et misit Caganus **
Gampus. Ibique aliquot dkbus moram faciens, dile-
unum de optimalibus " suis, petens sibi honorem ctum filitim suum Karolum regem ab expeditione re-
'• versum cum suscepit. Inde vero mense Iutio
antiquum, quem Caganus *» apud Hunos habere de Aquisgranigaudio profectus, Theodonis ViUampervenit»
sokbat. Cuius precibus imperater adsensum prae- atque per Mettis, etc. 9 b.]
buit, et summara totius regni iuxta priscum eorum DCCCVI.
ritum Caganum '* habere proecepit. Eodem anno ,*
Statim post natalem Domini venerunt Willeri "
misit exercitum suum cum filio suo Karlo in terram
" " et Beatus, duces Venetiae, necnon et Paulus dux
Sclavorura, qui vocantur Beheimi **. Qui om- *• e atque " Donatus eiusdem civitatis epi-
" " Iaderae
nem iUorum patriam depopulatus, ducem eorum
** scopus, legati Dalmatarum " , ad praesentiam im-
nomine Becbonem [Lechonem A. L.] occidit, et
inde regressus,in Vosego *°sUva ad patrem "venit, peratoris cum magnis dohis. Et facta esl ibi ordi-
natio ab imperatore de ducibfls et populis " tani
in loco qui dicitur Camp ". Nam iroperator Iulio
C Venetiae qiiam Datmatiae. Illisque absolutis, Con-
mense de Aquisgrani profectus, per Theodonis vil-
lam *' atque Mettis [profectus Theod. v. a. per Mettis. ventum habuit iraperator cum primoribus et opti-
Francorum de pace constituenda et conser-
A. L.] transkns, Vosegum" petiit. Ibique venalkni ** matibus
vanda inter filios suos, et diviskne regni facienda
vacans [ven. operara dans A. L.], post reversknem
in tres partes, utsciret unusquisque illorum, qiiam
exercitus ad Rumerici '* castellum d profectus, ibi-
"*' partem tueri et regere debuisset, si superstes '* illt
qne aliquantum temporis meratus, ad hiemandum deveniret
in Theodonis-villa palatio suo consedit. Ibi ad eum" [eveniret A. L.]. Dehac partitkne et testa-
ambo " fitii sui Pippinus et Hludoicus venernnt, ce-r mentum factum, et iureiurando ab oplimatibus " pacis
Francorum confirmatum, et constitutiones
kbravitque ibi natalemDomini. [Etinmutav. se num- conservandae causa '*
annor. m A. L.] •. factae, atque haec omnia
* esset in litteris roandata sunt, et Leoni papae, ut bis sua
[cum imperator palatk, quod situm est
Aqms. 9 b.] manu subscriberet, per Einhardum " missa. Quibus
**
[et per tres vias iii eandem regionem exercitum Ttpontifex kctis, et adsensum praebuit, et propria
VARIANTESLECTIONES.
'Rigbodo etc. reperitur etiam in ann. Fuldent. *' capcanus i. 2. 3. 4. (7.) Bi. 6. 8." 9. captantu
B5. capanus 5. 6. cacanus 9. caganus 7. B 7. addidit B 2. *postolans B 2. carnutum 6.
earnotum B 5. cornuntum 5. carnontum B 7. * '
poterant 4. • 5. 6. Capcanus
'
i. 2. 3. 4. (7.) B2.
" ca-
6. 8. 9. captanns B 5. capanus 5. 6. cacanus 9. caganus 7. B 7. reddiens fi 2. paucos B 2.
ganus 4. 2. 3. 4. 5. 0. 7. B 2. 5. 6. 7.8. cacanus 9. " obtimatibus B 2. " caganus 1. 2.4.6. 7. B 2.
5. 6. 7. 8. capcanus 5. capanus 5. cacanus 9. " apud hunos deesl B 6. '* caganum corr. cagano B 2.
" vocatur beheim 4. " behemi 7. behemanni 9. behehuni B 7. «' orane i B 6. " omnia i. et
*• p. B 7.
'•-bechonem i. 2. 3. 4. 5. 6. 7. Iechonem 9. B 2. 5. 6. 7. 8. vosegoi. 3. 4. 5. 6. B 2. 5, 6. 8. vosega
2.vosegum7.vogesum9.wosago JJ7. ita deinceps. " ad impetatorem 5. tl codd. B. "villafi7. "vosa.
gnmfi. 6. •* venatknibus B 2. " roraerki B 6. ruroorki7. rurarichi 9. numerici 4. "
»* " *• "aliquantulum
B6. "eorum B 2. ibique ambo 2. wilharius 9. wilkrus 7. ioderae B 7. adque B 2.
** dalmatiarum B 7. " populi B 2. '* " " "
superestes B 2, constitutione B 2. cause B. 2. einhar-
dum 1. 2.4. 7. B 5. 7. einardumfi 2. hekhardum B 6. heinlardum 3. eginhardum 9. pernhardum 6. per
AinhaiftnmAa»ttK
• :
miM.
aarvar adrivum a septentnone Romarid
11Hdmburg oppidum ad Danubium, in Austriaeet- ^tiruyeret - montis, et ab orienteVelogne,
Spinaiii (Epinal).
HttngariaecQnfinibus. :. ,,.:' -•. _ , i .A.Remitemont. .;
• Champt in Lotharingia, vUta parva prope »Zara.
 467 EGlNHARbf ABBATIS 468
manu snbscripsit. Imperator, dimissQutroque filio' A undeditra patfte ftrginis. Nam et stella Mercurii 16
jn regnum sibi deputatum, Pippinn sciUeet etHlu- Kal. Aprilis visa est in sole quasi parva macula ni-
doico, dfcviUa Tbeodonis [Th. palatio A. L.] per gfa, paululttm snperius merfia " [nigra, tamenp. s
fiosejlam et Rhenum secunda aqtta Noviomaguro * medioA. L.] centro eiusdemsideris, quae a nobis " octo
*
navigavit, ibique sanctum qiiadragesimale ieiu- dies oonspkitnr. <*Setf qnandQprimnm iatravit vel
nium et sacratissimam paschae festivitatem cele- exivit, nubibus impedknlibus mioime notare [adno-
bravit. Et inde poslnojft multos dks Aquasgrani ve- tare A, L.] potuhnus. " tterum inense Aijgusti»'
* 11. Kal. Septemb. eclypsis lunae facla est hora "
niens,, KarUim flUuifusuumitt l^ffam Biplayorum
qui djcuntur * Sotrabi, <et sedent [SoTabi aui sedent noctis tertia, sole posjto in quinta parte Virginis et
A. Li] snper Albim * fluvium, cttm exercitu misit, Ittna in tfuinta parte Pisciuro. Sicque ab anni supe-
in qna expedit.Qne MUiduoch * gcla-vorum dux in- rioris Septembrk pqfie ad anni pracsemis Septem-
terfoctusest, duoque castella ab exercitu aedificata, ^rium ter iana ohsjwtata est et sol semel. Radber-
unura super ripam fluminis Salae, alterum iuxta tus ", missus imperaloris , qui de oriente reverte-
fluvium ^lpim ». Sclayisque pacatis, Karlus cum batur, defunctus e$t, et kgalus regis Persarum,
exercitu regressus, ifl loco qut dieitur SiUi * b su- nomine AbdeUa, cnitt monachis de Hjerusalem, qui
per rinam Mosae fltnninis ad iraperatorem venit, B legatkne Thomae patriarchae futtgebantur, quorum
Missa.est et manus de Baioaria et Alamatmia atque nomina fuere GeorigtH*et Felix [hicGeorgius '* est
Butgundia sicut anno superiore interram Beeheim», abba ra monte Oliveti, et cui patria Germahia est,
vastataque terrae non minima portione, absqun ull» qui etiam proprio voeattir noniine EgilbuWus "
meommodo regresSa. Eodem anno in Corsicam Ann. Laur.] ad wiperatorem pervenerunt, munera
Evijjap. coptra Maufos qui eam vastabant classis deferentes quae praedictus rex imperatori roiserat,
de Italia a Pippino missa est, cuius adventum Mauri id est papilknem et tentpria atrii ja*.riivario colore
non expectantes abscesserunt; unus tamen nostro- facta A.. L.] miraatnagnitudinis et pulchriludinis;
rum, Hadumarus comes «° civitatis Genuae, jnnru- erant enim omnia bissina, tam tentoria quam et
deijter contra eos dimicans occisus est. In Hispunja funes eorttm, diversis lincta coloribus. Fuerunt
vero Navarri " et Pampiknenses ", qui superkri- praeterea munera praefati regis pallia sirica " multa
busannis ad Sarracenos " defecerajit, jn fidem re- et preciosa, et odofes afqne unguenla et balsamura;
cepti sunt Glassis a Nkjforo iinperatore, cui Ni- nec noh et horologium ex auricalco arte mechanica
ceta patrkius praeerat, ad reciperaodam '* Dalmatjam miriflce cenposjtum, in quo duodecira horarum cur-
mittitur, et legati qui ante quattuor fere annos ad sus ad ckpsidram vertebatur, cum totidem aereis
[qui dudum a, A. L.] regem Persarum missi sunt,' G pilulis, quae ad CQmpktknem horarum decidebant,
pef ipsas Graecarum navium stationes transvecti, et casu suo subiectum sibi cimbalum tinnire facie-
ad Tarvisiani, *" portus receptaculura, nuUo adver- bant ..additis in eodem eiusdem numeri equilibus,
sarkrum sentiente, regressi sunt. Imperator cele- qui per duodeeim fenestras compktis horis exie
bravit natalera Domini Aquisgrani. [Et inmufat. esf bant, et inpulsu egressknis suae lotidero fenestras,
numerus annor. ip A., L>] quae prius eraut apertae, chjudebaat; nec non et
alia multa erant in ipso horokgk> quajs nunc entH
DCCGVH. merar-e longnm est. Fuerunt praeterea inter prae-
' inno
superkre 4. Non, Septembr. fuit eclypsis dkta munera eandelabra dtto ex auricako mirae
mriae; ittnc stabat sol iq "decimasexta parte Virgi- magnitudinis et proceritatis; quae omnia in Aquense
fais, Riiia autetn in decima sexta parte Pisciura; hOc [omnia Aquis A. L.]paIacio ad tmperatorem delata
JpeW attftiqpricHeKal, Febr. fttit •• lilna decima spnt. Imperajor legatum et monachos per aliquan-
le_l&rift,quafidcr stella lovis qtiasi per eam trans- tum kmpus secum retinens, in Italiam direxit, at-
ire visa est, et 3. Id. Febr. fuit eclypsis solis media qtie ibi eos tempus navigationis expectare iussit;
it«, «^hW utfoque sfdefo in vicesifea qukta parte eodemque anno Burcbardum »T coraitem stabuli sui
^^^'j^rtjm^.'^,,'^^, fi-it ecjypsis Junae, et cum cla,sse mjsit ip Corsicam, ut eam a Mauris,
apparuerunt aeies «atkm nocte miFae magniwdtaJB. qui superioribus annis illuc praedatum venire con-
«t ikl stetit ra undeeima parte Pisciutti, et Iriha in stteveraiit, defenderet; qui iuxta consuctudinem
'}-'..r '•"''. VAMT^<#fteTIQNES»
»•:*€Moitve««fmKBt» * naviomawimS. * ibi B 5» * in terram selavorum hk vodbtis ineipit eodex
vmriatiam EiriltnrtHrl0. * qui dicitur B 2. » • albiam B 2. ' miliduqbc 4. miliduch 8. miliduotf 6. ttiihi
luciti*''* i.mibduoehfiS. « sylli B 8. beelleim qor-r.heheim 4. beheim 4. 5. B 6. behemannorura 9.
»*oimis:'B;2. 5.."*»navari B 5. "-porapektteiwes9. Masarracenif» 7. ^reciperandam t. t. (5.)10.
rM8j»i«*ctam4?&&-B2. 5. U.fecaperandain 7.9.B7. *Uarav*sianiB'7.'iui*tfe«ni 7. '• Febr. luna fuit
1V<_ m madio 5» 8. 7.D. 10. " qnae. ot a nobis dcto dios censpioie*akii»fli #. r:H a'n«bis cerispicitur dies.
octo 9 b. »• ilem adnotare potuiraus 9. 9 b. notari poluit ' 5. »' mense augusti 10 BS. ** hora B 2.
" radberdus 1. ratbertus. 7.9. B 7. '*hic georiusrfTfw " egelbaldus B 5. 6. engelbaldus B 7. "* siri-
_J.*,-;'1U»:^B
CA1..2.3. . ''.2».5_.
(I 6, ' V "T , -•'..••:•.-•2, .
' Jburahardum.fi .; . :
ii.i:;i-<'-: .*i:j»!t •' ;
.,,ii,;'.':'-i:i> > KOTJi* -/.hl-')»' '.:'. ,ntl';<ji!/':''. . ;-f '•'":;'; >p-«itt-.i'')'.-
» aatte et atterum contra Magdenwp'*ai»ii»ron. <•Sette. addextram *lo«eriptt*l(i fmm Bmaw"
•"'^ *"
Moissiac. ad h. a. •»071 R»»W| ftRj-r , t-.iJlltTiulfifni:\ %<;W0iO»"
 469 MOUkWS »70
suam de Hispaoiae gressi, primo Sardiniam adpulsi' A cujusdam oppldi cum plurimis Danorum primoribus
cum Sardis et interfectus est. FUius autem Karlus '«
suni, ibique proelio eommisso, imperatoris
raultjs stjortnn amissis — nam tria roilia ibi cecU Albiam ponte iunxit", et exercitum cui praeerat in
disse perbibeijtar — in Corskam recto cursn perve- Linones ,3 et SmeldingQs'* *>,qui et jpsi ad t*odo-
nerunt. Ibi iterum in quodam portu eiusdem insulae .fridum regem defecerant, quanta potuit cekritate
cura classe cui Burchardus* praeerat, proelio decer- lransposuit,populalisque ckoumquaque eorum agris,
taverunt, victique ac fugati sunt, amjssis tredecim transito iterum fluroine<cum incoloral exercitu in
navibusc-et plurimis suorum intarfectis. Adeo ilk Saxoniam se recepiu Erant cura Godofrido in expe-
anno jq oniBihus locis adversa fortuna fatigati sunt, ditione praedicla Selavi qui dicuntur Wiltii ", qui
nt ipsi sibi boc acchtisse testati sint', eo quod anno propter anliquas inimicitias quas cura Abodritis "
superjore contra omnem iustjtiam de Patelaria * • Jiabere solebant, sponte se copiis eius coniunxe-
insjjla sexagiuta monacbos as_MM*iatos in Hispania" runt", ipsoque in regnum suum revertente, cum
vendiderunt, quorum aliqui per Jibfctalitatero * ira- praeda quam in Abodritis capere potuerunt, et ipsi
peratoris iterum ad sna [iteruro in sua A. L.] Joca domuro regressi sunt. Godofridus vero, priusquam
reversi sunt. Niceta patriciu», qui cum cJasse con- reverteretur, destructo " emporio, quod in oceani
°
stautinopoljtana sedebat in Venetia, pace facta cum < g Jitore conslitutum, Ungua Danorum Rcric diceba-
Pippino rege, et indutiis usque ad tnensem Augustum tur, et magnam regno illius commoditatem vectiga-
constitutis, statkne soluta.CQjistantinopoJjmregres_> lium persQlutione praestabat, translatisque inde ne-
sus est. Hoc anno ' iroperator pascha Aquis aele- gotiatoribus, soluta classe ad portum qui Sliesthorp«'
bravit nec non et natakm Domini. [£t innuitai, ,art dicitur cum universo exercitu venit. Ibi " per ali-
mimerus amjor. in A. L.] quot dies moratus, limitem regni sui qui Saxoniam
DCCCVIU, respicit, vallo munire conslituit, eo raodo, ut ab
Hkmps mollissima hac pestikns fuit in ilk tem- orkntali raaris sinu, quem illi Ostarsalt" d dicunt,
pore,. vereque incboante imperator Novkmagura ifsque ad occidentakm oceanum tolam Aegidorae «
profeetus, transacto jbi quadragesimali iejunio, ce- fluminis Aquiknakm ripatn munimentum valli prae-
kbrato etiara sancto pascha, jterum Aquas 8 re- texerel, una tantura " porta dimissa, per qnam "
gressus est. Et quia nunciabatnr, Godofridura "re- carra et equites emitti et recipi potuissent : diviso
gejn Danorum in Abodritos cura exercitu traiecisse, \taque opere inter duces copiarum, domum reverr
Karium filium sunm ad Albiam cum valida Franco- sus est. Interea rex Nordanhumbrorura *'• de Brit-
mm et Saionum manu raisit, iubens vaesano regi tania insula, noraine Eardulf **, regno et patria pul-
resistere, si Saxoniae terminos adgredi temptaret. (] sus, ad imperatorem dum adhuc Novkmagi raorare-
Sed iHe stativis per aliquot dies in litore habitis, tur venit, et patefacto adventus sui negotk, Ro-
expugnatis eliam et manu captis aliquot Sclavorum majn proflciscitur, Romaque rediens, per legatos
castelUs, oum magpo copiarum suarunj detrimento Roraani pontificis et domni iraperatoris in regnum
reversus est. Nam licet Drasconem 9, ducem Abo- suum reducitur. " Praeerat tunc temporis eccksiae
dritornm, popularium fidei difQdentemloco pepulis- Roroanae Leo tertius, cuius legatus ad Brittaniairj
set, Godejaibum«°, alinm ducem, dolo captum pati- directus est Aldulfus." diaconus de ipsaBrittauia",
hulo suspeiidisset, Abodritoruin duas parles sibj ve- natione Saxo, et cura eo ab imperatoie " missi ab-
cligaks fecisset, optimos tamen roilitura suoruro et bates duo Hrotfridus 30 notarius «"et Nantbarius "
manu promptissimos amisit, et cum eis filiunj fra- abbas de sancto Auderaaro ". Iroperator vero aedi-
tris sui, nomine Regraoldum, qui in ohpugnatjone fjcatis per legatos suos super Albim fluviumduohus
VARIANTES-LECTIONES.
* sardiniam inpulsi B 2. .* B 2. »testati sunt 1. B 5. * patellaria B 5. patelariaB6. * hi-
8 Burghardus
spaniam B 7. Ubertatem B 7. ' Hoc iri anno B 2. 8 Aquis B 7. " drasoconem B 8. trasconem B 7.
thrasiconqp 9. «° gQdolaibum 5, " domnus Karius B 7. " iuncxit B2. «'Jjlones 3. hUijiones 9.
'* smeldignos B 5. '* wilzzIB 5. wil?i B 7. " " ''
" quaro aljodritis 1. cOniuncxerhht J? |. cjistructct-
B2. 7. suesthorp, 3. fliesthorp. 4. sliestorph 5. 6. alii
siliest.orph liesthof " slieslhofP, 7.. "SliestQrff9.
6.
sliesthropB 5. sbestorb JJ scksthrop. B 7. ljesthorp B 9. slieswic B 12. IbiqUe B% Qstharsalt
2. orstalsalt 5. ostersaltus 5. ostersali. 6. 9. oslarhsal. aiii Iestarhsalt 7. ostarsajz B 2. ostarsal B 5. eslar-
salt B 7» ostarsaltz B 8. etc. •• tamen B 7. uno t, portu dimisso per quem 4. 5. 6, '1 per quem 1, 2.
'* nordidanhumbrorum 2. nordhumbrorum 5. 9, nordajiimbroruro 4. northanirobrorum 5. nordanumbro-
rum 6, horddanhumbrorum 7. " earduf 1. eardulfus 3. 7. B 7. ardulf. 9. " deduoifw B 2.. »' addul-
fus B 7» adolphus 9. " de ipsa brisinia B 2. *•»ad jnroeratorem 1. 5. 6.9. **.ruotfridus 3. 4. hortfridus
5. 6. rotfridus 7. ruifridus 9. hruotfridus B 2.7. JiroiffTidus B 5. 6. **mahtarinS 3. nantariUs 4. man-
charius 6. ** audomaro%. 7. B 2. 5. audemauro 5. sanctiaudemauri6.otmarO3B7,othraaro 9.
'
NOTJE.
«lnttw bunbam et Atncam sita geOgraphicis liaud invcniO. '
b Inter Wilzos et Abodritos ultra Albiam habita-
bant, Smeldingi Albiaepropkres. Cf. Chronki Gott- '-"* Die Eider;cf. « Kieier Walter, > tom. IV, p.
wicensis Prodr., U, 660. 403.
c Gebhardk, Hist. Daniaj p. 381, est Rorich,Vi*Ja f Abbas S. Amandi.
parva prope Wismariam, quam iftraen in mappis
«1 472
EGINHA^XSSpIS
casteHis, praesidkque in t^jMmtra Sclavofum |W»Aafc* , illisprimo »» fuisse inchoatam»ia£*etebatetiam,
cursknes disposito, Aquisgrani hiemavit, natalemi ut^conventus comitum " imperatoris atque suorum
qtifc' Demini et sanctum pascha ibidem cekbravit. iuxta terminos regni sui trans Alhim fieret, m quo
[Et* inmutat. est' riumer. annor. in A. LJ\ i; Tes invicem gestae proferri et eraendalione digna
' •
,< DCCCIX. \ inter partes enrimerari ** potuissent. Non abnuit
Classis de Constantinopofi missa prirao Dalma- imperator; colkquiumque trans Albiam habitum
tiam deinde Veneciam * apputit, cumque ibi hiema- cum primbribus Danorum, irittjco qui dicitur Ba-
ret, pafs eius Comiaclura * insulam accessit, com- denfliot " d, muttisque hihc et inde prolatis atque
missoqueproelio contra praesidium quodin ea dispo- enumeratis rebus, negotio penitus infecto discessum
sit.uth era^victa atque fugata Veneciam recessit. est» Thrasco " vero, dux Abodritorum, postquam
Dt*autetn qui classi praeerat, nomine Paulus, cum filium suum postulanti Godofrido obsidem dederat,
de ji_aceinter Francos et Graecos constituenda, quasi cotlecta " popularji^ manu, et auxilio a Saxoriibus
Sibi hoc esset iniunctum, apud Pippinum ° Italiae accepto, vicinos suos Wiltzos adgressus, agres eo-
regem agere moliretur, Wilhareno ' et beato Ve- nun ferro et igni vastat '* regressusque domum
rietiae ducibus omnes inchoatus eius r impedkn- cum ingettfX^ffteda, accepto iterum a Saxonibus va-
tibus, atque ipsi etiara insidias parantibus ", cognita B1 lidiori auxilio, Sjnetdingorum maximam civitalem *"
illorum fraude, discessit. At in occiduis partibus', expugnat, atqutj^^s ^taefessibus omnes qui ab eo
domnus Hludokus rex cum exercitu Hispaniam in- defecerant, ad suatii^feietatem reverti coegit. His
gressus.Dertosam"1* civitalem in ripa Hiberi " flu- itaigestS, imperatof de Arduenna Aquas reversus,
minis sitam obsedit, consumptoque in obpugna- menS^Novembrio concilium habuit de processione
tiorie [expugnatkne A. L.] illius aliquanto tempore, Spiritus sancti, quam quaestionem Ioannes " qui-
postqnam, eani tam cito capi non posse vidit, di- dam monachus Hierosolimis primo commovit; cuius
missa obsidione, cum incolomi exercitu in Aqui- definkndae causa Bernharius " episcopus Wormacen-
taniam se fecepit. Postquara Aldulfus " rex Nordan- Sis 3»et Adalbardus" abbas '* monasterii Corbeiae "
humbrorum " reductus est in regnum suum, et Romara ad Leonem papam missi sunt. Agitatum
Iegati imperaloris atque pontificis reversi sunt, unus est eliam in eodem-concilk de statu eccksiarum et
ex eis, Aldulfus videiicet diaconus [Ardulf. diaCon. conversatione eoritm, qui in eis Deo servire di-
A. L.], a piralis captus est, caeteris sine perkulo cuntur, nec aUquid tamen definitnm est propter re-
traicientibus, ductusque ab eis in Brittania '*, a rum, -ut videbatur, magnitudinem. Tmperator autem,
quodam '* Coenulfi " regis homine redemptus esl, curo ei ntulta de iactantia et superbia regis Danorum
Romamque reversus. " In Tuscia Populonium «", '" nuntiarentur, statuit trans Albiam fluvium civitatein
civitas maritima, a Graecis qui Orobktae " c vo- aediflcare, Francorhroqnein ea ponere praesidiuni.
cantur depraedata est. Mauri quoque de Hispania Cumque ad hoc per Galliam atque Germaniara ho-
Gorskam ingressi, in ipso sancto paschali sabbato mines congregasset ", arroisque accaeteris " ad
oivitatem quandum diripuerunt, et praeter episco- usum necessariis '" rebus instructos per Frisiam ad
pum ac paucos senes atque infirraos nihil in ea locum destinatum ducere iussisset, Thrasco "" dux
reliquerunt. Interea Godofridus rex Danorum per Abodritorum in emporio *° Reric *' ab hominibus
negotiatores quosdam raandavit, se audisse , quod Godofridi per dolum interfectus est. Sed imperator,
imperatdr ei fuisset iratus, pro eo [iratus eo A. L.] postqnam locus civitali constituendae *' fuerat ex-
quod in Abodritos anno superiore duxit exercitum, pkratus, Egbertum **comitem huicnegotio exsequen-
et SHSSuljus *»'est iniurias, addens velle se pur- do pfaefkkns, Albim traicere et kcum iussit occu-
gare abeQguod ef obiciebatur; foederisinruptionem *« pare. Est aufem locus super ripam Sturiae e flurainis,
., Slfil®;:; VARIANTESLECTIONES.
* Et mm. est n. a. deest B 5. 6. 7. * mutatus B8. * Veneciam 1 B*2.
nataltMilf .ete, B,6. ' *" " 6; alii
VenetlaiB fti* ^ infra. "apud domnura " pippinum B 7. B 2«°? wilhario 9. eius deest i.
"' parentibus
1. 2. B 8. paraverunt B 2. occiduis regionibus 9. desertosain B 2. hiberis 1. 4. 5. 6. iberi 7.
9. «' nordanimbrorum 4. 6. nordamhumbrorum B 5. «' ardulfus 1. B 6. adolphns 9. addulfus B 7. adul-
fus 4 " brittania 10. " quadam B 2. " cenulfi 4. B 2. " reversus est B 2. «» B 6.
" opoStaiTat9. " " *" popolonium
suura ultus S 2. inrumptionem B 2. iUo primis 1. 2. 3.10. B 2. 5. 6. ab eis
4. 5. 6. 7. 9. primitus B7. " conVentuscomeatum B%
" badenfliot 1. 2.prius
primum "partes emendari (7.)B 9.-
5. 4. 6. 7. B 5. 6. badenflkth 5. badenfliet 9. balenfliof 10. melac B 7. locus vactttts
relktus B%. 8. »*thrasco 1. 2. 5. B % 5. 6. trasco 4. 6. 7. et alu. »' collecto 1. " vasfavit 4. 5. 6.
**maximum civitatem B% *• khannis B % "bernariusB7.bernhardus4. 5. befnardus6.bernhartus 9.
'* worraacensi8l» 2. 5. 7. B % nurmacensis B 5. 6. cettri wormaciensis,' etc. • **adalradus 4. adelhardus
5. alahardus 7. adelhartus 9.adhardus B 6. '* abba B 5. abbatem B % " corbiae 1. 5. eorbeia B 2.
" homini congregasset 2. " arraisqiie ceteris 2. " necessarias 2. "thrarcoB2. ** abodritarum
*' rerich 5 . 6. B 6. ** ciyitati construendae 3.5. 6. c» exStr» 4» **
iempork reric B 2. aegbertum B 2.
Mrihertnm3.
" ' 6. trakcere 2. '•;---.
WTJE.
o Comaeckio. . . d Locus ^notus, certe prope Egidoram situs.
•>Tortota. •DkStor in Bolsatia
* Mmiiluttiineeiia.
 473 ._,. ^JNMjES 474
vocabnk EsesfeUh*», etoccupatus est ab Egberto *et A iafri esse solutas, regemvero GociottiOt-mdorai esse.
comilibus Saxonkis circa idus Martias, et munifi J^revera ita erat. Qui nuntius adetr imperalorem
coeptus *. AureQlus comes *, qui in coramertio Hi»^ concitavit, ut missis in omnes circumquaque regic-
spaniae atqne Galliae trans Pirineum contra Qscam oes ad congregandum exercitum nuntiis, ipse sine
et Caesaraugustam * residebat, defunctus est, et mora palatk exiens '*, primo quidem classi occur-
Amoroz *, praefectns Caesaraugustae atque Oscae, rere"°, deinde transmisso Rheno flumine, in kco qui
locum eins [0. ministeriuin eius A. L.] invasit, et in Lippeham *' vocatur copias quae nondum convene-:
casielli»"* Ulius praesidia disposuit, missaque ad rant statuit operiri; ubi dum aliquot dies moraretur,
imperatorem * kgatkne, sese cum omnihus quae elefans ille, quem ei Aaron rex Sarraceriorum mi-
habebat in deditknem iUi venire veUe promisit. serat, subita morte periit. Congregatis tandem copiis,
Eclypsis lunae contigit 7. Kal. Iannar. quanta potuit cekritate ad Alaram " fluviumconlen-
*^ DCCCX.;-, . dit, castrisque iuxta conflueritemeius, quo Wisiifae
'. Amoroz", Caesaraugustae " praefectns, postquam flumini coniungitur, positis, minarum Godofridi regis
imperatoris legati ad eum pervenerunt, petut nt col- praestolalur evenlum. Nam rex ille, vanissima spe
Ioquium fieret inter ipsum et Hispanki liraitis custo- vktoriae inflatus, acie se cum imperalore congredi
des, promittens se in eo coUoquio cum suis omnibus I I vetle iactabat. Sed dum imperator in memorato loco
in imperatoris dicknem jStiseventurum; quodlicet stativa haberet, diversarum rerum nuntii ad eum
imperator ut fieret airaufestK,mnllis intervenientibus deferuntur »3. Nam et classem quae Frisiam vastabat
causis remansit infectnm. Mauri, de tota HispaUia domum regressam, et Godofridum regem a quodam '__.'
maxima classe " conparata. primo Sardiniam.deinde suo satellite interfectum, castelluin vocabuk Hoh-
Corsicam appulerunt, nuUoque in "eainvento praesi- buoki '* c Albiae flumini adposilum, in quo Odo le-
dio, insulam paene totam subegerunt «*.Interea Pip- gatus imperatoris et orientaHum Saxonum erat prae-
°"
pinus rex, perfidia ducum Venetkorum incitatus, sidium, a Wiltzis captum; et Pippinum filium
Veneciam beUo terraque marique iussit appetere, eius, regem Italiae, 8. Idus lul. de corpore raigrasse;
subkctaque Venecia b ac ducibus eius in deditknem duasque kgatknes de diversis terrarum partibus,
aceeptis, eandem classem ad Dalraaciae litora va- unam de Constantinopoli, alteraro de Corduba ", pa-
standa misit. Sed cum Paulus, Cefalaniae " prae- cis faciendae causa adventafe narratur. Quibus ilk
fectus, cum orientaU classe ad auxilium Dalmatis acceptis, disposita pTo temporis conditkne Saxonia,
ferendum adventaret, regia classis ad propria regre- domum revertitur. Tanta fuit in ea expeditione
ditur. Hruodlrud «*,filia imperatoris quae natu maiOr boum pestilentia, ut paene nuljus tanto exercitui
erat «», 8. Idus Iun. " diem obiit. Imperator vero ^J superesset, quin orones usque ad unum interirent";
Aquisgrani adbuc agens et contra Godofridum regem et non solum ibi, sed etiam super [etiara per A. L.]
expedilionem meditans, nuntium accepit, classem omnes" imperatori subkctas provincias Ulius gene-
ducentarum navium de Nordmannia " Frisiam ap- ris animalium mortalitas inmanissirae grassata est.
pulisse, totasque Frisiaco litori adiacentes insulas Imperator Aquasgrani veniens mense Octobrio ",
esse vastatas, iamque exercitnm illum in continenti meraoratas kgationes audivit, pacemque cum Nici-
esse, ternaque proelia cum Frisionibus commisisse"r foro iraperatore et cum Abulaz rege Hispaniae fecit.
Danosque victores tributum victis inposuisse, et ve- Nam Niciforo Venetiam reddidit " *, et Haimri-
ctigaiis nomine centum Ubras argenti a Frisionibus cum " coraitem olim a Sarracenis captum, Abulaz
VARIANTESLECTIONES.
«esfelthi. esfelt4. 5.6. esesfeltfa2.10. B2.5.esesfeltB6.essesfelt9. essesfelth B 8. esfelt 4. eselfelth 3.
7.esselfeltB7. * abegiberto 5.6. 'caeptus 1. * auriokscomisB2. *caesaraugustum...caeitafarigustus
B2. ' amaroz3. 9. B8. ' et castellis B 2. * ab iroperatorem B 2. INDCCCX.B5. ^Amaifoi*5.Armo-
roz B 6. " caesarauguslo B 2. '« classe 1. *»subigerunt B 2. 5. 6. subkcerunt B 7. **$efat?$&e 5.
cefalaiae 6. cephakniae 7. celalaniae B 5. celafaniae Bouq. '* hruodtrut B 5. hruo1.trud#>.^(,fmpTnd3.
rhodtrudis J. rotdrudis 9. " natu minor erat 5. "III. Non. iun. B 5. " nordmannia 1. norduSmannia 2-
nordmannia 5. 4. 6. 9. B 5. northmannia 5. nortdmannia 7. nortraannia B % 7. normania B '6. Tontn vocit
varietat tatis indicat, codicis 1. lectionem gehuinam esse. *• commissis 1. 2. 4. 6. comraisse B 2. commisse
trorr. commisisseB 5. commisisSe7. 9. commissa alti. " palatio exiens post haecverba in codiceB 2. folium
exeidit, pergit
•" infra in voce eius regera italiae. " occurreret B 7. M lippeha 5. 6. lippeam B 7. lippen-
beim 9. alraram t. araram 9. alacram B.6. ',' deferunt 1. 5. B 7. venerunt 5. devenerunt 6. perferun-
tur 9. deferuntur 2. 7. B 5. ad se deferunt B 6. »»hohbuochi 5. »*wilzzis B 5. 6. " cordoba B 5.
»'perirentB7. •* per oranes 10. " octubrioB 7. oclirabrk B 6. *• reddit 1. •*'hararicuml.4.10. am-
ricum_2.hanricum 5. amri 5. hamri 6. henricum 7. iieimrichum 9. haimricum B2. 5.8. heimricuni B 6.
NOT»?E.
a Itzehoe. tamen satis adverso; Buchen potius fuerit in
•>Pippinum non omnes Venetornm insulas obti- cabulo ducatu Lauenburgensi, non magis quam in altera
nuisse, sed ponte navali Rivum altum aggressum, ripa Holdunsteti et Hliuni ab Albia dislans. .
tenipestate subito coorta ab incepto desistere cO- d Pacis hujus conditiohes ex pacto Hktharii I im-
actum esse, ex Venetorum chronicis constat. cum Venetis cQgnoscimus, quod ex mein-
c De eo multum disputatur; alii Hamburg esse Eeratoris ranis archivi olim reipubUcaeVeneta;, jam Csesarei
nutant, quibus obstare videtur, quod Hamburg a Vindobonensis, descriptum lectoribus in posterum
Wilzis panlo longius distabat; alii Boitzenburg. vo> proponemus.
 475 EGINIUWU AUI3ATIS m
remittente, recepit. Eo anno sol et luna bts * defe-. Avtsrt* Danomm inprimis fratres Hemmingi'", Han-
cerunt, sol 7. Idus Iuri. * et2. Kal. Decemb., Inni. cwin *' et Angandeo ", deinde caeteri honorahiles
11. Kal. lul. et 18. Kal. Ianuar.' Gorsica insnia ite- inter suos Viri, OSfred»*cognomento Turdimulo 3",
rum a Hauris vastata est. Amoroz * ab Abdina*' et Warstein *', et Suomi, et Urm ", et alius Osfrid
man ', filio Abulaz, de Caesaraugustana expulsus V filius HeUigen '*, et Oafred de Sconaowe ", et
et Oscam intnfe conpulsus est. Godofrido Danorum Hebbi *', et Aowin *'« Iroperator vero, pace eum
rege mortuo, Hemmingus filiusfratris eius in regnura Hemmingo firmata, et piacHo/generali seciindum
successit, ac pacein cum imperatore fecit, consuetudinem Aqnis habito, in tres partes regni
sui totidek exercitus misit, unum trans Albiam in
DCCCXI. Linones *' qui et ipsos vastavit et castelluin Hoh-
Absoluto atqne dimisso Arsaflo spathario — hoc buoki *' superkre anno a Wiltzis destructum **in
erat.nomen kgato Nicifori iinperatoris — eiusdem ripa Albiae fluminitftestauravit; alterura in Panno-
pacis conflrmandae gratia 7 legati Constantinopolim nias ad contnoversias Hunorum et Sclavofura flnien-
ab imperatore * mittuntur, Haido * episcopus Bas- das; tertium k Brittones ad eorum perfidiam pu-
lensis «°, et Hugus " comes" Toronicus «*, et Aio nkndam/l_pS"?i>rones,febus prospere gestis, incolo-
Langobardus de Foroiulii '*, et cura eis Leo quidara g mes regressi snaft*tpse autem interea proplcr elas-
spatharras, natione Sicuius, et Willeri, dux.Veneti- sem quam *" an«^t*BiMiitjre fieri imperavit viden-
corum, qiiorutn aller ante annos decem Romae ad dam, ad Bonohiarajiijfjtl.^ra maritimam, ubi eaedem
imperatorero, cum ibi esset, dc Sicilia profugit, et nat»t|.^ongregataa tjjlant, acces6it, fammque " ibi
redire votens, patriam remittitur; alter propter per- ad Awigantium cttrsus dirfgendos antlqurtus consti-
fldiam honore spoliatus, Constanlinopolim ad domi- tutairi " restanravit, et in summitate eius nocturnura
num suum duci iubetur. Condicta inter imperatorem ignCm accendit. Inde ab Scaldim fluvium veniens, in
et Hemmingum Danorum regem pax propter hiemis loco qui Ganda *' * vocatur, naves ad eandem clas-
asperitatem, quae inter partes commeandi viara sem aedificatas " aspexit, et circa medium Novem-
claudebat, in armis tantum iurata servatur, donee brium Aqtias venit. Obviarunt ei veniejiti legati
redeunte veris temperie **, et apertis viis quae in- Hemmingi regis, Aowin " et Hebbi, munera regis et
manitate frigoris clausae fuemnt", congredientibus verba pacifica deferentes "; fuerunt etiam Aquis ad-
ex utraque parte utrinsque gentis, Francorum scilicet ventum " eius expectanles qui de Pannonia vene-
et Danorum, duodecim primoribus super fluvium runt, Ganiiaucl *-*princeps " Avarum, et Tudnn, et
Aegidoram, in loco qui vocatur...., datis vicissim " aUi primores ac duces Sclavorum circa Danubium
et secundum ritum ac morem suum sacramentis, pax C habitantinm, qui a ducibus copiarum, quae in Pan-
coiifirmatur. Primores autem de parte Francorum noniara missae fuerunt ", ad praesentiam principis
hii fuere: Wafeoh " comes fllius Bernhardl ", BUP- inssi venerunt. " Interea Karlus filius imperatoris
chnrdus " coroes ", Unrochus " comes, Uodo *• co- [filius doihni i. A. L.] qui maior natu erat, 2. Nonas
.iries ", [Meginhardus eomes, A. £,.], Bernhardus co- Deoemb. diem obiit; et imperator Aquis hkmavit.
mes ", Egbertus " comes, Theotheri" comes, Abo " DCCCXH.
comes, Ostdag *' comes. Wigman"° comes; de parte Nec multo post Hemmingus Danorum rex defun-
VARIANTESLECTIONES,
« bis deest B 7. » VII. idus iun. 1, 7. 10. B 2. 5. 8.fl. 12. VUI. id. iun. 2. 3. 4. 5. 9. B 7. VII. id. iul.
BQ, VULM^Iul. 6, *' VIII. kal. ianuar. 2. B 7. * amaroz B 6. * abdirama B 5. 6 repulsus B 7.' 9 gratie
B B 5- . ad imperatorem 1. 2.3. 9. ah imperatore 4. 5. 6. 7.10. B 2. 5. 6. 7. hatto 9.
10%.mme 5» hassensis 5. hasiliensis 9. balensis B 6. '«
hugo 6, 7. 8. hug B 2. 5.7. "coiiiisB2-
hasiJeiJiJ»
'* torojHoumlv2. 4. 10. B 6. toringus fl'5. turonicus «* '• veris
foro Iuli 10. B 5. fori luli B 6.
reliqui.
tempor* 4?7,j.' " fuerant fl 7, " in loco qui uocatur. datis. uicjssjm et.i; in 1. q. vocatur elatis vkissim
,|. 7; incbdktbus Z. 4. 5. 6. 10. fl 2. 5. 6. legitur datis, nnlla lacxmateltsta; in 9. deest in kco qui voca-
tur, «*walah.B 2, wala fl 7. walachus 7. " bernardi B % 7. *• purcbardus fl 6. *' comi8*tt6k;«eB 2.
" unrocus 4» B % 5, 7. jnirocus 7. '»vado 7. wado 10. '* in codkeB 2, postmeginhardus comis qualuor
lineis vacuk relictk pergitur bernardus comis egbertus comis etc; in B 5. meginhardus comis deest, sed lacu-
na indkatur, in fl 6. deest; in codkibus B 3. 8.10. 11. meginhardus comes, t» fl 9. meinhardus comes le-
" bernhardus comes deesl3. 9. bernardus 7. £ 7. " egberdus 1. egibertus 3. egeberlus 5. 6. egit-
gtiur.
»er|us B 6, " thiotheri 10. fl "5. teotheri 2. theoderi 3. theodorus 5. 6, thQthericus fl 2. theodoricus 7. theo-
dericus fi 7- thederichus 9. abbo 4. deeslS. " ostdagus 7. ostdach 9. estagi fl 6. osdag4. B 2. 7. 8.
*° wigmannns 7, wigoan B 7. " emmingi fl 7. hiraingi 6. *»hancvia 2. *hancum7. hancwinc 9, hancwihe
B 6 " agadeo '5. agandeo 6. agantheo B 2. **osfrid fl2. 7. offredus 7. ita et infra. ".tardinrakB 2.
'* warsteinus 7. warsten 9. warsein B 7. *' urni B 2. uritn B 7. urmus 7.urin 9. "heligen fl 5. heiligeni
7. hei|jgott9. »• scouaouuae B 5. *° helbi fl 6. heppi 6. *'awin 9. aouus 7. awin 10. **hilinopes 9.
lioones7. *' hohbijozii. hohbuochi 5. **distructum \,£ 2,6. -**in terra prcm.er.classem quam B 2. 5
*' eadero,naves 1. % B.2. 6. ** earuraque ibi 2. 5. ibi 9.* *' consti-
(dasses). eamque M%. iauuipque
tutiuu B 2. cflrisfjtfifiis5.6. ** granda 4. gand. 7. fl 7, »»aedifkatoa 8 %. " aorittn 6 6 fegi et y.
0. deflrttkntes42. "'adVentns^eins fl 2.' " camzanci7. cani, zauci & '•* princines B 7. *' fueraiit
#7. "uisiluefuntfl'2'. .
'-'•- -.;"' ':..', :..- -: ' -. SOW,
« Gent., Gallice Gohd. .
 477 ANWAfcgg 478
ctus nunciatnr. Cui cum Sigifridus, nepos Godofridii A suum Hemmingiim sibi remitti rogant. * Hoc anno
*
regis, et Anulo «, nepos Herioldi quohdam re- Idibus Mail post meridiem solis eclypsis fuit.
gis ' [Herkldi et ipsius regis A. £.], succedere» * [Robertus abbas sancti Germani monasterii
voluissent, neque inter eos, uter regnare deberet,, vita decestit. Iruuno (Irmino) quoque prudentissi-
convenire potuisset, comparatis copiis et commisso( mu» vir kco ejus successit. 7.1
proelio, ambo moriunlur. Pars tamen Anuknis'' bcccxui.
adepta vicloriam *, fratres eius Herioldura et Re-
ginfridum * reges sibi constituit; quatn necessarioi Imperator Aquisgrani hkmavit, et incipknte
pars victa secula, eosdem sibi fegnare non abnuit: verni temperie " Amalhariqm " Treverensero epi-
in eo proelio 10, 940 • viri cecidisse namntur. Ni- scopum et Petrum abbatem monasterii Nonantu-
ciforus imperator post multas et insignes vktorias i las " propter pacem cum Michaek imperatore con-
in Moesia provincia commisso cum Bulgaris proelk i' firmandam Constantinopolim mislt. Pons " aptid Mo-
moritur, et Mkhahel gener eius imperator factus, gontiacum raense Maio incendk eonflagravit, post
legatos iraperatoris [legat. domni i. A. L.\ Karli, quod imperator cum in Arduenna venaretur, pedum
qui ad Nkiforum ' missi fuerunt, in Constantino- dolore decubuit, et convakscens Aquasgrani rever-
ppli" suscepit et absolvit; cum quibus et suos legalosi B sus est; ac deinde habito generali conventu, evo-
dtrexit, Michahekm scilicet episcopum, et Arsafium' catum ad se apud Aquasgrani filium suura HIu-
"
atque Theognoslum " protospatliarios, et per eos doicum Aquitaniae regem, coronam illi inpesuit,
pacem a Nkiforo inceptam confirmavit. Nam Aqttis- et imperialis nominis sibi consortem fecit, Bernhar-
grani, ubi ad imperatorera venerunt, scriptum pacti dumque nepotem suum, filium Pippini filii sui, Ita-
ab eo in ecclesia suscipkntes, more suo, id est Iiae praefecit, et regem appellari iussit. Concilia
Graeca lingua, laudes ei dixerunt, Imperalorem eum quoque iussu eius super statu ecclesiarum cor-
et Basileum " appellantes , et revertendo Romam rigendo per totam GaUiam ab episcopis celebrala
venientes, jn basilica sancli Petri et apostoli eun- sunt, quorura unum Mogontiaci, alterum Remis,
deni pacti seu foederis libellum a Leone papa denuo tertium Turonis, quartum Cabillione **, quintum
susceperunt. Quibus dimissis, imperator generali Arelati eongregatum est, et constitutknum, quae
oenventu Aquis soleraniter habito , Bernhardura in singulis factae sunt, collatk cbram inqperatore
ilinm Pippini, nepotera suum, in Italiam misit; et in ilk conventuhabita; quas qui nosse voluerit, in
pfopter famara classis, quae et de Africa et de supradktis quinque 'ctvitatibus invenifQ pbterit *",
Qispania ad vastandam Italiam ventura dkebatur, quaroquam et in archivo palatii exeroplarijt illarum
Waianem " fiUum Bernhardi patrueUs sui cum C habeantur. Missi sunt de hoc conventu quidam
flio esse iussit, quoadusque rerura evenfus securi- Francorum et Saxonum primores traijs Albjm flu-
tatero nostris adferret. Haec classis parlim in Cor- viura ad conlinia Nordmannorura, qui pacera cura
sjcam, partim in Sardiniam venit; etea quidera eis secundum petitionem regum ilkruni facerent, et
pars quae ad Sardiniam est delata, pene tota de- fratrem eorum redderent. Quihus cum pari numero
kta esf. Classis etiam Nortraannorum «' Hiber- — nam 16 »' erant — de primatibus Danorum in
niara Scottornm ** insulam adgressa , coinrais- Ioco depulato occurrissent, iurainentis utrimque
soque cum Scottis " proelio, parte non raodica factis pax conflrmata, et regum frater eis>redditus
Nordmannorum interfecta, turpiler fugiendo do- est. Qui tamen eo temppre doini non erant, sed ad
mum reversa cst. Pax cum Abulaz 10rege Sarra- Westarfoldara ,T * cutn exercilu profecti, quae re-
eenorum facta, item cum duce Beneventanorum gio ultima regni eorum inter septentrionem et occi-
Grimoaldo, ettributi noraine viginti quinque milia dentem sita, contra aquilonakm Brittaniae sunimi-
solidorum auri a Beneventanis soluta. Expeditjo tatem respicif, cuius principes " ac populuseis sijbici
iacta ad WilUos, et ab eis obsides accepli. Hariol- _ recusabant. Quibus perdomitis, cttm revertissent, et
dus " et Reginfridus ", reges Danortiin, missa ttd • jratrem ab imperalore raissum recepissent, filii Go-
iroperatorem kgatione, pacem petunt, et ffatfejl) dofridi regis et ex primoribus Danorum non pauci,
VARIANTES LECTIONES.
' Anolo B 5. 8. amilo 7. 9. et anulo n. h. q. deest % » nepus... nepus B 2. » pas 1. * victo-
regis
' reginfredum 8. 7. reginif idura 5. 6, raaenfridum 7. * X DCGCXL
rla 5.4. 6. 7.10. B 2. 5. 6. i.9.
Viri B 5. ' qui niciforum 1.2. " in constantinopolim 2. fl 5. * arfasium 3. * 2. " adque teognostrum B
% theognisuim 9. " j3«irc)isa etitri appellantes et inde reversi 9. '*walknem9. " nordusmannorum 2.
nofd-mannorqm 3. 7. 9. B 2. 9,6. nordamannorum 4. nortmannorum fl 7. northanimbrorum 5. nordaniira-
brorum 6. '* scotorum t. 6. 9. B 7. scolthprum % " scottis 1. 9. 3. 4. 5. 7. .10. fl % 5. 6. " abulax 2.
'" herkidus 5.10. B 7. heriholdus 9. '• B 6. rageiifridus 7. reinfridus 2. " veris 4. 5. 6.
regenffidus
vorua7. verno terapore 9. fl 7. »• Almaharium 5» *' novantulas6. nantqlasB 2. " Pons,etc., usque re-
versUs «st deest inl,B% (5.) 7. 8. 9. 10.11.13. **hludouukum fl-2. hJodowkBm fl 5. **cahiUonis 3.
T.cabUkni».cahiUorie5. 6,B. 7. *fpotuitB5. ** nam XV6; am VI.B 7. '? werijl»rft)Jdam4. ve-
sterfoldam B 6. westerfoeldam 9. " princeps fl 5. 6.

, wo¥i.'
.„ ^WaestinlanAm cipcidentaJiqhersonesi Cijabricie latere, in Jutia meridlohaU. Gebharch* hist. Baijj»,

\
47» EGUSHARWABBATIS 480
qui iam dudum relicta patria apud Sueones' exula- A_ venerunt ", legatos suos, Christoformn spatharium
baut, conparatis undecumque copiis, bellum eis in- et Gregorium diaconem, cum eis ad domnum Kar-
tukrunt, et confluentibus ad se passim ex omni Da- lura, et per eos descriptionerit et confirmatknem
noruffl terrapopularium turmis *, commisso cum pacti ac foederis misit. Quibus susceptis atque di-
eis proelio, etiam regno non multo eos labore pepu- missis, domnus Hludowicus legatos suos, Nordber-
lerunt. Mauris de Corsica * ad Hispaniam cum tura " Regiensem episcopum et Richowinum «' Pa-
multa praeda redeuntibus Irmingarius *, comes tavinum " comitein, ad Leonem imperatorem ob re-
Emporitanus a , in Maiorica insidias posuit, et octo novandam secura amkitiam et praedictum pactum
naves eorum cepit, in quibus quragentos et eo am- confirmandura direxit *'; habitoque Aquisgrani ge-
plius Corsos captivos invenit. Hoc Mauri vindieare nerali populi sui conventu ad iustilias faciendas et
vokntes, Centumcellas b Tusciae civitatem et Ni- oppressiones populariura relevandas, legalos in om-
ceamc provinciae Narbonensis vastaverunt. Sardi- nes regni sui partes dimisit ", Bernhardum regem
niam quoque adgressi, commissoque cum Sardis Italiae, nepotem suum, ad se evocatum, muneribus
proelio, pulsi ac victi, et roultis suorum amissis, re-. donatum in»« regnum remisit, cum Grimoaldo **,'
cesserunt *. At Michael imperator Bulgaros bello Beneventanorum duce, pactum fecit alqtie firmavit,
adpetens, haud prosperis successibus utitur, ac* t eo modo quo et pater, scilicet ul Beneventani tribu-
proihde domum reversus, deposito diademate mo- tum annis singulis Seplem milia solidos darent: tutic
nachus efSficitur;in cuius kcum Leo, Bardae patri- duos ex filiis suis.Hlotharium " in Baioariam, Pippi-
cii' filius, imperator constituitur. Cruraas ', rex num in Aquitaniam roisit. Harkldus et Reginfridus
BulgarOrum, qui Niciforum. imperatorem ante duos reges Danorum, qui anno superiore a filiis Godofridi
annos interfecit, et Michaelem de Moesia fugavit, victi et regno pulsi fuerunt, reparatis viribus, ite-
secttndis rebus elatus cum exercitu usque ad ipsam rum eis beUumintukrunl; in quo confliclu et Regin-
Constantinopolim aecessit, et iuxta portam civitatis fridus et unus de filiis Godofridi, qui maior natu
'* reblis
castra posuit. Queni moenibus urbis obequitantem erat, interfectus est. Quo facto, Herkldus
Leo imperator, eruptione facta, incautum excepit, et suis diffidens, ad imperatorem venit, et se in manus
*
graviter vulneratura fugiendo sibi consukre ac pa- [sepultus Aquis in basilica sanclae Dei genitricis
triam turpiterjedire coegit. quaro ipse conslruxerat. Corpus eius aromalizatum
est, et m Sede aurea sedens posituip est in curvatura
DCCCXIV. sepukhri, ense aureo accinctua, evangelium aureum
Domnus Karlus imperatof dum Aquisgrani hiema- tenens in manibus et genibus, reciinatis huraeris in
cathedra, et capite honeste erecto ligalo aurea ca-
fet, anno aetatis circiter septuagesimo primo, re- (J tena ad diadema. Et in diademate lignum sanctae
gni autem quadragesimo septimo ", subactaeque crucis positurit est. Et repkverunt sepufchrum eius
Italiae quadragesimo tertio, ex quo vero iniperator et aromatibus, nigmentis et balsamo et musco et the-
sauris roultis in auro. Veslitum est corpus eius vesti-
Augustus appeTIatiis est anno decimo quarlo, S.Kal. mentis imperiaiibus, et sudario sub diademate facies
*
Febr. rebus huroanis excessit *. Cuius rei nun-' eius opertaest. Cilicium adcarnemeiusposilumest,
cium cum Hludowicus filiuseiusin Aquitania" apud quo secreto semper induebatur, etsuper vestimentis
Tedoadum *«* villam, ubi et ipse tunc hibefnabat, imperialibus pera peregrinalisaurea positaest, quam
Romam portare sofitus erat. Sceptrum aureum et
pluririfisdefefentibus accepisset, tricesimo postquam scutum aureum quod Leo papa consecraverat, ante
id acciderat die Aquasgrani venit, sunrmoque om- eumposita sunt dependentia: et clausumetsigillatum
nium Francorum consensu ac favore patri successit. est sepukhrum eius. Nemo autem referre potest,
Et ad stiscepti regni admittistratknem cura con- quantus plancius et luctus pro eo fuerit per univer-
satn terram; etiam inter paganosplangebatur, quasi
versa, primo legatknes gentium quae ad patrem ve- pater orbis. Maximus vero planctus inter christia-
nerant, auditas absolvit, alias deinde simili raodo ad nos fuit, et praecipue per universum regnum eius.
" Oleo autem sanclo inunctus ab episcopis, et vialico
patrem quidem missas, ad se vero venkntes sus- sumpto, et omnibus suis dispositis, commendans Do-
eepit. Inter quas praecipua fuit legatio de Constanii- . mino spiritom sutrm, obiit in pace anno 814 ab in-
nopoli directa ". Nam Leo irapefator qui MichaeH1*'D carnatione Domini nostri Iesu Christi. Et regnavit
Ludovkus filius eius pro eo, regnante
gnccesserat, dimisso Amalhario episcopo et Petro gkriosissifflus
Domino nostro lesn Christo, cui est gkria in secula
•
abbate, quiad Mkhaelem quidem missi, ad se tataen seeukrum. Amen. 11.1
VARIANTES LECTIONES. ' .
1 soeones 2. suneones 3. stienes *4.snenones B % suones B 5. * turbis 1.5. 6. * sorsica B 5. * irrai-
garius 2... ingarius B 2. herminguarius fl 7. T " recesserunt. t» hac voce desinunt fl 2. 3. 7. *leo eabdae
patricius3, leobapdae 9. ko papdae Chesn. crimas 4. bruraas 6. * XLHII 2. * excessit/Enu codd. 10,
11. quornm his pauca de sepullurq imperalork supra atlata addit. "'• aequilania B 6. itasaepius. " teo-
dadnm 4. B 5. teoadum 5.6. theoihiadum 7. thedoadum 9. '* patrera ante quidem 9. "deconst missa 9.
** mkhaheli B 2. *"venerant Chetn. "norbertum4. 5. nordns bertum 2. " richoinum 2.4. B 5.
richonium 3. 7. B 6. rkhwmnm 9. " pitavinum 4. pictavinum B 6. pictavium 7. pktavensem Bouq.
" confirmandummisit 9. " sui fines misit. 9. "donavit et in9. . ".grimoldo 4. 5. 6. "hlutbarium
4, lutharhim 6. Iotharium9. itadeincept. "hermoltus 9. facto herioldus 1. 2. (3.) 10. B 5. 6. harioldus
•m.V. V. . UUIUU1»W V. *

• Oppidum hodk Ampuria* vocatur. e Nixza.

» Ctvita-mchia. < thui prope StwtntV. Jttte», Wot, 6«ll. _».Ui.
..-....»_
 m ANNALES 484
illius commendavit; quem iUe susceptum in Sa- A kgati pontificis, Iohannes episcopus Silvae-candidae
xoniam ire, et oportunum tempus expectare ius- et Theodorus nomenclator et Sergiusdux, subsecuti,
sit, quo ei, sieut ' petierat, auxilium ferre po- de his qnae dominosuo obiciebantur, per orania ira-
tuisset *. peratori satisfecerunt. Legati Sardorumde Carali"»'
DCCCXV. civitate dona ferentes venerunt. Paxquae cura Abu-
Iussnmest ab imperatore, ut Saxones et Abodrili 3 laz rege Sarracenorum facta, et per triennium ser
ad hanc expedilknem praepararentur, temptaturaque vata erat, velut inutilis irrupta ", et contra eum ite
in iUa bieme duabus vicibus, si Albis transiri pos- rum beUumsusceplum est. Nordbertus '* episcopus
set*, sed mulatioue subita aeris emolliti glacie •*. el Rkhoinus **comes de Constantinopoli regressi,
fluminis resoluta, negotium remansit infectum [im* • descriptionem pacti quam Leo imperator eis dederat
perfectum A. L.], donec tandem hieme transacta detulerunt; qui inter caetera terrae motum gravissi
circa mediura fere • Maiummensem oportunurapro- mura mense Augusto per continuos quinque dies ibi
ficiscendi tempus adrisit. Tunc omnes Saxonici co- contigisse retulerunt, quo et ipsius urbis aedhicia
mites omnesque Abodritorum copiae cum kgato im- conplura cecidisse, etaliarum civitatum popuks rui-
peratorisBaldrico ', sicut iussum erat, ad auxilium nis obpressos esse testali sunt. Sed et in Gallia San-
Harioldo * ferendum trans Aegidoram fluvium in B tones ", civitas Aquitaniae, mense Septembrio "
terram Nordmannorum vocabulo Sinlendi".» per- dicitur 4remuisse. Rhenus " fiuvius alpinis imbri-
venknt, et radeprofecti, septimo tandemdiein loco bus " auctus, ultra solitum exundavit. Romani, cum
qjii dicitur «•. . . in litore oceani «* castra po- Leonem papam aegriludine decubuisse viderent •*,
nunl: «*ibique slativis triduo habitis, cura filii Go- colkcta raanu, omnia praedia quae idem " ponti-
dofridi, qui •" contra eos magnis copiis et ducenta- fex " in singularura civitatum territoriis " novi-
rum navhtm classe comparata in insula quadam tri- ter exstruxit '*, priroo diripiunt, deinde inmisso
bus milibus a continenti separata residehant **,cum. igne creinant, tum Romam ire statuunt, et quae
eis " eongredi non auderent, vastatis circumquaque sibi erepta querebantur vklenter auferre : quo
vicinis pagis et acceptis pepularium obsidibus 40, ad comperto, Bernhardus rex missa mauu per Wiiii-
imperatorem in Saxoniam reversi suiU. Ipse enim gisum ducera Spoljtinum et seditionem illam seda-
tunc temporis in loco qui dicitur Padrabrunno " ge- vit, et eps ab incepto " [a cepto A. L.] desistere fe-
nerakrn populi sui conventum habebat. Ibiadeum cit, quaeque gesta erant, per legatos suos imperatori
omnes orientalium Sclavorum primores et legati ve- nunciavit. ,
nerunt, Sed antequam illuc veniret, id est cum ad- DCCCXVI.
bncdomi esset", adlatum estei, quosdam depri- C Hieme transacta, Saxones et orientales Franci ex-
moribns Romanorum ad raterficiendum Leonem pa- peditknem in Sorabos Sclavos , qui dicto audientes
pam in ipsa utbe Roma conspirasse, ac deinde, cum non erant, facere iussi, iroperata strenue compleve-
huius causac mdicium ad pontificem esset delatura, runt, et contumacium audaciam non magno labore
cmnes illius factknis auclores ipsius iussu luisse tru- compresserunt. Nam una civitate expugnata, quic-
cidatos. Quod cum moleste ferret, ordinatis tunc quid in ea gente .rebelle videbatur, subiectione pro-
Sclavorum et Herioldi rebus, ipsoque in Saxonia di- missa conquievit Vascones qui trans Garonnam et
misso, cum ad Franconofurd palatiura venisset, circa Pirineura montem habitant, propter sublatum
Bernhardura regem Italiae, nepotem suum, qui et ducem suum nomine Sigwraum ", quem imperator
ipse " cum eo in Saxonia fuerat, ad cognoscendum ob nimiara eius insolentiam ac morum pravilalem
quod nunciahatur Romam mittit. Is cum Romam .«" inde sustulerat, solita levitate commoti, coniuratione
venisset, aegritudine decubuit, res tamen quas com- facta, omnimoda defectione desciverunt; sed duabus
pererat per Geroldum " coraitem, qui ad hoc ei le- expeditionibus ita sunl edomiti ", ut tarda eis dedi-
gatus fuerat datus, imperatori mandayit". Quem D tio et pacis impetratio videretur. Interea domnus
t VARIANTESLECTIONES.
1 ei quemadmodum 9. * abotriti 2. 9. B 6 ita constanter. *albis transire posset 1.2.3.
'possetft.
6.9. albia transire posset B 5. albia transire potuisset fl 6. albis transiri posset 4.5. 10. albia transiri
potuisset 7. »ac glacie 9. • fere deest 9. ' bakkricho 9. balderico 7. * harioldo 1. 2. 3. 4. 5. 7.10»
fl 5. hairioldo 6. harialdo fl 6. heriholto 9. ' nomine sinkndi 9. sindlendi 5. sialandiam 7. " in loco
qui dicitur
"
deest1. Bouq. Iu eodd. % 10. B 5. 9. pott dicitur tocus lilterk qttatuor vel sex yacttus relktut
est. dicitur Littus oceani 9. " ponuntur B 5. «*quidee*f9. «*residerent 9. '* ipsique cum eis 9.
" padrabundo 5.
padrebunno B 5. poderbrunno B6. " patherbrunno "4. padrabrunna 9. padrebrunno
"
7.
*' hunciavit 9.tamenilkc
"priusquam v. sed domi adhuc 9;
" de karoli 5. 6. B 6. " erepta i.ipse
secum 9. Iscum eo v. 9. gerholtum 9.
6. 10. rupta 7. 9. B 5,. 6. 9.
" nordberdus 1.4. " rkhwinus 9. " sanctonas 4.6. erupta 2. 3. 4. 5. "
Santonis 7. septembri 7. 9. '* renhris B 5.
"bnbrioBS. "videruntl. " idem episcopus 4. . '* id. pont. deest 9. *'ditknibus9. »* exstruxerat 9.
** ab
coepto B5. a coepto 9. " sigewinnm 4. siguwinum 3. sigivinum B 5. sigwinum 9. fl 6. ," domiti
4» 5. 6.
NOTJE.
_ • Otheroteste in orientali Chersohesi Cimbricse' schungen auf dem Gebiet der Geschichte, t.|I, p. 439«
Jparto; admeridiemJutiee.Cf. V,*cl. Dahlmann For- * Cagiiari.
4*5 EGINHARM ABflATiS 4«4
Leo papa anno pontificatus sui vicesimo prijno, ck- A sigho Aglratoris H apparttit. Interea Stefanits ;papa
citer 8. Kal. tun. * tje corpore migravit r, Stefa- teftio postquam Rofnam venerat rhense, sed nondum
nusque diaconus in locuni eius electus atque ordina- exacto, Circiter 8 Kaf. Febf. dietn obiit. Cui Pa-
ttjs est, nondumque duobus post consecratknem schalis successor electus, post compktam solemni-
suain exactis mensibus, quara maxkiis poterat* iti- ter ordinationem suam et munera et excusatoriam
neribus ad imperatoreni venire contendit, missisque imperatori taiSil epistolam, in qua sibi hon solum
interira duobus legaiis, qui quasi pro sua cOnsecfa- nolenti, sed etiattt plilrimum renitenti pontiflcatus
tione iriipeiatori suggererent. Qudd ubi impefafor honorera velut iripactum £* adseverat. MiSsatamen
audivit, Rernls ei staluit occurrere, missisqiie 6b- alia legatione, pacttita quod cum praecessOribus suis
viam his qui euirt illo deducerent, adventum eiuS factum efat, etiam secnm fieri et firroari " rogavit.
praevenkhs, cum triagno eiim.ibideta honof e stisce- Hatic legatknem Theodorus nomenctator et detulit,
pit. Qui statim iraperatori adveritus sui causam ih- et ea quae petierat impetravit. Feria quinla qua
sinuans, celebralis ex roore missafum sollemniis, coena Domini eetebratur, cum iraperator ab ecck->
eum diadeihaiis impositione coronavit. Multis de- sia, peracto sacro officio, remearet, lignea portieus
inde inter eos munefibus et datis et acCeptis, convi- . per quam incedebat, cum et fragili materia esset
viisque oppipare * celebfatis, et amlcilia vicissiin 8 aedifkata. et tttnc " iam marcida et putrefaCta,
fifmissimd * rotore constituta,' aliisque utiiitatibusi quae contignationem et tabulatam suStinebant,
sanctae Dei eccksiae pro temporis opportunitate tfanstra pondus aliquod ferre non possent, roeeden-
dispositis, pontifex Roraam, imperaior Compendium tero desuper intpefatoreffl suhita ruka euin viginti
palathun petiit. Ibi commenioratus ", legatos Abo- et eo araptitfs hominibus qui una ibant ad terram
dritorum et de Hispania Iegatos Abdirahman ', filii usqtie depostiit •1".Quicasuscum 19pkrosque ex his
Afiulaz regis, ad' Se missos suscfepit; coraplelisque qut sitaul decfderattt graviter adfecisset, llli taroefl
ibi Vigrati veleo ampliusdiebus, AquSsgrani ad hie- nihil aliut" faesionis iatulit praeter qttodcapuk
m-Aij_dum profectiis est. glkdll qiio aecincttis erat, hnl pectoris pars sinistra
DCccxvn. contusa est, ef aufis dextfa ta parte potterkfe vul^
"
Legati Abdifabman filii Abulaz, fegis Sarrace- nerata, femurquoqne dextrum cuiusdam ligni pon-
iioruin, cte CaesafauguSta missi, pacis petendae gra- dere idxta ihgiriiia'conHsura; Sed instantia " medi-
tiaveneriint, et Cothpehdk ab impefatore aUditi, corutn qui ei cnram adhibebant, sumtna cekritate
Aquasgrani eum praeeedere itfssi sunt. QuO cura CohVakit. Nam vicesiraa postquam id acoiderat die
pervenisset, kgatijm Leonis imperatoris de Conslan- .NQvkmaptrt profeetus, venata sese exercebat.
tiuopoli pro Dalmalinorum * causa ffiiksttni,Niclfo- C Ufide reversu». generalera popuU sni conventam
rum noraihe, suscepil, quem eliam, quia Cadolah " Afjuisgrani raore solito habuit, in quo filium suum
ad qttein iltorum confinium cufa peftlnebat, tlon pfirnogenitum Hlotharjum corohavit, et nominis
aderat, el tameh brevi venturus putabatiir, adventuiri atqhe impefii sui soCinm sibi constituit, caeteros
ittftis iussit opperiri. Quo venknte, fatio inkr ettm reges appellatos unam Aquitaniae, allerum Bakarke
et tegatiim jmpefatoris de quaesiionihiis ijuaS idem praefecit. Conventu peracio ", cum Vosegi saitum
(htiilit, habifa est; elcjuia 'it.esad pltlfimos et Roiha- Venandi gfatia peMirei, obvios habuit kgatos Leonis
hos e£ Sclavos peftinebat, neqrie gine Ulof"uhi pfae- imperatoris, quos cuffi ia Iiigiknheira *' palatio iuxta
sentia finifi posse vitfcbatiif, illd deceriiehda differ- Mogohtiacum " ciVitalem audisset, ac legationeta
tttf, riiissusqiie ad hdc CCtmCadolane " el jjfaedicto eomiii non aliam esse, hisi qttam NicifortlsciuSdem
legatp ih Dalmatlahf Albgarius", llnrochi" nepos. iraperatdris legatus proxime adtukfat, comperisset,
Legati etiairi Abdirahman, cura tribus raensibus de- cefcfikf 4bstJl(it6s dhnisit, et quO tendebat profici-
tenti essSnt, el iam de redilu desperare coepisserit, scitttf. NttndiaiaqucV dtjfectkne AbOdfitorum et Selao-
feriiissi sirat. Filii quoque Godofrldi regis DanOrum, mlrl, comitlbtts-lfiiritiimqul idsta Albim itt pfaesidio
propter assiduara Herioldi infestationem missa ad j^ residere solebant, ut terminos sibi commissos tue-
imperatorem legatione, pacem petunt, eamque a se rentur, per legatum mandavit. Causa defectionis
seivaiidara pollieenfiir: sed cum haec simiiiata magis erat, qudd regiam pQkstateiri, quara Sctabmir eate-
quaitl veracia viderentur, velut inania neglecta sunt, nus post mortem tfhrasconis solus super Abodrifos
Ct auxilium Conffa eos Hieroldo dalnm. Luna Nonis tenebat, ctim Ceadrago filio Thsasconis partiri iube-
febr. hofa JJQctissecunda defecjt, e"t coihetes ih batjjr; quaeffesillhmitam gfaViter exacerbavit, ut
VARIANTESLECTIdNt;&.
1 VIII. nai. lul. fl5. V»kal. Iun. B8. » a secmlomigravit Bouq. "potuit 9. ^Qffmm i...*- B 6. opi-
' 6 ibi cum motutetarSi i. 5» 6. 9, ibi cum
parci % (?>.)*. B 5. oppidafe 5. UJoplrae 9. ' foTtissImo9.
taoratur 2. B 6. ibicomnoratus 1. 7.10. B 8. abdirabaman B 5. abdirachfliajt 9.' 8abdirahaman "
B5. abdi-
facmat) 5 6» * dalhiaticonim 2. B 5. dalmantraorum fl 8. delmaticonuM t. daimataram 9. cadolaus 6.
Cad0lachus7.caddla€li9. cadoforiB8. »'eura cadokeh.fib, hadtiteae 5» cadokne 6. cadelane B 6. " abga-
rius 5. % albagarius 5. 6. albigarius 7. 9. «3mirochi 7. «vagitatoris 1. % 5. 4. 5. 6. 10. B 5. 6. (8.) sa-
gitatoris secunda manu 5. sagittarii 7. 9. " inpactum 1. 2. 5. 7. 9.10. B 5. 6."impositum intimavit 4."5. 6.
*• et firmare B 5. " tunc deest 9. '* depressit 9. **Qui cum casus 1. '• aliut i. reliqui aliud. sed
vero- pntaeto Bouq. '* kgUenhaimiO. B 5. 6. ingUinkeip 4. ingelheiro 9. **
Ojlera lh. 9» •...»». mogon
taacura 1. 5. 6. magontiam B 6. moguntiacum 9. magcuitiacam 7.
 1*4 ANNALES iie
adflfihafet, se numquaih posthac Albita fluvium__ A tior vel innoceiuior apparebat, vei exiJfc deportari «»4
transilurum, neque ad palatium venturum. Statim vel detondi atque in raonasteriis eonversarii Atque
missa trans mare kgatione. iunxit amicitias cum his ita dispositis, ipse cum raaximo exefeitu Bril-
filiis Godofridi, et, ul exercittts in Saxoniam tratis- tanniam adgressus, generalem conVdalumVenedis «
albianam * mitteretur, iropetravtl. Nam et classis habuit. Inde njemoratata provihciam ingressiis,
edrum per Albiam usque acf Esesfeld » castelkm captis rcbellium muititkiiihus, brevi totaro in suam
venit, qitae totam Sturiae fluminis riparii devastavlt, polestatem nonmaguo lahore redegit» Nampostquam
et Giuomi % custos JSordmahttki * litnilis, pede- Moriiiunus «6, qui in ea praeler soUtum Britlonihus
stres copias ducens, simul ctira Abodfilis teffeno iti- morem regiam sibi viridicaverat pQlfesfaiem, ab
nere ad ipsuni eastellum aecessit» Quibus cum nostri* exercitu iinperaturis occisus est, nuUtts Britto «'
foftiler restilissent, Omissa caStelli oppugnatfcrie, inveniebalur, qui resisteret, aut qui iropefala fa-
discesserunt. Interea cum ifliperator venatkne per- cerc 18, aul qui obsides qui iubehantur dare retaiue-
acla de Vosego Aquasgrani revertereltir, huntiatum ret. Qua expeiiitione coropleta, cum imperator, di-
est ei, Beruhardum nepotem suum, Italiae fegeiri, misso exercitu, Andccavos " Civitatem esset reveiv
quorundain pravorura hominum consilk tyrannidem sus, Irroingardis -*•regina, eoniux '« eius, quam
meditatum, iam omnes aditus quibus in Italiam ih- TJ ] proficiscens ibi aegrolanlem diroiserat, duohus die-
traluf, id est clusas ", inpositis firmasse praesidiis, bus posfquaro ipse ad eam venit. niorbo iavafcscenie
atqueomnes Italiae civitatesin illius verhaiurasse; - 5. Nonas Oclob. **decessit. Eetypsia solis contigit
quoti ex parte verum, ex parte falsuni erai. Ad quos* 8. Idus Iulu. Imperator per Raturaagura *' et per
motus comprimendos cuta ex tota Gallia alqueGer- Amhianos et Camaracum **Aqtiasgrani ad hiber-
nianfa congregato sutnma • cckritale magno exer- nandum reversus, cum ** Heristallliim Vcnisset,
citu, imperator ltaliam intrare festinasset, Benihar- obvios iiabuit kgatos Sigonis, ducis Beneventano-
dus rebus sfiis- diffidens, maxime quod se a siiis rum. dona tkferentes. eumque de jiece Griraoldi
cotidie deseri videhat, arrois deposilis, apud CaVil- ducis antecessoris sui cxcusantes. Eranl ibi et alitt-
Uonem' imperalori se tradidit; quera caeleri secutl. rum nationum kgati. Ahodiitoruitt videlioel ac Bor-
non solum armis depositis se dediderunt, verum nae, ducis Guduscanorum ct Timocianorum *6, qui
ultro et ad priroam iiitcrrogationem oinnia uli gesta nuper a Bulgaroruin socictale deseiverant et ad
erant aperuerunt. Huius coniuratknls principes nosiros finesse contukrant, simul Ct Liitdewiti ".
iitere Eggideo *, inter amkos regis ' piinius, et ducis Pannoiiiae itjferioris, qui res novas nioliens,
'"
Regtnhardus «*camerarius eius, et Reginliaiius «'» Cadotaura ss comikin et marcae Foroitilionsis. '*
Meginharii cofflitis filius, cuius maiermis avus Har-' C praefcCtum crudelitaiis atqtte insoleiniae dccuscire
dradusolim in Germauia ctihi mullis ex ea provincia coiiahaturao. Quihus ibt audills atque dlraissis, liit-
Bobiltbus corilra Karlum imperatorcm coniufavit. perator Aquasgrani ad hiemanduin profeclUs esl.
Erant praeterea et aliiraulti pfaeclari et nobUesviri, DCCCXIX.
qni in eette-a scekre deprettensi suitt, inter quos et Sckorair, Abodritorum rex, ob cuinsperfidiattt ul-
aliqtti episcopi, Anshelmus Mediolanehsis, et Wol- ciscendani exercitus Saionura et orkntalttiih Fran-
foldus Cremoiiensis, et Tneodulfus »• Aurelia- . coiumeodein annO trans Alblain missus fuerat, per
nensis. praefectos Saxonici limitis et legatos impefatoris
DCCCXVIH. qul exercilui praeei*ant, Aquasgfimi adductus est.
Deteeta -fraude et coniuratkne patefaela, ac se* Queht cum primores pdpuli sul, qui slriiuliussi ve
dkiosis oranibus iri potestafem suam fedaclis, irii- heraiit, multis crlminihiis aCciisarent, et ilfc fatio-
perator Aquasgrani revertilur, trarisactoque qua- nablli defensiotie obiecta sibi rcfelfcre noii vakret,
dragesiroali fck.nio, paucis post sanetutn paseha exilio condemnafus est, el regtitinl Ceadrago, Tliras-
diebus coniuratknis auctores, qui superius nomittali conis filio, datuta. Sifriill modp et Litpus Centulli,
sunt, simol et regem «v itidicio Franconim capitali, Wasco, qui cutri Befengafto Tdtosae ct Warino Ar-
sententia eottdemnatos, fuminlbtis tarithm iussit or- " vernicoraite eodeta anho pToeiii)conitiiit — in qtltt
bari. episcopos synodali decitfto depositos mohasfe- ei fratrcm Garsaudum '« stiigtdarls araeritiaC homi-
riis maneipari, caeteros, prout quisque velnocen- nem amisit *», et ipse, uisi sibi fugieridd Cohstilei

VARIANTES LECTIONES.
exercitus trans afbim 9. * eselsfefd 2? essefetd 5. esesllet 4. esefefd 6. eselfeldem 7. essesfeld 9. esses-
feidumB 5» »
• cong. cttmesesklduro fl jj.
' gluomicusto i. gluomuS 7. 4 nordmannki % ' elau^as S. 4» 5. 6.
summa 9. gaviljonem B 5. caviUonem5. B 6». cabillonem 7.9. * egiddeo 3. »Intef
pmnes.amicos 9. «Q 9. .«' cubicularius 9» «! reginhardus meginharii i. '* IheodOlfus5. •
" sunt et nernhartum reginharlus *"
*• andecaoa 5, regetn 9. exilio proscrihi.9; ««marmamusB 0. »7torett» h " faeeretfl g*
apdecayis B 5. aridegovis 6, andegavos 3. 9. *• irmengardis 2. '«regla coriiux 4»IJ. '**VI.
noo. ect. codex Arman. " FQthoraagum 7. lotoraagum 0. **eameracumi. 5. '* ciimc.ue i» '•timacia-'
normnl " ludewki4. 5..ikdevviti B 5. kdowifi 8. Uudtswki 10. B.6». **calolauto BS. *" loEoiukn-»
sis B 5. »• conabant fl 6. " garuhanduni 9. garhardjjm 3. '» homjmsta
pwdidit 9.
NOTJE.
 48T EGLNHARDIABBATIS 46«
"
ret S prope triteritum fuit — cum in conspectum. S. nu nunc a tergo, nunca latere insistens, Liudewiti
ac de cuius amemora- " et noctu et interdiu quacumque *' poterat
imperatoris venisset, perfidia, copias
tis comitibus intnane ' accusabatur, se purgare laceravit, neque euminsuaproviociainpune versari
non potuisset, et ipse temporali est exilio deporta- permisit; ad extremum gravi damno adfectum re-
tus *. Conventus Aquisgrani * post natalem Domi- gione sua coegit *« excedere, tribus hominum mili-
ni habitus, in quo molta de statu ecclesiarum et mc- bus de exercitu UUus intejtfectis, et trecentis vel eo
nasteriornm tractata atque ordinata sunt, legibus * amplius cabalUs eaplis, praeter sarcinas et spolia
etiam capitula quaedanfpernecessaria *,'quia dee- diversi generis direpta; quae qualiter gesta fuerint,
rant, consoripta atque addita sunt. Quo peracto, per legatos snos imperatori nunliare curavit. At in
imperatof, inspectis pkrisque nobilium fikabus, partibus occiduis Pippinus, imperatoris filius, iussu
Hnelpi" coroitis liUam, nomine Iudith, dnxit uxo- patris Wasconiam cum exercilu ingressus, sublalis
rem. Iterumque oonventus mense Iulio apud Ingi- ex ea seditiosis, totam eamprovinciam ita pacavit *',
luhheim * palatkm habitus, et exercitus de ltalia ut nuUus in ea rebeUis atit inoboediens remansisse
in Pannoniam propter Liudewiti rebellionera missus, videretur. Harkldus quoque iussu hnperaloris ad
qni rebus parum prospere gestis, infecto pene nego- naves suas per Abodritos reductus, in palriam,
tio regressus est. EtLiudewitus * superbia elatus, B quasi regnum ibi accepturus, navigavit, cui se duo
legatos quasi pacem petendo ad imperatorem misit, ex flliis Godofridi, quasi una cumeoregnum habi-
conditiones quasdam pToponens, ad " quarum con- tari, sociasse dkuntur, aliis duobus patria expulsis.
cegsioaem ea quae iuberentur se facturum potliceba- vSed hoc dok factum pulatur. Imperator, conventu
tur. Quas cum imperator non reciperet. aliasque ei dimisso, primo Cruckiacum *' c, deinde Bingiam d
persuos legatos proponeret,permanendumsibi m in- veniens, secunda aqua Confluetitem usque per Rhe-
cboata periidia velut oplimum iudfcans, missis cir- num navigavit, inde Arduennam yenandi gratia
cnmquaque kgatis, vfcinas iuxta .««se gentes ad proficiscitur; venatorio quoque_.exercitiomore so-
bellnra sollicitare curavit» Timocianorum quoque lerani ibidem exacto^ Aquasgrani adhkmandum re-
populum, qui dimissa Bulgarorum socktate ad im- vertilur.
'
peralorem venire ac dicioni eius se permittere ges - DCCCXX,
tiebat, ne hocefflceret ", ita inlercepit ac falsis per Mense Ianuario conventus ibidem habitus *S in
suasionibus iulexit, ut, oraisso quod facere cogita quo de Liudewili defectione deliberatum est, ut tres
bat, perQdiaeiUius socius et adiutorexisteret. Exer- exercilus simul ex tribus parlibus ad devastandam
eitu vero de Pannonia reverso, Cadolah, duxForoiu- eius regknem atque ipsius audaciam coercendam
liensis, febre correptus ra ipsa m.arca decessit. Cui ^ mjtterentur. Bornaquoque primo per legatos» deinde
cttra Baldrkus esset subrogatus, et in Carantanorum ipse venieps, quid sibi facto opus «ase vkerebnv
regknem,quae adipsius curatn pertinebat, fuisset suggessit. In eo conventu Bera,comes Barcinonae**,
ingressus, obvium ibi habuit Liudewiti exercitum, qui iam diu fraudis et infidelitalis *• a vicinis' suis
quem iuxta Dravujn » lluvium iter agentem parva insiroulabatur *', cura accusatore suo equestii pugna
mann adgressus, pluribus interfectis, et avertit, et cotifligere conatus, vincitur- Curaque ut reus mafcs-
de illa pTQvkcia fugavit, Borna vero, dux, Dalma- latis capitali sententia damnarelur, parsum est ei
ciae, ciim magnis copus ad Colapium " >> fluykm Liu- miserkordia imperatoris, et Ratumagum exilio de-
dewito ad se venknti occurrens, in prima congres- portatus *" est. Transacta hkme, ut primnra herba
sione a Guduscanis deseritur; auxUio tamen praeto- pabulum ramentis praettere potuit, tres illi exercilus
rianorum suorum proteetus, evasit. Periit in eo contra Lradewitum roiituntur. Quorum unus de Ita-
l*
proelio Dragamosus socer Liudewiti, qui in exor- Ua.per Alpes Noricas, alter per Carantanorum pro-
dio defectionis, reUpto genero, Bornae se coniunxe- vinciam, tercius per Bakariam et Pannoniam su-
rat. Guduscani domum regressi, iterum a Borna '" periorem intravit : et duo quidera, id est dextcrac
subiguntur. At Liudewilus «' occasionem nanctus, sinkler, tardius ingresst sunt, eo quod nnus Alpium
cum vajida mann Decembrio mense Dalraatiam in- transitu, bostiura mauu resislente, prohihebatur,
gressus, ferro et igni devastat [igni cuncla d. 4. L.]< alter et longitudine itineris et Dravo flumine quod
Cui cum Borna se paenitus iraparem " conspiceret, trakiendum erat inpediehatur; medius autera, qui
omnia sna casteUis inclusit, et ipse cum delecta ma- per Carantanos intrabat, quamquam in tribus kcis

VARIANTES LECTIONES.
-* consnluisset 9. * inmane deest 9. immaniter 7. * exilio damnatus 9. * aquasgrani i. • legimusi.
• necessaria 9. ' hueki 1. 2.5. 4. 5. 6. 7. B5. 6. welpi 9. * ingilumheim 2. rogilenheitn4.gilenbeim 6. in
ingilenhaira^^ 5. ingilheim £ 6. ingelheim 9. ' estliudewitus vero 9.' «*proponens, quarum 1. ««iuxta
.. ife' d#ett% «* hoe-eieret 9- '* colampkm 4. 6. " dramagosus 5. 6 dragomosns 9. '* a borna deest i.
* «* i>" ,T p.%pperam i. ", nunc allare i. '*• liudewit coptas 1. *°ubicunque 9. *«afiTec-
tusAl^iud^itas
f. susrcepit e. 4. 5. 6." paccavitl. 5. " crucianacum B 5i eruciahiacum 6. »*i. est habitus 6.
*".barointtoeinfe4.5; barcinoneaue 6. " infelkiutis B 5. ." simulabatur 4."5. 6. **exilio oroscriotus 9.
';''
'T--.. • - *$* '''HWA>;#'':'
'
«i*ie urave, urau. ij. .* fjteuznacit.
k #te iBingen.
Culpsj^
*- ,Ji:,< »4
 '
48« ANNALES. -»90
ei resisteretur, ieliciore usus fortuna, ter hoste su- ALfiebat. In quibusdam vero locis de jnundatione flu-
perato, Dravo etiamJransmisso, celerius ad desti- minum, aquis in plano stagnanlibus, autumnalis sa-
nata loca pervenit. Contra haec Liudewitus nihil tio ita impedita est, ut paenitus nilul frugum ante
molitus, munitione tantum castefli quod in arduo vemi teraperiem seminaretur. Luna defecit 8. Kal.
monte construxerat, se suosque continuit, et nec Decemb. hora ««noctissecunda. Imperator post per-
belli nec pacis vel per semelipsum vel per legatos actum Carisiaci conventum autumnalemque vena-
"
ullum cum ' eis sermonemhabuisse dicftur ». Exer- tknem ex more completam Aquasgrani reversus
citus vero postquam in unum convenerunt, totam est.
* DCCCXXI.
pene regionem ferro et igni devastantes », haud
nUo gravi damno accepto, domum reversi sunt. Is Conventus mense Febr. Aquis habitus, et in eo
tamen, qui per Pannoniam superiorem iter fecerat, de bello Liudewitico tractatum, ac Ires exercitus
in transitu Dravi fluminis ex locorum et aquarum ordinati qui futura aestate perfidorum agros per
insalubritate soluti ventris incommodo graviter vices vastarent. Siraili modo de marca Hispana «*
adfectus est, et pars eius non modica hoc morbo constitutum, et hoc illius liraitis praefeclis impera-
«*
consumpta est. Hii tres exercitus de Saxonia et tum est. Iterumque conventus mense Maio No-
orientali Francia et Alaraannia *, Baioaria quoque IB viomagi habendus condictus est, coraitesque qui
** venirent deputati. Eo " domnus impera-
atque Italia congregati sunt. Quibus doraura rever- illuc
sis, Carnioknses qui circa Savura " fluvium habi- «tor post festi paschalis expletionem per Mosam
tant et Foroiuliensibus paene contigui sunt, Baldrico navigavit, ihique constitutam annis superioribus
se dediderunt; idem et pars Carantanorum, quae ad atque conscriptam inter filios suos regni «' parti-
Liudewiti partes a nobis defecerat, facere curavit. tionem recensuit, ac iuramentis optimatum qui tunc
Foedus inter nos et Abulaz, regem Hispaniae ', adesse potuerant confirmavit, susceptisque ibidem
constitutum et neutrae parti satis proficuurri consul- Paschalis Romani pontificis legatis, Petro videli-
to ruptum, bellumque adversus eum susceptum est. cet Centumcellensi episcopo et Leone nomeiiclatore,
In Italicomari octo naves negbtiatorum de Sardinia eisderaque '* celeriter absolutis, comitibus etiam qui
ad Italiam revertentium a piratis caplae ac dimersae aderant, ad expeditionem Pannonicam destinatis,
sunt: de Nordmannia vero tredecim piraticae naves ipse paululum ibi remoratus ", Aquasgrani reversus
egressae, primo in Flandrensi Htore praedari rao- est. Et post paucos dies per Arduennaro iter fa-
lientes, ab his qui " in praesidio erant repulsae sunt, ciens, Treveros ac Mettis venit, indeque *• Rume-
ubi lamenab eis propter custodum incuriam ali- rici castellum petens, reliquum aestivi cakriset
quot casae viles incensae, et parvus pecoris numerus 'C autumni dimidiura exercitatione venatoria in Vosegi
abactusest; in ostio Sequanae similia temptantes, saltu atque secretis exegit ". Interea Borna, dux
rcsislentibus sibi litoris custodibus, quinque suo- Dalmatiae atque Liburniae, defunctus est, et pe-
rum interfectis, inritae recesserunt; tandem in Aqui- tente populo atque imperatore consentiente nepos
tanico litore prosperis usae successibus, vico quo- illius, nomine Ladasclavus *", successor ei consti-
dam qui vocalur Bundium « [Buynbundkm A. L.] tutus est. Adlatum est et de morte Leonis Con-
ad inlegrum depopulato, cum ingenti praeda ad pro- stantinopolitaniimperaloris, quod conspiratkne quo-
pria reversae sunt. Hocanno propter iuges pluvias rundam optimatum suorum, et praecipue Michaelis
et aerem nimio humore * resolulum magna ittcom- comitis domesticorum *', ra ipso palatio sit inter-
moda contigerunl. Nam et hominum et boum pesli- emptus; qui sufffagk civium et praetorianorum
kntia tam inmane longe lateque grassala est, ut vix militumstudio infulas imperii suscepisse " dicitur ".
ulla pars tolius regui Francorum ab hac peste inmu- Fortunatus palriarcha Gradensis cum a quodam
nis atque intacta possit inveniri. Frumenta quoque presbitero suo, nomine Tiberio, apud imperatorein
et legumina imbrium adsiduitate corrupta, vel col- fuisset accusatus, quod Liudewitum ad perseveran-
ligi non poterant vel coUecta conputrescebant. Vi- dum in perfidia qua coeperat hortaretur, eumque
num etiam, cuius parvus provenlus eodem anrio ad castella sua munienda artiflces et murarios rait-
fuit, propler cakris inopiam acerbum **et insuave tendo iuvaret, et ob hoc ad palatium ire iuberetur ;
VARLVNTESLECTIONES.
cum eis deett 9. ' habuisse cum dicitur i. * igne vastantes 9. *haut.-4. 'aliroannial • oui car-
casauum fluvium 3. 9. Vregem saracenorum const. 9. » ab iis qui in 9. • umore i. 2. 10. humore
3.4. 5. 6. 7 9. B5. 6. '• aceruum i. 2. 10. B 6. teliqui acerbum. " ora 1. " inmaniter... et
lntacta ... ex inundatkne . .. vernum tempus . . . aquas 9. » hispana 1. 2. 5. 7. 10.
4. B5.6. hyspania 5. 6. hispanica 9. »* conventus maio 1. '« " hispama
eodem tempore B 5. »' regni in hac voce deficit codex 10. illuc
comitesque '• 1. Eo anno 9.
" '»iesdemque 1. moratus B 6. •• inde
B5. "legitB5. ladosctavus 6. kdasclao fl 8. 9. " domesticorum insidiis in 9. " infulas imperii
suscepisse dicebatnr deett % " dicebatur 9.
NOTJE.
a Vicus incognitus; nam quod Valesius 1. c, p. tur,
St. Puul kgendum esse Born; quod minime locum
105,_ deBorn trans Garuranam ad stagnum habet.
mari proximum situm mteUigit, conjectura niti-
PATROL. CIV. lfi
491 EGINHARW ABBATIS 492
primo, veltit iussioneiri iftipletuftls, itt Histriam *.Apluvtardm in qulbusdam locis impedita est, cui
"
profectus eii, inde sltmilato' reditri ad Gradum civi- hieras '* in tafltura prolixa suecessit et aspera,
tatent, nuilb sUOritfffpi-aetef ebs ciim cjuibus hoc ut nori solum mittofes rivi ac mediocres fluvii,
tractavefal Susjflcante, nanctus Occasiohem clara verum ipsl maximi ac famosissimi amhes, Rhenus
navigavlt, venfcnsqtie laderam Dalmaciae civitatera, videlicet ac Danubius, Albisque ac Sequana, cae-
tohanni praefecto prdvificiae illitts fugae suae cau- tefaque per GaUiarri atqfie Germaniam *° ocea-
saS apefuit, qul gffitfstatim havi impositum Con- num petentia fluroina adeo solida glacie stringeren-
"
stantinopolim misit. Medio mense Octobrk" con- tur, Ut tricenis vel eo amplius diebus plaustra
ventus generalis aptid Tfteodonis villam magna po- huc atque illuc commeantia velut pontibus iuncla
puli FrancQrUihfrequentia cefcbratuf. lfi quo dom- sustinerent, Cttiusresolutk non modiciimvilUsiuxta
nuS ' Hlotharius, prlmogenitus dorahl imperalo- Rheni fluettta coristitutis damnum intulit.
ris Hludovici, Irmingardam *, Hugonis comitis DCCCXXII.
iiliath, solemni raore duxit uxbfem. Itlttc etiam tn regione Thurihgorum " quodam in Jocoiuxta
*'
legati sattciae Romanae ecclesiae ", Theodorus pfi- fluvium *», cespis kngitudine pedum qukquage-
mteerius ac Florus superista e *, ctiiri htagnis ve- num, latitudine quattuordenum, altitudine " ses-
ttefe thuneribus. Adfueruiit * et comites iii eodem B quipedali, de tefra sirie roahihus et praecisuset sub-
cottventu iam de Panndhia regfessi, qui, depopulata latus est, et ab eo loco, in quo sumplus est, vi-
deseftorum et Lludewito adhaefentium universa ginli quinque pedurif spalio distans inventus est.
"
regione, cum riullus eis copiam * pugnandi fecisset, Item iri parte orientali Saxbttiae quae Soraborum
domum regressi stint. Eminuit iri hoc placito piis- finibus contigua est, itt quodam deserto loco,
simt imperatoris misericordia singularis, quam os- ittxta lacum qui dkitur Arpseo «*,in modum ag-
tcndit super eos, qui ctim Bernhardo nepote suo in geris terra intumuit, et liniitem unius leugae "
Italia contra capttt ac reghum suum coniuraverunt, longitudine porrectum sub unius rioctis spatio abs-
quibtiS ibi ad praesentiam venire iussis, hon soluiri que huroaui operis molimine ad inslar valli subre-
vitam et membra » concessit, vefum etiam pos- iit ". Winigisus ", dux Spolitinus **, iam senio
sesstones iudkio legis in fisciim redactas magna confeclris, habitu saeculari deposito, monasticae
liberalitate *• restituit. Adathardum quoque de Aqui- conversationi se ntancipavit, ac non multo post ta-
taiiia «', ubi exulaliat, kvoca.uiri, Corbeiae mona- ctus corporis infirmitate decessit; in cuius locura
sterio, iit prius fuerat, abbatem ac rectorem esse Suppo, Brixiae c civitatis " coraes, substitutus
insSit, CUm quo et Berhharium '*, fralrem eius, est *". Dohinus imperator, consilio cum episcopis
reconciUatum eidem moriasterio reddidit; compk- C et optimatibus suis habito, fralribus suis, quos
**iussit, feconciliatus est, et tara
tisque his quae ob regni " utilitatem inchoaverat, invitos tondere
et sacramento u qnod apud Noviomagum pars op- de hoc facto, quam et d'e his quae erga Bernhar-
timatum iuraverat generaliter consummato, ipse dum, fiUnm fratris sui Pippini, necnon et his quae
Aquasgrani revertitur, filium autem Hlotharium circa Adalhardum abbatem et fratrem eius Wa-
** gesta sujit,
post nuptias ritu solerani celebratas ad hiemandura lahum publicam confessionem fecit
Wormaciam " misit. De parte Danorura omnia et poenitentiam eglt, quod taroen in eo conventu
quieta eo anno fuerunt, et Harioldus a filiis Godo- quem eodem anno mense Augusto Attiniaci habuit,
fridi in societatem regni receptus, quae res tran- in praeseniia totius populi sui peregit; in quo quic-
quillnm inter eos huiris tempbris statum fecisse quid simiUumrerum vel a se yel a patre suo fa-
putatur '*. Sed imia Ceadragus. Abodritorum prin- ctum **invepire potuit, summa devotkne emeu-
ceps, perfldiae et cuiusdam cuiti filiis Godofridi dare curavit. Exercitus de Ilalia propter Liudewi-
factae societatis notabatur, SclaOmif, aemuliis eius, tkum bellum confickndum in Pannoniara missus
in patriara remittitur, qui cum in Saxoniam venis- est, ad cuiiis adventura Liudewitus, Siscia *' <«.
sel,aegritudinedecubuit,perceptoquebaptismi" sa- civifate relicta, ad Sorabos, quae natio magnam
crainento, defunctus est. Auturanalis satio iugitate D Dalmatiae nartem obtinere dieitnr. fmriAnHn«n
VARIANTES LECTIONES.
' histria i.reliqui histriam aut hystriam. ' «octobri9. * ctoiririusbkdeest 9. *
6. 9. * •irmingarthara B 6.
yrittingardara irmingardim irmengardam 2. iegati romani pootificis 9. surierisfa deest 9.
» afluere 9. " ibidem 9. " menbra B 5. '• libertate 1. 5. 6*. "
" copiara equitama... chorbeiae
B 6. bemarium B 5. berenhafium B 6. ,." iis quae ad regni 9. *» sacramenta B 5. " urirma-
tiamB 5. wafmatiam B t5. '• putabatur 4. 5. 6. " baptissimi 1, baplismo B 6, baptismatis 9. 7.
* hiem 1. ** htems tantum B 5. »• germania 1. »' tricenis eo B 5. ** *»iuxta
** thOfingorum 2.
quemdam "fluvium Bquq."* .cepsis^. 6. *». in altitndine B 5. *• saraborlim 5. soiaborum B, 5. sarajja-
rorum6. Ieijcae 9. valh siistulif 9. *• uinnigisus 1. M spoletanfif 7. 9. s&olijaniis4. fe, 3«civi-
tAli&deest9. '• in culus locutri s. b. c. c. s. est deest4. 6. •* iotaflefi T. 9". ** ririaiahuii4. iiuataiiriiS. 6.
uualachumS. 9. gualachum 7. uualahuura fl 5. *• patre factarum 9. " sicia 2. sua cod. Arman. scissia
DA „*!„:*»B» «»:„„:^»o . .
MTM.
» ouperisia proprie aeaituus; mter pontincise attfie » Btescia.
officiapiuries occurrit. * Sissek.
b Lacus Atendsee, in Marchia veteri.
495 -ANNALES. iu
contulit, et uno ex ducuwiseornm a qno receptus A Nordmannia. tam de parte Harioldi quam fUiorum
est per dolum interfecto, civitatem eivs iri snam Godoiridi. qtiibus omnibus auditis ac *" dimis-
redegit dicionem '. MisSistamen ad exercitnm im- sis,. ipse in eodem loco, constrnctis ad hoc " opere
peratoris kgatis suis, ad eius praesentiam se velk novo aedificiis. sicut dispositum habtterat ", hie-
venire promisit. Saxones interea iussii imperato- mavit".
ris castellum quoddam trans Albiam in Ioco cui Dcccxxra.
»
Delbende nomen aedificant, depulsis ex eo Sda-
vis, qui illum ' prius occupaverant, praesidium- MenseMaio conventus in eodem loco *' habitus, in
quo non '• universi " Franciae primores, sed de *•
que Saxoriumin eo positum contra incursknes il-
lorum. Comites marcae Hispanicae trans Sicorim b orientaU Francia atque Saxonia, Baioaria •*, Ala-
'* atque Alamanniae contermina
fluvium in Hispania profecti, vastatis agris et nianma Burgun-
racensis conpkribus villis, et-capta non modica dia " et regioqibus Rheno adiacentibus adesse iussi
praeda, regressi sunt. Simili modo post aequind- sunt. In quo inter caeteras barbarorum Iegatknes,
ctium autumnaie a comitibus marcae Brittanicae quae vel iussae vel sua sponte venerunt, duo fratres,
in possessiouemcuiusdamBriltonis' qui tum rebel- reges videlicet Wiltzorum. controversiam inter se
lis * extiterat, nomine Wihomarcus *, expeditio fa- __{deregno habentes, ad praesentiam impcratoris vene-
"
cla, et ornnia • ferro et igni vastata sunt. Peracto runt, quorum nomina sunt Milegastus et Ceala-
conventu quod ' Attiniaci habebatur, domnus * dragus ". Erant idem filii Littbi regts Wiltzorum,
'•
iroperator venandi gratia Arduennam petiit; HIo- - qui Iket cum fratribus snis regrium divisum tene-
tharium vero fitintn suum * in Italiam misit, cum ret, tamen, propterea quod maior natu erat, ad eum
quo Walahum monachum, propinqmtm suum, fra- totius regni summa pertinebat. Qui cum, commisso "
trem videlicet Adalhardi abbatis, et Gerungum os- cnm orienlalibus Abodritis proeiio, interisset *°, po-
tiariorum magislrum una direxit «*,quorum consi- pulus Wiltzorum filium eius Milegastum*', quia ma-
Uo et k re farailiari et in negotiis ad regni com- ior natn erat '*. regem sibi constituit; sed cum is se-
moda pertinentibus uteretur. Pippinum autem in cundum ritum gentis commissum sibi regtium pa-
Aquitaniam h-e praecepit, quem tamen " prius rum digne administraret, illo abiecto, iuniori fratri
filiatn Theotberti «' comitis Matricensis in coniu- regium honorem deferunt **; qnam ob causam ambo
gium fecit accipere, et post nuptias celebratas ad adpraesentiam tmperatoris veherunt. Quoscumaudis-
occiduas partes " proficisci. Ipse vero, peracta sel, ct gentis voluntatem pronkrem in iuntottsffatris
autumnali venatione, trans Rhenum ad hiemandum honorem agnovisset,statuit, ut is delatam sibi apopnlo
in Ioco qni Franconofurd ** appellatur, profectus iC suopotestatem|_popufcpotestatem,A.L.]habefet; am-
est, ibique generali conventu congregato, necessa- bos tamcn muneribus donatos et sacramehto firma-
ria quaeque ad ulilitatem orientalium partium re- tosinpatriaro rcmisit. Accusaius est ineodem placfto
gni sui " pertinenlia more soiemni cum optimali- apudiraperatoreiri Ceadfagus, Abodritbfuntprfriceps,
bus quos ad hoc evocare «• iusserat, tractare cu- quod se erga partem Francorum parum ifldelilerage-
ravit. In quo conventu oronium orieritalium Scla- ret, et ad imperatoris praesentiam iam diu venire
vorum, id est Abodritorum, Soraborum ", Wiltzo- dissimulasset, propter qttod ad eum lefaii direcfi
ruin '", Bebeimorum ", Marvanorum ", Praedene- Sunt, cum quibus ille iterum quosdam ei ^tfmibfibus
centorum *'«, et in Pannonia residentium Avarum " gentis suae ad imperatorem misit, perqile illoiUm
legaliones cum muneribus ad se directas audivit *". verba promisit, se ad proximum hiemis teiripus ad
Fuerunt " in eodem conventu et Iegatknes de iliius praesentiam esse venturura. Htotharius vero
VARIANTESLECTIONES.
1 redegit dominationemB5. ' qui illud 3. 7. 9. qui eum 6. * brettonis 4. * rebellts tunc 9. turic fe-
bellis 4. 7. * wihoraarchus .9. • cxpeditione facta omnia 9. ' conventu qui 7. 9. " domriris deesl 9.
' vero filium suum. post.haec verba duo codkk.i. folia exciderunt;
" " " .pergit anno! 823. in. votihus, (ipsiSus
esset interfectus. Nunciatum. una misit f). eum tamen .9. theoberti 2. B 6. Iheodberlj fi, «.hiet-
berti 9. teulberti 7. «*occiduas regknes 9. '* rherium hiematumad 9. '* bfientaiiuin
franconofurtp.
Tegni sui finium 9. " evocari 9. " saraborum 2. 4. 5. 6. B 5. 6. " uuilzzorura B 5. wilsorura 9.
uuilzorum 5. 6. uultzorum i. «9behemannorum 9. boheimorum 6. bohemkrura 7. ,*• moraniorum 7.
deest 4.,maritanorura 5. .,*'praedevecentorum fl 6. pfcdenescentoriun 5. 7. •," abarum %. 3.4. 5. B5.
6. harum 6. " se missis excepii 9. "*fuere 9. (3?) " auditis atque 9. " adtiuc opere riovo B 5. " hoc
necessarijs aeJ".novis quemadraodtim secum statuerat 9. ** hkmabatBS. " conventus ibidein h. est9.
" 5. 6. ?' universae 9. 3* sedetdeS. 6. "» baunuariafl 6. ,si alimaania..... ala-
ponsokm universi
mahniaefl 6. '" conlermiriabilis burgundia etde 5. 6. »6 raillegastus 4, 5. 6. melig-istus3,.9», milega-
tus2. " cealagragus 5. cealadargus B6. celeadragus7. 9. 3Sregnum suiira d. 9. ," qui ubi commisso 9.
" proeBocecidissetWilsi 9. *' milegastum 2. 4. 7. B 5. 6. 5. 6. 5. 9. **qui maior
riiUlegastum meligasiutri
erat9. **detulerunt 9.
miM.
* Delvunda.fluvjus egt. ak Steckntiz, in ducatu D ad fluviura Stecknitz, in confinibuslimitis Saxonici,
Lauenburgko. inde abopj^Q .MQIIQ usque in Albim,in et prope Molln, vel ipso in loco, constructum fuisse
cujus capite et sjiyam ejQso.emnominis,jain der Sach- opinor.
senwald nuncupatam, Adami Brem. Historia Eccle- b Segre, qui prope MequinenzaroIberum influit.
siastica, Ub. u, c. 9, agnoscit. Cum igitur Eginhar- c Eorum sedes infra anno 824 definiuntur.
dus de Albia mentiohem nullam iniiciaf, castellum
495 EGINHARDIABBATIS 40$
cum secundum patris iussionemin Italia iustitias fa- j ^ tnmnali venatione, adEal. Novembris sicnt coudi
ceret et iam se ad revertendum de Italia praepara- xerat Compendiumvenit. Legati Romam venientcs,
ret, rogante Paschafc papa Romam venit, et hopori- rei gestae certitudinem adsequi non potuemnt ",
fice ab iUo susceplus, in sancto paschali die apud quia Paschalis pontifex et se **ab huius facli com-
sanctum Petrum et regni coronam et Imperatoris munkne cum magno episcoporum numero iureiuran-
atque Augusti nomen accepil; inde Papiara regres- do piirificavit *'; et interfectores praedictorum ho-
sus, mense Iunio ad imperatorem venit. Qui cum minum, quia de familia sancti Pelri erant, summo-
'
iroperatori de iustitiis in Italia a se partim factis pere defendens, morluos velut maieslalis reos con-
partim inchoalis fecisset indicium, missus est in Ita- denmavit'", iure " caesos pronuntiavit", alque ob
liam Adalhardus comes palatii, iussumque est, ut hoc cum praedictis, qui ad eum missi fuerant, legatis
Mauringum' Brixiae comitem secttm adsumeret, et Iohannem Silvae-candidae episcopum et Sergium *'
inchoatas iustitias perficere curaret. Drogonem ", bibliothecarium, Quirinum quoque subdiaconum ac
fratremeius, subcanonicavitadegentem, Mettensiec- Leonem magistrum militum ad imperatorero roisit.
clesiae, clero eiusdem urbis consentiente atque eli- Qui cum tam per illos quam per suos legatos de sa-
gente, rectorem consliluit, eumque ad pontificatus cramento pontificis et excusalione reorura comperis-
gradum censuit pronioveri *. In eodem conventu ]B set, nihil sibi ultra in hoc negotio faciendum ratus,
terapus et locus alterius conventus habendi condictus memoratum Iohannem episcopum et socios eius ad
est *,.November.videlicetmensis et Compendiumpa- pontificero, dato conveniente responso, remisit. Cea-
«atium; peractoque • placito et dimissis primoribus', dragus " Abodritorum princeps pollkitationibus
cum imperator iam inde digredi staluisset, adla- suis adhibens fidem, cum quibusdam primoribus po-
tum est ei de interitu Liudewiti, quodrelictisSorabis, puU sui Compendiumvenit, dilalique per tot annos
cum Dalmatiam * ad Liudemnhslum " avunculum adventus sui ralionem coram imperatore non inpro-
Bornae ducis pervenisset, et aUquantum temporis babiliter reddidit. Qui licet " in quibusdam causis
cum eo moratus fuisset, dolo ipsius esset interfectus. culpabilis appareret, tamen propter merila paren-
Nunciatum est etiam, Theodorum sanctae Roroanae tttm suorum non solum inpunilus, verum muneribus
ecclesiae primicerium et Leonem nomenclatorem «°, donatus ad regnum redire permissus est. Venerat et
"
generum eius, in patriarchio Lateranense primo Harkldus de Nordmanuia, auxilium petens contra fi-
excaecatos, ac deinde fuisse decoUatos, et hoc eis'" lios Godofridi, qui eum palria pellere minabantur,
ob hoc " contigisse, quod se in omnibus fideliler er- ob cuius causara diligentius expkrandam ad eosdera
"» et Hruodmundus "
ga partes Hktharii iuvenis imperaloris agerent u ; fiUos Godofridi Theotharius
erant et qui dicerent, vel iussu vel consilk Pascha- <C comites missi fuerunt, qui et causam filiorum Go-
lis pontificis rem fuisse perpetratam. Ad quod explo- dofridi et statum totius regni Nordmannorum diU-
randum ac diligenter kvesligandura missi sunt Ada- genter explorantes, adventum Harioldi praecesse-
lungus ", abbas monasterii sancti Vedasti, et Hunfri- runt, et imperatori omnia quae in illis regionibus
dus ", comes Curiensis. Sed antequam iili fuissent comperire potuerunt palefacerunt. Cum quibus et
" Paschalis ponlificis ", Ebo '* Remorum archiepiscopus, qui consilio impe-
profecti, venerunt legati
lohannes episcopus Silvae-candidae et Benedictus ratoris et auctoritale Romani pontificis praedicandi
archidiaconus sanctae sedis apostolicae, rogantes gratia ad terminos Danorum accesserat, et aestale
imperalorem, ut illam infamiama ponlifice auferret, praeterila multos ex eis ad fidem venientes bapliza-
qua Ule in memoratorum hominum necem consen- verat, regressus est. Hoc anno prodigia •• quaedam
sisse credebatur. Quibus cum ille iuxta quod ratio extitisse narrantur, in quibus praecipua fuerunt in
postulabat respondisset, eosque dimisisset, praedi- Aquense palatio terrae motus, et in territorio Tul-
ctos legatos suos ad investigandam " rei veritalem, lense " iuxla villam Commerciacum a pueila quae-
sicut prius disposuit, Romam ire praecepit, ipse Ve- dam annorum fere 12. ab omni cibo per 10. menses
ro*° reliquum aestatistempns inpagoWormacense " abstinens. Et in Saxonia, in pago qui vocatur Firih-
ac deinde in Arduenna transigens ", peracta au- D sazi" b 23. villae igne coelesti concrematae, et fulgo-
VARIANTESLECTIONES.
*partim factis deest5. 6. * 4. magringum corr. maringum B 5. roaringum 5. " dragonem 4.
mauningum
• promovendum 9. * indicta sunt 9. 6 Peracto itaque 9. ' proceribus 9. * in dalmatiam9. in delma-
tiam 7. ' ludemuhslum 4. ludemuslum6. a liudemjslumB 5. liudemuslum 9. fl 6. liudewislum 7. " cla-
torem 4. % " laleranensi 4. 5. 6. 7. 9. " hoc ideo eis 9. " eis hoc propter hoc 5. •* imperatoris
haberent 6. " adalangus 5. adalingus 4. adalgundus 6. " hurafridus B 5. buntfridus 6. " ligati 1.
" pontificis deest 9. '* B5. *• vero deest 9. " uurmacense B5. uuorraacensi 4. 6.
invesiigandum
wormaciensi 9. warmacensi 7. »*iranskns 3. 5. 6. B5. 6. " potuere 9. " ponlifex se 9. *" purgavit
9. " condemnabat 9. " iureque 7. 9. 3. " pronunciabat 9. »• serium biblkthecarium B6. " cedra-
gus 1. 3. B5. " libet 1. " teotharius 2. theodarius 3. tbeotanus B5. theosarius B6. " rodtmundus 9.
rovdmundus B6. hariollhmundus 4.5. 6. ruodinandus 7. **quibus ebo 9. ebbo 7. B5. " prodigia de di-
versis prodigiis quaedara t. itaglossema ex margine in lextum irrepsit. " tuUensse1. tulense B5. tullense.
B6. nonnulli tullensi. " firihsazi 1. 5. firihsati B5. fiuhsazi alii strihsazi 7. strihsazi 4. 6. strisazi 5. frih-
sazi 2. 9. B6. firichsare Annalkta Saxo. firicsaze Chronoar. Saxo. virsedi Ch. Quedlinb.
NOTiE.
a Commercyad Mosam. *>Malo ignotum dieere quam cum recentioribus
497 ANNALES. 498
ra sereno atque interdiu de coelo cadentia. * Et in' Aunus ex his qui priori legatione fungebantur, ad
multis regionibus fruges grandinis vastatkne de- imperatorem detulisset, conventu circiter 8. Kalen-
**atque Compendk **habito,
letae ', atque in quibusdam locis simtil cum ipsa das Iul. pronuntiato
' »*
grandine veri lapides atque ingentis ponderis deci- ipse ad Brittannicam expeditionem per se facien-
dere visi; domus quoque de coelo tactae, bominesque dam animo intento, Htotharium filium, imperii so-
ac caetera animalia passim fulrainum ictu praeter tium, Romam miltere decrevit, ut vice sua functus,
solitum crebro exanimata dicuntur. Secula est in- ea quae rerum necessilas flagitare videbatur, cum
horoinura novo Romano " statueret atque
gens peslilentia atque mortalitas, quae per pontiQce populoque
totam Franciam inmaniter usquequaque grassata est, firmaret. Et ille quidem " ad haec exsequenda post
et innumeram hominura multitudinem diversi sexus medium Augustum in Italiam profectus est, impe-
et aetalis gravissime saeviendo consumpsit. rator vero iter quod in Brittanniam facere parave-
* [Et * in territorio Cumetensi * Italiae * civitatis rat", propter famem quae adhuc praevalida erat,
in vico * Grabadona ' a in ecclesia sancti fohannis usque ad initium autumni adgredi distulit: tum de-
baplistae iraago sanctae Mariae puerum lesunTgre- mum, adunatis undique omnibus copiis, Redonas ci-
mk continens ac magorura munera offerentium in
absida eiusdem ecclesiae depicta et ob nimiam ve- vitatem terrainis Brittanniae contiguam venit,et inde
tustatem obscurata et pene abolita ", tanta clari-' B diviso *8in tres parles exercitu, duabusque partibus
tate ' per duorura dierum spatia effulsit ", ut om- fiUissuis Pippino et Hkdowico " traditis, tertiaque
nem splendorem novae " picturae suae vetnstatis "
cernentibus penitus vincere videretur. secum retenta, Brittanniam ingressus, totam ferro et
lagorum " taraen imagihes, praeter munera quae igni devastavit ••; consumptisque in hac expeditione
Sulchritudine
offerebant, minime claritas illa inradiavit. 9. B5. 40 " vel eo amplius diebus, acceptis quos '* perfido
6. 9.J
Brittonum '* populo iroperaverat obsidibus, Ratu-
DCCCXXIV. **
magum civitatem, ubi coriiugem se operiri iusse-
Rex Bulgarornm '* Omortag "velut pacis facien- rat, a. d '• 15. *' Halendas Decemb. reversus est.
dae gratia legatos ad imperalorem cum litteris mi- Nam et illuc legatos Michaelis imperatoris qui ad
sit, quos ille cum audisset, ac litteras quae adlatae eum mittebantur " sibi occurrere iussit, cum quibus
fuerant legisset, rei novitate " non inmerito per- et Fortunatus patriarcha Veneticorum '* regressus,
motus, ad cxplorandam " diligentius insolitae et ad eius venit praesentiam. Sed legati imperatoris
numquam prius in Franciam venkntis legatknis cau- litteras et munera deferentes, pacis confirmandae
sam Machelmum " quendam de Baioaria cum ipsis causa se missos esse dicentes, pro Fortunato nihil
legatis ad meraoratum regera Bulgarorum direxit. locuti sunt; inter caetera tamen ad legatknem suam
Interea hiemps aspera valdeque prolixa facta est, C pertinentia quaedam de imaginum veneratione pro-
quae non solum caetera animalia, verum etiam ho- tulerunt, propter quae se Romam ire, atque aposto-
mines quosdam inmanitate frigoris extinxit. Luna. licae sedis praesulem consulere debere dixerunt.
defccit 3. Nonas Mart. hora noctis secunda. Suppo Quos cum, legatkne eorum audita ac responso red-
dux Spolitinus decessisse nunliatur. Legati Roraaai dilo, absolveret, Romam, ut se velfc dicebant", du-
pontificis Romam regressi, eundem valida infirmi- cere iussit *°. Fortunatum etiam de causa fugae ip-
tate detentum ac morti iam " proximum invene- sius percontatus, ad examinandum eum Romano
runt, qui etiam paucis post adventum illorum exa- pontifici direxit; ipse *' Aquasgrani, ubi hkraare
ctis *° diehus vila decessit. In cuius kcum cum duo statuerat, profectus est. Quo cum venisset, et ibi
per contenlknem populi fuissent electi, Eugenius natalem Domini celebrasset, adlatum est ei, quod
tamen, archipresbiter " liluli sanctae Sabinae, vin- legati regis Bulgarorum essent in Baioaria; quibus
cenle nobilium parle, subrogatus atque ordinatus obviam mittens, ipsos quidem **usque ad tempus
est. Cuius rei nuntium cum Quirinus subdiaconus, congruum ibidem fecit operiri **. Caeterum legatos
VARIANTESLECTIONES. .
-».)_._<..-
ueie.a i . «i
- :j__ a
iique
:_
1. u. n». Am - . m »r
i. _ (.oillelisi
- ,w/. , ...i...
- liailODO.nn _.m VICO
" • . iJO.
aeest -._,
lapiues
Tgrabbadona B6. potestatera B6. • cefc-
ippolita B6. obolita B5. vetustatem iam pene abolita 7.
britate B6. '• evulsit B6. " nova B5. 6. " venustatis pulchritudinem cernentibus 7. " vincere
diceretur vel vinceretur maiorum B6. '* Rex bulgarorum Non velut B5. Rex bulgarorum N. velut
B6. " Omorlag deest 7. 9 9b. " regi novitate 1. " explorandum 2. 5. 5. 6. 7. 9. '* michelinum 9.
machelinum 7. machalmum 2. " ac morti etiam B5. •• exaclis deest 9. " tum archipresbyter 9. " loco
vocttm pronunciato atque compendio habito ipse ad brittanicam in codicibus 4. et 6. medio relkto nonnki
pronkam legitur; in 5 desunt voces pronunciato atque compendio. " compendii 3. 7. 9. ** brittannicara
hic et infra i. 4. 5. 6. fl5. 6. *."atque romano populo 9. *• Et... quidem deest 9. " facere inslituerat 9.
" et de diviso 1. " hludeuuiho 1. ludeuuico£5. *• vastavit 9. " LX vitio Bouq. "acceptis
»» »* " typographi
quod B5. brantonum B6. ibi 4. B5.
"
iusserat ad XV. 1. 2. 5. 4. 7. 9. B5. 6. 9 ad deest 5. 6. fa-
cilis conkctura t a. d. XV. kal. i ad XII. cod. Arman. " qui ad eum mittebantur deest 9. " patriar-
cha gradensis 9. " ut se velle dicebant. romam 9. *° romam ire iussit ut a pontifice examinaretur 9.
*' ipse vero 9. *" quidem deest 9. " ibidem manere
praecepit 9.
NOTiE.
nonnullis, qui chronici' Quedlinburgensis Iectionem .D quam ut pro eodem haberi possit.
Wirsedi sequuntur, pro Wolsatia seu Wursatia ven- a"Ad ripam occiduam Larii, prope initium. Mtira-
dere. Inter pagorum Saxonia. nomina Flethihi voci lorii SS. T. X, p. cxxxi.
nostrae proxime accedit, multo magis taraen distat,
 499 EGINHARIUABBATIS $00
Abodritorum qui vulgo Praedenecenti vocantur, et 1A sus, Bulgarfcam legationem audivit; erat enim de
contermini Bulgaris Daciam DanuMo. adiacentem terminis ac finibus inter Bulgaros ac Francos consti-
incolunt ,.qui et ipsi adventare nuntiabantur', ilico tuendis. Adfuerunt in eodem conventu " paene om-
venire permisit. Qui cum de Bulgaroruro iniqua in- nes Brittaniae primores % inter quos et Wihomar-
festatione * quererentur *, et contra eos auxilium cus, ", qui perficUasua et tolam Brittaniam contur-
sibi ferri deposcerent, domum ire, atque iterum ad haverat, et obstinatione stultissima ad memoratam
tempus Bulgarorum fcgatis conslitutum redire iussi expedilionem illo faciendaro " imperatoris animum
sunt. Suppone apud Spoletium, sicut dictum erat, provocaverat, tandem sankre ususconsiUo, ad fi-
defimcto, eundem ducatum Adalhardas coraes pala- dera iraperatoris, ut ipse dicebat, venire non dubi-
tii, qui iunior vocahalur, accepit, qui cum vix tavit. Cui cum iraperator, et ignosceret, et muneri-
quinque menses * eodera honore poliretur, corre- bus donatum una **cum caeteris gentis suae primo-
ptus febre decessit. Cui cum Moringus Brixiae co- ribus domum remeare perniitteret, proipis^am fidem,
mes successor esset electus, nuntk honoris sibi de- ut prius consueverat, gentiliiia perfidia commutavit,
*•
putati accepto decubuit, et paucis interpositis diebus ac vicinos suos incendiis ct direptknibus in quan-
vitam finivit. Aeblus * ot Asinarius comites cum co- t.um potuit infestare non cessans, donec ab homini-
piis Wasconum ad Pampilonam • missi, cum per- 1g bus Lanlberti " comitis in domo propria circuraven-
acto iam sibi iniuncto negotio reverterentur, in ipso tus atque interfectus est. Imperator vero, audita Bul-
Pirinaei * iugo perfidia montanorum in insidias garorum legatione, per eosdera qui ad eura missj
deducti ac eircumventi, capti sunt, et copiae quas fuerant legatos regi eprum' missis litteris, prout vi-
secum habuere, paene usque ad internicknem cle- debalur respondit, dimissoque conventu, ht Vose-
letae: et Aeblus quidem " Cordubam roissus, Asi- guro ad Rumerici " montem venandi gratia profe-
narius vero misericordia eorum qui eum ceperant, clus, filium suum Hlotharium ex Italia regressum
quasi qui consanguineus eorum esset, domum re- ibique ad se venientem suscepit, ac peracta vena-
dire permissuS est. Hktharius vero iuxta patris man- ,. tione Aquasgrani rediens, generalem populi sui con-
datum ' Romara profectus, ab Eiigenfc pontifice ventum more solcmni mense :* Augusto habuit. In
honorifice suscipitur. Cui cum iniuncla sibi patefa- quo conventu inter ceteras legatknes quae de diver-
*' venerunt, etiam et fiifcrum Godo-
ceret, statum populi Romani iaradudum quorundam sis partibus
•• de Nordmannia legatos audivit, ac
praesulum perversitate depravatum, memorati pon- fridi pacera
"
tificis benivola adsensione ita correxit, ut oranes quam idem sibi dari'* petebant, cum eis in raarca
qui rerum suarum direptione graviter fuerant deso- eorum mense Octobrio confirmari iussit "; comple-
lati ", de receptione " bonorum suorum, quae per C ** tisque " oranibus negotiis quae ad illius conventus
Ulius adventum Deo donanle provenerat, roagnifice rationem perlinere videbantur, Noviomagum cum
sint '* consolati. Hoc anno, paucis ante solstitkm filfc raaiore secessit, minorem vero filium sumn '*
aestivak diebus, in territorio Augustodunense '* aere Hludowicum in Baioariam direxit. Ipse '• autem, au-
in tempestalem subita mutatkne converso, ingens turanali venatione completa , cirea hiemis initium
fragmentum ex glacie simul cum grandine deci- Aquasgrani reversus est. In territorio Tulknse "
dlsse narratur, cuius longitudo quindecim, latitudo iuxta Coraraerciacuitt villain " puella quaedara no-
septem, crassitudo '* duos pedes habuisse di- mine "... annorum circiler 12. post sacram com-
citur. munknem, quam in pascha de sacerdotis manu su-
mendo perceperat ",primo pane, deinde aliis omni-
DCCCXXV.
bss cibis et polibus abstinendo, intantum ieiunasse
Sacro pasehaU festo solemniter Aquisgrani cele- perhlbelur, ut nulta penilus corporis alimenla perci-
brato, arridente etiam verna temperie ", imperator piens, sine omni victus desiderio plenum trien-
venandi gralia Noviomagum profectus, legatos Bttl- nium *' corapleverit. Coepit autem ieiunare anno in-
garorum circa medium Maium Aquasgrani venire carnationis dominicae 823. sicut in ipsius anni de-
praecepit. Nam sic ilto " reverti slatuit, habiturus " scfiptiope superius adnotatura est, et hoc anno, jd
ibi " conventura, quem " de Britiania regressus, eo est 825, circa Novembris mensis initium peracto
se tempore ibidem habere veUe '•, optimalibus indi- ieiunio escara sumere ac more caeteforum mortalium
caverat. Quo cum, peracta Venatione fttisset rever- manducahdo vivere coeoit.
VARIANTES LECTIONES.
1 nuntiabantur 1. 'infesttnationel. aa infestari se 9. * mense 1. * Elbus&is,
bulgaris inique q.
5» 6. ' pampilouem 2. 7. pompelonem 9. ' perinei 1. * et aeblus ctuidem utqtte anno 825 vicinos suos
incendiis et direptio deett 1. ' patris praeceptum 9. p. imperium 5. '"henevolaS. " desolafi direplione
4. 6. d. de redemptione 5. d. de restitutkne 9. '*
'* graviterf. d. dereceplkne deett 2. "magniflce suiit 9.
" verni 5. 6. verno
6 5. 6. m. sint 4. 5. 6. 7. m. essent 9. augustudunense fl 5. *' grossitndo 6.
tempore 9. " nam tunc ilk 9. " ibidem 9." " quem 7. 9. reliqui quod "• babilurum 9. *' In eo con-
**una dee*t9. *" ac deest 7. 9. "lam-
ventu9. **wiomarcus3,wihomarchus 9. illara faciendain 9.
herti 4. 5. 6. " ruraerici arcem 9. Tumericum 7. »»mense deest B 5. ""diversis regionibus 9. *• go-
defridil. godifridiB6. "daridee«9. " confirmari fecit 9. **conlpfcfls itaque 9. " fllkm Suum deest
9. " Ipse usque reversus est deest % auteitt deest 9. " tulense B 5. 6. tufcnsi 4. 5. " cummarciacum
villa 2. cummertiacum fl 5. coroerciactlm fl 6. '" nomine de Irlenhio.puellae ieiunlo attnorum glossa in
• textum
recepta i. nomine N. 2. B 6. " manu christiano more suscepefat9. " integrum triennium 9.
501 ANNAf.ES. 502
DCCCXXVI. A Octobrio ad imperatoris generalem conventum ve-
Cum regi Bulgarorum legali sui quid egerint re- nirc distulissel ", condignas perfldiae suae poenas
nunciassent', iterum eum, quent primo miserat, ad esse datururoa 3. Venerunt fit e^ Brittonum prjmori-
imperatorem cum litteris remisit, rogans ut sine mo- bus, quos jllius limitis custodes adducere voluerunt.
.rarum interpositione terminorum 2 deflnitio fieret, Eodem tempore Herioldus cuni uxore et magna Da-
vel si hoc non placeret, suos quisque terminos sine norum multitudine venieiis,, Mogonliaci apud san-
pacis foedere tueretur *. Cui imperator, quia fama ctum Albanum cum hjs quos secum adduxit baptiza-
erat Bulgarorum regem a suo quodam optimate aut tus est, multisque muneribus ab imperatore donatus,
regno pulsum aut interfectum, respondere distulit; per Frisiam, qua venerat via, reversus est. In qua
** comitalus qui Hriustri " vocatur,
illoque * expectare iusso, propterfamaecertitudinem provincia unus
coroperiendam Bertricum palatii comilem ad Baldri- eidem datus est ", ul in eum se cum rebu&suis, si ne-
cnm ' et Geroldum 6 comites el Avarici limitis cu- cessitas cxigeret, recipere potuisset. Baldricus vero
stodes in Carantanorum provinciam T misit, qui et Geroldus, comites ac Pannonici limitispraefccii, in
cum reversus nihil certi super his quae fama vul- eodem conventu adfuerunt ", et adhuc de motuBuI-
gaverat reportasset, imperator legaturo ad se evoca- garorum adversum nos nihil se sentire posse testati
lum * sine litteris remeare fecit. Inlerea Pippinus 1J sunt. Venit cum Baldrico presbiter quidam de Vene-
rex, filius jmperaloris, ut iussus erat, cum suis opti- tia, nomine Georgius, qdi se organum facere posse
matibus et Hispanici liraitis custodibus circa Ealen- asserebat2S; quem imperator Aquasgrani cum Than-
das Februarias Aquasgrani — nam ibi lunc iwpe- CQlfos' saccellario misit, et, ut ei omnia ad instru-
rator hiemayerat — venit, cum quibus cum de " mentum 30 efficiendum necessaria praeberentur,
tuendis contra Sarracenos occidentalium partium fi- imperavit a. Condictoque ac pronuntiato ad medium
uibus esset traclatum atque dispositum i0, Pippinus Octobrium generali convenlu, caeteris omnibus more
in Aquitaniam regressus, aestaiem in depulato sibi solemni absolutis, ipseft-ans Rhenum ad villam quae
loco (ransegit 11.Imperalor vero medio mensei12Maio Saltz 3' vocatur cum suo comilatu profectus est. Ibi
Aquis ,S egressus, circa Kalendas lunii ad Ingilun- ad euro Iegati JSeapolitanorumvenerunt, atque inde,
w
geim yenit, habitoque ibi conventu non modico, accepto responso, ad sua regressi sunt: ibi ad eius
roultas et ex diversis terrarum partibus missas lega- nolitiam perlatum est de fuga ac perfldia Aizonis ",
tiones audivit et " absolvit. Inter quas praecipua quomodo fraudulenter Ausonam 83b ingressus, et a
cacterisque praeminens 16erat legatio " sauctae se- populo illo quem dolo deceperat receptus, Uotamc ci-
dis apostolicae, Romanae videlicet aecclesiae, qua vitatem n destruxit, castella eiusdem regionis quae
fungebantur Leo Centumcellensis episcopus et Theo- ^ firrniora videbantur communivits", missoque ad Ab-
filactus nomenclator, et de partibus transmarinis.is diraman 36regem Sarracenurum fratre suo, auxilium
Dominicus abbas de rnonte Olivi, legati quoque fl- quod petebat, iussu eiusdem regis " coutra nostros
liorum Godofridi, regis Danorum, pacis ac foederis accepit. Sed imperator licet huius rei nuntium gra-,
causa direcli ", et de Sclavorura regionibus quidam viter ferret, nihil tamen inconsulte gerendum iudi-
Abqdrjlorumprimores^Ceadragumducem suum ac- cans, consiliariorum suorum adventum statuit op-
cusantes. Accusabatur etTunglo *l, unus de Sorabo- periri, transactaque auturnnali venatione, circa Kal.
rum primoribus, quod et ipse dicto audiens nqn es- Octob. per Moenum fluvium usque ad Francono-
set. Quorum utrique denuntiatum est, ouod si medio vurd3Ssecunda aoua navisavit. lnde adlntrilunhaim8*
v VARIANTES'LECTIONES.
1 egissent renunciarent 9. * sine mora terminorum 9. 3 tuerentur 9. * illo vero 9. * baldericum 9.
• gerholtum 9. 7 provincia 1. 8 vocatum 7.9. 9 c, quibus ubi de 9. 10tractatum et conclusum 9.
11 regressus ibidem totam sequentem aestatem 9. i4 in-
transegit 9. " mense dee&t9. i3 aquisgrano
geleheim 5. ingilinheim 4. gilenheim 6. ingilenheira 7. B 6. ingilenhaim B 5. ingelheim 9, ie et audivit
et9. " praeeminens 9. " Jegatioromani pontiflcis 9. ISde regionibus transmannis 9. " causa roissi 9.
" abodritorum principes 9. " tungo 7. " distulerint 9. distulissent 7. " daturos 7. 9. " unus deest 9.
"riustri9, " Veritus antem piissimus imperator, ne ob lale factum
negaretur ei habitatjo naturalis,
dedit ei quendam comitatum in frisia, cuius yocabuluro est ruislri 7. a: affuerunt et in eodem conventu
baldericus et gerholtus c. ac p. 1. p. 9, " organum more posse graecorum componere. Quem imperator
gratanter suscepit, et qnia deus illi quae ante se inusitata erant regno Francorum atlribuebat, gratiarum
actiones reddidit, ac tanculfo sacrorum scriniorum praelato commendavit, publicisque stipendiis curare
iussit, et ea **quae hujc operi necessaria forent praeparare mandavit 7. interpolatia ex vita Htudowici pii
cap. 40. tancolfo 4. 6. thamcolfQ 2. tanculfo 7. B 5. thangolfo B 6. »• ad id instrumentum 9.
n saltzuo B S. salz 2. 5. 4. satz 5. 6. sels 9. " uuizonis B 5. iaconis B 6. as ausoniam 4.
perfidia p.
auzonam 6. ausollam B 6. '* totam civitatem 2. 3. 7. 9, rotam corr. totaro S, rodam Bouq. ex vita
Htudovici. rotam M. 4. 6. B 5. 6 "" munivisset.... accepisset 9. S6abdirachman 9. thraman B 6.
" iussu e. regis deest 9, « franconofurd 5. 6. B 5. franchonefurt "
B 6. ingilumhalm 3. ingelenheim
3. ingllinheim 4. 5. 7. gilenheim 6. ingelheim 9, inginlinhaim B S. ingulunheim B 6.
NOTJE.
«•Cf. Einhardi Historiam translationis SS. Har- P rnonasterii S. Salvii in vico Valentianis constitutus
cellini et Petri lib. iv, num. 75. Bolland. Act. SS. esse tradilur.
Jun. 2, pag. 201. Ibi Georgius hic t qui . . in b Vicus Ausonensis, Vich dictus.
Aquehsi palalio organum, quod Graece hydraulioa ° Roda ad fluvium Ter, ab oocidente Gerundse.
vocatur, mirifica arte composuit, i postea rector
 503 EGINHARDlABBATIS 501
medio Octobrio veniens, generalem ibi, ut condi-. A tus, multa eiusdem limitis custodibus adversa intu-
ctuin erat ', populi sui conventum habuit, in quo et lit, eosque adsiduis incursionibus in tantum fatiga-
Ceadragum Abodritorum ducem, necnon et Tunglo- vit ", ut quidam illorum, reliclis quae tueri debe-
nem, qui apud eum perfidiae accusabantur , audi- bant castellis, recederent. Defecit ad eum et fllius
vit: et Tunglonem quidem, accepto ab eo filio eius Berani ", nomine WUemundus 1S, nec non " et
obside, domum redire permisit, Ceadragum vero, alii conplures novarum rerum gentilicia levitate cu-
ceteris Abodritis dimissis, secnm retinuit a, mis- pidi, iunciique Sarracenis ac Mauris " Ceritaniam »
cisque ad populum Abodritorum legatis, si eum et Vallensem b rapinis alque incendiis cotidie infe-
sibi vulgus regnare vellet, perquirere iussit; ipse stabant. Cumque ad sedandos ac mitigandos Golho-
autem Aquasgrani, ubi biemare constituerat, profe- rum atque Hispanorum in illis finibus hahitantium
ctus est. Cumque legati quos s ad Abodritos mise- animos Helisachar abbas cum aliis ab imperatore
rat, reversi nuntiassent, variam gentis illius super missus ", multa et propria industria et sociorum
i rege suo recipiendo sententiam, meliores tamen ac consilio prudenter administrasset " Bernhardus
* quosque de illius receptione con- quoque, Barcinonae comes, Aizonis insidiis et eo-
' praestantiores
cordare, acceptis ab eoquosimperaveratobsidibus,in rum qui ad eum defecerant " caliiditati ac fraudu-
regnum suum eum fecit restitui. Dum haec aguntur,'. B lenlis machinationibus pertinacissime resisteret, at-
Hildoinus •, abbas monasterii * sancti Dionisii mar- que eorum temerarios conatusirritos efflceret, exer-
tiris, Romam mitlens, adnnente precibus eius Eu- citus a rege Sarracenorum Abdiraman ad auxilium
genio sanctae sedis apostolicae tunc praesule T, ossa Aizoni ferendum missus Caesaraugustam venisse
beatissimi martiris Christi Sebastiani accepit, et ea nunciatur, supra quem ", Abumarvan, regis propin-
s
apud Suessonam civitatem in basilica sancti Me- quus, dux constitutus, ex persuasionibus " Aizonis
dardi collocavit.ubidum adhucinhumatain loculo, in haud dubiam sibi victoriam pollicebatur. Contra
quo adlala fuerante, iuxta tumulum sancti Medardi quem imperator filiiim suum Pippinum, Aquilaniae
iacerent, tanta signorum ac prodigiorura multitudo regem, cuminmodicis Francorum copiis mittens,
claruit, tanla virtutum vis in omni " genere sanita- regni sui terminos tueri praccepit. Quod ita factum
tum per divinam gratiam in nomine eiusdem beatis- esset, ni ducum desidia quos Francorum exercitui
siuii martiris enituit ", ut a nullo morlalium eorum- praefecerat, tardius quam rerum necessitas postula-
dem miraculorum aut numerus conprehendi, aut va- bat, is quem ducebant " ad marcam venisset exer-
rietas verbis valeat enuntiari; quorum quaedam Citus. Quae tarditas in tantum noxia fuit, ut Abu-
tanti stuporis esse narrantur, ut humanae inibecilli- marvan ", vastalis Barcinonensium ac Gerunden-
tatis fidem excederent, nisi certum esset, dominum C sium agris villisque incensis, cunctis etiam quae
nostrum lesum Christum, pro quo idem beatissimus extra urbes invenerat direptis, cum incolomi exer-
niartir " passus esse dinoscitur, omnia " quae vult citu Caesaraugustam se prius reciperet, quam a no-
facere posse pei divinamomnipotenl)am",in qua illi stro exercitu vel videri potuisset. Huius cladis prae-
omnis creatura in coelo et iit lerra subiecta est. sagia credita sunt visae mulloties in coelo acies, et
iUe terribUis nocturnae coruscationis in aere discur-
DCCCXXVll. sus. Imperator autem, duobus conventibus habilis,
"
Imperator Helisachar presbiterum et abbatem et uno apud Niumagum propter falsas Hohrici ", filij
cum eo Hildibrandum " atque Donatum comites ad Godofrini regis Danorum, poUicitationes, quibus se
motus Hispanicae marcae coraponendos misit. Ante fllo ad imperaloris praesentiam venturum promise-
quorum adventum Aizo, Sarracenorum auxilio fre- rat, altero apud Compendium, in quo et annualia
VARIANTES LECTIONES.
1 indictum 9. * retenuit 1. reliqui retinuit. s quos abodritos 1. * optimos tamen ac praestan-
tissimos 9. • hilduinus 9. ' monasterii deest 9. ' annuente praesule (tnedia desuat) 4. 5. 6.
8 uessonam 1. 4. uessonem 2. uesonam 3. suessonam 5. 6. 7. B 5. 6. suessionam 9. B9. suessioniam
Chesn. Bouq. ' cum loculo vectalorio ut allatae sunt 7. lectio ex Anonymivita Hludowici cap. 40. derivata.
"
SRMLER. orane 4. " emicuit 9. " beatissimus martir deest 9. " passus est, omnia 9. u per
div. potentiam f. p. 9. est. Ipse autem venerabilis abhas praefatus Hilduinus inter plurima, quae ei au-
gustali benignitate commissa fuerant, monasteria, habebat procurationem coenobii nobilis in prospectu
urbis Suessorum, quod Clotharius, quondam rex Francorurn, fiiiusque eius Sygebertus in honorem bealis-
simi Medardi confessoris Christi magnis construxerant sumptibus, in quo et eius sacratissiraa tumulave-
rant nrecnbra. Simili modo praedictus abbas post decessum Irminonis regebat Iocum sancti Vincenlii
levitae et raartyris in suburbano urbis Parrhisiacae, ubi preciosus Christi confessor Germanus requiescit;
quod Childebertus, rex quondam Francorum inclytus, frater praedicti regis Clotharii, aedificavit 7.
" ildebrandum 2. hildebrandum 7. 9. 16 inc. adeo fatigavit9. " beram 1. 2.3. 4. 5. 6. B 5. 6. 9.
beronis 9. berae 7. " willimundus B 6. " necnon deest 9. • ac mauris deest 9. si missis 9.
" administraret 9. "' eum fecerant 5. B 5. " super quem 9. " persuasione 9. " ducebat 3.
" abumaruam 2, '* niumagam 2. 5. 7. B 5. 6. mogiogam 6. noviomagum3. 9. " horici 6. 9. hon-
rioi 7-
NOTJE.
* terdagne. ilurainis Llobregat, e septentnone uarcmonse. retr.
j)
b Valles, vallis fertiUssima 28,000 passuum lon- de la Marca, Marca Hispanica, pag 166.
gitudinis 16,000 passuum latitudinis, ad orientem
 505 ANNALES 506
dona suscepit, et bis qui ad marcam Hispanicam * jA et Ansfridus abbas " monasterii Nonantulae Coi.-
mittendi erant, quid vel quaUler agere deberent, im- stantinopolim missi, et a Michaele imperatore, sicnt
peravit, ipse inter Corapendium et Carisiacum cete- ipsi inde reversi retulerunt *•, honorifice suscepti
raque his vicina palatia usque ad hiberni temporis sunt. Imperator Iunio mense ad Ingilunheim villam '•
initium conversatus est. Interea reges Danorum, venit, ibique per aliquot dies placilum habuit, in quo,
filii videlicet * Godofridi, Herioldum de consortio cum de filiis suis Hlolhario et Pippino cum exercitu
regni eicientes, Nordmannorum 3 finibus excedere ad marcam Hispanicam mittendis consilium inisset,
compnlerunt. Bulgari quoque Sclavos in Pannonia * et id quomodo fieret Ordinasset, missos " etiam Ro-
sedentes, misso per Dravum navali exercitu, ferro mani pontificis, Quiriuum primicerium ac- Tlieoflla-
et igni vastaverunt, et expulsis eorum ducibus, Bul- ctum as nomenclatorem, qui ad eum illo venerant,
'
garicos ' super eos rectores constituerunt. Eu- audita illorum !9 legatione diraississet, ad villam
genius papa mense Augusto decessit, in cuius locum Frauconofurd 30profectus est, ibique aliquandiu me-
Valentinus diaconus a Romanis et electus ', et or- ratus, Wormaciam venit, atque inde 31 Theodonis
dinatus, vix unum s mensem in pontificatu com- viUam perrexit; de quo loco Hlotharium filium suum
plevit, quo defuncto, Gregorius presbiter tituli • cum *' maguis Francorum copiis ad Hispanicam
sancti Marci electus, sed non prius ordinatus est, B marcam direxit. Qui cum Lugdunum venisset, con-
quam legatus imperatoris Romam venit i0, et ele- sedit, nuncium opperiens, qui se de Sarracenorum
ctionem populi, qualis esset ", examinavit. Legati adventu faceret certiorem; in qua expectatione
MicbaheUs imperatoris de Constantinopoli " ad im- cum Pippino fratre conloquitur, et comperto quod
peratorem " quasi propter foedus confirmandum Sarraceni ad marcam venire aut timerent aut nol-
missi, Septembrio mense Compendium venerunt, lent, redeunte in Aquitaniam fratre, ipse ad patrem
quos ille ibi benigne 14receptos et audivit et absol- Aquasgrani reverlitur. Interea cum in confinibus
vit". Corpora beatissimorum martirum Marcellini Nordmannorum tam de foedere inter illos et Fran-
et Petri de Roma sublata, et Octobrio mense in cos confirmando, quam de Herioldi rebus tractan-
Franciam « translata, et ibi 16 multis signis atque dum 33esset, et ad hoc totius paene 8* Saxoniae co-
virtutibus clarificata sunt'b. % mites simul cum markionibus,silIo convenissent, He-
DCCCXXVM. rioldus, rerum gerendarum nimis cupidus, condictam
Conventus Aquasgrani 1Tmense Februario factus et per obsides firmatam pacem, incensis ac direptisS 8
est, in quo ciim de multis aliis causis, tum praeci- aliquot Nordmannorum villulis, inrupit. Quod au-
pue de hfs quae in marca Hispanica contigerunt, dientes filii Godofridi, contractis subilo copiis, ad
ratio habila, el legati qui exercitui praeerant culpa- 'C marcam veniunt, et noslros in ripa Aegidorae fiumi-
biles inventi, et iuxta 18merita sua honorum " nissedentes ac nihil tale opinantes transito flnmine
amissione multati sunt. Similiter et Baldricus *°, dux adorti, castris exuunt ST,eisque in fugam actis cun-
ForoiuUensis, cum propter eius ignaviam Bulgaro- cta diripiunt, ac set:um omnibus copiis suis in sua
rum exercitus tenninos Pannoniae ai superioris in- castra reei. iunt; deinde inito consilio, ut ultionem
pune vastasset, honoribus quos habebat " privatus, . huius facti praevenirent, missa legatione ad impera-
et marca quam solus tenebat ", inter quatuor comi- torem, quam inviti et quanta necessitate coacti id
tes divisa est. Halitgarius Camaracensis episcopus fecerint3S, exposuerunt, se tamen ad satisfactionem
VARIANTES LECTIONES.
1 marcbam B 5. 6. * filii scilicet 9. 3 nordusmannorum 2; igitur ut in texlu
bispaniam
aum. * pannia 1. " bulgarios B 5. 6 bulgaricos eis 9. ' romanis electus 7. 9. • unum legen- deest
9. • tituli deest 9 i0 veniret..,. examinaret 9. u qualis esset deest 9. " examinar. I. et m. i. de
constantinopoli deest B 5. 13 ad imperatorem deest 9. " quos imperator benigne 9. " absolvit. Ipso
terapore Heinardus, sui temporis prudentissimus virorum, sanctae devotionis incitatus ardore Romam mi-
sit, et corpora sanclorum MarceUini et Petri annuente papa in Franciam fecit transvehi, et valde
decenter ui proprio territorio propriisque sumptibus recondidit. Quorum meritis hactenus ibi Domi-
nus multa operatur virtutum miracula 7. interpolatio ex vita Hludowici cap. 41. 16 translata ibi 9.
1Taquasgrani 1. B 5. 6. reliqui " inventi iuxta 9. 19merita honorum 9. *° sunt.. Balderi-
aquisgrani.
cus etiam 9. " bulgari fines pannoniae 9. " quos habebat deest 9. " quam solus tenebat deest 9.
** abba B 5. " sicut i. i. r. retulerunt deest 9. " villam aeest 9. " ordinasset 9. " theo-
legatos
sylactum 1. " audita eorum 9. sofranconouurd 4. franchonofurth B 6. franconofurl 9. sl et inde 9.
8Stractatum B 5. n
"filiumcum9. poene 1. 3B "
markionibus 1. 2. 3. B5. marcionibusB 6. marchio-
nibus ceteri. 86pacem rupit incensis.... villis 9. castris exciuut 1. castris exeunt 4. ss facerent 9.
NOT^E.
InFranciae Germanicam. D corporibus iterum sociatam esse. Periecta igitur,
b Translationispartem
historiam ipse, qui corpora trans- ut supra legitur, mense Oclobri, translatione, Egin-
ferri curaverat, Eginhardus noster scripsit. (Cf.Acla hardus Aquisgranum, ibidem hiematurus, regressus
SS. BoUand.die Junii 2 ) Refert in ea, partem reliquia- est. Hinc rei gesta; narrationera, qualem in annali-
rumjamsub finemannipreeteritiMichilinstadum, in- bus et in translationis bistoria legimus, optime inter
deque anno 827die 17 Januarii Mulinheimum a se se cohoerere quisque inteliigit; et mirari subit, do-
translatam, reliquam vero ab Hildoinoabbate octo die- ctos id viros qui annales nostros Eginhardo abjudi-
bus post Pascha ibi redditam et per eestatemAquis- caverunt, eam tantum ob causam fugere poluisse,
grani servatam, tandem, poslquam ipse.ab imperatore quod in historia translationis dies 17 Januarii, in
in venationem solemnem profecto abeundi licentiam annalibus October mensis translalionis epocha si-
acceperit, Mulinheimum adveclam atque sacris statur.
 m EGlNHAftW ABBATIS 508
esse paratos, et hoe in imperfttoria esset * arhitrio, X tectam, ex parte. im modica dcnudaret. Imperatoi
qualiter * ita fieret emendatum, ut de reUquo inter vero " in diversis occupationibus usque ad Kalen-
•
partes pax firma maneret. Bonifacius eomes, cui daslul.i 8 Aquasgrani^moratus, tandem ad genera-
tutela Corsicae insulae tuno erat commissa, adsum- lem conventum Wormaciae habendum cum comitatu
pto secum fratre Berehario * neo non * et aliis qui- suo mense Augusto statuit proficisci. Sed priusquam
busdam comitibus de Tuscia, Corsicam atque Sar- inde promoveret *°, nuncium accepit, Nordmannos
diniam parva classe circumvectus, cum nullum in velle transamianam Saxoniae regionem invadere,
mari piratam invenjsset, in Africam • (raiecit, et atque exercitum eorum ,4 qui hoc facturus esset,
inter Uticaro atque Kartaginem ' egressus, inpume- nostris finibus adpropinquare. QUQnuncio commo-
ram incolarum multitudinem subito eongregatam Qf- tus, misit in onwes Franciae parles ", et iussit ut
fendit, cum qua et proelium conseruit, et quinquies eum summa *3feslinatione tota popuii sui generali-
vel eo amplius fusam fugalamque profligavit,magna- tas " post se in Saxoniam venirct, indicans simul
que Afrorum multiludine prostrata, aliquantis 8 velle se apud Novesium *" a medio circiler *6Julio
etiam sotiorum suorum per temeritatem amissis, in Rhenum Iransire. Sed uhi vana " esse compererat,
naves suas se recepit, atque hoc facto ingentem quae de Nordroatinisfaroa disperserat *s, sicut prius
Afris limorem incussjt. Luna Kalendis Iul 9. primo B dispositum habebat'", medio mense 30Augusto Wor-
diluculo in occasu suo defecit; similiter et in 108 maciam venit, ibique habito generali conveniu, et
Kalendas lanuarii, id est in natale Domini, media oblata sibi annua dona solemni more8l suscepit, et
nocte obscurata est *. Imperalor circa missain ll legationes plurimas, quae lam de Roma et Bene-
sancti Martini Aquasgrani " ad hieraandum venit, vento, quam de aliis longinquis terris ad eum vene-
ibique posilus ", totum hiberni temporis spatium in rant, audivit atque 31absolvit. Hlolharium quoque
diversis conventibus ob necessaria regni negotia fllium suum •*, finitoiUo 3Vconventu, in Italiam di-
congregalia inpendit. rexit *-*,ac Bernhardum comitem Barciqonae, qui
* [Ferjiot in regione Wasconiae trang Garumnam eatenus in raarca
Hispaniae praesidebat, camara-
fluvium iu pago Aginense annonam pluere de. coelo riuro 86in
siniilem frumento, $ed paululuni breviora ac rotun- palatio suo constituit, Aliis etiam causis b,
diora grana habere, de qua domno imperatori ad- quae ad illius placiti completionem perlinere vide-
latum est ad Aquis palatium 7. B 8. 9.12.] bantur, congruo roodo dispositis atque complelis,
DGCCXXIX. populoque ad sua ire dimisso, ipse ad autumnalis
Post exaotam hiemem in ipso sancto '* quadrage- venatitroU exercitiura Franconovurdum 8r villam
simali ieiunio, paucis ante sanclum pascha diebus, profeclus est; qua trangacta, ad hiemandum Aquas-
Aquasgrani '• terrae motus noctu factus, ventusque € grani reversus est, uhi et raissam sancti Marlini ac
tam vehemens coortus *•, ut non soium humiliores festivitatem beati Andreae •• apo«toli, necnon et
domos, verum etiam ipsam sanctae Dei gemtricis ipsum sacrosanctum '* dominicae nativitatis diem
hasilicam, quam capellam vooaht, tegulis plumbeis cum magna laetilia et exsultalione celebravit c.
VARIANTESLECTIONES.
1 esse 9. * quatenus 9. ' bonefacius 3. B 5. * berethario 3. berchario 7. 9. bernhario 4. berenha-
rio B 6. bernhardo 5. 6, ' nec non deest9. 6 in mari p. u in afri deest B 6. T et10 Carlhaginem 9.J1atque
c.6. atque charlaginem 2. carta«inem B 6, " 9. 9 kal. iunii 9. et VIII. 9. circa
" atque 1S aliquot " "
solemnitatem sancli 9. aquisgrani 6. B 5. positus ieest 9. sancto deest9. aquasgrani" 1. B 6.
18coortqs est 9. " verp deest 9, " iunii 4. 6. " 1. 6. B5. 6. !0moveret9. eoruin
" franciae regiones 9. '3ntsumma9. aquasgrani
" sui rouitiludo fri 9. *"
deest9. nqvensium 4. noviensium 5. G.
" circiter dees^9. " vanain 9. *" erat 9. *• sicut constituerat 9. *• mensedee»<9. sl solemni
" dispersa *' **
roore deest 9. venerant et audivit et 9. suuro deest 9, illo deest 9.
" italiam misit 9. longinquis regionibus
*• camararium 1. 2. 4. 6. B 5. 6. " franconouuardum 2. franconouurd 4. fran-
cpnofurdum 6, BS. franchoriofurdum B 6, ad franconofurt 9. in franconofurd 7. francofurdum 5.
'* reversus ibjdew sancti martini atque beati andreae 9. " sacrum sanetum 2.
NOTJE.
» Reus CQptraDqsseldorf ]) nam mense Martio anni sequentis, post rebellionem
b CarolQ fiUo suo partem regni tribnit. Cf. The- Compendiiortam, Seligenstadum recedendl veniam
ganicap. 35. pelivit atque accepit, ita ut Aonalium et vitae ejus
c H«c ultira», quibus Eginljardus Aquis interfuit; publicx idem sit terminus.
 509 EPISTOUB. 510
... __ ..... -- -—-t*-^~ - . .. . .

EGINHARDI' EPISTOLJl.

EPISTOLA PRIMA. 1A Nescio quis prsevenit adventum pueri vestri, qui

AD ANSGISOM b. mihi lilteras veslras altulit, et effecit ut tibi man-
Dilectissimo in Christo fratri, Ansgiso venerabili, daret 8 quatenus proximo Palmaruro die ad im-
seinpiternam in Domino salutem. peratorem venisses. Sed postquam b litteras vestras
Obsecro dilectionem tuam ut, non graviter, sed accepi, el imperatorem, de his quae voluisti, inter-
potius misericorditer et amicabiliter, accipere di- rogavi, praecepit mihi vobis scribere ut sanctum
gneris quod apud te « pro necessitate quondam ho- Pascbse diem domi celebrasselis, et cselerum comi-
minis nostri, nunc autem hominis domni Hlotharii, tatum veslrum post vos venire juberetis, eo modo
apud te intercedo, ut eum beneflcium, quod ego ilH ul, quando ille ad vos in palalio venisset, mandatis
dedi, sub qnalicunque lege, sicut tibi placuerit, ha- acceptis, et ratione i legationis vestraj vpbig insi-
bere permitlas, usque dum nos illi de altero benefl- nuata, sine mora iter yestriim aggredj valeatis.
cio, ex largitate dominorum nostrornm, aliquam Opto ut semper bene valeatis in Domino.
consolationero, Domino adjuvante, facere potueri- EPISTOLA IV.
rous. Habebitis me magis promptum atque devotum
ADOTGARIUM i ARCHIEPISCOPOK»
advestram voluntatem atque utilitatem perficiendam,
Domino sancto et merito venerabili Otgario, re-
si meas petitiones in hac eausa adimplere digna-' B
verendo archiepiscopo, Eginhardus peccalor.
uiini. Oplo semper bene valeatis in Doraino.
Frater isle, nomine Werdrieus, de congregatione
EPISTOLA II. S. Bonifaciik est, el conversalur apud nos per licen-
ADGOZBERTHH ABBATEM. d
tlara abbatis sui, pro eo quod noster propinquus est.
Religioso Christi famulo Gozberto, venerabili ab-
Quem ideo nunc ad ros mittimus, ut eum ad diaco-
bali, Eginhardus peccator. nalus ofiicium ordinare jubeatis, si videritis boc
Precor ut sanctitas vestra cognoscere dignetur
canonice fieri posse per talem rationem, quae eonti-
de causa hominis istius, nomine Bebonis, quod ego
netur in epistola abbatis ejus, quam nuper ad me,
beneficium illi dedi de monasterio e S. Chlodowaldi
cum eum de eadem oausa consulerem atque roga-
propter hoc qui mihi bene serviebat. Sed postquam
eum domno Hlothario comraendavi, impetravi a do- rem, direxit; quam etiam vobls per eumdem fra-
trern ad Jegendum misi, in qua, ut arbitror, statim
inno imperatore ut ei confirmationem faceret de
utrum illa consecratio modQ fieri
eodem beneficio ad dies vitoe suse. Propter hoc rogo intejjigere patestis
in aliud tenipus diflerenda sit. Qro et
et obsecro dilectionem vestram ne illi permiltatis possit, an
optq ut sanctitatem yestrara, sihi devote servien-
aliquid impedimentum fieri de ipso beneficio, donec G teni,
nos, Domino volente, vobiscum loquamur. Haecideo superna gratia semper el ubique custQdiat,
ac reverentissime pater.
vobis rnando, quia cognosco qnoruradam hominum sanctissime
pravam voluntatem et infinitam cupiditatem, qui de EPISTOLA V.
proxiraorum damnis nullam habent curam, in eo ADJACOBUM EPISCOPUU >.
quod suaeavidissimae cupiditati salisfacere valeant. Venerabili in Christo Jacobo, reverentissimo epi-
Opto ut semper valeatis [in Domino]. scopo, Eginhardus peccator.
EPISTOLA III. lsteclericus, nomine Otmarus, detulit mihi lilte-
AD AHALHARIUM ' rassanctitalis vestrse, inquibusine rogastis uteidem
Reverenlissimo Cbristi famulo Amalhario, Egin- clerico licentiam darem vobiscum manendi, qui in
hardus peccator. bac regione et natus et nutritus est. Et ego quali-
» Has epistolas ex vetusto codice ms. LanQunehst sito vix potest intelligi.
priraum vulgavit Andreas Chesnius tom. II script. 1 Hic Amalarius esse videtur Mettensis
preshtyer,
Franc., pag. 695. In illis edendis nulla servatur ra- qui libros quatuor de divinis seu ecclesiasticis OHi-
tio temporum. Eginhardus, coelibatu cum uxore Im- ciis, el alterum de ordine psalmorum seu antiphona-
ma servalo, plures rexit abbatias Obiisse creditur riiscripsit.
anno 839. T s Vel potius mandarem. Pro punctis supplevit
Q
*
b Ansegisus ex nobili Francorum prosapia origi- dom. Teulet, vocem, cito.
nem ducens, Fluviacense S. Geremari coenobiuma b Anle has voces, litteras veslras, addit Teulet istas
Carolo Magno anno 807 precario accepit. Anno 817 ex codice.
Luxnviense monaslerium ei commissum est, et anno i Amalarius anno 827 ad Gregorium papam qnar^
\ 823 Fontanelleuse, cedente Eginhardo. Obiit anno tum a Ludovico Pio missus est, ut ipse soribit in
855. ad Antiphonarium.
c Sic codex et edit.; sed juxla dominum Teulet prologo i Otgarius seu Autcarius ex abbate Velssenbur-
redundanthse voces, apudte, quia paucis interpositis gensi Mogunlinus arcbiepiscopus anno 826 conse-
vocibus sunt repetita. cralus est. Vivere desiit anno 847.
* Gosbcrtus abbas S. Galli anno 816 eleclus, k Id est, de coenobioFuldensi.
anno 837 vel insequente mortuus est. 1 Ex codice Laudunensi quintaj
e Hoc de monasterio S. Clodoaldi prope Parisios Teulet hunc titulum, D* ordtnalione.epistote adjecit
511 EGINHARDIABBATIS 511
latem causaeconsiderans, decrevi assensura praebere A EPISTOLA VIH.
»etitioni veslrae, eo videlicet modo, ut idem clericus, ADOTGASIUH ARCHIEPISCOPUH.
um suis fratribus et matre, sicut rogastis, licen- Domino sancto etmerito veuerabili Otgario i, re-
iam habeant vobiscum manendi, et censum suum verendissimo episcopo.
vnnis singulis persolvant ad » S. Servalium, sicut Presbyler quidam, nomine Hruodradus, venit ad
eis a fratribus nostris constitutum est. De ordina- me dicens se esse de flsco vestro Manniaco, et acce-
tione vero ejusdem clerici in vestra sit potestate, ut pisse licentiam a chorepiscopo vestro et cseteris
inde faciatis quicquid vobis optimum esse videbilur : fratribus Romam pergendi, et hocin mense marlio;
quia vos et raores etconversalionem illius cognoscitis, sed post, cum venisset ad Mogontiacum, non po-
et scitis utrum ad aiiquem ordinem sacrum susci- tuisse invenire homines cum quibus illud iter per-
piendum b idoneus sit. Opto sanctitalem vestram, agere potuisset : ac propter hoc divertit ad quem-
nostri memorem, semper in Chrislo bene valere. dam pagensem nostrum, qui ei cognitus fuerat, no-
ruine Hildeberlus, el mansit apud eum donec inveni-
EPISTOLA VI.
c ET HUNBERTUH. ret homines Romam euntes; quos se nunc inventos
ADEGILOLFUM
habere dicit, et rogavit me ut apud vos impetrarem
Dilectissimisin Christo fratribus et devotis Christi B ei licentiam illud iter peragendi. Vult enim, sicut
et
famuUs, EgUolfo Hunberto, asternam in Domino
salutem. ipse asserit, iUuditer quam celerrime potuerit, per-
et ad Iocum suum reverti. Propter hoc pre-
Scio vos non latere quod bonae memoriae Wolfga- agere, cor sanctitatem vestram ut ei, sicut ipse rogat, li-
rius episcopus d, me petente, beneficiavil homini no- centiam donare
stro Gerberto, in pago Dubargawe, in loco qui dici- dignemini, et ut illi non noceat
tamdiu inter vias moratus est, quia, multis im-
tur Asgbah, de rationeS. Kiliani, mansos m et man- •quod
Sed in hoc diutius manere pedimentis accidentibus, invitus fecit quod emen-
cipia xii. quia nonpotuit, dare non potuit. Optamus sanctitatem vestram, no-
nisi dum ille in corpore vixit, precor benignitatem strae imbecillitatis memorem,
vestram ut memoratum Gerbertum illud beneficium bene semper in Chrislo
valere, sanctissime ac reverentissime pater.
habere permittatis, sicut modo habuit, usque dum
EPISTOLAIX.
in hac sede episcopus fuerit ordinatus; et inter me ADGEBOINLM k PALATII COMITEM.
et illum convenerit quid de ipso beneficio fieri de- Dilectissimo fratri Geboino, glorioso comiti pa-
beai in futurum. Opto ut semper bene valeatis in
latii, Eginhardus in Domino salutem.
Domino. »
Rogo dilectionem vestram ut hunc pagensem
EPISTOLA VH. *-'lustrum, nomine David, necessitates suas tibi re-
ADPOPPONEM COMITEM. ferre volenlera, exaudire digneris; et, si causam
Magnificoet honorabiUatque illustri viro Popponi ejus rationabilem esse cognoveris, locum ei facias
glorioso e comiti, Eginhardus in Domino salutem. ad domnum imperatorem se reclamare. Est enim
Homines f confugerunt ad limina beatorum Ghri- idem homo domni Hluthariix ; et ideo, non tanturn
sti marlyrum MarceUiniet Petri, fatentes se culpa- propter petitionem meam, sed propter honorem et
biles esse, qui in praesentia vestra convicti fuerunt amorem senioris sui, debes iUum adjuvare. Opto ut
quodam ' furto quod comroiserunt furando feramina te sanum et incolumem cito videre merear.
in dominica foreste h : cujus partera coropositionis EPISTOLA X.
jam solverunt, et adhuc solvere >, sed, ut asserunt, ADHETTIm ARCHIEPISCOPUM.
non habent unde solvere propter paupertatem suam. ' Domino sancto et merito venerabili Hetti, rcve-
Proinde precamur benignitatem vestram ul eis, pro- rentissimo archiepiscopo, Eginhardus peccator.
pter amorem Christi martyrum ad quos confugerunt, Sicut ex litteris sanctitatis vestraevos velle co-
in quantum possibile est, parcere dignemini, ne pe- gnovimus, ita sine dilalione facere curavimus, mit-
nitus pereant per hujusmodi culpam, sed potius sen- jj tendo videlicet vobis reliquias, quas vos habere
tiant sibi apud vos profuisse quod ad sanctorum velle ad dedicationem novae basilicae vestrae scri-
raartyrum sepulcra confugerunt. Opto ut semper psislis. Et quidem libenter id fecimus, qui talem
bene valealis in Domino. fiduciam in vobis habemus, ut qusecunqueparlicula
«Id est, S. Servatii monasterio Trajectensi ad Mo- i Deberent supplet Teulet, et codex fert debberent.
sam. Editi hanc vocem omiserunt.
b D. Teulet habet: ad aliquam ordinationem sa- i Post D. Bouquetium et Teulet ad Otgarium
cram suscipiendam. directam fuisse hanc epistolam putavimus. Prior
° Forte legendum Heistolphum,qui erat archie- edidit ut codex ms. Domino sancto R. G. R. 0.
piscopus Moguntinus,cujus suffraganeus Huraberlus rever. k Fortasse ille est Gibuinus, qui ex comile mo-
episeopns Wirziburgensis.
d Is erat Wirziburgensis episcopus, cui forte suc- nachum induit in Rhemensi S. Remigii coenobio.
cessit Humbertus. 1 Tulet, Hlolharii.
« D. Teulet habet ex codice, gratioso. m Hetti ex abbate Mediolacensifactus est Treviro-
' Ante homines addidit Teulet haec verba : duo rum antistes anno 814. Mabiilonius qui libro xxxm
pauperes. Annal. Bened., num. 60, in anno 847 ejus obitum
8 Ante quodam, idem doclus addit de. collocat, illum duTertusque adannumSSl, lib. xxxiv
b Sic codex, sed Teulet foresta. num. 35.
 5« EPISTOLiE. t 514
de sacris beatorum martyrum cineribus advos per-; A faciendum de uno illorum difficileest, id est, femi-
venerit, talis ei honor exhibeatur, qualem totis eo- na, quam tu melius quam ego nosli, si a te, sine
rum corporibus exhibere debueramus, nisi desidia culpa, in conjugium possit assumi. Nam de dispen-
et negligentiaa debito iUis honore retardaret. Quod sa, quam in Aquis accepistis, nullam volo aliam re-
autem per nos cognoscere vcluistis, minime vos de tributionem nisi amicitiam tuam. De Jopila vero,
his certiores reddere valemus, quia pene nihil inde quando insimul fuerimus locuti, juxta quod tunc
ad nostram notitiam scietis pervenire; neque nos inter nos convenerit, facere paratus sum : et ideo
de his magnopere curiosi sumus de quorum cogni- tibi modo plura per litteras meas indicare non pos-
tione nuUamutilitatem et parvam percipimus volu- sum. Opto ut semper bene valeas in Domino.
ptatem. Optamus sanclitatem vestram, nostrae imbe- EPISTOLA XIV.
dUitatis memorem, in Christo semper bene valere, ADGERWARDUH eBIBLIOTHECARIUM.
sanctissime et reverentissime pater. Dilectissimofratri Gerwardo. Eginhardus sempi-
EPISTOLAXI. ternam in Domino salutem.
' ADHRUOTBERTUM COMITEH. Dubium mihi est utrum de te sentire debeam,
Magnificoet honorabili atque iUustri viro Hruot- .n quod aut iitteras meas non inteUexisses, aut de
berto, glorioso comiti, aeternam in Domino salu- periculo meo non curasses ? Sed facilius in eum sen-
tem. sumadducar f ut arbitrer propter aliquas occupa-
Rogo benignitatem vestram ut mihi mandare di- tiones scripta mea a te parum diligenter lecta etin-
gnemini quid vobis placeat vel «, ut modo fieri de- tellecta fuisse, quam ut credam charitatem tuam
beatdecausa Alahfridi, hominis noslri, utrum ex comminati mihi periculi curam non habuisse. Hor-
toto dimitlenda sit, an Ule adhuc sperare debeat tarisenim, imo consilium das , ut, omissis marty-
quod b ad suam justitiam, per vestrum adjutorium, rum excubiis, quibus indesinenter adesse et interes-'
pervenire mereatur. Nam ego totam causam, et sejussus sum, palatium petam; cum mihi septem
quaiiter a vobis per veraces homines inquisita est, dierum absentia poenaUsfutura denuntiata sit : quae
simul cum Adalhardo et Gebuino comitibus palatii, non solum iu mora in palalio facienda , sed ne in
domno imperatori indicavi : et ille respondit mihi, itinere, quod ad palatium pergendum est, caveri
mirum sibi videri cur illa causa jam finita non potest, praesertim a me qiii, tam propter viaediflicul-
fuisset. Ideo precor dilectionem vestram ut non tatem quam corporis imbecillam valeludinem, raro
mihi mandare dedignemini c, quid praedictus homo celerius quam septem dierum spatio de Aquis ad
noster de ipsa sua causa facere debeat. Opto ut , i martyrumUmina potuipervenire. Sed jamnunc rogo
semper bene valeatis in Domino. atque obnixe deprecor ut scriptum , quod tibi misi,
EPISTOLAXII. iterum relegere atque intelligere *, mibique, sic-
ADLTUTHARDUM PRESBYTERUM ETEREMBERTUH VICE- ut te jam dudum per litteras meas rogavi, quid
DOMINUU. tibi de illa revelatione atque mandatis, quibus ob-
In Christi nomine, Eginhardus abbas, Liuthardo strictus sum, videatur, rescribere non graveris. Non
presbytero et Eremberto vicedomino, iidelibus no- deerunt perlatores, si hoc quod scripseris Bonotto,
stris, in Dominosalulem. vicedomino nostro, mittere volueris. Opto vos sem-
Notum sit vobis quod nos Willibaldo presbylero, per bene inDomino valereb, charissimeataueaman-
fideU, ut credimus, nostro, injunctum habemus ut tissime frater et domine.
censum nostrum recipiat ab hominibus nostris, tam EPISTOLA XV.
apud S. Bavonem quam in Blandinio roonasterio. INPERSONA BOMiE ADBLIDTBRUT.
Propter hoc mittimus illumad vos, quia volumus ut
ei adjutorium faciatis ut eumdem censum et pleniter Dilectissimae sorori Blidthrut, Boma * amica et
et in bono argento recipiatd. Opto ut semper bene bene cupiens tua, seternam in Domino salutem.
valeatis in Domino. JJ. Quidam servus vester de Makesbah, nomine We-
EPISTOLA XUl. nilo, quamdam liberam feminam accepit sibi in con-
• ADPOPPONEM COMITEM. jugiuin, et modo tiraendo iram vestram, simul et
Magnifico et honorabili atque illustri viro Pop- domini sui Albini, confugit ad limina sanctorum
poni, glorioso comiti, Eginhardus sempiternam in Marcelliniet Petri. Pro quo rogo charitatem tuam ut
Doroinosalutem. mea vice apud illum intercedere digneris, quatenus
Dictum esl mihi quod me rogasses lit de tribus \ ei liceat, cum sua ettua gratia, feminam illam quam
capilulis te certum facerem : quod utique mihi ad accepit, habere. Opto ut semper bene valeatis i.
«CodexetTeulet comma et vocem vel non habent. Gerwardus iste bibliothecarius eratpalatii.
b Teulet ut. ' Codex, adducor.
c Meliushabet Teulet, Vt nunc miki mandare di- * D. Teulet. addit velis.
gnemini. b Teulet habet ex codice, opto ut semper bene»«-
d D. Teulet hunc locum in editis turbalum et a leas.
Dom. Bouquetioomissum sic restiluit: Et cum re- > Petzius, hic pro Boma, Itnma, nomen Eginhardi
ceptus fuerit, volumusut vos illum ad hoc adjuvetis Uxoris, legendum putat.
ut eumad nos perferre valeat. i Teulet addit, in Domino.
 -
818 EGINHARDi ABBATIS 516
EPISTOLA XVI. X Notuin sit tibi quia volumus ut, qtiando naec epi-
ADHATTONEM GOMITEH. stola nostra ad te venerit, statim sine uUa dilatione,
Dilectissimo amico nostro Hattoni, glorioso co- praepares te ad hoc ut, xv kal januarii, id est vi
miti, Eginhardus seternam in Domino salutem. diebus ante Natale Domini, obviam misso riostro H.
Quidam homo vester, nomine Hunno, venit ad venias in viiia iiostra quae dicitur Heilambruhno: et
Umina sanctorum MarceUiniet Petri, veniam postu- quidquid ille tjbi de verbo nostro, simul cum aUis
lans proeo quod conservam suam, ancillam vestram, comitibus et fidelibus nostris, ad faciendum injun-
sibi in conjugium sociasset sine vestra jussione. Pro- xerit, facere studeas, et taliter exinde agas, qua-
pter hoc precamur benignilatem vestram ut a vobis liter in tua fidelitate bonam habemus fidnciam. Bene
indulgentiam de hocfactopercipere mereatur, si de- vale.
lictum ejus Venla dignum fuerit inventum. Opto ut EPISTOLA XX.
seniper behe valeatis in Domino-. INPERSONA HLUDOWICI IMPERATORIS, ADH. EJUS
FIDELEH.
EPISTOLAXVn
« In nomine Domini Dei et Salvatoris nostri Jesu
AD HRABANCM ABBATEM.
Christi, Hludowicus, ordinante divina providentia,
ReverentissimoCuristi famulo Hrabano, venerabili B imperator augustus, H. fideli nostro.
abbatii Eginhardus peccator. Notum sit tibi quod volumus ut unum de filiis
Quidam homo vester, nomineGundhartus, rogavit tuis, vasallis hostris,
nos pro 6C apud veslram sanctitatem ihtercedere, lius facere quem tu noveris quod hoc me-
possit, praeparaturrtessfejubeas,ut; quando
ut, sine offensione vestra, immo cum gratia vestra, R. comes et H. lnissus noster per illum nobis aliquid
sibi Uceat iter exercitale, quod praesenti tempore mandare
ac domi manere asserens voluerint, sine mora vel tarditate, ad Tu-
agendum est, omittere, b; rbnes pergere possit; quia ibiaul nosipsos, aut di-
se ad hanc remansionemmagna cogi necessitate, pro lectam
eo quod faidosus sit, et cum inimicis sujs et his, rus est.cohjugem noslram, Domino voleble, inventu-
Vide ut nullam exinde habeashegligeriliam,
qui vitae ejus insidiantur, hoc iter agere non au-
si gratiani noslram velis habere. 0$to ut semper
deat, praesertim cum illo comite, cum quo ire jube- bene valeas in Domirto.
tur, quem sibi dicit esse inimicissimum. ldeo rogat
ul eum in tantum periculum veslrse jussionis aucto- lN SEPiSTOLAXXI.
PERSONA HLUDOWiCI IMPERATORIS, ADT- EJUSFI-
ritas non impeUat : sibi curce esse, seque provi- DELEH.
dere ul cum exactore heribanni, si venerit, et eum Irt nbrriirieDomirii Dei et Salvatoris hoslri Jeshu
corapellaverit, sine vestro labore se pacificet. Non C Christi, HludowicuS, divina ordihante prdvidentia,
vos rogarem de hac causa, nisi angustias ejus at-
imperalor augustus, T. fideli nostro.
qjepcriculacomperla haberem.Opto utsemper bene Notum sit libi quod volumus ut ad hoc te praepares
valeatis.. ut, quandocumque HRT. e comes et H. missus no-
EPISTOLA XVUI. ster per te nobis aiiquid mandare voluerint, slatim,
At>MARCHRADUH VICEDOMINUM. sine mora vel aliqua tarditate, cum ipso mandato, ad
ttilectb amico riostro Marchrado, * vtcedomi- Turonos f pergere possis: quia ibi aut nos ipsos, aut
no, Egihhardifs aeterhamiii Domihosalulem. dilectam conjugem nbstram, Domino volente, inven-
Duo servi S. Martini, de villa Hedabach, nomine turus es. Vide ut nuUamexinde habeas negligentiam,
Willirannus et Otberlus; fugerunt d ad limina bea- si gratiam nostram velis habere.
torum Christi martyrum.MarceUini et Pelri, pro eo EPISTOLA XXII.
quo4 frater eorum quemdam socium suum occidis- ADA. MISSUH DOMINICUH.
set: rpgantes iit eis liceat solvere iHjim weregel- DilectOfratri et amico A. misso dominico, Egin-
dum pro firatre suo, et ut ei membra perdorieniur. hardus sempiternam in Domino salulem.
Proindc rogaraus dilectionem tuam ut, ih qiiahtum Putabam tibi bene cognitum esse -jnod homines
possibile est, ei parcere digneris propter amorem Dei nostri, quos in istis partibus babemus, sccundum
et sanctorum ejus, ad quorurii limina confugerunt. ordinalionem et jussionem domni imperaloris, ad
fjpto ut semper berie valeas iri Doraino. custodiam maritimam fuerunt non solum eo tem-
EPISTOLA XIX. pore, quando ille.... oriam 8 profectris est, sed
etiam quando AureUanosperrexit. Et ideb nOnvide-
Ut PERSONA HLUDOWICI IMPBRAT0RI6, AD G. COMITEH. lur mihi justum esse ut heribannurri solvferedebeant,
In noriiirie Domini Bei et Salvatoris nostri lesu qui non aliubi fuerunt, nisi ubt
ipse irhpeVatorprae-
Christi, Hludovicus, diyina ordinante providentia, cepit. Etideoprecor dilectionemtuamutnobis spa-
imperator augustus, 6. comiti. lium iride dones, donec domnus imperator venerit, et
» Rabanus ablja^ Fuldensis faclus anno 822, Ot- e Sic codex; at Terilet habet tiroibertus.
gario in episcopatu Mogiiritiacensi successit anno f Melius, Teulet, Turqnes.
"*?'ii>4.1 » „.... ...... * Teulet putat has lilteras oriam esse finem no-
b Teulet, remanere. minis aUcuiusciyiutis yel regionis et supplendum
c Teulet addit gloriqtp. esse Bafo, et ita legenduia»foret Bajoariam.
d Teulet, confugerunt.
54-» EPISTOLiE. SliJ
nos illum admonebiraus de jussione sua, et ille tunc Ai EPISTOLA XXVI.
praeceperit qualiler illi placuerit. Opto ut semper AD AMICUH SUUHU.
beue valeatis in Domino. Ev. SS. b.
EPISTOLAXXm. Frumoldus filius N. comitis, cujus N. sororem
habet, magis infirmitate quam senectute confectus
ADVICEDOMINUM SUUM. — nam continuo ac gravi pedum dolore vexatur —
ln Christi nomine, abbas Eginhardus vicedoraino habet beneficium non grande in Burgundia, in pago
et fideli nostro salutem. Genawense, ubi paler ejus comes fuit, et timet illud
Notumsit quia volumusut homines aliquos mittas perdere, nisi vestra benignitas illi opituletur, eo
ad Aquas, qui mansiones nostras emendcnt atque quod prae infirmitate c qua premilur, ad palatium
restaurent, et ea, quaenobis ibi necessaria sunt ad venire non potest. ldcirco precatur ut, in ista neces-
habendum, id esl farinara, bracem, vinum, forma- sitate, domnum imperatorem rogare dignemini, ut
tem, etcaetera, secundum consuetudinem, tempore permittat se habere beneficium, quod avus ejus illi
opportuno illuc venire facias. Boves vero, qui occi- concessit, et pater habere permisit, quousque, vi-
dendi sunt, volumus ut facias ad Ludinacam venire, ribus receptis, ad ejus praesentiam venerit ac se
et ibi occidere: unum ex his volumus ut dari facias ;B solerani more commendaverit. Bene vale, igulo-
Hruotlouge, et illa minutalia atque interanea, quae rum amantissime, sic optetd igulus tuus vetulus et
ad nostrum opus servari non possunt, volumus ut infirmus.
dentur ad illam familiam quse ibidem est. Nos vero, EPISTOLA XXVH.
Domino adjuvante, si vita comes fuerit, volumus, ADN. COMITEM.
circa missam saficti Martini, ad palatiuhi veriire: et Magnifico et honorabili atque illustri viro N. glo-
ideo volumusut haecomnia junioribus etiam notafa- rioso comiti, Eginhardus sempiternam in Domino
cias, eisque exverbonostroprcecipias ut similiterde salutem.
expensa nostra faciant, sicut te facere praecipimus. N. vassus dbminicus, frater uxoris N. comitis,
Benevale. morbo pedum et senectute gravis, volebat venire
EPISTOLAXXIV.. ad doranum imperatorem : sed non poluit propter
ADQUEHDAtt MINISTRUM SUUH. infirmitatem suam. Cum primurii potuerit, veniet ad
In Chrisli nomine, Eginhardus, dictus abbas, N. in servitium ejus. Interim postulat ut sibi liceat bene-
Dominosalutem. iicium suum habere, quod ei doranus Karolus impe-
Noluin libi faclmuS quod cera indigemus ad servi- rator dedit in Burgundia, in pago Genawense, usque
tiura nostrtim, et hoc in istis locis recuperare non C dum ille ad praesentiam ejus venerit, ac se in manus
commendaverit. Mibi quoque rectum et utile
possiimus, quia parvus proventus iheuls fuit per ejus
videtur ut ita fiat, sicut ipse desiderat, quia vir
,hos duos annos in istis regionibus. Ideo volumusut
tractes atque consideres cum N. qualiter, sl fieri bonus ac prudens est, et bonae famae inter vicinos
et vos bene facietis, si eum in hac re adju-
potest, unam saumalam « faciatis simul ciim vasal- suos,
lis nostris, quiad nos de istis parlibus, post missam vare dignemini. Opto ut semper bene valeatis in
sancti Bavonis, revertunlrir. Bene vale et ora pro Domino.
nobis. EPISTOLAXXVHI,
EPISTOLA XXV. ADN. COMITEH.
ADN. EPISCOFUH. Magnifico et honorabili atque illustri N. glorioso
Dominosancto et merito venerabili N., reverendo comiti, Eginhardus seternamin Dominosalutcm.
Eginhardus peccator. Rogo benignkatem vestram ut hunc juvenem N.
Quidam servus Sanctae Mariae, nomine N., ad ve- apud domnum imperalorem adjuvare dignemini, ut
strae sanctitatis pertinens potestatem, venit ad limina bencficium, quod ipse et frater suus habent, non
beatorum Christi marlyrum Marcellini et Petri, pro D perdant. Habent enira in pago Turoacense e man-
scelere quod commisit interficiendo socium suum sos xv, et ultra Hrenum mansos v. Ipse vultcum
propter scandalum quod inter eos fuil. exortum. beneficio quod in Tornacense est, servire domno
Proinde precamursanctitatem vestram ut, ob reve- imperatori, et ut frater suus, cum illo quod ultra
rentiam eorumdem marlyrum, ad quorum limina Hrenum est, se ad N. commendet, et tamen com-
confugit ei parcere dignemimYut, indul^a membro- muniter illud beneficium totum habeant: sed ille
rum integritale, verberumque poena, liceat illi solu- non vult ei ad hoc consentire, nisi domnus impera-
tione pecuniaecomponerc atque emendare quod mala • tor illi praecipiat. Nam nisi hoc factum fuerit, per-
voluntate commisit. Optamus sanctitatem vestram diint iUud beneficium quod ultra Hrenuiri habent.
semper in Christo bene valere, sanctissime ac reve- Ideo precatur bonitalem vestram ut inde domnum
rentissime pater. iroperatorem rogare dignemini, Ut frStrem ejus sic
facere jubeat: ei ipse paratus est facere flrmitatem,
* Teulet addit» « Codex et Teulet, propter infirniiiatem
b Sic D. Bouq.; nebtpvunte. .-, ,
at Teulet Einhardus U. sua sa- , * TeukjUjOp/at..... c,^. .^^
{Utem. • Sic codex; Teulet, Tornacense.
S19 EGINHARDIABBATIS m
qualem domno imperatori placuerit, quod benefi- Anociva servis Dei,nisi'per gratiam divinambonis
cium suum communiter cum fratre suo habere non moribus subessenoscantur: quia scienlia inflat, cba-
vult semper «. Opto ut semper bene valealis in ritas vero sedificat. Melius mihi quidem est ut te
Domino. mortuum videre conlingat, quam inflatum et sca-
EPISTOLA XXIX. tentem vitiis. Non enim Salvator a se miraculorum
AD N. SACERDOTEH. facta, sed mansuetudinem et cordis humilitatem di-
Dominosancto et merito venerabili N. summi Dei scere pnecepit. Quid ptura? Saepe hsec etalia hujus-
sacerdoti, Eginhardus peccator. modi a me audisti. Utinam aliquando contingat istis
Venienlem ad nos Eburonem, propinquum et fide- delectari, quibusmunditiacordis corporisque, per Dei
lem vestrum gratanti animo suscepimus, existiman- auxilium, assequitur. Misiigitur libi verba el nomina
tes eum diulius apud nos esse mansurum. Sed quia obscura ex libris Vitruvii, quae ad praesens occur-
ille ad vos redire festinat, noluimus illum sine litte- rere poterant, ut eorum notitiam ibidem perquire-
ris nostris dimitlere, ne si vacuis manibus rediret, res. Et credo quod eorum maxima pars tibi de-
ad nos non venisse putaretur. De his tamen causis, monstrari possit in capsella, quam domnus E. co-
unde se certi aliquid ad vos allaturum existimavit, luinnis eburneis, ad instar antiquorum operum, fa-
nihil vobis certi significare, aut per illum indicare B bricavit. Et propter illud quod Vitruvius nominat
possura, quia mutatio rerum, quse nuper in hoc scenographiam, inlerroga quid sit quod Virgi-
regno facta est, in tantum nos conturbavit, ut peni- lius in 111Georgicbrum libro scenam vocat. Dicit
tus ignoremus quid agere debeamus, nisi ut, secun- enim :
dum verba Josaphat, oculos nostros ad Dominum ' Addelubrajuvat, caesosqtie viderejuvencos,
Vel scenaul versisdiscedaiIroutibus, utque
dirigamus; et, juxta verba Philonis, imploretur di- Purpureaintexti tollantaulaeaBriianni.
vinum, quando humanum cessat auxilium. Ipsum Vale.
aulem latorem praesentium Eburonem, quamvis EPISTOLA XXXI.
nobis b propinquus sit, charissimum, vestrx dile- ADN. EP1SC0PUM.
ctioni « commendamus. Confidimus enira in Deo, Domino sancto et merito venerabiU N. episcopo,
licet nunc fieri non posset, quod eum iterura, opi- Eginhardus serapiternam in Dominosalutem.
tulante divina clementia, laelum et hilarem, oppor- Quamvis me multum conlristet quod te, amantis-
tuno tempore, ad vos remittere debemus. Optamus sime domine, per B, in hoc moleslissimo
ut sanctitatem vestram, bene valentem et nostri corporis vestri labore posilum audio; tamen non
memorem, divina gratia semper et ubique cu- minimam capio consolationem, quod hunc laborem
stodiat. G tibi proficere, et ad purgationem animae pertinere
EPISTOLA XXX. non ignoro. Credo enira quod ideo te divina raiseri-
cordia tamdiu in hoc morbo corporaU macerari
AD VUSSINUH FILIUHSUUH.
d permittat, quod te, hoc corpore roigrantem, emen-
Cbarissimo filio Vussino in Domino salutem. datum recipiat. De orationibus vero pro le faciendis,
Vereor namque, fili, et valde meluo quod, relict* certain facio charitatem tuara quod, in quantum
ovili, nec tui nec mei memor esse debeas : quia ju- mihi Deus vires et possibilitatein concedere digna-
venlus immatura, nisi frenis disciplinae coercita, tus fuerit per eos, quos audilione dignos aeslimare
haud facile per justitiae incedit vias. Quamobrem, possum, certare curabo, quemadmodum et te erga
roi nate, stude probos semulari uiores, et quem te meam
pusillaniraitatem fiduciam habere cognosco.
semper sequi hortabar, ne ullo pacto offensumha- De recuperanda corporis salute licet nunquam sit
bere veUs: sed professionis e tuae memor, quan- desperandum, quia potens est Deus de crealura sua
tum ipse annuerit, cui te lotum commisisti, ejus facere quidquid voluerit, tamen roelius est unicui-
mandatis insiste discendis. His edoctus, et in opere que nostrum ad certa se praeparare, quam, propter
eorum assuetus, nullo vitalis scientiae commodoca- incerta, quod necessarium est, velut meliora spe-
rebis. Sicut te praesensmonui, in studio discendi le " rando L, negligere, Opto ut semper bene valeas in
exerce, et quidquid ex ipso lucidissirao et abundan- Domino.
tissimo magni oratoris ingenio assequi nobilis scien- EPISTOLA XXXH.
tiae potueris, nibil intactum relinque : maxime au- ADAHICUH.
tem probos mores illius, quibus exceUit, imitari me- Charissimo meo Eginhardus peccator, jam in
mento; quoniam grammatica et rhetorica, csetera- extremo positus, tuus tamen luorumque, donec
que liberalium arlium studia, vana sunt, etvalde superest flatus, Deo teste, fidelis.
« Teulet habere vultsemper; .... expungit vocem ex quo, relicto ovili, Fuldamaccesserit ad Rabanum;
non. magnum illura haud dubie oralorem, cujus probos
b Teulet, vobis. mores filio imilandos proponit.
" ldem, electioni. f Addit Teulet versum sequentem :
d Vussinum Eginhardus ex Imma conjuge susce- .... Jamnuncsolemuesducere pompai.
perat. * Supplel litteras D. Teulet, ejusque punctua-
6 Ex his verbis colligit MabilloniusVussinummo- tionem sequimurut sensui aptiorem.
nachum fuisse, forte dn monasterio Selingestadiensi, « Teulet, speranda.
 *
521 JSPlSfoLfc. 522
Gommendo, dUectissime mi, tuae charitatl ani-. A gruam factis veslrfs mercedem retribuere dignetur.
mam, e corpore subdito peccatis egressam, ut eam Promittiinus eliam quod et nostram parvitatem ad
intuo tuorumque fidelium consortio adscribi digne- voluntatem vestram faciendam paratam habere de-
ris : quatenus, sanctarum studiis orationum, plo- bealis. Bene valete.
rumque precibus fratrum, misera adjuvata ahima, EPISTOLA XXXIV.
locum quiddam .« refrigerii accipere mereatur. His ADLOTHARICH IHPERH CONSORTEM.
itaque, propter nimiam magnamque angustiam car- Vivat Dominus meus, piissimus Augustus, in per-
nis vel spiritus, breviter praelibatis, deprecor, dile- petuum.
ctissime mi, ut summam, pro amore Dei ac meae Quantam curam et sollicitudinemerga magnitudi-
viUtatis amicitia, ecclesiarum, meae parvitati com- nem vestram mea pusillitas gerat, non facUeverbis
missarum, adbibeas curam, ne post obitum meum explicare valeo. Quoniam cequevos atque piissimum
lupi locum sauclitalis invadant rapaces, gregemque dominum meum, patrem vestrum, semper dilexi, et
humiUimura dispergant: sed potius eis talis conce- aequaliter ambos salvos esse volui, postquam vos in
datur rector, qui Deum amare noverit vel timere, societatem noroinis et regni, consensu totius populi
et his, qui subditi sunt, misericorditer sBbvenire. sui, assumpsit, meaequeparvitati praecepit ut vestri
Fratres vero noslri tuique fidelissimi ex monasterio B '. curam gererem, ac vos de moribus corrigendis, et
N. frater quidamb inter eos, proximum mihi, sibi honeslis atque utilibus sectandis, sedulo commone-
"pweesse optaverunt, juvenem quidem aetate, sed rem. Sed licet in his meam operam, minus quam
moribus, ut puto, senem; cujus progeniem bene debuit, utilem vobis sitis experti, tamen voluntas
rjosti, c filius N. frater N. et multorum nobilium fidelis non defuit, nec adhuc quidem deest, quoeme
proximus. Quem Wormatiamd direxerunt et, adhuc tacere non perraitlit; quin potius cogtt ut vos de
vivente me, dum N. me visitare dignatus est, prae- vestra *..... cognoscat, quOd quidam homines, sua
sentem commendaverunt. Qui valde et cum multis potius quam vestra commoda quaerentes, mansuetu-
lacrymis, mihi vel propinquis meis, adstante N. co- dinem vestram sollicitent, vobisque persuadere co-
mite, promisit e N. precibus compulsus annuit nentur ut, postposito paterno consilio, et obedientia
quod, si apud Deum factum sit, ipsum loco meo debita derelicta, Iocum, vobis ad regendum atque
optassent. Unde.memento", dulcissime, ut hoc non custodiendum a pnssimo genitore vestro commis-
differatur, sed ut fiat maxime adhibe certamen. sum, dimittatis, et ad illum, ipso invito, et neque
Mitto pallium unum, quem ' rogo fratribus ad S. volente neque juhente, veniatis, et apud eum, quam-
Servatium dari jubeas, ut mei mentionem faciant. vis iili non placeat, permaneatis. Quo quid perver-
Tuae charitati mnlum meum dari praecepi. Imma, ^ sius vel indecentius excogitari potest! Videte qualis
soror dilectissima, his esto adjutrix, tibique animam sit, et quantum mali habeat ista persuasib. In pri-
commendo! Jam plura loqui angustia non permittit, mis siquidem, ut meae pusillitaii videtur, hortatur
altamen aniraam meam iterum precibus vestris com- vos ut Dei pneceptum, quo pareritibus honor exhi-
«endo. beri jubctur, parvi pendatis, et longaevitalem,qux
EPISTOLA XXXffl. pro remuneratione conservati mandati promittitur,
ADM. COHITEH ETN. JUDICEH, MIQS0S D0HIN1C0S. pro nihilo habealis : deinde ut, abjecta obedientia,
DUectisin Christo fratribus et amicis, N. comiti, inobedienliara pro iUa assumatis, et contra eum,
N. judici, gloriosis missis domni imperatoris, sub quo subjectionem humiliter vos agere debue-
Eginhardus in Domino salutem. ratis, per elationem contumaciter erigatis: tum ut
Homiues nostri, qui de istis partibus ad nos ve- per contemptum et inobedientiam charitate depul-
niunt, solent nobis narrare de bona voluntate et de sa, discordia, quaenunquam inter vos vel nominari
benignitate vestra erga nos, ineo quod homines debuit, in tantum excrescat, ut, inter quos amor
nostros servatis", et eis parcitis in qualicunque loco esse debuit, odium enascatur: quod ne veniat sum-
illis parcere potestis, [tam in heribannis quam in mopere cavendum est. Credo enim prudentiam ve-
n
aliis causis ad vestrum missaticum pertinentibus. stram minus latere, quanta abominatio sit apud
Unde vobis, ut dignumest, magnas agimus gratias, Deum filius contumax et parentibus inobediens, cum
Deumque rogamus et sanctos ejus ut vobis non so- eum Deus, sicut in Deuteronomio legere potestis,
lumhic, inprsesenti vita, sed etiam in futura, con- per Moysenab omni populo lapidari praecepit. Qua-
» Sic habet codex; at Teuletmendam'codicis cor- * Sic codex; at Teulet quod post D. Bouquetium,
rexit edendo, quemdam. in textu lectionem codicis servavit.
b Mendosumcodicem non secutus est D. Teulet et quis Post verba ut vos de vestra, dominus Teulet
edidit fratrem quemdam post Mabillonium,Ann. ord. ex codice recentiori adrlidit fere tres lineas editis
S. Ben. huc usque incognitas et quse sensum adimplent. Non
« AdditTeuletmodo paraphrasis, est enim.
* Idem post Wormattam, inter uncos addit, aegre feret doctissimus Eginhardi editor siinnola
fra- hunc locum prout ab illo restilulus est, exhibemus;
tres nostri tuique. ita se habet: Cogit ut vos de vestra [salute
« Post puncta quoque edidit Teulet, dicens in no- ergo commoneamet in quibus periculum veslrum cavere .
tula hanc vocem m codicedistincte legendam, quam- debeatis breviter aperiam. Pervenisse ad parvitatis
vis ab editis omissam. Sed verbum quodproxiroe memnotitiam magnitudo vestra] cognoscat, elc.
praecedit perspicaciorum oculorum aciem praeterit.
PATROL. CIV. 17
 523 EGINHARDIABBATIS 52*
propter admoneridum censui neptitatemi « vestram A Aeriim scieris nostram amicitiam, putavit mehoc
ut, per prudentiam a Deo vobis concessam, caveatis apud te' imp^trare potuisse. El ego, in tua dilectio-
periculum vestrum, neque arbilremini hanc divinam ne confidens, peto ut voluntatem ejift in hac causa
senlentiam posse aquolibet conlemni, Ucet in veteri adimplere non graveris. Opto ut semper bene va-
lege conscripta sit. Est eniro una de roultis, quas Ieas in Dbmfno.
rnajores ac doclores nostri, sancti videlicet Patres, EPISTOLA XXXVn.
tam praesentlbus quam praeteritis b temporibus, tam ADN. VICEDOHINUH SUUH.
christiania quam judaeis, observandas esse censue- In Christi nomine Eginhardus N. vicedomino.
runt. Amo vos, Deus scit, et ideo tam fiducialiter Miramur valde propter quid « omnia sic rema-
admoneo: nec vos vilitatem personae admonenlis, . ere potuissent, sicut remanserunt, quae tibi fa-
ged salubritatem consilii, considerare debetis. Op- cienda commisimus. Nam, sicut audivimus, de illa
to, etc annona, sive ad farinam, sive ad bracem faciendam,
EPISTOLA XXXV. quam ad MuUnheimmitlere debuisti, nihil misisli:
AD«. ABBATEM. riec aliud aliquid, nisi triginta porcos, et illos ipsos
Domino sancto et merito vener. N., revereritis- non bonos, sed raediocres, et tres modios de legu-
simo abbati, N. [i. e. Eginbardus] peccator. 1B mine : de caeteronibil. Et non solum hoc, sed etiam
Amicorum meorum relatione didici N. (abbatem iUud quocf,in tbto hiBerno isto, nec te, nec missum
an episcopum nominare debeam ignoro, quis ille sit tuum aliquem; yidere potuirnus, qui nobis aliquid
vos optime nostis) quod in rebus, ad suum profe- de istis partibus adhuntiaret. Quod si majorem uti-
ctum pertinentibus, vestro salubri et prudentissimo lilatem de Frideslare habeie non possumus, nisi
soleat uti consilio. Quapropter visum est mihi ye- quantum tu nos iride habere fecisti, nescimus cur
stram sanclitalem precari ut apud roeinoratum vi- illud benelicium nabere debenius. Nunc ergo, si tibi
rum pro nepote ipsius Eburone, qui nunc Metis mo- de gratia nostra Qlla cura sit, rogamus ut negligen-
ratur, Ioqui, eumque rogare dignemini ut eum sper tiam luam emeridare studeas, et nos cito ceitos efli-
quam illl fecerat, non fraudaret, sed potius in pro- cias qttid dete sperare debemus.
missa ei erga se benignitate permanere veUet. In eo EPISTOLA XXXVUI.
videlicet, ut in paupertate constitutum de faculta- ADFRATREH N-
tibus suis adjuvare dignelur, ul, propter penuriam Dileclo fratri N., Eginhardus in Domino salu-
et indigentiam rerura necessariarum, necessitas ilU teiu.
rion eveniat iUum locum omittendi, in quo eum ipse Volumus uf Egmunelo de verbo nostro. praecipias
constituit. Quod profecto eveniet, oisi ab eo, ne (Z ut faciat nobis Iateres quadratos, habentes in omnem
eveniat, fueril ante provisum. Leviter hoc provideri partem duos pedes manuales et quatuor digitos in
poteril, si in promissis suis, quibus eum ad sihi crassitutfinem, numero LX,et aiios minores, simUi-
consentiendum compulit, perraanere voluerit. Opto ter quadratos, habentes in omnera partem unum
sanctitatem vestrani, nostrae pusillitatis memorera semissem et quatuor digitos, et in crassitudine di-
semper in Christo, bene valere in Domino. gitos tres, numero cc. Misirous tibi per hunc homi-
nem de semine lapitrid, quod volumus ut in largo
EPISTOLA XXXVI. loco semiriari facias : quae solet in magnam herbam
ADAMICUH. excrescere. Benevalele.
Dilecto fratri ef amico charissimo N., Eginhar- EPISTOLAXXXIX.
dus seternam in Domino salniem. ADEMERITANOS, INPERSONA ULUDOWICI IHPERATORIS.
N. comes rbgavit me ut te precarer de illis por- Iri nomine Dbmini Dei et Salvatoris noslri Jesu
cis, quos tu in ejus minislcrium ad pascendum mi- Cliristi, N. [i. e. Hludowicus], divina ordiuante
sisti, ut ei liceret eosdem porcos sibi relinere, providentia, imperator augustus, omnibus primati-
usquequo crassiores et meliores fierent, et ille eos bus,. et cuncto populo Emerilano e in Dominosa-
justo pretio ad opus dominicum comparasset. flle I3 lulem.
« Ex his verbis Immam uxorem Eginhardi, filiam inlelligit principatitatem seu prcecipuitatem;• quam
fuisse Caroli Magnicolligit Mabilloniussaec.iv Bened. yocein deducit a Teutonico nempt. vel nept, id est
part. r, in Elogio historlco Angilberti abbalis Ceulu- pra'cipuus. Idem cohleiidit voceni JSeusiria, quae a
lensis. <Si Lotharius, inquit, E^inbardi nepos : ergo veteribus Neptrecum sive Neptricum vocauir idem
propter uxorerii, qu;e proinde Caroli filia fuerit. > esse ac pr&cipuicmregnuriia ««plpraecipuum, et a
Yerum hisverbfc rero non evinci putat Pagius ad rich seu,,reichregnum.—Sic D. Btt.uquetus; at no-
ann. 792, cura hse voces, nepiis, avunculus, similes- vissimus- Eginna^di editor^ D. ffeulet, vbci neptita-
que his teraporibus maguam habuerinl lalitudinem, tem, quarii muhis argfimentis plane insolilam, omni
variasque patiantur explicationes. Et certo ipse Ma- sensu destitulam et auianuensis oscilantiae tribueri-
billonius, iib. xxvn Annal. Benedict., niun. 51, hanc dara, pfdbat, sUbstituitpietatem. EDIT.
nropinquitatem ex alio capite oriri posse existimat, b Teulet, pYiscts.
historiolamque seu pbtius fabularii cbronographi c Cod. D. quidquid; Teulet, quod.
Laureshamensis, Iramam Carolo filiam aifingentis, '<t Cod., Lapitu; Teulet, Lapathi.
hoc vel unico argumento corruere pulat, quod Egin- e Emerita ad Anam fluvium in Lusitania posita,
hardus conjugem habuit. Doctissimus abbas Lebeuf ideoque a marca Hispanila dissita. Quare Gointius
in Disserlatione quae anno 1740 praemium tulit ab ad ann. 826, nura. 37, focb poputo Emeritano, le*
academia Suessionensi propositum, per neptitatem gendum censet, poputo C&maugutiatto,
g29 EPTSTOLJ;. S26*
Audivimus tribulationem vestram, et multimodas >A gnabitur. Nam cum primum equitare potuero, vel
angustias, quas palimini per crudelilatem regis ad vos, vel ad domnum iroperatorem venire festi-
Abdirhaman, qui vos per nimiam cupiditatem re- nabo : utrum vobis placuerit ut faciam. Nunc hu-
rum vestrarum, quas vobis auferre conatus est, rriiliter deprficor pietatem vestram ut me apud mi-
saepissimeviolenter oppressit. Sicut et patrem ejus sericordissiraum dominum meum, cum ad illum
Abolaz fecisse cemperimus, qui injustis superposi- veneritis, excusare dignemini de e6 quod ad vos non
tionibus censum, cujus debitores non eratis, sihi veni. Deus testis est quod de valetridine mea nullarii
solvere cogebat, et propler hoc de amicis inimicos, falsitatem vobis scripsi: et nori solum hoc, sed etiam
et de obedienlihus sibi contrarios atque inobedieri- quod multo graviora Surit alia quaedam incommoda,
tes, effecerat; quia et libertatem vobis lollere, ef quse patior in memetipso, de quibus, nisi cum fide-
injustis censibus ac tributis vos onerare atqne hu- iissimo, nullam possum habere locutionem. Hoc fa-
railiare molitus est. Sed, ut audivimus, vos semper, men scitote quod majbrem vobis coram Deo merce-
sicut viri forles, injurias, ab iniquis regibus vobis dem in praesenti acquirere non potestis, quam si
Hlatas, fortiter repuUstis, et crudelitati alque avidi- effecerilis ul mibi liceat ad servitium sanctorum
tati eorum viriUter restitistis.. Quod et vos modo Christi marlyrum, cum primum yaluero, festinare.
facere multorum relalione didicimus. Quapropter ^o Possum enira illuc in quindecim.diebus de sancto N.
complacuit nobis ad vos has litteras dirigere, vosque navigando pervenire. Si me imbecillitas corporis
consolari atque exhortari ut in ea, qua coepistis, li- non irapediret, non bas litteras mitferem, sed potius
bertatis vestraedefensione contra crudelissimum re- ipse venirem, et in his quae apud vos aguntur simul"
gem perseveretis, et furori atque saevitiaeiUius, vobiscum essem.
[sicut] haclenus fecistis, cedere non dignemini. Et EPISTOLA XLi.
quia idem rex certissimus adversarius et inimicus ADAHICUM.
tara nestcr quam et vester est, communi consUio Nunc, in magriis angustiis positus, oro beuignita-
cealra, saevitiam ejus dimicemus. Volumus enim, tem vestram, ut apud piissimum dominum et impe-
cura Dei omnipotenlis adjutorio, proxima aestate ratorem nostrum pro me intercedere dignemini.
exeecitum nostrum ad marcam veslram » mittere, Nam jussit mihi regina, quando de Aquis egressa
ut-ibi praeparatus sedeat et exspectet donec yos man- est, qui simul cum ea ire non poteram, post se ad
detis quando promovere debeat, si ita vobis bonum Compendium venire. Cujus praeceptis obtemperans,
visum fuerit, ut propter vos adjnvandos eumdero, cum magna dilDcultale,vix in deccm diebus, veni ad
exereitum conlra-commuoe» inimicos nostros, qui , Valentianas. Inde, quia d jam equilare non valui,
ki roarca nestra residentr, dirigamus : ad hoc ut, si (C usque ad sanctum N. navigavr. Nam et nimia ventris
Abdirhaman, vel exercitus ejus, contra vos venire solutio et reriium dolor Sic in me allernando sibi
voluerit, isli per nostrum exercitum impediantor ut succedunt, ut nulla dies fuerit, postquam de AquiJ
iUi et esercitus b ejus in adjutorium contra vos ve- promovi, quin hac vel ilia infirmitate' laborarem.
nire non valeanU Nam cerlos yos facimus quod, si Sunt pariter h«c el alia quce mihi ex illo-morbo, in
ab iUovos avertere, et ad nos convertere volueritis, quo anno practerito jacui, contigerant, dextri vide»
antiqua Ubertale vestra, plenissime et sine uUa di-» licet femoris continuus torpor ac splenis pene into-
minutione, vobis uti concedimus, et absque censu lerabilis dolor. His passionibus affectus, valde tristem
vel tributo, immunes vos esse permittimusy et non ac pene omni jucunditate carentem duco vitam; in
aliam Iegem, nisi qua ipsi viyere volueritis, vos te- eo rnaxime quod timeo me aliubi quam velim, et
nere jubemus, nec aliter erga vos 3gere volumus, aliud agentem quam sanctis Christi martyribns ser-
njsi ut vos amicos et socios, in defensione regni no- vientem, esse moriturum. Quapropter adjuro vos et
stri, honorifice habeamus. Optamus vos in Demino obtestor per beatos Christi martyres Marcellinumet
semperbene vakre. Petrum, ut pro mea parvitate apud piissimum intpe<-
EPI&TOLAXL. ratorem inlercedere digriemini, ut non mihi succen^-
j-
AD IMPERATRICEH. ^D sere velit pro eo quod illi, SiCuthi qui potuerunt| in
Gognosceredignelur piissima domina nostra quod occursum non venissem. e Venissenisi poluissero, et
ego servus-vester, postquam de Aquis exivi, tantis Veniam cum pvimum potuero; et sive abseiis, sive
corporis incommodis affectus sum, ut de Trajecto vix praesens, fidelis ei permanebo. Precor igitur cbarita-
decimo die pervenire possem ad Valentianas. Ibi me tem vestram ul, tam de actis quarii agendis apud vos
tam magnus renium simul ac splenis dolor invasit, rebus, per lilteras vestras me, qiianto celerias po1'-
ut neunum quidera miUarium in integro die valerem tueritis, certum facere digheraini. Opto ut semrieV
equitandb conficere. Quapropter supplico pietati ve- bene vareatis in Domino.
strae ut mihi Uaeatr cum gratia vestra, navigando Omnia quae nunc in hoc regno geruntur, revelan-
ire ad sancium N. c ibique jacere quousque mihi tibus Christi martyribus ante biennium, futura pra?-
Deus onuunoteno-vires ad iter faciendum dare di- dicta sunt.
a Teulet, nostram. voriis mOnasterium.
b MeliusTeulet, exercitui. d Codexet Teulet, qui.
c Id est ad sanctum o Ante venisscmadd. Teulet, utiqxtecerUi
Bavonem, seu ad sancti Ba-
&) EGINHARDIABBATIS 548
EPISTOLA XLII. . Quamvis perplura sint de quibus cognoscendis
ADHLUDOWICUH IMPERATOREM. mihi cura esse potest, duo tamen sunt quorum me
Magno domino servus modicus. in praesenti major curiositas tenet. Unum, ubi et
Memorem esse « dominum meum piissimum quando generaUs ille conventus habendus sit; alte-
quomodo mihi licentiam dedistis ut, quando do- rum, si domnusHlotariusin ltaliam reverti, autcuni
mina mea ad vos pergeret, tunc ego ad beatorum patre manere debeat? De his duobus certum me fa-
Christi martyrum servitium faciendum proficisce- cere charitas vestra non gravelur. Nam horum no-
rer : sic facere volui. Sed domina mea jussit me titia, plus quam caeterarum rerum, quae apud vos
post se ad Compendium venire, et ego, jussis ejus aguntur, indigeo; quoniam ex his pendet quid ego
obediens, cum primum caballos meos habere potui, facere debeam, si divina pietas mihi favere dignabi-
post iUam ad Compendium pergere ccepi. In qua tur ul aliquid utilitatisfacere valeam. Optoul te, ami-
profectione splenis simul ac renium dolore corre- corum meorum amantissime, bene valentem cito vi-
ptus, in tantum affectus sum, ut vix in decem die- dere merear.
bus de Trajecto ad Valentianas venissem. lbi cum EPISTOLA XLV.
me jam equitare non posse sentirem, veni mane ad ADG.COHITEH.
sanctum N. navigando atque ibi nunc in magnis an- JJ Dilectissimo fratri, G. glorioso comiti atque op-
gustiis ac doloribus positus, quaesoatque oro ut pie- timati, Eginhardus sempiternam in Domino sa-
tas vestra mihi licentiam dare dignetur pergendi ad lutem.
locum, in quo piorum patronorum vestrorum sacrala Semper benevolam erga me sensi dilectionem ve-
corpora requiescunt. Possum enim illuc navigio in stram, sed nunquam plus quam modo, quando mihi
quindecim diebus de sancto N. venire. Magnam vo- licentiam impetraslis pergendi ad servitium sancto-
bis coram Deo mercedera comparare potestis, si me rum Marcellini el Petri, iqui ob hoc factum apud
ad servitium sanctorum suorum ire permittitis, si Deum inlercessuri sunt. Et ideo benignilati ve-
tamen illo vivus pervenire poluero. Credo quod illi strae quaritas valeo gratias ago et obnixe deprecor
sancti martyres pro vobis apud Deum intercedere ut secundum bonam consuetudinem vestram pro me
debeant, si eorum servitium vestro servitio antepo- semper esse dignemini tam apud dominum impera-
nere volueritis. Nam ego in nullo alio loco regni torem, quam apud filios ejus, maximeque apuddom-
vestri majorem profectum vobis facere possum, num Hlotarium c, Augustum, in cujus pietate, licet
quam ibi, si me ad hoc adjuvare volueritis. immeritus, magnam habeo fiduciam. Caeterumrogo
vos ut pro N. pictore, devolo juniore vestro, mer-
. EPISTOLA XLUI.
ADN.EPISCOPUH. Q cedem habere velitis, et eum adjuvare, et apud dom-
num imperatorem pro illo intercedere dignemini, si
Domino sancto et merito venerabili N. reveren- congruum locum videritis , ne per cujuscunque
tissimo episcopo, Eginhardus peccator. invidiam beneficium suum amittat, quod dominis
Omnipotenli Deo et Dominonostro Jesu Christo suis bene serviendo acquisivit. Mihi non est ne-
quantas valeo gratias agere non cesso, quia glorio- cesse vobis nominare, qui sint illi quos in hac causa
sissimum et a Deo conservatum, seraperque conser- timeat; quoniam aeque mihi ac vobis noti sunt.
vandum dominum meum Hlotarium Augustum sal- Tantum rogo ut, in quantum poteslis, eum ad-
vum et incolumem, ac te, mibi charissimum, -una juvare dignemini. Opto ut semper bene valeatis in
cum illo, deltalia venisse cognovi : el opto atque Domino.
oro ut ille me cito permittat illo venire, ubi vestra EPISTOLA XLVI.
corporali praesentia perfrui merear. Tamen interina ADABRATEH N.
parvitatem meam tuae charitali, ac per te illiuspie- Summa veneratione dignissimo N., reverentissimo
tati, commendo, ac deprecor ut ex nullius persua- abbati, Eginhardus peccator.
eione sinistri aliquid de mea pusillilate suspicari Sicut rae petitionis meaememorem esse, sic te pro-
dignemini. Testor Deum et sanctos roartyres Mar- D missionis tuaeoblitum esse non arbitror, licet multa
ceUinum ac Petrum, quod amorem et devotionem, et varia rerum impedimenta postea accidissent, quae
qua erga vos affectum me esse scio, vobis b expli- illud colloquium nostrum, non solum ad teropus so-
care non valeo. Et ideo fiducialiter peto ut, cuni pire, sed etiamoblivioniperpetuaelraderepotuissent.
venero, tales vos erga me invenire merear, qualitei Illud dico colloquium, quando, in palatio siraul po-
me de vobis meritum esse non dubito. Opto sancti- sili, de tecto basiliccebeatorum Christi marty rum Mar-
tatem vestram, nostrae imbecillitatis memorem, ir cellini et
Petri, quam ego nunc, licet cum magna difli-
Ghristo semper bene valere.
cultate, construere molior, locuti sumus, et consti-
EPISTOLA XLIV. tlt inter nos de plumboemendo contra pretium quin-
AD£. AMICUM SUUH. quaginta librarum. Sed quamvis opus basUicaenon-
Domino sancto ac merito venerabili E., E dum ad hoc perductum sit, ut tegendi necessitas me
S. S. admOnere compeUat, tamen, propter incertum vila?
* Addendum, non dubito vel quid simile, ait D b Teulet, verbis.
c Teuletadd. juuenem.
Bouquet; dom. Teulet precor reposuit.
 529 EPISTOLJE. 550
mortalis terminum semper videtur esse festinandum, A riosc optimati, EginharduS aeternam in Domino sa-
ut bonum, quod [a] nobis inchoatum [est], Domino lutera.
auxiliante perficiatur. Proinde precor benignitalem Quia fidem vestram tam bene probatam habeo, ut
tuam ut me de eodem plumbo emendo per Iitteras nullatenus dubilare possim quin, in omnibus meis
tuas digneris facere certiorem ; ut scire valeam si meorumque necessitatibus ad vestrae charitatis auxi-
aliquid inde adhuc inchoatum sit, et, si nondum in- lium confugiam. Idcirco et nunc praesentes pagen-
choatum est, quando inchoari et, Domino adjuvante, ses et familiares meos, Am etTheofhoum, cum
jcrfici id ipsum negotium debeat. Idcirco oro tuam his litteris, ad vos direxi, precans ut eos more solito
permagnam charitalem ut me, de hacre, per lilteras amanter suscipere, et in necessitatibus eoruro, quas
tuas, certiorem facere non graveris. Opto ut, mei vobis insinuaverint, apud domnuraHl. augustum, et
meroor, semper bene valeas in Domitio. piissimum patrem ejus adjuvare dignemini, sic utilli
EPISTOLA XLVH. similiter in vobis,sicut etego.magnamhabeant fidu-
ADAMICUM. ciam. Opto utsemperbenevaleatis, amicorumoptime
Destaturerum palalinarum, nihil mihi scribere atque charissime.
peto, quia nihil ex his, quae [illic] aguntur, audive EPISTOLA L.
delectat. De caeteris amicis meis, si te excepto ali- " ADHLOTARIUM.
quis remansit, magna est mihi cura cognoscere ubi Dominus meus, piissiraus genitor vester, jussit de
sitis et quid agatis. Ideo charitati tuae has litteras monasterioN., ut nobis adjutbres et cooperatores
mittere curavi, ut te commonefacerem scribere mihi essent in constructione basilicae a beatorum Christi
de his quaeaguntur erga te, id est, quali uteris vaU- martyrum, MarceUini et Petri, patronorum vestro-
tudine, et vel quando evenire possit ut, vita comite, rum. Sed illi, ut mihi videtur, nihil de illo opere
ad invicem nos videamus. Saepe enim te videre ac facturi sunt, nisi jussio clementiae vestrae ad eos
tecum loqui desideravi: sed nunquam ardentius veniat, ut eis denuo praecipiatut, secundum disposir
quam modo, quia nunquam mibi major incubuit ne- tionem domini et genitoris vestri, nos adjuvent in
cessilas ut de agenda vita cum araico conferrem alque opere prsedicto. Quapropter ut vobis causam memo-
tractarem, quod cum nemine libentius facio quam rati operis notam facerem, has meae parvitatis sup-
tecuro, quod in nulUus fide majorem babeo fiduciam. plicatorias litterasvestrae magnitudini milterecuravi,
Misi per huncpuerum litteras ad N. abbatem, quem per quas rogo et humiliter peto ut, propter amorem
rogo, si ire potuerit, per aliquem tuorum usque ad et honorem Christi martyruro, patronorum veslro-
illum. deduci facias, aut, si forte, propter lassitudi- rum, curam habere dignemini de conslructione ba-
nem jumentorum, ut venire solet, longius ire non' " silicae illorum, ut, per vestrum adjulorium, hoc per-
poterit, precor ut lilteras, quas Fblconi mitio, ab ficiatur, et detis nobis ad meraoratos episcopos sa-
eo accipias, et ei per aliquem dirigas, eumque pre- cram jussionem vestram per litteras gloriosissimae
ceris ut mihi respondeat, atque respousum, quod ei auctoritatis vestrae, quas contemnere non audeant:
dare placuerit, tibi remittat; et tu ad me, cum pri- et inde vobis coram Deo merces accrescat, et beati
mum idoneum perlatorem inveneris, ipsum respon- Martyres pro vobis intercedant, ut regnum vestrum
sum facias pervenire. Opto te, amicorum amantis- semper augeatur atque firmetur, et tutum ac defen-
sime, semper in Christo bene valere et raei memo- sum maneat ab insidiis atque infestatione maligno-
rem esse. rum spirituum et malevolorum hominum. Opto et
EPISTOLA XLVHI. oro ut bene valeat dominus meus rex, et vivat in
ADN. EPISCOPUH. aaternum.
Domino sancto etmerito venerabiliN., reverenfis- EPISTOLA LI.
simo Eginhardus peccator. ADEUMDEH.
Iste presbyter nomine N. rogavit me plurimum ut Pro quodam aniico et familiare meo N. videlicet,
pro iUoapud vosintercederem, uterga iHum raise-. fidele vestro, pietali vestrae supplicare volo ut eum
ricorditer agere diguaremini; qui sicut ipse asserit,J " suscipere dignemini, . et, quando in vestras ma-
inmagnapaupertate constitulusest, etnuncmaxime nus se commendaverit, aliquam consolationem ei
quando ipsum parvum beneficiolum, quod habuit in faciatis de beneficiis quae hic, in nostra vicinia ,
Bajoaria, ablatumest abillo, et alteridatum. Etnunc absoluta et aperta esse noscuntur. Estenim homo
nescit quid agerej vel qualiter seniori suo servire nobilis et bonae fidei, bene quoque doctus ad ser-
debeat, nisi, per vestram intercessjonem, domnusHL viendum utilius in quaUcunque negotio; quod ei
ei aliquod solatium advitam prsesentem suslentan- fuerit injunctum. Servivit enim ayo et palri ve-
dam dare dignabitur. Opto ut, mei memor, semper stro fideUter et strenue;: sic et yobis facere pa-
bene valeas inDomino, et parvitatem meam piissimo ratus est, si Deus illi vitam et sanitatem con-
imperatori commendare digneris. cedere voluerit. Nam adhuc valde infirmus est,
EPISTOLA XLIX, et ideo non potest ad veslram praesentiam venire :
, ADN. OPTIHATEH, AHICUH SUUM. veniet cum primum potuerit. Proinde precor pie-
DUectissimo fratri ac fidissimo amico N., glo- tatem vestram ut me scire permittatis quid ilji
» Verbum basilico;, mdlo vacuo spatio, in codice idesideratur. ; -
 $31 EGINHAB.DIABBATIS 552
de vestrav bonitatis parte promittere possim; ut ^ sed quodcunque operare. > His ita praemissis, roga-
in bona spe vivat, idonec ad vestram pervenerit mus ut, tam per hunc missum quam per Utteras
vestras, nos de hac re eertos reddere studeas. Bene
praesentiaro.
EPISTOLA LIL valete.
ADX,.CTESBITERCM ETH. VICEPOMIWHI. EPISTOLA LV.
In Christi nomine, Eginhardus abjbas, N. presby- ADN.EPISCOPUM.
fero et N. vicedomino, fidelibus nostris, in Doinino Merito veneraDiti domino N. E. Propter paucitatem
salutem. miriistrorum altaris, cogit me necessitas supplicare
Notum sit vobis quia volumus ut eulogias praepa- sanctitati vestrae ut hunc clericum, nomine N., ad
rari faeiatis secundum consuetudjnem, sicut soiet gradum diaconalus ordinare dignemini. Est enim
homo ad opus dpmiui sni facere, tam ad opus do- non solum setate, sed etiam eruditione ad hoc ido-
miniHI. quam etN. conjugis ejus. Et quandoille neus. Et ideo misimus illum ad vestrae benignitatis
de Audriaca viUa ad Compendium reversus fuerit, prsesentiam, ut erim, a vobis tterrrm ad praeilictum
tunc volumus ut ibi fiant praesentatae: etpostea vo- gradum consecratum, recipere mereamur. Opto vos
lumus ut per brevem nobis indicetis, qualiter illas... in Christo semper bene vaiere.
' vel ab iUa fuissent *
receptae. Bene valete. EPISTOLA LVL
EPISTOLA LHI. AD 1MPERATOREM.
ADQUEHPAM FIDELEH SUUM.
Novo et insoKto siderum ortu infausta qnaedam et
In Christi nomine, Eginhardus, abbas, Uli fideU
tristia, potius qnam betavel prospera, miserisven-
nostro salutem. tura significari morfalibus, pene omriibus veterura
Tu nosti quod juxta quod potuimus, voluntatem
aestimavit auctoritas. Sola sacri Evangelii Scriptura
tuam adimplere curavimus, in eo quod filiam tuam salutarem novae steHae
apparitionem fuisse testatur,
tibi reddere facimus. Et ideo rogamus te ut, pro- Chaldaeorum vidisse sapientes, et recentem
quam
pter honorem et amorem sancti N. et nostrum, nc- aeterni regis ortum de illius clarissimo fulgbre conji-
bis consentias adboc ut, si illum hominem ad li-
clemtes, inunera, tantae majestati convenientia, ve-
bertatem venire faciamus, eamdem filiam tuam per- nerabiliter obtulisse narrantur. Sed ejus stellae, qua?
mittas in conuigium accipere, quia melius nobis horrida et pairom laeta facies ab om-
nuper apparnit
videtur esse, ut iterum illi homini, si liher factus eam se vidisse testati sunt, fuisse ac mi-
nibus, qui
fuerit, conjugetur, quam ut ab omnibus renudiefur. naciter nuntiatur. Quae, ut reor, congrua
flagrasse
Bene valete. r meritis nostris prsssagia fecit, et cladem, qua digrii
EPISTOLA LIV.
•sumus.venturamiodicavit. Quidenim mterest utrum
ADK. ABBATEM.
tiomine, vel stella nuntiante, imminens ira generj
In Chrisli nomine, Eginhardus, abbasN. humilis,
praedicetur humano ? Hoc tantum est necessarinm
abbati, fldeli atque dilecto, aeternam in Christo salu- ut intelligatur nonfnisse sideris ap-
supervacuam
*em. sed admonuisse mortales ut, poenilendo,
paritionem,
Memorem te esse non dubito qualiter tam te et et Doraini misericordiam flectendo, futurum certent
•taos mihi commisisM. Et quoniam ita sehabetut dectinare periculum. Sic in praedicatiorieJonae, Ni
tua propria"~decrevit voluntas, meum utique dein- nivse subversio civitatis, quae per illura fuerat prae-
ceps est ut, «bicunque opportunum fuerit, tibi tuis- nuntiata hominibus, divina miseratione dilata est.
que condignum Buffragium, in quantum nosse «I Fecilque Deus ... turum per Jeremiam prophetam
posse accesserit, omnibus modis impendam. Ergo permisit, cum eum in domum figuli
notum sit dilectioni vestrse ^juoniam ille vassallus
noster, necnon et filiatua, amore conjugii, alter al- EPISTOLA LVII.
terum adipisci, Domino favente etvestra vohmtate, ADN. COMITEM.
eupiunt. Quamobrem ad vos mittere decrevi, kroo- U Magnifico ef henorabili atque iltustri viro, N. glo-
tescentes quod tam matri et fratri, quam etomni- rioso comiti, Eginhardus aeternam ia Domino saiu-
"bus propinquis, si vebis placet ut fiat, congruum tem.
•essevidetur. Insuper etiara ego non solura ut con- Bomnus imperator mandavit per jDagolfaa veaa-
firmetur volo, Sed ot honorifice, prout citius esse torem [ut] N. comes faceret conveaSre ad onmn lo-
poterit, si mihi ad perficiendum polestatem dederi- curn rllos comites qui suntin Aostria, ii-est Hatto-
itis, tam in beneficiis, quam in aiiis rebus, condigne nein et Popponefn et Gebehardum,'et caeteros socios
snppfere cupio. Insuper idem ipse praefatus vassal- eorum, ut interse considerarent quid ageridum es-
ius dotem dabit: auget munera : tantummodo turic set, si aliquM novi' de parfHms Bajoariae fuisset
-fei superest ut aut vos ipsi ad hocopus perficiendum exortum. Tunc visum est Urisbene esse ut, et tuet
•per praesens venire non differatis, aut, ut a nobis Atto, in eodem placito fuissetis. Ideo rogant vos nt
perficiatur, licentiam concedatis. Scimusenim quid consideretis, atque Hlis mandetis in quali loco vi-
per prsesens, Dommo favente, explere possuraus; deatur aptissimum esse illis coUoquiura. Nam H. vi-
^sed quM futttra pariat dies ignoramus. Ideo scriptum detur ut hoc bene esse possit.
est: « Non cesset manus tua, non cesset pes tuus,
 653 EPISTOLJE 554
EPISTOLA LVHI. A excepta dominicata decima, quam ex vestro verbo
ADN. EPTSCOPUM: salvari praecepit, debeat an non, a nobis penitus
fjblutibuspraestantissimi antistitis humiliimi clien- ignbralur. Haecideo vestrae subliriiitati exposuimus,
tuti vestri apices [praecipuaeservitutis dirigere sata- ut vestra celsitudo cogitet et statuat, quomodo re-
gunt; intimantesdevotionera, juxta modum ebrum staurari possit : et ne periculum alicujus prove-
possibititatis, pronam fieri, si almitas vestrae celsi- hiat, si domus Deo dicata negligatur et adnulletur.
tudinis mandare non dedignaverit. In omni obsequio Quidquid ergo vestrae excellentiae exinde libuerit,
vestrovestrorumque, etdeinceps, sive juxta clemen- per vestrum missum noslrae modicilati insinuare
tiam praeseritiae vestrae positi, seu Ubicunque ver- dignelur. Vestram sublimitatem diutino tempore
sari videntur, libenter professi surit vestris mellifluis Christus protegat, pariterque ad vitam aetemam per»
obtemperare mandatis. Nunc vero, quamvis nullis ducat. Amen.
exigentibus meritis, tameh alloquio vestrae promis- EPISTOLA LXI.
sionis conflsi, monere non titubant pietatem vestrae ADEUMDEM.
charitatis. Valeal beatitudo vestra. Pr33vio, insigni atque egregiae nobilitatis virolX.,
EPISTOLA LIX. W. et G., vestrae sublimitati per omnia devoti et
ADPR.XC1PCCM IMPERATRICIS CAPELLANtH. ^ idedili, fidele in oronibus obsequium atque scrvitium
Honorando atque sublimato et spiritu sapientias optamus.
repleto magistro atque praecipuo capellano Quoniam subliraitas nostrae modicifati aliquod
dbranae imperatricis, vestri fideles clientuli, perhane servitium injungere voluit, qiiia idem ad efiectum
schedam parvitatis nostrae, beatitudini vestrse opta- nondum venit, causam vesrrae celsltudini innote-
mus salutem perennem. sciinus. Clericus fratris vestri A., quem vestro jussu
Recordetur bonitas vestra de causa quam quon- conservitio ipsius A. suscepimus, indiculum, quem
dam locuti fuimus, ut, sicut nos exhortastis et lar- hostrae parvilati mjsistis, secum abstulit, ut excu-
giter promisistis, ita feliciter implere procuretis sationem veslro fratri ex nostra parte faceret qnod,
apud illum quem vos scitis : et inquirite utrum rios pro vestro servitio, opus ejusdem imperfectum re-
ad illum, an parte in alia lendere debeamus, et nb- maneret: et in ipso indiculo mensurae, quas nobis
bis, per fidetem gerulura , aut per vestros apices, transmisistis, pariler ablatae sunt, quae a nobis
cito remandare dignemini. Pro confidenlia enim haclenus nullo modo reperiri possunt. Quapropter
rnagna, quam in vobis habemus, tam audacter vobis ipsas mensuras nobis transmittite, et, quantum
scripsimus necessitatem nostram. De vestra vero valemus, de vestro servitio ela"b.orarecurabimus.
sbspitate no"bisintimare dignemini, quia vestra sa- Valere in Domino vesiram subliraitatem jugiter
nitas nostra est laelitia, et vestra laetitia nostrum exoptamus.
est gaudium. Hoc optamus, hoc desideramus, hoc EPISTOLA LXII.
cupimus audire, ut fiat multis feliciter annis. Valete ADHLOTHARIUM.
nunc et semper, vir gtoriOsissime,in Christo Jesu et
Quamvis cerlissime credam piissimum Dominum
In omnibus sanctis ejus. Amen. meum semper memorem esse patronorum suorum,
EPISTOLA LX. beatissimorum Christi martyru.m, Marcellini et Pe-
ADM. ILLUSTREH DOMINUM. tri, qui, occulto Dei judicio, Roma relicta, ad exal-
Uluslris dignitatis virum atque nobilissimae subu- tationem et prolectionem regni vestri, in Franciam
mitatis dominum M., V. et gloriosum , fidelissimi venerunt, et, pro qua nescio causa, apud me pec-
ac devotissimi, yestraeque in omnibus excellentiae catorcm hospitari dignati sunl, mihi tamen magna
narafissimi famuU, fideli et optabili aggrediinur incumbil necessitas ul vos de causis ad eorum ho-
servitio. norem perti.nentibus crebro comraoneam, ne forte
Maximas et, si fieri posset, sublimilatis vestrae periculum ac deirimentum animae meae incurram ,
cekitudini referimus grafes, quod, nostrae .petitioni D si de illa admonitione negligenlior quam oportct ex-
assensum praebentes, ad effectum perduxistis d,e . stitero, et licet illi siut misericordissimi, qui ctiam
capena in villa Lensi constituta. Tamen misistis.„,. jpercussori suo pepercerunt, regem lamen eorum,
qui nosexinde vestire venit, id ipsnm, sicut ju«- Dominum nostrum Jesum Cbristum, pro cujus amore
sistis, fecisset, nisi homjnes W., fratris vestri, hoc mori non dubitaverunt, oftendere timco, si in exlii-
contradixissenf. Attamen ipse locus valde yaslatus bendis eorum cultui congruis honoribus me scgni-
est, ita ut nullum omnjuo te^umen tectorum iuibi ter agentem invenerit. Proinde, piissime domine,
remanserit, quod non venditum, alienatum, vasta.- exccllentiam vestram humiliter admoneo et petb
lumquesU, excepta ba&ilica, quae eliam ex parte ut recordari dignemini de iHa commulatione Ibci,
corruit. Nos autem, causa vestrae mercedis, hoc in quo veneranda Martyrum corpora requiescunt,
fixum in animo Jbabuimus, ut quae praesenti annb quae cum Otgario episcopo facta est, et eum illis
adquirere possemus, ad restaurafionem loci expen- proprium efliciatis, pro quo liberando proprium
. deremus: quod etfacere cupimus, si ita per manse.., vestrum sancto Martino tradidistis. Item admonere
statuit atque decrevit. Vester itaque missus praesumo.misericordiam vestram de iHis meis peti-
^aboratis nihil ibi invenit, quia omnia vastata erant tionibus quibus, tunc quando imminentis viciniam
 655 EGINHARDIABBATIS 556
mortis exhorrui, vobis suggessi ut aUquid de nostris. A infeUcemac miserrimum non judicet, cum in afili-
beneflciis ad siistentationem eorum, qui juxta sacra- ctione positus, eum, quem votis suis fauturum fore
tissiroa sanctorum Martyrum corpora Deodeservituri crediderat, aversum atque inexorabilem experitur?
sunt, eisdem mitissimis patronis vestris dare digna- Haeccinetalia tibi videntur, ut suspiria, ut lacrymas
remini, quaUter tunc vestris benignissimis promis- homuncioni tanlillo commovere, ut ipsum ad gemi-
sionibus spem mihi fecistis quod desiderio meo tum etplanctum concilare, ut etiam in desperationis
fraudari non deberem, et, non solum in hac causa, baratrum dejicere potuissent? Et ulique dejecissent,
sed etiam in eo ut his, quos ad servilium vestrum nisi divinae miseralionis ope suffultus, quid in hu-
enutrivi, misericordiam vestram impendere, et eos jusmodi causis aut casibus majores ac meliores no-
de ipsis beneficiis adjuvare deberelis. Certissime stri tenendum servandumque sanxissent, ad inqui-
confido quod in hoc et Deum et sanctos ejus prome- rendum subito me convertissem. Erantad manum
reri debeatis, si me voli mei compotem in hac causa doctores egregii, nedum non spernendi,verum omni-
efficere dignamini. Item rogo ut cogitare atque pen- bus audiendi atque sequendi: gloriosus videlicet mar-
sare dignemini quae merces vos apud Deum maneat, lyr Cyprianus, et illustrissimi sacrarum divinarum-
et laus coram saeculovobis adcrescat si, per vos et que Utterarum expositores, Augustinus atque Hie-
in diebus vestris, locus requietionis sanctorum mar- ]8 ronymus. Quorum sententiis ac saluberrimis persua-
tyrum, tam in aedificiis quam in aliis necessariis sionibus animalus, depressum gravi moerore cor sur-
rebus, fuerit auctus, ornatus et excultus, ut etiam sum levare conatus siim, coepique mecum sedulo
exstructio ejus nomini vestro adscribatur, simulque reputare quid super excessu charissimae conluber-
et veslra et martyrum memoria ore omnium populo- nalis sentire deberem, cujus mortalitatem , magis
rum, perpetua mentione, celebretur. Ad extremum quam vitam, videbam esse finitam. Tentavi eliaro,
rogo et obnixe deprecor magnam mansuetudinem si possem a memetipso exigere , utid ratione apud
vestram ut super me miserum et peccatorem, jam me fieret, quod longa dies solet efficere; scilicet ut
senem et valde infirmum, misericorditer ac pie res- vulnns, quod animo nostro nondum sperata morte
picere dignemini, et a curis saecularibus absolutum repentinus casus inflixit, cicatricem ducere ac spon-
ac liberum fieri faciatis, meque permittatis, in pace taneae consolationis medicamenlo sanescere incipe-
et tranquillitate , juxta sepulcra beatorum Christi ret. Sed vutneris magnitudo facilitati resistit; et U-
martyrum, patronorum videlicet vestrorum, sub cet saluberrima sint, quae a memoratis doctoribus ,
defensione vestra, in eoruradem sanctorura obse- ad mitigandum gravem dolorem, velut a peritissimis
quio, et Dei ac Domini nostri Jesu Christi servilio idemque mitissimis medicis, offeruntur, plaga, quae
consistere, ut me iUa inevitabilis atque ultima dies, (2 adhuc sanguinem trahit, sanandi maturitatem non-
quae huic aetati, in qua modo constitutus sum, suc- dum admillit.
cedere solet, non transitoriis ac supervacuis curis Hic fortasse fniraris ac dicis ex hujusmodi occa-
occupatum, sed potius orationi ac lectioni vacantem, sione natum dolorem, tam longum ac diuturnum esse
atque in divinae legis meditatione cogitationes meas non debuisse. Quasi in dolentis sit potestate quando
exercentem, inveniat. id finiatur quod Ule, qiiando inciperet, neque in po-
EPISTOLA LXni. testate habuit, neque praescivit. Metiri tamen posse
ADLUPUM AHICUHSUUM. videtur doloris ac moeroris magnitudo sive diuturni-
Eginhardus Lupo suo salutem. tas de eorum, quae acciderunt, damnorum quanti-
Omnia mihi studia, omnesque curas, tam ad meas tate: quae ego cum quotidie in omni actione, in
quam amicorum causas pertinenles, exemit et ex- omni negotio, in tota domus ac familiaeadministra-
cussit dolor, quem ex morte olim fidissimse conju- tione, in cunctis, quaevel ad divinum vel humanum
gis, jam nunc charissimae sororis ac sociae,gravissi- officium pertinent, disponendis atque ordinandis ,
roum cepi. Nec finiri posse videtur; quoniam exstin- immaniter sentiam; qui fieri potest, ut vulnus,quod
ctionis illius qualitatem adeo tenaciter memoria re- tot ac tanta incommoda intulit, cum crebro tangitur,
^' non recrudescat potius et renovetur, quam sanescat
tinet, ut inde penitus non possit avelli. Huc accedit,
quod ipsum dolorem identidem accumulat, et vulnus aut solidetur? Arbitror enim (nec vereor quod haee
semel acceptum exulcerat, quod vota scilicet nostra opinio falsum me habeat) hunc dolorem atque anxie-
nihil valere permissa sunt, ac spes, quam in mar- tatem, quae mihi de~charissimae contubernalis occa-
tyrum meritis atque interventione collocavimus, ex- sione exorta est,perenniter mecum perseveraturam,
spectationem nostram ex asse frustrala est. Inde eve- donec id ipsiun temporis spafium , quod Deus mibi
nit utsolantium verba, quae aliorum moestitiaemederi ad hanc miseram ac temporalem vitam concedere
solent, plagaro cordis nostri recrudescere potius fa- voluerit, debito sibi termino finiatur. Quam tamen
ciant atqtie rescindant, cum me aequanimiler ferre proficuam potius mihi quam noxiam hactenus expe-
jubent infortunii molestias, quas ipsi non sentiunt, rior, cum animum, ad laetaet prospera festinantem,
atque in eo censent mihi gratulandum, in quo nullum. velut quibusdam frenis atque habenis remoratur ac
gaudii vel laetitiaevalentdemonstrare vestigium. Quis retinet, mentemque ad revocationem mortis revocet,
est enim mortalium, cui mens constet, quique sa- quam ad spem et amorem longsevitatis odium alque
num sapiat, qui sorlem suam non defleat, et qui se oblivio senectutis Hlexerat. Video mihi non muttum
S37 HIST. TRANSLAT. BB. MARCELLINIET PETRI. 558
superesse temporis ad vivendum; Ucet quantum id j ^. Gratias ago atque habeo charitati tuae, quod me
esse debeat, mihi penitus ignoretur. Sed hoc certis- per Utteras tuas consolari dignatus es. Neque enim
simum teneo, et recens natum cilo posse mori et se- majus aut certius tuse erga me dilectionis indicium-
nem diu nonpossevivere. Acproinde longe utilius ac dare potuistis, quam aegro atque jacenti manum ex-
heatiusforecenseo ipsam temporis incerti brevitatem hortationis porrigendo, monendoque ut surgerem ,
cum luctu quam laetitia ducere. Quia si, secundum quem mente prostralum ac moerore depressum igno-
Dominicamvocem, beati ac feUces erunt qui lamen- rare non poteras. Bene vale, charissime ac deside-
tantur et lugent (Malth. v, S); e contrario infelices rantissime fili.
acmiseri fierit, qui dies suos in jugi et continua lae-
titia finire non metuunt.

EGINHARDI

KISTORIA TRANSIATIONIS BB. CHRISTIJARTYRDM

MARCELLLNI ET PETRI.
(Acta SanctorumBollanditomoI Junii.)

PROLOGUS. B sum. Is locus est in saitu Germaniae,qui inter Nec~

1. Veris veri Dei cultoribus, et Jesu Christi Do- carum et Msenumfluvios medius interjacet, ac mo-
mini nostri Sanctorumque ejus non fictis amatori- derno tempore ab incoUs et circummanentibus
bus Eginhardus peccator. — Qui vitas et facta ju- Odanwald a appellatur. In quo cum, pro modo fa-
storum, ac secundum divina mandata conversan- cultatum ac sumptuum, non solum domos et habita-
lium hominum, litteris ac memoriae mandaverunt, cula ad roanendum, verum etiam basilicam, divinis
non aliud mihi efficere voiuisse videntur, nisi ut ad officiis faciendis congruentem, non indecori operis
emendandos pravos mores, et collaudandam Dei om- aedificassem, dubitare ccepi, in cujus potissimum
nipotentiam, per ejusmodi exempta, quorumcunque sancti vel marlyris noraine atque honore dedicari
animos incitarent. Feceruntque hoc, non solum quia deheret. Cumque in hac animi fluctuatione pluri-
Uvore carebant, sed quia charitate, quae omnibus mum temporis esset evolutum , contigit ut quidam
cupit esse consultum, granditer abundabant. Quo- diaconus Romante Ecclesise, nomine Deusdona, pro
rum laudabile propositum, quia tam in propatuloest suis necessitalibus regis opem imploraturus, ad pa-
ut, praeter ea quaedixi, nihU aliud eos moliri voluisso latium veniret. Ibique aliquandiu moratus, cum, pe-
lucidissime clareat, cur a multis imitari non de- racto propler quod venerat negotioi Romam redire
beat, omnino non video. Ac proinde quia mihi con- C pararet, quadam die, humanitatis causa, velut pere-
scius sura, quod Ubri, quos de translatione corporum grinus, ad prandium nostrae parvitatis a nobis est in-
beatorum Christi martyrUm Marcellini et Petri, si- vitatus: ibique inter prandenduni plura locuti, eous-
gnisque ac virlutibus, quxeper eos Dominus ad sa- que sermocinando pervenimus, ut de translatione b
lutem credentium fieri voiuit, qua potui facultale corporis beati Sebastiani ac negleclis martyrum se-
conscripsi, eadem sunt voluntate atque intentione pulcris, quorum Romse ingens copia est, mentio fie-
compositi, eosdem edere, ac Deiamaloribus ad legen- ret. Inde ad dedicationem novaebasilicse nostrse ser-
dum offerre decrevi. Arbitror enim quod hoc opus mone converso, percontari coepi, quonam modo ad
non solum inane ac supervacuum cuilibet fidelium id pervenire possem, ut aliquid de veris sanclorum
videri non debeat, sed eliam fructuose atque utiliter reliquiis, qui Romse requiescunt, mihi adipisci con-
me laborasse praesumo, si etUcere potuero, ut in tingeret? Hic ille primo quidem haesitavit, et quali-
laudem sui Conditoris animus iUa legentis assurgat» ter id fieri posset, se nescire respondit. Deinde cum
CAPUT PRIMUM. me de hac re sollicitum simul et curiosum esse ani-
Missiab Eginhardo Romamad procurandas reliquias* madverteret, alteradie se percontationi meas respon-
Obtentcesanctorum Marcellini et Petri. surum esse promisit.
2. Cum adhuc in palatio positus, ac negotiis sae- 5. Post haec, cum iterum a me fuisset invilatus ,
cularibus occupatus, otium, quo aUquando perfrui protinus e sinu libellum mihi porrexit, rogans ut
cupiebam, muttimoda cogitatione meditarer, quem- eum solus perlegerem; sibique de his, quae in eo
dam locum secretum atque a populari frequentia scripta erant, quid mihi placeret, indicare non dedi-
valde remolum nactus, atque iUius, cui tunc miUta- gnarer. Accepi libellum, et ut ille petiit, solus se-
veram, principis Hludowici Iiberalitate consecutui crele perlegi. Continebalur in eo : esse sibi domi
» Ms. Reginae, Hodanuhuald; alibi Odonowald. b Nondum quidem facta, sed postulanda.
 639 EGINHARDIABBATIS 54(J
plurimas sanctorum reliqutas, easque se mihi dare A essef, seaescirenespQndit, Tum llle: i Roma est, in-
TOtle,si meo fultus adjutorio Romam reverti potuis- quil, quam vides. i Statimque addidit: iDirige oculos
set; compertum sibi fore, quod duos mulos babe- ininteriora [Jfe., ulteriorajicivitatis.etconlemplare si
rem, quorum si allerum sibi darem, ac seeum hc- aliqua tibi in his locis appareat ecclesia. > Cumque
minem meura fidelem mitterem, qui iUas reliquias sibi quamdam ecclesiam ° apparere dixisset. « Yade,
ab iUoreeiperet, mibique deferret.statim easmibi se ait, et Ralleico nuntia, quoniam in ecclesia, quam
[Ms., esse] missurum. Complacuit mihi suadentis con- modo vidisti, iUa res «st recondita, quam ille do-
silium,slatuique fidemsponsionisincertaecelerkerex- mino suo debetafferre : et ideodet operam, ut eam
periri; ac proinde, dato quod petebatjumento, addita quanto celerius fieri potest accipiat, et ad doroinum
propter viaticum pecunia, notarium meum, nomine suum reverlalur. i Cumque iUe diceret, quod nemo
Ratleicum, quia el ipse orandi causa Romara eundi de his, qui secum venerant, in hujusmodi re fidem
votunr habebat, cum eo pergere jussi. Igitur de dictis suis esset habiturus, respondit et dixit : i Tu
Aquisgrani palatio profecti —nam ibi.e» teuipere jjosjK fuod (Wpes, qui tecum hoc iter agunt, tibi
imperator cum suo coinitatu erat—Augustam Sues- coriscii surit quia complures dies in febre terliana
sionum « venerpnt; ibique cum Hildoioo b abba^e labofasli, et nondnm te ab iUa ullam habuisse re-
in monasterio & Medardi locuti sunt, quiamemora- " missronera. — Et ille ; Ita est, hiquit, ut dicis. —
tus diaconus ei pollicitus est, se efficere posse, ut Quapropter, ait, volo ut pro signo tibi sit, atque bis
corpus beati Tiburtii, jmajrtyris,.iu iejus veniset|jo- o^yfcusyejba qun3(f xi rejtat|irfls es, quoniam ex hac
testatem. Quibus ille prornissionibus illectus, misit hora, febre, qua usque modo detinebaris, sic per
cumeis quemdamprcsbyterum, hominem cailidura, Dei misericordiam cariturus es, ut te ullerius in hoc
noraine Hunum, jubeiis ut acceptum ab eo memorali itinere non contingat. > His dictis expergefaclus,
martyris corpus sibi deferret. Inde iter ingressi, Ro- omnia quse sibividisse vel audisse videbatur, Ratleico
mara, quanta potuerunt celeritate, perrexerunt. referre curavit. QuaecuiriRatleicus presbytero secum
i. Contigit^autem, postquam Italiam intraverunt, pergenti exposufsset/visum est ambobus nt experi-
tjt puer notarii mei, nomine Reginbaldus, tertiana mentum somni [Ms., somnii] ex veritate promissaesa-
febre correptus , non modicum profectioni eorum riitatis approbarent: nam eadem die, juxta qualita-
suis taboribus faceret impedimentura; quoniam his tenrfebrium, quibus iaborare consueverat, febricitare
horis, quibus ifle febrium aesttbus tenebatur , iter deoebat is qui somnium viderat. Et utnon vana illu-
agere non potuerunt. Erant enim' pauci, ac per hoc sio, sed potius vera revelatio fuisse ostenderetur,
ab invicem separari nolebant. Cumque hoC incom- neque fUa die, neque caeteris quaeillam secutae sunt,
modb iter ittorum non mediocriter fuisset retarda- ullum in corpore sno eonsuetaram febrium sensit
turo, illi tamen prout poterant illud accelerarei eon- indicium. Sicque factum est, ut et visioni crederent,
tenderent, tribus diebus priusquam ad Urbemveni- etfidem diaconipromrssis nonhaberent.
irent, apparuit in visu flK febricitanti quidam homo 6. Igitur Romara venientes, juxta basilicara beati
in habilu diaconi, perquirens ab eo quam ob rem Petri apostoli, quae dicitur ad Vincula, in domo ip-
'dominus suus Romam ire festinaret?Cui cum illeet sius, eum quo venerunt, diaconi, Iiospitium accepe-
promissa diaCorii de reliquns sanctorum mihi miu runt; manseruntque cum eo per aliquot dies, oppe-
tendis, et de his quse Hildoino abbati pollicitus est, rientes promissorum cjus adimpletionem. Sed ille,
prout ilfi comperta erant, exponeret. « Non ita erit, qui suas pbUicitaiiones perficere non valebat, ipsuro,
v
'inquit, sed longe aUter, quam yos existimatis, cau- quod non poterat, -quUiusdam procrastinatiouibus
isarum, propter quas venistis , exitus adimplebilur. palliabat. Tandem locuti cum Ulo, cur eis illo modo
TJam diaconus iste, qui vos Romam venire rogavit, vellet illudere percontati sunt; rogantes simul, ne
aut parum, aut nihit de his, quse vobis promisit, fa- se diutius fallendo detineret, et reversionem suam
cturusest; ac proinde volo sequaris me, atque ea Variis spebus impediret. His ille auditis, cum cer-
quaetihiostensums atque dicturus sum, mente sol- D neret se hujusmodi calliditate eis jam amplius non
Ticita cures advertere. > posse imponere, prhno notarium meum certum fecit
5. Tunc mantt comprehensum, ut sibi videbatur, de reliquiis raibi promissis, quod eashabere non
montis praecelsi cacumen secum consceridere fecit. pbsset, eo quod frater suus, cui et domum, et cuncta
In quo cum simul pbsiti consisterent: i Convertere, quae habebat, inde abiens commendaverat, nego-
inquit, ad onentem, et subjectos oculis tuis campos tiandi gratia Ben.eventumesset profectus, ac se pe-
'fntuere. i Quod cum fecisset, et campos, dequibus nifus ignorare quando esset reversurBS, et quia ei
sibidixerat, fuisset intuilus, videt in eis molis im- reliquias illas, sicut et caeteram supetlectilem, ad
>mensaefabricas, ift rriodura magnae cujusdam civita- servandum commiserat, nec omnino se scire posse,
'tis extructas, et, interrogatus ab eo, si-sdret quid hoc quid de bis fecisset, quoniam eas in eadem domo
Surius Augustam Suessorum; quo etiam modo Fuit idem etiam abbas S. Dionysii et S. Germani
ln Vita S. Medardi, 8 Junii, a Fortunato appella- apud Parisienses.
tHr, num. 36. c Hauc esse ecclesiam SS. Marcellini etPetri,
b HUduinus factus abbas anno 817, sed anno a Constantino Magno consfructam, asserit Baro-
830 in exsilium pulsus, et revocatus anno 833, mor- nius anno 826, num. 16, quod esset ob siii ampii-
tuus ct in abbatia S. Medardi sepultus anno 842. tuuinem et altitudinem longius perspicua.
 &li HIST. TRANSLAT. BB. MARCELLINI ET PETRI. S42
nusquam. invenissei: proinde viderel quid faceret,. A positum, tabylamque marmoream ad caput posltam",
quia de paite sua nihil restaret, quod sperare posset. quae titulo, quem continebat, evidens indicium da-
Postquam bsec notario meo dixit, et ille se aibeo bat, cujus in eo locp martyris membra jacuissent.
illusum ac male sibi impositum quereretur, nescio Quod, ut par erat, cum summa veneratione susci-
quibus vanis hae frivolis etiam presbyterum Hildoi- pientes levanl, et munda sindone involutum diacono
ni aUocutus, spe simili animatum, a se fecit absce- ferendum atque servandum tradunt. Ac ne uUa su-
dere. Postridie vero cum valdetristes videret, hor- blali corporis indicia remanerent, lapidem loco suo
tatus est ut simul cum illo ad coemeteria sanctorum reponentes, in urbem ad hospitia sua revertuntur.
pergerent; videri sibi quod in eis aliquid tale inve- Diaconus autem corpus beatissimi martyris, quod
niri posset, quo eorum desideriis satisfieret, necfore acceperat, juxta basilicam beali Petri apostoli, quse
iUam [Ms., ullam] necessitatem mt in patriam vacui vocatur ad Vincula, ubi et ipse domumjiabebat, se
reverterentur. Curoque eis hoc consilium placuisset, servare velje ac posseaflirmans,fratri suo nomineLu-
vellentque ut quantocius id, ad quod faciendumeos nisoni ad custodiendum commisit; arbitratusque no-
bortabatur, iuchoarent, more solito, negolium dis- tario meo hoc satisfactum esse, cospitiUum bortari ut,
simulavit, et eos, quorum animi tunc paululuro erant accepto corpore beati Marcellini, rediret in patriam.
erecti, in tantam desperationem hac dilalione de- ]8 9. Sed ille longe aliud medilabatur ac mente vot-
jecit, ut, omisso illo, slaluerent in palriam, quamvis vebat. Nam, ut mihi postea relulit, videbatur ilU
infecto negotio, reverti. nequaquara sibi licere cum solo beati Marcellini cor-
7. Sed notarius meus, recolens soranium quod pore in patriam regredi; quasi nefas esset, ut cor-
puer suus viderat, coepit comilem suum horlari ut, pus beati Petri martyris, qui ei socius in passione
sine hospile suo, irent ad ceemeteria, ad quae vi- fuerat, et per quingentos et eo amplius annos in
senda iUe eos se ducere velle promisit. Itaque in- eodem sepulcro una oum iUo requieverat, .Uloinde
vento atque conducto duce locorumque uionstratore, transeunte, ibi remaneret. Atque hac cogitalione
-primoad basilicam beatf Tiburtii, mariyris, in via . menfe concepta, tanta animi sui parturitione simul
Lavicana, tribus ab urbe passuum roillibus distan- ac perturbatione laborabat, ut nec cibum capere,
•tem, veniunt, martyrisque tumbam quanta possunt nec somno acquiescere dulce sibi videretur atqueju-
diligentia contemplantur, et utrumsic, utaUi non ..cundum, nisi martyrum corpora, sicut inpassione ac
«enttrtnt, aperiri posset, cauta circumspectione cbn- monumento conjuncta fuerant, sic etiam peregre
siderant. Deinde in cryptam ejusdem basilicae conti- profectura jungerentur. Sed de hoc qualiter fieri
guam, in qua beatorum Christi martyrum MarceUini ,-posset, veheraenler ambigebat : noverat enim ne-
«t Petri corpora erant tumulata, descendunt; atque ' minem a se Romanum inveniri posse, qui sibi ad
explorata etiam iUius monumenti qualitale, disce- boc ullum ferret auxilium, sed ne talem quidem,
dunt, aestimanles hoe factum hospitem suum posse cui baec animi sui secreta auderet ostendere. In hac
latere. Sed aliter evenit, quam arbilrati sunt. Nam cordis anxietate constitutus, reperit quemdam mo-
licet ipsi nescirent quibns indiciis, cito tamen ad il- nacbuin peregrinum, nomine Basilium, qui ante
lum bujus facti notitia pervenit: veritusque ne sine biennium de Constantinopoli Romam venerat,
Uto voluntati suaesatisfacere debuissent, statuit con- atque ibi in monte Palatino apud alios Graecos, qui
fiUk).[Ms., consilium] eorum feslinando praevenire. ejusdem professionis erant, cum quatuor discipulis
£t quia ille eorumdem locorum plenariam atque suis hospitium habebat. Hunc.adiit, atque ei quam
omnimodam notitiam habebat, blande illos alloqui- paliebatur sollicitudinem aperuit. Tum consiliisejus
tur, horfaturque ut illuc simul veniant; et si Deus animatus, et orationiibus fretus, tantam accepit in •
votis eorumfavere dignaretur, communi consilio/a- eorde suo constanliam, ut statueret rem, quamvis
«erent quidquid-eis videretur faciendum. cum periculo capitis sui, oelerrime experiri. Voca-
8. Assensi sunt.ejus voluntati, tempusque id ag- toque ad se comite suo, Hildoini presbytero, ccepit
^prediendi pari cbnsensu constituunt. Tunc peracto J)^ cum eo tractare ut iterum ad basiUcam beati Tibur-
jejunio triduano, noctu ad locuro, nullo Romanarum tii, sicut prius fecerant, clanculo pergerent, actum-
«ivium sentiente, perveniunt; ingressiqae basiticam iam, qua Martyris corpus reconditum credebatur,
S. Tiburtii, priroo altare ilfud, sub quo sacrum ejus aperire denuo molirentur.
«orpus situm credebatur, aperire tentaveTuitt. Sed 10. Placuit consilium; assumptisque, quos secum
pariim suecessit eorum voluntati molitio operis in- adduxerant, pueris, hospite eorum penitus ignoran-
choati; nam moflimientum, dnrissimo marmore ex- te quo irent, clam rioctu profecti sunt. Cumque ad
tructum, inermes id aperire conantium rsaniis facile }ocum ventum esset, votis pro re prosperanda ante
repeiiebat. Igitur, omisso ilHns martyris sepulcro, jedis januam faetis, ingrediuntur; divisisque sociis
ad tumbam beatorum MarceUiniet Petri desceriduoti inter se, presbyter ad corpus beati Tibortii quaeren-
atque ibi, invocato Domino nostrb.Jesu Christo, et dum in ipsius basitica cum aliquibus remansit; Rat-
adoratis sanctis martyribus, lapidem, quo summitas Jeicus cum reUquis in adhaerentem eidem ecclesiae
sepulcri tegebatur, de loco suo levare moliuntur. cryptam, ad beatiPetri corpus accessit : apertoque
Qno sublato, vident sacratissimum sancfi Marcellini slne ulla diflicultate sepulcro, sacra sancti ma^rtyris
corpus, in superioribus ejusdem sepulcri partioB» niembra, nufio prohibente, sustulit, et serico pulvi-
 '
543 EGINHARDIABBATIS 544
no, quem ad hoc paraverat, recepta dUigenter inclu- A superius fecimus mentionem, necnon et presbyterum
sit. Interea presbyler, qui corpus beati Tiburtii HUdoini,qui secum venerat, Papiam usque deportari
quaerebat, magno labore frustra consumpto, poslquam iecit. Ipse cum eodem hospite suo Romaesubstilit,
se vidit nibil posse proficere, relicto opere, in cryp- bpperiens atque auscultans per continuos septem
tam ad Ratleicum descendit, et quid sibi faciendum dies, si de sublatis sanctorum corporibus aliquid ad
esset, ab eo quaerere coepit. Cui cum ille arbitrari notitiam civium pervenisset. Cumque vidisset nul-
se diceret quod sancti Tiburtii reliquiae essent Iam a quolibet extraneo de hoc faclo fieri mentio-
inventae, eique id de quodicebat ostenderet— narn, nem, latere illud existimans, post eos, quos prae-
paulo ante quam idem presbyter ad eum in cryptam miserat, sumpto secum hospite suo, profectus est.
venisset, reperit in eodem sepulcro, in quo sancto- Quos cum Ticini, apud basilicam beati Joannis
rum MarceUini et Petri sacra corpora jacuerunt, Baptistse, quae vulgo » Domnanaevocatur, actunc ex
foramen quoddam rotundi schematis, trium ferme beneficio regum ad meam perlinuit potestatera,
pedum longitudine inlrorsus excavatum, pedali am- adventum eorum prsestolantes invenissent, statue-
plitudine patens, et in eo minuti pulvcris non modi- runt etiam ut et ipsi aliquot diebus ibi moraren-
cam portionem repositam —, visum est ambobus tur, et propler jumentorum, in quibus venerant,
quod hic pulvis de corpore beati Tiburtii, ossibus B refectionem, et propter seipsos ad longiorem viam
inde sublatis, remanere potuisset: et ob hoc, ut dif- praeparandos.
ficilius inveniretur, medio locointer beatos Marcel- 13. In hoc morarum suarum articulo fama exiit
linum et Petrum, in eadem tumba, fuisset repositus: legatos sanctae RomanaeEcclesiaea pontifice ad im-
convenitque inter eos ut eum presbyter sumeret, peratorem b directos, illo brevi esse venluros. Itaquo
etjjro reliquiis beati Tiburtii secum deferret. veriti de adventu illorum aliquid sibi incommodi, vel
11. His ita transactisatquedispositis, cum rebus, etiam iropediraenti accidereposse, si se ibi deprehen-
quas repererunt, ad hospitia sua reversi sunt. Post derent, decreverunt ut quidam ex eis abeundo, ad-
haec Ratleicus, cum hospite suo Iocutus, rogat ut ventum eorum festinando praevenirent [Ms., praever-
sibi sacros beati Marcellini cineres, quos ei ad ser- terent]; alii in loco remanerenl, et re de qua solliciti
vandum comraendaverat, reddat, seque in palriam erant diUgenter investigata, post eorumdem legato-
redire volentem nulla non necessaria dilatione deti- rum abscessum socios suos, quos praemiserant, sequi
neat. Cui ille non solum quod repetebat sine mora properarent. Cum ita inter cos de hac re constilis-
restituit, verum etiam de sanclorum reliquiis, in set, Deusdona cum presbytero Hildoini legalosRoma
una ligatura collectis, haud parvam portionem mihi _ venientes praecessit, et Augustam Suessionum, ubi
deferendam obtulit: et requisitus de nominibus eo- Hildoinum esse rebatur, quanta potuit feslinatione
rum, mihi se iUa dicturum, quando ad me venissct, contendit; Ratleicus vero cum thesauro, quem se-
respondit. Monuit tamen ut eadem veneratione, qua cum habebat, Papioe remansit, exspectans donec
caeterae sanctorum martyrum reliquiae colerentur, legati Sedis Apostolicae prseterirent, ut, iUis Alpes
eo quod non minoris apud Deumessent merili, quam transgressis, viam suam securius carpere potuisset.
beati Marcellinus et Petrus : et hoc me esse credi- Veritus itaque ne presbyter HUdoini,qui cum Deus-
turum, cum primuro ad me nominum ifiorum noli- dona praecesserat, quique omnium, quae apud eos
tia pervenisset. Suscepit ille munus oblatum, atque gesta vel tractata fuerant, plenariam atque integrara
id, ut sibi persuasum erat, sanctorumMartyrumcor- notitiam habebat, quia vafer ac lubricse fidei vide-
poribus sociavit. batur, aliquid impedimenti sibi in via, qua ire dispo-
CAPUT II. situin habebat, machinari debuisset, altera sibi eun-
Sacrw reliquice per diwrsa loca delatm in Michi- dum judicavit; missoque ad me procuratoris noslri
linstadt, et post varias visiones in Mulinheim, Ascolfi puero cum litteris quibus me et de rever-
postea Seligenstadt diclam. sione sua, et de allatione thesauri, quem divinitus
12. Inilo consiUo cum hospite suo, sacrum illum padjutus invenerat, certum efficeret, ipse, postquam
ac desiderabilem thesaurum, in scriniis reconditum Romanos ex conjeciura mansionum quae eis para-
atque signatum, per Lunisonem fratrem ejus, cujus bantur, Alpes superasse pulavit, Papia relicta, sexta
a Impressa Donnarum, seu Dominarum : duae sexus, Donnarum (id est mulierum) nuncupavit. »
enim erant PapiaeS. Joannis Baptistse ecclesiae, qua- Quomodo autem aut quando ha?c data sit raonachis,
rum una a Theodelinda regina fuit magnifieentis*- atque ila in Eginhardi jurisdictionem venerit, Tici-
sime exstructa et dotala, de qua Bernardus Scac- nensibus indagandum relinquo : interim Platinam
cus Hist. Ticinen., lib. ix, cap. 5, eamdemque Ste- recte corrigit Scaccus, qui in Vifa Joannis IV, Ulam
phanus Breventanus, lib. m, cap. 2, ait a Burgo ecclesiam Terracinae adscripsit et in eumdem erro-
cognominari, quia fit extra primum murorum ara- rem (cujus nulla uspiam occasio apparet) traxit
bitum; aut etiam a Palude. Aliud tamen vetus co- Sabelhcum,
gnomen fuit : nam Paulus Diaconus, de Gestis i> Scriplor gestorum Ludovici Pii ad an. 826, hu-
Longobard. lib. iv, caput 49, de Gundiberga regina, jus lftgationls meminit, et Ingelhemii audiUm ait
Theodelindse filia, agens : i Hsec, inquit, id exem- ad Kalendas Junias; eaque funclos, Leonem Cen-
pluru suae genitricis, sicut illa in Modicia, sic et tumcellensera episcopum, et Theophylactum no-
ista intra Ticinensem civitatem, basiticam in hono- menclatorem, pro tunc Romano pontifice Euge-
rem B. Joannis Baptistse construxit. » Scaccus ad- nio II. -
dit Ub. ix, caput 9, quod eam < in honorem sui " •'• T"1 - - . . '
543 HIST. TRANSLAT. BB. MARCELLINTET PETRI. 546
die ad a S. Mauritiumvenit. Ibique, comparatis quae A puer Ratleici, jubente eo, officiovesperarum com-
ad hoc necessaria videbantur, sacra illa corpora, pleto, caeteris exeuntibus, solus in ecclesia remansis-
loculo inclusa, feretro imposuil; atque inde prorao- set, et, clausis januis, juxta illa sacra corpora in
vens, palam et aperte. cum adjutorio populi occur- parva ceUula quasi vigilaturus concedisset, subita-
renlis, porlare coepit. neo somno depressus, vidit quasi duas columbas per
14. Ubi autem locum, qui Caput-Laci h vocatur, dexteriorem absidcefenestram volando intrare, et in
praetergressus, bivium °, quo itinera in Franciam culmine lecti super ipsa Sanctorum corpora consi-
ducentia dirimunlur, attigit; dexteriorem viam in- dere : quarum attera tota alba, altera cani et albi
gressus, per Alamannorum fines usque ad Solodo- coloris mixturae variae videbatur. Cumque in eodem
rum,d Burgundionumoppidum, venit. Ibi obvios ha- culmine diutius deambularent, et consuetum co-
buit, quos ego, post indicium adventus illius mihi lumbis gemitum vicissim velut coltoquentes ederent,
factum, de e Trajecto ei occurrere jussi. Nam ego rursus per eamdem fenestram egressae,non compa-
tunc temporis juxta Scaldim fluvium in monaste- ruerunt. Secutaque vox supra caput pueri sonuit:
rio f S. Bavonis eram, quando litteraenotarii meiper i Vade, inquit, et dic Ratleico ut indicet domino
puerum procuratoris nqstri, cujus superius mentio- suo, quia isti sancti Martyres nolunt ut eorum cor-
nem fecimus, mihi reddilae sunt. Ex quarum lectione B pora in hoc loco requiescant: alium enim elegerunt,
de adventu Sanclorum cerlior factus, illico unum ad quem celeriter migrare dispositum habent. i Hu-
ex familiaribus nostris Trajectum ire, ibique presby- jus vocis auclor ab eo videri non potuit; qua tamen
teros atque alios clericos, necnon et laicos secum finita, evigilavit, somnoque excitus, reverso ad ba-
sumere, ac Sanctis venientibus, ubicunque primum silicam Ratleico, quid vidisset indicavit. At iUe in
potuisset, obviam festinare praecepi. Et is nihil mo- crastinum, ubi me primum convenire potuit, quid
ratus, cum his quos secum duxerat in loco memo- sibi puer suus relulisset, mihi nuntiare curavit. Egb
rafo, post paucos dies his, qui Sanclos adferebant, autem, licet hujusce visionis arcanum spernere non
obviavit: junctique simul, comitantibus jam atque auderem, statui tamen operiendum alicujus signi
hinc inde concurrentibus hymnidicis populorurii certioris indicium; atque interim illos sacros cine-
turmis, cum ingenti omnium laetitia, g Argentora- res, de linteis in quibus ligati venerant sublatos,
tum urbem, quae nunc Strasburg appellatur, celeri- sericis ac novis pulvinis insuere feci. Cumque in
ter veniunt.lnde per Hrenum secunda aqua navigan- eorum inspectione reliquias beati Marcellini mino-
tes, cum adlocum, qui k Portus vocatur, venissent, ris quantitatis quam sancti Petri esse cernerem, ar-
[Ms. add. in] orientalem fluminis ripam egressi, quin- bitralus sum eum in statura corporis sui minoris
ta mansione ad locum » Michilinstadt nuncupatum,i *-' fuisse mensuraequam sanctum Petrum. Sed hoc ali-
cum immodicahominum in Deilaudibus exsultantiumi ter se habere furtura postea patefactum approbavit:
multitudine, perveniunt.Is locus est in eo saltu Ger-• quod ubi, vel quando, vel a quo, vet qualiter admis-
manise, qui tempore moderno i Odanwald appella- sum ac proditum sit, suo loco dicturus sum : nunc
tur, et distat a Maeno fiumine circiter leucas sex. ordo narrationis inchoatse texendus atque tenen-
In quo cum basilicam noviter a me constructam, secI dus est.
nondum dedicatam invenissent, in hanc illos sacroi3 16. Igitur postquam illum magnum atque mirabi-
cineres intulerunt, et velut ibi perpetuo permansu- lem, omnique auro pretiosiorem, inspexi thesaurum,
ros deposuerunt. loculus, in quo idem continebatur, propter vilitatem
' 15. Cumque id mihi fuisset altatum, confestim il materioe, de qua compactus erat, coepitmihi oppido
luc, quanta potui celeritate k venire festinavi. Ubi, displicere. Quem emendare cupiens, quadam die,
cum, triduo post adventum nostrum exacto, quidanl post completum vespertinum officium, prsecepi uni
« Agaunum inteltigit, ubi S. Maurilius cunl abbatiam, eiquevicinam S. Petri in monte Blandinio,
Thebseis martyrio coronatus, nomen loco dedit, Eginhardus tenebat, qui utriusque in suis epistolis
uli dicetur 22 Septembris : est autem locus Sabau-- D meminit.
dia ad Rhodanum, 9 circiter leucis dislaus Sedunc> s Her Soloduro Strasburgum, civitatem ad Rhe-
Helvetiorum, quod ei ad orientem jacet. num sitam, atque Alsatiaemetropolim, censetur esse
b Lacus Lemanus seu Genevensis, initium sumit leucarum circiter 50.
ad oppidum Neuville, ila forsan mutato nomine hiiz b Videtur hic portus inveniendtts paulo infra
dictum, 5 leucis infra S. Mauritium. Neckari et Rheni confluentes, id est, infra Manbe-
c Bivium hoc haud tonge ultra lacum concipio, mium, unde 8 circiter leucis distat, qui signatur lo-
distinctiorem notitiam libenter a locorum periti:s cus. Mansiones autem hic dicuntur, quae Germanis
loca quietis, et sesquihora fere ab invicem
d Hoc tempore Solodorum seu Solodurum est Rast,
accepturus.
distant, ad commoditatemonera portantium instrucla
urbs foederatorumHelvetiorum, quorum tota ditii) reclinatoriis, 4 fere pedes elevatis a terra. .
olim inter Alamannoset Burgundos divisa fuit, siic * Michelstadium, seu Michelstadin comitatu ho-
ut horum pars etiam minor Burgundia diceretur dierno Erpachensi.
Distat autem Solodurum ab oppido S. Mauritii plu:s i Hodie Ottenwald.
quam 40 leucis in boream. k Emenso circiter 120 leucarum itinere, quantum
e Trajectum ad Mosam infra Leodium intelli Gandavum (ubi tunc erat Eginhardus) distat Micbel-
gitur. stadio: adeo ut, si menseOctobri illatse illuc reliquiae
* S. Bavonis monasterium erat in urbe Gandensi, sunt, credi possit Ratleicus huc appulisse mense No-
quo loco castrum nunc est creclum: nam et ham E vembri, vel etiamDecembri,
 gfr tettfmM ABBAfls^, sir
ek aedituis, uf mensrirani loculi virga cottectam mihi. A sanctorrim raaftynliri suflragiura implbfassem, atque
afferret. Cunf itre hoc facturus cereum accendferet, emries qui una noMscum erant, ut idem facerent, se-
et circumpendesritiapiallia,quibus idem Ibculris tege- duld commonuissem.facturaestut per conlinuos [Jf*.
batur, suMevaret, animadverfit loculum mirum in orfrf.duodecim] dies nulla rioi practeriret, iri qua vel
modumhuraoresanguineoundiquedislillantem; etrei i uni vel duobus, vel etiara tribus sociorum nostrorum,
novitale peiterritus, hoc quod viderat propere mihi[ in soronis revetafriirjnon fuisset, quod Ula sanctorum
nuntiare curavit. Tum ego, cum his qui aderant sa- corpora de eb fbco fn alium essenf trafisferenda. Ad
&rdofibus accessi, et' ittud stupendum atque omni[ extremum attfem cuidam presbytero de his qui ibi
admiratione dignum miracuium aspexi. Nam ut co- nobiscum erant, riOmineHildfritfb, apparuif in visic-
lumnae afque anaci vel signa marmorea, pluvia in-. ne, ut ipse fatebatbf, vir quidam habliu sacerdotaD,
slarite, sudare accircumfluere solent^ sic locufus ille, canitie venerariuVcorispTcuus,candlda veste Indutus^
qui sacrafissima cOrpora continebat, vero cruoreI qui eum talibus Verbts cbmpellavit : c Cur, iriquit,
madens, ef ef omni. pafte perfusus inventus est. EghmafQ%starii durf (jOfdis tantequte obstmationis;
terruit nos insolita et nunquam prius audifa mira-. est, lif tot fevelatioriibus rion creidaf, ac tof monita,
culi species. Quapropter, iriifo consilio, triduanum, ad se diviriifiis missjr, arbifrefur esse contemnenda?
$
jejunium cum supplicationibus facero decrevimus, Vade ef dic ei, quia hoc, quod beati roartyres de
uf ex revefatione divina scire mereremur, quid sibi[ suis corporibus fieri desiderant, infectum remanere,
vellet, quidve faciendum moneret magnum Ulud et^ nori poterit. Quamvis Hlehactenus voluntatem eorum.
ineffabile prodigium. ttaque peracto illo triduano je- ih hac re facefe disfulisset, etiam nunc, si rion veUt
jnnio, cum jara advesperasceret, humor ille cruoris.k Ut hujus facti meritum ad alium transeat, festinet
horfendi subito^ceepjtarescere; ae mirum in modun»r eorum adimplefe |ussionem; et ad locum, quem ipsi
qui per continuos septero dies more perennis aquae- , efegerunt, corpora illorum deporfare non negligat. »,
sine intermfssione distiUaljatrsic infra paucissimas^ l$VPostfias;{Jiasime,mnltimodas ad me perlalas
horas exslccatus est, ut eo noctis ternpore (rianvDo-. adirionitibiies,vujapaesf raihi Ulam,sacrorurii cinerum-
minfca eral) quo signo dato ad anlelucaounvofficium j toristatrOnlemnori esse diutius differendam; ac pro-
celeorandum ecclesiam intravimus, nullum jam ini iriae, inilb concilib, decrevimus ut id, quanto cele-
Ioculo vestigiura illius posset iaveniri. 'Lintea vero, rius fieri notuisset, perficere certaremus. Igitur orn-
quaecirca"focururapendebanf.ut [$f«., et]epd*ero,fue-; . riibus, qiiaead nanc devectionemuecessaria videban-
rurit humore respersa, ila ut erant sariguineisniaculisj tur, raptim et cum.summo studib prajparatis, prima
infecta_,servareiussi: in gpibus adhuc magnum illiust , luce, posf comp^tujn matutinum ofliciura, sacrum
G
inauditiportenti paret indicium. Cbnstat enim hu-. ilfum etinaestimabrjeitt thesaurum^cum ingenti luctu
mbrem ilhim saporis fuisse subsajsi, ad lacrymaruma ac moerore illorrim qui in Ioco.erant remarisuri, sus-
yidelicef qualttatem, et tenuitatem quidem aquie, tutimus, atque iter ingressi portare ccepimus, comi-
colorera autem veri sanguinis habuisse. tantenos nauperum turba, quae iUo per ebs diesojb
17. Eadem nocte cuidam ex pueris nostris, nomine eleemosynam accipiendam undecunque conffuxerat;
Ruodlando, perquietem.duo-juvenes visj sunt ad-^ riani circa.marientespopuli, quid apud nos ageretur,
stitisse, qui ei, ut ipse testatus est,. de transferendia penitus ignorabanf. Erat coelum grave sordidisnu-
sanctorum corporibus multa mihi dicenda mandave- n&us, et quse iri ingentem pluviam cito resolvi pos-
funt; et ad quem tocum, vel qnalifer id fieri deberet,. sent,. nisi id divina virtus fieri prohiberet: nam tota
ostendefunt: et ut hoc mihi sine mora fuisset nun* ^ nocle iUa in fantum, sine intermissione, pluebat^ ut
tiatum, terribihter coraminando praecepenmt. Qui u nbbis"ifef iffud ea o^e inchoari posses minime vide^
nbx ut me adire potuit, omriia quaejussus fiieratlt fefur. Sed ilfam nostram dubitationem, ex infirmitate
mihi intimare curavk. Quibus audujjs, curis, ingenti-h fidei venientem, superna gratia per suorum merita
bus-astuare, et quidraibiesset ageridum animo fra> ^ sanctorum, lenge aliter atqae existimavimusyhabefe
ctare ccepi: litrum iterum jejunia et supplicatlones 9 ^. se feeit; quandw vi&m, per qoam incessimus, iri
1
, cefenrandse, ac Deus fufsus pro Aostra curiositaU&" sham quam spe>aiatur qrialitatem vrdimiis fmsso
soUicTiandus; an aliquis, Deo devote ac perfeoto ser-,. commutatasa: nam«t lutr parum inveaunosvet rivos,
:
vtete, essetqnaerendte, cuiamfititatem cordts nostriri ipti m tam g«sad* ao jugi' ptavia, ur ea» aoMfe Cra^
etcte«rii»riostrafruhi^q^Bfi^bMs ijiolcare, quem- ji- crescere solebajntilpfetfjerninir cfev^e^^^perimus 5.
• qjuerogare potufesemus, ut orafionibus suis a Det0 Ubi vero de.s$)f<|lipessi', pro«mas, villas accessi-
nobis-hujtremmamifestatwneig i«ip*e«arel? Sertuba mus, frequentibus obviorum ac Deolaudes dicentiom
. turMBexci^irauf : tptf isos' pe^o*lo tere Ieucarum
vWduaridbf^fa^ possel
iflyenjtri,^se^tfni.Hif iJWregibne, m qoa tametss- sgatiu1|n^tot^^^«nb onefp
quaedam ccenobia ab eo Ioco, in qp» ewntws, Mtk|j ferendo devo^ »djpiWri%et in divinis laudibus d*-
longe posita esse,constabat, tamen, rifoHter rridem uin ceadfe iMf^rrrueWFflftWentbres'.
Bft locis5eJuWcori^sAtionis instituiioaem, aut rarn» 4& At uttv«lii*tsVquo<re«die ad-loountdeslma-
aufnullus eratjde cujusssmctitafe late aHqui* \*e el tum pervenire non poteramus, divertimus ad viUara
tei^f^lw^eTOf. mtereacram Birafixiatuscuriis * Ostbeim app^Ua.Bm, quae viae nostree contigua
« Ostheim, notatur ad exitum sUvaaQttonianse s, tribus fere leucis anteq.uam veniatur Seliugeslandium.
549 iflST. TRANSLAf. BB. MARCELLINIET PETRl. 550
cernebatur; et inclinante jani vespera, in basiKcam A ejus diei tanta et tamdara seferittas, ht aesfivisplen-
B. Mariinl, quaein eadem vilta est, sancta iUa cof- dorem sotis adaequaret; atque ipsius aeris fam milis
pora intulimus: et sociis nostris ad excubias duceri- atque jucunda franquiltitas, u't veris temperiem apri-
das ibi dimissis, ego cum paucis, ad locum quo ten- citate blanda praecederet.
debamus, feslinando praecessi: et ea, qvfaead rece- 21. Postridie vero sacra beatorum martyrum cor-
ptionem sanctorum corporum usus postulabal, per pora novo loculo recondita, in absida basilicse loca-
noctem praeparavi. Ad basilicam vero, in qua il- vimus; et, sicut in Francia mos est, superposito
lorum sacrosanclum thesaurum dimisimus, sanctii ligneo culmine, finteis ac sericis palliis ornandi gra-
monialis quaedam paralytica, nomhie Rubdlang, de tia conteximus, apponentes altare ; ac duo vexilla
monaslerio Makesbah, quodab eadem ecclesia unius dominicae passionis, quae in via feretrum praecedere
leucae spatio disparatum erat, ab amicis suis ac solebant, liinc atque inde erigentes, locum illum di-
propinquis in carro adducta, cum juxta feretfum vinis ofliciis celebrandis, pro modulo paupertatis
sanctorum inter cseteros vigilans atque orans perno- nostrae, idoneum atque aptum facere curavimus ;
ctaret, recepta omnium membrorum sanitate, pro- ordinatisque clericis d, qui inibi assidue et excubias
priis pedibus, nullo sustentante, vel quolibet modo ducerent, ac divinis laudibus dicendis curam soterter
adminicutante, ad locnm nnde venerat, iri crasti- " impenderent. Ipsi non solum noslra sponte, sed etiam
num regressa est. regali diplomate, quod nobis in via obviam venerat,
20. At nos albescente coelo surgentes, sbciis no- evocati, Domino iter noslrum prosperante, ad pa-
stris venientibus obviam ire perfeximus ; habentes Ialium e sumus cum magna exsultatione regressi.
nobiscum immodicamvicinorum nostrorum mullilu- CAPUT III.
dinem, qui fama adventus sanclorum exciti, ad hbc Aliqua reliquice sancti Marcettini, olim ablatasr
impe-
primo diluculo pro foribus nostris consliterunt, ut tranlur, el ad alia loca transferunlur. — Miracula
una nobiscum sanctis obviam-procederent. Et occur- facta.
»
rimus eis in eo loco, ubi Gaspentia fluviolusMaerio 22. Transactis admodum paucis, postquara ad
miscetur. Inde pariter incedcntes, ac Domininoslri comilatum f veneram, diebus, ego, secundura consue*
Jesu Cbrisli misericordiam collaudantes, sacras iftas tudinem auiicorum maturius surgens, prinio mane
beatissimorum Martyrum exuvias ad b Mulinheim patatium petii. Ibi curo ingressus, Hildoiuura, cujus
superiorem — sic enim moderno tempore locus ille libro superiore raentionem feci, ante fores regii cu-
vocalur—cum magna omniura qui ibi adesse potue- biculi sedentem, atque egressum principis operien-
runt taetitia et exsutlatione, detulimus : sed prae ni- tem,invenissem,exmoresalutafum surgefe, atquead
mia*popuUmultitudine, quaepraecedens cuncta com- ^ quamdam fenestram, de qua in iriferiora palatii conspe-
pleverat, neque ecclesiam adire, neque feretrum in ctus [Ms., pfospectus] erat, mecum accedere rogavi.
earo inferre valuimus : idcirco in cairipo adjacenle, Ad quam pariter stando incumbentes, de translalione
alque in loco ediliore, altare sub divo ercximus; ac sanctorum martyrum, Marcellini el Petri, nec non et
feretro pone altare deposito, missarum solemnia ce- de riiiraculo, quod in iluxu eruoris, quo loculum eorum
lenravimus. Quibus explelis, ac multiludine ad sua septem diebus sudasse commemoravi.ostensum est,
recedente, in ecclesiam a beatis Martyribus jussam, mirando multa sumus locuti. Cumque ad id foci ser-
eorura sacratissima corpora intulimus; ac, feretro mocinando venissemus, ut etiam de vestiinentis, quse
propler altare locato, iterura missam celebrare cura- cum corporibus eorum inventa sunt, mentio fieret;
vimus. Ibique inter celebrandum, puer quidam, an- atque ego mirae subtililatis vesfem beati Marcellini
norura circiter quindecim, noraine Daniel, de pago fuisse dicerem ; ille, velut qui rem aeque ut ego no-
Portiano, qui illuc inler atios pauperes mendicando fam haberet, vera me de veslibus dixisse respondif.
venerat, alque ita curvus erat, ut nisi supinus alque Hic ego stupefactus atque admirans, percontari coepi,
jacens ccelum aspicere nequivisset, ad feretrum ac- unde illi haecvestiraentorum, quse nunquam viderat,
cessil; ac subilo, velut ab aliquo impulsus, corruit. u. riotitia conlingere potuisset. At ille me intuitus,
Curaque diu velut dormienti similis jacuisset, cor- paululum siluit, ac deinde : < Satius, inquit, esse
rectis omnibuS membris, et recepta firmitate nervo- afbitror, ut per me cognoscas, quod, me tacente,
fum, corarri oculis ribstris surrexit incolurais. Facta tamen per alios ceferiter es cogniturus, et ego ilfius
sunt haecdecimo sexto kalendas februarias c, et erat rei sira proditor simptex, quam fortasse alter si pro-

«UtiqueintefSelingenstadiumetAschaffenbttrgnrii; quot, inlerim ibi deserviturbs, brdinare; monaste-

quamvis nuUumibi rivulum exprimant tabulaetopo-
graphicae, nedum Gaspentiaenomen.
b Mulinheim, e,sl Selingensladt.
c Festo scilicet sancti Antonii, eo annb 827 cade.nte
in feriam qointam.
d Puiat Mabilio.^uod Eginhardus, hoc in optre,
clericorum nomine monachos inteUigat, aut certe
dicendum est, iriquil, clericos primum, postea mona-
chos institutos fuisse eo in toco. Postenorconjectura
magisgenaifia mihi videtuf: nec etiam tam facile
fuit slatim monasterium condere, quam clericos ali-
rinm tamen vivente adhue Eghmardo factum, colli-
Mabilioex ejus epist. 4, ubj Werdricus quidam
fitiildensis monacbus, per sui aboatis licentiam, di-
cifur Selingenstadii conversatus : qrise ficentia
haud ita lacile data fuisset, si nuUos tum mona-
chos locus habuisset. •
e Inlelligitur Aquisgranense, ubi tum Ludovicus
Pius Imp. residebal.
' Hsecad anmim 827 per4pfa fuiBSecerrsufi BaroP
nius, qui eadem retulit. Comitaius autcm MC'dlcitur
curia imperialis, tunc, ut dixi, Aquisgrani manens.
 651 EGINHARDIABBATIS 552
diderit, non simpUciter enuntiabit, neque enim po- A . fama dispersa sit ? >Gumque id me ncscire respon-
tesf, quia sic natura comparatum est, ut hoc quis- derem, tum ille : i Dicunt, inquit, qui de sancto Se-
quam veraciter dicere nequeat, cujus nolitiam non bastiano b veniunt, quod presbyter quidam Hildoini
per se ipsum, sed aliorum relatione fuerit assecutus. abbatis, qui una cum notario tuo Romam protectus
Tuae tantum fidei committo, qualiter inde mecum est, cum inde reverterentur, et, in quodam loco,
acturus sis, postquam meo relatu omnem rei gestae communidiversorio uterentur, tuisomnibusebrietatc
veritatem agnoveris.» ac somno depressis, et id quod agebaturpenitusigno-
25. Cuicum me non'aliud acturum, quam quod ranfibus, scrinia, quibus sanctorum corpora con-
inter nos conveniret, brevi sermone respondissem: tinebantur, aperuisset, eaque inde sustuUsset, atque
• Presbyter, inquit, ille, qui ad deferendas beati Ti- abiens Hildoino detulisset, et modo apud S. Medar-
burtii reliquias Romam meo jussu profectus est, dum sint: in scriniis vero tuis parum quiddam sa-
cum id, propter quOdille venerat, ita ut volebatper- cri'pulveris remansisse, quod ad te per notarium
ficere nequivisset, jamque notarius tuus, acceptis, tuum pcrtatum sit.» Horum reminiscens, eaque cuni
de quibus loquimur, sanctorum martyrum reliquiis, his quae ab Hildoino dicebantur conferens, non mo-
domum redire statuisset, iniit cum illo consilium.ut dica mentis perturbatione commotus sum; ob hoc
iUo Romaepaululum moras faciente, ipse, cum Ju- B praecipue, quia nondum invenlum habebam consi-
nisone » fratre Deusdonae,et cum hominibus ejus, qui lium quo illam exsecrabilem atque astutia diaboli
illos sacros cineres ferre debebant, Papiam usque ubique divulgatam famam exstinguere ac de cordibus
prsecederet, ibique illius ac Deusdonaeprscstolaretur deceptse multitudinis depellere potuissera. IUud ta-
adventum. Placuil ambobus ista conventio, illisque men optimum judicavi ut Hildoinum rogarera id-
Romae subslantibus, [Ms., remanentibus], presbyter ipsum raihi reddere, quod de meis scriniis sublatum,
cumLunisonc ac pueris reliquias ferentibus, Papiam et ad se delatum atque a se receptum, post illam
proficiscitur.Quo cum essetperventum, scrinia sacros spontaneam confessionero,negare non polerat. Quod
cineres continentia in ecclesia tuapone allare suntpo- etiam quanta potui instantia facere curavi; et licet
sita, atqueab excubantibus in eadem basilica,clericis ille paulo durior ac difficilior, quam optaveram, in
ac laicis, diligenti sotertia custodita. Quadam vero assensione fuisset, viclus tamen est sedulitate pre-
nocle, cum et ipse inter caeteros ad easdem excubias cum mearum, cessitque improbitati meae, qui se
in ecclesia vigilaret, contigit, ut ipse asserit, circa paulo ante nulUus jussioni, in hac praesertim causa,
mediam fere noctem, ut, obripiente paulatira somno, cessurum pronuntiaverat.
universi qui intra eadem basilicam vigilandi gratia 25. Interea missis ad Ratleicumet Lunisonemlilte-
C
convenerant, praeter se solum, obdormirent. Tum ris—erant enim in eo loco, ubi Martyrum corpora
sibi in mentem venisse, visumque fuisse non sine collocavi—qnalis per totam pene GalUamde iisdem
magna quadam causa faclum ut tot hominibus tam sanctis martyribus fama esset, eis indicare curavi:
subitaneus sopor obrepserit: ratusque sibi oblata commonefaciens eos ut cogitarent si atiquid tale vel
occasione utendum, surrexit, atque accenso lumine, siroilehis, quaeHildoinus defactopresbyteri suiasse-
ad scrinia silenter accessit. Tum filis sigillorum ad- rebat, in via eorum factum advertere vel reminisci
mota cerei flarnma crematis, scrinia sine clave cele- potuissent. Qui statim ad me in palatium venientes,
riter apcruit; ac de utroque corpore portionem, quse valde disparem his, quse Hildoinus dicebat, fabulam
eividebatur, accipiens, sigilla, uterant integra,filo- detulerunt. Nam in primis omnia, quaepresbyter ille
rum crematorum summitalibus annectit; nulloque Hildoino retulerat, falsa esse testati sunt; neque ul-
id-factum sentiente, in loco suo resedit. Post haec lam postea quam Roma exierunt, vel illi presbylero
sublatas tali furto sanctorum reliquias, cum ad me vel cuilibet alteri datam fuisse occasionem, per quam
fuisset reversus, detulit: primoque illas non sancti ad ejusmodi facinus perpetrandum aditum habere
Marcellini vel Pelri, sed sancti Tiburtii esse asseve- potuisset. Sed hoc ipsum quod de sacris Martyrum
ravit. Deinde cum nescio quid vereretur, secrete in cineribus aliter atque debuerat accidisse constabat,
mecum locutus, quorum sanctorum essent reUquiae, . Romae,in domo Deusdonse,per avaritiam Lunisonis
quoque modo eas fuisset adeptus, patenter aperuit. et vafritiam memorati presbyteri contigisse, eovide-
Habemus iUas apud S. Medardum iri loco celebri licel tempore quo corpus beati MarceUini,de tumba
honorifice collocatas, ubi ab omni poputo cum ma- sua sublatum, in domo Deusdonae servabatur, mo-
gna veneratione coluntur; sed utrum eas nobis ha- dumque facti talem fuisse dixerunt. Memoralus ille
bere liceat, in tuo manet arbitrio.» Hildoini presbyter, spe, quam de sancti Tibnrtii cor-
24. His auditis, recordatus sura quid in itinere, pore adipiscendo conceperat, frustratus, ne omnino
quo proxime ad palatium proficiscebar, a quodam vacuus ad dominum suum reverteretur, quod fide
hospite meo audierim. Qui inter caetera, quse raecum non poterat, fraude assequi molitus est. Nam Luni-
loquebatur : iNunquid nosli, ait, qualis de sanctis sonem aggressus, quia pauperem ac proinde cupidum
martyribus, Marcellino et Petro, per hanc regionem esse cognoverat, oblatis ei quatuor aureis nummis,

. - Hic jam quater Junizo scribitur, usque ad num. ubi reliquiaesancti Sebastiani collataeerant: ita rcr-
25., ubi iterum recurrit Lunizo. sum infra, uum. 87, quidam duclus dicitur ad S. Se-
., .. > Scilicet cx monasterio et ecclesia S. Medardi, baslianum.
555 HIST. TRANSLAT. BB. ifARCELLINI ET PETRI. 554
quinisque argenti soKdiS,ad proditionem faciendam & x ad oratorium nostrum nos fecisse dixi, qnid mira-
Ulexit. Accipiens enim oblatam pecuniam, arcam, cuii acciderit, censeo non esse tacendum. Egredien-
in qua corpus beati Marcellini erat a Deusdona de- tibus enim nobis de ecclesia, laudemque Domino
positumaiqueinctusum, aperuit, et iUi nequissimo Deo nostro excelsa voce canentibus, lanta vis sua-
nebuloni anferendi ex ea quod vellet, qualem ipse vissirai odoris eam partem vici Aquensis, quaeab
optaverat,potestatem fecit. Nec Ulein ea rapina par- ecclesia ad occidentem respicit, totam implevit, ut
cusfiiit:nam tantura desacris beati Martyris cineri- iUa fragantia pene omnes ejusdem partis habitato-
bussustulit, quantum vas sextarii raensuram habens, res, ilemque universi, qui pfo quibuslibet causis
capere posse videbatur. Hoc eo modo factum esse, atque negotiis eadem in parte fuerant conslituti,
ipse qui id cum memorato presbytero machinatus est; ifa divinitus commoverentur, ut omissis, quae in
Luniso, pedibus meis provolutus, flendo testatusest. manibus habebanturoperibus, cuncti cursu rapidis-
26. Tum ego, rei veritate comperfa, Ratleicumt simo primo ad ecclesiam, deinde quasi per vestigium
ae Lunisonem eo unde venerant redire praecepi. Ac> ad oratorinm nostrum, in quod iltas refiquias illatas
deinde cum Hildoinolocutus, conventione inter nosi esse audierant, summopefe festinarent. Fit immo-
facta, quando sacrae mihi reliquise redderentur, duos; dicus intra septa nostra exultantis simul atque ad-
ctericos dedomo nostra, Hiltfridum videlicet acFi- . B miranlis popUli concursus; et cum magna pars eo-
Jimarum—alter presbyter, alter subdiaconus •»erat[ rum, qui confluxerant, id quod agebatur quid esset
-—ad recipiendas eas Augustam Suessionum b per-. igi.oraret, gaudio tamen et exultatione repleti, Dei
gere jussi: mitlens per eosdem ad Iocum, de quo, omnipotentis misericordiam collaudabant.
eaedernreliquiaeauferendaeerant, benedictionis gra- 28. Postquam autem, fama crebrescente, divul-
tia, nummos aureos numero centum. Qui ubi adI galum est reliquias sancti MarceUini martyris in
monasterium S. Medardi in die Palmarum • venis- eum locum esse delatas, non solum de eodem vico
sent, per triduum ibi morati sunt: et recepto illo, Aquensi, et vicinis atque adjacentibus villis, verum
propter quem missi fuerant, incomparabUi thesauro, etiam de longinquioribus locis ac pagis adeo fre-
comitantibus secum duobus ex eodem monasterioj quens atque immanis mullitudo congregata est, ut
fratribus, quanta potuerunt celeritate, ad palatiumd nobis ad officium in eodem oratorio celebrandum,
reversi sunt; reliquias tamen non mihi, sed Hildoi- prseter vespertinas horas atque nocturnas, haud fa-
no detulerunt. Quas iUe recipiens, in oratorio do-. cilis pateret introitus. Adducebautur undique debi-
sans suaefecit cuslodiri, usque dum, transactis Pa-. les, et variis affecti languoribus, circa oratorii pa-
schalis festi occupationibus, vacrium tempus habe-_ rietes, a propinquis suis atque araicis collocabantur.
Tet, quo mihi id, quod reddendum erat, priusquama G Videres ibi pene omnia inflrmitatum genera,per
redderet, ostendere potuisset. Complelisque postt virtutem Christi Domini, et per meritum beatissimi
sanctum Pascha octo vel eo amplius diebus, oum _ inartyris, in omni sexu et setatecurari. Csecisvisus,
rex venandi gratia de patatio fuisset egressus, Hil-L claudis incessus, surdis auditus, mutis sermo reddi-
doinus, secundnm quod inter nos convenerat, me-_ tur; parafytici etiam, et qni totius corporis viribus
moratis reliquiis de oratorio suo, nbi servabanror,', destituti, alienis manibus apportati sunt, sanitate
subiatis atqoe basilicaeS. Dei genitricis illatis, alla-!- feeepla, propriis pedibus std sua reverlebantur «.
rique stiperpositis, me ut eas susciperem fecit ac-i- 29. Haec ubi ad regias nures retatione Hildoini
ciri. Tum capsam, in qua reliquiae continebantuf,-, perlata sunt, statuit primo ut ad palatium regressus,
aperiens, ostendit mihi ut viderem quid esset,' quodd oratorium nostrum , in quo haec flebant, martyrem
etille redderet, et quod ego reciperem. venerabundus accederet: sed ne id faceret, eodem
27. Exin sublatam de altari eamdem capsam ma-L- Hildoino suggerente, prohibitus, ad majorero basiU-
nibus meis imposuit, dataque orafione competenti,i, cani reUquias deferri praecepit, ibique delatas, hu-
praecentorisetiam officiofunctus, antiphonam laudili mili supplicatione veneratus est, celebratisque mis-
martyrum eonvenientem clericis ad psallendum pa-;- sarum sotemniis, obtuUt beatis martyribus, Marcef-
ratis imposuit; nosque curo illo inaestimabili ihe.. ^lj^O et Petro, quoddam praediolum, situm juxta
«auro reccdentes, usque ad ostium basilicaeconci- U fluvlum Aram, vocabuloLudovesdorfe, habens man-
nendo prosecutns est. Processimus inde paulatimn sos quindecim et vinearum aripennes novem. Obtu-
cum cfucibus et cereis, laudantes Domini misericor-v lit et regina cirigulum suum, ex auro et gemrais
diam, usque ad oratorium, quod erat in domo nb-K factum, perisans libras tres. Quibus explefis, relatae
etra, vUi opere constractum; eique, quia aliud ibiii sunt reliquise ad locum suum, in oratorium videlicet
non babebatur, illas sacras reUquias intulimus. Ina nostrura, fueruntque ibi diebus quadraginta vel eo
illa veroprocessione nostra, quam de basilica Usque e amplius r, usque duin imperator palatio egrediens,
• Aliquibusdtaconus. in Juliacensi ducatu Oriens, jper Eyfliam iritrat
b Suno Suessorum.
e Ergo (4 Aprilis: namPascha eo anno 827 cele-- dioecesim Coloniensem; seque Rheno immergh in-
ter Coloniam et confluentiara, ad Zunichium op-
brandum eratSl.
d Aliqua ex miraculis infra toto capite sexto re-r ,pidum. f Ergo usque ad exitum Maii_i
•" ' :•.-.•' ; , vel initiuui
feruntur. , Junfi...
• Surio Ludovestropf.Fluvius Ara, cui
adjacet,
PATMOJ,.CIV. 18
 55fj EGINHARDIABBATIS 556
venandi gratia, solemni mbre sflvas peteret. Quo Apopulorum tnrbis, ab Aquensi palatio nsqne ad me-
facfo, et nbs comparatis, quae ad prbfectioriem no- moratum Mulinhb&nvicum, Doriiino iteV nostrum
stram necessaria videbarittir, cuiri eisdem retiquiis prosperante, perveBimus. Atque ibi inas reliquras
de vico Aquensi pfQrnovimus.In ipsb autem nostrae super altari, pon* quod loCulus sacrosl martytum
articulo, curii missarum solemriia cete- cinbres continens positus erat, geramata capsa re-
egressionis
brareritttr, afius qUSedamiri palatio notissima, anno- condilas coUoeavfenus; fueruntque ibi sic positse,
rum circiler octoginta , nervorum coritractiorieta- usquedum rios mense noverabrio ad paktium ire
boraris, in CQnspectunostfp curata est. Quae,ut parantes, per revetetionem-admonilisiimus, ne prins
de illo loco' proAeisceremur, quam eas corpori, de
ipsa narrante didicimus, jCr quinquagmta annoS
hpc morho detenfa, more' quadfupedum, genibuS revelatum quo sumptae eran», eonjungeremus. Qualiter autem
manibusque nitendo, officium ambulandi reptando fuerit, Bt hoc fieri deberet, non est silen-
tio transeimdum • qura nori sblura somnio, ut iieri
jmpleyerat.
sotet, sed etiam sigriis quibusdam ac terroribus, ad
30. Indeiteringressi, suffragantibussarictorumme- vigilantiom curam pertinentibus, osfensum
sesto die Mulinbeim est, bea-
jitis»se&todecimo[MsM demum] tos mart^Tes omrifmbdisvoluisse ut in hac re jussio
vicuro, in quo sacros beatorum martyrum cineres ad B iMorumfiiissel adimpleta.
comitabiin profecturi dimisimus, Doramo adjnvante 52. Erat unus ite clericis, qui ad excubiashasiticat
perveniHOus. ln quo ilinere quantuin gaudii, quantum-
Jaetitise,d eitlarura adventu reliquiarum, populis deputati fuerunt, nbmine Lapdolphus, cui tunc sighi
que tarigendi cura eomtnissa fuerat, babens stratum
in eadem via consistentibus accesserit, ueque mihi ' suiim
silendum est, nec tamen ita ul fuit, plene diei atque juxfa aiistrplem basilicaejanuam. Quj cum, se-
eundura 'nocturriiacniatujtinaUsofflciL
enuntiari potest, Diceriduratamen est, ne res ad Dej SQleirinicorisuetiidiherri
more surgerel, signupque moveret, comple-
laudem maxiriiepertinens.qussiper desidiam, ailenlio foaue ante tucem eoilem officio, ritr^um dormire
sappressavideatur. Ac primumquidem gestit aninws
mukorum vefleti clausis ecclesiaeforibus, coram sanclis marty-
id referre, quod, pakrtio egressi/in prae- riim cineribus supplicandi gjatia se prostravit. lhj
sentia nos vidisse remimscimur. Vurmius » dicitur
CUIIJpsalmurii qqmqjuagesinjum,,ut |pse asserit, di-
Suviolus, duobus fere passuum roillibos ab Aquensi ^ere
palatio distantem hahend pontem. Ad quern vonicn- sopituni jnciperet^aUdiyit' jijxta se.ifli pavwcnto velu,t
nos eousque depa- pedum ,Mmb>is,."tiuc a>tque.yiuc ibideni
tes, proptermuUitudincra- quae dejriibulantis. CoBiiernaiusque payorenon minimo,
feti»pfosequebatur, jamque redire vofebat, ut osan-
Ibi efexijt se pauluium iri |emia,et in omnem partem
H locum haberet, parampereonstHimfK.* quidam V
circiimsniceif coepit^aestimansaliquein de pauperi-
*< ©raruibus oum alio ad reliquias accederis, so- clausis ecclesia?japuis,, in quoiibet angulo do-
i at- IJUS^
'etemque respiciens: Propter-a«c*em, inquit, lituisse. Cqmque n^lfum aliumquani sesplumintra
qwe henorem hujus stincff, aere afiene, propterquod parietes basilicaeesse cerqeref, ile>urn se ad oratio-
% mihi ObBOxiur» esso non tgneras, absohro.> De-
nem inclinavit, ac psalmum, quem prius inchoaverat,
%efeat'enim,ef, «t ipsfrfatebatur, dimidiarii afgenti
9Hnm Uemqie aitasssei*» Suum manu eompre- re||etiy|t; se^ an^imaBii upni ejjusy|rsmn cmo-
sacras
hensmt- ad reiifniiatfIraleBS: i Patrem, ait, meura j|lere pptjifsM^, capiaj qua$'aliari iii8||osiH
beatj Marce|^i4^^jre^b,uia&c^jnehj»|». rgpenti.nocrer
oceidisti, ac proiude Iniswc» erswnus ad invieem; pilii tam
MK sgttem, prOpfevaiaorem alque honorem Dei, et ve^menter inso^.uit, uf quasi joaalteooerr
smwlfate, cussiajfljss]lqi«seputaretur. D^ qupcwe ostja hasilV
kujts saneti, depbsita tadusteottHvJHn- cce, quae janj !Claus,a,erant, 0C/ud$nfale,
ut abbinc m -videHeet
gefe atqtae inire vok», futunfl^H^etua
Ihter- nos amicitia. permameat: sStqwfcrHcSSanctus, at^ue, simifi auslraK.velit aliquo piUsajue atque impel-
Iente, mo^o sonuerunf
eMidictwia iiwicenvctiarkaftistesds, et «ftorin ennr, • 33.
tentaverit! 1> 9m^ ,«?Jter>itusac ^l^p^tjtns, cupx ^
fut baye paeem priorirrumpere
*3l. Hlc.iUa turba,
jLtrt-' ^•Tx-.. f,--»i. i*.-* [p«',?.-: det.frer-T:
-* quaenobiscum fa^ T ef in leciunj suum se payjtsiBdQ
pajauo *}gm' jaro^ejjt; suhitaftue'
raf egressa, adprafis atqua oscutafis sacriSjrel.iqqui, gopore deprgssu.s, ^i$ sitytfluemdl^ igqoti vulius
ffSrV^j&J^j&k a«as^;'niflaio gau^iQ,cog«- yjyup) ass^t^Fe^ajij sje ta^bus^.yer^.cnu^ljaret,;
i_Certum ne esj, ait, Egipharduca sic a4 pafatiui«
ju^nerare ve^e^ ^(.xeliqjua^ §au#iMarc^U^i, qua*

fflMP&MI*™ S$m% iR^t, primp dUucula, «fe

pncatione facla, *adsua' reversa est. Hoc modoper que ex auctoritate Martyrumpraecipe, ne binc abire
«njfll^dwsj a,,flMma; lucftus^ »4 mmrni.cdr vel, alicubi pergere praesumat, awteqoa» reKqnias
•flritagtUMi*ae Bwnino Ghrtst» iawtem dkenribas
-iK- ^•»"•1 .-. , i .i\-.U'I .iC;' !i; rL,--i:\i'l '> ilfe^ 0 y$J$ti!®#''' l^er##fu^it'et
YutgoWorm,haudtonge supra civitatemexo*- Mulinheimitimvicum, cpntra expressatmhtrius }oct
meaa.aceirca Hensrjer^ani'Ru«aeJu^uens..l,ifcbHio, mt&G*&v~'< <*.,•..-'., <* *»•" *\
pescio quo errore, Wimtobum legit, ad eumqueioeat ;'••'•
v
5K7 HIST. TRANSLAT. BP.MARCELLIMETPETRI. $58
nbi me pnmunt cqnvenire potuit, boc quod sibi fue- i^ 35. Postquam sacra beatissimorum martyrum cor-
rat imperatum, mihi inliniare curavit. Sed neque ego pora, sicut jam in superioribus demonstratum est,
segniter in hujusce modi negotio aliquicl agendum ipsis jubentibus et nobis morem gereniibus, ad fo-
arbitratus, irao \&quod jubebatur sine utla moraruqo. cum, in quo nunc requiescunt, cum ingenti fideUufi
-
infergositione aidiroplendumess,e judicans, ipsa.qnt- : populoruni e?!ultatione, perlata, et, cetebratig ,in
dein (tie ea qua? ad hoc necessaria videbantur prae- campo missarum solemniis, manibus sacerdotum,
parare jussi; sequenli yero sacras ijlas reliquias quorum ibi tunc. non parvus numerus erat cpngrer
corpori, de qiro sumptiE fuerant, cura sumroa di% gatus, in basilicam deportata sunt, feretrumque quo
genlia socijre curavi. Quod factum quam graium, vehebantur juxta aUarepositum est, et iterum aliuu)
beatissimis martyribns foret, attestatione miraculi. officium ibidcm celebrari coeptum, subito quidani
subsequeotis liquido cQmprobatur. Nam proxima adolescens, renum dissolutione affectus atque ideo
nocte, cura ad roatutipum officiumin basihca spfem- curvus ac baculis innitens, de media circumstantis,
njter sederemus, senex quidau) gressuum officiq. populi multitudine prorupit, seque ad adorandum
destitutirit, genibusque ac manibus nitens, reptaodo inclinare cupiens, in gejiua procubuit; sed mirura i%
ad orationem inlravit. Is coram omnibus nobis, per modum, velut aliquo se revelfenle sel potius retra^
virlutem Dei et merita b.eatissimorum martyrum,J B hente, supinus cecidit, similisque dormienti diulis-c
eadero qua ingressus est hora, ita perfccle curatus ' sime jacuit. Tum quasi evigifans.in sessum scerexit;
esf, utad incedendumne bacuU quidem sustentalione ac deinde post paululum, nullo adminiculante, sur-i
ulterius indigeret. Qui eliam et surduin se per cqnti-. rexit, slansque in medio eircurofusse mulljtudinis^
nuum quinquenninm fuisse, simulque cum oflicio una cura cseteris de reeepta sanitate gratias agendo,
pedum auditum sibi redditum affirmabaf. His ita per- Dei misericordiam collaudavit, Hic se de pago Pop-
actis, ad cQriiltaturn., sicul superius me facere vo-, - tiano &cuin aliis pauperibus ac peregrinis illuc ve*
hiisse retuli, ihidem hiematurus, multa mecum repu- nissc, Danielemque yocari, nobis percontanlihus in-
tando profecfus sum. . dicavil. Eadem fere hora, eodemque nt ita dicant
CAPUTIY. momenlo, quo is de quo nunc diximus, intra eccle™
siam el corara ipso altari, per virtutem Cbristi et
Miratuta in snrdis et mutis, eonlractls et aliis ctgris,
Mutinheimpatrata.-r-Cervisiain vinummutata^^ intercessionem martyrum, sanitatem est consecutus,
Cereus ullro accensus. _ .,- , saulicr quaedamparalytica, et pene omnhim mem^
, 34. Scripturus virtufes atque miracula, quae bea- brorum officio desliluia, pro foribus ecctesiaejacens,
tiasimi marlyres Christi, Marceflinus-etPetrus.post- in auxilium sui sanclos martyres invocavit; et raox,"
qnam eorum sacratissima corpora de Roma in Fran- G cunctis cernentibus qui circa sleterant, coapit cttm-
ciamdelaia siwt, ner diversaloca feeerunt, imo quae, motis yisceribus velut nauseabunda concuti, ac t
per iUofum beata merUa et pias orationes, ipse rex deinde magnam vim phlegmatis ao bilis vomendo
martyrum Deus.et Dqminus noster Jesus Christus, projicere. Quo facto, paululum aquae-frigidae su-
adsafutemhominum, operari dignatusest, necessa- roens, de loco in quo jacebat se levari rogavit, ei
rium judicavibrevi praefatione perstringere quod ex, baculo nitens basjlicam inlroivit, adoratisque mar»
his, quae sciibere disposui, toajor pars ad notitiam tyribus ac receplo membrorum vigore, ad propri»
meam auorum relatione perlata est; quibus tamen,, repedavit.
njtfidem haberem,,ex bis quaeipse vidi et coram po- 36. Inlerea. quidam homo, Vuillibertus nomine,
6i|us-agnoyi, tam firmiter mihi persuasum $st; ut; haud longe a basilica, in qua nunc beatorum marly-
sine uUo dubilalionis scrupulo vera esse crederem, rum corpora requieseunt, domum habens, inter oae-
quae ab his dicebantur, qui se illa vidissc testati teros, qui ad veiierationem saoctis exhibendam ebh-
sunt, tatoetsi personarum» a quibus haec audieram, yeneTant, ad feretrum aceessit, et quasi pro dono-
aut parvam aut nuliam eateaus notitiam haberem, quadraginta denarios obtulit. {Jui, cum a nobis fuis-
Gaeterumde his omnibus ea primum scribenda vi- set interrogatus qnis essef, quidque sibi veHet hu-:
dentur quas io eo loco gesta et a racipso visa sunt, ^jusce muneris obiatio, retutit se ante paucos dies
ad quem suos sacratissimos oineresiidem beatissi« gravissimo languore correptum, ad exlrema fuisse
tni martyres fransferri praeceperunt. Deinde illa, perductum, adeo ut ab omnibns, qui se viderant,
qaKiift Aqueasi palatio, sub ipsis aulicorum obtuti»- desperatus, admoneretur ut omnes facultates suas
bug fa«|a memorantur. Tum ea quae per diversa.i pro remedio animse suae celeriter erogaret: sequo
lQoa,A4qttsSj religiosis viris petentibus ac me tri- ;•, itafecisse. Jamque omnibus quae habebat, ad quae
bsfintef sacraillorumreliquia» delatac sunf, gesta* k pia loea danda forerit disposilis, unum ex servis suis
rsferunuir, censui essepoueoda; ut, hoc ordme ini; cum ingenti gemitu fuisse conquestum, quod pefpe-
reJaUonescrvai», nihil reeaneatex omnibus signia,\, tam ac valde negligenter ab ei&feetum esset m eo
atfluftwiraciribj, qnsiMBQStwe parvitatis nolitiarao » quod nihil de bonis ejus sanctis nuper de- Roma ve-<'
jjermiDepotuewBf, Sed jamr «uac pwefationecom-> nientibus dalum esset. Tum se circurnStantes in-ter-
nte^a, ij»,^uias! dwaada sunt roiiacula >»rofejra« s rogasse, si aliquid de rebus suis supenesse seinent,
mus. quad.ad martyres mitti pQfafsset.— Efanl,«ttiu>ad-
a
tdis«vs**»ffliift.^le«i0His: s«djJ%n«»JPoi»lw»»s»quissit,adhuc.requirimus.
 85$ EGINHARDIABBATIS 560
huc m Michilinstadt, et nondum afiquibus signis in- A gralia, per multa sanctorum loca trahentes, tandem
ctaruerat, quod inde migrare deberent. — Tum illuc perductam inter cseteros in eadem ecclesia
quemdam respondisse, quoniam de omriibus rebus stare fecerunt, subito velut insania quadam excitata,
ejus unus tanlum porcus remansisset, et non esse tabulas quarum crepitu ad eleemosynam petendam
deputatum quo-dari deberet, tunc sibi coroplacuisse, utebatur, quanta potuil virtute concussit, atque in
seque praecepisse, ut venundaretur, et post obitum populum anle se constitutum furibunda projecit.
suum pretium illud ad martyrum luminaria mittere- Tum ad sinislrum ecclesiaeparietem accurrens, velut
tur. Quibus verbis exptetis, tam subitam se asseril in eumdem ascensura, trium vel eo amplius pedum
sensisse medetam, utprotinus, omni dolpre fugato, saftu in altum dato, supina corruit; et, cum ibi
etiam edendi desiderium habuerit, ciboque snmplo, paululum mortuo potius quam dormienti simiUor
in tantum brevi confortatus sit, ut in crastinum ad jacuisset, atque eruptione sanguinis, qui ex ore ac
omne opus, quod rei familiaris necessitas pOstulas- naribus nhnius profluebat, esset pene tota respersa,
set, procurandum vel faciendum percommode ire a circumstantibus sublata atque in medium basiUcse
potuisset. Post boe porcum illum fuisse venditum, deportata est. Cumque et ibi abquandiu jacuisset,
et hoc esse pretium ejus, quod ex voto beatis mar- velut de gravi somno experrecta resedit: ac deinde
tyribus onerebat. B manus his qui astiterant porrigens, ut in pedes eri-
57. Reliquas virtutes atque miracuta, quaeper eos geretur, quibus poterat nutibus oravit. Erecta ad
Dominus ad saliitem hominum operatus est, quoniam altare dedncitur : ubi cum Ratleicum inter atios
quo ordine dicantur nihil referre video, ita ut me- clericos, qui juxta altare constiterant, stantem ac se
morise occurrerint censui describenda; quia in ea- respicieritem cerneret, prolinus in haec verba pro-
rum relatione magis quid et quare, quam quando rupit: < Tu es, inquit, Ratleicus; tu, ait, hoc no-
aliquid gestum sit, considerandum est. mine vocitaris tu es servus horum sanctorum. >
Collocatis igitur in eadem basilica more solemni Quam cum ille percontaretur unde hoc scisset, vef
beatorum martyrum reliquiis, cum secundum eccte- quis ei nomen suum indicasset : < Sancti, inquit
siasticse institutionis consuetudineni sacra missarum isti, qui hic requiescunt, quando velut dormiens ja-
solemnia quotidie cetebrarentur, contigit ut quadam cui, accesserunt ad me et miserunt digitos suos in
die, cura divina res agerelur, et nbs in superioribus auricutas meas dixeruntque mihi: Cum surrexeris,
ejusdem ecclesiae tocis constituti, super subjectum et ad altare accesseris, clericus itle juvenis, quem
atque in inferioribus constitutum poputum intendc- coram te assistere ac te intendere videris, scito quod
remus, clericus quidam seminudus, qui inter caeteros ille Ratleicus vocatur, et ille servus noster est -
ad idem officium venerat, alque in media mullitu- *--nam ipse est qui ad hunc locum corpora nostra detu-
dine consislebat, tam gravi ruina subito collapsus lit. > Et revera ita erat. Si qtiidemipse erat, quem,
est, ut mortuo similis in pavimento diutissime ja- propter sanctorum reUquias a quodam diacono reci-
cuisset. Quem cum stertentem aliqui ex circumstan- piendas nobisque deferendas, Romam nos misisse
tibus levare atque erigere couarentur, tanta vis san- in primo fibro memoravimus. Et haec qoidem hoc
guinis exore et naribus erupit, ut tota anterior pars modo coram nobis, per virtutem beatissimorum
orporis^ id est, pectus et venter, et usque ad vestem martyrum, depulso inflrmitalis spiritu, integerrknam
qua inguina tegebantur, hac esset exuberatione per- corporis sui sanitatem est consecuta; quam pater
fusa. Qui cum atlata aqua fuisset refocillatus, re- ac frater, qui eam iUo deduxerunt, a tempore nati-
suraptis viribus clare tocutus est. Nam postmodum vitatis ^uae surdam et mutam semper fuisse teslati
a nobis interrogatus, testatus est se ab infantia sua sunt.
usque in praesens neque audire aliquid, nec loqui 59. Miraculum autem, quodnuncnarraturus sum,
potuisse. Patriam sibi esse Britanniam, se natione ego ipse non vidi, sed verbis eorum quorum hoc re-
Angtum; matrem suam visitandi gratia, quaeRomae latione mihi compertum est, non minus quam pro-
peregrinaretur, iter arripuisse, atque ita inter caete-T. pfiis oculis crederepossum; ideoque non ut auditum,
ros peregrinos, qui una Roroam ire volebant, in ii- sed potius ut a me ipso visum, ineunctanter ac sine
lom locum pervenisse, sed, sociis suis abeuntibus, uUadubitatione preterre decrevi.
se suhstitisse; ipsumque diem, quo sanus factus est, Mercatores quidam de civitate Moguntiaca, qui
septimura esse ex quo in locum illum venerat. Gum- frumenlum in saperioribus Germanise partibus b
que ab co nomen ejus qusereremus, respondit se no- emere, ae per fluvium Moenum ad urbem devehere
men suum penitus ignorare, pro eo quod ex tem- sofebant, caecum quemdam natione Aqrritanum,no-
ppre, quo obsurduit, nunquam nomen suum au- mine Atbricum, mercedis a Deo promerendae gratia
dierit. navi suaeimpositum, sicut ipse petrverat, adbasiU-
. 38. Exin post aliquot dies, cum more solerani ad cam beatorum martyrum deduxerunt. Qui cum ibi
vespertinura officium in ecclesia fuissemus congre- egressus, atque in dorao custodis ecdesiae esset ho-
gati, puella qusedam surda et muta, quam de pagb spitio receptns, septem vef eo amptins dies ibidem
Bituriguin * pater ejus ae frater, salutem quaerendi moratus est. Habebat enim prseter caecitatem — quae
> Scilicet iuAquitania prima, ad quam fama mira- i> Scilicet ex marchionatu Culembachio, episco-
culorum devenerat. /p»tu Bambergensi, et contiguis Boaeauaerlocis.
561 HIST. TRANSLAT. BB. MARCELLINI ET PETRI. 862
etpropterea quod ocufis carebat, naturatis jam esse A } quiescebant, parvo spatio distabat, orandi gratia ve-
yidebatur—horrihilem ac fcedam totius corporis nisse, et cum eam clausam offendisset, pro foribus
infirmitatem. Erat enim omnium membrorum ingens orasse. Deinde cum se erexisset, et ad ecclesiam ire
tremor, qui eumdem tam gravi quatiebat incom- ccepisset, vidisse quemdam clericum, veneranda ca-
modo, ut propriis manibus cibum ori suo porrigerei nitie, stola afba indutum, eo quo et ipse ire vofebat f
peuitus non valeret. Is cum die quadam, horis ante- se prsecedentem. Quem, ut ipse asserit, secutns est
meridianis in hospitio jacens, obdormisset, vidit per' usque ad oslium basiUcae.Quo cum ambo venissent,
soporem qnemdam sibi assistentem seque monentemi is qui praecedebat substitit, sinislro posti se appli-
nt cito surgeret, atque ad ecclesiam festinaret; tem- cans, quasi vellet ut ille prius ingrederetur, quem
pus dicens advenisse, quo de illa miserabili passione! ipse paulo ante praecesserat: cunctantique ut ante
pervirtutem sanctorum Uberari deberet. Experge- se intraret, annuendo imperavit. Qui cum intrasset
factus alqne ad ecclesiam ductus, pro fOribus ini ct ad orandum se inclinasset, post tergum ejus stetit,
quodam lapide consedit. Agebatur tunc in ecclesia,, et cum pugno in cervicem percussit atque prostra-
more solemni, divinum officium, et expletis oratio- vit, et confestim evanuit. Quem tamen nemo alius,
nibus quae sacram Evangelii lectionem praecederei nisi solus iUe qui sanatus est, videre potuit.
solent, ipsum legi coeptum est. Cujus cum vix duo>B ; 41- Sub idem fere tempus, cum quadam nocte
versus fuissent legendo completi, ecce repente, velutt surgentes, ad ecclesiam iremus, invenirous pro fo-
vim patiens, tremulosus ille vociferatus est, dicens:". ribus ecclesiae quemdam puerum, in porticu jacen-
< Adjuva me, sancte Marcellinel > Quo claraoree tem, adeo miserabiliter contractum, ut menlogenua
tamelsi omnes qui in ecclesia erant, baud parva fo-- jungerentur. Qui unum, ex his qui nos sequebantur,
rent perturbatione commoti, majore tamen partee rogavit, ut se in ecclesiam deporlaret; et ille, mise-
propter reverentiam evangelicae lectionis in toco re- ricordia motus, sustulit eum, et in ecclesia juxta
manente, ptures ad videndum quaenam causa hujuscee cancellos jacere fecit. Qui confestim irruente sopore,
claraoris exisleret accurrerunt; et, ut postea teslati;i nbi jacuit obdormivit; nec prius evigilavit plene,
sunt, invenerun' eumdem, in eo quo consederat1 quam de illa miserabili contractione, per suffragia
Joco, extento acresupinato corpore jacentem, mea- sanctorum, ita perfecte sanatus est, ut evigilans
tumque ac pectus craore ex naribus profluente inun-- per se, de loco in quem alio portante delatus est,
datum. Quicum ab eis erectus, et paufutum aquae e surgeret, atque ad altare Deo gratias aclurus acce-
frigidae sumens fuisset recreatus, relulit sibi visumn deret. Is tamen, ubi dies illuxit, et nos cum eo lo-
fuisse, tunc cura illam vocem emiserat, quod atiquis is qui potuimus, retulit se tribus vicibus, priusquam
eum pugno in cervicem percussisset, atque ideoo C signum ecclesiae sonuisset, a quodam sibi ignoto
beati martyris auxUium implorasse. Cseferum hancc clerico excitatum, atque admonitum nt nequaquam
ictmn fam salutarem ei.fuisse constat ut, ex iUo 3 prseterroitteret quin tempore matutini officii in ec-
temporis momento, nullum illius foedseagitationiss clesiam veniret. Se quoque ita fecisse, ac postea,
vestigium in ejus corpore ulterius appareret. Iss sicut nos vidimus, in ecclesia dormientem integram
postea per duos fere annos in eodem loco mansit,;, sui corporis sanitatem recepisse. Et hic quidem an-
et ut ipse testalus est, nuUa nox in hoc biennio fuit,;t norum circiter quindecim esse videbatur.
m qua per somnium eosdem, qui euro salvum fece-^ i&. Alium itidem yidimus, non puerum, ut hic
runt, martyres non vidisset; mulla quoque ab eiss erat, sed vatde senem atque decrepitum, pari morbo
audisset, quae aUis dicere jubebatur: ex quibus ple-t- affectum, eodem in loco, simili modo, simili in tera-
raque nunc implere cernimus, quae Ule tunc fuluraa pore curatura. Quem et ipsum nocte quadam, cum
esse prsedixit. propter matutinum officium celebrandnm ad ostium
40. Post paucos dies vidhnus et atium queradara,i, ecclesiae venissemus, in ipso limine reperimus. Qni
simili morbo implicitum, in eadem basilica, per eo-k> genibus nitens, duobus se baculis sustentabat, ac sie
rumdem sanctorum merita, non dissimilt modo cura- illo tardissimo motu ad ingrediendum nos moraba-
tum. Nam quadam nocte, cum ad matutinum offi- - " tur. Cumque post tergum ejus constituti, illam pi->
cium celebrandum et livinse legis lecliones audien- gram promotionem praestolaremur, tanta suavissirai
das inecclesia sederemus, intravit quidara habitun odoris fragrantia, de basilica procedens, nares no-
clericali, trementibus membris, baculoque nitens,:, stras implevit, ut omnium aromatum ac thymiama-
titubanlia vestigia aegre gubernabat. Cumque seft tura artiflciosam compositionem sua praestantia su-
juxta parietem ad orandum inclinaret, ingenli voce e peraret. Intravit tandem, et coram nobis juxta can-
emissa, repentino casu cernuus ruit, ac parvaa cellos quasi ad dormiendum procubuit: nos quoque
temporis mora interposita, ab eo quo tenebatur in-i- hasiUcam ingressi, nostris locis constitimus, ac si-
commodo sanus surrexit. Is, cum ab eo quaereremus s mul cum aliis psalmos, quL dicebantur, solemni
si aliud aUquid, prseter quod nos omnes videte po-- more canlavimus. At ubi prima lectio recitari cospta
tuimus, sibi visum fuisset ea hora, qua salutem est;t esl, audivimus eumdem senem gemere, et, quasi
consecutus, dixit se, pauto ante quam basilicam fuis-i- qui vim paterelur, auxilium implorare; ac deinde
set ingressus, ad ecclesiam veterem, quae occiden-T interjeclo parvi temporis spatio, vidimus in sessum
tem versus a nova basilica, in qua martyres tunc. Q se erigere, ac protinus baculis, quibus incessum re«
 *'
168 » EGINHMD! ABBAW5 *&4
gere sotebs», assumptis, etiam fa pedes constltisse. Ahfoendum. Datdtnest tn vas©, quod cssu vacuum
£t «os quidem haeevidimus. Ipse autem fatebatur suprt cnpam, tn qoa cervisia erat, pbsrtum fuerat.
sibi yisum fuisse, qnodse jacentero quasi duo qui- Sed ubi hoc baostnrus ori admovit, cura ingenti ad-
dam apprehendissent.UBusperhumeros ad [Ms., et] miralione, vinum hoc, non cervisiam esse, clama-
hracbia, alter per crura et pedes, ac si [Ms., sic] vit. Curflque eum is, qui et flascOnemimpleverat, et
tpabendo, nervos suosqui contracti erant exteudrs- tdipsuna, quoo» illi datum fuit, de eodem foramine
^dltthEt ^Kiiapraeter hoe eontractionis ineommodum traxerat, mendaeii crapisset arguere: — Sume, in-
«tiaw sttrduaa se fuisse asserebal, dixit sibi, cum in quk, et gusta; ettunc rae non falsum', sed potiris
oessun) fuisset erectus; velul ictuin pugni validissime verhra dixisse prbbabis. — Sumpsit iUe atque gus-
fetienlis in oaput superveuisse [Msy superne ve- tavit, sibtque siffiiliter vinsm hoc, non cervisram sa-
nisse]? vocemque simul ut in futurum audi- pere testatus est. Turic tertius et quartus, cseteri-
ref imperantis audisse. Hic senex boc modo sa- que qui aderant, slngillatim fustando et mirandb,
natos, de pago llelvetioruin qui nunc Aragaovin•• tbtum quod in vase fuerat ebiberont. Quotquot au>
^Oc*tur, se venisse, et natioue Alamannum esse tem iride gostaverunt, meri, non cervisise id sapo-
testatus est, ..'•*.. ferh haboisse, testati surit.
4$. Alius aulem shnili modo nervorum contra- 8 45. Iriterea , cuin in hujuS Sigiii admhratiorie at-
Ctione debilitatus, qui se de vieo Leodieo, ubi san- toniti sthperent, contigit ut cereus, cujus lumine
ctus. Larabertus. 1»corpore requiescit, vcnisse dice- ibtdem utebantur, et func propter cupam parieti
feat, quadam dominica nocte, post peractum matuli- afflxus ardebat, nemine contingente, in roarrens
nale offieiuci, nobis jam de ecclesia regressis, eun) hiimore pavlmenlum eadefet; atqiie ita esset ex-
propter eos qui de longe venerant, et ad sua redire tinclus, qt ne parvissirha qnidem ih eo scintina
feslinahant, hostiae salutaris sacramenta presbyter reinaneret. Qriem unUseorum arripiens, ad ostium
ex more celebraret, eoram omnibtis qui aderant, in eucurrit; sed horrore' lenebrarum permotus, prius-
pavimentuoi cecidit, ibique parvo temporis spalio quara egrederetar, in ipsb lhnine stans : Sancti,
velut soporalus jacuit; dein, quasi de sorano exper- tnquit, marty^s^slrcellirios et Petfus nos adjn>
gcfactus, nemine se sublevante, surrexit. Cumque vent! Ad quarb trivtxiationemtereus ille,'qnem ma-
unus ex circumstantibus baculos,. quibus ante uti nutenebat, aceensus est. » Haeeubi audivi, cbrlfe-
solebat, et, cum caderet, de manibus ejus elapsi Slim Deo omnipbtenti, ut par Crat, laudem dixt
procui jacebant, sumeret, eique porrigeret, renuit, *t gratias egi , qul sanctds suos Semper et ubique
diceus : < Absit a me, ut eos ulterius attingam. » ^toriffcat, et nos Mnulbs subs, qui sacras ebfum
Sed et iste ad hunc modum curatus, in patriam re- C reliquias tanc nobiscum habebsmrtfs, oe 130*1*vrrWl-
pedavit, de qua, reptando potius quam incedendo, fi*ous laetificare dignfttos est. Rmm aotefn, qbPnaee
a4 martyrum i«aina pervenerat. inihi nuntiavit, expleta nafratfone', aidmansibriem
\ M. Nec multopbst, cum ego mense novembrio, suara secedere jussi. Ctetefum cum me ad quies-
secundum cousuetudinem in palalio bieraaturus, ad eendumin leclalo eollocasSem, ccepi mecnm multa
cemijatum ire disponerem; jamqae iter ingressus, vblvendotractare atque mifarl, quidtiam sibi vetfet;
transraisso flumine Hreno, in villam regiara, cul tfuidve portendefeposset rHaceHisIaX^'., «erviflse]
Sinciacus- ° vocabulum est, ad mahendifro veni- invinum, id est deterioris potibriism nietioforri factk
gem, et post ccenara, qnse aliqoam noetis parlem mutatio;aiitcnr irreoloco, id est,inregiadoroo.^ac
oacupaverat, in cubicuU secretam, tibi quielurus rion potiusin eb, Irtt beatefmn maftyrum, quf h*c
eram, cum famitiaribus meis me recepissem; mini- prodigia per viftBtem Chrisli ftcerunl, saeratisslmat
Sfer qui potum sobis porrigertr solebat, ^nasi novi corpora recondita sunt, hujusce modi mfraculuiri
liiquid nunliaturus, festinanter mtravit. Quem ego wrenrsset? IS^ttlieet atd-mijris qnaestionts ceftam
iotuitus : < Quid tu, inquam, narfare visr Nam ut ndagraeta tonga^c «ollieita cogitttione pervehire
video, habes nescio qoid, «piod a« nostram vfo per- neqnirem, eerMntatnen habui et «ertam semper
ferre nolitiam; » -^ Tura ttte : < Signa, ioquit, duo ^h^eboi Ittemdi^sm*'atque supeAara viftutem-,'
eorara nobis.modo faeta sunt, qn» vobis indicara per qflam haee attnie srtia hujus mbdi miracuta
veni. » Gumqae ewn, quidquid vctlet, dtcere jas- teiri cr*dur«ur, 'nttH unquam sioe eausa vel ftr-
sissem : < Modo, ait, cmn de ccena sorgentes hoe eiBfe ver feffslnere^in cfeatnris, quas ad^snam
cubiculura. intrastis, ego cum sociis meisilescendi f^vi*H«ahi et^lefnattonerapertiriefe rioKdtrMto.
in ceUarium, quod buic coenacHlosubjeatura est.
.'t.';. ".\\\;.CAPPTv,' .. .,
VUcuu eerviskm ministris petenlUws distrinuere
Al,\a miracuia bfulinheini facta*surdjs et mutis, pa-
x
CQjpissemus,supervenit puer missus quodam con- "": atyltcts' ei animflbus saiiatis.—Lumen iier aaeri-
*ervo noslro, flasconem ferens qoem sibi impleri tibus HOtte concttium '*—LWettustmperaton db-
tUgUabat. Qui cum esset impletus, petnt ut cttara latut* _<> .
lihi de eademcervisia qnantalumcunque daretur ad , 46. Igitur inde dtpessusv sicnt superius dixi, ad
'* * Sanctus Latffberfus, episeopns Trajectensis, co-
WuneAnjote,abiirileriluenteAra Sicdicfiis pagris,
Wtius Hetvetiaeveluti centrum occupat, ac Lueerna- Utur 17 Septeinbris.
tibuspareu p Sincjacus, vu|go Zinsich, oppldum dioecesisCo-
I6rifensi#,'&upraBoiiaani leucisi.
m HIST. TRANSLA#. M^ftJvRCELLINl ET PETRI. S«6
«mAsftrm pertexi. Nam imrjeratot^HIudoNyidriseo-A pavimcnturaque, quod ori ejus siibjectnm erat,pl^-
tempore Aquisgrani patatfo consistens, coriveritlim rimo sanguine madens. Quero levantes, et aUata
• procerum ibi fieri media fere hieme praeceperaf; dqua fefocillarifes, sariuni et recfum, nieque ulla
ubi et ego inter caeteros adesse jussus, quia de vi- carrrelinse iUiris fortitudihis signa retinentem, in
cirria beatorum maftyrum abesse cogebar, parurii Inferiofes ecclesiae paftes gratula^undi deduxerunf.
jucundas iii palatio fnoras faciebam. Ideoque post (juo miraculo in hiiric modum peractb, is quem
uriurii, ex quo illo veneram, mensem exactum, misi llluc miseram, ad riie curii summa festinationc re-
qiiemdam ex nostfis, nomine Ellenhardum, praeci- gressus, cum ea quaevidefat retulisset, magno nos
piens et ut ad iimina beatorum martyrum quanta gattdio atque exultatione repleyit.
posset eeteritate festinaret, visitatisque fratribus 47 Nec mullo post Ratleicus qui sacros marty-
BOstris, quos inde digrediens ad divinum servitiuin riim cineres, sicut iri superiorihus dempnstravinras,
faCiendumibi dimiseram, atque oranibus quaeibi- Romadetulit, iil ipse asserebat,jussus venit, deferens
uem agerentur diligenter exploratis, ad nos cito libellum, coraplura capituta continentem; cujus ra-
recurreret. Qui cum illuc venisset, tribus ibi man- tionem talem esse retulit, diccns : sibi caecum il-
sil iiebus. Quarto vero cum jam ad nos revefti dis- ltim, cujus modo fecimus mentionem, ex anctori-
poneret, caecus itle, noniirie Albricus, Cujusiri su- B tate rriartyrum praecepisse ut ea capituia descri-
perioribus reciriius meritionem b, detinuit abire pa- oeret, miliique deferret, ac diceret ut ea suscipe-
rantem; affirmanseum non prius iler suum ingres- rem, atque imperatori iegenda offerrem. Suscepi
srmmi quam tale signrim fieri vidisset, cujus fe^ ab eb libellum atque perlegi, emendatumque ac no-,
latione uie lsetum atque oppidb gaudentem efficeret, viter scfiplum imperatori, ut jusserat, obtuli. Et
Addidit eliam beatissimos marlyfes prseterita nocte ftfe quidera suscepit atque perlegit: sed de his,
sibi in Somnis apparuisse, atque boc in mandatis quaeper hunc libellum facere jussus vel admoni-,
dedisse ut pcrqmrefet quemdam pauperem, no- tus fuerat^ perpauca adimplcre curavif. Quid au-.
rniue Gisatbertum, immani gifibb depressum, ac tcm illa capitula continerent, aut quid ab eo fa-
proinde cnrvirm et brevrtrus baculis innitentera; ctum, quidve diroissum sit, alio potius in loco,
atque inventura iri CdenaculO,quod supra porticmn quam in isto, coraniemoraridum est. Illud tamen
basilicae est, tempore rdaftilini officii, juxta refi^ nori solum non praetereundum, quin imo aperte ac.
q*ia9 qriae ifci erant, collbcaret: eo qnoJ ibi, pef dilncide censeo conscribendum, qualiler revelatum.
merita et virtutem sarictbruiri, quorum illse fe-' et jussura sit ut libeUus ifle fieri atque regi da-
liquiceessent, de itk gtbbi defoririitate atque ctfryir - rI debuerit; quse Ratfeicus hoc modo contigisse
tatis incommodo ItberaTi debefet. Pafuit illfesua- Uretulit.
denti, alque iter, qubd aggredi paraverat, distulit .- < Ante paucos, inquit, dies, cum in ecclesiam a,d
m crastfririm. Ac caetia.srtfe jiissum paupefem per- agendum nocturmim officium ex raore convenisse-
quirens invenit; et, tit sfbi preeceptum efat, fi£ mus, adiit me csecus ilfe, quem nostis, rogans ut in
snperioribus ecclesiaepartibus juxta praedictas re-' paftem atiquam secretiorem cum illo secederem^
Uquias, officiimatutini tempore, cbrtocavit. Eranf Feci ut votebat, et cum eo cellulam, fn qua quies-
autem illae reiiquise, qubd nohdom noveramus* *, cere solebam, ingressus sum. tum ille prior : <Hac,
beati Marii manyris, et uxoris ac filiorum ejus, iiiquit, riocte, paufo antequam sono signorum exci-
Marthae videlieet, Xudifacis et flabacuc. QuseUti- tati surgeremus, apparuit mihi per visum quidam
que simul curii sanctorum MafceUiriiet Petri cof- vir, canitie venerabitis, veste candida indutus, vir-
poribus, et iri eodem loculo ad rios perlatae siint. gain auream manu tenens, ac talibus me verbis cora-
Scd is qui eas detulit, cujus es^erit reliquice nesci- pellavit: < Vide, inquit, Albrice, ut cuncta quae
vit; nam Ute, qui eas iriiht irnserat, prbmisit se tibi dixero, bene intelligas, eaque adeo tenaci me-
ad me esse venturum, ac nomiria sarictofum, quo- moria retineas, ut etiam aliis, qui illa scripturi...
rum hse reliquise forent, per seraetipsUm mihi i«- Q sunt, exponere valeas. Volo enira ut scribantur et
dicaturura : quod postea factum est. Pauper vero, Hludowico imperatori ad tegendumi per seniorem
qlii juxta illas a mefnofato cseco fuerat collocatus, vestrum ostendaritur : sunt quippe vafde necessaria
cumsecurida leclio adnocturnum officiumex more d nori solum ad cognoscendum, verum etiam ad fa-
legeretur, edito ingenli clamore, non inodicum pa- ciendum principi, in cujus regnum isfLinartyres di-
vbrem audientibus incussit. Ad quem cuiri non- vinajussione venerunt. »
ftuifi clericorum, una cuih itlo qui hoc ibi oppe- 18- < Tunc incipiens, duodena vel eo amplius
rfri jussus fuerat, accurrissent, invenerunt eum capilula per ordinem prouuntiavit; mihique praece-
pronum atque jttentum propter altare jacentem, pit, ut tibi et atiis quatuor, quos tibi diciurus sum»
• Eginhardus in Annalibusde Gestis LudoviciPii 4 Annalium Fuldensium auclor, ad an. 874, pu-
asserit, adannum 828, conrentum Aquisgr^anifactum tat quod si Ludovicus ea observare curasset, forsT-
eise mense Februario. tan passurus non fuerit in purgatorio per annbs 34
*^'Videsupra, nuim.59. quae se pali filio suo Ludovico, Seligenstadii comitiai
'* Haeclale deduximus ad diem 19 Januarii, quo habenti, revelavit, petens inde suorum precibus li-
coluutur hi martyres Marius, Martha, Audifax et berari.
Habacuc
 '"
,Wfll'^;- .^/";''"'-'J,i.:^i:'-'v EGINHAfp**»^» .Jf -p V' 888
ifla «mnneraik»^ et post hsec tu libel-,Apossessa, adliasiucani martyrum a p&rentrbus suig
ltjn fcelas, eulnqne seniorl tuO, qui nunc in palatio adjtocta est. Quae cumante tumbam sacra corpora
morafur, defera$- eique ex marlyrum auctoritate continentem venisset, et presbyter super caput ejus
praecipias, nf eumdem, quanto celerius possit, im- exorcismum, secundum consuetudinera, pertegis-
peratori ofFerat. Deinde subumgens: < Nostine, in- set; ac deinde daemonem, qualiter et quando in
- quit, quis ego Sim, qui tibi ista prcecipio? — Tura eam fuisset ingressus, percontari coepisset, non
ego nihil hacsitans, sanctum MarceUinumeum esse harbara tingua, quam solam pueUanoverat, sed ro-
respondi. — Et ifle : non ita est, inquit, ut opina- mana locutione prcsbylero respondit. Cumque pres-
ris, sed Gabriel archangelus ego sum ; personam- byter miraretur atque interrogaret, unde illi latinae
que ac formam Marcellini idcirco assumpsi, quia linguae notitia, cum parentes ejus, qui ibi praesen-
Dominus Deus omnium rerum atque causarum ad tes astabant, hujusmodi sermnnem penitus ignora-
istos martyres pertinentium curam mihi commisit; rent?— <Parentes, inquit, meos nunquam vidisti. >
et nunc veni, ut haec tibi indicarem quae srribere — Tum presbyter : < Tu ergo,
inquit, unde es, si
praecepi, quoniam divinae volunlatis est ut ea ex isti non sunt parentes tui ?»
auctoritate eorum ad notitiam regis, sine morarum 50. Et daemon per pueUam : < Ego, ail; sum satel-
interpositione, perveniant. Tu vero, sicut tibi prae- ^B les atque discipulus Satanae, et multo jam tempore
cepi, primo diluculo post completum matutinum apud inferos janilor fui; sed modo per annos ali-
officium, nuntia quse audisti his quibus ea nuntiare quot, cum sociis meis undecim, regnum Francorum
jussi. —•Tum ego : Nemo est, inquam, qui credat, vastavi. Frumentum et vinum, et omnes alias fruges,
quod angelus mecum locutus sit, aut me ista nun- quae ad usum hominum de terra nascuntur, juxta
tiare riiandaverit. — Non erit, inquit, ita; sed quod jussi eramus, enecando delevimus; pecora
dabo signum, quod facias cofam eis : quo viso, nul- morbis interfecimus, luem ac pestilentiam in ipsos
lam ultra dubitationem habebunt de his quae ad eos homines immisimus; omnes quoque adversitates
ex mea jussione perluleris. Proinde volo dicas Rat- et cuncta mata, quae jam diu pro meritis suis pa-
leico ut exhibeat tibi duos cereos novos qui nondum tiuntur,, nobis facientibus atque ingerentibus, eis
accensi fuissent; et unum ex eis dextra, alterum acciderunt. » — Hic cum presbyter ab eo qusereret
sinistra tenens, sta coram altari; et cum omnia, quanam de causa ei fuisset hujusmodi concessa po-
quae libi praecepi, narrando compleveris, dic eis qui testas ? < Propter malitiam, inquit, popuU hujus, et
baec audiunt, ut in hoc credant vera et ab angeto multimodas iniquitates eorum qui super eura con-
Dei esse mandata, quse dixisti, si hi cerei iu mani- ^-, stituti sunt. Qui munera et non justitiam diligunt,
J
bus tuis, sine adhibitione ignis visibilis, fuerint vi- qui plus hominera quam Deum metuunt, qui paupe-
dentibus illis illuminati. > res opprimunt, viduas et pupillos ad se vociferantes
Quc facto, scriptus est libellus, mihique altatus, exaudire nolunt, nulli justiliam nisi mercanti fa-
ac per me regi oblatus, ab illo quoque acceptus at- ciunt. Praeter haec sunt et alia multa ac pene innu-
que perleclus est. Idcirco visum est mihi, inter cae- merabilia, quae tam ab ipso populo, quam a rectori-
tera miracula, libelti hujus facere mentionem ; quia bus ejus quotidie committuntur; utsunt perjuria,
per occasionem, qua iUe scribi jubebalur, contigit ebrietates, adutteria, homicidia, furta, rapinae, quae
illa mirabilis et inusitata cereorum accensio, quam nemo fieri prohibet, et, cum facta fuerint, non est
per merita beatorum martyrum fieri debere ipse, qui yindicet. Potentiores quique turpibus lucris in-
qui eos illumfnavit, angelus praenuntiavit. serviunt; et loco superiore, quem propter regendos
49. Sub idem fere tempus, cum Ratleicus a nobis inferiores acceperunt, ad superbiam et inanem glo-
ad basilicam martyrura regressus est, allatus est riam abutuntur; odinm et invidiam, non tam inter
nobis inde alter libellus, continens verba et ratio- extraneos, quam inter propinquos et affinitate con-
cinationem cujusdam dsemonis, qui se Wiggonem iunctos exercent; amicus amico non credit, frater
nominavit. Quae facta est ab eo coram mullis testi- ]D fratrem odit, pater filium non diUgit. Rari sunt,
bus ante altare, juxta quod sacri martyrum cineres qui fideliter ac devote decimas dent, rariores qui
repositi sunt, ad interrogationem presbyteri, qui eleemosynas faciant; et hoc ideo, quia quidquid Deo
exorcismum super energumenura legerat: quod vet pauperibus dare jubentur, id sibi perire arbi-""
hoc modo contigisse riarratur. Praedium est in pago trantur. Iniquas mensuras etinjusta pondera, con-
Nithagome *, vocabufo Hecgstat, pertinens ad mo- tra Dei praeceptum, habere non verentur; fraude se
nasterium S. Nazarii b, de quo puella quaedam, an- alterulrum circumveniunt; falsa testimonia dicere
norum circiter sedecim, ab eodem erratico spiritn non erubescunt; dies dominicos ac feriatos non cu-
• Existimo legendum, tum hic, tnm infra, num." •>Monasterium S. Nazarii uftra fiuvium Rhenum,
55, Nithagouve : est autem tractus ille sic dictus a vulgo Laurisham aut Lorishaim, ubi corpus S. Naza-
Nilha fluvio, vulgo Nid, qui Msenoillabitur in- rii depositum esse a sancto Godegrando episcopo,
fra Francofurtum, eo loco ubi nunc est oppidum diximus ad hujus Vitam, 6 Martii: idem lalius dictum
Hoschst; quod hic nominari Heccostat, nQlim divi- ad Vitam S. Nazarii, 42 Junii. Consule Marquar-
nando suggerere; cum inter Moguntinaediosceseos dum Freherura, parte i de Originibus Palatinis
loca inveniam nominari Hetstal, haud prorsus absi- cap. 6.
mili voeabuto, sed in topographica tabula praeterito.
569 »>- |3KT. ^JFiANSLAT.BM*$JPCELLINI ET PETRJ. • \. i«W
stodiunt, sed in his, ac si incaeteris, prout volun-. A commodo liberatam. Quae .^ i»W «iW geste ess»
tas eorum tulerit, operantur. Propter hsec et atia cognoscitur. In pago Nithagowo fuodq» esf, Ursella
mutta, quae Deus aut praecepit hominibus ut face- vocatus, qni a basiUca martyrum sex fere leucarurii
rent, aut prohibuit ne facerent, quia populus hic per intervallo dirimitur. In quo mutier qnaedam, cum
contumaciam mandatis ejus inobediens effectus est, mane facto de somno evigilans in leeto SUQreside-
permissi, imo jussi sumus ea facere in rebus hu- ret.et juxta consuetudinem expergiscentium, proteo-
manis, quae superius enumeravi, Ut perfidiae suae sione brachiorum el assidua oscitatione, ad discu-
pcenas luant. Sunt enim perfidi atque mendaces, tiendum marcorem, se exlenderet, os paulo didu»
cum hoc servare non curant, quod in baptisrao pro- ctius, quam debebat, aperuil, disjunctisque juxla au-
miserunt. > Haec omnia daemon per os barbarae res maxillarum coagmentis, hians rictus conslitit
poeUaelatine locutus est. immobilis; nec jaro os claudere valens, personsei»
51. Etcnm presbyter imperando urgere coepisset quam homini similior effecta', gravissimas incautae
ut exiret. < Exibo, inquit, non propter tuum impe- oscitationis poenas luebat. Hoc ubi inulierculis in eo-
rium, sed propter sanctorum polcstatem, qui me in dem fundo habitanlibus innotuit, accurrunt, herbis-
iUa diutius manere non permittunt. > His dictis, puet- que et frivolis incantalionibus mate habenli succur-
lam in pavimentum .projecit; atque ibi aliquantu- B rere mOliunlur. Sed non habuit effeclum vana ac su-
lum, velut dormientem, prono corpore jacere fecit. perstitiosa prsesumplio; vexabalque potius laboran-
Post paululum vero illo recedente, quasi de somno tem atque lsedebal quidquid imperitae manus, velut
evigifans, per virtutem Christi et merita beatorum studio medendi, eidem adhibuerunt. Interea frater
marlyrum, puelta, cunctis qui aderant cernenlihus mariti ejusdem mulieris supervenit, salubrique eon-
atque mirantibus, sana surrexit, nec post exactum silio rogavit ut ad basilicam martyrum sine mora
a se daemonemlaline loqui potuit; ut palam posset ducerelur ; ibi affirmans esse sanandam, si unquam
intelUgi, non iUam per se, sed daemonemper os ejus foret receptura sanitatem. Statimqne jumento impo-
fuisse locutum. Heu! proh dolor! ad quantas mise- sitani ducere incipiunt; appropinquanles aufem ba-
rias tempora nostra sunt devoluta, in quibus non silicae, de jumento depositam pedibus incedere fa-
boni homines, sed maU daemones doctores sunt; et ciunt. Cumque eo.loci ventum esset ut jam turricula,
incenlores vitiorum ac persuasores criminum de no- qusesigna basilicse continebat, ab eis conspici potuis-
stra nos correctione commonent. set, eique utad eam videndam oculos levaret, hi
eam ducebant imperarent, aspexit, vidit, ac
52. Eodem fere tempore sanctimonialis qusedam, qui
sine ulta interposita mora sanitatem recepit. Ibi om-
nomine Marethrudis, de pago Wetareiba a, quae dira C
nes pariter in terram corruunt, divinam misericor-
paralysis aegritudineper decem annos lam immani- diam vatent laudibus extoUunt, surgentesquo
ter tenebatur, ut tanto temporis spalio pene nullo ad quibus
ad basilicam properanter pergunt; et, adoratis san-
hnmanos usus corporis ofiicio fungeretur; et jam a ctissimis
martyribus, ac votis pro modo facultatum
parentibus suis erat desperata, quoniam ad omnia
sanctorum lota, ad qnae ipsi poterant pervenire, persolutis, ad propria cum multa exsultafione rever-
tuntur. Vidiraus nos eamdem feminam, et cnm iUa
eamdem deduxerant. Sed tandem ab eisdem tunc ad
locuti sumus; et ea, quae circa illam gesta fuerunt,
basilicam martyrum adducta, et tempore nocturnalis
officiijuxta canceilos posita, per merita et interces- ipsa narrante didicimus.
sionem eorumdem sanctorum, diu desiderala sani- 54. Nunc illud referre voto, quod ipse in die nala-
tate sine mora donata est, adeo integre atque perfe- Utio beatorum martyrum contigisse vidi. Puer qui-
cte ut, omnium membrorum firmitate recepta, quae dam surdus et mutus,
qui anle triennium illuc vene-
flluc lectica venerat, pedibus ad propria remearet. rat, et in domo custodis ecclesiaeosliarius ab eo fue-
Sed ubi domum redire ccepit, in ipso ilinere eadem, rat
constitutus, festo die jam finito et officio vesper-
qua Uberatam se gaudebat, infirmitate corripitur. tino consummato, cum juxta ostium sederet, repente
ltaque reversionis suae pcenilentiam agens, iterum D consurgens basilicam intravit, et a dextris altaris
se ad martyrum Umenreduci rogavit. Moxqueut re- corruit. Cumqueeum aedituus, qui candela-
ducta est, quam discedendo amiserat sanitatem, sine pronus
brum cum cereo ante altare ponebat, ibi jacentem
nlfa dilatione recepit. Voto igitur facto, ut sua sponle
invenisset, continuo mihi hoc indicare curavit. Nos
de sanctorum obsequio jam amplius discedere non
autem, qui tunc una eramus, ecclesiara celeriter in-
deberet, parvam sibi cellulam haud procul ab eccle- gressi, eumdem, sicut ab sedituorepertus est, jacen-
sia ad manendum constraxit, ac deinceps, religiose tem invenimus.
Quem cum levari juberemus, velut.
conversata in obsequio beatorum martyrum, cumma-
gravissimo sopore depressus, excitari non potuit.
gna devotione permansit. Tandem igitur quasi evigilans erexif se, cernensque
55. Aliam qnoque feminam constat, non multo nos circumstanles surrexit, atque ad eos qui propa .
post, per eosdem beatissimos martyres, magno in- sibi assistebanl, laline locutus est. Sunt quidam ex

• Hoc quoque nomen ut recte scriptum sit, dum.ubihisoritnr, etAssenheim, ubiseNithsejungit.

vereor; quia suspkor, Wetteraviam legi debere, Wet- b Persona, proprie ac latine, dicitur larva; hinc
tera fluvio irriguam regionem, jnler Licham oppi- personatus, id est larvatus.
«11. wmmM?mm&!»$*':^ mi
|f6slt%^t'*ffl^ ^ fere arite sex A qftSrtflWMlagetie, -aecefntlnt. Igitrit paulultrm per
#^Sf*©Mf&^*»*^W «octu tiaebras pfoeederftes, ad crucem, quse in via, p6r
CJrrnftiJJeHdnb truWtlSm v*fha: per sopotem fuisse iffeim ituri efant, bb iriemoriam Veati Marcetlini
tObUtuffl/4*«uottuWf qlro eatenOs Hiifern trt teqnefa (eratposita, ^er^enlurit. Causa aiitem ejiisdera cru-
tetereMti fh ifflt bora recepisse. ijiod ita factrim inde efeibi ponendae efSt, qnridin eo foco haljitatores vi-
#^cteJ««V^oi^ pbstqtfam <detHo SOHBIO exper- ci^ ih qilrj eadeth fitociS mansimus, niihi ante bieri-
*&tas &VWMctit qW ei a qriOlibetimpefftbatiwr» «itita depalatio revcftenti, et reliquias beati marty-
*Sesl rllfefflgefet, facefe curaTifv Seflhoe videtuf ia ris SlareeUint, quae turicmthi redditse fuerunt, defe-
"Kafcvtfttife^ftecipifam» qoodidem, *on latine, sed rentl, ijccurrerunt; eamque ob fecordationeiri hlijus
fcarbarice stbi leqfteritenVinteuigebat; cnratus ari- facti, ad veneratioriem beati martyris, quasi pfO ti-
"km, notaMtrl»^ sefllatino scrawraetoquebauir. Qui tulo vel monimento ponere curavefuni. Quo ciira
fctrarabeatog rnartyres se vldisse, et multa quaealiis praedicti pueri, efrando potiiis quam itef agerido,
tlteeredeberet, ab illis Se awnsse narravit. Sed crim pervenissent, iniernnt consilium nt ilii socios BUOS
«, velut if»«ras»3nunttiicturus, in pfseseflli referre qiii sequebantur onperiri debefeiil; eosqae, ne afjer-
dtstulisset, iri tantUm illi per oblivionem deleta-sunt, rarent, sonitu buccinae ad se congregarerit; ac deio-
ut nihil de nts orimihO se audisse recoleret. Hune B de, cum simul essent, bealos martyfes ad operil Sibt
«&0,qiria nomen suum igtrofabat, proplef prosperom ferendam invocarent, subiatisqne in altum vocibus
«firtutis efiectufO, Pfosperian vocari jussi. Qul adbuc Kyrie eleison ter decantanent:
, tmperest; <eftapudcuslocfbfOeeciesfse,in eodem, quo . S7. -Qno facto, tantus supef eos lolidem vicibus
prios faetatt permanet ofifcfo. ccefitus emissi himbiis ffilgor emicuit, ut diurhaecla-
i- S8. PridiO vefd qwafa hic Prosper loquelara rece- ritalis cahdorem adscquaret. Quae cofuscafio tan-
pisset,iioc est in vlgHia'ejusdem festivitatis, veriit tam eis-commoiililad iter suum agendum attulit, tit,
quidam Javenls, S&niKtersurdus et mutus,' in basili- corisumpta,nebula tenehrisque discussis, via quoque
cani; et, catii Stfpplici^estu opetri Saftctorum impto- qua ire debebant clare conspecta, iter sunro, quam-
raret, atljuvanteiioraind,et ipse^pteTfiaf iam de ritro- vis per sttvas et opacos nemOribus montes, absque
qWemoTbo.mtrOitfeclpefe sanitatem. Hunc itidem, erroris impediraerito, Usque ad Ortum aurorae perarge-
«A'priO^efnf ^tera riOmefisuufh nuriquam aridierat, rent. In prima siquidem coruscatione tarftus cafor
GbdfescalCam"appelfevi. Is tamen, non ut Pfosper, una cum illo lumine vehlt, ut eum se vfelufacctens*
ftcd, ut sToigentilitium erat, barbaro serinone loque- fornacis vaporem sentire faterentur. Gujus afllatu
hatur, r^tqttaM ei pef merita sanctOrum copia fan- , non solum nebula, verum etiam illa, quae tum et
drcohce&sa *Jst.' G montes tbtamque sjlyam operuerat, pruina ila con-
o-M. GtBn me quaeaaft necessirasv secundurn con- sumpta est ut, tertia coruscatione peracla, nullum
stwtadihe^eoraitatainregis adffb competteretniense iliius algoris vesligium penitus appareret.: Haeenobis
deoenibfiOi Ih fjisis/si Whe fecoto, kalehais, de ldco ad vesperam ejiisdem diei, postqnam ad mansionem
nraf^ruwpfomtevietis, tequenti die ad easlrum, quod venimus, hi qui viderunt atque experti sunt, narra-
«ioderno tftmpore' Wisibada * vocatur, ibi raahsio- verunt. Quorum verbis fidem adhibentes, Dei ormnV
nefn baWtOfus, idVerii. Ibi Cum, propter saltUm, qui polentis misericordiam cum graiiarum actione lau-
eidem loco contiguus est, commodltts transeundum, davimus, eo quodnos per merita sanctorum suo-
"sotito maturius sufgeremus, profecti sunt pueri, qui rum.in.oronibus necessitatibus nostris adjuvare et
riqs eum impediiflentis praecedefe debuerunt. Sed consolari dignatus est.
pbsfquam, de yfcbra^qub rftansirrius egfessi, viarri S8. Quanquam omnia magna sint, et ad divinam
ca"fpere bie^eriitit, tanta eos tetrae rioctis caligo cir- debeant referri,.potentiam, rjuae propter mertaliam-
c^mnyfedit"; uf qiuTse vfertere debereftt, omnino scire salutem ex meritisbeatorum martyrum gesta eogno-
tfmi^Osseril^tefat pratefea ffigus ingeris; et tecta vimus, in eo tamen miraculo, quod nunc memoriae
prtifriis terra vidtfrid^eviae copiani denegabat. Ipsa niandafe decrevi,, taanpatenter Dei omnipotentis vir-
qlioque mbntium juga, per quse eundum erat, nubi- " tus ctafe [Ms.y clarere] cognoscitufi ut nulii dubium
buSbbsessa, qtiam longe vel prope esserit videri non retinquatur, quin in ormii creatura sua uuidquid vo-
pBtei?antr AicCessitad ^hsecetiairi vaflibus insidens luerit facillime pqssit efflcere.
nctrala, qiiae.siia crassitudinc visum impediens, iter Suntiligua b dicitur villa in pago Nitbagonne, fn
moliri bupiehtes reinorafiatur. Qui cum tot obsta- qua presbyter quidam, nomine Waltbertus, tenebat
cum 'se"lmpedi're cerrierent, riec quid agererit in ecclesiam. Is mcnte oaptus, magno suornramoerore,
prottiptoi haberent, equis desiliunt, et viam, quam ad basilicam martyrum adductus est. Ex quibus
1
vfdere non pbtefantj palpando quaerere tentaut, Sed treserant fratres ejus, unus presbyteret duo laici;
nHffiocparum successit, ascensis denuo. equis, er- quartus erat monachus, propinquus ipsius.de moiQ-
rorf,' qujeiriabbmiriabatitur, se potius committere, sterio rlornbach f, in quo et ipse presbyter a parra

• Vuigo Wiesbaden, id est atba-balnea, in Rhin- familiari; ipsam tamen nusquam exprimunt ta^
gavia r fbre e reghme Moguntiae, sesquileuca ab bufie. '...,...
* Horenbath, dnabus leucfs a Bipontina
urjje.i ,; . civwate
b Fortassis Suntilinga, terminatkme AlamanBts ; distaitS, ^^^<^<^\ U^i^; iii flnMs
 073 HfST. TRANSLAT. BB. MARCELLfNIET PETRf. hU
aetatefnerat educatus. A quibus cum requirerem, si Aesset, inquisivit. Et ille v« Catena, ioquit,,qua mo
adhuc aliquid medel«,a quolibet rnedico cidem fuis- vinxisli, salva esl: et si vis scire ubi sit, qusereeam
set impensum? «Statim, inquiunt, cum eum hac et invenies. » Accenso itaque luraine, inyenerunt
passione comperimus fuisse correplum, ad monaste- eam ante lectum, in quo ipsum quiescere fecerant,
rium, in quo nutritus fuit, a nobis adductus est. VJbi jacentem, eo modo compositaro, atque eisdem nodig
cum ei medici secundum artis suae pe.riliam multa adstrictam, quibus tunc fuerat, quando eum cum
fecissent, nec morbum ab eo depellere potuissent, ea in eodem lecio collocarunt, ac solum fn eodem
suaserunt nobis amici nqslri, ut eum ad horum san- cubiculo dimiserunt. Quis hoc fecisse credendus
ctorum misericordiam duceremus : confidimus enim est, nisi ille qui de nihilo creavit omnia; et qui in
quod iUum salyare possint, sicut alios multos acee? rebus quas condidit talia potest facere, qnae nec
pimus hic fuisse salvatos. > Post baec hospilio rece- intellectu comprehendi, nec bomanis possunt ser-
pti, quatuor diebns fuere nobiscum, ducenles eum monibus explicarf? Quis entni aut cogitatione conji-
quolidie ad ecclesiam, et coram sacris roartyrum. ci- cere, aut verbis valeat cnavrarc, qualiter ille
neribus jacere facientes. Quinta vero die, frater ejus presbyler his vinculis fuerit absolutus; cura nobis
presbyler, et roonachus qui cum eo venerat, petie- «erlissimum sit neminem esse qui se solus possit
xunt ut eum, cum duobus fralribus suis laicis recipe- B ejusmodi nexibus exuere, si eis fuerit simiU modo
rem [Ms., recipijuberem}, donec ipsi reverterentur : conslrictiis, sicut idem presbyler fuit, qusrndo solus
nam post triduum se dicebant essc reyersuros. Feci in illo cubiculo inelusus est ? ••*- Hi vero qui eum
ut voluerunt, eumquepresby lero nostro Hiltfridocom- ibidem dimiserunt, postquara rCversi sanum ot men-
mendavi.iscumapresbylerorecepius,.et in cellulam, tis ac memoriae suse compotem inVenerunt _,Iseti et
in qua ipse manebat, fuissel inductus, circa yesperam laudanles Deum, simul cum eo ad propria regressi
ejusdem.diei,commota vehementius qua tenebatur in- sunt. — Hoc ita gestum, non quorurrilibet testinra
sauia, unum e fratribus suis, qui eum custodiebant, ar- refatione didicimus , sed ipsi per nos, quia ibidem
r«pto cultro, quod furenti casus obtulerat, voluit occir tunc eranius, Deo volente, cognovimus; atqueideo
dere; sedillenecem fugiendodeclinavil, etnostris ho7 nducialiter scribimus, quod nos contigit ocufata, nt
niinibus, qui prope erant, de vesania illius indicavit. dicunt, fide cognoseere. Verum quia cuncta quse de
Tuni presbyter, cuicura eum custodiendi a nobiserat martyrum virtutibus scribenda suscepimus nequa-
iajuncla, suggessit mihi, siraulque persuasit, nteura quam possunt pracsenti sermone comptefi, hic Kber
viuciri penuitterem. Vinctus igilur calenis ferreis, iste finem accipial, ut ea qua? festant ab alio rursuS
in lecto coUocatur; obseratisque foribus, solus in ,_ exordio commodius inchoentur, -
«ubiculOrreluiquiUjr. Escubant ante ostium fratres 0 :,
CAPUT VI
.ejus, et veiut enunpere valeatem pervigili cura eu>
stodiunt. Caelerum vincula, quibus tenebatur ad- Miracula in palatio imperatoris ad reliquias Aorntn
*lrictus, ejusmodi eraut ut, dum in his esset, non in " sanctorum facta. Coecitas, contractio, paralysis,
ktus se ali- febris subtata. ''.'
dextrum aut sinistrum eonvertere, neque 60. ln relatione signorurh atque virtufurn, quas
ter nisi supino corpere jacere potuisset. ,
^e iri hoc fibro scribefe velle proposui, iUae i"n
59. Dormivit itaque, ut ipse testatuf, neque arite ^apile poriendsevidentur, quse iri paiatib factse, nori
mediarh noctem evrgilavit. At nbi gaUi carifare solufri ad plebis, verurit etiarii ad ipsius priricipis ac
cceperunt expergefactus, vidit se rion sotum vincu- priiicerum ejus, omniumque, rit ita dicam, aulico-
Toruronexibus solutom, verutn etiam morbo msa- riim pervenere notifiam; et non tantum propter
fciae,quo laboravefat, liberatum; statrmque ad tau- TiOc, sed etiatti propter illud', fjiiod in ofatofiblo
des Deo:dicCndas tota mente conversus, psalmis et riristro, u"bi eadem miracuta gesta sunt », rion atise
*ymnis, quos, prae nimia gratulatione, tamefsi sotus furic tenipbris, quarn beatorufn MarceUirii et Pelri
Wrat, salis Clal-e-deeantabat, briifies iri Viciriiaejus- reliquiae fuerunl: uf qiiidquTd ibi Sariftatuiri afque
*8em cubiciiti doftniehles excitavit. Tum surgens, P.sighorurii factum esse CogTioscitur,.'sfngnfariter ac
«dostium acfcessit> ffatfesqtie stios, qui ibi excu- proprie ad illospertiriere ac referfi debeat, quo-
fcabact, ul se ad reqofsita nstufac foras exire per- rum solas constat fbi fuisse reliquias., Fecerunt
OiBerent, rogavit-. lfli sftrtemhunc insanientis do- feidein beatissimi niartyres, sicut in sequenlibus
4um rati,'nequaqnam et assentife ausi sunt; sed dertonstrabimus, iri aliorurri sarictorum tocis multas
accersito hospife suo; qiii eiun ibidera incluserat, vtftutes afqiie mifacufa, quie quibusdam velut coni- ;
tft cnm eo foquatnr exorant. Qui poslqiiam cinri eo munia illis, ciim his sanctis in quorum basilicis ;
Ibeutus est, atque ex ratione responsionum suaruiti iacta sunt, nort irrtmeffto videri possunt; ob hoc |
lanae mentis ftsse iritellextt, aperto ostio, quo vote- pfaecipue, quoniara qui apud Deum aequalis cfedun- I
t^irepefmisitf-reversumque recipiens, qiiid de tur meriti, nori absurde pularitur in patrandis mira- $
'•rfhfcuUs,quibas enm «neratum iricluserat, factum culis communiter operari. Sed hoc alitef esse ea ra-

^alatinatus, ptfnfo proimifiriiosad nrbem, nabet sibi valente, in profands usus cOnversura,.tesfe Bucebno.
«entfguom At( Homibactifih e5t;VetusVqtfodiblfor»A . » Huc spectantquse.s^upfaIiatJentuf num.ai et g$l
monasterium fuerit, postea, haeresi Urtderri pf^- 'dereliqhusin ofatofium^erl^W. ..-,,'; . i ;i • .>
57S EGINHARDIABBATtS 576
flone convincitur, qua liquido demonstratur, nuftas AHoc cur non sit percuratum, dicant qui vetint:
in his locfs factas fuisse virtutes, antequam in itlai ego enim id me video non aliter posse conjicere,
memoratae beatorum marlyrum essent delatse reli- nisi ut existimem interiori ejus satuti competere,
quiae. Sed jam nuric, ut promisimus, ea quae in prae- ut aliqua in eb exterioris debilitatis vestigia rema-
dicto palatio sunl gesta miracula proferamus. nerent.
61. Erat quidam juvenis inter cubicularios regis,, 63. Juliacus b vocatur antiquum municipium, a
natione Graecus, nomine Drogo a : qui febre cor- vico Aquensi octo leugarum spatio disparatum. De
reptus, aut negligentia suorum, aut inscitia medi-- cujus territorio puefla quaedam, simili morbo, simi-
cofum, jarh per aliquot menses tonga atque adversai lique modo artecta, a matre atque aliis propinquis
valetudine laborabat. Is, posteaquam Hitdoinus ab- suis ad memoratum oratorium adducta, cum prae
bas refiquias beati Marcelfini, sicut in secundo libroi multitudine hominum, qui tum forle propter mis-
demonstratum est, nobis reddidit, admonitus ini sarum audienda solemnia illuc convenerant, intro'
somnis ut ad oratorium nostrum veniret, ibique: ferri non posset, extrinsecus eam ad orientalem ora-
cereum quatuor denariis emptum accenderet, aci torii fenestram coUocarunt, exspectantes opportuni-
sanctum Marcellinum martyrem,cujuseaput ibi esse: tatem, ut, recedente populi frequentia , faciliu»
asserebatur, sibi in adjutorium invocafet, sciretque• B oratorio inferri potuisset. Sed ubi ad mediumfere
se si hoc loco faceret, ea qua jam diu laboraverat in- officiumventum est, et, expleto Evangelio, hostise
firmitate cito esse cariturum, credidit admonenti, elt salutaris oblatio peracta est, cernunt eam angustiis
id quod imperatum fuerat, quanta potuit celeritatei affici, et, emmpente per tolum corpus sudore, ve-
complevit. Statimque sanus factus, et receplis> lut in somnura labi. Quibus signis divinam adesse
raembrorum viribus, propriis pedibus ad sua regres-- virtutem haud inaniter conjicientes, de illo loco le-
sus est. vatam, quadro lapidi, qui propter jacebat, soporatae
62. Erat ibidem alter aequejuvenis, nomine Ger-- similem superponunt. Ibi coram omnibus, qui hujus
lacus, de urbe Rhemorum, inter eos qui, propteif miracuti conspiciendi gratia concurrerunt, integerri-
sedilicia palatii construenda, jussl de iUa civitatc; mam omnium membrorum sanitatem, in unius horae
venerunt. Is ante dimidium fere annum in eodeml momento, Domino opitutante, recepit. Erant ibi inter
vico, tam valida atque immani nervorum contra-- cseteros spectatores et Judsei; quorum unus David
ctione correptus est, ut pedes natibus et genuai nomine, post hujus signi expletionem, ad fenestrant
mento cobacrerenf. Hunc socii atque propinqui iil cubiculi, hi quo ego tunc eram, celeriler accurrens,
ulnis suis ferentes, ad memoratum oratorium detu< meque compellans, miraculum quod viderat indi-
lerunt; et quia aliter non poterat, pronum jacerci ^ cavit, gratias agens Deo, qui per marlyres suos
fecerunt, sanctumque martyrem, ut ei sanitas red-- tanta miracula ad salutem mortalium operari digna-
deretur, cum magna devotione rogavefunt. Dieisi tus est.
erat dominica, atque hora diei tertia, quando illuic 64. Erat in eodem vico caecus quidam provectae
allatus est: jacuitque ibi usque ad horam nonam aetatis, qui, ut ipse asserebat, ante triennium subita
Cumque officium ejusdem horae a clericis esset so- caecitate percussus, inter alios pauperes stipem
lemniter impletum, ecce de capsa, quae sacras beat i ostiatim mendicare sotebat. Is curo in tuguriolo suo
inartyris retiquias continebat, tanta suavissimi at - dormiret, vidit per soporem quemdam sibi assisten-
que insueti odoris fragrantia egrediens sic totann tem atque dicentem ut, si videre vellet, ad orato-
oratorii cettulam implevit, ut in admiralionem ejusi, rium nostrum iret; ibi esse medicum, qni ei roganti
omhes qui aderant, incunctanter assurgerent, ac se lumen reddere potuisset. Renuit ille, et lumen
mutuo, an idem omnes sequaliter sentirent, curios;a quod offerebatur abominatus : t Quid, ait, mihi
interrogatione perquirerent. Cum subito videnit nunc cum visu, quem jam oUm perdidi? Melius
eum, qui juxta jacebat, velut a quibusdara tenenti i- mihiest, si eo caruero, quam si habuero. Modo
bus trahi; et membra, quse morbo erant contracta i) mendicantem omnes exaudiunt, et ea quae necessa.
extendi: inteUigentesque divinam adesse virtulem , ria sunt, praestant: nam videstem mendicare nou
tulerurit hominem, et coram altari collocaverunt;. decet; senex autem et debilis operari non possum. *
Qui cum ibi positus, cum multis lacrymis divinuna — Tum ille qui cnm eo loquebatur : i Vade, inquit,
imploraret auxilium, cunctis cerrienlibus ita corre - et noU morari; nam, vetis nolis, visum recepturus
ctus est ut, qui manibus alienis subvectus in orato es. > Paruit Ule imperanti, perrexitque ad orato-
rium venerat, propriis pedibus de oratorio procede rium, alque in eo pernoctavit; et cum illa nocte
ret. Testimonium tamen quam perpessus esl passio- nihil esset factum, ad tugurium suum reversus est.
nis, adhuc in suo corpore circumferre cognoscitur : Cui denuo is qui prius per soporem apparuit, et
nam crure ac pede sinistro sic poslea claudicavit uit similiter ut ante imperaverat, ad oratorium pergere
ad regendum incessum baculo semper indiguerit;. praecepit. Fecit fite, nt jussus fnerat, sed ne tunc

« Teutonicum nomen aegre crediderim allatum e;X b Jutiacum, oppidum munitissimum cum arce, et
Graecia, sed' potias in Germania assumptum; nissi caput illustris ducatus Juliacensis snb archidioecest
forte legendnm sit Grwcius seu Gracieruis, - id eslt, Cofoniensi.
Gracii in Styria natus. .. .
K7, HIST. TRANSLAT. BB. HARCELLINI ET PETRI. 578
nostrum inquireret, inque eo se coUocarifaceret, et
qnidem aliquid actmn est. Tertio vero commonitus. l__ triduum completum inde non recederet : hoc
Venit, et ubi coram altari ad orandura se prostravit, ante
visum recepit. Hunc nos, dum adhuc csecus esset, modo plenariam eum consecuturum sanitatem. Qudfl
inter atios pauperes ac debites multoties in domo ubi ei annuntiatum est, convocatis amicis ac proxi-
nostra mendicantem vidimus: ideoque alium iUumi- mis, petiit ut erga se iUius revelationis jussa com-
nationis ejus teslem non quaesivimus,quia sufficere plerent. Qui mox jumento impositum, ad oratorium
nobis credebamus testimonium non fatlentis con- adducunt; atque iu eo, ut jussum fuerat, coUocan-
scientiae nostrae. tes, abeunt, post triduum reversuri. Dle autem ibi-
65. Com ex his aliisque compiuribus virtutum dem dimissus, per tres dies et noctes, Domino pro
operationibus, per circumpositos vicos et pagos, salutis suae recuperatione haud inaniler supplicans,
safularis fama crebresceret, mulier qusedam de pago ita perfecte sanatus est, ut nullum in suis visceri-
Ribuarensi •, multo jam tempore caeca, visum reci- bus morbi, quo multo tempore tenebatur, assere-
piendi et desiderium simul et fiduciam habens, ad ret remansisse vestigium. Suis igitur sicut promise-
memoratum oratorium se rogavit adduci. Cumque rant ad se reversis, ac sanum sicut optaverant in-
iHo venisset, tres totos dies, totidemque noctes ibi- venienlibus, non dorso jumenti, ut venerat, sed
dem orando et jejunando continuavit. Sed cum ad B pedum suorum ofncio ad propria, cum ingenti et
praesens nuUum in se exoptatae sanitatis sensisset sua et iUorum gratutatione atque lsetitia, regres-
indiciura, domum reducta est; paucisque inlerposi- sus est.
tis diebus, spe recipiendi luminis haud vane conce- 67. Est item fundus regius in pago Mosano, octo
pta, iterum se ad sacras reliquias deduci rogavit. circiter leucis ab Aquensf vico disparatus, Gangiu-
Quo cum ab uno puero duceretur — nam qui prius denc habitatores appeUant: in quo raulier qusedara,
eam ilto deduxernnt, spem ejus vefut inanem ac quae octo fere annorum filiam dira paralysis segritu-
supervacuam judicantes, ulterius cum Ula ire nolue- dkie adeo confectam habebat, ut jam ex longo lem-
rnnt — ubi ad coemeterium Aquensis palatu, quod pore nullum pene membrum ad officium suura mo-
in monte, qui eidem vico ab orientali parte immi- vere potuisset. Audita virtutum fama, spem de
net, situm est, eodem comitante atque ducente, recuperanda filiaesalute pio corde concepit; protinus-
pervenit, ihi, quasi obviante sibi divina gratia, diu que subfatam utnis propriis, ad memoratum orato-
desideraUim lumen recepit. Tum rairans atque atto- rium deportarecuravit. Quaecum illo antemeridiano
nita eonslitit, pueroque ducenli ut sequeretur impe- tempore, hora videlicet prandii, pervenisset, et cle-
ravit: < Hactenus, inquiens, quo tu prsecedens du- rfcorum neminem ibidem irivenisset — nam refi-
cebas secuta sum, roodo autera tuo rfuctu non egeo; C ciendi causa paulo ante discesserant — tamen in-
quia viam, qua ire deberaus, video; et hunc viCum trogressa, fiiiam juxta se m pavimento collocavit.
in quo sacrae reliquiae sunt, ad quas venire disposni, Ipsa autem perparvum cereum, quem pro munere
Domino adjuvante, conspicio. Tu tautum vide et detulerat, accendens, ante iUamin eodem paviroento
cura, ut me recta via ad oratorium martyrum in posuit, seque ad orandum coram sacris cineribus,
ipso vico adducas. > His dictis, ad oratorium per- cum summa devotione prostravit. Quo facto, sine
rexit, gratias egitf factique in se miraculi nobis; ulla interposita mora, puella, per supernam gratiam
indicium fecit, vidensque et gaudensad propria re- omnium membrorum sanitate ac firmitate recepta,
meavit. matre non sentiente, surrexit; cereumque qui
!66. AscvUarem > vocant fundum regium, abi coram se jacebat sustuUt, ac posl tergum jacentis
Aqueosi palatio quatuor leugarum spatio distan-' constitit. Qusecum oratiooe completa, caput de pa-
tem, in quo quidam homo erat diutina praecordiorum. vimento fevasset, et nec cereum, nec filiara in eo
infirmitate detentus atque laborans; jamque a suis quo posuerat loco esse vidisset, surrexit, conver-
eo modo desperatus, ut non aliter nisi cauterio cu- saque, fiUam pone se cum cereo stantem, Deum lau-
. rari posse"videretur. Quaeritur ad hoc medicus, et; dans ac laetabunda, conspexit. Igitur cum nullum
ustioni non profuturae dies constituitur. Interea ctti- D ibi, cui de virtute quae gesta fuerat referre posset,
dam feminae, in eodem fundo habitanti, in somnici adesse videret, — nam praeter pauperes, qui ibidem
revelatum est, non debere illum ad suam curationen i mendicandi gratia excubahant, nemo intra oratorii
ejusmodi medelam admittere, quae et pro sui mo- parietes, excepta se ac filia sua, tunc erat, quando
lestia vix toterari posset, et quia supervacna esset,, illud miraculum factum est — votis cum graliarum
salutem patienti non afferret, Caeterum si sanusi aclione solutis, domum cum fifiasana atque incoiumi
fieri vellet, ad Aquense palatium iret, oratoriun i repedavit.
• Ribuarii seu Ripuarii, a
ripa Rheni eusto- - ab altero duabus leucis remotion, vuigo Holtzwiler,
dienda dicti, quorum regia olim Colonia Agrippim1 quod lignorum villare.
erat: sicinfra num. 93 dicitur, haec metropoliig . o Gangelt est oppidum agri Juliacensis, ex quo
esse in nnibus Rtbuariorum, super Rhenum po- oriundus Jacobus KrieUradt indicavit nobis, Gan-
sita.
b Hoc fere intervalfo distat locus in Juliacensi df- gluden fuisse circum illud oppidum districtum ali-
quem certum, et sic saepius appeUari het landt
tione prope Linnichium, vulgo WUer dictus; olini van' mille , Gangelt, ende Vucht eaque loca dici
forte addita Asc, quod cmeres significat, distinctu s funiculum triplicem.
m . -. f.wmmmMmm'':^u ~:~* 3*
.Cgj^ v^tu^ jndiciu» (ff0exM W> periatm» j4nimio dentfum dolore, quem, ntIpse aicebat, dio-
sjjkj'pajicis expediapi.» Gejrwardos. padafij bibHor. tinum paliebatur, nimio tumore distentis, furcam
l^carhis, cuj J^ne tmtem^^m p^tinorum ope* fersatam in colt* fierensT idem pratura furibundus
ju/Jt ac..^uc^tiviar^n,,^reg,e cjjir.a,co«imiss* firaf,,dg infravit, el cur pratum suum depascerentur, sto»
f|awia.ag», leftfefts, jiajatium. Aquejnse petehat, Js machando pcrcoiktafur. Cui diaconus, qui refiquiaf.
ipm jn. nie,iioraito.{«!© fluadajp»n«cje mawHise^ jnavtyrum ferebai, gt eas tirac in aummitate virgae,;
p;ijaesu|jt ahbpspite.suo, siaiiquidqovi depalatio qiWinqh fioe:in#sdem loco flxerat, suspendere pan
rabat: t Melius, inquit, tibi est, ut coram his san«*
n^e^ pdjfsset. C^jife:"t Njh.U,fnqwt, nipdo apu<*
fulcqs fan>.celeb.^ esf, quanjsign^ et yirtules quse, cjjtwmn retiqijU^a^uas hic in manibus habeo, pro-
fl^t, iuy^Jf^ j|gjrihard] per g^qsij^in,, sa,ucto%quo, stejrn^ris, Deumqufi«e^es.ut fe, Bermerita eorum-.
ftim leBquias in oratqrjq donms styaeha.be.redicitur j (j^n\ sanbtorum, de dofqre, quem pateris, liberar*
3$ a^ut». ye^tipe^, 0^51,^ yicjjwVnostrlquqtis dfenetiji;:. oam, tumor, qui in facie tua vjdetur, te*
djpf^Banty et o^icun^u^ iafirnjus ilfq ftierjt ad^ statur aliqHem Hjagpum in ore fuo esse dolorem. *•
c^ra^ir. » — Coepitqne ei de filfct Ad hae,c]iomo, projecla furca quam manu ferebatr:
djuctu^<,„ii^c^(
^lfljiejjs,.jj^Sv^u^ejfante paucos dies salva fsw anle reliquias.pronus conuit, el, utdiacojuisei sua-.
gja s)^ j$iinai;e. ^TUJB Gerwarjlijs : .< Vade, ait^ ]g |it, pro satate; su^ ©omino ^upplicjivit. Nec longa,
§| ej^eijj. gjj^ierefla. addjuc;ad «ae,,,u* ipsa miM i^UeJEpqs.ita mqra, ila sanus ab oratione surrexit^
dicat quod audire desidero. > Venitmulier, et amniat Ut ftec.turoar U) feciet nec dolor in dentibus, nee
pj^outgejjja efai\t,pi»tenterexoosui|p.Gerwardusvero, gibbris qu.o preijfehittui;, remaneret in dorso. Ao
c.unjin.cras##uirajid re^ejn v,enissqt,.eaqjaajdefeocsjb proinde cqneitq gradjji yicum ingressus, omnes pro-
compeA piiMpiq?sjSiq
gjao>reyelatioue -l^s,.., rel>$ipfleJ.Uliusi«mijiEe yicinfls sqos, in eodqm loco constitutos,
ad laudemDeodicendam, etgratias Christo Domina
jjesat^ eidejq^ind|ca,yit, J8.e* aulbm» cuin ego secunr;
dW: cc^ue^dMejn injjressus. coram iUo. starem, referendas^ invilavit. Confluxif in pratum ingenft
qu^ ^jGeryyajdHs de boc, inijaculo retultsset, tam populi multiludq, ^t pio eo qui sanatus fuerat,'
m|tii, q^uam eajjeris, gi^ ast^titiujs, ^mm misfc-. grajtias a^taraj^BCHaijacentis regkrais turba congre-
ricprdi^ro.^a^pote^iam an^fi^ simql ajaue. g^ta, est. Rogaiit omnes diaconum ut iUam noclem-
k«B^n,do;jnspnu^t.. ^icj^os co^tigjfsjigQura,, quqd^. i})i morarctujr: ;ne© illo eis hoe negare poterat^
^($is' ig^rafttijw^ lij, dfliflAnps?^ gestusa e,sf, ex; quta.parati erant, nisi assentiret, etiam invitum
i^usjnodi ffiJaMoBe, cpgqqscere,. detmere. Ducuqt dcinde pervigjlem noctem, et ia
"][.' -: "''cAi?iJT-m; Dei Iaudi»»*, tota regiQ; resonaba*. In orastiniim
G aqtep * ,e]umdjacoojis iter suum capere
MiratuUb Yakteenit in Bvmoniu patraia ad reli- ccepisset,
#msb«rm Samtortim. Ci»a (l«(^«i/(ian»»a|», Oimnisilla congregoti populi frequemia abeuntem
, -.-; , •*.• — ..•-;. cq» ingenti devotione comitata est, nec ante vel
'',<mS?^0r
|I8. Hsec ^^ajpivJfSibea^rui^ rnarfxrum, quae S)4)si>ifc^e y,ej-discedere voluit j,quam ab aUis, quos-
hi palatio gejsia,SUJ%ip prsesejptiqpere cororaet»o-r_ miraculi huuis feoja commovefat, obviam sibi ve-
rasse s^fiityai,.$Junc ad ea$ virtufjjs veniendum esiv,..- nientibus fuisaet exceptus; Boc modo sacwe marty-
miae iniociijj fi|ctae,sunt, ad quae,. reUgiosisj,viris ruro reUquist, ex.hujns occasioqe uiiracnli, a po-
petentijbus acvinj3 fargiepte,, yener^ndae ebrupndei»- pulis jllarjim regisnum exceptae, ct ad basilicam S.-
martyruin reliquiaj y£jjer,unt, et in,quibus, lijtcteiws Salvii, qHOeas memoratus Georgius miserat, Do-
cttm magna i-everentia colunfur. Quas priiiius OJavr ipipq ducente, pertatse sunt. Hoc signum ipsius
riium Geofgius pre.sbjter et rector mojjasterii Sf GeorgU refatione constat mihi osse compeftum : de
Salvii"* maftyris, qu^d in pagp Fagpmartensi, in ca^feris aufemv qnae nuiM dicenda sunt, ab eo li-
v^co Vateritianis ajppeUato, iii ripa S^caldfsfluvii si- bjUumj accepi^ cujus ordo yel series Iiunc modum
tuin est, me d?nte sqscepit %et per quemdam dia- habere cognoscitur.
conum ad memoratum inonasterium de Aquensi 69. Anuoquarto decirao *, ChiTslo propitio, im--
pafatio destijpav(t.^ iu^rjj^fa^t^cpjaaiteija secuin;}";pes.ij ftkidQwici Augusti, crnn ad eorroboraridam:
l^Eens', eum ija;paj^o,Rijs^io ^d yic^i^.regiu.Da,,, chrisMani' popuU. fidem, sicul in initjo nascentis
qneiri"yuasjdftiriie yOcant, yeaisset(j atque va, pra- eccksii»,- signa et prodigia in ipso regre palatio,
to» '«Juodtyicq proxin^um f rat, reflcie,noj|>rumju- . per merita sanetorura suorura, DonriiHis-dighafetnr
luWb^ortimgratiai (Je^cendiss^e^ ecce unujs de ha,bi*. osteadej», petijt et «btinuit Georgius presliyter,
titbrifjus foci gibbo denress:u,s, iiiaxillis etiam, ex Aquisgrani^alaJiio, ab Eginhardo abbate, reliquias
0 Huic Gervardo scribens Eginhardus epistolam prioratus ordinis Cluniacensis ab annoi!03,
prope
i-i, inter alia habetista : i Hortaris,, imo consi|jum \aienpenga acfei» in subarbiis, que* locum Volgq
daS»***omvssa ffiartyfurtf excuffus^ quffius. IndesjV." F^nmts dicLnotatfttebHio.
mm^ WJ^.W -pe-' v*i»VuajiWiuoit?/orsajiMeiet, seo VefHeesetinter
tffl-j-^w^^ 1 Titwectum eS Bt^amii. q^iWaw^potest fhisse
^«SbHtirt"».SafvTftsld^irri, nfri otsieplemiis fuisse,' dictlim.
ceswbiutn efericbrtm, quotf Bald.eriipus,BIjL'u Cfifbrr 4 f£st isjannuj CJnisti 827, potissiraum: mense Ju-
i^»'€a^aV;eri!sfs?ca§;:5jr appe|fat;mimasteriujna,c nio,quqhaeccoBtigerunt.i -
ciii*nlB«fe fcT^iV#tcop! eYi^^iJJ: g55i
 Jgjf HIST. TRANSLA^, J?B.<^GBLUNI ET PETRI. JS8|
uejiforw» Mirj&ji SWfiyrum J4afceJimi et feu^: A.mut, id est, qnario lalepdas.JoljA»PJteUj>qusedam
quo.ruin corpoca ipse de, Roma per horaines suos pa^ya, iiomine Theotbalda,. habejgs c^lali^ annos, ut
aJfata, l^uper, ^.eceper^t; easque jn capsa, quajpa putabatur, noveip, quse trjfrii^ ^njjsu^njjhii yiderat, '
auro et gemmis decenter ornaverat, tecQndjfa^.pet If^mpore salutaris qflicii i» iwejijjj,pqpuj^,inultitudine
diacoyuut suum, nqroine Theotha,rdum» ad, J)asjli- tftusfitnt^, martyrum jsqffragafltibus .mewtis, tumen
fam S. Salvii martyrU, quanj. ipse tunc teropo^^i ijiinissumex diyina, miseratiqpe ^cegit. Eadem die
ner heneficium regis tenebat, djLrig.ei;e.curavty. Qyi |inj,dam hpmo, nonrfne Dadqvdp y^ Pojiticuti« yq-
ijiaconus cum ad viUani regiani,, q«se. Yua^4.i^p caja, qui anqos se$ cnryus, erast, et a^ cqelum se
yocatur, venisset, occurrit ei hqjjao gibbervsus, ^f e.i-igere non poterat, ideoque hreyUaus aq^qulis,
ex .dentium dolore ita vexatus atque cqnfectus, ut sustenlandi se gratia subaxiljis pqsitiSi^rttuus in*
jajpa.peB4ies quiadecin},nuUiMftaliuin, yictw qiwufl cedebat, is eadem hora, eodemque in focq, per
sojam aquam posset assumere- Qui oim ^oij^ant^ nn^ricqrdiam ©ei et pef meritJj i>ealqiw* marfy-
di^qonq coam reliqvuis, quas,|l}e,. ferelwls* $ead rum,, crectus ac sanus eifeclus est.
qraudiun nrostrassef, et Domi^uw CI^ristuu>, u| sj^ ;?2., D»e quarto nopnrqm ju,Uamtn**ffiJjsedajm ^idm
misereretur, devote ac suppliciter iuvoca.sset, pej; twpjjne.Adalrada, quse suui^ q.ualuqs:qcHlorom lu~,
hjtcrcessioncBi saqctorura Marcellini et .Petri, cqu- ]I mine privata niliil videljait,, au^ita virtuUjm fama»
cjla corporis mcojnmqditate depulsa, sanjis ab orj^ spejn visus recipiendit nonyjjna flde. cqjpje^nit; arre^
tionc sujrexit. Factum est hoc mirac.ulum, tertifl pj^quq baculo, s©&sine dueterq ad fafeiitianjas ira
decimo lialeudas Julii. Quod. a rae superius pleuju^ contendiu Cumqus. vico appafopinquaire<Q03pissef»
est erjarraturp, quia ego, iUu.d,juxta refatioi^e^ yisum est ei quod yelut unum solis, radjwa ocufo,
ujenrarali Geprgii cqqscribere cqravi. dextrftconspiceref; ac.proinde divinajm ^ementiank
70. Djacqous aut^m cum reliquiis fertia die \s^ pjiro corde deprecata est ut pejc wtq^ssiojseiO!
^eniianas yeniens, cura eas in basUicam S, Sa,Wii, saocfojum suorum ccclegiamj S, SafvU se yider*
sfcut ei ftierat imperattua, reyerenter et honoi/ificq, nermitteret. Sfatimque e^audila; est„$ quod op.t*»
ijoferret, quidaw.juveqisjdc yilla regia quai ^istina, <v verajf^ Domino nuseraijte, sjne mqra, e^t cqi»secftta«
vocatur, Domipicus nqmine, qui eo tnorbo, quenp, Ipsa quoque diq, aftera qtjaftdajBft fewina d#. pag»,
Grsefii spasmuinappsUaqtj jam RW annuni ija*rS?i JVoviomensi, nominq ^VuqiUaj,quinquennio caeca,
grqm sjc yesabatqf, .ut. roanijg ejjjs, de$if a, genifijs. infer missarum sqleKmia fumen quqd, ^sera*^
contincri non posscf, sed agitatiojie continua, Giwisto ©qminiqpe? mertta «anciqrroapu swram do-
quasi qui molam yer^rejL» poverefur ijn.gyrn», nante, recepit.
statim in ipso introitu, per merita beatorum raaj;-;' S : 15. i» qciaviSijupqitQijijaiiffl , jd.%&c»»&» Nonas
tjis»,j^rmm^hpm^M curajs» est, nt pqst Juai,, quidajn. bo.yjo, (Jupll>a.r)d|us «qwiflfi, jdfteodenfe
^jfc nulkiJB iJWusvJjwrendje, a^tajiojis, pateretu^ pa«ft, yelqt par^ysf pgrjCjissMS, mkl)J»j«I*eao»,S. Sak'
incommodum. Exiride die quarta, in festivitate vi- vii a suis adductus est: qui, ut dicebant, jam unum
d£tjcet i^a^ ^qan^i» IJaj^st*,, ar}u.&qp%$m,;-w&. aJWiuroIjabebat i« e^epiiMrimitelS» «tiim V«he-
mine Gerrada., quae se ann»m unum caeca [M».r menter in sinistra parte corporis sui debilitatus est^
cscainl frii^se tes&ta est, cfuirimissarum sofemnia ut nec manum ad os ducerie, neq se Vef'fayafq vef
c^elebrarentBr [ Ms.%celebrantjir ], inyocatis beatfif; ca,\ceare valeret Bjc, pei; iijferico/fdjstm im mftr^
martyribus, kuaen, quod ex fide pefjerat, cun- taque. saiicloram, tempore raatutinalis offlcti, in
ctis,q<ui aderant videntibus, pei illorum me^ ips* solcmnitate, sanus elfeefus est." ''. .."';
nf,a,recepif. Similitejp ih, festiyitate sancli Sajyii,, 74. Similiter et a^Uflshqjmp,,j^j^Jilije.l^Jp^hqj^is,
qat evenit sexto Kaleadas Julii, qnidam homo sur- veniens de monasterio quod Ad-duos-.Gemeilofr,' 1 ajh-
dus et'muWs,, inter solemiiia missarum, per $uf- peilatur, cum ab infairtia csecos esset, ac hirnen,
in tota Yita sua nqn Vlf(Jj,SS^t
ffa^ maytyrtuitt,,et a^ii^tiijiA.eftbquptam recjpere, casli l iij, ^elepfatfqsj^c
meruit. Eadem die anus qusedam de pago Laiidu-^ nussarum, qadem; diq,, i^ ea^roj, basiliica,;nejj «OfH,
nensi, Rodcftrudis nomine, quae per tres afflnofrtar •dem sanctos, eodem Dominaraiseranteaitqire auxi-
inigftcoefinou vidit,, m eadera celebrat^one mJ?i3af liantfr, yisum recepH, et qmnia qBsieprius, nok,
jtBm, vjs»n recepit. Quinto lafendas Julii^ puec, yi^jl^ clare videre njeruit. Die vero Nqqarnm Jl^iiag,
qnidam annorum eireiler septem, Donitianns b no-- mm, puella quiedam.parvula, nouiine RegJnMndisv
esse videbafur^'
rijfhe, qui fuit caecus, « pativftate^ dum divintinr quap non amplius quaro septennis
e^bratur ofluciu», per m^rit^l)*atfliT«nniartyru« cjjm tribus, annis oculorum, suor^m luminc caruis-
iHum»atos est. - - set, etrinter eaeleroa fn basilica ad divraiumofliciura
i *'jl'. ifi v^Hia verq beatqfuin apostofqrtim Petri et' ajidiendum constittsset, intefveriiefitnStis"'saiictoV*

Fpf|e &&?&%oppjduin, HannquiTe.$ut Liptines, Porfi,HMarty; sed all^uljrnm|o^Th|ij

].'*>. sjpjffi pff_
pr^ppXaflbittih, uh^^qb. Gsuroloijaannqip yifi^ re^s, ^i^jPoi^ir-^.ije^iffiufedi^enir .......,. ,
ssu^Jiis tialjita esU ". ^. > '.. .'.$ faftastcrwTfoigdfiQAfim^sM^mh^mh
^> Pdleiri scriberidum,""Don^ftyinu^,
' y^lDqna^. ' quod Ambiaiiis fn Picardia vUlgo nominatur S.atift-^
*Mr .-.'. .'*', -' '- "" , ,. ...".' '•" Matlin, q&.Jmmaw>>M ^W^ WSHNmVr.^fiP»*''
c Sunf iniidem in vicina "ValencenisFlandfia Gn,l-p, 1073, postea . - ,,,,,,,; .,;- ,.-k,? ,,.,,
restj^a^
Ucana, inter Duacum et Tornacum, Pont a Rache et :.i.'.iii.jr .-. :,..-...... ... : ,i -.,<:, ;:\;.','.';''.J \ ii:'
$33 EGINHAKDIABBATIS 684
rum meritis, coram omni multitudine, illuminata _A jungitur, a fratribus«ibidem Deo servientibus, quo-
est. Quarto Idus luUi, caeca quaedam, nomine Ala- rum rogatu refiquias memoratorum Christi marty-
gia, quse duobus fere annis visu carebat, intra sa- rum ad idem monasterium misi; in quo hsec per
cra missarum solemnia, suffragantUms sibi sancto- ofdinem gesta reperta sunt.
rum precibus, a Domino Jesu Christo illuminata * Anno ab incarnatione Domini nostri Jesu Christi
est. Eadem die caecus quidam valde senex, de villa octingentesimo vicesimo octavo, venerunt reliquiae
Ganliacas , Ermenwardus vocabulo, qui annis sanctorum Christi martyrum Marcellini et Petri ad
quatuordecim nihil videre potuit, ad vespertinum monasterium S. Bavonis, die quinto Nonarum Julii,
officium ecclesiam ingressus beatos martyres invo- feria sexta, indictione vi. Tertia vero die, id est, Do-
cavtt, acstatim caecilate depulsa, diu desideratam minica proxima, qusefuit tertio Nonas Julias, quae-
lucem,'Domino adjuvante, recepit. dam puella caeca, nomine Hartlinda, de viUa quae
75. Septimo kalendas augusti, puella qusedam, Fursenum e appeltatur, quam pater et mater testati
quse ab immundo spiritu vexabatur, in basiUcamad- snnt octo annis oculorum ollicio caruisse, cum ante
dttcta, dum sacrse oblationis ofncium celebratur, per altare, superquodsacraemartyrum reliquiaeerant po-
virtutem Christi etmeritabeatorum martynim, fugato sitse, fuisset adducta, coram omnibus qui aderant,
daemone, integerrimam mentis et cOrporis meruit re- BJ visura, Domino miserante, recepit. Inde post dies
cipere sanilatem. Haecsunt miracula atque virtutes octo, id est, quarto idus julii, adducta est altera puel-
quas Ddminus noster Jesus Christus, per merita san- la simUiter cseca, nomine Helmrada, de viUa Maglef
ctorum martymm suorum Marcellini et Petri, in vi- nuncupata: cujus parentes de ea retnlerunt, quod
co Valentianas, ad salutem humani generis, operari octava die postquam baptizata fuit, subita caecitate
dignatus est: quse memoratus Georgius *>presbyter percussa sit. Quaeet ipsa statim coram sacris mar-
brevi libello collecta nobis mittere euravit, et nos tyrum cineribus lumen, quod jam dudum perdidit,
huic operi nostro censuimus inserenda. HicestGeor- Domtno sibi reddente, recepit. Exin die tertia, quod
gios Veneticus, qui de patria sua ad imperatqrem fuit pridie Idus Julii, venit illuc puella qusedam, cur-
venit, et in Aquensi palatio organum, quod Graecehy- va, nomine Bildrada, de viUa Boderetio g, quse per-
draulica vocatur, mirifica arte composuit. tinet ad monasterium S. Vedasli. Quaecum ante me-
CAPIJT Vffl. moratas sanctorum reUquias, pro restitutione salutis
Miracuta Gandavi, in monasterio S. Bavonis, ad reli- suae, Dominum Christum suppUeiter invocasset, co-
quias horum sanctorum.—Cceci oclo illuminati. ram omnibus qui aderant erecta est, et integrum
Alii oegri adjuti. cofporis sui statum in momento temporis recipere
76. Alter IibeUus mibi oblatus est de monasterio '€ meruit.
sancti Bavonis, quod situm est juxta Scatdim in lo- 77. Posfea vero, duodecimo die Kalendarum au-
co Ganda vocato, ubi idem amnis Legiseflumini con- gustarum, femina qusedam, nomine Eddela, ancilla

* Gauliacas adhuc neseio invenire circa Valence- saeculoxn Furnas; atteri conjectandum retinquo, do-
nas. nec aliquid proprius bac referibile inveniatur.
b
, In Annalibus Francorum Pithceanis ad ann.826 < Videtur esse hodiernum Machelen, inter Cortra-
illa leguntur : c Georgius quidam presbyter de Ve- cum etGandavum via fere media. Relictaj fuere
netia, cum Baldrico comite Forojuliense veniens, horum sanctorum reliquiae in dicto S. Bavonis mo»
organum hydrauiicum Aquisgrani fecit. > Quoper- nastefio usque ad annum 1070, quando Balduinus
fecto factus est rector mqnasterii S. Salvii; et anno Montensis, comes Flandriae et Hannoniae, in coeno-
827 obtinuit reliquias dictas. bio Hasnoniensi ad Scarpum fluvium, tribus ab urbe
«
. Horum ffalrum sive monachorum abbatem fuisse Valenccnensi leuchj pro canonicis saecufaribus mo-
Eginhardum ab anno 826, scribit Meyerus in anna- naebos Benedictinos mtroduxit, eisque templum re-
ljbus Flandriae; addens quod is, < sacerdos Caesaris paravit. Ad quod curavit transferri ex dicta S. Ba-
Ludovici, coenobium, incendio deformatum, resti- vonis ecclesia reliquias S. Marcellini et Petri, capsce
tuerit, vagosque monachos in nniim reduxerit. > inauratae impositas, et gemmis pretiosis exornatas,
Hisce addil Sanderus, lib. iv Rernm Gandavensium,. ut referunt Guillelmus Gazetus m Hisloria ecclesia-
cap. 4, eum <impetrasse a Ludovicq imp. approba-. D stica Belgii, inLietberto episcopo trigesirao secundo
tionem privilegiorum coeuobu Gandensis et alia pri- Caroeracensi et Atrebatensi, pag. 162; Henricus
vilegia nova; > quae ulinam exstareut, ad confir- Doutremannus lib. i Historiae Valencenriensis, cap.
mandam cotlationem hujus abbatiae Eginbardo fa- 8, Locrius et alii. De hisce reliquiis ista adnotat
ctam. Quod autem asseratur eum scripsisse in Vita Razzius in Hierogazopbylacio Belgico : < Quod Mo-
Caroli Magni, ambos frequentius simul Gandavi lanus asserit, iconomachorura rabie feretrum ac
fuisse, non habetur in hujus Vita, ad diem 28 Ja- omnia pene eorum sacra ossa devastata esse, ex
nuarii a nobis illustrata. Sed anno 826 se fuisse falsa atiquofum relatione scripsisse autumo. Ea
Gandavi in. monasterio S. Bavonis scribit ipsemet enim piorum qnorumdam hominum studio Valentia-
supra num.,4. Fuit Lupus, ejus familiaris, abbas nis oecultata, bodieque salva Hasnonienses ascetae
Ferrariensis in dioecesiSenonensi et simul S. Judoci pie in pulcherrima acprcliosissfma auro argentoque
super mare in Pontivo. lta potuit simul habuisse caelatocapsa cqmraonstrant; quodex solemni infor-
Eginhardus aliquam curam raonasterii S.Bavonis, matione, facta et exhibita domino Georgio Colvene-
licethabitaret Helingestadii.—Idem epistola 12 petit rio, universitatis Duacensis Cancellario ac sacrae
censum, sibi apud S. Bavonem el in Blandinio de- theologia; doctori, neenon ordinario professori, mifii
bitum. certissime conslat. > Hsec ibi.
d fljec acctirate eonveniunt in dicfum annum 828, BBodereti vestigium nullura totaFlandria inve-
cyclo solis 25, litteris Dommicalibus E. D. ijio.
«Aa Fursenund ^contractiori nomine dictum sit
 585 HIST. TRANSLAT. BB. MARCELLDSIET PETRI. 5586
S. Amandi, devilla Baceroda a vocata, quaeplurimis i\ tutem Christi, depulsis universis quibus afficiebatur
annis oculorum lumine caruisse dicebatur, ibidem incommodis, ita sanus effectus est, ac si nunquam
feliciter [M*., fideUter] orans visum recepit. Eodem aut surdus, aut nmtus, aut ex contractione nervo-
die servus quidam S. Bavonis, Eberaldus vocabulo, rum in manu fuisset aliquo modo debiUtatus. Se-
de vUla MiUinio b, qui et ipse per plures annos lu- quentique die, hoc est sexto Kalendas Octobris,
men coeUnon vidit, cunctis qui aderant cernentibus, fennna quaedam, nomine Engilgarda, quaj per mul-
eodem in loco diu desiderata luce donatus est.Ipsa tos annos dira paralysis passioue tenebatur, eadem
quoque die duaeviduae,quaeplurimis annis csecaefue- in basiUca, per merita beatorum martyrum, coram
rant, ibidem Ulumiuataesunt, quarum altera nomine omni populo, est curata. Erat eadem anciUa perti-
BUdwara, de villa Accinioc; altera Ricberta vocata, nensad episcopium Tornacense, de villa quae Vue-
de viUaVuermiriio d fuisse narratur. recundia i» nominalur. In crastinum vero, id est
78. Deinde post dies viginti quinque, id est, in quinto Kafendas Octobris, altera quaedam femina,
festivitate Assumptionis sanctae Mariae,femina quae- nomine Ramburga, de vUla Bertingaheim * simili
dam vocabulo Angarihilda, de villa Gojaco °, coram . passione in inferiori corporis sui parte valde debi-
sacris Martyrum reUquiis, omni populo cernerite, et < litata, cunctis qui aderant videntibus, coram eis-
id quod evenerat admirante, ita incurvata est, ut B dem sanclorum reliquiis, perfectam membrorum
penitus se ad coelum videndum erigere non posset. suorum firmitatem recepit; atque a morbo, quo
Eademque.sequenti die, idestdecimo septimoKalen- per decem annos laborasse ferebatur, Deo volente,
das Septembris, in eadem ecclesia, cum evangelium iu momento temporis Iiberata est.
legeretur, eodem populo teste, ita erecta atque in 80. Eadem die vir quidam caecus, nomineGerma-
statum pristinum restituta est, ac si nunquam per rus, de viUa Schaltheim i, qusejuxta ostiumScatdis,
uUam corporissui lsesionema"d terram fuissetincU- fluminis in maritima Frisonum regione posita est;
nata. Postea vero, secunda et vicesima die irien- cumibi, pro calamitatequam patiebatur, Domini mi-
sis Septemhris, id est decimo Kafendas Octobris, jsericordiam et beatos martyres invocasset,diunega-
homoquidamdepago Texandria f,exvilla quse Apen- tum lumen cum laetitiarecipere meruit. Quafta autem
nia norainatur, vocabulo Liodoldus, qui propler siui- die postquam hoc siguum Domino volente contigit,
stri cruris ac pedis imbecillitatem duobus se baculis idest, pridie Kalendas octobris, quaedam ancilla
ad incedendiim sustentabat, ita ibidem iu conspectu S. Bavonis, vocabufo Gundrada, de villa Aldinga-
k
popuU perfectecuratusestjUt ullra jam in ambufan- heim quae tribus fere annis solem non videral,
do baculbrum adminiculo non egeret. _ ubi se coram altari ad orandum prostfavit, Iumen
<
^ Christo Dbmino per merita sancto-
79. Quarta vero die post patrationem hujus mi- quod amiserat,
rum suorum largiente, recepit.
racuti, id est septimo Kalendas Octobris, juvenis CAPUT IX.
quidam surdus et mutus, sinistra quoque manu Ad reliquias Trajecti depositas sanatt cosct, surdi,
contractus, nomine Hunvraldus, de viUa Corvio 8 muli, contracti, paralytici.
nuncupata, cum ante sacras martyrum reliquias ve- 81. Tertium quoque UbeUumdetulerunt mihi fra-
nisset, atque ibi suppUciter orasset, statim per vir- tres de monasterio l S. Servatii confessoris, quod
» Bacerqda vulgo Baefroy ad Scaldim in Braban- pro sua humanitate transmisit D. Alardus Lauren-
tia, in capile viae Alostum ducentis, sub episcopq tius van Eyll , canonicus eccfesise Tfajeclensis:
Gandensi in decanatu Teneramondano. < anno Domini 1623, mensis Aprilis die 25, ciim all-
J>Miltinium, an Melle? item ad Scaldim in Flan- quantulum elevaretur lapis altaris S. Petri apostoli,
dria, duabus leucis infra Gandavum? an potius MuL in crypta ecclesiaecollegiatse S. Servatii, et nonnihil
lem in dislrictu Aldenardensi ? ex una parte inclinatus esset; deprehensum est cor-
" Accinium, verosiroiliter Eessene, prope Dixmu- pus altaris, cui lapis irmititur, intus esse cavum et
dam sub episcopatu Iprensi. confectum ex unico lapide, intus cavato, ad instar
d Vuerminium, nunc fortassis deflexum in Worm- vasis, ad capacitatem duorum pedum in longitudine
hout, quasi Werminii silva, in casteUania Bergensi. et sesquipedis in latitudine et profunditate, in eaque
« Gojacum, hodie forsan Coyegem,unus ex paria- 1D concavitate repositam capsnlam plumbearii, Iongitu-
tibus casteUaniaeCortracensis. dinis fere unius pedis, cujus operculo insculptum
( Texandria, alias Taxandria, hodierno usu Cam- et exaratum erat: RELIQUI^.MARCELLINI ET PETRI
pinia seu CampaniaBrabantica; ubi tamen Apenniam MART.Erant autem dictorum martyrum cineres in-
necdum reperi. voluti sudario adlrac integro, sed quod minimo atta-
i Corvium ubi quaerendumsit, necdum potui di- ctu in cineres resolvebatur. Erant aulem cineres
• vmare. illi in ea quantitate, quam sudarium capere poterat.
., * Vereeundia in dioecesi Tomacensi, vulgo War- Has reliquias viderunt in dicto allari, reverendus
, coin ad Scaldim, inter Cortracum et Tornacum, huic dominus decanus Winandus a Gelria , Guilielmus
quam isti propior. Tophius cantor, et Joannes Stevart, canonki praedi-
t Bertingahekn, fortassis contractim Bernem, in ctae eccfesise S. Servatii.
, decanatu Ardenburgi sub episcopo Brugensi. Carmen de dicto S. Petri altari.
i Schaltheim, mutalis per fot saecula veriementer
aestuariis Scaldis verosimiliter nunc latet, aquis HacMarcellinicineres claudonturin»ra,
. baustum et deleturo. Necnon ossaPetri, palralisinrlyta signis:
k Aldingaheim,forte Maldingaheim, ut sit hodier- Bunc dedil Egiohardustbesaiirumnotiilisabbas,'
num Maldeghem,Brugis distaris ad tres leucas, Gan- Quanclorecensebant a parlu Virginisalmse
., davo ad quinque. Bisquequaterceuturaannos,uecnonbis decem,et octo,
-, i De tjiscc. reUquiis ibidem repertis, ista nohis Hactenus a dicto canouico van Eyfl submissa.
PAxaoL. CIV. 19
58? EGIKHARM ASBATB <3J*'
situm est in ripa MosaeImniuis, in viec qtri bodieque fciautiUs, hsec, eadem die, ante eaedem jHraetonrat
TrajectuS vocatur, et distat ab Aquensi palatio octo reliqttias, pari modo curata est.
cireiter leugas. estque Uabitantium etprsecipue nego- 84. Quibus yisis, populus in basUica coBgregjftiis,
tiatortHn taaHitudfne frequentissimus, Cujustexlus, csepit, prae nimia exsullationa atque lsetitia, in
si behe fecokl, in hunc modum videtnr esse eomposi- hymnis et Utaniis, sublatis in altum vocibus, laudes
tus : Adventus sanctorum Christi raartyrum, Mar- Domiao decantare* Cum subito intravit puer qui-
cefflni et Petri, ad vicum Trajeetum, eootigit pridie daw.surdus, atque in media plebis multitndino stu-
Nosas Junii. Namipso die venit eis obviam deeodem pefectu» et atlenUo simiUs constitit. Ac deinde,
vteo immanis multitudo populi, ad susceptionem il- cum ante altare sancti Salvatoris, quod in media
loram eongregata, laudans et benedi«ens Deura*u- esclesia positum est, pervenisset, erumpente pro-
per immensa atque nrenarrabiU misericordia sua, tinus de naribus ejus sanguine, quo diu privalus
qua per tantos patronos popukun In s« credentemef fuerat, auditus officio donatus est. In crastinum au-
eonfidentem visitare dignalus est. Cumque bislau- tem, ld est quafto Idus Janii, visum est tiobis ut fe-
dibus et lsetitia spirituali usque ad baailicam B. Ser- relrum, quod sacfos Martymm cifleres contiuebat,
vatii perventum essel, celebralisqUe cum magnaom- altius elevari deberet; ad hoc tldeticet, ot aliqualito
nium gratulatione missarum aefemnii», et «niversis ;| eiriineritiusesset quam altare cui appositum erat, et
ad sua reversis, feretrum, quo sacri cineres advecti facilius ab accedenlibus cerni potuisset. Idque nobis
suat, a dextris altaris Jttxta canceiloscoUocaUHB estj facientibus, et iriter facienduin Iitanias Cum Del
totusque Ule dies, cum ingenti eodem in vico consi- laude canentibus, puella quaedam de familia S>Ser-
stentis poptiliexsultatioiie atque jucunditate, consum- iatii, a riativitatd sua pedibiis eXcOntractionedls-
matus est. tortis, fnariibUsetiam ex nervorum distensione dis-
et rauta, quam paulo arite in basiti-
82. Cumque ad vespertinum offlciumjuxta consue- solutis, insuper
cara srii detulerunt, et coram fefetro posuerunt,
tudinem celebrandam, eamdem basilicam fuissemus
siibito sanitati est reddita'; ita uf eadem hofa et
ingressi, aderat inter eaetefos puer quidam, noraine loqui, et iiicedere, et irianibus.ad omnia necessaria
Berpgisus, quem propinqui sui de pago Cundensioa, uti potuerit.
ante paucos dies illuc venientes, adduxerunt caecuiu perfecte
85. Femina quaedam de ipso vico Trajecto, cum
[Ms., caecus] a nativitate, Qui subito coram omnibus
haberet anciUam csecara, nomine Adaigardam, in-
in pavimeqtum cecidit, ibiqueatiquandiuvelut sopo-
basiUcam tradimt eam sanctis martyribus
re depressus jacuit; moxque apertis oculis lucem, gressa
MarceUinoet Petro, uf per eorum suffragia visum
quam nunquam ante vidit, Cbristq Doiriirioper me- C recipere mereretur, ibique dimisit. Quaecum, post
rita sanctorum suofum donante, conspexit. Exin quin- neracfiiin
ta die, id est, sexto Idus Junii, bomo quidam, cogrio- vesperfinale offlciurB, iri eacfemecclesia
subito, vetufab aliquo impnlsa, inpavi-
raento HUdimarus, qui surdus erat et mutus, coram substitisset,
eisdemsacris sanctorum reliquiis, et auditumpariter menfum cecidit; atcjue ibf diu vdtutata, tafldem,
virtutem Ghristi eum jngenti circumstantis populi stupore atqne*ad-
etloquelam per reeepit.
lriiratiorie, ctafe videris surfexit. Cofltigit hoc fdtbas
83. Eodein quoque die puefta quaedam, de familia Junii M vesperum, ipso noctis Incipientff crepasca-
S. Lamberti, nqqiine Adallinda, qnas flon solum Iq. Hqtho"qufdanj tfe provincfa Burgundia, ex terri-
surda et muta, sed etiam caeca, totoque corpore tam torio Gennaverisi c, nomine Theoigafius, ea pas-
miserabiti modo ex nervorura contractione erat com- sione laborans quam medici Graecovooabulospasmon
pticata, ut geritra pectori jungerentur, juxta tacras appeUant, Latine autem, ab asstdtia membrorum
Martyrum feUquias a sriis posita, et visum et audl- agitatione, tremulosa riqn incongru^ vocari potest,
tum, loquelam etiam omniumque membrorum recti- venit in basilicam: atque in media populi turba, quse
tudinem, ac salulem, eoram omnibus qui aderant, ad aodienda missarmn solemnia, ot in die Domini-
uiirabUi qeleritiite, divino munere, consecuta est. f. co moris est, fuerat congregafa, constitit. Cumque,
Poatridie vero, id est, quinto Idus Junii, quidam post recitatam Evangefii lectionem, Christianse cre-
SCTVHS regius, nomine Berohadus, de villa Crescia- dulitatis symbolam recitaretur [Ms., caneertur], tre-
co b, in dextera sui corporjs parte per totqra ex mulosuSilleSTibitoadteTramcorrait; el dua divinum
nervorum contractione debililatus et inutUis fa- officiuroperagi tur, pene immobilisac moftuo quam vi-
ctus, cum anle raemoratas sanctorom reliquias ve- venti siraUiorjacuit; multoque ex naribus ejussangui-
nisset, s^tiiti e^eetus, et s&flitati quam desiderabat ne manente [y*., manante], post completum sacrum
siue moja bst redditus. Similiter et pueUa qusedam offlcium, cum magria inspectantis p'opuli admifatio-
de ipso vico Trajecto, voeabulo Theothildis, cujus ue, sanus ac sine uUa trepidalione surrexit Factura
dextera manus erat simili cootraclione in tantum est hoe miracuiWWdecimo octavo kafendas JuUi,
compUcata atque distorta, ut adomnem usura esset $ die Bominicb, sicift superius comprjjfienstimest.
\Gondensrum, an forte Condrusium?dicecesisLeo- » Gennabum in finjbus Aureliariensium trd L»ge-
diensis portio, volgo te Condrot? qodiq Gf^rt,ht qHilbasdamcura aliqud in hdmine
h Bx pluribus Creacidci nomiae dietis locis, cele- rim, randariieritd placet; Genabus, Lucario.
brius «st Ulud quod, in Melodunenit Galliaedteecasi . d.Cqm hic cqncursus exigat Iitterara Dommicalem
situm, regia etiam nunc jurisdictione pollet. V, etBa^c fikWatur anao 628, nec deinde «nte an-
ftt HIST. TRANSJuA?.;BB. JMJUS6UJNI ET PETRl. m
86. Quarta antem feria, id est, decimo quintq X djstine, inqui,t, aUquid de sancfis, qui fn, Trajecto
fialendas Julii, puer quidam, npmine Folchardus, ad S. Scvvatium venerunt ? i Cui cut^ uiM djehis
de monasterio quod Meldradium « vocatur, qui erat se audisse respqndiss.et, f Surge* ait, velociter,
crurihus ac pedibus miserabiU contractione distor- atque iUuc properanter venire cqntqn.de; uam ilti
tua, eodem in ipco, coram omni populo, euratus esf. es omnium membrorum tuorum receptura sanita-
UudecimoKafendas Julii venit quidam homoad ec- tem. > Sed cum expergefacta nur.il de his facere
clewam.et inter caeteros intravit, cujus dextra raa- curasset, iterum sequenti nocte ab eqdem, simUi
nug siroul eum braehio modo mirabili movebatur in modo, est admonila ut Tfajecfum pergeret. Ula
gyrum, ae si molara vertere deberet, idque inces- tamen, ut prius, spreta monentis voce, qua |uheba-
santer agebat. Is dicehat, ob hoe sibi hane inquie- tur distufit proficisci. Tertia vero nocte vidit eum-
tudinem accidisse, qoia die Dominica contra veti- dem sibi astare, et cum quadam severitale, cur mo-
tum moleret; et jan> annum integrum evolutum nila sua contempsisset, interrogare; baculoque,
esae, ex qno huju&roodipoena multatus est. Qui eum quem tunc manu tenere videbatur, latus ejus percu-
ad sacras martyrum reUquias appropiasset, ibique tere, atque ul Trajeclum vetociter pergeret, impe-
fideUtereos iavocasset, molaris iUa comraolio subi- rare, Nec illa jam ausa trinae viskrais aueloritati
tanea qoiele sopila est. Hic homo de raenasterio JBresistere, accitisad se propinquis et amicis, Tra-
Seolorum, qnod Fossae b vocatur, 90 venisse, Do- jectum, utsibi jussum erat, deducitur, et in hasiliea
tfriumqueappelfari dicebat B. ServalUjuxta sacros martyrum cineres colfocatur.
87. \n vigilia S. Joannis Baptistae, qua» est die Cumque ibi promissse sanitatis prsestolaretur even-
JMUIO Kalendarum juiiarom, venit quidam vir Tra- tum, quinto demum die postquam illuc venerat,
jectum ad basilicam S. Servatii, qui se de civitate «um magna omnium admiratione, periectam totius
Tornaco esse fatebatnv. Is, ut ipse aiebat, futt at> eorporis sui meruit recipere sanitatem.
iufantia surdus et mutus: ductnsque a suis ad 8. Se- CAPUT X.
basllanum, ccepit ibi et audire et loqul, sed tneffiea- Dtio miracuia, intercessione SS. Proti et
Rgdcinthi
citer, quoniam verba ejus vix intelligebantur; ipse atque S. Hermeti», in eecietia SS. Mareellini et
quoque, ctim alii ad eum loquerentur, tenuitartem Petri patrata.
audilus sui dissimulare non poterat. Qoi ubf ad ma- 80. Restant adhuc duo valde prseclara miracula
fOtinum offlciumvenlt, coram sacris reliqoiig pfo- quaenon solum tegeada sitentio non censeo, quin po-
combens, obdormivil. Nec mutto posf»velBt aliquo tius iUorum conscriptione convenientissimum quarto
eicitante evigilans, qui os suum pugno percussisset, volumini, quod ip manibus habetur, finem me factu-
* circunistantibn» perquisivjt. Cui cum omnes, ne- C jum esse confido. Et lieet eadem signa beatis marty-
minem boe fecisse, respondissent, surrexit: eadera- ribus Marceltino et Petro cum aiiis sanctis possint
que hora safens faetus, perfecte, sine tiUbirapedf- videri communia, ex eo quod unum ex hisin adventu
JUentOyel audivltet locutus est. &reUquiarura sanetorum Proti etHyacinthi, et juxta
88. Eadein die, dum sacra missantm solemnk ipsas reliquias gestum est; alteruraque in die natali-
celebfantur, femina quaedam, nomine Adallinda, tio saneli Herraetis, suis [Ms., suoj ipsius refiquiis
doos cereos ad lumen in ecelesla faeiendum detulit: contigisse certnm est; ideo tamen ipsis praecipuead-
quorum unum dextra manu cuidam ex custodibas, seribenda videntur, quoniam in ea basilica facta
ut accenderefur, pqrrexit; alium autem intepim, sunt,in qua eorum sacratissima corpora requiescunt.
quasi de iUo postea illuminandum, manu sinistra Gestorum autem fides ad nos pertinet, qui praesentes
retiuuit. Sed mirum in inodrim, dum custos sibi da- fuimus, et quibus ea divina pietas videre concessit.
tuui accendit, iUe qui in manu feminae remapsit, Ae proinde, omissa prsefatione, ad ipsa quse dicenda
cunctis cernentibus divinitus accensus est. sunt miracula veniamus.
89. Monasferium sanclimonialiuni, Eike ° voca- 91. Gregorius, Romanaeurbis episcopns, qui Eu-
bulo, situm sriper Mosamffiiviumest. In quq ouae-yjgenio • simulque Valentino in pontificatus honore
dain Deo sacrata, nomine Saliga, tojq corpore, ex- . successit, cum titukim S. Marci evangelistae,in quo
ceplo dextro brachio, diro paralysis morbp dis^plq- presbyter fuerat, ampliare, et in eo monasterium vel-
ta jacebat. Huic per quietem gujdara ex vicinis sqis fef exstruere, quaesivitpcr coemeteriaet ecclesias lon-
astitjsse, ac fali sermqrie eam compellasseyisus eSf, gius ab urbe coiistitutas, sicubi sanctoruui inartyruui
uttficefeti « Quid agfs? • Ciii cum ilta, non aHud cofpora posset invenire : inyentague l^tulo, quem
<}uamse fn Iecfo suo quiescere, respondisset, < Ati- opere magnifico exstruxqratjCUfavi^ jj^ferre. Casu
mutf 8554; verosiroife fit, eodem cireitef tefnpore sjterium construxerunt.
Vatencenas et Trajectom reliquias missas fuisse. d Coluntur SS. Profus et Hyaicirithusll Septeinbris,
Idemque opinari licet de Gandayo. ise 9. Hermes 28 Atfgusli.
a Metdradium,vulgo MelderY,iri Bfahahtia',' e Eugenio II anno 827 die 27 Augusti mortuo,
pftgtre
Hugardam, ubi R.,Pipimis, ad honorem S. Ermelm- constituitur Yalentinus : eique, post 14 dies circiter
dis virgjqis, sanctiinpniales conslituit. yita functo, succedit Gregorius IV, moftuus 11 Ja-
h Fotsfe, oppiduriidistfictus Leodiensis. riuarii anni 844, secundum nostram chfonoiogiam.
e VfdeYitam Herliridis et Retindis, virginum et' ' At res hic gestas refeft Baroniu»ad annum 820.
*orormn, quse cum patre Adalhardo dictum mona-
SH EGINHARDIABBATIS * 594
igitur factum est, ut eo tempore, quo sepulcrum A ist occasionem et modnm ingressionis suaejubente
beatissimi Hermetis erat aperturus, et sacrum ifUus presbytero exposuisset, conversus ad feminam :
corpus inde fuerat sublaturus, unus ex nostris, qut < Ego, inquit, infeUx mulier, antequam exeam, ossat
eodem anno supplicandi gratia, ut moris est poeni- tua collidam atque conffingara, teque debilem ac
tentibus, Romam venerat, congregatse ad basilicam nostrse societatis riwmorem relinquam.» Et cum illa,
raartyris multitudini cum caeteris peregrinis inte- velut infirmitatis suae conscia, coepisset voce sup-
resset. Is riegotio,quod agebatur, diligenter irispecto, pUciatque submissa Sanctorum auxUiumimplorare,
spem adipiscendarum memorati martyris reliquia- itle slatim, per os ipsius cum ingenti austeritate fre-
rum, licet corde simplici, non tamen sine causa con- mens et increpitans, loqui volentisilentium impera-
cepit, ef Deusdonam diaconum, cujus in priroo tibro vit. Erat enim nobis, qui praesentes eramus, ad vi-
Crebram fecimus meutionem adiens, obnixe rogavit dendumvalde mirabile, quod iUespiritus immundus
nt ex his quantulumcunquO a custodibus loci acci- per os ejusdera muiierculae tam diverso modo lo-
peret, mihique deferendumsibi praestaret. Qui con- quebatur; et nunc mascuUnae,nunc femininsevocis
festim precibus ejus annuens, id se sine mora factu- quaUtatem sic ad purum exprimebat, ut non una
tum poUicefur; datoque custodibus pretio, non so- sedduae in ea acritef aitercantes, seque ad invicem
lum sancti Hermetis, sed etiam sanctorum Proti at- B convitus lacessentes personae, esse viderentur. Et
que Hyaciritfai,quorum in eadem basilica corpora revera duae erant, diversa inter se votuntate dissi-
erant posita, reliquias accepit. Et illas quidem pef dentes : dsemonisuna, possessum a se corpus colU-
quemdam familiarem suum, cui Sabbatino cognomen dere cupientis, muUeris aftera, hoste quo tenebatur
erat, simutque et nostrum, qui ei ut hoc faceret per- liberari desiderantis; quse diversitas voluntatum, ex
suasit, mittere curavit : quod autem de cprpore disparitate vocumacdissimilitudine verborum, quae
beati Hermetis potuit adipisci, ipse ad nos veniens, inter se [Ms. ndd. alternando] jactabant, satis clare
pro ingenti munere, defulit. Cum autem de adventu atque aperte poterat inteUigi. Completoigitur juxta
reliquiarum sanctorum Proti ct Hyacinthi nobis esset consuetudinera mysterii coelestis officio,nobisque ad
indicatum, obviam Ulis processimus; easque, ut par curanda corpora de basilica egredientibus, jussimus
erat, honorifice suscipientes, atque basiUeaeeum feminamcumcustodibusibidem, donecreverteremur,
hyninis et orationibus inferentes, propter corpora opperiri, flduciam habentes quodpervirtutemChristi
beatorura Marceltiniet Petri, eum feretro quo vene- et merita roartyrum suorum, perfidus possessor ejus
rant, collocavimus. Ubi cum in crastinum muUer cito foret exiturus. Nequenos spes nostra fefeUit.Nam
quaedam de proximo prsediolo, quod Baldradestat postrefectionem ad ecclesiam regressi, exactodaemo-
nuncupatur, daemonepossessa cum caetero populo Q nio.sanam illam et incolumem, ac per orania mentis
fuisset ingressa, coepit nequam spiritus fremere, ac suaecompotem,atquein DeiIaudibusexultanteminve-
prostratam in pavhnento cotlidere, suamque mah- nhnus. Et hoc quidem signum in adventu retiquiarum
tiam coram omnibus confitendo pubficare. Cumque beatorum Christi martyrum Proti et Hyacinthi.juxta
a presbytero se exorcizante fuissetintefrogatus, quis modum a nobis comprehensum, constat esse com-
esset, unde venisset, quando et cur in eam intrasset; pletum: Ulud autem, quod sancto Hermeti adscribi-
ad singula respondit, seque non sotum dsemonem, tur, qno sit ordine gestum, praesenti narratione.cla-
sed etiain omnium viventium pessimum esse testa- rebit.
tus est. Et cum presbyter ab'eo causam tantae ne- 93. Colonia metropoUs est in finibus Ribua-
quitiaerequisisset, malam votuntatem haric sibi tri-
riorum, super Hrenum posita. Ex qua femina quse-
buisse fatebatur. Rursus cum ab eo quaereret, si dain
erat, a renibus deorsum diutina nervorum
unquam in ccelo fuisset; in coelose fuisse, et inde distensione in tantum debilitata, nt, sibi cru-
confessus est. Ei- negato
propter superbiam dejectum esse, rum ac pedum ofiicio, non aliter quam sedens, por-
dem petcontanti, utrum Christum Dominum necne rectis in anteriora
ininferno eum a se visum pedibus, ac manibus in terram
vidisset; ait, tempore positis innitens, sequehoc modo promovens, vicem
quo pro humani generis satvatione mori, atque iUuc D ambulandi explere potuisset. Haec,auditis miraculis
descendere dignatus est.
atque virtutibus, quas Dominus per sanctos mar-
92. Ubi vero ad id ventum est, ut eum interroga- tyres suos, MarceUinumet Petrum, in curationein-
ret, si noroina martyrura nosset, quorum reliquiae firmorum atque debiUum, operatus est, ad basiti-
pridie eidem ecclesise Ulatse sunt? < Notissima, in- cam eorum venire gestivit: et quoniam aliter com-
quit, mihi sunt eorum nomina : quia quando passi mbde nequiverat, in nave mercatorum, qui Ulo ad
sunt, praesens astabam, ac de eorum sempiterna festivitateraeorumdemsanctOrHmibant, advecta est:
gloria ingenti torquebar invidia; quos etiam hic ad diem natalitiura, atque ibispere-
modo patior infestissimbs : cruciant enim me tor- venitqueiUuc
mento incredibiU, atque invitum de hoc vase, m quo cuperandae salqtis afiquandiu morata est. Sed ubi
diu latitabam, exire compeUunt. > Cui presbyter : vidit curationem suam esse dilatam — et revera di-
< Cum exieris, inquit, quo perrecturns es? — Ego, lata erat, non negata; quia non alibi, sed ibi; neque
ait, in viampessiinam perrecturus, etlonginquas de- tunc, sed aUo tempore fieri deboit — statuit Mogun-
sertasque regiones petiturus suui. > Post hsec cum tiacum proficisci. Erat enim in proximo festivitas
595 RHVTHMUS DE PASSIONE MARCELLINI ET PETRI 594
» sancti Albani martyris, cujus apud eamdem nrbem jA dinera, completo nocturnah officio, ad quiescendum
et basilica et percetebre mouasterium est. Quo cum [Ms. add. ecctesia] fuissemus egressi, caeteris exeun-
venisset, et apud memoriam martyris , pro restittt- tibus, femina illa introire volens, in ipso limine conse-
lione salutis suae, Domino-sttpplicasset, vidit per so- dit. lbique coram omnibus stupore quodam oppressa,
porem quemdam juvenem clerieum sibi assistentem, parumper obticuit; acdeinde erumpente ex omnibus
ac novoscalceos manu ferentem, atqae ut eos accipe- pedum unguibUs aliquanto sanguine, ad sc reversa,
ret pedibusque indueret imperantem : se quoque ita manum circumstantibus porrexit, erectaque inpedes,
fecisse. Hlum deinde praecepisse, ut his calceata ad ad sepulcrum martyrum ambulare ccepit. Quo cum
locum , unde iUo venerat, reverteretur, ibique ad- pervenisset ad orationem coram altari proslernitur,
ventum medici prsestolaretur, qui eam esset procul ibiquetamdiujacuit, quoadusquehymnus,quemexut- $
dubio sanaturus. Quae ubi evigilavit, visioni fidem tantium simul atque mirantium mullitudo Deum lau- t
accommodans, quantapotuit celeritatead sanctorum dans devotissfme cantabat, compferetur. Quo finito,
martyrum salutifera limina reversaest; acper dubs sana surrexit, sed inpatriam ulterius redire noluit. ;
menses in eodem loco inter alios pauperes conver- Merito igitur miraculum istud beato Hermeti ascri-
sata, pollicUationem visionis opperiebatur. Cum in- bitur, cujus die natalitio, et sub cujus reliquiis ge-
terim, circa medium fere mensem Augustum, Deus- B ] stum esse constat. Sed nequaquain sanctissimi mar-
dona diaconus, cujus in primo operis hujus Iibro cre- lyres Marcellinus et Petrus ejusdam operis exortes
bram fecimus mentionem, Roma veniens, unum ar- esse possunt, in quorum basilica patratum est; et
ticutum digiti beati Hermetis martyris pro magno quos ipsa, quae curata est femina, toto peregrinationis
nobis munere detulit. Quem accipientes, capsula suae tempore, ut se adjuvarent, semper invocavit.
reconditum.in superiori parte basilicae, supraipsum 94. Hsec sunt quse de innumeris sanctorum vir-
occidentalem ecclesiae introitum collocavimus. Al tutibus, aut a nobis visa, aut fideUum veraci rela-
femina quse, ut dixi, visione divinitus admonita illuc tione comperta, litteris ac memoriae mandare de-
venerat, et duobns jam exactis mensibus, nihil pro- crevimus; quse Christi amatoribus ac martyrum ejus
missae opis sibi advenisse cernebat, delusam se vano yeneratoribus ad legendum grata fore non ambigo:
soranio existimans, reditum in patriam meditari coe- quoniam nihil eis videtur impossibile, quod ut fiat
pit. Statuitque cum negotiatoribus, qui se reduce- Deo omnipotenti placuerit. IncreduUs autem ac san-
rent, ut proxima Dominica , quae quinto Ealenda- ctoruro glorisederogantibus, quia fastidiosa essenon
rum Septembrium dieb simut cnm anniversaria san- dubito, ne omnino legere vefint, suadendum censeo :
cti Hermetis solemnitate erat futura, navem eorum, ne forte vilitate nostri sermonis offensi, blasphemiam
'
in regionem suam revefsura, conscenderet. Jaraque C et invidentiam devitare non valeant; ac sic Deum et
instante nocte, quae diem profectioni condictum erat proximum, quos amare jubentur, se odisse decla-
sine dubio prsecessura, cum nos secundum consuetu- renc
" S. Albanus martyr Moguntisecolitur 21 Junii. t Annus hicfuit 850, littera Dominicali B.

a
RHYTHWUS EGINHAHDI

ERUBITISSIMI VIRI

DE PASSIONE CHRISTI MMTYRUM MARCELLINI ET PETRI.

[Acta SanctorumBolland.tomoI Junii.]

i.Erat quidam exorcista sanctus t, Petrus no- J) Pcena inflicta praevaleret Christi fidem tollere,
[mine, Sed cor, ceelofixum manens, nescit flagris cedere.
Qui doctrinam magni Petri secutus apostoli, Cui custos deputatus praefuit Arthemius,
Veram fidem Jesu Christi praedicavit gentibus. Qui reorum turbam diris conslringebat yinculis,,
MaUgnorum adjurator iste fuit dsemonum, Atque claustra caligosi servabat ergastuli.
Atque atros verbo potens effugabat spiritus, Erat cui chara valde nata, virgo nomine,
Perque signum sanctae crucis aegros sanos fecerat. Quae invasa prae feroci vexabatur dsemone,
Quem pagani comprehensum duris nectunt vinculis, Et paterna sseva poena cfuciabat pectora.
Ac per mutta laniatnm tormentorum genera, 2. Quod cum Petrus comperisset, compellat Ar-
Ad extremum tenebroso manciparunt carceri.
[themium.
Imprudentes arbitrati quod per artus corporis Monens simut et exhortans, Christi miles inclytus,
a Hunc titulum praefert vetus.codex bibliothecse S.
Bened., saec. iv, parte i).
sancti Benedieti ad Ligerim (Mabill., Acta SS. ord, i> D. Teulet, Romee.
 nm mmmmi^mm .- • •
m
'
Bercaretuf taneta 64e ut««*rteratlfae< 4 "*- **&&, «BtJjJiiBOBStJit, fe^ 4PWi^<^ilj|,
< *teum, dfcR, <*e»fe€l»r1fli», qi^flHNNitojMoia, Got^ptpe m>fit*mm «tfjjjmw^jCMJdae,
gtit cb^ terffnique *w owitiiiet i* dextera, \eU» atupe»s ^mmTmtiimPfifi jrefjjlit,
IlHo^Mtfpeiatllti^
BafeelHSift»profotWte »etr» «3h«*«tifawwU, Sr atirari awnjlinsaMM iwtlwmtf dirrvt
(^js^mete^nei^o^eeHWerisArihemirti
Pftir* dicla «entra rtfeM> «M «*Wknitfrabc 3j^i^idto<iMfewigtai<r^j^^
* «on:«K, iafBtt, *M#», Petoe, jWipeweiirfH^e Sed pBBawHi« fi^etjMTWWi fetejgtnr twapjwe,
Meara twjs possk Cferfstts «t eatvave «liam, Et <qwd^ixH.flgJSpejjja*«dit, bodieiclarBseere.
(^nufJmBexhf^i^^araencwltoHbtw. He risrotnontn»aittta, UiMfiej»jocrenit^,.
ferret, puto, sf Wrteftet,ope» ^fe faiwiiis, CwWsi)Fvei^jlde«^t,«tai^liat^^
j,-««a%oeflktm no» V*S«refkio&Mtilla«ecbera, ftoi* jGfcricttpi JEtetai#eM itjw poteasm ct«&ret,
^iftjeto dudamprepfer ipsma (otemdo deftcis.» t JSm «4, ait, onM» «JIwwu,«ed «ite jyse. fwt«*,
Ad teeePetros vuttu Uet»pa*«a <wrfeanslieneiM• Qwod«unndteNi «* nwiijfciwwposgit «««Us jipb^,
•*Chrfsftwa; faquit, «oaftteawr, «t inlpccca credi- Vefex antri *^of*« (Tiher»iadiraitte». »
B m»P«t« vcriws creAeBS,i|uibus se prosaisemt,
Qui est sofns ssectftorufaSafvatof et Bemfcras. Per vUtiite» lem Gknsti «aira poese faojjjre.
fpse •«flet, <pfi«q«idsibi ptaeaertt,fs«efe, Tidi J^ rcj»wteirtea*i^Ut4ogio;
Tam ccelo terraqHe peteris, «raamet penil faatibws, < Hocxst, ifio^ «qMitJtw&it Del #Jflgloriaw,
Ctriservft totara suis ecetmriwth «deribos. GaMJjJtirUlm #ri<tjft*tiw>rfuod patrare »eq.«eu«t
flte BOtest,'qwandocw»q«esfti phcet, «olvere IW»J«agJ»*.<p* Jl JMM»iisne «8olg#tur,n.urai^. ,
Dwes-neras eatenamm, quibtjs vfoctas toneor, 6. j^diM» Mfuid (ic vkissMa«||«rnaj)dj> t^onfet
Et de eonetrs termefitowimpeenis tutum rfddere. "-:.. {tmut, ••
%cdraeuw «redo «_m&sotftfai^ediw fMqrvtm, A^e,iijoli>#rl»jj(^,^lsgBoete^
Quifl pfeCeatfsdepurgatain perveatre faOfat, Ecae Petflj». rtpm^Bt, »de« Jidrairaatibitis,.-
fr>r termeota pnssfenfs, «d perennem gtoriam. Sjjjjj»u««rueis jMMHi|^gtMs, mte MJIJNW candida;
iteHem tomen, « Artherai, fooeres periouUim, S@«u>fe«im Cfiristi «it^rM^ «t n^a fabjjjN)flftiuid
Yerara stet, aimcfalsura, quod deCferisto «ffedtaim, E®« QMHf stfat, 4UBI4rpitM«n ejwtreclalw ip»»Jhu*.
Quodque iHumtam poteatera oranes eese dteij&ue.* Vm mtmtm«tapw to^sarripUAt^awiiwi
'•' 5. Ad faec antrt carcefaHs «wrtosVflowtan trt-
p" A<#i#Pe|n *»e.««rii ledMm adsotyjtur,
[dnfais: |)^ IPil«W«ii^:# «la»a«foci-
«ftat, tft, fluod hortwns, bMfeqne elareat, , B»*K,
Valeat quid Christus tuus, quem me rogas creden*, Boc #)t«oojux, Jm$t4mm cotmm«waiU»
En ego juiflfifuj> ri^JJs snner^d^ Esse nullum nisiChristum, rerum notentissjmuro,
YJ>M)la,
«Teque ipsum tenebroso clausum liriquam carcere, Quem feeatus pi-aedleasset^etruisatque cbferet.
Atque antrl postes seris sfringam fifmioribus. Tfl-aaTentti'cujus ipsura, iiBOa eoi uuvtHtanr
Si te tantis n#ai)Mpfi •"-,«"
innoo^^li^^^
Christus vester, ae soratum sospitcm teddiderft,
Credam illum, atque Deum colam sine dubio; Ut in alto malam a atrox audiretur aere:
Ea tamen ratione, si redemptam videro, * Tirtus, dkens, Chrisli, Petre, in te manens pepulit
Ipso Christo facienle, meam eharam filiam, Me de illa, quam tenebam usque modo, virgine. i
Ab il&^infttatu, ojo v^^r, &m8M. |
Tunc subridens fortis ille Petrus Christi famulus: Famayelox, per vicina statim toca volitans,
i Fides, ait, imbeeilla confirmari poterit, JHuttojiValdeeat^gregavit viros atque feminas.
Si, quseverbis promisisti, factis adimpteveris; _ Nam non minus quam trecenti convenere masculi,
Meque, humana sine ope atque amminiculo. Mulierum quoque major numerus confluxerat,
Isto te{n jfao inefudor Kberasuin carcore, Siinul onufis $mlnn*es sanetam CfcristXgloriarai
BdJJliw>t^iHjaeJt^e'i>i»etrass«^ Eteaim cernebant cuncti, quod in Christi nomine
Ef non tantun Jtofltenplatii, st?d palmafHintaettHH, Omnes moriWsieawotur per supernara gratiaBi,
Exp>MM>jifraMifg0bofei8 ipsom tiW «wsfstere, Perque sacra fetd jnwa peUeraoturdacnwBas.
Quem inctuttni diwisicti tenebcoat»in carcere. • Etviikntes, cordo p*ro«aBereiie«i(k|faBt -
Ad hsec verj>a creferojedput agitans Artfaemiue, Fidem Christi ^oi^N^Vsimuf a|ii«*i)agitaat
Et non crejtau Beura posse «anta bona/aem, Ut fasacri ««renq^mda Santkabtai.
Tali Petro mv» Chriisti fespoifcto «ianiuie: Qucstatira, «oealnUieitra, venit jQhristi£»imi|u8,
if>W, »#«ut, jwejafe«nptijs, aliMUitaenuris, Magnusijaartyr £f wirijlimf, MaceeUifluspmbftfr,
Qjjod#x Jiqultisaccidisse reor passionibus. Ut noyeUmncomlfiMjWtbapti«jnat« popuknn.
Q«»fw di* pwpter mftm QaiaUamiti swstiue».» Quse dum «sjsentfldimpleta corapettoti ocdinje,
' » D.
Teulet, palam
00f RHTTTHMUSDE P/tf|8iej&*AI|i3B*M
Nutu Dei quaterdeni dies eyolati suni,
Per quos sancti novje gentig. pationem roborant
Ut, in Christopermanentes, ereafuras colere
Noliilt, vitaj» peque jstam velut magni quippiam
Amplectantur; immo veUnt propter ipsum perdere> c Nolo, inquit, arbitreris, iferum eculeo
7. His exactis, adest ssevi missus ljclor judicis,
Jubensomnes qui fuissent tetro clausi carcere,
Adeonspectura nocte prima arbitri assistgre.
Quod extemplo cumaudisset atricustos caroeris,
Blandis vinctos, qui adcraot, voeibus alloquitur,
Irent cuncti, quoquo versum vellet quisque pergere,
i Qui ad palmam, inquit, regni peryenire cogitat, ,
Hle mecum ad Sereni judicis praesentiam,
Peenas ibi subiturus, pergere poa baesitet »,
Si quis vero uondum vitam muudialem spernerft
Valet, atque tormentorum est p.avore territus,
Eat liber, quo voluntas illum sua tuterit, i
Ecce aulem pidex, primo noctis gaJJjcinjo,
Surgit yigil, ac furesti voce jubet npxios
Suis omnes aUigatos exhiberi visiljus.
Huic prsesto lenebrosi custos jjstans carceris :
i Petrus, ait, exorcista, quem pjJOJrjjusseras,
Per virtutem suj Cbristi cunctos yincjos solverat;
Et catenis absolutos, irejussjt Jiberos.
Ipse tamen, MarceJlwum quenjdam sficumretineijs,
fn qua.semel missus erat permanet custodia. >
Haec dicentem furibqndus iroper^t vicarius
Piumbo caesum, atque vinctum, carcerjs Arthemiuin His audjtis, cffera,tus torraentorura arbitcr,
lu obscuram atque arctam recipi custodiara.
8. Sanctosvero Marcellinumatque Petjrum marty-
[res, ,
Qusestionen»haj>iturus de jllorum actibus,
Suojubetsaeyus jjjdex trjbunalj assjstern.
Quos ut torvjs coram stantes conspicatur yultibus,
Blandis primo coropelfandos arbitralus vocibus,
Ut eorum permqtaret mentiuro propositum :
c Pcena, dixi{, yqs rotflOfeplectj ppssje dkereni,
Nisi cuuctos crijnjnosos, qui ypbiscijni carceris
Antro cl^usj ^epebantjir, elfijgissecernerem,
Et hoc factuin vestrp nossej» Christiauo dogmate, > Solvit statim, et opertum iadumentis propriis,
Per quod jnsjle roiserpruni wentibus itfuditis
Fascinantes ap faUentes raagicis versutiis. >
Cui magnus Chrisfi niartyr MarcelUnus presbyter,
Forli pectus piefatis plepum gerens spjritu,
Pauca quidem, sed no» parva, verba ppjilra redfjj-
.". Wit:
i Non est, lnqjiit ? criininjjsus ned dicej}dus BPJJIJ^,
Qui, omisso paganismo, Christo coepit credere,
Atque illi sana mente serviendurn judicat.
Hoc qui facit, Dej sunjmi filjus ypcabjtur,
Et a cuncfis peccatorum absolutus sordibus,
Vere esse quod vpeatur, Deo dan|e, yisitur. j
Haecdicentem i)larcelfii)urojmperat njinaciter
Saevus judex, sub duorujn pugnis caesum subjgj:
Et in Iocum, omni luce quj careygt, projjci;
In quo vitrum super humum fecit fractum spargier,
Ac desuper assertorem veri nudum sternier b,
Atque vinctum volutari illis in fragmjnibus ;
» D. Teulet, dubitet.
ET PETRI. 508
Ji Oroni vicfu abstineri Christi jubens famulum,
Ut, bis pcenis eueeatus, inteKire.tpjtopere,
Cui fidem extozquere se mn posse videral.
9. Tum deinde Petrom vid«BS»tafibus alloquitm:
Te torquendum, vel ignitii},(»mjeiidumfacuUl»
Immo noris, quod neclenduftnodis forlioribus,
Stipitique applicatqs luce stahis crastina,
Ac ferarum laniatu vitam brevi finies. t
Tum beatus respondendo Petrus forti peetore,
Iram volens contumacis concitare judicis,
fali voce saevientem provocat insanfam:
i Cum Serenus vociteris, miyor valiiiissime,
Cur tapi tetro vultum geras obfuscatum nqbila
Ut mensuram pervidere propriam non valeas.
B Esse namque te mortalem universi novimus;
Et lu, velut quiddam magnum in te yigens raaneat,
Grandes pcenas comminaris Christiano populo;
Stufta nimis ac feroci confldensaudacia,
Iromortalem Cbristi fidem, de ciedentura cordibus,
Exturbari unquam posse poenis temporaUhas.
Sacerdotem quidem Christi, qiiem rogase poteras,
Ut pro tuis exoraret plurimis excessibus ,
Pugnis ceesum atquc vinctum maneipasti careeri.
De quo taraen tristi facto, vero lsetus gaudfo,
Magnus jUe martyr Christi modo nihil queritur;
Immo rerum conditori dignas refert gratias. >
Petrum jubet catenarura comprebensum pondere
Oneratum, in obscuram recipi custodiam :
Et in cippo furibuqdus praecipit arctissimo,
Plantas simul atque crur?t preliosi martyris,
Ne abire praevaleret, includendo comprimi.
iO. Sed cum essept istO modo separati marityres,
Celso missug visjtator cojli yenit culmine,
Ad bealura Christi lesteui consolandum, angetus.
Qui dum sancfjim invenisset vitro superpositum
Marceflinunj, sjne veste nudo vinctum eprpore,
Christo Deo suppticantem, sicut erat solitus, .
Quoquoversus praecedente;mie sequendum ipaperat,
Eo dicens pertfucendum, ubi Pefrus fuerat.
Cumque e§set illo ventum, verus Dei nuntius,
Petrostatim absoluto, MarceUinopraepipit,
' " Ut se ambo praecedentem sequerentij? pirifer.
Quem sequejiles intrjvverunt dpmuffl quatndiini »u-
[hite,
In qua erat congregatjis Christianus popilus,
Qui per ipsos ad djvinain doctrioain peryenerat.
Tum prsecepit iUe magRjs aqgelps' majEfyribBS,
Ut catervam cougregatam cftnfirmarcstudeant,
Pgr septena proximorum diernm yol«miua :
Ac tum demum ssevienti se tyranno proferajit,
Ostendantque paruin posse ;iL|JHS potentjajji,
Contra Dei coijtijientis ciipeta providcntjanj.
ff. Tum sequenti luce jussitjudexcrudeljssitnui,
Ut ministri visitarent loca, quibus martyres
Clausos simul et ligatos custodiri 'usserat.
b D. Teulet, sternere.
 ~r>-$ffi
m '"-""&&& EGfflHARDl AB&ATIS
Cumque ibi non repertos referentes dicerent,
Irejussit, et adduci, una cum Arthemio,
Ejus quoque mulierem, cognomento Candidam,
Atque natam eorumdem, nuncupatam virginem
De qua Petrus exorcista daemonemexpulerat,
Etpurgatam, regi Christo credulam reddiderat.
Hos adductos itle truci intuitus ocuto,
Diis jussit, immo tetris ut Utarent larvulis,
Atque sacram Christi fidem abnegando liuquerent.
Et cum noUe pervidisset impefata facere,
Jussit ssevusut in a ingenti ruderum congerie,
. More pressi noxiorum, necarentur pariter.
;
* Qui cum vincti ducerentur viam per Auretiam',
Vident simul Marcellinum atque Petruro martyres,
Et cum eis multam valde populi frequentiam.
Quibus visis, profugisse tremefactos asserunt,
Qtii beatos confessores, catenarum pondere
Prasgravatos ac depressos, puniendos traxerant.
Quos ut pii fugientes turba viditpopuli,
Praecurrendo festinavit praevenire pavidos,
Ac mulcere cor furentum verbis ccepit mitibus.
Sed non valens quod volebat pia plebs perficere,
Loco fixos reteritavit, donec Christi famulus
MarceUinus obtulisset salutarem hostiam.
Nam in specu, quo futura sperabatur passio,
Martyr Christi celebravit missarum solemnia,
Quis completis, abscesserunt quos abire jusseral.
12.Tum conversi Marcetlinusatque Petrus niartyres,, Et in crypta suum prope curent corpus ponere.
Ambo simul perfidorum alloquuntur populum,
Atque fali furibundos compeUabant famine:
« En vidistis, quod in nostra ditione fuerat,
Ut vos modo, quo veUemus, vatereraus laedere,
Etquos vinctos tenebatiSj vi ereptos tollere.
Sed hoc nolle Cfaristianafecit patientia,
Quam suorum inferendo b famulorum sensibus,
Suo mites ac modestos Christus facit munere.
Et nunc quidem nos, superna suffragante gratja
Hinc abire poteramus, si hoc ferret aniriius.
Tos contra» qnid possitis, tandem palam dicite? > Sub magisfro ministraret, et ad magnum crescerel
Tum frendentes ac frernentes Satanae satellites,
Primo ipsum, quem trahebant, trucidant Arthemium,, Post hsec cuncta meraorasse, ac mandasse litteris,
Ense duro ferientes effecerunt martyrem.
Cujus neci conjunxerunt conjugem acfiliam;
Quas, per cryptae liminare praeceps datas, obruunt
Saxis simul atque magnis arenarum molibus.
- 13. Tum beatos assertores veritatis alligant
MarceUinum atque Petrura, avidos martyrii;
Annectuntque catenatos arborumstipitibus,
Donec tetro nuntiarent tormentorum arbitro,
Atque ipso comperirent, decernente jodice,
Quali morte magni forent consumendi martyres.
Qui dum cuncta cognovisset gesta quseque jusserat, , Nunc et semper memorandam miram patientiam.
Nigram jubet Jntra silvam sanctos duci martyres,
Et inibi capitalem capere sententiam.
Quo cum eos deduxissent dsemonum sateUites,
Illi laeti et alacres laudantesque Dominum,
n D. Teulet om. in.
>»D. Teulet, inserindo.
«00
A Locum susepassionifargiorem faciunt.
Nam et spinas atque vepres evellebant manibus
Ipsi suis, ut purgando terram puram redderent,
Sacrum erat quae iUorum exceptura sanguinem.
Tunc orantes, atque pacis sibi dantes osculum,
GeriUuexo, percussorem patieriterperferunt,
Acprojecta gravipetunt cojlum carnis sarcina.
Quorum ipse, qui eosdem magnos Christi martyres
Ferro jussus jugulavit, se vfdisse fassus est,
Carnis vinclis absolutos evolasse spiritus,
Forma quasi virginali, tectos veste fulgida,
Auro quoque radiantes ac gemmarum lrimine,
Angelorum coruscantum circumdatos agmine,
Lsetabundos cum immensa tucis afltuentia,
Supra cuncla penetrando celsa mundi sidera,
B Sublevatos ad seterna cceli regna scandere.
14. Duse quaedam referuntur Romsenatae feminse,
Una dicta est Lucilla, Firminaque altera,
Veram puris retinentes Christi iidem cordibus;
Quap.propinquaeter beati martyris Tiburtii,
Ad illius sancrosanctum assidentes turoutum,
Deo gratas vigilando dueebant excubias.
Quibus ipse, cum bealis semet comitantibus,
Marceilino atque Petro, manifeste retulit
Per soporem, obf sacra jacuissent corpora
Eoruihdem electorum, atque simul adroonet
Ut euntes absque inora, Uta statim auferant,
Quaepraeceptis obsequentes, Nigram silvam adeunt,
Subfatosque beatorum inde portant cineres;
C Et in specu deponentes, jusso loco tumulant.
Quas ad ista peragenda adjuvisse referunt
Duos quosdarri de sacratse sedis apostoUcae
Clericis, quos ordo sacer norainat acolythos.
15. Haecut gestal referuntur, retulisse asserurit
Illum ipsum, qui eosdem interemit martyres,
Et ab iilo didicisse Damasum pOntificem,
Cum, aetate puerili, per eadem tempora,
Rerum culmen, tunc Romana lector in ecclesia;
Cum illius almaesedis obtineret apicem,
Et in tota prineipatu polleret ecclesia.
Ille autem, qui beatos martyres percusserat,
Dorotheus cognomento, per divinam gfatiam
Ad baptismi sacramentum pervenisse dicitur,
Sacram sedem tunc regente Julio pontifice,
Publicam simuf puraraque gessit pcenitentiam,
Atque morum pfobitate consequi promeruit
Sempiterni salvaforis salutarem gfaliam,
Per illorum, quos percussit, beatorum martyrum
Qui de mundi triuraphantes principe diabolo ,
In supernis coUocati semper gaudent sedibus,
Coram Christo, per aeterna sseculorum saecula.
« D. Teiitet, vos econtra.
 «of dBAiftiE. eot
^————————————————-•
i' i » i n i _____^__^___ »_T. ...^ - ---1[lii|l,iil,ln,

EGINHARDI CHARTJE.

i. A neat. Et si aliquis contra hoc nostrae donationis

Charta qua Eginhardus, annuente Imma uxore sua, testamentum resultare voluerit, aut illud convellere
cetlamMichetstadt cum appenditiis, retento ejus- atque evacuare temptaverit, primitus Christum et
* dem usufructu, monasterio Laureshamensi con- sanctum martyrem ejus Nazarium nefandis ausibus
cedit. suis contrarium sentiat, et insuper, fisco distrin-
(Ann. 819, 12 Septembf.)
gente, mulctara de rebus propriis parti praedicli ve-
(Helvich,Antiquitates Lauresbameuses,p. 41.) nerabilis monasterii coactus exsolvat, auri videlicet
' Dominus ac
Redemptor noster corporaliter in Iibram unam, argenti pondo xn. Et noc testamen-
terris conversatus, homines, variis sordibus pecca- tum, atque haec donatio nostra firraa et inviolata
tomm inquinatos, admonere dignatus est, dicens: permaneat. Et si, quocunque tempore, a quolibet
Date ekemosynam, et ecce omnia munda sunt vobis; . homine aliud instrumentum in nostro noroine
prola-
et iterum : Facitevobis amicosdemammona iniqui- tum fuerit,
quod huic nostro testamento contrarium
tatis, qui vos recipiant in ceternatabernacula. Idcirco sit, indicinm datorum anterius vet posterius habens,
nos, in ipsius Dei omnipotentis et ista jubentis no- etiamsi mann nostra videatur vel dicatur esse fir-
mine, Eginhardus et Imma, simul de salute anima- matum, vacuum et inane remaneat, et nullum ef-
rum nostrarum cogitantes, et de abolendis peccatis Bfectum obtineat; sed, ut praediximus, haec donatio
nostris, beataeque ac perpetuae vitae praemiis conse- . nostra perenni stabiiitate firma et inviolabilis per-
quendis pari devotione tractantes, hoc testamentum severet, stipulatione subnixa. Et ut hoc testamen-
facere decrevimus. Per quod spontanea et integra tum, juxta legis consuetudinem, firmita-
integram
voluntate donamus, quod ab hodierna die donatum tem accipiat, propriae manus subscriptione illud fir-
esse volumus, id est, ceUam nostri juris vocabulo mare decrevimus, et idoneorum testium, qui ipsam
Micfafenstat,sitam in pago Plumgowe, in silva quee donationem viderunt, signaculis rohorari fecimus.
dicitur Odenewalt super fluvium Mimilingum, quam — Facta donatio in Laureshamo monasterio, H Idus
nobis gloriosissimus princeps domnus Hludowicus
Septembris, anno vi regni domini nostri Hludo-
imperator largissima liberalitate concessit, etdejure wici gloriosissimi imperatoris in Dei nomme feli-
suo in nostrum jus sotemnf donatione transtulit, ac citer.
praecepti sui auctoritate in proprietatem nobis con- Ego Eginhardus peccator et donator recognovi et
firmavit. Hanc, nt diximus, cellam sub integrilate uianu propria suhscripsi. Ego Imma -.onsensiet sub-
cum omnibus appendiciis et terminis suis, et cum Warboto-
scripsi. f Signum Rabangarii. f Signum
omnibus ad se pertinentibus, id est, basilicis, domi- nis.
cam- f Signum Welfberti et aiiorum.
bus, caeterisque aedificiis,terris, pratis, silvis, *-• Ego Hirmimarus diaconus et notarius imperialis,
pis, pascuis, aquis, aquarumve decursibus, cultis lo- rogante Eginhardo, hoc testamentum scripsi et sub-
cis et incuttis, mobilibus rebus et immobilibus, ac
scripsi.
seipsas moventibus, mancipiis diversi sexus et aeta- II.
tis, nnmero centum, donamus et tradimus ad basiU-
Descriptio tocorum terminorumque viltm Michelstadt
cam sive monasterium venerandi martyris Christi ab ipso Eginhardo facta.
Nazarii, quod vocatur Lauresham, et est conslructuih (Helvicli,ibld.)
in pago Rhenense, in ripa fluminis quod dicitur Quoniam suntquidam qui, fastu saeculari turgentes
Wisgoz, ubi tempore prsesenti vir venerabiUs Ada- et semetipsos amanles, a Christi fideUbussacris ec-
lungus abba Deo deservientis congregationis pastor clesiis seu raonasteriis contradita invadunt, aut ut
et rector esse cognoscitur. Ea videlicet ratione me- ' sibi hsereditario jure retineant, aut mundiali baltheo
moratam donationem atque traditionem facientes, in beneficio dividant: ego Eginhardus, ne in his,
ut, quamdiu in hac mortaUtate divina jussione vixe- quse de regia manu Hludowici imperatoris in loco
rimus, habeamus praedictam cellain in nostrapo- Michlenstat contraxi, manus iniquorum praevaleat,
testate, etsub nostra ordinatione, absque ullkis per- advertat, obsecro, fideUum tam sequentium quam
sense aut potestatis contradictione vel impediraento, D praesentium memoria, qualiter in unum sint collecta,
tam simul, qnam singillatim per successionem, si, quibusve expressa vocabulis. Postquam eum locum
nno superstite, alter e nobis ante decesserit. Filios prsenominatum Laureshamensium dominationi sub-
quoque si nos habere contigerit, unus ex eis in jugare disposui, adscitis quibus netum fuerat, ter-
eadem possessione nobis jure precario succedat. minum et vocabula locorum diligenter investigavi, et
Post obitum vero nostrum, memorata celta cum recenti memoria notarium meum Lutherum expri-
omni integrilate ad prsenominatum venerabite mo- mere littens jussi : ea videlicet circumspectione,
uasterium absque uUiuscontradictione recipiatur, et quia multorum monasteriorum eis praediaconjungun-
iu ejus potestate atque dominio perpetuo perraa- tur, et diversorum domiuorum beneflcia circumqua-
 1* : Ecmwm-mik-ns m
que temjinaBtur. Btee igilut terminorum toca £t AUum virorum, per eccjesiastici atque imperiajjs-dc-
locorum vocabula designantur hoc modo: Dum a creti, sicut superius conscriptum est, auctoritatem,
monte Mamenhart incipiunt, et ioturn^qsleifl&noji- ^SB iOJ*ani»mstattiifr, et per hujus paginse, quee
tem usque ad plateam comprehendunt; a pfatea ob confirmandam ejus ingenuilatem a me conscripla
usque ad dupticem quercum; inde inter Ulenbuch et est, traditionem, a vinculo servitulis absolvo : ita ut
Jfyiranjffijjjnfflqyd,quercum; de quercu ad fluvium ab hbdierno die vel tempore bene ingenuus, atque
Brawjba; perhujus descensum in Wiflinebach, per ab omni servituljs vipculo securus permaneat, tan-
Jjujus ^scensujn usque ad lapideum riyuJum; inde ad quam si ab ingenuis fuisset parentibus procreatus
WiUijjebjjrclj, per unam portam intro, per alteram vel natus. Eam denique pergat partem, quara eica-«
foras. Inde, (rnripam Euterun, per Uujus dcscensum nonicae liheratipnis hpnor concesserit, habens ad
ad Langenyirjit, ubi Langenyirst scinditor. Super hoc portas apeftas, slcut cseteri cives romani. Ita ut
Langepvirst ad Breitensoi; inde per Eichendal ad deinceps neque nobis, neque suCcessorBmsnostris
flumen Urtella. Per hujus ascensuin jn Yinsferbuch; uUum debeat noxias, vel servUis conditionis servi-
inde ad Phapbenstein Egiohardi. A Phapbepstcine tiunj, neque aUquod lihertinitatis obsequium; sed
supra RiclbgerossoeiUen; i»de ad verticem Clpr omnibus diebus vitae suse sub certa plenisaimaque
pbeudates ad Clophenberck; inde in Cuningesbrun- g ingenuitate, sieut alii cives romani, per hunc maau-
nen, Per Jwjus descensum in Mimelingen; per hujus missionis atque ingenuitatis titulum, semper bene
asceusnm ad Manegoldescellam; ab hac in fluviunj ingenuus atque securus cxistat; «t de peculiar»
Mosaha. Per hujus aseeiwum in Gerofdesbruonen; qnod habet, aut quod abhinc assequi potuerit, faciat
ipde ad EUenbpgen in fluujen Branbach. Per ejus secundura canonum auetoritatem libejre quidqujd vo-
descensura in Mimelingen; ex qua ad quercum infer luerit. Et nt haecmanumissionis et Ubertatis aueto^
Grascapbt ej. Jlupjtat; iade jterjiuv ad jnpntem Ma- ritas inconvulsam atque inviolabilem obtineat firmi-
menhart. tatem, manu propria subter firmavi, sacerdotes quo-
ro. queet clerum ecctesiae nostrae, necnon et taicos
huie absolutioni praesentes foerunt, si-
Charta Eginhardi, monasterii S. ServatU eonfessoris nobUes, qui
abbatit, quu Meginfridumejutdem monatUrii ter* mititer subter firmare rogavi. Aetum Trajecto citra
vum, ad tacros ordines electum, solemniter raanu- Hronura in moiwistoriosancti Servasii, aano, Chri-
rnittii. 6to, prppiti», iinperii doriini [Hludowici] VI, indi-
(Ann, 81? vel 821.) ctione xiln. -- Ego Egiahardus abbas, manu propria
, fJ>u,Beuquet, Uecueit,desBisf.,lon). Y.I) subscribende firraavi,
Auctoritas ecclesiastica patenter admonet; insu- c w
* Commutatio mancipiorum inter Eginhardum abba-
per et majestas regia canonieis decretis .religione tem et Theodradam mgn0erif 5, Marift Arggnta-
©onstanlissima coneordat, ut queracunque sacros ad gilensis abbatissam.
*
ordines, ex famiiia proprja, promovendam ecelesia f,An. 824.)
quaeque detegerit, feunc in prsesentia sacerdotum, (Habillon.,de Re diplomatica.)
caeterorumque clericorura canoniee degenlium, si- Oppitulante Domino Jesu Christo, placuit atque
muJque et nebiflum laicorum, is, qui tunc temporis conveiiif inter Theodredane nobiUssimaabbatissa de
ejusdem ecclesise rector fueril, manuroissione so- mphasterto sancte Marfab Argentogilense, nec non
Iemni a jugo servitutis ahsolvat, ejusque libertatem et inter veherabilem Eginhardum abbatem, una
datam ilU, coram testibus, ingenuitatis charta con- cum consensu et vofuntate ancillas Dei ibidem con-
firmet. Idcirco ego in Dei nomine Eginhardus abbas sistentium, et bonis homiriibus consentientes, ut
venerabilis monasterit sanctt Servacii confessoris jhancipia iriter se commiitare ve) excaraiare de-
Crirtsli, hniic famuitim ecclesisenostfae, nomfneMe- berent. Qued tta et fecemnt. Dedit fgitur praecel-
giiifriduhi, ad sacrum ordiriem ab unanimitate vene- leritissfma Theodrada abbatissa de ratione sahctae
randae congregationis nostrae concorditer eleetum, Marfse partibus Egfnhardi abbatis, homirie aliquo,
ad altaris cornu, in pfaesentia sacerdotum et nobi- D1homfne Gulfoco presbytero b. Similiter pro hujus
• « Hancpermutalionis charfaruprimusex originali tafa cpuditione seryili. Hoc eijim non pjnupo mau-
edidit P. MaJ>iUouius, de Re diplom., Ijb. vj, p. 515. ditum et ex ipsis canonibus conlra ordinaliones hu-
jNonautem nt abbas FontancUfensis(jara eniin Anse- jUsmodi latis constat. At paruin verosimUeest haec
grsiitn triiocuin suura suffeceraf) hanc coramutatio- circa regiam tolerata. Notandum vero £nlfocura in
taem fecit Eginbardus, sed potius ut Bandiniepsis; chafta pmbyteyum non servutn dici. HJJJPcoujicere
chajrtseAjaimjjostrse primus siibscribjt yicedpminus licet jjlum antequara sacerdotium indueret manu-
Bandijiiensis, qiii iterum diplomafi immediate se- mjssum, at invila. cujus erat, suibatlssa Argenfogf-
quenti, in quo Eginhardus aobas S. Bandiriii Gari- lensi, quse compensationis gratia duos Gulfoci loco
densis dicitur, subscripsit. servos accipit. Quod quidem lege Sajica emeodala
J>P. MabiUoniushunc locura irisignerodjcit qupd (tit. xxviii, g %)caulpi» esf: « Si qujs seryura glie-
ibj inter seryps perinutatos legatur nomen Gulfoci num dimiserit solidbs triginta quinque cutpahilis
presbyteri, ciim senlpbf antb orairiaiiionemservi ma- judicetur, et capitale in focrim reslituat, et res servi
numitterentur, ut Constat ex canonibus et verbis ipsius proprius dominus recipjat. > Hic loco capilalis
prsecedenlis chartae. Ducangius, qui yerbo Prgsby* datur seryjis afterj sed de reput »ihjl, idepf yerisimi-
fer huw? lpcifij»cifat, sefyps cpnteRdit ctjaracterem Ji^gjr,qjjptf fiberto nullae.
sacerdotalem indutos fuisse aliquarido hatud imraii-
 - •
"'«3? '•..
605 C«A!i*A. -' 60$
rei compensatione dedit econtra domrras Egfnhardus; Aqui infra monasterio jniut, io anniyarsaria tui pt»
venerabilis abbas partibus sanctae Mariae mancipia anima tua. Facta prestaria in monasterio giandinio ,
duo his nominibus, Imboldo et Vulframno, tta ut ab publico sub die xn kal. Febr, anno xvi jegnante
hodierna die qnidqiJid de tioc quod unusquisque ex domno nostro Hludowieo gloriosissinio iroperatpre.
nobis accepit, pro oportunitate sua facereelegerit, t EgP Eginhardus abbas recognpvi et subscripsi.
liberum in omnibus perfruat.ur arbitrio. Et illud pro — Sign. Egeshario vicedomino. — Sign. Badurico
firmitatis studium inter nos sucfiessoribusqijc flostris ^ftus $lc) presbytero. -»*||jjg|.^Vincgario decano
iijserere pactum, ut duais epistolas de' hac reuno pfesbytero. — Siga. Fletiiuilda presbytero. —
tenoreconscriptas facere seu conscriberedeberemus. -. jSigq, Ermenlando presbytero. — Sign. Regenmundo
Quod ita et fecimus. Nec uobis, neque sjiccessorjbus presbytero. —Sign. Thegenlandopresbytero.—Sign.
nostris, contra pare suo^dfiJioc q«od taecepft a pare pradiario diacono.;--: Sj^j).,lohannus (sic) subdia-
suo ullo unquam tempore calumniam aliquam vel Cono. — Sign. Odric subdiacono. — Sign. Teut-
repetitione generare -praesumat. Quod qui fecerit, ihiindo clerico. — Sign. Folcuuinzo clerico. — Sign.
rem quam accepit amittat, et insuper pari suo, co- Sigeberto clerico. — Sign. Brunhardo clerico, —
geute fisce, anri libra una, argenii ppudua sex coa- Sign. Adalgario diacono.— Sign. Egelmundo pres-
cius exsolvat, et repetitio sua nullum obtineat effe- Bbytero. — Sign. Ercfaenmaro presbyterd. -- Ego
ctum, sed praesentes commutationes has fifmas et Binhadus presbyt. scripsi.
slabiles valeant perdurare, — Actum Argentogelo VI.,
ante basiHca sanctse Mariae, anno undechao regnante. "
doratno Hludewico piissirao imperatore. Gharta ejusdem argumenti pro Engelhardo.
t Signum Egishario vicedoroino. j-Sfgtmm Theot- (Ann. 830 vel 859, 7 Sept.)
boldo. t Sigoum Derutfo. t Siguum Berhario. f Si-
Veaerabile in Christo Eginhardo abbate de mena-
gnum Aneloni. t Signum Anseiuco.
gterjo Blandinio, dilecto amico nostro Engethardo.
. V. Vum non est incognitum, qualiter aliquam afodem
Charta Eginhardi S. BUmdinii Gandensis abbatis tuura ad monasterium nostrum tradidisti atque fir-
qua Nordbette preestarie concedit quasdam res ad masti, hoc est in pago Rodaninse « in loco qui vo-
monaslerium BlanHinienseab eodem delegatas.
catur Facum, prppe fljjyiola Absentia, id est ibidem
<An. 830, 21 ian.) easa eum curtile, tura aliis tectis et watriseapud f>,
(Teulet, Opp. Egiotaardi.) et de terra arabile et in Vacheria aecrura et ad se-
Venerabile in Christo Eginhardus abbas. Dum non GDtinandum mnd. xv et ibi o
prstetlo ad fenrim cofli-
est incognitum quaUter res tuas quod tti comparasti
gendum carrad. im et in Wielibgahcm <=prato ad
et ad raonasterium nostrum tradidisti et ad opos fenum
collegendum carrad. xn. Hecomnia, qufcquid
fratrum. nostromm delegasti atque firmasti, sed ad casa aspicit, ad monasterium nostrum tradi-
ipsa
postea tua fuit petitio, et nostra non denegayjt vo- disti atque firmasti; sed ppgtea tua fuit petjliD, e|
luntas, ut ipsara rem el iUa terra, quod Thiodsumda nostra non denegavit voluntas, ut ipsam alodem per
babuit, per beneficium nostrum tibt Nordberto hoc beneficium nostruin tibi Engelhardum et uxorem
prestitissemus. Quod ila et fecimus; et ad onorem tuam Heletradanem prestitissimus. Quod ita et fcci-
tuum quando aUquantis temporibus ad monasterjiim luns et Heletradanem et filiis vestris Iaxavjnijjs, se-
nostram vehires, tibi provendam dare faciamus, et curi [que sitis abs] que «ervilio et censuni et ecootra
pro usu fructuario de ipsas res nobis censum levastf liereditatem tuam per bieneficiumpostfum ilfani rem,
ut annis singulis, ad fesfivitatem sancli Martinj, quara fengelraronus ad mpna^teriuW Blandinip <fo)»a-
dare debeas denarios n, et ipsum censum debent vit et firmavit, hoc estin ipso pago Rodininse, ct in
fratres accipere. Et sic nobis conplacuit atque con* tpsa vilfa qui vocatur Facum prope fliiviola Abseu-
venit ut ip*asres nec venderis, nec dooaris, nec alie» «w, idest ibjdem casa cum cuftile, cum aUis tecfe,
naris, nee eancambiaris, nec in ullo naufragip mjt- D et in-agro qui vocatur Facheria aecrura, ubi potest
tefe Hceiitiam non habeas; [nisi tantum, dum diu mod. sem. xi, et prateilo ad segandum fenum carrad.
advixeris, usiiare et emeliorare facias. Et, post Iii et in Wieliiigahem ad fenum colligendum, carrad.
obilura tuum, quod tu coraparasti etinbeneficio nostro Xji. Hsec omnia, quicquid ad ipsa casa aspicit, vpbiU
habuisti, et ffla alode quod antea tradidisti, ab illo Eugelfaardus et Heletradane prsestana» ad hjjsitan-
die faasres fratres hpc habere debeant ad inerisaui et dam et pef ambas res censum levastisuf anrifs sin-
ad opus eortim, EtOdbertus liceat percensire hoc clero gulis ad festivitatem sancti Martinj dare debetis de-
rel d. n, et ipsum censum debent fratres accipere, narios IIII ; et qui pare suo supervixerit ambas res
» P^Osteamarcmonatus Rhodensis.
b Kilian DuMaens in suo Etymologico Teuton.cae seu cursus aquae uria eum praediisinurraque ripa ad-
jacentibus; vel hserediolujn undeqaaque aquis con-
linguaewaeter-schapp interpretatur aquagium aquosr clusum et molibus protectum, ut istiusmodi niulta
ductus; Hassett vero nonnulla ex Consuetudinibus yidere est in Belgio. Adi Glossarium Ducangii, verbo
Belgii afiert quibns haec interpretatio amplius non- Aquamum.
liihil extendeuda videtur, quaridoquidem in locjs al- « Hodie Wiekghem seu
latis agitur de colonis in waeter-sehappde Sparendam narUe. Wyleghem,' • A«jfe-
prope •
degentibus. Watriscapud ergo accipi potest canalis
Mff APPENDIX AD EGTNHARDIOPERA, 608
llcet habere et ipsum censnm donare; et post obitos A Idibus Septembris, anno xxvn regnante domiuo no-
eoram, fiUires licent hoc percensire cum denariis stro Hludowico gtoriosissimo imper.
VI; et post obitiim filiorum eorum, proximi eorum t Ego Egfnhardus, abbas recognovi et subscripsi.
licent boc percensire. — Facta praestaria suh dievn hardus [notarius] vocatus [scripsi].

APPENDIX AD EGrVUlRM

*
ABBREVIATIO CHRONICJE.

(Lambecius,Comment.de Biblioth.yindobonensi.)
Adam cum esset 150 annorum, genuit Seth; Seth B ab Abia usque ad Asa fiunt anni 3, et ab Asa usque
autem haberis annos 105, genuit Enos, vivente Adam ad Josaphat anni 41; a Josaphat autem usque ad
et habente annos 255 : Enos quippe habens 90 ge- Joram smit anni 25; de Joramusque ad Azariara
nuit Cairiam, vivente Adam et habente annos 325. fiunt anni 8, et ab Azaria usque ad Athaliam fit
Cainam vero habens annos 70 genuit Malalehel, vi- annus 1. Ab Athalia enim usque ad Joam sunt anui
ventaAdam et habente annos 595. Malalehel habens 6; a Joa vero usque ad Amasiam sunt anni 40, et
annos 65 genuit Jareth, vivente Adam et habente ab Amasia usque ad Oziam sunt 29. Ab Oziaenira
annos 460. Jareth autem habens annos 162 genuit usque ad Joatham fiunt anni 52; de Joathara aulera
Henoch, vivente Adam et habente annos 622. Enoch usque ad Achaz sunt anni 16, et ab Achaz usque ad
vero habens annos 65 genuit Maihusalam, vivente Ezechiam sunt anni 16, et ab Ezechia usque ad
Adam ethabenteannos 687. Et Mathusalam babens Manassen sunt anni 29; a Manasse vero usque ad
annos 187 genuit Lamech, vivente Adam el habente Amon sunt anni 55; ab Amon usque ad Josiam
annos 874. Lamech enhn habens anhos-172 genuit fiunt anni 2, et de Josia usque ad Joachim •sunt
Noe. Noe habens annos 500 genuit Sem. Sem autem anni ,31; a Joacbim usque ad Sedechiam sunt
habente.anitos 100, diiuvium faclum est; et hicper- anni 11; de Sedechia ad Nabuchodouosor anni 11.
ficitur numerus annorum 1656. Hic finitur numefus quartae aetatis, continens annos
Anno 2 post diluvium Sem annorum 102 genuit 475, anni quatuor aelatum fiunt simul 5363.
Arfaxath. Arfaxalh vero faabens annos 55 genuit Sunt anni quintae aetatis usque ad Cyrum 30; a
Saie. Sale autem habens annos 50 genuit Heber. Cyro usque ad.Cambysem sunt anni 30; a Cambyse
Heber habens annos 24 genuit Fajech. Falech ha- up usque ad Darium anni 9; a Dario usque ad Xerxen
bens anrios 30 genuit Heu. Reu faabens annos 32 sunt anni 56; a Xerxe usque ad Artaxerxen sunt
genutt Serucfa. Seruch habenS annos 30 genuit Na- anni 21, et ab Artaxerxe usque ad Darium sunt
hor; Nahor habens annos 29 genuit Thara. Tfaara anni 40; a Dario nsque ad item Artaxerxen anni 19;
babens annos 70 genuit Abraham. Hic finitur nu- ab Artaxerxe autem usque itera Artaxerxem fiunt
merus secundse aetatis, annos habens 292, et fiunt anni 40; et ab Artaxerxe usque Arsen anni 26; ab
simul anni duarum setatum 1948. Arse vefo usque ad Darium fiunt anni 4; a Dario
Abraham cum 180 esset annorum genott Isaac; autem usque ad Atexandrum sunt anni 6; ab Ale-
Isaae autem habens annos 60 genuit Jacob; Jacob xandro euira usque ad Ptolomseumfiunt auni 5, et
babens annos 90 genuit Joseph, qui vixit annos de Ptolomaeo usque ad Philadelphum fiurit anni 40;
110, fueruntque ab eo usque ad egressionem filio- a Philadelpho usque ad Evergetem anrii 38 [Bed.
rum Israel ex ^Egypto per Moysen ducem anni 145, male, 33]; a Philopatore autem usque ad Epipha-
et ab egressione Israef usque ad Josue anni 40; a nemsunt anni 17, et de Epiphane usque ad Philo-
Josue usque ad Othonielem sunt anni 26, et ab Otho- metorem anni 24; a Philometore quidem usque item
niele usque ad Aoth [A(., Ehud] anni40; ab Aolh Evergetem anni 35, et ab Evergete usque ad Sote-
vero usque ad Debora fiurit anro 80; a Debora au- rem sunt arini 29; a Sotere usquead Alexandrum,
tem usque ad Gedeonemfiunt anni 40; et a Gedeone anni 17; ab Alexandro vero usque ad Plolomaeum
usque ad Abimelech fiunt anni 40; ab Abimelech fiuntanni 10; aPtolomseo usque ad Dionysium anni
enim usqiie ad Thola fiunt anni 3; a Tfaola quippe 8; a Dionvsip venv usque ad Cleopatram fiunt anni
ad Jair anni sunt 23; a Jair vero usque Jephte siint 30, et a Cleopatra usque ad Julium Csesaremanni 2;
anrii 22, et de Jephte usque ad Abessan flunt anni 6; O a Julio usque ad Octavianum Augustum sunt »nn. 5;
do Abessa autera usque ad Achialionemsunt anni 7; et ab Octaviano Augusto usque ad Christum /iunt
ab Achialone vero usque ad Labdonem fiunt anrii anni 42. Hic finitur quinta setas, annos habens 589,
10; a Labdone usque ad Samsonem sunt 8, et a et Bunt simuf anni quinque aetatum 3952.
Samsone usque ad Heli anni 20; ab Heli enim usque A nativitafe Domirii riostri Jesu Cfafisti usque ad
ad Samuelem sunt anni 40, et a Samuele usque ad Tiberium numerantur anni 14; a Tiberio vero usque
Sautem sunt anni 12; a Sanle ergo usque ad David ad passionem Christi sunt anni 18, et a Christi
sunt anni 20. Hic perGcitur numerus tertrse aetatis passione usque ad Gajum sunt armi 5; a Gajousqne
annoruin 942, et nunt anni siraul trium aetatum ad Claudium anni4, et a Ctandfo usque ad Nero-
2890» nem fiunt anni 14 [Bed.t 13}; a Nerone vero usque
A David usque ad Salomonem sunt anni 40; a ad Vespasianum sunt anni 14, et de Vespasiano
Satomone autem usque ad Roboam computantur usque ad Titum anai 8 [Bed., 10], a Tito vero
anni 40, et a Roboam usque ad Abiam sunt anni 17 usque ad Domitianum anni 2, et a Domitiano
* Auctorem faujus abbreviationis existimo esse Pertzius verp in praefatione ad Vilam Caroli Magni,
Eginbartum imp. Caroli Magni cancellarium. Per p. 429, ait :<Lambecius AbbreviationemChroniciah
Chrouiconautem, quod ille abbreviavit, intelligendi Orbe condito usque ad annum 809 ei (Eginhardo)
sunt venefabilis Bedse libri duo, qui inscribuntur: vindicare conatusnuUo, plaue fundamento nititur.»
Dt ttx cemibut mundi et De temporibus. LAHB.—
609 CLAUDIUSTAURIN. EPISC. NOTITIA HISTORICA. 610
usqueadNervam anni 16; a Nervausquead Traja- __Lad Heraclium anniaddit 8; ab Heraclio usque ad Con-
num fit annus 1; a Trajano quidem usque ad Adria- stantinum [\Bed. : qui fuit filius HeracUi]
num anni 14 [Bed. rectius, 19]; ab Adriano usque fiunt anni 26 [Beda addit: a Constantino fiUo He-
ad Antoninum fiunt anni 21, et ab Anlonino usque raclii usque ad Heracleonam menses6; ab Hera-
ad item Antoninum anni 23 [Bed., 22]; ab Anto- cleona autem et matre ejus Martina usque a Con-
nino autem usque ad Commodum fiunt anni 19; a stantem (Heraclii uepotem) anni 2. A Constante
Commodo enim usque ad Helvhim Pertinacera anrii usque ad Constantinum (Pogonatum), ejus fiUum»
15 [B«d. minus recte, 31; et de Helvio usque adt anni 281; a Constantino usque ad Justinianum anrii
Severum fit annus 1; a Severo usque ad Antoninum 17; a Justiniano usquead Pippinum Seniorem fiunt
CaracaUam suntanni 18; ab Antonino Caracalla anui 2; a Pippino Seniore usque ad Carolum anni
usque ad Macrinum anni 7; a Macrino vero usque 27; a Carolo usque ad Pippinum et Carolomannum
ad Anrelium fit annus 1, et de Aufelio usque ad anni 27, et a Pippinoet Caroloraanno usque dum^
Alexandrum anni 4; ab Atexandro usque ad Maxi- Pippinus. constitutus est rex fiunt anni 10; a Pip- f
minum fiunt anni 13; a Maxiraino quoque usque ad pino vero usque ad Carhim et Carlomannum anui;,
Gordianum anni 3; a Gordiano usque ad Philippum 17, et a Carlo et Carlomanno usque ad Carlum,
anni 6 [Bed. 71,, et a PhUippo usque ad Decium fiunt anni 4; et inde domnus Carlus solus regnura;;,
anni 7; a Decio ad Valerianum anni 5 [Beda : De- suscepit, et Deo prolegente gubernat usque in prae-?
cius anno 1. GaUus Volusianus annis 2]; a Yale- sentem annuma feliciter, qui est annus regni ejus j
rianousque ad Claudium anni 15; a Claudio enim 42, imperii aulem 9. Sunt autem tolius summse ab
usque ad Aurelianuin anni 2; ab Aurelianousque ' , origine mundi anni usque ad praesentem annum
ad Probum .fiunt anni 7 [Bed., 5]; a Probo ad Ca- '4761.
rara anni 5 [Bed. 7], et a Caro usque ad Diocietia- Ab Adam usquead Nativitatem Christi computantur
num anni 2; a Diocletiano vero usque ad Cohstan- anni 3952; inde usque ad passionem ejus anni 33 et
tinum fiunt anni 20 [Bed. add. Maximianus Seve- dimidius. Si in primo anno, quo Adam factus est,
rusque annis 2]; a Constanlino usjque ad Constan- posueris terminum Paschae in xn Kal. April etcon- VII
tiuro anni 21 [Bed. rectius, 311;. de Constantio usque concur. erit in ipsa dies iv feria, in qua sidera
ad Julianum anni 24, el a Juliano usque ad Jovia- dita esse credunt, et, pleuilunium atque aequino-
num anni 2. A Joviano ergo usque ad Valentinia- ctium. Quod cum tati lermino talique concur. cy-
num fit annus 1; de Valentiniano usque ad Valen- clum inchoaveris, et usque ad Chrisli nativilatem
tero anni 11 [Bed., 13], et de Valente usque ad vel passionem supputando praedicfum annorum nu-
Thepdosium anni 4; a Theodosio vero usque ad merum perduxeris, erit arino nativitatis Dominicae
Areadium anni 17; ab Arcadio usque ad Honorium terminus Kal. et concur. im, annoqtie passionis ter-
anni 13; ab Honorio usque adjTheodosium anni 15, -a minus xvu. Kal. Maii et concur. UII. Si vero ab
Theodosio usque ad Marcianum anni 26, a Mar- Adam usque ad nativitatem Domini 5199 annos ha-
ciano usque ad Leonem anni 17 [Bed. rectius, 7; et bere volueris, et suppulationem' eorumdem arino-'
addit: a Leone autem majore usque ad Leonem ejus rum secundum praediclam rationem per cOncur-
filium anni 17]; ilem.a Leone usque ad Zenonem rentes et terminos compleveris, habebis anno nati-
fit annus 1, et de Zenone usque ad Anastasium vitatis Domini terminum Paschse xiv Kal. Maii et
fiunt anni 16 [Bed., 17]; ab Anastasio vero usque ad concur. i, anno veropassionis terminum iv Nonas
Justinum sunt anni 27 [Berf., 26], et a Justino usque 41 Aprilis et concur n. Si autem ab Adam usque ad
ad Jiistinianum anni 9; item a Justiniano usque ad Christum 5500 pronuntiaveris; ebsque secundura
Justinum sunt anni'39; item a Justino usque ad ipsam regufam computaveris; eveniet tibi anno
Tiberium anni 16 [Bed., 11]; a Tiberio usque ad Dominicaenativitatis terminus Paschae xi Kal. April.
Haurichim fiuntanni 4[Bed., 7]; aMauricio usque et concur. vn, annoque passionis terminus Non.
ad Focam suntanni 20 [Bed., 21]; a Foca usque Aprilis et concur vn. .
« is annus aeraeChrislianse vulgaris 809, uti Bedam, quam hic culpa imperiforum et negligeo-
_ Fuit
liquet ex sequeiiti numero tam annorum mundi, tium Ubrariorum multis locis depravata, et admini-
quam annorum regni et imperii Caroli Magni. Quod culo accuratioris chronologiaehoc aevousitataeemen-
autem ad praecedentem supputationem successionis danda est.
imperatorum Romanorum atthiet, ea tam apud

ANNOBOMIHI DCCCXL.

GLAUDIUS
TAURINENSIS EPISCOPUS.
tmm^ii.^i^m-nmsmmmmmtts-t^imsmisamm

NOTITIA HISTORIGA IN CLAUDIUM.

(Apud Antoniam,Biblloth.vet. Hisp.)

ClaudinsTaurinensis episcopus, Iconoclastarobsti- D Claudius habuit, cuneta baec indubia reliquit inopere
natissimus, siye imaginum sacrarum hostis, Felfcis adversus ejus blasphemias conscripto. < Quo felici-
• UrgelUtaai praesulis discipulus, ex Hispania nostra terrait, imperante (Ludovicoimperatore CaroU fiUo)
undeortura habuit ad ftalos vepit Ludovici JPii de- idem Felix (UrgeUitanus) in quodam discipulb suo,
stinatione, ut sacram, qua vigebat, doctrinam Italos nomine Claudio, ut pote (ut verbis teati Hieronymi
doceret, factus in eum.finem Augustae Taurinorum Utar) Euphorbus in Pythagoiu, renascitur : qui uti-
i in GaUia Subalpina sive Pedemontana regione epi- que etsi non fidei caiholicse regulam (uti Fehx prae-
scopus. ceptor Nestoriarihs haereticus), ecclesiasticas tamen
Jonas Aurelianensis praesul, quem antagonisten , fraditiones quam venenatig tells pei. «ujndew discf-
i-t-*,.' .^I-LJ....'-: :•;, >._. "•-,. ;u.-.,:J.w0.,j .. .-...__
 Mi< ... .. ^ODtUStEMSCpPti fAUBiNE^sls. 612
^inTfi s\iitm jacuiafi nrsUs eSt.-» De ejps patfia et A pwecesserat, de scriptara referenda leguntur, < hocdf-
Mtcattibrfebt iriltatiam jJfOfectiofle, atqtte irtftUis xisti, inqois, I*asChaliEcciesiaeRomanse episcopo,
Ta,dtf.ngiisitras',ffjeflipaiifo*post f «Isltaquey de quo mirum qui prsesentejanfcorruit vita;-» neeesse estTheode-
alltuf, eior_ras «*"eadem Hispania, ejusdemquo Fc anteaiinura hnjus ssculi vicesimum quartura,
IiWiiiscfpulattri ab ffieurilesetate irihaereiis, per ali- qui ultimns vilaePaschalis furt, dedisse ad Claudium
ffttoTJTte^iirooTiS fti pafatifjr memorati gloriosissimi ac adraonitorras sitas litleras; Claudiinnque paulopost,
^affisinrl\ Dedqiie aimabiH*Augusti (Ludovici)-ta Eugenio jam poritifice hujus nominis II ad nefahdnm
pffidiftpresbyterafe militavit. Sed ut alkrrtmi utili- Apologetieum seribentjum se accinxisse. Cujus he-
fflti ddctfina praedieationi* evangelieafe? quae illi ad- ihinis ialsa dogmata, prceier Jonam Dungalus pres-
iiriodflriiiflesse videbafttr, ednsnleret, ipsius piissiBti byter ejttsdem teraporis [Dugalus aliis, et m his Bar-
irfjticipis piissima devotirine prsesttl Taurinerisis su&- tkio lib\xii Adter»., cap. lij; et Eginbardus ipse
itigatos est "£00165186. »IW teprobasse eum, serfoqiie Caroli Magn» Vitceauctor iUdstris, scriptis suis con-
«famnassesacratum imaginura crucisqae salutarittife veUerecurarunt. Priorisliber, Pro cultu sacrarum
feliqflias, sepulcraque«, imaginuth adversus insanas blasphemasque nmnias
firfeortirtt ustfia; sanctofurii Tfteodemirum
froseqliitfff. Qultrtts audftis, queradatri Ciandii Tuurimeitsis episoopiLttdovico Pio ejusque
jralrem rrtotiachorura ut ai>iis deslsteret, litieris eiim filio Lothario imperatoribus dicatus, exstabal olim
Samdmlisse ait. Theodemirum hunc postea fuisse inPetri Pithoei bibUotheea (BaroninstomoIX,adann.
'feta^ftiffitarftifii episcopum pseudo-historici riostfi 825r n. 6i. Labbeus, De Script.m Dugalo), editus
cYJn1eodflflt(LWfpf.,adannom 840; Julian., n. 431); iaminter veterura PP. Monuraenta, tomo IV Biblio-
yere tamen is fuit pars Gallicanae Ecclesise, ut ex i. a
tbecae. Eginhardi^iiteinlibelli jamhodienoftexstan-
mk± vBrmsi,lift. I, JfoaflftesMabilloriius,vir erudi- tte, De adatanda€ruceq\ieta eiiltum Claudhis repro-
tis'sihitls, iri annotatlonibtis ad Arialeota vetera (paf. babatmerainitLwnus FefratiensiSabhas epist. 4 ad
isjiSrtfjenterttdft. : eumdera Egrnharoum directa.
pfattdHJmtamert ad has alKs lftteris «*e insolenter Hactenus Ctwdiu8.Dei ac verats ildei hostis, Sed
tespbndf^se Jofrstspfoseqjuituf, ht fiallos orniles et BOMJe et quaedairlCatbolitiesctrpsit idera,-priusquam
boturm exulsset raientem? Utiqrie, si vefa certaque
Geftriahisefidefeg iwfofafftee yanaruttque supefsti-
tiojiiljh laquets frfetitos esse-jaetavef it. Falsus taraen dixerit vir ditigentissiraflsPhlliprws Labbeus in dis-
tpse"Jorias, et iri Cofltratfatri e via recta devians ^ qui sertatione D$ Striptorieus Ecclesiasticis. a BeHarmino
irttaglhutn usutti nori ad adorationem, sed ad instru- suo recedehs/ Refflpe Labbei sententia idera fuerit
tafttflrii ctfm Fi^cofordiettt*-THrios.teBiporfe eiaudjus Cteraens, quem Bellarmimis lafldat uti ca-
ri«o*6'beftiiittel)ilt(fiaron., tomo IX, adfanri, 82S, tholicwfepluriumoperurri in saeros librosseriptofem,
fibrietn
W. tffj. anitti ClatfdfIfftteras haSce iiigranaeacpfo- cum Clauitio Taurhiensi, hoc episcopo dequo riuilc
fkiim JcriptUffl iratisfisse ftaecejusdem Jonse convih- agifnus. PeccatautemvaldeLabbeus; namGtaudium
mm : t Feftuf fnfefea tri sttggillatione ejflstfem ab- Clementera hifocScolum tiatione fnisse sjgnosdt, qui
Jiatls, totiusoue GiflicanoeEcelesise taritse prorixitalis alterum Taurkierisem ex Hispania fuisse ex Jonae
fvMilisse IffiellitTa,ut jBSgnituo^e' sua quinduage- scfiplis liqoidfssiflie constare, anta ocflicfs habere
'Wfisaififj?Dsivid^Ctfrfi supefarit jfsaltefiurii, de quo debuit. Et hahc quidem Claiidiura Ctementem Seo-
nMrtisf (pt^airj fexbefptfinl.inniantts parvitatis no- ttiiri, a CIaudioTa«r jnensi episcouo disttftgflere vnlgo
St|ag|itpeTtatuiii; cujfls hoc est exordiiim: Titutus „ sorent (Xystuff Seneri, lih. iv Biblioikecm.PoSst&viBtrs
Wti:' Apotti§eiicumilque tescfiplunt Claudii episcopi ^«' ih Afparattt. hti»k*, -tomlMlst, UnherevPatis. in
tidfodtis The&Uemirumabbdtenil » eataloga AcaiteMcorum_i.:Sed qtiidquid ^t, iflde an-
MOdSCfitftufliloiiasfefutavittrJtrasfibris, Decultu safn afripflit rhullorurn errof. qui Claudium ieono-
magiMmiii edltifmfirtts afl4ir|Htoribusriuncupatis; - Clastam hsefeticuim, nofl Hispanum quod fuit sed
revera autem primo De imaginum eultu crUeisque Aliglutii (Amb. Cassin. iri trhimpho cathol. verit.
adoratione,- Secundp specialit,er atque iterum De cru~ Verbo Adoratio. Francisc. August. ab Ecclesia iu
m'cutt£ teftio atflteittDe pefegrittationibhs iri ttrbem Hist. Chron. eardiH. episcopor.PedemonL Pdst Pra-
Shcmtis.J^fixtii tritus teriofi prsecrpflequefam di- teolum in tihro De BmteticitJ, qaaridoqUeet Scotum
eta tesififloriia, et praefatWtfitej|rapriintItftri, ad (Landatfls Labbens. Tftr DempstefiiSffl Hist. Eccles.
"Carolum regem Catvum Ludovici Pii fiUtrfll,,ettjus Scotor.,t. 3«% ttriifl alterO Claudib Scoto coriffth-
Ludovici jussu rem aggressus fuerat, directa, oslen- dentes appelfant. PhilippuS quoqne Labhefls IttNdvm
#!• pwmcigsiBr.i0)1*«;^ .hostem, Clajidium, biblioiheqmnt^ijcnB/ispcwiO.yoJuri^inftClaudii cu-
Ec(eJ(a§MB,,.
fuisse; neque iilum tarrieri vivefe curii nbec iii pii- jiisdairi quoadarn Cnfohicdh breve afi ihitio rouridi
blicum edferet (praemortuus enim fuefat superstito ftd Cfafisti nativitatem pertingens, imperfectura ta-
adhuc Ludoyico Pio, qui anno 860 obiit, aut paufo men, edidit : quod Claudii hujus Taurinensis esse
post ejus mortem; nam pervenisse atoiraui4l||9 jraspicabatute y v
saltem habetur ex monumenUi '^"odmi *er%M' ' ,i TUemas JWI"Je wmpsterus, ut largus fuit in con-
Secusise Marchionis, cujus Ferdinahdus 'tlgneTiBs stittrandis^SSbtr6sesuse gentis iUustribus fama viris,
meminit [Italios sacrm tomo IV, col. 1432]); se4 ta- „ tres i>on.mjjuus similiterappellatos, exScotia omnes,
men reliquias ejus hseresis exslirpatum ife ftese ait, D ejflsdetfiiemporis, librorumque scriptores laudavit.
adjungens de aliis ejus operibus setema infamia dam- ' Primum S. CfaudiumClementemBenedictinum mona-
nandis : « Sed quia, ut relatione veridica, iflq*u1t(!fi cTOfnfAlcuinicollegam, qui in academiis Parisiensi
Praefat. libri i) didici, npn modo error, de_guo agir ac Ticinensi eri,geudis,pavavit operam : cujus Tri-
lur,"in discipulorura-sitorriai imeitibus revti*iscit; ' HfehiirfSt $ibiii,Mmftf:,illust. Bened., cap. 28),
quin potius eo docente hseresis Ariana pullulare de- Paulus Langius (In Chronic. Citizensi, ad finem),
prehenditur, de qua fertur qusedafh irientfl&efHsr H* PdSSe^fntrS; Arnofdus Uvion (fn adjunclis ad Li-
brorum congessisse, et ad simplicitatem et puritan gnum vitm), aliique apud eumdem Dempslerum vi-
tem fidef catholicte ef apostolicae oppugnandam in dendi, Cagsar quoque Egasjus Bulseus in Historia
-ormaflo episfcopl [for^ episeopfij sui elandestioa Uilkersitatii PMittenmimHtom{?r&iif\; »4 ann.
«alUdttate veliquissei «OB Suni iifisus qni* nmriitu 816, pag. 14©fet WCatali Wistriuni Academico-
«t hottatif fllkrftitri sarictafsDei Ecetesiae, opas quod f fein,pig. 568), rneflnhei^, Ad queHi judicio ineo
•fwetofinisefara erincleatira discutiendmn fepetefem.» spectant cjusefex jVrs.Ihdice Fuldensium abbaium
i-pBnJoiias; ; commtrrrtcayit ttofStS;Christd8herus Brovrertts in
- Ejajdein tetnporis «cfiptof Wataffidus Slrabo «i- SchoBis ad Rtabsmi earmen 1S de BrHnone, Einaf-
«tte<}Bid de' CMnidiiobHu stto ipslfls hidicio, etiam do, Modesto, «t Candidtf ad Clementem Sec-tum
Jfliafli aldVefsis scfiptorflra eathotieoram.te- qrammaticm studendte gratia destinatis; licet alitfer
KKH 'kmmmm iamnMi referfi -At qukin ApolO- ^BerapSteHis teist^verit. NstrwpriftiMreVivfeceii-
jeticoipso CUtudiihajc verba ad Tlieodemiri, quod titOtt lUteranua iustauratores encvclopediam pwfi-
-^" ....----^- .*'
 612 ftofff IA iiTOttlCA. m
teTjaritdr, nti Beda, Akuinus» aUi, non dedlgnatt /_,fsMbrum Geneseos arite, octo annos ex diciis )5S.~
gratnraaticara rjua intrandmn est ab scientiae ej sa- PP. de iittera et spiritu iribus hbris comprencrisse.
pientiae arcera oocere. Labbeo autem in hoc dtspli- Quae quidem opera duo non usquani exslarc audi-
cet, qaod unujn ex furidatoribus academiae Pari- vimus.
siefisis eum pleriquc dixerint, quae nuila tuflc fuit; Levitici aulemCommentarwm se$e in Codiceflemi-
nec uisi atiquot post saeculisemersit. Displicet etiam, giano habere ait MabiUonius in anuotationibus ad
qriOdBenedictitros monacftus.et Altisiodorensis epi- haecAnalecta (pag.46).. ..,..'
scopos Sb iisdem audiat. Nos Galiis disputandum Quidni et suspicabimureurademhuncauctorem na-
relinqurmos de ampHssirai sui fymnasij origine* heieCommeniaria inEpislolamPauliad Galatas,ejus
CseterutflClementis (si hie est Claudius Cleraens) et nomine jam olim vulgala; item. In Epistolam ad
AlicUiniraonachatum, San-Galleusis monachus De Ephesios et ad Philippenses, cujus prxfalioriAn Ludo-
Gestis Garoli Maani sub Carolo Calvo eju» nepote vico ipsi Auguslo nuncupatam, edidit quoque Mabillo-
scriptor, quera Henricus Canisius edidit (Towo 1 nius ? ^In hac quidem superioris Commertlarii ad
Aut. Leetion,). snbindicare videtur_ praeter «upra Galqtas Epistolm meminit praeterito a aririo se elabd-
jafn latldalos e« receotiores. . . .:• , rsutf. Expositionesyeroi^sainctiPauUiia4 etforjtasse
Hunc Clementem ex Hibernia Scotumj atque Al- alias omnes epjstolas, asseryari in Floriacensi biblio-
cuinura, seu mavis AUbinum^in soscularibus etinsg,- theca idem Mabilloriius testatur «.
cris Scfiptutis ihcothpttfabtliter eruditos ejusdeifl Fragraentum itidem prsefalionis in sanetum Mat-
San-Gallensis elogio, hortofiBcerttissinieji CalroloMa- . thamiri in lucem emissrim a Jacobo Usserio inter
giio exceptos fflisse ot jttventutein ©alllcarii sapien- p, Hibernicas epistolas idem refert. E prsefatione sana
tiain docereht, ciihf ideta mflndcfttfsattctOfsit: procli- superius dicta In Epistolas ad Ephesio» et ad Phu
vis sit aliquis ad credendum hujus esse, noii Tauri- Uppehses, illa quidem ad vexationes Claudio propter
nensis Claudu Hispani (cujus nullum de litteris sa- " ejiis dogmata exbiberi cosptas pertinere videntur :
cris meritufa iri 'niemoria Iiffflliflitmperdufavit) quld* i Decseteris vero,epistolis Bcet pturima penes rae
quid coramenlariorum a<JjacQf-,fliWia^sqb Qandii teneantur excerpta, m^lta tamen adhuc supersunt
laudatur noraine: scilicetf'in C^sfolaiaPauli idjGa- Se^.jlttjlt me anno praesenti praepe-
latas, Dronteranno abbati dicata (Consentit Bulseus fferquifend».ientibus peccatis meis graviter obligaslis, et niiniis
in Catal. Acadetttic.Poria* faudato), Parisiisque anno ' anxielatibus deditus mihi vivcre non libet, ' neaue
1542, in-8°, indeque lri Bibtiolheca VV. PP. edita- Scripturas pefscrutarl licet. > tisec itle.
item ad B^inanos,, duaruraque ad Cprinlhios; in In Vaticano etiam codice, cui affixus est numerus
EvangeUuoisancti MaMJrsei,(Bulla3ii8, ibldem): quje in /'577!|, fnterms. CJiaridiiTaurtiieflsi* flomioe inscri-
aliquibus Galfiafuinmus&is mss. asservantuf; et; sf: ptusest Trhetatus iitE^plhiblan*ad Ctrinlm6st. qui in-
vera Trithemius retulerit de ejus operibus, etiam in cipit: Prmcepto Domini admonitus, etc, et folio 97
Genesin, Exodum, Numeros, Deuteronomium, ljbros incipit ad eosdem secunda cum hoc principio : Sciens
Judieum, et Ruth, et in Ubros JosueJ sive commen-' sanctus aposlolus. Praecedit ulrumque prsefatio cum
taria, sive explanajiones; Iractatum item super Le- hoc tituk). Venerabili in Cttristo, sinceraque charitate
viticum, cujus pfsefaliohenhfef epflogurii pfae Tnanr- Hitigendo, Theudemiro abbali Glttifdius inspirante
fras se babere Labbeiis fetulit {De Seript. tomo I, gratia Dei episcopus, etc, Sequitur epistola Theodul-
pag. 228; et in Novat BibUoth. specimine, parte•' I, 'G phi Terdonensis Ecplesiae indigni episcopi, 'qui, ut
pag.24)- _. ait, fecit scfihere; el pfdseqflilifi : i uffef0 eum
In quo tamen hseremus, Claudiiqiic Taurinensis pro amore Dei et avuncflli mei Joannls venera-bilis
t«5seopus cuifl Labbeo Contendere possflmns, ideo episcopi, qui huic EcclesiaeUbi ego prassideo praifuit
qflod dtfectus dleatur aimo 823 ad Theodemirum abr episeopus; et pro Temedio animaeraeaeheafo Colum-
fcatem,quiessevideturiUe,quocum concertaiionera hano confessori Chfisti, quatenus eurii ef pfseseiitiss
De imaginum cuitu Taurinensis nosler pauld post tiaf- et futuri mbnachi iflibi commofantes m sua habeant
buit. Exstat quidem hoc jatn tetnpofea Joilune Ma- potestate, etc. Aetum est anno ab incarnatiene Do-
ftillione Benedictbio, viroindustrise atque eraditionis mini Jesu Christi octingentesimo sexagesinio se-
singularig, edita in Analectis veteribus Claudii epf- cundo indictione rfecijpa. Theodulphus episcbpus. i
scopiTaurinensis pnefatio jam priuslaudata inlibros Nota sequitur recefltfdrfs cftafacterig alflto200 attt
inforniationum litterm et spirmis super Levitlcum, S0t>annos Vulgaris; Iste iibet eit mmackiruw. S.Ju-
Theodetniro abbati directa : in qua Claudius noster slinai de observantia,optinit S, Bemdicii, reMdentium
raanifestissimejudicio meo sese prodil auctorem ope- in.mqnasterio S. Cotunibani de' Boviq, scriptus. sub
ris. Lamentalur enjm apud c\iarissimura, ut Vocat, anho 47. £x quinus cOnstat librunl fulsse' sssculo isto
fratrem pfaedictuniTteodeiriiriirii, cfflciiiri se malo- ,ii6rio qtlb Trivltis "iOaridfustifat scfiptuitij quo qui-
fflm hominum pervefsitalte, ut sibt taedium sit if- detfi ignorari haud-potait hunc ejus fcetum germa-
tere; etinipso opere, cujus memoratai praefationi num esse.,; . _,,,. ...: ,ri t .',.,..-.
appendiUir quoddam fragmentijm, adductis sancti . Secundus Derapsteri Claudius Clenieiis' Scotiis
Auguslini verbis ex libro tte vera religidne, de flon alter est, cul Tafififleflsl"episcopfl; ac lonse libris
colendis angelis, sufjjungit auctor: t Hoc fidei nostrae '.Ddiiacerato is tribait Coramentaria in gplslotaru ad
hrafliiis*imumatquealiissimumsacramenlum,etcordi - Galalas, Ludovtci Pii temppre scripta : cujus in
nostro ftrmissimum eharacter impressum v banc . Nortmannos susceptse expeditioriis recordatuf auetor
aslruen,do at defendendQ veritatera, opprobrium fa- iopraefatioire. Hurie et ait itrfcrLatiflfls poetatsa Litio
ctus sum vicinis mcis et tiitiof'notis meis; in tantum, Gyraluo FerrarieriSi' laudatum. Sed^ nki faUor,
ut qui videbant ncfs non solum deridebant, sed etiain onius Clementis poetai-GyraJdus meminitJ(De poeiis
digito nnusalteri estendebat. i Ex quibus jam ap- dialogo 4, pag, roihi 187); ftuij,c aufefli Appufeii fa-
^paiethorao.sanctoruui spirituum adorationi cultuiye , miliarem, queiri iii f toridiii sflis ideiri tauuat. Sen-
lnfensus. Videtuf aiitem haec ante Apologeticflm ieniittmm (yiiJqueThedbificarum aflctotem ait Dern-
eidemTheodemiro directum scripsisse, Cflffiittfciperet ' pstorasi contra qua» scripsitDungalus; item Cma-
de cuku be«t»n«» prsepostereseiitire. - mentariorum in il^ithaeuiiti;.jijirii| tribuSr \ quem
Ide» yero jnpraejatione memora^ sjesead emndem prjmus, ait, exposujt Barohiiis tpm. X Apnafipm; i
Tbeodemirum $xposi(ionum aique informationum lit- qriaequemihi mefee tbflebfai Sttfrt.'BefrtffeacctttiKJlat
ierm ei spintus tnExodomrd^ qttaiuof ante bieithirrm efdera Ittcubratibfles ifl PerttatbcucumV -Judices,
- sisisse, quorum initium fuit: Past expositionem Ubri
Rqth, Psalteriqm, Pftflli Epi^tolas omp^s; DeEvan-
Geneseos. Meminitquoaue ibidem hujus Expositionis . gelistaruw item, c<?W0fdi«tihfos %$, Memoftate. hi-
v,. » Raptim peijcurri ; Floriacensem |iiibnbtJiecam • anno 160S, in-8* editarii; <-neqtte '-
Umen in (^odium
-<- , J
[eterem opera Joannis a Bosco Gcelestini, Lugduni Tauftnenseffi tocidfc •;
615 CUUDII EPISCOW TAURINENSIS 616
steriarum, Sumtnam quamdam, ac tandem Homilias: ABaronium, tom. IX, ad an. 745, num. 21,24,28,
guod BostonUm tradere ait. Sed scimus quid de 37). Sed hic non aequaUs,sed multo est antiquior
Thoma Dempstero censuerint viri eruditissimi (Lab- duobus aliis; damnatus quippe a Zacbaria pontifiee
beus in Bibltolheca bibliothecurum,pag. 159. HaUer- in Concilio Romano anm 745. Nec ad hunc, sed ad
vordius in Specim. de Latin. HisU, pag. 8): < cui Glementem illum Alcuini collegam pertinent quae in
sciUcet, Ussefitreait (De Britannar. Eccles. primor- indice Fuldensium abbatum Christophorus Browe-
diis, cap.13, pag. 465), famiKaris fuit librorum, qui ruslegit.
nunquara scripti sunt, ex ipsius otioso deprompta Ut flniamns tandem, Claudio Hispano episcopo
cereoro recensio: i qui alibi (lbidem, cap. 1, pag. Taurinensi, quem unicnm hujus aetatis ita vocatura
11) hbmtnem multse lectionis, sed nuUius plane ju- «xistimamus, alias etiam quam nefarias de suis
dlcii, » appellat. / hceresibus lucubratkraes non denegamus; quantum-
Jam tertius et ultimus Claudius ClemensDempste- vis omiserit Jonas, qui adversus eum fatojam fun-
rianus-, ejusdera et ipse cum duobus superioribus ctum seripsit, qoemadmodum et Dungalus, aliquam
aetatis et nationis, ille est Clemens Seotus inFraucia ab eo pridem derivatorum operum catbolicorura
orientali baereticus.qui Bonifacio martyri Moguntino mentionem habere. Quod plane debuere, ut vel sic
antistiti et Germanorum apostolo, molestus et ad- castrorum fldei desertorem iniquissimum validius
versartus fuit in propagando EvangeUisemine (Vide premererit a.
a Claudii Taurinensis quae setatera tulerunt frag- niose in eum dictum idem Fabricius exisliroat; et
menta tum edila tum etiam mamiscripta, quibusque a Richardo Simone in censura Bibliothecmeceleiia-
in locis singula olim exstiterint aut nunc exstent, R slicat Du-Pinianae tom. I, pag. 286, el alibi, novani
indjcat Joan. Alb. Fabricius Biblioth. med. ei inf. viro atioqui docto inftictam plagam detersam et sa-
iii Glaudio Hispano tom. I, pag. 388» Fuere etiam natam fuisse ait.
qui Claudium Arianismi insimularent, quod calum-

GLAUDII EPISCOPI

IN LIBROS INFORMATIONUM LITTER.35 ET SPIRITUS SUFER LEVITICUM,

m THEODEMRUM ABfiATBM M^FATIO.

[ Mabill.,Vet. Analect.]
Cogis et compellis, charissime frater Theodemire G Sed reptans in terram lacrymabundus et gemibun-
abba, atque, ut ita dicam, stomachanti animo me dus clamo ad Deum : Quare me repulisti, et tristis
reprehendis diu siluisse, nec paruisse jussioni tusein incedo, dum affligitme inimicus?
expositione Levitici. Biennium est quod tibi direxi Quod eaira praecipisbonum est opus, sed magnum
exposittonura atque informationum iitterae et spiri- super se habet pondus ; et nescio quomodo digne
tus in Exodo fibros quatuor, quibus principiura est, possit perflci, quod non potest cogitatione com-
Post expositionemUbri Geneseos,unde ante hos octo prehendi: et sicut difficile est quemquam manu
aunos ex dictis sanctorum Patrum de littera et spi- pesse coeiumtangere, ita difiicile est orania sacra-
ritu tres edidi libros. E contrario tu respondes eve- menta legis divinae, sicut tu praecipis, explanare.
nisse tibi quod provenit Jacob,. qut pro Rachel ser- Sed istud Ulis debueras injungere, qui babentes in-
vivit, et in nocte Liam accepit : ita et tu petisti tra se foritem eloquentiae, unde quidquid iUis in-
exposifionem libri Levitici, et accepisti Exodi. Nec jungkur.carmine irfiguOcopiosiusexplicatur. Verum
in hoc faeto te vera me agnosco satis errasse. Quia econtra quicunque angustae inteUigentiae est sicut
sicut UUspon erat consuetudo ut minores prius tra- ego, nec habet affluentiam eloquii, per quam vel
derentur ad nuptias, quam majores ; itanec mihi aliosreflcere, vel suse siccitatis possit inopiam tem-
visura rectum fuit, ut prius exponeretur sacrificii "perare; tates non solum per se aliquid dicere ap-
ritus, quam sacrificiorum ministri vel locus. Quod petunt, veruin etiara si quid eis injunctum fuerit
vero jussioni tuse hactenus parere nequivi, nonfuit pertimescunt. Quod in me recognosco, pusitlum
pigritia vel torporis negligentia, sed reijHiblicseia- hahens intelligentiae eloquium : quia nec saecularis
festatio dira, et malorum horainum nimia perversi* Utteraturae didici studium, nec aliqnando exinde
tas. ^Juee duseres me in lantum cruciant, ut iriihi magistrum babui. Quantum enim doctis necesse est
jam stt taedium vivere, debiHtatusque pennis virta- loqui, tantura indoctis utile est tacere : quia illi de
tum, pon valeo in soUtudinem fugere, ubi aliquan- parvis magna sciunt disserere, ego de magnis nescio
tulttm requiescam, et dieam Deo : Dimitte me, ut aliqria parva pToferre; et ideo a me fbrmidatur quod
'
plangam paulttlum doiorem meum, et cogukum tibi . ab alus quaereridumest.
fuitam peccaiummeum, aniequam ^iadam et n$n re- ' Quod vero sententiam unkiscuJHsque doctoris
: vertar ad terram tenebrosam ei opeilam morlis cali- in paginis adnotafe ^prsecipisin exposittonibus no-
gine, ubi mtemm horror. et nultus ordo inhabitat. stris, neminem hOc tecisse legi, excepto beatissi-
..". .« DevCJ^dio Taurfnensi episcoponemocertius te- agituf, fnquit, exortus ex eadem Hispania, ejusdem-
stinionium prodiderit quam Jonas AufelWnensisepi- que Felicis discipBlatoi ab ineunte astate inhaerens,
. s«;0flristum m pweS»j«me,tura initio ,lit>ripriini de per aliquodteinpus in palatio memorati gloriosissimi
Cultu imaginum adversus ipsum. Is itaque de quo ! ac serenissinn lleSoTaeamabilis Augustt <Ludoyici)
 617 IN LIB. INFORMATIONUM, ETC. PRJEFATIO ET POSTFATIO. 618
muinBedam : quod quidem nec ille amplius quam _A quae excellentior virtus omnibus virtutibus est, nos
in duobus codicibus fecit, in expositione videlicet provocare exemplis. Ad hanc autem quam praedico
evangeUstarum Marci et Lucae. Quod ego ideo omisi charitatem plus me vestris orationibus quam meis
facere, quia sentenlias quorumdam quas adnotave- viribus posse confido. En, charissime frater, sicut
rain, prius sub nomine aliorum diligcntius perqui- potui, respondi quibusdam inquisilionibus tuis ; pro
rens, aUorum eas esse reperi postea. Quod enim qua re obnixe deprecor, ut si quid de his rebus unde
oplimc nosti, sicut novissimis diebus Verbum Dei ex me interrogas, si quid invenisti metius, vel deinceps
Maria carne vestitum processit in mundum; et aliud invenire potueris; gratissimum habebimus, si nos
quidem erat quod videbantur in eo, aliud quodin- feceris nosse, quia ego magis amo discere, quam
teUigebatur(carnis namque aspectus in eo patebat docere. Quia illa veritalis et sapientiae pulchritudo
omnibus, paucis vero et electis dabalur divioitatis (taritum adsit perseverans voluntas fruendi, pro cu-
agnitio) ita et com per prophetas vel legislatorem jus amore hoc peregimus opus) nec multitudine au-
Verbum Dei profertur ad homineS, non absque com- dientium constipata secludit venientes, nec peragitur
petentibus proferlur indumentis. Nam sicut ibi tempore, nec migrat tocis, nec nocte intercipitur,
carnis, ita hfc litterse vetamine tegitur : ut littera nec umbra intercludilur, nec sensibus corporis sub-
quidein aspicitur tanquam caro, latens vero spiri- ]_tjacet. De toto mundo ad se conversis, qui diligunt
talis intrinsecus sensus tanquam divinitas sentitur. eam, omnibus proxima est, omnibus sempiterna :
Tale ergo est quod et nunc invenimus librum Levi- nullo loco est, nusquam deest, .foris adraonet, intus
tici perquirentes, in quo sacrificiorum ritus ct ho- docet; cernentes Se commutat omnes in melius, a
stiarum diverSitas ac sacerdoUim ministeria descri- nullo in deterius commulatur; nuUus de illa judicat,
bunlur; sed hsec secundum litteram, quse tanquam nullus sine illa bene judicat. Hac flde omnem muta-
caro Verbi Dei est et indumentum divinitatis ejuS, bilitatem ab aeternitate sejungo el ipsa seterriitate
digni fortassis vel aspiciaht, vel audiant indigni: nulla spatia temporis cerno, quia spatia temporis
sed beati sunt itli ocuUqui velamen litterse obtectum praeteritis et futuris rerunr motibus constanl. Nihil
intrinsecus divinum spiritum vident, et beati sunt autem praeterit in aeterno, et nihil futurum est:
qui ad hsec audienda mundas aures interioris honii- quia et quidquid praelerit, esse desinil; et quod fu-
nis deferunt. turumest, nondum esseccepit. jEternitas autem tan-
Aggreditnur igitur boc opus annuente pietate di- tummodo est, nec fuit, quasi jam non sit; nec erit,
vina Quadragesimaetempore, sub die seplimo Idus quasi adhuc non sit: quia sola ipsa verissime di-
Martii, anno Incarnationis 823 Salvatoris Jesu Chri- cere potuit humariae menti : Ego sum qui sum, et
sti Domininostri. (__de illa verissime dici potuit: Qui est misit me.
Explicit prmfatio Claudii Taurinensis eptscopi, et, ' Et quia ita est, non jubemur ad creaturam ten-
prmmissiscapitulis libri primi, incipit liber primus dere, ut efuciamur beati, sed ad ipsum Creatorem :
Informationum litterm et spiritus. de quo si aliud quam oportet, ac sese res habet, no-
Levilicus liber appellatus est, eo quod Levitarum bis persuadetur, perniciosissimo errore decipimur.
ministeria et diversitales victimarum exsequitur, etc. Ad hoc enim pergendo quod aut non est, aut si est
Et in fine operis, beatos non facil, ad beatam vitam nequaquam quis-
Haecquia jussisti scribere : non pro eruditione no- quam poterit pervenire. Qua verilate et sapientia,
stra, sed pro vestra dignatione prsesumpsi. Vestrum quae communis omnibus est, omnes sapientes et
vero esl dijudicare verius, et ad veram charitatem,, beati fiunt inhserendo Uli. Beatitudine autem alte-

. inofficio presbyteratns militavit. Sedut aliorum hortatu aggressus est. Prseterea commentatus est
ulilitati doctrina prsedicalionisevangelica, quae iUi Evangelium Matthaei,opusque suum JustoCarrofensi
admodura inesse videbatur, consuleret, ipsius piis- abbati nuncupavit anno 815. Ad haecexposuit omnes
simi principis clcmentia praesul Taurinensis subro- Pauii Epislotas, ex quibus cxplanationem in Episto-
gatus est Ecc.lesise.>Hinc confutalur vulgatus. ac lam ad Galatas Dructeranno abbati Sollemniacensi
communis error, qui ab annis bene multis invaluit, ] ) dicavit: eam vero quae in Epistolam ad Ephesios
Claudium scilicet genere Scotum fuisse, ex Hibernia elucubrata ab ipso est, Ludovico Augusto i-isuripsit.
oriundum: quem in errorem etiam impegit eruditus Scripsit etiam quaedamin cultum sacrarum iinaginum
vir Usserius Armachanus. piasque peregrinationes, in quibus non recte sensit.
Theodemirus Gallus abbas fuit praeeralque centum Ex his omnibus sola expositio in Epistolam ad
quadraginta monachis sub regula sancti Benedicti, Gaiatas typis vulgata est in BibliolhecaPatrum : fra-
ut ipse testalur in epistola contra Claudium scripta, gmenlum praefationis in Matlhaeumin lucem protulit
. cujus fragraenla refert Jonas in lib. III operis prse- Usserius inter Hibernicas epistolas : cselera, praeter
citati. Abbatem in Gallia fuisse, non vero in Hispa- duas hasce prsefatiories, adhuc in tenebris latent.
nia, uti aliquando suspicatus sum, colligo ex Jonae Expositionem in Matlhaeumreperi in bibliotheca ca-
lib. i, deeodera Claudio liunc in modum loquentis : thedralis ecclesiaeLaudunensis : Commentaria vero
t Ferlur interea in suggillationem ejusdera abbatis, in Leviticum penes nos habemus in codice Remi-
toliusque GallicanaeEcclesiae, tantae prolixitatis vo- giano et expositiones super EpistolasPauliinduobus
misse libeUum,etc. >At cujus loci abbas fuerit, mihi voluminibus bibliothecse Floriaccnsis.
hactenus iucompertum. Adversus Claudium scripsere Theodemirus abbas,
Multa scripsit Claudius, praecipue vero .commen- Dungalus Reclusus et Jonas Aurelianeiisisepiscopus,
ta.ria in sacros libros, nerope in Genesim anno 814 sacrarum imaginum cullum et peregrinaliones pias
Ubros tres; in exoduin quatuor anno 821; et in libris editis defendentes.
Leviticuro anno 823, quaeoronia Theoderoiri abbatis
PATBOL.GX\, 20
 619 <34iiPiP$ f AtlRINlJNSlSEPlSCOttJS. 620
rnts kutiinis aon flt attejf beatus: pjjj et cum,eum A Patrf et cpseterria suscipere' jtjgnaretur, per quata
intitatur «t ait» jnde gppetit beatqs. fieri undeillum nos doceret id esse homini coleridum quod ab omui
factflmvWWiflft «?Ucet incqminutapi communique creatura intellectuau et rationalf coteridurii est.
verjtat*. WeqM* prudentia cujusdam |}t prudefls aUus, < Hoc etiam ipsps bptimos angelos et exCeUentis-
aoit forti»fortitudine, jjuittemperans lemperaiitia, sima mfriisteria tte| vefle credamus, ut unura cura
aut jtisttB. jusfcitiahomiijis alterius quisquam ejfici- ipsis ootapius fieujn, ciijus conteihpiafipne beati
*BB: sed ooaptando aBimum illjs incomnjutabiUbus sunt- lieque eniin ef nos videndo angelos beati su-
vegatts lnauuibusque yjrtsfum, qijteincorruptibiliter mus, aut unquam erimus : sed videndo vefitatem,
., Tfrant ini^ayerita^sapientiaqueconimuqi, quibus per quam etiara ipsos diligimusangefos, et his con-
et jlle ooaptavit et fixit animum, quein l^tjs yjrtuti- gratularaur. Nec invidemns quodparatiores et nullis
bu» pr«dUtim sibi ad JmitaBdumproppsuit. Volun- ipolestiis iqtefpedientibus perffuuntur : sed magis
tas ergo adbaereos coinmuni atque ineomnuitabili eos diligimus, quo4 et nos tale aliquid sperare a
b«Oilmpetfat prim» ei, magna honiinis bona, cufflt communiDeojassi sumus. Et idcirco honoramuseos
ipsa sit saedhim quoddam Jwnum; Voluntas autem charilate, non servitute; nec eis teropla constitui-
aversa ab uicoinmiriabUiet oommtraibono, et con- mus : ac pej- Iioc nolunt se sic honorari a nobis,
rersa ad proprittjaibonmn, aut ad exterins, aut ad B quia nos ipsos, cunj honi sumus, templa summiDei
infeiius, peocat. , esse noverunt. »
« » Et ideo non sit nobis religio cultus bpminjim Haecfidei nostraemunitissimum atque aitissimum
mortuofum, quia si pie yixerunt aon sic habentur ut sacramentum, et cprdi npstro (irmissimum cbara-
tales quaerant honpres»s,ediUuma nobis coli volunt, eter impressum. Hanc astruendo et defendendo ve-
quoilurainatitsetanturmeriti sui nos esse consortes. ritatem, opprobrium factus sum vicinis nieis, et
Honorandi ergo sunf propter imitatiejiem, non ado- timor notis meis, in tantum, tjt qui videbant nos,
raudi propter religionepi. jsi autem jpale vixerunt, non solum deridebant, sed etiam digito unus atteri
uhkunque sint, nonsunt coleqdi. Qopd.eolit ej-gq pstendeb^nt. Sed^.consolatusest nos Pater miseri-
summus angetus, id colendum esf eliam ab homine cordiarmn et Deus totius consolationis in omni
ultirao > quia ipsa fapmipis natura id. non colendo tribulatione nostra, ut possimus et ipsi consoiari
facta est ultima. Nofl eaira aliunde sapiens angelus, eos qui in omni pressura sunt, de illo fidenles, et
aMundehomo; aUudde ilfe yerax, ajitinde homo ; per iUumin tentationibus non deUcientes, qui nos
sed afa una ineommutabUisapientia et veritate. Nam annis juslitiae ef galea salutis munit atque circum-
idipsunt acUlm est tefliporftlidispensatione ad salu-
tem nostirant»ut naturaimfaumananiipsa Dei virtus fjdat
ExpUcit.
et Dei samlentia incomrautabUiset cqnsufastantialis
^E^AotjustinO, de vefa Relig., cap. 55.
** ' ' - »«—mm,-

HUBIABI1SSIMO LECTORI

'"''•'. ». JQAIJN^S CtiRTSOSTOMUS TRO«teELLI.

Qoanti sitprettt iAbef iJJ^q^^tite.humsfliissime qbrem vifo pfaeclarissimp,et de bonis litteris optime
tector, eshibep, haud obscure sjgjiincat clarissimus irierito, mepfufffliura debefe profiteor.
Fran^scus Antonips ^acharias, dfliiieiiin * «ttim ad Sed, Ut aflqua de Claudio Taurinensi eloquar, fuit
histbriaraecctesiasticorumscrjptorutfl, tiimad ferum ille quidem, ut ea ferebat seias (tixitautem, quod
in causa Claudii Taurinensis lcprioclastaegestarum T, quisqtie nrivit, Cafolo Magnd.et LudovicoPio irape-
seriem, originesque dignoscendas jnaxime utjlera > ratitibus) diseftus, ac doctus, sed ex eorum littera-
esse docet: earaque ob causam se eumdem llbrum, torurii geiieffe, quos scientia inflat, et ab Ecctesiae
editurum fuisse aif, sidiutius Pistorii degere ipsi siflu rejicit; qtti sua sectari cupiunt, non quaeJesu
licuisset: h.abuisse''taroenin votis praestantissimum Christi, praecipientis scilicet, ut credenda dogmata
Joannera fijomnncumMansium, ut eum ederet b. rion ex ingenio, atque arbitratu noslrOdin^eliamur,
Revera exscribi jtiuin jusserat cfafiss. Mansius; sed sed ex \ttetb tramtione, et Eeclesiseconsensione,
ubi novit, inedita veterum ecclesiasiicorum aucto- atqueapprobatiohe. Id ne temere locutus existimer,
rum scripta a nobis evulgari, quidquid exscfiptum eos scfiptofes cbnsule, quos, fae mnlto serfnone
fuerat, aa me misit.ut typis prodereta. Quain etiam lectori motesttis sifli, in flota sdlegpc. Caeterum
* BibUothecaPtstorieijs, pa*. 13, n. Jf. ' ignpro. Sf diutius Pistorii ticuisset immorari, pri-
«JIJ>Apag.6^;aflriqlaii.l2, c Hi s!ri;p.tBihIibfum
loci, aefntoiniii ijjjs^
" eMgassem cura aliis liturgicis K-
de quibus XXX qqsesiiojjes iristltuit Theodemirus. tris, etc. > ?'"'''
Eas fuse iu ipso Jioccodice idera persequitur, et qvrid " Joflas AflrtHanensisin lifarisde Cultu imaginum
in iUis explananquflicupiatostepdit. Quam obrera pag. 533 et subseq. tom. IV, part. i, BibliothecaePa-
non conteranendrimTheodemirj bpushtJCest, qflod trtiai ettitio. Psinsl, in cujus pfaefatione laudatur
in nostro coaice exscfiptum ha^emus. lntegrum TheodemirusClaudio erranti faetns ex amico adver-
edere in animo habuit ctairiss. P: Jbanhes. Domi- safhis. Duritfafuspag. 146, part. ii, tomlV. BeUar-
uicus Mansi : utrum id reapse praestiturus sit, minus de Stripibrt. Ecelesiast.ad an. 820. Lafatete
621 IN OPUS SUBSEQUENSTROMBELLIPRJlFATlO. G22
eam jam dudum obtinuit Claudius apud viros erudi- .Agarat. Quod non dissimulat Claudius ipse; quippe
b
tos existimationero, ut quicunque reperti sunt ab eo qui fatetur propositis a Theutmiro qusestionibus
elucubrati libri, a calholicis etiam viris editi, atque < non ex suo ingenio, sed ex illustrium doctorura ju-
adeo in Magnara (quam vocant) veterum Patrum dicio, neqtie ex propria temeritate , sed ex aliorum
Bibliothecamillati siflt ». Atque horum qflidemprae- auctoritate satisfeciSsO> : pfofitetuf qtloque « non-
stanlissimorum virorum exemplo permolus sum, ut nullas ( remanere indiscussas, quia nec in antiquis
nondum edilasClaudii in Regumlibrosquaestiones, ac translationibus aliquid exinde translatum repererat,
responsiones in lucem emitterem. Has continet co- nec in majorum nostrorum opusculis aliquid exposi-
dex, quos cum aliis plurimis aclariss. Zacharia enu- tura legerat >: tum haec subjicit: (et haocme ignorare
meratis,descriptisque,possidet Pistoriensis Ecclesia; fateor, quia nec aliquid exinde legisse feminiscor.
sed ob amanuensis sfve inscitiam sive negligentiara, Et ideo deimperitia non erubesco quia lectione non
tam frequentibus, tam turpibus scatens erroribus, ut doceor, nec de periculo formido, quia qusenon intel-
initio putarimfieri omnino non posse, ut commenlaria ligo, docere non praesumo. > Quam quidem consue-
baecemeudarentur,eamque ob causamparum abfuit, tudinem cum alii multi lis temporibus sefvaverint,
ne susceptura de iis edendis consilium prorsus abjece- tum inaxime servavit Claudius : nec in his lantum,
riiu : quis enim ea ed.it, quse corruplissima esse no- quae nunc evulgamus, commentariis, verum eliam in
vit? Sed cura ex stylo, quem facile quisque digno- iis, quae in epistolas Pauli conscripsit, ediditque d.
scet, quaedam ex Augustino, quaedam vero ex Gre- rloc ilaque commodum ex ea coraparatione reluli-
gorio Magnodeprompta, etininhorumClaudii solutiones in- mus, ut, si pauca excipias. quas cuin iri editfs supe-
ducta esse comperissem, doctorura operi- n riorura scriptorum Ubris non invenerimus, cuin
bus ea perquisivi, eaque inventa cum codice noslro .exemplari nostro conferre non potuimus, Claudii
eontuli; atque, ex hacquidemcollatione,pluraemen- scripta non inemendata prodirent. Quanqtiam etiam
'iavi. Suspicatus autem, quod is, qui tam multa ex bsecipsa comparatio aliud emolumentnm attulit: in
Augustino, et Gregorio in rem suam deduxerat, alios hoc euim ipso, quod plerumque yitiosum exemplar
quoque facile consuluisset, ex quoruin studiis com- dixi, aliquid praestantis interdum exstat, quo perfici
mentaria sua accrescerent, alios',Claudiosetatesupe- possint jam edita Isidori, et fJedaeloca, quse Claudius
riores adii, et manifesto comperi (ut ea interea prae- allegat. Suspicor equidem non defuluros, qui labo-
teream, quaede Eucherio deinceps dicam), exBeda, rem hunc meum condemnabunt, quandoquidem ea,
atque Isidoro, atque adeo ex Rabano jpsius Claudii quae < copiosiora dixi, atque eflusiora > Clauiiii com-
aequalipluriraa eum deprompsisse, sic ut ex hisce menlaria, ea ipsa dicent, quae prseposilo Eucherii
docloribus coaginentata sint baec, quseedimus com- nomine pridem evUlgata sunt. Sed neque ipsissima
mentaria. Quanquam , quod ad Rabanum attinet, omni ex parte sunt (discrimina enim nonnulla socpe
baud leraere suspicamur ea quse ex Babano aUega- occurrunt) : et etiamsi ipsissima esse velis, ex la-
mus, ex velustiore auctore, tam a Rabano, quam bore nostro einoluraentum nonleveassequeris; qflan-
a Claudio fuisse desumpta. Porro ea, quae nunc evul- doquidem manifesto ex ea re comperies Claudii esse,
gamus Claudii cominentaria, non ejusdem generis quse Eucherio tributa jam sunt, et fortasse ab alio
sunt: sed alia qusedamcopiosiora,-ac fusiora (atque longe posteriore, qui Claudii labores sibi proprios
haecprimura occurrunt) breviora alia, qusepostremo fecerit, fuisse deinceps proprio nomine evtilgata.
loco sunt posita ; ac priora illa quidem alienis labo- Quid qnod cnjuscunque tandem ea sint commen-
ribus dituerunt magis : at quamvis in poslerioribus, C taria, cum emendatissima, et praefationibus Clau-
ideoque in brevioribus multo parcius aliena verba in dii, adnotationibus quoque non paucis ornata pfofe-
rem suara deducat, non renuit taraen interdum eos ram, an id bumano lectori gratum non erit, acce-
ipsos excitare, quos in prioribus coramentariis alle- ptumque? Vale.
de Scriptoribus Ecclesiaslicis. Cave ad eumdem an- b In prsefatione in prima commentaria..
num; iaest820. Oudinuspariter adeumdem annum. c In prsefatione in secunda commentaria.
Ughelliusde Episcop. Taurin. Mabillon. pag. 92 ana- d In praefationein Epistolam ad Ephesids a Ma-
lecto. editio. Paris. an. 1723. Trombelli de Cultu billonio edita tradit haec. ( Circa socordiam sensus
Sancto. disseft. n, vi, 6 et 7, aliique multi tum ve- mei, epislotas beati jam dicti apostoli Pauti ad Ephe-
teres, tum nobis proximi scriplores, si TrombeUium sios, atque ad Philippenses, non tain ex majorum
exceperis, allegati ab Oudino. tractatibus, quam ex diversorum tracfatuum senten-
a Petrus Pesselierus S. Germani Altissiodorensis tiis, veluti mendicus non habens propriam segetem,
coenobita Claudii comraentaria in Epistolam ad Ga- sed post terga metentium ex aliorum segele cpiigre-
latas edidit; atque haecquidera in parfein secundam gat sibi victuin, ne hiemis tempore fame perichte-
tomi l bibliolhecseveterum Patrum illala sunt pag. tur, ila et ego ex aliorura dictis, has brevi stylo cora-
795 editionisParisiensis. Evulgavit porro Mabillon prehendi epistolas. > Etquaeslione x secundi gene-
prsefationemin librosinformationumlilterai etspirilus fis Commentariorum : « Quid tamen isfa signlficant,
super Leviticum: praefationemquoque expositionisui iri libro primo Operis hujus ex dictis Majornm no-
EpistolasudEphestospagg. 90,91 et 92analect. edilio. D strorum, nt Dominus dedit, et invenire potuiraus,
Paris. an.1723. Tanti verofecitPesselierus commen- jam expositum est. > Non omnia tamen, quse suis
taria Claudii in Epislolara ad Galdtas , ut lisec de iis ' inserit Commentariis, ex aliis deprompsisse, sed
tradiderit.«Ego quidemcum superioribusdiebus iUic nonnulla, de suo quandoque addidisse, hseC ipsius
essem, variasque scientiarura geramas evplverem, Claudii in Commentariis in epistolam apostoli PauU
qusesane non paucae in bibliotheca vetustissima dili- ad Galatas, verba declarant: « largienle Deo in isto
genter asservantur, forte occurrerunt hujus Claudii quadragesimse tempore epistolam beati jam dicti
in omnes ferme Pauli Epistplas coinmentaria, qflae apostoli Pauli ad Galatas ex tractatibus beatorum
eflin excussis , ut fierf sotet, pulveribus raplim Augustini, et Hieronymi Patrum permixtis procu-
percurrissem, miratus illico superiorum wtatum ih- ravi ordinare sententiis. In quibus tractalibus cum ad
curiam indignissimumpfliavi, tam preliosum thesau- congruentem expositionem multa deesse cernerem,
rum, tamque exquisitum jacere, ac magna cum Rei- verti me ad alios libros praefalijam patris Augustini,
publicaeClrristianaejaclura tandfu delitescere. Quafl- et exinde eam,quse inillis deerat, tractatibusexplere
tam studiosissimocnique sacrarum litterarumacces- stiidui exposilionem; nonnulla eliam, ut mihi visum
sionem sic allaturus, dici profecto non potest; prae- est, intra illorum locutionem, mea studui conjungere
sertimcumsplendpresubeam IncemPaulinaelectioni verba, qtise utramque expositionem absque scissfone
afferat, nt ad ipsius arcana sensa, et abstrusos lo- conjuugerent, el legenlis exercerent sensuni, et fa-
cos explicandos aditum facilem prsebere videatur. > stidium facerenl evitare. >
 625 CLAUDHTAURINENSISEPISCOPI fi24

XIX (JUISTMES SIPER LIBROS

Amabiti magistro domino CLACDIO sedis Tauri-1A Quam humiliter eum mihi petiit ad legendum vel
uensis episcopo THEUTMIRUS « FHius vester, omniura- scribendum. Et tniratus fuit et ipse cur vestram
que abbatum minimus abba b in Dominoaeternamsa- epistolam ei non mlsistis : Mitlite, quaeso,crebras
lutero. epistolas in his partibus episcopis, abbatibus ac mo-
Mi pater et magister, librum Exodi quem misisti, nachis, maxime si vobis placet, mUiifilio vestro.
relegi, quo gaudio immenso gavisus sum. Sicutc de Qiii semperbPcaestuoet desidero. Inter caeterarogo
epislolis magistrigentiora Pauli In alia epistola quam iUasquaestiones.de Regum ', quas vobis in brevi
misi ipse d, Cognoscetis. Nam et venerabilis Pater scheda niisit i, ut mihi elucidatasmittatis, non so-
J£ Leidrath • tH»ndam episcopus Laudensis, cum hoc lum secundum bistoriam , sed etiam secundum alle-
"'
. audjsset, gavisus est et ipse, rogavitque eum mihi goriam, vel tropologiam. Primura quantum ad hi-
iriintam ad scribendum f, et miratus fuit, cur episto- storiam stare potest: Secundum si atlegoria recipit:
lam ilU nbn misfstis ex tanto lempore. Et promisit, Tertium vero per omnia mpralitate. Nam el de iUis
quod ipse suam eiistolam vobis missurussit: vatde qucestionibustriginta quas, Nolhelino k petente, Beda
eriim desiderat-tJ^pnem vestranr, si fieri potuissek presbyter exposuit.de praefato libro Regum, ideo non
Et si non visioriem corpoream, vel episfotam e. De petivi expoflendas vobis, quia uno in corpore, cum
domno Nimbridio patre nostro archie|»ijjppp Narbo- B J exposito de templo Salomonis sicut a praetalo pres-
nenseb quid dicam? Quam immenso ftrit repletus byteroBedaexpositum est, apud nos habeiitur. Inter
gaudio; quoniam de expositionepraefalifibri ei dixi 1 hsec omnia ut et ipsas quaestiones quas raisi *, cpr-
» De Teutmiro, seu Theodomiro, vel Teuthmyjco In hac ipso periodi: Mi pater ei magister, librum
isto haectradit Mabillon: [pag. 92analect. editionis quem misislt:.... cognoscetis: et deinceps: miratns
Paris. 1723 in annot. adprsefationes Claudjil c Theo- fuit etipse, cur vestram 'epislolamei non misistis. Mit-
domirus, cui prior inscripta est prsefatio, Gallusafa- tite etc. Et rursus expressius : uno adunentur in
bas fuit, praeeratque centum quadraginta monactiis corpore, et ulipse nostis, etc... oratio multum valet,
sub regula S. Benedicti, ut ipse testatur in epistola ut tpsenoslis. In epistola eliain Ludovico Pio raissa,
contra Claudium scrfpta, cnjus fragmenta refert Jo- qusequepraefatio quaedamest expositionis in episto-
ijas in'Ub/iii Operis praecitati. Abbatein in GaUia lamad Ephesios: Obtecro clemenliamvestram,ut non
fuisse,'nonvero in Hispania uti aliquando suspicatus mihi *
sitismolestus exactor, ete.,
sum, coUigo ex Jonse lib. i de eodem Cfaudio hunc Teldralhus legit clariss. Kacharias. Sed Ievis-
in raodum loquentis: feriur in sugillatione ejusdem simaest haec varietas. Coeterumnominaipsa exGer-
abbalis, toliusque Gallicanm Ecclesim tantm protixi- manicis Unguis desumpta non raro in vetustis epi-
tatis vomisselineilum, etc. At cujus loci abbas fuerit, stotis, etdiplomalibus expressissime occurrunt. De
mihi bactenus incompertum. > Revera a Theuttiy- hoc Leidralh, seu, si vis Teldratho ea consule, quae
miro accusatura fuisse Claudium ostendit manifesto (^/i traduntur in GaUia Christiana [de arcbiepiscopis
ea ipsa Claudii praefatio, quam secundis Commenta- Lugdunensibus].
riis m libros Regum praeponit; quam quidem praefa- < Imptexa,mea quidemsententia,
syntaxishaec est:
tioiiem deinceps dabimus.. Scripsisse aulem adversus ex ea tamen facile eruimus rogatum fuisse a Lei-
Claudium, declarant ea, quse ex Gtaudio adversus. dratho 6 Theutmirum, ut ad Claudium scriberet.
Theuthmyrura scribente altegat Dungalus. In exemplariad me misso ad hunc modum legi-
,b.( Abba absque»passim reperitur, > inquit erudi- tur : Et si nonvisionemcorporea vel epistola. Dudum
tisssimus Ducange[inGlossario ad vocem Abbas], et vero.nos docueruflt Baluzius, aliique viri eruditi in
bsec exempla allegat: « Abba Felix apud FacUndum codicum lectione detriti, lineolam, quse cum supei-
Hermianensem libro contra Mocianum. Idem ta- posita alicujus vocisexlremselitlerse est, m indicat,
inen. postea : Lampridim presbyter,_et abbas Hiero-^ qua vox ea clauditur, velamanuensium negligeutia
solymitani monasierii. AbbOde obsidione Parisiensi saepe deesse, vel codicis ipsius antiquitate, et situ
libron. obliteratam esse: quam propterea leclor substituat,
Tempestatesub hac Hugoprincepsoblt xbba. necesse est.
•^De voce dotnnus consule quaetradit Ducange in
Alibi: Lexico. Quod ad Niriibridium hunc attinet, reliqui
. . Ebolusfortissimusabba. • :-
veteres de eo sileflt.
Odo in vita S. • Maiotf: Et ab omnibus dqminus, et 1 libro.
abbahonoratur. Bemardus Morianensisde conterriptu Supple
i Leidralh.aut si vis, Nirabridiusrdequibuspaulo
mundi '
antedixerat. ^ . . .
Quihene disputat, et cito computatarte scliolari " k In exemplari ad nie mlsso legitur Nothelino at
Nonpelit actilms,at petit artibusabbacieari.» Notelnio legitZacharias.quicodicem ipsum inspexit.
Alia deinde exempla subjicit, quaesi vis consule: ne- Utramque lectioflem admittenl vetusti codices, iis
qfle enim opus estin reexploratissima copiosior esse. scilicet temporibus scripti, quibus litteraei nulla su-
«Incodice legitur she, efrore utique nianifesto, periraponebaiur lineola.punctum nullum. Arbitratur
quem aflle me notavit claris. Zacharias. aulem idem clariss. Zacbarias eum Nothetmurahic
d Vox ipse lam referri polesf ad TheuUnirum mlt- .- indicari, qui Londinensispresbyler primum fuit, tum
tentem, quam adClaudium recipientem litteras. So- Cantuariensis
1 archiepiscopus. ,
lebantenim ea setate,dum proestaritemaliquemvirura In exemplari ad me misso tegitur mihi. Legen-
alloquebantur,pluraliverboeumalloqui,retentoquan- dum tamen arbitfor tnisi: qubd deinceps repeiif;
• ;'•'•",:
doque singulari nomine Uiius, quem alloquebantur. ego enim nonper ordinem'misi,
025 QUJESTIONES XXX SUPER LfBROS REGUM. B26
et
rigatis, et per ordinem exponatis: et quidquid im-i A 18. Cumqueimminerent vectes, apparerentsum-
« elc. III. 8. 8. (At te-
perito sermone locutus fuerim , ut magister, ita mitateseorum foris sanctuarium,
discipulum emendate. Ego enim non per ordinem gendum eminerent, uti habet communis lectio.)
misi propter quandam agiUtatem et negligentiam 19. Produxitque filium regis, et posuit super eum
et testimonium. IV. 11.12.
scriptorjs: vos vero. ut historia se habet, ordi- diadema,
nate. 20. Et non fiebat ratio iis hominibus, qui aceipie-
1. Et suscitabo mihi Sacerdotem fidelem. f. Reg. banl pecuniam. IV. 12. 15.
2. 35. 21. Ipse percussit Edom in valle Salinarum.
2. Et non cecidit ex omnibus verbis ejus in terram. IV. 14.7.
I. 3.19. 22. Ipse restituet terminos Israel ab introilu
3. Et percussit de populo sepluaginta viros, et Emath. IV. 14. 25. • l
quktquaginta plebis 1. 6. 19. (Vutgatus tamen in« 23. El unaqumquegens fabricata est deum suum.
terpres habet: quinquaginta millia plebis.) IV. 17. 29. (Lectionem hanc proponit rectissime
4. Ex qua die mansit arta (Vulgatus addit: Do- Vulgata, et sequitur clariss. Zacharias : at in exem*
mini) in Cariathiarim, multiplicati sunt ' dies ejus plari ad me misso legitur domum suam.) .
etc. I. 7.2. JB 24. Ubiest deus Emath, et Arphath ! Ubi etcftV.
5. Quod ait Jonathan ad David : Si vixero, facies 18. 34. (Vulgata Arphad.)
mihi misericordiam etc. I. 20. 14. 25. Ascendit umbra -decem nneis. IV. 20. 9. (At
6. b Fecit Salomon festivitatem celebrem, et om- legendum est cum Vulgata': Vi$<ut ascendat, etc.
nis Israel cum eo. Uf. 8. 63 nisi vis indicari versic. 11. jam descenderat, etc.)
7. /n diebus ejus mdificavit de Achiel de Bethel 26. Qum habitabat Jerusalem in secunda. IV.
Hierico. Hf. 16. 34. (At Vulgatus habet: Hiel de 22. 14.
Belhel.) 27. Contaminavit quoque Topheth, quod est in
8. Hmc faciant mihi dii, et hmc addant, si suffe- valle filii Ennon. IV. 23; 10,
cerit pulvis Samarim pugillo universi populi, qui se- 28. Abstulit quoque equos, quos dederant reges
quilur me. 1U. 20. 10. ' (Sed Vulgatus habet pu- Juda Soli. IV. 23. 11. .
•
gitlis.)
9. Tertia pars vestrumintroeat Sabbato, et obser- 29. Excelsa quoque, qum erant inJerusalem, ad
vet excubitum domus regis. IV. 11. 6. (At in nostra dexteram parlem montis offensionis,elc. Ibf. v. 15,
versione legitur excubias.) 30. Et transtulit omnem Jerusalem, et universbs
10. Quod ait Abigail ad David : Si enim surrexe- C principes etc. fV. 24. 14.
rit homo aliquando persequenste, elc. I. 25. 29. Has quaestionestriginta, atque apertiones illarum,
11. Et prmcepit, ut docerent filios Juda.arcum. si prudentise vestrae placet, cum illis qusestionibus
n. l. i8. de praedicto libro Regum, quas misi sanctitati vestrae
. 12. Et percusstt Moab, et mensus est eos funiculo. explanandas, cum a vobis explanatse fuerint, ordine
H. 8. 2. suo, uno adunentur in corpore, et ut ipse nostis,
13. Ipse esset quasi tenerrimus ligni vermiculus. et vestram praefalionem, et meam petitionem, quasi
n. 23. 8. (Vulgatus habet est.) prsefatiunculas in capite explanationum, de prsefatis
14. Ipse descendit, et percussit leonem in media qusestionibus adnotate, et in omnibus scripturis,
cislerna. U. 23. 20. quas istis in partibus mittitis, mei non obliviscauii-
15. De templo, quod habebat triginta cubitos in ni; sed semper admonere dignemini quid agere de-
altitudinem. Et iu libro ParaUpomenon habebal een- beam. Maxime in orationibus obsecro, ut ipse ro-
tum vlginti. Reg. III. 6. 2. II. Paralip. 3. 4. getis Dominum pro me, et per stndium vestrum
16. Ostium medii tateris in parte erat domus dex- alii etiam rogent. Si enim unius justi oratio mul-
term. DI. Reg. 6. 8. tutn valet (Jac. 5. 16.) ut ipse nostis, quanto ma-
17. Texitque domum laqueariis cedrinis. IH. 6. 9. gis multorum assidua ? Vale, mi pater, et in spiri-
(At in Vulgata habetur: texit quoque.) tualium filiorum prosperis semper polle.
Ancepshaereonum legendumsit, fuerit, an fuerim. Claudius unocorpore complectatur, et explicatas, il-
Poslremum hoc clariss. Zachariae placet. Et revera lustratasque Theuthmiro remittat. Caeterum, sive is,
subrustice deepiscopo loquitur Theutmirus, si de sive alter proposuerit, tam illae, quam aliae, quas
a Leidratho, aut Nimbridio qusestionibus deinceps recenset, dissolvendaeerant, atque illustran
Eropositis
aec pronuntiet : ut magister, ita discipulum emen- dae,eius rogatu, a Claudio. .
date. At ab horuro allero fuisse propositas has tri- b Sequor prorsus exemplar ad me missum : riam
ginta quaesliones,quarum solutionem Theuthmirus editum a P. Zacharia qusestionemhanc, et tres sub-
efflagitat, indicare videtur ipsemet Theulhmirus, cum sequentes collocat post eam, quae ad hunc modum
hsec subjicil : has < quaestionesXXX atque apertio- incipit : Cumque imminerent vectes, el ordine XIX
nes illarum, si pnidenlise vestrse placet, cum illis est. Tum vero chronologiam sequimur, et Ecclesia-
quseslionibus de prsedicto libro Regum, quas misi sticae Historiaeseriem : Quam tamen in his quastio-
sanclitati vestrae explanandas,cuma vobisexplanatae nibus proponendis minime a Theuthmiro fuisse ser-
fuerint, ordine suo, uno ajlunentur in corpore. > vatam afUrraat ipsemct. Recole nuper dicta: per
Efllagitarevero se, utet harum, et earum eliam, quas ordinem exponatis ' Ego enim non per. ordinem
ipse ad Ctaudium sotvendas misit, et explicandas, mist, etc.
 627 CLAUDUTAURINENSIS EMSCOft . 628
1. » Futt vir umt de Ramatha in Sophinde A Bei jdctnt {nvenitut Dagon: et postea tertia die.)
monte Effraim, et nomeh ejut Htlcana. Et post 10. ?frf quoque, aui mortui non fnerant, percu-
pauca. Babuit uxofes duat: nomen uni Annm, et tiebantut in seereliori parte natium, usqne dum di-
ttomen secundm Fennenm. I. Reg. 1. 1. et2. Quid cit : Sed et satrapm Philistinorum sequebantur aream
significet vir iste: vel duae uxores ejus, una fe- Domini, usque ad termines Bethsame. Ibidem ver.
ctmda, afia infecundai Et cur de Anna scribitur : postremo, seu 12, usque ad fincm versicuU 12 ca-
quod affiigebat quoque tamtemula ejuf, et vehe- pitis subsequentis, Id est 6
menter angebat. Et rellqtia. vers. 6. 11. Potro Bethsamitm metebant triticum, usque
2. Cum redeunte tempore ascenderent templum Do- dum dicit: At urbe murata usque ad vUlam, qum
fnini, et sicprovocxtbal tam. Potro Ulaflebat, ei non erat absque muro, et usque ad Abel magnum, super
eapiebat cibum, usque dum dicit'. Vultuique ejut quem posuerunt attam Domini. Propter quod dicit
rion sunt amptiui ln diversa mutati. Et reUqua. Akel magnum t Et reliqua. Indican tur hic versfeuU
V. 7. etev 13, et subsequentes mtque ad 18 (eo comnrehenso,
3. ExultavUcor meuminDomino, usque dum di- capitis 6.)
dabit impe-
cif£ Donuri»*judiMblt finem tetf*, et 12. Quare de Samuel scribitur, quod judicaverit
rtumfjs^ht0,etsubUmabit cornu Christi sui. Cap. B Israel cunctis diebus vitm sum, cum in vita sua
ainiserit principatum 1 (Consule vers. 15, et subse-
^ffiSB^"*^ mMUtrabat ttttte faeieni Domini quentes capitis 7.)
ftify'10it1tius LjMJ^'ip()i erat ephot, usquo 15. Cum unxisset Samuel Saulem in regem, ait
dunifllbkr: abimm$%cum suuiii, 1. 48,19, 90. ad eum : Cum abieris hodie « me invenies duot tiros
• k. VisUarit efgo Bminus AnhdmMtWttcepit et juxta sepulctum Rdchel, in finibus Benjamin t» me-
peperit tret filios, etduas filiat: (Ibidem. v. 21.) Et ridie talientet maanas foveas. Et liberabh popu-
ipsa supra prophetaos dicjt: Sterilit peptrit pjuri- lum ejus de manu inimicorum ejus. cap. 10. 2. (8ed
mot. i%5-) Alibi peperit septetn c. Qaid sihi vuit mudtum distat eodieis bujus interpretatio a Vulgata,
quain consulas volo.) Cur Saul bis ungitur r Et Da-
6. Cor dicitur per virum Dei ad Heli; Quare ab- vid tertio ? Et rdliqiia.
jecisti muneramea, et victimam theam, quam ptm- 14, Quare de Saul scribitur: filius unius anni
tepi, ut ofertetis itt tempto, asque dutti dtett: Qui erat Saul cum rignart cmpitset, et duobut annis re-
contemnuht me etunt ignobites.Ibidem v. 2§, et 30. gnavit tHper Ittael, cap. 13.1. cum supra legatur
(Sed cnm aliquo disoriraine Votgata sic vertit : quod ab humero et sursum emineret omni populo.
Quare calce abjecistis victtmam midm, et mumra IiJcandkg.
mea, qumprmcspi, ut offerrentur «tc.) 15. Cur in eodem Ubro scribitur: Qnod faber
7. Eoee dits teniunt, et pmcidam brachitm tuuni, ferrarius non inveniebatur in tota ttrra Israel; et
et brachiutm domus pattis tui. ut nonsit sefiessta do* quod retunsm erant acies vomerum et ligonum, et
tno tua. Et eidebit Chrittum temulum tmm in uni- trutentium et ucurium, usqve ad stimutum corriptn-
vetsis protperis Itraet, nsque dum dieit: comedam dum. Et reliqua* 13. 20. 21. Unde baec sine fabfo °
buotettam panit. Daid. v! 31. usque ad finero capl- . 16. Quare de Joflfltlian soribltur : quod extende-
tis. (Sed Vulgala non nifail,d)»tat: habet enlm t Et rit manum, et intinxerit in favum mellis, quem eum
videkit mmulumtuum in ttmplo, etc.) comedistet, ttlumiluiti tunt oculi ejus. 14. 27. Quo-
8. Pnit tmttm Stmuei minittrabat Dominocotam modo intinxit, si non vidit. Si videbat, quomodo
H^t, uaque duiri dicit: Nee poterat videre lucetnam iHuminatusest? Et reUqua.
Qe»i priutqumn extingueretut, et Samuel dormiebat 17. Cum Dominus pisisset Saril percutere pecea-
M, trnplo Domim, #bi ttat arca, ete. Cap. 3. v. 1, tores Amelech, eflr pepercit Chineo, dicens post
ugque ad tertium, (Hoc quoque comprebenso, sed pauca 1 Tu enim f&titti misericerdiam cum omnibus
cura discrimine, quod in Vulgatat haee habentur :. K filiis Israel, cum ascenderentde Mgypto. Et reliqua.
tm potetat videre; buema Dei, anttquam exHnfua-' 18. 1., 6. Quts eef hic Chineus 1 et obi legitur
retur, Samuek,ete.) hanc misericotdiam fecisse ?
9. Quid signiflcat, quod arca Dei translata a Phi- 18. Cur Sarauel dixit Agag regi ? Siccineseparat
IiSta1fetet in tejnplo Dagon posita, altera die antt) amara mers ? tlsque dum dicit in ftuttta concidit
aream D«i invenitur Dagon. Tettia die caput, etpal- Samuel Agag ctram Domino. 15. 5^. et subseq.
mat ejui dt\» abcitsm erant snper limen, etlpse 19. Curde David scrtbitur, qttod eo tempore, quo
truncus remmt>erat.Et re|iqua. cap. 5,v.f,2.3.1.et 5. viderat Saul Dayj'd.egredientera contrfi Philistseos,
(Si clarins idvisexpressum, sjc corrife; ante arcam ait ad Abnef priooipeta miUtiea: De qua ttirpe de-
» Recole annotationem lf. diotantis voce «mscribunt, ad eura modumvoces
f Ephot, et similes voces pauloaliter conscri- scripto exprimefe, quo ipsi pronuntiant: raulti au-'
ptas ac Vulgata habeat, et Hebraica ijngna expo- tem Utferas i, et 4 promiscue usurpaot, et alteram
scat, refer in coasuetodipem earuni reponum, quas afterius toco adhUient.
incolebaV TfjeutJimirus i aut, si vis, \$ amanuen- :c. Vide quse araDotationenena ad serraonera S,
sem t «fleaf ejjttft ^gnod dudum cjitkifpimadye^- Anfjpatritr»4ittjk h.,.
u
terunt) imperiti aimanuenses, praesertim, qni ex '" '<t>~4tt' .,:-..
629 QUiESTIONES XXX SUPER LIBROS RE6UM. 630
seendit hie adotescens, Abner f Et reliqua. 17.58. A et cum audiens sonitum gtadientit in cacumine piro-
Cum supra legatur quod armiger Saul fuisset Da- rum, tuncinibis prmlium, usque dum dicit: ei per-
vid antea, et cilharam in «onspeetu ejus percutie- cussit Philisliim de Gabaa iitque dum venias taxer.
bat.Et reliqua. 16. 21., 23. Et cur Goliath spurim Et reliqua. v. 32, etc.
dicebatur f 17. 4. 23. Et addidit Jonathan dejurare 32. Quare percutitur Oza, qni manu tenuit ar-
David. 20.17, cam Domini, ne laberetur e plaustro in terram.
20. Ctir David contra Philistaeum pergens adprae- Et quid significet temeritai ejus, vel recalcitratio
liandum, arma Saul portare noluit, sed quinque bobom _ qui trahebant eam. Et reliqua. 6. 6.
lapides de torrente in pera snrapsit, tamen untim 7. etc.
solum projecit, et Philistaeum pereussit ? Et reliqua. Z7>.Cumque ihtrasset arca Dominith civitate Da-
17. 39. 40 et 49. vid, Mickol filia Saul prospiciensper fenestram vidit
21. Quare Saul fratus dixitad Jonathan fllium David regem subsilienlem, atque saltantem eoram
suum. Fili mulieris virum ullro tapientis ? 20. 30. Domino, et despexit eum in corde suo, usqne dum
22. Cum David fugeret ante Saul, venit ad Abi- dicit : Ero humilis in ocutis meis. -Et reliqua. 6.
meieeh in Nobe. Et reliqua usque dum dicit: porti 16. usque ad 22. versiculura (eo comprehenso.)
via hmc potluta est. 21. 1.5. Uride erat poUuta ? Et fi 34. Cur Nathari dixit ad David, «t sedifiearet dc-
additur : hodie sanetificabitut in vasis mets. v. 8. mum Domini, et postea prohibuit eiiitt. Et retiqflJi*
23. De Ceila eivitate, quam oppugnavit David usque dum dicit: seeundum omnid vetba hme. Et
si aUud nomeh habuisset, an non. Cum minime re- post pauca. Sic locutus est Nathaii Ud David. Et
coto quod de hac civitate mentiOnem faciat Scri- reliqua. 7. 5. etc. "V^,
ptura, nisi in propheta, ubi legitur : Vm Ceila, 35. Post hmc percussit David Phitistiim, et humi-
Ceila civitas, quam oppugnavii David. liavit eos, el tulit frenum ttibutl de manu PhHisliim,
24. Quomodo intelligendum est de Saul, quod fit ei petcussit Moab et mensus est eos funieuld comquani
extremis consutueritpythonissam ? Et legitur, quod tetrm, et reliqua. 8. 1. 2. etc.
suscitaverit ei Samuet, et dixerit ei Samuel. Cras ' 36. Joab autem fiiius Sarvim erat supet extrci-
tu et filii tul mecum eritis : Si juxta litteram stafe ttm : porto Josaphat fitius Ahilud a crhrtWentariis.
potest, ut Samuel suscitaret pythonissa. 28. 7. Et Sadoch filius Aehitob, ei Achimelech filHtt Abta-
et seqq. thar sacerdotes, et Barajas, scriba. Banajas filius
25. Cur Getboe montes a David fnaledlcariiur Jojadm super Cetethi et Phelethi: filii aulem David
inmorteSaul, etfiliortim ejus? II. Reg. 1. 21: Si ^sacetdotes erant.%. 16., 17., 18. Qui erant Celethi
juxta titteram stare possit. et Phelethi ? Vet fllii David quomodo erant sacerdo-
26. Quomodo intetligendum est hoc quod Davfd tes, cum nori essent de tribu Levi ? Et reliqiia.
pfangens Abner, mafedieensque Joab, dixit: JVoft 37. Cur de Absalon scfibitur, quod erexerat sibi
deficiaide domo Joab fluxum seminis sustinens, et titulum, dicens non habeo filium: 18. 18. eum irieo-
leptosus : tenens fusum, et cadens glddio, indigens dem libro supra scriptum sit, qflod hdbuerit tres fl-
pane. H. 3.29. Et reliqua. lios, et unam filiam nomirie Tnatiiar eledanti formaf
27. Quid signiflcat quod filii Rtmihon BerotMim,' Etreliqua. 14.27.
Reehab et Baanna ingressi sunt fervehte die domum 58. Quare autem inter numerum fofiium Datitat
Isboseth, qui dormiebat super slratum suum meri- scribalur de uno quolibet eorum, hsec, vel alia fecit,4
die, usque dum dicit: prmcepit David pueris suis sed usque ad tres non pervenit. Qui fuefint hi tfes ?
intetficere eos: caputautem Isboseth tulerunt, etse- aut cur hoc scribitur 1 25.19. etc.
pelierunt in sepulcro Abner in Ebron. H. 4. 5. 39. Quare culpatur David per numerationerii po-
Etreliqua. puli. H. Reg. 24. 1. Cum Josaphat, caelerique reges
28. Et abiit David, et omnes viri, qui erant cutn populum numeraverint, et inculpabites, et sine vin-
eo in Jetusalem ad Hiebusmum habitatotem terta: dicta permanserint ? et caetera usque in finem. IV.
dictum est David ab eis non ingredietis huc, nisi abs- Reg. 3. 6. (At quod hic de Josaphat dicitur, de Jo-
tuleris cmcoset claudos dicentes : non ingredietm ram, cum quo foedus inierat Josaphat_, dicendum
David huc. Et reliqua. H. 5. 6. etc. est. Haechabet Scriptura : Egressus est igitur rex
29. Cmpit autem David arcem Sion : hmc estNcitit- Jdram in die itla de Samaria, et recensuit universuni
tas David. Quid est arcem ? Israel, misitque ad Josaphat elc. Ab Amasia tamen
30. Propasuerunt enim in die illa prmmium, qui rege Judse miflime malo, recensitos fuisse subditos,
percussissetHiebusmum, et tetigisset dematum fu- disciraus ex II. Paral. 21. 5.
seulds. (legendum Ut arbitror est cum Vulgata fi- 40. Cur de David scriptum est, quod tenuerat,
stulat, et abstulisset claudos, et ccecos odienies ani- cum septuaginta non supergressus sit annos, et opet-
mam David, usque dum dicit: Dominus exereituum tus vestibus non calefiebat? Et quod inventa adute-
erai eam eo.) Ibi, v. 7. et seqq. scentula specioSaAbisach Sunamite, dormiebat cum
31. Cuth guadam vicevenissent Philistiim contta rege, et ministrabat ei: rex vero non cognovit eam f
David in valle Raphaim, etvpse consutuit Dominum. UI. rteg. 1. 3. cum in fortiore aetate fegamus, etvi-
Gui tetpondit Dominus. Gita pott tergunu pirorum, deamus cum feminis coireviros. Et reliqua.
 631 «LAfjDH TAURINENSIS EPISCOPI > 652
41. Quid sihi vult quod David ultirao vitaesuse, A.Ugna thina ? Et post pauca dicit : non sunt aUata
tempore, Salomoni filio suo prsecepit de Joab, et hujusceraodi thina, neque visa usque in praesen-
Seraei, quibus ante pepercerat, ne inultoseos di- tem diem. 10. 11, et 12. Et quid Opbir, et ubi,
mitteret, sed deduceret canos eorum cum sanguine undefuerunt allata? 5. H.
ininfemoj Ibi. 2.5. 8, 53. Cur altare holocaustorum in tabemaculo, et
42. Quid est quod dixit de Joab ? posuit cruorem in templo ex ligno quidem factum, jere autem co-
ptmlii in baltheo suo, quierat circa tumbos ejus, et opertum. Exo. 38.1. ab igne non consumebatur,
in. calceamento suo, quod erat in. pedibus ejus. cum jugiter ignis arderet in eodera altari ?
Ibi.v.5. • 54. FeciJ, Salomon ducenta. scula de auro puro.
43. Quid significet Adonias, quf Abisac petivit 10. 16. Et ppst pauca : Posuitque ea rex in domo
in conjugio, pro qua re a Salomone prsecipitur oc- silvce Libani.il. Si silva Libani Salomonis erat,
cjdi.lbi. v..2©..etc.Et quid est, quod. frequenter cur ligna cedrina non praecidebat ex Libano ?
scribitur in hoc libro? Hmc faciat mihi Deus,et hmc , S5. Fecit quoque,ut tanta esset abundantia ar-
addaK Ibi. v. 23. etc. ^rat hoc sacramentum» genti in Hierusalein, quanta el lapidum: et cedro-
arinon? . rum prmbuit multiludinem quasi sycomorot, qui na-
( .. 4Jk Dilexit dutem Salomon Dominum pmbulans in ,B t&unturin campestribus. Et reliqua. 10. 27.
prmceptiSnDavidpafris, tui, excepto quod in exceisis 56.. Reliquum aulem yerborum., Salomonis, et om-
amb^hiatiPetaccendebat thimiama. 3. 3. Quiderat n[a qumJecit, et tapientia ejus, ecce universa scripta
<j^#^|i|od'frequenter in hoc libro legitur? Et cur suntptJib?a&rbofftm_rdiefum S,atomonis. 11. 41.
SamuelrionculpatuTjigffiin excelso legitur iromo- Qualis esc liber, scire volo. -
lassef ft.;Reg. 9.H(f§py IH. Reg. 3. 2. , _ 57. CumHelias ante Jesabel fugeret, etvenisset
.; 45. Qujd significent ittee duaemulieres meretrices, ad' montem Dei Oreph, et mansissef in spelunca, et
quse venerunt ante Regem Salomonem ? UI. 3. 16., factus fuisset ad eum sermo Doraini, post pauca re-
'46. Porto Giblii prmpar-averunt ligna, et lapidet fert Scriptura.. 1% % ,&. Ecce Dominus ttansit, et
ad &difieafytum rfomut».UI. 5. 18. spiritut grandis et' fartis subvertens mqntes, et con-
:^'JffftJ^febgatiir. expressrus in libro Regum. 1H. terens pettas, usque dum dieit, et dereliclus sum
8. 9.\ abf^iie Paralipomenon n. 5.10. quod in arca ego solus, et qumrunt animam, ut auferant eam. 19,
non esset. aliud, nisi duae tabuke lapideae, quas po- 11. 14. etc.
suerat in ea llioises. Et. reliqua: cum Apostolus 58. Cum Helias dixerit de .Acliafa? Si mortuus
soribat ad Hebraeos. 9. 4. quod in arca sunt tabulm, fuerii in civitate, comedent eum eanes. Si autemin
'
Virga Aaton, et Manna. Si non erant, cur Aposto- ^ agro, comedent eum volucres coeti. 2.1. 24. quomo-
lus dixit ? Et si erant, quis ea iuisit ibi ? Et si fue- do verura est, cumipse per/aias fuisse Iegatur, in
rit isla virga Aaron, unde in JJgipto fuere sigua Samariam, et sepiUtus in tepvicto tuo ? 22. 37.
fecta, et in mari, atque iri heremo, an alia? et quid nisi tantum quod canes lambuerint habenas. Ibi. 38;
de ipsa Arca facturaest ? vel si sit unquam (videnda Et w>ncomederint. -. - • -
mt puto) yisura ab omnibus. 59. Cur Eliseus mittens puerum suura ad suscita-
48. Cum nebula.implesset domum Domini, ait Sa- , tionem filii Sunamitis, prsecepitei dicens :Sioc-
kmwn : Dominus.dixit, ut habitant innebula. 8.10. currerit tibi homo, non salutes eum, et si salutaverit
11. 12. Ubi legitur quod Dominus dixisset ? te. quispiam, non respohdeas ei. IV. Reg. 4. 29.
49, Si in Templo, ubi erat Aflare incensi, et can- 60. Naamen princeps mitilim regis Syriw. Et
delabrum, et lucernse, missae sint proposilionis pa- postpauca: Per illum enim dedit Dommut .satutem
nes ? Si introibant ibi alii, nisi ordo Sacerdotum et Syrim. 5.1. Qusefuit illij salus ? .:
Levitarum : Et si ibi erat conventus plebium ? Aut 61. Factaest fames magna in Samaria, eltan-
si soli Sacerdotes, sive Levitse (Supple. degebant, diu obsesta est, donec venundaretur capUt asini oclo-'
smifljicingtediebaniur?) I) ginta argenteis, et quatta pars capi stercqris colum-
. 50. Dedit Salomon Hiram viginti oppida in terra barum quinque argenteis. 6. 21. Quid esl capi ster-
Galilseae, qyae cum non placuissent ei, appeUavit ea, coris ? (Sed vulgata recle haliet pars cabi stercoris:
terram Cabul usque in diem hanc. Quidestboc? quam ob rem dicefldum est: quid est quarta pars
Scirevolo. 9.11.12. 15., -. '
calii stercorfs?^
51.-Quid sibi vult, quod Moises in heremo ad 62. Quid est quod Benadab rex Syriae misit Asa-
eonstructibnem tabernaculi, non ex aliehis, sed ex hef ad Heliseura consulens, utrum; sanari possit ab
Hebraeis habuit constructores ? Exo. 35. 30. et sub- infirmitate sua, an ribn ? Cumque ab eo responsum
seq. (Deesse videtur pars atfera qusestionts: cur sci- aociperet, et redisset ad Doihiiium suum, refert
licet Salomon virum Syrum adduxit ad templi, et Scfiptura : TulU stragulum, el infudit aquam, et
suppeUeclilis sacrae. constructionem ? Misit ' quoque expandit superfaciein. 8. 7.15. elc.
rex Salomon , et tulit Hiram de Turo. ffl. Reg. 63. Cur Johas. rex. Itrael ad Amasiam regem
7.1*1 %' . ' •,-/ : ':. Juda, remisit dicens:€ardus Libani misit ad cedrum,
52. Fecitque Satomon de lignis thinis fulchra qum est fn Ltbano dicens: da filiam luam filio meo
domus Domini, et domus regis. Cujusgeneris erant uxorem, trunsierunUme bettiat saltus, qum tunt tn
 633 QUJESTIONES XXX STJPER LfBROS REGUM. 654
Libano\ et concukaverunt cardum ? IV. Reg. 14. 9.. A scribitur : et effetti fecit lucum de domo'Domini, fo-
64. Quare de Jeroboam filio Joas scribitur: ipse ras Hierusatem in convalleCedron, et combussiteum
restituit termtnos Israel ab introitu Emath usque ad ibi, et redegit in pulverem, et projecit super sepulcra
mare solitudinis, juxta sermonem Domini, quem lo- vulgi ? Quid est iste lucus ? aut quse sepulcra
cutus est per servum suum Jonam filium Amalhi vulgi ? 23. 6.
Prophetam. Jon. 1.1. Ubi Jonas faaeclocutus fuit ? 69. Destruxit quoque et idola (Vulgata mdiculas)
14. 25. - effeminaforum qum erant in domo Damini, pro qui-
65. Cur de Joathan rege Juda scribitur? ipse bus mulieres texebant quasi domunculas luci. v. 7.
mdificavit portam domus Domini sublimissimam. 70. Et destruxit aras pottatum in introitu hostii
15. 35. Nunquid a Salomone antea aedificata non Josim principis civitatis usque dum dicit de sacerdo-
fuerat? annovam construxit ? tibus excelsorum comedebant azima in medio fra-
, 66. Cur de Ezechia scribitur : postquam dissipa- trum suorum. 5. 8. et 9.
vit excelsa, et contrivit stattias? Et succidit lucos, 71. Tulit quoque principes militim Saraiam sacer*
confregitqueserpentem mneum, quem fecit Moyses; dotem primum, et Sophoniam sacerdolem secundum,
vocavitqueeum Naastan. (Nohestan Vulgata). 18. 4. et tres janitores : et de civitale eunuchum unum. Et
Et reliqua. Qnid est hoc ? B post pauca. Et Sopher principem exercitus, qui pro-
67. Cur per Esaiam ad Ezechiam regem dicitur? babat tirones de populo tertm. Propter quod dicit
Ecce dies veniunt, et auferent (Vulgata transferentur) sacefdotem primum, et secundum ? vel euniichum
omnia qum sunt in domo tua, et qum condiderunt unum, et tres jariitores ? vel qui. sunt tirones ?
patres tui in Babylonem : non remanebit quidquam, 25.18, et 19.
ait Dominus, sed de filiis quos generabis, erunt eu- 72. Sublevavit Evilmerodach rex Babylonis anna,
nuchi in palatio regis Babylonis. 20. 17. 18. Qui quo regnare cmperat, caput Joachim regis Juda de
fuerunt isti eunuchi ? carcete, et locutus est ei benigne, usque dum dicit.
68. Quid sibi vuft quod post plurima de Josia Omnibus diebus vitm sum. Ibi. v. 27. etc.
HACTENUSTHEUTMIRUS: AD HUNC PORROMODUMRESPONDETCLAUDIUS.
Compellit, et constringit me, frater Christianis- perjudicandum quo quisque tempore scribat; sed
sfme, Theutmire, tua » opportuna multimoda in- hoc solummodo discernendum, utrumnam vera, et
quisitio, non necessitate, sed quod est vehemen- catholica, an falsa,' et hseretica sint, quaescribit.
tius, charitate, ad multorum exire oublicum, for- Et quia tu ssepea me requiris multartlra rerum ab-
midandumque judicium : illorum videlicet dico, qui solutionem, maximeque in Pentateucho, atque libro
secundum faciem, et non justum noverunt judicare G Regum, qui et antiquiores, et obscuriores caeteris
judicium; oh hocvidelicet quod in opusculis nostris, libris divinse legis sunt, et magno interprete indi-
in expositione Pentateuchi, atque libri Regum, et gent, atque in eis, non ex meo ingenio, sed ex illu-
luam petitionem, et meam praefationem in capite strium doctorum judicio, nequeex propria temeri-
ponere jnbes; quod muttis nostro tempore prsesum- tate, sed ex aliorum auctoritate inlerrogationibus
ptuosum esse videtur. atque ridiculum. Qui si verum . tois, non quantum debui, sed quantum potui, sa-
nomen b pracfationis nPssent, non puto ista dicere tisfeci, conservans non tam <t eloquii exsultantis
potuissent: qflia praefatio primi operis locujio est, ambitum, quam necessariae brevilatis modum : sic
et c praelocutio librorum, qnae ante causas narra- enim. etinnumeris satisfieri inquisitionibus tuis no-
tionum ad instruendas audientium aures coaptatur. lerit, et mihi insuper liberum erit aliqua extrinse-
Dicta autem praefatio, quasi praelocutio, id est pri- cus, quae cognilioni tuaeutilia arbitror, in aliis libris
ma locutio, et alio nomine prologus, id est sequen- inserere, si ista libi accepta judicaveris. Scire au-
tis operis prsefalio, est, el initium locutionis, et ca- tem volo te, frater, quod haec loculio vias quidem
put compositionis, quod et alio nomine dicitur aperiat intelligentise : non tamen singillatim cuncta
proemiura : proemiura enira est initium docendi, et qtiaescripta sunt, disserat alque absolvat. Sicut po-
principia librorum, quae ante causse narralionem " tui, respondi inquisitionibus tuis. Si quid de his re
ad inslruendas audientium aures coaptantur. Cujus bus, unde me inlerrogasti, invenisli melius, sive
nomen plerique latini periti ita posuerunt. Sciat inyenire polueris, gratissimum habebimus, si nos
quisque iUe est, nostro tempori scientiam, non no- feceris nosse. Pro qua re le deprecor per gratiam
slrse scienlise scribendi tempus deesse: scilicet Dei, quae in te, ut credo, exuberat, ut non respuas
tempus per omnes Scripturas disserendi esse, si deprecantem, sed libenter duceas, si quid potes,
Spiritus sancti gratia cuiquam dignatur adesse : nec quod me fateor ignorare. Et si quid hinc absolu-
a Arbitror legendum iraportuna. substitui prselocutio, ut conveniret cum voce prm-
b Emepdavi manifestum amanuensis errorem:
fatio. Cseterum, si quis vocem prolocutio relinere
transcripsit enim librarius noster veri nominis prae- veUt, retineat per me quidem licet; novi enim pro-
falionis. Si quis Iegi malit veritatem [id est veram logum dici, non praelogum.
etymologiam] nominis prmfationis, etc, ego ininime d ln exemplari habelur tanquam : sed legendum
ohsistam. oranino ut respondeat particulae [quam ne-
* Prolocutio legitur in exemplari ad me misso ; cessarimest tam,
brevitatis}.Id jam praenotavit P, Zacharias.
635 CLAUDII TAURINENSJSEPI9C0PI 696
tum, ae dlfflnitum disputatione rationabili, atque A De eertamine Dand^ H Golie.
perfecta vel legisti, vel audisti, vet etiam ipse adhue De eo quod iaiilfffp eeatura praeputiis Pfai-
audire, aut tegere, aut excogitare potueris peto, Ustinorum, Davfd filiain promittif dare uxorem.
ut raihi mittere non graveris. Quia quod ^pnfiteh- De fuga David et safuta ejus, ef sijnulaoro, quod
dum est charitati tuae, plus mihi expedit discepe, ifl lecto ejus inventma est,
quara doeere. Nara hoc admonemus, dieente Apo- De adve^tii D»yfd«d tsawuelem, et nnntiis Saul,
stolo Jaeobo (1.19.): Sit autem omnit home velo» qui missi snnt, ut apprehenderent David, qui ac-
ad audiendum, tardut autem ad loquendum. Et sjo» cepto spiritu Dei prophetaveront,
ut ait doetissimus Pater AugnstiiMiSt «7«discamus, Dereversione kfm Doroinj ad terram Israelka-
invitare not dtbet tuavitat veritatit t Utautem docea* rum, et perCBSsionoPethsaraiUrum,
mus, cogere necessitas eharitalit. Ubi potiuftoran- De eo quod scriptum est :,Ex qua die mansit
dum esf, ut transeat ista necessitas, qua hommem atea Domini in Gariathiarim, multipHcatitunt;4ies.
docet aliquis homo '. Et simus omnes doeibilesJ)ei; De eo quod SCripfuraest: Gengregato omni po-
(Joan. 6. 43. fs*. 54.15.) quaravis hoo siitous, cum pulo Israet, orsmt Samuel Dominum, et exaudivit
ea, quaead verampietatem pertinent, dicimus, etiam eunu
quando iUadocere videtur homo. Qaia (/. Csrtn. 3. B De filiis Samuel, qui declinavtrunt post avaritiam,
?.) neque qui plantat est «liqukl, heque qiii rigat, et acceperunt mumtu,
ted qui incrementum dat Deus. Cum itaque, si Deus De uuctione Banl regis, et adventu Samuelis in
incrementum non daret, riihil essent apostoli ptan- Galgafa.,
tatores, et rigatores : quanto magis ego<vel lu, vel De jejunio indicte a Saule,
quilibet hujus temporis homines, qui in hoc novissi- De pmlio Saul contra Amatecfa, et Agag "regem ;
mo tempore videmur esse doctores? Addidi etiam Otde eo quod scripturo ost; pcenitereDominum, quod
in hoc opere. brevem etpositiunculam allegorieam constituerit Saul regem.
in libro Rutb, quod tu Bon postulasti, quafttnagis SjyoueJisjn Sapl, cur non-audisset
Peot^rfi»tWflf
ad lihrum Judicum, quam ad Regum pertinere vi- vocem Doraini, et scissione pattii Samuelis, necnon
detflr. Pro qtia re obsecro, ut riie, etsi Corpofe et niertfrAgag re^»;
tongeposjtum, tajnen raente propinquum orationi- De aifluiratUMMi Payiiet Jonathan,
bus tuis Greateri emniutn commendare non cesses; Ubi David ad Abiroelecfi sacerdotem venit, et
ut per virtutem fletuum tuorum, et merita oratio- f_ladiura GoJLp sustuUt, seu c paoes propositionis
num, et si jnxta fluvium Chobar, id est secus graye- accepit, '...'
dinem * hujus sseculidetineor, tamen Doroinura no- ^ Ubi David ad regem Achis fugit, et uiutavit os
Strum in majestate gloriae suae videre desidero : at- suum.
que ab ipso audire quod in tntdio teorpianum hubi- VJji in spelunca Dayid , Sauli* colamydem ab-
tatiq nottra censittit. Etech. 2. 6. scidit.
De Alchaija, Elcana, «t duabu* uXoribusejus, ef De descenslono David in solitudine Machon, ubi
nativitate Samuelis. Cap. i. habjtabat NabaJ, ubi David, dormienle Saul, etexer-
DeCantico Aiwiae. oitu ejus, hastam, scypburajpe absiuiit.
b De prapbela adfleli destinato, et malo fillortim De prseljo David in Araalech.
qus, atque morte ipsorum. Dephitonissa,q_uamconsutuit Saul.et suscitatione
De saeerdote fldfeli,quemspondetDeus, quod jtrtta SamueUs.
eorsuum sit. . De praelioPhilistinorum, et plaga in lsrael, mor-
De oaligine ocuiorum Leli, Jfeii, et augmento teque Saul, et JontjthaBfilii ejus.
Samuelis- et verbis Domioi, quae non ceciderunt ia De luctu David pro morte Saui, et Jonatbae,
tefram. et interen»tiona Israol, maledictiotaequemoptiura
De arcaj captivitale, et idolo Dagon, nec non et DGeftoe.
morte Heli, atque nnrti sua. d Regum terapqra post judices, quando David,
De spiritu maligno, qui irruebat in Saul, Saule reprobato, «oepit regnare, incipiunt. Unde
De Darid, et unctione ejus. etfiber, obi res geslae«OBlinentur,quem nunc aggre-
« S. Hteroflymus in libro, quem ittseripstt de no- enfm demtgis istis eum moneri opus estfreUquos,
•mhtUttftHebruteit Chobar verU\ gravituda. Etiam in qui vel ferrf afjquatenus possunt, vel Cjaudio ipsi
Aggaeuragravissimumappellat eumdem flu^vium,res- tribui, reliqui et relinqtiam, fectore pleriimque ad-
piciCnsscificef ad eam, quam diciriitiS sigriificatio- monito.
< Particula» tem.vet et afltoes alias sscpe vim con.
riem. Rurstis tn fnterpretatkme hoffliliaepfiifiaeQri-
«enfs in Eiechielem. Et eaa eram jitxta fluviumCho- jiinctionig in;EwlMia#tici» Seriptoribus habere quis
bar. quod intetptetatut gtavitudo. Et deinceps : secus nesciat? Id muiti adnotarunt, etrie riiultos enume-
jflumen isM^ravissimmitaculi. Haep,tamen intefr rem, sanctissimus.D. jN. Benedictus XIV in adno-
pretatio Bocharfo, Mmfie Yirlsefitici^ flHpliceV . tationibus in jmssaih &Aea verba : vet qui tibi
k In exemplajfl haMur de Proptieta «a mH ofyruat^ ^
desiihaiuni, et matum filiorum ejut, atque mottedt . ? Isidorus atite Claudium haecifisissifioadocoit,
ipsarum. Hunc, et alios fimus slffliles ' f$i qtjaijtfo sed verHtealfquaiido divefsis etofdioerioij nihil ira-
occurrent] manifestos amanuehsis errores emen- inutafo.
d>vi, ei emeadabo, tecfor* tiuqime'aififlpiiito,cuf
 637 QU.ESTIONES XXX SUPER LIBROS REGUM. C38
dimur, Malachim, id est Regum vocitatur, qui in .A nena); stcrilis vero erat pnor illa, quae et nobilior
teriio et quarto volumine continetur : meliusque erat. Similia invenies etiam iri Genesi: cognala sibi
multo est Malachim, id est Regum, quam Malachot, est quippe Scriptura divina. Invenies ibi primam
id est Regnorum dicere. Non enim muttarum gen- uxorem AbrahaeSaram nobitiorem : Secundam vero
tium regna describit, sed unius Israelitici populi, JEgypliamAgar ignobitem fuisse : et ante patrem ef-
qui tribubus duodecim continetur : plus tamen in fectom Abraham de ignobili, quam de nobili (Gen.
terrena Hierusalem tribus Juda, una ex duodecim, 16. 1., 17. 19., 18. 10., 21. 1. etc). Fuit tamen
diuturna successione regnavit. In qua civitate (repro- postmodum etiam de nobiti conjuge pater. Ita ergo
brato Saule), prior David regnavit. ( In qufbus etiam nunc Helcana hic, qui est possessioDei, prius
temporibus * multa, et varia sacramehta Christi, de secunda uxore eflicitur patef, qtiam de prima,
et Ecclesiaei>figuranlur. Nam c in ipso initio Regum, quontam concluserat Deus vulvam Anflse, sicut et
commutatum sacerdotium in Samuel, reprobato prius cPncluserat vulvam Sarae. Post plurimos vero
Heli : et commutatum regnum in David, reprobato partus Phennenae, etiam Annaevulva orationibus, et
Saule, exclamat, prsenunliari novum sacerdotium, precibus aperitur, et eflicitur etiam ipsa mater filii
novumque regnnra (reprobato vetere, quod umbra ejns,quem obtulit Deo. (/. Reg. 1.11. 24. etc.) Quid
erat futuri) in Domino Jesu Christo venturum d. B ergo haec in se sacramenti contineant videamus.
Nonne ipse David, cum panes propositionis raandu- Phennena interpretatur conversio : Anna autem in-
cavit, quos non licebat mandncare nisi solis sacer- terprelatur gratia. Unde quisque h nostrum, qui
dotibus ifl una, eademque persona utrumque futu- vult eflici possessioDei, istas sibi duasjungatuxores>*
rum, id est in uno domino Jesu Christo regnum, et sed eum ipsis sibi nuptias celebral, primum sibi
sacerdotium figurabat? Et aspice Regum tempura, jungat quse nobilior est, et generosior, gratiam.
quia primo Judicum, postea Regum : sic erit 'udi- Hsecenim nobis per fldem prima conjnngilur, sicut
cium, postea regnum. et Apostolus dicit: l Gratia salvi faeti estit per fidem.
( Fuit vir unus de Ramatha in Sophim de monte Secundsevero conjanginair (Phennenss), id est con-
Ephraim, et nomen ejus Helcana, filius Hieroboami versieni, quia per gratiam credulitatis emendatio fit
filii Heliu , filii Tau, filii Suph, Ephratmus. HeU morum , et vitse conversio. Sed eum iste sit ordo
cana non de Aran (id est Araram) ortus, sed de nuptiarum, alius ordo procreationjs eflicitur. Prima
Isaar , qui et ipse filius fuit Caatb, et Caath filius namque nobis filios parit Phennena, quia primos
Levi. (Exod. 6.18.19. etc.) fructus de conversione proferimus, etprimajustiliae
< Hic Isaar pater fuit Choree, quo pereunte filii germina de actibus, et operibus procreamus : pri-
" mum namque justitiae opus est, converti a peccatis:
ejus remanserunt. (Num. 26.10.11. etc.) Decujus
stirpe ' fuit Samflel, quorum posteritas postea tera- quia nisi ante convertamur, et declinemus a malo,
poribus Davidis et Salomon, cantatores, et prophetse non poterimus de Anna eflicipatres, riec de gratia
in populo, et in templo Dei fuerunt. (/. Paral. 6, filios generare.
28. 52. 35. etc.) Hujus Caalh familiae acceperunt ( Videamns ergo uniuseujusque differentias. Fen-
urbes, et suburbana ad inhabitandum (utliberJesu nena filios habet, sed qui uon assislunt Deo : neque
Nave testatur) in monte Ephraim (Jqs. 20. 7. et enim tales filii possunt esse convefsionis, ut adsi-
•41.21.22. etc.), ubi fuerunt civitates Sichem, et stant, et adbsereant Deo, nec tamen fnanes et peui-
Gazer, et Cethsaim, et Belheron. tus alieni sunt a rebus Det. Aeeipiunt namque par-
i Fuit Helcana filtus Hieroboam, filii Heliu, filii tes de sacrificiis divinis, et edunt de hosliis Dei.
Tau, filii Suph, filii Helcana , filii Johel, filii Aza- Unusquisque ergo nostrum primo convertitur a pec-
rise, filii Sophoniae,fiUi Taalh, filu Asir, filii Abia- cato, ut ex conversione generet opera justitise, po-
saph, filii Cbore, filii lsaar, filii Caath, fiUiLevi, filii stea veroexcitata in nobis Anna per zelum, et semu-
Israel, ut verba dierum narrant. < Et habuit uxores lationem boni, precem funditad Deura, utet ipsa
duas, nomenuni Anna, et nomensecundm Phennena. f. filios generet. Quales ergo Anna qoaeest gratia, 11-
Fueruntque Phennenm filii, Annm autem non erant lios generat? Qui assideant Deo. Gratia enim, et ve-
liberi : et csetera.Iste ergo laudabiUsvir faabuh duas ritasper Jesum Christum faclaest, hic ergo filius
uxores, nomen uni Anna, et nomen secundae est gratiae, qui Deo vacat, etverbo Dei. Post bsec
Phennena. Habebat autem filios de secunda (Phen- oravit Anna, etait i : Confitmatum est cer mtum
* Multis, et variis modis. Ibid. bendis discrimine.
k Revelantur. h In exemplari unde quisque ergo; aut unde, auf
• Ab ipso exordio ergo redundat. Ademi erga : tti st vis deme vo-
d Christus saepepradicitur auctor futuri ssecuU; cem unde pariler redundantem. Eucherius legit
id est auctor novi regni, quod hic merito venturum ergo.
dicilur, comparate scilicet ad Judseos, quorum re- i Rom. S. 1. Gal. 2.16. Et expressius Eph.
gnnra jam dudum desolalumest ei protritum. Eucher. 2. 8.
venturi [Christi scilicet]. i Cap. 2. v. 1. Sed cum multo discrimine hanc
• FilH quoquefsaar, Core etNepbeg, el Zechri. interpretationem, et vulgatam nostram, imo in-
Exo.6. 21. ter vulgatam , et eara , quam exhibet Augustinus
' Cnjua, aot si vis iltius fid est Hel canse vel Isaarl. deinceps allegandu»; id est ex eapite4. libri xvu.
* Paral. 1. 6. Sedcum aliquo innomioibus exscn- De Civitate. .
 65$ CLAUM TAUWNENSIS EPISCOPI 640
in Domino, et exaltatum est cornu meum in Deo A quoniam Deus scientiarum Dominus. Ipse vos scit, et
salularimea. Dilatatum est os meum supet inimicos ulii nemo scit, quoniam qui putat se aliquid esse,
meos. Lmtata tum in talutari tuo, etc. -» Ita ne vero cura nihil sit, se ipse seducit. Hsec dicuntur adyer-
verba hsec unius mulierculse putabuntur esse de sariis civitatis Dei ad Rabyloniam-pertinentibus, de
nato sibi filio gralulantis ? tantumne mens hominum sua virtute prsesumentibus, in se, non in Domino
a luce veirilatis aversa est, ut non sentiant super- glorianlibus, ex quibus sunt etiam carnales Israelitae,
gredi modum feminse hujus dicta, quae fudit? terrenae Hierusalem cives terrigenao, qui, ut dicit
( Porro qui rebus ipsis, quaejam cceperant etiam Apostolus (Rom. 10. 3.), ignorantes-Dei juslitiam ,
in hac peregrinatione compleri, convenienter move- (id est quam dat Deus homini, qui soius est justus,
tur, nonne intendit, et aspicit, et cognoscit per atque justificans), et suam volentes constituere, id
banc mulierem, cujus eliam nomen (id est Anna) est velut a se sibi praeparatam, non ab illo imperti-
gratia ejus interpretatur, ipsain Teligionem christia- tam, justilim Dei non tunt subjecti. Utique, quia
naun, ipsam civilatem Dei, cujus rex est, et condi- superbi de suo putantes, non de Dei, posse placere
tor Ghristus, ipsam postremo Dei gratiam, cujus se Deo, qui est Deus scientiarum, atque ideo, et ar-
prophetico spiritu sic locuta est? a qua superbi aUe- biter conscientiarum. Ibi videns cogitationes homi-
nantur, ut cadant; qua humiles implentur, ut sur- " numquia vanm sunt (Ptal. 93.11. 35). Sihominuut
gant, quod maxime hymnus iste personat. Nisi sunt, et ab illo npn sunt (/. Reg. 2. 3). Et prmpa-
quisquam forte dicturus est, nihil istairi prophetasse rant, inquit, adinvenliones suas. Quas adinven-
mulierem, sed Deum tantummodo propter fiUum, tionespntamus, nisi ut superbi cadant, et liumiles
quem precata impetravit, exsultanti prsedicatione stirganl? Has quippe adinventiones exequitur, di-
laudasse. Quidergo sibi vultquodait? Arcumpoten- cens. Arcus potbntium infirmatus est, et infirmi prm-
tium fecit tnfirmum, et infirmi prmcincti sunt virtute. cincti sunt virtute. Infirmatus esl arcus, id est inten-
Plehi panibus minorati sunt, et esurientes transie- tio eorum, qui tam potentes sibi videntur, ut sine
runt terram,quia slerilispeufrit septem, et multain Dei dono, atque adjutorio, humana sufficientia , di-
filiis infirmata.est.Nunquid septem ipsa pepererat, vina possint implere mandata. Et prmcinguntur vir-
quamvis sterUis fuerit? Unicum habebat, cum ista tute, quorum interna vox est {Psal. 6. 5.), Miserere
dicebat: sed necpostea septempeperit, sive sex, es mei, Domine : quoniam infirmus sum
quibus septimus esset ipse Samuel, sed tres mares, ( Pleni panibut, inquit, minorati tunt, etesurien-
etduas feminas. Demum illa in populo, cum adhuc tes transierunt terram. Qui sunt inteUigendi pleni
nerao regnaret, quod in extremp posuit >>,dat virtu- r panibus, nisi iidemipsi-quasi potentes: id estlsrae-
tem •tegipus.. nostris,' et exaltavit cornu-Christi-sui. litae, quibus credita sunt eloquia Dei (Rom. 3. 2.) ?
Unde dicebat, sinon prophetabat? Dicat ergo .Ec- Sed in eo populo, ancillae filii minoraii sunt, quod
clesia Christi, Civitas Regis magni•_, gratia ptena, verbo minus latino, bene tamen expressum est:
prote fecunda. Dicat quod tanto ante de se prqpheta- quod ex majoribris minores facti sunt, quia et ipsis
tumper os nujfls piarmalris agnoscit. Confirmatum panibus (id est divinis yerbis, quaelsraelitsespli tunC
estcor meum in Domino, et exaltalum est cornt ex omnihus genlibus acceperunt) terrena sapiunt.
tneum in Deo m%o.Yere confirmatum est cor, ei Genles autem, quibus lex illa non erat data, postea-
cPrnu exaltatum, quia non in se , sed in Dominc quam per novum testamentum ad eloquia illa vene-
Deo suo. Dilatatum es( tuper inimicos meoset meum, ' mnt, multum esuriendo, terram transierunt, quia
quia et in angustiis pressurarum sermo Dei non et\ in «is non terrena, sed coelestia sapuerunt. Et haec
alligatus. * Lastata tum, inquit, d t« salutari tuo velut qusereretur causa, cur factum sit.
Chrlstus est iste Jesus, quem Siraeon ille, sicut ii - ( Quiasterilis peperit seolem,et multain filiis infir-
Evangelio legitur, (Lue. 2. 25. etc.) senex amplec mataest. Hictolum, quod prophetabatur, eluxit
tens paryum, agnoscens magnum : .nunc dimittis agnoscentibus numerum septenarium, quo est nni-
inquit, servum luuminpace, quoniam viderunt ocul D versae Ecclesiae significata perfectio. Propter quod,
mei salulare tuum. Dical itaqne Ecclesia. Lmlata suh et Joannes Apostolus- ad septem scribit Ecclesias,
in salutart tuo. \Apocal. 2. 4.) ebmodo se ostendens ad unius pleni-
t » Quoniam non est sanctus ticut Dominus , e ludinem scribere. Et in proverbiis Salomonis hoc
nonettjuttut ticut Deus noster. Tanquam-sanctus anlea prsefigurans Sapientia (Prov. 9.1.) adificavit
et sanctificans : justus et justificans. Non est san sibi domum, et suffulsit tibi columnasteptem. Sterilis
clus praeter te, quia nemo fit, nisi abs te. Deniqni: enim erat in omnibusgentibus Dei civitas, anteqnam
- sequitur. (v. 3.),Nol%tegloriarisuperbi, et notite lo iste fetus, quem cernimus, oriretur. Cernimus
qut exeelsa, neque exeat magniloquium de ore vestro etiara, quse multa in filiis erat, nunc infirmatam
* Haec quaesequimtse^ottnia exscripta sunt exca 4 In Codice inquid, et hic, et pauio post. Alibi ad-
pite 4 libri xvii de Civitate: quod non dissimula : verti tilteras t et d ifl antiquis codicibus saepe per-
Cfaudius deinceps. mutari, adeo ut legatur inquid, capud, ed: et con-
J>Ut sedeat cum principibus, et toiium gloria tritet, Davit, etc. vide adnotationem nonam in S.
..',teneat. v.;g. Antipatri sermonem.
.' = If.Tiraoth. % 9. inAugustinoeditoaPP.S. Maur i «I. Reg. 2. 2. Sed cum aliquo discrimine, quod
ttddltut: nec in ormconitmt altigatii. fit etiara deinceps. .
 641 QUJESTIONES XXX SUPER LIBROS REGUM. 642
Hierusalem terrenam, quoniam quicunque filii liberae iA iltud ab illo alienabo, quod additum est: Et de ster-
in ea erant; virtus ejus erat. Nunc vero ibi quo- core erigit inopem. Inops quippe id est, ac pauper :
niam littera est, et spiritus non est, amissa virtute Stercus vero, unde erectus est, reclissime intelligun-
infirmata esl. tur persecutores Judsei, in quorum numero cum se
(V. 6.) ( Dominusmortificat, et vtvificat, deducit dixissct Aposlolus: Ecclesiamperseculus sum (I. Cor.
ad inferos, et reducit. Mortificavit illam, quaemulta 15.9. Phil. 3.6.): qum mihi fuerunt, inquit, lucra (Ibi.
erat in filiis, et vivificavit hanc sterilem, qusepepe- v. 8.), hwc propter Christum. damna esse duxi: nec
rit septem ; quamvis commodius possit intelligi, solum delrimenta, verum etiam stercora exislimavi
eosdem vivificare, quos mortificaverat : id enim esse, ut Christum lucrifacerem. De terra suscilatus
vetnt addendo repetivit : Deducit ad inferos, et redu- est ille supra omnes divitespauper, et de illo ster-
cit. Quibus enim dicit Apostolus (Coloss. 3, 1.) : core erectus est supra omnes opulentos ille inops,
si mortui estis cum Christo , qum sursum sunt quae- ut sedeat cum potentibus populi, quibus ait (Matth.
rite , ubi Chrislus est in dextera Dei sedens; salu- 19. 28.) : sedebilis super duodecim sedes: sed sedem
briter ulique roorlificantur a Domino. Quibus ad- gforiaehaereditatem dans eis. Dixerant enim^potentes
jungit (Ibi. v. 2.) : qumsursum sunt sapite, non qum illi (Matth. 19. 27.) : Ecce nos reliquimus omnia , et
super terram •'ut ipsi sint illi, qui esurientes trans- I_(seculi sumus te. Hoc votum potentissimi voverant;
ierunt terram (v. 3.) Morlui enim estis, inquit. Ecce sed unde hoc, eis nisi ab illo, de quo tjic continuo
quomodo salubriter mortificat Deus. Deinde sequi- dictum est a? Dans.votum vovendi : alioquin ex
tur. (Ibi.) Et vita vestra abscondita est cum Christo illis essent potentibus, quorum infirmatus est arcus.
in Deo. Eccequomodo eosdem ipsosvivificat Deus. Dans, inquil, volum vovendi; non enimDomino quis-
Sed nunquid eosdem ipsos deduxit ad inferos, et quam quidquam rectum voveret, nisi qui ab illo ac-
reduxit ? Hoc utruraque sine controversia fidelium, ciperet quod voveret (v. 8.). Sequitur : J>Et benedi-
in illo potius videmus impletura, capite scilicet no- xit annos justi. Ut cum illo scilicet sine fine vivat,
stro : cum quo vitam noslram in Deo, Apostolus cui dictum est (Psal. 101. 28.) : Et anni tui non de-
dixit absconditam. Nam qui (Rom. 8. 32.) proprio ficient : ibi enim slant anni, hic autem transeunt,
filio non pepercit, sed pro nobis omnibus tradidil illum, irao; pereunt, ante enim quam veniant non sunt:
isto modo utique mortificavit eu.m : et quia resusci- cum autem venerint, non enrat, quia cum suo fine
tavit eum a mortuis, euradem rursum vivificavit. Et veniunt. Horum autem duorum, id est dans votum
quia in prophelia vox ejus agnoscitur (Psal. 15.10. vovendi, et benedixil annos justi, unum est quod
Aci. 2. 27.) : non derelinques animam meam in in- facimus, alterum quod sumimus, sed hoc alterum
ferno, eumdem deduxit ad inferos, et reduxit. Hac (u Deo largitore non sumilur, nisi cuiii ipso adjutore
ejus paupertate ditali sumus : Dominusenim paupe- primura illud efficitur : quia (v. 9) non in virlute sua
res facit et ditat : nam quid hoc sit, ut sciamas_. potens est vif (v. 10.). Dominus infirmum facit adver-
quod sequitur, audiamus, humitiat, et exaltat: uti- sarium suum, illum scilicet, qui homini voventi in-
que supeTbos humiliat, et luimiles exaltat: Quod videt, et resistit, ne valeat implere quod vovit. Po-
enim alibi legitur (Jacob 4. 6. Prov. 5. 34.) : Deus test ex ambiguogrsecointeltigi: etadversarium suutn.
superbis resistit, humilibus autem dat gratiam, haec cum enim Dorainus possidefe nos cosperit, profecto
totus babet sermo hujus Annse; quse interpretatur adversarius , qui noster frierat, ^sius fit, et vince-
gratia ejus. Jam vero quod adjungiluf : suscitat a tur a nobis, sed non viribus nostris, quia nan in
terra pauperem : de nullo melius, quam de illo in- virtute sua pqtens est vir. Dominus ergq infirmum
telUgo, qui propter nos pauper faclus est, cum dives faciel adversarium suum.
esset, ut ejus paupertate, sicuf paulo anle dictum e ( Dominus sanctus, ut vincatur a sanctis, quos
est, ditaremur. Ipsum enim de terra suscitavit tam Dominus sanctorum eflicit sanctos.
cito, ut caro ejus non videret corruptionem : nec ( Ac per d hsec e: negligetur pfudens in prudett-
. * Augustinns editus : voventi : sed locuiri Scri- JJI « Hsec quae Claudius, imo potitis Augustinus,
pturae , in quo haec dicanlur, PP. S, Mauri re- ex quo baec scripsit' Claudius, veluli ex Annsecan-
ticent. tico verba subjicit, neque in Hebraeo, rie-
b Sequitur hic Claudins cum August. Septuaginta que desumpta
in plerisqtie Graecis codicibus habentur, ideo-
interpretes, quilegunt : StSouj eu_£vjv TW eu^o/Mvu, que neque in Complutensi, neque in aliis reliquis
xai eOXoyuo-ev evn Stxatou, dans votum orandi, el be- fere omnibus editionibus habentu-r; tamen in Bi-
nedixit anni jusli. Cur taro ab Hebraico et Vulgata bliis Graecis ab Aldo editis exstant: ad hunc mo-
dissentiant iidem Septuaginla, quaerunt interpreles, dum : MV)xotu^acOo)o fpovifiosiv rn fpovrxrttaurou.
ad quosfectorem allego : neque enim praesentis ope- K«t f-n xau^aaflw o Juvarof :v zri Suvocftee aurou. Kat
ris ea cura est. xau^ao-9wo Tr^oucrtor iv *5>ITAOUTW KUTOU" idX iv
c Iu inierprelatione hujus versiculi plane sequi- . p-Q
TOUTW xaujrao-Two xauxti/MVOj hi -t&truvisfvxat yivuo—
tur Claudius cumAugustinoversionem Septuaginla : xetvTOV Kujotovxat irotetvxotua xai ^tzatotruvijvtv fxinu>
EuptofAaQtwRoa&tiTOV «vTiStxov aurou; Rxipios
ajioe. *ns 'yfit; quse sic vertit Mingarellius noster : Non
id est Dominusdebilem [seu infirinura] facit advet- glorietur sapiens in sapientiatua, et non glorieiurpo-
sarium suum: Dominussunctus. tens in potentia sua, et nan glorietur divesin divitiis
d Euch. hoc: Augustinus editus a.PP. S. Mauri suis; sed in hoc gtorietur, si intelligit, et cognqscit
non glorietur hic, et deinceps. Alia quoque hoc in Dommum; ei si facii judicium, et justitiam in me-
loco exstant discrimina inter codicem nostrum, et dioterrm. Quibus recitalis haec subjicit idem ille
editum Auguslinum, et Eucher. Mingarellius, quem aUegavi : qum verba neaue hic
i&5 tLAUittl tAiilBNEHSifJ fiB&COrt 644
tuttutt : et tmgligtiut potent in potentia tua : et ne- k erit feus, tpita id hoh motd cOrporis gessit, cum
«t
yligitut dites fh diriiiU suis : sett in hot yloftelur ijiti hoc periUud tefflptiBgesserit, quo gessit corpus?
glotiaiut : intelllgete, et scire DomihUm, et facire Isto modo ciJrigfuenter inteUigi potest eliam illud,
judiciuhi, ttjmitiath in medio tertm. Non parva ex quod in Psalmo legitur (Ps. 73. 12.) : Dett* auiem
parte intelligft, et sclt bominum, qul InteUlgit, rex nottet ante smcula, operatus ett sulutemin medio
et scit etiam hteC a DttminoSibi dari, ut intelligat, terrai. Ut Doiriihus Jesus iccipiatur Deus noster,
et seiat Dominum. Quid enim habei. ait Apostolris Tjtiiest ante safecula(Joa. 1. 3. et Hebr. i. i.), quia
(/. GeriH.4.7.)_ «jttoii"non accepisti* Si auttniaece- , pef tpntm fatta suhlsmtula, operatus est sttfutemt»
pitti. quid gtoriatis. quati non aeeeptris? id est: %tnedio tertm,-ctm (Joa. 1.14.) Verbum caro factum
quati a te ipso tibi Mti unde gtoriaris. Faeit autem I esl,b et terreno habltavit in corpore. Deinde postea-
judicium, et iustitiam qui reote vfvit. Reete autem f qtiaknprophetatura ttst In faisverbis Annse, quomodo
vivit, qui obtemperatprsecipienti Deo, et finis pt&t-% gloriari debeat qui gloriatur, nofl in se utique, sed
eepti (/. Ttmo. 1. 5.), (id est ad quod refeftur prae- % in Domlno 1 propter retributionem , quse in die ju-
ceptum) ckaritas estde eotdt puro, et cohscientia ": dicii fUtura est (v. 10.). Dominut ascendit (inquit)
bona, et fide noh flcta: Porro ista eharitai (sicnt itt cmlot, ei tonuit s ipte judicabit exlrema tetrm,
Joaflnes apostolus testatur) (/. Joai 4.7.) ex Deo ett, B atifa juttut est. Prorsus ofdinem tenuit confessionis
Faeere ergo judicium, et justitiam, ex Deoest. SerJ fldelium ( Ascendit enim in coaltam Dorainus Jesus
quid est in tnedia tetrml Neque enim non debeht fa- Chrislus, et inde Yenturus est ad vivos, et mortuos
cere judiclum et justitiam, qui habitant ifl extremif judicandos. Namquis atcendit (sicut dicit Aposto-
terrae ? Quis haec dixerit? Cur ergo additum est u lus) (Eph. 4. 9. 10.) nisi qui tt detcendit in infe-
medio tetrm ? Quod si non adderetur , et tantum riores partet tetrmt Qui detcendit ipse eti, et qui
raodo diceretur facere judiebim, et justitiam, ma aictndit iuper omnet cmlos ut adimpleret omnia.
gnumhocpraeeepturr. adutrosquehomines pertineret Pernubes ergo suas tonuit. quht sancto Spiritu
et mediterraneosj et marititaos. Sed ne quisquan cnm aseendisset, implevit: De quibus anciUaeHie-
putaret postilnem vitae, qnaein faoe agittir eorpore rnsalemj hoi est _ Jngratac vlnese comrainatus est
superesse tempus, judkium, justitiamque faciendi apud Isafam prophetam (v. 6.) ne pluant tuper eam
qtiam dum esset iri carne non fecit, et sic divkntn imbrem. Sicut autem diclum est: ipse judicabit ex-
evadi posse judicimn, in medio term mihi videtu; ttetha tetrm, ac si diceretur extreraa hominis c:
dictuin, cum quisque in corpore vivit. Ifl hac quipp non enim alias partes non judicabit, qui onrnes fao-
vita suam terram quisque circumfert, qaam mo ' raifles procul dubio judicabit. Sed melius ihteiligun-
>rienfe homine recipit terra «, consurgentl tittqflj1^ tur extrma term flxtretna liominis, quoniam non
redditura. Proinde in mediotertm, id est cum ahliii;1 Judicabnntur, qnse.fn melius, vel lfl deterius medio
nostra isto terreno clauditar corpore, faclendttm es ; tempore eoramutantur d , sed in quibus extremis
judicitim, atque justilia, quod nobis prosit in poste inventos fuerit, qtii judicabitur. Propter quod di-
nim; quando (II. Gotin. S. 10.) recipietquisque se - ctam est (Matth. 19. 22.). Qui autem persevetaverit
cundum ta,qum per corpus gessit. she bonum, sh \ usque in finem, hic-salvus erit. Qui ergo perseveran-
fnaltttn. Per corpus qulppe ibi dixit Apostolus, pe ' ter facit judicium, et juslitiam inmedio terne, non
tenipus, quo vhft in corpore : neque enim si qui • damnabitur , cum judicabuntor extrema terrse (v.
raaligna mente, atque impia cogitatione falasphemet, 10.). Et dat (inqflit) virtutem tegibus noslrit: ut non
neqne M uUis membris corporis operetur * ided noi 1 eosjudicando eoademnet, dat eis virtutem, qua car-

Hebrmymexemplat habet, tt videntur ex, Jeremu ; raro a Patribus proeul dubio orthodoxis, et er-
nond capite huc Itanslata : Ei revera versicfllis 23 > roribus Nestorii et Eutychetis adversantUius, ad-
et 24, capitis noni Jeremiae fasecexstant: Hmc dici ( niberi.
Domitpis s nen glotietur sapiens in sapientia tua ; «t c Augustinus 6dittts t exitema iettm, sed male :
non glorietur fottis in fortttudine sua, et non glorietu ' neque enira explicaret, quod sibi explicandum pro-
4iv.es t» 4tuil«« «uts ; sed in hoc qlorietur, qui gto;,-P fwsuit Augustinus'T emendandus est itaque locus
riatur : scxre,et nasse me, quia ego tum Dominus,p ' isteper Eucberiflni, ot per codiceiu nostrum, et
. facio-mis[ericoxdiam,et _iu«icium,et jmtitiam in nu fegendum extrema hominis.
dio <«ovc.-Porroex hoCAugustini, ideoque Euche d Hsecverba non sic accipias volo, ut postremas
rii, et Claudii loco manifesWliquet, jamdudura ver - tantum actkraes nostras judicet Dominus, de quo
siculos qMOS.dixi,in Annje Cantico legi, et Ecck scriptuth est : El scrutabor Hierusalem t» lucetnis
sias ^ecilare cOnsuevisse. An ad haee Paulus respi {Sopk. 1. 12.) sed quod judicabit nosv,ut invenerit,
cit j dnm adt? Qui gtariqfux in Qwino glorietur, [II quum mofs nos mando abripiet: n enim Deus sibi
Con 10.47.^ jfldicaverit tecior. jjratos invenerit, nostrarum iniguitatum non recot-
, \ Ad^turin Augustiiip edito comtnunis: deest i 1 dabitur (Isa. 43.25) amptius: Si vero sibi invisos,
Eucherjo.. et tethali peccato praeoccupatos inveqerit : justitia
. s •
Locutip istsf: tertgaanabilavit »> carpgre, si fi jutti mn liberabit eum in qnacunque die pecca-
, gpiose accjpia^uf, C%ti)bbcisinerito displicebit: eU - vetit. Eteeh. 25\ Iliquod alibi hls verbis expres-
. nim xm t?utt.inJerijpjj |^abit«i*it in coriiore divi - siui inculcat: (ExOck.18. 24) Si averterit se jus-
num Verb&m, sed Rmuratn humanam assumens , tus a jusiitia sua.± et fecertt iniquitatem... nun-
eajmaiieSibi unitain, corpus eliam sibl hypostatic } quid vivct? Qmnet j»ttHim ejus, quas fecetat, non
. vwjfft. jtoc te {xxmmm^ coBiose Tfaeo|»«i, qi i recordabuntur, in prtevaricaliene , quu prmtarica-
tfwiffi «qSffififfll 1 W$> #smvts sjmites locutione > tus, est, etin peatat» tuo, auod peccavit : in ipsis
-_p^ «|b|P Rfistorii et BSttychefis errores no 1 morielur. , - .
 645 QUiEStlONES XXX StJPER LIBROS REGUM. 646
nem, sieut reges, regant, et in illo mundum, qui ji_.mea, qum prmcepi}ut offerrehftet in terhpto, et magls
propter eos fndit sanguinem, vincant (Ibi.). honotasti filios tuos, quam me, Ui comederetis prirni-
« Etexaltavit cornu Chrkti sui. Quomodo Cbristus tias omnis sacrificii Israel populi mei f propterea ait
exaltavit cornu Chrisli sui? De quo enim supra di- Dominus Deus lsrael. Lqquens loctltus sum, ut domus
cfum est: Dominus ascendit in cozlos, et intellecbis tua, et domus palris lui ministtaret in conspectu meo
esf Dominus Christus, ipse, sicut hic dicitur, exat- usque in sempiternum. Ntihc dutem dicit Dominus :
tavit cornu Christi *«»'.Quis e/go est Christus Chri- absit a me hoc : sed quicunque glorificaverit me, glo-
sli? an cornu exallabit uniuscujusque fidelis sui: rificabo eum: qui aiitem Contemnunime, erunt igno-
sicutista ipsa in principio hujus faymniait : exalta- biles. Ecce dieSveniunt, eiprmcidamt brachium tuum,
tum est eornu meum in Deo meo ? Omnes quippe et brachium domus patris tui, ut hon sit senex in
unctos ejus cfarismate recte Christos possumus di- domo tua, et videbis Chrislum mmulum tuum, in
cere. Quod tamen tolura cum suo capite corpus, templo in omnibus prosperis lkrael, el non etit senex
umis est Christus. Hsec Anna prophetavit Samuelis in domo lua in omnibus diebtis. Vetumtamen non
mater, sancti viri, mullumque laudati. tn qflo qni- auferam penitus vitum ex te ab aitati nieo, sed ut
dem tunc figurata est mutatio veteris sacerdotii, et aeficiant oculi tui, ei tabescat anima tua, el pars ma-
nunc impleta quoniam infirmata est, quse multa in ]\\gria domus tum Morietur, cum ad viritem wtatem
filiit erat, utnovum haberef iu Christo sacerdotium venerit: hoc autem erit tibi signum, quod venturum
sterilis, qumpeperit septem. Hoc canticum juxta sep- est duobus filiis tuis Ofni, et Fihees. /« die uno mq-
tuaginta interpretum translationem inserere com- rientur ambo, et suscitabo mihi sacerdotem fidelem,
pulsi sumus >>,ut a beato Augustino expositum est; quijuxta cor meum, et animam meam faciat.
pro eo quod in ipsa translatione ampliorem, et ve- « Non est ut dicatuf ista prophetia, ubi saeerdotii
riorem continet historiam *>. veteris tanta manifestatione prsenuntiata est muta-
«Interea (Cap. 2. v. 18.) Samuet erat ministrans tio, in Samuele fuisse cpmpleta : quanqiiam enim
in templo Dei accinctus Ephot (Cap. 1. 12. 13; esset (le alia tribti Samuel, quam quse constitula fue-
rur«tM17). Porro filii Heli divina sacrificia temerafl- rat a Domino, ut Serviret allari, lamen non erat de
tes peccabant coram Domino; et deridebant pef filiis Aaron, cujus progenies fuerat deputata, unde
eos mUlti sacrificium Dei (Ibi. v. 27, et subseq. et fierent sacerdotes. Ac per hob in ea quoqne re ge-
rursus cap. 2. v. 11, etsubseq.). Unde Heli sacerdos sta eadem mutatio, quae pef Christum Tesumfutura
pro eoriim iniquitate damnatus est (Cap. 2. 23., ei fuerat, adtimbrata est: et ad vettis testamentum pro-
subseq.), quod eos peccantes minus severa ani- prie, figurate vero pertinebat ad novura : pfophetia
madversioneplectebatc. £t quidem coercuit, et qui- C facti etiam ipsa, non verbi; id scilicet facto sigdifi-
dem corripuit, sed lenitate, et mansttetndine patris, caris, quodverbo adHeU sacerdotem dictum estper
non severitate, et auctoritate pontificis. Qua sen- pfophetam. Nam fuerrint postea sacerdotes ex ge-
tentia discant sacerdotes quomodo propter filioruifl nere Aaron : sicut Sadoch (//. Reg. 1S, 24. etc ,),
vitam, (id est propter scelera populi) puniantur : et Abiathar (/. Reg. 20, et 22. Rursus 22. 6, et 9.
quique etiam, quamvis sancti sint, culpa taraen sub- 50, 7. //. Reg. 15. 24. elc.) regriante David, et alii
ditorum, eisdem, si non coerceant, reputatur (Cap. deinceps antequam tempus veniret, quo ista, quae de
2. v. 27. elc. sacerdotio mutando tanto ante praedicta sunt, efflci
i Sedhoc d evidentius ad ipsum Heli saoerdotem per Christum oportehat Quis flutem fideli nunc
missus loquitur hemo Dei, cujus qnidem nomen oculo haecintuens non videat esse completa ? Quo-
tacetur, sed intetligiltir officio, ministerioque SUQ, niam quidem nullum tabernacuium, nullum tera-
sine dubitatione esse propheta : Sic enira scriptum plum, nnUum altare, nullum sacrificiura, et ideo
est «. Venit autem vir Dei ad Heli, et ait ad eum : nec ullus sacerdos remansit judaeis, qujbas, ut de
hmc oHeit Dominus. Nunquid non aperte revelatus semine Aaron ordinarelur, in Dei, fuerat lege man-
sum domui patris tui, cum esset in JEgypto in domo datum. Quod et hic commemoraturo est, illo dicente
'
Pharaonis, et elegi eum ex omni Israel mihi in sacer- D prophela (Cap. 2. v. 30.). Hmc dicit Dominus, Deus
doiem, ut ascenderet ad altare meum, el adoleret mihi Israel f : Loquens lecutus sum, ut dqmus patris tui
incensum. etpertatet Ephod coram me? Et dedi Do- ministraret in conspectu meo usque in mternum. Nune
mui patris tui, omnia de sacrificiis filiorum Israel ? autem dicit Dominus : absit hoc a me : sed quicunque
Quare calce abjecistis victimam tneam, et muneta glorificaverit me, glotificabo eum. Qui autem eontem-
* Et Canticum ipsura, et expositionem ejus ab cro, Caput V. Libri XVI. de Civitate. Verba Augu-
Angustino prolatam [quod jam dixi] habes Capite stini lineolis nolavi, ut scilicet agnoscat lector,
IV.LibriXVII.de Civilate, qwodconsulas velim : quantum ex Augustini profecerit Claudius.
i exscripsit enim Claudius ad raagnam pariem, quae e fbi muHum au Augustini, quem Claudius exscri-
Augustinus loco hoc edocuit. bit, iriterprelatione ditlert ea, quani hic sequitur
b Quae sequuntur ad versieuU hujus inlerpretatio- idem Claudius, et Vulgata fere est. An in amanuen-
nem ex Isidoro [in locum hunc] desumpta sunt sem, an potius in Claudium ipsum id est referendum ?
prorsus. Aliorum judicium exspecto.
" Additur nescio cur : tne tnisetum ' Num. 25.12. 13. Ecce do ei [Phinees filio Elea-
d Et versionem hanc, et iilius intefpfelationem to- zari] pacem fmderis mei: et erit lam ipsi, uvain se-
tam exscripsit Claudius ex Augustino: Vide, obse- mini ejus, pactum sacerdotii sempiternum.
 647 CLAUDUTAURINENSIS EPISCOPI 64S
nunt me, eruntignobilet*. Quodenim nominat do- AThaat, filii Asir, iilii Abiasaph, fiKi Chore, filii
mum patris ejus, non de proximo patre dicere, sed Isaar, filii Caath, filii Levi, filii Israel, ut verba
de illo Aaron, qui priraus sacerdos esl instifutus, de dierum narrant. Ita mediator Dei, et honiiuuiu,
cujus progenie cseteri sequentur^superiora demon- ut essel nobis Pontifex, non de Levi, sed de alia
strant ubi ait (Exo. 4. 28. v. 1. elc.): Revelatus utique tribu, id estJuda, carnis originem sumpsit:
sum domui patris tui, cum esset in jEgypto in domo aliam, quam legalem hpstiam, id est ipsam carneni
Pkaraonis (Lev.21. 22. num. 3. iO),,etelegi eumex suam obtutit palri pro nobis : atios, quam de ge-
omhibus tribubus Israel mihiin sacerdotem. Quis nere Aaron pontificatus sui reliquit hseredeS, fi-
pater fuit hujus in iEgyptia servitule, unde cum li- lios videlicet graliae Novi Testamenti de umversa
berali essent, electus est ad sacerdotium, nisi Aaron ? gentium natione collectos. Quod vero, quasi hu-
De hujus ergo slirpe, isto loco dixif futurum fuisse, mano more loquens, Deus dicit (Ibi; id est v..35):
ut non essent ullerius sacerdotes: quod jam videmus qui juxta cot meum, et animam- meam faciat, de
impletum. Vigilet fides, presto sunt res : cernuntur, Samuele quidem recte potest accipi, quod in ora-
tenentur, et videre notentium oculis ingeruntur. nibus ejus volunfati sicut homo Deo paruerit, sed
(Num. 25.13.etc.) Ecce, inquit, dies veniunt^el prm- rectius i accipitur de Domino, ac Salvalore, quod
cidam brachium tuum, et brachium domus lum, ut *? sicut Filius unigenitus i paternorum sit in omnibus
non sil senex in domo tua, et videbis Christum mmu- conscius arcanorum : joxta quod de se ipse ma-
lum tuum in templo inuniversis prosperis inlsr.aelb. nifeste testatur, dicens (Jo. 8. 28) : Et a me ipso
Ecce dies, qui praenuntiati sunt, jam venerunt. Nul- facio nihil, sed sicut docuit me palet, hmc loquor.
lils sacerdos secundum ordinem Aaron : et quicun- Et qui me misit, mecum est, et non reliquit me
que ex ejus genere est homo, cum videt sacrificium tolum, quia quasplacita sttnt ei, facio semper.
Christianorum toto orbe pollere, sibi autem honoreui k i In hoc vero quod ait Deus : quia omnia qum
illuin esse subtraclum, deficiunt oculi ejus, et defluit in corde meo, el qum in anima mea sunt, faciet, non
anima.ejus labe mosroris. Proprie autem ad hujus arbitremflr habere animam Deum_ cum sit conditor
domum Heli, cui haec dicebantur, quod sequitnr, aiiimae; sed.ita de Deo tropice, noii proprie dicilur,
pertiuet: (v. 33, et 34.) El pars magna domus tum sicut manus, pes, et aiia corporis membra : et ne
morietur, cum ad virilem mtatemvenerint: hocautem secundum hoc credatur horao in carnis hujus effi-
erit tibi signum, quod eventurum est duobus filiis luis ad imaginera Dei, adduntur, et alae, quas
gie-factus
Ofni, et Finees : in die uno morienlut rnnfro.Hocergo utique non habet homo. Et dicitur Deo (Ptal. 16.
signum factum est mutandi sacerdotii de domo hujus, P 8) : sub umbra alarum tuarum protegeme: ut inlel-
quo signo signifleatum est, mutandum sacriflcium ligant homines de illa ineffabiUnatura non propriis,
o domus Aaron. Mors quippe filiorum hujus signifi-
sed translatis rerum vocabulis ista dicf x. >
cavit mortem, non faominum, sed ipsins sacerdotii
Et mdificaboii domum fidelem, et ambulabit coram
de filiis Aaron.
Christo meo cunctis diebus. < lpsa est domus, quam
« Quod autem sequitur, ad illum etiam pertinet aedificatpater, de qua Apostolus ait (Hebr. 3. 6.):
sacerdotem, cujus figuram gessitd, huic succedendo qum domus sumus nos, sj fiduciam, et gloriam spei
Samuel. Proinde quseseqtiuntur de Christo Jesu Novi usque in finem fitmam tetineamus. Et haec doinus
Teslamenti vero sacerdote dicuntur (v.35). Suscilabo ambulabtt coram Christo ejus, ipso videlicct summo
mihi sacerdotem fidelem, qui juxta cor meum. et ani- Pontifice. Ambulabit,- dixit, id esl conversabitur,
mam meam faciat. sicutsuperivis dixerat de dorao Aaron (v. 30): Lo-
6 « Sub figura Samuefis, de Domino Salvatore quens locutus sum,ut domustua, et domus patris tui
summo,videlicet, ac vero pontifice debet intelligi : minislraret in conspectumeo, usque in sempiternum.
f qui nimirum, sicut Samuel, defuncto Heli, suc- Quod aulem ait: coram Christo meo ambulabit, de
cessit in sacerdotium, non de stirpc Aaron, sed de ipsa domo utique inteUigendum est,,non de illo sa-
alia Levi familia electus. Ftiit enim 6 (ut jam su- D cerdote, qui esl Christus ipse, mediator, atque Sal-
pra meminimus) filius Helchana, filii HierobOam, vator. Domus ergoejus coram illo ambulabit. Polest
filii Helihel, filii Thau, filii t Sut, filii Helcha- et ambulabit inteUigi de morte ad vitam, omnibus
na, filii Johel, filii Azariae,. filii Sophonise, filii diebus quibus peragitur usque in finem saeculibujus
* Haecquoque ex Vulgata desumpta sunt: contra B Parenthesis haecin editis deest.
Augustinus multo dissimilem inlerpretationem exhi- h Edit. Suplt.
hel, quod et deinceps servatur. 1 Hsecverba addidi, ut sensum connecterem, qui
b V. 31. Hocin loco nec prorsus Vulgatam, nec' alioquin deficit.
Auguslini interpretalionem sequilur Claudius, sed j In Codice legifur patronorum, per amanuensis
afiam quampiam. erralum, tit equidem censeo. Beda habet patris
c Augustinus editus sacetdotium, sed eodem utra- k Rursus quaesequuntur tradidit Auguslinus num.
qued vox spectat. 3. capitis 5, libri 17, de Civit.
Scilicet Heli. 1 Hactenus Augastinus. Quse sequuntur, iterum
» Hsecquse hactenus notavi, in Augustino exstant. perquire in Beda [loco nuper allegato, id est qusestio-
Quaeseqnuntur perquire in qusestione I. Bedse in ne 1, inter 30, nonnullis tamen irnmutalis, et addi-
libro 30. quseslionum in libros Regum. tis, quaeClaudio ipsi tribuoL
1 Editus quod.
 649 QUESTIONES XXX SUPER LtBROS REGUM. 650
ista mortaUtas: aUoquinquomodo de Samuele po- A postulat [Comedere buccellajn panis, qnibus verbis
test accipi, quod aedificatasit ei domus fidelis, quae ipsum sacrificium christianoram eleganter expres-
coram Christo Domini (id est, ipso Samuele) cun- sura est, de quo dicit sacerdos ipse : (Dabo) Panis,
ctis diebus incederet, cum legamus in sequentibus quem ego (Joa. 6. 52) dedero, caro mea est pro mundi
(Cap. 8. v. 3), quod filii iUius (arfferst) aversi de vita. Ipsum quippe est sacrificium non secundura
viis ejus, post avaritiam declinaverint, et perverte- ordinemAaron (Hebr. 5. 6. et 7. 11. elc), 6ed se-
rint judicium : nisi forte domum ejus hoc lpco cundum ordinem Melchisedech. >
Israeliticam intclligamus, quaecunclis diebus 8 Factum est autem in die quoaam Heli
' plebem jacebat
sacerdotii ejus Domino servierit, de qua scriptum in loco suo, et oculi ejus caligaverunt, nec poterat
est (Reg. i. 7): Et tequievit omnis lstael post Domi- videre lucernam Dei antequam exstingueretur. In ta-
num. Etpaulo post (Ibid. v. 4) abstulerunl filii Israel bernaculo foederis erat candelabrum, ubia vespere
Baalim, etAstaroth, et servieruntDomino soli. a Quod usque mane (£zod. 27. 20. 21. Lev. 24. 3.8), summo
vero adjungitur. Futurum est autem, ut quicunque Pontiflce lucernas vespere concinnante, jugiter ex-
remanserit in domo lua, veniat, ut oretur pro eo, non tra velum praeparatae Incebant, Dominus utjusse-
proprie de domo dicitur hujus Heli, sed illius Aaron, rat (Ibid.). Isto Pontifice intrante in tabernaculo,
de qua usque ad adventum Jesu Chrisli, homines 1B jam grandaevasenectute confeclo, oculi ejus in tan-
remanserunt: de quo genere etiam nunc usque non fum caligaverant, ut nec incensam lucernam potuis-
desunt. Nam de illa domo Heli liujus, jam supra set aspicere, quanto magis exstinctam? Figuraliter
dictura erat b : Et omnis qui superaverit domus tum, vero lucerna Dei Heli fuerat, quando dignitate sacer-
decidetin gtadio virorum. Quomodo ergo hic vere dotali pollens justiliae claritate fulgebat. Quam ex-
dici potuit, et erit qui remansetit in domo tua, ve- stinctam Pfopheta asserit, dum ob scelera filiorum,
niat, ut oretur pro eo? Si iUudest verum, quod ul- sacerdotii potestatem, meritorumque lumen amisit.
tore gladio nemo inde supererit, nisi quia illos intet- (Cap. 3. 19.) « Crevit f autem Samuel, et Domi^
ligj voluit, qui pertinent ad stirpem illius totius sacer- nus erat cum eo, et non cecidit ex omnibus verbis ejus
dotii secundum ordinem Aaron. Ergo si de illis est in terram. Significat quia nihil ex his, quse locutus
praedestinatis reUquiis, de quibus alius Prophela est, irrilum fuit, sed omnia sicnt rebus impleta quae
dixit (Ita. 10. 21 et 22. Rom. 9. 27), reliquim sal- dixit. Cadunt namque in terram verba supervacua,
vm fient, unde et Apostolus : (Rom. 11.5) Sic ergo., quae pro nihilo habenda,. et universorum sunt cal-
et in hoc temporereliquimper electionemgratiwsalem canda despectu sicut et beatus Job dixit (Job. 29.
factm sunt, quiade taUbusreliquiis bene intelligitur ^J 24): et lux vultus mei non cadebat in terram; quia
esse, de quo dictum est, qui remanserit in domo tua: nimirum in tanla gravitate vultum (tenere) retinere
profecto credit in Ghristum : sicut temporibus Apo- consueverat, utnunqtiam contcmptibili Isetitia resol-
stolorum ex ipsa gente plurimi crediderunt (Act. 2. veretur. Sed quotiescunqqe hilariorem se prsesen-
41. etc.). Neque nunc desunt qui licet rarissime, tibus exhiberet, certam semper ob causam utilitatis
tamen credant, et impletur in eo, qnod hic iste homo eorum (faceret) ageret.
Dei continuo secutus adjunxitc : Et o/ferat nummum « Igitur « postquam haec in figura mutalionis Ve-
argenteum, el tortam panis, dicatque : dimitte me, teris Testamenti a Propheta illo praenuntiata sunt
obsecro, ad unam partem sacerdotalem, ut comedam ad Heli: oflendente Israet Dominum, t instruxerunt
buccetlampanis. Quid per nummum argenteum, nisi aciem Philistmi conlra eos, etc. Tollunt autem Israe-
oris confestio designatur (Rom. 10. 10): qumfit cre- litae arcam ad (tuitionem) stationem suam : capta
dentibusad saluiem? argentum enim pro.eloquio estab hostibus arca, ipsique non solum victi sunt
poni solet: Psalmista testante, ubi canitur d : Elo- et in fugam versi, imo etiam magna strages facta
quiaDominieloquiacasta, argentum igneexaminatum, est occisorum- (Nonnihil) Nonnulla tamen futuro-
probatum terrm, purgatum septuplum. Sed quid di- rum significat res gesta haec. In (prophetice) pro-
cit iste qui venit ? dimitte me, obsecro, ad unam _ phetia enim arca illa ab alienigenis capta indicabat
partem sacerdotalem, ut comedam buccellampunis. testamentum Dei transiturum ad gentes. Quando
Sacerdotalem partem corpus Christi, id est Eccle- enim nuntiatum est Heli sacerdoti captam fuisse
siamdicit; cujus plebis ille sacerdos est, mediator arcam Domini, cecidit de seUa, etmortuus est (Cap.
Dei, et hominum, homo Cbristus Jesus; cui plebi i. 16.17. 18). Transeunte arca Domini ad gentes,
dicit Apostotus Petrus (/ Petr. 2. 9): Plebs sancta, 1 periit, atque interiit sacerdotium Judaeorum.
regale sacerdotium, In nanc partem sacerdotalem (Cap. 5) Duo quoque filii corruerunt, unius uxor
* Cap. 1. «.36. Hie iterum exscribitur Augusti- et hahent alise editiones. Vide Calmet in locnnt
nus, sed interpretatione scripturse multum diversa. hunc.
b Hic allegatur versio ex Augustino. 1 Explicatio hujus loci ex quaestione il Bedaetota
c Cap. 2. 36. Hsec quse sequuntur ex Augustino, desumpta est.
magnam ad partem, exscripta sunt, sed non prorsus. 8 Subsequentia porro notata lineoUs ab Isidorcr
Prorsus tamen ea habet Isidorus, cap. 2. m lib. i [cap. 3.1 Reg.] edocemuf.
Regum, qnem proinde.ptane bic exscribit Claudius. . •>Cap. 4. v. 2 et subseq..
d Psalm.ll, 7. DiversilasnonnuUa hic est, edi- i Verba hcec periit, alque interiit sacerdotium/«-
tum inter et nostrum Codicem. dmorum, non sic accipiasvelim, ut revera tum perie-
«I Reg. 3. 2. Sed cum atiquo discrimine, quod rit; naro revera Abiathar et Sadoch, paucis."elapsis
PATROL. CIV. 21
 m ^AAMiMmMM j^M&n"'' csa
viduats ': ej{t>.11) nMifipartu mortua est (ti. 20),- A (v-.16); quafurii RliPSctatisefflnt doifli, ttt SCriptom
propter eamdcm pertOrbatiowem.Quod evidenti signo •esl. ii-. 12) Hthnt autem indiiectum vaccm per viam,
piwflguraiuraest, Jtostexstirrttifhisacerdotium Jutfaeo- qdm dtidt Bethsaihes: tirioitihere -gradiebantur per-
rum, eatnalem friteriisse %riagogarii ifti cafnalitef gehies, et miigientes, et nt>n dectinabant heque ad
adhsereritem, pfpstratdqtie Heli de selfa, a pontifi- dexteram, neqtie ad sinistram. e < Quid igltur vacca?,
ces Jodaeorara sedem babuere vacitam, et gloriain iiisi fidetes qnosque ifl Ecclesia d significant, qui dum
sacerdotii, regniqtte exstinctam. saeri eloquii praefceptacorisiderant, quasi superim-
(Gap. 5. v. % et seq.) « Sed quid esf, quod dum posilam Dominf arcam pdftant? dequibus hoc est
'ppsitlsseBftPhilistiiin arcam Domftii in templb Dago- etiarti nofandum, quod fuisse fetse meraoranttir:
nis Deistii; fritfavefrint"ieltriphim,etinVbrierunlDeflni qnia sunt plerrtque,qui in via Dei intfinsecus posili,
safflmprostfatflfli; atque confijctuin, caput veroejus, -foriscarnalibus affectibus lrgantuf:'sed rion decli-
duatsqueinahus abscissas? S*tatimenim ut testairien- nant a feeto itfriere e qui arCaiflDei portant in rfteri-
turnDomiiii perveiiftfri (geht%us) gehtes, confestim te. Eccfeenfm vaccseBethsamis pergurit. Bethsairiis
idela, quse deee#iuKtpossldebarit orbtJm, destructa qtiippietficftHrDorriBissotis. Et prophela aft (Malach.
sunt, omntsqse erfot siiflulacfoniflicorrtirt,praesenr 4. 2): Vqbis autem, aui timelis Deum, orielur sbl
tiafli Dei fefrii iifln suMfriens.Namifl manitras Dagofl B justitim. Si igittir ad aeterni solfs habitationein ten-
pheeiSiS,opos idololatrKe * amputaBafur. Et fti capite (fithus, dignufli profecto est, flt de Dei itinere pfo
ej«s soperbia diaboli absclssa (siqnificabatur) signi- carnalibus affeciibus non declinemus. tota enira
ficatur,'a qiib inftiumpeccati fuit, Quod vero iri ti- virtute perisahdflrii est, «Jubdvaccse Dei plaustro sup-
mtine, utcertumscilicelj praefinitumque suse idnlola- positsepergunt, et dant ab intimls mflgitus, et ta-
trtSSflnem (agnobcere)agnoscerent: limes ehiui fines m'en de itinefeflOn detbrquent gressus : f amorem
Ulheris Sigfliflcat.Etiarh illud ad iriagnam pertinet qtiidera pefcompassioriem sentiuflt. Sed colla po-
signfflcationeifl, hi ipsa ruina Dagon Dei sui, atque Sterhis r/ori de(16ctutit. Sic nimirurri pVsedfcatores
fractflrai, qnofl dofsnmiflfas sbtum invenefunf, (v. 5) Det, sic fideles qufqiie irifra sanclam Ecclesiairi age-
fractis ejusriimfibus iiierribris: dpfsiirn quippe fugaro re debent, ut et Cornpatiaritur prOximis per charita-
sigiiifieat. Quierifique ehiin fugiurit, jjersequehtibus terii', et tameri db Via Dei npn exorbiterit per com-
dorsurii dant. Urideet scriptum est de hostibus (Psat. passionem. Arca quippe superposita/ Bethsames
20". 13): quoniam ponei e6s dqtstim. Ubi eniih sunt pergere est, cuifl snperna scieritia ad intefnae lucis
iKola? periefurit. Et si aliqda femanent, ab aliqui- habitaciilum pfbpinquaTe : sed tunc vefe JBethsames
faus abscoflduntur, et ftfgertint. (V.tel-Psal. 77, 6f>) . tendimuisi cuii} vtaralfectitudihis gradientes, ad vi-
Qttod atitem perctcsii suht \h pasXerXoraii, qiii a*f- C cinsj erfojris latefa, ncjc pro affectu pignorilm decli-
caiflDei captivaveftirit, iitic prjefi.£sjgriuni virfetuf : riamus. Sfc rianique sie necesse est, ut Incedere de-
qiira, si qtii suSceflefint {suSceperuht ':' dilexerunl) beant, qfli saiffifegiis snppositi jarii per internam
festameatflni; et postefibraVitae dilexeririt, ex ipsis Scienfiaiii, DoriUhiarcam portant, quatenus per hoc
justissime cruciabuntur, quati sfcnt Apostolus ai't, qutid prdpiiiquoflim hecessitatibus condofent, ac-
(Phil.b*. &JexistirifaVfedebuerant sicut stercora: qui cepto fectltudfnis ftijiere flon declinent. Quorum
enira sfe assumiint testarnerittim divinuni, ut poste- himiruiii gfatia raentem nostfam lenere debet, sed
fiora fespfcierites, veteri se vaiiitate npn exuant, •feflectere non debet, ne haec eadein mens, aut si
sirfiites srint faOstfbiis illis, qui arcaiti testairientl stffectaribri fari^flir,~dtifa sit, atittacta, plus, si in-
eiipttvam ftixta Iddfasiia posuertint. Et (itla) alia flectittir, feuiissa. >
8 Percussit atitZm de pirh Bethsamitibus, eo quod
qfiiitferavetefa etiaiji flofefltibus caduftt': quiq (Isa.
40. 6) bmniscaro fehum, et 'ciaritas hdmihis, ~uiflpt viiissent arcam tiomihi: percussit autem de popuio
fetii, aruit fenum, et flqs decidit : arca aufeni Do- sepiuaqiritqviros,ei quinqudgintq miltia.ptebis. « Po-
miiit nltinet ih mterhtim: seci^eftim,scilicet testamen- pufus, et plebs pjo nna eademque re indifferenter
ttifli, Tegnnrii cfjelpruitf, ubi est aetefnuin tiefiani t aecipitur. Nam ex unp Graecp quod est >.aif solet
Dei. t .uirura'que transferri-. $ed in hoc videtur esse distan-
(6. 1. ete.) Cuin verp de feffa Philfstum arcs tia, qpptl in prfore cpinmate versiculj addifum est
Dornlhi ad terfata IsraeUtarum fediref, (v. 7 e,: iiiro*. Tiros enip majores natu significat, ut sit
subseq.) plaustro suT>efp'6*sita esf, et vaccse pjauslrt i sensus, quia de optijgaatibuspopuji septuaginta sunt
stibjurictae suflt, qose fptae fuisse membfanfur; percussi, de ipsa
J tujrba'' ' : vulgari
' hpmines quinquaginta
f,;. j
apnis, sacerdoles recensenlui;; sed quod superstits Ul|,at iserbis, CJ?wdp.i>e.ceiaatlector, lineoUs di-
tftritulrimbdo und piiellulo, idedque inipote sacer- ., ,-,_-..,,: ,,.. .-.. ...
stjni^^
dptii m.unerp fqngijj sgcerdPtisparteff jnjjleverit Sa-
iritiei, qtii p'fppterea soleiririia sficVinciaetiajri ni>! f Sub^qufmti^MiHimex bprailta 57,jn Evange-
tuU.W\ Reg. 3, 6,, 10. .9.12. 16. 2, etc.
^ Foitt/tfcts,pfaestat nnsira lecti> lfft, pastii? ^. Jibso Tnk Jflarafiuin S> Gregorii
i>Amputatura. Iu Eucherio edito nonriuUa desunt. desumpta sqnt.. Ea eum cdilis comparet, quseso,
?.H*c. oHinia qu* seqmintuf excepit nostef Cfau-• lector.;^, . .. i_..':,l..^.:,,;,.,, '.........
diils ii)(Jfefbrjp Magno, qnf ea aUingif, numero 42 « Cap. .6. 19. Beda iujusloe* eiipliejitioiiem:a
iibii vii MlpraUuniin Job,: spd expressis|iina habe)i. Ctaudjo frajjiteBKdo^t t cagite «sjjliijBt? t|ujBStitJ-.
nUm. % homiiiae %1 in Evangelia i haec propterea, niim inIfbrosRegum, •, v ...
 653 Qt^STIONES XXX SUPfiR LtRROS R.EGUM. CU
mitfia. Quod ne pateretur, in Exodo(Exod. %)populusli post Dominum, abjectis videlicet idolis, illi soli ser*
a longe stabat, et orabat, solusque Moises ascendit viens; quod eam fecisse toto tempore prsesulatus
ad Dominum a. Isti ab hoc percussi, quia non sofum Samuelis, s qui Josepho test^ duodecim ariflis corri-
appropinquaverunt, sed etiam (ut alia refert tfans- plelus est, et primOtempore reghi Saul, quod "^,
latio) despexerunt, quod rationi plus congruum est: eodem historico alfinnante !, viginti aririis teriuit,
nam in Exodo viderunt, et audierunt, et perspicua nullus sanctse historise curiosus ignorat. Namque
divinae polentiae inspexerunt, nec perierunt, Et ideO postmodum (/ Reg. 16, 14) cum recessisset a Saule
isti ifonde visione, sed de despectione, et temerilate spiritus Doraini, et agitaret eum spifitus riequani,
inuictati sunt h. > maxime (Cap. 18.10. etc.) ad perseqiiendum fiavid
(Cap. 7. 2.) Et factum est ex qua die mansit arca in innoxium et justum, necesse erat partem militiae
Cariathiarim, multiplicali sunt dies. Erat quippe ah- (vet)et plebis ejus norinullam, matitiseiliius exstitisse
nus viceshnus, et requievit omnis domus Israel post complicem. > Carialhiarim ipsa esf, quae atio nomine
Dominum. c < Non ita inteiligendum est quasi vi- Cariath Baal vocatur civitas saltuum (Josue 15. 60.
ginti anni, quibus arca (maneret) manserit in Caria- - et 18. 14) una de urbibus Gabaonitarum pertinens
thiarim, ad oclavum usque annum regni David, * ad tribum Juda, euntibus ab Hierusalem Dibspolim
quando eam congregala populi frequentia adduxit * milliario nono. De hac fuit Urias propheta, quem
in Hierusalem (// Reg. 6), sint compulandi. Inveni- interfecit Joachim in Hierusalem, sicut Hieremias
tur namque in sequentibus, (IReg.lA. 8), quodlem- scribit i.
poribus Saulis fuitd delala dehac civilate, et allata • Samuel autem post inortem Heli regebat Israe-
in ca*tra, pugnante eo adversus Philistaeos >: sie lem. (/ Reg. 7, etc.) Congregato autem omni poputo
etenim scriptum est: (lbid.) Et ait Saul ad Aehiam : eKctamavit ad Dominum pro Israel,, et exaudivit
applica arcam Dei : erat enim ibi arca Dei in die illa euin, (v. 7 et seq.) et curo offerret holocaustum ;
cum filiis Israelis. Et quia constat (// Reg.1) quod accedentibus alienigenis ad pugnarii contra popuhim
David eam uTHierusalem adduxerit, e tultam de Dei, intonuit Dominus super eos, et confusi stint.
dorao Aminadab, in quara tunc illatam esse perhi- Et ceciderunt coram Israel, atque superali sunt.
betur, ' restat intelligi, quod in diebus Saulis relata (V. 12) Tunc assumpsit Samuel lapidem unum, et
de castris, et in praefatam sit illala civitatem; unde posuit eum intet Masphat et Siceleg. k Et ut inter-
denuo regnante David afferlur in Hierusalera. < Est pretes septuaginta transtulerunt: inter Masphat no-
ergo sensus meraoratae sententiae, quia ex quo man- vam et veterem. Vocavitquenomen ejus, lapis adju-
sit arca in Gariathiarim, erat annus vicesimus, r, torii, et dixit: usque adhuc auxiliatus estnobis Deus.
'
cum eam inde transferri temporibus Saul causa Masphat interpretatur inientio : Lapis ille adjulorii,
beUi contingeret : vel certe vicesimus erat an- medietas est Salvatoris; per (quem) quam transeun-
nus, cum adhuc omnis domus IsraeUs requievit dum est a Masphat vetere ad novam, id est ab inten-
* Quae addunlur, iri Beda nori iriveni.
b Ihterpretes, quos Claudiusindicat, planeignoro. que ptafuit solus quidem post mortem Heti pontifi*
cis anms duodecim, cum Saulo vero rege duode-
Novi equidem qui verterint : dispexissent : id est vigimi.
curiose, et minute eam intuiti sunt; aut si vis scru- h Equidem historia : mafe utique.
tati sunt, quse, in arca posita eranl: favere autem i Cap. 14 seu postrerao ejusdem tibri vi Josephi
huic interprelationi videnttif hebraica ipsa verba [n. 9] : haec in editione ejnsdem Havercampi legun-
Trroar'TniJnt?quaereddi commode possunt: eo quod tur. Hunc Sanlus finem habuit... Regnavtt autem
vidissentin arca Domini. Sed quis nesciat ipsamet vivente Samuelo annis octodecini: post mortem vero
hebraica verba verti etiam cum laude posse, uti re- ejus annis duobus et viginli. Quem tamen Josephi
vera vertit Vulgata : eo quod vidissenl arcamt An locum ita Petrus Comesto.rexplicat, ul simul juncti
quinquaginta millia plebis [nullo scilicet reprimente] anni, quibusSaul regnavit,-viginti efficiant; ut no-
perscrntari commode potuissent quidquid in arca ster scriptor habel. Etregnavit Saul viventeSamuele
positum erat, et circumstantiura oculos delitescebat? 18 annis, et eo mortuo duobus annis. Citat aulem
Interpretes porro valde probabiles causas affertint, Havercampus Clementem et Eutychium, Alexandri-
cuf Deus Betsamitas libere arcara inltientes morte I ' rios Josephi sectatores, qui vigiuti ipsos regni annos
punierit. Quod si liberum huriCintuitum irreveren- Sauli tribuunt : atque hsec quidera opinio Claudii
tiam quamdara,ideoqueinterpretativum contemptum nostri auctoritate repugnante Zonara, qui haec tra-.
esse quisquain veUt desnectionera, et teraeritatem, dit [in line ipso libri primi Annaliura]: Regnavit Saut
quam liic commemorat Claudius, admittere id titi- superstite adhuc Samuele, arinos octodecim: eo de-
quepossumus. funclo, viginti duot. Confirmari rectissime potest:
c Rursus haecrepete ex Beda num. 4.
d Ablatus. Prseslat nostra lectio. atque idipsum docet velusta ea Josephi interpreta-
e Nisi in errantem amariuerisera hanc vocem fe- tio, quae Rufino tribuitur ; haecenim habet: Regna-
vit itaque Saut, Samuel vivente, annii deeemet octo:"
feras [nam editus Bedaelocus habet: tulitque]. Yox moriente aulem alios duos. Vide tamen, obsecro, in-
bsec e'x iis erit, quae a latinitate declinantes, vul- terpretes ad duos hosce Scripturae locosl Reg. 13. 1.
gares Unguas, aut cffdrmarunt, aut auxerunt. Itali Filius unius armi etat Saul, cum tegnarejcoejiiiset,
tolto et tolta dicunt, quod Latini abtatum et abla- etduobus annis regnavit. EtActo. 15. 21; bedhiliit .
iam. virum de tribu Benjamin anhit qua-
f Antea eliamin aedibusAbinadam in Gabaa fuisse Saul filium Cis, . . .
draginta.
positam discimus ex 8 libri i i 26. 20. 21. Haectradidit Isidoruscap 4 in Ub.
s Josephus cap. 13capite Reg.
lib. vi Antiquitatum [n. 9.] i Reg.
bscc in editione Havercampii habel. Sub hoc, et k Vulgata : inter Seri; Alii Dentem; editus Bedai
Samueluspropheta vita decessit... imperavit, populo- /a Sichitech.
 655 CLAUDHTAURINENSIS EPISCOPI 656
tione, quaeexspectabatur in camali regno, quod erat. A prie, sed vicine: tamen cum fit mentis alienatioa
beatitudo falsa, ad intentionem, quse per novnm sensibus, ut spirilus hominis divino spiritu assmfl-
testamentum exspectatur in regno ccelorum, ulii est ptus, capiendis atque intuendis imaginibus vacet,
beatitudo verissima a : quia (qua), quoniam nihil sicut Danieli demonstratumestquodnon intelligebat,
est melius, usque huc auxiliatur Deus (Cap. 12. 17 et Petro illud vas summissum est de ccelo quatuor
et 18). Iste Samuel invocavit nomen Dornini, et lineis : f nam et ipse, quid iUa detnonstratio figura-
exaudivit eum Deus, et in tempore messis pluviam ret, postea cognovil. Pef fructum autem mentis ad
impetravit. Pluvia enim in sanclis Scripturis verba intelligefltiam uno modo cum hsec ipsa, quee deraion-
unt Evangelii, sive legis, sicut Moisesdicit *>:Exr strantur in imaginibus, quid significent, et quo per-
tpeclelur sicut pluvia eloquium meum; et descendant tineant B , revelanlur, quae cerlior prophetia est:
ticul ros verba mea. Hanc igitur pluviam dedit Nam inagis ipsam vocat Aposlolus(/ Cor. m, 2) pro-
mundP Christus in tempore messis, id esf quafldo phetiam, sicut Joseph meruit intelligere,quodPharao
gentes cpnigi oportebat : (ut) unde (Matlh. 5. 12) nonnisi videre ; et Daniel exponit regi, quod iUecer-
stcut frumentum in horreis, sic inter Ecclesiaesinum nit et nescit. Cnra vero ita mens afficitur, ut non
coflgregentur. . rerum imagines cOnjecturaliexaminationeintelligat,
c tJudicavit autem Samuel Israelomnibusdiebus] B sed res ipsas intueatur,. sicut intelligitur sapientiaj
mtm sum, fueruntque usque ad eura judices et prin- et justitia, omnisque incommutabilis, et divina spe-
cipes super Israel. (vm, 5) Porro filii Samuel declina- cies, ad prophetiam, de qua nunc agimus, non per-
verunt post avariliam, el accipiebant munera (v. 4 et tinet. Utroque autem munere prophetiae donanturii,
tubseq.): et tam iniqui judiccs exstiterunt, utpoputtis quietrerum imagines in spirilu vident, et quid va-
nequaquam ferens, regem sibi in similitudinemcaete- leant, simul inteUigunt, aut certe manifestis focutio-
rarum gentium postularet. Qujbus dedit Dominus nibus in ipsa demonstratione informanlur, sicut in
Saulregem : > (Cap. ix et x) qui cum qusereret asi- Apocalypsi qusedam exponuntur. Nescientes autem
nas patris sui, etveniret ad Samuel in Ramatha, in- afficit prophetice spiritus, sicut (Jo. xi, 49) Caiphas
ter csetera, quaelocuti sunt simnl, praedixitei signa cum esset pontifexprophetavit de Domino, quod tx-
Samuel, quae venlura erant ei eo die, cum recederet pediret unum moriproiotagente, cumaliudin verbis
ab eo. quae dicebat, attenderet, quse non se a seipso dicere
(Cap. x, v. 5 et 10.) Cumque ab iUo recessisset, nesciebat. Abundant in sanctis libris exempla.
venit ad collcm Domini, ubi erat statio Philistinotum. h'Hoc autem verbo, quod positumest.tnstVutlineum
Jam primura signum peractum, sicut locutus fuerat spiritus, tanquam ex abdito divinitatis secreto, re-
homo Dei: et ecce cuneus Prophetarum obvius ei; et{C pentinus significaturafilatus.Horumigiturmodorum,
insiluit super eum spiritus Dei, et prophelavit in tne- quonam potius affeclum esse intelligamus Saul, satis
dio eorum. (V. 11, etc.) Videnles autem omnes, qui apparet ex eo quod ibi scriplum est: (/ Reg. x, 9)
ttoverant eum heri, et nudius tertius, quod esset cum ConvettitDeus in Saul cor aliud. Sic enim aliam cor-
prophetis, et prophetaret, dixerunt ad invicem : Qum- dis significat affectionem, quam converlendo fecit
namret accidit filio Cis? Num et Saul in Prophetis ? Deus, ut imaginum signhtcantium, et praefigurantium
d « Et hoc quidem non pulo babere aliquid quse- capaxfieretadpropheticam divinationem. > Quantum
stionis: (Jo. m, 8)Spiritus enim, ubi vult, spirat. Et autem distat prophetia Saul a prophetis ?tantum dislat
spirhum prophelise nullarum animarum potest ma- inter prophetiam prophetaruro, sicut Isaias, sicut Je-
cularecontactus, (Sap.vrr,24) aHtngiienimutrifluepro- remias,efcseterihujusmodifuerunt,atqueistamtrans-
pter suam mundiiiam; afficit autem omnes non eo- itoriam, quaein Saul apparuit, quantum distat inter
dem modo, sed alios per informationem spiritns loquelam humanam cum loquuntur homines, et cum
eorumdem horainum, ubi rerum demonstrantur eadem loquela propter necessarium prodigium asina
imagines; alios per fructura menlis ad intelli- locuta est, (Num. xx, 28) in qua sedebat Baalam
gentiam, alios titraque inspiratione, alios autem propheta : accepit enim hoc ad tempus iUud ju-
nescientes. Per informatlonem spiritus, duobus' " mentum, ut Deus quod statuerat, demonstraret: un*
modis, aut per spmnia, sicut non solum pte- de non habitu perpetuo inter homines bestia loque-
riqfle sancti, sed et (Gen. XLV,2) Pharao, et (Dan. n, retur: aut si hoc exemplum majorc differentia re-
1, et iv, 1) Nabuchodonosor rex vidit, quod nemo motum est, multp minus mirandum est homini re-
eorum intelligere valuit, sed tamen videre utiquepo- probo datam fuisse ad momentum temporis, affectu
tuerant: aut demonstratione in extasi, quod Lalini transitorio prophetiam, quoniam iUe dederat, qui
nonnulli • pavorem interpretantur. Mirum si pro- et asinam, eum voluit, loqui fecif. Magis enim di-

* Additur spirituhlis. f Acto. 10.11. sed Vulgata legit t»t'rit«.

t>Deu. 32, 11, fluat ut ros eloquium meum ; quasi
hnber stiper herbam, etc.
'« 7. lo. Prosequitur Beda.
d Hsec, quae sequuntur, desumpsit Claudius ex An-
gustino libro n Quaestionuinad Simplicianum, quse-
stione ipsa prima haoctradente.
9 Augustinus editus a P. P. S. Mauri, stuporem.
6 Augustinus editus: revelatur, sed nostri Codicis
lectionem praefero.
h Hic alii iuterserit Augustinus,quaeClaudiusprse-
terit.
> Verba haec: quantum distat prophetia Saul a pro-
phelis: i:i cdito Augustini libro non exstanf. '
637 QUiESTlONES XXX SUPER LIBROS REGUM. 658
stat pecus ab homine, quam homo reprobus ab ele- _l__domoscdensdissimulavit se esse regem:(/ Reg.xm,
ctis etiam hominibus; non enim si quisquam dixe- 1) reliquis duobus annis publice judicavit omnem
rit aliquid, quod ad sapientiam perlinet, continuo Israel, tenens obedientiam cum hurailitale : et hoc
sapiens existimandus est. Sic nec quisquam si ali- fuit illud terapus, antequam mandatum Dominitrans-
quandoprophetaverit,jaminler prophelas nuniera- grederetur.in Amalech :"reliquo vero tempore,<quo
bitur, cum et Dominus (Matth. XIII,20) in Evangelio vixit, et imperavit, transgressor mandali Domini
dicat: quosdam cum gaudio verbum excipere, etra- exstitit. (/ Reg. x, 26, et cap. xi) Post hoc exspectans
dicis alliludinem non habere, sed esse temporales. Saul Samuelem in Galgala, videns quod tardaret,
Ideoque, sicut consequens indicat lectio, factum est obtuUt holocaustum, veniensque Samuel inler csetera
in parabolam: (/ Reg. x, 12)et Saul inter prophetas. ait ad Saul: (/ Reg. xv et x\i)Stulte egisti, neccusto-
Hoc igitur roirari desinamus, cum in hominibus ap- distimqndata DominiDei tui, qumprmcepittibi. Quod
paret divinitus aliquid, quorum vel meritum, vef si non fecisses,jam nunc prmparasset Dominus re-
habilum excedit, cum forte vult Deus cujusdam si- gnum tuum super Israel in sempiternum: sed nequa-
gnificationis gratia tale aliquid deraonslrari. Si au- quam regnum tuum ullra consurget. Qumsivitsibi Do-
tem hoc movet, quod poslea Saul malo spiritu in- minus virum juxta cor suum, et prmcepitei Dominus,
vadente praefocabatur,(I Reg. xvi, 14) qui prophe- B ut essetdux super populum suum ; eo quod non ser-
titc sptritum prius acceperat, neque •hoe mirandum vaverisqumprmcepitDominus.Necsic id accipiendum
est. lUud enim factum est ex dispensatione aliquid est, ac si ipsum Saulem Deus in aeternum praepara-
significandi, hoc est ex merito judicandi. Nec -mo- verit regnalurum, et hoc postea nolueritservare pec-
vere nos debeflt hsec alternanlia in animo humano, canti: nequeenim peccaturum nesciebat: sed prae-
hoc est in creatura mutabili, prsesertim eodem tem- paraverit regnum ejus, in quo figura esset regni
pore, quo caro eorruptibilis, mortaiisque portatur. seterni. Ideo addidit : (/ Reg. xm, 13) el nunc re-
Aut non videmus in ipso Petro, quantum indicat gnum tuum nonstabit tttn.Stelitergo.etslabitquod in
EvangeUum,exstilisse tantam confessionem, ut au- illo significatum est, sed non huic: quia noninseter-
dire meruerit, (Matth.xvi, 17) Beatus es Simon Bar- num ipse fuerat regnatus, nec progenies ejus, ut
jona, quia non tibi revelavilcaro et sanguis, sed pater sallim per posteros alterum alteri succedentes, vide-
meus, qui in coelis est? Et paulo.post (Ibid. 23) retur irapleri, quod dictum est in aelernum. (•/ Reg.
tam carnaliter eum de Domini passione sensisse, ut u, 14) Et qumret, inquit, 8t'6t Dominus hominem,
statim audiret : Vade post me, Satana, scandalum secundumcor suum, sive David, sive ipsum mediato-
mihi es, non enim sapis qumDei sunt, sed qum homi- rem significans testamenti novi, qui prsefigurabatur
num. Et fortasse aUquanto inlerius inlelligentibus C in chrismate etiam, quo unctus est ipse David, et
tantum valet ad visa illa mentis, bsec differenlia, qua progenies ejus. Nori autero quasi nesciat ubi sit,
Petrus primo inleUexit, Deo patre revelante, quod ita sibi hominera Deus quserit, sed per hominem
filius Dei estet Christus, et postea, ne moreretur, ex- more hominum loquitur, quia sic loquendo nos
timuit, quantum valet ad distinguenda visa, quse in quicrit: non solum enim Deo Patri, verum ipsi quo-
spiritu hominis aUenata mente imaginarie fiunt, re- que Unigenito ejus, qui venit quserere quod pe-
vetatio prophetiae, qua primo afllatus est Saul, et rierat, usque adeo jam eramus noli, ut in ipso esse-
commixtio spiritus mati, quo postea premebatur «. mus electi ante mundi constitutionem. Quaeret sibi
« Ungitur post hoc jubente Domino rex prior a ergo dixit: idestsuum habebit.WMe in lalinalingua
Propheta in regnum, qui et ipse quidem.in idquod hoc verbum accipit praepositionem,et adquiri dicilur,
unclus est, imaginem Chrisli portavit: unde et Bea- quo satis apertum est quid significet, quanquara et
tus David, et ipse Christus nuncupatus, ait ad eum, sine additamento prsepositionisquaerere inteUigatur
qui se finxerat.Saulem occidisse; (// Reg. i,14)ou0- adquirere, ex quo lucra vocantur, et qusestus (Eph.
modonon timuisti injicere manum tuam in Christum
Domini? (I Reg. ix, 2) hinc est, quod ab humero
sursum supereminebatomnibus; quia caput noslrum D J>Porro faber ferrarius non inveniebatur in omni
sursum est super nos, qui est Christus : in id aulem terralsrael. Caveranlenim Philistiim, ne forte face-,
quodreprobaluspostea, et rejectus est, succedente rent Hebrmi gladium, aut laneeam, el ne haberent,
m regnura David, popuU, ut praediclum est, Israel fabros ferrarios, qui arma ad repugnandum facetent.
personam geslavit: qui populus regnum adeptum (Cap. XIII, 19)« Ita Chaldsei deslrucla Hierusalem,
fuerat amissurus, Chrislo Dominonostro per novum et vastata omni terra promissionis satagerunt; c ut
festamentum non carnaliter, sed spiritualiter regna- nullus in ea remaneret artifex, nultus clausor, qui
turo.> vel foedataurbis moenia componere, vel posset re-
Filius unitw attn»erat Saul cum regnare cmpisset: sarcire dirupla. Quin potius quidquid apud. gentem,
duobus autem annis regnavitsuper Israel. Uno anno exterminatam artis invenerant, totuminBabylioniam
postquam rex electus est a Samuele, in domestica transferunt, ut vel ad nihilum valeat ullra, vel iUius
> Hactenus Augnstini verba. Quaeseqnuntur tradi- quitOvidius.
dit Isidorus cap. 5 in iib. i Reg. ° Docet subseqaentia Beda quseslione30 in libros
!>Necminorestvirtus,quamqumrereportatueri in- Regum.
 —
„,...,'-••-
' :%w™-:
659. CLAUDHTAURINENSISEPISCOPI 6&0
projiciat. a Arma quibus contra ^4 pcenitet, cujusest de omnibus omnino rebus tamfixa
civitatigvjitilitiAtJbijs
diabolum repugnples ljbertatero a Deo nobis dona- sententia, quam certapraescientia. Quomodoergopo>
tam defeodamus, quidsunt alia, nisi eloquiascriptu- pitet aliquid Dominum, in quoestomnispraescientia?
rarum, ifl quibus et ipsius Poroini, ef sanctorum ejus 8 «Nos,vero cum hoc de Deo in divinis Scripluris
exempiis, guo oidine bella vitiorum superari de- audimus, indignum arbitramur hoc de iUo sentire.
heant, luce clarhis discimus? Sed Philistaei filjos Sed necesse pgt, ut aliguid dicatur, per quod hoc
lsraet fijbris armorum privant, cura mafigni spiritus aliquo inpdo demonstretur. Cnm vero verba omnia,
anjmos fidelium a meditatione sacrae lectionis, ssecu- quibus humapa cplloquia conseruntur, illius sera-
laria UUs negotia, inserendo, retardant, ne vel ipst piterna virtqs, et divinitas rairabiUter, alque incun-
per hujus exercitium resistendi fiduciam sumant, vel ctanter excedat, quidquid de iUohumaniter dicitur,
afios forte qui tegere nesciunt, ad resistendum vitiis, quod etiam horoinibus aspernabile videatur, ipsa
exhortando, aut corripiendo b accendant. ToUunt humaua ammonetur-infirmitas, etiam illa quae con-
fabros armoruro,cumeos, qui sacra elpquia norunt, gruenter in Scripturis sanctis de Deo djcta existi-
u> tantis sceleribus obruunt, tjt dicere bona, quse inat, humanae capacitati aptiora esse, quam divinae
didicerajAt.proriras enjbescant, sublimitati : Ac per hoc etiam ipsa esse transcen-
f «Saul autejoapost hsec, dum pergeret dimica- ]B denda : est saniori >>intellectu, sicql ista quaUacun-
turus adversus PliilJStiim, indixit<* cuncto exercitui que transceiidenda sunl. Quis est enim horainum,
jejunium, quoosque reverterentur a praeUo, (V. 25 cui non oceurrat in Deo cuncta prsescienle ppsniten-
4t 27) Sed Jonathan filius ejus viden» super faciem tiam esse non posse? Et certe tamen hsec duo verba
3gri mel, extendit summitatem virgm, et intinxit in sunt, pcenitentia et praescientia, quorum quia unum
(avuw nuUit, et guttayit et illuminati sunt ocuti ejus. congruere credimus Deo, id est prsescientiam, ne-
Non utique ad videodmn illuminati, quia antea vi- gamus iu eo esse pcenitentiam. Cum vero alius liqui-
debat, sed ad discernendum, quia vetita tetigerat. diore considerationeista perlractans, quaesierit quem
Tufltj epim casus iUe, gicut et Adflm fecit illum at- ad modum vel ipsa prsescientia Deo congruat, et in-
^entont» reddjditque confusum. Qoo facto aramo- venerit hujus etiam verbi notionem illius ineffabili
nerour, pmnes iUecebras voluplatflm in sxculo de- divinilate tonge, laleque superari, non miratoi
iere conte.tii»ere qu| Deo jiititur militare. Non enim utrurpquedeilloprppter bominesdici pptuisse, de quo
potesf contra aUophilQsspiritqales, id est adyersus Utrumque propter ipsum incongrue diceretur. Quid
priuejpes tenefirarum, yirilUms animis concurrere, est enim prsescientia, nisi scientia futurorum? Quid
qui adjnicbujus fltttndiRegligit dulcedipem,declinare. autem futurum esf Deo, qui omnia tempora super-
(Proti. V,3) Mel enirn distiltant labiameretrici*,q»Qd (G greditur? Si enim scientia Dei res ipsas babet, non
est delectfltio voluptatis carnalis, de quo putatur sunt ei Aiturae, sed praesentes: ac per hoc non jam
juxta mysticos iptellectus hunc comedisse Jonathan, praescientia, sed tanturo scientia dici potest. Si autem
Atsprfe deprehensum vixprecibuspopuU liberatum. > sicut in ordine temporaliura crealurarura, ila el
(I R$ljrxv,7.) Iniit oMtemSaul ptmlium advetsut apud eum nondum suut, quae futura sunt; sed ea
Amaleghiutetfectisque cunctis hostibus ab Evila us- praevepif scientia, bis ergo ea senlit: uno quidem
que S»r, Est una regio Evilatb, quam circuit fluvius podo secundiUOfuturorum prsescientiam, altero vero
PijUon (Gdtt. n, |i) exiens de paradiso, quse hodie secundura praeseBtiura scientiam. Aliquid crgo tem-
IadJ> v«catur. Dicta autero Evilafh a quodaro nepote poraliter accidtt scientise Dei, quod absurdissimum
Ho«. Sut et |Ua Gvjfa soUtudoconlra faciem ^Egypti: alque falsissimum egt: nec enim potest quaeven-
lj#c eoin Kv^la,jUa Evilath debet nuncupari. Sur tura prsenoscit, nosse cum venerint, nisi bis inno,
qWWn &\ sofitudOinfef Cades et Barath, extendens teseant, et praenoscendo, anlequam sint, et cogno-
deser tpj» «.«qqpad vnm Rubntra ex .jEgypti confinio scendo cum jam sunt. Ita fit, ut (quod longe a ve-
(Gen.xvi, 7). ritate seclijsum est) temporaliler aliquid accidat
(Rursus xx, 1; xxv, 18. Exod. xv, 22; / Reg. XXVII, acieatiiB Dei, cum temporalia, quae praesciuntur,
8.) Percusso hoc termino e < pepercit Agag regi, I9 etiam prsesentia sentiuntur, quae non sentiebanlur
(IRe§. xv, 7) nec voluit disperdere omnia juxla prae- ante quam fierent, sed tantumraodo prtesentieban-
'
ceptum Domini; irasciturque ei Dominus f. > tur. Si vero etiam cum veaerint qs» prsesciebantur
Factum ttt verbumDominiad Samuekm dicens: pce- esse ventura, nihil novi accldit scientite Dei: sed
nketmtquod eonttituerimSaul regem, quia dereliquit raanebit illa praescientla, sicut erat etiam priusquam
mt, et uitrbtt mea opere non implevit; («. 10) neque venirent, quseprsesciebantur,quomodojaraprscscien-
<3»imsieut hominera, ita Deura cujusquam facti sui tia dicetur, quoniam non est rerum futurarum ? jam
' e Subsequentia tradit Isidorus cap. 7.
. Hic aliqyid deest, quo a litteraU ad allegoricum
sensuni transitus fiat, et uterque connectatur. In f Alia multa hic tradil Isidorus ad loci hujus exph-
Boda imttta alia sunt, quaeque Leclori subjiciam, oationes, quaenescio qua causa omittit Claudius.
qpn iUustrabitur locus IV Reg. 24,14. Et transtulit fEceaiterum scriptus aClaudio Augustiaus: cujus
emnem Hierusatem, etc. qusestio 2. liliri n ad Simplicianom lota fere, hic
b Aceedant. Praestat nostra lectio. poniujr, Augnstini verba pro more KneoUs idjao-
«.Subsequentis Ipcj(jxpUcationemhabes jn capite 6 tantur. ;,
Isidofi in fib. i Regiim. t>Codices allegati a P. P. S. Mauri Sft&miiPtd
* Toto, Prastat nostra lectio. noster codex eum editis Augustinilihris Saniort,
«361 QUiESTIONES XXX SJ?PER LIBROS REGUM. m
enim praesentia sunt, quae futura cernebantur, et jA puncla lustrantis, imo npn reUquerp : non enim
paulo post erunt prseterita. Praeteriiarum autem re- habet boc humana scientia_ sed pro yirihus cogita-
rum, sicut praesentium nuflo modo pptest dici prae- yero, insinualur mihi ulcnnque scientia Dei; quod
scientia. Reditur erge ad id, ut fiat rebus jam praer tamen ripmen ex eo quod sciendo aliquid, pon latet
sentibus scientia, quse iisdem rebus futuris era| bominem, potuit rei utrique esse coramune. Quan-
pracscientia, e.t cum ea, quaeprtescieiitia erat prius, quam et in ipsis hominibus solet discerni a sapien-
pnstea scientia fiat in Dee, admittit jputabilitatem, tia scientia, ut etiam Apostplus dicit; (/ Cor. n, 8).
et temperalis est; cum sit Dens, qui vere summer Alii quidem datur per spiritum tetmo sflmentue, alii
que est, nec ulla ex parte mutabilis, nec ulle motu quidem seimo scientiw, secundum eumdem spiritum :
novilio temporaUs. Placet igittir, ut non dicamus in Deo autem nimirum npo stint haec duo, sed uflum.
prsescientiara Dei, sed tantummodo scientiam. Quae- Et in hominibus quidem haecita discertii probabiiiter
ramus et boc quomodo. Non enim scientiam sole- solent, ut sapienlia pertineat ad intelleetura seterno-
mus dicere in nobis, nisi cum sensa, et intellecta ruro, scientia vero ad ea, qua* sensjbus corporis exr
meraoria retinemus, cum meminimus nos aliquid . perimur. Sed licet alius aliam differentiam prOferat,
sensisse, vel intellexisse, ut id quod volumus, reco- nisi lamen diversa essent; non sic ab Apostolo dis-
lamus. Qnod si ila in Deo est, ut possit proprie dici: B finguerelur.
Et inteltigit, et inteliexit: sentit, et sensil, admUlit < Quod si ita sane est, ut noroen scientiae rebus,
tempus, et subrepil; nihUominus illa mutabilitas, quas per sensus corporis experimur; deputanduro
quae longe est a Dei substantia, removenda est. Et sit, nulln est omnino scientia Dei. Non enim Deus
tamen et scitDeus, et praescit Deus ineffabili modo; per seipsum ex corpore et aniriie constat, sicut
sic eum et pcenitet ineffabili modo. Cura enira scien- homo, sed melius dicitur, aliam esse scientiam Dei,
tia Dei longe distet ab humana scientia, ita ut irri- et non ejusdem generis, cujus ista est, quae homi-
denda sit comparatio; utraque tamen scieritia vo- num dicitur: sicut eliam id ipsum, qiiod Deus dici-
catur. Et hsec quidem humana (alis est, ut de illa tur, longe aliud est, quam quemadmodum est di-
dicat Apostolus eliam : (ICor. xui, 8) Scientia de- Ctum, quod (Psal. LXXXI, 1) ttelit in synagoga deo-
struetur, quod nullo modo certe de scientia Dei dici rum. Tamen ad non latere' quoquo mddo pertinet
potest. Sic et ira hominis turbida est, et non sine. communicatio ipsa vocabuli. Sic etiam de ira homi-
cruciata aniroi.: ira vero Dei, dequa dicitur in Evan- nis detraho turbtilentum motum, ul. remaneat vin-
getio : (Joan. m, 36) sed ira Dei manet super eum. dictae vigor, alque ita .utcunque sufgo ad iunote-
Et Apostolus. (Rom. m, 18) Revelatur ira Dei de scentiam illius. quae sppellaluf ira Dei. Ilem de
cmlo super omnem impietatem, illo in tranquillilate : C misericprdia si auferas compassionem cum eo quera
jugiter raanente, in creatura subdita exerceat admi- miseraris participatae miseriae, ut reroaneat tran-
rabili aequitate vindiciam. Misericordia quoque ho- quilla bonitas subveniendi, et a Jniseria liberandi,
hiinis nonnullam habet cordis miseriam : unde etiam insinuatur misericocdiae divinseqoaliseunque cogni-
in latina lingua nomen accepit. Najn inde est etiam, lio. Zelum quoque Dei non repudferatis, et asper-
quod non solum: (Ibid. xn, 15) gaudere cum gau- nemur, cum scriptum invenimjjs, sed auferamus de
dentibus : sed etiam flere cum fienlibus hortatur Ape- humano zelo palUdam tabem doloris, el morbidam
Stolus. Quis autem saoo capite dixerit, ulla miseria.t perturbatjonera animi, reraaneatque iUiid solum ju-
tangi Deum, quem lamen ubique scriptura miseri-. dicium, qgo corruptio castitafis Timpunita esse non
cordenj esse lestatur? Ita zelum humanujn non sine. srailur, et adsurgimus, ut ineiraafrius aliquo raodo
peste livoris infelligimus: zelantem vero Deum noni capere zelura Dei. Quaproptee ettro tegimus etiam
ita, sed eodem verbo, non eodem modo. Peum dicentem pmnitet me c eonsidercmus, quod id
« Longumest percurrere csetera, et sunt innuine-; soleat in hominjbus ppqs pojnilendiv cnm procul du-
rabilia, quibus ostenditur roulta divina iisdero nomi-.. bio reperitur voluntas mutfm.di,sed iri boraiiie cum
nibus appellari, quibus bumana, cum ineomparabilii dolore anirai est; reprehendit enim in se, quod te-
diversitate gquneta sint. Nec iriterim frustra eaderoi TB* mere fecerit. Auferamus ergo ista quae de bcmana
sunt rebus utrisque indita vocabula, nisi quia hacc: infirmitate atque ignocantja venimtt, et remaneat
cognita, quse in quotidiana consuetudine versanlur, solura velle, ut non ita sit aiiquid, qnejfladraodam
et experimentis usitatioribns innotescunt, nonnul- erat. Sic potest aliquant,um intimari menli iipstr»,
lam ad inteUigenda Hla sublimia praebent viam • CuraI. qua regula intelligafur quod pcenitet Deum. Cum
cidem dempsero de hnmana scientia mutabilitateni,„ enim pmnitere dicitur, ynlt non esse aliquid sicut
et transitus quosdam a cogitatione iij cogitationerat fecerat, ut esaet, sed tamen, uf eum itaesset, ila
cum recolimus, itt cernamus aninio, quad in eon-: esse debeat: Ot cum ita esse jara ijon siijilur, jam
tuitu ejus paulo ante non erat, atque ita de parte ini non debet esse ita, perpetuo quodam, et tranquillo
partem crebris recordationibus transiUmus; undei. aeqnitatjsjudici^, <jfl§Beus cuncta ipttliihitiji inepra-
etiam ea parte dicit esse Apostplus (I G<jr.WH, 9)i mfltabili voluntate dispwlt. Sed qujooiampraescieh-
nostram scientiam; cum ergo haeccuncta detratxero*, r tiam, et scientiam cwmlaflde sofefliti»m hdMfnihtis:
et feiiquerb solaffi vftacitilieih, c6ftae, atq;ue thcqn-- appellare, iramque fjsarit sofet hflrijapt^fligiiijfis iii'
cussae veritatis, una, atque aeterna contemplatione: magnis pptesfatituj^ iremerej pqlitjs fltiam repre-
 Sm CLAUDII TAURINENSIS EPISCOPI 664
hendere, congruenter putamus taUa dicide Deo. Qui A bat, et taraen persequenti adversario mente se hu-
auteiti zelat, et quem aliqnid poenitet, quoniam vei mili substcrnebat, cui divino judicio praelatum esse
culpari solet, velin se culpam corrigere, atque ideo se noverat, llli itaque se humiliter postponebat, qup
cum reprehensione ista de hominibus dici, propterea per electionis gratiam incomparabiliter noverat se
movet cum legimus esse aliquid in Deo ejusmodi. esse meliorem. >
Sed iUa scriptura pmnibus consfltens, propterea ma- (Cap. xv.) Increpans Samuel Saul, cur non audis-
gis et ista ponit, ne quseplacent, sic inteiligantur in set vocem Domini, sed versus ad praedam fecisset
Deo, quornjp-docensueverint in hominibus inteUigi. malum in oculis Domini parcendo, et non interficien-
Per hsec enim, quae displicent, cum ea non audemus do Amalech, ait Samuel: (v. 22, et 23) Nunquid
sic intelligere in Deo, ut inveniuntur in homine, vult Dominus. holocausta, aut victimas, et non potius
discimus etiam illa sic quaerere, quse apta esse at- ut obediatur voci Domini ? Melior est enim obedien-
que convenientia putabamus. Nam si propterea non tia, quam vietimar, et auscultare magis, quam offerre
est illud de Deo dicendum, quia in hoinine displicef, adipem arietum. Quoniam quasi peccatum ariolandi
non dicamus incommutabilem Deum, quia de homi- est repugnate, et quasi scelus idololatrim nolle adquie-
nibus cumreprehensiofledictumest: (Psal.xui, 20) scere. Pro eo ergo quod abjecisti sermonem Domini,
Non enim est illis commutatio. ltem sunt quaedam, B abjecit te Dominus, ne sis rex.e « Obedientia victi-
quse in homine laudabilia sunt: in Deo aulem esse mis jure praeponitur, quia per victimas aliena caro,
non possunt : sicutpudor a quidem setaturaviridio- per ohedientiam vero voluntas propria mactatur.
rum magnum est ornamentum, sicut timor Dei: Tanto igitur <piisque Deum citius placat, quanto
non enim tantum in veteribus libris laudatur, sed ante ejus oculos repressa arbilrii sui superbia gla-
Apostolus etiam dicit: (I.Cor. vn, 1) perficientes san- dio praecepti se immolat: quo contra ariolandi pec-
ctificationem in timore Dei, qui utique nullus in Deo catum inobedientia dicitur, ut quanta sit virtus obe-
est. Sicut ergo laudabilia hominum recte inteUiguntur dientiaedemonstretur. Ex adverso ergo melius osten-
iu Deo, nonb ut in hominibus, sed vocabuUs tantum- ditur, quid de ejus laude sentiatur. Si enim quasi
modo communibus longe alia ratione, et modo. Nam peccatum ariolandi est repugnare, et quasi scetus
paulo post idem Samuel, cui dixerat Dominus: pm- idolotatrim nolle adquiescere, sota est, quae fidei me-
nitet me, quod constituerim regem Saul, ipsi Sauli ritum possidet, sine qua quisque infidelis esse con-
ait de Deo (/ Reg. xv, 29): quoniam non esl sicut vincitur, etiamst fidelis esse videatuf; hincper Sa-
homo, ut pmniteat eum. Ubi videUcet satis ostendit lomonem in ostensione obedientise dicitur : (Prov.
etiam, cum dicit Deus, poenitet me, non humano xxi, 28) Vir obediens loquitur victorias: vir quippe
more accipiendum esse, sicut jamquantum vatuimus, ^1 obediens victorias loquitur, quia dum aliense voci
disputavimus. > humiliter subdimur, nosmetipsos in corde supera-
(V. 18, etc.) Veniens autem Samuel ad Saul, ait mus; hinc in Evangelio veritas dicit : (Jo. vi, 37 et
ad Saul. Sine me et indicabo tibt qum locutus sit Do- 38) Eum, qui venitad me, non ejiciam foras, quia de
minus ad me nocte, dixilque ei: loquete. Et ait Sa- cmlodescendi, non ut faciam voluntatem meam, sed
muel: Nonne cum parvulus essesin oculis tuis, caput voluntalem ejus qui misit me. Quid enim ? si suam
intribubus Israet factuses? c« Parvulus in oculis faceret, eos, qui ad eum veniunt, repulisset ? Quis
suis est, qui in eo quodsemetipsum considerat, im- autem nesciat, quod voluntas filii a patris voluntate
parem se alienis meritis pensat. Nam quasi gran- non discrepet? Sed quoniam prfrous homo, quia
dem se conspicit, quisquis se super aliena merita suam facere volontatem voluit, a paradisi gatidio
elatione eogitationis extendit. Saul autem reprobus, exiit, secundus ad redemptionem hominum veniens,
in bono, quod cceperat, non permansit, quia fastu dum voiuntatem se palris, et non suam, facere os-
susceptaepotestatis intumuit: at contra David sem- tendit, permanere nos intus docuit. Cum igitur non
per de se humilia senliens, ejusdemqne Saul se suain, sed patris votuntatem facit, eos, qui ad se
comparatione postponens, postquam feriendi locum n veniunt, foras non ejicit, quia dum exemplo.suaeobe-
reperit, et pepercit eidem ssevienti adversario, et dientiae nos subjicit, viam nobis egressionis claudit. >
huraili se professione prostravit dicens: (/ Reg. (F.27.) ConversusestautemSamuelut abiret: Saut
xxiv, 15) Quem persequeris, rex Israel, quemperse- aulem apprehendit summilatempalliiejus,qumetscissa
queris ? Canem mortuum et pulicem unum. Et certe est. Et ait ad eum Samuel : scidit Dominus regnum
jam unctus in regem faerat, (/ Reg. xvi, 4, 12,13, Israel a te hodie, et.tradidit illud proximo tuo me-
etc.) jam exorante Samuele, et cornu super se d olei liori te. CompeUimurjuxla Septuaginta interpretum
fundente didicerat, quod eum divina gralia, Sauf translationem, hanc ponere sententiam, quia multo
reprobato, ad regni gubernacula possidenda serva- ampUus habet iUic : f Ita enim iUic scriptum est:
I
I
& ..
» Editus: quod mtatum; per errorem ut puto. . d Editi: oleum.
b Haec habet editus a Patribus S. Hauri locus : « Haec reperies in numeris 28, et 29 Ubri xxxv
non.reere intelliguntur in Deo, sic qumdam culpabilia Moralium.
hominum intelliguntut in Deo, non ita. * Hic rursus exscribitur Augustinus, cap. 7 mm,
c Quaesequuntur notata virgulis exscripta sunt ex xvn de Civitate.
cap. 22 [n. 42.] libri xxxiv S. Gregorii in Job.
 665 QUiESTIONES XXX SUPER LIRROS REGUM. 61»';
c Non revertar tecum,quia tprevistiverbum Domini: A cujus fllius erat Salomon. Postremo nunc inter se
et spernet te Dominus, ne sis rex super Israel. Et geris Hebrsea divisa non est, sed indifferenter in
convertit Samuel faciem suam ut abiret: et tenuit ejusdem erroris societate dispersa per terras. Divi-
Saul pinnam diploidis ejus, et dirupit eam. Et dixit siovero illa, quam Deus subpersona Saulis iltiu»
ad eum Samuel. Dirumpet Dominus regnum ab Israel regni et populi figuram gerentis eidem regno popu-
de manu tua hodie, et dabit ptoximq tuq bono super loque minatus est, aeterna atque immutabitis signi-
te. Et dividetur Israet in duo : tt non convertetur, ne- ficata est, per hoc quod adjunctum est: Etnon con~
quepmnitebit eum, quoniam non est sicut homo, ut vertetur, neque pcenitebiteum, quoniam non est sicut
pmniteat eum. Ipse minatur, et non permanet. lste, homout pceniteateum. Ipseminatut, et nonpermanet.
cui dicitur: spetnet te [Dominus ne sis rex super Id est homo minatur, et non pernianet, non autem.
Israel; etdirumpet Dominus regnum ab Israel de Deus, qucm non poenitet sicut hominem: ubi enim
manu tua hodie, quadraginta regnavit annos sflper tegitur quod poeniteat eum, mutatio rerum signifi-
Israel, tanto scilicet spatio temporis, quanto et ipse catur immutabili praescientja manente divina. Ubi
David. Et audivit hoc primo tempore regni sui, ut ergo non pcenitere dicitur, non mutare intelligifur.
intelligafnus ideo dictum, quia nullus de stirpe ejus Prorsus insolubilem videmus per hsec verba prola-
fuerat regnaturus. Et respiciamus ad stirpem David,; g tam divinilus fuisse sententiam de ista divisione po-
unde exortus est secundum carnem mediator Dei puli Israel, et omnino perpetuam. Quicunque enim
et hominum homo Christus Jesus. Non autem habet ad Christum transierunt, vel transeunt, vel transi-
Scriptura quod in plerisque latinis codicibus Iegi- bunt inde, noii erant inde secundum Dei prsescien-
tur: dirumpetDominusregnumIsraeldemanutua, sed tiam, non secunduni generis humani unam eamdem-
sicut a nobis positum est inventum in Grsecis:Disrum- que naturam. Rursus quicunque ex Israeliticis adhae-
pet DominusregnumIsrael de manu tua. Ut hoc inteUi- rentes Chrislo perseverant in illo, nunquam erunt
gatur de manu tua, quod est ablsrael.Populi ergo Is- cum Israeliticis, qui ejus inimici usque in finem vita>
raelpersonam figurate gerebat homo iste, qui po- hujus esse persistunt, sed in divisione, quaehic prse-
pulus regnum fuerat amissurus, Christo Jesu nuntiata est perpetuo, permanebunt. Nihil enim pro-
Domino postro perNovura Testamentum, non carna- dest testamentum vetus (Gal. 4. 24) de monte Sina in,
liter, sed spiritualiter regnaturo. De quo cum-dici- servitutem generans; nisi quia testimonium perbihet
tur dabit illudproximo tuo, ad carnis cognationem testamento novo, alioquin quandiu legitur Moyses
refertur. Ex Israelenim Christussecundum carnem, (// Cor. 3.15 et 16),velamen supra corda eorura po-
unde et Saul. Quod vero additum est bono super te, situmest; cumautemquisquetransieril adChristura,.
potest quidem inleUigi meliqri te, nam et quidam <_\auferetur velamen. Transeuntium quippe intentio
sic inteipretati sunt, sed melius sic accipitur bono ipsa mutatur de vetere ad novum,ut non quisque in-
tuper le, ut quia ille bonus est; ideo sit super te, tendat accipere carnalem, sedspirittialem felicilatem. >
juxta iilud propheticnm : (Psal. cix. 1) Donec po- (Cap. 15. 33.) Sumpsit ergo Samuel gladium, et in
nam inimieostuos omnes sub pedibus tuis. fn quibus frusla concidit Agag. Quod faciendo Samuel, usque.
estlsrael, cui suo persecutori regnum abstuUt Chri- adeo non peccavit, ut non faciendo peccarel. Deus
stus, quamvis fuerit illic et Israel, in quo dolus non enimjussit interfici Amalechitas, qui utique novit
erat, (Jo. 1. 47) quoddam quasi frumentum illarum non solum secundum facta, verum etiam secundum
palearum. Nam utique inde erant apostoU , inde cor hominis, quid unusquisque, vel per quem per-
tot martyres, quorum prior Slephanus, inde tot peti debeat. Dignus ergo erat Saul, cui talia injun-
Ecclesise, quas Apostolus (Gal. 1. 24) commemo- gerentur, atque Amalechitse, ut talia paterentur ,
rat, in conversioneejusmagnificantes Deum. qui divino nomini honorem non dederant, sed popu-
< De qua re non dubito intelligendum esse quod lum Dei, qui sicco vestigio mare transierat, interi-
sequitur. El dividelurIsrael in duo. In fsrael scilicet mere votuerat (Exod. 17. 8).
inimicum Christo, et Israel adhaerentem Christo: Igitur recedente a Saul Domino propter inobedien-
in Israel ad anciUam, et in Israel ad liberam perti-1 ) tiam, arreptus est maligno spiritu a Domino, irrue-
nentera : nam ista duo genera primum simul erant, hatque spiritus Domini in cura malignus. » « Jam
velut Abraham adbuc adhserente ancillae, donec vero illud, quod etiara malus appellatus est spiritus
sterilis per Dei gratiam fecundata clamaret: (Gen. Domini, sic intelligitur quomodo dictum est: Do-
21. 10) Ejice ancillam et filium ejus, Propter pec- mini est terra, tanquam creatura, et in ejus posita -
catum quidem Salomonis, regnante fllioejus Ro- potestate : aut si propterea non congruithoc locu-
boam, (/// Reg. 12) scimus Israel in duo fuisse di- tionis exemplum, quia terra non est mala, (/ Ti-
visum : atque ita perseverasse, habentibus singulis moth. 4. 4) omnis enim creatura Dei bona est, illod
partibus reges suos, donec illa gens tota a Chaldeis congruat, quod ipse Saul jamreprobus, etsceleratus,
esset ingenti vastatione subversa, atque translata. atque ingratus sancto David persecutor etiaro ejus
Sed hoc quid ad Saulem? si tale aliquid comminan- cum saevissimse invidiae facibus agitaretur, taroen
dum esset, ipsi David fuerat potius comminandum, adhuc Chrislus Donijni dicebatur, sicut eum appel-
Ea omnia sane non pauca, quse mox Uneolis hsec scribente numero4 Quaesthjpis1 libri n ad Sim-
pro more notabnntur, desuropta sunt ex Augustino '"')
plicianum.
Wl CLAUDII TAURINENSIS EPISCOfl. 668
lavit ipse David, cum vindicavit exstinctnm (// Reg. A tur bonus, ex hoc inteUigitur bonus. Unde apparet,
1. 24). Sed magis arbitror malignum spiritjim, a bonum spiritum secundura substantiam, malum
quo vexabatuf Saul, ideo dictum spiritum Domini, autera secundum ministerium, dici spiritum Dei.
quod occulto Dei judicio Saulem vexabat : utilur Quanquam quaeri adhuc possit, utrum cum spiritus
enira Deus ministris etiam spiritibus malis ad vindi- Dei dicitur : et ex boc ipso jam, et si nibif addatur,
ctam malorum, vel ad bonorum probationem; alio bonus iuteUigitur, ille inlelligatur, qui est in Trini-
modo ad illam rem, alio ad istam. Quamvis enim tate consubslantialis Patri, et Filio, Spiritus San-
« multimi sit quisque malignus spiritus, quia mala Ctus, de quo dicitur : (// Cor. 3. 17) ubi autem Spi-
voluntate nocere appetit: tamen nocendi potesta- rittis Domini, ibi libtrtas. Et iterum. (/ Cor. 11. 10)
tem non accipit, nisiabilto, sufequosunt omnia Nobis antem revelabit Deus per spirilum suum. Et
(Rom. 13. 1) certis, et justis meritorura gradibus illud: (Ibid. v. 11) sicet qum Dei sunt, nemo novit
ordinata. Quia sicut non est mala voluntas a Deo, nisi.Spiritus Dei. Et in multis locis boc modo dici-
sic non est potestas nisi a Deo; quamvis enim sit tur : Spiritus Dei, et infelligitur Spiritus sanctus,
in cujusque potestate quid velit, non est taraen etiamsi non addatur, quoniara ea quae circuraslant,
in cujusque potestate, quid possit vel facere cui- salis indicant de quo dicatur, ita ut aliquando nec
quam, vel a quoquaifl pati. Nam et ipse filius unicns B[Dei addatur, et intejligatur taraen ille Spiritus Dei
Dei passurus ad tempus humUiter, superbe loquenti principaliter sanctus. Nam quem alium commemo-
homini, et dicenti quod poiestatem haberet occi- rat uhi dicit: (Rem. 8. 16) ipte spiritus lestimonium
dendi, vel diroitlendi eum : (Jo. 19. 11) non ha- datspititui nostro, quia sumus filii Dei? (Ibid. 26)
beres, inquit, in me potestatem, nist data esset tibi Et ipse Spiritus adjuvat infitmitatem nostram. (I
desuper. Diabolns etiam volens nocere justo Job, no- Got. 12. 11) Et omnia kmc operalut unus, atque
cendi quidem voluntate diabolus erat, sed tamen a idem Spirtlus, dividens singulis prout vull. (Ibid. 4)
Domino Deo potesfatem petebat dicens, (Job. 11.5) Et- divisionesdonatianum sunt, idem auiem Spirilus.
mitte manum tuam, et tange carnem ejus : quamyis In his enim omnibus sententiis, nec Dei, nec san-
hoc esset, si permitteretur, ipse facturus. Ipsam ctus est additum, et tamen ipse inlelligilur. Sed ne-
enim permissionem petebat hoc modo : et manum scio utrum manifesto aliquo exemplo probari possit
Domini appellabat permissam a Domino manum alicubi dictum Sptriiutn Deisine addilamentp, ubi
suam ; id est ipsam potestatem, quam vofebat acci- Spiritus ille sanctus non significetur, sed allus,
pefe. Cui congmit illud in Evangelio; (Luc. 22. 3f) quamvis bonus, creatus taraen et conditus: quae
quod Domtnus discipulis ait : kac nocte postutavii proferuntur enim dubia sunt, et indigent clariore
Satanas vexare vos sicut triticum. Dktus est ergo C documento, sicut iUud quod scriptum est: Spiritus
spiritus Dei malus, hoc est minister Dei ad facien- Dei ferebatur super aquas (Gen. 1. 2). Nara, et ibi
dum in Saul, quod eum pati judex omnipotentissi- Spiritum sanctum accipere quid impediaf, non in-
mus judicabat: quoniam spiritus ille voluntate, qua venio, cnm enim aquarum nomine iUa materies in-
malus erat, non erat Dei; creatura vero, qua condi- simiaretur informis, quae de nihilo facta est, unde
tus efat, et potestate quam non sna, sed Domini omnia flerent : quis prohibet inlelligere Spiritum
omnium, aequitate acceperat, Dei erat. Veiba etiam sahclum conditoris^quod superlerebatur huic ma-
ipsa Scripturarum tta se habent. (/ Reg. 16. 13) Et teriae, non tocorum gradibus, intervallisque spatio-
perrexit Samuel, inquit, et abiit in Ramatha, et spi- rum; quod nequaquam deulla re incorporea recte
ritus Dei recessit a Saul, et eomprekendit eum spiri- dieitur, sed excellentia ef eminentia dominantis sn-
tus malignus a Domino, et suffocabat eum. Et dixe- pra omnia voltintatis, ut omnia conderentur? prse-
tunt pueri Saul ad eum ; Ecce spiritus Domini matus sertim cum ea locutio, sicut illarum scripturafum
suffocat te. Hoc igitur a paeris ejtts quomodo sit mos est, etiara propheticum qooddam sonat myste-
diclum spiritus Dei malignus, soperiora verba indi- rium, quo futuri baptismatis aqua, et Spirilu sancto
cant narranlis Scripturae, et dicentis : spiritus ma- j. nascituri popnli figurantur. Non ergo cogit, ut di-
tignus a Domino. Secundum hoc enim Domini, ctum est, et spiritut Dei ferebatur super aquas, illura
quod a Domino, quia per seipsum necare b velle intelligere spiritum (sicut nonnulli intelligunt) qno
habebat: id est comprehendere Saul: posse autem imtndi moles universa isla corporea vekrt animatur,
hon habebat, nisi summa justitia sineretur : si ad ministeritira quorumqne gignentium, et in sua
enim juste vimlicat Deus, quemadmodum ipse dicrt specie continendarum corporaiium creatnrarum.
Aposlolus : (/ Rom. 2) cum tradit homines ad con- Creatura est enim quidquid est tate. Illud etiam quod
cupiscentias cordis eorum; nil mirum si nihUominus scriptum est : (Sap. 1. 7) quoniam Spiriltu Domini
juste vindicans tradit etiarn eos in concupiscentia» teptevit orbem terrarum, non desant, qui eumdem
aliorum nocere volentiiim, sua semper incoramuta- spiritum velint accipere; invisibilem sciUcet crea-
bifi aequitate servala. Animadvertendum est sane, turara eunct» visibifia universaU quadam conspira-
cura additamento dici spiritusDeimahis, cum autem tione vegetanttera atque contimentem. Sed neque
"tantnmmododicitur sptrittts Det, efiamsi non addti- kfe vrdeo quid irapediat Spiritum saactum intell*-
a Editus Augustinus inrfe stt. .. .
>>Editus nocere : antea dixerat suffocare; sed infra dieit nocere volentium.
 G89 QUJ3STI0NES XXX &UPER LIRROS REGUM. 670
gere, cum ipse Deu§ dicat apud'Prophetam: ccelum A.additum malus, quia paulo superius jam dictum
. et terram ego impleo : (Jer. 22. 2,4)non enira, sine erat, et de vicinitate Scriplurse subaudiri et intelligi
suo Spirjtu sancto implet Deus coelum et terram. poterat. Ita eniin in ejusmodi exemplaribus legitur:
Quid ergo mirum si de Spiritu sanctoejus dietum est (Ibid. 23) Igitur quandocunquespiritusDeiarripiebat
replevit orbem terrarum ? aliter enim feplet sancti- Saul, toltebat David. cilharam, et percutiebat manu
ficando, sicut de Stephano (Acto. 6. 5' et 7. 55) sua, et refocitlabatur Saul, et levius habebat : recede-
dicitur: repletus est Spiritu sancto, et de cseteris bat enim ab eo spiritus malus. Sive ergo quod di-
taUbus. Aliter ergo replet a sanctificante gratia, ctum hic non est, spiritus Dei, sed tantummodo
sicutquosdam sanclos, aliter adstante afque ordi- spiritus malus, quod ibi minusdictum erat, tanquam
nante prsesentia sicut omnia. Quamobrem nescio , redditum apparet: sive quia superius ita positura
utrum certo aliquo documento scripturarum possit erat: (Ibid. 15 et 16) et dixerunt servi Saul ad eum.:
ostendi, cum sine uUo additamento dicitur Spiritus ecce Spiritus Dei malus exagitat te; jubeat Dqminus
Dei, vel Spiritus Domini, aliquid aUud significari, noster; et servi tui, qui coratnte sunt, qumrant homi-
quam Spiritum sanctum. Sed et si est forte quod nem scientem psallere cithara, ut quando- arripuerit
in praesentiarum non occurrat, illud certe arbitror te spiritus Dei malus, psaliat manu sua, et levius fe-
non temere dici quotiens in sanctis eloquiis comme- g ras. Non erat opus, ut rursum diccretur, quandocun-
moralur Spiritus Dei, nec addjtur aliquid, sive ille ;que spiritus Dei arripiebat Saul, addere matum,
Patri, ef Filio consubstantialis Spiritus sanctus, sive quia notum erat, de quo tunc diceretur.
aliqua invisi|jilis creatura intelligatur, malum ta- d < Itaque S.aul propter inobedienliam reprq-
rneu non posse intelligi, nisi eliam addatur malus. bato, mittit Dorainus Samuel ad Isai, et sumptu
Mato enim, quia bene utitur Deus, ad ministerium cornu olei unxit in regem David. Sed videamus
judicii sui, appellatur cliam ipse spiritus Dei ad eumdem David quomodo Christum prophetice signi-
vindictara malorum, et disciplinam, vel bonorum - ficaverit. e David enim interpretatuf raanu fortis,
probationem. sive desiderabilis. Et quid fortius leoneillo detribu
< Nee iUudjaro movere nos debet, quodpostea Juda, (Apoc. 5. 5) qui vicit mundum? Et quid desi-
scriptum est : (/ Reg. 19. 23) eumdem Saulein derabilius illo, de quo dicitur : (Ag. 2. 8) veniet de-
spirilu Dei super se facto propbetasse. Quoroodo sideratus cunclis gentibus? Ungitur iste David in re-
post bonuro spiritum spiritus malug, et rursura ppst gem, futurura denuntians per unctionem illam, Chri-
malum bonus? Hoc enim fit non muiabilitate stum : Chrislus enim a ehrismale appellatur. David
Spiritus sancti, qui est iramatabilis cum Patre ab oflicio pastorali pecorum, ad hominura regnum
et Filio, sed mulabilitate animi humani Deo cuu- C transfertur. Noster autem David ipse-Jesus ab ovi-
cta distribuente, s»ve malis pro roerito damna- busjudaicceplebisablatus, inregnura gentium trans-
tionis, vel emendationis, sive bonis pro targitate tatus est. fn Judaea cnira plebe non est modo Clrri-
gratise suae. Quanquam videri possit eliam idem lus, ablatusest modo, nunc gentium greges pascil.
fuisse Dei Spiritus semper in Saul: malus autera Erat autem David in canticis musicis erudilus;
jlli, quod ejns sanctitatis capax non esset. Sed non diversorura enim sonofum rationabilis modulatusque
recte hoc videtur : tutior est enim ille scnsus, et concentus concprdi varietate compactus ordinatse
verior, jit pro mutabilitate affectionis humanae spi- Ecclesiseiusinuatunitalem, qusevariismodisquotidie
ritus Dei bonus h bonum afliciat, vel ad prophetiam, resonat, et suayitato mystica modulatur. Iste adhuc
velad opus quodlibet aliud in munere divino; aftir puer in cilhara suaviter, imo fortiter canens, ma-
ciat autem malus,c qui propter ministerium divi- Jignura spiriturn, qui operahatur in Saule, compe-
nse seqnitatis omnia distribuentis, et omnibus recte scuit.»Nara quis citharse illras tanta virtus erat? sed
Utentis dicitur et ipse Spiritus Dei: praesertiro quia figura crucis Christi, quao de ligno et extensiene
dicturo est (/ Reg. 16.14) recessit ab eo spirilus Dei, nervorum mys,ticegerebatur, jpsaque passio canta-
ttcomprehendit eum spiriius malignus a Dominq; batur, in hoc trihuens moraliter exemplum, ut fa-
tauUopacto enim pptest idero videri recessisse ,et Stum divitum sermone huroili ad aliquid bonum
apprehendisse. Porro autera m nonnuUis exempla- provoeemus.
ribus,, et eis maxime,,qui delingua Hebrseaad ver- f « Plerumque etiam superbus dives exhortationis
bum videntur expressa, jnvenitur Spitilus Dei sine blandimento placandus est: quia et plerumque dqra
.arklitmneiitp positus, et intelligitur malus, ex eo .*vulnera per lenia. fomenla mollescunt, et furor
quod arripiebat Saul, et reficiebat eum-David tan- insanorura saspe ad salulem, medico blandiente, re-
gendo citbaram. Manifeslum est tamen, idea non ducitur : cumque eis in dulcedine condescenditur,
• Nonnulla adduntur iu editis, quae revera repe- tatut manu fortis usque dum deyenias ad ea : ungi-
titio superioruru videnlur esse. tvr iste David, etc; desumpta sunt.ex capite 87libri
h Editus bene. xxn, contra Fausium : atque ex ea quidem Te conji-
. c Additur in editis male. cimus pleraque ex subsequentibus, quibus locus hic
d Sumpta sunt hsec ex cap. 9 Isidori in lib. explicatur, ex Augustino fuisse desumpta,
jReg. £ Subsequentia perquire in p. 3 PastoraUs Gre-
« Compara haec cum iis, quse tradit AugusU n, gorii Magni [admonit. 3]. <
l.serm. 1. in Psal.xxxiv. Verba hsec."Datitdinterpte- e Edili : dura et minera.
671 CLAUDUTAURINENSIS EPISCOP» 672
languor insanise mitigatur : neque enim negligenter A . jecit diabolum. In fronte percussit, et cecidit ex eo
intuendum est, quod cum Saulem spiritus adversus toco corporis, ubi signum Christi non habuit: hoc
invaderet, apprehensa David cithara, ejus vesaniam quoque licet attendas, quinque lapides posuit: unum
sedabat. Quid enim per Saulem, nisi elatio poten- misit. Quinque libri c legis sunt, sed nnitas vicit.
tium? Et quid per David innuitur, nisi humilis vita (Rom. 13. 10) plenitudo enim legis charitas, ut ait
sanctorum ? Cum ergo Saul ab immundo spirrtu*af£ Apostolus : (Eph. 4. 2 etZ) sufferentes invicem in
ripitur, David canente, ejus vesania temperatur: ditectione, studentes servate unitatem spiritus tn vin-
quia cum sensus potentium per elationem in furo- culo pacis. Demum iUopercusso, atqne dejecto, gla-
rem vertitur, dignum est, ut ad salutem mentis , dium ejus abstulit, etmox caput iUi abscidit : et hoc
quasi dulcedine cilharse, locutionisnostrae tranquilli- facit noster David, dejicit diabolum de suis : quando
tale revocetur. » aulem credunt magni ejus, quos iUe in manu habe-
(/ Reg. 17.) Post lisec David in prselio gigantem bat, et de quibus cseteras animas trucidabat, con-
superavit. « « Cum adversus populum Dei alieni- vertunt linguas suas contra diabolum, et sic Golise
genae dimlcarent, provocavit superbia bumilitatem , de gladio suo caput incidit. d Convenit etiam boc
prpvocavit diabolus Christum. Accepit arma bellica illi viro, qui recta fide (quseplerisque sanctis solet
sanctus David, ut adversus Goliam procederet, hsec B . ad justitiam depulari) ea ipsa Scripturae sacrse, quse
arma per aetatem et parvam staturam corporis por- haereticus affert, testimonia coUigit, et erroris ejus '
tare non valuit; abjecit onerantia, accepit quinque pertinaciam e mox convincit. Contra nos namque
lapides de fluminC etposuit in vase pastorali: his dum sacrae Iegis testimonia apportant, secum nobis
armatus processit, et vicit: hoc quidem ille David; sed afferunt, unde vincantur. Unde et David typum Do-
f
mysteria perscrutemuf. In DavidChristus intelligitur, mini (quia videlicet manu fortis interpretatur),"
qui tempore revelationis Novi Testamenti, insinuan- Goliasvero haereticorum superbiamsignans ": hoc rc-
dseet commendandae gratiseprovidens arma deposuit," bus locuti sunt, quod nos verbis asserimus. Golias
quinque lapides tulit : deposuit ergo corporalia Sa- quippe cum gladio, David vero cum pera pastorali
craraenta legis, quse non sunt imposita gentibus; venit ad prselium : sed eumdem Goliam David supe-
deposuit quse non observamus : nos enim veterem rans, suo occidit gladio : quod nos quoque agimus ,
legemlegimus, et non observamus. Sed lamen ad qui promissi David membra, ex ejus fieri dignatione
aliquam significationem promissam et positam in- . meruimus. Nam cum superbientes haereticos, et sa-
teltigimus. Denique haec arma deposuit tanquam crae Scripturse sententias deferentes, eisdem verbis
onera sacramentorum veleris legis; et ipsani legem atque sententiis, quas proferunt, vincimus, quasi
accepk : quinque enim lapides quinque libros Moysi G elalum Goliam suo gladio detruncamus.
significant. Tulit ergo illos quinque Iapides de flu- (I Reg. 18. 7.) < Interea victoria David animum
mine, id est de sseculo: labilur enim mortale ssecu- Saul regem offendit, indignantis, B quod sibi in
lum, et prseterfluit quidquid venit in mundum. Erant milte, et David in decem millia acclamanlium publicae
enim in ilumine, tanquam in populo illo primo, la- gratulationis ore insonarent : hinc invidia Saulis,
pides erant illic inutiles, et vacabant: Transibant et semen odiorum adversus David : quod insidiator
supra fluvios, sed quid fecit David, ut lex ipsa utilis caUidus, ut sine insidiis suis possit offerre discri-
esset ? accepit gratiam : (Roma. 3. 10) lex enim mini, (18. 17. 25 et tubseq.) statuit eum Mfchol fi-
sine gratia impleri non potesl; ptenitudo enim legis lise suaenuptiis alligafi, si centum sibi allophilorum
charitas. Quia ergo gratiafecit implere legem: signi- prseputia victor offerret, pro quibus centum, ducenta
ficatur aulem gratia lacte : hoc enira est in carne dedit: et unde creditus est regio perire voto, mox
gratuitum, ubi mater non quaerit accipere, sed sata- auctus esl gloriosiori triumpho. fta et Judaei, dura
git dare; hoc mater gratis dat, et contristatur, si contra volunlatem Dei, Cbristtim interficere nituntur,
desit qui accipiat. Quomodo ergo David ostendit le- per id salutem gentium egerunt, per quod credide-
gem sine gralia operari non posse? nisi cnm illos T, runt exstingflere. Quod vero David prius alienigena-
lapides quinque, quibus signiflcatur lex in libris rum praeputia altulit, et sic denuo filise Saul nuptiis
quinque, quos conjungere voluit gralise, posuit in haesit, significabat, quod Chrislus non prius syna-
vase paslorali, quo lac roulgefe consueverat. His ar- gogam connubio suo sponderet, nisi ante gloriosus
matus processit adversus Goliam superbe putantem, in gentibus fleret. Prias enim in nationibns reseca-
de se prsesumentem. Tulit unum lapidem, i> et de- vit carnis pollutionem, et postea copulatus estsyna-

a Augustinus hic quoque nos docet, quem scili-
ret explicantem Psal. CXLIII.descripsit Claudius, sed
non constanter, uti alibi sotet, adamussim, et uti
dici mos est, ad litteram usque; nounulla ex eo ex-
cerpit, etbrevius tradit, alia prorsus exscribit. Com-
para, obsecro, baec, quae habet Claudius, cura Enar-
ralioueAugustini in psalmum,quem dixi CXLIII.Sed,
utarbitfor, ex Isidoro qusest. 10 in i Reg. exscri-
psithsec Claudius.
b Augustinus editus : inimicum in fronte percussit.
c Editus tecti: puto utique legendum cum Clau-
dio legis.
d Desumpta sunt ista ex num. 24 [alias cap. 16.]
lib. xvin S. Gregorii Moraliumin Job.
e Editus : inde.
1 Quseparenlhesi concluduntur, in Gregorio nen
exstant.
6 Haec perquire cap. 11, et seq. Isidori iu lib.
iReg.
 63S QUJESTIONESXXX SUPER LIRROS REGUM. 674
gogae. Postquam enim, sicut scriptum est, (Rom. jA cpntigit, et tertiis nihileminus. Ppstea vero cum et
11. 25) introierit plenitudo gentium, tunc omhis Is- ipse Saul venisset, factus est super eum spiritus Dei,
rael salvus fiat. (I Reg. 18. 27)«DupIaaulem, idest et ambulabat ingrediens, et prophetabat *.
ducenta, praeputia atfulit sive pro Judasis, et genti- « Non enim potest hic, nisi spiritus bonus in-
bus acquisitis, sive quia majer est numerus acqiiisi- telligi, per quem sancti Prophetae futurarum rerum
tionis populi gentium, quam credentinm Judaeorum. imagines et visa cernebant. Non ex eo tantum,
Auxit deinde odium Saul adversusJDavid intantum, quia diclum est, et prophetabat : nam in exemplari-
ut rex ad medelam sui spiritus Davidde more psal- bus, quse sunt ex Hebraeo,hoc qupque invenitur de
lentem jaculo conaretur configere. (19. 10) Sed spiritu malo dictum ita: (/ Reg.XVIII,10) Post diem
. quid est, quod dum Saulem spiritus adversus inva- autem alterum invasit spiritus Dei malus Saul, et
deret, apprchensa David cithara, ejus vesaniam prophetabat in medio -
domussum: et in aliis divina-
mitigahat? per Saulem enim Judseorum elatio, per rum scripturarum locis ssepe invenitur, quod pro-
Davidautem hurailitas (significatur) signiiicabatur. phetia non tantum bona, sed et mala dicitur: (///
Cum ergo Saul ab immundo arripitur spiritu, David Reg. xvin, 16,18,22, 25, 40) et prophetae dicti sunt
canente, ejus vesania temperatur, quia cum sensus Baalim, et exprobratum est quibusdam,quia prophe-
Judaeorum per blasphemiam in furorem vertitur, B J tabant in Baal. Non ergo propterea necesse est, in-
dignum est ut ad salulem mentes eorum quasi dul- telligi bonus spiritus, qui factus est postea super
cedine citharse, locutionis Evangelicaetranquillitate Saul, quia dictum est : Et ambulabat ingrediens, et
retocentur. > (/ Reg. 19. 14 et subseq.) Mittit Saul prophetabat, sed quia sine additamento positum est,
custodesad domum David, ut custodirent eum, et in- et factus est spiritusDei super eum :non enim sicutin
illo loco dictum erat supra, spiritus Dei malus: ut ex
terficeretur, abscessitautemDavid nocte, et fugit, at-
hoc posset etiam in consequentibus subaudiri, quin-
que salvatus est:cumque venissentnuntii Saul,invene-
runt statuam in lecio David positam, et pellem pi- imo superiora magis magisque atlestantur illum
losam caprarum ud caput ejus. < Audiamus ergo spiritum Dei bonum fuisse, et vere propheticum :
Davidenim erat cum Samuele. (/ Reg. xix,
quid hoc significet, quod miserit Saul ad custodien- 20) Et
dam domum David, ut eum interficeret. Hoc non ad misit Saul nuntios, qui apprehenderent Davii,
crucem Domini, sed tamen ad passionem ejus pferti- quando autem Samuel erat inter prophetas" et co>
net: crucifixus enim Christus, et mortuus, et se- tus prophetarum, qui illo tempore prophetabant,
pultus est. Erat ergo illa sepultura tanquam domus, nuntii, qui missi sunt, accepto ab eodem Spiritu
ad quam custodiendam misit regnum Judaeorum, prophetaverunt, missisque aliis hoc contigit, et ter-
quando custodes adhibiti sunt sepulcro Christi.' C tiis nihilominus : postea cum et ipse Saul venisset,
(Mattk. 28) Quomodo ergo custodita est domus, si factus est etiam super eum Spiritus Dei, et ambulabat
David figurabat Christum, ut Christus interficere- ingrediens, et prophetabat. Cum enim dicitur factus
tur, dum non in sepullura Christus, sed in cruce est etiam super ipsos spiritus Dei, et prophetabant
sit interfectus? Refertur ergoad corpus Christi, quia et ipsi. Idem utique spiritus erat, qui erat in pro-
interficere Chrislum, erat toltere nomen Christi. phetis : inter quos, et Samuel inventus est. Et ex
Neque enim crederetur in Christum, si mendacium hoc utique necesse est intelligi illum spiritum bo-
praevaleretcuslodum, quicorrnpti sunt, utdicerent: num. Atque ideo quaestio diligientef dtscutienda est,
(Ibid. 28. 13) Quia dormienlibus nobis, venerunt di- quomodo et illi cum missi essent ad tenendum ho-
scipuliejus, el abstulerunt eum: hoc est itaque velle minem, et ad necem ducendum, talf spiritu aflici
Christum interficere, nomen resurrectionis ejas ex- meruerunt, ef Saul ipse.qui miserat veniens et ipse,
stinguere, ut mendacium Evangelio praeferretur. Sed et sanguinem innocentem quaerens effundere, acci-
sicul illudnon valtiit Saul, ut interficeret David, sic pere meruit spiritum illum, et prophetare.
nec hoc potuit regnum Judaeorumeflicere, ut me- • « Hic mirum illud occurrit quod apostolus Paulus
moriam Christi deleret. Isti autem qui de Saul vir-. apertissime exponit : supereminentem viam de-
"
tute, id est de regno Jodseorflm in Christum praesu- mOnstrans : (/ Cor. xni,l,etc.) Si linguis hominum
mere voluerunt, offenderuntin lapidem offensionis, loquar, et angelorum, charilatem autem non ha-
tanquam in slatuam: ethaedus ejns visus erat agnus, beam, faclus sum mramentumsonans, aut cymbalum
quia in quem peccatum non jnvenerunt, quasi pee- tinniens: et si habuero prophetiam, et sciero omnia
catorem persecuti sunt. Igitur David regiae manus sacramenta, et omnem scientiam : et si habuero
factum evitans, ejusque persecutionem declinans, omnemfidem, ita ut mqnles transferam, charilalem
(/ Reg. 19. v. 18 et subseq.) venit ad Samuelem, autem non habeam, nihil sum. Et si distribuero sub-
et misit Saul nuntios, qui apprehenderent David: stantiam meam: et si tradidera corpus meum ut ar-
Sarauel autem erat inter prophetas et costus pro- deam : charitatem autem non habeam, nihit mihi
phetarum, qui ifto tempore prophetaverunt: (v. 20. prodest. Quo in loco manifestum est, eum munera
Sl et subseq.)nunlii autem, qui missi sunt, accepto Ula commemorasse, quae Spiritus sancti divisioni"
ejusdem spiritu prophetaverunt, missisque aliis hoc bus dantur, sicut superius dicit: (/ Cor. xii, 7, etc.)
Subsequenlia reperies numero septimo et subsequentibus quaestionis 1 libri n De diversis qumttio
nibus ad Simplicianum.
 67$ CLAtltoll TAURINENSlSfiPISCOM 676
Unicuiqueautem datur manifestatia Spiritus ad uli- _A quae in Evangelio scripta sttnt (Otdtth.vtt, 22, efc),
titatem. Alii autem datur per Spiritum sermo sapien- multos dicturos in illa die : Domine, Domine, tn
tim: alii sermo scientim secundum eumdem Spiri- nomine tuo manducavimus,et bibirtius,et tn nomine
tum: alieri autem fides in eodem Spirilu : alii dona- luo propheldvimus,et in nomirietuo virtutes multas
tio curalionum in uno Spiritu : alii operationesvir- fecimus.Quibris tamen diclurus est : noit nott vos:
lutum : alii prophelia : alii dijudicatiospirituum: al- recedite a me, operarii iniquitatis. Noh enim eos
teri genera linguarum. Omnia autem hwc operaiur mentientes putabimus ista dicturos in illo judicio,
unus atque idem Spiritus, dividenspropria unicuique ubi nullus erit fallendi focus, aut ullam vocem ta-
prout vult. Salis ergo apparet inter dona Spirilus lium legiraus dicentium : dileximus te. Polerunt
sancti esse propbetiam : quam tamen si quis babeat, ergo dicere : in nomine tuo prophetavbnus, cum
et charitatem non habeat, nibil est. Ex quo intel- sint improbi, et repfbbi: non autem poterunt di-
ligilur fieri posse, ut quidam ctiam indigni vita cere, dilectioneni, quammandasli, lenuimus : riaro
aeterna, regnoque coelorum, aspergantur taraen qui- si dfcent, non efs resppndebilur : non novi vos.
busdam Spiritus sancti muneribus, non habentes (Joan. xm, 35) In hoc enim cognoscetur,ihquit, quia
charitatem, sine qua illa munera nori nihil sunt, discipuli mei estis si vos invicemdiligatis.
sed nihil eis prosunt. Prophetia quippe sine chari- ]B « Exemplum ilaque hujus Saul resistit superbis
tate, sicrit demonstratum est, non perducitad re- nonnuUishaereticis,qtii, vel aliquid boni de muneri-
gnum Dei : charitas vero sine prophetia utique per- bus sancti Spiritus negant posse dari eis, qui ad
ducit. Cum enim loquens de merabris Christi ait : sortem saiictorum nori perlinent : cum eis diciraus
(Ibid. 29) Nunquid omnes Apostoli? nunquid omnes habere iUospossebaptismi sacramentum, quod cum
Prophetm? Indubitanter ostendit etiam eum, qui pro- ad Ecclesiam catholicam veniunt, non est in eis
phetiam non habet.posseinihembris Christi nume- ullo modo violanduiri, aut quasi non habeant, tra-
fari: ubiquemlocum haberet, si charitatem, sine dendflm: sed tamen eos non ideo saluti debere con-
qua homo nihil est, nonhaberet? nullo autem modo fidere, quia nqri improbamus, qiiod iUos accepisse
ita diceret : quando de membris agebat, quibus cqncedimus, sed oportere cognoscere unitalis so-
Chrisli corpus impletur : nuhquid omnes habent cietalem vinculo cnaritalis in eunidem, sine qua
charitatera? quemadmodurii dixit, nunquid omnes omnino quidquidhabere potuerint, quamvis per se
Aposloli?hunquid omnes Prophelse? nunquid omnes sanctum atque venerandum, ipsi tamen nihil sunt;
Tirtutes? riunquid omhes dona habent curalionura, tanto indigniores effecti prsemiovjtseaeternse,quanto
et caeteraTiujusraodi? ilUsdonis non bene usi sunt, quae in hac vita, quae
* Sed dicit aliquiSjposse quidem fleri, ut prophe- ^ transiturq est, accepierunt. Non autem bene utitur,
tiara quisque. non habeat, et tamen habeat cbarita- nisi charitas, (/ Cor. xm, 7), et charftas omnia fo-
tero, atque iiieo Ghristi membris adnuraeratus in- ferat, atque ideo non scindit unitatem, cujus ipsa est
hsereat: sedfieri non posse, ut prophetiara habeat, fortissimum yinculum. Non enim et servus ille nori
et non habeat charitatem. Nihil est enim homo ha- accepit talentum, aut alfquid aliud inlelligilur ta-
bens propheliam sine charitale. Ila forlasse quem- lentum, quam munusaliquod utique divinum. (Matth.
adraodum possumus dicere, nihil essehominem ha- xxv, 29) Sed qui habet, dabitur ei : qui autem non
bentem animam sine mente : non quia potesl inve- habet, et' quod habel, auferetur ab eo. Quod non
niri homo, qui mentem non habeat, habens animam,- habel auferri non potest, sed atjud non habet, ut
sed, quia nihil esset, si inveniri possit. Sic eliam dicj merito auferatur, quod habet. Non habet charilatecn
potesUcorpusfiguramhabet, colorem non habet: vi- utendi, ut auferalur quidquid aliud habet, quodsine
deri non potest, non quia est corpus, cui desit color, charilate non prodest.
sed quia, si deesset, cerni non possit. Ita fortasse < Non igitur mirum est regem Saul, et eo tempo-
dictura est, quod si quisque habet prophetiam, et re.quo pfimum unctus est, accepisse spiritum pro-
eharitalem non habet, nihil est, non quia potestj -. phetandi; et pdstea eum esset pro inobedienlia re.-
in quoquam esse propbetia sine charitate, sed quia, probalus, recedente ab eo Spiritu Domini, arre-
si esset, prodesse non possef. Opus est ergo ad sol- ptum esse malignoSpiritu a Domino, qui etiam ipse
vendura istam quaeslionem,ut ostendamus aliquem Spiritus Domiiii appellatus esl propter ministeriura,
reprobum hoe donum habuisse prophetise, Quod si quia omnibus etiam spiritibus malis bene utitur Do-
neminem invenerimus,hoeisteipseSaul satisosten- minus, vel ad daranationem quorumdain, yel ad
deret. Sed tamen etiam ille (nut». xx; 5, 24) Baa- eraendationem, vel ad probationem : (Rom. xm, 1)
lam reprobus apparet : non enim eura tacet scri- et quamvis non sit malignitas a Domino,pon est ta-
ptiira divinojudicioesse dajnnalum, et tamen pro- men pptestas, pisi a Domino. Diptus est etiam (/
phetiam haliebat, et quia ei charitas deerat, inerat Reg. xxvi, 12) sopor bomini, qui oecupaverat mi,
voluhtas maledicendi populo Israelitico, quam ho- lites ejusdem Saul, curo David hastam et scyphura
stts pfetio eomparaverat, qui eum ad maledicen- abstulisset'a capite dorroientis. Nonquia tuncsopor
dum mercede eonduxerat; dono tamen illo pro- in Domino erat, ut ipse dormiret, sed qufa ille so-
phetSriai, qfro aspefgebatnr, benedicebat invitos. por, qui ttirrc hbtnines apprefienderat, nntii Dei
Ncc iUa verba parum attestantur huic sententiae, _ erat infusus: ne David, servi ejus, iri eb wco pSs»
 6TI QUiESTWrlfiS tZt SUPER LIBROS REGUM. 678
sentia sentiretar. Neque illud mirum est fursfls jA eum. Ut ille nimiruro, qtii tam perfecto juxta Iegem
eumdem Saul accepisse spiritum prophetiae: (/ Dominiamofe complectebatur David, a perditione
Reg. xix, 24) cum pefseqflefetur jnstum, et e"ufti inimicorum ejus ostenderetuf immunis, qtti et d si
compretiensurus, et riecaturus venisset fn' tOcum, subita morte praereptus, riegnUmieum eo,'ut spera-
u'bi erat coiigregatio Prophetarum. Sic enim satis bal, terrenum habere nequivit cbnimuBe, absque
dempnslratum est, nemtnem de tali iflunere jam uUa famen conlradictione regni ccelestis consor-
securum esse debere, tanquam sit accdptissimus De- tiuni cum eo, quem pro gforia -virtulum tantisper
minp si hon habeat charitatem; quoniam quidem dilexit, cum esset et ipsevirtulum plenus, accepit.
Ulud donum, et Sauli dari potuit propter arcanum (6'ap. xx, 43 et xxi, 1.) « Siirrexit e itaque David
quidem alicujus sacramenti, sed tamen dari potuit iteriim^ et ftigit in dieilla a facie Sairl, venitqne ad
reprobato, invido, et ingrato, et reddenti niala pro sacerdotem Abimelech , a quo et gladium Golise
boms, etnepost ipsarti quidem accepliohein Spi- substulit, et panes proposittonis accepit. Quaeres et
rilus, correpto in melius atque mutato. > sacerdoti mortem intulit, et animadversionem reli-
Ait namque Jonathasad David (quem in pefse- giosae intulit civitati. Haec itaque gestorum fides
catioriibus patris sui non justis dolebat fatigari) : si est: sed quantum ad sacramentum prophetise per-
vixero facies mihi misericordiamDomini: st vero mOt- ]B tinet, in Christo Domino nostfo impletum est, qui
fuus fuerq, non auferas misericordiamtuam a domo positus in carne '*, dum insectalionem declinaret
mea tisqtie in sempiternum, quando eradicdverit Judaicam, ad g populos transiit : cum quibus, et de-
Dominus inimicos David unumquemque de tefta. sideratum sibi cibum sumpsit. (Luc. xxn, 15) Desi-
Cum adjungeret Scriptura : (tiers. 16) pepigit etgo derio enim, inquit, desideravihoc Pascha manducare
fmdus Jonathas cum domo David : contiriuo subinlu- vobiscum,ex quibus Gpliae, id est arma diaboli sub-
lit dicens : b requisivit Dominusde manu inimicdrum stulit, fortis eiiim spolia ipse dirupit : his ergo a
David. « Per anticipalionem ulique fecit, prius quibus receptus est Christus, tribulationes induxit
historiae interserendo, quod multo post tempore diabolus, et mortem. Omnes enim, ut ait Apostolus,
faetura est, cum interfecto Saule, regnum ad Dbmi- "qui in Chrislo pie votuntyivere , persecutionem pa-
num David translaltim est, et qui innoccntem euiri tiunlur. (Joan. xv, 20) Et Dorainus (ait) : Si me
injuste persequebantur, justa sunt divinitus ultione perseculi sunt, et vos persequentur. !>Quod vero Do-
multali. Tunc enim requisivit Domfnus de manu mintis in Evangetio (Marc. u, 26), Abiathar prin-
ininiicorum David, quare viritm sanctura afflixcrunt. cipem sacerdolum, non Abiraelech appellat, nihil
Tunc cogebantur rafioriem reddere odiprum, quibus habet dissonantiae : ambo eteriirii fuerunt illic, cum
coritra illum tanlo tempore ssevierant. Quod et de C ' veriiens David panes petiit, et accepit Abimelech,
Absalon, et de Seba filio Bochri, et de caeteris ho- videlicet pfinceps sacerdotum, et Abiafhar filiuS/.
stibus David c sequepplest intelligi. Aliter, si seire ejiis (/ Reg. xxn, 16, elc). Occiso autera Abime-
vis quid de manu inimicorum David requisierit lech a Saute cum viris domus suse generis sacerdo-
Dominus, potest, ni fallor,a superiore sententia, qua talis octoginla quinque, fugit Abiatbar ad Davjd,
dicfum est, quod fcedus pepigerit Jonatlian cmn et cbmes factus est tptius exilii ej'us. Ppstea re-
domo David, aperie intelligi, quod hoc de manu gnanle co, surarai sacerdotii et ipse gradum accepit,
inimicorum David requjsierit, id est, quare noa et actolo fcmpore regniiliius in pontilicatii perseve-
ipsi fceduscum eo pacis inire voluerint, cum quo fans, multo majoris excellentise, quara patef suus,
esse Dominum viderant. fdcirco autem Scriptura effectus est. Ideoque dignus fuit, cujus memoriam
haec senlenljam hanc praeoccupando interponere Dominusetiam vivente patre quasi summi sacerdo-
videtur., ut testimonium Jonalhae quo dixerat : ti? iaceret. (lbid. 18) In t Doech aulem Wumxn,
Quando eradicaverit Dominus inimicos David unum- i qui sacerdotes Domini prodidit, Judce proditoris
queinque. de terra, veruni esse coraprobaret, quia persona l signatur, per quem x ista operatus est
videlicet efadicati sint inimici David de terra, non _. - diabolus, ut ejus perditione facta in Christo, perscr
ipso David se de adversariis ulciscente, sed judi- culionem postea Ecclesia pateretur, et occideren-
cante Doraino prp illp. Bene autem subjungitur: (tur-mmulli discipuU Christi, et sacerdetes per no-
(vert. 17) et addidit Jonathan dejerare David eo . nien ejus persecutionis n exilia palerentur. >Quidam
quod diligereliilum: sicut animam suam i'a diligebat dicunt Doech Antichrisluro sjgnificasse, cujqs mem-
» xx, 14 et *5. Snosequenlia perquife quaesliorie
" qtiiim Anianuensem hunclsidbri •locuir), et aliqua bic
5 libri xxx Quaest.Bedaein libros Regura. dessie!,fltiqne paiic*. ' '
b Vulgata : reouiref. • h ffactenus fsidorus.
c Deest mque. 1 fierum hic nos fsidorus docet, et b* «o Ra-
d laja nqster Codex, qoam editi ponnat ita: ta- barius. •"..'"'::
men legendum arbityor tnbiia, uti posui. '> i Verba hseequi sacefdtiteMDomM pfWtdtt d&
e Ex Isidoro desumpla sunt subsequenlia. sunt inCditis.
IDomiati: setjraate.' k Consistit.
s Apostdlos:hic quoque niale, quandoenira transit 'Tta: .
m Quam plurimi. ; ".
ad apostolos? Ad Gjlitawm futique Genfium], et <ad
Tyrios, et ad Sydonios confugit, non ad Apostotfls. I «*Persecutiqnes gravisshms perfefrehf.
Arbitror itaque jam dudum cbrruptum esse per anti-
 .«379 CLAUDHTAURINENSISEPISGOPI 680
brum Judas exstitit, quia sicut ille sacerdotes octo- A mo tuo, ipse incidet tn eam. David autem bona pro
ginta quinque peremit, sic et iste martyres, qui malis retribuens, inimicum non occidit, sed pro
fidera resurrectionis tenent, sic occisurus. testimonip facti, oram chlamidis regiae abstulit, cum
» «Interea David cum fngeret Saul, latere voluit faciUus esset exceptnm insidiis adversarium per-
apud regemquemdam Geth, nomine Achis: sed cum dere, magis quam faUere. Qflid ergo est quod iste
gtoria ejus fuisset commemorata, ne per Iivorera fugiens a facie Saul, in spelunca latuit?e Quare au-
rex, ad quera fugerat, aliquid in eum machinaretur, tem tatuit, nisi ut occultaretur, et non inveniretur?
finxit insaniam, et quasi furore correptus mutavit Quid est coutegi spelunca, nisi contegi terra? qui
os suum, defluebantque saUvsein barbam ejus, con- enim fugit in speluncam, terra tegitur, ne videatur.
labebatnrque in manibus eorum, et procidebat ad Portabat autem terram Jesus : carnem quam acce-
ostia portae : et dixit Achis rex ad servos suos : perat de terra, ef in ea se occultabat, ne a Judseis
Quid huc mihi adduxisti istum? nunquid deerant invenirelur Deus.(/Cor. n,8) Si f autem cogno-
nobis furiosi? Et sic eum dimisit. Achis interpre- vissent, nunquam Dominum glorim crucifixissent.
tatur quomodoest ? per quod significatur ignorantia, Quare ergoDominum gloriaenon invenerunl? quia in
et verbum rairantis, et non agnoscentis. Quod in spelunca se texerat, id est carnis infirmitatem ocu-
"
genle Judaeorum impletum est, qui dum viderunt lis objiciebat, et majestatem divinitatis corporis
Christum, non agnoverunt: coram qtiibus rautavit tegmine tanquam (Augustinus: terrse abdito) spe-
os suum, et abiit. Erant enim ibi praecepta legis luncseabdito g contegebat. Hli ergo non cognoscen-
carnalia, erat sacrificium secundum ordinem Aaron, tes Deum persecuti sunt hominem. Nee mori potuit
et postea ipse de corpore et sanguine suo instituit nisi in homine, nec crucifigi poluit, nisi in homine,
sacrificium secundum ordinem Melchisedech. Mu- quia nec leneri potuit nisi in homine. Opposuit ergo
tavit ergo os suum in sacerdotio, mutavit in prse- male quserenlibus, terram, servavit bene quoerenti-
ceptis, dans aliud testamentum, evacuata carnali bus, vitam. Fugit ergo secundunj carnem in spelun
operatione, atque inde collapsus est in manibus cam a facie Satif, quia passus est, usque adeo se
eorum, quando eum comprehendentes crucifixe- occultari Judseis ut moreretur. h Sed quare usque
runt. (Vets. 13) 'Et procedebat ad ostium portm, ad mortem voluit esse patiens, ut fugeret a facie Sau\
hoc est humiliabat se : hoc est b procedere usque in spetuncam? etenim spelunca inferior pars terrse
ad ostium fidei nostrae. Ostium enim portse, potest accipi. Et certe, quod manifestum est, et no-
initium fidei nostrce. Inde incipit Ecclesia, et per- tum est oranibus, corpus ejus in monumento posi-
venit usque ad speciem : ut cum credit ea, quae -, tum > est, quod erat excisum in petra; hoc ergo
non videt.mereatur perfrui, cum eum videre (ICor. raonumentum spelunca erat; illnc fugiit noster Da-
'«ii, 12) facie ad faciem coeperit. Quod verO in illo vid a facie Saul. Tandiu enim persecuti sunt illum
quasi furore salivaedecurrebant super barbam ejus, Judaei, quoadusque poneretur in spelunca.
apostolus hsec aperit dicens: (/ Car. i, 22) Judmi i < Sed qnid est quod Saul perseculor ad purgan-
tigna petunt, etJGrmci sapientiam qumrunt: nas au- dum ventrem, spehincam ingreditur, nisi quod Ju-
tem prwdicamus Christum ctucifixum : Judmis qui- dseiin Christum conceptam malitiaro, quasi odorem
dem scandalum, gentibus autem stultitiam. Ipsis veto fetidum emiserunt, el cogitata apud se noxia, factis
Judmis vocatis, et GrmcisChristum Dei virtutem, et deterioribus, dum Ghristum perimunt, ostenderunt.
Dei sapientiam, quia quod stultum est Dei sapientius Sed tamen David Saulem occidere noluit : et cum
est hominibus.• Non tanquam salivaeoffendant; sed eum, in abdito occultatus antro, haberet in potes-
attende quod super barbam decurrunt. Quomodo tate, reservare * quam occidere maluit : ita et
enim in saUvis infirmitas, sic in barha virtus oslen- Christus dum esset in spelunca carnis, persecutorera
ditur. Texit ergo virtutem suam corpore infirmilatis populum in potestate habuit, et non occidit. Scri-
suae, et quod forinsecus inflrmabatur, tanquam ip ptum enim erat de his per Prophetam : (Psal.
saliva apparebat; intus autem divina virttis, tan-, LVIII, 12) Ne occideris eos. Tantum denique David
quam barba tegebatur. -/£?* summitatem chlamidis ejus silenter abscidit, ut
(Cap. xxiv).« Dehinc in eremo Engaddi cum.per- ostenderet prophetia Christum Judaeos non occi-
sequendum David Saul appeterel, ingessus est Da- disse, sed eis tantum regni gloriam abstulisse :
vid in speluucam, et ibi latebat.d Sed et rex impro- chlamidis enim abscissio regni est amputatio. >l fn
visis exceptus insidiis, quod innocuo moliebatur, eo autem quod tantum Saut veneratus est ipse Da-
inciderat; scriptum est enim, qui fodit foveatnproxi- vid, ut percusso corde pavitaverit, quando in tene-
a xxi, 10. Haecquoque nos docet Isidorus [cap. in Psafm. LVI,num. 4.
16]* et ex eo Rabanus. ' Editi: entm.
Ptocidete. e Occultabat.
« Et auod infirmum ett Dei, forttus est homini- J>Nonnulla hic amputant Isidorus, et Claudius.
bus. Sahvse enim.significant stultitiam et infirmi- "Videallegatum Augustini locum.
talem, sed quod stultum est Dei, fortius est homini- > Esse.
bus, non tanquam, etc i Ex Isidoro hsec
d Haec quoque ex Isidoro sumpta sunt, ex quo sunt in Atigustioo. sumpta tantummodo sunt: cto>
etiam desumpsit Rabanos. k Additur potius: sed redundat.
e Subsequentia in fsidoro pariter invenies : sed >HactenusIsidorus. '
ad magnam etiam partem in Enarratione Augustini ^
 681 QUJESTIONES XXX SUPER LIBROS REGUM. 682
broso est occuttatus antro, quo etiam Sauf intrave- A (25, 2.) Post haec David descendit in solitudi-
rat urgente necessitafe natufae, et exiguam parti- nem Maon, ubi habitabat Nabal, nomenque uxoris
cutam vestis ejus retrorsum latenter abscidit, ut ejus Abigail; ad quem mittens David pueros suos, ut
haberet, unde monstraret, quomodo ei pepercerit, quodcunque invenisset manus ejus, misisset David
curapossetoccidere.atqueita suspicionem de animo et pueris suis. Quos ille stulte repellens , nuntiave-
e
ejus, qua sanctum David, putans inimicum suum, runt David. « Tunc David «accinctus armis, voluit
vehementef persequebatur, auferret <>,futuri regni eum depredare. (vers. 13) At Abigail (tiers. 18, 23)
erat umbra iu aeternitate mansura : oleum quippe abiit obviam David, interpellans pro se, et pro
illud, quo unctus est chrismate, ab eo Christus est domo sua, quem vir ejus stultitia et ebrietate so-
dictus. Ne itaque reus esset tanli sacramenti in pitus offenderat: Si enim, inquiens, (vers. 29) sur-
Saule violati, quia vel indumentum ejus, sic at- -rexerit aliquando homo persequens te, et quwrens am-
trectavit, extimuit, ita enim scriptum est : (24, mam tuam, erit anima Domini mei eustadia, quasi
6, 5, 7, etc.) Et petcussit cot David super eum, quia in fascicula viventium, apud Daminum Deum tuum.
abstulit pinnam chlamidis ejus. "Viriautem, qui cuin Porro anima inimicorum tuorum rotabitur, quasi in
illo erant, et ut Saulem in manus suas traditum in- impetu et circulo fundm. Pulcherrima comparatione
terimere suadebant, non mihi, inquit, contingat a B statum justorum a reprebprum surte discernit: hp-
Dominq,sifecero hoc verbumDomino meo Chtisto Do- rum quippe animasappeUatwtienies.utillorumecon-
mini, inferre manum meam super eum, quia Christus trario spirituali morte prseoccupatas insinuet; juxta
Domini est hic; huic ergo umbrae futurae non pro- Ulud Prophetae : (Ezech. XVIII,4)' Anima qum pecca-
pter ipsam, sed propter iUud, quod prseflgurabat veril, ipsa morietur: hos fasciculo, itlos Iapidi fundse
tanta veneratio exhibebatur. b « Moraliter vero, assimilat : fasciculus enim constringitur, ut integer
quid per Saul, nisi mali rectores? quid per David, maneat, et conservetur, iapis in funda expeditus po-
nisi boni subditi designantur? Saul igitur ventrem nitur, ut abjiciatur. Sic enim in hoc sseculo elecli
purgare, est pravos praepositosconceplam in corde pressuris tribulalionum coangustantur, uthis admo-
malitiam, usque ad opera niiseri odoris extendere, niti, arctius se ad invicem mutua charitate f con-
et cogitala apud se noxia, factis exterioribus exse- nectant, et coadunati ad invicem manu sui Re-
quendo demonstrare. Quem tamen David ferire me- demptoris in perpetuum conserventur. At vero re-
tuit, qoia pise subditorum mentes ab omni se peste probi, quanto latius in hac vita voluptatibus pro-
obtrectationis abstinentes, praeposilorumvitam nullo priis,velutiliberidimitluntur,tanto longiusin futuro
linguse gladio percutiunt, etiara cum de imper- a divinaevisionisgloriaprojiciuntt]r,tit de eis merito
fectione reprehendunt. QuF, et si quando propter G dicalur : (Psalm. LXXXVII) Et quidem ipsi de manu
infirmitatem sese abstinere vix possnnt, ut extrema tua 8 repulsi sunt^ Mire autem omnipotentem provi-
quaedam, atque exteriora pnepositorum mala, sed dentiam describit superni protectoris, cum dicit:
tamen humiliter, loquantur, quasi oram chlamidis animamviri sancliquasi in fasciculo viventium apud
silenter incidunt; quia videlicet dum prselatse di- eum esse eustoditam : sicut enim facillimum est cui-
gnitati saltim innoxie, et latenter derogant, quasi libet, fasciculum herbse, vel feni sua manu retentuni
regis superpositi vestem secant: sed tamen ad se- conservare, ita virtus Domini et Salvatoris nostri
metipsos redeunt, seque vehementissime, vet de omnes per orbem electos, ab initio usque in finem
tenuissima verbi taceratione reprehendunt. Unde sacculi, ne qui ex eis uUa ratione pereant, sine la-
bene, et Ulic scriptum est: Post hmc David percus- bore tuetur. Juxta quod ipse in Evangelio sub figura
sit cor suum, eo quod abscidisset otam chlamidis ovium de his toquens (Joan. x, 27 et. 28) : Et se-
Saul : facta quippe praepositorum oris gladio fe- quuntur me, inquit, et ego vitam mternam do eis : et
rienda non sunt, etiam cum reprehendenda recte non peribunt in mternum, nec rapiet eas quisquam de
judicantur. Si quando vero contra eos, vel in mini- manu mea. Sicat fasciculus unus quibuslibet vincu-
mis lingua tabitur, necesse est, ut per afltictionem _ lis alligatur, ita omnis sanclorum coetus una ea-
pcenitentiae c comprimatur, quatinus ad semetipum demque flde, spe, et charitate ad invicem cnnstrin-
redeat, et cum prsepositaepotestati deliquerit, ejus gitur, unp divinse prptecticnis munimine circurada-
contra se judicium, a quo sibi d praelatus est, per- tur. Patet sane > litterse sensus, quia anima David,
horrescat. Nam cum praepositis delinquimus, ordini persequentibus licet hostibus, custodita semper fuit
ejus, qni eos nobis praetulit, obviamus. Unde in sorte viventium. Porro inimici ejus, insistentibus
Moises quoque, ciim contra se, et Aaron conqueri sibi adversitatibus, sicut lapis fundo circumactus, sic
popnlum cognovisset ait : (Exod. xvi, 8) Nosenim instabili motu perturbandi, et suis essent expellendi
quid snmus? nec contra nos est murmur vestrum, sed de finibus, vel etiam ab humanis rebus auferendi.
contra Dominum. > » Et in hoc facto AbigaU, quid nobis per enuntia-
a Hic aliqua desunt. Regum.
b Subsequentia didicimus ex Gregorio Magno [3 fConnecterri: male, ut arbitror.
parte Pattoralis admon. v. 5 haec tradente]. &Expulsi. <
c Editi : corprematur. •>Uterque.
d Editi: prmlata est. > Hactenus Beda.
a Subsequentia edocuit Beda quseslione 6 in libros
PATROL. CIV. 22
685 CLAUDIITAURlNfiNSlS EPISCOPi 684
iiOftem suam innuit, » nisi quod iracnndos ihelius -._. A13) Is enim qni patrem reiiquit, et partem substan-
cPrrigimus, st fn ipsa ine Suse comraonition,edeeli- tiae, quam percepe^t,; prodige expendit, postojuam
naHius; peftnlftati quippe quid audiarit; ignorant, esflrire ccepit, m ^^!^rsus'dix}t :(lbui. 17) Quatn
seBailfB teducti tanto Ubentius exhortationis verba mulli mercenarii pa_tfi?«et abundant panibus ? longe
reeil)ftint; qflanto se tranquillius Voleratos ertibe- quippe a se re^s«ratlyquando peccayjt, et si nqu
s^uiit; kefltf aut&rtiMrofe eMa?, omne rectum qnod esurissWvifl sen^tipso (Id ett: in semetipsum) mini-
dtcftur; pmftftum viaetot \ (Caf. 2§, 37) mrte, et me redisset 5 qui postqfljim .ferrenis rebus indjguit,
rtcte NafiSl febHotml|J9» mxh Abipil. faudabiUter tunc, cogitare ccepjf quid dp spiritualilius, amis)t.
tacuit, quiin aigeltovifio temlamiliterolkii. Tdcircb i.fnfirmi ergo quiqu_e,.atque in hoc.mundo despecti,
enim «alttnt; 'qtiod tecerat • cognosceVefwttriP,qura plerumque tanla c§tei_iusvocem Dei jmdiunt, quanto
'
h«Ciebrius n»» attulvhi , > et inhocnjundp nw liajient, ubi dekctentur. Quod
(Ctrp. W, 5« sme^f.) t ldeffl >>©ftvid fugiens a beoe jam dictus Amatechitarum puer ille designal^
facieMuI.trigTessusestln caStMtrefts. Hunc, wirii quia Amaletjhilis praedantibus, atque currentibus
fmrfiilenteni lirvefflssei isbn jpeWussriV, W oceidit, aeger rernansit, in via, et fame, sitique aruit: queni
sefi sdHrii amm, qu* m\ m feapat ej«s an, et ,. tameft David mvenit^ e_icibufapotumque prsebuit:
• Sbftttim aqfiav, ^tfMigiMtad cajintSauIv stibstu- B qui iUicp convafescen^ dux David factuSj convivan-
nt. DdriMetttffiriseuflcUs effessus 116cSsMs trans- tes Amalechitas repeiit, et eos qui se debijcm relin-
itftfflcalttinffiamdite. querant, cum magn$ fortitudine prostravit: Ama-
t Qriid e>|o est fiocf Petsequebantur namqne lechitaj .quippe populus tambient vocatur. Et quid
Cteistuni JtitJaM;sefl petsequendo dorniiebant, quia per lambientem populum, nisi mei^tes ,saecula'resde-
noh vfgilatahtcDrde : dfltitia erriiflcordis obdormi- signantur ? quae,,terrenacunqt_aainbjendo, quasi lam-
tio «st. bbrmiflht itt vif4m veferem, rion evigilant in Wunt, duni sotis, temporali^is delfict^ntur. Quasi
flovanu Vetiit CnHsttts. Wm eos occidit, sed tntijt «J9iJ»popij^HS^ ifyi^ifx^ pjRse^juia^ 4^', dp"1,**1™"»
fjMl eis) eiS seyphtttt «aqWe,M esf» gratfam legis -. aifigens»tofirf ^be4%iis .damnis j congregat. Sed
trifit, Ct scepmim regate, regrii «elricet potestatero, pner aegyptius,eegerJo via .reljnquitur, quia pecca-
tjuain pro magrio nat*eb#f)t,et ttnae se *protegebarit tor qtjusque»dnm ipfirmari ab hujus mundi statu
tentpdrafiteH et (Qnl flCale 'ut&jue)qtiam adversfls oceperit, mqx ssecutaribus mentibus in despectiim
De^ j^rihcreJmltfetemt^r^an1- ©efrideetd vtctpr reeit» quem. tamep Dayid iovenitj ,_eiquecibum et
»3vfd nostef Wecastris eWita retWssus mttscendft ; potiu» tribuij, qnia tnany (ottis Dominus abjecta
ifi Mtftnd^m tt^s co^orum. -* mundi
^ j»pn,^espicii, ef plerumqoeeos, qui sequi
fBttpiW). *fi»terea ft^nsDavi^dnmitergeret ad[ mundow miftirae yatoat, et quasi ja via remanent,
Actts vegeift PhiRstiiiorum in prJetium adversus; ad ajppQrissui _fratiara^ conyertit, ejsque verbi sui
tenvef, tflBntteirtes AmalechHse,irrttemnt Ift Selechi cibum k po)fjrigit,,etjquasi dnces sibj in y'a_dirigit,
(Stceleg.y.msatcehrfetites eam, captiV^Wnt OnWiia, dum suos etiam_pi^catijresfacit: dum enim Chri-
qtiscetahl David et pflerorum ejas. (Cdp. xxx, 1) Re- stum pei^tqnim.l?or4iJ>us inferuat, quaai Dayjd,su-
vewuseTgoDavldadpersequendPs (v.% et 11. etc.)i per hostes dqcunt; _mii.convivantcs Amalechitas,
sAmalethitas••invenit segypthrm puernm ^lacessen- velut Dayid, ij^io^feTiuiit, _mjiiasaperbos quosque,
tem; mafe ritique) lassescentem, qflem Amalechitse> qui se m_raundo dispexerarit, J^mim wtutejiro-
segrotuw fn fttnere reliqverant: hunc antem DavidI st^i^iitf.PuCTe/i^a^ptius^^^
inverituni CUJOreficit, * ducein sui itineris facit; Amalechitas interfecit, quia plerumque ipsi irientes
sicqfie* Amalecfift» seqnrtur, epuKtntesqueTeperit, saeculariumpraedicando superaflt, qui prtus cum sae-
etfundittisexthigttit. Qflld est quofl isegyptiusAma-. cularibus in •• hoei mundo
j,:' :-.
currere
. .... non
..... valebant,
..
lechita puer iri. itiflete tassatus fUSidet, ntsi quodI -•. (€«p.xxvifr>3,«te4<.P«st >mprtemauteai Sarnue-
atoator ptfa^entisSsecntipecca* suf riigreelne oper- lis, congregati sunt PhiUstiim contra Israel: (eers.
-A
tfls, saepe al> eodem saecuto Iflflmros, ffispeBimsqae Jp6) consiHu5tque.'Sanji Do»ifiam_,et noq, respoiM.it
relitfqtiitur: utcamtio rieqttaqnSft «nrrete valeat,, t|. (vem. 7,etc^iQ)MeJiivitautem Sauf.pytho_aissa.ui,
sed 'fractus adversilate torpescatf *>Boser}_{oeligil t ijtjae.susckaret ,*UISamuelera : {«ers.^.statimque
Denfii-qtos deSptclt lflanrfns; qnfa ptehtTDfltieipsat snscitatus ak $A eui» : Quare fttguieiiisti^, uljiu-
abstie^TifflS^AT^iocat afl'sei^^sti«(. f^tte. xv,, mtorer, ete. Quaeritw secundum Itistoriam utrum
.. &»,/«wjHi;n»ji''j«,••.?!, .
^ :?! i,i,:,..r. s»?,;-:-:t_.
...» Subsemientia Mrquire m 3 parte Pastoraltsi m^.etfeMby^ietGreiriVMmbe^^^ ,
*&e|pi adWbrilf.17. v-Ama^cMmnipniiiittem..SrM^ttAifostiaLieeti*,
**«tit^qfletiiia^tradidit Isidorus qutest. 18.. ^. v%&)^q«ei|jtiJif^iM ftwae/o. 7. horail, .Sfe^s-
. -.fi-Editna, Is^ /e>j^^aii^w_!t#.__P8ayeiJpt^[ue, , dem Gregorii Magnim Evangelia, aliamulto diversa
cum Scriptura ipsa dicat: Scyphum aquae qui eratt habet Isidorus: apta tamen.
ad caput Saul, et revera deinceps fit mentio «cypTii i * Alia hic interserit Gregorius.
aquse. ... . ;
d Additur ingressus: sed redundat. k AJwKtSelBtfea potiim^ite.^»,,-,uiK
6 Haecquae etiam habet Isidorus, petnuke num. 1 Hsec omnia ex Isidoro, i.^^
Atj^jUjiroij. ttemceps
73, aUas cap. 41 Ubri 5 MdraUum S. Gregor. pariter aUegante,
" desumpta suntrRaibanus&ec pa-
Magpi. rrferhabet.
'Desunt vertjtt1:ducem sui itinerit (aeit, quae ta- ' . "
; ;. t
%85 QU^ESTlONES XXX SUPER LIRROS REGUM. "680
pyfhonissa ipsum prbphefam de iof^rnb evbcave-A exitus, et expedilior inteUecttis, ut non vbre spiri-
rit; an aftquamimaginariam illusionem fallacia daV tum Sairiueiis excitaluro a reqtiie sua tredaiflus, sed
monum factarii. De qna qflaestioflebeatae roerribriae aliquod pnaritasma.etimagiflariam ilftisiofiemdiaboli
Augustiflus episcopus Slmpliciano episcopo Medio- machinatibriibus factam, quam ^roptetea Scriptura
Ianensi ita scripsit': a Inquiris, inquani, ufrum spi- ribmine Samuelis appeUat, qoia sblent iinagines
ritus iiriiriutidfls, qui eraf in pytnorilssa, potuerit earum reruni nominibus eVppellari, 'quaruni iinagine?
agere, flt Samuel a Saule videretur, et IoquereTur sunt, sicut omflia, quae 'praguhtur, atqiie ffhguntur
cuifleo. Sed riinlto majorfs miraculi est, quod ipse * ex aliqua parte maYeriaemefalli, aui; lfi^fli,Vblcfl-
Satanas priflceps Ttiimflndorum omnium spfrituum Jusque reiaplse, ad opera'hujusrhoiM,qhieque etiam
pofuit loqtii cuiri Deo, et petere teritaMum Jbb'(Jb'6. videhfur in sbriihis, et omnes fetb Magfhes eartim
I, 11) justissimuin virum, (Luc. xn, 31) qui etiarii rerum, quarum imagines surit, appeHari nbminibus
Apostolos tentandos petiit; aut si fioc ideo nori n'a- sofent. Qflisenirii bst, quihorainerapicterili dflbitetvo-
bet difficilemqusestionem, quia per quani vbtuerit care hominem? quandoquidem, et singuloruinquorum-
creaturam, cui voluerit creaturse, ubique prsesens que picturam cum aspicimtis,propria qflsequeflbfliina
veritas loquilur, "necpibpterea magrii rrieriti est, cui iricunctariter adhibeirius; veiut 'ctiftiirituentes 'tatm-
loqriitrir Deus: interest enim quid Ioquatur, qutaet B lam, aut parietem dicimus : WeCicerb est": ilte Saf-
imperator crim muftis irinocentibus non Ioquifur, iuslius: ilteAchiiles: flle Hector: hocftflifle^Simtfis:
qufbus providentisslme consurit ad satutem, efcum ifla Roma; cum aliud riihil sft quam pictaetiriagines.
miiltis nocenfibiis loquftur, qubs jflpet interfici. Si UndeCherubifri(Ea;o.xxv, 18) cumsint ccelestespbte-
ergo hinc prbpterea nuua qutestio esf, nuUa sit quae- states, fictsetamenex metaUo, quod lmperavit Deus,
slio, quomodo efiain immundus spiritus cum ariiriia super arcam testameriti magriae rei sigmficanase
sancti Viri loqui potuent. Omnibus enirii sanctis gratia, non afiud quam Chefubim " iUsequbque effi-
Deus creafor, et sanctificator fonge utique riiajor gies vocitantur. iteiri quisquis videt soimiiiiun, noii
est. Quod sifibc mbvet, quod ficuerit malfgno spiri- dicet:Vidi imaginem Augustini, aut Simplfciani, sed
tui excitare animam jusli, et tanqifam de aoditis vidi Augustinum, aut Simplicianum : cufri eb feiri-
mortuorum recepfaculis revocare, nbnrie magis ini- pore, quo tafe aliquid videt, nos ignoremus; usque
rafldum est, qubit Salanas fpsum Dominum assum- adeo mauifestum est, non ipsos horhines, sed ima-
psft, et cbnstituit supra pinnara templi ? QuoVibet gines videri; (Gen. XLI, 18) et Pharaib spiicas se
eniiri rijbflofecerit, ifle etlam modus, quo Samueli dixit vidisse in somnis, et boves, non spicarum, aut
factuiri est, ut excitaretur, fclmiliterfaitet. Nisi forte . bovum imagines. Si igitur Iiqiiido constat hominibus
quis dixerft Vaciliorern iiaboTo fuisse ficentiam ad " earum rerum, quarum imagines sunt, easdem iriia-
Dominum vivurii, uride vofiiit assuroendum, et, libi gines appellari, njl mfrum est, qubd Scriptura dicat
volriit, consfituendum, quam acl Samuelis defundti Samuelera visura, etjam si forte irnago Saoiuelis ap-
Splritum a sriis sedibus excitandum. Quod si iUud paruit, machinamento ej'us, qui (II Cot. xi, 14)
in "Evarigelfo'nos ideo non perturbat, quia Dominus transfigurat se velut Angelura lucis, et mijristros
vbluit alque *permisit nulla climinutioriesuaepote- suos velut ministros justitiae.
statis et divinftatis id fieri, sicut ab ipsis Judseis,
t Jam vero, si illudTnbvbt qflbmodo, et;a maligno
quamquam perversis atque immundis, etfactadia-
"boli facientibus, et teneri se, ct vinciri, et illudi, et spiritu Sauli vera pTsedicta sint, pbteSfet iUud mt-
rum videri, quomododaemones a^overinTt Christura
crucifigi, atqrie iriterfici passus est: nbn eslabsur-
durii credere ex ailiqua dispensaticne divinse vejun- (Maith. vin, 29), queiri Judseition agnoscebant. €um
a
tatis permissum fuisse, ut non invitus, riec domi- eoiin vult Deus, etiatto "per fnfimos, -infernbsqfle
vera cognoscere, temppralia ^dtin-
nariie, atqrie subjugaritemagica potentia, sed volens, spiritus aliquem
ad istam mortalilatem pertiflenfia.fa-
atque obtemperans occultse dispensationi Dei, quae taxat, atque
pythbnissam illam, et Samuelem latebat, cbnsenti-, cile est, et nofl incoiigrntim,nt omntpotens Ueus,
ret spiritus "Prophetsesancti, se ostendi aspectibus t> «t«justus, ad eflrum pfjenam'quibtis ista^prtfeaicun-
regis, diviria eum serifentia percossurus. Cur enim tur, ut malum, quod eis impendet, anteqUamVeniat
anima"bonihominis a malis yivis evocata, si vene- praenoscendo patiatitur, occulto apparatu Tirysterio-
rit, amiftere videaitnr digiiitatem suam, cum et vivi ruin suorum, etiatn spiritibus talibus aliqufd divi-
plerumque jbionivocati ad malos veniant, et agant riationis imperftat: ittquod atidfuntab Aiigelis,prae-
cum eis, quod officium postulat aequitalis, servato nuntient hominiBlis: tantum antem araditiflt,quan-
atque inconcussodecore virtiifis suse, et illorum vi- tnm omhiuro Domirifls,atqtfe moderaftorVel jflbet,
tiis pro rerum praesentiumvel usu, vel necessitate vel siriit. Unde etiam spiritus pytbonfcns (Act. xvi,
traclatis. i7) in Actibus Apbsfoltirum attestatur PauloApo-
< Quamquam in hoc facto potest esse alius faciljor stolo, et Evangelista esse conatur. Miscent tamen
» Lib. 2 quaestibrium ad Simplicianum qiisest. i, dIn codice infirmos,summosque':per errpreyinuti-
num. 1. que repugnanfibus edito Augustini loco, et subse-
!>Editus : ex aliqua matetie. quentibus.
•>Editus: illa figmenta. e Editus: et.
 687 CLAUDIITAURINENSISEPISCOPl 688
isti fallacias, et verum quod nosse potnerint, non .S. et sui militesad revincendoseos discerent. Quodvero
docendi magis, quam decipiendi fine prsenuntiant: sequitur : stcut scriptum est in libro justorum;
et forte hoc est, quod cum iUa imago Sarauelis Sau- ipsum Iibrum hodie nusquam, neque apud ipsos He-
lem prsediceret morilurum, (/ Reg.xxvm, 19) dixit braeos inveniri posse asseverant, sicut nec Ubrum
etiam secum futurum, quod utique falsum est: ma- bellorum Domini, cnjus (num. xxi, 14) in tibro Nu-
gno quippe intervallo, post mortem separari bonos a merorum mentio est, (/// Reg. 32, et 33) neque
malis in Evangeliolegimus, (Luc. xvi, 26) cum Do- carmina Salomonis, neque disputationesejns sapien-
minus inter superbum illuni divitem, cum jam apud tissimaa de ligrioruin natura, herbarumque omnium,
inferos tormenta pateretur, et iUum, qui ad ejus itemque jumentorura, volucnun, reptilium, et pi-
jannam ulcerosns jacebat, jara in requie constitutum, scuim, vel quod in libro dieruin dicitur : (// Paral.
magnum chaos interjectum esse testatur: aut si IX, 29) reiiqna vero opera Salomonis, priorum, et
propterea Samuel Sauli dixit: mecum eris, ut non novissimorumscriptasunt in verbisNathan Prophetm,
ad sequalitatem felicitatis, sed ad parem conditio- et in Ubris Ahiae SUonitis: tn «tsiotte quoque Addo
nem mortis referatur, quod uterqne homo fuerit, et videnliseontra Jeroboam filium Nabat, et multa hu
uterque mori potuerit, jamqne mortuus mortem vivo jusmodi volumina, quae Scriptura quidem fuisse pro-
prsenuntiabat; perspicit, quantura opinor, prudentia B bat, sed hodie constat non esse. Yastata namque a
tua, secundum utrumque intellectum, habere exi- Chaldeis Judaea, etiam bibliolheca antiquitus con-
tum • jam lectionem, qui non sit contra fidem: nisi gregata, inter aUas provinciseopes hostili igne con-
forte profundiore, et perplexiore inquisitione, qude suraptaest, ex qua pauci, qui nunc in sancta Scri-
vel virium mearum, vel temporis excedit angnstias, ptura cbntinentur Iibri, postmodum EzraePonlificis,
inveniatur ad liquidum, vel posse, vel non posse ani- et Prophetse sunt industria restaurati: unde scri-
mamhumanam, cumexhacvita migraverit, magi- ptum est de ,eo: (Esd. i, 7, 6) Ascendit Ezras de
cis carminibus evocatam b, vivorum apparere con- Babylone, et ipse tcriba velox in lege Moysi: velox
spectibus*,etiam corporis litieamenta gestantem, ut videUcet,quod promptiores litterarum figuras, quam
nbn splum videri valeat, sed agflosci. Et si potest; eatenus Hebraeihabebant, reperit, et in epistola regis
*
ufrum etiam justi anirr.a, non quidem cogatur magi- Persarum (Ibid. v. 12) Artaxerses Rex regum Ezrae
cis, ° sed dignetur ostendi occultioribus imperiis Sacerdoti scribm legis Dei cmli doctissimo,salutem. »
summae legis obtemperans; ut si fieri non posse (// Reg. i, 21.) Montes Gelboe, nec ros, nec plu-
claruerit, non uterque sensus in hujus Scripturae via veniat tuper vot: neque tint qgri primitiarum,
tractatione^ atque expdsitione admittatur, sed illo quia ibi abjeetut ett clypeus fortium, clypeus Saul,
excluso, imaginaria simulatio Samuelis diabolico C quasi non esset unctus oleo. Sciri debet, quia vera-
ritu facta intelligatur. Sed quoniam, sive illnd fieri citer Saul, qui post unctionem sancti chrismatis, a
possit, sive non possit, tamen fallaciit Satanse at- quo et Christus Domini vocatus est, ab hostibus oc-
que imaginum simolandarum, callida operatio deci- cidi meruit, mortem veri Christi, quam sine culpa
piendis humanis sensibus multiformis invigilat, pe- stibire dignalus est, insinuat. Montesquoque Gelboe,
detentim quidem, ne inqnisitioriibus diligentioribus in quibus interiit, superbos Judaicse plebis coflalus,
praescribamus, sed tamen potius existimemus tafe quibus contra victorem vitae rebeUabant, insinuant.
aliqnid factum maligno spiritu pythonissae illius mi- Unde bene Gelbbe volutaiio, sive decurtus inter-
nisterio, quamdiu nobis aliquid amplius excogitare pretatur: volutabantur enim in sorde peccatorum
atque explicare non datur. juxta iUud proverbiorum: e et sus lota in volulabro
(31.) <Igitur exorto praeliopercusserunt Philistaei 7u(t;atque areclitudine viae salutaris aberrantes,
Israel plaga magna: et mortuus est Said, et Jona- jam jamque ad inferiora, hoc est hujus saeculidesi-
than fiUusejus. > (// Reg. i, 2) Evadens autem qui- deria fceda decurrebant, ob quorum desiderium re-
dam venit ad David in Sicelech, et nuntiavit David gem cceUet terraB in mortem tradere non dubita-
plagam magparo, quse facta est in populo: (vers. 6) bant, propter quod eis merito optafur, ne rorem de
'
insuper etiam mentiendo addidit, quod ille percussis- ccelo, pluviamve snscipiant, quod hodie rehus ipsis
, set Saul et filium ejus. (vers. 15) At David Chri- videmus expletum in eis, quod iUos gratia coelestis
stum Domini vindicans jussit eum occidere: (vers. deserens ad plebera gentium translata est; quod
XH,.17) planxit David hujuscemodi super Saul, et etiam Isaias sub figura vinese futurum Ulis ex per-
tuper Jonathan filium ejut. (vers. 18) < Et prmcepit, sona Dorainicomminatus est, dicens: (Isa. v, 6) et
ut docetent filiot Juda atcum, tieut sctiptum est in nubibusmandabo, nepluant sttpet eam imbrem. Quod
librojuslorum. Hoc ideo fecit, ut quia d Philistaeos est aperte dicere : Apostolis atque Apostolicis viris
sagittariis abundare jam noverat, unde et Saul ma- omnUius maudabo, ne illis uitra verbum vitae prse-
xime horum ictibus perierat, eamdem beltandi artem dicent, sed irrigatione verbi ccelestis, quod a se re-

Editi: eam, seu illam. Rabanusin Iocumhunc.

* Editi: tiivorum. « UPet. II, 22. Contigit enim eis illud verf pro-
o Addunt editi: sacris. verbii: Canisteversusad suum vomitum, el tut lota
* Quaesubsequuntur lineolis pro rnore notata do- in volutabroluti.
cuit Beda [quaest. 7], quem consule. Hsccipsa habet
689 QU^ESTIONES XXX SUPER LIRROS REGUM. — LIRER II. 690
pulerunt, indignos in sua sterilitate vacuos, acper- j.i bonorum mala hominum gesta accipiantur. Denique
petuo igni comburendos relinquant. a i De quibus, Uriam fidelissimum David regis militem ad piissima
et bene dicitur: ut agri primitiarum esse non possint: atque innocentissima ejus opera, vel dicta in mata
superbe quippe Hebraeorum menles primilivos fru- significatione, et contra ipsum David in maximo suo
ctus non ferunt; quia in Redemptoris adventu ex scelere in bona accipiendum interpretantur: alioquin
parte •maxima in perfidia remanentes, primordia si non et per mala bonum, et malum significari per
fidei sequi noluerunt: sancta namque Ecclesia in bona posset, nunquam liceret nigro atramento no-
primitiis suis multitudine gentium fecundala , yix men Dei, sed semper lucido auro debere scribi, quia
in fine mundi, Judaeos, quos invenerit, suscipiet, et Deus lux est, et lenebree in eo non sunt ullae, nec
extrema colljgens, eos quasi reliquias frugum ponet. rursum in titulis Psalmorum nomen Absalon, et
De quibus nimirum reliquiis Isaias dicit: (Isa. x, 22, Doech hominum reproborum minio fulgente, sed
Rom. ix, 27) Si fuerit numerus filiorum Israel, quasi solo atramenti colore deceret adscribi. Sicut ergo
arena maris, retiquiw salvm fient. Possunt enim id- in paginis librorum quovis colore, et mala possumus,
circo Gelboe montes ore Prophetae maledici, ut dum et bona absque ulla reprehensione figurare, ita
fructus ex arescente terra non orilur, possessores etiam in parte significationum, per quselibet horai-
terrae sterilitatis darano feriantur, quatenus ipsi ma- B num gesta, et bona rectissime, et niala possunt ex-
ledictionis sententiam accipiant, qui apud se, mor- primi: quamvis, et multo ssepiuscontingat, etmulto
tem regis suscipere, iniquitate sua exigente, me- dulcius audiatur, bona per bona, et mala figurari
ruissent. > h Nec libi absurdum videri debet, ut mala per mala. Sicut autem in pictura parietum, neque
reproborum acta, boni aliquid significent: autrur- obscurum iEthiopem candido, neque candidi corpo-
sum bona justorum opera in contraria significalione ris, sive capilli, Saxonem atro decet colore depingi,
ponantur ; lege enim Moralia sancti Papae Gregorii, ita in retribulione meritorum juxta suum quisque
uhi exposuit, quomodo beatus Job maledixit diei suo opus recipiet, ac qualis erit actu, talis etiam parebit
dicens : Pereat dies, in qua natus sum, etc. c, et vi- in judicie ; neque emninp ad rem quid quisque fi-
debis quia usitatissimum est in Scripturis, ut et bo- gurarit, sed quid egerit pertinebit.
na in malorum significatione, et in sanctificatione
a Subsequentia aUegat Paterius, qui ea desumpsit prsepositam expositioni libri Job [cap. 3, et
44]
ex capite 4 prsefationis in lib. IVMorali. 1 libri iv ejusdem expositionis in Job. Adde
11Hactenus Gregorius, et ex eo etiam Rabanus in caput quae deinceps de Detsabee ex Gregorio Magno tradit
locum hunc. Claudius.
c Vide S.- Gregorii Epistolam ad S. Leandrum G
'I l .. i I i i i. - —i,- i .ii....—i- -..i..—.ii.i.11»Ml i.w.P—11.
f II u—J—M^
INCIPIUNT CAPITULA LIBRI II.

De eo, quod scriptumest, quoJ post mortem Saul ve-
nerant viri Juda, et unxerunt Davtdregem in Hebron ,
et de AbuerfilioNer qui constiluitHisboselh DliumSaul
regem super Israel.
De filiisKemonBerotbitse, qui interfecerunt Hisbo-
seth.
De laude David, qui cougregavit triginta millia ex
eleclis Israel, ut educerent arcamDei, atque morte Oza.
AmmonilioDavid,ubi instruitura ne ipse
sdificarel lemplumDomini, sed liliusproplieta,
ejus, et aclio gra-
tiarum ejus.
.De nuntiisDavid, quos misitad Annon regem Ammo-
nitarom.
INCIPIT PR.KFATIO
a t Promissinnes Dei, quae factaesunt ad Abraham, D
cujus semini, et genlem Israeliticam secundum car-
nem, et omncs genles deberi secundum fidem, Deo
poUicente didicimus; quemadmodum compleantur,
per ordinem temporura procurrens Dei civitas indi-
cavit. Quoniam ergo superioris libri usque ad regnum
David factus est finis, nunc ab eodem regno, quan-
to suscepto operi suflicere videtur, csetera, quae se-
quuntur, attingimus. Hoc itaque tempus, ex quo
sanctus Samuel prophetare coepit, et deinceps, do-
nec populus fsrael captivus in Babitoniam duceretur,
* Praefatio haectota desumpta est ex capitulis 1, 2
et 3 libri xvn de Civitate, nonnullis, sed paucis
De peccaloDavidin Bersabea, et morte Uriae:
Ubi Nathanvenit adDavid,et proposuitei similitudinem
de diviteet paupere.
De fuga Davidpropter Absalon, quando nudis pedibus
iucedens reliquitcivitatemHierusalem.
De prselioAbsalon, et percussione,atque morte ejus,
De Psalmoseptimodecimo.
De nominefortiumDavid.
De prselio David contra Piiitislbaeos,quando sitiens
aquamBellilemiticamdesideravit.
De peccatoDavid, quando populum numerandopec-
cavit.
LIBRI II.
atque inde secundum sancti Hiereroiaeprophetiaro,
(Jer. xxv, 11) post septuaginta annos reversis fsrae-
litis, Dei domus instauraretur, totum est Propheta-
rum tempus. Quamvis enim et ipsum Noe Patriar-
cham, in cujus diebus universa diluvio terra deleta
est, et alios supra, et infra usque ad hoc terapus,
quc reges in populo Dei esse cceperunt, propter qua>
dam per eos futura, sive quo quomodo significata,
sive pradicta, quae pertinerent ad civitatem Dei, re-
gnumque ccelorum, non immerito possumus appet-
lare prophetas; praesertim quia nonnullos eorum id
demptis. Hanc itaque prsefationem cum iis, quse
dixi, capitibus, comparet, obsecro, lector.
 m CLAUDfl TAURINENSIS EJ?ISCOJ?I, 6^
expressius legimus nuncupatos , sicut Abraham, A ra Chanaan, sub c regibus semen Ahrahae fuejpat
(Gen. xx, 7) sicut Mcysen, (Deutero. xxxiv, 1,0)tamen constitutum, ut nihil inde superesset, quo terrena
dies Proph,etarum prsecipue, maximeque hi dicti iUa Dei promissio non compleretur, nisi ut in eadem
sunt, ex quo coepit propbetare Samuet, qui et (I Reg. terra, quantura ad prosperitatem attinet temporalem,
x? 1) Saulem prius, ef eo reprobato, (1 Reg. xvi, 15) prosperitatis succession,e inconcusso statu, usque
ipsuin pavid, Deo prsecipiente unxit i.n regem, de, ad mprtalis hujus saeculiterrafnum gens permaneret
cujns stirpe caeteri succedei.ent, qupnsque illps suc- hebrafa^ si pomini De.i sui legibus ofiediref. Sed
cedere sic oporteret. Quae i^itur a Prpphetis sunt q.upniani.Deus noyerat fi.pc eam Btonesse facturam,
prsedicta de. Christo, cum moriendo decedentibus, usus, est etiaia. temporalibus pcents ad exercendos
et nascendo succedentibus suis membris, ciyitas in. e&paucps f^detessjjps, et ammonen.uos^qui ppsfea
Dei, per ista curreret tempora, si omnia velim com- futMri.erapt in pmnijbu.s,gentibiis, qupd, eos amma-
memprare, in imniensum pergilur. Primum, quia ^ftWQPPJCtSlN-, fe ^fe ?Uera,m prom.issiojjerave-
ips_aSxriphrrsi, quse pey ordinem reges, eorumque ye,fatp,iipvo,fesfsimeftjp, per Incarn^tjenem Ctiristi
facta, et eyeota digereijs, yidetur tan.qi_t.airi
hjstpricij, fu,ej,afimm>t,wiis. (^jp. circa §icut pracuta iUa di,vjna
diUgentia rebus ge.stis, occupala esse na.j_ra.ndis,si ad,j^brgiharjti,Is#tt,c,e\ Jacpb, ef quaecumque aUa si-
adjuvante Dei Spirftu considerata tractetur, vel ro^ •8 gnfti yef dicta propheticain sacris lilleris prseceden-
gis„ velce^pofl ifliOTspi.aenuntiajftdisfti,tij_ris,quam tibus, facta pnt, j,ta efis_i_ncaeterae ab islo Reguni
prsetcrjtis enuntiandis inyenietu,r ifltejata ; et j>oe tempoxe grppi>e.tia}p^vfujftperth\ent ad, gentem car-
perscrutapqo hjdagare, ac differendo, mojas,trare? nis AVsrahse,pa,rtim veyo ad jUud sernen ejus, ui quo
quam sit operoisiim, atque prolixum, et quam muUis benedicuntur pmnes genfes coftaeredes Cb.rjs.tipcr
indjguum vofumiuibus quis ignorat, qui hsec vef testamentutn npvum^ ad pas§idend.a,ravUw> aeter-
roediocriter cogitat ? Deinde quia ea ipsa, quae ad nam, regnuinque ccelprum. ^rtim ergp adan,cillam,
prophetiam non ambigitur pertinere, ita supt mutta quse in servitiite gefterat, id est terrenam Ifiertisa-
de Chrisla, regooq,ue ocelorum, quce ciyitas Dei est, lem, quse servit ctin^filiis su.s, partim vero ad libe-
iit ad hoc aperiendum major sit djsmntatlo neccs- ram civiiatemDci, |d est veram Hiej-usalemaotevnam
saria, quam hujus operis modus flagitat. Proinde ita in ccelis, cujus filii hprajnes secmjduinDevtmviven-
si potuero, stylo moderabor, meo, ut huic operi in te.s peregrinantur in terris; sed sunt in eis quaedam,
Dei volunfate peragendo, nec ea, quae supershit, quae ad utramque. peitlnere tpteltlguntur, a<Jftncit-
dicam, nec ea, quse satig. sunt, praetermiftaro «. lam proprie, t»4 liberaro figurate. Tripartita ifaque
Erat ergo jam in terra promissionis semen Ahra- reperiuntur eloquia Prophetarum : sjquidem aliqua
hse, id est populus Israel secundum carnem, atque lC suht arlterrenam Hteriisalem spectantia, aliqua ad
ibi nonsolura b utendo, ae possidendo civitates ad- ccelestem, nonnulla adutraraque. >
versariorum, verura etiam reges habendo, regnare (II Reg. % 4, 8, 6.) Post mortem Saul venerunt
jam coeperat, implelis de ipsp popuio promissionibus viri Juda, et onxerunt David in Hebron, ut regnaret
Dei jam magna ex parte : non sotum quae illis tribus super domum Juda : et nuntiatum est David, qupd
Pat.ritms, Ahrahain, 1^, ^ l?Cptj, eti q,tl?e(5uniqjie virt Jabes Galaa(( sepglissjefltSaul; mistt ergp D^yid
aliae temporibus eorum, verum etiam quse per ipsum nuntios ad viros Jabes Salaad, dixltque ad eos ; Be-
Moysen, per quem populus idem de servitiit£ $.gy- nedieti, ves.a Dlon\mo,qui fecistis misericotdiam hanc
ptia est liberatus, et per quem cuncta prseterita re- cum Domino virq Saul, el sepelistis eum, et nunc re-
velata sunt temporibus ejus, cura ppputum per ere- trikuet quidem vobis pii$ericatd\q.m, et veritatetn.
raura duooset, factae fuerant. Neque autem per insi- t d Cur ergo isti, qui Saulem, et ejus filfum sepelie-
gnem cluceniJesum Naye, per quem. pppiltus.iU§ in runt, misericordiam fecisse dicuntur, et oh hoc a
promissionis inductus est terram, expugnatisque rege pio benedicuntur, nisi quia bene omciuntur cor-
gentibus, earo duodecim tribubus, quibus jnsserat da miserantiuro, quando ea dolent in mortuorum
Deus, dfvisit et mortuus est: neque po$t illum tpjo corporibtiS alieni?, quae illo affectu, quo nemo un-
tempore Judicum impleta fuerat promissio Dei de >^ quam carnem suam odio habet, nolunt fieri post
terra Chanaan, a qubdam flumine JSgypti, usque mortem suam corporibus suis, el quod sibl exhiberi
ad flumen magnnm Eufraten. Nec tamen adhucpro- votunt, quandP sensurf nnri sunt, aliis non sentien-
phetabatur futtirum, sed expectabatur Implendum. tibtis ctirant exhibere dum sentiunt. i
Impletum est autem per David et ejus filium Salo- David uncto super domum Judam rege, (2, 8, 9,
monem: cujus regnuni tanto, quanto promissum 10, etc.) Abner filiut Ner Hisboseth filium Saul regem
fuerat spatlo, dUatatum est; universos quippe itlos constittiit super unhetstim Istael : egressusque est
subdiderunt, tributariosque fecerunt. Sic ergo in Abnet filius Net cum puetis Hisboseth de casttis Ga-
terra promisslonis secundum carnem, hoc est in ter- baon. Potrd Joab fiHus Sarvice cum puerit David

» Multa hic praetermtttit Claudius, quae ad rem « Edit. addit: his.

prsesentem non pertinent, quoeque aptissime inse- d Subsequentla»tradidit Augpstinus cap. 8, nura.
ruerat Augustinus, ut superiora his, quae statim per- 11 libri De cura mottuotum, aliasDe cuta pro mor-
tractat, Jungeret. iuitgerenda.
b Editus f tenendo. < . .
693 QILESTIONES XXX SUPER LIBROS REGUM. — LIBER II. 694
egressi de Hebron concitaverunt beltum juxta pisci- lAest, qui cnstode femina hostitibus gladiis nudatur :
nam Gabaon, et persequebatur Asahel Abner. Locutus- Hisboseth quippe rtr confusionis dicttur. Vir autem
que esl Abrier ad Asael, dicens : Recede; noli me confusiOnis est qui fortis mentfs custodia munitus
sequi, ne competlar confodere te in terram. Qu%con- non iest, qui durii virtutes'se agere aestirnaf, subin-
tempsitetrioluit deciinate. Percussit ergo eum Abne^ frantia vitia nescientem necant. Tota itaque virtute
aversahasia iriinguine, et transfodit eum, et mortuus muniendus est aditus mentis, ne quandoeam insi-
est. « t Cujus- Asael typum tentiit, nisi eoruni quos diantes hostes penetrent foramine neglectae cogita-
vehementer arripiens furor in prseceps dupjt? qui in tionis. >
eodera furoris impetu tanto caute declinandi sunt, (Cap. 6.) Congregavit autem David omne$ electos
quantp et insane rapiuntur. Ui|de et Almer, qm*%ex- ex Isxael trigitfid mitiia : surrexitque el ab\it, etuni-
"mpnenostrp vatris lucernq dicitur, fiigjt, qijiajfjp- versus populus aui erat cum eo de viris Juda, ut ad-
ctorum lingua, quae supernum Pei lunign indica^ ducerent arcani Dei, super quam invocatum est nomen
cum per abrupta furoris mentem cujiispiam ferp Dotnini exercituum sedentis in che.rul/imsuper eam.
a Congregayit David omnes electos ex Israel tri»
cqnspicit, cumgue cpntra irascenten^j dissimujat yeir
borum jacula reddere, quasi pefsequepteiii non ytljt, ginta miljia, quja Pominus Ecclesiam prjmitjvam ex
ferire, sed cum iracundi nulta consideratipne se p^j- •? Israet instituit: non quidem omnem Jsrael, sed ele-
tigant, e^ quasi Asaej persequi e,t i?j_>aiiire nop cg^- ctos quosque sibi cpnsocians: Non enim omnes,qui e$
sant, necgsse es|: ut Jii qui furentgs reprimexe cpp^- Israel, ii sunt Israelitm (Rotn. iv, 12, ei ^, 4,6,7 , 8).
tur nefjuaqtiaijise/in furpre erigaf|fj ged quidqtjjfi pst sed filii prom\ssionis deputantur in semine. « Qtti trl-
iranquiljitatis ostendant, quaeijam yerp subtiljf_:p ginta miliia fuisse referuntur, id est fidei operis ctspei
proferant, in qutfiu? ex pbliquo furentis anijnqn^ firqiitate perfecti : tria enim prppfer cpnf^ssiojiein
pungant. Unde et Abper cujn contfa persequentg^ sanctae Trinifajtis ad fideni pertijiept; ^fipempropter
subsisiit, non eum recta, sed ayersjj hasla traps- Decalogum legis, a^ ppgra ; injllt)"pj-ppler. sui per-
fprayit. Ex mucrpjje quippe pprcutexe, est jippetU fectipnem ad spem yit* aeternqe, qua, suppritig siti-
apertse increpalioiiis pbviare ; gyersa yero has,ta quid non est, siput niiijierufiniill^n?rip rjiajpr jjullus
persequentera ferire, est fureilten] tJ^nqume ex (jpj- est. Ei sj enim (Jecem millia, si frigin^ mijjia, %\
busdanj taiigtjire et qjjasi parcejjflp,superare, Asael etiam mille mijjia djxerig, x\on ipsum niijle nume-
alitem prptips pcgu^jjit, guifi ppmijiptaemepfeg, rando transcenijes, sed vel per sp, yel per minprcs
dum ef parpi silp septjunt, e\ farnerj responsqtjjjt numerps ssepius ducpnd,p miitfipJicag. Tria ergp per
rationejn inlimissub tpnquijlitate tajj^uptur, abep Q ( decem multiplica, ne fides sine operibus mprtqa sit.
quo se ergxer^pt, Stajjjn cadqnt. Q|1Jefg° a fefyori^ - Item triginta per miUe multiplica, ut fides, quae per
siji jjnpptu jsujj Jgnitatis percussjpfle resiliunt, qjia^j dilectionem operalur, nbn alibi quam in ccelis refri-
s':!te f!?rrftnW'HJltl>?!* butionem speret. Electi ergo ex Israet poputos recte
(i, 5 pt §•) Igitur venientes filii $e.mmqn Bero- credentes, operantes, sperantes insinuant. Viri autcm
thilw, Recfyab.e,t*B.a.h.qna ingressi sunt fervenle die in Juda, qui erant cum David, ipsos pppulps et docto-
dqmutn H^isbaseP 1, qui dormiebat super stmtum suum res, qui lateri Cliristi qiiasi lamiliares adhserebant,
tneridje. Ingres.s,isunt autetn domum, el osiiarfa do- indicant, quo ulroque stipatus exercitil, Domini ar-
mus yvra,a,n.striticum obdqtmivit; assumenles s.p\cas cam adducere, id est Ecclesiam dilatare, et in eorum
tritici la^enfet ingressi sunt et percuiseruht eum in qui non crediderunt, cordibus inserere gaudet. Im-
inguine. j> 5 psliarja friticqm purgat, cum menljs ponitur autem arca plaustro novo, ut Novi Testa-
custpdia jlisQerppndQ, virtutes a yitiis separat : menti gratia renovalis in baptismo mentibus infun-
quae, si obdorjnierit in niortem proprii Domini, jnsi- datur, vinumque novum npvis utrjbus conservandum
diatores ad^fiittit, quia cum discretionjs sollicitudo mandetur.
cessayerit, ad iuterficiendiim animura malignis spi- (/Reg. VII,1, et IIReg. vi,4.) c Eratquidem prius
ritibus iter pajidit; quj jngressi spicas tollunt, quia D arca in domo Aminadab, qui erat in Gahaa, quia
mox bonarum cogitationum germina auferuni, atqpe eadem quae nunc prsedicaliir Ecclesiae fides, et ante
in inguine fcriunt, quia virtutem cordis delectalione Incarnaiionis Dominicaeteropus florebaf in his qui
carnis pccidunt: in inguine quippe ferire, est vitam patriarcharum prophetarumque sunt devotionem
menlis carnis delectatione perforare. Nequaquam seculi. Arainadab enim, qui inlerpretatur patermeus
vero Ilisboseth jste c morte succumberet, si non aij spontaneus, (additur et) vel Abraham patrem fidei,
ingressum domus, mulierem, id est ad mentis ad- (el) vel Moysen legislatorem significabat, qui « uti-
jtum moUem custodiam deputasset. Forlis nam- que in Gabaa cuslodit arcam, quia'sublimi virtutis
que, vigilisque gensus praeponi cordis foribus debet, exemplo credenlium pectora munit. Unde et Gabaa
quem uec. negligenliae somniis opprimat, nec igno- collis interpretatur, qui est locus in civilate Caria-
rantiae error fallat. Unde beiie Hisboseth appeUatus thiarim. Elata ergo foris arca ludebat David, et om
a Sqbsequeatia Gregorjps Magnps capite 16 tertise c Editus : hac morte.
partis Pastoralis, admPnitione 17. &Subsequentia
b Quae more' nolala '•"'.• i/eperi etiam in Rabanp lpcpm hunp
pro sequunlur, tradidit Grego- explicante.
rius num. 49 [alias cap. 56] libri 1 Moralium jij Job. e Uterque.
 695 CLAUDll TAURlNENSfS EPfSCOPI 696
nis Israel coram Domino diversis musicorum gene- A vid inducet, quia Dominus, Enocb et EUa praedi-
ribus, quia mox inchoante novae gratiae prseconio cantibus, (Luc. l, v) convertet corda palrum in
Dominus ad exhibendas Deo Patri laudes humilitatis, filios.
omnes invitat, dicens : (Jaan. xn) Quimihiministrat t Boveset arietes immolans, hoc est, eos qui aream
me sequatur: (I Cor. xu, 8, etc.) alii dando per spi- Domini triturant, et ovium ejus ducatum gerunt,
ritum sermonem sapientim, alii sermonem scientim, martyrii sanguine coronans, et ipse quoque suseIn-
alii genera linguarum, alii gratiam curationum, etc. carnationis et passionis exemplum eatenus Judaeis
Sed his atque hujusmodi charismatum generibus non creditum palam manifestans ; hoc enim signifi-
progrediente arca, id est, crescente Ecclesia primi- cat quod et ipse David accinctus erat Ephot lineo;
tiva, ventum est ad aream Nachor (Nachon), id est, nam linum quod de terra procreatum lnultiplici la-
aream praeparatam, gentium videUcet Ecctesiam, bore ad candorem vestis pervenit, veritalem hu-
fidei veritate consecrandam, de qua Joannes ait : manae carnis inter flagella triumphanlis ostendit.
(Matth. ni, 12) Et permundabit aream suam. Ibi sa- Verum cunctis exsultanlibus et ad arcae coelestis
cerdos, qui arcam incaulius, quasi corrigendo teti- introitum hymnos resonanlibus, sola Michol filia
git,rnox a Dominopercussus occubnit: quia Judseo- Saul arcam ducentibus abest, quin etiam e speculis
rum populus dum gentibus invidet, salulis se mu- -B David humilialum despicit, quia credentibus in
nere privat, dumque legem vult Evangelio miscere, mundi finem Judaeis, erunt nonnulli qui Christum
utriusque sibi gratiam tollit. professione, sed opere sequantur Antichristum : qui-
f Et tenuit, inquit, eam, quoniam calcitrabant bo- bus merito congruit quod eadem Michol ob figuran-
ves. Boves quippe calcilrare, est praedicatores Evan- dam instabililatem carnalium, aqua omnis interpre-
gelii liberius circa fidem agere, neque secundum tatur, non uxor David, sed filia Saul appeUatur, quia
consuetudinem legis ingredi, sed sabbala, neome- qui fide tenus Christo serviunt non illius regno co-
nias, circumcisionera victimasque spiritualiter in- ronandi, sed persecutorum ejus, quos imitaverunt,
anathemate damnandi. Verum pravi succenseant,
terpretari, quos velut errantes corrigere tentabant,
qui descendentes de Judaea docebant fratres : (Act. humiUlatem Ecclesise contemnant, nihilominus arca
Domini suum locum ingredilur.
xv) quia nisi circumcidamini secundum morem Moysi,
non potestis salvi fieri, et de quibus Jacobus ad Pau- i Ponitur in medio tabernactili quod tetendetat ei
lum: (Act. xxi)! Vides, inqoit, frater, quod millia David, id est, fides Ecclesiae praedicatur, proficit,
sunt in Judwis qui crediderunt, et omnes aimatutores inseritur cordibus omnium, quos Dominus ad vitam
sunt legis prseordinaverat aeternam. (Act. xm, 48.) Offert Da-
sacerdotis occisi David noluit U vid holocausta et pacifica coram Dpmino, id est,
t Ob causam ergo fidem Ecclesiae commendat Patri
« diverti ad se arcam Domini in civitatem David, sed Christusdevotionemque
domum Obethedom (Rom. VIII,34), qui est ad dextetam Dei,
diverlit eam in Gethsei, quia etiam intetpellat pro nobis. Qui in exemplum Da-
ne audita et qui
respuentibus verbum Judaeis, amptius vid fideles humUesque benedicens salubris mysterii
non suscepta prsedicatio noceret, aposloU ab eis ab-
lo- pascit alimentis. Partitur singutis collyridam panis
lati et ad gentes imbuendas sunt missi. Unde et
unam, (II Reg. vi, 6, etc.) iUius utique qui de cmlo
cus areae Nachor, quaegentium fidem Domini gratise descendit, et dat vitam huic mundo. (Joan. vi, 35,
praeparatam demonstrat, percussio Oza nuncupatur, 48, etc.) Et assaluram bubulm carnis unam, illius
videlicet quia (Rom. xn) illotum delicto salus contigit scilicet vituli saginati, qui pro revertente ad
serviens patrera
genlibus. Obelhedom namque interpretatur filio juniore mactatus et igne passionis assatus est,
homo : ille est utique de quo Dominus ad Patrem : dicens: (Psalm. xxi, 16) Exaruit velut testa virlus
(Psal. xvu) Constitues, inquit, me in caput gentium, tnea. (II Reg. vi, 19) Et similam frixam oleo, car-
populusque qnem non cognovi servivit mihi. Ubi et nem videticet a peccati labe raundissimam, sed ob
Judseorura abjectionem, quasi Ozaemortem prsemit- humanse satutis uberrimam dilectionem, crucis sar-
tens, ait: (Ibidem, v. 44) Eripies me de cqntradictia-, D tagine tostam. Et merito una panis coUyrida, et una
nibus populi; nomen quoque urbis ccngruit: Geth carnis assatura datur, quia (Ephes. iv, 5) unus Do-
enim interpretatur torcular, significans crucem, in minus, una fides, unum baptisma, unus Deus, et pater
qua vitis vera catcari et exprimi dignata pst; a qua omnium. Aliter haecmunera fideles accipiunt, quando
cunctus genlium pepulus meritp Gethmus appellari (/ Cor. x, 17) unus panis et unum corpus mulli su-
petest, cui dicilur : Mihi autem absit gloriari, nisi in mus in Christo, et suae carnis singuli lasciviam ca-
cruce Domini nostri Jesu Chrislib. stigantes ac servituti subjicientes, sancti Spiritus
< Tres autem menses, quibus ibidem arca demora- igne decoquunt, nec non et fructus operum bonorum,
tur, fldes, spes et charitas est. Sicut enim diebus ad- oleo misericordise pinguissimo compassione proximi
impletur mensis, ita singulae virtutes suis quseque fervere faciunt. (// Reg., vi, v. 23) At contra filia
passibus ad perfectienem perveniunt. Hi menses Saul frustra cubiculum regis ingressa, nullos con-
qucusque plenitudo gentium intret, currere non ces- cepti seminis fructus dat: quia qui verbum Dei aure
sant. Tandem rediens David arcam in civitatem Da- tenus percipiunt, absque boni operis prole diem
ft Diverlere. J>Videqusetradit Augnstinus num,3Enarrationis»'n
psal. LV.
697 QUiESTIONES XXX SUPER LIBROS REGUM. — LIBER H. 698
perpetuse mertis exspectant. > » In hac histcria jA nibus appetunt, atque omne quod sunt, dejectos se
beati regis et prephetse David, qua arcam Dei ad- exhibendo, contemnunt; sed tamen apud se inlror-
duxisse narratur, moraUter humilitas approbata, sus, quasi ex ipso merito ostensae vilitatis intume-
superbia damnata et temeritas vindicata monstratur, scunt, et tanto magis in corde elati sunt, quanto
quia et ipse David coram arca Domini humiliter amplius in specie elationem premunt. Quaeutraque
saltare non erubuit (v. 14), mox promissionem FUii unius elationis bella, magna David circumspectione
Dei, ex sua stirpe nascituri suscipere promeruit: et deprehendit, mira virtute superavit. Quia enim de
conjux, quae eamdem iUius humilitatem despexit, semetipso intus humilia sentiens, honorem exterius
ejus seraine fecundari non raerita, perpetuae sterUi- non quserit, insinuat, dicens :(vers. 22) Ludam el vilior
tatis peenas luit. Intueri enim libet quanta virtutum fiam. Et quia per hoc quod vilem se exterius prae-
munera David percipiat, atque in his omnibus, quam buit, nequaquam interius inturaescit, adjungit: Ero-
fortiter se humilitate servabat. b c Quem enim non que humitis in pculis meis; ac si dical: qualem me
extoUeret ora leonum frangere ? ursorum brachia exterius despiciens exhibeo, talem me interius at-
dissjpare, (/ Reg. xvn, 38) despectis prioribus fra- tendo. Quid ergo acturi sunt, quos doclrina elevat,
tribus eligi, (xvi, 12, et xvm, 28)-reprobato rege ad si David ex carne sua venturum Redemptorem no-
regni gubernacula ungi timendum cunctis uno lapide B verat, ejusque gaudia prophetando nuntiabat, et ta-
Goliam sternere (xvi, 50), a rege proposita exstin- men in semetipso cervicem cordis valida discrelionis
ctis allophylis numerosa prseputia reportare, (xvm, calce depriraebat, dicens : Eroque humilis in oculis
27) promissum tandem regnum percipere, cuncluffi- meis.
que Israeliticum populum sine ulla contradictione « e Sacerdos quoque. qui arcam inconsiderata te-
possidere? (// Reg. v,' 1) Et tamen cum arcam Dei meritate tetigit, ausus sui reatum immatura morte
Hierusalem revocat, quasi oblitus prselatum se om- purgavitf minores deterioresque demonstrat, qui
nibus, admistus populis ante arcani saltat. Et quia intelligere non valent, et despiciunt vet facta vei
coram arca saltare, ut creditur, vulgi ,mos fuerat, dicta meliorum, sed eo ab eis non temere reprehen-
rex se iri divino obsequio per saltum rotat. Ecce, denda sunt, quo apprehendi veraciter nequaquam
quem Dominus cunctis singulariter praetulit, sese possunt. Saepe aliquid a majoribus dispensatorie
sub Domino, et exaequando minimis et abjecta agitur, quod a minoribus error putatur, saepe multa
exhibendo contemnit. Non potestas regni ad memo- a fortibus dicuntur, quae idcirco infirmi dijudicant,
riam reducitur, non subjectorum oculis saltando quia ignorant. Quod bene bobus catcitrantibus in-
vilescere meluit: non se honore praelatum cseteris, cUnata illa testamenti arca significavit, quam qui
ante ejus arcam, qui honorem dederat reeognoscit. *_•casuramcredens levites erigerevotuit, moxsenten-
Coram Domino egitc debUia vel extrema, ut illa ex tiam mortis accepit. Quid est namque mens justi,
humilitate soUdaret quae coram hominibus gesserat nisi arca testaraenti, quse gestata bobus calcitran-
fortia. Quid de ejus factis ab aliis sentiatur, ignoro : tibusinclinatur? Quia nonnunquam etiam qui bene
ego David plus saltantem stupeo, quam pugnantem; prseest, dum subjectorum populorum confusione
pugnando quippe hostem subdidit, saltando autem concutitur, ad dispensationis condescensionem ex
coram Domino semetipsum vicit: quem Michol fiUa sola dilectione promovet. Sed in Jtoc quod dispen-
Sanl adhuc ex tumore d regiae gentis insana, cum satione agilur, inclinatio ipsa fortitudinis, casus pu-
humiliatum despiceret, dicens : (vers. 20) Quam glo- tatur imperitis. Unde et nonnulli subditi contra
riosus fuit hodie rex Israel, discooperiens se ante an- hanc manum reprehensionis mittunt; scd a vita pro-
citlas servorum suorum, et nudatus est, quasi si nu- tinus ipsa sua temeritate deficiunt. Levites ergo
detur unus de scurris, protinus audivit : (vers. 22) quasi adjuvans manum tetendit: sed delinquens vi-
Vivit Dominus, quia ludam ante Dominum qui elegit tam perdidit, quia dum infirmi quique fortium facta
me potius quam patrem tuum. Et paulo post ait: Et corripiunt, ipsi a viventium sorte reprobantur. Ali-
ludam, et vilior fiam piusquam factus sum, eroque •p.quando etiam sancti viri qusedam minimis conde-
humilis in oculis meis. Ac si aperte dicat: Vilescere scendentes dicunt, quaedam vero summa contem-
coram hominibus appeto, quia servare me coram plantes proferunt: dumque vim vet condescensionis
Domino ingenuum per humilitatera quaero. Sunt vel altitudinis nesciunt, audacter hsec stulti reprehen-
vero nonnulli qui de semetipsis humilia seniiunt, dunt. Et quid est justum de sua coudescensione velje
quia in houoribas posili nihil se esse, nisi pulverem corrigere, nisi incUnatam arcam superba reprehen-
favillamque, perpendunt; sed tamen coram homini- sionis manu relevare? Quidest justum de s incon-
bus viles apparere refugiunt, et contra hoc, quod de dita locutione reprehendere, nisi motum ejiis forti-
se interius cogitant, quasi rigida exterius venustate tudinis, erroris lapsum putare? sed perdit vitam qui
palliantur. Et sunt nonnulli qui viles videri ab homi- arcam Dei tumide sublevat, quia nequaquam quis
a Hactenus etiam Rabanus. d Edit., regii generis.
•>.Quaesubsequuntur expressim invenies cap. 46, 8 Sacerdotem late inteUige.'.
alias nuro. 77 et 78 libri xxvn Moraliura in Job a san- ' Haecexscribit ex Gregorii libro vMoralium [num.
cto Gregorio elucubratorum. 24, alias cap. 9 vel 10] Cfaudius, qui tamen nonnulla
c Edit., vilia; sed retinendum
puto debilia, quse mutavit.
sciUcet humifitate solidaret. «Edit., incognita.
 699 CLAUDII TAURINENSIS EPISCOPI 700
sanctorum eorrigere fecta praesumeret, ntsi de se A' in eo figuram delineat futurorum. Nam prseterlibros
prius mefiora sensisset. Unde et levileg idem, recte divinsefiistorise.ubi regnasse n^rratur/psalmusetiam
Oza dicitur, quod videlicet robustus Domini inter- sepluagesimus prinjus titulo nomipis ejus inscriptus
pretatur: qula praesumptores quique, nisi audaci est: in quo tam multa dicuntur, quse omnino ei con-
mente robustos *se tn Domino" erederent, neqtia- venire non possunt* Dominoautem Christo aptissinia
quam metiorum
' ' fecta veldicta velut infirma judica- perspicuitate conveniunt, ut evidenter appareat,
'
rent.» quod inillofigura qualisotinque adumbrala sit; in
(Cap. 7.) Post haec, cnm regi David mnlta pro- isto ipsa verifas prsesentata. Notum esl enim quibus
spera proyenissent, cogitavit facere Deo dommn, terminis regnum' conclusum fuerit Salomonis : et
templom illud scilicet excellentissime diffamalum, tamen in eo ps^lmo legitur, ut alia taceam : (Psal.
qnod a rege Salomone filio ejus postea fabricatum LXXI,8) Dominabitur a mari usque ad mare, et a flu-
est. Hpc eb cogitante factnm esl verbum Domini ad mine usque ad terminot qrbis terrm : quod in Chrislo
Nathan prophetam, quod perferret ad regem. Ubi videmus impleri. A flumine quippe dominandi sum-
cum dixisset pominui, qued non ab ipso David sibi psit exordium, ubi baptizatus a Joanne, eodem mon-
sedillcaretur domus, neqiie per tantum tempus se strante coapit agnosci a discipulis, qui eura non so-
mandasse cuiquam in pbpulo suo, ut sibi fieret do- n lum Magislrum, verum etiam Dominum appellave-
"muscedrina : (vers. 5, 6, 7, 8) Ei nunc, inquit, hoc runt : nec ob aliud, vivente adhuc patre sub David,
dices servomeo David. Hwc diclt Dominus: (iiers.12) regnare Salomon ctepit, quod nulli regura illorum
Cum impleli fuerint dies tui, et dormieris cum patri- contigit, nisi ut hinc quoque satis eluceat, non essa
bus tuis, tuscitabo sementuum post te, quod egredie • ipsum quem prophetia ista praesignat, quae ad ejus
tur de utero tuo, et firmabo regnum ejus. Ipse mdifica- patrem loquitur, dicens : Et erit cum completi fue-
bil domum nomini meo, et stabiliam Ihronum tegni rint dies tui, et dortnietis cum pqtribus tuis, susci-
ejus usque in sempiternum. Ego ero ei in patrem, e( tabo temen tuum post te, qui exiet de ventre tuo, et
ipse etit mihi in filium. * < Hanc tam grandem pro- prmparabo regnum itlius. Quompdo'ergo propler
raissionem qul pulat in Salomone fuisse cbmpletam, quod saquitur : wdificabitmihi domum, iste Salomon
ihultum errat. Attendit enim quod dictura est : hic putabitur prophetatus, el nop potius propler id quod
mdifieabilmihi domum, qaoniam Salomon templura procedit: cum complet}fuerint dies tui, et dormieris
illud nobile strnxit, et non attendit : Fidelit erit cumpalribus tuis, suscitabosemen tuumpqst tel Atius
domus [ejus, et regnum ejus usque in mternum eo- paciflcus inteUigitur esse proraissus, qui non ante,
ram me. sicut iste, sed posl mortero David praenuntiatus est
t Attendat ergo et aspiciat Salomonis domum ple- Q suscitandus. Quqlibet enim, longo interposito tem-
nam mulieribus alienigenis colentibus Deos falsos, pore, Jesus Christus veniret, prqcul dubio post mor-
et ipsorum ab eis regein aliquando sapientem, in tem David regis, eui sic est prorajssus, eum venire
eairidem idofolatriam seductura atque dejectum, et oportebat, qui aedificaret domum Deo, non de lignis
non audeat existimare Deum, yef hoc promisisse et lapidibus, sed de horainibus, qualera iUqm sediti-
mendaciter, vel latein Salomonem domumque ejus care gaqdemus : huic enim domui dicit Apostolys,
futuram, non potuisse prsescire. Non hinc autem hoc est fidelibug Christi : (J Cor. ju, 17) Templum
deberemug ambigere, nec si non in Ghristo Domino enim Dei sanctum est, quod estit vot. JPropterqqpd
nqstro, qui factus (Rom. i, 5) est ex semine David in psalmo octuagesiroo octavo, cujus titulus est:
secundum carnem, jam videremus igta compleri, ne lntellectut ipti Ethan Israelitce, commemoranlHJ:pjo-
vape atque inanitel hic aliquem requiramus, sicut missiones Dei factse regi David, sicut et in hoc ]jj>ro
carnaleg Judaei. Nam et ipsi usque adeo fiUura, quem Regum positae sunt, ita et ihi quaedara similja dicun-
loco isto regi David promissum legunt, jntelligupt tur, sicut est illud : (/*td«m, id ett Ps. LXXXVIII, 5)
non fuisse Satopionem, ut eo qui promissiis est, lanta Juravi David tervo tneo, usque in mternum vmpa-
jam manifestationa deciarato, adhuc mirabilj caeci- rabo temen tuum, etc. I»Uludvero quod dicit:« Q«t,
tate alium sperare se dicant. Facta cst quidera non- P si inique aliquid gtsserit, atguam eum in vitga vito-
^nulla iraago rei fiiturae etiam in Saloraone, in eo rum et in plaqit filiorum hominum; miseticordiam
quod templum aedificavit, et pacem babujt secun- autem meam non auferam ab eo, sicut abstuli a Saule,
dum noroen suum (Salomon quippe paciflcus est La- quem amovi a facie tnea : non dixit ab eit, sed djxit
tine), et in exordio regni sui mirabiliter laudabilis ab ea. Non enim Ghristi ipsius, quod est cqput Ec-
tuit: s,ed eadejn sua persona per urabrara futuri, cfesiae,Fpossunt inveniri uUa peccata, quaeopus es-
praenuntiabat etiani ipse Christum Doniinum, non set humanibus correptionUius, servata aiisericprdia
exhibebat. Unde quaedaro de illo ita scripta sunt, divinitus coerceri, sed in ejus corpore ac roembris,
quasi de ipso isla praedicta siqt, dum S,criptura quod populut ejus ttt,
sanaa etiam. rebus gestis prophetans, quodam modo
* Qui tam multa ex Augustino in prioris libri eodem psalmo, quaedesinnnt in ¥ert>,is, jHJJj; El thro-
Regum expUcatione despripserat, lleruiri ex Augu- twm em tieut diet evH-
stinp haec describit, quae seiBcet capitibus 8 et 9 li- « Hre nonqulta jfiversitas es| edituro infer Augu-
' stini locum et nostruu», q»i tjum yulgalp pupher|p
bri xm de Civitate tradit.
> In edito Augustini toeo alia multa recitantur, ex finre tJQBvepit.
 701 QU.ESTIONES XXX_§UJPE# J^BROS REGUM. — LIBER n. 702
& t IUud vero tjuod towlqs, est peJis,
per Nathan Jk.oravit, hoc movet: cum etd spiritus Heliae hoc fe-
ad David, nullo modo praJtermUtenduni est, ubj ait: cerit, quando pluvlainorando tmpetravit. Quibus
(II Reg. VII, 40, 11) Et ponam_Ifi.cutntneq, pqputo admonemur exemplis, non esse praescriptum, qua-
Istael, et plautabo ittum, et inha^itabjt seo,rsumxet_ modo corpus constittiatui- ad orandum^ dum ahimus
non sotlicUus etit ultra, et non afponet filius iniqui- Deo praesens peragat intentionem stiam. Nam et
tatis humiliare eum, ticut ab. initio a diebus, quibus stantes oramus, sicut scriptum est: (Luc. xviii, 15)
constitai judices super populum meqm, IsraeJ. Hoc publicanus qutem de longe stabat, et fixts genibus,
tam magnum bontira quisquis in hpc scecul.p,et in sicutin Actibus apostolorum legimus, (Aci. vii, 59,"
hacterra sperat, insipienter b facit. An, quispiafli et xx, 36) et sedentes sicut, ecce David, et Helias.'
putabit in pace regis Saloraoftis id esse cpnipletum:. Nifi.autem etia|m jjacentes oraremus, non scriptum
pacem quifpe illam Scriptura in nmbra futuri ex- esset in psalmis: (Psat. vi, 7) Lavqbo,per singulas
cellenti praedicatione cpmmendat? setf hujc suspi- noctes lectum meum: lacrymis meis stratum tneum
cioni yigilanter occursum est, cum posteaquam di- rigabo. Cum enim quisque orationem quserit, col-
ctum est: Ei nou apponel filius hiiquilalis hmniliare, locat membra, sicut ei occurrerit accommodata pro
eum, continua subjunctum est: sicut a.b in\(ia in tempore positio corporis admovendum animum. Cum
diebus quibus constilui judices, super pop.ulum ntjeun^'.B, autem non quserilur, sed infertur appetitHs orandi,
Israel. Judices naiuque, priusquam reges jb^ esse hoc est cum aliquid repenle venit in mentero, quo
ccepissent, super iUum populum fuerant cpnstituti, suppticandi moveatur affectus gemitibus inenarrabi-
ex quo terram promissionis accepit. Et titique huipi- Ubus, quocunque modo invenerit horoinem, non est
liabat eum iUius iniqtiitatis, hoc est hostis aiienigena utiqne differenda oratio, nt quaeramus, quo geceda-
per intervaUa temporum, quibus leguntur pacem al- mus, aut ubi stemus, aut ubi prosternamur: gignit
ternasse cum hellis: et inveniunt iUic pacis temppra enim sibi mentis intentio solitudinem, etssepeetiam
prolixiora, quam Salomon habu.it, qui qviadragjnt^ obliviscftur se, vet quam coelipartero, vel tn qua po-
regnavit annos. Namsub eo judice, qui est appella- sitione corporis membra illud tempiis invenerit.
tus Aotb, octoginta anni pacis fuerunt. Absit ergo < Feeit quoque David sibi nomen, cum reverteretur
ut Salomonis tempora in bac promissione praedicta capta Syria in valle salinarum, cmsisduodecim mii?
esse credantur: multo minus utique cujuslibet regis libus. e Quid de pereussa multitudine ad David in
alterius: non enlm quisquam eorum in tanta, quanta saltnarum valle signatur, nisi quia Rederaptor noster
iHe, pace regnavit: nec unquam omninogens illa ita suae videlicet districtionis examine, tn his qui de illo
regnum tenuit, ut sollicita non fuerit, ne bostibus prava sentiunt, stultitiam immoderati saporis ex-
subderetnr: quia in tanta mutabilitate rerura buma- <? tinguit. i
narum nuUi aliquando populo concessa est tanta se- (// Reg. x, 1, et seq.) Factum est autem post hmc,
curitas, ut hujus vilae hostiles non formidaret incur- tit tnoterelut rex filiqtum Ammqn, tt regnaret Hanon
sus. Lecus ergo iste, qui promittilur tam pacatse ac filius ejus pro eo: dixitque David: faeiam misericor-
securae habitationis, aeternus est, sctenrisque, debelur diam cum Hanon filio Naas, sicut fecit pater ejut me-
in matre Hierusalem Ubera, ubi erif veracifer popu- cum misericordiam. Misit ergo David contolans eutn
lus Israel ; hpc enim namen interprefatiir videns per servos suas supet patris interitum. Gum autem
Deum; cujus pjaeqjii desidenp pia per fidem vita ip venissent setvi David in tetra fitiqrum Ammon, d\xe-
hac aefumnosa peregrinatione ^ucenda est. runt principes filiorum Ammon ad Hanon dominum
Nuntiante verba hsecNathan ad DqyicJ,(// vii, 18] suum: putas quod ptoptet honorem patris tui David
ingressut est rex Pavid, et sedit coram Dominq. miserit ad te consolatotes, et non ideo, ut investigatet
f < Quid aliud in hac sessjone intelligendum est? et exploraret civitatem, et evetletet eam, misit David
nisi quia sedit in cpnspecfu Doniini, siye ubi erat servos suos ad te ? Tulit itaque Hanon servos David,
«rca testamcmi, per quam sacvalior et ccmmenda- rasilqtie dimidiam partem barbm eorum, et prmcidit
tinr qu»dam praespiitist Domini accipi PPfest, siye Vesteseorummedias usque ad nates, et dimisii eos.
'
quia oraturug sedjt: quod non flt recte, pisi jn cpn- ^ Quod cum nuntiatum fuisset David,misil in occursum
spectu Dej, hoc est in inlimis pprdjs. fptest enim ef eortim;erant enim viri confusi lurpiter valde, et man-
sic accipi, quod dictum est, an(e Dqminum, ubi nuf- davit eis David: manete in Jerico, donec crescat
fus esset homjpqqi, qui amfjret prantem. Sive ergo barba vestra, et tunc revertimini. Sieut enim Hanon
propter arcjttp teslpinenti, siyppi-ppter secretum lo- rex ' Ammonitarum servos David ad se missos de-
cum, et rejnotum aj) artjjtrisj sive prppter. intinunip • turpavit, atque ludibriter fedatos ad eumdem David
cordis, uh.ierat arantis ijffeptus,coijvenienterdictum remisit, ita et diabolus princeps hujus mundi pleros-
est: sedit qnte Dominutn: tjisj fprle quqd sedens que religiosos per subripientia vitia deturpare con-
o Subsequentia require in fine capitis 12 et sub- d Edit., Sanctus Elias, THReg. XVIII,42.
sequenti capite, id est 13. » U Rpg. VJJI. 1.3. Dejnceps Gregorium Magnum
b Edit., sapit. docentem exscribit Claudius.Haec sSfmef Gregoriqs
c Augustinum Magistrum hio quoque s.equitur tradit num. 4? [ajjsis pap. 14s yel 18] l$ri "i
Claudius, in rem suam deducens, quse docet sanctus Moralium.
doctor quaestione 4 libri n Qusestionum ad Simpli- * Codex perperam habet Moab,
 703 CLAUDUTAURINENSISEPISCOPl 704
suevit, qui dum eorum latentia mala, in aperta et, A mum ire David admonet, pedes lavare, quia incar-
flagiliosa,perpetrataque tuxuria detegit, quasieorum natus Dominus veniens, Judaico populo prsecepit, ut
indumentis usque ad nates abscissis nudos a digni- ad conscientiam redeat, et sordes operum fletibus
tate castitatis derelinquit: et dum prislinam eorum tergat, ut spiritualiter mandata legis intelligat, ut
fortitudinem eripit, velut barbam radit, Quos tamen post tantam duritiem praeceptorum, fontem baptis-
verus David, Dominus scUicet, et Salvator noster, raatis inveniens, ad aquam post laborem recurrat.
clementi respectu a pcenitentiseindulgenlia non ex- Sed Urias, qui arcam Dominiesse sub pellibus me-
cludil: quos et in Jerico (hoc est sub anathemate minit, respondit quod domum suam intrare non
poenitentiae)residere jubet, donec sacramenta spi- posset: ac si Judaicus populus dicat: ego mandata
ritualia, et forliludinem mentis, quaepeccandoperdi- Dei in sacrificiis carnalibus videoi, et redire ad con-
derunt, satisfaciendo recipiant; et sic demum in scientiam per spiritualem intelligentiam non requiro.
conspectu ejus stare valeaot. Qnasi enim arcam esse sub pellibus dicit, quia.prae-
(II Reg. n, 2.) Factum est, dum resurgeret David cepta Dei non nisi ad exhibendumministerium sacri
de slrato suo postmeridiem, et deambularetin solario ficii carnalis intelligit. Hunc tamen etiam redire ad
damus regim, vidit mulieremse lavantem, mitlensque domum nolentem, David ad mensam vocat: quia
tulit eam, et dormivit cum ea, qum concepit.Cumque B quamvis Judaicus populus ad conscientiam reverti
cognovitsetDavid, misit ad Joab dicens: mitte ad me contemnat, ei tamen Redemptor veniens mandata
Uriam JEthmum. VeniensUrias ad David misit spirituaUapraedicat,dicens: (Joan. v, 46) Si crederetis
epistolamDavid per Uriam ad Joab,utponeret Uriam Moysi, crederetis forsitan et mihi: de me enim ille
ubi fortissimum prmliumerat: fecitqueJoab ita : et scripsit. Legem itaque Judaicus populus tenet, quae
mortuus est Urias Elhwus. « « Plerumque quaedam ejus divinitalem loquitur, cui idem populus credere
res per bistoriam virtus est, per significationem dedignalur. Unde et Urias ad Joab cum epistolis, ex
culpa: sicut aliquando res gesta b in causa facta, quibus occidi debeat, mittitur, quia idem ipse Judai-
daronatio est, in scripto autem prophefia virfutis: cus populuslegemportat, qua convincenteraorialur.
f
quod c ulrumque citius ostendimus, cum hujus sacrae Dum enim mandata legis detinens, implere reniti-
Scriptureetestimonium ad utraque probanda in me- tur, ipse nimirum defert judicium, unde damnelur.
dium deducimus. Quis namque audiens non sotum Quidergo per factum istud David, scelestius? Quid
Uria mundius dici potest? sed rursus per myste-
fidelium, sed etiam infidelium, non omniraode testa-
tur, quod David in solario deambulans, Bersabee rium quid David8sacrius ? Quid Uria infideliusin-
Uriaeconcupivit uxorem ? Quem tamen a prselio re- / venitur ? quando et iUe per vitae culpam prnphetiae
vertentem ire ad domum admonet, et pedes lavare: ]] signat innocentiam, et iste per vitaeinnocentiam in
? Virlus namque
qui protinus respondit dicens: (vers. H) arca Domini prophelia exprimit culparo
sub pellibusest, et ego in domotnea tequiescam? Quem sacri eloquii sic transacta narrat, ut ventura expri-
David ad mensam propriam suscepit, eique epistolas, mat; sic in facto rem approbat, ut in mysterio non
sic gesta damnat, ut hsec mystice ge-
per quas mori debebat, tradidit. Cujus autemDavid in contradicat;
solario deambutans typum tenet, nisi ejus, de quo renda persuadeat.
scriptum est : (Psal. xvm, 6) in sole posuit ta- f b Ad hoc enim in Scriptura sacra virorum ta-
bernaculumsuum ? Et quid est Bersabee ad se per- lium, id est David, et Petri, peccata sunt indicala l,
ducere, nisi legem litteraecarnali populoconjunctam ut cauteta minorum sit ruina majorum: ad hoc vero
spirituali sibi intellectu sociare? Bersabeeenim pu- utrorumque iUic, et poenitentia insinuatur, et venia,
teus septimus.dicilUT:quia nimirum per cognitionem ut spes pereuntium sit recuperatio perditorum. De
legis, infusione spiritualis gratise, perfecta nobis sa- statu ergo suo, David cadente, nemo superbiat: de
pientia ministratur. Quem vero Urias, nisi Judai- lapsu etiam suo, Davidsurgeute, nemo desperet. Ecce
cum populum signat? cujus nomen interpretatum quam mirabiUter Scriptura eodem verbo superbos
dicitur : lux tnea d Dei; Judaicus autem populus, T. premit, quo verbo bumileslevat. Unam namque rem
quia de accepta legis scientia extoUitur,quasi de Dei gestam retulit, et diverso modo superbos quidem ad
luce gloriatur; sed huic e David uxorem abstulit, huroilitatis formidinem, humiles vero ad fiduciam
sibique conjunxit, quia videlicet manu fottis, quod revocavit. 0 inaestimabile novi generis medicamen-
David dicitur, in carne Redemptor noster apparens, tum ! quod uno, eodemque Ordinepositum, et pre-
dum de se spiritualiter loqtii legem innotuit, per hoc mendo tnmentia exsiccat, et sublevandoarentia in-
quodjuxta litteram tenebatur, hanc a Judaico populo fundit. De majorum nos lapsu terruit, sed de repa-
exlraneam demonstravit, sibique conjunxit, quia se ratione roboravit. Sic quippesemper, sic nos divinse
per illam prsedicari declaravit. Uriam tamen ad do- dispensationis misericordiaet superbientes reprimit,

a Hsecperquire numero 55 [alias cap. 28] libri in f Edit. retinens*

Gregorii Moraliumin Job.
b Edit. in facto causa damnationisest,
c Edit. vetum.
d Ddroinus.
• In editis additur Urim.
8 Sanctius.
t Subsequenlia inveniesnum. '23, aUas cap. 12 vel
15 libri xxxiii Moralium.
— . > Greg. vulg. indita.
705 QU/ESTIONES XXX SUPER LIBROS REGUM. — LIBER II. 706
et ne ad desperationem corruamus, fulcit.a Sed quia, A diximus, electos suos Dominus ssepe tentatori sub-
exigente causa, David ad medium deducto, tanti fa- jicit; sicut post paradisi claustra, post tertii coeli
cinoris memoriam fecimns, lectoris fortasse animus secreta, ne revelationum magnitudine Paulus apo-
movetur, cur omnipotens Deus eos, quos in perpe- stolus extoUi potuisset, (// Cor. xn, 7) ei Satanae
tuum elegit, quos ad donorum quoque spiritualium angelus datus esl: sed ut praefati sumus, ipsa hac
culmen assumit, illaesos a corporalibus vitiis non tentatione disponitur, ut qui elati perire poterant,
custodit ? Unde quia satisfieri citius credimus, bre- humiliati a perditione serventur. Secrelo ergo dispen-
viter respondemus, nonnutli enim per accepta dona sationis ordine, unde ssevire permillitur iniquitas
virtutum, per impensam gratiam bonorum operum diaboli, inde pie perficitur benignilas Dei, quia adver-
in superbiae vitium cadunt; sed tamen b quomodo sarius noster inde obtemperat nutibus supernse gra-
ccciderunt, non agnoscunt. Proinde contra eos hostis lise, unde exerceat iram nequissimse voluntatis suse.
antiquus, qui jam interius dominatur, exterius etiam (Cap. 12, vers. 1.) His ita gestis, misit Dominus
ssevire perraitlitur, ut qui in cogitatione elati sunt, Nathan ad David. VeniensNathan proposuit similitu-
per carnis luxuriam prosternantur. Scimus autem dinem de divite et paupere : Unus habens oves, et
quia aliquando minus est in corporis cormptionem boves, alter tantummodo ovem unam: hanc unam
cadere, quam cogitatione tacita, et deliberala ela- B ovempauperis tulit dives. Audito David indignalus ait
tione peccare: sed cum minus turpis superbia credi- adversus hominem illum : vivit Dominus quoniam fi-
tur, minus vitatur. Luxuriam vero eo magis erubes- lius mortis est vir qui fecit hoc. Dixit autem Nathan
cunt homines, quo simul omnes turpem noverunt. ad David: tu es ille vir. Et dixit David ad Nathan:
Unde fit plerumque, ut nonnulti post superbiam in peccavi Domino: dixitque Nathan ad *David: Domi-
luxuriam corruentes, ex aperto casu malum culpae nus quoque transtulit peccaium tuum, non morieris.
latentis erubescant: et tunc etiam majora corrigunt, <hSi peccatum David tam detestabile Dominus trans-
cum prostrati in minimis gravius confunduntur: reos tulit, quid est quod omnia quse de eodem peccato
enim se inter rainora conspiciunt, qui se liberos in- per Prophetam Domini dicta sunt, postmodum tole-
ter graviora crediderant. Pia ergo Domini dispensa- ravit ? sed procul dubio * Dominus delictum sine «I-
tione laxatus nonnunquam c malignus spiritus de tione non deserit: aut enim ipse hoc homo in se
culpa ad culpam trahit, et dum plus percutit, inde poenitens punit, aut hoc Deus cum homine vindicans
eum, quem ceperat, amittit: atque unde vicisse cer- percutit. Nequaquam igitur peccato parcitur: quia
nitur, inde superatur. Considerare libet intra muni- nullatenus sine vindicta taxatur. Sic David audire
tum gratiae sinum, quanto Deus rnisericordiaefavore ppst confessionem meruit: Dominus transtulit pec-
nos continet. Ecce qui de virtute se extoUit, per vi- " catum, et faraen multis post cruciatibus alflictus, ac
tium ad humilitatem redit. Qui vero acceptis virtu- fugiens reatum culpse quam perpetraverat, exsotvit.
tibus extoUitur, non gladio, sed, ut ita dixerim, me- Sic nos salutis unda a ciilpa primi parentis absolvit,
dicamento vulneratur. Quid enim virtus, nisi medi- sed tamen reatum ejusdem culpae diluentis absoluti
camentum ? Et quid est vitium, nisi vulnus? Quia quoque adhuc carnaliter obimus, quia delicta nostra,
ergo nos de medicaraento vulnus faciraus, facit ille sive per nos, seu per semetipsum resecat, etiam
de vulnere medicamentum ; ut qui virtute percuti- cum relaxat. Ab electis enim suis iniquitatum ma-
mur, vitio curemur. Nos namque virlutura dona re- culas studet temporali afffictionetergere, quas in eis
torquemus in usum vitiorum: ille vitiorum illecebras in perpetuum non vult vindicari.
assumit in artem virtutum, et salutis statum percutit, j Quod vero dicit, duo komines erant in civilate
ut servet: ut qui humilitatem currentes fugiraus, una: Urias, et David inteltigitur, " et addisce per-
dsaluti cadentes haereamus.Sed inter haecsciendum sonas. Pauperculi ovem mulierem dicit: hoc est uxo-
est, quod plerique hominum, quo in multis corruunt, rem ejus, quae adulterata est, quse de mensa ejus
arctius ligantur: cumque eos e antiquus hostis ex vescebalur, et de calice ejus potabat, et in gremio
uno vitio percutit, ut concidant, ex alio quoque ligat, TJ ejus cubabat. Considera pauperem, incentiva pietatig
ne surgant. Consideret itaque homo cum quo ' ad- habere: in divitibus aulem fulcimina multa, super-
versario bellum gerat, et si jam (jam se in uliquo) in biam : apud pauperes uxor, et ancilla, et ministra
se aliquid deliquisse perpendit, saltim per culpam est: et procreat filios, et ipsa mater, et nutrix est:
ad culpam pertrahi pertimescat: ut studiose vitentur apud divites autem non est ita. Sed cum generavit
vulnera, quibus frequenter interficitur, quia valde filium, statim eum tradit foris : et pietatis insignia
rarum est, quod hostis noster electorum salutem abscidit superbia. Erubescit fieri nutrix, quae facta
etiam vulneribus servet. * Erudiendos enim, sicut est mater. Quomodo ergo in gremio ejus cubabat ?
a Nonnulla Gregorii monita prseterit Claudius, qui b Haecin Rabano perquire.
subsequentia ex Gregorio [num. 25] exscribit. t Qusesubsequuntur ex Gregorii tibro ix Moralram
b Edil., quo ceciderint: leclio nostra prsestat. fnum. 54, cap. 34, olim 27] exscripsere Rabanus et
c Edit., Behemot. Claudius.
d Edit. ,ei. i Quaesequuntur, videntur ex Augustino desum-
e Behemot. sed locura invenire non potui.
1 Hoste. pta,
k Locus iste in vulgato Eucherio corruptus est.
6 Hsec habes numero 28, alias cap. 14,
[seu 13].
 707 CtkWtl TAttttNfeNStS fePiStfOfl 708
Atixit paraTbblain"narratibne pTetatis. Veriil "erg'6pe- Xlsltratfone compunfttur, sancto desiderio de imis ad
regriiius hbmb ad regem iuiim. f_Juisilaque est 'pe- siinima evehi, su|)6rriaBcontemplationfs penna festi-
regrinus t concupiscentia videficet. Ut ergb iWTus6s- nait, haecbeati i-egis batfd, et aliornm sanctorum
tenderet dastitafem, perbgririam 'cbncupisceri^ftih pracedentTuimPatram gesta, rini atiquid injuste per-
riommVvit,Nuriquam erifirialienas nuptias 'dissipavit: pbssi siin^t;arif'6lffii'6'iitis ociitos lionat, atq6'e in eis se
neqie iniqujs cbnipexit bcufis, seu percusstis iri ifra nriitatiorie l6xerceritl6p1roficiat, %t dfobd iri praesenti
niufiere peraidi t cWtitatem : quia pauMrim remis- titillat ex vttio, veipraeteritorum rriaioriim rrieitioria
siorem se redmderat secuntate pacis. Venit peregn- Ifeprimalt, vel aotiorum praecedenfitfm coiisotatiOrie
•
ous; iiiiqua, et atjrestfs cbncBpisteentia aa ntum 1%'sfringat,Vel PtiiVinTinitatitfrie,ut dicfirai est, if^a-
aivitelm veriit. ISle non accepit de greglTras,aut a'r"- Tr'iim'praecedenltTuin proVocelturad meiitis. QtiPd ne-
mentis siiis, ut peregritib pararet epufas, sed jfiisit c^eVseesi. uf, 'sicii^proposuimiis exeriiplis eVidentio-
et rapuit bvem paupeVis,qiiae ih sinu ejiis cubifabat, VibtiS, a^dbeirius. * Ut eriim uritfm de miiltis lo-
et tje mensa ed^Kait.Cum nsec igitiTr audissef Yex %riar, ^riatenrisMoToStis fecfor muffa fri urio inteili-
bavid, iratus est valde adVersiis h6minemillum,'et fSSt": ^ofeqiiis Verfeoruni corittfriibtiis pressus cum
jdixit ad Nathan: Vivtt tiominus, qubriiam filitis mot- ; vtrtiifem patieiitiae servare nori sutecTt,David factum
iis est 'inr iile qui fecit Ttoc. Ovem redilet ih ifuadrti- » a'd m'6moWaVri femtcat: qafa cufri Semei conviciis
pium, ettpse giadio punietur. 0 judTcil stipereitmeii- ririjerettir, et aiftriati"proceresuTcisci coriteriderent,
tero jusiitjamf ribn erat ambns fifera, "utjuste W6ri ait: (Vefs. fb) "Qiiidjhihi ei vobis est, filii ISarvim?
diceret. Jobet quidem ux quadriipfuim l&cundtfm"fe- titrriiitiie eum, 'iit thdledicdt: Dbmirius eriihi ptmcepit
iem : fex enim prsecipit Turfeeiri quadrupli Vestltu- 'ei, iit matediceret David. Et quis est qui 'huteat di-
tibne vjncfri; (Eibtf. xxii, t) Tste "atiterri, et legem 'cere, qitdre sic fecit? Et paufo ^post: "Dimiiteeum, ut
est praetpr^ressus; jubet 'slquidem et TpsumTiferimi, nHaiedicatjuxia pfmeeptumDbmihi: si forte fespiciat
et quadruplum bbnbxium defineri. 'Prpmpsit ifaque *D'dmiriusajfiictiohem meam': et redddt riiihi bohum
iMnteitfianu etfujiicwm * elimjriatum. "CumWc au- promttiedietidhehdchodierrid. QuTbusprofecio VertiTs
dissei Propheta, jactaliat omnein uinbram Tmagiriis, fhdtcat, quia perpetratO Bersabee s^celere,exsurgeri-
et *i»niedium prbfert gfadTum,'et curii 'frducia dicit: Iterii coritra ge foftfto fugiens, reduxit afl animuim,
Tu es Rex,qui Hoc opus feeisii. 0 secure, rioii gladfo 'malufri, quod pefyetravit, et COritUmelfSsa vPrba, non
secans sensum obforik, sed in compefidib accusatio- tarii crinvicla, 'quani adjutoria credfdTf, qufbus se
jiis. Cum jtoc bpbrtiiiJt,bccuttavTtharrafibjieia: cuin purgari, sibiqtie mtsereri piossejudicavft. Tunc eriirii
vero fempus iiivenit, statlm percussft et aTbstcif^lit - Tflafa c6'rivTcTafeerietoferariius, criiri fri secreto m6ri-
siiie graiidi pitagaevulnere, sed Tioc s'6tuinm6b"6o*i- tis ad iriala peiffetratl rectirriftius. LeVP'^nTppevi-
ceiis; tu le'sRexrHi ifle veloctfer ad cbh^scieiffiain debilur, qtidfl jtrijurikperdtiffmxir, drim in actTone
rediens, ^nqu¥m Melfs^et idoheus serVus, cuf))s1iri iubstra 'dorispiciriius,quia peftis est, qtftid riiferemur:
'^pticiter cbiifitefur, etmcit^ Peccavi t)ohiiho,"et sTcqueiTt,tit Ppnturilelifegratia roagis 'qtiamira de-
Prbpheta respoprlit': bomihus 'ifdhsiulit petidltim Tbeatur, quariim.interVentu Deo jtidice, poeM graviPr
Tuumi. Velox coniessib: velocior medicina": "facto declinari posse confiflitur.
* t lUrid veVoqtita slgrifflcet.qood parTicida filios
geccavit: verbo pceniiuit^; Vnnuit Beus: et corfepfio
facta esf; vuihus aperuit et saiiitas rem*t; sed rion IbsalPn paitreriifiiyequefns, priino pater e^us decti-
ftiit his Propheta contentus, nara pbsf cbrreiitibiSeiit, hatis fugit aiite TacTemejus secnnis de vicfptia, qui
: etlam flevit ma-
post posnitentiam, post emendafionein, post "pecca- aspiciebat itripeTflitfi•perfre qtiem
toruni ab.soiutionem, psalmum of>"hariccausani cdri- grie Tuctu, et d^pieravff exTltitr,parricildae.Scribrtur
a
scripsit, ifa ut etiam posterse gerieratiofiis fisitillius brrfififugisise DkVid facfe beflantls ^dvCrsum se
passib, niedicina; ufillius naufragitim "sit afiis ppr- '(Edit. sibi) fifti. Ef qtiofiiatiiscfipttrtri^est de populo
tus: et quibiis ilte vufneratus, eriiendavTt, alii in JerttSalem: (Isit. t, 2) !Ft/ios hitfritit, et exmltavi, ipsi
iisdein inciderites; tjisa pbssirit iifi 'iiieiliciria, etij frvetb sptevetuittme, filius ergo ejus tmpius significa-
erijendatibrieiariari. ttir tropice, id estpfjputtis Jufl;rf<!us,tjui eum tradi-
(Cap. 16.) jPttjftensDdvtdAbsalonfilium iutim,!Hu- dit^ Absafon autem, sictit quMatn mtetpretatur, in-
disque pedibus iriced*ensiransgressiis est (orrehitm leltlgitur patris 'pdx. Quoflmiruni Viffeturiri histeria
Cea\ro'n}et cunctus populuscumeb, et ~pe>lveheftcnt qtidriiafMbTlunipatrispax possit intblligi, qiiipatrem
usque Bahurim, Ecce egtessus Semei,'fllMs GiraJde ^beUopersecutus est.^Sed'^ui diS^eriterad aHegoriam
^rKsafdhtsse "Je*rasa1ero,qusc
•cognalionedomus Saulj mttiens idpides , 'mdledicebat 'irite^nfltifit,^iiiSptcTuht
Regem dicens: egredere, "e%redeie,'vir'tiahguitium, et 'dtiaihelipsa^flilrti^rerltltir, attijtisfacie -Chri-
vir Belial. b t Quisquis fideliura divinse gratke illu- stus fogit, quando eampatiendo deserens, in gentibus

«Itfitriltatumr. fd es_t^uperans limites tegls, quse
mortem-furis non praecipiebat. ..„..,..
* Paterium liic exseribtt Claudius, ideoque non-
nuUa adjungit, quse expressissirae in libro xxx Mo-
raliura, qaera .PtrteiriHSalle^at^.no» ijiypfpips. An
quia Paterius aUqua de suo inserit, tameisf Gregorii
verbis conjunctissima, ut scilicet explicationi libro-
ramReetra accojnmodet ? an pptius etiam quia ve-
tusti codices a Paterio lecli rionnjhil differebant a no-
stris?.Priorem sentenliain posfreiriaeliuic praefero.
e Subsequentia invenies num. 37, afias cap. 10,
olim 17, Ub. xxx Moral. sancti Gregorii.
d fjfjBC
exscripsit ex Isidoro [in lib. H Regura, cap.
3] Claudiiis.
709 OlhESTtoNES fe& SUPER UBROS REGUM. — LIBER II. 710
»
per fiaem successii: * iitt 'AbsaToti;Jtidairi trauitb- Aidextera mentura Amasse, quasi osculans efim, qui
"reiri accipiriiit, ijiiehi fatita et taiti (irifsfeVatida)irii- perctissit eum in latere, et mortuus est. d t Quid est
rattda palieiitia CiiVisttis perttiltt tariqtiani boriuiri', qtiod Joab mentum Amasae dextra tenttit, sed sini-
Cilm ejiii cbi/itatI6iieSnon igribVAref: ctitfi adhlbutt stram ad gladium latenter mittenss «^us viscera elTu-
ad ybnviviiirii,Sninio cbiporis et %arifeiifriiisui Hgtt- dit ? nisi hoc, quod patenter datur intelligi. Dexlra
rairi discipuiis cbihmendavit et tradidTf, * Quod de- naraquc behtum tenere, est quasi ex benignitate
riiqileih ipsa tradilione, et bscuVtmiiCCepit, behe biaridiri: sed siriistram ftd gfadiumrriittit, qui laten-
inte^Ba Chrtstiim paceim exhibuisse trtfdTtottim. ter ex malitia percutit.
quarhvis iffe t&irisceleratae cogitationis iriftVnPbello '» * Sequitur psalmus septiriius dedTnus, et nrerito
VAstai-etiitietide^riAbsalbri^atHs ^ax dictmii* q*ta qtiaerittrr, cur solus isfe psatmus in rTbfis Regum re-
paiter iisftlaitpSffit, quain ffle ifbfthafttiit. periatur conscriptus: nec iramerito psalmus fste re-
'« i Se'd ioTtt^ePs dTcat, s! Davtd ItoapJem gtiotum librts solus iriventtur; quia regrium iUud si-
Chirfsftgerbbftt*, qubitabdbniuVtasiixores et Cbnto- gnificatur, ubi adversarium non faabemns. Titulus
birias habuisse scribitiir: curii has res Christus et enira ejusest: in die; qud vripuit ewm Dominus de
hbrresCat, et damnet ? nbe erifih iri pibphetia Ttebat..., thanu omnium inimicoram ejus, et de manu Sahl.
Multae ennii irxOreS David, inultamm gentiuj» et 1B Qtiis eriim figuratur in Davfds nisf ille quf venit se-
Mibririla itnlffiftmi Wuicabant, qiiafeper fidem Chri- ctmdum camem ex, BemineDavfd; qiii uliqire in cor-
sti corisbrtio jurigeritiir: coricubilKeverb ejtis signi- pore suo, quod est Ecclesia, adhucpalitur iniraicos?
ficant hibreiicbiiim eedesias', quae stin Chrlsti lio- Undeitle perseciitori, quetn voce inactavit, et in
minis ifiufbMri!er6 se gTbrlafltuV.Sed qiiia propter ^iiuiri cerpus trijlcieriSv qtiCdaretripdPiriaiiducavit:
carnalia luci^Wctanttir (XriSfunr, n6n rionjtiges,sed inspriuit de CcelO.\Act. i5t, 4) Saute, Saitle, quid me
c'6ricubTri& vbcanfur. De'nTqu*e fMt, reg'e%',MpftreS persequeris? Quando autem meretur eripere hoccor-
babeirt tixbres', VefcoiiciiirihaS',criiriefi est": qtiTaJam. pnS ffe manti iifiimfcoriimejUS? nisi ctim et ffla rio-
fenslerriht &§Hrk',pV6quibuS iiicrtim Vbl ctiricuM- viSsTmairiimica desfrtietui'ifcors, at perwiaTatffif ad
riaruni Vehia cbiTceMatur: at fiune1, qufa ifgui* Tegrium DeT. >
*
transieYuriV,Veiiiariutta 6*atiir.'• Dittgam te virtiismda'. t bitigamte,DolmTite, pet
'{t!ap: 20,^. %"eVsWs%.) PCfctissb Ateatori, cum •pteiii fortis tuiri. >
Veveftus fMet Bavid iri JeruSaTeiri,aTxit AmaSSe,%t Dqmihe,ftmamehttiih meuih, "At&fuyWfhMetim',
cengre^aftf omifes virosttida iti dumi teVtiuiri, et etWretator meiis. i Doraine', qni irie ftMasti, quia
C6ristiftfereiteuriipriricipempro Jbab.Morarite Amasa-.- teftf(/i ad te: refugt StriteriV.qftialibe¥a%tiirie'. >
extra placTturia, pracepit David JbaTf,'et AbiSai, ut' C Detis "meus,adjutormeut, et spefabo in eum. t Deiis
irent ei apprehendererit STbamnvitimBocbri. Cum- TiiebS.qtii mihTadjritbritrmprifis vobatiohis tUaeprae-
que TnVenissetJpab in G^babn, Jptfb feritiit Manii mlfistT, ut sperareiri tepoSSirii. >
» Yidc quaetraditAug.n._l Enarratte*tis inps. ui. ad quod lectorem amando, haec tantum seligens :
b Jeiruit locus^jste mu_h.psex xjdeo ijt < Ulustrat Lanfrancus rem totam insigni sfmilitu-
npstrjs;
suspicati sTritriorinulfimendosum esse tocum hnnc, dine [Lucse ultimo]: Dominijs finxit se lpnfiius ire,
Tegeridtimque afio roodo. Sed reVera retinerida estea quPd exponit AugristiriuSlib. cbntra mefirJaciumcap.
leclio, quaan.fwoposuimus;. nam locus.hic, si recte 13, ubi dicit, GhrfStulii ea iictiotie-significasse, se
int_eEigatur,nuUumpobis ^moremincuiit. Bellarmi- supra pmpeii,ccelo_s "
nussanelocum hunc, quem ex Augusfino desura- stus. m\. ipsitis figura ^scenjwruro, ijfem.j^jtur Chri-
fuif, et dici rectissime posset
ptum dtnifttas', expe^dit *, ittPnetqrie lbffriTt Aifgu- Christus fingens sCTOiigTuS et quo_|a'riimodoChri-
stinum de figora oaarporis in cruce suspcnsi; id est stus in coelum ascendens. >Tre, Notarebaic voltii, he aut
<dereprsesenlatione Dominicaspa&sionis;eodem enim itrepidaret JL,ector.tiraore, obi nop est twtw: aut ea
modo AugustLnusEucharistiam figurara corporisvo- in re Claudium repr.eherideret, in qua
cavit, quo veferes Grseci antitypa ; de qria voce rfixi- henderidus ille riori Psf. ulique repre-
mus in testimoniis Basilii. yflacteiius BeUarmittus, 0 t Haecquoque TsidOrodestiriipsft 'Claudius, sed
qui reveraaa^ea, id estcap.45, lji)..jj, pos.tquam.sibi,i-.capUeproxinie sittieriori, id est 4J ex qua quidera re
objecigpet,BasiUum in liturgia{BasiUo enim JPellar- *P juspicari lic^t, .nliurii lortassp capilvini ordinem in
mini teiripore tribuebatur LifurgTa, qua3lBasiIiiiio- antiquis Isidori codicibus 'fuisse servafurii.
mine inscribitur] Eucharisfiafn appeUantem antitypa d Subsequentia habes etiam in Paterio, qui ea dfe-
[«vTiTvira]respondet coEpuset sanguinem Domini, sumpsitex iib. xvMorafium Gregorii Magni [n. 25].
ut sunt sub speciebus panis, et viui, signa esse ejus- e Cap. 22, num. 2, et subseq. Et psal. ftvn. Quac
dem corporis, et sanguinis, ut fiierunt m cruce: re- fineolis notantur, ex Isidoro desumpsft Cfaiidius.
prseseritat enim Eucharistia passionem Christi. ffiric QiiJeieItaqueOTa in capfte % iri Iib'. n Re^um. Ea
Chrysostomus „ homil. 17, in epistolam.ad Hebrseos 'etiairi babet Rabanus Matirtis« ex -qoa re vides
dicit, Eiichari^tiai.i. espeJsspura, seu figuram,sacri- quanto in pretio Isidori commentaria haberentur.
ficii crucis, et tamen ibidem assenf, nunc eumdem f Haecinterpretatio tota desumpta est ex
Cbristum offerri, qui tunc ohlatus fuit. Cppioseporro stinOj cujus Enarrationem in psalmum hunc Augu-
Bejlarmi- [id est
^hoci$ toco^M^entum^Mperseqtiitur \~7]ex^scripsa CftauSius. r_ _.„,;...,„.. „.
rius,'quiJe^am?e ebligTt sub ;inltiiim*fereJcajjitis24
' "Aliiidaffipe,pecmiiiug perspkuiiqj e^enipiiira
Desacram..Euchar.,'J&. ii, cap. tt, SS, ex tomo AriibrPsiusiricap. 2 J^CKjj,brii[, iuim 63,
septimo: ubT sibirobjicitjiaefe Aiigtistini vejrba ,de- Eraebet
is verbis : t post trjduqm reptjr^fur ij^templjo, ut
sumpta ex t
Cojmneri.ih ps_il, iu, Cbristus adbibuit esset illius
Judara ad Convmuiri, Th qub cbipbris^iii figuram passionis indiciX,gtiTa^ppd]friduiJ^ttf^
in sede coelesti et honbre divino fidei no-
discipulis commendavit. > strae se suscitatus ofierret, qui mortuus credebatur.»
711 CLAUDIITAURINENSIS EPISCOPI , 712
Protector meus, et cornu salutis mem, et tedemptqr A Et ascendtt tuper Ch&rubm,et volavit. t (Chernbin
meus. t Protector meus, quia non de me praesumpsi, quippe id est plenitudo tcientim ascendisse perhibe-
quasi erigens adversum te cornu superbiae, sed te tur , et volasse , quia majestatis ejus celsitudinem.
ipsum cornu, hoc est firmam celsitudinem salutis in- scientia nulla comprehendit. Yolavit ergo, qui a
veni: quod ut invenirem, redemisti me. > longe in altum ab intellectu nostro se rapuit), b ut
Laudans invocavi Dominum, et ab inimicis meis nemo adDeumperveniret, nisi per charitatem; (Rom.
salvut ero. t Non meam gloriam, sed Domini quae- 13. 10) plenitudo enim legis charitas est : cito
rens, invocabo Dominum, et non eritunde mihi no- enim se incomprehensibilem esse monstravil dilec-
ceant impietatis errores. > toribus suis , ne illum corporeis imaginationibus se
Citcumdederunt me dolores mottis. t Id est circum- comprehendere arbitrarentur. ( ° Super Cheru-
dederunt me dolores carnis. Et totrentes iniquitatis bin Dominus ascendil, et valavit. Quia super plenitu-
conturbaverunt me. Turbae iniquae ad tempus com- dinem scientise , quaeesse in hominibus potuit, In-
motaevelut flumina pluvialia cito desitura egerunt, carnationis suaegloriamexaltaredignatus est, ut hoc
ut conlurbarent me. > ejus volaresil potentiae suae mysterium ab.intellectu
Dolores inferni circumdederunt me. t In his qui humano snbducere : quantalibet enim plenitudine
nfccircumdederunt, utperderent, erant dolores invi- _Bscientiaevita spirituaUum fulgeat, apprehendere non
dise, qui mortem operantur, perducuntqne ad infer- valet, quomodo factum sit, ut qui exstitit, concipe-
num peccati. Prmvenerunt me laquei mortis. Praeve- retur , et ante ssecula auctor hominum nasceretur
nertrat me, ut priores nocere veltent, quod eispostea homo infinem dsaeculorum, Deus caro esset; Ver-
redderetur. Tales autem homines capiunt in perdi- bum infans fieret. Unde recte et Utic additur : Vo-
tionem, quibus mala persuaserunt jactatione justi- lavit super pennas ventorum: quia videlicet transcen-
tise. Cujus non re, sed nomine, adversus gentes glo- dit omnes intetlectus animarum. "Ventoquippe ani-
riantur. mam figurari, pro velocitate suae cogitationis , non
Etinpressura mea invacavi Daminum, etad Deum inconvenienter accipimus.) Illa autem celeritas, qua
meum clamavi: et exaudivit de templo sancto suo vo- se incomprehensibilem esse monstravit, super vir-
cem meam. t Etexaudivit de corde meo, in quo habi- tutes animarum est, quibus se veluti penrjis ab aeter-
tat, vocem meam. Et ctamor meus in conspectuejus. nis timoribus in auras libertatis extollunt. >
Et clamor meus, quem non inauribus hominum, sed Et posuit tenebras lalibulum suum. < Et posuit
coram ipso intus habeo, introivit in aures ejus. > obscurilatem sacramentorum , et occultam spem in
Et commota est, et contremuitterra. t Ita clarifi- corde credentium, ubi Iateret ipse non eos deserehs.
cato filio hominis, commoti sunt, et contremuerunt C e (Quia dum caligine noslrae infirmitalis obscura-
peccatores. Et fundamenta montium conturbata sunt. raur per ignorantium nostram , nobis abscondilur,
Et superborum spes, quae in hoc sseculofuerunt, ne a nobis modo in xterna et firma charitate videa-
conturbatae.sunt. Et commota sunt, quoniam iratus tur.) * In his etiam tenebris , ubi per fidem adhuc
est eis Deus. Ut scilicetjam firraamentum non habe- ambulamns, non per speciem, quandiu quod non vi-
ret in cordibus horainum spes temporalium bono- demus , speramus et per patientiam exspectamus.
rum. > (* Quia vero auctor noster , nobis in hoc exilio de-
Ascendit fumus in ira ejus. t Ascendit lacrymosa jectis, lucera susevisionis abstulit, si se nostris ocu-
deprecatio poenitentium, cum cognovissent quid mi- lis, quasi in tenebrarum latibtilo abscondit. Quas
netur Deus impiis. Et ignis a facie ejus exardescit: nimirttm csecitatis nostrae tenebras cum studiose
Etflagrantia charitatispostpoenitentiam denotitia ejus conspicimus , mentem ad lamenta revocamus. Flet
exardescit. Carbones succensi sunt ab eo. Qui jam enim caecitatem, quam foris patitnr , si humiliter
raortui erant, deserti ab igne boni desiderii, ac luce memiuit, quod interiori lumine privalur. Cumque
justitiae, et frigidi, tenebrosiqne remanserant, rur- tenebras, quibns circumdatur , respicit, splendoris
sus accensi et iUuminati rcvixerunt. > intimi ardenti se desiderio afiligit, omnique inlen-
Etinclinavit cmlum, et descendit. t Ethumiliavil . D tionis nisu semetipsa concutit, et supernam lucem,
justum, ut descenderet ad hominum infirmitatem. Ei: quam condita deseruit, repulsa quserit. Unde fit ple-
caligo sub pedibus ejus. a (Caligo ejus sub pedibus,, rumque, ut in ipsis piis fletibus ilta interni gaudii
quia non ea claritate ab inferioribus cernitur, quai claritas erurapat, et-mens quse in tempore prius cae-
in superioribus dominatur.) Impii enim, qui terrenai ca jacuerat, ad inspectionem fulgoris intimi h, su-
sapiunt, caUginemalitiaesnaenon cognoverunt eum perius vegetata convalescat.) /n citcuitu ejus taber-
terra enim sub pedibus ejus tanquam scabellum pe- naculum ejut. Conversi tamen ad ipsum ambiunt qui
dum ejus. > credunt ei, quia in medio eorum est, cum omnibus
° Ea, quse hic parenthesi clausi, ea quoque, qua5 d Edit. tn fine.
deinceps parenthesi ctaudam, noverit lector, noii e Quaesequnntur, donec pervenias : in his eiiam
in Augustmi Enarratione inveniri, sed inserta eit nec in Augustino, nec in Gregorio reperi.
Gregorio allegato in locum huuc a Paterio, quem s i ' Rursus nos docet Augushnus.
vult, consulat lector. * Haecdiligentissimepro more exscripsit ex Pate-
b Ut nemo: rursus habes in Augnstino. rio, ideoque ex Gregorio, Claudius.
c Iterum in Gregorio haec perquire. b Edil., suspiriis, aptius, ut arbitror. ;
.... M*
7fo QtLESTIONES XXX SUPER LIBROS REGUM. — UBER II. 714
aequaliterfavet, in quibus, tanquamin tabernaculo,„j_.multitudineaquatum. Assumpsit me de.multiludine
babilat hoc tempore. Tenebrota aqua in nubibusae- populorum. > ; _;_-
ris. Nec propterea quisquamin illa luce, quse futura Etuit me de inimicis meis fortissimis. t Eruitme
est, cum ex fidead speciem venerimus, jam se esse de iniraicis meis, qui prsevaluerunt ad affligendam,
arbilretur, si Scripturas recte intelligit. Inprophetis et ad pervertendam islam temporalem vitam meam.
enim, atque in omnibus divini verbi praedicatoribus Et ab his qui oderunt me , quoniam confortati sunt
obscura doctrina est a (quia ante adventum Domi- super me : quandiu sub ipsis sum ignorans Deum. >
ni, dum occultis sacramentis gravidi, mysteria im- Prmveneruntme in die afflictionismem. t Priores mi-
mensageslarent, intuen tiumoculis, eorum intelligen- hi nocuerunl in tempore quo mortale, et laboriosum
tia caligabat.) > corpus gero. Et factus est Dominus firmamenlum
Prm fulgorein conspectuejus : t in comparatione meum. Et quoniam amaritudine niiseriarum firma-
fulgoris, qui esl in conspectu , manifestationis ejus. mentum terrenae i>voluntatis contribulatum , atque
Nubes ipsius transierunt. Prsedicatores verbi ejus, convulsum est, factus est Dominus firmamentum
non jam Judsesefinibus continentur, sed transierunt meum. >
ad genles. (Universa mundi spatia miraculorum Et eduxit me in latitudinem. t Et quia carnates
claritate percurrunt.) Grando et carbones ignis. Ob- B patiebatur anguslias, eduxit mein spiritualem latitu-
jurgalionis figuralse,quibus vblut grandine cordadu- dinemfidei. Eruitme,quoniamvoluit me. Anlequam il-
ra tundunlur. Si autem terra culta, et mitis, id est lumegovellero, eruilmede inimicis meis potentissi-
pius animus exceperit, durilia grandinis in aquaro, rois, qui mihi invidentjam votenli eum, el ab his qui
id est terror fulguraue , et quasi congelataeobjurga- oderunt me, quia volo eum. >
tionis in doctrinam salianlem resolvitur. Igne au- Et retribuet mihi Dominus secundum justitiam
tem charitatis accensa corda reviviscunt. Hsecomnia meam. t ReiribuetmihiDominussecundum justitiam
in nubibus ipsius ad gentes transierunt. ( Quia vide- bonae voluntatis, qui prior praebuit misericordiam,
licet sancti viri corda audientium , et terrentes fe- antequam haberem bonamvoluntalera. Et secundum
riunt, et blandientes infundunt. Naraquemadmodum puritatem manuum meatumretribuet mihi. El secun-
feriant, propheta noster testatur dicens (Psal. CXLIV, dum puritatem factorum meorum retribuet mihi,
6) : Virtutemterribilium tuorum dicent, et magnitu- qui tribuit raihi, ut bene facerem, educendo me in
dinem tuam narrabunt : et quemadmodum blan- latitudinem (idei. >
dientes vigent, secutus adjunxit (Ibid., v. 7) : Jfe- Quia custodivivias Domini. t Ut in c latitudinem
moriam abundantim suavitatis tum eructabunt. Et bonorum operum, quse per fidemsunt, et longanimi-
justilia tua exsultabunt.) t (j tas perseverando consequatur. >
Et intonuitde cmloDominus.t Et evangeUca fidu- Nec impiegessi a Deo meo , quoniam omniajudi-
cia de corde justi sonuil Dominus.£f Allissimusdedit cia ejus in conspectumeo sunt semper. t Quoniamom-
vocemsuam. Ut haberemus eam, et in profundo re- nia judicia ejus, idestd per misericordiam justorum,
rum humanarum audiremus ccelestia. > et ipoenas impiomm, et flagella corrigendorum , et
tentationes probandorum perseveranti contempla-
t
Et misit sagittas suas, et dissipavit eos. Et emi- tione considero. Et
sit Eyangelistaspennis virtutum reclaitineralrassvo- justitias ejus non repuli a me.
Quodfaciunt deficienlessub sarcina earum, elrever-
lantes, non suis, sed a
ejus qup missi sunt viribas. luntur ad vomitum suum. >
Et dispersit eos, ad qiios missi sunt, ut aliis corum Et ero immaculatus coram eq, et observabo^me
essentodor vitaein vitam, aliis odor mortis in mor- ab
iniquitale mea. Et retribuet mihi Dominus secun-
tcm. Et coruscationes multiplicavit , et conturbavit dum
justitiam meam. t Itaque non solum propter la-
eos. Et miracula multiplicavit, et conturbavit eos. > titudinem
fidei, quseper diiectionem operatur, sed
Et apparuerunt fontes aquarum. t Et apparuerunt etiant propter longitudinem perseverantiac retribuet
qui facti erant in praedicanlibusfontes (Joan. iv, 14) mihi Dominus secundum justitiam raeam. >
aquarum salientium in vitam aeternam. Et revelata D Et secundumpuritalem manuum mearum retribuet
sunt fundamenta orbis terrarum. Revelati sunt pro- mihi in conspectu oculorum ejus. t Quoniam quse
pbetae,qui non inteUigebaniur, super quos sedifica- videntur, temporalia sunt; quseautem non videntur
retur orbis terrarum credens Domino. Ab increpatio- aeterna sunt, quo pertinet altitudo spei. >
ne lua, Domine clamanlis (Luc. x, 9): appropinqua- Cum sanclo sanctus eris. t Est etiam occulta pro-
vit super vos regnum Dei: Ab increpatione spiritut funditas, qua intelligeris cum sancto sanctus eris,
irm tum: dicentjs (Luc. xm, S) : nisi pcenitentiam quia tu sanctificas. Et cum viro innocente innocens
egetitis, omnessimitiler moriemini. > eris : et quia nulli noces, sed criniculis peccatorum
Misit de summo, et accepit me. t Vocando ex gen- suorum unusquisque constringitnr. >
tibus in haereditatem gloriosam , Ecclesiam , non Et cum electoelecluseris. t Et ab eo qucm eligis,
habentem maculam, aut rugam : Assumpsit me de elegeris. Et• cum perversis subverteris. Et cum per-
a Tradit subsequentiaPaterius, ideoqueGregorius. d Edit. et prmmiajustorum.
b Edit. voluptatis. • Edit. perversus eris,
« Edit. latitudo.
PATROL.CIV. 23
 - .«Uflte 716
715, _' TAJJlltyf^^ ''•';"'
verso videris perversiis :_* ob quod eis npn faves, A quUla , et m|J^^^|^^ |jer aspera , et dura
perVei-sW^esise vtderi&';qiiotiiatiioicunt non est rec- fransimus. Bene er|p per psalmistam dicitur : Qui
ta via Domini: et ipsorum via non CStrfecta. > perfecii pedes "imS'-^^i_iin cervi. Cervus enim cum
Quohiamtupopulumhumilem salvutn,facieS.'t Hoc montium juga cqnscendit, quseque aspera, quaeque
autem perversuih,;videtur perversis, qtiod coriftten'- se objiciuntsenfitiusiUigata, dato sallu transgreditur,
fes peccata sua SalVPsfacies. Et oculos supetbotum ef absque ullp cursus jsui obstaculo, f in superiori-
humiliabis. Ignorarites auterii Dei justrtiamrct suam bus eievatur. Ita etfam eleetorum mentes, quseque sibi
volentes constituere, humiliabis. > - in lioc miirido bbsistere, atque obviare conspiciunt,
jQuoniam tu b illumiriabis lucetnam meam, Do- confemptationis saltu transcendttnt: etmpre ceryp-
miue., t Quoniam non est nostrum lamen exnobis, rrim, despecfis terrenarum rerum sentibus, in super-
jjed fu illuminabis lucernam meam\ Doinine. Deus na se evehunt. >
meus, Ulumina tenebtas meat, Nos enim peccalis Et super excfilsa statuet me. t Et super ccdtestem
nostris tenebrae suraus, sed Deus meus iUuminabit habilationem figet intentioneni meam, ut implear in
tenebras meas. > (Eph. m, 19) omnem riteiiitudinem Dei. >
Quoniam a te ° eripiara tentatione. t Quoniam non Qtii docet manus meas ad ptmlium. t Qui docet
a rae, sed a le , eriiar A'tenlatione. Et in Deo meo B me operari ad superandos inimicos, qui nobis inter-
transgrediar murum. Et non in me, sed in Deb meo cludere ccelestia regna conantur. Et posuisti, ut ar-
fensgjjediarmurum, quejminterhbmines, etcoelestero cum wreum, btdcMamea. Et posuisti infatigabilera
Hierusalem peccala erexerunt. > intentiohem boriorum Operum meorura. >
... Deusmeus , immaculata est via ejus. t Deus meus Et dedisti mihi proteclionem salulis mem: et de^x-
non venit in homines , riisi mundaverint viam fidei, tera tua suscepii me. t Id est faypr gratiae tuaesus^
quaveniat ad eds , quia immaculata esf via ejus. cepit me. 'Et disciplinq tu,q ditexil me in finem. Et
h cbrrectjo tua me. deviare npn sinens , direxit, ut
Etdquia Domini igne examinata. Eloquia Dominf
igned examinalionis probantur. Pfbiectotest dm- quiaquidago, in eum finem referam , quo > coro-
nium sperantiumirise. Et omnes, qiii ribn in se ipsis, netur mihi. Et discipiina tua ipsa me docebit. Et ea-
sed in Ut» sperant, earTern\ribulatbrie riori ccrisu- derii correctio tua me docebit pervenire , quod di-
mentur : spcs enim sequitur fidem. > rexjt. >
Quoniam quitDatSprmferDdminum ? t Cui e servi Ditdtasti gressus meos subter me. t Nec impedient
sumus. Et qnis Deus, prseter Dorainum, quem, post carnates angustise, quoniara lalam fecisti charitatem
bonam servitutem tanquam haereditatem speratam meam operaritem hilariter, eliam de ipsis, quae sub-
fifii possidebimus^ > ' ^ ter me sunt, morfalibus rebus, etEaembris. Et non
Deut quiprmcinxitmevirtute. tDeusqtiimeprae- sunt infirmata vestigia t-.ea. E. non sunt infinnata sive
cinxit, nf forfis Siin*. ne diffluenteS sirios cupidita- jtineta mea.,' sfve ISgna , quaeImpressa sunt ad imi-
tis impediant opera, ct gressus riiebs. Et pbsuiiim- tandum sequentibus. >
macutatamviam meam. Etposuit imnVaculatamviam Persequar inimicos meos ,et comprehendam illos.
charitatis,quaadillum veniam,sicut immaculata est t Persequar affectus carnales meos, ne ab eis com-
'* prebendar :sed comprehendara illos, tit absumanttir :
fides, qtta veriit adirie. >
Quiperfecit pedes trieos iariqtiam cervi. t Qui per- Et non convertat donec deficiant. Et ab ista inlen-
fecit amorem meum ad transce*ndenda spinosa, et tionenon convertar ad quietem, donec deficiant qut
umbresa implicamenta htijtts sseculi. * Cervbs, spi- obstrepunt mihi. >
rituales. virbs appellat propter atacritatem vetoci -Et confringam tilos; nee poteruntetare. t Confrin-
cursu : robustorum eriim mentesin Oeo immobili- gam ilios, nec durabunt adversum me. Cadent subtut
ter fixsetaato adversa quseque despiciunt, quanlo pedes meot. Defctis iUis, praeporiam amores, quibus
cernunt.quod contra praecepta eoriditbris excie- ambulp in seternuni->.
seant: aeteriritatiS quippe praemiaprsestbtaiitesi, vj- j. Et prmciftxkii me vifttite adbelbm. t Et constriji-
res ex adyersitatibus tnimunt; tptia brt*§ceSfepugna XJsti fluenlia desi^eria carijis roeae, virtute, ne in
gtoriosiorem sibi non ambigunt inaneie victoriam. tali pugna pragpedjrer. Supplantasti insutgentes inme
Sic itaque etecteruiridesiueria dum"premuntur ad- subter me. Decipi fecisti eos, qui me insequebanlur,
versitate', preficiunt, sicut fgnis flatu premitur, ut ut suju:er jiie fierepf, quj super me esse cupiebant. >
crescat ;"et unde quasf extingtii cerriitur, inde robo- Et immicpsmeot dedistimihi dorsum. t Et inimicos.
ratur. tn eo namqtie oslendimus , quanta ad Deum . raeos convertisti, et dorsum mibieps fedsti esse ;
cupiditate flagj^mtls, si nbn soluiriad eum per tran- id' est, pf gea^ere^ur »e- & edid habentet me, petdi-
.'.:. i:."'.'- ''' : . '
.« Verha nsjecs-ab quod [id est ob hoc quod] eis noti tet alacritaUm veidcl cursu fid est in velpci cursu,
favet\perversut esse videris desunt ineditis. seusTVis;p^J^^Jus^ClaUdfi sunt: reliquaGregorii
b Edit. illuminas. Etreyera deinceps repetit, illu- Magni adiegati-aPaterio Cx lib.xvi Uord/tttm [nurri.
'-
minabis. ''"''••'' _... . 2%,aU*se^pigjjpJjniO.Jr;' ' ;" ;
-<»s5gd-t.:,eruar. "e^m. ralniiS, sefl in vulgati) S. Gregorii libro~ tit
d Edit., tributationis. superiora. ,-.
e Edit., servimut. t Edit. correptto. ._ .
tTfeTbnhxc:<%rvos,spiritualesyirosappellatprop- » Edit. cohmtetut tibw - ,k.-t
717 - QUiESTIONES XXX SUPER LffiROS REGUM. — LIBER II. 718
disft*.Alins autem eprum, qui in pdio perdurarunt, _liEtnomini luo psallam. Et latius innotesces bonis
disperdisti. > operibus meis. >
Clcmaverunt nec erat qui salvos faceret. t Quis Magnificans salutes reais ipsius. t Deus qui ma-
enira satves faceret, ques tu non faceres ? Ad Do- gnificat, ut admirabilero, faciat salutes , quas ejus
minum nec exaudivit eos. Nec ad quemlibet, sed ad filius dat craientibus. Et faciens misericordiam
Dominum clamaverunt, nec exauditione dignosju- Christo suo. Deus qui facit misericordiam Christo
dicabit nori recedentes a malitia sua. > suo. David, et seni ejus usque in smculum. Ipsi tibe-
Et comminuam illos , ut pulverem juxta a faciem ratori manu potenti, qui vicit hunc mundum, et eis
venli. t Et comminuain illos : aridi enim sunt, non B, quos in evangelio genuit in aeternum. >
recipientes imbrem inisericordiae Dei, ut elati, et < Qusecumquein hoc Psalmo dicta sunt, quse ipsi
inflati superbia ab spe firma, et inconcussa tanquam non proprie Domino , id est capiti Ecclesise , con-
terrae soliditate, et stabililate rapiantur. Ut lutum gruere possunt, ad Ecclesiam referenda sunt. Totus
platearum delebo eos. Per tatas , quas multi ambu- enim Christus hic loquitur, in quo sunt omnia mem-
lant, perditionisvias, luxuriantes, et lubricos delebo bra ejus. >
eos. > XXJJI , 1.) Hme autem sunt verba no-
(// Reg. cap.
Erues me de contradictionibuspopuli. t Erues me 1 vissima, quw dixit David filius Isai. Verba novissima
de contradictionibus eorum, qui dixerunt: Si dimi- David non finienda dicit , sed
perficienda, non con-
serimuseumvivumb,omne saeculum posteum ibit. >
sumenda, sed quse cuncfis fidelibus perfeclionis ple-
Constituet me in caput gentium. Populus quem non nitudinem conferant.
cognovi, e serviet mihi. t Populus gentium , quem
non servivit mihi. In (Vers. 2.) Spiritus Dominilocutus est &super me,
corporali praesentia visitavi,
obduditu auris obedivit mihi. Nec oculis roe vidit, et sermo ejus per linguam meam. Spiritum Domini,
sed recipiens prsedicatores meos in obaudifu auris Spiritum Sanctum dicit: sermo Dei Christus Filius
Dei accipitur, ipse enim Christus est Christus Dei
obaudivit mihi. >
Filii alieni mentili sunt mihi. t Filii non mei di- Jacob.
cendi, sed potius alieni, quibus recte dicitur : Vosex (Vers. 6.) Prmvaricatores autem quasi spinw evel-
patre diabolo estis, mentili sunt mihi. Filii alieni inve- lentut universi. Prsevaricatores Judaei, atque hscre-
teraverunt. Filii aUeni, quibus ut renovarentur, no- tici sunt velut spinae de Ecclesia, quae est terra vi-
vum testamenlum attuli, in d veterem horainem re- ventium , avulsi, atque aeterno incendio combusti
manserunt. Et claudicaverunt a semitis suis. Et tan- peribunt.
quam uno pede debiles, quia vetus tenentes , novum 'G. (Vers. 8.) Hmc namiha fartium David : sedem
testamentum respuerunt, claudi effecti sunt, etiam in cathedra sapientissimus princeps inter tres, ipse est
in ipsa veteri lege potius suas tradiliones sequentes, quasi tenertimus ligni vermiculus, qui octingentosin-
quara Dei. (Malth. xv, 2) Calumniabantur enim de terfecit impelu uno. t Non Gesbaa , i ut quidam pu-
manibus non lotis , quia tales erant seraitse , quas tant, sed ipse David est dictusquasi tenerrimus lign%
ipsi fecerant, et consuetudine triverant, aberrando vermiculus.«Per quem virtus simul beUica,et mode-
ab e itinere praeceptorum Dei. > sta viri designatur civilitas. Quia videticet sicut ver-
VivitDominus , et benedictusDeus meus. t (Rom. miculus ligni tener quidem, etfragilis tolo suo cor-
viii, 6) Secundum autem carnem sapere, mors est. pore, nec non et permodicus apparet, nihilominus
Vivit Dominus, et benedictusDeus meus. Et exaltelur tamen fortissimum ligni robur exedens , consuinit,
Deussatutis mem.Et non terrena consuetudine de el cariosum reddit. Unde a terendo Ugna , terede-
Deo salutis meae sentiam : nec terrenara ipsam sa- nis nomen habet: sic ille afiabilis omnibus domi, et
lulem, sed in excelso de Ulosperero. > quietus, atque humilis videbatur, at in certamine
Deut qui das vindictam mihi, et subdis populos publico robustum se , atque intplerabilem hpstibus
sub me. t Deus qui vindicas roe, subdendo sub me exbibebat. i Absurdum nonest,uthi tres fortissimi,
'"
populos. Liberator meus de inimicis meis , clamanti- David , et Elcazar, et Samaa, intelligantur Trjnilas,
bns, crucifige, crucifige, Judseis. > DeusPater , el Filius , et Spiritus sauctus : ad quo-
Ab insurgentibus in me exaltabis me. < A quibus rum sequalitatem caeteri fortissimi non peryenerunt.
Judseisinsurgentibus in me patientem, exaltabis me (Vers. 1-4,elc.) <ltemk ipseDavidinpraelioPhilisti-
resurgentera. A viro iniquo erues tne : A regno eo- norum cum sitiens versaretur in bello , et aquain
rum iniquo f eripies me. > qusereret: Quis mihi potum dabit, ait, de tacu, qui
Proptereaconfitebortibiin gentibus, Domine. <Pro- est in Bethleem? Et ad portas erat iter cisternae :
pterea libi per me confitebuntur gentes , Domine. et David x interfusus hostibus, eteum.media hosti-
o Edit., anle. &Vulgata : per me.
t>Joan. xi, .8. In editis deest, vttium. 1 Haeccoinpares cura iis, quaetradidit Beda [quse-
e JSdit., servimt. Revera in explicatione habetur : stione 9] et manifesto perspicies Claudium ea ex
servivit. pneclarissimo hoc doctore excepisse.
d Edit., in veterehomine. j Jesbaam Par. t, ix, 11.
e Edit., itineribus. » * fsidorus [cap. i, in lib. II Reg.] subsequentia,
f Edit., erues. inquit.
8 Edit.,<jtw* credentes Evangelio. 1 Interclusus legendum arbitror.
740 CLAUDII TAURINENSIS EPISCOPI 720
lium cinxerant septa castrorum. * Praeciderunt tres A (Vers. 16, elc.) Ad hanc aqtiam hauriendam ir-
viri multitudinem adyersariorum , et hauserunt ruperunt caslra Philistinorum tres fortes, Abisai
aqnam de lacu, qui erat in Bethteem, et obtulerunt frater Joab, et Banaias filius Joiadse. (Vers. 20.) Iste
regi bibendam, sed rex noluit bibere , etb profudit Banaias percnssit duos leones Moab, et ipse descen-
iltara Domino : dixitque , non conlingat mihi hoc dit, et percussit leonem in media cislerna diebus
facere, ul sanguinem virorum, qui abierunt", ex ani- nivis. i t Quomodo sit factum, Josephus narrat aper-
mis illorum bibam. Vicit ergo naturam , ut sitiens tius : quod videlicet cisterna fuerit nimium profun-
non biberel, et exemplum de se prsebuit, quo omnis da, quse tempore hyemis cum essent omnia nivibus
exercilus tolerare sitim disceret. Quod si altius velis plena , ipsa quoque nhnio nivium aggeslu fuerit
spectare, el inlrospicere mysteriura, sitiebat David, coaequata, quam cum leo superveniens periculi ne-
non aquam quae est in Bethleem', sed oriundum in scius incidisset, ibidem conclusus grandi rugitu cla-
eadem Bethleem ex Virgine Christum in spiritu maret: accurrebant homines videre , quod esset, et
praevidebat. Ergo volebat bibere, non aquam flumi- dum cum aliis ad tale spectaculum. adveniret et Ba-
nis, sed lavacrum ex latere Christi d pluentem : hoc naias, desiluit statim in cisternam, et aggressum me-
est, non aquarum sitiebat elementum, sed sangui- diis in nivibus interfecit leonem, >
nem Christi: unde etiam non bibit aqnam oblatam, B (Vers.25,24, etc.) Dehinc i texitur catologus viro-
sed Domino fudit significans sitire se Christi sacri- rum fortium in figura sanctorum, qui fortitudine
ficium, non naturae fluentem, sed illud sacrificium, virtutum boni operis , et scientiae divinae Trinitatis
in quo essetremissiopeccatorum,iUum sitire fontem fulti, non tantummodo se ipsos ab hoslibus malignis
aeternum , non qui periculis qusereretur alienis, sed defendunt, verum infirmosquoslibet protegunt.
k Peccat post haec David populum numerando :
pericula aliena deleret.
< fn hoc factoe cogitandum summopere est, quan- praecipit enim David Joab, ut perambularet totum
tum ad mores hominum pertinet, ut qui se illicita Israel, (Vers. 2) et afferret numerum poputi: et
meminit commisisse , a quibusdam etiam licitis stu- haec ideo Scriptura dicit, (Vers. 1) quod furor Domi-
deat abstinere : qualinus per hoc conditori suo sa- ni coepit irasci cpntra Israel. x < Qued in hoc facto
tisfaciat: ut qui commisit prohibita , a semetipso aliud demonstratur nisi quod sic pro qualilatibus
abscindere debeat etiam concessa, et se reprehendat subditorum disponuntur acta regentium , ut ssepe
*
in minimis, qui se meminit in maximis declinasse pro malo gregis etiam vere boni delinquat vita pas-
(Exod.xx, 17): Lex certe veteris testamenti alienam toris? Ille enim, Deo attestante, laudatus , iste su-
uxorem concupisci prohibet, Regem vero fortia pernorum mysteriorum conscius David prophcta, tu-
jubere militibus, vel desiderare aquam, nonpcena- G more repentinae etationis inflatus populum nume-
liter vetat. Et cuncti novimus, quod David concu- rando peccavit, et tamen vindictam populus, David
piscentiae mucrcne tranfixus, alienam conjugem, el peccante , suscepit. Cur hoc? quia' videlicet secun-
s
appetivit, et abstulit, cujus culpam digna vulners dum meritum plebium disponuntur corda reclorum.
sunl secuta : et raalum quod perpelravit.per poeni- Justus vero judex peccantis vitium ex ipsorum ani-
tentise lamenla correxit. Qui cum longe posl, contrs madversione corripuit, ex quorum causa peccavit,
hostium cunecs sederet, aquam bibere de Bethlee- sed quod ipse, sua scilicet volunlate superbiens, a
mis cislerna ex desideric voluit, cujus electi mililes culpa alienus non fuit, vindictam culpse etiara ipse
inter catervas adversantium raedias erumpeiites. suscepit. Nam irasseviens, quse corporaliter populum
aquam quam rex desideraveral, illaesi detulerunt, pertulit, rectorem quoque populi inlimo cordis dolore
Sed vir flagellis eruditus, semelipsura protinus cun prostravit. Certum vero est, quod ila sibi invicem, et
periculo railitum aquam desiderasse reprehendit, rectorum merita connectantur, et plebium, ut ssepe
eamque Domino fundens, libavit: sicut scriptum ex culpa pastorura, deterior fiat vitaplebium etssepe
est : libaviteam Domino. h In sacrificio quippc ex merito plebiura mutetur vita pastorum. Sed quia
Domini effusa aqua conversa est, quoniam culpau reclores habent judicem suura, magna cautela subdito-
concupiscentise mactavit per pcenitentiam repre- rura est, non temere vitam judicare regentium. Neque
hensionis suae. Qai ergo quondam concupiscerc enim frustra per semetipsum Dominus (Matth. xxi,
alienam conjugera nequaquam timuit, postea etiam. 12) aes numraulariorum fudit, et cathedras venden-
quod aquam concupisset, expavit. Qui enim se illi- tium cclumbas evertit : nimirum signifiCans , quia
cita perpelrasse meminerat, contra semelipsum jam per magistrcs quidem vitam judicat plebium , sed
rigidus, eliam a licitis abslinebat. > per semelipsum facta examinat magistrorum: auam-
a Prmcesserunt. Sed prseslat nostri Codicis leclio. bera infligit.
1 Perfudil, ut arbitror. b Edit., sacrificium. f
c Vulgata, et animarum periculum bibam. Error 1 Hsec docuitBeda qusest. 10.
aliquis hic inesse videtur. i Nonnulla ex lsidoro desumit Claudius , sed ita
d fluentem. invertit, ac mulat, ut alium plaoe sensum ea ha-
e Subsequentia ex Paterio , Ideoque ex Gregorio beant. Vide caput 7 in lib. H Reg. fsidori.
desumpsit Claudius. Vide obsecro Gregorii homiliam k itReg. cap. xxiv.
54,-in Evangelia [num. 16]. 1 Subsequeiitia habes in Paterio [cap. 23] ideo-
f Edit. deliquisse. in Gregorio, ex cujus commentariis iri Jol). [Ub.
e Edit. verbera. Sed certe mucro vulnera non ver- quexxv, num. 35] destimpsit Paterius,
721 QUJESTIONES XXX SUPER LIBROS REGUM. — LIBER III. 722
vis etiam subditorum vitia , quse a magistris modo A tur : et rursum qui subjecti sunt, Rectorum suorum
vel dissimulanlur judicari, vel nequeunt, ejus pro- actiones judicant: et si ipsos regimen tenere cbnti-
cul dubio judicio reservantur. Igitur dum salva fide geret, se potuisse agere melius putant. Unde ple-
res agitur, * virtus ex merito est, si quidquid prioris rumque fit, ut rectores minus prudenfer ea, quae
est, toleratur. Debet taroen humiliter suggeri, si agenda sunt, videant, quia eorum oculos ipsa nebula
fortasse valeat, quod displicet, emendari. Sed curan- elationis obscurat, et nonunquam is qui subjectus
dum summopere est, ne in superbiam transeat jusli- est, hoc cum prselatus fuerit , faciat, quod dudum
tiae inordinata defensio ; ne dum rectiludo incaute fieri subjectus arguebat. Et pro eo , quod illa, quae
dirigitur, ipsa magistra rectitudinis humilitas amit- judicaverat, perpetrat, saltim quia judicavit, eru-
tatur; ne eura sibi praeesse quisque despiciat, quem bescat. fgitur sicut praeiatiscurandum est ne eorum
fortasse contingil, ut iu aliqua actione reprehendat. corda aestimatione singulari sapientiselocus d supe-
Contra hunc tumorem superbise subditorum mens ad rius extollat, ita subjectis providendum esl, ne sibi
custodiam humilitatis edomatur: si infirmitas pro- Reclorum facta displiceant. Si autem magistrorum
pria incessanter attenditur : nam vires nostrasvera- vita jure reprehenditur, oporlet ut eos subditi etiam
citer examinari negligimus : et quia de nobis for- cum displicent venerentur. Sed hoc est soleiter
tia b credimus, idcirco eos, qui nobis praelati sunt, B intuendum, ne aut quem venerari necesse est, imi-
districte judicamus. Quo enim nosmetipsos minus tari appetas, aut quem imitari despicis, venerari
agnoscimus, eo iltos, quos reprehendere nitimur , contemnas : subtilis eienim via tenenda est recli-
plus videmus. Singula haec mala sunt, «quae saepe tudinis, et humilitatis, ut sic reprehensibilia magi-
a subditis in c praelalis : saepe a prselatis in subdi- strorum facta displiceant; quatenus subdilorum mens
tis committuntur, quia et omnes subditos bi , qui a servanda magisterii reverentia non recedat. >
praesunt, minus quam ipsi sunt, sapientes arbitran-
» Edit., viriulis est metitum. c Edit., ptmlatas — subditos.
J>Edit., fortiqra. d Edit., superior.
-- —. ——i———<
INCIPIUNT CAPITDLA LIBRI III.

De senectuteDavid,et snccessioneSaloroonis,et norai- (_. Dc maresereo.

ne ejug. De basibusdecem,et luteribus.
De visione,quamviditin GabaonSalomon,et sapientiii (Juodin regione Jordanis facla sunt vasa domus Do-
ei collata,et judicioduarummulierum. mini.
De eo, quodscriplumest, quodSalomoutria milliapa De allari utroque.
rabolasediderit, et lueruntcarminaejus quinquemillia, De mensisdecemaureis domusDomini.
dispulaveriiquea cedro usquead hyssopum. De decein candelabris.
(juomodoHiramrex Salomonem ia operetemplijuverit De cardinibus ostiorum, et perfectionedomusDo»
OuotoprrarinsSalomonin opere templihabuerit. mini.
De quo lapidetemplumsit lactum. libi venerunlcuncti senesex Israel ad regem Salomo-
Quaudo,vcl uiiixdidcatumsit templum. de Sion : et
nem, elHierusalem, el delulerunt arcam oraculotem
Cujusmensunesit factum. luleruntsacerdotesarcamfoaderisDominiin
De fenestris,et tabulisejusper gyrum. pli: et post haecdicit , vaod eininerenlvectes,appare-
l>eastensu, et facturisniedii, ac terlii tabernaculi. summitateseorctn foris «.anctuariumante oracu-
Ul parieleseedro, ac pavjmentutnsit abiete intextum. rentque in
lum.Dicitetiam,quodnon esset aliud arcalesiamenli,
De dKinclatnensuratempliipsius,et oraculi. nisiduajlabulselapideaj, quas posueratin ea Mojses iu
11omnisdomussit cedro vestita,et auro. Oreb.
Ut aliare oraculicedro, et auro. De nebula. qua?apparuitin dompDomini.
De clierubinfaclura. De classeSalonionis,alque Hiranf, quasibat per annos
Ut paiies sculptus,et pavimeutumsit aurovestitutn. singulosin 0;>Uirdeferre aurum, simias, pavos,et ligna
De ingressuoraculi,sive templi. tbyina.
De alnis domusDomini. De ttaronoSalomonis,et abuaJantia argenti, et auri
Quolannislemplumsil sedificalum. Hierusaiem.
DeColumnisstreis. V De casuSaloinonis,et Gnemalorumejus.
INCIPIT LIBER III.
(III Reg. i.) Senuit David, ungiturque Salomon peccatorum reconciliamur Deo. Etenim (Rom.
inRegera super omnemlsrael in Gihon, ut impleretur v, 10), cum inimici essemusreconciliati sumus Deo
in illo illa promissio, quse facta est ad David (11 per mortem fitii ejus, idem ipse est, ille pacificus,
Reg.vu, 5, 12, 13) : Non tu adificabis milii domum, b qui fecit utraque unum, et medium parietem ma-
sed filius tuus, qui egredietur de utero luo. In quo ceriw solvens, 'inimicilias in carne sua, legemque
quidem futurje rei imago facta est, in eo quod tem- mandalorum decretis evacuans, ut duos cqnderetin
plum sedificavit, et pacem habuit secundumnomen se : in unum novumhominemfaciens pacem. Et ve-
suum. » t Salomonquippe interpretatur pacificus, ac niens evangelizavitpacem his, quilonge, etpacemhis,
per hoc iUudvocabulum illi verissime congruit.pei qui prope. Ipse in Evangelio dicit (Jo. xiv, 27) : pa-
quem mediatorem ex inimicis, accepta remissione cem meam do vobis, pacem relinquo vobis. His, et
a Desumpta sunt subsequentia ex enarratione b Eph. XJ, U. Haecexscribit Isidorus cap. 2 inj
Augustini in Psal. LXXI[numero ipso primo]. III Reg.
 ^23 CLAUDn TAURINENSIS EPISCOPI 724
atfis riiuftis teslimohiis Dominus Christus pacificus __\. turbant, ut quae subleyata immensb munere exultat,
<$&&mohstrattir. « Narfl id quod sedificavit tem- etiam teritalione pulsata, quid sit, inveniat. Sic He-
plum exceltentissimum Domino, et ibi Chrisfura Iias, ef visitatus desuper, sermone coelos aperuit, et
sigriilfcat, qui aedificavitdomura Deo in coelestibus, taraen probatus, subito infirmus per deserta fu-
non de fignis, et fapidibus, sed de hominibus san- giens f, niniium mulierem expavif. Sic Paulus ad
cfis, bOc Cst fidellMs, quibtis dicit Apostolus (/ tertitim coelum * ducilur, paradisi penetrans se-
Cor.m,il): lemplUmenim Deisanctum eit, quod eslis creta corisideraf, et famen ad semelipsum rediens,
Vos. i contra carnis bellum laborat (Rom. vn, 21), legem
Tribus nomiriibus yocatum fuisse Salomonem, sdiamin merabris sustinet, cuj"usin se rebellione fati-
Scripturse raahifeStissiihe docent, pacificum id est gari (spiritus tegem dotet. Postb donationem ergo mu-
Salomonem. Et Ididam, id est dilectum Domini, neris, idcirco Deus hominem probat, quia et coUato
et (Eccle. i, i) Coeteth, id est Ecclesiasten. Eccle- munere stiblevat, et abstracto paululum, ipsura sibi
siastes autem Grsecosermone appellatur, qui coetum, hominem demonstrat. Quod eo usque procul dubio
id est Ecclesiam congregat: quem nos nuncupare patimur, quo detersa ftinditus labe peccati, ad pro-
possumus concionatorem,idestqui loquifur adpopu- missse ibcorruptionfs substantiam reformemur.
lum, et sermo ejiis non specialiter ad unum, sed ad Ii » t In isto judicio Salomonis, ubi primum ha-
universoS gerieraliter dirigitur. Porro pacificus, et buisse judicium iriter duas mulieres de pietate cer-
dilectus Domiriiab eo quod in regno ejus pax fuerit, tantes describilur, quarum in una dileclio ardebat,
et eum DOminus dilexerit, appellatus est: nara et in altera simulatio subripiebat Christi figura fuit;
psalmus qiiadfagesimtis quarlus, et septuagesimus ubi inulier illa improba plebs scilicet synagogaevel
primus: Ditecti et pacifici titulo pmiotantur, qui hsereticorum vere raatris, hoc Cst EccleSisefiliura
tametsi ad prophetiam Christi, et Ecclesise perlinen- appetebat: quem i non ut reservaret, sed revera
tes, feiicitatem, et vires Salomonis excedant, taraen ut interimeret,~cupiebat; sed sicut gladio Salomo-
secundura historiam, super Salamonem conscripti nis k dirimente, propriae matris gemituyiste verus
sunt. repertus est partus, ita et spiritu Jesu Christi do-
(Cap. III, iv.) Abiit itaque Salomon in Gabaon, et cente, plerumque hi, qui a matre seducti, et capti
immolavit ibi holocaustum Domino: ubi apparuit- ei sunterrorehaerericoruro, velsynagogse,nonnunquara
Dominus per noctem, et exaudivit deprecationero, merentur pro semetipsis gementein recognoscere
quaro postulavit, deditque ei sapientiam et scientiam, Ecclesiam matrem : unde satis, convenienterque
jn tantum ut nullus anW siiriilisilti fuerit.necpost il- apparet, hanc mulierem, haereticorum, vel synago-
lum snrrecturus sit. Post acceptam autem divinitus -•gaefigurasse impietatem, quse et suos nequiter nu-
sapientiam, mox turpium mulierum causa de judicio triendo, interirannt, et alienos, qtiousque perdant,
tentatur. b t Ubi notandum, quod postquam Domi- illiciendo persuadent. Moraliter vero l in hac sen-
nus crroris nostri tenebras lucis suce cognitionis tentia, quid aliud per matrum lactantium nomina,
illustrat, mox tentationis aculeo, visitando probat, nisi doctorum ordo? quid vero per earum filios,
quia et accendendo corda nostra ad virtutes prove- nisi discipulorum persona signatur? Nam raagistri
hit etrecederidoconcuti tentatione permittit. Sienim nimirum vigilantes quidem scientia, sed vita dor-
post virtutum munera, nulla tentatione • concute- mienles, auditores suos, quos per vigilias prcedica-
retur, hoc se j'am habere animus ex se ipso gloriare- tionis nutriunt, dum quod dicunt, facere negligunt,
tur. Ut ergo ea d firmitas dona habeat, el infirroi- per somnium torporis occidunt, et negligendo op-
tatem suam humiliter agnoscat, per accessum gralise primunt, quos alere verborum lacte videbanfur.
ad alta sustollitur et per recessum, quid ex se ipso Unde plemmque, dura ipsi reprehensibililer vivunt,
sit, probatur. Quod bene nobis ex bistoria hujus et habere discipulos vitse laudabilis nequeunt, alie-
sacrse lectionis innuitur. Quia Salomon, et divinitus nos sibi attrahere conantur, quatenus dum bonos se
accepisse sapientiam, et taraen post acceptam eam- T>habere sequaces ostendunt, apud judicia hominum
dem sapientiam, meretricum stalim pulsatus quse- excusenfmala, quae agunt, et quasi per subditorum
stione merooratur. Mox enim, ut gratiaro tantse re- vitam, morliferam tegant negligentiam. Unde et il-
Velationis accepit, certamen turpium mulierum lic mulier, quse fiUumexstinxit proprium, quaesivit
pertulit: quia nimirum saepe cum mentero noslram alienum : sed tamen veram matrem Salomonis gla-
concessis virtutibus respectus intimse ° ctaritatis dius invenit, quia videlicet cujus froclus vivat, vel
illuminat, hanc protinus etiam lubricse cogltationes cujus intereat, in extremo examine ira districti j*u-
a Subsequentia porro in Isidoro tantum inveni. & Raptus.
b Haec quae lineolis pro more notavi, ex Paterio, Ji Dationem.
fdeoque ex Gregorio Hagno Claudius sumpsit. Vide, i Hacleous Paterius, Ideoque Gregorius. Quae
obsecro, quae tradit ille lib. vm Moralium [num. gubsequniitur, ex Isidoro didicit Claudius.Yide cap.
48, cap. 29, alias 47J. ra libri tertii Reg» v. 17.
« Euif., concuttfuret mox : gloriatur. J tn edit., nisi ut reservaret, sed male.
* Ei fimitatis. k Diripiente, sed hoc quoque male.
8 Larqitatit. i Rursus redit Paterius, seu Gregorius, num. 16
* Vnjaih. et 17 Iib. XXIIIMofaliumsubsequentia tradens,
 XXX SUPIR iMlOS REGUM. - LIBER III. 126
ftS QUJESTIONES
e
dicisdemonstrat. Ubiet illud est solerler ihtuentfum, A disputat, quia pravoruiri corda, et huriiiliuiri judi-
uf soli cat. Stiper ligna autem disputavit, durii iri cruce ]fe-
quod vivens filius prius dividi prsecipitur,
Tunc enini iri cedro, ssecuti arrogantiani* in-
postmodnm maiii reddatur : quia in hac vita qvtasi pendit.
etiam ad byssbpihumilitaitera, id est
parliri conceditur vita discipuli, dum ex itfa non- Clinavit, quarti
ad crucis sttiltitiam, ac contemptibileiii lidem
nunquam alter apud Deum meritum, aifler vefo usque
deduxit. i
apud homines laudem habere permiltitur. Sed faisa f dehinc historia: t quafidb
maler, eum, quem non genuit, occidi non mefuil; (Caput v.) Sequitur
Salomon sedificaturus domum Domino, quaesierit
quiaarrogantes magistri, et caritatis ignari, si ple-
nissimum nomen laudis ex alienis discipulis conse- auxilium ab Hiram rege Tyri, qui erat amicus Da-
et cum ipso quoque Salombne,
qui nequeunt, eorum vitam crudeliter insequuntur. vid omni tempore,
Invidiaeenim face succensi, nolunt aliis vivere, quos postquam regno potitus esl, pacem habere jam cai-
conspiciunt se non posse pbssidere. Unde ef UliC perat, promptumque moxSalomon adadjuvandum sc,
perversa mulier clamat (vers. 26) : nec meus sit, nec in omnibus-ejus invenerit animum, ita ut artifices
istius. Ut enim diximus, quos sibi obsequi nori yi- ilii, et Iigna, et aurum, protit opus habebat, dede-
dent, ad gloriam temporalem, eos aliis invident vi- rit: cujus beneficii gratia Salomon ei per annos
vere per verilatem. Yera autem mater satagit, ut B singutos pbirimos triiici, et olei choros in cibnmi do-
ejus filius saltim apud extraneara sit, et vivat; quia mui ej"usdabat. Nulli antem dubium,quod Salomon,
concedunt veraces raagislri, ut ex eorum discipulis qui interpretatur jmciyfcus,et ipso nomirie, et sere-
atii quidera magisterii laudero habeant; si taroen in- nissimo regoi sui statu illujri' significet, de quo dixit
tegritatem vitae iidem discipuli non amittant, per Isaias (ix, 7):. Multiplicabitur ejiis imperium, et pa-
quse pietalis viscera, hsec eadem vera mater agno- cis non erit finis. Hiram vero, qui latine dicitur vi-
scitur, quia omne magisterium in examine charitatis vens excelse, credentes ex gentibus, et vita simu
approbatur, ef sola totum recipere meruit, qtise cum fide gloriosos figuraliter exprimit. NeqUe ali-
quasi tolum (concessit) cessit: quia fideles praepo- quid prohibet, quin Hiram, qui rex erat, regalique
siti pro eo quod ex bonis discipulis suis non solum potentia Salomonem, id est Pacificum in aedificio
aliis laudem non invident, sed utilitatem eis etiam domus Domini j'uvabat, conversos ad fidem 8 ipsos
(profectus) provectus exorant; ipsi et integros, et rerum Dorainos typice denuhtiet, quorum ope conslat
viventes filios recipiunt quando in supremo exa- Ecclesiam ssepe adjutam, ac nobiliter augmenlatam,
mine ex eorum vita perfectse retributionis gaudia et contra hsereticos, schismaticos, et paganos prin-
sequuntur: r cipalibus erectam esse decretis. Petil ergo Salomon
a t Locutus esi quoque Salomon tria millia para- in opere templi auxilium ab Hiram, quia cum ve-
bolas : etfuerunt carmina ejus b quinque millia. Quid niens in carne Doraimis, dileclam sibi domuiri, vi-
enim per tria millia parabolas, nisi plenitudo fidei delicet Ecclesiam, aedificare disponeret, non de Ju-
in lege, et Evangeliis a Christo tradita designatur ? dceis tantumroodo, verum etiam de gentibus, adjuto-
quae dum tota mullipliciter per allegoriarum sensus res operis elegit, nam de utroque populo ministros
sub c rainisterio Trinitatis disseritur, quasi tria mil- sermonis assumpsit. Misit Hiram Salomoni praecisa
lia parabolse nuncupantur. Carmina autem ejus de Libano Iigna cedrina, et abiegiia, quse in dorao
quinque millia pro quinque senSibus corporis intel- Domini ponerentur, quia conversa gentilitas misit ad
liguntur, quos qui in diversis virtulibus bene d ge- Dominum viros quondam ad sseculum claros, secure
rit, bealus est, et per eos quasi quinque millia car- dominicaeincrepationis de monte suae superbiae jam
mina Domino canit. dejectos et humilialos, qui ad normam evangelicse
(Vers. 33.) « Disputavit autem Salomon a cedro verilatis instituti, in sedificio Ecclesise pro sno quis-
usqueadhyssopum.Cedrinominecelsitudo glorise in que merilo, vel terapore collocarentur.
electis accipitur: sicut et Propheta testalur dicens « Jtftstf ettam artifices, quia conversos ad verani
(Psal. xci, 13) : Juslus ut palma florebil, et sicut 1« sapientiam philosophos, qui gratia eruditionis, popu-
cedrus, qum est in Libano, multipticabitur. Hyssopus lisquoque regendis jure proponerentur, Domino gen-
autem herba est humilis, saxo haerens, qua signalur tilitas obtulit, qualis ipsis apostolorum temporibus
humilitas Christi. Redemptor quippe noster a cedro DionysiusAreopagita, qualis deinceps doctor suavis-
usque ad hyssopum disputavit, quiaab alta excellen- simus, et forlissimiis niarlyr Cyprianus, aliique
tia coelestis gloriaeusque ad carnis humililafein de- quamplurimi. jlftsif aurum : quod in eadem pene si-
scendendo pervenit: si quidem et cedri nomine pra- gnificalione accipitur. Quia nimirum viros sapien-
vorum superba elatio designatur, sicut per David lia, et ingenio praeclaros b oslendil, pro quibus cun-
dicitur (Psal. xxvm, 5): Vqx Domini confringdhtis ctis oblationibus gentilitas a Domino dona exspectat
cedros. A cedro itaque Christus usque ad hyssopum gratiae coelestis : triticum videlicet verbi Dei, et
* Cap. iv, 32. Subsequentia perquire in Isidoro stri, nam deinceps habet judicat.
tibrum III Regum commenlariis iUustrante. . f Quse sequuntur lineolis pro more notata, in
b Yntgata, quinque et milte Rabano eliam suut.
e Mysterio. e Earum rerum.
d Regit. h Fortasse legendum est obtulit.
e Edit. disputavit. Praefero lectionem codicis no-
 m CLAUDII TAURpENSIS EPISCOPI 728
oleum charitatis, atque unctionis, et illuminationis A cerdotes eUgendi, sed de omni sunt Ecclesia quse-
Spiritus sancti. Convenit apte rebusEcclesise, quod rendi, qui sedificare domura Domini, vel exemplo
auxilium sanCtioperis flagitans: ait ad Hiram Salo- suo, vel dicto sufficiant: et ubicunque inventi fue-
mon (/// Reg. v, 6) : Prmcipe genti, ut prmcidat rint, mox in officium doctorum absque uUa perso-
mihi cedros de Libano, et servi tnei sint cum servis narum acceplione promovendi, talesque, cum ad
tuis. Servi quippe Hiram, qui praecidebant cedros erudiendos infideles, atque in collegium Ecclesiae
Salomoni de Libano, doctores sunt elecli de genli- vocandos ordinantur, quasi ad cedendas in Libano
bus, quorum ofBciiest eos, qui in mundo hoc, re- materias templi, viri strenui, atque electi mitfun-
bus et gloria lsetabantur, a superbiaefastu corrigendo tur. Et quidem numerus triginta millium, quo iidem
sternere, atquead obsequium sui redemptoris eorum lignorum csesorescensebantur, potestadeorum figu-
vota transferre. Cum quibus videlicet servis, erant ram apte referri, qui in fide sanctse Trinilalis sunt
et servi Satomonis, ac pariter memoralo insta- perfecti, quod doctoribus maxime congruit. Verum,
bant operi, quia primi doctores ex gentibus ne- quia triginta miltia ita erant ordinati, ut dena mil-
cesse habebant ipsorum Apostolorum, qui a Domino lia per menses singulos operi sancto instarent, ma-
didicerant, eruditione in verbo fidei institui: ne si gis denarii numeri sacramentum perpendere debe-
absque magistris docere inciperent, magistri existe- B mus. Dena namque millia virorura de Israel ad cae-
rent erroris. Idcirco etenim Salomon servos Hiram denda ligna in opus domus Domini miltunlur, quia
csedere sibi voluit ligna de Libano, quia doctiores quicunque doctores, atque insipientium eruditores
erant servis suis ad csedendum. Sed idcirco eliam sunt ordinandi, decem prsecepta Iegis per omnia ct
servos suos similiter adesse voluit, ut ostenderet ipsi observare, et auditoribus satis debent obser-
caedentibus, cujus mensurce ligna fieri deberent. Cu- vanda monstrare; sed et praemia in coelis futura,
jusreifigura in promptu est, quia nimirum Apostoli quse denario solent figurari, et ipsi sperare, et audi-
•ertius verbum Evangelii, quod a Doniino audiere, loribus suissperanda semper debent intimare. Terni
noverunt. Sed gentiles ab errore Uberati a atque ad autem menses, quorum distantia singulis erat ligno-
veritatem Evangelii transformati, melius ipsos gen- rum caesoribusimposita, perfectionem trium virtu-
tium errores noverant: et quo certius noverunt, et tum evangelicarum typice denuntiant, eleemosynae
arlificiosius hos expugnare, atque evacuare didice- videUcetorationis, et jejunii. i dHarumfecitmentio-
runt. > b Pautus quidem sacramentum Evangelii, nem, quse non ad hominum oslenlationem, sed ad
quod per revelationem didicerat, melius novit; sed sotam interni, inspectoris gloriam essent facienda,
Dionysius melius revincere poterat falsa ethnicorum alioquin a fructu aeternitatis vacua manerent. Qui-
u
jtogmata, quorum cum erroribus syllogismos a pue- bus verbis aperte docuit omnes virtutum fruclus,
ro, et argumenta cuncta noverat. Cui sensui con- his tribus quasi ramis de una charitatis radice pro-
venit apte quod sequitur (Cap. vi, vers. 6) : Scis deuntibus insinuari. t Per eleemosynamnamquecom-
emm, quod non est in populo meo vir, qui noverit cm- prehenduntur omnia, quae ad dilectionem proximi
dere ligna sicut Sidonii. Non enim erat in populo explenda benivote in fratres operaraur : per oratio-
Jadeeorum, ubi Dominus corporaliter prsesens doce- nem omnia, qnibus per internam compunctionem
bat, ullus virorum, qui tam docte nosset errores nostro conditori conjungimur. Per jejunium omnia
refellere gentilium, quam ipsi ad fidem conversi quibus nos a contagione vitiorum, et illecebris sa>
gentiles, et ex gentibus facli Cbristiani. Sidonii culi observamus, ut libera menle, et corpore caslo
namque et Tyrii, quia gentilium fuerunt populi me- dilectioni valeamus inhaerere semper, et nostri con-
rilo figura gentium accipiuntur. Quod autem servos diloris, et proximi. Et isti sunt tres menses opera-
S ilomon noster in hoc opus miserit, in sequentibus riorum templi. Nam quia mensis plenitudine die-
nn/stico sermone designatur, cum dicitur (vers. 13 rum Lunaris circuli perficitur, per illum plenitudo
et 14): Elegit Salamomqperarias de omni Israel : virtutis cujusgue spiritualis ostenditur, inquamens
c et erat indictio triginta millia virorum, mittebalque i.. fidelium a Dominoquotidiana illustratione quasi tuna
eos in Libanum, decem millia per mensessingulos vi- a sole respicitur. i
cissim, ita ut duobus essent in domibus suis. t Ubi e Unus vero mensis, quo ligna ad opus templi
primo nolandum quod non fruslra Saloraon opera- cacdebant, eleemosyna est, id est opus misericordiae,
rios de omni Israel elegit; neque erat ulla portio quae erga salutem proximi, ut in uoitatem sanctae
populi, de qua non digni tanto opere viri assuine- Ecclesiaebene proficiendo perveniat, docendo, casti-
rentur. Quia nimirum non de una stirpe Aaron sa- gando, temporalia commoda impendendo, vitae

i > Additur vel conversi, quse in Rabano ipso ex- stol. ad Galat.]
stant quidem, sed deest vox liberati. Eam si vult, c Rursus redit Rabanus.
deleat lector. d Quae notata non invenis, a vulgatis Rabani
b Hactenus Rabanus : reliqua, a quibus lineolse exemplaribus absunt. An quia ea Claudius de suo
absuntin tantumraodo Claudio reperi, seeuto scili- inseruit: an potius quia operariorum negligenlia ea
cet morem, quem alibi his verbis exposuit : non- abstulit ? Judicaverit lector.
nulta etiam, ut mihi visum est, infra ilforum locutio- e Hsec non exstant in vulgatis Rabani operibus. <
nem, mea studui conjungere verba, qum ulramque Cur id evenerit, lectori dijudicandum reUnquo.
expositionem abtque scissjone conjungerent. [In epi-
729 QU^ESTIONES XXX SUPERjaBROS REGUM. — LIBER IU. 730
esempla monstrando, laboramus. Duo autem reliqui, A slantiam habent, quidam miliores ad consolandos
menses, quibus in domibus suis manere, ac suis ne- pusiUanimes , et infirmos sublevandos existunt, qui-
cessitatibus sunt vacare, permissi, oralio est, et j"e- dam utriusque virtutis munere praediti ad opus Do-
junium, quibus prseterea ea, quae erga necessitatem mini conveniunt, quales fieri voluit eos, de quibus
fratrum foris operamur, nostrae salutis propriecu- loquitur Apostolus dicens c: Corripiteinquietos, con-
ram intus conversa ad Dominum mente, gerimus. solamini pusillanimes, suscipite infirmos, palientes
Et quoniam illi solum perfecte vel sute, vel fraternae estote ad omnes (I Thess. v, 14). Praepositi autem,
salutis curarn gerunt, qui se intuitione divinaegra- qui praeerant singulis operibus, ipsi sunt sacrse con-
lise humiliter subdunt, recte sequitur (Vers. 14) : ditores Scripturae, quorum magisterio in omnibus
< Et Adoniram erat super hujuscemodi indiclione. erudimur, quomodo b inscios docere, et contem-
Adoniram namque, qui latine dicilur: Dominus ptores corripere: (Gal. vi, 2) quomodo nos in^
meus excelsus, quem melius, quam ipsuro, quem no- vicem onera nostra portare, ut impleamus legem
mine imitatur insinuat, Dominum videlicet Salvato- Cbristi, conveniat. >
rem? Et tunc Adoniram operariis templi praeponi- c Quanlo aulem quisque plus in sustentandis proxi-
tur, ut sua provisione rite ordinet, quibus mensibus morum necessitatibus, sive in castigandis eorum er-
"
singuli ad operandum exeant, quibus denuo ad cu- ratibus laborat, lanto certiora in futuro praemia, vel
randura domum suam redeant, cum Dominus, et quietis animarum post morlem, vel beatae corporum
Salvator nosler mentes sanctorum praedicatorum imraorlalitatis d exspectat, e < Unde recte praefati
sua familiarius illustratione informat, ad disoernen- operarii septuaginta raillia, et octoginta. millia esse
dum, quando oporteat, aedificandi Ecclesiam opus perhibentur. Septuaginta millia videlfcet propler
inire : praedicando, velalia pietatis officia prscstando, sabbatismum animaruni (septimus enim dies in
et quando rursum conveniat ad suam ipsorum con- Sabbatum, id est requiem consecratus cst). Octo-
scienliam examinandam, quasi ad inspiciendam do- * ginta millia propter spem resurrectionis, quoeoctava
mum suam, reverti, et hanc orationibus, ac j'ejuniis die (id est post Sabbatum) in Domino prsecessit, et
superno inspectore, ac visitatore dignam reddere. » in nobis quoque octava die, similiter, et octava
(Vers. f5 et 16.) Fuerunt itaque Salomoni septua- aetate fulura speratur. Prsepositi autem erant tria
ginta millia eorum, qui onera portabant, et octoginta millia trecenti, propter fidem nimirum sanctse Tri-
millia latomorum in monte, absque prwpositis, qui nitatis, quam sancta nobis eloquia prsedicant. Quod
prmerant singulis operibus, numero trium millium vero protribus millibus. trecentis praepositis in libro
trecentorum prwcipienliumpopulo, et his, qui facie- t-, Paralipomenon (// Por.n, 18), triamillia sexcenti sunt
J
bant opus, etc. < a Latomos dicunt lapidum caesores, scripti,ad eamdemprorsussubliraiumvirorumperfe-
Idem autem lapidum caesores, quod et lignorum cse- ctionem respicit. Nam quia in senario numero f Do-
sores figurate designal: hoc est sanclos praedicato- minus mundi ornatum complevit, recte in eo perfe-
res, qui mentes insipientium de labore verbi Dei cta bonorum solent opera figurari. Et quia sancta
exercent, eosque ab ea, in qua nati sunt, turpitu- Scriptura Cum fide vcritatis, opera justitise docet
dine, ac deformitate transmutare conlendunt: ac habenda, recte prsepositi operum templi tria millia,
regulariter institutos unitati fidelium, sedilici» vide- et sexcenti fuisse perhibentur. Nec prselereundum,
licet domus Dei, aptos reddere curant. Quod autem quod haec septuaginta, et octoginta millia porlan-
etligna, et tapides in monte ceduntur, et caesa, ac tium onera et latomorum cum praepositis suis, non
praeparata utraque materia, ad montcs domus fuerunt de fsrael, sed de proselytis, id est advenis,
Domini transfertur, patet sensus; quia omnes horai- qui morabanturintereos. Scripttim namque est in li-
nes in monte superbise nati sumus : quia de praeva- bro Paralipomenon (HPar.u, 17): Numeravit igitur
ricalione primi hominis, quam superbia fecit, origj^- Salomon omnesviros proselytos, qui erant in terra Is-
nem carnis traximus. Quicunque gratia Dei praeor- rael, post dinumerationem,quam dinumeravit David pa-
dinali sumus ad vilam, excidimur catechizando,' et j 0 ler ejus: et invenli sunt cenlumquinquaginlamillia, et
sacramenta fidei percipiendo, de monle superbisein tria millia sexcenti, fecitque 8 eosseptuaginta mitlia qui
raontem domus Domini transferimur, qui eruti de humeris onera portabant, etc. Prosetyti autem voca-
polestate tenebrarum, ad arcem virtutum, quse est banlur Graece, qui ex aliis nationibus progeniti, in
in unitale sanctse Ecctesiae, pervenimus. Notandum fidem et consorlium populi Dei accepta circuraci-
autem, quod iidem operarii ila erant distributi, ut sione transierunt. Fuerunt ilaque operarii domus
pars in monte Iapides cederent, pars item onera por- Domini de filiis Israel, fuerunt de proselytis, fue-
tarent. Diversa sunt namque dona spiritus, et qui- runt de gentibus. De filiis videlicet Israel, triginla
dam majorem dicendi , ac protervos arguendi con- miUia, qui ad prsecidendos de Libano cedros missi

» Rursus Rabanus occurrit, quem docentem ha-
bes, duro lineolas invenies.
b Mitiores, sed pnestat nostra Iectio.
c Quae lineolis carent a Rabano edito absunt.
d Deesse videlur postjudicium extremum, aut aliud
ej*usmodi. Quomodo loculiones iUae, quae quietem
mortuis tribuunt, accipiendsc sint, docet Muratorius
in libro, quera de Stalu mortuarum inscripsit.
° Redit rursus Rabanus.
1 Deest inedilis vox Dominus, quam tamen sensus
exposcit.
s Rabanus, et editio vulgata ex eis.
 131 CLAUDHTAURINENSISfcPlSCOPI 732
8unt: de proselylisisti, de quibus nunc locuti sumus,. A autera lapides nonsolum csemenlariiSalomonis,sedet
tapidum caesores. De gentibus, Hiram ipse, et servi csemeniarii Hiram, quia ex utroque populo fuerurit
ejus, qui cum servis Salomonis ligna caedebantde nonnuUi, qui ipsorum quoque dbctorum sublimium,
Libano. Omne igitur hominum genus, per quos aedi- imodoctoresexisterent. >dEtquasi quadranteseosad
ficanda erat Ecclesia, in aedificiotempli praecessil: sublevandumdomus Domini aedifieiumpararent. Ne-
Judaei naraque, proselyti, el gentiles conversi ad queenirasoli Jeremiasetlsaias,elcseteriexcircumci-
veritatem Evangelii unam, earodemque Chrisli Ec- sione prophetae,verum etiarabeatusJobcumfiUissuis,
clesiam, sive recte vivendo, sive etiam docendo con- qui erant de gentibus, maximam vilse,sive patienlise
struunt. formam, doctrinaesatutaris praeconiasequentis sevi
(Vers. 27.) < Prmcepitquerex, ut tollerent lapides doctoribus ministrarunt: quo abjeclis verbis, acti-
grandes pretiosqs in fundamentum templi, et quadra- bus, cogilalionibus supervacuis, ad portandum onus
rent eos. Fundamenturo templi nullum est aliud my- sanctaeEcclesisedigni, et apti inventi sunt.
stice intelligendum, quam ilhid, quod oslendit Apo- « Porro Giblii prmparaverunt ligna el lapides ad
stolus dicens (/ Cor. m, 11): Fundamenium enim mdificandamdomum._<Giblosest civitas in SyriaPbe-
aliud nemo polest ponere, prmter id, quod posilum nicise, a quo Giblii sunt vocati, cujus meminit Eze-
est, Cktistus Jesus. Qui propterea recte fundamen- •B chiel dicens (xxxvn, 8) : Sapientes tui, Tyre, faclt
tum domus Domini potest vocari, quia srcut ait Pe- sunt gubernatores tui. Senes Giblii, et prudentes ejus.
trus (Act. iv, 12) : Non est aliud sub cmlo datum Pro quo in Hebraeo continetur : Gobel, sive Gebal,
hominibus nomen, in quo oporteat nos salvosfieri. fn quod interpretaturrft/Jfntens,sive determinans. Quod
quod lundamentum lapides grandes, et pretiosi po- vocabulum apte, convenit eis qui corda honiinum
nuniur, cum prsecipui factis, ac sanclitate viri fami- ad aedificium spiritate, quod ex virtutibus animse
liari mentis sanctitate suo adhaerent conditori; ut construitur, parant : sic etenim solum suos audito-
quo firmius in iUo Spem suam ponunt, eo forlius res fidem, et opera justitiae sufficiuot docere, dura
aliorum vitam ilirigere, (quod esl lalitudinem por- ipsi prius sacris paginis edocti, diligenter, quae sit
tare) sufflciant. Lapides ergo, qui in fundamentum fides tenenda, quo virtutuin catle incedendum, certa
templi ad portandura aedificiumomne ponebantur, diffinitioneveritatis didicerunt. Nam frustra sibi of-
proprie sunl prophetae, et aposfoti, qui verbum et ficiura doctoris usurpat, qui discretionem catholicse
sacramenta veritatis, sive visibiliter, sive invisibi- fidei ignorat, neque sancluarium Domino, sed rui-
liter, ab ipsa Dei sapientia perceperunt. > » Unde et nam sibi sedificant, qui docere alios regulam, quam
nobis, qui eorura vitam, sive doctrinam studemus, ipsi non didicerunt, conantur. In aedificando ergo
pro nostro modulo imitari, fundatos dicit Apostolus iC domum Domini primo sunt ligna,et lapides caeuendi
(Eph. II, 20): super (undamentum apostolorum et de monte, quia eos, quos in fide veritatis inslituere
ptophetarum. Sed et generatiler quicunque, et fi- quaerimus, primo necesse est, ut abrenuntiare dia-
deliter ipsi Dbmiuo adhserere, et impositas sibi fra- bolo, ac de sorle primsepraevaricalionis, in qua nati
frum necessitates fortiter ferre didicerunt, hi pos- sumus, doceamus renascendo erui, deinde quaerendi
sunt lapidibus grandibus , ac pretiosis indicari. sunt lapides pretiosi, el grandes, atque in funda
< b Qui berie lapidesprimo quadrari, acsic in funda- mentum templi ponendi, ut memineriraus, abdicata
mento porii jubenlur : quadratum namque omne, conversatione priori, eorum in omnibus vitam, mo-
quociinqUe vertitur, stare fixum consuevit. Cui ni- resque inspicere.eosquenostris auditoribus imilandos
mirum figuraecorda assimilanturelectorum, quaeila proponere, quos per virtulem humilitatis specialiter
in fidei firmifate consistere didicerunt, ut nuUaoc- Domino adhserere' noverimus.. > f Quos invincibili
currentiuro rerum adversitate, nec ipsa etiam morte mentisstabilitate,quasi quadratosquodaramodo, at-
a sua rectitudine possint stalu declinari. > c Quales que ad omnestentationura incursus, iramobilesperdu-
videUcet doclores Ecclesia, non solum de Judsea, rare conspicimus, quos pretiosos, et grandes merito,
verum etiam, de gentibus per plures, suscepit. Unde ac fama coraperimus. Post fuiidamentum vero tali-
bene de lapidiblis hujus mundi grandioribus pretiosis 1D bus, ac tantis lapidibus compositum, aedificandaest
et quadralis subdilur: domus Domini, praeparatis diligenlius lignis, ac la-
(Vers. 18.) < Qtto*dolaveruntcmmentariiSalomo- pidibus, ac decenti ordine coUocatis. Quaeolim de
nis, et cmmentarii Hiram. Dolantur namque lapides prisco suo situ g (vel radice) fuerant abstracta, qtiia
pretiosi, cum elecli quique praecedentiumsanclorum post prima fidei rudimenta, post criflocatain nobis
instructione, etinstahtia, quidquid in se habent no- juxta exemplum sublimiura virorum fundamenta bu-
xiumet inane, relinquunt, alque ante conspectum sui milftatis b < addendus est in allum paries operum
conditoris solam insitse justiliae regulam, quasi sta- bonorum, quasi super impositis sibi inviceraordini-
bflem quadraturae formam ostendunt. Dolaverunt bus lapidum (Psal. LXXXIII, 8) ad ambulandum, ac

* Quselineolis notata non sunt, a Rabaho absunt. e Eo iterum Rabanus.

*' Hseerursus Rabarii vefba sunt f Quaelineolis carent, in Rabano non exstant.
c Quse notata non suut, in edito Rabani non Ie- s Yerba haec : vel radice aliam lectionem indi-
guntur. cant; nolui tamen demere. Demat, si vull, Lector,
d Desunt hsecquoque in Rabano. b Subsequentia in Rabano reperies.
 — LB3ER IH. 734
733 QILESTIONES XXX SUPER LIBROS REGUM.
ac diligentius intuentibus apparebant
proficienduiB de virttitein virtutem. Vel certe lapides _,ibus propius,
Jaatiamenti grandes pretiosi, etquadrati, prirai sunt, ante oraculum, non tamen fieri poterat, ut ipsa eo-
ntsupra tHximus.Ecctesiarum magistri (Epfc.n, 20), rum capita ante oraculum eminerent, quia nimirum
qui ab ipsoDomino verbum audieruntsalutis; Super- necesse erat, ut clausa oraculo, et appenso ante ostia
positiautem ordines lapidum, sive Bgnorum, sequen- velo, ipsi quoque vectes toti com arca, el cherubin
tes suo quoque tempore sacerdotes, quorum vel prae- abderentur interius; quod fieri non-poterat, si pro-
dicatioue, ac ministerio fabrica crescit Ecclesiae, vel minentes ulterius vectes producendis ad claudendum
(ornatur) ordinatur virtutibus. Quales autem colore ostiis locum nori darent. Quorum positionem ve-
fuerint lapides, quibus factum est templum, in libro ctium Scriptura non sine causa, sed raagni intuitu
ParaUpomenon aperte dectaratum est, dicente David sacraraenti tam diligenter expedire curavit : con-
ad Salomonem, cum ei irapensas teropli, el qusepa- stat enim, quod domus templi exlerior, peregrinan-
raverat, ostenderet (/ Par. xxix, 2) : Omnem pre- tem in terris Ecclesiam: sancta sanctorum autem
tiosum lapidem, et marmor parium abundantissime internam supernse patriae felicitatem designat. Item
prmparavi. Marmor autem parium marmor candi- illata in sancta sanclorum arca, assumptam Christi
dumdicitur,qualeeadem insula gignere consuevit. > humilitatem, et intra velum regiae coelestis indu-
a Unde poeta de illa (Virg. III iEn.): B ctara : vectes vero, qtiibus eadem arca portabatur,
Olearon,niveamqueParon, sparsasqueper atquor prsedicatores verbi, per quos ipse mundo innotuit,
Cyclada,sed crebri legiiuusfrela coucitaveulis. typice denuntiant. f Apparebaht enim summitates
Nivea ergo Paron dicitnr, eo quod candidissimi ge- vectium foris ante oraculuminon semper, sed cum
neris roarmor mittat. < Est autem una de Cycladibus ostia ejusdem oracuU aperiri contingeret, neque hoc
insufis, quo videlicet lapide templum fuisse factum omnibus, sed iis solummodo, qui propius acCedentes
Josephus insinuat dicens : Elevavil itaque templum attentius ea, quae iutus erant, satagebant intueri,
usque ad cameram ex lapide albo conslruclum : b al- Ipsa autem arca, qualis el quomodo esset posita
titudo fuit vigintiquinque cubitorum, et centum. Nec (solis iis) solum eis, qui oraculum intrassent, videre
mysterii sensusin abdito est; cuivis etenim palet, licebat, quia nullus sarictortim adhuc, vita positus,
<piia marmor candidum, ex quo domus Domini con- tametsi multum in altitudine se mentis attollens,
strucla est, mundam electorum actionem, simul et sed soli illius patriae cives gloriam inibi sui Redem-
conscientiam ab omni nsevo corruptionis casligatam ptoris (plene) plane contuentur. Sunt et vectes cum
designat, quales esse voluit sapiens iUe architectus arca in oraculo recondili, quia abscondili sunt eliam
eos, quos super fundamentum Christi locabat, lapi- _ nunc perfecti quique electi, qui nos praecesserunt de
«fespretiosos, auro argentoque redimitos (// Cor. - mundo in abdito vultus Dei, a conturbatione homi-
VII, 1) : Charissimi, inquit,- mundemus nos ab omni num, quorum tamen suroraitates vectium nonnun-
inquinamento carnis, et spiritus, perficientes sanctifi- quara aperto oraculo his, qui appropiant, visuntur :
cationem in timore Dei. > c ^Edificium in superiore cura perfectioribus quibusque, atque oculum sui cor-
hujus voluriiinis parte habes a beato Beda exposi- dis tola iutentione puriflcantibus, diviria gratia ali-
tum d. quid exlremum de supernorum civium gaudio con-
(Cap. viii, 1, etlliW. v, 2.) Venerunt cuncti se- templandiira donaverit. Quse nknirum contemplatio
net ex Israel ad regem Salomonem in Jerusalem. ut his, qui patilo longius recesserunt, minime concedi-
deferrent arcam fcsderisDomini de civitate David, id tur, quia quanta exterius menle vaga remanent,
est de Sion, et tulerunl sacerdotes arcam fmderisDo- tanto minus, quae sint interna gaudia, vident. >
'
nttnt, intuleruntque eam in locum suum in oraculo (Vers. 10.) Deinde sequitur : /n arca autem non
templi in sancta sanctorum subtus alas cherubin : si- erat aliud, nisi dum tabulm lapidem, quas posuerat in
quidem ckerubin expandebant alas suat tupet locum ea Mayses in Oreb, quando pepigif fcedus Dominus
atca, ptotegebantquearcam, et vectet ejut detuper. cum filiis Israel, cutn egredereritur de terra jEgypti.
Cumque eminerent vecles, apparerentque summitates riQuteri potest quomodo hic dicat quod in arca non
eorum foris sanctuarium ante oraculum, nori appare-' esset aliud, nisi duse tabulae lestimonii, cum aposto-
bant ullta exlrinsecus : qui et fuetunt ibi utque in lus Paulus, magister gentium iii fide et veritate, He-
ptmsentemdiem. <Hoc manifestius in Paralipomenon braeis.id est filiis Israel, scribat dicens (Hebr. ix, 2):
•volumine scribitur (Ibid., vers. 9) : • Vectium, in- Tabernaculum enim factum estprimum, in qua erant
qnit, quibus portabant arcam, quia paululum longio- candelabra, et mensa, et propositiopanum, qum dici-
reserant, capila patebant anteoraculum. Si vero quit tur sancta. Post velamentum autem secundum, taber-
paulutum fuistet extrinsecus, eos videre non poterant. naculum, quod dicitur sancta sanctofum: aureum
Ubi notandum, quia et si capita vectium accedenli- habens thuribulum, et arcam testamenti circumlectam
i . .
:. a Quse firieoUscarerit, Rabanus' minime habet. . e Beda cap. seu qusestione 14 quae sequuntur li-
hEd\itis&abamis:altilud'ofuitsexatjintdcubitoruth. tieolis notata tradit. Rabanus hsec pariter habet.
c Hactenus eliam Rabanus. ' Nonnulla, quaevulgatis Bedae,et Rabahf libris
d Plurima omittit codex noster, quse habet vulga-
leguntur, praetermittit hjc Claudius. An quia pamm
his Eucnerius eiBeda' deSnmpta; adquem quldeitf Wonea' ils, quaSMf e_ptMda^^ jlrdpbStf^ratTjudi-
idem codex Lectorem allegat. Hic aliqua certe de- caverit Lector.
sunt, quaenotantur in serie capitum,
 735 CLAUDHTAURINENSIS EPISCOPl 736
ex omni parte auro, tn qua erat urna aurea habens _A Post perfectum omne opus domus Domini et lon-
manna, et virga Aaron, quw fronduerat, et tabulm te* gam orationem Satomonis (/// Reg. ix, 3), et divinaad
stamenti. Ecce teste Apostolo didicimus, quod et ista eumoraculafactainter csetera refert Scriptura (Ibid.
ibidem fuerunt : non enim ausus est aliud eis scri- 11, 26) quod classem navium feceritrex Satomon in
bere,nisi quod certum tenebant illi: omnia hsecin ipsa Asyongaber. Asyongaber portus est maris Rubri
arca fuisse, sed non plenius apparet, quando intro- (Num. xxxui, 35) et fuit tricesima prima mansio filio-
missse ibidem sint : excepto quod in libro Numeri rum fsraet, quando profecli suntde yEgypto : ipso
scriptum est (Num. xvn, 9 et 10) : Protulit Moyses etiamlocopost (III Reg. xxn, 49) classis Josaphat, ut
omnes virgas de conspectu Domini ad cunctos fiiios Scriptura testatur, vi tempestatis attrita est. Classis
Israel: videruntque , et receperunt singuli virgas sunt navigia maris : classis etiam dicta naviura
suas. Dixitque Dominus ad Moysen, refer virgam mullitudo.
Aaron in tabernactdum testimonii, ut servetur ibi in (Ibid. ix, 27,28.) Post hseciterum refert Scripluia,
signum rebellium filiorum Israel: et quiescant quere- quod venerint servi Hiram cum servis Salomonis in
Iw eorum a me, ne moriantur. Denique et de manna, eisdem navibus in Ophir, sumptumque inde aurum
ita in Exodo scriptum est (Exod. xvi, 33, 34): Dixit- quadringentorum viginti tatentorum delulerunt ad
que Moyses ad Aaron, sume vas unum, et mitte ibi'.B regem Satomonem in Jerusalem. Ophir, unde, sicut
man, quantum polest capere Gomor, et repone coram jam dixiraus, aurum afterebaturSalomoni, fuitunus
Domino'ad servandum in generationes veslms, sicut de posteris (Gen. x, 25, 29) Heber nomine Ophir, ex
prwcepit Dominus Moysi. Posuitque illud Aaron in cujus stirpe veuientes a fluvio Cophenaeusque ad
tabernaculo reservandum. Eral. autem in arca urna regionera Indise, quae vocatur Hieria, eos hahitasse
aurea habens mauna, quia in homine Christo habi- refert Josephus, a quo et regio ipsa tale vocabulum
tat (Coloss. ii, 9) omnis plenitudo divinitatis corpora- est consecuta. Unde septuaginta interpretes derivato
liler. Erat autem virga Aaron, quse excisa denuo vocabulo non Opbir, sed Ophira transtuleruut.
floruerat, quia (Joan. v, 22, 27, 29, 30, etc.) po- (/// Reg. cap.x, 1.) Sed et regina Saba audita
testas omnis judicandi penes eum est, cui judicium fama Salomonis, in nomine Domini venit tentare eum
in humilitate passionis videbatur esse sublatum. in mnigmatibus.
Erant et tabulae testamenti, quia in illo sunt (Coloss. Sicut enim haec regina venit a finibus terrae, id est
iii, 3)' omnes thesauri sapienlim, et scienlim abscon- India, ut quidara dicunt, audire sapientiam Salo-
diti. Adhaerebant ei vectes, quibus portabatur, quia monis, ita venit Ecclesia post multa sseculaad Re-
doctores, qui quondam laborabant in verbo Cbristi, demptorem, et erudilorem suuro, ut de slullilia
nunc praesenli visione gaudent gloriae Christi : quod '" erroris, doctrinam perciperet veritatis. Haecest' illa
enim unus eorumdem dixit (Philip. i, 23) : Cupio regina, deqnaadDorainumdicitur(.Ps. XLIV,10): Asti-
dissqlvi, et cum Ckrislq esse, de omnibus utique sui titreginaadextris tuis, in vestitu deaurato circumami-
operis consorlibus intelligendum reliquit. cta varietate, id est diversarum circumdata pretioso de-
(Cap. vni, 10.) Faclum est cum exissent sacerdotes core virtutum : haec etiam omnium credentium raa-
de sanctuario, nebula implevit domum Domini : et ter est, quse natos admortem, regenerat ad salutera:
non polerant sacerdotes stare et ministrare propler ne- per quam Christus plus restiluit in gratia, quam pe-
bulam : impleverat enim gloria Domini domum Do- riit in natuca: et Adae transgressoris degeneijem
mini. tt < Gloria Domini intelligitur Christus, cujus prolem in adoptionem divinaepaternitalis assumpsit,
fide repletus est universus mundus. De qua gloria et de paradiso exhaereditatis, cceli reddidit cives.
(Num. xiv, 19, 20, etc.) cum pro adorato vitulo Do- Haecpost synagogam quidem vocata, sed ante syna-
minum deprecaretur Moyses, ut parceret populo pec- gogam promissa. Haecenim j'am in primo homjne
catori, respondit Dominus : Propilius ero illis, ve- prsefigurata est. Nam sicut ex Adselalere fabricata
tumtamen vivo ego, et vivit nomen meum, quia imple- est Eva : ita ex Christi corpore, et vulnere redem-
bitur glorta mea omnis terra. Et septuagesimus pri- crevit Ecclesia.
D pta
mus psalmus canit (tws. 19) : Implebilur gloria ejus (Cap. x, vers. 2.) Ingressa regina Saba Jerusalem
omnis lerra.Undeetangeliclamabant pastoribus(Luc. cum multo comitatu, et divitiis, cum camelis portanti-
n, 14): GloriainexcelsisDeo, el intetrapaxhominibus bus arqmata, et aurum infinitum nimis, et gemmas
bonwvoluntatis. Quod autem nebula implevit domum pretiasas, venit ad Salomonem, et locuta est ei uni-
Domini, et non poterant sacerdotes ministrare propter versa qum habebafin corde suo.
nebulam, haec sentenlia superbos Judeeorum pontifi- Ergo in figura reginae hujus, Ecdesia venit ex
ces ac doclores insinuat, qui dum Nativitatis Christi gentibus, et finibus terrse imponens finem cupidita-
sacramenta investigare despiciunt, debitum fidei tibus,viliisqueterrenis, audire sapientiam Salomonis,
suae ministeriuro per erroris nebulam perdiderunt. id.estviripacificiDomininostriJesu Christi (Eph.n,
Ita enim eorum mentesiufidelitalis caligo replevit, ut 14) qui fecit ulraque unum solvens inimicitias inler
exigentibus propriis merilis, non agnoscant cultum Detim, et homiuem in carne sua. Venit post veteres
credulitatis. > et profanas superstitiones audire, et discere de fidei
a Quae sequuntur, jllustrantque locumhunc, desumpta suntprorsus ex capite 2 Isidori in Ubrum IH
'
fegum.
,57 QUESTIONES XXX StJPfcR LIBROS REGUM. - LIBER III. 738
illuminatione, et judicio futuro : de animse immor- J(__opeta tua, quam rumot, quem audivi. Cum ergo per-
talitate, de spe resurrectionis, et gloria. Venit ergb venit haec, sive Ecclesia, sive quaeque anima sancta
in Jerusalem cum multo comitatu: id est, non jam in aeternam Jerusalem, id est visionem pacis, et in-
cum una tantum genle Judseorum, sicut prius syna- gressa fuerit beatam requiem, et gloriam coelestium
goga sotos habuit Hebrseos, sed totius mundi genti- promissorum, multo plura, et magnilicenliora per-
bus, diversisque nationibus. Venit ergo exhibens spiciet, quam ei sunt in hac terra per sacra eloquia,
munera digna Christo, aurom, et gemmas pretiosas, per prophetas atque apostolos nunliata. Nunc enim
et hoc camelis portantibus aromala, id est ex gen- tanquam inspeculum inmnigmate : tttnc autem ocutis
tili poputo venientibus, qui fuerant prius vitiorum suisvidebit: id est facie ad faciem(I Cor.xin,12). Cum,
foeditate distorti, et malorum onere curvi, ac pecca- inquam, unaquaeque anima fidelis, et sancta in illo
torum pravitate deformes. Cum his tanquam mune- sseculoplenabonorumoperumfructibus,divinisfuerit
ribus regina baec ingreditur ad pacificum regem prsesentata conspeclibus, exhibens in se, imo se ip-
Christum, exhibens secum aromala fidei, aurura pu- sam xeniuni Deo suo, proferens digna ccelo, et valitura
ritatis, incensum pretiosum, splendoresque gemma- ccclum multiplicia munera, geromas misericordiae,
rum, morum scilicet insignia, ornamenta virttitum. justitiaemargaritas diversorumornamenta meritorum,
(/// Reg'.x,%etII Par. ix, 1.) El lacuta est ei uni- B J id est aroroata compunctionis,et suave otentis batsama
versa, qumhabebatin corde suo: Id est aperuit ei cor castitatis proferens, sicut dixi, aurum infinitum ni-
suum, manifestavit ei.occultam conscientiam snam in mis, id est integrum in se reconsignans pio insesli-
confessiorie, et poenitudine praecedentium delicto- mabile pretium Redemptori, spirilualibus cordis, et
rum. Yideamus quid agat haec regina. corporis oblationibus placitura, ut possit ccelestium
(V. 4.) VidensatttemreginaSabaomnemsapientiam mirabilibus inserta, vocem prophetiese exsultationis
Salomqnis, et dotnum quam wdificaverat, et eibos assumere (Psal. LXV,13) : Introibo domum tuam in
mensm ejus, el holocausta, qum offerebat in domum holocaustis. Tunc beata et illustris anima inter slu-
Domini, non habebat ultra spiritum. pendas remuneratoris sui constituta divilias, inefla-
Quiderat rationis, ut praepotens reginadomum, bHibus reginae hujus vcrbis uti ad Deura poterit di-
expensas,' et cibos regios tanto opere miraretur ?. cens : Verus est sermo, quem audivi in terra mea su-
Ergo hoc in loco aliqua majora nos oportet inqui- per sermonibustuis. Majora sunt opera tua, quam ru-
rere. Yiditergo Ecctesia ex gentibus congregata sa- mot, quem audivi. Hoc est dicere : oDomine, de
pientiara Christi, id est post carnalia instituta, genti- tribulationibus meis magna quidem sperare prae-
Iiura, post humanam, et animalem doctrinam phi- sumpsi : sed majorem percepi veniam. Manifesla,
losophorum, accepit intellectum salutis, et vitse, C quam cerno, dulcedinis magnitudinem, cogitationis
inspexit spiritualia mirabilia bonorum, agnovit ve- meaesensum superat exspectalionis effectus. » Et re-
rum fabricatorem coeltac terrae, et potentissimum vera id, quod parat Deus diligentibuS se, fide non
bumani generis conditorem. De cujus sapientia dici- comprehenditur, spe non attingitur, charitate non
tur (Sap. xi, 21): Omnia in mensura, etpondere, et nu- capitur, desideria, et vola transgreditur, acquiri po-
mero constituisti. Viditet domum quam aedificaverat, test, aestimarinon potest. Videbit homo merita sua
id est, incarnationem hominis assumpti. Dequa'domo insuspicabili retributiomim largitate succrescere,
dicit Aposlolos [Coloss.n, 9) : In quo habitat omnis habebit de perceptione fructum, non habebit de sa-
plenitudo divinitalis corporaliter. Yidit et cibos Salo- tietate fastidium.
monis, videticet iUos, de quibus dicebat (Jo. iv, Fecit etiam rex Salomon thronum de ebore gran-'
34): Meuscibus est, ut faciam voluntatem palris ejus, dem, et vestivit eum auro fulvo nimis, qui habebatsex
qui me misit. Cibus Christi est salus nostra, reficitur gradus, et summilas throni rotundaeratinparleposle-
ccelestibusepulis, profectibus nostris. Cibus ejus su- riori. Thronus eburneus teternam judicis potestatem
mus, dum acquisiti ab Ecclesia, in membra ejus, auro divinilatis fulgentem, quam b Dominicushomo a
corpusque transimus : vel cibus ejus altaris sacra- Patre accepit, figuram gestasse non dubium est. Sex
menta ccelestia, dequibus dicitur (Ps. LXXVII,24, Dgradus hujus throni omnem creaturam visibitem et
etJoan. vi, 50, etc.): Panem ceelidedit ets, partemari- invisibilem, quse sex diebus facta est, et Chrislo Do-
gelorum manducavil homo. Vidit et holocausta ejus : mino a Patre subjecta typice demonstrabant. Quod
orationem sine dubio, supplicaliomimquemysteria; et autem ipse thronus in posteriorem sui partem ro-
obstupuit. fbi viditinaestimabUesdivitiasDoininisui. tundus esse describitnr, hoc procul dubio datur inlet-
(V. 6 el subs.) Dixitque adtegem: vetus esfsermo, ligi, quia prsesens mundus, qui per metas temporum
quemaudieram in terra mea,super sermonibusluis, et volvitur, in sua extremitate a Dominosit judicandus.
super sapientiatua: etnoncredebamhartantibus; donee At vero duodecim teunculi per sex gradus bini stan-
ipsa veni,etvidioculismeis,etprobavi, quodmediapart tes, sanctorum apostolorum significant
nuntiata mihi non fuisset. Majora sunt sapientia , et quibus dictum est a Domino potestatem,
(Matth. xix, 28) : Se-
a Remuneratianis ptetium. Sic
vulgatus Euche- quia ante exortum Nestorii errorem prolatae. Csete-
rins.
b Locutiohsecper se Nestoriana est: sed mitefieri rum ex iis [nisi fallimur] est locutionibus, quae in
ilta potest ad eum modum, quo mitefiunt nonnullse Claudio reprehensse sunt, isque non temere Nestorij
asseclis annumeralus.
Pafrum locutiones hujus similes, ideo liberiores,
 73$ CLAUDII TAPR$gtiS(3 EPI§CQPj 740
defcirtssuper dupdecim sedes judkantes duodecimtri- A cuio simjil, et uno temjior.e ostenditur. Nam bono
bus Istael. iUius; bbnos Ecclesiae, malb antem illius, malos Ec-
Post aliquanta iterum refert Scriptura (vers. 27) : clesise significafos pulp, tariquam in unilate areae.Sic
Quo'd fecit Salqmon, ut tanta esset qbundantia ar- in illo urio homine bonos in granis, malps in paleis,
genti in Jetusqlem, quanta lapidum. Hseclocutie tro- aut eerte in unitate unius segetis bonos in tritico,
pica, non propria est: tale est quale in Genesi legi- malos iri c zjzania. >
mus, ubi dixit Deus ad Abrabam (xiu, 16): Faciam (Cop. xi, 29.) Factutn est igitut in tempore illo,
semen tuum quasi pulvetem lettm. Qupd ea Iocutionc ut Hieroboqm egtedefeiut de Hietusalem, et ihveniret
dictuin esf, quairi jGraeciyocant hyperboiera: qua eum Ahias Silonties prqpheta in vja, opertus pallio
utique tropica, non propria est : quem tamen mo- novo: erant autem duo tantum in agro. Apprehen-
dum, ut cse.teristropis uti solere Scripturam, nullus densque Ahias pallium suum novum, quqopertus eraf,
quLeam d/dicit, ambigit. Iste-autem tropus, id est, scidit m duqdecim pqrtes, et ait ad Hieroboam: Tolle
niodus t9Cutionjs fit, quando id quffd dicitur, lorigf tibi decem scissurqs, hmc enim dicit Dominus Deus
est anyjftus qjiarat qupd eo dictp significatur. Qui! Israel: Ecce egq scindam regnum de mqnu Salomo-
ajnpUoi nis, et dabd tibi decemtribus : porro tina tribus re-
eniro noia yjde^f, quod erat incoi)aparaJ»ili.ter
lapidum numerus, quajn argenti pondus in cjvitafe 8 manebit ei propter sermm meum David, et alia ttibut
Jerusalenj? propter Bierutaiemf quam elegi ex omnitmsiribubus
(Cap. XI.) Rex autetn Salomon qmavit tJtuiterei Israel. d < Illnd yerp, ejupd ppst mprtein Satomonis de-
alienigetias mullas: filiqm quoque Phataonis,el )loa-
biiidqs, et Ammonitidas, Iduniwat, et Sidonias, et cem tribus a tempfp'separatae sunf, et duae relictae,
Hetliwas : de gentibus, super quibus dixit Dqminp satis indicat, qupd de fota. ipsa gente Apostolus ait
filiit lstaet, non ingrediamini ad eas : neque de illji, (Rom. xi, 5): Reiiquim per eleclionemsalvm facta
ingreditnfur qd yestrqs : certissime enitn averten sttnf. >
cotfiq vesfra, ut sequamini deqs earum. His itaqui Quod vero unilas pallii prophetae jn duodecirn
copulatus esf Sqtpmon atjientissima amore, fuerunt- partes scissa esj, ex jjuibus scissuris Hieroboam de-
que ei uxores quasi reginmseplingentm, el concubina cem «ccepjt, hoc fi^q-asse"yidetur, quod copcordia
treceniw, et avefterunt mulferes cot ejtts. Ammonendj ficcfesiaeab Jjaere.tici^conscissa, jpsi raagistri erro-
sunt qujbjus hoc sseculnm prosperatur, qui nullis ad- ris, a quibus tiqitas qivisa est, piebep in decem tan-
versitatijius J]raju| mundi ,ferjuntur, quod Salonior quaro errores a cathpiicis dividunt; et fyrannice sibi
post ^cceptam sajpientiam,usque ad idolatriam ceci- subditam d,etinent.
disse describitur, qufa nifiil in hoc mundo, prius- G Pp^f roulta ajia rej^rt g.crjptura ^Jjri Regupi, et di-
quam caderet, adversilatis habuisse memoratur, sed cif (Rom.xi, 4f): Reiiqua autem verborumSalomonis,
cpjxcessapi s^pjcntiam fjjridifu* beseruit: eo quocj et qmnyq,qjtm fecit, et sapientia ejus : ecceuniversa
eum nulla saltejn mipima tribulalioriis djscipljna scripta sunt in libtq Vffporumdierum Salomonis.
custodivjt,. nisi postqufjrnDeum deseruit, et se a Dec fpjjbro Paralipomenon, quem prseco vocabulo ta-
desetyuro.#ss/e cogaovjt. e ,* Jam vero de caeteris liter niincupamus, guemnpsLatine prmteritorum_y>s-
operibu? ejus quid dicam? p.uin yehementer arguii sumus dicere, ita de Salomone Scriplumest (// Par.
sapcta Scriptura, atque cpnderanat, et njbU de pce- IX,29): Reliaua t/erq operum Saiomonis primorum, et
nitentia ejus, vel in eum indutgentia Dei, omnino nqvissimorutn scrjpta sunt in verbis Nathan pro-
b poste- phetm, et in, libris %im Silqnilis : in vitione quoque
cpjDamemjo^at.^e.c prorsus occucrif, inter
riora ejjjf mafe ^esta, quod saltim in alfegoria bon Addo videntis contra Hieroboam. Hos jiibg)S hodie
aliquid gignillcent: l^jncvejus^enda submersio; nisj nusquam, neque apud ipsos flebraeos ipveniri posse
forte qjjis dicat muUeres aljenigenas, quarum amor< asseverant; sicut f$c libruin Reltorura Domini,
, - %cepfu£ £st, sigoificasse electas Pcclesias 4e genti cujus in Ubrp Wuinerpruin mentio est (xxi, 14):
ij$& '-tyfa fpsset enira fortasse feocnpn absurde intelligi, jj' neqne librnm Jo^tonim (Jos. x, 13) : neque car-
ir; '*• sj illaepropler Satomonem desererenf deos suos, ei mina Salomonis: neqne disputationes cjus sapientis-
colerenj f^eum ejus. Cum yero Ipse propter illas of- simas de lignormn natura, herbarumque omnium,
feijdit Deum &uum,et cofuit deps. earum, non esj ileraque jumenibrumi, votucrum, reptilium, et pi-
*
quid u>4/ejjonj conjici possit', nec tajnen nihil arbi scium, velquod jam ex libro vetba dierum protuU-
trandura est bbui aliqqjd significare poluisse, sec mns, ubi dicit: Relhquavero opera Satomonit prio-
maluiri; apg^ref enijn in persona Jjujns Salomonii rum, et novissimerum tcripla sunt in verbis Nathan
mira excpl|entja, et subversip terrjbilis. Quod igitui Prophetm, m ftori* Ahim Silbnilit, in visiohequoque
in iljp djver»i> t^nppribue exstitit, prius bonum, e Addo videntis contra Rietoboam filium Nathan, et
po&eyfHSB^Wi rWP1« EpcleM jj) isfo a4b«<?s» multa htqusmodi vofuiriina, quae Scriptura quidem

Haec perquire cap. 6 lsidori in III Regum: ii III Reg.; et fprtasse, etiam subsequentia ex eodem
caaimpnlariis qjuogueRabanj in locum hunc. Isidoro desuiftpta sunt; sedperiil pOrro, nisi faili-
F fj^, Qccutrtf, qtfid satlem in allegoria. mnr, reUqua' pars*Commentariorum
"'"' J '' Isidpri, quse hic
aUegaWr.
$ Desuropia surit hacc ex cap. 7. fsidori in lib
 741 QUESTIONES XXX SUPER LIBROS REGUM. — LIBER IV. 744
probat, «ed hodie constat non esse. Vastata namque A sumpta est, ex qua, pauci qui nunc in sancla Scri-
a Chalfoeis Judsea, etiam bibliotheca antiquitus Con- plura continentur libri, poslmodum Ezrae pontificis
gregala inter aUas provincia; opes hostili igne con- et prophetae sunt industria restaurati.

INGIPIUNT CAPITULA LIBRI IV.

De prophetaDomini,qui venit ad Hieroboamin Beth- De muliere, cnjus filii a creditore diripiebantur, sed
leel, et pseudopropheta,qui eum decepit, propter quod per Heliseumliberali sunt.
et- moriiiusest. De viro, et niuliere, qui transeunteHeliseofrequeuter
De AchaJirege, et Hiezabeluxore ejus. in domosiiaeum recipiebant.
De Hierico sedilicatione, quain fecit Acbielde Be- Desurreetione pueri, ubi per servum suum baculum
thel. misit, et moriuusnonrevjxit.
De Helia, et virtutibus ejus. De emundalioneNaamanSyri a lepra sna.
Ue morte filii mulierisviduse, quem suscitavitHelias. De ierro a lignoexilieuli, et in profundo demerso, et
De manifestalioneHeliae ad Achab , et Sacerdolihus consilio ' regis Syrise,ut compielienderetHeliseum.
e t
idolorum, aliare quod exstrnxit Helias, et igne a Deo De lame, i_uselaola esl in SauiariaobsidentibusAssy-
misso, ncc nou el largitate pluvia». u
B riis, quandocaput asini octogintaargeuteis vendebatur.
De nequitiaJezabel adversus Heliam, et fugaejus. De unctione regis Joas liliiAzarise,quem Joiadas pou-
De advenlu pji.s ad moniemDei Oreb. tifex consliiuit regem, et operibuse.jus.
De egressione eius in Damascum, et unctione Asahel linarum. De Amasiarege Juda, qui percussit Edom in valle Sa-
regis in Syria : et Hieu lilij Nainsiregis super Israel, et De Hieroboamrege Israel, qui reslituit terminosls-
Heliseopropheiaposl se in Israel. rael.
De eo, quodscriplumest: boc faciant mihi dii, el hoc De his, qui in Samariama rege Assyriorumadducti
si
addam, sufficeiitpulvis Samdriw pugiltus, universipo- sunt.
ptdi, quisequitur me. De Ezechiarege Juda, et Senacharibrege Assyriorum,
Oe visione Micbeseprophetae, ubi vMitDominumse- et blasphemiaBapsaces,atque percussioueexercitus Se-
dentem super solium excelsum : et mendaciofalsorum, nacharib.
prophetarum. De aegritudine regis Ezechiae,et quindecim addilis
De morte Achab,et successioneflliiejus. annis. •
De duobus quinquagenariis cum mililibus suis igne De divitiis ejus Cltaldaeismorbojactantia?oslensisa.
coinbuslis. De Mauasse, et maliliaejus.
De confabulationeHelise cum Eliseo, et raptu ad cce- De Josia rege, et Cboldai>prophetissa, et operibus
lum. ej*us.
De Heliseo, ul>iHierico sieriles, et malignasaquassa- De Nabuchodonosor,et exercitu eju,s, et malo regum
navit. Juda, propter quod tradita est Hierusalem iu inanu Cbal-
De parvulisab eo maledictis,et ab ursis devoratis. dseorumad vastaudum.
a An aliquid hic deest ? C J>Vulg. Holdam.

INCIPIT TEXTUS LIBRI IV.

Post divisionem regni fsraet inter Roboam, et quo ptaceret inclinandorum omnipotentissimam po-
Hieroboam, postquam recessit Israef a domo David, testatem. c Sic ergo cum voluerit reges in terra
sequitur Scriptura, et dicit (/// Reg. xii, 20) : aFa- Deus constituere, raagis habet in polestate votunta-
ctum est autem cum audisset omnis Israel, quod te- tes hominum, qiiam ipsi suas. >
versusesset Bieroboam, miserunl, et vocaverunt eum, (Cap. 13.) Deinde refert Scriptura, quod venerit
congregatoque cmtu conslituerunt eum regem super Propheta de Juda in Bethel ad Hieroboam regera sa-
Israel. h t Non est c utique dubitandum voluntati crilegum, objurgare eum propler sacrilegia idoto-
Dei, qui in cmlo, el in terra omnia quwcunque votttii, rum, quae fecerat, unde avertit filios Israel a Doraino
fecit, et qiii etiam iUa, quae futura sunt, fecit, htima- Deo patrura suorum, jussusque est, ibi non mandu-
nas voluntates non posse resistere, quo minus faciat care, neque bibere : qui, pro eo quod deceptus est a
ipse, quod vult, et cum vult, d nisi forte, ul ex mul- pseudo-prophela, et inobediens fuit verbo l3omini, a
tis, isla de Hieroboam sufliciat, qtiando Deus voluit leone in via interemptus est.'f t Quid est homo cu-
ei propter peccatum Satomonis regnum dare. SiC j'uslibcl sit meriti, si condftoris sui protectione dese-
erat in potestate Israelitarum subdere se memorato ratur? quse nimirum protectio rainus necessaria cre-
regi, sive non snbdere : quod utique in eorum erat ]) ditur, si semper habeatur. Sed utiliter plerumque
positura votuntate, ut etiam Deo valerent resistere. subtrabitur, ut sibimetipsi homo, s quia sine illa
Qui tamen hoc non fecit, nisi per ipsorum hominum nihil sit, ostendatur. Manus igitur Domini aliquando
voluntates, sine dubio habens hunianorum cordium, nos nobis per adversa insinuat, quse etiam nescientes
» Ex hocloco constat multo diversam ab ea, quam tis aliqua commemorem , quando Deus voluit Sauli
nunc servamus, librorum Regura fuisse olira propb- Regnuin dare, sic erat in pofestate Israelitarura
sitam divisionem. Claudius enim IV Regum hic in- subdere se meraorato viro, sive non subdere, » etc.
cipit, quando quidem nos hscc habemus versiculo 20 Hsec nonuihil immutavit Claudius, ut Jeroboam ap-
capitis xu libri Iff Regum. Oportet tamen, dum plicaret, quod de Saule dixerat Augpstinus.
Claudium edimus, eam divisionem retinere, quarh 6 Nonnulla hic ab Augustino mseruntur, quae
ille proposuit. omisit Claudius, utpote rei suse minime opportuna.
h Ista ad magnam parlem invenies cap. 14, atias f Haec perquire in Paterio, ideoque inUregorio
num. 45, libri de Correptione, et Gratia. Magno, cujus librum xxm Moralium consule [mim,
c Edit., itaque.
& Augustinus hcec habet: « Nisi fprte, ut ex mul- 53et54].6 Id est quod. Edit. quam.
 743 CLAUbH TAtRlNENSIS EPISCOPl 744
nos in prosperis portat, quia destituti dum cadere A hominem Dei coereitum potius temporaUter usque
incipimus, et tamen adjuti retinemur, et doctrina ad mortem, quampunitum esse post mortem. De
fit, quod in lapsum trepidavimus, et custodia, quod qua re Apostolus cum propter h quorumdam offen-
in statu permaneamus. Nemo ergo se alicujus virtu- sas, commemorasset inflrmitates, mortesque multo-
tis aeslimet, etiam cum quid fortiter &poterit: quia rum (/ Cor. xi, 31 et 32): ti enim nosmetipsos, in-
si divina proteclio deserit, ibi repente enerviter quit, judicatemut, a Domino non judicaremur : cum
obruitur, ubi se valenter stare J»gloriatur. Quid est judicamur autem, a Domino corripimur, ut non cum
enim quod vir Dei contra altare Samarise ad prophe- hoc mundo damriemur. Eum sane ipse, qui decepe-
tandum directus, praesente rege auctoritatem liberae rat (vers. 30) in monumento proprio salis bonorifice
vocis exercuit, ejusdemque regis extensum brachium sepeUvit, seque sepeUendum juxta ejus «ssa cura-
in c rigorem mirabiUter astrinxit, quod lamen mox vit: ita sperans parci posse ossibus suis, cum veni-
misericorditer saluti restituit? Cujus in domum in- ret tempus, quando secundum illius hominis Dei
vitatus comedere noluit, qui ne in via comederet, propheliam (IVRefr xxxa, 16,17), Josias rex Juda in
prohibitionis dominicsepraecepta servavit, qui lamen illa terra multorum eruit ossa mortuorum, eisdem-
' in eadem via, et seductus comedit, et pastus interiit. que ossibus sacrilega altaria, quse sculptilibus fue-
Qua in re, qtiid subtiU consideratione coUigimus: B rant constituta, funestavit: pepercit quippe illi mo-
quid, ut ita dixerim, formidandum suspicamur, nisi numento, ubi jacebat Propheta, qui anle annos am-
quod forsitan apud semetipsum tacilus, et pro prae- ptius quatercentos ista predixerat: et propter ipsum
ceptis dominicis regem se contempsisse d gloriatus, nec illius, qui eum seduxerat, sepuftura violala est.
ab interna mox soliditate quassatus est. Et inde in Affectu namque iUo (Eph. v, 29), quo nemo unquam
opere culpa surripuit, unde gloria tn corde « sur- carnem suam odio habet, providerat cadaveri suo
repsit. Unde falsis prophetae verbis deceptus disce- qui occiderat mendacio animam suam. Ex boc igi-
ret, quia nequaquam proprise fbrtitudinis fuerit, tur, quod carnem suam quisque naturaUter diUgit,
quodad regis verba restitisset. Bene autem ex ejus et illi poena fuit addiscere, non eum fulurum in se-
ore mortis sententiam accepit, cujus Seductionevitse pulchro patrum suorum, et Kuic cura prospicere, ut
praecepto deviavit, ut inde poenam veraciter adsu- parcerelur ossibus suis, si jaxta eum jaceret, cujus
meret, unde tiegligenter culpam admisisset. Se- sepulchrum nemo violaret. Hunc affectum martyres
quitur : Christi certanles pro veritale, vicerunt. Nec mirum
(xni, 21.) i Hmc { dicit Dominus., quia inobe- quod conlempserunt, quod non fuerant peracta
diens fuisti oriDtomini, et non custodisti mandatum, morte sensuri, qui non poluerunt eis, quos vivenles
^
quod prmcepit tibt Dominus Deus tuus, et teversus senliebant, cruciatibus vinci. Poterat utique Deus,
et, et comedisti panem, et bibisti aquam in loco, in qui leonem prophetae corpus, quod ipse occiderat,
quo prwcepit tibi ne comederes panem, neque biberes ulterius non permisit attingere, et fecit de perem-
aquam, non inferetur cadavet tuum in sepulcro pa- ptore custodem : poterat, inquam, a suorum inter-
trum tuorum, et reliqua. fectis corporibus, canes, quibus fuerant projecta,
< Quanti hsec pcena pendenda sit, si secundum prqhibere : poterat, et ipsorum hominum innume-
Evangelium cogitemus, ubi post corpus occisum ni- rabitibus modis fenere saevitiam, ne cadavera incen-
hil mefuendum esse didicimus, ne membra e exani- dere, nec ; in aera dispergere auderent: sed hoc
mata patiantur, necpcena dicenda est. Si autem hu- quoque experimentnm multiplici varietati tentatio-
manum erga suam carnem consideremtis affectum, num deesse non debuit, ne forfitudo confessionis,
potuit inde terreri, vel conlristari vivus, quod sen- quae imraanitali persecutionis pro corporis salute
surus non erat mortuus. Et haec erat poena, quo- non cederet, pro sepnlcrt bonore trepidaret; po-
niam dofebat animus, id de suo corpore futurum, stremo ne fides resurrectionis consumptionem cor-
quamvis cum fieret, non doleret: haclenus enim porum formidaret. Debuerunt ergo et ista permitli,
voluit Dominus servnin suom plectere, qui non sua T-.ut etiam post hsec tanti horroris exempla, martyres
contumacia spreyerat prseceptum ejus imptere, sed in Christi confessione ferventes, hujus quoque testes
aliena decipiente fallacia obedire se credidit, quando fierent veritalis, in qua didicerant, eos, a quibus sua
non obedivit. Neque enim putandum est, ita fuisse corpora interiicerentur, postea nihil habere, quod
interemptum morsu bestise, ut ad suppUcium tarla- facerent: quoniam quidquid mortuis corporibus fa-
reum, ejus deinde anima raperelur, quando quidem cerent, utique nihil facerent, quando in carne omni
ipSum ejus corpus idem leo qui occiderat, custodi- vila carente, nec aliquid senlire posset quiainde mi-
vil, juraenlo etiam, quo vehebatur, Ulaeso,et simul grayit, nec aliquid inde perdere, qui creavit. >
cum illa immani fera intrepida praesentk aAsui Prsetermissa multa tibri Regum historia, ad Achab
Domini funus adstante, quo mirabUi signo aj^aret scetestissimi regis, et sacrilegae uxoris ejus Jezabel
tPotai. „ . j :.__.., Augustinus cap. 7, aUas num. 9« libri de Cura Mor-
^GigHabaiuf. .... T: tuorum [alias de iura gerenda pro morluis^.
" ' * Edit exanima. i
*H*JMjj)i».' ''.-'.' k QuaMam.
d Gtotiqbatut ei. *|
*suim&. ',-. t Deestm edit. i* am, sed habetur : tte anere*
t Subsequentia lineolis pre more tiotata tradidif tUtpergere. *
745 QU-rESTIONESXXX SUPER LIBROS REGUM. — LIBER IV. 746
tempora cursim tendimus, ut de virtutibus sancto- J^ _, boli aemulatio invexerat orbi terrarum. Solus.enim
rum Prophetarum HeUae,atque Helisei saltim tenui- hic, latentUius caeteris, velut lucerna ardens offere-
ter aUquiddisseramus. bat se his quos videbat profundsenoctis mersos cali-
(/// Reg. xvi, 28.) Interea refert Scriptura, quod gine, nunc monendo, nunc arguendo, nunccurando,
Achabfilius Zambri mortuo patre super Israel regna- nunc etiam comminando (Jer. i, 6). Sed mmc lumen
verit, in Samaria viginti, et duobus annis, feceritque caeco, nec surdo prodestinferri sermonem. Cresce-
malumin conspecluDomini supet omnes, qui fuerunt bat in dies singulos errpr infaustus, et omnem crea-
ante eum: nec satis fuit ei, ut ambularei in peccatis turam mortis umbra contexerat : ad omnem for-
Hieroboamfilii Nabath, insuper duxit uxorem Bieza- mam, omnemque speciem inclinabatur miserum ho-
bel filiam a Methbaal regis Sidoniorum, abiitque, et minum genus. Quid enira de Sole, Luna, ac SteUis,
terrivit Baal in templo, quod mdificaverat in Sama- de terra, ac maris principalibus dicam, et clarissimis
ria, et plantavit illuc lucum; et addidit Achab iriopere eleraentis? Cunctis animantibus volantibus, quadru-
suo-irritare DominumDeum Istael tuper omnes reget pedibus, et reptilibus, muscis quoque, etvermibus,
Israet, qui fuerant ante eum. aeterni, et singularis Deiprosternebatur imagp. Quem-
Lucus, locus est silvester spissus, dictus ab eo, admodum igitur ferret illa mens, tota pietatis, et
quod parum luceat : locus multis vestitus arbori-; JJ fidei, Heliaedico Prophetse, et tantam roinam, tan-
bus : locus amoenus, ubi multae arbores sunt. Dictus tamque perniciem animarum? jacebat populi iUius
lucus per b catachresin, quia caret luce prse nimia corpus regio morbo constrictum, et velut ex animo
nemorum umbra densis arboribus septus, solis lu- jam, et sine sensu discerptis membris, et per rupes,
cem detrahens. Pptest et a conlucendo crebris lumi- et scopulos, per nemora, lucosque jactatis, nullas in
mbus dici, quae ibi propter religionem gentiliam, se divinaeimaginis reliquias possidefcat.NuUumhuic
culturaque fiebant. Solebant autem Pagani in lucis poculum, nuUummedicamenti genus proderat, si da-
his dsemonesconsufere, et responsa ab iUis, in Si- retur, quia membra, si qtiod apponeret propellebant:
gqis, et vocibus accipiebant, unde et a fando fana ferro erat utendum, vumus cruore sanandnm : con-
surit appeUati. Cum enim in diebus Heliae, scisso seqtienter tamen ut creverat, a capite, inquit Isaias,
jam inter duas partes popnlo Judaeorum,Achab per- usque ad pedes (Cap. xvi, 34).
cussionem inveniens regni lsraelitarum, apicem ob- c Indiebus autem regniAchab, mdificavild Achiel
tineret, Hiezabel externse feminam gentis, et pro- de Bethel Bierico : in Abiram * primogenitosuo fun-
fanae mentis duxit uxorem : cujus cura, atque in- davit eam, et in Segub novissimosuo posuit partas
stantia idotorum ita profecerat cullus, ut ad sacri- ejus. t Patet sensus, quia cum prsefataeconditor ur-
tegum ritum rex pariter traduceretur, et populus. Q bis, fundamenta illius ponere inciperet, priraogenitus
Crassabatur in injuriam Dei diabolus antiquus artifex ejus, qui vocabalur Abiram, mortuus est: et cum
tyrannidis, muflimodam Dei retigionem destruere Urbe aedificataportas munire tentaret, novissimum
satagens. Crassabatur in corde mulieris, cnjus in- filiorum suorum, cognomento Segub, amisit : quod
stinctu divina tex, et ejus sacerdotium spernebatnr. ila futurum Josue (Jqs. vi, 26) cum eam destructam
Occidebantur Prophetae, et altaria toUebantur, stu- anathemati traderet, imprecando praedixit : Male-
pebant omnia, et tantum commissum facinus per-. dictus, inquiens, vir caram Domino, qui suscitaverit,
horrebant, mundum dico in omnibus tabescentem; et mdificaveritcivilatem Bierica. In primogenitosuo
quod membris speciebusque suis nomen creatoris; fundamenta illius f jactet, et in novissimoliberorum
ascriberet error huraanus. Sed quseris forte, ut tfbii ponat portas ejus. Quia vero Achiel * uniens Deo :
probetur utrum peccantibus hominibus metuant ele- Bethel interpretatur domtis Dei, Achiel de Bethel
menta; audi Hieremiam magnificum prophetarumi destructa a Josue atque anathematizata Hierico
divino ore clamantem (Jer. n, 12): Expavit, inquit,, moenia restaurat. h Cum quis eorum, qui in Eccle-
catlumin istum, et terra commotaest, quia duo mala_ sia habitum religionis assumpserat, ad agenda sce-
fecit populus meus : me deteliquerunt fontem aqucs; lera, quae ei Dominus Jesus' in die baptismatis do-
vivm,et [oderunt sibi lacus contritos, qui non possuntt D naverat, > redit, quasque ipse anathematizaverat,
aquam continere. Turbata ergo erant elementa, tur- diaboli pompas, luxuriose vivendo repetit: cum er-
bata non otficio, sed affectu, quod unicuin, ut dixi,t rorum dogmata, vel gentilium fabutas a veritate Ec-
Deitatis nomen, hominum eis error imponeret, fa- clesiastica, qua imbulus est, quasi de Bethel egre-
mulatumque debilum conditori csecadevolione prse- diens, ruinas Hierico resuscitat : meritoque talis
beret. Erat hic EUasmedius in tanto discrimine ani-. corara Domino maledictus, et primum filiorum in
marum, erat medius in ipso mundi naufragio, quod1 fundatione nefariae civitatis, et novissimum in por-
uon aquarum inundatio, sed pcenatis, et cseca dia-- tarum positione amittit; quia et fundamenta fidei, a
* Etkbaal. '« Vivens. '•..•'
b Antifrasim. h Notal hic Cornelius aLapide eadem,
« Subsequentia invenies in Bedse qusestionibus 50I quse noster
scriptor, quem Eucherius putat, appellatque, tradere
in libros Regum : quaestione16. Angelomum. Sed quam multa cum nostro scriptore
d Biel. communia habet Angeloraust
* Primitivo. t Condonavetat.
' Edit. jaceat.
PATROL.CIV. 24
 747 CLAUDHTAURBiENSIS PPIWt :....• ?*«
quibm bom aedtficlainehoare, %et claustra bonseJ^ (III Reg. xn\, 3J : Recedehine, et vade cqntra orien-
actfonis, quibtis perftci debuerat J»perdidit. Hsecet tem, et qbscondereip, tqtrente Carith, qui est contta
allefprie» sensu exposui, ut reminiscaris, qnam sit Jotdanem, et ibi de totrente bibe$: corvfsqueprwcepi,
vetttliApestoUeermo, qui dicit (/ Cer. x, 11) c Quia utpatcan!, te ibj, 4|f'ff ergp, et f$citjuxfa ver^umDq-
omttktin ffata comingebantUHt, seripta sunt autent mini, Gom quQqupfaferebant ei pinem, et carnes
pfoptetnot. » mant; similitet pan#m, et carnes vespfre : et bibit de
Sequitur. Dixitque Belias Thesbiles de habitatari- tqrnwte ?ott: ^jj mtm ficcatus etf fqtrens, nqn
btu Galaad ad Achab, vMt DominusDeus Israel, iri enim piy-mt. msrtmam-
sto. « « Sciendum est quod duobus Peljas igifuj-rect^e D.eifilio assjipjlafuifest, cui et
cujus conspectu
modis in conspectu Domini venimris, uho quidem, auctppjtas, ef ppjjjen yeridice cppgruit; Heliasenim
Dtustneus jjjlpipfietatui;: quod nomen substantiaii-
quo hic peccata nostra subtiUter perpenderiles, in
nos et flendo dijudicamus, fer Pej filjpj^est. ^ucforitateiii sibividelicet facfen-
ejus conspeetu ponimus,
alio vero modo in conspectu Domini venimus, cum dj, ftupd yelUpngi^alUeryjndicains:o.uoniamomnia,
in extremo judicio ante tribunal judici* adsistimus : . quaesunt Patris, sua quogue es§e tesfatur est: thes-
nam quotiens conditoris nostri potentiam ad sensum bifiesJiufepi<ap(ji)^w, sive convertensinterpretalur.
reducimus, totiens in conspectu illius stamus. Uude p DeD^mij^hpcPs^ijiisla.ait(P«o(. LXVJI, 19): Ascen-
recte mine per virum Dei Heliam dicitur : VivitDo- dens inqltumcaptivqm duxit captivitqtem. Et ilerum
minusDeus Israel, in ctijtts conspectusto. » (Psal. cxxv 4) \Cqnvfirtere Dqminecaptivitatemnqs-
« flelias trqm, sjcuf iqrtfin^in.iiustro. Ac ne forsjtan mOyeat
ja>&, nojijuf .splebgtIgpis, ?c jnitis, se^ quepjpian}, qupd Jfptiam Dei comparaverim filio,
ijnipitis, ac sevejus accedit ^d jpsoin corppris caput, legafepjslolan) 94 Bebrteos, et id Apostolum protu-
accedit ?d regem 4c|)aj), ef .dicit ei: V\vtt Dqminus. iisse
rieperiet dicjWJJp(Hebr. yjj, 3): Qup.dammodo
Deut wrfutum Deus ItfMf, j»icujug e_qnspecfu adsfqr hifi Uetchisedech qssimilatus filio j)ei permanet tn
si fuerit pluviq, aty fm}n H*9anni*i.Vffl.ty <?,«'«\ tnet'
fttetnmn Po^ntifex:sinepatre, tinematre, sinegenea-
sermone-ptgna yi> pj-6p}j,e$ic# :
djgnitatis jjufnanufj lagia, neaijf inifi\imdietum hqbens,nequefinem.Quod
sermo est, et divinus efjfectijs: ip terrjs ljpmp lpqui-
utique ^ulfi hpsaipum, nisj Dei filio olim congruere
tur, et imperio ejujs .cqilestes pbediunt ppfestates. ppfujt, (Jjaiex jqup,¥,el unde originern trahat, Scri-
Commpvif omnem crga^ram unus sermo Propbetse, ptura penUuspoja Id ipsum etiani, et de
jnfJJ 0 31;
et mirp modo bumt spnans, aera concnssit. Turba- Qeu^ §j?riptura testatur, 'cujp sjjb^ poroen illius
tus g$ b^njanj jrm^gjjj Opdo,e,1 ? .$&&& wstitufa iftfj»d«iat, et z gjja tribjJ, yef faxpijia ortus sjt,
eleijientoirijipi)ar^.c^ja ^ijta^uit, cujm sicco bumi- € Torjrehs Gimty, ^Jji jflfej-pretatur
mwty$.W°tyt#li-
rjuJBi,calidp frijSJjduii) negarctur : sed elementa pp3- Djpitia, &i\#,cpnpsjo, jufj^jcp Jjpplp coflgf.uerecerr
Sm Wm ^m$¥Wh ,#PW.*> ye\ jn s^luteip tissimjwnest: qiifpppufus tt>jrpejfjti.j»eritp compara-
hoininuni, yel in Jipnoi/pniproftciant cpjidjtQris. Ju- tur, quia qut)Had oj^eryapdum per legem ej fuerat
bettif Ijejias sece^efe, ac latere: ab avijjus C^JJSei divinitus tradUu^), pppprtiinp Jemppre Incarnationis
ccelifus auuistratpf : siccafur jjeinde tflrreps, de- jfpminicaefinipnduin ejrat, quando umbrse, et iniagi-
flciunt pocuja. Pr()cedeps,eoijn vejut jgpis |ei)|entia aes tegis explet^ iios,cuotur. ? t Pascjtur deinde
ips* trflO|feuflipqdf> grrqi, yp^ pjaj$j_ayi>j con- Helias temppre fzffflS a cprvis>mane afferentibus
jTq^mje .oi^pi» aEefeeft, NU11J|jjppp?» $V»f^i' j_ianej»,et aJ respejrjim car^wjs: et M^anicbaeinon
pi^orjp puijfa yeauffsjs : ripae jppque yirgplfjs, ^ej^pjttt|njjlip.^|js Cbristjjin, cui jqupdaijajjiodo
qvuvjdajpftpr^ibus prsejeftae fpjj^ore Jurpissimo #aluj^in ppstfs^» esurienti, coofiteptur peccatores
fjitis^bajjaj;,cjjp ^nj^ aquiisi,fljjjipjljiacursjbjjg pri- 1 fidei prijpitwsjpifitus nunc habentes, jn flne au-
•* et ex tie\ pwepto
y^t^.-^gr^^eprop^eia, tein, vefejfadyesperam «ecuh etiam carois resur-
tRansjt 0 J>r^pj|a_ja .CfJUairii», t^^qup ^ectionjs rec^ioiieiq, pcjppiejjfes ? 1 pofe^t st per panem,
.cbUtjug,tj« $ r^43* ^lP s Wlf fiOj^yefjjr humi>- et ca«»ejaa, qjj^f mane, et vespere epryi Helise
. ^te, Rwn|J>flectitopie^ D afferre, Scrjpfura prpnjmtiat, inteJUgi jii panibus
# jijr? jjatiiise, pqn paryflltw» sufijjkiccojjbere jpj«tris Opefa pjefatisi, flu» in peregrjnis, ef indigentibus,
exhataa|«m: jTenum30 juvenum prpfuntja inedia sjbi festatus esf DpinJnus dari (Matth- x, 4). In
ji^ce fessa, jjjpn\m cprpora, sed cadaverai^urbiVjo cari#i|S s^em-fiasfigatio ijjlelfjgendaesi corporis,
',.' pjnjBteslypjUj},noj»ej^rauuticofoijip,ijippj^pp^ati
^(B erwciatHS, quosprp diyi_ap gijjor^ velcultu,
:
; xe^pu^ jj_rjcplf ,sed cpj.detipr |eiri|,^t j^eliqs «ancg ora^es j^)>i ijjt^lisse,, yt^ p persecutoribus
.eljecfus jjcojppjojr, humanum pipn^ d^p^ £enus. \Kr\vFm$mrie>&mmh#<i&- mb yeteri, testa-
Et factumetf. verbum Dqmm arf-fii*aj|i «lUceas ajeojp, et evamwiifijippjjedicafipne,legwuur.
«Domum. * * pag. 730, ef seq., tom. H, et inscribitur in Petrum
cy>Perm, ,. •: -^»; Apostolum, et m Heliam Prophetam^tmt eMeam
«W&&faabes lri Paterio, qut teec destotpsit ex certe respexil Clanijius. Vide j»um. »ifUirt, qtiam
-
">^«f#.%;«rlMiM!GiiiiiJ#ii fdSij |9]: * ^
•""T-Est i^exemplarty Wx Christhs, ,qu?e prorsas « Subsequentia «tata-desnmpsit €laadiu9ffi
1ex- 34 lib. xii contrahWaustum, et Isidoro cap.
J inepta est. Deinceps verp aut, t^tjti^ex^am, cajr". m
8
'scripsif veterera translationem hoWiKafsClrrjrsostomaBf iReg. id ipsum tradenfe.
tributae, quaeque legitur itt editione Montfauconn mt*, fidem.

-fc-
749 QUiESTlONES XXX SUPBR J4BRGS REGUM- — LfBER IV. 750
(Cajj.xvn,7,8, et subseq.)Postquam vero exsicca-.A confide, inquit, el fac secundum verbum meum.
tus est torrens, dicitur Heliaea Dojninp : Surge, et Sed privs fac milii inde subcinericium,itibi autem, et
vade tn Sareptam Sidoniorum, et manebisibi: ptmcepi filio tuo facies po$lea. c 0 magnificura muUeris ani-
enim ibimulierividum,utpascat te. Surrexit, et abiit in mum! 0 mirabilomentispropositum. Overevenera-
Sareptqm.Cumquevenissetad portam civitatis, appa- bile per saeculurafactum! potum petif, mox offert.
Xttitei m,utietvidua colligensligna, et vocaviteam: dixit- Et quod regibus forsttan jam deerat, quod divites
queei: da mihipaxillumaquminvase, ut bibam.Cumqve non habebant, hoc vidua ex abundanlia erogabat.
illa pctgetet, ut afferret, clamavit post lergum ejus Poscit panem ab ea, quse cum filio erat die postero
dicens: affet mihi et buccellam panis, obsecro, in morifura. Nec habere se negat, quem fatetur simpU-
mam tua; qum respondit: vivitDominus Deus tujts, citer, nec metuit prodere veritatem. Et non tam
quia nonhabeo panem, nisi quanlum pugillus capere postulanti, quam quodammodo exigenti, omnem
potestfarinm in hudria, el pauxillum olei in tecutha. causam panditin medium: quantitatem victus, et
En colligo dua ligna, ut ingrediar, et faciam iltud numerum personarum, ut hospitem non minus velit
mihi et filio tneo, ul comedamut, et moriamur, Ad habere, quam judicem. Non dixit, non pogsumface-
quam Beliat ait, noti timere : sed vade, et fac sicut re quod jubes, nec ait: considera viduam, non tam
dixisti. Verumtamenprimumfac de ipsa farinula sub- " de se, quam de filio tabescentera. Considera par-
cinericiumpanemparvulum, et affer mihi; tibi autem, vulorum chorum, nec me illis auferas, nec matrem
et filio tuo faciespostea. Hmc autem dicit Dominut patiaris tanta orbatam profe derelinqui. Non ait:
Deus Israei: hydriafarinx non deficiet, nec lecythus tu es ulique, qui Orbem terrae, famis sententia
olei minuetur, usquead diem, qua daturus ett Domi- condemnasti. Te, omne horoinum genus irascente,
nus pluviamsuper faciem terrm. Qum abiit, et fecit deperiit. Deinde transisti patriam : terram omnem
juxta verbum Belim, et eomeditet ipse, el illa et a pene gentis tuse, et provinciam peragrasti: nusquam
filius ejus, et ex illa die hydria farinw non defecit, locuples obviavit, qui esurientem susciperet, et refi-
lecythusolei non estimminutus, juxta vetbumDomini, ceret jejunantem. Ego tjbi sola occurri, aut ego
quod locutus fuerat in manu Belim. b Ut ioterim jam sola reraansi, quse praefer pecunise egestatem,
omittam, qoid intrinsecus lateat Sacramenti, qnod etiam mole opprimpr fiUprum, quae tantam natorum
de terra Israel ad Sidoniammittitur regionem, unde plebem plaga ipsa patipr grayiprem. Exeo domura,
eaput omniom, et causa malorum Jezabel orta fuit -. pon ut spicas cpfligara, sed ligna, non u( alimoniam
iUudbreviter perstringatur, quod pergit ad viduam deferam, sed fom.enta. Quos a fame liberare non
penuria laborantem, et in ipso vitae, mortisque con- ppgsum, couorsaltim a frigpre defensare. Certequia
finio constitutam, quae exierat, ut ligna coIUgeret, " tam crudetis es, ut non consideres, quod injungas,
et tara sibi, quam parvnlis extremam vicfus sub- illo sane contentus esse debueras, ut nobis.pum pa -
stantiam procuraret. At Helias videns mulierera riter ederes quod remansit, vel prius sinej.es par-
squalore confectam, non movetur, non cunclatur, vulos satiari; tunc libi quod remansisset^ offerri,
non revocat pedem, sed ingerit se, et immergit, fit- sed singulariter tibi praecipis fieri cihps, et npti so-
que eiipsegravior fame : et dieit ad eara : Da mihi lum siiigulariter, sed te vis primftus satiari: nulla
parum aqtue, ut bibam- 0, si tibi, heate homo, vidua te miserorum convenit cura, nec ipsa naturae religio
respondisset: et justa te voce repetfens diceret: jnterpellat. Parvulis, et lactantibu$ extremum de
Quid petis a me, quod omnibus abslulisti? Quid ipsisdentibusauferreviscihum : sedilla horumnihil
quseris a muliere, quod mundonegasli? haecomnium aut egit, aut|dixit; qninimo intrepida, currit, et
necessitas, et hsec penuria, oris tui auctoritate imperata consummat. Erat in illp tempare specta-
prolata est. Ego a te debeo satiari; et tu venis ad culum angelis hpminibusque gratissimum : ^ Qupd
me? Sed nulla horum mulier, nec cprde, nec ore inter gentes, et in terra profana, vidust^mutier jam
usa sermone est. Mox devota mens, et evangeltcae tunc esset lilia Abrahse, multo hospitalior ipso pa-
non indigna mercedis, frigidse poculum prophetse n rente, multo humanior fidei genitore (Gen. xym, 2,
defert sitienli. Additquoque HeUas, et dicit: Affer etc.). Erat quidem Abrafiam hospitalis, et erga
tnihi etiam panis buccellamin manu. At illa : Vhit peregrinos magno detentus affectu, sed erat vere
Dominus Deus tuus, si est mihi panis, nisi manus ppulens, erat dives, aderat ei possequod vetlet, quia
pleua farinm in kydria. Eu coiiigo duo iigm, ut. in- niinor erat animus, quara facultas, nec sensus ani-
gtediar, et faciam illud mihi, et filio meo, etmandv- mum superabaf, haecvero, qusp non sofqm marito;
cabimus, et tnoriemur. Sed quid? Ad haec Helias: $ed et facultatibus viduata, non solum nataUbus
» Domus ejus. est a Montfauconiopag. 729 tpmj II. Plura enim
b Suspicor multa ex Augusfino ad hujus loci ex- desumpta ex ea sunt, sed cum aliqria diversitate :
plicationem restimpta ess'e,'sealocrim qtiem {rftn- ex qria quideni re, liquido constat, jam dudam fuis-
cem, nonuam reperi. An sermonem aliquem consn- se eam homUiamlatinitate donatam, et fortasse in
luit. Claudius, qpp nunc destituintur? Juificet le- earum numero esse, quas transtulisse Cassiodorum
cfor. discimus.
c Qusesequuntur, compares opto cum numero 3 * Subsequentia fere orania, sed cum aUqua diver-
iltins homiUseqqae in SS. Pelrum et Beliam ih- sitate ex homilia iir SS. Petrum et Betiani in rem
scribitur, et inter dnbia Chrysostorai opera fiosita suam transtutitGlaudius.
 -
W* CLAUDIITAURINENSISEPISCOPI m
tenuis, sed et temporis malo constricta, ad tantam A nominis provocavit, sed verbo eidem tantummodo
deveneratpauperfatem, ut in domo nihil, nisi quod imperavit dicens : Da mihi pauxiUum aqucetn vase,
augeret famem, possiderepoterat, parvulorum tur- ut bibam, et buccellampanis in manu Jua.[Aquaenim
ba ipsa inedia gravior est, sed in his omnibus in vase, fides accipienda est cordis (Rom. x, 10),
malis liberalis animus, et mens devota praestabat. qua creditur ad justitiam. Buccellam vero panis in
Pergit, et ut praeceperat homo Dei, fideliter complet, manu, misericordiaeest intelligendumopus, quofides
suscipit Prophetam, etrecipit. Quo ergo ore, quibus et opera vinculo sibi quodam indissolubili connec-
vocibus hanc feminam laudem? cNihil mihidignum tuntur. Ubi enim una defecerit, altera penitus ne-
occurrit, quod tantaevirtutis animum valeat exeequa- quaquam stabit. Quod antea Jacobus ait Apnstolus :
re. Considero enim, quemadmodum studio humani- (n, 26) fides sine operibus mortua est. Et opera sine
tatis omnem inde despexit naturalis affectus, non de fide, inariia redduntur, et frivola. Ecclesia ergo in
se, non de parvulis : nihil eam a mentis proposito typo illius mulieris viduae,juxta Domini praeceptum
revocaverit, nec proprii sexus infirmitas, nec mater- ad afferendum eidem aquam pergendo, quodammo-
na erga parvulos viscera pietatis. Occidit nalurae do fidem sui cordis praeparatam ostendit Domino.
officia hospitalitatis intuitu, et effectus est devotus Panem sibi confitetur necdum fuisse, condigna
erga hospitem matris animus, filiorum» crudele B videlicet opera divinae culturae, sed modicum se
sepulcrum. Quantum enim ad illam spectat, mortui testatur habere farinae in hydria, et paululum olei
sunt parvuli, et genitricis quodammodo manibus in lecytho. Pugillum farinae in hydria, naluralem
strangulati, atque sepulli-.Quantum autem ad Dei indicat legem, quse divina largitione humanaenatu-
misericordiam, non mortui sunt vere, nec fame, vel rae insita est, per quam discernitur bonum, vel
inedia consumpti : quia soli cseteris pereuntibus, maluin, et, utquod sibi quisquam fieri non vult,
convaluerunt. Confestim siquidem, et Propheta d alii ullo tempore non faciat. Paululum vero olei in
tantam fidem divina mercede remunerans ait: Vi- lecytho, rationabilis accipiendus est intellectus, per
vit Dominus,quia hydria farinoetuce non deficiet, et quem creatura intelligit creatorem, et piis operibus
vas olei nonimminuetur. Facta est igitur manus vi- eidem placere studet: quaeidcirco dixit : se parum
duaeperenne torcular, et mola jugiter fundens : Et habere, quia uecdum per baplismi Sacramentum
quid dico mulieris manum? In verbo Prophetae spiritualis gratiae acceperat donum. Ibitamen farina,
tota domus viduaepiorum cellarium facta est, non oleumque,orepropheticobenedicitur : id est fructus,
ibi ros, nonpluvia, non veris aura, noncalidisoles, et hilaritas charitatis, sive gratia corporis dominici,
non nimbus necessarius, non aratrum, non agricola, ct chrismatis unctio indefectivo verbo ccelestis mu-
non colonus, sed omnia, et in omnibus sermo Pro- *-*nere fecundatur. Cujus hactenus in vasis oleum
phetae affatim viduae ministrabat. > Sciendum ta- gaudii spiritualis, et benedictionisfarina non defecit,
men quod in LXX interpretibus haec vidua, non caeteris, quae non credunt, gentibus, inopia panis
unumtantum filium, sedplureshabuissenarratur.b divini, et venatui deditis inutili. Quod autem ait,
Mulier vero, quae fuissein Sarepta scribitur, Eccle- duo se ligna colligere, ex quibus modicum farinae
siae typum gestabat, quae a suo diutius conditore coqueret quodhabebat, etcum filiis suis comedens,
deserla, populum rectae fidei nescivit, quasi paupe- mortis jam exilium exspectaret, ita accipiendumest:
rem egena stipe nutriebat, id est verbo fructum in duobus lignis non solum ligni nomine, sed etiam
expertem docebat, donec adveniret sermo propheti- numero lignorum crucis mysterium praesignabat;
cus, qui ex siccato vellere Israelis, ut pote clausa per quam sibi, et filiis suis, id est populo, quiChristo
coeli janua, fame periclitabatur in Judaea: quae ob fnerat crediturus, panem vilaeperpetuse dari crede-
hoc dicta est vidua, quia ut pole gentilis, nec dum bat, praeteritis peccatisper lavacrumbaptismi mori:
fuerat divino cultui mancipata, nec sacrae legis ha- illo videlicet genere, quod Dominus in Evangelio
bebal notitiam; Sarepta aulem civitas, quae inter- prsedicavit (Jo. xx, 29): Beati qui non viderunt, et
pretatur : incendium sive tribulatio panis, vel panis '_ crediderunt. Per panem vero subcinericium, parvu-
angustia, praesensaccipiendus est Mundus, in quo lum illud jara praefigurabat, quod in exordio fidei
incendium pessimaeconfiagrat cupiditatis: ubi rebus observare genles per epistolam Apostoli decrevisse
supervacuis adquirendis quasi aucupandi cura im- leguntur t°Utab idololalriwse lantummodocultu; eta
pendebatur. Ubi dirae cupiditalis incendium, panis- fornicatione, acsuffocatis abstinerent. Haecenim,quae
que spiritualis antea fiebat angustia. Ergo, ut de rudibus adhuc, et feris hominibus ab Apostolis con-
Helia Scriptura pronuntiat, Dominusnoster ad na- silio sapienti indulta sunt, ad comparationem evan-
tionum Ecclesiam veniens, et eam extra portam gelicaepraedicationis,ad quam postmodumintroduc-
civitatis, patrium videlicet inolitum errorem repe- ti sunt, valde exigua, et parva fuisse noscuntur.
riens, non eam signis, et mirabilibus, inaximisque Quod autem ait: mihi primitus facito, hoc voluit ad
portentis, ut Israeli fecerat, ad confessionem sui omnescredentes ex gentibus, ut non suis meritis
»Haechabet interpretatio Montfauconii.Videreerat i>Multa his aflinia docet Berengaudus in Apoca-
viscera projecta,et Prophetamsusceptum: totam filio- lypsim ad ea verba. Et cum aperuissetsigUlumquar-
rum turbam sepulcrumeffecit;quantumenimfuit viduce tum.
" In exemplari est : alii temporenon faciat.
inpropasito,iUimortui sunt, sed Dei benignitalefac-
tumest, ut viverent, et incolumesessent.
753 QUiESTIONES XXX SUPER LIBROS UEGUM. — LIBER IV. 754
ascriberent, quod obdurato, spretoque Israele ipsi A hri sto crediderit, moritur. Unde sublatus ad sacri
salvati sunt; sed sibi, qui ut crederent, eisdem mi- Altaris coenaculum, per unctionem chrismatis, et
sericors exstitit.Quod autem dictum estadCainnon» invocationem Patris, ac Filii, et Spiritus Sancli,
recte offert, qui non recte dividit, hoc est : qui non communionemque Corporis, et Sanguinis Domini,
Deo, sed sibi omne bonum, quod habet, ascribit: vivificari manifestum est: et tunc ab omni Ecclesia,
sive aliter, panis subcinericius historia accipienda cujus pueri bujus mater figuram gerebat, illa pro-
est legis, quae spiritualem intelligentiam opertam fertur confessio : quia DominusJesusverusDeifilius
continebat littera. Per fermentatum vero panem, est, et in gremio Patris, vel dextera sit constitutus,
Evangelii intelligenda est praedicatio, cujus veteris rursumque depositus de altari, coelui fidelium, tan-
testamenti tanquam fermentum inserta sunt testi- quam matri, redditur vivus. Sive aliter : postquam
monia. Quod autem pascentem se pavit Helias, ita enim fidelis quis pristinis vitiis per poenitentiam, et
intelligendum est: universi enim vero fideles, licet satisfactionem, sua mortificaverit membra, sublatus
suafide, et piis operibus Deum pascant, tamen, ut a terrenis cupiditatibus, et carnalibus desideriis, per
hoc habeant, ab illo eisdem condonatur. Omneenim meditationem legis, ac prophetarum, evangelicaque
datum optimum, ut scriptum est (Jacob. i, 17), et praedicafionevivificari meruerit, templumque fuerit
omne donumperfectum desursum est, a luminumpa- B divinum effectus, illuc inlentionem animi contendit
tre descendens. Divina enim munera metuentibus dirigere, ubi Christus est ad dexteram Patrissedens,
Deum nequaquam penitus minuentur. Rursum ali- et in carne adhuc habitans, conversationem jam ni-
ter: per panem subcinericium, quem sibi verus He- titur habere in coelis. Sed quantumlibet quis homo
lias Dominus noster, a nationumEcclesiaadvescen- ad Deum contendat erigere mentem, et per excessum
dum praecipit exhiberi, quod aliud accipiendum est, queradam, theorise se gaudeat in supernis Christo
nisi poenitentiumsatisfactio?Id ipsum psalmographo Domino adhserere, corporis tamen compellentenatu-
sub persona. poenitentis canente cum dicit (Psal. ra, cui anima juncla est, ut de supernis ad inferiora
ci, 10) : Quia cinerem sicut panem manducabam, rursum retrahatur, necesse est. Quod autem dicit,
et potum meum cum fletu temperabam. His enim sa- Heliam se super puerum expandisse, tribusque vici-
tisfactionibus Dominus se pasci hortatur. bus mensum fuisse, hoc ipsum explesse Dominum
Factum est autem post verba hmc : cegrotavitfilius manifestum est, cum per legem, et prophetarum
mulieris matris familios,et erat languor forlissimus vaticinia, seu propria prsedicatione salutem protulit
ita ut non remaneret in eo halilus. Qum dixit ad He- gentium populo. Superiora jam figuraliter exposita
liam : Quid mihi et tibi, vir Dei? Ingressus es ad verba Heliaede vidua, multo aliter apud antiquas
me, ut rememorarentur iniquitates mew, et inter- C translaliones reperiuntur, in quibus Helias Domino
ficeresfilium meum? Cui ait Helias : da mihi filium supplicat dicens. ° i 0 Domine testis hujus vidum,
tuum. Quem tollensde sinu ejus portavit in ccenaculo cum qua ego inhabito apud ipsam, tu male fecisli,
quo manebat, et posuit eum super lectum suum, ex- ut occideres filium ejus. Nihil in hoc dicto moveret
panditque se, ac mensus est super puerum tribus vi- animum, si vera pronuntiatio servarelur. Vox est
cibus. Et conversa est anima pueri ad eum, et revi- enim non credentis, quod tam male faceret Deus
xit, depositumque de coenaculo tradidit matri suce cum ea vidua, quae tam pie prophetam susceperat,
et ait: en filius tuus vivit. Quce respondit : in isto eo prsesertim tempore, quo ibi erat, cui protulerat
cognovi,quoniam vir Dei es tu, et verbum Dei in ore illa totum viclum suum tam exiguum in tam magna,
tuo.verum est. et summa inopia. Ita ergo dictum est, ac si diceret:
Quod enim dicit filium mulieris nimio languore 0 Domine testis hujus vidu(e, cum qua ego inhabito
detentum, ad mortem usque fuisse perductum, hanc apud ipsam : tu ne male fecisti, ut occideres filium
intelligenliam habere dignoscitur. Post perceptam ejus ? Ut subintelligatur, quod ulique Dominus testis
enim quis divinam cognitionem, seu evangelicam cordis illius mulieris, videbat quanta esset pietas,
praedicationem,perceptoque bonorum operum gustu, ,0 unde etiam Heliam ipsum ad eam miserit, non male
pro commissis facinoribus, etpraeteritiserroribus,in faciendi causamortificaveritfiliumejus.sedexhibendi
gravissima langueat afflictione necesse est; quia, ntiraculi ad gloriam nominis sui: quo tantum pro-
utscriptum est: b qui addit scientiam, addit (pceni- phetam, et tunc viventibus, et posteris commenda-
tentiaesalubrem) dolorem : casligatione assidua, vim ret, sicut dicit Dominus (Joan. xi, i), non ad mor-
facit perditioni suae, ut evadere valeat perpetuam tem mortuum fuisse Lazarum, sed ut glorificetur
mortem, et vitara consequatur beatitudinis sempi- Deus in filio suo. Et hoc consequentia probant; ex
ternae : hoc ipsum Paulo Apostolo confirmante, cum ipsa etiam fiducia, qua credidit Helias, non ad hoc
dicit (1 Cor. xv, 9): te non esse digMumvocari Apo- illud contigisse, ut acerbo luctu hospita ejus afllige-
stolum, eo quod perseculus fuerit Ecclesiam Dei, et retur, sedpotius ad hoc factum, utDeusmagnificen-
expugnavetit tllam : in descensu enim fontis, origi- tius ostenderet viduae,qualem Dei famulum susce-
nali peccalo, ac pristinis vitiis per baptismum, qui pisset. Sequitur Scriptura, et dicit : Et insufjlavit
a Gen. rv, 7, ex veteri versione Septuaginta,quam c Quoedeinceps posita sunt, tradidit Augustinus
sequitur Augustinus x\ De Civit. cap. 10. ad quaestionem 5 libri n de diversis qucestionibusad
b Eccle. i, 18 ; qui addit scientiam, addit et labo- Simplicianum
rem.
?85 CLiUDU TAURlNEflSIS EPiSCOPL 7S6
puero tuo, ei invocMt Dominum, el tiikii: Domine j^•cuttm, et lanceolis, donec perfnnderenlur ianguine.
Deut meui, reveftatur nune Anitria pweri hujus in Cttmquetrantitset meridies, et temput adettet jam
ium, etfaetum est sic. Haec ergo depretatio, qua quo sacrificium* verum offerndeberet;<diisilHetiaiad
petiit ftelias tam breviter, et tam fideiiter, ut resur- ptyulnm : acceditt ad flte; et aicedente ad sepbpulo,
gat puer, satis indicat, quo affectti dicta siht sttpe- vnrntiHultare Domihi,quod &eslrncttim fuetat, sl
riora. Et ipsa mulief osteildit, ad hoc mortificatum tutit dnodecim lapitfesjnxta numerum tribuum filio-
fuissefilium suUm, aff quod flelias fattiim «sseprss- rum Jaeob, et cedificttvitaltare in noniine Demihi:
sumpserat, com Ulaverba nOhcohflrtJiando, sedre- fttitque dquadttctttYiiquasi per duas aratiunenlas in
nuendo enuntiaverat. Cum enim vivum recepisset citcultu altaris, it imposuit Hgna, et alt i implcte
fllium suum ait (veri. 24) : Ecce cognovi, quoniam ijuatuor ftfflrras %qnd;W effuniite superholotdwstttm,
homofle* es tu,etverbnmBei in oretuo certissimum tt lignu. Quod cum ficissent, iHipsum, eliam secundo,
e»<".Multa autem suht in ScriptuHs, qu&enisi illo mterttt fiMjnstn, WfteYaniiiest- fossa, et uqutedu-
modo * ponantur, In contrariamsefttentiamrecidunt, •ctus,dqutt.
sicuti est (ftom. vm, 53): Quii actusabit adversut 8 ym«>iur Helial etiam tibc racit, et dUigenter
electos DHt Deut qui justijlmt. Si qhSsi confirman* advette. Habebat beatus Helias, et pef gratiani pro-
respondeas, vides quahta perversitas oriatur, sic % pheticaedignitatis, et per divini cultus studium, pe-
ergo pronuntiandum est, ac si dicerettif : Deusrte ritldhl bmhihm, (juae in templis dsstnohttm ageban-
qoi justiflcat? Utsubaudiat«r,n0hutlqhe. Acperhoc m, icleltf4m. t Ho^Wt lAier caetera itie^ta po-
apertamputo esse illam Heliee sehtentiam, quam ttus comihehta, ijttam fcallida, etiam hhfuscemodi
non servata prommtiatio faciebat obscttram. t cttmpositamfraudehi, qua Taciliusirretlrehtur artimse
(III Re§. eap>.xvm, 1, T, elc.) Factum est eerbnni miserbrum, ttt dhe ebruni non simpliciterahtepedes
Domini ad Hetiami vade: et ostende te Athab, ui delubri statuaiitur, ^pehdens crepidb supra quam
derit ptuviam super fatlem terrm. Qul ptitrtxit : el structa est, rogtB sulBterraneafdriiicg bdjuletur, ad
occurrit tn itinere Abdim dupemdtbri Vegit Athhb, qtiaih ei adtersa patte ebncavi parietis occultu adi-
et ait : wde, nuntia Achab : adest HeUas, qtti aUit-ei ttt descendatur, aC per Jtalulas cavernas, praeparalos
uuntiavit ei: venitque in occttrtum ejus, et ait ad ignes doU mihister, SaCrificiitemj^bre1,.clahdestinis
Hetiam.Tune et qul cohlufbas Itrael l AAquem He- offlcjis subministret. Qtto attdhitils mfserorUta ani-
liat, nonturbavi, inquit, Itmel: ted ttt et donius m»s, thint nuUslsdesup^r videt adhibita» llammas,
patrit tui, qui dereliquisti mandatum Domini, et hostiamque cerhitei' Improviso cbmbttri, pef invi-
tecuti ettit Bahatim. Verhmtamehmitte hunc, etcon- sibilem potestatem ignes ccelo credat fisse delalos.
grega ad me universumhtael in montem Carmeli, it C « Ne efgo hoc ihcffedul* mentes etiam de divinis
Prophetat Bahal quadringentosquinquaginta, prophe- suspicarehturaltaribus, vallumquddfleri praeceperat,
tatque iucorum,qui comedunt de mensttJezabel. Jft- aqua jtissit impleri: tit, sl qtla esset shb altario fo-
tit itaque Aekab ad omnei filiot Israel, et cohgrega- vea, proderetut, veideseehdensl deorsum aqrii, la-
vit Prophetat in montem Carmeli. Accedens autem tentes utique igries exstlnguefet. Nec verOsitfflcitse-
Helias adomnem populum ait: usquequo claudktttis mel rigasse locum : teftib ld agltur: sed nec hoc est
in duat partet? Si Domilttihiit Deus, sequimini eum; Propheta conteHtus, ipsii hltafis Iigh9 praefcipitinun-
Sinautem Bahal, sequimihi iltum; et non respdndit dafi, ttt omnis ffaudis sttspicione submota, divinse
ei populmt terbum. Ad quos rursumnit Helias! ego potestatis esse Viftulem, riec fex, ilefcpOpuli,nec ipsi
rtmanti Prophetu Domini tolus. Propketd> aulem dubitarent Daemonumsacerdotes. i
* Cumquejam temfui e*se«,ui hblocauttum offir-
Bahaiimvuadringenti quinquaginta viri tunt. Oehlur
trgi) nobis &uobovet, et illl eligant bovem ununi', et tetttr, accetsit Beliit* ad aitare; et txclamavit dicens:
in frusta cedentet ponant supet ligna : tgnem autem DomiWeDtus wieut etiaudi me hodie in igm, iicut
nm subponant. Ego quoque fdciam bovem altefum, esaudiiti tne in Wqueiiut kognoscatpopulus Mt, 00-
et imponam iuper ligna ignemquenOtlsubponatn. Ih- . niam lu es DomlnniDeus Itrael, et ego servus tuus,
vocent ilii nomina deoriim suorum, et ego invoiabt}T>etptopter le fecl Opira kcte. Exaudi me Dbmine,
nomen Domini: et Deut qui exaudierit per ignem,(pte- exdutli Htigite,et togiiOscUtpdpulus hicqiiia ttt et
sit Deut; Responditque omnit populut et ait : Optlma Dominvsi)eus,e1 lu convertiili corpopuli hnfes fe-
propositiOi Mxltqm HeMk Prophetis Btthal: eligile trortuin:. Et eee^kaniante eo, ceeldit igWt tle imlo,
bovemunum,tt facitevos primum, quiaptures estis. dVvOravUque hbtotauslum, ac ligna, et Ittpides,pulve-
Et fecerant ita: imocabantque noihen Bahal de mane rem quoqne etaqnnm, qum erat itl fossa aquaduetus,
utque ad meridieni, et nonerat vox, nec qui Uspoti* lambens. Quod cunt mWsft onthis pbp%lui, cecidit
deret.... Incidebantque se seeundum ritum suum iii fdciemsuam, eidit: Dominui, ipse est Deus. t)o-
* Pronuntientur. .-.-.. nib inter dubias Chrystetomi homilias fpag. 729 to-
b Nesciocur addita sit vox haec terum, nisi for(e roi III. Vide obsecro numerum i ejusdem homiliae
respiciatad sacrifictuni legitimum, quod deinceps pag.737.
Deo oblaturus erat. De quare vers. 36, « Vers. 36, sedmillto cum discfimine Vulgaiafn
. %c Quapsequuntur reperi cum aliqua, sed levi va- inter et interpretatioucm hanc: sed.itt
rietate in homilia quae in SS. Petrum et Heliam quaminter ChrysOstomi dubias Csse di<i;homiH|r el hlc
inscribitur, positaque est, ut jam dixi, a Montfauco- fere exscribitur, haec interpretatio aUegatur. "'
757 QUESTIONES XXX SUPER LIBROS REGUM. — LIBER IV. 758
minus ipse est Deus: dixitque Helias ad eos, appre- j\. significat reprobum, per pharisaeos, atque scribas,
hendite omnes Prophetas infames, el ne unus quidem seu haereticos, non Deo, sed Diabolo auctori eorum,
effugiat de iltis. Quos apprehendentes continuo duxit ab ipsis oblatum. Transactum meridiei tempus,
eos Heliat ad torrentem Gison, et ibi eos trucidare vergentis mundi significabat cursum, in cujus ve-
pmcepit. sperum Dominus Jesus Christus in verum sacrifi-
Ciementissimus enim Deus, qui non obliviscitur cium, quod ipse est, se ipsum Patri ad deponenda
misereri, nec in iracontinet miseralionessuas,rur- humani generis delicta obtuKt. Altare quod ab Helia
sum ad Israelem filium suum dignatus est mittere, curatum est, ex duodecim lapidibus restauratum,
ut eisdem pluviam evangelicae praedicationis tribue- Sanctae Trinitatis accipienda est confessio, quse in
ret. Tres enim anni famis, scientiam sanctae Trini- Judaeis olim , vel in hsereticis destructa fuit, a Do-
tatis populo Judseorum, vel in toto mundo, defuisse mino per Apostolos in Ecclesia reformata est. Ligna
praesignabant. Achab vero, cujus nomen inlerpreta- vero, quse Super Altare composita fuerant, crucis
tur frater patris, a quo etiam Dei prophetas inter- patibulum praesignabant, in qua dominicum affixum
fectos pronuntiat Scriptura, principum Sacerdotum est corpus, quod verum , et acceptabile DeoPatri
typum gerebat. Quod autem dicit Achab ad Heliam a: fuit holocaustum b. Quatuor hydrise repletse aqua,
Tu ne et ille, qui conturbas Israel ? hoc ipsum et de .B totidem numero significabant Evangelia , in quibus
Domino, Sacerdotum principes dixisse Pilato legun- baptismi Sacramentum, quod in nomine SanctaeTri-
tur (Luc. xxin, 2) -.Invenbnushunc subvertentemgenr nitatis datur, habetur praeceptum. Ignis quoque, qui
tem nostram. Hic enini, ut Dominus eis legilur ex- lapides altaris, et qua>supereum fuerant, nec non
probrasse, fiUifuere patris sui diaboli, cujus dpera et aquam voravit, Sanctum praesignabat Spiritum,
facerc studuerunt, ut vitae suse auctorem crucifigen- qui non solum ApostolOs, sed cunctos credentes per
dum impie proclamarent: Vos enim (ait Dominus) lavacrum regenerationis in Dei sacrificium assu-
(Joan. vin, 44) de diabolo palre ettis, et operapatris irift, et sanctificat. Falsi vero Prophetae, qui ab He-
vestri facere vultis. IUe enim homicida est, et abini- lia interfeci leguntur, adversae accipiendae sunt
tio mendax (Epist. Jo. m, 8): et in veritate nunquam potestates, de quibus Dominum in cruce pronuntia-
stetit. Abdias aulem cujus nomen interpretatur ser- vit Apostolus triumphasse, sive iUi accipiendi sunt,
vusDomini, qui etiam, eo lempore, quo Achab Pro- qui adversum Dominum impie proclamasse leguntur
phetas Dominipraeceperattrucidari, centum Prophe- (Malth. xxvii, 25) : Sanguis ejus super nos, et super
las in speluncis celaverat, victum eisdem quotidie filiot nottros. Quod utique temporibusVespasiani, et
administrans, illos quodammodo praesignabat, qui Tlti expletum, qui legit Josephum historiographum,
cx principibus Judaeorum occulti discipuli Domini D non habebit ambiguum.
eranl (Joan. xix, 38), boc est Nicodemus, et caele- Deinde historia sequitur, et dicit • « Ascendit He-
ri, quos Evangelista pronuntiat. Prophetae Baal, et lias in verticem Carmeli, et pronut in terram posuit
prophetaeLucorum, scribarum,et Pharisaeorum ty- faciem suam inter genua; d et exorabat Dominum:
pumgerebant, qui sacrse Legis negligentespraecepta, dixitque ad puerum tuum, ascende, et circumspice
populum propriis traditionibus pervertebant, qui- conlra mare septem vicibus. Quod cum fecisset, septi-
bus Vcefulurum Dominus legilur praedixisse. Car- ma tice apparuit nubecula parva quasi hominis ve-
melus vero mons qui interpretatur scientia circumci- tligium ascendens de mare, et subito contenebrati
tionis, Christi praefigurabat Ecclesiam, in qua non sunt cceli, et facta est pluvia grandis. Quod enim He-
praepulii circumcisio accipienda sit, scire praecipi- lias exorat, ut pluvia tribuatur a Deo, hoc quoque
mur : per circumcisionem enim praeputii, carnis li- Doininum fecisse pro euls discipulis, et qui per ver-
bidinem luxurise, atque luxuriam sciendum est ab- bum iUorum credituri erant, Evangelista pronuntiat.
scindendam. Per cordis vero circumcisionem, im- Ministrum Heliae, cui jussumest cdntemplari con-
mundse cogitationes intclligendae sunt amputandse. tra mare, omnium prophetarum, qui ante Salvato-
Bovem vero, quem Helias mactavit in holocaustum, ris adventum fuerunt, typum gestasse non dubium
atque in frustaconcidit,vetusinteUigendumesttesta- " est, quibus in gratiam Spiritus Sancti per omne tem-
mentum, ex quo ad confutandas Judaicas superstitio- pus, quod ante adventum Salvaloris praecessit, in-
nes, ea quaede illo scripta fuerant, multisin locis ex- Carnationem illius praestolare datum est. Nubecula
cussisseDominumJesum e vangelica praedicalionema- parva, quse velut vestigium hominis ascendisse de
nifestat, cum dixisse scribitur (Matth. xxi, 42) : mari describitur, Dominus, ac Redemptor noster
Non tegisiis, quod dictum est, lapidem quem reproba- accipiendus est: sicut enim vestigium extremum
verunt ardificantes, hic factus est in caput anguli ? Et corporis membrum est, ita quoque Domintts Jesus
inteUexerunt, inquit, scribm, et phariscei quod deillis humilis, et parvus, ac pauper in mundo existere
diceret, etc., quse in Evangelio reperiuntur. Bovem voluit, qui nos a peccato mundaret. Ccelieontene-
vero alterum a falsis Prophetis electum, populum brati sunt, quia sancti praedicatores divini Yerbi
a Haecomissa sunt insuperiori Scripturse loco, sed 0 Vers. 42, SBd cum aliquo discrimine
exstant v. 17. inter et hanc intefpfetationem. Vulgatam
b Vers. 34. Imptete quatuor hydrias d Verba haec exorabat Dominum, in
aqua. Vtthjata non
exstant.
 759 CLAUDII TAURINENSIS EPISCOPl 760
occulti Sacramenlis sunt repleti: pluvia facta est A tatibus servabatur.» Post haec sequitur : (xix, 5)
magna, quia evangeHcus imber per Apostolomm jprojeckquese, et dormivit in umbra juniperi. Et ecce
praedicationem wt8ra»undi rigavit fines. Currus Angelus Domini tetigit eum, dixitque ilh.' turge, et
Achab, quem HeliaSf*atcinctislumbis praeibat, Dia- comede. Respexitque, et vidit ad caput suum subcine-
boli accipienda potestas est, cui a Domino dicilur riciumpanem, etvas aquce. Comeditque, ac bibit, ae
(Mdtth. iv, 10): tade retro Satanas; non tentabis rursum dofmivH. Tetigitque eum secundo Angelus
Dominum Deumtuum. In tantum enim Diaboli po- etdixit: surge, etcomede; grandis enim tibirestat
testas in adventu Domini inanis exstitit, et infirma, via. Consurgensqueeomedit, etMbil, et ambulavit tn
ut nec in porcos dominandi haberet licentiam : nisi fortiludine cibiillius quadraginta diebus, et quadra-
ei fuisset permissum. glnta noctibus utque ad montemDei « Oreph. Quid
(Gap. xrx.) Nuntiata sunt, inquit, Jezabel cuneta, igitur Jezabel? hoic faciant mihi Dii, ethcee addant;
quw gesserat Helias, et quemadmddum Prophetas oc- nisiposttero animam tuam, sicut animam unius ex
cidisset Bahal. Qum ttatim nuntium misit ad eum iltii. Et audivil Helias, et fugit viam dierum quadra-
dicens: hmc mihifaetant Dii, et harc addant, nisi hac ginta * 0 violentiam vefbi!, 0 fofmidinis eminen-
horacras poriam anhnamtnam sicut animam uniut tiam! audito muUeris verbo, fugit Helias, et fugit
ex iUis. Quod audiens Heliat timuit valde^ et abUt' 3 non una, non duabus, non tribus diebus, sed ingres-
quocumque eum ferebat voluntas, venitquein Bersabee sus est in eo sermo muUeris, et quid ageret, nescie-
Judm, et illic reliquit puerum suum. Ipseautem per- bat^ tanti Hineris spatio, metu exagitante, jactatus,
nxit in desertum locum, viam unius diei. Cumque velut cum Zephifi flatibus cursu impulsae navis ar-
venisset illuc, et sedisset tubter unam juniperum, ait: borem violentus ex adterso turbo corripuit, imple-
sufficilmihi Domine, tolle animam meam. tumque reflexit, ita Prophetae animum virtutumve-
» c Sancti viri, qui sublevante spiritu ad summa lis navigantem mulieris perculit sermo,
totamque
rapiuntur, quaindiu in hac vita sunt, ne aUqua ela- ejas navem per omnes formidinum fluctus tur-
tione superbiant, quibusdam tentationibus reprimun- bato rectore" jactavit, quid ergo tu HeUas?tu enim
tur; ut nequaquam tantum proficefe valeant, quan- es, qui verbo clauseras coelum , et fraudaveras im-
tum volunt; sed ne extoUantur superbia, fit in eis bres, qui mandaveras aeri, et divinos ignes ednxe-
ipsarum quaedam mensura virtutum. Hinc est enim ras, qui falsos salubriter interfici jnsseras sacerdv-
quod Helias , dum tot virtulibus in alta profecisset, tes, qui constariter in faciem exprobraveras Regi,
quadam mensura suspensus est, dum Jezabel post- quod ipse, et domus sua poputum everteret Itrael:
modum, quamvis Reginam, tamen mulierculam fu- qui dixeras : vivit Dominus : St erit pluvia, aut ros
giit. Perpendo quippe hnnc mirae virtutis virum, i2 nisiinverbo orismei: qui domum viduse, spicarum
igriem de ccalo trahere, et secundo quinquagenarios aream, et torcular feceras olei, qui omnibus impe-
viros cttm suis bmnibus pelitione subita concrema- raveras elementis, sermonem nunc meretricis au-
fe: verbd coelos a pluviis clattdere: verbo coelos ad diens, expavisti, et una muliercula profugum fecit,
pluvias aperire, suscitantem mortuos, vetttura quae- timorisque captivum. 0 rem stupendam! Vide duos
que praevidentem : etecce rursus animo occurrit, istos, Petram et HeUam, magnificos viros, et csete-
qno pvavore ahte unam mulierculam * fugit. Consi- ris clariores, velut duas civitatum arces in sublime
dero virum titnore perculsum de manu c Domini porrectas, a muUeribus fatigari. Petrus timet*puel-
mortem petere, nec accipere : de manu mulieris lam : Jezabel deterret Heliam. Et quia ejusdem
mortem fugiendo vitare. Quaerebat enim mortem, culpse vitio uterqne subjacuit, amborum naturalis
duin fugeret, dicens : Sufficit mihi, tolle animam infirmitas unum sortita est proditorem. Fugit ergo
meam, neque ehimmeiiof sum quam patres mei. Un- Helias Tiam quadraginta dierum. Ubi est zeli tui
de'ergo sic potens, ut tot illas virtutes faciat? Unde afdor incontinens, iibi constantiae flamma? Ubi au-
sic infirmus, ut ita feminam pertimescat? nisi quia . ctoritas fibertatis , cum dicebas : vivit Dominus, si
dispensatione superni nutus mensura occulti libra- erit pluvia super terram, vel cum Regeiri cominus
mihis appenduntur, ut ipsi sancti Dei homines, et-' arpebas, tantaque mirabilia faciens nnum adulterae
multum valeant per potentiam Dei, et rursum qua- non tulisti sermonem ? Sed considera, quidinhis
dam mensura moderati suntper infirmitatem suam? ostendatur. Quid scilicet, quamdiu hoiriini Domini
In iUis virtutibus Helias quid de d Domiqo accepe- gratia cooperatur, omnia secundasunt, omnia fida:
rat, in istis infirmitatibus quid de se esse polerat, elementa serviunt, etprincipesprosterriuntur, reges
agnoscebat. Ula potentiae virtus fuit: ista irifirinitas adorant, pbpuii veneraritur. Si vero se, semel per-
cusfds viftutis. fectionis , vel cbrfeptionis causa supernum ab ho-
«Iri lllis viftotibtts ostendebat quid acceperat: mine suspendat auXiUum, confestim fragilitas natu-
in istis infirmitatibus hoc quod acceperat, custodie- raemonstratur: moxinsurgunt qusevidebantur esse
bat. In miraculis monstrabatur Helias : in infirmi- subjecta: quae pfius ut Dominum metuebant inci-
» SubsequenUa libi praebet Paterius, ideoque « Bortt,,.-
GregoHuiM. xix. Moral. num. 9 et•tfO. f QuaeseqUuntur habes numero 4 crebro allcga-
.KEugerit: .'.-. ~ tae homiHaem SS. Petrum et Heliam, sed verbia
o Dei. . - , aliquandotransposiiis, et eorum ordine immutato.
< Deo. .
 761 QUASTIONES XXX SUPER LIBROS REGUM. — LD3ER IV. 762
piunt esse terrori. Jezabel, quae interpretatur fluxutt A et septem millium virorum electorum electissima
vanut, Synagogaegestavit typum, quse vanis super-- virtus, quam nec error humanus inclinare, nec ina-
stitionibus serviens, in Evangelica praedicalionecre-• nis glorise cogitatio potuit elevare (Vers. 18'.) Hi
dere noluit, et auctorem vitae persequens, sicut eti omnes non curvaverunt genua ante Bahal; sed in
Jezabel Heliam, exstinguere magis, quam credere> stabili poplite ad instar coeleslis exercitus me sem-
maluit. Puer Heliae, qui in Bersabee, qui interpre-. per adorant. Fugisti ergo, non quod in te solo fu-
tatur puteus juramenti, dimissus est, Sacerdotales ror adulterae desaeviret, sed quod tibi hanc electio-
accipiendum est ministerium , quod templo Dominii nem genuerit magnitudo virtutum, ut tam arrogan-
in Hierusalem, cultui exhibebatur divino. Desertum! tem ferres de genere humano sententiam , erasque
vero, ad quod via unius diei Helias legitur perve-. paulisper mea gralia deserendus, et nisi tibi tantse
nisse, et sub arbore juniperi quievisse, universus elationis frena laxassem, iapsum incurreres gravio-
accipiendus est mundus, qui propter daemonumcul- rem, et disceres bona facta non tuse virtuti ascri-
tum in maUgno fuerat positus, ad quem Dominus bere , sed divinae. Non igitur alia ex causa fugisti,
relicta Judaea,per prsedicatores suos transire digna- nisiquod, secedente gratia mea mulier te minaci
tus est, et ibi quasi dormit, dum per fideiri in cor- sermone deterruit. Consideremus ergo quanta vis
dibus fideUumrequiescit. Arbor vero juniperi agre- B fuerit in adulterae sermone, gratia recedente, quanta
stis, atque inculta, Ecclesiam praesignabat ex gen- fortitudinis magnitudo. Quadraginta diebus oherrat
tibus, quae sacrarum Scripturarum nequaquam fue- fugiens Helias per invia, et deserta, tantique ingenii
rat exculta praeceptis, ad quam Israeliticum Regnum vir metu consternatus non sentit esuriem. Quid agis
transilurum Dominum praedixisse, Evangelista pro- Helias? ubi est, ut saepejam memini, illa omnibus*
nuntiat (Matth. xxi, 43): Auferetur a vobis (Judseis) stupendafiducia? ubi os illud metuendum? ubi lin-
Regnum, inquit, et dabitur genti facienti voluntatem gua terribilis alternis imperanselementis? Sed hsec
Dei. Viam vero unius diei, quam Helias egisse legi- tibi, ut dixi, constabant gratia ministrante. Vide
lur, unitas intelligenda est Trinitatis, quam evange- ergo quemadmodum levitate culpae permittitur ja^
lica prsedicatio cunctis nationibus introduxit. Pa- cere tantus Propheta, ut emendatus elationis vitio,
nis subcinericius, et vas aquse, quid aliud indicant, atque correptus, integro vestiatur moderationis, et
nisi gentium poenitentiam, et lacrymarum effusio- clementise indumento. i
nem, quibus Dominus valde reficitur? < Jam ergo eruditi sumus, et docti in Petro
atque
(Vers. 8, 9, etc). Post hmc pervenit, inquit, He- Helia, quemadmodum eos Dominus nostri causa pa-
lias ad montem Deia Oreph, et mansit in spelunca. titur circumscribi delicto : quemadmodum iUos fi-
Et eccesermoDomini ad eum dixilque ilti. Quid hic C dei, pietatisque signiferos, et generis humani colu-
agit Helias ? at ille respondit: zelatus sum pro Do- mnas , permiserit metu dominante quassari, ut po-
' mino Deo
exerdtuum, quia dereliquerunt pactum pulorum essentexemplum, a Deo sibi non peccandi
Domini, filii Itrael, altaria tua destruxerunt, et pro- graliam minime condonatam, ne eum ipsi a culpis
phetas tuos occiderunt gladio : et derelictus sum ego essent, ac vitiis alieni, peccatoribus diri existerent,
solut, et qumrunt animam meam, ut auferant eam. et crudeles; sed cHm forte quis fuerit delicto prae-
b < Fugiens ergo HeUasvenit ad quemdam locum, ventus, non statim abjiciant, non condemnent jacen-
et obdormivit ibi, et venit ad eum Dominus. Domi- tis affectum : sed impartiantur viscera charitatis,
nus scilicet adservura et ait (III Reg.xix, 13): Quid porrigant manum, et erigant lapsum, spem ei divinse
tu hic Helias? velut notans eum timoris , et fuga. clementiae promittentes, sicque etiam se vivere
Quid tu, inquit, hic Helias? putasne fugisti? et furor exemplo ipsorum commendent magistrorum. Hsec
leunius muUerculae profugum fecit? Ubi est illa autem idcirco diximus, non justos culpando, sed
constantia? ubi libertas? Disce de caetero non tibi peccatores ad spem erigendos protulimus. Et primo
ipsi confidere, nec proprise, cum res secundo cursu quidem virtutes eorum extuUmus-: nunc culpasin-
feruntur, imputare virtuti. Verumtamen Helias re-, " tulimus, ut et justis formam cautelse, et peccatori-
spondet, et dicit: aliud quidem mente retinens, bus salutis portum fidelissimum monstraremus. >
aliud ore depromens (Vers. 14) : Domine Prophetas Merito quseritur quomodo Ucite sacrificaverit He-
tuos occiderunt: altaria tua demolierunt; et ego re- lias extra templum Dei, quando et ignem de ccelo
lictus tum solus, et qumrunt animam meam. Hoc est, knpetravit, et prophetasdsemoniorumconvicit. Quod
haeccogitatio, quae tantum Prophetam de ipso deje- Mihi non videtur alia ratione defendi, quam illa, qua
cit fastigio meritorum , communemque hominem defenditur et Abrahae factum, quando filium Deo
demonstravit. Denique mox eum corripit sermo di- jussus voluit immolare. Cum enim jubet ille, qui
vinus. Non ita, inquit, est Helias : falleris, et.huma- legem constituit aliquid fieri, quodinlege prohibuit,
nae cogitationislaqueis irreliris. Nonidcirco fugisti, jussjo ipsa pro lege habetur, quoniam auctor est
nec te ideo, quod solus esses, Regina perterruit. legis. Nonenim deesse possent miracula alia praeter
Nec enim tu es tantummodo, qui non adoraveris sacrificium, quibus superafentur, et convincerentur
Bahal: sunt mihi fideles famuU, sunt multi amici, prophetae lucorum: sed Spiritus Dei, qui fuerat in
« Horeb.
h Hsecquoque habes numero 4 crebro allegatae homiUaede SS. Petro et Helia.
W5 CLAUDH TAURINENSIS EPISCOPI ! 764
Helia, quidquid in hac re fecit, contra legem esse iA d plene nos aliquid de illo cognoscere non posse sen-
non potest, quia dator est legis. timus : unde bene iUic subditur: Quod cum audistet
Alia adhucihsuperquaestio animum pulsat: quare Heliat: operuil vultumsuum pallio, et egressus stetit
interpellaverit Helias Dominum, quod Israel dere- in ostio speluncm,
licto Deo prophetas » occiderit, et ejus destruxerit * < Quid est quod Propheta cum vocem Domini
altaria, cum in lege olim jussum fuisset, non eos secnm loquentis audiret, in speluncae suaeostio stat,
posse amplitts babere altaria, quam unum, primum et faciem velat? nisi quia dum per contemplalionis
in tabernaeulo, deinde in templo < nisi quod Iiquide gratiam vox sttpernse intelligentiae fit in mente, to-
datur intelligi, qttod postquam decem tribus a domo lus homo jam Ihtra speluncam non esl, quia { ani-
David excisse, et a templo, et Hierusalem sunt se- mum carnis cura non possidet, sed stat in ostio,
paratae, illf, qui in decem tribubus, quse vocaban- quia mortalitatis angustias exire meditatur. Sed
tur Ephralni, cultofes dlvini nominis erant: et Ut jam qui in oslio speluncse consistil, et verba Dei in
putandum est ad illa altaria recurrebant, quae olim aure cordis percipit, necesse est, ut faciem velet,
efexefarit Patfiarchae; Abfaharh, Isaftc, et Jacob, quia dum per supernam gratiam ad altiora * intelli-
locis competehtibus, ttbi eis Deus apparuerat, ad hoc gentiae ducimur, quanto sublilius levamur, tanto
altaria cultores divirti nomihis, et si nott ad sacrifi- " sempef per humilftatem nosmetipsos intellectu no-
caridum, tamen ad ordiWum Detim patrum suorum stro premere debemus, nec conemur (iJom. xn, 3)
fecurrfebant: Haec vidfentes sacfilegi Israfeliue, et plut tapere, quam oportet tapere, sed sapere ad to-
idbloruth cultores, destrttebant, ut nec ibi loctts es- brietatem; ne dum nimis invisibilia discutimus,
set, ubi veri adbratores DominUmprecarenlur; fet aberremus, ne in illa natura incorporea corporei lu-
hoc est, qilbd in sttperiofi parte jam prsemissum est, minis aliquid quseramus : aurem enira intendere, et
qubd instattraverit Helias altare Domirii quod de- faciem operire, est vocem interioris substantiae au-
structurii fuerat. dire per mentem, et tamen ab omni specie corporea
(Vers. 11). Dixitqtte Doriliriusad Heliatri : Egre- oeulos cordis avertere, ne quid sibi in Ula corporale
dere et sta In monte cofatn Domthb, et etce Dominus animus fingat, quae ubique tota, et ubique incir-
transit, it Spirtlus dtahdis, el fbftis iubvirtens moh- cumscripta est. >
tes, et conterens petras ante DoriiiHuhi. (Vert. 15.) Et dixit Dominus ad Heliam, vade
Qttod auteni atitante Domiflunl prcecesihse spiri- revertere in viam tuum per detertum in Damascum.
turit gfandehi, etc. ejiis jldventtttri sighificat ad cofda Cnmque pervenerit, unges Azahel Regem super Sy-
cfedentiuin qUibusdaiti bccultfs, et iheffabilibus si- (r riam, et Hieu filium Namsi unget Regemsuper Israel,
gnis esse proftttttrttm. Nam qUod ait : Subvirtens et HetiteumfiliumSaphat qui est de Abelmeula, unges
morilet et cohterehs pelfas arite Dominum , Iioc est Prophetam pro te. Et erit, quicunque fugerit gla-
quod Apostolus ait (II Cdf. x, 4, 5) : Afmd rititiiim dium Azabet, occidit eum Hieu : Et quicunque fuge-
noslroe nbh carnalia, sed spiritualia, dd destructio- rit gladium Hieu, interficiet eum Heliseut. k Abel-
riem niunitionum..., et dhihelnaltiludinem extollentem meula urbt est una ' de principibus Salomonis. Est
se advitsttk seienliarhDei. autem nunc vicut (ut iu locorum libro legimus), in
(Vers. 11,12). Nbn xh spiritu Dominus, et post Auleone, decimo ab ScythopiAimiUiario distans con-
spiriturit corhmelio: nbn in commotioneDoihinils, el tra a&stralemplagam, et nunc dicitur i Betula. t Da-
post commotioneth ighis: hon ih igne Doriiinus, et mascus enim, qui interpretatur sanguinem bibens,
post ignem tibilus aurce tenuis. * < Spifitus ante Db- sive propinant, totius Mundi typum gerebat, in quo
minum fevertit montfes, et petras cttntefit, qttia pa- habitatores, ilUus, immolandi daeraonibusfilios suos
vbr, qui ex advehtu ejUsirruit, fetaltitttdinehi fcordis sanguinem bibere, ac propinare non est ambiguum.
nbstri dejicit, et dltriliam liquefacit. Sed spiritui Sanguis enim pro peccato, ac morte ponilur in
cbihmotionis, et ighl Uonihessfc Deum dicit : In si- Scripturis : quam aon solum sibi infeUcesvideban-
bilo vertt aur* tfehttisihesse hoh negat: quia niini- X) ] tur inferre, sed et suis imitatoribus propinabant.
rum inehs cum in cohtfemplatibttis sublithitate sUs- Azahel vero, qui interpretatnr factura Dei, univer-
pendituf, qttidquid peffecte conspicere pfaevalet, sarum gentium continebat figuram, cui valde con-
Dominus hbn fest. Cum vero subtiliter atiquid con- gruit inlerpretatio; Dei factura. Opus enim divinum
spicit; hoc est quod de incomprehehsibili substantia fuit, ut obduralo Israele, et signis, atque virtu-
aeterhttatis aridit '. qttasl ehim slbilUm aurse tenuis tibus Domini penitus nequaquamj crcdente, na-
pertipiWUs Cutn saporem* incircumscriptae verilalis tionum populi cum omni menlis alacritate crede-
contetnplatlohe siibita subtilltef deghstamus. Tunc rent in crucifixum. Sive aliter factura Dei, id est
ergb veruin est, quoilc Deum cognoscimus, Ctttri imago Dex per fidem Christi gentibus constituta,
a Altaria deslruxerunt, prophelas tuos occideruni. « Hsec quoqtie'in Gregorioinvenies; sed alibi tra-
b Subsequentia usqiie aum pervenias ad ea ver- dita; scilicet rium. 48 homUiae1 in Ezechiel.
bai: itetxt ih ostio tpethhcte, liheolis notata perquire ' Atumam.
in Paterio , idebque in Gregorio, cujus librum v in s InleUigenda.
Job consule [num. 66, alias cap. 36, olim 26]. i» Vide librum Hierbhyini &HIocis hebratcis.
« DeDeo. ' De prmcipuit.
J Plane; sed praestat vlerie. i Bethauia, alii Bethulia.
 - LIBER IV. 766
765 QU.ESTIONES XXX StPKft LMOS REGUM.
nuffi poterit esse dubium. Nam, ut.in Jacob, etEsaii jA rum doctores, qui hbc rilysterium pbpulis occulta-
barit. Gladius vero Hieu, qui super Israel unctus
figttra prsecesserat majoris quondam filii, primalus,
ac" benedictio ad juniorem fratrem transtata, ita est, praedicatio intelligenda est Joannis Domini prae-
etiam in istis, Azahele videlicet, el Hieii, diviha dis- cUfSbris, qui SaduCseos, et Phariseos venientes ad
pensatione inteUigimus geri, ut gentiuih pOpttlus, baptismum suum, increpans dixisse scribitur (Luc.
qui fuerat jiinior, per Azahelem praeponatur in pef- iil-, 7): Genimina viperdrum: quis vobis ostendit fu-
sona Hieu primogehito, ut scriptum est, Israeli, et geri a ventura ira? GladiuS prseterea Helisei, evan-
juxta Scripturae testimonium , populus, qui erai ih gellfca accipienda est praedicatib, de qtta Dominus
capite, propter prmvaricationesassiduas, ei piaculuth, dSiissb' scribitttr (Mattk. x, 54) : Noh veni pdcent
quod intulit Domino, factus in cauda esl, translato- miltere in terram, sed gladium : quia fideles, et justos
que ab eodem regno , ut Dominus ftterat prbtesta- qtlbddtnmodo dividit, ac sepafat ab infidelibus et
tus, datum est gentium populo, Dei VolUntateihvi- ittjttstis, et quia ih cotdibtts crederitittm cttpiditates
delicet exsequenti. Sed quia divinse pietatis est oni- irilefemit noxias, et vitia uttiversa, atqttfepeccata.
nes homines salvos fieri, sicuti Esau, licet juriiofi Interea ait Dominus ad Heliain : Retiqui mihl tep-
fratri subjectum, nequaquam beriedictibrie privavit, tirii millia virorum, qui non curvavtrunt gehud ante
ita quoque et hic Heliaea Deo praedicilur : relinquam B Bahai, et othne os qUodhon udbtaverU eum, oscu-
mihi septem millia virorum , quorum genua rion sunt lans manum.
curvata anie Bahal. Relinquam enim, ad futurum » <Cfertumest, quod cordis sui oculum per elatio-
tempus pertinere, intelligi voluit, quod in Domini nis tenebras exstinguit, qtti cuitt recte aglt, conside-
adventum constat fuisse expletum. Illud pro certb rare meliorum merita negtigit. At cbhtra magho hu-
exstitisse inteHigendumest, quod qui ex omni Israeii militatis fadio semetipsum illumihat qiii aliofum
per apostolos Christi fidem susceperunt, septiformi boria sUbtiliter pensat, quia dum ea, qtiae ipse fece-
spiritu Christi uncti sunt. Hieu vero, cujus vbca- ritj Tacta foris, et ab aliis conspicit, eitm, qui de
bulum interpretatur ipse, vel est, iilitts videlicet sfhghlaritate intus erumpere nititur; superbiae tu-
Namsi, qui interpretatur adtrectans , vel palpahs, nibrem premit. Hinc est, quod vocem Domini ad
Apostolorum specialiter prsefigurabat personam : Heliam solum se aeslimantem dicitiir : Retiqui mihi
illis quippe horum nominum valde congruit intef- ieptem millia virorum, qui non curvaverunt genua
pretatio. Beati enim Apostoli semper esse pro ceftb ante Bahal. Ut duirt noh solurii se ffetnattsissecb-
est, qui pro Trinitalis confessione, et veridica prae- gnosceret, de elationis gloria, qttaeei desingutaritale
dicatione, Deo et universo Orbi perpetuo vivunt. * stlfgebat, defclinaret. Propheta nettipfeerat, et sScpe
Joannes quoque in epistola sua cum de verbo vitae, mystefia superna cognoverat. Quid efgo diflicile
hoc est de Dei filio, qui carnem assumpsit, scribe- fuit agnoscere in hoc mttttdo c fidelitef Deo fatnulos
ret, ita effatus est (Joan. Epist. I, i, 3) : quem no- et alios femansisse ? Seci hinc solerter intuendum
tlris oculis vidiihus , et auribus nostris audivimus, et est, oculum cordis elatio quam nequitet clatidat,
manus nostrm iractaverunl. Quod autem dicitur He- quia qui d huniiliter et bcculta Dei « novetat, ela-
liae, Heliseiim filium Saphat de Abelmeula unges ttts et aperta nesciebati-j
prophetam pro te : ita intelligendum est: Ileliseus Post haec ehim inqttit (xix, 19) : Heliat reperit
enim interpretatur Dei mei salus, Saphat autem ju- Heliseurii filium Saphat, uranttm ih duodecim jugis
dicans. Abelmeula vero luctus parturiens : Dei enint bbum. Et ipse in duodeiihi judh boum aranlitus
filius, qui est vera fidelium salus (Joatl. v, 22), et unus erat. Cuntquevenisset Elids dd eum , fnisit pdt-
cuiomne judicium tradiditpater, in quo judicio im- tium suum supet etim, qui relittis ttdiim bObuscu-
piis, et incredulis erit luctus parturiens, Gehennae ciirrit ad Hellam, et ait: Oscutet, bro te pdtreih
videUcet cruciatus, qui in substantiae suae splendore, thetim, et matrem medm, et iii tequar te. Cui dixit
atque virtute non poterat ab omnibus contemplari, Helias .' reverteri, quod enlih meum efat, feci tibi.
ex deitate, ut Apostolus ait (Philip. H, 7) suam ina- « Revetsus ilaque Heliseus tultt pdr boum, el mactavit
niens majestatem, in Helisei praefiguratione, Servi illos, et in afatro boum coxit carhei ebrurii, deditque
dignatus est suscipere formam, qui verus homo ex poputo ad comedendum.
virginis utero procreatus, Sanctoque Spiritu un- Duodecimjttga boum, viginti quatubr veteris te-
ctus. Quod autem ait historia, quieffugerit gladiutn Stamehti figuraliter accipiehdi suht iibfl. Duodecim
Azahel, occidet eum Hieu, el qui effugerit gladium Vfcroaratores duodecim ihtelligendi sUnt Aposloli:
Hieu, occidet eum Heliseus, hoc modo inteiligi po- sed in Omnibusillis Dominus existere dignalus est
test. Gladius enim Azahel Syri, iUorum doctritta ac- operalor, qui dixit (Jo. xv, 5): Sine me nihit pole-
cipienda est, qui ex gentibus dominicse Incarnatio- stis facere. Osculum patris, reconciliationis dignosci-
nis, et Passionis, ac Resurrectionis vates inspirati tur signum. In duobus enim bobus lex accipienda
divinitus exstiterunt, ad confutandos videlicet judaeo- est, etprophetia, quarum umbras, et imagines Do

» Vide Paterii caput 12, in lib. HI Regum : haec « Fideles.

porro iUe desumpsit ex Gregorii lib. xxxi in Jbb d Humilis.
[num. 107]. 6 Addhut judicia.
b Surgere poterat, declinaret.
767 CLAUDHTAURINENSIS EPISCOPI 768
minus noster, per incaraationis suae, ac passionis A dubium est: qui cum e triginta, et dubbus Regibus,
mysterium occidit iri littera, et in crucis suse coxit hoc est omnibus vitiis suis adversum humanum ge-
aratro, nec non ad comedendum fidelibus praebuit, nus pugnare non desistit: 'Achab vero qui interpre-
ut jam non vivant secundum iitteram, sed secun- tatur frater patris, hoc in loco personam gestavit
dum spiritum. Judseorum, cum quibus diabolus prius cbnflictum
(xx, 10.) Post haec refert Scriptura, quod Bene- habuit. >
dad rex Syriae obsidens, et impugnare incipiens Sa- (XXII,19.) Interea sequitur Scriptura de visione
mariam ait : Hmc faciant mihi Dii, et hcecaddant: Micheaeprophetae, ubi ait ad Achab : Vidi Dominum
ti suffecerit pulvis Samarice pugill{s omnis populi,qui sedentem super solium suum, et omnem exercilum
sequitur me. eceli a dextrit, et a sinittris ejus, et dictum est: In
Hunc habet sensum. a <Samaria juxta morem quo deciviam Achab, ul ascendat, et cadat in Ramoth
civitatum habebat terrsin jnterius b propter muros Galaad ? Et dixit unus verba hujusmodi; et alius ali-
pene ipsis muris aequalem, ne videlicet eossine ter. Et egressut unut dixit : ego decipiam Acliab. Et
subsidiis terrae adjacentis erectos, creber insistente dictum ett ei: in quo decipiet ? qui respondit dicens:
manu hostili, dejiceret ictus arietis '«. Extrinsecns egrediar, et erp mendax spiritus in ore omnium pro-
autem murorum altitudo longe super faciem terrae " phetarum ejus. •>< Quid per solium Domini, nisi an-
transcenderat, maxiirie cum in montis vertice, ut gelicas potestates accipimus, quarum alis praesidens
Scriptura refert, fuerit urbs eadem posita. Ait ergo inferius cuncta disponit? Et quid exercitus coeli,
Rex superbus obsessam terrens civitatem, quodtan- , nisi ministrantium angelorum multitudo describitur?
tam haberet secum exercitus multitudinem, ut si Quid est ergo quod exercitus cceli a dextris, et a si-
quisque militum ejus, solummodo lapidem, vel ce- nistris ejus stare perhibetur? Deus enim, qui ita est
spitem, vel stipitem ad construendum contfa urbem, intra omnia, ut etiam sit extra omnia, incircum-
aggerem apportasset, tam sublimis ex eo posset ag- scriptus est : et yeritas iUa, aeterna beatitudo, quae
ger exsurgere, qui superficiei civitatis ipsius, quae dextera ejus dicitur, sinistram nbn habet, quia nihil
erat intra riiuros, esse videretur aequaUs: ita ut ex «st quod displiceat, quia simul omnia contuetuf, si-
equo pugnantes contra civitatem, tela vel faces mit- mul cuncta aspicit; ea autem, in quibus et bonus
tere possent. Cujus teiheritatem arrogantise mode- spiritus vivit, et malus, exercitum coeli a dextris, et
sto sermone compescens Rex Israel ait (Vers. 11) : a sinistris ejus habere describitur. Unde per dexte-
Dicite ei. Ne glorietur accinctus atque ut discinctus. ram intelligimus angelos electos : per sinistram
* Alius est autem accinclus, alius discinctus, alius vero spiritus reprbbos. Non enim minislrant Deo
non accinctus. Accinctus namque est qui cinguh) solummodo boni, qui adjuvanl, sed etiam mali qui
circumdatus incedit, discinctus qui cingulum nuper probant, non solum quia a culpa redettntes sublevant,
deposuit: yerbi gratia, vel balneum intraturus, vel sed etiam quia fedire nolentes gravant. Nec movere
lectum ascensurus, vel alteram forte tunicam indu- debet quod exercitus cceli etiam repulsi angeli vo-
turus. Non accinctus, qui nuper tunica indutus, nec caritur, quia et ipsi quamvis ab aethereo coeloex-
dum se addita zonse circumpositione munivit. Sic pulsi sunt, adhuc tamen in aereo coelo demorantur:
ergo, ettin expeditione castrensi qui positus est, re- quas enim suspendi in aerenovimus, aves coeli no-
cte accinctus nominatur, id est armis indutus. Qui minamus. Et de eisdem spiritibus Pattlus dicit
pugna confecta victor domum rediit, jure discinctus (Eph. vi, 12): Cohtrd tpiritualia nequiticein cceleslibus.
vocatur, quia nimirum depositis armis optatae pacis Quorum caput enuntians ait (Eph. n, 2) : Secundum
otium gerit. Qui vero necdum pugnare, neque se ad prxncipem poiestatis aeris hujus. Ad dexteram ergo
certamen parare jamcoeperat, merito non accinctut et siriistram exercitus stat, quia voluntas electorum
esse, dicitur.. Ait ergo Rex Israel RegiSyrise glo- spirituum divinaepietati concordat, et reproborum
rianti, e quasi jam cepisset Samariam, quam obsi- sensus suaemalitice serviensjudicie districtionis ejus
dere coeperat: f Negligetur accinctus, seque ut dis- T) obtemperat : undo etmox spiritus faUax in » medio
cinctus; ac si aperte dicat : Noligloriari quasijam prosilisse describitur, per quem Achab rex. exigenti-
victor.belliei discriminis, qui adhuc in acie positus, bus sttis meritis decipiatur : nequeenim fas estcre-
quem victoria sequatur, ignoras. Et.verum profecto dere bonum spiritum, fallacisedeservire voluisse, ut
dicebar:nam mox inito certamine, Benadab rion diceret.: Egrediar et ero mendax spiritus in ore om-
victis adversariis triumphans, sed caesosuo exercitu nium prophetarum ejus; sed quia Achab rex peccatis
fugiens domum rediit, Benadab Regem Syriaetypum praecedentibus dignus erat, ut tali debuisset dece-
habuisse diaboli, qui princeps est hujus mundi, non ptione damnari, quateiWufqui saepe volens ceciderat
• « Loci t. Ne glerietur.
hnjus explieationem excepit Claudins a * Vers. 6. Reaes triginta duo cumeo.
Heda qusest. 17 Ubri xxx quaestionum in Ubros Re-
t SubsequenUa habet Patefius, ideoque Gregorius
gum eam proponente.
1 Prope. [libro II MoraUum/n. 58, inter cap. 20, olim 21]: sed
° Murorum enim attitudo longe, etc. Sed prsestat inultum inest discriminis ea quae aUegatus
nostri codicis lectio. Gregorii liber exhihet, et nosler habet codexr cujus
d Aliud, et sic deinceps. lectionem sequor. Vulgatam consulat lector.
«-Quod': praestat nostra lectio. i Medium. r
[
769 QUiESTIONES XXX SUPER LIBROS REGUM. — LIBER IV. 770
in culpam, quandoque nolens caperetur ad poenam;, A homine peccante prolatum est, cum audivit (Gen.
occulta justitia, licenlia malignis spiritibus datur, ni, 17): Muledictuterra in opere tuo. Maledictumju-
ut quos volentes in peccati laqueo strangulant, in slitiaejudicio profertur, cum adAbrahara dicitur :
peccati pcenam etiam nolentes trahant. > a Sed quo- (Gen. xn, 3): Maledicammaledicentibustibi. Rursum
modo Deus haec agat ubique prsesens, et ubique to- quia maledictum non judicio justitise, sed livore vin •
tus, ac seraper prsesens, et quomodo ejus simplicem, dictse pronfitur, vocc Pauli praedicantis admonemur,
et incommutabilem, aeternamque veritatem consu- qui ait (Rom.xn, 14) : Benedicite,et nolitemaledicere.
lant sancti Angeli, omnesque ab eodem creati subli- Et rursum idem (/ Corinth. vi, 10): Nequemaledici re-
mes, et mundissirai spiritus, atque id quod in eo gnum Dei possidebunt. Deus ergo maledicere dicilur,
serapiterne justum vident, pro, congruentia rerum et tamen maledicere hominem prohibet, quia quod
inferarum, temporaliter peragant : quomodo etiam homo agit malitia vindictae, Deus non facit, nisi ex-
lapsi spiritus, qui in veritate non steterunt propter amine, et virtute justitiae. h Nam et sancti viri cum
immunditiam, et infirmitatem concupiscentiarum, maledictionis sententiam proferunt, non ad hanc ex
et poenarum suarum non Valentes praesentem intrin- voto ultionis, sed justitiae examine erumpunt. Intus
seeus contueri, et consulere verilatem, signa forin- enim-subtile Dei judicium aspiciunt, et * male foras
secus per creaturam exspectent, eisque moveantur, J8 exsurgentia, quia maledicto debeant ferire, cogno-
sive ad faciendum aliquid, sive ad non faciendum : scunt, et eo in maledicto non peccant, quod ab in-
quove modo coganlur seterna lege, qua universitas terno judicio non discordant. Hinc est quod Petrus
regitur, vincti, atqueconstricti,*velsinenteDeoope- in offerentem sibi pecunias Simonem sententiara
rari, vel cedere jubenti, et complecti arduum, et ex- maledictionis intorsit dicens (Act. vni, 20): Pecunia
pKcare longissimum est. tua tecum sit in perditionem ; qui enim non ait est,
(xxn, 40, 52, et seq.) Post mortem Achab regnare sed sit, non indicativo, sed optativo modo se hoc
ccepit Ochosias fiUus ejus pro eo, de quo refert dixisse significavit : hinc Helias duobus quinquage-
Scriptura (IV Reg. i, 2.): Quod cecidit per cancel- nariis ad se venientibus dixit : Si homo Dei sum,
los ccenuculisui, quod habebatin Samaria, et cegro- descendat ignis de ccelo, et consumat vos. Quorum
tuvit. utique sententia quanta veritatis ratione convaluit,
Ochosias rex Samariae, qui se a domo David sepa- terminus causae monstravit. Nam et Simon seterna
ravit, etper cancellosdecidit, hoc significare vide- perditione interiit, et duos quinquagenarios desuper
tur, quod haeretici, sive schismalici, et si aliquam veniens flamma consumpsil. Virtus ergo subsequens
bonaeactionis arcem conscendere videntur, quia ta- testificatur, qua mente maledictionis sententia pro-
men compagemEcclesiaeunitatis non habent, q-aasi - mitur, cum et maledicentis innocentia permanet, et
patentibus, et non soUdis laterum praesidiis ad vi- tamen eum, qui maledicitur, usque ad interitum ma-
tiorum semper infima relabuntur, dum divino de- ledictio absorbet. Itaque ex utriusque partis fine
stituti auxiUo, sive pertinaciae fastu intereunt. colligilur, quia ab uno, et intimo judice in reum sen-
(IV Reg. i, 9.) Deinde refert Scriptura eadem, tentia sumpta jaculatur. >
quod idem Ochosias miserit duos principes quinqua- (Cap. ii, vers. 2, 4, etc.) Quod enim abstrahendus
genarios ad Heliam, quem quia procaciter eum ho- Helias, atque elevandus ad ccelum, jusserit Heliseo,
minem Dei vocaverunt, illooranle, coelesli ignecon- ut resideret in Galgalis : aut in Bethet: aut Hierico:
sumpti sunt: terlius autem missus salvatus esl. < Fi- siveJordane : et iUe semper juraverit per Dominum,
guraliter aiitembquinquagenarius numerus confessio quod non relinqueret eum, hoc figurasse videlur,
pcenitentiaeest, ° per quam declaratur remissio pec- quod apostolorum in se habuerit figura , qui ab ipsa
catorum. Judaeienimnolentes Christum Deumesse ve- revelatione fidei (sic enim interpretatur Galgala),
rum [neclprincipem d indulgentiaelargilorem, dicunt Christo Domino individue adhaerentes nsque in diem
ei (Jcan.vni, 57): quinquuginlaunnos nondumhubes,et ascensionis ejus in ccelumab ejus comitatu nou re-
Abruhum«vidisli7 Hi talesfuturodivini ignisincendi» ]\ cesserunt. Cumque transissent Jordanem (lbid.,
exstinguuntur,tertius autem ' quinquagenarius, qua vers. 9), dixit Helias adHeliseum : Postulaquodvis,
conversus ad fidem Trinitatis, demonstrat poeniten- ut faciam tibi, untequum tollur a te. Dixitque Heli-
tiae sacramenta, idcirco ad indulgentiam meruit per- seus : obsecro, ut fiat duplexspiritus tuus in me.
venire. 8 Sciendum est quod Scriptura sacra duo- Secundum historiae fidem duplex spiritus Hehae
bus modis maledictummemorat: aliud videlicet quod Heliseo collatus est, quia multo plures virtutes He-
approbat, aliud quod damnat : aliter enim maledi- liseus, quam Helias operatus est. Tropologice vero
ctum profertur judicio justitiae, aliter livore vindi- duplex spiritus HeUae Heliseo attributus est, quia
ctae.Maledictum quippe judicio juslitiae ipso primo post ascensionem Domini per adventum Spiritus
» Hactenus Gregorius : subsequentia porro verba 1 Cognovit.
Claudu esse videntur, non vetustioris scriptoris. 6 sequunlur omnia ad loci hujus expUcatio-
b lsidorus cap. 1 in 1U).IV Regum, quse hic tra- '. nem Quae
desumpsit Glaudius ex cap. 1, alias num. 2,
dit Claudius, expressissime docet. libri iv MoraliumS. Gregoru.
« Qua. h Cum vero.
d Pmnitenlimdicunt, etc. > Mala: -
« Nosti?
 771 CLAUDIITAURINENSISEPISCOPl 1n
sancti duplex intelUgentte donum, hoc est Veteris, A emigrarunt, de qua iUe tamen non morte, sedtrans-
ac Nqyi Testamcnti.Apostoiis est collatum. Iatione migravit. Jam itaque aliquid melius habet,
(Ibid., tters. jl.) Cumque pergerent, et incedentes quam in hac vita posset, quamvis nondum habet,
sermocinureniur: ecce currus igneus, et equi ignei di- quod ex hac vita recte gesta in fine habiturus est:
viseruntutrtimqtie; el uscendit Heliasper turbxnemin pro nobis enim meliora providerunt (Hebr. xi, 40),
ccelum. Heliteus autem videbat, et clamabut : Puter tie sine nobis perfecti perficerehtur. Aut si quisquam
mi. pater mi, currtis Israel, et auriga ejus, et non putat hoc Heliam mereri non potuisse, si duxisset
viditeum atnpjius. iixorem, filiosque procreasset (creditur enim non
Currus fsraej, hoc est mente videntium Dominum, habuisse, quia hoc Scriptura non dixit, quamvis et
npn incongrue Dominus Jesus Christus accipitur, de celibatu ejus njhil dixerit), quid de Enoch re-
qui electos suos patienter tolerando, velut in curru spondebit, qui fifiis genitis Deo placens , non mor-
pqrtat, atque per praedicationem, et disciplinam tuus, sed translatus est? (Genes. v, 21, 24.) Cur
suam sicut auriga agitat. Moraliter aulem. a < Quid ergo et Adam, et Eva, si juste vivenles, caste filios
est quqd Helias currus Israel, et auriga dicitur: nisi procreassent, noane eis possent translatione, non
quia auriga agitat, et currus portat? Doctor ergo, morte suecedenlibuscedere? Nam siEnoch, etHe-
qui mores populi, et per patientiam sustinet, et sa- lias in Adam mortui, mortisque propaginem in carne
cri e}oquii verbis clocet, et currus dicitur, et auriga. gestantes, quod debitum ut soivant, creduntur etiam
Currus; quia tolerando portat: auriga, quia poptt- redituri ad hanc vitam, et quod tandiu dilatum est,
lum bqnis,admonilion{bus exercet. b Quid est quod morituri : nunc tamen in alia vita sunt, ubi anle
Helias ad cqelum raptus esse dicitur? Nunquid nam resurrectionem carnis, antequam animale corpus in
eum adhuc in liac carne corruptibili positum, ad spirituale mutetur, nec morbo, nec senectule defi-
jiliuj summae quietis sinum, arite resurrectionem, clunt : quanto justius, atqtte probabilius primis
ascensionemque pomini, credimus esse perductum? iUlshorainibus praestaretnr, sine ullo suo, parentumve
Sed aliud est coelum aereum, aliud aethefetrm: cce- peccato viventibus, qt in meliorem aliquem statum
lum quippe aerettm terrse est proximum, unde et flliis genitis cederent, unde saeculofinito cum omni
aves^aeti dicimus, quja eas volitare in aere videmus. prosperitate sanctorum, in angelicam formam non
jn cqalum itaque aereum Helias sublevatus est, ut per carnis mortem, sed per Dei virlutem multo feli-
in secreta « quadam iefrce regione repente ducere- cius mutarentur.
lur, ujji in magna jam carnis et splritus qaiele vi- (IV Reg. H, vers. 12, et 13.) Apprehenditquevesti-
veret, quousque ad fineffl mundi redeat, et mortis Q menta sua, et scidit illa in duaspartes, et.levavitpal-
debitum solvat. Sublevatus namque Helias ascensio- lium Helim, quod ceciderat ei. Heliseus enim Do-
nem dqminicam designavit; ille enim mortem distu- mini, ac Redemptoris nostri figuram gestavit. Vesti-
lit, non jevasit. Redemplor autem noster, quia non menta vero illius veteris testamenti accipiendse sunt
distuiit, sed superavit, eamque resurgendo consum- Scriptarae, quae tuncscissae, hoc est, revelatce bo-
psit, £ aeternae resurrpctionis suae gloriam ascen- minibus sunt, quando per passionem, et resurrectio-
dendo cjeclaravit. Notandum qttoque est, quod He- nem, sive ascensionem ipsius in coelosexpletaesunt.
lias in curru legitur ascendisse, ut videlicet aperte PaUiumvero Heliseab Heliseo coUectumvirtus aeci-
monstrafretur, quia purus homo adjutorio egebat pienda est Verbi, qoam ad glorificandam carnem
alieno. Per 'angelos quippe illa facta, et ostensa suam mundo reliqoit.
sunt adjumenta; quia nec ad coelum e qnidem ae- (Vets. 19, et stibseq.) Habitanti Heliseo in Hieri-
reum, ner se asceridere pqterat, quem naturse suae co, venerunt ad eum viri. civitatis , et dixerunt ei:
infirmitas grayabat. Redemptor autem noster, non Ecce'habitUtioeivitatxshujus valde optima est, ut ipse,
currit, flOn angelis sublevatus legitur, quia is, qui tu Dombie, perspicis, sed aqucepessimmsunt, el terra
fecerat qmnia, riimirum super omnia, stta virtute tterilis. At ille ait: Afferte mihi vas novum, et mittite
fgrebatur : illjfc etenim feveftebatur, ubi erat, ei Dfn eo sal. Quod cum attulissent, egressus ad fontem
inde retlibat, ubi i inahebat, qttia cum per hnma- aqnuTumrmsit in eum sul, et ait: Hmc dicit Domi-
nitafem ascepderet in ccelum, per divinitatem suam nus : Sanavi aquat hus, et non eril in eis mors, neque
et terram p^ritfer contineb^t, et cqelum. > g Neqoe stefititas. Sahutmsunt ergoaqum usque ad diem hanc,
fnnn af^itf^ndunl est Heliam vel sic es$ejatn, sicut juxta vefbum Helitei, quod locutus est.
t erui|t sa^ctj, qijandq peracto opefis die, denaritim i Cfritas Hiertco mtmdi hujus prsesignabat figu-
pariter accepfuri sunt (Matth. xx, 20]j: vel sic (fae- ram , cttjus habitatio secnndum cbflditoris creatio-
madmoduni sunt homines, qui eX ista vita nOfldum nem, non simpticiter tantam, sed valde, ut ab om-
a Subsequentia habes primo quidem num. 15 ho- * Hactenus Gregorius loco citato. Reliqua habes
5 et 6 homil. 29 in afr Augustino tradUaeap. 6, nnm. ll, libriix de Ge-
milia}7 itt. ''"' '"* ' tum'•'•.num.
'' Ezechigl, nesi aa Ktteram.'
Eyang. B taiit. sunl.
* Hactenus hom. 7 in E%ech.ex hom. in Eving.
c Secretamregionem'. i Explicationera hanc excepit ab Isidoro Claudius,
d Et resurrectionis. sed verborum ordinem nonnihil immutavit. Vide ca-
• Quod est. put 2 Isidori in lib. IV Regum.
<Remanebat.
 g REGUM. -r- LI6ER IV. 1U
•aquaeveroi mspessimae, «ratiant evapgeUe» pradiC|tiqnjs mtra litteram le-
philosophorum, et poetarum, gis, et propheti?m yeteris testameiiti non revelatam
toominum videlicet mentes ad daemqnumcultus, et apufl se contjpebat. Pqstquani yerq aq c^gni(,ionem
libidinem, atque luxuriam provocans. Terra vero veri Hejisei, bOC est Salvatoris nostri, pervenire
sterilis omne iudicat hominum genus -. qui rulictq prqroeruit, ejus cqnsiUo a yicinis suis plurima vasa
creatore Deo, obscuratis sensibus deserviebant om- vacua petiit, qjttSfpqst apostolqrum prcedicatiqnem
nibus creaturis. Quem enim in hoc facto miraculo, multitudinem credentium ex diver>is.gentib.u§mtra
nisi Dominum Jesum Christum prafiguraverat, qui domum fidei ad se collegit.
postquam Verbum caro faclum est, atque per mird- De oleo quoque, quod apud se habebat, \n caetera
strum in Jordane fluviobaplizari dignatus est, aquas vascula transfudit, quia gratiam spiritualem per
Hierico steriles, hoc est hujus mundi, convertit in qra prxdicatorum in cunctis gentibus mutavit. De
lavacri fecunditatem? utquidquid ex eis regenera- quo oleo, id est diyina gratia, filios suos redemit,
tum fuisset, talem acciperet spirilum. In sale quippe quia per donuni Spiritiis sancti, alque charitatis un-
sapientia : in vase vero rudi, caro Domini inteUi- ctionem a perpetua servitute peccati ^emetipsani
gitur. cum cunctis fidelibus liberayit.
(n, 23.) Atcendit Heliseus in Belhel. Cumque B (Vers. 8.) Factum esf autem, ut Heliseys truns-
ascenderet per viam, pueri parvi egressi sunt de ci- iret, el erat ibi mulier magna, qum tenuit cum, u\
vitate, et ittudebanteidicentes : Ascendecalve, ascende comederet panem. Cumque frequenter inde transiret.
calve; quibus thuledicensin nomine Domini, conlinuo divettebat ad eam, ut comedetet panem, qum dixit ad
egressi sunt duo ursi de sultu, et laceraverunt ex eis vitum suum : Animadvettete quod vir Dei sanctus eti
quadragintael duos pueros. Et abiit exinde in montem iste, qui transil per nos frequenter. Faciamus erqo
Carmeli. coenaculumpurvum, et ponamus in eq lectum, et men-
a HeUseus, qui interpretatur Dei sulus, personam sam, sellam, et cqndelabrum, ul cum venerif ud nos,
Salvatoris gestasse non dubium est, qui Salvator tnaneat ibi, etc.
ascendens in Bethel, hoc est ad domum Dei coele- Mulier ista Sunamitis typum Ecclesise repraesen-
stem, a Judaeis, quasi a pueris insipientibus, subsan- tabat, quse priusquam verum Heliseum, hoc cst Sal-
natus est; clamantibus iisdem Judseis : Ascendecui- yatorein nostrum, per fidep susciperet, sterfljs fiiit.
ve, atcende calve, Crucifige, crucifige iu Calvariae Postquam vero eumdem Dominum in bqspitio cor-
loco, ob cujus piacuU facinus plebs Judaeorum de- dis sui suscipere promeruit, populum fidelem, quasi
cursis duobus, et quadragintaannispost resurrectio- jmicum filium genuit. In coenaculo, al(,itudo fidei:
nem Salvatoris, et ascensionem in ccelum, a princi- C jn lectulo vero, quies spiritualis, atqiic contempla-
pibus Romanorum, Vespasiano videiicet, et Tito, tionis otium praefiguratqr. In mensa autem, unitas
quasi S duobus ursis consumpta est; mons vero Car- fidei, et concordia praedicationis innuitur. In sella
melus, Ecclesia intelligenda est, ad quam, spreto vero, docendi potestas : in candelabro, illuminatio
Israele, suum Dominus transtulit regnum. fidei, sive claritas virtutum exprimitur.
(Cap. iv.) Mulier qumdam, inquit, de uxoribus pro- Post haccrefert Scriptura (Vers. 20, et seq.) de filio
phetarum venit ad Heliseum, et uit; Servus tuus vir Sunamitis, quem puerHelisei mjsgus cum baculo non
meus, mortuus est, et lu nosti quiu timens erat Deum. resuscitat : per semetipsum vero veniens, atque ad
Et ecce nunc veniens creditor meut duot filios meos ejus membra se coUigeqs, huc illucque deambulaqs,
vult tollere in servitium sibi. Cui dixit Heliseus. Quid et in ore mortui septies aspirans, hunc ad redivivam
habet in domo tua? fndica mihi: et illa, modicum, lucem protinus per mysterium compassionis anima-
inquit, olei, quo ungar: ad quam Heliteut, vade et vit. < Quia videlicct« auctor hnmani gen.eris Deus
pete tibi vasa non pauca : et ingressu>cubiculumtolle quasi morluum puerum doluit, cum exstinctos nos
de ipsooleo, et mitte in vasis: tu infunde, et filii tui iniquitatis aculeo miseratus aspexit. Et quia per
offerant vasa. Cutnqueimpleta fuerint, vende, et red- . Moysen, terrorem legis protulit, qqasi per puerum
de creditori tuo : tu autem, et fitii tui vivite de reli-' virgam misit: per legem quippe, virgam Deus te-
quo. Qum abiit, et fecit sicut ei vir Dei prmceperat. nuerat cum dicebat: si quis hcec vel illa fecerit,
b Mulier haecvidua, antiquam sanctorumPatrun, morle moriatur. A peccati igitur morte limor nos
qui sub lege fuerunt, significavit Ecclesiam, qriaein suscitare non valuit, sed d tantum vilae aspi-
adventu Salvatoris, a legalibus praeceptis, quasi a rata mansuetudinis gratia erexit. Sed puer cum
legitimo viro destituta, cum duobus superslitibus fl- baculo mortuum suscitare non valuit, quia Paulo at-
liis, id es(,gemino populo derelicta est, Creditor bu- testante (Hebr. vn, 19) nihii ad perfectum adducit tex.
jusEcclesiae, rtiabqlusinteUigendnsest, qui humaiwoj Ipse autem per semetipsum veniens, et supetcadaver
gcnus ante adveptum Salvatoris per originale deh- se humiliter sternens, ad exaequanda mortui mem-
ctum, et quoiidiana peccata obnqxium tenebaf, quia bra se collegit, quia (Phitipt n, t>)cumin fortna Dei
a Hanc quoque explicationem desumpsit ab Isido- 0 Subsequentia desumpta sunt ex Paterio,
ro Ckudius, nonnuUistamen immutaiis. ex Gregoriq haec tradenle n. 63 jdeqque
b Similem hujus explieationem habet '' cap. 40'IibYkXMo-
""'*«•'» '" 'Y •- »•"'< l
Paterius, ral.'
ideooue Gregorius, quem consule. a Ad UatUm.
 aAUDD
st etse te mqualemDeo, m aptua . «
, formam servi<.accipiens, non fier seipsumiveait ad poputtSt genuuitt, -«j.
? o xriumfactus, et habilu xnventus apostblossuos,quiaillisdixit (Matth. xxvni,19):Iie,;
ncqae deambulat, quia et Judacam et baplitate dmnet iri nomine Patris, et Filii, et Spi-
: origepositas gentes vocat. Super mortuum rilus sancti: et hoc attendendum est, quia Naaman,
/.»'inspirat, quia per aperitionem divini numi- quipopulum gentiumfigurabat, in illo fluviosanita-
gratia sepliformis spiritus in peccati morte jacen- tem recepit, quem postea Christus suo baptismate
tibusaspirat; moxque vivens erigitur, quiaisquem consecravit. Quod audiens Naaman, ut lavaretur
terroris virga suscitare non potuit, per amoris spi- seplies in Jordane indignalus est dicens (vers. 11,
ritum puer ad vitam rediit. > et 12): Nunquid non meliora sunt fluminu regionis
ut in
(Cap. v.) Jam nunc historia Naaman Syri perse- mem, flumina Damasci Abana et Pharphur,
quenda est. Superius ostendimus Heliseum typum ipsis luver, et munder? Hmc illo dicente consilium
habuisse Domini Salvatoris. Naaman vero princeps dederunt servi sui, ut acquiescerelprophetmconsilio.
militise Syriae, qui leprosus erat, et suggerente an- Quid autem hoc significet, inluendum est. b San-
cilla ad beatum Heliseum sanandus advenit, popu- ctus Heliseus, sicut diximus, lypum habebat Domini
lum genlium figuravit. Puella vero jparvula, quse de 'B Salvatoris : Naaman figurabat populum gentium;
terra Israel ab Assyriis capta, et in Syriam ducta, quod vero de suis fluminibus sanitalem se receptu-
uxori Naaman servitium exhibebat, et dominse suoe rum esse credebat; hoc indicabat, quod genus hu-
suggesserat, quod si ad beatum Heliseum pergeret, manum de libero arbitrio, et de propriis merilis
sanitatem consequeretur, legis accipienda est fama : prcesumebat: sed propria merita sine gratia Cbristi
idcirco-videlicet parvula nuncupata, quia ut Apo- libertatem habere possunt, sanitatem recipere om-
stolus ait : Nullum ad perfectum perducere valuit nino non possunt. Unde nisi ad exemplum Naaman
(Hebr. vn, 19); omnis enim perfectio in Domino humanum genus consilium HeUseiaudisset, id est
Jesu Christo est: faraa quippe eorrim, quae in lege per Christi gratiam donum haptismatis humitiler
de castitate, et sobrietate, patienlia, justitia, hospi- excepisset, ab origjnali et actuali lepra liberari non
talitate, pietate, cseterisque virtutibus habebant posset. ,Sive aliter flumina Damasci, quarum aquas
Scripturae, ad universas pervenerat nationes : quia Naaman Syrus meUores aquis Jordanis esse opina-
licet-in tempore illo in sola Judaea prophetia florue- batur, hujus mundi significant sapientiam, quam po-
rit, fieri tamen non poterat, nisi ut etiam ad alias pulus gentium",priusquam fidem Christi perciperet,
vicinas gentes beata ejus notitia perveniret. Et quan- _ pro magno habens, evangelica praecepta negligens,
quam eamdem custodire contenderent, tamen velut contemnebat. Lavure, inquit, septies dixit propler
captiva eisdem serviebat, quia idolatriae cultui de- septiformem gratiam Spiritus sancti, quaein Christo
dilse erant. Tamen audivit Naaman puellam, et ve- Domino requievit. Denique quando in eo fluvioDo-
nit ad Heliseum sanandus a lepra : et populus gen- minus baptizatus est, Spirilus sanctus in columbae
tiiim, qui audivit famam legis, et prophetiam, ve- specie super eum venit.
niens ad Christum, ab omnium peccatorum lepra Cum ergo in figura baptismi Naaman fluvio de-
purgandus. Quid tamen dixit beatus Heliseus per scendisset, fuctu ett, inquit Scriptura (vert. 14),
nuntium ad Naaman, videamus. Ait enim ei (vers. curo ejut tunquam pueri parvuli. Hanc similitudinem
10) : Vade, inquit, lavare septies in Jordane. Quod in populo Christiano compleri videmus, quia omnes
cum audisset Naaman, tantum ut lavaretur septies qui baptizantur, sive senex, sive juvenis, omnes ta-
in Jordane (vers. 11, et seq.), indignatus est, et vo- men infantes appeUantur, quia per Adam et Evam
lebat renuere, sed ab amicis suis consilio accepto veteres nascuntur, per Christum et Ecclesiam novi
acquievit ut lavaretur, et purgatus est. Hoc signifi- regenerantur. Prima generatio perducit ad mortem :
cavit, quia populus gentium, antequam Christus secunda generatio perducit ad vitam. Prima genera-
crucifigeretur, ipse per se Christo loquenli non cre- •Q tio fiUosirae facit: secunda generatio vasa miseri-
didit : sed postea dicentibus apostolis, ad sacramen- cordiae : sicut Apostolusdicit: In Adam omnet mo-
tum baptismi fidelitervenit. Heliseus namque in prae- riunlur, in Christo omnes vivificabuntur. Quomodo
figuratione futurorum Naaman Syrum videre noluit, ergo Naaman senex septies lavando factus est velut
et tamen minime despexit : sic nimirum Dominus puer, sic populus genlium cum esset peccatis vete-
Jesus Ghristus populum gentium, qui eum carnali- ribus senex, et multis iniquitatum maculis, velut le-
bus ocuUs minime vidit, exterum a sua salute non pra, perfusus, per graliam baptismi ita renovatur,
fecit. Dixit ergo Heliseus ad Naaman : ut lavuretur utin eo, nec originalis, nec actualis lepra peccati
ieptiet i» Jordane. Notandum quod sicut Heliseus remaneat, et qui fuerat criminum ponderibus cur-
mittit Naaman ad Jordanem ffuvium, ita a Christo vus, ad exemplum Naaman, salulari lavacro reno-
populus gentium missus est ad baptismum. Quodau- vatur, ut parvulus, etprima stola induitur. De qua
tem Heliseus non per se ipsum Naaman aut tetigit, Apostolus ait : Quieunquein Chritto
baptizuti ettit,
» Aspirat.
b Heliseumfuisse typum quemdam Domini Jesu, stinus num. 11, aliascap. 9 sermonis 11 de verbis
nova serie 26].
ut cseterospraeteream, expressissime tradidit Augu- Apostoli [in
 ffi jtaESTIONES XXX SUPER LIBROS REGUM. — LIB$t|fflL * 11&
Christum induittit. In emundatione Naaman Syri de- Ain hac vita^ ubi hominura n^rlbiltum prophetia itik.
cima virtus ponitur HeHsei. Denarius enim numerus comparanda est ilU vitae, qnasi parvuli ad juvenem,
consummationem, sive perfectionem demonstrat, vidittamen Heliseus accipientem munera servum
quia in fine mundi Dominus Iegitur advenisse, in suum, ubi ipse non erat: ita ne, cum venerit quod
quo universis genlibus lepra infidelitatis adspersis perfectura est, nec jam corpus corruptibUe c aggra-
saltts cognoscitur altributa. Quod verq, posteaquam vat animam, sed incorruptibile nihil impediet, illi
mundatus est Naaraan, munera obtulit beato He- sancti ad ea, quaevidenda sunt oculis corporis, qui-
Dseo, et iUeaccipere noluit, Chrisli in hoc gratia fi- bus Heliseus absens ad servum suum videndum non
guratur, quaeideo gralia dtcla est, quiagratis datur. indiguit, indigebunt? Nam secundum inlerpretes se-
Sic eriim ipse Dominus in Evangelio discipuUs suis ptuaginta, ista sunt ad Gieziverba Prophetse : (vers.
dixit: (Matlh. 10, 8) Infirmos curate, mortuot su- 26) nonne cor meum* lecum, quando ' conversus ett
tcitate, leprosot munddte, dmmonesejicite; gratisac- 1 vir de curru in * obviam tibi: h et accepisti pecu-
cepittit, gtatit date. niam, etc. Sicut autem ex Hebrseointerpretatus est
Dixitque interea Naaman ad Heliseum : (vers. 17) Bieronymus praesbyter : Nonne cor tneum, inquit,
Obsecro,concedemihi tervo tuo, ut tollam onut duo- inprmsenti erat, quando reversus est homo de eurru
rum burdonumde terra: non enim faeiet uttra servus .B tuo in occursum tui ?' Corde suo ergo se dixit hoc vi-
tuut holocaustum. auf victimasdiit atienis, nisiDo- dlsse Propheta, adjutus quidera mirabiliter, nullo
minotoii. dubitante, divinitus, sed quanto amplius lunc omnes
Onus terrae duprum burdorium Inearnationis Chri- munere isto abundabarit, ' cum (1 Corin. 15, 18)
sti prsetendebat sacramentum, cujus mysterium Dominut erit omnia in omnibut! Habebunt tamen
uterque popuhis ex circumcisione videlicet et prae- etiamilUoculicorporei.ofiScium suum, etin loco suo
putio, ob spem sternce beatitudinis portare non re- uterque erit illis spiritus per spirituale corpus. Ne-
nuit. que enim ille Prophela, quia non eis indiguit, ut vi-
Post haecrefert Scriptura eadera, quodinterrogavit deret absentem, non eis usus est ad videnda praesen-
HeliseusGiezi puerum. suum. (Fcra. 25) Vndevenit, tia; quac tamen spiritu videre posset, etiam si iUos
Gxezi?qui respondit: JVonivit servus tuus-quoquam. clauderet, sicut vidit absenlia, ubi cum eis ipse non
Et ille ait: Nonne cor meumin prxtenli erat, quando erat. Absit ergo utdicamus illos sanctos in illa vita,
revettut est homo de curru tuo t» occurtum tuum? Deum clausis oculis non visuros, quem spiritu sem-
Nunc ergo accepisti argentum, et a%cepitlivettet, ut per videbunt. Sed utrum videbunt, et per qculos cor-v
eihas oliveta, et vineas, etovet, et boves, el tetvot, et. poris, cum eos apertos habebunt, inde qusestio est.
aneittat: sed et lepra Naamun adharebit tibi, et te-' u Si enim tantum i potuerunt in corpore spirituaU, ecr
mini luo utque xn tempiternum. modo utique etiam ipsi oculi spirituales, quantum
«< Si eriim Propheta Heliseus puerum suttm Giezi, possunt isti, quales nunc habemus, procul dubio per
absens corpore, vidit accipienlem munera, quse dedit . eos videri Deus non poterit. Longe itaque alterius
iUi NSaman Syrus quem propheta memoratus a erit potenlise, si per eos videbitur incorporea illa
lepne deformitale mundaverat, quod servus nequam,. natura, quai non continetur loco, sed ubique tota
domiriosuo nbn vidente, latenter se fecisse putave- est. > Giezi ministcr Helisei, qui cupidilate argenti
rat: quanto magisin illo eorpore spirilali videbunl deeeptus, pecuniam a Naaman Syro accepit, et post
sancti omnia, nonsolum si oculos claudant, verum paululum leprae contagione est percussus, Judae pro-
etiam unde snnt corpore absentes 1 Tunc eriim erit ditoris typum gessisse non dubium est. Sicut enim
peffectum illud, de quo loquens Apostolus ait : . Giezi ideo serviebat beato Heliseo, ul pecuniam pos-
(1 Corift.13,9 et 10) Ex purle, inquit, coghoscimui, set adquirere, ita et Judas propterea adhaeserat Do-
et expurte prophetamus. Cum autem venerit quqd mino Salvatori, ut fraudem faceret et terrenas di-
perfeetumest, evacuabitur quod ex parte ett. Deinde, yitias cpngregaret. Denique sic de illo in Evangelio
ut quomodo posset, altqua similitudine ostenderet,' „ scriptum est: (Joan. 12, 6) Quia fur erat, et loculos
quantum ab iUa,b quam facturus est, dislet haecvila, habebat, et ea, qum mtltebuntur, exportuout. Nam
non quatiumcunqu* hominum, verum eorum qui Giezi, qui graliam magistri potuerat promereri,
praecipttabic sanctitate sunt prsediti : Cum ettem sicut dominus suus consecutus fuerat beati Heliae,
(inqait) (ibid. H, et 12) parvulus, quusi parvutut ta- cupiditate victus meruit in aeternum crudeli lepra
piebam, quati parvutus toquebar, quasi parvulus eo- perfundi : Judas vefo per amorem pecuniae, et apo-
gitabam.Cum ctutemfactussum vir, evacuavi eaqum slolatus gratiam perdidit, et laqueo vitam finivit :
panmli erant. Widemusnunc per tpeculum in ceni- ' ac sic intelligimus omnes malos sacerdotes intra Ec-
gmau, Uutc autem facie adfaciem. Nuncscioexparte, clesiam intus in anima peccati lepra fuisse perfusos,
tunc autem cognoscam,ticut et cognitut tum. Si ergo qui contra dominica prsecepta ministerium, quod

»Quaepro more lineolis notata sunt, desumpsit •• Revcrtut.

Qaudius ex Augustino haectradente capite 29 hbri t Bomo. _'.
xxu de Civxtate. * /» occurtum.
» qumfutura est. » Hsec desunt in editis
c Aggravabit. i Deut.
* Additur erat. j Peterunt.
PATROL.CIYY
•7?f) : CLAUDHTAURINENSIS EPISCOPI 780
graiis acceperunt, ^«^.ndn «dministrant:'e't prb ,^iRei^bt secufjs, ceciiti^, sijgffiflcsitJfaeterfluentem»
fututarti '
«mnibpere,qubtfwiSedesia gerunt,nen etftf^v,th%iet^ o?&ce|yilent^.lri volujptatem, vel '/
iriefretfem, sed pra^eri^teiBquserimt retrikrtiohqm.' luxutibsum' saeculi hujus' cur6Um : fluvius enim a
Pbtestenlm (Sezf JudseS/rumpiipumm ftmWari;tjcii' ftuerido nbmeu acc/eplt. ^Et qu|a omnes peccatores
eo tempbre peccati lSpra percntitut, qiio ati eO g6n- tS^ansitofiisyblunf^libus innaerentesfluere dicuntur:
tihm popurus Hberaiur. Deniqne sic infldeTesJudaer ideo sectfris ilta tn tlUminis Iimq jacebat oppressa.
m passione Bbmini clamaverunt: (Matttt. 27,25) TerteilsvefbEiiseus, fnisii; lignum, et natavit fer-
*
SKngtm ejuisuper hos el super fittos rioistfos: Tone fum. Qdid est, lignuni inittere, et ferfum.in lucem
<Mthpeccatilepfa perlunui mertteTunt, quando"su- prbdnceret riist patibufuni crucis ascehdere, et de
per builestdni medicum bfe sacrilegb clartaverurit : pfonrodb inffernihuriiailUmgenus eripere : ac deom-
(ifo«i>19, f8) tolie, lolle .'crncifige eUrii. Efgo eo ifium peccatofuhi imb per crucis, mysterium libe-
tefliipbfeiniHisremansit lepra, quq ad nbs transiit rafe.Pbstquam vefb natavit ferrum, misit manum,
gratisL Deniqtre sic et Agqstolus PauTus ad eos locu- ProjmfetS;etrecepit iUud,etreddidltad utilem usum.
tfis est, diceris: (Aer. 1^,46) fobii, Iriquit, oporttdi^ dommi sui. Ilaet de nobis facturii est, qui deiuauu
ptimtmi QdquiverHmBei." sed qukt tos' indtghos ju- Dominl superbiehdO cecrdiifamus, ^ei; criicis Iignun\
dicaitis aitefrim titm\ eice convettiriiut ad' aehies. B.arf riiahlim Vel pqtes^atem Domini jeddimiir. ltem
'
Quarido doctrrfia Apostolbruih ad genles transiit. tUnc' mbrafiter::« i ^etrSriiin (aarittbfio est donum inteK
ih irifseife Jtrifeis pecc&tifepra remansit. lecthsfri corde r"llgrium y'er'6 per hbc caedere, est
•
yH$i\ S^PosthsecfefertScriplura.quqdeunte beato prave agentes increpare. Quod nonnunquam duji>
Elrseocum filiis pTophetarum ad Jordanem fluvium,' ffuxe-agiftiri d^uin'tapslis variaegloriaein accepta ea-
*
mim sibi Ugna conciderent, cedderit securis in aqua.: derh scielirta ifdii vfta^tuf,fetfttm in ^aqiia perditur^
etftle, tlte crijus mariu cbrruit, clapiaverit ad oeatum^ quht et dtssolnto bpere inlelfigentia fatuatiir. Quain
EliseunvYfjFF Reg]. 6, 5) Heu heu, et hlpc iptum pfofeCtbintefligftitiamlidhoc nbvimus dafi, utante"
ntntuo acceperqm. PoSt biec in loco, ubi secttr.is illa; dantis oculos ex bona debeat acliqne restitui. Uitde
1
ceCra^rait,"_fea*iisEliseus roisTtHgbum, ei natavit] ef"feicfe^is,:^! Ift^^amisefat/ciaftiknat i heu, heu,,
: : 'et
feffum. . ' DMihe tftt, h6c'ip'tUm hiutuoacceplram: h^bent [
»'i Domthus Jestts Cnristus, Cujus figuram Eli- enifti noc^etecrl ptoprium, ut Si quarido eis in sua
33tts geStavit, cum per praesenliam corporis sui Ju-. scientia furtiva yanaegioriaeculpa subripilur,'ad cor
dsebrttmimpietatem', tanguam infructuOsam afbpfem velbcitei^redeaiit; et; qriidiluld in se aute districti'
siicciaefe vellefc, quia dc ilto Jbarines dixerai :. judicis diiulbs likirinabUe mVentunt,'fecrym1s *inse-
v
(Matth'. $ Itr) Eccesecufis ad tadiceyharboftim po-. quantur. Qtti fleritjes non' solttm caute iiispiciunt,
sitaetf.ItetttinterVenieritepassione", cprpus illudve- qttaemala cbmmlsertirit,vseil e'i accepto inunere quae.
lut manuhriiirii desefuit, et in mferni profunda de- reddereetiam bona debiierunt :'quia nimirum tanto
scendit. Quod in sepultura positum, ad vitam, tan- :! se;aWptiuSipec^a^iore-sentiurif, quanto ex negleclis
qiiam ad inanubrium sttum'spiritu redeunte sur- btfnis, qttai agerie pbterant, debitores tenentur. Recte
reiit. > Sive aliter: _Tiseus namque typumTiaburSse ergq, qui ferfum^perqHait^clamabat:Heu,heu,lieutt
-
Domim Salvatbris ffeqttjritef stipra jaim o^xtmiis.'s et hdc tttsum muiuo acceperam, ac si dicat: Iliudper
Sed inpuero illo fflib prophetse,' cujus seciifls de'. diss^Iutionem riedigentli perdidi, quod ut per bona
manu lapsa esV,non iocongrue Chfisttts Domjrtusin- opera reddefem, ex grarta creditoris acceperam- At .
terRgriur r seeuris IMa,quaececidtt, Adam, sive tofiini /' nuhquam Deus meqtem deserit, quae hi. peccatis se
gehus httmanum sighrflcasse videtur. Tenebal ergb vefacitef sigposcjt. ifnde ijt mox EUseus yeniens, ,
fiIitis"jifophetse.secutehi iri irianu sua': et Dbrriirius lignum deorsum mittit, et ferrum in superficieu» at-
acSalvatbr noster huniannm genus, quqd creaverat tuCt_":"quia videl)c^txRfdemptor nqsiter,,pie nqs re-
in manu poteritiae sttse : sed qubmbdo securis ifla de spiciens,cor peccaloris humiUat, et ei <>qui amiso
mariu prophetae, et in profundo corruit, ita et gerius']0 raf,"inteUigenliam reformat, li|num mergit,et fer-
humannra catti de manu Dei omnipolentis per su- itam * levai, ^uia cbr, aJjji^Lt,.et scieiHiam ,renar>t. ,.
pefbiam se excnssit, cecidit in fluvirim luxuriae, et Unde benq'in aliai^rgihsjalionedicitur quod f inftegit
onlriium peceatorum gurgite se submersit. Securis lign^,ai^ue/qclqfii(,ef tw ferrum tutlulxf,.Lignuaj
ergo iila iri profundo jacebat, quia gerius numanum ' namque confriugerq est, cox elatione oopterere. Li-
in ohrrilum criminum abysso, infelici ruina corrue- §num ^ Ima jac^^|e, e^t f eievajk^cprj.iftt «gi-
'
rat, 8icttt scriptufn est: (Psalm. 68,2) Infixus sum tatione, ut dixinras propriae infirmitaihi ^u-iiljarc,
in timo profundi. lterum (ibid. Z)Deteniin altitudi- atque iflico ferrum t in supexfici^em redit, qui» i. «d-
nemmaris, el tempestdt dimersit tne. Fluvius enim _ versum exeVcitatiqjiis^ristjBum, uHe^jjeatiA recut-
'•''"' " " '
IrlMor: pwft tetit» exffeat»nis«i faidori com- •;'• *>QttM. .-''
in
mentariis IV Regum desumpta est. • Relevat.
b
Subsequentia videntur vetustam exptkationem
ex alio Scnptore desumptam proponere.
c Subsequentia tradidit Gregonus MafaHSHttm. 9 h Cognitione. \
et 10 alias cap. 5 libri xxii Mon_feH%«Scpe afiesaf i Ad. '"
" \s;-' ,.,.,. ,
etiam Paterius. ~ Ad usum prislinm. .:.~ , -;. ,_ .>-.
,. «: . '< '
*_f ... 't& . *'•-• ''i
 181 QUJlSTlONES XXX SWfilVtlBfcOS REGUM. -^ LlBER IV. 78»-.
rit. Igithf quonfam donum inlelleetus, quod acci-, A cabi stercoris columbarum, quod craipque -rgeuteis •
pitur, vix cum tot difflcnttatHjuscastbditur, caran- emptum,incibumsamidicitur,_ocflgura8sevideUir, i
dum valde est, ne otio torpeat, eurandum ne in quod populus reprobus, relicta cultura Dei, atque .
exercitatione operis vitio elationis eVanescat: sancti quinque corporis sensibus snbdikis, par idolorunpt
namque viri "minimeexnltant, cum cognoscunt qnae cuituram, et simulationem, vettit quodam fetoj;e pee-
« facinnt: sed cum faciunt quae - cognovefunt:'_!• > calorum pasti, diabolo satisfaciebant D«aj njulie- .
si intelligendo iargrores congaudent inunefe ktrgito- res, qoarum una famis iaopia coctum filium s-um,
ris, fflcerentes tamen cottsMerant dfebitum operis : comedit, reprobam plebem ex Judseis signiucasse.
ut vMelfeet actione persofvant, quodeis-* proroga-' - non dubium est,quaeo_ine bomjm, quod in ge ori-.;
tum est in _ cogitatioue. Stiiltus naraque est debilor, ginaliter habere potuit, inopia flder coasumBta con- _,
qui gaudens peeunias mutuas aocipit, et tempus quo- sumpsit: alia vero, qjiae in tale foeinus- consensum
reddere * debet, non attendifc Moderatur Autenxla- : praebererenntt, electam plebemprocal dubio figuravit. v
titia accipSefldi, quando solerti providentia etiam (Cap. 1, 5.) Quatuor ergo viri erant leproti juxta <
constitutms tempus reddendi eogitstnr. >• • inlroitum portx, qui dixeruttt ad intkem, Quid hifi i
(V*r».8.)-i_a«a(eflt Sgriapugnabateotttralsraei, esse volumus dottee tuoriamur? etc. Quatuor teprosi,
cOntiliumqHeittiit cum-tertU-tmx dicet»: In toco tttor\_t qui extra civitalempositi futuramrsraeU tdefensio-
et Uiopottantu»insidias : et retiquet. Rex Syriae _*•'• nem pronnntiant, iUos indicasse videnlur, qni ex
roaria» obsidens, diaboii geslabat tydseopum, q*i . populo Judaeorum inwnindHi-m peeca_or*r_isuo*uiBr'
aiKe adventunvSalvato»is fadseenn» popoiani -saa " prius caeteris eonressi sunt, «t ad Jaat-m pervenire» <
obsidwne concfusoratv teujw scevWeeatque oceultie mernerunt gratiam, ut vtetom atque fugatun»«iiabo-'.
insidiae, quas humaa» pnBteadebat generi, veri lum per victoriam cfucis Christteaeteri» annturiia-.
Elisa.boc est DominiSalvatori- praeseientiay atqne reat. Quinqueetp*w, quim Samarfaiprai mcpia fa-.
viftute fruslratae sunt. E-ercit-s regs Assyriorum,, - mis tanturamodo femansisse dicuntar, c»cnalem
qui ad capieftdum EUseum ab eo nussus est, seri4 . Judseorum populum sub quiaqu& libris legis dereK-j'?
barwm et pbarisaeorum hab-erunt typopi;, qui ; ctum figurasse certam est Dux U_|, qui flitawra'
inslinctu diaboU ad perseqnendum. Beum instigati frumenti -hundantiam per EUse_m;ventarao- au-
sunt> et per virtutcm euisdem Dosaini et Sal- : dieiisyerederfrnolwt, seribarum «que pharisaeoruia
vatoris ttegiri, jnsto judicio ohcaecatt sunt :•et ru»r, gesUvit figurara,qui fertilitatem fidw i» Ecctesia di- -'
sum per Bjiserioordiam UUus,pane verbi Bei- sun4 , vittitus collatam. «idit^et qnfa, cr«da.re nofuit,obhoc <
pasti, et aqua scientiae refeqti. Merito movet, quo- in impjetata sua nwu-tuus,a ftdelihus cooeulcatuscst.
mod» potuerint Syri isii ire ia Sauiariara, si UU 'C (Cap^ S,) EliUus aMtemiocmtut ett ad mtUierem,
eraat caecitate percussi, ut o_inin« nihil Vtfereut, cujut mere feaetat filitan dicent: aiutge,-tuuie, etc
Hac_ aurasia ! et iUi percussi suni, qui quaerebaht - Mo-«c Suna___is, qaa_ oh «opian» famis, «omsulta
ostiura Loth: boe e»im mod» sua caUmitate turhaiir Eiise>de Ju-aea ad>t*rE__»Phiiislicsi tra-eivh, pri^ ••
amentes £_cli santv usque dnm ireat in Samaria_i_ roilivam Ecctesiam_-qva»per __poswlos<o chrcumci*,
et utterius Prophetam taU modocompsehettdece «o». • sione in Christo credidit, ptaesignavi*.Qu»Ecclesia •
qua_>ivenwt. . .-. i .- r ob iafidteUiatem Jwbeornm atqije inopiam verh.
(V. 24, efseq.) Pactvm estautempost kkc tswfjre-' , Dei, quae iUosobtinnit, revehmt- si-idivi-b Spirila, :
'•'
gavit Benadab rex Stjrim'-umvefsttmexerdtum snum%! ad populum ^enihim tranSmigMwH: hsec onim in
et aicendit,et obseditSamariam. Facta est autem fa-' fln« mundi, postqna» pleaitiwlo fe&tium iumiicrlt,
tnetmagnain Samaria, et tamdin obteitu ett chilas, ad priorem popuhim revortens, praedicante Elia, -
donee tettundaretuf capui- <u_tt oetoginta argenteit, electos ex eadem plebe qnasi pristiaain patronorw»
et quartapars cabistereorii colUmbarumqumquear- • suorum possessionem in proprio jure recipie«,et tune <
genteis, ete. Fames Samariaj iMatainopiam sigoificot / omnis Israel salviw fiet.
verhi Dei, sive egestatem fidei, per quam diaboltWiD (Cap.\i,i.)Annoseihitmniisitj6ada,etaisumem
ante adventum- Satvatoris Dei populum coiicluseral. j< centuriottes, et ««'/_»«... prcetemt &it,dicens,..Ter-
'-
C-put agini octogn-i swgenteis venundatum signt- tiapars vettntm ihtroeat sabbate, etc k * Qmd a.4. '
fleat supevht-iB, quae MtitmesC omnit peecati. Per Joiaoa poatifex sacerdbiibus, et lfevitis in tempto,
asinnm enim, q-od immundum est animal, omni» et profefcns Joas filium Aiariie, quem sex aattrs,
vitia diaboU prffifigarasse non dubium est, quorum, . ' quibus regnavit Athaiia, clam mrtriebat in temptb :
ut (Uctume^t, caput est saperbia. Bane reprobi om- Tertia pars vestrum introeat tabbatei, et obtervet ex-
nes negtecio decalogoiegis, atque ogdoad- Evaoge- cubitum domus regis, tetti* aulem pars tit *d par- '•
'
lii, in. qua imago est Dei, in croum sibi maliverunt . lam Seir, et tertxa pars ad p«rtam, ejmeest pott habi-
absumi, qaam p__era verbi Dei. Q__rt» vero par« . taeulum tcutatioruttu Custodietit excubitum domue >
« Faciant. rint. Codex habet : has aurat. ..•.-.
b Cognoverant. * Arbktwiibertttiantttu
c Prmrogatum. h Explicationem loci hujuspeorsos excepit Gkw-
d Cognitione. dius a Beda 18, explicatione in libros Regum h»0
« Debeut. • - ; tradente.
' Mum corruptus nonnihil sit locus iste, alii vide-
78S! CLAUDII TAURINENSIS EPKCOPl 78*
Metta. Dtue vero partet e vobit omnet egredientetsab- A dringentosinaltitudine cabitos haberent,nee tamen
bato custodiant > excubitum domus Domini circum aequandaetempli altitudini aliquantulura propinqua-
regem, et vallabitis eum habentes arma in tnanibus reat. Quorum omniura in libro ParaUpomenon (Pa-
vettrit, etc. Quse ibidem dicta, vel facta cemmemo- . rat. 28) ita generalis fit menlio : Dedit autem David
rantur, melius intelliguntur, si de locis templi, in Salomoni suo descriptionem porticus, et templi, et
xn et
quibus actum est, latius aliqua repUcentur. Tem- ceUariorum, et cmnaculi, et cubiculorum aditis,
plum quidem ipsum.exceplis porticibus, quibus omni domut propitiationis, nec non et otnnium quas cogita-
ex parte sibi adhaerentibus circumdabatur, habebat verat, altiorum et exedrarum percircuitum in the-
intra parietes (hasc est enim mensura prima, quam saurodomut Domini, et in thetauris Sanctorum. Sed
verbd dierum nominant) sexaiginta cubitos longitu- et Josephi Scriptura, (Antiq. 8. 3) vel pictura ab
dinis, viginti autem lalitudinis. Cujus omnis ambitus antiquis fqrmata, plenius, quo sint haecordine facta,
atrio tres cubitis alto erat circumdatus, habente in- distinguit. His vero ita compositis, in Sancta San-
troitum a parte orientis, cujus in libro Regum ita ctoram snmmi tantam Sacerdotis erat semel in anno
meminit Scriptura : <III Reg. 6) Et mdificavit cum sanguine hostiarum ingredi; in sanctuario ante
alrium interiut tribut ordinibus lapidum poiitorum, oraculum SacerdOtes tantum purificati introibant.
et uno otdine lignorum cedri. InterUis videlicet hoc B Jui atrio interiore Sacerdotes omnes,et Levitae. Girca
appeUans atriura, eo quod alia circa hoc exleriora hoc atrium sub (dio) divo, vel si tempestas arcebat,
sint facta. Porro in verbis dierum ita : (- Paral. 4) in aedibus circumposilis viri IsraeUtae ad orandum,
Feeit etiam atrium Sacerdotum, et batilicam gran- sive ad audiendum verbum Dei - conveniebant. In
dem,etostiain basitica,qum texit mre. Atrium vide- tertio ordine atriorum stabant ad orandum mulieres
licet Sacerdotum hoc nominans ~, qma nimirum ad Israeliticae sub (dio) divo : vel si.tempestas non si-
hoc erat factum, ut ab ingressu tempU caeteros arce- nebat, proxima circumpositarum aedium tecta subi-
ret, solisque hoc Sacerdotihus Ucere designaret. bant. Porro in ullimo ordine atriorum gentiles, qui
Erat autem hoc idem atrium ab australi, occtdentali ad orandum/orte convenerant, intrabant. Ubi etiam
et septentrionali parle vicinius muro terapli. Porro post tempora dispersionis ii, qui de gentibus nuper
aa ortum solis, unde et introitum per gradus habe- advenerant Israelitae, i diebus septem puriflcati, sic
bat, in magnam se proUxitatem a templo protende- tandem, interiora sanctorum petebant. Quae auteni
bat, utpote quod in illa sui parte allare holocausli, intra atria, vel in atriis erant pavimenta, lapide va-
inillaluteres bisquinos.in quibus hosliae lavaren- rio sunt omnia strata. lta vefo ostia in aedibus con-
tur, in iUa mare ceneum, in quo intraturi ad mini- tra invicem posila erant, ut ii etiam, qui in ultimis
Stejriumsacerdoles lavarentur : in iHa Sacerdotum conststebant, templum possent intueri. Erant autem
immolantium, et psallentium babebat choros levita- sortes vigmti quaroof, el Sacerdotum, et Levitarum,
rum. Circumdabatur aulem hoc atrium undique et Janitorum, qui per totidem septimanas sibi ex or-
ersum a c longa aede praemaximain quadrum, cujus dine succederent, sabbato nova turma intrante ad
interior paries (id est, qui templum a quatuor mundi ofBcium, et post Sabbatum ea, quae proxima sepli-
partibus respiciebal) inferius erat per totum in ar- mana ministraverat, domum redeunte. Sed hicpon-
cubus constructus, ulterior vero firraa soliditate tifex proponit necessitatem augendi circa novum re-
fundatus. Et januas habens sereas, ut supra di- gem exercitus, et eos, qui intrandi septimanam ha-
ctum, - membravimus; et oslia in basilica, quae bebant ordinem, suscepit, et illos, qui jam suam
texit aere; quae etiam porlicibus communita ma- septimanam ministrando impleverant, ne abirent,
ximis, et opportunis erat discreta coenaculis. Et retjnuit. Qui alios quosque Levitas de cunctis urbi-
rursum extra hancaedem in gyro e altera simUische- bus Juda simul, et principes famUiarumIsrael, missis
mate facta f : sed et tertia nihilominus circa illam in hoc centurionibus Hierosolymam, congregaveral,
eodemordine facta per gyrum, interiora omnia longe, ut Verbq dierum oarrant, (1 Paral. 23) quos edu-
lateque circuibat: In hoc tantum a prioribus distans p cturus filium regis taU ralione distinxit, ut omnes,
aedibus, quod orientaUs, et seplentrionalis ejus pa- qui impleverant sabbatum, et egressuri erant, in
ries ostia minime habebat, eo quod uterque eorum duas divisi partes regem ki inlerioribus alrii loeis
ad muros pertineret civitatis. Haecautem sunl atria, armati circumstarent: rehqua vero multitudo, id
de. quibus canitur in Psalmis : (Ptal. 153 et 154) est qui non erant de stirpe Levi, exterjorcs atrio-
Quittatxt. in domo Domini, tn atriis domut Dei no- ' rum januas contra furorem reginae, si quid ibrle ad-
ttri: et quoniam ipsa domus Domini in editiore loco versi moliretur, custodirent. Porro hic qui nuper
constructa erat,fiebat, ut atria, quante exleriora ad sabbatum veuerant Sacerdotes, Levitae, et Jani-
* fuerint, tanto altiores haberent parictes, utpote toresin tres divisi partes, domum regis, idestpala-
inferius fundamenta habentes, adeo ut ultima qua- tium, observarent: ne vel hoc regina coUecto exer-
Excubias. • Altare
b Edit. : hoc tantum habent: quod ingredi Sa- t Factum.
eerdotibut lieere desigmret. Prsestat nostri codicis B Fxerent: sed faUitur.
leetio. - Conveniresolebant.
c Longe. ' Deest in editis diebusseptem.
d Commemotavimm
 785 QUyESTIONES XXX SUPER LIBROS REGUM. — LIBER IY. 786
citu contra regem, defenderet: Servarent et portam A in sepulcro Elisei, quod cum tetigisset otsa Elisei :
___
habitaculi scutariorum, per quam de templo ad pa- continuo revixit homo, et stetit super pedei suot.
latium descendebatur, sicut infra » dicitur : duxe- Latrunculi enim Moab flguraliter daemones intel-
rnntque"regem de domo Domini, et venerunt per ligendi sunt, qui ad incestum et omne opus execra-
viam portae scutariorum in palatium, et sedit super bile vitiorum stimutis perurgent infelicium mentes. :
thronum regum, ubi etiam porta b Siref, et domus Qui vero mortuum sepeliebaint, ii accipiendi sunt,
Messa, quaecum porta scufariorura nominatur, esse . qui, ut Apostolus Jacobus ait : (5, 19) lmpios et
videntur. Scularios autem tutores c Regum appellat, pecctitotes ab errore vim stim assidua exhortatione
testante libro Paralipomenon : (2 Paral. 12) quia convertunt ad trumitem pietatis, et easlitatis, animas-
cum Roboam scuta aerea pro aureis fecisse comme- que eorum salvantes a perpetua morte, coopetiunt
morasset, adjecit: Et tradidit illa principibus scuta- mnltittidinem peccutofum. '.
riorum, qui custodiebant veslibulumpalutii: in quo Sive aliter. Sepelientes mortuum, ac latrunculos
videUcet libro distinclius haec cuncta replicantur : : fugienles illi merito appellandi sunt, qui pie vivere
Tertia pars vestrum, qui venhint ad sabbatum Sacer- . volentes in Christo, fugiunt, ac declinant vitia uni-
dotum, Levitarum, et Jqnitorum erit in portis; tertia versa, atque peccata, quaeinortem videlicet operan-
vero pars ad domum regis, et tertiu in porta, qux ap- ]j ] tur, corporaque in fontem projiciunt bautismi, in
pellatur Fundamenti; omne vero reliquum vulgus sit quo secundum Apostolum credentes sepeliuntur cum
in atriis domus Domini, nec quisquam alius ingredia- Christo (Rom. 6, i. Coloss. 2, 12), ut per commu-
tur domum Domini, nisi Sacerdotes, et qui ministrant nionem corporis, et sanguinis ejus deinceps possint
de Levilis : ipsi tantummodo ingredianlur, d qtii vivere cum Christo.
sanctificati sunt, et omne reliquum vulgus observetcu- (14, 7.) Ipse (videlicet Amasias) percussit Edom
stodias Domini. Levitm autem citcumdent regem, ha- in valle Salinutum deeem millia, etc. Quod di-
bentes singuli arma sua, etc. citur de Amasia rege Juda : Ipse petcussit Edom
(Vers. 12.) < Quod sequitur de eodem :c Ptoduxit- : in vulle Sulinatum decem milliu et apprehendit pe-
'
que filium tegis, et posuit supet eum diadema, et te- tram in prmtio, vocuvitque nofnen ejiis » Jethel.
stimonium, in diademate insigne capitis regium : in 1 < Vallis Salinarum erat, ubi sales faeiebant, vel
testimoniq designat decreta legis Dei, quibus quid foeno videlicet salsuginis, ut multis in locis deciso,
agere rex debeat, et qualiter vivere, praecipitur. exsiccato et incenso, vel aquis puteorum sale fer-
Denique in Iibro verborum dierum apertius : (2 vefactis, et usque ad salis flrmitatem cbquendo per-
Patal. 23,41) Et imposuerunt, mqnit, eidiadema, . ductis, vel alio quolibet ordine, quo sal fieri constre-
dedetuntque in manu ejus tenendum legem. Et magnae.'C vit, in quo etiam loco Joab duodecim millia Idu-
utique erat, salutarisque prudentiae, ut per tyrannicae, maeorum percussisse legitur. Nec praetereundum
impiaeque reginae necem, succedente in regnum filio quod pro valle Salinarum vetus editio quasi nomen
regis legitimi, cum ipso ' regum habitu, simul disci- regionis i Gemela posuit. Petra autetn civitas est
plina legis Dei servanda committetur, et qui se proe-. Arabiae nobilis in eadem terra Edom, quae in libro
latum populo regendo videret, ipse se regendum di- Numerorum Receni dieitur, et ab Assyriis hodie
vinis Iegibus subdi debere meminisset. > nsque sic appellatur.l Jecethel vefo, quod Amasias
(Cap. 12,13.) Et non fiebat ratio his hominibus,qui victor ei nQmenimposuit, interpretatur coetus Def,
accipiebanl pecuniam, etc. 8 < Quod instauranlihns i vel auxilium Dei, agente eo fldeliler, ut perenni In-
templum Domini tempore praefati regis Joas dicitur: deretur memoriae, quod hanc,veIcoetus populi Dei,
Et von fiebatratio his hominibus, qui uccipiebunt pecu-• vel Deo adjuvante, ceperit. >
riiam, tit distribuerent eum ariificibus, sed in fide trar- . (14, 25.) Ipse reslituit termines Israel ab introitu
etabant eum, devotionem ostendit eorum, de quib-s : Emath etc. l < Quod dicitur de Hieroboam
rege
sermoest, qui tantum studii in religione habuerint, Israel : Ipse restituit. terminos Israelis ob introitu
ut nullus dubitaverit, quin pecuniam Domini sine; Emath, usque ud mare tolitudihit, Emath,
quae nutic
alicujus fraudis suspicione tractarent : ethanc de'!'•" Epiphuniu dicitur, septentrionalis erat terminus
aerario subiatam fideliter artificibus ad muniendami Israelis : Mare autem solitudinis,
quod hebraice di-
domum, prout singulis opus esset, offerrent.. citur Araba, mare mortuum designat, quod iri lori-
(13, 20.) Post hmc mortuus est, inquit, Eliseut, etI gitudine per stadia DLXXX usque ad m Zoaras Arabaj
sepelierunt eum. Lutrunculi vero de Moab venertmt in in latitudine per centum quinquaginta usque ad vi-
iefram ipso videlicet urino. Quidum autem sepelientes1 cina SodomorHm n
praetenditttr. >
hominemviderunt latrtinctilos, et projecerunt cadaver 0 Et unaqumquegens fabricuta est Deum suum, etc.
a Dicetur. * ' ' Haec habet Beda quaestiqne .21, inter*30 quae-
,
*Seir. !
•* Regis; > '•'' .- stiones in librosRegum. •J'ir'" ' ':'
d Qttia. i Gemelach. ' "'"'.
'., ,. , k Jecthel. .
e Hujus quoque, et loci 1
subsequentis explicatioex Hoc paritcr, et subsequens Beda desuiupte SUirt.
Bedadesumitur,
•* Ibidem,num. 20,et,21. . , '
.; Zourbs. •'•
Regni. '..'...- , . n Progreditur.
8 Haec pariter ex Beda desumpsit Rabanus. 0 17,29. •
* Jectehei. .'-'
.,,*87 GLMOfll TAURJNENSISEPISCOM 788
i #Hod4kkur4e-oi9,4_tt3ein Bamariam a rega As- 4 Tusalem, ubi erat tfemplumejus. ijubdque paucita-
syriorwa adduct» sont. _ation_»us, et maqumque tenJ ebsessorum votens «stendere, (vers. 23) eqtto-'
-gtnt faknoat* e*t Betm stmtri, ptmerumtemeemt in rum duo miUia pollicetor, quorum Ezechias ascen-
fatti»semaeim,-qtuzfeatmnt " SamdPhByens, et gehi sores praebere aon posset, non de imbecillitate venit
inprbilw4tit^ihauit^^itabanf.Vmw\mBtfy- populi Judaeorom, i qui «quitandi carebat scientta,
louiiifecerapt StichothBiHeth: Viri autem Curhen ,sed de Observatione mandatbrnm Dei, qui per
. fec^puat Nerget.Et viri de i>Enietha fecetttnt Asima, Moysensuper r«gemprteceperat Israel: (Dteuter.17,
. Porro Hevaeifecerunt« Nebaat, et TharthaAn Mhri . i6,.ef 17) Ntin multiplicabit sibi equus, et uxores
quidem loeoFiun 4egU_r, qnod Bendth , «t Nerge plurtmds tton httbebit.-M id a«tiem, qttod dixerat:
.,iaerunt civitales, ^uas construxerunt m regiotM {vtn. 22) St fespondms mihi', in Domino Deo
Judeae Samaritani, qui de Babytenia Sransiewmt - eonfiditriut,et&, cailide, prudenterque respondrt, se
Asjma qaoque <_pp_h» c_uodeenifkaverOBt,qui ac nonsua voluntate, _ed fiomiiri venisse pfaeceptis -.
(eam venefant de fimath. Nebaa. etiam, et - ;f Btnhs <Et al-it H«tiac_lffl, et caeteri ad Rabsacen :
. «vitates, q_as Hevci in eadem Jodeeseterra cenOi 1 lioquete ad iervos luos Syta lingua, siquidem inlel-
«lecttnt. Videtur autem juxta consequfchttara Sbrmo ligimus eam, etc. Atcusatio RabSacisEzechiaetesti-
nfe, eitiam idoloniHi, quibus « -taaegentes ptius ta % monrdm bst, qnod captis cunctis Judaeaeurbibus, con-
terra >-•«* •errierao*, hic sposse vocabula irrtelligi 'nSusInDominosit" 1,dixeritque ad populum: (IlPat.
t ^aia oum dicUim esset, et unaauaque gensfabri- Xtxn,^). Noiitetimere,nec.poveutisregemAssyriorum,
, eata ttt Detim titum, qnasi ad expletionem sen- '' vt tcniversammuliitudinem, qum est cum eo : mulio
tentiae subjnnctum est: Vtrt enim BubglonUfeeeruhi &iim pturet nobiscutn stint, quam cum illo; cum itlo
Saehotk Betxoth,id esttabernaoula Bettoth. Et melius tnim est brachiUmcarheum: nobiscumDominusDeus
ni fjaUor,faeeret irrterpres, si Sochoth latine in tator ' noster, qui duiiliator est nostri, pugnatque pro no-
nacuta verteret, et%eme_ SdoliBenoth absalute po- bis. Et confortutus est, inqttit, poputus kujuscemodi
. neret: et sicut in seqnentimis «wnifestc dtcitur vtfbti Ezechim: TJhue Rabsaces deStruere vult quod
(17,,3_) Hi autenty quittaHt de Sephktvaim, combu- ille ebhstrtrxerai, et lbquittir ad populum :'"(/V Reg.
. rebant fitios tuotigni AdteameUoh,et AiiamelethdUi 18, 29) 'Non seducat voi Ezechiris, einon vobistri-
Sepharvaiin : ubi ostenditur Adrametech, >etAnaroe bttat fiduciam super Domino Deo. Rursumque adji-
_ lechidolafuisse urbis Sepharvaim: it& videtur oonse *iens cbmminationem, et' terfofem, ut (vers. 27)
. quens, ut eiiaxpNergel Guthenorum_;A8imaEmatne come_on<,inquft, stercora sua, et bibant urinam pe-
norum,Nebaha», ejtTh^hacidoIafuetorflEvaeoWna cttdum suorum ~ vobiscum. Per quae ostendit fame
(18, aS,) Atmoquartodednto regit EzecltUeaseen !C e«S_ et periurra, gftiqtte esse capiendos, simulque
4it Sennaoherib rex Aa»t$riorumiuper omnet ciaxtatei HlecebraS *jufigitfotinidini, ut quos tefrore non vi-
Judw munitas, et eepU eas, etc. Histbria manifesti eefat, fepfotriissionibus et persuasione decipiat di-
est, et interpretatiopenon mdiget. * In verbis autoir -cetts :{ver's. 31) Facite mecum quod est utile. Ergo
Babsaeis arrogantta •eonsideraada est, quee velu «ensas est: Facite (mcfuit) quOa vbbis prosit, et in
. quaedam cootraria forlitudo imitatur consuetudinen behedictionem prOficiaf vestram. Sive hqc dicit:
' prophetafum, ut quod.UUsolent in prologiaponere Benedicite regi S.-ssyriofUtri, et laudate eum : ut
kmc dicit Dotninus, quoauctoritatem et magnitudi- Bbniiaum tOBfttemmi,ttt praemia consequamini: et
nem loquentis ostendant, isle nunc dixerk:, Htvt ^briec revertar fie -figypto, Sive capta Lomna re-
fHeit re» magnus, rex Assyriorum. Consideremui cteam,habitate in ttrbe vestfa, et febus vestris frui-
verba Rabsacis, - < acprimuai q_od dicit: i^Con- ttini : postea autein : (vefs. 52) Veniamet iransfe-
fidis euper bacutum aruudinentn conffactttm istum ram w$ in ierram, qticesimilis est terrm vestrm. Qui-
tupet JSgyptum, falsum est: nuUaenim narrat histo dam putarit 'terratin feisMediaerepromitti, quae ha-
tla, tguod|i.E-echi-sad J^gj.pties miserit, et Pharao» •bfebarterras Judae similitudinem, tam in situ, quam
auxilium postularit, quodque iafert : (vei-s.22] lit frugrbus. ° Qiiodque infeft: Vbi es\ Deus Etnath,
mihi, in Domino Deo mstto tonfidi- ° et
Jis irespdndetis AtphuW, et Sephafvatm, Ana, et Avu? Nunquid
mus, yerum est; sed.rursam jungvt mendacium Ve MbefUverulttSdmaridm de manuritea? Oslenditha-
TJtati, quod (Ibid.) abstutetit Eiechiat exceltt rum oninlum dvitatttm, sive gentium diis servisse
illius, et altaria: hoc enitn non coatra Dominum Sairihfitas, et quih nbri erant dii, sed idola, merito
sed.pro Domino fecerat, ut idololalria, et veteri er- <&hbtes-vaiilitairlB, ut decebat esse P sttbmersos. Est
fore destfucto, juberet Dominum adorvi to Hie- iitftem Einath _r_s "Cele^yriai,quaenunc Epiphania
« $_iK-Wto*. i An speras in baculo, etc.
•' ^Hmath. -.. , . i Quasi equitandi ignavi.
«HrHbdWs, it tharUue. * Vers. 25. Nunqutd sine Domtnt voluntate, etc.
d Thatthae. • . ' . i Vers; 26.
e Hmc. m.Vers 13. , "".., ,.
t- Quod cunt. .. 'v Vtrtg-ia lisfflti.^4nfi)ti iudrn.
,;_ *^%^^ " HactenttST^abairus: subsequeritia praebet Beda
1farcatciiBexitagnus,RexAtsyriertim
- Haec, quse tradidit Claudius. RajiamtSiin locun
quaest. 2^ iu Ub;os Regum, «jt rursus Rabanos.
huncpariter tradidit. ;;. .: p Sutvtffids: "•-.• »,
 'T89 QUJESTIONES XXX SUPER llBROS REGUM. - LIBER IV. *790
•dicilur : jttxta « Emesan, ut supra monuimiis. b Ar- \eurii spiritus corisiRi,,etfdrtitudinW, fJtlSB'titfaque
phat urbs Damasci, quam expugnatam a rege Assy- sibi ne'cessarIo'ju'ncta sttn't, quia ne^tte virtns shre
riorum etiam Hieremias scribit: (Hier. i, 47) Se- consilio esse utilis valet, neque 'COrisriiumsine vir-
pharvaim, quod numero plurali hbrts, vel litteras tiite. t^uidigMf pro;surit.qui pbf consirium ptsepa-
sonat, nomen est locorum, de quibus Assyrii trans- raiituf, dtfiri ad pfaeiiuinpef roftifei-Iriein iicinpfb-
migrantes habitaverunt in Samaria, ui iri loconjm cediint? Affliclus ejigo,'atquei tufbatils' W.ecnias rex
librijs inveninius. Verum in Isaia hoc quoijue yocJt- loquilur dicens : Dies tribututxdnii, et bldsphetriim
buliun esse eivitat.s apparet, ubi. aperte dicitur : dies iste, venerunl f>HiJisq%e. a_ partiith," et vires
.(/*«'. 36, 19)LVbi est Deus urbis Sepharvaim? M- non habel patturiens. Filu qiiippe ttsqtte ad partttih
metsi pluraliter dictum, ut Thebarum, Athenaruin. veniunt, quando apta corisiha usqffeab* desiderittili
Pro Ana, et Ava vetus editio quasi unius urbis no- efliciendi operis procedunt, ^sedviftiitem non ha-
men c Ana, et Ava posuit. Et quidem in Hebraeoita bet parturiens, (i^ia diiitt infifnftts quisque cbriciplt
-criptum est: verum quia syllaba u, quae in medio ' consilia, haec ab*litilitatem alit(uam per partum bpe-
Mominis posita est, conjuqctionem apud eos signiji- ris non producit. > Sequiliir :" •'•."',
•
cat.potest etiam ila distiniguiut dicantur Ane etGave, ', (Vers. 5.) Siforteaudirit Domihus ifeUsluus unx-
nt Aquila transtulk, sive Anua et Avua, ut nosler "Bversa vetbu Rabsacis, queth misit tex Assgriofum
vertit interpres. > ' Dominussutis. Non enini
audemttsTJominumomnium
(Vert. 36.) Tacuitque omnis populus, et non re- nostrum Dominum dicere, qub ifascente tanla pa-
tpondit ei quidquam. Siquidem prmceplumregis acce- timur : sed tuuin dicimus Dominiim, ethanchabe-
perant;,ut non utponderent,d < Vere justus Ezeehias mus ultionis fiduciarii : qubniarii vivens Deus bla-
agebat cuncla fideliter, et universa cum consUio : sphemalur a cultbre idolorum mortuorum.
ideo enim jusserat blasphemanti Assyrio non re- Cumque venissent servi regis Ezeclilaead Isaiam,
_t_pondere,ne eum ad majores blaspheijiias.provoca- pfaevenit eos! Isaias : ebdein eriiia spiiitu, quo fu-
ret. > ,,,',, ",tufa noscebat, etiam abseriterii regerh audierat, et
(Vers. 37.)Ht ingrestus est Heliachim, et cceterxcum dicit quid respondere debererit domino sub humili-
£0 ud Ezechiam scissis veslibus. <Perspicua, relih- tate mixta fiducia conscieritiae. Tbicite, iriquit, D'o-
quentes, ea lantum, in qifibus lateus sensus .est, ptino vestro, qui vester est Dbminus meus : etenim
disseramus. S.cindjt vestes, quia Babsacen audie- Hmc dicix Dominus : (virs. 6, 7) fiqli liriteteVerba,
rant Wasphemaotem. (C<ra, 19, 4) Seindit et _ipse quibus non tii, sed ego sum blasphemat.uE: Ecce ego
rex vestimenta sua, quia peccatorum suorum, et i immittam ei spiritum, et audiet nuritium, ei reverte-
^ tur in terram sudm, el
jpopuli esse credebat, quod Rabsaces usque ad portas dejiciam ejim tfladio in terra
Hierusalem venerit, et cpntra Dominum taUa sit suu. Ut duo pariter Ezechias, quae optabat, audi-
locutus. Pro regio ergo cultu obvolutus est sacoo, ret; se de obsidione, et pericttlo liberandum : et ini-
et de palatio ad templum gradiens, HeUachimpontifi- micum, iratumque regeni in sua terra esse moritii-
cem, etc Sohnam scribam; et (vfirs. 2) seniores de 'rum.
Sacerdotibns misit ad Isaiam filium Amos Prophe- (Vers, 8.) Reversus esi uuiem Rubsuces, et tnvenit
jam. In quo regis consideranda est.humijitas atque regem Assxjriorum 'expugnuntem - Lomna, etc. 4
prudentia. Ipse pergitad templum, princjpes po- < Pugnasse autem Sennacherib fegem Assyriorum
puU, et sene^ sacerdotum non stolis. Sacerdotalibup, conlra jEgyptios, et obsedisse Pelusium, jamque
sed ciliciis coopertos miitit ad lsaiam Prophetam extructis aggeribus urbe capienda, venisse Thracam
filium Amos. regem iElhiopum iii auxilium : et una nbcte juxta
.. (Vers. 3.) Bixerunt, inquit, ad eum: hccxdieitEze- Hierusalem centum octoginta quinque millia exerci-
chias. Diet tribulatiqnit, et correplionit, et blasplte- tus Assyrii, pestilehtia corruisse; narrat Herodotus,
mke diet hmc Tribulationis.uostrae, correptionis Dei, J et plenissime k Berosus Chaldaicae scriptor hi-
blasphemiae hostium, ponitque similitudinem partu- Q storiae.
rientis mulieris, et dplentis, quod yenerini filii us- (Vers. 14,15.) Ituque cum uccepisset Ezechias ttt-
que ad partum, et vires uon habet. parturiendi. teras de manu nuntiorurn, jet legisset eas, uscendit in
1 <Baecjuxta Utlerampeccatis facienlibus videmus, domum Domini, et expandit eas coiam Domino, elc.
quia cum hosles irruunt, defensores g nostri prae- Contra Sennacherib regis blasphemias, solita Eze-
parantur, sed nuUatenus ad praeparata convalescunt. chias arma corripuit, rursumque pergit ad tem-
Scriptiim namque est: (Itai. 11, 2) Reauietcet tuper plum, et epistolas ejus expandit coram Domino, au-
« Aemesam, ' ' "-
' - sEdit., veslri.
Jlrp-fl-. h Lobnam,
* AmeumqeM . . _.._ ... ' RursusRabanushae^ ipsa.nos.dQcet,.qiii larapn
_ Rabanus, et &nbsequentia tradit ad litteram haec tanlum tradi*: Urbe capiehUa [fortasse Ufbi
fere. ' ' capiendse]. VehisseThatacam Regem Mthwpum in
• Soboam. \ auxilium narrat Herodotus^
' Hactenes Rabanns : «ubsequentia a Paterio, i Lib. u, cap. 141. Sed intermixtis fabulis.
Weoque a Gregorio Maeno desampta sunt: sed. lo- - Deslituimur prorsus bis Ubris.
cum««)lj9rt^ q«m allej__t,Ppterio* non indieitv
 791 CLAUDU TAURINENSIS EPISCOPl 79«
dacter Dominum deprecatus, et solum Deum asse- jA ut colles, (id est principes) qui intcr se pugnabant,
rit esse viventem, per quem idola inteUigimus ima- et civitates munitissimae me contrahente manum
gines mortuorum. . meam, nec solitum auxilium praebente eradicaren-
'
,Misit (i)er*.20) autem Isaias ad Ezechiam dicens: tur, et contremiscerent, ac perirent, et compara-
Hcee dictt Domiriut Deut Israel: Qum deprecatut es rentur non olivae,et vineae, fructuosisque arboribus,
tne tuper Sennacherib tege Assyriorum, audivi. Iste sed feno, et gramini, herbisque domatum, quaefru-
est termo* quem locutus est Domxnusde eo: sprevft gibus impedimenta sunt, et anle marcescunt, quam
te, et lubtannqvii te, vitgo filia Sion: post tetgntri ad mataritatem perveniant. Itaque sessionem, et
tuum caput movit, filia Hierusalem. « < Quia tam egressum, et introilum tuum ahte coguovi, et insa-
audacter Ezechias Dorainum deprecatus est, nec niam, qua contra me dbbacchaturus eras, prophetis
misit ad Isaiam, ut prius miserat, non ipse pro- vaticinantibus sum locutus; per quos olim dicturum
pheta pergit ad eum, sed mittit nuntios, qui ei dice- esse te noveram. (Isai. xiv, 14) /n ceetum ascendam
rent verbum Dei super Sennacherib contra quetn tupet sideru coeliponum thronum meum, eroque simi-
rbgas, Doinini ista sententia est. Virgo filiu Sion, lis Alttssimp. ltaque furor tuus, et superbia tua per-
et filia Hierusalem, quae ideo virgo appeUalur, et venit in aures meas, et nequaquam te nltra por-
filia, quia ex cunclis gentibus simulacra adoranti-J B tabo, ut inlelligas quod potuisti, non tuis potuisse te
bus, baec sola conservat castitatem religionis Dei, viribus, sed meo arbitrio. Merebantur enirii impice
et unius divinitatis cultum. Subsunnavit te atque gentes, et c infructuosae arbores, ut per te quasi
despexit. Et quae, ne te ad majores blaspbemias con- securim, et serfam meam succiderentur et cade-
citaret, prmsenti non respondebat. Post, te abeunte, rent.
movebit caput suum. Certa de ultione, secura de (Vers. 28.) tPonam itaque circulum in naribus luis,
poena, et haeclocutus est: non contra me, sed con- et camumin labiis tuis, ut blasphemantium ora con-
tra Dominum superbisti, nec ipse per te, sed per stringam, et nequaquam ultra talia Ioqui audeas,
scrvos tuos, ut major esset arrogantia blasphe- frenumque injiciaro labiis tuis, quod tnam ferociam
inantis. b Dixisli enim quod in quadrigarum tuurum domet, et te reducat in Assyrios.
multitudine ascenderis in altitudinem montium, el tTibi autem (Ezechia)hoc erit signum. Comedehoc
juga Libani excelsa tuccidetit. Cedros atque abietes anno qum repereris, et in arino tecundo qum sponte
illius, quae vel de cunctis gentibus metaphorice de nascuntur. Porto in anno tertxo seminate, et metite:
principibus earum debemus accipere : vel Hierusa- ptantate vineas, et comeditefructum earum.
lem, quaeinterpretaturLibanus; ut cedros ejus, atqtie < Omnia haec Propheta per nuntios ad Ezechiam
abietes ad potentes quoque, et optimates, altitudi- " loqnitur, quid Sennacherib dixerit, quid ei Dommus
nem vero summitates illius, saltumque Carmeli re- responderit: non ad ipsum sermonem facit, ne for-
feramtis ad templum^ Quodque inferfe:Eyo fodi, et bibi silan dubitet ventura, quae dicta sunt. Et idcirco
aquam, et exsiccavi vestigio pedis mei, omnes rivbs ilU maxime prophetae apud populum sermonum suo-
aggetum: Hoc intenigi potest juxta historiam, quod ram habebant fidem, quia non solum de his, quae
pro multitudine exercitus omnia fluenta siccaverit, multa pbsl saecula futura erant, sed eliam quaein
ut pttteos sibi fodere sit compulsus: juxta transla- continenti, et post non grande temporis spatittm
tionem, quod omnes populos, qui sub aquarum essent implenda, memorabant, et quod intra bien-
nomine interdum scribuntur. suo vastaret exer- nium, et rex Assyriormn interiret, et nrbi Hierusa-
cilu. lem securiias redderetur; hoc erit, inquit, signum
(Vers. 25.) < Nunquid non audisti qtue olim fece- eorum, qum futttra pfonuntio, quod hOc auno ea
rim ? ex diebus antiquis ego plusmavi illud, et nuhc comedas quae repereris : anno autem secondo quae
adduxi: eruntque In columnam, collium pugnantium sponte hascnntur : iri anno autem tertio, fugato jam
civitdtes munitm. Et qux sedent in eis, humUesmunu, Assyrio, et obsidione laxata, teminate et melite:
contremuerunt, el confusi tunt quati fenum agri, et D plantate vineas, el fructut earum comedile. Siquidem
virens herba tectorum, qum arefacta est, antequam « lirbis hujus refiquiae, qttse nunc hostili vallantur
veniret ad maturitateni. Habiluculum tuum, et egtes- exercitu, et evasuras esse non credttnt, tantam re-
sum tuum, et inttoitum tuum, el viam iuath egoptm- cipient rerum omnium abundantiam ac felicitatem,
scivi, et futorem luum contta me, insanisli in me, et ut instar arboris alta radice fundatae, pomis densis-
supetbia tua ascendit in autes meas. simis impleantur.
< Haec ex persona Domini contra verba Assyrii e tEt quodcunque retiquum fuetil de domo Juda,
sentienda siint, qttod ad blasphemiam ejus sic re- mittel radicem deorsum, el faciet fruclum sursum.
sponderit Domimis. Num ignoras, quod haec, quae Quid hoc loco radicum nomine, nisi latentes cogita-
fecisti, mea feceris voluntate, et ego hsec fulura tiones accipimus, quae in occulto prodeunt, sed in
praedixerim, ac per te facienda mandaverim?Ttaque ostentatione pperis per apertum surgont? Radicem
quod oUm decreveram, hoc est explelum tempbre, btgo deorsum mrltiire, est cogitationem bonam in
« Subsequentia fere dbcet eliam Rabanus, &Patvm utbis retiquim.
b Vers. 23. sed hic, et deinceps nbnnihil-differens • « Vers. 30. Hactenus eliamRabanus : desnmpta
a Vulgala interpretatio proponitur. sunt subsequentia-ex Paterio, ideoque.ex Gregoifl.
0 Edit. ftucttiosm, sed perperam. Vide n. »t, aUas captit 48, Ubri TOI Moralium....>
 793 QUiESTIONES XXX SUPER LIBROS REGUM; — LIBER IV. 794
abditis multiplicare, fructum vero sursum facere, A. (Vert. 55.) Cumque diluculo surrexisset, vidit om-
est eflicacia bperis recta, quaecogkavit, ostendere. nia corpora morluorum, { et frendens abiil, et re-
lfiffif etgo radxcemdeortum, ut faciat fruetum tur- versus ett Sennucherib rex Assyriorum, et munsit
turit. Ab si aperte diceretur: in imis eogitatio nasci- . iit Ninive. Cumque adoraret in templo s Neesrach
tur, utin summis retributio reddatur. Deum suum, Adramelech et Saratar, filii ejut, per-
iDe Hierusatem enim, et de monte Sion egredien- eutterunt eum gtadio : fugeruntque in terrattt
tur reliquim, et implebunt terram Judaeam, nqn suo Armeniorum, et regnavit pro eo ~ Asoratltan filius.
merito, sed Dei misericordia, imo zelo quod ad- ejus.
versus hnpios zelalus est populum suum. Quod au— 1 <Cum enim rex istc reversus esset Niniven ur-
tem ad extremum infert: (Vers. 34) Protegam «r- bem i sedem regni sui, et adoraret in templo Ne-
berit hanc, et talvabo eam propter me, etpropter Da- srach Deum suum, quasi victoriam de hostibus.
vid servnm meum: illud significat, quod non merito reportaret,et dehibrum idoli sui triumphans, et gra-
suo, sed Dei clementia conserventur, imo patris tulabundus ingrederelur, contemptor veri Dei, in
eorum David memoria, in quo admonentur, et suae fano falsi numinis trucidatur. Nec angelico periit
negUgentiae, et illius fidei, atque justitiae, et quod gladio, quod erat commune cum pluribus, sed par-
in tantum justitiam diligat Deus, ut etiam posteros B ricidio filiorum, qui fugerunt in terram Ararath,
sanctorum hominum non suo merito, sed majorum in qua Scriptura Asorathan filium ejus, qui regnavit
virtute tueatur. pro eo testatur misisse habitalores Samariae, ne
(Vers. 35.) tFactum est ergo xn nocte illa, venit terra remaneret inculta. Ararath autem regio Ar-
Angetus Domini, et percussit b castra Assyriorum meniorum campestris per quam Araxis fluvius
centum ocloginta quinque mtfii-.De hoc quoque in ftuit, incredibilis est ubertatis, ad radices Tauri
Paralipomenon legitur : (// Par. 32, 21) Et mitx* montis, qui usque illuc extenditur. Ergo et arca, in,
Dominut Angelum, qui percutsit omnem virum ro- qua liberatus est Noe, cum liberis suis, cessante
buttttm, et beltatorem, et 'prmcipem exereitut regit diluvio, non ad montes generaliter Armeniae delata
Assyriorum revertutque ett cum ignominia in terram est, quae appellatur Ararath, sed ad montes Tauri
tuam. Centum octoginta quinque millia fortissimo- altissimos, qui Atatath imminent campis.
rum virorum ab uno Angelo una nocte caeduntur, et (Cap. 20.) /n diebus illis mgrttavit Esechius usque
absque vulneribus occisorum mors saeva discurrit, admortem et veniladeumlsaias filius Amos,prophela,
excladens a corporibus animas Domini voluntate : dixitque ei, hmc dicit Dominus : Prmcipe domui tum:
et ipse rex Assyriorum idcirco servatus est, nt morxeris enim tu, et non vives.
sciret potentiam Dei blasphemantia ora comprimere, (j < Quem (Prov. m, 12) diligit Dominus corripit, et
'
fierelque teslis iUius majestatis, quem panlo ante eustigat omnem filium, quem recipit. Ne elevaretur
contempserat. c De talibus aulem rebus agit omni- cor Ezechiae post incredibiles triumphos, et de me-
potens Deus multa per angelos, non ut ipse ab eis dia wptivitate victoriam, infirmitate corporis visi-
discat, sed ut ab iUo ipsi per verbum ejus agant, tatur, et audit se esse moriturum, ut conversus ad
aut nuntient sine corporah sono eliam quod volue- Dominum flectat sententiam ejus. k Sednulla, quae
rit, ab eo missi, ad quos voluerit, totum ab illo per in hoc mundo hominibus eveniunt, absque omnipo-
illnd verbum ejus audientes, id est in ejus verilate tentis Dei occulto consilio fiunt. Nam cuncla Deus
invenientes, quid sibi faciendum, quid, quibus, 1 futura praesciens, antesaecula decrevit qualitef per
quando nuntiandum sit. d Sed tatnen non ex angeiit saecula disponantur. Statutum quippe jam homini
hominet beatificat, ted ex se ipso, sicut angelo*. est, vel quantum hunc mundi prosperitas sequatur,
« Nec aliqua ex aliquo tempore (vel ab angelis, veJ vel quantum unumquemque adversitas feriat, ne^ele-
ab hominibus) cognavit, ut nosset, sed futura ora- ctos ejus aut immoderata prosperitas elevet, aut
nia temporalia, atque in eis etiam, quid, et qnando nimia adversitas gravet: statutum quoque est m in
ab illo petituri fueramus, et quos, et de quibus re- aetema veritate, quantum in n ista vita mortaji
bus, vel exauditurus, vel non exauditurus esset, I > ° imusquisque temporaUter viyat: P quia etsi annos
sine initio praescivit. U/iiversas autem creaturas' quindeciin Ezechiae regi ad vitam addidit omnipo-
suas, et spirituales, et corporales, non quia sunt, tens Deus, tamen cum eum mori permisit, tunc eu.m
ideo novit, sed ideo sunt, quia novit. praescivit esse moriturum. Qua in re quaestio oritur,
• Vers. 31. En iterum nos docet Rabanus. b Asarhaddon. i
- Incattris. j Redit Rabanus.
e Hactenus quoque RabanuS; quae sequuntur ad i Primam. ---' ;
magnam partem excepit ab Augustino Claudius; qui - Hactenus Rabanus: subsequentia excepit Clau-
tamennonnuUaimmittavit, ut in rem suam yerteret. dius a Paterio, ideoque a Gregorio haec tradente
Consule, obsecro, quaetradit Augustinus nuln. __ n. 2 lib. xii. Moral.
1 Secutura.
[cap. 13] lib. xv de Trinit. »>Desunt verba haec in cetema veritaU, qtue ex
«7. deCiviL cap. 30.
« Haec prorsns excepit ex loco allegatb libri _v Aostro exemplari addi debent.
de Trinilate. ' • n: Ipga.
t Recedens. •'. • Deest unusqtiisque.
B Netroeh. rNam.
7«S -..-. «SLAUDUTAJJRINEN^SISEP^COPL 79G
qttomodoolpet PrwpbStam dteatur : Mspone dwnmA. A justwBi se asser*»t etiata <n cogitatione, atque unde
f
ftttt, quia ttmtefh tu et ritn vive»: tm in»*rtuisen- Ute oien«_t, _rfelste _«W_M__> placait. Cur itaque
fentift dicta est, «ed protintis «d ejus t-crymas est hbc? JNi_(«_uiaomwpotens, Deus smgulorujn verba
addila Yita, sed per PtniphetamvDoTHinusdixit, quo * ac cogitationes peasat, et __ ejus auribus su-
terhporc mori ipse i_e*ebaiur. Per largitatiem vere, fM>ri»Bon san^ fuse humiU corde.proferuirtur. i
miserieordr», illo eom tfmpofe a morte distoik, ^Yer*^ i,et §.), Et fuctum ettverbumDqmini ad
quo ante saecula ipse praescivit: nec propheta igitwr. Itaiam dieensi R;ewrtem, et dic Ezechim duci poputi
fattax, qtf^ -eefflp» wottis innotui*, quo vir ttle tnei: Audivi oratiomm luam : et vidi lacrymas tuas.
mori BWrebatur, nec dorninica » institeta convnisa; Efce ege tamvi te; die terlio ateendes iemplum Do- \
simf, quia nt*ex fewgitat*Dei anafvitae crescereiit, mim. Vocatusque e&tE.echias dox populi, et Fillus
hoc<_uoque ahte saecula prac&xunvfait, atqne spa-. DavMh cu_*s ©jfWrasectahatu.. fecerat enim rectum
tram vrtas, quenr inoprnale fbris est -dditum sin_ jttxta omnia, qttCBfeeit David pater ejus, et auditur
augmento prsescientias fuil intus st-tutum.» ejus orati«: videAtttrque lacrymse, quoniam ambula-
(¥eri. %.) Cotwettitque Ezechias fmeiem tuam ad vgtmtcm-amDomino^ t» veripAeet corde perfecto, et
patietem. ~ <Qttia ad templum tre non poterat, ad . fleverat flettt magns, et quod placitum est in ocuiis
parietem templi, j-xta quod Salomon palatium ex- B ejus iecerafe
iruxerat: vel abselute ad parietero, ne tacryiBa* (Vets. 6.) Et addam diebus tuis qumdecim arwos:
suas assidentibus sibt ostentare viderettir:. • et ait: ied el de manu tegis Atsyriorum iiberabo te, et.eieitu-
Obsecro, Damine,memento,qtMMa,quomodo ambuia- tem hanc, etptotegam urbem istum propter tne, et
tmim in cmspectu tuo t» veritate, etinebrdeperfectdi propterBavid^ertiUmmeutn- - < Secundum quasdam
et quodplacitum e® caram te, fecerhn. Perfectionem feansasfuturoruffi moriturus erat Ezechias, cui Deus
eotdisin eo nune dicit, quod idola destruxerit, tem- addi-it quindee-nanaos ad \itam, id utique faciens,
pli valvas aperiterit, serpentem seneum eomj-tnue- qnod ante cwstiilHi-otlem muadi «e facturum esse
rlt; et caeteta feeerit, qwseScrfptwra Mbri-Repuuet praesciebat, et in sua voiuntate servabat. Non .ergo
ParalipomenoH teommeroorat. Ftmitque ftetumagno id fecit, quod l__irun> non erat, hoe enim magis fu-
proptef profhissionett Domini _d David, q-am vide- tartnn erat, quc-dte facturum esse praesciebat: ta-
bat itt^ria f-ofte p«r»m»8m. Eoenhn tempo»» E_e* men ilti aimi addtti non reete dicef«ttttir, niei ad
ichfas filtos nori habebat: post tertium enim atHKna» aliquid adderentarj q_od se aUter inaliis eausis ha-
concessse vitae Manassera genuit. JStgo hrte oinnis bserat. Secundnm atiqaas igitnr cansas inferiores
_st ftettis, qtifa despefaverat Ghristum de soo *e- ..', jam vitam finierat, seeundum illas a_teni, quae sunt
mme ha-sciturum. - Pleltttmque enim justi aKfuibus C in vohmtate, et prsescientia Dei, quiex aeternitate
neees&itatibus afflicMsua-opera coguntur fateri: sed »»verat, quod iHo tempore faciuruserat, et hoc vere
cnm eofum dicfa injusti audiunt, haecper etatienem ftrtufnr* erat, tuacerat finituras vitam, quandofini-
potius, qiiatn per veritatem existimant protata. Ex vit vitam. Quia etsi oranti coneess_m est, etiam sic
stris eriiiri cordibtrs verba jnsKHtHnpensaat, et _tci e_m oratnrum, ttt tali orationi coneedi oporteret, ille
homilfter posse vefa boiia non '• existimant. Sicut utique praesciebat, cnj_s prsescientja falli non po-
efrim gravis ctilpa __*, sibihw; btrari_em<awogare, terat, et ideo qu(*d praesciebat, necessario futuritm
qttodnoh est-,sicplerumque culpa nulta est, sitei'- erat.»Quindecim anni, qui ab aegtotatione, Ezechiae
Tnifiter bomnh dicat, quod«st. Unde Sspe contmgit, reg», nriseraBte Deo, ad vitam ei protekti sunt,
«t justi et iirjusti h-beant verba similia: sed tamen mysttee fig»rant, quia quicunque utriusque testa-
cbr sempef Ibnge alsSimile. _Et*x qoibus dtetfe Bo- iMenti pteaitudiiwm custodiunt, seternaesalutis pra>
itofnus ab InJustiS «neridftor, in efsdem qttoque a mium cooseqfiunter, ac per Ie_gisconsHinmalionem,
Justis placattir. Nam Phariaaens ingreSsus teiefpten «t Evang^litplenitodmem ad vh» aeternaetranseunt
alcebat:(_!_..xvih, i%)4eftfho bis-irisitbb(tto-:deci- beatHudmem. ..;...
mas doomhiuih qute posiideo.Szti j^stiftcattts magis ' {Vers.l.) Dixitque Jsaies : Afferte mihi mastam
pttbKcanus, quafs itb «tiit. Etechias quoque rex ID^cwrtom. Quam cum attulissent, et.pttuitsent super
^cnm fifblestia bfflrftefls -fflictus ad extrermlatem ulatt ejwsi,curatut ett. Ac per hoc non spernendam
perventemrt vit», in oratibSe coapunctus dixit; esse medicinam, «q_aeBSUconstet, et experimento,
Obsecro, Domine : memento quomodo umbulaverim quia et hanc fecerit Deus. Post haec ait Isaias :
coram le in veritate et cotde pexfecto. ,Nec tamen (vett. 9) Boc erit signttm a Domino, quod faetutus
Dominus hanc confessionem perfectionis euis despe- tsit Dominus sermonem, quem locutus est. fis ut
xit,' a*t Mfluit, qttera nloi m s&fe{treettws esattdi- tmendat utnbra dtcem littev, an ui tevertatut toti-
iem gtddHtut? $t-a)i~ &zethtits : FaeUe est umbram
Vit. JTcCePharis^aetfssejUsti-Oftvit in oJKre. EzBctias :.:;' ..-,.•> r : ...,....:
^ «fe*^W0te';,-. "•'.•'; - Subsequentia docuit ex Gregorio lib. xu Mofal.
b En iterum RabamM; , ; . ...,-. •*5?^toaw_.. £' i , ,-",'/
0 Vers. 3. Adduntur haec in vulgato RabwM: aut Mstxmaht.
recle juxta Jeremiam,. ad cor tuM», $** mcimt, id t Dominum placavit.
est parietem cor appellat, ut iota 'mente.ftflxutmm 's,Acogitationibus. '...„...< ;
b Haecex Augustino desumpta sunt, ea docente
precaretur. Alia nonnulla postea etiam adduntur,
quaea nostro exemplari absunt num. 28, cap. 11, tib. vi de Genesi ad tiitetam,
 1
797 QU/ESTIONES XXX SUPER LlBROS REGUM. — LIBER IV. 798
crescere decem lineis, nec hoc volo, ut fiat, sed ut A Jacob sic loquitur. Et dixit, inquit, Angelus Dei:
revertutur retrorsum decem gradibus. Invocavit ita- Ego sum Deus cui unxisti titulum, et vovisti votum,
que Isaxdspropheta Dominum, et reduxit umbram per ut et Angelum,etDeum ostenderet. Secundus gradus
Uneas, quibus jum descenderat in horologio Achaz, descensionis in Patriarchis fuit, quia in omnibus,
retrorsum decem gradibus. ut ait Apostolus, ipse est operalus. Tertius in legis
» <Idemnomen graduum, quod et Unearum signifi- datione : quia et in lege ipse locutus est. Quartus
cat, id est distinctionem horarum, quas duodecim gradus in Jesu Nave, qui populum in terram repro-
per diem in horologio notare solemus. Sive ut Hie- missionis introduxit. Quintus in Judicibus, quia
ronymus dicit, ita erant exstructi gradus arte me- eumdem populum per eos ipse regebat? Sextus in
chanica, ut per singulos umbra descendens, hora- regibus Judaeorum, quia in eis ipse regnabat. Septi-
ruin spalia terminaret. Erat autem hora diei de- musin Prophelis, quiaper eos est nuntiatus. Octa-
' cima, quandb haec regi loquebatur. Vis ergo, inquit, vus in PontiGcibus, quia ipse summus Sacerdos est
ut ascendat umbra doeem lineis procedente sole Patris. Nonus in homine. Decimus in passione. Per
super terram per boreales plagas usque ad orientem, hos enim decem gradus, quos ipse per umbram le-
b quod sub terram quotidiana cbnsueludine cursug gis priscae Christus descendit, ac rursus post resur-
stti erat facturus : an, ut revertatur umbra tolidem B rectionem suam Sol juslitiae Christus per eosdem
gradibus, conversa retrorsum facie solis, ipsoque gradus h rursum ascendit in ccelum, et omnem Ulam
per auslralem plagam ad orientem regresso 2 At rex: umbram legis veritatis radiis iUustravit, obscuva
Facile est, inquit, umbtum ctescete decem lineis, nee revelans, clausa reserans, et omnia tecta denu-
hoc volo ut fiat, sed ut revertatur retrorsum decem dans. »
gradibus. Vidit namque, quia majbris miraculi esse (20, 12.) In tempore itto misit > Merodach Bala-
poterat si sol contrarium suo mori cursum ageret, dan rex Babylonis litteras, et munera ad Ezechiam :
quam si consueto processu incedens, tametsi multo audierat enim quod mgrolasset Ezechias, etc. i < In
altius, id est super c translatus ad orientem, quasi tempore itlo; hoc est in eodem anno, quo baecgesla
secundi diei mane, nulla interveniente nocte factu- sunt, quaesuperius narrantur, misil Mcrodachfilius
.rus advolafet. Nam et hoc qui in insula Thyle, quae Baladan rex Babylonis lilteras^ et munera ad Eze-
ultra Brittanniam est, velinultimis Scytharumfini- chiam, quia apud eos astrorum observantia est, stel-
- bus degunt, omni aestate diebus aliquot fieri vident; larumque cursus longo usu, et exercitatione cogni-
quia sol caetero orbi in occasu, et sub terra positus, tus, quod et in Domininativitate monstralur. Intel-
, nihilominus tota nocte supra terram appareat. Et lexerunt Solem reversum diei spalia duplicata,
quomodo a parte occidentis ad orientem humilis C servire ei quem Deum solum k putabant : cunique
- redit, manifesle videatur, « donec tempore op- causas hujus miraculi, rationemque perquirerent,
portuno denuo toti orbi communi exortu reddatur: fania per omnes genles volitante, didicerunt prppter
sicut et veterum historke, et nostri homines aevi, ' aegrotationem regis Judaeetiam cursuro signi claris-
qui illis de partibus adveniunt, abundantissime simi commutatum : quod etiam liber Paralipomenon
produnt. Nunquam autem ii, qui interiora austri plenissime testatur dicens .: .(// Paral. 32, 30)
iricolunt, vident solem per meridianas plagas ad Ipse est Ezechias, qui fecit in omnibus suit prospere
orientem ab occasu redire. qum voltiit. Atlumen in legalioneprincipum Babylo-
Ut manifesliorem enim sensum legentibus face- nis, qui missi fuetunt ad eum, ut intetrogutent de
ret, quod signum, et praesentis temporis, et futuri pottento, quod accideral supet tettam, reliquit eum
typus erat, ut quomodo Sol revertebatnr ad exor- . Deus, ut tenlaretur,et nolu fterent omnia, quw erant
dittm suunb, ita et Ezechiae vita addita annos red- in corde ejus. Idcirco autem tentationi reliclus est,
deret, nobis quoque in hebdomade, et ogdoade vi- quia post tantam victoriara, el Solis regressum, et
Christi vitae spatia congratulalionem regni potentissimi, cor illius ela-
' venlibus, per' resurrectionem
protelentur. < Vel certe decem gradus in descenstt tum est. Denique in eodem yolumine scribitur :
soUs, temporum ordines sunt, per quos umbra D (Ibid. vets. 23) Muiti deferebant hostiat, et. sacti-
. figurarum Christi descenderat, et per quos iterum ficia Domino in Hietusalem, et muneta Exechim tegi
Sol justitiae Chrislus post resurrectionem ascendit. Judm : et exaltatus est post hmc corum cunclis genti-
.Primus itaque gradus descensioriis de Deo in aiigelo bus. (Vers. 24.) In diebus illis cegrotavit usque ud
fUit: fein quo ad antiquos patres apparere dignatus pnortem : et oruvit Dominum, et exaudivit eum, et
est, quia tnaani consitii nuntius erat. Deniuue et ad dedil eisigmm. Sednmi iuxta beneficia, qum acce-

-'-£_& seqttufituradhajus toci exphcationem p»v-
_uta tradit Bedx. [QumtU25 i»libros Regum.]
b Qucesubtut.
• Terras elatus.
- Redeat.
« Verba haec: donec temvore oppottUHodemtototi
otbi commtaiiOSiim ¥eclttmr tfesuttt *tt editis.
{ Quae deinceps legis, ab Isidoro c_p. 45% 4ibros
ftegum mutuatus est Claudius
- .B Vefba lraee: in tftto dd aritiqitos patfei apparere
4lgnatusest in «dilis desmrt;per erroretn utique.
b Stirsum, praeslare videtur nostra lectio.
> Berodach.
i Pleraque in Rabano exstant. Claudiiis tamen
%ohriulla a Rabarib fusitts exposita pauCibfibns
tradidit.
_ Addilur, id ett Solem.
799 CLAUDII TAURINENSIS EPISCOPl 800
petat, rettibuit, quxaexallatum est cot ejus, et factum A braei volunt Danielem, Ananiam, Misahelem, et Aza-
est contta eum ita, et conttu Juda, et Hietusalem. riam, qui fuerunt de regio semine, factos esse eu-
Hursumque Scriptura sancta elationem cordis ejus nuchos, quos in ministerio Nabuchodonosor fuisse
dicit pcenitentia miligatam, inferens : et humiliatus non dubium est. (Dan. i, 6, 7. Hactentts etiam Ra-
est posteu, eoquod exaltatum esl cot ejus, tam ipse, banus. Reliqua docet Ctaudius.) Eunuchos eniin,
quam habituiotes Rietusalem; etidciteo non veriitita id est abscissos, non negamuS aliquos fuisse de semi-
Domini supet eos in diebus Ezechim. . ne regio in palatio regis Babylonis, juxta prophe-
< (IV Reg. xx, 13, etc.) In diebus tllis Ezechias tiam beat.i Isaiae, seo de Daniel et sociis ejus cre-
Imtatus est in adventu legatotum Metoduch Baladan : dendum nullo modo est : quia si essent, de pul-
quem patrem fuisse Nabuchodonosor Hebraei autu- chritudine corporis et aspectu illorum non timeret
mant, et in Ttblatione muneruui, et congratulatione dux itle, (Ibid. Vers. 10) qui eos adhuc pueros
sanitatis suae. Ostenditque eis domum atomutum suo- erudiebat, quia species faciei solet deperire in pueris
rum, el thesautos utgenti, et auri, et odoramentorum, abscissis. Fuit autem consuetudo apud antiquos
et unguenti optimi, et omnes thesauros vdsorum suo- eunuchosvOcare cubicularios et custodes palatii, qui
rum : non fuit res; quam non ostenderit eis in domo uxores habebant, et abscissi corpore non fuerunt.
suu et in omni potestate sua : Unde iram Dei jus- B (Vers. 19.) Dixitque Ezechias : Bonum verbum
tissime merebatur, quod non solum thesauros suos, Domini, quod iocutus est: fiat tantum pax in diebus
atque palatii, sed el templi ostenderet,*quod certe meis. « In quo ab Hebraeis reprehenditur, cur non
fuit potestatis ejus. de cuius valvis aureas laminas sit imitatus honilatem Moysis, qui locutus esl ad
ante jam tulerat. Deum : Aut dimitte eis hanc noxam, aut si non fa-
< (Vers. 14.) Intravil autem Isaias Propheta ad Re- cies, dete me de tibro quem scripsisti. < b Quid hoc
gem Ezechiam. Rursumque post corporis sanitatem, loco PrbphetaB sententia contta Ezechiam regem,
et signi magnitudinem, offerri videmus aliam occa- nisi arrogantium hypocritarum cogitatiories suas in
sionem superbiae, quam ut prudens, et Dei cultor exquirerida hoininum admiratione significat? Per
vitare debuerat, nec monstrare alienigenis divitfas oihne enim qttod hypocritae faciunt, quia occultis
suas, quas Deo tribuente possederat, ex qiio juxta cogitationibus laudes hbminum requirunt, quasi ra-
leges quoque trop»logiae discimus, non mittendat dices scifpi in acervum petrarum mittunt: operaturi
margaritus unte porcos, nec dandum sanctum cani- quippe lattdes suas cogitant: laudati autem has se-
bus. (Matth. VII, 6) Qui enim fidelis est, spiritu ab- cum taciti iri cogitationibus versant : gaudent se
scondit negotia, et Tjuicunque hoc non fecefit, praecipuosin humana aestimatione ctaruisse. Cumque
omnis virtus illius enervatur, (peritque) per id quod C inflati favoribns apud semetipsos intumescunt, saepe
posteritas, amisso virili robore itt muliebrem redigi- mirantur tacifi eliam ipsi quod sunt. Videri quoti-
tur moHitudinem. Ingreditur ergo Isaias ad regem, die semetipsbs altiores cupiunt, ac miris c inventio-
et quasi nescius sciscitatur quid dixerunt viri isti ? nibus in opere excrescunt : quia sicut d virtates
et utxdevenerunt ? Duo inlerrogat, quid locuti surit, omne vitium enervant, sic arrogantia roborat. Co-
et unde venerunt : ille ad unum respondit, altero git namque mentem juvenescere, et contra vires
praetermisso. (Vers. 14) De terra longinquu venerunt valere, quia et quod negat vigor valetudinis, e impe-
ad me, de Babylone. QuOdquanto terra longior sit rat amor laudis. Unde et factis suis, ut diximus, ar-
unde venerunt, tanlo iste rex gloriosior, propter si verb operi testes deesse coniin-
' bitros inquirunt:
quem venerunt : Et venerunt, iuquit, ad me, qui gant, narrant ipsi quae gesserint. Cufnque efferri
debuerat dicere : venerunt ud glorificandum Deum, favoribus cceperint, saepe eisdem suis operibus,
pro signi magnitudine de Babylone, quaeurbs iri toto qua f egisse seteferunt, mentiendo aliquid adjuri-
orbe potentissima est. Rursumque Isaias : Quid, gunt. Cum vbro et vera dicunt, haec dicendo aliena
inquit, videruttt indomo tuu?Et ille respondit ex faciunt, quia quaesitis s remuneratis favoribus h a
parte verum, quod otrihia viderint indomo illius, _ vera, et intima retributione vacuantur. ln eo enirii,
nee fuerit res, qttdm non ostendetit eis in thesauris quod bona sua patefaciunt, ostendunt malignis spiri-
suis, sed allerum tacuit, de qtto verebalur offen- tibus, quasi insidiantibus hostibus, quae praedentur.
sara : qttod dstenderit eis cuncta, qum haberetin po- Horum ergb vitam, illa cunctis notissima Ezechiae
lestute sud : haud dubium quoniam et templi supel- culpa figuravit. Qui postquam una pfece, et sub
lectilem oslenderit: propter quae Isaias Dei sermone tinius noctis spatio, centum » ocluagintaquinque
profert sententiam : (Vers. 16) Audx verbum Domi- millia hostiun»,angelo feriente, prostravit, postquam
ni exercituum. Veniet tempns, quando omnia haec, occasui proximum ad altiora cojli spafia sbfem re-
quae in domo tua sunt, et non tuo, sed patrum tuo- duxit: postquam vitara propinquante jam termino
rum labore. quaesita, ia Babylonem transferantur, et coarclatam in tempera le_giora protelavit, susceptis
de semine tuo fiant eunuchi in aula regis. Ex quo He- Babylbnici fegis nunliis bona omnia, quse posside-
» Pauca haec rursus Rabanus tradit. e Impetet.
b Qujfi sequun^ur onmia Paterius. ideoque Clau- t Peregisse.
dtos ex Gregorio desumpsit num. 81 et 82 lib. vm s Remunetalix .
Moralium haec tradente. b Ab eorum iutima. Praestat nostra lectio. ..
c Intentionibus. ._.., -5.•;.:., .. - ..,» Octoginia, ... >.,:. -.,*'
d Vt'rt«s humilitutis eriervut'.
801 QUJESTIONES XXX SUPER LIBROS REGUM. -_ LIBER IV. 802
Dominus : (II Beg. vn, 10) /n Hieftitalem ponam
feat, ostendit, sed Prophetae voce prolinus audivit: jA
Ecce dies veniunt, et auferentur omnia qum in domo nomen meum. Et exttruxit altaria universm mititim
tua sunt in Babylonem, et non relinquetur quicqUam, cceliin duobus atriis tetnpli Domini..Et traduxit /S-
dicit Dominus. Sicnimirum hypocrtfce, postqnam lium suum per ignem : et ariolatus ett, et obtervavit
magnis virlutibus excrescunt, quia cavere maligno- augurta, et fecit«phylones, et aruspices multipticavit,
rum spirituum insidias negligunt, et celari in eisdem ut faceret malum coram Domino, el irritaret eum.
virtutibus nolunt, bona sua ostendendo, hostium fa- Haecergo omnia, idest sive auguralio, sive auspi-
cinnt, et prodentes subito amittunt quidquid diutius cium, sive quaelibet immolalio, sive etiam sortilio,
studentes operantur. Hinc per Psalmistam dicitur : aut quicunque molus avium, vel pecudum, et in-
(Psal. 77, 71) Tradidit m eaptivitatem virtutes spectio quaecunque fibrarura, aut aliquid quod de
eorum, et pulchritudinem eorum tn manus inimici. futuris videatur ostendere, in operatione daemonum '
Virtus quippe, et pulchritudo arrogantium, inimici fieri non dubito, dirigenlium vel avium, vel pecudum,
manibus traditur, quia omne bonum, quod per con- vel si fibrarum mottts, attt sortium secundum ea
cupiscentiam »laudum ostenditur, occulti adversarii signa, quae docuerunt iidem dcemones observari ab
viri mancipatur. Hostes namque ad rapinam b pre- his quibus artis hujus scientiam, tradiderunt : a
vocant: quiasuas eorum notitiae divitiase denudant. B quibus omnibus is, qui homo Del est, et in portione
Quousque enim ab aeternaepatriae securitate disjun- Dei numeratur, penitus debet esse alienus: nec ali-
gimur, (per) in latronum insidiantium iter ambttla- quid in his habere commune, quae occultis machinis
mus. Qui ergo in itinere depraedari formidat, absoon- daemonesoperantur, ne forte rursus per haecdaemo-
dat necesse est bona, quae portat. 0 miseri, qui af- nibus societur, alque eorum spiritu et virlute re-
feetantes laudes hominum, in semetipsis dissipant pleatur, et ad idolorum cultum denuo ' reparetnr.
fructus laborum: cumque se ostendere alienis oculis Post aliquanta (Cap. XXII, 14) dicitur, quod
appetunt, damnant quod agunt. Quos nimirum ma- miserit Josias nuntios ad Hotdam prophetissam,
ligni spiritus, cum ad jactantiam provocant, eoruni, uxorem Seltum, qum habitabut in Hierutalem in
sicut diximus, opera captivantes denudant. _ Hine Secundu propter librum legis divinae, qui invcntus
estenim, quod per Evangelium veritas dicit: (Matth. fuerat.
vi, 3) Netciat sinistra tua quxd faciat dextera tua, »<sQuidhoc sit, quod dicit, quod;habitaveritIn
ut sit eleemosynatua in abscondito, et pater tuut, qui Secunda : in superiori parte h libri hujus scribitur
videt in abtcendito, reddel tibi. Hinc est, quod de de Rege Ezechia, mdificavitquoque, agens industrie,
electorum Ecclesia per Psalmistam dicilur : (4*4, omnem murum, qui fueral dissipatus. Et exslruxit
*-
14) Omnxt gloriu ejut filim regit ab intut. Hinc tutres desupet, et fotinsecus altetum mutum. Me-
Paulus ait: (// Gorin. i, 12) Gforia nostru hmc est, minit hujus loci Sophonias dicens : (Cap. i, t. 10)
tettimonium conscientim nostrm. Filia quippe regum Vox clamoris ad pottam piscium, et ululatus ad Se-
Ecclesia, quae in bono est opere spiritualium prin- . cundam : pro qua vetus editio .quasi proprium no-
cipum praedicatione generata, gloriam intus habet - men loci transtulit in » Masana. Masana quippe
quia hoc quod agit, in ostentationis jactantia non interpretatur Secunda. Quod ergo dichur haec pro-
habet. Gloriam suani Pautus testimonium conscien- phetissa habitasse in Secunda : in secundi rauri
tiae raemorat, quia dum favores oris alieni non ap- parte i intelligere debemus. »
petit, vitae suae gaudia extra semetipsura ponerc (IV Reg. xxii,. 18.) Regi uutem Judu, qui misii
ignorat. Occultanda sunt ergo quaeagimus, ne haec vos, ut consuletetis Dominum, sic dicetis: Hmc dicit
in hujns vitaeHinere incaute porlantes, Iatrocinan- DominusDeus lstael: Pto eo quod audisti vetba vo-
tium spirituum incurskme perdamus. » luminis, et pettettitum est cot tuum, et humiliatus es
(21, 1.) Duodecim annorum erat Manattes cum cotam Domino, auditis setmonibus contra locum is-
regnare ccepisset,et qutnquugintu quinque annis re- tum, et habitalores ejus, quod videlicet fiemnt in slu-
gnavit in Hierusatem. Fecitque malum in conspectui j) porim, et in malediclum: et scidisti vestimentutuu, et
Domimjuxta idolu gentium, quus delevit Dominus a[ (levisti coram me, et ego uudivi, dicit Dominus :
facie filiorum Israel. Conversusqae eit,et wdificavit'' Idcirco colligum te ad patres luos, et colligeris aa
excelsa, qum ditsipaverat Ezeckias pater ejus : elr tepulcrum luum in pace, ut non videant oculi tui
erexit aras Baal, et fecit lucos, sicul fecetat Achab tex; omnia mala, quminduclurus sum super locum istumk.
lttaei, et adotabit omnem mililiam coeti, et coluitI < Territus iste Dei comminationibus ffeverat, et
eam. Et extttuxit atat in domo Domini, de qua dixitt sua veslimenta consciderau et fit omnium malorum

» Laudis. - Id est U. Para. 32, 5. Et revera Beda, ex quo, uf

b Ptovocut.
« Qui denudat. diximus, desumpsit Glaudius, haec habet, in libro
- Multis interjectis addit subsequentia, Atque exc Paralipomenon declaratur, ubi scriptum est de pra>
fato Rege Ezechia.
hoc quidem loco constat Claudium plane sequi Pate- - Masena.
rium, qui id ipsum agit. i Intellige.
• Pylhones. - Quaesequuntur tradidit Angustinus num. 16 c
' Legendum arbitror tettahatut.
seqq. capp. 13. ct seqq. lihri de Cura mortuoruin.
«Explicationemloci hujusBeda exhibel, quaest. 26
80& CLAUDII !|AtJftlNJlNSBfPtSCQPI 8uW
futijrorum, d> praeparata mofte securus, qnid ita A tulerunt. Possunt etiam spiritus mortuorum aliqua, ;
requieturus essetin pace, ut illa omnia n#a videret. quae hic aguntur, quae neeessarium est eos-oosse. et
Ibj ergo sunt spirUus defunelorum, ubi non vident qup» necessariun. est ea nosse, non solum praesen-
quaecunque aguntur, aut eveBiunt in ista vita %ho- tia^ vel praelerita, verum etiam futura, spiritu Dei
minum. Quomodo ergo vident tunuitos suos, aut cor- revelante, cognoscere. Sicut non omnes homines,
pora sua, utrum abjecta jaceant, an sepulta? quo- sediprophefce, dum h_i«vivereot, cognoseebant, nec
modo intersunt miseriae vivorum, cum vel sua ipsi ipskomnia, sed qw» illis esse revelanda, Dei provi-
mala patiantur, si talia merita contraxerunt: vel ia dentia jjidic^bat. Miili quoque ad vivos aliques ex
pace requiescaut, sicut huie Jos__ promissum est, mortuis, sieui e contrario (// Cori». xu, 2) Pau-
ubi n_4a nulla, nec patiendo, aec compalieado sus- lus ex vivis in paradtsum raplus est, divina Scriptu-
tineant, liberati. ab omnibus maUs, quae patiende et ra tes.atur. Nam»(IJ Reg. xxvm,. 15>) Samuel pro»
compatiendp, cum hic vivereat, sustinebant? Dixerit pheta defunctus - vfroregi SauU eliam fuluraprae-
aliquis : Si nuUa est mortuis cura de vivis, quoino- dixit. Quaihvis nonnuUi, non ipsum fuisse, qui
do ille dives (Luc. xyi, 27), qui apud inferos torque- potuisset magicis artibus evocari, sed aliquem spiri-
batur, rogabat Abraham, patrem, ut mittat Lazarum • tum tam maUs operibus congruentem, iUjus existi-
ad.qujnq.ue fratres suos nopdpm mortuos, etb agat B inent simiUtudinem figurasse. > Haecper excessum.
cum eis, ne c veniant et ipsi in eumdem toraaeato- ideirce pretuliim», ut noverint homines aeternam
rum locuni? Sed nunquid fluia.hoc Uledives dixit, veritatem quaerere, qui volimt salvaTi, a quo creati
ideo, quid fratres ag.3r.int, vel quid palerentur, Ul» sumas, (Acto. xvii, 28) m quo viiiimut, pet q.uem
temDore, scivii? Ita illi fuit ciira de.vivis, q««m<vi_ movemufiei imuij Animas autem saactas, easesse
'
quid agerept, omnino uesciiet, quemadmodum est : cr__imu&, etnta» hufiaaois miserUs interesse, sicut
nobis cura de mortuis, quamvis quid agant utjqjoe diek isaia&, qui eiat tU*_s Abrahae, ad Deum •
nesciamus. Nam si nihU-.demortuis curaremus, noa - (63. 16) Tu, Domitte, pater notter e&: Abiakum ne-
utique pro illjs Deo supplicareaius. DeniqueAbra- ' scivitnos:etLu«otnmcogtwvitnos.
liaiu, nec Laz£.rum, misit, «t Moysen ac prppheta» c I_st baec seqottur historia _e*g_stiS:Ioske,Ua
hic eos habere respondit, quos audire deberent, utad dicens : (Cap, iim, 10) Contaminavit quoque To->
illa suppUcianon venirent, Ubi rursus occurri*qW-r, pketk, quod est tn convaUefilii Ennon, ut. tteao con--
modo quid hic ageretur Abraham pater ipse n,es_tO;; setturet fitittmjtium, aut fiUatnper igttem.Moloch s.
bat, ubi sciebat esse. Moysen, ej. Propbetas. id est 4 Frequens est ih Scripturis horum mentio loce-
libros eoruni, quilws homkies obediendo, tormeirt» ., rum, maxime in libro Regum et Jerem__ Prophe-
infeuna yitarent, Denique noverat divitem iUum in ^ _e. Eat autem valMs Ennon, sive fiki Eanon, juxbti
deliciis, padperem vero LazaHH» in labprihtts.^ niurum Jerusalem contra orientem, inqua nemus
vixisse.. N.amet hoc illi ait; (Ibid. %)Jfetnehto,.filit < pukherrimum^ Siloe fontibus irrigatur. Topheth
quia recepisti bona in vita tua : Lawrus xiulemmala. autem b erat locus in eadem convaUejusta pisrinaui
Sciebat ergo haec,quae utique apud vivos, non aptsi -; fullonis, cujus me_m|it Scriptwa, et juxta agrum .
mortuos, gesta fuerunt. Verum. non cum agereaiu* , i Achetdemachftimusque hodie monStsaUirad auslra-
in yiyis, sed cum eis mortuis potuit, Lazaro indi- lem plagam montis Sion. Solebaht autera in T.pheui,
cante, cognoscere, ne falsum sit quod ait propheta: , quia locos erat amoemssimus, i hodieque hdrtaruu*
(Is. 65,16) AbraJiamnescivitnos. Proinxle fateudnpt praebet deliciaa, posita ara «acrificare dsemonibns,
est nescis_ quidem mortups, quid hic agatur, sed . nefaiidoque igfie sud» cbnseerate Ube«os, sive holc- -.
dum hic agitur : pbstea vero audire ab eis, qui hiuc ;, caustum offerre, sicnt infihr» ver_orui»_ieni__de
ad eos moiiendo pergunt, non quidera omjiia, sed Achaz rege scriptuB- est-: (Para. xxvm, 3) Jpte :
quse sinuntur indicare, qui sinuntur eliam ista me- est, qui adolevi£ittceusutttin vatle Benention, et lus-
minisse : et quae illos quibus haec indicant, oportel travit fiUos.suot. in igjte Benewtm : siquidem ulium
audire. Possunt et ab angelis, qui rebus, quse agun- _. Eanon significat, VaUis autem Euaou hebraice dici- •
tur hic, praesto sunt, audire aliquid mortui, quod fur > Gehem>,/^ujus noBjine ia novo testameuto •,
linumqueroque iUorum audife, debere, judicat, <5u* ,. paena inlerorunj gjjheuna cogBbBiinatar; quia_jmi- •
cuncla subjecta surit. Nisi enim essent angeli, qui rujEtt,siutit ia convalle Ennon, qyj idolis servieruat,
possent inleresse, et vivorum, et mortuorum locis, ineajprophetisaUestetrtibus, per-jranVitapeceato-
non dixisset dominus Jesus : (Luc:. xvi, 22) Conli,- res ex his, q«ae«pe,ecaver_at, ajtema damaatione
git autem mori inopem Ulum^ et affe.ttx ub. angelis 1puniuntur- Deiiiq»eHieremias cuiu referret praece-
in sinum Abtahm. Nunc ergo iiic, nunc iUic esse pisse sibi Dominum, ac dixisse : (Hier. xix, 2)
potuerunt, qui hinc • illum, quem Deus voluit, abs- Egredere ad vallem filii Ennon, quce est juxta in-

.« H&minihut, 6 Haecomnia tradidit Beda, quaest. 27,28, -9 et 30.

b Agefei. - In editi^a-ditijr sive Thapket: utrunique enim
0 Ventrent. s«_tet«i',- •..;'- ''
d Additur doloribusque. • •
* MuCf,. \ Acheldana.
... i Vnde usque hodie.
1 Wm,":. vivo'SauH etiam Regi. Praestat nostra 1 Gehennon. > ••-.
' :*
Jectio. \Punifntut
80S . ; QU^STIONESXXX SUPERl.ffiR.qSREG.UM,.--LlBERIV. 80ft
trci um portm fictilis, paulo post dicil.: Et non voca- A ^''' Quoa paulo post de eodem rege dicitur : (n. 13 et
bitt&locus isie dmpfxusTb'pheth,'etvttllis filii Efnndfo, U) Excetsa quoqve, qum entnt ht Jfkrusalem dtf
sed vallis occnrionis: et diisipttbo consilium Juda', et dexteram partem mofttisttlfensionis,qum mdificaverat
nieruialem in toco Isto, et subvettath eos gladio. tex SalomoriAstarbth Melo' SidemoTum, elChamoi
(Isa. 50,'_1) IsaVasqubque roahifestissime Tophelh o/fentioni Moab,' etWoloch' abotnihationi fiiiorurit
inferntim appelrat, cul Cttrii perpetuum diaboli inle- Anmori, poitv.it rex, et eontrivxt statuas, et succidit
ritum Sttbnomine Assui-describefet, diceris : Avoce lucet, replevitque iocd eatmtt ottibus mbriuortith'.
enim Dominipuvebil Assui virga percussus : Et erit : < Luce est elarius, qnod excelsa nomiriare solet
ttansitus vltgm fundatus, quatri teauiescete fuciet^ Scriptara loca in cbflibus posita fronderitibus, in
Dominus iupet eum, stalim quombdo, et ubi esset qvfbus vel daemoiiifc-sinnnotabant, veletiam Domi-
periturus supdit, dicens : Ptmpatdta est enim ubheti nb, locorum amcenit_te 'aHecti, coritra interdictum,
Topheth a rege prmpdrdtct, profunda et dHaluftt. rerktb attari, quod erat fn templo.hostfasofferebant,
Pulchre ait, et dilataia, quia Topheth dicifur tutitu- Unde saepitts iti hoCKbrb de Regrous, quiminus
do : nutrimenta inquit ejus, ignis, et tignu multa: peftecte justi fuere, dicittir: verumtamenexceltu hbn'
flaitts Dominisieut torrens sulphufis iuccenden\ eattt.' dbsfutit. M-onteth srotem effentionis moirtem ldoli
Coniamiuavit autem Josias f opheth, vel bssa mor-,'B dieit, quia nMnirumconsHeludiniscst Scrfpttirarum
tiiorttm ibi, slcut in sequentibus dealiis idolorutr. 'offensionem, idoia' nunCttpafe, qnia velin illis offen-
Jocis fecisse legitur, vel aliqua quaelibet unmuuda, dituf ©eos, vet offerisioiium,et ruinain SUis 8affe-'
'
dispergens, quatenus abomirialioni potius,, quam ruwtcultoribas : sieot m hac ipsa senteritia ' sub-
delectationi aptus, omnibus, qui aspicerent, Jo/cjp, seqnenter mtimatar," dttnf 'drciiur : (///. Reg.
'
appareret.' . .,. ,.t", xi,'?} Quod mdificaverdtSatomon rex Isrqel, Aslaroih
< Quod sequitur de eodem rege Josia: (v. 11) Ab- idolo Sidonwrum, et ChamOt offensioni Moab i et'
ttuiit qtioque equot,qu6t dederant regei JuduSoli, in Moioch abominationi ftdorum Ammon. Ubihocquo-'
ihtroitulempli Ddmini. Bt paulb post; Qurrusautem. qtte, ni fallor, palam ostendrtur, quod ulinam non
Sotis combutstt igni, bstendft - omnium gentittm idoj?;< ostenderetur, qttia vidblicet Salomon de admisso
lblatfiae et superslitioni Judaeos eo tempore fuisse"• idofblatriae scelerb nunquahi perfecte poenituit. Napa
"
niancipatos, ita'ttt in veherationem Solis, quem ' sj *fruttits pceniteritimdignoi faceret, satageret ante
more Gentilium bcnm esse cfedebant, siiriubcro ' orimia, ut idola, quaeaedificaverat, de civitate sancta
ejtts, qriod fecerarit, cttrrus, equosqtte subdiderint,( totterentur, et nbn iii scandaluhi stultbrum, quas
et hbe fn atriis templi Domini. Sic enirii solent geii- _, . ipse, cam fuisset iapieatissimus, erfoneb fecerat,
tHe_ pingefe vel fecefe simulacrum Sohs, utpiie-' - quasi sapienter, ac recteifacta relfquisset. Meminit
rtinV hnberbeiH in curru ponentes, equos eiddraj supra, et hujus toci Scriptuira dicbns : Tunc mdifi-
"' cavit Satomon
quflsi cttrftt-cceram petentes subjugent. Cui prbpterea fanum Chamos idolo Moab in monie, '.
poert aptant hnagiheni, quia Sol, velut quotidie'-" qttieii contra Hierusatem, et Motochidotum fitiorum
novo ortn natus, in nuUttm per saecula senium inci- "-' Ammoit. Nec videri debet contrarium, quod ibi
dft. TJt autem eidem curms et equos trimiant, de,' mens, fri qtto facta sunt haec idola, coritra Ifierusa-
miracnlo sumptum Eiiae prophetae, quia cufjru lenr, hic in Jerttsalem esse posittis asseritur, quia
igheo et equls igneis est raptus ad ccelum, "jofiarines : nimirum ih tanta erat urbis vicinia positus, ut ad
Cwi^arrtinopotitatius EpisCOpusaeslimat. ~ Quia enim ': ipsam peftinere, - et ipsam quoijtte sordibus, quse
gfasce tikiet «ficitur Sol, slcuf eiiam Sedulius, cnai inetycongerebantur, attirigere videfetufri
de Hsefiaeascensu caneret, ostehdit dicehs : (24, 14 et 15.) Transtutit (Na.buchodonosor) om-
;.. •/t'-: netri Jerusdlem et
Ouambene folminelpraelacenssetoita coejji . uhiversps princwes : transtutit
ConventtElfK, htt-xMtquiet nomiiiefutgens, quoque Joachim in Bdbylonem',et Jtittices tenm duxit
H_cope digaus erall um si sermoois Xcbtfi • ' t in enpttvitatem de Jerusalem ih Babylonem, et omnet
e
pna pei accentum m\UeturIjltera, Sol es*.:;.
^viros
' robustos, etc. Quod referens de N,aVchodono-
audientes Graeciab 4 Jsraetitis, quos divinas habere. ,»or, quia tranStulerit omnein Hierusalem, et uni-
litteras fama, prodebat, pKedicari, quod EHias" f- versos principes, et omnes fOrtes exercitus, decem
currti igneo «t equis eit igoeis ad ccelestia ti_nj3-; ;•' miUia in captivitaterir, addidit scriptura dicens :
latus : vei certe hoc ipsum inter alia depichrm mi-': (V. 16) Et omnein arlificeth et clutorem.
pariete videnles, crediderunt vkinia decepli nominis., •«Hoe est qttod supra eidera pqpujo Israel PhiU-
SoHshk transiturii pbr eoetos esse designat»rm,:ef.'• stiim regnanteS fecisse narrantur, cum dicitur:
miraculum divinilus faclura commutaverunt in argu-. (/ Reg. 15) Porro fuber ferrurius non inveniebatur i'«
mentum erroris humana slultilia t»rameuda_ua.., •, omni tetta Ismel:. eauerantenim Pkiiietimt, ne fottt
Quos imitati jgsj Judsei satageruttl. ne in aUftt»*.. facetent Ilebtwi gludium, aut lanceam. SJcJit enim
Gentilium stultissimis minus stulti parerent. » tunc illi caverunt, ne habentes fabros {erj&riflsHe-
a Omnigeneriidololatrim et tuperttitionit. f Subtequenti. Praestat nn_ti~ lactio.
- Quod. * Et ipsa quoque sordibus, qum in eo
• .-• - • ' c<_t_WJ_-
«M_ti_ur. ; -'•". attaminare videretur. Praestare videME |i_-
&Jiraetiticii< :' -," '•':; ''"'; bantur,
stra lectio.
• Afferl. Praeslat nostra lectio. ';'='»-
 807 CLAUDII TAURINENSIS EPlSCOPl 808
braei, qui arma ad repugnandum facerent: ita nunc A compeflunt. Quod si clusorem hoc loco, non ostio-
Ghaldaei, a destructa Hierusalem et vastata orani rum, sive murorum, sed auri potius, gemmarumque
terra repromissionis, - sategerunt, ut nuilus in ea intelligere voluerimus, ad unum profecto, eumdem-
« remaneret artifex, nullus clusor, qui vel foedata ur- que spiritalis expositio flnem respicit. Dictum quip-
bis mcenia componere, vel possit resarcire d diruta: pe est de Sapientia : (Ptov. xx, 15) Quia autum est,
et multitudb gemmarum: atque ideo clusores horum,
quin potjus quidquid apud. gentem exterminatam,
arlis invenerant, totam Babyloniam transferunt, ut non alios aplius, quam doctores intelligere valemus,
•vel ad nihilum ultra valeat, vel ijlius civilalis utili- qui quandiu recte vivunt, ae docent, in ornatum
tatibus pioficiat. Cujus tam deflendse historiae, quae sanctaecivitatis industriam suaeartis impendunl. At
multum negUgentiae.nostri temporis congruit, non . si forte erraverint, quid nisi a rege Chaldceorum
transferuntur ? Artiflcem et clu-
opinor allegoriam esse reticendam. Constat namque, captivi Babyloniam
ab Hierosolymis Babyloniam transmigrare, est
quia Hierusalem, et terra Israel civitatem Christi, sorem
id est Ecclesiam sanctam : Babyion autem, et Chal- talentumverbi coelitus acceptum in terradefodi, idest
daei, sive Philistsei civitatem diaboU, id est omnem scientiamspiritualemadpeccatorumopera converii. >
Post haec refert Scriptura, (xxv, 5, 6, etc.) quod
malignorum, sive hominum, sive Angelbrum multi-
tudmem designat: servitque Israel Philistaeis, sive -y fugientem regem Sedecbiam ab exercitu Chaldaeo-
Chaldaeis, cum fideles quique nomine tenus in Ec- rum, apprehensumque duxerunt ad regem Babylonis
clesia consistentes, caeterum ab immundis vel spiriti- in Reblatha, qui locutus est cum eo judicium : filios
bus, vel hominibus decepti, aut avaritiae, aut luxu- autem Sedechiae occidit corara eo, et oculos ejus
riae, aut aiteri cuilibet peccato mentis colla sub- effodit, vinxitque eum calenis, et addusit in Ba-
iniltunt. Abducit aulem Nabuchodonosor Hierusa- bylonem.
» < Dum Scriptura sacra Sedechiae captivitatem
lem, et unhtersos principes, fortesque exercitus de-
ccm millia in captivilatem, eum et magistros populc- narrat, ordinem captivilatis internae denuntiat :
rum, et eos qui invincibili animo Domino servire, Rex quippe Babyloais est antiquus i possessor in-
ac decalogum legis fldeliter in Dei ac proximi vi- timae confusionis, qui prius filios anle intuentis ocu-
debanlur ambre conservari, subito sive illecebris los trucidat, quia saepe sic bona opera inlerficit, ut
inundi, seu adversilatibus subacti,e aut majoribus haec se amitlere ipse, qui captus est, dolens cernat.
polluunt se facinoribus, aut certe in haeresim decli- Nam k gemit plerumque animus, et lamen carnis sua>
narido, apertae apostasias f nomen incidunt. Arma delectalionibus victus, bona, quae genuit, amans
vero, quibus contra diaboMm repugnantes, liberta- perdit, et quaepatitur damna considerat, nec tamen
teni a Deo nobis donatam defendimus, * quid sunt *- virtutis brachium contra regem Babytonis leval:
aliud, riisi eloquia Scripturarum, in quibus et ipsius sed dum videns nequitiae perpetratione percutiiur,
Domini, et sanclorum ejusexemplis, que ordine bella adhoc 1 quoque peccato superducitur, ut ipso quo-
vitiorum superari deheant, luce clarius discimus ? que rationis lumine privetur. Unde Babylonis rex,
Sed Philistaei fllios Israel fabris armorum. privant, extinctis prius flliis, Sedechiae oculos eruU, quia
cum maligni spirilus animos fldeUuma meditatione malignus spiritus subductis prius bonis operibus,
sacrse leclionis, saecularia illis negolia inserendo, post inteUigentiaelumen tollit, quod recte Sedechias
retardant: ne vel ipsi per hujus exereilium resisten- . in Reblalha palitur. Reblatha quippe, mutta hmc,
di flduciam suniant, vel alios forte, qui legere ne- interpretatur. £i enim quandoque el Iumen rationis
sciunt, ad resistendum vitiis, exhorlando aut corri- _• claudetur, qui pravo usu ex iniquitatis suae muhi-
pieudo accendant. Tollunt fabros armorum, cum tudine gravatur. >
eos, qui sacra eloquia norunt, in tantum scelefibus . - Sicut enim quarta die ceelum in initio crea-
obruunt, ut dicere bona, quae h didicerint, prbrsus : turarum lnminafibus ornatum exstitit, ita quarta
eriibescant. Transferunt omnem artiflcem et clu- aetatemundi Israeliticus populus ccelesti flde incly-
sorem in Babyloniam de Hierusalem, cum eos, qui- -. tus , a Prophetis , quasi a steUis illuminatns , re-
miiltifaria viftutum operatione pluribus prodesse, et • gno David et Salomonis gloriosus, templi etiam
civitatem Dei conlra irrupliones tentationum munire sanctissimi altiludiue, toto est nobUilatus in orbe.
solebant, a proposilo deflectunt, atque ingenium, Sed accepit vesperam, quando, crebrescentibus pec-
quod tuitioni sanctae Ecclesiae impendere debuerant, calis, regnum illnd a Cbaldaeis dissipatum, templum
ad voluntatem potius regis vitiorum, dispensare dirutum, et tota gens iUaest in Babyloniam translata.

* lf„*f_faJetusalem et omni terra. Praestare vi-

• riodesumpsit, ideoque etiam Claudius. Consule nuni.
detur nostra lectio. xxxvii, cap. 13, oUm 16, tihri vnMoral.
- Satdgunt. i Additur :A««t_>.
« Remdneal. - bona gignit.
_ Ditupta. 1 qaandoqve peccatiusu.
- a : praestat nostra lectio. ~>claudiiur. >'
triotam. '•'• a Quaesequuntur lineolis minime notata in _u_.
t Qtue. vetusto scriptore inveui: Augustiniani tamen gtyfi
h didicetant. nonnihil habent. .
» Subsequentia lineolis notata Patcnus ex Grego- -.-..
809 OUESTIONES XXX SUPER LIBROS REGUM. — LIBER IV. 810
Quaequarta saeculiaetasa David usque ad transmi- A. vitam agamus in omni pielate, et caslitate : hoc enim
grationem Babylonis, habet annos juxta Hebraicam bonum, et ucceptum est coram Salvatore nostto Deo,
veritatem quadringentos septuaginta tres b : juxta qui omneshomines vult salvos fieti, et in agnitionem
Septuaginta inlerpretes aliquid amplius. Generatio- veritatis venire. Ex hoc quippe etiam Ulis credenti-
nes juxta utrosque codices septemdecim : quas ta- bus constructa sunt domicilia pacis, basilicaeChri-
men Evangelista Matthaeus certi mysterii' gratia, stianarum congregalionum, et novellatae vineae po-
quatuordecim ponit, a qua juvenili aetate in populo pulorum fldelium, et plantati horti, ubi etiam inter
Dei Regum tempora cceperunt. Haecnamque in ho- onraia olera granum illud sinapis regnat, sub cujus
minibus aetas apta, ad gubernandum solet existere. umbraculis longe, lateque porrectis, eliam altipetax
Sedechias autem suprascriptus fllius Josiae regnavit superbia gentium, tanquam in cceli volatilibus con-
annis undecim : hujus undecimo anno, regum au- fugiendo, requiescit. Nam quod etiam post septua-
tem Babylonisoclavo, secundum dies lunaresmense ginta annos secundum ejusdem Hieremite prophe-
quarto, quinta diemensis, juxta solares vero dies, liam reditur ex captivitate, et templum renovatur,
octavo kalendas Julii, luna quinta, quem illi quin- quis fldelis Christi non intelligal, post evoluta tem-
tum diem computant, feria septima, aperta est ci- pora, quae septenarii dieruin numeri repetilione
vitas, et ingressi sunt omnes principes regum Baby- B transcurrunt, etiam nobis, id est Ecclesiae Dei ad
Ionis, possederuntque civitatem, et captivum trans- iUaraccelestem Hierusalem ex hujus saeculiperegri-
duxerunt populum in Babylonem. Et inde postea nalione redeundum ? per quem ? nisi per Jesum Chri-
Nabuzardan princeps militiae exercitus Babylonis stum, vere Sacerdotem magnum, cujus flguram ge-
mense quinlo, decimadiemensisIunaris,solarisvero rebat ille Jesus Sacerdos magnus illius tcmporis,
quinto kalendas Augusti, luna decima, quam Hebraei quo templum aediflcatum est, post captivitalem,
decimum diem qninti mensis vocant, c destructi sunt quem propheta Zacharias vidit in sordido habitu,
muri civitatis, et templum pariler incensum, atque devictoque diabolo, qui ad ejus accusationem stabat,
vastatum est, anno, ex quo fundari coepit, quadrih- ablatara illi sordidam vestem, et datum induraentum
gentesimo, et trigesimo. Si vero a me quaeratur per honoris et gloriae: sicut «orpus Jesu Christi, quod
quid sciam boc: aut quomodo potuit hoc fieri, ut est Ecclesia, adversario in fine temporum per judi-
talibus diebus, vel comprehensa fuerit civitas, vel cium superato, a luctu peregrinationis in gloriam
incensa: respondeo, quia ipso anno decimo kalendas sempiternaesalutis assumetur. Quod etiam in psal-
AprUis exstitit, secundum dies Iunares, anni princi- mo dedicationis domus Dei apertissime canitur
pium, el primi mensis initium. Jam ipsa in Baby- (Psal. xxix, 12): Convertistiplanctum meum in gau-
loniam transmigratio, quo etiam per Hieremiam G dium mihi: conscidisti saccum meum, et accinxisti
prophetam spiritus Dei jubet, ut pergant, et orent me tmtitia, ut cantet tibi gloria meu, et non compun-
pro eis ipsis, in quorum regrio peregrinantur, quod gur. Quis polest ex occasione alterius operis omnia,
in Ulorumpace etiam pax esset istorum, et aedifica- quae in illis veteribus legibus, et Prophetarum libris
rent domos, et noveUarentvineas, et plantarent bor- flgurate Christum annuntiant, quantajibet perstrin-
tos, quis non agnoscatquidpraefiguraverint, qui at- gere brevitate, nisi forte quis putet ingenio fieri, ut
tenderit veros Israelitas, in quibus dolus non est, ea quse rerum ordine sua tempora cucurrerunt, ad
per apostolicam dispensationem cum evangelico sa- Christi signiflcationes interpretando vertantur ? Hoc
cramento ad regnum gentium transmigrasse ? Unde forte Judaeipossunt dicere, sive Pagani. Eis autem,
nobis Apostolustanquam Hieremiam replicans dicit: qui se Christianos putari volunt, premit cervicem
(/ Timoth. n, 1) Volo ergo primum omnium fieri de- apostolica auctoritas dicens (/ Corin. x, 6):- Omnia
precationes, ofationet, intetpellationes , gtatiatum hmcin figura contingebantillis. El haecomnia figurae
actiones pto omnibus hominibus, pto tegibus, et his, nostraefuerunt.
qui in sublimitate sunt, ut quietam, et ttanquillam Explicit tractatus libri Regum quartus
0 Vide quae tradit Auguslinus cap. 43, libri xvi *»Edit. octuaginta tres.
de Civitale, n
" ° Hic aliquid deest.

fflHIPIT PMEATIO (LACWI EPISGOPI.

Quia igitur jam. fautore Deo, in superioribus libris
quibusdam interrogation(bus tuis satis factum esse
puto, frater charissime Theutmire, nunc autem
quasdam qusestionestuas, in fine libri hujus conne-
ctere studemus, quia superffuum mihi visum est, ut
nudas lilterae qusestionesinter spiriluales permiscere
debuissem allegoriae flores. Queedamvero remanent
PATKOL.CIV,
indiscussae,quia nec in antiquis translationibus ali-
quid exinde translatum reperi, nec in majorum no-
strorum opusculis aliquid expositum legi. Et haec
me ignorare fateor, quia nec quidpiam me aliquid
exinde legisse reminiscor. Et ideo de imperitia non
erubesco, quialectione non doceor; nec de periculo
formido, quia, quae non inteUigo, docere non prae
26
 8H CLAUDIITAURXNENSIS EPISCOPl 812
sumo. Et dum quaestionestuas inmanibus meis te* A versa est de terra Philistiim, quaerens quocsivicum
nerem, finitis jam superioribus libris, ut respondendo multa djligentia in diversis traqslationibus, et non
aliquid exiridescriptitarem, pervenit ad manus meas repperi Habel magnum,sed lapidem magnum, super
epistola ex Aquis, regio directa palatio, qualiter tit quem imposuerunt arcam testamenti Dbminih,
librum tfactatus mel, qnem tibi ante biennium prae- IV.
stiti, in eplstolas ad Corinthios, Episcopbrum ju-
dicio, atqtte Optimatum damnandum, ad eumdem (vn, 13.) Quaeri?et illud, qqare de Sarauel scribi-
cunctis diebus vilicsiuv:
jam dictum palatium praesenlari feceris. Quem tra- tur, quod judicavetit Israel
ctatum ibidem non damnandum, sed scribendum, et in vita sua amiserit principalum. Judicium eniin
amici mei non solum * humiliter, sed etiam amabi- non semper ad dominationem,sed ad (loctrinam per-
liter susceperunt. Ignoscat tibi Dominus jestis vitae tinet. Et ideo judices doctores popnli appellantur.
meae,et largito. operis mei, qui non timuisti sermo- Sicut Debora scribilur,quod (/«di(_.iv,4,et S)judi-
nibus detrahere veritatis, et sedens adversum rae caverit Israel; id esl docucrit, et ideo Samuel judi-
loqueris mendacium, et adversus filium matris Ec- cavit lsrael omnibus diebus vitae suac, quia viam
clesiae posuisli Scandalum, mortemque, quam Oza mandatorum Dei docuit Israel, omnes dies vitaesuoe.
pro iUicita praesumptione pertulit in corpore, (sic);B V.
si ita vives, gestas in mente
I. (X,2.) De eo quod scriptum est: cum unxisset Sa-
muel Saul regem, ait ad eum: Cum abieris hodie a
(/ Reg. i, 18.) De eo quod scriptum est: Vultus
me, inveniesduos viros juxta sepulcrum Rachel in
ejut quoque non sunt amplius in diversa mutati: ita
et
a Septuaginta interprelibus scriptum habetur. Et finibusBenjamin sqlientesmagnas oveas, liberabis
abiit tnuHeri» viam suam, et intravit in hospitio suo populum Dominide manu inimieorum ejus. Magnoe
foveaesigniflcabant afllictionem, et dejectionem, at-
(id est adhuc in Sylo), et manducavitcumviro suo,el tribulationem Israelilarum, quaepatiebantur ab
bibit, «f faciet ejus non concidit ampiius : id est, quia que
suam effudit ta- Ajmmonitis, et Allophylis,el caeteris tostibus, qui in
postquanj preeera ex to|o animo in
bernaculo Doiuini, et dixit ad illam Heli sacerdos: circuitu eorum erant. Duo vero vlri transilientes
Vude in paee. Deus Itruei det tibi petitionem tuum, eas, praesagiumerant magnarum victoriarum, quas
Dominus egit per manum Saul de Naas rege Ammo-
quam petitti a Domina, confisa de Domini bonitate,
et Pontiflcis oraculo, non anxia sicutantea, sed laeta nitarum, et Salrapis Philistinomm.
de Domini confidentia, reversa est in domum suam. VI.
Et hoc est quod dicit; £f faeieii ejus non concidil1" Quaeris etiam eur Saul bis
nngatur in regem, et
amptiut. David tertio, cum hoc non ita sit, ul Saul bis unctus
II,
ftterit, sed semel et David bis. David tamen legitur
(Cap. n, 18.) De eo quod scriptam est: Hamuel unctusesse a Samuele, (/ Reg.eap. xvi, 13) primum
autem ministrabat ante faeiem Domini puer accinctut in domo
patris sui, (// Reg. v, 5) deinde post in He-
ephol lineo. Ephot antem quod est in Exodo, (cap. bron supejcdomum.l_d-m, tertto ln Hierusalem. Da-
xxv, 7) super humetale dicitur. Non autem omnes vid, qui sive desidetabilis:
talem utebantur Iriterpretatur fortis manu,
Sacerdotes super humeralem, qua- gestasse Domini Salvaloris, nou dubium est.
lem summus Pontifex, sicut Aaron, et posteri ejus, flguram Qui quasi in domo paterna unctus est, quoniam tan-
quod esset ex auro, et jacynto, et purpura, et cocco tum per legem, et Prophetas (Psal. LXXV,2) in Ju-
atque bisso. Aliud est enim ex supra dictis colori- dceanotus etat, et Istael magnum ejus habebatut no-
bus ex auro habere contextum, aliud in similitudi- men. Sed in Hebron super omnemJudam de-
postea
ne sacerdotum simplex, et lineum:hoc aulem ge- nuo unctus
est, quoniam per praedicalionem Evan-
nus vestimenti, quod supet humerale nos dicimus, gelicara et Apostolicam,in uuiversa terra admirabile
scimus apud Hebrstos ephat appellari, et solis con- _ factum esf nomen id est in Ecclesia, ubi vera
ejus,
venire Pontificibus. Sed hic statim illud occurrit,' confessio fidei est, Jtirfas interpretalur confes-
Levita quia
quod Sarauel, qui fuit, scribitur habuisse sio. Tertio ungelur noster David, id est Doininus
aetatis adhuc puerilis, ephot, id est superhuraerale, Jesus Christus in corpore suo, est Ecclesia, in
lineum lacttttn illi ab ejus matre. Non erat utique Hierusalem, id est in visione quod
cum datus est pacis; quando devicta
tale, quoniam nulriendus adhuc puer, morte (/ Qot. xv, 54) absorbebiturmors in vietoria,
non erat summus Sacerdos. Sed hoc in libro for- et mortale hoc induet immorlalitatem.
mationum litlerae et spirilus, in tractalu, videlicet et 21) Quoniam (Apoc.vn, 17,
absterget Deus omnemlacrymam ab
Exodi, quem anle aliquos annos exposuimus, suffi- oculis Sanctorum, et mors non erit ultta, neque lu
cienter a nobis expbsitum est. etus, neque clamor, sed nec dolor ullus. Sed erit
HI. Deus omnia in omnibut. Hanc tertiam unctionem
(vi, 18.)Interrogatus etiam quid sit Habel magnum perclpiet noster David,id est DominusJesus Christug,
superquem Dosuerunt arcam Domini, quando re- in corpore suo, quodest Ecclesla in iine saeculi,
_ humaniter, ut puto.
- Rabanus Abet muynum Vrbem esse ait in terminoIsrael.
 818 QU^ESTIONE^SXXX SIJPER: LJBROS REGUM. — LIBER IV. 814
(/ Cor. xv, $4) quandg trqdiderit regnum Deo, el PQ- A . divinam in capite unctionem, non, lorica indutus,
fri, et evacuaverilprincipatus, a. npn protectus clypeo, non telis munitus, sed habens
VH. benedictionem Dei omnium potentiorem. Quod ergo
'
(Cap.xv, 1.) Quaeriseliam, cum Dominus misisset opus erat, quia non credebat rex, coaptus est jam
Saul percutere peccatores Amalech, (vers. 6) cur pet- virtutes exponere suas : Dixitque David ad regem
percit Chineo, djcens post pauca : T» enim fecisti mi- (/ Reg.xvn, vers. 34, 35 et 36) : Pqscebat servustuus
sericotdiam cum omnibus filiis hrael, cum ascende- patris sui gregem, et veniebat leo, vel utsus, toliebat-
rent de Mgypta. Et iude quaeris quis fuerit hic Chi- que arietem de medio gregis, et sequebqr eos, et per-
neus, et ubi legitur, hanc fecisse misericordiara. cutiebum, eruebamque de eorum ote ptmdam, et xltt
Chineus dictus est familia populi descendens ex consutgebant adversum me,et apprehendebam men-
stirpe Hietro soceri Moysi, quietalionominefiaaitAe/ tum eorum, et suffocabam, interficiebamque eos. Erit
dictus est: hi enim nropter honorem Deicceli, cujus mi- igitur et Phi(istmus hic incircumcisus, quasi unus tx
rabiliaperMQysencognoverunt,elipsi per annos qua- eis. Credidit rex signi magnitudine provocatus, et
draginta in deserto viderunt. Circa quem desertum ipsi dixit ad David : Induere armatura mea, et sic egre-
habitaverunt, et jdcirco familiares, et benevoli, atque dere. Quod cum fecisset, juxta morem progredi non
amici filiisIsrael.popuIoyideUcetHebraeo semper fue- B - valebat, quia non permittebat hoc fieri Deus. ScUi-
rnnt, et ipsa a Sarauele, Saul recordataestmisericor- cet ut nudus vinceret, et non arma Saulis yirtutein
dia, quam filiisIsrael,quandoexieruntde.4igypto,ex- victoriae partirentur: ne diceret rex, quoniam a.rma
hibuerunt. Dehac stirpe fuit \ Aber Chineusvir sanctae vicerunt mea, projecit ?rma, f!| pduit fiduciam.
mulierisJahel, (JW.,iv, 17) quaein tentorio suo occidit Egreditur inermis, et loricatus fide egreditur pastor
Sisaram hostem fihorum Israel, duceni regis• Gabini. et mifes : jactat lapidera non natura corporis fixns,
VIII. sed virtute fidei, et uno rotatu furtdaein fronte per-
Inquiri* ad,hue cur Samuel Agag regi dixerit cussit blasphemum : quo corriiente cucurrit, eS a.c-
(/ Reg. xv, 5i): Sic,cim separat amara mors 1 Cum cepto gladio ejus amputavit caput iliius, ut comple-
hoc non Samuel Agag, sed Agag occidendus Saraueli retur illud qtiod scriplum est (Psal. B, 17) : /»
dixerit. Verbum hoc, quod inquiris, quid sit siccine ? operibus manuum suarum comprehensus est peceator.
non natura sui in ipsa historia, sed interpretis vo- Et sic in nomine Domini reportavit ex hoste victo-
luptuositas feeit obscurum. Tale est enim, quod riam : et abstulit in. tempore illo opprobrium a filiis
dicit: «ccine : velut sidiceret; sic separat, aut ta- Israel. Quid tamen ista significant, in libro primo
liter separat amara mors ? Tale quod et in cantico operis hujus ex dictis majorum npstrorum, ut Domi-
Beuteronomii (xxxn, 5) scriptum reperitur, inter ^ nus dedU, et invenire potuimus, jam expositum est.
caetera ait: Generatio prava, atque perversa, hmccine XI.
reddis Domino ? dum in antiqua translatione decen- Jam nunc iUud quod in priori parte operis hujus
tius et clarius scriptum habetur: Hme Domino re- praetermisimns, quod nec tu interrogasti,
panlisper
tribuisti, popuiut stulte et insipiens ? proponendo aggrediar. Quare dixerit Domxnutnimi-
IX. rum, praescius futurorura (Aetor. xm, 22) : inveni
David fitium iesse virum secundum eor meum : qui
Addimus,etquodtu rogasti, quod non dixit Deus ad
omnes volnrttates meas : cum talia, et tanta
Samuel(xvi, 1): vade, et unge mihi David: sed vade, et faciat
homo ipse commiserit. Quod quidem si de ipso
ungemihide filiis Isai, etc.,cur dubie, et non specialiler
David nominavit? Ne scilicet pateretur David quod David, qui reprobato Saule, et exstincto, fuit rex
est 5 et Sicut enim Israel, dictum intelligamus, patet profecto, quia
passus Joseph (Gen. xxxvn, seq.).
iUi addiscentes futurumsibioIimregem,aulDominum Deus prascius fulurorura est, qui praevidit in m taa_
insidiati sunt, et post multas injurias vendiderunt, tam pietatem, tamque veracem poenitentiam, ut
sic formidinis dandum erat, neet isti haeceadem per- esset in eorum numero, de quibns ipse dicit (Psal.
petrarent, unde ignorantia cauteke effecla est mater. ID xxxi, vers. 1): Beati quorum remissmsunt ihiqnitatet,
et quorum tecta sunt peccata. Beatus vir, cui non
ss X.
imputavit Dominus peccalum. Cum ergo praeseiret
(/ Reg. xvii, 39, 40, et 49.) De eo quod scriptam eum Deus peccaturum, et peccata sua pia humilitate,
_.est: quod David contra Philistaeum pergens ad prae- et sincera pcenitenlia deleturum, cur non diceret: m-
liandum arma Saul portare noluit, sed quinque lapi- veni David virum secundumcor meum, cui non erat
des de torrente in peram misit, tamen unum solurii tmputaturus peccatum, tam multa bona facienti, et
projecit: veniens enim David de pascuis ovium, posV cum tanta pietate viventi, et in ipsa pietate pro pec-
quam unetus est jussione Dei oleo benediclionis, catis suis sacrificium conlriti spiritus offerenti ? Pro-
ministeri* quidem hominis, sed Dei nutu,quod su- pter haec omnia verissime dictum est: inveni David
perposuit capiti ejus cornu chrismalis omni diade- tecundum cor tneum, qui licet secundum cot suum,
mate, et purpura potiorem -, et sic perrexit habens non esset quod peccavit, tamen secundum cor suum
a Deest itaque solutio quaestionis, quae o Jabin regis Azot.,
respicit
Saul. d Potius, ut arbitror.
b Haber Cinmus.
 815 CLAUDHTAUBJNENSISEPISCOPI 816
fuit, quod pro peccatis suis congrua poenitentia sa- A cuhdum cor meum, qui faciet omnet voluntatet nxeas.
tisfccft. Hoc ergo sorttm in illo secundum cor non Sed quoniam secutus adjungit, et dicit: hujtit Deut
fuit, quod illi Deus non imputavit. Hoc itaque ablato, . ex temine, secundum ptoritissionem adduxit Istael
id est non imputato, quid remansit nisi unde veris- "-patvatotem Jesum, altius signiflcavitin DominoJesu
sime diceretur : inveni David sectindum cor meum? potius esse intelligendum Ulud testimonium, qui vere
Si autem hoc prophetice diclum de Christo velimus facit omnet voluntdtet Pattit Dei, quam in illo rege
accipere.nttUusnodus quaeslionisoccorrit. Nisi forte, David, qui Ucet secundum superiorem disputalio-
ut quaeratttf a nobis quomodo Christum recte isto nem remissis peccatis propter piam quoque pceni-
nbriiine vocare potuerit?*Sed respondemus: propter tentiam non immerito dici possit inventus secundum
^OemeriDavid, ex quo carnem Christus assumpsit, cor Dex; tamen onmes voluntales Dei quomodofecit ?
Nec sine exemplo rationem hujus in Christo nominis qui cum exceUentissimelaudaretur, quando ejus tem-
reddidimus: invenimus qtfidemapertlssime Christum pora, etfacta, Scriptura narravit, notatus est tamen,
Jesum, ac prophetara ab Ezechiel David esse appel- a quod non destruxit excelsa ubi sacrificabat popu-
latum, ubi legitur ex persona Dei Pairis (xxxiv, -3): lus Dei contra praeceptum Dei, quia tantummodo in
Et tuteitabo supet pecota-mea pastorem unum, qui tabernaculum testimonii sibi sacrificari jusserat,
patcat ed, tervum meum David, et ipse pascet ea, et B quamvis, et in iisdem excejsis eidem sacrificaretnr
ipse erxthis in Pastotem. Ego autem Dominuseto eis Deo : quaepostmodum excelsa ex ipso David semine
itxDeum. Et tervus meus Davxd princepi in medio propagatus rex Eiechias cum testimonio magnae suae
eoTum-'.-; ego DoMnus locutus tum. -Et aho loco: laudis everlit. (IV Reg. xviu, 4.)
(xXxvii, 22) Et tex, inquit, unus erit omnibus impe- - , ' xn ,
rans, et non etunt ultta dum gentes±ij$cMividentnr Interrogas quare Saul iratus dixil ad Joathan 11-
amplitis iri dtio regna. Neque polluentur ultra in ido- lium suum: (/ Reg. xx, 30) Fili mulierit vitumultto ta-
lit suis,et ab'Oniiriationibus tuxt, et in eurictis iniquita- pienlis:has tales mulieres (qualem improperat Saul
tibtis suii'. lli talvos eos faciam de universis tedibut matremfuUseJonathan)grae*alinguawp_6,idest me-
suis,in'quibus peecaverunt:et mundabo eos, et erxt fTfcricesvocat, quod Ulanon fuit. Lupfmejretrix dicitur
mihipopulus, et ego eroeiiDeut. EttWvusmeus David a rapacitate vocata, et alibidine ejusdem animalis,
rex super eot. Et Pattor unut erit omnium eorum. quod ad se rapiat miseros, et apprehendat: inde, et
Osee quoque propheta cuin pronuntiaret tempus Ju- lupanatia dicta loca, ubi meretrices sunt. In Septua-
daeorum quale nunc habent, et in Christum eos ginta autem scriptum est: et itatus factut etl in ita-
postea credituros, eumdem' Christum David nomine cundia Saul ad Jonathan valde, et dixit ei: filius
prophetavit dicens : (in, i) Qnoniam diebttt multit C pueltarum, qui te ultro coinquinant: quod lantum-
tedebunt fitii Israel tine tege, tine principe, sine sa- dem valet quam et ittud quod supra scriptum est.
crificio, sine altati, iine sacetdotio, sine manifesta- '.Xm. -.tjigJr'.
tionibxu ; sicut nunc esse Judaeum ambigit nemo- (xat, i.) Perquiris cum Davfijpugerel ante Saul, et
Sed quod ait Apostolus Paulus Gentibus loque-S venit ad Abimeleca sacerdotem, et quaesivit ab eo
(flom.xi,30): SUutettmvot atiqumdo non credidistis panes: et^spond^^cerdos non habere se panem,
Deo : nune autem miteticotdiam coriseculi estis in nisi paneJtWfanctuM^qui sublatus fuerat de altari,
illorum incredulitate.Sicei ipsi nunc non crediderunt quem non licebat comedere nisi solis sacerdotibus, et
in vettra mitericordia: ut et ipti misericordiam conse- sciscitatus est eum, utrum pueri mundi essenl, roa-
qtiantut: hoc propheta iste tanto ante praediceus xi*e a muUeribus, quo respondente : si de mulieri-
securus adjunxit (Ose. m, vett. S): Et pott reverten- but agilur, ab heri, et nudius tertiut continuimut nos,
- tu^fit& Itrael: et xnquirent Dominum\Deum stmm, et fuerunt vata puetorum tancta. Vasa puerorum di-
'**' efD-dvidxeftemsuum, ef ttupetcent in Domiho, et in xit sancta, id est a mulieribus castas menles, vel
bojttieiptiu*in novissimisdiebut. Ecce hic per David corpora, quia multis locis in veteri populo sanetifi-
n_men, prophetatus est Christus, quoniam quando catio pro abstinentia mulierum, solet appcUari, ut
; ista_prophetabantur, ille David rex lsrael jam olim est illud in Evangelio (Joan. xi, 55): Ascenderunt
anle dormierat. Dbminus autem Jesus ex ejus se- multi Jerosolymam de regione ante diem festum pa-
mine fuerat in carne venlurus, propter quod prophe- schm, «f sanctificarent se ipsos: id est ut mundi
tico lqquendi modo appeUabatur David. Videtur au- essent a mulieribus in solemnitate paschali. Quodvero
tem apostolus Paulus hoc lestimonium ita posuisse sequitur: porro via haecpoltuta est, non dixit de via
iri^Aclibusapostolorum, ut non nisi de Ulo rege Da- jedum, vet plateis regionis, sed de ista vita mor-
vid, qui SauUsuccessit, possit inteUigi. Nam et in- tali, quae revera via est, in qua non est justus, qui
ter cxtera exinde inquil (Act. XHI, 22) : postulave- facial bonum, et non peccet, et ubi inter sanctos
tunt regem, et dedit illit Deut Saul filium Cit vxrum nemo iriimaculatos. De qua via orat propheta di-
de ttibu Benjaminin annis quadraginta, et amoto Ulo eens: Viam iniquitatts amove a me. Et iterum : gres-
tuscitavit UlisDeut David regem. Cui et testimonium tutmeos ditige secundum eloquium tuum, ut non
perhibens dixit: Inveni David filium Jesse virum te- dominetttr, mild omnis injustitia. Deinde sequitur:
a UI Reg. II, 2, et 3: tamen nondum aedificato care vero Deo. Sunt etiam, qui ad Salomonem re-
'" templo, vetitum minime arbitror in excelsis sacrifi- feranl, quod Claudius de Davide ait.
.*?'.
 8>, QUJESTIONES XXX SUPER LIBROS REGUM. — LIBER IV. 818
ted et ipsa in vasis meis sanclificabitur hodie : ac si. A sed nec ipsos caecos, vel claudosin muro positos pote-
aperte dicat, qui a mulieribus casti ab heri, et nu- ris expugnare.
diustertius fnimus, accepto sancto pane vitam no- XVII.
stram in castitate saltem, vel tot diebus, et multo (// Reg. 5. 7.) De eo quod scriptum est: ce-
ampUus custodiemus. pit atitem David arcem Sion, sed postquam eam
XIV. David cepit, aedificavit arcem ejus, quasi corpo-
d
(xxni.)Sequiturde Ceilacivitate nimisstolidainter- ris caput, et vocavit eam Sion. Arx est ca-
rogatio tua, eo quod eam expugnasset David, si put, et summitas civitatis, quia castrum in ca-
aliud nomenhabuisset, annon, cum eam David non pite civitatis propter fortitudinem factum est.
expugriavit, sed obsessam, atque expugnatam ab XVIII.
hostibus Uberavit. Et dicis te minime recorda-
de hac civitate mentionem faciat Scri- (VIII. 16.) De eo quod scriptum est : Joab autem
ri, quod
nisi in ubi : filius Sarvim erat super exercitum: porro Josapkat
ptura divina, propheta Isaia, legitur » Ailad erat a commentariis: et Sadoch filius
filius
Vm Ceila eivitas, quam expugnavit David; quod
Achitob, et Achimelech fitius Abiathar, Sacerdotet
omnino falsissimum est, cum in Isaia propheta eranl: et Sarajus scriba : Banujas antem filius Joia-
scriptum sit (xxix, 1) : Vm Arihel Arihel, civitas, dm super Cerethi, et Pheleti: filii autem DavidSa-
quam expugnavit David; et intelligitur hoc dixisse cerdotes erant. Addis post haec, et interrogas : qui
de terrena Hierusalem. Ceila supradicta civitas erant Cerelhi et Phelethi, vel filii David
quomodo
fuit in tribu Juda, ubi quondam sedit David, quando essent Sacerdotes, cum non essent de tribu Levi ?
fugiebat Saul : et nunc est, ut in Locorum libro Tradunt Hebraei, quod Cerethi et Pheleti fuerint
legimus, Villa Ceila ad orientaiem plagam Eleu- ex posteris eorum, de quibus dixit Dominus ad
theropoleos pergentibusHebron, quasi in octavo mtf- Moysen (Num. xi. 16) : Congrega mihi sepluaginta
liario, t» qua tepulcrum monstratur Abacuc pro~ viros de senibus Israel, quos lu nosti
a. quod senes
phetm populi sint, ac magislri, et duces eos ad ostium
XV tabernactili fmderis, faciesque ibi state tecum, ut
Quod vero inquiris de montibus Gelboe, qni ma- descendam, et loquat tibi, et aufetam de spiritu tuo,
ledicti sunt a David in morte Saul, utrum juxla
eis, ut sustentent lecum onus populi, et
litteram stare possit, annon? Exaggerantis animi, ttadamque non tu solus gtavetis. Ex horum stirpe, sicut jam
et nimii doloris verba sunt, quod juxta litteram
ut ibi aut non dixi, fuere conservatas posteritates, vel familiae,
stare non ~polest, ros, pluviapostea
tamen ista in £ quae dicerentur Pherethi et Cerelhi: ut Cerethi
fuerit; quid significent, priore parte
est. interprctentur dant judicium, et Phelethi puniens:
operis hujus, jam exposilum ut quos illi jubebant dandojudicium, interimi, isti
XVI.
punirent. Sed illa occurrit perplexa valde senten-
(// Reg. 5. 6.) Quod vero dicit: Abiit rex, et tia, quomodo filii David sacerdotes essent, quod
, omnesviri, qui eranl cum eo tn Hierusalemad Hie- erant filii Aaron; sed neque aliquam consangui-
bitsmtimhabitatorem terrm. Nomen Hierusalem per nitatem dicuntur habere ex tribu Levi; quod qui-
anticipationem hoc loco dicitur, sicut et in libroi dem non Scripturae drvinae auctoritas, sed inter-
Judicum scribitur (cap. 1.7.8.) Adonibezech rex pretis temeritas fecit. Et dum de hac ego ipse
Hierusalem, - quaenunc c Hiebus, et usque ad tem- vehementer in meo dubitarem corde, vertf me ad
pora David taUter nuncupata est, sed scriptor hi- antiquos interpretes, et taliter diversis translatio-
storiae per anticipationem Hierusalem, et Sion, nibus scriptum reperi : El etat David faciensjudi-
civitatem David voluit nuncupare, non quod tunc: cium, efjustitiam in omni poputo suo, et Joab filiut
hoc esset, sed quod factum est, post quam eami Satvim etat supet militiam, et Josaphat filius alius
cepit David. Hiebusecusautem dictus est populusi etat a commentariis, et Sadoch fitius Achitob, et
orlus a filio Chanaan (Gen. 10. 15. et 16.), qui di-. J) Achimelech filius Abiathar erant sacerdotes; et Asa
ctus est Hiebusmus, cujus possessio fuit Hieru- scriba, et Banaias filius Joadm consiliarius, el Ochi-
salem, quaepostea ceeidit in sorte tribus Benja- bi, et Ophilit, et filii David principes erunt aulm
min. Deinde sequitur Scriptura; quod dictum sitt regim.
David ab eis (id est ab Hiebusaeis)(// Reg. v, 6): Noni XIX.
ingredietur David huc : cum enim forti murorumi (// Reg. 18.18.) Quaeris quare de Absalon Scri-
ambitu septa civitas esset, et bellatorum auxilioi ptura dicat post mortem ejus, quod erexit tibi ti-
roborata, per superbiam Hiebussei dixerunt: Nisii tulumdicens : non kabeo filium: cutn in hoc libro
abstuleris cmeoi, et claudos, non ingredieris httc;• super scriptum habeatur, (14. 27.) quod tres ha-
et sensus, vel ordo verborum est, quia non solumi buerit filios, et (ibidem, et
13.1.) unam flliam no-
urbem, aut viros bellatores jure belli poleris capere,, mine Thamar eleganti forma. Recapitulando enim
» An tibi haec satisfaciunt, optime Lector ?
_ Expressissime id traditur Jos. 18. 29. Amanuensis, an potius, quia vox ea displicuit
Claudio? Viderit Lector. Si vis, retine vocem
• Jebus, quae est Jerusalem. Archis.
- Scriptum inveni Archis; num per inscitiam • Ahitud.
 819" CLAUDIITAURINENSISEPISCOP- 820
hgec scriptor historiae hujus, post raortem videU-Aparte iit fine secuhdi lihri operis hujus tracta-
cet Absalon, ista recapitulavit. Non quod tunc fa- thm est.
ctum fuerit, sed quod factum olim fuerat, antequam XXD.
filios haberet, et quia desperaverat se posse habere (/// Reg.% 5.) 8ciscitaris ei hoc: cuf de David
filios, idcirco in modum Capitolii litulum nominis sui scriptum est, quod senuerit, cum septuaginta non
erexerat. Quem, sicut Scriptura dicit, appellavit supergressus sit annos, et opertusvestibus non ca-
mdnus Absalon. Congruit huic assertioni nostraeanti- lefiebat, et quod inventa adolescentula speciosa
qtia translatio, qttae dicit, qtiod cum adhuc vivetet Abisac Sunamiti dormiebat cum rege, et ministra-
Absalon, statuetit stellam manu factam in vatlete- bat ei. Rex autem non cognovit eam : cum in vetu-
gis, quoniam dixit, nori est mihi filius, ut commemo- stiore aetate legamtts, et videamus cum feminis non
ret nomen tneum, et vocavit eam stellam (id est sta- posse coire, Non est mirum si septuagenarius homo
tuam Uiam, quam fecerat in nomine suo) et nomi- ab adolescentia sua mullis angustiis, et tribulatio-
navit hanc ttellam : manus Absalonusque in hodier- nibus agilatus, atque confractus virili aelate fri-
tmm diem. Stellam diminutivo vocabulo pro sta- guerit, cum videanius multos adolescentes, atque
tua posoit, quasi statuellam, vel staturellam, super adolescentulas, ita torpente motu sanguinis in pri-
opus GapitoUi, quam superius titulum nominavit. ma adolescentia friguisse, ut nec illi ullo inotu
XX. libidinis moveantur, nec illae concepto semine ali-
* Quaeris adhuc cur inter numerum fortium David quo calore in viscera sua continere, vel viviQca-
seribatur de unO quolibet eorum, haec, vel alia fe- re possint acceptum semen. Sanguis enim melan-
tit, sed uique dd tres non pervenit. Qui fuerint hi chonicus, id est nigri fellis, ut physici dicunt, fri-
tres? a_t cur hoc scribatur?(23.19. etc), Prius pro- gidissiraus est, et quos nimiura possederit, sleriles
ponit tres, qui caeteris hominibus, idest triginta tam ad gignendum, quam ad conciplendum reddit.
tribus jure fortitudittis praecefltmt. Deittde pohit Aiuht praeterea iidem physici slultos esse homines,
_h*os tres, qtii tribus priorihus inferiores fuefttitt, qui frigidiores sanguine sunt, prudentiores vero,
et tamen triginta merito fortjtudinis praelati sttrit. qui calidiorem sanguihem habent, uride et senes,
Et post hos sequuntur triginta ordine suo. Ettit in quibus jam frigescit, et pueri in quibus nec
aperthis fiat, qobd dicimus, eorum nomina pef dum calet, minus sapiunt et stupidiores snnt.
ordinem ponimns; id Bst David; secundus Elea- XXIII.
_ar; tertius b Semaa, hornm princeps fuit Davld. (/// Reg. 2.5. 7.) Quaeris et hoc : quare dixit
Derade alii tres, id est priffltts Abisai. secundus Ba-, _!David de Joab : potuit cruorem prcelu in balteo suo,
naja, tertitts Asael, Abisai qooque princeps erat de qui erat circa lumbos ejus, et ind calceamenta sua,
his seeundis tribus. Qui ideo sic ponitur, ac si di- qum erant in pedibus, etc. In antiqua autem trans-
ceretur, sicut David inter priores pfinceps et_t_ latione ila scriptum habetur : Et nunc tu scis, qum
sic et Abisai inter sequentes efatpfinceps. Et ideo fecit mihi Joab fMus Sctrvim, et qum feclt duobus
inter tres erat nominatissimus, ihter tfes inclyttis: ptincipibus mitiiim litael Abrierfilid Ner, el e Abe-
secundus, et princeps eorum : secutldtis enim erat, sm filio Jether, pfihcipi thililiai Jttdu: occidit eos
id est inferior tribtis pfioribus : pfinceps vero se- el vihdidavitsanguinem helliih pace, et dedil sangui-
quentibus: quorum unus ipseorat. sed ttsqub ad rieminhocentiutri iri vitu mea, et in zona mea, qum
tres printos non pervenerat, quia merito, et forti- erat cifcd lumbos theot, et in cttlceamentomeo, quod
tudiite ttsque ad David, et Eleazarnm, atque Senlaam erat in pede meo, ei faciet ei secundumsapienliam
nonpertenerat,etc. tuam, et deduces cdhiliem ejus cum sanguine ad
XXI; ihfefos. Quia enini jubente Deo lex jus finit (Exod.
(// Reg. 24. 1.) Qiiaeris et noc quare culpatiif 21. 14.), li quii _e ihdustria occiderit hominem, ab
David pfb dinumeratione populi, cttm « Josaphat, aliati rheo, expetteeum, ut mofiatut. Et iterum in
caeterique rbges populum Dei dinttmeraverint, et 1I Dettteronomiodicit: (19.11.12.13.) Nec alitet mun-
inculpabiles, et sirie vindicta permanseriut, cum dati poteit tefrd pbisessionit vestrm, nisi in sanguine
potios ante Josahhat Moysesbis Dei popttlum ntt- ejui, qui sanguinerii fuderit. Ipse enim David re-
meraret. Quid enim Josaphat Dei populum numera- dundare peceatum homicidii Joab dixit, quod non
vit, necessitate fecit, et Moyses Deo jubente, Da- vindicavit, qudd Vlndlcafepothit, et detiiit per le-
vid vero pfaesnmptione, et teineritate, et exi- gis auctoritatem, et regiam potestatera. Et idcir-
gente populi iiilquitate, unde jam, in superiore co, qubd antea nori fecit, circa mortem snam Salo-
• Hic collocanda suntprocul dubib, quae sequtin- Semma.
tur usque ad num. 21; quaequein flne codicispo- a A Josaphat populura fuisse nHmeratum, mini-
sita efant: eteniin sicut ibi loco minime aplo po- me invenio; at recensitus est ab Achab III Reg.
Mfrtttr, ita hic aptissimo. Mirandum porfo id non 20. 15. 27. et a Joram Regibtts Israel IV 'Reg. 3.
est; etenim id in codicibus quandoque visitur, et 6, et ab Amasia Rege Judae minime roalq II Paral.
ejo indttbitatum exempmra jampridem attuli in epi- 25. 5, imb etiam a S-lomone dum adhuc Deo esset
StblaAdfHrhipapaeacf Carolum Maghum. Cousulat acceptus.
leclor, quae tradidi De Cultu sanctorum disseft. <iCalceamentotuo, quod.
10, cap. 15. * Athaia.
 821 QUJESTIONES XXX SUPER LIBROS REGUM. — LD3ERIV. 822
moni filio suo fieri jussit, ut hic per legis senten A - XXIV.
tiam puniatur, ne in perpetuum puniretur a Deo (/// Reg, 3. 2.) De eo quodscriptum est: Di-
Sed quia de Joab mentionem fecimus debemu lextt uutem Salomon Dominumambufans in ptmceptis
repetere quod anlea in superioribus praetermissun pattis sui, excepto quod inexcelsis ambulabat, et ae-
est, Gum maledixit ei David propter Abner fiUun cendebat thymiama : et post haecinquiris, quid erat
Ner, inter caeterauta dixit: (II Reg. 3. 29.) JVa excelsum, quod frequenter in hoc libro iegitur, et
deficiat de domo Joab fluxum seminis sustinens, e dicis : Cut Samuet non culpatur, qui in excelsole-
: enim ex jEgyplO popu-
leprosus, et tenens fusum, et cadens gladio, etc. Quo< gitut immolasse egressus
multo aliter apud Septuaginta scriptum reperitur lus Dei, postquam venerat ad montem Sinai (Exod.
Et audivit David postea quam' mortuus.est Abner 19. 20, et seq.), et audierunt de medio ignis Domi-
et dixit innocens ego sum, et regnum meum apui numloquentem ad se : et ibi quodammodo inierunt
Dominum ex hoc, etusquein mternum, de sanguini pactum cum Deo, et spoponderunt se facturos om-
Abner filii Ner. Veniet super caput Joab, et supe, nia, quae jussisset Dominus, atque sicutunus est
bmnem domum patris ejus, et non deerit de domt Deus, et unus erat populus Dei (Deutet. 12. 5. 8.
Joab gonotus, et leptosus, et tenens sitalem, et cadeiu 12. 13.14. 21. 26. 27.), ita jussisset in tabernaculo
in gladio, et indigens pane. Gonories haec passic ** unum habere altare Dei, in quo sacrificiis, et lau-
esl vesicae cum veretri, qui seminis lapsu vexalui dibus honorarent Deum. Post multa vero tempora
creberrime sine ulla tenligine virum atteslante de exigentibus peccatis illorum, et arca Dei captivata
biUlationem cum pallore corporis, et acinach est ab alieniginis, in qua erat fcedus scriptum, quod
palitur : hanc passionem Graece Gonotian vocant inierunt cum Deo, non se alium colituros Deum, prae-
Est autem soevissima, et turpis valde, ut nesciani ter Deum patrum suorum, Abraham, Isaac, et Ja-
quomodo genitalia semen dimittant; compatiuntui cob : cujus insuperabile nomen manet in seternum,
enim seminales meatus, ut non possint continert et memoriale in generatione et generalione. Post
substantiam seminis prae debilitatione, et diffun- haec dissipatum est tabernaculum, quod sine arca,
dunt urinam lenuem, rubicundam, et acerrimara, in qua erat fcedus scriptum inter Deum, et populum,
et ex humore multo frequenti, teropore incertc remansit sine honore, atque inane : et ita visum
sponte projicitur. Hi autem tales, si diligentiani quibusdam sanctis fuit, ut Dominum Deura suum
non habeant in iianc passionem, sequitur eos mors, inter destructionem tabernaculi et templi aedificatio-
pereunt enim aliquanti silentio utentes, negligen- nem in locis amcenis, et mundis, atque excelsis Deum
tia, etnonadhibentes curas, deficittntinpassione. ~ cosli, incenso, atque sacrificiis honorarent, quod il-
Tenens scitalem, nescimus quid sit, quia germen est; licitum fuit fieri populo illi, postquam arca de ca-
nisi quod nostra iranslatid dicit tenens fusum, de- ptivitate reversa est, et tabernaculum erecttfm, et
inde cadens gladio, ut sit sensus, quia is, qui no- sibi templum aedificatum. Et inde est, quod Scri-
biliorem se, occidit in dolo, et a virili robore.de- ptura frequenter reprehendit eos qui adhuc adole-
biUlatus in mollitiem mulieris resolutus, atque ef- banl in exceiso, et inculpabiliter se ista facere pu-
feminatus coram inimicis suis cadat gladio, el tabant quia Samuel, qui Deo placuerat, et Salo-
pauper, et miser effectus -indigeat pane. An forte mon, et alios multos illius temporis homines, ita fe-
tenens fusum dicitur suslinens iilam passionem, cisse sciebant: imo cum magna laude inter omnes
quam nonnulli fusum vocant, quam medici tysim reges illos, digni habentur in laudibus apud Deum,
noroinant ? Tysis autem ulceratio est tumor iii pul- qui lalia destruxerunt (IV Reg. 18. 4, ei %i.), idesi.
monibus, qui in juvenibus facilius inveniri solet. Ezechias, et (IV. Reg. _3. 5. 8. 13. 19. 20.)
Tysis aulem apud Graecos dicta, quod sit consum- Josias.
ptio lolius corporis, quae fit ex reumatismo gut- XXV
turis cum febricula, et cum distillatione assidua, Quaeris cum legatur in libro Repm (Hl. 8.), atque
et catarrho instillante multo tempore : et sic pul- Paralipomenon (2. Patal. 5. 10.), quod ih arca non
mones vitiant. Est autem passio pulmonum peri- est aiiud, nisi duae tabulae lapideae,quas posuerat in
culosa, et maligna valde. Fit autem haec passio ea Moyses in Oreb, cur Paulus scribat ad flebfaeos,
sicutjam dictum est, in aetate juvenili. Alia vero quod in arca sint tabulae, Virga Aaron, et Man-
translatio taliler dicit: non deerit de domoJoab feu- na. Si non erant, cur Apostolus ista dixit: et si
maticuset leptosus,eic; haec enim juxla litteram in erant quis ea ibi misit ? Sed huic in terlio Ubro ope-
Joab non videmus impletum, qui omne terapus vi- ris hujus responsum est. Hoc solummodo de quae-
tae suae in lanto honbre usque in mortem David stione tua remansit, utrum ipsa fuit Virga Aaron
vixit, et tanta salute corporis viguit, ut sempei quae fronduit, unde in jEgypto fuerunt signa facla,
fieret dux exercitus tsrael, et bellatorforlissimus; et in mari mirabilia prorsus. Omninb una, eadem-
sed dictum est hoc a David ex nimio dolore ani- que ipsa fuit, quaeetVtr_jia Dei In Exodb, et ali-
ini, sicut et de montibus Gelboe, quod ad litteram quando Moysi, aliquando Aaron dictaest pro ope-
nonstat, ut ostenderet se non consensisse in morte rum diversitate.
Abner principis Israel. XXVI.
Quaeris etiarii et hoc : qtiW de ipsa afca faclutn
 825 CLAUDII TAURINENSIS EPISCOPI 824
est, vel si unquam visura (id est videnda) ab ho- A dixerit^ quod non esset ainpaus alias civitates quae-
minibus. De qua re nihil aliud quidpiam me legisse siturus ab eo. Hoc tamen sciraus, quia mutua eo-
fateor, nisi quod in libro Machabaeorumsecundo in- rum amicitia non fuit in eis usque in diem mortis
ter caetera scriptum est (II. 2. 5. etc.): Et veniens eorura dirupta, quia post haec (/// Reg. 9. 14.) mi-
Jeremins in locum, invenit domum speluncm, et ta- «tf_Hiram centum viginti tulentu auri: et postea fe-
bernaculum, et arcam, et alture incensi intulit illuc, et cerunt ambo in Asiongabisclassemnavium (III Reg.
ostium oppilavit : et accesserunt quidam, qui eum si- 10. 10. 26. el 27), qum iret annis statutis in Ophyr
mul sequebnntur, tit noturent sibi locum, et non po- dfferre Sulomoniaurumet denteselephantinos,simias-
tuerunt invenire. Vt autem cognovitJeretnias studium que et pavos.
qumstus illorum, dixit illis, quod ignotus erit locus XXVIII.
iste, donec congreget Deus congregationem populi (x. 11, et 12.) Addis etiam inquirere, quod me
sui, et propitius ei sit, et tunc Dominus ostendet fateor ignorare quod fecerit Rex Salomoni de lignis
hoc, et apparebit majestas Domini, et nubes sicut tynis pulchram domum Domini, et domum Reginae,
Moysi. Unde credendum est, Dominum haec per et citharas, lyrasque cantoribus. Post haec sequitur:
Eliam facturum. Dicunt enim nonnulli diflidendo, Non sunt allatu kujuscemodi ligna tynu, neque visa
et omnipotentis Dei potentiam ignorarido, quomodo -B usque in pmsentem diem. In septuaginta autem in-
potest fieri, ut tabernaculum illud ex lana, et lino terpretibus taliter scriptum reperi : Et nuvis Hiram,
factum per tot possit durare saecula? quibus respon- qumattulerat aurttm exOphyr, attulit etiam trabes non
demus, quia virtute illa, quo per quadraginta an- dolatas multas valde, et lapides pretiosos. Et fecit rex
nos in tribubus eorum nullus fuit infirmus, et quo- ex trabibus non dolatis his firmamenla domus Domi-
rum pes ambulando non fuit a subitus, nec calcea- ni, et domus regis et nablas, et cynniras cantoribus.
menta disrupta, nec vestimenta vetustate consum- Non sunt inventa talia ligna non dotata in terris, ne-
pta, virtns ipsa perseverarit in vestibus, et in li- que visa usque in diem hunc : alia vero translalio ita
gnis tabernaculi per annos quadringentos octuagki- dicit : et navit Biram, qjim atlulit aurufn et sepho-
ta usque ad tempora Salomonis, et deinceps per ram, attulit trabes multas valde, non dolatas, et lapi-
aUos quadringentos triginta annos usque ad ever- des pretiosos, et fecit rex de lignis non dolatis inflalu-
sionem Hierusalem, qucefacta est sub Nabuchodo- ram domus Domini, et domus regis, et nablas, et am-
nosor, et ipsa virtus perseveratura est in ipso la- bucos in canticis : non exierunt talia ligna usque in
bernaculo usque ad finem saeculi. Sed quia beatae hunc diem. Quod de India haec talia venerint ligna
memoriae presbyter Beda in expositiorie de factutu testis est Scriptura divina, sed quid de natura
tabetnactili et tempti - altare incensi extra velum " ligni illius nos dicere possumus, quam se fa-
dicit positum esse, unde me per tuas litteras inter- tentur,etignorareipsiprophetae, qui hanc historiam
rogasti. Quare ergo in libro inforhtationum litterm, postmodum scripserunt?
et spiritus in Exodo dixerim esse ultra velum ? Unde XXIX.
te, ipsum beatum Bedam, si vivus in corpore esset, (/// Reg. 10.16.) Post haecsequitur eadem hi-
interrogare veUem, si postquam subtracta arca de storia, et dicit: Fecit quoque tex Salomon ducenta
templo est, et altare incensi ultra velum intraturus scuta de auto puto : sexcenlossiclos dedit in lamina
quaereret, vel ubi sanguinem poneret, vel cujus alta- sctili unius, ttecentasqtie peltas ex auto ptobato : tte-
ris cornua tangeret, vel cui incensum offerret, post xentm minm auti unam peltam vestiebant. Peltam di-
quam arca testameuti non erat ibi cunt physici scutum esse ° Amaxonum lunatum
XXVH. in modum lunse semis, vel ternae, aut quartae, vel
(/// Reg. 9.11.12.13.)Item alia quaestio de eo certe, quod magis credendum est, mediae, quibus
quod scriptum est : Dedit autem Salomon Hitam vi- Amaxonas (Id est Amazones) olim utebantur in pu-
ginti oppida in tetta Galilem, qum cum non ptacuis- gna : sed non istos tales fuisse credibile est, quia
sent ei, uppelluviteui tettam Chabul usque in diem ,-. non hoc indicat Scriptura. Mina Graece appellatur,
hanc. Haec quaeslio si te latet, nec mihi palet. quae hahet siclos sexaginta, et faciunt obolos mille
Hoc tantum scire te volo, quod in antiquis trans- ducentos : siclus facit duos semes sblidos, qui graece
lationibus aliter scriptum reperitur : taliter enim il- dicitur stater, viginti habens obolos. Obolus habet
lic scriptum est: Tunc dedit Sotomon tegi Hitam siUquas septem, et partem quintam sihquae, qui
viginti civitatesxn tettuGalilem. Et exivit Hitamde pondere duplo dragmam facit, quem nostri sctupu-
Tuto civitute sua, et abiit in Galilmam, ut videtet lum vocant: fiebat enim ex aere ad instar sagittae,
civitates, quas dedit illi Salomon, et non ptacuerunt unde et nomen a Graecisaccepit; oholus enim graece
ei. Et dixxt. Qum sunt hm civitates, quas dedisti mihi, sagitta dicitur. Mina est libra una. Talentum mi-
est:
fraier? Et cognominavit eas finis nsque in hodiernum nas habet sexaginta. In septuaginta ita scriptum
diem. Quidtamen hoc sit, vel quare nominavit eas Et fecit Salomon trecentas hastas aureus ducliles.
finis, nescife me fateor; nisi forle idcirco ista Trecentxaurei inerant in hasta: el trecentascuta au-

a Solutus [ut puto.] los..... mensumqueextruvelum.

- Videantur quaetradit Beda lib. 2. de Taberna- c Td est Amazonum.
jeulo : ad verba ea: Jhtteretur autemvelumper circu-
 825 QU.AESTIONESXXX SUPER LD3R0S REGUM. — LIBER IV, 826
rea ductilia. Trecentas minas auri habebat in uno A solet, et peccatum, ut de jam perditis regibus Israel
scttto. AUaverotranslatio ita dicit: Et fecit rex Sa- frequenter in divina Scriptura dicit: Non recessit a
lomontrecentas lanceas aureas ductiles. Ducenti quin' peccatisHieroboam,qui peccavitet peccarefetil Israel.
quaginta aurei inerant in lancea una, et trecenta scu- Peccata, hic cum sit unum, pluraliter propter duos
la aurea trecenteni aurei in scuto~v.no.Deinde sequi- vitulos posuit. Ignominiam, et sordes, ut Moyses in
tur Scriplura (tier*. 17) : Posuilque ea rex in do- Exodo de filiis Israel Ioquitur (Exod. 32.25): Exspo-
mum sylvmLibani. Si Salomouis erat, cur ligna ce- liaverat enim eos (id est Aaron filios Israel) propter
drina ab Hiram petebat ex Libano? non enim dixit ignominiam,,sordis, et inter hostes nudum constitue-
Scriptura posuit ea in montesaltus Libani, sed tn do- rat, id est destitutum absque auxilio Dei. Iniqui-
mo sylvmLibani, per .speciem locutionis : per efli- tas dicitur idolorum cultura, (10.10) sicut in Osea
cientem id quod efficitur, et per continentem id propheta duos vitulos, duas nominat iniquitates.
qnod coniinetur. Libanus dictus est templum cum Fornicatio, roultis modis in prophetis nominari so-
porticibus, et vestibuUs, atque basilicis magnis, un- let. Sicut et illud (Jer. 3.1) : tu autem fornicata es
dejam ad litteram supra dictum est : Qui in quudto cum amatoribus, id est pro proposito uno Deo, cum
pet circuilum ambiebant templum, et quia revera quo spirituale connubium cum castitate mentis te-
opus magnumerat, multa ligna Libani,et innumera B nere debuisti, serrisli diis multis, et sic infeliciter
ibidem erant, ideo vocabatur sylva Libani, sed ,et in corde tuo prostituta es cum amatoribus multis,
ipsum templum Libanus in Scriptura vocatur, di- id est daemonibus. Licet enim quisquc unum vi-
cente Zacharia prophela (n. 1) : Aperi Libane por- deatur colere, aut adorare figmentum, in ipso uno,
tas tuas, et comedat ignis cedros tuos; sed et Jere- omni miiitiae daemonum servit. Sed quia se sermo
mias adversus Sellum filium Josiae regis inter cae- de simulacrorum, atque idolorum cultura opposuit,
tera sic ait (22. 22): Omnes pastores tuos pascet debemus etymologias nominum illorum exprimere,
venttit, et amatores lui in captivitatem ibunt: et tune ut noverint nostra tempora, cui malo serviunt ho-
confunderis, et erubesces ab omni malitia tua, qui mines. Simulacrum est figura, exemplum, efiigies,
tedes in Libano, et nidificas in cedris. In Libano figmentum, forma, vultus, aspectus, species, simili-
enim illis erat sedere, spem salvationis suaehabe- tudo. Simulacrorum usus exortum est, cum ex
re per templum. In cedris nidificare, erat propter desiderio mortuorum conslituerentur imagines,
aedificia templi peccantem populum salvari, ne pro- vel efiigies tanquam in coelum receplorum (Sap.
pter meritum illius loci captivarentur. Libanus au- 14.15) pro quibus se in terris daemones colendos
tem dictus est mons frigidus, et convallis in Syria apposuerunt, et Sibisacrificare a deceptis, et perdi-
Phoeniciaequae fuit possessio Chananaeorum irami- C tis hominibus suaserunt. Fuerunt enim quidam
nens mari magno, quorum melropolis fuit Tyrus. eorum viri fortes, aut urbium conditores, quibus
Undeligna cedrina abiegna, atque punica Sidonii mortuis homines, qui eos dUexerunt simulacra fin-
deponebant in mari magno, et inde in ratibus ve- xerunt, ut haberent aliquod ex imaginum contem-
niebant per mare usque ad Jopen, et inde per an- platione solatium, sed paulatim a hunc errorem,
garia boum per milliarios quadraginta usque adHie- persuadentibus daemoniis ita in posteris irrepsit,
rusalem. Monsenim iste a candore niviuro, nomen ut quos iUipro sola nominis memoria honoraverunt,
accepit Libanus. Libanus enim candor, sive candi- successores eorum Deos existimarent, atque cole-
datio interpretatur. Similiter et lemplum illud pro- rent. Simulacra autem a°similitudine nuncupata,
pter altitudinem mcenium, et excellentiam, vel ful- quasi siraulata, eo quod manu artificis ex lapide,
gorem, aut candorem parietum tale nomen sortitum vel alia materia eorum vultus imitantur, in quo-
est. rum honore finguntur. Ergo simulacra, velpro eo
XXX. quod Diis similia, vel pro eo simulata, alque conficta,
Merito quaeri debet (licet hoc tu non interrogas- vocantur : unde et falsa sunt. Iterum idolum est si-
ses) quid sit, quod hoc in Ubro, de sacrUegis, et mulacrum, quod humana efligie factum, et conse-
sceleratis Israel regibus, frequenter dicat Scriptura " cratum est juxta vocabuli sui interpretationem :
divina : fecitque qitod erat malum in conspectu Do- Idos eniin Graece fotma sonat, et idem per dirai-
mini: et cum sint multa hominum mala, praeter- nutionera sonat idolum dictum hoc quod apud nos
missis omnibus malis, singulariter unum nominat fotmula sonat. Igitur omnis forroa,- vel formula
malum, ad cujus comparationem caetera mala cum idolum se dici exposcit. Idololatria idololorum servi-
sint mala, quasi ne mala esse videntur. Sicut enim tus, sive cultura interpretatur. Nam lattiu Graece,
ad comparationem boni, bonus bonorum Deus dici- laline setvitus dicitur, quae quantum ad veram re-
tur, et Sanctus Sanctorum, et Deorum Deus, et ligionem pertinet, nonnisi et soli Deo debetur. Ac
Dominus Dominorum, ita infactis hominum, atque si ut impia superbia, sive hominum, sive daemonum
gestis idolorum cultura malum malorum, et scelus sibi exhibere, vel jubet, vel cupit, ita pia humili-
scelerum,et pecculumpeccatorum dici potest. Hic in tas, vel hominum, vel Angelorum sanctorum sibi
divina Scriptura, et tmg-itas, et abominatio, et sor- oblatam recusat, et cui debeatur, ostendit. Quidam
det et peecatum, et fornicalio, et odiositas [nominari • vero latini ignbrantes graecaelinguae etymologiam,
- Id est/itc ettot: vel lege ; hunc ettorem pettuaifntibus doemoniit, it irrepsjit, ttf, etc.
827 CLAUDH _A_RlNENSlS EPlSCOF-I 828
imperite -icunt idolum ex dolo sumpsisse nomen, Anum esl, qtialls cognitio creatoris, et remeiHum
eo quod diabolus creaturae cultum divini nomihis peccatorutn. Quid tamett ista slgttificfent,iti praiec-
invexit. Sciendum summopere est, quia non solum denti libro sufliciehter expositttm est.
qui visibilia ugmenia, atque imagines colit, sed XXXIII.
etiam quamlibei sive ccelestem, sive terrefiam, sive (vt.21.) Dicit etiafn gadeiii Scriptiifa, qttod tarita,
spifituatem, sive corporeant |creaturaro, vice hb- ac talis famfcsfacla bst in Samaria, et tamditl ob-
minis Dei colita, et salutem animse sttae,quae a so- sessacivitas est, donec teriuhdaretttf caput asini
lo Deo est, ab illis sperat, de illis csl, de qiiibus octogihta argenteis, et qtiarta pars Capl stercoris
dicit Apostolus (Rom. i.»_S.) : Et coluerunt, et ser- columbarum quihqttfc argehteiS. Capi stercoris ve-
vierunl creaturm potius quam Creatori, qui est supet scicula gutlurls intelligi potest, exceptoquod nominis
omnia Deus benedictusin smcula : Et de quibus dicit ambiguitas nos dubios Teddit, qtiod non ait caput,
Propheta (Jerem. 17. 5.) : Maledicius hpmo, qui attt capilis. Obsessa enim multo tempore ab hostibus
spem suam ponit in homine, et a Domino tecedil civitas, dum nuUi hominum egressus paleret, co-
cot ejtis. Sciendum saile, quod gentes diis siiis ltimbae liberae volando ferebantuf in agros, sive ad
nomen simutacri, vel idoli non imposuerunt, sed exercilum , et invetito grano replebant vescicnlas
sancti Dei horaines divini nominis, et unius j)ei ]B gultttris, et hac eadem liora regressae in civiiaiein,
cultores, diis gentium tale nbmen imposuerurit antequam rtiminando grana consumerentur : sic ve-
XXXI. nundabatur argentels quinque granofiim copia, noll
Praetefmissis quibusdam quaestiunculis tuis, qttae stefcoris fefor. flaechOnalicubi legi, nec ab alio di-
in superioribus libris sunt jam solutae, ad id quOd dici, sed ut mihi visttm est, taliter dixi : si quid
Hclias dixit de Achab (/// Reg. 21. 24): Si mortuus tattlen ttl melius de hoc invenire potiieris, heue eris.
fuerit ih civitale, comedenieum canes : si auiem si hos feceris nosse.
in agto, comedent eum voluctes cmti. Ei post haec XXXIV.
addis (2_. 37.) : quomoio vetum esi, cum ipse pet- (/ V keg. 14. 9.) Est hacc t_Uaes(iotua de rege
latus fuisse legatur in Samaria, ei sepuiltis in sepiit- Jdas, qu;e nori est impossibilis aii ititelligehdum, sed
cro suo Israel. In septuaginta autem patribus ali- est hobls difflclllsad loquendhro; ctir Joas rex Israel
quid amplius habetur : nam post aliqua dicitur : ad Ahi&siam rfcgeinJtida femisit dicens i Catduus
Mortuus est rex vespere, et stetit prcrco militim in Libdni miiit ttd cedrtithi,qul est in Libano dicens: Da
exercitu occidentesole dicens : unusquisqueeat in ci- filiahi itiam filio ttteo uxorem. Tropice enim, non
vitatem suam, et in terram suam, quoniamdefunctus proprie dictttm fest. Tropos autem est diclid trans-
est rex : et veneiunt in Samatiam, et sepelierunt re- 'C lata a pfbpfla sighiflcatione ad nbtt propriam simi-
gem in Samaria, et laverunt currum iltius in lacu litudiuera, ornatiis et necessitatis causa; sunt autem
Sumurim, el lumbuerunt cunes in sanguine ejus se- tfopi, quilaiinenid-i, velfftbies irtterpfetafipbsstttit
cundum verbum Domini, quod locutus est, nec men- quatubrdecim, qulbuspropositis, unum exillisadme-
Hri poluit spiritus Dei, qui erat in Helia. Sanguis diumdeducimus,cUjlisnOmenmetaphoraeslJ/e(ap/io-
enirii, qui defluxit de corpore ejus, et cucurfit ifl rd adtem dicitttrretttth, verbortttnque translatio, haec
lectum currus, qui ex corio erat magna pars corpo- flt ftirJdisquatuor : ab animali ad animaie b. Itera in
ris ejus fuit, et hoc coagulatum quasi carnes, come- libfb Job. (cap. i. 10): Rugitus leonis, et vox lemhm,
derunt canes, et sic impletum est, quod servus Uo- et dentes taiulortim leonum conititi sunl, til per jam
mini Helias totum aperte praedixit; vel qiibd poiitts dictarii metaphoraril intelligatur ibi leo Job, et le<ttta
credendum est, canes eura coriiederiiht, quando tlxbr, et dentescalUlotumleohUm,filii. Et in Psalfflo:
filios ejus, qui et caro ejus fiieniht, comederiiiit. (Psal. 11. 1.) Quate ftemuetunl gentes : nam el ho-
Quoclvero dicit, quod meretrices se lavefuht in saU- roines, et bestiae qui fremere dicuntur, animara ha-
guine ejus, non ob allud hoc leceruht, nisi prbptef berit. Et iii Hiefefhia Prdphela (4. 7):, Atcendit leo
aiiquam magiam peragendam. "' de cubiii iUo (id est N-buchodohosOrde Babylonia),
xxxii. et ptmdti genMth se levuvit.Lbb et praidb diiimam
(/V Reg. 5. 1.) Iriquiris quae sit saliis, quam tJeus haberit. Ab indUimaKad ahimale, ttt est illud (Ita.
per Naaman pfincipem contulerit. Sed nulla melius 55.1_) : tHbrites^cariiubunt cotam DeO lauderii,et
intelligenda esi, quam iUa, quain ipse pef emtihda- otrihid ticjha silvafum ptaUdeht ritnnti. Mohtes. fct
iionem ieprae concepit in mente, quando se spbpbn- Ugtia silvarum ihaniuialia surit : caiftaf. vfcfb. el
dit nullum alium colere Deum, nisi Deiim Israel; et mahibus plaudere, animalis sit. Ab ihdnimall ad ina-
ita magnitiidirie sanitatis ejus, et praeconiblihguae riiinale; sicUt habes in Propheta Scfibthm (Each.
illius muiti derelictis idolis, Deum Isfael coeperurit ll. 1) : Aperi Libqhe portai ttittl, ei cohiedat ighis
«olere solum : et haecfuit salus quam Deus pef illuih eedros luoi; tfansiaiib festehim de civitate ad mon-
dedit Syriae,quia fevera riulla alia talis salus homi- teth, qiibruiti nullum Smlmaaihabet: et liot ipsun
_ Quae hic traduntur, si de cttltu rigorose sumpto quae numero 6 et 7 capitis 6 dissertaliouis 2, de
'
aceipiantur, verissima sunt. Si de cultu latesumpto, eodem Claudiodocui.
in eorum numerb suiit, qiiaereprehehsa in Claudio « Arit aliqttid deest, aut lfe{|fcnaaniest, i_ eti wl-
sunt. Vide quae ttadidi, humero 24 et seq. capitis 3 uti, aut item ut.
dissertatioms 1, De Cuttu sanctorum : eaquoque,
 T «.
829 QU^ESTIONES XXX SUPER LlfikctS REGUM. — LIBER IV. 830
unde interrogas: Mitit Joasrex Israei\ ad Amasiam . _ destruxit iste, quod Deo jubente fecefat ille i ac per
regem Juda dicens : da filiam tuam filio meo uxorem, hoc raagna auctoritas ista habenda est itt Ecclfcsia,ut
ut per tropura allegoriae,Joas rex se cedro, et regera si nonnulli ex praecessofibus, vel majoribus hbstris
Juda carduo comparaverit, et populum suura per fecerunt aliqua, quaeillorum tempbfe esse _iottlerunt
eamdem signiflcationembestiis saltus dicens: Trans- sine culpa, et postmodum vertuhtur in efrorerd, et
ieruntque bestimsallus, qum sunt in Libano, et con- superslitionem, sine tardilale aliqua, Ct cttni ittagna
culcaverunt carduum (id est Amasiaiti) : et post haec auctOritate a posteris destfuantur«.
addit (IV Reg. 14. 10.) : Percutiens invatuisii tuper XXXVII, xxxviii.
•
Edom, et sublevavit te cor tuum contentus esto glo- Superest Tiobis inquisitio necessaria, licet non
riu tud, et sede in domo tua, quare provocds malum, fuerit interrogatio lua, quomodo divina insonel Scri-
ut cadas tu, et Judas tecum? elc. Quod ita fa- plura (IV Reg. 19. 55.) : Quod egressus Angelus
ctum est. Domini percussit de exercitu Assyriorum ceritum
XXXV. octuaginta quinque millia. Et Daniel Pfophefa
(xv. 35.) Movette : et hoc : Cur de Jonatha rege ait (6. 22.) : Misit Dominus Angeium sttum, et
Juda scribitur : Ipse mdificavitportam domus Domini conclusit ora leonum. £t in Psalmo tfigesirirto|se-
sublimissimam. Et post haec addidisli : nunqutd a cundo ( Psal. 33. 8 ), secundum emendaliOrem
Salomone ante mdificata non fuerai? Att novam translalionem : Immittet Angelus Domini ih circtiilu
conslruxit, et Israel? non enim nova constrttcta est, timenlium eum, et eripiet eos- Et alia mttlta his si-
sed ipsa, quae subUmissima olim a Salomone aedffl- milia, et exceilentiora exempla. Quae si cuncta per
cata fuerat, et sublimissimavocabatur, hanc inchoa- ordinem Scripturae divinae fepiicare voluerimus,
tam reparando in sublime erexit. ahte vita, quam serrao deficiet. d Quod enim mit-
XXXVI. , tantur Angeli ab eo, qui ttbique est, et ccelum,
(IV Reg. 18, 4.) De Ezechia fctiam inquiris terraraque implet, non mole, sed virtute, sicut ve-
cur in Scriptttra dicatur divina, quod postquam ritas, et sapientia mentem (Sap. 8.1.), qui atiihgit a
dissipavit excelsa, et contrivit statuas, et suc- fine usque ad finem forliter, el disponit omnia sua-
ciditlucos, confregitque serpentem seneum, quein viter : < de quo Apostolus AlheniensibuS praedicavit
fecit Moyses, vocavitque eum a Nabas, etc? dicens (Act. 17. _7. 28. Vide capui 12 dtias num. 23,
Quod quidetn docenle Isaia Propheta fecisse cre- libti iv de Genes. ad litttram) : Ih ilto vivtntu*,tiib-
dendum est: b ipsum interrogas, quod ego scire de- vcmur, et sumtis. Liquide cogitatiiiri, quaiituhi hu-
sidero. Si esset, qui mihi ostenderet, etymologiam , mana mens valet, adjuvat hanc senlentiam, qtta crb-
'
nominis hujus, quia nec in translatione antiqua ali- dimus, et dicimus Deum in-his, qusecreaVit, indesi-
ter hoc scriptum reperi nomen : excepto quod nenter operari. Neque eiiim tahijttattt stfbstantia
Nabas serpens lingua illorum dicitur; nOvissima ejus, sic in illo silmus, quemadmbliUm dictttm est
vero syUaba quid sit, nescire me fateor. Esi enim (Joan. S. 26.) : Quod habeal tiiam itt temetlpsO: sed
hoc magnum documentum, quod ad aedificalionem utique cum aliud siitius, quain ipse, non ob aliud in
Ecclesiae proflcere potest, si est, qui hoc animad- illo surous, nisi quia id operalur, et lioc est optis ejuse,
vertere possit, quare Ezechias cum magna sui laude, quod continet omnia.et quo ejttS Sapientia sicut jam
atque praemio animarum prosalute destruxit, quem dictum est (Sap.18.1.), pertendit a firiensqai adfihem
ad salutem illius populi Moyses Deo jubente fecerat. fortiter, et disponit omriiasuaiiifisf.Pef quahl dispo-
Quis enim nesciat Moysenmajoris esse meriti, quam sitionem (Acl. 17. ^8.) tn ilib vivinius, thoveniut,
Ezechiam regem? De Moyseenim in libro Numero- et sumus : unde colligitur, qubd si hoc opUs siium
rum dixit Dominus ad Aaron, et Mariam (Num. rebus sublraxerii, nec vivemus, nei. tnbVebitaur,
12. 6.): Audite verba mea : Si [uerit Propketa inter nec erimus f. Nec enilri ipse diabbltts & potestate
vos, in visione illi Dominus cognoscat, in somniolo- omnipolentis alienus est, natn et maligni tthdfcali-
quar ad illum : at noriita famutus meus Moyses, qui j cunque subsistefent, vitaiti rtoh habefeht, nisi per
in tota domotnea fidelissimusest; os ad os loquar ad eum qiii vivificat omnia. Nec ita sahe Deus deserilit
illum: in specie, et non in mnigmate Dominum videt. eamdem reprobam angelicairi cfeatufam suatn, ut
Quia enim serpentem, quem Moyses sicut jam di- non se illi exhiberet Deum cfeahtem, et vivifican-
ctum est, Deo jubente fecerat, ne serpentina morte tem, el inter poenalia mala, etiaih bona malis ttittl-
poptthis periret, eum, quem Deus fieri jusserat, po- tum praestantem (nuth. 22.). Creatdfis hamque po-
pulus ipse venerari, et colere cceperiint, et mor- tentia et omnipbtentis, atque omnitetierttis virtus
tem quam temporaliter parentes iltorum ad tem- causa subsisteridi est « omnis tfeaiiifae, h_Ua1 virtus
pus evaserunt, denuo moiilurl, isti percepefuht, ab eis, quae Creata sutit, re^ehdis. si aliquando ces-
ih perpettlutn in anima morittlri; et idcirco saret, simul et illortttii tessaferit sJJecies. omnisque
a Vulgata: Nohestan. ex variis. NonhuUaAugUstini loca Ittdicabb, quae
b In lsaia hmcnon invenio. consulat Lector.
<*Et hic est ex Us loeis, qiii iri Claudibmerito sus- e Edit., quo.
pectus est. t Confer, obsecro, lbcttni hvuKi.ttfn edito.
- Quae sequuntur ab Augustino excefpsii Clatt- 8 Omni.
dius, sed non ex uno libro cuncta desumpsit, sed
 831 CLAUDII TAURINENSIS EPISCOPI 832
natura concideret. Neque enim sicut structor aedium .Acorporalium clarissimum lumen, eique vim con-
cum fabricaverit, abscedit, atque cessante illo, atque gruam, ef motum dedit: qui ipsis etiam inferis do-
abscedente slat opus ejus, ita mundus, a ef oranis minationemsuara.potestatemquenonsublrahit: qui
creatura sive visibilis, sive invisibilis, sive corporea, seinina, et aUmentamortalium sive arida, sive liquida
sive spiritualis, yel ictu oculi stare non poterit, si ei naturis competentibus attrihuta subslituit : qui ter-
Deus regimen sui subtraxerit, qui novit quiescens rara fundat, atque fecundat: quifructus ejus anima-
agere, et agens quiescere, potestque ad opus novum libus, hominibusque largitur : qui causas non solum
non novum adhibere consilium ~. Qui cum crearet, principales, sed etiam subsequentesnovit, atque ordi-
non est defessus, nec cum cessavit, refectus : sine nat: qui lunaestatuit modumsuum: qui viascoelestes,
qualitate borius, sine quantitate magnus, sine indi- atque terrestres locorum mutationibus praebet, qui
gentia creator, sine situ praesens, sine habitu orania humanis ingeniis, quae creavit, etiam scientiam ar-
continens, sine loco ubique totus, sine tempore sem- tium variarum ad adjuvandam vitam, naturamque
piternus, sine uUa sui mutatione mirabilia faciens, concessit : qui conjunctionem maris et feminaead
nihilque patiens,c habet quidem nuntios, id est An- adjutorium propagandae prolis instituit: qui homi-
gelos, non tamen est, ut aliquid ei, quod nesciat, num coetibus, g quod focis, et luminibus adhiberent,
annuntient : non enim sunt ulla quae nesciat; sed ]S ad facillimos usus munus terreni ignis indulsit. Haec
bonum eorum est, de operibtts suis- consulere _ autem facit, atque agit unus verus Deus : sed sicut
veritatem: et hoc est quod ei dicuntur nonnuUa nun- Deus, id est ubique totus, nullus inclusus locis, nullis
tiare, non ut ipse ab eis discat, sed ut ab illo ipsi per vincnlis aUigatus, in nuUas partes sectiUs, ex nulla
verbum ejus sine corporali sono nuntient eliam parte mutabilis, implens coelumet terrara, praesente
quod voluerit ab eo missi ad quos voluerit, totum ab potenlia, non indigente natura. Sic itaque admini-
illo, per illud verbum ejus audientes, id est in ejus strat omnia, quae creavit, ut eliam ipsa proprios
veritate invenientes quid sibi faciendum, quid, qui- •exercere , et agere motus sinat. Quamvis enim nihil
bus, .quando nuntiatum sit. Nam et nos oramus esse possint sine ipso, non sunt quod ipse. Agit
eum , nec tamen necessitates nostras docemus eum autem multa etiam per Angelos, scd nonnisi ex se
Novit enim (ait Verbum ejus [Matth. 6, 8, et 32.] ipso bealificat Angelos. Ita quamvis propter aliquas
pater vester, quid vobis necessanum sit priusquam pe- causas hominibus Angelos mitlat, non tamen ex An-
tdtit ab eo : nec ista cx aliquo tempore cognovit, ut gelis homines, sed ex se ipso, sicut Angelos, beati-
nosset, sed futura omnia temporalia, atque in eis ficat. Ab hoc uno et vero Deo speramus vilam seter-
etiam quid, et quando ab illo petituri fueramus, et ^ nam : habemus enim ab illo praeter hujusmodi be-
'
quos, et de quibus rebus vel exauditurus, vel non J neficia, quae ex hac, de qua nonnulla diximus,
exauditurus esset, sine initio ante praescivit. ° Uni- administratione nalurae, bonis, malisque largitur,
versas autem creaturas suas, et spirituales, et cor- magnum, et bonorum proprium maguae dilectionis
porales non quia sunt, ideo novit, sed ideo sunt indicium. Quanquam enim, quod sumus, quod vivi-
quia novit, non enim nescivit, quas fecerat, creatu- MUS, quod ccelum terramque conspicimus, quod
rus. Quia scivit, creavit, non quiacreavit, scivit: habemus mentem, atque rationem, qua cum ipsum,
nec aliter ea scivit creata, quam creanda f : hunc qui haec omnia condidil, inquiramus, nequaquam
enim Deum colimus (docente nos Scriptura divina) valeamus actioni sufficere gratiarum, tamen quod
qui naturis a se creatis et subsistendi, et movendi nos oneratos, obrutosque peccatis, et a conlempla-
initia, finesque constituit : qui rerum causas habet, tione suaehicis aversos, ac tenebrarum, id est ini-
novit, atque disponit: qui vim seminum condidit: quitatis dilectione caecatos,non omnino deseruit, mi-
qui rationalem animara, quae dicitur animus, quibus sitque nobis Verbum sttum, qui est ejus unicus
voluit, viventibus indidit : qui sermonis facultatem, filius, quo pro nobis assumpta carne nato, ac passo,
usumque donavit: qui munus futura dicendi, quibus quanti Deus hominem penderet, nosceremus, atque
placuit, spiritibus impertivit, et per quos placet, illo sacrificio singulari, a peccalis omnibus munda-
malas valetudines pellit: qui bellorttm quoque ip- ^remur, ejusque spiritu in cordibus nostris dile-
sorum, cum sic emendandum, et casligandum est ctione diffusa, omnibus dilncultalibus superatis, in
genus humanum, exbrdiis, progressibus, finibusque aeternam requiem, et contemplationis ejus ineffa-
moderatur : qui mundi hujus ignem vehementissi- bilem dulcedinem veniremus : quae corda, h quae
mum, et violentissimum pro immensaenaturae tem- linguae ad agendas ei gralias salis esse contende-
peramento et creavit, et regit, qui universarum rint ; ? i Deus itaque summus et verus cum Verbo
aquarum creator, et gubernator est :.qui solem fecit suo, et Spiritu sancto, qui tria nnum sunt, Deus
a ln edito Augustini loco desunt haec : et omnit f Quae sequuntur ad magnam partem ex eodem
cteatura sive invisibilis, sive visibilis, sive corporea, Augustino desumpsit Claudius. Compara locum hunc
sive spiritualis. .cum capile 30 libri vii de Civilate.
b Num. 25 cap. 14. Reliqua ex aliis Augustini * Quem.
locis collecta sunt. Compara haeccum iis, quce tradit b Quot.
Auguslinus cap. 30 libri vn de Civitate. » Subsequentia videntur ex Auguslino desumpta,
« xv de Trinilate, cap. 13, n. 22. sed locum, in quo haec tradat S. Doctor, hactenus
d Additur hic verxtatem. . noninveni.
• Rursus $ de Trxnxtate,cap. 10, num. 11.
835 PRJ5FAT. IN CATENAM SUPER MATTH. 834
unus omnipotens, creator, et factor omnis corporis, _*_.et graeceproprie ° lattia dicitur, ea - significata, et
cujus sunt in participatione felices a, qui fecit ho- pronuntiata sunt, quae propter aeternam vitam fide-
minem rationalem ex anima, et corpore, qui eum lium in Christo, et impleta credimus, et impleri cer-
peccantem, nec impunitum esse permisit, nec sine nimus, et implenda confidimus e. i Nos vero dum
misericordia dereliquit, qui bonis, et malis essen- Angelorum ininisteria volumus ostendere,per quem-
tiam etiam cum lapidibus, vitam serainalem etiaro dam mentis excessum nescientibus immutabiUs Dei
cum arboribus, vitam sensualem etiam cum pecori- bonitatem, et veritatem divini operis insignia praedi-
bus, vitam intellectualem cum solis Angelis dedit, a camus.
quo est omnis modus, omnis species, omnis ordo, a XXXIX.
quo est mensura, numerus, pondus, a quo est quid- Interrogas quoque, quis sit Sacerdos primus, aut
quid naturaliter cujuscunque generis est, cujuslibet quis secundus. Primus Sacerdos est Pontifex, sicut _
aestimalionis est, a quo sunt semina formarum, Aaron, et Eleazar, atque posteri eorum, quibus lici-f
formae seminum, rootus seroinum atque formarum, tum erat quotidie ultra velum ingredi in Sancta .'•
qui dedit, et.carni originem, pulchritudinem, valetu- Sanctorum. Secundi vero Sacerdotes erant, qui in
dinem , propagationis fecunditatem , membrorum nostro presbyteri dicuntur tempore, de quibus dicit
dispositionem, salutem concordiae, qui et animae ir- •" Apostolus(Hebr. 9. 6): In exterioreverotabernaculo
rationaU dedit memoriam, sensum, appetitum, ra- sempei inlroibant Sacerdotes sacrificiotum officiacon-
tionali autem insuper misericordiae inlelligentiam, summantes. Caeteri vero, qui dicebantur Levitae, eo
voluntatem : qui non solum ccelum, et terram, nec
quod essent ex tribu Levi, nec in interiorem, nec in
solum Angelum, et hominem, sed nec exigui, et exteriorem licentiam ingrediendi habebant; sed tan-
contemptibilis animantis visceri negavit spinulam, tum erant janitores, et cantores, ministrique Sacer-
nec herbae flosculum, nec arbori folium sine suarum dotum, et ad exterius holocaustorum altare, lignorum
partium convenientia, et quadam veluti pace dereU- caesores, et ignium administratores, et sahctarum
quit. Et post: b < mysterium vitae aeternaejam inde carnium in populo dispensatores. De his duobus filiis
ab exordio generis humani per quaedam signa, et in Psalmo dicit
(Psat. 134.20. 21): Domus Aaton
Sacramenta temporibus congrua, quibus oportuit, benedicite Domino f : domus Levi benedicite Do-
per Angelos praedicatum est. Deinde populus He- mino.
braeusinunam quamdam Rempublicam, quae hoc Sa- XL.
cramentum ageret, congregatus est; ubi per quos-
dam scientes, per quosdam nescientes, id quod ex Et post haec quid sunt Tyrones, interrogas. Tyro-
«
adventu Christi, usque nunc, et deinceps agitur, Q nes a Tyria urbe Phcenicum nomen acceperunt,
esse quae olim fuit metropolis Chananaeorum, in qua ha-
praenuntiaretur venturum; sparsa etiam post- bitavit Hiram rex, amicus Salomonis h.
ea eadem gente, per gentes propter testimonium Tyrones di-
cunturpuerifortes, qui ad militiam eliguntur, et ad
Scripturarum, quibus aeterna salus in Christo hi enim non ex sola
futura praedicata est. Oranes enim non solum pro- arma gerenda habiles existunt:
nativitatis, sed ex aspectu, et valetudine
phetiae, quae in verbis sunt, nec tantum prae- professlone
corporis aestimantur. Romanae autem militiae mos
cepta vitae, quae mores, pietatemque confor- fuit exercere armis: nam sexto de-
mant, atque iUis litteris verum etiam pueros primum
continentur, cimo anno miUtabant, quo eliam solo sub
sacra, sacerdotia,templum,sive tabernaculum, alta- custodibus Tyrones
ria, sacriflcia, caeremoniae, dies festi, et quidquid agebantur.. Servos sane jnunquam apud
eos militasse constat, nisi servitute deposita.
aliud ad eam servitutem perlinet, quae Deo debetur,

Explicit Claudius episcopus in libros Regum.

a Ser. 43 alias de verbis Apostoli 27, num. 3 et 4. hris : an olim exstiterint, an ex aliis Augustiui locis
b Rursus quae sequuntur, ex Augustino excerpit ea desumpserit Claudius, an de suo substituerit, ju-
Claudius S. Doctoris exscribens caput 32 libri vn de dicaverit Lector.
Civiiate. ] > f Non video quomodo dicantur duo filiii quando
c Aazpiia. quidem Aaron erat ex stirpe Levi.
d Significaverunt, et prmnuntiaverunt. 6 Tyro.
* Subsequenlia non exstant in editis i» Etymologiam hanc expendat, obsecro, lector.
Augustini li-
—-.

GLAUDII EPISCOPI
PBJEFATIO IN CATENAM SBPER SANCTDM MATTHJEUM.

(Ex MaiiSpicilegio,tom. IV, pag. 501.)

v EDTTORISMONITUM. mox ipse loquetur) Commentariorum in Pauli Epi-

Claudii Taurinensis episcopi (qui.de sua aetate stolas praefationem edidi in septimo collectionis Va
838 GLAUDn TAURINENSB EPISCOPI 836
tioanaBscript. vet. volumine p. 814 (Inffa eol. 837), /__besti Hi_ronymip»-_byteri; quem in praefationeespo-
Nune aujeifl prafatiqgenj e]iis^pm djyu]»r^ placet sitionis^ujnsl|Ja|t^s_ripsit adquemtiaw Eusebii
in Gatenam ab eb contextam ex Latinis praesertim UQmine,in quQ ait? » satis roiror, E«sebi. dilectis-
Patribus supef Matthaei Evahgeliuhi; quam Inedltam.
in duobus conspexi eodicihus, altero quidera vetusta- ^ijB^, cujrRoii?igi sj(bito nayigaSusus,,^anc tihi a me
tis tam veue«radae uj ipsi CUjludioTfjde^ur. cogeyus, quasi sUarcJajn d#ft yoluerjs, ut MaUbaeupi brevi-
altero autem sseciilifcrme xi. Sane quia Lalinis Ca- ter
tenis nori aeque'ut Graeeis abundamus, utile foret expouen*, verbhj -Vrmgerem, seflsibus dilatarera.
Claudlanam hanc ad publlcum usum deferre; quod gi nierainissesrespftnsionis. roeaj, nupquam in pau-
me aiiqwntta f.aetujvtmnpn de$pQfl4eq,Iirtprifll fei- cis. dieb,«s. rem mmm Betem. - SpQponditque
meneruditttm ejus pfblogum libenter typis committp, ge uu hoteis. ptistewro pAeuissiin.exp(jsitttriiro.Quod
cujus nonnisi duas paucorum versuum partlculas
vulgavit olim Baronius ad annum 815, ex eoque quidem n.equaquan»faceret, si ^ou nmlta pr«termissa
(quasi Claudjos esset gente iliic sacraroentaessf!, idem vir sancVussciret. Le-
in epjstqlas, H,jJ>ernic.as.
Hlbefnensis, quod Immerltb creditum est) Usse- gat et alifls ipsjhjs ^Vongelii Latinps expositores
rius transtutif. Caeteroquiri haee praefatio nonnisi
in anliqu.bre eodice superfuit, quia alter codex Hilarium et Fortunaturo, et juxta Wstoriasordinem
^cepbalus esb omnes sensqs physicos, ailegoricos, atque etiam
* etbicos requirat diUgenter ad purum ; ot tunc nosse
INCIPIT PRJSFATIQ,
DOMINO SANCTO ACBEAT1SSIMO B poterU uteuni ego Qtiose an (Jevote, superfUw an
ei non
BT HIBIPECULIARI CULTU AFFECTUQUE S-ECIAUTB* neoesswie, uv Jjop^pere Jaboraverh». Et si
EXC0__-nOfATW IBSTO *«B*Tl placuerit fructua laboris mei, audiat salva chariute
PECCATQR.
, (.L.AUPHIS responsum ; citi hon placet, negligat.
* Anttft 81§ iacarnattoni» §alvatpr»s Je$« Gbristi Obsecro etiam paternitatem tuam, et ounctorum
Doraini nostri, postqitaro pius ac mitissimus prin- fratrum benholam charitatam, ut non vos terreat
ceps> sauctae Del Ecolesi* eatholjeaa fllius Hlu.dpyri- proUxa expositio, nec volurainis ma|.nitndo; quia
cus anno secundo imperiisuj, cqeiesti fultus auxiUo revera sanctum Evaugelium, quod regno coelorum
adversua barbaras nationes tnovisset exercituqj; te- simile a Salvatore nostro multis in locis esse perhi-
<me abeuute „t discedente tqa patavnitate ex palatio betur, nonpotest paucis enuQtiari verbis vel sensi-
jam ditti prineipis ad tutura dileotumque tibi sem- bus explioari; quia et congruum fuit, ut sacra no-
per tui monaslerii portum; injunxjsti. m.ihintaliquod ^stri Salvaloris dicta caeteris Scriptnris, sicut me-
dighum memorise bpnsculum in expositione Eyange- rito itaet specie dtscernerehtur; ne iUa ccelestium
lii ad legendum dirigerein, fratribus monasterii ve- arcanorum dignitas passim atqne indiscrete cunctis
stri (a),! Atqqp utinam |anta ess.et fandi facultas, pateret, sanctumque oanibus, et margarilae porcis
quanta est o^d|e?idi yoluntas cqipque aliud scriben- Z exponprentur. Etideoabipso Salvatore nostropro-
dum ex prsecsdenti Jajn, tempore meateneret volun- curatum est, ut illa subrum oastUas etofuior_m pro-
tas, 34i^ quo4jtt§sera8ipaincontinuo sfudjii dir,- lnisculs cunotoruni OcuJlSabdita sub quasi quodain
gere yolaittafen^; etj' EvangeJium secundVnn,Mat- velaroine pudicitiaScontegef etur. Ae divina optima-
thajum gx opuspulis sanctorum Patrum, licet non ad ftte dispensatione provlsum est, ut Scriplura ipsa
purnm, qi.Qdeiiam, diflBcUpest fJeri, tamen ut yalui evangelica Domini nostri ila tegeretur eoslestibus
inquirere atqwe exg}^^ cpnatttp sirm et tra- obumbpata mysteriis, sicut seereto suo ipsa diviui-
Ulatibt.s doctorum ei Wiiu^tmi ps.troruin_, gul nos tas operiehatur; quod ex subjeetis pkmius manife-
in sttidiq iiujus pperis, sjcut sciej(tW ila et tem- statur esemplis.
pore prgpcesserun^, 14 e_t Origenis, Hilarii, Ambro- Qubd Vero qusedam minus ordinata quam decet
sii, Hierpnymj, 4tigu.sti,intRufirji (b),. ^qannis, Frai- in hoc cddice rnuka reperiuntBir, non omnia tri-
gentii, Leonis, Maximi, Gregorii, et Bedae.Sedsicut buas imperitise, sed-quaedarn ptopter paupertatero,
in arce capitis inter omnia membra ijngtta plus meni- quaedam ignosce gropter-corporis infirmitatem et
bris omnibus sonat, ita in exponendo EvangeUb, meorum oculorum imbecilUtatem, quia non fuerunt
mter biiines est beatissimus Augustinus. Multis jn tabellis eseepfa, v«f sehedulis digesta, sed ut a
etiani in locis, ubi horilm defuit s^ejisusyei ver- [j me irivpniri vel f^sc^p^i potueriJht, ita in hoc affixa
ba, hoc utcunquo valuit. explere studuit mea codice sunt. Date itaque veniam imprudentiae meas,
paupertas. quam extorsistis; quia ut auribus vestris verbosus
Te enim juben^, s,cJQquod meuii} ap«4 mul- exisfete^, (^&qati^' vestra me coegit, epnfidens
tos praedicabituf judicium , qui secundum car- quod vbluminis prolixitas, si displiceat affatu, placet
'nem~tantum. et m» etia» juslum noverunt ju- afieet»^ e_» »teHexe«tis, ea» (seUieet eodieem)
diciuin judicare, quasi aliqua temeritate in pu- non pro eloquentiae sermone, sed pro vestro amore
gUlationevel reprehensionemajfrij^h^cefoag^redji d%estum. fiin>p|qpequia sciebam almitatem vestram
nisusfuerim opus. Legatquisquis illeest apologeticum in amicitus meis pias reprehendere taciturnitatis ve-
Bardriius loco cit.
(«) Hactenus Mendum quod equidem magnoperfemiror, quiacoaevi quidem
(0) Rufini. prisci amanuensis cxisthno tuerum Claudius et Rabanus , sed tamen paulo se-
pro /tooano ; etenim in catena uhi scribitur littera nror Claudius. Fortunati quoque nomen nonnisi ex
R, Rabanum nort_Rufinum intelligendum esse._am- prajfatione Hieronymi ad Comm. in Hatth. videtur
peri, c,ollato locq illo < Si >quis uxorem dimiserit Claudihs cognovisse.
excepta eaisa tornieationis qui lotus cst Rabarri :
 85? PR^FAT. IN COMMEN$fSUQSAD EPIST. PAULl. 838
recundiam, quam loquacem familiaritatis audaciam. A mei pervenerit, intercessionem peccatorum meorum
Legite si vivetis (ita cod.), atque transcribite. supplex ab omnibus exquiro, subnixa 'prece depo-
Obsecroetiam ut postquam vobis beue cognitus fue- scens, ut ita misericordissimo Domino nostro assi-
rit, fratribus nostris, quibus adhucincognitusest, fe-. duis petitionibus flagitetis , ut in omnibus deliclis
mittatur. Deniqueegopraesentiamvestram intra men- meis alque peccatis omnibus, opitulantibus vobis,
tis meaearcanapossideo, et effigiein veslram in spe- consueludinaria clementia et copiosa bonitate dele-
culo meicordisiutueor, quam iUiccharitasnostraper- tis, etsi non ad idem praemium, saltim ad eumdera
fecte depinxit, utnuUiusaetatis possitoblivionedeleri, - nos portum quietis jubeat pervenire (a). i Ut quate-
quaejugi recordatione momentis singulis innovatur. nus hic propter spalia interjecta terrafum, oculis
Ulicenim vobiscum et consuetiidinempietatisvestrae corporis soepiusnosviderenon possumus, vel ibidem
secretius conloquor; illic etianvde vitae melioris coij- de niutua pracsentia gaudeamus. Et quando vobis a
versationepertracto: illic yoslabiismentisexosculpr, justo judice retribuetur corona meritorum, mihi a
etmanibusmenlis amplector. Qno fitut vera dileetio, piissimo redemptore et advocato perfectissimo com-
quaein visceribus meis viva vestri figuratione nutri- missorum venia non negetur.Et ideo per ineffabilem
tur, etigniculo charitalis accenditur, amoris vestri gratiaeacvirtutis operationem nobls praestare digne-
mihi necessitudinem rapromitlat, et animus meus iB tur, utquos hic veritate fidei conjungit, illlc habita-
mihi animi vestri fidejussor existat; dum quantum tionenon separet; concedatque divina miseratio, ut
mihi de vobis praesumere debeara, consciuro mutuae patcrnilalem tuam per annos multosexteriore vigore
dilectionis pectus interrogo. et alacritate integrae sanitalis indulgeat; quia vere
Et ideo specialiter deposco tam vos quam omnes tunc reparatum esse nie senlio, side sospitate vestra
eliam coelestiumpraeceptorumfactores, et diyinorum semperoptata cognovero.Filiosvestroset fratres meos
eloquiorum seetatores t ad quoscunque sive per hoc salulans veneror, etveneranssaluto. Mementotemei,
siveper aUudquodcunqueopusculumnotitia nominis viri Dei.
(a) Hanc item particulam ediderat Baronius.

CLAUDII EPISGOPI

PRYEFATIO IN COMMENTARIOS SUOS AD EPISTOLAS PAULI

APOSTOLlW.
t\
(MaiiScript.vett. Coll.nov., tom. VII,p. 274.)

Venerabili in Christo sinceraque charitate dili- C per intell-igeniiamextenflentes nos, in spirituali spe-
gendo Theudemiro abbati Claudius inspirante gratia culo crescentes, minime retrneamur ab inlicitis cu-
Deiepiscopus perpetuam beatitudinis opto in Domino piditalibus. Ut Cicero ait (b) : t ""Ojussjiobis, inquit,
salutem. dies noclesque considerantibusacuentibusquBnmrm-
Non velut pertinaciter rigidus, renisus sum volun- gentiam, quae est mentis acies, caventibusque ne
tati tuaediu multumque, studiosissime clientnle, ut quando iUa hebescat, id est in philosopbio viventi-
dilucidatas gentium magistri Epistolas non tibi diri- bus, magna spes est. > Post paululum adjungens
gerem; sed obslrepentibus quaeisto in saeculorota- ait : « Et si ut antiquis philosophis, hisque maxirais
tico causis insurgunt praepeditus, necdum facere longeque clarissimis placuit-, aeternosanimos ac di-
potui. Proposueram in corde meo quippe, ut in scru- vinos habemus, sic exislimandum est, quo magis hi
tandis meditandisque Scripturis, quando ad illarum fuerint semper in spo cursu, id est in fatione et
dulcedinemprimitus accessi, vigil et indefessusexi- investigandi cupiditate, et quo minns se admiscue-
sterem, ne acumen mentis obdormire permltterem rint atque implicaverinthominumvitiiseterroribus,
inerti torpore: cogitans penes me, tunc veraciter hoc his faciliorem ascensum et reditum in ccelumfo-
me vivere angelornm pane; et si non ut summi viri, re >. Deindeaddens hancipsam clausulam repetendo,
saltem quemadmodumlanguens vivere nitens, lingua •D sermonenifiniens : tQuaprppter, inquit, ut aliquando
lambere aUquid valuissem, et alios admonerem , ut terminetur oratio, si aut exstingui tranquille volu-
apostoUcummeo sectarentur exemplura. Unde quae mus, cum in his artubus (c) vixerimus; aut si ex
retro sunt obliviscentes, ad ea quae interiora sunt hac in aUam aut (d) paululum meliorem domum

(a) Ex antiquo codice Bobiensi, nunc Yaticano. exspecto.

Porro hujus praefationisin Parisiensi codice lectae (b) In fragmentis operis de Philosophia, sive in
meminit etiaro Richardus Simonius Hist. crit. T. Hortensio, apud Augiist. de Trin.. lib. jiv fin.
N., cap. 25. Ego vero hanc interim edo, omissis (c) Perperam artibut in editionibus Cicerbnis.
commentariis, quorum postea divulgandoramotium (a) Edd., huudpaulo.
839 OAUDH TAURINi-NSi-EPISCOW *5 __0
sine mora demigrare, in his studiis nobis omnis A debes mofestus essemihi, quando ego si, utvolun-
opera et cura ponenda est, (a); Ardor namque iste, tas adest, pbssibiUtas adesset, debilor tui non fuis-
etsi non instruit quaerentis animum, ingenium sal- sem : si ante has sbUicitudines hoc opus non fiiis.
tem exercet; et invenit scirese quod.se fortasse sem aggressus, Togantibus fratribus, ut nosti, vix
nescire putabat; unde admonitus scit quod antea nunc exinde aliquid valuissem agere. Et vere fateor
nesciebat. > Dura enim victum labore et nummis me primitus invitum accessisse et in hoc opus et in
etnerem, commodius in dfvrois Scripturis mea ver- Pentateuchum, quod postulas, imperantibus fratri-
sabatur intentio. Ad dioeceseoscuram accedens, quot bus in schola constitutis, quibus viva voce Scriptu-
causae. surgunt, eo amplius soUicitudinespariunt. ras tradebam, praecipiente pio principe Hludowico
Brumale temptts vias palatinas terens eundo et re- imperatore, compubus etiam a memorato priocipe
deundo, minus licet implere supra commemoratum ut non tantum verba per oblivionem palantem tra-
amorem. Post mediuiji veris procedendo armatum dbrem, sed etiam calamo diu perraanente scriberem,
pergaraenam (b) pariter cum armls ferens, pergo utquod ore promebam, calamo scriptitarem. De
ad excubias roaritimas, cum timore excubando ad- admonitione fratrum et exhortatione unde rogasti
versus Agarenos et Mauros; nocte tenens gladium, quod scriberem, ut votum quod vovemnt Domino
et die libros.et calamum implere conaris ccepturii j, reddant; et votum, .nt dico, non proposilum, quod
desiderium. Nisi enim ille vir, cum gratia praece- scripsisti, quod solius Dei est; nullam admonitio-
dente, spiritui praesideret, quem commendat Apo- nem meliorem potui invenire, quam Epistolaepri-
stolus, cum de capite viri non velando loquitur, il- maePauli apostoli, quam misi, quia tota inde agitur
lud menti mex accideret quod de semine jacto citra ut merita hominum toUat, unde maxime nunc mo-
viam Dominus protuUt. Qui etiam te agere vitam nachi gloriantur (c): et gratiam Dei commeridat
demonstras, quando me sine soUicitudineconside- per quam omnis qui vovit, quod vovit Domino
ras, et ob hoc molestus es mihi exactor. Nec enim reddat.
(<r)HactenusCicero apud Augustinum. Subsequens de cultu quoque sacrarum imaginum perperam opi-
autem periodus utrum Ciceronis an Claudii sit eru- nantem a Theudemiro abbate (queni Claudius nunc
diti dispiciant. '
alloquitur) fuisse refutatum. Ut miltam Arianisroi
(b) Cod., pergameno. criminalionem Claudio impactam, qua cseteroquin
(c) Temeraria haecet falsa Claudii sentenlia con- critici. homines eum absolvunt.
futationenon indiget. Et quidem scimus, Claudium
r-- -.\';

CLAUDII EPISCOPI
PR„EFATIO IXPOS.ITIONIS IN EPISTOLAMABt EPHESIOS ,
AD LUDOVICUM PIUM IMfERATOREM.

(M«bill.,Vet. Analect., p. 9t.)

Proprio dpmino meo inclyto atque glorioso, mihi C scripserit beatus porro apostolus Petrus, in qua ait:
speciali cultu affectuque prae cunctis moftalibus di- Sictit et cltariisimus frater noster Paulus tecundum
ligendo, gratia Dei Patri palriae potius quam iriipe- datam tibi sapientiam^ertpsit vobis, sicut et in om-
ratori, cujus imperil digriitas ex fonte orta est pieta- nibus Epistotis loquens in eis de his xn quibus sunt
tis, sanctae Dei Ecclesiae cathoUcae filio Hlodohico qumdam difficilia intellectu, qum indocti et instabiles
Claudius peccator. kominet depravant, sicut et cmteras tcripiurat ad
Cum nostris temporibus tepescentibus studfis ra- suam iptorum petditionem. Ecce teste beato Petro
rus quisque inveniatur quotidiana intentione prom- ejus coapostolo invenimus quod adhuc in carne vi-
plissimus.non solum addisserendum quae indiscussa venlibus ipsis apostolis, ob difficulutem sensus illa-
sunt, sed etiam ad legendum quaejam a majoribus rum ab indoctis hominibus, qui eas non recte intel-
disseria sunt, mirum a me opus tanta acl tam subK- lexerunt, diversae.hsereses emerserunt. Quis ergo
mis vestra exigit imperialis potestas, cum Epistolas ad expositionem iUarum digne vel proprie accedere
magistrigentiura apostoli Pauli ex tractatibus majo- possit, quas tantus ac talis primus iri carne Domini
rum nostrorum disserere jubet qui nos iUuminan- confessor et Novi Testamenti Ecclesiae pastor asse-
tes e Christo in studio hujus operis affatim scientia rit esse difBciles inteUectu? Attamen, licet non vi-
et tempore praecesserunt. Novit namque sacratissima D ribus meis, sed meritis vestris, adjuvante illo qui
etmihi semper amantissima serenitas vestra, quae aperuit os mutorum, et linguas infantium fecit di-
piis est semper operibus intenta, et sanctis tectioni- sertas :' qur cst fid-Ks iri verbis suis, et sanclus in
ims erudita, quam subimperiali diademate theo- omnibusoperibus _tiis; quidixit:Petite et accipietit,
reticam non ambigo peragere vftain ;• qttidde Iaude qumriteetinveniettt,pulsateetaperieturvobis;ht- '
earumdem epistolarum in Epistbla sua secunda gienle pietale ejus, circa socordiam sensus meiJpif
'
. . -^;<&£'.>&
 tU ENARR. IN EPIST, D. PAULI AD GALAT. 8«
stolas beati jam dicti apostoli PauU ad Ephesios at- A virus, cathoUcisauribus denuntio fugiehda : quorum
que ad Philippenses, non tam ex majorum tractati- idcirco reticeo vocabula, ne derogare videar, prae-
bus. quam ex diversorum tractatuum sententiis, cessores potius, quam dicere veritatem.
veluti mendicus non habens propriam segetem, sed Epistolam saneApostoUad Galatasin qua anno prae
posl terga melentium ex aliorum segete congregat terito,inquantumvalui,studiosissime laboravi, nihil
sibi victum, ne hiemis tempore fame periclitetur: ineanuperauxi:sed ita, utanteaa me comprehensa
ita et ego ex aliorum dictis, has brevi stylo compre- est.huicverooperijuxtaordinemsuumin capite so-
hehdi Epistolas. Quam expositionem si aptam ad ciavi.
legendumjudicavcrit serenitas vestra, ad auctorem Decaetens vero epistolis, licet plurima penes me
referite Chrislum : quiahocipsum, ut praefatussum,
multa tamen adhuc supersunt
donante Dominovestrum est. Si vero reprehensioni teneantur excerpta,
perquirenda. Sed quia me anno praesenti, praepe-
patuerit propter sermonis rusiicitatem, remola faUa-
cia quae rectam fidem offendit, hujusmodi homines dientibus peccatis meis, graviter obligastis, et ni-
a nobis non pertimescendos iUe admonuit, de quo miis anxielatibus deditus, mihi vivere non libet,
Ucet. Unde obsecro
loquimur, et quem tenemus in manibus, qui regnum neque Scripturas perscrutari
Dei non in sermone, sed in virtute esse perdocuit, JJ clementiam vestram, ut non mihi sitis molestus
ac semetipsum verbo potius quam scientia imperi- exactor : quia si me adjuverit pietas divina , ego
tum esse scripsit. Funestum atque detestabile Pela- ad reddendura devotus sum debitor. Omnipotens
qui est Rex regum et Dominus domino-
gUdogma, qui ingratus divinaegratiae exstitit prae- Dominus, vos dominummeum inimicorum omniuro supe-
dicatorper ccelestis rum,
gratiae gratissimum praeconem rare insidias facial;
beatissimum Augustinum de hac epislola, quantura concessoquepraemio sincerissi-
funditus maecharitatis, ad profectum et ornatum totius Ec-
potui, abdicavi.
ut finito mortalis vitae
Sed et illorum qui ex bac ad Ephesios Epistola clesiae,ita vivere concedat,
a
fulciri moUtisunt haeresemsuam, ubi ait, Sicut ele- termino, liberum peccati conscientia suo sancto
not ante astare faciat throno. Explicit.
git mundi conttitutionem, animas hominum
-ante mundi principium fuisse et coaeternasDeocrea- INCIPIT TRACTATUS.
tori senserunt; sive etiam in Epistola ad Philip- Ephesii sunt Asiani. Hi accepto verbo veritatis
penses Deum Patrem potiorem Filio crediderunt. perstiterunt in fide, hos coUaudatApostolus scribens
Haec omnia, velut mortale praecipitium aut lethale eis a Roma de carcere, etc.

CL-IUDII EPISGOPI

MARRiT-0 E EPISTOIAM D. PAUII AD GALATAS.

(BibUoth.max.Pitrum, tom. XIV.)

J.UCTORIS C ad aUosUbrospraefatijam Patris Augustini et exinde

eam, quae in illis deerat tractatibus, explere studui
EPISTOLA DEDICATORIA. expositionem. Nonnulla etiam, ut mihi visuin est,
Domino piissimo et in Christo summo mihi ho- infra illorum locutionem, mea studiti conjungere
nore singnlariter excolendoDructeranno abbati Clau- - verba, quaeutramque expositionem absque scissione
dius peccator. conjungerent, et legentis exercerent sensum, et fa-
Tres, ni faUor, et eo ampUus jam pertranseunt stidium facerent evitare. Hanc inlerim quasi manu-
tempore anni, quod me adhuc in Aluenni cespitis bias quasdara tuaeovans dirigere studeo sanctitati:
arvo, in palatio pii principis domini Ludovicitunc ul quoties eam manu tenueris et legeris, mei memor
regis, modo imperaloris, detentum socordia sensus esse digneris : et in unum conjungat immensa ubi-
mei tua fervida dUectione adorsus excitare, ut ali- que praesens Christi charitas, quos spatia terrarum
quem fructuosumlaborem in Epistolis magistri gen- dissociant. De caeterisvero epistolis. jam multa in
tium assumerera apostoli PauU. Sed quia laboribus manibus nostris tenenlur excerpta, ad quas, si Do-
et lurbinibus mundi depressus hacteuus parere jus- minus voluerit,vet vitam atque salutem concesserit,
sioni tuaenequivi, modo Iafgiente Deo in isto Qua- orantibu» vobis pro nbbis, ad expositionem iUarum
dragesimaVtemporeepistolambeati jam dicti apostoli D quantocius potuero accedere procurabo. Pius et mi-
Pauli ad Galatas ex tractatibus beatorum Augustini sericors Deus et reverendam mihi beatitudinem
et Hieronymi Patrum permix.tisprocuravi ordinare tuam, ad profeclum et ornatum Ecclesise suae, et
senlenliis. In quibus tractatibus cum ad congruen- annis multiplicare dignetur, et merilis. Vale in Dc-
tem expositionemmulta deesse cernerem, verti me mino vir Dei, et memento mei.
P-TROL, CIV» 27
 t.r,-n--EPlSCOPi
m CLAUDil TAURINENSIS 844
T.'i ?_rvf > », *!"*
ARGVMENTVM A vero Epistola ad eos scribit qui jam cbmmoti erant
EPISTOL-- D. PAULI* AD GALATAS. auetoritate iHorumqw ex ludaSs Tef_ri't"'etaaob-
t ... r --.,-.rt -•• servationes legis cogebarit. Coepefant eriim eis cre_
Galatae sunt Graeci. Galatia dicta a priscis Gallo-
dere, tanquanl Pattltisl apostolus7nonvera praedicas-
rum gentibus, a quibus exstitit occupata. Nam GaHi eos circumcidi noluisset: et ideo sic coepit:
eo set, quod
in auxilium regis Bilhyniae yocali, regrium cum Mitof quod tic tam eito ttuntferimini, ab eo qui vos
post peractam victoriam dlviserunt: sicque deinde
vocavit in gloriam Gnrtsti, in atiud Evangelium. Hoc
Craecis admisti, primuro GaUogfaeci,'nuhc'ex anti-
Gallorum nomirie Galaise aicuirtur. et eorttfa efgo exordio causae quaestioneinbreviterinsinuavit:
quo et ipsa^salu-jtibrie (cum dicit se aposto-
Hi verbum veritatis quanquam
regio Galatia nuncupatur. pri- Ittm rion ab
hohttnibus, neque per hominem, quod in
Sttumab Apostoto acceperunt, sed post diseessum
nuUa alia Epistola diiisse' irivenitur) satis ostendil,.
ejus tentati sunt a falsis apostolis, ut in legem et
e"tiUoslqni talia p^-suadebarit ribri^esse a tieo. sed
circumcisioAero veiierentur. Hos Apostc-us fevocat
ab Hoc vel ab homiriibus': et^cateris apoitojjs, quantum ad au-
a_Jfujem yesijajis, scribens eis Ephesp.
ctofitatem testimbnii evangelici perliinet, imparem
ma_rim$argsunejvto (Salajag eranl a pseudoapostoUs
vero se haberi non oportere. Quandoqiiidero iipn ab ho-
jier^uasi atqije ss4u£ti, quod Panlum, pef quem B miriibiis, rieque pet itofninem, sed per Jesum Chri-
£ya_ngelio credidfirant, non esse apostohim andie-
de duodecim stttm, et! Deuiri Patrem,! se apostolum noyerit. Sin-
bapt: videlicejt, quia neque electus,
gula igiturai) ipsb Epistblae vestibuio, permittente
nequc Christum, ut Petrns et caeteri, aliquando se- Domirioet adjuvarite studium nostrum, sic conside-
cjtttts fuisset. Quara derogationem necesse habebat randaet
ac auctbritate sancti re- iract_nda'suscepimus. '"'.''
verfe rationibivs, Spiritus
se ab '':^-ItfeA^f-M
futare, per ordinem probans non hominibus,
Paulus aposielus. Quod riomen suum apostolus
neque per hominem inissum, sed per eum qui ipsura
Paulusin omnibus pene Epistolis praeponit iri titulb,
et caeteros in ordinem apostolatus elegit.
' aucrorftas Wf.vt m& iu|tices; saeciifi '^ujus, guo
fTEM ALIUD ARG^MENTflM., riobiifb¥(e|_sSe'videSntur .^exregmnrquibus serviunt,
Causa proptej 0_namfjrjbit Apoatphis ad Galatas, etex dijjnilate, qua mtume^cunt, yocabula sortjnn-
haec est, ut intelhgant graliam Tiei id secum agere, tuf; ita ,et Apostolus grandem iritef Christianos sibi
utsubiegfe jam hbnsfiit. Cumenim' praedicata eis y\™\m ^SMemi -tBS-f?**?-»«P B»M Sflfl?
essei-Evarigelii gfitfa, ifbri defuerurit qttidairi'ex cfj- SSi'*S Mtu^s Wn!§ «1»^H»
'irondrfrii W$fcf& iS
cumcisioue, quamvis Christiarii ribmlne, terfefet, judicans omnes qui m Christo crederent,
tamen tenentes ipsum gratrae beneficium, et adhuc debefe"siDT"(esse~sttbjectos.Apostolus autem, hoc
volentes esse sub oneribus Jgjds, fluam Pgflg*-# ', est-nHSjm.-aBba^rqlhrfefonrie vocabulum est, quod
Deus imposuerat, non justitt» sfrvientibus, sed pic- SirasquoquVaoflarT^tira mitfendo missove nomen
cato: justam scilicet legem iniustis hominibus dan-
doi a j aeiQonglran|a wtoata e^um, nonauferenja.
Non Cnim aufert peccata tiisi gfilia ffdei quaeper prophetse et apostoli sint; alios vero qui tantum
dileclionem opefatur. Sub hac ergo gratia jam Ga- Denique Moysen cui dicitur: Et ego mit-
latas constitutos illi volebant constitttere sub one- {irophetae. ahile'__ Pharaonem ; et ipse respondeat: Provide
ribus legis, asseverantes nihil eis prodesse Evan- alium, quem mittas (Exod. m), et Isaiaro, cui loqui-
nis! -$ip_*_fi-ffl% $ £f_f_M- SWK-** tur Deus : Quem |_n{^_toi^ ftQjujs ibit ad populum
tffl» ifH^ i^HK ?ufel- i» *-?<>Bfcjffl» istum(Js_.vi)?esseet apostolos et prophetas. Unde
a^ostolum su^ctup £a,bere cflepejant, a qu?i UUs et nos possaAoPfllteUigerefJoanriem qttoque Bapti-
^i^fliir p^d^tu5» e^l< JftW?»™ m ^nen- s-t» fit Bro____yn,.«t apostolum appellandum. Si-
qui, gept^ qnj___3i(iaJi Scriptura: FiiU komo missut d Dvo, cui
temj.ascipl|tiaf C3ejejj{ru^.apQs^|pjmp.,
cogebaritludaiza^. Ce^sseratgnijn taUum hpminnni rvnomen etat Joannet (Joan. i). Et in Epistbla ad He-
scandalis a^os't<{Ju|getjj^, et ^ simu^qjein «ojraqi b).^s ___rojlefea-(auhim solita consuetudtrie nec no-
duc(.us||at, |^5J|i^«yjpge hqc ^ejijt.iret,nUnJpjo_T njejj, sjyinj, nflc Apostoli vocabulupi pneposnfsse,
d#-$l^!iln 8. ^ysfii#-rffi' n)si wm. \egis iropier qttiade Ghfistb erit dictufus: Habentes ergb princi-
ren.t- 4 f^i ##i_~?S ideffl 3Pfist0JusRaubjS e«» PSBJ sacerdoturo et apostolum confessionSsriosfrae
in J;»?fe iem9 (Ifebjr. ix_t: nec fuisse congfuum'ut ubiGhri-
reyocavit, s^ ||c ipsa Ppjs£ola d___cet>
qhWfm, gu^jio e$'e| in Episfea^ RQmWbS: stiAS»pei|pjjv- diceno^- erat, _b_etiam Paulus apo-
PraLd ifirSEe§?e».9Wftdibi OOB- stoJsfijosenelpr. ftuatuof auten» genera apostblo-
^Pll31"?:?^1^
tenHM ffis^B feif» Mleffi_uejepmKuait, qua} rum suflt: ptmm, qabd nequf ab hominibus, neque
ij[feTffl 8SIK fefe^ Sl eoI 9H' S? «KOiibuscredi- per bbminem, g_a per lesum Christum et Deum
teffll?®h fr.?i:i. SB» Uli-teRftai1» SJ s^rife^ps- Patrem ;. aUud, qpoda Deo qttidem est, sed per hb-
^l T^iffM r1„ni}un}SS?J%# PBenjjujBa^j;ar roinem; tertium. qiiod ab horoine, et non a Deo;
re^tut, gugc} Djaejiiijiji i^ircumijigis, Mqqajn j_m- quartuin, quoi neqjie 4 Deo, neque per hominem,
meritfs, gol^bant tja^; illi confraluJlsig ?jeRJ«f§rjf9 sed a sejneiipso. 6b primo genere potest esse Isaias
cestirent, tanquara interfectoribus Poroioi. b) hac et cseteri piophet»^ et ^e apostoWPiriilti-J aojf
416 ENAftR. fli EPi-T. ». PAULI AD GALAT. 846
neque ao hommibus, neque per hominem, sed a Deo A signat. Facile enim poterlt quis intehigere erfare se,
ftatre et Cbristo-missus est. De securido,Jesus fllius si se a multis videat reprehendi. Qiiod autem ait,
Nave, qui a Deo quidem est apostolus constitutus, Ecclesiis Gatatim, et hoc notanb"um,quia hic tantum
sed per hominem Moysen. Tertium genus est, cum generaliter, non ad rinam E.ccleslamunius urbis,
hominum favbre et studio aliquis ordinatur, tit nunC sed ad totius prbvinciae scribebat ficclesias. ]EtEc-
videmus plurimos non Dei judicio, sed f edempto fa- clesias vocat,' quas pbstea errpre arguit deprayatas.
vore vulgi, in sacerdotium subrogati. Quartum est Ex quo noscendum dupliciter Ecclesiam. possedici,
pseudopfophetarum et pseudoapostolorum, de qui- et eam quae non habeat maculam aut rrigara, et
bus Apostolus, isliusmodi, inquit, ptendbavosloR, vere corpiis Chrjstj |jt; et eam quae in Christi rio-
operurii tniquitatit, trantfigurahles se in apotioloi mine»absque! l' ' jpleius
' perffctisque
' yirtuti^us c,ongje-
Chritti (II Cor. xi), qui dicttrit, Haecdicit Domirius, gietur."
et Dominus non misii eos. Gratia vobis et pax a Deo Patre, et DorninoJesjj,
Non ab hominibut, neque pet hominem. Non su- Christo. Graiia Dei est, qua nobis donaritur peccata,
perbe, ut quidam putant, sed necessarie, rieqrieab ut reconciliemur beo. Pax "auferii,qua feconcilia-
hominibus, neque per hominem, se apostolurri esse rour Deo, non ttt in caetehs epistohs, Dei Patris et
proponit, sed per Jesum Christum, et Deum Patrem, B Domini nostri Jesu Christi, gratiam ponit, etpacem,
ut eos qui Paulum extra duodecim apostolos veriii- per qnas absque operum mefito et peccala nobis
labani, et riesciounde subito prorupisse, vel a ma- concessa suntpristiria, et pax indulta posl' veniam :
joribus ordinatuni, hac auctoritate corifuridefet. P'b- sed prudenter jam causam agft aHversuriieos qul
test autem et oblique in Petrum et in caeteros di- fiierarit aTlege: pfbeventT,"'et'^iitanant Se posse ex
ctum accipi, quod non ab apostolis ei sit traditum operibus justiflcari, ut scirent se salvos gratia, et in
Evangeliuiri,sed ab ipso Jesu Christo, qui etillos eo perseverare debere qiibd coeperant.
apostolos elegerat. ffoc autem totum ideo praepa- Qui dedit semetipsum pro peccatis nqstris, ut nos
ratur, ut neme sibi contra legis onera pfo Evangelii eriperet de prmtenti smcutomaligno. Neqtje Filius ?e
gratia djsputanti posset opponere. Sed Petfus noc dedit pro peccaiis nostris absque vpluntate Patris,
dixit, sed apostoli hoc slaltterunt, sed pfaecessbres rieqriePater tradidit Filium si.riejfilii volurita.te,Sed
tui aUuddecreverunt: quod quidem in sequenfibus, haec est vohintas F|lii_ yoluntatem Patrjs implere,
nunc quasi occulto sermone praecludens,riianifestius ut ipse ioquitur in Psalmq : Vt fqcerem voiuntatem
facit, dum ab eis qui videntur esse aliquid, nihil iri iuam, Deus meus volui (Psal. xxxix). Aperte osten-
se collatum refert: et ipsi Petro in faciem restilisse p dif nihil prodesse legem, quando Cjtiristuradici|to]?-
se scribit, nulla dicens necessitate compulsum, ut tulisse se, iit pro nobis pateretur, ut nos just_H)care.t,'
hypocrisi cederet Judaeorum. Quod si temerarium quos lex reos teriebat, ut eruti a lege per UdemChr|»
quibusdam videtur, eum contra apostolos, quarnvis sti, jam no.n peccalores essemus, sed jiistiflcati se-
occulte, locutum, qui Hierosolymamidcirco perirekit ciinda rialivitate Filii Dei appeilali. Saeculumriraesens
nt cum eis coriferret Evangelium, ne forte in va- Malignum propter malignos bomines qui in illo surit,
cuum curreret aut cncurfisset. Sequitur: iritelligendiimest,
,r- - ... ;slcut dicinius •r,-t .domiim
.,, •.•( riialfgnam
( •••r -
Sedper Jesuth Christum, ei Deum Patrem, qui propler roalignos inhabitantes in ea, rion tameri sae-
sutcitavit eum a mortuis. Quia enim et Filii et Pa- cuiiim ipsum quod die et nocte, ariniscurrit et nien-
tris una est operatio : et ut scias qiiia Deusest Chri- sibus, appellari maliim, sed ea quaein saeculofiunt.
stus, a quoille est factus apostolus, diligenter ad- Quomodosufliceredicilur diei malitia stia (Mattk. \i).
verte quod ante nomiriavefit Filiuni quairi Patrem, Et dies Jacob pafvi' scribuntur et iriali (Gen. XLVII) ;
contra calumnias Arianorum. Illud vefo quod addi- non quod spatium teriiporis, ih quo vixit Jacob ma-
dit, qui suscitavit euma mortuis, secundum hoc cre- lttm fuerlt, sed quod ea, quae suslinuit, per varia.
ditur suscitatus, secundum quod mori potult, sola eum exercuerunt lemperamenta.
scilicet carne. T. Secundumvoluntaiem Dei et Pattis nOttrx, cui est
Etquimecum sunt omnes fratres, Ecclesiis Gala- gloria. Quanto igitur riiagis homiries non debent ar-
lim. In aliis EpistoUs Sosthenes et Silvanus, inlter- rogaritef ad seipsqs referfe, si quid operaritur boni,
dum et Timolheus in exordio praeponunturi Iri hac' qttando et ipse Dei Filius in Evangelio non' gloriam
tantum, quia necessaria erat auctoritas plurimorurii,. suam se quaerere dixit, neque voluntatero suam ve-
oroniumfratrum nomen assuriiitur, qui et ipsi for- nisse facere, sed voluntatem ejus qui eum piisit
sitan ex circumcisione erant, et a Galatis nori cori- (Joan. VIII). Quara vofuritatem' elorjairique Eatris
tehiptui ducebantur. Plurimum quippe facit ad po- nunc commemoravit ApOstblus,ut ipse qttoque Do-
pulum corrigendum multorurii m tma re sententi;i mini exemplo, a qub miissuses£ nori se quaerefeelb-
atque corisensus. Postquam enim auctoritalem suani riaro suam sigriificaret, nec (acefe ybluritateni suam
commendavif, hbs adtiit, ut omnes commotos ad-- in praedicatibrie'Evangeiii, sictat pauio pbsil^dicit':
versus eos ostenderet, quamvis sufficeret auctoritai3 St homtmbtisplacerem, Chrtstt servus non essem. Ut
ejus, nec posset refutari. Tamen ut grave facfum il- fifmum sit et pleriuiri auctbritate^ qttbd dicif,. quia
lorum ostendat, quo a prima fide desiiterant, multois Chrislus nos liberavit, addidit, quia istud curiiPatr^
secura accensos ad errorem illorum arguenduni de-. fecerit voluntate, ''
 847 CLAUDII TAURINENSIS EPISCOPI «jg
In tmcttla tmcutorum. Inflnitis beneftciis infinita A seipsos, id est apostolos (si immutati forte aUter
gloria debetur. prsedicarent) non audiri doceret : quorum utique
Amen. Prologum suum Hebraeo sermone conclu- fama, quod essent apostoli Christi, peragraverat
dit, Amen. Septuaginta transtulerunt, ysvon-o,fiat; omnem locum : aut si forte diabolus angelum Dei
Aquila, m „ toT<-n«vor.'Nosvero vere sivefideUterinter- fingens, ut facile possit audiri, de ccelis appareret.
pretari possumus : quod etiam in Evangelio a Sal- contra haec praedicans, sciretur esse contrarius, et
vatore semper assumitur, sua per Amen verba con- abominatio haberetur. Si ergo apostolos Christi,
firmante. quorum tam praeclara opinio in signis et prodigiis
Miror tfttod tam cito transferimini, ab eo qui vos erat faciendis, et angelum de coelo, quem possit
vocavit in gloriam Ckristi, in aliud Evangelium, qnod spiritalis ratio commendare, aliter docentes, quam
hon est aliud. Enumeratis beneficiis mirari se dicit ab apostolo Paulo docti erant, anathematizari prae-
Apostolus quod ab EvangeUilibertate potuerint solis cipit, quanto magis quos nuUum testimonium ad
verbis relrahi iri legis servitutem, a quo nullis tor- seducendum potestcommendare? Ideo autem iterat
mentis debuerint separari. Evangelium enim si aliud contestalionem, ut confirmet eos in prima traditione.
est praeter id quod sive per se, sive per aliquem Iterata enim lex solUeitiores reddit negligentes.
'Domimis dedit, jani nec Evangelium dici potest. Yi- B Sicnt enim prmdiximus, et nunc iterum dico : Si
gilanler autem cum dixisset, Trantferimini ab eo quit vobxsevangelizaverit prmterquam quod accepis-
qui vos vocavit in gloriam Christi, quam volebant tit, anathema tit. Aut praesens hoc praedixerat, aut
illi evacuare, quasi frustra venerit Christus, si ad- quia iteraverit quod dixit, propterea voluit dicere,
huc tenenda erat circumcisio carnis, atque hujus- sicut praediximus; tamen ipsa iteratio saluberrime
modi legis opera tantum valebant, ut per Ulam ho- intentionem movet ad firmitatem retinendi eam,
mines salvi fierent, addidit: quae sic commendatnr, fidem. Potest et hyperbolice
Nisi sunt aliqui qui voi conturbant, et volunt con- dictum accipi: non quod aut apostolus, aut ange-
vertere Evangelium Chritti. Volunt, inquit, Evange- lus, aliter potuerint praedicare, quam semel dixe-
lium Chrisli mutare, convertere, turbare : sed non rint : sed etiam, si hoc posset fieri, ut et Apostolus
valent, quia hujus nalurae est ut non possit aUud et angeli mutarentur, tamen non esse ab eo, quod
esse quam quod verum est. Non quemadmoduin semel acceptum fuerat, recedendum. Facit aulem
istos conturbant, ita etiam converlere possunt Evan- boc, non contra solos Galatas, sed et contra oroneshae-
gelium Christi, quia manet firmissimum : sed tamen reticos, qui traditiones apostolicasmutare conantur.
cbnvertere volunt, quia ab spiritualibus ad carnalia Modo enim hominibut tuadeo, an Deo ? an qumro
fevocant intenlionem credentium. Ulis enim ad isla <- hominibus placere ? Si adhuc hominibus placerem ,
conyersis, manet Evangclium non cohversum. Et Christi servus non essem. Nemo Deo suadet, quia
ideo cum dixisset conturbantes vos, non dixit et con- manifesta sunt illi omnia, sed hominibus. IUebene
verlentes, sed volentet, inquit, convertere Evange- suadet, quinonse iUis placere vult, sedipsam,quam
Itum Christi. suadet, veritatem. Qui enim placet hominibus, non
'
Sed licet nos, aut angelus de cmlo evangelizetvo- ab ipsis suam gloriam quaerens, sed Dei, ut salvi
bis, prmlerquam quod evangelizuvimusvobit, anathe- fiant, non jam hominibus, sed Deo placet. Aut certe
«10tit. Veritas propler seipsam diligenda est, non jam cum et Deo placet, simul et hominibus, non
propter hominem, aut propter angelum, per quem utique hominibus placet. Aliud est enim placere
arinuntiatur. Qui enim propter annuntiatores eam hominibus, aliud et Deo et hominibus (H.Cor. v).
diligit, potest et mendacia diligere, si qua forte ipsi Non putemus ab Apostolo nos doceri, ut exemplo
sua protuierint. Propterea aulem sibi, qui aliud in suo hominum judicia contemnamus, qui in aUo loco
Judaea facere, aliud docerein genlibus criminabatur; dixit : Scientes ergo limorem Domini hominibut
et angelo, quem majorem etiam praecessoribus suis suademus, Deo autem manifesti sumus. Et, illud :
et
apostolis esse conlestabatur, anathema denuntiavit,, . Sine offensioneestote,Judmis gentibus, et Ecctesim
ut non magna Petri et Joannis putaretur auctoritas, Dei, sicut ego omhibnt per omnia placeo, non qnmrens
cum nec sibi liceret, cui eos ante docuerat, nec an- quod miki utile est, sed quod multit, tit talvi fiant
Cor. x). Si enim fieri potest ut pariter et Deoet
gelo aliter praedicare, quam semel didicerant. Sic (I
itaque et angelum norainatim posuit, alios vero hominibus placeamus, placendum est et hominibus.
absque nomine. Si quis, inquit, vobis evangelizave- Sin autem aliter non placemus horoinibus, nisi Deo
rit, ut in generali vocabulo nec praecessoribus face- displiceamus, Deo magis quam hominibus placere
ret injuriam, et tamien nomina eorum latenter os- debemus. Alioqui et ipse infert cur omnibus per
tenderet. Nemo miretur Apostolum, qui feritatem omnia placeat, Non quaerens, inquiens, quod mihi
morum mansuetabat, sic esse commolum. Pro Gala- utile est, sed quod multis, ut salventur. Qui autem
tarum enim salule indignatur adversus inimicos ex ea cbaritate quae non quaerit quce sua sunt, sed
disciplinaeChrislianae. Indignatio enim haec ostendit, quae aliena, placet hominibus, ut salventur, utique
non leve peccatum esse, post acceptam fidem con- Deo primum placet, cui salus hominum chara est.
verti adlegem. Nam lam firmum et verumEvange- Habet autem et verbum, quod hic specialiter addi-
lium, quod eis prtedicaverat, asserit, ut etiam tum est, modo, vel placendum esse pro tempore
 849 ENARR. IN EPIST. D. PAULI AD GALAT. 850
hominibus, vel displicendum, ut qui roodo non. A Jttdaismo supra multos comtaneos in genere meo,
placet pfopter Evangelii veritatem, placuerit quon- abundantius mmulator existens paternatum meatum
dam ob salutem plurimorum. Placuerat Paulus ali- ttaditionum. Propositum suum, quo prius juxta car-
quando Judaeis, curo, aemulator existens paternarum nem vigebafj_.repugnansEcclesiae, breviter memorat:
traditionum, sine querela in lege versatus est, et sed, ut famulus Christi esset, hunc se reliquisse :
tantum habuit in majorum caeremoniis ardoris et magis enim se devolum quam illos, in vindicanda
fidei, ut in Slephani nece particeps fuerit, et Dama- lege fuisse designat. Non tamen propter hominum
scum perrexerit ad eos, qui a lege desciverant, vin- favorem, sed boc putans utile apud Deum. Per igno-
ciendos (Act. vm, ix). Sed postquam in vas electio- rantiam enim cum humanitati placeret, Deo se ser-
nis de persecutore translatus est, et coepit praedi- vire putabat, liberam habens conscientiam. Nescie-
care fidem, quam quondam expugnaverat, ccepit bat enim jam tempus asserendae legis, non esse.
pariter displicere Judseis, quibus ante placuerat.. Hoc Quapropler doclrinam secutus patruiri Judaeoruro,
est ergo quod ait-: Nunquid quaero Judaeis placere, aut in errore, aut in roalevolentia constitutorum,
quibus dispUcendo, Deo placui? Si enim illis place- Omni industria et fervore mentis id agebat, ut caete-
rem, adhuc Chritti servus non essem. Assererem ris coaequalibus sibi aemulalione legis praestantior
quippe legem, et Evangelii gratiam destruerem : ]B videretur : sic insaniens contra disciplinam Christi,
nunc autem propterea ne in simulationem quidem ut nulli hominum parceret, fidei fcedera assecuto;
observandae legis adducor, quia non queo et Deo sed cum revelatione Dei laborem hunc inanem esse
placere pariter et Judaeis, quibus quicunque placet, didicisse, et magis contrarium, destitisse ab eo, et
Deo displicet. se fidei gratiae destinasse, ut profectus ei esset apud
Nolum enim vobis facio, fratres, Evangelium quod Deum. Si ergo hic, qui Israelita est, et qui dignitate
evangelizatumest a me, quia non est secundum homi- doctoris fullus erat apud Judaeos, eruditus a Gama-
nem : neque enim ego ab homine uccepi illud, neque liele viro prudentissimo, locum habens cum optimis .
didici, sed per revelutionemJesu Christi. Nunc prin- vita hominibus reliquil legem : quanto magis ii qui
cipium epistohe aperit. Ipsum enim sensum vult extra legem erant, legi se subjicere non debuerant?
manifestare, quia non ea quae docebat, ab homine Et si hic gaudet exisse se de sub jugo servitutis,
didicerat, ut forte dubitaretur de his quae docebat, quid est ut hi libertatem suam obligaverint vinculis
neque secundum humanum judicium apta erat ejus legis?Plurimum prodest Galatis isla narratio, quo-
praedicatio, ut indigna divina auctoritate videretur, modo Paulus vastator quondam Ecclesiae et Judaismi
sed a Dei Filio dicit se didicisse per revelationem, acerrimus defensor, ad Christi fldem repente con-
cum jam post resurrectionem esset in ccelis, sicut (C versus sit. Et hoc eo tempore, quo cruciflxus pri-
supra memoravit, et ea quae didicit convenire vo- mum annuntiabatur in mundo, quo novum dogina,
luntati majestatique ejus a quo se didicisse testatur. et a gentibus, et a Judaeis, totius orbis finibus pelle-
Evangelium quod secundum hominem est, menda- batttr. Dicere enim poterant, Si ille, qui a parva
cium est: Omnis enim homo mendux (Psal. cxvi; aetate Pharisaeorum institutus est disciplinis, qui
Rom. m); quia quidquid veritatis invenitur in ho- omnes coaetaneos suos in Judaica traditione supera-
mine, non est ab homine, sed a Deo per hominem. bat, nunc defendit Ecclesiam, quam quondam vali-
Ideo jam quod secundum hominem est, nec Evange- dissime persequebalur, et magis Christi gratiam et
Uum dicendum est, quale illi asserebant qui in servi- novitatem vult habere cum invidia omhium quam
tutem ex libertate allrahebant eos quos Deus ex venustatem legis cum laude multorum, quid nos fa-
servitute in libertatem vocabat. Inler accipere autem cere oportet, qui ex genlililate esse ccepimus Chri-
^t discere hoc interest quod accipit Evangeliuro, cui stiani? Pulchre veroadjunxit: Supta modum petse-
primum insinuatur, et qui ad fldem ejus adducitur, quebat Ecclesiam Dei, ut hinc quoque admiratio na-
ut credat vera esse quae scripta sunt; discit autem sceretur, quod non unus quicunque de his qui leviter
is qui ea quce in illo per aenigmata et parabolas fi- persequebantur Ecclesiam, sed ille qui caeteros in
gurata sunt, explanala el disserta cognoscit, et '^ persecutione vincebat, conversus ad fidem sit: et
cognoscit non homine revelante, sed Christo. Potest, prudenter dum aliud narrat, interserit, non tam Dei
sicut in principio diximus, cum exponeremus, Pau- se servisse legi quam paternis, id est, Pharisaeorum
lus upostotus non ab hominibus, neque per hominem, traditionibus, qui docent doctrinas, mandata homi-
ita et in praesenli loco oblique in Petrura accipi, et num, et rejiciuut legem Dei, ut statuant traditiones
in 'caeteros praecessores ejus, quod nullius pro lege suas. Quam elegans autem observatio pondusque
auctoritale moveatur, qui Christum solum Evange- verborum.
•li habeat praeceplorera. Porro revelationem illam Atidislis, inquit, conversationem meam aliquando
significat, cum Damascum vadens in itinere Christi in Judaismo. Conversaiionem, non per gratiam : ut
vocemaudivit: Saule, quid me persequeris (Act. ix)? ostendat non potuisse se inde humano consilio, nisi
Et caecatus oculis verum lumen mundi intuitus est. divina revelatione et misericordia, separari. AJi-
Audistis enim conversationem meam aliquando xn quando, non modo. In Judaismo, nbn in lege Dei.
Judaismo, quoniam supra modum persequebar Eccle- Quoniam supramodum persequebar Ecclesiarii Dei,
tiam Dei, et expugnabum illum, et proficiebum iri et devastabam illam. Non persequebar ut caeteri.
_si clAuijii TAURINENSIS kfecoP.
seAsuprqtripdum. Nec .sutficiebat, qiiamvis vehe- j{saream, et dihiseruht f atsum. .Hic aufem dicit se
jneps jBersec^tio, sed guasi quidan}.gfassaror Eccle- primum isse iri Arabiam, et ifefum reversum Da-
siarii et prajdo vastabam. Nec ait Ecclesiam Cririsli, rriascum. Post tfiennfurrivenisse Hierbsbiymam, vi-
ut tttnc putabat, quam ducebat contemptui, quam disse Petriim, et cum eo mansisse diebus miinde-
persequebatur : sed, ut riuric credit, EcclesiarriDei: cim. Nec, praeter Jacobnm ffatrem Domini, alterum
vet msum Chnstum Deum esse sigmficans, yel apostblum vidisse, qiae rit yefa cre_antur {dubia
ejusdem Dei esse Eccfesiam, qui qubridam legis dbc- quippe videfi a^sentiDus poterarit) suri testafione
torfuit.... . confrrroat diceris : Qum dtitem dico vobis, eccecotam
Et proficiebam,iriquit, in Judaitmo supra thuitbs Deo, quid ndn mehtibr. Possumus igilur aestimare
cowtaneos in genere meo, abundantius mmulator isse 4ui_em Paumm secundurii Lucae nistoriam
existens paterhdrutti mearum tradiiionuth'. Rursum Hlerbsbivmam, flbn quasi aii afitecessores aposiolos,
profectum, rion legis Dei, sed Judaismi vocat: nec uf afiqirid ati ilTisdisceret, seia iit persecnlionis im-
super oriiries, se_ supier piurimbs; riec super senes, pefufri deciiriaret, qui sibi Dairiascipfopfef eyange-
seo supef coa-tanebs, ui et stuaium suum feferfet lium Ciifistf iiierat" cbiicifa'tus, e't sic veriisse Hiefb-
in lege, ef jactantiarri declinafet. Patefniis' aiiterii solyfnafu qriasl ad quamciuique aTiam civitatem.
*
traditiones, rioh Dbmini niaridata commemoiaiis",et: Uriae ettrii staurii pfbptef ihsidlas re6essi*ss'e,et ve-
{^ansasum. ex thansseis indi^caVit,et liabuisseiqrii- riigse in Afatiarii sive Damasciim. Atque iride posit
dem zelurri Diei, sed ribrisecuridum scientiam. Usque trienriium a(d videnduni Pefruiu HieTrbsolymanire-
hodie auterii, qiii Juaaico serisu Scfiplufds triteHi- veftisse. Vet cefle stafim ut baptizalus slf, et ac-
jgu-t, pefsequurifur fecclesiam Chfisff, et depbpu- cepto cibo confortatus, fuisse eum ciim dfscipulis
lariluf illarii, nof. sfuaio legis Del, sed Iraditionibus qui eranf Damasci pef dies afiquot (Act. ix). Et
hbipiriinridepiavall. stupeniibus ciihctis iri synagbgis Judaebrum praedi-
tum dtiiein placuit ei, qut riie segtegami cte uteto casse cbntintto qiiod Jesus esset FiTiusDei, et turic
mdtris iriece,et vochvit pet grattdm suani, itl revetdtet isse iii Arabiarri, et de Araroa Daniascuni revertisse,
fxftum siium iri riie, ui evarigetizethillumin gentibui. ef ibi fecisse trienniuro : qubs aiies iriuUbsScfiplrira
Segfegatur q^qdammoctode veirire rnafris, quisquis testatur, diceiis'; Cum ihipleteniur dtiXeiridtes thulli,
a carrialiuiri paferithiri cbnsuetudrae cseca separa- cohsitium fecef$ni,'tnad>i, iii eum inierficetent. Nbtlae
tiif. Vel etiam iri prascienila ab utefo segregavTi, autem' factae surit Sattfb fAsrdiaebbrurii, et Custbdie-
ybluit et fecui qttod sciebat esse iuturum. bifiit fori&Sttbbte-_c d^.fit eum interffce+etit. Acci-
otest et ion incbriveriieriteruiefus" rriaffis s'uae ni- ,. p"e'iitb. bfjjb*di.cr^u11fejWs nbcfe per muruiri aimi-
?"uariiIo
(- sertfnf e!Sm,s^-iSferite^ iri' „_J6ffa.Cum aulbiri ve-
ielflgi Syriagoga. .
tihtiriud hon acquievi cathi et sanguini. Acqiiie- liisseffterbsblyiri^m, teiilab„t se juhgefe discipulis.
scit arifem carni e't sangttirii, quisquis cafri-Iibus Lttcam vefo fdcifcb' dfeAfabii praelefiiss'', quia for-
jpropinquis et cohsarigufrieis siiis carnalitef suacleri- sitari hlhit iligriiimapbsiolafu iri*Arabia perpetrarat,
tinus asseriiitur. feiea pbMs cbmpeWdjbsa naffafiorie dixisse qttae
Neque verii Hierosolymam ad driiecessores mebs digna Cnnsti Evarigelib videBaiiiiir. Nec hoc segui-
dpbstoios. Si de apostolis dixerat, Cbrittnud nbn ac- tiae apbsfbli cfeprilarfdurii,si fnistra rn Araiiia fuefit,
quteisi cdfni et sdnguiiii, quid necesse ftiefat id ipsuiri $& qiibd alio/ua(fVspeiisatio,et Dei praecepluih fiie-
lfef-fe' dicen'db, Neque verii Hierdsofymamdd dnie- rit, ut la_eret. Pfari^e. pbstga iegiirius iri Aciis apo-
cessdres meos apostolos, ut aliquid ab illis drscefem? itblbfiirh, Pauhhri ciith Sila egressum pfbhibrfuhi
fste itaque serisus terienilus"est quem siipra expb- _s_i' _ Splftm sMt. #fbum lri Asia rbqut. Alitef :
suimus. 8dd dbiiiri Atdoiuht', et ilefum idvefsus sum t>ama-
Sed abii tn Atubxum,et iterum teyetsus tum Da- ..tijri. 6uid ttiihf prbdfestista relatio',' si legarii quoll
mascum. Si de Damasco abiil in Arabiam, ut do- Pattltls_ibstfevefai'ibfl'enitlifisti staiiih ierit Ih Ara-
ceret quod fiieratei revelatum, non sibi videtur his- nbiam, effliB AfaDia Damascurri fuefll! feversus,
toriae ordo convenire, referente Luca in Actibus riesciairi atttem quid ibi gosserit, qttidve utilifatiS
Wabiiefit : lius aCreditus? Dat occasibnerhaltic-ris
apostolorum (Cap. ix) quod cum Paulus post fidera 1 iti hac .a'dem:
Ghristiper.dies multos Evangelium Damasci loque- lrifeliig^tiae e^istol- fpse AjJbsrolus
retur audenter, faclae fuerint ei insidiae, et in spqrla fieAljraliafnet Sar3, etAgaf disputaris. Quie qutdim
per murum nocte dimissus sit, et yenit Jerusalem stirii,'mi{uit, per dttegotittfh'dicld.6mc eriiihsurii diio
tentans se jungere discipulis, a qulbus cum vilare- fesldhieriid: uriuth ifuUieriii'hmlihteSiha ih servttti-
tur, ettimerent ad eum accedere, a Barnaba ad tem gerietdns, qum esf Agar. Sirilt ehtm riiohs esl ih
apostolps illum esse perductum, et ibi narrasse quo- Ardbid, ijiii c&hjurictusest ei, qucenuhi est Jerusalem
raodo Deum viderit in itinere, et Damasci fiduciali- (Gdl. IV). Et doicetVetus Testamenlum, hbc est, an-
ter egerit in nomiqe Jesu. Etat^ inquit, cum illis bitlaeiitiiirri,iri Afabia, qttaeintefpretatur humilis et
intrttn* et exiens in Jerusalem, et fidncialilet agens in 6J(icidttb conslitiifiim. Statim itaque ut credidit
ttominet Dqtnini. Lequebatut quoque, et disputabdt Pauius atftegetri et prqpnefas, et Vetefis Testaraeuti
cum Gracis. Illx qutem qttmrebant occidere eum. jarri iri occiduo, positi sacramerita corivefsus, quaesi-
Quod cum cognovissentfratres, deduxerunt eum Cm- vit iri eis Cbrrstiim', qucm jussus-fuerat in ^entihus
^fe;
 853 ENARR. IN EPIST. D, PAULI AD GALAT. 854
praedicare: et reperto illo, nori est ibi^diutiuscom- A quippe interpretatur assumptio, sive vocatio lamen-
moratus, _ sed reversus Damascujn,; hoc est, ad tabiiis. , ,.•„.. ..i.
sanguinem etad passionem Ch.risti. Et iude prophe- §ram qutem ignotus facie Ecciesiit Jndcem, qum
tica lectione finnatus, pergit Hierosoly.roam,locuin inCkristo sunt, Animadvertendum non in sola Hie-
visionis et pacis. Non tam disciturus aliquid ab apo- rosolyma JudaeosiniChristo credidisse, nec tam.pau-
stolis, quam cum eis Evangelium, quod docuerat, cos fuisse, ut Ecclesiis gentium miscerentur, sed
collalurus. __._.. ..'...„,..., etiam niultos, ut ex illis Ecclesiaeflerent; .
., Deinde posl annos ites veni Hietpsolymamyidete Tantum autem auditum habebant, quodqui perse-
', Pettum. Si cum evangelizasset Paulus in Arabia, quebatur nos aliquandp, nunc,evangelizatfidetn, quam
postea vidit Petrum: non ideo ut per ipsum Petrum qtiquqndo expugnubul,et in me gtorificabant Deum.
disceret Evangelium, qui tribus jam annis docuerat, Hoc dicit quia cum Jqdaismum de/enderet, contra
scd u( fraternain charitatem etiam corporali notitia fidem, sicut et ii a quibus Galataef^ueranteversi, a
cumuiaret. Quo_ si cui nori videtuf, cum supefiori Deo electus est, et dpctus dissimulare a Judaismo,
sensu juppt haec omnia: quoil nihil sibi apostbh qt novam legem praedicare, ita ul gauderent in eoex
contulerint, quod jussus^ slt ife Hierbsolyma^m,a_ ,_Judaeis credentes, quos pridem perseqiiebalur, Deo
hoc.esse ut viderel apostoiura :.tum iritelligefef, eo B agenles gratias, qui de perseculore fecit defensorem,
Paulum rion jvisse discendr studio, qui et ipseeum- ut perinde scirent Galatae circumventos se, ut sub
dem praedicationishaberet auctorem, sed honoris Qoniine Christi Judseos se proliteienlur, circuinci-
priori apostolo deferendi, denles carnero praeputii sui, cum Christo lex aliud
,Et mansit, upud eum diebus quindecim. Pfopterea impieret, quam Judaismus. IUic enim circumcisio
quindecim ponit dies, ut oslendat, rion fuisse grande carnis est, hic cordis; illinc sub eleraenlis servilur
tempus quo potuerit aliquid a Pelro discere : ut ad neomeniis et sabbato; hic soli Deo in spiritu, quia
illum sensum, a quo coapit, cuncta referat, se non cofde creditur. Illic condilio est causa peccati, hic
ab homine doctum esse, sed a Deo. Ubertas ex remissione peccatorum : multa itaque
• AUuriiautem apostolum vidi neminem, nisijaco- distantia est. ,. ;u ,;.-, ,
burit ftattem Domim^Jacobum vidit Hierosolymae, IN CAPuf II.
qtiia ibi erat constitutus ab apostoUsepiscopus, Fra- ..Dehinc post annos.quatuordecim rursum. ascendi
trem Domini consobrinum ejus debemus intelligere. Hierosolymam, cum Barnaba assumplo etjito. As-
Negat se itaque praeler hbs' quemquam aposlolorum cendit igitur post quatuordecim annos Hierosoly-
Vidisse,nec occulta contradictio nasceretur, Etiamsi -Biam, et qui.prius ad videnduro tantum perrexerat
t Petfo non es doctus, alios habuisli apostolos prac- 'J Pelrum, et diebus quindecim manserat apud eum,
ceptbres. Non vidit antem eos, non quo contemptui nunc se dicit ideo perrexisse, ut conferrel cum apo
daceret, sed quht Uli ad Evangelium praedicandum s^tolisEvangelium assumplo Barnaba circumciso, el
tbtb fnefant brbe dispersi. . Tito ex gentibus habente praeputium, ut sub ore duo-
Qnmaittemsctibo vobit, eece cotam Deo, quiu non tum vet trium teslium statet omne vetbum (Deut.
tfeentiot.Quod-ad commendationem ejus.pertinet lo- -ro).
cotufns. testem Deum dat, quia ita se habent, quae Ascendi autem secundum revelalionem.Ne moveret
<K„t_f__est_ he forte videfejur compositum, cura' eo., quare vel ttfnc ascenderit, quo tandiu non as-
$.fs"blffa.efas" nbn conveniat aliquid fingere : sed Cenderat : quapropter si ex revelatione ascendit,
ctrm se cflrmWeridat, 1 hps vult proficere. Commerida-. tuncproderat ut aseeilderet rquoniam muUo tem-
fWeniiri hafeCistis prbfl-cit, nt scianl ea. quae ab juie pore fama ejus crcbrescebat apud ornnes Judaeos,
-iciMtuf; ess. verissima: q_t dScif, ecce cotaritDeo; facie autem non videbatur. Perambulabat enim fun-
ttbh tWttibt: Jflf-t _tidtte*et quid sanctius hac ju- dare et roborafe Ecclesias solita.coiistahtia inter
faflbWe?Se_ hori est coritra praec-fRumDbmini ista gentes. A Jttdaeisautem causa legis mala illi fiebat
l-tfSficf,m qttb alt: Sit setbio vesiet; eit ,e^t, hon. p opinio, quasi discordaret a praedicatione caeterorum
iioil.iiHldddUteiriamflidi eit,<a~malo est (Mattk.tfl apostolorum : et hic fiebat multh, scrupulus, ita ut
qft-htiim' efgb ifl ipsb es¥. non jurat Apostohis:r hdn el gentes possent jperturbari, ne in aliud ducerentur
ehTm a^ptrt jtoatio«em ctrpiditate aut delectatione ab eo, quam. tradebant apostoli, qui cura Domino
jufariai,' quott ex mato est,; sed infifmitas et incre- fuerant. Narrt jpsa occasione subversi sunt Galataea
__Rt_shbc Ctigit eorurir qni attter non moventur ad Judaeisdicentibus quia aliud traderet Paulus quam
fldenr.fl6*_utebhori sohrmde his qttaeftttnc scribit Petrus. Hinc factumest ut, admonitus revelalione
a_ Gffl-tts','pOleStaccipi: sed et generaUBJrde:om- Domini, ascenderet Hierosolymam cum testibus
rfiorisE_SrstorK,q_i_ now sttrrt falsa quce scribat, et praedicationis suae,id est, Barnaba et Tito, uuo ex
cbr ejn»f«__4ue tibfl discreperit. . Judaeo, et altero ex gentili: ut si quod, de eo habe-
£)e_l_. «ehf iti partis Sytim et Gilicice.Post Hie- rent scandalum, horum testimonio loUeretur, ape-
fbsbl^ma. Vi.i.flem verif. ad Syriaitt, quae nbbis di- riens illis sensum praedicationissuae, cum apostoUs
cftWf.__e_ia atqac s_bAm_r,' et fnde transiif ad yero secreto contulit, ut scirent non iUum discor-
€i1icianV, q-«rm1 in fi_. Chfteti cupiebat assuntere, dare a regula Evangelica, boc est, ne putarent iri
«vangelizans eis vocationem pcenitentiae. Cilicia vacuum currere, aut cucutrrisse, sicut aestimabant
855 CLAUDII TAURINENSIS EPISCOPl 856
afiquanli ex Judaeis credentibus. Nec enim aliquid. A gelicaelibertatis ef legis abolitaevetustatem contule-
ab eis discere poterat, qui a Deo fuerat instructus: rit, propter multitudinem credentium Judaeorum, qui
sed propter concordiam et pacem Dei notum factum necdum poterant Christum ad impletionem et finem
est, ut toUeretur scrupulus aut suspicio fratribus, legis andire, qui et absente Paulo Hierosolymaeja-
aut coapostolis; et ut genlibus prodesset cognoscen- ctaverant, frustra eum currere, aut cucurrisse, qui
tibus, quia concordabat Evangeliiim ejus cum apo- putaret legem veterem non sequendam. Non quo
stolis. Pauliis timuerit, ne per decem et septem annos
- Et contuli eum eis Evangelium,
quod ptmdico in falsum in gentibus Evangelium praedicasset; sed
gentibut. Aliud est autem conferre, aliud discere. ut ostenderet praecessoribus suis, non se in va-
Inter eonferentes oequalitas est: inter docentem ef cuum currere, ant cucurrisse, sicut putaverant igno-
discentem minor est ille qui discit. m principio fidei rantes.
in transitu apostolos vidit. Post annos, ut ipse ait, Sed neque Titus, qui mecitm erat, cum esset ex
decem et seplem plene cum eis loquitur et se hu- gentibus; compulsusett circumcidi':
propter tubintro-
iniliat, et ne forte in vacuum curreret, aut cucurris- dtidot autem fratret falsos, qui subintroierunt explo-
set, inquirit duplicem ob causam, quo et humilitas rare libertatem nostram, quam kabemus xn Chritto
ostenderetur PauU, qui doctor in toto orbe geritium - ' Jetu, ut not in terviiutem redigerent: quibut ad ho-
ad praecessores apostolos cucurrisset, et Galatae di- ram cessimus subjectioni, ut veritas Evangelii per-
scerent, non reprobasse Evangelium ejus eos quo-' maneat aptid vos. Si Titus, cum esset ex gentibus,
que qui in Judaea Ecclesiis praesidebant. Simul au- nullo potuit tefrore compeili, ut circumcideretur
tem et Ulud docet, quod pro Christi fide et Evangelu Hierosolymis, Jadaeorum metropoli civitate, in qna
libertate ad eos ipsos qui de eo plura falso cogno- tanta Pauhis blasphemiaein Moysenflagrabat invidia,
verant, quod legem infringeret, Moyseridestrueret, ut postea pene a Judaeis interfectus sit, quando a
circumcisionera penitus auferret, ausus _it ducere tribuno liberatus, et Romam vinctus ad Caesarem
Tilum, hominem incircumcisum; et inter tantam mitlitur. Quid est, ut vos circumcidamini, cum Titus
multitudinem Judaeorum, et inimicos suos, qui quasi ab apostoUs, qui videbantur aliquid esse, non est
ob zelum legis sanguinem ejus haurire cupiebant, compulsus circumcidi, sed susceptus est incircum-
nec ipse tariien, nec Tittts aliquo sint terrore su- cisus: hoc in toto sermonis sui contextu agit, ut do-
perati necessitati cedere. Qusepotuit habere veniam, ceat se Hebraeumex Hebraeis, omnia quondam legis
vel pro loco, vel pro auctoritate majorum, vel pro opera servantem, Circumcisum octava die, secun-
numero Ecclesiarum quae ex Judaeis in Christo cre- , dum legem Pharisaeum :-Nihilominustamen ob Chri-
J
debant; vel pro teropore, ne tantara simul invidiam sti gratiam universa contemnere. Nam cum isset
sustinerent. Totum autem quod ait, illud est, ut do- Hierosolymam, et falsi fratres, qui ex circumcisione
ceat se nnnquam de persecutore apud eos ipsos quos crediderant, eum veUent impellere ut circumcideret
prius persecutus fuerat potuisse exislere gloriosum, Titum : nec Titum, nec se cessisse violentiae, quo-
nisi praedicatio ejus eorum quoque qui ante eum minus cuslodirent Evangelii veritatem. Quod si dicit
male noverant, esset judicio comprobata, et ad pro- se necessitate superatum, ut circumcideret Titum,
positum occulte redit, tam breve tempus se in Ju- quomodo Galatas revocat a circumcisione, a qua
daea fecisse confirmans, ut etiam vultu credentibus nec Titum, qui secum fuerat ex gentibus Hieroso-
esset ignotus, ex quo ostendit non Petrum, non Ja- lymis potoit excusare? Itaque aut juxta Graecosco-
cobum, non Joannem se habuisse doctores, sed dices est legendum, Quibus neque ad horam cestimut
Christum, qui sibi Evangelium revelasset. Simul tttbjectioni, ut consequenter possit intelligi, ut ve-
autem notandum quod supra dicit, Ecclesiam expu- rxtat Evangelii permaneat apud vot. Aut si Latini
gnasse, hic fidem; homines, hic rem; ut nec oppor- exemplaris alicui fleri placet, secundum superiorem
tunius inferretur, Ibi evangeHzat fidem, quam ali- sensum accipere debemus, ut ad horam cessio non
quando expugnabat. De Ecclesia enim similiter so- circuracidendi Tilum, sed eundi Hierosolymam
' fuerit.
iiare non poterat. Quod scilicet idcirco subjectioni cesserint
Seotsum autem his qui videbantut, ne fotte in va- Paulns et Barnabas eundi Hierosolymam, seditione
cuum cuttetem aut cucuttittem. Quod seorsum ex_ ob legem Antiochiaeconcitata, ut per epistolam apo.
posuit Evangelium eis qui eminebant in Ecclesia, stolorum sua sententia flrmaretur, et maneret apud
cum jam illud exposuisset coram omnibus, non ideo Galatas Evangelii veritas, quaenon esset in litlera,
factum est, quod aliqua falsa dixerat, ut seorsum sed in Spiritu; non in carnali sensu, sed in intelli-
potioribus vera diceret, sed aliqua tacuerat, quae genlia spiritali : nec in manifesto Judaismo, sed in
adhuc parvuli portare non potcrant: qualibus se ad occulto. Quidam post quatuordecim annos eum Hie-
Corinthios lac dieit dedisse, non escam (/ Cot. m). rosolymam ascendisse, tunc dicunt, qnando in Ac-
Falsum euim dicere nihil licet. Potest autem hoc, tibus apostolorum.de quacstionibus observandae vel
quod ait: Contuli cum eit Evangelium^quod ptmdico praelermittendaelegis intercedentes, Antiechiaeorta
in gentibus, teortum autem hit qui videbantur, ne dissensio est, et placuit ire Hierosolymam, et sen-
forte in vacuumcurrerem aut cucurrittem, et sic in- tentiam majorum: prsestolari: quando ipse quoque
teffigi: quod abscondite cum apostolis gentium evan- Paulus et Barnabas missi sunt: et hoc esse quod
 857 ENARR. IN EPIST. D. PAULI AD GALAT. 858
in codicibus legatur Latinis, quibus ad hotum cessi-.A quod perfeetioni ejus adderent, sed potius viderent
mxts subjectioni, ut veritus Evungelii perseveraret eumdem DominumJesum Christum, qui sine perso-
apxtd vos. Quod scilicet proplerea Paulus et Barna- narum acceplione salvos facit, hoc dedisse Paulo,
bas, de remanifesta, quasi dubia, se mitti passi ut ministraret gentibus, quod etiam Petro dederat,
sunt Hierosolymam, ut majorum quoque judicio ' ut ministraret Judaeis. Non ergo inventi sunt in ali-
Evangelu gratia confirmata credentibus probaretur, quo dissentire ab illo, ul cum iUe se perfectum Evan-
et nulli resideret ultra dubitatio circumcisionis gelium, acccpisse diceret, illi negarent, et aliquid,
omissae, cum apostolorum esset litteris imperatum, veUent, tanquam imperfecto, addere : sed e contra-
jugum legis ab iis qui in Christum ex gentibus cre- rio pro reprehensoribus imperfectionis approbatores
diderant auferendum. Sciendum vero quod, outem, perfectionis fuerunt : et dederunt dextras societa-
conjunctio, quae in praesenti loco ponitur, propter tis, id est, consenserunt in societatem, et parue-
subintrbductot autem faltot fratres superflua sit; etsi runt voluntati Doroini, consentientes, ut Paulus et
legatur, non habeat quod ei respondeat, illamque Barnabas irent ad gentes: ipsi autem in circumci-
concludat. Sed hunc esse ordinem lectionis et sen- sione, quae praeputio, id est genlibus contraria vi-
sus: Sed neque Titus, qui mecum erat, cum esset detur.
ex gentibus, compulsus est circumcidi, statimque^ B Mihi atitem qui videbantur, nihil contulerunt. Nibil
subjungat quae causa fuerit ut ad circumcisionem sedicit ab apostolis assecutum, sed a Deo : quia qui
impelleretur invitus: propter subintroductos autem imperitis sensum tribuit disciplinae Christianae, ipse
falsos fratres, qui tubintroierunt explorare iibertatem et mihi, inquit, cum essem Iegis peritus dignalus est
nottram, quam habemut in Ckritto Jetu, ut not in impartire sensum rationis hujusmodi. Quomodo.
tervitutem redigerent. Id est, illi qui subintroierunt ergo fieri poterat, ut hic ab his disceret, quem pe-
explorare libertatem nostram, vehementer observa- ritum inveniens peritiorem fecit gralia Christi ? Ipse
bant et cupiebant circumcidi Titum, ut jamcircum- superius cum illis contulit, et multa ad eos retulit,
'
cisionem, etiam ipsius Pauli attestatione et consen- quae in gentibus perpetrarat. IUi nihil contulerunt
sione, tanquam saluti necessariam, praedicarent: et ei, sed tantummodo, quaeab eo dicta sunt, compro-
sic eos in servitutem redigerent, id est, sub onera bantes, dextras dedere consortii, et unum suum
legis serviUa revocarent: quibus se nec ad horam, Paulique Evangelium firmaverunt.
id est, nec ad terapus cessisse dicit suhjectioni, ut Sed contra, cum vidissent, quod creditum est miki
'
veritas Evangelu permaneret apud gentes, qui cum Evangelium prmputii, sicut et Petro circumcisionis.
minis, terrore, multitudine vellent nos a libertate Totum autem, quod dicit, hoc est, unum atque idem
Christi in legis traducere servitutem, nec ad tempus 4" mihi Evangelium praeputii et Petro circumcisionis
quidem eis cessimus ut circumcideremus Titura : eredidit. Me misit ad gentes, illum posuit in Judaea.
maxime cum et aliqua ob Ecclesiasticam pacem po- Nec gentes poterant adulta jam aetate non pro futuro
tuerit nos necessitas excusare : Et hoc totum feci- circumcisionis dolore cruciari, et abstinere se abes-
mus ut vobis nulla fieret occasio ab Evangelii gratia cis, quibus semper assueverant, et quas Deus crea-
recedendi. Si igitnr Hierosolymis inter tantos Ju- verat ad utendum. Nec hi, qui ex Judaeis credide-
daeos, imminentibus hinc inde falsis fratribus, et rant, et circumcisi erant, et ex consuetudine, quasi
his qui majores erant, aUqua ex parte cohibenti- secunda natura, putabant se caeteris gentibus plus
bus, nuUa potuiraus vi ac ratione compelli ut ob- habere, facile contemnere poterant ea, in quibus
servaremus circumcisionem, quam sciebamus esse gloriabantur. Providentia utique Dei alius apostolo-
uhitam,- vos .et gentibus, vos in Galatia, vos, rum circumcisis datus est, qui legis umbris videre-
quibus vis nulla inferri potest, ultro a gratia rece- lur acquiescere, alius in praeputio constitutus, qui
dentes ad legis jam aboUtae transcendetis vetu- Evangelii gratiam non putaret esse servitium, sed
statem. liberam fidem, ne sub aliqua occasione impedimen-
Ab his atitem, qui videbantur esse aliquid, quales tum fidei nasceretur, et propter circumcisionem sive
aliquando fuerint, nikil mea interett. Deut personam praeputium, non crederetur inChristo.
hominis non accipit. Licet, inquit, Petrum et Joan- Qni enim operatus esl Petro in Apbstolatum circum-
nem Dominus secum apostolos habuerit, et transfi- cisionis, opetatus est et mihi intet gentes. Id est, non
guratuhi eum in monte viderint, et super ipsos Ec- illi sum inferior, quia ab uno sumus ambo in unum
Clesiaesit positum fundamentum, nihil raea interest, miiiisterium; ordinati. Ex quo perspicimus propter-
quia non adversum eos loquor qui eo tempore Do- ea dextras datas Paulo et Barnabae a Petro, Jacobo,
minum sequebantur, sed adversus eos qui nunc le- et Joanne, ne in observatione varia diversum Christi
gem propoaunt gratiae. Nec detraho praecessoribus, Evangelium putaretur : sed et circumcisorum , et
nec in aUqua parte accuso majores : sed hoc dico, habentium praeputium esset una communio, ne gen-
quia Deus personam hominis non accipit, id est, sine tes legis onere etdifficultale deterritae a Christi fide,
personarum acceptione ad salutem vocavit, non re- et credulitate discederent. Occulto oritur hic quae-
pulansUlis delicta eorum. Et ideo absentibus iUis, qui Stio. Quid igitur? Petrus si invenisset ex genlibus,
prioresfacti erant apostoli, Paulus a Domino per- non eos adducebat ad fidem ? Auf Paulus, si ex cir-
fectus est, ut quando cum eis contulit, nihil esset cumcisione aliquos repefisset, non eos ad Christt
 8.9 , CLAUDliTAURiNENSlSE!ISC0*P1 86.
bapttsraum pfo-oeabatr Quaeita solvitur : Ut dica- jA cum eweraj, dextras.riojadeqefnnf.' Necdiimb^j^e
mtis, pfincipafe sfnguhs in Judaeos et gentes fuisse adi^ani. mensuratfi j^rveiiefa. 4, Of! ^b^eitrf H
nia_tf_tu_i { _t qui defendehant.iegera^^bierent Christi fnercimonia ex aequocunf f^jbrrottS .fecHJ
quem _equere_rur: quilegis gratfean„praeferebant, et pumdero teneret negotiationis Tocum, quem Bar-
nbti deesset ei. doctor et pravius, In comraunevero nabas tefreba't,et Paulusf. Idcircb rgifuf nae.,' qifS
hbc eb's habuisse propoSiti, ut Cbristo ex cuncljs inter se et apbstblos facla sunf,'mari'rfe§_iit,' ttt sciafff
gehtttftt. Ecclesianncbngregarent, Legimus enim et Gaiat'*, qjiia quo_aoeo' a.iejfer_if, Koc vbfutn
a sSnCtbPetfbge^fembaptizatum fuisse Cornelium, esi, et probatum.
, et a Pattlo m syriaf^jgfs.uda»rura Christum saepis- Vl noi ih gMibds, titittiemin «rcuhfcitionem,
,UVjS.*K-Olit; if-tdJtiUi;>f»;:.3 i w_(l_j_J!n_:
._;.*.,".i.uib
j sh_e pfaetticatont, sed tamen plena auqtoritas Petro tantum, ut pauperum ettemut memOrei, quod ettam
1 iii Ju__i.mi praedrcatione data dignoscitur, e),Pauji soiliciiui
• „..' ,.>'_!--
fxiikocttSsumfdcere. Sfm.fi ^itHpeteS,quo-
'.
i-.'«ri.J.ll*I.'Ll. J.-HL..I;, iif«.'« tjl.i"
''peffecta anctoritasin praedicatione ,gentiuminveni-. . rum praecipueao aposlolis Paiflo cl Barnabaecura
tirf. Uride et magi.frum se gentium yocat in fideet maridatur, i! surit, qui ex Judseis"cr.aeiifr.e. pfetia'
-.,... v/ -.iiit.*.•>;>.
unt . '_j:__-i'-V.
veritale. Unusquisque enim pro viribus suis et dis- possessionum suarum -li_Jad ipedes
>v___*., _Mit_ii,
.<____:
apostblofum defere-
perisa'tibnem sortifa. est. , DifUcilius enim fuft, parit eeeritibus Iargieriaa : ve. &ui a cMtfrori-bus,
ebs qui tonge i Deo erant, ad fidem attrahere et IB cogriatTs,et pafenW, sfS.plf tfe&rtofes legis,-
suadere , qtiam {iroxiiubs.Pelrum solum noroinat,, et lri crucifixum homiriem cfetfeiites, „e'testatibrit
et _i_f oomparat: qoia primatum ipse accepit ad et piVbulbfeebaniuf. In n.f_ni Mlsterib s^anctus
fbhdawdamEcclesiam: se quoque ^pari modo ele- apolgu^ptij® ,• epl.tbla3
l^mmmM
ctttm, ttt pffmatum habeat in fundandis gentium ejus testes surft, scribeiiles a_ fcbririfhfbs,_d TheS-
Ecclesii., salbnicenses , et a_ ofuhes geritiiirii Ecclesias , rit
Et cttm cognovlssentgratiam qum data mihi, Pe- praepararent munus nocper s6, vel pef ailos qui eis
trtiz, el .___.__.# Jbannes, qui videbantur columnm placuissenl^Hiefosoifmairi'def.fehdttin. tJriile riunc
este, dextrtts dedtfimt mUd, et Barnabw societatis, conri^enier^cit;"|^ bfi__i Micfftis fui facefe
xttttosin gentes, ipsi autem in circumcisionem. hbc ipsum. Cbmmtini^scufa efaf bmnibris -^bstbiis
\b apostolis, qui clariores inter caeteros erant, de paupef ibus santjtfs,'Sul .r_rit ih JMM, qui refum'
quoset firmitatis.causacolunroasappeljal, quiquecum siial-umve^ridft.furiifiieiiil aidfiedes affostblbrumpb-
Dominosemper in secretis fuerant, gluriam ejus di- sueranf. STefgo __ |e_te. Pa_hjlS'et Barifabasmfssi
gni in monte respicere: abhisitaque prbbatiim ijlicit sritit, ul'Eoctesi_5t.|^iuW; |tfa. fibc tfbn'feberarit,
donum, quod accepit a Deo, ut digmjs. esset habefe ministfarent , pafltcipantes Ih ofa'tToniDUs ipsornm,
primatum in praedicationegentium, sicut et habebat - qui nbcfecefant.smu.a'rff{b34_^
Petrus inpraedicatione.circutricisionis.Et sicut d?t perijdm Jerusalem niinistfdre sdhciiS.Pldciiit ehmi
Petrpsqciosyiros egregios, inter.apostolo^, ita et sibj Macedbriim"et Achdicecblmtriuhtdhem atiquam (dcJere
j.ungit Barnabarn , qui divino judicio ei adjunctus in pauperes sanctot, qitxsuht iri ferpsulem. Pldiuit
est: gratiam tamen sibi soli primus vindicat cbri- enim xllis, et detitdres ebrum sutit. St enirnih tyiti-
cessam a Deo, sicut et soli Petro concessa est inter talibui edriim cdmmur&dietuiil geitiet',ttlbenielSfir-
apostolos; ita ut apostoUcircumcisionis dextras por- nalious ministtdte ets (Rqrit.xyt.
rigerent aposlolis gentium , ad concordiam sacie- Cuut.autehi ienisset Pettus Arihochtdm,in fabteih'
tatis -emonstrandam : ut utrique sqientes .perfec- ei tesliii, quxdreprehjensfoitisefai.Priui knim, tjuditi
tionis spiritum in dispensationem Evangelii se a venireniquiddinaojt&qbd^cuhi geiiltius ectlfidi.ttiht
Dominocpnsecutqs, in nullo^sejnyicem egere osten- dutem venittent, suStrahebdt el segtegabdtse ttmmi
defent. Columnaeigitur surit Ecclesiaeapostoli(3/a»6. eot, quiex circumcnidhe efani,"el slmuiaiidni ejus
xxyu), et maxime Petrus, et Jacobus, et Joanries. E consenteruhi cmterft Judmi, ita.ui Baftfubdkd&iiife-
quibus duo cumDomino ascendere_merehturin.in.on- tur ab eis in illam simulationem.Petrus auterrictftti
tem, quorum unusjn Apocalypsi Salvatorem intro- «• vems.ef iiiMhWt,' b_J-f|_iu. esi$ Paifl., Tion
duxit loquentem :Qui vicerit, faciam eum columnam^D quta servaDat coMiMiMhifrytetftuih; in q_av__-
intemplo Dei mei (Apoc•iii), docens.priines creJen- tus atque tiuffilAs"eifa4t,qtfariqAaiW A^u g%titesT f_m
tes, qui adversarium vicerint poKe columnas Eccje- ribn sefvafret; se_ b4irir^aniS!bs<,= qWt-ge^tffih. eam
fiiaefieri. Ad Timotheum vero Paujus scribens ait:' vbfeh-f'Ha^oHeri, cM viafsset #).d_n¥ vehis.6 ab
Vt tciai, quqinodo dporteat te in dotno Dei cphvef- J"_cbb'b',ifi e'.t, _-|_d-_f. rm'«ccle8r5.Ifiefb...Iymi
tari, qute est Ecclesia Dei vivi, colujnna uutem ef fir- t_ri»._-otus|r_ilf_it: Tifriei1!?efgt?eos, quiadhiic
mamentum veritatit (J Tim. inj, His et caeferisin- putabarit iii iE. 0-'-erv_ifbrii_ti..-mterii eise _6_ •
struiraur, tam apostolos omnesque creflentes, guarri htiiutam. se^fepaf 8e s ^etftrotts , bt sim-I_tioni
ipsarn^uioqueEcclesiam columnam ib.Scripturis ap- e|us coriseris^ertiritc_fi~riStiffii appbrierridai gentifitts
pellari, et nihil interesse de corpore quid dicatur rtta onersfse^ffi-tfs. tracfebt Paulus hac eaderiVsfrte,
an membris, cum et corpus diyidapir in membra, qua ftfe _. s5_--ll--< i e. fesfitit m' &cie_i: «Ib-
et membra sintcorpom. Dedeiunt itegue^petrus, qnitttf c$_i_ Wft&W, ribrifiimuf" Peta!aif-*t,
Jacobus et Joannes, qui videbantur cpiumnaaesse, quani vit n, pi. CAM PetTUSse smiulaVeWf,
dextras Paulo et Barnabaesocielatis. Sed Tilo, qui corrigantur. CiibWrn j^st_f .lpfptlc-e ferW MKi.
 861 ENARR. 1N EPIST. P. PAULI AD GALAT. 862
apparet. Non enira ait, Si tu cum Judaeus sis, genti- A De hac quippe re satis est eju^ nota sententia ,
Uter. et uon Judaice vivis, quomodo gentes cogisju- qua fuerat constituium , nec Judaeos, qui tunc in
-dar_are?In<liSsblubili argumento conslringitPetruni, Christum credebant , prohibendos esse a paternis
hno per Petrum eos qui pugnabant inter se. Si, tfaditioriibffs, nec abfeas geritiles , cuiri Chrisliani
ihquif, o Petre, tu ridtura Jtidaeus , circumcisus a fiefent, esse cbgeridos: ut ilia sacfamerita, qriaedivi-
parva aetate , et nniversa legis praecepta custodiens, nitus pfaecepta essecbriWfet, nbn tariquairi sacrilega
nuirc ob gratiam Christi scis ea nihil per se habere fugerentur : riec tameri pfifareritiir sic necessaria jam
utilitatis, sedexemplaria esse et imagines futurorum, NbvbTestamento f evelatb', tariquam'sirie _is, quicun-
et eum hisqni ex gentibus sunt cibum capis, oequa- que convertefentuf a_ Deum. .aiviesse ribripbsserit.
qnam ut antc superstitiose. sed libere et indifferen- Efanf autem qul hbc pu(ab.aiif, a^ue pfaemcabarit,
ter victitans . quomodo ebs qui ex gentibus credide- quamvisjam'receptbChf isli Eyan^elip",et eis simuiaie
jrant, nuhc recedehs ab eis, et quasi a contaminatis cbnsenserarit Pelrus et Bafnabas, Ideoque cbgebaht
te separans et secernens, compellis judaizare? Hoc gentes judaizare. Id efat enim .cbgefe, sic ea rieces-
totum idcirco ait, notr tam iit Petfum arguat, Sicuf saria praedicare, tariquarii et recepto Evangelib nulla
jani dixi, quam ut ii, quorum causa Petrus se simu- sirie iliis salus esset iri Christo. Hoc efrbr qubfuin-
laverat, corrigaritur. Si enim iromundi sunt, a quibus '.EJdam putabat, hbc timorPetri simulabat, hbc liber-
fecedis, idcirco recedis, quia non habent circumcisio- tas Pauli redarguebat. Galalarum inflrrnitas compu-
nem : cofnpettis eoS ergo circumcidi, ef Judaeosfierij lit eum narrare , quod nec Ipsi Petro pepercit veri-
enm tu ipse natus Judteus, genfiliter vixeris. Et la- tatem Eyangefii nbn Ubere defehdenfi, sicut ad pfo-
tenter «steridit eausam quare adversum eum dispu- fectrirri Corinlhiorum manife.tavit visionefri, quam
laverit : quia setticct gentes simulatione sua judai- annis quatuordecim bccultaverat . hoc autem totum
__re ____p_Ueret;dtnti eum cnpiunt aemulari. Quod agit, ut ostendal, se nunquam circumcisibriis fuisse
attteib ho_ fei icorarti omnibus dixit, necessitas coe- fautorem, sicut de illo pseudbapbstblijaciabant. Surit
!_.., ut OMnesittius objnrgatione sanarentur. Non vefo ribrinulli, qui ribriPetrum apbstolofum pfinci-
ehrih utiie erat errorem, qui palam noceret, in se- pem, sed querodam alium eo nomirie , qui a Paulo
c¥_ltf emeivdare ; hac accedit, quod inlirmitas et est fepren^ensus , accipTurit: qui si #*auli a^lostoli
c__fU_SPetri, cui ter a Doraiho dictum est _ Atnai s^udibsius verba teglsseiit; ista riori atcefeht. Dictu-
me? Puite bvei meas , objurgatiqnem talem poste- rus -teriim ^aums, __.'__veriis'se^Pe.fu,' Ahtiocniafn,
rioris pastoris pro salute gregts Ubentissimfc susti- fi .acierii ei restiti: ut &e qrio Petfb loquefetur,
B_t. Sed dlcef aliquis : Quare Pauhts ra facie re_ti- bstendefet, iri Ipso suaenaffatioriis iriitio pfa_misit
tOfit Petro, et etftn rcprehensibilem rndicivit, cuni I] diceris : Crediturii est mihi Eyarigeliurii praepiitii,
et ipse factus sit Judaeis Judcetts? CompaTrendb .icrit Petro circuiricisibnis. Qui eriim bpefaifus est
-nhb id fecit, non riientiendo. Fit enim quisque tan- Petrb in apostolaturo cifcttiricisibiifs, operafus est
quam cui vult subvenire, quando tanrta misericordii et rniiii inter genfes. Patet ergb cEequo Petrb Pau-
succorrit atteri, qaarita subveniri sibi vellet, Si es- lus loquitur, quem et apbstolum noiriinht, et pfie-
set ipse in eadem miseria cOnstitutus. Itaque fit tatt- fuisse Evangelio circumcisionis ri.rfat. Et fuefurit
quamitle. non quia faUiteum, sed quia se cogitat sicut qiiida'fn,qui secundam Peif 1 r.pi_tol'amVfri qtta Epi-
tR-ltr.llKde illud est Apostoli : Ftuttet, si prmoteu- S.bTa_Pauli lattdafa. .ririt, _Ju_ -tcereffi rVoiifuisse.
patas fuerit komo inaliqno dvlicto, vos qui spiritalet Se_ si ejusdem E^iStbla. vefbai ^eiisaVe Volfii.serif,
eniis , instiuite hnjusmodi iri spiritit mansuetudintf,
jfbri^ealitef sehlifb ^bterant Iri ea' qifn)P sbffptuTn
cbnsidetansieipsUiri,a_.trur_ft-_ris.Namsiproplerea, es. :' fdce delhpid ad iuih Htijiitcethodi d tHuljhlftca
quMdi-tt,' factus sum Judaris tarrquam Judaeus , et gidrid rtiic esi fitius riieus ditecttit, ih q£o mihi coh%
iis, qui Sub lege erant, t_nquam sub lege essem, placut. Atque suhjurigii: Et kdnc voeeih riot dti-
ideb pUt_nd__ mendaciter suscepisse legis vetbris diviihus, cum essemui iutii ipio iri Mhie Stthcto
sacramenta, quando caput totondit in Chencris ,' et piPett.i). ; _
ftrClo iaWitio ablatfomemobtulit fn Jerosalem , et I ' ....... ....^ \-.r .
tegarit itaque -ivarigerhum,et pWriitus _'^ri'o.i.-ht,
Tirao.herii- eirctfh-Cid!t; et nudipedalia exerciiif, qriia cuhi vox ista de cbelovenit, Petrus apbslolus ift
^f*. fiEqin.m_„ife_fis-finede cseremoniis Jndceofuiri iriorite cum Doriairibstefit. Ii)'._ efgb hanri Epi-itbiaih
__fit: aeMfft el geftfhiin idbrolatxiatti eodem modb scfipsit: qui haric voceifl in rriori'tecu'riiDbiriirioau-
__eriti_f.ao___cip_fe, qjuf dixit, ethvm hisqurstne divit: Nos hatuta judmi, et ridri __ gihiiiiti peccd-
lege efsfht, tatiqaam iine lege se factum , ut eos ioies. Peccatorufri auterii riombn fjentibus' hri^sue-
Iucfifacefet, qiirid ufiq__ ribg fecit. Nori enim ali- furit Judaei, ja'm"v_.d.t_ quatfam sttltefM", .ariqriam
cribi Sicfiflcavit Idolis, ailt adoravit iila figirientaj ipsi justi essent, videndo stipulam in oculo a-ieiio,
annon pbfiu- hb.f_ , tafrqttam m_ftyr ChriSti, de- ef ribh trabemin m. Secuhdum ebfum mbfem lo-
testandia et vii_„da r_oristravit? Id Sutem, quodipse Cctus ApostoluS ait: Noi riitutd Jttdmi, « tton __
Paultfs apostoms fe6it, ut qua_dam bBsefvafioties geniibus peccdtofei ; i* est, q_oS' ftjppellantpec-
legitimas Judaica consueiudine retlhendo, et agendo, C-tbfes , cum _iht _t rp_ipe.c-tttfe.': Wi i_¥g»,ftf-
in se, non _tr ftimii-iifii leg. ^fbpnetT-qi-* fnon-tra- '4_it,- ri-tu'r„ Jn_D.i, .tirii S«ent91__ _s_emfi»,!'*«- o_-ta
rct, absit ut mendaciter eum fecisse credamus. ipsi peccatores appellant, tamen et nos peccatores,
863 CLAUDHTAUFUNENSISEPISCOPI 864
li) Chrislo Jesu credidimus, ut justificemurper fidem. A lex, quae per Moysen data est, quae tantum peccata
Christi. Non autem quaererent justificari, nisi essent ostendit, non abstulit.
peccatores. Si enim qum destruxx, hmc iterum mdifico, prmva-
Scientes autem, qtiod non jnitificatur homo ex ope- ricatorem me constituo. Quid ergo? Quia fidem Chri-
ribus legis, nisi pet fidem Jesu Christi , et nos in sti oppugnabas antea, qnam nunc aedificas,praevari-
Christo Jesu, credidimus, ut juslificemur ex fide Chri- catorem te censtituis? Sed illam non destruxi, quia
autem superbiam vere de-
sti, et non ex operibus legis. Credimus in Christum, desirui non potest. Hanc
ut quod lexnobisnon dederat, fides tribueret, quam slruxerat, constanterque destruebat, quia destrui
habemus in Christo. Quod si recedentes a lege in poterat. Et ideo nou ille praevaricator est, qui rem
veram conaretur destruere, et posteaquam veram
qua salvari non potuimus , transcendimus ad fidem,
in qua non carnis quaeritttr circumcisio, sed cordis esse, ac destrui non posse cognosceret, tenuit eam,
et nunc a recedendo hoc ut in ea aedificetur. Sed iUe praevaricafor est, qui
pura devolio, gentibus agi- destrui potest,
mus, ut quicunque nori est circumcisus , immuqdus cum destruxerit rem falsam, quia
sit. Ergo fidesin Christum, in qua nos putamus an- eam rursus aedifieat.
te salvari , peccati est ministra quam justitiae, quae . Ego enim per legem legi mortuus sum, ut Deo vi-
B
aufert circumcisionem, quam qui non habuerit, im- vam. Morluum autem _e legi dicit, ut jam sub lege
xnundus est, sed absit, ut, quod semel destmxi, et non esset, sed tamen per lcgem, sive quia Judaeus
novi mihi non profuisse , rufsum vindicem. Semel erat, et tanquam psedagogumlegem acceperat, sicut
a lege discedens, legi sum mortutts ,•ut in Christo postea manifestat. Hoc autem agitur per psedagogum,
sit necessarius paedagogus, sicut per ubera
viverem, Crucique ejus afiixus, et in novum rena- ut non :
tus hominem , fide magis quam carne subsisterem, nutritur infans, nt jam uberibus non indigeat et
et cum Christo egfederer e mundo, quod semel ador- per riavem pervenitur ad patriam, ut jam navis opus
sus sum, teneo, non mihi gratis Christus est mor- non sit. Sive per legem spiritaliter inteUectam legi
in frustra si flde mortuus est, ne sub ea carnaliter viveret, ut per
tuus, quem credidi, potui absque
eamdera legem spiritaliter intellectam moreretur
ejus in veteri lege salvari.
carnaUbus observationibus legis. Bene autem adjun-
Propter quod ex operibus legis non justificabitur
git, ut Deo vivam. Deo quippe vivit_ qui sub Deo est,
omnis caro. Justiflcabatur quondam ex lege non om-
sub Iege est. Sub Iege autem viyit,
nis caro, sed tantum ii homines , qui in Palaestina legi autem, qui
erant. Nunc autem ex fide Jesu Christi quantum quisque peccator est, id est, in quantum a
provincia vetere homine non est mutatus.
justificatur omnis caro , dum Ecclesiae ejus in toto i Christo confixus tum cruci. Quia dixerat, se per
orbe fundantur. Potest autem et per opera legis non
mortuus fuerit, osten-
inconvenienter circumcisii , sabbatum , dies festi, legem legi morluum,quomodo
festa dit, Christo conflxus sum cruci, id est, omnibus pec-
baptismata, ,
temporum azyroa panum, et cae-
in catis mortuus sum.propter qu__lex data est, et ideo
tera, quae sacramento, non propter justitiam, sed
et ad doraandam duriliam iex roihi minime necessaria est.
occupandi populi gralia , Vivo autemjam ribn ego: vivit vero in me Chtittus.
sunt data, intelligi.
Nonvivitilte, qui quoudam vivebat in Iege, quia
si
Quod qumrentesjustificari in Christo, inventi su- persequebatur Ecclesiam. Vivitautem ineoChristus,
mnt et ipsi peccatores. Non autem quaererent, justi-
sapientia, fortitudo, sermo.pax, gaudium, caeteraeque
ficari, nisi essent peccatores. An forte, quia iii Chri- virlutes; quas qui non habet, non potest dicere;
slo. voluerunt justificari, peccaverunt? Quia sijam Yivit in me Christtts. Quis ergo audeat Cbristo le-
jjusti erant, aliud quacrendo utique peccaverunt. Sed gem iroponere, qui vivit in Paulo? Non enimau-
ita est, inquit, ergo Chrislns peccati minister est. det
quis dicere Christum non recte vivere, ut ei
Quod utique non possunt dicere, quia et ipsi qui coercendo lex imponenda sft. Hoc autem totura
nolebant nisi circumcisis gentibus tradere Evange- sub sua
n persona adversum Petrum de Pelro dis-
Uum, in Christum crediderant, et ideo quod dicit, putat.
absit, non solus, sed cura ipsis dicit. Destruxit au- Quod autem nunc vivoin catne, in fide,inquit, vivo
tem superbiam glorianlem de operibus legis, quae
filii Dei. Aliud est in carne esse, aliud in carne vivere.
destrui et deberet et posset, ne gralia fidei videretur Qui enimin catne sunt, Deo placete non possunt
non necessaria, si opera legis, etiam sine illa, justi-
(Rom. vrii).Undeadbene viventes dicitur: Vos igi-
ficare crederentur : et ideo praevaricator est, si rur- tut in catne nonestis, sedin spititu. Quod vero sub-
sus illa aedificat, dicens, quod opera legis eliam sine didit, in
fide vivofilii Dei, ita intelligendum est, ut
gratia justificant, ut Christus peccati minister inve- etian. sic Christus vivat in credente, habitando in
niatur. interiore homine per fidem, ut postea per speciem
Nunquid Christus peccati minister est ? Absit. Si impleat eum, cum absorplum fuerit mortale a vita :
etiiin gentes fide sola non salvat, nec nos, quia ex quoniam futura vita promissa est Christianis. ldeo-
operibus legis nemo justificabitur. Ergo adhuc et que qui nunc in hac vita auxUio Dei munitus vi-
nos p-ccafores sumus, et Christus peccati minister vit, in fide vitae promissae vivit. Hio enim in ima-
est, tanquamj non valens' peccata donare : sicut et qinera illins contemplatur, ouasi pignus habens
 865 ENARR, 1N EPIST. D. PAULI AD GALAT, -66
vitaefutur». Ot autem ostenderet, quod vivit in iUo _. A parvulae, et his qui necdum firmo vestigio figant
Christns, et quod in carne vivens, in flde vivit gradum. llnde et quidam de gentilibus :
Filii Dei, non meriti sui esse, sed per gratiam Nescioquis teneros oculusmihi tascinat agnos.
Dei, quae Christi amore nobis quaesita est, ad- Hoc utrumque verum sit, necne, novit Deus,
didit: viderit lector : quia potest fieri, ut et daemones
Qui dilexit me et tradidit seipsumpro me. Pro quo huic peccato serviant, et quoscunque in Dei opere
utique, nisi pro peccatore, ut eum justificaret ? vel ceepisse, vel profecisse cognoverint, eos a bo-
Et dicit hoc qui Judaeus natus, e. educatus erat, et nis operibus avertant. Nunc illud in causa est, quod
abundanthis aemulatorexstiterat patcrnarum suarura ex opinione vulgi sumptum putamus exemplum, ut
fraditionum. Ergo etsi pro talibus se tradidit Chri- quomodo tenera aetas nocere dicitur fascino: sic
stus etiam ipsi peccatores erant. Non ergo meritis etiam Galatae in Christi fide nuper nati et nutriti
justitiae suae datum dicam, qui non opus erat dari Iacte, et non solido cibo, veluti quodam fascihati
justis. Non enim veni vocare juttot, ait Dominus, sint toxico, et non stomacho a fide nauseante, Spi-
ted peccatoret (Matth. ix). Ad hoc utique ne sint ritus sancticibum evomuerint. Irascentis enim cum
peccatores. Ad Romanos Apostolus de Deo loqui- miraculo verba sunt: quia sic fuernnt depravati,
tur, quod proprio Filio tuo non pepercit, sed pro iB ut nec se agnoscerent circumventos. Omnis enim
nobit omnibut cttm tradiderit (Rom. vm). Non vero qui fascinatur, transil a bono ad roalum : sicut et hi
ait, quod se ipse tradiderit Christus, sed pater tra- de libertate et securitate ad servitium et sollicitudi-
didit, ut salvaret perditum mundum: Christus se- nem transierunt.
ipsum tradidit, ut Palris suamque faceret volunta- Ante quotum oculos Jesus Christus proscriptus est,
tem. Judas autem, et sacerdotes, et seniores populi, et in vobis crucifixtts. Nobis enira recte proscri-
et Pilatus vitam morti nescii tradiderunt. Itaqne ptus est Christus de cujus patibulo et passione, ala-
cum ipse quoque pro nostra salute tradiderit, bea- pis et flagellis omnis prophetarum praedicit chorus,
fus muitumque felix erit, qui vivente in se Chri- ut crucem ipsius non de Evahgelio tantum, iti quo
sto, per singulas cogitationes et opera potest dicere, crucifixus refertur, sed multo antequam descendere
in fide vivo F_tu Dei, qui dilexit me, et tradidit dignaretur ad terras, et hominem. qui est cruci-
seipsum pro me. flxus, assumeret, noverimus. Nec parva laus Gala-
Non abjicio gratiam Dex. Ut dicam per legem esse tarum est, quod ita crediderint in crucifixum,
justitiam. IUe autem abjicitfgratiam Dei, qui post ut eis fuerit ante proscriptus, quod scilicet le-
EvangeUumvivit in lege, efpost baptismum sordida- ctitantes prophetas, et oronia veteris legis sacra-
tur .peccatis. (_ menla noscentes, via et ordine venerint ad cre-
Si enim per legem justitiu, ergo Christus grutis dendum.
mortuus est. Id est, sine causa mortuus est, quando Hoc solum voto a vobis discere, ex operibuslegis
per lo^era, id est, per opera legis, quibus Judaei spiritum accepistis, an ex auditu fidei ? Respondetur
confidebant, posset esse justitia in hominibus. Gra- utique, ex auditu fldei. Ab Apostolo enim praedi-
ti_ autem mortuum Christum nec UUdicunt, quos cata est eis fldes : in qua praedicatione utique ad-
refeUit, quoniam Christianos se volebant haberi. ventum, et praesentiam sancti Spiritus Scnserant.
Non ergo recte per iila legis opera Christianos ju- Sicut illo tempore in novitate invitationis ad fidem
stificari suadebant. Idcirco enim Cbristus mortuus etiam sensibilibus miraculis praesentia sancti Spi-
est, ut ea praestaret quae lex non poterat: ac per ritus apparebat, sicut in Actibus Apostolorum Iegi-
hoc non gratis mortuus est. Mors enim ejus ju- tur. Hoc autem factum erat apud Galatas, ante-
stificatio peccatorum est. Hucusque contra Pe- quam isti ad eos pervertendos et circumcidendos
trum : nunc ad Galatas revertitnr, quibus recte venissent. Iste ergo sensus est: Si in illis operi-
dicit bus legis esset salus vestra, non vobis Spiritus
IN CAPUT III: sanctus, nisi circumcisis daretur. Deinde inlulit :
0 insensati Galatm, quis vos fatcinavit non obedite I} Sic slulti estis, tit cum spiritu eceperitis, nunc
vetitati ? Dupliciter hic locus intelligi potest: vel carne consummamini? Hoc est, quod superius in
ideo insensatos Galatas appeUatos, a majoribus ad exordio dixerat: Nisi aUqui sint, qui conlurbant
minora venientes, qnod incceperant spiritu, et carne - vos, et volunt convertere Evangelium Christi. Con7
consummabantur; vel ob id, quod unaquaeque pro- turbatio enim ordini contraria cst. Ordo est au_
vincia suas habeat proprietates, vel unaquaeque lem a carnaUbus ad spiritalia surgere, non ab
gensvelbonum, vel malum habere asseratur, quod spiritalibus ad carrialia cadere, sicut .istis accide-
aUa non habet. Nos istas altitudines declinan^tes, rat: Cum Judaei non aliter spiritum accipiant, nisi
superiora sectabimur : aut stultitioe eos argui di- per fidem; vos e contrario putatis vobis spiritum
centes, per quam spiritum legis, et litteram dijn- non sufficere, nisi et legi subdamini. Et haec est
dicare non possint : aut vitio gentis corripi, quod Evangelii conversio retrorsum, quod, quia bonum
indocUes sint et yecordes, et ad sapientiam tardio- . non est, non est Evangelium cum hoc annun-
res. Quod autem sequilur, Quis vos. fascinavit ? di- tiatur.
citur fascinus proprie infantibus nocere, et setati Tanta passi ettis tine causa, si tamen sine eausa,
m mmfmwmpm$mt> ^ m
m^im mU$t°limwMi m rmm 1*8*4
quam sub legg pgsjfj, ^ed ujagif »9 _?§_?PaM<W: ff. laetatus est. $_ode ei ad iafid^fg J|J,dae§§$#-
bus c^iufate $ft0re$_ ficer^; j^onisuTachqritas tjjj : ^ Wij ejsetis ^J-ipsiftajjB, f_pefiaAby^ae fa-
PS 4tffy?a erat t!t co'dibl!s eotum W Spirt.Kt» s#n- cejetis.
$um [Rpm. v), fluijip ^ccepg].ant ; Jine C9»saer&o, PrOvidensautem scriptura, quia ex fide jttstifieat.
|nqjjik janja gsusgjjstis, qtii ex ^ritaje, up$ iji mfe* Qe» mqtmiifiMt MwfcP' Quk bmefa™-
vpjjig f^ta gi^iguij, -.^tjroorenjt jcejabi yidfis; sj tttr jnle omnetfgenfej;..Jgitur qui exfide tunt, bg-
tamen fine cggsa tanfa passi e$_is. jUh>si {/.pieg tuditfetifUf cu^fideli Abrqkam,
tibn «jujjjja^is tesjt,ge^ CbjOjfif_m^iti|. Ut es| UJb^d.- #Q.n qjjo jp^ s^rjpiiurg, aftSfflSejKtBi» vldeHcef
)3i iame%/«stf/_» <?ffffljjfSft>eumrefxjjjuete hjg, gu\, ef saeiitbjaBge, gs# ipsensibites sjpj, PQSSM fu-
ypsfribul^nff tribu)gtfonem,e1,vob}stqui tit^lamita, ttt^ pj-ejjosip§{e,s.§d WO #fii«j_tiSpw$_s, _ets/gji-
»1 »#_&«_$• iU Tkett}. r). gjjofj enim $n£ Sus fljii ip Jilfsris Jafsj,, iftBjJigpfifei8«ci_j|h.vcjiura
cau?a fe».i#> SttptMOT. JL»'- ISB.fflWJR pjaojrxerinl, Po^Eftfixeinpluro,aj^oVd^Gfioesi SJJJIJ-
aut§jn, njecproa;^, JW?pmjgjsj;.Hpc yerj? yids»- pAujne^t, }($.in proprio, volunjine continetjir. Et
<hjj$ «jsjt, njs |4 Berpicigra yajj^i. $qn enim hpj; htsplicentur xn sem\m luo omnei £>**«..terrm. Quod
est gop .surgere, jgip/}eg) csdeje.: q»_i.myisistj JJLOIJ- \%4P.b^us gjjpej. GJjrjsto inieipretans aj> : Nonett
^ra ceejdtesent, sgd iam incl.inar_e»tur,uj caderent. Kii!»» in seminihus, quasi in multis, sed quasi in
Natn M}jmiejiihjic in ejs gpjritus sajictiis operaba- -_«, el s,emixufug, qui est Cktislus. Itaque nonnun-
tur, sicut consequenter dicit : quam vel detraxerunt verba, vel addiderunt. JNulli
Q&i tf-!? tribuif vob.itspifitutn, ei mwtur vStMes vero. duJiib.ni, qnodih Isaac, et in Jacbb, sive in
«! y.°bk?eXppetibuslegjs, qn ex mditti fidei? Tri- dlWtlccjq-patrtarthis, et caeteris qui de Abraham
bjiit, Jjbc es}, 9djp.i5jp.fat, PiP?e^iis teiiipprjs pst sj4rfie.des_cfin4nht,»on fuerint henedictae universae
lagejndjjnj,tij og|e.q,4?,t.,irj_^_r sijigulas fcoyjis.atqne, n_^.o_ngs: $ei in Gbr.is.biem per ompes gentes lau-
i»ome#ta sejnper djpis Spirjfum sanctuj» natinfe. djftgpt Pgjinj, e( bejjedicitm!ijovuro nomen super
ftiHfri.*|l,t qjj^jtg quis jn M opere et aroore pro- t&m-, -'
fecerit tajito magjs sancti Spiritus in se habere QuifUn&tteew* ex operibus legis suni, sub male-
Tif_riifi??fl_a. ?<j4itus fidei, ei npji legjs qpera dicto sunt, scriptum est enim: Maledicttis omnis
WJIBI 1)1' N&n P.u0 Jegis ppera cojjfejmnenda W"WJ ^m^iW^ '» omnibus qnm scripta sunt
fcit|t, et aksque _?issjsaj^leji;ftjles appptenda, sed in, librq lemftujh^, uffadql ea.
-J83SP^ fid> &MS# aAQWnlJtf. §ci.a es| enitn S}»PiimPfexui.t.oteBigJ, pqp in Ubertate, ut sci-
s^pienfjs yijri ill^ sefl#,i)fja! noj- fi^ja yiyere es < ™.licet corporali praesentique vindicta vindicaretur in
justitia, sed justum ex fide (Habac. n). Simnl QST eos qui ppn perjjjajjerent in pmnihus quae scripta
t^jjjfuy iGaJatas, ac.cep.tgppst ?d_etiisanclo Spiritu, spnf jn liferb Jegis, Ui faeer_rit ea. Httc quoque
%a WEW* v_f„V^UBi., »d esJ. prfipjhetiaro.genefa qpc^slerfit, n| iij :|p_sa cofporjjni poena etiam male-
-BP.SSfufi0.'¥Wh9$m 8°fa.tes> fi* ca-t$ra, pse dipti igjjoipiuiam forroidarent. IUe autero justifica-
ad 'Cofin^hjQ?in dcjnls
^irUalifeus eni_roeraj3itijr:et t_W f»P,y4Reqm, a»i eum «ratis colit non scUicet
tam?n J?/??,''£#% .JP1. te»taS Srat^affldi§cern_?j}tfq- cupidjjate ajtpetendi aUquid ah ipso praeter ipsttm
"WSR ^PTO 1» flfi? _4_SA* a #JM doctoribui if- aqt tijtjjfirearoiifendi, IiHjisoeriim solo vera postra
beatitudo atque perfeciio est. Et quoniam invisibitis
mul.pWkSSh. &$!$PtSr.&ZfHVtatHiTi 0 MM e$_t oculis carqeis, fide coUtur, quan^iu in hac
li 'fy^faffl.: S0?.fiRJm.maxlfii- !S «9 ^ictp.Fibsynj cajpe vivirnus, sieut supra disjt: Quod aufem nunc
1 es,t vimin carne, in fide'viw Fitii Dei, et ipsa est
^. !°fl^"M^rij^ cir?ri^g_u>jrptp, d^ata
fid?s ?engun> a£ jusjjiii^. jplt^j JiopreferijtJj j.e- justilia, quQ pej-tiBBlquod dictirm est, quiajustus
ctjs^Ime, qiiod ei ^ictuog e$ : tiuja be^dicen.t%r %tt. ex fide vivit. Hinc etenim ostendere voluit, quod
te dmfifsgeqits (Ge^'mj. \m\!$m '$$&$&jg^ n" inlege nemo jusiiflcaliir, qiiia scriptum est.justum
ejus, quaj(tt|tijca,tjjs^t etjam amVB^apr^ipentipi ex fide viYere. (Jua in re inteUigendum est in lege,
drcu^.c^.rii§, ,quo| ad,gdei s|g'aac,s.i«}aacce_BJt, quod nunc aij, in operihus legis dictura esse : et
el a% ?eHWem Jf^» ftH* flff11. 0. PM daie M hoc istis, qui ip fiircurncisione carnis, el talihus
t-!-£?r?. M^ __k"-rWftte-iW-i-%_ i»?tWa.ffl, obaer.vatiQn_bus.cojiiineanlur, in quibus qui vivit,
S_,Ve^_ ??eFa s;uJ?r_f?8SHS.,I>swi_>q» fflefe gei ita in lege est, ut suh lege vivaf, sei Jegem, ut
dij-tmn est. pfo ipsjs Qpepjbus,legis ttune posuit,
</j*J8^ut «B ^__ sunt, hi smt, quod de posteriorihus roanifestatur. Ait «nim : Lex
£<___«_2-<__jg,___*«>,
filM #,r«_p_- YfiKWH jBS' quia credentes iiUi sunt autem nou est ex fide, sei qui fecetitea, vivetin
-Vferahie»Qwia si ibbra^am ex fide justificatus est illis. Hgn ait, qui fecerit eam, vivet in ea, ut in-
PWinus. quoiqupt post himc credunt, filii ejus sunt, teUjgas leg_a_'ia hftf jtoicopxo ipsis operibus posi-
sive ex todfpis,, sijie ex gentibus. Plenins de hoc tam, qujsiulera vivebantin hisoperihus, timebant
in epigtbla a- Homanos dj_sputdbat, quod Sdes re- ulique, ne si non ea fecissent, lapidatioriem, vel
putata sit Abrahae, et caeteris, quicunque hac mente crucem, v_~ aljquid hi|jhs modi paterenlur. flrgo
.reUyerint, guia incircurocisus credidit Abraham, qui fecerit ea, ioquit, vivetin iltis, |d est, habebit.
 869 teNARR. IN EPIST. b. PATJLt AD GALAf. -.0
'"'_
,. '
V'j-•«.«,<-*.'.,,_*',.,tff. '"f": ><'•; *>
praemium, ne in ista morte puniatur."Non ergo apud A peccatum, ut nos hberaremttf : ne regnante peccato
Deum, cujus ^ex' fide, si quis in hac vjta 'vix.fit,' rios daniriati reriiainereniiis.:Quid ergb mifatur Fau-
cum hinc excesserit, tunc euria magis habebitpi__- sfris, maledictniri "esse peccatori.; maledictam esse
senlissimum pnemium. Non utique ex fide Vivit, mbrtem, maledictam esse fridffalilatem carnis sine
qnisquis praesentia, quae viderituf, vel cupit, vel peccato Christf? Ex peccatb taineh hbminis etiam in
timef : quia fides Dei' ad invisibilia pertinet,'qriae Chrislo factum. Ex Adarii quippe corpus assumpsit,
post dafiuBtur.' Nairi e_t i_ta quaedam iri pperibus quia ex Adam de_ceridit vifgb'Mafla, quae peperit
legisjustftia, quando sirie suo'praemib relicta non Ghristum. Dixerat aritem Deus in paradiso : Qua
est, utqui fecerit, vivat in eis. Unde ad Romanbs die tetigeritis, tnorte moriemmi (Geri. n). Hoc est
r • „ . . . •... . •-"-. * -}l
dicit: St enim Abtaham ex operibus justificatui est, maledictum, quod pependit in Kgno. Hie negei Je-
habei gloriam, sed dpud Deurit (Rdrh.hv):' Alittdl_~t siiro maledictuiri,'qul riegat et mbrtutttri; qui au-
ergo hori justilicafi,a.fu_ vnbri justiWcaff apud terii confttetttr ei mbrfuum, e"t riegafe ribn'potest
Derim. Qui Ohiniribribn jusftficaftir,"rieb illa servat, mbrtem de peccato esse, et bb hoc etiam ipsum
quae' temporale haberit praemium, riec 'iHa qita. peccatum vocavit : aiidiat ApostoTum dicentiem :
aeternnm. Qur auterri in dtteribtts legfs justiflcafcr, Quoniam vetus nostef hbinb simurcHtn illo cruci-
non aprid Beum justificatur, quia tempbralem iinte B fixus est, et inteUigat queiri maledictum Moyses di-
*
exspeeiat, visibBternque'mercederii. $ed tariieri e_t xerit, ideoque securus Aposiblus ait de Ghrfsto":
etiam ista, ut dixi, quaedam, ut sic dicaitt, terrena Facttis est pto riobis matedieturit, sicut non titnuit
carnalisque justitia. -'Nam ei ipse Apostolus eafh dicefe, pro omiiibtis mortuus est. Hbc est ehifti,
justitiaro vocat," cum alibi dicit: Secundum jnsti- inorfuus est, quod matedictus : quoniani mors ipsa
tiam, qum in lege est converidius quifuerim' sin. ex maledictoest, et'maledictum est omrie peccatum,
querkla (Phil. iii). Propterea Domirius nostef Je- sive ipsum, qiiod fit, iit sequatuf s'oppIjciuiri, sive
BugGhristus jam hbertalem daturus crederitibus, ipsurii siippliciuih, cjurid alio fnodo vbfea^urpecca-
quasdam earum observatibnum rion servavft ad118- fiim, quia fit ex pebcato. Suscepif aulein Christus
feram. Unde etiam curii sabbatb esurienies discipuii sine reatii supplicium riostrum'; utI inde solveret
spicas evulsissent. feipondit indignaniibtts; Ddriif- featum nostrum, et finifet efiarii "supplicium no-
rium esse filium'homihis etiam sabbati (Mattli. xu). strum. Ex irigeriib ffleo ista dixefihi, sihon Aposto-
itkqtte illa carnalitef non observando' carnali confla- his toties ho. iriculcat, ut et dormientes excifel, et
gravit invidia^ et suscepit qttidem pceriam nfopO-f- caluiririianies ebnfundat. Misit, inquif, Deus Filium
tam il|is, quieam riori observassent, sed ttt cfedentes situm in simUiiudinem curhis peccati fJfom. vni),
in ge talis pcenae lirac-re omnirio Iiberaret, ad Z quia non de traduce rribrtalitatis in Maria per nia-
'
quod refeflur, quod riunc consequenter adjnnxit: _culum verierat, sed tamen quia de peccato est mors.
' Christtttriot redemit de makdicio
legis, factut prO Illa autem cafo, quartvis ex virgine. tamen morta-
nobismaledictum: quia scrigfum est: Maledicttisbnt- rfs fuit: et eo ipso, quo tribrtalis efat, similitudinem
nisqui pendet intigno. Mofs hominis ex poena pee- habebat carnis' peccali. Hoc appellat etiam pecca-
catiest, unde et ipsa peecatum dicitur. Nori qula tuitn, consequentef dieens : -Ui"ie peceato darnnaret
peccat homo dum moritur; sed qiiia ex peccatofa^ peccatutri in carrie.!Item alio loco. Etim, iriquit, qui
etmn est, ut moriatur; sicut aljo modo dicitttf : Lifi- nbn hoverat peccdlttm, peccatnmpfd nobis Jecit,'ut
fua proprie caro, qriaeintra dentes sub pafato mttve- hbs simus justitid Dei'in ipso (IfCot. n). Cur ergb
tur; et aUo modo dicitor Hngua, qubd per linguan. timeret Moyses dfcere maleaiclttm, qttod Paulus nbn
fif: seeundum quem modum dicitur lingua Gf___a, timuit dicefe peccatiim? Mane hbc propheta ei prae-
aUg Latina. Et manus alio modo dicitur ipsui» pro^ videre debuit, 'et pfsedfcefepafafifs ab haereticis cum
prie corporis memhrum, qupd movempsad opefan- Apostolb repreheridi.Qttisquis'. eriim repreheriderit
dum; et alio modo manus dicitur seriptura, quaefit pfophetam dixisse maledictum, cbgitur reprehendefe
per ip-num. Dicimus enim: Prolataest' majiusejus; Apbstolum dixrsse peceatum. Nam utique riialedietunt
lecta est adversus eum rijanus ejus; habep manuffl ^ cbines peccati est. Nec ideo majbr invidia est, quod
tu_un : manu§ utique proprie membrum est homiriis. addiderit Deb, iitdiceret, MaleidictrisDeb omnis, qui
Mon autenj opinbr iilam scripturaro membrnm esse pepfnderit in ligrio. Nisi enim Deus odisset peccatum,
hominis, et tajnen dicitnr mantts, eb qubd manufa- et mortem nostram, nbn ad eam suscipiendam atque
cta sit. Sic et peccatum non tantum ipsrim opus rna- delendam Filiuiri suiim roitterei. Quidfergb riiiriifn,
lum, qubd pcena dignum est, sed etiam ipsa mors; si maledictum est Deo, quod bdlt Dens ? Tanto enim
quae propter peccafa est, peccatum appeBatumesi Hbentiusnobis donaitimj_.brtalitateiri, quaj futura est
IBod itaque peceatum, qtto retts esset mbrtis, rioii Christo veniente, qiianto rhisericonliusodit morlem
_____-Uit'ehi.sius. Blud auteii alterum, Id estfiririiti nostram, quae iri ligrio pepehdit Christo moriente.
tem, qme peCcafoinfliela est bumaria. natune, sus- Qaod autem addituih est, omnis, ut dieeretur, Ma-
cepit prq poM». Hoc suspendit in Iighbi hoc male- ledictus omnis quipependit inlignbj hoh saneMoyses
dicuim estper Moystn. Ibi' riiors damnata est, rie minus praevidit etiam justos iri cruce fufafbs, sed
eegnaret, et mafedicta est, ut perifel: Quaproptef bene praevidit haereficosvefain mbrterii Dbniirif ri_-
jper Cbristi tale peecaturo damnatum est et nbstfum galuros, et ideo volentes ab hoc maledtctb Cltlsttti^
 8.1 CLA-l-Ii TACRINENSIS EPISCOPI 872
sejungere, ut a mortis etiam veritate sejungerent. Si.A.confirmatttm tettamentum nemo spernit auttuper-
enim vera iUa mors non erat, nuUum maledictum ordinat. Cum enim testalor mntet testamentum, non
Christo crucifixo pependit in ligno : quia nec vere confirmatum mutat. Testatoris enim morte confir-
crucifixus est, sed contra longe fuluros haereticos matur. Quod autem mors testatoris valet ad confir-
quam de longe clamat Moyses : Sine causa tergiver- mandum testamentum ejus, quia consilium jam mu-
saniini, o quibus displicet veritas mortis Christi, tare non potest, hoc incommutabilitas promissionis
maledictus omnis qui pependitin ligno. Non ille, aut Dei valet ad confirmandam haereditatem Abrahae,
ille, sed omnis omnino, etiam et Filius Dei, etiam cujus fides depulata esl ad justitiam.
prorsus. Nam hoc est, quod non vultis, inde satagi- Abruhm dictm sunt promistionet, et temini. Non
tis, inde seducitis. Displicet enim vobis maledictus dicit, et tetrdnibut, quati in multit, ted quati in xino,
pro nobis, quia displicet mortuus pro nobis. Tunc et semini tuo, qui est Christus. Semen Abraham, cui
enim extra malediclum illius Adam, si extra Ulius dictae sunt promissiones, Christum dicit Apostolus,
j-tortem. Cum vero ex homine et pro homine mor- hoc est, omnes Christianos fidem imitantes Abrahae.
tem suscepit, ex illo ei pro illo et raaledictura, quod Qttos ad singularitatem redigit coramendando, quod
mortem comitatur, suscipere non dedignatus est, non dictum est et seminibus, sed semini tuo. Quia
etiam ille prorsus.etiam ille Filius Dei, semper vivus 'B una est fldes, et non possunt simul justificari, qui
in sua justitia, roortuus autem propler delicta no- vivurit ex operibus carnaUter, cum his qui vivunt
stra, in carne suscepta ex pcena nostra, ac per hoc ex fide spiritaliter. Vincibiliter autera quod infert,
additum est, omnis, ne Christiis ad veram mortem lex non nata erat, nec posset post tot annos ita dari,
non pertinere diceretur, si a maledicto, quod morti ut antiquas Abrahae proraissiones irritas faceret. Si
conjunctum est, insipienti honorificentia separetur. enim lex justificat, non est justificatus Abraham, qui
Qui autem ex veritate evangelica fidelis est, iritelli- multum ante legem fuit. Quod quia dicere non pos-
jgit jam non esse contumeUam Christi ex ore Moysi. sunt, coguntur fateri non legis operibus justificari
Cum eum dixit maledictum, hon ex divinitate ma- hominero, sed fide. Simul etiam nos cogit inteUigere,
jestatis suae, sed ex conditione pcenaenostrae, ex quo omnes antiquos patres, qui justificati sunt, ex ipsa
in ligno suspensus est. Quare non est laus Christi ex fide justificatos. Quod enim nos ex parte praeteri-
ore Manichaeorum, cum eum negant carnem ha- lum, id est, primum adventum Domini, ex parte fu-
buisse mortalem, in qua veram mortem paterelur. turura, id est, secundum adventum Domini, credendo
Quia ex Ulo prophetico malediclo laus inteUigitur salvi efficiemur, hoc totum iUud est, ulrumque ad-
humilitatis : ex isto haerelico quasi honore crimen ventum futurum credebant revelante sibi Spiritu
objfcitur falsilatis. Si ergo negas maledictum, negas '- sancto, ut salvi fierent. Unde est etiam illud : Abra-
et mortuum. Si negas mortuum, non jam contra ham concupxvitdiem meum videre, et vidit, et gavisus
Moysen, sed contra apostolos dimicas. Si autem ett (Joan. VIII).
conflteris mortuum, confitere suscepisse pcenam Hoc utitem dico testamentum confirmatum a Deo,
peccati nostri sine peccato nostro. Jam vero ubi au- qum post quadringenlos et triginta annot facta est
dis poenam peccati, aut ex benedictione crede ve- lex, non irritum facit, ad evacuandam ptomxssionem.
nientem, aut ex maledictione. Si ex benedictione Primum propter imperitos ipsos annos minutatim
venit pcena peccati, opta esse semper in, pqena atqtte subtiUter discutiamus. Et post quid exinde
peccati. Si autem optas inde liberari, crede per sentiendum sit, exponemus. Igitur Abraham, cum
divinae sententiae justiliam ex maledictione venisse. septuaginta quinque esset annorum, divinum accepit
Confitere ergo maiedictum suscepisse pro bonis, oraculum, ut egrederetur de terra sua : qui post
quem confiteris morluum esse pro nobis. Nec aliud viginti quinque annis genuit Isaac, qui erat annus
significare voluisse Moysen, cum diceret : Male- vitae suaecentesimus. Qui Isaac anno vitae sttaesexa-
diclus omnit, qui in ligno pependetit, nisi mor- gesimo genuit Jacob, et Esau. Hi sunt anni a prima
talis omnis, et moriens omnis, qui in ligno pe-. n Abrabaepromissione octoginta quinque. Denique Ja-
penderlt. Poterat enim dicere, maledictus omnis cob anno vitae suae nonagesimo primo genuit Josepb,
qui mortalis, aut malediclus omnis moriens. Sed et anno vitae suae centesimo tricesimo, qui erat an-
hoc est quod asserit prophetia. Quia sciebat Christi nus vitaa Joseph tricesimus nonus, descendit in
mortem in cruce pensuram, et futuros haereticos, jEgyptum. Hi sunt anni a prima promissione Abrahae
qui dicerent: Pependit quidem in ligno, sed specie ducenti quindecim. Manseruntque filii Israel in
quadam, non ut vere moreretur. Clamando ergo ma- .Egypto, post introitum Jacob, annis ducentis quin-
ledictus, nihil aliud clamavit, nisi quia vere mor- decim. Post mortem vero Joseph annos centum
tuus, sciens mortem homiuis peccatoris, quam sine quadraginta quatuor. Inter mortem Joseph et nati-
peccalo ipse suscepit, de illo maledicto venientem, vitatem Moysi fuenint anni sexaginta, quia octo-
quo diclum est : Si tetigeritis, motte motiemini. . . ginta annorum erat Moyses, quando apparuit ei
Ut adaptionem spiritus accipiamus pet fidem. Id Deus, et misit eura ad Pharaonem. Si quis ista du-
est, ut quod non timetur in carne, sed quod spirilu bitat, vel calculandi et inveniendi summam anno-
diligitur, credituris annuntietur. rum non habet scientiam, sumat annos ab introita
Ftatrei, secundum kominem dico, lumen kominis Jacob in /Egyptum, et inveniet usque ad mortem
S75 ENARR. IN EPIST. &. PAULI AD GALAT. 874
Joseph annos septnagiiila unura. His addc sexaginta A;per ungelot in manu mediatorit : medialor .autem
quatuor, fiunt centnra triginta quihque, quia sexa- unins- non est, Deus autem unus ett. Quia manente
gesimo quarto anno post mortem Joseph invenitur repromissione quae facta fuerat ad Ahraham, lex
natus esse Moyses. His adde octoginta annos vitae postea data per Moysenfrustra videbatur illata, cur
Moysi,~quiatot annflrum erat, quando missus est ad data sit, explicat: propter transgressiones, inquit. .
Pbaraonem. Hos adde ad centum triginta quiaque Posl offensamenim in eremo populi, posl adoratum
superiores annos, et fiunt ducenti quindecim. A vitulum, et murrour in Doroinnm, lex transgressioites
prima igitur promissione Abrahaeusque ad introitum prohibilura snccessit. Superbienti ergo populo lex
Jacob in .Egyptum fuerunt arini ducenti quindecim. posita est, ut quoniam 'gratiam charilatis nisi hu-
Et inde usque ad transitum maris Rubri, anni ducenti miliatus accipere non possel: et sine hac gratia nullo
quindecim. Fiunt in summa quadringenti triginta. El modo praecepla legis impleret, transgressione hu-
boc est, quod ait Apostolus hoc loco. Non autem niiliaretur, ut quaereretgratiam, nec se suis meritis
dico testamenlum confirmatum a Deo, quaefacta est salvum fieri, quod superburiiest, opinaretttr, ut esset
post quadringentos et triginta annos. Sed dicet ali- ntm sua potestate et viribus justus, sed in raami roe-
qnis: Quomodopotest fieri, ut lam paucos filii Israel diatoris juslificantis impium. Per angelos autero mi-
iu terra -Egypti steterint annos, cum Scriptura U- R3 nistrata est omnis tiispensaiio Veleris Teslamenti,
bri Geueseos narret, quod dixerit Deu.sad Abraham: agente in eis Spiritu sancto, et ipso Verbo veriialis
Scilo prmnoscens,quia peregrinuth erit semen tuum nondum inca.nato, sed nunquam ab aliqua vefidica
interra non sua, et sttbjicient eos serviluli, et efficient administratione recedente : quia per angelos dispo-
annis quadringentis (Gen. xv)? Non itaque, qiiod ait, sita est illa dispensatio legis, cuin aliquando suam,
in servitutem redigens eos, ad quadringentos annos aliquamio Dei personam, sicut prophetarum etiam
referendum est, tanquam per tof annos habuefint in BIOSest, agerent. Perque iliam legein morbos osten-
servitute, sed referendi sunt quadringenti anni ad dentein, non auferenlem eliam praevaricationis cri-
id, quod dictum est, peregrinum erit semen luuro mine conlrita superbia est. Disposila esl per aogc-
in terra non sua. Quia sive in terra Chanaan, sive los, sed in potcstate mediatoris, ul ipse liberaret a
in -Egypto peregrinum erat illud semen, anlequam peccatis per transgressionem legis coactos confiteri,
haereditatemsumerenl in terra, ex promissione Dei, opus sibi esse gratia et misericordia Domini, ut sibi
quod factum est, posteaquam ex iEgypto liberati peccata diroitterentur, et in nova vita per eum, qui
sunt, ut per speciera loculionis, quam grammatici pro se sanguinem fudisset, reconciliarentur Deo. Ift
hyperbaton vocant, diclum esse inlelligatur. Et est islis enim erat per trahsgressionem legis confrin-
sensus vel ordo verborum : Seiendo scias, quia pe- p( genda superbin, qui gloriantes de patre Abraham,
regrinum erit semen tuum in terra non sua quadrin- quasi naturalem se jactabant habere justitiara, et
gentis annis. Ulud autem interpositum intelligatur, merita sua in circumcisione caeteris genlibus tanlo
et in servitutem redigent eos, et nocebunt illis, ita perniciosius, quanto arrogantius praeferebant. Gen-
ut ad quadringentos armos ista interpositio non per- les autem facillime etiara sine hujusmodi legis trans-
tineat. In extrema enim parle annorum summa. hu- gressione humiliarentur. Homines enira nullam ex
jus, hoc est, post mortem Joseph factum est, ut in parentibus originem juslitiae se trahere pracvidentes,
-Egypto populus Dei duram perageret servitutem. simulacrorum etiam servos invenit evangelica gra-
Sequitur quaestiosatis necessaria. Si enim fides jus- tia, Non enim sicut istis dici poterat, non fuisse il-
tificat, et priores sancti, qui apud Deum juslificati lam justitiam parentum eorum in colendis idolis,
sunt, per ipsamjustificali sunt, quid opus erat legem quam esse arbitrabantur : ita etiam Judaeis dici po-
dari? Simplex aulem sensus, qui hoc loco texitur, terat, falsam fuisse justiliam palris Abraham. ltaque
hanc vim habet, ut doceret Apostolus, non posse per Ulisdicitur: Facite ergo fructttm dignum pcenitentim,
legem, quae postea dala est, repromissiones, quae et.ne dixeritis vobis, palrem habemus Abraham. Po-
anfe factae sunt ad Abraham, destrui, et posteriora tent est enim Deus, de lapidibus istis suscitare fiiiot
prioribus prsejudicare. Cum repromissiones ad Abra-;jyAbrakam (Luc. m). Istis autem dicilur : Propter quod
ham ante qiiadringentos et triginta annos datae sint, memores esti/, quod vos aliquando genles in earne,
quod benedicerentur in illo universaenaliones: legis qui dicimini prmputium ab ea, qum dicitur circumci-
autem observatio, quod qui fecisset eam, viveret in sio in carne manufacla, qui eratis illo tempore sine
ea, post quadringentos et triginta annos Moysidata Christo, alienati a societate Israel, et peregrini tesla-
sit in monte Sinai. E contrario bic dici poterat: menlotum, ptomissionis spem non habenles, et sine
Quid ergo necesse fuerit, legem post tantum tempus; Deo in hoc mundo (Ephes. n). Denique illic infideles
repromissionis dari, cum cx data lege suspicio de- de oliva sua fracti, hic autem fideles de oleastro in
slructa. sponsionis poluerit oboriri : et manente re- oliva illorum inserti esse monstrantur. Uloruro ergo
promissione, non profutura lex data sit; quam prae- erat de legis transgressione atlerenda superbia,
videns Apostolus quaestionem, in sequentibus ipse> sicut ad Romanos, cura Scripturarum verbis peccala
sibi proponit, et explicat, dicens eoruin exaggerasset: Scitis aulem, inquit, quonlam
Quid igitur lex? propter transgressionesposita est,, qumcunque lex dicit, his qui in lege sunt, loquitvt,
tionec veniret temen, eui promissum erat: ordinatai ttt omne os obsttuatut, et teus kat omnis mundns
i PATROL. CIV. 28
 8/_. CLAUDHTAURINENSIS EPISCOPl 876
Dee (Rom. m). Judaeiscilicet de iransgressionelegis, _JA erat, ac si aperle jlieat; Jam nos reatus Iegis non
etgentes de impietate sinetege. Undeet iterum ait : obljgat, jam per gratiam liberalos. Namque aute-
Conciusitenim Deusomnia in credulilate, ut omnibus quam spiritalem gfaliam bumi|iali reciperemus, ni-
mUerealur (Rom. xm). - . . hil nisj mortilicabat nos liiter., jubens quod non
, Lex ergo adversuspromissa Dci? Abs'4. Nonergo pOteramusimplere. Unde dicit: Litlera enim qcci-
lex.data est, ut peceatum auferret* sed uf stfb pec- dxt; ipxrittii autem vivificat (ICor.ui). Conclusio
c«to oninia eoncluderet. Lcx enim oslondebat esse enim eorum. erat tantum limor unius Dei, et qued
pcccatum, quod illi per corisuetudinem caecati pos_ praevari-atores ipsius legis invenli sunt, non ad per-
seut putarejustitiam, ut hoc modo humiliati co- nici.m, sed ad ulililatem valuif eis,. qui crediderunt.
gnos.er.nt non in sua manu esse salutemtsuam, sed Cognitio enim majoris aegritudinis, et desiderari me-
in manu mediatoris. Absit utiquc, qtiia non cst lex dicum vehementius fecit, et diligi ardentius. Cui
Ujimica promissionisj' quippe cum oonfirmet eam. enimpliirimum-dimilliUir, plurimum diligit.
Naro.primus.Moyses dixit: Prophetam vobissuscita- Itaque lex pcedngogusnoster ftiit in Christo Jetu,
vHDeus de ftattibns vestris (Deut. xvtn; Act. xni). tti-ex fidejustificemur. At ubi venit fides, jum non
Boc dicfum de Chfisto Petrus apostolus probat in sub pmdagogosumus. Qmnesenim Filii Dei ettis per
Actibus apostolorurii. -B fidem,,qum est in Chrisio Jesu.. PaedagogusGraecum
. SvenimJittitt esset lex, qumpossetvMficate, K_._ex esl. Paedagogus, pedi-sequus. Paidagogura erudito-
lege essetjustitia. Sed .cbnclusitScriptura otnnia sub rem, vel nulritorem puerorum dicirous. Paedagogus
peccalo, ut promissio ex fide Jesu Christi datetut dicitur qui parvulis assignatur, ab eoquodpueros
Ctedentibus.P.rius aufem quam veniretfides, sub lege aggt, id est, ducat, et lascivientem refrenat aetalcm,
custodkbamnr, conctusi in eam fidom, qum revelanda ut prOna in vkia corda teneanlur, dum tenera stu-
erat, Sicut mediator Dei et hominum intcr dantem diis eruditqr infantia, el ad raa;or(esphilosophia^,ac
et accipientem legejn medius fuil, sic lex ipsa_quae regendae rcipublicqe.-disciplinasmctu poenaecoercita
post repromissionem data est, inter repromissionem praeparetur. Non famen paedagogusmagister el pa-
et completionem ejus media subrepsit. Quae non ter est, nec haareditatem et scientiam pjedagogi is
ideirco arbitranda est promissionemexcludere, quia qui eruditur, exspectat, sed alienum custodit filium
postea subsecula eam, quaeprius fuit videtur abole- paedagogus ab eo, postquam ille ad legitimuro ca-
re : sed ex eo, quod non potuit vivificare, nec id piendac haereditatis tempus advenerit, recessurus.
tribuere, quod repromissio prima pollicita est, ma- Denique et nomen paedagogihoc ipsum sonat, et est
nifestum est in custodiam eam repromissionis, non composilum ab eo, qubdpueros agat, idest, doceat.
in subversionem datam. Si enim data esset lex quae (C Itaqueet Moysi lex populo Iascivientj, adinstar pae-
posset praestare vitam, el id quod repromissio spo- dagogi severioris apposila cst ut custodiret eos, et
ponderat exhihere, vere promissio per legem puta- fulurae fi.deiproepararet, quae poslquara venit, et
retor exclttsa. Nunc autem propter transgressiones, credidimus in Cliristum, jam non surous sub paeda-
ut supra diximus, posita, magis eos arguit peccato- g.go. Tutor a nobis euratorque discedunt, ct legi-
res , quibus posf reprbmissionero in custodiam, et, limuro actatis terapus ineuntes vere Dei filii nomina-
ut ita dicam, in carcerem data est: ut quia per ar- mur: cui nos generat, non lex abolita, sed mater
bitrii libertatem, noluerunt innocentes exspeclare fides, quae est in Christo Jesu. Quod si quis post
promissum , legaUbusvinculis praepediti, et in ser- consummatum aelatis suse tempus, quandc jam ha_-
vitutem mandatorum redacti, custodirenliir in ad- res, et liber, et filius-appellatur, voluerit esse sub
venlum futurae in Christo fidei, quae finem repromis- psedagogo, sciat se non posse legibus parvuli vjvere.
sionis afferret. Justitiam hanc dicit, quaeapud Deum Ubi enim nunc coropleri potesl illud, Ter in anno
reputatur justitia; idest, fidei, quiaetlex habuit uppurebit otnne musculinum luum in conspecluDa-
justitiam, sed ad praesens, non quaejustificaret apud mini Deitui (ExOd. xxxiv), subversa Jerusalem, et
Deum, reroittere enim peccata non potuit, utde templo usque adcineresdissipato? Ubi salutareset
peccatoribtts faceret justos; sed ad hoc data est, ut ^D pro peccato hostiae? Ubi similalum decoctio, holo-
terrore esset provocans homines ad bonam vitam, caustorum oblatio, aeternus ignis, altari omnino de-
irreverentes puniens. Ideoque non est dala Iex, quae strucfo (Lev. iv, v et vi)? Noxiis vero quae poterit
posset vivificare , sed condemnare. Nec vero a_sti- poena discerni, Scriptura dicente: Auferetismaluni
mandum, Scripturam auctorem esse peccati, quia de niedio vesfrum (Deut. xm), servientibusJudaeis,
onniia sttb peccato conclusisse dicaiur, cum manda- et Romanis regnantibus? Atque ita fit, ut nec sub
tuni, quod ex ore praecipitur, ostendat potlus, ar- patre, nec sub paedagogovivant, dum et lex implcri
guatquepeccatum,quam sit causa peccali. Quomodo non potest post suecessionem fidei, et fides, dum
et judex non est auctor scelefis, nequam homines pasdagogalex aperitur, non tenetur.
vinciendo, sed concludit eos, et nocentes senlentiae. Qtiicunqueenith in Christo baplizati esHt,-Chriittim
suaeauctoritate pronuntiat, ut debilores poenae iu- indnistit. Quod autem Christus sit indumentum fi-
dulgentia, postea , si voluerit, principalis absolvat. deliura , non solum de praesbnti loco, verum eliam
Quod autem dicit, Priusquam veniret fides, sub lege de alio comprobatur, Paulo eodem cohortante: In-
cuttodiebamur, canclusiin eam fidem, quw retelandu duite vos DominumJesum Christum (Roht. xtii)_-t|lHn
 877 ENARR. IN EPIST. D. PAULI AD GALAT. 878
immutantur, Chrislum mduunt, quando hocappel- _A hoininuin, sed etiam propter corjscientiam, ut non
lantur, quodcredunt. Si igitur, qui in Christobapti-, simulate quasi ad oculosliominum itafacianiiis, sed '
zati sunt, Christnm induerunt, manifesturo est eos,, pura dilectionis conscientia propterDeum,qui omncs
qui non sunt induti Christttm, hon fuisse baptizatos homines vult salvos fieri, et ad agriltforiethiveritafis
in Christo. Quod autem filios Dei dicit esse omnes venire. Illud autem quod ait, Omnis vos uniim «rf»'.* 1
per fidem, qua induerunt Christura , quicunque in in Christo Jesu. Et addidit: Stuuteift vosuttumestit
ipso baptizati sunt, ad hoc valet, negentesdese in Christo Jesu : ergo Abrahmsemen estis-.-HiCostefl-
desperarent, quia non custodiebantur sub paedagogo, dit unum semen Christum, rion lanium tnediatorem'
et ideo se filiosnon putarent, sed per fttleminduen- intelligehdum esse, verum etiamE clesiani, 'cujtts
do Christum , omnes filii fiunt, non nalura sicut ille corporis caput esf, ut omnes in Christo unum
unicus filius , qui etiam sapientia Dei est: neque sint, et capiant secuiiduni promissionem haeredita-
potentia et singularitate susceptionis, ad habendam tem per fidem, in qua inclusus erat, idest, in cujns
naturaliter, et agendam personaro sapientiae, sicut adventuro tanquani sub paedagogo ciistodiebatnr
ipse mediator unuitt cum ipsa suscipiente sapientia popuhis usque ad actatis opporfunitatem, qna in
sine interposilione alicujus meiliatoris effectus, sed libertatem vocandi erant, qni in eoderarpopulose-
filii (iunt participatione sapientiae, id est, prsepa- 1B cundum proposilum vocati sunl, id esl,"~quiin illa
ranle atque praestanle medialorls fide, quam fidei area fruroentum inventi sunt.
gratiam nunc indumentum vocat, ut Christum induti Siautem vos Christi, ergo Abraltm senfeneslis se~
stint, qui in eum crediderunt, et ideo filii.Dei, fj'a- cundum promissionemhmredes, Quafe promissiones
tresque ejus raediatoris effecti sunt. ad Abraham el semen ejus facla. sunl, quo:l eit Chri-
Non est Judmus, neque Grwcus, non est servus, slus Jesus. Consequenter hi, qui Chiisli filil,idesl,
hequeliber, non-est masculus, neque.femina. Omnes seroen ejus sunt, semen quoque dicnntiir ALraharo,
enim vosunum estis in ChrisloJesu. Nec Judaousid_ cujus sunt semen ex semine. Verum qubtiescunque
circo melior est, quia circumcisus est, nec gcnlilis D.roinus npsler Jesus semen Abrahae nominatur,
ideo delerior, quia praeputium babet, sed pro quali- corpuraliter sentiepduro est, quod exejus stifpe gc-
tate fidbi, vel Judaeus, vel Graecusmelior, sive dele- neretur. Qnoties autem nos, qui Salvatbris sermpne
rior. Servus quoque et liber non condilione separan- suspepto crcdidfmus in eum, et nobilitatem generis
tur, sed fide, quia potest et servns libero esse me-< Abrahce, ad quem est prorai.ssio facta, suscepirous,
lior, et liber servum in fidei qualitate praeverterc. spiritaliter semen fidei et praedicalionis accipere de-
Mascutussimiliter et femina fortiludine et irabecillj- berous, Deinde etiam hoc consideraridum','qriod"qiia'n-
tale eorporum separanlur. CaDterumfides pro men-' 3 do. de Doroino loquitur, ad Abraharn autern dicia.
tis devotione^sensetur : et saepevenil, ut.et roulier siint promissiones,et semini ejus, hoc esi, in'Christo
viro causa salutis fiat, et rouliercm vir in religione Jesu, repromissiones pluralileL ponat. Qiiando vero
praecedat. Cum aufcro itase res babeat, et lota.ri.- de his, qui per Chfistum seriien sunt Abrahae,singu-
versilas generis, conditionis, et corporum Christi lariter repromissio nunciipetur, ut i'n pfsesenti lbcb:
baptismate, et indumento illius auferatur. Oranes Ergo Abrahm semen eslis secundum prdmisslohent
unum s.umus in Chrislo Jesu, ut quomodoPater e,l hmredes, deccns quippe ersrt', ut qtiod iri Chfislb
Filius in se unum sunt, ita et nos in ipsis unum si- uno pluralitef dicebatur, ' id in mullis liominibus
mus. Etsi hoe facit fides, perquam iu hac vila jusie singulariter poneretur. .•'
ambulatur, quanto perfectius, atque cumulalius id IN CAPCT QUARTUM.
species ipsa factura est, cum videbimus fac;e ad Ta- Dico autem, quanto temporehwresparvulus est, ni-
ciem? Nam nunc quamvis primilias spiritus haben- hildiffert a servo, eum sil dbmihus bmnium; ied iub
tes, qui vita est propter injustitiam fidei, tamen quia tutoribus et actotibus est, usque ad ptwfinitum lem-
adhuc morluum est corpus propler peccalum, diffe- pus a patte. Recte lii sub tiitorlbus et actoribus
rentia ista, vel gentium, vel conditionis, vel sexus, esse dicuntur, qui habentes spifituhi timoris, nec-
jam quidem ablala est ab unkate fidei, sed manel in dum meruerunt spirituin lihertatis et adoptiohis
eonversalione mortali, ejusque ordinem in hujus accipere. .<Elaseniro infantiaead peccata formidat,
vitae ilinere servanduro esse, et apostoli prsecipiunt, p__dagogummetuit, hon confidft esse se libefam.
qui etiam regulas saluberriroas tradunt, quemadrob- Licet per naluram dominus sit, et securidum utram-
dum secum vivant, et pro difTerentiagentis, Judaei que intelligenliara qua ttttores et actOres vel pro-
et Graeci; et pro differentia conditionis, 'domini et phetas vel angelos diximus, parvulus iste tam diu
servi; et pro differentia sexus, viri et uxoris, vel si sub actoribus est, donec legitimum •perfecti viri
qua talia cxtera occurrunt.: et ipse prior Doniinus, tempus impleverit. Legilimum autem temptts secun-
qui ait: Reddite Ctvsari qum Cmsaris sunt, el Deo dum Romanorum legem viginti quinque annorum
qum Dei sunl (MaV.h.xxn). Alia sunt enim, quae spatio lerminatiir. Ita ad humani generis perfectio-
servamus in uuitate fidei sine ulla dislantia, et alia jiem Chrisli reputabattir adventus. Statim ut ille ve-
in ordine vitae hujiis, tanquamin via, ne nomen Dei nerit, et omnes in virum perfectum creverirous,
et doctrina Salvatoris nostri blaspberoelur, el hoc paedagogusa nobis futorque discedunt: tunc auclo-
non soluro'propter iraro, ut effugiamus offensiones ritale Domini, et haereditatis possessioneperfrue-
 8.9 CLAUDHTALRINENSIS EPISCOPI 880
rour, in qua prius nali, qaodammodo pntabamur A saam, ad Hberandam parvum haere_emservientem
attcfli. ex parfe legi, tanquam paedagogo: ex parle ele-
Ita -etrbc cumestemut parvuli, sub elementisItujut mentis hujus mundi, tanquam procuratoribus et
mundi eramut tetvieniet. Aliqui elementa raundi actoribus
> tegenj interpretantur Moysi, et eloquia prophetarum, Atubi venit plenitudotemports, misit Deus, inquit,
qttbd per haec quasi initia et exordia Htlerarum, Dei FUium taum faetum ex tnuliere, factum sub lege, ut
tiraorem , qui sapiehti_.principinn.-est, suScipia- eot, qui sub iegeerant, redimeret.Plenitndo temporis,
mus. Deniquead eos qui jam debererit esse perfecti, est completum tempus, quod praefinitum fuerat a
et veritate neglecta adhuc disciplinarura principiis Deo Patre, quando mitteret Filium suum, ut ex vif-
mhaerebant, scribit in Epistola ad HebraeosAposlo- gine faetus quasi homo nasceretur, subjiciens se
lus : Etenim cum deberetisesse magitlri ptoptet tem- legi usque ad tempus baptismi, ut formam daret
pus, ruttum neeessehabeiis, ut doceamini qum sint quomodo peccatores ablutr, el a jugo legis erepti,
elementa principii termonum Dei (Bebt.v). Potest dignatione Dei essent filii, et adoptarentur, sicut
igitur, ut diciraus, Moysilex, et prbpheta. pro ele- promiserat, redempti sanguine Filii ejus. Mulierem
mentis aecipi fitteranim, quod "pereas syflabaejun- pro femina posuit, more locutionis Hebraeorum.Non
garitur et nomina, et non tam sui quam alterius rei - enim quiade Eva dictum est, Formavit eam in mu-
utilitate discarilur: ut possimtis Ofatronem regere Herem,jaim passa erat concubitum viri, quod non
ebntextara, in qua sensus magis, elordo verborum, scribitur passa, nisi cum dimissi essent de paradiso.
qqam Iitterarum principia considerantur. Quod au- Factum autem dixit, propter susceptioncra creaturae,
temlegem et prophetas elementa mundi interpretati quia qui nascunlurex feminis, non tunc ex Deona_
sumus, mundus pro his qui in mundo sunt, accipi seuntur, sed taraen Deus illos-fecil,ut sicnasci pos-
soiet, eodem Paulo dicenle: Dens etat in Christo, sent, ut omnem creaturaro. Factum aulem sub lege
mundum teconciliant tiblffl Cbr. v). Et in Evange- dixit, quia et circurnoisus est, et hoslia pro illo legi-
lio : Et mundut per euth factus ..., et mundui eum tiina oblata est. Nec mirum si et ille legis opera
nonrecepit (Joan. t). Quseri potest, quomodo secun- sustinuit, ex quihus eos liberaret, qui eis serviliter
dura hane shnilitudinem sub elemenlis hujus mupdi tenebantur. Qui etiam morlem sustinuit, ut ex ea
fiicrlnt Judaei, cuih iUis per legem quam acceperat liberaret eos, qui raortalitate tenebantur.
unusDeus, qui fecit coelumet terramcoleudus eom- - Ut adoptionem,^nquil, /Hiorum reeipiamus. Ado-
meodarelur. Sed potest esse alfus exitus capiluK pttoriem propterea dis.it, ut di-tincte intelligamus
hujus: ul cum superras legem paedagogumfecerit, . unicum Dei Filiuminos enim beneficioet dignatione
sub quo erat ille popnlus Judaeorum, hunc procura- " misericordise ejus filii Dei sumus. ilie natura est
tores et actpres dicat elementa mundi, sabquibus filius, quj hoe est quod pater. Nec dicit accipiamus,
servie.bant : ut filius ille parvulus, id eslpopulus sed recipiamus, ut signiflcaret hoc nos admisisse in
propter unam iidem ad divinum semen Abrabaeper- Adam, ex qno mortales sumus. Hoc ergo quod ait,
linens, quooiam et de Judaeiset de gentibus congre- ttt eot, qui tub tegeerant, redimeret, et ad liberan-
gatusest, partim fuerit sub pxdagogo legis tempore dumeura popultimpertinet, qui parvulus sub paeda-
pueritiaiwae, id est, ex ea parte, qua de Judaeis con- gogo serviebat. El refertur ad id quod dixit, factum
gregatus est, partira sub elementis bujus muttdi, sttb lege. lllud autem quod ait, ut adoptionem filio-
quibus tanquam;procuratoribus et actbribus servie- rum recipiamus, refertur ad id quod dixit, factum tx
bat, ex ea. parte qua de gentibus congregatus est, ut muliere; hinc' cnim adoptionem recipimns, quod
quod miscet Apostolus personam suam. Non dicens, ille unicus non dedignatus est participationem na-
Cum essetis parvuli sub elementis hujus mundi era- turae nostrae factus ex muliere :nt non sohim unige-
tis, sed dicens , Cttm essemusparvuR sub elementit nilus esset, ubi fratres non habet, sed etiam prirao-
muridi kujut eramus servientes-,non pertirieat ad si- genitus ex mullis fratribas fieret: duo enim propo-
gnifieationem Judoeorumex qiiibus Paulus originem , . suit, factum ex muUere, fuctum sub lege. Sed niutato
diicit, sed magis ad gentium, lioc duntaxat loco : ordine respondit, jam ittum populumadjungens, qui
quoniam et eorum personaedecenter se potest adne- parvulus sub procuratoribus et actoribus serviebat,
ctere, quibus ad evangelizandum rnissus est. Potest id est elementis hujus mundi, ne reputarent se nun
et in elementis mundi neomenias significare et sab- esse filios, quia non erant sub paedagogo.
batum. Neomenia.enim dies sunt lunares, quos ob- Qttoniam autem filii Dei tstit, inquit, misit Deus
servant Judaei : sabbatum vero dies requietionis. spiritum Filii tui in corda vettra clqmantem, Abba
Antequam veniret ergo promissio, id est, donum pater. Duosuntverba.quae posuit, utposteriore inter-
gratiae Dei, et purificans justiflcaret credentes, quasi pretarelur prhriura. Nam hoc est abba, quod paler.
imperfecti et parVuUper legem Dei subjecti eramus Eleganter autem intelligitur, non frustra duaruro lin-
conservis, quasi paedagogis. Liberlas enim nostra guaruro verba posuisse idem significantia propter
ebaoxia eraf causa peceati. Nihil tamen de elemen- universum populum, qui de Judaeiset gentibus in
tl8;sperabant Judaei.Sicut et pagani: sed creatorem unitatem fidei vocatus est, ut Hebraeumverbum ad
Deuai venerabanlur in creaiura. Deindejam dicit: Judaeos, Graecumad gentes : utriusque tamen verhji
Yeniente plenitudinc lemporis, Deunt raisisse Filium eadem significatio ad ejusdem fidei spiritusque uw-
agi ENARR. 1N EPIST. D. PAULI AD GALAT. 8S2
tatem pertineat. Nam et ad Romanos, ubi similis _! _. nec slatum a patre tempus implevit, ut filius et haercs
quaesiio de pace in Christo Judaeorum gentiumque appellari queat, sub eleinenlis eum lnumli, lege vi-
tractalur, hoc dicit: Non enim accepistis spiritum delicet esse Moysi. Cum autem post Hbertalem et
tervittttis iterum in timore, sed accepislis spiritum adoplionem, et lixreditatem filio debitam rursnm
adoplionis fitiorum, in quo clamamus, Abba pater reversus fuerit ad legem, cireumcidi volens, et lotam
(Rom.vm). Cura ergo dixisset Apostolus, Misit Deus Judaica. superstilionis ltlteram sequi, tunc qnsc prius
Filium tuum factnm ex muliere, facltim sub lege, ei mundi lantum fuerant elementa, infirma quoque
ul eotjqui tub lege eranl redimeret, ut adoptionem et egena dicuntur cxordia. In tantum eniin iiil.il
fitiorum recipiamut, restabat, ut etiam genles, quae prosunt cultoribus suis, ut neboc qnideni eis Cxhi-
non erant sub lege, ad eamdem tamen adoptionem bere valeant quod ante prxsliterant,- Hierosolyma,
filiorum perhnere ostenderet, quod de sancti Spiri- teinplo, altarique deslructis. Iflud vero quod ail,
tus dono, qui omnibus datus est, docet. Uride Se cognoscentesDeum, magis aulem cogniti db eo, riiliil
etiam Petrus de baplizato incircumciso centurione nos movere debet. Manifestum est enfm quamfiii
Cornclio defendit apud Judseos, qui crediderant, di- per fldem ambulamus, iion per s|)eciein, iiondum
ceus : Nbn se poluisse aquam negare illis (Act. ix). , nos cognovisse Deum; sed ea fide pufgari, ut op-
"
Quoniam Spiritum sanctum accepisse claruerat. Sic portuno tempore cognoscerevalearoiis; sed si in ipsa
et hic, quoniam, inquit, filii Dei estis, misit Deus spi- correplione, imo aiilem cognili a Deo, proprie aecl-
rilum Filii sui in cdrdu vestra, elamantem, Abba pa- pilur, putabitur Deus quasi ex tcmpore aliquid co-
ter. Deinde manifestissime ostendit de his etiam se gnoscere, quod ante non noverat. Translate ei^go
dicere, qui ex gentibus ad fldem venerant ad quos dictum est, ut oculos Dci accipiarous ipsam dileclio-
etiam epistolam scribit. nem ejus, quam coinmendavit miltendo pro iropiis
Itaque jam non est servus, sed filius. Habentes, in- occidehdum unicuni Filium. Sic enim dc his qui
quit, spiritum Filii Dei, clamanlem in vobis Abba diliguntur diccre solcmus quod ante oculos habean--
pater, non servi co-pisiis esse, sed filii qui ante nihil tur, hoc est ergo cognoscentes, irivo cbgnili a DeO.
differcbatisa servo.cumessetisnatura quidem Domi- •Quod et Joannes dicit: Non qimd nos ditexerhntis
'
ni, sed sub tuloribus et actoribus parvuli degebalis. Deum, sed quoniam ipse prior dilexit nos
Non est servus, quia sublatusde potestatelegissocius Dies observatis, menses, annos, el tempora. Jud__i
factus est benedictionis proprii filii Dei. Hoc totum eniin serviliter observant dies, elmenses, et anrios,
aglt, propler id quod dixerat, quandiu hwres parvulvs et tempora in carnalr observatione sabbafi, et fieo-
ett, nihil differt a tervo. p roeniae,ef mensc novoruro-,et septittii ciijusque anni,
Qtiod tifiliut, et hmres per Deum. Id est, per riii- quem vocant sabbatum sabbatorum. Qitae,'qiioiriani
tericbrdiam Dei, non per promissiOneropatrum, de eranfumbrae futurorum,|am advenienle Christe'iti
quibus carnaliter, sicut Judiei, nalus non esset, ta- superstilione remanserunt: cuhi tauquam saiutarfa
men filius Abrahae secundum iraitationem Pulci.Cu- observareiitur a nescientibus qtio referenda'sint, nt
jus fidei gratiam per misericordiam Domint me- tanquam hoc dixerit Apostolus gentibus : Quid pro-
ruislis. dest vos evasisse servitutem qua lenebamini, cum
Sed tunc quidem nescientes Deum, servistis iis, qui servirctis elementis mundi, quando rursus ad lalia
natura nonerant dii. Nuric vero cognoscentesDeum, reditis, seducti ab eis qm nondum cognoScentes
magisautem cognitiab eo, quomodo converliminiile- lrbertalis suae tempus inter caelera opera legis qi:o_
rum ad infirma, et egena elementa, quibus rursxtm carnaliter sapiunt, etiam temporibus serviuiit :
scrtire vnllis ? Quoniam prius per ignorantiani pec- quibus et vos rursus, ut antea, servire vultis, ct
cabant servientes idolis, facile illis remjssum signi- observare cum eis dies, et menses, et annos, et teni-
fical, sicut dicit in Genesi Abimelech ad Deum: pora, quibus et serviebatis antequam Christo crede-
Domine, num, inquit, genlemignorantemperdes (Gen. retis?
xx)? Galatas quoque, quos ab idolorum cultu ad J) Timeo vos, ne forte sine cauia labotavetiin in vq-
fidem Dei veri tfanstulerat, arguit quomodo idoiis bis. Satis vero caute Iriter auctorilalem Aposloli et
derelictis, qui naturai non eraot dii : Et cognoscentes sancti hominis Icnitafem verba moueiatus esf,.in-
Deum, magis autem cogniti'ab eo , spiritu quoque ferens : Timeovosy ne forle sine causa laboraveritn
adoptionis accepto, rursum quasi parvuli, et siib in vobis. Nunc autem videns eos xefum Dei habere,
tutoribus et psedagogo.esse cupienles, ad infirma et sed non secunduni scienliam, nec pcnitus eoruin
pauperrima reverlantur elementa, quas propte.rea desperavit salulem, qui.pio fuerant errore
infirmo et pauperi serisu populo data sunt in deser- ijec rursum decepli,
irreprehensos reliquit, ne et ipsis^ier-
lo, quia non poterant accipere et sustinere majora. sevefandi inerrore, et caeteris.occasipnem
Eadem aulcm elementa, qu__nunc infirma et egena ter tribueret enarrandi. Titheo simjji-
autem vos posuit
appellavjt. superius tantum ihundi etementa posuit. proeo quod est, timeo de vobis..Sine causa laborat
El ubi elementa mundi dicta sunt, Ibi non est addi-
magister, cum ipse grovocat ad majora discipulos,
tum infirma et egena. Hic rursum, ubi iiifirraa vo- et illi rctro
lapsi ad roinora et humUiora revol-
cata sunt roundi, ut supra diximus, iiomen est ta- vuntur.
citttnj, Pulo ilaque qtiia quanrliu quis parvulus est, Ettote sicttt ei ego, quia et ego ticut voi Id cst
 :M_ ;1 r Ci-AUDQ JAiatlNPISI^iMSem. ajU
-obsecro vos, fratr-es, ut Judaieag observaliones con- _kgelum Deiexcepislisme, sicut Ckrittum Jesum, hoc
.Wranatis (Ueruro, mensium, temporum, atquo an- magis iaudat jn eis qui» pressuris non deformatus
.B_rum. quae stmt umbrae futurorrjra;_me imitemini, est apud eos, sed commendatus. Scientibus pro his
i^ui.siae querela m lege versatus omuia arbitratus credunf pati illum exitia. Sicut ergo angelum Dei
juro^asi purgajnenta, atque quisquilias, _t Chri- exoeperunt Apostolum, credentes Dei donum esse
:_l_m---.if_cer~->. Fui, quippe «t ego sicut vos ntinc quod praedicat, sic ei deferentes quasi auctori Do-
esti», cum eisdenj o_servationibus strictus tenebar, mipo Jesfl Christo. Ostendit et angelo Christum esse
et Ucclesiam Cbristi, quja. ista non faceret, perse- majOrem, quem seciindum dispensationem corporis
qnens devastabara. Qui utique cum Jadaeus natus minorem Psalmista canUverat dicens : Minorasti
Sjn. 4_m ista car-ialja spirflali de dijudicatione eum paulo minui ab angelit; et taiitum sua verba in
l_6pu_..Delnde opportune ac decenter facit eos re- . priucipiovaluisse demonstralut angeUputarentur et
.eolere ch^_«_atem suaro, ne lanquauj inimicum il- Christi. In raemoriam fevocat illis tempus quando
,hinjdeput_nt.'Hoc -Ucit,dent operani corrigendi se, priroum praedic^vit illis Evangelium Dei. Ipso enim
g_uiauon esf ijapossibile, ut sintsicut ipse, quia et tempore injurlis agebatur Apostolus, et caedibusin-
, ipse. hoc prat, id ert, homo, quod et UU: et cura firmabafur : iufinnus enim videtiir, qui humiliatur,
fiiisset in errore persequens Eeclesiam, correptus ^R et non resistit prepter evangelhim Dei. Et jn hoc
ii^_)_e!rt^se, et-kif; '-.,' laudat coijscienti£jmeorum, quia.non sttnt alistracti
Ftme$,#bmr&-,V<R,1tihiimelmsistis. Scitisj.au- a fide., Injuriaenim Apostoli tentatio erat Galala-
.tfnWM,.Mri'*fcmildlem. earnjs enangeiisavi vobis rum, ui qua firmi inyenti sunt, non.dubitantes de
jattiptidem^tJe»tationemtestram> <qumerat in caihe Jde, possent enim scandaluro passi dicere,': Quaeest
nteay non sprevitlis, nequejcespuislis,:sed sicul ange- virtus, aut spes in hac fide, quando rninister ejus
lum Bet^exeenistiitne, sicut Ckristutri Jesum. Nunc sic humUiatiir?'Sedquia jam aniroum futuris spe-
. mitiu^agil cumeis, et bona eoruni incipit memorare, bus infprcieraqt praesentes exitus pro Chrisfi no-
«t post raagttM.;correptioflesboua opera sua _udi»n- mine non pertiraescebant, certi fidera noslram non
te^recrearentuis et data opera reformareotur, ne in terris,.sed iir ccelis babere digriitatem, et pro his
objurgatioaibus diutius pressi asperiores- fjerent tribulatioorbus magna rependi pfaemia. Sic ruborem
exa$erbati,.Et est Sensus : Quando vobis primum jJUs incutit, quia po_st haec laudabilia circumventi
evahgeL.uro.annunfiavi,etpropterinfirmilatera. car- faerant, ut vituperabiles viderentur.
risv-__tr_vqui-n-to.potera.is sacramenta ^ugcipere _,-U.bi est £rgo Aeatiludo vestralTeslimonium enim
__ajbra, praedicayiyobis quasi pajrvulis, et meipsuni _,perliibeo vobis , quia si fieri potset, oculos vestros
iBfJrrauroesse 6imuJavi_utvos.jnflr.nos lucjiface- * eruiasetis,et ^edistetii mikx. Ostendit quanta eum
rem : ^hnejquasi cmgelum^ei sus^epistis me, qu<fsi ;charila_^stts^eje,ript, et quoinodo totos se ejus do-
Cttnttum iesjum ?, Cuin igitur h) httUo m Ufo.tem- ptrinpe,tradiderinf; ut qua. chaiissima sunl corpo-
'
.pve.be^CTJt^, (^.Ime Yftsl^icausa, humllera, atgue ris sui jnembra eidera dare cuperent : quod vel sic
dejectijm siinjfein p_i.F,i_ljoputaveritis, quemadovad exangeiieo luinini yicem redderent, si sua lumina
mflijoravos.ptovocajjs laedoj a vobis per_denq\>labb- tradidissent. Quamvis, inquit, vos eo tempore, quo
re«j mewm, et dispensatkroeai Ularo, qua.me par- evangelinm juxta carnem susceperatis beatos dice- "
vulum, ease sj_mjla,y;3_am-t In eo enfnj Ia.djt djseipu- rcro, quod, in initiis fervcbatis; tamen nunc quia
Jris ra_jjisfrijro, si.per negligenliam ^uara praecepta nqn yideo^dificioculmen impositum, etpene ne-
laborerrvqueejus spernit. ... . quidquam jacta fundamfna, cogor dicere : Ubi est
Et tentationem vtstram incarne mea non.spte- ergo.,beaiUudo vesira, qua vos beatos arbitrans
_*_..«,nea»e uspuislit,. Tentatj sunt enim CUJBper- antelauilid.aratYeire enimetipse'fateor,quia sicme
lecqtioiiie^ paterefjjr Appstolus, jjtruro tirqore de- vpbj^^ui_iiIia,pfo^ieantero, vel persecutionibus af-
sererenteum, an charitate amplecterentur. Etiieque Wetatuin iii prrocipio dilexistis, ut si fieri posset
gprevistis, inquit, tanquam inatilem istara tentatio-j: > (hyperbolice .stttlej-t.sunt accipienda quaeloquitur)
neqi, neque respuistis, ut nori suscipereiis commu- ©r^^setisytjibis ocplos,et mihi,utomnium ves,trum
nionem pertcull mei. Potest locus, isle et ita edis- luTnjnibuspUtseerqer.em, dedissetis, Optabaiis quippc
seri : QttandQveni ad vos, nbn Verii.iri serraone sa- .vos^ca.cgisesseper irieffabilem in mecharitatero r
uientiae, sed bqraoTiumilis atque conteiriptas^ oihil rit plus in rijeo corde evangelij lumen oriretur.Emo-
niagrihm defereiii hisi cfuciflitt_v Cilni i^ttur me Junienturo roeujn v^stris daronis crescere volebatis,
vide'reti_'iri corpore irillrmitatibttsob-Axio cbnstitjj^ ^^^'il)b_^m^^^).. vobjs ,nuas,iparyulis atque
- ttnn
f-gna Co.lestiapoin_ehtbm, nbri Irmistis," riec lactentibttSj,aive.pp)pteitipfiffsjtatej). car^is yestrae,
__s.imai.tis dignttaf e_se eonleroptu, Irifenigebatis parva e[, huflailia. annunijabam, sive propter meae
quippe humilitatem cavnis meae, ei jpsius nabitris c^rni's. ittjjurj^ ^j^nys, videbar Sde. N-ttc ^erp
•vaitatem, ad vesiram tentatibnem fieri, ADviclelicet ouia ab elejnenlK ct syllabis, et lectione puerili
contenmeretis eum, qui ab iricfedtilis niiserabijls c.a.pivbs ^d. «risjajrastud.a'iprovocare, u^tlibroi^te-
pntabatur? Sed e contra iHum humilem, vilein, neatis in manibus, et ut plena erudjtionis el serisum
atque cbiriemptum_ ita ut arigelum, et plus quam verba discali^, fec^citratis, irasciniirii, ^avis vqbis ^
angelum suscepislis. Qnod autem ait : Sed itcui an-' jridelur essep_ffeclio^dbctrinafhm, eTiijtanfttin. W .:",|J
 885 ENARR. IN EPIST. D. PAULI AD GALAT. 88- .
alios mutali estis affectus, ut me, qnem quasi ange- 1(_ut utriusqne anxietalem el pietatem in se parentis
lura et ChristuM' susceperatis, cui volebatis oculos agnoscant, ^
.radere, nunc babealis inimicum, quia vobis pleHara Donec formetnr Cltristus in vobis. Fqrmatur enim
annuntio verilafero. -Eleganter aulem sententiain Christus in.eo, qui formam accepit Christi_ Formam
teraiinavit, dicens : aulem accipit Christi, qui adhaeret Christo, dile-
Etgo inimicut vobit faetut sum veritatem dicensvo- ctione spiritali. Ex hoc enim fit, ul ejus iraitatione
bis? Haecest natura veritatis, ut cam inimiciiiaepro- sit quod ille, quainum gradu suo sinitur. Qui enira
sequantur, sicut per adulatianem perniciosae amici- dicit se in Ghristo (ait Joannes) manere, debet quo- '
tiae consequuntur; lihcnter enfm quod delectat audi- modo ille ambulavit, et ipse arnbulare. Sed cum ho-
tur : offendit omne quod nolumus. Sicut et hi dili- mines a matribus concipiantur, ut formentur, jam
gere cceperant sabbati oliuro, et dies feslorum, cpu- forraati autem parturianlur, ut nascantur, potjst
las praedicantes contra Aposloluro, qui omnero con- movere quod dictum est, quos iterum parturio do-
tinentiam suo docebat exemplo. ncc Christus formetur in vobis, nisi parturitionein
JEmulantur vos non bene. Id est invident vobis, hanc pro curarum angoribus posilaro inteUigamus,
qui vos carnales de spiritalibus volunt facere. Hoe quibus eos parturivit, ,ut nascerentqr in Christo.
esl aemulantur non bene, invidia Judseorum subver-"B Et iterum pnrturit propler perieula seduclionis qui-
sos eos'significat. Videnleseniirisic illos proficere iri btis eos conlurbari videt, scllicUudoautem illa, et
Evangelio, et tantam liabere charilatem in Aposto- cura de illis, quia- se quodainmodo•parturife dicit,
lum id egerttnt, quatenus illos deciperent. Erant tam diuesse polerit, doiieo perveniant in mensuram
enim legis causa Aposlolo iniroiei, ut manenle no- aetatis plenitudinis Christi, ut jam non moveanlur
mine Salvatoris, facerent eos Judaeos, gaudentes in omni vento doctriuae. Non ergo propter initium (i-
eversione eorum. Non enim patiebantur, ut gratiam dci, quoniam nati erant, sed propter robur, et per-
promissani audirent iucircumcisis gentibus datam. feclionem diclum est, donec formetur Christus in
Ideo iraitatores suos illos voluerunt fieri ut more vobis. Sive al.iler, formalur Christus in corde cre-
eorum circumciderentar. dentium, cum oronia illis sacramenta panduiitur„
Sed excludere, inqn.it, vos volunt : ut illoi wmule- et ea quae obscura videbantur, perspicija fiunt.
ntini. Hoc esl, imitemini. Quomodo, nisi ut servitu- Vetlem autem esse-apud vos, et mutare vocetn
tis jugo detineamini, sicut ipsi detinentur? Loquitur meam, quoniam confundor in vobis. Quid aliud in-
ilaque Galatis, qui ab assertoribus legis inductrfue- telligatur, nisi quia filiolos suos esse dixerat, par-
rant, uteos imitarentur, cum illi potius Galatas de- ccns eis, fortasse ne severiore objurgatione coiij-
buerint imitari: quia naturale est, majorem de mi- " inoli facile in eis odium traduceretur a deceptori-
nori, non minorem fieri de majofe. bus illis, quibus absens non possct resistere, u.n
Bonum mmulemini in bonb semper. Id est nolite video. Veltemergo, nunc adesse apud vos, et mutare
assertores Judaicae observationis iinitari, sed -ea vocem meam, iil est, negare vos filios, quia confun-
qua. bona sunt iraiiemini. Quomodo enim qui divi- dor in vobis. Malos enim filios, ne de his erube-
tias, petentiam, dignitatem, alicujus iroitalur, non scant, eliam parentes abdicare solent, quia scribere
tam boha, quam ea quae fugienda sunt, aemulatur:. tanta non possum, quanta vos audire meremini;
ita et vos e contrario bonum aemuleminiin bono, quoniam epistola non polest vocem Objurgantis ex-
riiagis quaefentes spiritalia, quam carnalia :: ut non primere. Nou valet irascentis resonare claniorcm,
ilti vos Judaeos, sed vos illos Christianos esse doeea- et dolorem pecloris apicibus explicare : quia detrl-
tis. Hoc autem facite semper, ut perseveranti gradu mentum discipulorum confusio et opprobrium cst
ad finem boni operis pervenire possitis. .EmulemiBi magistri, sicut profectus eorum gloria est praece-
siquidem bonum in bono, ut prius cum apud vos es- ptoris. Confunditur ergo in eis, quia jam filii facti,
sem, quipostquam a vobis recessi, oronia quae credi- . servi esse desierant,
deram perdidislis, destalione certa cl iido porta i-. Dicite mihi, qui sub lege vultis esse, legem non
rursum iti altum unda relabente subtracli. Nec mi- eudistis ? Notandum legem hic dictajn esseGeneseos
fsm, si recedente Apostolo, vase elcctionis, et in hisioriani, non ut vulgo aestimantquae facienda sint,
quo Chrislus Domiriusloquebalur, Galataesunt rou- quaive vitanda, sed-totum quod de Abraham et ejus
lati cum etiam nunc cernamu. in Ecclesiis id ipsum uxoribus liberisque contexilur, legem appellatam.
fieri. Volens igitur Paulus ostendere magistrbrum Legiraus et in alio loco prophetas quoque Jegeni
pro discipulis sollicitudinem, quos patianlur affe- vocari. Audit ergo legem, qui juxta Paujum nou
ctqs, ne sectatores sui excidanl a salute, ait: superficiem, scd in meduUam ejus introspicit. Nen
Filioli mei, quos itetum pattntio. Per EvangeUum audit legem, qui simiUs Galatis exteriocem tantuni
In lucem producti, et per doctnnam genili, iterum corticero sequitur. -. .
me dolorem suslinere fecistis, ostendil per pceni- Scriptum est enim, quontam Abtaham duos filtot
fentiam eos posse renasci. Quienhnin slio. loco, habttit: unum de ancilla, et unum de libettt. De duo
quasi pater dixerat : Si decem miUia vcedagogotum lius filiis Abrahae quod dicit, facUe intelUgitur.
kabealis in ChtistOjted non multot pattes (I Cot. iv), Nam et ipse ADOSIOIUS interpretatur hanc aUego-
jam noji quasi pater, sedutniaterloquiturinCIiristo, riam. Per hos enim duos fiiios Abraham duo testa -
 687 CLAUDII TAURINENSIS EPISCOP! 888
menta signiflcata sunt. Post morteni autem Sarae,. A exposilionibus deiectatur. Quando vero ad subU-
quos do alia uxore genuit, non perlinent ad hanC miora transcendbrit, et legem ioteUexerit spirita-
significationem. Et ideo mulli legentes Apostoluro, Iem, turic eum de repromissione generari : et ut
librum autem Geneseos ignorantes, putant solos aperfjus loquar, qootidie eos, qui faciunt
opera
duos fllios habuisse Abraham. Hos ergo solos com- Abrabae, de Abraham nasci: verum iUos
qui habent
memorat Apostolus, quia solos adhttc habebat, cum spiritum servitulis iterum in timore, ex ancilla
ge-
haec significarentur, quae consequenter exponit. nerari iEgypfia,
Quod ille de ancilla, quae Agar vocabatur, velus le- Qum svnt per allegoriam dicta. Allegoria proprie
stamentum siguificat, id est populum veteris testa- de arfe grammatica est, hoc est aliud ex alio
figu-
nienti, propter jugum servile carnalium observatio- ratum, Dedit regulam Apostolns quomoda allegori-
num, et promissa terrena, quibus irretiti, et quae zare debemus. Scilicet ut manente veritate hisloriae,
tantummodb sperantes de Deo, non admiftunlur ad figuras intelligamtts. Nam cum dixisset Abraham
liaereditatem spiritalem coelestis patrimonii. Non vere duas uxores b buisse, poslea quid hae ipsae
autem suffioit quod de libera uxore natus est Isaac figurarent ostendit. Et hoc ipsum faeit, ubi aliqua
ad significandum populum haeredem novi testa. sanclorura honesta facta referuntur, non ubi pec-
menti: sed plus hic vatet quod secundum promisr *- cata damnantur. C__terumderelicta mysteria dicere,
sionem natus est. Ule autem et de ancilla, et secun- Deum aut iropossibiliiatis aut ignorantiae nolare est,
dum carnem s Sicut et Cethura, quam postea duxit quia aut aliter sacramenta sua monstrare non po-
Abraham, non secundum promissionem, sed sccun- tuerit, aut nesciens sibi necessaria, peccata quo1
dum carnem suscepit filios. Isaac enim mirabiliter rumdam antea generaliter condemnaverit. Deinde
natus est per repromissionem, cura arobo parentes vel postea ea non reprehendisset, ef vindicasset, si
senuissent. Quod si data per ApOstoIum fiducia, illa propter mysteria sua fieri ipse voiuisset. Pi-ae-
qua duos illos allegorice accipiendbs apertissime cepta vero difflcile invenies ita interpretata, ne eo-
ostendlt, voluerit aliquis etiam Cethurae filios in ali- rum virtutem evacuare yideretur.
qua rerum figura futurarum inspieere (Non frustra Hmc enim sunt duo teslamenta: Unum quidem in
de talibus personis, administratione Spiritus sancll, monte Sina, in servitutem genetans, qum est Agar.
hacc gesta conscripta sunt) inveniet forlasse haere- Sina enim mons est in Arabia, qtti conterminusest _«>
ses et schismata significari: quia ii filii de Ubera qum nunc est Jerusalem, etservtt cum fitiis suis. Pene
quidem,-sicut isti de Ecclesia sed tamen secuqdum cunctorum super hoc loco ista est explanatio, ut
carnem nati sunt. -,_J Agar ancillam inlerpretentur iu lege et in populo
Sed qui de ancilla, secundum carnem natus est: Judaeorum : Saram autero liberam in Ecclesia quae
Qui autem de libera per teptomissionem. Nimiaediffi- de gentibus congregata est, quae ro-ter sanciorum
cultatis est demonstrare Isaac tanturo, qui de Sara sit, Paulo dicenle, Qum est mater omnium noslrum.
natus est, fuisse de repromissione generatam : et H_ecdiu non peperit, antequam Christus de virgine
non etiam Ismael, qui de Agar ahciUa est ortes naseeretur et sterilis fuit, necdum risus mundi Isaac
JEgyplia. Scriplura quippe refert, quod cum perse* de electo palre cum voca sijbUmjnm dogroatum
quente Sara, Agar feta fugisset, et venisset ad eara agnitus crat. Resonaresi quUiemAbrabam in nostra
angelus in deserlo, moneretque ut subjjceretur do,- lingua pater eleclus cum souitu refertur. Agar au-
minoe potestat:, idem ipse angelus etiam baeclocu- tem quae inferpretafur incolatus, sive peregrinatio,
tus sit: Multiplicans muttiplicabosemen tuum, et non sive mora, generat Ismaelem, qui tantum audiaf
numetabitut prm multitudine. Et postea de Ismaeli praecepta, nec faciat : hominem ruslicum, sanguiT
(.quae utique repromissionis verba nemo dubitaret) narium, deserta sectantem, quae universis fratribus
Itte erit rusticanus liomo: manus ejus super omnes, suis de libera procreatis inimicus sit, et adversa
et manus omnium super eum et contra faciem omnium eis fronfe consjstat. Nec mirum vetus testamentum
frattum suotum habitabit. Sed et hoc dici potest, j)[j quod in mQtile Sina, qui est in Arabia, et confinis
de Ismaele post conceptum ejus vel angelum, vel est ei quce nunc est Jerusalem, constitutum est at-
Deum locutum. De Isaac vero anlequam in Sarae que conscriplura, non esse perpetuum, cum et in-
utero coueiperetur, Deuro fuisse pollicitura. lsmael, cobitus a perpelua possessione diversus sit, et Siuai
carnis filius: Isaac fidei fuit. Ilhjm enim Abraham montis noroen tentationejn sonet, et Arabia signi-
secundum earnalem consttetudinem genuit: isluin ficet occasum.
contra naturam senilera, per reproroissionem cre- Illa autem, quat sursum est libetaest, qum est ma-
dendo suscepit. Qui sunt secundum carnem nati, tet nostta. Ideo coeleslemJerusalem Sara significat,
nisi dilectores mundi ? Qui sunt per repromissionem quae diu deserla est a concubitu viri propter cogni-
nali, nisi amatores regni ccelorum, quia et ipsis tam sterilitatem, quoniam novi testamenti populus,
promissum est, desiderantes vilam aeternam, gratis quamvis sit novus, praedestinatio tamen ejus apud
colen.es Deum? Nunc interiin breviter ad altiora Deum, et ipsa Jerusalem co-lestis antiqua est. HanC
fendendum est, ut dicamus unumquemque nostrum terrenam Jerusalem virum habere dicit, quia secun-
priinttm non juxta repromissjouem nasci, quam dum carnem generat. Illam autem coelestemJeru
Scriplttfarum verbis simplicihns inslrriifur, adhuc salem, quaro dicit matrera noslram, sterilera _p-
»39 ENARR. IN EPIST. D. PAULI AD GALAT. 890
pellat, quia non parit secundum carnem, nec dolo- jA.ditabit filius ancillm cum fitio meo Isaac. Quod curo
res patitur, hoc est non parturit : generat autem durum visum fuisset Abrahae (semper enim primo-
sine passione spiritaliter exclamans in laetiliam. Haec genilis majora dabantur) non solum Ismaelem prio-
autem Jerusalem, quae in praesenti est, deorsum et rem esse desinere, sed ne aequalem quidem cum
humili, infimoque loco dimersa est. minore fratre accipere porlionem : Deus qui libe-
Scriptum est autem: Lmtare,sterilis, qum non paris; ram inlus esse et foris expelli volebat ancillam,
erumpe et clama quw non parturis, quia multi filii Sarae verba confirmat, et loquitur ad Abraham
desettw magis quam ejus quw habet vitum. ViruiU (Gen. xxn): Non durum sil coram te, de puero et
habuit synagoga legem, et juxta Annae quoque pro- ancilla : Omnia qum dixerit tibi Sara, audi vocem
phetiam, fetosa quondanj in liberjs fuit: sterilis ejus, quoniam in Isauc vocabiltir tibi semen. Sicut
vero Ecclesia slne viro Christo, sine ullo sponsi ergo tunc major fraterlsmael lactantem adhuc et
sermonis aUoquio diu jacuit in deserto. Sed post- parvulum persequebatur Isaac, circumcisionis prae-
quam accepit illa librum repudii in manus suas, et rogafiva sjbi primogenita vendicans : ita el nunc
omnia ornamenta viri in idoli vertit ornatum : tunc secundum carnem Ismael adversum minoreui fra-
marltus prjori singulo putrescente, alium lumbis Irem de gentibus populum Christiaiium sustollitur,
suis balteum, aliud de genlibus lumbare contexif.' " inflatur, erigitur
Unde haec statim ut viro juncla concepit et peperit; Itaque fratres non tumus ancillw filii, ted liberw.
et in Isaia exclamat Dominus per prophetam ; si est Quanlumvis se iniquitas extollaf, ancilla esl, et
gens nata simul, quando una die in Aclibus apostolo- su!jicienda est sanctis, quantumvjs se extollant,
rum, tria millia et quinque millia hominuro credi- et filios Abrahae esse se j'actitent, quandiu ancillas
derunt (Act. vi). Nec pufo necesse esse, de multitu- filii fuerint et carnaliter legem intellexerint, et sub
dine Chrisliana, et de Judaeorum paucitate dicamus, ejus terrore redacti serviliter vixerint, vobiscum
cum in toto mundo crucis vexilla respleudeant, et haereditatem habere non poterunt. Non crgo debelis
vix ratus atque notabilis in urbibus Judaeus appa- derelicta matre nostra ancillam sequi, quae licet
reat. ejusdem viri fuerit uxor, tamen ad tempus, quia
Nos autem ftatret tecundum Isaac ptomissionis nondum. poterat Sara generare : id esl riondum le-
filH sumus. Dicimus ilaque Apostohim fdeo eos ap- stamentum novura revelatuni erat.
pellare secundum Isaac filios proraissionis, quia non Qua libertate Cliristns nos liberavit. Ea enim li-
penitus eoruni desperef salutem; et rursum eos ad bertas nunc maxime apponenda esl servitulis jugo:
spirilum, quo coeperant aestimet reversuros. Fiant- (n quo in operibus legis lenebantur, qui ad circumci-
que filii liberae, qui si carne fuerint consummati fifii sionem istos trahebant.
sint anciUae. 1N CAPUT V,
Sed quomodo tunc, qui secundum catnem natus Stute, et nolite ilerum jugo sernitulis contineri.
fuetat pertequebatur eum, qui secundum spiritum: Quando dicit stale significat eos noiidum funditus
ita et nunc, Sed quid dicit Scriptura? Ejice. ancillam cecidisse : alioqui commodius diceret, surgite.
etfilium ejus. Non enim hwres erit filius ancillw cum Quod vero ait, nolite iterum jugo servitutis detineri,
filio meoIsaac. Itaque fratres non sumus ancitlw filii, iiulliini aliud hic jugum rectius possumus intellt-
sed liberw: qua libertate nos Christus liberavil. Non gere, quo eos delineri non vult, nisi circumcjsio-
puto invenire nos posse ubi Ismael persecutus fuCrit nem , et caeteras observaliqnes Judaicas. Galatae
Isaac : sed tantum illud, quod cuin fiiius .Egyptiae, enim, qui ad Pauli aposloli praedicalionero idoljs
qui major natu eraf, luderet cum Isaac, indignata dereliclis stalira ad Evangelii transcenderant gra-
sit Sara, et dixerit Abraham : Ejice ancillam, et liam, non revertebantur ad legis Judaicae servitu-
Mum ejus, non enim haercdilabit filius ancillaecum lem, quam nunquam prius cognoverant; sed volen-
filio meo Isaac (Gen. xxi). Et utique simplex lusus tes observare tempora, circumcidi carne, et hostias
inter iufantes expulsione et abdicatiohe indignus ]D offerre corporeas, quodammodo in eosdem reverte-
est. Verum Aposlolus quasi Hebracus ex Hebraeis, bantur cultus quibus in idololatria ante servjerant.
_t ad pedes magistri Gamalielis edoclus, qui quon- Ecce ego Paulus dico vobis. Ego Paulus audenler
dam furentes adversus Dominum Pharis__os consilio vobis dico, neminem pertimescens, non occultans
refrenaret ex verbis Sarae dicentis: Non enim hwre- nomen meum, ut audientes non tam missi quara mit-
ditabit filius ancillw cum filio meo Isaac, inlellex.it tenlis auctoritate moveantur. Tanquam si diceret,
Iusum illum simplicem non fuisse : qui persecutip Ecce me.imilemini, ut non timeatis; aut in me cau-
liommatur. Sed quia forsitan Ismacl quasi roajor sam refundite, si timetis.
uatu, el eo tempore circumcisus, quo jain poterat Quoniam si circumcidamini, Christus vobis .nihil
inteUigere, et sentire quod. passus esl, sibi primo- prodest. Quomodo accepturi sumus quod ait, ne ite-
genita vcndicabat, Scriptura jurgium parvulorum rum servitutis jugo detineamini, cum ad eos.seribat,
lusum vocavit. Unde et Sara haec verba non susti- quiJudxi nunquam fuerant ? J_im boc agit ulique,
nens, et consuetudinc sibi primogenita vendicantis ne circumcidanlur, sed nimifuro hic declaralur et
ancillaefilii a parva aetale non paliens, erupit in vo- confirroatur senlentia illa, dequa superius dispitta -
cen. : Ejice anciltant cum filio sno. Non enim hare- vimus. Quid enim aliud hoc locO' gentibus dicat,
 _9_ CLAUDII TAURINENSIS EPISCOPI 892
non invenio, nisi ut prosit illis quod a servitute su- A non ejusdeih esse Dei custodire velle. legcm, et eos
perstitionis suaeper fidem Christi liberati sunt: ne qui legem custodiant, derelinquere. Aul quomodo
iierum servi esse yelint sub'. jugo observationum propter uiterraissam legem reos eos faciet qui, etiam-
carnalium, quamvis sub lege Dei, tamen carnalem si velint, universa complere non possint ? Nos vero
populum servilHer alligantium. Chrjstum autem ni- legem sequi spiritalem, quae dicat, Non infrenabit
hil eis profutiirum esse dicjt si circurocidantur : sed os bovifrituranli (Deut. xxv); et cum Aposlolo intelli-
itlo modo, quo eos isti volebant circumcidi, id est, gere, Nunquid de bobus cura est Deo? sed propter
ut in carnis circnmcisione ponerent spem' salutis. nos utique dicit (Rom. ix); et observare sabbata de-
Non enim Timotheo non profuit Chrislus, quia Pau- iipata; non ut bos,et asinus noster et vilia pecora de
lusipse illum jam Christianum juvenem circumcidit. qiiibus scriptum est: Homineset jumenta salvos fa-
Fecit autem hoc propter scandalum suorura, nihil cies, Domine (Psal. xxxv). Homines rationales qiios-
simulans omnino, sed ex illa indiffereutia, qila di- que,'et spiritafes viros. Animalia vero eos qui tar-
cit circumcisiOnihil est, et praeputium nihil est {I dioris ingenii sunt, et a spiritalUros ad agenda Domi-
Cor. T). Nihil enim obest isla circumcisio ei qui sa- ni sabbata erudfuntur. Nec contrarium esse id quod
lulem in illa non esse credit. Tunc siquidem non supra scriptum est, si circumcidamini, Christus vo-
pfodesf circumcisio, cum aliquid per semetipsam B bis nihil prodest. Et auod sequitur, Teslificor omnem
putatur utilitatis afferre. Sed iilos solos ab hujusmo- hominem circumcidentemse, quoniarii debitor est uni-
di' observationibus non fuisse pfohibendos, quos fi- versm legis faciendcb.Quod ideo ait, ut vel terrore
des, quae revelata est, iis jam imbutos invenerat: tam Innnmerabilium observationum, quae in legis
utin eis jam consunimaretur ipsa actio prophetica, opefibus scriptae surit, ne omnes implere cogereulur,
quos ante ad impletiOnemprophetiaejam tenuerat, qiibd nec ipsi"Judaeinec paretttes eorum implere po-
ne si et ab ipsis removeretur, improbata potiusquam tuerunt, sicut Pefrus in Actibus apostolorum dictt,
terminafa videretur. Si autem et gentibus impbne- Abstineant se ab his quibtts eos isti subjugare cu-
retur, aut non Christi pfomittendi causa institula plebant.
esse, aut adhuc Christum promittere putaretur. Pritts Evacuati estis a Christo, qui in lege juslificamini, a
itaque populus Dei, antequam Christus veniret, le-
illa hinc gratia excidistis. Quomodo nemo potest duobus do-
gem pfophetasque adimplere, bmnia, quae minis setvire, sic umbram pariter et veritatem legis
promittebant, observare jubebantuf : liber in eis, iroplej.e difljcileest.
Umbra in lege veleri est donec
qui hsec quo pertinerent inlelligebant; servus autem et
in eis, qui non intelligebant. Posterior ergo populus spiret dies, amoveantur umbrae. Veritas in Evan-
Christi. Gratia enim et veritas per Jesum Chri-
accedens ad fidem, quia jam ChristuS venisse, passus g gelio
stum factm sunt (Jqan. i). Perdit ergo gratiaro Chri-
. esse, ac resurrexisse praedicabatur, in his quidem
talibus sacramentis institutos sti, et Evahgelium quod tenuerat amittit qui in ali-
hominibus, quos jam se justificari putat, et cum
eadem fides invenefat nec cogebatur ista observafe, qua observsjtione legis
a Christi fide destruitur, et in
snec prohibebatur. lh his autem qtti talibus vaeui, gratiam amisefit,
ejus opere conquiescit. Magis autem intelligitur, ut
nulla generis, nuUa consueludinis, vel congruenti id
necessitate retenti crediderant, eliam prohibebatur, rat quod supra specialitcr de circumcisione praecepe-
dicens : Si circtimcidamini, Chrislus vobis nihit
ut super eos jam inciperet apparere. IUa omhia pro-
Christum fuisse instituta : prodest, nunc tota lege generaliter comprehendat,
pter promittendum quo nihil eos in Christi qpere proficere, qui in quacuur
veniente aique haec promissa adimplente, jam opor-
teret cessare. que observatione se crediderint justificandos dicen-
do : Si ergo in lege spem ponitis, infirmam Christi
Cohtestor atitem omnem hominem circumcidenlem
gratiam judicatis, et quod gratis jam accepistis, tao-
se, quoniam debitdr est universm legis faciehdw. Deus
quam npn habenles, propriis vultis laboribus adipi-
qui circumcisionem primo ad Abraham, deinde ad sci, Nbndum ^iutem erat factum, sed quia voluntas
Moysen in lege praecepit non solum circurncisionem, D moveri cajperat, ila
sed ef alia multa observanda eonstituit: dies festos jjjeri.sque locis lpqijilur quasi
jam factum sit.
Hierosolymis frequentandos, hostiarum holocausta
mane semper et vespere, immolationem in uno tan- Nos ehitri spirilu ex fide spemjustitiw exspectamtts.
tum loco, quinquagesimum remissionis annum, et Spirilum ad dislinctionem litlefae posuit. Spes jusli-
caetera, qua.' facile eSt de Scriptufis excerpere sibii tiae Christus intelligendus; quia ipse esl veritas, pa-
uhttmquemque lectorem, liaque cbhortabimur Ebio- tientia, spes, justitia, onines virtutes : cujus nos se-
lietn, ef sectatores ejiis, qui post EvangeUumcreden- cundum exspeclamus advcntum quo judicaturus est
les ih Christj circuracidendbs putant, ut aut cir- omnia, ef jam iton palientia, sed justitia adfuturus
cumcisionerii faciant, et caetferaquae praecipiuntuf ini ut reddat ttnicuique secundumvoperasua. Cujusdiel
lege', autrsi iihpossibile est cuncta fieri, cesset et cir- prajsentiam Apostolus,el qui ei sunt similes exspe-
.umcisio, quae Caeterisquasi inutilis praemissa est. ctanles aiunt, AAveniat re.gnum luum (Matlh. ix).
Quod si respoiiuerihf possibiHa tantum debere se fa- Ut cum Filius D_o et Patfi tradidefit regnum, et in
cere (non eniiri Deum ea a nobis eiigere quae nbni subjeCtis omnibus fuerit etipse subjectus. Tuncca-
possnn.us_ sed quas possumus implere), dicemus eisi put subjiciatuf qitodammodo et corpbrl, et siiDetis,
 893 ENARR. IN EPBT. D. PAULI AD GALAT. 89*
omnia in omhibus. Quia qui nune est ex parte per X Qni autem conturbat vot, pprtabit judicium, qui-
sittgulos, tunc incipiet totus esse per cunctos : eunque est ille. Occulte, inquiunt, Petrum lacerat,
Nam in ChristdJesu neqne citcumcisio aliquid va- cui supra in facie restitisse se scribit, quod non recto
tet, nequeptmputium, sed fides, quw pet chatitatem pede incederet ad Evangelii veritatem, sed riec Pau-
lus tam procaci maledicto de Ecclesiae principe lo-
operalur. His qui in Christo Jesu volunt vivere. vif-
- tutes appetendae sunt, vilia fiigienda. Media vefo queretur, nec Petrus dignus qui conturbatae Ecclesiae
reus fierel. Ex quo arbitrandumest de alio quodam
quae intef virtules el vitia siint, nec fugienda sunt
nec appetenda, ut circumcisio,>et praeputium, et cae- dici, qui aut cura apostolis fuerat, aut de Judaea ve-
tera his siroilia. Circumcisio qitidem prodest, si te- nerat, aut ex Pharisaeis crediderat,, aut certe ma-
sit apud Galatas a.sthnatus, ut porfel judiciara
gemeustodias; quae idcirco utilis fuit his qui in lege gnus
vixerunt, non quia circumcisi eTant, sed quia credi- Ecclesise conturbata.,' quicunque est ille. Turbati
ta sunt Ulis eloquia Dei, quaein opera verfentes a sa- ergo fuerant Galatse inter spirilum .et litteram, cir-
lute extranei non fueriint. Ex eo siquidera tempore, cumcisionem, et concisioneih Judaismuro occultum
. et quid agerent ignorautes. Brevius^au-
qrio Evangelium in toto orbe radiavit, superflua est temmanifesturo,
circumcisionis injuria, quae tunc, ut caetera quoqfie et sic accipi potest: Quicunque est ille qui vos
ad, Pharisa-orum doctrinam trahit, et desiderat in
legis, valuit, quando et benedictiories carhales legem g carne
servantibus sppndebantur. Quod scilicet si imples- circumeidi, quamvis sit eloquens, et in legis
sent eam, benedicti essent in civitate, behediciiih ordinatione se jactitet, nihil ampliiis dico, nisi hoc
etiara vos abnuere non potestis, quod portabit
agro, plena haberent horrea, et multa alia quae-inre- quodhoc
continentur (Deut., xxvm). Nos au- pro opere judicium, el consequetur pro suo Iabo-
promissionibus
tem in Christo Jesu valere volurous, et confortari, re mercedem. Qui dum vellent istam'servitutem per-
id est, in vera circumcisione, et non circumcisione suadere et viderent eos Pauli appstoli auctoritate
Judaica. Neque enim qui in aperto Judmus est, neque revocari, dicerentetiam ipsum Paulum id senlire,
in carne sed in abseondito Ju- sed non eis facile aperire voluisse, sententiam suam
manifesta circumcisio,
dmus, et titcumctsio cotdis in spiritu, non litleta. opportune subjecit.
Nihil itaque prodest in Christo carnis circumcisio, Ego autem, fratret, si ctrcttmcisionemadhuc prm-
sed cordis et aurium quae aufert illud opprobrittm dico, quid adhuc persecutionem palior ? Legimus in
Judseorum. Actibus apostolorum, et ipse quoque apostolus Pau-
lus in Epistolissuis saepe commemorat se a Judaeis
Cuttebatis bene, quis vos impedivit vetitati non .._•
persecutiones creberrimas sustinuisse, propter,ea
dire? Sensus iste est. Cum igitur currcretis, verilati
servientes a Q quod doceret eos qui de gentibus credideranl in Chri-
magis quam imaginibus quo praepediti sto, non debere circumcidi. Hi itaque (de
guibus
doctore perverso umbram legis sequimini, et Evange-
supra ait, Qui autem conlurbat vos portabit judicium,
Iii reliuquitis veritatem ?
quicunque est ille) ut deciperent Galatas eliam hoc
Persuasiq hmc non ett ex eo qui vqcavit vos. Per- addebant: Nonsolum Petrus et Jacobus, et Joannes,
suasionem istam non dicit Dei esse, sed eorum qui et caeleri in Judiea apostoli circumcisionem, et alia
talia asserebant. Haecenim suasio carnalis est, ijle praecepta legis observant, sed ipse quoque Paulus,
autem in liberlatem vocavit. Hortatur ergo eos nul- qui vosaliter docuit, quam se rei veritas habet. Ti-
lum eoruro audire debere, qui ad illos veniebant ut motheum circumcidit, et Judaeis frequenler Judaeus
ista suadereut. Modicutn fermentum totam massam factus est, veritate cogente, quam opinioiiem de Ga-
corrumpit (I.Cor. v). Ne quis xliceret, Cur omnes latarum mentibus Paulus nunc volens tollere ait :
corripis, dum non omnes erraverint ? praedicit quod Ego autem, ftattes, si circumcisionemprmdico, quid
modicum mafitiae fermeiitum tolara possit Ecclesiae adhuc persecutionempatior ? Omne, inquit, in me
massam corrumpere. Nolile putare paucorum homi- odium Judaeorum, et qua advcrsuro me furunt insa-
num, qui de Judaeavenientes aliud doceot, insidias nia, ob nihil aliud est, nisi quod doceo gentes non
coAlemnendas,quia modicutn (ermentum totam.mas- D debere circurocidi, et Iegis onera superflua, et jam
tam corrumpit. Item aUter hoc dicit, quia licet quip- abolita custodire. Cum autem persecutionem patior,
piam legis admiscentes fidei, violant tamen fldem, raanifestum est me cjrcumcisionem non praedicare
nc habeat fructum, aut sit acceptabilis, hoc ideo ad- quam destrup. Non enim tam persecutionem patior
jecit, ne forte incolumem se pu.tarent babere gratiam a Judaeis quia praedicocrucifixum, et Jesuni esse di-
fidei, si pauca legis observarent. co Christum, quem lex et prophetae prc_nuntiave-
Ego confido in vobisin Domino,quia nihitaliud ta- runt, quam quia doceo legem esse completam: ac
pietit. Providens igitur spiritu, quia nihit aliud es- per hoc illi inimici sunt crucis ejus, qui per Iegem
senf credituri, nisi quod per Epistolam docebantur, dicunt esse juslitiam, nbn per gratiam fldei.
ait: Ego confidoin vobisin Domino, quod nihil alittd Utinam et abscindantur, qui vos conturbant. Quae-
tapietit. Nam et additio Dominici nomiuis idipsum ritur, quombdo Paultts discipulus ej'usqtii dicit, Be-
significat. Si enim per conjecturam hoc aestimabat, nedicite makdicentibusvobis (Ltt_v vi_h, et ipse lo-
potuerat tantum dicere, Ego confido in vobit.. Nunc quens, Benediciteet nolite maledicere (Rom. xn); et
aulem apponens in Domino, divino quodam confi- in alio loco, Neque maledici regnum Dei possidebunt
dens spiritu quod futurum cognoverat prophelavit. (I Cor. m); nunc et maledixcrit eis qui Ecclesias Ga-
 895 CLAUDII TAURINENSIS EPISCOW 896
Iatiae conturbabant, el cum optanlis voto maledixe- .A tanta est, ut nomen eo usque extollatur ul et ipse
rit : Utinam et abscindantur qui vos conturbant. Deus charitas appeUetur.
Tam enim delestanda abscisionis est passio, ut et Offinisenim lex tn unosermone coinpletw. Omnem
qui invitus eam intulerit, legibus piiblicis punialur : ergo legem nunc dicit ex his operibus quae ad bonos
et qui seipsum castraverit insanus habeatur; non mores pertinent, quia et illa qaae sunt in sacrainen-
tantum, inquit, circumcidantur, sed et abscindantur. tis, cum bene a liberis inleUiguntnr, nec carnaliter
Sic enim fienl spadoneS propter regnum ccelorum, observaulur a servis, ad illa duo praecepta referantur
et carnalia seminare cessabunt. Videbal quippe to- necesse est, dilectionis Dei et proximi. Recte itaqne
tam provinciara, quam ipse suo sanguine et pericu- accipitur ad hoc pertinere, quod etiam Dominus ait:
lis ab idololatria ad Cbristi traduxerat fidem, subita Non veni legem solvere, sed adimplere (Mallh. v);
persuasione lurbatam, et dolore apostolico, dolore qui erat ablaturus limbrero carnalem, spiritalem au-
patris se lenere non polerat. Mutabat vocem, et qui- lera charitatem daturus, qua sola lex impleri potesl.
bus blandltus fuerat irascebalur, ut quos nequiverat Plenitudo enim legis charilas (Rom. xm). Et quo-
lenitate, saltera objurgalione relinerel. Quidam di- niam fides impetrat Spiritum sanctum, per quem
cunt,'utinam abscindantur ab errore, et inserantur charitat Dei diffusa.est cordibus operanlium jusli-
veritati. Aiii dicunt, si putant sibi hoc prodesse, B tiam, nuUo modo qutsquam ante graliam fideidebo-
non solum circumcidantur, sed etiam et abscindan- nis operibus glorietur. Quapropter istos jactantes
tur. Quod Paulus non tam maledixerit eis, quam se de eperibus legis ita refellit Apostolus, dura osten-
oraverit pro illis, ut eas partes corporis perderent dit opera vetusta sacramenlorum umbras futurorurp
per quas delinquere cogebantur. El quoraodo in fuisse: quas jara post adventum Domini Ubero lnere-
Evangelio dicturo est, Melius esse aliquero sine ocu- di necessarios non esse monstravit; opera vero ad
lp, et sine manu, et sine pede, et qualibet alia par- bonos mores pertinentia non impleri, nisi dilectione,
te membrorum intrare in regnum ccelorum, quam per quam fides operatur. Unde si opera
legis quac-
tolura ire in gehennam : ita et nunc optare eis rria- dam post fidem superflua, quaedam ante finero nulla
gis unam parterri corporis perdere, quam per occa- sunt, vivat justus ex fine, ut et onus grave servitutis
sionem integri corporis perpetuo igne damnari. Si . abjiciat, Ievi sarcina Christi
vegetatus : et justiti..
enim exspoliafio membri proficit, multo magis sub- metas non
transgrediatur, levi jugo charitatis obtem-
latio
perans : legis etiam ipsa opera quaequaeruntur, unp
Vosautem in liberlatem vocati estis, fratres, tan- possunt sermone concludiet uno praeceplo compleri.
tum ne libettatem in occasionem carnis detis. Vos, Non ergo sola ad vitam suflicit fides, ut laciniosa le-
^1
inquit, fratres in libertatem vocati estis, forsitan gis praecepta uno dileclionis Capite concludantur.
ideo quia non omnes vocationem capere pote.ant li- Diligesproximum tuum sicut teipsum. Quaeri autem
bertatis. Propter quod nunc auditis tantum ne li- potest cur Apostolus et hic solam commemoravft
bertatem in occasionem detis carnis. Per dilcctio- proximi dilectionem, quam lege dixit impleri, et ad
nera enim oportet minores servire majoribus; quia Romanos, cura in eadem quaestioneversaretur : Qui
qui vult esse major, erit oronium servus. Neque enim diligit alterum, inquit, legemimplevit. Nam non
enim ut spiritales laceret Christi carnes, neque oc- udulterabis, non homicidium facies, non furaberis-,
casionem illis tribuat, ut se reraordeant provocantes, noh concupisces,et siquod aliud mandatum in koc
ne ab invicem consumantur. Quibus nos possumus sermone recapitulnlur. Diligesproximum tuum sicut
addere, ut dicamus de servkule legali ad Evangelii teipsum. Dilectio proximi malum non operalur. Ple-
libertatem vocatos, quibus superius dicitur, State et hitndo autem legis est charitas(Rom. xui). Cum ergo
nolite rursumjugo servilutis hwrere, etiam nunc mo- in duobus praeceptis, dileclionis Dei et proximi, per-
nefi, ut leve Chrisli jugum et deleclahilia Evangetii fecta sit charitas, cur Apostolus et in illa et in hac
praecepta sectantes nequaquam sibi putent licere ut Epislola solam proximi dilectionem commemorat,
hac ipsa libertate vivendi in occasionem carnis utan- nisi quia de dileclione Dei possunt mentiri homines,
tur. Scilicet ut juxta carnem vivant, juxla carneav " quia rariores tentationef eam probant: in dilectibne
circumcidantur: sed spiritu magis stent,. piritu prae- autem proximi facilius convincuntur eam non habere,
putiura carnis abscindant, et ad spiritus altiora ten- dum inique cum hominibus agunt ? Consequens esf
dentes humilitatem litterae derelinquant. autem ut qui ex toto corde, ex tota anima, ex tota
Boente Deum diUgit, diligat et proximum tanquam
Sed. per charitatem servite invicem. Qui enim per : hoc jubet iUe quem ex toto corde, ex
charitatera servit, libere servit, et sine miseria ob- seipsum quia
tota anirha, ex tota mente diligit. Item diligere pro-
temperans Deo, cum amore faciendo quod docetur, ximum, id est omnem hominem,
noh cum limore quod cogitur. Tunc enim nos chari- tanquam seipsunj
nisi Deum diligat, eujiis praecepto ef
tas a jugo culpae liberos reddil, cum vicissim nos quispotest,
dono dilectionem proxiroi possit implere? Cum ergo
nostro per amorem servitio subjicil: cum et aliena
utrumque praeceplum ita sit ut neutrum sine altero
bona nostra credimus, et nostra aliis, quasi sua offe- possit teneri, etiam unum horum commemorare ple-
retttes, exbibemus. Tantum autem bonum est chari- rumque suflicit, cum agitur de operibus juslitiae: sed
tas, utomnislex in illa recapituletur. Cujus virtus opportunius illud de quo quisque facilius convincitur.
897 ENARR. IN EPIST. D. PAULI AD GALAT. 898
Unde Joannes dicit: Qui enim non diligxt ftatrem jA perficilur carnis concupiscentia, cum consentit ei
suum, quem videt, Deum, quem non videt, quomodo spiritus ad opera mala, ut non concupiscat advcrsus
potest diligere (I Joan. rv) ? Mentiebantur enim qui- Ulam, sed curo illa: sic et bona opera nostra tunc
dam dUectionemse Dei habere, et de odio ffaterno perficientur, quando ita spiritui caro consenserit, ut
eam non habere convincebantur. De quojudicare in adversus eum eliara ipsa non concupiscat. Hoc enim
quofidiana vita et moribus facile est. Cbaritas vel di- volumus cum perfectionem justiliae concupiscimus,
lectio in quaiuor modis completur, hoc est, primo hoc intentione non intermissa velle debemus. Sed
Deus diligendus est; secundo, nos ipsos diligamus; quia perficere in ista corruptjbili carne non possu-
tertio, proximos; quarto, inimicos: Deum plus quam mus, ideo dixitadRomanos: Velle adjacet mihi,per-
nos, proximum sicut nos, niimicum quasi proximum. ficere autem bonum non invenio (Rom. vn). Vel sicut
Et nisi Deum primum dilexerimus, nos diligere non habent codices Graeci: Velle adjacet mihi, perficere
possumus. Hoc est non peccare: et si nos non dili- autem bonum non; id est non mihi adjacet perficere
gimus, ad quam fbrmam proximos diligemus? Si au- bonum. Non ait facere, sed perficere bonum. Quia
tem proximum non amamus, multo magis inimicum. facere bonum, est post concupiscenlias non ire. Per-
Si ergo vohimus dilectionem habere, primo Deum licere aulem bonuro,est non concupiscere. Quod ergt»
plus quara nostras animas diligamus. Quod ita pro- B estadGalatas.concupiscentias carnis ne perfeceritis,
batur, si propter Deum etiam salutem riostram et hoc e conlrario est ad Romanos : Perficere autem
ipsas animas contemnamus. Non ergo sola ad vilam bonuinnon invenio,quia nec illaeperficiuntur in malo,
suutcit fides. nisi quis sicut se diligil, ita et proxi- quando eis non accedit nostrse voluutatis assensus ;
mum : et non solum ei malum non facit, quod sibi nec noslra volunlas perficitur in bono, quandiu illa-
non vult: sed etiam bonura facit, quod sibi vult ab rum, cui non consentimus, perroanet motus. Ipse
alio fieri: et universam legem implet, quae habet, autem conflictus,in quo etiam bsplizali velut in agone
duo genera mandatorum, hoc est, non faciendum decertant, cum caro concupiscit adversum spirituro,
nialum, et lacien.um bonum. et spirilus adversus carnero : ubi et spiritus facit
Qnod si invicem mordetis et comedilis, videte ne ab, bonum opus non consentiendo coneupiscenliaemalae,
invicem consumamini. Hoc enim maxime vitio con- non perficit; quia ipsa mala desideria non absumit:
tentionis et invidiae, perniciosae dispensationes in'<er et caro facit malum desiderium, sed nec ipsa perficit,
eos nutriebantur, male de invicem loquendo, et quae- quia non sibi consentiente spiritu et ipsa ad opera
reudo quisque gloriam suam, vanamque victoriam, damnanda non pervenit. Iste ergo conflictus non Ju-
nec quorumlibet aliorum, sed plene Chri-
per contentionem, quia vos meliores alterutrum ju-, daeorum,
dicatis, quando delrahitfs alterum; quando alienat C slianorum, fidelium et bene viventium est.
torquemini felicitate, et ex alterius bono veslrum1 Caro enim concupiscit advertut tpiritum, tpiritut
malum facitis, tunc invicem mordelis,et quando ma- uttlem adversus carnem. Non enim caro sine anima
ledicto vos putatis -ulcisci: quibus studiis consumi-" concupiscit, quamvis caro concupiscere dicatur, quia
tur sociclas populi, dum in partes scinditur. Quc-" carnaliter anima concupiscit, caro enim nihil nisi
modo autem ista vitare possint, nisi spiritu arobu- pef ahiroam concupiscit: sed concupiscere caro ad-
lent, et concupiscentias carnis non perficiant ? Meliu.* versus spiritum dicitur, quando anima carnali con-
est autem ne contra ralionem, et totius Epistolae J cupiscenlia spiritui reluclatur. Tunc enim caro adul-
consequentiam, subito in extraordinaria praecepta 1 terimn, spiritus autem desiderat castitatem. Totum
Paulus erumpat, hoc ila intelligere, ut ad circurooi- hoc nos sumus, ef caro ipsa quae discedente anima
sionem observationemque legis cuneta referamus. Sii moritur, quae pars nostra infirma est, nec
fugienda
vos, inquit, conturbanl alii, vos aulem conturbamini.» dimittitur, sed recipienda reponitur. Tunc erit justus
si totam Scripturam veterem legentes sic intelligitis,» sine ullo omnino peccato, quando nulla lex erit in
ut scripla est: Oculum pro oculo, denlem pro dente' membi-isejus repugnans
legi mentis ejus. Nec recepta
(Deut. xix), et ira desiderat ultionem, ullio vero im- ulterius relinquetur. Unde dicit, Seminafur
corpus
ponit dolorera, quod lex noh solum non prohibet,» JJ animale, surget corpus spirilale. Et quia supra se-
verum etiam praecipit,justitiam in talione reslituens,> cundum duplicera
infelligentiam hnnc locum ccepe-
sequilur, ut et -
nudatus nudet, et vulneratus revul- ramus exponere, reddenda sunt quae omisimus Caro
neret, el comestus remordeat, el quaevidetur justiti;a concupisciladversus spiritum, id est bistoriae et Scri-
esse, consumplio sit, non unum vindicans, sed utrumi- pturae carneus inteliectus conlra allegoriam et
spiri-
qtie consumens. talem doctrinam repugnat. Spiritus autem advertui
Dico autem: Spiritu ambulate, et desideria carnu. carnem, id est sublimiora dejeclis, aeterna brevibus,
nonperficietit. Si ergo non consentiatur concupiscen- umbraeverilas refragatur. Et carneus Scriptur.! sen-
tiis carnis, quanlisvis agantur raotibus, non tameiB sus, quia impleri non polest (uec enim valemus om-
perficiantur operibus. Proinde cum caro concupiscit nia quaescripta sunt facere), ostendit nos non in no-
adversum spiritum, et spiritus adversus carnem, uit stra positos potestate legis explendae, cum etiamsi
non ea quae volumus faciarous, nee carnis perficiuni- velimus litteram sequi, impossibilitas non admitlit.
tur eoncupiscentiae,quamvis faciant, nec nostra per Hwc enim invicemadvertantur, ut non quwcunque
ficiuntur opera bona, qnamvis fianl. Sicut enim turiic vultis, ista faciatis. Haec facit ratio ut voluntatem
 m CLAUDII TAURINENSTSEflTSG_#. 900
non .eqftatur euectu. :,quia in hac vita pugnat caro. A coireentientes, non haec agual et ideo regnum Dei
contfa spfritum.et spiritus adversas cafnem; Fit possitfebunt. Non «im jam regnat peccatum ia eo-
ergo per sanctHicationem perfectam, utomais car- rtun moftali corpoie ad obediendum desideriis ejus,
nalis appctitus spiriiuf nostrb Uluminato et vivifi- q-amvis babiteta» eodem raortaU corpore peccatum,
caio, id est volttntali _ulvji_iatar. Et sicttt ttunc vide- nondum ex-tincto impettt consuetudinis naturalis,
mus multis puerilibus delectalionibus BOS-carerequse qua mortaliter t_aii sumas, et ex propriis viteenostrae,
nos pueros, si denegarentur, acerrime cruciabant, cametnos ipsi peccando auximus qnod ah origine
ita credendum est de omni carnali delectatione futu- peccati humani damnationis trahebamus. Aliud est
rom esse, cum perfeeta sariclitas totumhominem eniro non peccare, aliud non habere peCcatum. Nam
reparaverit:; nunc^utem quandiu est in nobis quod in-quo peccatara non regnat, non peccat, id est qui
resistitbonaevoluntati, aUxilio Deiperbonos hbmi- non obedfat desideriis ejus. In quo autem rionexi-
nes.et bonbsangelos ihdigemus, qf donec sanetur stunt omnino ista desideria, non solure non peccat,
vulnus nostrura, noh Ha molestetur ut perimat etiam sed etiam non habet peccatum. Quod etiam si ex
bonam voluntatem: haricatftetn mortem peccatome- muttis partibusinista vita possit eflici, ex omoi ta-
rrihnus, quod peccatum erat omnino in Ubero arbi- men parte non nisi in resurrectione carnis, atque
trio: eum*in paradiso nullus dolor denegaret dele- B commutatione peragendum est. Cur ergo haecOmnia
ctationes volunlati bonae, nec qttidqttam recte ha- et his siroiha doctor gentium in fideet veritate opera
benli se homihi resistelkt. Nupc vero paulatim-subr oarnis appeUat, nisi quia eo loctttionis modo, quo
repens delectafio mortificat animam, uf si abstinere totttm significatur a parte, ipsum hominem vult no-
velit, sine molestia el angore nori possit. mine carnis intelUgi?Quod si quisquam dicit carnem
Quod ti .piriftt dueimini, no'nestis stib lege. Ft itt- _ausame.se in malis moribus quorumcanque vilio-
telligamus eos sttblege esse, quorum spirifus ita eori1 rum, eo quod anima cafhe perfecta sic vivit, profe-
cupiscit adversus carnem, ut non ea quaevolunt fa- cto non universam horoinis nafuram dfligenter ad-
ciant, id est non §e teneant conjunctos in cbaritate vertit. Nam corpus quidem corroptibile aggravat
justiliae, sed a concupiscente adversum se carne, vin- animam. Comjplio autem corporis,. quae aggravat
cantur. Nott soTtrrnea repughante Iegi irientis eorum, animam, non peccati pfimi est causa, sed pcena.Nec
sed etiam captivante iltos sub lege peccati, quae est caro corruptibUis animam peccatrieem, sed anima
in membris mortalibus. Qrii enim non ducuntur spi- peecatrix fecit esse corruplibilem oarnem: ex qua
ritu, sequitur ut carne ducantur. Non auiem pali ad- corruplione carnis_ licet- existant quaedam incita-
versitatem camis, sed duci a carne damnatio est. Et menta vitiorum, et ipsa desideria vitiosa, non tamen
ideo, Quod si spiritu ducimini, inquit, non adhuc " omnia vitaeiniq-ue vilia tribuenda sunt carni, ne ab
estis sub lege. Naroetsnperius nonait, spiritu.ambu- his omnibus purg_mus diaboluro, -qui carncro nen
late, et concupiscenliascatnis non habueritis, sedne ' habet. ^Juis enini servitutem, qtiae idolis exhibetur,
perfeeeritis. Quippe eas oranino non habere, non jam veneficia;inimicitias, contentioiies.aeniulationes,ani-
cerlamen, sed certaminis prseroium est, si obtinue- mositates_.dissenslones, baereses, invidias, non po-
rimus victoriam perseverando sub gratia. Commu- tius intelligat animj vitia esse quam carnis ? Quan-
tatio enim, corporis in immortalem statum sola caf- doqoidem fieri potest utpropfer idololatriam vel hae-
nis concupiscentias non habebit. Et si vos lotos spi- resis alicujus errorema vohiptatibus corporis tempc-
ritalibus occupetis, non vobis opus est lex, carnalibus retiir: et tamen etiam tunc borao', qoamvis carnis
data est. Si tpititu, inquit, ducimini non ettit tub libidinem contemriere atque cohibere videatur, se-
lege. Utiqtte legt, quae timorem incutit, non tribuit cundum carnem yivere hac apostolica auctoritate
charitalem, quia chafitat DeLdiffuia ett in cotdibus convincitur, et in eo quod abslinet a vbluplatibiis
vestris. Non per legis litteram, sed per spiritum san- carnis. damnabiba opera carnis agere demonslralur,
ctum, qui datus est nobis (Rom. v). Haec 6st le_ li- elenim si diabolus ea quae fornicalor agit, vel ebrio-
bertatis, non servitutis, ln quantum quisqtte spiritu -. sus, vel si qoid hojnihi mali est quod ad,carnis per-
ducitur, nonestsub lege: quia quantum condele- tinet voluptales, nori agit, qui carnem non habet,
ctatur legi Dei, non est sub legis limore, quia timor non potest dici absque culpa, cum sit etiam talium
iorTOenlumhabet, npn delectationem criminum snasoret instigator occultus: est tameh
Manifesta axttemstinl opera carnis quw __«_,,__.ni- maxime superbus atque invidus, quaeillum vitiositas
catio, immundxtxa,impudicilia, idolorum tervitus, ve- sicobtinuit, ut propter boc esset inorceribus cali-
neficia, inimicitiw,contentiones,animositatet, amula- ginosi hujus aeris. aeterno supplicio destiBatus. Haec
tiones,itw,tixm'distentiones, hmteses,ittvidimrebtie- aulem vitiavquaelenent in diabolo prmcipatum.carni
tet, comessationes. Agunt autem haec, qui cupjdita- tfibuit Aposlolus, quam certumest diabolura _ionha-
tibus carnalibus eonsentientcs facienda esse decer- bere. Dicit enim inimicflias, contenliones, aemulatio-
nnnt, etiamsi ad implcndum faculfas non datur. nes, animositafes, invidias, opera esse carnis. Quo-
Caeterumqjii tanguntur hujusmodi motibus, et im- rum oronium ih-Jbrum caput atque origo superbia
ujbbiles in majore charitate' consistunt. Nori solum est, quae sirie Carne regnat in diabolo. Athaec omnia
non eis exbibentes membra corporis ad male ope- cum habeat iUesine carne, quomodo sunt ista opera
faiidum, sed neque nutu consensionisad exhibendum carnis, hisi quia bpera sunt hpminis, quem noroi^e
901 ENARR. IN EPIST. D. PAULl AD GALAT. 902
caniis appellat? Si enim sapientia carnis inimica est. __chafilatem, quem non divinarum litterarum sludio-
faciat intentum ad perscrulanda caetera ? Si
Deo, inimica autem sunt omnia dogmata falsitatis sum.
Deo repugnantia, consequenter haereses inimicseDeo euim fornicatio est amor a legitjmo connubio solutus
ad carnis opera referuntur. Haeresis autera Graece et vagus explendae libidinis conseclando laetitiam,
ab electione dicitur, quod scilicet eam sibi _iiusqiri-- quid tam legitime ad _pirhalem;fecunditatem con-
anima Deo, cui, quajUo flxius inhae-
queeligat disciplinam, quam putat esse^meliOrem. juugkur, quam
Quicunque igitur aliter Scf ipturam intelHgit, qttam serit, tanfo est incorruptior ? Inhaereat autem cha-
sensus Spiritus sanctl flagitat, quOconscripta est, li- ritate;f.Recte igitur fornicationi opponitur eharitas,
cet de Ecclesia non recesserit, tamen haereticus ap- in qua sola est custodia caslitatis. Immunditiaeau-
pellari potest, et de carnis ooeribOs est eli-ens quae tem sunt omnes perturbationes de illa fornicatione
pejora sunt. conceptae, quibus gaudium tranquiUitalis opponitur.
El hit timilia, qtim ptmdicq vobts, sicul prmdixi, Idolorum autem servitus ullima fornicatio est animae,
quoniam qui talia agunt, tegnum Dei non consequen- propter quam etiam bellum adversus Evangelium re-
tut. Potest autem movefe quod: ait, qum dico .__.. conciliaiis Dei furiosissimum gesturo est: cujusre-
ticut ptmdixi, quoniam qui talia agiint, tegnum Dei liquiae, quaravis pene sopita. fuerint, .adhttc tamen
non possidebttntj^i quaeratur ubi ista praedixerit, nam J recalent. Huic itaque pax conlrariaesVqua.recon-
iu hac Epistola non invenitur. Ergo aut pra_senscum ciiiamur Deo, eademque pace etiam curo hominibus
esset, hoc praedixerat; aut cbgnovetat pervenisse ad custodita veneficiorum, inimicitiarum, contenlio-
iUosEpistolam quaemissa est ad Corihthios. Ibi enim nura, aemulationuro, animositatum dissensionumque
sic ait: Nolite ertate, nequeforniealores, neque idoli» vitia sanantur in iiobis. Ut autem in aliis, inter quos
tervientes, neque adulteri, neque moiles, nequemascti' vivimus, justa moderatione versemur, et ad susti-
lorum concnbilores, neque fures, rteque avari; ~neque nendum longanimitas, et ad curandum benignitas,
ebriosi, neque maledici, neque rapaces regnum Dei et ad ignoscendum bonitas militat. Jam vero haere?
possidebunt (I Cor. vi). Hic ergo cuui emimerasset sibtis fides, invidiae mansuetudo, ebrietatibus et co-
opera earnis, quibus clausum est Dei regnum, sijbje- inessationibus continentia reluptatur. Ne quis sane
cil eliatn opera spiritus, quaefructum spiritus voeat. arbitretur hoc esse invidia quod est aemulatio. Vir
Fructus autem spiritus ett charilas. Omnium vir- einaeeniro sunt, et propler ipsam vicinitatem ple-
tutum prima est charitas, quae, sicut notavimus, in rumque utrumlibet horum pro altero, aemulalio pro
quatuor dividitur partes: in dilectione Dei, in sua invidia, vel invidia pro aemulatione ponitur. Sed
uniuscujusque, in prOximi, et iniroici. quia utrumque hic locis suis dictura est, utique dis-
Gaudium spiritate, pax. Si tranquiUa mens nullis ^ tinctionem de riobis flagitant.. Nam semulatio esf
' - < dolor animi cum alius pervenit ad rem quam duo
passionibuSperturbetur.
•
Longanimitas. lllatas injurias suslinere. pluresve appetebanf et nisi ab uno haberi nonpotest.
Bonitas, Semper benefacere velle. Istam sanat pax, qua id appetimus quod omnes qui
Benignitas. Nulli injuriam facit, nec desiderat ftefi. appetunt si assequanlur, unum in uno fiunt. Invidia
Notandum quod et fides a Deo detur, quam inter vero dolor animi est, eum indignus videtur aliquid
fructus spiritus septiroo loco Apostolus nosuit: et hbc assequi, etiam quodtunon-appetebas. Inter invidum
nbtandum quia a Deo est. autem et invidiosum,hoc inferest quod invidus feli-
Fides. Vel Deo -credere, vel horainibus promissa ciafi invidet, invidiosus autem ipse est quiabalio
cohiplere. patiturinvidiam. Hancsanatmansuetudo. Cumquis-
Modestia. Non irasci. que adjiidicium Dei revocans non resistit voluntati
Continentiu. Conlinenlia pro tempore est. ej'us, et magis ei credit recte facturo esse quam sibi
- Castitas. Sempiterna: etnonsolumafornicatione, quod putabat indignum. Regnant ergo spiritales isti
sed ab omriiiniqmtateconlinere. :_. fruclusin homine, in quo peccata non regnant, Re-
Adversus hujusmodi non __. lex. Non enim ista gnant autera ista bona, si tantum delectant, uttpsa
probibuit, et qui Novura implet, non est sub Veteri teneant animum in tentationibus, ne in peccati con-
Testamento. Hinc intelUgamus illos'sub lege posi- sensionem ruat.
tos, in quibus ista-non regnant. Nam inquibushaec Qui autem suntChristi, carnem suam cructfixerunt
regnant ipsi lege legitiroe utuntur, quia non esl illis cum vitiis et concupiscentiis. Unde aulem crucifixe-
lex ad coercendum posita. Major enim et praepollen- runt, nisi liroore illocasto permanente in saeculumsa. -
tior delectatio eoruro, justilia esf. Non enim,- ait, cuUvquo cavemus pffendere iUum, quem toto corde,
adversus haec non est lex, sed adversus kujttsmodi, tota anima, tota mente diligimus: et ideo si hoc
hocest, siveista, sive etiara caetera huj'u_Hi_-i."Sed iiiodoomnia simul crucifixa snnt membra, et destru-
tamen diligenter considerantibtts^ non hic .oinii ctum est iri nobis omrie opus peccati, et caro quasi
modo carnaUam spiritalhimque operuro bppositio m- peiidens ir. cruce.saeculi desideriis exstincta alqae
ordinata atque confusa est. Ohhooautem latet, qma mortificata, nihil adversum Dei pr__cepta in sae-
pauciora velsingula quibusdam pluribus opponutttttf. cttlo concupiscit: ut quid eis legem juxta litteram
Nam ex eo quod in capite carnalium vitiorum pbsuit tenere convenit, quoe-ad vitta peccatorum coer-
fornicaliones, in capite autem virlutuitt spirUaUum cenda data est? siroul illud rvotandum quod eos
 903 CLAUDIITAURINENSIS EPISCt*! 904
dixeritChristi esse,qui carnem suam cum vitiis cru- A ne rigidus, ne iralos, el tristis corrigere cupial er-
Cifixerunt. Haecsentenlia illos revincil qui solam rantem, sed provocet eum, spondens salutem, ve-
fidem ad salutem animarum suarum Suflicerearbi- niam repromittens; Christi testimonium proferat,
trantur. quod gravi legis et pcccalorum onere depressusad
INCAPUTVI. jugura suum suave, leve invitet onus, ut discant
Si vivbnusspiritu, spirilu et ambttlemut. Nequa- quia humiUs sit, et mitis, et mansuetus corde, et in-
quam per legem, sed per charitatem nobis invicera veniant requiem animabus suis (Matth. xi). Locus
servientes. Non debemus de Scripturarum interpre- iste de EpistOla ad Romanos in fine pandendus est.
tatione contendere, et dicere verbi gratia, Circum- Ibi enim cum siroiliter de escis et observationibus
cisio melior est. Non, sed praeputium. Contemnenda scriberet Judaeorum, et eos qui legis juxta Utteram
historia, et allegoria sequcnda. Imo aUegoria vana praecepla contemnerent, firmos atque perfectos :
esf, et umbratica, et nullis veritalis fulta radicibus: illos vero, qui adhttc antiqua consuetudine duceban-
unde evenit ut invicem nascantur invidiae.Exciudere tur, infirmos parvulosque narraret, et videret jur-
enim, ait, vot volunt, ut illot mmulemini. Non tam gium esse inter spiritales et carneos; admonuit spi-
veritatem Iegis volehtes docere.quam vincere. Ineo ritales ne contemnerent carnales, et ait, Infirmum
autem illi fallebantur, quod negare quidera non po- B autemin fide attumite, non in ditceptationibut cogi-
terant, sectandum sibi esse Spirilum sanctum, asser- tationum: aliut enim ctedil manducate omnia, qui
torem et ducem libertatis suae, sed ad opera servilia autem infitmus ett totut manducet. It qui mandn-
carnaliter conversi, retrorsura se conari non intcUi- cat, non manducantem non spernat, et qtii non man-
gebant. Propterea non ait, Si spiritu vivimus, spiri- ducat, mandueantem non judicet. Deus enim illum
tum secterour. Fatebantur enim Spiritui sancto ser- assumpsit. Tu,quit et qui judicat alienum servum?
vire oportere, et eum non spiritu suo. sed carne vo- tuo domino ttat dut cadit. Stabit autem, potent ett
lebant sectari: non spiritaliter obliiientes gratiam enim Deui ttatuere illum (Rom. xfv); et multa in
Dei, sed in circnmcisione carnali, et caeteri hujus- medio super hoc sensu disserens, adjecit in finem :
modi, spem conslituentessalutis. IUisenim dicit, qui Noti propter etcam destruere. opus Dei. Et iterum :
mtttua concertatione se allerutrum praeponere cupie- Debemus aulem nos firmiores xmbecillitatet infir-
bant, Per spiritum, inquit, vitam habemus, sed si morum tustinere, et non nobit placere. Unusquitque
spiritaliter conversemur, et non legi carnaliter ser- vestrum proxbno sno placeat ad bonam mdificatio-
viamtts (Rom. viti). txem (Rom. xv).
Non efficiamurinanis glorim cupidi, xnvicem pro- Contidetant teiptum, neettu tenterit. Nihil enim ad
^
vocantes, invicem invxdehtet. Prorsus magnifice et misericordiam sic inclinat, quam proprii periculi
omnino divino ordine posteatjuam eos instruxit ad- cogitatio. Considerando temetipsum, quia et tu
versus illos, a quibus in servilutem legis seduceban- homo es, et poteris aUquo praeveniripeccato, et ita
tur, hoc in eis caule, ne instructiores facti et volen- demura indigere adjutorio Dei, et proximi: quia
tesjam calumniis carnalium respondere, contentioni- sani infirmos sustinere debenl, et morluos sepelire,
bus stude^nt et appetilu inaniS-gloriaelegis oneribus quia procul dubio et infirmari et mori posse se cre-
non servientes, vanis cupiditalibus serviant. Nihil dunt
autem sic probat spiritalem virumquarapeccati alieni Altet ttltetitit oneta pottate, et tie adimpleoxtit/_-
traclatio, cum liberationem ejus potius quam insul- gem Chtitti. Quia Veleris Testamenti cuslodia ti-
talionem , potiusque auxilia quam convicia roedi- morem habebat, non potuit apertius significare Novi
tatur: et auantum facultas tribult, suscipifet ideo Testamenti donum esse charitatem, quam hoc loco-,
dicit: ubi Aposlolus dicit : lnvicem onera vestra portate,
Fratret, et si prmoccupatut fuerit homo in aliquo el sic adimplebilis legem Christi. Hanc enim le-
delieto, vot qui tpiritalei ettit hujttsmodi instmite gem Christi dicere intelligitnr, qua ipse Domi-
in spiritu lenitatis. Eum quoque qui spiritafis est n nus praecepil ul nos invicem diligamus tantum in
cobortatur, cum soi timore ne cesset manum por- ea sententia praecepti pondus constiluens ut dice-
rigere corruenti: et pulchre praeoccupatum in de- ret. /a hoc cbgnoteitut quoniam discipuli mei estis,
lielo-hominenj yocat, qui mori possit, et ipso no- si voi irivicem diligalis (Joan. xiu). Hujus aulein
inine fragilifatem conditionis ostendehs, ut dignus dilectionis oflicium est invicem onera vestrapOr-
sit venia, qni velut homo errore deceptus, et mer- lare. Sed hoc oflicium non est serapiternum , per-
sus in voraginem, seipsum sine auxilio et adju- ducit sane ad beatudinem sempiternam, in qua
tore erigere non possit. Spirilali aufem nbn additur nulla eruntonera nostra, quaeinvicem portare jubea-
homo, sed quasi Deo praecipitur, ut hominem prae- mur. Nunc vero in hac vita, id est dum ui hac via
occupattim in delicto instruat: sive, ut melius ha- sumus, onera nostra portemus, ul ad earo vitam quae
betttf in Graeco, pcrficiat in spirilu lenitatis. Qui caret omni onere, pervenias. Nihil enim sic probat
antem perficitur, non ei desunt universa, sed aliqua. aroicum, quemadmodum oneris amici portalio. Nec
Deniqne si non peccatis pluribus, sed vilio aliquo taroen invicem portaremus onera nosfra, siumim
praeoccupaliserravit, lenitatis spiritum, et mansue- tempus esset infirmitatis amborum, qui onera sua
tudinis in cbrrectione percanlis, spirilalis adhibcat, sustinet, aut uniim refirwilatis genus; sed diversa
905 ENARR. IN EPIST. D. PAULI AD GALAT. .06
tenipora et diversa genera infirmitatis faciunt^utj A Hcet, docemur per hanc sententiolam novum dogma,
onera nostra invicem portare valeamus. Verbi gra- quod latitat: dum in praesenti saeculo sumus, sive
tia : Iram fratris tunc portabis, cum tu adversus orationibus, sive consiliis invicem posse nos adju-
eum non irasceris, ut rursum eo tempore quo te vari. Ctim autem ante tribunal Christi veneriraus,
ira pneoccupaverit, ille telenitateet tranquillitate nec Job , nec Daniel, riec Noe, rogare posse pro
supportet. Sed et hunc locum cum superioribus co- quoquam, sed unumquemque portare onus suum
pulemus, duplicem enim seqnitur inteUigentiam. Si (Ezech. xiv).
quis infirmus in fide est, et adhuc lacte nutritus in- Communicetautemis qutcatechizatur verbo, ei qui
fantiae, nec potest tamcito a legali observatione tecatechizat in omnibut bonit. Sensus itaque isteest,
ad spiritaUa sacramenta transire, vos qui robustio- quia superius spiritalibus praeceperat, ul eos qui pi_>
res estis, ejus onera portate, ne per scientiam ve- occupati fueranl in aliquo delicto, instruerenl inspi-
stram frater pereat, pro quo Christus mortuus est: ritu lenitalis, et alter alterius onera portarent, adim-
portat quoque fratris necessilatem qui gravatum plenteslegemChristi: nuncecontrariohisqui adhuc
pauperem onere egestalis adjuvat. imbecilliores, et discipuli, et carnales erant imperat
Nam ti quit exitlimal te esse aliquid, cum nihil sit, ut quomodo ipsi a magistris spiritalia nietunt, sic
seipsum seducit. Non eum seducunt laudatores ejus, Bmagistris carnalia praebeant, qui totos se divinae
sed ipse potius, quia cum sibi sit praesentior quara eruditioni, et studio tradentes, vitaehujus necessariis
iUi, magis vult se in illis quaerere quam in seipso. indigent, et fiat illud quod de manna scriptum est,
Et ideo ait: Si quis existimat se esse aliquid, in eo qui multum, non abundavit; et qui modicum, non mi-
quod putat se esse aUquid, et non ex clementia in noravit (II Cor. vm). Bona autem in praesenti loco,
proximum, sed ex suo opere et labore se judicat, juxta vulgi consuetudinem moremque communem,
sua tanlum virtute contentus : iste ex hac ipsa ar- victum et vestitum, caeteraque quae homines inter
Togantia nihil fit, et ipse se decipit. Mentem autem bona numerant, appcllavit. Habentes enim victumet
decipit, qui se putat esse sapientem. Et secundum vettitum, his contenti simus (II Tim. x). Nec mirum
Isaiam, Sapiens in se et in contpectu suo intelligent si Paulus ea quae erant corpori necessaria boni
(Isa. v). Ad circumcisionem et ad legem ita loci hu- appeUationesignavit: cum etiam Salvator noster
jus connectitur inleUeclus : Qui spiritalis est, et mi- ad eos qui necdum ad virtulum culmen ascende-
sericordiam in proximum non habet, contemnens rant, sed adhuc humilius incedebant, et sibi addi
humUem, quia ipse subUmior est, ipse se decipit: poscebant fidem, dixerit. Si ergo vos, cum mali titit,
nesciens hanc spiritus esse legem, ut nos invicem tcilit bona data dare filiit vestris , quanto magitPater
dUigamus. G cwlestisdabit bona petentibusse (Matth. vn)!
Opusautemtuumprobet unusquisque,\ettic intexpta Nolite errare, Deut non xttidetut': qum enim temi-
tantum gloriam kabebit, et non in altero. Unusquis- naverit homo, hmc et metet. Pfaevidens in spiritu,
que enim proprium onus portabit. Et non in altero, id eos qui docentur, et debent magistris sttttiptus et
est, cum alter eum Iaudat. Non ergo laudatores no- vitaenecessaria ministrare, posse obtendere pauper-
stri minuunt onera conscientiae nostrae, atque uti- tatem et dicere: Ager meus hoc anno aruit siccitate,
nam non etiam accnmulent plerumque, ne UUsof- Vineam grando contrivit, Redditus, qui esse pote-
fensis laus nostra minuatur, cum aut objurgatione rant, tributa rapuerunt, Non habeo unde tribuam
iUos curare negligimus, aut jactanter eis aUquid quodjubetur; adjecit, Nolite errare, Deut nori irri-
nostrum osfentamus, potius quam consfanter osten- detur. S*cit,inquit, corda vestra; non ignorat facul-
dimus. Omitto ea quae fingunt et mentiuntur de se tates. Excusatio verisimilis homini potest utcunque
homines propter hominum laudes. Quid enim ista placere, Deum non potest faUere. Et simul cohor-
caecitate tenebrosius, ad obtinendam inanissimam tatur ad id quod pr__ceplumest exhibendum, semen
gloriam erroremqne hominis aucupari, et Deum te- nominans, ne putet perditum quod mulliplicato fe-
stem in corde contemnere ? quasi vero ullo modo._ nore recepturus est.
comparandus sit error iUius qui te bonum putat, er-' Quohiam qui teminat in carne tuu, __ curne et me-
rori tuo, quihoroini de falso bono placere studes, de tet cottuptionem. Hoc dicit de amatbri&us volupta-
malo vero dispUcesDeo. tum magis quam Dei. In carne enim sua seroinat,
Unutquisque enim onussuum portabit. Videtursu- qui omnia quaefecit, etiamsi bona videantur, pro-
perioribus contraire, ubi ait: Aller alterius onera pterea tamen facit ut carnaliter ei bene sil.
portate. Si enim unusquisque onus suum portabit, Qiti autem semxnat in spiritu, de spititti metet e#-
alter alterius onera portare non poterit. Sed viden- tam mtetnam. Seminatio in spiritu est ex fide cum
dum, quod ibi praeceperit ut peccantes in hac vita charifate servire justitiae, et non' obedire desideriis
nos invicem sustentemus, et in praesenti sceculoaV- peccati, quamvis de mortali carne exislentibus. Mes-
terutrum auxiUoaimus : hic autem de Domini dicat sis autem vitae aeternae cnm inimica novissime de-
in resurrectionejndicio, quod non ex alteriuspec- struetur mors, et absorbebitur mortale a vita, et
cato et comparatione delerioris, sed juxta nostrnm corruptibile hoc induet incorruptionem. In hoc ergo
opus, autpeccatores abeo judicemur, aut sancti,re- tertio gradu, quo sub gratia sumus, seminare debe-
cipiente unoquoque secundum opus suum. Obscure ; mus opera bona quaesupra jam dicta sunt. Aliter:
PATROL. CIV. 29
 907 GLAUDIITAURINENSISEPISCOPI 908
Qui legem carnaliter intelligit, repromissiones quo- A jusseratroinistrari.Deinde __n__o_nisgentopera ipsa
ad bonos mores perti-
que carnales, et quae in praesenli sseculocorrumpnn- legis, quae salubria sunt et
tur, exspectat. Qui autem spiritalis auditor est, se- nent, dilectione fidei posse tantummodo impieri, non
minat in spirilu, et de spiritu metet vitam a.ternam. timore servili, rMt ad iUud, unde tota causa
Siraul nolandus ordo sermouis, el cum superioribus 9g',tur.
copulandus, quod homo,vocatur in spirilu seminans, Videte quatibus litteris tcrxptx vobxs mea manu.
qui quando coeperilvitam metere sempilernam homo Hi qui circumcidi Galatas volebant, disseminaverant
fortasse esse desistet. Illud etjam parifer observan- alia Paulum facere, alia praedicare, et suo opere
dum quodqui seminat ip carnecumadditaroento suaja destruere sermonem, quod qui legem assereret abo-
|carnis ponitur. Qui autcm seminat in sptritu non lita.ro, ipse inveniretur in lege. Hanc opinionem quia
idicilur iu spiritu suo, sed simpliciter in spirilu. Qui non poterat Paulus apud omnes praesens, ipse sub-
euiui bona senjinat. non in suo quopiam, sed in Dei yertere (prohibebatlurquippe vinculis, quaeobChristi
gpiritu seminaf, de quo et vitam est messurus seter- inartyrium sustinebat), seipsum per litteras reprae-
aam. sentat, et ne aliqua supposilaeEpistolaesuspicio na-
Bgnum autem facientes, non a\eficiamus, Indefi- sceretur, ab hoc loco usque ad finem manu sua ipse
cientem ergo justitiam indeficiens praemium subse- 9 perscripsit, ostendens superiora ab alio exarata.
quetur. Cohortatur eos ad studium perseverautiae, Quod autem sub nomine ejus a falsis doctoribus epi-
mii in hac vita mercedem boni operis exspeclant, stolae mitterentur, ad Thessalonicenses quoque de-
nescientes quiasicut in semine aliud sationis, aliud nionstrat scribens : Rogamus autem vos, (tattes, per
messis est tempus ; sic et in praesenti vita sementis advenititii Domini nps,triJesu Christi, et nosttm con-
est opera, quae nunc vel in spiritu vel in carne se- gregationis in ipsum u( non cito moveamini a veslro
ruatur. Messis vero operuni futurura judicium : et sensu, neque Ifirreamini, neqtte. per spiritum, neque
qualifate sementis [sic et in praesenti vjta semeajtej». per serntonepti nequeper Epislolam lanquam per nos
esse opera.qqaevel in spiritu vel in carne metantur., yiissQm, gxtatiinslet dies Dotnini, nequis vos seducat
Htessem-vero fulurum jiidicium, et pro qualitale vel tillo modo (II Thes. lj). Et ut tolam Epistolam quaui
diversitate sementis, etc.] diversas nos facere rocn- m,jtfepat a suspicioiieerueret fal^ilatis, mauu sua in
suras, centesjmum, sexagesimum, et tricesimum ftue subscripsii djcens : Salutatio mea manu Pauli,
fructum: quam segetem nemo potest melere defi- #p<t..t signum >»omM$pisfolu. Id est, quod ap_
ciens. Qui cjiim perseveravertt usque in finem, hic posjii mea. manit., intelligfte quam fiducialiter
salvus eril (Matth. x). Qutale est autem, ut cum scrijvW-iKi»et neruJneiijLperiimuerim, qui Hlte-
^1
pcccatores quotidie in malis operibus augcantur, ras mea manu scripsi. Sive opera intelligamus
uos in bono opere lassemur 1 in maa_bu&, qjujjm ob. caujsam crebro et in pro-
Tempore enim suo metemus, non deficientes.Nunc phetis djcitur, Serttto Domini qui factus est in
tempus lemipandi est, non metendi. Non ergo hic manu Jetemja!, sive Agacci : ut ad hanc siroUitudi-
tJo.traar-mercedem quaeraaius accipere, ne hieme ijero in maau qijpque PauU facturoD-i sciamus esse
tenera herba dinjissa in praesenfi, ut acerba non sermonem.
prosit, et non sit quod in fuluro roetatur. Dicetur Qtucunque enim volunt placere i» came, hi cogant
Anim nobis, Recephtis bona vestra in vita vestta. vos circumcidi : tantum ut ctxtcis Ckristi persecutio-
£t iterum, receperunt mercedemsuam. (Luc. xvi, nem non patiantur. Mullum persequebantur ludaci
* eos qui vidpbanjur deserere traditas horoini obser-
Matth. v),
r, Ergo dum tempus kabemus, opetemut bonum ad vationes, qii^Sripse quam tiroeat satis ostendit, cum
omnes.Tempus semenlis, utdixinjus, tempus estprae- tales litteras elian» sua maW-eribere voluit. Docet
sens, etvita quam currimus: in hac Hpet nobjs quod ergo thnorera adhuc in istis operari, lanquam sub
voluraus seminare; curo istavita transierit, operandi lege coustitufi-, qui ad circumcisionem gentes coge-
tempus auferetur. Unde et salvalor ait: Operamini yy rejit. Ef ideo superius jam ostendit ex quo ioco sua
,a\wndiet ett, veniet nox, quando jam nullus potetit subscripserjt manu, et iuinc quid suhscripserit repli-
^perari (Jqfff&i). cat, Gaius Gassar, et Octaviauus Augustus, et Tibe-
f -jlfaxime atitem ad domesticosfidei. Quos hic cre- rius successor Augusti leges promulgaveruot ut Ju-
.daijduro est, nisi Cbristianos significari? Nam omni- daei qui erant in to.p Romani imperii orbe dispersi
Iwshoininihuset Ju_aia,et(paganis, afcjueChristia- projvJOritu viverent, et Patruji. Gf-remomisdeser-
•Ws, e* _«__»*,:af qjglis, nj__erie_.dia.apus irapen- virejit. Quicimque igitur circunjcisus erat, Ucet in
•d~*e<--~«inju>:ne, eis qaod Beufraon negat nos ne- ClrrisUim crederet, quasi iudaeus habebalur a gen-
4/m*ifctW» »«^n^,t»nH«,;^is qui peeu.ia.em tibus. Qui ver_ absque drcuuncisione se non esse
-ihAi_-*»_^i__S__ihll^ fafculatwn. Omnibus ^daeuij. peaifuitip prseferebat, persecutionibus lam
^iHip««i_a-«tiBttMite_«e^<^BO^est, sed non genljljtjro qu_J-iJ_da*orumfiebat obnoxius. Has igi-
»ro»i------_Mkpo__ti!tt«)-l»^^ <j$cia. tu* pei-ecutioi^es hi qui Galatas depravaraiil decU-
«^idolM. __ihi<l_-il_i-l*_p»»-»_*_ufWi«»1bij%fiej^ na*e eupjentes, ekcjuncisionem pro defensionedisci-
i^, __d_m_stkio_fid_i.___gistBOS noa.iii_t. quifeus pulis peisuadebant, quam nunc Apostolus confi__B-
supra o___ia_i__.P-t^ta_-HH__ ah ftuditonbus m» tiamin carne voeat» quod scLUcetfam imtiim&WW*
 ofin ENARR. IN EPIST. D. PAULI AD GALAT. 910
timebant, quam Judaeis» quibus volebant placere, _A non appetit, quasi mortuus mortuum non atten-
circumcisionem in persecutioue proponerent. Nam dit. Quia igitur nec Paulus muiidi gloriam quae-
nec Judaei prosequi eos poterant, nec gentiles, qttos rebat, nec a mundi gloria ipse quaerebatur, et se
videhanf et proselytos circumcidere, et ipsos legls roundo et mundum sibi crucifixura esse gloria-
tur. Quod quia multi appetii-.t, sed tamen usque
praecepta servare.
Neque enim qui circumciduntur tegem cuslodiunt; ad culmen exslinclionis omnimodaenon assurgunt,
sed volunt vos circumcidi. Vel si circumcisio legem ideo ait:
faceret custodiri, aliquid viderelur habere rationis In Christo enim Jetu neque circumcisio atiquid
ista persuasio, sed prpptef terrenam felicitatem, vel valet, neque prmputium. Hoc lempore neque circum-
cupiditate adipiscendi, vel amore amittendi. Ef ideo cisio prodest, neque praeputium nocet, sed hoc so-
non vere custoliunt : quoniam carnalis cupiditas, lum prodest : Si qnis renatus nova circumcisione
qua peccator mutatur potius quam augetur, cupidi- utatur. Servathocloco Apostolususqueinfinem illara
late atta non sanatar : quia facit eos carnalis timor indifierentiara, nequis.eum pularet vel in Timothei
et cupiditas servos qui carnaliler cuncta observare circumcisione simulate aliquid egisse, vel in cujus-
. se credunt. Unde hoc est ornne quod student, quam agere, si forle aliqua tatis causa exstitisset.
quod agunt, quod nituntur , ut apud Judaeos de B 1 Ostendil enim non ipsaro circumcisionem bhesse ali-
vestra carnis jiijnria glerientur et jactitenf suo' quid credcntibus, sed -pem salulis in talibus obser-
gentes magisterio drcumcisos. Hoc aulem totum valionibus constituta, Nam et Aofjbos apostolorum
faciunt ut Judaeis placeant , et expugnante legis hoc modo inveniuntur illi circumcisionem persua-
invidia conquiescant [et expugnataelegis invidia con- dere, ut aliter eos qui ex gentibus crediderant, sal-
gujescant]. Sive aliter: vos fieri negent posse. Non ergo ipsius operis,
Neque enim qui circtimciditntur legem custodiunt. sed hujus erroris perniciem refellit Apostolus,
niam enira dicit custoditionem legis, non occidere, cum dicit : Neque circumcisio aliquid est, neqne
non moschari, non falsum tesliraonium dicere, et si prwputium.
Sed nova creatura. Novam creaturam dicit vitam
' qua bomini ad bonos mores pertinere manifestum
est; quia nisi charitate et spe bonorum aeternorum novam per fidem Jesu Christi, in qua nova creatura
qu;e psr fidem accipiuntur, impleri non posse jam fransfigurabitur corpus bumilitatis nostra» configura-
dictum est. tumcorporiclaritatis Christi, cum vetera transieiint,
" Ut in carne vestta
glorienlur. Id est, nt non so- et facta fuerint omnia nova.
Jum non patiantur persecutionem a Judaeis, qui nnllo Et quicunque hanc regutam sequwnttit, pttx super
modo ferebant incircumcisis legem prodi, sed etiam O' illos, et misericordia, et super Israel Dei. Id est, eos
"
glorientur apud eos, quod tam multos proselytos qui vere ad visionem Dei praeparantur, non qui vo-
fecerint. Ut enim unum proselytum faccrcut Jtt- canlur hoc nomine et carnali caecitate videre Deum
daei, mare et terram cos circuire sdlefe Dominus nolunt, quando graliam ejus respuentes, servi esse
dixit (Matth. xxin). femporum cupiunt. Dei vero Israel dictus est ad dis-
Mihi antem absit glortart, mst tn cruce Domini tinctionem ejus qui Dei Israel esse cessavit. Dicunt
nostri Jesu Christi, per quem miki mundus crucifixut enirn se esse Judaeos, et non sant : sed roentiunlur,
est, et ego munefo.Non in propria juslitia , vel do- cum sint de synagoga Satanae. Nec mirandum est si
ctrina , sed in fide crucis per quam mihi omnia pec- ad distinctionem spiritalis lsrael carnalis Israel dici*
cata dimissa sunt. Ut ego mundo morerer, ut eum tur, qui nec pacem habeat, nec misericordiam, de
non teneam, id est, ut. neque mundus roihi nocere quo et ad Corinthios scribitur : Videle Israel secun-
possit, neque ego de mundo aliquid cupiam. Qui au- dum catnent (I Cot. x).
tem in cmce Christi gloriatur, non vult placere in De cwteto nemomihi molettut tit. Nemo me am-
carne, quia perseculiones caroalium non timet, qnas plius interroget, quasi dubilans : omnem enim jam
prior, ut cnicifigeretur, ille susiinuit, ut vesiigia , exposui veritatero. Idcirco hoc dicit quia non vult
stta sectantibus praeberet exemplura. Sive aliter O per turbulentas contentiones taedium sibi fieri de-
mundus ei crucifixus fuerat, quia hunc cordi suo bere quantum satis erat exposita materia cum jam
morluum non amabat: sed et se ipsuui mundo in Epistola quam ad Romanos scripsit, tum in hac
'"jam
'"cfucifixerat, quia talcm se ei exhibere studuit, ut ab ipsa.
_0
' quasi mortuus concupisci non possit. Si enim Ego enlm stigmataJesu xncorpotemeopotlo. Id est,
cmoin loco sint mortuus et vivens, et si mortuus,
ego signa et cbaracteres, nOn circufncisionis, sed
Vlvumnon videt, vivtts tbmen mortuum videt. SI crueis
per passionem in cOrpore jne? clrcnmfero,
vero ulrique sunl raortui, alter alterum nequaquam etplagas vel flagella, quae
pfopter Christum sus-
videt. Ita qui jam mundum non airiat, sed tamen ab fineo, et habeo alios conDiCttts, et certamina cum
illo non videns amatur, et ipse velut mortutts mttri- carne mea,
quae io perseculionibu. quas patior
dum non videt: hunC tamen mundus adhuc mor- mecum dimicant.
' Stigmata enim dicuntur notaa
tttus videt. Si vero nec ipse in amore mundum reti-
quaedampoenarum sefvilium, ut si quis verbi gratia
net, nec rursttm a mundi amore retinetur, vicissim servtts in compedibns fiierit propter notam, idest,
sh.i uterque exsiincti sunt, quia dum alter altefum
propter culpam, vel hujusmodi aliquid passus fuerit,
 911 ........... CLAUDIITAURINENSIS EPISCOPI 914
stigmata haberc dicalur. Et ideo in jure manurais- A lationes nou ei valebani ad perniciem, sed ad coro-
sionis inferioris est ordinis. Nunc ergo Apostolus nara victoriae proficiebant. Conclusio Epistolae tan-
stigmata voluit appellare, quasi notas pcenarum quam subscriptio manifesla est. Nam et in nonnullis
de persecutionibus quas paliebatur. Propter culpara aliis Epistolis hac iia utitur:
enim perseculionis. qtta. persecutus. erat Ecclesias . Gralia Domini noiiri Jetu Chritti cum tpiritu ve-
Cbristi, haec sibi relribui cognoveral, sicut ab ipso ttro, Amen. Subscriptio Pauli talis est. Optat au-
Domino dictum esf Ananiae, cum idem illum Ananias tem ut gratia cum eis Dominl, non legis opera,
tanquam persecutorem Christianorum formidaret. comitetur. Cum spiritu, inquit, non cum carhe:
Ego xlli oslendam, inquit, qum opotteat eum pati pro in cujus circumcisione gloriantur carnales. Vos au-
nomine tneo. Verumtamen propler remissionem pec- tem spirilaliter circumcisi estis, et spiritaliter con-
catorum, in qua baptizatus erat, omnes illaetribu- versamini.
____—M———_——_—————————-_——_—_———_-—_——_—————_—__^____—

CLAUDII EPISGOPI

EXPOSMO EPISTOLI 1D PHHEMONEM.

(Ex MaiiSplcil.tom. IX.)

MONITUMEDITORIS. B illo perseveravit : quo tempore videntur ad Phi-

Colossenseset ad Ephesios EpistoUe esse
Claudii Taunnensis episcopi, qui sub Ludovico lippenses,
Pio vixit, expositiones Epistolarum Pauli apostoli, dictatae. (Vers. 2.) Philemoni dilecto et adjutori no-
ctim alibi tum in antiquis etiam Valicaoaebiblio- stro, et Appiw iorori charissimw. Scribunt igitur
thecae Codicibns jacent. Has divulgare olim, cogita- Paulus et Timbtheus Philemoni charissimo et coope-
bam, quo tempore prologura in priorem ad.Corin-
thios edidi Script. vet. T. VII, p. 274. Verumtamen ralori, qui ideo charissimus dictus est, quod in eo-
•lectis pOstea studiosius his Claudii scriplis, mihi de- dem Christi opere versetur. Appiae quoque sorori,
mum innoluit, nihil fere ibi esse (exceptis prologis) quae vel soror vel conjux ejus creditur esse. Inter
hisi ex cognitis aliorum Patrum commentariis bre- duos
viata excerpta; quod alioqui Claudii vitium Simo- quippe viros et apostolicos, inler cooperato-
' nius atque Trombellius jafndiu persenserant.
Igitur rem Pauli et commUitonem ejus, medium Appiae
delegiunicum Claudii eommentarium.super brevis- nomen inseritur, ut tali ex utroque latere fuita
sima ad Phileraonem Epistola, quem hoc loco lecto- comitatu, non videatur ordinem sexus habere, sed
ribas repriesento, ut mecum videant nihil Clau-
dium babere quod uberius alque splendidius in meriti. Et Atchippocommilitoninostto. Hunc Archip-
divi Hieronymi ad eamdem Epistolam commentario pum arbitrandum est cum Paulo et Timotheo coqtra
nonlegatur. adversarios pro Christi nomine dimicantem exstitisse
(_ victorem, et propterea nunc commiiitonem dici,
TNCIPIT EXPOSITIO.
quod in eodem certamine bcUoque superaverit. Et
Philemoni familiares litteras facit pro Onesimo ecclesiw qum est in domo ttta. Scribitur ecclesiae
servo ejus. Scripsit autem ei ab urbe Roma de car- quse in domo ejus est. Verum iioc ambiguum est,
• cere, et hoc ejus principium est : Paulut vinctus utrum ccclesiaequae in dorao Archippi sit, an ei
Jesu Chtisti. ln nulla Epistola hoc cognomine usus quae in domo Philemonis; sed ut certius putalur,
-est, licet in corpore epistolarum, ad Ephesios vide- non ad Archippi, sed ad Philemonis referendum est
Hcet et Philippenses et Colossenses, esse se in vin- personam, cui ipsa quoque epistola deputatur.
culis pro confessione testetur. MajoriS autem inihi (Vers, 3.) Gtatiu vobitet pax a Deo Patte nostro
videtur Supercilii, vinctum Jesu Clirisli se dicere et Domino Jesu Chrislo. Adhuc a duobus ad plurcs
quara apostolum : gloriabantur quippe apostoliquod scribitur, et in omnibus pene Epistolis aequaleprin-
digni habiti sunt pro noniine Jesu contumeliampati. cipium est, ut graliam et pacem a Deo Patre, et a
Sed necessaria est auctoritas vinculorum. Rogaturus Christo Domino imprecetur. Ex quo ostenditur unam
pro Onesinio, talis rogare debuit qui posset impelrare Filii Patrisque esse naturam, cum idem potest FUius
quod posceret. Felix nimirum, qui non in sapientia, praestare quod Pater, et id dicitur Pater praestare
non in divitiis, non in eloquentia et polentia saecri-]D quod Filius. Gratia autem est, quia nuUomerito, nec
lari, sed in Ghristi passionibus gloriatur! Non omnis opere salvamur. Pax, qua reconciliainur Deo per
autejn qui vinctus est, vinctus est Christi; sed qui- Cbristum suum. Licet Paulus et Timotheus pariter
cunque pro Christi nomine, et pro ipsius confessione scribant, et ad Philemonera, et Appiam, et Archip-
vincitur, ille vere vinctus dicitur Jesu Christi; ut pum, tamen in sequentibus approbatur Paulus tan-
sanguis effususille tantum martyrero facit, qui pro tantummodo ad Philemonem scribere, et unum cum
Christi npmine funditur. Et Timotheus frater. Hoc unosermocinari. (Vers...) GratiatagoDeo meo,sem-
ideout sciamus, hanc quoque de carcere et inter permemoriamitiifaciens in orationibut mtis, Ha_cj'am
viucula fuisse diclafam, ubi semper Timolheus cum non ut Paulus, et Timothens Philemoni, et caeleri»,
915 EXPOS. EPIST. AD PHILEM. _U
sed solus Paulus ad solum Philemonem lbquitur. Ariam prodegerat. Hoc ne quis putet teraere, et ut
Hunc autem raorem scribendi in aliis Epistolis ejus libet a nobis fictum, in sequentibusdiscat. Nunquam
irivenire possumus, quod cum ad plures et plures in enim Paulus diceret, Si quid nocuit tibi, aul debet,
praefatione ponantur, postea per totum corpus Epi- hoc mihi imputu. Ego Puulus scripsi nua manu, ego
stolae, unus disputans inducatur. Quod vero ait, gra- teddam; nec sponsor rei fiere^ablatae, nisi esset id
tias ago Deo meo semper, et memoriaro tui facioin quod ablatum fuerat dissipatum. Hic igilurcum ob
orationibus meis, ambigue dictum est utrum gratias confessionem Christi Paulus Roroaeesset in carcere,
credidit in Doroinum Jesum, et ab eo baptizatus digna
agat Deo semper, an memoriam ejus faciat in ora-
tionibus suis semper. Sed tamen utrumque infeUigi pcenitenlia maculas vita. pfioris abstersit, in tantum
potest, quod Hle qui praecepit aliis, ut in omnibus ut Apostolus conversationis ejus testis fieret, qui
gratias agant Deo, nullis angustiis poterit coarctari, quondamPefrumihcrepueratnon recto pede in Evan-
ut gratias semper Deo ipse non referat. Si autem pro gelii veritate gradienlem. Quantum igitur ad pecca-
sanctis et melioribus quibusque Paulus semper ora- tum et ad facinus pertinet quod horaines lseserat,
:
bat, sanctus autem et Philemon est, tantam habens veniara non meretur Quantum vero ad Apostoli
in se fidem et charitatem, ut non solum anditu ei, testimonium qui scit eum plene esse conversum,
verum opere nosceretur; et pro Philemone Paulum ]_ grandi pondere premitur oui rogatur; quia e servo
semper orasse credibile est, quo scilicet fides et fugitivo atque raptore minister apostoli factus erat.
charitas quam habebat in Christo, et inomnessan- Quod autem aliud habebat Apostolus ministerium,
ctos ejus, per communicationem fidei, et opera- nisi Evangelii Christi Jestt? Jam non quasi a do-
tionem agnitionis in omni bono, Christi misericordia mino, sed quasi a conservo et coevangelista igno-
servaretur. sceretur ei qui servus esset Christi similiter et mi-
(Vers. 5.) Audiens charitutem ttiam, et fidem quam nister.
habet in Domino Jesu, et ih omnes sanctos. Quod (Vers. 10.) Obsecrote pro meo filio quem genui »'n
charitatem haberet Philemon in Domino, rion diffl- vinculis Onesimo. Volens impetrare quod posjiilat,
cilis interpretatio est, quia post Deum diligere ju- j'am non pro servo Philemonis, sed pro filio su'b se
bemur et proximos; et non solum fidem et chari- asserit deprecari, et illo filio quem genuerat in vin-
tatem in Deum, et in sanctos ejus sufficere nobis culis Evangelii, hoc est quem pro Christi Evangelio
posse credamus, sed ut id quod credimus opere com- sustinebat. (Vers. 11.) Qui libi aliquando inutilit
pleatur. (Vers. 6.) Ut communicatio fideitum evident ftiit. Tibi, inquit, soli, non eaHeris. Nunc e cbntrario
fiat in agnitione omnis boni in Christo Jesu. Quantis ' utilitatis compensalione, qua et ipsi domino et Paulo
gradibus quantisque profectibus apostolicus inaltiora ", utilis est, caeterisque per Paulum, plus charitatis
sermo se tendit t ut quidquid boni io Philemone raeretur, quam odii ante meruerat. Uude ait: nunc
lattdatur, de apostolorum exemplo sumatur : et inde autem et tibi et mihi utilit (Vers. 12.); quia illo in
bonum sit, quia de Christi fonte ducatur. (Vers. 7.) carcere vinculisque detento, posset ei in Evangelio
Gaudium enim magnum habui, et consolalionem in ministrare. Tu aulem iltum ut mea viscera suscipe.
charitate tttu, qtiia viseeta tanctotnm requieverunt Viscera significant iuterdum cordis affectum, et ple-
per te,frater. Plenius inculeat et edocet quare dixe- nam ex animo voluntatem, cum totum quidqnid a
rit Cratias ago Deo meo, semper memoriam titi fa- nobis est suscipitur a rogato. Aliter aute,m, omnes
cient in oralionibut meit. Dignum siquidem erat age- liberi viscera sunt intelligenda parentum. Quem ego
re gratias Deo semper pro charitate PhUetnonis, qui votueram mecum retinere, ut pro te mihi ministraret
internum cordis affectum, etprofundos animi sancto- in vinculis Evangelii (Vers. 13.) Idcirco filiuin suum
rum recessus suscipiendo refrigeraverat. et filium vinculorum et ministrum Evangelii in vin-
(Vers. 8, 9.) Propter quod multam fiduciam haberit culis constituti inculcat alque replicat, ut Philemon
in Ckristo Jesu imperandi tibi qttod ad rem pertinet; ille prudenter et dispensalorie tantum in prcefatione
et propter charitatem tnagis obsecro, cum sis talis, ttt D laudatus, non auderet negare, ne suis laudibus vi-
Puulus tetiex, nunc atttem et vinctut Jesu Christi. deretur indignus. (Vers. 14.) Sine consilio autem
Multis erga Philemonem Iaudibus ante praemissis, tuo nihil volui facere;uti ne velul ex necessitate bo-
cum res talis sit pro qua rogaturus est, quae et prae- num tnum esset, sed voluntarium. Potuit itaque apo-
stanti sit ulilis et roganti, polerat Paulus magis im- SlolusPaulus absque voJuntate Phileraonis Onesimum
sibi ministrum retentare; sed si hoc sine Phileroonis
perare quam petere; sed hoc ex fiducia illa venie-
bat, quod qui tanta ob Christum opera perpetrarat, voluntale fecisset, bonumquidem erat ejus, sed non
utique impar sui in caeteris esse non poterat. Sed voluntarium. Quod autem non erat voluntafium, alio
vult magis pelere quam jubere, grandi petentis au- genere arguebatur non esse bonura. Nihil quippe
ctoritate proposita, per quam Apostolus obsecrat, bonum dici potest, quod ultroneum est. Ex quo Apo-
et senex et vinctus Jestt Christi. Totum autem pro stoli consideranda prudentia, qui idcirco fugitivum
quo rogat, illud est. Onesimus servus Philemonis servuin remittit ad dominum, ut possit doiuinOsUo
fugani furto cumulans quaedainrei domesticaecora- prodesse, qui prodesse non poterat si domino tene-
pilarat. Hic pergens ad Italiam, ne de proxiroo faci- retur abseute.
lius posset apprehendi, pecuniam domini per luxu- (Vers. 15.)For.„«nid.o discessit.Pulchre autem
 915 CLAUDJITA^WmNSIS EPISCOPl 916
addens forsi.on, sententiam temperavit;occ_lta__nt A _. per quam si trapsieris, eamque ad Ulud ubi perroa-
quippe judicia Dei, et temerarium est quasi<decerto nendum est retuleris, uterisea, et abusive non pro-
pronuntiare quod dubium est. Farsitan, inquit, ideo prie dicerisfrui. Si vero inbaeseris ac permanseris,
rfS_o_-__t. Caute, tlwide, trepidando, el non toto fixo finem in ea ponenS laetitiaetuae, tunc vero et proprie
^aeu. Si nonposuisset fottitan, omnibus servis fu- frui dieeijdMSes; quoniam non fruendum est nisi in
jpendam essef, ut ApostoU fieeent discipuli. Ad k*' yia TrinUate, id est summo et incomroutabili bouo.
ram ate. Quod aatem __ horant junxit, horam pre Reficeviseetameqin Cktisla. Sicul ipse vult Phile-
tewporerdebemus accipere, Ad comparationem enim Bjefiefrui in Donjino, ita viscera sua Oriesimum,quenj
«ternitat-S, omne teropus breveest. (Vers. 16.) Ut et superjus eadenj nomine appellavit, refici vulf per
telernum illum r-_ip_r___ jam non sicut servum, Pbileroonem. Gaufident.xnobedienliq tua tcripti libi,
sed pro servo charissimum fratrem. NuUus aeter- sciens quoniam et superid quoddico facies. (Vers.
nu8 dojninus servi sui; potestas quippe ejus, et 2t.)Qui praesumpsit de eo quem rogalurus est,
Utriusque copditioi, morte finitur. Onesimus vero ipsam quodammodo prffisunjpiioneuvpraejudic.il, ne
qui ex fide Christi factus aeternus est seterno ei negare liceat quod rogatuf. Porro si scit ille qui
JPhilerooni, quia in Christum et ipse crediderat, spi_, posfulatplus quam rogalur rogatuin esse faciuium,
ritu libertatisaccepto, jam non servus, ged fralercoe-' B jdeo minora petU, jjt habeat rogatus voluntariam et
pit esse deservo, frater charissimus, fraler teternus, majorum praestatione roercedem. Si autem Pbilemoa
aeternoetipseapostolo dOH-iaoqueSJJO;cuiOneshnuto hocad hominis praece^Uim facit, quanto magis fa-
ut carnis conditio, multo amplws postea spiritus ee_ ciet ok ditectionem Dei? Unde et «aerito Apostoli
pulabat. Et tum quMem quando erat ei s_J_je_lu_ia voce laudatur, quod mandata ejus opere perpe-
carne, uon eral ei junclus in Domino. Ex quo iftte_> lr%.it.
ligiinus, servum qui erediderit in Christo, duplici i(Vers,__t. )Simuf, autem et para tnihx hospitium.
dbjnino suo lege constringi, ut ei et carnis flecessita- thjc idcjrco djcjt^rtjdujn eum exspectat Phileaion
te juttgatur ad tempus, et iri aeternum spiritu copu- ad se esse .veftturiWij^agis faciat quod ragalus est,
letuf. (Vers. 17.)Siergohabesm.socium,suscipeiltum et ut venturus a^. Bovam veritatem prsedicaturus
sictit me. Quod dicit, hujusmodi est: Si me vis habe- crucifixum, ct inaudita dogroata delaiunis, sciebat
fe SOci-ih, habeto et Onesimum, quem ego consor- ad sepluriraos concursuros; et necesse erat pluri-
tem et filium et visceramea habeo. Quem si noa inum, ut doraus iacelebri esset urbis loco,
adquam
suscipere nec habere volueris, et ipse inteUiges quod facile conveniretur_.deinde ut ah omiti iropoituuitate
'ruehabere non possis. „ vacua, ul ampla, qua. plurimos caperet audientes, et
(Vers» 18.) Si autem aliquid nocuil aut debet, tm ^e proxima specta_ularum locis, ne turpi vicinia de-
mihiimputa, Imilator doroini sui, et Christum in se te&tabilis-: postremo «t in plano potius esset sila; ob
loquentero habens, ea juxta vires suas debet faeere qaam causam eum aeslima etiara Roraae in conducto
quaeChristus. Sienira ille infirraitates ttostras pe*t_* paujtisse biennio. Nec parva ut reor erat mansio, ad
vit, et plagas nostras dohiit, ju#t# itgmoim p*_ quaro Juda-orunj twbae quotidie confluebanl. Spero
Onesimo se opponit, etspondet q«_. ille debebat. Ut ettm per eralionet v^sttas donari me trobis.Filiura pa1-
aiitem supra dixinws, totum illud est quod ablatum UADeus rogatus ioduhjet, et frater saepe fratris ora-
-urlo, et luxuriaperditum, non poteratafesotvi.quod tioae servatur; apastoUis vero lotius Ecclesia; preci-
Philemon grandi pretio compensabat, dmn pro servo l»us conceditar, efe eorum qui eum audituri sunt
fugitivo, et pecuuia perdita, fraifem charissiroara et utiUtatera. Ethoc dontim non iam in eum dicitur
fratrem reciperet ajternum, et per eum sibi Aposto- esse quidiffertur martyrio ad raariyrium praeparatus,
,Juro faceretdebitorem. Ego Paulusscripsimeamam, quam in eos ad quos apostolus miuitur. Quod au-
egoreddam. (Vers. 19.) Quod Onesirous furto ffa- tem crebro Pavftus in carcere fuerit, et de vinculis
puit, ego m'e spondeo redditurum. Hujus sponsionis liberatus sit, ipse aUoloco djcit : in carceribus fre-
epistola haec et raajfius festi* esi jj-opjria, quam *. ] quenter; de quibus nopnunquam Dominiauxiliocre-
non solito more dictavi, sedmea Burau ipsam _ro ipsis perseculoJStos nihil dipum# eo mortein-
conscripsi. El non dieam Hbi, quod et te ipsum venientibus dfmittejjatur. Necduni Christi?inuirissra-
tnj/ti _.&_- Propter sermonem eaini Christi quem guineroNerpnis gladfus dedicaverat, sed pro jttovitate
ttbi evangeUzavi,per quem et Christianus effe- praediCatjonis sive a Judaeis invidentibus, sive ab tiis
.gtjjs est, te mihi ipgum debes. Quod si meus e», qui §ua videbant idola ^strui, f! yo^reim populis
• ettuaomnia mea sunt, Onesimus rujrsrim impetu etfnro-
quoque qui tuus concitatis roissi fn.c^fcer<_ja(i,
.est, meus est.Poteram igitur eo uti ut meo, sed re deposito te^abantur. £t hnc ita esse, uf dicimus,
voluntati tuae reUij^uo, ut mercedem habeas igno- apostoloruro Acfa' testantor, iii quihus et Agrippa
scendo. Ita, ftatet, ego teftuar 4» Dpwitn-.^Vers. loquitur ad testum ftQtjpiisse; dhnilii Paultfm _si noh
20.) Si enim non addidisset in Domino, sed te _»ppeilas^tCis|sareB»,e| quia nullam iijvenerit cau-
[tuqr tantum dixisset, in eo constituisset spejm Wm, praeter quaesliones quasdam de religione pro-
beatitudinis suae; qaanquam etiam vicioissune dicitur pria, de quodam Jesu quera Paulus vivere pr^H-
.
.fruj, cum dilectione uti. Cum enim adest qui diligi- caret. ^Ex^quo am^idvertemus, et a caeteris j0-
tur, etiam delectationem secum necesse est gerat; ; cibus ^miUter ew ^toiss- airaitt'* Wae60;W'
917 BREVIS CHRONICA. 918
mino ut in toto orbe nova praedicatio dissemina-. _rum, cum ad Philemonem Epistolam scriberet, Mar-
retur. cum ponit, quem puto EvangeUiscriptorem; et Ari-
(Vers. 23, 24.) Salutat te Epaphras concaptivus starchum, cujussuprafecimusmeutionem; etDeroam,
meus tn Chrislo Jetu, Matcut, Arittarchut, Demas,et de quo in alio loco dicit: Demas me dereUquit; et
Lttcat, adjutoret mei. ld quod in principio dicebamus, Lucam medicum, qui EvangeUum et Actus aposlolo-
quoniam ad Colossenses Epistolam eodem tempore, fttm Ecclesiis scribendo tradidit. Quoraodo enim apo_
et per eumdemesse scfiptam bajulum litterarttm, quo stoli e piscatoribus piscium piscatores hominum facli
ad Philemonem quoque scripta est, etiam eorum qui sunt, ita hic de medico corporum in medicum versus
salutantur, nomina doccnt:nam elin ipsa ila fere est animarum; de quo et in alio loco dicit: Misimut
scribitur: Salutat vot Afistarchus concaplivus meus, cum illo fratrem, cujus latts est in Evangelioper omnet
et Marcus consobrinusBarndbw, et Epaphrus qui est Ecclesias; cujus liber quoliescunque legitur in eccle-
ex vobisservus Christi. Et paulo inferitis : Sulutat vos sia, toties ejus medicina non cessat.
Lticas medicitscharissimus, elDemas. Et diciteArchip- (Vers. 25.) GratiaDomini nostri Jesu Christi cum
po : Vide ministerium quod accepisti in Domino, ut spiritu vestro.Cum enim in spiritu gratia divina fue-
illud impleas. Et memoresestote vincttlotum meontm. rit, toturo hominem facit spiritalem, ut adhaereat
Si aliter ex eo aliquis non putat pariterscriptas, quod ]B Domino mente et corpore, et impleaiur in eo quod
ad Colossensespauca sinl nomina quaehic non feran- scriptum est: Qui adhmret Domino, unus spirilus est,
tur ascripta, sciat non omnes omnibus aut amicos Inlerpretanlur autem secundum Hebraeos,Paulus, ad-
esse aut notos; et aliter privatam ad unum hominem, mirabilis; Timotheus, beneficus; Philemon, mire do-
aUter publicam ad universam Ecclesiaro epistolam natus, sive os panis, ab ore non ab osse; Appia, con-
fieri. Qui sil autem Epaphras concaptivus Pauli, ex tinensautlibertas; Archippus, longitudooperis; One-
eo quod hic additum est, in Christo Jesu, possumus simus, respondens; Epaphras, frugifer et videns sivo
suspicari, eadem eum Romaepro Christo vincula sus- Succrescens; Marcus, sublime mandatum; Aristar-
tinuisse quaePaulum; et vinctum Christi, ita conca- chus, mons operis; Demas, silens; Lucas, ipse con-
ptivum quoqoe ejus poluisse dici. Aut cerle ita quod surgens. Quaenomina si juxta interprctalionem suam
nobilis et ipse sit in aposlolis, ut Andronicus el Junja; voluerimus inteUigere, non est diflicile : admirabilem
de quibus scribitur ad Romanos : Salutale Androni- atque beneficum praecjpuead eum scribere cui univer-
cum et Juniam cognatos et concapliVOstheos, qui sunt sa concessa sunt vilia, et os ejus pateat ad coelestia;
nobilesin apottolis, qui et ante me fuefunt in Chrislo. deindead continentem et Uberam et longitudinem.
Haecde Epaphra. Explicit.
Caeterumcooperatores Evangelii et vinculorum suo- G
i _ ii«

CLAUDII CHRONOLOGI
Quem Taurinensem episcopum non temere suspicamur, qui anno DCCCXIVscribebat,
BREVIS CHRONICA.
(ApudLabbeum Bibliothecanova manuscriptorum,p. 309.)

Quia igitnr fautore Deo annos a conditione mundi eodem tempore, sed non eadem feria, id est x KaL
cum serie generationis juxta Hebraicam veritatem Apriiis invenitur resurrexisse a mortuis.
pariter adnotalos Deo juvante magna ex parte su- Si quis forte minus Scripturarum divinarum stu-
perius jam ostendiinus, nunc eosdem denuo recapi- diis erudilus de hoc opere dubitare tentaverit, re-
tulando latius exponemus. Ddeat ad divinos secundum Hebraicam veritatem
Igitur oranipotens Creator cum universum perfe- scriptos libros, et quidquid ibidem invenerit, eos
cfsset mnndi ornatum, tertia die post ornatum coeli teneat et credat^ meque damnare desistat. Neque
Condidit hominem. Qui ornatus cceli, id est sol et enim Christianis fas est talem dare auctoritatem
luna, et slellae, ratione veridica in aequinoctio ver- hominum chronicis, qualis danda est illis libris
hali inveniuntur priroo esse creatae quod apud nos qui Spirilus sancti sunt auctoritate per prophetas
.ecundum dies solares xn Kal. Aprilis solemus scripti. Et si cujus forte in hac re obstinata mentis
huncupare: el ila ratione deducta x Kal. ApriUsluna perdurat intentio, eat ad Judacos Ecclesiae inimi-
Seplima decima invenitur protoplastus Adam ex cos, et in eorum codicibus Hebraea lingua scriptis
terrae limo esse formatus pariter atque animatus annorum summam requirat, et quidquid ibidem in-
secundum hanc noslram supputalionem. Secundus venerit, boc credat et teneat, quia, ut ait heatus
Adara Christus Dei Filius, Deus pariter etbomo, Deus Augustinus in Ubro de Civitate Dei xv, ei
linguae
ante saecula,homo in fine saeculorum, Deus de Deo, potius credatur unde est in aliam per intcrpretes
homo de homine, Deusde Patre sine initio et matre, facta translatio.
homo a certp inilio de. matre sine hominepatre Adam a die conditionis suce anno 1$Qgenuit Seth.
•m,, CLAUDII TAURINENSIS EPISCOPI 940
.Sefh cum esset annorum 105, geriuit Enos, et i et quartas epactalis, xxn fuerant in Epacta, et fuit
implcti sunt dies vitas Adam in nalivitate Enos 235. VIIIdus Martii mensis Neomenia, id est novaelunae
Enos anno vita. suae90 genuit Cainan, et impleti principium. Et haec fuit secundum Hebraeos primi
sunt dies vitaeAdam in nativitate Cainan 325. mensis initium, et anni principium.
Cainan anno vitaesuae 70 genuit Malalehel, et im- Juxta hauc nostram supputalionem, quae fit pcr
pleti sunt dies vitae Adam
' in nativitate Malalehel dies solares, exisse inyeniuntnr de arca Noe, et filii
395. : ' ' ejus quinto Nonas mensis Maii, luna vigesima se-
Malalehel arino vitae suse 60 genuit Jareth, et im- ptima, stetisseque inyeniuntur in arca juxta dies
pleti surit anni vitae Adara in nativitate Jareth 460. solares annum integrum, qui facit dies 365 et qua-
Jareth anno vitaesuae 62 genuit Enoch, et impleti dra una, id est horas sex, et hebdomadas quatuor,
sunt anni vitae Adara in nativitate Ettoch 622. id est dies 28; quater eniin septem fiunt 28.
Enoch anno vitse suae 65 genuit Mathusalem, et Sem cum esset centum annorum, genuit Arfaxad
impteti sunt anni vltaeAdam in riativifate Mathusa- biennio post dUuvium, quia 98 anno vitae suaeve-
Iem 687, ambulavitqub Enoch corara Deo postqtiam nit diluvinm.
genuit Mathusalem annis 300, et non apparuit quia Arfaxat anno vitae suae 35 genuit Sale; in nativi-
tulit euin Deus anno 57 post mortem Adae. B tate Sale impleti sunt anni post diluvium 37.
=' Mathusalem anno 87 genuit Lamech, et impleti Sale anno vitae snae31 genuitHeber; in nativi-
sunt anni a conditione mundi in: nalum Lamech tale Heber impleti sunt anni post diluvium 67.
874 et vixit Adam, postquam natus est Lamech, Heber anno vitae suae34 genuit Faleg; in nativi-
annis 56. \ tate Faleg iinpletusest annus post diluvium 101,
Lamech anno vitte suae.82 genuit Noe, anno 125 qui fuit annus vitae Noe 701; et hac ratione dedu-
post morlem Adae,et impleti sunt anni a condilione cta vixisse invenitur Noe post faCtam linguarum di-
vnndi in nativifatem Noe 1065. visionero annis 249.
Noe anno vitae suae 500 genuit tres filios Sero, Faleg interpreia^ur divisio, cui propterea pater
Cham et Japhet, et anno vitae illius 600 venit dilu- tale nomen imposuit, qnia tempore nativitatis ipsius
vium sccunduni dies lunares, mense prjnio, septinia terra per Unguarurn confusionem jlivisa est. Qui
deciroa die mensis; secundum solares vero dies, anuo vitae suse30 genuit Reu; in nativitate Reu,
Kalendis Aprilis, luna septima decima; quem He- impletusestannus post diluvium 131.
braei, qui menses non a sole, sed a luna computant, Reu anno vitaesua. 32 genuit Seruch; in nativi-
septimum decimum diem vocaverunt primi raen- tate Seruch impleti sunt anni post diluvium 143
_is, septima feria, quam nos sabbatum nuncupamus,' _ Seruch anno vltae suae 30 genuit Nacbor; in
rogressus est Noe in arcam, et liac ipsa die venit nativitate Nachor impleti sunt anni post dilu-
diluvium. Mirum omnipotentis Dei judicium in hu- vium 193
manum genus, quod per Adam*liina septima decima -' Nachor anno vitae suae 28 genuit Thare; in
acoepit initium, in.nou custodiendo Dei praeceptum nativitate Thare impleti suitt anni post diln-
sepiima decima in diluvio inCurreret moftis suppU- vium222.
cium. Thare anno vitae suae70 genuit Abram; in nati-
Anno vifaeNoe 600 impleti sunt anni a condi- vitate Abrae impleti sunt anni posl diluvium 292.
tione mundi 1656; eo enim anno qrio dUuvium ftih, Anrio vitae Noe 892 natus est Abraham, qui fuit
annus bissextilis exslitit: et si more nostro com- annusvitae Sem 390; vixisse invenitur Noe, post
putareutur feriaevel KaJendae,essent ipso anno-Ka- ttaiivitatem Abrahae, annis 58.
lendae mensis Januarii feria quarta : et quia fuit Fiunt fgitur, juxta supputationem, a diluviousqne
annus cycli solaris 4, idcirco xi fuerunt in Epacta ad riativitatem Abrahae, anni 292, et a conditione
et xm Kalendas Aprilis fuit Neomenia, id est novae mundil948.
lunae principium, et ipsius anni secundum menses ra. -«
lunares primi mensis initium, impletique sunt ipso 0 Teftia mundi aetas a nativitate ccepit Abrahae pa-
anno anni Jubilaei a constilutione mundl 35, cycU triarchae, qui cum 75 annornin esset, anno 17 post
decemnovales 82, dies bissextiles 414. mortem Noe, qui fiiit annus vitae Sem 465, et pa-
II. tris srii Thare 145, relicla gente et patria sua, se-
S-cundasa.culia.tale, prima hujus die, quae est cuhdum divirium oraculum, venit in terram Gha-
decjma septima dies mensis secundi, egressus est naan, accipiehs promissionem nasciturum de semi-
Noe de arca, uxor ejus, et filu, et uxores filiomm ne suo SalvalOrem, in quo benedicerentur omnes
ejus, die prima feria, quam nos propter resurrectio- gentes credilurae in Christum, et seipsum in gen-
nem Domini Dominicam nuncupamus : quia, sicut tem magnam esse futofum : quarum una spiritalis,
supra jam dixi, si more nostro ipso tempore com- altera est promissio earnalis.
putarentur feriaevel Kalendae,essent ipso anno, quo His temporlbus
. - Ninus et Semiramis in "'Assyriis
i-i c~.T,' -•' •
. .',.' -
egressi sunt de arca, Kalendre mensis Januarii, fe- regnaverunt. • , -
ria quinta anno primo post bissextum. Et quia fuit Abraham anno vitae suac centesimo, ..patris vero
annus quintus cycli solaris, qui est decemnovalis, sui Thare 170, et Sem 490, genuit Isiivc 42anno
921 RREVIS CHRONICA. 922
post mortem Noe. Qui Isaac primus et solus in tota. A num erit semen tuum in terra, non sua, et servitute
Testamenti Veleris serie legitur octava die esse cir- eos afficient annis 400. Non ilaque, quod ait, in ser-
cumcisus, quod non sine magno mysterio privile- vilute redigent eos, ad 400 annos referendum est,
gium donatum est filio promissionis. lanquam per lol annos eos habuerint in servitute;
Isaac anno vitaesuae60 et patris sui 160, qui erat sed referendi sunt 400 anni ad id quod dictum est;
annus vitaeSeni 550, post mortem Noe anno 102, Peregrinum erit sementuum in terra non sua : quia
avi vero suj Thare 25, genuit Esau et Jacob. Vixit sive in terra Chanaan, sive in _Egyptoy peregrinum
vero Abraham postquam nati sunt Esau et Jacob erat illud semen, antequam hsereditate sumerent
annis 15, et vixit Sem, postquam mortuus est Abra- terram ex promissione Dei, posteaquam ex .Egypto
ham annis 35, et iropleti sunt dies vitae illius anni liberati sunt, ut per speciem locutionis, quam gram-
600. Ante diluvium vixit annos 98, et.post diluvium matici hyperbaton vocant, dictum esse intelligatur:
502, et mortuus est anno vitaesuae600 qui erat annus et est sensus vel ordo verborum : Sciendo scias quia
vitae Isaac 101 et Jacob 50; in nativitate Jacob im- peregrinum erit semen tuum in terra non sua 400
pleti sunt anni tertiae aetatis 160, et a conditione annis. Illud autem interposilum legatur, Et in ser-
mundi 2108. vilute redigent eos, et nocebunt UUs, ita ut ad 400
Jacob autem anno vitae suae 91 genuit Joseph, B annosistainterpositiononpertineal; in extrema enim
qni erat annus vitae Isaac 151; venditus est autem parle annorum summaehujus, hoc est post mortcm Jo-
vitaesuae 16, qui fuit annus vitae Jacob 107, patris seph, factum est ut in -Egypto populus Dei duram
vero siii 167. Permansit servus annis 14, et edu- peragerent servitulem,
ctus de carcere est anno 30 vitae suae, qui fuit Testatur Apostolus in Epistola ad Hebraeos: Fi-
annus vitae Jacob 121, etlsaac patris sui 181. Se- de Moyses celebravit Paschu, et sanguinis effusione,
cundum hanc rationero vixisse invenitur Isaac, post- ne qui vastabat primitiva .Egypti, laederet eos. Sed
quam eductus de carcere est Joseph, annis quatuor,' quia ab initio mundi usque ad praesens tempus annos
quia 185 annorum erat quando mortuus est, et hic vel aetales temporum inquirendo pervenimus, nunc
erat annus vitae Jacob 125, qui etiam posl roortem ipsius Paschae tempus, yel diem, quae prior in tolo
patris sui annoquinto descendit in /Egyptum anno tempore Veleris Testamenti celebrata est, subtiliter
vitae Joseph 39, vitaevero suael30 descendit in -Egy- inquiramus. Si vis huj'us Paschae nosse tempus, vel
tum in animabus 70. diem, vel feriam, aut lunam , sume annos ab initio
Mansenmt filii Israel in /Egypto post introitum mundi, qui sunt usque ad id tempus 2453; hos par-
Jacob annis 215, post mortem vero Joseph annis tire per quartam partem, et dic r quater 600 fiunt
144. Inter morlem Joseph ct nativilatem Moysi G 2400, et supersunt 53. Iterum dic : quater deni, 40,
fuerunt anni 64, quia 80 annorum erat Moyses, et supersunt 13 ; quater terni, 12, et superest 1; et
quando apparuit ei Dominus, et misit eum ad invenies quod primus annus tunc exstilerit post bis-
Pbaraonem. sextum. Sume igitur ipsos dies bissextiles, qui fue-
Si qui. ista dubitat, vel calcuiandi et inveniendi runt in toto retro tempore 613, hos adde ad supe-
summam annorum no» habet scientiam, sumat ab riores annos, et invenies sumroam eorum 3066 : his
introitu Jacob in -Egyptum. ef inveniet usque ad iterum adde sex dies, quos intercalares vocamus,
mortem Joseph annos 71 : his adde 64, fiunt 135, et erunt 3072.
quia 64 anno post mortem Joseph invenitur natus Et ut feriam ipsius anni invenire possis, partire
esse Moyses. His adde 80 annos vitae Moysis, quia supradictam summam, et dic septies 400 fiunt 2800,
80 annorum erat Moyses, siculi jam dixi, quando et supersunt 272. lterum dic septies 30 fiunt 210,
missus est ad Pharaonem; ad 135 adde 80, et fiunt et supersunt 62; et rursum septies octoni fiunt 56,
215. A prima igitur promissione Abrahee usque ad et supersunt sex; et invenies quod feria sexta se-
introitum Jacob in -Egyptum, fuerunt anni 215, et cundura dies solares exstilit principium anni quam
indeusquead transilum maris Rubri anni 215 : fiunt -Q nos more genlilium Kalendas Januarias nuncupa-
in surama 43G, et hoc est quod ait Apostolus in Epi- mus. Iterum surae superiores annos 2453, hos par-
slola ad Galatas : Hoc autein dico Testamenlum tire per decimam nonam partem; et dic, centies
confirmatum a Deo . qtia post 430 annos facta decem el novem fiunt 1900, etsupersunt 553: hos
est lex. iterum partire sub eamdem partem, et dic : decem
Fiunt igitur a nativitate Abrahae, unde tertia novies 20 fiunt 280, et supersunt 163 ; hos denuo
esse ccepit labentis saeculi aetas, usque ad trausi- partire per eamdem partem similiter, et dic: de-
ttim maris Rubri anni 505 , et a constitutione cem novies novemfiurtt 171, et supersunt duo; adde
mundi usque ad introitum Jacob in -Egyptum unum et fiiint tria, et invenies quod tertius fuerit
anni 2238, et inde usque ad transitum maris Rubri annus cycli solaris, qui est decemnovalis : subtrahe
anni2451. unum, et remanent duo : ipse est secuhdus annus
Sed dicit aliquis, Quomodo potest fieri ut tam epactae lunaris. Iterum dic : undecies bini fiunl 22,
paucis filii Israel in terra -Egypti stelerint annis, lantos enim dies habet in duobus annis solaris cur-
cum Scriptura libri Geneseos narret quod dixerit sus amplius lunari. His adde 8, et fiunt 30. Et quia
Deus ad Abraham : Scito vrmnoscens,juia peregri- annus embolismus fuit, tanti esstiteront in epacta.
 185 CLAUDIItAURW-NSlS EPISCQPI $24
fterum sume sutamam numeri centum 22 annorum A . mense dedicavit, ^ui fult annus duodecimus regni
triginta, qui fuerunt in epacta, et remanent 102, stji.
et invehies.quodsecUhdum dies solafes, pridie Idus Roboam fillusSalotnonis regnavlt annis 17.
Aprilis feria secunda lojia quarfa decima exstiterit Abia filius Roboam regnavit annis tribus.
i'p_um Pascha. Juxta dleS vero lunares tn Kal. Apri- Asa filius Abia fegdavit annis 41.
:4s fuit ffeomenia, _a_st novas ltin__prittcipittm, et Josapbat fflius Asa regnavil annis 25.
'priini arensis lunaris initiuin et anhi prlncipium. JOram filius JosaphSl regnavlt anhfs octo.
Secundum vero supputationem ttostram, tru__ fit A_arias fitius Joram regnavit anno uno.
•per dies solares, Idus Apriles, luna mttnia decima, Athalia regnavit annis septero.
.aftera dle past Pasclia, ttvenhitttaf extsse fifii Is- Joas ftlius A.ariae regnavit annis 40.
-rael de Ramesse, et venisse in Socoth et de Socoth Amasias filius Jbas regnavit annis 29.
xvmKal. Maii; T_f_ra sexia.decima inPbyaifoth, et vi Azarias, qui et Ozias filius Amasia., regflavit an-
Kal. Junii, luna prima, qui est dies primus tertii nis52.
mensis'hinaris, renerunt ad monteni Sihai, et ac- Joatham fllias Oziaeregnavit annis sex.
.epefunt legem D_o .oqugnte ad se per angelum Ezecbias regnavit annis 19.
pridie Kalendas Junii, dTe quihquagesimo post agni^» Manasses filius Ezechia?regnavit annis 53.
Occisionem, feria secnnda, luna qttafta, quo dieet Amon fiUusMahasse regnavit annis dttobns.
I^scha ih -Egypto celebraverttirt. Josias filius Amonreguavit annisSt.
Moyses anno vitae suae 80 edtfctum ex -Egypto Joachaz fiiius Josiaequem vinctum NeChaoPhafao
-texit p_pi_-_mDei-sra_l in deserto atmislO, quo- rex -Egypti pefd-iit in .Egyptam, regtiavit mensi-
Tttmprimo anno tabernaculnm Dcmhio construxit, bus tribus.
«f septesf raensibus omne oyus perflclens, mense '
primo, _m_ secuwdiprima die mensfs erexit, secun- T.-
_um d|es 8-lare. ipso anno xtii Kal. Aprilis, feria * -^ i i * * :';»_ ' .» ». "• • • • • '• • #
, priroa fnh Neementa, .d est novse -ttnaeprinclpium, Domini Salvatofi-"_» carn. _x libro Esdrae pfd-
, *t<priiri fflensrfsinitiam. et Pascba Hebraeorura fe- phetae et historia libri Machabaeoruni et Josephi
tiasepfHtta, quartoNona. Aprilis, lttna quarta de- atque Africani historiographi Usque ad Romana
_ iSffla quam Hfiquartam decimam prirai mensis diem tempora comprehendit annos 589, et ita fit tft a
secundttm dies hurares appellafe consaeverunt. cohstitutione mUndi usque ad Nativiiatem Domini
Jam ab boc tempore per duces et judices sum- Salvatofis iti carne, quae facta est anno Oclaviani
^
<mam annorum Tequirere nonnobis vldetur immo-' Casaris 42, coUfgahtar omnes anhi S9S2.
randUM, cfflh tam evidettter hfetoria libri Regura Sed etin UbfOChroTiicoTuro,quefli ideth sanctns
testefor: factum est igitur quadringentesimo et vlr hon pltts toifabili veritate quam celeritate com-
, ectoge^iflio _nno egressionis filiormri Israel deterfa prehendit, eosdem annos siraiU modo secundum
.Egypti hi antto qtt-fto, mease Zio, ipse est mensis Hebraicam veritatem a constitutione mundi, usque
__cundns fegf. Satoroonis super Israel, et aedificare ad Nativitatem Dorarai in carne similiter adnota-
<_o_pittfomum Dofhini, e qulbus subtractis 4 Saib- vlf.
monis et 40 David, colligunlur omnes anhi ab egres- TJnde scietidom est atque firmissfme credendum,
_sa fllioram hrael ex -Egypto usque ad primuraan- et uullonTododutritandum, onmes annos a constitu-
ttw_- regni David 436; a.prima preMissione Abrahse tiOne hrandi, scicundumHebraicam veritatem usqrre
,&_que*d praediclwn annum primsm regni David, ad eversionem Hferusalem, qu_3facta est widecimo
j&iermitawa. 866; a nativitate vere Abraha. o_que anno Sedecia. a Nabuchodoiiosornon posse aropiius
-»d ettmdem stanum suM anni .41. minus fieri: sed sicut supra jam ostendi, ita teue__i
'-- IV. _traf.
Qoarta ssecmi aetas ineipit a pnmo anno regni +. Quidqttid vefd reliqUUra superest teropus ii.qne
-Datid, et perseverat osque *d transmigrationem 1 ad adventum Domini in carne majorum nostrorum
Babylonis, qsae facta «st per Nabuchodonosor re- qui chronicas scripserunt, judicio relinquo. Nam
,gem, babens annos juxta Hebraicara veritatem 474; si ih his hOn fallimur anriis, qiii post eversionem
jttxta LXX Iuterpretum translationem amplius : Jerusalem comprehensi sunt, colliguntur Ortines
fenerationes §a_ta ttt-osqtte codices 17. flnni a conditio»e mundi usque ad pfaesentem au-
David rex prior e_ tribu Juda regnavit annis 40. nu-o, <[_iest lucamitiomSiDomini nosfri Jesu Chri-
Salomen filius David regnavit annis 40, qui Sti 814, quo piae f_cof__tionif et bonaesemper rae-
<raarto anno regni sui sedificare ccepit teropUim mori__Carolus gloriosus princeps ex hoc migraVit
, Domino in Jerusalem, collectis ab egressu filiorura mertali sajculo, et ei pius princeps sanctae Dei £c-
israeiex .Egypto annis 480, m Regum qnofue liber clesiae calholicaeLudovicus successit imperio, annl
JSestim-nioest, quod in figuram uhiversi corporis, 4766.
quo in hoc saeculoChristi sedificatur Ecdesia nimi- Sed ut apertius appareat quod dicimus, computa
Jrtim actum, quae in futuro tempore perficitur quod eosdem annos per quartam partem, et dic: quater
JlW$m «eptem w_i» perfecit, et septimd oetavi jnille, 4000, et supersunt 706; qtiater centt-S,
W5 LOCA QU.EDAM EX EH» OPERIBUS EXCERPTA. 926
400, et supersimt 366; quater nonaginta 360, et su- tfk.erubesco, qoia lectione non doceor, nec de periculo
persunt sex, ex quibus assume quatuor et super- formido, quia quae non lego nec praesnmo, ne
aunt dno: praesens enim annus, qui nunc est, se- transgressor inveniar divini oraculi, qui apostolig
Condus eslpost bissextum. de hoc interrogantibus ita respondit: De die autetri
Item dic: decem novies ducenti 3800, et super- illo et hotu nemo tcit, neque angeli cxiotum, neque
sunt 966; decem novies quinquaginta 950, et super- Filius niti Patet solus. Sed quid est quod Pater pos-
sunt 16; adde unum et fiunt 17 : praesens enim sit sine virtute aut sciat absque sapientia sua, cum
annus, qul nunc est, decimus seplimus annus, est utrumque sil Patri, id est virtus ef sapienlia sua,
cycli sotaris, qui est decemnovalis. Subtrahe unum sed Filii nescire esl, nos nescienles de hoc velle
el remanent 16; sextus decimus annus est epactae manere. Caeterum cunctis in commune fidelibus
iunaris. Undecies deni 110, undecies seni 66 et suademus ut sive quis ex Hebraica veritate qiio. ad
fiunt 176; fais addeocto, et iiunt 184 : hos partire nos per beatum interpretem Hieronymum pura per-
per trigesimam parlem, et dic, sexies triginta 180, venisse etiam hoslibus Judaets in manifesto est, sive
el supcrsunt 4, et invenies quod in prsescnli anno ex LXX Interpretum translalione quae vel minus
ipsi currunt ad lunae cursum. sollicite primo edila est, ut mulli astruunl, vel a
-- §i -aotem -qo__r«tur a me ^juam femgo tempore, _ gentilibas corrapta, ut beato Angustmo vi__t_r, *__.
aut quot annis debeat praesens mortale swculum certe ex utrisque commisto opere codicibus
perdurare, nescire me faieor, quia non uspiam Cwtera desunt.
me legisse reminiscor, et ideo nec de iroperilia
«• . .i . .' »" '' i""

LOCA QUiEDAM CLAUDII TAURINENSIS

Excerpta ex Commentariis ejus in Episto.as sancti Pauli.

(Rich. Simon.,Hist. crit. Nov.Test-m., lib. ra, cap. 28.)

Qui cum in forma Dei esset. (Philipp. n, 6). In stus enim Dominus et Salvator noster, Filius Dei
forma Dei, acquaKsPatri, in forraa servi medialor verus secunduro divinUatera, et filius hominis verus
Dei et hominum homo Christus Jesus.... Nen itaque seeundam earnenk Nnnrex eo quod est super omnia
imroerito Scriptura utrumque dicit, et aequalemPa- iQ Deus benedictus in saeculaex semine David natus est,
tri Filium, et Patrem majorem Filio. IUudeniin pro- sed ex illa infirmitate quam suscepit ex nobis.
pter formam Dei: hoc autem propter formanv_ervi Gralia vobis et pax a Deo Palre nosiro et Domino
sine ulla confusione intelUgitur... Jesu Chrisio. (I Cor. i, 3). Ne Patris aut noraen aut
Non rapinam atbittulut est, etc. (Ibid.) donmn tacuisse vlderetur, et suspicionem forte aut
occasionem daret unionis, docet Chrislum quidem
Neque usurpati__is erat quod naturaliter posside- rite invocanduro, sed ornnean gratiam esse Palris,
bat, ut rapioa diceretur; «ed naturae inerat, ut esset ut duos qui in unum snnt per diviukatein estenderet,
«equaUs. et Patris auctoritatem praeferreU
Dens erat in Ckristo (II Cor. v, 19). Filius eniro
'Ex ptmfulione Commenturiiin Epistolum primam ad
Corintkios. natnraliter legatus est Patris Dei.... Pafer enim per
id intelligitur esse in Filio, quod una eonnn sit sub-
Rruroale tejnjpusvias palatinas terens eundo et re-
Stantia. lbi est eniro unilas ubi naUa est domina, ae
deundo, minus licet implere supra commemoratum
medium veris armatus per hoc invicem aequales sunt.
amorem; post procedendo
pergameno pariter cum arma ferens, pergo ad excu-. D In Epist. ad Hwbr. vti, 17.
T>1_Smaritiinas cufti tiraofe excubando adversum'
Ille (Melchisedech)carnales vtetimas aon oiferebat
Agarenos et Sfauros, nocte tenens gladiuro, et die
-ibros et calamum, implere conans cceptum deside- nisi panero et vinum, sicut Cbristus ohlatiohem pa-
rium nis et vini offerens Deo Patri, id est corpns et san-
guinem suum, quam oblatkmem qu-otidie ofiferimus
Ex eudem ptmfatione,
super altare et sumimus.
Fateor me primitus invitum accessisse, et in boc In Epislotam (td Philippenses.
optis, et ia Pentateucbo quem postutas iraperantibu. Putat aliquis non Scripturarum, sed nostram csse
/ratribus in scholacon titutis, qoibus viva voce seri- Sententiam episcopum et presbyterum unum esse, et
pturas tradebara, praecipiente pio principe Ludovico aliud fp.tatis, aliud esse nomen oflicii, relegat Apo -
imperatore, compulsus etiam a memorato principe, stoli verba ad Philippenses dicentis: Paulus et Timo-
ut non lantum verba per oblivionem palantem tra- theus, etc.
derem, sed eliam calamo diu permanentia scriberein, Retraclatio Claudii episcopide auctoribus explanalio-
ut quod «re promebam calamo scriplitarem. hum super Epistolam ad Hebrmos.
Qui ettsnpet omttta Deus, etc. (Rom, jx, 5). Chri- J_lud quoque IB prselalwne co__m6neo, mihi cha-
m LUDOVICII COGNOMENTOPII 928
rissime, ut scias Origenem tria vohimina in hane A calamus Trinitatis, lingua Spiritns sancti, terrenus
Epistolam conscripsisse, quem el nos ex parte secuti homo, sed coelestis angelus, in quaestionibiissolven-
sumus : Apollinarem etiam et Didymum quosdam dis acutus, in revincendis haereticis circumspectus,
Commentariolos edidisse; e quibus licet pauca de- in explicandis Scripluris canonicis cautus, etc. Ex
cerpsimus, plura etiam ex sancti viri Auguslini sen- ipsius sancti viri sententiis, quas pro diversis ejus
tenliis, quas per diversos ejus libros invenire qui- libris invenire quivimus, hanc exposuimus Episte-
vimus, hanc exposuimus Epistolam, et nonnuUa quae lam », aliqua etiam ex Origenis Expositione ibidem
nobis videbantur adjecimus sive sublraximus, ut adjunximus, nonnnlla etiam, ut nobis visum est,
sludiosus statiin in principio lectorum agnoscat hoc perlractavimus. Nullam admonitionem meliorem po-
opus vel aUenum esse vel nostrum. tui invenire,- quam Epistola. primae PauU aposloli,
ELOGIUMSANCTI AUGUSTINI. quam misi, quia tota inde agitur, ut merita homi-
num tollat.unde maximenuncmonachi gloriantur, et
Amantissiraus Domini sanctisshnus Augustinus, gratiam Dei commendet.
- Scilicet, ad Romanos. B
t

ANNODOMINIDCCCXL.

LUDOVICUS I

COGNOMENTO PIUS, IMPERATOR AUGUSTUS.

"
LCDOVICI PII TITA

lneerto auctore, sed qui seprofessione asironomum, et m palatio ipsius imperatoris ver-
salum testatur.
(Apud Chesniam, HistoriseFrancorumScriptores.)

PROLOGUS. C tantae. Etenim auctoritate divina diseimus, sancfam

Cum gesta priscorum boua malave, maxime prin- Sapientiam docere sobrietatem, sapientiam et justi-
cipum, ad memoriam reducunlur, gemina in eis uti- liam, et virtutem, quibus nihil est dulcius in vito
litas legentibus confertur. Alia enim eorum utilitati hominibus: quarum ille ita comitatui indivise ad-
et __dificationiprosunt,aUa cautelae.Quia enim prinii haesit, ut nescires potius quam in eo admirari debe-
in sublimi veluti specula consistunt, et ideo latere res. Quid enim ejus sobrietale sobrius, quae aUono-
nequeunt, eo fama eorum latius propagatur, quo et minefrugalitassivetemperantianominatur?Itaenim
diffusius cernitur; et tanlo quique iUorumbono plu- ea usus est, ut iUudvetustissimum proverbiura et ad
rimi alliciuntur, quanto prominentiores se imilari ccelum usque celebratum ei fuerit familiarissiinum,
gloriantur. Haecita se habere majorum produnt mo- quo dicitur: _V_quid nimis. Sapientia vero delecu-
numenla, qui relatione sua posteritatem instruere batur ea quam Scripturse auctoritate didicerat di-
studuerunt, quisque priucipum quo calle mortalium cente : Ecce timor Domini, ipsa est sapientxa. Justi-
iter triverit. Quorum nos studium imitantes, nolu- tiam porro quanto coluerit affeclu, testes sunt qui
ui-s esse vel praesentibus inofiiciosi, vel fuluris in- ejus novere studium qrio flagrabat, ut quisque horoi-
vidi, sed Actus Vitamque Deo amabilis atque ortho- num ordo ordini suo justa persolveret, et Dominum
doxi iraperaloris Ludovici, stylo licet minus docto, " super onraia, proximum vero tanquam se diligeret.
contradimus. Fateor enim, et absque fuco adulationis Jam vero virtus adeo ei coaluerat, ut tot ac tantis
dico, quia succumbif cujusque,non dico meum.quod pulsatus malis, lacessitus tam privatis quara externis
perexlguum est, sed magnorum ingenium, materiae injuriis, nullo tamen, Deo custode, peclus ejus invin-
- Quaescfipsit hic auctorusque ad tempora impe- editio ista nunc
rii Ludovici, profitetur in Prologo se Ademari hobi- est, ad fidem recognita variisque in locis emendafa
duorum mss. cod., qoornui'unum
lissimi ac devotissimi monachi relatione didicisse, antiquissimum subministravit bibliotheca Tbuana,
qui eidem Ludovico coaevus et connutritus fuit. Po- alter paulo recentior servatur in bibUothecaAJex.
steriora autem per seipsum vidisse atque comperisse Petavii.
significat, dum rebus interesset palalmis. Caeterum ' " ' ' ' '." ; '" "'*" ;,
_
 »9 VTPA. «30
cibile potuit injuriarum pondere frangi. Uni tantum-. (%. dicere supersedi. Rediens ergo rex, feperit conjugem
modo ah aemulisascribebatur culpaesuccubuisse, eo Hildegardam binam edidisseprolem masculam. Quo-
quod nimis clemens esset. Nos autem cum Apostoio rum unus, immatura morte praereptus, ante pene
dicaraus talibus: Dimitteilti hanc injuriam. Sed haec mori quam sub luce vivere ccepit. Alter, prospero
utrum vera sint necne, perlegens quisque scire po- eventu materno fusus utero, infanlilibus nutriebatur
terit. Porro quaescripsi usque ad tempora imperii, impendiis. Nati sunt autem anno incarnationis Do-
Adhemari nobUissimiet devofissimi monachi rek- mini nostri Jesu Christi septingentesimo septuage-
tione didici, qui ei coaevuset connutritus est. Poste- simo octavo. Sed eum qui vividam promittebat qua-
riora autem, quia ego interfui rebus palatinis, qua? iitatem, cum per baptismalis sacramentum renasci
vidi et comperire potui, stylo contradidi. contigisset, Ludovicumvocitari patri placuit, eique
regnum, quod sibi nascendo dicaverat, contradidit.
INCIPIT NARRATIO VIT___. Sciens porro rex sapientissimus atque perspicacissi-
Famosissimus regum, nullique suo temporepost- mus Carolus, regnum esse veluli corpus quoddam,
ponendus, Carolus, cum post obitum paternura, fra- et nunc isto, nunc iUoincommodojactari, nisi con-
trisque Cariomanni infaustum occubilum, populi re- silio et fortitudine, velut quibusdam medicis, sanitas
gnique Francorum suscepisset unicum gubernacu-' B accepta tutetur, episcopos quidcm modo quo decuit
lum, invincibile sibi arbitratus est adfore salutis sibi devinxit. Ordinavit autem per totam Aquitaniam
prosperitatisque sufifagium, si Ecclesiaepaci concor- comites abbatesque, nec non alios plurimos, quos
diaeque adroiniculans, pacificosquidem sub unione vassos vulgo vocant, ex gente Francorum ; quorum
fraterna arctius vinciret, rebelles autem aequaseve- prudentiae et fortitudini, nulla calliditate, nulla vi
ritate percelleret, nec non et oppressis a paganis obviare fuerit lutum : eisque commisit curam regni,
opem ferret, sed et ipsos Cbristiani nominis inimicos prout utile judicavil, finium tutamen villarumque re-
ad agnitionem 'confessionemque veritatis qnoquo giarum provisionem. Et Riturigaecivitati primo Hum-
modo perduceret. His igilur conatibus regni sui au- bertum, paulo post Sturbium pr__fe.it comitem:
spicia dedicans, et Christo tuenda et corroboranda porro Pictavis Abbonem, Petragoricis autem Wid-
commitiens, postquam res Franciae, prout libuit et baldum, sed et Arvernis Iterium, nec non Wallagia.
utUe judicavit, Deo annuente, composuit, ad Aqui- Rullum, sed et TolosaeChorsonem, Rurdigalis Sigui-
taniam transiit, recidua beUameditantem, et Hunoldo num, Albigensibusvero Aimonem, porro Lemovicis
quodam tyranno auctore, jam jamque in arma ruen- Rothgarium.
tem, beUoaggressus est. Ejus ergo terrore coactus' Quibus rite peractis, Ligerim cum reliquis trans-
'
est idem Hunoldus et Aquitaniam linquere, et fugae meavit copiis, et Lutetias, quaealio nomine Parisius
subsidiovitam delitescendoatque oberrando servare. vocatur, sese recepit (779). Post non raultum sane
His peractis, et rebus tam publicis quam privatis pro tempus incidit ei desiderium domiriam quondam or-
opportunitate dispositis, reliquit Hildegardam nobi- bis videre Romam, principisque apostolorum atque
lissimam piissimamquereginam in villa regia, cujus doctoris gentium adire limina.seque suamqueprolem
vocabulumest Cassinogilus,gemina gravidam prole, eis commendare : ut talibus nitens suffragatoribus,
et transiit Garumnamfluvium Aquitanorum et Vas- quibus cceliterraequepotestas attributa est, ipse quo-
conum conterminum: quam regionemjamdudum in que subjectis consulere, perduellionumque, si emer-
deditionem susceperat, Lupo principe se et sua ejus sissent, proterviam-proterere posset. Ratus etiam
nutui dedente. Ibidem etiam quaeopportunitas ulili- non mediocre sibi subsidium conferri, si a vicario
'
tasque dictavit expletis, statuit Pyrenaei raontis su- eorum, cum benedictione sacerdotali, tam ipse quam
perata difficultatead Hispaniam pergere, laboranti- et filii ejus regalia sumerent insignia. Quae res Deo
que Ecclesiaesub Saracenorum acerbissimo jugo prosperante pro voto cessit. Ibidem Ludovicus ejus
Ghristofautore suffragari. Qui mons cum allitudine fillus, cunarum adhuc utens gestatorio, benedictione
ccelumpene conlingat, asperitate cautium horreat, i ) regnaluro congrua el regali insignitus est diademate,
opacjtate silvarum tenebrescat, angustia viaevel po- per manus Adriani venerandi antisiitis (780). Per-
tius semitaecommealumnon modo tantnm exercitui, aclis igitur omnibus quaeRomse agenda visa sunt,
sed pancis admodum pene intercludat, Christo tamen rex Carolus cum filiis et exercitu pacifice Franciam
favente prospero emensus est itinere. Neque enim fepeiiit: filiumque suum Ludovicum regem regnatu-
regis animus Deo nobititante geuerosissimus, vel rum in Aquitaniam raisit, pracponens illi bajulum
impar Pompeio, vel segnior esse curabat Annibale, Arnoldnm, aliosque ministros ordinabiliter decen-
qui cum magna sui suorumque fatigalione et perdi- terque constituens tutelaepuerili cougruos(781). Qui
tione iniquilatem ejus loci olim evincere curarunt. nsque Aurelianam civitatem cunali est evectus gesta-
Sed hanc feUcitatemtransilus, si dici fas est, fceda- mine. Sed ibi congrueotibus ejus aetati armis accin-
vit infidus incertusque fortunaeac vertibilis succes- ctus, equo impositus, et in Aquitaniam est, Deo an-
sns. Dum enim quae agi poluerunt in Hispaniaper- nuente, transpositus. Ubi dum non multis moratur
acta essent, et prospero itinere reditum esset, infor- annis, id est quatuor, gloriosiis rex Carolus assiduos
tunio obviante, exlremi quidam in eodem monte regU durosque Saxonibusinferebal referebatque conflictus
e__sisunt agminis.Quorumquiavulgata suntnomina, (785). Inter quos. cavens ne aut Aquitanorum po-
 m LUDOVICII C06NOMENTO PH 9?2
puins propter ejug lengum abscessum insolesceret, /i Avarica remeante, accepit ab eo raandatum in Aqui-
antfiUnsin tenerioribus annis peregrinorum aliquid tania redire, et fratri Pippino suppetias, cum quain-
dtseeret Hiorui-t, quibus difliculter expeditur aetas tis posset copiis., in Italjam pergere. Cui ohediens ,
seme. imbuta, mi.it et accersivit filium jam bene Aquilaniaro autuinni teinpore rediit, omnibusque
eqaitfln-_ro, cutt orani populo miliiari, reUctis tan- tjuae ad tutamen regni pertinent ordjnatis, per mon-
tura roarchienibus, qni fines regni tuentes, ouines, tis Cinisii asperos et flexuosos anfractus in ItaUara
_i forte ingruerenl, hostium areerent incursus. transvebitur, atque Natalem Domini Ravennae cq-
Cui filius Ludovicus, pro Bapere etposse obedienter lebrans (793) ad. Jfslrem venit. Cui conjunctus ,
parens, eecwrfifcad Patrisbruham (786) babitu Vasco- junctis viribus Renev.eqtanamprovincfara ingrediuii-
num com cejevis sibi pueris indntus, araiculo scilicet tur, cuncta obviapopulantur, caslrouno potiuntur.
rotundo, manicis caihisiaediffu6is, eruralibus disten- Hieme autem transacta , una ad patrem prospere
tis, calcaribus caligulis insertis, missile manu fe- regreditthtur, uno tanjen audito offuscaate eorum
rens : hsecenhn>delectatio vohmtasque ordinaverat plurimam alacritatem, eo quod coinpererunt, fra-
paterna. Mansit efgr, c_n patre inde usque ad He- trem suum naturajem Pippinum contra cominunera
Tieburg enm eo vndea-», usquequo sol ab alto decli- patrera rebellionem meditatum , pluresque nobilium
nsnsa*e, ardorem aestrvum aulumnali condescen-*3 bujus sceleris conscios atque irrelitos et pessumda-
sione temperaret. Cnjus extreroo tempore licenlia a tos. Concite ergo pergentes ad patrem in Rajoaria
patre aecepta, hiematura in Aquitaniam rediit. agenlem, venernnt in locum.cuiest vocabulum Salz,
Ea tempestate Chorso dux Tolosanus dolo cujus- et.ab eo gralissime sunt recepti. Quidquid autem
dam Vasconis, Adelerici nomine, circumventus est-, superfuit aestatis, autumni et hiemis, eum patre
et sacramentorum vincutis obstrictus, sicque demum rege rex Ludovicus exegit (794). Magnopere enim
ab eo absolnlus. Sed hujus naeviulciscendi gratia, curabat rex pater, ne regem filium aut nutrimenta
tvx. Eudovicus et proceres, quorum consilio respu- bonesla laterent, ant externa inhaerescentia in ali-
bUca Aquitanici regni administrabatur, conventum quo dehonestarent. Qui cura primo vere (7.5) a
generaletn constituerunt in loco Septimania., cujus patre dimitlenetur , interrogatus est ab eo, cur rex
Vocabulumest Mors-Gothorum. Accitus autem idem cura esset, tantae fenuitatis esset iu re familiari, ut
Vasco, eonscius facti sui venire disiulit, donec obsi- nec benedictiqnem quidem , nisi ex postulato sibi
dum fntefpositione fretu. , tandem occurrit. Sed offerre posset, didicitque ab Ulo quia privalis stu-
eorumdem obsidum periculo nihil passus, insuper dens quisque priraonira, negligens aulem publico-
Bwneri_ws donatus, nostros reddidit, suos recepit, _, rum perversa vice , dum publica vertuntur in pri-
e. ila recessit. ,/Estate vero subsequente, jussu pa- vata, nomine teaus domious actus sit omnium
tris Ludovieus rex Wormatiam simpliciter, non ex- pene indigus. Volons auteni huic obviare necessi-
pedHionaliter venit: et eum eo in bibernis perstitit tati, sed cavens ne filii dilectio apud optimates ali-
(788), Ubf jam dictus Adelerkus ante reges dicere quam paterelur jacUirara , si illis aliquid per pru-
causara jusaus atque audilus, purgare objecta volens, denfiam deraeret quod per inscientiam contulerat,
sed non valens, proscriptus atque irrevocabili est misit illi missos suos, Willebertum scilicet, Rotho-
exsiho deportatus. Chorsone porro a dueatu Tolo- . magensis postea urbis archiepiscopnm, et Richar-
twaa submoto, ob cujus ipcuriam tantum dedecus duro cpmitem , viUarum suarum provisorem, prae-
xe# ei Francis aceiderat, Willelraus pro eo subro- cipiens ut villae quse eatenus usui servierant regio ,
gatus est (789). Qui Vasconum nalionero, ut sunt obsequio restiluerentur publico : quod el factum
natura leves, propte. eventum supradictum valde est.
elatos, et propter mulctationem Ad-lerici nimis re- Quibus receptis, rex et prudentiae sti_-monstravif
perit efferatos. Quos tamen tam actu quam viribus continuo documenluro , et misericordiae, quae illi
brevi suhegit, illique pacem imposuit nationi. Rex genuina probalur, patefecit affectura (796). Nam or
vero Ludovkus eodem anno (790), Tolosaeplacitum rp. dinavil qualiter in. quatuor locis hilicrna transige-
.geners__hab-itvibique coasistpnli, Abulaurus Sara- ret, ut tribus annis exactis, quarto demura amjo
Cenoruin dux, cum reliquis regno Aquilanico conli- hieroatururo ae qufsque eorum susciperet IOCUS ,
saitantibus, ad eum nuntios misit, pacem peteus et Tehotuadum scilicet palatium , Cassinogiluro, An-
.4__i& regia mittens. Quibus secundum voluntatem 1:diacum, et Eurogilum. Quaeloca, quando quartum
regis accepljs, nuntii ad prepria sunt reversi. redibatur ad annuni, sufficienlem regio servitio
Luterea anno hunc sequente (790), patri regi rex exhibebant expensam. Quibus prudentissime ordi-
Ludovicuslugelnheim occurrit, inde Renesburg cum nalis, inhibuit a pleheiis ullerius annonas militares,
eo ahiit. Ibique ense, jam appellens adolescentia. quas vulgo,foderum vocant, dari. Et Ucel boc viri
terapora, accinctus est, ac deinde palrem in Avares mUitare. aegre tulerint, tamen iUe vir misericordiae,
exercitum ducentem usque ad Chuueburg comitatus, considerans et praehentium penuriam, et exigentium
jussus est revcrti, et usque ad reversionem pater- crudelitatem, simul et utrorumque perditionero,
nam, cum Fastrada manere regina. Itaque cum ea satius judicavit de suo subministrare suis., quam
hieraem exegit iraminentem, patre in expedi-ione sic permittendo copiara rei frutnentaria., suos irre-
'
oeepfc.permanente. At vero ipso ab expeditione Jtiri pericuUs. Quo terapore Albigenses tributo quo
 933 YJCTA. 934
in dando vino et annona gravabantur, sua liberali- jAgente subacta Saxonum, victor Carplus imperator
tate relevavit. Habebat autem tunc teroporis Megi- jam redibat. Cui cum filius occurrisset, multo eum
Uarium secum , missum sibi a paire, virura sapien- amplexatu deosculans, plurima iUum gratiarum
tem et strenuum, gnarumque utilitalis ct honest tis actione et laude extulit, utilitatemque obsequelae
regiae.In tanlum aulem regi patri haecplacuisse dt- illius, saepe iterando felicem se talj filio praedicavit.
cuntur, ut bac imitatione slipendiariara in Francia Finito tandeni diutioo alque. cruentissimo Saxonico
jnterdiceret annonam militarem dari, et alia plu- bello, quod, ut ferunt, triginta trium annorum tem-
rima eorrigi juberet, congralulans felicibus filii pro- pus occupavit, Ludovicus rex a patre dimissus, in
fectibus. Sequeute porro teropore Tolosam venit regnum proprium ad hjberna sese curo suis colle-
res, et conventum generalem ibidera habuit. Ade- git.
fonsi Galleliarum principis missos, quos pro amicitia Hieme porro transactai (802), Carolus imperator
firmanda miserat ciua donis, suscepit et pacifice re- tempus opportunuin nactus, ut pote ab exlernis
mith. Necnon et Rabaluc Saracenorum ducis, qui quiescens bellis, cqepilcircuroire loca sui regni mari
beis montuosis Aquitaniae proxirois principabatur, contigua. Quod dum Ludovicus rex comperisset,
niissos pacem petentes et dona ferentes suscepit et Rothomagum misso legato Hademaro , petiit eum
lemisit. Quo leropore verens ne corporis nativo su- B ] in Aquitaniam divertere, et regmim quod sibi dede-
peratus calore, in multimodosluxuriaeraperetur an- rat invisere, et ad Iocum qui Gassinogilusvocatur
fractus, cum consilio suorum, Herraengardam futu- venire. Cujus pelitionem pater honorabiliter susce-
ram reginam, claris ortam natalibus, ut pote filiam pit, et fllio gralias egjt : petita tamen negavit, et
Ingrammi comilis, sibi sociavit. Ordinavit aulem ut sibi Turonum occurreret mandavit. Quo filius ve-
_tto tempore in finibus Aquilanorum circumquaque nieus, gralulabunde nimis ab eo susceptus, et in
firmissimam tutelam. Naoi civilatem Ausonam, ca- Franciam redeuntem Vernum usque prosecutus est.
ttrunt Gardonam, Caslamserram, et reliqua oppida A quo digrediens, in Aquilaniam regressus est.
oliro deserta, rounivit, habitari fecit, et Rurrello .Estate hanc sequente (803) Zaddo dux Rarcinonen-
eoraiti cuni.congniisauxiliis tuenda coraroisit. Hieme sis suasus est a quodam sibi, ut pulabat, amico ,
tr. nsacta roisit ad iiluro paler rex, ut ad se contra Narbonam usque procedere. Qui coroprehensus,
Saxones euntem, curo populo, quo posset, veniret. Ludovico regi est adductus, et patriCarolo itidem
Qui ire pon differens, ad eum Aquasgrani venit, et perductus. Ipso terapore Lndovicus-rex coactopo-
curo ipso ad Fremersbeim , ubi placitum generale pulo regni sui Tolosae, de his quae agenda videban-
habuit, super ripam Rbeni perrexit. In Saxoaia C . tur tractans deliberabat. Burgundione namque mor-
cum palre usque ad roissam sancti Martini perdu- tuo, comitatus ejus Fedentiacus Liutardo est attri-
ravit. Inde a Saxonia cum patre exiit, et in Aqui- butus. Quam rem Vascones moleste ferentes, in
taniam, magna hiemis exacta parte, concessil. Suc- tantam erupere peiulantiam, ut etiam homines iUius
cedenle vero aestate, rex Caroius ad eum misit, aUosferro perimerenf, alios igni coraburerenu Qui
mandans ut secum in Ilaliam proficisceretur : sed vocati dum primum veuire delrectarent , quoquo
mutato consihojussus est domi manere. modo ad causam dicendam venerunt, et pcenas de-
Rege autem Romam pergente , ibiileraque inhilas bitas pro talibus ausis dederuat, ita ut quidam ta-
hnperalorias suscipiente (800), rex Ludovicus To- Uonis lege igai conflagrarent. His peractis, succe-
losam ahiit iteruni., atque inde in Hispaniam con- deme tempore (804), visum est regi et consiliariis
tendit. CuiHarcinonae appropinquanti, Zaddo dux ejus ut ad Bareinonam oppugnandam ire deberent:
ejusdem civitatis tanquam subjectus occurrit, nec divisoque in tres parles exercitu, unam quidem
tamen civitatem dedidit. Qoam transgrediens rex.et Ruscellioni ipse permanens secum retinuit, alteri
Ilerdaesuperveniens, subegit illam atque subvertit. obsidionem urbis injunxit, cui Rotstagnus coraes
Qua diruta , et caeterts municipiis vaslatis ac incen- Gerundaepraefail; tertiam autem, ne forte obsiden-
sis, adOscam usque processit. Cujus agros segetibus jp tes urbem iroprovise ah hostibus occuparenlur, ullra
pleiios manus mililaris secuit, vastavil, incendit, et urbem sedere praeroisit. Obsessi interea intra ur-
qasecunque extra civitatem sunt rcperla, incendio bero, Cordubam miserunt auxiUumquepoposcerunt.
dejwscente sunl consumpta. Quibus explelis, immi- Rex vero Saracenorum protinus auxiUatus eis exer-
nenle jam hieme, ad propria rediit. Redeunte porro ciium direxit. Venieiitibus porro his qui missi fue-
teropore sestivo, imperator gloriosissimus Carolus rant Caesaraugtistam,relalum est eis de exercitu in
Saxoniam pctiit (801), roandans filio, ut el ipse, via sibi obviam constituto. Erat autero ibi AVillel-
tanquam in eadem terra hierootiirus, se subseque- mus primus signifer, Haderaarus,et cum eis validum
relur. Quod ipse agere festinans, ad Neusciam a-xilium. Quod illi audientes, in Astures sese ver-
venit, Rhenum ibidem transiit.et patri concurrere terunt, clademque eis improvise importaverunt, sed
sccelerabat, Sed antequara ad eum veniret, nuntio mullo graviorem reportaverunt. Quibus recedenti-
obviavit palerno in loco cujus vocabulumest Ost- bus, nostri ad socios urbem obsidentes reversi suot,
faloa, cum mandatis ne plus iu ambnlando faligare- et illis juncti tandiuurberaobambientes, etniillumin-
tur, quin potius toco sibi opportuno caslra metarc- gredi aut egredipermittentes, vexarunt, doaecfamis
tor, et se redeuntem ibidem operiretar. Tota enim acerbitate coacti sunt etiam vetustissiiftaootiis.coria
 935 LUDOVICII COGNOMENTOPII 936
detrahere, et in cibum infelicissimum vertere. Alii. A insidiis ex improviso eos aggrederentur, aut certe
autem mortem infelicissimae prxponentes vitae, e turbata regione, in pavorem solverentur. Igitur rege
muris semet praecipites mittebant, aliqui vero spe Torlosam tendente, memorati viri tandiu superiores
animabantur inani , cogitantes quod Franci hienlis in Iberi partes noctibus euntes, diebus silvarum
asperitale a civilatis cohiberentur obsidione. Sed lustra sectantes, obambuiaverunf, usquequo Cingam
hanciUorum spem abscidit prudentiumvirorum con- et Iberum natando pariter transierunt. In quo iti-
silium. Advecla enim undecunque materia , ccepe- nere sex dies transigentes septima transmearunt.
runt exstruere casas, veluii in hibernis ibidem man- Qui ubi omnes incolumes evaserunt, terram hostium
suri. Quod cernentes civitatis habitatores, a spe latissime vastaverunt, et usque villam eorum maxi-
deciderunt, et ad desperationem ultimam versi, suum mam, quae Villa-Rubea vocatur, pervenerunt. Unde
principem Zaddonis cognatum tradiderunt, quem nimis magnam praedam sustulerunt, ut pote impro-
pro eo constituerant, nomine Hamur, el se et civi- visis boslibus, et nihil tale unquam suspicanlibus.
tatem, concessa facultate secedendi, dediderunt hoc Quibus gestis, iis qui evadere poluerunt hanc pla-
mpdo. Cum enim longa fcssam obsidione nostri gam longe lateque nuntiantibus, coUectaest Sara-
tenerent urbem, et jam jam capiendam aut traden- cenorum Maurorumque multitudo non minima , et
dam crederent, honesto ut decebat usi consilio,. B eis obvia constitit ad ostium vallis quaedicitur Vallis-
regem vocant, ut urbs tanti nominis gloriosum no- Ibana. Cujus valUs natura est, ut ipsa in profundo
men regi propagaret, si illam eo praesente superari jacenshinc inde praeruptis atque altis cingatur mon-
contingeret. Suggeslioni huic admoduin honestce tibus. Quam nisi Dei provisio intrare prohibuisset,
rex assensum praebuit. Venit ergo ad exercitum nostri absque uUo pene hostium labore lapidum icti-
suum urbem vallantem, quae indesinenli oppugna- bus poterant interire, vel in manus inimicorum de-
tione sex hebdomadibus perduravit, et tandem su- venire. At dum HUviam praestruunt, nostri autem
perata victori manus dedit. Tradita ergo et patefacta aliorsum viam apertiorem planioremque petunl, re-
civitate, primo quidem die custodes rex illud desti- pulantes Mauri haec nostros non ob sui tantum cu
navit, ipse autem ab ejus ingressu abstinuit, donec stodiam, sed melu potius eorum facere, a tergo eos
ordinaret qualiter cum digna Deo gfatiarum actione insequuntur. Porro autem nostri praedara retro re-
cupitam alque susceptam victoriam ejus noraini con- linquentes, facies hostibus nudaverunt, restiterunt,
secraret. Anlecedentibus ergo eum in crastinum et Christoque juvante ipsos terga vertere coropulerunt.
exercitum ejus sacerdotibus et clero, cum solemni Quos autem apprehenderunt, necaverunt, et laetiad
apparatu et laudibus hymnidicis portam civitatis praedam quam reliquerant redierunt : ac tandem
ingressus, et ad ecclesiam sanctae et victoriosissima. <" post dies viginti suae digressionis, ad regem alacres,
Crucis, pro victoria sibi collata, gratiarum actiones paucissimis suorum amissis , redierunt. Rex autem
Deo actnrus, progressus est (80S). Porro post haec Ludovicns suos laetanter recepit, et terra hostili
Bera comite ibidem ad custodiam relicto cum Go- usquequaque vastata domum rediit.
thorum auxiliis, hiemandi gratia ad propria remea- Sequenti vero tempore ilerum rex Ludovicus ex-
vit. Gui pater, comperto quod ei imminere videbatur peditionem in Hispaniam paravit. Sed pater ne per
a parte Saracenorum periculo, fratrem Carolum semeiipsum illuc pergeret eum, impedivit. Praecepe-
suffragaturum mittebat: eiqueLugdupi agenti, et ad rat namque tunc temporis fabricari naves contra
fralris adjutorium properanli, nuntius regis fratris Nordomannicas incnrsiones, in omnibus fluminibus
occurrit, captam civitatem nuntiavit, et ne longius quae mari influebant. Quam curam etiam filio injun-
fatigaretur, edixit. Qui ab eodem loco regrediens, xit Rhodanum et Garumnam et SiUdam. Attamen
ad patrem est reversus. Rege porro Ludovico in misit ei missum suum Ingobertum, qui filii praesen-
Aquitania hibernum agente temptis, pater rex eum tiam pneferret, et vice amborum contra hostes exer-
mandavit venire ad suum coUoquium Aquisgrani, citum duceret. Rege autem in Aquitania remanente
in Purificatione sanctae Mariae.genitricis Dei. Cui. _ ob supradictam causam, cxercitus ejus itinere pro-
occurrens , et quousque ptaeuil cum eo commorans,' spero Barcinonam venit, ibique habito inter se con-
quadragesimaeterapore rediit. At succedente aestate silio, quomodo hostibus clandestina possent superve-
(806), cum quanto visum est ei beUico apparatu in nire irruplione, invenerunt hunc modum : scjjjiet,
Hispaniam proficiscitur, profeclusque per Barcino- ut naves transvectorias fabricantes, unamquamque
nam, et veniens Tarraconam, quos ibidem reperit, earum in quaternas partirentur partes, quatenus
cepit, alios fugavit, universaque loca , castella, mu- pars quaterna cujusque duobus equis vel mulis vehi
nicipia, usque Tortosam vis miiitaris excidit, et posset, el praeparatis clavis et marculis facile coa-
flamma vorax consumpsit. Inlerea in loco, cujus ptari valerent: pice vero et cera ac stupa praepara -
vocabulum esl sanctae Columbae, divisit copias suas tis, mox ut ad flumenveniretur, compagumjuneturse
in dtto, quam maximam quidem partem secum con- obcludi possent. Sic itaque inslructi, maxiroa pars
tra Tortosam ducens: porro Isembardura, Hadema- eorum cum praedicto misso Ingoberto Tortosam pe-
rura, Beram, BurreHum cum reliquis expeditissime tierat. At vero ii qui ad opus supradictum sunt de-
ad superiora dirigens, ut ibero flumine transito , putali, Hademarus scilicet, Bera et reliqui, trium
' dttti» hostes in
sedjbus securi residerent, ab istis [dierum emenso itinere (erant enim sine sa(matibus)
 937 VITA. 933
coelopro tecto utentes, igni [Al., foco] ne fumo de-__ s
__accede_.es, verbis quidem eos qui propugnaculis
prehenderentur renuntiantes, sUvis se die occulen- praesidebant,
] primum lacessere, deinde missUibus
tes, nocte, quantnm posse dabalur, Ref agentes, iincessere tentant. Oppidahi porro #conteranentes
quarto die Ibero compactis navibus ipsi quidem srint praesentium
] paucitatem, absentium melientes seram
- transpositi,
equos autem natatui commiserunt. Quod *occursionem , apertis portis prositiunt. Pugnatum
factuih magnnm voto eofum pepererat effectum, nisi hinc 1 inde est: caesisunl ab utraque parte, et tandem
fuisset acerrime deprebensum. Cum enim Abaidun illi i sese in civitatem receperunt, isti autem ad castra
dux Tortosaelittora Iberi obsideret fluminis, et illi mansuri redierunt. Protracta igitur obsidione, per-
quos supra diximus superiora illius modo pfaedicto aqta vastatione, et quaecunquevisa sunt contra ini-
transmitterent, Maurus quidam lavandi gratia fltt- micos agenda pro irae satisfactione, ad regem sunt
men ingressos, fimum a flamine vidit ferri eqaihum. reversi, qui eo tempore in silvis venationum occupa-
Quo viso, sicut sunt niraiae calliditatis, adnatattsfi- balur studiis. Erat enim tempus autumni perextre-
raumque comprehendens, et naribus adroovens, ex- mum, Receptis ergo suis ab expeditiotie praemissa
clamavit: Cernite, inquiens, 0 socii, moneo quam[ redeuntibus, rex hiemem sequentem, in suis consi-
cavete. Nam hoc stercus rion onagri est, vel cujus- stens, pacifice exegit. At succedente aestate (810),
cunque animantis herbidis assueti pastibus, enim-. B *»accito populi sui generali conventu, retulit eis sibi
vero equina esse haec egesta constat: quae certum_ delatum rumorem, quod quaedam Vasconum pars
est fuisse bordeum, et ob hoc equorum vel mulo-. jam pridem in deditionem suscepta, nunc defectio-
rum pabula; ideoque cautius vigilate,*nam in supe- nem meditata, in rebeUibnem assurgeret, ad quo-
rioribus fluminis hujus, ut cerno, nobis parantur. rum reprimeudam pervicaciam ire publica uiilitas
insidiae. Extemplo duos suorum conscensis equisj postularet. Hattc regis volunlatem omnes laudibus
speculatum dirigunt. Qui, nostris visis, quod verumi prosequuntur : nec talia in subditis contemnenda,
erat, Abaiduno Tenuniiant. At illi tiraore coacti,, sed potius severissime resecanda testantur. Moto
omnibus, quaecastrensis babitatio habuit, posthabi-. igitur et disposito prout oportuit exercitu, Aquas
tis atque dimissis, fugae se commiserunt: omniura-. viUara pervenit, et ut ad se venirent, qui infidelita-
que relictorura nostri politi, in illorum papilionibuss tis insimulabantur, jussit. Sed illis venire detractan-
illa sunt nocte hospitati. Sed Abaidun collectamultai tibus, ad eorum vicinia devenit, ennctaque eorum de-
manu hostium, eis in crastinum pnefiaturus occurrit. popufari manu militari permisjt. Ad ultimum cun-
Nostri tamen divine.reti auxilio, licet impafes mul-- ctis quae ad eos pertinere videbantur consumptis,
toque numero inferiores, tamen hostes fugere com- - ipsi supplices venerunt, et tandem veniam perditis
pulerunt, multaque eofum slrage viam fugientiutn i ^ omnibus magno pro munere meruerunt. Superato
irapleverunt. Et eo usque manus ab eorum caede e aulem pene diflicili Pyrenaearnm transitu Alpium,
non coniimierunt, donec solis dieique lumine rece-- Pampalonam descendit: et in illis quam diu visum
dente, et umbra noctis terram occupante, himina a est moratus locis, ea quaeutilitati tam pubUcaequam
steUarum noctem solatura succederent. His gestis. _; privatae conducerent ordinavit. Sed cum per ejus-
Christo favente, ad suos sese magno cum gaudio et _t dem montis remeandum- foret angustias, Vascones
opibus coUegerunt. Diu etiam simul obsessa urbee hativum assuelumque fallendi morem exercere co-
domum repedarunt. nati, mox sunl prudenti astutia deprehensi, consilio
Porro anno huic proximo (808) Ludovicus rex pef !r cauti atque cautela vitati. Uno enim eorum, qui ad
semetipsum Tortosam repetere slatuit, habens se- e- provocandum processerat, comprehenso atque ap-
cum Heribertum, Liutardum, Isembardum, validum- i- penso, reUquis pene omnibus uxores aut filii sunt
que Francia. supplementum. Quo perveniens, adeo >o erepti, usquequo eo nostri pervenirent quo fraus il-
illam arietibus, roangonibus, vineis ef caeterisinstru-
n- lofum nullam regi vel exercitui posset inferre ja-
mentis lacessivit et prolrivit muralibus, ut cives U-1- cturam.
lius a spe deciderent, infractosque suos adversoi 50j. His gestis, in propria rex populusque ejus Deo
marle cernentes, claves civitatis traderent. Quas _s propitio concessit (~11). Et regis quidem ab ineunte
ille rediens cum mullo favore patri retuUt. Qusfc i__ aetate, sed tunc quam maxime, circa divinum cultura
res niagnum Saracenis et Mauris pro talibus gestis ;is el sanctae Ecclesiaeexaltationem piissimus incitaba-
iocussit metum, verentibus ne singulas civitates parar tur animus ; ita ut non modo regem, sed ipsius
sors^nvolveret.. Reversus est igitur rex a civitate ite opera potius eum vociferarentur sacerdotem. Nam
post quadraginta dies inchoataeobsidionis, et in pro-o- totius Aquitaniaaqui videbatur clerus, antequam ei
prium se contuUt regnum. At post anni instantis tis crederetur, ut pote sub tyrannis agens, magis equi-
excursum (809), exercitnm ordinavit, el Oscam cum _____tationi, bellicae exercitationi, missilium librationi,
misso patris Heriberlo mittere staluit. Quo perve- re_ quam divino cultui operam dare noverat. Regis au-
nientes qui missi fuerant, civitatem obsederunt, ob-
i_- tem sludio undecunque addttctis magistris, tam le-
viosquosque autvivos comprehenderunt, aut in fu- fu- gendi quam cantandi studium, nec non divinarum
, gamcoactoscompulerunl. Sed dumcirca urbero seden- »n- et mundanarum inlelligentia litteraruro,'citius quam
tes, ignaviori se quara decuit studio resolvunt, im-
m- credi polerat coaluil. Praecipue tamen affectu illo-
prudentes ac leves- aliqui juvenum propius muros :os rum ducebatur, qui- cuncta sua pro Domini amore
PATROL,CIV. -0
9S9 LUDOVICII COGNOMENTPPll . 9.0
relinquentes, speculativae vitse curabant fieri parti- .Aiaps perlatqnjm rfisponsuro, monitus est tam a
cipes. Nap anfequam Aquitanja sub eoregeretur, Francfs quam a Gerjnanis ut ad patrem rexveni-
collapsus erat in ea bujuscemodi ordo; at sub eo. ret, eiqriepropter assisteret: videri sibi, djcentes,
adeo convaluft, ut eliam ipse fralernum avi Car- qupdcum pater |am in senilem vergeret aetatem, et
lqmanrii imitari gestiens memorabile exempluro, acerbe ferret liBeroruni infortunalara defectionem,
ipse qupque theoricaevitae culmina niteretur com- citam Uljushaecportenderenl corpoream solutionem.
prehendere. Sed bujus voti ne corapos fieret, obi- Qijod Gerricus camregi, rex vero consiliariis relu-
cem se praebuit refragatio patris, vel pptiusdivi- lisset, quibusdara yel pene omnibus visuni est sa-
naevoluritatis nutus, qui tantae pietatis virjim noluit lubre suggestum. Sed rex altiori consilio, ne forte
sub cura suae soUus salutis delitescere : sed po- per hoc se p.atri suspectum redderet, agere distuUt.
tius per eum, et sub eo, muttorum salutem ado- Haectamen Diyipifas , pro cujus tiraore et araore
lescere. Etquidejn multa, ut dictum est, ab eo sunt facere noluit, ut sijbi moris est amalorcs sui subli-
in ejus ditione reparata, irao a fuhdaraentis aedifi- mius quam cogitari potest nobilitare, prudentius
cata monasteria, sed praecipue haec: monasterium ordinavit. Paceni porro petentibus his, quos bello
sanctae Mariaeet sancti Petri de Ferrariis, quod fatigare solilus efaf, rex arliculo duorum annorum
antiquitus Bethlehem vocabatur, in cujus curia pa- B praeslituto , libenter indulsit. Interea imperator Ca-
ter ejusPippinus occidit leonem, et ipseraeta Ste- rolus considerans suum [se] in senectutem adclioem
phano papa Romano in regem honorificeconseera- devexum, et verens ne forte subtractus rebus hu-
tus est in eadem ecclesia ; monasterium aancti Filn manis, confusum relinqucret regqum, qupd erat
berti, monasterium sancti Florentii,monasterium Car- donante Deo, nobiHler ordinatura : scUicet ne aut
roffi,monasteriumConcas, mQnasteriumsanctiMaxen- externis quateretur procellis, aujt intestinis vexare-
tli, monasterium Menatae, monasterium Magniloci, tur scissionibus, misit ad filiijm, euraque ab Aqui-
monasterium Musciacum,monasterium sancti Savini, tania evocavit. Quem venienfem clementer snsce-
nionasterium Masciacum, monastQrium Noviliacum, pit, tota sestate secum tenuit, de his quibus eum
monasterium sancti Theotfridi, moaaslerium sancti indigere putavit instruxit : qualjter videlicet sibi
Pascentii, monasterium Dosora, monasterium SoUera- viyendum, regijandum, regnum ordinandum, et
niacum, mouasteriumpueUare sancfae Mariae,mona- ordinatuin tenendum foret, monuit, et tandem im_
sterium puellare sanctaeRadegundis, mpnasterium de periali eum diademate coronavit, et rerum sum-
Vera, monasteriumdeUtera iu pagoTolosano, mona- mam penes euui futuram esse Christo favente inno-
steriumYalada in Septimania, monasterium Anianae, tujt, et hoc peracto negotio re<jituni ad propria
monasterium Galunae, monastcrium sancti Lauren- 'C concessit. Qui mense Novembri a patre regrediens,
tii, monasterium sanctae Mariae quod dicitur in Aquitaniam repetiit, Pater vero veluti morti pro-
Rubine [Orubione], monasterium Caunas, et caetera pinquus, crebris et peregrinis incommodis urgeri
plurima, quibus veluti quibusdam lychnis totum coepit. Nam mors veluti quibusdam nuntiis adven-
decorator Aquitaniae regnum. Hoc ejus exemplum tum suum jam jamque futururo, taiibus praenun-
non modo episcopi multi, sed et laici quamplurimi tiabat indiciis. Tandem itaque vitiis passionum in-
aeraulati, coUapsa restaurabant, et nova monaste- ter se compugnantibus, et valentiara ejus impugnan-
ria certabanl instjtuere; quod cernere ocuUs est. tibus, naturse imbecillitas cessit, et leclo decu-
In tantam denique felieitatem respublica Aquitanici buit: et in dies atque in horas propinquior morti,
regnl profecerat, ut proficiscente quolibet rege, vel prput voluit suis -cripto distributis, diem ultiuium
in palatio residente, vix aliquis reperiretur se con- clausit, Francorumque regno pene ineluctabilem
querens aliquid a jure perpessum. Tribus enim die- luctum reliquit. At vero in ejus successore veridica
bus rex persingulas hebdomadas rei judiciariaeinter- probata est Scriptura, qu__ in talibus tribulantium
erat. Nam quadam tempestate misso Archambaldo consolans animosdicit : Mortuui ... vitjuslus, et
Commentariensi Imperii, dum «i quaedara ferenda T. quati non est morttmi, similemenim sibi retiquit fi-
filio referendaque comraisisset, et ille ordinatiohem lium hmredem. Obiit atttem quinto Kalendas Fe-
hanc, ut viderat, rediens patri retulisset, adeo ex- bruarias idem pussimus imperator Caroius, anno
sultasse dicitur, ut prae nimia alacritate<lacrymis Incarnalioois Domini nostri Jesu Christi octingen-
fluxerit, ef circumstantibus, 0, inquit, socii, victos tesimo decimo quarto. Quo in tempore Ludbvicus
nosgratulemurab luijus juvenis senilisagacitate. Unde imperator concilium popuio generale quasi qnodam
quia servus fuit Domini fidelis in commisso, pru- indixerat praesagio,in PurificationesanctaeDei gene-
dens in augmentando sibi tfadito talento, constitutus tricis Mariae,in loco cujus vocabulumest Tehotuadus.
est potesfatem habens in cuncta patrisfamiHasdomo. Defuncto autem patre piae recordationis, missus
Per idem auffem tempus (813) mortuo jam pridem est Rampo ad euraab eis qtti sepfilturam ejus cura-
Pippino italiae rege, nuperrime atttem Cafolo itidem runt, liberis s_iH_etet proeeribus palatinis , ut et
fratre res httmahas relinquente, spes universitalis mortem ejus mature cognosceret, adventumqne
potiuuda. in etrni assurgebat. Misso enim pro qui- suum nuUo roodo comperendinaret. Qui cunl Aure-
busdani necessarjis patrera consttlendis Gerrico lianam devenisset ad urbem', Theodulfus ejusdem
Capis prselato, cum in palatio moraretur, praesto- urbis episcopus, vir undecunque do-tissimus, cau-
ojl ¥_TA. 942
sam ejus adVentusp-__sensit : et velocissime misso _A citato paterno testamento, nihil relictum est pater-
perlatore imperatori innotescere studuit, hoe tan- norumbonofum, quin secundum ejus sectionera par-
tummodo ei suggerendum jubens, utrum praestola- tiretur. Nihil enim ab eo intestatttm est relictum.
relur venientem in urbem , an itinere aliquo ei oc- Sed quod ecclesiis metropolitanorum distribuendum
curreret venturo ad urbem. Quam causam ille pfo- censuit, subdivisit superscriptione nominttm, quarum
tinus commentatus agnovit, et ipsum venire ad se partes fuereviginti etuna. Quodautem ornatui re-
jussit. Inde alium atque alinm hufusce rei tristes gio conducebat, posteriori reliquit aetati. Statuit
suscipiens nuntios, post quinium diem ab eodem etiam quid, sccundum morem Christiahorum, filiis
loco pedem movit, et cum tanto, quantum passa filiorumque filiis et filiabus, nec non el servis ancil-
est arigustia temporis, populo iter arripuit. Time- lisque regalibus, sed et in commune omnibus paupe-
batur enim quam maxime Wala , summi apud Ca- ribus distribueretur. Quae cuncta dominus impera-
rolum imperatorem habitus loci, ne forte allquid tor Ludovicus, ut scripta relegit, exseculione operis
sinistri contra iraperatorem moliretur. Qui lamen complevit. His peractis, imperator omnera ccetum
citissime ad eiim venit, et humillima subjectione se femineum, qui permaximus erat, palatio excludiju-
ejus nutui, secundum consuetudinem Francorum, dicavit, praeter paucissimas, quas famulatui regali
coromendans subdidit. Post cujus ad imperatorem B congfuas existimavit. Sororttm autem quaequeinsua,
advenlum , semulati eum omnes Francorura proce- quae a patre acceperat, concessit. Quae autera nec
res, certalim gregatimque ei obviam ire cerlabant. dum tale quid consecutaeerant, ab imperatore ttie-
Tandemque ad HaristaUium prospero itinere perve- ruerunt, et adiraperata sese verterunt. Posthaecim-
nit, et die tricesimo postquam ab Aquitania pro- perator legaliones-ad patrem destinatas, ad se auiem
movit, palatio Aquisgrani pedem feliciter intulit. venientes et susceptas diligenler audivit, dapsiliter
Moveratautem ejus animum jamdudum , quanquam curavit, sumptuose muneratas reraisit. Inter quas
natura mitissiraum, illud quod a sororibus illius in velprsecipua fuitimperatoris Constantinopolitani, no-
contubernio exercebatur paterno : quo solo doraus mine Michaelis, cui dominus Carolus missos miserat
paterna inurebatur naevo. Cui incoramodo mederi Amalarium Treverorum episcopum, et Petrum No-
volens, simul et cavens, ne quod per Gdiloriem et liantulae abbatem, pacis cohfirmandaegratia. Qui
Hiltrudem olim acciderat, revivisceret scaridalum, reVertentes missos supra dicli Michaelis secum ad-
misit Walam el Warnarium, nec non et Lantfeef- duxerunt Christopborum protospalharium, et Grego-
tum, sed et Ingobertum : qui Aquasgrani venienfes fium diaconem, ad imperatorem Carolum directos.su-
talibus, ne accidere possenf, caulela prospicerent, . per omnibus quaescripta fuerant respondentes. Quos
et quosdam stupri iramankate et superbiae fastri ** cum imperator remitterel, simul cum eis misitmis-
reos majeslatis caute ad adventum usque suum as- sOssuos Leoni substituto imperatori, Nortbertura Re-
servarent. Nam aliqui eorum ettm supplices vettiain giensem episcopum, et Richoinum Pictavum comi-
inter iter agendumpoposcissettt, femefuerunt. Simul tem : petens amicitiarum societatem et renovatio-
et preecipiensut populus ibidem consistens absque nem antiquarum, simul et pacti confirmationem.
metu semet ibidem opperiretur venturum. At vero Eodcm anno generalem conventum Aquisgrani ha-
Warnarius comes, inscio Wala et Ingoberto, accilo buit, et per uhiversas regni sui partes fideles ac
nepote Lantberto, Hodoinum jam dicto obnoxhim creditarios a latere suo misit: qui aequi juris tena-
crimine, ad se yenire mandavit quasi comprehen- ces existentes perversa corrigerent, oranibusque
dendum, et regiae vindictae objectandum. Cnjus jus congruum aequo libramine penderent. Bernar-
iUe insidias , ut pote admordente acriter conscien^ dum etiam nepolera suum jamdudum regem Italiae
tia, monitus praevidit, et quia declinare delrectavit, ad se evocatunj, et obedienter parentem, amplis
etipse experiri meruit, el ipsi Warnario ultiraara muneribus donatum, ad proprium regnum remisit.
cladem importavit. Nam ad eum, sicut ille manda- Beneventanorum itidem principero Griinoaldum non
verat, veniens, el ipsum Warnarium confecit, et _. quideni venientem, sed mfssos suos mittentem, pa_
Lanlbertum cruris Iaesionenon parvo tempore debi- cto et, sacramentis constrinxit, ut singulis annis
lera reddidit; et ad ullimum ipse confossusgladio, septem millia solidorum auri arca. publica. inferret.
interiit. Quaecnm nuntiata imperatori fuissent, ani- Eodem etiam anno duorum suorum filiorum, Lotha-
mum iUiusad misericordiam exitiuni flexit amici, ih fium in Bajoariam, Pippinum in Aquitaniam misit,
tantum ut Tollius [illius] qiiidam talium, qui pene "teftium vero LudoviCum adhuc puerilibus consisten-
jam imperatoris clementia venia dignus Videbatur, tem in annis secum tenuit. Eodem etiam tempore
luminum amissione mulctaretur. Venit ergo impe- Herioldus, ad quem summa regni Danorum perti-
fator Aquasgrani palatium, et a propinquis atque here videbatur, et qui pridem a filiis Godefridi re-
multis Francoruitt millibuscum multo favpre est re- gnopulsus fucrat, ad iraperatorem Ludovicum con-
ceptus imperatorque secundo declaratus. Qnihus; fugium fecit, et juxta morem Ffancorum manibus
expletis, studfosis sepulluraepaterriaegratias egit, illius se tradidif. Quem ,rex susceptum in Saxo-
ac pfopinquis luctus aeerbitate confectis.consolatio- niam ire jussit, et lempus quo ei auxilium ferre
his congfuae contulit levamen. Sed et quod deeratt posset ad recuperationera sui principatus, ibidenj
inferiis genitoris, promptissime supplevit. Nam re- operiri. QuO etiam tempore Saxonibus atque Fri-
 943 LUDOVICII C_©NOMENTOPH 944
sonibus jus paternae haereditatis, quod sub patre ob J-iniccedente aestlvi temporis gratissima blanditie,
perfidiam legaliter perdiderant, imperatoria cleraen- missi sunt ab eo qui dicunlur Orienlales Franci,
tia restituit: quod alii liberalitati, alii improviden- sed et Saxonici generis comites, contra Sorabos
tiae assignabant, eo quod haegentes naturali feritati Sclavos, qui ab ejus iraperio dicebantur defecisse.
assuefactae, talibus habenis deberent coerceri, ne ,'Qaorum conatus quaro brevissime ac faciUime,
scilicet effrenps in perdueUionis procacitaiem fer- Christo donante, compressus est. Sed et Vasconum
rentur. Imperator autem eo sibi aretius eos vinciri citimi, qni Pyrtnaei jugi propinqua loca incolunt,
ratus, quo eis beneficia largiretur, non est spe sua eodem tempere juxfa genuisam consuetudiuem levi-
deceptus. Nam post haec easdem gentes seraper tatis, a nobis omnino desciverunl. Causa autem re-
sibi devotissimas habuit. beUionis fuit eo quod Siguvinum eorum comitem
Hoc anno (815) cursum vertente, perlatum est propter morum pravorum castigationem, quibus
imperatori quod Romanorum aiiqui potentes contra pene erat importabUis, abeorum removit praelaiione
Leonem apostolicum^pravas inierint conjuratipnes. imperator. Qui tamen adeo sunt duabus expeditio-
Quos detractos atque convictos idem apostolicus nibus edomiti, ut sero poenituerit eos_ incoepii sui,
^upplicio addixerit capitali, lege Romanorum in id deditipnemqae magno expeterent Voto. Inler hrec
conspiranie. Imperator autem audiens aegre haec <->domini Leonis Romani antistitis dormitio nun-
tulit, velut aprimo orbis sacerdote tam severe. ani- tialur imperatpri, quav evenit octavo Kalendas Ju_
padversa. Ideoquc Bernardum Italiae regem illuc nii, anno vicesimo primo episcopatus sui: Stepha-
*iriiwt, utipseresciensquid
verum quidve falsumde nique diaconi in locum ejus subrqgatio, qui post siri
hac re rumor sparseril, per Geroldujn sibi renuntia- consecrgtiojoem ad dominum imperatorem venire
ret. IpseautemBernardusrexRomamvenit, quaevisa non distuUt. Vix enittl duobus exaclis mensibus,
sunt per missum supra dictum renuntiavit. Sed snmma cum festinatione e! occurrere festinavit.
mox subsecutimissi eUisdemapostolici Leonis,Joan- Praemisit tamen legationem, quae super ordinatione
nes episcopus Silva. Candidae,et Theodorus nomen- ejus imperatori satjtsfaceret. Imperator autem ejus
elator, nec non Sergius dux, Leonem apostoUcum adventupra__og__ii^9,Bernardo quidem nepoti eum
criminibus objectis purgavere. Jusserat porro impe- comitarijussit. Sed et appropinquanti alios missos,
ratorut Herioldo suppedilarentur Saxonici comites mii eum cum debito honore perducerent, direxit.
efAbofriti oUm domino Carolo subjecti, quatenus Ipse autera adventam ejiis Rhemis sustinere staluit.
regno proprio restitueretur, misso in hoc ipsum Cui etiam obviam Hildebaldum archicapellanum sa_
Raldrico legato. Qui cum Egidoram fluvium transis- cri palatii, Theodulphum episcopura AureUanensem,
sent, devenerunfin lerram Norlmannorum, in locum ^4 Joannem Arelatensem, aliorumque ministrorum Ec-
cujus vocabulum est Sinlendi. Sed fiUis Godefridi, clesiae copiam, procedere jussit, infuUsindutos sa-
licet magnis abundantibns copiis et navibns ducen- cerdotalibus. Ad uRimum imperator miUiarie pro-
tis, nolentibus cominus venire et pugnae se credere, cessit a monasterib sancti confessoris Remigii, et
ab invicem secessum est: direptis incensisque om- tanquam beati Petri vicarium honestissime suscepit,
nibus quaeoccurrere potuerunt,insuper et obsidibns descendentem ex equo excepit, et ecclesiam intran-
qOadraginta afbeodem populo suscepljs. His gestis tem inann propria sustentavit; praccinenlibus pro
ad imperatorem in locum qoi dicitur Patrisbruna, tanta exsultatione varus Ecclesiae ordinibus, Te
redieruot; quo omnis populus ad ejus generalem Deum taudamus, et reliqtia. Quo bymno finito, lau-
conventum coierat. Quo in loco principes Sclavorum des imperatori debitas clerus Romanus conclamavit,
Orientalium omnes primoresque yenerunt. Eodem quarum finem dominus apostolicus oratione comple-
anno'Abulat Saracenorum rex triennem ab impera- vit. His expletis, intra dpmus penetraUa consessum
tore petift pacem. Quae quidem primnm impetrata est, expositisque causissui adventus, et benedictione
est, sed postea tanquam inutilis rejecta, et beUum panis ac vini simui participata, imperatpr ad civi-
Saracenis est indictum. Quo tempore Nortbertus n tatem rediit, dominus apostolicus ibidem remansit.
episcopus et Ricoinus comes a Constanlinopoli re- Sed in crasfinum dpminus imperator dominum ap*-
gressi suiit, fcederisque paclum inter ipsum et Fran- stoUcum evocavit, convivio opulentissimo procura-
cos detulere gratissiraum. Eadem etiam tempestate vit, donisque maximis honoravit. Similllerque die
Romani, cum Leo aposlolicus gravaretur adverso tertio a domino apostolico dominus invitatur Impe-
ihcommodo, prxdia omnia qua>illi domocuhas ap- rator, et multis variisque est donatqs rnunenibus.
pellant, et noviter ab eodem apostolico instituta Et in crastinum, quae fuit dies Domiuica, imperater
erant, sed et ea quaesibi contra jus quaerebantur di- imperiali diademate coronatur, et benedictione inter
repta, nuUo judice exspectato, diripefe et sibi co- missarum celebrationes insignitur. Ettanderahis
nati sunt restituere. Quoruro cceptis restitit Bernar- completis, dominos apostolicus, cunctis, quae po-
dus rex per Winigisum ducem Spoleti, certumque poscerai, impetratis, Romam rediit. tmperator ver»
rerum nuhtium de his omnibus dlrexit ad impera- ad Compendium secessit, ibique missos Abdirah-
torem. man filii Abulat regis suscepit et audivit, Moratau
Post^uam imperator hiemls inclementiam serena autem ibidem viginti vel eo ampUus diebas, Aqnit-
valetudine et tranquUIO successu transegit (816), grani hiematurus petiit.
 945 ViTA. 94«
(817.) Jusserat sane imperator missos Saraceno- A j gestantem, in quo totius iUius ordinis perfectio con-
rnm regis, semet praecedere illuc venturum. Quo tinetur, sicut reclusus ipse fatetur. In quo etiam
cum pervenissent, ferme tribus detenti sunt mensi- inseri jussit cibi potusque atque omnium necessa-
bus. Post haec autem, cum eos jam taederet adventus riorura summam, ut omnes tam viri quam sancli-
sui, permissu imperatoris redierunt. In eo eliam moniales, sub hoc ordine Christo servientes, nullis
commorans palatio, ad se venientem missum susce- praepediti necessitatibus, libera servitute Domino
pit Leonis Constantinopolitani iroperaloris, nomine omnium militare meminissent. Quem librum per
Nicephorum. Legalio autem, excepta amicitia et omnes civitates et monasteria canonici ordinis sui
societate, erat de finibus Dalmatarum, Romanorum imperii misit per manus missorum prudenlium, qui
et Sclavorum. Et quia nec hi praesentes erant, nec illum in oranibus supra dictis locis transcribi face- f
Chadalb finium praefectus, neque sine illis haecdirimi renl, debitaque alque conscripta exigerent stipendia f
*
poterant, missus est in Dalmatiam ad haec pacifi- ministrari. Quae res magnum Ecclesiae contribuit
Canda et componenda Albigarius cum Chadalo ea- exsultationis tripudium, et piissimo imperatori de-
rumdem finium priucipe. Ipso-anno filii Godefridi bita cura Iaude immortale monumentum. Itidemque
quondam regis Nortmannorum, cum ab Herioldo constituit idem Deo amabilis iraperator Benedictum
premerentur, miserunt legatos petentes ab impera- ]Babbatem, et cuin eo, monachos strenua. vitae per
tore pacem. Quae Iegatio tanquam inutilis et simu- omnia, qui per omnia monasteria monachorum eun-
lata ab eo rejecta est, auxiliumque Herioldo contra tes redeuntesque, uniformem traderent cunctis mo-
eos datura- Eo anno hina Nonis Februarii defecit nasteriis, tam viris quam sanctimonialibus feminis,
hora noctis secunda. Comctarum sidus portentuosum vivendi secundum Regulam sancti Benedicti incom-
apparuit in signo Sagittatoris. Stephanus papa tertio mutabilem raorem. Considerans etiam idem piissi-
mense postquam e Francia Romam rediit, ultimum mus imperator, non debere Christi ministros ob_
diem clausit, et Paschalis pro eo cathedram Romani noxios esse humanae servituli, sed ef multorum
pontificatus subiit. Qui post expletam consecralio- avaritiam abuti ministerio ecclesiastico ad proprium
nem solemnem, legalos cum epistola apologetica et qusestum, statuit ut quicunque ex servili conditione,
maximis muneribus iraperatori misit: insinuans non conciliante scientia el morum probitate, ad ministe-
se ambitione, nec voluntate, sed electione et poptili rium altaris asciscerentur, primum manuraittantur
acclamatione, huic succubuisse polius quam insi- a propriis dominis, vel privatis, vel ecclesiasticis,
luisse dignitali. Hujus legationis bajulus fuit Theo- et tunc demum gradibus altaris induantur. Volens
dorus nomenculator, qui negotio peracto, et petitis etiam unamquamque ecclesiam habere proprios
impetralis, super confirmatione sciiicet pacti et arai- C sumptus, ne per ejuscemodi inopiam cultus divini
cifiae more praedecessorum suorum, reversus est. negligerentur, inseruit praedicto edicto ut super sin-
SHbeodem anno, Quadragesimae pene exacto tera- gulas ecclesias mansus tribueretur unus compensa-
pore, uftimaehebdomadis quinta feria, qua Dominicae tione legitima, et servo atque ancilla. Haecerat sancli
coenaecelebratur memoria, dum peractis omnibus imperatoris exercitatio, hic quotidianus ludus, haec
quae tanli diei solemnitas exigebat, imperator ab palaestrica agonia, spectante Deo, quo ejus vita in
"ecclesia in regiam se recipere veilet, porticus lignea, sancla doclrina el operatione clarius eniteret, qul
per quam redeundum erat, carie senioque confecta in pomparum sublimitate constitutus imitando Chri-
et bumectatione continua putrefacta, fatiscenlibus stum humilitate, allius eminebat. Denique tunc cce-
inferioribus, sub imperatoris pedibus comitumque perunt deponi ab episcopis et clericis cingula balteis
UUuscollapsa, magnum fragore sui omni palatio in- aureis et gemmeis cultris onerata, exquisitaeque
cussit roelum, verenlibus singulis ne ruina. illius vestes, sed et calcaria talos onerantia relinqui.
eventus imperatorem oppressisset. Sed a Deo, cui Monstro enim simile ducebatur, si ecclesiasticae fa-
erat dileclus, a praesenti discrimine est protectus. miliae deputatus, conaretur aspirare ad saecularis
Nam cum viginti vel eo amplius comitum cum eo ad gloriae ornamenta. At vero non tulit hanc sanclam '";
terram usque deciderint, variasque incurrerint cala- " Deoque dignam imperatoris devotionem humani ge-
mitates, ille nil Iristioris incurrit jacturae, praeter imi neris inimicus, undique se impetentem, et ab omni-
pectoris locum, cui illisus est capulus ensis, ultima- bus Ecclesiae ordinibus sibimet bella iridicentem : !
que auris cutis paululum exspoliata; sed et crus sed ccepit totis virium copiis se expugnantem oppu_ *
illius juxta inguina cuidam ligno impactum, cui ta- gnare, et per membra sua, Christi fortissimum bel-
men citissime est subventum. Adhibito enim medi- latorem vi et astu, quo potuit, lacessere. Nam his
corum studio, qnambrevi pristinae saluti est restitu- rite ordinatis, postquam imperator in eodem placito
fus. Viginti namque peractis diebus Noviomagum filium primogenitum Lotharium imperatorem appel-
venatum petiit. Quo peracto negotio, imperator ge- lari et esse voluit, et duoruro filiorum suorum Pip-
neralem habuit conventum Aquisgrani, in quo quan- pinum in Aquitaniam, Ludovicum in Bajoariam mi-
tum fervoris circa divinum cultum in arca pectoris sit, ut scilicet sciret populus cujus deberet
potestati
gestaret, toto adnisu declaravit. Congregatis enim parere: statim ei Abodritorum defectio nuntiatur,
episcopis nobillssimoque sanctae Ecclesiae clero, fecit qui cura filiis Godefridi amicitias jungentes Saxo-
componi ordinarique librum, canonicaevitae normam niam Transalbianam vexabant. Conira quos impe-
 947 LUDOVICII COCt^OMENTOPH Mg
Kjtor sufl-ment^s copias dirigens, eorum motus Deo,A regem appeUare ausi sint, subjectionemque omni-
fjivente compressit. Ipse autem Vosagi lustra secta- modis recusarint. M quorum insolentiam ulciscen-
turus,venatum petiit. Interea venatione ibidem juxta dam imperator undeqqaque aggregata militari manu,
morem.Fran.orum expleta, cum hiemem exacturus ftnes Brittonum aggrediens, proficiscitur, habitoque
Aqni-granireverteretttr, nuntiatum est ei Bernardum yenedis generaU cqriventu, provinciam ingreditur,
nepotem suum ltaliae regem, cui ipse maxima, nt et parvo tempore et labore cuncta^populatur, donec
rex fieret, apud patre_meausa fuerat, consiliis quo- interfecto Marcodo £Marmoniosupra], dum sarcinis
liimdam pravorum hojninum adeo. dementalum, ut castrensibus immeditatur, a quodam regiorum equo-
ab eo desciverit. omnesquo civiiates regtri et prin- rum custode, nomine Choslo, tota cum eo Britannia
cipeflltaliseinha.c vefba conjuraverint: sed et omnes victa succubuit. et manus dedil, ad quascunque con-
; aditus. quibus in ItaUaln inlratur. positis obicjbus ditiones imperator vellet, denuo servitura. Nara et
et cfistodiis obserarint: Quod cum certis nuntiis re- ohsides qui et quanti jassi sunt, dati atque suscepti,
ferentibus, maximeqiie Rathaldo episcopo, et Sup- et omnis terra secundum suam volnntatem disposita
pone, certissime cognovisset, contr_cti_ undifoe est.
oopiis, tam ex GaUia quarii ex Germarria, cum maxi- A quibus fmibus Biritanniaeita pacatis imperator
_M>etercitus robore Cabilloniunusque peryenit. At ^B pedem retulit, et Andegavorum urbem repetut. Ubi
fl.rttardus, cum se certteret viribus imparero et ad dum Hermengardis regina longo fatigaretur incom-
^jdsgyft*- Inefflcacem, ttt pote a qno phirimi suorum modo, duobus diebus post regressionem iraperalo-
ris supervixit, et tertie die obiit, qujntoNonas Octo-
"^jfW0Hkf deficereitt, desperatis rebus ad imperatorem
^jpllj -r-ttisqju. depositis pedibus se ejtts prostravlt, bris. QuoannoecMpsiseonligit sttlis vm Idus Julii.
"c__fe_susperperam se egisse. Cujus etemplum pri- Gurata autem regina» sepultura, imperatorper Ro-
" mdfes
ejus Sunt secttti, et armis deposllis _e ejtiS thomagum et Ambianotura urbem recto itfnere se
potestati iet judiclo slfbdidferunt. Sed et cOncinria- Aquisgrani _d hib_r*ia-oontulit. Cui reverlenti et
tiona, quomttdo ceeptattt rebeilidheni, et qtl-fe HeristaUiura pah-tiqa» iatratitl, oe_urrere missi Si-
mchOavefiift, et _d qiiefh flnem iffcfi_atslpefdocefe gonis:BeB6venta_d .tqicis dona quam maxima defe-
voifi_--rit', iraosv- coibplice- sibi alleiefirit, ad pti- rentes, dominuih suum amorte Grimoaldi pr_.de-
riiam pfildlderunt int-fro^ationeih. Fuernrit sarife cfcssorissui purgantes. Praeterea aliarum nationum
hujds cdhspifattbhis. atjbtbfes : Eggiddeo:, regalium raissi aderant, Abodritofttm videlicet, et Codusca-
priinri-aitiicoftiiri; Regihherius, oliifi comes palatlf nortfiii, et Timoli_nonn_f, qhi Bulgarum societate
toi>ei-tbri., _llns Regiri^fii [Ms., Meginherii] eb- ^. relicta, liostris se puper sociaverant. Sed et Liude-
C vlti rectdris InteftOrh Pdnnonia. missi ibidem ad-
adti.; 8_d e't Regitihardu-, jpf_.posituscamera. *k-
galis. Efant autem hujas sceleris conscii quam plttfes efantj accusantes Cadalum falso, ut post.patuit, eo
clerici setl lalct, itiiet fpjos aliquos episcopos tiiijus qUOdittlfasoita. lUit» importabills sibi foret. Qill-
tefnpestatis prPcella irivoivif, Anselmuhi scUibet Me- bif. auditfs, cdmptfsltis ac dimissig, ih eoderttpalatio
diolanenserii,Wulfoldum Creffionensero,sed etThfeo- ittfperator secundun. suam dispositionem ad hie-
dulfum Attfeliattensem (81_). -*ostquai« vero _efe- mandum se contttUt.
etionis prbpalati 6unt pfittcipe. et custodiaeiriaiifci- (819) Ubi curii mofatat, exhlWtns est eiSclao-
palf, Aquisgrani impbrator, sicut decreverai, flib- miftts AbOdrltOftlra rexadttcibus Saxonum. Qui
ffi_..utiifegf-diinf, ibiqile usqtte dum sacram Pasctta. cttln ihsimularetiir defectionis, hefc objectis obviare
sPlefhriitatera celebraret, retnoratur. Post cujus ie- quivisset, exsilioest deportattis, regnumque ejus
_ti*it_;tl_la-tisactairi eelebritatem, Bernarduin hacte- Ceadrago filio TrasfcPiilstraditiitti. Eodem iiidera
nii. -_g_m ejnsque fautores iri sopra dicto scelefe, tempore quidam Wasco Lupus, GehtulUcoguomeuto,
ciitri lege jiidicioque Ffancorum debefeht capitali in rebellionera asstttgeii-, WeHihom [Werinum]
inv-ctiorie fefifi, suppressa tristibri sententia, lurai- AfvernOrttm comiteih, et Berengarium TolOsamim
riibri-tffbafi-bris-hsit, licet raultls obnitentibus etj Q praeliolacescivit. Ibidehique cum aliis plurimis fra-
anitnadverti irieb- trita severitate legdli cupientibus. trOhi quttqtie Gefhi-jittih [Gersattdum| afnisit, et
At vefo licet im{feratbr indulgentfus ageret, iiitlo tunc qtlld-nl fhgafeit__.idio evasit. Post aulem ifn-
taiheriellfnfnata ad efectum inaiiquos est perdiicta. peratofi dedottti., _t causahi dicfcfe jus_tis_,atqtte
Etehith Berriardus et Regiriherius dum impatientius r-tiOne victus, fcx.ilio est ifamiiatti.. Qtia hieme
oculofum amissioheri. et ablationem tulerunt, mbrtis iihperator iri ettdfcni palatio conveniifffi phblicum
ai.e.IMtemsibl cohscivefunt. EpisCopOsporro hac populi stil celebfSvit: et renuhtiahtes sibi missoS
cbii§tfifct6siffimanitate, ab episcopis reliquis depo- de omni suo fe^rlo, qtib^pfb ItM _anfcf33 fecclesla.
stteSi rhbhasteriis maricipavit. C_3t_rprura atttetn restattrando dejfccte, v_t' _orilrf__A9b statile mise-
mllldtti vel vita prlvari jussit, vel ihembrorttra am- rai.audivif; fetijiiiaifWdtitile jfiaicavil, .aricta im-
ptit-tidne imulctari; sed seciindttim qttod exigente peUente dfevotibflf.-fiperaddidit, fiihifqile Intactum
ciilpa vi.um est, alios fexsiliari, alios jtissit attondi. reiiqult, ^uidqifi- ad riohorehi sanctft Dei Ecclesise
Post quaehuntiatuf iirifieratori protervia iriobedien- pfoficefe posse v._ura fuit. Interea capitula qfiajttam
titttiiflritt»tiilra, qui iri tahtam insolehti„h. ertiperalit legibtts sap.f_3_i-it,r itt quibus catisae forensfcs
ut ttflUnd^abriini It-rD-tthKni fMaifMttiifot ribmirie' el-iidicafe viiiebahttif, quafehactfcBusVeliiti pefne-
949 vTTA. 950
cessaria servantur. Qua tempestate monitu suorum A ad pugnam nec ad colloquium procedente. Quibus
uxoriam copulam meditabatur inire. Timebatur reversis domum Carniolenses et quidam Caranta-
enimamultis ne regrii gubernacula veUet relin- norum, qui ad Liudevitum se centulerant, Baldrico
quere; sed compeUebatur. Tandemque eorum vo- duci nostro manus dederunt. In palatio quoque
luntati satisfaciens, et undequaque adductas pro- Bera comes Barcinonensis, cum impeteretur a quo-
cerum filias inspiciens, Judith fiiiam Welfonis no- dam vocato Sanila, ef infjdelitatis argueretur, cum
bilissimi comitis in matrimonium junxit. yEstate eodem secundura legem propriam, ut pote quia
subsequente inlngelenheim palatio populus ejus uterque Gpthus erat, jequestri praelio congressus^est
convenit ad eum. Ibidemque sui exercitus nuntios et victus. Sed cum lege in eum animadvertendum
recepit, qui conlra Liudeviti apertara perduellio- esset, ut capitali sententia tanquam reus majestatis
nem comprimendam missi fuerant. Sed idem nego- feriretur, imperatoris tamen clementia vitae reser-
tium remansit pene infectum. At vero pro his typhp vatus est, et Rothomagum consistere jussus. Ipso
arroganliae inflatus Liudevitus, quasdam conditio_- tempore nuntiatum est naves piralicas tredecim a
nes imperatori per missos suos mandavit: quas si Nortmanuiae sedibus mare conscendisse, et pr__da-
imperator iinpleret, ipse quoque ejus praeceptis ut tum nostros fines appellere. Contra quas imperalo-
pridem pareret. Sed haec tanquam inutilla ab eo B ris circumspectio custodiain fieri cum imperasset,
spreta atque rejecta sunt. Liudevitus autem in sua a Fiandrensi solo simul et ostio Sequanae repulsae,
perfidia remanere ratura ducens, ad perfidjam quos- in Aquitaniam sese verterunt, et vastato vico cujus
cunque poterat sibi sociabat. Post reversionem sane vpcabulum Buin, multaque oneratae praeda reversae ;
exercitus a Pannoniae finibus, Ljudevilo in perjidia sunt. Hoc anno (821) dominus imperator biberna
sua perihanente, Cadolach [Cadolh] dux Forojulien- tempora Aquisgrani peregit. In eadem hieme mense
sis in febrem incidit et diem ultiroum clausit, ac Februario, Aquis conventus est celebratus, et tres
Baldricus ejus loco successit. Qui cum primura io cunei ad Liudeviti terram vaslandam directi, irrur
Provinciam venisset, et Carantanas ingrederetur ptaque imaginaria pace, quae cum Abulat rege Sa-
partes, copias Liudeviti juxta Dragum fluvium cum racenorum pacta videbatur, beUum ei indiclum est,
paucis suorum fudit, et reliquos proturbans, omnes In eodem anno Kalendis Mafi conventum allerum
a suis finibus secedere compulit. Fugatus a Baldrico habuit imperator Noviomagi, in quo regni partitio-
Liudevitus, Borna. occurrit Dalmatiae duci ad Cala- nem, quam inter fiHossuos jamdudum fecerat, co-
pium fluvium consistenti. Sed Borna Goduscahc- ram recitari fecit, et a cunclis proceribus qui tunc
rum [Dunscanorum] perfidia, an timore desertus, adfuere confirmari. Ibidem etiam niissps Paschalis
incerlum, suorum tamen jutus auxilio domestico, C apostolici, Petrum Centumcellensem episcopum, et •
discrimen imminens tutus evasit, sed et desertores Leonem nomenclatorem suscepit, audivit, remisit.
suos postea subegit. Interea Liudevitus sequenti Atque inde digrediens Aquasgrani repetiit, et inde
hieme Dalmatiam iterum ingressus, cuncta popu- per Arduennam usque ad Rumerici montis allitudi-
lari nititur; ferro quae animata erant perimcns, neni, Vosagique ialissimam vastitatem, totum quod
inanimata vero igni contradens. Cujus vi cum Borna superfuit dimidium aestivi et auluroni teraporis .
obviare nequiret, astu viam nocendi quoesivit. Ne? transegit. Inter haec Borna vita privato, successo-
que enim apertum ei belium indixit, sed improvi- rem ei conslituit imperator nepotem suum nomine
sis irruptionibus adeo et iUum et exercitum ejus Ladasdeum. Quo tempore nuntium suscepit mortis
protrivit, ul puderet ac pceniteret eum lalia moU- Leonis iroperatoris Constanlinopolitani, qui a do-
tum. Nam tribus millibus interfectis de illius exer- mesticis suis et praecipue a Michaele interfectus esl:
citu, equisque ac varia sibi suppellectile pluriraa qui etiam in loco ejus substilutus est, conspiratori-
direpla, regione sua eum excedere compulit. Quae bus suis el maxime praetorianis militibus ei anni-
cuncta imperator Aquis consisteos laelus audivit. tentibus. Eodem anno medio Octobri conventus pu-
Interea Vascones nativa seditionis peste discordan- blicus in Theodonis villa celebratur. Ubi denique
tes, a Pippino imperatoris fllio ipso anno ita sunt; • dominus imperator priihogenito filio sjio Lothario
edomiti, ut nuUus eorum rebeUare auderet. Pater Ermengardam filiani Hugonis coroitis uxorem cura
enira eum ad hoc destinaverat. His peractis, impe- solemui junxit apparatu. Ubi etiam adfuere legati
rator conventum dimisit. Venationi congruo teni- papa. Romani, Theodorus primicerius, ac Florus,
pore operam dedit in Arduenna, atque hiematurus cum magnis variisque muneribus. Imperatoris
ad palatiuro Aquense est reversus. porro clementia, cum in aliis rebus semper admira-
(820.) In eodem palatio hieroe superveniente, bilis claruit, in hoc conventu quaminaxime, quanta
imperator coadunari populi frequentiam fecit. Quo in ejus esset pectore, manifestissime patuit. Nam re-
temppre Borna de infestatione Liudeviti conquestus. vocatis omnibus qui oontra vitam.suam regnuraque
raagnas adjutorii copias a_b imperatore suscepit, conjuraveraut, non modo vitam membraque doha- :
quae terram illius atterere possent. Quae trina par- yit, sed et possessiones, quibus legaliter fuerant
titione divisae,primo vere terram ditionis illius ferro privati, cum magno liberalitatis testimonio restituit.
et igne pene omnem vastaverunt, ipso Liudevito Adathardum etiam abbatem quondam Corbeiaj mo_
casteUi cujusdam alliludine se protegente, et ne.c. nasterii, sed tunc in gancti FiUberli monasterio
 951 LUDOVICI1 COGNOMENTOPII 952
consistentem, magisterio priori feddidit. Itidemque _} A clans, singiilorum rebus congme pfospiciebat. In
fratrem ejus Berharium, a monasterio sancti Bene- eodem conventu Avarum legatio munera afferens ad-
dicti evocatum et reconciliatum, eidem cum fratre fuil. Missi Nortmannorum pacem renovantes et con-
restituit loco. His completis caeterisque quae utilitas firmantes non defuerunt. Quos auditos cum con-
poscebat explicitis, filium quidem Lotharium hie- grue remisisset, in eodem loco praeparatis, ut di-
. matum Wormatiam misit, ipse autem Aquasgrani gnum erat et tempori congruebat, novo opere aedifi-
reversus est. cfis, .liemavit. In eadem villa, Ftanconoford scili-
Anno hunc sequenli (822) dominus imperator con- cet, imperator hieme exacta, Maio mense conven-
ventuin generalem coire jussit in loco cujus vocabu- tum habuit Australium Francorum, Saxonum alia-
lum est Attiniacus. In quo convocatis ad concilium rumque gentium eis coUimitantium. In quo duorum
episcopis, abhatibus spiritualibusque viris, nec non fratrum certamen, quod de regno magna altercatione
et regni sui proceribus, primo quidein fratribus re- inter se vertebant, congruo fine diremit. Erant au-
conciliari studuit, qoos invitos attonderi fecerat, tem Wilzi genere filii Liubi quondam regis. Nomina
deinde omnibus quibus aliqaid laesuraeintulisse vide- eorttm fuere, Mileguastus et Celeadragus. Quorum
batur, Post haec autem palam se errasse confessus, pater Liubi dum Abodritis bellum indixisset, ab eis
et imitatus Theodosii imperatoris exemplum, peeni- IB interemptus est, regnumque primogenito contradi-
tentiam spontaneam suscepit, tam de his quam quae tum. At cum nimis segniorem se quam res posceret
in Bernardum nepotem proprium gesserat: et corri- in regia administratione-exhiberet, circa junioris ho-
geris si quid taUum vel a se, vel a patre suo gestnm norem favor populi declinavit. In qua altercatione
reperire alicubi potuit, etiam plurimarum eleemosy- ante. praesentiam imperatoris venientes, requisita at-
hafum elargitione, sed et servorura Christi oratio- que reperta volutttate populi, junior quidem princeps
num instantia, nec non propria satisfactione, adeo declaralur : ambos tamen imperator muneribus am-
Divinitatem sibi placare curabat, quasi haec quae Ie- plis donatos, et sacramentis devinctos, et inter se et
galiter super unumquemque decucurrerant, sua ge- sibi dimisit amicos. Interea Lotharius filius doroini
sta fuerint crudelitate. Exercitum sane eodem tem- imperatoris, cum, sicut supra dictum est, a patre in
pore misit deltalia ContraLiudevitum inPannoniam. Italiam missus esset, et secundum virorum qui cum
Quo ille consistere non valens, propriam reliquit ci- eo missi erant consilium opportunitates negotiorum
vitatem, et ad quefodam principem Dalmatiae ve- ordinasset, et quibusdam perfectis, quibusdam ad-
niens, ab eo susceptus est intra civitatem. Qui ta- huc infeclis, de siugulis respondere et ad patrem de
men versa vice susceptorem suum dolo confecit, et reditu cogitaret: rogalu Pascbalis papae Romam,
civitatem suo dorainatui subjecit. Et quanquam no- C imminente sancla Paschae solemnitate, adiit, atque
stris nec pugnam intulerit, nec collocutus ftierit, ab eodem papa clarissima ambitione susceptus, ipso
tamen missis legatis et errasse se dixit, et ad domi- sancto die apud beatum Petrum diadema imperiale
num iraperatorera venire promisit. Nuntiatum est Cum nomine Augusti suscepit. Post hsec cura Pa-
eodem tempore imperatori, quod custodes limilis Hi- piam venisset, aliquanlisper necessitatibus semel
spanici Sicorim fluvium transierint, Hispaniae inte- impedientibus, ibidem moratus est, et sic ad patrem
riora penetraverint, et cum magna praeda prospere mense Junio pervenit, perfecta nuntians, de inchoa-
redierinl, vastatis incensisque omnibus quae obviam tis interrogans. Ad supplenda aulem quae minus
se praebuerunt. Nec non et bi qui fines tuebantur perfecta erant, missus est Adalhardus comes palatii,
Britannicos, Britanhiam ingressi vastarunt regionem adhibito sibi socio Mauringo. Gundulfo porro Me-
tarti ferro quam igne, propter cujusdam Britonis tensi episcopo eodem tempore defuncto, clerus omnis
rebeUionem, cujus nomen Wiomarchus fuit. Qui- populusque ejusdem Ecclesiae , veluti uno spiritu
bus peractis, prospere sttnt regressi. Finito hoc animati, Drogonem imperatoris fratrera sub cano-
placito, Lotharium filium suum dominus imperator nico habitu nobilissime viventero, sibi poscunt dari
in Ilaliam misit, et cum eo Walam affinem suum sacerdotem; mirumque in modum tam imperatoris
; monachum, sed et Geruntiufli [Geruncum] ostia- -" * quam procerum ejus, sed et totius populi consensus,
| rium : quorum consilio res Italici regni componeret, quasi quodam coagulo in unum conjuravit, ut omnes
erigeret, tueretur, tam publicas quam pfivatas. id veUe, nuUus nolle reperiretur. Ideo imperator
Pippinum autem filium cttm in Aquitaniam mittere cum summo gaudio petitioni Ecclesiae annuit, eisque
statuisset, prius iUiconjugem filiam Theotberti comi- quem petebant pontificera dedit. In eodem conventu
tis junxit: et slc deraum ad memoratas partes re- mors nuntiatur Liudeviti tyranni, a quodain dolo in-
gendas direxit. Quibus dispositis, juxta morem lerfecti. Imperator hoc placitum solvit, et alium con-
Francorum regum autttmnale tempus venationibus ventum Compendio terapore autnmnali indixit. Sub
insumpsit, hiemandique gratia trans Rhenum, locum hoc etiam tempore perlattim est imperatori, Theo-
cujus vocabulum est Franconoford, petivit. Ibique dorum primicerium sanctaeEcclesiaeRomanaeet Leo-
conventum jussit fieri circumjacentium nationum nem nomenclatorem luminibus privatos, ac deinde
(8_3), omnium sciUcet qui trans Rheni consistentes decoUatos in ^dorao episcopali Lateranensi. Invidia
fluenta ditioni Francorum obedjunt. Gum quibus de porrO interfectoribus inoascebatur, eo quod dicere-
ommbas quse utilitati conducere visa suot, pertra- tur ob fideliiatem Lolharii eos qui interfecfi suatfa-
 955 vTTA. 954
Ha fuisse perpessos. In qua re fama pontificis quo-1 _ et haberentur : quare etiam tantae querelae adver-
que iaedebatur, dum ejus consensui totum ascribere- sus Romanorum pontifices judicesque sonarenl, re-
tnr. Imperator autem dum ad hanc rem enuclealis- pertum est quod quorumdara pontificum vel igno-
sime investigandam, Adalungum abbatem mouasterii rantia vel desidia, sed et judicum caecaet inexplebili
sancli Vedasli, et Hunfridum comitem mittere cura- cupiditate, multorum praedia injuste fuerint confi-
ret, Paschalis papae missi supervenerunt, Joannes scata. Ideoque reddendo quae injuste erant sublata,
episcopus Silvae Candidae,et Benedictus archidiacc- Lotharius magnam populo Romano creavit laetitiam.
nns sanctaeEcclesiae Romanae, accusationi opponen- Statulum est etiam juxta antiquum morem, ut ex
tes excusationem, et super isla imperatori examina- latere imperatoris milterentur, qui judiciariam
tionem offerentes. Quibus auditis, et cum congruo exercentes potestatem, justitiam omni populP face-
responso remissis, missos destinatos, ut jussum fue- rent, et tempore quo visum foret imperatori sequa
rat, Romam ire praeeepit, investigaturos de dubiis ve- lance penderent. Quaecum rediens filius palri retu-
ritatem. Ipse autem, prout visum est, singulis in-lo- lisset, tanquam amafor aequitatis, et cultor yerilalis,
cis moratus, conslituto tempore, id est Kalendis magno gaudio perfusus est, eo quod oppressis inique
Novembr. ad Compendium venit. In quo placito le- relevatio pietatis occurrerit.
gati Romam missi redierunt, nuntiantes quod Pa-1 8 Tempore subsequenti dominus imperator con-
schalis papa ab interfectorum nece se cum plurimis ventum a populo suo celebrari jussit tempore Maii
episcoporum sacramento purgaverit, interfectores mensis Aquisgrani {825). Quo consistenti legatio
autem nequaquam exhibere potuerit: sed et eos qui Bulgarum, qui diu in Bajoaria, secundum praeceplum
interfecti sunt,. meritis exigentibus talii perpessos ejus, substiterant, ei adducta est audienda. Quae
asseveraverit. Simulque secum praesentabant missos maxime post pacis constitutionem de terminis fuit
ab apostolico directos. similia perferentes. Nomina terrarum inler Bulgaros Francosque custodiendis.
legatorum sunt, Joannes episcopus Silvae Candidae, Adfuerunt etiam Britonum primores non pauci, sub-
Sergius bibliothecarius, Quirinus subdiaconus, et jectionem obedientiamque multis verbis prosequen-
Leo magister militum. Imperator ergo natura mi- tes : inter quos et Winemarchus [Supra Wiomar-
sericordissimus, occisorum vindictam ultro perse- chus], qui caeteris auctoritate praestare videbatur,
qui non valens, quanquam multum volens, ab inqui- quique insana temeritate atque stultissimis ausis in
sitione hujuscemodi cessandum existimavit: et cum tantum processerat, ut etiam imperatorem propter
responsis congruis missos Romanos absolvit. Eodem suara msolentiam comprimendam, ad expeditionem
tempore quaedam prodigiosa signa apparentia ani- -J in iflas partes faciendam provocaverit. Is ergo cum
mum imperatoris soUicitabant, praecipue terraemo- diceret pcenitere se facti sui, et imperatoria. fidei se
tus palatU Aquensis, et sonitus inauditi nocturno commisisset, ab eo juxta morem suum, qua clemen-
tempore, et puellae cujusdam jejunia duodecim men- tia semper uti consuevit, misericordiler susceptus,
sibus omni cibo penitus abstinentis, crebra et inusi- et cum caeteris civibus muneribus donatus, atque
tata fulgura, lapidum cum grandine casus, pestilen- ad nativum solum est permissus redire. Qui tamen
tia hominum et animalium. Propter quae singula p«_tea consuetae perfidiaenon immemor, dum cun-
piissimus imperator crebro fieri jejunia, orationum- ctorum quae promiserat et quae expertus fuerat,
que instantia, atque eleemosynarum largitionibus, bonorum .oblitus, vicinos suos domini iroperatoris
Divinilatem per sacerdotum oflicium monebat pla- fideles incursare atque assiduis malis lacessere non
candam : certissime dicens, per haec portendi ma- obmitteret, ad id pervenit, ut oppressus a Lantberti
gnam humano generi futuram cladera. Quo eliara hominibus, in propria domo cura omnium malorum
anno, mense Junio, natus ei est filius ex Judith re- fine terminum vitae sortiretur. Dimissis ergp t^m
gina : qiiem tempore baplismi Carolura vocitare pla- Bulgaroruro roissis quara Britannis, imperator exer-
cuit. Eodem anpo Eblus atque Asenarius comites, cilio venandi se commisit Vosagi secretis : iterum
trans Pyrenaeimontis altitudinem jussi sunt ire. Qui JJ(id agendum credens, usque quo mense Augusto
cum magnis copiis usque ad Pampilonara issent, et juxta condictum generalem populis Aquasgrani re-
inde negotio peracto redirent, solitam loci perfi- versus est. Quo tempore pacem quae a Nortmannis
diam habitatorumque genuinam fraudem experti petebatur, mense Octobrijussit confirmari; factisque
sunt. Circumventi enimab incolis iUius loci, omni- omnibus quae in eodem placito ef peragi et defi-
bus amissis copiis, in inimicorum manus devenere. niri visa sunt, ipse quidem cum filio Lothario Novio-
Qui Eblum quidem Cordubam regi Saracenorum mi- magum concessit, minore Ludovico in Bajoariam
serunt; Asenario vero tanquam qui eos afiinitale dimisso : factaque autumni temporis venatione in
sanguinis tangeret, pepercere. Aquense palatium rediit. Ab hoc conventu regre-
Interea cum Lotharius, nt praedictum est, a patre dientibus Bulgarorum missis, Htterasque imperato-
missus Romam venisset, libentissime ab Eugenio ris deferentibus, rex eorum minus grate quae scripta
papa susceptus est (824). Cumque de his quae a.c- sunt tulit, eo quod petila non impelrarit. Cum qua-
cesserant quereretar, quare scilicet hi qui irapera- dam ergo stomachatione eumdem nuntium remit-
tori et Francis fideles f^erant iniqua nece perempti tens, mandavit ut aut communis finium terminus
fuerint, et qui superviverent ludibrio rehquis foreut statueretur, aut quacunque poterat virtute tueretur
 m LUDOVICII CMIvOMENTO PH m
liroites suorum flnium» Sed ewa fama rwmvm 4_ mitti. Htnus desiiterie dominus apostolieHs satisfa-
sparsi-seti regem talla mand__4__o r_g__.__ru.__e, CMBS,per prapdiqto» missos sacratissimi mUitis
impefator tan_hr legatum tenuit-, frnousque misso Cbristi exuvias raisjt. Quae religiosissime a praedi-
Bemico comite palatii. fajlsaesse qttaejactabantur ?to viro ^s^tse^sitgieiBtpriin cuip loculo vecia-
ce__peris_et._Rescita antem veritate. misstim infe- tonio, «t aUataa svat, juxta ooipus beafi Medardi
cto hfegottoremi.it. posH». Qmbus |bi, eonsistentibus, tantam Deus per
Ipso drino (8_6), Kalendis Febmaril, Pippinua praesentiam adventus eorum roortalibus attribuit
fllius imperatoris ad patrem Aquls hiemanteni per- virtuturo copiam, «* Mullitudo nuroerun. excedat.
veftit. Cui ati imperatore cura commendata, ut pa- Porro qualitas fiijem superet, nisi eis aaribus cre-
ratus «s_e». si quid ex parlibus Hispaniae novi datttrquibus persaastin, est nihil repugnare divina?
oriretur, qaaliter obviare posset, regressus est. Im_ jussioni, sed et omnia possibilia esse credenti.
peratof VferoKatehdis Junii nlensis ad Ihgelheim . Pr__terea Aiione infestante eos qui ia noslris fi-
venit, ibidemqae' ilU __#. _flttt_populi sui, secunduih nibus consistebant» ef praecipueGeritaniam Vallen-
qttod' pfs.cep.i-t, __6_rrit. Ift eodem plaeito se_ semque regionem usquequaque vastante eo usque
cundttm morera suum multa quae Ecclesiae essent immahitas HUus processif, annitentibus Maurorum
rttilia adihonuit, .t-tuit ac deflnivit, legationesque ^B et Saracenorturi «uxjliis, ut aliqui nostrorutn ca-
tam a __fl_l_ sede' Romana, qWm a monte OUveti, stella et municipi» quae hactenus tehuerant relin-
per Ddminicum abbateta perlalas snscepit, audivit. quefe cogerentiir. phirimique etiam a nobis defice-
abSolvTt.Nec nott duos dttces, Geadragum Abodri- fentj et eoram jtesoCJetati cPnferrent (887). Inter
totttm. et Thrigldhem Soraborttm, cflttt accttsaren- qnos WiHemtmdas Ber» filiuSv eoram perduellioni
tttr, et pfPbatio satis Clafa emineret, fcastigatos ad cum plurirais f__deratorum se junxit. Ad quos molus
propfla reraislt. Nec rioh Herioldffs a Nortroanhia. comprimendos, nostrosque roborandos, dum im-
paftibtt. __.* uxofe t__tf_ri_,Dariorutnque ttott par- perator exerCitum iHua miltendnm ordinat, praemisit
-f marlti, MagPritia.i apttd sanfctttttiAlbahum, cum Elisachar abbatent; et HiIdebr_ndura.eofflitem, nec
siri-rifrfriibus, safcri baptisthatis ifnda est peffdsus, nomet Dooatom, Qoi praecedontes, junctis sibi Go-
pliirifriisqfieffffiriefffiusab Jhfpfcraforedonatus. Ve- thorum Hispanortfmque copiis, illorum proterviae
ren. auterii piissimus imperatof ne ob tale factam pertinaciter restiteruiit, Bernardo quamraaxime Bar-
negaretur ei habitatio sroliiiaitirali., dedit ei quefh- cinonaecomite conatus eorum in irritum deducente.
dam crimltatuih iri Frisia, ctijus vOcalmltha est Quod cernens Aizo, exercitum a Saracesis petitum
Riustri: qttb se suosq_t.e, si necessilas e_igefr_t,.. abiit pi_jtorianum. Quera irapetratum cum duce suo
G
tuto recipefe posset. Interea ciiiri RafdricfJ, _t Ge_ Abumariim. [ Amaruan ] Ca_saraugustam et inde
raldus, c__terique _>annbniaruln cnstod_S -thlfi_i nsque ad Barcino_am perduxjf. Pqrfo imperator
-db-seirt, a^nxit Mdi^ris -biPihb hriper-fttft £re_- Pipfrinum filium suuh» AqUitaniaeregem contra eos
Iiyifefurii <j_ti-.KdSfiiri-tfffle Gi<%6Mtii, h_na6 vit* misit, simulque misso-ex latere suo Httgonem et
JibfnihetiJi q_i _ice'f& orgahurii hiofe Gf_-cord__ MatfHthiro comites. Quibus meticulosius quam de-
p'0._e cotftpoffefe. fitiem imperatdf gratahter Sttsce- cuit decnrrentibus; iandhi fnoraeinnexaesunt moris,
pit: et quia Deusilii quae ante se iritisitata' erant iit qiwwqueilli vastata Barcinbna. attrae Geranda; re-
regno frahcorura attribuebat, gratiatum aetitirifc. giohe, Caesaraag-staim sese receperunt. Pnecesse-
feifdidit.ac 'Fauculfb sacforum scritiiorum praelato f Jffttsane fnihc cladem terribiles illae sub tempore
CPjrihiendavit, publiciSqire stipendiis curare jussit iftffciufnPaties, Irinhano sanguiiie rttiilaDtes, i^nis-
et ea quae JittiC opett rieC-Ssaria forent prceparare qt» pa-loTh flfl^raities. lnipcrator porro venationi
mandavit. Ipso interea aprio medio Octobri cbefum [ItaperatOTpotf_ Cotapendio airaua suscipiens do-
pppiili Gerroauictthf cbif_ jUSSlt tfahs Rhehtiffl, in iitl, his eottfpeftt_, «fl supra dictaro marcam tuen-
vflla cujus vocabuifim esf Sai_. _n fjua consistenti, dSttr«Kxilia ae_tiiffatif, M usque ad hibefna tempora
perfidia atque defectio Aizoni. nuntiata est, qfii de iD vehationi, etc.] Hf saltlblJ* Gonipett_h>et Carisiaco
palalio domini Smpefatoris fugiens, ad civitatem contiguis instiltl. Eodem ahtio mense Aogusto Eu-
Ausonam venit, ibiqtte feceptti., Ro_am subvertit; gettins parpa dieitt ultitaunt clallsit. Valeminus dia-
sed et reSisterenilentibus non pafuiri incOminodita- cofitis loeo ejas iu_fc__.lt. Quo vix uno Merise stt-
tis intulit. Casfefla iquaeiffumpere potifit custodibus pefstite, Ibco filiu. Gf-gbtios presbyfer tltUll sancti
imposUis -ortiter communivit. Sed et missOfratre MarcielectttS _.t, dilata cohSecratfOneejus usque
suo ad fegefn Saracenorum Abdifaman noniirie, va- ad cohsultrira irapefatoris. Quo aflttuebte, eieiectio-
*
iidum conlra rios exercitus robur accepit. Quae qtii- n-fo cleri fctpopuirpfobantc, ordinattts est iri 16c0
dein imperatoris animum commoverunf. Nil tafnen priorig. Legati imperatdfi- MifchaeUs eodetti anno
propere geferi-rim faiifs, consiliafiofUm suOrum irierise Septe_A^'Coinperidium venerunt, friririera
sententiam, quid taii facto opus essei, staiuitoperiri. _ftoiler_iit: nobititef _u_cepti, opulentissime curati,
Pef idem tempus Hiiduinus abBas iribriasterii beali libefaliter inurief_fi, et prfcspere suhf regfessi. Ipso
Dionysii Romain mbnachos petitionis stta, tejulos ad -iilbHefriardtts [E^hardus^, virofufasui teiriporis
.Eugenitim sanctae Roirianae sedis pfaesuiein hri.i., ')p-.ri%MH .-_b.f__ devotionis aftlofe mcitaW.,
Oagiiai-Sossa beati Setagtiani iri_ft'yfii sibi tfa_is- ;Rbiriam BitBii.eicorpora s-riCtofam Mafc.Hhif et
 957 W-A. 958
Petri, annuenle papa, in Franciam fecit transvehi,, A.mum, deinde ad imperatorejn, professi sunt erro-
et valde decenter «in proprio territorio propriisque rem. Dehinc obtulerunt congruam viijdictae satis-
sumptibus recondidit. Quorum meritis hactenus factionem : modum autem safisfactionis conferentes
ibi multa virtutum miracula operatur Dorainus. in iroperatoris voluntatem, dnmmodo firmiias pacis
Mense Februario Seqtientis hiemis (828) conven- inconvuisa maneret. Qujbus impej-ator pro voto et
tus habitas publictts Aquisgrani, ubi cum in aliis, petitione annuit. Ronifacius comes ab imperatore,
tum maxime fervebat res in marca Hispanica nuper Corsicae praefectus insulae, cum fratre Beraldo aliis-
damhose ignoittiiiioseque peracta. Qua ventilata et que adjunctis sibi conscensa parva classe, dum pi-
enucleatissime invesligata, hi reperti sunt hujus ratas pervagando maria requirit et non invenit,
culpae auctores qui ab imperatore praefecti sunt Sardorum amicorum sibi insulam appulit: indeque
duces. Hos ergo solummodo honoribus aderaptis alios gnaros marini itineris sibi. assumens, in
luere jussit imperator culpam hujus ignaviae.ltidem- Afrieam profectus est, et transvectus inter Uticam
que Raldrico duci Forojuliensi dum ohjiceretur et et Carthaginem. Contra quem multitudo Afrorum
probatum esset ejus ignavia et incuria vastatam a conveniens, quinquies conflixit, inter quos et quos-
Bulgaris nostram regionem, pulsus est ducatu, et dam contigit oppetere nostrorum, quos aut multa
inter quatuOr coifliteS ejusdem potestas divisa. B alaeritas, aut inconsulta levitas ad nimis audendum
Equidem imperatoris animus natura misericordissi- impulit. Bonifacius.tamen sociis receptis ad naves
mus semper peccantibus misericordiam praerogare se collegit, patriam repetivit, inexpletumque atque
studuit. At veroii quibus talia praestita sttnt, quo- inauditurn metum prius Afris reliquit. Hoc anno bis
modo elementia iUius abusi slint in crtidelitatem, deliquium Iunae contigit jn Kalendis Julii, et nocte
post pauca patebit, cum claruerit quomodo pro vitae Nafalis Domini. Sed et annona quaedam imperatori
beneficio, summam ei, qttantum in se fuit, impor- delata est a regione Wasconiae, brevior frumento,
taverint cladem.Tpso.lempore Halitcarius Camera-- nec tamen teres ut pisa, quam dixerunt descen-
censis episcopus, et Auffridus [Ansfridus] Npnan- disse de ccelo. Hiberna Dominus imperator Aquis
tulae monastferii abbas, a transroarinis partibus re- exegit.
deuhtes, humanissime se susceptos a Michael Hieme transacta cum Quadragesimae sacrati dies
retulerunt. Imperator sane aestate sequenti in Ingel- celebrarentur, et instaret Paschae veneranda so-
heitri conventuih publicum habuit. Ibiqite missos lemhitas (829), interapesta nocte terracmotus adeo
papae Romani, Quirinum primicerium, et Theophy- validus exslitit, ut nediQciiscunctis ruinam mina-
lactutn nomenclatorem, cum roagnis muneribris ve- retur. Porro venti violentia subsecuta, non modo
*-
nientes, et suscepit et remisit. Ef cum ih Theonis minora, sed etiam ipsum palatium Aqucnse, velie-
villaro devenisset, famaque venturos in nostros fines mentia sui ita agitavit, ut eliam laterettlis plurabeis,
Saracenos pervulgasset, misit fillttm Lotharium ad quibus tecta erat basilica sanctae Dei genitricis Ma-
eamdem Marcam, adjunctis illi Francofum validis riae, maxima ex parte detegeret. Moratus est in eo
multisque copiis. Qui cum praeccptis paterhis parens palatib plurimis cogentibus necessitatibus, et pu-
Lugdunum devenisset, et nuntium praestolaretur blicis utilitatibus. Statuit Kalendis Julii indidem
partium Hispanicarum, Pippinus ejus fratef collo- proficisci, et Wormatiam ad celebrandum genera-
cuturus advenil. Ibidemque illis moranlibtts, missus lem populi conventuih properare. A qita dispositione
redlit, dicens : raovisse quidem Saracenos Maurbs- eum mutare aliquaiilisper coegit rumor, qui sederat
que exercitum quam maximum, sed pedem conti- NPrdmahnos velle trangredi statuta pacti et proprios
nuisse, nec illo teriipore longius in hostros fines fines, et Transalbiaham regionem populari. Sed his
processuros. Quibus auditis, Pippinus in Aquita- aliter se babeiitibus, imperator secundum disposi-
niam, Lotharius ailtem ad patrem prospere rediit. tioriem loci et temporis advenit, de his qiia. visa
Interea filii Godefridi Danorum quondam fegis; stiiit Studiose tractavit, annua dona suscepit, fi-
Heriolduro regno expuiefant. Sed cum imperator fct•r. liithique suum Lotharium in ltaliam diraisit. In eo
Heriolduffljuvare veliet, etcum filiis Godefridi fce- fctiaro conventu, comperiens clandestihas circa se
dus pacis inisset, missis iu hos ipsum cum ipso He- eoruifl quos vitae reservaverat machlnationes more
rioldo comitibus Saxonicis, praecepit ut agererit cttm cancri serpere, et multOrum anirtios quasi per
praedictis, quaienus eum in societatem, ut pridetri qttosdam cuniculos sollicitare, Statuit sibi contra eos
habuerant, susciperent. Herioldus aulem harum quoddam propugnaculum erigere. Nain Bernardum
morarum intpatiens, insciis nostris, aliquas villa- eatenus Hispaniartim partiura ef limitum comitem,
fum illoruro igne injecto concremavit, praedariiqhe camerae suae praefecit. Quaeres non serainarium dis-
abduxit. At ilH putantes haec volunlate • nostrortitti cordiae exslinxit; sed potius augmentum creavit.
gesla, improvisis et nihil tale suspicanlibus nostris Sed cum necdura ii qui tali peste tabescebant, vul-
superveniunt, transiloque Egidora flumine, castris nttssuum detegere possent ut pole quibusnulla
pellunt, in fugam coinpellurit, polilique omnium in ' copia ad peragendura quae concupierant suppeteret,
castra propria se' fecipiunt. Sed his gestis, cognO- in aliud tempus haec differre statuerunt. Imperalor
scentes rei veritatem, et verentes debitam illtio- autem his, ut opportunilas d-iciabat, explicilis,
nem, mitterites ad eos quibus talia intulerahtpri- ftkeiium trausut, Francohofofd -sUlam petiit. ibique
 959 LUDOVICII COGBOMENTOPII 960
quandiu bonum visum est, et hieme propinquantia _. A Ilalia veriit, eumque in Compendioreperit. Ad quem
frigora siverunt, venationi iridulsit: ac deittde circa venientem se contuUt tota Ulafactio inimica impera-
missam sancti Martihi, ad Aquasgrani se vertit, toris; ipse tamen nihil tunc temporis patri intulisse
ibique et ipsam festivitatem, et sancti Andreae, nec visus est dedecoris, probavit autem quaegesta erant.
non Nativitatis Dominicae,cum reliquis, ut decebat, Denique Heriberlus Bernardf frater, himinum amis-
peregit celebriter. sionemulctatus est contra votum imperatoris, Odo
Girca tempns porro Quadragesimale, cum impera- consobrinus illrtis armis ablatis exsilio deportatus,
tor Ioca roari, circurojacentia peragraret, factionis tanqnam eorum quae Bernardo et reginae acclama-
iniquaeprincipes ultra ferre nonvalentes occultatum bantur conscii et fautores. In talibus ergo consi-
ditt vulnus detegurit. Nam primum inter se primo- stens, so-O nomine imperator, aestatemtransegit.
res foedere qttodam conjurant, deinde minOres sibi Cum autem instaret autumnalis teraperies, ii qui
aggregant. Quorum pars mutationis semper cupida,' imperatori contraria senliebant alicubi in Francia
more canum aviumque rapacium , quae alienum de- conventum generalem fieri volebant. Imperator au-
trimentum suum quaerunl fieri siippletiohisaugmen- temclanculoobnitebalur, diffidensFrancis, magisque
tum. Freti ergo mullitudine et assensu plurimorum, secredens Germanis. Obtinuit tamen sententia im-
filium imperatoris Pippinum adeunf, praetendentes R 1 peratoris ut Niumagum populus conveniret. Verens
abjectionem sui, Bernardi insolenliam, et caeterorum porro ne multitudo contrariorum superaret paucita-
despectionem : asserenles etiam eum , quod dictu tem suorum fidelium , jussit ut unusquisque ad
nefas, thori paterni incestatorem : porro patrem idem placitum veniens, simplici uteretur commeatu.
adeoquibusdampraestigiiselusura, uthaec nonmodo Praecepit etiara comilem Lambertum finium sibi
non vindicare, sed nec advertere posset. Oportere deputalorum custodiam habere. Helisachar abbatem
ergo, dicebant, bonuta filium indigoe ferre dedecas justitias facturura eo quoque direxit. Tandem ergo
paternum, ablafisque e medio restituere patrem et Niumagum ventum est, omnisque Germania eo con-
menti et-dignitati; et hoc agentem non solum fama fluxit, imperatori auxiho fiitura. Imperator autem
virtutis prosequeretur, sedefiam amplificatio regni volens adbuc vires adversariorum attenuare, Hildui-
terrestris, hoc nomine praetexentesculpam. Hisergo num abbalem culpans, interrogavil cur, cum simpli-
iricitamenlis aUectusjuvenis, cum eis et multis co_ ciler venire jussus sit, hostiiiter advenerit. Qui cum
piis suorum per Aurelianensem urbem, sublato inde negare nequiret, continuo ex palatio exire jussus
Odone, et reslituto Matfrido, Werimbriam usque ve- est: et cum paucissimis hominibus justa Patrisbrun-
nerunt. At vero imperator ttt eorum conspirationem nam in expeditionaU tabernaculo hiemare. Walach
contra se et uxorem Bernardumque obstinatissime ^ abbas jussus est ad monasterium redire Corbeiae,
comperitferaliterarmatam, Bernardum quidem fugae ibique regulariter obversari. Haec cum ii qui impe-
praesidio se comraittere perraisit;uxorem autem ratori adversaturi convenerant, providerent, ad de-
Lauduni esse, et in monasterio sanctae Mariaecon- sperationem ultimam infracti viribus sese verterunt.
sistere voluit; ipseautem Corapendiumpetiit. Porro Denique pertotam noctem coeuntes, atque ad ha_
ii quicum Pippino Werimbriam venerunt, misso bitaculum Lotharii imperatoris filii convenientes,
Werino [Infra;Warino] et Lantberto, aliisque quam hortabantur aut beUo confligendum, aut aliquo se-
plurimis, Judith reginam ex cfvitaie monasteriique cedendum absque imperaloris voluntate. In qua de-
basilica eductam, ad se perduci fecerunt. Quam us- liberatione ctun tOtain expendissent noctem, raane
que adeo mtentata per diversi generis poenas morte imperator filio mandat neiniroicis communibus cre-
adegere, ut promitteret se, sisibi copia daretur-cum dat, sed ad se tanquaro ad patrem filius veniat.
imperatoreloquendi, persuasuram quatenus impera- Qiiibusille audilis, licet dehortantibus qui circa il-
tor, abjectis armis «omisquerecisis, monasterio sese lum erant, ad patrem venit. A quo non est aspera
-conferret, se etiam imposito velo capiti itidem fac- increpatione invectus, sed mpdesta lenitate corre-
turam. Quam rem quando plus cupiehant, tanto cttis. Ingresso autem illo intra penita regiae domus,
faciUus crediderunt. Missis enhn cum ea aliquibus " diaboli instigatione vulgus contra se ccepit furere,
suorum , ad imperatorem usqne deduxerunt. Cui processissetque furor usque ad muluam caedem,nisi
CumiUesecretius secum loquendi Ucentiam praesti- iraperalbria prudentia prospexisset. Dura enim iUi
fisset, permittente Hlo nt mortera evadere posset, inter «e tumultuantes, pene in vesanum furorem
ipsa velttm sibi capiti superposuit: de ,attonsione ruerent, imperator ad cuoctorum aspectum cum filio
porro sua iraperator tempus deliberandi poposcit. processit. Quo facto, omnis iUa feralis commotio
Tanto enim imperator, aUis benigne semper vivens, conquievit. Imperatpria enim oratione audila, omnis
injuslo odio laborabat, ut taederet'eos vitae ipsius, popularis tumultus facessU. Post haec imperator
cujus benefieio nisi ffli viverint, juste et legalitef omnes iUorum hujns;impiaeconspifationis principes
vita carujssent. Redeunte ergo ad se regina, aHis sub privata custodia asservari praecepit. Quos postea
quidem malis temperarHnt, acdamationi autemvulgi ad judiciura adductos, cum omnes juris censores
eonsentientes, exsiHoeam deportari et in monaste- fiUiqueimperatoris judicio legali, tanquam reos ma-
rio sanctaeRadegundis retradi jusserunt. Circa men- jestatis, decernereht capitaU sententia feriri, nuUum
seteM-iuia porro fi&u» imperatoris Lotharitts ex en eis permisit bccidi: sed usus, ut muitis visum
 961 VITA. 962
est, leniori qnam debuit pietate, sibi tamen con- JiVSed considerans lmperator quornmdam malorum
sueto benignitatis et clenientia. more, laicos quidem hominum consilia, filii animttm tam minis quam
praecepit locis opportunis atlonderi; clericos vero promissionibus ad deteriora festinaniium perverlere:
in convenientibus ilidem raonasteriis custodiri. maximeque Bernardum verens, cujos consilio uli
His peractis ad hiemandum imperator Aquasgrani tunc dicebatur Pippinus (qui et ipse.tunc in Aquita-
secessit (831). Habuit autem per idera tempus se- niamorabatur), Ligeri transmeato , cum suo com-
cum semper Lotharium fiUurosuum. Misit interea in meatu ad Jocundiacum palatium venit, in j.erritorio
Aquitaniam , conjugemque revocavit, fratresque il- Leriiovico situm.Quo ventilata utriusque causa, Ber-
lius Conradum et Rodulfum jamdudum attonsos. nardus quidem cura insimularetur infidelitatis, nec
Quam tamen conjugis honore non est dignatus, tamen usque ad congressionem probator procedefe
donec se legali praescripto modo ab objectis purga- vellet, honoribus privatus est. Pippinutn vero ob
ret. Quod postquam gestum est, in Purificatione pravorum morum corruplionem, sub custodia pri-
sanctae Mariae, cunctis dijudieatis ad mortera vitam. vala Treveros perduci jussit. Quo cum duceretur,
concessit. At Lolhariura in Italiaro, Pippinum in et indulgentius haberelnr, a suis custodiae noctu
Aquitaniam, Ludovicttm in Bajoariara ire permisit: subducitur , et usque ad imperatoris reditum ab
ipse vero Quadragesimale tempus Paschaeque solem- I8 Aquitania, quaquaversum valuit et voluit, pervaga-
nilatem in eo loco celebravit. Paschalibus ergo per- tur. Et tunc quidem iinperator inter fiUossuos Lo-
actis solemniis, ad Ingelbeim imperator perrexit. tharium alque Carolum quamdam divisionem regni
Ipsodenique tempore consuetae misericordiae non constituit. Quae tamen ingentibus impedimentis,
immemor, quae, sicut de se ait Job, ab initiis crevit quae dicenda sunt, pro volo minime cessit. Eo porro
cum Ulo, et de utero matris videtur cum ip.o egres-~ tempore visum Pst imperatori ab Aquitania sece-
sa : eos, quos dudum exigentibus meritis per diver- dere, sed post paucum tempus idem ad missaro
sa- loca deputaverat, evocatos, bonis propriis re- sancli Marlini populum convocavit , filiumque
slituit, et si qui attonsi fuerant, utruni sic manere, Pippinum fugienlem ad se quoquo modo revocare
an in habitum pristinum redire veUent, facultatem voluit. Sed illo id refugiente, asperrima hiemis in-
contribuit. Dehinc imperator in partes Ruraerici. cubuit inclementia , primo quidem pluviarum pluri-
montis per Vosagum transiit: ibique piscationi at- marum inundantia, deinde humectationem terrae
que venationi, quandiu libuit, indulsit, et filium glaciali rigore astringente, quae adeo noxia fuit, ut
Lotharium in Italiam direxit. Porro autumni tempo- subtritis pedibus equinis, rarus quisque foret qui
re in Theodonis villam convenire generaliter suum vectione equorum uterelur. Fracto ergo exercitu
populum praecepit. In quo loco tres legali Sara- - multo laboris incommodo, et jmprovisos excursus
cenorum a iransmarinis partibus venere (quorum Aquitanorum subinde et moleste ferente, statuit im-
duo Saraceni, unusfuilChristianus) afferentes gran- perator ad viUam cujus vocabulum est Restis venire,
dia inunera suae patriae, odorum scilicet diversa ge- ibique Ligeris amne transmeato, in Franciam hie-
riera et panhorum. Qui pace petita et accepta, re_ matura redire. Quod et fecit, licet minus honeste
missi sunt. Adfuit etiam Bernardus, qui modo prae- quam decuit.
dicto, fugiendo se Salvans, diu in finibus Hispaniae (833.) Hitmano porro generi pacique contrarius
exsulaverat. Is ergo imperatorem adiens , modum se diabolus, nequaquam ab infestatione iraperatoris
purgandi ab eo qnaerebat, mnre Francis solito, sci- feriabatur, sed per satellitum suorum versutias fi-
Hcet crimen objicienti semet objicere volens, armis- lios sollicitabat, persuadens illis quod pater illos ul-
que impacta dUuere. Sed cum accusator, licet qttae- tro perdere vellet : non considerantes quod qui mi-
situs, deesset, cessantibus armis purgatio facta est tior hominibus externis esset, immanis non poterat
juramentis. Praeceperat porro imperator ut huic eflici suis. Sed quia corrumpunt bonos mores collo-
placiio fiUus ejus Pippinus inleresset. Sed ille con- quia mala, et lapidum etiam duritiam moUis aquae
ventui semet subtraxit, post placitumautem advenit. _ guttula saepius illisa terebrare solet, tandem ad id
Imperator aulem volens et hanc inobedientiam plu- ventum est utfilios imperatoris in unum curo copiis
rimamque in eo castigare raorum insolentiam, secum quibus poterant coire facerent, Gregoriumque pa-
eum morari jussil, el usque Natalem Domini seCum pam advocarent, sub ornatu quasi qui patri solus
Aquis tenuit. Sed ille ultra suum se velle teneri gr_- filios reconciliare deheret et posset: rei tamen ve-
vatus, fugam capessit, etinscio patre in Aquitaniam ritas post claruit. Imperator porro e contrario men-
concessit Imperator vero in hibefnis ut coeperat, se Maio Wormatiam venit cum valida manu, ibique
Aquisgrani permansit. . quid agendum sibi foret diu deliberavit. Missisque
Hiemis sane rigore transacto, et vernali successu destinatis, Bernardo scHicet episcopo cum reliquis,
reducto, nuntialum est imperatori quosdam motus fiUos hortabatur ad se veniendum et redeundum.
excilatosin Bajoaria (832). Ad quorum compressio- Sed et papam Romanaesedis conveniebat, ut si mo-
nem festinus abiit, ad Ausburgum usque pervenit, re praedecessorum suorum aderat, cur tantas necte-
insurgentia sedavit, continuo rediit, conventumque ret moras non sibi occnrrendo. Cum vero rumor
pubUcum Aurelianis fieri jussit, ibique sibi Pippi- usquequaque diffusus sereret de caeteris quod verura
nam occurrere mandavit, qui licet invitus ocfcurrit. erat, de papa vero Romano, quod ideo adesset ut
965 LlJDOVlCI I COGNOMENTOPA 964
jam iropej-alorem qjjpm episcopos excommunicatic- A Hbjiit commorans, et quse visa sunt ordinans.ac
nis yincnlis irretire yeljet, si quj inobedienfes essent populum absolvens, sed et convenlum populo Com-
suse fdioFunjjqueimperaforis yoliintati: parum quid pendii indicens, Vosagum per Mauri-Monasterium
gubripuit episcppis ijnperatoris praesumptio aijda- transiit, et Mediomatricum, quae altero nomihe Me-
ciae, asserentibus nuUo modo se yelle ejus voluntati tisvocatur, pervenit. Qua relicta civitate, Viridu-
suceumbere. Sed si excommunic^turus adveniret, num appulit, et Suessionum urbem adiit. Ibique in
exjcommunicalus abjret, cum aUfer^e habeat anti- monasterio sancti Medardi patrem sub arcta custo-
quorum canonum auctoritas. Tandem er#p conven- dia essepraecepit: etCaroloPrumiae commendato, nec
tum est festivitafe sancti praecursoris Christi Joan- tamen attonso, ipse venationi institit, donec autumni
nis in locujn qui, ab eo quod ibi gestum est, perpe- tempore, id esf KalendisOctobris, sicut erat constitu-
tua nominis ignominia notatus est, ut vocetur Cam- tum, patrem secum ducens, Compendiuravenit.
pus-Mentitus. Quia enim ii qui fidem imperatori Ibique consistenti legatio Constantinopplitani im-
promittebant, mentiti sunt, locus in quo id contigit peratoris, Marcus archiepiscopus Ephesi, et Pro-
testfs nequitiae jn $uonomine remansit. Curo auteip tospatharius imperatoris, ad patrem missa, occurrit,
haud procul inde aciebus ordinatis consisterent, jani, njunera sibi deputata obtulit, patri raissa subtraxit.
jamque ruenduro iu arma putarelur, nuntialum est B Quam iUe, ljcet ad patrejn ipissa, ad se tamen ve-
imperatori advenire papam Romanorum. Quem ve- nientero suscepij;, audjvit tragoediamque reportan-
nientem imperator in ipsa acie consistens suscepit, tem pene inauditam remisit. In eodem conventu
licet indecenfius quam debuit; impulans ei quod cum multi insimularentur devotjpnis in palrem, de-
ipse sfbi talem susceptiouem praeparaverit, qui inu- fectionis in filium, quidam verbis siroplicibus, qui-
sitato raodo ad se venerit. Ductus aute.m papa in dain juraroentis objecta diluerunt. Miseratio tamen
habitationero castrepsem, multis assertionibus per- hujuscemodi rei, et taUs rerum permutatio, excepljs
docuit, non se tanfum ifer ob aliud suseepisse, nisi auctoribus, omnes habebat. Unde verentes sceleris
quia dicebatiir qiiod inexorabili .djscprdia cpntra conspiratores ijiandifi, ne verga vice retrolapsa fer-
fiHoslaboraret, ideoque pacejn, in utrainque partem rentur gesta qiiae erant, callido, utsibi visum est,
sesere yellet. Ajidita verp parte Unperatoris, jnaansit cum aliquibus episcoporum utuntur argumento, ut
curo eo aliquot djebijs. Remissus autem ab impera- pro jhis de quibus jam pcenitudinem gesserat impe-
tore ?d filios, ut pacera mutuam necteret: cum pe- rator, iterum publica poenitentia , armis deposilis,
ne omijis populus parlim idonis abstraclus, partim irrevocabiliter qupdammodo Ecclesiaesatisfacere ju-
projpissis illecjtus, partim minis territus, ad eop po- dicaretur : curri ne fprenses quidem leges contra
pulumque cum eis c.onsistentem raore torrentis de- G unam culpam semel comroissaro bis invehant vin-
flueret, nequaquani ,ut fuerat jussos, est permissus dictam, et nostra Iex habcat upn judicare Deum bis
redire. Totergo cojpiisinibi adductjs, etimperatori in idipsum. Cui judicio pauci contradixere, plures
Sttbductis, adeo defectio in djes invaluit, ut in fe- assensum praebuere, maxima pars, ut assolet in ta-
stivitate sancti Pauii, plebeii contra hnperatorem, Ubus, ne primofesoffenderent, verbo lenus consen-
adulando filiis ejus, irruptionem facere minarentur. sere. Adjudicatum ergo eum absentem, et inaudi-
Quibus viribus imperator obnili non valens, filiis tum, nec confitentem, neque convictum, ante corpus
inandavil ne se populari direptioni exponerent. Cui sancti Medardi confessoris, et sancli Sebastiani
remaijdant ut ca,sfris feliclis ad se veniat, se autem martyris, arma deponere, et ante altare ponere co^
malurjssjflje obyiaro jpsi processjiros.. Quibus altrfn- gunt: pullaque indutum veste, adhibita magna cu-
secus sj^jjfiet ocpnrrentiiju^, imperalpr filiosadmo- stodia, sub tectum qupddam retrudunt. Expleto hoc
nuit, iequis desilientes, et sibi occiirrentes, utpro- negotio, missa sancti Marlini, populus licentia ac-
missiottjis suaeroeroores, taro sibi quam filio et uxo- Cepta pro talibus geslis mcestus ad propria reverti-
ri, illibata qua. pliqa pro.miserarit conservarent. tur. Lptharius autem patrem suum ducens, Aquis-
Quos congrue respondentcs osculatus, et ad castra grani hieraatum regredltur. Intra hujus hierais du-
illorum est profectus, Quo pervenienti uxor subdu- " fationem, gregatim populi tam Franci;e, quam Bur-
cilurj et ad Ludovici ta^epacula convertitur. Ipsum gundise, nec nou Aquitaniae,sed el Gerroaniaecoeun-
yero Lotharius ad sua cum Carolp admodum puero tes , calamitosis qtterelis de imperatoris infortunio
deduxit, et cum paucissimis in papilione ad hoc querebantur. E.t quidem in Franciam Eggebardus
deputato consisterefec.it. Ppst haec autem janji po- comes, et WilleUntis cpmes stabuli, quos polerant
pttio juramentis obstricto, imperium ipter fratres sibi in unione voluntaiis restifuendi fmperatoris
terna secfipn^ partitur. Uxor pftris a Ludovicp re- coadunabant, A Gerinania pprro Hugo abbas in
_gerecepla, eisiljo iterum depbrtatur in civit^lero Aquitanjairi missus a tudovico, et ab eis qui illuc
.Itali^ Tartonain; Gr^gppiuspapa talia cernens, cuni confngerant, a Drogone scilicet episcopo et reliquis,
maxiroo mtierpre Romam regy^jlitiir; et duorum JE*inpi]rjttin in hoc ipsum instigabat. Porro Bernardus
fratrijira Pippiii^s iu Aquitaniara, Ludovicus in Ba- et Warinus in Rurgundia cpnsistentem populum
jjoariam reyertitur, Pprro Ipthariuspatre assumpto, suasionibus accendebant, promissionibus alliciebant,
et seorsip cu^n deput^iis equitant? atque privatim jjiramentis astf ingebant, et in unum veUef__derabant.
manente, Merlegium viUara devenit, ibique prout (854.) Hieme aotem exacta, et yere jam roseam

>• • M^""
 965 *--*• -6-
. feciem praetendente, Lotharius patre assumpto pet. Aviderentnr injuriam patientl compatl et retevato
pagum Hasbaniensejn iter arripuit, et Parisiortttn congratufari. Etehim usque ad illud tempus tanla
urbem petiit, ubi obviam sibi fore cunctos fideles incubuerat procellarum vis pluviarttmque vehemen-
praecepit. Cui Eggebardus comes et alii illius pagi tia, ttt extra solitum aquarum siiperabundantia ex-
procercs cum magna cpacta manu, obyiam pro libe- cresceret, statusque veniorum impefviabiles flumi-
ratione iinperatoris pugnaturi processerunt: perve- num alveos redderet. Sed in illius absolutione ita
nissetque res ad effectum, nisi piissitaus imperalor, quOdamroodovisa sunt conjurasse elementa, ut mox
cavens et multoruro periculum siiflul et proprium, et venti saevientes mitescerent, et coelifacies in an-
ab hoc inco>ptopraecepto et obtestalione eos inhi- tiquam et multo tempore invisam seretiitatem redi-
buisset. Taijdem ergo perventuin est ad nionaste- ret. Imperator ergo ab eo loco iter coepit, sed ne-
rium sancti piopysij martyris. quaquam filium abeuntem persequi, iicet multis
Pippinus verp ab Aquilama cum maxima manu hOrtantibus, voluit. Inde ergo Nantogilum, ac post
exiens, et ad Sequanam usque veniens, cum pontes venitCarisiacum villam reglam; ttbi consistetis oppe-
dissipati navesque alto demersae transitum prohi- riebatur filium Pippinum eteos qui trans Matrottam
buissent, substitit. jPorro Warinus et Bernardus residebant: sed et eo_ qui trans Rhenum ad Ludo-
comites, plurimis spciorum ex Burgundiae partibus} B vicum filium ejus confugium fecerant, sed et ipsum
coactis, ef ad Matronam fluviumusque pervenerunt, fillura, qui ad euitt veniebat, Ludovicum. Quo con-
et ibi parlim asperitate et intemperie aeris retar- sistenii, medio Quadragesifflaeteihpore, arridente
dati, partim pro colligejidis sociis suspensi, in villa etiam laetilia ipsius diei, et officii exhortante canti-
Bonpgjlo et iis praediis quae circumjacent aliquot lena ecclesiastica, ac dicenle : Lmtate, Hietusalem,
diebus eposedere. Instabaf sane sancta. Quadrage- et diem festum agite omnes qui diligitis eam; maxima
simaeterapus. Cujus hebdqmada prima, feria quinta, mullitudo fidelium suorum ibidem occurrit, congra-
missi sunt ab jUis legatj_ Rebaldus abbas et Gautsel- tulans communi laetitiae. Quos imperator benigne
mus eoroes, ad Lotbariura filium ijjoperaloris, po- suscipiens, et pro fidei integritate gratias agens,
Stulantes ut eis absolutus cusiodiae vinculis impera- Pippinum quidem filium in Aquitaniam cum Iaetitia
tor redderetur. Quorum si pareret postulationi, ipsi dimisit, caeteros autem ad loca sibi congrua redire
quoqqe ei causa apud patrem salutis et honoris olim laetos-permisit. Ipseautcm Aquasgrrinipervenit; ibi-
disppsiji forent. Sin aJiter, etiamsi necesse esset, que Judith Augustam ab Italia redttcentibus Rataldo
cum sui periculo eum requisituri: et resistentibus episcopO,etRonifacio, sed etPippinum filium recepit.
sibi in hacre cum armis, peo judice, essent obvia- . Porro Carolum jam dudum secum habebat. Ibidem-
tari. Sane huic mandato respondit Lofharius, nul- - que Paschae solemnitatem cum solita devotione per-
luin plus se vel compati paternae calamitati, vel egit. Post cujus celebritatem per Arduennam sil-
cougaudere prosperitati : nec debere sibi impulari vam venatione se exercuit: et post sanctae Pente-
culpara senipris sibi oblati, cum ipsi eum destituis- costes festivitatem, in partes Romerici montis ve-
_ent ac prodidissent, neque carceraUs custodia. nae- nationi atque piscationi operam dedit. Sane rece-
vum sibi jure inuri, cum constaret boc actum judi- dente filio imperatoris Lothario a patre et in partes
cio episcopali. Cum hac ergo satisfactione praemissi praedictas abeunte, remanserant in Neustriae parti-
legali rejnissi sunf ad eos qui se rniserant. Com- bus Lantbertus comes, et Matfridus, caeterique
mandati sunt Guerinus comes, et Odo, nec non quampluriroi, qui easdem partes propria vi refinere
Fulco et flugo -Jbbales,ad se venirent: quatenus cam nitebantur. Quam rem aegre ferens Odo comes, et
eisdelroeraretur qupraodo petitio eorum impleri pos- aliimulti imperatoris partibus favenies, crintra eos
set. Praecepit etiam fiUus ejusdem imperaloris Lo- arma corripiunt, eosque peUere illis locis nitebantur
tharius uf raissi sibi in crastinum dirigerentur, qui aul certe cum eis congredi. Quaeres cttm segnius
tempus advenlus praediclorura virorum ab eo co- quam decuit administraretur, et minus caule cir-
gno_ce_refit,ef sic ad condictum diem sibi occurre- cumspicerelur, non minimam calamitatem eis intu-
'
rent, de causa supradicta traclaturi. Elenim vero lit. Dum enim ex insperato illis hostes supervene-
mutato consilio, cum his qui ejus favore duceban- runt, illi autem minori quam res postulabat cautela
tur, relicto patre in monasterip sancti Dionysii, ipse ulerentur, insistentibus hostibus terga nudaverunt.
Borgundiam petiit, Viennam usque pervenit, ibidem- Ibique et ipse Odo cum fratre Willelmo interiit plu-
que staliva facere delegit. At vero ii qui cum im- ximisque aliis, caeteri saluteta in fugaesubsidiopo-
peralore remanserant, eum ad recipiendas impe- suerunt. Quo negotio peracto, ii qui victoria potiti
ratorias infJulas hortabantur. Sed imperator, quan- sunt, cum neque ibi consistere posse satis ttttum
quam modo qast praedictum est Ecclesiaeeliminatus videretur, neque Lothario se jungere valerent, ve-
communione, nequaquam tamen praeproperaevoluit rentes ne aut ibi consistentibus imperator superve-
acquiescere sententiae : sed Dominica, quae in cra- niret, aut certe ad suos properantibus in itinere
Stinura advenit, in ecclesia sancti Dionysii episco- Pbviaret, ad Lotharium quantocius mitluht, ut eis
. pali ministerio voluit reconciUari, et per manus epi- suppetias ferfet quos tanti discriminis metus cir-
scoporum armis accin^i cpnsensit. In qua re tanta cumvaUaret. Qui audifo eorum periculp, et rebus
exsnltatio populi excrevit, ut etiam ipsa elementa gestis, deliberavit eis succurrere. Qua tempestate
967 LUDOVICII COGNOMENTOPR 968
Warinus comes cum plurimis sociis castrum Cabil-J __statumque ecclesiasticnm pene collapsum in antl-
lonum utcunque raunivit; ut si aUquid abadversa- quum statum erigi jussit. Itemque praecepit utmissi
rumpartium studiosis moliretur novi, sibi suisque per singulos comitatus irent, qui immanitatem prae-
foret receptaculo ac munitioni. Quod cum Lolhario donum'atque latronum, quae inaudita eraerserat,
compertum forel, improvisus illuc advenire dispo- cohiberent, et ubi eorum majof vis incubuerat eliam
suit, quod tamen facere nequivit. Advenit tamen, comites vicinos et episcoporum homines ad tales
et oppidum circumdedit, quae in circuitu civitatis evincendos et proterendos sibi asciscerent, et de
erant incendio conflagrans. Pugnatum est acriter his singuUs sibi in proximo ptacito generali WOT-
diebus quinque; et tandem ad deditionem priraum matiam renuntjarent, quod futurum transacta hieme
urbs recepta est, post autem versa vice crudelium et suadente vernali gralia indixit.
victorum raore, primum quidem direptionibus eccle- (835.) Transegit ergo imperator maximam parlem
siae vastatae, thesauri depraedali, et communes co- hibernitemporisAquisgrani.Indequeprofectus est ad
pise direptae: ad uitimum vero civitas voraci incen- Theodouis villarh ante Natalem Domini,ubi etiara po-
dio depasta est, praeler unam parvam basilicam pulus, cui praeceptumfuerat, advenit. Ubi consistens,
quae, stupendo miraculo, cum hinc inde cincla fue- contra quosdam episcopos de sui dejectione conque-
rit saevientibus et lambentibus flammis, tamen non ]g rebatur. Sed cum quidam in Italiam confugissent,
potuit aduri. Fuit autem consecrata Deo in honorem . quidam vocati obedire noluissent, solus Eho eorum
beali Georgii martyris. Nec tamen Lotharii volun- qui impelebantur, adfuit. Qui cum rationis reddendae
tas fuit nt civitas succenderetur. Acclamatione por- causa super taUbus urgeretur, causabatur se solura
ro militari post urbem captam, Gotselinus comes, relictis omnibus, in quorum praesentia baec facta
itemque Sanila comes, nec non Madalelmusvasallus fuerant, urgeri. At vero caeleri episcopi, cum obten-
dominfcus, capite plexi sunt. Sed et Gerberga, filia defent necessitatem praesentiae, excusarent autem
quondam Willelmi comitis, tanquam venefica, aquis voluntatem innocentiae, idem Ebo tandem moleste
praefocataest. Quaedumgeruntur, imperafor cum filio ferens taUbus extaediari, consilio pelito aHquorum
Ludovico Lingonum civilatem advenerat, in quaurbe episcoporum, ipse in se quamdam confessionem prae-
hujuscemodi suscepit nuntium, qui eum valde nioe- dicavit, confirmavitque se et indiguum sacerdotio et
stum reddidit. Et Lotharius quidem ejus filius a irrevocabiliter eo abstinere judicavit; quod et epi-
Cabillono iter suscepit ad Augustodunum, indeque scopis etper eos imperalori contradidit. Quo facto,
Aurefianam urbem pervenit, deinde in pagum Ceno- Agobardus Lugdunensis arcbiepiscopus, qui evocatus
manicum, in villam cujus vocabulum esf Matualis, ad satisfactionem venire distulit, cura teressetevo-
devenit. At imperator cum suis maximis copiis, si- C catus, ab Ecclesiae praesulatu semotus est, caeteris,
mut et Ludovico filio, eum sequitur. Quo audito, ut diximus, iri Italiam fugientibus. Sequenti vero Do-
filius ejus Lolharius, jamque suis receptis, non mul- minica, quae sacne Quadragesimaeinitium praecede-
to intervallo a patrc castra fixit; ibique quatu.r bat, in Melis civitatetti dominus imperator, sedet
diebus legatis intercurrentibus moratum est. Quarta episcopi, et populus universalis iUius conventus ve-
sane nocte Lotharius cum suis Jiominibus referre nit: et inter missarnm celebrationem, septem ar-
pedem ad posteriora ccepit. Contra quem pater com- chiepiscopi septem reconciliationis ecclesiasticaeora-
pendioso itinere obambulabat, usquequo perventum tiones super ettm cecinerunt. Atque omnes populi
est ad fluvium Ligerim prope castrum Blesense, quo hoc viso, pro plenaria restitutione imperatoris mul-
Ciza fluvius Ligeri confluit. Positis hinc inde ca- tas Deo gratias reddiderunt. Post quaeomnia, Theo-
stris, occurrit etiam patri Pippinus filius cum quan- donis villam tam dominus imperator, quam qui ejus
to potuit militari apparalu. Infractus ergo viribus populus erant, reversi sunt: et Dominico sacro Qua-
Lotharius, supplex ad palrem venit. Quem ille dragesimae tempore inchoante, imumquemque ad
coercitum verbis, et obligatura, tam ipsum quam prOpria redire praecepit. Ipse autem Quadragesimse
proceres ejus, quibus voluit sacramentis, in Italiam •Otempus ibidem exegit, sed et Paschae solemnitatem
remisit, oppilatis angustiis itinerum, quae in-Italiam in Metis celebravit. Post solemnitatem porro Pascha-
transmittunt, ne quis transire posset riiM^centia lem, atque Pentecostes venerabilem diem, civitatem
custodientium. Quibus peraclis, Aureliajai^iisque Vangionum, quaenunc Wormatia vocatur, secuhdum
pervenit cura filio Ludovico, ibique tam iio qnam condiclum ad celebrandum conventum generalem
aliis reditu $d prppria indulto Parisius ipse perve- abiit: ubi ei etiam filius Pippinus occurrit, nec Lu-
nit. Habuit autem eo tempore circa missam sancti[ dovicus alter ejus filius defuit. Moreautem suo im-
Martirii conventum generalem in Attiniaco palatio, perator nequaquam conventum istum a publica uli-
ubi cum multa perperam inolita purgare decrevis- litate vacare passus est. DiUgenter namque in eo
set tam ih ecclesiasticis quam publicis rebus, tunc; examinare studuit quid qriique missorum in diversas
praecipue fuerunt ista. Mandavit filio Pippino, per partes directi egerint. Et quia aliqui comitum in re-
Ermoldum abbatem, res ecclesiasticas quae in regno, pressione et extermiiiatione latronum segnes reperli
ejuserant.quas vel ipse suis attribuerat, vel ipsi sibii sunt, diversis sententiis eorum segnitiem condigna
praeripuerant, absque cunctatione ecclesiis restitui. invectione castigavit; filiosque et populum admonuit
Missos etjam per civitates et monasteria transmisit,r ut aequitatem dUigerent, raptoresque opprimerent.
*_9 ffrA- 9.0
bonos quosque et eofum possessiones ah oppressione j _ jubens parare sibi stipendiarias annonas, stativasque
retevarent, interminatus efiam severiorem in eos se congruas per omne iter, quod Romam transmittit.
Ubratonim sententiam qui huic admonitioni non es- Dicebat eniro se limina beatorum apostolorura invi-
sent -btemperaturi. Cnmque ab hoc ptacilo populum sere velle. Quod ne fieret, irruptio Nordmannorum
dimitteret, et sequens in Theodonis villa postPascha inFrisiam impedivit. Ad quorpm insolentiam com-
constituisset, ad hiemandum Aquisgrani se contulit: primendam pergens, roisit missos ad Lolhaiiurrj,
filioque suo Lothario mandavit ut nobiles quosque Fulconcm scilicet abbatem, et Richardum comitem,
suorum ad eumdem locum dirigeret, quatentts re- nec non Adrebaldum abbatem. Quorum Fulco et Ri-
concttiationis mutuaeinter se et illum ratio investi- chardus responsum sibi a Lothario referrent: Adre-
garetur. AugustaJudith cum consiliariis imperatoris baldus porro Romam pergeret, Gregorium papam de
consilio inito, eo quod valentia, utvidebatur, impe- necessariis consulturus, et voluntatem imperatoris,
ratoris corpus mox destitueret, et raors ingrueret, caeteraque sibi injuncta pferlaturus. Sed Lotharius de
et sibi et Carofo periculum immineret, nisi aliquem his conventus, nec non de rebus quarumdam eccle-
fratrum sibi asciscerent, conjectantesque nullum siarum ablatis, quaein Italia Sunt, quibusdam annuit,
fiUorumimperaioris tam convenientem huic rei sicut . quaedamse non posse servare respondit. Et Fulco
Lotharium, hortati sunt imperatorera ut ad eum Bquidem atque Richardus imperatori a Frisia post
niissos pacificos mitteret et ad hoc ipsum invitaret. fiigam Nordmannorum revertenti, talia nuntiant in
Qui, ut paci sefnper studens, semperque dilector Franconoford palatio: ubi ipse autumnalem exer-
pacis atque amator firmitatis, quaerebal rion inodo cens venationem, hiematum Aquasgrani sese conver-
filies, sed et inunieos.ibi charitate uniri, libenter tit. At vero Adrebaldus Romam, ut jussum sibi fue-
assensus e$t. In condicta poifo villa, et tempore prae- fat, pervenit, dominum Gregorium papam aegrotan-
finito, adfaere missi a filio, quos ipse praecepit, plu- tem reperit, et maxime fluxu sanguinis, qui licet
rimi, inter qubs etiam Wala prirails adfuit. Causa sensim, continue tamen ex naribus defluebat. Sed
autem praedictaventilata, atque ad calcem perducta, tanta alacritate et gaudio ad verba rmpefatoris et
imperator cum conjuge reconciliari voluit, primum compassionesejus recreatus est, ut profiteretur se
ipsi. Walae dimissis quaecunque in eos commiserat pene incommoditatis propriaeoblitum. Itaque et mis-
deliclis, multaalacritate et benignitate cordis; manda- sum ad se opulentissime curavit apud se consisten-
vitque per eum et caeterosfiUomissos, uf quantocnis tetri, et ditissime muneravit recedentem: mittens
veniret. Qued si faceret, consultissime sibi futurum cttm eo duos episcopos, Petrum Centumcellensis ur-
aciret. Quiredierunt, et fiUorem relulerunt. Sed ne _ bis, et Georgiumregionarium Romanae urbis simul
mandatura imperatoris ad effectdm perduceretur, episcopum.Lotharius porro ut audivit meinoratorrim
morbus febrisque inlercessii, et Walam quidem fe-' episcoporum ad dominum imperatorem adventum,
bus humanis abduxit, Lotharium vero Iectulo deji- misit Leonem, qui tum apud illum magni loci habe-
ciens, maximo tempore languere fecit. Imperator batur, Bononiam: qui magno intentato terrore, nl-
vero clementissiraus natnra, ut filiura adversavale- tra ptiogrediepiscopos prohibuit. Adrebaldus tamen
tudine correptum audivit, per missos fidelissimos, epistolam imperatori destinatam ab eis occulle sus-
scilicet Hugonerafratrem suura, et Adalgarium co- cepit, et cuidam suorum sub obtentu mendici, quo-
mitem, eum visitavit, atque orania ejus incommodo nsque Alpes transiref, ferendam commisit, ac post
rescire studuit: iraitatu. videficet beatum David, imperafori porrexit. Ea tempestate quanta lues fnor-
qui, multis insectationibus lacessitus a filio, mortem talis populum qui Lotharium secutus est, invaserit,
tamen ejus aegerrimetulit. At vero postquam dessv miserabile est dicttt. In brevi enhn, id est a Kalendis
vierite Ianguore convalntt, nuntiatum est imperaUri, Seplembris usque ad missam sancti Martini, hi pri-
eo quod conditiones sacramentorura dudum promis- -mores ejus vita excessefunt: Jesse olim Ambianensis
sas irrumperet, maximeque ecclesiam sancti Petri, episcopus, HeUasTrecassinaeurbis episcopus, Wala
quam tamavus ejusPippiuus.quara pater ejus Caro- _ Corbeiensismonasterii abbas, Matfridus, Hugo, Lam-
lns, nec non jpse in lutelam susceperant, hommes bertus, Godofridus, itemque filius ejus Godofridus,
ejus crudelissima clade vexarent. Quae res animum Albertus comes Pertensis, Burgafetus qnondamprae-
illius mitissimumadeo exasperavit, ut quodammodo fecfus venatoribus regalibus, sed et Richardus vis
extraordinarie, nt videbatur, missos dirigeret, nullum evasit. Non post multum et ipse moritur. Hi enim
pene ad tantum iter conficiendum spatium tribuens. erant quorum decessu dicebatur Francia iibbilitate
Misit legatos ad Lotharium, commonensne taUa fieri orbata, fortitudine quasi nervis succisis evirata, pru-
permitteret: monens ut memor esset quia quando ei denlia his obeunlibus annullata. Sed his subruti sos-
regoum ltaUaedonavit, etiam curam sanctaeRomanae tendit Deus quam salubre, quam laudabile sit ob-
Ecclesiae simul commisit, et quara ab adversariis servare, quod ex ore ejus probatur procedere: Non
defen_andarosusceperat, nequaquam a snis dirupi glofietur, inquiens, tapiens xn sapienlia tua, necfor-
permitteret. Comraonensetiam sacramentorum nu- tisin fortiltidine tua, necdivet in divxtiittuxt. Sed et
per ab eo sibi promissorura, ne fone obliviscens•' imperatoris animum quis miretnr digrie,quanta hunc
atque parvipendens ea Divinitatem offenderet. Quod • temperantia divina gnberiiavefit clementia? Etenim
sibi impune non futurum non ignoraret. Simul etiam hoc susccpto nuntio, nec in se exsurtavit, nec morti
PATEOL. CIV. . 31
 9TI LUDOVtCir^NOMfeN^OMi_t,_ |?2
inimicorum insultavit; sed pugno pectore tunso, la-
crvraisque ocuMs_pp-_.is, Denm illis propilium fieri
ctim Ingeirii geiriitti pfecattts est. Hoc feinppre Bri- fetw.. 4. .wJWMPi «P^_m as^^_«iii#-
torium impetus emotiis est, sedtaqi facile cpnquie- ,^.?^§%_*aif»_vaff .pe_ m$m ^wmm mm-
vit, qaam imperator iri euui spei» posuft cul_vbisicis-
sime• dicitur:
• z ' Subest
- - ' erkm
'"- ' tibi, Domine,
,—,.~\', . cum f»volue-
<•-.--,^y_*5i ^#»% %°#. efM |g_ffi>if!_»«» iag.rejJiB^jBftveJIe,
,
tts,potse.J R| ,^P^tS^e*JiflS^ T-MBOj^fM» tf^ge _,iijqhtt,
In ipsls etiam diebus ,xig quibus,'P.urif^ti^ ^|- i& W$*$! fe1»0-«t-JSP-!«fOafei?-. «t!*o>a qu* per-
'^^s^t^^-fpm-% m bjpe &tmm n«-
auMem ma^us, ^'M» ep^qjjj^, Jm& J^mj^^ ^BfrRa X_f»i%v.el %^ monstea-
In jyfflh-8fl<l^«>^sM_IB_»1^_*^^n*_^^^
jwall convejiit$$). <juocujnpg/pj n^j|jji|s
|*^ ne^spiBs^ tgn ^j^nA &Ju^ $j£p JfefftPr^SP^Si «WpJ<_H.I* SBfliBft, <JiB^«aJ-HH>»-
«»m ^ms^"WS e^sj^ mjrt^ ^fi^ l_l$.i! ^M yj___itt_. «djfiito, Cupiqoft aii^» dke-
&_5-#!- • ^ifSR..'Si.iPP*^• JWAKJJW'$ l^* ^ ^»^:-#0W§«-h- i tfou» est, inquit^ quod
,a^Mi_^^0,p^ffljs, ^u^ianiSB. onh-j i egni, mor-
P __SW_- -«>>_^ft4at> poj*enta moastrari dicirof.
c°.ffiffl,briereturF^gjgijsfst sj», cj^^i^PSS»->
§m mmmmm .fe"WW§.«*- J^tB»srtll« B«0)M»e<_ei_t medium, pro-
*K.efe$eslas-3as p,§j^.s»v
l^tl» ttyMtiilipty. ietigms-cteline tinuietitis qu(e
m^iWMt. >#$>pPlitftW&magnammitate et pru-
% JPJ&PV?-*-^'ia^^^iww lr?*lS# f_i__^:,lto.aitt_%rSW% time-iedebeHius pneter
Su.,j*j_™ss4°.n£to<$$$&& Frata 11,.tote M. Jt^^^BflStSy Sk t$Jw», sWeos cneatot est. Sed
cowehtttm imj^of _^ p^oJPj^n^ iyiwfa ta_f 9lt*$mfW&fytiS «|liS'laudare, et mirarlpossu-
W6tr.a«li)jei_iaih, euat sifia_tspeccatores
JSt-J__.-:.qi_l
SWft W4___J-_W*-Mi ^«^i*M^ite^;m(_-W
fjPM %M°$®r< % «fe_*(__S_on-p»oiter hoc ostentpm
*?™.. ^&tffuaf&qMi |tmtf_iiiiM» j_««i^0^»&
t^SB*,- «««i-eftprap-SIWset s_pe*e a4 meliora festfc-
xmwf fosffe. -»._w_--<#fli_i -_WI> ne fcr,te miseJti_p_dl_h_itte prasroganfe,; et
^1^.?/^
dudum illarum, ^^a^s. ^y^en^ jj^is^g ad ra^p,- nj.j_fAi»i|i-.ait^ii}_.e impediente, nos ifla ihveniamuf
__djg___,.^t djfitJ6i«tf kpse panWsper mero indulsit,
T^s^
a«$
.ffw^.-i_# P^M .ftiw. m? ^«jj^bttfl idif-fiete:jtissit, et mwmqueroque ad sua
^spceJ^fere pf_a_ipsb Kc«temq_e iffl»m, uf riobis
wJkfimQ&t*"-i-*_fea_«P. A-HtJ _c Bei loudibus et
Ql.^cra___iiHhu_,one-a_-_a,luci- supervenienti pfae-
-^"Sa. aj^-HJmW?* -^SrteiW* $»«& s§irt_iy^.In <^j-_Oi^i^Ioi_-^_strosatt-k_}svo_a-
vi^^el^ej^SSyBSS quaslargissimepaupcribus acsef-
visP_.i;, tam monachis qnam canonicls, porrigr
ju&ysjt,; «>is^cui_ qne.so-emnia per quoisettfiqtiepot-it
w%m w$s$m c_ejtebm_ (-«it: noa tantum. sibi metuensYquaotum
*$&.H>,teg#?.^wi«ijfl.
-.cciesJa. Bifeic_cdi4eepi--6pic.en_.(juibus rite dispo-
'Mmr.mwm sUift jif_ o/jtjnaywat) Venatum in Afduenriara per-
WtW£\]* wMmwWm ultra _slit_meipro-perrime
resil, Qiic^i^d^l^t,
cejjs^ ;'-j_p__is_nie«pwe itto terapore IHi placuere,
talii mmBVm^ii^m^ ?«J$§» spim^. pi_j8i«rAeventri cuottrperunt.l Praeterea , iiisistente
et mini-tris palatinis, quamdam'partera
"j^fc J"P_4 w^™ <Mta ^#? «B_wr.__fji«fc. Au^BSta
) impe»i_aipeiato<_fesuodil-_4i_sirao_^
(.$•).$_ T^me.#m ###»..Wivwi <$m, 'gvmk to39_ijiit,-s_4 quia inofficiosa remansit, a nobis
tejttm m $_? w?yWm>, &®vmm$tm>» q^flMS KMfOtiaw»mi_-r. Quam reiri audrlan) cum
fe » JMfc swste t&m fratejiSK-i^-^tufeseni, muluum iniere eollbqaium.
s>§nP%#$ fWfM1'.
Sejfllls_e, con^a_rapo__e ihtuentes, et cceptum dis-
rn^iyi. ^f^K^ copsjj^. (&/?4 c«m wn. more sirojajantes, raolas patris, <miex boc accidisse yi-
OftS»*?» XSEWpe^et, dejBajaHuiv -acilliine ;eomposuere." Ih tis imperator
«rrajiti»8#m*_W
per yigii$ t^i^%^iK m^mm ^- ««to.- totaa___atq.cfl_i^t-ay,inmx_fg_n_raIem
ide^is^«^l^s^f^-jcjci,, B,fgpR fJeiBJwwja aujjjroniitempo-e, i4e_t Septeiribri raediante, fn Ca-
^w^^^PrV,-» ?^M^auM>afldJeB SJ*Amm risiaeo. Inttuo, io««i^it>t_mpb._-ffliis ejas Pippiniis
ab A__ujtasia _d e__n ve©it, et "rpsiconyetttui iriter-
fuit. -Uhi o_j_oin-Bfenperator fitiuin _uum Carolum
'•
armis vkilibus, id est, ense, cinsit, coropa regall
*% ^l W^W», f^fW^F ^"jW _^0«_WH18
WkMh ^. ante«uam qwst. raembra capnt insignivitv paf temque regrii uuam horiib^-
^.Sifll^V
fomraitteret, accHum queindara, Hemque me, qui jnujjj.e|as Carpkis haJ___t,W, esrSetist-laHi, atfirjt
 975 W4« .-_
tmit. Itaque doijiiniis imperator, ijjl$E.tjlios, quaij- x__.velle verbo siguavit. Irapgratoi'yerolselabalui' in liis, *
et ctjnctuspopulus talibusfajslis agplaudens, pjnnja
jam sii)i ppssibile fuit, coagulo bejijsyojejjtj;»fjfttjalp,
Pippinum in Aquitaniam, Carolura, autem, in p.ojtip- sibi placere diceb^at,At vero 4,udqty.i_i_ animjijB npjj
nem regrii ipsi attribiitam diraisit. Ef pi^eiij^s fjjjjL- parurn ha>cgesta la?serunt|.hnpefafpr poj.r,oprp bis
dem Neustriaa provincia? prujjores. Carelq maijuji gestis ppo gralias agebijt, filiosque monebijt uf upar
dederunt, et fideUlafem,sacrij/nen.toobstriij£ej;uij|.: njmes es^eijt,,et se alte.j.utr.otuerentur : et Lotharius
__absenlium autem quisqup postea itidein %piU\$\,ep; quidem juBioris fralris curara gereret, cqjttS se sptr
denj Ipcp ef lemppje pjjjjg onanet}Septimanjaenobj,- ritiialem esse patrein memiijisse deberef: Carp.liB
ies -adfueryjot, c^Jjauerqptes ^dyersus, Berjjjjrq^ auteni' tanquanj palri spirituali et fratri seniori de-
ducem illarum parliujji, ep qu.o.dj.lius satellites |ajij biluiii honprem deferret. Cumqjie Ijpp tanquani verse
rebus ecclesiastiijj^ qaa.m privalis, aJ,sque jjjlo re~ pacis amator peregis,set, et inter fratres luutuam
sng^tii $^in,p ijiimanoque, pro Ubitq. abuterejjjuj;. dilectionem, ctinter utriusquefiliipppjilum, quaijjwnt
Jfnde pejje^uijt ut dominus impej.ato;csiib s,ug pijp?. sibi posse dalum est, ajternunj s,evissetamorem, ke-
tus Lothaiium in ItaUam lajtrjm (iyjiisit, multis rail-
tK.tjp.IHfl ijj^npijje. ep&susciperet, ej. gojsthasc ^Jijs,
mj&s.p§. jn ea,tp4em,teji-am dirjgergf, qui,e\ pojtesj^je neribus ditafuqi, donatum be,jjedi|q.Vpnibu_. paternis,
et
et prydeijjAa <je aj^tis aequp Ubrajjjin^ pgnjjeijei^, 'g moni,tumpe ob^viscerfi^J s%ltj?jjj. Wppr 8tt»ipraw
et avUajpehjle.geij)cpnserj^rent,. 44 qqpd.ggpagen- mUspru^. Egit ei"g9Natalis ^pjwnj, afqu^ Pascha.
djun missi suqt, $ecuu4uin postojfltioijeujeoriim, «jt, sQlempitatemceleljerrime Aqui§.
domraj irape^pjris (.lectipnem, JJojjijasius,cgjjjes^ (839.) Ludoyicus ve,ro ajLjjlienjibujusniQclipatri»
et Dojratu. itjfjeijpicoipjjs : sed et Adreb^ldus f lg_ji- prga fratrqs sups vpiuuta^em, ^t regni inler eoa
ni.acensisnjopasterii abbas. His rite peractis, impg- divisipnenj, non tijljt. ^deoqqequjd.uid rcgni tran*
railpjrab eolpcp diyertit, et veijatipju aptu^aUiqii,_a Rhenujp fuit, sibi ^scribenduijj putavit, et vindican-
mprera operaij) dedjt, ej. a_Jteoip^i_aijieinfljja gxj^. dtjjjj statuit. Quod cum impgratoti delattim esset,
geij.d*SjeAquisgrani cpilegif.. in, ti-an^aciajfj fe^ivitatem P^schatem difl-rendnm,
Qpjj ijieijje transacta, feljffjidjs -^WW _*$.& jucjicayit, Qjjfipej-aclg, ijgquaqufiro procrastman-
cometa. jgnis insjgno Scorpionis apparuit, non ipulf dijjtiiin talibus ratus, cujn. multis yiribus Hheniira
tppQSt solis occubitum. Cujus,ijjinijceij)vul_,ujijnpn qjjjdeijj agijd Mogpntiacum transiit et Triburas ve-
rajvj.topost, excessus Pippiqj esl subjsesjitus. Interea: nit, ibique aliquandju ad cplligendum exercitum
Jo^jth AUjgjjsta,cpnsilij qqpdpridem cum cpnsUia- cpnsedit. Quo coactp, usqne Bedonniam [Hodoroiara_j
rihj aulicis caeterisque regiu Francorum ijpbiHbus perrexit, iliique fllius quanqnam invitus, supplex
ipjerat nequaquam immemor, persuasif imperatprj' C venit, et increpatus ajj ep, ijjale se egisse confessus,
qttatejjus ad Loihariunj fUiiunsuuro mis§ps mitte.ref, einendaturujjjque s.e perperraro gesta professus est.
qnj eum ad patreiu invitarent, ea comlitione ut sj Af% imperafor cpij§tjeta ef sibi semper amica utens
fratris sui Garoli djlector ef ad^ufor, tutprque et pijO; inansuejojdine, et fllio indulsit, et eura verbis pri-
tecfpr e^se vellet, veniret ad patrenj, et sciret'se, ab rpum, ut dignurofuit, paululum asperis increpavit:
eo oraniuro perperam gestorum in((iilgenliam ade- ppst auteip leniortbus demultum, in regno reliquit.
pturum; siinul ef mediefatejn imperjj, excepta •Atqup in redeundo J&heriumin loco qui Confluens
Bajparia, coiisecuturum. Qua^res tam Lothario quam djcil,ur, transmeavit, in Arduenna venationem so-
syi^per omuja utiUs yjsa e§i,. yenit ergp juxfa cpn_ lifanj perijctiiru_j.In qua cum exerceretur, nuntii
di<.tg_njad Worra.aHaif)post Pascha. solenjnitaleijii • ad eum cerlissimi venerunt, affirmantes, quod ve-
(858). Quem pajter cum mylta alacritate suscepit, rum erat, aliquos Aquitanorum suam sententiam
et dapsiliter suos, curarg pi.__cepil,ef sicut nianda- ej^spectare, qualjter res Aquitanici regni ordinare-
veraf usiyersa peregit, iq tantum utei (Jati^ tydup tur : aliquos itera indigne fcrre quod audierint Ca-
induciis, univcrsum impcrium syum cura suis jpse rolp a patre ideiri regnum traditum. Nam impera-
divideret, si ita libei;et; ita tamen ut partiijnj e.lectio .. tore de talibus sollicito, Ebroinus nobilissimus Pi-
peijes iropfraforenj ef Carplun, maneret. Sin aliter - ctavepsjs episcopus Elalerara advenit, nuritians
vero, partifioiiejn ijpperij igiperatorj e^ Carolo fa- taia se quam ca.teros priraores ejusdem regni ex-
ciendain niagis censeref. Ita.que Lotjjarjus cura suis spectare iniperatoris voluhtatem, et imperantis exse-
divisionem regni domino imperalori pro suo libilu qiji yelle jussionero. Erant enim in hac voluntate
cojjjmiUunf, affir^jantes se hanc divisioni.m nequa- conspirantes raaxirai quippe procerum: quorum
quajn exsequi ppsse propter ignorantiam locorum. emineiites erant, scilicet ipse Ebroinus venerabilis
Igitur imperator cum suis, tequo ul sibi sujsque vi- episcopus, Reginardus conles, Gerardus ilidem co-
sum esl libraraine, omne suum divisil imneriuro, mes et gener quoijdam Pippini, nec non Hiratarius
poeter Baj,oariam, quam Ludo.vico reliquit atque [Ratharius] similiter comes Pippini gener, sed et
ideo in p^rlem eorunj i_en_inicessit. His peractis, ef alii quaroplures horum sequentes vohmtatem, nullo
filiis uwverspfluepppulp e.yocatis, data sibi optione, poterant pacto sejungi. Atvero allerapars populi,
Lotharius a fluvio Mosa australera sibi partem te- quorum vel maximus fuit Emenns'quidam, assii-
nendam delegit; pcciduam vero Carolofralri baben- mentes filium quondam Pippini regis, Pippiuum
dajn reUquit, ef ut haberct coram cuncto populo se ilidera nomine, quaquaversum poterant, vagaban-
97. LUDOVICI I COGNOMENTOPU 976
tur, sicut moris talibus est, praedationibus atque ____ mus, ut in apostema pituita exscrescens duresceret,
tyrannidi operam dantes. Precabatur ergo praefattis et intra vitalia ulcus letale conCresceret. lnvictus
antistes Ebroinus itaperatorem, ne in longum dif- tamen illitts animus, dum turbari tali peste Eccle-
ferret hunc raorbum serpere, sed raature medere- siam Dei populuroque Chrisliannm vexari comperit,
tnr per suum adventum tali incommodo, antequam nec fastidio cessit, necdoleri fraclus succubuit. Sed
tanta lues plurimos inficere posset. Imperator porro postquam sanctum Quadragesimale jejunium curii
pnefatum episcopum in Aquitaniam cum multis gra- uxore et filio Carolo inchoavit, adversus hanc tem-
tiarum' actionibus remisit, et quse yisa sunt suis fi- pestatem sedandam se obicem tulit. Et qui solitus
detibus mandavit: et ut sibi autumhi tempore ali- erat hoc tempus psalmorum decantalione, oratio-
qui eoruiii in Cabillono occurrerent iraperavit. Ibi num instahtia, missarum celebratione, eleeraosyna-
enim generalem indixit conventum. NuHus porro rnm liberalitate, cum summa devotione lotum so-
succenseat iraperatori, quod dictante crudelitafe, lemne reddere, ita ut vix uno aut duobus diebus
nepotem suom regtto privare voluerit: cum ipse propter exefcitationem equitationi indulgeret: nunc
morera gentis nativum noverit, ut pote connutritus propter discordiam fugandam, pacemque revocan-
iliis, et quia levitali atque aliis studentes Vitiis, gra- dam, nullum diem habere feriatum volttit. Pastoris
vitati atque stabilitati penilus renuntiarunt, et ut -. enim bonl exemplum sequens, pro utilitate gregis
talem Pippinnm fratrem ejus facere possent, pene sibi cotnmissi non refugiebat etiam proprii corporis
omnes qui ob custodelam ei missi erant, sicut sibi jactoram ferre. "Undenon ambigendum est ei red-
otim a patre Carolo dati fuerant, ab Aquitaniae fi- ditum praemium quod ita laborantibus se daturum
nibus eliminaverunt. Post quorum abcessum quanta promisit maximus Pater princepsque pastorum.
et qrialia emerserint malorum vitiorumque monstra Cum maxiraa igitur faligatione irapugnantibus va-
et publica' et privata in eodem regno, moderna lentiam iUius praemissiscasibus, pervenit imrainente
quoque praaseritium studia repraesentant. Yolebat sacratissima Paschali solemnitate Aquasgrani, ibi-
piigsinnis imperator pie et rationabiliter educari que eam cum solita devotione celebravit. Qua ex-
puerum, ne-vitiis prostituttts nec sibi nec aliis prae- pUcita,c__ptum negOtittm acceleravit explere. Natn,
esse et pf odesse postea posset: cogitans illud, qtiod Rheno transmealo, Thoringiam continuato itinere
quidam, qul filiis in teneriori aetate adhuc positis pehetravit: ubi Ludovicum morari per id tempus
tradere regnum nollet, taliter se excusasse legitur: didicit. In qua cum eum conscientia morari non
Ego enim non qriod mvideam ex me genitis, hono- pateretur, ut pbte jam patre propinquante, rebus
rifice eos baberi veto, sed quia novi adolescentibus , efiam diffi-efet, salutem in fugae subsidio posuit.
haec studia ferociae nutriMenta suggerere. Itaque J Redeittpto enira itinere, per Sclavorura lerram in
imperator, uti aondixerat, tempore autumnali Ca- propria rediit, Quo illo redeunte, imperatof gene-
billonensemurbempetiit, ettam ecclesiaslicaqttam ralem conventum in urbe Vangionum, quae nunc
publica suo more disposuit. Deinde ad regni Aqui- WOrmatia dicitur, congregarr praecepit. Et quia res
tanici ordinationem se convertit. Nam cum regina Ludovici taliter se h-bebant, Carolus autem filius
movit ab eodem loco, et filio sno Carolo, et valida ejus cum matre in Aquitania versabatur, imperator
raanu : et Ligeris .amne transmisso, Arvernofum ad filium suum Lotharium in Italiam misit, jubens
nrbem petiit. Ibique fideles suos sibi occurrentes ut eidem placito interesset, quatenns cmtt eo etaliis
benigne juxta morem solitum suscepit, et suo filio de hac re deliberaret. Quo in terapore deliquium
Carolo cum solitis sacramentis commendari fecit. solis contigit, tertia die Litaniae majoris, insolito
Quosdam, qui occursum debitum fidelilatemque moclo. In tanlHm enira lucis recessu lenebrae prae-
sibi impendere denegarunt, sed insuper lalrocinando valuerunt,- ut nibil a noctis Verilate differre videre-
exercjtui- obambulabant, et quascunque' poterant tur. Stellarum namqrie ratusordo ita cernebatur,
praedas exercebant, comprehensos legaU quaestioni ut nullum sidus lucis solaris hebetudinem pateretur,
jussil subdere. , . quin potius luna, quas se ei adversam praebuerat,
(840.) Ha_c eo agente, Natalis Domini festivitas paulatim orientem petendo primum corniculatim
rediit, eamdemque soleinnitatem Pictavis cum de- illi lumen a parte occidentali restitueret, in inorem
bito et solito honore celebravit: ibidemque mo- sui, quando prima vel secunda cernitur, et sic per
ranti, et quse utilitas poscebat, disponenti, nuntius augmenta totam venustatem tota rota soHs recipe-
ille advenit, dicens Ludovicum filium suum, assum- ret. Quod pro-igium, Ucet nalurae ascribatuf, ta-
ptis quibusdam Saxonibus atque Thoringis secum, mcnlamentabili exitu, consaminatura est. Porien-
Alamanniam inyasisse. Quse res maximum incom- debatur enim pef lioc maxiroum illud lumen mor-
modura eipeperit. Etenim cunr jam senili aetate talium, quod in domo Dei supra candelabrum posi-
gravaretur, et pblegmatis abundanlia, qua. hieme lum omnibus lucebat, piissima. recordationis impe-
augraentaiur, ultra solitura pulmo ejus gravaretur, ratorem dico, maturrime rebus humanis subtrahen-
pectusque quateretur, accessit etiam hic tristis dum, mundumque eJttSdecessu in tenebris tribulatio-
nuutius. Cujus relatu adeo anectus est amaritudine,. num rehnquendum. Coepitergo fastidio tabescere,
quamvisesselpeneullrahumamimmodura natura mi- et nauseanti stomacho ad cibura potumque inten
is^simus,fortitudine magnanimus, pielate cautissi- dere, crebris suspiriis urgeri, singultibus quati, ac
977 VITA. 978
per hoc virtute destitui. Natura enim suis deserta X , commodis ab eo afflictus sit, et quid contra natu-
coraitibus, necesse est ut victa fatiscat. Quod cer- ram et Domini praeceptum talia agendo commerue-
nens, jussit sibi parari habitacula aestiva atque ex- rit. Sed quia ipse, inquit, ad me venire satisfactu-
peditionaUa, in insula quadam contigua Mogon- rus nequit, ego quod meum est ago, vobis testibus
tiacae civitati : ibique viribus desertus, lectulo sese et Deo, omnia quaein me peccavit illi remitto. Ve-
commitlit. ' strum autem erit illum monere, ut si ego illi toties
Porro quis explicet ejus pro Ecclesiae statu solli- perperam gesta indulsi, ille tamensui non obUvi-
citudinem, vel pro ejus concussione moerprem? scatur, qui canos paternos deducit cum dolore ad
quis enarrare lacrymarura flumina, quas pro acce- mortem, et in talibus communis Patris Dei praece-
leratione divina. clemenliae fundebat ? Non enim se pta minasque contempsit. His peractis et dictis
recessurum dolebat, sed quod futurum noverat ge- (erat enim . vespere sabbali), pr_?.cepit ut anle se
mebat, dicens se miserum, cujus extrema claude- celebrarentur vigiliaenocturnae, el ligno sanctae cru-
rentur talibus inferiis [miseriis]. Aderant autem cis pectus suum muniretur : et quandiu valebat,
ejus consolationi venerabiles antistites et alii servi manu propria tam frontem quam pectus eodem si-
Dei quamplurimi, inter quos erant Hethi venerabilis gnaculo insignibat. Si quando lassabatur, per manus
Treverorum archiepiscopus, Otgarius Mogontia. si- B fratris sui Drogonis nutu id fieri poscebat. Mansit
militer archiepiscopus , sed et Drogo frater domini ergo lota illa nocte omnis virtutis corporeae inops,
imperatoris Metensis episcopus, nec non sacri pa- solius sobrietatis animi compos. In crastinum, quae
latii archicapellanus. Quem quanto sibi propinquio- erat Dominica, jussit ministerium altaris prteparari,
rem noverat, tanto ei familiarius sua omhia et Se- et per offlcium Drogonls missarum solemma cele-
met credebat. Per eumdem quotidie confessionis brari: nec non per manus ejus, juxta morem, com-
suae munus, sacrificium spiritus conlribulali, etcor- munionem sacram sibi dari, et post haec cujusdam
dis humiliati, quod Deus non despicit, offerebat. . potiunculae calidulsehaustum praeberi. Quo perpau-
Cibus ejus eraf solummodo per dies quadraginta lulum praelibatOt precatus est fratrem, et simul
Dominicum corpus, laudante eo justiliam Dei et di- astantes, ut curandis corporibus operam darent, se
cente : Justus es, Domiue, ut quia .Quadragesima. tandiu praestolaturum quandiu illi refici possent.
tempus non jejunans exegi, saltem coactus idem Inslante aulem migrationis ejus articulo, juncto pol-
jejuniuni tibi exsolvam. Jussit autem eidem vene- lice cum aiticulis (hoc enim facere consueverat,
rabili fratri suo Drogoni, ut ministros camerae suse si quando fratrem nutu vocabat) Drogonem accer-
ante se venire faceret, et rem familiarem, qua. con- ' sivit. Quo veriiente et reliquis sacerdotibus, verbis
stabat in ornamentis regalibus, scilicet coronis, et < C quibus potuit et nutibus se comroendans, benedici
armis, vasis, libris, sacerdotalibusque vestibus, per pelivit, et quae solent agi in egressu anima., fieri
•
singula describi juberet. Cui prout sibi visum fuit, postulavit. Quibus id agentibus, sicut plures mihi
quid ecclesiis, quid pauperibus, postremo quid filiis relulerunt, conversa acie in sinistram partem, in-
elargiri deberet, edixerat, Lothario scilicet et Ca- dignando quodammodo, virlute quanta potuit dixit
rolo. Et Lolhario quidem coronam, ensem, sceplrum his Hutz, Hutz, quod significat, Foras, Foras. Unde
auro gemmisque rediraitum, eo tenore habendum patet quia malignuro spiritum vidit, cujus societa-
misit, ut fidem Carolo et Judith servaret el totam tem nec vivus nee moriens habere voluit. At vero
rCgni portionem illi consenliret et tueretur, quam, elevatis ad cceliim oculis, quanto huc minacius in-
Deo teste et proceribus palalii, ille secum et ahte tuebatur, tanlo illuc laetius intendebat [Ms.cod.,
se largiius ei fuerat. His rite peractis, gralias Deo angelorum agmina ad se intuens conspexit venie.n-
egit quia nihil sibi superesse propriura cognovit. tia : illa laetius sic intendebat, etc.], ila ut nihil a
Iuler haectam venerabilis anlistes Drogo, quam cae- ridenle differre viderelur. In talibus ergo vitae prac-
teri pontifices, dum in cunctis quaftagebantur Deo sentis terminum sortitus, ad requiem feliciter, ut
grates persolverent: ut pote qui videbant quod credimus, cominigravit: quia, ut veraciter dictum
eum, quem chorus virtutum semper comitatus fue- ^ est a veridico doctore : Non potest male moti qui
rat, nunc perseverantia subsequens, quasi cauda bene vixetit. Decessit aufem xn Kalendas Julii, anno
hostiae, totum ejus vitae sacrificium Deo prorsus ac- vitae suae sexagesimo quarto. Et Aquitanise quidem
ecptum reddebat: unum erat quo gaudium eorum prsefuit per annos triginta septem, imperavit, vero
offuscabatur. Verebantur enim ne forte fllio Lu- ''• viginti septem. Animaporro recedente, Drogo frater
dovico implacabilis esse vellet, scientes quod vulhus ejus et episcopus Metensis, cum aliis episcopis, ab-
frequenter incisum, aut cauterio adustum, acef- batibus, comitibus, vassis dominicis, plurimaqtte
biorem dolorem sustinenti propagaret; flsi tamen frequentia tam cleri quam populi, sumptis impera-
de ejus invicta patientia qua semper usus est_ per toris reliquiis cummagno honore Metis transpor-
Drogonem fratrem ejus, eujus verba spernere no- tari fecit, et in basiiica sancti Arnulfi, quo et mater
tebat, animum illius leniter pulsant. Qui primum ejus condita est, nobiliter sepelivit.
quidem amaritudinem sui animi demdnstrat. At vero ' Finiunt Vita et actus gtoriosi prineipit invicti et
parumper deliberans, et viribus quantuliscurique orthodoxi imperatoris Ludovici Pii.
coUectis enuinerare conabatur, quof et quantis in-
m LUDOVICI1 C0GNOMENTOPU
^WTi-PlflflM; -.UDOVTtaHEGIS
...... -_T.B_P|;i_.TORISK
$__-_.__. Itl iKOS-STEK-O SiNCTIARmJLTr
liqperii fuhS-en, Francorum nobile cuimea,
-. firutoS a _a_-l0conditur hoc tiimulo.
R_S LtffioviccSpietatis tanlus affiiciis,
, ,'Q_od-?-osa populo di_ttuf 'et -ltu-Os , *
Hildeg_fd soboles*€afoli Magni pia prol.s,
in pacisraetas coDigit huncpietas.
Rtiri4eli_ura"rillarm,qilldqtiidve fefertur ad iflam,
Arnulfo s_ncte oont_lit, huicque ioco.
a
Stirps quo prifc_Tum,T_g_mqo_ M inroeTatoft/rn1,
Q#rt_m -mtraerittns slstMaf iste lo_tt_;
^_l2Pcj-6-E_ft^_^fitJ_St .L-jitsb^feft.
(_.(. wtenm^br^J. 4£«kfi Uetemit^apud B»-
. luuum.vapttul. tom. II, pda. 1566.)
JdiiOi.._f_2.'..-^'iv>a
._. 4j-'j-/-_, ..*_• h^jf 3L-1-*.'.
Pftecelsus mentis,
_*Cfamoso et.'_nomine
-11._.. clarus,
.
I-. ti*t^-*—~_-U **fcb-_,*br.
Felii Augustushic Luduicus adest. '
.,..-.-_>.-.4.i-'...>..._.._- .._-•- • •.'-.
.8.
__ C_-pfosW. a¥iflgcf_:__itqriSriad -_S__i_-.lfft
H_m_i.aevli_5_t *{_$&• aftfa petft.
____NS1S. Hic f __*, foFtls, tiuHi$_t_te _.<ffi«(K&;
Cflemensi,et ^ti<«_yff_e _€%ifl_ er_t
Eccle.1 S_«hJTStt__&f^fivavK H_fl_sW-,
Ipsius et cultor verus ubique fuit,
€i_-fi. rrlc $tfHftfiKB At.^li)ne superstes
'SflcccssTt^&B«-_cep'fraregeiisiiotrtrn.
-Qii-rnfiWricpfo s.fc.is rheritis j_ff, creaere ft_ cst
muMiM. re^naibHere tWi.
^us^ariflSl^othrfttiqncs^crddS
lfjfclfin-lttff.
fi&_«tec'-t#hs;f_o«_t_fi
• Decessit autera anno irnpern sui xxvn, die XII
X_f. m, Sbtfov_ro^__ffi__ tirv; fcflftttp .h$fl_fc
a.terrie Deus.tfaesar Lotliariu. afa_i
SHanc, Devoto jassif corne parare lim;
Illie sacra tiil '<|uovictima rite -acrefur
Corpopis, et fiat -ariguine munda tuo.

LUDOVICI I

€O#N#M__Nf50 1*11* IM»_^i^S ^A«r#©_ITl

':...- L G Jhus dominp et gehiibre meo et noster, nobis subti-

MOKASTERIO.
*E0 NOBlLUCENSI iitier suggessit, ut ipjsa cella vel reiculas, ^uas ipse
il»ide& detulit, necnon et hoc qiiod Hermembertus
'(-HiKb7.5.) sacerdus rectpr ipsiU6 celloiaeibidem cpnfirmavit, et
fflM;,-knhat. m V«_-., $_k J, &aK..ft.] illas conjunctidnes, quas anteriori pontiflci Pictaven-
tu_OT.iJtfs gMi- 'fiel te_ i§-it#offlai. sjs^ quen. nos reco^ibviinus, Ansalcjus, Ebarciiis>
In Christi nqmine nobis rectji® esse yidetur, ut et Guo-bertus, ad ipsam cellani detulerunt, vel Dei
quandoque ecclesiastici viri cathotici et DeLsacer- timentes et viri catnolici inantea conferre voluerint,
dotes, clerici et pauperes, ad noslram petent cle- pet nostrara lriuni/icenliam semper sit conjunctum,
mentiam, eis regalis poteslas tuitionem impertiat, et nunquam Jsit interruptura. Picjecipiendopraecipi-
flunideljter ad nostram 'desiderant pertingere ina- raus universil fideCbus nostris episeopis, abbatibuSj
^pLQcentiam.__;Cbjisto auspici sine dubio plenius . ducibus, comitibus, yicariis, centenariis, telonariis,
credimus divina misericordia nobis exaudire^ si pe- vet omnibus raissis nostris discijrrentibus, seu qui
iitionibus sacerdotuni placitis auribus obaudiamus, curara jpublicam et^priyatam babere noscuntur, ut
et ea ^uae recta poposcerint,. ad eftectum perduci- ip, reicuks tprsdTa|_» velhomfn^eo-um ubi-
cellolae,^
mus. ^enique ostensiim est in conspectu nostro per D<-U_ecommaneritibus, qiji ibidem _reete a,6piciunt,
inagniflcp Jriroetparente oostro Atone.diaconoat- nullo unquam tempore ad causas audiendas, velfre-
^ue ab^ite statuta, qqam ipse ex ore gloriosissimi da undique exigenda, seu raansioBes aut paratas fa-
mei-regi§.Ciarptisuramumgue catWicum
e,ti_5e|ai.torii ciendum, vel quascunoTJe.r-ddibutione_requirendas,
sumpsit, qiialiter cellola. CUJIIS vocabulura est No- ingredi non praesuitiaiit; sedpro integra firmilate
valiacus, de ratione sancti Hilarii, sita in loco petiit mempratusdiw-uins Ato abba suique raonachi,
quieto, et valde congfua ad habitationem servorum ut euca qjsa cella Dei per nostram auctoritatem in
Dei,et:paiq>eTum,juj{ta.#ossi^Ulatetp:lod iliiusijio- omnibtis cohfiripare deberemus : quodiprp reyercn-
nachos, qui secundum sancti Benedicti r$gulam de- tia doraini et^patrpni nostri beatissirai flilarii beni-
gere deberent, instituit. Et venerabilis vir jam me- giiissimo animo ijl^ ^_3stifis_e yel.c_n^as*a '^-
inoratus domqus Ato abba, parens nosler, fldelissi- comperiie. £t quidquid esinde fiscus npster ^
 *98. fclPLOMATA ECCLESIASTICA. 98-
^ tare
potuerit, inspectam hostram firmitatem, sicut
per emunltatfes.an.teribfum regum declaratum fiiisse PROMONASTERIO GELXOfiEl_-ir.
lndu.tum, tam de ipsas res, quie prsesenti iempore (Anlio 807.)
ad ipsa casaDeilegitime ob.ingunt, qiiam etaVeas, lApud b. Boitquet., ttecttnl _.. ifab., t6__. Tl,
quae a Deo timentibus tibminftius iludem lriaiifea •piVg.452.
fuerft condonatum, in lurainaribus ipsiiis saricti JIn nomine Ddfnini nOstfi Je.tt ChrlSrt, Ludovicus
loci vel stipeniiia 'mbnactiprum perpetualftef "clebiat ^ivina ordimantepTOVidehiiarex seffthi-Siftus A«[ui-
fehiia.
proficefe in augraentis : quateniis ipsa cbrigregatib
prb stabil;iate regni nostri fhelius itelectet Tiomitii Quoniara cogitanduih WPbiseStqhaliter a.terni re-
mTsericofdiam adtent.ns exorare. r_t lit b__c p'r__- gis amoreth obsistente peccatof uhi pondfereamitlere
nori possimus, locTs ih.i_t_htibu%dfvifiiS cuItibuS
cepiio firmiorem habeatur, et melius consefVetuf,
subtef eam decfevimus amrmare. ln Dei rioihirie" ptacuit Iafgifi piroptef fe^iffm S_t_r___aiShtvatoris
ftegTriperfiis seu indignus vocatus episcoptis sive no.tri, ejuSque inibi sibi famtilaritibus beheficia op-
cappalariusLndovicoregis Aquitariioriim subs. Sigh.f portuna : quatenus ab illo remunerati, gaudio sine
mereamrrr perffui. ideo rjotom esse volumus
Hagnario. Sign. f Iriimorie. Sigh. f AdalberfO. flne
omnibus fidelibus praesenlibus et futuris, quod pe-
Sigri. f Eflaldo. Sign. f Gafico. Sigri. f Witffe_6. g
domnO Guillelmo monacho, qui in aula geni-
Sign. f Ademarb. sig. f ftagahffedo. Sigri. f Bi- tente
cone. Sign. ^Gi-leihafo. ftem sTgn.'GisleiriafoCarb- toris nostri CaroK AugusticOmes-exslitit clarissi-
tiis subs. Sigri. f Hariaido. t_Tgn. AWohe .a.ihuS. mus, sed pro Dei amofe rtieliorem exercens Vitam
ctericus sribs. STgn. f 'Wad-iie. Stgh. Liudbvici Studoit essepauper reeusando suMirflia; ob irrevo-
cabilem vero stiae dileetionis circa n«. fidelitatem
glofiosissTmiregis.
"Dataiii Nohas Augustas, arinb _5 [Caroli gtofio- petitioni ejus pfa_bentesassen_un_,placHTtnobis, tam
sTssiraifegis] eVanno ii fegni'noi't-i. AcKffhJOguft- pro mercedis nostrie atfgntento, quam pro amore
diaco palatio nbs.rb. Ego Hildigarius ad vi_eru Deb- ejus, ad moiiasterium q>od _icTto>aGdfonis, situm
3_ti Subscripsi. in pago Lutevense juxtafluvium Araur, subtus ca-
struni Virduni, sacratura fn nono-e Domini et Sal-
vatoris nostri Jesu Ghristi e-tsanctaeMariaesanctique
PBOMQ-iASTEBIO CORMAEICENSJ.
Micnaelis, ac sartctflfirurii
apP-tolorarft Peifi et'Pauli
(vinno«07.) ct sancti Artdf* 6mniun.^ue apPslblOrfim,constru-
i &p&&Bataz., <€dpitul. reg. Frttnc, tOrii.II, pag. cfum a jam dicto cOTflftfe GiifllelriiPin CSUSanO_tri
401.] (_ genitofis, ubib JiilTbffe_usrectof e't abbas praeesse
liudovtctts, gf-tlatoei fex AqditaflOrtito,orihrfb__ videtur, aliquid ex rebus tradere ritostrig, id e_t fn
epTscbpis,__.b_.ibu_,-omfftBits,domesticis, vicatBS, scum qifeh-dam hPslriim ihpagp Bidfefrense qui di-
fcentenafiis, seh fetiqnis Hdelibus nostris pr___efitl- _Ttof Miliactts, cum villa _t '_*cc.estasancti Pafa-
bu- sciticet et ftfttiris. Ntfttfm stt quia cohce._i_i.if_ ^bril, et MilTciShOvilia atqtle CatopShTario, cum
_*rid_glsPdbbati ex rrtefnasteriosaiicti Martihi, uTji oniaib-S appendieTis6t adjacentii- suis stfb Pmui in-
ipse corpore requiescit, ut raonachis €ofiriari_e__i_ tegfitafe, sicttt a n.i!.-d m._fn» .tffnfte c Gbtcelmo
monasterii; qul monastiise sub Regtita .arnctifh_ha- per cruces iH lapidibnS sc_fpta. sea d__urs_s aqua-
chorum Patris B_ft__.ctiaeg_.e videtftur, -i_ea't__as "rttai Tn fe-_o.n_.i_nrbhS *r_p__r_tfh- ef asstgnatum
iiaves, vel 'qaoTqtfot fuefifrt _i_. rfece_-_fi__', per e_t, a ^eMto-e WostrO_t a*«i_1>i_ pc__essum. Et in
b-nnia flumina ih fegno n__tr_,i>eb prdpllio, _____.- pSgo ]'ara^_icto Lmev-ttS- .dcntn qt& dicTtar Gas-
fehti_'_bsqu_-dla Cc_fstietud*rae pfppfer _fl__'rt_.e_- trias, vtrfgafe __tera Ca__i_-Pa_tiira, ad pecora
sitates dirigere. Ad cujus concessionis auctoritatem eofmn alenda,*ntn _celeSia__n_ti Martini, cum tei-
corroborandam hoc praesens fieri jussimus praece- rhinis ef adjaeehtih. _tts, _tfmomrii thtegritate, ad
ptum, perqubft inipefrali auc-briiate jubemus- ut tiul- diversos ttsus ebrtih-. ifitffl' et»_.ni pa^to villafn ^jos_
lus hosirorum praesentuimsive futurorum in hac re-. b dTcituf MagafancialSs Cttm __ctesia _aWctiSf^-tita.,
gali sanctione audeat illis in aliqua parte contradi- "camomriibus appendifiis et adjaCentiTsSuls. Hond-
cere. Et ut msgorem babeat ih se hoc piaecepfhin fem vefo illum, qUe_a"domnu-t_uiH_lmas _eu Stit
vigorem. annuli nostri impressiohe sigillari jus- fldele& per inslrunfehta chartarum prae.ato ftrOifa-
Simtis. Sft-fiotradrdefhht, flri ^uiirtl-_ih«jue l(._i_ _ff; ajtte-
ttata'\ti \m Kjfrftfc, ani-b fl .-ghi fhfeefi.'$& tjue etfahl deh-ceps hi jufe ipshis __n_ti Itf_tp_r nos
tum Cassanogelo nalatio in Dei -ifjfflitte f_fteft_ti atft per _tio_vbfiettf _ivin_ptetas a_^eri, ._t_hi _iO_
Aih_n, |tb sefeiW-f-mtm«__ttoh_$r___.cto mdh_:---fid--hi-
'ceahhas, hfpe-peffiis tetopofilra- ih ffitf-hhiif-ii-
* GeUonense monaslerium situm in Occitania in linetur omnis honor quem acquisivit sanctus Willel-
pwq Luteyerisi _d Araui'im;'fluyi.dtttm> nuilc S. 'G_H- iiras princeps totiu_'C-11i__flnibusa dominis «ffpiissi-
lelmT9e De_effb dicltuf, 'Sawt-(xuiilem-du-DY?irt. jhi_ Caroto eiL^tdbvi-b irrrpefjftoribus. i
•>Juliofredi ineminit tab.ulariffmGefionehsefeisveV- ...P Gotcelraus filius erat sancti GuirielmTducis Tc-
bis : i Juliofredus abba, coiisangniheus CafOli im- losahi, -fatef Bernardi postmodum dncis Septi-
peratoris, fecit testamentum scribere, in quo con- taania;.
083 LUDOVICl I COGNOMENTOPU 984
perum et stipendia monacborum ibidem Deo famu- __ scite. Praecipientes ergo jubemus nt nullus judex
lantium proflciat in augmentum. Haecomnia prae- publicus, neque quislibet ex judiciaria potestate, nec
scripta cum ecclesiis, villis, villaribus, domibus, ullus ex fldelibus sanctae Dei Ecclesiaeac nostris, in
asdificiis, campis, terris, vineis, olivelis, silvis, gar- ecclesias ac loca, vel agros, seu reliquas possessio-
f icis, pratis, pascuis, molendinis, aquis aquarumque nes praedicti monasterii, quas moderno tempore
decursibus, perviis, exitibus et regressibus, cultis et juste et rationabiliter per donationem domni etge-
incultis, cum oranibus adjacentiis eariim, totum et nitoris noslri vel caeterorurafidelium possidere vidc-
integrum' prsediclo monasterio Gellonensi per hanc tur in quibuslibet pagis et territoriis, quidquid ibi-
donationis auctoritatera perpetualiter concedimus dem collatum fuit, vel quaequedeinceps in jure ipsius
ad habendum : ita videlicet ut quidquid ab hodierno sancti loci, aut per nos, aut per alios voluerit divi-
die et tempore de pjraedictis rebus facere vel ordi- na pietas augeri, ad causas audiendas, vel freda
nare, vel etiam disponere habitatores hujus loci vo- exigenda, aut mansiones vel parocias [paratas] fa-
luerint, tibero in omnibus perfruantur arbitrio fa- ciendas, aut fidejussores tollendos, vel homines
ciendi. ipsius ecclesise, tam ingenuos quamque et servos,
Godolelmus notarius ad vicem Guigonis reco- quT super lerram ipsius resedere videntur, distrin-
gnovit. 1~ gendos; nec ullas redbibitiones aut illicitas occasio-
Datum hoc praeceptum V Kal. Januarii, « Indi- nes requirendas, ullo unquam tempore ingredi au-
ctione 1, anno 27 domini Ludovici regni, Tolosaepu- deat, vel exactare praesumat. Et quidquid de rebus
blice; Caroli vero imperii _ 8. Et ut hsec auctoritas pfaefati monasterii flscus sperare posset, totum nos
nostris futurisque temporibus Domino protegente pro seterna remuneratione jam dicto monasterio con-
valeat inconcussa manere, manu propria subscripsi- cedimus, ut perpetuis temporibus in alimoniam
mus, et annuli nostri impressione firmari jussimus, pauperum et stipendia monachorum ibidem Deo fa-
in Dei nomine feliciter. Amen. mulantium proficiat in augmentum. Et quando qui-
Signura domni Ludoyici serenissimi regls. dem divina vocatione supradictus abbas vel succes-
IV. sores ejus de hac luce migraverint, quacdiu ipsi
PROH0NA.STERIO DBSERENSI. monachi inter se tates invenire potuerint, qui ipsam
(Anno 814.) congregationem secundum regulam sancti Benedicti
[Apud D. Bouquet., ibid., es Chifllet. inprobat. ad regere valeant, per hanc nostram auctorilatem et
Hist. abb. frenotciensis, pag. 260.] consensum licentiam habeant eligendi abbates, qua-
In nomine Doraini Dei et Salvatoris nostri Jesu tenus ipsis servis Dei qui ibidem Deo faraulare vi-
Christi, Ludovicus divina ordinante providentia im- CJ dentur, pro nobis, conjuge proleque nostra, et sta-
perator Augustus. bilitate totius imperii noslri a Deo nobis concessi vel
Comperiat interea omnium fldelium nostrorum, conservandi, jugiter Domiui misericerdiam exorare
pr_.sen.ium scilicet et fulurorum solerlia, qualiter delectetur. Et ut haec auctoritas nostris futurisque
Dexter abbas ex monasterio c Duserensi, quod est temporibus melius inconvulsa conservetur, manu
constructum in honore sanctae Mariae virginis .t propria subscripsimus, et de annulo nostro snbter
sancii Petri et aliorum sanctorum in territorio Arau- sigillare jussimus.
sico, veniens ad nos, detutit nobis praeceptum Caroli Signum Ludovici serenissimi imperatoris.
serenissimi imperatoris genitoris nostri, in quo con- Helisachar recognovi et subscripsi.
tinebatur qualiter ipsum locum, qui erat do pro- Data pridie Kalendas Junias, anno primo Chrislo
prietate soli ejus, ad eumdem [ideraj monasterium propitio imperii nostri, indictione 7. Actum Aquis-
construendum Norfidip abbati vel ejus successoribus grani palatio regio in Dei nomine feliciter. Amen.
concesserat atque perpetuis temporibus ad haben-
dum confirmaverat. Sed memoratus abba et ejus V.
congregaliopetierunt celsitudinem nostram, ut ipsas PRPMONASXERIO SANCTI SEVERINI RURDEGAiENSI.
res cum omnibus appendiciis vel adjacentiis earum,
(A»no 81..)
ad ipsam ecclesiam ad eorum supplendas necessita-
tes, ex nostra aucloritate, pro mercedis nostra. [Apud D. Bouquet., ibid., pag., 458, ex Bessio in
augmento confirmaremus : et tale praeceptum eis Regibus Aqv.it.,pag. 17.]
fieri juberemus, per quod raemoratas res et alias In nomine Domini Dei et Salvatoris nostri Jesu
quae a Deum timehtibus ad eumdem sanctum locum Christi, Ludovicus divin.a ordinante providentia im-
collatae sunt, quiete habere, atque perpetuis tempo- perator Augustus.
ribus absque aiicujus contrarietate possidere va_ Nolum sit omnibus fidelihus sanctae Dei Ecclesiaj
lerent. Quorum petitionem denegaj-e.noluimus; sed acnostris praesentibus scilicet et fufuris, quia pla-
in bmnibus ita praestitisse vel confirinasse cogno- cuit nobis pro raercedis nostrae augmento ad monas-
- Male indictxone 10 apud Mabillouiam, qui illud annum sequentjem, ut Cointio visum est, sed an-
diploma' edidit in Actis SS. ordinis S. Bened. no 806 consiguandus, anonvmo Viiaeejus scriptbri
saec. iv,parte'i, pag. 90. et Orderico sufffagante hoc diplomate. '
b JamTgitur Guillelmus monachus erat anno 807; c Vulgo Don^ere ad Rhodanum.
alque ideo ejus mbnachatus noh est differendus ih
 985 DIPLOMATAECCLESIASTICA. 986
terium * S. Severini prope urbem Burdegalensium, A tibus hostibus ignemque submittentibus, quaedani
villaraquae dicitur Miscaria, in pago Santonico super strumenta chartarum per quaereges reginaeque, et
( fluviumGarumnam silam, cum omnibus appenditiis caeteri quamplures catholici viri res atque mancipia
suis, ad suppiementum fratrum in ipso monasterio ecclesiac in honore Christi martyrum Gervasii et
consistentium reddere; atque ut perpetuis tempori- Protasii constructae, cui auctore Deo ipse praeest r
bus quiete illam pars proedictimonasterii habere va- contulerant, olim-exusta vel Concreraatafueriht; per
leat, per has noslraeauctorilatis litteras confirmare. quas etiara auctoritates non solum praedecessores-
Proinde hoc praeceptumnostrum fieri eis jussimus, sui, rectores videlicet ipsius ecclesiae,sed etiam ipse
per quod cunctis fldelibus sanctae Dei ecclesiaeprae- in postmodum easdem res vel mancipia, quae in eis-
sentibus et futuris notum facirous, ut praedictara dem quae exustafuerunt strumentis, juste et legaliler
villamcum omnibus appenditiis suis vel adjacentiis, et secure ac quiete hactenus tenuerant ac possede-
cum domibus, aedificiis,terris, vineis, pratis, silvis, rant, ceu firmitatis studio serenitati nostrae ut eas-
pascuis, aquis, aquarum decursibus, quidquid ibi- dem auctoritates nostra firmaremus auctoritate. Nos
dem jure pertinere videtur, totum et integrum vei itaque perspectis eisdem auctoritatibus, pro mer-
inexquisitum per hanc nostram auctoritatem ad cedis nostrae augmento.tibuit nobis praefati venera-
ipsum monasterium agnoscant a nobis esse redditum * bilis vlri petitionibus annuere, et eisdem anctorifa-
atque confirmatum. Praecipientes ergo jubemus ut tibus hanc quoque nostram jungere auctoritatem,
nullus quilibet de praedictis rebus, quas nobis prae- per quam jubemus atque praecipimusut omnes res.
fato monasterio reddere atque confirmare placuit, vet mancipia , quae ex liberalitate eidem collata-1
aliquid abstrahere aut injuste minuere, aut aliquam fuerint ecclesiae,nostris et futuris temporibus per
contrarietatem facere, vel injustam resultationera hanc nostram auctoritatem praefatus Franco episco-
inferre tentet: Sed liceat ipsas res memoratas ec- pus successoresque sui absque ulla inquieludine vel
clesiaepossidere, afque pro omnibus temporibus ad injusta interpellatione quiete et secure habere vet
stipendium fratrura ibidem Deo famulantium profi- possidere valeant. Quod si forte super eisdem rebus
cere. Et nullus eam [eas] exinde ullo unquam tem- ante prsefalam exustionem a praelatisipsius civitati»
pore abstrabere nitatur, si Dominum vult habere jure possessis quaestio orla fuerit, ut pro eis disce-
propitium. Nullus unquam judex publicus in prae- ptare necesse sit; ita per hanc nostram auctorita-
dictis rebus ad causas audiendas, vel freda exigenda, tem easdem res et mancipia ipsius ecclesiaedefcn-
aut mansionesvel paratas faciendas, vel fidejussores dantur, sicutiper eadem strumenta, si igni assum-
tollendos, aut homines ipsius ecclesiaedistringendos, ," pta non fuissent, legibus defendi potuerant. Et ut
aut ullas redhibitiones aut illicitas occasiones requi- haecauctoritas firmior habeatur, et in futura tem_
rendas ingredi audeat, vel exactare pr__sumat; ita ut pora conservetur, manu propria subscripsimus, et
hae futuris temporibus salvaeet illaesaeper noslram annuli nostri impressione signavimus.
defensionem omni tempore persistere valeant. Haec Signum Ludovici serenissimi imperatoris.
vero auctoritas ut nostris futurisque temporibus Data XIIIKalend. Septerabris, anno 1 Christo pro-
melius credatur, et a fldelibus sanctae Dei Ecclesiae pitio imperii noslii, indictione septima. Actum
et a nostris hrviolabiliter custodiatur, manu propria Aquisgrani palatio nostro in Dei nomine feliciler.
subscripsimus. et de annulo nostro subter juSsimus Amen.
sigillari. VU.
Signum Ludovici serenissimi imperatoris. PROANISOLENSI MONASTERIO.
Dat. v Idus Julii, anno 1 Christo propilio imperii (Anno 814.)
nostri, indictione 7. Actum Aquisgrani palatio regio [Apud D. Bouquet., Recueil des hist., tom. VI, pag.
in Dei nomine feliciter. Amen. 460, ex arcbivis hujus monasterii.]
VI. In nomine Domini Dpi et Salvatoris nostri Jesu
PHOECCLESIA CENOMANENSI. 1. Christi, Ludovicusdivina ordinanle clemenlia impe-
omnibus episcopis, abbatibus, duci-
(A»mo814.) ' rator Augustus,
[Apud Mabili., Analect. vet., pag. ___.] bus, comilibus, vicariis, cenlenariis, actionariis,
In nomine DorainiDei Salvatoris nostri Jesu Chri- missis nostris discurrentibus, vel cunctis fidelibus,etc.
Sti.Ludovicusdivina ordinanteprovidentia imperator Proinde comperiat omnium fidelium nostrorum
Auguslus. solertia quia vir venerabilis Adalgisus abba ex mor
Noverit sagacitas seu industria fidelium otnnium nasterio Anisola veniens ad nos, detulit serenitati
nostrorum, tam proesentiumquam et futurorum, eo nostrae proeceptumdomni ac genitoris nostri Caroli
quod vir venerabilis Franco Cenomanicaeurbis epi- serenissimi imperatoris, in quo continebalur quali-
scopusobtolit serenitati nostrae quasdam auctorita- ter ipse et avus noster Pippinus bonaememoriae rex,
tespr_.decessorum nostrorum, regum videticet Fran- seu antecessores eorum, reges videlicet priores, ob
corum, In quibus continebantur quod partim ne- amorem Dei tranquillitatemque fratrum ibidem con
gligentia incuriosorum hominum, partim depopulan- •sistentium, semper ipsum monasterium sub plenis-
- Hoc monasterium postea cura Blayiensi S. Romani idem imperator ad preces Sicharii episcopi Eo
clesiaeBurdegalensisubjecit.
 987 LtlD_iVfclIC-fe-Jd___.rt.OlA- -88
siraa defensione et iir.munitatis tuilfone habuissent. JA. scopofum eam_em fevelare j_c__fam....; ita vide-
§edp_ro firraltalis studio peti-t praedictus abba ut lfcel, u1ttper] e6r_f_a ___t6'rltai_fti a*rTl_C---6¥-- M
circa ipsum sanctum lpcum denuo talia pro mer.ce- episcopi ¥ese.^_rfcT^-,'q«S. I» -i_V__m ih.traihfen-
dis nostrae augraerito concedere et confirmare de- tis chaftariim tfeceAdi. eihstil toTrife_t)-ihtuf, «fve
beremus. Cujus petitionera pro divino amore renuere, eadem quae p6_-ea a cafhoncis vtrls eiilefn colftita
npltiiraus. Sed in omnibus et praesentes et futuri fueruht ecclesTK^bCcYehus se'c_fe'e't q_1ie'tein jufe et
fideles ssinctse TEcclesiaeej nostri ita concessum at- potestate pnieo'ic-_i^.en1ii-^e'hYeccIe-T__. Sed et Tp^atn
que perpetuo a nobis cqnfirmatum esse cognoscant. sanctam s"edemah-ecessofes hos~- ffegescum cellh-
Praecipientes efjsjojubemus ut n.ullus judex publicus, lis subjectis vet omnibiis febus jh_te ad Se aspi-
ne^ue quislibet ex judiciaria potestale, nec ultus ex ciehtibus, hiunitTonehiVidelicel Lihgonica. clvifatTs,
fidelibus sanclaeEcclesiae et nostris, in ecclesias aut ubi habethr ecclesia ih bohpfehi sancti Slammetis
loca vel agros, seu reliquas possessiones praedicti eximii maftyfis; Castfum ttivionense, ih quo sita
monasterii, quas modemo tempore juste et ratipna- est ecclcsia ih honbre sancti Stepbahi protomarly-
biliter possidere videtur in quibuslibel pagis et ler- ris, et juxta muruin monasteriura B. Benigni cura
ritoriis infra dilionem jmperii nostri, ad catisas au- omni eofum integfifate; et in pagh Tofiio"lrerise
diendas, vel freda exigenda, aut ioferendas exactan-.]B. \Le Tonnerrois], mouasterium Stelundehse, et in
das, sive mansiones vel paratas faciendas, nec fide- eodem pago Castrjim Tornptrehse, capiit videlicet
jussores tollendos, aut bomines ejusdem e-clesiae corailatus; et abbatiolam S. Syfnphoriani in Ladi-
distringendos, nec ullas redhibitiones aut illicitas liiacp , cum ecciesiis aliisque rebus sibi aspicienti-
occasiones requirendas, ullo unquam tempore ingredi bus; et iufra muros jam diclse Lingdnis abbatiam
audeat, vel exactare praesumat. Sed lieeat memorato S.Petri; et juxta eamdem cTvitafemmohasterium
abbati saisquesuccessoribus respr__fat3_Ecclesi__ sub sanctorum Geminorum; ^t in comitatu Portense ,
immunitatis defensione quieto Iramite possidere, et cum omntbus sibi corapetehtikis, ecclesiam S. Gen-
ndbis fldetiter deservire, atque pro stabilitate nostra. gulfi martyris CSiristi, quse quondara quoruradam
vet iotias Tmperii a Deo nobis cpncessi atque con- principum tyrannica sacrilegaijue temeritate , atque
servandi, u»a cuuj fralribus suis, Dorainimisericor- illjcita,pra.sumptionesine omnipotentis iiei respectu
diahi exofafe. Et ut ha?c auctoritatis confirmatio substracta fuisset; sedper eumdera decretum in eo-
flrraior ae robustior babeatuiyet abpmnibusfldeli- dem locorestitutaet confirmata : et in pago Atoario-
bns stocti«J>ei Ecctesiaj et jiostris _diligent.us con- rura monasterium Besuense sub plenissima semper
servetnr, mana propria subscripsimus, et annuli no- defensione et immunitatis tuitione babuissent. Ob
Stri impressione signai-i jussimus. 'C firmitatem faraen rei postulavit pr__dictus Betto epi-
. Signum LudovicTserenissimi imperatoris. scopus ut eorumdem regum auctoritates, ob amorem
Helisachar reoognovi. . Dei et reverentiam sancti Manimaemartyris, nostra
Data vlH _._!. Seplemb., anno priino Christo pro- <_onfiri_areniusauctoritate. Cujus petitioni libenter
pitio imperii nost.i, rndict. 7. A«tum Aquisgrani acquievimus, et hoc praeceptum auctoritatis, nostrae
palatio in Dei nomine feliciter. Anien. eirca ipsum locum, pro amore omnipptentis Dei et
VIII. S. Jacobi apostoti et fratris pomini, cujus brachiura in
PROBETTONE EPISCOPO LINGONENSI. ecclesia S. Manjraetisconditum est, fieri decrevimus,
(Anno8.4.) per quod jubemus atque praecipimus ut nemo fide-
fApudD. Bouquet., ibtil.,pa». 461; inlnstrum. ad liuin nostrorum, vel quilibet ex judioiaria pote_tate,
tora. IV Gallim Chritlxanm, cot. 129.] in ecclesias autloca vel agros seu reliquas posses-
In nomme Domirti D_i et Salvatoris noStri Jesu siones, sive eas ante praefatam pccupationera Sara-
CKrisf-',%ttflovT___ <divTnA of _fha_t_jf_*oV-d_ntiaiin- cenorum a rectoribus ipsius ecclesiae per praefata
p_r.ftof'ATfgti_.us.' strumenta chartarum legaliter possessas, et pro au-
Si sacerdhflbus ih ^uitfosHbet _fe_-_-itatr_hisec-. _ ctoritale confirmationis antecessorum nostrorum
cfesTasticis nostra „n_to.itate sntrlevandis oonsuli- regura postea ad parlem ipsiusEcelesiseconfirmatas,
itttiSj et __ nffiist-rittni ___m fiberins ____$n_o> {ad] nuHa5.;recJhibitionesant ilficitas occasiones re-
ahn.«t«n-feftihtts, astiitrtno porfrtflce Doinino^o- -quipenda. iaostris et futuris teraporibus ingredi au-
Stro Jesu Criristo seiefna. femuiieratitmis largiriho* deat, vel ea qua. supra memorata sunt exigere peni-
bis pr&niia .itm araiigimn.. Notufii _it igitur'omni=- tus pr»su«at; sed liceaf pieraorato jmesuli suisque
bus fidelibns _«___»®ei Eccl__l__et Tiostri_.,:f»T3-(5eH- -U(_ce__or_b*jsre_ pFsediptaeecclesiae , cum cellulis
tibus scilieet'«t ftttufis, quia v_h_f8_)ttisiBetto.tto- 4&bi sttbjectis, jntb iminuhitatis uoslrae defensione
gohenslttfh Wbi_e{)isc»pus,obtuHthobis attetO-ttates ^jufeto ordine ppseider-, et npbis fideliter deservire,
antece__oftirtirtPStroftiSifegara, Th-qffibrts'hiSertua atqtie pro _tabiKtatenp_tra vcl totias imperii a Deo
reperiratts q_o'fl oti-ft "p-dpt_. ocCtfpftfidfi_mSara- __-b»CoUativel .cesservandi, una cum ciero et po-
cenOtulh, irtstfu^fita <____>tatuift, m «ifBBi'Itiittm- -pulo^ibi «ubjeeto,__)ei miserioordism exorare. Et
nitates regum, quae ibidem erant, perditavel diru- quidquid exinde fiscus noster exigere debel, ad in-
p'fa fdisseBrt,et ii_em reges soa an_i..ttat.,'ini-e- t-gfum pr_-d!_-3_,__ele_r*'CPfleeaimus,ut perpetuis.
randi gratia, ad preces pr_.decessorum suorum epi* temporibus ibidem proBeiat 'ia aUgmentum.Et^tftSaic
 ..9 blPLOMATA tCcLESlASTICA. 9.0
aucto-HateBr, ht fifm___in Dei ri_to.he habe..iu., et A nobis concessi atqhe cohsefvahdi, jugitef Domini
a fidelibus sahctae Ecclcsiae et fiostris diligenlius ihisericOrdiam exorafe delectet, praedictam vero pa-
conservetur, manu propria subter firmaviinu., et fOcbiam illius circunfquaque pef diversos pagos si-
aunuli ri_S.fi iihpressione Srgnari jiissiihuS. .tam, nemo fldelium nostrorum ei exinde aliquid ab•-
S%rihm Lu_6VicTsefenisslihi fmpe__i6i-B. strahere aut prohibere praesumat; quin ei liceat per
Helisakar recogiribvTt-t__b_cTfp_it, hanc noslram auctofTtalem verbum praedicationis
ik. Doraino auxiliante exercere, et ihinistefiuih suum
PKOHILDEGRINO HALBERSTADIENSI EP1SCOPO. pteneperagere. Et ut auctofitas haec, hostfis futuris-
(Anno 814.) "que temporibus boirifno pfotegehte, vateal incon-
[Apud Leibhlt-., Setipi. 'Ret. Btuhswic, tom. II vulsa manere, inanu propria subscripsiihus et annuli
pag. 111.] nostri irapressione signafi jussimus.
In nomine Domini Dei et Salvatoris nostri Jesu Dat. iv Noo. Sept., ahho rhcafh. D6mim'c_-81.,
Christi, Lndovichs diviiia ordinante providehti- im- indict. 8, annol imperii rio.tri. Actamin Aquisgrani
perator Auguslus. palatio, in Dei nomine feticiter. Ariieh.
' Si sacerdotum ac servofum Dei
petitiOhes, quae ^-
«obis de heces_itafibusinnotaerint,ad effectumper- _J ,
PROHILDEBALDO EPISCOPO MATISCONENSI.
duciraus, non solura imperialem exefcerauscPhSfie-
(Anno 81..)
•tadiherii, venfih et Mbeatae retributirjhis roefcedem D. Bouquet., Recueildes hist.,torii.VI, pag. _6_,
tSlia a nobis facta credifhhs pfofutura. Quapropter [Apud in Instf. ad tom. IV GdliimChfist., col. 264.]
n.lura sit omnium fidelium hostrorum industriae, Ih nomirie Doinini Dei et Salvatofis Jesu Chfisti,
p»__senfium scilicet et futurofum, quia H.idegiihus Hludovicus divina ordiri&nte providehfia ltnperatof
Cattidtairen-is, fe_clesiaeHaiberstadiehsis epi.copus Augustus.
^enefabDis, qha. _st cohstfuCta in lidhofem 'Cm.sti Si liberalitatis nostfae munere _e beneficiis npbis
Sntqiie prOtPmartyris Stephani-, stipef fluviura fttft- a Deo coilalis, Tocisbeo dicatis aliquid confefimus,
temma in pago Hartibgov.e, chjiis pafochia piissihii id nobis et ad raortalem vitam feliciter tfahsigendara,
"patris nostri CaroTiTmpefalPrTsAugusti slatuta et et ad_eternam pcrpetualiter obtinendam profuturum
determihata est his pagis: Darlitigowe et -fortiiu- liquido credimus. Idcifco notum sif oihnium fidelium
^•rngbwe et Belinesheihi, HarlTngowe, Svavia 'et ho'stfo'rura tam pfaesentium quaih et futiirPrum [in-
Tiassihgowe, veniehs ad nos, delulit riobis iriirau- dustfiae], quia placuit nobis pro niercedis nostra.
nitates sancti geniloris riostri pie _empef niemorahdi,. ' augmento, et animae nostrae emolumeiito, res pro-
in 'qutBus continebatur qiioraodo ipsam sedem sub prietatis nostrae, quae suht iri pago Lugdunensi, fn
plenissima defen.ione et immunitatistuitione habuis- Villa qusc vocatuf Rosarias, ijuas olifh quaedam fe-
set. Pro firmitalis hairique sthdio petivlt nos idem ihina Dei sanctimOnialisAristrudis doihino et genitOri
"praefatosepiscbpus ut ei deniio siiriilia pro merce- fheo Carolo bohae memorioe pr_estaritissiin6impefa-
'dis noslrae augmento concedere et corifirmare de- tori pef chartulam delegavit donalionis, ecclesiae
lieamiis. Cujuspetitioni pro divino amore assensimus, S. Vincentii Matisconensis tradere, ubi Hildebaldus
etitain oihnibusquae juste et rationabiliterpeliit.per episcopus praeest, bas ilaque res, cum omnibus ad
hanc nostrara aucfofitatem studuimus confirmafe. se pertinentibus vel aspicientibus, cum mancipiis
"Pfaecfpiehtesefgo juberrius ut nullus judex publicus, duObus, his nominibus, Elmengario videlicet e't Ad-
tieqde quislibet ex judiciaria potestate, Seu aliquis gefio, cum casa indominicata, curtis, S-liTs[silvis],
ex fidelibus sancta. Dei Ecclesiac ndstris , in eccle- pralis, perviis, eiitibus, vel omnibus adjacenliis,
siam aulloca velagrosseu reliquaspossessionesquas vel quantiiincunque eadem sanctimonialis feraina in
- moderno "tempofejriste et rationabiliter possidefe eadem villa sua fuit possesslo [visa fiiit possidere],
vlderitur. Tn quibuslibet pagis et territoriis sitas, vel et praesenti tempore nostri juris atque possessionis
quidquid deinceps etiam pfopter amorera divinum<f) Sneadem villa Rosarias in re proprietatis est, fotum
collaitumest, et ad causas audiendas vel feuda [freda] et ad Tntegrum, vel inexquisitum pr_3aictaeecclesia.
exigenila, aut mansiones vel paratas taciendas, aut sancti Vincehtii martyris et congregationi ibidem
-tomihes ipsius eeclesiae, tain Ingehuos quam servos, *beo famulanti in hosfra concessimus eleeroosyna.
Tftjilsfe 'o*fsfrThgeridos,aut uTlas fe_hibitipnes yet Ouaprojpter volumus atque jiibemus'ut per hanc no-
viiiicsftus6'_c_siohe_reqiiirendas, utlo unquam t_m- sffam auctoritatem praesentibus videlicet et futuris
JidfeTiifreai vel exactafe pfa_sumat. Insupef etrara tempoiibiis praediclas fes, cum mancipiis superins
pr___cfIiitofTfihihcOlas'P'_aneS-pagorum pfaelata-ec- ii6mih_tis et omnibus rebus ad se pertinentibus, ea-
idletsiteiflas ff_ct___-Tidelite"r pefsolvere pro divThp _em ecclesia in nosira eleemosyna .concessas ha-
_mofe jhtTethuS; _t'_o_a[h-u'_,ut bthhibus Yempori- _»ea't,atque jufe pefpetiio in ditjone ipsius ecclesfe
Bus 4halnhtihTsittipahpelrilm et stipenctia servofum Xconsistant]; ea cohditione videticet ut quidquid de
Dei, ibidem Deo fahiulantiuin, proficiant in augmen- e.sdeih febus 6b ufilitatem et profectum, riectores
tum; (Jhatehus ipsis servis Dei qui Tbideih_)eo JTa- fp.ius ecclesiaevel congregatio Ipstus s-ncti .oci ab
mulari videntur.pro hobis et conjuge pfpTeque ho- ^o.IefhO rjie _t telnpofe facefe VoliieHn., u6.ro. ih
Bra, et pro stabilltate lotius imperii nostri, abeo 'dihhibus pefffuantur afbitfio faciehS. _-t 'Ht haec
 991 LUDOVICII CQGNOMENTOPU 992
auctoritas pleniorem in Dei noroine obtineat firmi- A J Dei Ecclesiaeet nostris diligentius conservetur, manu
tatem, et per diulurna tempora inviolabilem et in- propria subscrip8imus, et annuli nostri impressione
convulsum obtineat effectam, manu propria subter signari jussimus.
eam fifmavimus, et annuli nostri impressione _si- Signum Ludovici serenissimi imperatoris.
griari jussimus . ... Data Kalend. Octob., anno primo, Christo pro-
Signum Ludovici serenissimi imperaloris. pitio, imperii domini Ludovici Augusti, indiclione 8.
Helisacar recognovit. Actum Cispiaco palatio in Dei nomine feliciter.
Data quinto Idus Septembris, anno primo imperil Amen.
nostri, indicliohe 7. Actum Aquisgrani palatio regio XU.
in Dei nomine. PROHONASTERIO CRASSENSI.
XI. (Anno 814.
PROWIRUNDO ARRATE S.TABULENSIJ-T MALMUNDARIENSI. |Apud D. Bouquet., Recueitdeshist., t. VI, pag.463,
(Anno 814.) . ex probationibus novmHistorxmOccitanim, tom. I,
[Apud Marten., Ampl. Colkct., tpm.I, pag.,_t.] pa'g.41.]
In 'nomine Dei et Salvatoris nostri Jesu Christi, In nomine Domini Dei et Salvatoris nostri Jesu
Ludovicus divina ordinante providentia imperator ^ Christi, Ludovicus divina ordinante providentia im-
Augustus. perator Augustus.
Omnibtts episcopis, abbatibus, docibus, comitibus, Si liberalitatis nostrae munere locis Deo dicati»
vicariis, centenariis, telonariis, actionariis, missis quoddam conferimus beneficium, et nccessitales ec-
nostris discurrentibus vel hominibus rempublicam clesiasticas ad petitiones servorum Dei noslro rele-
administrantibus, seu caeteris lidelibus sanctae Dei vamus juvaraine, atque imperiali tuemur munimine,
Ecelesiae, et nostris tam praesentibus quam et futu- id nobis ad morfalem vitam temporaliter transigen-
ris notum sit quia vir venerabilis Wirundus abba et dam, et adaeternam feltciter obtinendara profuturum
oranis congregatio ex monasterio Siabulau et Mal- . liquido credimus. Igitur noverit sagacitas seu utilitas
mundafio, quod est situm in silva Ardennense, con- omnium fldelium sanctae Dei Ecclesise, tam praesen-
structuio in honore sanclorum apostolorum Petri et tiura quara futurorum, quia vir venerabilis Attala
Pauli seu et Martini, ubi et sanctus Remaclus cor- abbas ex monasterio S. Mariae, quod est situm su-
pore requiescit, petierunt serenitatem nostram.ut per fluvium Orbionemin confihioNarbonense et Car-
eis concessissemus teloneum de eorum navibus, quae cassense, obtulit obtutibus nostris auctoritates im-
per Rhenum et per Mosam flumina propter eorum _. munitatis domini et genitoris nostri bonae memoriae
supplendas hecessitates discurrunt, necnon et de Caroli piissimi Augusti, in quibus erat insertum
carris et sagmafiis necessaria eoium deferentibus. qualiter idem genitor noster eumdem monasterium
Quorum petitionibus nobis ob amorem Dei et vene- cum cellulis sibi subjectis, una quaevocatur Flexus,
rationem sanctprum apostolorum Petri et Pauli ac quaeest constructa in honore sancti Cucufati in ter-
sancti Martini confesspris annuere, etboc praece- ritorio Carcassense, super fluvium qul vocatur Atax,
ptum magnificentia nostra flrmitatis gratia circa cifm omnibus appenditiis vel adjacentiis suis; altera,
ipsos fieri libuit, per quod jubemus atque praecipi- quae dicitur Caput Spina, quae est dicata in honore
mus ut nerao fidelium npstrorum nec quilibet ex- S. Petri principis apostolorum, in territorio Narbo-
actpr judiciaria. potestatis de carris vel sagmariis nehse, super rivulum qui vocatur Clamesitis, cum
ipsius congregationis, de quolibet commercio uhde- omnibus appendiciis veladjacentiis suis; tertia, quae
cunqae videlicet fiscu| teloneum exigere potest, ttt nuncupatur Palma, qua_est sita in terrilorio eodem
riulto loco teloneum aecipere vet exigere prsesumat. Narbonense super littus maris, cum omnibus ad se
Naves vero quse dicta flutnina ob utilitatem et neces- perlinentibus, una cum congregationibus ibidem Deo
sitatem ipsius congregationis discurrunt, ad quas- famulantibus, ob amorera Dei tranquillitalemque iri
cunque civitates aut pprtus, vel caetera loca acces- > eisdem locis consistentibus, semper gub plenissima
sum habuerint, nullus ex eis aut liominibus qui eas • tuitione et immunitatis defensione consistere fecis-
pfaeyiderit, nulliim teloneum, aut ripaticum, aut set. Sed pro rei flfmitate postulavit nobis praedictus
"postaticum, aut pontatrcum, aut salutaticum, aut abbas et oranis ejus congregatio, ut patefnum mo-
cenaticum, aut pastionem, aut trauvaticum, aut ul- rem sequentes, hujusmodi nostrae immunitatis prae-
lum occursuni vel ullum censum, aut ullara redhi- ceptum, ob amoremDei et reverenliam divini cultus,
bitionem accipere vel exigere audeat, sed licitum sit erga ipsum mbnasterium. et cellulas sibi subjectas
els sffisqaeajfeujllis iHicita contrafietate vpl deteii- fieri censereraus. Cujugpetitioni libenter assensum
"tioneTier hanc hostrara' auctoritatera naves et homi- pr__buimus, et boc nostrae auctoritatis praeceptum,
hes,'ijpn'easprovidSre:aVjbeht; canihisquae deferunt iramunitatis atque tuiliouis gratia, pro firmitatis
j^'f aiiiversum impefiuhi nostfiiin libere atque se- studio et aninise nostrae emolumento fieri decrevi-
^fe ftetredire, et siatiquasmoras inqualibetloca mus; per quod praecipimus atque jubemus ut nuUus
feceriht, alitfajliquidhiercati fiierint aof yeiididefint, judex publicus, neque quislibet ex judiciaria pote-
nu.it ab ets prorsus, ut dictum eSt, exigatur. Et ut state, aut nulius ex fidelibus nostris, tam praesentf-
b_-c auct6rriasTinhiof habeatur et a fidelibus saoctse bug quam futuris, in cellulas, aut in ecclesias, vej
995 DtPLOMATAECCLESIASTICA. 994
loca, sive agros, seu reliquas possessiones, quas_A tionis ibidem famulantis Deo, vel naves quae per
moderno tempore in quibuslibet pagis et territoriis mare vel flumina discurrunt illorum, vel de omnibus
infra ditionem imperii nostri possident; quidquid ibi- undecunque flscus teloneum exigere poterat, coh-
dem propter divinum amorem collatum fuit, qua_- cederemus, et noslram auctoritalem eidem facere-
que etiam deinceps in jure ipsius sancti toci aut per mus vel conflrmaremus monasterio. Cujus precibus
nos aut per alios voluerit divina pietaS augeri; ad nobis ob amorera Dei et venerationem illius sanctl
causas audiendas, vel freda exigenda, aut n.ansio- - loci annuere, et hoc prseceptum munificentisenostrae,
nes vel paratas faciendas, aut fidejussores tollendos, firmitatis gratia, circa ipsam congregationem fieri
aut homines ipsius ecclesiae, tam ingenuos quamque libuit; per quod jubemus atque praecipiraus ut nemo
etservos, super terram ejusdem commanentes, di- fidelium nostrorum, nec quilibet exactor judiciariae
stringendos, nec ullas redhibitiones aut illicitas oc- potestatis de carris et sagmariis aut de navibus, vet
casiones requirendas, nostris nec futuris teraporibus de quolibet commercio, undecunque fiscus teloneum
ingredi audeat, vel ea, quae supra memorata sunt, exigere potest, ullum teloneum accipere aut exactare
penitus exigere praesumat. Sed liceat praefato abbati praesumat. Et ubicunque riaves eorum aut aliqua
suisque successoribus res ejusdem monasterii cum commercia ad quascunque villas, aut loca accessum
cellulis sibi subjectis, et rebus vel hominibus aspi- B-habuerint, nullus exigat de hominibus eorum ullura
cienlibus vel perfinenlibus, sub tuitionis et immuui- obcursum, aut ullum censum, aut ullam redhibitio-
tatis nostrae defensione, remota totius judiciaria. po- nemaccipere vel exactare praesumat. Sed licitum sit
testatis inquietudine, quieto ordine possidere. Et eis absque alicujus illicita contrarietate vel deten-
quidquid de praefatis rebus monasterii jus flsci exi- tione, per hanc nostram auctoritatem, homines qui
gere poterat, in nostra eteemosyna in integrum ei- eorum causa praevidere debent, cum his quae defe-
dem. concessimus monasterio; scilicet ut perpetuo runt, per universum imperium nostrum libere atque
tempore ad peragendum Dei servitium augmentum secure ire et redire. Et si aliquas moras in quolibet
et supplementum fial. Et quando quidem divina vo- loco fecerint, aut aliquid mercali fuerint, aut vendi-
catione supradictus abbas vel successores ejus de derint, nihil ab eis prorsus, ut dictum est, exigatur
hac luce migraverint, quandiu monachi inter se ta- aut exactelur. Haecvero aucloritas nostra ut diligen-
les invenire potuerint, qui ipsam congregationem tius credatur vel conservelur, eam de annulo nostro
secundum regulam sancti Benedicti regere valeant, sigillari jussimus.
per hanc nostram auctoritatem et consensum licen- Durandus diaconus advicemHelisachar recognovi.
tiam habeant eligendi abbates; quatenus ipsi servi Data... anno Christo propitio 1 imperii domni Lu-
Dei, qui ibidem Deo famulari videntur, pro nobis et' G dovici serenissimi Augusli, indict. 8. Actum Aquis-
conjuge proleque nostra, et stabilitate lotius imperii grani palatio regio in Dei nomine feliciter. Amen.
a Deo nobis conlati, et ejus clementissima misera- XIV.
tione per immensum conservandi', Domini clemen- PROCHRISTIANO NEMAUSENSI EPISCOPO.
tiam jugiter exorare delectent. Hanc itaque auctori- (Anno 814.)
tatem, ut pleniorem in Dei nomine obtineat vigo- |Apud Baluzium, lib. iv Mitcelt., pag. 420.]
rem, et a fidelibus sanctaeDei Ecclesiaeet nostris di- In nomine Domini Dei et Salvatoris nostri Jesu
ligentius conservetur, manu propria subter firmavi- Cbristi, Ludovicus divina ordinante providentia im-
mus, et annuli nostri impressione signari jussimus. perator Augustus.
Daia xni Kal. Decembris, anno 1 Christo propitio Cum petitionibus sacerdotum justis et fationabili-
imperii domini Ludovici serenissimi imperatoris, bus divini cultus araore favemus, superna nos gra-
indictione 8. Actum Aquisgrani palatio regio in Dei tia muniri non dubitamus : idcirco noverit omnium
ttomine feliciter. Amen. fidelium nostrorum, tam praesenlium quam et futuro-
XUI. rum, utilitas, quia vir venerabilis Christianus Ne-
PROEODEU CRASSENSI HONASTERIO. _. mausa civitate episcopus obtulit obtutibus nostris
(Anno814.) immunitatem domni et genitoris nostri Caroli bonae
[Apud D. Bouquet., ibid., ut supra.J memoriae piissimi Augusti, in qua erat insertum
In nomine Domini Dei et Salvaloris nostri Jesu qualiter idem genitor noster et praedecessores ejus
Christi, Ludovicus divina ordinante providentia im- reges praedictam sedera, quae est in honore sancta.
peralor Augustus. Mariaesemper virginis seu et sancti Baudelii con-
Omnibus episcopis, abbatibus, ducibus, comitibus, structa, una-cuni cellulis duabus, una quae dicitur
vicariis, cenlenariis, missis discurrentibus vel om- Tornagus, quae est cohstructa in honore sancti Ste-
nibus reni publicam administrantibus, seu caeteris pbani protomartyris, et alia quae dicitur Vallis Fla-
fidelibus sanctse Dei Ecclesiaeet nostris, notura sit viana, quae est in honore sancti Petri principis apo-
quia vir venerabilis Attala abba ex monasferio S. slolorum constructa, seu et aliis cellulis ibidem aspi-
Mariaeveniens ad nos, deprecatus est celsitndinem cientibus, ob amorem Dei tranquillitatemque fra-
nostram ut eidem monasterio et congregationi ibi- trum semper sub plenissima tuitione et immunitatis
dera Deo degenti concessissemus, ut de carris et defensione habuissent. Propter firmitatem taniehrei
sagmariis necessaria ipsius monasterii vel congrega- nobis postulavit pr__fatus episcopus Christianus -t/
m hvpMmHMxvMmw ___
eojunji{temrejuua ^tic^pjfitat^soJ_araorem Dei et re- A . genitoris noslri C_f>ti bons n__moria.p__;_imiAu-
verentujm ipjjjus sxuu.cjiIpci uostra cOAiurmarenius gjjsli, in qup erat jnsertum eo cpiod ipse et avus
auctpritpig. Cujus pejitiojpj IjJ-enter acquievimu!., np;ster Pippinijs, quondam rex, seu etiam praedeces-
e. ita ip Qfflpbus,cpn,_e^sipius,atqj^ per hpc pr.se- sores eprum, reges videUcet Francorum pncceptis
Praecipien- atictoritaiujn suarijm praefalo monasterio congrega-
ceptjiiB ijpj-tr^,aii.^i_Tta_ti^cojafirn)a,n..u,s,
tes erg° ^riehltts? Wtriemo fidelium op,strqrum, vel tipnique iLid^m BJep.famulanti concessissent omne
quislib,et ex j,udiciariapotcslateinecclesiasaut loca telonfium d_e ^oercato; qui fit annuatim feslivitate
vel agj:ps seu, .eHquas possessiones, sive ea? quas ejusdem sgijcti ©ipnysii in pra_falo lerritorio Pari-
ijjodenjo t,etoppre ifj qlu,i,buslibetgagis et territpriis siaco, ex onmibujj negotiatoribus, qui undique tam
jijste et Teggit^j. praedicta se- ex Saxonunx gente, quam et Fiisionum ,vel aliarum
infra djtiojieipi i«__peri_i
des seu cetlulas p_pss jdet, yel ea qtja^dieihcepsa bp-. . qiutruhilibi.t genfiuro, quae de diversisprovinciis et
nis yjrjs pisdem coUala ftterjnt ac^te|jjLs,ad c%g_as tprritoriis i» eumdem negoliandi gratia conveniunt
audiei)d#s, vel (r^Ea ^ut tpiljuta e3_igjepda,aty maiir mercatum : uecnon et ex opi^ibus carriset navibus
s.one?,velpaj.af.as fa^jfn^as, ^ec fj^ejussores tollea- et c__teris vehiculis, quibus vinum et mel et alia di-
dos, aut lipraiftes ipsius ecclesiae,taij> ijigejujos quani vessa commercia illuc ad mercandum deporlantur;
servps, supjer teftam ipsujj cpin.-iianeules injustei B seu etiam et de cunctis aliis mercimoniis quaetunc
distrifljindps, njc i$as redtuMtWies aut it-eitas lemporis npn solum in eodem mercatu et infra eara-
oeca^oBiesret^irendas, -jps&i».aut fjjturis temgori- dem Parisiorura urbem, seu etiam quac per villas et
bus ipgr^U audea^t, je\ ea qiiae Supra mejnorata- agros et caetera toca in circuitu illius mercatus po-
sun| peiiiiu^ exigere p_raesuniant. Sed liceat memo- sita negotiantur, vel de omnibus undecunque jus
rato pracsuji suis_quesuccessoribus res praedicUrum fisci tekmeum accipere poterat. Continebaliir etiain
_celesia.-u.jjCJMIpmnibus sitjj subjectis sub imgiH- in eadpm auctoritate quod quidam temerario ausu
ni^tjs 4p?en.iPfle quieM>erdioe ppsswlere, ef ttobis eumdem mercatutn a potestale monasterii sancti
fi^eiger 4ps,Wire, ftjftue pro stabilitate nostra vet DionysJ*subripui&sent, et reetbres prsefati monaste-
to/i-USi»p,e_ii a Jjteo nobi.s colkti vel coaae-vandi, mipsup ad integrum coram GrimaldO Majoie do-
IUJJ»cum clero et populp sibi subjecto.Iibere Boroini mus sibi legaiiter evindicassent, et quod Soanachil-
miserJ.eo_jJiamexorajce. Et quidquid exinde fiscus dis et fierfredus ejasdem civitatis quondam comes
noster sperare poterat, ad integrum conce-lijmis,u| cupiditate duefi, ouriclis mefcatoribhs, tiberis vide-
p_-peJjp ten.p_aribwsihictemDeo famulantibus pro- licet et servis, ittoc mercamS gratia confluentibus,
ficiaf W>augvtentppi. Et pt fcec auctoritas nostris suigulis, excepto alio teloneo quod exsolvebant, qua-
t^Wto*.
fuju_ri_sflUfl DemJnjDpralegenie valeat in-!^ tuof denarios superaddidisserit, etmulli hoc censu
conQH§|a njaBejEfenwpi JtfOpria sul#_cripsimu/3.et mulctati, ab eodem _e mefcatu retrahebant; et [et
annuli noslri impj^essionesljpiari jussimus. qaod] permodicum/teloneura de eodem mercatu ad
Signum Lttjjpi^ci gj^mjssimi injppfjUpris. partem monasterii saneti Dionysii pro hac causa exi-
Data iv Kali Decembris, anno primo Christo pro- gebatur; et quod hunc superimposilura censum
pitio iijafrii dJgmniIfldpvici serehissiini Augttsti, in- praefaius geriitdr noster censufae suae auctoritate re-
-*S__ii^T|i?'4-iuW"^MiH^f!E'a,M 'Pf^?^* F^KW.W -fe" secasset vel abdicasset, et secundum stiam auctori-
nomine felieifejr-Ajpen. tateih et confirmationem hactenus ipsiim teloneum
XV. ad integruin pars inonasterii sancti DiOnysiihabuisspl
pf TOMWS SANCTl BIO_ISU; vel accepisset. Pro rei tamen firmitate postuiavit ho-
..-., (Anno 814.) bis praedictus abbas ujia cum congregaliope art re-
[4pai©• Bfiuqufet-,ibid., p. 466,ex Dubleto in Hist. gendum silii commissa, ut morem paterniim sequen-
, abb. S. Diottgsii,p^g. 73_5.J . tes, nostram etiam auctoritatem super hac re erga
I» i^pmjne Dpinini Dei et Salv^toris nostri 3,em ipsum sanctum locum fieri censeremus. Quorum pc-
Cfe^ti, Ludpyjicp diyin^i ordjjjajUe providentia im- ^ titionibus ob amorem Dei et venerationem sancli
peratof ^^gustus. r Dionysii patroni nostri, nobis aiirem clemcnter ac-
^pejria^ep pej^tu-inijtn ^lecet piaedecessoram comriiodate Utyuit.Qji.propter praecipimus atque ju-
suo.rj__q.wefepte W?n 8°Jt»,minvifliajiiliter cpnsep bemus ut, sicot ab aiiis fegibus Francoruih el avo
vare, sed efiap cej,sv.i^e $ip ajtcfOfitale. alacriter nostro Pippino ipsum teloneum concessum vel con-
confirm^re, utviajejfteetjjiunus tot prijicipuitt aucio- firmatum est, et corara Grimaldo Majore domus ad
ritatibus plj ampj_jm Dei collafujji yet j;phfirmatHm, partem ipsius monastcrii eviudicatum, et postea a
ab hjs quibus attiibutgin _-$t,c.l fimtius teneaUir, et praefatodomno et genitore nostro Carolo impera'ore,
securiuspossideatur. Iijcirco notiuu sit omnibus fide- abdicatis malorum liominum superadditis consuetu-
lifefl^sanplae J^i Jccle^jap gt i\c^(_is, tam prsesenli- dinibus, firmius collafum eidem monasterio exslal;
l)Uf.quam et futjiris, qui^ yir venerabilis Iliidoinus ita deinceps nostris fuiurisque temporibus pcr hanc
a^Jia ex uipp^st^ip sancti Diojipii, quod est con- nostramaucloritatem inviobibititer permaneat indul-
i» te^ritprip Parisiaco u.biipse sanctus Dio- tum. Ita duntaxat utomne tetoneum de eodem raer-
stirijiCtllW
nysius ef. cpjnites ejus cp^ore retiBii.scunt, detulit calu, qui fit annis singuiis feslivilate sancli Dionysii
obiutib^ nostris praeceptum auctoriutis domni et in praefalo Parisiaco pago, reclores vel congregaliq
99. DIPLOMATAECCLESIASTICA: 998
pncfali monasterii in usum sunm vindicent absque A a vigiHapraeclaraesotemnitatis beati Dionysii usque
alicujtts iruqyietudineet injusta contrarietate, tam ex dunj raercatnm ipsius finitum babeatur, et auctori-
nego-iatpribus Saxonicaeet Frisionica. genlis, quam- tate et praeceptis avi noslri Pippini quondam regis,
que et ex aliis gentibus quse de diversis provkiciis et domni genitoris nostrl Garoli pi__nieraorias irape-
et territoriis i%e eo tempore negotiandi conveniunt ratoris, noslraque pariter corroboratione, quodcim-
gratia, necnon et de carris et navibus et caeteris ve- queacquiri potest, partibus sancti Dionysii reddi
biculis, quibus vinum et mei et atia pleraque eom- atque haberi debeat, tam de portatico, et pontatico,
mercia iUucad mercandum deportantur, seu eliam et ripatico , et rotatico, et timonatico, et volutatico,
et de cunctis aliis mercimoniis, qu_e sive in eodem et cispitalico, et pulveratico, et fortatico, et laudatico,
nierc-tUs sive wfra Parisiorum urbem, sive in qui- ac salulatico, quam eliam et de reliquis omnibus
bujdibet aliifi villis, locisque, et agris, in circuitH nercimoniis, unde lex publica teloneum exigi p*os-
itiitip Biereatijs circumjecUiiBtunc tempo.is anego- sit v«t debeat. Undenunc quoque comperientes quod
tialoribus illuc ceovenientibus fiunt. De omnibus quidam praedictorum noslrorum minisferfalium su-
_?cilioetundecuwjue fisciis teloneum exigere potest, pra dictis regiis auctoritatibus teinerario atisu in
om%eteloneutoad integrum per bancnostram aucto- reddendo vel exigendo eodem teloneo contraire
ritatem prgefato, ut dktura est, conferimus mona- B apertissima refragatione vTdentar, hanc nostrae au-
sterio, ut in usus congregationis ibidera Deo faaiu- ctoritatis chartutam memoratp sancto lhco ejusqhe
lan.iis, et hnninaria ipsius ecdesiae coacinoanda, iri rectoribus denuo fieri jussimus, per quod viva jus-
nostra elee.mosyna perpetim cedat Praecipimus sione vobis et omnibus successoribus veslris ex-
eliam afque jubemus ut nullus fidelium noslrorura, presse praecipimus, quatenus praedicta lex et regiae
nec quikbet exactor judiciariae potestatis, aliquam auctoritatis decretum a hemme quoquam vestro-
.onirarietatem aut inquietudinem de eodem teloueo rum atque successorum vestrorum violari utiquam
cootsa reclores ipsius monasterii ejusque congrega- praesumatur, sicut de Dei et nostra. gratia curatis ,
tionis ab Iio/Iie«u. die et lempore facere. aut gene- etc. Ut autem haec tractatoria nostris futuiisqBe
rare praesumat, nec iUura.censum quera [a] Spana* temporibus verius-credatur, et devotius a vobis et
chitde et Ger-redo comite superadditum, et a domno Successoribus vestris obediatur, de annulo nostro
et genitore noslro abdicatum est, nec alium quera- subter cam jussimus sigillari.
Mbetcensum negoliatoribus ittuc convenieiitibus su- Ego Helisachar recognovi.
peraddere audeat. sed remoto totius inquietudinis XVH.
__tpe__m_ntO- et teraerariorum homimim ausa, pars
monasterii banc nostram auctorilaten* p ?B0 M.UOBI MQNASTERUp.
pr___icti per V>
noslrjs et fuiuris temporibus in integrum in eleemo- (Atino814.)
[Ajujd D. Bptjqu^., Md,., psjg. 468. ex cj^_ctjnj^n{f
sjna nostra praefatum teloneura accipiat. Hanc ita- ejusdoni moriasterii.J
que aucloritatem, ut firraior in Dei iiomrae per ; ^udovicus Dei prdinante prpyidentia iinpe^%tpi.
multa annornm curricula habeatur, et a fktelibus'
Augustus.
sanctaeDei Ecclesiae et nostris raelius credatux et Si erga loca divinis cultibus nj,an!_.hj^ pj^optef
difigeuius conservetur, manu propria *ubterfirma. ' amorem Dei ejusque in eisdem lpcis fainiijlantibus
vimus, et anniili nostri irapressione signare jussi- opportuna largiraur, prxmium nobis
appd Deum
ttius. ..ternae remunerationis rependi non diifidimus.
Signum domni Ludovici serenissimi imperatoris. • Proindc comperiat omnium fideli.um, sanctae Dei
Heiisachar recognovi. Epclesiae.tam praesentium quam etiam futurorum,
Dala Kat. Decembfis, anno propitio Christo primo
industria, quia vir verieratyilis Hi.eremjas ajbj),%ej
ilnperii domni Ludovici serenissimi Augusti, indi- monasterio S. Martini majoris, quod est constru-
ctiofie 7. Actihn Aquisgcani palatio regio in Dei no-' • ctum
~ prope Turon. civitatem super alveum Ligeris,
raine Celiciter.Amen. obtulit obtutibus nostris auctoritalein iraraunitatis
XV.. " domni et
geniloris nostf i bonSememoriaeCarpli piis-
DENDNDINIS HONASfERII DIONYSIANI. simi Augusfi, in qua erat insertijpi qualiter idem
(Anno 814.) genitor nosler eumdem mouasterium, ob aniorcju
TApud,eo^dein, ibid.J Dei tranquillitateinque fratrum ibidem cpnsisteij-
In npmhje ^omini Dei ef Sflivatotfs. nos^ri Jesa tium, semper sub plenissima tuitione et immunitalis
C^ri§j., Li»4(Sicus.djvin.},ordijnanl^proyidejitiaijji- defepsione consistere fecisset. Sed prp rei, firmitafe
perator Augustus, Begoni iJUij_itjiQPJJiJti,et otjjsti- postuiavit nobis praedictus abba ut patei^ijim morem
bu^s^pcessp^u^viM p^enti^^!,*fiji_is!fi^ s^e sequentes, hujuscemodi npstrae immunitatis prsece-
rei.pqb(ic^a4Dlin^tra,tpribus_,siyeexac(oj*i]biisiflffa ptum ob amorem Dpi et reyereh^iam divini cultus
pagum Parisiacum teloiiea recipjentibus, seu bis erga ipsum monasterium fieri cepseremus. Cujus
omnibus qui infra eumdem pagtim honores haberg petitioni Iibenter assensuiu praeljHimus,et hpp np-
videntur. strae autoritatis pracceptum, immunitatis atjjijie tui-
Notum vobis esse credhnus et notum facimus qua- tionis gratia, pro firmitatis studio et animae nostrae
Jjter omne teloneum de quibuscunque p_ercimoniis emolumento fieri decrevimus : per quod prac-piniu^
m LUDOVICII COGNOMENTOPH lOOfl
atque jubemus ut nullus judex publicus, neque quis- A nis nostri, ut raatremecclesiam ipsius civitatis, qure
libet ex judiciaria potestate, aut ullus ex fidelibus est in honore sanctorum Justi et Pastoris, vel sanctse
nostris, tam praesentibns quam et futuris in eccle- Mariaesemper virginis, cum monasterio sancti Pauli
sias aut loca vel agros, seu reliquas possessiones, confessoris, ubi ipse sanctus corpore requiescit,
quas moderno tempore in quibuslibet pagis et terri- quod est constructum haud procul ab eadem urbe,
toriis infra ditionem imperii nostri possidet, quid- cum omnibus moderno tempore sibi subjeclis, sub
quid ibidem proptersummum amorem collatum fuit, nostra defensione et immunitatis tuitione consistere
quaeque etiam deinceps in jure ipsius sancti loci a faceremus. Cujus precibus ob amorem Dei et reve-
Deo [Deum] timentibus hpminibus ibidem pielas di_ rentiam eorumdem sanctorum aurem accommodare
vina voluerit augeri, ad causas audiendas, vet freda libuit, et hoc nostra. auctoritatis immunitatisque
exigenda, aut mansiones vel paratas faciendas, aut praeceptum erga eamdem ecclesiam facere; per quod
fidejussores tollendos, aut homines ipsius monaste- decernimus atque jubemus ut nemo ex judiciaria
rii, tam ingenuos quam et servos, super ejusdem potestate, nec ullus ei fidelibus nostris in ecclesias,
terram commanentes distringendos, nec ullas redhi- aut loca, vel agros, aut reliquas possessiones, quas
bitiones aut illicitas occasiones requirendas, no- praesenti tempore possidet, vel ea quae deioceps in
stris nec futuris temporibus ingredi audeat, vel ea »jure atque poteState ipsius ecclesiaedivina pietas vo-
quae supra memorata sunt, penitus exigere praesu- luerit augere, ad causas audiendas, vel freda et tri-
mat. Sed liceat pr__fato abbati suisque successori- buta exigenda, aut mansiones vel paratas faciendas,
bus res ejusdem monasterii, cum rehus vel homini- aut fidejussores tollendos, authomines ipsius eccle-
bus ibidem aspicientibus vel pertinentibus, sub tui- siaetam ingenuos quamque et servos distringendos,
tionis alque immunitatis nostrae deiensione, remota_ aut ullas redhibitiones aut illicitas occasiones requi-
totius judiciaria. potestatis inquietudine, quieto or- rendas, nostris aht futuris temporibus ingredi au-
dine possidere. Et quidquid de praefatis rebus mona- deat, vel ea quae supra memorata sunt, penitus exi-
sterii jus fisci exigere poferat, in nostra eleemosyna gere praesumat: sed liceat meraorato praesuli suis-
in integrum eidem concessimus monasterio, scilicet que successoribus sub nostra defensione quiete
ut perpeluo tempore ad peragendum Dei servitium residere, et nostro parere imperio. Et quidquid jus
augmentum et supplementum fiat, quatenus ipsis fisci inde exigere poterat, totum nos pro aeterna re-
servis Dei, qui ibidem Deo famulari videntur, pro muneratione eidem concedimus ecclesiae, ut perpe-
nobis et conjuge proleque nostra, et stabilitate to- tuis temporibus clericis ibidem servientibus Deo
tius imperii a Deo nobis collati, et ejus clementis- _ proficiat in augmentis; quatenus rectores ipsius
sima miseratione per immensum conservandi, Dei ecclesiae, cum omnibus ad se pertinentibus, cum
immensam clementiam jugiter exorare [delectet]. ciero et populo sibi subjecto, pro nobis et conjuge
Hanc itaque auctoritatem, ut pleniorem in Dei no- proleque nostra, ac (stabilitate) totius imperii a Deo
mine obtineat vigorem, et a fidelibus sanctae Dei nobisper iramensum Concessi, Domini misericor-
Ecctesiae et nnstris diligentius conservetur, manu diam alacriter exorare delectet. Et ut b__c auclori-
propria subterfirmavTmus, et annuli nostri impres- tas nostrae praeceptionis a fidetibus sanctae Dei Ec-
sione signari jussimus, clesioeet nostris verius credatur et diligentius con-
Signum Lttdovici serenissimi imperatoris. servetur, eam manu propria subscripsimus, et
Helisachar recognovi. annuli impressione signari jussimus.
Data III Nonas Decembris, anno Christo propitio Signum LudOvici piissimi Augusti.
_, indiCtione 8. Actum Aquisgrani palatio regio in Durandus diaconus ad vicem Helisachar reco-
Dei nomine feliciter. Amen. gnovit.
XVIII. Data iv Kalendas Januarias, anno Chfisto propi-
PRONEFRIDIO ARCHIEPISCOP0 NARBONENSI. tio 1 imperii domhi nostri Ludovici piissimi Au-
(Anno 814.) r. gusti, indictione 8. Actum Aquisgrani palatio regio
nomine feliciter. Amen.
[Apud D. Bouquet,, ibid., pag. 169, ex probat. nov. in Dei
Hist. Occil., tom. 1, pag. 44.] XIX.
In nomine Domini Dei et Salvatoris nostri Jesu a PROM0NASTERI0 EBERSHEIMENSI.
Christi, Ludovicus divina ordinante providentia im- (Anno 814.)
perator Augustus. [Apud Grandidier, Hisl. de CEglite de Strasbourg,
Cum petitionibus sacerdotum justis et rationabili- tom. D, pag. 156, ex autographo adulterino abba-
bus divini cultus amore favemus, superna nos gratia tiae Aprimonasteriensis.]
muniri non diuTdimus. ldcirco notum sit oranibus In nomine sanctaeet individuaeTrinTlatis, Ludovi-
fidelibus sanctae Dei Ecclesiaeet nostris, tam prae- cus Dei omiiipotentis gratia rei Francorum et Lon-
sentibus quam etfuturis, quia vir venerabilis Nifri- gobardorum, Romanorum vero imperator Augu-
dius Narbonensis nrbis archiepiscopus adiens obtuti- stus.
tibus nostris, deprecatus est mansuetudinem culmi- Cum Prophetae testimonio laetitiam regis de vir-
_ Diploma hoc nullibi adhuc exstat editum; de eo tom II, pag. 392, mendose relatum esse a Chronico
tantuin adnotat Mabillon., Annal. Ord. S. Bened., Novientensi
 '
1001 DWLOMATAECCLESIASTICA. 1002
tute Dei procedere sciamus, regni nostri laetitiam et} V potestative 'possideat. Quidquid igitur forensis, vel
honores augere credimus, si sancta ac venerabilia civilis querimonia? infra ipsum locum, vel exte-
servorum Dei monasteria secundum petitionem ipso- rius in villis ad ipsum locum pertinenlibus motum
rum stabilire seu confirmare studuerimus, praser- fuerit, ad solum abbatem vel ad villicos ab eo
tim cum et ipsi pro pace et stabilitate nostra Deum constitutos judicii causa perlineat. De furtis vero,
a
frequentius exorent. Quapropter omnium iidelium vel latrociniis, sive frevelis extra septa raonasterii
pracipue tamen principum nostrorum auribus inti- perpetralis, tertia pars advocatum ecclesiaea nobis
mamus quod venerabilis Sambalius abbas de coe- constitutum respiciat. Taxatio autem hujusmodi erit:
nobio cujus vocabulum est Novientum sive Ebe- si quis de farailia ecclesiae, sive de externis in tali
resbeim, quod vir illuster Eticb dux et conjux ejus noxa acclamatus fuerit, et coram abbate vel ejus
Bersvinda in Christi nomine et in honore beatorum eausidico b positus convictus fuerit, sex iirdones c
apostolorum Petriet Pauli, sanctorumque martyrum publici ponderis, sive triginta siclos d Argentinensis
Mauricii ac sociorum ejus, in pago Alsaciensi, super monetae persolvat. Si autem extra ipsum locum, vel
ripam Dlaefluminis, in episcopalu Argentinensi in suo ejus terminum fuerit, unum firdonem, sive tres un-
proprio construxerunt fundo, cum fratribus suis cias Argentinensis monetae persolvat: quod si facere
nostram adiit serenitatem,' deprecans ut ipsum mo- 1B noluerit, vindictamjudicialempersolvat. Concessimus
nasterium quod prafatu^. dux et venerabilis fllia etiam, ipso abbate roganle, fratribus autem consen-
ipsius Odiliain jus ac dominium regni penitus trans- tientibus, de allodiis ecclesiae in beneficium domni
fuderunt, aliquibus regise auctoritatis indiciis sufful- Wolfhaldi advocati, et omnium successorum ipsius
tum confirmaremus. Nos ergo et proprise saloti et absque ulla contradictione, quatenus ad utilitalem
jatililatibus fratrum ibidem Deo sub regulari disci- ac defensionem ecclesiaeet totius familiae sludiosius
plina servientium cousulentes, simulque pro remedio ac sollicilius insistat, et ne abbas vel fratres ipsius
animae Christianissimi genitoris nostri Caroli, et se- ulterius in quovis loco de inlroitu vel aliquo accessu
renissimae genitricis nostra Hildegardis imperatricis ipsius graventur, in Sulza e mansum unum, in Eges-
Augustae petilionem. ipsius benigne suscepimus, et heim f curtim dominicam cum salica terra g, in La-
perfici salubriter decrevimus. Volumus ergo Iocum gelenheim b, mansutn unum, in Burcheim ; ununi,
supradictiNovientensis, sive Ebersheimensis coenobii in Sigotelsheim i unum, in Rechenhusen k curtim
et omnem terminum fundamenti ipsiuslibera immuni- dominicam cum salica terra, vineis scilicet et agrls
tatis esse, et omne ei jus fisci hostri totaliter ex hoc et capella ipsius Ioci, in Grusenheim, mansum unum,
et deinceps remittimus, ea scilicet ratione ut nullus in Wiswille l mansum unum, in Stotesheim m duos,
C n °
judex publicus, nec spiritalis, nec saecularis, sive in Hittenheim unum, in Northus duos. lllud etiam
episcopus, sive dux, sive comes, vel advocatus, seu sane non praetermittendum existimavimus, sed omni-
aliqua judieiaria potestas prater votantatem abbatis modis interdicimus, ut nec praesens abbas, nec ali-
ingredi prasumat, nec fredam tollat, nec mansiones, quis successorum ipsiiis, nec quisquam monasterii
aut paratas ibi faciat, sec quemquam ibi hominura provisor de fundo ecclesiaeinfra prafixum terminum,
nisi rogatus ab abbate constringat, nec causas au- id est, a saltu qui dicitur Standenbruch F, sive Brei-
diat; sed prasens Sambalius abbas, ejatque succes- tenlacha, usque ad locum qui vocatur Querchlacha
sores ipsum locum cum omnibus appendiciis suis, totaliter, usque in medium alveum Illae fluminis, in
viis scilicet et inviis, exitibus et reditibus, terris latitudin» vero a rivo fontis usque ad medium al-
cullis et incultis, pratis, pascuis, silvis, forestis, veum Illaein Iocum qui dicitur Staffelgruba, prasu-
aquis aquarumve decursibus, molendinis, piscationi- mat quidquam jure proprietatis alicubi transfundere,
bus, venationibus, aedificiis, mancipiis ulriusque vel jure baereditatis alicui concedere. Sed si utilitas
sexus, vel qualitercunque nominatis utilitalibus ]pmonasterii sui exposcit, mancipiis, ecclesise servilia

» Frevela? erant quoddam mulctae genus pro qui- • Oppidum Sulx, sive Ober-Sulz.
Dusdam excessibus sive insolentiis eommissis. No- { Egisheim.
men adliuc Germanicum in Alsalia cognitum est. < Id est, franca et libera ab omni onere immnnis,
.ConsuleHaltausii Glossarium Germanicum, pag. 487 ut explicat Schilterus in Glossario Teulonico, voce
et 488.
* Causidicus in Germanicis abbatiae Ebersheiraen- Freygut.
k Lagelnheim.
. sis actis vocatur Vogt. i Burgheim.
• Firdo erat quarta pars marcse, teste i Sigolsheim.
Cangio,
Glossarii tom. III, pag. 401. Siclos hodie vocamus k Locus olim inter Ostheim et Hunnaweyer situs,
scbillingos, quorum triginta conficiunt tres florenos. nunc destructus.
Est itaque firdo publici ponderis libra Gallica (franc), 1 Weisweiler.
quarta pars libra Argentoratensis. Vide Scbillerum, m Slotzenheim.
in Glossario Teutonico, pag. 300. » Huttenheim,
d Siclus erat moneta oliin notissima 0 Northausen.
apud He-
braeos et apud veteres Anglos. Ducange, tom. VL. p De hoc saltu fabulosa narrat Chronicon Novien-
pag. 479 et 480. Siclum apud Angio-Saxones pretii tense. Menlio quoque fit districtus cujusdam dicli
fuisse duorom denariorum argenteorum scribit Hic- Stanenbruh, sive Standenbruch in libro membrana-
kesius, in prafat. ad grammat. Anglo-Saxonic, ceojurium abbatiaeEbersheimensis, anno 1320 Ger-
pag. 21. manice scripto, fol. 56.
PATBOL. CIV. 32
 *e$t LIWTJGK t<mmmm^ni vm
patnut feeda concednatur *. Si qws atUemdo femi-»j^ C^% petitiowJwt sejvorum Dei justis. et rationa-
lia ecclesiaeobierit, sive intus, sive extta» optimwn, biKbus.divini cuitus amore faveamus, superna.nos
quod in pecudibus, yei w qualibet suppeWeGtilipos- gratia muniri noa. diflldimus. Igitur comparent om*
s«derat,inproximamdominicaracurlimaccipiatur,et niumnpsUftruJmfidelium magnitudine, eoque secun-
juttior niiusjpsius, si de faroilia ecdesiae fuerit, eum. dum petitiowm viri venerabUis.Apoliinaris abbatis,
giatre infeodelur; sin, auteo», in potestate abbatis comqessimuaad roonastejciumsaucti Anthymi vkum
errt b. Ulud etia» seiaeden» esi qHod si praseas; qui vucatur cfcCjykario, de.ratiene Seoensis civita-
abfeasj»wl aliquis^suecessiontmipsius, Deo.jubente» tis,,idestper confinia loea denominanda. Ab oriepte '
deiiae I«ce mjgFjsverH,:fratres «onve%ie>te& secan- fluvius, A*o, ab, Qccidenle fluvins Umbroae, a ponte
dum regulam sanctiBenedicti deipsisfr^rijtos aljum usquein vado, qw dieitutUrsi* Amerjdie de vado
eligant; electus a«tem nobts p«aes#nteturet a »obis ilrsi per vom^ quse ducU sub MonteLucinii usque
ptvestiatur, et ad>epi9cep«m Argentiaensera orat- iftviam S. Ahthvmi. Ab Aquilone Ge*saeper Poni-
mndw traasmittatur. Ceuslituimus eyga et per au- gastaldi., deinde viaa puhlicm usque ad pontem de
<ac^itaie»jfegiq&po^taii&d«£emiB(i(us»utquaUscun- llmbrone: eum duo oratoria infra ipsa tiw ppsita,
^ue fudex, vel eupiscunqua djgnitatis, persowa po- id est sancta Christina, et sancta mater ecelesia,
taasi vel io>po*e»fthuius charta «ucftwitatemj. seu 3t com una eurte prqpe ipsa sancta ecclesia, cum om-
OM»6naatMBetntemerate, vel infrvngew^seu aliqttas nia quidquid ad ipsa curte, pertinet, Et infra hica
|MS8<»si0fie9 pradieti mooasterii violenter diripero denominata, In cultu in fine-Cl^sivke, pisearia Ame-
wl sab*»ahere attentaverit, quadraginta libras aori sse inedietate, cu«medietatede ipsa pisxaria pertt-
»jusn^ne8triper9olvat.Etuthocveriuscredatw,a« nentes^qui fuerant de pnhlieo civiutis. Chisinae, id
demcepisfirramn etincoiwulsum custodiatur, manu est.pec coDCnia et loca nominaada. Ab oriewe
pro*»i»8ubter signamua, et aanuli nostriinipressioae «j&gno.,qui dicituy Moreccia-,nbiecciesia est S. Pan-
j»»betmissigiUari vel insigiuri. crajii. Inde pervqmt per cajnjuun, S. Petri per me<-
• S.%uu» deroni Ledavici ftemsfiorunv k»icUssusi (fcua
montemrsu|et ^tdoJiario; inde a Casseratas
jut>eraH>riftAegt*t^ .,-., t^q^e, a4:Ampl*.|ad Ao^ia jpervenit- ad Montera,
,.,.Eg» GMoIuft Moguntiensis arebiepiscopos sob- ^i, dicitur Martn^us de Manaianjo. Es alia parte
jatripsi *. Ego Withgerous Argenlinensis eptscopus ,e«mtra oecideniem, pergit per summitatem montU
atat^goripsH'.Egsr Turbo/ archieapeljanus • ad vlcem ^ili desceniiente- usa/ie ad iutum, de lulo a yaUe
,iM»sai<ibbenis, .<protospalharii cognovi. Aetum faapia ad td,terbeT,DeLaterbe-venit in mare, Deiude
jngtilenheim iiar«arte regia, tn Cbristi nomiae. fe> juataJiUus maris^pejcveaU ad loeum ubi stagnus in
.Mciler. Data- tertio Norta* Novembris, asfio D«HC mare m.\ttit. Ex Ulplooo pervenit ad terram S. Lau-
minicae incarBatiwuis ocliagentesutie decimo quarto rentii, una cumiifs% mortajia ex afigulajrique,atque
«"indiclione qirinta, anno.decirooi regni domini Lu- eum ipse stagnji ex fearcarii^suii cum oronia super
doriei: iavktissiini Raraaaorimi i imperataris _A*> se habeotes, quidqmd ad' ipsam-.custodiam pertinet.
£t infra iqca,-determinata, euitup» et incujtei^,
"^*" ..::'v**,,:"": /.- c,un\serviget aldionihus. Propterea has littera* pra>
VM wum wmvn swwnu» tuMusTEwe» , «eptjfttis, Bjnstraetineodem sancto mwasterie coiv-
8»iberejttssu»us> <*»ab hoe die jam frater ApoUir
, [Apnd BghelH,JW«« mra, tom.jn, pag, 55ft»J aarius ajjb»sr suijijuesuceessores, habendi, tenendi,
In nomine Bunflm Dei et Salvatoris nofetri iesa dandi, commnlaodi^ vel qwdqnid exinde apud
. Chfisti; Ludo*ieudProcis Caroh MagniimperaUtri% festum jam fiat» eccjp6iae,.elegerintfaciendi, in oauiir
divina ordinante etemealia y rmperator AulgOTtnS. bus liberum pejftuanfur «TbHrium<Nullus ex fideli-
•' i Feudnitfservflederiotatids quedTiodle ab AM- «ed' uriqttam ittW* ejusd«m prlncipis eanceUarios,
tis vocatur Hofflehn, quo nempe certus agrorura maxime sub nomine prolospalharii. Protospalha-
numerus rustico. «t. ejus hasredihuscolendus relin- rius apud Gracos in imperio Constanlinopolitano
quitur, atque adeff 6jus domicMiedictfr Atj/farinecti- n erat- mhxwfifC ilhAtris-. primtis erat et princeps spa-
tur, lo.eo sola est diversitas quod in ftritfo servili ^tnaritfrrim, ~s*veeorefnr qui erant imperatorii eor-
"<MigieratfseiWI' "',"" Ti^riS crisffodtjst"
1 BU&rigiris-iri! Glossariie,' lom, V,
T>T.iceHise'ctcfcartrsK sripposRfcisr,tsfmBnintffia p*g-.9M, et torm VI, paj^. (H&&; Pfertittm prefospa-
hic enarral quaeinserviunt ad jus feudale irie^diiafcvi, tbarii munus in aula imperatoruni Gracorum geS-
illius scilicet sseculi quo vixit Irajus- ' diptentatis -«fese^awteqeamSrinri838 patriarehaCeiistantinopo-
efficlor. " '. ljtano renuntiarelur, testatur B'. Fleliri; Bistoire £e-
« Anno 814 Ecclesiam MoguntineBsemoecepabat WMaittmj itiM. {%, liv. L,*'«\/r-;
'
.«^WWcTrwaSi- >fiT^ir&js AqjAtanias *Hsj legere eijt ta auiognrthe' supposititio, licet
filius ad hanc sedem anno lanlum 9&&fail- p^e- vliJeatrir ddelttm Itee 'mmmf Dccofaim rit poni-
. motus. . • t^ DtjceirilftNeW«l»tero alnriusconvenit cum m-
,
<tWiigbernus episcopus Argentft«*rtlsjam tunc dictWtleirfufiWa 1, ri^ftUannus S2-7, nec cum amto
temporis suprema subierat fata, deftfnetttsamio 729. rjegni Ludovici Pii-fecimo, qui fnit 823.
« Turbq ignotus est inter omn^ tudOvici Pii ; ^W mo^»!«Smate diciiur LudoVicusPita, qiiod
'WCatWW «otemitf a¥bUesp^norttm hdmea : i^oh^n-imflqTOn: usor|>avl<fcwdovicris1. SigillHm
- "':
i,fimd«MmHn*»i*::\,-i-. '•£''•' : *'" - refHrtfHftigfneriiiLueVmcicum inscriptioiie : Lutt$-
~«Kr*f;WteSBmrintet!B*feWW Bu«oyici' »mjjer4tefis &k& RMfottMttii tmperatot. Sigilli vero formdet
'^WSmk&eUMBS» *&$** nuWftaftBott- -*a^JtS*/ifeh*'^a3*oCarolS», sed maP»*>
• "-'*
quetus, inScriptor. rer.FralfcieVtoflif.HW/pag*481, gisgrandior.
 :ft05 MPlOMAf A ECCLESIASTICA. 1066
tos nostrisy vel cujuslibet exhidiciaria potestate A Si quieti monasterioram- providemus, hoc nobis
jam diclo Apollinario abbati, aut suecesseribns suls et regni nostri diutinam stabilitalem conciliabit, et
de supradicta eonfinia inqaietare, aut calumniage- beatorum pauperum spiritu mercede douabit. Qua-
«erare, veli aUquid ex boc per HOSpro i*e«edto propter omnis regni noslri unaniraitas noverit quod
animai nostrae adrpraedictui» sauetum locuiwes no- nos venerandi a Helisachar familiaris npstri et ab- ,
etra munificeatia concessiinus abstrahere, adml- balis ccenobii sanctissimi confessoris Maxiniirii pro-v
1nuere quoquetempore praesumanlur. Sednobis, Deo tecloris nostri postulalionem percepimus, qualiter
auspice, fuluris temporibus, in eleemosyna nostra pii genitoris nostri Caroli, jure praenominati Magni,
ibidem mailgurato proticiat, quantum meliuS dele- factum sequentes, jam diclum monasterium privile-
ctat ipsos servos Dei, qui ibidem Deo famulari vi- giis nostra quoque auclOritatis roboraremas; quam
dentur : pro nobis ssoreque ac liberis fungenti no- petitionem cum mansiietudine suscepimus, et fieri
stra jugiter misericordiam Dei attentius exorare. auctorilative praecepimus. Decrevimus namque, et
Quod si quispiam banc nostram concessionem, quod emnibus post nos futuris denunliamus, prafalum
nen credimus, quoqno-mode violare prasumpserit, loeum sub noslro sequenliumque regum manere
sciat se compositurum.auri obrizi 60 medietalem dominatu, veluti prioribuS temporibus Lnditione re-
palalii nostri, et medietatem ad supradictum mo- B. gum mansisse dignoscitur, nulli unquam locosub-
nasterium S. Antfaymi. Et ut verior ac firmior ha- jaeeat, nullius personoedomirialionem, * electionem
beatur, velpro tempore Christo propilio, observe- etiam abbatis conCedimtis monachorum arbilrio,
tur, manu propria siibter firmavimus, et .amjulo cum videlicet qui vit» ac sapientiae merilo secun-
nostri sigilli jussimus insigniri. dum regBlam probabilis invenitur, eligeiidi. Mancipia
Signum Ludovici potentiss. imp. qni reeognovit. insuper et praedia, velJcuhc(am monasterii substan-
Dalum iV Kal. Januarti, anrio, Christo propitio, tiam abbatis poleslati permiltimus, et ad fratrum
primo iroperit D. Ludovici piissimi Augusti, indict. solummodo ° conductum, ne sanctae-religionis sla-
8. Aetum Aqtiisgraaj, m patetio regio. In Dei no- tris deficiat, liberam vendendi el comniutaudi ha-
mine. Amen. beant nostrae auctoritatis licentiam; qualeous sine
Xxi. iadigeniia, sed cum tranquillitate etpace Dominum
PB.0UOHASTEWOf SANCTI MAXIMI TREVIEESSIS.
pro salute nostra jugiter exorent. Et ut ha;c auolc-
(Anno 814.) ritas inviolala perduret, manu prapria fumavimus,
[ApndHonlheim., Hist. Eccl. Trevir.] et sigilli nostri impressione signari jussimus K
Ludovicus gratia Dei rex Francorum et Longo-
bardorum et patricius Romanorum. ,
» Helisachar familiaris nostri. Summi cancellarii tecta testafur eptstolia, posl vestram examinalionem
munere eum itt aula Ljudevicifunctum fuvsse, quain- Uh singulariler censeo prwsentari. Idem Helisachajr
plurimae tabulae probant, Juvat hic legi quae de eo laudatur apud Amalarium iti preefatione Ai)tipho}na-
collegit Eckhart Rer. Francicar'., fib. xxvm, n. 147"; rii; CbroniciCentulensislib.i; iuconsiiltatiojieAgo-
<Vidimus haclenus annales diversos a notariis aut bardi de baplismo iudaicorum mancipioruiu; et in
cancellariis regiis aut continualos, aut in litleras libia de dispensalioue. Anno 827idera a LudovicO
relalos esse. De parte Cbronici Moissiacensis suspi,- cum aliis missu&esl adm^luslTispanieae marcaccom-
cati sumus, eam ab EgUberto nolario confectam nrimendos, ut Annales Laureshanienses teslamur.
fuisse : nuric statuimus, idem Chranicon a tempore Obilus ejus annus hactenus me lalet. » Add. ileu-
quo Egilberlus desiit, ah Elisachare cancellario mannum de Re diplomalka v pag. 238. Obitum ejus
hactenus impeiatorio contiiiuaium esse. Nam in re- refert Mabillouius Anpajl. Renedict. lom. U, lib. xxxi,
bus sub unera anni 818 aut iriitio anni 819 geslig n. 80, circa annum 837.
desinil; et eodem temnore, post annum nempe 819* b Electionem etiam abbaiis, etc. Mirandum sane
Elizachar in subscrip.ionibus iliplomalum non am- quod postulaute Helisachare koc coiicessum sit, cum
plius invenilur. Unde existiino eo anno euradem.abr tainen ouines San-Maximiiiianae notitiae exploratum
batem S. Maximini apud Treviros factum, aut iu Ciciani., ipsummet Iklisaelwrem monachum non
mouaslerium S. Albini Andegavense suuin sese rece- fuisse, sed saeeuiaremclericum. Quod igitur in hisce
pisse, aulaeque valedixisse. Mirams Diploniatibus tabulis scriptum esl, eleetionem abhatis coucessam
Relgicis, cap, 11 Ludovici praecepluminseruit, quo ]J monachorum arbitrio, ejus nempe qui vitae et sa-
ejusdem imperaloris protectionem insiggis vir.et pientiae merilo seeundum reguUw probabilis inve-
Abba,Elitachar ie monasterio S. Maxiniinl in civitate. niatur, id, si ita est, nullo etfeclti alio potuit, quam
quce Treviris dicitur, huic loco iinpetravit, quod anrio ut inter privilegia ccenofeiiservarelur, oliiu usui fu-
821 dalum, et a librario, genuinum quamvis sit, non turum.
parum depravalura cst. Miraeusadnolat Elisaeba- c Condnotum. W est utilitatem seu coamodum.
rem fuisse quoque abbatem monasterii S. Petri Ge-< * liarum tabularum> (quatum eaeteroqiiin proto-
meticeusis et S. Richarii iu Pqnljvo sive Centulan- typara ad S.Maximinum exstbl) tempus,sig»atura et
sis. Ardo, iu Vita S. UeneJicti Aniapensis, cap. 52, sigilluin desiderntilur, aurte et rehquis. ad caicem
iodicat Helisacbarem S. Renedicti et fratiuua U* diptomatis, ut videtup-, extritis. Placuit tatneiv eas
densium amicum fidelis.simumifuisse. Idera BW.rtem hoc anvio referre; lec» uicuuqlie opportuno, ante-
S. Benedicti, quse anno 821 coirtigit, enanans.; quam seilicet Lntdovieus renon tiaretur Augiistusl
H^lisacliar^ma\i\l,abbas primug ad eum v&nU,etctm Yerum uon panea sud« quae diplomatis fidein con-
eousque ad obitum vArseveravit. Idem jam dixerat Vellant. Haec inler aiia : Longabardarum rex.... pit
Ardo, cap. 5, ubi. rogat utonachos lndeusas, ut, Vita genitorte nostri, jttre pmnomfaat\ MagnL... sub no-
S. UeneJicti a se coascripta, oxaminaia, ean> cum «<tf»zeqiteniiiuuqm-tegttmmaneve' domimtit, veluti
Eiisachare. abbate cotnrauniqent. Quoniam, ait, ei flriwtbmtmpiml^iMdiHQneYag/mn mimtisti digno*
uuicw diteetionis affectu, migranti de swcuio Helisa* scilur, ete.
char hmsit abbas, sicut ipslus auro pretiosior nobit di-
 1007 LUDOVICiI COGNOMENTOPH 1008
XXII. A Christi, LudovicuS divioa ordinante providentia im-
a CONFIRMATUR COMMUTATIO FACTA INTERPETRUM AB- perator Augustus.
BATEMNONANTCLANUM ET RODULFCM RECTOREM Si enim ea
MONASTERII BRIXIANl SANCTI SALVATORIS. quae fideles nostri regni pro eorum
opporhinitatibus interse commutaverint vel con-
(Anno 814.) , .
cambiaverint, nostris confirmamus edictis, imperia-
[Ex Muratorio, Antiquilates Italicw, tom.II, p. 201.] lem exercemus consuetndinem, et hoc postmodum
In nomine Domini Dei et Salvatoris nostri Jesu jure firmissimo mansurum esse credimus. Igilur
' « Animadverte quomodo ecclesiastici olim homi- sibus, confirmatur Henrico Bononiae episcopo ca-
nes, ut flrmiores in posterum forent commutationes strum Sancti Joannis in Persiceto. In antiqua edi-
praediorum, ac praecipue villarum a se factae, cura- tione Historiarum MatlhaeiVillanii, lib. i, cap. 68 et
, renl ut ad eas accederet imperaiorum confirmatio. infra. memoratur San Giovanniin Cesena.In nuper-
Ad haec ne insalulata dimitlas velim ea verba, ubi rima edilioue ejusdem operis, tomo XIV Rer. Italic.
Rodulfus dicilur rector monaslerii, quod est constru- monui in notis, Florentinum codicem ms. praeferre
ctum intra muros civitatis Brixic?, in honore Domini ' 'San Giovanniin per Cesena. Sed utrobique corruptus
Salvatoris nostri Jesu Christi, quod vulgo appetlatur est locus; ibique restituendum San Giovanniin Per-
Monaslerium Novuni. Celeberrimum fuit et adbuc sxcelo.
est in civilate Brixiana monaslerium sanctimonia- n En ergo qui olim forent fines comitatus Mutinen-
lium Sanctae Juliae, quod in bonorem Salvatoris no- sis. Scihcet saltem Samodia fluviolus, nunc la Sa-
. stri a Desiderio rege, ejusque conjuge Aosa aedifi- mozza, Mutinensem agrum a Bononiensi dividebat.
eatum fuit. Ego quoque, ut pote qui venia mihi Imo in Mutinensium portione relinquebatur Badia-
•faeta a sacris dlis nobilibusque virginibus tabula- num, nunc Bazzano, cum integro pago Persiceti,
-rium asceterii ipsiusexcussi, nonnuiia inde excerpta complectente Nonantulam, Sanctum Caesarium, Ze-
.monumenta in hoc ipso opere evulgavi. Hujus aulem nam Curtem, Pansanum, Castrum Sancti Joannis,
monasterii fundationem referl clanss. Mabilloniusin aliasque villas et castella, quorum non modicam
Annalib. Benedictinis ad ann. Christi 759. Tum ait: partem Bonoriiensium potentia sensim in suam di-
f Monasterium Novum dictum est ab iristauratione, tionem postea redegit, non comitatu tantummodo,
quae anno Domini octingentesimo tricesimo quinto sed et drcecesi Mutinensium imminuta., reclaman-
' facta memoratur. De eo intelligendum videtur Ne- tibus nequidquam Mutinensibus. Praetermitto, ex
crologium Augiense, in quo laudatur Austreberga aliis monumentis indicari, ultra Samodiam in supe-
ex monasterio, quod dicitur Novo.» Cum hic offen- rioribus locis excurrisse olim nostrum comitatum.
'; derim ego Rodulfum Rectoremmonasterii Novi Bri- Quamobrem in statuendis olim finibus inter Bono-
xiani, primo quidem suborta mihi suspicio est, aliud niam ac Mutinam, qui nunc adeo hnpares sunt, ju-
fuisse monasterium hoc ab altero Sanctae Juliae, et stam videmus observatam fuisse mensuram. Cum
.illud quidem a monachis, hoc autem a sacris virgi- vero Langobardi Mutinam Gracis Ravennae domi-
nibus excultum; et eam -suspicionem augebat di- nanlibus primo eripuissent, non universum continuo
ploma Ludovici II Aueusti, anno 856 aclumnon Brixia hujus civitatis agrum sibi subdidere. Verum Liut-
civitate, Monasterio Novo, cum imperator in C prandus (Paulo Diacono teste, tib. vi, cap. 49, de
parthenone, sed in monachorum coenobio, habitasse Gest. Langobardorum) Caslra JEmilim, Foronianum
ac diploma dedisse videretur. Verum suspicioni fa- [Lege Feronianum]' et Montem Bellium, Buxeta et
ctus est finis, inspecto quodam diplomate quod Mar- Persiceta Gracis eripuit. Feronianum nunc il Fre-
garinusin Bullarii Casinensis tomo 11protulit: inde gnano sive Frignano, provincia est Mutinensis duca-
eninr constat, Novi appellationem antiquitus con- tus in montibus, Bouoniensi agro contermina, et
-junctam fere semper fnisse cum Sanctae Juliae mo- complectens Sextuhun ditionis caput, Fananum, ac
nasterio. Quamobrem Rodulfus iste rector monaste- plurima alia castra et villas. Friniates Ligures a Li
•rii Novi, ceconomus ac minister tantummodo fuisse vio memoratos, ibi potius, quam ubi Cluverius opi-
ceosendus est ccenobii Sanctae Juliae. Regrediamur habatur, quaerendi sunt. li nomen regioni dedisse,
ad ea ^iplomatis verba : Villam nuncupatam Rednd- aiit ab ea accepisse videntur. Siont Bellius, nunc
'dum,' quasdicitur supermmen Curlicella, in pago Per- Monte Veglio, seu Monte Vio, Bononiensibus anti-
siceta. Retinel adhuc eadem villa apud nos appella- quitus obtemperans, sed aliquo etiam tempore Mu-
tionem Reddu, et ecclesia parochiali decorata est, tinensium polestati obnoxius fuit. De Buxeto haec
ac Nonantulani oppidi dilioni sub serenissimo duce habet clariss. vir Gaspar Beretlus monachus Bene-
Mutinse subest. Ampliludinera quoque Persicetanae dictinus in dissertat. Chorographica praposita lomo
regionis, sive pagi, nobis indicavit Leo Marsicanus X Rer. Italicarum, sect. 14 : i In agro Mutinensi,
iib. primo, cap. 54 Chronic. Casinens., haec de vel Bononiensi, juxta Paulum et Sigonium locus est
Joanne abbate scribens : i Hic fecit libellum Adel« quaerendus. i Et merito : neque enim veri videtur
berto iilio Raiherii de Raslello (nnnc Rastellino JJ simile Buxetum, situm ad Padum, inter Placentiam
nuncupatur eadem villa, sita olim et ipsa in pago ac Parinam, bic designari. Cur, quaeso, locus exigui
Persicelo) de aliquot curtibus hujns monasterii rni nominis Langobardorum vim effugisset, cum ipsi
comitatu Mutinensi, fundo, qui dicitur Persiceta. agro et urbibus circumpositis paciflce tandiu antea
Petrus quoque diaconus, lib. iv, cap. 18, ejusdem potirentur? Apud nos tamen iilius nomen (uti de
Chronici, auctor est, subjeclum fuisse coenobioCa- aliis bene raultis evenit) ante complura saeculaex-
sinensi i Mouasterium sancti Benedicti, territork) cidit. Apud Anasiasium iu Vita Gregorii U papae le-
Mutineasi intra fines fluvii Fusculi et limilis Mal- gilur: Langobardis Aimiliw castra, Feronianus, Mon-
meniliaci. i Curtes olim non vasla tantummodo tebelli, Verablum cwm suis oppidis, Buxo, et Perti-
praedia, sed integram villam significabant. Id saepe cela, Pentapolis quoque, et Auximana civkas se tra-
innui, atque alibi antiquis tabulis confirmavi. Haec diderunt. Atque haec de finibus antiquis comitatus
autem omnia in eodem Persiceti tractu ad comita- MutinensiS.Sed vix ulla civitas ostendi poterit, quae
tum Mulinensem spectabant. Porro quousqne se sui agri fines vel ipsis antiquis temporibus stabUes
protenderet regio ista, inlelliget, quisque, oppidum retinuerit; et si qmdem olim retinuit, bellis postea
Sancti Joanni» nunc reeogitans, Bononiensium di- inter Ilalicas urbes excitatis, et saevientibusGibelli-
tioni subjectum, quod uti intra fines Persieeti aedi- norum et Guelphorum factionibus, immutala plane
licatum, adhuc nomen servat Saneti Joannis in Per- finium facies fnit. Erant enira vetusto tempore civi-
sketo. In diplomate Friderici II Augusti, apud Ughel- tates quae latius, erant et quse brevius, agrum sibi
lium tomoll Ital. Sacr., in archiepiscopis Bononien- sive suo comiti subjectum protendebant. Spectabant
100» DIPLOMATAECCLESIASTICA. 1010
notum sit omnium fidelium nostrorum solertiae, A Ludovicus, divina ordinanle providentia, imperator
praesentiumsciUcetet futurerum, qualiter vir vene- Augustus.
rabiUs Petrus abbas ex monasterio Nonantulo, quod Imperialem celsitudinem decet pracessorum no-
est constructum in honore beatorura apostolorumet strorum pie facta non solum inviolabiliter conser-
sancti Silvestri confessoris, ad nostram accedens vare, sed etiam censuraesuaeauctOritate confirmare.
clementiam, innotuit serenitati nostrae, eo quod ali- Idcirco notum essevolumusomnibus fidelibussanclae
quas res cum Rodulfo rectore monasterii, quod est Dei Ecclesiae,et nostris, prasentibus et futuris, quia
constructum intra muros civitatis Brixiae in ho- vir venerabilis Frodoinus abbas in mOnasterio, quod
nore Domini Salvatoris nostri Jesu Christi, quod dicitur Novalicius,quod est constructum in honore (
vulgo appellatur Monasterium Novum, concambias- sancli Petri principis apostolorum, in vaUe scilicet
set. Dedit itaque vir venerabilis Petrus memoratus cujus vocabulum est Seusina, detulit et obtulit obtu-
ahbas de parte monasterii sui praedicto Rodulfoad tibus nostris teslamentum a quondam viro religioso
partem praefati monasterii villas nuncupantes Ca- dominoque devoto Abbone factum de prafato mo-
stellione, Calcinato, Silviniano, Monticulo, sicut ei- nasterio, et a Domino genitore nostro Carolo glo-
dem Rodulfo pro opporlunitate monasterii recipere P riosissimo imperatore renovatum atque confirma-
placuit. EJcontra in compensatione hujus meriti tum, in quo continebatur, qualiter prafatus Abbo
dedit jam dictus Rodulfus praescripto venerabiUPe- palricius ipsum locum supranominatum cum omni-
tro abbali ad partem monasterii sui pro opportuni- bus rebus suis, ob amorem videlicet patriae cce-
tate servorum Dei in eodem coenobio commoran- lestis et beatae vitae,Petro beatissimo apostolorum
tium, villam nuncupantem Reduddum, quaedicitui obtulit principi, nec non cunctis deslructoribus,
supernomen Curticella, in pago Persiceta, cum omni dissipatoribus temerariis, divina quippe censura, et
integritate vel soliditate sua. Unde et commutatio- seternum supplicium, atque divinum anathema, qui
nem de pradictis locis, nostris obtutibus ostendit ad unquam ih tempore ausi fuerint, seducti atque cu-
relegendum. Sed pro integra firmitate petiit celsitu- piditate, tantae devotionis contraire conscriptum
dinem nostram, ut in eleemosyna nostra ipsam com- atque firraitatem, unde ipsa casa Dei, et monachi
mulationem denuo per nostrum mansuetudinis pra- ibidem sic religione sanctae devotionis Christo.Do-
ceptum plenius confirmare deberemus. Cujus peti- mino famulantes, seu pauperes Christi et peregrini
tionem denegare noluimus: sed sicut unicuique fi- euntes et redeuntes montibus, supplementum ha-
delium noslrorum juste rationabiliterque petentium bere debent propler suorum mercedem; qui ipsam
ita nos iUiconcessisseatque in omnibus confirmassc Q donationem facere et confirmaresollicilestatuerunt.
cognoscite.Pracipienles ergo jubemus ut inspectan Petiitque praefatus abbas celsitudini nostra, ut
ipsam commutalionem, sicut per eam plenius de ipsum testamentum a domino nostro genitore con-
claratur, quidquid pars juste et rationabiiiter alter: firmatum et roboratum, etiam nostris roboremus
contulit parti, deinceps per hanc nostram auctori- auctoritatibus. Nos vero divinam considerantes mi-
talem jure firmissimo teneant atque'possideant: e sericordiam et aeternam remunerationem pro bene-
quidquid exinde facere.voluerint, libero in omnibus factis, petilioni ejus libenter prabuimus assensum,
perfruantur arbitrio. Et ut haec auctoritas firmioi et hanc nostra auctoritatis conftrmationem fieri de-
habeatur, et per futura tempora plenius conservetur crevimus. Per quam praecipiendojubemus, ut quid-
manu propria subscripsimus, et de annulo nostn quid supradictus religiosus Abbo Deo vero, beatissi-
subter sigiUarijussimus. moque eontulit Petro, et dominusgenitor noster au-
Signum Ludoviciserenissimi imperatoris. ctoritales ob coelestemaulam confirmavit; deinceps
Helisachar recognovi et subscripsi. absque ullius injusta invasione, interpellatione atque
Data Kalendis Augusti, anno primo, Christo pro inquieludinejam fatus Frodoinus abbas etejus suc-
pitio, imperii nostri, indictione seplima. Actun cessores teneant atque possideant in aeternum libe-
Aquisgrani palatio regio, in Dei nomine feliciter Dre, omnia scilicet regalia ex iis omnibus quse ad
Amen. prasens possident, et quse in antea acquirere potue-
XXffl. * forum, omicidium, assassiniumin nostro im-
rint,
CONFIRMANTUR FRODOINO ABBATIHONASTERII NOVALt media civitate, publicam stratam
CIENSIS TESTAMENTUH ABBONISFUNDATORIS, ALIAQUI perio perpetratum
JURAEJUSDEM MONASTERII. a pradicta civitate usque ad Fontanam Vercinescam,
(Anno 814.) et caelera alia quce ad nos sive ad nostros subditos
[Ex Muratorio, Antiquitates Italicw, tom. 10, speclabant. Volumus etiam, atque specialiter per
pag. 30.] hos apices nostros jubemus, ut ubicunque res de
In nomine Domiuinostri Jesu Christi Dei aeterni supra nominalaemonaslerio conjacent, per fldeles
oUmad comitatum Brixianum Casale Majus, Vide liciensi forum, omicidium, assassinium in nostro
Uana, Pomponescum,Pangunedum et Suzaria : quo imperio perpetratum media civilate. Aio, si revera
mirum videatur speclantibus urbis iUiusdistantiar in archetypo legerelur assassinium, nihil amplius
'
ab iis locis, ac praseritem rerum statum; sed mi exigeretur ad omnem adimendam fldem eidem
nime mirum esl recolentibus tantam in aliis loci chartae. Nam assassini et assassinium voces sunl
mulalionem suhsecutam. quae iantummodo post Hierosolymama Christianis
» Vidisticoncessuma LudovicoPio abbati Nova anno Christi 1099 receptam audiri cceptaesunt in
 1011 W&QTTtCLI COGNOMENTOPH 1012
«httfcos studiose defendantur et tutemtur, sicutj X bujuS Ecclesiaeeam manere permittant. Concessi-
«ras-W6amibi qriwsdarii*eHufes,ttinam-quaeappella-
bonae memorise Pippino avo nostro, simuique glo- -tnr menasterlatn s^peHns, aliam Tnmiasterium me-
riosp rejje exceUentissimo^enitoremostro Garotoper ^iianum, constnictas in honore sancti Andreae et
dpnaiionem scriptura yere traditae fuerunt. Et nt sancti Nicetii vel afmrntn sanCtorhm; quas volumus
ha^ aiictaritae UBpiior*abeatur,et diutuOiis tempori- «tnostrts^tfuturis temporibris adsupplementum ca-
jbus.conservetur.iapsanupre^ria decrevimus robocan, -ttedieMiinrifttaeMiDeofamuiantram proficere. Prae-
#C de sigillo nostro jussimus sigillari. «tpiistW» *r*o|i)nVemu8 ut nullus Judex publicns,
Anno jhruno, Christe propil<ie,imperii «ostri, indi- -wsqueqai&Bbet *x jridlciafia potestate, nec aliquis
ctione septiraa. Actum 4p Aquisfrani ipalatio re- -ex tdelibtts nosttfs, Iri ecclesias aut locavel agros
jgip.in JBeijmntine^ejieiter. Araen. «en refiqWaspnsSesstoriiesmemoratse ecclesiaesancti
tlauricii, qftas raoderno tempore jtiste et rationa-
.. • txiv. biliter possidere vi^etut, in quibuslibel pagis et ter-
/
»ROEflCLESlA V*ENNSN8I. Tkoriis, quidquid ibiiiem prt^rtet divinura amorem
-eoliatma est, vel quae nos munere largitatis no-
(Atmo $ti.)
tbm. *x -$etr« 4n «OStra eleenmsyna ibidem reddidimus vel
{«pia «ah»., CapUut., tt, p*g. 1*91,
t ctartuhtrio ecclesiaeViennensis. ] "eoBeessimas,qtMeqoeetiam deinceps iu jure ipsius
1:tln tiemjne ,DominiDei et Saivatoris «ostri fes* *iricti^«3 voluetit iJivma pietas aiigeri, ad causas
jGJwisti, Ludevitus, divina «rdinanto -peoilicVentta^ tradiendas Velfredafeiigenda,aut mansiones vel pa-
jmperater A.ugu*tu6 emnibas episcopis, 4bt»Ub»s* riatas 1a«endas, aui fidejussores tollendos,' aut ho-
dueibus, reomHibas, vicariis, eentenariis, tactioha»- ffiiaes ej*Sdem eccl«sia6tam ingenUos quam et ser-
«is, missfe nostrts dascurrenabns^ vel «mttttis <8deli>- "rris'q«i SH|rer terratn ipsius residere videntur in-
bus saecue Dei Eceteshe, «t nostrispneseiilttws «c*- Juste lorstrhigendos, neCuUas redhibitiones aut iul-
licetet futoris. tftts occasioties tequlrfendas, uflo unjuam tempore
Jtetum &. f«a* iai «aoefdetam ac mmmmm &4 IhgfM «rtt^t ^l^tbrt prae^at. fet quidquid
petitionibus, qesfi AQMS#r# suis neeestitatram 0» fe VebusfrteRftJe «rMesiae uscus separarc poterat,
ootueiint, nd efteetnm perdwcin«is, won selomr»'- Totutotios pro 'aSteTiiaremtineratione.praedict33ec-
giam «msuetinliwem.exeTcemus, vetam «ttem W cresne eohcedimus, rit "perennibus temporibus in
beatUudtnem et relribwionfe nwrcetkw ttatta nMi eteetnosyiia pauperum et stiperidia servorum Dei
faeteprjrfutusa ^eewH^mTws. iPreinde wsmperisA«fot- . ibiaelh Den fairiularifium proficiat in augmentum,
m«m fldeImm(iWBtre»sn« C
iridusttrta prtesefltiUBVseift-' iSjSr^.lje^ ,6;ui 'fibidemDeofamulari
«pial^te^rS
fgt et.JWtoirerta»«raaliter mt VeneWfeffis,BeWaWras v^dem^r, pl^ Ti6T)isJet=C0niugeproleque nostra et
T^enneasiSoiviastis «t «wneti MawricttisaWyTie«cv- stahWtatetofiuSinrperii hosfri a ^Deoriobis concessi
etasMepwesul, «Miem ad ,WBS> dettult nobisprae- ritqne cohsferVattdijugiter Dominl inisericordiam
cgptioaes regum .aatoceaseisni nostrofuro, in <qui» etorate delectet. Etut haec auctoritas nostris futu-
l^mv^musfio&wtum qw>modo1peame«8em eum risqae temporibu5,TC>omii]0protegeute, valeat in-
celjalis vel JKbm ;MrideraaspJcieSttibnfc«nfe ptenls» cbiivulsa mariete, mariu propria subscripsinms. et
sima defenekme.wt .eimnttatiscvkroae Jfeafefttssent. ahhttU nOslri frirritessiohe sigriari jussimus.
Betik «»flrot««fil)«-pi»:iftrmitt*8*WRl*o-«t «Irca STgdum IhAovfei sWenissimi imperaioris.
ipsuin .saactau yfocum tym tnetcediB «Ostwe awg- 'tteiisaiijhat tecignttvi.
n^to^emie simtfia/ceiieedfcre^<*on#hnate flefce- Data xiv Kal. Februarii, ahriOprimo, Christo pro-
r^emus.Cqius>petftiffia<dea«gaw«etaftnws, sed red- pitio, impeTiihOStri,ihdiclione 7. Actum Aquisgrani
dijtaJn,omnibtis^|«a3s«iites« fWtarS^deles saoetae palatio in Dei nothure feliciter. Amen.
Dei ^eoteia ,et dwstrt coneesemo «tqae petpetuo ' xxy.,
cnnjrmMiwna; iwtojsnessecognoseant. JHsaper etkm • MW Hispjkias
<mi WM&mw*u&ettSm nwrtjn**.
Biacuil flobis itraoemiceHukm «ndi Sjfmpheriani,' P
Qhm,exinde afrslrsolian, num 'eSapib«srebtft ibWem (Anno 815.)
iW [Apnd Baluz., Ca&tu%.,tom. I, pag. 550.]
aspicjentih^.reMEnie^iteidimin<etiam quamdWri Bocttsl
viUam iquaj «jcatotr.;Ftatium, imiaa volu^rmts m fNecerptu/mremisiionissiveconcessionisqupd
. <pdtiM4ovkm fmpefator BitpOnii:gtii aHseper-
susceptionem pecegmnornm et alinMniam panpemm fugerant \propter persecufionemSarttceVofUm^.'
ibidem futuris pitrfcere temporibus, 4ta (tuntiaat In nomine Domini bei et Salvatoris nostri Jesu
ut nuUos eara «xmde uUe unqusm tempore absvraf ChttslifiiudovicWS', cKvisn orflmante*providentra ,
hereaut in beneflcio darepraesnmat, sed, stent in* imperator Auguslus, omnibiis Bdelibus sanctae Dei
tuUnms,«d necessitttes wdigwnium procaratotes Ecblesiaeaenostris,prECsehtibas scilicet et fuluris,
~
Oriente, elqnend nes merraeattmt. Sed forfessis fn ipstirii m$i*a,t. *Wie ^teTnm. diploma Caroli Slagni
apocoaptum male consutum -rejiciendam est ejusr eiriN^ r^odtyhtoS^ti^Novaliciensi concessum, lom.
mo# Nocabowm.uti.etalia, qnae subseqmmlur, mm- fV tiiliae Sacrle Dgbeini, in calalogo episcoporum
quam nobis «xmoomrenda,scilicet tft n&xtrobnperio Taririiiensiutt:'\\fmrti.Jtoffi. XCVll, colf 997>.
pprpKtrmm nrnHa vkiWe,ut «ffa omiltam, cum Sputiumtetrim sme dribftatione aguosces.
cm»M Ireliqms ooierem legttimi fetus diploma
 1013 DIPWMAIA ECCLESaSTJGA. 4014
partibus Aquitaniae,Septimaniae, Provinciae et His-. A superius comprehen$om-est» praestare cogat. Sed
paniae consistentibus. hceat tam istis Hispaeis, .gnipr*es.enti-teropaee in
Sicnt nullius vestrum notitiam eftugisse putamus praediclis lpcis tesident••, :«iain bis <pui-adliuc ad
ijualiier aliqui homines propter iniquam oppressuo- nostram fidem de iuiquorum poiestate fugiendo
nem et crudeTissimumjugum quod eorum ceryjcUuiS confluxerint, et in desertis at^ue *n incultis locig
inimicissima Christianilati gens Saracenorum un- per nostram vel comUisnostri iicemiam icpnsedentes
posuit.relictispropriis habitationibuset facultalibns oediliciafeceriut, et agros ucoiueciiit, juxta supra-
qnae ad eoshaereditariojure pertinebant, de partibus diclum modum sub nostra defensione atqne prote-
Bispaniaead nos confugerunt, et in Septimania atque ctione in libertale residere, et nobisea quae su-
in ea portione IlUpaniae quce a nostris marchionibns perius diximus, tam cura comite suo quam cnm
in soliludinem redacta fuit , sese ad habitandum missis ejus, pro temporum opportnnitate alacriter
contulerunt, et a §aracenorum potestate se sublra- atque fideliter exhibere.
hentes , nostro dominio"libera et prompta vohmtate VI. Noverint tamen iidem Hispani sibi ilicentiam
Se subdiderunt, ita ad omnium vestrum nolitiam a nobis esse concessam ut se in vassaticum comi-
pervenirc volumus quod eosdem homines sub pro- tibus nostris more solito commendent £tsi bene-
teclione et defensione noslra receptos, in libejjtaje *" ficium aliquod quisquam eorum ab ee cui ie com-
conservare decrevinius. mendavit, fuerit consecutus, sciat se de illo talo
1. Eo videlicet modo ut sicut caeteriUberi homines pbsequium seniori suo exliibere debere quale no-
cuiri comite suo in exercitum pergant, et in marcha sirates homines de simili beneficio fienioribus suis
nostra juxta ratinnabilem ejusdem comitis ordina- exhibere solent.
tionem atque admonitionem explorationes et excu- VII. Idcirco has nostrae auctoritatis litteras eis
bias, quod usitato vocabulo waclas dicunt, facere dare decrev.imus, per^uas decernimus atque jube-
non ncgligant, «t missis nostris aut filii nostri, quos jonus ut haec nostr,»; liberaliiatis et .mansuetudinis
pro rerum opportunilate illas.in partes miserimus, .constitutio erga illos tenore perpetuo ab enwtbns
aut legatis qui de partibus Hispaniae ad nos trans- jfidelihussanctas Dei Ecclesireel nostris inviolabiliter
missi fuerint, paratas faciawt, et ad subvectionem .cqnservelur. Cujus constitutionis in wnaqnaqnc ci-
eorum veredos danent. Alius yero census ab eis, ne- vitate ubi prccdicli Ilispani habitare noscuntur , ti>e£
que a comile , nequea junioribus et minislerialibus descripliones esse volumus : unam quam episccpiis
ejus, exigalur. ipsius civitatis liabeat, et alleram.*ia» ;eQmes,«t
' H.
Ipsi vero pro roajoribus causis, sicut suat ho- tertiam ipsi Hispani qui in^eodemiocoioonwersantur.
micidia, raptus, incendia, depraedaliones,tnsmbro- . Exemplar veno earum jn arcMwpalatii inostri cen«-
rum amputationes, furta „ latrocinia, alienarum re- suiroas reponendum, «t ex iilius inspectione, si
rum inyasiones, et undecunque a vicino suo aut quando, ut fieri solet, aut ipsi se reeiamavexint.,
criminaliter aut civililer fuerit accusa.tus, et «d aut comes vel quislibet aiter «ontra.eos causam fca-
placitum venire jussus, a<lcomitis sui malum onwi- buerit, definitio litis fieri ppssit.
modls venire non rccusent* Cjcieras vere minoces Hanc quippe constkulionem, «tperdkitunia tem-
causas mere suo,.sicut hactehus fecisse noscuntw, pora^fidelibus sanctse Dei Ecclesiae et nostris et
inler se mutuo defmire.jQOJi probibeantur. yerius credatur et diltgeotiufi conservetur, matm
III. Et si quispiam eorum in partem quam ille ad propria subscrjpsimus, el*nn«li nostri imprcssione
'
habitandum sibi occupaverat, alios hoiaines unde-. signari jussimus.
cunque venienles alUaxeiit, -et secum in portione Signum domni Ludovici, serenissimi impera-
sua , quam adprhioneni yocant, jiabkare fecerit, toris.
utatur illorum servilio absquealk;i4uscoulradictione Durandus diaconus ad vicem Helisachar reco-
vel impedimenlo, et liccat illi cos 4isl-ringere -ad gnovit.
juslitias faciendas quajes ipsi inter se definire pos- U Dalam Kalendas Jannarias, anno, Christo propi-
sunt. Caeteravero judvcia, id est, criminales actic- tio [815j, primo imperii doinni Ludeviei fiiissinii
nes, ad examen comUisreserventur. Augusti, indictione 7. Actum Aquisgrani palati»
IV. Et si ajiquis ex his hominibus qui ab eorum regio in Dei nomine feUciter. Amen.
ajiquo attraclusest, et ,in sua portione collocatus ,.
locum reliquerit, locus tamen qui rclictus est, .a XXtl.
dominio iUius qui eum prius tenebat non .recedat. PRO MONASTEBIO «ICUCXHSI.
V. Quodsi illi propter Icnilatem et mansuetudinem (Anno 815.)
comitis sui eidera comiti honoris et obsequii gratia [Apnd Baluz., Capit., pag. Ii06, ex chartuiarie
quidpiam de reLus suis exhibuerinl, non hoc eis pro monasterii Miciacensis.]
trjbuto vel censu aliquo computetur, aut comes ille -In nomine Domini Dei ct Salvatoris nostri Jesu
vel successores ejus hoc in consuetudinem praesu- Christi, Ludovicus, divina ordinanle providentia,
mant, neque eos sibi vel hominibus suis aut raansio- impcrator Augustus omnibus episcopis, abbalibiis,
naticos parare, aut veredos dare, aut ullum censum ducibus, coraitibus velvicedominis, vicariis, cente-
vel iributum aut obsequium, praeler id quod jam nariis, telonariis, actionariis, et omnibus rempu-
 *
1015 JfcBH^tCC^NOMEN-ri-Ptt . 1016
bUcam procurantibus, pfteSiifflfejl: scilicet et futu- A Notum sit quia nos, deprecante Bernardo Vien-
. ris. Notum sit quia Dutresindlpabbas ex monaste- nensis ecclesiae episcopo, quae est constmcta ic
rio sancti Maximini Miciacensis et omnis ejns con- honore sancti Manricii, pro mercedis nostrae aug-
gregatio petierunt eelsitndinem nostram ut licentiam mento, seu pro utiUtate fratrum ibidem Domino fa-
haberent, adeorum supplendas necessitales, tres na- molantium, ei concessimus naves quinque per di-
ves per Ligerim, - Carum, Vincenam, Sartam, Me- versa flumina, Rhodanum scilicet et Segonnam, ad
- duanani, Taunucum seu Lidum, Hilarium, sive per sua negotia deferenda. Unde vobis pnecipimus atqne
caetera ftumina pro quibuslibet praefati monasterii mandamus ut neque vos neque juniores vestri ul-
necessitatibus discnrrunt, necnon et de carris, sau- lum telonerira aut ripaticnm seu porlaticum, vel
mariis, navigiis, seu de omni commercio, undecunqne etiam cespitaticum, nec coenaticum vel salutati-
flscus teloneum exigere poteral. Cujus precibus ob cum, nec ullas redhibitiones ab eodem praedicto
amorem Dei et veneralionem ipsius sancti annuere • numero navium exigere vel exactare prasumatis,
et hoc nostrae auctoritatis praeceptum firmitalis gra- quatenus per hanc nostrae praeceptionis auctorita-
tia erga ipsum monasterium pro mercedis nostrae tem, ut praediximus, ob utilitatem fratrum ibidem
augmento, sicut petierunt, concessimus. Idcirco hoc Deo servientiura liberins securiusque negotia sua
praeceptum nostrum fieri j'ussimus, per qnod jube- B vestro simul fnlti auxiUo et munimine peragere va-
mus atque praecipimus ut nemo fidelinm nostrorum, leant. Et ut haec auctorilas verius certiusque cre-
nec quislibet exactor judieiariae potestatis, de Carris, datur, de annnlo nostro subter jussimus signari.
vel sagmariis, seu navigiis, vel de quolibet commer- Signum Ludovici serenissimi Augusti.
cio, undecunque videUcet fiscus teloneum exigere Ibbo ad vicem HeUsachar recogncrvi.
potest, nuUrim teloneum accipere vel exigere prae- Data ivldus Junii, anno secundo, Chrislo propi-
sumat. Naves vero tres, quae sive per flumen Lf- lio, imperii domni Ludovici serenissimi Augusti,in-
geris, sive per caetera flumina ob utilitatem et ne- dictione 8. Actuin Aquisgrani paiatio regio in Dei
cessitatem ipsius monasterii discurrunt, ad quas- nomine feliciter. Amen.
cunque civitates, castella, aut portos, vel caetera 'xxvm.
foca aceessum habuerint, nullus ex efs aut homini-
bus qui eaS praevident uUumteloneum aut ripaticum, PROIMMUNITATE COENOBII CAEROFENSIS.
aut pontaticum, aut portaticum, arit salutalicum, (Anno 815.)
ant cespitaticum, aut coenaticum, aut laudalichm, [Apud D. Bouquet., Recueil det hitt., tom. VI, pag.
aut travicticum, autpulveraticum, aut ullum occur- 4T4, ex Beslio in probat. adHist. com. Pictav.,
' \ pag. 164.] -
srim, vel ullum censum, aut ullam redhibitionem
accipere vel exigere audeat; sed Ucitum sit, absque In nomine Domini Dei et Salvatoris nostri Jesu
alicujus illicita coritrarietate vel detentione, per Cbristi, Ludovicus, divina ordinante providentia, im-
haric nostram auctoritatem naves tres, et homines perator Augustus.
qui eas praevidere debent, cum iis quaedeferunt, per Si erga loea divinis cultibus mancipata propter
universum imperium nostrum libereac secureire amorem Dei, ejusque iri*eisdem locis sibifamulan-
et redire. Et si aliquas moras in quolibet loco fece- tibus beneficia opportuna largimnr, praemium nobis
rint, aut alifuid mercati fuerint aut vendiderint, apud Deum aeternaeremunerationis rependi non dif-
nihilab eis prorsus, ut dictum est, exigatur. Haec fidimns. Noverit interea sagacitas sen utiUtas om-
vero auctoritas ut pleniorem oblineat vigorem, et a niuraifideliom nostrorum, tam praesentiura quam et
fidelibus nostris certius credatur et diligentius con- futurorum, quia vir venerabilis « JuStris abbas ex
servetur, de annuU nostri.impressione subter sigillari monasterio Carroferisi, quod est constructum in ho-
jussimus. nore Domini et Salvatoris nostri Jesu Christi, situm
Dalum vi Idus Januarii, anno, Christo propitio, in pago Pictaviensl prope fluvium Karentone, obtulit
primo imperii domni Ludovici serenissimi Augusti, 'Obtutibus nostris auctoritatem immunitatis domni
indictione 8. Actum Aquisgrani palalio regio in Dei et genitoris nostri CaroU beatae memoriae piissimi
nomine feliciter. Amen. Augusti, in qua erat insertum qnod ipsum monaste*
XXVH. rium Rotgerius quondam comes in suo aedificavit
PKOECCLESIA VIENNENSI. proprio, et eum omriibus rebus et ornamentis eccle-
(Anho 815.) slae, seu et cum omnibus appendiciis et adjacentiis
[Apud Baluz., ex chartulario ecclesiae Viennensis.] suis, eidem genitoritiostro per chartulam delegave-
Ih nomine Domini Dei et Salvatoris nostri Jesu rit donationis: et quod ad ejus petitionem ob in
Christi, Ludovicus, divina ordiuante providentia, quietudinem judiciariae polestalis sub sua devotione
imperator Augustus, omnibus episcopis, abbatibus, et immunitatis tuitione consistere fecerat. Pro fir-
ducibns, comitibus, vicariis, centenariis, actiona- mitalis namque studio deprecatus est praedictus
riis, teloneariis, seu omnibus rem priblicam procu- Jnstus abbas, et omnis congregatio ibidem Deo ser-
rantibus. viens, ut paternum morem sequentes, hujusmodi
» Hie est Justus abbas, cuiClaudius Taurinensis episcopus suum iri Bfetthseum Commentariuri» nun-
cupavit. -. .
 101T DlPLOMATAECCLESIASTICA. 1018
nostrae immunitatis prseceptum circa ipsum mona- A Christi, Ludovicus, divina otdinante providentia,im-
sterium fieri censeremus. Quorum petilioni libenter perator Augustus.
assensum praebuimus et nostrae auctoritatis praece- Cum petitionibus servorum Dei justis et rationa-
ptum erga ipsum monasterium immunitatis atque bilibus divini cultus amore favemus, superni mune-
tuitionis gratia pro divini cultus amore et animae ris donum nobis a domino impertiri credimus. Igi-
nostrse remedio fieri decrevimus; per quod praeci- tur notum sit omnibus fidelibus sanctae Dei Ecclesiae
pimus atque jubemus ut nullus judex publicus, nec ac nostris, praesentibus scilicet et futuris , quia
a
quisUbet ex judiciaria potestate, aut ullus ex fideli- Hauto abba ex monasterio sanctorum apostolorum
bus nostris, tam praesentibus quam et futuris, in Petri et Pauli, quod est situm in silva quae vocalur
ecclesias aut Ioca vel agros , seu reliquas possessio- Dervo , ubi fluvius Alsmantia ingreditur in Vigera,
nes, quas moderno tempore in quibuslibet pagis et in pago Pertense, ostendit nobis iramunitatem avi
territoriis infra ditionem imperii nostri juste ac le- nostri Pippini regis , in qua erat insertum qualiter
galiter possidet, vel ea quaedeinceps in j'ure ipsius ipse et anlecessores ejus , reges videlicet Franco-
sancti loci aut pernos aut per alios voluerit divina rum, ipsum monasterium semper sub plenissima
pietas augeri, ad causas audiendas, vel freda aut defensione et immunitatis tuitione habuissent. Ob
tributa exigenda, aut roansiones vel paratas facien- B firmitatem tamen rei postulavit nobis praedictus
das, aut fidejussores tollendos, aut hproines ipsius Hauto, ut eamdem auctoritatem ob amorem Dei et
monasterii, tam ingenuos quam et servos, super ter- reverentiam ipsius sancti loci, nostra confirmare-
ram ipsius commanentes distringendos, nec ullas mus auctoritate. Cujus petilioni libenter acquievi-
redhibitiones aut iUicitas occasiones requirendas, mus et hoc praeceptum auctoritatis nostrae circa
nostris nec futuris temporibus ingredi audeat, nec ea ipsum sanctum locum fieri decrevimus, per quod
qua?supra memorata sunt, penitus exigere prsesu- jubemus atque praecipimus ut nemo fidelium nostro-
mat. Quidquid etiam de praefatis rebus monasterii rum, vcl quislibet cx judiciaria potestate in eccle-
fiscus exigere poterat, in integrum pro aeterna retri- sias autloca velagros, seu reliquas possessiones
butione eidem concedimus monasterio; scilicet ut praedicti monasterii, quas moderno tempore juste et
perennibus temporibus in alimoniam pauperum et ratiouabiliter possidet, vel ea quae deinceps in jus
stipendia monachorum ibidem Deo-famulantium pro- ipsius raonasterii voluerit divina pietas augeri, ad
ficiat in augmentum. Et quando quidem divina vo- causas audiendas, vel freda exigenda, aut mansio-
catione supradictus abbas, vel successores ejus de nes vel paratas faciendas, aut fidejussores tollendos,
hac luce migraverint, quandiu ipsi monachi inter se aut homines ejusdem monasterii injuste dislringen-
tales invenire poterunt qui ipsam congregationem C dos, nec ullas redhibitiones aut illicitas occasiones
secundum regulam sancti Benedicti regere valeant, requirendas, nostris et futuris temporibus ingredi
per hanc nostram auctoritatem et consensum licen- audeat, vel ea quae supra memorata sunt, penitus
tiam eligendi abbates concedimus; quateuus ipsis exigere praesumat. Sed Uceat memorato abbati suis-
monachis qui ibidem Deo famulari videntur , cum que successoribus res praedicti monasterii sub im-
rebus vel hominibus eidem monasterio aspicientibus munitatis nostraedefensione quielo ordine possidere.
vel perlinentibus, sub tuitionis vel immunitatis no- Et quidquid exinde jus fisci exigere poterat, totum
strae defensione, remota totius iniquse potestatis in- nos pro aeterna remuneratione praefato monasterio
qnietudine, quieto ordine possidere et pro incolumi- concedimus, ut in alimonia pauperum et stipendia
tate nostrae conjugis et prolis, seu etiam totius im- servorum ibidem Deo famulantium proficiat peren-
pdrii a Deo nobis coUati et ejus cleihenlissima mi- nibus temporibus in augmentum, quatenus ipsos.
seratione perpetuo conservandi, Dei per immensam servos Dei qui ibidem Deo famulanlur, pro nobis
clementiam jugiler exorare delectet. Hanc igitur et conjuge proleque nostra, et pro stabilitate totius
auctoritatem, ut pleniorem in Deo obtinere valeat imperii a Deo nobis collati vel conservandi, jugiter
vigorem, et a fidelibus sanctae Ecclesiae et a nostris Domini misericordiam exorare delectet. Et ut hsec
roboretur, et verius credatur, et diligentius con- auctoritas , Domino protegente, valeat inconvulsa
servetur, manu propria subterfirmavimus, et annulr mancre, manu propria subterfirmavimus, et annuli
nostri impressione signari jussimus. nostri impressione signari jussimus.
Signum Ludovici serenissimi imperatoris. Signum Ludovici piissimi imperatoris.
HeUsachar recognovi. Durandus diaconus ad vicem HeUsachar reco-
Data II Idus Febr., anno, Christo propitio, 11 im- gnovit. .
perii domini nostri, indictione 8. Actum Aquisgrani Data II Kal. Martii.anno, Christo propitio, II ira-
palatio regio in Dei nomine feliciter. Amen. perii domni Ludovici piissimi Augusti, indictione
XXIX. 8. Actum Aquisgrani palatio regio iu Dei nomine
. PROMONASTERIO DERVENSI. feUciter. Amen.
(Anno815.)
[Apnd D. Bouquet. tMd., pag. 476, ex chartulario
hujus monasterii.l
In nomine Domini Dei et Salvatoris nostri Jesu
« Yulgo Moutier-en-Der, in diceccsi Catalaunensi.
1019 • LClJO^a I COCJSOMENT^PU 1020
'-.<; :'*$$$% .*•'• ^A ad festivitatem ipsius beati marlyris Gorgonii, quod
WTOMONASTERIOGOOTIENSI. est v Idus Septembris, solidos quinque denarios, aut
: ;^«no8t5j ^ quantura de cerapretio tanto comparata patefaciat.
Quod Si de ipsq censu negligens arit tardus exstiterit,
In noflsine Doraire fteS ae Saivsatori6 nostri Jesu emeridato neglecto, quod tenet teneat. Post disces-
Christi. iA»en. fcndovicu», <fivinaorfioante demen* sum yero suum, quando sic Deus voluerit.ipseeres
bene actse ac melibralae ahsgue ulla contradiclione,
tia,imperator Asgustus.
Cum justum esse constat ut regalis atque impe- veljudicis assignatione, adjam fulurum monasle-
rialis potestas his aliqood nKmHsimpertiat quorum rium redeant. fipc vero, auctoritas cleraentiae hc-
strae ut immobilis et inconvulsa permaneat, manu
necessitas. hoc postulare *o.»ftj)rob6tMr;cumquenon
minus seq«ite<*sorde videtur exigetfcwthis eadem nostra sutterfirmsjyimus, et Jjullae nostrae impres-
sione sfgnari jussumis.
potentia Kberws au*em acconimodet, et eorum pe-
titiones ad effecftira perducat, qnotwn -fidelifamn- Signum Ludoiviciserenissimi. regis.
latu manMest*^tevotionis ebseqiite demonstrantur : Ego Durandus iiaconus ^d vicem HeUsachar re-
idcirco «otum ifieMvotumus <emnfumJfidelium no- « cognovi.
strorura tam .prjesehttam <i«ara fu tfflwam sagacitafi, B Data x Kal. Aprilis, anno ab incarnatione Domini
indict. 8» epacta 7. concurrente , anno vero%
qualiler suggerente atqHC petente Madephrido fideli - 815,
nostro, res quasdam Theodemsrus proprietsftis suse; regni Ludovici imperatoris. Actum Aquisgrani pa-
qjMesunt inpago Seaflponehsi, in flne T-lieodalciaga, Iatio regio in Dei .nominc feliciter. Amen.
et i» fioe &Garam«se,«t in fine Heliwminciaga, et itt XXXL
fine Audoraaga, et infineAbsolomaga.et inlirreMu- »».«OKASVeBieAKIAWKSI.
natebuvicuse, et m ifine HalatieuiMse, et rn-tme Cun- (A&no«15.)
Jwlomaga, et fn *ne 0odoma$«, «t m *ne Codeo- (Hac «t mnmlki stia Ludovici PH dipiomata j/um
peeuse, et inftaefeanoiwaga,M est, ta«i tnansis, M^aimt^ri^^^v^nse^pe^a^^miiAerQp^ta^
«asis, casidis, com *w#itibw5tedMciis^eseper^osi'- sanci) Sip^^mmtnensis\)'.'
'
fig, <^mpis, ffhtis, vmeis, sUvis, sdrttis-et iucnitis, r"'-\::r-kxsiL'
aquisaqaaramve decorsibfls, qnidquid ab hac die MtO«YitMENSl.ECCLSSH..
Hertmannus visus fwit habere, et potestatem babort, iAmtto m.)
1,otumet adintegrumad partem «ancti Stepbafri vel [Apud iD. Boaqwet., ibHt.,exi. iCodumbiQe rebmyes-
sancti Petri, vel sanoti Cwgonii vetad ipswBimona- r 4k e,pisc-,Wi#pr.,,lib. u, a. 30.]
Sterktm.GorEfeecohdonavii ad fehipus •Optario ab- & o««weffl*n*ri« Salvatorisnostri Jesn Christi,
fctii, et<nccapil m preCariam m pago Scarponensi, Lndosieus,idivTna*ii*6antepn»videntia », hnperator
eti»fineBa«e»aga, vel hi ipsa villa Banonocurte,
Bksttet ^«apreoaria docet, totum-et ad integram. Si saoetfiottim ^ Serv«ru«iiDeijustispetition!fetis
Pestea veirtt ^MBgaHus episcepus atque abbas de ipso acq»iesoifl«!S>hoc «efeis sane ad seternam licatitu-
monasterio, m volutt ipsam precariam cessare. *nemJ^s«jiri»e^en«diirms. Mcirco comperial em-
TluncHartmattnus cowes ad iiostramaccessitch^feff- wfctmfidelium *os»ro«um, prseseBtwm scilicet et
tiam, depreca«s ut ipsam ptecafiam qtiam a "supra Mu^erutnaadnstria, quia vir <venera:biiisThomaf,
memorato abha*e''0ptairro acceperat, per hostrarfl e^w^us Al^siamiseu Vivariensium, veaiens ad
BMfindeburdara «fflcertfiaih (BebuS ^ttae Suae, sicut nos, depi-eoatus esl celsitudinem nostram ut pr»
SWteteos ctmveherat, habwe potuisset: «ujuspeti- nostrae mercedis^ugmenito .pFaedictam sedera, cnm
«eflrous domws^ei tftilitatem cohsiderantes, caplo fratribusibidem *w»ino servlentibas, sub inestra
fidelium nostfOTuiri ednsttio, annuiihus; et ideo. flefensione et irarnwnitate reciperemus : cajus peti-
Bajno noetrae aoctotrtaftis largitionetn praedicto fideli tirini assenSHm pp»bentes, per tjostrae anetorifatis
nosfre Hartmatrtro, expetitione Maflefridifidelis no- J3 i praeeeptum confirmarestuduiiwus. Praecipieotes er-
slfi^aic casteroruih fteVi decrevimns, per quam sta- go jubemus ritnhtms judcx pubUcns, nequc quislrhet
tuimus aSque^tmximus trt ressupetius scriptas, quas ex judieiaria potestate Seu atiquis ex fideifbussanct»
tam ipse Hartmsmtms«d •ipsaflncasam Dei dedit, Dei Ecclesiae ac nristris, in eeclesias, «ut teca, >vel
quam etiam-Mas^a^fnprecariam accepit, per hoc agros, seu Teliquas -possessiones, qoas '«oderno
ntajeslatis nostTte prteceptum, seu per diclam con- tempore jusle et rationabiliter possidere yitletnr in
ventionem, diebus vitae suae secure possideal; et qnibuslibet pagis et territoriis, <vel quidquid etiam
mfUiis exmde potrtrfictitn in quibuslibet rebus vel dermteps amcfcm thidem collatura
propte^tii^^
«iwporibas aliquid mmttehdi jus habeat; sed quid- fuerit, adtaasafs^i^&^^^freda exigenda ant
^ttid ibrderri accreseere, immelioraTe vel attrabere mansiones, aut jblaratas faciendas, aut fidejtissores
voluerit, ac si liberos proprios ex rebtfS memoratis toUendos, authdmmeslpsiusecclesiae, tam ingenuos
baberet, eofieri decernere satagat; ita tamen ut ^««n ser#os, injUBte distringendos, .sive nUasred-
per singulos annorum recursus persolvat in censum, hibitiones vel Uiicitas occasiones requirendas, tdlo
1
a Male ia editis. divhueordinatione providentia;.
1021 DIPLOMATAECCLESIASTICA. 1022
gmroam tempore ingredi audeat, voi ea qnie tont ft.isupradlows abbas dehac luce migraverit, quanrau
supra memorata exactare prscsumat, sed liceat ser- jpsi monachi inter se tales invenire p^ttferiht,, qui
vis Domini ibidem consistentibus sub nostra defen- .secundum sanctum ordinera et regulftrem normam
sione et immunitatis tuitioneperpeluo temporequiete jregere valuerint, per nostram pemussiooem.e^ eon-
residere, et pro nobis ac conjuge proleque nostra, sensum licentiameligendi hateant abbatem : qnate-
seu pro stabilitate totius imperii nostri a Domino nusservos Dei, qui iWdem Doraino famuiantur, pro
nobis coUati, et ejus clemenlissima miseratione ja- nobis et conjuge proleque nostra, atqne stabilitate
giter conservandi Domini misericordiam exorare. totius imperii nostri nobis a Domino coHati atque
Et ut haec auctoritas verius certiusque credatur, -conservandi, jugiter Domtnnm exorare delectelwRsec
manu propria subscripsimus et annuli nostri im- vcro auctoritas immunitatis noslrae, ut perdintuma
pressione signari jussimus. ;tempora inviolabilem atque inconvnlsam obtineat
Signum domni Ludovici serenissimi imperatoris. firraitatem, et ut a fidelitras sanctae Dei EcdeSiae
Datum xvn KaT. Julii, anno 11 imperii domrii *l uostris verius certiusque credatut et diligentius
Ludovici Augusti, indict. 8. Actum Aquisgrani $a- eonservetur, manu propria subteream -firmavimus,
latio regio inDei nomine feliciter. Amen. et annuli nostri impressione signari jussimas.
XXXIII. B Signum Ludovici imperatoris.
PROHONASTERIO SASCTI»AXENTH. i)ata xiv Kal. Julii, anno 41, Christo propMo, :kn-
,(Anno 815.) j»erii domni Ludovici serenissimi imp., mdict. 8.
fAnudD. Bouquet. ibid., p. 480, ex veteri chartu- Actum Aquisgrani palalio regio in Dei nomjne feii-
(ariohujus monaslerii.] *iter. Amen.
: Jnaomine DominiDei et Saivatorts hostri Jesri XXXIV.
Cbristi, LndovictJis<div»aordinanteclementlaimpe>- fRO toNAS^rERTO FAKfENSl.
rater Attgttstus.
'-..' (Anno8l5.)
. $i erga toea djraris cnltibue m"a*erpata, -propter TApud Chesnium,' Script. Tterutn Fxancic. tom.
v IJl,'
^' •' ";-
aniorem Dei cjusque in eisdem sibi famulantes, "bfti Tf.m^ ;
neficia opportuna lar^imw, pnemiiim robis aptfii Lridbvichs riiviha ordinrihtte prdvitfehtralmp^rator
Dominum aetern* remunerationis repenai non-diffi- Augustus.
dimus, itictrc» noverjt omhhrm fideliuro nostrorhth Imperialem celsitudinem dfecet praedecessorum
lam praeeentium«Juamfuttrrorum solcrtia, quia hos triorum facta hoh solhm InVioiabflitet conservare,
Tetberinm trenerabilem abbatem ex monasterio n sed etiam censutai suae auctoritate alacriiet cohfir-
S. Maxentii confesseris, tfbi ipse sanctus corpore taare. Perinde noverit •sagacitas seu Industria om-
leqaiescit, quodestsilum ih pago Pietaviensi, una niurii fidelium nosttorum, tath praesentium qcfam et
eum congregationeibidem Deo famulante,curt om- tuthrorum, quia vir venetalmis. Benedictus abbas ex
mhus rebns et Jwmihrbus, quce moderne tempore tnonasterio Aculiano silo Tn letriiorio Sabmehsi, et
ipsa txmgregatie habeTe-videtnr, *ub nostra susce* cOnstructo In honore sahctae Bei genittricissempet-
pimus defensiene et fmnnmtfatis tnitione. Quaprop- que virginis Marise, obtuTiitobtutibus hoslris quas-
ter et per hoc nosttaeaHCtoritatis prseceptum decer- dam auctoritates confirmatiotiis Domini geriitoris
nimus atque jubemus ut nullus judex pahiicus, et hostri bonaememoriaeCaroli sereriissimi Augusti, in
qmimet ex Judiciarta potestaleinecctesias, autloca, quibus continebatur insertum qualiter idem mona-
vet agros, seu refiquas possessiones tneniorati rno- sterium sub tali privilegio consistere Jecerat, sicut
naSterii, quas moojferhotempore tnfra ditionem tiri- caitera raonasleria quae in Francia sub sancti Bene-
perii hostri fuste et rationaLHiter possldet, et quae dicti Patris norraa consistunt. "Scilicet ut nullus
deinceps m jare ipsins monasterii voluerit divTna episcopus de thesauris ipsius moriasterii aul rebus
pTetasaugeri, ad cansas audiendas et freda aut tri- aiiquid auferre, nec siib aliquo tribhto ponere, aut
buta exigenda, atrt mansiones et paratas faciendas, r» aliquem censura exinde exigere aut exactare praesu-
atrt fidejussores toirendoS, atft homines ejusdem mo- meret. Vel quallterTKlJeprandus dux gauldum qui
hasterii, tam ingenuos quam servos, super terrairi rihnciipatur Tahcies, et curtem quae vocatur Vallan-
rpshis commanenies disttingendos, nec ullas redhi- tis, cum Omniintegrilate et appendiciis suis,per sua
mvionesaut iliiciias occasi'on6stequirendas, nostris ptaecepla conTirmavit, 'et ctrrtem Taciahutn, mona-
ettuturis temporibtrs htgre ii aiideat, et ea quae su- stetium sancti 'MaM «vahgetistae quod esl silum
pra memorata stmt, penitus exigere praeSumal. Sed juxta *nuws Spoletana; civitatis, quod ipsedomnus
Kceatn.emorato abbati Tetberto shisque successori- et genitor noster ad idem monasterium per suum
btrs respraedicii tnonasietii sub lmmuriitatis nostrae owifirmavit praeceptum : «t.monasterinm sancti Sal-
defensione qhieto erdinc possidere. Et quidquid yaloris, silum non procul ab eadem civitate.Spole-
fnde fisctrssperate potuerit, totum nospro aeterna tana; et monasterium puellarum , quod vocalur
refnnneratiotie praefato inonasterto concedimus, ut Sancti Georgii, sub muro civitatis Reatinoe; et ec-
in atimonia panperum et stipendia monachorum clesiam Sancti Michaelis archangeli posilam super
Ibidem Dcrmino famulantium proficiat perennibuS iluvium Mellinum, juxta ipsara civitatem Reatinara,
in augitentis. Et g^doqtt&em divma yocalione cum onmi.integritate sua. Et in .terrilorio.Firmano
1045 LUDOVICII COGNOMENTOPH 1034
Sancti SUvestri, vel Sanctae Marinae,cum omni in-. A yetur, inore nostro eam subscribere," et de buUa
tegritate, vel quidquid ex largitate regum regina- nostra jussimus sigiUari.
rumqne, pontificura, ducum, castaldorum. vel ex Durandus diaconus ad vicem HeUsachar reco-
coUatis popnU, vel caeterorum fidelhim, eidem mo- gnovi.
nasteriolegaliter confirmatum fuerat, suis auclori- Datum n Non. Augustianno, Christo propitio, II
tatibus confirmaret. Sed etpro rei totius firmitate imperii nostri, indictione 8. Actum Franconofurd
postulavit nos praedictus abbas ejusque congregalio, palatio regio Dei nomine feUciter.
ut morem paternum sequentes nostram etiam aucto- XXXV.
ritatem snper hoc negotio fleri censeremus. Quorum PEOHONASTERIO BAtNEOLENSt.
'
petitionibus ob animae nostrae emolumentum, et (A«no8i5.)
aeternas retribntionis fructum, Ubenter assensnm [Florez, Etpana Sagrada, tom. XUJI, tract. 81, dt
praebuimus, et hoc nostrae auctoritatis praeceptum Ecclet. Gerund.]
inspecta auctoritate paterna fieri placuit, per quod In noririne Domini Dei et Salvatoris nostri Jesu
decrevimus atque statuimus ut nuUus episcopus de Christi.Ludovicus, divina ordinanteprovidentia, im-
superius memoratis locis, aut de caeleris irionaste- perator Augustus.
riis, ant celluhs, xenodochiis, ecclesiis, curtibns, B Si erga loca divinis cultibus mancipata propter
viUis, piscationibus eum piscateribus sriis, servis, amorem Dei ejusque in iisdem locis sibi famulantes
aneilfis, libellariis, chartulatis, offertis, gualdis, beneflcia opportuna largimur, praemiumnobis apud
molendinis, velde Omnibuseidem monasterio jure Domiaum aeternasremurierationis rependi non difli-
subjectis, vel quidquid ex mnnificentia regnm, re- diraus. Idcirce notum fieri volnmusomninm fidelium
ginarum, aut ex confirmatione pontificum, ducum, nostrorum praesentium seiUcet et futurorum magni-
castaldorum, nec non ex collatis populi aut caetero- tudini, quaUter vir iUuster Rampo comes nostram
rum fideUumliberalitate, vel etiam ex monachis qui adiit serenitaten^snggerens mahsuetudini nostrae eo
in eotfent'moriasterid suas anjinas1salvare cupieritet anodqnii^y^»l%{o8us nomineBonitns quemdam
intraverunt, et eis taih ex donatiorie regum regina- locum eremnm quod dicitur Baniolas, quod est situm
rumqiie, pontificum, ducura, quam et haereditate in pago Bisudunensi ubi ecclesia antiquitus fundata
parentum, vel de quoUbet altractu advenerunt, et fuerat per licenttam Odilonis quondam comitis, ac-
ibidem per chartulas deiegaverunt, vel undecunque cepisset, et ibidem proprio sudore laborasset, ubi ec-
ad eos lam per venditiones, accessiones, commuta- clesiam in honore «ancti Stephani protomartyris con-
tiones possessionesque, eidetn monasterio, sicut stnixit, et habitationes monachorum et receptacula
dictum est, venit, et moderno tempore juste et C pauperum aedificavit, et monachos qui snb norma
legaiiter possidere hoscitur, vel quod deinceps Do> xeligionisperpetoo ibi degerent conslituit Sed cum
mino largiente ibideih coUatumfuerit, nullus fidelium idem abbas divina j'ussione a saeculo migravit, eli-
nostrorum, ptaesentium scilicet et futurorum, me- gentibus ipsis monachis, et consentiente venerabili
morato abbati ejusque congregationi, ant suis suc- viro Nibridio archiepiscopo, Mercoralem virum ve-
cessoribus inquietare, aut calnmniam generare, aut nerabilem in eodem monasterio abbatem constitue-
aliquam injnstam repetitionem facere lentet. Sed runt, quera in nostra praesentiaadducens in manibus
sicut a genitore nostro confirmatum esse dignoscitur, nostris eum commendavit, postulans idem Rampo
et a fideUbus sanctae Dei Ecclesise diversis rebus comes clementiain nostram, ut eum cum praedicto
idem locus ditatus esse constat, ita omni tempore monasterio et monachis ibi degenlibus una cum
absque alicujus praejudicioaut infestatione vel demi- rebus, quaetam ipsi ex eremo traxerant vel ex ad-
noratione consistat: et per hoc nostrse confirmatio- prisione acceperunt, quam et de donatione comitum
nis praeceptum jure perpetuo teneat, et sub nostro vel de quolibet legali attractn praesenti tempore
privilegio atque mundiburdo consistat, et sub defen- . jnste et rationabiUler possidere videntur, snb mun-
sione nostra ejusdem monachi in eodem monasterio _ doburdo et defensione atqne immnnitatis tuitione
u
quiete residere valeant, et pro nobis et stabilitate constitueremus: cujus precibus libenter acquievi-
tothis imperii nostriDominum exorare. Concessimus mus, et ita in omnibus concessimus atque per hoc
etiam eis ut quidquidex copulalione servorum ipsius praeceptum nostrnm confirmavimns : quapropter
moriasteriicum liberis feminis secundum legem Lon- praecipientesjubemus ut memoratus Mercoralisabba
ad in elee- eum monachis sibi ad regendum commissis sive cnm
gobardorum publicum contiugere poterat rebus ad idem monasterium kgaliter aspicientibus
mosyna nostra, per hoc nostrum confirmetur prae- sub nostrb consistat mundoburdo et hnmunitatis de-
ceptura. Et quandoquidem divina vocatione ptaedi- fensione, ut tiuUus quUibet ex judiciaria potestate
ctus.vel successores ejus de hac vita migraverint, in ecclesias aut loca vel agros seu reliquas posses-
quandiu ipsi monachi inter se talem invenire polue- siones memorati monasterii, quas moderno tempore
rint, qui eos secundum regulam sancti Benedlcti infra ditionem imperii nostri juste et legaUler pos-
regere valeat, licentiara habeant eUgendi abbatem. sidet, vel qn» deinceps in jure ipsius sanctiloci vo-
Et ut hsec auctoritas confirmationis nostrae ab omni- luerit diviha pietas augeri, ad causas audiendas vel
bus mejhts ei yeriw wedatur «t daigentius wmt* freda exhjeBdA»« mansiwtes yel paratas facieadag,
1025 DIPLOMATAEGCLESIASTICA. 1026
aut fidejnssores tollendos, aut homines ipsius mo- j^ derno tempore infra ditionem imperii nostri juste
nasterii distringendos nec ullas redhibitiones aut et rationabiliter possidet, vel ea quae deinceps iu
UUcitas occasiones requirendas nostris et fnturis jure ipsius loci voluerit divina pietas augeri, ad
temporibus ingredi audeat, vel ea quae supra memo- causas audiendas, vel freda, aut trihuta exigenda,
rata sunt penilus exigere praesumat. Sed liceat me- vei mansiones, aut paradas faciendas, aut fidejus-
morato abbati suisque successoribus res praedicti sores loUendos, aut homines ejusdem monasterii
monasterii quieto ordine possidere, et quandoquidem tam ingenuos quam servos, super terram ipsius
divina vocatione praedictus abbas vel decessores ejus commanentes, injuste distringendos, nec ullas red-
de hac luce migraverint quandiu inter se tales inve- hibitiones aut iUicitas occasiones requirendas, aut
nire potuerint qui ipsam congregationem secundum pontaticos exigendos, aut telonea accipienda, aut
regulam sancti Benedicti regere valeant, licentiam rotaticos, in quibuslibet locis, civitatibus ac foris,
habeant eligendi abbates, qualiter monachos.ibi de- nostris et futuris temporibus ingredi audeat, vel ea
sunt penitus exigere praesu-
gentes pro nobis, cOnjuge proleque nostra vel pro quae supra memorata
stabilitate totius imperii nostri jugiter Domini mise- mat; sed liceal memorato abbati suisque succes-
ricordiam exorare delectet. El nt haec auctoritas soribus, res praedicli monasterii sub immunilatis
nostris futurisqne temporibus Domino protegente] g hostrae defensione, quieto ordine possidere, et quid-
valeat inconvulsa manere, de annulo nostro subtus quid exinde fiscus exigere poterit, etiam pro aeterna
jussimus sigiUari. remuneratione pracdicto monasterio concessiinus,
Durandus diaconus ad vicem Fibrugisii abbatis ut in alimonia pauperum et stipendia monachorum
recognovi. ibidem Deo famulantium, perpetuis temporibus pro-
Data tertia Idus Septembris, anno, Christo propi tio, ficiat in augmentis. Quatenus ipsos servos Dei qui
nono imperii domini Ludovici piissimi Augusti, in- ibidem famulantur, pro nobis et conjuge, proieque
dictione prima. Actum Attiniaco palatio regis in Dei nostra atque stabililate totius imperii a Deo nobis
nomine feficiter. Amen. — Exempla de praecepto concessi atque conservandi, jugiter divinam mise-
domini imperatoris. ricordiam exorare delectet. Et ut haec auctoritas
nostra [Forte nostris] futurisque lemporibus, Dq-
XXXVI.
PROMOKASTERIO mino protegenle, valeat inconvulsa manere, manu
FONTANELLENSI.
(Anno 815.) propria subter firmavimus, et annuU nostri impres-
sione signari jussimus.
[Marten., Ampl. Cotlect., tom. I, pag. 61, ex ms.
Fontanellensi.] Signnm Ludovici serenissimi imperatoris.
In nomine Dei et Salvatoris nostri Jesu Christi, < Q Durandus diaconus ad vicem Heiisaghar reco-
Lndovicus, divina ordinante providentia, imperator gnovi.
Augustus. Data vu Kal. Novembris, anno, Christo propitio,
Cum petitionibus servorum Dei justis et rationa- secundo imperii domni Ludovici piissirai Anjtisti,
biiibus divini cultus amore faveinus, superna nos indictione nona. Actum Niumaga, palatio regic, in
gratia muniri non diflidimus. Ideo istud sit notum Dei nomine feliciter. Amen.
onmibus fidelibus nostris, tam praesentibus quam xxxvu.
futuris, sen etiam successoribus nostris, fidelibus
sanctae Dei Ecclesiae, quod vir venerabiUs Trasarius PROHONASTERIO INSULA BARBAR*.
abba ex monasterio quod vocatur FontaneUa, quod (Anno8I5.)
est constructum in honore beatorum apostolorum [Apud D. Bouquet., Script. Rer, Franc, tom. VI,
Petri etPauU, vel caeterorum sanctorum, detulit obtu- pag. 483, ex Ruderibus lnsulw-Barbarw, pag. 45.]
tibus nostris immunitatein domni et genitoris nostri In nomine, etc.Ludovicus Dei providentia » im-
Caroli bonaememoriaepiissimi Augusti, in qua erat perator Augustus.
insertum qualiter ipse et antecessores ejus, reges Episcopis, abbatibus, ducibus, comitibus, vicedo-
videUcet Francorum, praefatum monasterium pro- H minis, vicariis, centenariis, teloneariis, et omnibus
pter divinum amorem tranquillitatemque fratrura rempublicam procurantibus, praesentibus scilicet et
ibidem consistentiura, semper sub plenissima de- futuris, notum sit quia Campio abbas ex monaste-
fensione ac immunitatis tuitione habuissent. Ob fir- rio sancti Martini, quod dicitur insula Barbara, si-
mitatem tamen rei postulavit nobis Trasarius abba tum super flumen Sagonae, non procul ab urbeLug-
ut eamdem auctoritatem ob amorem Dei et reveren- duni,et omnisejus congregatiopelieruntcelsitudinem
tiam ipsius sancti loci nostra confirmaremus auclo- nostram ut licentiam haberent ad eorum supplen-
ritate.Cujus pelilioni libenter acquievimus, et ita in das necessitates omni tempore tres naves per Sa-
omnibus concessimus, atque per hoc praeceptum gonam, Rhodanum et Dubim negotiandi gralia di-
nostrum confirmavimus. Praecipientes ergo jubemus rigere. Quorum petitionem libenter suscepimus et
ut nriUusjudex publicus, nec quisUhet ex judiciaria pro mercedis nostrae augmento sicut petierunt, per
potestate, aut loca, vel agros, in ecclesias seu reli- hanc nostram auctoritatem concessimus. Idcirco hoc
guas possessiones memorati monasterii, qugd mo- praeceplum nostrum eis fieri jussimus, per quod
Corrigendum divina ordinante providentia.
 W3* LOTOvTCTfCf)<&OMl^tf 1028
eunctis ^Jnberiius rit nl>tctmquepraedictus humerus ^ PippinttS quhhdam gloriosuS rex, una cum memo-
naviura iri nostra ihiriisteria vei potestales advcne^ ralo praesule monasterii S. Zenonis confessorisChri-
rit, nullum telbtteuitl, rieque, quod vulgo dicitur, §ti, quoifest coristitutum in suburbio praedictaeci-
aut ceepitaticum'alit salufaticum, aut coenaticum, vitatis,' ptOpter divinum ariiorem, et reverentiam
aatuHttmderisum, ve^uflanVredhiMtioriem ex ipsis prififati patrobi reaedificasseht atqne renovassent,
assumere praeshitiattis arif esJactate faciatis; sed Ii- ef quod^olim aB irifidelibushominibus exustum fuis-
ceat easdeirhnaves Omhi teitipofe' per praeditta flu- setf, ef ab omtif^iis rebus sibiolim collalis pene pri-
miria, stcuf superiiis inlufirnus, fibere et absqiie vatum; riam nequ.emonachi ibidem consistere qui-
ulla eOntratlirtaW diseurfefe, effiegotia siia pera- Baiit; qiii horas carioriicas et divinas persolverent
gere et ad quascuriqiie civitales vel p^ortus acces- faiides, nisi episcopusdb praedicta civitate saCerdo-
srim habuerint, qui easdfemriaves providere deb'ent, tes irtuc mitleret, non erat, qni ibidem, ufdignum
rihllam Inqutetudinem auf deteriliorieui ab^aliquo etat, diViriumcelebrarel officiura : unde illi pro ani-
ffdelium nostrormri patiantut; tsed pcr quodcunque rhariira suariim emoluraento^quasdam res, quibus
dfepraedictis numinibus' remigfaverint, quieti ef se- monachl e't paupcres Christi subsidia necessaria
duri critti Ipsis navfbus et iis quae deferunt, per proe- fututis teniporibiis habere quivissent, ad memora-
setlietn' ofdirialiohem nostfam ire' el tedire valearit. S tnm lociim deiegare,' atque confirmare fore perpe-
Et si aliqtias rfioras ih qttolibet loco fecerint, aut tualiter, ac permahere. Ita duntaxat ut quaecUnque
atiquid mereal} ftferiht vel vendideriiit, nihll ab eis,; rcs in comitatu Veronensi per singula loca, id.est
stcut diximus, requiratur aut exacietur. Si vero, iri primis moriasteTrbiuiriin fiohore S. Petri constru-
qhotf absit, aCcidehte qiiOlibet'casu aut negligentia ctum, quod uuncupatur Mauratica cura omnibus
riavigatorurit, aut ventoimpellente, sicut creberrime ap^eriUitil^ stfis, et de"Cimfs: similiter iri alio loco
contingefe sofet', aliqua ex praedictis navibus mer- quideni Ostelia iff Jam dicto comilatu Verdnensi,
seTit aut frfegerit^ aut caesa ad littus pervenerit, seri ecclesia S. Lanrentlt cum omriibus perlinentiis
neTrioearh deslrdere, auf ea qiiaeintra stint vastare, sflls et declmis. IU lertio locOin eodem comitatu
alit aliquid Vi'arripere praesuraat; riisi forle hi quj" Veronensi -ecclesiam videlicet iri honore SS. mar-
ipsas riaves"p^ovfdgte'debent, propria voliintate 'ali- tyrum Firmi et Rustici conslructam cum omnibus
qbld' daffb vOlUeriht alicni. Qubd sj ahler alicubi perlinentiis. SuS9j-atqne decimis, seu et horreum
facfum' fuerit, magistfi locorurii illOrum qui rem- infra civitatem Veronara cura areis suis in circuitu,
publicam procurare noscunlur, absqiie aliqiia dila- ab>que--res thraf iricivilate"Verona, quam extra in
tione legaliter'h6e'emehdare sludeanf. Haec qriippe singulis locis ab Anselmo comite quondam pracfato
atfctotitas uf ri^strisvefruturis tetnpbribUs, DbmTnoG ccenoBiodelegatae Sunt, Seu et res in Runco, quaj
protegente, valeat inconcussa manere, annulb no- bblatae^suht'ab Ohipertb presbytero.... quam in aliis
sttb' suBter jusshtitfs sigifTari. locis montium, sive planitierum, babere ac pbssidere
Datum iii rdiis 1NOvembris » ihdicfidhe 9, anna 5, cffg^iiOsciliir. Et ih coriiitatu Vicentino moritis scili-
Cliristo prOpilio, imperii doniiriiLudovici'serenissirai, cet TorceMo'pago Veneliarum, seu et in comitatu
Angusti. Actum Aquisgrarii iri palatio regio iri Bef Tervisiano, ac Trideritino, Brisciano, Bergomate,
nomine feliciler. Mantuano, Placeririno, etParmensi, Bononiensi, Clu.
,^ _ xxxvm,.,..... riiacho, necnori et iri omnibus locis Tusciae, vel ubi
PROHONASTERIO SANCTI ZENONIS VERONENSI. aliquid ad idem pertiriere supradicfum monasterium,
tfhno 815.) Vel pertinuisse probatur. Sed pro firmiiatis gratia
. [Ughelli, tlaiitt sttcra, tom. V, pag. 705,} petiit serenitati nostrae, ut paterna auctoritate no-
Iri hOMfneDomihi Dei aeterni, et Salvatoris riostri stris denuo piis oraculis confirmaremus. Sed quia
fesii Chrtsti, Ludbvicus, divinai ordinante providen- pto peccatis nostris jam diclum monasterium S. Ze
tia, imperator Augustus. honis exustum denuo atque deletura est cum aliis
Imperialem condecet' praedecessofhm subrum pie -. hominibus, nt monachi ibidem minimc habilarent.
1ih-tfofabilftef
flctd tiori srilulfn cbriServare, sed etiam CujiispJetitionij'am dicti praestirisdenegare noluinus,
cierisutsSsuai atfctoritate afacriVerconflrmare. Idcir- Sed ita a notfs, sicuTa gtnitore nbstro factum esse
co cbmpeTiat"omnlumrMeliumnosttorum iridhstria, declatattif : ita per lios imperiales apices noslros
pr*sentium isfciffcet,atqrie futurorum, qiiodRolal- cbncessisse, ato^ue confirmasse omnium fidelium
dife VeherabtliS'sanetafi'ecclesiaeVeronensis episco- ribsfrorum cogribscat solertia. Denique jubenms,
priS'una cuth Ausferbetto abbafe monasterii S. Zenb- atqud decerhimus, ut quanlumcunqiie memorala
riiS delnlit nobis ihtet caeteras aUctorilates domini eccIesTaS. Zerionis per donationem nostram, vel di-
et genitriris nhsfrf CafrOHpifssimi Aug. Vel praede- fecti gefmani nQstfi^seu namque et Rotaldi praedicli
cMotom: ntjstrbruor rfigttm, qrioiulam pticcepiUh* bpiscbpi, csetefbriintfidelium traditione, vcl ipsorum
dfe gehttote" nostto' cottfirtriatum', in' qrio exatattim' comparatn, seu qublibet atlractu juste etlegaliter
reperttntis qrtaiiter' difetisshhus gefmanris- noster1 n^abetedignbscitir, dut in aniea bonofum hominum
, a Praeier usum et perperam addilus est annus in- bjt post annnm iroperii. Deniquc si verum est hop
caVMtidnis 816. Nlim'Ludovicus•tittc, anno'die'un^ diploma, cbrrigendum anno 2 imperii, vel teftius
decimo Novembfis Aquisgrani adesse non potuit: annus n^ettdus »- H*es*eSeptei^wi. anjwMh
praeterea iudictio non suoloco ponitur; poni debe-
1029 MPLOMATA ECCLESIASTICA. ,1030
largitate eollatum atque delegatum fuerit; necnon Aligentius observetur, mami propria nostra subter
etiam, et oblaliones, quae fiunt ad S. Zenonem de confirmavimus, elannulinostri impressionejussimus
omnibus quibuscunque mobilibus, vel immobiijbus sigillari.
ibidero oblatum, vel offertum fuerit, deinccps cum Signum dom. Ludovicisereniss. imperatoris.
omni integritate per hoc pracceptum nostrae auctori- Data xiu Kal. Decemh., anno, Christo propitio,
tatis ipsa sancta congregatio monachorum securiter imperii domini Ludovici piissipu Aug,... indict. 8 ,
teneat alque pjflsid.eat absque ulla inquietudine ali- Actum Aquisgrani palatio regjs feiiciter. Amen.
cujus personae|*i|fc!plo sicu.t in priori praccepto ne- XXXIX,
Slri geaitoris haboerat, ut pro honore succeden- • PROBOHASTERIO FSALHOMENSI.
tiura poniificum instituere, ut in festivitate ipsius S. (Anm &15,)
Zeoonis aauis singulis, aut manculos viginli, aut [Apud D. Bouquet. ibid., pag, 484, ex archivis
qninquaginta solidos argenti acciperedebeat ponlvfex ecclesiae Alesieusis.]
ipskis civitatis cura suis clericis ab ipsis monacbis In nomine Domini Dei et Salvatoris nostri Jesu
Ihkiem deservientibus, et nihil amplius ab eis ab Christi, Ludovicus, divina ordinante providentia, im-
aliquo exquiralur; liceatque ipsis monachis sem- perator Augustus.
per ex propria congregalionc abbatem sibi eligere; B Si erga loca divinis cultibus roancipata propler
ai vero contigerit ut talem>inter se invenire ne- amorem Dei ejusque in eisdera locis sibi famulanles,
queant, tune una cum consensu episcopi illius civi- beneficia opporluna largimur, praemium nobis apud
tatis quserere sibi abbatem infra dicecesim eamdem Dominum aetenweremuuerationis rependi non diffi-
UeenUamhabeant. Hoc vero et nos ob aeternamre- dimus. Noveril interea sagacilas seu utilitas om-
muneralionem addimus, ut episcopus ipsius civita- niuui fidelium nostrorum, (am praesentium quam
tis nullam unquam poteslalem habeat aliquid inde futurorum, quia vir venerabilis b Theodemirus ab-
abstrahero, vel usurpare, vel alicui in beneficium bas ex niouasterio quod est situm in pago Nemau-
dare, sed liceat eidem congregationi, sub nostra sensi, in insula quae nuncupatur Psalmodium, con-
tuilione quiete et securiter vivere, etDci niisericor- structura in honorem sanel», Dei. genitricis Mariae
diara jugiter pro nobis peccatoribus exorare, Insu- semperque virginis, et sancti Petri principis aposto-
per etiam placuit nostraeserenitati de faraulis ejus- h)rum, vel aliorum sanctorum, adiens serenitatem
dem monasterii definitiones facere, videlicet fewi- ealminis nostri deprecatusest ut praedictum mona-
nis liberis, quas ltali berimannas vocant, quae se sleriura cum omnibus rebus raoderno tempore juste
itamulis ipsius ecclesiae et monaslerii copulaverint, sibi aspicientibus, ob araorem Dei tranquillitatem-
»ve etiam et aliarum Ecclesiarum, videlicet de ma- ^ que fratrum ibidem consisienlium, sutonestra susci-
joribus titulis, aut de matricularibus ecclesiis, vel peremus defensione et sub plenissima immunitatis
dicecesibus, seu monasteriis, vel qttibuscunque ec- tuitione coitslitueremus. Cujus petiiioni'libenter
«lesiis junxerint, se cura praedictis faraulis secua- cousensum praebuirous; el boc nostrae auctoritalis
dum praedecessorurastatuta imperatorum, et per praeceptum erga ipsuro wonasterium immunitatis ac
huuis nostri praecepti auctoritaiem, sine oraui coa- tuHionis grati», pm divmj cultus amere et animae
tradictione hoininnm supradictum sanetuai locum nostr» remcdio, fipri decrevimus, per- qued praci-
utviolabiliter possideat. Si quis vero, quod fulurnm pimus atque jubemus ut nullus judeg publieus, vtl
non credimus, archiepiseopus, episecpus, dux, raaf- quislibet ex judiciaria potestate in eeclesias, aut lo-
chio, comes, vicecomes, senpublici administratares, ca, aut agros-, s,e« reUquas Bessessionesvquaa mo-
autprivata persona coutra omnia supra scripta in- dern» temno*e in. qt»a»uslifcetpagis veli territoriis
gurgere, aut ih aliquo violare tentaverit infra di- infra ditionem imperii nostri jtiste et legaliter possi-
tionem regni nostri consistens, sciat se lib, quin- det, vel quae deraceps at»t-per conunntationes ant
quaginta auri prohatissimi cemposilurum medieta- cessiones, empljones, vel de quolibet justo contractu
tera eidem eccieske, et medietatem palatio nostro. _.in j'ure hujus saneti taci advwierini,. a* catisas an-
Et ut haecauctorilas nostrae concessionis et confir- diendas vel freda atvt tributa exigend», aut raansio-
mationis oertius credatur, et per futura temporadi- nes vei paratas. faciendas, aut fidejussores tollendos,
« Hoc praeceptumex archivis ecclesiaeAlesiensis, Aurelianerisis episcopl adyersus eumdem Taurinum.
CiiiPsalinodiehse monasterium unitura est, emit^la- In hac epistola Theodemfrtis se centnm qiiadragiiiia
rissimus abbas S. Maximini, prsoposilus et vicarius monachis sub reguhr sanoti Benedicli praflfuisseait,
generalis capittili Alesicnsis, Aliu.l certe apogra- tametsi ccenobiolnm sunm prae modcstia vocat. De
phuro vidit in tabulario Psahtiodiensi domnus Clau- boc abbate honorifice loquitur Jonas in libro prinio
dins Esiietmoc, lanfa est diversitas iu eodem diplo- bis verfcis: « Quid.im sanae et sanctae religionispro.
Hiate quod exscripsil. venerandus et honestae vitae imitandus, de'ii-
b Huic Theodemiro Claudius Taurinensis episco- positotoque honore nominandus TheiKlwnirusPater mena-
pus anno 815 tres libros in Genesim; anno 821, ex- chorum, nunc jam re >us humanis exemptus, cum
posiUouemin E.xodum; anno 825, CommeniarioKin jam longe lateque fama crebteset nte »h efuieraClau-
Leviticuin dicavit, ut palet ex praefalione ejnsdem dio talia gcri et praedicari coirtra ar etorrtatem et-
auctorispratmissa CommentariisinLevitichra. Tlieo- clesiasticaiu dTlicisset, eharitalis offi-io. ducttis, et
demirus postea prolixam contra Taurimim qui eul- unice geitis amore provocatus, ehtem CJaimlM,ut ah
tum sacrarum iraaginum impugnaverat, epislolam his se, qttaereprehensibiliter agefeat el dacebai com-
scripsit, niagna ex parte relatain iu libro lertio Jonae pcsceret, litteris chariiate rQfeitis-manttari curavitii
 1031 LTJDOVICII COGWJMENTOPH 1032
aut homines huj"us monasterii, tam ihgenuos quam A tione licuisset eis cnm rebus et hominibus eorum
servos, snper terram ipsins commanentes distringen- quiete vivere ac residere; et deprecatus est cleraen-
dos, nec ullas redhibitiones vel illicitas occasiones tiam nostram ut praedictum monasterium una cum
requirendas nostris et futuris temporibus mgredi au- cellula quaeriuncupatnr sancti Martini praedictomo-
deat, vel ea quaesupra memorata sunt, penitus exi- nasterio subjecta, qute est sita in eodem pago sub
gere prsesumat. Et quidqnid de rebus praefati mo- rrvuknn Lampii, quaeest constructa in honore sancti
~
nasterii fiscris sperare poferit, totum nos pro aetema Martini confessoris, cum rebus, hominibus et adja-
remuneratione praedicto monasterio concedimus, nt centiis sive termmis suis, sub nostra susciperemus
perennibus temporibus in aliraonias pauperum et defensione et imraunitatis tuitione. Cujus precibus
stipendia monachorum ibidem Deo famulantium pro- obamorem Dei et reverenfiam divini cultus libenter
ficiatin augmentum. Et quandoquidem divina voca- aurem accommodare placnit, et hoc nostrae auctori-
tione supradictus abbas vel successores ejus de hac tatis praeceptum immunitatis atque tuitionis gratia
luce raigraverint, quandiu ipsi monachi inter se ta- fieri decrevimns; perquod praecipimus atque jribe-
les invenire potuerint, qui ipsam congregationem se- mus ut riuUusjudex publicus, vel qnisUbet ex judi-
cundrim regnlam sancti Benedicti regere yaleant, ciaria potestate iri ecclesias, vel loca, aut agros seu
per hanc noslram auctoritatem et consensum licen- B reUquas possessiones praedicti monasterii, quas mo-
tiambabeant eligendi abbates : quatenus ipsos ser- derno tempore juste et rationabiliter possidet, vel
vos Dei qui ibidem Deo famulantut, pro nobis, con- quaeetiam deinceps in jure ipsius sancti loci volue-
juge proleque nostra, atque stabihtate totius nostri rlt divina pietas angeri, ad causas audiendas, vel
imperii, immensam clementiam exorare delectet. freda exigenda, ant marisionesvel paratas faciendas,
Hanc itaque auctoritatem, ut pleniorem in Dei no- aut fidej'ussorestoUendos, aut homihes monasterii,
mine vigorem obtineat, et a fidelibus sanctaeDeiEc- tam ingenuos quam et servos, super terram ipsius
elesiae et nostris verius credatur et diligentius con- commanentes, injuste distringendos.nec.ullas redfai-
- servetur, mann
propria subter firmavimns, et annuli bitiories aut ilUcitte eccasiones requirendas, nostris
nostriimpresSione signarijussimus. et futuris temp^rinhs ingredi audeat, vel ea quaesu-
Signum Ludoviciserenissimi imperatoris. > pra memorata"sunt penitus exigere praesumat. Et
Durandus diaconnsadvicemHelisachar recognovit. quidquid de rebus praefaii monasterii fiscus sperare
DatamNonas Decembris, anno, Christo propitio, poterit, totum nos pro aeterna remuneratione prae-
secundo imperii domini Ludovici piissimi Augusti, fato monasterio concedimus, nt in alimonia paupe-
indictione 8. Actum Aquisgrani palatio regio in _ rum et stipendia monachorum ibidera Deo famulan-
Dei nomine feliciter. Amen. tiuiri perpetuo proficiat in augmentum. Et quando-
XL. quidem divina vocatione supradktus abbas vel suc-
' PROM0NA8TERI0H0HnS0LIVI INDIOECESICARCASSOHEHSI. cessores ejus de hac luce migfaverint, quandiu ipsi
(Anno 815.> monachi inter se tales invenire potuerint qui ipsam
[Apud D. Bouquet. iWrf., pag. 485, ex autographo.] congregationem secnndum regulam sancti Benedicti
In nomine Domini Deiet Salvatoris nostri Jesu regere valearit, per haric nostram auctoriutem et
Christi, Ludovicus.divina Ordinanteprovidentia, im- cohsensum Ucentiam habeant eUgendiabbates, qua-
. perator Augustus. tehus ipsos monachos qui ibidem Deo famulantur,
Cum petitionibus servorumDei justis et rationa- pro nobis et conjuge proleque nostra, atque stabUi-
libns diyini cultus amore favemos, superna nos gra- tate totius imperii nostri a Deo nobis concessi, ejus-
tia muniri non dubitamus. Proinde noverit omniura que clementissima miseratione per immensum con-
. fldeUum nostrorum tam praesentium qnam futuro- servandi, Dominiimmensam ctementiam jugiter exo-
rum sagacitas, quia vir venerabUisQlomundusabbas rate delectet. Hanc itaque auctoritatem, ut plenio-
ex monasterio quod nuncupatur Malasti, qtiod est rem in Dei nomine obtineat vigorem et a fidelibus
situm in territorio Carcassense super fluyinm Dura- jx sanctaeDei Ecclesiaeet nostris verius credatur et di-
num, constructum in honore sancti Joannis Bapti- Ugentius conservetur, manu propria subter firmavi-
stae, obtulit obtutibus nostris quamdam anctorita- mus et annuli nostri impressione signari jussimus.
tem domini et genitoris nostri Caroli piae recorda- Signum Ludovici serenissimi imperatoris.
tionfci serenissimi Augusti, in qua erat insertnm Durandus diaconus ad vicem HeUsacfcar reco-
qualiter idem Olomundus ipsum mouasterium a novo gnovit.
construxisset opere, et propter ejus defensionemvel Data vi Idus Decembris, b anno, Cbristo propitio,
propter pravorum hominum UUcitasinfestaliones in . secundo imperii dommi Ludovici piissimi Augusti,
manri ejusdem domini imperatoris una cum mona- indictione 8. Actum Aquisgrani palatio regio in Dei
. cbis ibi degenlibus se eommendavit, ut sub ejus tui- nomine feliciter., Amen.
» Male apud domnum Estiennot, indiciione 8, m tem emissis, indietiones a Kalendis Septembribus
quo saepesxpius errant amanuenses. seroper inchoatks misse, Ulud ad annum 814 refert
> MabiUoniuset Baluzius Ulud diploma cura annoi et annutn secnndum Lodovici imperatoris ab anno
. 815 copulant; Pagins, qui censet in omnibus diplo-> 813, quo is imperiaUs nominis consors a Caiolo Ma-
-matis tam a CaroloMagno quam a Ludovico Pio ei„ gnopatredictusfuit, deducit. Ego quidem corrigen-
- ab utriusque-filiis ante ejusdem Ludovici Pii mor-• dura arbitror indictione 8.
1053 DTPLOMATA ECCLESIASTICA. 1054
XLI. A consuetudinem exercemus, verum etiam ad bea-
PROECCLESIA VIENNENSI. titudinem aeternaeretributionis talia nobis profutura
(Anno 815.) confidimus. Idcirco coraperiat oranium fidelium no-
[ApndD.Rouquet., ibid., pag. 486, ex Cointio, t. VH strornm, tam praesenliumquam fulurorum, solertia,
Annai. eccfes., pag. 360.] quia vir venerabilis Tancradus, abba ex monaslerio
In nomine Domini Dei et Salyatoris nostri Jesu quod dicitur Prumia, qnod domnus et avus noster
Christi.Ludovicus, divina ordinante providentia, im- Pippinus gloriosus rex, novo opere, in honore sancti
peratof Auguslus. Salvatoris, ceu et caHerorumsanctorum construxit«,
Si erga loca divinis cultibus mancipata propter obtulit auctoritatem immunitatis domni et genitoris
amorem Dei, eisqne in eisdem locis sibi famulanti- nostri Caroli bonaememoriaeserenissimi imperatoris,
bns beneficia opporluna largiamur, praemium nobis in qua erat insertum qualiter ipsum monasterium
apud Deum xternae remuneratipniS rependi non ob amorem Dei, tranquiUitatemque, fratrum ibidera
dimdimus. Idcirco noverit omnium fidelium nostro- consistentium, semper ipsum monasterium sub ple-
rum, tam praesentiomquam futurorum, solertia, quia nissima tuitione et immunitatis defensionehabuisset.
plaeuit nobis pro mercedis noslrae augmenlo et aeter- Sed pro firmitatis studio petiit praedictus abba Tan-
nae retributionis fructu, quasdam res, quae olim ma- B cradus, ut circa ipsum locum, ob amorem Dei pater-
(ri ecclesiaeViennensi, ubi modo Bernardus archie- nae auctoritati tiostram quoque superadderemus au-
piscopus praeest, quaeest constructa in honore sancti ctoritalem.
Manricii martyris abstractae erant, pro amore Dei Cujus petitioni libenter assensum praebuimus, et
et reverentia ipsius sancti loci reddere, quae sunt in ita in omnibus concessimos, atque per hoc praece-
pago Vasionense in viUa quae vocatur Dalforiana, ptum nostrum confirmavimus. Praecipientes ergo ju-
cum domibus et aedificiis,"mancipiis, accolabus, ter- bemus ut nullus judex publicns, neque quislibet ex
ris, olivetis, vineis, silvis, pratis, pascuis, aquis judiciaria potestate, inccclesias, aut Ioca, velagros,
aqnarumve decursibus, cum omnibus appendiciis seu reliquas possessiones praedicli monasterii, qtias
vel adjacentiis. Has ftaque res, cum omnibus ad se moderno terapore in quibuslibet pagis aut territoriis
pertinentibus vel aspicientibns, quae de ratione ip- imfraditionem imperii noslri juste et legaliter possi-
sius villae in eadem provincia [sunl] praesenli tem- deant, vel ea quaedeinceps in jure ipsius sancti loci
pore, totmn et ad integrum vel inexquisitum, prae- voluerit divina pietas augeri, ad causas audiendas,
dictaeViennensi ecclesiaeper hane nostram auctori- vel freda, aut mansiones vel paratas faciendas, aut
tatem reddimus. Quapropter volumus atque jubemus fidejussores toUendos,vel scarras, aut conjectos tam
rit per hanc nostram auctoritatem nostris videUcet C de carris quam etiam de parafredis exactandis, aut
et fuluris temporibus, praedictaeres, sicut superius homines ejusdem monasterii, tam ingenuos quamque
intulimus, perpetuo in jure et dominatione ipsius et servos, super terram ipsius commanentes injuste
ecclesiaeconsistant, ut quidquid de ipsis rebus ob distringendos, nec uUas redhibiliones, aut illicitas
ritiUtatem et profectum rectores ipsius sedis facere occasiones requirendas, praesentibus nec futuris
voluerint, libero in omnibns perfruantur arbitrio temporibus, ingredi audeat, vel ea qusesupra memo-
faciendi. Hanc quippe auctoritatem, ut firmior ha- rata sunt, petere aut exactare praesumat.
beatur, et perennibus temporibus a fidelibus sanctae Et quidquid exinde jus fisci exigere poierat, totum
Dei Ecclesiaeet nostris verius credatur, et diligen- nos pro aeterna remuneratione eidem concessimus
tius conservetur, inanu propria subterfirmavimus,et monasterio : videlicet, ut perpetuis temporibus in
annuii nostri impressione signari jussimus. alimoniam pauperum et stipendium monachorum,
Signum Lndovici serenissimi Augusti. ibidera Deo servientium, proliciat in augmentum,
Durandus diaconus ad vicemHelisachar recognovi. quatenus ipsos monachos, qui ibidemDeo famulan-
Data xni Kal. Januorias, anno, Christo propitio, 2 tur, pro nobis et conjuge proleque nostra, et stabi-
imperii domni Ludovici piissimi Augusti, indictior.e Utate totius imperii a Deo nqbis collati, et ejus im-
8. Actum Aquisgrani palalio regio in Dei nomine fe- D mensa misericordia per immensum conservandi jugi-
liciter. Amen. ter Dei misericordiam exorare delectentur. Et ut
XLH. hatc auctorilas firmior habealur, ac per lempora, Do-
PROMONASTERIO PRCHIENSI. mino opitulante, melius conservetur, manu propria
(Anno 815.) subter signavimus, et annuli nostri impressione si-
[Horitheim, Hist. Eccles. Trevir., tom. I, pag. 166.] gnari jussimus.
In nomineDominiet Salvatoris nostri Jesu Christi, Signum Ludovici seren. imp. Heliosar recognovi.
Ludovicus, divina ordinante providentia, imperator Data ni Non. Febr., anno secundo, Christo propi-
Augustus. tio, imperii nostri, indict. 8. Actum Aquisgrani pala-
[Dum] sacerdotum et servorum Dei pelitiones, tio regio, in Dei nomine feliciter. Amen.
quae nobis pro necessitatibus suis innotuerunt,
ad effectum perducimus, non solum imperialem
» Aucloritatem immunitatit, etc. Vide eam supra ad annum775,menseNovembri (Patrol. tom.XC\llt
«/. 1053).
PATROI- CIV. ;r: 33
 m 'm^m^mmmm^h rlW
«] Vr. *::?:.•!::-:i;no? agjjflp?::- ::-s:::,w=:':;:::~'^^ nostra septem pra8ce6tavraotettore, conscribere jus-
simus : quorum u^mfm Jn CTfrobna,'alterum in Car-
'";' 'j^pudBaluisB^ cassona, terjium in^osciliona, qu^rtum ia IJmirariis,
!qulftlrim
, Boc est prxceptum cpncessionisqm<>d fecit,Lndovicus mum in m^||^md^;^ BiWris naberi praecepimus, et exemplar
' imperatof Hispdnh, qui ad se perfugerani
? >' '-'-"-: ''; " [cbnfra
^fum^i!'RrrJnivf pyf :fit'fi^iMilisuani
ijfpTTtosToneswmiNim$ ;^ noslr^
r fft riothhte -m tifi^geplenS exlnprir;Scipere
TJtmri^^lM^t^vaiorik^So^''''!!!!! ^ j^ber^|4.
«Christi, lAdevitnSi diytria ' " ofdmabM pfb^ldeti^, sint, et per exemplar quod inpalafib fetfrieriius, si
"irn-M T^tniSrim*
dwplgMiJ^-Augtlstus! ; :,--;:!:•<*'!< ^fefe^ftra ^ejata Rierit,; Tacmus nossit
, Hbtara sitomna>o¥ ffdeiibns^M^fcF&cteSft: •o^Jlnht^yf^tl^ l|olp fuctbnlatis lconstitafio
etriostris, tara proSewiftbrisqtiara^ et "firtuiis, seu #ri$bfe#o1b%feW^
etfom successoriMS noitri^i^ ^os^am7H^|ani,
-qttl ttiJ-pWes^ M^ |fopi^'s#e¥^riapiuS;-^
-ad riostram sbu genkdfis 'nostri ndem's«;t6;itrdefutit,
-e»frSeceptrim riuetbriiiaiisho>if*; ffn!ftn^ih'r re#ro 'J "^umriDlo^;L^d|^etier^ft^^^ ttxij^atorts?
''
i" ir^aifdu^3acl,Wbe^"*te1is}ciiiif'f^^nbyTtV';'^ ^
-nosttto rinm sm¥ -comilimiS c^ritef&fr 'et^itrtirit '
-*6rvMa«t peragefo deMwrit; «ctifiere '"&''^eWJdlre %m WiMjteTJfliiarii.-aiQhO,Chfisiopfbpisb,; fef-
jussimus, querimoniam aliqui ex ipsis liispanfs iib^- ^W^^Ibmni^v^ #similu|usti;ini-
«Iri» auribusdfetulerurit duo <^itrila ^critirientem;
qoorum unUm: esf.qttod qhand^' itoMj HTspariim
«ostrum regnum ve*ftrtnfv etlocnm aesertum; qriem -.
i ;;."'••::.:lt ;»ti.jJO.';iSif^*^3jt.-v :%«•J:i«:C;:.-<,"i
ad habftandum <«cupav*runt,'per praeceptiini doihrit
,-3;-:
et geniioris nostrt ac oostrum sibi ac successoribtri i.i..-^ .•;.,..^,lftIW?«W!ifi«*^HJ-.ji..
suia ad possidendrim adepti sunty M qalititei-eos ' \i}.)-S.k^i<<,& fin.|waJ^ls9ifc §i&|i^.i:i&L vmavMf.i
-
fAp*I-l>.'IW»q*t-; W«t„ p^i itff, rt ihsinim/aa
v •-,- ^-tf^mpmkm, ;ea.3«ttjiy£;:'Yf
ipst prsecepta fegalia susc*pemnt,: quiWS srisceptia| ''
eoi qtii interilios ramores. et infirmiores ertrnt: lbca ^rifjriihTelboiSJBj 6ef ei'^rator!s' rio§fri Ijga
tamon soa bene exceUiisse viaofcarituf; per ittdfrihl Chrfetf^ud^sVdlvinabrffiriaiite^
aneisdenf s*4*i«!'*»J;'i"'ai6fta. *<!•'•»' i ''•;i""Tv'..i*5r.:;mii.;T^r?,i»
pMBceptorrimaaettjrilaiem/ritft penitiis ' fftWfit'wlfifiR^
loeis depellere, aut sibi ad servki«Wsri^iceTe»*itl fmtum o'osi%turiL ctmitum tU
sunt. Alterum est, qaod s%»ili mode deKspaiiiavei 3 o^^ssMiiblro^nj:gSSS%
nientes.etad comJte&sfte vas^s Atstrris-vei etfeiri* ienl^Hoi^M.^^ofu^i peVln^nin afleo
ad vassos comitum se ieoriiraendavefririt,etad hatii^
tandum atqtte.fexerilend^yesefta Ic^a aeceperriritf
toceaSto-' fflde^aMui^isjone^is^
qoffi oli a* eisfex<ulta sttht,' ex qulfteKbet catus, est celsitufSnem culmmis Bostn, ut ecele.sise,
nibtt» eos fhde expeiferei et ad*rni* prbprWin teti-' •
nere, ant afiis jMrefter» ptaefnram HSiB vteei-ttjit/
Qtjorrinf neutrua justuin ant ratioriabfle hobis esse benettcia ex eaaem ecclesta;habebapts no*n^s.et de^
videtnr.Et ideoperh^ricnnsrtrepi^ceptmmsaicto-; cmiasrihiils'sft|utis de,;eisdem;bei)eiicii^itqarent^ef^
rilaterii decerhimns atque juberiitis, hf lii- qul vef du Sbutnraa msjris' .epcfesiasresiaurarida
J'"tt':'£r iuxta .viret
jpr> iTSuii
-''.v?^'f^,', i ^sf
'MitvtH/S'i'^
nostwrat yet dorithS'*t ^erirmris ndltff''••pf^c^lffrif tpem Ierreii|.,JW#, ™?^^^^pduin^lwfsffte%;a
1
a<*ipe&Tdserherurits,im qtrod ipsi cotri' /surf ;&#•' domno im|>emof||M!dudnm |act^
mintbtts de• deserto-estcoraertmt,; per'nistram* eofl»' e^m^i^ ^q^n||i| TO^
5
cessionem habeant. Caeteri vero qhf;sithttl crini c^aftfmarites (^niri^ndamus, nt quicunque ex larr
eis venernnt et feca deserta occnpaverunt, qtiid-; ^giWBnerioStratde tefns prsetatae ecdesise. beneficia^.
qnid de htcutto excoluerhrit, absque uilhis incpiie^^^HaieTBl,' ribh^e^ lelifmas "arinis^slii^^aificlO:
tndine pessideant, taro ipsi quam lllorrim poke-! episcopo Hildebaldo seu guc^essoribus suis absqrie
ri«ss;lta dtintaxat tit, swvitrarii noVtttm'etirii iWf ulla contrarietal^?!e| n^l^efl^dar^ ntt« negligant;
qui ipsoro preeceptem aeeepit, pro modo poSsfesstoi'' et ad domos ipsius ecctesiie jestaurandas rinusqnis-
nis qnam tenet, facere deSeat. Hi verO qui posiea
venerunt, et se aut comitibus, aut vassisriostrts,: etnullus quilibet de vobis, quinraeiaiae eccleste
aut paribns suis secontmendaverunt, et ao ets terfas ben*ueta n^yM:c^r; itfg Jnyionis ^bstra? pfai;
ad habitandura accepwuht, sub quaH convememti cep^li^"p^^t^slf^%i&
atque eonditteBe acceperunt, tali eas itt ftiruttrmet- observet, sicnt a nobis jussum est, et sicnt .jBet It
ipsi possideant, et- B*B»posterfteti ifefeimqaaht.' .wstrsm^ttram #pSi beri&eium haberevult..
Hoc nostrae auctoritalis decretum non solum erga Bt^ ut cm?nS c^tiiiynC nostram' essejttssio-.
praeteritos et prsesentes, verura etiam erga futuros ni^Wtf^^inl^^ifiile^^ n<H
qujiftdlnjcj^ iUi*paetibi^,,ad, ^sua^^ilteri^^uii
stSnt, cohservandum statuimus, de hac constitutione Data rv Idus Februarii, anno, Cbristo p?opWof 9*
•' •: ' ': ''-: VtJ't ..?«(iiri"l '•" ..
i&3» IB^LOMATAfiCCLESIASTICA. 1054."
imperii domnltudovfci piissimi Augostl, ihdictiohe 9. \ Lterit, totum nos pro seterha remuneratione praefato
Actum Aquisgrariipaiatio regio ih Dei nomine. monasterio concedimus; ut in alimonia pauperum et
XLV. stipendia monachorum ibidem Deofamulantium per-
PROMONASTERIO SANCTI HILARIIm DIGECESI CARCAS- ''. petuo proflciat in augmentura. Et quandoquidem di-
SONEN8I. vina vocatione supradictus abba vel successores .
- (Amo 816.) ejus de hac luce mjgraverint, quandiu ipsi monachi '
[Balnz., Capitui., tom. H, pag. 1409, ex arcbivo S. inler se tales invenire potueririt qui ipsam congre-
Hilarii.J gationem secuhdum regulam sancti Benedicti regere
In noraine Domini Dei et Salvatoris nostri Jesn
valeant, per hanc nostram auctoritatem et consen-
Cbristi, Ludovicus> divina ordinante providenlia, sum licentiam habeant eligendi abbates; quatenus
injperator Augustus. . ,
ipsos monachos, qui ibidem Deo famulantur, pro
sSi erga loca divinis cultibus mancipata propter. nobis et conjuge proleque nostra atque stabihtate
amorem Dei ejusque in eisdem locis sibi famulantes. totius imperii nostri a Deo nobis concessi, ejusque
beneficia opportuna largimur, pra;mium nobis apud ctementissima miseratione per immensunv conser-
Dominumaeternaeremiuierationis rependi non diffi- Doraini imroensam clementiam jugiter exo-
vandi,
dimus. Idcirco noverit sagacitas seu ulilitas om-; * rare delectet. Hanc
et itaque auctoritatem, ut plenio-
nium fideluun iioslrorura,. tam pracsentium quam rem in Dei nnmine oblineat vigorem et a fldelibus-
futurorum, quoniam vir venerabilis Monnelius abba sanctaeDei Ecclesia; et nostris verius credatur et
ex monasteru) sancti Hilarii,, quod est situm. tq
rivnm dicitur Leit- diligentius observetur, mami. propria subter fir-
page Carcassqnense super qui mavimus et annuli nostri impressione signari jus-
chus, constructum in honore sancti Salurnini mar- simns.
ty.ris, ubi eliam pradiclus sanclus Hilarius confes- XLVI.
spr corpore requiescit, ad nostram accedens cle- PROECCLESIA AURELIANENSI.
mentiam, detulit obtutibus nostris qnamdam auctQr, (Anno 816.)
ritatem domini "et geniloris nostri Carol.i bonse me- [Baluz., jfcjrf.,ex chartulario ecclesise Aurelia-
moria?piissimi Augusti, iu qua conlinebatur inser- nensis.j ;
tum qualiter idera geoitor noster ipsum ntonasteriura; In nomine Domini et Salvatoris nostri Jesu Cbri-
ad deprecationem praedecessorissui Nampionis ab- , sti, Ludovicus, diyina ordinante providentia, impe-.'
batis sub suo suscepisset mundeburdo vel defen- rator Augustus.
sione, videlicet ut monachi in eedem monasterio Si liberalitatis nostra munere locis Deo dicatis
commoranfes cum orimibus rebus eorum quiete\i-( 1 quiddam conferimus beneficii, et necessitates eccle- '
vere absque alicujus infestatione licuisset. Pro firmi-. siasticas ad petitiones sacerdolura nostro relevamus
tatis namque studio postulavit nobis prsedictus Mp-: juvamine, alque imperiali tuemur munimine, id
nellus abba ut eumdem monasterium cum cellulis nobis et ad morlalem vitam temporaliter transigen-
sibi subjeclis, quse nuncupatur Garelianus, et alia dam et ad aeternamfeliciter obtinendam profuturum
quoenuncupatur sancti Martini, et villara juxta ip- liquido credimus. Noverit interea sagacitas seu uti-
sum monasterium quaevocatur Salas, ubi est eccle- lhas omnium (ideiium sanctaeDei Ecclesiae nostro- •
sia cbnstrueta in honore sancta; Mariaa semper vif- rumque tam praesentlum quam et fulurorum quia
ginis, quam et nos eidem monasterio concessiraus, vir venerabilis Theodulfus, Aurelianensis Ecclesia?
cum adjacentiis vel terminiis prjedictorura Iocorum, archiepiscopus, obtulit obtutibus nostris auctorita-
sttb nostra conslitueremus defensione et immunitatis tem domini et geniloris nostribona? roemoriseCa-
tuitione. Cujus precibus ob amorem Dei et reveren-" roli piissimi Augusti in qua erat inserlum quod
tiam divini cultus iibenter aureiri accommodare pla- idem genitor noster et prx-decessores ejus, reges
chit, et hoc nostrae auctoritatis praeceptum immu- videlicet Francorum, ecclesiam sanctae Crucis, cui,
nitatis atque tuitionis gratram fieri decernimiis, per auctore Deo, ipse Theodulfus praelatus est, sub suo
quam praecipimus atque jubemus ut nullus judex --*munimine et defensione consistere fecissent, et eo-
pribiicusvel quilibet ex judiciaria poteslate in eccle- * rum immunitatum' auctoritatibus hactenus ab in-
sias aut loca vel agros seu reliquas possessiones qttietudine judiciariae potestatis eadem munita atque
prsedieti monasterii, qnas moderno tempore juste defensa fuisset ecclesia. Ob rei tamen firmitatem
et rationabiliter possidel, vel quae etiam deinceps postulavit nobis idem Theodulfus episcopus ul pa-
ia jure ipsius sancti loci voluerit divina pietas au- • ternum morem sequentes, nostrse immunitatis pra3-
geri, ad causas audiendas, vet freda exrgenda, ant ceptum eidem iieri censeremus ecclesiae.Cujus peti- '
raansiones vel paratas faciendas, ant fidejussores tioni libenter annuimus, et hoc nostrae immunitatis
tollendos, aut horaines ipsius monasterii tam inge- praaceptumpro divini cultus amore et animse nostra?
nuosquam et servos super ipsius terram comma- remedio erga ipsam sanctam sedemfieri decrevimns;
nentes injuste distringendos, nec nUasredhibitiones per quod praecipimusatque jubemus nt nuUus judex
aut illicitas occasiones requirendas, nostris et futu- publicus, vcl quilibet ex judiciaria potestale, aut
ris temporibus ingredi audeat, vel ea quse supra ullus ex fidelibus nostris tam praesentibus quam et
memorata sunt penilus exigere praesumat, et quid- futuris in ecclesias aut loca aut agros seu reliquas
quid de febus pnefati monasterii fiscus sperare po- possessiones qtias moderno tempore in quibuslibet
 ' LUDOVIClI COGNOMENTOPfl 104«
4039
pagisvel territoriis infra ditionem imperii nostriju-. A auctoritalis nostrse beneflcium eidem concederemus
ste et legaliter meraorata-tenet vel possidet ecclesia, vel confirmaremus monasterio. Cujus precibus nobis
nec in eaS res quaedeineeps a calholicis viris eidem . ob amorem Dei et veneralionem sancti Geimani
collatae fuerint ecclesiae, ad cansas audiendas,. vel pontificis et hoc praeceplum munificentiae nostrae
freda aut tributa exigenda, aut mansiones vel para- firmitatis gralia circa ipsum monasterium fieri li-
taa faciendas, aut fidejussores toUendos, aut homines buit-; per qood jubemus atque praecipimusut nullus
ipsius ecclesiae tam ingenuos quam servos super judex publicns vei quilibet ex judiciaria potestate
terras ipsius commanentes distringendos, nec ullas . prsedictas qnatuor naves, quae per fiuvium Ligeris
redhibitiones aut illicitas occasiones requirendas, vel per caetera flumina infra ditionem iraperii riostri
noslris et futuris temporibus ingredi audeat, nec ea ; ob utililatem et necessilatem ipsius monasterii dis-
quae supra memorata sunt exigere penitus praesu- currunt, ad quascunque civitates, casteUa,attt portus,
mat. Sed lieeat praefatopraesuli suisque successori- vel eaetera loca accessum habuerint, nuUosex eis
busres praedictae ecdesiae, cum cellulis sibi suhje- aut hominibus qui eas praevident nullum teloneum
ctis et rebus vel hominibus ad se aspicientibus vel atit ripaticum att portaticum ant pontaticum aut sa-
pertinenlibus, sub tuilionis atque immunitatis no- lutaticum aut cispitaticum arit coBnaticumaut paslio-
Slraedefensionc, remota totius judkiariae potestatis B nem aut laudalicum aut tranatlcum autpulveraticum
inquietudine, quieto ac libero ordioe possidere, et. aut ullum oceutsttm vel ullum censum aut ullam red-
nostro iideliter parere imperio, atque pro incolumi- hibltionem accipere vel exigere audeat; sed licitara
tate nostra, conjugis ac prolis, seu etiara totius im- sit, absque alicujus illicita contrarietate vei deten-
perii a Deo nobis collati ejusque clementissima mi- tione, per hanenostramauctoritatero naves et ho-
serationeper immensum conservandi stabilitate ana mines qui eas praevidere debent, cum iis quaedefe-
cnm clero et populo sibi subjecto Dei immensam runt, libere atque secure ire et redire. Et si aliquas
clementiam jugiter exorare. Et quidquid dc praefatce moras in quolibet locofecerint, aut aliquid mercati
rebus ecclesiaejus lisci exigere poterat, in integrum fuerint aut vendldeirint, nihil ab eis prorsus, ut di-
eidem concessimus ecclesiae, scilicet ut perpetuo ctorii est, exigsitnr.Baecveroauetoritasut pleniorem
tempore in eodem loco Deo famulantibus ad pera- in Dei nomine oblineat vigorera et a fldelibus sanctae
Dei Ecclesiavet nostris verius credatur et diligentius
gendum Dei servitium.augmentum et supplementum
sft. Hanc vero auctoritatem, ut pleniorem in Dei conservetnr, inanu propria sribter firmavimus et an-
nomine obtnaeat vigorem, et a fidelibns sancta? Dei nulinostri impressionesignarijussimus.
Ecclesise et riostris per diuturna tempora diligentius , Datum vi Idiis Martii, anno, Chrislo propitio tertio
conservetur, manu propria subter firmayimus, et C imperii domini Ludovici piissimi Augusti, Indictione
annuh nostri impressione signari jussimus. 9, Actum Aquisgrani palatio regio in Dei nomine
'. feliciter. Ameri.
XLVII.'.
S- GBKMANI ANTI8SI0D0RENSI8. XLVffl.
,.MQ MONASTEBI0 : PRO
(Anno 816. MONWTERIO CORMARICENSI.
pag. 1411, ex chartulario S. Ger- , (ABno8l6.),
[ApudBaluz., toid.,
. . mam Anlissiod.] {Apud Balur., tWrf., ex chartulario S. Martinl
In nomine Dei et Salvatoris nostri Jesu Christi, Turop;]
Ludovicus, divina ordinante providentia, imperator Iri nomine Doraini Dei et Salvatoris nostri Jesu
Angustus, omnibus episcopis, abbatibus, ducibns , Christi, Ludoyjcus, divina ordinaute clemenlia, im-
comitibus, vicariis, ceritenariis, teloneariis, actiona- perator Augustus.
riis, vel oriinibus rempublicara administrantibus seu Si petitionibus servorum Dei pro quibuslibet ec-
caeterisfldelibus sanctse Dei Ecclesiaeet nostris tam clesiasticis necessitatibus aures nostras pulsantium
praesenlibus quam futuris. libenler annuimus et ad divinaepotentiae in Domino
Notum sit quia venerabilis Alegrerus, abbas ex. , dicatis locis uberius famulandum auxiUum porri-
"
monasterio sancti Germani, qnod est constructum giraus, id nobis procul dubio et ad mortalem vitam
in suburbio Antissiodorerisis civitatis, ubi ipse san- temporalem dedncendam el ad futuram feliciter obti-
ctus corpore requiescit, delulit nobis auctoritatem nendam commodum pervenire confidimus. Notum
avi nostri Pippini regis et Caroli bpnae memoriae igilur esse volumus cunctis fldelibus nostris, episco-
genitoris nostripiissimi Augusti seu et antecessorum pis videlicet, abbatibus, virisque Hlustribusducibus,
nostrorum, regum videlicet Francorum, in quibus comitibus, domesticis,^ grafienilns, vicariis, cente-
continebatur qualiter ipsi ob aeternae relributionis nariis, eornmque junioribus, necnon missis nostris
fructum concessissent eidem monasterio teloneum per universum imperium nostrum. discurrentibus,
dequatuor navibus quaeperLigerisfluraen seu cae- ; seu eliam caUeris fldelibus sanctae Dei Ecclesiaeet
tera flumina propter sal et caeleracommercia discur- nostrispraesentibus scUicet et futuris, quia adiit se-
rebant, undecunque flscus teloneum exigere poterat. renitatem culminis nostri venerabiiis vir Fredegisus,
Pro flrmitatis namque studio postulavit nobis pnc- abbas ex monasterio peculiaris palroni nostri sancti
fatus Alegrerus abbas ul paternum seu praedecesso- Marlini, ubi ejusdem praeclarissimi viri venerabile
runi rioslrorum regum raorcm sequentes, hujusmodi corpus requiescit, ferens manibus jummunitatespri-
idil DIPLOMATAECCLESIASTIGAi 104«
scorum regum Francorum, necnon avi nostri Pip- Aptione domini et gemloris nostri continetur, uou
pini quondam regis, seu etiam piae recordationis do- solum in offensam nostram lapsurum, verum etiam
mini et genitoris nostri Caroli serenissimi irapera- sexcentorum soUdorum auri ad purum excocti se
toris, quibus idem monaslerium quiele in Dei ser- noverit poena mulctandum ; ex qua duas partes re-
vitio degere sanxerunt, et omnes res praefali mona- ctores memorati monasterii, tertiam jus fisci reci-
sterii in universo Christo largiente regno nostro, in piat. Dignum namque et justum est ut tot piorum
Austria scilicet, Niustria, Burgundia, Aquitania, regum decessorum nostrorum nostrique praecepti
Provincia, Italia, et in cseteris regni nostri partibus violator hujuscemodi habeat pcenam, ut et se tantae
cousistentes, quae non solum ab orthodoxis principi- temeritalis merito argui cognoscat, et caeteris,'neid
bus, verum etiam a caeteris fldelibus collalos, vel per agere quolibet ansu pertentent, timorem injiciat, ut
quoslibet contractus et munimina Chartarum, usibus nullus scilicet beneficia regalia locis Deo dicatis ve-
ejusdem legaliter tradilae sunt monasterii, sub im- neranter exhibita temerare conetur. Volumus ilaque
munitalis suae defensione consistere et ab omni pu- alque censemus, remota totius judiciariae potcstatis
blica functione et judiciaria exactione immunes red- inquietudine, quieto ordine memoratus abbas suique
didissent. Quod munus eidem monasterio, necnon successores praedicti monasterii, cum omnibus sibi
et Cormaricensi ccenobio ab rebus sancti Martini B subjectis vel ad se aspicientibus seu pertinentibus
constructo, exhibitnm, Deo annuente, invioIabiUter hominibus, sub immunitalis alque protectionis no-
hactenus constat esse conservatum. Pro firmitatis slrae defensionc consistant, nostroque fideliter pa-
namque studio hujuscemodi beneficium erga pra> rentes imperio, pro incolumitate nostra nostraeque
falum venerabile monasterium nostra auctoritate conjugis et prolis, seu etiam totius imperii a Deo
humUiter precibus quibus valuit fieri postulavit. Cu- nobis collati ejusque gratissima miseratiohe perpetuo
jus petitioni ob amorem Dei et venerationem beati conservandi, una cum clero sibi commisso, iromen-
Martini libenter assensum praebere usquequaque sam clementiam jugiter exorent. Si quid vero de
libnit. Quapropter volumus atque decerni- praefati monasterii rebus per tepiditatem et negli-
mus ut oranes res ejusdem monasterii, cum homi- gentiam abbatum aut praeceptionemjudicum abstra-
nibus sibi subjectis, sub uostrae defensionis muni- ctum est, id per nostram auctoritatem prorsus re-
mine modis omnibus consistant. Praecipimus ergo, staurandum praecipimus. Et ut haec auctorilas invio-
jubemus atque praecipinius ut nullus judex publicus labilem obtineat effcctum et a fidelibus sanctae Dei
aut quislibet superioris aut inferioris ordinis reipu- Ecclesiaeet nostris verius credatur, manu propria
bUcaeprocurator ad causas judiciario more audien- subter firmavimus et annuli nostri hnpressione si-
das in ecclesias aut villas seu reliquas possessiones C gnarijussimus.
quas moderno teropore in quibusdaro provinciis aut Signum Ludovici serenissimi imperatoris ad
territoriis imperii nostri jusle et legaliter possidet, vicem Helisachar recognovi et subscripsi.
vel quse deinceps in jure ipsius raonaslerii divina Data in Kalend. Septembris, anno, Christo pro-
pietas voluerit augeri, ingredi praesuiriat, nec freda pitio, 3 imperii domni Ludovici piissimi Augusti,
aut telonea aut mansiones aut pastus auttributa, indictione 10. Actum Aquisgrani palatio regio in Dei
sicut praecepto domini et genitoris nostri contine- nomine feliciter. Amen.
tur, exigere, aut fidejussores tollere, aut homines (Bulla est aurea.)
tam ingenuos quam servos super terram ipsius mo- XLIX.
nasterii commahentes distringere, nec ullas publi- a PROMONASTERIO SANCTI MEVENNI.
cas functiones aul redhibitiones vel illicitas occasio- (Anno 816.)
nes requirere, quibus idem monasterium sibique [Apud D. Bouquet. Script. Rer. Franc., tom. VI,
subjecti aUquodinjuste paliantur incommodum, no- pag. 489, in probat. tiist. Britann., pag. 20.]
slris futurisque temporibus quisquam temerarius In nomine Domini Dei et Salvatoris nostri Jesn
existat quod faciendi illicitam sibi potestatem attri- Christi, Ludovicus, divina ordinante providentia,
buere audeat. Qiiidquid igitur de praefatis ejusdem imperator Augustus.
monasterii rebus jure fisci cedendum firit, et a de- Cum pctitionibus servorum Dei justis el ratioaa-
cessoribus nostris coraperimus collatum, et largi- bilibus divino inlerius amore b favemus, superni
tionis nostrae munere libenter volumus esse per muneris donum a Dominoimparliri credimus. Idcirco
nniversum eidem monasterio concCssum, ut id rc- notum sit omnibus fidelibus nostris, tam prsesenlibus
moto fisci dominalu, ad luminaria basilicae beati quam futuris, quod quidam vir Helogar Alethensis
Martiwiconcinnanda et ad snstentationem pauperum episcopus delulit obtutibus nostris quamdam aucto-
seu clericorum in eodem loco Domino servientium rilatem, quam dominus et genitor noster Carolus
supplementum........ Si quis aulem in tantampro- bonoememoria? serenissimus Augustus adpetitionem
rnmpere ausus fuerit audaciam, ut hujus praecepti ipsius ecclesiae, cui ipse Deo auctore praeest, fieri
uostri violator exstiterit, quemadmodum in praece- jussit, in qua coiitinebatur insertum ,quod tempore
« Hoc praeceptum se vidisse testatur Robertus Ma- lunaeante feslum Purificationisbeatae Mariae
Virginis,
cloviensis episcopus his verbis : i Datum hujus visio- annoMCCxciv.i
nis factae a nObis Roberto Macloviensi episcopo die b Forte legendum divini eultut amore.
 «M8 WOKmi^.tOaBmm^M |p44
l^belUohis' :doraus ecclesi» S., Meyenni et S.Judi- A WMC©» defeudanJt, sicuti per eadem instrumenta,
Caeiis, quajTest w.Ioeo i^uncupato "Wadeinecnon ia si perdita non fuissent, legibus defendi poterant.
alio iocom insula quae Walur Machuti depopulan- fiaec.quippe auctorilas ut firmiorem habeat yigorem
tibus hestibus. igneraqiw sut>miiientibus, «on.solura otab omnibus «erius certiusque credatur, marai
thesaurua eeeJesiaeetnsinjsteiia ad-;oiBeia ecelesia- pro5jc|a;8i*tei; |ffh|tvimns, et mmll 'nbstri impres-
; stica peraigenda perieruni, verua» e\iam et stru- sione signaj ^ussuiajis. *'.
taentfl;.... unde praefet» ecclesia? djttalae fuerant, ^[giljipL^^icj.i^eralQris.
esusta et concreroata fufssent; et qriod idem genitor [ Data vii JM. AprUis,anno, Christo prppitio, tter^
hpster ad e}usdej?recationem per eamdem {inctoiit tip] imj^rii donaii^, ^ttdovici piissimi Aqgusti, m:
tatejfi i^UtuisseCut absque «iicujus contradictione diclione .3, Actam jAquisgrani palatio regio in Dei
:yej«amediine«OEipseI^egar episi^us«...;.ejuB:qui nomh^e^Ucit^,^ea,- ., '.'"._]'.;*
.,.-....
Lt.
fuenrat «> locis S. Mevepni et S. Judicaelis, uecnon
PROECCLESliCAMERACENSI.
et S, Machutir ut emnes res undecunque eo tem- "' "
• '' '. '"•-". ^''.Cx-^-fa&i :' ; '-.
pore praedictseecclesiae juste et retionabiliter per
diyersa leea yeslifae erant, vel in posterum eum [Apnd D. Bbnqnet.VRicueit detTfffsf.,;tojffl.VI, pag;
ut non so- a «90; «t Joan. Carpetrterio m prebat. aittortm Cu->
aquitatis..... ibidem attributum fuisset,, S -- miracMsiSrtyasMi]^: .- :;..•:... ;•..•...•;,'.,._;-. ,: __.
Jnmiaditionesa prasdietaruHi eceSesia«uw perpetop in nomkie Domirii Dei el Salvatoris nestri Jesu
-consisterent; verum «tiam et nullus quisUbet-ajfc Christi, LudoVicusydivina«trdinaoteprovidenlia^ im?
qmd exinde abstrahere »uJ minuere contra-josUtiam peratorAugusWtt. ' :: ::':.:.: : ;. ...'..
oUo «nquaratempore praesuraeret,autaliquod impe- - Coro petittorittas servorum Dei justis, etc Pro-
dimentujn ant caiHmniam generare auderet, sed prq inde immumtates, ivi videlicet nostri, regis Pippini
hujasce rei firmitatei ooslram obsccravit clernentiam Ot genitoris nosttivCjkrolibonaememoriae prasJantjs-
«t paternte auc»riteti nc^tram superadderemns au: Bimiirope^ori^ateflu.^
-ctorftatem. Ejus petitioni hbeBteraoroma^cwnmo- qnalite* ide^^iiattmi^ster et antece^
•dsireplacnK, ncsnoatr»^ajsetorltajtis^etcoufii^majpi pr^cta^seaem,^aas ia honqfe ett Dei genitficjs
«is ptaBceptuBi Ob amerera Dei et reverentiam Mari« ^emperqwe *r|eisjs, ob aaorein Dei trauquit-
ptaedictoMm &anct«rninJocorum fieri iibuit, per litalemque convitbMitns fratrum, sub ptesisMma
qubd praecipimus atqneiubemuS ut, sicut a Dominq tnitionft et imrariaitatis defensione habuisseot, etc.
«t genitor* nostra prsedictiB ecclesiis coufirmaturn Per hoc pT^ceatsm nosttoa anctaritatis confirma--
-atqacoooneessnmest,ita per hanc nostram auetori- 1, JriBS, ' «tC. •"": '- "::;3:'-L-;:: .:::._.._: ..;.. ._:_.,'.:..:.
tatem quidquid modo praedictae ecclesiae juste et * Sigirera LudovM serenissihri imperatoris. ., ,
legaliterpossident, odnceps nrmltef atque inviola- Dnra«dns diacoats ad tieem Helisachar reco»
biliter teneant atque possideant; et nullus judex gnovi. '."-':,'-^ : ...:'..'.-.. . ;._-,
-pablicos, V£l.quisUbet es jndiciaria potestate in ec- Data xvni Kal. Maias, anpo, Ckristo prepitio, 5
^leaias-aut kwa. vei agros seu reiiquas possessiones demini Ludovici pifesuni Augusti, indict. 9. Actu»
iquasi moderno tempore jnste e* ratiODabiliter intra Aquisgrani regiopalatio in Dei nomine. Amea* .. ,
ditiohem imperii nostri possident, vel ea qnae dein- -:- --•• :--:-.:;.:::;.: J& -:- c:-_ :._ -....;
cepsinjure ipsarum ecclesiarun*divinfcp»eta#;yo- 4>aOMe«iiCTIW6FOSSATEBSJ.
luerit augere ad causas.audiendas, vel freda exi- -....., : : ;: i^aw«164..,.._. ...-.; .:;,-.}
genda, autn^sicne» [vei} parataa fociendas, aut [Apod MabilL, A»»**.»rrf. S. Besed., tom, H, pag.
fidejussores ponendps [tollendos], aut homines tam - 12t, ex autjfceniicoFossatensi.] .
Jrigennos quaat et servos, Soper terram ipsaruh» . In nomine Dopuai Dei et Salvatoris nostri Jesu
ecotesfanm» eotnmanenteS injaste dtstringendos, nec Cbristi, Ludovieos, dJLyiua,ordinante providentia^
aiHas.redhibitiones ant iHiciUs oceasiones requiren- iraperator Augustusv .
«das, nostris etfuiuris temporibns ingredi audeaot,. . Cuin petitionibus^servorum Dei justis et rationa-
vel ea quae supra memorata sunt, penftus exigere bilibu&divini cultus aroore favemus, superna nos
praesnmat: sedliceat praedicto antistiti snisqoe snc- gratia mundri non di^dimus. Idcirco ootum, sit om-
eBssoribo» res praedictarw» ecclesiarum euin omni: Mibus fidelibus nestris, praesentibu&«cUicet et futu-
bus tdbtMiet hoTninibussibi subjecti», snb fmnwni- ris, qui* %go fuieUsnoster retulit serenjtati nostrae
^atis flOstraedefensiane qtrieto ordine possidere, ae o^\aJijerquoddara CflBnobioUim in j>suj»Parisiaco, in
«estro idetiter parere imperi», aKfoe pro stabilitate ioeo qoi, dicilur Fo«sat«s, iB heaore beatorum apo-
->o&«ra,conjugis ae pyolis, vei tetius imperii a Do- MolarumPe*ri etP^ufevel saactae Mariae semper
•siiiiontobis coilati vel conservandi, una eum clere yirginis eeastjmot^l, &t$m«mef fluvium Maternam,
tst pOjMtesibi sobjecte tibere Dwminimbericerdiara nbi olira monaphj*uJ!]i; sancta;regula deguerunt, pene
ci^rare detectet. Qnod si mrte super eisdera rebus destrucmm^yen^^ p^emoUjro^tura animae suse
ant? prtedietaun exwiionera a pcaelatis prasfatarum eujadem ;logH^.i%m*e|B labore restaurare, et ad
ecclesiarum iure possessis quaestio orta fuerit, ut pristinum statum revocare cnravit. Sed hisperactis
prbeTsIegaliter in quotibet loco disceptare necesse feriiftti ^eJij^^fifi^n^StariJ crjritmertdiyiteo-
sit, ita pef bnMt neateamc a*ctorkat«m easdem et MA-IStm amastlsriHBv cu* ablpte, nottuijBfene»

i;A
 304S SIPIXIMAT.AlCCLESIASTICAf 1046
dfictOjuetcnm monachis eidem abbati ad regendum jjA jugiter Domini misericordiam exorare delectet. Et
«oramissis, ebsecrans ut deincepssubnostradeJSep- ut hscc auctoritas nostris futurisque temporibus,
aBmneetinmranitatii-tuitione, quemadmodum caete- Domino protegente, valeat inconvulsa manere, manu
-rosaifcaHesnmnachorumper imperiura a nobis divi- propria subter firmavimus, et annuli nostri impres-
amtrisooocessri{eoBcessum]«onsistunt, iia et illura £ione signari jussiraus.
aonarcumpionastario vel monachis, etrebns vei ber Signum Ludovici piissimi imperatoris.
.nnnibBXadem mOnasterio jnste subjectis consistere ; Durandus diaconus ad vicem Helisachar recognovi
jfecereraoB.Cujus petitioo i,; qriia ratienabilem, imo jetsubs. . .
iBeomnahilOTessecognovimus.libeutersuscepimus, .. Data xii Kal. Julias, anno, Christo propitio, imperu
iet perfic* nosajps imperiales apices, <acut petiit, ira .domni Ludovici piissirai Augusti 3, indictione 8.
iet concessHnus.Rroirittevoinmus nt prjedictusabtgi Actum Aquisgrano, palatio regio in Dei nomine feli-
,<etmOoacbi » praetHcto manasterio degerites, cirin iCtter^Aipen. ;.
Jfebns fnas Innne: habere noscunh»,. vel rkanceps
justt acqnirere poierunt, sub nostra defenskrae et ....i • PROMOHASTERIO BOBONIS 8IVEBON-MODTIER.
^immunitatis luitkme persistant. Et jubemus atque ;, ..-... (Anno 816.) ,
-mocksomflibiisdecernimus nt ntilhis judex pubhcus, IB {Apud Grandidier, Hist. de t'Egl. de Strasb., tom H,
vei qpiriibet Cxjudiciai ia poteslate, in ecclesiasaitt ~ prob., pag. 159, ex antiquo chartulario
•" abbatiae
Andlaviensis saeculixiv.] :
,toca, vel agros, seu reliqoas possessiones prardicli
monastern, qnas raodetno tempore juste et ratiena- In nomine Domini Dei et Salvatoris nostri Jesu
iriliterpossidereTidetur in quibusiibet pagis etterrr- Cbristi, Ludovicus, divina ordinante providentia, im-
toriis, quidqaid ibiderapropter divinitm. airiorem jierator Augustns.
-«dJatumfuit; qriaeqne^etiamdeinceps in jure ipsius ,. Si erga Ioca divinis cultibus mancipata propter
isancti loci Voinerit diyipa pietas augeri, ad causas amorem Dei, ejusque in eisdem locis sibi famulan-
nudiendas, "vel freda exigehda, atit mansiones .vel ^tes beneficia opporluna largihiur,. pracmium nobis
-paratas faciemtas, aut fidejussores tollendos, nec ho- apud Dominum aeterriaeremunerationis rependi non
riiinesipsHismonasterii tam ingenuos quam etservos diffidimus. Idcirco noverit omniuni fidelium nostro-
[qnij super terram ipsius resideTe videhtur, roniste rum tam praesenliiim quam et futurorum solertia,
<distringendos, nec uUas petitiohes aut iUicitasocca- quia vir venerabilis Doddo abbas, qui ceUuIamquae
.skroes requirendas, uilo unquara tempore ingredi uuncupatur Bodpnis monaslerium •>,quod est sita
.•udeat, vel ea quae snpro memorata sunt penitus ,jn pago Albinse c super fluvium Vizuzia *, constru-
-exigtre prsesnmat : et quidquid de rebtts prasfati C cta hi henore sanctae Dei genitricis Mariaeseraper
ijiwnasterii iisens sperare poierat, totum nos pro virginis, et sancti Petri principis apostolorum, nec
i&fcernarerouneratione praedicto monasterio cooeedj- non el sancti Michaelis archangeli, vel ca^terormn
imus,utperennb> temporibus in aUmonia pauperum sanctontm, in regiminehabere videtur, oblulitobtu-
-et sjnpendhvmonachorum ibidem Deo famulantiuai tibus nostris immunitatem domni et genitoris nostri
cproficiat jn augroentum. Et quandoquidem divina Caroli bonaememoriaepiissimi Augusli, in quo conti-
; vocatkme, supradictus abbas, vel successores ej.usde nebalur inserlum, qualiter idem genitor noster et
baclucera}graverint;quandiu ipsimoaachi interse a,ntecessores reges praediclara cellulam ob amorem
-talfis invenire potuerint, qui ipsam congregationeni Dei tranquillitatemque ancillarum ibidem consisteu-
secundum regnbkhrsancli Beoedicti regcre valeant.; lium sempcr sub plenissima delensibne et immuni-
per hanc nostram auctoritalem et consensura licen- tatis tuitione habuissent. Ob firmitalem rei postula-
tiam habeant cligendi abbates: quatenus ipsos ser- vit nobis praedictus Ddddo abbas, ut paternum seu
yosDei, qjii ibidem Deo.famuUmUir, pro nobis et praedecessorumnostrorum fegum morem sequentes
conjuge, proleque nostra atque stabilitate toliqs int- hujuscemodi hostraeimmunitatis praeceptumob amo-
perii nostri aDeo nobis concessi atque conseryandi nl»rem Dei et reverenliam ipsius sancti loCicirca ipsam
"'• Exstat iri Schcepffini Alsat. diplom.: tom. I, puit rex Lotharius, quo defuncto anno 869, in divi-
pag. 62,'sed noitfsatiseorrectfr. •-- >' '-. ; -Sioneejus regni faeta anno sequenti Bodonis mona-
i) Bodon)s monasterium fuit fundatum in montjbus steriiim altributum ftiit Ludovico Germanico. Filius
'
"Yogesiprope CaslelUonera et Badonisvillarp,in vafle ejus CaroInsCrassusimperatorBodoriis monasterium
quaehbdiedum nrincvpatuf Val de Bon-Mouiier. Np- eoncessit anno 884 abbalix Andlaviensi. Chariam
raen suum accepit a sancto Bodone, qui et Leridimis . dabimus suo loco. Nec diu illud retinuit haec abba-
" dicitur, episcopo TuIlenSi, qui versus anuum 670 in _ tia, cum annO9l2Bodonis monasterium Drogoni et
eo loeo iundavit monasterium saerarum yirginunj, ejus ecclesiaeTnflensi restituerit Carofus Simplex.
quibus prseposuit filiara suam nomine Teutbergam. Calmet, ibid., pag. 334. Bodonismonasteriuin dein
Lege hisloriam episcoporum Tullensium apud Cal- . appellatum fuit abbatia Sancti Salvatoris, quaeanno
meuim, Histoire AeLorraine, tom. I, Preuves, pag. 163 1569 ad Domnum Aprum (Domevre)prope Album
et 216 Hov^eeditionis, et Stiltingum, in ActisSah- Montemtranslata fuit,
ctoruin, tom Hl Septembris, pag. 841. BodOnis c Pagus Albinsis,qui etAIbegiadicitur.erat pagus
nionasterium ecclesiaesnse Tullensi subjecit Bodo, Lothariugiae in Albi Montis (fl/oraon<)vicinia situs,
' impetratis ab Agapeto etGregorio suramis pontifici- .uti contraalios probat.Scbeepflinus,Alsat.illust. tom. I,
bus desuper privilegiis. Monialium primo monaste- pag. 670. Nomeri suuiri forfe derivat a fluvioloVi-
rium, dem vttbfuriTordinis saneti Benedieti abbatia ttttzia, in quo vox Germanica Wifs album significat.
evasit. Tullensi ecclesiaesub Arnulpho eptscopo-eri- d Hodie vicus Yetou-ze.
1041 LUDOVICIt COGNOMENTOPH 1048
celliilam fieri censeremus; cnjus petitioni libenter A dem conshtentmra semper sub plenissima tuitione
acquievimus, etita in omnibus coneessiraus, atqne et hnmunitatis defensione habuisset, firmilatis nam-
jpef hoc praeceptum nostrnm confirmaVhnus. Qua- que stttdio a nobis procuravit, ut paternae auctoritati
propter pfsccipientes jubemus ut niillus judex pu- hanc nostram jnngeremus anctoritatera. Cni pett-
Wicus, vel quislibet ex judiciaria potestate iri eccle- tioni libenter anrem accommodare placuit, et banc
sias, aut loca, vel agros, sen reliquas possessiones, nostrae auctoritatis praeceptkraem fieri, per quam
quaS moderno tempore infra ditionem hriperii nostri praeciprmus atqne jubemus utnullus judex publicus,
juste et rationabiliter nossidet, vel ea quse deincepS vel qniUbet, et judiciaria potestale in ecclesias, aut
in jure ipsius saricti loci vbhierit diviria pietas au- loca, vel agros, sea .reHquas possessiooes praedicti
geri, ad cansas audiendas, aut freda vei tributa exi- monasterii, quas raoderno terapore jusle et legaUter
genda, autmansionesvelparatas faciendas, aut fide- possidet, vel quse deineeps in jnra ipsins loci voluit
jussores toUendos, ant bomiries ejusdem cellulse,tam divina pietas augeri, ad cansas audiendas, vei feuda
ingenuos quara et servos; sitper terram ipsius cbra- exigenda, aut mansiones vel paratas faoiendas, aut
manentes htjuste distringendos, nee ullas redhibilio- fidejussores tollenoos, aut hominesmonasterii, tam
nes, aut ilUcitas occasiones feqnirendas, nostriset ingenuos quam; etiara servos, super terram ipsius
iuturis temporibus ingredi audeat, velea quae supra B commanentes, nec ad hostes distringendos, nec ul-
luemorata sunt, penitus exigere prsesumat; sed liceat las redhibitiones, aut illicitas occasiones requiren-
memorato abbati suisque successoribus res praedictse das ullo nnqnam terapore ingredi audeat, valealque,
celiuke sub immunitatis nostrse defensiohe qttieto supra memonita peaitus exigere praesumat:.Conti-
ordine possidere. Et quidquid exinde fiscus sperare nebat etiam in^adem auctoritate qualiter confirmas-
poterit, totum nos pro seterna remuneratione prse- set tdemD. imperator ad ipsum monasterium re-
fatse cellulaeconcedimus, ut in alimonia pauperum et rum, idem ecotesiam sancti Petri in Carmarita, at-
stipendia.anciUarum ibidem Deo famuiantium profi- que celiulara sanotLSavini, et sanctse Restitut33, vel
ciat perehnibus temporibus in augmentis, quatenus sancti Petrf, et sancti Stephani. in Tarquinio cum
ipsas anciUas Dei qnae ibidem Deo famulantur, pro eorum pertineritiis. Qoas res confirmamus perpetua-
nobis et conjuge, proleque nostra, atque stabilitate liter praedicto monasterio adhabendum, sicnt domi-
totins imperii nostri a Deo nobis concessi atque con- nus et genilor noster pev suum praeceptum eonfirma-
servandi jugiter Dominum exorare delectet. Et ut vit. Concessimus etiam eidem sancto monaslerio,
haec auctoritas nostris futurisque temporibus, Do* quemadmoditm dominus et genitor noster concessit,
mino protegente, valeat inconvulsa mariere, manu ut quandoquidem divina vocatione praedjctus abbas,
propria subter firmavimus et annuli nostri impres- ^1 vel successores ejus dehacluce migraverint, quan-
stone signafi jussimns. diu monachi inter se tales fnvenire potuerint, qui
Signum Ludovici serenissimi imperatoris. ipsam congregationem regere valeant per bujusmodi
Durandos diaconus ad vicera HeUsachar recc- nostrara auctoritatem et consensum, vel dilecli fiiii
gnovi. nostri Bernardi regis Iicentiam habeant efigendi ab-
Data Idus Januarii, anno, Christo propitio, secundo bates, quatenusipsosmonachos qui ibidem Doraino
imperii domni Lndovici piissimi Augusti, indictione famularl videntur, pro nobis et conjoge, proieque
nona. Actum Aqnisgrani palalio regio » in Dei no- nostra, atque stabHitate totius imperii a Domino no-
mine feliciter. Amen bis coramissi atque conservandi-jugeorDomini mise-
'•''•'
1\ Lffl. ricordiam exorare deieclet, et ut haec auctoritas no-
'-"''.• PROMOHASTERIO AMMIATINO. -stris, futurisque temporibus, Domino protegente.va-
: •' * '
'•';• (Ahno 816.) leat inconvulsa manere, manu propria subter firma-
[UgheUi, Itaiia sacra, pag. 590, in Epitc. Clusin.] vimus, et annuii nostri impressione signari jusst-
In nomine Doriiini Dei et Salvatoris nostri Jesu mus.
Christi, Lndovicus divina providentia imperatbr Au- n Signura LudoviCtserenissimi imperatoris.
guslus. Dat. xv Kal. Deoemb., anno, Cbristo propitio, 3 im-
Cum petitionibus servorum Dei justis ac rationa- perii doraini Ludovici piissimi Augusti, indict. de-
hilibus diyirii cultus amore favemus, superna nos cima.
gralia rauniri non dubitamus. Igitur notum sit om- Actum Coropendio palatio in Dei nomine felkiter.
riibus fidelibus sanctie Dei Ecclesise, praesentibus et Amen.
LIY.
futuris, quia vir venerabiUs Audoaldus abbas exmo-
PACTUH IRTEREPISCOPCM GONSTANTIENSEM
nasterio sancti Salvatorls quidern, sito in monte BOBORATDR ACMONASIERHIM S. GALMIMTIJM.
Amiato in territorio Clusino detulit obtutibus hostris. . JfAtmo 816.)
auctoritatem immunitalis domlni et genitoris nostri
Akmannicut, ex GoUectionediplo-
CaroU bonaj memoriaepiissimi Augusti,in qua conti- [Neutgart, C(4e# EmmanueUs de-HaHer, prsefectiprovin-
mattca.p.
nebalur insertum qualiter praedictum monasierium . eialis Newiduhensis apud Bernates.^
ob amorem Dei tranquiUitatemque monachorum ibi- • 1n nomme Dommi Dei et Salvatoris nostri Jesu
Circa Aquisgranense palatium multa habent pag. 246, et Besselius in Chronico Gottwiceusi,
Germanus, apud MabiUonem, De re diplom., lib. iv. tom.II,pa|.. 155/ _ ''-,,,., ,
 404» DIPLOMATAECCLESIASTICA. 1050
Christi,Ludovicus,'divina ordinante providentia, im- A bus rem publicam administrantibus, seu caeteris fi-
perator Augustus. delibus sanctaeDei Ecclesiaeet nostris tam praesenti-
Si pelitionibns servorum Dei justis et rationabi- bus quam et futuris notum sit: quia vir venerabilis
libus divini cultus amore favemus, superna nos gra- Guntramraus abbas ex monasterio quod nuncupatur
tia muniri non dubitamus. Idcirco notum sit om- Vivarium peregrinorum, quod est situm in ducatu
nium fideUumnostrornm, tam praesentium. quam et Alsacense, super fluviiim Merbach, constructum in
futurorura, solertiae, quia adientes serenitatem eul- honore sancti Deodegarii et sancti Petri principis
minis nostri monachi ex monasterio sancti GaUoni, apostolorum, vel sanctae Dei genitricis semperque
quod est situm in pago Durgouve super fluviura, virginis Mariae, detulit nobis anctoritatem praecep-
quod dicitur Petrosa », detulerunt nobis praeceptum tionis domni et genitoris nostri Caroli bonae me-
domni et genitoris nostri Caroli bonae memoriae moriaepiissimi Augusti, in qua continebatur, quali-
piissimi Augusti, in quo continebatnr insertum qua- ter concessisset eidem monasterio vel monachis ibi-
liter Sidonius Constantiae urbis episcopus, nec non dem degentibus teloneum de navibus, quae per quae-
Joannes praedicti monasterii abbas, propter futuram libet flumina discurrunt, necnon et de carris et sag-
dissensionemvel quietem monachorum ibidem Deo mariis, necessaria ipsius monasterii et congregatio-
famulantium hoc inter se statuissent, atque litteris B nis ibidem Deo famulantis deferentibus, sive in
affirmassent, quas etiam praedicto domno et genitori Marsal et in Iris, vel ubicunque ierint, negoliaverint
nostro detulissent, sicut eadem auctoritas paterna aut vendiderint, nnllus telonium exactare aut requi-
nobis manifestavit, ut annis singulis ad raemoratum rere praesumeret. Pro firmitatis namque studio po-
episcopum, vel ad successores praedictus abbas ejus- stulavit nobis praedictus abbas, ut paternum morem
que successores unciam auri et 'caballum unum, va- sequentes, bujuscemodi aucloritatis nostrae benefi-
lentem Hbram unam persolvere deberent, ita dun- ciumeidem concedereraus vel confirmaremus mo-
taxat ut monachi ibidem Deo famulantes quiete vi- naslerio: cnjus precibus nobis ob amorem Dei et
vere ac residere valerent, et nibil amplius a praefatae venerationem ipsius sancti loci annuere, et hoc prae-
ecclesiae episcopis de rebns praefati monasterii exi- ceptum munificentiae nostrae firmilatis gratia fieri
geretur, sed hoc dato censo, liceret eosdem mona- libuit : per quod jubemus atque prsecipimus , ut
chos Secnre vivere absque alicujus infestatione vel nuUus jndex publicus, vel quisUbet ex judiciaria po-
rernm suarnm diminoratione. Pro firmitatis tamen testate de navibus et carris, yelsagmariis, vel cae-
gratia, vel pro monachorum ibidem Deo militantium teris vehiculis, necessariaipsius monastcrii deferen-
futura quiete, libuit nobis paternam auctoritalem tibus de quolibet commercio undecunque fiscus telo-
nostra iterum per hos nostros apices imperiales' G nium exigere potest, ullum telonium aut quaslibet
confirmare. Ideoque jubemns atque decernimus ut exactiones vel occasiones quasrere aut exactare prae-
sient in nostri genitoris litteris insitum est, quas ad sumat: sed ubicunque infra dilionem imperii nostri
deprecationem memorataeurbis episcopo conscribere ob utilitatem et necessitatem ipsius monasterii ad
atque confirmare jussit,ita, Domino auxiliante, dein- quascunque videlicet civitates, castella aut portus,
ceps futuris temporibus a nobis et a fidelibus, vel pontes, trajectus, vel caetera loca accessum habue-
successoribus nostris perpetuo conserventur. Et ut rint, nullus ex eis aut hominibus qui hoc praeyident,
haec auctoritas praeceptionis nostrae firmiorem in ullum telonium, sicut diximus, aut ullum occursum,
Dei nomine obtineat vigorem, et a fidelibus nostris vel uUumcensum, aut uUam relributionem accipere
melius conservetur, de annulo nostro subter jussimus aut exigere audeat: sed licitum sit absque alicujus
sigillari. iUicita contrarietate vel detentione per hanc ncstrara
Durandus diaconus ad vicem Helisachar recognovi auctoritatem naves, carra, sagmaria et caetera vebi-
et snbsCripsi. cula, et homines qui eas praeyideredebent, cum his
Data vi KalendasFebraarias b, anno, Chrislo pro- quae deferunt libere atque secure ire et redire, et si
pitio, secnndo imperii domni Ludovici piissimi Au- p. aliquas moras in quolibet loco fecerint, aut aliquid
gusti, indictione 9 c. Actum Aquisgrani palatio regio mercati fuerint aut vendiderint, nihil ab eis prorsus,
in Dei nomine fehciter. Amen. ut dictum est, exlgatur. Haecvero auctoritas ut ple-
LV. niorem in Dei nomine Obtineat vigorem, et afideii-
PROMONASTERIO MORBACENSI, bus sanctae Dei Ecclesiae et nostris verius credatur
(Anno 816.) atque conservetur, manu propria subter firmavimus,
[Apud Marten., Thes. Anecd., pag. 18, ex chartario el annuli nostri impressione signari jussimus.
Morbacensi.]
In nomine DominiDei et Salvatoris nostri Jesu Signum Ludovici serenissimi imperatoris.
Christi,Ludovicus, divina ordinante providentia, im- Durandus diaconus ad vicem Elisachar recogno-
perator Augustus, omnibus episcopis, abbatibus, du- vit.
cibus, comitibus, vicariis, centenariis, teloneariis, Data xi Kalendas Septembris, anno, Christo propi-
actionariis, missis nostris, discurrentibuS vel omni- tio, terlio imperii domni Ludovici piissimi Augusti,
• Steinach. anni 11 LudoviclPii.
>>Vicesimaseptima Januarii, quje dies ultjma erat c Indictio 9 currebat an. 816.
 fflt tifflmvmmmmm am
&:&cSV:M^ _£tiS&qtamM1|flM^
illustris comitis monasteriumqnod est aitajq
IttKlfftswr ur tuvp ? lifWHsn ;-hv)j\io m>:«n?.:..? Begonis
h*^fW%rf«aWft?*M*ft(*M^ e»n-
_ wwnwu ^''^''^- «tmtHtta Wiasoi* isaal»! ftri;genitricis; .Mariaeet
t^ti^WuSHtAl.*
i BHmiti-.ai mirl.-4JwAj^
gigjjonj-is-n.- -^uV s^tbttiffipo»wiwbidP.«irr^
n$jMf%3M ItotWfifn^iinia «mBrefwia>ImteynomineBen«HctOs
« a;Fno&ne^niS,;t)el **ti#itfWtffiW'»lrf ei'*a*rttas'iiridem?de^
gjtm^c^minf ofn^te^nrvftetfraSnV bemfo&us .'eidemianonttsterio ijustesubjeflis.sn})
BWBtW'Jmcqnmwi» imwiultbprdip atq^edefensipnt}, et
l^nf^rb^busfiaetehw HfHaatttsT ettivt •jssmdoounqueiibufcsei jmonacbci
se»(_^ hieodom mowfet*io jdegentes ^mjssM-fhPSin aji-
qesjn pattoin; impariiui^oMriiBegisiijaiMi:»™^dirif
gaveun*camsvrideiieet e*saomis s§a «fcv|$»,.. yel
S^lt^u*'WrDnaSf com»^1n"1»rio1rd «omtq^bKhet^oji^ lH^atiant haber^
6Mcti.Lgodeaa.rii ei saricfl Petri, J»TOCipKlap09t«©u iMvMUeHhtiAJbsqkmtMBS i^BBAa^i^ velcontra-
tunii yel sanctae.Manae semper vtrglnis, owwfrtflo» I tiet^. ^^us.p«1*t^ nostra Dben-
in.ele^BEipsyna
bjsaocmriiatem domniet eehitbfis nTOtriCatOHlWhiB twtMrempw*«teo1Bmpja«itit,; B|t^nosjUfx. auftto|t|r
_^W^^:i^m%d!imiimm iaisMtt«iajiiiefi(ius»>mHS,j^ quas proqiujbuscunr
cti«ihraHbii6!Oosii^.p|a^ibus _^|i4_ft_^jyid)firans
*!tDbicdtfqi»i»^<ifa|d|e|i abjjatisi^ut successp^n»
epis, infra jnrbdJe^OBem ^jus •imperii nostri -nqgp-
tiaridij s4ausft,dige«Ji
Jfueiwt, «eipp ^«mettoj, Jiequ^
^v*fafMm.-\ ^^mmfmm^M

pcifefeife' 'eMihenHlri'»]! MtfWtttf <p» «t»pitnM«m>»fleQns»:«|sa)^tM!nn|,: aut ullum cen-

semj.atitnaura «VBRrfum^aijt vd>m redhibitionem
pglpS nn^-amrettWfp^tos^m^m» iibipakia(»upeteB.a_nt;^acJ^Bra^ liceat
IlDerW,#'l» tonerjs iqmtnr,homjnes,^,v»)"^mm^ ^oi^ni^umjpace
pfeiftciura' monastc^nm dcserv olscurilBiisye*.fle«9lUlJibeoter peragere et ad quas,-
SafunVnWefMret'^ ^nqtte »i^alMv.TeM_p<Kltu^:Vel.Jc^
WlWW Sed"!W ^secttfe S tounf^itiiuHamimqitieljidinem, autdetentionem, attt
•toat*mta^n*iib.alir^ patian.-
Ms4.Wfmd^ k&rr ^itmktulqndditooti: fuerint, sive. jjavigio aiit
lommluus^s^u^^ !»«i^/ «oouri^etifsfflti.oimiomflibus deferunt,
^iii 'ei^"crffdartif; de aiinalo nVstro!siuiWrjussiinMs fwfpi^snritiBTO.nBsjMHinncWri^tes». ire ,et redire
Jystlea«t.:.'Et ntJha» iMsctoritaflArmior habeatur et^
- =Wi -IdbJibas sanetaitei^EiCdeeue& nostris diligentius
*3flij&L^dvM^^
'-MnM fec^^^^^vtoMsS»* •«bsWMMr^ae^Bturio «wtl^ «ubter jasaaius sigil-
^Sllp:; asK.ltistns 3o ,m-y>-;::.'^5.i;.j,; ..;,-._-. ; ;;
^Ma ititstf. •&#e_mijik aririd-'^stt ^BTopWd,
tertifllTnp^i dnrHiii-^teTrci ,Vli^ii 'Augtrsli, iii- gnovit. .:•-. u
•atetWtfe^. Actftift A<_«9granipafetfo t-e^io rh Bri ^BMttritWiKat:*ln»Jatoa, ebosto propitio,3 im-
mfflkmA&?%Mmw — >*>^'•*J-* ,'^ periidomhii Ludovici piissimi Augustj, >indietipne
is WMi swsHBfc.^O:.^:. :-, :: :-.:•.. -Hs ^kotrisi AqaiigraBi palatio: regiainDei noraine
»/s*.ife/!
fcto:'*; ji...-:.5'^iys^j#^i^ioV--':-- , *tdrt«tii4iHefc-.-.%w" ;.
:--->--' __L - . ...
,rc. :->:,;, ;.-:MA t»,.-..::".
V. • :.*
jgjjtf.'^'..*
PROANDEOAVEJ^SI S..HACalfjU ^CCI^SIA,.
(Anwiihi)
''''ira^nom^el^tm^i'^ et SalvStoftS rioitff Jesh [ApudD. ^aofflo^tm^pag.^^tex
tom. II, GOM.,Chnst., pag. 216.]
Sammarth.,
Chrisli , Ludovicus , xhvlna oroinanle provldehna,
' j^i nomiije j^omuii Pei et Salvatoris nostri Jesu
imperator Augustus. Cnristi, LudOvicUs^alyraao^anteprovident^
Omnh^ep^s^iSj^ai^Hbtfe.d^fbtt^ i^araJO^Aligfls»!*!.;.: i* ;:: .,;.-?
•«iasrita ,;Cent8riJafiiB4tetonariis^ i*ctioi»riis: vel ....; Si oumere locis tteo dica^is
lih^i^Uta_t»,,g(»|tHcse
omnibus rempublicam adininistrantibus, seu caeteris e'«neicessi^tes eccle-
i^aid^ami^^f^^nM^

't^Mtefp^a^-iJpWm tr1wi« «t anJraafflws.

vatkum, quod vitiose dictumputatpro carnaticum. Ego vero legendnm pulo tranaticum.
Carvaticum tamen.idem em? W_JK'*MifMMR, b Corrigendum inrffct. 9. et sic tfgift Ciftmtius
nempe tributum prd eirffc irfflsettrittWs^t ciirnfl- -<Ufc*'«W«if'i{'-«:(.-p
/»*:i:i;i ^:;:.:f >: .„ -r/ '!
^055 -MtOMl^lCCLfiSlAStlCA. 4034
raus juvamine atque imperiali tueraur munimine/ A Stro fideliter parere imperiO, atqne pr6 Incoramitate
id nobis et *admortalem vitam lefriporaliter transi- tioStra, cottjngls*t pfblis, sen etiam totius imperii
gendam, et ad aeternam feliciter obtinendam profu- a Deo nobis collati, et ejus clementissima misera-
turum nquido credimns. Noverit interea sagacitas tione per imriierisiim conservandi, nna cum clero
-Seu utititas emhinm fidelhim nOstrorum, lam prae- et populo slbi stibjecto, Dei immensam clementiam
Sentiumqriam et futureram, qttla Vir venerabilis |ugiter exOrare, et qttidquid de praefaberebuS eccfe-
Benedictus Andcgavensium civilatis praesul obtiiht siaejus fisci exigere poterat, in ihtegrum ei «mces-
obtutibns nostris auctoritatem immunitatis setl na- ' ^imus ecclesiae, scilicet ttl perpetuo tempore ad per-
-"valemevectionisdomini et genitoris nostri bonaeme- agendum Dei servitium augmentura et supplemen-
- moriaeCarolt pilssimi Augusti, in qua contmebatrir tum frat. Hanc itaqrie auctorltatem ut pleniorem in
cmserlum qriod nonsolum idem gehitor rioster, ve- Dei nomine obtineat vigorem et a fidelibuSsanctoe
cru"metiara praedecessoresejhs, regesvidelicet Frah- Dei Ecclesiae el riostris Ct veriuS cfedatur et dili-
ceofuihy ecdeSiam S. Mauricii, cui arotore Deo ipse genliuS conservetur, eam manu propfia subter fif-
«piscopus praeest, sub sno nomine et defensione Ctirii mavimus et annuli riostri imoressione signari jtts-
^moriasteriiset ceHulis sibr subjectis et Tebttsvel ho- simtis.
-mittibu» ad se pertinentibus vel aspiciehtibus,' cori-^ Signum Ludovici serenissimi imperatOris.
^sisttrefeceraotel ^orttm immttnitatum aoctoritati- Durandus d.iacohttS ad vicem Helisachat reco-
r*us, setieliam tres haves quae per alveumLigefisvel gnovit.
" Data x Kalend.
^per atia'fJuminaquaein LhjerinrcOnfhiunt,discurrefe Novemb., anno, Christo prOpitio,
"videhfur, hactenus ab inquietudine judiciaria? pote- "[3]imperiiddmni Ludovici sefeiiissimi imperatorU,
-statiseadem munita atque defensa fuisset ecctesia. ' indictione 10. Actum Salmuhciaco palatio in Dei
-Sed pf) rei fifmltate postolavlt riobis praefatus Be- homine ' feliciter.
« : • •
^Bedietiiiiepiscoptts, ut paternurti seupraedecessorum LIX. ;
"Bosirofum regum rirorem sequenies, hujusinodt no- - ' -' PROECCLESlA TREVlRENSi.
-
"Straeimmunllatis praeceptum ob amorera Deict reye- (Anno §16.) '
tentiariiB. Maoricii martyris, cujus nomine etho- Hontheim,ffts«. Trei'»r.j p. l67._j
4lore dedicata est ecclesia, fieri censeremus. CttjUs Ih nomine Dei et Saivatoris hostri Jesu Christi,
peiitiOhiiibenter asseiisuriipnebuimus et hoc ttostfae "Lttdovicus diviha ordiiiahte providejhiia iniperatgr
auctoritatis praeceptum erga ipsam ecclesiam, im- Auguslus. , .
inunitalis atque tuitionis gratia pro dlvinictiltus araofe Si liberalitatis nostrie munere locis DeO dicatjs
"ei afthriaenostrae remedio fiefi decrevimus, per quod quoddam conferimus berieficii, et necessitates ec-
-praecipimusatque jubeimtis ntnuflus jttdex pubiiciis clesiasticas ad petitiones sacerdotum nostro releva-
vel quislibet ex judiciariapotestatein ecclesias, arit mus juvamine atque imperiali tttemur muriimine, id
-loea/yel agros, seu supradicuis naves vel reliqtias nObis, et ad morlalem vitam temporaliter transi-
jpossessiones,qttas moderno tempore iri quibusJibet gendam, et adaetefnam felifciter qbthiendam profii-
pagisvel territoriis infra ditidnem imperil nostri juste 'turuiri liquido credimus. PrOinde rioveril omnium
^etlegafher meiuorata tenet vel possidet ecclesia, vel fidelium hostroruin, tam praesentittm quam ei futu-
ea quar deincepS ih jiireipsrus ecclesiaevoluerit di- fofum sagacitas, quod vfr vetterabilis Heriricus [flei-
^vina pietas augeri, ad eatisas andiehdas, vel freda tinus] sanclae Trevirensis ecCleslaearchiepiscopus
eirigendk aof mansrories yei paratas faciendas ailt obtiilit obtutibus nostris » auctoritateiri immuriitatis
^fidejossorestoilendos, ant hornihes ipsius ecclesilje 'aomini et genitoris riOstri bonae membriae Caroli
distringendos.heCUlIasredhibitiones aut illicitas oc- piissimi Augusti, in qua erat insertum quod non so-
casioncs reqtrirendas, nostris vel futuris temporibtfs lum idem genitor nostef, verum etiam prajdecesso-
ingredi andeat, necea quae supra rtiemorata Sunt res ejus, reges videlicet Fraricorum, ecclesiae sancli
penitusexigereprassumat. Sed liceat raemorato prie- j.Tetri principis apostolorum, cui auctofe Deo ipse
soii sriisque successorfbus res prsedictae ecdesiSS. * archiepiscopus praeest, sub suo nomine et deferi-
Mauricii, cirin omnibus sibi subjectiset rebus vef htt- sione cum monasteriis et ceTraUs,basflicis, vicis,
miriibns ad se accipietrtibus vd peftrhentibus, Seustf- castellis ad eamdem sedem pertlnentibus, el rebus
pradictis tribus naribus, sttb (uitieuis atqoe irUtrittrif- vel horainibus ad se aspicienlibus, sub irnmunitatis
tatis nostrae defensione, remota totius jtidlciarhe po- nomiue et tuitionis defensiohe consistere fecerant,
lestatis inqnietodine, quieto Ordine possidere ettiO- videlicet ut nullus per maibpbergosi' nec per aliqua
* Auctoritatemimmunitath, «(td. DedirattsCaWik gnificat judicium in loco edito, Coileriltjttoicii, mal;-
jiam illam chartam hnnaiiiitalis ad anrium 773 (Pat lum montanum. Conf. Eckhard ad Leg. Salic. ,
trol. tom.XCVlL,^col.lMfy, suspectam utique, npn pag. ii, ubi : i Notum est, inquit,.judicia olim in
*tam ad suostantiam', quam ad /ormam.•NeriipefieBat collibus, etiain humana opera factis, et sub dio ha-
nonnunquam ut deperditis genuinis diplomalibus, hita fuisse , ut judices nempe ab omni populo con-
quorum teaorera m subsequentibus reeitalum vi- sptci possent. Kestant colles hujusniodi ln yillis seu
debant posteri, conficta substitudrent; exacta ta- pagis nostris, et in medio tiham pleruraque aut
men, quantum fieti pbtferat, ad amissorum tenorem. alius generis arborera habent, tejjumentum plttvio
b Malbobergos.Species judicii; malberg enim si- «elo. > Mutavit quidem morem Carolus Magnus,
 1055 LTJB0YICII COGNOMENTOm *«»
ingenia ejusdem ecclesiaehomines admallaret, neque A LX.
freda aut teloneos exigere aut paratas in eornm vel PK0HOKASTERIO FULDENSI..
privatas audientias exactare praesumeret. Pro rei (Atmo 816.)
yero firmitate postujavit pobis praefatus Heti archie [Schannat, Traftitiones Fuldenset\\
. ptscopus, nt paternum seu praedecessorum nostro- ln nomine Domini et Salvatoris nostri Jesn
rum regum morem sequentes hujuscemodi nostrse Chrisli, Ludovicus gratia Dei Romanorum impera-
immunitatis praeceptum ob amorem Dei et reveren- tor Augustus.' -'
tiam Sancti Petri erga ipsam ecclesiam fieri cense- Quia nostrae providentisc esse scimus, non solum
remus; cujus petitioni libenterassensum praebuimus, regni gubernacula, sed etiatn sanctae Ecclesise
ethaec nostrae auctoritatis praeceptum erga ipsam moderamina procurare, et maxime Christi fidelium
ecclesiam immunitatis et tuitionis gralia pro divini necessilatibus devote inservire, idcirco ea quae pro
Cultus amore et animae nostrae remedio fieri decre- Dei honore et aeternaevitae amore circa ecdesias ac
vimus, per quod praecipimus et jubemus ut nnllus monasteria servorum Dei agimus, silentio obtegere
judex pnblicus yel quilibet ex judiciaria potestate, non audemus, ne ignorantia succedentinm.ab im-
in monasteria, ecclesias, castella, yicos, villas, loca portunis quibuslibet infidelibus forte, quod absit,
et agros seu reliquas possessiones praedictaeeccle-:" infringatur. Notum ergo facimus fidelitati vestrae
siae, quas moderno temporejuste et iegaliler tam quod fidelis secretarius noster Rabanus venerabilis
ultra quam juxta Rhenum, vel circa Ligerim in abbas sanctae Fuldensis ecclesiseadiit excellentiam
pagis vel territoriis infra ditionem, iniperii nostri celsitudinis nostrae, insinuans nobis cnram et sol-
riiemorata tenet et possidet ecclesia, vel quae dein- licitudinem snam tquam circa conquirendas sancto-
ceps in jure ipsius sancti ioci vpluerit divina pielas rum reliquias habet, tam ex Romana civitate, quam
augeri, ad carisas aadieridas vel freda aut tributa ex diversis civitatibus, ubi plurimi martyres tradide-
arit conjectos * aliquos exigendos aut mansiones runt corpora sna ad supplicia, ut mererentur habere
vel paratas faciendas aiit fidejussoreS tollendos aut perpetuas-in, cceje&iregno coronas : rogavit igitur
honiines ipsius ecclesiae distringendos nec ullas red- excellenUam celsitudinis nostrae idem vir venera-
hibitiones aut illicitas occasiones requirendas, no- bilis Rabanus abbas, ut nostra auctoritate liceret ei
stris et futuris temporibus ingredi andeat, vel ea legatos suos dirigere ubivis terrarum, et maxime
quse supra memorata sunt, penitus exigere praesu- ac praecipue ad Rpmauam ciyitatem, et cum litte-
mat, neque teloneum exigere, quemadmodum in ris npstrae auctoritatis exposcere sacralissimos cine-
praecepto domini et genitoris nostri conlinetur; sed res sanctorum paartyrum; cui praeslitimus ex no-
liceat.memorato praesuli suisque successoribns res '** strae liberalilatis munificentia facultatem, ut ex ho-
praedictae ecclesiae sancli Petri cum omnibus suis stree praeceptionis auctoritate scriberet et mitteret
subjectis, et rebus vel hominibus [ad se aspicienli- ubicunque terrarum vellet propter praediclum nego-
bns vel pertinentibus, sub tuitionis atque immunila- tium sacrarum reliquiarum postolationemque, tam
tis riostne defensione, remota totius judiciariae ab apostolico quam a caeteris fidelibns : unde cum
potestatis inquietudine, quietp ordine possidere, el labor lantse sedulitatis ejns non esset inanis, nuper
nostro fideliter parere imperio, atque pro incolu- audivimus, quia corpus sancti Tenanlii martyrisde
mitate nostra, conjugis ac prolium, seuetiamto- longinquiis terrarum parlibus acquisivisset, et in
tirjs imperii a Deo nobis coliali et ejus clementis- ecclesia sancti Joa.nnis Baptistae honorificentissime
Sima miseratione per immensum coriservandi, una collocasset, cujus merita martyns iri Fuldensi ec-
cum elero et populo sibi subjecto Deum exorare, etc, clesia ex testificalione miraculorum facta sunt longe
Haric itaque auctoritatem, ut pleniorem in Dei no- Iateque celeberrima : accurrunt enim infirmi et sa-
mine obtineat vigorem, et a fidelibus sanctae Dei nantur; daemoniosi, et liberantur; paralytici, et cu-
Eeclesiae et nostris verius credatur, et diligehtins rantur; caeci, et illuminantur; et ex omnimoda in-
conservetur, etiam manu propria subter firmavimus, j. firmitate genus humanum per gratiam Dominino-
et annuli nostri impressione signari jussiraus. stri Jesu. Christi, ope et intercessione sancti Ve-
Signum Ludovici serenissimi imperatoris. nantii salvatur; cujus facti fama nos ex divina
Durandos diaconus ad vicem Helisachar recogno- ' compunctione commoniti, gratias agimus Deo et
''
vit sancto ejus martyri Venantio, qui nostris tempori-
Datuiri vi Kalend. Seplembris, anno, Christo pro- bus 1n nostris terrarum partibus visitare dignatus
pitio, tertio iniperii Ludovici piissimi,Augusti,indi- est plebem snam, et ex diversis necessitatibus
ctiOne 10. Acturii Aquisgrani palatio regio in Deii et angustiis iriiseris mortalibus dignatur subve-
nomine feliciter. Amen, nire, proihde rogatu tt petitjone praedicti secre-
talis nostri Rabani abbatis offerimus nos Deo et
saricto Bonifaeiri,''sanctoque martyri Venanlio iri
qni mallos sub dio baberi solitos, demum sul > "'malberfi signifieatione.
tecu; recepit. Capitul. lib. IH, cap. 87 : « Ut in » Conjectosaliqtiosexigendos.Conjectns est contri-
loeis ub! mallos publicos habere solent, tectttm U\i butio, collecta; ea maxime quaea populo regiis mis-'"'
constitriatur, quod in hiberno et in sestaieobservatumi sisitt-itiriereoxsblTebatuR
esse possit. i Add. lib. fv, cap. 28, relenta tamen
I05T DIPLOMATAECCLESIASTICA. 1058
^raefalo sancti Joannis monasterio quasdam res. A Ders : quam abbatiam cum foreste nostra indomi-
_>roprietatisnostrae, hoc est villam Urespringen nicata et omnium rerura summa integritate, videli-
auncupatam cum omnibus villulis et viculis, imo cet cum villis, cum villulis, mancipiis utriusque
;UQI cunctis appendiciis et pertinentiis suis, id sexns, silvis, pratis, pascuis, aquis aquarumve de-
jst terris, agris, pratis, sylvis, campis, pascuis, cursibus , farinariis , et cum omnibus legitimis ex-
eurtilibus, areis, doraibus, familiis, aquis, porae- terrainationibus, perpetualiter eidem Rhemensi ec-
riis, cultis et incultis, mobilibus et iramobilibus, clesiae concedimus, et ad consummandam honorabi-
exitibus et redditibus, viis et ioviis, totum etin- liter omnem ipsius ecclesiae structnram, seu ubi-
tegrum tradimus atque donamus, tradituraque in cunque in postmodum necesse fuerit restaurandam,
perpetuum esse volumus praefato loco pro animae no- in proprium tradimus, et dc nostro jure in jus ac
strae.remedio, etpiaememoriae genitorisnostri Caroli dominationem illius solemni deliberatione transfe-
imperatoris; hoc condiiionaliter statuentes, ut no- rimus. Prseter haec omnia concedimus supradictae
Btri commemoratiointerfratresFuldensis monasterii sanctae Rhemensi ecclesiae qnemdam locum fisci
etattenliuset frequenlius fiat, quo nostris oblationibus noslri valde necessarium , et ad fodiendam minam
iidem fratres sustentari videntur : placuit ergo idem plurabi congruum, in pago Laumense (lomois, prope
donarium nostrum cura nostrae imperialis dignitatis BNamurcum), in ipsis quoque finibus vel adjacentiis
praeceplione,munire, et sigillo nostrae majestatis Geminiacam nuncupantem villam, ut circumquaque
insignire, ex qua praeceplione nostraeque auctori- tantum in omni parte ipsius fossaeordine quadrato
tatis indictione decernimus ut nuilus hominum hoc perticas xxx, quam perticam manualem ad mensu-
nostrura statutum atque donarium irritum facere ram xxx pedum designavimus : ul ibi fidttcialius
praesuraat, neque aliquis judex seu quselibet per- necessitales ipsius^jam dictae sanctae Dei ecclesiae
sona praefato loco seu colonis ejus aliquam injuriam exercentes in aedificiis vel universis abnndanlibus
seu violentiam inferre praesumat. exterioribus adjacentiis, id est perviis, aqttis, pas-
DataldusMaijFuldae. cuis, sive silvis ibi nostris communibus absque nlla
s contradictione ultra ibi ex nostra largitate possi-
LXI.
deant. Et ut hsec nostrae confirmationis scripta per
PROECCLE81A RHEKENSI.
petuis temporibus ipso in sanctificationis loco nostra
(Anno816.) in eleeinosyna proficiant, mami propria snbter fir-
TMabill., Apnal. S. ord. Bened., tom. II, ex chartario mavimus, atque annuli nostri impressione perenni-
Dervensi.] » ter roborare decrevimus.
In nomine Domini Dei et Salyatoris nostri Jesu C Datum Rhemis Kalendis Novembris, etc.
Christi, Ludoyicus, divina ordinante providentia, im- LXII.
perator Augustus, omnibus sanctse Dei Ecclesiaeno- PROPRBMIENSI M0NASTEM0.
strisque fidelibus, scilicet praesentibus atque futuris. (Ahno 816.)'
Si liberalitatis nostrae munere locis Deo di-
[Apud Marten., Ampl. Cotlect.; tom. I, pag. 66, ex
catis quiddam concesserimus benefieii, id nobis ct cbariario Pruraiensi.]
ad mortalem vitam temporaliler transigendam , et In nomine Domini Dei et Salvatoris nostri Jesu
ad aeternam feliciter oblinendam profuturum liquido Christi, Ludovjcus, divina ordinante providentia, im-
credimus. ldcirco notum fieri volumus omnibus perator Augustus.
quod sancta Rheraensis ecclesia , in qua praedeces- . Notum sit omnibus fidelibus nostris, tam praesen-
spres nostri , reges videhcet Francorum , fidem et tibus quam et futuris, quia monachi ex monasterio
sacri baptismatis gratiam perceperunt, in qua et nos quod vocatur Prumia, quod piae recordationis dom-
per impositionem manus domni Stephani papse im- nus Pippinus avus noster in honore S. Salvatoris
periaUa suscepimus insignia, quamque ob honorem novo opere conslruxit, atque propriis rebus affatim
Dei parentumque nostrorum memoriam, sive con- ~. ditavit ,adierunt sereuitatem nostram, retuleruntque
secratiocis nostrae. dignitatem, a fundamentis res- qualiter, inter caeleras donaliones , quemdain wal-
taurare solemniter decreviraus; ita ut dum esset ante: dum ibidem confirmasset. Dixernnt etiam quod de
in honore tantum Dei genitricis Mariae antiquo re- codera waldo servi nostri ex fisco nostro, qui voca-
ligioais cultu, nos propter novara exaltalionis gra- tur Tumbas, aliquam partem contra justitiam occu-
tiam superaddentessubinvocatione sancti Salvatoris . passent. Nos quoque haec audientes , illico missnm
Dei et Domini nostri Jesu Christi renovando rebus . nostrum nomine Adalbertum , siniscalcum videlicet
competentibus ditavimus; insuper et devolo inten- . nostrum, qui hoc per veraces et meliores homines ,
tipnis studio pro salule nostra, successorumque pagenses scilicet loci illius , diiigenter inquireret
nostrorum excolentes, et ad stalum dignitatis de- utrum ita esset an non , misimus. At ille secundum
bitnra confirmare volentes ,. addere procuraviraus quod illi injunxeramus, diligenlissimatn adhibens
quamdam abbatiam sitam in comitatu Blesense (/« ; inquisitionem, reperit quod nostri servi aliquam
comti de Blaise) super fluvium qui vocatur Vera (la partem ipsius waldi injuste ad partem nostram te-
Voire) : ubi est monasterium in honore sancti Petri : nuissent; sed dum baec nobis relata forent, ut
apostolormri principis dicatum in silva quac vocatur merces parenlum nostrorum inviolabiliter conserva-
 m tMmitmm&mmm *m
x^miitarmma aiim iumnt* •bsti«»Wijhariurii j4 h «wnl^ DtfrftiriiBet et Mtaterfa «jstrf Mrf:
soUicet*iit «t?ipSeipaedichim waldumpeWatis si^ ' €*mt?»iLrio^viewi*viteiofdiflan*^(^^
fph>tnieieertlS:<iesiparel, et partera exjride praedicti* Attg«sni8*':f"'* i'¥'''t '-*::;-:,o n?;:o >»::h--; -,;.
ujW3jg*eriireyestlret .Vfuodi|a,etfeifcip «ed, dan* Si erga ioca^iriis ^ltibtt* 1 ttaneipata propw»
n#i# bfto,OBttBi|ftefecisse mmisset, pTO.raercedls5 amorenn B^ tm-eisdem lecis ftntulanii^s^mddairi
SMBattgmeaAJnssiBnis hanc auqtoritatem" nostram eonferirawsi,pTa*aiim riobiSapud Ddmwunr cetemaV'
fieri, et priraton. deterrajnationera memorati waldl, i»rattnei«tti»is TfepmoiWm drfadihnisi Proinde rio^
etsicot a»misso nestro desighatuiniest, mseri pef vefit omnlumJrieHnni 4am praesentiurii qriam fatu->
Uxa. denomioaU, id est marcha de^RoratarJsvflt*in roriKnrsot»Mlia,*quia placnit w*fe projiter ariinw^oo-1
dextrj piarte :num»s«erit ih> LindinarWlDe»;iod« h* straj reriiedlttia «* aaernea retriMtionis 'fructurav
Fo&efloltvetp^rio»g«ra P^nitobaidi usqaeia Pru- rimnasterto qood -aicltlir Sorieinum, 4ito ih' pag#
mia» Indepergurit Marfebafias, ihrts pef Boridines-' Totosano^ 1« henoreni Dei-ge«trieis'& aHt*oW Siri^
bach,.per via».qTUBipergit«d SffeinbOhil,et per ihe£ etornm oonstM^fdW nuoe BeWrahdu*a*^f
diBmSterabohiUmftla*d ScOneftbaeh, ihdead See^ sidere dignosci»ir/; cetta toca «ooffirft, qttfe«^fi^
«eosceiaVinde!inFiimibak;!»,' h**e;B«SuiriperAlbaih! easdlimct«ies,pobis.perdinnriWa^h*ra tradi^
lis^efcin Hilidibaei»;»d«» «sqtte eeritbttMi, inde Ga-1i m'pa^Au^«»8H;M*H^ viffl^^^de^ittiftra', «#
r^^uhiiose.swglr per ie«g»«ttsqneItthawf ecctesu>rai(^£toidaHlt Jn'hOH»^Drf--geni^^
«pes^rsma^nwatem-tt^eadBar^lr.qBteesi ettnWerritoriiSde" fegratdt efrsedPi
et tsaneti JSBmsfcii
de;swisUra parte«ona8terii^t indeiusqne Ih Bub-i - fiesfesm»et.«iai»ripJi8vet. iyia»yfltoii qnfe ^itni 1
eha^ j>t iride ,'usquc »Ifaoetemlrie, inde >pfefViarii Jfe^ei^v^quid^iVdietaidbnft^econtWeeari 4
9«q**e.jnSairenfelti inde per Sclusunbach in Ger- eawi riaireipyis srii^;^e*viUamqri* dieiflfr k&titigiti}
bifoheiesprunnon, indeinfJuradmesbrath, inde pe? «hm omriibw wfeSeiteet p^rientn^ inisf et VitfatU'
Bodjlen^th nsqtie Bediloibratb, inde ubt sttrgft ri-> quae dicitur WaccawaVeHm-eecfesiffS.Joan^fe, sirrif^
Vttoft JMaua Horspringa,inde in MelarisFperipsmtf liter cum sedificiis adjacentibris^'ei v^liiitf^riaedici-
riyuiura^U*i|ieK:Melana4os«a ^q*#t&^J#ti^kmf tur Marcillanum, cum sedifidiiset pertinentiis suis,
ittdf pe_r»tri«taiasquie ad Deo&hsleidi hide- iri H»i> cum domibns e|,j^ra_c_uius^el:giM|^Hmcunque in
gatw,* mde ad Merbftcbfinit. Prsecipieritesergo j4-3 ipso loco ad uos jure prpnrielatis pertinere dignosci-
beamsiWouHug abhinafidenom sattctse Del Eccle" tur, cum ecclesia in eoifem loc<iconstructa rn hon(H
sJ^/Ofletrojaa^ue.cfepraedieto waldo parlera med rerii sahctivMaSiBitHhMleOdh^mn siqVe¥mivramw
morati monasterii inquietare ailt aliquid refragare Gers, et quidquid fn eodCmldco visi sumus habere.
1
prajsumatiivcliiiiBddamimotesletrderro -ientetiSed v InsupraItopago-JJa^n*'» et in vi«h qoie dteitriVA.h-
ab hodierno die et deinieep» memoratum waldum mm&i;&wyi$&Wie-J6lihg>9,: crira eeclesiis ibMenr
quiete et secure.utxj^ su_amdeterminationem nostris eoBstxudisih beboite8eigeB%rifeiset'^mrtiSulpidiV
futarisque Deopropiti». tempqribus valeant posside- (saraina^etpjase» c^lorils, ''c6tta^m^ref'hap1tj|^
ribns; earum^ et qtfld^ttld ibidem ^id nos jure pfo-
fongregatiohis elegeriat; quatenus pro nobis, et prietatispertirief» df&dsc!tur, cum ecclesks et seif^
Cji}^gB,jproleq«ft nostra ^ seu pro staailitate totros vis et celoni^oSfiusqne-sexo», euffl dOmibuS, aedifl-
iflBpe^nosJria:DeotK*is coUatie*ejus deraenfiP oiia,'terMs, vineis,1prntis',pascuis, aqriis aqnarnmver
sima miseralione perpetuo conserva*di, jugiter Dr>: deeiirsibHS»mole^dinis, mofeilibus er fmmobilibtis,3
inini. m^sericc-rBiajQ» exorare; deleetet. Jlaec vero cnitak^toeia1|iu)ri,tqj^Mi%iB%ii^
a^c.toritas,.uti a fidehbus sanctae Dei EcclesiseW etiam ihtegro et ad Httegrnm doriamus Deoy et- siipra'
noslris. verius «redatur, et diligentkis conservetor,. raemoratq monastterio Suticmii, pro salHte ariima^
manu. propria nostra subscripsimus et armuli nostri: imstoaead stipendis'ft*trttffl ibidem Deoservientium,'
impressione signariiussimu». :. ; e»ad deernosyna* «wieridas et ad alias praefati co>*
vSigrajuadomni Ludoviti serenissirai Augosti. •. ^.nobii utilitates nao donatione auctOritatis nostraT
PurafldnsdiaconusadvicemHeiisacbar recognovi. ^perpetnaliter. ^etegama*; el «*, de ipsis aimates' et"
Data vi Idus Novembris, anno 3, Ghristo propitioj raoanimt lihete et iqniete providere varlearrt. Et ut'
huperii domni Lndoyfci se«nissirai Augusti, te- hae«()tora*uatio*is.noStraewturistempcTiIm
du^<me,i^ Aotum^mpendio paiatio regio in De»-' petoam obtineat: trmiliitem, et ^ idelibns nostris'
'
nonuneieliciter. Amen» '\ raelhu obseweuir ,«an« nostrri snbfiVmavimus et J
, :::,. --:..' •. ' •> l aimnH r " ''A
.„; LSHI. imprOssic^ iig^ri jttswraus.
'- -t ' '
«f«»lfcatlASTEHOSORICSIlB»St. SignumLudovids^i^ssimiiB^eratoris:
';:V,.r>.•>,':'.-•- |AW* 8fe7;) .'':':"- Dnrandusmacenus^di^eAftefisacIirir recogiw
[A^ftd D»Boaquet^ BecueU dethitU, Wm %&& DatairtBkpasMai^aooo, Christoproprtio,'* imperii'
^.e^breyi.carraiico abbatisBSS. PaalietPetri d«wmiipUn^s#IjBd&ifid»mdktieriei&AetnmAq^
iftfigo BHzeritio^ ' granj paiatid regid ihtDei nomine feliciter. Amen. :'-
«E^diploma Pflppfniregis deftmdatione hnjos; f :» Hunc Arfee^tuni-vocat Mabillonlusloco mbx cl-
ce*ob>»*td^tfflmAquisgrani arinoi septhnO ejos im- ttto, e»aw^r*r*vtt.6b*0Bid.
P#a$^_#dj«q» satgmiranum «xis*«»at MabiUo-., sVerbaGall^qnaipassira inbocdiptomateoc*-;
pius lib. xxvm Annal. Benedict., num. 05. currunt, ab auctore Chronici _inserta videntur.
 DIPLOMATA ECCLESIASTICA. 1062
106!
.?:(!> LX1V_ ^'•"'^1.''"' k - y , Lxy; r__^ .,....._
- f " •'-:-''PROLEMoViCENSl S.StfiPH*W^ttlSSU.
" ^^'i^ft^tce^i^W^&rtANi tEMoyTCEifl»!.^- '
(inridSn.)
:: [ApridbiBOuquet., ibfd$,
'[Ap^ 502.} T ;,." m homirie Doriiltti Dei et SaivaJoris riosiri J^t
In nomine Dei et isalvatoris. noetti Jesu Cbristi, Christi, LudoVictfs,divinaordinanteprovidenlia, im.-
Ludovicus,divm* ordinaale providentia, imperator herator Augttslus.
,,:; Si liberalitatis nostra3 niunefe Iocis Deo dicatis
Augustus.
Si peliUonihussacerdotum justis et ratiowabihbos 'qniddamconferimus benefieii, et hecessitates eccje-
.divioi eutae amore favemus, superni rraisierisdonam sikslicas ad petitiones saCerdotumnostfo relevamus
nobis a, Domino impertiri credimus. Jdctroo hottfm juvamine, atque impbriali tnemnr muniinjne, id n_o_-
, sit omnibas.fideQbns. saactseDei Eeclesia*et «ossrhi, 'bis et ad mortalem vitairi tcmpofaliterti^^sigejadam,,
tara praesenlibusquam futuris, qaia vir vewerabflfe set ad aeternam fenciter pbliiieridam, profiilurum li_-
Rcgjmperlus Lemovicseurbis episcopus adiens s«n». quido credimus; Noveritinlerea sagacitasseu utilitas
Bitaiem euhninis nostri, mnotuit nobis eo qood qs&- omniuni fideliuin ndslforum., lam jracsenthim quam
tdam diaconus, nomine Mathusalara, ex canohka B'cl'~'fttiufo'rum,..quiavir yenerabilis RegimperuisLe-
praedktaeurbisi quaecsl constroeut in bonore saneti '<inevicae urbis praesulobturuotlulibttsnQflris,auG^o»
Stepbani» jamdudtun ei quasdanrres jurisproprtef- ritatem immunilatis domni et genitoris nosiri bonap
tatis suaetradidisoet, qusespnt in cortempagoLenuv itreihofice Caroll Magrii fmpcraloris, in. quaj erat iq»
rviciuo, «loco nuncapante Carentenago, idest ceiW- scrtum quod non solumidem genilor nosler, verum
latn quamipseeoustruxerat, etihv honore Deminitet etiam praedecessoresejus,rcgesyideliceliFrancorum,
Salvaioris nosiri dkaverot jsed ipsam ceUniam.u«n sedem ejusdem urbis, quaeesl conslrucla in lionore
ipse qnam praefalus «piscepus de rebas acquisf&s sancti Stephani martyris vcl cxteiorum sanctoruaij
pestea, largiente Deo, ptenius dftaverunl; et etiines cuiauctore Deo _ipseepiscopusprseest; .sub.suo no-
has res ad stipendia eanonicorwn-in pncdictft eanO>- mine et defcnsione crira moiiasieriis.celluiis,, ^jcis
nica degentium in nostra et eorom eleemosynaper sibi siibjeclis, et rebus vcl honiinibus ad.se aspicien-
eoram testameniem delegaverunt. Qb quam caosam tibus, consislere fecerant, et ebrunv immunitaluni
peliit clemenuam serenitalis nostrat ut soper ea M auclorilatibus hactenus ab inquietudinejudiciariae
-nostrum prxceptum ofc firmitatis gratiam fieri Jube* polestalis eadem mnniia alquc defensa fuisset ecclg*
jFan»s,pcr quod «ostris et faturis leniporibus prsr> sia. Sed pro rei firmitale poslulayit nobis prsefatus
_dicta celkd».cam onmibus ad -se aspicientibOs vel . riegimpertus episcopus, ut paternuin.lA/. parentuni}
pertinenlious, ad stipendi* et -osus canoniCofvH* seu praedccessorumregum morem sequentes»,l.uius7
praedicue.sedis degentinm proficeret. Cujua petiironi cemodi riosiraciumiunitatis praeceptum, ob amoren»
4S^ensuinprocbcntes,ac nostraeaacforiiatis praeceplo Deict reverentiam ipsius saiictiipci» crgaipsam ec^
confirn»at£s, praec^inwisatquejubemus ut nultes ciesiam fieri censeremus. Cujus petilioni libenter a$»
$s fidolibusnosiris, Um pnesentibns quam et fotriJ sensum prsebuimus, et boc noslra: auaoriiaiispvae-
ris, de praedictisrebus per cupidinemvel occasionerti ecptiim erga ipsam ecclesiahi, imiminitatis atque,
aliquam minuerepnesuiaat: sed praedictacellulacum fiiitionis gratia, pro divjni cultus amore ct aiiiiqa|
omnibus adseiegoliteretrattonabilitier aspicicntibus, rioslraeremedio fieri decrevimus, per quod praecipi-
sicul ab eodem episoopodisposilum atque ordinalum riuis aiqtte jubemus "utnulltisjudex publicus, yel qui^
.«St,ila.deiaceps nestris alque futoris teinpofibus iri- libet ex jttdiciaria poteslatc in ecclesias aut loca yel,
violabiliter conservetur; et nuttus quilibet ex suc- agros seu reliquas possessinncs,, quasmojjerno tem*
«eessorihusjampracnominati episcopi eamdem celiu- pore inquibuslibel pagis vel territoriis iufra dilioncm
,i»ahinbenefichrai alicui dare audeat, aut in alterej imperii nostri jusle el legaliter meraorala lenct yel
nsus retorquere praesumat: sed sirnt ab illo et per p. possidet ecclcsia, vel ea qttaedeinceps in jure ipsiu^
niUnmconstitotura, et perhanc nostram aucteritaiem .. ecclesiaevolueril divina pielas augeri, ad causos au-
eonfirmatum est, ilaperpetoo raaneat inconvulsum. diendas, vel freda exigenda, aut mansLojies yel
ifeec vero confirmatioat ab otnnibus fidelibrissancttt paralas faciendas, aut lidejussores.lolicudos,. aut
JJeLEccleshe et noslris verius credatnr, et difigeo- homines ipsius ecclesiae distringendos, nec ullas:
tiu* conservetur^de annulo nostro subter jusshnus redhibitiones aut illicitas occaskmes requirendas,
.bJgUlari. nostris nec fuluris temporibus ingredi audeal, nee
: Signunt ijidovici serewssuni imperatoris. ea quaesupra roemorata sunt, penitus exigere praer
. Durandu&diaconusadvicemHelisachar recognovi' sumat; sed liceat memoratp praesulisuisque succe»-*
Data xvu KalendasAugusii^annOjCliristopropitio soribus rcs praediclpeecclesiae, cum omnibus sibi,
4 iraperii dommiLudovicipitssimi Aognsti, mdfctioM subjectis, et rebus vel homirubus ad se aspicienlibus
.ittmAeura Aquisgrani palatio regio tn Dei noraiiK vel pertinentibus, sub luitionis atque immunitatia,
Jeticiter. Amen. nostraedefensione, remola tolius judiciarijjepofesta*
tis inquietudine, quieto ordine possidere, et nostro
Adeliterparere imperio, atque pio incolumitate nc-
 1065 LUDOTOCII COGNOMEtfTOPB 'W «064
atra, conjugis, ac prolis, seu etiam totius imperii a. Aneque missus discnrrens, aut au^ia;^mttadan»
Deo nobis concessi et ejus cjementissima miseratione actionis ministerio fungeas, jmedietos m|Badms de
per immensuiji conservandijjhnacum cleroet po- prsedicto loco inquietare pra^smnat, aut aliquid eis
pulo sibi subj^to, Dei iromensam clementiamjugiter auferre vel mhruere de rebus ad «nmdem locum
exorare. iaf MM^^ade praefataerebns ecclesfee, jus jttste.pertiHentibus pertentet, attt aliquam insultatio-
jfWciexigere potelifli integrum eidem eoncessimus nera iaferat. Sed liceateis per hos nostros apiees
nostra plenissima tuitione consislere,
ecclesia3^|ciljc^t ut perpetuo lempore ei ad peragen- imperiales sub
dum Dei servitium augmentum et supplementum ^t pre nobis vei pro stabiiitate totius imperii nostri
flat. Hanc itaque auctoritatem, ut plenierem ia Dei Dominum quieie viventes jugrs preeibns exorare.
tjomine obtineat vigorem, et a fidelibus sanclae Dei Pnecipimss etiam atquejubemus ut nuHus judex
Ecclesiae et nostris yerhis credatur, et diligentius publicus adcausas audiendas, vel freda exigenda,
conserVetur, eam raanu propria subter firmavimus, attt mansiones vel paratas faciendas, aut fidejnsso-
et ahnuli nostri impressione signari,jussimus. res toUehdos, aut homines eorum tara ingenuos
Signum Ludovici serenissimi iraperatoris, qaara et servos distrlhgendos, nec nllas redhibitio-
Durandus diacOnusadvicemHelisacliar recognovi. oes aut ilhcitas occasiones requirendas ullo unqaam
' Data
xvii Kal. Augusli, anno, Christo propitio, & B tempore m eornm rebus quas juste praesehtitempore
hnperii domni Ludovici piissimi Augosti, indictione possident, seu qaas deineeps Dominus vokierit aoge-
10. Actum Aquisgranipalatio regio in Dei nomine fc- ri,iBgredi,-aHt;ea quae praemissa sunt penitus exac
'
Kciter. Amen. '"' tare prawnmat. Sed liceat meraoralo abbati ejusque
-'
'-;'" ;; ^XVL. ." , «uecessoribos res prsedicti raonasterii subimmnni-
MfcOCRUDATENSI MONASTERIO. tatis nostrae defenskme quieto ordine possidere.
"• (An_to8i7.) XJuandoquideraexdivina vocatione sapradictns ab-
[Afmd D. Bouquet., ibid., pag, 805, ex probat. bas vel suecessore* ejus dehac lnee migraveri«t,
' '
Mv.\Hisi. Om'<am>, tom. I, pag. 50.] quapdiuipsi raonaeai inter setales ievenire potue-
Innomine Doraini Dei et Salvatoris nostri Jesu rint, quT.ipsam congregationera secundum regulam
Christi, Ludovicus, divina ordinante providentia, sancti Benedicti regere valeant, per hanc nostrara
irijperator Augustus. auetoritatem et censensnm licentiam habeant eli-
Si efga loca divinis cultibus dicata imperiali more gendi abbates, Et ut haee auctoritas nostris futn-
beneficia qpportuna largimur, idem nobis et ad sta- risque teraporibus, Doraino protegente, valeat in-
Dilltatem imperii nostri, et ad ariimas sahitem pro- ' convulsa raanere, manu propria subternrmavimus,
fumriim minirae dubitamus. Idcirco notum sit prhni- G et.annnli nostri impressione signari jussiraus.
bus ndeubtts, tam praesentibus quam futuris, quia Signum Ludoviei serenissimi imperatoris..
filpodofius comes adiens serenitatem nostrain, f Data xvu Kal. Augusti, anno, Christo propi-
Subjecit qualiter pater suus Eribertus olim super lio, 4 iuperii dourai Lndoyici piissimi Aogusti, in-
fltjmen ilhod&num in comitatu 'Vivariensi»in loco dictipne 10. Actum Aquisgrani palatio regio in Dei
qrii dicitur Crudatus, qtti efat ex jure fisci nostri, noroine feUciter. Amen.
dtesertum invehiens, slridio assumpto ob divinum . ..;....rt-Lim
amorem moriachos ibidem congregavit, qui eumdem JRO MOMASTERIO SOLEMNIACCTSI.
locurfl ejus et exterorum fidelium adjulorio fulti ;;/ {AnnoM1.)
restatirarunt; quatenus sub proposito mona&tico [Apud Baluz,, Caj«<»f.,tom. II, pag. 1414; ex scbedis
•
Consisterent, sicut haetenus Deo annnente fecerunt. , J. Sirmundi.]
Sed quanquam ille res quietas de parte sua redderet, . In nomine Domini'Dei et Salvatoris nostri Jesn.
et attlilium dpportunum eis juxia vires praeberet, aci; ChriSli, Ludovicns, divina ordinante providentia,
eleemosynaepatris sui affectum haberet, petiit cel- imperatorAugustus.
sttodini noslrae nt ipsos monachos una cumabbate - Cum locis divino cnltui mancipalis ob divinasser-
illornra Bonaldo, cum iis rebus quae ad enmdem lo- Dyiiutis amorera opem "congruara ferimus, et regiam
cum ex jure fisci pertinebaht, piehtssiine sub nostra t morem decenter anpiemus, id nobis profuturum ad
defensioneacciperemus; quatenus in nostra vel il-• aeternje remonerationis praemia capessenda vera-
liuseleemosyna deinceps quiete viverent, et proposi- citer credimos. Notom igitur esse volumus cunctis
tum srittm infatigabiHter observareht. Cujus petitio- fidelibus nostris tam praesentibus quam et futuris,
nem, quia justam et Deo amabilem esse cognovimus, seu etiam successoribus nostris-fideUbus'sanctae Dei
liberiter annuimus,' et ipsos raoriacnos, cum locdi Ecclesiae, quia adiens serenitatem culraiuis nostri
praediclo et rebns eidem jusle aspicientibus, sub\ venerabilis vir A«iulfus, abbas ex monasterio qnod
nostra plenissima defehsione recepiinus, et uteodem i dicitur SolCmniaite, qnod sanctus Eligius in honofe
in Ioeo quieti abhinc consisterent, ex nostra largitates sancli Pelri et caeterorum sanctofom coastruxit,
pernostrara auctoritatem concessimus. Praecipienlest gestans in manibus immunilatem avi nostri Pippini
ergo jubemus ntnullusquilibet fidelium nostrorum, , regis, necnon domni et genitoris nostri Caroli bonae
«iasebedis domni^ennot, ubi.hocprKceptwm recita^ ad ricm^
0elisdek»irrecoqnovtt*
1065 DWLOMATAECCLESIASTICA. 1066
memoriae magni imperatoris, in qua conlinebatur £k. Christi Ludovicus, diviuaordinante providenlia, ira-
inserlum qualiter ipsi praefatum mona&terium pro- perator Augustus.
pter divinum amorem et reverentiam divini cultus Quidquid ob amorem Dei pro opportunilate ser-
semper sub plenissima defensione consistere et ab vorum Dei agimus, hoc iiobis ad seternam beatitu-
oinni-publica functioneet judiciaria exactione im- dinem obtinendam pertinere confidimus. Igitur no-
munem liberumque reddidissent. Quod munus eidem tura sit omnibus fidelibus nostris, praesenlibus scl-
lnonasterio exhibitnm, Deo annuenle, inviolabiliter licet et futuris, quia ob emoluraentum animae
bactenus constat esse conservatum. Pro firmitatis nostrae quamdam piscariam, quam olim proavus
uamque studio hujuscemodi beneficium erga prae- noster bonae memoriae Carolus in pago Pinciacense,
fatum venerabile monasterium nostra auctoritate in villa quaevocatur Rioilus, in fluvio videlicet Se-
humiliter precibus quibus valuit fieri postulavit. Cu- quanaefieri jussit, ad monasteriura sancti Gerraani,
jus pelitioni ob amorem Dei et reverentiam divini ubi sanclum et venerabile ejus corpus requiescit, et
cultus libenter assensum praebere nobis usquequa- ubi Hirmino vir venerabilis pastorali fungitur offi-
que Iibuit. Quapropter volumus alque decernimus ut cio, ad subsidiummonachorum in eodem sancto loco
oiunes res ejusdem monaslerii cum hominibus sibi Deo famulantium libentissime concessimus, et per
gubjeclis, tam ingenuis quam et servis, sub nostrae B hos apices conftrmavimus, ea scilicet conditione ut
defensionis munimine modis omnibus consistant.' ', illa nocturna (Id est, jus piscandi una nocte)
Praecipientesergo jubemus atque proecipimusut nul- quam monasterium sancti Dionysii exinde accipit et
lus jutlex publicus aut quilibet superioris aut inferio- sancti Petri monaslerium, nullatenus eis a quo-
ris ordinis reipublicaeprocurator ad causas judicia- quam subtrahatur : sed eadem monasteria orani
rio more audiendas in ecclesias aut villas seu reli- tempore pro sua portione restaurationi vennaeatque
quas possessionesquas moderno tempore in quibus- emendationi adminiculum praestent, prout necesse
libet pagis vel terriloriis imperii nostri juste et fuerit. Reliquum vero in inlegrum eidem venerabili
Jegaliter lenet, vel deinceps in jure ipsius monasterii sancti quidera Germani cessimus monasterio. Jube-
divina pielas voluerit augeri, ingredi praesumat, nec nius quoque atque decernimus, ut de memorata
freda, aut tributa, aut mansiones, aut paralas, aut piscaria nullus praedictum monasterium ejusque
fidejussores tollere, aut horaines tam ingenuos quam procuratores inquielare nostris futurisque tempori-
et servos ipsius monasterii distringere, nec ullas pu- bus prsesumat, neque aliquam contrarietatem ex
blicas functiones, aut redhibitiones, vel illicitas occa- ipsa eidem monaslerio facere, aut aliquid inde
siones requirere, quibus in aliquo idem monasterium abstrahere pertentet : sed araodo et deinceps ita
^
sibique subjecli aliquid patiantur incommodum, no-, libere leneant ipsi monachi hanc Caroli-vennam,
stris futurisque temporibus quisquam lam teme- quemadmodum genitor noster Carolus serenissimus
rarius exislat qui id faciendi iliicitam sibi potcstatem ; imperator et Augustus, avus eliam noster Pippinus,
attribuere audeat. Quidquid ergo saepefatis ejusdem( ' : atque proavus Carolus , qui eamdem construere
monaslerii rebus in jus fisci exigere debuit, ct a. jussit capturam; nos quoque eamdem lenuimus
praedecessoribusnostris collatum esse constat, largi- hactenus : scilicet uli omni tempore sit salva un-
tionis nostraemunere libenter esse volumus pcr im-.; dique ab omnibus obstaculis aqua, sicuti apud nos
mensum eidein monasterio concessum ; ut, remoto. adhuc exstat. Nec fiant unquam ulla opera huic
fisci dominatu, ad lumiriaria basilicaepraedicti mona- vennae nocitura nec' ante vel retro; siquidera cu-
sterii concinnanda ct ad sustentalionem pauperum. juscunque potestatis siut littora nostra, tamen est
seu clericorum in eodem loco Dominodeservientium_ regalis aqua. Ergo super hanc cessionis auctorita-
sit supplementum. Et ut hsec auctoritas firmior ha-. tem hoc nostrura regale praeceptum fieri jussimus,
bealur, et perpetuo tempore melius conservetur, per quod decernimus alque jubemns ut nullus quili-
manu propria subter firmavimus, et annuli nostrij bet Christianitatis cultor audeat vel praesumat
impressione signari jussiraus. nostrae salulis donalivum infringere, neque per vio-
Signum Ludovici serenissimi imperatoris. lentiam, neque per ullum calliditalis praejudicium
Durandus diaconus ad vicem Helisachar reco- Caroli-vennaenociturum : sed polius sine ulla sub-
gnovi. tractione vel diminutione atque damnatione liceat
Data VIIIIKal. Augustas, anno, Christo propitio, 4j monachis sancti Vincentii sanctique Germani cum
imperii domni Ludovici piissimi Augusti, indictione„ omni integritate hoc munus quod eis conferimus, ad
10. Actura Aquisgrani palalio regio in Dei nominee nostram requiem sempiternam perpetualiter possi-
feliciter. Amen. dere et frui. Ergo haecnostraeauctoritatis praeceptio
ut firmiter continuationis vigorem obtineat per suc-
LXVHI. cedentia annorum curricula, manu propria subter
PROM0NA_STERIO S. CERMANI A PRATIS. robcrantcs annulo nostro eam jussimus insigniri.
Signum Ludovici serenissirai imperaloris
(Anno 817.) Durandus diaconus ad vicem Helisachar reco-
[JnabihV Aft. ord. S. Bened., part. n, pag. 118.]] gnovi.
ln nomine DominiDei et Salvatoris nostri Jesun Data lerlio Kal. Septemb., anno Chrislo propitio 5
PATROL. CIV. 34
 '
1«67 LUDOVIClICOGNOMENTO1« IMg
imperii donmi LndovM pHssimfAugusti, indictiene jAnulltts judex ptdnicvs, nt qnUE»ct«perioris aut
decima. Actum Aquisgrani palatio reg» in Dei iitferioris ordwig rei publieaepeoeurator, ad «ansas
nomtee «enelier. AsSfen.(C«m«igillotereo.) judicistrio more audieodas, fa eodesiasj ant -tMlas,
: sen rettqoas pessesstoMs, qwas wedern» tempore
''<'-'-'f'"lXIX.
' tiOtiltiWtM^S. MARTIM ECCtESIA. in quibuslibet provSneHsaot temtoriis imperii «e-
, v ^lnnO 817.) stri juste et legaVter tenet, vel detacepe m jute
[Aptid MaTteri.,Ampiiss. Collect., tom. I, pag. «8, ipsius fisonasterS dWhaa pietas «olaerit angeri, in-
ex cnartario S. Martini.] grtdi pnesnMit, «ee freda, a«t tribota; ant man-
In nomine Doraini Dei et Salvatoris nostn *esu siones, aot pastos, awt teleniom, sicnt ia pneeepte
Christi, Ludovictisdivina ordinarite providentia im- domni genitoris nostri eontinetnr, exigere, aut fide-
jferaW Augustus. jnssores toHere, ant homines tam ingemios quam
Si petitionibus servrirum Del^pro qniboslibet ec- servos super terram ipshis monasterii eommanentes
clesiasticis necessitatibns anres nostras polsantium distringere, nec ullas publicas functionesaut redhi-
libenter annuimus, et addivinae potentia? in lOcis bRiones, vel ifficitas oceaetones reqnirere, qnibns
Deo dicalis uberius famulandura auxilium porrigi- idem «Hmasteriam sftique subjeeli aliqued injnste
mus, id nobis procul dubio iet ad mortaiem yirarit ;Bpatiantur incommodum, noslris futurisque terapo-
temporaliter deducendam, et ad futuram felicitef rfeos qnisqnam tam temerarms existat, qood fa-
Obtinendam, commodmriprovenire confidimus. No- eiendi iffickam sibi polestatem attribuere audeat.
tum igitur esse volumus cunctis fidelibus nOstris, Qnidqoidergo depraefatis ejnsdem monasterii rebus
episcOpis videlicet, abbatibus virisque fllustribus, iii jus fisci eedendum fuit, et n decessoribos nostris
ducftras, comitibus, domeSticis, grafionibus, vicariis, comperimtts coUatnm,et largMionismunere libenter
centenarils eorumque jhnioribus, nec non missis vohimns esse per oniversum eidem monasterio con-
riostris per universnm imperittra nostrum discur- cessora, ut id reraoto fisci deminaui ad toninaria
rentibus, seu etiam caeterisfidelibus sanctaeDei Ec- basihcae S. Martiw conchmaada, et ad Cttstentatio-
Clesiaenostrisque praesentibus sotticet et futnris, nem paaperuw «en « clericoram in eedem loco Do-
quia adiit serenitatem culminis nostri venerabHis mkio deservicHtium, sit suppleraeiHum. Si quis aa-
vir Fridegisus abba ex monasterio peculiaris nostri teffi in tawtam ptorumpere ausus fuerit audaciara,
patroni sancti Martinl, ttbi ejusdem praeclarissimi ot hwjus praecepti nestri violater exstiterit, quem-
viri venerabile corpus requiescit, ferens manibns admodwmin praeceptwne domst et genitoris hostri
immunttates priscorum regum Francorum, nec non eontinetnr, non sohira in offensam nostram lapsu-
avi nostri Pippini qoondam regis, sen etiam piae iCl«un, vecum etiam «excentorura «otidorwmawi ad
recordationis domni et genitoris nostriCaroli se- paruin «xcodi «e «overit poeaa malctandum, «nde
renisstrai iraperatoris, quibus idem monasterium 4oas partes rectores memorati «rienasterii, tertiam
quiete in Dei servitio manere sanxerunt, et omnes vero jns fisci reeipiat. fcignura namque justumque
res praefati monasterii in universo, Christo lar- est ut tat pientai regum decessorum nosirorom,
giente, regno stto, in Austria scilicet, Neustria, BOBtriqne- prseoepti «teisitor bwusmodi eubeai poe-
Burgnndia, Aguitania, Provincia, Italla, et in caete- Bara, «t «t se tantse temeritalis merito argui cogno-
ris regni «ui partibus consistentes, quac non solum scat, etc»5terisaeid*ge*eqt»Mibe« ausu perterrtent,
ab orthodexis principibus, verum etiam a caeteris timorem «entiat; «twdlus sctttcet beneficia regaita
fidelibus coilatae,vel per quosHbet contractus et mu- locis f>e« dicalts waeranter exbibite •emerare «o-
nimiha charrtarum in jus ejusdem legaliter traditae netnr. Votemos itaqce atque censemns «t, remola
stmt monasterii, sub immunitatis suae defensione totius jodioiariae potestatis inqnietvdme, quiiete or-
consistere, et ab omni publica functione et judicia- dine raemoratns t*toa soique successores res praedi-
ria exactione imraunes liberasque tradidissent, quod cti monaeterii, cura oaraibus siW««hjeotis vel ad se
mnnns eraem monasterio exhibitum, Deo annuente, aspicientibus seu pertinentifeus hominihos sufe im-
invkilatbiliier bactenus cdnstat esse conservatum." " munitatis atque pvoteetionis «ostraedefensione con-
Pro firmitatis nostrse nanique stttdium hujttsmodi sistant, nostroqne fideliter pafentes imperio pro in-
fceneficimh erga praefatum venerabite monasterium coluraitate nostraa conjugis et prolis, seu etiam to-
nostra auetoritate humiliter precibus quibus yaluit tius imperii « Deo nobis «OHati,«josque gratissima
fleri postulavit. Gujus petitioni, Obamorem Dei et raiseralione psrpetn» conser*a»diy «Mt «om clero
venerationem heatissimi Martini, libenter assensum sibi oomraisso, Biei uDmensai* «UHeAliam jugiter
prtebere ndbrs usquequaque Mbuit. Quapropter vo- exorent. Si quid vero de praefati monasterii reons
himus atqtie decermmas ut oranes res ejusdem mo- per tepidilatem et negligeotiam abbatum aut prae-
riasterii, cum homfriibrissibi subjectis, sub tadstrae sumplionem jttdicum irijuste abstractum est, id per
deferietoriisirrantmine modis omriibns consistant. hanc nostram auctof rtatem prorsOs restaurandum
Praecipientes ergo jubemas atque praecipimus ut praecipimus. Et ut toaecauctoritas inviolabiliter ob-
a Ex hoc loco patet monachos.S. Martini jam lum vero defoncto, statim eam abjecisse, favente iafri-
in canonicos conversos fuisse cum diploma istud da- misFridHgiso abbate, qui laxiorem etfam vitamin
ilunfAst. Et quidem togam raonasUcam netinuisse Sdiihiensi S. Bertiai monasterio, cni praerat attoaa,
toto Caroli Magniprincipatu censet Mabilionius; eo inducere tentayit» . - —-- - , * ?/;
 #669 JflPLOMATAECCLESIASTICA. 1070
Uneat effectnm et a fidelibus sajoctseDei Ecclesiaect A
1 atque secure ire et redire, prout sibi conimoduni
nostris verius credatur oc diligentius conservetur, prospexerunt, et ab his qui rem publicam admi-
manu propria subter firmavimus e( annuli nostri im- nistrant, eorumque junioribus nullam patiantttr in-
pressiqne sjgoari jussimus. commoditatem,. Teloneum vero quod de memoratis
Signum Ludovici serenissimi imperatoris. vehiculis et homnibus jure fisci exigi poterat, eidem
flelisachar reeognovit. Data III Kal. Septembris, sanclo loco libentissirae , quemadmodum et in ge-
anoo, Christo propitio, 3 imperii domni Ludovjci nitoris nostri continetur praecepto, in nostra con-
piissimi Augusti, indictione 10. cessimus eleemosyua , quatenus memoratum abba-
Actum Aquisgrani palatio regio in Pei nonrine fe- tem suosque successores cum clero sibi commisso
liciter. Amen. pro nobis , conjugeque, proleque , imperiique stabi-
LXX. litate, jugiter Dominum deprecari delectet. Et ut
PKOS. SARTINITURONENSI ECCLESIA. haec auctoritas inviolabilero_obtineat effectum , et a
(Anno 817.) fidelibus sanctae Dei Ecclesiaeet nostris verius cre-
[Apud Marten., Ampl.follect., tom. I, pag. 65, ex datur, et diligentius conservetur, manu propria
chartario S. Martini.] . subter firmavimus, et annuli nostri impressione
In nomine Domini Dei et Salvatoris nostri Jesu B signari jussimus.
Cbristi, Ludovicus, divina ordinante proyidentia, Signum Ludovici serenissimi imperatoris.
impei-ator Augustus. Durandus diaconus ad vicem Helisacar reco-
Si erga loca diyinis cuUIbus .maocipata imperiali gnovit.
more beneficia opportuna largunur, id nobis ad sta- Data in Kalendas Septembris, indictione 10 ,
bilitatem imperii nostfi, et ad animae salutem' obti- anno 3 imperii domni Ludovici imperatoris Augustj.
nendam, profuturum minirae dubitamus. Notum Actum Aquisgrani palatio regio in Dei nomine feli-
sit igitur omnibus episcopis , ahbatibus, ducibus, citer. Amen.
comitibus, vicariis, cenlenariis, tolonearijs, aetio- LXXI.
nariis, missis nosiris per imperium nostrum discur-
-PEOMONASTEIUO TOKNACENSI.
rentibus, velomnibus rempublicam administrantibus,
seo etiam caeteris fldelibus sanctae Dei Ecclesiffl , (Anno 817.)
scilicet [Apud D. Bouquet., Recueil des Hisl., tom. VI,
nostrisque praesenlibus atque fuluris, ^uia pag. 509, ex Foppensio, in Supplem. ad Diplum.
detulit nobis venerabilis vir Fridugisus , $hbas ex Miraei.]
jnonasterio S. Martini exiroii confessoris Chrisli /p In nomine Domini Dei et Salvatoris nostri Jesu
nostrique patijoni, ubi venerabile ejus corpus re- Christi, Ludovicus, divina ordinante providentia,
quiescit, praxeptum aucloritalis domni et genitoris iraperator Augu^tus.
oostri piae recordationis Caroli serenissimi Augusti, Notum sit omnium fidelium nostroruro ^ani ,prae-
in quo continebatur quod ad precem dccessoris sui senlium quam futurorum solertiae, quia poslulayit
WUardi quondam abbatis, idem genitor noster ol) nobis vir venerabilis Wendilmarus Tomacensis ur-
amorem Dei et venerationcm S. Martini, carra et bis episcopus, ut terras quasdam fisci :no$.tri in
samnaticum homioibus his praelal,is, quae propter eadem urbe ei in amplificanda et dilatanda claustra
utilitatem et jicccssitatem -memorati monasterii per canopicorum in nostra eleemosysna.concederemus.
diversos regni sui mercatus mittebantur , ab omni Nos itaque ad hoc praevidendum et inspiciendttm ,
telonio imraunia et secura esse sanxisset. Pro rei Irmionera venerabilem abbatem et iogobertum et
quoque firmitate nostram postulavit serenitatem, ut Hartmannum missos nostros direximus, qui hoc pra>
morem paternum sequentes, hujusmodi benelicium viderent, et juxta quod necessitas ad eatndem daur
eidem sancto loco conceileremus. Cujus petitioni sturam facientlam exigebat, de fisco uostro ex nostra
libenter aurem accommodavimus, et hocpraeceptuin auctoritate ei consignarent. Quod ita et lecerunt:
fieri censuiraus, per quod praecipimus atqtie jube- i2j id est, de proprio fisco nostro in eodem loco de ter-
mus ut quotiescunque praefatus abbas suique suc- ra hahente in circuitu perljcas LXXXIV, nec ,non et
cessores et clerici in eodem locoChristo famulantes, in eodem loco de fisco nostro, quem Werimfredus
pro utilkate et necessilate sua sublevauda, carra et in beueficium habet, perticas xcix ; similiter et de
samnatica negotiandi gralia in quoslibet mercatus fisco nostro, quem Hruoculfus comes in ministerium
iinperii nostri,aut inpartcs Auslriaj atqtte Neustriae, habet, perticas xxxn. Sed ut firmiter eadem eccle-
aut Burgundiae," aut Aquitaniae, aut Provinciae, aut sia et ejus rectores proadicta loca et claustra dila-
Italiaa, aut caeterarum partium loca imperii nostri tanda et amplificanda perpetim haberent vel possi-
direxerint, nullum telo.ftium ab his, neque ab ho- derent, nostram auctoritalcm supe,r hac re postu-
miuibus qui eis praesunt, nec pontaticum, aiec lavit, per quam firiniter atque inviolabiliter noslris
portaticum, necrotaticum, nec pulveraticum, nec et futuris temporibus in jus praedictaaecclesix per-
cespitaticum, nec alias redhibitiones, quisquapi exi- manerent. Cujus precibus, pro mercedis nostrae
gere,aut aliquam eis contrarietatem aut detentionem augmento et reverentia ipsius sancti loci, nobis ac-
ingerere praesumat, sed liceat eis per haric nostram quiescere libuit, et prsefatas terras eidem ecclesiae
aactoritaiem per universa imperii nostri loca,li^ere secundum dimensionem et collaterationeni suaro
1071 LUDOVICI I COGNOMENTOPll 1072
Domino constituti, ab eodem
praesentialiter tradere libuit. Quapropter voluraus, ^ in quo sumus auctore
atque jubemus ut per hanc nostram auctoritatem, dorainorum Domino deinceps constituendis, quia
nostris videlicet et futttris temporibus, praedictas Ebo venerabilis archiepiscopus Rbemensis Ecclesiae,
terras secundum dimensi.onemet collaterationem a et reverentissimce sedis sancti Remigii gloriosissimi
missis nostris disposilam praedictus Wendilmarus pontificis et specialis patroni nostri praesul, clemen-
vetustatis senio contrita
episcopus ejusque successores, vel congregatio ipsius tise nostrae inriotuit, quia sancta mater nostra Ec-
sanctiloci iri nostfa eleemosyna concessas habeant, jam dictae metropolis urbis
ac geni-
atque jure perpeltio in ditione ipsius ecclesiaecon- clesia, in honore sanctae semperque virginis
sistant; ita duntaxat ut quidquid de ipsa vel iu ipsa, tricis Mariaeconsecrala, existeret. In qua, auctore
ob utilitatera et profectum ipsius ecclesiae,jure ec- Deo, et cooperatore sancto Remigio, gens nostra
clesiastico facere voluerint, libero in oranibus per- Francorum, cum aequivoconostro rege ejusdem gen-
fruantur arbitrio faciendi. Hanc quippe auctorita- tis, sacri fonlis baplismate ablui ac septiformi Spi-
illustrari promeruit. Sed et ipse
tem, ut pleniorem in Dei nomine obtineat vigorera, ritus sancli gratia
et a fidelibus sanctae Dei Ecclesiae ac nostris verius rex nobilissiraus ad regiam potestatem perungi Dei
credatur, et diligentius conservetur, de annulo no- clemenlia dignns inventus fuit. Ubi etiam et nos di-
stro subter jussimus sigillari. [) viua dignatione per manus domni Stephani Romani
Roimundus [Faramuudas] ad vicem Helisachar re- summi pontificis ad nomenet potesiatera imperialem
cognovit. coronari meruimus. Quam pro tantis beneficiis nobis
Data xn Kal. Decembris, anno, Christo propitio, ibidem a Deo collatis renovare cupientes, et ad id
con-
iraperii domini nostri 4, a indictione 11. Actum exsequendum loci incommoditatera cernentes,
Aquisgrani palatio regio in Dei nomine feliciter. cedimus adhoc opus et ad cajtera quaeque pro ser-
Amen V vorum Dei ibidem degentium necessitatibus aedifi-
LXXQ, canda, mnrum omnem cum portis ipsius civitatis, et
PEOECCLISIA RHEMENSI, omnem operam, cum cttnctis impendiis, quae ex re-
(Anno 817.) bus et facultatibus ipsius ecclesiae et episcopatus
Rhemensis Aquis palatio nostro regio peragi et ex-
[Apud D. Bonquet., ibid., pag. 510, ex 19.
Flodoardo,
lib. ii Hht. Eccles. Rom., cap. ] solvi solitam fuerat, in eleemosyna videlicet noslra,
In nomine Domhii Dei et Salvatoris nostri Jesu et pro remedio animaedomni ac genitoris nostri at-
Christi, Ludovicus, divina ordinante providentia, im- que caeterorura praedecessorum nostrorum, qui eum-
perator Auguslus. dem episcopatnm contra salutem suam aliquandiu
Si locis venerabilibus ea quse exinde a praedeces- C tenuerant, et in suos usus conlra ecclesiasticas regn-
soribns nostris regibus vel imperaloribus ad reipu- las res ac facultates Ecclesiae ipsius expenderant; et
biicae usus exigebantur, religiosa liberalitate in uti- ob hoc minus, quam debueral, ulilitatis sacris locis
litatibus et necessitatibus eorumdem sanctornm loco- in eodera episcopatu constitutis exinde provenerat.
rum expendendis remittiraus, et fidelium nostrorum Volumus etiam ut vassalli et quicunque fideles nostri
salubcrrimis pro hac eadem re suggeslionibus ac ex rebns ejusdem episcopatus aliquid habent, eidem
petitionibus benignum commodaffiusassensum, ma- operi inserviant, sicut constilutum est a bonaeme-
ximum et animae hostrae, et regiae ac regno provide- riioriaedomnoet genitore nostro; et sicut decretum
mus consultum: quia nihil cernitur reipublicae im- est a piae recordationis domino et avo nostro Pip-
minutum, quidquid ex eadem republica piis actibus, pino, decimas et nonas eidem ecclesiaeex rebus quas
et locis religiosis, ac ecclesiarum Dei utilitatibus, seu inde habent, persolvant. Vias etiam pnblicas omnes,
servorum Dei fuerit coramoditati indultum. Quapro- quoecirca eamdera ecclesiam vadunt, et impedimenlo
pier notum esse volumus omnibus [Ecclesiae] Dei esse possunt ad claustra et servorum Dei habifacula
fidelibus, praesentibus scilicei et futuris, praecipue eonstruenda, ut transferri alque immutari possint,
quoqne successoribus nostris in potestatis culmine, concedimus. Et si ahquid ibi de fisco nostro habetur,
» Indictio undecima inchoanda a mense Sep- cimi initio demortuus, primus fuit qui ejus memi-
terabri.
b Ad annum 817 referlur diploma a Baluzio vul- nerit, ideoqtte non multo ante excogitata fuerat.
LudovicHSea donatione concedit apostolicae sedi
gatum lomo I Capitularium, pag. 591, qno Ludovi- insutas Corticam et Sardiniam et Sicitiam sub inte-
cus Pius donationes Ecclesiae Romanaeab avo Pip- gritate cum omnibut adjacentibus territoriit: et ta-
et a Carolo patre factas confirmare dicilur. meri Sicilia nunquam in poleslate Caroli Magni nec
Sino
lacc Ludovici donationem non minus coihmenli- successorum fuit, Denique in ea donatione Ludovi-
tiam quam qtiaeConslantino Magnoaffingitur, putat cus statuit ut, mortuo pontifice Romano, quem
Pagius ad an. 817, num. 7. Ex tot enim, mquit, Pon- omnes Romani elegerint, sine aliqua ambiguitate et
iificibus Rornanis qui dona aPippindetCarolo Magno contradictione more canoriico consecretur. Et cum
facta memorarunt, nullus est qui donationis Ludo- consecralus fuerit,,inquit, tegati ad nos vel ad suc-
vici Pii meminerit; qnia nempe jnstissimum haben- cessores nostros reges Francorum dirigantur, etc.
tes titulum rerum ab Ecelesia possessarum, fictitium Quod merum commentum est, cum, ipso Ludovico
contempsere. Praeterea Olto I et Henricus I irapera- Pio vivente, EugeniusH papa ad postulationem Lo-
tores sigillalim enumerant quae Pippinus et Carolus tharii imperii paterni Coflegae statuerit ut pontifex
Magnus Ecclesiae Romanae donarunt, eaque diplo- Romanus non consecrelur nisi in praesentia legato-
matibus suis confirmant; sed donationis Ludovicianae rum imperialium : quod " toto hoc saeculoet ultra in
mentionenihon fecere. Leo Ostiensis, sseculi duode- usupositum fuit.
1075 DIPLOMATAECCLESIASTICA. 1074
per hoc nostrae anctoritatis praeceptum perpetuo A quondam locellum nuncupantem Stilla •, quod a
aequeconcedimus,utnullus judex, comes, aut missus, longo tempore per confirmationes regum prsedicla
sive aliquis ex judiciaria potestate ullam inde eidem possidet ecclesia, rectores ipsius ecclesiae cum judi-
sanctaeDei praedictaeRhemensi ecclesiae inquietudi- cibus regalibus habuerant inlentionem, et prsedictum
nem aut ullum calumniae impedimentum inferre un- locum per loca denominata, id est, per regia strata,
quam praesumat: obsecrantes successores nostros ut quaepergit super rivulum, qui dicitur Stilla f, super
salutis suae memores, pracsenlis scilicet et seternae; casa Rummaldi s, deinde ubi dicilur Paphinisnaida >>,
meraores etiam beneficiorum quae nobis et genti no- inde totum montem qui vocatur Arlegisbergo i,usque
strae ac praedecessoribusnostris in eodemsancto loco ubi rivulus surgit qui dicitur Hasla i ; deinde ubi
k
per bealum Remigium meritis sanctaeMariaecollata Wichia surgil, usque quo in Brusca ~-ingreditur ;
sunt; sicul sua bene gesta a suis successoribus con- inde iterum per longa Brusca, usquc dura Slilla intus
servari voluerint, ita quaepro amore Dei ac sanctae ingreditur, ad partem praedictae ecclesiae acquisie-
ejus genitricis ac beali protectoris nostri Remigii runt; et domnus et genitor noster per eamdem
saepefato sancto loco contulimus, perpetuo inviola- auctoritatem ad ipsam sedem perenniter ad haben-
biliter conservare procurent. Et ut haecnostrae con- dum confirmaret. Et deprecatus est ut paternum mo-
cessionis auctoritas per fulura tempora in Dei no- B rem sequentes nostra confirmaremus auctoritate,
mine pleniorem obtineat firmilalis vigorem, annuli quod ita nos fecisse omnium fidelium nostrorum co-
nostri impressione subtersignari decrevimus. gnoscat induslria. Praecipientesergojubemus, ut sicut
LXXIH. in praeceplo domni et genitoris nostri continelur, et
* PROECCLESIA ARGENTINENSI. praedicta ecclesia moderno tempore possidet, ita de-
(Anno817.) inceps absque ullius impedimento teneat alque possi-
el quidquid de ipso vel in ipso rectores praedi-
[Apud Grandidier, Hisl. de VEgl. de Strasb., prob. deat,
tom. II, pag. 165.] ctaesedis ob utilitatem et profectum ipsius facere vel
In nomine Domni et Salvatoris nostri Jesu Cbristi, judicare volucrint, jure ecclesiaslico perennibus tem-
Ludovicus divina ordinante providentia imperator poribus libero poliantur arbitrio faciendi. Hsecvero
Auguslus. auctoritas, ut firmiorein in Dei nomine obtineal vi-
Cum petitionibus servorumDei justis.etservorum gorem, et a fidelibus sanctae Dei Ecclesiaeet nostris
Dei b rationabilibus divini cultus amore favemus; su- verius credalur et diligentius conservetur, manupro-
perna nos gralia muniri non dubitamus. Idcirco no- pria subter firmavimus, et annuli nostri ">impres-
verit omnium fidelium noslrorum tam praesentium. sione signari jussimus n.
quam et fulurorum industria, quia vir venerabilis 'C . Signum Ludovici serenissimi imperatoris.
Adaloch Argenloralensis, sive Slrazburgensis eccle- Durandus diaconus ° ad vicem Helisachar P reco-
siaevocatuscpiscopus, quaeest conslructa in honore gnovi et subscripsi.
sanctae Dei genilricis semperque virginis Mariae,de- Data v Kalendas Septembres, anno, Christo propi-
tulit obtutibus nostrisc quamdam aucloritatem domni tio, lertio imperii domni Ludovici piissiini Augusti,
et genitoris nostri Caroli bonae memoriae piissimi indictione deciraa. ActiAn Aquisgrani palatio regio,
Augusti d, in qua continebatur insertum qualiter in Dei nomine feliciter, Amen <t.
o.Hoc diploma mutilum exstat apud Guillimannum, g Vicus Urmat.
de Episcop. Argent. pag. 118; Cointium, in Annal. h Locus ignotus.
ecclesiast. Franc, tom. VII, pag. 481, et Bouquetum, ' Heiligenberg.
in Scriptor. Rer. Francic, tom. VI, pag. 505. Inte- i Rivus Hasel.
grtim vero, sed quibusdam in locis corruptum, edi- k Rivulus Wich.
derunt GalliaeChrist. editores, lom. V inter instru- 'l Fluvius Brusche.
menta, pag. 462, et Schcepflinus,Alsat. diplom., tom. m Haecverba annuli nostri in aulhentico vetustate
I, pag. 65, num. 81, qui illud aere incisum tabula 8 sunt erasa.
repraesentavit. Sincerum hic ex ipso autographo de- nAdnotat Theganus ad an. 814, cap. 10, apud
scriptum referimus. tom. VI, pag. 76, Ludovicum Pium re-
b Haecrepetilio servorumDei exstat in ipsomet au- D Bouquelum,
novasse omnia diplomata ecclesiis concessa a prae-
tographo, forsitan incuria scriptoris. decessoribus stiis, queeipse manu propria cum sub-
c lllustris abbas Godefridusde Bessel in suo Chro- scriptione roboravit.
nico Gotwiceiisi, lom. 1, pag. 76, ex hac usitata in 0 Durandus diaconus fuit Ludovici Pii imperatoris
antiquis imperalorum diplomalibus formula detulit notarius sub cancellariis Helisachare, Fridugiso et
obtutibusnostris prcecepta,sive auctoritates anteces- Theotone.
sorum noslrorum, conatur probare jam nono saeculo P Helisacliar, sive Elisachar fuit ordine primus
coustitula fuisse imperialia Germaniae archiva, ex cancellarius Ludovici Pii, multaque prostant hujus
quibus allegata diploraata fuerunt deprompta. Sed imperatoris diplomata, quibus ille subscripsit. Appel-
hxc non probantur ex praedicta formula, quin potius latur ab Eginbardo et Agobardo presbyter 'el abbas ;
demonstrat talia diplomata non ex scrinio imperato- abbatiaeenim sancti MaximiniTrevirensis mullisque
rum, sed ex ipsis ecclesiarum tabulariis erula fuisse. aliis ccenobiisea setate praefuit titulo abbatis.
d Exstal baecaucloritas sive diploma C&roliMagni i Sigillum hujus diplomatis per longa temporum
de die septima Martii 773 supra, num. 63, pag. cvi intervalla depertJitum est; olira vero exstantis nota
(Patrologix tomoXC VII, col. 926). remanet in membrana nigricante, 51 decussatim in
e Hodievicus Still. Consulanlur nolae praedicti di- crucis modum
incisa, revulsis incisurae quatuor an-
plomalis Caroli Magni. gulis.
* Rivulushodie quoque dictus Still.
 1078 LtiBOVICI I CO&WtilMM Ml i016
LXXIV. A BWMsumHmwplj*». H mansam Hetfrati de Tan-
PROHmt&TttftOS. GALtl. ninglomhn 1: de mftdsterid Odalrici comttis man-
(Anno m.) sum' Rihwini de Sfetim < de Mavacdorf»» mansfs
[AptfdSengart., Cddex Alemcttitttcut,pag. 163.] feafrimerti, et Ruafljerir, et Ruaflialdi, et ArnoKI,
- Iri nomine Dotoini Dei et Salvatoris nostri Jesu 6%rarinsrimWafbWri«%Fisbach»>>, et nwtnsumTheo>
Cbtisti, Ludovicus CfivinaOrdinante providentia im- tramnide ChlustrrrnoO««, quaefitmt simu'1ittii, nnl-
perator Augttstus, omnibus comitibus partibus Ala- Irim eensura ant fributum, ant opera, vel araturas,
manniae, sen successoribus atqoe junioribus vestris, ant afias qnaslmet ftmetiones exigere ant exactare
vel omnibus fidelibus nostris, notum sili quia placuit prDestnriatis,sedsicrit nos in nostra eleertosyna con-
nobis pro remedio animaenosirae, et aeternaeretiibu- cessimus, ita perpetuo marieaiit. Has-vere nostrae
lionis fructum, mohasterio S. Galli, quOdest situm arictoritalis litteras, ut ab omnibus mefius credantur
in pago Durguowae,ubi Ganzbertus venerabilis abbas afqtte conserventur, de annulo nostro, shbter jiissi-
praeest, et congregationi ipsius roonasterii quoddam mtts sigillari.
censuiri de supter scriplis mansis, illud quodpartibus Drirandus diaeono^ ad vicem Helisachar rfeeognovi
comituni exire solebat, salva fanien futiclione, quae et sttbscripsi.
tam ex censum, quam ex tributum, vel alia qualibet I& Data pridie Norias Junias, anno Christo propitio,
re partibus palatii nostri exirc debent, per hanc nO- qnarto imperii domtriLudoviei piissimi Aogftsti, in-
stram'arictoritaiem concedere. Ef proptereahas no- dictione 10dli. Actum Aqm^sgranipafafio rCgio, in
sfrae praescriptionis litteras praedicto monastetio Dei nomine feliciter Amen.
ejusque congregationi ficri jussimus, per quas om- LXXt.
nibus vobis praecipimus ut de mansis denominatis, PROEODEM HONASTERIO.
hoc est: in ministerio Frumaldi comitis mansura (Anno 818.)
Weisarii in Huntingun, * et Puadonis in Chenigun b [Apud Neujjarf., ibid., pag. 169.]
et in rajnisterio Cuntliardi comitis ad* Pisingas c In ftomine Domini Dei el Salvatoris nostri Jesu
mansumTatonis et Cuatonis, et mansum Geilonis, et Chrisfi, Ludovicus, divina ordinanle providentia,
mansum Gozberti, et mansum Wolfonis, ei mansum imperator Augustus.
Altmanni; in ministerio Karamanni comitis ad Seer- Cum locis divino cultui manctpatis quiddam lar-
d
zingas mapsis Atolfi et Liutboldi; ad fSwanningase gitionis nostrae mupere quippiam conferimus, id
mansum Liubolti, et ad Wilaresbach mansis Ra- nobis et arfstabilifafem imperii nostri, etadaetemae
tolti et Herigeri: etin ministerio Hhuadarii co- 'vitae praeminmcapessendum profuturum liquido cre-
mitis 8 adTeiningas n mansis Amalonis, etGertjjarli,' ^« dimus. Proinde riotum esse voluraus omnium fide-
etLuitharii, etWolfoerli, etNilonis; ad Fibngas Jium nostrorumpraesentium et futurorum sagacilati,
mansis Witonis et Heimonis; ad Nordstetim i man- quia vir venerabilis Gauzherlns abbas monasterii
suin Otonisel Reginkeri; ad Forrum * mansum Prn- sancti Galli, quod e.si.situm in pago Dtirguowe,sug-
ningi et Waningi; ad Speichjpgasl marisum Ottonis gessit Dostraeserenitali, eo quod quidam bomo no-
et Waramanrii, et Adalmari; ad Tanheim m man- mineTsingrimus olim per strumenta chartarum le-
sum Tuatonis : in ministerio Erchangarii comitis galiler tradidisset quasdam res proprietatis suaein
mansum Ruadleozzi de Heimbak n, et mansura Fre- praesentia nobilium virorum , quae simt in eodem
hotfi de Talahusun °et Otgarii de Puahheio ~>;et in pago, monasterto euiipse, auctoreDeo.praelatus est,
ministerio Rihwini iicomitis mansum Snizolfide Hut- et secundum legem vestituram legitimara praedictura
tinvillare r, mansnm Gundwini de Chezzinvillare « babuisset monasterium. Sed dmn praediclus Isin-
inter Kiselmari et Facconi mansnw nnum, et than- grimus infidelis nobis existeret, et in eadem infide-
srim Roatperti de LahchasalaChi «, el drios mansos litate interfectos, res proprias, quas habebat, fisco.
dcZilleslata «, et mansnm Amalrici, et Balduviijide reduclae sunt: sirailMer et islas, qnas dudum legi-
HebinhwwT, et mansum Puwonis de Ifinwiltare *, et jy^timo ordine praedicto tradiderat monasterio, fisco
* Houdingen, prope arcem Furstenbergh. rimus, uti et coriiites Frumoldom, Cunthardum,
b Guningen, in cap. rur. Wurmling. et Erchangarhim.
*•Bftl'ngen,inter Bahlingen et arcem Hobehzoilerii. Kararta^rinum.rthTiadarium,
i Ritiiffinus,comes Turgoviae.
d Sehenmgen, in cap. Ebing. r Vzweil
e' Schwenimjen, ad Nieri fontes, prope Viflingem. apToggios.
9 Kesu>Silen WTtttg.
Wei/ersAac/i,interRotWilametdictumoppidum. t LandsMacht pafochiae Attnari ih.
* At., Ruadftarii com. » Zillschtact parochte Sittefdorf ib
n Tuoningen, vcrsris Foeni-;Montem. T Hennau, vicus cuin eccfesia paroch. ap. Tog-
» Viltihga oppidum, et vicus Haud. : I;
i Nordttetlen, prope horb. gios.
* ifweit parocmae^ttchelsee iri Turg.
k Pforheim, ad Danubium inter arcem Warten. r Danikon MTMhiCken.
i Speichingen,in comit. Hochenberg. z Stetten prope Marisburgum in Linzgovia, cujus
«* Tahheim ditPurst. comes erai Oifaficns.
" Htimbach, prope Dorhhan oppidttm. a» Errore librarii pro Maracdorf, Markdotf,
0 Thalhuien,mtzRotwilam adNicrunv. *» Fkchhacn.
p Bucchen, Bucheim, quod cum caelerislocisfiao-" «<=Kluftern. - , ''
tenus recensitis ad veterem Bertholdesbaram refe- ddIudictio lOctffreoat sih.817, Lridofici Ph qri'^rto,
 1077 DIPLOMATAECCLESIASTICA. 1078
sociate sunt. Nosvero jussimus Richoino comiti * A possidet, vel quae deincepS in jore ipsius sancti loci
hanc rem diligenter inquirere, et nobis nunliare. voluerit divina pietas augeri, ad cansas aodiendas,
Qui ad nos veniens, et rem diligenter inquisilam vel freda « exigenda, aut mansiones d vel paratas »,
nuntiavit ita se habere,sicut ipse Gauzpertus assere- faciendas, aut ftdejussores lollendos, aot homines
bat. Cnde placuit excellcntiae nostraeob animaeno- ipsius monasterii, tam ingenuos quam et servos, su-
^strae emolumentum praescriptas res, quas praefatus per terram ipsitis commanentes, irratkmabiliter di-
Isingrimus praedicto tradidit monasterio, non solum stringendos, nec ullasredoibitiones, aut illicitas oc-
reddere, verum etiam et per hanc nostrae auctorila- casiones reqairendas nostris et fttturis temporibus
tis confirmationem praedicto fieri monasterio, per ingredi auderet, vel ea quae supra meraorata sunt,
quam raodernis fulurisque temporibus rectores prae- penitus exigere praesumant; sed liceat memoralo
nominali monasterii leneant atque possideant. De- abbati, suisque successoribus, res praedicti mona-
cernimus igitur atque juberaus, ut nullus quilibet sterii cum omnibus sibi subjectis, et rebus et ho-
nostris et futuris temporibus praediclas res, quas minibus ad se juste aspicientibus vel pertinen-
praescriptus Isingrimus jusle et legaliter pradiclo tibus sub tuitionis atque immunitatis nostrce de"
iradidit monasterio, de eodem coenobio abstrahere, fensione, remola totius jndiciariae potcstatis in-
autaliquam injuslaincalumniam,aut inquieludinem B quieludine, qnieto ordine possidere, et nostro fide-
conira ipsum coenobium, ejusque recloribus facere liter parere imperio : qualenus ipsos monachos qui
aut ingerere praesumat : sed quidquid de ipsis vel ibidem Deo famulari videntur, qniete consistentibus,
in ipsis praelatiipsius monaslerii, ob utilitatem et pro nobis et conjuge, proleque nostra, atque stabili-
profectum ejusdem facere voluerint, libero in omni- tatc totius imperii a Deo nobis collati, ejusqne cle-
bus perfruanlur arbritrio faciendi. Et ut haecaucto- mentissima miseratione per immensam conservandi
ritas firmiorem obtineat vigorem, de annulo nostro jugiler Doraini miscricordiam exorare deleclet, Hanc
subter eani jussimus sigillari. itaqtte auctorilatem, ut pleniorem in Dei nomine ha-
Durandus diaconus ad yicem Helisachar recogsovi beat firmitalera, et a fidelibus sanctae Ecclesise , et
et subscripsi. nostris verius credatur, et diligcntins conservetur,
Dala ivNonas Junias anno, Chrisfo propitio,quinto de annulo nostro subter jussimus sigillari.
imperii domni Ludovici serenissimi Augusti, indi- Durandus diaconus ad vicem Helisachar recognovi
ctione 11 b. Actum Aquisgrani palatio regio in Dei et subscripsi.
nomine feiiciler. Amen. Data III Nonas Junias, anno, Christo propitlo,
LXXVI. quinto imperii Ludovici piissimi Augusti, indietione
PROEODEH HONASTERIO. *-•11 f. Actum Aquisgrani palalio regio in Dei nomine
(Anno 818 ) ^ feliciter. Amen.
[Apud Neuaart., ibid. ex Collectione diplomalica, LXXVH.
D. de Halle. ] PROMONASTERIO FLORIACENSI.
In nomine Domini Dei et SalvatofiS nostri Jesu (Anno 818.)
Christi, Ludovicus, divina ordinanteprovidentia,im- [Apud D. Bouquet., ibid.,pag. 511, ex Perardo in
perator Auguslus instrum. pro Hist. Burgund., pag. 46. ]
Cum petitionibus servorum Dei justis et rationabi- In nomine Domini Dei et Salvatoris nostri Jesu
libus divini cultus amore favemus, superni muneris Christi, Ludovicus, divina ordinante provideniia, im-
donum nobis a Domino impertiri [confidimus]. Id- perator Auguslus.
circo notum esse volumus omnibus fidelibus sanctae Cum petitionibus servorum Dei justis et rationa-
Dei Ecclesiae,et nostris, prsesenlibus scilicet et fu- bilibus divini cullus amore favemus, superna nos
turis, quia monasteriura S. Galli, quod est situm gratia niuniri non ambigimus. Notum sit igitur om-
in pago Durguowe, ubi venerabilis vir Gauzbertus nibus fidelibus sanctae Dei Ecclesiae et nostris, tam
abbas praeest, quod subjectum fuit episcopaloi san- prasentibus quam futuris, quod detulit nobis vene-
claeecclesiaeConstantiae, ubi modo Wolfleozuo ept- P rabilis vir Adalgandus abbas ex monasterio sancti
scopns praeest, enm raonachis ibidem Doroino mili- Benedicti Floriacensis, quod est constructum in pago
tantibus, com rebus et bominibus sibi snlfjectis, et Aurelianensi super fluvium Ligeris, ubi ipse sanclus
legaiiter aspicientibus vel pertinentibus sub nosira Benedictus corpore requiescit, auctoritates immuni-
suscepimus defensione, et immunitatis tuilione. tatum, avi videlicet nostri Pippini quondam regis,
Praecipientesergo jubemus, nt nullus judex publi- seu domni et genitoris nostri Caroli piissimi Augu-
cus, velquislibet ex judiciaria potestate in ecclesias sti, in quibus eratinsertum, quod sive ipsi, sivean-
aut loca, vel agros, seu reliquas possessiones, quas tecessores eorum, reges videlicet Francorum, prao-
raoderno lempore in quibuslibet pagis, vel lerrilo- fatum monasteriura cura rebus et hominibus ad se
riis infra ditionem imperii nostri juste et legaliter pertinentibus et aspicientibus, sub tuitione et defen-
• Richoinns, al. Richwinus, comes Turgoviae. excipiendi, eisque victum necessariom submini-
•>Anno8i8 currebat indictio 11. strandi.
e Fredum, mnicla, vel etiam quaevisexactio. e Paralae, expensaein hospitum susceplione fa-
d Mansiohoc loco pro debito accipitur, missosseri eieudae.
legatos priucipis, aliasve pubiicas personas hospitio f Conveuil indictio 11anno 818.
 im LUDOVICII COGNOMENTOPn 1080
sione sua habuissent, et eorum immunitatibus au- A LXXVIII,
ctoritatum a judiciariaepotestatis inquietudine sem PROMONASTERIO FLORIACENSI.
per defensum et miinitum fuissct. Ob rei tamen fir- (Anno818.)
mitatem postulavit nobis praefatus abbas ut ob amo- [Apnd D. Bouquet., ibid., ex schedis D. Claudii
rem Dei et reverentiam sancti Petri et sancti Bene- Esliennot.]
In nomine Dei et Salvatoris nostri Jesu Christi,
dicti paternum seu praedecessorumnostrorum morem
immunitatis nostrae circa Ludovicus, divina ordinante providentia, imperator
sequentes, praeceptum ip-
sum sanctum « locura fieri censeremus. Cujus peti- Augustus.
Omnibus episcopis, abbatibuS, ducibus, comilibus,
tioni assensum praebuimus, et hoc nostrae auctorita-
vicariis,
tis praeceptum circa ipsum sanctum locum fieri de- omnibus centenariis, teloneariis, aclionariis, vel
crevimus: per quod praecipimus atque jubemus ut fidelibus rempublicam administranlibus, seu caeteris
sanctae Dei Ecclesiaeet noslris, tam prae-
nulltts judex publicus, et quislibet ex judiciariapo- sehtibus quam futuris, notnm sit quia venerabilis
testate, in ecclesias aut et
Ioca, agros, seu reliquas vir Adalgaudus abba ex monasterio
Floriacensi,
possessiones, quas moderno tempore in quibuslibet quod est conslructam in
aut territoriis infra ditionem nostri pago Aurelianensi super
pagis imperii fluvium Ligeris, in honore videlicet S. Petri prin-
et in jj
juste et legaliter possidet, quod deinceps jure
sancti loci voluerit divina ad eipis apostolorom et S. Benedicti confessoris, nbi
ipsius pietas augeri, S. Benedictus corpore reqniescil, delulit nobis
causas audiendas, et freda exigenda, aut mansiones ipse auctoritatem preeceptionis domni et genitoris nostri
et paratas faciendas, aut fidejussores lollendos, aut bonae memoriae Caroli
homines ipsius monasterii super terram ipsius com- Mnebatur piissimi Augusti, in qua con-
quod avus noster Pippinus quondam rex
raanentes distringendos, nec ullas redhfbiliones aut et idem noster contulissent raonasterio eidera
genitor
illicitas occasiones reqairendas, nostris et futuris teloneum de
quatuor navibus, quae per Ligeris flu-
temporibus ingredi audeat, et ea quae soperius me- men seu caelera flumina propter sal et caeleracom-
morata sunt, penitus exigere praesumat; sed Hceat mercia
discurrebant, necnon etde carris et sagma-
raemorato abbati suisque successoribus res praedicti riis necessaria
ipsius monaslerii vel congregationis
monasterii subimmunitatisnostrae defensione qnieto ibidem Deofamulantis deferentibus, et de villis, vel
ordine possidere.Et qnaodo quidem divinavocatione de omnibus, fiscus teloneum exigere
undecnnqne
sopradictus abbas et successores ejus de hac luce poterat. Pro firmilatis namque studio poslulavit
migraverint, qoandiu ipsi monachi inter se tales in- nobis praefatus abbas ut paternum seu praedeces-
venirepotuerint, qui ipsam congregationem secun- sorum nostrorum morem seqnentes, hujuscemodi
dum regulam sancti Benedicti regere valeant, per p auctoritatis nostrse • beneficium eidem concedere-
hanc nostram auctoritalem et consensum licentiam mus vel confirmaremus,
Quod et fecimus, etc.
habeant eligendi abbates; quatenus ipsos monachos
Signum Ludovici serenissimi imperatoris.
qui ibidemDeo famulari videntur, pro nobis et con- Durandos diaconus ad vicem Helisachar reco
juge proleque nostra, atque stabililate lotius impe- griovit.
rii nostri a Deo nobis concessi atque conservandi, DataviKal. Aug.,anno, Chrislo propitio, 5 imperii
jugiter Domini misericordiam exorare delectetb. Et domni Ludovici piissirai Augusti, indictione 11.
quidquid rebus praefati monasterii fiscus exigere Actum Aurelianis civitate in Dei nomine feliciter.
poterat, praefato monaslerio ejusque congregationi Amen.
ibidem Deo famulanti concessimus, ut eis ad servi- LXXIX.
tium peragendum augmentum vel snpplementom fiat. PROHONASTERIO MAGNILOCENSI.
Et haecauctorilas ut nostris futurisque temporibus, (Anno 818.)
Domino protegente, valeal inconvulsa manere, eam [Apud D. Bouquet.,i6id., pag. 513.]
mann propria subter firmavimus, et annuli nostri In homine Domiril Dei et Salvatoris nostri Jesu
impressione subter sigillari jussimos. Christi, Lndovicus, divina ordinante providentia, im-
-" perator Augnstus.
Signum Ludovici serenissimi imperatoris.
Durandus diaconus ad vicera Helisachar reco- Cum locis divino cnltni mancipatis ob divinae
gnovi. ServitntiS honorem opem congruam ferimus, et re-
Data vi Kalendas Auguslas, anno, Christo propi- gium morem decenter implemus, et id nobis profu-
tio, qnlintoimperii domni Ludovici serenissimi An- turum ad seternaeremunerationis praemiacapessenda
gusti, indictione undecima. Actum Aurelianis civi- veraciter credimus. Notum igitur esse volumus fide-
tate in Dei nomine feliciter. Amen. libns sanctae Dei Ecclesiaeet nostris, praesentibns
» Corrnpte seeundum, apud Perardum. tempore Rahonls comitis factum. Mabillonius, lib.
» Male apud eumdem, deberent. XXVIII Annal. Bened., num. 79, vellet Adrevaldum
" Meminit hujus privilegii Adrevaldus in libro de habere vadem consimilis miraculi. Observat prae-
Miraculis sancti Benedicti, cap. 19, his verbis: t Re- terea idem Mabillonius per id tempus Floriaci vi-
gali munificentia huic sacratissimo ccenobioa pri- guisse stadia litlerarum, testante Theodulfo in ca-
scis Francorum regibus per praecepti proprii syn- pituiari, cnjus capite 19 presbyteros monet ut con-
graphora concessum fuerat utiquatuor naves immu- sangnineos suos ad scholam miltant in ecclesia
nes ab omni debito fisci liberrime per alveura Ligeris Sanctae Crucis, quae cathedralis est, aut in mona-
discurrerent. • Postea narrat Adrevaldusmiraculum sterio S. Aniani aut S. Benedicti.
1081 DIPLOMATAECCLESIASTICA. 1082
scilicet et futuris, qualiter nos, sicut in aliis aucto-. A Durandus diaconus ad vicem Helisachar reco-
ritatibus nostris continetur, Heimonem venerabilem gnovi.
abbatem ex monasterio cujus vocabnlum est Ma- Data xvi Kal. Sept., anno, Christopropilio, 5 im-
gnus Locus (Manlieu), quod est constructum in ho- perii domni Ludovici piissimi Augusti, indictione 11.
nore S. Sebastiani in pago Arvernico, et congrega- Actum Andecavis palatio in Dei nomine feliciter.
tionem illius, cum rebus illorum juste sibi competen- Amen.
libus, sub nostra suscepimus plenissima defensione LXXX.
et immunitatis tuitione. Et ideo decernimus atque PROLOTHARIO IHPERIICONSORTE.
per hos apices imperiales nostros sancimus ut om- (Anno 818 ».)
nes res ejusdem monasterii, sicut diximus, cum [Apud Grandidier, Hist. de l'Egl. de Strasbourg,
omnibus sibi subjeclis, sub nostrse defensionis immu- tom. II, pag. 167, ex cod. ms. n. 2718Bibliothecse
regise notis lyronianis exarato *.]
nitaite consistant. Prsecipientes ergo jubemus at- In nomine Domini et Salvatoris nostri Jesu Chri-
que praecipimus utnullus judex publicus, aut cujus- sti, Ludovicus, divina ordinante providentia, impe-
libet superioris aut inferioris ordinis reipublicae pfo- rator
ad causas more in Auguslus c. Notum sit omnibus fidelibus no-
curator, judiciario audiendas, stris, tam praesenlibus quam et futuris, quia nos di-
ecclesias, villas, seu reliquas possessiones quse mo- ;" lecto filio Lothario Caesarid et consorli imperii no-
derno tempore in quibuslibet provinciis ad eumdera stri concedimus ad
locum perlinent, vel [quas] deinceps aut per nos atit proprium ex quadam villa nostra
quae sita est in pago Alsacinse, quse dicitur Ilerin-
per alios quoslibet in jure ipsius monasterii divina stein, mansum dominicum cum omnibus supra po-
pietas voluerit augeri, ingredi praesumat, nec freda, sitis et alios mansos tantum
aut tributa, aut mansiones, aut paratas, aut telo- sexaginta ad eum per-
tinentibus, cum mancipiis desuper commanentibus
neum, aut fidejussores tollere, aut homines, tam et ad eosdem sexaginta mansos aspicientibns. ,Has
ingenuos quam servos, super terram ipsius loci vero res, sicut superius conlinetur scriptum, cum
commanentes distringere, nec ullas publicas fun-
domibus, aedificiis, mancipiis, terris, pratis, silvis,
ctiones, aut redhibitiones, vel illicitas occasiones pascuis, aquis aquarumve decursibus, molendinis,
requirere, qnibus in aliquo idem monasterium sibi- mobile et imraobile, tibi dilecto filio nostro Lothario
que subjecli aliquod injuste palianlur incommodum; imperatori ad proprium per hanc nostrae auctori-
nostris futurisque temporibus quisquam tam teme- tatis largitionem tradimus ad
possidendum ; ita vi-
rarius existat, qui id faciendi sibi poteslatem attri- delicet ut quidquid de eisdem rebus et mancipiis fa-
buere audeat. Et quidquid de rebus praefati mona- cere vel vindicare volueris, libero in omnibus per-
sterii fiscus sperare poterat, totum nos pro aeterna ^ fruaris arbitrio faciendi. Et ut haec
largitio donatio-
remuneratione praediclo monasterio concedimus, ut nis noslraeper futura
tempora inviolabilem obtineat
perennibns temporibus in alimonia pauperum et firmitatem, manu propria.... etc.
stipendia monachorum ibidem Deo famulantium LXXXL
proficiat in augmentum : quatenus ibidem Deo ser- e PROABBATIA APRIMONASTERIENSI.
vieutes pro nobis, conjuge proleque nostra, atque
(Anno 818.)
stabilitate totius imperii a Deo nobis concessi atque
[Apud Grandidier., ibid., ex cod. ms. Chronici No-
coiiservandi, jugiter Dei misericordiam exorare de- vientensis qui exstat Selestadii in bibliotheca beati
beant. Haecvero auctoritas immunitatis nostrse, ut Rhenani f.]
per curricula annorum inviolabilem atque incon- In nomine Domini Dei et Salvatoris nostri Jesu
vnlsam oblineat firmitatem, manu propria subter Christi, Ludovicus divina ordinante providenlia
firmavimus, et annuli nostri impressione signari imperator Augustus.
jussimus. Si erga loca divinis cultibus mancipata propter
Signum Ludovici serenissimi imperatoris. amorem Dei ipsique in eisdem locis famulantibus

* Cbarta est anni incerli, sed fuit data post an- ]D cis antea dicebatur exaratus litteris, usque dum
num 817, quo Lotbarius a palre fuit renuntiatus praedictus abbas in illo recognovisset notas tyro-
iraperalor. Praeceditveromensera Octobrem 821, quo nianas, quarum significationem exhibet Gruterus,
idem Loiharius Irmingardera duxit uxorem. pag. 30.
~>Cbarta haec vigesiraa quinta exstat in capitu- c Formula haec initialis deest in ms. codice, sed
lari Ludovici Pii quod ex codice regio tyronianis indubie
nolis exaralo vulgavil P. Carpenterius, in Alphabeto supplenda.
53. d Notanda hic venit Caesaris appellatio tunc tem-
pag.
tyroniano, in Ex Carpenterio descripserunt
Bouquetus, Scriptor. Rer. Francic. tom. quo hic sumitur, sensu maxime rara, qua
VI, pag. poris, eo, usi
nusquam
646, et Heumannus, in Comraent. de re diploro., Lotharium sunt Eginhardus aliive scriptores, ubi
toro. I, pag. 413. De notis tyronianis fuse agunt consortem iinperii a patre nominatum
auctores Gallici Novae Diplomaticse, lom. III, pag. memorant.
562-622. In bibliolheca majoris ecclesiae Argenti- • Hoc diploma bis refert Schoepflinus in Alsatiae
nensis exstabat olim praeslans psalterium notis ty- diplomaticae tom. I, inter sincera, pag. 66; rectius
ronianis exaratum, aureisque capitellis distiuctum. vero inler adullerina, pag. 105.
Codirem illum viderat anno 1498 Argenlinae Joan- t Haeccharta non exslat in archivo abbatiaeApri
nes Tritberaius, illumque maxime celebrat Polygra- monasleriensis.
vhiaelibro quinto. Argenlinensis ille codex Armenia-
 M8S LDDOtlCT I C^N0kEiNt6 Pil ifjgi
beneficia opportuna fargimw, p-faEmiumnobis apud ji. deafrt, fice est i m BOzst • cortis dominica ctnu
Deum aeternaeremoneraiionis rependi non diffidimtw. OhrnfftttrpettlntaKfissriis, fd e$t, ecclesia cum de-
ldcjrco ndverit omninra fidetium nostrorum tam chhis sufs; cnftfs pofisi cum omni decima salicae
praesentium qiiam fulurorum industria, qttia vene- ferrse, sive in vlnels, sive in agris vel pratis, vel
rabifis Theopaldus, abbas monasterii quod httrictr- etiam fdreMs et omfiibus noralibtfs ipsorum, vel
palur Novicntum sive Ebersheim, quod est sitom in etiam rfe animaHbas qnae nulriuntur in ipsa curti
pago Illisaciae, supra ripam Ille flurainis, in comitatu dominica. Capefla eliam, qdae cefla Sancti Petri di •
Kiricbheim a, quod vir illtister Etich dux in hono- cilur, in stipradfctam cnrtimpOrCaecum omnibus ad
rem Domini nostri Jesu Christi et sanctorum aposto- se pertinentibus perfinet; capclla etiam in vifla qtise
lorum Petri et Pauli, sanctique Mauricii mariyris Sarmenza f dicitur, iri ipsam curtim portae perti-
et sociorum ejus per magisterhrm beatae memorise nens; in banno Regenesheim " deciinaeduorum raan-
Theodati saeerdotJs Christi constrwxit >», praesen- suum, et in Gundolvesbeim h qttinque mansuura, et
~
tavit nobis iirmwi»itatei» et prfrifegta fomm et geni- in Bercholz decimae vineaeunius in ipsam curtim
toris nostri CaroWbenee meifcoriae Angnstt. Ojsae pertinet; itt Balteresheim i , ef in Batenheim k, et
erira perlecta fn iHNRentiaprincipo» recitata fuis- Rttoieicuesheim r,et in Hirzveit *, etin Bollewilre11
tent, cvntinere videbantnr qwod idem genkOr nester :B quidquid in supradictam curlim dominicara Sulza
ob amofem regni ecelestisy specialiter lamen ob re- respicit, decimaS in eurtim portae persolvit. Familia
verentia» Thebeorum martyrom, eo qoed rpsorum tota, sive mililaris, sfve cenSualis, vel et servilis,
snffragiis post moltn dispendia"ac dimcuUaiem p«- cum omni bahno de fpsa villatsive marclia cura oinni
gnat resnraptis viribus- in festo passronis eorora de fibera utilitate in ipsam curtiih dominicara pertinet;
Barbaris triuraphasset *praedictumrmonasteriiwn spe- quae marcha orditttr in jugo inontis qui Beleus °
eiali qnodara affecto scmper sob plenfssiraa defen- dfcitor, ultra tocum qui Breidenbrurino vocatur, et
siene regiap immuniiatis tutatus sit. Qnapropter ro- pertingit iri descensum nsque per medium villae qnae
gavit neoidem praedictos abbas enra domino Vstlf- Reteresheim P vocatnr; in latitudine vero a medie-
haldo adsecato sro, t* ptrtenrant morem seqwentes» tateyfnV o_ri*lnie^lre*dfeftW, risqoe hi anti-
ipsww «upcadictr eeen«wf loeom et ipsias praeelpoas qaitttt afverira' fftrvn qui Lorfana r dicitnr, et est
cortes in teteia» nosteav itnpeTialis defenstonis, sfta ih cotrritatttIltechfk >, et hi episcopatu Argen-
excldsa «mm eomiseili sew ftseaii potestale, teejpe— tinertsi. In EgeheSheim < curtis dominica, curo
remus. Ne» ergo majnnmt aoftroruni exempto jwo- qtiarta parfe fcamnt et dedmis ipsios afiodii cum
veeati, sinmiqne ipsi Iod ntilitati et nostrie ssrtoti * aliis pertinehtiis stris. Ih Sigoltesheim ", curtis do-
providentes, petitwmiipsorum i» ©mnifeotanRnere t minica cuih omurons appendicHssuis, vinefs et agris
deeretimws. Praeeipiente» itaqne iraperiadi swetori- et pratis, mansus censuales et serviles, mancipia
tate jubemus ut JttHus judex pqbiicns, mrlla jttA- utripsque sexus; capella ipsius curtis cum ompibus
ciaria potestas nostrisool fuluris temporibus ipsum decimi»
ipsins praedii; decimaevero salicae terrae et
supradictura leen», vei curtes ipsios potestalive seryiliura beneficiornn»ad portam monasterii
p^rti-
ingrcdi prsesumant; Mecparatas , aut mansiones c
ibf fWia**, nec qfteraquam hominum constringant, «ea^; medtetas dominis, sivebawii detotamarca
nfie qSidqtfaJ» dejurefisci hdstri inibi reqtftrant; i«)iftam eartira donraicam cnm foresfe et omni nti-
sed praedictus Theopaldus abbas, et ,omnes succes- litate pertinef. ipe* autem mareha incipit a viltota
sores ipsfits ipsas ciirtes ex hoC et deinceps pote- qtiaeMezefai ^dicfttr, et lerminatrir in rivOflffviiqwi
statfve et lolaiiter.cum omni mundiburde d possi- ?acfionna*dTeitttr, |uxtavilIulamqu*Scot(enwirre ?
«De ceinitaiuKirkehheim, qni et pagosTroBin- 1 Hodie Rurelsheim, etiam prope Ensishemium.
" Hodie Rirzvelt, yicus
gorum dicitur, consulalur Schoepffinus,
*""
Alsat. illust. ' inter Ensishemium et No-
M.tpag. Ui etoo£ yum Brt&cttifr.'--'
b Yide Chronicon Novientense. n Hodie Bollweiler, duabus supra Rufacum leucis.
0 Incumbebat provincialibus onu» missos et lega-.]D a° Beleus, siyo Belqs mons, Gerntanice Belchen, '
tos regios,_comites, duces aliosaue magistratus pu- Gallice BoTon,dihqium TogeSl monlium habetur al-
Micos recipiendi, eisque maasiones sive diversojria lis^imus, et duabos ieucis a Mttrbacp distat, noh
pro cujusque dignitate et conditione praestare. Hic corifundendus crim aftejo ejusaera riomjofsmco-
sumuntur mansiones pro hospjtii jure quo praedicti mitatus Burgundicf finrotrsprope Belfortoril StUf.
g*afudeBaht,etparatat pro espensiS iifewtttit sus- P RetersHem, pSiuJOsupra ffafacum-
ceptiones. k Mmtwiler, pfdj^e SuUzbacdin Soridgdviae.
* U esty tntela et defensione. Lege Glossaria Wa- I. Rittfs LawL
chteri et Haltausii, pag. 1101 et 1373. ' Legafur Sctiflepflini Alsatia. illostrata, tom. f,
e OppidohfmrOber-Sult.
1 Hodie Sermertkeim, supra Benfeldam situs. ¥A
adhuc supersunl ad lllura fiuvium ruderai arrtiqua * Siaotshfim.. .
capellse sanctp Udaliico dicatae. *+ ^itm^mi Gregpfiariaj. Ke^ofqffloqfle
f Hodie Rexketm, prope Ensishemium. djcfus. ao ofip^m Hp^asterlense pertinens.
11Hodie Gundetshetm, vicus pfope Kufacura. i Hodi^ rrW^BfWiw sive fec/if, orttts exdtio-
' Hodie Bergholtz. prope oppidura Gebweilfer. bus riYis_cw||_»^Sus pfope urbem atque abbatiam
i Hodte Baltersheim, prop« Ensisnerifirihi. "'
k Hodie vicus Battenheim, rion longe ab p_^»IdoJCo-
quoqne pfoptf firisl* fj^^j^m00tr,
shemium,
 1085 DIPLOMATAECCLESIASTICA. 1(58*
vocatur ; in latiludine yero ultra Vachorinam juxta A tinentiis. In Northus >, cnrtis dominica com omni-
Lucelwilreausqueinamnem quiMuIibach h vocatur, bus appendiciis suis; salica' terra c«m deeimis snis,
in comitatulllichick, et in episcopatu Argentinensi quae ad portam pertincnf. In ipsa tilla, et ih Hun-
sila. In Olleswilre c, curtis dominica cum allodio denesheim i, et in Lumeresheim ~~,medietas etiam
vinearum et agrorum , mansus censuales et servi- banni in ipsam curtim pertinet. In Utenheim l, cnr-
les; decimsj ipsius praedii totaliterad portam mona>- tis. dbminica cum salica terra et decimis ipsins, ec
slerii in ususpauperum ethospitum perlinent. Ban- clesia cum decimis suis : quaTtapars banni in ipsam
nus ipsius allodiicumomni mundiburde sua in ipsam curfim perlinet. In Valva m, curtis dofhihica et sa-
curtim pertinel, Viisscilicet et inviis, exilibus et lica terra cura curtibiis et pratis, et qnarta parte
rethlitibus ; commuiiisvero bannus usque in alveum banni. In Hiltesheim D, curtis dominica, salica terra
Eggenbach d el alveum Ille fluminis , usus vero cum decimis snis, ecclesia cum decimis suis, ban-
ligiioruniet pascua atl saginandos quinquaginta por- nus totalitcr cum omni mnndeburde et omni utili-
cos in Westerholz in ipsam curtem pertinet: sita tate. In Wilenesheim °, curtis dominica cum om-
est autein in comitalu Kirchheim. In Scerewilre e, nibus pertinentiis suis, salica terra eunr decimis
curtis dominica cum vineis et agris et pratis, suis, hannus cum omni dominio. Capella Nivera-
mansus censuales et curles ipsorum, et bannus B tesheim P, cum decimis suis. In Muoteresholz i,
ipsius praediiet villicatio in ipsam curtira dominicam curtis dominica, salica terra cum decimis suis, ec-
pertinet; decimaesalicaeterrae ad portam monasterii clesia cum decimis suis : mcdietas banni in ipsanv
respiciunt. In Chagenheim f, curlis Dominica cum curtira pertinet. Capella in BaldenAeim *, cum me-
salica terra, curtes, curteficia, mansus serviles et dietate decimarum ipsius villse. In ArtolveBheiHi,
censuales, cum molendino et piscationibus, et fa- curtis dominica cum omnibus pertinentiis suis, sa-
milia aliisque appendiciis et omni libera ulilitate; lica lerra cum decimis snis, eeclesia cum decimis
In Sarraeresbeim e, curtis dorainica cum salica suis, banniis totaliler cum omni utilitate. Capella
teira, cnrles, mansus serviles et censuales, eccfesia in Birenheim *, cum decimis ipstns villae.hi Grn-
ipsius villaecum decimis snis ; deciraaevero salicae ienfteim », curlis dominica cum salica terra ac tle-
terrae ad portam perlinent; bannus et villicatio cimis ipsius, ecclesia cnm omni deeima ipsios banni,
ipsius proedii vel familiaein ipsam curtim pertinet. bannus totaliter cum omni dominio et libera utili-
In Hitlenheim h, curtis dominica cum salica terra tate. In Wizwile T, quae sita est in pago Brisigau-
el omnibus perlinentiis ipsius, molendino, piscatto- gensi, curtis dominica cum omnibus appendiciis
nibus ; ecclesia barrochialis cum omnibus decimis suis, ecclesia cum omnibus decimis suis, bannus
ipsius, decimoe salicae lerroe ad portam perlinent: ' J cum omni libera utilitate. in Burcheim *, cutlis do-
medietas banni ipsam cttrtim respicit cum suis per- minica, salica terra cum decimis sui*, eeclesia cum

» Hodie viculus Wihr in Gregoriana falfe, cOm- mrrifcatiet jurepatronafus gaudet abbatiaAprimona-
muniter dicttts Klein-Wikr, quae ullima htfflCttpati©' steTieosis.''
idera est ac Lfuetwilre.- Lutzel enim esl yetns yos 0
_ttodieWiltisheim,m\%pWitzen,mquo vjcoprae-
theotisca, quaeparvum quid significat, Alsat. illusl., dicla abbatia adhuc habet jus patronatus el deciraas,
tom. I, pag. 726. qaas cum parocho drvidit.
b Hodie rivus Muhlbach, qnem incolae vocant t Niffern, vicus dtiabns leneis ab Aprimonasierio,
Kleinlhalbaeh, et prope quem situs esl vicus Muhl* hodie destructus. Exslat tantum capella S. Calha-
bach perlinens ad oppiiium Monasteriense. rinie ad pra^dictam abbatiam pertinens, in parochiae
c Orschweilersive Orc/m>et/er,propeSelesladiom. Schwabsheimensis districtu.
d Torrens Eckenbach,qni superiorem Alsatiam >ab i Hoiiie Mietersholz, sesquileuta a Selestadio ver^
inferiore, et dicecesim Argentinensem a Basileensi sus Rhenum situs, ad Rathsamhausios perlinens, in
dividil. quo abbatia Ebersheimensis curiadominicali.decimis
c Scherweiler. et jure patronatus gaudet.
f Hodie vicus Kogenliebn prope abbatiam Ebers- r Baldenheim, vicus est ad D. de Waldner perti-
heiroensem, pertinens ad episcopum Argentinensera, nefts. Decimarnm dimidiampartem ibi habetabbatia.
in quo illa habet curiam dominicalera. In Boldenheim olim fuit eapella S. Oswatdi ad eam-
8 Sermersheim.
h Hutlenheim. dem speclans abbatiam : hodie est deslructa, et ti-
tulus ejus dicitur in ecclesiam Ebersheimensis mona-
Norlhausen, vulgo Nartz. ])
i Hodie Hindisheim, tribiis sopra Argentoralum sterii translatus.
» Hodic Artetsheim, mferioris AlsatiaeRhemfmirt-
leucisdistans,pertinensadepiseopumArgentinensem, terac Selestadtem vicris, ad principem de Rohan-
in baltivatu Dachsteinensi.
k tto&tiLeimersheim,propeHipsheim, speclansad Soubise perlinens. In eo cum parocho decimas divi-
eunidem episcopura, in baltivatu Benfeltlensi. dit abbatia Aprimonasleriensis, quae quoque ibidem
1 Vtenheimvicus ad Reinaehios
pertinens; in quo gaudet curia dominicali et jure patrorratus, ut supra
cuiiiparocho decimasdividit abbatia Ebersheimensis. hr 1Utenheim diximus.
Jus patronatus integrura ad eantdera abbatiam olira Hodie vicus Bindern, prope Ebersheimense mo-
pertinebat; sed vi ifansactiotiis anno 1749initaetri- nasterium, perlinens ad episcppum Arg«ntmense:n.
bus vicibus hoc juregaudet episcopus Argentinensis, Ctiriam dorainiealem itt eo possidet abbatia*Ebers-
el quarta vice abbas. heiraensis.
mHodie Vatfl, inter Benfeldamet Oberehnheimittfii u Grusenheim.
situs, vicusad Nobilesde Aiidlari spectans. T Weisweiler.
n Hodie Hiltzen, vicus ad cpiscOptimArgehtiriCn- * Burgheim.
sew pertiueus, in quo omnibus decimis, curia do-
im . LUDOYICII GOGNOMENTOPH 1088
decimis suis, bannus cum omni libera utilitate. In A ricorum gregi, eorumque pOsteris pvaefatam curtem
Lagelenheima,cnrtis dominica, sahca terra cum de- Anutium, cum oniversis adjacentiis suis, mansis,
cimis ipsius, ecclesia cnm decimis suis, bannus videlicct, districtis, ac pontibus, terris, ac vineis, et
cum omni dominio suo a ripa Rheni usque ad ri- campis, piscationibns, cullis et incultis, montibus,
pam Ille flnminis. Itaque praedictus Theopaldus ab- vallibus, et planitiebus, rupis, et rupinis, aquis,
bas et omnes successores ipsius has praedictas cur- aquarum decursibas, pahidibus, judiciariis, servis et
tescum omnibus pertinentiis ipsarnm absque ulla ancillis utriusque sexus, legalibus quoque, placilis,
contradictione, sen convulsione, vel diminutione ali- aquafumque districtis a termino de Cadro, usque
cujus judiciarise potestatis, seu saecularis, sive spi- ad Trasiae pontcm, omnia in integrum, sicuti ad
ritualis per munificenliam nostrae imperialis aucto- eara juste et Iegaliterpertineredignoscitur,jubemus,
ritatis et largitatem meliorando et augmentando po- ut praedicta congregatio sanctae Cumanae ecclesiae
testative possideant, qualenus-fratres inibi Deo ser- sacerdotum et clericorum, qui pro tempore Deo
vientcs ipsum pro salute nostra ac pro statu imperii sanctoque Abundio confessori et martyri Pelagiae
nostri frequentius exorent. Etul baecnostra impe- deservierint, potestatem habeat eam tenere, possi-
rialis auctoritas nostris et futuris temporibus stabilis dere, et quidquid ex eadem curte suisque legalibus
et inconvulsa, Christo largiente, permaneat, manu B pertinentiis facere voluerit, faciat ex nostra plenis-
propria subter signaviraus et annuli noslri impres- sima imperiaii auctoritale. Praecipientes ergo sanci-
sione sigillavimus. mus nt nullus dux, comes, aut quilibet reipublicae
Signum domni Ludovici serenissimi imperatoris. procurator, neque aliqua persona magna, vel parva
EgoDurandus notarius atl vicem Domini Helie b utriusque sexus, cujusque ordinis, aut dignilaiis ex
archicancellarii recognovi. praetaxata curte Anulium, vel pertinentiis suis ali-
Data Kalendis Maii, anno, Chrislo propitio, 3 piis- quam diminorationem, aut invasionem facere prae-
simi imperatoris, Augusti. Actum Trhonie seu Kilik- suraat, nec eisdem hominibus ejusdem curtis, seu
hem « in comitatu domini Wuorandi comitis, in con- infra praetaxalis finibus tam ingenuis, quam servis
cioneimperatoriset principum, annoDominicaeincarr degentibus ullo in tempore in qualibet funclione
nalionis 817, indictione 6 d, in Christi nomine feliciter. publica.aut redhibitionis exactione, vel excnbia pu-
Lxxxn. blica audeat molestare, nec aliquid de eo, quaesuper
PROHONASTERIO COMENSI. memeravimus abstrahere, vel diminutionem facere,
(Anno 818, pridie Kal. Aug.) quoque tempore prsesumat; sed Iiceat praedicta?
[Ughelli, Itatia sacra,] sacerdotum et canonicorum congregalioni, suisque
Ludovicus divina providentia semper Augustus. ^ successoribus, qui pro tempore fuerint, praefatam
Cum justis petitionibus sacerdotum ac servorum curtem in integrum ad laudem et decus sanctae
Dei, quas auribus nostris insinuaverint, libenter RomanaeEcclesis quiete et pacittce possidere, prout
annuerimus, et eas cum Dei anxilio ad effectum hactenus possessa est ex publica parle. Si vero,
perveriire, fecerimus non solum regiam et' imperia- quod niinime crediinus, contra hujus nostri praecepli
lem consuetndinem exercemus, verum etiam libera- statuta quisquam temerarius exsliterit, sciat se
litatem ad statum terreni regni corroborandum, quod compositurum auri purissimi libras centum, medie-
ad seternam beatitndinem capessendam profriturum talem palalio nostro, et medietatem parti praedictae
esse confidimus. Idcirco notum esse volumus om- congregationis. Ut autera verius credatur, et diligen-
nibus fidelibus sanctae Dei Ecclesiae et nostris, prae- tius ab omnibus observetur, manu propria approba-
sentibus scilicet et-futuris, quia adiens serenitatem tum impressione annuli nostri jussimus insigniri.
nostri culminis, videlicet totius sanctae Cumanse Durandus diaconus ad vicem recognovi.
Ecclesiae, tam sacerdotum quam et clericorum ordo Dalum pridie Kal. Augusti, anno Dominicae
generaliter obsecrando, ut pro Retributoris superni incarnationis 818, indictione undecima domini
amore, et intuitu animae nostrse, nostrique domini p. Lndovici serenissimi imperaloris, anno ejus imperii
genitoris Caroli piae recordalionis praestantissiirii quarto «. Actum Cumo ad Sanclum Petrum in Dei
imp. quamdam curtem juris regni noslri, qnae vo- nomine feliciter. Amen.
calur Anutium joxta lacum Lucanum, cum perti- LXXXIII.
nentiis et adjacentiis suis legaliter ad eamdem per- PROMAGALONENSI S. PETRIECCLESIA.
tinentibus perpelualiter possidendam concedere di- (Amw 819.)
[Apud D. Bouquet., Recueil det hist., tom. VI,
gnaremnr. Nos quoque, qui ralam prospeximus pag. 513, ex Sammarth., tom. Hl Gallice Chri-
postulationem, eorumdem precibus libenter acquie- stiants, p. 558.]
vimus, concedentesjam dictoordini, curicloque cle- In nomirie Domini Dei et Salvatoris nostri Jesu
» Lagelnheim. quarto imperii Lndovici Pii, qui incidit in annum
b Forsitan Helisachar cancellarius, in chartis Ln- 818, nec eum Adjftione sexta ouae tunc erat 15.
dovicianis memoratus. Dein indicf»*it_w%obat anno 818, seu quartoLu-
c De palatio regio in Eircheim multa hahent Bes- dovici. Haedi^jpfpitia, si jion adalteriuurq, saltem
selins in Cbronico Gottwicensi, tom. II, lib. m, pag. iaterpolatuaik^|ddnBt hoc diploma.
487,. et Schaepflinus, Alsat. illust. tom. I, pag. 704, • Scrmendmaiiulito.
d Annus Incamationis 817 non convenit cura a$ln$
1089 DIPLOMATAECCLESIASTICA. *090
Christi, Ludovicus, divina ordinante clementia, im- iA Ientiaenostrae ut iransitum ei per viam regiam, quam
perator Auguslus. slratam sive calciatam dicunt, ejusdem aquae conce-
Constat nos, divina ordinante gratia, caeteris mor- deremus, qualiter [quatenus] ad-praedictum mona-
talibus supereminere : unde oportet ut cujus prae- sterium nostris et futuris temporibus absque ali-
cellimns munere studeamus modis omnibus ecclesia- cujus impedimento venire potuisset: et iu eodem
slicis rebus opem fcrre. Idcirco notum fieri volumus loco velle pontem facere, ut transeuntibus nihil
omnibus fidelibus nostris, praeseniibus scilicet et impedimentum esset. Cujus petitioni, quia justa et
futuris, seu successoribus nostris fidelibus sanctae praedicto monasterio utilis esse videbatur, assensuin
Dei Ecclesiae,quia placuit nobis pro mercedis nostrae praebuimus, et licentiam aquaeductum per praedictam
augmento, et aeternaeremunerationis fructu, quam- slratam esse, tanlum ut pons desuper talis fieret,
dam villam quae est in territorio Magalonensi, qui transeuntibus nihil obesset, concessimus. ldcirco
cujns vocabulum est Villanova, sicnt e«m Robertus praecipimus atque jubemus ut nullus quilibet nostris
comes in beneficium habuit, ecclesiae S. Petri Ma- nec futuris lemporibus aliquod obstaculum aut
galonensis, ubi, Deoauctore, Argerimus praeest, quia impedimentum, vel calumniam rectoribus praedicti
constat eam ex praedictis rebus fuisse, cum omni monasterii de praedicto aquaeducto facere aut inge-
] rere praesumat, sed absque ullius infestatione hoc
integritate reddere, ita duntaxat ut quidquid recto- _g
res ac ministri praedictaesedis deinceps pro oppor- quod nos concessimus, ratum et stabile omni tem-
tunitate ipsius ecclesisede eadem villa vel de iis pore permaneat. Et ut haec nostra jussio omni
quae ad eam moderno tempore pertinent, facere teropore stabilis et inconvulsa permaneat, de annulo
voluerint, libero potiantur arbitrio ad haecfacienda. nostro subter jussimus sigillari.
Et ideo omnibus praecipimus, ac per has litteras Ego Durandus diaconus ad vicem Helisachar reco-
statuimus, ut nullus quilibet fidelium nostrorum, guovi et subscripsi.
tam praesentium quam fulurorum, praedictam villam Data xvn Kalendas Aprilis anno, Christo propitio,
cum omnibus ad se pertinentibus de praedicta sede 6 imperii domui Ludovici piissimi Augusli, indi-
abstrahere, aut aliquid imminuere, aut injustam ctione 12. Actum Aquisgrani palalio in Dei noinine
inlerpellalionem ingerere praesumat; sed, sicut a no- feliciler. Amen. LXXXV.
bis injunclum csl, et per hanc nostram auctoritatem
praedictas ecclesiae confirmatum, itaperpetuo per- PROMONASTERIO CONCHENSI IN DIOECESI RUTHENENSI.
maneat. El ut haac auctpritas firmiter habeatar, et (Anno 819.)
per futura tempora melius conservetur, de annulo [Apud Baluzium, Capitul., pag. 1416, ex archivo
nostro subter jussimus sigillari. '(_j monasterii Conchensis.]
Signum Ludovici serenissimi imperatoris. In nomine Domini Dei et Salvaloris nostri Jesu
Durandus diaconus ad vicem Helisachar reco- Christi, Ludovicus, divina ordinanteprovidentia, ira-
gnovit. peralor Augustus.
Datum Idibus Martii, anno, Christo propitio, 6 Multis fidelium nostrorum, et praecipue his qui in
imperii domni Ludovici excellentissimi Augusti, occiduas partes sunt constituli, nosse credimus quali-
indictione 12. Aclum Aquisgrani palatio regio in Dei ter vir religiosus Dado quodam nomine, qui nostris
nomine feliciter. Amen. temporibus religione et sanclitate, divina sibi admi-
LXXXIV. niculante gratia, emicuit, dum quietem appeteret
PROMONASTEP.IO DEENSI. et vacando videre vellet quam suavis est Dominus,
(Anno 819.) quoddam locellum in pago Rutenico super rivulum
[Apud D. Rouquet., ibid., pag. 516, ex Chifflet. in Hordunurn, cujus vocabulum est Goncas, inveniens
prob. ad Hist. abb. Trenorcensis, pag. 191.] huic negotio aptum, quo in loco nonnulli Chrisliani
In nomine Domini Dei et Salvatoris nostri Jesu propter metum Saracenorum, qui illam terram pe-
Chrisli, Ludovicus divina ordinante providentia ne totara devastarunt et in eremum redegerunt, du-
imperator Augustus. D dum confugientes, permodicum construxerunt ora-
.' Notum sit omnium fidelium nostrorum, praesen- torium, ipse assumpto labore propriis manibus eum-
tium scilicet et futurorum sagacitati, qualiter vir dem locumjuxta vires mundare atque slirpare cu-
venerabilis Araulfus abbas ex monasterio sancti ravit, et ut aptus ejus quieti foret operam dedit. Sed
Filiberti, quod est situm in insula quae dicitur Heri, non post raullos dies vir religiosus Medraldus nomi-
propter incursiones barbarorumqui frequenteripsum ne eumdem locum simul cum memorato Dadone ad
monasterium depopulantur, foras in pago qui dicitur habitandum elegit. Et
quia famam bonae opinionis
Erbadellicus(fferiiauje), in loco cujus vocabulum est vera religio illorum apud convicinos sparserat, non-
Deas «, per noslrum consensnm atque adjutorinm, nulli postponentes
saeculuin, quietara nihilominus,
novum monasterium aedificasse,et ob commoditatem quam ipsi degebant,
appetere vitam -conati sunt, et
ejusdem monasterii, et congregationis ibidem degen- eorum religiosis exemplis imitatores fieri cupien-
tis, ex fluvio qui dicitur Bedonia (la Bologne), aquam tes, eorum se magisterio subdidere, ac dum
ibi velle perducere; obsecrans clementiam excel- latim ipsa pau-
congregatio cresceret, ecclesiam ibidem
• VuIgoiWe vel
Grand-Lieu; nunc prioratus in dicecesi Namnetensi.
MjH Utfi^VlCi * ftWN^MECTQ WI im
|fc 1»B^ poraiBiDeietfelyjrtorispostri JesuCbrisM ^.J^nte
t njdefess.e yaleat obserjyare ,e*pro nobis yel
«Mstruxerani, «t «* Dado *ux*adJSW&JS*ibi #>War pro communi imperii nostri stabilitate Domituua
tara desiderium neraotlorem adbue ltocum,quidicitur exorare. flaic yerp ajictoritas ut a,b omnibus vera-
«cande ¥j*rij«,*jo»i # fecM.peteretj et ut Medral- chjs creq>tur, jnapns nostrae sign,ac,nlosubter eam
*»sat)ba« fierot, jej ut «psa «ongregatio regularis; rjrjhorare et djeanuulo nostro sigillare fecimus^
§wx«aquodeisfaesltas et jntellectusApomino tribije- Sipnm L.ttdoyijejserenissimi .unperatoris.
batnr, e*ii*eret, coapwni^oIwj»ajte^c*BBi«st. Hjs Durandus diacon,us ad vicem HeUsachar recogno-
«ecokafiatcaljs, saaoti^t «Amdem/coj^gaiienej» yit et suftscrj^sit.
ta aostra pwpria speeisdj xkfcosione atquetuitiooe Data yi Idus Aprilis, anno sexto, Christo propiiio,
dewenine. Kam nos, ut stenitus snb regula saRcti jraperii domini Lu,dovici piissimi Angusti, «ulialio-
«enedictd Oomias miUtamit, et per bonftrum moaa- W 12.
oheromconsattttmetperjaostdraea creberriraara adr- Actom- Affoisgrani palatio regio j» Dei noroine
menMonem «mcere itomino opitulante studuimus; . Mciter. Anieh.
«t ad proprias «onm «ecessitates fukiendas de LXXXVI.
PROMONASTERIO S. BAYONISGANDENSISa.
•wfeus«ostris quidda» ibidem delegaviiaus, ecck-
«fam videlfeet 4e Cerraaagis, et ecclesiaraqusenoBii-i_B {Anno 819.)
-natar Ga*»u8 Hiacus, «t jeoclesiamSaneli Cbriste- [Apud Miraeum,Bonationes Belgiccs,pag. 55.]
ffcori wHqptaniaeo eonstructam, JOJHB omni inte- In nemine Domini Dei et SaJvatoris aostri Jesu
grfeate earuaa. Simiii modoeteoclesiaa) defijwcanga CUristi, Ludovjcus, ijivina ordinante providentia,
cum curte de Gammaieria, ilerum akerameedesiam imperator Augustus.
ad portura Aori «ub ihonore sancti Satur.Bini con- Si erga loca diyinis cultibus mancipajta propter
structam, cum omnibus appendieus eanum. Necnon amorem Dei, ejus^ue in eisdetn locis sjbi famulan-
«kaiiiter «oniulyans ibtdem ecclesiara Sancti Sal- tes, beneficia opporluiia largiuaur, piaenwuin nobis
•vatorUia Cieenaiaeo, jpt alias duas «eclesias, piara apud D,ominum ae^paj i-eBmnerationis rependi non
m tomaeelle, «t atteram ujJEUfoeMMoee, «umomni- djflidiaMis,
bns adjacentiis earum, aliam quoque «eelesiam in Jdcirco noveritomnium fidelium sanctae Dei Ec-
Ruhilia cum omni intcgritate sua ; a quo quidem ^lesiae, nosjwjammje pi?esen«um scilicet ac futu-
lenore et Selvaniaenm et emniaqasetMdem delegata XQ£umsoieriia, quod yir venerabilis Ewhardus, ab-
suntpernostram auc.toriialerasttb immnnitatistuitic- bas ex mo#astfjrioquod dicilur Ganda, quod situm
nepje»ilw cospistere fecimus,,ut videiieel^iuitero- __est in pago BfAcfehaiCnse,oonstruotum in honore
pore raemoratum raonastei&amcum eadem congre- v sancli Petri principis «posiotoisnm, ubi eliam san-
gatione ©t cuoi praedicto loco qui vocatur Grande ctus Bavo 69pjfessor^brisJi owpore quiescit, delulit
Vabrum, io quo memoratus Dado exoptatam sibi obtutibvs nosfnj auctoritatem inuhunitatis Domini
quietem tenuit et vivendi finem feek, «ura oranibus et genitoris nostri Caroli, bonae memorise, praastan-
rebn* smi jusle pertanentibus, sive <fuaeinpraesenti tissimi imperatoris, in qua continebatur insertum
iempane possidet, sive 411% inantea Dominus ibi- qualiter ipse ob amorem Dei tranquillitalemque fra-
dem augeri vohierit, onra his oranibus praediotus trum in eodem moriasterio degentium, seraper sub
iaous qui dioitur Conchas eubspeciajinestravidehcet plenissima defensione et iinrounilatis tuitione faa-
et flliyrunivvelsuccessorura, ftee anrmente, tempera buisset.
invielaMiter eonsisAal,ui eadem coogregaUequiete Pro finnitatis eamque slndio, poslulavit nobis
semper imperiaii et regaU deieotnene iuta absque praedictus Einhardns* abbas, ut paternae auctori-
eujasfibet impettimento preposkara suum Deo opem iati, firmitatis gratia, nostram quoque superadde-
a IsJnd Ludoviei Pii„ u* et Cajcoli Calyi, Jtcmqvte [nunc vero seorsira. Vide hujusee tomi col. 509, in-
Qihonis II iriiperatorum diplomata, in favorem Gah- ter Opera Eginhardil, Fuil autem Einhardus abbas
densis seu f&voriici monasterii concessa, hodieque_ i_I) decimtts quintus ccenobii Gandensis, cl primus ab-
•
«ntegEaiCiunsigiilis suis,tGandavj in palatio episco-• bas Selingestadensis, in diorcesi Moguntina, quod
pali ;asserxaniur_,^u.a3)pr_o.s«ahunjaMil^ rej(e«n- jpse.suo aere construxit ac dotavit; ut in Chrouicis
dissimusD. Antp.n1us"Trieslius,emsconfusGandensis, Lauxisharnensi.et ^andensi legitur. fiandense porro
riobis esbrbuit ac eomihuiiicavit. Ihtegra, ihqriam, S. Petri monasterium sanctus A,mandtis(qui relicio
«sseiwaolur, «rt.pate a SJormaanis (quod rarum in1 episcopatu Tungensi seu Trajeclensi, apostolum per
fiej^ica? ir.^jnasteriU))^uuquaro violata, ut iiairant. FJantiriam ae Brabaaiiam multis annis egit) exstrii-
Ingruente namau.e Iflorjmannprumih Belgipani irj-u- ^t, J3»«M»is_piseo«_ura «pifeus,Q?w» 9 sseeulari raili-
ptiorie, monacln Gantfenses cum sanctorum pigno- tia.adsaicraropt aScfitj^aroto-adoxit,
Jittws«e dtptomirtifeiis,primo AudOmarapoHni,liides Iri libo monaStefio _prifflumclerici simul in com-
- muni vi*entes,post raohaehi Befieiietrni resedenint:
«secon-
-J^dtwmftavatwi^w^ficaiitoMriwiM,
' |ftferUnivdecl,ui^a3 teuroestati. Qjioiw^acjtu mm * m :WW#J557*iW|K*M*tate PmH M Romani ponti-
mtte nllnris cettramtierstiterurit, elrebussedatiSjinde ) ficjs, mutata vj^^fact» SWt cwoflici, ut vocant,
€^ttv^m.*dVe*tAsHam »onastenum, posthmliiio1 s^calafeijjPjetiE^^Carolo V imneratore eodemque
*Mandi^edffl@wiennio post, cum locus ille eidem S.Ba
-i»i* fflftiPXfo» sefi %inhardus..est is ,«» Catroli i yonjs, ad*§^ps|N'^i;''ae
-
cenfluerites sttus,
nritrltoris suij ut inse loguj.tjir, yMm cle- JP8.^ftIoJ]£wBg&.J&$.<> ad custodiitm^rijSi, excj-
' Hagni,
peleT'*# e* -Me >ieSciipsitr E»ia«t ijtosdem m- - taridaeCommoWs,_itrarislatumest inde criuegiumca-
stolae aliquol inter epistolas Lupi ^"^"''ITtJBMBl \>,, *oinjcor,«iri ad le&^ialem ,6. Joannis ibasilieara
" '' ' t'
-.?-V* •
109$ DIPLOMATAECCLESIASTICA. 1094
remus atictoritatem. Cujus petitioni libenter assen-. A dttm confidimus; idcirco notum esse volumus cun-
sum pratbuimus, ethanc nostraro aucloritatem, erga ctis fidelibus sanctae Dei Ecclesise, oostrisque, tam
prasdictttmmonasteriam ejusque rectores, immuni- praesentibus quam futuris, quia divino tacti amoro
tatis atque tuitionis gralia fieri decrevimus : per monasterio Buchovia c norainalo, qood constructum
quod praecipimus atque jubemus ut nullus jodex est in honore sanctorura Cornelii et Cypriani, ac
publicas, vei quislibet ex judiciaria potestate, in situm est iuxta laeam qui vocatur Phedersee d,
ecdesias, aut loca.vel agros, seu reliquas possessio- quamdara villam proprietatis nostrae, sitam in cen-
nes memorati monasterii, qnod moderno tempore in tena, extagia « nuncupaia, quse appelhttur Sulgon ',
qulbuslibet pagis ac lerritoriis, infra ditionem nostri cnm terminis et omnibns ad se pertinentibus, vide-
iinperii juste ac legaliter possidet, vel quae deineeps licet curtilibus, aedificiis, familiis ac oiaocipiis, terra
in ipsius sancti loci commodura volaerit divina pie- sadica, cultis et incultis, agris, pratis, campis, pa-
tas augeri, ad eausas audiendas, vel freda exigenda, scuis, silvis, decimis, aqnis aquarwnye .decursi-
aut mansiones vel paratas faciendas, aut fidejas- bus, molendinis, piscationibus, viis et inviis, exi-
sores toHendos, aut homines ipsius monasterii, tara tibus et regressibus, omnibusque rebus magois, et
ingenuos quam et servos, super terram ipsiuscom- parvis ad easdem res juste legitimeque perlinenti-
raanentes, distringendos, nec ullas redhibitiones aut'. B bus, seternaliter in proprium donamus; constituimus
illicitas occasiones reqwirendas, noslris et futuris quoque et confirmaraus per nostrae auctoritatis mu-
temporibus ingredi audeat, vel ea quae supra memo- nitionem ut nullus publicus judex neque dux, nequd
rata sunt exigerc praesumat. comes, aut quilibet ex judiciaria potestate, ecclesias,
Sed liceat memorato abbati suisque saccessoribus curles, aut Ioca, vel agros, seu reliquas possessiones
res praedicti monasterii, tum omnes fredos conces- memorato monasterio prsesenti tempore subjacenles,
sos, sicut in praecepto domini et genitoris nostri yel quae deinceps in jus el dominiura ejiisdem mo-
contineiur, sub immunitalis nostraedefensione quieto nasteril divinae pietatis augmento pervenerint, ad
ordine possidere, et' nostro fideliter parere imperio, causas audiendas, vel freda exigenda, vel paratas
quatenus ipsos servos Dei, qui ibidem Deo famu- faciendas, fidejussores follendes, aut homines etiain
lantur, pro nobis et conjuge, proleque nostra, atque tam ingenuos quam %l servos sttper terrara ipsius
siabilitate tolhis imperii nostri, a Deo nobis concessi monasterii commanentes distinguendos [distringen-
atque conservandi, jugiter Domini misericordiam dos], nec ullas redhibitiones, vel bannos, aut illicitas
exorare deleclet. occasiones requirendas, seu ullum placitum publi-
Hanc itaque aucloritatera, nt pleniorem in Dei cum habendum, nullis temporibus ingredi (audeat)
nomine oblineat firmitalem, et a fidelibus sanctae iC vel ea quaesupra memorata sunt, praesumai exigere;
Dei Ecclesiae et nostris verius certiusque credatur et ut censnaies homines su* farailiae, in quibuseun-
et diligentius conservelur, manu propria subterfir- que locis sint constitutsc, pacem habeant, et coram
raavimus, et anntili nostri impressione signari jus- nullo judice regantur aut bonum [bannum] persol-
simus. vant, aut saeculare negotium habeant, nisi corara
Dala Idibus Aprilis, anno, Christopropitio, imperii abbalissa, vel ipsius monasterii advocato, sed liceat
noslri sexto, indiclione 12. Actum Aquisgrani pala- supradicli monasterii abbalissis sub dominicae im-
tio regio in Dei nomine feliciler. Amen. muniialis tuitione qnieto ordine per omnia possidere.
Signuro Ludovici serenissimi imperatoris. Avocatis autem, quod nescimus quales sint quando-
LXXXVII. que futuri, constiluimus, et nostra imperiali aucto-
PROPARTBENONE BUCHAVIENSI. ritate percipimus [prseeipimus], ut ipse advocatus in
loco supra memorato nullumjus habeat placilandi,
(a Anno 819, Junii 22.)
vel judiciariara potestatem exercendi, nisi
[Apud Neugart., Codex Alemannicus, p. 17, ex Lu- fonealiqttam
nig. Spicil., part. ui, cap, 7, de abbatissis.] ab abbalissa vocafus advenerit, et tunc voiun-
In nomine Domini Dei et Salvatoris nostri Jesn tali, sive petilioni ipsius salisfecerit; sumptus vero
Christi, Ludovicus, divina inspiranle clementia^.ira- D vel servitii tantum detur advocato ex parte abba-
peralor Augustus. tissx, ad unumqueraque locutn advocatus cum se-
Si locis Deo dicatis quippiam muneris conferimus mel in anno placitum babueril, et duodecim equos
el imperialis magnificenliae morem exsequimur, ac adduxerit, tantum honeste procuretur. Nullum placi-
divinum per hoc nobis favorem facilius concilian- tum prceter voluntatem abbatissae usquam advocaius
Gandensem, titulo S. Joannis in titulum S. Bavonis Buchaugiensibus nancisceremur; sed incassum.
mutato, per ejusdem pontificis decretum. Exinde t hisolita formula. Communior arite Lodovici Pii
Philippo II rege catholico, Caroli filio, rogantc, Pau- amotionem a regno : Divina ordinante providentia;
lus IV collegiatam S. Bavonis ecclesiam ann. 1559 in rarior : Divina ordinante clemeniia. Post annum 833
«atbedralem evexit. usitala : Divina repropitiante clemeuiia.
Fuit autera «aoctus Bavo Agilulfi in Hasbania co- ° Al., Buchaugia, buckau..
mitis filius, efoittque Gandavi in monaslerio a se A \'el Federsee, Latine lacus plummus, ad dex-
Xondatoann. *3§, ut SigebertHS in Cbronico snppu- tram Dauubii.
lat,aut aono prosiwe sequenti. ' Al., estcgia, vel slagia, domus, mansio, domioi-
• Apograpbttm ftec Lunigianom vitiosissiranm lium, a stare..
esse nemo uon videbit. Dedimus itaque operttm «t . S Sulgeu vel Saulgen opDiaum,.ooxnicJJiumxemi-
aliud, autographo magis consentaneum, ex tabulis tis inemorauBifienJenae..
 <_.. •«, -•$*?•
""'' ~ ,'
'*W':':*,:i- ••'
"
'':V.':."UBtl.' .... , LUDOVICI I COGNOMENTOPII 1096
statuat, quidquid placitando acquisieril, duae inde Aassequenda, et ad regnj stabilitatem pertinere con-
;•£. partes erunl abbalissae, tertia advocato; nullum fidimus. Idcirco notum;fieri vplumus omuibus fideli-
'"' domus Dei servientem, sine abbatissa vel ipsius bus nostris, praesenlibus scilicet et futuris, quia vir
consensu ad judicium cogat; nullum de familia venerabilis Podo S. Placentinse ecclesiae episcopus
sine justa sociorum suorum deliberatione damnet per missum suum nomine Reginoldum presbyterum
. vel coerceat; nullum advocatum vel exactorem sibi ostendit nobisprivilegia in.quibus continebantur
constituat; nihil privati muneris vel serviiii a quo- douationes regum Longobardorum, Hibprandi, Hai-
libet loco, sive curte, sive cellariis quasi ex debito stolfi, Desiderii, necnon et aliorum Donorum homi-
et statuto sibi iure exigal; mansiones, sen perno- num, de quorhm donationibus quoddam monaste-
clationes nspiam frequentare caveat; qoodsiriltra rium, quod nuncupatur Gravacus, tempore domid
statutum et praeceptum in aliquo loco voluerit pla- et genitoris nostri Caroli piae recordationis per ali-
citare, ipse de tertia sui parte ibidem sibi contin- quos homines, sicut ipse Reginoldus missns praedi-
gente proyideat quid ad sumptum habere debeat, cti episcopi asserebat, injuste abstractum fuit, quam
nisi forte aliqua de causa ab abbatissa illuc vocetur, rem jussimus roissis noslris Adallaho venerabili
aqua tunc decenter, quod oportet, sibi exhibeatur. episcopo, et Arlmano comiti, quos ad justilias fa-
Proinde si haec slaiuta quisquam advocatus obsti- B ciendas in Italiam misimus, diligenti inquisitione
nata audacia transgredi et infringere praesnmpserit, invesligare, et nobis, si ita vernm esset, renun-
centum libras auri optimi, medietalem palatio no- tiare. Hanc causam subtiliter investigatam delule-
stro, medietatem vero monasterio persolvat, et ad- runt jam dicti missi nostri ad nostram nolitiam,
vocatia cum caeteris commodis justa praevaricationis et eam, quanta potaerunt subtiiitate, nobis expo-
examinatione omni tempore careat. Quando autem suerunt. Quam cum nos diligentius atlendendo co-
domina et mater ipsius monasterii de hac luce mi- gnosceremris, intelleximus justum esse, ut pracdi-
graverit, non aliunde veniens ibi abbatissa consti- ctura inonasterium una cum cellulis et rebus sibi
tuatur, sed ab ipsis sanctimonialibus, deinde a clero subjectis ad partem Placentinae episcopatus ecclesiae
el popnlo, quam idqneam existere cognoverint, eli— redderetur, et ideo pncdicttim monasterium sub in-
gatur et constitnatur; cui summopere interdicimus tegritate per banc nostrae auctoritalis praeceptioriem
ne aliquas res praefali monasterii cuiquam in bene- memorato yenerabili eplscopo, alque Placentinoe
ficium concedat, vel aliquo modo abusa sororum vel ecclesiae rectori resliluere et confirroare decrevi-
fratrum Deo ibi famulantium alienare pracsumat. Et mus. Praecipientes ergo jubemus ut nullus fidelium
ut haec nostrae concessionis auctoritas perpetuum nostrorum praedicto venerabili episcopo Podoni, et
obtineat vigorem, de annulo nostro subter eam jus- G Placentihae ecclesiae, vel successoribus ejus de su-
simus sigillari. pradiclo monasterio Gravaco in pago Placentino
Datum undecimo Kalendas Augusti, anno,Christo constructo ulterius inquietare, aut ullam calumniara
propitio, sexto imperii domini Ludovici piissimi Au- ingerere praesumat; sed liceat ei ac soccessoribus
i
gusti, indictione 12 ». Actum Angelhaim palatio ejus niemoratum monasterium, tam nostris quam
publico, in Dei noraine feliciter. Amen. successorum nostrorum temporibus, absque ullius
Sigmun domini Ludovici, piissimi imperatoris Au- potestatis vel personse injustse contrarietate, quieto
gusti °. ordine tenere ac secundum sacros canones ordinare,
LXXXVIH et quidqnid exinde secundum aequitatem et juslitiam
PROHONASTERIO GRAVENSI. facere voluerint, liberam et firmissimam habeant
(Anno 820.) potestatem; etuthaec auctoritas firmior habeatur,
[Apud Ughelli, Italia sacra, tom. U, pag. 201.] et a fidelibus sanctaeDei Ecclesiaeac noslris melius
ln nomine Domini Dei, et Salvatoris noslri Jesu credatur ac diligentius conservetur, annuli nostri
Chrisli, Ludovicus, divina ordinanle prudentia, im- irapressione signari jnssimus.
perator Augustus. Ego Gandulfas ad vicem Fridugisi recognovi, et
Si res ad sacrosanctas ecclesias et caetera venera- subscripsi.
bilia pia loca pertinentes, quae aut per negligentiam, Data v Eal. Maias, anno, Christo propitio, 7 impe-
aut per quorumlibet carnaliter viventium cupidita- rii D. Ludovici piissuni Augusti, indict. 13. Actum
tem de ipsis abstractae sunt, eisdem sanctis ecclesiis Aquisgrani palatio regio in Dei nomine feliciler.
et venerabilibus ac piis locis restituerimus, et ad Amen.
earum dominalionem revocaverimus, hsec procul
dubio nobis, et aeternaemercedis praemia facilius
« Indictio 12 respondet anno 819. grapharii culpa ad finem rejecta sunt. Refert tamen
b Errore amanuensis pro Ingelinheim, quo ex Aquis- Bouquetus loc. cuvpag. 518, ex MiraeiCod. Donat.
granensi palatio iraperator niense Julio concessit, Piarum.pag. 55, fragraentum alterius diplomatis,
fbidemque comitia habuit, ut disertis-verbis testatur Eginhardo 'GahdensBJmonasterii abbati a Ludovico
Eginhardus in Annalibus ad bunc annum, apud Pio concessi, ubi subscriptio imperatoris tandem ad
D. Bouquel., tom. VI, pag. 178 (Et supra, col. 367). calcem quoque legitqr. Vide diploma proxime prae-
* ifeec verba, quae in aliis diplomalibus canceUarii «edens
nomen notasque Chronicas praecedont, iforta ant^
 lf~. -,.'
'**
1097 DIPLOMATAECCLESIASTICA. 1098*
LXXXIX. . A dimus. Idcirco noverit omnium fidelium nostrorum,
. PROHONASTERIO FARFENSI. tam praesentium quam et futurorum, solertia, quia
(Anno 820.) vir venerabilis Castellanus abbas monasterii Sanctae
[ApudMabill., Annal. ord. S. Bened., tom. II, Mariaeveniens ad nos, innotuit eo quod ipse cum
pag. 722.] fratribus suis in valle quse dicitur Asperia mona-
In nomine Domini et Salvatoris nostri Jesu Chri- sterium in aedificia antiqua construxerit, in quo
sti, Ludovicus divina ordinante providentia impe- nunc, Deo opitulante, cum turba monachorum sub
rator Augastas, omnibus episcopis, abbatibus, ab- sancta regula militat, obsecrans ut praedictummo-
batissis, ducibus, comitibus, judicibus, gastaldiis, nasterium et celhilas, quas ipsi ab eremo constru-
vassrs nostris, vicariis, actiohariis, centenariis, vel xerunt, et nunc ibidem aspiciunt; id est, ecclesiam
reliqnis fidelibus, seu missis nostris ubique discur- Sancti Petri in Arulas, et ecclesiam Sancti Joannis
rentibus. Cognoscatis quia Ingoaldus venerabilis in Riardo et ecclesiam Sancti Juliani super Bucia-
abbas ex monasterio sanctae Dei genitricis semper- cum rivulum, et caeteras res ad praedictum mona-
que virginis Mariae, Sabinensi in loco qui vocatur sterium Sanctae Mariaepertinentes yel aspicientes,
Acntiamis, clemeotiae regni nostri innotuit, eo quod sub nostro susciperemus mundeburdo atque tui-
monachi, vel secundum regulam sancti Benedicti ] tione; quatenus iidem monachi cum omnibus ad
offerti sanciae Mariae, quos ipse ordinaliter praevi- eos pertinenlibus quiete ac libere viverent. Cujus
dere debet, fuga lapsi, per episcopia et caeteramo- precibns ob amorem Dei et reverentiam divini cul-
nasteria, sive per diversa loca aliquotieS appareant, tus- aurem accommodare placuit, et hos nostTae
et retulit quod nullo modo recipere valeat, sed in- auctoritatis imperiales apices fieri decrevimus; per
jnste a quibuslibet hominibus ei aut missis suis quos praecipimus atque jubemus ut nullus judex
contradicti fiant. Unde petiit celsitudini nostrae, ut publicos, aut quislibet ex judiciaria poteslate, in
ubicunque eos invenire potuerit, tam ipse quam et praedictas cellulas, aut in rebus ad praedictum mo-
missi sui atque ejus successores, ut a nemine con- nasterinm legaliter aspicientibus ingredi temerario
tradicti fiant, Sed Iicenliam habeant eos, ubicunque ansu ad mansiones vel paratas faciendas, aut fide-
inventi fuerint, pnesentialiter recipere absqne ali- jussores tollendos, ant homines ejusdem monasterii
cujus diiatione vel contrarietate. Propterea hane distringendos, aut ullas redhibitiones, aut illicitas
auctoritatem eis fieri jussimus, per quam omnino occasiones requirere, aut exactare praesumat; sed
jubemus, ut nullus quislibet ex vobis praefato abbati liceat praedictum abbatem et successores suos cum
ejusque successoribtts atque missis eorum, ut de his rebus praesenti tempore ad praefatum monaste-
suis, at diximns, monachis, vel secundum aequitatis ( ! rium aspicientibus sub nostra defensione quiete
regulam offertis fugitivis, nullum impedimentum vej vivere ac residere. Et quandoquidem divina voca-
contradictionem facere pracsumatis : sed ubicunque tione memoratus abbas de hac luce migraverit,
inventi fuerint, de praesenti regulariter hujusniodi quandiu ipsi monachi inter se tales invenerint qui
recipiantur; et qui aliter agere voluerit, sciat se in eos secundum regulam sancti Benedicti regere va-
praesenlia nostra pro hac re in rationes advenire, Ieant, licentiam habeant ellgendi abbates: quatenus
et has litteras relectas eis reddere faciatis. Et ut ipsos monachos pro nobis, conjuge, proleque no-
certins credatis hanc nostram esse jnssionem, de stra, vel pro stabilitate totius imperii nostri, jugiter
arinuto nostro subfus sigillari jussimus. Domini misericordiam exorare delectet. Et ut haec
Data rv Kal. Maii, antto Christo propitio imperii auctoritas nostris futurisque temporibus Domino
domini Lndovici piissimi Augusti 7, indict. 13. protegente valeat inconvulsa manere, manu propria
Actum Aquisgrani palatio regio in Dei nomine feli- subterfirmavimus, et annuli nostri impressione si-
citer. gnari jussimus.
XC. Signum Ludovici serenissimi imperatoris.
PROMONASTERIO ARULENSI IN DIOECESI HELENENSI. Durandus diaconus ad vicem Fridugisi recognovit.
(Anno 820.) * Data xv Kal. Octobris, anrio Christo propitio 7
[Apud D. Bouquet., tom. VI, pag. 522, ex Append. domni Ludovici piissimi Augusti, a indictione 14,
ad Marc. Hisp., pag. 766.]
Actum Veru palatio in Dei nomine feliciler. Amenb.
In nomine Domini Dei et Redemptoris [Salvatoris]
nostri Jesu Christi, Ludovicus divina ordinante pro- XCI.
videntia imperator Augustus. PROMONASTERIO PRUHIENSt,
Si erga loca divinis cullibus mancipata propter (Anno820.)
amorem Dei ejusque in eisdem locis sibi famulantes
[Apud Hontheim., Historia Trevirensis, tom.I, pag.
beneficia opportuna largimur, praemium nobis apud •172'J
Dominnmaeternaeremunerationis rependi non diffi- In nomine Domini Dei et Salvatoris nostri Jesu
»Indictio 14 a mense Septembri inchoanda. ;' Dionysianumet Theodarium. Memorat et aliud prae-
1 Mabiflonias lib. vi de Re
diplom., pag. 526, ceptum de quadeih commutatione ab eodemHilduino
memorat praeceptura Ludovici dalum v Kal. Oct. facta cum Hairrado; datum xi Kal. Novemb. Sil-
eodem anno, ab eodem Durando recognitum, de viaco palatio regio, eodem anno, et eodemDurando
qnadam commutatione inter Hilduinum abbatem notario.
t-ATHOL.UV, 36
109$ EuDbtici i CO<5NOMENWi>n uofl
Christi, Ludovieus diviria ordinarite providehtia im- A mobile et immobile, tofum et ad rategrum per hanc
perator Augustus. nostrae auctoritatis ddnationemmemorataecellae S.
Pru-
§X liberalitatis ripstrae muriefe ffe berieficiis a Goaris et praedicto moriasferio S. Salvaloris
Deo ri^s cofetis locis tiep Sicatis quiddam con- miacensis id stiperidiajfralruin ibiderii DeOinilitan-
feriinus, i^ nobis ei ad iririrtalem vitam Mciter tiura , vel ettnctas e|usaem monasterii necessita-
trarisigendairi , et ad «terriam pefpetualiter obti- tes cprisulendas, ob emoltimeniuiri aniinae nostrae
rienaaih, pfbmiufam liquido credjriias. Idcirco no- perJjetBalitef ^ricessunus, atrijie perpptup ad ha-
vefit dhiriturtf fltieliuin ribstrbrum, tam praesentiurri benddiq delegairius ; ita videlicet, iit ijuidquid de
qriam et fdtttrbfhni, sdlertfa, qttia ttos divina aspi- hqc rectofes et iniriistri.sapra meiriorati monas- .
fatione tacti, et ccelestis patriie airiore sdceensi, li- tefii d^sporiereatque 6rdina,re, vel etiam facere vo-
buit hobiS ob atiimae riostfae salutem ad * cellam lueririt, iiberb iri orarjibus perfrtiantur arbitrio fa-
S. Goar, ribi ipse sanctus cbrpore fequiesclt, quae ciendi. fe ut iiaec auctorilas largitiOriis nostrae fif-
est ex ratiorie monasterii S. Salvatdfis Prjihriaeen- mior habeatuf, et ber futura tempora melius coriser-
sis, qtiod quohdam domirius Pippinu* rex aVuS vettir, manii pfopria siibter lirmavimus, et annuli
noster et Berta regina ava nOstra in rebus prrjprie- hostti liribressiope sigiiari jbssiirius.
tatis eorum el fttndamento Coristrotefnnt, ubi *I Signufn Ludovici sefenissimi imperatoris.
eTiam praesenti tempore Tancradiis abba )jri»esse Dufandus diaconns ad vicein Friiitigisi fecognovit.
videtrir, qttaindam partem silvae,qriae est Ihtra We- bata^iuKal. fefifusrii, abrio, Chfisto prbpitio, 6
saliametBidobricuin [Boppardiam]; fiscos hostrOS, iinperii LiiiiqyiciAngusjti,lridictiOnelavActuroAquis-
vel quaeinfra sunt, prcesentibus tfadefe, etile hostfd grani palatio fegio, iri Dei nomine feliciter, ainen.
jure in jus et dominationem pfaefataei'ceflse atque
monasterii conferre. Silva verd ipsa has habet tef* PROECCtESIA PARISlENSi.
minationes. Incipit erilrii Ahtltieli fiVuli; Ubi ipse> \Anno 820.)'
confraitiri Rheririm, ilsque in eum ioenm trbi fps*
siirgit, ihdesubtns Hoavelisa, deiride ifenHlri Wifl- ; paryo cnarfiDJEriqecctesiae Pansiensis.]
riach risqriein Horon; ex iride iri Moldesnart-tisqfie' In riomine Doroini Dei et Salvatorls nostri Jesii
fhBemcha rivulo , et per ipsom snrsurii ttsque uni dhristi^ Ludovicu^, rjiylna ordinante providentia,
rose sursit: Inde Veriit m Tivulumqtii vocatur We- impef ator Augusius.
sterbeiaV,et per ipsriin dedrstthi usque ad stratam NQtumsif otanibus ildeiibus sanctae Dei Ecclesiae
qfrise^ergit ad TrigOrfuffi*>,dri ilide Vaftituilra ip- et nostns, prsesentiiius scilicet et futuris, qiiia vir
srim rivrimra;etVenitili Heiswlllafi Usque ad stfa- ^< venerabiiis tnchadus Parisiacae Ecclesiaeepiscopus
tam qu* pergrt ad CoriflnCntium,ei ihde iti Basah- (letuUt sefenitaii nbstrae quasdatri auctoritates qrias
brilrifriim,et per ipsttm deorsum usqrie in &fandefl- Doriinus aviis nos^er Pippibiis et genitor bonae me-
Vttfti',*t per GrarideriVuWusqtie itt Rheiriini. IhlVa moflae Carolxis piissimus imperator ad petitiones
faas tersfinationes quantnmcnnque ibtnem cOritirie- riraedecessoruirisuorum ipsius civftaiis iieri iiisse-
tur, cum villnla qu* vocatur Bibefesneim, in qua runt; m quibus coutinebatur insertum quahter pro
suhtmansaduoetmahentes driodecim. Nomina Vero mercedis aeternseaugmento et firmitatis studkt ei-
mancipiomm h*c snrit: Ruodlandus tnrit rixOresua demjam riominatae Parisiacae ecclesiae per eorum
Helidim, et enm infantibus eorttm, 'etc. BanC vero auctoritates nfmayeruni rit fes mancipia ac telonea
silvam secundum dimensionem et conateratiohem qhaeei libefaiitateifegumyelimriefatoriimvelper jn-
superkiS prsescripiam, cum terris tath cultis quam stfumenta chartafnm eidem pfaefataetradltae fuerunt
incuitis,pratis atque pasCuis,exitibuset regressibus, eccleslae,deiriceps secfirius possiderepotuissent.iSos
» CeltemS. Goett, etc^ifttta ratiori'6 abbatia i>ru- clesiae snae^periinefe. Causa missis. dorajnicis com-
miejasis.cellam.S, Goaris a regePippino in conven-;D missa, Jttaicatum est, cellam regii juris esse ; ac
tu Attiniacensi obtinuerit, narrat V^andelbertus ejus, proinde Assuerp abbati jussu regis legitirae traditam
loci moriachus et diaconus in libello de hujiis sanc- fttisse. Instante nihnorainus arcbiepiscopo, Carplus
^ %liracttlis.Nempe conligit rit Bertrada fte^nk, Pip- Magnus convenlil generah adLippiam Saxoniaefon-
pi»i uxory e Pruraiensi monasterio ^td fincs Wor- tem habito, sub sacramento Ratberti, tuac ejusdera
matiensiura iter agens, ad cellam S. Goaris declina- mohar^teriiadvoriafti,afc dttodeciin testiuni, pronun-
ret, ubi tunc quidem Erpihgus rectoris nomine prae- txayity«am possessionem non Ecdeshe Trevirorum,
erat; nec qiiidquain reruro.necessariarym illic inve- sed regio tantum domiqiocompeiere. <J«pfacto, idem
niret. Rex inteThgeris, in eo Ioco numanitatem hos- rex, cum suorum consensu, cellam moiiasterio Prn-
pitalitatis desiderari, ubi qnondam sub beato viro> ihiae rtgro diploraate tra'6!idit,quod lri arcnivis mo-
hoec eadera virtus quam inaxirae viguisset, in gene-- nasteiii^otempWe^erValtuhiifuisse, idetri Wan-
raH cbiiVehtu Attifiiaci habito, Assuefo alibati Prtt-- de^bertus memorai.; At,fa»die cella et deminiumnon S.
miensi, qui praesens adefat, earadem ceUam regen-- Goarisini)Ot^ate.gJ. jiu-e,.Pr_^eBSj«p. oropUus
dam cOHHnisrtvhorratuS ift eam «SAngrtteofdinarett stmt. Jarii srio tempore scripsit Trithemius Chron.
atque hospitalitati competentem elficeret. At cellaI Hirsaua, toni. J,J»ag. 22 ; i Oppidum ad S. Goarem
0W ipsj, raooasterio et nranachis tutn subjecta fuft,, cumielOniOpefti|riH^firuTnraTri;sed nuhcjurfsest
SSft.,«M>ajijanlum beneficii jure concessa. Carolo) coraittMt Hassoirmn^fovJhcSalisteteCclesia raillo,
w»Wt:*eg«finte ftrta est Weomadnm Trevirrirulnl qutoncr&nipftefi^ittfra rid:stVioWKjfe,fiodie est si-
posti^fe^ iateret, Assnerum abbajem de eadem cel-- eulatis. »
Iacontentio, asserente arcbiepiscopo eam adjasec- «•Ubi mmt %. €oar.
1101 DIPLOMATAECCLESIASTICA. 1102
vero per hanc nostram auctoritatem easdem res et jS. mitis, et ibi rina cum advocato Parisiacae ecclesiae
mancipia ac telonea ipsius ecclesiae,confifmavimus venire hon differant, et rectam rationem ac legalem
ac robofavimns, ot in posterum rectores ipsius ec- justitiara adimplere cogantur. Haec vero anctoriias
clesiaeabsque uliins inquietudine vel injusta inter- nt firraior iti Dei riomine habeatur, et a fidelibns
pellatione quiete tenearit et secure possideant. In- sanctae Dei Ecclesiaeet nostris diiigentins conserve-
super etiam eiderojam nominato Ynchado episco- tur, manu propria eam subter firmavimus et anntili
po suisque successoribus concessimus atque more nostri impressioriesignari jussimns.
paterno per nostram auctoritatem confirmavimus ut Durandus notarius ad vicem Frndigisi fecognovit
nulios comes neque ulla judiciaria potestas in terra et subscripsit.
SanctaeMariaein ipsa insnla consistente ullum cen- Datura xiv Kal. Noveihbris, ahho Christo propitio
sum de terra Sanctae Marise accipiat, nec de fami- 7 imperii domni Ludovici piissimi iriiperatoris. Ac-
Iia ipsius ecclesiae neque de aliis liberis hominibus tum Aquisgrani palatu publice in Det nomine felici-
vel incolis, quae rustice Albani appellantur, in ipsa ter. Amen.
terra SanctaeMariaemanentibus hoc agere praesu- xcni.
mant, nec etiam eis quislibet ullam inquietudinem PROECCLESIA PARlSIENSl.
vel dominationemseu ullum bannum contra legem 'B (Anno 820.)
vel illicitara occasionem facere studeat, neque cen- [Apud Baluuum, ibid.]
sum quem dicunt foraticum, neque ripaticum, ne- In nomine Domini Dei et Salvatoris nostri Jesu
que salvaticum, seu ullam redhibitionem de terra Christi, Ludovicus, divina ordinante providentia,
Sanctae Mariaevel de supermanentibus accipere aut imperator Augustus.
exactare audeat. Sed liceat saepe nominato episcopo Si pelilionibus sacerdotum in quibuslibet neces-
Yuchadoac successoribus suis quiete ipsam instt- sitatibus ecclesiasticis nostra aucioritate sublevan-
lam secundum propriam voluntatem ordinare atque dis consulimtts, et ad ministerium eornm liberius
gubernare et in ipsa terra SanctseMariaetam taher- exsequendum opein ferimus, a summo Pontifice
nas quam alias suas necessitates sine alicujus redhi- Doniino noslro Jesu Christo aeternaeremunerationis
bitione exercere. P.raecipimusetiam atque jubemus largiri nobis praemia non ambigimus. Proinde no-
utderegali via exparte Sancti Gerroani a Sancto •' tum sit omnibus fidelibus sanctae Dei Ecclesiae et
Mederico usque ad locum qui vulgo vocatur Tudella nostris, praesenlibus scilicet et futiiris, quia vir ve-
in ruga Sancti Germani, neque in aliis minoribus rierabilis InchadusParisiacae ufbis ecclesiaeepiscopus
viis quae tendunt ad monasterium ejusdem praeno- . detulitserenitati nostraequamdamaucloritatemquam
minati Sancti Germani, ullus missus dominicus ali- domnus et g^riilor nqster bonae mettioriae Carolus
quam judiciariam potestatem ibi exerceat, heque gloriosissimus imperator ad petitionem praedecesso-
aliquem censum, neque ripaticum, neque fpraticuro, ris sui Enchenradlipsiuscivitatisepiscopi fierijussit;
neque ullum teloneum recipiat; sed missus episcopi m qua continebatuf insertum quoci per incuriam et
secundum propriam voluntatem ordinet; et advo- negrigentiam custodum ipsius ecclesiae strumenta
catus ejusdein ecclesiae tam de ipsa terra Sancti chartarum exusta vel concremata sive perdiia fuis-
Germani quam de praedicta terra Sanclae Mariae in serit, per quae scilicet quod plures rioDiIes viri
insula posita rectam ac legalem rationem reddat si- pro remedio animae suae res et tnancipia ad ipsairi
ne aliqua judicaria potestate inibi vel banno, nisi in delegaverunt ecclesiam, et qupd idem genitor no-
mallo legitimo vel regali placito, sicut Lex ecclesia- ster per eamdem confirmasset auctoritatem ut
rum praecipit. Deliberis autera horainibus qui super res et raancipia quas in eisdem instrumenlis in-
lerram ipsius supradiclae ecclesiaeParisiacaecohima- serta fuerant, et unde praedicta ecclesia eo lem-
nere videntur, ac eam perservire noscuntur, volu- pore legibus vestita erat, jure ecclesiasticp secure
rous nt sicut in praeceptoPippini avi nostri contlne- et quiete rectores ipsius ecclesiaefuturis tempofibus
tur, nullus in hostem pergat nisi una cum episcopo I) ] tenerent atque possiderent. Petiit etiam praedictus
ipsius ecclesiae, vel secundum suara ordinationem Inchadus serenitalem nostram ut pro mercedis no-
remaneat; et neque de ipsis hominibus supra ter- strai augmento et firmitatis studio eidem ecclesiae
ram Sanclae Mariaemanentibus aliquem censumTel more paterno nostram auctoritatem super hoc ne-
aliquam redhibitionem aliquis de capite corum ac- golio fieri juberemus, per quam modernis et futuris
cipere praesaraat quae a lorigotempore dare consue- temporibus res et mancipia quaeper praefata stru-
vefant et nrtnris lemporibus persolvere debent; sed Tnenta chartarum eidem traditae fueraht ecclesiae,
quidquid inde fiscusnosier exigere aut sperare po- firmiter, quiete, ac secure a praelatis ipsius ecclesise
tuerit, per omnia pro araore Dei elsanctae Dei geni- haberentur vel possiderentur. Nos itaqne inspecta
tricis Mariae praefato Ynchado episcopo suisqne eadem auctoritate domni et genitoris nostri, libuit
Successoribus libenterconcedimus, etgratuitoariuDO nobis ejusdem venerabilis viri petitionibus assensum
auctoritate nestra confirmamus ut nullam etiam praebere et paternae aucloritatihancquoque nostram
districtiouem de hominibus snper terram sanctae jungere auctoritatem. Praecipimus ergo atqnejube-
Mariaemataeritibusludiciaria potestas exercere prae- mus ut omnes res et mancipia quae ex liberalitate
sumat, nisi, ut supra diximus, in mallo legitimo co- eidem collatae fuerunt ecclesiae, nostris et futuris
 1105 LUDOVIClI COGNOMENTO PU_ 1104
temporibus per faancnostram auctorilatem rectores. A audientes comendavimns ipsins Hucpuldi, ut inqui-
ipsius ecclesiaeabsque uUiusinquietudine velinjusta reret de causa haecsi cnm legibus haberet, veniret
interpellalione quiete et secure habere vel possidere ad plaido, et qoa re melius poterit, eam defendat.
valeant. Quod si forte super eisdem rebus ante prae- Et cnm nos iUi hoc coraendaremus de domni im-
dictam exustionema praelatis ipsius ecclesise jure peratoris jussu, sic ipse Huepuldnscomendavit prae-
possessis quaestioorta fuerit, ut pro eis legaliter in fato Raginperto scayino et advocatore suo, ut exin-
foro disceptari necesse sit, ita per hanc nostram au- de inquirere, et ad plaido plainam racionem exinde
ctori tatem eisdem res et mancipia ipsius ecclesiaede- donared. Posito placito venicntes nos statuto die
fendantur sicoti per eadem iostrumenla, si igni ab- fn corte regi, qttaedicitur Pociolo, ripa fluvio Meu-
sumpta non fuissent, legibus defendi poterant. Haec cio,et cum ressedissemus inibi adcaussasaudientes,
Vefo auctoritas ut firmiorinDei nomine habeatnr, ressedentes nbbiscum Andreas episcopus Vicenti-
et a fidelibus sanctseDei Ecclesiaeet nostris diligen- ntis, et ipse Hucpuldus comis, Sevodo comis de
tius conservetur, manu propria subter firmavimus, Mantua, et suprascriptus Andreas judex, et Bonifri-
etannuli nostri impressione signari jussimus. tus, Lupus, Bodoriicus,et ipse Draco, et Raginpertus
Signum Ludovici piissimi imperatoris. scavittus, vel reliqui, sic ipse Bonifritus retulit nobis
Durandus diaconus ad vicem Fridugisirecognovit.'. B de hac causa, et dixil: < Ecce raodo ptaido est. Vo-
DataivKal. Novembr., anno Christo propitio7 lumus scire quid iste Hucpuld comis de ipsa silva,
imperii domni Ludovici imperatoris. Actum Carisia- quaenominatur Ostilia, que pertinet ad monasterium
co palatio publiciler in Dei nOmine.Amen. Nonantulae ostendere vult, aut pro qua causa eam
xeiv. contradicit. i Qui et ipse Hucpuld comis et supra-
PROHONASTERIO NONANTOLANO. scripto Raginpertus advocatore ejus dixerunt, quod
Placitum Veroncehabitum u Rataldo Verohenseepi- nullam racionem jusiiciam invenire potuissent, nec
scopo, missoLudoviciPii Augusti, in quo Nonan- poterint, qnomodo quartam partem et medietatem
tuiani monachicautam obtinentjcontraHucpoldum
comitem Veronentem. ex tribus portionibus de praefata silva Ostilia excep-
(Anno820.) tis duabtts sortibos vqaas superius nqminavimus a
[Ex TAur-itorio, AntiquitatesItalica,tom.\, pag.461.] parte praedictimonasterii cuin lege poterit contra-
Dum iu Dei noraine, civitale Verona, in judicio dicere. Sic de praesenti ipse Hucpold comes per ma-
ressedissemus nos Retaldus episcopus, misso dom- nicias suas de mahu ejusdem Bonifritus a parte
ni imperatorisadsingulorum hominum deliverandas praefati monasterii reveslivit. Unde et pro securitate
intentiones, ressedentes nobiseum Hucpuldus comis ejnsdem monasterii Nonantulae,hanc noticiam face-
-'
ipsius civitatis, Andreas judex, et Bonifritus nota- C re commoiraimus.
rius regularis, Draco et Ragtripertus scavinis ipsius Ego DeHsdeditnotarios regularis scripsi, anno db-
civilatis, vel reliquisy sic ipse Bonifritus notarius, mni Ludoici imperatoris septimo, pridie Kalendas
juxta ut nos illi comendavimus, coepit quaerere Aprelis, indictione tertiadecima.
praefati Hucpuldi comitis de parte monachorum No- Ego Rataldus episcopus, misso domni imperato-
nantulae et silva quae nominatur Ostilia, quaeposita ris manu mea subseripsi.
esSe yidetur in fiuibus ipsius civitatis Veronensis, Ego Andreasepiscopus Vicentinusconcordanssub-
portionem illam quae fuit quondam Anselmi abbati, scripsi.
et Aidini germani, quaram <res quae-a praefatomo- Andreas judex subscripsi.
nSsterio devenerunt: hoc est quartam portioriem de Draco snbscripsi.
super tota ex praefata silva, et medietatem in aliis Raginpertus scavinus subscripsi.
tribus portiOnibuS, quam a parte regia acqttisive- Ego Hucpulduscomes subscripsi.
runt; excepto sorte una, qnae pertinet ad domum Ego Bonifritus notarius subscripsi.'
culfile capeUaeregalis, quod vocabulum est Sancto Ego Odo comes subscripsi.
Laurentio, et alias Sorticella , quae videtur esse de _ LupuSsubscripsi.
curte Roverscelle Anselmi comitis. Et dicebat quod] Bodonicus subscripsi.
contra legem ipse Hucpuldus eam habet. Haec nos Brandolinus snbscripsi *.
» Animadverte in hoc placitoltalicae aut Francicae tra
voces ac palatium regis, aut extra aedeseorura proprias,
lingnae phrases, scilicet, Comendavimus, id eis interdictum fuit, neque facere licebat , nisi
hoc est comandammo, sive commandames; et de impetrata venia a dorainis ejus domus aut agri. Sta-
parte monachorum,qnod Italice diceres dapartede tutum id fuit lege 22 Ludovici Pii Augusii inter
monaci; et veniret dd plaido ; et racionem exinde part. n, torai I, Rer. Italic. ubi legi-
donared ; et per manicias suas. Uti in dissertat. de Langobardicas,
mus : Mihora.vero placita comesinfra suam potetta-
Comit. palat. animadverti, anno 855 occurrit Huc- tem, vel ubi impetrarepotueril, habeat. Quamobrem
poldut comet palatii. Nescio fierine potuerit ut idem ubi in alienis aedibnsaut agris (nam et in agro, et
Veronensis comes , qui in charta hac memoratus, sub dio, et sub arboribus noh nunqnam id faclum)
procedente tempore ampliori illo munere donatus et placita celebrabanlur, consuevere comites el missi
functus fuerit; an potius nepos ilUus, aut alter ab exposcere a domino loci faculialem iUic instituendi
eo comespalatii dicendus sit. Sed quanqaam tanta judicii. Impetrata quoque venia in ipsis jndiciorum
foret coriutibtts,hoc est judicibus populi ordinariis, chartis exprimi consuevit iis verbis, per data licen-
auctoritas, et amplior quoque missis regiis, id est tia, ne quidquam juris in eam domum aut agrum
judicibus extraordinariis : adhuc tamen si quando tribuere sibi judicibus publicis in posterum fas esset.
pfacitum habere et judicium instituere volebant ex-
 HOS DIPLOMATAECCLESIASTICA. 1106
XCV. A Data sexto Idus Februariic, anno Christi propitio
PROMONASTERIO INDENSI. 8 imperii domni Ludovici serenissimi Augusti, in-
dictione 14. Actum Aquisgrani palatio regio, in Dei
(Anno 821.)
nomine feUciter. Amen.
[ApndMarten., Ampl. Coltect., tom. I, ex ms. D. de
Louvrex.] XCVI.
In nomine Domini Dei et Salvatoris nostri Jesu PROMONASTERIO BUCHAVTENSI.
Christi, Ludovicus divina ordinante providenlia im- (Anno 821.)
perator Augustus, omnibus episcopis, abbatibus, co- [Apud Schaten., Annales Paderbornenses, pag. 67.]
mitibus, vicariis, centenariis, telonariis, actionariis, In nomine Domini Dei et Salvatoris nostri Jesu
vel oranibus rempublicam administrantibus, seu Christi, Ludovicus divina ordinante providenlia im-
caeteris fidelibus sanctae Dei Ecclesiae et nostris, perator Augustus.
tara praesentibus qnam et futuris , notum sit quia Si sacerdotum et servorum Dei petitiones, quas
concessimus monasterio nostro a, quod dicitur Inda. pro suis necessitatibus innotuerint, ad effectum per-
quod est dicatum in honore Domini et Salvatoris ducimus, non solum imperialem exercemus mansue-
nostri Jesu Christi, constructum in silva nostra Ar- tudinem, verum etiam ad beatae retributionis mer-
duenna, ubi etiam nunc religiosus vir Benedictus b B cedem talia nobis faeta profutura conlidimus. Qua-
abbas praeest, et omni congregationi ibidem Deo fa- propter notum sit omnium fidelium noslrorum soler-
mulanti, omne telonium, tam de navibus quae per tiae, praesentium et fulurorum, quia vir venerabilis
diversa flumina imperii nostri pro qualibel re discur- Castus abbas ecclesiae quae vocatur Fiscbechi, cum
runt, quam el de curris et sagmariis necessariis subjectis ecclesiis in eodem pago Leriga, et cum de-
[Forte necessaria] ipsius irionasterii vel congrega- cima de silva Annueri et Ponteburg, et caeteris e2-
tionis ibidem Deo famulantis deferentibus, Vel de clesiis in Hesiga et Fenkiga, excepta una ecclesia in
quolibet alio negotio undecunque fiseus telonium Saxlinga, quam concessimus ad parochiam Sancti
exigere poterat, in integrum concessimus, ut hullus Pauli reverli, ad locum qui vocatur Mimigernaford,
quilibet telonium aut aliquam exactionem accipere ubi Gerfridus episcopus praeesse videtur, veniens
aut exigere praesumat. Unde hanc nostrae auctori- adnos,peliit celsitudinem nostram, ut ipsum san-
tatis praeceptionem praedicto monasterio et congre- ctum locum pro "mercedis nostrae augmento sub
gationi ibidem degenti fieri prsecipimus, nt naves, nostra defensione et iramunitatis tuitione recipere-
vel curra, et sagmarii, seu quaelibet alia vehicula, ad .__mus. Cttjtis petilioni pro divino amore adsensimus,
diversa negotia ipsius monasterii peragenda, et ad etita in omnibus, quia juste et rationabiliter peliit,
necessitates ejns sublevandas, per universum impe- per hanc nostram auctoritatem confirmare studui-
rium noslrum libere discurrant, et nullus publicus mus. Praecipientes ergo jubemus ut nullus jude.x pu-
judex, vel quUibet exaclor judiciariac potestatis, aut blicus, neque quislibet ex judiciaria polestate, seu ali-
telonarius de navibus aut de omnibus quae supra quis ex fidelibus sanctaeDei Ecclesiae,ac nostris, in ec-
raemorata sunt, undecunque videlicet fiscus telo- clesias, autloca, vel agros, seu reliquas possessiones,
nium exigere potest, ullum telonium, aut ripaticum, quas moderno temporejuste et ralionabiliter possidere
aul portaticum, aul pontaticum, aut salutaticum, videtur, in quibuslibet pagis et territoriis sitas, vel
aut rotaticum, aut pulveraticum, aut cesponticum, quidquid etiam deinceps propter divinum amorem
aut travaticum, aut uUum occursum, vel «Uum collatum fueril, ad causas audiendas, vel freda exi-
censum, aut ullam relributionem ab eis requirere genda, aut mansiones et paratas faciendas, aut ho-
aut exactare pracsumat. Sed licitum sit absque ali- mines ipsius ecclesiaetam ingenuos quam et servos
cujus illicita contrarietate vel detentione per hanc injuste distringendos, auf ullas redhibitioncs, vel il-
nostram auctoritatem, naves, curra, sagmarios, vel licitas occasiones requirendas ullo unquam tempore
caetera vehicula, et homines qui hoc providere de- ingredi audeat, vel exactare praesumat; quidquid
bent, cum his quae deferunt, per universura impe- autem de rebus praefataeecclesiaefiscus sperare po-
rium nostrum libere atque secure ire et redire, et si I teral, totum nos pro divino amore concedimus, ut
aliquas moras in quolibet loco fecerint, aut aliquid perennibus temporibus in alimonia pauperum et sti-
mercati fuerint aut vendiderint, nihil ab eis pror- pendia servorum Dei ibidem Deo famulantium pro-
sus, ut dictum est, exigalur. Haec vero auctoritas ficiat in augmentum. Quatenus ipsis servis Dei, qui
ut pleniorem in Dei nomine obtineat vigorem, et ibi Deo famulari videntur, pro nobis el conjuge pro-
oranibus verius nostra esse credatur, et diligentius leque nostra et stahilitate ipsius imperii nostri a
conserveiur, de annulo nostro subter jussimus si- Deo nobis concessiatque conservandiyjugiter Doraini
gillari. misericordiam exorare delectet. Pradiciam vero
Durandus diaconus ad vicem Fridugisi recognovit. abbatiam iUius, circumquaque per diversos pagos
a Saum vocat Indense monasterium, non solum scilicet 817,
Aquisgranense concilium.
quod regio suo palatio proximum esset, sed etiam c Ac proinde datum et concessum eSt sanctissimo
quia illud lundaverat. abbati Benedicto istud diploma, tribus ante ipsius
b Hic est maximus ille Benedictus ordinis nostri mortem
diebus, nam terlio Idus Februarii anni 821,
reformator, abbas Anianensis et Indensis, cujus indictione 14, praesentem cum aeterna vita mutavit,
maxime opera congregatum fuerat paucis ante annis, in suo Indensi coenobio.
 1107 LUDOVKl I COGNOMENTOPH iiOg
sitara, ttento fidelium nostrorum exinde aliquid abs- 4 stris inquisitum et nobis nuntiatum est, ita ab ho-
trahere a«tpro1iibe«rpfaesumat; quinei liceat per dierno die in potestate praedicti monasterii consistat.
hane nostram auetorilatem verlwmf^raedieationis, Et nnUam deinceps commotionem aut calumniam
Domino auxiliante, exercere et ministeriom suum i^ptaliq^od impedinientuin' a paTtefisci ttetfnpars
pleniterperagere. Et ut toseoauctoritas nostris futu- praedicti monasterii se habituram penilus perti-
risque temporibus Doroino protegente valeat incon- «escat: et nt haec auctoritas firmior babeatur et
vulsa manere, manu propria subscripsimus et an- a fidelibos nostris verius certinsque credatur atque
ifflli nestri impressione signari jussimos, conservetur, de annulo nostro subler eam jussimus
Signum Ludovici serenissimi imperatoris. sigillari.
Durandus diaconus ad vicem Helisachav recognovi Durandus d.iaeQnusad vicera Fridugisi recogno-
et subscripsi. vit.
Data v Nonas Septembr. anni iraperii noslri 8, Data w idus, Jan*ari»s, anno, Chrislo propitio,
ifldictkrae 14. Actum Aquisgrani palalio regio in Dei 8 imperii domini Ludovici piissimi Augusti.
noroiaefeiiciter. Amea. xeviH.
XCVH. PRO MONASTER10 SANCTS GALLI,
PROM0NA8TERIO HORNBACENSI. 9 (Awiq 821, 15 Febr.)
(Anno821.) [Apud Neugart., Cttd^CAlemannicus, pag. 170.]
[Histoire de Metz, pag. 25] ln nomina Domini Dei et Salvatoris nostri Jesu
in nomine Domini et Salvatoris nostri Jesu Chri- Christi, Ludovicus diviaa ordinanle"prQvidentia iro-
sti, Ludovicus, divina ordinante provideatia, impe- perator Augustus.
rator Augustus. Cum jusus serverua» Dei petitionibus, quas nostris
Notnm esse volnmns cunctis fidelihus nostris, anribus insiauarveTint, libenter annuerimus, et eas
praesentibus scilicet et futuris, quia adiens serenita- cnm Dei auxilio ad «ffeetum pervenire fecerimus,
tem culminis nostri vir ilmstris Lantbertus comes non solura regiam et imperialem consuetudinem
suggessit nobis, eo qnod actor domiriiduS nomine exercemus, veyura eiiam hoc nobja procul dubio
Nantcarius^ex fisco nostroFranconefurd.propriaset, tara ad statnm terreni regni eorrehotandum, quam
tempore domini et genitdris nostri Carolibonae me- ad aeternae vitae beatitudinem capessendam profu-
moriae piissirai imperatoris, quasdam res, id est, turma esse confidimw?-Idcirco notum fieri voiumus
terras et silvas et prata super marcham sitaVquae emniuia fldeliiim nostronim, tam-prsesentium quam
est es Kionasterio suo, quod dicitur Orombach. Nos ftttworum, solertiaB,virum vene*abilera Gozbertum
vero banc rem jusslmus investigari dilecto filio no- abbatem exmonasterio S. Gallinostram adisse man-
stro Ldthario imperatori, nec non et MantfredoiUu- saetudinem, nobisque innotuisse, qualiter tempore
stri viro. Postea veriiens ad nos Wyrundus, praedicti Joanflis episcopi et ejnsdem monasterii abbalis, villa
veneTamlls monasterii abbas, eamdem*causam nobis qusBdicitur Uhcinriuda ", quam Gieta et Lantpreh-
saggessit. Nos iterrim jussimus Matfredo et alios tHS fllius ejus cum appendiciis suis pia largitione
fldeles nostros hanc. rem diligenter inquirere. Qui, per testamenti COnScriptionemeidem monasterio
Sicut nebht renuntiaverunt, invenerunt per Hruot- cofituterunt, ablata esset, et Turigo i>fisco nostro
bertnr comitem, et caeteros nobiles ac veraces hp- sociata. Unde depreelttuS est nOs nt super hac re
mines eirca raanentes» quod prsedietus Nantcharius justissimam inquisitione.m facere juberemus : quate-
cnrn servis dominicis injuste ipsam investituram de nus Id qnod ille de preedieti monasterii rebu6 secnn-
potestate prsedicli monaslerii abstulisset, et per dum aequitatis ordihett habere debnerat, injnste non
justitlara et certiludinem inter nostram et praedicli amitteret. Cujus petitioni nos assensum praebentes,
irionasterii partem esse debebat, et quod praedicta fecimns nt rogaverat. Et Geroldo * fideli nostro hanc
marcha divisa essct in vla, quae dicitur Talanweke causam inquirere jussimus, et diligenter inquisitam
et indft ab Geroldisphad, deinde ad Wisigartaweck, 0 nobis renuntiare. Qhi reversus retulit.quia sicut per
sed et Gheroldus actor noster,qni praedictum fiscom pagenses Ioci illius, ftdbrbilis bis quibus inter eos
nestrnm in rainisterio habet, interrogatus ab eis, aaxiraa fides babebatur, hrvenire potuerat, quod
nullam rel certitudinem potuit demonstrare,qualiter prsedictum monasterinm de his rebus unde Cosbertus
ad nostram partem legibus tenere potuisset; et nobis suggessefat, mjuste spoliatum ftiisset. Quam
ideo placuit nobis, secundum hanc inquisitionem, relationem cum andissemus, et eam veram esse cora-
eamdem marcham pradicte monasterio reddi, sicut perisseraus, _ossimus praedietairivrllamcum omnibus
inquisitum et testificatrim fuit. Proinde hanc aucto- rebus ad eam pertinentibtts, qii«eiudam erepta fue-
ritatem praeceplionis nostra fieri jussimss, perquam rat, eidem veherabili monasterio restitni. Sed et
praecipimus alque jubemus, «t sieut a fidelibus no- idem feligiosw*irftlloilBsWttsabliaS oestns mansHe-
a In charlis Beat* et Lamberti flon occurrit Uh- rum chartae ex4ratat'ineitiinerttfitj vicfhra Fhtchen-
cinrluda, sed Tnnriiidde seu Tunriude; verum inter ried viUa in paffehla Bttsskirch stipra Rapperswilam
utnimque noraen nimla distantia est, quara ut pro ad Jonam rivum, cBjtajs -• nomen cum Uhoririuda ra-
uno eodettiqtte habeatur. Hinc Beatamet Lamberliim ciiittsVcbriifjbl^tuirr
Uncittriiidali pe¥ aiiam ctartam §. Galln ascri- %TureWiri, fftrfcft.
. psisse conjicio. Estque in eorutniferil locbfum, quo- * ©eroKmi^c^fesfttrtchgovSDe.'
1109 DIPLOMATA ECCLESIASTICA. 1110
tudini suggessit, ut stjper his repHSrestitutis praece-._i religio, et pro nobis, eonjuge proleque noslra, et pro
ptionis po^fraeconfirroatipnem sibi dare juberenms, Slabililate regni nostri servos Domini illic comma-
Cujus pethionem, qnia rationabilis tiobis videbatuF, nentes ardentius prare delcctet. Praeccptmiique no-
ad effectum perdqcere curayimus ; statuenteg ergo strae auctoritatis H|is fieri jussjmus, quo coqfirma-
juberous, ut supra noroinatas res Cozpertus praedicti Biinus illis nostra deliheratione atque decreto omnia
monasterii abbas, successoresque ejus per hane quae praedecessores nostri ioco eidem statuerunt,
nostrae auctoritatis confirmationem abhinc in futu- Stve quandiu ibi ordo floruerit monasticus, sive
rum firmissiine teneant atque passideant, neqtte dejnceps; taro ea quaejaro cororoemoraviinttSquanp.
a quolibet fidelium sanctae Dei Ecelesiae, atque nor ea quae praeceplis aliis continentur de mercatis et
strorum, vel a cujuslibel honoris aut potestatis pers portttluis, quam et de urbium areis, et in viUis ser-
sona ullo unquam teinpore a jure praedicti monasfe- vanda tam incolis quam jncolabus, ut scilicet, sicut
rii sabtrahatur.sedpotius ex hac nostrce auctoritaT anteriores ac decessores nostri decreveruijt, ita per-
tis cenfirmatione perpeluam sumat firmitatera. Et maneant inconvulsa. Sane constat omnes maxime
ut haee aueteritas nostris futurisque temporibns in* possessiones jam dicti monasterii donationes esse
violabilem atque inconvulsam obtineat firmitatem, fidelium, qui praedia sua cum mancipiis ob amorem
annuli nostri impressione eam signari jnssimus. B Domini et S. Sulpitii eidem IQCOdelegaverunt. Quia
Gandulfus « ad vieem Fridugisi recognovi et subr vero, ut relatu jam nominali abbalis didicimus, sana
scripsi. indulgentia quorumdam ipsa faroilia in judicando
Data xv Kal. Mart., anno Chrislo propitio 8 im« dicitur legem servare servilem, pb hoc quidam ec-
perii domni Ludovici piissimi Augusli, indictione 14. clesiaj detrectant, cum sibi aliquotieps junguntur
Actum Aquisgrani b palatio regio in Dei nomine fe- familiae, divisionem servare legaleqi. Unde eidem
liciter. Amen. fldeli nostro Ranincho pelenti benigne concedimus,
XCIX. ul quandocunque familia S. Sulpitu familiae alterius
PROBITORICENSI S. S0LPITHMONASTERIO. ecclesiae per connubium fuerit copulata, nullum fa-
^Circa annum 821.) oiat praejudicium, quod servilis conditio legem reva-
[Apud D. Bonqttet., Recueil des historiens, tom. VI, diare cernitqr colonilem: sed omnibus in locis aequa
pag. 525, ex cbartulario ejusdeih monasterii,] secundum legem celebretur divisio. Insuper et in
In noraine Domini Dei et Salvatoris nostri festt fiscis nostris, qui ecclesiastici fuisse noscunlar, illud
Christi, Ludovicus divina ordinante providentia ira- concedimus. Ulud et concedere et addere placuit ut
peralor Attgustus. quia res ipsius loci sparsira dividuntur, et plurimi
"
Imperialis eelsitudinis moris-est petitionibus fide- advocati mallos per singula loca custodire nequeunt
lium nostrorum libenter assensum praebere..... quo sine praesentia regis detritnentum non patiautur
dulcius tam privalis quam publicis studeant inhse- rerum, neque in civitate; quo et tutius ac securius
rere obsequiis. Idcirco noverit experiehtia atque illos Domino militare delectet. Preeterea concedimus
industria omniura fldelium nostrorum, tam praesen- in vesliaria et calcearia fratrum monachorum, sicut
tium quam futurorum, quod adiens imperii nostri fuerat olim, omnes ferias annuales mercati cum in-
celsitudiiiem quidam fidelis noster, Raninchus no- tegritate et districtu, ex roercato quoque septima-
mine, ahbas ex monasterio S. Sulpitii, quod sitnm nali iUam redhibiiionem quam ad ipsum perlinere
est in suburbio Biturigae civitatis, detulit in oostram locum indulsimus. Praelerea ut nullus praesul, liulla
praesentiam plnrima praecepla regum, ipsorum nn> potestas, nec etiam ullus noster mansionarius infra
nifieentia roborata, ac praefato Ioco eoUata, quibus ejusdem uionasterii clanstra et loca daranare vel
continebatur qualiter ad petilionem abbatum atque mansionare praesumat; ut ob sui profectum et quie-
rectorum praelibati ccenobii liberalitate principum tem ab eis non possit ullo modo nostra divelli me-
concessum est, ut S. Patris Sulpitii reVerentia ac moria. Et ut nostrae ordinationis ac concessionis
dignitas sub immunitatis tuitione jugiter permanere ^. " auctoritas sui vigoris perpetuam obtineat firmitatem,
debeat: et nulla judiciaria potestas in rebus ejus- manu propria subter eam firmavimus, et annuli nostri
dem raonasterii aliquo modo damnare, neque intra impressione assignari jussimus.
aut extra civitatein in areis, ecclesiis, vel vUUsfora- C.
ticum et rotaticum exigef e, ant aliquem servum vCl PROMONASTERIO FULDENSI.
liberam pro servitio Domini bannum aliquod facien- [Apud Schaten, Episcopatus Parferftorn«n»fs,pag.70.]
tem distringere [praesumal]. Humiliter ergo petiit ut In nomine Domini Dei et Salvatoris nostri Jesu
quod sparsim continebatur;. et jam quodammodo Christi, Ludovicus diviha ordinante providentia im-
labefaciabatur, nostro praecepto colligeremus, ac perator Augustus.
veluti in unum compjectentes confirmaremus. Pla- Si erga Iqca divinis cultjbus mancipata, propter
cujt itaque mansuetudini nostrqe saluberrimis ejus aroorem Dei ejusque in ejs locis sibi famulantes,
annuere precibus, et qiio magis magisque illic crescat beneficia potiora largiamur, preemium apud Domi-
" Episcopus Metensis. Obiil an823, successorem b Ubi imperator hieriiem exegit, ac mense Februa-
nactus Progonem, Ludovici Pii fratrem, ut yeteres rio comitia habuit, teste Eginhardo in AnnaUbus,
annale» passim testantur. aliisque chronographis.
 1111 -W&f^fSi 1 COGNOMEINIOPU 111%
num a5tern33retrffi|^|ds ne^is reperidl #on diffi-.Jt marum salutem supernis angelorum ccetibus in
dimus. Igitur nol^ril^^ Volnn«jw^ctis fidelibus seterna beatitndine hscribendarum, terrena commo
nostris, prisemibus s^ffcOt et J(^^|^a yener»- da subsidii teraporaiis, sine quibus praesens vita
"
bilis vir Baderadus episeopuseli|pP^[Hp^§j^»° transigi non potest, comparamus, ut ilii tantum-
etructa in honore sanctae Mariae semper'^ijS^fql, __taodo sine impedhnento, qnantum praesentis morta-
sancti Kiliani, in loco qni dicitur Paderbrttlhj^miss* Htatis sinit fragiUtas, libere deserviant, cui semel
sa petitione deprecatus est, ut praedictam sedem se mancipasse ad laudem obsequiuraque ipsius toto
cum omnibtts ad se juste et legaliter moderno tem- vitae suaecursunoscuntur; nostri laboris stndiumet
pore pertinentibus vel aspicientibus sub nostra tui- pietatis opns apnd Deum nnUatenus fore sine fructu
tione, et immunitatis defensione cum rebus et man- credimus, sine quo neo velte quisquam bene po-
ip^S constitueremus, quod ita et fecisse omninm test, quanto magis perficere. Igitur comperiat om-
fidelium nostrorum cognoscat industria. Praecipien- nium fidelium sanctae Dei Ecclesiae, tara praesentium
tes ergo jubemus,-ut nullusjudex publicus, aut quis- quam futurorum, sinceritas, quia vir venerabUis
libet ex judiciaria potestate in ecclesias, aut loca, Hieremias, sanctaeSenonicaeecclesiaearchiepiscopus,
vel agros, seu reliquas possessiones memoratse ec- ~ humili suggestione clementiae nostrae innotuit, eo
clesiae, quas moderno tempore infra.ditionemimperii B quod a ceUae ccenobiales episcopii, cui auclore Deo
nostris legibus possidet, aut quae deincepS injnre preeest, id est cella Sancti Petri, et ceUa Sancti
ipsius loci voluerit divina pietas angeri, ad cansas Joannis, et cella SanctiRemigii ~>,in quibusmonachi
jadiciario modo audiendas, vel ifreda exigenda, ant sub sancta regulae disciplina religiosam vitam divinae
mansiones, vel paralas faciendas, aut fideijussores pietati toto laboris adnisu debent exhibere, variis
tollendos, aut homines ipsiris ecclesiaedislringendos, casibns diversisque indigentiis, quibus humana ful-
nec nllas redhibitiones, vel illicitas occasiones reqni- citur fragilitas, ante addicti sub manibus et potesta-
rendas, nllo nnqoam tempore ingredi audeat, vel ea te antecessorum ipsius, urgente omnimoda inopia,
qiiae supra memorata sunt, penitus exigere praesu- longe a suo proposito aberrantes exorbitaverunt,
mat. Sed Iiceat memorato episcopo suisque Succes- dum videlicet memoraiarum substanlia cellarum
soribus res prsedictae ecclesiae cum omnibus qnas per divisionera olim factam imminuta fuisset; et
possidet, quieto ordine possidere, et nostro fideU- qui praeeratnt episcopi, uon habeates unde subsidia
ter parere imperio. Qotdqtrid vefo fisctrs exincte snmptuim_sjrisusibusjieces.sam capezeuL,jss. -eis-
sperare potuerit, totum nos pro aeterna remnnera- dem cellis, quantum extorquere quibant, dum aUun-
tione praedictaeeccleslse ad stipendia pauperum et de sufficientiam habere non possent, dari sibi co-
luminaria concinnanda concedimus; qualiter melius C gebant: sicque fiehat nt hi qui devota stabililate
delectet dericos in eadem sede degentes pro nobis, mentis et corporis ibidem supernae pietati landes
conjuge et prole nostra Domini misericordiam ex- persolvere, suamque vitara commendare, pro no-
orare. Et ut haec auctoritas per fritura tempora me- stra quoque, conjugis ac liberOrom incolumitate, et
lius conservetur manu propria sobter firmavimus, pro regni divina nobis miseratioae concessi conser-
et annuli nostri impressione signari jussiraiis. vatione, proque totius Ecclesiae indulgentia et fe-
Signum Ludovici serenissimi imperatoris. lici ad seternam bealitudinera perventione inter-
Hirrainmaris diaconus ad vicem Fridugisi abbatis peUare debebant, dura a monasterii claustris tur-
recognovi. piter quaeritando ea quibhs suam tuerentur inopiam,
Data quarto Non. April., anno 9 imperii domni longe lateque vagarent; confuso ordine, quem ser-
Ludovici piissimi Augusli, indictione 15. Actum yare debebant, non solum eorum causa quae prae-
Aquisgrani palatio regio in Deinomine feUciter,Amen. misimus, nobis nihil prodesse poterant, verum etiam
CI. sibi suisque praelatis nop absurde plurimum crede-
PROMONASTERIIS INCRBE6EN0NENSI. rentur obesse. Cujus rei gratia, memorati episcopi
(An«o822.) ," precibus admoniti, dignum opus supra fieri duxi-
dnm adhuc in hoc mortali corpore subsi-
[Apud MabiU. Annal. ord. S. Bened., tom. H, pag. mus, ut,
476.] stimus, npn solum qui nunc temporis in eisdemlo-
In nomine Domini Dei et; Salvatorjs nostri Jesu cis divinis cultibus mancipati esse noscuntur; sed
Chrisli, Ludovicus divina ordinante providentia im- iUis quoque qui futuris temporibus amore supernae
'
perator Aupstus. sapientiae illustrati, eadem ad serviendum Deo ex-
Si iUius amorecnjus Tnunere.cseterismortaUbus petierint loca, prospiciamus : quatenus ex eisdem
praelati sumns, soli Deo sub sancta religione mili- temporaUum solatia sumptuum sno ordini congroen-
tantibus ad laudem honoremque ipsius et ad ani- tia haoeant, quibns in hac peregrinatione interim
a Celias humiliori vocabulo appellat haec mona- rium ordinis saneti Angnstini, tunc mbnachornm
steria Ludovicus, aut potius Hieremias qui pra> sub sancta regala, nt alia duo, viventinm. Abbatia
ceptum. obtinuit, ut eorum majorem subjectionem Sancti Rhemigii Vallilias postea translata fuit, de-
denotet. inde iu primum locum denuo relala, modo penilus
.> Ex tribus illis monasteriis doo supersunf, nimi- excisa est : cujus portio abbatialis raissionariis
jrum SanctiPetri, Vivi.yulgo dicti, et Sancti Joan- clericis, conventualis sancti Petri monasterio tri-
nis, quod posterius modo est canonicorum regula- buta.
 1113 DIPLOMATAECCLESIASTICA. HU
sustentari queant, donec ad aeternaepatriae gaudia 4A ad aeternae remunerationis praemia capessenda vera-
divina misericordia yocati valeant pervenire. Con- ciler credimus. Idcirco notura esse volumus cunctis
stituentes itaque hoc nostraeauctoritatis praeceptum, fidelibus sanctae Dei Ecclesiae et noslris, praesenti-
juxta memorati episcopi petitionem, decrevimus bus scilicet et futuris, quia adiens serenitatem cul-
fieri : ut ex rebus, quascunque supra jam nominatae minis nostri vir venerabilis Adaleodus abba mona-
cellaenunc lemporis usibus monachorum ibidem Deo sterii sancti Amandi, una cum Aldrico misso nostro,
deservientium deputatas habent, nollus episcopo- quem ad praedictum ccenobium direxiraus ad ordi-
rum, quicunque divina vocatione per tempora suc- nem regnlae sancti Benedicti confirmandum; sug-
cesserit, praesumat alquid subtrahere vel immi- gesserunt mansuetudini nostraequaliter congregatio-
nuere quolibetargumento vel occasione, neque in be- ni confessoris Christi Amandi aliqna de rebus et
neficium dare, aut suis usibus applicare : sed ita per villis ejusdem ecclesiae deputare et confirmare ad
omnia conservari studeat, sicuti memoratus episco- usus et necessitates illorum praejudicaremus. Ideo-
pus in libelli serie singula loca per ordinem adno- que ad precationem vel suggeslionem praedictorum
tando digessit, et manu sua subscripsit, et in con- abbatum, Adaleodividelicet et Aldrici, iroo ob emo-
vcnta episcoporum eos qui aderant, subscribere ro- lumenlum animaenostrae, conjugis, atque prolium
gavit, propter cavendas omnimodis contentiones, *B nostrarum, res subter adnotatas praedictis fratribus
quae futoris temporibus poterant oboriri; sed nec et congregationi Sancti Amandi ad victum, vesti-
etiam aliud servitium vel majora munera inde sibi menta et calceamenta, seu etiam caeteros usus et
pro tempore usurpet, praeter ea quae in libello eo- necessitates ipsorum, tradere et confirmare decre-
dem idem ipse episcopns inserere putavit. Ac ne hu- vimus, et super hanc cessionis auctoritatem hos
jus decreli causa in eisdem coenobiis abbates vel nostros imperiales apices fieri decrevimus, atque
monachi constituli contra suum incipiant superbire jubemus ut abhinc in fuiurum a nobis et nostris,
episcopum, praecavimus omnem occasionem ampu- Deo dispensante, successoribus, piis oraculis nostris
tandam, neque locum diabolo dandum, salva scili- conservanda mandavimus, quod nos pro aeternisca-
cet in omnibns auctoritate et potestate episcopi in pessendis praemiis, et memoratae congregationi con-
cunctis ecclesiasticaeregulaedisciplinis : videlicet ut sulendis necessilatibus fecisse et concessisse vestra
easdem cellas sub proprio semper regimine guber- cognoscat industria; ita duntaxat ut quidquid dc
nans, secundum institutionem sanctae regulse abba- ipsis rebus Deo donante per bonum studium poterit
tes constituat, et, si necesse fuerit, mutet; prava haberi vel acquiri, totum in fratrum sine ulla sub-
quaeque corrigat, superflua resecet, virtutes nutriat, *- tractione usibus cedat. Pari etiam nostra imperiali
eradicet vitia, atque, ut bonus agricola, cvellens auctoritate prsecipimus ac jubemus ut nullus quili-
frutices, Patrum sequens instituta, discernat qua- bet sanctae Dei Ecclesiae, praesentium videlicet et
Iem cuique terrae semenlem mandare debeat. Hanc futurorum, de praedictis et subternotatis rebus in-
autem nostrae conslitutionis auctoritatem ideo fa- quietudinem aut refragationem vel praejudiciumvel
ctam, ne religionis ordo in supra scriplis locis, no- violentiam facere tentet: sed potius sine ulla sub-
stris futurisque temporibus confundatur, sed per reptione, aut subtractione, vel diminutione atque
omnia in Dei servitio, adcujuslaudem et obsequium divisione, liceat eas eidem congregationi monacho-
conditi sumus, inviolabiliter in perpetuum conserve- rum Deo militanlium cum omni integritate inviola-
tur, ut pleniorem in Dei nomine cunclis temporij biliter absque ulla calumnia et contradictione secu-
bus obtineat firmitatem, manu propria subter fir- riter ac perpetualiter habere, possidere et frui. So-
mavimus, et annuii nostri impressione signari jus- lummodo videlicet ad hoc, sicut praemissura est,
simus. specialiter a nobis sunt pro mercede nostra delega-
Signum Ludovici serenissimi Augusti. laeet confirmatae, ut nec humana potestas sine sui
Durandns diaconus ad vicem Fridugisi reco- periculo discriminis possit eas convertere, sed sein-
gnqvi. -. per sub regali et imperiali tuitione irrefragabiliter
Data xv Kal. Junii, anno Christo propitio 9 im- salvaefralram usibus consistant: quatenus ejusdera
perii domni nostri Ludovici serenissimi Augusti, loci devotaeDeo amabili congregationi pro nobis ac
indictione 15. Actum Aquisgrani palatio regio in pro totius imperii hujus stabilitate ac pace, nostrae
Dei nomine feliciter. Amen. pietatis munere adjulae, Dominum propensius exo-
CII rare delectet. Et haec nomina de ipsis rebus, quas
PROMONASTERIO ELNONENSI. iUisdari decrevimus : In pago Bracbatensi, in locis
(Anno 822.) nuncupatis Baceroth -(Bassarode), Decla, Neonisioet
[Apud D. Bouquet., ibid., pag. 530.] Securiaco, mansi XLVIH ; in pago Ostrebantinse, in
In nomine Domini Dei et Salvatoris nostri Jesu loco qui dicitur Halciacus, cunl appendiciis sui;'
Christi, Ludovicus divina ordinante providenlia im- mansiLVin; in pago qui dicitur Menpiscus, in loco
perator Augustus. nuncupante Roslar, cum appendiciis suis, mansi
Cum Iocis divino cultui roancipatis ob divinaeser- cxvm; mansioniles circa monasterium iv, et pisca-
viiutis amorem opem congruam ferimus, et regium tionem atque Seoncurtem; et in Flandras mariscos
morem decenter implemus, et id nobis profuturum VIII: sed et in pago Laudunensi Barisiacum cum
1118 * LHDflSnCI I CtMWQMhWSOW |H6
etiara Jfcyel dejncep» i» $mt fetiw stncti iftci voluerit di-
omnibii»ap^pen|n^ii«_j^. bsnper eensalmBS
illis dari nonara pa*tdii*de omnt snppeHectiHe}*s* vini pietas a«§eri,,a* cansa» audiendas, veLfreda
dera eectesiaepertotas vHlas, ct-p&soWonew fijjos engenda, aut mansiones vel paratas faeiendas, sive
eoBnobii reotoris, id est de annoftn; de tegnmln»^ fidejnssores tollendns, apthonMiies Ipeius monaste-
de feno, de formatico, de perois, de pot«dti«t <fa riidistringendQS,«»cuUa8redhibitione8 ant illicitas
camsilis, depasiis, de vino, de ovis. Et u* bjeS att* eceasiones reqtiirendum, nsstris futprisque tempo-
ctorilas per rutura tempora imviolabilem obttneat ribus ingredi audeat, vel ea quse supra memorata
firmitatem, manu propria subter firmavimus, et mv sttot penitus exigere proesumat. Sed lieeat raemo-
nnli nostri impressione signari jussimus. rato abbati ejasque tuccessoribas res praedicti mo-
Signum Ludovici serenissimi imperatoris. naslerii ..............
Dtrandus diaoonus ad vieem Fridugisi recognovi. sicut in praeceptodomni et genitoris postri coritine-
Data m Kal, Julii, atino Ghristo propitio 8 » im- tur, sub imraunitatis nostrae defensiene quieto or-
perii domni Ludoviei pHssirai Augusti, indietiono dine possidere et nostro fideliter. parere imperio;
15. Actnm StrateUa villa in Dei nomlne felieiter. quatenus congregationi ibidem Deo kmuianti pro
Amen. nobis-et conjuge proleqne aostra vel pro stabilitate
CHI. B tolius imperii nostri aDeo nobis eoncessi alque con-
PROMONASTERIO SANOTJBCHKIBTINJE. servandi jugiter Domini miserieordiam exorare de-
{Anno822.) lectet. Et ut haec anctorilas nostris futurisqne tem-
[Apud Balns.' Capitul. tom. II, pag.1422, exveteri poribus valeat inconvulsa manere, manu propria
pod, Longobardico.] subter flrmavimHSet annuli nostri impressione si-
In nomine! Domini .Dei et Salvaterls nostri Jesu gnari jussimus.
Christi, Ludovieus, divina ordinante previdentla,' Signum Ludoviei serenissimi imperatoris.
imperater Augustus. Durandus diaconns ad vicem Fridngisi recognovit.
Gum petitltHiibus servorum Dei justis et rationa- Datum iv Kalend. Oetobris, anno Christo pnopitio
bilibus divlni eultus athove favemns» soperai mttne- 9 imperii dentni igidovici plissimi Augusti, indi-
ris donum nobis a DominOimpeftiri credfmug, fd- ctiohe prhna. Aetnrn Cispiaoho in Ardna in Dei nc-
circo notlim esse volumus omnihus fidellbus sanctae miue felieiter. Ameh.
Dei Eeciesiae nostrisque, praesentibas sciUeet et fu- CIV.
tnris, quia vir venerabilisPetrus, abbas ex monsM PROECCLESIA 8. VICTORISKASSIlrKIiSHU
Sterio SanetaeChristinae, quod est situm prope vil- (Aum 822.)
lam nostram Ollonnam, obtulit obtutibns nostris ^*
[Apud D. Boudttet, Reciieit des Mstoriens, tom. VI,
auctoritatem immunitatis domni et genitoris tiostri pag. 852,6x cnartario hojus ecclesiae.]
Caroii bonte memoriee serenissiml imperaieris,iri In netriine Dei et Salvaloris nostri Jesu Cbristi,
qtta eottthiebatrir insertam qualiter ipse praedictum Lttdovicus diVina erdihante providentia imperator
nwnasterium eura omnibus rebus et hominibus, Attgustfls , dmnibns fidelibus sanctae Dei Ecclesise
qtaos tam de denatione regum reginarumque quani etnostris, vei cunctis rainisteriatibus rempublicam
etia» reliqttormn Denm timentinm hominum idera admlnistrantibustara pnesentibns quam et futuris.
mOnasterlum eo tempore legilime possidebat, sul Notnm esse volumus vestrse industriae qnaliter vir
SHOmunlmine et defensione eohsistere fecit j ei venerabilis TheodbertusepiscopusMassUiensisadiens
ejus auetoritate immuriliatis hactefius ab inquie, serenitatem cohninis nestri, gestans iri manibus
tiidine judiciariae potesiatls idem manltum atque quamdam aucloritatem domni genitoris noslri Ca-
defensatam fuisse raonasteriurn. Etpro firmita- roli prsestantissimi imperaloris, in qua conlineba-
tis stndio postnlavlt idera PetruS abbas sereni- tur insertum quallter ecclesiae sancti Victoris mar
tatem nostram ut patemae aucioriiati nostram quo- tyris, ubi sacraHsslirhim corpus ejns humatnm est,
que adderemus auctoritatem. Cujus precibus ol concessisset teloneum de villa quae dicitur Leonio,
divint cultus araprem et veneratlonem ipsius saricti v quidquid fiscuS reglus exinde eiigebat tam de sale
loci asserisnm praebentes, hanc auctoritatem immu- quam et de alifs conditlrjhibns, nec non et teloneum
nitatisnostraeeidem fnonasterio fieri jussimus, pei de navibus ab Italfa venientlbus, qnae ad eamdem
qsiara pra^Clpimu.satque jubenras ut memoratum ecclesiam arripare videntur, ut quidqriid ad publi-
roohasteriiihi ciito ppnibus rebus et hominibus ad cum opus vel ad fiscum regium exinde consuetudo
se praisepti temppriejusle et leg^allterpertihentibu! fuit exactare, ad pfaedictamecclesiam sancti Viclo-
yel aspicientibus sub immunitatis hostrse defension<i ris ma^tvrjs Massiliensis, VMad rectores ejus con-
modis pmnibus consislat, et nullas judex publieus cedjeretouS. QuaprOBter precibns quibns valuit no-
yei quHibct CS judicraria polestate in ecclesias aul; stranj eidraVit ciefflentiam ut, paternum morem
viUas, curtes, loca ? yel agros, seu rellquas sequentes, nostranl etiam auctoritatem praedicu
possessiones memorail monasterii, quas moderni > ecclesia, in aua ipsp Deo auctore episcopus praeest,
»
jempqjre jiiste e| legaliter possidet in qulbuslibe ' habere;merereturi ifJtJuspreCihns aurem aecommo-
pagis vej t&rjforijg !ttfr$ dUjonem impepii nostfj , 'dantes, hos nostrqs iinperiales apices fieri jnssimus,
» Legendum9,
 1
1H7 DIPLOMATA «CCLESIASTICA. H18
per qnos ptaeeipimus afqne jubemus rit, quemadmo- j^riali auctoritate prseelpimus, aofnbemns, ut nullus
dum domnus et genitor rioster praedictaeconeessit qnilibet sanctae Dei Eeclesiae, pfcesentiurit videlicet
ecclesiae, ita et deinceps in perpetunm firmum et et raturorum, de praedictis et subter notatis rebus
stabile permaneat, et nullos quilibet ex judiciaria inqnietttdinem aut refragationem vel praejudicium
potestate aliquod temnenm de supradictis Iocis exa- vef violentiam facere tentet: sed polins sine ulla
ctare aut requlrere, vel ultem conlrarletatem erga > subreptione, aut subtractiorie, vel diminutione, at- -
pnedictam ecclesiara Sancli Victoris ejusque reeto- que divisione, liceat eas eidem congregationi mo-
res facere aut Ingerere praesumat; sed nostris futtt- nachorum Deo militantium Cumomni integritate in-
risque temporibus inviolabiliter conservetar. Et ut violabiliter absqoe ulla calumnia et contradiclione
hsecaactoritas firmitatis nostrae per futora tempora seeuriter ac perpetualiter habere, possidere et ffui.
inviolabilis conscrvetur, annuli nostri impressione Sorammodo videlicet ad hoe, sioui praeraissum est,
signari jussimas. specialiter a nobis sunt pro mercede nostra dele-
Signam domni Ladovici imperatoris serenissimi. gatse et confirroatae, ut nec huraana potestas sine
Data Kal. Novembris, anno Christi propitio [9] stii uericulo' discriminis possit eas convertere, sed
imperiidomni Ludoviei piissimi Augusti, indictione semper sub regali et imperiali taitione irrefragabill-
prima. Actom Isemburgo paktio reglo. ' B ter salvse fratrnm nsibns consislant: qnatenus ejus-
' dem loci devotaeDeo amabili eongregationi pro no-
CV. _
PRQHOHASTERIO SANCTl AMANDI. bis ac pro totius imperii hujus stabilitate ac pace,
nostrae pietatis munere adjuti, Dominum propensiug
(Anno 822.)
Et haecnomlna de ipsis rebus quas
[Apud MabiU., Act. SS. Qrd. S. Bened. Saec. iv, exorare delectet.
part. i, pag. 66'.] illis dari decrevimus. In pago Bracbatinsi, in locis
In nomine Domini Dei et Salvatoris nostri Jesu nuneupatis Baceroth (vulgo Batsarode), Deela, Neo-
Christi, Ludovicus divhja ordfnante provldentla im- nifio, et Securiaco, mansi XLVIII.In pago Ostreban-
peralor Aiiguslus. tinse, in loco qui dicitur Halciacus, cum appendiciis
Cum locis divino cultui mancipatis ob divinae ser- suis mansi LVIH.In pago qui dicitur Menpiscus, in
vitutis araorem Opemcongruam ferimus, et regitmf loconuricupanteRoslar, cuitt appendiciis suis, mansi
morem decenter implemus, et id nobis profutururiv CXVIII.Mansioniles circa monasterium tv, et pisca*
ad aeternaeremuneratlonis praemia capessenda ve- tionem atque Seoncurtem; et ht Flandras ntariscos
raciter credimus. Idcirco notnm esse votamus cun- vm. Sed et in pago Laudunensi Bariskteum eura
ctis fidelibus sanctne Dei Ecclesiae et nostrls, prae- omnlbus appendiciis suis. Insuper censuirans etiam
sehtibus scilicet et futuris, quia adiens sereriitatem C illis dari novam partem de omni supellectili ejus-
cplminis nostri vir venerabilis Adaleodus abba, mo- dem ecclesiaeper totas villas, et possessionem ipsios
nasterii Sancli Amahdi, una cum Aldricp roiSsOno- coenobii recloris,' id est de annona, de legumine,
slro, quem ad praedictum Coenobiumdifextmus ad detfeno, deformatico, de porcis, de poiedris, de
ordinem regulae sancti Benedicti confirmandum ; eamsUis, de pastis, de vino, de ovis. Et ut haecau-
suggesserunt mansuetudini nostrae qualiter congre- ctoritas per futura tempora inviofabilem obtineat
gationi confessoris Christi Amandi aliqua de rebus firmitatem, roanu propria subter firmavimus et an-
et villis ejusdem ecclesiaedeputare et confirmare ad nuli nostri impressione signari jussimus.
usiis et necessitates illqrura prsejttdicaremus. Idec- Signum Ludovici serenissimi iraperatoris.
Durandus diaconus ad vicem Fridugisi recognovi.
qne ad precaliqnem vel suggestionem praedictorttm
abbalum, Adaleodi videlicet ef Aldrici, imo ob emo- Data iii Kal. Julii, anno Christo propitio 8 impe-
lumentum animae nostrae, conjugis alque prolium rii domni Ludovici piissimi Augusti, indictione 19.
nostrartim, res subter adnotatas praedictis fratribus Aetum Stratella vilia in Dei nomine fetteiter.
et congregatiqni Sancti Amandi ad victum, vestl- Amen «.
menta et calceamenta, sett etiam caeteros usns ef m'
necessitates ipsorum, tradere et confirmare decrevi- " * PROMtttlNENSI EPISCOPri.
mus, et super hanc cessionis auctoritatem hos no- (Anno 822.)
stros imperiales apices fieri decrevimus, atque ju- [Apud Muratori,' Anliquilatet Italicx,
- ? tom. I,
'
bemus, ut abhinc in futqrum a nobis et nostris, Deq [ pag.771.]
dispensante , successoribus, piis oraculis nostris In nomine Doraini Dei et Salvatoris nostri Jesa
conservanda mandavimus, quod nos pro aeternis Chrisli, Ludovictts divina ordinante providentia im-
capessendis praeroiis et memoratac congregationi perator Augustus.
consulendis necessitafibus fecisse et concessisse ve- Si petilioriibns sacerdotum ae servorum Dei, di-
stra cognoscat industria, ifa dontaxat ut quidquid vini cultus aniore, aureni accpmmodamus, ii) non
de ipsis rebus Deo donante per bonum studium po- splum ad slabilita^em regni nostri, verum etiara ad
terit haberi vel acquiri, totnm in fratrum sirie ulia aeterna praemia facilius assequenda plurimura per-
(Kublractioneusibus cedat. Pari eliam nostra irope- tinere confidimus. Idcirco notum ficri volumus om-
a Ex hoc diplomate patet, Adaleod,umanno inj- sterii abbatem fujsse. contra quam legitur in Gfaro-
perii Ludovici octavo, Christi 822, jarii istius moha- hlco Efnouensi.
1149 LUDOVICII COGNOMENTOPII «20
nibus fidelibus sanctae Dei ecclesiae ac noslris, prae- j^.niani donaverunt, Item Oratorium sancti Apolenaris
sentibus scilicet et futuris, qualiter vir venerabilis in Stagnano situm intra Judiciaria Montebeliensi,
Deusdedit ecclesiae Mutinensis episcopus, quia pro sive oralorium Sancti Domnini constructum prope
senectute et infirmitate corporis ad nos pervenire Cluxiam super flumen Nizianam, nec non et Oliveta
non poterat, misit quemdam presbyterum suum, no- juxta muros Castri Montebeliensis posita, et ad
mine Willihianum, per quem nobis suggessit pe- eamdem ecclesiam pertinenlia. Has res sive posses-
tendo de rebus ad ecclesiam suam pertinentibus, siones memoratae Mutinensis ecclesiae, vel Sancti
quas reges Langobardorum propter amorem et ti- Geminiani juxta petitionem praedicti viri venerabilis
morem Dei et Doinini nostri Jesu Christi, et sancti et oratoris nostri Deusdedit episcopi, quas reges
Geminiani confessoris ejus, eidem ecclesiaevel do- vel donaverunt vel confirmaverunt, sive alii devoti
naverunt, vel ab aliis datas confirmaverunt, ut in- ac Deum timentes homines ad eamdem ecclesiam
spectis eorumdem regum praeceptis et confirmatio- solemni donatione contulerunt, et modo in ejusdera
nibus, easdem res sive possessiones ad eamdem ec- ecclesiaejure tenehtur, vel inde injuste ac violenter
clesiam nostrae auctoritatis praecepto confirmare- abstracta erunt, isto nostrae auctorilatis prsecepto
mus. Cujus petitioni, quia justa et ratione subnixa ad eamdem ecclesiam confirmare placuit. Quapro-
videbatur, aurem libenter accommodare et assen- B pter praecipimus atque jubemus ut nnUusJudex pu-
sum proebere nobis placuit. Inspectis igitur et rele- blicus, vel comes, vel gastaldus, sive qualibet pote-
ctis praedictorum regum Langobardorum praeceptis state praedicta persona memoratum episcopum vel
vel confirmationibus, complacuit nobis, donationes successores ejus, atque ecclesiaeSancti Geroiniani
et concessiones sive confirmationes eorum hoc no- de suprascriptis rebus ac possessionibus, qtias su-
strae auctoritaljs praecepto juxta petitionem memo- pranoroinali reges ad eamdera ecclesiam conlirma-
rati episcopi ad eamdem ecclesiam confirmare. Id verunt, et nos hac nostra auctoritate confirmamus,
est in primis confirmationem, quam Cunipertus rex inquietare aut injuste pulsare, aut aliquid ex iis con-
fecit ad ecclesiam Sancti Geminiani de Villa Poziolo, tra rationis ordinem abslrahere, aui alienare, aut
sive tributum, yel succidiales a, atque angarias, eis caluroniam ingerere praesumat; scd liceat eas
quas servi ejusdem Sancti Geminiani ad ipsum casa- memoratae ecclesiaeet recloribus sub nostra succes-
lem laborandum et excolendum habuerunt. Similiter sorumque nostrorum defensione, quieto ordine te-
et praeceptumquod fecit Liutprandus rex ad suprascri- nere ac possideTeabsque cujuslibet, sicut jam dixi-
ptam ecclesiam de servis et aldionibus ad jus eccle- mus, injusta contradictione. Concessimus etiam hoc
siae Sancli Geminiani pertinentibus, et in line Sale- privUegium memoratae ecclesiae, ut si post decessio-
stina residentibus in villis quarum vocabula snnt " nem episcoporum ipsius sedis talis in clero inventus
Galaniticum, Gabellum Castellum, cum suis pisca- fuerit, qui seCundum canones episcopaius honorem
riis, quod fuit ab antiquo iempore Massa Sancti Ge- et ofliciumhabere possit, licentiam habeant eligendi
miniani: super quibus est praeceptum Ratgisi regis inter se. Et ut haec auctoritas firmior habeatur , et
nobis ostensnm. Estsimiliter et Desiderii: nec non nostris ac futuris temporibus Domino protegenle va-
et praeceptum Hildeprandi regis, quod fecit ad ec- Ieat inconvulsa manere, manu propria subscripsi-
clesiam Sancti Geminiani propter petitionem Joan- mus, et eam de anmilo nosiro subter sigillari jussi-
nis episcopi de ecclesia Sancti Petri intra muros mus, violatorem duabus libris auri obryzi condem-
civitatis Geminianae, quae nunc Nova vocatur, cum nantes.
omnibus febus atque appendiciis, quse ad ipsam ec- Signum Ludovici serenissimi imperatoris.
clesiam- pertiuent, vel quod ibi juste acquisitura Durandus diaconus ad vicem Fridugerii reco-
fuerit. Similiter et donationem quam fecit pise re- gnovi.
cordationis domnus et genitor noster Carolus impe- Et data sub vi Idus Februarias, anno, Christo pro-
rator de Plebe Sancti Thomae, quae est posita in pitio, 9 imperii domni Ludovici piissimi Augusti, ac
Gandaceto juxta fluvium Lama, cum omnibus sibi n indictione 15. Actum Aquisgrani, palatio regis, in
pertinentibus, sive canonica atque decima. Similiter Dei nomine feliciter. Amen.
donationem , quam fecit domnus genitor noster C3- CVII.
rolus imperalor, petente Geminiano Mntinense epi-
PROMONASTERIO PRUMIENSl.
scopo, de Molendino prope stratam cum accepiione
sua sive aquario, qui pertinebat ad curtem regis ci- (Artno 823.)
vitalis Novae: nec non et res quas duo Roniani ho- [Apud Marten., Ampl. Cotlect., tom. I, pag. 79, ex
mines, Gondolus videlicet et Conslanlinus, et eorum chartario Prumiensi.]
uxores Maria et Agnita ad ecclesiam Sancti Gemi- In nomine Domini Dei et Salvatoris nostri Jesu
a Qnid succidiales fuerint, decernere nequaquam morantur servi cum eorum substantia b. v. c. hoc
ausim. Num pro socidiaiis scriptum, ut designenlur est bove, vacca, caballo, elc. Nostris autem tempo-
reditus perccpti ex armenlis et gregibus in socio ribus adhuc apud Mediolanenses mos viget tradendi
datis ? Num a succidendo, sive, ut aiebant, runcando praedia sua agricolis, nunc omnino liberis, iisdem
silvas, ac a subigendis agris aintea incullis ? Haereo fere condilionibus, quas nuper innuebam, hoc est
sane. Interim vide, si lubet, Chronicon Farfense reddendi domino tantam frugum et pecuniaemensu-
parte u tomi I CoUectionisRer. ltalicar., ubi rae- ram quotannis.
 1121 DIPLOMATAECCLESIASTICA, 112«
Christi, Ludovicus divina ordinante providentia im A prima. Actum Aristallio palatio regio, ih Dei nomine
perator Augustus. feUciter.
CVIH.
Si enim ea quae fideles imperii nostri pro eorun
PROEODEM MONASTERIO.
opportunitatibus inter se commutaverint, nostrii
confirmamus edictis, imperialem exercemus corisiie (Anno 823.)
tudinem, et in postmodum jure firmissimo mansu [Apud Marten., ibid., ex charlario Prumiensi.]
rum esse volumus. Idcirco noyerit omnium fideliun In nomine Domini ef Salvatoris nostri Jesu Chri-
nostrorum, tam praesentium quam et futurorun
vir veherabilis Tancradus abbas ei sti,Ludovicus divina ordinante providentia imperator
sagacitas, qnia
monasterio qnod dicilur Prumia, constructum h , Angustus. ea
Si enim qnae fideles imperii nostri prb eorum
bonore Domini et Salvatoris nostri Jesu Christi
nobis suggessit, eo quod cum quodam homine no opportunilatibus inter se commutaverint, nostris
confirmamus ediclis, imperialem exercemus con-
mine Fulcberto de quibusdam rebus commutatio
nem fecisset, pro ambarum partium opportunitale suetudinem, et hoc inpostmodum jure firmissimo
mansnrum esse volumus. Idcirco rioverit oranium
Dedit igitur praedictus vir venerabilis Tancradus ab
fidelium nostrorum, praesentium scilicet et fnturo-
bas ex ratione prsedicti monasterii, una per cou Q
vir venerabUis Hildoinus abbas
sensum et conhibentiam monachorum ibidem de- rum, industria, quia
Fulberlo ad suum sacrique palatii nostri snmmus capellanus innotuit
gentium, praefato proprium per celsiludini nostrae, eo quod religiosus vir Tancradus
pelualiter ad habendum, quasdam res quae sunt ii
abbas monasterii Prumiacensis, cum quodam ho-
pago Warmacinse, in villa quae dicilur Fhconhein
mine nomine Opillonem, de qnibusdam mancipiis
mansos duos cum domibns, aedificiis,terris, vineis
exitum et commutationem fecissent. Dedit igitur praedictus vir
pralis, silvi§, pascuis, adjacenliis, regres venerabilis Tancradus ex ratione praefati monasterii
sum, vel quantumcunque in eadem villa de ratiom sui Prumiacensis, quod est constructum in honore
praedicti monasterii praesenti tempore ibidem legiti Domini et Salvatoris nestri Jesu Christi, cor.sen-
me habere dignoscitur. Et econtra in compensatiom tiente ejusdem congregatione pfaefafi monasterii,
harum rerum dedil praedicius Fulbertus ex proprit
pracdicto Opiloni mancipia sepiem his nominibus,
suo praescriptp monasterio, omnique congregation
Theothariura, Grimoldum, Theotgandum, Werintru-
ibidem Deo per tempora militanti, quasdam re
dicitu dim, Gozam, Hunlindam, Bertrudara. Et econtrain
quse sunt in eodem pago, in, yiUa quae compensatione horum mancipiorum dedit praedictus
Glaolfesheim mansttm unum, et in alia villa, qus
necnon et C Opilo ex suo proprio ad jam dictum monaslerium
dicitur Villarie mansum unum, irijterti xuii his nominibns, Germundum, Regine-
mancipia
loco in viUa nuncupante Leiwrdesheira, curtUer rum, Nortbertum, Bernoldum, Thiedoldum, Haut-
.unum, similiter et in quarto loco itt villa cujos vo
marum, Winigodum, Rotgerum, Wigiradum, Bu-
cabulum est Hnccunheim, duas de
partes jurnale cur
inannum, WiUisuindam, Thieodulfum, TheotUndam,
terminis et laterationibus suis. Has vero res cm Anstilam. Unde et duas commutationes pari tenore
domibus, aedificiis, terris, vineis, pratis, silvis conscriptas, manibusque bonorum hominum robo-
pascuis, adjacentiis, exitum et regressum, vel quan ratas, se prae mariibns habere professi srint. Sed pro
tumcnnque in prgedictis locis praesenti tempore legi integra firmitate petierunt celsitudini nostrae, ut
time habere et possidere dignoscitur. Unde et dua ' ipsas commutationes denuo per nostrum [Forte no-
eommutationes pari tenore conscriptas, manibusqa ' strae] mansuetudinis praeceptum.plenius confirmare
bonornm hominum prse manibus se habere professu 1 deberemus, quorum petitionibus denegare noluimus,
esi, sed pro integra firmitate petiit eelsitudinem nc sed unicuique fidelium nostrorum juste petenthim
stram, ut ipsas commulationes dentto per nostrui 1 ita nos concessisse atque ih omnibus confirmasse
mansuetudinis praeceptum confirmare deberemus cognoscite. Praecipientes ergo jubemus, ut quidquid
Quorum petitionibus denegare noluimus assensum ' D pars juste et rationabiliter alteri contulit parti, dein-
sed sicut unicuique fidelium nostrorum juste peten hanc nostram auctoritatem jure firmis-
' ceps per
tium, ila nos illis concessisse atqtte confirmasse co Simo teneat atque possideat, ut quidquid exinde
gnoscite. Pnecipientes ergo jubemus, ut quidqui facere voluerit, libero in omnibus perfruatur ar-
pars juste et rationabiliter alteri contulit parti ' 'bitrio faciendi quidquid elegerit. Et ut hsec au-
deinceps per hauc nostram auctoritatem jure fii ' ctoritas firma habeatur, et per futttra tempora
missimo teneat atque possideat, et faciat quidqui melius conservetur, de annulo nostro subtus jussimus
volueriL Et nt haec auctoritas per futura tempor
sigUlari.
inviolabilem obtineat firmitatem, et ab omnibus me Durandus diaconus ad vicem Fridegigi recognovit.
Iius credatur atque conservetur, arinuli nostri int Data iv Kal. Septembris, anno Ghristo propitio
pressiene signari jussimus. 10 imperii domni Ludovici piissimi Augttsti, indi-
Durandus diaconcs ad vicem Fridegisi recognoVi' ctione 1. Actum Construentes [Forte ConfluenteS]
Dala Idus Octobris, anno Christo propitio 10 im super MoseUam, in Dei nomine feliciter. Amen;
perii domni Ludovici piissimi Augusti» indiction > •'''•': •'',"'
1193 LUDOVICII COGNOMENTOPU 1124
'[ cix.,.;..... A carra decenx: in viUa Liutpoleshaim «, areales duas
CONFIRMATCR COMWJTATIO FACTAINTERBERJ|tO_fcBDji cum casa nna, de terra arabili jugera triginta duo,
EPISCOPUH ARGENTINENSEM ET ERCHANGARItk CbMI- prata ad carra duq ; in yilla Wittinishaim (, arealie
TEHNORDGOVLE. iillilm cum casa donMcata et granea, de terra ara-
.{Anno 823.) bili jugera sfejituagtiitaquihqqe, prata ad carra de-
[Apud Grandidier, Hitfoire de PEglitede Stratbourg,
tom. II, pag. 174, ex chaftulario membranaceo cein, de silva qttasi jugera septem, el pomarium
abbatiaeAndiaviensis saeculixiy «.}, ttrimn : ad Creabheshaim ~>,Hobam t unicam : ad
In nomine Domini Dei et Salvaloris nostri Jesu fratpotesnaiih », areale cum casa traa, de terra ara-
Christi, Ludovicus divina ordinante previdenlia jro- bili jugera quindecim, prala ad carra qnatuor, et
peratof Augustus. ^Oldroarcha j, et insuper mancipia duodecim, his
Si enim ea quae fideles imperii nostri pro eorura 'nominibuS; Vujpot, Winigelt, Hatini, Radvich, Hun-
opportunitatibus inter se commutaverunt, nostris bbldus, Frenkin, Ffeidin, Hricbert, Rinhart, Dega-
confirmaraus edictis, imperialem exercemus consue- nolt, Hitto, Adalger. tJhde et duas commulationes
tudinem, et hoc in postmodum jure firmissimo man- pafi tenbfe conscriptas, manibusque bonorum ho-
surumesse voluraus. Idcirco noveril omniumfide- tttinoin roberatas pras mariibris se habere professi
iium nostrorum, praesentium scilicet et futurorum, B sunt. Sed pro illiegra firmitate petierunt celsitudini
industria, quia vir venerabUis Bernoldus Strazbur- hostrse, ut ipsas cbmmutationes denuo per noslrse
rgepsis ecciesiae episcopus, nec nbn et vir iUuster rtonsnetudinis jftrseCepttimplenius confirmare debe-
jErkingarkis coraes J>accedentes ad anres clementiae reirius, quorum petitibriibus denegare nolnlmus, sed
innotuerunt celsitudini nostrae quod pro ambarum sicht uhicuique fidelium iiostroruiu juste et rationa-
partiuro opportunitate aliquas res et mancipia inter bjliter petentium ita nos illis concessisse, atque in
se cqmmutassent. Dedit igitur praedictus Bernoldus omritbus cohfirmasse cOgnoscite. Praecipientes ergo
ex ralipne praedictaeecclesiae suae eidera juberiius rit quidquid pars juste et legaliter alteri
.smiroproprium ad habenduro in pago cqntolit paft}, deinceps per hanc riostrara auctorila-
rltjjElgaxiq.ad
fnscpnus
^lsacense inyilla et marcha, quaediciiur Bodoles- lettfufefermiSs^feiieat a^uepOssideat, et quid-
villare, sive Pleanungovillare ° omnes res quantum- qiitil exiflde facefe yoltterit, iibefo in oranibris per-
cunque inipsa villa... ex ratione episcopatus sui ha- fruhtur arbitrio raciendi. Et ut hdecanctoritas firmior
bere videbaiur, cura mancipiis duodecira, his norai- nabeatur, et per futqra tempora theliris tfohserveiur,
nibu* Ello, Frioalind, Hildim, Willaran, Engilbert, de anttttto nostrp sttbter jussimus sigillari.
QdaUjarf, ^Anitbert,Amalgart, Adalgart, RegingarJ, barandus diacqntts atl VicemFridttgisiilrecognovi.
Adaltrud, WiUigart. Et e contra in compensatione C Data..... * smno, <;hristo piOpitio, decihio imperii
hujus rei dedii prsefatus Erkingarius comes ex suo notrihi LridOVititriissM AogtisW,indittibrie priraa.
proprip memoratq episcopio ad partem ecclesiaesuae Atlri» Fraribdriomfd Halatib regio, iri Dei nomine
in^eodempago fe locis nuncupantibus, M est, ki Du- feliciter. Amen.
mihheim 4 areales duas cura casis et granea, et de
terea arabili jugera quadraginia sex, et de pratis ad

a J^i(Jto^H03pflmns,AIsat.dipIora.tora.I,pag.71, ser, de Sfatii sefvbrum, lib. i, cap. i, § 20, p. 227,

•sedmrosaiiscorrgfife. ,__ . et HaRaes,
....... ~ Glossarli Germanici pag. 9S9 et seq.
* ErKjqgarium cbmitem Nordgoviae,sive iiifefioris Hodie Plafohem, perlinens ael DD. Ketepfier et
AIS^ comitafflm adfriihisitaSSe©pfnatur SchttepfTi- deGjUnteer. _.
nus, AJsat. illiJSt.tem. I, pag. 788. Hium poteritissi- i Poldmarcha inriuit aurilegiura, seu jus colligendi
jnum inisse dynastam, multorumque patrimpoioruin nrirmri, quod 'iSettriahi difennl ^oldwatche. Jns iftud
possessbrem probant haec charta coirimutationis et ftdhoc fcedie exerdeiM nobiies de Gwateer et Kem-
ahera cmn Waldbhe SehWarzacerisiabbaie. Ereheh- pfler in ipso yico P.iobsheim ratione feodi, quod pos-
garii comitts memoria tegftur m Necrolofio Schwart- Sfdept a rege. Schcepflinus loco goldmarcha leeit
zacensiad.d.iera,2 Martii. ,."
noizmarcha, q"u?eest portiO silVaead ligriatfduiham-
« Bodolesvillare, qubd ljnnro idemque est ac Plea- cessse, ut «expKCatHalfausii Glossarium Gerrnaai-
"riurigoviHaVe, est hbdie vittts Btieris%ilre, lttter Se-
cum.pag. 954.
iestadium «t Ahdelttvram. Ex ns% vilht, Iqu* Uraen k Fridugjsus oatione Anglus, abhas ecclesiaeS.
«aap eamdemque esse innait hHJns.charlae seasus, Martini Turonensfs, dein Sithiensis, eodera tempore
duas ppinatujc ScjMepfJinus,Alsat. iHust, ioni. J, jf^g;
qrio HelisathaT ih arila Ludovici Iraperatoris gessit
7l7'ei7l'8,iSalscniYeirer bx Bodojesviiiare,
- et Blieris-
ofSciura«anoellar_n\'et nsque ad atuiuin 832.
-fcfflrem PfeaWingoViaarefScieris. llVt Deleta est diej et mensis nota. Sed annq 82§,
.;-..4.Hodie vicus-Dtttittenhem^pertinens ad abbatiam raense waio Francon.ofurti conventum habitum fuisse
a LWtteVicbPio ItestaWttti- Annales Egmhardi, apnd
-e ffodie lAptherm, vicus spectans ad episcqpum Sovqoetem, tora. VI, p. 482 ikupisce volumims, >col.
, ••
Argentinensem. 430), ibique adbuc.raease Juwo commorassepro-
."' * flodie Wittishdm, wrtgo Witven, vicns ad e«m- baof ejusdem imperatoris diplomata pro abbatiis
dem^is^oBwm ArgentiBeos^ip,pfjrti^s.
s Hbdie Crietheinf., , iGVegoriaria et MaSOnianarelatis a Schoepflint),
vicus quoque episcopatus Ar- Alsat. diplom. tom. I, pag. 69 «t 70. De insigoi ac
t gplendicVjFrancoAirli aclMceiumjpalaiio regio a^gunt
, flbba, sive Httbe,est fnndns rostrchs, sive mo- Germanus, apiid Mabrlibnem, de Re diplom., lib".iv,
dus.agBfu^ babiratione cpteni. Vocu etymolpgiain pag. 483, et.Besselias, m GhromcO Gotwmehsi,
affert Wachterus, Glossarii pag. 758. varias ejus *om. n*|)ag. 473^ /
SignificationescoUegerunt.et lllustraverunt Potgies-
1125 DIPLOMATAECOLESIASTICA. 1126
A nachis ex praedicto monasterio fieri jussimus; per
PROMONASTEM» SiSCt* GhkTiSIlt MOECESI DRGEL- quas fidelibus nostris notura fieri yolumus ut me-
LENSI. moratum mouasterium cum praefala ceUuIaet ap-
(Anno 823.) ,. pendiciis suis vel cunctis rebus, sicut superius in-
[Apud Balozium, hi App^ixd Mart. Hitp., pag. 767.] sertum est ( nostrura proprium esse cognoscant, et
Ifi nbrifinefidmfni Dei et SaMtoris noslri Jefcu sub nostra defensione atque tuitione consislat. Et
Christi, Lridovichs divina ordtoante providentia im- nullus episcopus, aut coraes, vel missus diseurrens
perator Angustus. ibi aliquam dominationem aut tyrannidero potesta-
Si illirisamore crijnsmunere Cseterismortallbus prse- tem exerceant, nisi quemadmodum canonica aucto-
latisrimttspetiliohibtisservoMimDeijuStisetrationa- ritasjubet. Etideo, quiajampraefatummouasterium
bilibrisarmuimus;et toca divinofamulaluicohsecrata nostrum esse constat, concedimus ibidem monachis
cbhgrhis muriiflcehtllenoslrae beneficiis ad diviritaih sub sancta regula degentibus ut non solum prae-
cuithm uberids exseadendiirii opem ferimus, prse- sentaliter elegendi licentiam habeant abbatera, ve-
miaitt nos a DoirifnorCmunerari fideliter credimes. rum etiam in futurum; ut quando quidem divina
Igituf ad induslriae notitiam fidelium nostroriim, vocatione abbas subrogatus fuerit, vel alii qui per tem-
tairi praesentiuin qnam et futurorum perlaliim esse j) pora fuerint ab hoc (saeculomigraverint, secundum
VolumusqiialHerMatfreduscomes vir illuster adiens regulam sancli Benedicli licentiara habe,ant inler se
serenitatem cdiminis hostri, gestans in manrbus elegendi abbates : qualiter monachi ibidem Deo mi-
quasdant praeceptiones quas dtidum in 'Aquitania litantes securius et quietius vitara monasticam de-
constitoti cuidairi venCrabiliPbSsedonio Orgeletariae gentes pro nobis et conjuge proleque nostra Do-
sedfs episcbpo fieri jrisseramus, in quibus contine- mini raisericordiam attentius exorare valeant. Et ut
baiur insertum qaod aliqua loca erema ad monaste* haec auctoritas per curricula annorum inviolabilem
ria cohstrnehda sive 'moriactios cohgfegandos con- atque inconvulsam obtineat firmitatem, et a fider
cesseramus, ita videlicct nt post ejtts ©toitummona- libus sanctae Dei Ecclesiaeet nostris verius certius-
chi iri eisdem ibcis degrirites, qttlftus conslruere cp^ que credatur et melius conseryetur, eam de an-
tabat, abbatem ihter se haberent Ucentiain eligendi, nulo nostro subter jussimus sigillari a.
suggeferispraedictnsPosfeeftcihiris episcopiisper enih- Durandus diaconus ad vicem Fridugisi recognovi,
dera Matffedum fidelera nostfum ut monasterram Data xi Kalendas Julias, anno Christo. propitio
quod tdem episcopus rea&diflcaverat, qudd dicitttr 10 imperii dorani Lndovici «ereriissimi Augusti,
sancta Grata, quOd est sitnm Snper fluvium Bose- indictione prima. Actum Franconefurd palatio re-
gia, dicatum in honore sanctffiDei genitricis Mari» C gio in Dei nomine feliciter. Amen.
seroper vifginis, et cellulam eidem mohasterio sub*
jeclam, quae dicitur Sanctus Frtactuosus, ctim om- ...- V?L
b PROMASONIS MONASTERIO.
riibtts appeodiciis suis, vel quidquid praesenti teiri>»
(Annb 823.)
pore mohachl iri pWedictislociS degehtes tenent vel
D. Bouquet,, tbid., p. 535. ex Liidov. La-
possideht, vel in postmodttm ex locis efemis atqrie [Apud
irifcuitlstfohstrritferint, snb nostrtt potestate irao guiUe, iu probat. HislOriceAltatik; pag. 13.]
tnftiorie atqtte dominatione reciperemus, et ita mc* In nomine [domini Dei] et Salvaforis nostri, Jesu
nachi vei fts ibhtem pertinentes nostri proprii es- Christi, Ludovicus divina repropitiante « clementia
sent srcut cselera monasteria infra Septiriianiamnd- imperator Augustus
stra esse fconstaht, et ex nostra ancloritate iicen- Quia nostrum est cuncta foca regni npstri ad lau-
tiam eis concedefetnus a modo eligere abbatem dem ef ad gloriam Dei constructa defendere et stabi-
qnaiemcuhqrie Vottferint. Quortira pelitie-nem, quia iire, praecipimus ut abbatiam in parie Vosagi a
jiislam et raiionabilwn esse cognovimus, lrbenter quodam principe viro nobili, unde etiam nomen
assensum piraebuimus; et praedictum monasterium traxit, quod vocaiur vallis Masopis (Masmunster,
cum prtedicta cellnla et appehdiciis Suis et raona- O vel Moisevaux),fratre videUcetducis Lutfridi et Ebe-
chos ibiderit degehtes vel Oinnes r~esad idera taom- rardi, qui Morbach eonstruxit in honore pretipsi
Eierium prssenti tempore pertinenies, vei qtwederri- martyris atqtteponlificis Leudegarii, fundatam, nulla
ceps ex tocfs eTemisatqne incultis ad eorum usus deinceps hominum persona praesumat destruere vel
aspexerint, ad noslrum opuS rccepimus, ita videii- ^nquietare, atque ullafreda, haribanna, opera revi-
cet rit sub nostTa imo eorttm dominatione consi- soria, stipendia, sive aliquas exaciiones de familia
stant. Propterea has nostrae anctoritatis fitteras mo- vel de possessiouibus ejusdem ecclesiae indeficien-

« In ahthefttiCO-,
«nde editur hoc proeceptnmi,se-
qnebatuci, Siffitim Litdovicisereuissimi imperatcffjit,
iuxta forinulam. Ve^um linea illa erasa est, ejusque
loco haecquae sequuiitur scripta suni alia mantij Bed
antiquissima, et fortean coselanea: Et ihsupet dom-
mut atque concedimusipsa te.... cui vocabutum<est
tancta Maria, cum tucftfttstlos, et domum Sancta
Grafa, cum finet et terminot.
i> Hujus diplomatis exemplar se vidisse illudque
accurate cum autographo convenire tesj:atur episcb-
pus BasUeensis anno 1379, rit nOtatLttdovicus La-
guiUe.
e Hac voce, repropitiaut£,,non us.usestLttdovicus
Pius, riisi anno 834, cum post exauctofatibneri) anno
praecedenti factam !n soUrim restituttts est. Yiee
MabiUonium,lib. ti de Re diplem.*cap. 2,»um. 13.
 1147 LUDOVICII COGNOMENTOPH 1128
tis requirat vel extorqueat, neque aliquid de omini- A CXH.
bns ilUs quae praefatolocOdonata snnt vel donanda PROMONASTERIO CORBELE HOViE.
erunt, auferre vel diminuere : sed omnia libere, in- (Anno 823.)
tegre et inconcnsse ibidem Deo famulantibus in per- [Apud MabiU., Acl. SS. ord. S. Bened., saec. iv,
petuum deserviant. Si qnis autein de bonis ejnsdem part. i, pag, 524.]
ecclesije sibi quidqnam velit attrahere falsa causa- In nomine Domini Dei et Salvaloris nostri Jesu
rum affirmatione, omnino non liceat, nisi in prae- Christi, Ludovicus divina ordinante providentia
sentia primatuura regni, ne locus falsa occasione imperator Augustus.
deprimatuf. Advocatis vero, quos nescimus quales Neminem fidelium nostrorum dubitare credimus,
futuri sint, ex parte Dei et nostra imperairins, ut quam magnum quondam domnus et genitor Doster
nnUos subadvocatos, exactores, nullosque legatos in Carolus Christianissimus imperator cum Saxonibus
eodem loco vel in Cunctis ejtts appendiciis ponant subiit laborem, ut eos ad agnitionem verse fidei ad-
Vel habeant: sed ipse advocatus, cui rios vel suc- duceret : quod et. divina gratia cooperante, sicut
cessores nostri bannum super abbatiam eamdem optavit, effecit. Nos vero in ejns solio superni Nu-
dabimus, illius ecclesiaelocis benigne provideat, et minis dono sublimati, cuidam venerabili viro Adal-
semel in anno publicum placitum apud viUam quae B hardo seni abbaii ex monasterio cujus vocabulum
vocatur Gowenheira, nbi sedes est judiciaria tolius est €orbeia, in eadem provincia Saxonia ob mer-
abbatiae, teneat, cum illis tamen qui quod justum cedis nostrae augmentum monasterium construere
est sciant et diligant, et ibi omriibus injuriam passis jussimus, et ad idem coenobium dedicandum ex
secundum idoneos ejusdem populi judices caetero- sacro palatio a capella nostra misimns venerabiles
rumqne consensum justitiam faciat : nec aliquis de ac sacrosanctas reliquias beati Stephani protomar-
tdta farailia, dives seu pauper; terra sua et jure sno tyris, super Wiseraa, in viUa regia, in loco nun-
privetur, nisi in praedicto loco communi sapientnm cupante dudum Huxori: ut quia auctore Deo praedi-
judicio : et in ipsa die publici placiti abbatissa advo- etus divae meraoriae domnns et genitor noster in
catoetsuisservitiumhonesteexhibeatet det:etquid- eadem gente priraum Christianae religionis fidem
quid vel ubicnnqtte ipse advocatus in abbatia placi- confirmavit; ita et nos ad augmentandum solidan-
tando acquisierit, abbatissaduaspartesaccipiat, ille dumque ejusdem fidei vigorem, primura monachicae
tertiam. Clerici vero et illi laici qui genere et morum religionis ordinem iUic servandum teriendumque
honestatefamiliaspraesunt,etecclesiaepraesunt,adnul- constituimus: quod ita opitulante Omnipotentis gra-
lum servitium servile cogantur, vel in corpore, vel. tia ad effectum rei pervenit, et praedicto raonasterio
in rebus eorum; sed abbatissae fideliter ae devote G ideo Corbeia nomeri impositum est, eo quod de an-
famulentur, quos et ipsa non ut servos, sed ut ma- tiquo qiiodam monasterio Corbeia praedicto Adal-
ter filios tractare debet. Ut autem successores no- hardo abbati seni, cui banc curam commiseramus...
stri reges Vel imperatores curam ejrisdem ecclesiae assumpto secum germano suo Walone cura coeteris
habeant, constitujmus ut quotiescunque rex vel im- quantis et quibus oportebat monachis, infra eam-
perator Romanus Basileam veniat, quaelibet hoba dem provinciam locura aptura et congrunm eUge-
vel mansns ad servitium ejus xn nummos persolvat. rent : atque ibi, prout opporlunius esse potuis-
Quaecunque ergo potens persona, advocatus, sive set, prcefatum monaslerium stabilirent atque con-
alius quisquam haec decreta nostra infregerit, ira struerent. Idcirco placuit excellentiaenostrae ut prae-
Dei, et omnirim sanctorum, et tremendi judicii, et dictam viUam, qu» dicitur Huxori, com omnibus
nostra contremiscaf, etautfines regni exeat, aut finibus vel terminis suis, et cura sUvis, terris, aquis
trigiiita Ubras auri optimi ad fiscum regis, restituto aquarumque decursibus, cum omnibus adjacenliis
prius ecclesise'damno persolvat. Haec.autem sunt et appendiciis suis.ad idem monasterium per hanc
nomina villarnm et locorum in qufbus praefata ec- auctoritatem jure perpetuo conferre, et de nostro
clesia habet proprietates et possessiones extra val-. jure in jus et dominationem praedicti monasterii
lem, quaevallis tenens bannnm et mtinia, protendi-" praesentialiter tradere: hec non et res sen posses-
tur a Gowenheim nsque ad suramitatem montis siones quae a Deum timentibus, vel Deum diligenti-
Grazonis, Brunhobetum, Giltewillre, Dannamaria, btts Saxonibus infra ipsam Saxoniam ad boc opus
Werza,Boyseigum,Rotbach, Balderchedorff, Spech- inchoandum vel adjutorium praestandum coUatae
bach, Rollingum, Morschviller, Zullensheim, Yes» snnt, per faanc auctoritatem confirmare, etiam et
pach, Stennenbrun, Bruchbach, Richenesheim, Mul- res quae ad antiqriipretti Corbeiam traditae fuerunt
lenhusen, Enisigesheim, Ufflioltz, Herlichesheim, inffa ipsos supradictae .Saxoniae fines, in terris,
Ongersheim, Sigoltesheira, Langenheim, Sigenes- sUvis, campis, pratis, pascuis, aquis aquarumve
heim. decursibus propriis vel communibus, domibus ac
Simeon diacenus ad vicem Fridugisi archicancel- sedificiis, vel prius habitis, vel postea constructis ;
larii recognovi. mancipiis quoqtte diversi generis vei conditionis,
Data xi Kalendas Julias, anno Christo propitio 10 mobilibus vel immobilibus, datum vel traditum fiiit,
imperii domini piissimi Augnsti, indictione 1. Actum cum omni integritate ad praedktum monasierram
Francofurt palatio feUeiter. Amen. nna cum consensn praefati abbatis vel congrega-
iiao DLPLOMATAECCLESIASTICA.' 1130
tionis ejns celebn donatione contuUmus, et perpetuo A A bilibus divini cultus amore favemus, superni mu-
raonachis ibidem Deo militantibus, ad possidendum neris donum largiri" non diffidimus. Idcirco no-
fruendnmqne concessimus alque confirmaylmns. verit omnium fideUumnotrorura , tam praesentium
Ideo antem ita fieri debere rationabile judicavimris, quam et futurorum, sagacitas, quia adiens sereni-
ut quia constabat praedietum locum ex monasterii tatem culminis nostri vir reverentissimus Adalardus
prioris Corbeiaemonachis construclum esse, et quia abbas ex monasterio Corbeia, quod ci dudura in
in omni loco uni Domino servitur, uni Regi milita- provincia Saxonica ad augmenlum mercedis nostras
tur, dignum eral ut possessiones illae eorurodem ex novo construere jussimus super fluvium Wisera,
monachorum obsequiis deputarentur, qui infra in villa regia, in loco nuncupante dudum Httxori,
ipsam provinciam ejusdem monasterii primi aedifi- dicatum in honore sancti Slephani protomartyris,
catores et perpetuo habilatores in omnipolentis Dei suggessit mansuetndini nostrae, ut idem monaste-
servitio sub sancta regula deputati fuisse noscunttir. rium et monacbos ibidem per tempora degentes,
Nam si forte talis esset causa ut idem locus cx pro- cum rebus et hominibus, non solum sub nostra lui-
priis in eadem provincia sibi collatis nequivissct tione et defensione constitueremus, verum etiam
subsistere rebus, dignum erat ut de prioris mona- et talem immunitatem fieri juberemus, qualem om-
sterii rebus, benignitalis seu charitatis causa, prout B " nes ecclesia; in Francia habent. Cujtts petitioni di-
ex utraque parte rationabiliter esse potuisset, larga gnara et proficuam judicanles, hanc auctoritatem
manus porrigi debuisset: quanto magis de his quae immunitatis erga praedictum roonasterium Corbe-
infra eamdem provinciam collalae, ut diclum est, giae ejusque rectores fieri jussimus, per quam de-
prius fuisse noscuntur, cum omni benignitate ar- cernimus atquejubemus ut nullus judex publicus,
dentissimo charitatis affectu largiri ? Statuentes vel quilibet ex judiciaria potestate, in ecclesias, aut
etiam decernimus, atque per hos iinperiales apices loca, vel agros, seu reliquas possessiones memoraii
sanciraus, ut quandoquidem divina vocalione abbas monasterii, quas praesenli teropore in quibuslibet
praedicti monasterii de hac luce migraverit, quandiu pagis et territoriis habet, vel deinceps ibidem col-
ipsi mouachi inter se tales invenire potuerint qui latae fuerint, ad causas jttdiciario more audiendas,
ipsam cOngregationerosecundum regulam sancti Be- vel freda exigenda, aut mansiones, vel paratas fa-
nedicti regere valeant, per hanc nostram auctorita- ciendas, aut fidejussores tollendos, aut homines
tem et consensum licentiam habeant eligendi abba- ipsius monasterii, tam ingenuos quam et leutos
tes : quatenus ipsos servos Dei qui ihidem Deo mi- distringendos, aut uUas redhibiliones aut illicilas
litant, pro nobis, conjuge, proleque nostra et sta- occasiones requirendas, ullo unquam tempore in-
bilitate iraperii nestri jugiter Domini misericordiani C gredi audeat, vel ea quae supra memorata sunt pe-
exorare delectet. Sed et hoc placuit nobis huic inse- nitus exigere praesumat: sed liceat roemorato abbali
rere auctorilati, ut licentiam habeant rectores hu- suisque successoribtis praedicti monasterii sub imrou-
jusce monaslerii cum qufbnslibet hominibus liberis nitatis nostraedefensione res agere, quieto ordine vi-
res et mancipht legaliter eommutare: videlicet ut vere et residere : et quidquid exinde jus fisci exigere
quidquid juste et rationabiliter pars alteri contulerit poterat, totum et ad integrum nos pro aeteraa re-
parti, per hanc nostram aucloritatem jure firraissimo tributione ad pauperes alendos, et lumiiiaria eidem
teneant atque possideant; et quidquid exinde facere monasterio concinnanda concedimus : qualiter mo-
voluerint, libero in omnibus perfruantur arbitrio naehi ibidem degentes pro nobis proleque nostra,
faciendi quidquid elegerint. Et ut hsec auctoritas atque statu totius nostri imperii nobis ad regeudum
largitionis atque confirmationis nostrae per futura commissi, Domini miserieordiam attentius exorare
tempora inviolabilem obtineat firmitatem, manu pro-; delectet. Sed et hoc placuit nobis huic inserere au -
pria subter firmavimus, et annuli nostri impressione ctoritati, ut licentiam habeant rectores hujusce mo-
signari jussimus. nasterii cum quibuslibet hominibus liberis res et
"""
Signura Ludovici serenissinri imperatoris. , mancipia legaliter commutare, Videlicetut quidquid
...
Durandus diaconus ad vicem Fridugisi recognovi "juste et rationabiliter pars alteri contulerit parti,
et subscripsi. Data vi Kal. Augustas, anno, Christo per hanc nostram auctoritatem jure firmissimo te-
propitio, 10 imperii domni Ludovici piissimi Au- neant atque possideant: et quidquid exinde facere
gusti, indictione prima. Actum Ingelinheim palatio voluerint, libero in omnibus perfruantur arbitrio
regio, in Dei nomine feliciter. Amen. faciendi quidquid elegerint. Et nt haec aucloritas
CXIIL immunitatis atque confirmalionis nostrae per futura
PROHONASTERIO tempora inviolabilem obtineat firraitatem, manu
CORREIENSIINSAXONIA.
propria subler firmavimus, et annuli nostri impres-
(Anno 823.) sione signari jussimus.
[ Apud Mabill., de Re diplomatica, pag. 534. ] Signum Ludovici serenissimi imperatoris.
In nomine Domini Dei et Salvatoris nostri Jesui Durandus diaconus ad vicem Fridugisi recognovi
Christi, Ludovicus, divina ordinanle clementia, et subscripsi.
"
intperator Augustus. Data vi Kalend.Augusti, anno, Christo propitio, 10
Cum pelitionibns servornm Dei justis et rationa-. imperii domni Ludovici
piissimi Augusti, indictione
PATROL. CIV.
35
 iitMJ t t L>t"jLJ)f-W j ii^lf Ll^ltAft^X^lj ii •'
&MiSiuwvtt-\.f ..-ji__ut^i»t_t-!&<__C:j#.ift Wltg, a^.>; >;:'--
Mi^ no.i,'ine' JPei M, s. MartM
ptlma^^tt 1 ;jr! ^;""'; "'""' ioh, ambrem _^ib.,iWSifinur'i::~f
m>JU_UUum>i! mpteifitmA~~~~\ i»«>'i. «..•R™ circa
Mcftef/^erir™' '""%'; lpsam ecclesiam nen censeremus. Cuius petitioni
" ' lrbenti animo ,-aurem accommodare pjacnit, et per
' ' '"' '" '"PR:0 .-" ''. hanc nostrsan aictoptatem coprnwre, qt oronem
"AONiSTERfO• TRA'IECTENSi.
''-;'-' 'y'':^p^^.f^'^ ."..*: aot de
decim?in^taniJe|D^^
[ ApitA~a6dd~n,'k^cdjpatus Ttajectem^t^ paa. ,4t5j
"; t^lonijO»au|' d^nego_Uo,vel undequaqne ad partem
In .n_dmineDforainiDef et Salyatpris, nqstri, jlesu feMro^ts
fls!^c|^_cu^:e^Ujereidebet, yejlde omni-
"'€hfisti, Luaovicus/dryjna ordiriante.proyident|ar
''" ira- hus qri^snpra_i>au^wnt'prii^itA. ecclesia libero
pefatbf" Augusiiis. s' '/'.'. '''*_.','.'.'.".'' ''-. m^^e^^u^J^. ^j^i^clea^.^p ne qttis contingere
Imperialem celsitudinenidecet pradecessorum sjio- aui lnjustarn inleirpeliationemfacere praesumat, sed
'rfifr p¥a faCtanbri spluni irivibiabjjjjiteT^nserv^re^ sicura dbmino .niper^tQreet.ayo qostpo, et anteces-
Sed etiam cerisiiraesuae auctofilate confirmare. Unde spTJ^Dus reg^iliittsa.gjp^per hanc auctoritatera cpn-
noverit Tndustriaseu sagacitas omnmmi'-l» fidelkjm~~>ino- ,;" stij^liini]tpi _a|f_t«3Jcp(i_urmaturii, ita" ojpi temppre
,,-. .,.i>-..,'-..•>.u>nn-:)$.'ii"->':».•.
,!H-;>.__.i,
Strbrum, laih ^raesentium quam e|j lun^rqrujDj»quia ln^p^'b^^,',c^Be^re_^ir atmte^nstc^liatur ,;.quate-
HixfriduS [ftiif^ y nus.ipsos ^ms.P^mii ibiderofonsistnnt ^um eo.-
jecti eeclesiae e^jspdpus,/quJBest cpns.trucla inho- B fum poritince. etnjosqnos a centili ritu adChrisii
fibfe §. Martini cbn^ yeram .cq^erte^tjQdem, prq, nqbis, conjuge,;pror
funfjdefuiit m"ansuei;u(|Bino^tr* ,n|_|sda^,auctori- lepe n^pjir^i,et onjni^pppulo Cbrisjtiaaojttgiter nair
tates cbristhutionunT, qualiter ppmipus et geoitor |e^cor|iit^.!f||i ^gp^e.deiectet..: Et ut haec aucto-
hoster CarOlus, bbnae meraoriae, piissimus Lrhpera- ritas mehus ab.omnibus credatur.et diligentius
tor Aiig.,et avus iioster Pippinus et antecesspreseo. conservetur, mapu^ropria subscripsimus, et annuti
rhm ad ipsam ecejesiam conc.essisseht omnem deci- nbst^injBressipng «^gnayifecimns.
mam, de niancipiis/tefris, ac detelonus, yel de ne-; .^ ,^jium tiidp,'^^^ ,.. ,;.
goHbj"fel1'jute ontrii re, undecunque ad^parlem regisun ...J>at||^iaU^^^1ii%jan8ri 11, Christo propi-
fiscus teloruum exigeje aqt, accipere,yidebatur,«t ut ^» ^f^.^W^S>0^^> B"ssimi Augusti, indi»
homiries ejnsdem eccksiae sjubmundiburdo » et lui- ctione secunda.. Actiun Aquisgraoi palaliq regio, in
tiope jpsjtts ecclesiaee^isterent,, nec npn et iii ,ripis io. Dei_iooiif>esfe^c^^^p. ;. , '
• -.
Dorestadp, ut necbannBm b.a«rifi^un^ ?» ^t ^n« /_pUs^hajPjr^e(^^li;\,v ...>„.., -..
jectum d,' quod ^ijpsis^rsckfU fjescbptl.jocatur^ ':>%
.*_.);>>\ ,"A!'Ws- :«£X'l[p' '••- . '••' • "'
cohtingefe aut exactare praesumeret, ef quisquis ex^,,<i ,.-,_ r-BOi3t»KNB!t8f»«* FLOBENTM' fcONASTEIHO. '
nogptiatoribus in eorpm ripas intrare yoluisset, nui> -t.m,i :•<•• ' .-.r^.rJ.;.!4ii»ao:<824i)-'" '";--'.':
lariicontentionem e^.hqc Jfecissetjis^ec^iwsiqnes, [Ap"d Mabai.. idiwj.or4w5. Beneds, toril. II, ' pa W7S9,
in eoruro domibus, sineperraissu eqxum accipere, .:;.»:, ..,<: .,ex.vfwpO».'*«'»niiensL3^ .^ >.
auaerent, nec eofum res duro vixerint, auferre, aut Jb^n^nj^e Ppmin|„Doi et Saivatorjs nosiriJesn
postmortem eorum contingere^necuJUomodo.eis. (jhr^ji^Lpdoyifufc j#v_i5r^
in aliqua re calumniam.generare quis. prat^umeret, ,..,v,,;,: ,. :•>;:_ .,'
'_^j_bri^gustn^,pj,,,,,,..
quiin illa deciniaparfe, yel ,8ttb,n|iipd^ttrdqi^«h; ^Ji, erga[ locajJijf^ Cjultibus mancipai* pwptef
siae S. Martini consisiunt; videlicel ut sicut illidfi- aroorero Dei ejusqi^p eisdem leeis stbi famufcmtes
illisnovero partibus aiiquid accipere yel qsurpare beqeficia opportuna tafgimur, p»a»nrimanotris apud
nec velint, nec possint; ita et pcocuratqres rgsp, de. D.ei^/ajtcjEna»,remuneeationis repesd» nori '«flWi-
eadem decima parte ac.c|pere a«1,usjvrpare ad fiscum,, inns,Idcircb^iiotumiesse vo^
non praesnriiarit, qqajiljtef,praBS^.lpsi^^cclesiaj,enni.v saj^^JSc^iwie^i^w^
orani clerb et pqpi^ mini-4, et futnris, quia quemdam venerabilem virom FroV
stfare, et lumiqaria in eadeni^ejle crjot.ouare, atq_qft; .bertum cuB^nwnnfihis sttb, quos in Italia misera-
geiitiies qui ad Chr]^tianjtaj_einconjjejctunter ^le^ w[^s^-iexhid^,p»eri| feeiraus, «i concessimus eis
ef docere jfMauU_^b.fi^i,t?stem.tometi,hm'us t^i;.^,..-, quodda^.moaas^ku^iqttod:est 'sttum in tferrffiortd
stniavit a nobis prsedictus episcopus, ut paternun». Kct>avensl,SttprAripWitLigeris;qaod dfcilor Clorma
siye'; p_f_at^ecess^ro|nriostrorum regum morem s&- siye^atBcms ,Fro«^u*,obi idera beatss eohfessor
queqtes, ejusmodi nostrae auctoritatis, praaceptnm,-. Christi corpore quieeiit ; *> modo ot fti iSeehndum
.* Mmideburde; I*«st, toflSo M^eftsiw.Hfetli d Lydius conjeetum coBatioriemde substantiis in-
'
mambourme;. Betei; mmwder» tutore^ dicunt; leg^. terpretatur in jiqs^k^mra, aominatis. Flodoard.,
tur in Formolis .fl|a|finUI,,Iib, i,ic*p.:W:,,C&ir<ir<i Deconie_ci^NirMmtmmnao. Greg. Turon., lib.vi,
de miihaeburde principtt, ad qtiem locum vidfi Hier..- cap. i§, de rege Cbi_£p8iSco 3 * Apparatus magnus
Bignonii notas. Adde capit. Caroli et liotl. lib. vi, expensae de diversiscivitatibus initinere «mgrega-
cap. 223, etibi notaia, ac giossas Lat. Bal. Lydii ad tus est :in qrio raliilWBsco su6 fex dari praecepit,
Clemangeni, lit. lf. nisi «hft\a _d^,p||>mjeiinn j««^;tBii»,-.i quod ha ro-
^W_es^oittlcta ^flicialisi ^ideefossarium prb- fert Apmpn., Itt). i«i,caro\ mr.ut a\esubttantiis pau- •
xime landatura, et notas ad Marc, Iib. i, £ap. '40. ihhere subministrentur, la.t
Serm>iteimanitWTn
liropeo ms. ad marginem adnotaSrimt rldf vaM
Lyrau*,"l^lR«aMnrs, ih notis adMarculfura.Lm- chat^ted;4tikit(fy,_r: _j-j»f ...•••,..-, * :.±.-..v-,.^'y.^t-i
HS3 DiFLdMf A BCCLESIAStlCA. UU
regulam_beati Patris Benedieti vitam degerent mo- jA CXYl.
nachicam, quem supradictum religiosum virum PROMONASTERIO FARFENSI.
Frotbertum sive monachos, necnon el praescfiptum
(Anno 824.)
venerabile monasterinm cum omnibus rebus ct man-
[Aptid Chesnium, Francicarum RerumScript., tom.
cipiis moderno tempore ibi aspicientibus vel perti-
nentibns sub nostra stiscepimus defensione et im- II, pag. 659.]
munitalis tnitione, qualiler per hanc nostrara aucto- Ludovicus, divinaordinante providentia, imperator
ritatem absque ullius injusta inquietiidine quieti et Augostus.
iltesipersistant.Etideohosnostrosimperialesapices Si praeveniente gratia Dei nostri devotionis af-
fieri jossimns, per quos praeciprmus atque jubemus fectum divinis satagimus aptare obsequiis, et vene-
ut nnllus judex.publicus, vel quislibet superioris aut rabilibus Deoque sanclisque locis, atque Dei familiis
inferioris ortlinis reipublicse procurator, in ecclesias supernae majestali famulantibus imperiali raunifi-
aut loca vel agros seu reliquas possessiones, quae centia opem et solatium nostrae defensionis impeh-
raoderno terapore legaliier in quibusiibet pagi terri- dimus, si denique praejudiciis variis ac calamitati-
toriis infra ditionem imperii nostri tenent vel possi- bus oppressis patulum et benignnm accommodamus
dent, vel quaedeinceps in jure ipsius Ioci ant per nos, 1B auditum, his exercitiis piisque stttdiis credimus su-
aat per qnamlibet ingenuam personam voluerit di- pemum ubique auxilium promereri, et prosperis
vina pietas angere, jndiciario more ad causas au- pollere successibus, atque imbelles gloriosis gattdere
dientlas, vel freda exigenda, attt mansiones aut pa- triumphis, sed et posl leraporalis infulas imperii si-
ratas faciendas, aut fideijussores tollendos, aut ho- derea feliciter consequi regna. Quapropter cum
mines ipsios monasterii super terram ipsius cora- plurimarum ecclesiarum venerabiliumque cuslodes
manentes distrihgendos, aut ullas redhibitiones, aut' locorum, diversorumque hominum de finibus ltaliae
lUicitasoccasiones requirendas, nllo nnquam tem- multiplex querela nostrum pulsasset audilum, eorum
pore ingredi andeat, vel ea quaesupra commemorata lacrymosis vocibus pietate cogente moti, charissi-
sunt penitns exigere praesiimat: sed memoratfs abbati mura atque dulcissiraura fiUum nostrum Lotharium
ejusque suecessoribus res praedicli monasterii cum direximus pro muniinine ac defensione sacrorum
omnibus sibi praesenti tempore juste subjectis sub venerabiliumque locorura, et pro justitus cunctae
immunitatis tuitione quiete vivere ac residere. Et plebis, quae moleslis querelis nOstras, ut diximus,
qnidquid de rebus praefati monasterii fiscus sperare iucessanter pulsaverant aures.
poterit, totura nos pro aeterna remnneratione prae- Igitur ego Lotharius Augustus, paternae concor-
dicto monasterio concedimus, ut perennibus tem-' " dans voluntati el oblemperans jussis, cum prote-
poribus in alimonia pauperum et stipendia mona- gente Deo quieta prosperitate ad iimina beati Petri
chorum ibidem Deo famuiantium proficiat in aug- principis apostolorum, orationis atque exaltationis
mentum. Et quandoquidem divina vocatione supra- ejusdem sanctae Dei eeclesiae gratia, venissemus,
dictus abbas vel successores ejus de hac luce migra- inter reliquos qui, ut diximus, plurimas proclama-
verint, quandiu ipsi monachi inter se tales invenire bant querelas, venit Ingoaldus venerabilis abbas
potnerint, qui ipsam congregationem secundnm re- monasterii beafae et gloriosae semper virginis Ma-<
gularo sancfi Benedicli regere valeant, per hanc no- riae, constituti, in finibus Sabinens., asserens siium
stram auctoritatero et consensum licentiam habeant monasterium, ablata pristina libertate, sub tributo
eligendi abbatem, qua ipsi servi Dei qni ibidem Dee ac pensione a Romanis pontificibus constrictum,
famulantur, pro nobis et conjnge proleqne nostra et multasque possessiones eidem monasterio violenter
stabilitate tolius imperii nostfi a Deo nobis concessi ablatas. Unde sciscilantes stttdiose interrogavimus
alqne conservandi jugiter misericordiam Dei exorarC qua ratione aut praedictas res acquirere, aut prae-
delectentnr. Et ut haecaucloritas noslris futurisque dictaepotestatis dominium speraret evadere. Qui il-
temporibus Deo protegente firmior habeatur, et per -. lico nostris obtulit aspectibus antiqua Longobardo-
futura tempora melius conservetur, manu propria rum regum praecepta, continentia quemadmodum
snbter firmavirous, et annuli nostri impressione si- ipsum sanctura locum regali auctorilate sub sua
gnari jussiinus. defensione atque immunitale orani tempore perse-
Signum Ludovici piissimi regis. verare statuerunt. Praecipue itaque ostendit et prae-
Simeon diaconus ad vicem Fridugisi recognovit. ceptum confirmationis piae memoriaedomini avi no-
stri Caroli serenissimi Augusti, praeceptum quoquer
Dala pridie KalendasJulias, anno, Christo propitio,
domini et genitoris nostri Ludovici invictissimi im-
imperii nostri 11, indictione 12 [Legeli]. Actum
quae eidera monasterio beneficiietpuri-
Compendio palalio regio in Dei nomine felieiter. peratoris,
Amen. tatis munuspro mercedissuae augmento enriserunt.
In quibus continebatur qualiter praedictum monaste-
rium sub suae defensionis privUegio cunctis diebus
permanere decreveTunt, sicut caetera monasteria
quae in regno a finibus Franciarum consisttrnt; sci-
licet ut nulli unquam pontificum, episcoporum, du-
 1155 LUDOYIGII C6GN0MENT0 PH 1156
, cum, vel cuiciinque principum, liceat saepedictumA tyris Sebastiani a fundamentis eonstruere et or-
monasterium sub tributoaut quacunquepensionepo- nare, atque mysteria [ministeria] aurea gem-
nere, aut de eo aliquid auferre, vel de 'rebns eidem misque ornata ad missarum solemnia celebranda
loco subjectis quidqriam mimrere. Quibus inspectis, conferremus, placiiit nobis propter opus supra me-
jtistuin et rationabile nobis nostrisque optimatibus, moratum perOciendura, ct ad luminaria concinnan-
atque etiam fiomanis primatibus, visum est ut et da, suslentationeinque pauperura atque hospitum
piorum regum scjipla, eL maxime domini Caroli, receptionem, ad memoriam beatissimi martyris
atque genitoris nostri domini Ludovici Augustotum Christi Sebastiani aliquid de rebna propriis nostris
praecepta, perpetua stabilitate firmissimum roborem solemni donalione conferre, ut per mtercessionem
obtineant. Res quoque eidem monaslerio violenter ejus praemia perenais vilse percipere, et regnum
ablatas, omni excusatione posiposita, jussimus red- nostraecurae commissum sub divina protectione fe-
dere. liciter gubernare merearour. Donamus igitur eidem
Unde placuit nobis genitori ac genilo, utique pra> beatissimo sancto Sebastiano martyri quoddammo-
dictis principibus, concordi atque communi volun- nasterium nostrum, cujus vocabulum est Cauciacum
tate, ut jamdiclus almus locus sub nostra successo- (Choisy), quod est constructum in bonore sancti Ste-
rumque nostrorum'. defensione atque immunitale •Blphani protomartyris, situm in pago Noviomense super
perpetuis perseveret temporibus : atque ad petitio- fluvium Axonam, cura omni thesauro et supellectile
nem pfaedicti Ingoaldi venerandi ejusdem monasle- sua, et cum ecclesiis, domibus, aedificiis,villis, ter-
rii abbatis, ipsas aliasque res in finibus Sabin. vel ris cultis et ihcultis, vineis, pratis, pascuis, aquis
ubicimque sitas, eidem monasterio juste pertinen-, aquarumve decursibp, molendinis, exitibus, et re-
tes, inconcussa stabilitate ibidem: praesenli prae- gressibus, necnon et forestam, quaedicitur Veruga,
ceptione nostris fntnrisque temporibus, sine cujus- cum suis feraminibus, et cum omnibus appendiciis
quam yiolenta inquietudine, firraas semper consti- vel adjacentiis suis, vel quantumcunque praedicto
tuimus permanere... monasterio anliquo et raoderno lerapore aspicere
vel deservife yidelur, totum et ad integrum vel in-
r? • •- CX?n. .
_ , •',._ PROMONASTERIO SANCTI MEDARDI. exquisitura, sicut superius dictum ,est, ad memo-
riam saepedicti beatissimi Sebastiani martyris Cltri-
(Anno&M.) ad lurainaria concinnanda, et ad hospilum re-
[Apud. Mab., Act. SS. ord. S. Bened., part. i ssec.rv.] sti,
In nomine Domini Dei et Salvatoris noslri Jesn ceptionem et sustentalionem pauperum de nostro
in jus et dominationem ejus transferimus : ita
Chrisii, Ludovicus, divina ordinante providentia, im- jure
C taraen ut rectores ejusdem monasterii, ubi illud sa-
perator AiiguStus.
: Licet; nihil ad angmentura gloriae sanctorttm con- crafissimum corpus requiescit, non habeant potesta-
ferre possit id quod a fidelibus ad Ioca venerabilia lem praediclum.monasterium Cauciacum, vel appen-,
in
in quibus eorum corpora quiescere noscunlur fuerit dicia ejus cuilibet beneficium aut in usum meriti
dare : sed tanturn ad hoc semper permaneat ad
oblatum, cnedendum tamen est multum eorum saluti nos illud devovimus atque tr-adidimus, scilicet
profieere, qui sua propter amorem Dei ad merao- quod et ad susceptionem pati-
rias martyrum deferont : quiS de his oblationibus ad luminaria concinnanda,
perum, et receptipnem hospitum. Sed et hoc huic
pauperes alantur, et egeni, quibusde suo nonsup-" noslrae inserere placuit, ut ab-
unde vivere prsecepto iargitionis
petit possint: certnmqae est Christum bates
in illorum yeneratione coli atque honorari, qui pro praefati monasterii beatissimorum sanctorum
in eorum providentiam ha-
illo suas animas ponere non dubitarunt, et cum qui- Medardi et Sebastiani,
coram Deo, ut in praedicto monaslerio Cau-
bus se futurum nsque ad saeculi consummationem beant
memorato sancto Sebastiapo martyri
veridica voce promisit. Igitur cum iridustria atque ciaco, quod
tanla congregatio ibi sit, quae et reli--
instanlia. venerabilis Hilduini abbatis monasterii contulimus,
gionem sanctam.; tenore possint, et divinulh offi-
sancti Medardi, sacrique palatii nqstri archieapeUa-
-^cium pleniter Deo persolvere queant. Et ut haec
ni, eorpus beatissimi ac pretiosissimi marlyris Chri-; auctorilas largitionis noslrae per, curricula annorum
sliSebastiani.per anctorilatem et largitionem domni inviolabilem atque incouvulsam obtineat firmilatem,
Eugenii apostoUci specialis [Al., spiritualis] [patro- raanu sublerfirmavimus, et more nostro
ab arbe Roma civita- propria
ni] nostrij,- apud Suessionem ac de btilla nostra sigillari jussimus.
tem in monasterio saneti. Medardi confessoris Chri- subscribere, ;' *; ••''cxvni.''"'"'
Sli, quod vir venerabilis Hilduinus abbas tempore
praesenti regere cognoscitur, fuisset translatum, PRIVILEGIDM L0THARII PROMONASTERIO COXENSI.
tanta ibi signorum ac prodigiorum vis in omni ge- v
(&ano$UJ
neresanitaturo per ejustjem gloriosissimi martyris [Ughelli,7toKa mcra, lom. V, pag. 266.]
merita coruscat, nt merito ad venerationem illius In nomine Domini nostri Jesu Christi Dei aeterni,
cUnctorum fidelinm corda moverentur.. Qua de re LotharinS Augos.tts invictissimi domini imperatoris
cum et'nos orandi gralia ad memoratum locum Ludovici filins.
venissemns, et ecclesiam ob venerationemrsan- i Digrium est ut quicunque ab igne, seu a qnolibet
cti Medardi, prsefatiqne prajclarissimi Christi mar- : accidenle casn damnum perpessus fnerit, et impe-
 H57 DIPL0MAT4 ECCLESIASTICA. H38
riali ope se rauniri quaesierit, ut ab ejus clementia A rius Augustus invictissimi domini imperatoris Ludo-
relevetur, a quo se credit imploratum auxilium pos- vici filius.
se adipisci. Proinde noverit sagacitas, seu industria Si provide, propter reverendum ventnri atque
omnium fidelium nostrorum, tam praesentium quam pavendi Judicis amorera, justis ac rationabilibus sa-
futurorum, eo quod vir venerabilis Leo Comensis cerdolum atque servorum Dei pelitionibus, quas
episcopus nostne innotuit serenitati, qualiter per nobis propter quietem sanclae atque catholicae, seu
quamdam negligenliam atque incuriam omnia in- decorem praesentis status Ecclesiae, cujus Deo au-
strumenta chartarum, per quae res lara a parenti- ctore regimen sorliti sunt, innotescere curaverint,
bus, quamque ab extraneis personis sibi tradilas, aures clementiae nostrae divinitus instigati accom-
aut ab eo emptas, seu commutatas, jure proprietatis modamus, easque aestuanti desiderio ad debitum,
tenere atque defendere debuisse.-exustaque vel con- Deo propitio, perduxerimus effectum, non soluin
cremata fuissent: idcirco petiit serenitatem nostram, imperialem consuetudinem exercemus, atque praa-
ut pro nostrae mercedis augmento et firmitatis stu- decessorum nostrorum, videlicet regum Francorum,
dio nostram auctoritatem super lioc negotium ei facta conservando, et nostra in posterum a posleris
fieri juberemus, per quam modernis et futnris tem- inviolabililer. favendo roboramus, verum etiam ad
"
poribus res et mancipia quae per praefaia instrumenta praemia patriae ccelestis percipienda hujusmodi facta
cbartarum ei traditae fuerant, aut ab eo emptae, absque arabage valere confidiraus. Quapropter com-
sen commutalae, sive per quamlibet scripturam ju- periat fidelitas omniura nostrorum fidelium, mo-
ste et legaliter in jure ipsius, tam in pago [Forte dernorum videlicet et futurorum, quia Leo vir ve-
leg.agro] Comensi quam in finibus Sibriensis [Forte, nerabilis sacrosanctae Ecclesiae Comensis episcopus,
Sepriensis] pervenisse, atque quiete seu secure di- ubi sanctus confessor Chrisli Abundius pretioso
gnoscitur possedisse, tenere alque possidere vale- corpore requiescit, magnificum culmen nostrse sere-
rel. Nobis itaque libuit cjusdem venerabilis viri pe- nitatis adiens, detulit obtutibus nostris quamdam
titionibus assensura prsebere, et ad ejus petitionem auctoritatem seu confirmationem domini et genito-
hanc nostram imperialem aucloritatem fieri decre- ris nostri Ludovici excellentissimi Augusti, in qua
vimus. Praecipimus ergo atque jubemus, ut omnes continebatur qualiter praeceplum pise recordationis
res atque mancipia quae ei per quamlibet scripturan avi nostri Caroli gloriosissimi imperatoris, seu prae-
a quiboscunque personis, tara a propinquis quam- cepluni confirmalionis, scilicet Cumperti, Ariperti,
que abextraneis, juste et legaliter collatae fuerunt, et Liutprandi, Ratigisii, Heistulphi, Desiderii, vel
et usque ad diem supra scriplae exsecutionis quiete „ praedecessorum eorum, quoe ipsi circa eumdem ve-
et secure, nemine inquietante atque pulsante, jure nerabilem locum pro divino amore fecerunt de om-
proprietario tenere. atque dominare visum fuerit, nibus rebus quaj eidem sacro loco, tam ab ipsis
per hanc nostrae aucloritatis confirmationera absque quamque a quibuscunque personis, juste et legaiiter
ullius inquietudine, vel injusta interpellatione rite fuerint traditae, sive de iis quae in antea cum justitia
et secure habere vel possidere valeat. Quod si forte acquirere potuerit, more imperiali confirmaret. Sed
super ejusdem rebus ante praedictam exsecutionem et specialiter in eodem insertum erat de teloneo,
ab eo jure et quiete possessis quaestio orta fuerit, seu mercato, et Gegis, cum ipso loco, necnon m
ut pro eis legaliler in foro disceptare necesse sit, canonicale slipendium concedimus Coraanis eccle-
:'ta per hanc noslram auctoritatem praedictaeres et siasticis Clusas, ct ponlem juris nostri de Clavenna
mancipia defendantur sicuti per eadem instrumenta, aeternaliter : insuper in eadem continebatur aucto-
si igne absurapta non fuissent, legibus defendi po- ritate de allercatione quae orta fuit inter Petrum
teranl. Haecvero aucloritas, ut nostra esse credatur ejus praedecessorem, atque Rectorem sanctaeComen-
et a fidelibus dictae sanclae Ecclesiaeet nostris per sis Ecclesiae episcop. et Vualdonem sancti Dionysii
ftttura tempora conservetur, manu propria et an- abbatem, qualiter idem devotae recordalionis avus
nuli nostri effigie snbtus eam voluimus esse robo- r» nosler, pius ac gloriosus imperator Carolus, de ea-
randam. dem intentione decreverat, videlicet de rebus quas
Signum Lolharii gloriosissimi imperatoris. YValdo abbas praedicto Petro episcopo quaesivit,
Maredo ad vicem "Vitgagiirecognovi. quae erant silae in Yalle Tellina in ducatu Mediola-
Datum secundoNonas Junii, anno, Christopropitio, nense, ut sicut hactenus per confirmationem ante-
imperii dominiLndovici serenissimi imperatoris de- cessorum regum, easdem res, quas Comensis Eccle-
cimo, regnique Lotharii gloriosissimi Augusti in sia tenuerat, ita et in futurum per ejus confirmatio-
Italia primo, indictione prima. Actum Yenonica nem teneret. lpsae vero res erant ecclesiaebaptisma-
viUaYilfredi comitis, in Dei nomine feliciter. Amen. Ies, una iri Amatia, et altera in Burmis, tertia in
Anno Domini 823. Postlavo, et monasteriolum S. Fidelis pertinens ad
CXIX. episcopalum Comensem. Yidelicet pro hujus rei fir-
PRIVILEGIUII LOTBARII PROEODEM MONASTERIO. mitate petiit praedictus venerabilis Leo episcopus
(Anno824.) quielem serenitalis nostrae, ut non solum praecepla
[Apud Ughel., ibid.] domini et geniloris nostri, seu sanctte recordationis
In nomine DominiJesu Christi Dei aeterni, Lotha- avi Caroli nostra aucloritate confirmaremus, veruro.
 itf» LUDOYIGIi cQ&NQMEirm m 1U&
etiani rftj qnee suprascripti reges, sen antecessores A per nostras Mttera* Nomni Afelatensi awhiepiscopo
eornm, videlicet principes Longobardorura, hi sunt utrasque res perspicere, et si cOngrnuro atqne ritt-
Ahsprandus, Cumbertus et Bertharius, per eorum fissimnm ambabus parlibns esset, Beenttara habe-
auctoritates praedictae Ecclesiae delegaverunt, vel tent inter se eOmmutandi, et chartuum, sieuti
confirmaverunt, omnia noatra auctoritate corople- moris esi,; iatei««efaciendi. Veniens itaqae praedi-
ctantur,. atque prsefatae saueiae Comensi Ecclesiae ctns vir *eve*»«S8itoos MbtO srrchiepiscopus m
proamoreDei etreverentia sancti Abundii nostrse praeseirtiam «ositrsm, oixif- se conimmationem in
praeceplionis confirraatione confirmarentur atqne manibns BaTsertf,aSsererii!prSdictanfr comiritttatio-
correborarenlur. Gujus petkionipropter amorem di- nerii eohgrtam;e* «Hssimam eise, oBsecrans, tam
yinura assensum prsebuimus, juxla quod petiit, an- «x-p^rw^ so*'iqnft#ex -pttedictf Leffiolfi,'ut super
tedicta .prceceptaveterum regura nostro imperiali ^asdehT cOfllraatJitiofiesribstrum fiefi; debefnereitiiis
praecepto conflrmavimus; speciaiiter decernentes ui PTfit*ciq«ttBl. Cl^il-petitlOni riisenslirif praeberiles,
quidquid in preeeeptis domini ae genitoris nostrl, jussinms ita terl slrnl* ipsi oBseCrabarit.i^ontine-
seu raagnifici imperatoris Caroli avi noslri contine* featurdnint in^eidellK^nimnratidttibiis
qubd praedi-
tur, vel quae praescripti reges Longobardorum prae- rittttiNdW arcaie|JIs1sb_Jrisrina per «Jrisehsririi et vo-
fatae Eccksioe cuni juslilia delegaverunt vel confh> «tantfttetti^ c^n%ri1e*um shorrim deifisset ex rebos
maverunt, el quiete et juste possidere, perenniter, eplseopatts Mm feenefWiovidelicet prsedictiLei-
eisine ulla resultatione firmum et stabile perma- 'Bnlt, eidem Leibirffo»ad stium ptopririm adhaberi-
neat. Decernjmus insuper atque sancimus ut omnes dum aliq^as res^;fle raHotte S. M&ri*et^S. Siephahi,
res praedictae Ecclesiae Gomensis sub defenskme et vel S; GtSiesii iri' p%j ipso Afefatensl insulam sub-
mundio palatii nostri, sicut tempore patrisetavi urbanam ipsios civitatis quas de utfisque partibus
nostri fuerunt, perenniter consistant. Et si.aliqua circomdatdi-dRBO^holIttTriine, ctim ecclesiis dua-
altercatio de rebns prsedictaeEcclesiae, quae per hoc btis; et domosaia bifeHandurii tres«rim aliis man-
nostrum prseqeptum, et pro mercedis nostrae au- &tmm *fWfe i*«S% vfriesi mbtfiat^
xii, d§ prato
gmento confirmavknus, orta fiierit, quae ibi rainime modilltar^f#ra#f* moo^ttiiri tinam, de terra
definiri valueril, ad sacrum palatium nostrum re- CriSa et incultafriotifeitesXL* et in lrico qui vocatur
servetur, quatenus ibi seCundum rectitudinis tramL- ftribliias, casas '%tii} hortos diios, de viiiea modia-
lem tenninnm accipiat. Et ut hsec auetoritas per tas fv;.'et-'ftt ti$, jqrii yocrittf f erroffiahhis, matt-
curricula annorum inviobbilem atque inconvutsam sibrie^v, liortiihitfririm, de teffa mbdiatas
ceLxx;
obtineat firmitatem, manu propria subter firmavi- -. Ct in territorio ipsius civitatis, In
Catepo LapideO,
mus, et annuli nostri irapressione signari jussi- pascua de supradicds eCclesiis,quae dicitur Prinnan-
jnus. nus, ubi pttteus aqrisc defossus esse rJlgnoscitur, so-
Signum Lotharii gloriosissimi imperatoris. lidatas xti:cunf tefniiirilset lateratloriibiis earttnl, si-
Maredo ad vicem Vitharii recognovi. cut iri pra^oriplis comiiiutationibus contirietur. Et
Datum tertio Non. Januarii,anno, Christo propitie, e cbntra in compenSatione harum rerum dedit prae-
11 iraperii D. Ludovici piissimi Angusti, Lotharn. fiHi diciuSLeibuifus comes parlibus praedictarum eccie-
ejus gloriosissimi regnantis 2, indictione 2, anno liafum S. Mariae et S. Stephani et S. Genesii ex
821. rebus proprietatis stisD, quse sunt infra agrum qui
>. Actum Gompendio palatio regio, in Dei nomine vocatur
Argentep, in villa Campo Publico ecclesiam
feUciter. Amen. cuift aft^riBus jflfeill*, qttie surit iri honore sanctae
cxx.
J)EQCADAM COMMUTATIONE JNTERLEIBTJLFUH C0MITEM Jianas etsanctiPetriet sancti Joannis, cum secre-
ET NOTONEM ARCHIEP.7ARELATENSEM. tario, et cellas duas cum curte et borto et arbori-
(Ahno 825.) bus ; et de Vinea modiatas xv, de terra arabili mo-
[Apud D. Bottquet., tom. Yl, p. 540, "ex Tabularip dia.tasLX; etiam in lpsa villa doihos duas cnm citrti-
Anianensi.] p biis et nortts.' Et iri vilia qriaedicltnf Rannessa, et
In nomine Domini Dei et Salvatoris noslri Jesu inviUa quae dicitur Gelariano, casas iiu, vineasim,
Christi, Ludovictts, divina ordinahte providentia, et de Iiofto mbaiatain nnanj, et de alia viriea ino-
iraperator Attgnstus. diatas x; et in vilk quae vocatur Occisianus, casas
Si enim ea quae fideles imperii hostri pfo eorum duascum areis duabus, et in yiUlsquaeyOcanturGan-
opportunitatibus inier se commulaveririt, nostris con- giacus, Curicus et Occisianus , et in villa Campo
firmamus edictis, imperialem exercemus consuetu- Publico rie ferfa rilbdiatas cccc', de 'Vinea modia-
diriem, et hoc in postmodum jure flrmissimo man- tas xiin, ciim tefifiinis et laterationibus earum,
surum esse volumus. Idcirco noverit oroniura fide- queriiadmodum iri eisdem commutationibus con-
Iium noslrdrum, praesentium scilicet et futorbrum, tuietur. Unde et duas commutatiories, sicuf sti-
industria, quia vir iUuster LeibulTuscomes per HH- perius compreheHSum est, pari tenore conscri-
duinum archicapellanum nostrum nobis snbjecil ttt ptas,mftnibttsquie behorum horainttm roberatas prae-
liceret ei de quibusdam rebus proprietatis sase coiri- fatus Noto archiepfeco^hs prae manibus se habere
motationem facere cum rebus episcopatus Arefa- professus est. Sed pre Integra trraitale petierunt
tensis ex beneficio videUcet suO.NoSitaque jussimus celsitudini nostfaB nt ipsas commotationes deioo
*M1 ^DIPLC^ilT¥*6CLESIASTlCA. 114«
per nostrae mansuetudihis pr&ceptum plenius in DeiijA'et bmniiriodisjubefrius, utriec nostro, nec ullo un-
nomine confirm8're*deberemuS. ^Jriorum petitioni- qriam successorttiri nOstrorrimlempOre,ipsum vinum
bus [assensum] denegarcnbluimus, etsicut unicui- ti potestate praefati mohasterii quispiain nec judex,
4ne:fidel5um nosirorum juste petentium, ita nosiiiiS liec missus, nec ulia alia persona exactare aut requi-
concessisse atqne in omnibus contirmasse cogno- Tere praasumat: sed liceat. praefato fideli nostro Hil-
5ttite. Preecipienies, ergo jubemns ut quidquid pars duino.......'riegotittm ecclesiastica necessitas di-
justeiet rationabiliter alteiu contolit parti, deinceps 'ctaverit, illud perpetualiter deptttare: quiitenus no-
per hanc nostram aucloritatem jure ftrmissimo te^ "StTaeeleembsynae concessiode ipso censu stabilis et
«eat atque possideat, ut quidquid- cxinde fatcere invlolata futliris teTOporibuSin ipsb loco perma-
-Wtoerit, libero in oronibus perfraatur arbitria ta- beat, sicut pro Det amore et aeteniae mercedis re-
jcaendt qnidquid:degerit.Etut.haec.auctoritasftr- Iributione......... concessum ac conftrmatum
jnior babeatur,, et per fulura tempora melius eoo- 'esse dignoscitur. Et ut hflecaucloritas per futura
«ervetur, de annnlo nostro subter JHSsimusisigiUari. terapora pleniorera obtfrieatfirmiiatem, anhuli nostri
-•i. Sigoum LwJovici irop; Augusli.:,::. . ^Uawvi. 'irilpfessione subtef eairi sigiiari jussimus.
j Durandus. diaconus ad vicem Fridogisi reco- Adalulfus diacoritts ad vicem Fridttgisi recoghoyi
-gneyi.. ~:-:..:.>;. •-',/;;..,..:::.'. ;-:::.<.:::,'" :>..i:„\-.-.->i ^etSubscripsi.
Data m Nonas Januarias, anno, Gbristo propitio, •: Dafa praecisa est.
11 imperii domni Ludovici piissimi Augusti, indi- '
cxxn.,
-ctione.5. Actum Aquisgrani palaiio ia Dei nomine MONASTERIUM ARqENTOLIENSE C^NOBIO DIONVSIANO
^ielkiier. Amen. ..::.- :>~:z :' RESTITCITUR.
,
__...-.„ !:-,. ., ;, /.CXXL..._'_:...,.: -,;. ;:,._;. :':
PROMpNASTERiq; (Anndm:)
" .
DIONVSUNp, D. Bouquet., tom. VI, pag. 542, ex Dubleto,
'*'"._' \\,'_l^.;-'\''"'. {Apnd
(Anno^S?) ':'_' _ .".'!"'^_':. Hist. abb-.S. Diongsii, pag.136.]
~%uddviei Pji et Lotharii imperatorum prwcepimn, 1
^•'qito inbmaMum DicmysidhM" eximitur & 'pdn- Iri nomine Domirii Dei et Salvaloris nostri Jesu
sione HuceMotum.*inim<>aiorum. -'- "'":-• "Christi, Lridovicus et LothariuS, divina ordinante
JH|Jtod)UL,de.rBft. d^m.,;Wm.IL;pag.S^.J-T 'providentia, imperatores Angtisti."
"*-'-Irf ribriiine:iDommfDei "et SSlvatbfis - hesttt' Jesu '; Si ca quaea Dettm timeritibus hominibus ad loca
'Cfirrsti pLudovftras;:'et Lbthafius;' ;dfviffa pfdmaTitfe "divinb cttltui dedicata solemhi donaliorie largita, vel
' 'condohaia Surit, et posiea qualibet Occasione inde
a^videntra,'te^eTatofes A-ngusti. '".'"";.''.'
"•'-''Sienrfn exnis
qriae.... et ecclesiis sahctorum Dei _ abstracta esse noscuntur, nostra auctorilaie ad sta-
^airirnraliconsootttdlhepersoivuritur.ob Dei amorerriho- tum suuro revocamus, et iteriiih nostrae jussionis
• stris ratirrisqire terftporibusremitllrnus, ad tili- ' btaculo conUrmamus, hoc nobis procul dubio ad
* atque
Iftates et hecessilates ipsaf urii ecclesiarum pf ocuran- aeternam beatittidiiiem adipiscendam, seu stabilita-
'das coriCediiriuS;hoc nobisprocul dubib ad perpetiiam tem imperii nostrl roborandain pertinerecorifidimus.
aTherCCdemprofuturum eonfidimus. Idcirco hotuih sit Ideo notiim sit omriiuin fideIium"nostrbrum tam
'bmhirraspraesehtibus et futuris, quia vir venerabilis, jbraesentiumquam et futuroruiri industriae, quia il-
'•Jfilduinus moriasterii S3ncti DiOhysii abba, sacriqite, :lustfis femina, soror videiicet tiostra, TfheodradaDeo
Palatii hostrirAfcbicapettahuS,riosirae innotuit cjelsi- sacrata, noslrae suggessit manstietudini qualiter
"Htridrnijqriodchjusdarnafilecessqruiri jios^ ""comperlurahabuissef,qttod monasferiUm vocabulo
pofe, OccasiOnefrd-tndigentiaiyTrii fritefveriierite, ab, Argentogilum, sitnnv ih pa*o Parisjaco sUper flu-
"eoqaihinc temppris fem "publicairi gulierriabat, de "yiura Sequanae, qttod ipsa priiho per beneficiuni do-
pfaec '. necessitatis *ei'indigentiae ex rriona- mni et genitoris nostri Cairoli serenissimi imperato-
"sterio sanctiDionysii ii Verri viUarii^nosJ,ranijpr3e- fis, et postea per nostrairi largltionem tenebat, ad
"Beferitnr^tJrideCurii wem abba, qiil ilio in temjpore. monasterium beatiet gloriosi Christi martyris Dio-
J eidem sarictse ecclesl*
pr&erat, ducenta mbdia yinij,jj nysii, ubipraesenti tempore vir yenerabilis Hilduinus
"illic prbpier jam dictam petitionein tribuisset; et_ abbas, et sacri palatii nostri archjcapellanus, rectbr
fcseteriqtii post illum rectores ejusdem loci fuerupf, *Braeessevidetuf, pertinere deberet: petiitque ut pro
'siiriiliter egisseht'; adpoe hujus....... pro iege.ett mercedis nostrae augmento ad statum prislinum illud
debitb cerisu in ipsa villa ab actoribus regiis ten,prii revocari fecissemus, eo videiicet modo ut memora-
yideretuf: ideoque petiit, ut obDei amorem ,et san- tum monasterium post suum ab hac luce discessum,
ctorurii illicquiescentlum feverentiam, abhaclege ett si tamen alhid monasteriiun ei antea in compara-
consuetudineipsamsahctamEcclesiamabsolveremuS- tione pfo ipso a nobis datum non fueritaut propria
Cujiis pSfitfonem', imo e'f deprecationem, adsaiti- ' ypluntate eum dimiitere non voluerit, ad pofestatem
tem animaenostrae nobis utilem ac..'..... quod pb-. monasterii S. Dlonysiiansque rilla cbntrarietate vel
stulabat eidem sancto loco concessimus, et in pole- cujusquam interrogatione reciperetur. Nos vero,
state et arbilrio illius nianere constituimus: ut sic- audita iUius salubri ac religiosa petitione, prsedf,
nt a nftWsper illius intercessionemindultum et con- ctum venerabilem virum Hilduinum quia pfaesens
cessum fuerat, Ita ad quaracunque communem illiuss atderat, si quid de hac re compertnm haberet inter
ecclesiaeulUitatem vellet, in omnibus....... . rogavimus. Qui statim donationem cujusdam Deum
 UO LUDOVIClI COGNOMENTOPU 114*
timentis ac religiosi hominis nomine Ermenrici ac ^ CXXIII.
conjugis suae Mumanae,qui praefalum monasterium PROECCLESIA RHEMENSI.
in suo proprio construxerant, et id per testamenti (Anno 825.)
paginam ad 6. Dionysii ma-rtyris Christi monaste- [Apud D- Bonquet., t'Wd.,pag. 543 ,ex Flodoardo,
rium solemni donalione contulerant, necnon et prae- (lib. n Hitt. Eccles. Rhem., c. 19.]
eeptum confirmationis Lotharii quondam regis, In nomine Domini Dei et Salvatoris nostri Jesn
quodsuper eamdem donalionem conscribere jus- Christi, Ludovicus et Lotharius, divina ordinante
serat, nobis ad relegendura ostendit; quibus inspe- providentia, imperatores Augusli.
clis placuit nobis petitioni memorataedUectaesororis Si liberaUtatbj nestrae munere locis Deo dicatis
nostrae Theodradae annuere, et, sicut petebat, per quiddam conferimds beneficii, et necessitates eccle-
nostram auctoritatem supradictum monasterium siaslicas nostro relevamus juvamine, id nobis et ad
Argentogilum ad potestatem sancti Dionysii prelio- mortalera vitam temporaliter transigendam, et ad
sissimi Christi martyris revocare; quapropter hanc aeternam feUciter obtinendam profuturum liquido
nostraeaucloritatis confirmationem fieri praecipimus, credimus. Idcirco notum fieri volumns omnibus fi-.
per quam omnimodis decernimus atque jubemus deUbus nostris, praesentibus scUicetet futuris, quod
ut jam diclum monasterium Argentogilum post B sanctam Rhemensem ecclesiara, in qua praedecesso-
ipsius dilectae sororis nostrae ab hac vita discessum, res nostri, reges videlicet Francorum, fidemet sacri
ad monasterium et potestatem saepe dicti beatis- haptismatis gratiam perceperunt, in qna et nos per
simi Christi martyris Dionysii, ad quam primitus ob iraposilionem manus domni Slephani papaeimperia-
Dei amorem et hpsorum sanctorum reverentiam Ua sumpsimus insignia, ob reverentiam fidei Chris-
piamque intercessionem a supradictis Dei fidelibus tianae et ob animae noslrae salutem ab imo construi
traditum vel condoriatum fuisse noscitur, absque feciraus, eamque in honorem Doraini nostri Jesu
uUius personaecontradiclione, aut nostra vel succes- Christi salvatoris mundi, simul et in honorem ejus-
sorum nostrorum interrogationerecipiatur.etin jure dem sanctae et intemerata? genitricis Mariae,conse-
ac dominStiOneipsiusmonasterii, cum omni integri- crari decrevimus; itaque divina inspiratione com-
tate vel appenditiis suis, quidquid ibidem praescnti puncti et coelestis patriae amore succensi, quaedam
tempore cernitur pertinere, revocetur. Et si forte praedia quse eidem sanctae sedi quondara ablata fue-
conligerit ut eadem soror ipsum monasterium aut rant, devota mente restitui jussimus, id esl in sub-
spontanea voluntate, ut diximus, aut pro commuta- urbanis ipsius sanctae Ecclesiaetitulum S. Sixti, nec
tione alterius monaslerii ante finem vitaesuaedimit- non et titulum S. Marlini, cum appendilus eorum:
tere velit, tunc nihilominus absque ulla conlradi- C exlerius etiam in eadem parochia, in castro Yonzensi
ctione aut exspectata consignalione, ad praefati mo- thulum baptismalem, et titulum in eadem parochia
nasterii martyris Christi Dionysii monasterium, sic- S. Joannis similiter baptismalem, cura suis appendi-
ut supra inserlum est, perpetualiter ad habendum tiis el Bretiniacum : villam quoque Spernacum cum
recipiatur: et in poslmodum nuUo unquam tempore appenditiis suis et in villa quae vocatur Lucida, nec
ulla qualibet dignitate aut potestate praedita persona non et iri Proviliaco in eodem pago Rhemensi: in
rectoribus monasteru praefati ac beatissimi Christi pago vero Dulcomensi villam quae vocatur Canera,
martyris Dionysii aliquam requisitionera facere, aut necnon et in villa quae dicitur Yerna iu pago Ver-
ullam calumniam ingcrere praesumat: sed Uceat tudensi, vel si forte dcinceps de rebus sanctae Ec-
iUis, sine cujuslibet injusta interrogatlone, praefa- clesiaepraedictaetemporibus nostris adhuc superad-
tum monasterium Argentogilum, sicut caeteras res, dendmri decrevimus, statuimus per hoc nostrae auc-
ad beali Dionysii potestatem simili modo condona- toritatis * praeceptum ut non tantum de islis resti-
tas ac pertinentes, quieto ordine tenere ac dispo- tutis, sed etiam restituendis, quidquid de ipsis vel
nere; et quidquid pro opportunitate atque utililate 'n ipsis rectores et ministri praememorataeEcclesiae
ipsius ecclesiae secundum Christianae religionis re- " elegerint, ila debeant perpetualiter possidere alque
gulam facere voluerint, liberam in omnibus habere ordinare, vel etiam facere, proutcunque sibi pro-
poteslatem. Et ut haec auctoritas confirmationis seu pensius voluerit, ut absque ulUus injusta contra-
redditionis nostrae per futura tempora inyiolabilem dictione ordinerit atque disponant, et faciant quid-
atque inconvulsam obtineat firmitatem, manibus pro- quid utilitati praedictaeecclesiae congruere et con-
priis nostris subter eam firmavimus.et annuli nostri venire perspexerint. Et ut haec noslrae auctoritaiis
impressione signari jussimus. cgnfirmatio praesentibosfulorisque firmiorera ic om -
Signum Ludovici serenissimi imperatoris. nibus semper obtineat vigorem, raanibus propriis
Signum Lotharii gloriosissimi Augusti. subter firmavimus et amiuUnoslri impressione si-
Durandus diaconus ad vicem Fridugisi recognovit. gnari jussimus.

». Putat Marlotus hoc praeceplum datura fuisse, minerint imperatores, cathedralis vero ecclesisestru-
itbone jara exauctauralo, cum hujusin eo nonroe- cturam penitus completam significent.
 Ui$ DIPLOMATAECCLESIASTICA. 1146
CXXIV. iA suasione succensns quolibet modo auferat.; sed
PKOMICIACENSI S. MAXIMINI MONASTERIO. potius monachi ipsius cellae his et caeteris rebus a
(Anno825.) Deum timentibus sibi collatis suffragati, Iiberius
[Apud D. Bouquet., Recueil des kist., tom. VI, pag. devoliusque divinae potentiae famulari valeant, et
544; ex Cointio, Annal. eccles., pag. 736.]' pro nobis, conjuge et prole, et stabililale imperii a
> In nomine Domini Dei et Salvatoris nostri Jesu Deo nobis collati, et per immensum sua gratissima
Christi, Ludovicus et Lolharius, divina ordinante pietale conservandi, necnon et pro rectoribus ec-
providentia, imperatores Aogusti. clesiaecujus loco et rebus utunlur, jugiter divinam
Cum petitionibus sacerdotum Christi ad divini implorent misericordiam. Si vero quispiam praela-
cultus honorem pertinenlibus annuimus, et imperia- torum memoratae sedis praefatam constitutionem
lem consuetudinem adimplemus, et id procul dubio contra hanc noslram praeceptionem quodammodo
nobis ad seternam remunerationem capessendam irritam facere ac penitus convellere voluerit,volu-
profuturum fideliter credimus. Notum igitur esse mus atque decemimus ut res ad notitiam Senonici
volumus fidelium nostrorum , tam praesentium metropolitaeperferatur, quatenus is, adhibitis suae
quam fulurortim, prudentiae, necnon et successorum diceceseos suffraganeis episcopis, idem negotium
nostrorum magnitudini, quod poslulavit vir vene- "B diligenti indagine discutiat et corrigat, et ad staltim
rabiUs Jonas Aurelianensis Ecclesiae episcopus, ut pristinum, salva memoratae sedis dignitate acpo-
privilegium, quod ob divinaeservitulis honorem et testate, revocare procuret. Porro si contigerit idem
monasticum ordinem veraciter religioseque ser- negotium propter aliquam sui difficultatem ab eo
vandum circa cellam sancli Maximini, quaeest juris minime posse diffiniri, volumus ut ejus relatu no-
episcopii sui, cum conniventia metropolftani sui stris successorumque nostrorum auribus res inno-
Jheremiae archiepiscopi et canonicorum ecclesiae, tescat, videlicet ut nostrae auctorilatis sanclione in
cui Deo largiente ministrat, nuper fecerat vel fir- generali conventu episcoporum hujus constitutionis
maverat, noslra auctoritate imperiali confirmaremus couvulsor corripiatur et corrigatur, ut eorum salubri
quod privUegiumnostris obtulibns exbibuit; cujus judicio memorata constitutio pristinum status sui
constitutionem, quia juste ac rationabiliter ob amo- recuperare valeat vigorem. Praesul siquidem memc-
rem Dei et animarura salutem factara esse perspe- rataj ecclesiae summopere provideat ut monachi
ximus , aequum dignumque judicavimus ut ejus ipsius cellserebus memorataematris ecclesiaedonati,
petilioni assensum praeberemus. Quapropter per otiumque sanctscquictis per memoratum privilegiura
hanc nostrae praeceptionis auctoritatem jubemus et et hanc nostram auclorilalem adepli, in his in
omnino decernimus ut, sicut ab eodem episcopoper -*quibus se Deo devinxeruut, divina adjuvanle gratia,
memoratum privilegium erga eamdem cellam con- inviolabiliter permaneant; ita videUcetut nec in-
stitutum est, ita nostris futurisque temporibus a terius a sno proposito deviare, nec exterius res
rectoribus memoratae ecclesiae modis omnibus ob- sibi deputataeeorum insolentia aut incuria quomodo
servetur; ila duntaxat ut in praefata cella, in qua negligi aut subripi possint; sed ecclesiae, cuj'us loco
olim viros sub monastico ordine probabiliter vixisse et rebus utunlur, in omnibus fidem et humilera con-
Deoqne placuisse evidentia argumenta teslaritur ; gruamque subjectionem, sjcut decet et oportet, ser-
quorum etiam interventu idem ordo in eodem loco vare meminerint, nec se putent propter nostram
creditur esse restitutus, memoratae sedis pontitt- auctoritatem a jure et poteslate ipsius ecclesiaesub-
cibus procurantibus, semper regnlaris ordo religio- trahere, aut easdem res qualibel raachinatione alie-
sissime tenealur ac custodiatur ; et cum abbas nare posse, praesertim cum et locus et res quibus
ipslus monasterii rebus humanis exeraptus fuerit, utuntur juris sint ipsius ecclesiae,et ab ejus merito
providente ejnsdem sedis pontifice, ac piam pater- pendeant potestate. Quaeut pleniorem in Dei nomine
namque sollicitudinem gerente, eo ordine praefe- obtineant vigorem, ut haec eliam verius certiusque
ratur eis abbas, sicut in eodem continetur privi- -^ credantur ac melius conserventur, nominis noslri
^
legio. Res quoqtte, sive quae eidem cellaejuste et charactere muniri, et annuli nostri impressione
legaliter perlinent, cum praediis duobus, Quasellis signari jussimus.
sciUcetet Castaneo ViUari; sive quas idem episco- Data xin Kal. Mart., anno, Christo propilio, 12
pus pnstea de causa episcopii sui, de ratione scili- imperii domni Ludovici piissimi Augusti, indiclione
cet allerius cellae sancti Maximini ad divinum offi- 3. Actum Aquisgrani palatio regio in Dei nomine
cium honorificentius peragendum ci superaddidit, feliciter. Amen.
in integrum absque ulla sui diminutione, sicnt ab eo cxxv.
constitutum est in usus monachorum cedant. Quod PROALBOINO ABBATE ANISOLENSI. ?
li forte his rebus propter Dei amorem episcopo (Anno825.) , '
ipsius sedis quippiam superaddere Ubuerit, id cum Concedit facullatem eligendi abbatis.
Dei gralia, suffragante sibi pontificali auctoritate, [Apud Mart., Thesaurus anecd., t. I, p. 23.]
libentissime peragat: et si forte hoc ei facere et In nomine Domini Dei et Salvaloris nostri' Jesu
voluntas etfacultas denegaverit, de his quae collectae Christi, Ludovicus, divina ordinante providentia, iro-
sunt, nihU aut cupiditate ductus, aut aUcujus per- perator Augustus.
 '
1**7 LtDOYlCI I C^N^^t^Wl «4»
1 flnmtrall' fldetBms lalictait Det «eoiesia? «t «O^ Asibus, farinariis, exitibosie* fegressibus, cum man-
gtrfs, sett ettath Deo dis|>ensante"tuceessofifeus no- cipiis i)»id^ .^gan^tibus, cura gmnj agnatione
i#K, noton» sit qnl* ifeherabilis^^AiBolririSabbas eorom, omnia et ex onpiibtis, f^tum et ad integrum,
monasferii S. Ckfilefl, qriod dicitof Ariise^jad rid-- quidquid »d ipsanj yiUaTO;assicere, videtur ; uec
stfafn accedeos' clementiamV suggeMt nTansueth- non et'«i pag>|iJj^iernense villam onjnsivocaboluiri
d1nf«ostf&, ilt sMiitStttStttfitascaherifCaetre^lafis est Aptawacus, euja e^lesja.fibid^n cojisiruc^a,
Jtthet^Wbttasterio,cririps&Deo au%torerjif*esf, ^e* eflm, mansie, doinifeus,; ledifteiis,: yiaeis., campis,
m^stfiririjjfseeepturii^cot^ pratis, pascuis, aquiS-afBaruraye deewsibus, sUvis,
srMis iriventusin pitedicto; nroriasteriO^uisSet, qfii «sitibus, et re^ressibBft, «tu cum mancipiis ibi-
sec^ridbm- regulant'sancti BeriedietSmonSeh»'Deo dera «omroaBgftSftwBi,vel oum oroni ^gnatipao
Mdem omflftaritwlili'praiesset,- pfbdess^'potuIsseif? mam^m^!msA]him^mii. isuajtuincoiigue,ad
IKieritiattrhabererit lt# se efigeri^iboatem?"Gujtis ipsamvaiara ai^(ijtjecfeiHdertBr..t R-^!%4n:cpropeor
c^fi^tib^ -et faibhliilis MoiifeVisa salmnehuXusioei/TfledtieaerooraUi^
"k&t,'«^^'-'accem^a^ratis^et fios Iriosifo^Sripe* ei uxot A4bana/ide .reiws pwprietaia eorum eidem
'T&fes1ipices fleri^'jttsnmrs, $bf-:q«os'i de^efriiriius HUdebaldo^episeopo ad parteja,:Ee#lesm.6ua}.; ja
atqrie jutemus ttt post prajdlctt abb^tis discessoiri, |lendem^^pagftMtaes^imviUam, cw vocabuwmest
sitatis ibi debadenT congregatiorie inventusTepettds femnUricHSjcum tseclesia ibi^ cum
fuerlt,'•''i0 c^ro^iecu4driai fegolsiin slfictiBen#- mansis^tdnithibg»^v:i{S>siSr; aedifimis. ivineift, campis,
dicti regere' p^bssit; lice^frarii, taBeanl -Irite*'^'M- pratis^aleisiiiim^
geridi abbateiri, quiaiitef ipsam cbdgrepfioriem1^ ferinarHSvexitaiusuet tegressibua, et mancipiis ibi-
nbWs, cbnjrige h^ Jem; raniraanentibus^cum oroni agnatione eorum,
tbfiris irilperii riostri nifirrTef Domini' ihiserleordram omniaet exonraitaB,quanturaad ^isam Eeclesiani
eSdfslfe detectet. Ef ni "harie rittdforKattetoriridbis aspicere wdeter, efcjBowra^ioflse^sJft^^^e^
fectath ' *effrisucfeda1»s et difigea.tlas1ton^frMsi; *we Itiripag»;jax_weasiyiIi«mc^tts.;vo(>abulum
ntenu |f%pf«i!nWtfa''jffll&;fifh^vl*i8V«t «hriWl esiCaWa^Ajtpiai,cniricasis,4omifeus*aBdificiis, manr
nristfi imijfeisiohe signaffe^QSSiithttsi > ; ^ :: «s:, vineis,!pampi$i;:pjeatisj. pasenis* «ayfe-,;ao^fe
; K^ ''-[' oqttarumvfide«u»sinufl( *sitibus,«t regressjbug, eua
Diirandus fflacbinTSM yic^ Fridegfi« teee>- msmcipiis^flridm ^manentibtts, «ua omni apar
''•- : u :: '''''- ;-"'. ':' '' • ' '-,><•/-<
gnovi: tione eoroni^ branilfcetex omnibus, quantumeuiiqua
JJifta priale Kaleridaslunii, arinbyChristo pre- ., ibiiiem eornm propcram esse videtur. JXecnon et itt
pitio, 12 domni Lttdovici imperatoris, iridictione ter- Q ducatu Alv^rBJee/f in ipag» Donohrinsa viUam, Cujus
lisj. Actum Aqoisgrand palatlo regrol"< vDcabulainest i4tuiai«s, cum casts, domibos, sedili-
:\\:''\ ;' .'_"' j^cxivt"''"1'; ciis, hiansis, vineiev campis, pratis, siMs, pascuis,
" :"'_;;';;"
DJ3yiLLACLbNIACO.. «qnisaquaruravedecuitsibus, eteurainaoeipiisibi-
dem w)raraanentimHr>,enmagnatione eornm, omuia
;;:;"';.;;.T ;; ; (An'«p|25.f 'Lf;';v;:'.,,,"':
j.£x -chartulario Cioniacerisi^, apjidD. Bouquet., ejt ex omnibos, ijuaptnroeunque eornm proprium essa
'
Mcueil dis'Hist:,%m: VI, pa£.'SiS:"]'" •*''' digiwscitur.lJadseJdHas commutatifiaes pari tenore
lo nomMb fioriiini Dei et Salvatbrhi nostri Jesn «•nserij^s, -mAoibusque bonarom hemraum robo-
"Cfrfisti,Ludovteus, diylria ordinahte^prbvideritfe^frii- i*tes se pr« ras«aios^ereproies6Us-e§t; sed pro
riefatbf Ari|ustris. .-,..!:>,.•,,.. -^M,--- ihte^ flmitaM-fetiticelsiU
'"' iii eniiri b"a
qoaefideles lmperil riostri pro'eortmi «offimutationes deni»perirostr«man«ieiudinisprae-
bppbrtttnitafibiis ihtjer se cbmmritaverifAVribstfis ceptum pleniu»in Dei noraine confirmare deberemus.
£p&^ <Jrorum patitioni dWegare ooluimusiscd sicutuni-
iijieto;^^ flftalssimo cuiqoe fidelium BosJwrum ju&iepeieaiium, iia nos
manWffmfe^ . illis concessissa, atqoMo omnibus confirmasse co-
MeIiHriiL"riostfbriim,'prasehlium scfUcet ef flitn- _ gnescite.: JBraee^ienttH,ergo jubcrau* ut quidquid
.rorum, industria, quia vir venerahllis Hilduirras j»r* joste e* ranensibaiter aiteri coniulii parti, dein-
;abbas et sacri palatii summus capellanuS inriotuit «eps^er Jranc nostjram auctoriutex^ jure firmissimo
seferiitaw ttbstKe, eo' quod Hildebaldus Wale-sceiasis «neat a*q»e pos^ide^t; yei quidquid .exhjde facere
li+iyiltMi,V-W ,_>,,- n,: >_,>.^rH'i^; ;,. ..•,dll',;:. :,;::;• ;- -<rfiijudica« ^alueriit» Mtetft.
Ecclesiae episcopus et vir illuster' warintts comes ^iOq|ni!b^%perfruatur
de quibusdam rebus pro commuiii utilitate ef com- aititrio iaefendi qnida^e^^eM*, Eiuih«c aucio-
pendio nuperrime inter se commutatipnem fecissent. Titas finnior tohai»au ,e* per fotura.tempcaa me-
Dedit igilur pfaeclic|tt| Mdebaldus episcopus ex iiusconsmei«*^ii*»l»»i>vlo;B04tro
ratione episcopatus sul eidem Warinp comiti et nxori •S^iHari. :c__'-uau> \s^._:;.•,,- ,_-_ _.
sua?JJbariae, adebruiri |r6priuro j;efpetualiter ad • DurariduidiatMtiifcadyiceni Frid^isirecognovit.
habepduni, in eodeip pajjpMatesceriseVittaiVi,cujus Data 11*tfeHa*«ttaias, anno; Ghrisio propiiio, 12
f oconuluro esl' Ahnlacus, cpm ecclesli ¥n; eadem ^mperii domnii^^i'piis6inri.Attfnsti,4n«h^k^
Vi^|et cum mis, domibus, sedificiis,^Viheis,cam- il. Actutt Aqais|raai paiatio rs«Mi *i Dei ociwn
pisjpratis, silvis, pascuis, aquis aquartimve decrir- tenciter. Ameri. .*'..-'; '%.,,!,;. «,- ;,dii ,?«&*,
1149 DIPLOMATAECCLESIASTICA. , 1150
CXXVII. j\. dit rex [Leg.res] ex beneficip suo, scilicet de rebus
LODOVfCJ ET LOTHARII IMPP.DONATIO FACTA RICBODONIpraedictae ecclesiae sancti Juliani, mansos centum,
ABBATl'SENONIENSI. "undeeorum necessitates fulcirent et substentationem
(Anno 825.) habere potuissent, videlicet praedictisclericis in com-
[ Mabill., AnnaLBened. , tom. II, pag. 755. ] mune sexaginta, et abbati, quem ipsi pariter super
In nomine Domini Dei et Salvatoris nOstri Jestt se elegerunt, mansos quadraginta, precibus quibus
Cbristi, LudovicuS et Lotharius, divina ordinante valuit idem Beringarius fidelis coihes noslram ex-
provideolia, imperatores Augusti. oravit clementiam ut per riostrum auctoritatis praece-
Omnimis fidelibus nostris, praesentibus scilicet et ptum constitueremps qualiter praedicta centnm mansa
futuris, notum fieri volumus, quia concessimus cuir nullus exinde abslrahere praesumeret, et ut abbatem
dam fldeli noStro Ricbodorii abbati in beneficium super se canonici in praedictis locis conslituti inter
cellulam quaeest construela iri honbre Domini nostri se eligendi licentiaro haberent, et ipse abbas vel
Jesu Christi in Yosago, in Ioco qui vocatur Aiuwihi- congregatio ejus sub nullius ditione fuissent et ne-
Mons, super fluvium Pnisia, quam j'amdudum avuft- mini cuilibet obsequium pro praedictis rebus fecis-
cuhis suus, Wicbodus nomine, episcopio Mietensi, sent, nisi tantum ad partem regis annuatim cabal-
"
quod est in honore sancti Stephani protomartyris ] lum unum cura scuto et lancea praesentassent, et in-
constructum, per strumenta charlaruro tradidit. Hanc postraodum ab omni exactione vel defunctione pu-
itaque cellulam cum omnibus juste ad se pertinenti- blica aut privata immunes et liberi essent. Cujus de-
bus, tbtnm et ad integrum praedicto fideli hostfo precationi, quiajusta et ralionabilis nobis visa est,
Ricbodoni abbati in beneficium per fianc noslri» aurem accommodareplacuit,
ethosnostrosimperiosos
auctoritatis largitionem concedimus, eo scilicet roodo
iraperiales] apices fieri, per quos; deceminius
nt omriibns diebtis vitae sttae absque ullius injusta [Leg. atquejubemus ul quemadroodum praedictus Berin-
contradictione ittam quieto ordine teneat atque pos- garius de suprascriptis locis et abbate alque cano-
sideat; post obitum veroejus, cum omnibus ad se nicis vel rebus ibidem concessit, constiluit alque
pertinentibus, ad jus moiiasterii Senonicae, quod et praeordinavit, et a nobis conftrmari poslulavit, vei
ad praedictnm episcopium Metense pertinet, ad queraadinodum
superius diclum est, ita deinceps no-
Integrum mdtfis omnibns revertatur. Et ut haec no- stris
futurisque temporibus, Domino auxiliante,
strac auCtoritatis largitio fiTmior habeatur, et per fixum atque stabile permaneat. Sed et hoc nobis
futura tempora melius credatur et dilig«ntius cOn- inserere
placuit, ut quidquid abhinc futurum in prae-
servetur, manibus propriis subler eam firmavimus dictis locis divina pietas per nos aut successores
et arinuli nostri impressione signari jussimus. *-' nostros vel
per quoslibet liberos et Deum timentes
Signum Ludovici serenissimMmperatoris. homines largilum atque concessum fuerit, sub eadem
'
Signttm Lotharii gloriosissimi Angusli. f conditione, sicut superius dictum est, consistat. Et
Birminmaris notarius ad vicem Fridugisi recognovi ut hanc nostrae auctoritatis praeceptionem
et subscripsi. atque
confirmationem [Leg. hsec nostrse auctorilatis prae-
Data xv Kal. Januarii, anno, Christo propitio, I^ «
ceplio atquecoiifirmatio]per futnra tempora inviola-
imperii domni Ludovici et domni Lotharii i, bilem atque inconvulsam obtineat firmitatero, an-
Indict. i. Actum Aquisgrani palatio regio in Deind- nulo nostro subter jussimus sigillari.
mine feliciter. Data cessio ista n Nonas Junii, anno 12 imperii
CXXVffl.
Ludovici serenissimi Augusti, indictione 5.
LDDOVKI PR/ECEPTUM PROECCLESIA BRIVATENSI.
(Anno 825.) CXXIX.
[Baluz., Capitul., tom. II, pag. 1426.] PROMONASTEBIO CORBEIiB HOVJE.
In nOmlneDomini et Salvatoris nostri Jesit Ghrisli, (Anno 825.)
Ludovicus, divina ordiriante providentia, imperator [Apud Schaten., Annales Paderb.,pag. 83.]
Augustns. D In nomine Domini Dei et Salvatoris nostri Jesu
Notum esse volaraus cunctis fidelibus sanctae Dei Christi, Ludovicus et Lotharius, divina ordinante
Ecclesiae et nostris seu eliam, Deo dispensante, suc- providentia, iniperatores Augusti.
cessoribus, quia postquam comitatum Brivateiisem Omiribus fidelibus sanctae Dei Ecclesiae et nostris,
fideli nostro Berengario illustri comiti concessimus, praesentibus scilicet et futuris, notum sit quia nos
itie ingenio quo valuit quamdam ecclesiam, ubi san- pro divini cultus amore et animae nostrae remedio
ctus Julianus marlyr corpore requiescit, quse est quoddam monasterium, quod Corbeia vocatur, in
construcla in vico Brivatensi, non procul a castro hottorem beati Slephani protomartyris infra Saxo-
Victoriaco, quaea Saracenis destructa et igne com- niam supra fluvium Wisera, in loco qui dicitur
busta erat, ad pristinum statum reduxit, et in ea- Huxeri, construi jussimus, quod et viro venerabili
dem ecclesia constituit triginta quatuor canonicos, Adalhardo construendum regendumque comraisi-
ei in castro praedicto Victoriaco, quam similiter inus, qui erat abbas in altero anliqtiiori monasterio
reaedificavit, viginli, ut juxta canonicum ordihem quod aequeCorbeia vocatur, a quo el novum supra-
Domino miUtarent et canonice viverent, quibus de- dictum nionasterium nomen constat esse sortitum.
* Sic authent. ; forte leg. 13.
 U51 LUDOVICII COGNOMENTOPII 1152
Iiaque nos divina inspiratione compuncti, et ccele- ji tharius Auguslus invictissimi domini imperatoris
stis patriae amore succensi, ob animae nostrse salu- Ludovici filius.
tem, concessimus eidem monasterio capellam quam Constat enim nulli mortaUum propriis merilis ali-
dudum dominus ac genitor noster Carolus impera- quid boni in hac miserae mortalitatis peregrinatione
tor in castello quod dicitur Heresburg constmi jus- consequi posse; sed cum liquido cunctis pateat
sit, cum omnibus rebus et mancipiis ac decimis omnia rerum temporalium a Deo bona gratis nobis
ad eam perlinentibus, quantumcunque dominus ac esse donata, dignum est ut ila pie prudenterque
genitor noster eidem capellac pia devotione contu- tractenlur atque disponantur, ut per ea perennem
lisse dignoscilur, cum omni integritate sui, praedi- animae nostrae salulem valeamus Deo propitio nan-
cto raonasterio ad subsidia mouachorura ibidem Deo cisci. Igitur comperiat cunclorum fidelium sanctae
famulantium, per hanc nostrae auctoritatis donatio- Dei Ecclesiae, seunostrorum strenuitas, quia dum ad
nem a die pnesenti perpetno habendura atque pos- domini et genitoris noslri Ludovici serenissimi at-
sidendum concessimus, et in ditionem ejus transtuli- que reUgiosissimi Augusli sacrosanctum votum in
mus, eo videlicet modo, nt quidquid ab hodierna die Montecinisio quoddam * hospitale in honore Domini
de praedicta capeUa, vel de his quae ad eam perti- Dei ac Salvatoris nostri Jesu Christi, seu et beatis-
nent, rectores et mihistri supra memorati monaste- 1B simaesemper virginis Mariaead peregrinorum rece-
rii disponere atque ordinare pro utilitate ejusdem ptionem, eo jubente, fuerit constructum, voluit tanta
monasterii vel fratrum in eo degentium voluerint, illud rerum propriarum substantia locupletare, per
absque ullius injusta contradiclione ordinent atque quam sufficeret diurnus pauperum Christi concursus
disponant, et faciant quidquid ulititalibus praedicti lolerari. Sed cura euradem Iocum talium rerum co-
monasterii congruere et convenire perspexerint. Et pia, quae essent ipsa propinquitate aptiora, vellet
ut haec auctoritas largilionis nostrae per futura tem- honorare, volente domino et genitore nostro Ludo-
pora inviolabilero atque inconvulsam obtineat firrai- vico gloriosissimo imperatore, sub monasterio no-
tatem, et a fidelibus nostris, tam praesentibus quam strae proprietatis, quod vocatnr Novelicium, de no-
futuris, seu etiam successoribus nostris, verius cer- stro patrimonio regalia facta in praefatum locum per
tiusque credatur, eam manibus propriis subter si- noslrae auctoritatis proeceplum confirmavimus. Sed
gnavimus, et annuli nostri impressione siguari jus- ut hoc sanctuni ac venerabile monasterium, in ho-
simus. nore beatissimi principis aposlolorum Petri funda-
Signum Ludovici serenissimi imperatoris. tum, nullam missarum rerum pateretur jacluram,
Signum Lotharii gloriosissirai Augusti. sed potiore gratularetur dignaerecompensationis mu-j
Durandus diaconus ad vicem Fridugisi recogaovi' J nere, monasterium quoddam, quod Appanis nuncu-
et subs. patur, id ipsum in ejusdem principis apostolorum
Data xn Ealendas JuUi, anno, Christo propitio, 13 honore constructum et proprii jurisdiclione ad hoc
imperii domni Ludovici piissimi Augusli, indi- supplendum ibi reddidimus, consideranles ut sub
ctione A.Actum Ingilinheim palalio regio in Dei no- unius abbatis regimine utraque monasteria regula-
mine feficiter. Amen." riter Deo militarent. His ita gestis, placuit nostrae
cxxx. imperjali excellenliae precihus venerabilis viri II-
PRIVILEGIUM LOTHAR1I PRQMONASTERIO NOVALICIENSI. dradi horum monasteriorum Palris fayentes, ul me-
(Anno 825.) moratum monasterium, cujus vocabulura esl Appa-
[ApudMurator., Antiquitates ltalicce, t. III, p. 577.] nis, priori roonasterio suo Novelicio, cura omnibus
In nomine Doraini Jesu Christi Dei aeferni, Lo- rebus atque appendiciis suis, juste sibi pertinenti-
o Hospitale. Uti sanctus Bernardus Menthonensis una cum templo domus hospitalitati sacra, quam
in Monte Jovis (nunc il gran San Bemardo) ad trans- Hospitale Sancti Peregrini adhuc nuncupant, rediti-
euntium commoditatem, AngustoePraetonae circiler bus iamen cunctis atque eleemosynis ex iniquitate
annum 980 xenodochium tam egenisquam opulentis temporum in rectoris laici utUitatem punc cedenti-
fabricavit, ita et in aliis hujusmodf Iocis idem a I) bus, non autem in pauperum alimenlum, quibus a
Christiana misericordia praestitum. Quem pium ri- . pietate fidelium fuerunt destinati, et adhuc destinan-
tum aemulantur nunc Turcae ipsi, hujusmodi aedifi- tur. Fraxinorehse quoque monasterium in iisdem
cia excitantes in peregrinantium sive iter facien- montibus addilum fuit a Malhilde magna comitissa
tium subsidium, quibus nulla alia diversoria forent. ejusque matre Bealriee, ibique par est credere ho-
Possem exempla hujus ritus ex universa Italia col- spilalilatem in usu fuisse. Praeterea ab agro Re-
ligere. ged juvat in una hac regione quam incolo, giensi alia via esl quaeper Cerrelum et Ligonchium,
eadem ostendere. In agro Mutinensi ad fluviura trajecto Apennino, in Garfagnanam descendit ad
Scultennam (quo nomine is adhuc a montium habi- Silanum. Utrinque pone jugum montis exstructa
taloribus donatur, cum planitiei incolae Panarium olim fuere xenodochia, quibus adhuc est nomen
appellent) sanctus Anselmus Nonantulani monaste- hotpitaletti, ib.ique charitas exercetur. Sunt et alia
rii fundator, hospilalem doraum sub nomine Sancti in Mulinensium montibus loca quse non raunus, sed
Arabrosii excitavit, ciijus nulla nirac vestigia super- nomen hoc retinent, appellata nempe hotpitatetti.
sunt. Ad flirvinm Gabellum, nunc Secchia, in agro Ita Bononiensibusest via quae per Apenninum ducil
Regiensi constitutum antiquitus fuit xenodochinm in Pistoriensem agrum, ibique etiam dural hospita-
Herberiae perquam opulenium, quod adhuc viget. letti vocabulum, fllud forlasse, cui celeberrima co-
„|p|lus ariud nos via est, quae Saxolo ad Garfagna- mitissa Mathildis mullos fundos in beneficium pe-
miirii ac Tiisciani per interpositum Apenninum du- regrinorura contulit.
Seit,Illic in jugo a vetustis lemporibus excitata fuit
1455 DIPLOMATAECCLESIASTICA. 1154
bus, per nostrae auctoritatis praeceplum confirmare-. _v ..* CXXXI.
mus; quod et nos ita*fecisseomnium fidelium no- PROVICTORE CCRIENSI EPISCOPO.
strorum cognoscat sagacitas. Praecipientesergo sta- (Anno825.)
tuimus, atque per hoc nostrum Caesareum praece- [Apud Grandidier, Histoire de Strasb., tom. II,
plura confirmamus ad Novalicium monasterium, pag. 181, ex autographo tabularii ecclesiaeCu-
riensis «.]
rectoresque ejus qui fuerint per tempora, in recom-
pensalione supra memoralum hospitale sub jure In nomine Domini nostri Jesti Christi Dei seterni,
monasterii Novalicii et oostra proprietate, concedi- Ludovicus, divina ordinante providentia, imperator
mus ad praediclam necessitatem monasterium quod Augustus.
vocalur Appanis, cum omnibus quae ad illod rile Notum esse volumus fidelibus sanctaeDei Ecclesiac
et futuris, quia vir
pertinere noscuntur; ut amodo et deinceps in jure et nostris, praesenlibus scilicet
• Yiclor sanctaeCuriensis ecclesiae ep.isco-
ipsius monasterii saepe norainati, rectorumque ejus, venerabilis
b
perpetua stabilitate in Dei nomine maneat, ipsisque pus adiens serenitatem culminis nostri, c referens
Dei famulis utrobique dietim degentibus proficiat in nobis a quodam comite noslro Roderico multas
sibi suaequeecclesiaeillatas.
augroentum, qualiterpro communi salute Defmise- infestationes injuriasque
ricordiam jucundo animo valeant exorare. Ut autem _DAd quam investigandam causam nostros fideles
hoc nostrae confirmationis praeceptum ab-omnibus Bernoldum venerabilem Strazburgensem episcopum,
eredalur, et melius per futura tempora conservetur, et Cotafridum Sancli Gregorii monasterii abbatem •>,
manu propria el annuli nostri sigillo subter illud de- ipsnmque Rodericum praedatorem, nec non et Ro-
crevimus esse muniendum. tbarium comitem • fidelem nostrum infra provin-
Signum Lotharii gloriosissimi Augusti. ciam Recia f nuncupatam direxiraus, ut subtili exa-
Ghuitardus ad vicem Vitgarii scripsi. mine hujusmodi querelse verilatem inter populos
; Datum xvi Ealendas Martias, anno, Christo pro- discuterent. Qui revertentesjuris suiecclesioe quas-
pitio, imperii domini Ludovici serenissimi impera- dam res, quas antccessores nostri genitor nosler,
toris undecimo, regni Lotharii gloriosissimi Au- avus et atavus, aliique Deum timentes, pro remedio
gusti _. iudictione tertia. animae suae eidem ecclesiae concesserunt, injusle
Aclum Murinco ex palalio regio in Dei nomine feli- subtractas esse indicarunt, id est, ecclesiam Sancli
citer. Amen. Sysinii et cnrtem Zizeris ~~,et Senochium Sancti
a Hoc Ludovici Pii diploma iudicant ad annura cerpta diplomatica Tschudii manuscripta, quorum
825 recte rcferentes jEgidius Tschudi, in Calalogo Q autographum servatur iri bibliolheca San-Gailensis
ms. episcoporum Curiensium, inter monumenta Hel- abbatiae, et apographura possidet D. L. B. de Zur-
velico-TugiensiaD. L. B. de Zurlauben mss. tom. VI, lauben, tom. IV Monumentorum Helveiico-Tugieii-
pag. 38, et in Gallia Comata, opere posthumo an. sium. Hunfridum ducem super Rhetiam nominat
1758 impresso, lib. n.part. i,cap. 3,pag. 500; Spre- Theganus, apud Bouquetura, tom..VI, pag. 80, et
cherus, in ithetia, ,lib. in, pag. 97; Bucelinus, in comitem Curiensem Eginhardus, ibidem, pag. 183.
Rhetia sacra etprofana, pag. 170; Cointius, Annal. d ldem aC Cothefridus abbas iu Cbronico brevi
eccl. Francor. tom. VII, pag. 762; Mabillon,Annal. abbatiae Monasleriensis memoratus ad annum 815,
Bened., tom. III, num. 81, pag. 501; etEckarl, in quo in eadem abbatia successit Rachioni Argenti-
Comment. de rebus Franciae orient., tom. II, pag. nensi episcopo. (Codexdiptomaticus ecclesimArgen-
194. Sed omnes diplomatis tanlum dederunt brevem tinensis, tom. I, num. 16, pag. xxv.) In ejusdem Go-
extractum. Inlegrum, sed non satis correctum, adt thefridi, sive Gotafridi favofem exstant duo diplo-
annum 822 edidit Schoepfiinus,Alsat. diplom. tom. I, mata, unum Ludovici Pii an. 823, alterum Ludovici
pag. 68, ex codice manuscriplo Christiani Urstisii, et Lotharii [conjunctim an. 826, ambo autographa,
qui pertinct ad Bruckerum bistoriarum apud Basi- quae exstant in tabulario abbatiae Monasteriensis.
leenses professorem. Diplomahic correctum damus, IUa, praeter alios, ediderunt Bouquelus, toiu. VI,
quale ex autographo ipso benevolentia iUustrissimi. pag. 534 et 551, atque Schcepflinus,Alsat. diplom.,
S. R. I. principis episcopi Curiensis nobis communi- tom. I, pag. 69 et 72. Legitur idem Godefridus abbas
cavit reverendus et nobilis eidem episcopo-principii in charta Ludovici Pii an. 831 inferius edenda.
a consiliis dorainus de Jost. Publicas hic utrique! TJ e Rotharius comes, qui in charta subseqttenti
praestiti beneficii grates refundimus. anni 831 Retharius, idemyidelur esse ac
b De Victore sequentia tradit Spreeherus, in Rhe- Rathariusnpminatur
comes qui Pippini Aquitanise rcgis gener
lia, pag. 97. «Iri episcopatu Curiensi, Yictor secun- dicitur ab Astronomo auctore Yilae Ludovici Pii,
dus post Remigium sedet, cui diuturnum dissidiumi apud Bouquetum, tom. VI, pag. 122. Constat ex
fttit cum Roderico coraite a Langaro, cujus finesi ChronicoAdemari Chabannensis, quod vulgavit Lab-
circa Curiam a Langaro fluminead Rhenum et Cris- beus, tora. II Bibliotb. mss., pag. 151, Ralerium
monlera ab utraque Rheni ripa se porrige- anno 839 fuisse ab imperatore Ludovico constitutum
ant. Misit ergo Ludovicus imperalor Bernoldunl comitem Lemovicensem.
Saltam
episcopura Argenlinensera, el Gottfridum abbatenl t Hodie le pays des Grisons, aliii des Suittet, et
Gregorianae Vallis cum Ruggero comite, quoruni partagj en trois grandes parties, qu'on nomme ligues.
auctoritate faclum est ul Rodericus quaeeripuisset, E Hodie Zizers, magnus et pnmus pagus jurisdi-
Victori restituisset. Qua de re instrumentum ex- clionis dictae Quatuor Pagorum (ta juridiction det
stat, etc. • Quatre Vitlages), situs in liga Caddea, sive domus
c Rodericus erat comes Langari (Comte du Lan- Dei, in Rbetia, ad dextram ripam Rheni, tribus cir-
quart, riviere au payt det Grisons), cujus coroitatus citer leucis Curia distans. Yocatur Latine pagus Ci-
fines describit Tschudius, in Gallia Comata, pag. 300'. ceronianus. Consulantur Sprecherus, in Rhetia ,
Idem Tscbudius Rodericum comitem Istriae dicit:, lib.-ix, pag. 324; Tschudius, GalliaeComataelib. n,
fralrem Adelberti Rhetiaecomiiis, filiumqueHunfridli part. i, cap. 9, pag. 314, etteu, Helvetisches Lexi-
comitis Rheiiae Curiensis et domini Islriae. Videex - con, tom. XX, pag. 122,
 itto LubbVici i eo<5NdMENTe Mi nsd
Petri «, hec non et ecclesiam Sancti Columbani, Atestamentum
i conflrriiationis#suae quasdein res et
cum omnibus rebus et mancipiis jure ac juste ad mancipia ibidem dblegavit, necnon fibros et ministe-
eam pertinenlibus. Unde omnis rei veritate per- ria ecclesiae variainque supeilectUem tribuit, et cum
specta, placuit nobis ut easdem res eidem Curiensi his omnibtts eorum ac caeteris rebos denominatis
ecclesiae cum omni integritate riostri auctoritate pef chartulairi traditionis nobis ad propriura tradidit,
prcecepti restitueremus; per quod volumus firmiter- sicut in ipsa traditione plenius conslat esse gestum;
que jubemus Mtnostris, seu successorum nostforum simul nostram deposcens serenitatem, ut opus quod
temporibus, nnllius polestatis persona illi praelibato ipse devotissime ad sanctam professionem obser-
episcopo, yel eis qui posl ipsum eamdem recturi vandam inchoaverat, Deoque voverat, et nobis per-
sunt sedem, ullam de praefatis rebus inferre praesu- pettto ad habendam tradiderat, per nostram prOvi-
mat controversiam. Etquod insuper nbbis questus dentiam atqtte auctoritatem ad boc copservaretur,
est jus episcopale. sibi sublalum fore, praecipimus ut idem ordb eodem in locb pro nostra aeterna me-
omnibns in parochia ejus consistenlibus, nt nullus nioria atqrie eieemosyna perpetualitef observaretur.
episcopale ministerium sibi, suisque sttccessoribus Cujus donura gfalanter suscipimtis, et ejus petitioni.
peragendum ullam contrarietatem aut impedimen- libentCr annuimus, atque per hanc npstram aucto-
tum agere praesumat; sed habeant, sicut abanteces- B rilatem, sicut postulavit, concessimus atqne confir-
soribus nostris huic sanctse sedi concessum cst, ple- mamus. Proinde riotum esse volumus omnibus vobis
nam rainislerii suipotestatem, videlicet super mo- quod praedictum monasterium cum omnibus locis,
nasteria in parochia sua consjstentia, et stiper villis, insulis, piscatoriis, vel iis quoead ipsunj aspi-
presbyterps ordinandos, et super decimam, secun- cere cernunlur, cum omnibus etiam finibus, termi-
duiri canonicam jussionem disponendam; quatenus nis et adjaceritiis eorum, cum mancipiis ac caeteris
pro remedio animaenostrae illos cum omni clero suo rebus, quemadmodum in cbartula donationis, quam
liberius Doraini misericordiam exorare delectet. Et nobis contulit, plenius continentur, ideq ut sancla
ut haec auctoritas noslra inviolabilis maneat, manu professio ibidem perpetualiler in nostra eleemosyna
propria subtus eam firmaviraus, annulique nostri conseryafi queat, devotissime conlulimus : ul omnia
impressione sigillari jussimus. quaecunque praesenti tempore pqssidere yideniur,
Signum doinni Ludovici piissimi imperatoris Au^ vel ad eum aspicere dignoscilur, quod inantea divino
gusti. instinctu aut a nobis aut a successoribus noslris, vel
Data viii Kal. Augusti, anno 12, propitio Christo, a quibusdam fidelibus sanctaeDei Ecclesiaeillis colla-
iroperii domni Ludovici imperatoris piissimi Augusti, ' tum fuerrt, totttra in servorum Dei inibi Domino rai-
epacta 28 b, indictione 3. Actum Strazburc civitate C litantium necessitatibus cpnsulendum, et pauperum
feUciter, in Dei nomine, anien. curam gerendura, propter divinum amorem et hono-
CXXXII. rem Deomiserante pro ablutione peccatorum nostro-
PROHONASTERIO ANIANENSI. rum omrii cedat tempbre. Sed ut quielius ibidem
(Anno 826.) viri Dei Domino faraulari possint, et a malis homi-
[Apud Mabill., irin. Qrd. SJiened., tom. D, pag. 724.] nibus res ejusdem ccenobii sicut alia vel nostrae pro*
In nomine Domini Dei et Salvatoris Jesu Christi, prietatis defendaritur et tueri queant, hanc noslram
LudovicuSet Lotharius, divina ordinanfeprovidentia, imperialem aucloriiatem hujus rei gratia fieri jussi-
imperatores Augusti. mus, ut omnes sub nostra etiam speciali defensione
Si erga loca diyinis cultibus mancipata propter et immunitntis tuitione consistere non dubitent.
amorem Dei, eique in eisdem locis 'famulantibus be- Praecipientes ergo inhibemus ut nullus judex publicus,
neficia opportuna largimur, praernium nobis apud vel quilibet ex. jodiciaria potestate, aut quaelibet ma-
Dominum aeternaeremuneralionis rependi non dilfi- joris vel minoris ordinis persona, ad causas judiciario
dimus. Idcirco notum sit cunctis fidelibus sanctae more audiendaS in ecclesias aui.Ioca vel viUas seu
Dpi Ecclesiaeet nostris, praesentibtts scilicet et futu-. n reliquas possessiones, quas in quibusdam pagis ac
ris, qualiter Durandus abbas in Septimania, in pago' territoriis praedictis tenet vel possidet monasterium,
videlicet Narbonensi, in vilia quae dicitur Vernodu- alfasqtte, quas deinceps in jus ipsius sancti loci di-
brus (Vernazoubre), ih proprio quqd ei liberalitale vina pietas augeri voluerit, ingredi praesumat, nec
mtinjficentiae nostrae contulimus, raonasterium ex fieri tributa vel paratas seu mansiones accipere,
nostro opere in honore et veneratione beatissimi sive teioneum exigere, aUt fidejussores loUere, vel
Aniani confessoris Christi, in loco qui dicitur Hola-' homines ipsius ccenpbii, tam ingenuos quam serves,
tianus, inchoavit; monachos perplures congregavil; super terram ipsius eommanentes distringere, nec
abbatem eis, nomifte Woicam, praefecii, et per ullas piibUcas fruitipnes seu redhibitiones vel iUici-
•! Xeriodochitah b En antiquus in diplomatibus regiis
^fiwti Petri, videtur fuisse situm epactaeusns,
ift.yalJlevS.P&^ifim^Peters-T/ittFti df qua loquitur qui, feste doctissimo ac nobis percharo domno Cle-
Leu. _]^Ivetisc»?f Cexicon , tom. JYJII, pag, 406. ment, in dissertajjone praevia ad CArt de vMfier les
Yatfis llja est desertum, in quo tamen plttres ei variae datet, pag. xxxi, primus comparet in litteris mona-
srint habitaliohes atque aquae mioeraies. Dependet chonnn abbatiaeIndensis anni 821 de morte sancti
a supyenia-iijrisdHJUonede Lugnez, ia superiori liga Benedicti Ananiensis ad Ardonem scriptis, qua prae-
dictus Ardo Vkae ejusdem abbatis cap. 57 inseralt.
 H5J DIPLOMATAECCLESIASTICA.1 1158
tas occasiones requirere aut exactare audeat: led A 1 tera quamdam de foreste nostra, contiguam ipso mo-
liceat meirioralo ''anbafi snisqrie' soccessorfbtts -fes - nasterio, qliaead fiscrim nostrum, riomihe Colrim-
praefati monasterii Cum Omnibus sibi subjectis siro barium (Colmar), aspicere verpertinere videtur, in
iiiitionis atque iminmiitatis nostrat» defensiorie, re- nostra eleemosyna eidem monasferio concederemns.
mota totius judiciariae potestatis inquietudine,quietb CUJ'BS precibus pro mercedis noslrae augmento et re-
ordinb possidere; et qnidquid rn eo fisctfs exinde yefentia illius sancti loci nobis acquiesCerc libuit, et
exigere pbterat ant sperare, tanlum in fratfurif sii- de praelata foreste nostra partem quaradam pcr loca
pendlis et in himinaribus ejusdem ecclesiae iiorisf- denorainata atquei determiitata eidem monasterio in
gnahdis atque pauperibus alendis, sicut dictum est, nostra eleefnosyria ad necessitatem et ttliliiatehi fra-
cedat.Constituimus etiam, «t quandocunque divinat trttro Deo inibi degentiura coricedere placuit; id est
yocatione memoratus abbas vel successofes ejus ab per locum, nbi Bredembachrivtilus in Fachirram con-
hac luce migraveriril, licentiam babeant mbriachi fltiit, siirsnin usque ad locumubi ipse rivnlns snrgerfe
ibidem consistentes talem inter se pef noslrnm stiC- ktcipit: deinde per semitam quae nominalur Isneida,
cessorumque nostrorrim consensum eligere abbatem, ttsque ad montem qiii appellatur Swdrzimberg; de-
qni eis secnndurri regiilam sancti Benedicti praeesse fhde per enmdeiri medium montein iisqm? ad Lapi-
et prbdesse qrieat: quatehus servos Dei ibidem Do- J? dem-Magnum, qni jacet ad radicera tinohtis, et inde
mino famulariles, pro nobis proleqtie nostra ac sta- usqoe ad Fachiftarn; qirantunicunque Vero de pra>
bilitate totius' imperii nostri Doraini misericordiarh hominala foreste nostra infra dinumerafa etdetermi^
fcxorare delectet. Ultid etiam per nostfam atictbrita- oata loca essevidettfr, totumeiad integriim eidem
tem coricediihus et confirmamus, atque nostfos suc- monasterio in nostra eleemosyna concedimus. Qua-
cessores rogahius ot hoc mbnasterium sub sua spp- proptervolumus atque jubemus ut per hanc nostrarn
dali tuitione retineant, et rieqrie ad episcopum, rie- auctoritatem , per Ioca superius denominata, tam
que ad alind monasterium utlo unquam tempofe ab hostris quam et futuris temporibns, praedictus Gota-
illis subjiciatur, aut in beneficium cuilibet tribuatur, fridns abbas ejusque successores vel congregatio
sed solumroodo in jttfe et tuitione illoruro pro pm- ipsius saricti loci praettomihatam partera silvse de
nihus" teroporibns ad monasticum ordinem observari- praescripta foreste nostra in riostra "eleemosynacon-
vram persistat: sicqne hbc hostrnm drtnationis opiis cessam; habeant, atque jure perpetuo inditione ipsius
immobiliter cohservenf, sicul pacla sua a Sufssucces- mohaslerii consistat : ita duntaxat ut cum aliquid
soribus conservanda optaverint. Hsec vero auctoritas de ipsa vel iri ipsa ob utilitatem et profectum ipsius
ul plenioremJn Dei nomine obtineat vigorem, ma-. monasterii lacefe voluerint, libero in omnibns per-
p
nibus propriis snbter firmavimus, et annuli nostri ''. fruantur arbitrio faciendi. Et ut haecnbstfae aucto-
impressione signarijossimos. ritatis donatlo atque corififmatio firmior habeatur, et
Signum Ludovici piissimi imperatoris. tam hostris quam successorum riostrorurii tempori-
Signora Lotharii gloriossimi Augusti. bris iriconvulsam atque inviblabilem obtineat firniita-
- Himrinmaris notarius ad vicem
Fridngisi reco- tem, inanii propria subter eam firmavimus, et an-
.,' :- - \ nuli nostri impressione signari jussiriius.
gnovi.
Data-Kaiend. Ao?nsti, anno, Christo propitlo; 13 Sigriom Ludovici sereniSsimi inlperatoris.
imperri domni Lndovici piissimi Augusti,et Lotharif, 'Hinriinmaris diacOnus ad vicem Friduglsi reco-
indiel. 4. Acttnn Carisiaco palatio reglo fri Dei rib- gnovi.
raine feUciter. Amen. DatapridieIdus Junii, anno, Christo propitio, 10»
exxxm." i iniperii domriiLudovici piissimi. Augusti, indiclione
«to MONAstERio GREGORIANO; ';" " |rfima. ActumFrariconofurtipalatio regioin Deono-
'
(Anno826.)' "','/ ittine feliciter. Amen.
[Apnd Mabilt, Anhat.Bened., tom. H, pag. 733,'Vx CXXXIV.
authentico.Gregoriaao.] ,.> .. MIJECEPTDM LUDOVlCi ET LOTHARII
J) ^RO MONASTERIO
.... ln nomine Domini Dei etSalyatoris nostrUesa< <V PRCMIENSI.
Christi, Ludovicus, divina ordinante providentia, im- (Anho826.) . •
perator Augustus. • . [Hontheiffl., Higt. Trev., pag. 175.]
Si liberalilatis nostrse munere de beneficiis a Deo In nomineDominietSalvatorisnOslriJesu Christi,
collatis nobis, locis Deo dicatis aliquid confsrimus, Ludovicus et Lotharius, divina ordinante provideii-
id nobiset admorlalemvitamfeliciter transigendam, tia, imperatores Augusti,
et ad aiernam perpetualiter obtinendam profuiurttm Notum esse volrimus cuhctis fidelibus sanctae Dii
liquido credimus. Idcirco noltim sit omnhim fide- Eeclesiae, et nostris, praesebtiBus seilicet et futuris,
jiura nostrorumtampraesentium quam et futurorum quia vir venerabihs Tancradiis abbas monasterii, cti-
industriae, quia vir yenerabUis Gotafridos abbas ex jusvocabulom est l*rttmia, quod estdicatumin ho-
jnonasterio sancti Gregorii, quod alio nomine Con» nore Domini et Salvatoris hostri Jestt Christi, et
fluens vocaiur, poslulavit nos, utnos obulilitatem et «anctae Mariaesemper virginis, quod olim bonle me-
necessitatum fratrum ibidem Deo faroulanlium, par- moriae avus uoster Pippinus quondaro rex, ei avia
'
.• Vel potius 13. EOIT.
H&9 LUDOYICI I COGNQMENTOPII 116«
Bostra Bertrada in rebns proprietatis eorum a fun-. A mant, aut uUas redbibitiones, aut illicitas occasio-
damentis construxerunt, misit nobis per monachos nes quaerere; sed Uceat rectofibus praedicti mona-
suos anctoritatem domini praedicti Pippini regis, in sterii cum omnibus rebus et mancipiis praedicto rao-
qua cohtinebatur insertino, qualiter idem monaste- nasterio jure possessis quieto ordine vivere ac resi-
rium non solum rebus multiphcibus ditaverint, ve- dere, quemadmo.dum in praedicti Pippini regis, et
rum etiam et illud sub sua tuitione, haeredumque domini atque genitoris nostri anctoritate, vel in hac
snorum, regom videlicet, constituerint, nec non et nostra continetur, nostrosuccessorumque nostrorura
auetoritatemdomini et genitoris nostri Caroli bonae fideliler parere imperio ; qualiter monachi ibi per
memoriae praestantissimi imperatoris, in qua erat snccessiones degentes liceat quiete vivere et miseri-
exaratum, qualiter constitulionem pii patris sui con- cordiam Domini pro nobis proleque nostra attenlius
firmaverat et constituerat, nt in viUis, vel in rebus exorare. Quidquid eliam de rebus praedicti mona-
praedicti mqnasterii nnllus judex publicus absqueejus sterii jus fisci exigere poterat, totum nos pro aetema
jussione, vel hserednm suorum, ad causas audiendas, remuneratione in luminaribus praedicti monasterii et
aut freda undique exigenda, nec fidejussores tollen- in alimonia paupemm, vel sustentationera peregri-
dos, nec scaras, vel mansionaticos, sen conjectos, nqrum in nostra eleemosyna perennis temporibus
tam de carrigio quamque de parafredis exigere aut B concedimns. Haec vero auctoritas firmitatis nostrae
exactare praesumeret: sed quidquid exinde de ho- ut per curricula annorum inviolabilem obtineat fir-
minibus francis a quaroque et ecclesiasticis, seu ser- mitatem, etiam manibus propriis subter firmavimus,
vientibus, quiinfra atgros,velfines, seu superterram et annuli nostri impressione signari jussimus.
prsedicti monasterii degere videntur, fiscusaut freda Signum Ludovici imperatoris f. Signum Lotharii
b Signum Ludovici
poterat sperare, ex ejus indulgentia in luminaribus gloriosissimi imperatoris f.
praedicli monasterii cederent. Prsedictus etiam ab- regis. Megmgmarius notarius ad vicem Fridugisi
bas deprecatus est, ut non solum avi et paternae au- recog.
ctoritatibus firmitatis gratiam nostram superaddere- Data septimoKalend. Febr., anno, Christo propitio,
mus attctoritatem, et ipsum monasterium cum rebus 13 imperii domini Lndovici, et Lolharii 4, sexenis-
et hominibus, quae praesenti tempore in quibuslibet sim. August., indict. IV> Actum Aquisgrani palatio
pagis et territoriis, tam per traditionem proedictido- regio : in Dei nomine feliciter. Amen.
inini Pippini regis, ceu et genitoris nostri, vel ex U- cxxxv.
beralitate liberorum hominum, tam per traditiones, PROBONASTERIO S. HAXENTII.
commutationes, venditiones, aut ex qualicunque le- Q (Anno 827.)
gali ordine praesenti tempore praedictum tenet vel [Apud D. Bouquet., tom. IV, p. 550, ex chartulario
possidet monasterium, vel quaedeinceps in jureipsius hujus monasterii.]
sancii loci divina pietas augeri voluerit, subnostra In noraine Domini Dei et Salvatoris nostri Jesu
tuitione atque immunitalis defensione conslituereraus. Chrisli, Ludovicus et Lotharius, divina ordinante
Cujus precibus aurem placabilem accoramodamus: providentia,imperatores Angusti.
hos nostros imperiales apices fieri jussimos, perquos ; Mttliis siquidera in imperio Domino opitulante no-
decernimus, atque jubemus, ut quidqttid tamexdo- stro cognitum esse non ambigimus, qualiter quod-
natione regum, vel traditione liberorum hominum ad1 dam monasterium quod dicitur S. Maxentii, situm
idem monasterinm legibus jure curanlatum est, et in territorio Pictaviensi, ubi S. Leodegarius corpo-
praesenli tempore legaliter tenet vel possidet mena- re requiescit, cum omnibus rebus sibi juste compe-
steriura, vel ea quae ab hinc in fulurura ibidem justeI tentibus , per beneficium regum anteccssorum no-
et legaliter tradilum ftierit, perennis temporibus re- strorum in potestate comitum aliquandiu constilu-
ctores prsedicti monasterii, absque nllius injusta con- ium esse, et nos nostro tempore.inspirantedivina
trarietate, teneant et possideant. Insuper praecipi-. . misericordia idera monasterium, cura quadam por-
mus, atqueperhanc nostramauctoritatemsancimas, t_>tione rerum ad se pertinentium, ad statum pristinum
ut nullus judex publicus, vel quislibet ex judiciariai revoeasse, et abbatera regularem constiluisse, qui
potestate inecclesias, aut loca, vel agros, seu reliquasi secundum regulam sancti Benedicti vitam monasti-
possessiones praedictimonasterii ad causas judiciarioi cam clegeret, et sub nullitts potestate aut ditione
more audiendas, vel sicut in praecepto dominietge- - consisteret, nisi sub nostra filiorumque nostrorum.
nitoris nostri continet, velfreda, aut fidejussores tol- Sed quia porlionem rerum praedictimonasterii, quam
lendos, aut scaras, vel mansionalicos, seu conjectos,> adhuc constat esse in beneficium, praedicto monasle-
tam de carrigio, quam de parafredis exigendis, aut rio
propter quamdam utilitatem sive necessitatcm
homines ipsius raonasterii tam francos, quam eecle-- regni nostri , qnaemodo imminet, reddere praesen-
siasticos, vel seryientes, qui infra agros, vel fines,> taliter nequimns, ideo eum [id] cum portione rerum
seu super terram praedicti monasterii manent, ban- quas nuric possidet ab omnibus saecularium et pu-
num aut herebannum exigere, aut exactare praesu- blicarum rerum impeditionibus, id est ab expeditio-
* De hominibutfrdncit. Hoc est laicis liberis.
k Signum Ludovici regit. Scilicet Bavariae, qnae> Vid. 10. Struv., Corp. Hist. Germ., Period. iv, Sect
%§
jnagnam Germaniie partem sub se coraprehendebat.
.,_.. DIPLOMATAECCLESIASTICA. 1162
'
est Tumba Rodiliana , casale Restani, et casale
ne exercitaU et bannis atque heribannis et operibus A^
< silva Leguriano, silva Agolaria, casa
publicis sive paratis absolulum et quietum esse Grummolo,
omnimodis praecipimus; de porlione vero rerum ILauto, campo Rovirito, campo de Rusco, Campo-
praedicti monasterii, quas adhuc, sicut superius di- 1longo, Bruniana, civilas Gcminitna, quaeyocatur
ctum est, in potestate diversorum hominum per be» IFlexiana, Quarantole, Ureniana, Verminitica, Ni-
neficium esse constat, praecipimns atque per hos iratica, Calendatica, PiUiciana, Corniola, ad perti-
iraperiales apices nostros sancimus atque decerni- nencias i suprascriptas res justa fluvio Moclena, con-
mus ut, saepedicto monasterio S. Maxentii et recto- fines.civitatis Geminiana, casale Menterioni, atque
ribus ejus nonas et decimas atque opera pleniter casale Firmani, et casale Alperti, et casale Tassina-
persolvant, donec Domino adjnvante per nos ipsos ria, seu casale omne Brixili, atque casale Bruxili,
tive per fiUoset successores nostros praedictam por- seu Curlo, et Tumbole*, atque Fossa Bruxola, et
tionem rerum ad memoratum venerabile monaste- Corrigio Brancudo, et VaUeAlba, et casale Fonta-
rium, ad quod per justiliam pertinet, pleniter atque neUae,et Corrigio Boni, seu casale Acus, et casale
'
mtegre reddl sive restitui faciamus. Et ut haeccon- Tallolo : et insuper alia fundora vel casalia, cum
firmationostra per curricula ant tempora omnibus ad easdem rebus generaliter vel specialiter
raviolabUematque inconvulsam obtineat firmitatem, B pertinenlibus vel adjacenlibus, sive tributarias vel
umuU nostri impressione subter signari jussimus. censurias, sive donnicatas vel colonicatas, actoribus
» Datum vi Kal. Octobris, anno, Christo propitio, ad easdem .... rebus generaliter vel specialiter
13 [Leg. 14] iraperii domini Ludovici imperatoris et pertinentibus vel adjacentibus iu ipsius confines et
Lotharii 6, indictione 5. Actum Compendio palatio latera, atque ad suprascripta fundora et casaiia
regio in Dei nomine feliciter. Amen. pertinentes vel adjacentes, vel da ipso monasterio
CXXXVI. donnicatas vel colonicatas in ipso venerabUi mona-
I.OTHARIUS AUG.HONASTERIO NONANTULANO MULTA sterio sint privUegio positas sine aliquo obstaculo
BONACONFERT. vel opposicionem alicujus contrarietatis nostra ple-
(Annq 827.) nissima largicione. Unde ut quaecunque persona,
fApud Muratori, Antiq. Ital., tom. II, pag. 197._ quse nostro praecepto statutum est, conare, invio-
Domno Lolhario Augusto pacifico imperatore Au- lare aut infringere, siat se
compositurum cognoscat
justo, serenissimo Romanorum patricio, a Deo co- mulcta auro obrizo mancosos centum. Noslra ita-
ronato, sedem pacincam, beatiludinem tenentem que statuta inviolabiliter observare
praecipimus.
Romanam, Longobardorum. Datum sub die et menseAugusto, indicionequinta.
Omnibus imperii sui et venerabUibus locis debe- G C Lotharius Augustus imperalor.
re cautum est venerabiliter expositas in omnibus1
CXXXVH.
legibus praeceptura in venerabili monasterio
nobis pro ... tivo expositum est. De aiiquantis ita- PROMONASTERIO DERVENSI.
que rebus a nobis concessis et tributis in ipso vene- (Anno 827.)
ravili monasterio, vel da quibuscunque hominibus_ [Apud Baluz., Capitut. tom. I, pag. 651.]
vei personis tributas sint; aUquas res vel concessass In nomine Domini Dei et Salvatoris nostri Jesu
in ipsam reUgionem vel ejus palrimonio atque pos-. Christi.
sessiones lucrari videtur. Ideoque per omnia b ini Ludovicus et Lotharius, divina ordinante provi-
nostro territorio jEmUianensi, vel ad partem Moti- dentia, imperatores Augusti. '
nensem infra confines civitatis Geminiana, rebus8 Si petitionibus servorura Dei justis et rationalibus
noslris donnicatis vel colonicatis, sive de publico,._ divini cultus amore favemus, superni muneris do-
sive\de privalo ad nostram regalem domum perti-i- num nobis a Domino impertiri Credimus. ldcirco
nentibus vel adjacentibus, ut quod ad nostram do- i- notum esse volumus cunctis fidelibus sanctae Dei
mum debetur, id in eodem suprascripto venerabUi U Ecclesiaeet nostris, praesenlibus sciUcet et futuris,
monasterio tribuilur, da confines Fossa Sclarola,t, D 1 quia adiens serenitatem culminis nostri vir religio-
seu Fossa Pavignana ad confines Riparia, ripaa susHauto, abbas ex monasterio quod vocatur Pu-
Scoltenna, et fiuvio Moclena per usque fluvio La- teolus , quod est in Dervo constrnctum in honore
ma usque in Suleole per usque in Bagnone, idd beatorum Petri et Pauli, suggessit mansuetudini no-
» Simile est praeceptum Pippini regis, datum eo- a- etiam baurire fortasse possumus, cur Riparia [ nunc
dem anno Idibns Januarii. Rivara, villa in agro Sancti Felicis) eo nomine do-
b Verba Ula diligenler animadverte in nottro ter- r- nata fuerit: nempe quod olim foret Ripa Scoltennce,
ritorio jEmilianensi, id est in provincia seu partete a quo tamen fluvio nunc aliquot stadiis distat. Haec
JEmiticBad nos atque ad Italicum regnnm speclante;i; annotasse juval ad illustrandas Mutinensium res,
vel ad parlem Motinenseminfra confinescivitatis Ge- ;- imo et Caroli Magni tabulas postremas, in quibns
tniniana. Eadem fuit Civitas Nova ac Geminiana, uti ti hujns civitatis Novcementio est. Qui illas falsi su-
etiara constat ex diptomate Ludovici Pii apud Sil- 1- spicione resperserunt, secum reputent, fieri vix po-
lingardum et Ughellium. Infra repetitur civitas Ge- e- tuisse, ut posteriorum saeculorumimpostor in iUud
miniana, quce vocalur civitas Flexiana. Si ita inter-v lestamenlum conjiceret civitatem illam, cujus a
pungendos est locus iste, praeter Geminianoe, appel- 1- tanto tempore ne vestigia quidem ruinamm super-
lationem quoque Flexiana; ea civitas detulisse yide- i- sunt.
tur. Ego tamen rem dubiam relinquo. Atque hinc ___.
PATEOL.CIV. 37
fio^ Eubovicr i eoeiffMi^irarlli iUi
sfe ito*qWd praedictum m<masterium, tibi ille Dei
ciffttir abbas pfaeest, aptttm esset ad monasteriura |^ROIOMASTEEIO pEaVEHSI.
fegafare; quia nori solum ideffl Iocus, ubi praefatum -: .,.:,., ,w.s .&ii*l":.$fi-j
lhohas^rinm fundatum est, verum etiam et omnes Sm^iw e<mt!^%ja]^Um '%mr ,et fisoum retfim
SdjfacentiiScongruas iaberet sefvis Dei monasticam de silva Astenetensi.
viiriiUdgefb *bTenlibtt%.Sstm' et jpfn.vfle|iaqri?iltfef
^sriin monasterium ad moriasHcrim ordtriem perfi- Tn npmine Domrai Dei et SalvatortS nostri Jesu
crendum rrindaliim essetj et prawepta fegailia ribbls dlvina brdinante
ip|^^o& |)^f1rii
osteriditi ribi Hquido apparurt qhod atiiiqoitus fegri- prbfideTitia hhp^ratores Angiistju
lrife rnoriasteriuin foisset- fros' vefo fiariCrem dtK- °BmTO flW5>TOnostrorum,
-&ffl°f^W.^f• ,y.^*o7
gehtius scite volenfes, iusslfttus vlnefabitem vinim
Ifeborierii Rhemensem arbhiepiscppuni et aliquos M. #S 9 ^JWS ^T^loja e^t Slabu-
^Mtf^^fe
sunfagaoew sriis ad pfaedictuni mCarii fre, et dili- ^m ^##%%lfl?i |%tSm ajypfei clemeiii-iE
geftier inttteri, hbh solum Si ipsg fecris apius eSset fS^I^ S^P?1"'nolM8 yfSM-l SWP contenlio-
SdfeiWsticura ofdiricrii oMfvattiflm, verum et
teirrii cMciMdeieiftes iHoWMc&'fmik, & nbti,. ^^
1^mfflffi_m^mf.&mfo»
slciit _sj)^
m vfiftf rifjstfrsJPsiorilbils blt^perahftS, inter duos
^.^l^,|jvip?s|ft>|ryt^um,
4oBiSj_n^IM^sHiSd af&tefd&opi^ rehttritiavii, et .riyuj^i l^^n^^^Bps^ isse ytdetur. Nos
%urriuIo^ia fhverieftirit ad riof-mdmrtgutarem cuj-
ffiffihdfta, & cfeflcos Bfl degenteS^sp^htft vitEim cognoscere volen|^t mjsimj^ dj^gj jg^elibus nq-
imon^eafri? sictit fflis'p%fes% sunfr, sti^cln^re# stris Jastonem videKeet jx^rajtem palatii nostri et
ptrPw* «gefvaft velfe M\ ift pfa?d%rus,.ofqo
reflnafetfcuiiri Coderiilbcfj hosfiis^t ft^uris' tempS- eum locum de qua fenjws.^on^antionis intentio age-
rTDBs'4d nestfatt srictess^ru^que riosfrprum per- batur, inspicerent, $fftr p»eii)nmanenles utriusque
l^Ua-fe eteehTOSyWirii rttgne otscfva'tetnr, ei fiiona- P$ttte r$iyqfjtatti» j^qwrartoal, fin meTsi renun-
m'Jer-filipra-mg^tei iecflnWi rcgiilam sancfi JM^enBjal «OMBC Sff&t_OMJ» n»emora»usAndo abbas
ISe^n^vMm 6%rerit, jttadictbs^Hjtrito tiiijM, S^ priscoro» nesuB fhaaeaxim denationis praeee-
0dBuf qVibuivaWit; ippi-M fcf:i}6stfunicbn&$a- pta, afienonet faaOlk meraoraiti fispi nostri, ac acto-
lionrs^rifaSce^trihT fdexfi liiohasteriura habefe merfi1- res ejusdem propter anliquart eoojjuetudinem suos
r^efnf,- -ilMt c*lefa miifnj^i hioha'chorura in re- , ^portuai>kit^a «o«m«d^ ifi «Wera silva eom-
'
gno, Deo propilio, fiostfb 4fal)lffe;ri^crihtur. Ciijus «Hwiter bibtdti da^ean^ Ms mm oppHrtunitates
petitionem j'ustam et- f&fio*H»bilem judicantes, per it eem«»da»^ip*^)Wr*wiffin^ge«etdiscord^
hds imperiajef mm^ iW&fflfk.p^ftflipimus atque nb id*i«* is *ltu#«%i 4tifa%$&mt nobis fn fiuflc
jubemus ut abhinc ijr fttujrura, praedictum monaste- modttfflde*€RBWfi*eiitim. dfcCohVpracseptarega-
rinm ^fc moB^sfJco iWKljnepeteisjtot; et mopaehi ibi
^geotef «u* »eg«ia sancji Benedicti, Domino sibi «^Metlani « ffis^i ftnrieofftii regftus facta ffie-
adjnvante, perenniter vitam ducant monasiifiam. *aat; 4ffioM_ffii' pttrHifiheam; enrri irtraqiie pafs
~m$mm stfws mrjnssterii v«e«eM e* fise?rioWi ««Bidemsilvariiiri
B:tyw^®m&m*im8®m.
ab hoc saeculo migraygji^ iuan_dju i^.n$a|cbi ^ute*i^aH«b*et _»rc*r4^^ iri raa-
jg$! _&$, jtaleoaaligeje ppj^teriot qp Mltf_Sj£UBiJum tefiamiiiiboS *a%iei*Ht« 01 pfgfSn^oMMs kereeridis
W&JmWFWSt-S 1.K^stB ppMl, poihanoag- «»e aCq^OHBetSSsm ^StMimpfcfiffiento dimissa
^jajGtj aptSBtajteift iiceniiam baieaBt ^hjepdi J*- im nMeen) pistKrfatiei Softti&fientSqnabililer et
«JnSt^,, fttBahJeitJMSnacbiper temporaifei degentes ebraraoiiHer hafeem, et rieritfa |iai* natfiteriHS me-
1 Wa exstirfiare, a'6ftmarisrohiles
.B^ftfl^J 8' ^ffWfibri.* »6 li^rjssBflstriSi sesiottis «or«taoi «SBWBB
S^ n^rj sl^Utate, Domini roiseriicordlaHiuttdp- t ta erifacefe pfKs«Biaf. Et ut ifot ftSfttetftfctoritatis
.sineflter oxoja^ delecienuir. Ei nt 1)*» jaostrae «OBseri^" vei^ efedaltur ai* orf^ conser-
«Wilflfila1» Smml^ ao^mfeinj^OBer quj^egja v^uf, AiftHi rib^ffi m^felion^snlter enm sfgnati
-oWWRHBfc JSyMrtaMbm «tqHe tnfoqyni^i» ofeHeeat •Jttss?riraW
firmitatem, manu propria subter firmavimus et an« ^_Herm|ama|_j^B«tarja^M
fflli ^rMitpVessWh ntiu,,. COgBOVi. ::>>>'''-
-oTOinTWt*iwy8f?n_rri»yBSrpi%f,m
M Klie^.' Htiiij CMH|9jr#ti», annb de-
< Sifj»^ LbfttatB'seri^tsatmi AXJfaltl Mta;
._>
*sf M^fiTTafaT^W ^fiSri^t|i!l__^^T!^'o^! taa»iiijiij^ '.

i^^tddoxeMhvi^iRei _riissjMiAofomti, et Lotha-

- ' :?>
lu^tay -ifltui..^ciaa^E-.r.t-w-f
iflicifer ftrMHi
- Pfi nnmlnp
i?S*?:-«
HHtW.l(,tfsT HKWB<Wf- Jil^!.1.

. * Hojus pal^tii regii nulla occurrit mentio in libxo.^HaSulmV #I®'8BJ5^^^«

UM DFPLOMATABGGLESIASTICA. HOTS
CXXXIX. i k.nario cujusdam Dromedamii, et decurrit per ripam
MK> BICUCENSI S. BAXIMmi HONASTERIO. Sancti Hilarii usquedum cujusdam Mortosii nomine
(Arite annum 828. vici derodendo Ones Ligeris alveo rion modico invehi-
iEx. charlulario Miciacensi, apud D. Bouqnet., tom. tur, terminante quadam eoitclavi terraealterius ripac ,
VI, pag.554.] -praediciimonasterii contra ubi ctiara publica via est,
• IB nomine DominiDei omnipotentis et Salvatoris inter quam et aiteram terram praedicti coenobii pau-
nostri Jesu Christi, Ludovicus et Lotharins filius fltlnm extendit se quaedam ierrula SancttB Crucis,
ejas divina ordinahie providentia imperalores Au riecrion et flnvioins Rolleiius, qui in eodem loco ad
festi. prassens -invehitur Ligeri. Altera vero ripa praedicti
Notom fieri volumos imprirais successoribus oo- flnvii Ligerici semper prsedicti ccenobii est potestatis,
stris, necnon et omnibus fidelibos, quia postnlavrt quamvis cujuscunqtte terra allerius juris desHper
magnitudinem nos*ram Jonas fidelis noster Aurelia- habeatur. Ei in civitate Aurelianensi possidel prav
nensisprsesul Ecelesiae, ut divinae servitutis obho- fatum coenobium Miciacense claustrom.quod dicitur
norem, et propter moriasticam veraciter religioseque Capella Saocti Maxiraini, et terra ipsius allodii exit
servandum ordinera, nostrae auctoritatis privilegio extra mnrum. Et alio loce in civitate habet allodium
committeremus illi quoddam coenobium regiae pote- JB Momberric inter Sanetttm Stepbannm et Sanclam
statis, nerainatum Miciacum, in Anrelianensi dloe- Mariam Boni Nuntii, et ultra fluvium Ligerfs habet
eesi, ftutdatum in honore Dei et gloriosi protomaf- villam Berarii, qnae dicitnr capella Sancti Maximini,
tyris Stephani a Clodoveo primo Christianissimo «t censiacum cum silva, et monlem Pastoris, et
Franeorrim rege, etposteriorum munificentia regnm montem Thebaldi, et villam Marmanios. Et iri alio
amplifice sufHimatum. Idem aulem venerabilis prae- loco habet Cambiacum villam, cum ecclesia et omni-
sul Jonas praefatura- Miciacehsem locum speciali bus sibi pertinenlibus. Ef in alio Ioco villam quae.di-
amore diligens, ob meritum et reverentiam sanclis- citur Fohtanas, ubi est rivulus aquse, et prope illarii
Simoram Patrum Euspicii, Maximini, Aviti et alio- habet villam quae dicitur Casellagi. In Secalonia (ia
rura quamplurium , qoi in eodera coenobio cum Sologne) vero possidel cuftem Vennensem cum ec-
plurium fralram nuriiero sub monastico ordine pro- clesia, mancipiis, terris cultis el inctrltis, et silvam
babiliter Deo vixisse et placuisse declarantur testi- qnaedicitur Tassimata; cnrtem etiam Litimiacensem,
mnnio evidentiimdmiraculorum, nOn ahibitiosa cu- quaevulgo dicitur Monsteuranni, cum servis, silvis et
piditateaut fastu siiperbiae expetit, sed ot regularis atllisrebtts sibi adjacehtibus, ac villam Dardi cum
ordo monasticus religiosissime custodierido leneatur. , btririfbris sibi pertinentibus, ac villara quae dicitur
Nostra ergo pietas tali ratione commillit sibi praefa-'""FOttteheiilas, dum silva, servis et oranibus sibi perti-
tarii locuiu et soceessoribus ejus, ttt magis per eos hbhlioUs. Et habct ecclesiam Sancti Petrl in Gaudia-
Spirituafi et tettrporali augeatur incremento quam co, et ecclesiam Sancti Hilarii ultra Ligericum. Ac
mfnuatar, et rieque ttllam tyrattriidis dOmihationem iri Marogilo, in uno loco possidet de pratis xxiv, et
super monachos, familiam, tnancipia, servos exer- iri alio loco, qui dicitttr Ad RemrT, in allodio ari-
eearit, et rieque fpse atit aliquis successorum ejas pennos iv; et in prospectu Aurelianis in loco qui
ajure et potestate praefali MiciacensiS monasterii dicitur Ad Portum (le Pbrtereau), aripennos de yinea
aliquid rernm snarum mobiliura vel immobilium, yin. Haec Clodoveus primus rex Francorum loco
quas riunc Christo propitio possidet, vel in futuro Miciacensi jure haeredilario donavit. Et in pago
acquiret, aut in domino proprio invadat, aut quo- Bituricensi infra castellum Sancti Gundulfi habet
quoroodosubripiat vel snbtrahat, aut alicui tribuat. curtem Pauliacura, citm ecclesia et aqua Nostiusa
Ad notitiam aulem fulttrorum placuit nobis in hoc ac Oninibiis sibi pertineniibus. Et babet alteram
pragmaiico, quod in praesenlia nostra ipse Jonas curtera ibi juxta praedictum Pauliacum, quae dicitur
episcopus, una crim conniventia metropolitani -sui Ad Sanctum Martinum, cumecclesia ac omnibus sibi
Hieremiae dicfando composuit, et scripmm nostras _ pertinentibus. HaecClodnmirusfilius senioris Clodovei
excelientiaecorrobbfaridiim oblufit, adnotari posses- w praefatoloco concessit.Habet quoque.potesiatem quae
siones terrarum quae in praeceptis regttm cohtine- dicitur Vienna, cum ecclesia et silva et omnibus sibi
bantur qnonim muniflcentia praedicto loco largitoe perlinentibus, in qua est collalimilus; acpoteslatem,
srint, quas praesentialiter Dei gratia secure ac quiete qiiaedicitur Villa Mariae,cum omnibus sibi pertinenti-
possidet. Prior est fundus MiciacenSiscum appendi- bus, ac silvam quse dicitur Torsellis, tenentem duas
ciis suis, ac fluvius Ligeris et Ligerici; conlinuatim lengas. HaecClotarius rex praedicto loco concessit. In
pertinet aqua ejusdem fluvii Ligeris ad praedictmn Selsica vero habet potestatem Ardreni putei (Ampuys),
coenobiuraex utraqne ripa, ab illo loco ex quo irici- cura omnifousSibipertiiientibuS.Dittiaco, Montemui-
pit terra ejusdeih snpra capellam Sancti Maximirii cheth, Pirario, Sancino, Nocumento, ac sibi servis
aborieote, donec finiatur tota adversus occidentem pertinentibus; et in pago Stampensi villas duas, Ca-
cum fluvioRotleno. tantum vero flttvii Ligericl p^r- srillas et Castaneum Villare. Ista rex Chilpericus
tinet id praedictuih moriasierium, quantum liic ad- dedit. Ac in Belvacensi pagb hatbet villam quae
notatur. Incipit enhn possessio fluvii Ligerici a fari- dicitur Ad Sanctnm Maximinum cura ecclesia ia
» Insolita invocatio. Multi alii naevi hoc proceptum suspectum reddufit.
 ilC7 LUDOVICII COGNOMENTOPII Hf»
honore ipsius dicata, quae vicina est Sylvanectensi j^ut nulla se occasione neque episcopos neque quiii-
parochiae; et in prospectu Aurelianis polestatera bet regiae polestatis minister in describendis prsevi-
Bruerias, quae dicitur Ad Sanctum Dionysium, cum dendisque acquisilis acquirendisque ejusdem mona-
ecclesia in ipsius martyris bonore dicata, cum sibi sterii rebiis permisceat. Abbalem vero eidem mo-
pertinentibus, Albarias, Caventono, Asinarias, ser- nasterio non aliura, quam quem dignum raoribus
vis, terris, pratis; et in alio loco villam Nemesim, comrauni consensu congregatio tota poposcerit, or-
cttm aqua, lerris, pratis et oronibus sibi pertinenti- dinari volumus :acorandi tantttmmodo catusa ac-
btis. Haec Dagobertus rex est Iargitus. El juxta cedendi ad praefatum locom episcopo licentiam da-
silvara longam habet villam quae dicitur Villare mus; aut si forte ad peragenda sacra missarum
Magnum, cum ecclesia sancta [dicata] in honore fuerit invitatus mysteria, et si voluerit praediclo coe-
sancti Maxitnini. Ac in pago Dtinensi cellam habet nobio aliquid de episcopio suo dare, nostra regali
in loco qui dicitur Mons Lelardi (Montlitar), cum et sua pontificia auclorilate peragat; at si voluntas
aqua Conida, molendinis, silva, pratis, terris cullis et facultas denegaverit, de iis quae collataesunt re-
el incultis, pascuis et vineis, mancipiis et servis. bus nihil invadere praesumat. Porro si contigerit
Haec Theodoricus rex ex haereditate Lupi piissimi. aliquod infortunium cujuscunque perturbationis,
ducis praedicto loco contulit. Et in pago Lemovi- _'P quod ab episcopo possit minime diffiniri, vel ipsc
censi habet ecclesiam quae dicitur Magniacus, cuin erga ipsum locum male agens [agat], jubemus ut
ecclesia et aqua, molendinis, terris cultis et incultis, nostrorum successorum regum auribus declaretur,
vineis, pratis, silvis, pascuis, parvis exitibus et ut regali judicio quidquid depravatum fuerit corri-
regressibus, servis, mancipiis. Hanc curtem genilor gatur. Ne ergo putent praesules sedis Aurelianis
nosler gloripsus Augustus Carolus Magnus impera- propter hanc commendationem ad adjutorium ac
tor contulit Miciacensi loco. Ac in Pictavensi terri- defensionem Miciacensis coenobii a nobis pie ac mi-
torio, in portu Vitiariae, in pago Herbadelico super sericorditer factam, quam fideli nostro Jonae epi-
fluvium Tannacum, habet areas Salinarurn ad one- scopo committimus, eo quod praesentia nostralonge
randas naves, sive ad suas necessitates excludendas, remota sit ab iliis partibus, res praefati monasterii
et possidet praedictas areas cum vineis, terris, qualibet machinalione alienare, vel ipsum locuni in-
pratis, pascuis, silvis et omnibus sibipertinentibus, quielare, praesertim cum et praefatus locus regio
!quae Garolholenus de fisco regio habuit, scilicet beneficio sit fundatus, et res ipsius ccenobii larga
a nostro avo Pippino et filio ejus genitore noslro regum munificentia sint largitae. Itaque summopere
Carolo regali munificentia collatum est coenobio jubendo volumus ut monachi praedicli loci ad divi-
Miciacensi. Nos yero, rie inferiores videreraur prae- ^ num servitium honorificenlius peragendum rebus
dictis regibus, beneficio concessimus praedicto loco snperius memoratis .ditati, regulariter otium san-
per deprecationem Dructesindi abbatis ipsius Ioci, ctae quietis per adjutprium episcopi et per hanc
etprivilegio auctoritatis nostrae corroboramus dis- nostrara auctoritatem adepti, in his in quibus se
1
cttrsionem trium navium per diversa imperii no- Deo deviuxerunt, divina juvaote gratia, immobiUter
Stri flumina, scilicet per Ligerim, Sequanahi, Mater- permaneant. Et pro hoc beneficio a nobis impar-
iiam [Malronam], Carum, Vigennara, Sartam', Me- tito flagitamns omnimodis servos Dei pracfati loci
duanam, Lidum, pro quibuslibet monasterii neces- ' monachos, ut pro nobis et conjuge nostra Judith et
ut secure et libere ire ac redire valeant, prole, et stabilitate imperii a Deo nobis collati, et
' sitatibus,
ac non reddant ttllum leloneum vel ullara consuetu- per cuncta saecula per successores nostros sua gra-
* dinem vel aliquain redhibitionem : et rie quislibet fissima
pietate conservandi semper omnipotenli Deo
* exactor fisci de carris, vel carretis vel
sagmariis, preces fundant. Hoc autem praeceptum, ut plenio-
vel dfc quocunque vehiculo sive per terram, sive rem in omnipotentis Christi nomine obtineat vigo-
per aqttam facto , vel de quocunque cbmmercio rem, et a successoribus nostris credendo conserve-
pertinente ad praedictum locum exigat vel accipiat j. tur, nomine nostro et eorum, qui praesentes aderant,
ullam consuetudinem : nec quibuslibet negotiis fa- titulare voluimus, et annuli nostri impressione si-
ctis^vel iri viilis, terris, aqiiis, silvis praedicti mo- gnari jussimus.
'
riasterii, uridecunque potestas judiciafia aliquid exi- " . DatumxivKal. Martii, anno Christo propitio 24 «
'
gere praesumat, aliquara legem vel consuetudinem iraperii dpmini Ludovici piissimi Augusti, indi-
"accipere-vel exigefe, vel quamlibet molestiairi in- ctione H. Acium Aquisgrani palatio regio in Dei
? ferre. Et Obeuriteahbate raonasterii '
ipsius, Vohimus nomine
is^ - ' r.
',/. » Corrigendumesset, anno 23, ut annus imperii : vis hoc pragmaticum tot naevis raaculetur, Mabillo-
" cura indictione decima quaita et cum anno Christi . nius tamen, lib. xxxi Annal. Bened., num. 66, illud
83f? cohVeniret. Vefum hoc diplbma anteid tem- non conteninendum putat, quia in eo quid Clodo-
* ps datorii evincunt; i° inscriptio,- in qua Ludovicus veus Magrius, t_ri_Id'ejtis filii ClddOmirus Ct.Clota-
- et Lotharius simul imperatoreS, et quidemdwtna ritts, quid Cbilpericus Clotarii Ulius, quid Chilperici
ordinante provideniia exprimuntur, praeter morem . nepos Dagpbertns, ipsiusque Da^gobertiitidem nepos
a secessione Lotharii usurpatum; 2° consensus ' Theodericus terlius, quid denique Pippinus, Caro-
Riereraiae archiepiscopi Senonensis, qrii septenio lus Magnus ac Ludovicus Miciacensi monasterio
ii.-tute anmim 836 decesserat; 3" subscriptio Fridu- contulerint, singillatim exprimitnr.
l_iii cancellarii, qui ante puos annos obierat. Quam-
4169 DIPLOMATAECCLESIASTICA, ft70
Durandus diaconus ad vicern Fridugisi cancellarii A Waltmasta
^ n ad porcos saginandum septenos sexa-
recognovit». g
ginta duos; et in Zeinhaim ° de vinea aripennos P
CXL. dnos; el in Wangon <tsimiliter, et mancipia r nu-
<_
PROMONASTERIO SCHWARTZACERSI. j.
mero triginta quatuor, his nominibus : Anno, Wil-
(Anno 828.) li
ligart et filia ejus Feginbolt, Vuitbert, Duno, Wana-
~~
Confirmatur commutatio bonorum facta inter Waldo- hilt, Pallo, Trutger, Rahrud, Goltrut, Hildefrit,
nem abbatem Schwartzacensem et Erchengarium Theacla, 1 Waldila, Meginfrit, Richilt, Winilind, Liu-
comitemNordgovim. t
thari, Fridalind, Irmanhilt, Liapheri, Wolfarth, Wil-
[Ex antiquo chartulario abbatiae Andlaviensis J>.] lirat, Liudolf, Nortwib, cum filiis tribus, Waldgard,
1;
In nomine Domini Dei et Salvatoris nostri Jesu IRuadind, Helinsind, Antrat Et e contra in com-
Christi, Ludovicus et Lotharius divina ordinante pensationej istarum rerum dedit prsefatus Waldo ab-
providentia imperatores Augustic. I de rebus memorati. monasterii memorato Erkin-
ba
Si enim ea qnae fideles imperii nostri pro eorum gario _ comiti, ac genitrici et ffalribus ejus, Rotdrudi,
opportunitatibus inter se commutaverunt, nostris iVuorado, Bernaldo et Bernardo per nostram sibi da-
confirmamus edictis, imperialem exercemus consue- tam t licentiam in pago Alsacinse in villa, vel marka
tudinem, et hoc in postmodum jure lirmissimo man- B Erboldisvillare
1 , in loco qui appellatnr Zinzila • ,
surum esse volumus. Idcirco noverit omniuro flde- mansos i decem et septem, et prata ad carratas quin-
lium nostrorum, praesentium scilicet et fulurorum,. < quaginta, et de vinea aripennos qnatuor, citm finibiis
industria, quia Waldo d abbas monasterii quod vo- etterminis« eorum, et mancipia numero triginta qua-
catur Svarzbaha, nec non et vir illuster Erkinga- tuor t quae ita nominantur : Adelbert, Watlo, Dhegan-
I
rius coraes, ac genitrix et fratres sui Rotdrudis, Vuo- holt, Hildigun, Werinbold, Hugibold, Ingilbold, Ot-
radus, Bernaldus et Bernardus accedentes ad aures gunt, ; Weringunt, Willibert, Franco, Horslolf, Ruat-
clementiae innotuerunt celsitudini nostrse, quod pro Iber, Snelrath, Hiltrad, Ingilbert, Engitman, Niwrat,
ambarum partium opportunitale quasdam res et 'Trutlind, cum filio suo, Werhild, Ruathild, Willisind,
mancipia inter se commutassent. Dederunt igitur IRatgunt, Ingilbrich, Lonico, Adalhild, Libold, Wil-
Erkingarius comes, ac genitrix et germani sui Rot- 1ligunt, item Deganbald, Lipsind, Liutsind, Werin-
drudis, Vuoradus, Bernaldus et Bernardus per no- 1bert, Wacho. Unde et duas commutationes pari te-
stram sibi datam licentiam Waldoni abbati ad par- nore i conscriptas , manibusque bonorum .horainum
tein praefati raonasterii sui in villa Creuhesheim • roboratas
i prae manibus se habere professi sunt; sed
mansos sex et jornales septem; et in UtUinhaim * pro ] integra firmitate petierunt celsiludini nostrae, ut,
raansos quatuor; et inter Fedinheim «, et Lampar- C etc. Beliqua, ut in diplomate anni 823, quo Ludovi-
iheiu. \ et mansos duos et prata ad cus Pius confirmat commulationemfactam inter Ber-
' Techinheim i,
carradas triginla quatiior; et ad Mustridisheim k notdum Argentinensem,et prcedictum Erchtngarium,
sortem i unam, et ad Fregistatt m sortes duas et supra, num. CIX.Et nt haccauctoritas firmior habea
» Mabillonius, lib. 6 de Re diplom., num. 80, gentinense.
memorat praeceplum Ludovici et Lolharii pro com- i Vicus ignotus, forsitan Eckwersheimprope Ven->
muiatiorie ab Hilduino abbate Dionysiano facta cnm denbeim - et Lampertheim.
qpodam Lantfredo. Adalulfus diaconus recoghovitad i Carrada est onus carri, quantum carrovehi po-
vicem Fridugisi. Datumy Kal. Martii anno 15 impe- test, Gallis charretee. Ducange, iom. II, pag. 347.
rii domni Ludovici, el Lolharii 6, Actum Aquisgrani -k Hodie Meistersheim, quatuor leucis ab Argen-
palatio regio ; id est, anno Christi 828. tina, feodum episcopatus. Argentinensis, ad DD. de
b Edidit Schoepflimis,Alsat. diplom. tom. I, pag. Landsperg pertinens.
72,c se non satis correcte. 1 Sors erat moilulus agri. Ducange, in Glossario,
Licet Lotbarius die 31 Julii 817 consors imperii tom.
i VI, pag. 609. Siguificabat etiam usuagium,
faclos fuisset et confirraalus 1 Maii 821 in conventu sive i jus ulendi foresla. Ibid. pag. 610.
Noviomagensi, tamen in diplomatibus, ubi Ludovici ">Hodie Freystwtt, trans Rhenum, magnus vicus
et Lotharii nomina habentur cov_,unctim, primus pertinens ] ad principem Hasso-Darmsladiensem iri
imperii Lolhariani annus repetilur ab auno 822, •Q ___.praefectura Licbtenaviensi.
n Id est, forestae usus ad saginandos porcos, a
quo in Attiniacensi conventu mense Augusto raissus
est in Italiae regnum. Hujusmodi diplomata in Alsa- voCe mast, quae, teste Wachtcro, Glossarii pag. 1056,
tia non reperiuntur ante annum 826, et duo tanturot,, significat glans, sive sagina. Vox vero Waltmasta
hujus generis exstant, nostrum anni 828, et alterum hucusque fuit Glossariis mcognita.
an. 826 pro monasterio Gregoriano. 0 Hodie Zeinheim, prope WUgotheim, pertinens
autographum
4 Idem ac Wido, erat ex roagna familia et quidemi ad episcopum Argentinensem.
Ludovico Pio affinis, ttt opinatur Eckart, de Rebusi P Modusagri, unde Gallica vox arpent. Dueange,
Franc. Orient. tom. II, pag. 481, qui asserit illumi In Glossario, tom. I, pag. 624 et 692.
fuisse nepotem Ernesti ducis et propinquum Ada- i Hodie vicus Wangenr antiquum abbatiae-sancti
lardi comitis palatii. Stephani jiatrimonium.
e Hodie Griesheim, vicus pertinens ad episcopnmi r Schcepflinus male legit marleya pro mancipia.
Argentinensem. ' Hodie Zinsweiler, vicus Oberbronnio semilenca
' Hodie vicus Utelnheim sive Ittlenheim, bihorioi distans. Primo nominatus fuit Erboldisweiler, sed
distans Argentina, in quo abbatia Schwartzacensisi brevi nomen suum deperdidit, et a rivo Zinzela, qui
gaudetjure decimarum etpatronatus. illum abluit, vocatus fuit Zinsweiler. ln Zinzila
8 Hodie Vendenheim, feodum episcopatus Argen- Odalricus conies scripsit anno 804 chartam donatio-
tinensis, pertinens ad DD. de Wurmser. nis bonorum yillse Heinhaim pro abbatia Fuldensi,
h Ilodie Lampertheim, dimidia leuea a Venden-. quam retulit Schannat, in Tradit. Fulilensibus, pag.
heim distans, perlinens ad summum capitulum Ar- 86, num. 181.
 m wwmimt-wmmw m%
v^fa&wtoi- M&® si>>i^i~fm»jpf»~~m smtilm, 4 rea^ej^ipse, eonj^u.ctttm i» suburblo ipsius «ivi
PfWWris Wtptos ad y«?ero fridagisi Beoqgnoyi. tatis, cum omnibus appendiciis et assentiis * eorum,
Data quarto Npp. ggngi, srono>CJnasto,;psopitio, quaenonsolom idem geoitor noster, verum etiam
lfi imperii dpnjni Ludovici et Leibarij «* piissimi praedecessoresejas reges, ipsamque sedfetasub suo
Augusli, indiction««. Actura Aqrosgrani palatio re- munimine et defensioriecum eellulis sibi subjectis,
0i_h.it> Dej nonujpe felieiter. ABWB. ct rabns y«J hominibus ad se pertuwntib«* vei aspj-
'
. 'CXLI.' sioBtitijisconaislerefecisseiit,;.«ieorum immmiitatnm
j*0 BBtTAO«A,TI0NB E6CLE8I*BBMCtH" * W
' VBBB auctoritatibns ab inquietudine judicfariaepotestitis
- • "-"BTfirapg,."
.;•-., ; ' '*," eadeht nuraiia 3__qibdefensa^^r^^ etelesiai. Sedfrro
(AntutmA rel ir«t>ffi«epot«la»ft h BOBISp«ftiktus «icharws
Ueu|i)^DUI., 4#n? ard,S. Bemdk,UsaxM,9.USi} sWcbiepiseopw#, parewtura sen priMecessowimnb-
. J» somiae, Dpmini Dei et Saivatoris nostri Jesa strorum regum moreiri sequentes, hujnsmodi nostratr
CJtristivL|i dovicusdivinft ordiriante providentia im- ittimntiatts pl^eige^fnrii 1eb antorem Bei et reveren-
perator Atjgnstusi Araadeo coraitt, Heiia»et Waioo, Him Jpsius saaeti loc* eirea ^sam eccfesiam fieri
fcgmttardo et Barberto vassis na&tri&<Notum sit ve- ceBseremtts. Cojnspetitiorif libenter assensum prae-
bis qoia yoluaws ut adjutorium faciaiis flerlecanda Kbdfmus, et ho^ribstte anctoritatis praeceptumcirca
dhteeno ad restauraodam et recooperiendam eeeie- ipsam etciesiam irifririinitatis atque tuitionis gratia
atata saocti Benigni martyris Christi, propier iUam prodivlni c«dttts ambre et animae nostra» remedi»
stwjcet rafionera, quia.compertnra nobis est quod fieri decpevimtrs,per qwod praeeipimus atque jobe-
vas de rajkmeejnsdem ecdesias bOBenciotabeatis; nma ut noRtB jadex potlicWs, vel qnHibet ex judi-
MBona*, et decimas in oranibus dare faciatis s quia ciarfa potestate, ant BuHas ex fidefibus nostris lam
jttttum «tt. Propterea eonstituimus vobis w? ad prsesentraus qnam fcturis, m eoelesias aut agros sett
restaurattdam iliara eeclesiam,.et coeperterrfara, ad* relfquas possessTOBeS,quas moderno tempore iri
pMtWMim praestetis. Yidete ut omrano hoaieati*, at. q^ibuslibfetpagig vpl terrftoriis ihfra dkiohera im-
qricVexpressfm,vobis demandamus nt rihjfciroexfcde: jjetf» nostfljrtste et*^aJiter rifemorata tenet ecchv
BftberitisBC-giigetitiant,si graiiam nosSfara yriliis ha- s!sij>eiFea^'qnajAinceps iri Jurfc ipsirts ccctesise «fi-
berewEtut eeriitfscognoseatis banc uostranr esse jos- vTaa pietas vohierit aogeri, ad causas audiendas, vel
smnem, de anmdo hosiro jussiraus sigiilari. . freda auttribrita exigehda, arit mansionesvef para»
ciuu. tas faciendas, aut fldefussores tomTndos,aot homrries
PROBmtBIGAEENSI S. ANDREjB ECCLESIA.
* ipsiuS ecctesiae,taih |ngeouos quam servos, soper
. (Mfe annum 888.) **ferrara ipslus comnianeBies injuste distringendos, nec
[A^ttd D. Briffmirti, tbni. tl, pag. 557, ex Lopesio, rilhs redfcibitionesaht rHicitas occasrbnes requiren-
^'- * das, nostrfe neC rowfls
*k*»A»«^i BuMfvt;; p&$ m.y"*f" teriiporibns ntgTedi audeat,
• H ri^tfffle De*et Salvatoris Bostrr ICBUChristf, riec ea qu» sopra roemorata sunt, exlgefe praesrimat.
Ludovicus iivina ordinante providentia koperator i»edlieeat-nwmorafe prsesuli et cuihbet «uccessori
AUjgustlfta.»' Cuni cellulis sibi subjecrts et
res prsedtct?e ecc^te^sia]
jiWlttereJpcjsJDeQ djcatis «Onuivel h^mjnjljHB«d< se asBicieq^s vel perii-
Sl^ra|i|a_n_»n«^rjp
quiddam oonferimas jieoefici), et Bjaeessitateseccie- BentibB»,sab imBMmitatisnosti« defeasipse, reaieta
«iKBtieasad petitioBei saeereomm nostfo relevaimis mfitts judTciarhri pjWe&tatisinqriietudirie, tjtiieto or-
Juvamine, id nofiiset ad mortalerii jiiSM)?l^mnqrali* d^pMsidere,^ gpsj^ lideiiierp*rere iroperib,
ter traneigendaiB, et ad wteruam Mt^»t ohtinen- atqueproincoiuraitate noslraei eonjngis «t prolis,
«am frofijtutum iiquido credhnus. Noyerit mterea seu etiam fotirif iraWrii a Deo nebis eoHati, et ejus
sagacitasseuutHJtasoajnium ftdefium, tara prassen- elpnientifsima niisejc^tipcieper ijnmensum conser-
^njq_uam Xuturo^, qopd vir venerabijis Sjicha- yajjdi, uqaeunj rtew e* populo Mb» suhjfieio, Dai
rius Burdigalensis archiepiscopos adieos nostram il iinraensam ciementiam jogiter «eerara, Etquidqoid
Iraeseiitiam, obtuiit obtptjbus np^ri? immnnitatem d| $?«&§ ?^»! «### # M ^l' wfe
•^ihi et geni_}pfi_& obstff CaroU §pna>rapmorfaesp- tmtm nos perpelsia wnuatiatjoBe c/a^ssj*nus ec-
renissimi Angttsti, in qua cootinebatnr qnaUter hv> desias feti, ot neremiiiMtstempormos in afin»om'am
s^sedftBVqu» est in honorem S. Andre» et &. panpemrael $t^ndiri c^rit^ihn ilni^giBDpo faipu-
auclo-
Iaco_hlaftpstplorum, c_ttmraonasteriis sibi subjectis, f^inm pfoft_^kiau^_^
qule dicuntur Dtesia), quod est in honorem S. fior ritarem, ut pleniorem in Dei noraipe abiineat vigo-
raariltjonefittttiom; «*i ipse saoctps corpore requie- rfttn, et a fideHbusnostris diligeijlibs coi^ervetur,
scit, situni jn eodem ^agp Bnrdigale.nsi guper f|u- nuuni npstra ^tejE^rm^vimus f et anpuli nostri
yjoiGarooam; Beonjonet S. Severmi, ubietiam impressibne signari jussimus.

,';i Ifense Februa^p. anni 828 a Lndoyhip Pip. et kartio, duo imrjmtpres patex ejt fflius.$igeBarde ab-
Lj»t^fiq nlio (eonyentum.habitum esse pubhcum bati n^ha^rii&iKuipeasis ' - cp)tf,cesseNint
' dipioma
Aqnisa^i naria*^WPIBBS JB lR_totudpyici Pii, datum xrKaf. ^nrilis.
^Ki^Llpffcri»0^ •% Da8rebdem10* [fW1uce voUumm. 1}LeaeBdum,«^j^a^yj4a^
601.vzf). UMaemquoque, anno et meps^
 1173 DIPLOMATAECCLESIASTICA. 1174
CXLffl. 1«A- Duraiidus dlaconus ad vicem Fridogisi recogrtovi. ,
PBOMOHASTBRIO EBEJHFANENSJ Dataro xi Ksfl.ApriJv,anno Ghristo propitio 1S im-
(AwQ 828.) perii domini Ludovici serenissimi imperatoris , et
[ApudJ Rettempacher , Annales EreotifaneHt», Lptharii 6, indictione .6. A«lum Aquisgraat, palatio
pag. 30. ]. r^gio-, jn Dei noniine feliciter. Amen.
In noraine Doraiai Dei et Salvatoris nostri iemi GXLiy.
Chrisli, Ludovicus et Lotharius divina otdl&aBte PRO MONASTERIO S. GAT.EI.
4>rovidcntiairnperatores Angusti. (Anno .828, 12 Feb.)
Si erga loca divino eultui mancipata imperiali Ludovicus Pigs et,Lotharius mperatoret' confirmant
donationem a Pippino rege monatterio S. Galli
Biore beoeficia largimur opportuna, id nobis proeul
factam.
dubio ad stabiliiatem imperii noslriy el animaesalu-
[Apud Neugart., Codex Alemannicus, pag. 196, ex
tera proficere minime dubitafflus. Igiiur notura esse cod. Tr. mori. S. Galii, pag. 172.J
yolumus cunctis fidelibus sarictaeDei Ecclesise et no- In nomine Dpmirii Dei et Salvatoris nostri Jesu
stris, praesentipus scifacet et futuris, quia ad depre- Christi, LndoviciiS ef Lpfharius divina ordinante
cationem dilecti filii nostri Ludovici regis Waioario- providentia imperalOres Augusti.
rum et Geroldi comitis eOncessimus euidam mona--*»"" Notttm sit oriinibus fideliltus nostris, prtesentibus
sterio nostro, cujus vocabulum est Ghremisa, qood SCilicetet futuris, qliia Gauzbertus yenerabilis abbas
est constructum in honore et vencratione' Oornihi-k px mOnasterio S. Galli permissum suiim npbis innq-
Salvatoris nostri Jesn Christi', sittim in pago Trritf- triit, quod avus nosler Pippintts qubndam rex ali-
gowe, ubi praesenti tempore vir venerabilis Sigehar- quos liberos homines in pago Brisichava a qtiQium
dus abbas pneest, et mpnachis ibidem per tempora honiina sunt : Williharius, Putico, Gauzbertus,
degentibus quoddam territoriura, quod est in pago Ofarius, Pillinus, Haimo, Huridd, Wplniviniis, Mp-
Grtrazwiti, juxta montem Sumertserch, quod usque tharius, ChfPdarius, Gangulffus, Zuppo, Gisaio,
modo servi vel sclavi ejuSdem monasterii ad cehsum Prasaraiiridus, Haritatthdiis, Otini, iGroizeo, Swa-
tenuerunt, qui ad partem coinilis solvebatur ; ubl DulffuS,BirifoIduS, Griffo, Wolantirius, ad eumderii
Btiara monachi de praefato raonasterio ecclesiam et inonasteriuta conbessisset. Eo Scilitet rapdo ul iidem
doraos et caetera aedificiaeottstruxerunt. Quod terri1- liberi homittes, etposteritas eprum, Censttin qiiod
torium ita terminatur ; incipit enim, ex plaga orien- ad fiscum perSplvi solbbant, parti prsedictl inoria-
tali, a Sumerperch, sicut riiissi Geroldt comitis de- sterii exhiberetit atqii.epefSolvefbrit. Siedquia super
signaveront, usque in Draeisma, ad locurii qurvoca- hac concessione praeceptum avi nostri ^ippjni regis
tur Hohoga, Plaettehinn, et inde sursum usqrie ad " conscriptum riori habebant, jussimus Liuiliario cp-
territorium episcopatus Pataviensis ecelesiae, et, ihiti b hanc causaifi diligentiuS, si ita essel, inqui-
exinde ad plagam australem usqtte in Heribrunnum. fere. Qui juxta yeritatis et aequitatts ordinem dili-
Deinde ex parte occrdentali nsqtie ad eum ktciim ubl genter perscrutatum renuntiavit nobis, quia sicut
Flinspach exit de silva; a parte aquilonis, sicut Ipsa per illos pagerises et yeraces nomines per sacrameri •
silva pergit usque ad jam dictrim montem qrii voca- fttta invenire potuit, ita Csse vertim, Siciit superius
tttr Suraerperch. Memoralum veiWfjeffitorium, qtian- compretietisum est. Qtiapropter jipc nostrae auctbri-
tamcnnque infra SuprasCriptam ferriflhationeiri' ceri- falis praeceptum fieri decrevimus : per quOd praeci-
sistil, salvis lameiiprOprietatibris^liberofum Sclavb- pimtis atque jubemus, ut, sicjtit praedicti homincs
rnm, reliquum QmdquTdinfra has terminationes Ingenui illud censum quod annis singulis fisco con-
pnesenti tempore adpartem domitMihpertin*bat, ferri solebant, eidem monastefio sahcti Galli per
omniasupradicto moha&erioGfcremysaeper hanc no- COhstitutioriemavi nostfi Pippini regis exhibueront,
siram auctoritatem priKsentialitef'tradihnrs, et de ila abhinc ih posfmodum omnis posteritas eoruhit
Bostro jure m juS et doramaiidriem ejiis transfiin- per hoc nostruin praeceptum ad supra dictum mona-
dimus, ita videlicet trt qoidqriid de prDefatisterrilo- ^. sterium sub omni integritate persolvant. Nullusque
*fis ob ntilitatem et' profectum praescripti riiOhasterii vel a comitibus, vel a centenariis, vel a missis
reetores et ministri ejus facere vel jtfdicare volug- discurrentibus, vel a quibuslibet alteri«S ordiriis in-
riht, libero iri omriibtis potiantur arbitrid facieodi quietudines aut calumnias pars pjusdem raohasterii
quidquid eBgefirif. Ef ttt haec arictbritas nostriS exinde patiatur : sed sicut ab avo riOstro Pippino
_lutttrisque temporibtts DOmino protegCiite vateat itt- rege concessum est, ila ab omnibus fidetibtts noslris
eottvulsa manere, manibns propriis subterfirniavi- erga praedictos homines, et censum' qui ab eis debe-
mns, etannuli nostri impressiorie signari jussimus. tur, inviolabiliter conservetur. El ttt haec auctoritas
Sigriura LndOrici sereriisstmi imperatoris. firniior habeatur, et per futura tempora melius cOri-
Signum Lotharrii gloriosissimi imperatoris Att- servetur, annulo nOstro subter eairi j'uSsuiius si-
gnsti. gillari.
« Brisgovia. Bouquet. Rer.,Gall. Script., t. VI, p. 18, 20,
b Liuthardi comitis raerainerunt Ermoldus Nigel- apud 91, 94 (hujus voluminit, col. 927). An hic idem sit
lns De Reb. gesi. Ludovici Pii, vers. 274 et 373, ac cum Lithuario comite hic memorato, non ausim
Astrohoriius in Vita Ludovici Pji, cap. 13 et 16, statuere.
 •' ' " '-'•'
,<!>Vnn__ra
«» LCDOVICII COGNOJBi^M * 1176
Hirminmaris notarius ad yicem Fridugisi reco- A atqwBpI»BJns secnndttm qnod in illius ordinatione
gnovi et subscripsi. continemr, ut dentnr eis arinis singulis de tritico
Data pridie Idus Februarias anno Christo propi- puro robdii mille qnadringenti et quadraginla; el
tio 15 imperii domni Ludovici imp. et Lotharii in susceptionem hospitum modii centum octoginta,
sexto », indictione 6. Actam Aquisgrani b palatio qnod sunl siraul modii mille sexcenti yiginti; de vino
regio, in Dei nomine feliciter. Amen. modii duo mHlia; de legumine riiodii centum octo-
CXLV. ginta; de caseo pensaft centum sexaginta; de pin-
PBOMONASTERIO SANCERKANENSI. goedine anteminomiyiginti, autporci quinquaginta,
(Anno 829.) quales meliores iriveBiri posstrat; de butyro modii
[Apud Mabill., Annal. ord. S. Bened., tom. U, quatuor, de melle carrada nna ex modiis octo, vel
pag. 521,] sicnt excensu de villa Lucarias persolvitur; etmen-
In nomine Domini Dei et Salvatoris nostri Jesn salemde duodecim villis melle et cera, id est uno-
Christi, Ludovicus et Lotharius divina ordinante quoque mense sextaria quatuor, et eeraelibras duas;
providentia imperalores Augusti. , de sale modii centnm; volatilia cum ovis de duobus
Si ea quae fideles imperii nostri pro statu et uti- festis, id est Pascha et Natalis Domini. Ad vesti-
litate ecclesiarum ac servorum Dei fideliter ac de- B menta etiam vel omoes eorum necessitates, secun-
Tote ob Dei amorem in locis sibi commissis statue- dum regularem institutionem proqirandas, consti-
runt, nostris confirmarous edictis, hoc nobis procul tuimus iilis easdem villas, quas ipse per suam con-
dnbio ad seternam bealitudinem et totins regni a Deo cessionem eis visus est condonasse : id est Antonia-
nobis commissi tutelam mansurum esse credimus, cum (Antony) cura ipsa capella, vel qnidquid ad
et relributorem Dorainum in fuluro habere cOnfidi- suum opus prsesentialiter habuit, vel quidquid inde
mus. Igitur notum sit omnibus fidelibus sanctae Dei homines per precarias tenent, vel quidquid per be-
Ecclesiaeac noslris, praesentibus scilicet et futuris, neficium lUius aliqui adhuc habent, et iilic perti-
qniayif venerabilis Hilduinus, monasterii Sancti nere videtur, ut post eorum discessum ad nsum fra-
Vincentii ac Sancti Germani abbas,,necnon et sacri trnm. revertantor. Alteram, cojus vocabulum est
palatii nostri archicapellanus, nostrae suggessit se- CeUa(la Celle), quae dicitur ViUaris, cmn omnibus
renitati quod pro Dei omnipotenlis amore, et futuro appendiciis suis, quanlUm ipse praesenti tempore ad
ejusdem congregationis cavendo periculo, ne aliqua suum opus illic habuit, vel quidqnid homines per
successdrum suorum negligentia aut parcitate [Forle precaria vel beneficia illius tenent, et illic pertinere
rapacitate] ordo in ea futuris teraporibus perturba- videtur. Tertiam, quae vocatur Matriolas (Marollet
retuf monasticus, stiperidia eorum quae annuatim in iCpres Montereau), cum omni integritate sua. Quar-
cibo et pottt accipere debebant, necnon et quasdam tam, quae vocalur Cati-cantus (Caekant). Quin-
viUas, specialiter necessitatibus illorum deservien- tam, cujus vocabulum est Novigentus (Nogent
das, constituissct ac deputasset, atque per littera- VArtaud), curo omni integritate sua. Sextam, cujus
rum seriem et largitionis suaechartam, sua aliorum- vocabulum est Spinogilum (Espigneut), 1cum ipsa
qtie bonorum hominum manibus roboratam, eis capella, vel quidqnid inde ad suum opus habuit.
concessisset ac delegasset : quatenus nulla occa- Septimara, locellum, qui vpcatur Valedronis (Valen-
sibne, nec rei publicae servitio, quisquam ex snc- ton). Octavam, qnae dicitur Agmantus (Esmant),
cessoribus suis impedimentnm in futuro inferre po- una cttm ipsa silva quae vocatur Usta [Al. Utta,
tuisset, 'pro quo a via rectitudinis et observatione Otte]. Has ergo vilias cum appendiciis et reditibus
regulari oberrare necesse esset: sed deputatis sibi sttis ut diximus, ad omnes ejusdem congregationis,
febus et stipendiis contenli, absque necessitate et tam infirmornm quam senum, necessitates facien-
inopia, regulafem normam tenere, et sine praeyari- das, et snstentacnla mortaUs vitae ministranda, im-
catione, quanlum humana sinil fragilitas, observare periali auctoritate et indulgentia per hoc praeceplnm
quivissent. Unde humiliter petiit ac postulavit cel- confirmationis nostrae, sicut praedictos venerabilis
situdihem nostram, ut pro rei firmitate, super eam- ]D abbas in sua praedicta constitulione, stabili jure eis,
dem constitutionem auctoritatis praeceptum nostrae, concedimus ac confirmamus : praecipientes ut nullus
pro divino intuitu ac ipsorum sanctorum reverentia, abbas per successioues, quod salubri egit eonsilio,
fierl juberemus, per quod in antea stabilis et invio- subtrahere aut minuere audeat, aut ad suos usus
lata permaneret. Nos vero petilioni illius, quia ne- retorqneat, aut alicui in beneficio triboat: sed neque
cessaria et rationabilis erat, anrem accoramodantes, servitia ex eis exactet, neque paraveredos aut ex->
et qua voluntate ac ratione talia clemenliae nostrae pensas ad hospitnm sosceptiones recipiat; neque
suggereret, perspicue inteUigentes, veiuti postula- ullas in aliqua re eractiones inde exigat ahsque
verat, fieri adjudicavimus. Quapropter statiimus inevitabili necessitate, praeter mensuras in princi-
* tmperii coronam Lothario Paschalis papa F omas Domini ant Kalendis Januarii abrupisse, alterum
iraposuit ipso Paschatis die an: 823, teste Eginhardo vero ac sequentes inde inciioasse.
b Imperatorem hoc tempore Aqnisgrani egisse,
in Annalibus ad hunc annum. CL Annal. Fuld et
Chron. Saxoiu, apud Bouquet., Rer. Gall. Scripl., facile colligitur ex Eginhardi verbis: <Conventus
tom. VI, pag. 183, 208, 220. Dicendum ergo, scrip- Aquisgrani mehse Febr. factus est.»
torem diplomatis primum annum Lolharii in Natali
1177 DIPLOMATAECCLESIASTICA. 1178
pali ecciesia beati Germani, et in ponte Parisius A ferimus. Ita videlicet ut quidquid rectcrOs et ministri
longo a tempore dispositas : et si augeri adjudica- praedicti monasterii sanctaeMariaesemper virginis de
verit, et numerum mohachorum in majus augeri, supradicto monasterio Sancti Stephani secundum
amplificari pecunia majori licentiam habeat. Haec aucloritatem canonicam ac regularem facere, ordi-
autem, ut putamus, ad usus centum viginti mona- nare ac disponere voluerint, libero in omnibus po-
chorum sutficiunt: distrahendi autem aut minuendi tianlur arbitrio faciendi quidquid elegerint. Et ut
eas, quas pro Dei statuimus amore, nequaquam haec auctoritas largitionis nostrae firmior habeatur,
praesumat. Sed si facere praesumpserit, et post dis- et per futura teropora melius conservetur, manibus
cessum noslrum hanc nostram confirmationem, propriis subterfirraavimus et annuli nostri impres-
quam supra dicli venerabilis viri Hilduini constitu- sione assignari jussimus.
tionem fecimus, violare voluerit, querela ad suc- Durandus diaconusadvicem Frigdugisi recognovit.
cessores. nostros, qui tunc temporis nobis supersti- Dal. x Kalend. Julii, anno 15 imperii domini Lu-
tes fuerint devenerit, ipsique agnita auctoritate dovici et Lotharii 7, indict. 7. Actum Aquisgrani
nostra statuta nostra defendant, et suse auctoritatis palatio regio in Dei nomine feliciter. Amen.
praecepto confirment : qualiler futuris temporibus CXLVIl
fratres, in ccenobio supra dicto regulam beati Be- B PROFLODEGARIO ANDEGAVENSI EPISCOPO.
nedicti servantes, absque perturbatione libere Deo (Anno 829.)
deservire queant, nobisque inerces exinde in perpe- [Baluz., Capitul., tom. II, pag. 829.]
tna recompensetur aeternitate. Et ut haec auctorilas, In nomine Domini Dei et Salvatoris nostri Jesu
quam ob amorem Dei et animae nostrae remedium Christi, Ludovicus et Lolharius, divina ordinante
statuimus, firmiorem obtineat vigorem, et deinceps providentia, imperatores Augusti.
inconvulsa valeat perdurare, manus nostrce sub- Si ea quae fideles imperii nostri pro eorum oppor-
scriptione eam subler firraavimus, et annulo nostro tunitatibus inter se commutaverint nostris confir
sigillari jussinms. mamus edictis, imperialem exercemus consuetudi
Data idibus Januarii, anno Christo propitio sexto nem, et hocin postmodum jure firmissimo manstirum
decimo imperii domni Ludovici serenissimi Augusti, esse volumus. Idcirco noverit qmnium fidelium no-
indictione seplima. Actum Aquisgrani palatio regio strorum praesentium scilicet et tulurorum industria
in Dei nomine feliciter. Amen. quia dilectus filius noster Augustus Lotharius inno-
CXLVI. tuit mansuetudini nostrse quod Flodegarius Andega-
PROMONASTERIO FARFENSI. vensis urbis episcopus pro communi utilitate et, com •
^ pendio nuperrime de quibusdam mancipiis cura quo-
(Anno 829.)
[Apud Chesnium, Script. Ber. Franc, tom. HI, . dam homine nomine Winnerado commutationem
pag. 658.] fecisset. Dedit igitur praescriptus vii venerabilis Flo-
Ludovicus et Lotharius divina ordinante provi- degarius, Andegavensis urbis episcopus, paribus sae-
dentia imperatores Augusti. pedicti Winneradi de ratione ecclesioe suae sancti
Cum locis divino cultui mancipatis largitionis no- Mauncii de villa nuncupata Chamberliaco, in ipsa,
strae munere quidpiam conferimus, id nobis ad sla- cum consensu Bertse, quae ipsam villam in beneficio
bilitatem imperii nostri, et ad aeternae^vitaepraemium habere videtur, mancipfum nomine Aredium ad suum
capessendum profuturum liquido credimus. Proinde proprium babendum. Et e contra in conipensatione
notum esse volumus omnium fidelium nostrorum, hujus rei dedit jam dictus Wirineradus praedicto viro
praesentium scilicet et futurorum, sagacilati, quia venerabili Flodegario episcopo ad partem praescriplae
nos superno amore accehsi, pro remedio animae no- villae vel dominae Bertae, quae eodem tempore ipsam
strae concedimus quoddam monasteriolum silum in villam in beneficio habere videtur, de proprio suo
finibus Teatinaesive Vocitanae, in loco cujus vocabu- mancipia duo his nominibus Restaldum et Ermenal-
lum est Lucana, et constructum in honorem -sancti dum. Unde et duas commutationes pari tenore con-
Stephani protomartyris, sub omni integritate, ad scriptasmanibusquebonorum hominura.roboratasillos
monasterium nostrum sanctaeMariaesemper virginis, prae manibus habereproiessus est. Sed pro integra fir'-
quod esl silum in pago Sabinensi, ubi in praesenti mitate petiit ut ipsas commutationes denuo per no-
tempore Ingoaldus abbas praeesse dignosciiur. Mo- stroe mansueludinis praeceptum plenius confirmare-
nasteriolum vero supradictum cum omni integritate, mus. Cui petitioni denegare noluimus; sed sicut uni-
cum ecclesiis, cellulis, territoriis, aediiiciis,familiis, cuique lidelium nostrorum juste petenliiim, ita nos
juste pertinentibus, casis, amassariciis, aldiariciis, illl concessisse et confirmasse in omnibus cognoscite.
bouillicariis, vaccariciis, Alpibus Gaiis, molendinis, Praecipientes ergo jubemus ut quidquitl pars juste et
aquis, decursibns, pascuis, paludibus, vel quidquid rationabiliter alteri contnlit parti, deinceps per hanc
praesenti tempore juste et legaliter pertinere digno- nostram auctoritalem jure firmissimo leneat atque
scitur, et nostri juris atque possessionis jure pro- possideat, et faciat exinde quidquid elegerit. Et ut
prietatis est, totum et ad integritatem, vel inexquisi- hoecauctoritas nostra firmior habeatur et per futura
tora, praedicto monasterio Sanctae Mariae tradimus, tempora melius conservetur, de annulo nostro sub^
etdenostro jure in jus et dominationem illius trans- ter sigillari jussimus.
 1179 LUDOYICII COGNOMElflipII ' M80
Signum Ludovici serenissimi imperaioris. J£seto&\$Qlf£l@ pertinentibus, quiete yivere ac resi-
Jlea^ius j-*^^ dorojlipjgt) pobis, co_rjjqgepjpleqtie nostra atque
yit et subscripsit. pfp stahilitate totius jmperii iw.slri, una eum mena-
Data $i Kalepctes..... anno Cbristo propitio 15 chis eorumDomini rah_ericordiam jugiter exorare.
imperii LudovM jf^pias.ipi.JUnpera^s et Lothajii Et quandocunque diyina vOcationememoratus abbas
7, indictiane 7, A&m Aquisgjtani palatio regio in ejusque sqcpessoref de hac loce roigraverint, quan-
j»ei noniipe felkite*-- A»eo. diu inter se talesiuttycgire potuerint, qui eos secun-
duni regulam sara^i ^enedicti regere et ordinare
tm ^pjNAITiaiO
' ' "" {*._tfBBJ_#*pp*-$*»Sf
" " J* DIOECESIyaleapt, licentipni j_ja_|eantec se ipsis eligendi ab-
BELENENSf.
^GMa MMtiW®.) pates. Ei ui ha>poBfJB auctoritatis ljtterae ab omni?
[Apud D. Bouquel., 'iid., t%, Append, ad Marcam bus verius credantUT, et diligentius conservenUir,
Hispau. ,^eol. 775.] de annulo noslro suhteF eas praecepimus signari.
In nonrinp jtypminiDei et Salvatoris nostri. Jesu
©XLffi
-Cbristi, Ludovicus divina ordinante prpvidentia im- PRO ItOtSASTERio EBERSHEIMENSK
peralor Augustus. (4BBO£29.)
Notumesse volumitscupctis fidelibns sanctae Dei B _f [Apud Grandidier, Hjftoire de Strasbourg, toro. B,
Ecclesiae pt npstrjs, prajs^tibjjs scilicet et Xoturis, . V-ity-]
qualiter vif iUuster Gaucelmus comes » ad nostram Jnnomine sanctae et iridividuaeTrinitatis, Ludovi-
accedens clementiajn, ipnotuit celsitudint nostrae cus diviria favente gratia rex Francorum el Longo-
qualiler quidain aj^as, notpine jjfin^ quondara in bardorum, Romanorum vcro imperator Augustus,
jprritorfp pefenense sjjper fluyiunj ^apiduni in quo- 3i erga loca divinfs cultibus mancipata propler amp-
dam loco iri honore sa^icti Andreae Bionasteriuni rem Dei, ipsique in eisdemlocis famulantibusbeneficia
adificasset? ,e| nronachos secundum regulam sancti opporlunalargiraur,praeraiumnobisapud Deura aeter-
Benedictj ip eodem poo#*4erip ylvej^ eonstitpisset. naeremunerattioiiisrependi non diffidimus. Idcirco no-
|*Pe ^llfW exepipto, §isegiuj.nsabbas jn verit omnium fidelium nostrorumi tara praesentium
fuo et Ipgpj$l$0fiw Sn^|tW f^^dep^ quara fujurorum iiidostria, quia veherabilis Theopal-
ca>usqueea.tno|ij_|eni,yir i"jius_,erjGJaucelrauscb-nes dus, abbai nrbnasterii quod puncupatur Novienfum
Autpraedjctma Sifsegutumabbatem, una cum mona- SiveEbersheim, quoij esf situm in pago Alsatiaesupra
chis suig, e.t praedictum jnonasterium suum cnm. lilam fluraen in comitaiu Kircheim, quod vir iUusier
pmnibus cellulis adeqnin^F_4pej_tiJ)qsiri supradipfa Ethich dux in honorem Domini nostri Jesu Chrisli
K4®W$t> ftnam ##<$ ip ^pnpre sanj;"! CC et sanctorum appstolorum Petri et Pauli, sancti-
fp
^jirtini sij^roi, jn qtta prin»jtng ictep-.abbas cujn njtqr que Mauricii socioripnque ejus construxit, prae-
nachis habiWre ccepit, ipsaraqije vallero cum prav septavit nobis imniutaitatem et privilegia dpmni pt
fata ceHnla et cum orani integritate sua concedere- geriitoris ndstri CaroI'r%HiaememoriaeAugusti. fjtaae
riniSj, necnon et alijjin ceUulam ijj honore sancti cum perlecta in audiejitia principum fuissent, confi-
T^incentir cp^ns^p^am, seu ej vilUire qnod dicitjjr nere videbantur quodidemgenitprnoster.Qbamorem
Garrericis, cnm ipsis fiscalibus lerris, vel etiam regni ccelesiis, spepjalUer tamen ob reverentiam
erisji rebttf ^e| |idj^centiis, q_uas praesenti tenipore Thebaeorummartyrmp, pr^edicturo moBasterium spe-
in praedictis ippis juste et legalSter t.enere et possi- CtaMqupda_naffeciu sub plenissima defensione regi.e
dere videntur, in nostra eleemosyna sub tuilione e| iijimijnitalis sempprtutatus sit. Quapropter rogavit
lefpBsione npsjxa ppfnsjstere fec|sj_eihtts, mjepad^ nosidera pj^dicju^a__jbascum.doronoVuifhaldoadypr
jmpdjiinalia j^onast^fy cpnsis^erB catpsuo, ui ^rt^^rmsf^q}ipf.le&i^f(\s\^)i>i-
yidentur. Cujus deprecalipni asseqsum praebentes, dicticcenobulpcujoae^ipsiuspraicipuasc^
Jta hos fecisse ojnpiuni fidelium noslrorum cognp- . lam nostrae impei:j_^ defensionis, exclus? omn|
scat indusfria. j^rppt#r|a has jiOStKe auctoritatis. cojnitiaH.seu fis,caj_i ppteslate, reciperemus.Upsergp
Bj.,terasfirmita.tiis_gra^a'fm} d p! 4ar» iussi)Epus;per IDwajprjufla MO#tprotBie*ieinpIpprqypcati, siroBlp_->
opas praecipimps atque jub.emus xtf.nuUus judex pu- ipsius sancti loci ,u*;ilitaliet nostriE saluti providea-
blicus, aut _quisliljetex judiciaria potestate in eccle- tes pelitipni in pinnibps annuere decrevimus. Prae-
§ias aut loca vel agros, seu reUaoas ppssessiopes cipientes itaque imperiali aucloritate jubenuis, ui
praedicti monasterti, et cellulas superius nominatas, nullus jndex pulilicus, nulla jndiciaria pptesias, no-
vel quse deinceps in jtire ipsius loci diyina pietas stris et futuris lemporibns ipsura supradictum locum
augeri vbluerit, jndiciarip more ad causas audiendas, vel eurtes ipsius poj,estative ingredi prassuraat, nec
vel freda exigenda, aut mansiones vel paratas, aut paratas aui mansiojge^ ibi faciat, nec quemquam
pUas redhibitiones vel illicitas occasicnes requirenr hominun) cpnsteiflgat, !»* quidquam in jure fisci
das ingredi audeat, vel ea quaesupra memorata sunt apstri ^MVIZ^IX^^^^!t^c\\a_\ abbas Theopalr
Cxigere praesumat: sed liceat praedicto abbati ejns,- dus pt ojmnessjicces^res ejus ipsas cprtes ex hoo
oue successoribus, absque ullius injnsta inquietur et deinceps poies.t^i.v.eei totaliter cuni pmnj immu-
|ine, cum omnibus rebus ad se juste et legaliter prae- aiiate sua possideant. floc est, in Hiltesheimt»,curtis
«jG^coImns Ruscinonensis comes, filius sancti l*tharii imnera0ris aojm 85* capite plexus A*.
,y7uleuni, Trater Bernafdi Septimaniae ducis, jjisim ?Ppdie mtzkeimr -___,
 U8I DIPLOMATAECCLESIASTICA. 1182
dominica cum omnibus pertinentiis snis, bannus. \ quatenus fratres inibi Domino servientes pro salute
totaliter, ecclesia cum decimis suis : retinuimus nostra ac pro statu imperii nostri frequenlius exo-
etiara nobiset judicibus nostris in ipsa villa dimidium rent. Et ut haecnostra imperialis auctoritas nostris
mausum, ne quidquam impedimenti ipsum ccerio- et futuris temporibus slabilis et inconvnlsa, Christo
bium in curle sua sustineat; judiciaria veropotestas ad largiente, permaneat, manu propria signavimus, et
abbalem et,ad jndicessuos potestative pertineat. ln sigilli nostri impressione sigillavimus.
Wittensheima,curtisdominicacura pertinentiis, ec- Data Itlus Junii, anno Dominicaeincarnationis829,
clesiacnmdecimissuis, retinentes nobis quartam par- indictione septima, anno regni domni Ludo-
tem mansi.eo tenore quosupra. In Gruzenheim b, cur- vici serenissimiregis.Actum in Foracheim n incurte
tis dominicacum oronibus pertinentiis suis, ecclesia regali, in Chrisli nomine feliciter, Araen.
cum decimis suis, trespartes banni cumjudiciariapp- Signum domini Ludovici serenissimi regis. Alber-
testate; nhbis vero et judicibus nostris, ne aliquot tns cancellarius ad vicem Diothmari archicapellani °
i.ropedimenlura, ui supra diximus, cpenobium ip recognovi.
sua curte suslineat, unum mansum retinuimus. Ir CL.
Arlolvesheim c, curtis dominica cum omnibus pcp- PROMONASTERIO CENTULENSI SIVES. RICBARIl.
tinenliis suis, bannus tolaliter, ecclesia cum deci- B (Anno850.)
mis suis. ln Muttersboltz d, curiis dominica curo om- [Apud D. Bouq. ibid. pag. 562, ex Acherip tom. IV
nibus pertinentiis suis, ecclesia cum decimis suis. Spt'«7.,pag. 478.]
fn Svabesheim e, curlis dominica cumomnibus pef- In nomine Domint [Dei] et Salvatoris nostri Jesu
tinentiis suis. Ecclesia in Nivratesheim f cum deci- Christi, Ludovicus divina ordinante providenlia im-
mis suis. In Beckensheim s, curlisdpminica. InWil- peralor Augtistus.
re h, curtis dpminica, ecclesia cum decimis suis. In Notuiri esse volumus cunctis fidelibus sanctae Dei
Binrenheim ' curtis dominica cum banno ipsius al- Ecclesite et noslris, prsesentibus scilicet et futuris ,
lodii, ecclesia cum decitnis suis. In Kagenheim I quia dum nos orationis causa in beatissimi confes-
curtis dominica. In Ebersheim k, curlis dominica. soris('lirisii Richarii basilicam adveniremus, adierunt
In Utenhein\ l, ctntis dominica, ecclesia cum de- celsitudinem nostram monachi ex monasterio eodem,
cimis suis. In Valva m, curtis dominica. Itaque prae- deprecautes ut super rebus quas moderno teropore
diclus Tbeopaldits abbas et omnessuccessoresipsitis in quibuslibetpagisetterriloriis infra ditionero impe-
has praedicias curles absque iilla contradictione, rii . nostri ad victum et vestitum eorpm babent,
seu convulsione, vci diminutione alicujus judiciariae nostram auctoritatem firmilalis gratia fieri jubere-
potestatis, seu saecularis, sive spiritualis per muni- G mus ; per quam decerneremus ut negue abbates per
ficentiam Bostrae imperialis auctor.italis largitatem tempora ibidem degentes, neque ministri, aut alia
meliorando, augmenlando, potestative possideant, qnaelibet superioris vel inferioris praedicta [Forte
» Wittisheim, svteWitzen. canceTlariis,apud \Vencker, ihcoIIeclisArchivi.pag.
ktirutehheint, 245 CJ 244. Exslat authenticura Armilphi regiS*6>
« Arteltkeim. pioma proabbatia Ebersheimeosiinfra referendum,
4 Mieterthalz. sic desjnens : i Data Idus anno Dominicaein^
e Hodie vicus Schtvabsheitn,ad episcopum Argen- carnattonis 889, indictioneJunii, 7, anno secttndo fegrii
thiensein pertiriens,!diiaoiis a Selestadio ieucis. dorrmiA"rnolfiserenissifrti regis. Ar^otriinForacheim,
f Niffern. in curte in Christi nomine felieker, Amen.
f Vicus ignotusvBisi forte Burgbeim in ahisehMi- Signum regali,domini Arnolfi semiissimi regis. Albertus
tis Ebersbeimensihus meraoratu-;. cancellarius ad «icera Diothmari tjpchieapellani re-
i»Hodie Weiler, sive Vftef, pertinens ad D. dfe cognovi. • Quisnon videteffictorera diplomatisLudo-
. -.
CHoiseul-Meose. vici Pii prae oculis habuisse hanc chartam Arnulpbi
- i Bindern. regis anni 889. Inde raagna hpbjS venit susjjicfo
i Kogenheim. adullerinuin LurtOViciPiianni8$9*dipfomadt;scriptum
k Hodie vicus Ebersheim, ad summum capitulum ftiisse in ipsomet
' D autogiaplto Arntrfphianni 889qttbd
Argentinense jdeo periit. Hujus emm tantum appgrfpbfi exsianl
5 Vtenheim.pertiriens. ttini in archivo episcppatus Tabernensi, tum ip ipsq
m Valff. Aprimoiiasleriensi taiiulario. Afi effict.prevero totririi
» Nulluin exstaf
ipler Ludovici Pij diploraata, Aniulphi diploraa episcoportnri Argetitinensiiim ju-
quod datum fuerit Fbfacheirii. Dein imperatorein rihus iiiinis, ut putabat, favens deleinra est, et in
hnnc mense Junio- aririi829 Aqnisgraui versatuitt ejus locuro scripsit de iiigenio putatiliain Ludovici
misse patet ex diplaraateregio Liido.viciet Lotharii Pji charlain. Cum vero eam sic violaret improba
Ingoaldo abbatc Farfensi, apud Dnchesiie, toin. marius, in delendis fbrmnlis finalibusars nori potuit
8roI Scrtptor. Franciae, pag. 65&. Observandtim est adlliberi; inde reraanentia exsiantis olim Arnufphini
efram diplomata hijjus ariivimiuqnam data fuisse. a diplomatis signa. Probaul baecinler alia caracteres
soio Lttdovieo, sed sempev conuiactira cum iilioi diversi, litterarum ductus alii, atramentum magis
JLotbario. riigricans, litlerse crassiores. Probant in nuraeris
° Alhertus el Diothmanis omninosunt ignotiinter DCCCI-XXXIX delelaeRtterae LX,ut inde conficerelur
eancellarios tndovici Pii. TJterqneinnotescitiachar- annus DCCCXXIX, quo vizit Ludovicus Pius. Probat
tis Artmlphi ittperatoris. Deotmarus, sive Theodma- delelus annus, quo designabatur regiium. Probat et
BHSarchiepiscopus Salislnirgeiisis sub Armilpbo et; fpsum sigillum, cujns protome eleganter impressa
Ludoyico III ejus lilio gessil honorem archi-cancella- et Optimeconservata est in cera alba : sed litterae
riatus, etTheodmarivicesajpius recognovitAlbertus, circa capul scriptse sunt erasoe.Id arte fecit ebartce
a_ujrectius Aspertus scribiiur, MtalUnkrot,de archi- corruptor, ne in sigiilo aete_geceturnomen Arnulphi.
im LUDOVIClI COGNOMENTOPIl 1184
dignitatis] persona, de eisdem rebus aliquid abstra- JA.monasterii sancti Phitiberti patroni nostri et pi-se-
here aut minuere, vel in alios usus retorquere prae- clarissirai confessoris Christi, qnod est situm et ab
sumat. Quorum petitionem justam ac rationabilem eo constructum in Herio maris insuta, per largitatem
judicantes, hos imperiales apices noslros firmitatis sanctae recofdationis domni Caroli genitoris nostri et
gratia circa servos Dei ibidem per tempora labentia praestantissimi imperatoris [est] adeptus, ut ordo
degentes fieri jussimns, per quos decernimus atque regularis, qtti olimTn eodem loco a praefato sanctis-
omnimodis sancimus ut nullus rector praedicii mo- simo viro institutus, et multis postea temporibus
nasterii, aut ministri ejus, de rebus quas moderno laudabilifer ac deceiiter conservatus, et partim per
tempore in quibusUbet pagis et territoriis infra di- torporem praepOsitprum, partim vero per segniliem
tionem iraperii noslri ad usus et victnm atque vesti- subjectorom fuerat depravatus, ad pristinura revo-
mentum eomm habent, quarom haec sunt nomina :' caretur statura : divino admonitus instinctu, et viro-
Cininicurtem cnm Bronoilo, Aldulficurtem, Valles, rum religiosorum adminiculo suffultus, pro viribus
Druscjacum, Novamvillam, Mons-Angelorum, Wi- salagere curavit, et genitoris nostri ac nostrum, ut
berentium, Bagardas, Curticellam, Crux, Langora- ejus pia devotio effectum obtineret, obnixis precibus
tum, Altegiam, Sidrutem, Niviellam, Verculf, Con- auxilium iroploravit. Sed quia priusquam ejus ratio-
cilium, Rocconis-Montem, Maris; vel quidquid ad g] nabilis postnlatio et pia devotio et optatum obti-
supradicta loca praesenti tempore juste et Iegaliter neret effectum, idem episcopus diem clausit extre^
aspicere videtur, aliquid abstrahere aut minuere, mum; et variis emergentibus causis, ejusdem loci
aut in alios usus convertere, aut paratas, aut lidi- congregatio a sui pfopositi observatione multis occa-
moniuni, aut hostiUcium, aut alias quaslibet redhi- sionibus prsepedita amore succensa, acferven-
bitiones exigere autexactarepraesnmat :sed eoraodo tissimo desiderjo ignita, spiritali, ut ita dicam, vio-
atque tenore qno nunc statuimus, teneant atque pos- lentia niteretur ceperat ac Deo devoverat regu-
sideant, ita nostris el futuris teraporibus secure at- larem professionem, adeo ut nulla quaelibet teinpe-
que quiete habeant et fruantur; quatenus ipsos ser- stiva saeculi perturbatio vel persecntio posset eos
vos Dei in prsedictomonasterio famulantes pronobis, quoqtiomodp compeUere, ut a suo exorbitaret pro-
cpnjnge proleque riostra, alque stabilitate totius im- posito...... iUofuihque tribulationibus spiritualiter
perii nostri perpetim Dei misericordiam exorare de- compassi, quiaraundomortuiDcovivere satagebarit,
lectet. Et ut haec auctoritas per futura tempora libenter eis propter Christi amorem, cujus vestigia
ihviolabilem atque inconvutsam oblineat firmitalem, sequi ardentissime contendebant, auxilium eis oppor-
manu propria subterfirmavimus, et annuli nostriim- tunum praebuimus, ei optatam illis quietem ac tiber-
pressione signari jussimus tQ tatein [indulsimus], atque abbatem ex ipsis, qni eos
Signttm Ludovici serenissimi imperatoris. [valeat] regere, eis constituimus: et nostralm impe-
Data III Non. Aprilis, airoo Christo propitio 27 rialem auctoritatem, per quam idem monasterium
imperii doraini Ludovici piissimi Augusti, indi- et omnes res ad eura [ipsum] juste pertinentes, cum
ctione 8. Actam monasterio S. Gualarici feliciter. omni inlegritate, sub nostra successorumque nostro-
Amen. rum plenissima defensione et immunitate et toitione
Durandus diaconus ad vicem Fridugisi recognovi perpetualifer consisterent, fieri jussimus : et ne nlla
et subscripsi. tributa, freda, censa, roansionatici, vel ullat quaelibet
CLI. redhibitiones ab eodem loco uMounquam tempore
PROBEBENSI 8. PHTLIBERTI HONASTEBIO.
qualibet occasione exigerentur, similiter riostra an-
(Aroto850.) ctoritale inhihuimus. Et quidquid fiscus exigere vel
[ApudD. Bouquet. ibi/I., exsehedis mSs. bibliotfiecae
S. Germani a Pratis.] sperarepoterat, vel quod ad hostrum publicum obse-
In nomine Domini Dei et Salvatoris nostri Jesu quinm exinde pertinere videbatur, ut in fratrum
ChriSti; Lndovicns et Lotharius divina ordinante stipendiis, iri pauperibus alendis, in restaurationt-
bus vel Iuminaribus concinnandis totum omnino
providentia imperatores Augusti.
Si enim a Deo nobis collatam potestatem divinis D cederet, libentissime concessimus. Et nt semper ab-
eollibus famulari facimus, et Dei servorum, cum in batem ex ipsis habeant Ucentiam eligendi, qui eis
hoc saeculo maligno positi sumus, quietem nostro regulariter praeesse et prodesse posset, ut idem lo-
studip procuramus, ut videlicet a mnndi procellis eus sine nUa lemporum alteratione sub raonaslico
pernostramprovidentiam quantnmin nobis est, tuti perpetualiter consisteret ordine, nihilominus per
residere, et libere suam professionem tenere, Deo- nostrnm praaceptura confirmavimus'. Haec quidem
que sanctissimis desideriis ac piis studiis devota omnia iUis devotissime propter Dei amorem praesti-
tranquillitaie, remotis perturbationibus ssecuH,jugi- timns, ut a piissimp Dominoaeterna nobis in coelesti
ter inhoererevaleant; idnobisadDei misericordiam patria gratuita ej'usmiseraiio-ie fieret recorapensatio,
promerendam, et ad criminum nostrornmnbsolutio- eosque apud divinam clementiam adjutores atqne
nem, vel a.dregni nostri stabiUtatem pertinere non intercessores haberemus perpetuos. Sed cum idem
ambigimus. Igitur noinm sitpmnibusfidelibus sanctae locus piratarum incursionibns creberriroe coepisset
Dei Ecclesiaeac hesiris,praese«iibus scHicet et fatu- infestari, et ipsi raonachi multas incommoditates
ris, qualiter vir venerabilis Atho quondam episeopus , atque molestias jugiter propter hoc paterentur ;
 Hgg DIPLOMATAECCLESIASTICA. 1186
[cumque] omni amio ipsa necessitas eos compulisset A- publicis ac palatinis omni tempore idem locus abso-
eumdem locura ab initio verni usque ad finem au- lutus csset per hanc nostram confirmationem modis
lomni temporis deserere, et qnasi desolatum sine omnibus, cumque rerum suarum integritate irrefra-
divino officiorelinquere, et omne ministerium eccle- gabiliter consistat, sine ulla qualibet inquietudine,
siae, vel universam monasterii suppellectilem foras infestaiione, vel cujusiibet redhibitionis exactione;
cogere cum gravi dispendio et labore; et aliud a ut ab omnibus irapedimentis mundi monachi ibidem
'
novo monasterium construere; ne memoratus locus Deo militanles per nostrum sludium liberi ac quieti
penilus destitueretur vel annuUaretur, et monacho- effecti, Deo ferventissime et laudabiliter deservire,
rum devotio tam diutina agitatione concussa ac prse- et pro nobis et prole nostra, vel etiam totius regni
pedita, quod bac procellosa perturbatione ex parte stabilitate inlernis votis ac jugibus precibus valeant
amiserat, recuperare valeret, petierunt celsitudini Dominum exorare. Et ut haec auctoritas perpetuo
nostrae ut in circuitu novi monasterii castrum illis inviolabilis perseveret, eam proprris manibus subter
fieri perraitteremus, ut in eo tuti possent eodem in firmavimus, ac annuli nostri impressione signari
loco, ubi professionem regularcm fecerant, suum jussimus.
propositum observare, et optata Deo miserante frui Signum Ludovici serenissimi imperatoris et Lo-
quiete. Quorum petitionem, quia illis valde necessa- B tharii gloriosissimi .Augusti
riam [novimus,] suscepimus, et ut ita facerent per- Data ni Nonas Augusti, anno Christo propitio 17
misimus. Porro divina opitulatione in fidelium fulti imperii domni Ludovici piissimi Augusti, Lotharii
adjutorio, instantissimoque studio prout potuerunt Caesaris8. Actum Silviaco palatio.
adhibito, idem opus ad effectum Deo cooperante Hirminmaris notarius ad vicem Fredugisi reco-
perductum est. Sed ut idem opus patralum ulile fo- gnoviu
ret, et ab incursionibus inimicorum tutum consistere CLII.
valeret, petiernnt obnixe ul concederetur iUis a PROHONASTERIO BESUENSI.
nostra serenitate, ut homines ejusdem monasterii, (Anno 850.)
sive liberi sive servi, ad eum perpetualiter luendum [Apud D. Bouquet. ibid ex Spicilegio Dacherii.]
speeialiter deputarentur, et ab aliis publicis obse- ln nomine Domini Dei et Salvatoris nostri Jesu
quiis per nostram largitatem iramunes consisterent. Chrisli.Ludovicuset Lotharius divina ordinante pro-
[Quod] libenler propter praedictorum servorum Dei videnlia imperatores Augusti.
quietem coucessimus, atque ut ila in futurnm con- Si petitiouibus servoruro Dei justis et rationabili-
servaretur, per hanc nostram auctorilatem confirma- bus divini cultus amore favemus, superna nos gratia
vimus, quia ulilius ita fieri judicavimus, qttatenus C muniri non diffidimus. Proinde comperiat omnium
semper par lidelium nostrorum ad eumdem locum fideUumnostrorum, prassentium scilicet ac futuro-
custodiendum.... et idem locus hac occasione non rum, solertia, qoia suggessit mansuetudini nostra?
penitus destrueretur. Proinde hos imperiales apices vir venerabilis Albericus Lingonensis Ecclesise prae-
ei fieri decrevimus, per quos omnibus, sicut pra> sul, qualiter quamdam abbatiam, cujus vocabulum
missnm est, notom facimus, quia volumus, et om- est Fons Besuus, ex rebus videlicet episcopatut?
nino uta successoribus nostris conservetur rogamus, sui, ubi quemdam monachi regulariter viventes fue-
nt merooraluin monaslerium ejusque congregatio rant, sed moderno tempore penitus erat destmcta,
sub speciali noslra a successorum nostrorum tuitione a fundamentis reaedificavit, aedificiacongrua con-
atque defensione consistat, et peculiariter quo- . struxit, monachos adunavil, abbatem etiara nomine
damraodo luealur, et cuncta quaeilli propter divinum Seraphim praefecit. Et ut inonachi in eodem loco,
amorem concessimus, et per alia nostra scripta con- Domino adjuvante, congregati melius et liberius
firmavimus, inviolabiliter conserventur, et homines sub norma sanctac reguloe Deo militarent, non so-
ejusdem monaslerii, sive liberi qui beneficia exinde lum res quae ad praedictam abbatiara Iegaliter
habere, vel super ejus terras coramanere noscuntur, _ pertinebant, ibi reddidit, sed etiam alias res de prae-
sive coloni vel servi ad eum juste perlinentes, a fato episcopatu ibidem subjecit; sed et constitutio-
cunctis publicis obsequiis ad nos pertinentibus im- nis chartulam, quam ipse una per consensum me-
munes ad tuitionem ejtisdemJoci vel servitiura me- tropolitanisuiAgobardiarchiepiscopi, et suffraganeo-
frioratae congregationis omni tempore sint, absque - rum suorum, nec nonet cleri sibi subjecti.etquorum-
alicujus imperio atque subtractione deputati damlaicorum nobilium confirmaverat, nobis ostendit,
atque constituti. Et quoniam modica exinde annua- in qua plenius conscriptura erat, non solum res ad
tim, dona priusquam idem ordo ibidem constituere- jam diclam abbatiam legaliter periinentes ibi
tur, exire consneverant, ne forte pia nostra devotio, reddidisse, verum eliara ei quasdara res de memo-
donatio atque constitutio gravis ad conservandum rato episcopatu suo ibidem subjecisse. Quarum haec
nostris successoribus videretur, ut omnis occasio sunt nomina : Pauliacom cum appendiciis suis,
iUam violandi penitus auferretur, instituimus ut Bellenavum vicum cura suis appendiciis, Arconem
sex libras argenti omni anno ad regiam camerara cum appendiciis suis. Istas villas cum omnibus ad-
exinde persolvantur, ea videlicet conditione ut ib jacentiis, seu et omni re superposita, campis, pra-
omnibus doinisvel obseqniis, seu a cunctis operibus tis, silvis, pomiferis, pascuis, accessibus, aquis
11« LUDOVIci I COGNOJtENTOPJJ 1188
ao^iniraque decHrsibus, et orones redditus, totum .i CLIH.
ad iotegrum, una cum mancipiis, libertis, cum omni PROCARROFENSI HONASTERIO APCBPICTONES.
jsjcoiie ipsorum, uaa cum accolabus, dedit ad ser- (dnno 830.)
vitiura amnacborom jure perpetuoad possidendum ; Apud D- Bauguet. ibid., ex tabulario Carrofensi.]
ecclesiam etiam, quaeest inipsaBeUenavo viila in In nomine Domini Dei et Salvaloris nostri Jesn
hohore sancti Stephaci prorsus ah omai consuetudi* Christi, Ludoviciis et Lolharius divina ordinanta
nali exacthme hberrimam; ecolesiam quoque de nrp.videntia imperAtoresAugusli.
viUa. quaedicitar Danbrum, cum appendieiis suis; Sierga loca divinas cultibus mancipata propter
et vjllara DtanVdiracttm ecclesia et omnibus appeu- amorem Dei, ejusque in eisdem locis Deo famulao-
«diciisauas; et viUam Trescasas cum ecclesia et on> tibus quiddam beneficii largimur, id nobis procul
nibus appendiciis suis. Item ecclesiam de viila quae dubio ad stabilitatem iraperii nostri et animae salu-
li. Sequani, cum apneadiciis suis; et ecclesiam de tem proficere mmime dnbitamus. Idcirco notum
villa Morniacocum omnibus ad eam pertinentibus; esse volumus cunciis fidelibus sanclae Ecclesiae et
nectjpn ecclesiam guaeestin valle Verona, in honore nostris, praesentibus scilicet et futuris, quia sugge-
S. Mauricii; ecclesiara de villa Beria in honore rente supradicto fiUo dilecto nostro Lothario Au-
Bjracti Laureniii cum oranibng appendiciis snis.; [}gusto et consorte imperii nostri, communi voluntate
Praeterea in territorio Divionensi decimas iilaruin parique- consejjsu, pro mercedis noslra» augmento
vinearum, quas dooaverat huic ecelesiae domnus et aetenaae-elributionis fructu, concedimus ad mo-
Amalgarius dnx et fuadator hujus sacri ccenobii : nasterium Carroff, quod est situra in pago Pictayen-
apud villam quae dicitur Fiscinis, vinearum non si, constructum in hanore Domini et Salvatoris
niodicam quantitatem, cum pratis, et carnpis, et «ostrijesu Ghristi, ubi etiam praesenti tempore vir
ancillis ad ea esoolenda : et in vUla Fisciaco vineas venerabilis GirabaJdus abbas praeesse dignoscitur,
similiter et in Marcemracosimiliter. Horum omnium quasdam res proprielatis nostrae quae sunt in tribus
fatta denotioBe., precibus quibus. valuh exorans loois, id est : ia pago Beb/acensi villam quaedicitur
Bostraaaa«leraentiam, irt snper eamdera consiiiuiio- Frajindus; ej ih pago Rhemeosi vjllam quae dicitur
nera neatraan anctoritatem firmitatis gratia mere- Dominica ViUa; el in pago Meldensi villara Monti-
rentur habere, qualitar prajdictus locus, quera pr.o niaco. Has verp res superius conscriptas cum ap-
dfetfnoamore, et nostra eleemosjrnarestauravit, et pendkiis earum, quautumcunque ad eas praesenti
JaOBacaas ibi eongr-egsvii, qui pronobiset cuncto lempore juste et legaUter aspicere videtur, et nostri
populo Bohis SMbjectoperpetim Domini miserkor- jnris atque possesupnis jure proprietatis est, iotum
diaaa esorent, nostra ancteritate confirmatus esdet. Q et ad integrura vel inexqujsitum, cum ecclesiis,
VideUcetnt sicuilibetsuocessorura ejusanlrao sede- domibus, aediiiciis,terris, vineis, pratis, silvis, pa-
rft, ut aUas res ibi eupeiaddere Velii, ih suo jiire wois, aquis aquarumve decu.rsibus, melendinis,
«t potestate, salva discretio»is ratione, id facieBdi «xitibu* et reeressibas, de nostro jure injus et pe-
permaneret; sin antem, sua aevotio [donatio], quae testatem praeiliclo venerabih mpnasterio solcmni
per consilinm tantorum bonorum virorum facta et donatione concediraus : ita videitcet ut quidquid ab
confirmata est, nostro liberalitatis preecepto firraa bodierno die et tempore de praedictis.rebus, vel quae
ei stabiMs permaneret. Cujus pelilionem dignam adeasjure aspkera videntur, reetores et rainistri
ac ralionabilem jttdicanles hos nostros imperiales praedicti monaslerii facere, disponere atque ordina-
apkes fieri jussirmi» per qtios decernimus atque re voluerini, libero in omaibus potiantur arbiirio
jubemus ul memoratus ordinationis raodus, quera faciendi quidquid elegerinl. Et ut haec aucloritas
prsedictus venerahilis Albericus episcopus in prae- largitionis nostrse per fulura lempora inviolabilem
fato loco oonslituit, inviolabilis permaneat, et nullus atque inconvulsain obstineat firmitatem, manibus
rector, qni in eodem loco successerit, Ucehtiam nostris sublerfirmavimus, et annuU uostri irapres-
aabeat proescripium orrtiaem perrantaTe, aut res sione signarijussuhus.
amas ibi reddidit sive subjecit, ullo modoauferre : jD Sjgrram Ludoviciacrenissimi iraperatoris.
aed ejus conslittttio per banc nostram confirmatift- Sigoum Lotharh' gJoriosissiini Augusli.
nera ftrma et slabilis permaneat. Et ut haec auctori- Durandus diacoans ad vioem Fridugisi reoa-
fas coafixmatianis noslrie per futura tempora invio- Jjnovi.
lalalem atque inconvulsam pbtineat firmitatem, de Data IdJbtts Attgosti, anno Christo propilio 1?
annnlo nostro subter Ulamjussimns assignari. imperii domhri Ltidoyki serenissimi imperatoris, et
Signum Lndovici imperaloris. jLotharii Aujfusli 8 j jodktioae 8. Actom Salmon-
SsujunmLotharii filii ejHS. ciaco paiatift regio JBDei nomine felkher. Amen.
Actum » anno ab tncarnalione Domini octingea- GLA\.
ttefcrawtria^simo,indiotione 7, epactt 15». PBOCABBOFEIHI MOKASTERIO APDDWC*ONBS.
(inno 850.)
[Apud. D. Bonquet. ibid., pag. 567, ex Camrfeasi
fabulario.]
* Incarnationis annus addilus est. In nomine Domini Dei et Salvatoris nostri Jesu
 U89 DIPLOMATI IJCCLESIASTIGA. «90
Christi, Ludovicns divina ordinante providentia im- -. A CLV.
'
perator Augustus PRO PARTBENONG SANCT^ JtkVIM«OnMfcKNSI.
Si petitionibus servorum Dei pro quibuslibet ec- (Anno 830.)
desiasticis necessitatibus aures nostras pulsantium [Apud Mabill., Ann. Ord-. S.Bened., tom. H, p.
Bbenter annuimus, et ad divinae potenliae fin] locis 757, ex apographo iUusirissimi Phiuppi a Turre
Deo dicalis uberius famulandum auxilium porrigi- episcopi Adnensis.]
In nomine Doraini et Redemptojris nostri Jesu
mus, id nobis procul dubio et ad mortalem vilam
Christi, Ludovicus et Lolharius divina ordinante
temporaliler deducendam, et ad futuram feliciter
obtinendani, commoduhi provenire confidimus. proyidenlia imperatores Augusti.
Si liberalilalis nostraemunere aliquid locis Deo di
Nolum igitur esse volumus cunctis fidelibus nostfis,
catis auxilii conferimus , id nobis procul dubio ad
episcopis videlicet, abbalibus, ducibns, comitibus, stabililatem iinperii nostri et ad animae emolumen-
domesticis, grafionibus, vicariis, centenariis, lelo-
tum profuturura liquido credimus. Proinde noverit
rieariis, actionariis, missis noslris discurrentibris, omnium fidelium sanctaeEcclesiaenoslro-
jiiecnon et reliquis fidelibus sanctae Dei EcdeSiae, experientia
Scilicet et vir venerabilis . rumque, tam praesentiuin qupm futurerum, quia ve-
jiTsesentibiis futuris, quia
Giiribaldusabbas monasterii Carroff, quod est situm ]„ niens in prsesenliam culminis nostri Maxeulius Ec-
in pago Pktaviensi, super fluvium Carentonae, coh- clesiae Aquileiensis patriarcba, precibus quibus va-
slructuiri in hohore Doiriini Dei et Salvatoris nostri luit nostram imploravit clemenliam, uti rabnaste-
Jesu Chfisti missa petitione per virum venefabilem rium puellarum quod dicitur Sanctae Mariae, quod
Baldenum religiosum monachum, obsecrans nri- est situro juxta basilicam Sancti Joannis, constru-
stram clementiam ut eidem monasterio et con- ctam infra rauros civitatis Forojuliensis, in loco qui
dicitur Vallis, praedictaematri ecclesiaesancti Marci
gregationi itfidein Deofamnlanti teloneum de tribus
navibus quae per Ligeris fluvium, sive per caetera evangelistae et sancti Hermachorae martyris atque
ubi auctore Deo ipse patriarcha praeest,
ffumina, riec rion ef per raare ob utilitates et ne- pontificis ,
cessitates ipsius congregationis discurrere viden- traderemus, quod ita et nos fecisse oinniuro vestrum
induslria. Et ideo ob firmilatis studium
fur, ob emolumentura aiiimaenostroeconcedereraus. cognoscat
bos nostros imperiales apicespraedictocmatri eccle-
Cujus precibus ob amorera Dei et reverentiam ipsms
sacratissimi loci libenler acquievimus, et benefi- siae fieri jussimus, jter quos praecipimus atque jube-
cTuiri quod nobis. postulavit, monasterio suisque mus ut nraedictum monasterium puellarura, cum
fcctoribus fieri jttssimus; per quod cunctis fidelibus rebus et hominibus ad id juste etlegaliter praesenti
sarictafeDei Ecclesiaenostrisque jubCmus atque ©m- 1Q tempore aspicientibus, abhinc in futurum in jure et
riino praecipimns,Ht ubicunque praedictae tres naves potestate praedictaeecclesue et.rectorum ejus con-
quaeper Ligeris fluvium, ut diximus, et per caHeca sistat: ita videlicet, ut quidquid rectores et ministri
ftnhina, nec nori et per marC discurrere videitfor, memoratae ecclesige pb utilitatem et profectum
advenerint, aut atiquem accessum habuerint, nul- ejus canonice ordinare atque dispomere voluerint,
lum teloneum, aut ripaticttm a, aut pontaticum i>, Uberoin omnibus perfrijahtur arbitrip faciendi quid-
aul salutalicum c •, aut nuBam censum vel redhibi- quid elegcrint. Et ut haec auctoritas largilionis no-
tionem ab ipsis aut ab homimbuS, qui eas praevi- strae firmior habeatur, el per futura tempora melius
dere debent, accipere aat exaclare proesumant , couservetur, manibus propriis suhter iirmaviraus,
sOdliceat ipsis hominibos qni eas praevideredebent, et annulli noslri impressione assignari jussi-
pacifice discnrrere, et negolia sua libere pera- miis.
gere, et ad quascanque civitates, castella aut Signum Ludovici serenissimi impeT.9toris.
portus, villas vel Ioca accessum habuerinl, aut Signum Lotharii SereniSsiini AuguslL
aliquid mercati fuerint aut vendiderint, nullam in- Durandus diaconns ad vkem Fridogisi reco-
quietudinera aut detehlionem aul conlrarietate-m ab gnovit.
aliquo patianliir : sed, sicut diximos, cura omni se-. £ Daia III Idus Novembris, anno Christo propitio 17
Curilate et tranquillitate liceat et horaines qui eas dorani imperatoris Ludovici Sereaissirai, et Lotharii
praevident, in qriamlibet partem ire et redire : et Augusti 9. Actum Niumaga palatio regio in Dei no-
nihil ab eis prorsuS, ut dictum est, a quolibet fide- mine feliciter. Amen.
lium nostrorum exigatur. Et ut haee aucioritas pne- CLVI.
ceplionis nostrae firmlor habeatur, et a fidelibus PROM0NA8TERI0 SITHIENM.
sanctae Dei Eeclesiaeet nostris ditigentius conserve- (Anno850.)
lor, annuti nostri impressione eara jussimos assi- [Apud Mabill., de Re diptomat., pag. 652.]
gnari. In nomine Dominj Dei et Safvatoris nostri Jesu
• Ripaticum, rirotl dg rivage, erat tributum, teionium navium qua?sub nontious transibant.
qtipd e Salutaticiiih, dtbit d~Hehreux bbord, erat
"solvebatur in ripis, vel pro aggerjbus riparum jris
tnendis, vel pro mercibus W
quae ripis exponeban- exigendi salutes, sive xenia vef ^ragsiatierieS, qoae
tur, vetetiam pro facultate tereridi ripas ad suhve- fiebant ukra debitum ceasum aut deottam praesta-
UeadtjsBaviciilas. » > • tipnem.
* PontaUcum, pontage, eraf vectigal pontium vel
 tl«l ,, LUDOVICI I €»GNOMENTO PH 1192
Christi, LudOTicusdivlaa ordinante providentia im- A tam ingenuOsquam et servos, *distringendps, nec
perator Afflgustus. ,.. . ullas redhibiliones aut illicitas occasiones requiren-
Cum locis divino cultui mancipatis ob divinaeser- das, uUounquam tempore ingredi audeat, vel ea quae
viwtisamprem opem congruam ferimus, et impe- supra memorata sunt penitus exactare praesumat :
«iatem morem decenter implemns, et id nobis pro- sed Uceat memorato abbati suisque successoribns
futurnm ad aeternaeremunerationis proemia capes- res praedicti monasterii, vel sicut in praecepto domni
sehda veraciter credimns. Idcirco nolum esse volu- et genitoris nostri continetur, cum omnes fredos et
- mus offlnibns fidelibus sanctse Dei Ecclesioe et no- bannos sibi concessos sub immunitatis
nostrae defen-
stris , praesentibus scilicet et futuris, quia monachi sione quielo ordine possidere: quatenus ipsos servos
ex monasterio Sithiu , quod est situm in pago Tar- Dei, qui ibidem Deo famulantur, pro nobis et prole
vawinse, constructum in honore sanclae Dei geni- nostra, vel etiampro stabiiitate lotius imperii nostri
tricis semperque virginis Mariae et beatorum apo- a Deo nobis concessi atque conservandi, jugiter Do-
stolorum Petri et Pauli, in quo corpora beatorum mini misericordiam exorare delectet. Et ut haec
confessorum Christi Audomari et Bertini requie- auctorilas nostris futurisque temporibus Domino
scunt; ubi etiam praesenti; tempore vir venerabilis protegente valeat inconvnlsa manere, mana propria
Fridugisus auclore Deo abbas praeest: obtulerunt B subter eam firmavimus, et annuli nostri impressione
oblutibus nostris auctoritatem immunitatis domni et signari jussimns.
genitoris nostri Caroli, bonae memoriae serenissimi Sigmim Ladovici serenissimi imperatoris.
' Durandus diaconus ad vicem Fridugisi recognovi
imperatoris, in qua continebatur insertum quod non
solum ipse, verura etiam et antecessores ejus, et subscripsi.
priores reges videlicet Francornm, pradictuht CLVH.
monasteriura ob amorem Dei, tranquiUilatemque PROMONASTERIO PRCMIENSI.
fralrum ibidem consistentium, semper sub plenis- (Anno 831.)
sima defcnsione et immunitatis tuitione habuissent: [Apud Marten. ampliss. Coll., 1.1, p. 85, ex chartario
"
sed pro firmitatis studio postulaverunt ut non solum Prumiensi.J
paternum seu praedecessorum nostrorum regum mo- In nomine Domini Dei et Salvatoris nostri Jesu
rem sequentes, hujuscemodi nostrae aucloritatis Christi, Ludovicus divina ordinante providenlia im-
praeceptnm erga ipsum raonasleriura immunitatis perator Augustus.
atque tuitionis gratia fieri juberemus, sed etiam Si enim ea quae fideles imperii nostri pro eorum
percensereihus ut omnes cellas et yillas seu caeteras opportunitatibus inter se coromutaverint, nostris
possessiones praedicfi monasterii sanctoe Marioeet G coafirmamus edictis, iraperialem exercemus consue-
sancti Petri et PauU , atque beatorum Audomari et tadinem, et hoc in postmodum jure firmissimo man-
Bertini, quae in quibuslibet pagis et territoriis in- snrum esse volumus. Idcirco noverit omriium fide-
fra ditionem imperii nostri constant, nnllus succe- lium nostrorum, praesentium scilicet et futurorum,
• dentium nostrorutn dividere, aut in alios usus con- . industria, quia vir venerabilis Marcoardus ex mona-
vertere prsesumeret; et ut familia ejusdem mena- sterio nostro Prumia abbas, suggessit serenitati
sterii nuUis quibuslibet hominibns foderum daret. nostrae eo quod cum quodam homine nomine Liu-
Quorum petitionibus libenter acquievimus, et ita deldo et conjuge suoeIrmbirgam, de quibusdam re-
. concedimus, atque per hunc prseceptum in omiiibus , bus et mancipiis pro communi utUitate et compendio
confirmamus. Et ideb successores -nostros admone- , mter se commutationem fecissent. Dedit igilur pra>
mus ut sicut nos praedicto monasterio sanctaeMariae - dictusvirvenerabiljs Marcoardus abbas per consensu
et sancti Petri et Pauli atque beatorum Christicon- , et conhibentia fratrum in eodem monasterio degen-
fessornm Attdomari et Bertini concessiraus, ita illi . tium praedicto Liudoldo et conjuge suae Irmbirguae,
- ratum et stabile permanere permittanl; ut nullam in pagp Spirense, in villa seu marca quae dicitur
divisionem in monasteriis aut cellis, vel villis, seu . . Mekkimheim, ecclesiam unam cumatrio, curte et
Tcaeteris ppssessiohibus, in quibuslibet pagis ant ter- -" casa, simul cum diversis raansionibus per circuitu,
; ritoriis eonsistant, faciant aut facere permittant, curo mancipiis ibidem commanentibus, quorura hxc
• autinalios usus ipsas res retorqueant. Sed et hoc . sunt nomina, Grimbertum , Rotgildum, Iagirion,
per hos impCriales apices sancimus atque decerni- Liudbirgam, Diutarium, Wolfarium, Willemannum,
mns ut nullus judex publicus , aut quislibet ex ju- Ricbertum, Ricbaldum; et de terra arabili j'ornales
diciaria potestate in ecclesias aut loca, vel agros .. xcv, de vineis jornales iv et dimidium, de prato ubi
seu reliquas possessiones memorati monasterii quas . possaot eoUigi feno, carrades vi; et io alio loco in
moderno lempore in quibusllbet pagis et territoriis villa seu marca quae dicitur Fridolvesheim curtilem,
: infra ditionem jmperii nostri jusle et legaliter pos- et de terra arabili jornales LXXHI,de prato ad cara-
Sidet, atque deinceps in jure ipsius sancti loci volue- das vi : etiam et in marka Wakkenheim de vineis
rit di^a pletasaugere, ad causas judiciario more inter totum jornales v et pratum unum qui conjacet
. audiendas, vel freda exigenda, aut mansiones vel inter Altripio et Geginheira ad iUumponlnm quem
paratasfaciendas, aut foderum exigendum, aut fide- ReginhardusetEkkibaldus habuerunt in beneficium
jussores tpUendos, aut'homines
' ipsius mohasterii, _ cupi^&minis et lateratioBibus earum, qnemadmo-
•'"' \jit
 H95 DIPLOMATAECCLESIASTICA. 1194
dum in eisdem commutationibus continetur. Et l i tempore Pippini avi nostri quamdara silvam quae
econira in compensatione harum rerum dedit me- eonjungitur ad Silvam nostram, quoedicitur Colum-
moratus Luidoldus et conjux sua Irmbirga jam dicto barias, a praedicta ccllula abstraxisset et fisco nostro
Marcoardo abbati ad partem monasterii sui S. Sai- soeiasset, Cujus nos rei veritalem cupientes scire,
vatoris Prumiacensi, vel rectorum in eodem raona- direximus missum nostrum Haganum vasaUum, qui
sterioper tempora degentium, res eorum proprias banc causam in nostra eleemosyna investigasset et
sitas in pago Caroasco, in villa quae dicilur Huosa, hobis renuntiasset. Quijussionem nostram explens,
quanlttmcunque in praedicta villa vel marca"ipsius sicut nobis renuntiavit, invenit per legem et justi-'
villaeproesentitempOre habere visi sunt, et sui juris tiam jam dictam silvam ad supra dictam cellam le-
atque possessionis in eorum proprio fuit, cura domi- gibus pertinere et per fortiam exinde ablatam fuisse.
bus, aedificiis, mancipiis desuper commanentibus, Et duih nobis proedictus vasaltns ita renunliaret,
quorum haec sunt nomina Wulger, Wolfgoz, RaC- placuit serenitati noslrae, ob mercedis nostrae au-
cholf, Lahtfrid, Wicbolt, Beringer, Roduin, Wala- gmentum et seternae relributionis fructum, praedi-
burc, Adalbolt, Gomalint, Steingart, Liutgart, Ri- ctam silvam cellulaeS. Petri superius nominatae proe-
colf, Willolf, Wieldrud, Reginfrid, Irmfrid, Guotrat,. sentialiter reddere, et super hanc redditionem hos
Befachtrat, Hildrat, Hordrat, Liutfrid, Liutran, Hil-'] ^ nostros imperiales apices fieri: per quos praecipimus
digart, Thiatgoz, Nitran, Gundila, Zeiza, Liutmnn, atque jubemus ut nullus quilibet parte fisci nostri
Berahtran,Reginfrid, Liofgunt, Adaldrud, Rimidrud, earodem silvam de jam dicta cellula abstrahere aut
Berabgttnt, cum pratis, silvis, pascuis, slirpis, aquis, minuere, attt uUarocalumniam praenominataecellulae
aquarumve decursibus, omnia et ex omnibus, totum facere vel ingerere praesumat; sed sicul a nobis red-
etad integrum vel inexquisitttm perpetualiter. prae- ditum atque per hanc nostram auctoritatem conlir-
dicto monasterio ad habendum tradiderunt. Unde et matum est, ita perpetuis temporibus maneat incon-
duas commutationes pari tenore conscriptas, mani- vulsum. Et ut hsec auctoritas reddilionis nostrae fir-
busque bonorum hominum rpboratas se prae mani- mior habeatur, et per futura tempora melius con-
bus habere professus est. Sed pro integra firraitate servetur, de nostro annulo subter jussimos sigillari.
petiit celsitudini nostrae ut ipsas commtttationes de- Durandus diaconus ad vicem Fridugisi.
nuo per nostrae mansuetudinis praeceptumplenius in Data xv Kal. Februarii, anno, Christo propitio, 17
Dei nomine confirmare deberemus, cujus petitioni iraperii domni Ludovici serenissimi imperatoris et
denegare noluiraus; sed sicut unicuique fidelium Lotharii Augusti 8, iridictione9. Actum Aquisgrani
nostrornm juste petentium, ita nos illi concessisse ,
* palatio regio in Dei nomine feliciter.
atque in omnibus confirmasse cognoscite. Praecipien- CLIX.
tes ergo jubemus ut quidquid pars juste et rationabi- PROMONASTERIO SANCTI ANDRE/E VIEKNENSIS.
liter alteri contulit, ita deinceps per hanc nostram (Anno 851.)
auctoritatem jure firmissimo leneat atque possideat,
[Ex chartulario ecclesiae Viennensis, apud Baluz.
vel qnidquid exinde facere voluerit, libero in omni-
Capit., t. H, p. 1452.]
tus perfrualur arbitrio faciendi quidquid elegerit. In nomine Domini Dei et Salvatoris nostri Jesu
Etut hsec auctoritas coufirmationisnostraeper curri- Christi, Ludovicus, diviria ordinante
cula annoruminviolabilemalque iuconvulsamobtineat providentia,
imperator Augustus..
firmitatem, de annulo nostro subler jussimus sigillari. Si sacerdotum ac servorum Dei petitiones, quas
Durandus diaconus ad vicem Friduglsi recegnovi. nobis
pro suis necessitatibus innotuerint, ad effe-
Dalavn Idus Januarii, anno, Christo propitio, 17 clum
perducimus, non soium consuetudinem regiam
hnperii domni Ludovici piissimi Augusti et Lotharii exercemus, verum etiam ad beatitudinem retribu-
9, indictione 9. Actum Aquisgrani palatio regio, in tionis profuturum confidimus. Proinde
Dei BominefeUciter. Amen. comperiat
omnium fidelium nostrOrum industria, praesentium
CLVD3. -,_)scilicet et futurorum, qualiter yir venerabiUs Ber-
PROCELLA BB BARISIAGO MONASTERlO ELNONENSI SUB- nardus, Viennensis Ecclesiae praesul, veniens ad no-
JECTAIN DIOECESI LAUDUNENSI. stram serenitatem detulit nobis astrumenta charta-
(Anno 851.) rum per qua3 Ansemundus et conjux sua Ansleu-
[Apud MabiU., Act. ord. S. Bened., part. i, saec. iv, bana et filia eorum Reraila vocabulo Eugenia mona-
pag. 67.] sterium sancti Andreae subterioris sancto Mauricio
In nomine Dei et Salvatoris nostri Jesu Christi, condonaverunt et tradiderunt, atque praedicti con-
Lndovicus, divina ordinante providentia, imperator ditores ob firmitatis studium gancto Leoniano con-
'
Auguslus. signaverunt, et sub potestate et ordinatione......
Omnibns fidelibus sanctaeDei Ecclesiaeet nostris, Episcopi Ecclesiae Viennensis et successorum illius
pnesentibus scilket et fuiuris.notum sil quiafidelis utili actione omni tempore maneat. Insuper et prae-
noster Leo, qui ceUulam quae dicitur Barisiacus, cepta piorum regum ostendit, Teuderici sciUcet et
quaeest constructa in honore sanctiPetri principis Guntranni, per quaeipsi sancto Mauricio confirma-
apostolorum, largilionis nostrae habens, questus est verunt firmius ad habendum. Sed praedictus Ber-
eo quod major de fisco Barisiaco per fortiam [vim] nardus episcopus retulit celsitudini nostrae insuin
PATBOL. CIV. 38
 tm L^OViCl ICOQNQMENTO Ptf H9b
monasteriura prppter enpiditatem malorum homi- Jy.ctpritatem fieri joberemns: qnod et nobis secno-
rram ap eadera Ecclesia subtractum. Nbs qnoque duiri ejusdem petitionem Deri placriit: per qnam
m^mMp lataOnabtfem petilipnem iliius j*udican- praecipiriiusatqrie jubemus nt hullus ex Successori-
:^.J^^^I|^us ipsum mpnasteriura sancto Mauricio bus ejiis...... vldelicet ej^usdem mortasterii pa-
Jylilii^ffi ;'''''•"- fH episcopoper nostrse auctori- troni riostrl b^eatfssimisaricri MartTniqualibet occa-
"i^^wsBceptura jrb riiei-cedeet remedio animac no- sibrie de jnre memofati riwn&sfJeriiCdrriiarici liflo
'.p^.atque totius impefii npstfi eniolumento, ut uriquam tempore eariidemvillam absffabere, vel ali-
tam'ipse quarn successores stii absnue cujusce con- .gui4' de his quae ad eam j'uste perfirierif, miniiere
pidictipiie ip.summqriastefiuin ordinent atgne dis- pr^spma.i,: aed su^onuti ihtegritate, sicut a memo-
ppnarit secundum yoluniatem f)ei el beati ^auricii Tafo venerabiu f ridugiso ad idem monasterittm tra-
^ hotiiefna die et demceps, et!sit sub imihuhTiaie dita, ac delala fnit^ peipetua slabililate in ejusj'ure
_rio^tra sicnt et alja; res sanctC Madriiijiii.Prajcipiesirtes . cpjasistajUEt quidquid abbates et fraitres ac agentes
«_cgqju6erouis «t irijiiuisjjudex puhftcus neque jjj/ji- eji^em aonasterii de eiadera yel in eisdem rebus
clafia pptestas ad causas audiendas, vel freda ejS- jfire ecclesiaslicoJfacere d^reveitint, iiberp in omni-
faciendi Et ut haecaucto-
' gjimda, aut maftsiohes vef paratas faeiendas, aut Jbus perfruanlur arbitrio
.fjdejusspfestollendbs, arit hbrafries ejosdeiri mbna- B'j-tta& cpnfiraationi» nostrae tam noslris quam et
sWfiitarii ingenuos quamque sefvps, qui super ter- futuris temporibuS;inviplabileroel inconvulsam obti-
rarii fp&ius fesidefe videntiif, distrrageridOs,' riec neat firmitaten», ijaanu propria) subter eairi firma-
ullas rednroiiibnes i*eqbirendas*olloririquairi tempofe yimns, et annul» n<>sjtri uijpressione signari jassimus.
m^edraub:eat; ef quidquid frifJenscns' eYacfare pb- ^gnumLrido^^phi^simi.Attgu.sii.i ^
fferfif,tblumplf6aefefna remrinefafioiiBec^eslae'san- Data vi idus M^rt|as,,anno, Christp nrppitio, 1$ im-
m Mauricii cbac6<Iimii3.Et ut hoec aubfofrtas rar- perli domini Li-dpvicipiissimi Augnstj, indictione 9.
1
' jMfetis nbstfse' inViblaDileifiobtirieat' vi-|Preiri, mariu Actum Aquis^mi pa^liq r_egjo_ ijj #ei ppn*unefelici-
pbffis fiublef tfrinhvinras:bt anriuit ripstff *iririres- '
'-' ""'. :
•*rWn£s^^ \^^,';-.::;:m
oignunr .conavi-crscrenissiini lroiwrawrrs. ^aapiWtuwp Ajt_a|i^%AS-reaj>X Wmu DKTOW
Data v r^SMafinasv arin6vC*rrs1p^fo&ifi^ 18 roftNO.
dote LiWoyFciSeTCrirssimiAugusti, indictiPne 9. (^«9083».^
- A«hl# Ref. Pmd.t. % p. 6*»^.]
A^sgrarrf palatio regfo iri Dfeiripnimeffeji- ^xfi<^ain0,}Seffp.
«fer; ' * In npmjri^ ^PMti Dei et Saiyatoris Jesu Chfisti,
Helisachar recognovf. C iudoyip^ d),v^ prpvideaiia, impcrator
Cfci.
WKdXoHK&retfit/ coRtf&wifitSI. Omoibus ep^copifc a^bati^setducibus, comiti-
(AHri&"ti§i). _ius_,cas^d^,_4ej^ariis, yicarii^,.ceB*^ariis cae-
f« cfcWtukrio S. Martitii TofoTt., apud D. feou- teri^que fidftlibuftBps_iris,pneseptibus scilket et fu-
qa^i.ftirf. *I,pV«fe.l turis, notum sj)_ qBi> venerahiUs Epiph-iivus abbas
.. -l* riomhYe D»m*miDef et Salvatorls firistri Jesu mppasterij._|. V^mcCBiiimartyruj;, qiwd situm est in
«hfistl, Ld*rf«iWp,' dWfnat or<flinXB•fe, prtrrtltiteh-fiia, tert^lp. j^en^^ per
imperator Augustus.. legatps su^s_ djrexjit ad ^nos qqajndam ctmlirmatio-
NotWtt 6*38 VOBim*tfs' OrimiWfsfclelibfVsfibstris,
«•)*H^tiBiJ^i»»} JOBOBO^diaj moBasterk»memo-
^tSesehtibus Scflifcet etrmtofls, quTa"Mels noSter 1«^ S. Xia«ffijfeinaj_tjtris» #r a_uipfdam easjs in
yeoCraWlis FriftBJrSu.*sfftbasmoinn^Wf. MaWni A«atVeriwe^Mjpafocef^^^B^^ qjaatuor jo-
4
rtostfas qnWuahfcceSs-tffsous, ,pipa^de,qufck»usdaMfi|*siS «fc#iAil|> e*yiU» -Irita,
^hbMrmttsn^tnri%i
riommelternfs, qtamflam'eJiMenVM^erii aoBa's, qui se subtrahere a dett^ Wi^ji^ quasj. per pne-
^oo^nioBaster^ crijui^obllbnWm es-iCibf- n cepta ducum nitebantui. Quacin praesentia Supponi
«rarttas, sopef ArigWeift«uvium a ritrVojipere'coni comitis, ac Benedieli, Hilpiani, et Ansfridi castaldo-
Kirtoxefit, atqoe ror irioriadhds s^ctfnduffl ribfiham fofri -ca^nfe^^ de4 prarttWum
s^nbtl BeriMctf Vlv^rb tastiiriefit, tibt jtt-a^Mi terii- bominum staiu acta, fueranL Et peliitut firmitatis
pljfe' 'JacWiabbas bss*ea^oMtSf.'~m Auk nauffa- npstra.copf^riia.tipn^ auctorifaieni^super ea
c^ff^t^ittM deiVeriTram noYt's«un rfum id qtidd fratia efi juberemus. Cujns -^tiyupneriiexaudientes, stiper
^ fepi^Wrifcrl Berfe^rfctiC^posceliaf,tArfstfitctahalje- jiOOT_hatan_\cpqfirmatipnenj a,c tadicata hoc nostrae
cbnBfma^ fieri decrevirous, per
«ftMibmifiimrin^V ^#ifecbr%m' et Ho- qoo^doe^Bimus atqae juDerinisul riuilus vcsirnm,
nwtateM e5M!*m n%ria%«efiiecclgsi^nf a>6vo ppcre aut successprqm vest^prum de raerooratis iocfs, in
^friibiribfiSTrriTfiiclf,ei^febu-s ^oCttJ ^artini q,,;0 qu*rfiussecu^tiMS,mempfatbruro legatorum assertip-
lmitni'1'^co'j^gbj i& esV,ile^a 6$% ibcatur riem cas^ vljjfri^ quatuor, cpmioiiciem hominibas
'
M^Stttf (Mrf^BrhDiJWiaiTf),Ca^icmetclesiam do- jp'iU r^nsisteBiiius %sjtae esse np^uritar, qupnun
la%l^Wbp^rio« ^ 4*d1epjfe(St«sest ii'6s, ut '.^i^^'f^^^\<.'mmf item loann,^,"
sripefe^i6ai facto h^tf ribsli^'prxceptionis au- c^isplpj^ ?OB%, -l^Kili^^
1197 DIPLOMAIA «M"LESIAST!CA. 1198

pertus, flisimundus Roppplus, Marinus, Georgius, A batur quod idem domoos et genitor noster Karolus
Halo, Audactas, Audebertus, Audoaldus, Hildulfus pro emolumento aninve sua3 eidera Strazburgensi
Paulerissi, Boherlus fiiius Martae, cum Barhano, Ecclesiae concessisset, utubicunquepercivitatesvel
Sko, Alaysip, Senepergas, atqpe Genyila- Haac de yicos, casteUa, atrt trajectus, vel portusv excepto
statu praedktpruro hominum, qui, sicut dlctum esi Quentovrieo,,Dorestato. atqoe clusas d, hc^tnme*me-
de memorata THta villa, se a debilo servitio quas.i morau» Ecclesfc» navisfio atif terreno,- id est, erim
per praeceptaducum subtraherc nitebantur, ad pri- -eairis- et saumariie aegotiandi gratia irerit et redt-
stiriuro servitioro revocati sunt, ullam inquietudi- rent, nullum teloneum quisquam. reipubticse adminit-
nem, aut contrarietatem injusie facere praesumat. «irator a^ eis exigeret. Pw>firmitatis namque stu-
Sed liceat ageiilibus et ministris ejusdem monasterii dio petitt idem Bernaidus veoerabilis eptecopus, ut
memoratas casas cum horoinibus in eis consistenti- p-aternaeauctoritatt hano- noetram superadderemuS
bus, ac servos qui ad memorataxn Tritam villam per auctoriiatenv: cujus pettti«wi>Ktjenlissiifie awhiiiraoe,
auctoritatem genitoris nostri domni CaroU praeslianr et hoe fiostme auctPri««is praeceptom fieri jussimuss
iissimi imperaloris ad debitura servitiura revocati pe* qood omnibus cwnitibus e, vkariis {, centena-
sunt, quiete possidere, et hixta opporlunitaiera et rii» », velohtnibus fettt pablicam administrantibus
utiiitatem ejusdem monasterii absque cujusUbet cou- 8 sc» canctis fideliltras nostris praeeipimtts, ut nuUus
trarietatisimpediraentttquidqjjid de eisdera « vel m vestrum d« rebus qjuae naivigio auf terreno, id est,
eisdem rebus et hominibus j,uste facere vel ordinare «m» carris et sauraairife per reg**,- Deopropitro, no-
decreverunt, libero in omnibus perfrui aibitrio fa- Mra, homines ejusdert» St*Bs«rlHirgfliisis ecclesiae ne-
ciendi. Et ut haec nostra confirmationi» auctoritas gotiaodi gratia diixertht, milium teloneum ^, aut ri-
ab omnibus verius certiusque credatur, ac diligenr jsatietsra, aut portatkum, aut pontatieum, aut salo-
tins conservetur, manu propria subter eam siguavi- taticum, aot cespitaticuhi, aot rotaticum, aut cena
mus, et annuli noatri impressione signari jussimus. ticura , aut pasUonem, aut laudaticum, auttraba-
Signura Ludovici serenissimi imperatoris. ticora, aut pulveraticum , aut ullom occursum, vel
Data Kal. Aprilis, anno, Cbristo propitio, 18 iav nUura ceneum, aut ulfam Tedhibitionem accipere»
perii dorani Ludovki piissi.roiAugusti, iodictioae..», vel exactare audeat, aut hominibus, qtti eadem mer-
Acturo in palalio regk) in Dei nomine. Amen. eimonia praevident, nllam inquietudinem, aut impe-
CLXH. dimenlum facere proasumat. Sed liceat eis per hane
PROECCLESIA ARGENTIBEHSl Bostram auetoritatera cura navibus et caeteris vehi-
(Anno 831.) enlis absque ultius contrarietate, vet impedimento
[Apud Grandidier, Hist. de 1'Eglise de Strashourg, V pes uhiversum imperium nostrnm, ubieunque efl»
tom. n, pag. 195, ex autographo archivi episeo- neeesse fuerit, libere e* secure ire et redire. Et si
palis, f abernensis ».] aiiquas moras in quolibei loco fecerint, aui mercatl
In nomine Doraini Dei et Salvaioris nostri Jesu fuerint, vel-vendWerini, nihil ab eis prorsus, ut 6%
Christi, Ludovicus,divina ordiaaateprovidenUa, 'vean etum est, telonei exigatur. Et ot hoee anctorilas in^
perator Augosws. violabilem et inconvufearaPbtineat firmitatem, sigiU#
Notum igitur esse volumus omnibus fidelibus.no- nostro subter ea» jussimtis sigillare. Hirminmaris
stris, praesenlibus scilicet et futuris, quia vir vene- notarins ad vicem*Frittegisi recognovi et subscripsi»
rabiUs Bernaldus Stratzburgensis b episcopus adienS Data vin Idus Junias, anno, Christo propitio, 1S
serenilatem culmiuis nostri obtulit obtutibus nostris imperiidomni Ludoviei piiasimi ' Augusti, indictiontf
quamdara praeceptionis auctoritatem domni et geni- nona. Actura Ingelinheim palatio regio, in Dei no-
toris CaroU proestaatissimi Augusti «, in qua conti- mine feliciier.*Amen.
• Excerptumhojus cliarlae dederunt Guillimannus XCVII, col. 937, inter Garoli Magnil.
de Episcopis Argentin. jiag. 121,, et Cointius, Annal. d Opera
. Vide notas supradicti diplomatis [Patrologi»
Ecclcsiast. tom. Vlff, pag. 181. Iptegram, sed men- P tora. et col. utsupra]. . .
dosam , relulerunl La Guille, Histoire d"Atsa.ee, e Comittim munns erat jus dicere, atque tributa
pfeutei, pag. ft), Bouquetus, tom. VI, pag. 572,, Gat et vectigalia coUigere, de quikis eOnsuie Sehcepflinl
Iia Cliristiana, tbm. V, insirum. pag. 462, et Scbojp- Akat. illust, tom. I, pag. 7-76»
flinUs, Alsat. diptoih. lom. t, pag. 74. Referiraus * Vicarii, sive vice-eomiles priores comiii asside-
cprrectam ex ipso autpgrapho. ei coraite absente piotciis proeerant. Vicaria-
b Civitas Argenloratensis dicitur Stratpuruc m.QOr bant,tus noraen in Occitania adhuedum sub nomine D«"
dice ariiiquissimo saecuUocfavi ahbatiae Wesso-fon. gueries exstat. ;
tanaein Bavaria, quera tfahscripsil dOctfesiihus vi| £ Centenarii erani jodkes>inferiores, qni per cen
Chtrstiamis Fridericus Pfeffer inter Monumenta tenam sive centum familias jus dicebant. S«hoepfii<
Bbica, tora. VB, p. 37o. Monuroenta Boica noveni nus, Alsat. iUasl. tem. I, pag. 79f" Centenarii apud
vOluminibilsitt 1° ccust.nlia,et ex variisabbatiarum • Germanos vocabantur hundmer, ut comites- et vi-
tetrarchiae Mohacehsischartis et documehlis conffats ea*iigrmen eXschmffen.
edidit electofafis Bbica Monachii scientiarum Aca- ~*De horum teleneorumi generibus legantur notas
denhVc;Bihds etecforafi dipfpmate de die 13 febru* diplomalis praedicti Caroli Magni, paa*. cit. cxvn.
tn 1777 fiilraqs ascripti. Gralani hic'jraestiti honoju i > Ludovkura Piura, peraela Aquisgrani solemni-
^J^S
' 1 SriWite^taicamup, _____ '""'. taCepaschaii aami 8"4t, adingemeinspmenisee tcsta-
*MegUtri'm Carolifagni diptoiha denMaSaDo tm) Asuonoino» iBVitaeJakleB» kapwaitoris, § 4$
cembri 775 exstat supra, num. 68 fPatrolbgiae lomci .,
fV& <*&r~' tiiWlKl i COCJNOMENTO Pll 1200
CLXIH. A loca pertinentibus, de potestate ejusdem dicti mona-
PROMPNASTERIO FABARIENSI. sterii subtractas esse indicavernnt. Quod cura iis-
'_ _ (Anno 831.) dem missis renttritiahtibus ita verum esse cognovis-
fA^ud.Grindidier, ibid.sive
pag. 197, ex antographo ab- semus, placttit nObk easdem res eidem Fabariensi
, JbatiaeFabariensis, Pfeffers in Helvetia *.] mooasterio cum omni integritate per hanc nostrse
u aomine Domini Dei et Salvatoris nostri Jesu. «onscriptionis anctorU>temrestitnere, per quam j'u-
Christi, Lndovicus divina ordinante' clementia irit- beBtesdecernimns ut easdem res in jure ipsius pree-
perator Angnstus. •
dicti monasterii cum omni integfiute consislant, et
Notum igitur esse voluraus omaibus fideRbus prae- nunnsfideUttm nostroram memorato Joanni abbati,
sentibus et futuris, quia ad serenilatem cuhriinis no- vel successoribus ejus aliquod impedimehtum vel
stri Jbannes FabariensiS monasterii *,- qnod est COB- contrarietatem in praedictis rebus facere praesumat,
Strttctura in bonorem sanctae Marisein pago Shetiae» aique cuique consentiat, sed liceat eis easdem res
abbas cum monachis snis innetuit mansueiudini no- quiete teoere et possidere. Praecipimnsetiam omni-
straequoda quodam qudndam comile nomineRo- bus sanctae Ecclesiaefidelibus, praesentibns sciUcet
dericus infestationes; et proejmMciaac tarita detri- et fttturis, pef hoc ooslrae auctoritatis praeceptum,
menta ipsi et familiae eornm pertuUssent, ut non S ut nuUusjudex pubHcus, nec episcopus, nec comes,
sohim rribus quas ad praedictnmlecnra Deum timen- vel quiUbet ex jndiciaria potestate constitutus, ali-
tes homines pro remedio animarum suarum mona- qriam potetrlatemexerceat snpra abbatem vel supra
aterio contolerunt, exspoliati esseht, sed et idem inonachos praedicti moriasterii, super eorum causas,
ipse praenoroinatus abbas pene oninem potestatem Bec supra famiUas ebrom intus vel foris consessas,
monasferii sui amissam haberet. Ad hanc causam necad causas audiendaS, nec admansionaticos vel
diligenti examine invesUgandam, nobisque reaun- paratas faCiendum, nec ulias redfaibitiones requi-
tiiBdam missos oostros •>,Beruoldum scilicet vene- . rendum > sed ejosdem monasterii abbas potestaUve
rabilem episcopum Strazburgensem, ac etiam Gode- com suis rnonacJiristd inbrum aecesSariosnsus res,
fridum saneti Gregorii abbatem ,- nec nonet Retba- qoaj inodernO ten^O)^adpra*scriptom monasterium
rium cOmitera destinavimus. UUque seciiBdum halbtin videntur, ppssideat. Et ut haecnostra aucto-
'ttSSionem aostram ad memoratnm monasteriiim ritas firmior habeatur, et per futufa tempora a fide-
pefvenientes ei sybtili indagine investigantes inve- libus verius credatur ac diligentius observetur, mana
nerunt non solum, sicut superius dictum est, roe- propria subter eam firmavimus et ahnuli nostriim-
saoratum Joannera abbatem ministerium suum in , pressione assignari jussimus.
fnibusdam amisisse, sed et quasdam res juris prae- C Sigrium Ladovici imperatoris Angnsti.
dicti, monasterii in pago Curwallense, idest, CHI> Blminmaris notarius ad vicem Fridugisi reco-
taflt inNezndre, atque xoloBias quinque inZurigos et gnovit.
Montaniolos cnm omnibus adjacentiis snis, in eaque Data v Idus Jonii, anno, Christo propitio, 18 im-
ecdestam SanctaeMariaacum curticula cum omnibus perii domrii LudOvicl piiiisirai Augusti, indiclione
ibipertinentibus, nec.nonvillara, quae appeUatur nona. Actum Eagelheim palatio, ifi Dei noraine feU-
Frasieneslum, eeclesiam sancti Sulpitii, atque famii citer. Ametti
liam curticellam cura omnibtts ad eam pertineatibus,
vel agpicientibus, curtem Birmento, alque teUurem
eurin pmnibus rebus atque hominibus ad-praedicta

apud Bouquetum, tom. VI, pag. 112? Ibidem circa tinensi. Anaus fuadatioBis deducendus est ei Chro-
Kalendas Maii conventum habuisse, quo veniens nico Herroanni Contracti, qui illam ponit ad annum
iiliusLotharius honorifice a patre susCeplusest, scri- 75J. Monasteriumi Fabariense, rteste Bmschio, de
hunt annales Bertiniani, apud Mnratorium, in Scri- Episcopat. Germ., tora. I, pag, 13, situmestprope
ptor. Rer. Italie. tom. II, part. i, pag. 520. De Cae-D' Rhenum in Alpibus RhCtiaa, supra Mariaefeldum.
sareo tngelheiraensi palalio disseruit Schoepflihusin Muitumcelebrantur thermoeFabanenses: catalogum
actis AcademiaeTheodOro-PalatinseMannhensensis, scripiorum, qui de u> scripserunt, receoset D. Hal-
lom.i, pag. 300 et seij. Amplissimaequoque grates ler, in crititchen Verzeichnittet oller Schrifun, wel-
hk nobiS praeslandaesnnt perillustribris et doetissi- che die SchweHz+etreffen,tom. II, pag. 186-209.
mis, dictae Acaderaiffi.Theodoro-Palatinae Mannhei- « Hoc est exeraplum niissorum aommiconun, qui
mensis yiris academicis..,quorum communi ealculo, a rege coBstitufi erarit nt in ducom, comitaro, caele-
electoralique diplomate in publico diei deciraae Maii rarumqBemafislratuom provincialittmmores et acia
1777 conventu intersocks extraerdinarios fuimus hiquirerent. Forn*m1assecondnm qtias iudicium a
cboplati. ', '.-'-. rinssis ihstltatum exei^Ba*wr, exhlbent chartae noB-
s.a.Hoc diplomaMahillon., Iib. xxxABaal. Benedict., httllaemonasierii San^iGalli a GoJdasio editae, in
niuh. 66, testatur se legisse in libro de Antiquiiati- tom.^Afi-ai^^v^i^^^pan^fj^ji^ag. 55etseq.
bus mooasterii Fabariensis, auCtorBAugustiao Stok- Vlde prast^S om!_rfaBcisci de Roye de missis
Uno Fabariae abbate, qui ttlud anHO1628 composoe- dominicis anho^leTSmpffessuJn. Exstat apud Balu-
rat. Sed illud non retulit Mabillon. < zi&m, tom. 1 Capftol.; col. 653, et.Bouquetum, tom.
*FaBari.um, seu Fabaria, Gcrmanice Pfeffert, VI, pag. 345, LuddVtctetLotharii imperatorura an.
coaa^tigiffait in hoooi-emsanct» virgims Maria)Dei 828 epwtou '
.iattifartaai - 'eacyclk^
:':-h:»r
' de^nisto
;;.' . per.. totum rV
..* regnnm
«rii|t!^___^_|Pabariensisabbatiasoa iBOrementadebet imneiMn.. .. . _
Hedoonfapbati Divitis-Augiae,dein episcopo Argen-
«<H DfPLOMATAECCLESIASTICA. 1202
CLXIV. A tione, ea tantum conditionc praemissa ut quandiu
PBOTVBOMENSI 8. MABTINI ECCLESIA.' Fridegisus abbas, eujus etiara consultu actum est ut
(AttBO831.) hanc confirmalionem fieri statueremus, memoratum
He Turonentit episcopus dominari prtesumat apud- monasterium habuerit, nullum proejudicium aut in-
S. Martinum, et ut fratres liberam habeant facul-
tatem eligendi abbatis. quietudinem de quibusUbet causis patiatur. Post
Ulius vero decessunv memorati fratres haheant fa-
[Apud Marten., Ampl. ColL, tom. 1, p. 86, ex char- cnltatem
tario S. Marlini.] eligendi de ipsis abbatem, quem optimum
In nomine Domini Dei et Salvatoris nostri Jesn et nobilitate generis, et probitate morum et in scri-
Chrtsti, Ludovicus, divina ordinanteprovideritia, ira- pluris eruditum judicaverint. Et si lalis inibi, quod
perator Augiistus. non optamus, reperiri non poterit, tunc imperiali
Si locis Deo dicatis quiddam'honoris conferimus, potestali id reservandum statuimus, Monemus quo-
et Deo in eis famulantium pacis et tranquillitatis que omnes qui nobis in imperio a Deo nobis com-
curam gerimus, et ad ministerium suum llberius misso successuri sunt, ut sicut illorum, statuta a
exseqnendum opem ferimus, hoc nobis procul dubio soccessoribus suis conservari velint, ita in omnibus
ad staturo regni terreni corroborandum, et ad aeter-. hanc nostram constkutionem perpetuis temporibus
naevitae beatitudihem capessendam profuturum esse B conservare studeant ad Ulorumet nostram commu-
Credimus. Idcirco notumfieri volumus omnibus ftde- nem salutem. Et ut haec nostrae auctoritatis praece-
libris sanctae Dei Ecclesiae et nostris, prsesentibus ptioet constitutio privilegii firmior habeatur, et per
scilicet et futuris, qoia ad petitionem fratrnm, in futura tempora meUus conservetur, manu propria
monasterio sancti Martini confessoris Cbrisii atqne eam subscripsimus,et de buUanoslra subter sigillari
pontiQcis Deo fideUter deservientium, dilecta conjux jussimus.
Bostra Judith augnsta nobis suggessit jier privile- Signum Ludovici serenissiroi imperatoris.
giumpatris nostri domni Caroli piae recordationis Hirminmaris notarius ad vicem Fridugisi reco-
iroperatoris serenissimi, seu caetera regaUa, nec rion gnovi.
etiam apustoUca privilegia, quojnodo idem monaste- Data vNon. Novembris, anno, Christo propilio, 18
rium a dominatione episcopi Turonicse urbis Iibe- hnperii domniLudOvici piissimi Augusti, indictione
rnm nunc usque erat, qualiterque procul dubio U- 10. Actum Theodonis viUa palatio regio, in Dei no-
eentiam habuerit eligendi ex seipso abbatem dignis- mine feliciter. Amen.
simam, petiitque culmen dignitatis nostraeut propter CLXV.
amorem et honorem Domini noslri Jesti Christi, et G PROVICTORE EPISCOPO CURIENSI EJUSQCEECCLESIA.
ob reverentiam beatiMartini nqntificis patroni noslri (An«o-851.)
pecnliaris, eadem nostra auctorilate imperiali fir- [Apud Grandidier, Hist. de l~Egiitede Stratb., tora.
mare dignareraus. Nos quoque ejusdem dilectaecon- II, p. 199, ex autographo tabularii ecclesiae Cu-
(ugis nostrae Judith salubri suggestione commoti si- riensis ".]
mul et hortatu, atque intervenlu venerabUium no- In nomine Domini Dei Salvatoris Jesu Christi, Lu*-
strorum ad hoc perficiendnm commoniti, hanc no- dovicus, divina ordinante providentia, iinperator Au-
strae auctoritatis confirmationem memorato mona- gustus.
sterio aiqne fratribus in eodem Deo deservietttibns Si erga loca divinis cullibus maucipata propter
eonscxipsimus, ac dare decrevimus, per quam con- amorem Dei ejusque in iisdem locis famulantes be-
stituimus, atque perenniter firmum fore decernimus, neficia potiora largimur, praemium apud Dominum
ut ia supra fato monasterio, sive fratribus, primus aeternoeremunerationis impendi non diffidimus. Igi-
episcopus Turonicaeorbis non plus dominari prae- tur notum esse volumus cunclis fldelibus nostris,
sumat, aut licentiam dominandi habeat, vel aliquid praesehlibusscilicetetfuturis,quia vir venerabilis VI-
eerte novi introdncat, aut iri vicis vel vUIis mansio- ctor sanctaeCuriensis ecclesioeepiscopus h quaeconstat
naticos accipiat, seu quicunque urbis ejusdem suc- jp esse constructa in honore sarietaeMariaesemper virgl-
cessor exstilerit, quam praedecessores sui tempore nis, roissa perftionedeprecatns est rios, ut eamdem se-
ejusdem genitoris nostfi dorani Caroli, sive avi nostii dem suam cum omnibus ad se juste et legaliler nio-
glofiosi Pippini regis fecerunt, sed sub ipso eodem- derno tempore pertinentibus vel aspieientibus sub
que modo charitatis sive dUectionis cum jam me- nostra tnilione et immunitatis defensione cum rebus
moratis fratribnsin Deo vivat, absque quaUbetno- et mancipiis conslitueremus; quod fta et fecisse om-
vitatis roolestia. Simiiiler sine dubio statuimus at- nirim noslrorum cognoscat industria. Praccipientes
que perpetuo firmissimum esse volumus, ut merao- ergo jubemus ut nullus judex publicus, vel quislibet
ratl monasterii fratres licentiam habeant de seipsis ex judiciaria potestate in ecclesias, aut loca, vel
eligendi abbatem, qui eis praeesse et prodesse possit agros, seu reliquas possessiones memoralaeecclesiae,
in omni morum honestate et Scripturarum erudi- quas moderno teriipore in pago Curiensi videlicet,
* Diploma hoc anecdotum commuoicayit Dorai- cobi Leu, Helvetisches Lexicon, tom. V, pag. 263,
nas de Jostex ipso autographo descriptum. qui mortem ejusdem Vkloris ad annum 825 assi*
J> Inde patet error Jlgidii Tschudii, Galliae Co- gnant. '...:
matoe lib. H, part. i, cap. 9, pag. 316, et Joannis Ja-
 **# mmm-imsmmmm vm
ei Ateaeerisi, «t in dncattt AfennaiBCO,nec in hee Jt stico tenerent atque posatdHSPat,hos imperiales api-
qood per oostree cofiocriptioms aHctoritaiem eidem ces fieri jiASsja-^Berf^decowiaB» a4ij^ sanci-
ecelesiae reddidiraos », ad ittnd quod nune juste-et mus ut ipsum vicum nt res ifnas ibidem hactenus
legafiter nwmorata eoetesia teBet eipossidet, vel ea praeecripiHSAIB»BabOiiet ad eoindem viewn atqwt
qase demceps jttre ipsius divin* pietas augeri voluet- ad easdera ecclesias, qriaeibi fueruut dkatae m hono-
rit, ad cansas jadkiario modo aadiendas, vel freday rem.et venerationem sancti Ahdreae apostoH et san-
aut iributa exigefida, vel paratas metendas, autfide* cll Romflni Wartyris^pertiinent, ita rectores supranO-
jussores toBendo», a«t feomines ipstes -eectesla?.su* n^iaj sedjs l^e^ aique ppssWeant sicui. caeteras
per 1e*i^ ipsws t»mra»ftentes iohi-siedistrmgeBdes, rea ^M^f^^m eniscopium jjieriioent, et
iMrt-«nas redhibitieBes, att ilbcitas occasMrae*ullis faciant exinde qhidquidelegerinl ju.re ecclesiastico.
teinporilws ingredi «Bcteat, Hove bomit qute supra Et ut hsec aucj_or^as cojBfirmatianisnpstrae per fu-
raemorata shHt, -penitBs tsSgere praesuoiat; sed tt* iura tempora inyipitlUjlero.«Mqueincpnvnlsara obti-
, eeaft.iriemorate praBSOfisoisqwa saceessorlbus res peai firmUatem, ajujuli w>st«j. Unpression.esignaxi
pWediet* ecdles"*, «ura «tmflfkN»a4 eaa jwsteper-. iossimtts. ...-'.',_.
t«en«H»ttsyei aspiciehftbos, reneta totias judkiariae JQurandus djaepnijs *M1 "*iceniFridarij [Fridutgisi|
potestatis mqBietudine, lenBre «t possidere, qaatenes iI*^SO«»O*4JV _
cura cdngregalione sH>icommisca pro nohw, «snjage DaW V Nonas MaptAas,aniro, Cbrisio propitio, JLS
{>rmequeriostrBalq«et«liw^ igtS^m Awani tlMi?vkj serews^roi Auj,«sJ>i.,indj-i
bis «oHa« Doraifrimfee-riooi-diamotnn-aiw^eBenBe c#09££, AcJ.ttroA^granipajatii) je^io _|n Christi
defeetet. *lt ot hasc aoetoritas »vMrh*Hom«tiaw», pptiu>efe_U.citer.iS^
vulsam noslris et futuris temporibus obtineat iumi» , _..-.. . WJXM. _ \.
tatem, nMm«prepriasubter eam6rmavi*nnsv>e*tan- vMvM-ijoHni),
'
rardiiiostri impressiOHes^nari jttssinws. , |4jrjap 831_)
Signnra Ludovki serenissimi Augusti.
- Data,-.«rildue iJwnii,anno,
Chriatoprapitlo, t&kn-
parin >domoi («dovioi piissimi Augasti, -mdk-ti-Qne ffihothihe DtfnMf;_M et Salv^ nostri Jesji
sena, Actiim slngelhtheim, in Dei noraine feikiter. Cbristi, Ludovkus, arvina orditfarite, providehtia irii-
Ameri.. p^ratpr
' Augustus.
cLm Si focuro quo pfim nmhastiCBSordo vignefat, in
ns *ico ft~~~mxtm EPAOIHS m BIOECESI yiEMoiissj. «dificiB relevaii, et eanidera ^itam raohasficam
(Amjo ,831.) (s refermari facimns, et itberalitatis nostrae munere
.... [Apud Bahwt,%)»iuf,, tom. ll„pag. 1435-] a*ebeh"euciisaDe*o riotis cpMailseidpm tocp, pnde
In Boniine Doroira Deiiet Salvatpcis nostri Jesu servi Dei Mbi cPrisisiehles fn h^ic mortalera vltam
Chrisli, Ludovicus, divina ordinante, jtrovidejitia im- aDquod subsidiuni habere yaleant, aliquid conferi-
pprator Augnstus. mus, id pobis et ad hanc transltoriam vitarii feliciter
Si erga loca diviuis cultibus roanejpajtaob amprera peragendam,, et ad seternam jwrpetualjter obtinen-
Dei [sanctorum] eorumque reverentiam beneficia dam prdfuttirum ^.^do credimos. Idcirco posse yo-
OBBortunalargimur, id nobis proe.uldubio ad ccternae furijns omniuro fi^ejium.nosfrorunj, f3in praesentfurii
retributionis prasmia capessenda profuturum liguido quairi et fttthTOrtfm,iridustria*, qualiter Haodo verie-
credimus. Idcirco nolura es&evolumus cuoctis fide- rabfUsa^bas ittpriaslferlicujus vocabulum est Ders,
libus sanctaeDei EccJtssi» ptlnost*^,,Bi*{Bsentibtt>
sci- quod constat 'e^.^_H_si^etnin ifi^a|;a Periense.sp-
licet et futuris, puia.spon,tanea voluntale adiens se- per ftuyiiiiri Vjera, qubd otiro vocabatur Puteolus,
fepitatero culmiuis nostri vir illustris Abho comes* et dicaturo iu honbriiiancti Petri principis apostolo-
mii et vicum qui dicitur Epaouis, qrii erat ex ratione riim , ac sancti BercBarii, cujus cprptas ibidem re-
Sanpti Maurkii ex episcopatu Viennensi, n.bi nnjip quiescit; quique idem ipsmri mbnaslerium a novo
auctore Deo Bernardiis aTchiepiscopus ^raesul esse$ Jopere construxerat, et monachos sub reguta sancfi
dignoscitur, benenciario munei-e.exnostralargilione lienedicti vitam de.gentes coTlocaverat; hostraiji
babebat, uB erant ecclesiaedestructaeetcUscooperta}, adieos serenilatero, mnotuit mansueludini nostfai
quarum sunt vocabula saocti Andrese apostoJi et qqod eadem monastica viia penitfls in eodeiri IocO
saneli Romani martyris, precibus qujbus vaiuit jpq-. apoiita «ss_et,et In eaubnicum ordineni transiefat t
stramobsecravit clementiam... quantumcumque ipse pfttiitque ac supplici postulaiipne deprecatus est qt
ibi exbeneficio......... eccfesiaesancli Mauricii Vien- nostra auctorilate eamdem moDasticamyitam refor-
nensis redderemus. iQuod ita.... fidehum no- mari., et habha.cuja ad hapc vitam congrua refi^
strorum cognoscat industria. Pro firmitatis vero ciepdo aptari pefjnitteremus. Cui, sicut dignujn
s-iudip, ut hoc quod supradictus Abbo in supradicto erat^ gratias e|injus,j iet ea qutfidpprecabatur ei fierf
vico habebat, et nos ad ejus deprecationem saepe permisimus. Insoper et ut hoc qriod idem ipse dcpre-
dicto Bernardo archiepiscopo imo ejus sanctae sedi cabatar mellus peraoere, «t servi Dei qui inibi de-
reddidiihus, rectores eorum perpetuo jure ecclcsia- gere constituti et cOnstiiuendi erunt, aliquod sub-
» Vide supra diploma Ludovici-imperatoris pro eodera VktoW43iirieriSiepiscopo anni 835.
4205 DIPLOMATAfJGCLESIASTICA. *«6
atdium ex nostra largitione habentes Ubentias Deo Aquamque idem Abbo comes *acttenu8 4o beoeicio
aervire potBissent, complaeuit nobk pro raercedts habebat; sedquoniam eadera piscatio atqueabsque
-aostr» augmento et alernae retribuiionis fruotu Tarailiis, quce ad ejus previsionem deputatra fuerunt,
quasdara res nostrse proprietatis, sitas in comitatu fratribus proedieti ccenohiino» admodum ntilis esse
fireoaease, id est viUam ac beneficium iUud jcujols poterat, idcirco triginta doas famiilas, et ^juidquid
yocabuJum esi Bediniaca-^urtis, habentem raansBB ad eartt piscationem pertinens saepe dktus Abbo in
duedecira, quam hactenus vassaUas noster, nomise -beneficiohabctit, tonim el ex integro in proprietatem
BisimbenBs, adstra largiiione in benefieium htv Jara dicti monasterii concediraus, quatenus ibidem
4raisse dignosciiiir, cara omtti integritate, id «et servientes raonachos sioe cessatione divinam cle-
-enmmancipiis utriusque sexus, cum dostwbus, aedr- Tnenliam pro nobis exorare delectet. Et nt haecces-
ficiis , eedesris, ierris caltis et incnltis, silvolis^ sioriis nOstratiauctoritas firmins habeStiif, et per fi>
pratis, pascnis, aquis aquarumve decursJbtts, HH> tura tempora afidelibus nostris verius credatur ac
lendino, vel quidquid ad denominatara virtam juste diKgentius observetur, raanu nostra subter eam firi-
et legahter pertiflere dignoscitur , etnostri jurisae mantes annnli nostrl impressione jnssrmus sigillari.
possessienis ia re proprietatis est, totum et ad inte- Signum Lndovici serenissimi imperatoris.
gmm perhoc nostrae aactoritatis conscriptam ad R Hirminmarus notarius ad vicem Theogonis reco-
antedictBBimoaasterRim, quod, sicut dixlmus, Ders griovi. -..-,.
nuneupatur, solemnittr delegare, ea videlicet con» Data xvi Kalendas JuMi, aono, GhHsto propitlo,
ditione «t a pradatis et monachis "Deo inibi miU1- 48 imperii Liidovici serenissimi Augusti, indictione
tanlibus pefpetua possessione teuealur ac possidea- Ifl. Actam Franconovoft palatio fegio, in nomine
tur. Et nt haec nostrae concessionis atque largitionis Domini feliciter. Amen.
anctoritas inconvulsam et inviolabilem obtineal fii- CLHX.
mitatem, mann propria nostra subter eam firmavi- PBOBEroriviTToiraMOSASTEWI moNvsn.
raos, et aaBttU nostri impresskwe assignari jussi- (Anno'832.)
mus. [Apnd Mabill. Arni. ord. S. Bened.-,tom, H, p. 549.J
. SigiiBmLndovki serenissimi imperatoris. ' * In nomine Domini Del et Salvatoris npstri Jesu
Data xiv Kal. Hat., anno, Christo propitio, 49 h*o- Christi, Ludovicus,divina ordinanteprovidentia, im-
perii doroniLudovki piissimi Angusti, indictionel©. perator Augnstus^
Aetnm AqBisgranipalatio regio in Dei norawefeuci- Divinis praeceptis et apostolicis monitis incitamur,
ter. Amen. . sed et imperaforii regiminis officiocommonemur, ut
«LXTrTO. 6 pro Ecclesiaestatn atque sanctce religionis augmento
PBOHOMBTBMO COBBIJE*OV£. impigro semper vigilemus affectn, ac pernecessario
flniiom) seu frnctuoso studiosoque Iaboremns effectu; et si
{Apnd Sohatenf A»n. Paderborn., §>.QQ.~\ quid usquam reprehensioni invenittrr obnoxium, re-
IB nomiae Doraioi Dei et Salvatoris nosiri (Jestt giae auctoritatis sollicitudine corrigamus : quatenus
Christi, Ludovkus, divraa ordinante providentia, im* avia revocantes, superflua ampntantes, collapsaquc-
.>._-
peralor Augustus. - qhe reparcmus, atqrie reparata et ab ecclcsiasticis
Si ecclesias et loea divino «uhni dkata aostris viris aposlolorumque Dornini successoribus, Spiritu
largitknibus providere saiagimus, atqne ibidera as- sanclo regente, bene statuta edlctis imperialibus
sidueDeo famalantibos solaiia ctementer impeadi- corrfirmemus. Quia dignum profecto est, ut quod
raos, oon sotam honorifioam tegalis muntficentia*. saccrdotalis dignitas divino illuminala Spirilu cor-
consuetudinem exercenws, sed ettaroporalium ero- pori Christi, quod esl Ecclesia, ejusdem Dei ac Do-
galione doaorum perpetuae itos mercedis prarnia mini et Salvatoris nostri redempta sanguine, adin-
promereriposseconfidlraus. Quapropternoverit om- yenit in salule, vel reformala statuit in religionis
TOum-QdeUumnostrorom, praesentium scilicet et -^angroento, id imperialis majestas inviolabiliter per
faturorum, industria, quod pro amOre divino, atque mansurum in perpetuum potestalis suaestudeat ro-
animse nostraereraedio, ad raonaslerium quod voca- borari praecepto, quoniam quidquid in lurjuscemodi
tur novaCorbeia, 4juod construxinras in Saxonia in negotiis laboratum, seu pio cullui a nobis fueril de-
bonore S. Stephaoi» protomartyris, cui modo pra> dicatum, hoc procul dubio nOstrie mansuetudinis
eet fideUsetpropinquus nosterWarinus, priraus-*mb>- regno et populo regendo credimus specialius profu-
stilutus abbas, ooncesshnus piscalionem quamdam iri turum. Idcirco nolum esse yolumus omnibus fideli-
flovio Wisera, in pago Wimodia nuncnpato, cui «dn- bris, praesentibtis scilicet et fuiuris, quia, poslquam
finisest viUaLuisci vocata, in coraitatu Ahbonis, Deoauspice imperium paterhum suscepimus, sludii
qtueqoiain simiutndinem palorum quos incolae ho- nobis maxime semper fuit, ut Domini Ecclesia, ma-
casvocant,constrnitnr,gentiliiio nomine abindigetais gnificentia ejns humilitali nostrae divinitus regenda
Hoewar njmcapatnr, quavad jus rioslrum pertinebat, tuendaque commissa, felkibus poUeret successibus,
« Lego in alio exemplari, in honore S. Stephani et rit:
neque Ludovicus imperator Corbeiam in hono-
Viti; Sed D. Viti reliquiae post quadriennium pri- rem S. Viti constriuit.
BHMB illata; «nde Viu aemea aliena raanu irrepse- '"''.,, -jt_
 i-ift LUDOVICI1 COGNOMENTOPII 1208
eamqne quantum nostrae attinet augnstae devotioni,Adesertores ehisdem propositt effecti, rebushumanis
.incessanter ad meliora provehere, et ab illa quid- jam erant exempti: quorum perditio non sine magno
quid noxium erat eradicare, atque in ea incrementa animi ferri potest raoerore. Quidam etiam non eam-
virtutum plantare. Quapropter saepissimesacerdotes dem professionem se fecisse mentiti sunt: sed testi-
Domini, quorum id officii esse npveramus, admo- bus patenter coovicti^pro sua contumacia canonicae
nere curavimus, acnostrasi principalem aucterita- poenitentiae sunt supacti. Quidairivero, imo maxima
tem adjutricem ad eorum ministerinm juxta volun- pars, qui hactenus in apostasiam prolapsi fuerant,
tatera Dei exseqoeodura prompte exbibuimus ,• nt coram venientes, soloque se prostrantes, confessi
quidquid in ordinibns ecclesiasticis, vel in quacun- sunt eamdero professionem in eodem loco regulari-
que persona emendatione dignum invenireot, pasto- ter seprOmisisse, suique misereri, et a Domino ve-
raliauctoritate, postposita qualibet torporis negli- niampro tanto adroisso dari humiliter flagitavere;
gentia vel personarum acceptione-, incunctanter qua confessione facta, cucullis sui propositi coram
corrigerent, et ad statura rectitudinis perducere de- - ecetu episcoporum et caeterorum sacerdotura, cun-
certarent. Verum cum ipsi, noslra sedula exhorta- ctique sequentis ordinis cleri, nobiliumque yirorum
tione admoniti, suaque solerti vigilantia de slatu et ' non modica eircum assistente turba, se induerunt,
profectu sanctae Ecclesiae, et sacris ordinibus, et his B atque ih commune, ne aliquando sicuti sibi aliisque
quae emendatione digna videbantur, conventu apud jamiri eodem loco contigerat, ab sanctae professionis
Parisios jnssione nostra habito strenaa et devota proppsito diabplico propulsarentur instinctu, regu-
perspicacilate, tractarent u inter caetera visum est Jarem promissionem iteraverunt. Pars denique quae-
illis, nt monastefium praeclarissimi et eximii Ghristi dam eorum, illi sciUcet qui divinae inspirationis mu-
•-
martyris beati Dionysii sociorumque ejus, quod con- nere acti, et amore devincti iri sanctoe religionis
stat tantorum martyrum nomine Deo dedicatum, et proppsito et habitu, apprime absqae uila refraga-
a regibus Francorum progenitoribusque glorioeno- tione aut interpolatione elegerunt viriliter perraa-
sirae amplissimis rebus ditatum, quo in eo monasti- ncre, et in cella ejusdem majoris monasterii, post-
cus ordo religiose Deo deserviret, magna erpeB- qoam eaetefi monaistfcam vitam et habitum deserue-
datione et correctione opus haberet, quoniam ab 'eb rant, usque adhancnostraedemandationis synpdum
idem ordo ad multprura discriraen, nulla necessitate habitam degere T-ante jam memoratos venerabiles
praepediente, nullius rei inopia obsistente, penitus patres venerunt, locumque pristinura , in quopro-
erat avulsns. Qoam causam, tam per se quamque njissionem fecerarit,.et regulariter, Ucet rainus per-
et per verierabilem prndentemque virum Hilduinum, fecte, vixerant, sibi et se petierunt loco reslitui,
memorati monasterii religiosum abbalem, noslrae •5 quorum semotio ob id acciderat, quoniam, ut praedi-
serenitatis auribus intimaverunt, uti nostra piissima ximus, mox ut divina dignatio nos paterna sede su-
imperiali potestate per eornin auctoritatem corrige- scepta imperialibus sceptris inniti Toluit, piae in-
retur. Unde dignitas imperii nostri tantonim viro- lentionis hostrae solliciludo exseqni procuravit, ut
rum saluberrimam admonitionera, et ejusdem verie- rebgio," decor et omnis honestas a domno et geni-
rabilis abbatis Hilduini preces humillimas more tore nostro divaememoriaeCarolo coepta et instituta,
trariquillitatis nostrae solito gratanter benigneque liquido et veraciter, remota omni simulatione, in
suscipiens, atque in omnibus emendabile judicans, proprus quibusque maneret et vigeret ordinibns.
nefanli ordinis collapsio salutis nostrae quoquo mo- Unde ad monasticae institutionis normam oorrigen-
do fieret damnatio, ad epsdem praesules Ecclesiarum dam, duos religiosos et venerabUis vitae viros, Dene-
idem censuimus referri negotium, ut nostri princi- dictum et-ArnuIfum abbates, constiluimus, qui per
patns auctPritate eorumque judicio, qnibus tiinta nostrum a Deo gubernandura et conservandum im-
est collata potestas a Domino, idem ordo in eodem perium sednli hnk negoiio studibse insisterent. Ii-
loco absqne retractatiohe restitueretur, Venientes dem vero boni et devoti, sed siraplicissimi patres,
ergo Aldricus metropolita Senopicu.s cum suffraga- supra memoratorum fratrum caliiditate et duritia
neis suis, nec nonet Ebo metropolita Durocortorum .*^ suaque simplicitate abducti, non studio, sed minus
cum suffraganeis suis ad memoratum monasterium, subtili et necessaria investigatione et providentia,
habito convenlu, primum quod ldem monasterium faUentes eos qni in soliditate suae professaesalvatio-
ordini monastico constractum, dedicatuni; et rebris nis pei;duraverunt, amonasterio removernnt, atque
ditatum fuerit, et in eo ipse ordo usque ad tempus in memorata ceUa ooUocaverunt; et illos qui pro-
quo sceptra iraperiaUa, superna largiente gratia, priae vqluntatis libitus non viriute sed versutia quae-
clemenlia nostra suscepit, et supra memorati Hil-. sierunt, ac coUo de sub jugo regulae exeusso loro
duini abbatis praelationem ibidem utcunque viguerit,, distigatioris vilae soluti, ampliori itipere coelestem
manifestis indiciis, regumque antiquis et modernis. patriam petere suht conati, in domiciliis reverendi
praBceptis, et episcoporum priviiegiis, ac fideUum habitus et vitaeraonastieaereliquerunt. Sed laudabi-
donalionibus, palam cunctis est faclura. Deinde di- lius hi patres Ecclerfae auctoritate sua dignoepeti-'
ligentem inquisitioriem fecerunt super his qui in eo- tioni fralrum, quos in suae religionis virtute diximus
dem loco regularem promissionem fecerant. Ex qrii- permansisse, quia siCnostri assensus jussio fuerat,
bus quidam, qui eamdem professionem fecerant, anmientes, raiionabililer et canonice satisfecerirat,
 I«M WPLOMATAECCLESIASTICA. }%$
et ob suggestionis notitiam , ut nostrae pauderetur A iTpsi de caetero fratres,, fespectu divino processu
celsitudini, qnaliter vel quo ordine tam devotissi- temporis corda illorum tangente, propositi sui stre-
mura factum ab eisdem religiosissimis viris sit cele- nui et praeteritarum negligetitiarum poenitentiae de-
bratura , drias super hoc jure, pari tenore, conscrip- voti exsecutores effecti, consensu salubrl et prudenti
tiones fecerunt, easqoe manibus firmaverunt pro- tres chartulas conscripserunt, ut una earum ad ca-
priis, nt altera earum in archivo ipsius monasterii put gloriosissimorumChristi martyrum fieret, altera
ob memoriam ef stabilitatem inibi hujos brdinis per regiae dominationis nostrae custodia servari deman-
futnra tempora servaretur, alteram nostrac magni- darelur, tertiam vero ipsius moriasterii abbas habe-
tudini direxerunt, ut illam palatiriis scriniis jubere- ret: inquibus se a beato patre Benedicto, docente
nras recoadere ob monumentum etistiusritefacti sancto Spiritu, descriptam regulam snnt servare
perpetuam firmitatem. Sed cum idem ordo, Deo an- velle professi, ut unusquisque eorum nomen pro-
nuente, quanlnm divinitus videri dabalur, in eodem prium cum gradu et monacbi appellatione eisdem
loco felkiter incederet, antiquus salutis humanae chartis subter firmavit: quarum unam benignitatis
iuimicus qoosdam ex ipsis fratribuS sua organa effi- nostrse praesentiaeexhibuerunt, humiliter postulan-
ciens, adeo insidiarum suarum furiis exagitavit, ut, tes, sicut et saepe memorati venerabiles patres a
conspiratioae et conjuratione facta, et propositum *B quibns synodales diffinilionescelebratae sunt, aucto-
monasticum abnegarent, et sine licentia sui abbatis ritatem nostrara sednlo petierunt, quatenus hoc quod
propriique episcopi ac metropolitani, eortam legati tam subtili et diligenti investigatione inventum, et
'dignitatis nostras dominationem adirent, et mole- justa ratione diffinitum, seu salubri reslitutione re-
stiam super hac ratione contra canonicam et propo- paralum, atque canonica auctoritate stalutumesse
siti sui instilutiooem serenitatis nostrae auribus dignoscitur, amplitudinis >nostrae privilegio scriptis
inferre praesumerent, offerentes nobis tomum m ac- iraperiaUbus confirmaremus, ut quod canonica do-
cusationem et blasphemiam episcoporum, qui se de eet auctoritas, et vota regum cunctommque fide-
apostasia, in qna versabantur, paterna sollicitudine lium, qui ipsum locum propter monasticum ordinem
nostra auctoritate correxerant, et ad propositum ibi servandum rebus suis dilaverunt, demonstrant,
qned abdicaverant, redire suaserant ; addenles cura nequaquam abeo sinepericulo etregis etregni
etiam in eadem schedula alia quae digna nonsaBt possitavelli,nostra imperialispotcstasconfirmatione
. imperiaUbus nostris scriptis interseri. Porro noslra provideat, ne ex eodem loco modernis futurisque
solertia, aoditis eorum qneriraoniis, supramemorato temporibus idem ordo destituatur, sed pptius, Chri.
venerabiti viro Hikhiino nostra jussit clementia, ut sto Domino largiente, ad cnroulum mercedis nostrae,
eosdem episcopos contra quos querebantur, nec noa C *- conjugis quoqueet prolis, eorumque, salutem quo-
et alios ab accusatione immunes, jussione nostra rum post taritum lapsura reparatio facta est, nec
ad ipsnm venire mandaret raoriaslerium. Et quia non et eorum per quos, Deo annuente,nostra aucto-
ad notitiam nostram ipsi fratres suos misere elaam- ritate eadem reparatio celebrata est, simul et illo-
res, nnde nil ambignum et sine justae diffinitionis rum informationem qui post ad monasticum ordi-
decreto fas est abscedere, coroplurium episcoporum nem Domino inspirante ad eumdem confluxerint
diligenti examine rem reventilari et canonice diffi- locum , remota omni simnlatione semner in eodem
niri, et consopiri pnecepimus : non quasi de prae- monasterio regularis ordo permaneat, flpreat et
fata memoratorum patrum sehtentia, quae excellen- felicibus successibus Deo opem ferente polleat. Et
tiae nostraebene manebat per omnia cognita, vel in ut haecauctoritas, quam ob Dei amorem et animaj
aUqno dubitantes, sed nt major Christo DominoDeo aostroe conjugis et prolis * ut praediximus, salutem
nostro de percalcato boste, qui jam dictos excita- atque imperii uostri siatura constituiraus, firmiorera
verat fratres, triumphus fieret, et in eodem loco obtineat vigorero, et deinceps inconvulsa valeat
firmiori, quia iterata, stipulatione idem ordo confir- perdurare, duas inde pari, tenore cOnscriptas firma-
maretur. Et quoniam Super paslores Ecclesicedigni- tiones fieri jussimus, nt una inrperialis aulae recon-
tati nostrae imperiaU quaecunque ingerebatur accu- " ditorio palatinis sarvelur excubiis, altera ab ipsiu*
satio, BOBsine certo et rationabili obliteraretur mooaslerii custodibus in perpetuum diligenti cura
judicio, qui ad condictum tempus et diem ad supra^ debeat provideri, easque manns nostrae subscriptiona
scriptum venere monasterium, et ipsis accusatori- subter firmavimus, etde annulonostro sigillarejus*
bus cura scripto qnod ckmentiae nostrae tulerant simus.
coram exhibitis, cuncta quae itt eorum accusalione. . Signum Ludovici serenissimi
imperatoris.
dixerant vel scripserant, falsa esse veris assertioni- Hirminmaris notarius ad vicem Theotonis reco-
bus idoneisque prolatis testibus probaverunt, sicut gnovi et subscripsi.
ex ordine inscripto manifestatur : qnod ex hac causa Dala vn Kalendas Septembris, anno, Christo pro-
a secunda constitutioois nostrae synodo archivo no- pitio, 19 imperii domni Ludovki serenissimi
impera-
stri paiatii com chartulis, quaenomina testium con- toris, indictione 10. Actum monasterio sancti Dio-
tinent qui utrisque conventibus interfuerunt, dire-. nysii in Dei nomine feliciter. Amen.
ctis, ob gestorum memoriam conservatur : unde
aUud etiam ab ipsius monaslerii scriuiis retiiietur.
 fttl LI^VM I CWSaMENTO pn im
- •
iffljxx.' i de sigale medja «OBgent», de vino poso ad «OFUB»
A
^^iHittm^Kitmim MOKASMBU s. BKUJVSH^ et hospiiuro sujMraicriptorura,seu adomnes necesfii-
(Annom.) tates ipsoram asodia doo miiha BBiBgentta,-bracii
:^B^*laMi.,4e*eif-»f^«»,pag. 4«8.] per raodia duodecim triginta, *t «xceptis his bracil
aa aaane Domini Dei et <Sal*«atorisnostri Jesu tres de «pekasecandum^onsuetudjnera per modia
fitaSstv^itidoiriciui, diviiia o*dioa«te providentia, im- trigjnta. iBler Pascha, Natale Doraini, et sancti
peraior Aofostus. Dionysii Missam legomioum mbdia trecenia; de
Si ea **& ideies wnwrii nestri, prostatu et ntili- formatico pensae teecenta triginta; de adipe modia
«Me Ecclesia»B«acseriTOr«raOei, adetiter ac devote triginta quiuque; dc sale niodia ducenta, cnm
4t Dei affiorem Miocis sMM'eommissis statuerum", ipso modio quod solyitur in salinis. Ad cordevesos
Hostrisoo»firmaBHisedietis, hoc nobis procul dubio et solas eorum fCompoBendasuncti ducenti; de.bu-
ad «teriiam beatitijdinem, et tothis regui a Deonobis tyro sestaria triginU; volatifia autem ioter Pascha
commysi tu«elara mansonira esse credimns, et re- et Natalem Dominj de viliis ^icut in coBstitiiiionis
f>ritbuto»Bmi>6>WBttra exhidete futuro-habere conft- charta praefati venerabilis viri scripUim habetur)
diraus. "J-gfUtrnotsm sit orambus fldefibus sanctae cum Integritale-, fuae «vper ajtaum ex eis omnibus
Dei Ecraeskeae «ostris, pr«sentibus scitket et fu-1&co tenere, qao ibi soriptum et ordinatum est, una
Inris, qaia <virvenerabflis Hilduinus, abbasmOna- cttm censu quiiB tolatibus de molendinis et cambis
Sterii apostolerom Priocipis, exeelleRtisaimorum- dehet exke, sient a longo tempore mos fuit, sive
4gm Chrisli «artyrB» Dionysii, Rustfci -et Eleu- indomiokatae, siye in beneficio donatae foerint,
herii, «w p-TOoHares patroni nostri adesse vjdenlor, daai oonstituimua ot confirraaBius. Saponem vero
•Hostraesiia_««8Ht sereiiitati, quod pro Dei omnipo- de ipsis yiflis -(sitm ia praefata confirmatioHe me-
teotis aoMre ot futuro ejosdem eorigregatienis ca- mora*i viri constiiutura babetur) frairum usibus
•*MtdepeewuiO,m aiiqoa successorura sttorum ne- persftlvi iroperiali roboratione decreviraus. De U-
Bttgantia «Btpareitate ordo m ea monastions fu- gniB dentttr eis «WSur-E, qwe raidi appeHaBtBr,
tacfe 4efl»o«ibB6 perttfrbaretur, ^ctrt praeterirts BHtie >eeal|DBi; de njeile aecundam consaetad'»-
th*«poribBS-Bimtfes-KHnest cohtigisse, vetuti syrio^ nem; de tcibiuoearra duoy de modiis sedecka-
d^iesconsoriptiahes super resiHirtione istius sanctv olera quoque , Gmget arborom, pix, carpentarii,
ordini* in ebdetn monasterio et riostrse imperialis eirculi ad vasa vinaria praiparanda, et operi-
po*estati»^Bnnatio, necnon et prssfati venerabilis monta tectorura; sed «t aedrficatio et restauratio
asbatis Bfldaini cohscriptionis chartaplenlterharrat -oracinarura, secimdum quod in saepedkta een-
f
^*
ex prdioe ^quod ;ideo praeterttnshnus, quoniam in scriptione suprameroerati thenorabilis viri contine-
eisdera locis'Hquide «t exacte constat esse descrip- tar, dktaate necessiiate, miwstretur et fiat. Ad ve-
wro, nti oonetewim pene declarat nolitia) stipendia stimenta etiam vel omneg.eoriHBnecessitates seeun-
eofura qu* «nBOatim ki cibo aceipefe debeant, dura regularem institotionem procurandas oonfirma-
nec *o««t qttasdam vHlas specianter necessitatibus mns iUis easdem vtHae, quas ipse per suam conces-
•orura d-sservfcftdaS constittrisset ac depntasset; sionem eis yisos e»t eondonasse, id est Murrmra ftit
atque per filterawim seriem et largitionis suae scri- a»tiquitM8vocaBatar, nuncautera Cella sancti ©k-
ffcini sna alkJromqne bonoruiri hominum manibus nysii), Tosonisvaltem esm <Kiaviacoet omnibos ap'
toboratBM eis «OHcessissetac delegasset, quatenris pendkiis sais, excepto Temeriaco-cnrte; Cella sarienl
noila cccasione «ec reiptfblkae servftio quisquam ex Martini in tnonie Jeeundiaoo onm «mai integritate i
suoeeswribw «ttl« itapedi^ in- yiilam Pratariam bura nuis OBwibris; Protariolam
fecre-pot«1ssA,fro qno a yia rectHadihis et obser- cum Sicbaldkurte et ^ranibas adse pertinentitras;
tatkwe regniari Cos aberrare neeesse foret, sed Nucitum soperiorem, com appettdieus suis; f¥an-
depalatts sibi «Bbtts «t «tipendiis contenti, absque eorum-villam, Manare', medietatem de Baliolo, Ma-
necessitate ef hwmia regolarem nbrmam tenere,
g cellam, BedoHtum, VWarem, Wasconem-yillam cum
-jt &nepravftrkatione, qhantnm bumana sinlt fra- integritate sna .ot omnibus appendiciis; et omne
gilitas, o*bsemrtqa"yisseht. Bnde hnraifiter petiit teloneum atque ceBsum, qnod de mercato anniver-
eelsiiudinera Bostram, irt pro fel firmitate super »aH per fesfivitatera «ancli Dionysii exire consnevtt,.
eaoem constitwfione auctoritatis nbstrse praeceptum sicut borise beafseqne Biemori» domnus.avus noster
pro divino intuitu, et ipsorum sanctorum reve- PippinuS por soara fMfseoeplumeis dedK, qoidquld
rentia fieri juberemus, per qnod inantea stabilis exinde parsffscipoteratexaetare, neenonetTrim-
et inviolata permiraeret. Nos vero petitioni".iUius, Kdum ac Vikart^pie*»m eum omoi integritaie ac
quia necessaria et rationabilis erat, aurem accom- 0«n*btts appea«Ben6«d -eas pertinentibus; tfajorem-
modantes, veluti postuktverat fieri adjudicaVhnus. yillam *om tritegritalei in ipso vico mansos duos,
Quapropter statuimus atque jubemns, secundum et mansic^->ae to«8Snte Sautia cum adjacentiis suis;
qsod iniilius ordiHatkme continetar, ut dentur eis super Seoranam *rero Gapellam sancti Andoerii ad
annis singulis de tritko puro, ad eorom et hospftum retia piscatoria emendanda yd ordmanda, cum
in refectorium venientium opus, modia duo millia mansc une in Bonogilo cnm iategritate sna; in AI-
,«enlum. Ad pnta^e&damfomulonunUlisserventium verais «snsos 4*M, et i» <kmpiniago numsos dnot
 1213 DIPLOMATAECCLESIASTICA. 12U
ad piscationem; VillamExonam cnm censu et Inte- A tam studeant custodire; et speciaU sollicitudihis
gritate sna; sen et matnsoset vineas in Beiria, qnai ciira provideant, «e aHqua antiqm*bostis saiagente
Franci homines ipsius congregationis fratrtbus dek- callidiiate inde Sacer ordo amoveatur, an-t nriaus
gaventnt; nee non in Vankolas, sicnt continetuT rri perfecte quam bnmana smft fragilita-s in eodemloeo
memoratoscripto; eensum etiam solitum de venna, proevalentenegligenlia gradiatnr; sed sicut-nos sin-
quoe est snper ffuvhim Loch, et de pago Ponthi, gularem curam, quia ita prxdecessores et progeni-
atqne censum de fiandriis, sicut consuetudo fttit; tores excellentiae nostroe habuisse compertutn est,
viHam siqoidem quaedicitnr Brinevallis, nec non et qnsm inibi pia sepoltortrm corporttm amplectitnr
mares etpiscaturam in Tellis cum omni integriiate eortirii memoria1, nos etiam inde habere videmnr,
tam in cetisn quam in appendiciis eorum; et riiansos SoHieitestudeant divino inttritB, ne tafium rectomm
in Bracio, et Gabareginm in Bagasino com omm* riianibus jam dictum sacratrsslmum locum commit-
integritate et appendkiis suis, de quibus qriaedam tarit, quorum versutia aut negligentia ab eoreKgio
cenjacerrt in pago Conslahtino ad capiendnm cras- decidat, et inopiaivel torporis negligentia crescat,
sara piscem. Has igitur villas cum appehdiciis et Sed potius ita eumdem«imtissimum locum sollicite
• reddilibus vel mancipiis, sive crihi omnibtts quaeper pieqoe tractenf, qnatenos nobis et ftHs aeterntxbea-
precarias ant per beneficia exindchomines retinent, B titudinis gloria indeChristo opem&rente maneat et
uf post eorum decessum ad usns fratrum et stipendia accrescat. Et ul haec anctoritas, qnam ob Bei arae-
memorata revertantur, fratfibus ipsius congregatio^ rem et animoe nostne remedium stntuimus, firmio-
nis ad speciales eorum necessilates, imperiali aucto- rem obtmeat vigorem, etdeinceps inconvelsa valeat
ritate et imhrlgentla per hoc praeceptnm confirma- pefdurare, manns riostraesubscriptrone eam subter
fionis nostrae, sicut proedictns venef abilis aTibasiii firroavirons, et annulo nostro sigillari jnssimus.
sua confirmavit constrtutione, stahtti jure eis conce- *SIgnuraLtidovici serenissimi imperatoris.
dimus et confirmamus: praecipientes ut nnlrds abba- Hirminmaris notarins ad yicem Theotonis reco-
tttm per soccessiones qnod salubri egit consilio et gnovit et sobscripsit.
nostro est roboratum edicto, subtrahere vel minuere Data VTIKal. Septemb. aono, Christo propitio, 19
audeat, vel ad usus suos retorqueat, vel alicui quid- imperii domni Lndovici sereoissimi imperatoris, in-
dam inde in beneficfum tribuat; sed neqne servitia dictione 16. Acturii monasterio sancti Dioiiysiiin Dei
ex eis vffiis exactet, neque paraveredos aut expensas nomine felkiter. Amen.
ad hospitum susceptiones reCipiat, airt ntlas in allqua
re exactiones afrt mansionaticos inde exigat absqiie PROMONASTEMO SANCTl BARTIt*ITtJWJNKKSlS.
inevitabili necessitate, praeter consueturfitiarias ope- C \Altno -ssa.*)"
rationes quae in saepedictamemorali viri constitn- {ExChartarioS.TlIartini, apttd tilstt.,Thetuur.meed.
tom. 4, pag. 9».]
tionispaginadescriptaebabentUT, quibns nihiladtlere
quisquam unqttam praesumat. Suprascrjpta auterri In nomirie Doroioi Dei et SalvatOris nostf" 1~~®t
ad centum rrijimiiiagrrttamonachorum numerum sunt Christi, Ludovicus, diyina Qrdinante pfOVidentia,lm-
ordinata: ex quibns nrl cniquam abbafum licebit perator Augustus.
uhqiiam subtrahere; augere vero qui forte voltierit, Si locis Deo dicatis quiddam jjdpoirisconferimus,
multiplicatis ad usum eorum opibus, accnmulet et et Deo in eis famulantium pacis et trariquillitafis pri-
servitii divmf cullores: qui vero facere aliler prae- ram gerimus, et ad ministerium suum liberius ex-
srimpserit, et post discessum nostrum hanc nostram" sequendum opem ferimus, hoc nobis procul dubio ad
confirmatiOneraquara super prsetKctivenerabilis viri statum regni nostri corroborandpm, e,t ad aeternae
Hilduini constitutione fecimus, violare voluerit, que- vitae beatitudinem capessendam, profuturuni esse
rela ad successofes hOstrps, qui tunc lemporis nobis cfediraus. Idcirco noturii fieri volumus omnibus fide-
sttperstiies fuerint, deveniat, ipsique agttila auctpri- libus sanctoe Dei Ecclesiae et npstris, ja^esentibus
tate nosira nostrse conslirulionis statpta defendant, _ scilicet et futuris, quod venerabiHs abbas Fridegisus
et sriaeauctoritatis praecepto confirment, skut a se monasterii S. Martini pafroni nostri, iri quo ipse
hene gesta defendi et cOnfirmaria suis successoribus corpore requiescit, iifi^jit cefeitudirii nostrae quali-
Deo annuenle volueririt, qualiler futuris temporibus ler ideiri ipse partirit%er' ignorantjam., partim yero
fratres in coenobio supradicto Tegulam beati Berie- per suggestionem quorumdaro hpminuro, qnasdam
dicli servantes, abique perturbatione Deo libere de- viUas ejusdem monasterii sibi servientibus. in beqe-
servire qneant, nobisqne pro rata confirmatione ficium dedisset, quaead usum fratrum in eodem mo-
raerces m perpetua recompensetur aeternitate. Ob- nasterio degentium olim deputatoefuerant; et ob hoc
nixeetiam ac devoiissimeoranes successoresnostros vestirnenta et sumptus necessarios eis pleniter rai-
per omnipotentem Domitrumet aeternaeretribntionis nistrare non posset. Quamobrem idem ipse et omnis
amorem et piam reverentiam istornm specialium congregatio Sancti Martini petiit nostrae conscriptio-
proteetorum nostrorum in hoc sancto reputavimus nis anctoritatem sibi dari, per quam repulsa omnis
loco, necnon et hanc constitutiQnisconfirmationem, oecasio nostra concessione atque permissu .easdem
quam ad monachorum providendasTegulares neces- villas in suum dominium idem abbas revocaret, «t
sitates imperiali nrmavimus aoctorjtate, aatemera- tam ipse quam et successpres ejuseomodb eisde-
 "iy... . L-IJD^d I CO^MESrto PH 1216
bita stipendia et yestimenta subministrare possent,. A.tnra uberiua exsequeBdumsustoHimus, digiue remn-
queniadmodum temporibus pra-decessorum ejus fra- nmtionispraemio nos a Dorainoremunerari.fideliter
tribus qui tunctemporis inibi consistebant roinistra- credirous. Igitur omnium fideiium nostrorum, tam
bantur. Quorum petitioni li,bentissime annuimus, et prasentium qaam et ftiturorum, industriae notum
hanc nostraeconscriptionis auetoritatero fieri eisdem- esse vohimns, qoaliter dUecia conjux noslra Jnditk
que fratribus dare decrevimus,per quam decernimus Augusta suggessit aobis ut quariidam villam, nomirie
atque jttbemusut memoralus abbas suique snccesso- CambQnero,qnae est in pago BUsense.vel Dunense,
resad hoc easdem viUas in usum, dispositipnem et monasterio 5. Martini, quod est constructum in pago
ordinationeni babeant, ut inde frairibus qui et prae- Turonico super ripam Ligeris, etyocatur Major Mo-
. senti et futuris temporibus inibi Deo militaverint, sic nastefium, in quo idera ipse praeclarissimusccmfes-
pleniter victualia et vestimenta ministrari faciant, sor Chrisli regulariter cum turroa Bwnachorum Do-
quemadmodumtemporibus genitoris nbstfi Caroii eis mioo militavit, pernostrae cooscriptionisauctorita,-
a Wajfadd et Itherio hujus BWBasteriiabbatibos ex- tem concedimus *>ad emenda fratrtun ibidem Deo
hibita atque ministrata fueruat. De coeteris yero vil- famulantium yestimenta. Ilade praesentiae nostrae
Jis quae in heneficiura datae sunt, jubemus ut tertia strumentura protBierunt, qualiter jamdndum ad me-
pars de volatilibus cum ovis eisdera fratribus minis- Bmoratpm monasterium quaedam Deo sacrata, Oda
tretur. Volumus etiam atque eisdem fratribus conce- nomjpe, uxor Eodonis.ducis ner venditionis titulura
dimus, qnj et praesenti tempore inibi degere, et fu- eamdera villam cunt suis appepdiciis' condonaverat.
Wris temporibusad inhabitandum et Deoserviendnm Cirjuspetitioni propter arooremet honoremaic vene-
aggregari voluerint: ut de omnibns quae ad sepul- ratiottem mentorati patroni nostri beatissimi Marthii
crum beatissimi patroni nostri S. Martini a Deum ti- libenter acqttievimttS,et memoratam villam Cambo-
mentibps conferuntur, tertiam partem aocipiant ad nera, qoam in praescripto pago Blisense vel Dunease
necessitates sibi-consulendas, exceptis de his vesti- sitam esse dixin-ms,cum his loceUisqoaead eara per-
«eatis et speciebus quaead sepulcriririillius, decoris tinere BOSCnntBr,id est Galiaco,' Biiarilias, Varen-
et honestatis causa, pen_etuo-retrBenda erunt. Cera B»S,€!ol^i^', ViHamAitardi.vel etiam cum terminis,
atttem et olerim ad Iuminaria iri eadem ecclesia con- et omnibus rebus ad se pertinentibus, videlicet basi-
cihnanda decernimns ut retineantur. Statuentes ergo licis, domibns cmierisqueaedificiis,vineis, sitvis, ter-
per hanc nostram aiictoritatem praecipimus,ut nul- ris,pratis, oainpis, pascuis, aquis aqnarumve decur?
lus praelatorum aut auctorum hujus monasterii pa- sibus, mokndinis, cqltis tocis et incttltU, mobilibas
troni Bostri bealissiroi Martini haric riostram conces- rebns et iriin-iobilibtts,ac seipsas moventibus, cum
sipnem atque statuta conveUere, aut nullum in mpr Cmancipiia et aecolabns diversi sexus et aetatis, ad
dura immutare praesumat, sed perpetuis temporibus meriiorattimmonasteriumyenerandiconfessorisChri-
inviolahiUter ea conseryent et sibi conservari fa- sti sancti Martini, quod constructum esse in memo-
ciant. Et Bt haecnostroe concessionis ef constitutio- ratp pago TuroUico super ripara Ligeris diximus;
nis aucipritas firroum et inviolabilemobtirieat vigo- ubi praesenti iempore venerabUis Theoto abbas Deo
rem, manu propria subter eam firmavimus, et more deservientis congregationispaStor et rector esse co-
flOStrosignaculo bullaeinsigniri jussimus. gBoscitur, per Baricnostrae largitioBis auctoritatem
^gnum Ludovki serenissimi imperatoris. donamns atque tradimus, ea videlicet ratione ut per-
Hii^ninmarus notarius ad vicem Theotonis reco-*" petuo jore ipsins monasterii cpnsistat ad emenda»ut
' '
'$&*> ..'. pi^ixiBros, yestuneBta fratrum ibidem Deo faraa-
._0ate'xyii( Kalendas Decembris, anno, Christo pro- laptium; et Bijd]iisfideUum Bostrorum, vel cliam,
pitio, 1$jinperri domni Ludoviei piissimi Augusti, Deo disBOBente,successorum nostrornm uUam ha-
jjuSctibne 11. Actum Turonis monaslerk»S. Martini beat potestatem earodera viUam, vel ilia quaead eam
'I^^BOBiiBefeUciter- pertinere noscuntnr, de jure ejusdem Bionasterii
'':,.• CLXXIL ; abstrahendi vel diflUQoraodi:sed, sicut supra inser-
„. » >ao «AJoai ** tam est, memorata congregatip.successoresque eo-
BJkpVERio..
rura ad id quod praefati sumus, de eadem ViUacum
[Ex,Chartulario ehisdem moJteteili, apud D. Bon- sms appendkus, qnidquid inde quoUbetmodo exigi
, qnet., Becueildet httt., fom. IV, pag. 583.1 . potest, hal»eantpottBtatem facieodi, ordinandi, exi-
Ijl nomipe Domini Dei et Salvatpris noslri Jesu gendi tam praesentibus quam raturis temporibus,
Christi, Ladovkas, divinaorchnaBte providentia, im- disponendi a^n^fa&endi- Sed et sl quis ex fideUbus
peratpr Augustus. '.',.." imperii nostr| eb ad hojos rei aecessitatem aliqmd
Si ifiius amore, cujris munere Caeterismortalibus augerc vel tilnlare jlacjierit, vohunus ut a nuUoeis
praelati sumus, loca divino cultui consecrata con- ' auferri liceaf; q_nateini8 eis liberios pro nostra suc-.
gnjtismunificentiaenostra beneficus ad divinnmcal- cesaorumque. nostrorofn salute Domini misericor-
» Hnjus praecepti meminit, iUudqne male,tg_rai| indietio decima; initiumque imperii Ludovici
aono 835 Labbeus in Miscell. Gurios., pag. wDtm k rupi^lija» attad'815.
Eiebat
wd riifert Cointius, tom. VIH Aimal, eccIes^gKr." '
• *^^HP*1-***«'•rtoUrio; legeBduin, cwi«*
18«,adannum831, a cujusn*«*rose"Septemhrt*»- dtremuuw*'
 1117 DIPLOMAtA ECfJLESIASTlCA. 1S18
diam implorare delectet. Et nt haecnostrae donatio-.X Data iv Kal. Jamiar., anno, Christo propitio, 1$
ais atque traditionis auctorilas perpetuum et invio- imperii Ludovicipiissimi Augnsti, indictionedecima.
labjlem obtineat vigorem, raanu propria sobter eam Actum Cenomanis civilate in Dei nomine feUciter.
firmavimns, et annuli nostfi impressione signari Amen.
jrissimus. CLXXIV.
Ludoviciserenissimi imperatoris. PRPEADEM ABBATIA S. VlNCENTII.
' Signum
Hirminmaris notarius ad vicem Theotonis re- (ABBO851)
cognovit [Apud Baluz., ibid.]
Data un Kal. Decemb., annO, Christo propitio, 19 Iri nomine Doroini Dei et Salvatoris nostri -Jesn
imperii domni Lndovici piissimi Arigusti, indictione Christi, Ludovicus, divina ordinante providentia, im-
10. Actum Caduppa viUa in Dei riomine feliciter. perator AuguStus.
Amen. Si supplicationibus sacerdotum, qnando pro suis
CLXXm. vel ecclesiarum sibi coramissarnm necessitatibns
T-RO ABBATU VlNCENTII AFtJDCEN0HAN08. aliquid nobis intimare volucrint, aurem benigniter
(Anno 832.) . alque libenter accommodamus, eorumque justas et
[Apud Baliiz., Miscetl., tom. I, pag. 84.] B rationabiles petitiones ad optatum effeclum perve-
In nomine Domini Dei et Salvatoris nostri Jesu nire facimus, non solum regiam atque imperialem
Clirisli.Ludovicus, divina ordinante providentia, im- consuetudinem in hoc exerceraus, sed etiam eos-»
perator Augustus. dem sacerdotes ad Domini misericordiam pro nobis
Omnibusfidelibus sanctae Dei Ecclesiaeet nostris, exorandam promptiores atque devotiores facimus.
praesentibus scilket et futuris, notum esse volumus Idcirco notum fieri volumus orimium fideUum ntv-
qualiter ad notitiam nostram de tribus cellis perven- strorum, tara praeSentium quam futnrorum, indu-
tum est, quaeuna earum intra muros Cenomanis ci- striae qualiter cum nos de Aquitania reverteremur et
vitatis sita est. et dicata in honOresancti Albini, reli- in urbem Cenoraanis pervenissemus, Atdricus ejus-
quae vero duaein subnrbio memoratae civitatis con- dem urbis venerabilis episcopus accedens ad aures
Structae, et alteraearuminhonOresanctiTmcentii, nostras retulit nobis de qnadam viUa quse Brogilus
altera vero in honore*sanctiAudoeni dicata habelnr, vocatur et Novavilla nominatur, quae ante hos com-
quas praesenti tempore Aldricus episcopus sub jure pluresannos de jnre ejusdem ecclesise cnm appen-
prascriptae urbis possidebat, quod non juste ad eam- diciis ef omnibus ad se pertinentibns subtracta atque
dem urbem, sed ad publkum nostrum pertinere de- . 'ad publicum nostrum redacta, moderno tempore
berent. Ad quam causam diligenter per meliores et ^ ab Herehiberto vassallo nostro in beneficium data
veraciores homines circumquaque memoratae urbis possideretur, et sic praecedenti tempore de manibus
consisterites inquirendam nobisque renuntiandam rectorum praedictaeurbis earodera villam cum ap-
desiinavimus fidelem nostrum Widonem noraine; pendiciis et omnibus ad se pertinentibus elapsam
qui cura ad nos feversus esset, retulit nobis, sicut esse, Sed cum nos ad rei veritatem diligentius ve-
relatione bonorum horainum circa fines memoratae stigandam fideles nbstros Simonem presbyterum et
civitatis consistenlium cum sacramenti assertione venerabilem abbatem et Hildemannum vassallura
Snyenerat, quod praescriptaecellaenon ad publicura nostrum mitteremus, renuntiaverunt nobis pef om-
nostrum pertinebant, sed sub jure memoratse Ceno- nia Ua yerum esse. Cnmqae eorura relatione riiemo-
manis ecclesiaejuste et legitime esse deberent. Cnm- ratum beneficium Heremberti non ad publicum no-
que ex memoraii fidelis nostri Widonis relatione strnm sed ad jus praedictaeecclesiaeCenomanisjuste
per omnia ita verum esse cognovissemus, propter pertinere cognovissemus, complacuit clementiaeno-
futuras occasiones et resultationes penitns repellea- strae proefatum beneficium Heremberti, id est, fore-
das et abjiciendas, complacuit nobis hoc nostraj au- stem illam quoe Gauciacinsis dicitur, cum duabns
ctoritatis atque memoriae consCriplumsuper hujus- ]p forestulis quae Dovera et TulpiacuS vocantur, cum
cemodl factum conscribere, per quam praecipiraus aedificiisin eadem cffljsjructis, quae Brolius nomina-
atqne jubemus ut repulsa omnino publica et judicia- tur, necnon et N(M»ajviUamcum omnibus ad se
ria potestale praefatae cellc perpetuo in jure me- pertinentibus, id est, Salvariam, Colonicam, Cari-
moratse Ceriomanisecclesiaeconsistant, easque me- queriolas curtem Herilavan. Fetrarias, viUarem
moratus Aldricus praesu) suique successoreS jure Saviniacum, Buxarias,-in Monticelliscapeliam unam
eoclesiastico habeant, teneant atque possideaot, et cum omnibus ad se pertinentibus, et In Caliniaco
inde faciant quidquid pro commodo vel utilitate dimidium mansum, et in Vincariis mansom nnum,
memorataeCenomanis ecclesiae faciendum esse de- et in Cipido atque Belino eos quos jumentarios di-
creverint. Et ut haecnostrae auctorftatis conscriptio crint, cum reddkione census quera singulis annis
firmkr habeatnr et a fidelibus nostris melius oreda- solvere noscuntur, id est, melet cerara, et iri Caba-
turet dHigentius conservetnr, de annulo nostro nido eos quos porearios voCant, et eos qui in iha
subtus eam Jussiraus sigillari. ruba qttae est contra orientem manere' rioscnntur,
Hirminmarus notarius ad vicem Thetonis reco- necnon et illos qui super fluvium qui dicitnr Sartha
gnori et subscripsi. corisistere noscuntur, similiter et raedktatem ieto~
 tfi& LTJDOVia t CQCSOMENTOPD 1220
Bfli iTttoddoiUo porto »wja suftdls persalyitur, et jt\ rebus decimae et npuaeparfibns nri&scriptaeecclesiae
queajiadmBdaai.saepodktus _Herember-tus memora- Sancti Gervasii et ffatrum inibi cbnsistentiura pie-
tm» baB»fi(Htt*» oum proaL iotegriiate, sicut.illa die nj.ter et absque ulla dilatione persolverentur, et aedi-
sub jure nostrse dominationis erat quando a largir fjcia. ejusdero eecfesix sive domus episcopalis ae
tione nostra ipsum beneJkioraaccepisse constat, pro fratrhm iriibi degenlium refectae et restauratae fie-
emolumepto anim-e noatrx roemorato venerabili rent». Insuj^erJuiroiliter flajjitantes postularunt ut
Aldrico episcopo ad partem praa,scriptaesuaeecclesioe viljarum n.OBiinaei'qttibus noptBet decimae adsu-
reddere, ut in perpefuura iu ulilitples et usus ejus- pradictara ecclesfam persolvi delient in nostrae au,-
demreeclgs*-» Dfioq-ie in ea. dpservientium perii- cioritafjs pr»ceptOi rtpminatini ascribi r:<ecipere-
neajt. Idcirep suggere&te atque rogante praecjiclq mu», ne aliqup malb ingenio aut qualibet callidilate
venerabili episcopo hanc nostrae cpnfirmalionis at- aut potentia aTiCujus divitii vel potentis hoe villae
qae redditj<mi&praeceptknem ei vel ad partem jant vel hae res a jure ejusdem ecctesiaealienatae fu-
dictae urbis fieri jussimus, per quam decerntirius at- turis fierent temporibus aut nonse vel decimaesive
queiuberous, ut nuljus fideUum nostrorum-de prae- census vel restaurationes jam dictae ecclesise ablatoe
dicta vifla yej d$ his omnibus quae ad praefafa fccai fieri possenf. Quorura deprecationes propter amorem
pertinerp rio&cunlur memorato v.enerabili Aldfico ]|tt Dei libeoter audiviinus, et sicut deprecaii sunt, mo-
episcapo ske swcessor*i|ius ejns uffo Onqttam fen> nastdtip yef crillujasseu vicos vel yilias quas nostra
porfltinn^tudiriem ifacbreaut qqamiibet caiumniam fargitione ex jure praeftxaa ecclesiae riostri fidcles
ppa!eBe praesumat; sed liceat ei et successoribus habere dignoscttnlur nominatim in hoc proeceptp in-
ejns qiiielp ordine memorata. loca cum omnibjis ad? serere jussimus, ut futuris temporibus in jure et
sa per^ineBtibushijr.e eccjesia&tico tcnefe ei possi- domiriatidnpjarii dtcloe ecclesiae cnm omni rategri-
dej-a* et q_uidquidpro opportttnitate et commoditate fate perroaueant -.id est, roonasterium Sancti Petrl
fcafata-; ec4esi_e exiade facere decreverint, liberam quod Bertranus epjscopus aedificavit, cum monaste-
i*o»niJ^ lsabeant potestateBi facieBdi. Ut autem riolo Sancti Martini in Ponteleuye, et monasterio-
^JSCnostra, aucl^itas. ^rye.tuam obtineaj, firmita- lum Sancfi yibtprii, in quo.,ipse domnus Vkturius
ym, d* aaaulOi aostf p jussiroos ^lfati corpore requiescit, et monasteriolum Sanctoe Maria?
. Hwmwp*atus nqUrw^ ad vicein,Theptonis recog- quod est constructum intra murum civitatis et ffu-
npn et suhscripsi, . , yium Sarthae, eum monasleriplo Sancti Ricomeri
Dala vt Wus Ja«aar.r anno»,Cbristp prapitio, i1 ultra fluviura Sarthae ad enm pertinente, et mona-
UBperii doroiai Luctoyici piissjrai Augusti, indi- sterium Sanctse Scliolasticoe,et roouasteriofom San-
ctione 40. Actuai -Bes viUa in Dei nomihe felieiter, 1^ctiGermani ultra ffuvium $?rthae, et iponasterio-
Ajne». lum vel synodpchium Sanctse Mariae,in quo domnu»
fJtXXf. Paduinus requiescitm cprppre, et cellalam Sancli
&& tum mtLttot ft tRtmttm.
fjpne afio.) Victurii infra civiSatem, et monasterium Sancti Carl-
[ApudItoUi*inra, iftiaV] Jefl, in, quo ipse domnus requiescit in corpore, et
lo Bomiae Doouni Dei et Salvatoris nostri lesu |lonasteriolun_iSancti Juliani, in quo ipse requiesclt
Clbnst^J^dovicBa^diVHMordinan^teorovidentia» vn? in corpore, ef mpnasterium Sancti Georgii, monaste-
perafcw AugHsias. riuro Iili.dij,et mpnasterium Tussiaco, et monaste-
. $*,his a_ia> Dep debitura exhibent famulatum qiiM- riuro Sancti Joannis ei Sancti Trechu in Buxiolo:
daav honoris cpnferiraus, et ad suum ounisteriura et monasteriblum $an.cti Martini in Diablenlico, et
IHMBiHB exstquendum opem ferinuis,boc npbis pro- ropnasterium Saactse Maria: i'n Aurionno, et niona-
cvJ aubki ad statum tecreni regni corroboran.dum et Sterium Buxidp, et ceUulam Serailiaco, et monaste-
ad «temas vitae beatitudinem capessehdam profutu- rium Caladon. Haecorania, sicut diligenter inquisi-
rnm esse conlMiBWS.Sotnm igitur esse vplumus tum babemus, cum omnibus ad se pertinentibns et
oranibus.fidetibiw np_^% i«raatent4.husscilicet et fu_-ft in scriplis auihenlicis Sancli Gervasii inveniinus, ad
tBch>rsraa. -aef # Aqnim|§ rqwrtehtes, euna in n^^dicjatrii.eccles|ani sancti Gervasii juste et legaiitec
Brbam Cenoroanis rn"**ffrifg_y1*- qua» Aldrkns pertijienl. Ex qujbus iubeutes praecipimus ut feti-
3wa»raMis episcopus regep yi^elwr, cleria et Def vitatibus iiiorum sanctorum in quorum memoriis
M*«j=hjtibi eo»sisi««itesra: nostrara adyeperunt prser ipsa ccenobia ..dkala esse noscuntur, per singulos
anitfiaBfeet,«fipg_ne»$soat guod- nooas et deci.raas» aBjjos a^ ptajfixam matrem et civitatis ecclesiam
B«de Becessarios sinopiu» b^baBe delsebant, fidejes censps ab qjsis qqi. eadem coenobianastro beneficio
B«&tr««IUVJBSSaj^cii, l*eryasji rau^e.beoeficiarjo t^eat lraehteft 9,4 opus episcppi vel fratrom ibi de-
Bossidetent, aot, iieglweivter pBi^jtjerpfttT.ajit ppr |«jitihro et,adJn^am eeclesfam restauraadara et nunc
«ittts anj_ij_|&*a]$-a^^ et .«mplicjtejr et. Mttrjs te^p-^ribus persplvanlur, et refectip ca-
deorfc^Uuftfaos. ut; npstja io.pei^j*i|c*»}lasf^ BBjueisSaflfiti_5eryasiioptima ab epdenv abbate qai
Item quaUte*'secundo*» aeiiqiiam c^nsueiu4|ne# jnymm cojjrol^uro!tunc temporis babece videtur, in
tt jqssJoBemdpjpiai et geBitoris nostri Carc^ paav praedicta festivitate libepti atumo fial, sicui npslram
s^Hii^6iB*«imgustia^««stiam ijiepUep de^j^a a^rjjiajpj^. j^ta l^jraficia bAbere yohiexi^t; ut BQbis
«•^Jfc»lt.fiBBB*ljWfcl67,^BB^ T .j . , . _, *i- -
 t<ai DIPLOMATA ECCLLSlASIiCA. 1222
seu dece.ssoribus vel genitoribus nostris propter jACorraa, et Noviomor, et Bostiliaco vicis publicis.
ablationem vel minPraliOnem harttm rerum jam Haec autem omriia quae riomrttittiiri snpfai inserta
dictce ecclesiae aliquod detrimentum aut perkulurii sunt, ut jam dictum est, evidetiliuS et ddigentius
regni non accrescat, sed pereririisitemporibus sub tiivestigatum habemiis*, Ct iri attilienii'c1s ejttsdem
jttfe eiusdem ecclesiae permarieanf. Divitis a eiiirii •&clesiae scriptis ipsis cfeficls ririftbDlMantibOS repe-
Qanonkis.omnibuset ecclesiis bapfisihalibus iri pfa4- fhrios, siVeariasvinaS qti^fdpfer*jSMtxitatetriivel
dicfee urbis parochia' corisisfentjbus, cttjuscunqne propter ignorantiam nominum villarum in hPc proe-
juris sint, cerisus ciirictos tam in oleo qtiaih iri cera ceptp non sunt inseftse', atf jam dictam ecclesiam
jive denariis plenitter parliDiis pfaefatae ecclesiae, juste et legaliter peffittetfe; Sripe^quibrisliair ttostra»
siciit in plenariis et breviarus ejusdem matris eC- auctoritatis litteras fifefideWCVimus,per quas sta-
oiesiaecontinentur, per singulos annos absque ulla luenteS omnibns qur iri pfaesenfr terripofe aftrtfuturis
cootradicfione aut riiora persbivr pfaecipimus. De femporibus ex meraofafae'matris CcCIesiSbcneficia
yicis vero pubiicis ac pfbpriis vel viliuTisj"am dictae asSecuti sont atit arsseqht poMrunf:, pfaecipIfiniSut
ecclesioe, quas fitfefes riostfi riosffa Iargitione na- de omnibus conlaborationibus terrae, tam feni quara
oent, omniiio praecipimus u'f rionaeef deciittaepa-f- ahhonae oroniuiri-genefunf, tam' de Sua (lbrainationa
libus praescriptaematris eeclesioeab eisdeiri fideUibttsBqhSrri et de vassailWurirsuorntt, de^vfVerkiis qub-
nostris libenter et pleriiter persolvanlur, et aediGcia qtte et perdohatov de*paMtioiHbo*et pascuariis, de
ejusdem ecclesiaesive dofrioruihad eam iriffa Civl- iterbatkis et pttllfe, de _^cationfbus et pastionati-
tafera pertinentium feaedilicare vel resiaurate fa(- ci3, id est, de gtandetk^s, de aMlef,-e# coUaboratio-
cianf, id est, de villa Tavida, de vflla Lugdtthd, de rifbris qtrae in hoftis sttr#, de mftffminibas aniraa-
vflla Baladon, de viHa qufe Brdgiiiis sfae NovaVifia Snrii « casers qui fhHrt, deyaefearWHsdottiiiiicatis;
nuncupatur, de vifla Pfadellis, de Murriiaco, de' vTfta ac de omnibtts redditipnibtts quae ab homimbus me-
Guilis, de tertia parte de cella Sancli Alriiiri, de fnofataematris eeclesh» recipiaritrir, excepto hosti-
tertia paf te de cella Sancti Dlfacii, et de terfia parte lehse, id est, de bubas e« eonjeeW a* carros con-
de cenp Sancti RfgmTff, de vifla Boufido, de Ari- stritendos. De his autem emnBHfS'pfaeciphmiset ceri-
gOno, de Soleriinis villat, ef vfcp et. cella Vffmefb; Snra htgitiinom et rrOnaS-et deciftfas amniS'singulis
et de viUa ApiliacO,el de Aldfino, et ClauSidO,de paTtibus prascriptae fnatris- eeclcsiSe absqrie rilia
NoviUaco, ef FattisnOriTa,et Campo Sigirico, Lu- marritione vel dilatione reddefff, Wsuper resferifa-
iciaco, ef monle, et de CorirmTscetla Sahcii Leode- fiones tam in prsefixa eeclesia qriam1m donMbnsj'tt*ta
1
gafii, Angor, et Boulif, de Vinogabfon cura srils ap- eam ardjacencibnsin tegumerrtis-et feStau*f'itienfbals
Jieridkiis, et Ailirio vFcb pribffco, et Bfuslor et So- Gpfo possibiiitate rei^qttasfn beBeficMmieiTride
geriria vicis pttDticTs,et SitvTaco,-et de vrfta Vffiaco- possidet facefe non Begl^itSs,- S*?gfaftahV nesfram
et TricionO, et Silgiaco, et SaBbrolio, er Vrnoriio et eadem beriencia orinsqWsqne vekfom' nabcTe
vico publico, et de villa longua, et de villa' CaSftpa- yoluefit. Praseripts vero' Winen,eia,vbW tft: ftdel.*s
niaco, et de toriedralio, de Geifeda VfCispribBcis, «testri SttpradieWceBsnfti^coriseriSff 61 berievoleri-
et de vUlaDidas, et de Tredenttrj ei Vitleria, tadfi- tia ejusdem ecelesne e^fseopf teftearit iAp_ttedom iila
miacO,Calsaho, et villare' de' Vernb-et Adillahftaeet cam «i&qtoR ii rfatrx mi<m ntnVere«identttf mri-
Vigra', et FonfariaS, bt S-atiriiufo, et Braflato, tiA- tsire posShnus et SaepMedleta* tjiecles!*'qjriaSJuste et
caria, Dotahoiorio, et paWem de Ffalinfdb, Hiith- tegttime,- utiriqOWlWWhabemri^.deB^
daria, Dirigeto, vlffare' de Vcfrio, Ciermfcio eHCa- Domifto, restitttt atqiri* feddefe 1ri«rT6anrm*.tStfak
miliaco, de TraximariasV <**Coxiaco vico publico, oteftibn* voWs iolfait sft, qwe« sr afiqriis vlestftrm
et viUa Anloniaco, de viHa Bonatfa, et de omnibus «»s«terit «p»i BaBejuteSiehemrtosW^ shrt coBtetfi-
villis quaead ceUaai Saneti Harliui infra murum ci- nendc- aut negligei-ide> a<d&npfere«srlfffcfft^qnia vo
vitaiis pertinent, et-de Caagiaeovico publico, et de fainras atqne pwMMyimttts ifl pi««f}c»ipita!'#fbis epi-
j»iUa Limbriaco, et Verincellay ei Verniaco, et viUa scopas in jtire ejosdem- sccajsin «aWHi SWaBivel
de Ferciaco, et de PbficfaCO',de Cariliaco, Priliaco, " eanohicoroar swriruimpotestateM yel1 d»mt*riaf9eneta
de Vrgfa, et de bteri«ncioHidingi, et de villare ei easdem res revocare facia» atoqqe dun» IfS quvjam
de vaUe Bovonrs, et de BrtNHaeO,et de CafbOnarTiis, dictoe ecdesi* re» «e» be«efieial aostra largit«Me
et de rrriiBalco,et de Sidfego, et de PaciacO portu habehanl in nosWam •rtD^tprSsBBlferar pro-eadeBi
super Garronam, et de Gaureco, Ct de- cella qriae negligentm *tqn# ootfterapt* ratioHUs '«dere. Et
LOhgoSrivocaroT, e* de*Gajrifcco, et de Flofeco, et praevideat nrtusquisque nteiBarii ibt -MidWiseriten-
de vico Diablentko, et de cielraAfciacis, et -di vfila tiara, Qui negHgit«wfti*, firdaf <^r»n», et _M»himc
Cmiracd, et Bvfriaco, et Calla, et Commoffaco, anhjloritaiem, sire pr» eeftto* neppmta< vel edri-
«l de vifla Andofhtco>, et de vffFaGriniaoo, et Marti- tempto ipsa perdsnt beriefkr»*»,Et ut Irsec'}«ssTono-
rilaco, et Lrvefofes, et Sisciaeo, et de ceila Dofflo stra veritts eredotur etd*HgeB^e8corteefvetur*,*<qtte
regis etde pago Araanehse, iir quo Sunt maneflles ftt emnia a volite pWieiSWr e*«ilrmWs fetnris te*m-
yiUaeSanctj Gervasu, et de curte Busane, et de No- noribus teneatur, de annulo nqstro spbter hasj^tteras
viomo, ef Scomoiaco, et CarijiliacP, et CorriaCQ,et npstfas jussimpssjgiUajJci^
« VPXcorrupta. b Vide<}apitala-^G«foIiJitit,'J,«.<»;
 1223, . , LUDOVICII COGNOMENTOPH 1224
Hirminmarus notarius ad vicem Theotonis reco- A Vulvinus nomine, cnm episcopo Brixianae Ecclesiae
gaovi et subscripsi. Chnniberto nomine commutaverat, et e contra sibi
Data U Kal, Januar., anno, Chrislopropitio, 19 im- placitam acceperat commulationem: quaj dum utilia
perii domni Ludovici piissimi Augusti, indictione 10. post aliquot dies idem Rataldus vener. episcoptts
Actura Cenomanis civitate in Dei nomine felkiter. praefatae S. Zenonis Ecclesiae esse cognovisset, da-
Amen. , tis in fecomperisatione pacli praedictae Brixianae ec-
CLXXVI. clesiae congrqentibus rebus, ac mancipiis a Petfo
CIPLOSA LOTHARII PROMONASTERIO VERONENSI. quondam ejusdem ecclesise episcopo commutatis,
{Anno 835.) pacti praenpminatae S. Zenonis ecdesiae conquisivit
[Ughelli, Italia tacra, tom. V, pag. 717.] ad habendqm: sed quia regiaepotestatis roissus inter
In nomine Domini nostri Jesu Christi, Lotharius has defuerat commutationes pro hujusmoii occasio-
Augustus invictissimi domini imperatoris Lndovici fi- nibus adimendis, ne ideo ab eadem ecclesia auferan-
Uns, tur, quoniam legaliter absque regio misso non pote-
. Quidquid enim in nostra vel procerum nostrOrum rant cbmmutari, hanc nostram. auctoritatem super
proesentia recto tramite secundum legem definitum praefatas commutationes addere libuit, per quas jn-
fuerit, opprtet nostris confirmare oraculis, ut >j'ure ___>
bemus sanum mansurum : sancimus ut nullus fide-
firmissimo maneat inconvulsum. Igitur notnm sit lium sanctae Dei Ecclesiae nostrorumque, ab hinc in
omnium -fideUumnostrorum, praesentium scilicet et anlea inde aliquam pacti saepe dicli monasterii S.
futurorum, sagacitati, quia cum, raissi nostri in Pi- Zenonis inferre proesumat contrarietatem, sed liceat
scaria ad universorum causas aqdiendas, et recte ei,.ut justo tramite acquisivit, quiete rectoribus
judicia-terminanda resedissent, ibique veniens Leo ecclesiae ordioare atque disponere quidquid utilitas
abbas, et advocatns Sancti Zenonis Garimbaldns no- praedictae dictaverit ecclesia3. Si vero, quod futu-
mine, unde idem Leo per ordinationera Rataldi ve- rum npn credimus, aliquis dux, comes, aut cusjulibet
nerabitis episcopi esse videbatur, interpeUavisse Ra- administrationis, aut privata persona conlra omnia
gileusum.et Bagipertum advpcatos Goradi coroitis, supradicla moliri aliquid praesumpseril, seu infrin-
dicentes, quod pars proefati Goradi silvam quae dici- gere, vel corrumpere ex parte, aut ex toto tentave-
tflr HostiUa, et pascua pertinentem, et jure S. Zeno- rit, sciat se compositurum mille mancusos auri
nis sup jure occupasse illicite et contra legem; pbryzi, medietatem camerae nostrae, et medietatem
.qnam rem dum praelati missi nostri per se minime jam dicto monasterio S. Zenonis, si aliqua contra-
definire poluissent, in noslram hanc pleniter delibe- rietatis yiolentia illata fuerit. Et ut hoc certissime
randa inssimus venire praesentiam. Qua de re dum .-i credatur, et diligentius observetur, manu propria
diligenti adliibita investigalione rei veritatem inqui- roboravimus, et annuli nostri impressione insigniri
reremus, detulit pnedictus abbas optatis [obtutihus] jussimus.
noslris praecepta aritiquornm regum, nec non et bo- Dructemh-ius subdlaconus atque not. ad vicem
nse meraoriae avi nostri doniini Caroli prajslantissimi Hermenfredi scripsi.
imperatoris, vernm etiam et ayunculi nostri Pippini Data xvin Kal. Febr., anno, Chrislo propitio, im-
.quondam gloriosi regis, dorakiique, et genitoris no- perii dom. Ludovici serenissimi imperat. 20, et Lo-
stri Ludovioi serenissimi Augusti, quae dum relegi tharii 11, indict. 11 [12]. Actum Mantuaein palalio
fecissemus, comperimus juste et rationabililer pacta regis in Dei nomine feUciter. Amen.
monasteru S. Zenonis in omnibus pascuorum, etca- CLXXVn.
puU, seu decimae, et omnera exactionem pertinere PROMONASTERIO SANDIONTSIANO.
absqne qualibet in parte aliquod redhibitionis debi- (Anno 833.)
tum, salvo suo jure in integrum territorio, ubi Ho- LUDOVICI IBP. PR£CEPTUB.
stilia nuncupatur, cujus fines sant, a Pado usque in Mintriacut in pago Parittenti Hilduino abbati Dio-
campura Turmioni, et a fossa Lubia usque ad fos- nysiano conceditur ".
sam Regiam, et pplikinem juxta castrum Reveri.! [) [Apud Mabill., de Be diplom., pag. 541.]
Ideoque ad praefatnm ganctum ac venerabilem hos In noroine Domini Dei et Salvatoris nostri Jesu
nostrae auctoritatis apkes fieri jussimus, per quos Ghristi Ludpvkus, divina ordinante providentia, im-
absque qualibet inquietudine abhinc in fuiorum no- , perator Augustus,
Stra anetoritate teneat, justeque fruendo possideat. SoUkitudine imperiali et Christianae reUgionis ar-
Insuper retulit nobis Rataldus episcopus, cui praefa- dore ae cultus divini studio permonemur pro vene-
tom monasteriBm nosira auctoritate ad regendum rahilium locorum cpgitare augmento et mansuro sla-
commissum erat, eo qnod Goradus comes aliquas ei bilimento, quoniam spirilualium praeraiorum est
inferat contra cansationes de qnibnsdam rebus, et . muniScentia, cumDeiin Ecclesia piis.et locis reve-
mancipiis, quae olim praedecessor praefati Goradi, rendissimis a nobis Chrislo auspice poteslate com-
' * <-Hsec donatio facta est a Lridovico Augosto in visitur. De Mintriaco, Ifi'ri/, mentio est in libeUoDe
gratiam oratorii beatae Mariae, quod Hilduinus anle transratione saricti Viti, num. 16 in saeculi iv Bene-
pedes beatorum martyrum aedificaverat, nimirum in dictini parte l, pag 533.
crypta subterranea, ubi etiam nunc oratorium istud
 i22g DIPLOMATAECCLESIASTICA. 1226
missa largitate promptissima festinatur coBCurrere : At\.quondam eam per nostrum beneficium habuit, sive
praeserlim cumnihil credamus minui ab reipublicae ineadem ipsa villa, seu'aliubi ad jara dktara portio-
jure, quoiies donis imperialibus aliquid sanclis Do- nem quaeque perlinenlia fuerint, tam mancipia
mini (quorum virtute posl Dominicara pietatem quam cuncta quae eidem atlinere legitime dignosci
imater terra videtur contineri et orbis universus valtterint, cum omni integritate per hoc augustae
misericorditerregi, humana quoque fragilitas suble- auctoritatis nostrae praeceptum Jesu Christo trium-
vari, et nostrum Deo favente imperium gubernari) phatori nostro atque genitrici ipsius Domini Dei
manu locupleti, ntimperialem condecetroajeslatem, aeterni, sancto denique Petro clavigeri ac sanctis
fuerimus Iargiti, ejus prsecipue providentia illique pretiosissimisque Christi martyribus Dionysio, Ru-
poiias alacri animo et devotione debita conferentes, stico et Eleutherio, nec non omnibus sanctis Dei,
qtti Sanctus sanctorum communem captivitalem no- • quorum in eodem sacratissimo templo patrocinia te-
stram redemit, et eos sanctificatos gratia coronavit, nentur cum honore recpndita, pro proesenti et perpe-
atque nostrum ipso auctore regnura, si jussis insi- tua nostra salute, conjugis atque prolis, sive imperii
stamas operibus, ad perpetuum promisit secundum statu tradidi praesentaliter in possessionem aeternam,
potentiam suam transferre imperium. Tanto enim excepto ea quae ad praefatam domum reverendissi-
pltts regis amplitudini res propensiori incremento i> _j mam de rebus ipsius matris Ecclesiae una cum pri-
proficiant, quanto ex eis studio pielalis locis vene- vilegio jam diclivenerabilis viri Hilduini noslris ora-
rabilibus fuerit commodatum : quia ideo credita Do- culis Confirmare studuimus : qualiter ex ista pro-
mino miserante suscepimus, ut optima dispensatione prietalis nostroe datione et rebus, ut praedixirous ,
ejiis omnipotentiae non dubilentur restitui, et nos confirmatis secundum ordinationem quam idem vir
pro coUatis possimus fiduciam adipisci in soeculis Domini consensu nostro in sua coufirmatione dis-
supervenientibus praemia aeterna tenendi. A paterna posueral, pleniter videatur adimpleri, ad luminaria
equidera praevaricatione notum est humanum genus scilicet exinde ibi proyidenda, et ornatum in ea con-
corporeae mortis nltione multari. Quapropter qui gruum et dignum procurandura, vel quidquid in re-
certus est qnandoqiie venturus terminus et incertus paratione et emendalione sui necessarium fuerit per-
formidatur eventns, in hujus aerumnosae coecitatis .- agendum; et ut iu feslivitatibus , Purificatione vi-
ignorantia redimendum est tempus mullis largilio- delicet sanctae Mariae, ac die martyrii beatissimo-
nibus, placandus est Dominns nostris oblationibns, rum Petri et Pauli, et pro honore omniura Aposto-
et sancti ejus conciliandi snnt nobis devotis dona- lorum et solemnitate gloriosissirai Christi marlyris
tionibus : quippe quoniam, etsi saepius beneficia Sebastiani, atque in anniversario nostro, et dilectae
saecularibus impensa negotiis digna minimis vicissi- QI conjugis nostrae Judilh, quando hoc Deus voluerit,
tudine defraudantur, nuUus procerto est qui du- ex jam dictis rebus monachi ipsius sancti coenobii
• bitet, quod ea quae superno iuluitu in amore Dei omnipotentis et bonore sanctoruni ac
peraguntur,
aeternaevitae remuneratione rependantur; etiam et nostra memoria refectionem habeant, semotis sola-
apud saeculnm iraperatoria religio elatis laudibus tiis charitatis , quae derebus Ecclesiae in solemni-
nttUatenus deficit, cum Dei Ecclesia augmentatio- tatibus deputatis ad hoc riostra auctoritate confir-
nibus pro Christi amore novorum operum ac do- matis babebunt. Et in iisdem diebus juxta ppssibi-
nis uberrimis pfoficit. Idcirco notum esse volumiis litatem ex his panperura refectio fial : quatenus
omnibus sanctae Ecclesiae Dei fidelibus ac noslris, sicuti pro proedecessoribus noslris regibus fratres
praesentibus scilicet et futuris, quia vir venerabi- illins congregationis privatorum beneficiorum eom-
lis HUduinus abbas religiosus monasterii sancti moditate speciales orationes raore laudabili et quo-
apostolorum Principis, excellentissiraoruraque Chri- tidiano celebrare sunt soliti, sic pro hac nostra
sti martyrum Dionysii, Rustici et Eleutherii spe- speciali benedictione , dum in corpore vivimus, sa-
cialium protectorum nostrorom, ecclesiam ante lulem, etpost obitum aeternam nobis. benediclionem
pedes eorumdem beatissimorum martyrum, ad lau- precibus satagant impetrare. DecCrnimusetiam per
dem Dei ac Domini et Redemptoris nostri Jesu Chri- JJ potestatem Regis regum, qui nobis quantam voluit
sti, in honore sanctae et inviolatae semper Virginis potestatem miserkorditer contulit, in cujus mann
cceli totiusque mundi reginae, gloriosissimae geni- corda sunt regum, per interminationem et obtesta-
tricis ejosdem Domini omnipotentis Mariae,ac sanctii tionem ejus futuri judicii, nulli licere successorum
Praecursoris Christi, atque sanctorum Apostolorum, nostrorum aut monasterii ipsius rectorum, vel alii
Martyrum quoque et Confessorum, Virginum , om- cuilibet magnoe, vel parvae personae, haec quae a
niumque Domini electorum divino respectu etsuper- nobis pia intentione tradila decreta et promulgala
norum civium veneratione prO nostra, conjugis, sunt, in quoquam conveUere,: aut res ipsas in bene •
etiam prolis, ac salute sua perpetua oedificavit; in ficium dare , vel ubi et ubi distrahere,: sive, pen-
qua arixiliante Domino suoque Iaudabili studio labo- siones aut exenia vel exacliones, redditus quoq.ui-
rante permnlta et pretiosissima sanctorum pignora seu functiones earura in suos suorumque usus, nec
coUocavit, ad quam ecclesiam gratia Salvatorisi non quocunque ingenio, calliditate vel arte aliqua
nostri inspirante ptenissima deliberalione partemi atque occasione in quamlibet aliara partem, riisi,
villae quae Mintriacus dicilur, sicut Fredebaldusi ut praefati sumus, in utiUtate ipsius sanctae Ecclcsioe
PATROL._CIV. 39
 1427 LUDOVJCI1 ,C06NOME»T© PII i22g
et eleemosynaenostrseaugmento dispendere, et sicut A auotoritatem, nropter reyerentiam merooratorura
soepe scripti fidelis nostri obsequio rationabili pro- sanctoruro, et aelernaerelributionis fructum, nostra
videri annuimus : sed sub speciaUs custodis , qui confirmaremus auctoritate. Cujus pelitioni libenter
fideUs, religiosus, efregularis eidem divino domi- annuentes, postulata concessimus, et ea per hanc
cHio seiriper abbatis etfratrum electionedeputabitur, nostram auctoritatem .conficmamus.Quapropter prae-
dispensatione et ordinatione haec donatio nostra so- eipienles juberous «t nullus judex publicus, vel alta
lerti sollicitudine procurata pro destinatis et debitis quaBlibetjudiciariae potestatis praediia persona, in
oeterrtae retributionis obtentu fideliter conferatur. pcctesias, aqtlopa, yel aarps, seu reliquas posses-
Successores nihilominus nostros obnixe deposcimus, sipiifis roeroorati piftriasterii, quas moderno teropore
ut sicuti ea quoeipsi pro sua salute statuerint, a suis ifl qujbusljpriet.pagis et territoriis iufra dilionem iru-
decessoribus voluerint observari, ita hanc constitu- perii oostri jusje^t 4ggaJi.t.er possidet, vel quae deia,-
tionein nostram, quam pro prosperitate nostra, con- peps ifi j5ne ipsjus gancti Joci voluerit divina pietas
jugis, et prolis, et slata iraperii confirmamus, firma ajugeri, afl causas judkii-rio more audiendas, vej
stahilitate inconvulsam manere , et fine tenus per- fteda exigenda, aut mansipnes yel paratas faciendas,
petuis temporibus inviolatam conservare procurent. autJidejussoEes ^pUendos, authomir.es ipsius mor
Ut vero pleniorem obtineat firmitatis vigorem, eam j } «asieriijiam ingejmpssuam et seryos, super lerrara
manu nostra subter firmavimus, et de annulo nostro ipsius coramaneftles injuste distruigeodos, aut, sicut
sigillare jussimus. joproedicta auctor.Hatedc-inflijn*#eraioris continetur,
Signum Ludovici serenissimi imperatoris. epnsuetudinarios dJfitMngendos,»ut telpneum tollen-
Hirminmaris notarius ad vicem Theotonis reco- dum, aut ullas redhibitiones aut iilickas occasiones
gnovi et subscripsi. reqnirendas, ullo uoquara tenjpone iflgcedi audeat,
•Data decimo tertio Kalendas Februarii, anno, •xel ea quae supra Hiemorata supt penims exigere
Christo propitio, decimo nono imperii domni Ludo- praesumat. Sed ltceat meroorato abbati suisque suc-
vici piissimi Augnsti, indictione 11. Actum Vern pa- cessoripus res prgedicti mpn&feteriisub imraunilatis
latioregio inDei nomine feliciter. Araen. nostrae defensione quuHoordine nossidere. Et quid-
CLXXVIH. <quidexinde iiscus sperare poierit, touim nos pro
asterna remuneratiane proefaio monasterio concedi-
PRPSMONENSI S. COLCMBi! MOl^ASTERIO. .Bius, ut in aliraonia paupernm et stipendia mona-
,(Anno833.) -enarura ibidem Dco famulantiura perenniter proficiat
PxavtJSgraph 0» iffiudJ). Bpuqnet., tom. VI.] in augmentis. De viUis vero superius nprainatis, vel
4n nomine Domini Dei ot Salvatoris nostri Jesu^ ~>de omnitos rebns proesenti iempore juste possessis,
"Chrisii.Ludovicus, divinaordinante providentia, im- sic inditiope ipsius mopasterii perpetuo perroaneant,
perator Augustus. sicut in auctoritale donuii el genitoris nostri vel
Si petitionibus servoram Dei justis et rationabi- praidecessorum reguro coutinetJir: quatenus ipsos
libus divini cultus amore favemus, dignaeretributia- monachos, qui jbidera Deo famulaniur, pro nolis et
nis praemio nos a Domino remunerari fideliier cre- «onjuge proleque nostra, atque slabilitale totius imr
dirous. Idcirco noverit omnium fidelium nostrorum, perii nostri a Deo nobis coucessi, ejusque clemen-
tam praesentium quam et futurorara solertia, quia lissima miseraiione jier immeosum conservandi,
vir venerabilis Sulpicius abbas monasterii S. Co- jugiter Doroihiraisericordiam exorare delectet. Hanc
•lumbsemartyris Cbristi, in quo ipsius et S. Lupi itaque auctoritatem, ut pleniorem in Dei nomine
confessoris Christi corpora humata venerantur, de- obtineat vigorem, et a fidelibus sanctaeDei Ecclesiae
tulit obtutibus nostris quamdam auctoritatem im- et nostris vorius credatur, et diligeotius conservetur,
munitatis domni et genitoris nostri Caroli bonae manu propria subter ftrmavimus, et annuli nostri
memoriac piissimi Augusti, in qua erat insertum impressione signari jussimus.
quaiiter idem ipse et antecessores ejus, reges vide- Signnra Ludovici serenissimi imperatoris.
licet Francorura, praedktura monasterium, ob amo-i ? Maginarius notarius ad vicera Theotonis reco-
rem Dei tranqniUitatemque fratrum ibidem consi- guovit.
stentium , sub plenissima tuitione et immunitatis Dala iv Idus fcnii, anno,,Christo propiiio, 26 impe-
defensioiie babuissent. Conlinebatur eliam in eadem rii dpmniLudoviei serenissioti imperatpris, indktione
auctoritate quod Lotharius et Dagobertus quondam II. Actum Wprmatia civitaieinDei.pompiefeUciter.
reges eidera monasterio quasdam villas concessis- Amen. CLXXIX.
sent, quarum vocabula sunt, Cersiacus et Grandis-
PRO»-pN_ASTERI0 CORBEIiE spy«.
Campus : easdemque villas vel quidquid eo tempore
juste et rationabiUter praedictum possidebat mona- (Anno 833.)
sterium, idem domnus imperator per eamdem con- [Apud Schaten, Annalet Paderbernentet, p. 91.]
firmavit auctoritatem, ut suo et successorum tempo- In nomine Domini Dei ct Salyatoris nostri Jesn
ribus jore perpetno a praelatis et agentibus ipsius Christi, Ludovicus, divina ordinante proyidenlia, im-
monasterii possiderentur. Ob firmitatem tamen rei perator Aqgustus.
postulavit nos praedictus Sulpicuis abbas ut paternara PnjjjUjttssangtae Dei Ecclggiig,iBestriiiauiejdd?H-'
(220 MPLOMATA ECCLESIASTICA. 1230
bus, pTaesentibus scilicet et futuris, notum esse./"Lquantumcunque in eodem sale aabere yisi sumus,
volumus qupmodoCogrbeiensenionasterium in Saxo- jierpetuo consistat, sicut dixim.us, ad necessitates
nia, prppitiaple ,J)o,minp, cum conseqsu fitjetipm seryorum Dei in me.inorato monasterio degentium
nostrorum, jn .bpnore S. Stephani protonifirjjjrris fplciendas. Et ui hasc nostrae largitionis auctoritas
Christi devotissima inteptione fundavimus, et ,jbi firmior habeatur, de annulp nostrp subter eam_jus-
connwtentia Subsima, quaeque prae manibus invepi- simus sigillare.
raus, debita lai-gitate piwdklo sanctifkatipBis locp Maginarius notarins ad yicem Theogonis reco-
jiostra ia eJeemoSyna coniulimus : insuper eliaro, gnovi..
quia locqai mercatipnis ipsa regio indigebat, mpne- Da.tavi Idus Junii [AL ms, vetus.,vi Kal. Junii],
tam BpstraeaBCjqr.tatis publicam ultra ibi semper anno, Cbristo propitio, 2() hpperii domni ~~~
Ludovici
fcesse Cbristo nriljtaglUjfis proficuani statuimus,, serenissimi intperatoris, jn.tJi.ct-11« Dei notuine.
quaienus cura qnmi jnlegritate, absque ullius con- Amen.
Uadictione yel impedimenti qccasione, locus ipse axxxi.
sanctitatis omnem iade reditam postrae auctpritatis CCENOBHIM GLAIWAJOLIENSE FOSSATEi*^ISrjBnCITCfi.
pnblicnm possideat, et nMUtaiibusmonasterii per- (Arm 833.)
petnis teraporibus irroltiplkatttm n^sjrum hpc largi-. J* [Bahiz., CapituL, tom. ,U, ,pag. 1436, ex chartulark)
monasteru Fossatensis.]
tioois donup PROACM-& «t fid!n«aUperpetuijate
.bseconraia a.ufiJorijatisnostrje dpoa sibi poliatur et In nomine Dei et Salyatoris noslri Jesu Christi,
.teneat, a-muli nestri jnroressiojje suhter robqrajodp JjUdovicus, divina pj"dinan,teprpvideplia, ijnperatPr
,fkroanedecreyimtis. Augustus.
SigBumLudovici serenissjmi imperatpris. , Si petitionibns servoruia Dci justis et rationa-
Hirminmarus notarius ad yicem Theogoais reco- bihbus divini cultus arppre faverous, superna nos
goovi et sabscripsi. ^gratia muniri non diffiajmus. Noverit ergo omnium
Data Kalend. Junii.anno, €brislopropitio, 20 im- fidelium tam praesentium sciticet quam futurorum
perii domni Ludovici piissimi Angusti, indict. 11. solertia quod venerabilis cpmes Rorigo nomine re-
Actum Wonnatia civUate in Dei nflmine felicjter. tulil serenilati nostrae qualiter quoddam ccenobium
Amen. in pago Andegavo in loco qui dicitur Glannafolium,
CLXXX. siuim super fluvium Ligerim, quo venerabile corpus
PROEODEM «ONASTERlO. sancti Mauri, patris Beuedicli discipulj, jacet huma-
(Anno 851.) tum, ubi olim ipse Deo dilectus tum sibi subjectis
. [Apud Schaten, ibid., p. 92-] *T multis fratribus sub sancta Regula deguit, deslructura
In nomine Dprairii Dei et Salvatoris nostri Jesu inveniens, admonilione divina commotus, ob redem
Cbrisii, Ludovicus, divina prdinante prpvidentia, im- ptionem suoe animae, eumdem locum cum sua con-
perator Augustiis. juge Bilehilde assumpto labore restaurare et ad
Si UberaUtatisnostrae munere de beneficiis a Deo piislinum statum pro posse reslituere curaret. Posi-
BObiscoUatis locis Deo dicatis aUquid conferimus, modpm vero venerabilem abbatem Engilbertum coe-
id nobis et ad nostram mortalem vitam feliciter npbii Fossatensis evocavit, eidemque et sibi subjectis
transigendam, et ad aelernam perpetualiler obtinen- fratribus commisit ut religio rcgularis de divinis,
dam, profuturuin liquidp credimus. Idcirco noium sicut dudum, perpetuo conservaretur. His ergo ita
fieri volumus oranium jGdeUumnostrorum, tam et nobis patefactis, exhprtatus esl magnitudinis nostrse
proesentiumquam et futurorum, solertiae, quia cnjn excellentiam ut ipsum locum sub nostra suscipere
nos monasterium in Saxonia propiiiante Doroinocum dignaremur defensione et immunitalis tuUione, et
consensu fidelium nostrorum in honore S. Stephani quemadmodum caeteii abbaies monachorum per im-
protomartyris Christi devolissima intentione fun- perium nobis divinitus concessum consistunt, ita et
daluro habuissemus, nomenque NovoeCorbeiaeaptas- n 'Ihira cum abbate et monachis et nebus vel hominibus
serous, alque ibi coropeteiitia subsidia quoeque prae eidem mopasterio juste ,suJb_jectisconsistcre face-
mauibus inveneramus deiiita largilate praedictos%n- remus, et per nostros jrape.rial^sapkes abjiati jam-
clificationis loco in nostra eleeraosyna conlulissemus, dicto Fossatensis coenobii cunctisque ejiis successo-
Warinus quero in eodeni raonasterio abbalem prav- ribus providentiam et dorriinationem aique subje-
fecimus.,suggerendo petiit celsiludini nostrae, ut in ctionem, nea regularis qrdjjjjs traniite anipUus de-
meraoralo ducatu Saxoniae locum providereraus ubi Cidat, habere concederemijs.. Cujus peiitiphem, quia
sal fieri ad cibos mQnachorum in eodem monasterio rationabilem imo Peo amaMIftmesse «agiiovimus,
per tempora degentium salkndps atque condiendos iibenter suscepimjM, & smi pptiii,. iia et conces-
potuisset; qood et per hoc nostrae auctoritatis pra> sjaius. Vpiwaws M$> M fimdims Aiim »m re-
eeptum in ducalu Jtydjnisvelt , quantuincunqve ctpres supradicti raoaasMwiiatfue^ayns iDeo devoti
juris nostri in illo sak, quod est super fluviura [Al. ip^iiis loci ipsoroJjtajuni,de quo *»tio.8gitor, yideK-
mt.i&us: nostri in iUo et fonte qui est SAiperfljt- cet Glannj, penp^Jm. bajfeeaajt,;te*e*iit abjue possj-
Tium] Wisera, erat in pago Logi. Per quod sta- deant et gubernmt, magnamque frmvtdeBjjam sem-
toentes decernimus ut sub jure istius monasterii, per de eodem loco habeant, instantiam euaesoJJicitB-
 1231 LUDOVICII COGNOMENTOPII 1232
dinis tara loco quam congregalioni vigilanti curam. A roembranae uno tenore, ut una sub theca sancli
omnibiis adhibeant. Tales quoque ibidera praepo- Mauri habealur, et altera a praedkto abbate Engil-
nanl provisores alque rectores, magistros et proe- berto in Fossatensi coenobio conservetur. Si quis
positos, quomm iiutu atque dispositione cuncta se- autem insanus et Deo contrarius fuerit, qui hoc no-
cundum Dei voluntatera alque secundura regulam slrae auctoritatis proeceptum violare praesumpserit,
sancti Benedicli interius et exterius perficiantur, et a liminibus sanctae Dei Ecclesiae expulsus, el ab
ad modnm et simiiiludinem Fossalensis monasterii omnibus episcopis totius GaUiaeexcommunicatus, a
Chrislo Deo devote famulentnr, et in omnibus eam coetu Christi fidelium sit segregatus, et cum Caipha
seclentur formam ut cunctis peculiaribus postpositis et Pilalo, Juda quoque traditore Domini, poenas
juxla traditionem aposlolicam cuncla possideant aeternas sustineat, atque cum principe doemoniorum
«ommunia, ut sibi salutem mereantur perpetuam sedem gehennalem , cum a corpore ejus anima
acquirere, atque semper dominationi, gubernationi exierit, sibi paratam inveniat. Ut ergo haec aucto-
et potestali unius abbatis subjiciantur ac obedientes ritas obtineal firmitatem per saeculaindustria [Forte,
existant. Et quoniam in jam dicto loco Fossatensi inconvulsam] hujusmodi manu firmantes propria,
•nemo mortalium, absque eis qui ibi in Christo mili- eam annulo nostro jussimus sigiUari.
tant, nullani consuetudinem aut redhibitionem re- IB Signum Ludovki imperatoris.
quirere uisi injuste valet, in simili ratione eumdem Glorius notaritts ad vicem Hugonis recognovit.
locnm commandamus persistere. Cuncta autem quae Data vm Kal. Septembr., anno, Chrislo propilio,
nunc babere noscuntur, vel deinceps justc acquirere imperii domini Ludovici serenissimi imperatoris 20,
poterint, sub nostra defensione et immunitalis tui- indictione 11. Actum Aquisgrani palatio regio in Dei
tione persistant. Et jubemus atque modis omnibus noraine feliciter. Amen.
decernimus ut nullus nobis successor, non rex, non CLXXXII.
episcopus, non archidiaconus, non comes, non judex LOTHARIl PR£CEPTimPROECCLES1A ARETIKA.
publkus, vel quilibet ex judiciaria potestate, quid (Anno 833.)|
cpiid ex his quae ipsius loci sunt vel fuerint in sua [UghelU, Italia tacra, tom. I, pag. 413.]
•dominatioue redigere
praesumat, nec in ecclesias In nomine Domini nostri Jesu Christi Dei aeterni,
aut loca vel agros seu reliquas possessiones prae- Lotharius, divina ordinante providentia, imperator
dicti monasterii, quas moderno tempore juste et Augustus.
ralionabiliter possidere videtur in quibuslibet pagis Quidquid divini amoris ductu locis conferimus Deo
et territoriis, quidquid ibidem propter divinum amo- devotis, id veris et aeternismunificentiis respondendo
rem collalunrfuit, quaeque eliam deinceps in jure* u minime dubitavimus. Igitur notum sit omnibus fide-
ipsius sancli loci voluerit diviria pietas augeri, ad libus sanctaeDei Ecclesiaeet nostris, praesentibus sci-
cattsas audiendas, vei freda exigenda, aut mansiones licet et futuris, quia nos ad precationem Petri ven.
vel paratas faciendas, aut .fidejussores tollendos, Aretinensis Ecclesiae episcopi, concessimus ad eccle-
nec homines ipsius loci tara ingenuos quara et servos, siam S. Donati, ubi ipse in corpore requkscit, et
• qiii stiper terram ipsius residere videntur,
injuste sedes episcopi esse dignoscitur, pro emolumenlo
distringendos, nec ullas redhibitiones aut illicitas animae nostroe, quamdara ecclesiara in honorem S.
, occasiones requirendas, ullo unquam tempore in- Pelri constitutam, cum omnibus pertinentiis et ad-
gredi audeat, vel ea quae supra roemorata sunt pe- hoerentiis suis, sitam in loco qui dicitur Castellus in
nitus exigere praesuraat. Quidquid autem de rebus terrjtorio Aretinense : eam videlicet, quam pridem
praefali monasterii fiscus sperare poterat, totum nos avunculo nostro Pippino glorioso regi, Barbatianus
'
pro aeterna remuneratione ipsi loco concedimtts, ut quondain presbyter, ex sua proprietate conlulerat
perennis lemporibus in alimoniam pauperurn et sti- ad habendam, et proesenli tempore Aliprandus pres-
peiulium monachorum ibidem Deo famulantium pro- byter sub annalem redditionem, et nostra munificen-
- ficiat in augmentum, et semper habeat defensionis tia habere dignoscitur, sed pro firmitalis gratia, ad
- noslrse regalis libertatem absque militari servitio, " euindem sanctum et vener. locum, hanc nostra auc-
a quo eumdem locum absolvimus per omnia. Et toritate fieri jussimus, ut millus quilibet vel quaeli-
- quandoquidem divina vocatione supradictus abbas bet publica persona, praefatoe eccl. vel rectoribus
- Engilbertus vel successores ejus ab hac Iuce migra- ejus, ullo unquam tempore, de praefata ecclesia, cum
verint, ille qui substitutos fuerit ei eamdem pote- omni pertinentia, vel adhaerentiis suis, ac pertinen-
' staleni et dominationero
possideat quaro et praede- tiis, quamlibet praesumat inferre molestiam, aut
cessor suus, dum vixil, habuit. Praecipientes ergo controversiam, sed quiete el secure liceat eamdem
auctoritamus atque confirmamus ut nullus judex, ecclesiam, cum omoibus suis pertinentiis et adhae-
- non imperator, non rex, non episcopos, non comes, reBtiis, rectoribus ejusdem possidere, atque secun-
aut judiciaria potestas hoc nostrae excellentiae prae- dum Ulius loci utililalem, prout libuerit, regere af>
ceptum aiideat violare; sed, hac visa auctoritate, que disponere. Et ut haec auctoritas largitionis no-
sicut sua voluerit acla esse firma et stabiUa, ita et strae pleniorem in Dei nomine obtineat vigorem,
- hoc nostrum sinant factum manere inviolaturo ; ita manu propria subler scripsimus, et annuli noslri
-videlicet ut snb hac ratione duae conscribantur impressione assignari "ussimus.
1833 DIPLOMATAECCLESIASTICA. «34
Signum Lotharii imperatoris invictissimi Angusti. I(Vgilius abbas una cum Furvo, et Urso advocatis suos:
Protomns subdiaconus atque notarins scripsi. < Veritas est, quia habemus et tenemus predicto
Data II NonasOctobris, anno, Christi propitio, 833, monasterio sancti Petri de Axso cum pertinentia
imperii D. Lotharii imperatoris 13, indict. 4, apud.... sua, sed non contra lege, nec roalo hordine, pro eo
In Dei nomine felkiter. quod ecce preceptura sancle recordationis domni
CLXXXIH. Caroli regi pre manibus habemus, qualiterpro sua
PROEPISCOPO ARETINO. mercis per locas designatas concessit Cogio illo, qui
(Anno 833.) vocatur Ciciliano, ad parle sancti Anlemi, et infra
Acta controtersim inter Petrum epitcopum Arelinum ipsas locas designatas ipso monasterio est constra-
el Vigilium abbatem monatlerii S. Anthemii pro ctnm. > Et dum nobis suprascripti missi ipso pre-
monatterio S. Petri de Axo, coram Agiprando Flo- cepto relegi fecissemus in eum, qnaliter domnus
rentino aliisque episcopiset mitsit Lotharii I impe-
ratoris, cum sententia pro episcopoAretino. Carolus rex concesserat suprascripto Cugio ad parte
[Apud Muratori, Antiquit. Itatic. tom. V, p. 923.] sancti Antemi, per locas denominative designatas, et
In Dei nomine per excellentissimo donno et piis- infra locas designatas quodquod concesserat deno-
simi et a Deo coronato Hlotario Augusto magno im- minatim concesserat. Sed minime ibidem continebat
peratore, directi fuissemus nos Agiprandus tt sanctaeB de supradicto monasterio sancti Petri ad Axso, qnod
Florentine Ecclesie episcopus, seo Petrus sancte Vo- erim concessisset, sicut et reliquas, quod in eodem
loterrensis Ecclesie episcopus, pro causa beati Do- legebatur precepto. Et dum preceptnm ipsum rele-
nati Aretine Ecclesie, et Petroni episcopi ejusdem ctum fuisset, tunc ipse Wileriud et Agimundoadvo-
eeclesie, inquirendum inter ipsum Petronem episco- cati dixernnt. < Certe precepto isto nec nobis, nec-
pum, nec non et Vigilius abbas ex monaslerio sancti que ad parte sancti Donati nulla impedit, quia quod
Antemi territorio Clusino. Et dum conjunxissemns concessit, nominative concessit. Et si tunc ipso mo-
Sena civitate, et resederemus nos in judicio Domni nasterio domnus Carolus rex coricedere voluisset.
Sena el Ecclesia, una cnm venerabilis Anastasius nominative eum concessisset, sicuti et reliquas res
episcopus ejusdem civitati, seo Adelrkus comes...... et causas concessit. > Dictum est hoc. Tunc nos stt-
Walchari et scavinus predicte civitatis, atque prascripti missi et j'udices interrogavimus ipso Vi*i-
Dalo, Cristiano, Alexandro, Odelfrido scavinis Are- lio abbas, et suprascripto Advocato ej"us, et dixe-
tine civitatis, simulque Ringo, Rodolfo scavinis Vul- rnnt: < eorum ecce postquam precepfo isto ad
terrunensis : hubi et nobiscum aderant Wilerns, et ista ratio nulla inpedit tione, pro qua ratio aut
Ansernm de Sena, Anseprand, Camarino, vassi ad parte sancli Antemi teneat, aut istius abbati. »
domni imperatoris, Ansiprand et Theudici germanis, ^* Tunc ipse abbas interrogatus dixit: < Cerle domnns
Perisindo, et Lundifredi gerraanis, Angelo, Francico- Carolus rex enm concessit in beneficio per sunro
nus, Al cives Aritini, Guiprandus, vel reliquos preceptnm Tanimundi quohdam abbati, simulque et
plures homines habiles tam Franciscos quam et Lan- bone memorie Apollenaris abbati. Deinde eum post-
gobardkos de singnlis predicte civitatibus. Ibique modum mihi concessit in beneflcio domnus Hludo-
ante nos omnes yeniens Petronem episcopum Are- wichus, et Hlotarius imperatores nec non pfo parte
tinp Ecclesieuna cnm Wileriud, et Agimundofiliobone sancti Antemi. i El dum taliter dixisset, interrogavi
memorie Tachiprandi de Sena, seo Agimundo fili6 nrus eum, se precepta ipsorum imperatorum fnissel
bqne memorie Ariprandi de Aritio, advocati sui, ant in successores eorum aut in parte sancti Anlemi;
causationem habentes contra predjctum Vigilius ab- et < certe minime in successores eorum ftierunt......
bas ex monasterio saricti Antemi, sito Valle St..... nisi solus in ambobus eorum personis, et mihi solus
terretorio Clusino; seo Furvo..... Senense, et Ursb per beneficio est concessum, et nullum alio precepte
de Clusio, advocati predkti monasterii et abbali : exinde non habeo de ipso Cugio. >
cepemnt his ipsi Willeriud et Agimundodicere contra Hoc dicto et refutato, tunc ipse Petrus episcopns
predicti advocati sancti Antemi: < Parte monastefii rv sepe dicte Ecclesiaeostenditindkulum piissiini dora-
sancti Antemi abbati, contre lege et malo hor- ni Hlolharii imperatoris. Qui dum nobis relectum
dine invaserunt, et detinuerunt monasterio sanctii fuisset, continebat in ea, qualiteripse domntis Au-
Petri de Axsocum pertinentia sua . unde querimus, gusto nobis Agipraridi et Petroni
episcopiinjunxerat
ut inter nos exinde judicium detis, ct justitiam fierii
adqne innotuerat, quod Petrus episcopus de Aritio
faciatis ad parte sancti Donati, quia legibus sancti eidem innotiierat, qualiter Vigilius abbas,
quando
Donati pertinuit. i Ad contra responderunt ipse Vi-• cellulam,
qttae est constrncta in onore sancti Petri
» Ughellius ad haec tempora Floren- personasagitata, judices habuit missos sive legatos
eniscopum
tinum profert Aliprandum, sive Rambaldum. Ger- Lolharii I
manura nomen illius ex ista charta ediscimus, vide- Augusti. Neque enim reponas, ambOseos
licet Agiprandam. Proeterea Anastasius Senensis judicesepiscopalidignitateornatos; judkium enim
illud non propria, sed delegata ipsius Lotharii im-
episcopus, eidem Ughellio ignotus, adjungendus erit peraioris auctoritate ii' instiluerunt, et scntentiam
in posterum catalogo praesulum illius urbis, et for- tulerunt. Id quippe aperte constatex snepe repetita
tassis inde expungendus erit Thomas, ad annum> formula illa : juxta jussionem et indiculum domtti
830 episcopus ei civilali datus. Ilaque, ut vidimus,
controversia illa, quanquam inter duasecclesiasticasi imperaloris.
- t
law LUDOVICI i QQGmnwmm tm
superfluvi Axso, pertineretad suum episcopatum,-_, A»tam pre^dictsAiparrochias,quam ef sapraxHctomona-
et ob nullam atiam occasionem eum teneret, nisi quod steriosanctiPetlfi ad Axso, skut iriipsascontineba-
Apollenaris abba per beneficium regule habuisset. tur judicatas et preceptora a tempbre Langobardo-
Ita ec fatentes ipse jam diclus episcopus, precepta rum emissas ad jara mcmorato Littdprando rex.
et moriimina se dixisset habere, pro quibns nobis Denique et ipsepiissimus sancteefcglorfose memoriei
per eundem indiculum precepit, ut eos pariter si- domnus Carolus rex pef shuiri pfeceplum confirmavit
mulque^um eorunj advocatis venire fecissemus, et< ipso precepto qnod Leonipape, etomnia, sicut su-
subliiiter investigassemus, si Vigilius- abbas inde perius adnotatum est, ad parte Areline ecclesie,
aliquam poterat hostendere firmitatem, per qna ad sicut. •.. dktas jodicatas, rjreceptora, et brevilegia
monasterium sibi commissum pertineret: Sinaulem continetur...... lfiemoraiasiparrochias el'monaslerfo,
hocrion invenissemus, et sebeneficii auctoritatere- situl a priscis tempofibus cpnvicte.... Ecclesie. Idec-
clamasset, tune suum decretum et voluntas jussio- que et ostendit nobis preceptum domni' Hlndovici
ni, ut jam dicta monimina de ipso Petrone episcopo imperatoris Augusti, qnaliter et>ipse per suum pre-
nobis preseniare fecissemus. Et si invenisscmus ceptura conlirmaverat tani ipsum preeepium gloriose
quod ad predicuim episcopatum pertinuisset, tune memorie CaroH genkore suo, quam et ipsum Leoni
absque aliqua dilalatioue eum revestire fecissemus-fr quondam pape, slcttt et reliquas judicatas et pre-
cum otnnia ad jam dicta cellulam aspicientem sicnti ceptoras sepe memoratas...... ad parte Aretine Ec
et fecimus nobis ipse mpnimina hostendere. Tunc clesie, sive4e parroehias quam et predkto monastei'
ipse Petrus episcopus mja cum prediclis advocatis riocum reliqnasmonasterias, sicut a<f priscistem-
suis ostendit precepta et moniroina. Primo judicato poribus corivictaS-adque posSessas foernnt.
ostenso et releclo continebatur qualiter tempore Judkatas et precepioras ostensas et relectas, sicu*
Liudprandi regis.Luparcianus episcopus ante misso ab ordine snpefius declaravimus, tunc nos supra-
ipsius Liudprandi regi adviquerat da Deodato epis- scripti missi et episcopi interrogavimus ipso Vigi-
copus monasterio saacti Petri ad Axso ad parte- lius abbas,-et Fifrvo, et Urso advocati ejusdero, ut
sancti Donati oum reliquas parrochias ecclesias bap» si abereat aut preceptum vel jndkatum aut teslem,
tismalis, sicnt in ipso judicato legetur. Post hochos- vel qualibed factionem, quod ipse monasterio sancti
tendit preceptum predkti Liudprandi regi, quod' Peiri perlineret ad partc sancti Antemi, ita osten-
cum relectum fuisset, continebatur quod ipso judi- dere. Qui et ipsi;partfcm una cum ipso Abbate refu-
cato de ipso moriasterio et parrochias coiifirmave- taverunt et dixserunt: < Cefte nec jndicato nec pre--'
ral per suum preceptum ad parte Aritine Ecclesiae. -, cepto, necnulla factionem, necque per hulla' ratio-
Alium quidcm-ostendU judicato, qui significante de- nem non habemus, pef quos ipso mowasterio sancti
clarabat qualiter jam dictum Lindprandi rex direx- Petri vel rebas ad ettm perlinenlibus dohtendarilus,
serat quattuor episcopos missos suos, pro predicta aut adparte saneti Antemi deferidere pdssuraus, nisi
causa et raonasterio atque parrochias determiiian- ut prius dixsimus-. quod per beneficio domni Hludo-
dum; in eorum presenlia et per eorura judicio ipse vici etHlottsrii Hnperalorum eum habuiraus. > Ef
Luparcfanus episcopus conviquerat da parteSenensis cura talker refntasserunt, dixiraus nos suprascripti
Ecclesie ad parte sue Aretine Eccleste predieto mo- missi ipsius abbfttf: < Certe per ista ratio eum te-
naslerio saricti Pctri ad Axso cum reliqoas parro- nerer amplius BOB valebis, quia demriris4 impefator
chias, sicut in ipso. legebatur judicato :-ita et per npbis per jam dictb indicttluW precepit, ot si tu fir-
pfeceptum simili modo ipse Liudprando rex ipsum mitatenjHalemnon'ostentlissit', quodad pafte mona-
judicatum et monasteriura cum ipse parrocliias sterii tibii cotoraissuin pertcnmssef, ef rios per ipsas
conurmaverat ad parte Aritine Ecclesie. Idcirco moniminas isliu»" Peironi episcopi iiiVehisseinus,
et oslendft brevilegium bone memorie Stefani pape quod ad episCboaWm Aretine'Ecdesie pertinuisset,
urbis Rome, qualUer ad petUione Stavtti quondarh absque ulla dilatione revestiri fecissemus. Posf hoc
episcopi Aritine Ecolesie per suum preceptum brevi- j.,drctum,ideoqwe'tprosatisfactione'dilt^ehicTirivesii-
Iegium conflrraaverat ad partem Aritine Eccletfle gassemus legepro dktis ca-usisipsius abbdti:qiiod dice-
tam praedictasjudteatas de temporeLiutprandi regis^ bam,quod post preceploraipSepaftesaricti Donatiet
quam et praedictas preceplera ejiisdem Liudprandi AretineEcclesie vestitura de ipso mpfiasteMonon fuis-
regi, sive de jam memoralo monasterio sancti-Petri stit»»*Tonc nos Sttprascripti missifeeTn-iosVeriirevefa-
ad Axso, quam et de predktas parrecbias, gieui ur ces, quas iBi-e-Petrusepiscoptisnobis-deriominavit.Ita
ipsas continebatur judtcatas et preceploras. Quam- etip"si kici omhes-ad Del Eyangelia...... prefeci-
obrem et ostendlt brevilegium quOd Leoni pape, mus interrogassemus de ipsa veslitura, et illi
qtraliter et ipse per suum brevilegium et preceptum scirent, riobis ceWntii dkefeift veritatem. Ita et ipsi
per petitionem quod Areperti sancte Aretihd ECcIe- sacerdoles cPrij'fffSVimris eds in suum sacerdotium
sie,' et' per consenso dbmni et piissimi Caroli impe- . et fidelitatem, quas ad parte domni imperatoris ju-
raforis in suurii_sinodumpaeificum, inter quod An- ratrnn habebaiit, ut quid veraexinde sch-ent, veri-
drea sancte Senensis- Ecclesie episcopns; et ipsum tatert rit*et ipsi declararent de predicta vestitura.
Arepertum Aretine Ecclesie episeOpuraset per suiihi Qui et in primis omnium veniens Gumprandus arci-
fonfirmaverat preceptum ad parte Areline Ecclesie diaconus aisetind- Eeclesie, mterrogatus a nobls
1251 .DIPLOMATAECCLESIASTICA. * *23*
dixsit: < Bene scio et recordo, et ibidem fui, quarido »i >JtEgo Ansprandus vassus domni imperatoris ibi-
''
AJnghelbertus misso dbmrirCafbWffeff feVtfsiiVifAri- derii fui. ,
pertum episcopuin de monastefitf sancti Petri sitp gji Ego Camarino vassudomni imperatoris ibi fui.
Axso post confirmatibrie dbmhi Leoni pape. Ila ?& Ego Ringo ibi fui.
tempore pfecepriim hemissurh ejusdem dotrihi Cafoif s*&Ego Perirendo ibi fuiv
fegi, et ipse Aripferrosepiscopus hdfdraavi in ipso i$t Ego Gundifridi ibi fui.
monasterio aJibariS fibthihe Augustirio, ArriicausoV ^t Ego Aliprandus iaifui.
Johannis, Landoari. • AtcrpreSbiteri similiter dixse- )J( Ego Urso scavino et vasso domni imperatbris
rBneVarii^ef^EweittSseriegHomO, RbriMdus, tara- iliifui.
pertus omnes unaninWter tftia' singulatim similiter ._>& Ego . . .... scavino....... ,
testifkati suiit,- ef dixsefurit, slimt et Gtfrriprandus * Ego Tato scavino ibi fui. u _
afCfdiatotttis silpefur? dixsit. testimoriias ihquisilas * Egp...... yassiis domni imperatofi inter-
& jttdicatas, adqtte pfece^fofas fefectas; et oriinia fui.
ab ordine, qualiler superius declaraviriiris, et pef 0 Ego Rodulpho ibi fui.
v%ram le-geni iriqttisita, etf dbposceritem duiri per CLXXXIV.
vtSram tegem;iri*vehtssemtts*iVa', e't' juxtat jtissione et" J- PROMONASTERIO VERONENSI 8. ZEN0NIS.
ihdicultim pHSjsirrii'ctf/tAnTihipratoris, quod" ipse" (Anho 823.)
raoria^eWosairetiPetfT dd,Axsb', ciini fefius aa*eum Contra occupatoresjurium ejusdem.
pertineritibris*pertineTeY a*pafte* Afetihe Eccresie, , tbm I, pag. -459.]
[Muratori, tcVid*.
jiixia ipsuin intiicuittm1et' jttssio domrii invperatoris, In nomine Domini nostri Jesu Christi Dei aeterrii,
fecimus rtoS'ipsi' rfthtSfSi
aff fevestire ipsi advc- Lotharius Augustus"inyietissimi domrii imperatoris
catt Petrinein, WiUeTStdiim,ef Agimurido de ipso Ludovici filius.
nlona^teTiOsa-rtcfrPetficUnfpMraeTitia sua adparte Quidquid enim iri nostra vel procerum nostrorum
Aretirie Ecclesie. I*foiride naric riofitiam fieri feci- praesentia recto tramite seciindttm legem dlflinitum'
ii»...'v.''.-. fuerit, oportet nostris* confirmare praculis, nt jure
......... doritnoruin*ridstflMraWudbvici et tfiot- firmissimo maneat inconvulsum. Igitur notum sit
tarii impefatortrai vige^siinoet quartddecimo, mense omnium fidelium nostrorum, praesentium scilicet ac
Octobris, iadiciibrrt*dubd&ilria. futurorum sagacitati, quia cum missi nostri in Pis-
caiisas audiendas ac recta
8<iEgo Aglpfandus episcopus ex jnssione doinni caria ad universorum
judicia terminarida rSsedissent, ibique venieris Leo
imperatoris hanc inquisilio feci et interfui. * abbas, et adyocatds Saricii ^erionis fiarihaidus rio-
J Ego Petrns episeepus- ex jussione domni **m- mirie, uride idem teo' pef ofdinatTbiie llataidi verifr
peratoris -haiic inquisitio' feci et subscripsi. rabilis episcopi esse videbatuf, intefpellavehirit Ra-
* Ego AnastasiUs episcbpus-ibl fui. gileusum et Ragimpertuin advocatos Gofadt comitis,
>}"Ego Adelrat coraesibiftri. dicentes, qubd « pars prsefati Goradi silvani" qiiai
•'Hic dicitur paij Goradi eomi'*s_silvamiUanvpe- propterea-videas-, postRatridomprasfaisseVeronen*-'
cripasse.illiciie, et cohtra'Iegem. Erant comilibus si Ecclesise Aginum, qui Anaslasio Bibliothecario
1
aBOdia; sed erant er"sha' jtfra, aJc stati reditbs e"i teste anho 84i, Rbmse iriterfuit, cum in refeem Ita-
officio comitatus -cujttscunque urbis, diversi a!tfibU- liaeifittnctrisesf idemEridbvicrisH, CdtKariiffilius,
tis ac reditibus regio fisco debjiit,. Incertum est num postea iroperator: PostAgiham vero' statuendiBSesf
is inter allodia sua riunieraret, ari potius ad jus sui Aiido episcopus. Et cum in diplomate per.eumdem
muneris spectaW su*V^; ifla*rivGof¥diis' cdiries cbh*- Ughellium evulgalo, ubi, Audo quondam Veronehsis'
tenderet, Protlit auieih' charta isep, inslghe mbhiis- episcof/usriclhiinatuf, revera legaltif Ludovicilsriiundi
tefiiim sancti Zenonis .in Commendam, ut nunC ithperator AugttstUs, diplpriia illud supposititiriiS-ar-
aitthl, fuisse concessum Rataldo episcopo Veronensi, guere unicuiqtte fas est : sed' fortassis; aliter sd'
pro more illortim terapofuhr; tftdfcaw i AugtlslO-, ) charta habeat, et germanuni sit illud mpnumentiira,
et cum satis aperte hinc deduci possit, ipsdnr Ratal- quod'emiserit Ludovicus II Augiistiis post' Audonis
dum lunc in vivis fuisse, proinde emendanda videtux mortem. Ad ferii hostram regfediamur. Sjflva Osii-
chronologia episcopofum Verpnensium apud Ughel- liaamplissimusagef fuit, nequeintegraad'rrtoriaste-
lium tomo V llaliae Sacra*?'.Ille eiiim slatuere videtur rium Veronense,Sancti Zenonis perthiebatcCum-No-
Ralaldi niortem; quera^flata/ifttmis appellafi circiter naritulanura Mutinense monasterium ibi quoque
annum 820, cni successisse ait Audonem episcopum. stfam poftioherii possidefet'. Tdstes" h^jofeo alias la-
Tura refert poslremas tabulas ejusdem. Audonis bulas, quas e FerraHetMbus pefganletiis^BauSitsin-
anno 850; sbriptai, imperante Luiovico Pio; atquc gularis amicus meus, aiitfi laudatUsy Joseph Awte-
ad annum 840 atterurir Rotalduni in' catalogum Ve- nor Scalabrinius Rector ecclesiaeFerrariensrs Sanctae'
ronensium antislitum infert. Verura ex diplomate Mariaj de Bucca. Ex iis ihtelligiiiius, obistaril quoque
nuric producto coQstarepotert RadaMura episcopum porlionem ab Hucpoldo comite' Veronensi mdlesnlafff'
adhiic fforiiisse anno 835, Neqde ullus Rataldus se- iUataip fuisse mohacbis Nonantulanis anno'820;' V«-
cuttdiis excogitandiis efat, Cumttwds'arite Audbheiri* rum Rataldus idem Veronensis episcopus, auetoritate-
Veroriensem Ecclesiam rexerit, ut! Pariviriius eg^re«- a LttdbvkoPia Augusto accepta, uti ejusdem missus,,
gie animadverjerai. FalUtur autem Ughellius, tesia- comilem ad plaCituiii"adduxit; enmque silere' jussit.
mentum Audbnis referens -ad terappra Ludovici Pii, Egregium est morinnkiitiitti, ctthi pfaesehti atdrtexdni'
cuitt' scriptnm fui-ril imperahte Domino noilro Ludo-r fortasse seriem aliquot comittim Veronensinm nobis
vico magno imperalore, anno H sub die 15 Augusti, exhibeat, ac praelerea Andream Vicenlinura Episco
indictipne 8, atqne adeo illud spectet ad tempora puro, ab Ughellio in Italia Sacra praetermissum, vilae
Ludovici H imperatoris, scilicct ad annum 8(j0,,ut QOmioisrestituat. (Vide diploma 114, tUpra:)
1-239 * LTJDOVICII COGNOMENTOPff 1240
dkilrir Hostifia, et pascua, pertinentia ex jure San- A Dructemirni«gritdiaconusatqae notarius ad vicem
cti Zenonis suo jure occupasset illicite et contra le- Hermenfredi scfipsi.
gem. Quam rera dum prefati missi nostri per se Data xym Kalendas Februarii, anno, Christo pro-'
minime diffinire potuissent, in nostram hoc pleniter pitio, imperii domni Ludovici serenissimi imperalo-
deUberanda jussimus venire praesenliam. Qua de re ris 20 et Lotharii 11, indictione 11. Actum Mantua
dum diligenti adhibita investigatione rei veritatem palatio regio in Dei nomine feikiter. Amen.
perquireremus....... praedktus abbas obtutibus CLXXXV.
nostris preecepta antiquorum regum, nec non et PROHPNASTERIO SANCTIMONIALIIIM TICINENSIUM DOB0SI.
bonoememoriaeavi nostri domni Caroli proestantis- (Anno 833.)
siroi imperatoris, verum etiam et avunculi nostri [Apud Mnratori, ibid., t. V, p. 551.]
Pippini quondam gloriosi regis, domnique et genito- In noraine Doraini nostri Jesu Christi Dei aeterni,
ris nostri Ludovici serenissimi Augusti. Quse dum Lotharius Augustus invictissimi domni imperatoris
relegi fecissemus, comperimusjuste et ralionabililer Ludovici filius.
parli monasterii sancti Zenonis in omnibus pascua- Cum petitionibns servorumet anciUarnm Deijuslis
rum et capuli seu deciraae,et omnem exactionera et rationalibus divini cultus amore favemus, super-
pertinere absque qualibetinparte aliquidredliibilic- B ni muneris donum nobis a Dominoimpertiri credi-
nis debitum salvo suo jure in Hitegrum territorio, mus. ldcirconofum sit oroniuinsanctae Dei Ecclesiae
nbi Hostilia nuncupatur, cujus fines sunt a Pade praesentiam et futuroruni solertioe, qualiter Asia
nsqueinCaput Tiirnioni, et a Fossa Lubia usque venerabilis abbatissa ex monasterii Dodosi, quod
ad Fossam Regiam et Pollicinemjuxta Castrtim Re- est situm intra muros civitatis Papiae, nostram peliit
veri. Ideoque ad praefatum sanctum ac venerabilem clementjam obnixe, «t eumdem monasterium una
hos nostroe aucloritatis apices fieri jussimus, per cum omnia sibi perlinentia sub noslra emunitatis
qnos absque qualibet inquietudine ab hinc in futu- tuitione ac defensione ob amorem Dei et reveren-
rum nostra auctoritate teneat, justeque frueudo pos- tiam sancli lociillius praeciperemus.Cnjus petitionem
sideat. Insuper relulit nobis Rataldus episcppus, cui libenter acquievimus, et ita ut peliit concessimus,
praefatumraonasterium nostra auctofitate ad regea- afque per hoc nostrum imperiale praeceplum confir-
dum commissiim erat, eo quod Goradus cbiries aU- mavimus. Quapropter praecipimus, ut nuUus, etc.
quas ei inferat contra causationes de quibusdam Sed liceat memoratae abbatissae, successoribusve
rebus et mancipiis, quae olim praedecessor praefati sttis res praedicti nibnasterii sub immunitatis defen-
Goradi Vulyinus nomine cum episcopo Rrixianae sionis nostrsequiete et ordine possidere, et quidquid
EcclesiaeChuniberlo nomine commutaverat, etecen- C exinde fiscns noster sperare poterat, totum nos pro
tra sibi placitam accepefat commutationem. Quae aelerna remuneralione proefatombnaslerio concedi-
dum utilia post aliquot dies idem Rataldus venera- mus, ut in alimonia ancillaruih Dei ibidem sub re-
bilis episcopuspraefataesahcti ZenonisEcclesiseesse gula sancti Benedkti Deo famnlantium, etc. Meram-
cognovisset, datis in recompensatione parti predictoe num quoque venerabilem abbatem in eodem loco
RrexanaeEcclesiaecongruentibus rebus ei mancipiis constiluimus inspectorem, quatenus diebus vitae
aPetro quondam ejusdem Ecclesiae episcopo com- susestudio in omnibus regula ibi exsequatur sancti
raulationis ordine parti proenominataesancti Zeno- Benedkti, etc.
nis Ecclesiaeconquisivit ad habendum. Sed quia re- Signom Lotharii gloriosissimiAugusti.
gieepotestatis missus inter has defuerat commuta- Luithcasns ad vicem Ermenfredi recognovi.
liones, pro hujusmodi occasionibus adimendis, ne Data xv Kalendas Maias, anno, Christo propitio,
ideo ab eadera Ecclesia auferantur, quoniamlegaliter 21 imperii domriiLudovici serenissimi imperatoris,
absque regio misso-non poterant commutari, hanc regnique Lotharii gloriosissimi Augnsli in Italia 11,
nostram auctoritatem super praefatas commutaliones indictione 11.
addere libuit, per quas jubemus, el mansurum san- ^ Actum Papia civitate, palatio publico.
J
cimus, ut nriUusfideliumsanctoe Dei Ecclesiae, no- CLXXXVI.
strorumqne ab hinc in antea inde aliquam part PROMAXBNTIO PATRIARCHA AQDJLEIENSI.
saepedicti Sancti Zenonis inferre praesumat contra- (Anno833.)
rktatem sed liceat ei, ut justo tramite acquisivit, [Apnd Muratori, ibid., t. V, p. 977.]
quiete reetoribus ipsius Ecclesiae ordinare atqui In nomine Domini nostri Jcsn Christi Dei aeterni,
disponere quidquid utilitas praedictaedktaveril Ec- Lotharius Augustus inviutissimi domini imperatoris
clesiae.Si vero, quod fulurum non credimus, ali- Ladovici filius. Si erga loca divinis cultibus manci-
quis dux, comes, ant cojuslibet administrationis, aui pata propter amorem Dei, ejusque in eisdem locis
privata persona contra omnia suprascripta molir faranlantibas beneflcia opportuna largimur, prae-
aliquid praesumpserit, seu infrangere vel corrum- miura nobis apud DOrainumaelernaeremunerationis
pere ex parte, aut ex toto tenl&verit, sciat s< rependi riori dilfidimus. Igitur notum sit oranibus
compositumm mille mancosos auri obryzi, medie fidelibussanctaeDei Ecclesiaeel nostris, praesentibus
tatehi camerae nosirse, et medietatem jam dictc sciUcetet fuiuris, qoia adiens serenitatem nostram
monasterio, etc. yir venefabilis MaxeiitiusAquileiensis EcclesiaePa^
 1241 DIPLOMATAECCLESIASTICA. * &&
triarcha", quae est sanctoe Dei genitficis Mariae,et A tam ingenuos quam servos super terram ejusdem
sancti Petri principis apostolorum, seu et sancti commanentes dislringendos, nec ullas redhibitiones,
Marci constructa, detulitnobisquasdam proeceptiones aut illicitas occasiones requirendas, ullo unquam
auctoritatum domni et geniloris nostri Ludovici tempore ingredi audeat, vel ea qnae supra memorata
praestantissimi imperatoris, in quibus continebatur sunt, penitus exigere praesumat. Sed liceat proefato
eo quod bonaememoriaeCarolus piissimus Augustus, pontifici, suisque successoribus res praedictoeEccle-
idemque domnus et genitor nosler, proefatam Eccle- siae sub immunitalis noslrae tuitione quieto ordine
siam cum cellulis, et rebus silii subjcctis, sub in- possidere, et nostro fideliter parere imperio, atque
munitatis suae defensione consistere fecissent, et pro incolumitate nostra, conjugis, ac prolis, vel to-
quod Iicentiam dedissent ejusdem civitatis clero et tius imperii a Deo nobis collati, atque per immen-
populo secundum canonkam inslitutionera de ponti- sum conservandi slabilitate una cum clero et populo
fice sibi eligendo et in praefata sede substituendo. sibi subjecto, Dei misericordiam jugiter exorare, et
Continebatur etiam in eisdem ab eis sancilum, ut quidquid de rebus prccfatse Ecclesiae fiscus exigere
nec homines ejusdem Ecclesiae de annona et peculio poterat, in integrum praedictae conccssimus Eccle-
suo decimam in partem fisci darent, nec de peculio siae ; ut noslris futurisque temporibus in eodem lo-
ipsius Ecclesiae, quod ad partes Istrienses in pascuis B co ibidem Deo faniiilantibus, ad Dei servitium per-
roittebantur, ullum solverent herbaticum; et quod a agendum, augmentum et supplemenluro fiat. Hanc
praefataeEcclesiae hominibus mansionaticus vel fo- vero auctorilalem, ut pleniorem in Dei nomine obti-
dorus nullatenus acciperetur vel exigeretur, nisi neat vigorem, et a fidelibus sanctae Dei Ecclesioeet
quando eorum, aut fiUi sui, advenlus ad eamdem nostris verius certiusque credatur, raann propria
fieret civitatem, vel quando proesidium illic propter subter lirraavimus, et annuli nostri impressione
inimicorum insidias arcendas poneretur. Pro firmita- signari jussimus.
iis namque sludio postulavit nobis idem venerabilis Signum Lotharii gloriosissimi Augusti.
patriarcha, ut morem proedecessorum sequentes, Liuthardus ad vicem Ermenfredi recogriovi.
nostram etiara anctoritatem circa ipsum sanctum Dala ii Kalendas Decerabris, anno, Christo propi-
locum fieri decerneremos. Cujus petitioni ob amorem tio, imperii domni Liidovici screnissimi imperatoris
Dei et animae nostrae salntem libenter annttimus, et 20, regnique Lolharii gloriosissimi Augusti in ltalia
hoc nostrae auctoritatis praeceptum circa ipsum 15, indktione II.
sarictnm locum fieri censuimns. Per quod constilui- Actum Papia civitale, palatio publico, in Dei no-
mus atque perenniter firmum fore volumus, ut me- ._ mine feliciter. Amen.
G
morataecivitatis clerus et populus licentiam habeant CLXXXVII.
secundura institutionem canonicairi eligendi sibi pon- rR.BCEPTUM LUDOVICI GERMANICI PROGOSBERT0 ABIUTK
lificem. Praecipimus etiam atque jubemus, ut nemo S. GAI.LI.
fidelium nostroriim, vel quislibel exactor, aut aliqujs (Anno 833, 19 Octobr.)
ex judiciaria pot€state, nec de pecttlio propfataeEc- [Apud Neugart., Codex Alemannicus, pag. 212.]
clesise herbaticum, nec de annona et peculio horai- tn nomine sanctae et individuoeTrinitatis, Ludo-
num ipsius Ecclesiaedecimam, nec ab eis mansiona- vicus, divina favente gratia, rex.
licus aut fodorus penitus accipere, vel exigere Si erga loca divinis cullibus mancipata propter
praesumant, nisi forte quando noster, aut alicujns amorem Dei eoromque in eisdem locis sibi famu-
filii nostri, illic fuerit adventus, vel quando iUic laiitibus beneficia opportuna largimur, praemium
praesidium posilum fuerit ad inimicorum infestalio- nobis apud Dominura in aeterna beatitudine recipere
nem propellendam. Sed et nullus quilibet ex fideli- confldimus. Quapropter comperiat utilitas atque
LMSnostris, vel judex publicus in monasteria prav induslria omnium fidelium nostrorum, praesenlium
fatae Ecclesiae subjecta, et xenodochia et ecclesias scilket et futurorum, quia vir venerabilis Gozbertus
.parochiales, ac titulos earum, vel caeterorum pos-I ) abbas ex monasterio Sancti Galli, quod est silum in
-.sessiones, quas moderno j*uste et rationabiliter in pago Turgange, super fluvium quod diciturPetrosa,
'
quibuslibet pagis et territoriis infra ditionem Im- delulit exccllentiaenostroe quaedampraecepta avi no-
perii nostri roemorala tenet vel possidet Ecclesia, stri Caroli imperatoris, nec non domini et genitoris
tam ex munere regum vel ducum qttanique ex coUa- nostri Ludovici Augusti; in quibus continebatur in-
tione caeterorum fidelium, nec non et ex oblationi- sertttm, qualiter Sidonius Constantiae urbis episco-
bus, emptionibus, et comrautationibus, vel in eas pus, nec non et Joannes praedicti monasterii abbas,
res quas deinceps a catbolicis viris collatoe fuerint propter futuram dissensionemvel quietem monachc- _
Ecclesiae, ad causas audiendas, vel frcda aut tributa rum inter se slaluissent ut annis singnlis partibus
exigenda, aut mansiones vel paratas faciendas, aut ejusdem sedis abbates ipsius monasterii Sancti Galli
fidejussores tollendos, nec homines ipsius Ecclesiae unciam auri, et caballum unum, valentem librara
» Habemus hicMaxentium patriarcham Aqnileien- bant, inquam, et loca sacra fodram et paratam
sem anno 835 privilegio donatum : quare usui alicui praestare imperatoribus eorumque missis quoties-
erit monumentura hoc ad restituendam aut firraan- cunque illuc proficiscebanlur.
dam cbronologiam prxsuluiu Aquileiensium. Sole-
4345 * LUDOVIGII COGNOMENTaPtt 124*
unam, persolverent, et nihU amplius episcopi proe- Ados, , aut homines ipsius monasterii, tam tngenuos
fatae civitatis de rebus jam dicli monasterii exige- quam et servos, super terram ipsius commanentes
rent, et liceret eosdem monachos secure vivere irrationabiliter dislringendos, nec ollas redhibitiones
absque alicujus infestatione, vel rerura suarum dirai- aut illicitas occasiones requirendas, nostris et futu-
noratione. Et postea avus noster, atque dominus et ris temporibus ingredi aodeat, vel ea qux supra me-
geailer noster, eamdem constitntionem, ut in futu- morata sunt, penitus exigere praesumat. Sed liceat
rum rata maneret, oraculis suis confirmarunt, et memoTato abbati suisque successoribus res praedicti
quod idem genitor noster praedklum monasterium S. monasterii cum omnibus sibi subjectis, et rebus vel
Galli, cum monachis ibidem Deo militantibus, et hominibus ad se juste inspicientibus vel perlinenti-
cum rebus et hominibits, ad se juste et legaiiler bus, sub tuitionis atque immunitatis nostras defen-
aspiciuntihus, vel pertinentibus, sub sua constituis- sione, remota totius,judkiariae potestats inquietu-
sel defensione,- et imraunitatis tuitione. Et qnando dine, quielo ordine possidere, et noslro fideliter pa-
divina vocaiione abbas ipsius monasterii ab hac ltice rere imperio'", et quandoquidem divina vocatione
migrasset, ticentiam haberent, secundum regulam supradiclus abbas vel successores ejus obierint,
Sancti Benedieti, eligere abbalem, et hulla dona ex- quandiu ipsi monachi inter se lales invenire potue-
inde regibns daren), nisi forte abbates qiti per tem- Brint qui ipsam congregationem seciindum regulam
pora fuerint,,gralis obtulerint. Sed nec quilibetpon- sancti Benedicli regere valeant, per hanc nostram
tifex nltra quam in electione eorum, et constitutione auctoritatem et eonsensum et secundum quod in au~
genitoris nostrr coraprehensum esl, oppressor vel ctoritate genitoris nostri continetur, licentiam ha-
exactor existere deberet, sed si certa necessitas, aut beant eligendi abbatem, quatenus monachi ibidem
piae devotionis voluntas eumdem venerabilem locura ' Deo famalantes pro nobis et stabililate regni nostri
episcopo adire necessum fuerit, cum discreto.numero Domiui misericordiam jugiter exorare valeant. Haee
hominum, ne idem monasteriom gravetur, honeste vero auctoriias ut per dinturna tempora mviolabi-
veniat, et quidqnid agendum est, eadem placita Deo lem obtineat firmitalero, manu propria subter firma-
honeslate peragat, moxque domum redeat. Sed ut vimus, el annuli nostri impressione signari jussimns.
supra nominata constilutio et confirmationes praedi- Signum LudbVfcigloribsissimi regis.
ctorum Augustonumperpetuis temporibus iuconvulsa Adalleodus diacorius ad vicem Grimaldi c re-
manerent, praedktus abbas precibus quibus valuit cogriovi.
nostram obsecravit clementiam, ut snper easdem Data xiv Kal. Novemb., anno, Christo propitio,
confirmationes nostram eliam jungereraus auctorita- pfimo regni dohiini Ludovici regis in orientaU Fran-
tem. Cujus petilioni nropter divinum amorem liben- C cia, indictione 12. d Actum Franconofuri e palatio
ter aurem accommodaviraus el hanc auctoritalem regio in Dei nomine feliciter. Amen.
confirmationis nostraecirca ipsum monasteriiim ejus- fJLXXXVHI.
que rectores fieri jnssimus, per quam decernimus PROMONASTERIO COBBEI£NOVJE.
atque jubemus, ul (post) inspecias auctorilates avi et (Anno 834.)
genitoris nostri,. sicut per eas plenius declaratur, iia [Apud Schaten, Annales Paderborn., 94.]
omni tempore, absque alicujus infestatione aut con- In nomine Dei et Salvatoris nostri Jesu Christi,
trarietate, Domino annuente, perpetuo inconyulsum Ludbvicus, divina repropitiante clemeulia^imperalor
permaneat. Et [ut]. nullus judex publicus, aut quili- Augustus.
bet superioris aut inferioris ordinis reipublicae pro- Si liberalitatis nostrae muriere de beneficiis a Deo
curator, in eeclesias aut loca, villa» vel agros, seu nobis coliatis, locis Deo dicatis aliquid conferiirius,
reliqiias possessiones memorati monasterii, quas mo- id nobis et ad mortalem vitam feliciter transigen-
derrio tempore infta regnuni divinitus nobiscoliatum, dam, et ad oeterriamperpetualiter obtinendam pro-
juste et ralionabiliter possidet, vel quae deinceps di- fufurum speramus. Idcirco notum fieri volumus om-
vina pietas ibidem augeri voluerit, ad causas judicia- nium fidelium nostrorum, tam praesentiura quam
rio more audkndas vel freda a exigenda, aut man- futurOrum, sagacitati, quia petenie Warino venera-
siones vel paratas faciendas aut ffdejussores toUen- bili abbate, ,qui monastefium quod dicitur Nova
« Frednm, *vt«!«fGerm. fridtn, mulctani slgnifi- Constantiniana.
cat, quapersoluta rettB pacem: a principe conseoue- « Patet hinc Ludovicum Germ. prius Francofur-
balur. Fredum et fisco regio et judicibus quandoque tum venisse, quara trapit Theganus de Gestis Liidb-
sdlutiim. Diicang. fidc'firW. vici Pii, ri. 45, ap. Bbdqoet., Iter. ftitll. Script'.,
> Ha3ceadCmfOI-riVula habetar qttomie in alio di- tora. Vi, pag. 85, ribi : < De Goinpeiidio',inquit,
plomate Ludovki Gerinaniei ap. D. Grandidier, Hist. postea duxerunt piissimmn prinjcipem (Lndovic.
Eccl. Argent., tom. lL.prob., n. 115. ad Aquisgrani palatinni. Hoc audiens acqui-
0 Gnmaldus archicapellauus Ludovici Germ. et imp.) vdtus hTmSej"us, re^saraRaVvaHa, magno dolore
pOstea abbas S. Galli. olf injulWWPalWs. Qui veniens ad pa-
* Anrium 833 Ludevicus Germ. post1patris exatt1- cohipulsiis
latittm' Francohpfurl, statim inde direxit legatos
ctorationem primuro sui regiminis in Orientali suos, eic. > Nairiauctor VitaeLudovici Pii, loc. cit.
Frahcia nnmerabal. Cnrrebat tunc indictioll a-Kal. pag. U4, testatur Lotltariitm iirip. cum patre Ka-
JaViuafii, pintificia dkla": ab viii Kal. Oct. atttem, Iendis Octbbi-is Corapendiuin venisse, indeque dis-
seir Vicesinia qiiarfa Septembris, qua et Ludovicus cessisse Aqtiisgrahum, expleto hoc negolio missa
Fius et ejus filu usi suat, indictio 12 Caesarea, sive sancti Martirii, id est undecima Novembru.
 245 DIPLOMATAECGLESIASTICA. 1246
Corbeia nostra concessione in regiraine babere di-. Adicitur Nova Corbeia, ubi praesenti tempore Warinns
gaoscitur, complacuit celsitudini nostrae quamdam venerabilis abbas paslor et rector esse dignoscitur,
cellam jnris noslri vocatam Meppiam, quae est con-. sub ihtegritate per hanc nostram auctoritatem de^-
strucla in pago Adegrihdo, memorato monasterio lpgare, ut nostris et successorum nosirorum tempo-
oer hanc nostram auctoritatem tradere, ut perpeluo ribtts in ditione ejuSdem monasterii' perpelualiter
sub ejus dilione cum omnibus ad se pertinentibus consislant, ad stipendia monachontm inrbi constitu-
consistat: Hanc, ut dixiinus, cellulam sub integri- tofom1,et necessitafeSejusdem rtoBasleriiprocttTan-
tate cum omnibus rebus ad se pertinentibus et as- das atque sublevandas. Has, ut diximus-, viJIaScara
picientibus, id est, basilicis, domibns caeterisque omnibus rebus, appendiciis et terihinis sais> et cuih-
aedifkiis,terris, pralis, silvis, cultis locis et incultis, omnibus adseperlinentibris, idest, domibliscaeteris-
mobilibus rebus et immobilibus, maricipiis diversi que aedificiis,terris, pratisr silvis,- campis; pascuis,
sexus el aelatis, memoralo monasterio subditam esse aquis, aquartttnve dCfeursibus,cultis locis eiincul-
facimus, alque pCr hanc nbstram aacloritdtem ita tis, mobiiibus rebtts ac se ipsas moventibur, manci"
condOnamusef tradimus, ut in jtire ejusdeiti acmo- piis diversi sexus ac oeiatiS, prasdicto monasteritf
nachorum ibidem per tempora Deo servienlium in . concedimus atque confirraamus, ul ab haCdiein fu-
diversis necessitatibus ad divinum cultum propen- B-turum, sicuti dictum est, in jure dtpotestate ipsitis'
sius exsequendumabsque cujuslibet diminutione ac perpetuo permaneant,-ahsqoe eujaslibet comitisy vel
retractatione permaneat, et nullus fidelium nostro- publici judicis, aut eiijuslibel personoscoirtradictione
rum ab eorum dominationC et potestate eam quo- vel refragatione. Et ut hsec nostraedonationis atquo
quo modo auferre, aut in aliam quamlibet partem concessionis auctoritas inviolabilera et inconvulsara
quacunque occasione»transferreproesumal, sed liceat obtioeat firmitatem, manu propria subter eara fir-
memorato abbati, ejusque successoribus, ac mona- roavimus, et annuli nostri irapressione assignarijus-
chis in memorato monasterio per tempora degenti- simus.
bus jam dicta cella cum omnibus ad eam perlinenti- Signum Ludovici serenissirai imperatoris.
bus ad Dei ac Domininoslri Jesu Christi famulatum Hirrainmarus notarkls advicem Theogohis recc-
diligentius peragendnm uti absque cujusquam cori- gnovi et subseripsi.
Irarielate, et qusecunquead suos in Doraini nostri Dala Idus Maii',anno, CbristO propiiiOi21' imperii
Jesu Christi militia usus et necessitates perlinent dorani Ludovici ptisstmi Augusti'^ indictione 12.
adornare, disponere justeque efiicere, quatenus pro Actum Aquisgrahipatatio regio in- Deirnomine felL
nobis, conjuge proleque nostra, et pace ac stabili- citer. Amen.
tate totius imperii a Deo nobis commissi alacrins eos & GXCi
. iadesinenter Domini misericordiam exorare delectet. FBO'riOCUSIKi'
OERUNDENSI;
Et ut hoecnostra auctoritas inviolabilem et inconvui- (Anno 834.)
sam obtineat firmitatem, manu propria ascripsimus, [Flofez, Espana tagrada, tom!.XLIHvpag. 375,. ii
et annuU nostri irapressione assignari jussitnus. archiv. episcopif &drundensis.]:
Signura Ludovki serenissimi imperatoris. In nomine Domini Dev dl SalvawfiS noStri-Jeso
Hirminraarus notarius ad vicem Hugonis reco- Chrisli,Ludovicus, diViriapropitiantecleihentiav ira"
gnovi et subscripsi. pcrator Augustus.
Data vn Idus Decembr.,anno,Ghristo propitio, 24 Si erga loca divinis eu^tit)i'^,manCipata-propter'
iraperii dorani Ludovici pilssimi Augusti, indictione amorem Dei ejusque in eisdem locis inibi Beo' fa^-
12. Actum Blanciaeo in noroiae Domini TeUciter.i mulantibus beneficia opportnna lafgimur, prsemium
Amen. apud Dominumaeternaeremunerationis-nobis vependi
CLXXXIX. non diffidimus. Igitur notum esse volumus omnium
PROEODEH BONASTERIO. fidelium nostrorum, tam praesentiumquam et futu-
(Amno854.) j. rorum, industriae, quia venerabilis Wiraef sanctae1'
[A^dSeBBtefH-iWd-.',j»1.97.] Gerundensis Ecclesiae episcopus nOstram adiehs
In nomine Domini Dei et Salvaloris nostri Jesu celsitudinem petiit ut memoratam sedera cum viilis
Chrisli, Ludovicus divina repropitiante clemehtia et hominibus a doihnO et gehitore nostro Garolo*
imperatorAugtisths. aliisque devotis hominibus eidem sedi collatis, quaS
Si liberalitatis nostrae riiuriere de berieficiiS a nuric possidere dignoscitur, id est, in pago Empu-
Deo nobis collatis, locis Deo dicatis quiddam con- ritano villam nuncupataitt Olianus cum suis termi-
ferimus, id nobrs et ad mortalem vitam felicitert nis, et villam vocantem Cacavianns, ac viliarem an-
transigendam, et ad aHterriatfijierpetttaliter obti- tiquum Celsianum, cum villula hova, qttam vocant
nendam profnlurum liquido credimus. Idcirco no- Vellosos, ciim castello suoque termino, et in pago
tum fieri volumus omuium fidelium noslrorttm, Gerundense medietalem de viUa MoUero,et Millia-
tam praesentiumquaraet fuiurorum, solertioe, qnia sam villam, coetefasque res quas a longo tempore'
coraplacuif serenitati nostrae, quasdam villas juris inibi possidere dignoscitur, simul cum terlia parle
nostri, sitas in Angariis, in Logni, quarum vo- de pascuario, et leloneo de ipso pago, aliasque
cabula sunt Sulbichi et HemLoa, monasterio driod villas, quarum vocabula sttnt- CasteUunJ fractum,
 1247 LUDOVICII COGNOMENTOPn 1248
et Parieles Rufflni, cum tertia parte de pasquario A Data quarto Nonas Decembris, anno, Christo pro-
et teloneo de ipso pago, et villa quae est in pago pitio, vicesimp primo imperii domni Ludovici sere-
Bisuldunense, et vocatur Bascara, cum suis villari- nissimi iraperatoris.
bus et sno termino, nec non et Arcas, et villarem CXCI.
vocantem Spedulias, et alitim viUare qnod est irifra PBOBONASTERIO CAHPIDONENSI.
memoratarnm villarum terminos. Villas etiam alias (Anno 834.)
qnoe vocantnr Crispianus et Miliarias, cum tertia [Neugart.,,Cod«a;Aiemannicut, pag. 217.]
parte de pascuario et teloneo de ipso pago propter a DiplomaLudovici Pii quo < monasterium cttjus vo-
infestationem malevolorum hominum sub nostra cabulum esi Capidona b, ubi praesente tempore
vir venerabilis Tatto abbas^pastor et reclor esse
tuitione et immunitatis defensione constituissemus. dignoscitur, qued rebus pauperrimum est c, et
Cujus petitioni annuentes propter amorem Dei riie- non modica pars monachorum in eo ad Deo de-
moratam sedem cum supradictis villis praesenti serviendum collocata habetur, sub suo mundi-
burdio et defensione > constituit, et ab omnibut
tempore in jure ejus consistenlibns sub nostra tui- publicit functionibut aliisque oneribut immunede-
tione constituimns, et hanc nostrarii auctoritatem clarat.
-
circa eamdera sedem fieri decrevimus, per quam Signum domini Lndovki piissimi imperatoris.
decernimus ut nttUusjudex publkus, vel quilibetex B Hirminhardus d notarius ad vicem Hugonis reco-
judiciaria potestate major minorque praedicta per- gnovi et subscripsi.
sona in ecclesias aut loca, vel agros seu reliquas Data v Non. Julii, anno, Christo propitio, 21 im-
possessiones memoratae sedis, quas moderno tera- perii domini Ludovici piissimi Augusli, indictione
pore infra ditionem imperii nostri fegaliter possidet, 12 e. Actum Aquisgranif palatio regio in Dei no-
vel quae deinceps in jure ipsius loci divina pietas mine felkitef. Amen.
augeri voluerit, ad causas judkiario more audien- cxcn.
das, vel discutiendas, aut freda exigenda, aut man- PROMONASTERIO PRIIMIF.NSI.
siones vel paratas faciendas, aut fidejussores totien- (Anno 854.)
dos, aut hpmines ipsius Ecclesiae contra rationis [Apnd Marten., Ampl.Collect.,pag. 90, ex chartario
ordinera distringendos, nec uUas redhibitiones vel Prnmiensi.j
illicitas occasiones ullo unquam tempore ingredi In nomine Dei et~~ Salvatoris nostri Jesu Christi,
audeat, vel ea quae supra memorata sunt penitus Ludovicns, divina repropitiante clementia, im-
exigere, aut undecunque modo legaliter vestiloram perator Augustus.
habet abslrahere praesumat; sed liceat memorato Si servorumDei rationabiles petitiones ad opta-
episcopo suisque successoribus res praedictaeEccle- C tum effectum pervenire facimus, non solum ad Dei
sioecum omnibus quaepossidet quieto ordine possi- miserkordiam pro nobis exorandom eosdem servos
dere, et nostro fideliter parere imperio, et pro Dei promptiores et devotiores facimus, sed ejusdem
nobis, ac conjuge, filiisque ac toto populo Chri- Doraini pro hoc facto clementissimam pietatem pro-
stiano nobis commissoDomini misericordiam jugiter raerendam esse confidimus. Igitur noverit omnium
exorare. Et ut haecauctoritas conftrmationis nostroe fideliumnostrorum, tam praesentiumquam et futuro-
per currkula annorum inviolabilem atqne incon- ruiri, indastria, quia Marcoardus venerabilis abbas
vulsam obtineat firmitatem, manu propria subter monasterii quod in honore Salvatoris Domininostri
flrmavimus, et annuli nostri impressione signari Jesu Christi a beatae memoriae'avo nostro Pippino
jussimus. gloriosissimo rege iuArduenna novo opere super
Signum serenissimi imperatoris Ludovici. fluviumPrumia fundatum habetur, cum quibusdam
Maginarius ad vicem Hugonis recognovit et snb- monachis ex ejusdem monasterii congregatione no-
scripsit. stram adiit celsitudinem, atque clementioenostrae

» Editum ex protolypo a R. P. Maxim. Rasslero 589; Mabillonius, Annal. Bened., lib. xxvm, pag.
S. J., in Append. ad Vind. contra vindkias, etc, n436; Bouquet., Script. Rer. GaU., tom. VI, pag.
pag. 26. Exstat quoque in Refutatione gravaminum "407.d
civilaiis Campidonensis, inscripta : Det Hochfurst. Leg. Hirminmarit, aut Hirminmarut.
Slifls Kempten grundliche Wtderlegung, etc., an. e Indictio et anBus imp. concinunt.
1737, Probat., pag. 13. Fragraentum refert D. Bou- f Ludovicum Pium a filio aequivocomanibus Lo-
quet:, Script. Rer. Gall. tom. VI, pag. 595. Ejus tharii ereptum, ac solio restitutum, hoc tempore
exordium : < In nomine Doraini Dei el Salvatoris Aquisgrani egisse, haud obscure colligitur ex nar-
JesuChristi, Ludovkus, divinarepropitiante clemen- ratione Thegani de Gestis Ludovici Pii, cap. 48
lia,b iraper. Ausustus. > seqq. Ait enim utrumque ibidemsanctum Pascha Do-
Kempten,ducalis abbatia ad Hilaram £1,-in Al- mini celebrasse, ac imperatofem eodem anno, qui
govia. esl attnus ejus 21, Omnibusindulgentiam prae-
c Res Campidenensium inde ab anno 817 fuisse stitisse quiregni
eum coacli reliqtierunt.
accisas, patet ex constiluio Ludovki Pii eodem 8 Observat Mabillonius de Ke diplom., 1. i, cap.
anuo Aquisgrani edito, ubi monaslerium Campita in 3, n. 13, Ludovicum Pium in suis diplomatibus post
Alemannia adhuc i'ueorura numero recensetur, quae suam in thronura restitutionera datis, non uti voce
tantnm dona dafe debent sine militia. Constim- ordinante-\el propitiante, nt ante; sed repropitiante;
titm edideruot Sirmondus, Conc. Gall. tom. II, pag. ut pote qui Deum sibi iterum propilium expertug
685; Ducliesn., Script. Rer. Franc, lom. 11, pag. fuerat.
"323; Baiuzius, Capit. feg. Franc, tom. I, pag.
 ,249 DIPLOMATAECCLESIASTICA. 1250
indicavit quaUter Batericus vassalhis noster, dum A A suggessit mansuefudmi nostrae de episcopo memo-
in memorato monasterio monastke degetre delibe- ratae nrbis j'am olim sibi a nobis ad plebero Domini
rasset, quamdam vUlam sui j'uris, quam nuperrime nostri Jesu Christi regendam commisso, quod valde
a nostra largitione in proprium perceperat, quse eum intrinsecus et extrinsecus tam ia divinis obse-
vocatur Madalbodi-Sperarius solemni more per te- qtiiis quam in humanis officiiset ministeriis, tam in
stamentum donationis manu sua et virorura iHur canonkorum inslitutionibus sarictoeque vitae regulis
striura manibus roboratum eidem monasterio dele- quam iniaedificiisaliisque rebus necessariis, parlim
gasset. Nam nt nobis ita factura exstitisse patesce- rectorum incuria, partim vero praepositorum igna-
ret, obtulerunt praesentiae nostrae largitionis aucto- via, destilutum et nullo pene rectae ordinationis tra-
ritatem, per quam eadem viUa memorato Baterico mite proemunituminvenerit, sed et sanclo, ut opor-
in proprium a nobis concessa fuerat, et testamen- tebat, juslo magnoque labore, summis viribus, prout
tom donationis atque traditionis, per quod hanc Dominus posse dare dignatns est, et ingenti studio
eamdem villam dum monasticara expeteret vitam, ad rectitudinis decorisque normam perducere cura-
praescripto monaslerio et monachis mibi consisten- verit, et canonkorum vitam ibidem Domino farau-
tibns delegavit, simulque petierunt ac deprecati lantium in canonkis institutionibus humanaequefra-
snnt nos, ut propter tergiversationes malevolorum B __•gilitati stipendiis necessariis, atque diversarum spe-
super easdem conscriptiones nostrae auctoritatis cierum habitacuUs et claustris apprime exornaverit,
pneceptnm firmitatis gratia fieri juberemus. Quorum utin posterum eorum vita in nuUo decideret, non-
petitioni annuentes hanc noslrae auctoritatis prae- nuUis meraoratae sedis villis et rebus suffulserit, tri-
ceplionem memorato Marcuardo venerabili abbati, buendo scilicet illis in circuilu murorum ejusdera
vel ad partem jam dicti roonasterii sui fieri jussi- civitatis colonias duas, et in eodem pago Lingoni'
mus, per quam decernimus alque jubemus ut nullus cam villam vocatam Marcilliacumcum ecclesia et ap-
fidelium nostrorum de praedicta vilia memorato Mar- pendkiis suis; et eodera pago, viUam nuncupalam
cuardo aut successoribus ejus ullo unquam tempore Hurbaniacum quantumcunque de jure sancti Mam-
inquietudinera facere, aut quamlibet calumn.iam metis in eadem villa esse dignoscitur, necnon et il-
ingerere praesumat: sed sic eam perpetua posses- lud qttod exterius esse cognoscilur ad eamdem vil-
sione pars jam dicti monasterii possideat, quemad- lam pertinens, exceptis his rebus qooesub jure ac
raodum a nobis memorato Baderko in proprium potestate sanctorum Amatoris et Ferreoli esse nos-
concessa vel tradita fuit, vel quemadmodum ab cuntur; similiter in eodem pago in loco qui dicilur
eodem Baderko per testamentum suae traditionis Radalenis pons, colonias duOdecimcura omnibus ad
eidem monasterio delegata fuit, liceatque meraorato C C easdem colooias perlinentibus simulque cum ca-
Marcuardo venerabili abbati et successoribus ejus peUa; et in eodem pago villam quae dicitur curlis
atque monachis in eodem monasterio per tempora Gregorii, sub orani integritate sua; et in Cidden-
degentibns, de eadem vel in eadem villa facere naco coloniam unam; et in eodem pago in nonnullis
quidquid censura monastica faciendum esse de- locis, iUud quod nobiles personae admensam clerico-
creverit. Et ut haecnostroe confirmationis auctoritas rum solemni donatione conlulerant; nec non et il-
perpetuam oblineat firmitatem, de annulo nostro lam coloniam quae est in Primiaco villa eura yineis;
subter eam jussimus sigiUare. et in pago Boloniense, in villa vocata Helnone, tam
Signum Ludovki serenissimi Augusti. interius quam exterius colonias sex; et in pago Atoa-
Dala XIIIKal. Augusti, anno, Christo propitio, 21 riorum et Divionense, utique in locis quae dicuntur
imperii dorani Ludovki piissimi Augusti, indictiune Sueconkus, Brigendonisalque Salcis, quantumcun-
12. Actum TbeodoiiisviUa palatio regio in Dei-no* que in eisdem locis Fluviolus colonus sancti Mamae
mine felkiler. Amen. visus fuerit possidere; et in pago Belnense, in villa
cxcia. Givriaco, ecclesiam cum coloniis tredecim; et in eo-
PBOALBERICO LINGONENSI EPISCOPO. dem pago in villa quoevocatur Godoleni-Curtis, co-
(Anno 834. ) 1>
D lonias septem cum omnibus ad eas pertinentibus; et
[Ex Gallia Christiana, tom. IV, pag. 130, prob.] in centena Hoscarineae, in villa Fisemis, ecclesiam
In nomiue Domini Dei et Salvatoris nostri Jesn et coloniasnovem cum omnibus ad easdem colonias
Christi, Ludovicus, divina repropitiante clementia, pertinentibus, et vineam quce vocatur Plantas; et
imperalor Augustus. in. eadem ceutena, in loco Spernaco coloniam unam:
• Si sacerdotum ac servorum Dei justis et rationa- obnixe nostram imperatoriae majestatis
deprecans
bilibus petitionibus ad effectum perducimus, non so- excellentiam ut suara nullatenus improbandam dis-
him regiam et imperatoriam exercemus consuetu- posilionem atque ordinatioriem nostrae auctoritatis
dinem, sed etiam eosdem pro excessibus nostris-ad munimine fulciremus, atque ut deinceps firma pe-
Domini misericordiam exorandam devotiores et rennibus valeret temporibus, roborare dignaremur.
promptiores facimus. Igitur omnibus fidelibus san- Cujus supplicationibus, quia dignas judicavimus, an-
ctoeDei Ecclesioeet nostris, proesentibus scilicet et .nuere placuit, et quidquid, ut praedictum est, postu-
. fnturis, notum sit quia Albericus venerabilis Lingo- lavit, ad affectum perducere non incongruum duxi-
nicaeurbis episcopus nosfram adiens celsitudinem mus. Proinde hos nostrae auctorilatis apices, erga
 tm hwvm} mwfflwpw w®
imittmmm mvmm$*mmmwmm-i ^SuA«Wum,pec£8^u^^a^£^tui$sent, m nostra
mmt^sm» mtymte*, Mvm iBwfaswj mm jsJlewos^^ ^dfim jRoatuliss^miis monaslerio. Cujus
AMsiimtpm, «erjmas dgce.rnj»us aiQue saacj- IN^paUo^mpli,, sjjmBl ef, ftrat» .atque interventu
4Bj&ial Sftcajlrifi^ipla CJJJ»eowibus «d se jusle ac ftdejis ?^»stri^onu^e commoniti, complac.uits^re
Jegg&er peiiBasntiksis, §k»t, a <s»pe dioto Aiberieo jftjtajt»no^» Bl^ftfa jllam|>iu fua }dem ipsum mo-
ffifl£*abiJ» jajm sticfee sedj® episooi», je» .coJAarta jB^teriiim^n^l^e^se ^strn^im, qusp Rain, sic-
«wt,i^,B8F ksw« m$tm mttfitimm » earam ^>uj|e^4^u(B, /es^,wmin^u/, ,cum ojnm*iftte-
j&$ # «*e|*ate .suis yid<#oe^ u#b4*s ^ise^i&jjae ^rjjti^e.sua.i ^/ip^.^^jneodfijpa pago locellum, pi
^^ISH«tfe«S *d dwiPB» ppo^ensjiis ^tasuejfge- jRomjjnalsu-J^tf^fffl,,p& bane flpsteaw auctorita-
vm^m» fm^wto, s^m m»$b& dimm- ^jWf^W»^ IW^^r^° ^6 mQnacWs>Wl)iBep
W r$»turna tempora miUtania>us trarfere : pe.r
immsmm ftxtsnm «&}«# mmrafa&xfe- guam defiernimus y\ i# eqrum jure ac potestate suis
m *b «pfflW»doffi^wpe ea «upmodp ,auferr,eaut yidegcej jpjws dii^rsisgne ne^essitatibus ad divi-
4B jti«a ««mi&e* .pwto» .o.uafiuoque.aecasAone XtRBpjprfl|P4n|ip jCfl^flm'^sfimje^dum Ipjsedjctai
twwrfjMt»jMBBwmat,eed feceat .ejsjam dietAsieb«s r^sj^al^iu^ cujuslijjet djimi|jpralione aut jEetract»-
«^dfinwem B# »Q*J« femj4»t»si peragesdaai ^BjyiQ^epffjjup cpfl8i>fapt; ,et DJJUUS .eas ap eprjjjn
jtefW) esjusnBam «lettariietajt* uti, et.qHreeuwnje dQmJjna^i|me.ojflp^m^ aul jn al^m pip-
*4 isuftsie JBoaupjao6t?j .JesjifCMsji miliiia *sus libe^rt^m p^u^cu^ue pccsjsionetransferre jrsesu-
# nft^ejjftiiyitss^^jngpfc prdjnare, djsponere, jus*«- ma^.^;il|ceat,eis^ villasad Domini Dei no-
»e ftff..,,, M, flUBtanttssuMat» pmnis i»4jg<aitue j^tjri/faBj^Jum ^UJfce^s |»e,ra^ndum ajjsgue cu-
jWMJtfia» pppQbifi, fiOWPge,WtoleweJSftslrg^; paoe. jpswiam cp,n.traj^|^.te juti, ,e| ^usecppe ad sups
$6 Mabilitale itotius impflrii a jfap »ob*s oomjuissi jn DPniini.nostri iej5!}Cor^ti militia jisus fit necess-
jll&sijws<ej»s«ifisineeter DftsaioieaiserkftrfejB ,&&©- sjtetes pertineut, prdinarg, disppnere, justeque effi-
«u» dctattet, ,Bf «t i>$£ afisjj» ^angitiojjis .atgae cere : quateniis su|>lata omuis jndigentiae penuria,
iBPJtfejgttH»tmimiteg &mi&er htfemr, &w&fo- P.rPSPJHS»ff>nj^^e^rolOTnenpstra, etpace ac jsta-
Diiitete tPtjus imperli p.|)e.o npbjs commissi alacrjus
i*ub4gf ea» iftsjisws *igiilar^ eos indesinenter Domiiii misericordiam ej,prare de-
JIJBIWW»*!'»»optajptes ad Tic*«»JStlgQOJs:sae»- lectet. Et ut haip postr^e largi.tionis atque consen-
«ftTi §f «ub^cripsi. .sionis auctoritas inqpmmutabilem et inconv,ulsaraob-
j^^ec^9.gjj^3{a]e.&dft8 tineat nrmitaiem, manu propria subteream flrma^i-
^ept^majwo,
iisJirjsAgijrjpifjo, 21 HPJPflW4©n»t .IfldovM j»s- p Piusi, et annu.li 'nos|ri iinpiesjiope ,ass$nari jussj-
JHffii^MV^i.ifi^Qtio^e 18. AjCtujnLjngQnis QuaJafe mus.
j» M WPW /eliciter. Ajgsn. Si^mim Ludpyie^ejrfioj^sjmi jmperataris,.
CX/CHF. Hirjni^inans Jtytyfty ad .yjcem JHugftpis reco-
*R0 JUWOHEBSI S. SALyAKWI* *ONAST«UO. ^novj.
Data v Ral. Decemb^js, annp, Cbfis»o propitio, 21
(Anno$5i.)
iniperii dgj&jnj Lujpjici serenissimj imperaloris,
[Apud ©. fiwiquet., RecueUde$ Hist., lom. <¥1,pag. indictione
J8?,««x;«»!*. J«t. Jr^^.^ag. 2Jb,jj 13 b. Aclura A^jn^c^pjjajiprejio
' ip Dpi
i* appe EPwifli] M# ^iK^tpr^ je§u Qin- nomine [feljcitfirj. Afl^ep, . . - i
M, Jjjjdpificus.,djvijja.riep..rppiM»i»te dejoentja, im-
mm? A«?Bsius. B«0*1SJ»«NSImtUiXEMO.
S* ilJ}S#«nwm M«l» BW«re ca?tejfjs momlilws (4apo855.)
gr^lsti ^IHnWs,loca ,diKioocultui consecrata con- [Apud ChiCDetiumin probat. ad Sist. abb. Trenor-
^rnis ^uiagniflcentiajnostrge bepeficiis ad divinum ciensis, pag. 262, etapud D. Bouq., tom. VI,
m^m Ktem® mwm&m ^a&im^ divinse
^M^iJJWia^JJPg aJtai^fl/mHt^ri ftde- r In nomine Domipi fiei ,et Salvatoris nostri Jesu
ito,6rj8dinjus. Jgilur pineium fldeiinq) pQstreDuea, GltuHSti,4*dpvi^us,4ivina repropitianle clemeatia,
*^,pee^j«mMua»Bi;touiroruin,«djjstri» no- JinjWffiftipr£m#m,
#mwaa»j.]>p^qM$iquojj,^OBwoiQO yen&rabilis abbas jCmn Ipcis De^,d>catis, in quibuscunque indigue-
M9JWs(m#mw xofiabjilu» est Roion, %»od ipse rint, consulere satagimus, ejus^ratiamcuajsamore
Jfl MWVsmSfWh, i» lofipgui dicimr.Bflin ?,m- id^WWWf.sJBfW ^«ndaotiu* nosproinereri con-
&*mmmty§ * foatomnto leanAtrtwerat%MM- Jdim^.JdcjfiCAjiB|pffl«6se vojlumus.cuactis fidelibus
HMe 94 ifiSStesJi»ei aostris, prasentibus sciUcet
W$)M&\* watsmtQii 0s^gm, in*niKis.p«e- #ta# ><«J»»JJiWifliSf»*«iJbas ex «onasterio Du-
wm&%0mM Mty .amxp Do&m ftQgtri few jere^sj ad jtosiiBffitMSedens maosuetadinem, sug-
^MJ » ^HS.bftjpre LdemiftOAUtoii^pa caqgut gessjt noslffle^mjptise quod Warnarius qupndam
JMH^i^Wfti Mwi4 de rebus npstrae proprietatis , contes eidem saoaasterjo dedisset quamdam villara,
«8& ft»*res in eo(toa mtmasterip Deo deservientes jiomine Masteces, ipm est in pago Tricastinensi,
* NUHCecclesia paroecialis prope Rotonas. bIndictio inchoanda a mense Septerabri.
I3S3 IHPkQMATA &CCLES1ASTICA. 1254
cum mancipiis et omnihus ad se peuinenlibus , vel Atia illic consistentes, pro nobis, cpujuge ac prole
quaniumcunque in eodem pago juste et legaliter nostra, et stabililate totius imperii a Depnpbis com-
jure tpToprietario visus fuit habere. Sed quoniam missi, libentius ac devolius ejus niisericordiam ex-
memorabis comes, Warnarius nomine, .easdem xes prare deleclet. Et ul hasc nostrae redditionjs atque
ex parte cum uxore ingenua, qomiue Heldisnota, coufiiinationis auctor.iias postris futurisque tempo-
«Uaque defuncla, poslquam aociUam nostram, op- ribus, Dominoprolegente, valeat incppyjalsamanere,
mine Beltildiin, sibi sociaverat, expacle cum eaac- de annulo nostro subter eam jussinms sigillare.
.quisiyerat; metuens ne connexio ejusdem ancilte.de Hirminmarius notaiius ad yicem Hjjgpuis reco-
eisdem rebus sibi aliquid contrarielatis infercepos- gnovi.
jset, noslram bumUiter expetivit misericordiam, ut Data viii Kal. Sept., anno, Christo propiUo 22, im-
nostram auctoriialem super hac re percipere mere- jperii domni Ludovici piissimi Augusti, indictione 13.
retur, per qnam ahsque cujuslibet .contradjotione Actum Cirsiaco a palatio regio in Dei nomine fe-
-
sxpedietas rfis et mancipia cectores ejusdem mona- liciter. Amen-
sterii perpetualiterpossiderevaleant. Cujuspetitioui, CXCVI.
PROMONASTKftlO PRJJMIENSI.
**ja 4jgoauj jjudicajlsaus., ah dlvinum amorem an-
B (A»up 835.)
jDuere.libuit, et banc uostrae auctorkatis coofiruaa- [A,pudHantheim, ttht- Trevix-1-1, p, 1*8.1
tjonem fieri.; per quam decenuimus atque juberons In nomine Domini et Salvatoris npstrj Jesu Chri-
ut prxscriptam villam cmn niancipiis et omnibns sti, Ludovicus, divina repropitiapte cJejajejpUa, ^OJpp-
rebus, appendiciis et terminis suis, et cum omnibus jatpr Augustus,
ad se juste et Iegaliter perliuenlibus, vel quantum- Si liberaUtatis nostrae munere Jocis Deo dicatis
cunque in prsenominatppagp juste et legaliter jure quoidam conferimus beiieficium, et necessitates ec-
proprietario visus fuit possidere, sicut eas praediclus clesiasticas ad petitionem seryprum D.ei iioslro re-
quondam comes Warnarius eidem monasterio no- levationisjuvaminesubleyamus, id npbis ad se.t,prnam
Stro contulit, in ejus rectorumque illius potestate et jpeatitudinem feUciter obtinendaroprpfuturumliquido
dominalione, absque cnjuslibet inquieludine aut cpn- confidimus. Noverit igitur sagacitas seu ulilitas om-
Jrarietale, perpetim consistant; neque a quolibet fl- nium fidelium sanctx Dei Eccle^iae nostrorumque,
sci nostri yel alterius cujuscunque polestatis judice .tam prsesentium quam et futurorum, qui.a cpncessi-
sive administratore qu.idquam diminulionis aut in- .mus ad proprium roonastexio qu.pd dicitur Pruinia,
fes'alionis se de eisdgm rebus et mancipiis, vel om- pt monachis inib.iDep famulajnUjbu.s, quibus el b Mar-
nibus ad se perlinentihus deinceps pprpeti pertjme- cuardus venerabilis abbas pr(ee,§se.dignpscitur, np-
scant: quatenus monachos ibidem Deo famulantes,! stroeproprietatis res, quocsunt inpago Wormacense,
pro nobis, conjuge ae prole nos^ra, etstaliililaleto- in Jpco qui dicitpr « Albulfi vilia, maosum videlicet
tius imperii a Deo nobis commissi altentius Domijii indominicatum, sed e.t in Gpmuritljesheim, nec non
misericordiam exorare delectet. Et ut in ppsterum et in Stetin, inter h^epjpraescrjpta lpca mansi xm
nostra? majestatis reddilio stabilis haberetur, hanc cum mancipiis ulriusque sexus.de per commanenlj-
nostram auctorilalem circa-prafatum mpnasierium bus, nec non el basiUcam in eadem Albulfi villa con-
S. Benedicti et rectores atque monachos UJicper structa, cum decimis.e^ ^uprascriptjs vilUsad eam
temporalabentiadegentes fieri decrevimus, perquam jure periinent.ibus, ,ajdproprium mpnasterio Prum^ae
prseciphnus atquc jubemus utmemoratae yillulaepum concedhiius, cujn dpmibus, sdiljciis, yineis, terns,
omni integritale in rectprum ejusdem monasterii silvis, pralis, aquis aqu^rumve de,cujrsibus,ex-itibus
potestateetgubernatjone consistant, neque a quolibet et regressibus quajitumcunque yjdplicet in memoratJi
fidelium sai:ctaeEcclesiaenostrorumque ab ejusdem villa in rebus proprielatis pp^tri juris esse dignosci-
monaslerii dominaiione etpotestatedivellantur atque tur, totun et ad jiHegrum pra^djcjjonmnasterio mo-
subtrahantur : sed usibus iilic monacborum Deo mi- nachisque in ep Dominp mjlitanrjbus, ad eprum di-
Ulantium absque cujuslibet conlrarietate deserviant: r. versas sublevandas ne.cessitaj.es,divioo tacli amore
quaienus fralres in Domini nostri Jesu Christi mili- et honore conce^imus : ita yideUcet ut quidquid in
« Legit Mabillionius,-Cusiaco. Idem tamen snpra M'.rcwardi propinquumappellat. CaBterumex ejusdem
dixerat: « Laudatum invenio .diploma Ltidovici A.u- Lupiepist. 55 inlelligitiir MarcwardurocpetuiEerra-
pro monasterio Floriacensi, datum imperii anno riensi ascriptunj luis.se.In ea Lupus pelit Marcwardt
2, Circiaco palatio: quod ipsum csse Carisiacum inlercessionem apud imperatorcm; « quoniam de
fusti
non dubito. i Rednenilum, Cirsiaeo seu Crisiaco, loco, inquil, nostro sitis , a quo vos corpore dun-
quod eral palatium regium in Arduenna, ubi Ludo- taxotecclesiastica ulilitasabduxerit. >
vicus, teste aunalisla Beriiuiano, autumnaiem vena- c Albul/i villa. lloc palatium j.uxta vicum Albe-
tionemexercuit. sheim ad fluvioluin Prumiam prope Kircheim siium
^Uarcuardus. Hujus decessoremTancradum adhuc fuisse, docet Chron. Gotlwicen., pag. 881. Ibi quippe
videramus anno 826. At anno 829 obiisse traditur jn e regione dicti vici supersunt Gaversheim et Stet-
Cbronico Rheginonis; eique succcssisse Marcwar- ten, quse hic nominantur Gornurilhesbeimet Stelin.
dus, vir prudens et sacrcc religioni deditus. Quo ex In Caesariiabbatis Prumiensisregistro, apudLeibnitz
monasterio hic assumplus sit,non proditur.Ooservat in Collect. Etyinolog., part. n, pag. 336 scribitur
tanien MabilloniusAnnal. Benedict. lib. xxx, n. 34, seqq. Alvesheitn; CUJUSJUS palroualus teneal a Pnf-
affinem fuisse Lupi abbaiis Ferrariensis, in Gajlia miensiin feudp comet de Lefningen.
na|j, qui epjst, 91 ii|i!jra Guagonisnepotem suum, ac
 1255 LUDOVICII COGNOMENTOPH ^ 4 1256
his vel de his jure fecclesiastieo rectores et ministri. A ut oullus aut nostris au? successorom nostrorum
ejusdem coenobiifaeere voluerint, liberam in omni- lemporibus eamdem cellam inde abstrahere, usur-
bus habeant potestatem. Etuthaec nostrae largitionis pare aut invadere praesumat, sed in saepedictaeEc-
atque concessionis auctoritas ioviolabilem atque in- clesiaeet antedicti Adrici ejusdem ecclesiae pontifi-
convulsam obtineat firmitatem, maou propria subter cis successorumque suorum pontificum ditione jure
eam flrmavimus et annuli noslri impressione assi- perpetuo consislat ad ea quae supra diximus exse-
gnarijussimus. quenda et perficienda. Et ut baec nostrae concessio-
Signum Ludovici seren. imp. nis traditionisve auctoritas sui vigoris perpetuam
Hirminmaris... obtineat firmitatem, manu propria subter eam fir-
Data viii Kal. Junii, anno, Christo propitio, 22 im- mavimus et annuU nostri impressione assignari jus-
perii dominiLudovicipiissimi Augusti, indictionel3. simus.
CXCVII. Signum Ludovici serenissimi imperatoris.
PROECCLESU CENOMANENSI. Hirminmarus notarius ad vicemHugonis recognovi
et subscripsi.
{Anno835.)
Data xvi Kalendas Aprilis, anno, Christi propitio,
[Apud Baluz., Miscetl., tom. I, p. 86.J
In nomine Domini Dei et Salvatoris nostri Jesu g 23 imperii domni nostri Ludovici piissimi Augusti,
Christi, Ludovicus, divina repropitiante clementia, indictione 14. Actom Aquisgrani palatio regio in Dei
nomine feliciter. Amen.
imperator Augustus.
Si illius amore cujus muoere caeteris mortalibus CXCVDJ.
prselati sumus, loca divino cultui consecrata congruis PBOEAJJEM ECCLESIA.
munificentiae nostrae beneflciis ad divinum culturo. {Anno835.)
uberius exsequendum sustollimus, dignae retributio- [Apud Baluz., ibid., pag. 87.]
nis praemio nos a Domino remunerari fideUter cre- In nomine Domini Dei et Salvatoris nostri Jesu
dimus. Quapropter omnium fidelium nostrorum be- Christi, Ludovicus, divina repropitiante elementia,
nevolentiaetam praesentinm quam et futurorum, epi- imperator Augustus.
scoporum videlicet, abbatum, ducum, comitum, Sisacerdotum servorumque Dei justis et rationa-
domesticorum, et eorum superioris et inferioris or- bilibus petitionibus aurem accommodamus easque
dinis tam ecclesiasticae quam reipub. administrato- ad optatum effectum perducimus, non solum regiam
rum notum esse volumus quia complacuit celsitudiai et imperatoriam exercemus consuetudinem, sedetiam
nostrae quamdam cellam sitam io pago Ceoomaoico eosdem pro excessihus postris Domini misericordiam
insuburbio ipsius civitatis, id est, intra fluvium C exorando devotiores promptioresque facimus, atque
Sarlhae et murum praefataeurbis, quaeest constructa per hoc immeosam Dei misericordiam facUius nobis
et dedicata in hooore sanctseDei genitricis Mariaeet conciliandam esjse confidimus. Idcirco notum esse
sancti Petri apostpli atque aliorum sanclorum quo- volumus cunctis fidelihus sanctae Dei Ecclesiae et
rum reliquiae et memoriaeinibi veneraotur, sub in- noslris, prsesentibus et futuris, quia. Aldricus vene-
tegritate cum omnibus rebus appendiciis et terminis rabilis Cenomanicae urbis episcopus suggessit no-
suis, et cum omnibus ad se pertinentibus, id est, strae exceUentiaemonasterium sanctae Mariaeet sancti
basilicis, domibus cseterisqueaedificiis,vineis, terris, Petri situm extra muros memoralae urbis, a deces-
pratis, silvis, campis, pascuis, aquis aquarumque sore suo Innocente quondam episcopo in rebus et ex
decursibus, moleodiois, locis cultis et incultis, mo- rebus sui episcopii fundatum atque constructum,
bilibus rebus et immobilibus ac seipsas moveotibus, deinceps quibusdam intervenientibus causis a jure
maocipiis diversi sexus et aetatis, matris et civitatis jam dictae suae sedis subtractum, et ab illius domi-
ecelesiaeCenomanicae senioris, quae est fundataet natione hactenus fuisse dilatum. Utque quod assere-
dedicata in honore sancti Salvatoris et praefixaesan- bat veraciter nobis patesceret, detuUt obtutibus
ctae Mariae semper virginis et sanctorum martyrura n majeslatis nostrae quaedam chartarum monumenta
Gervasii et Protasii atque saocti Stephaoi, ubi regumque decessorum yidelicet nostrorum auctori-
praesenli tempore vir venerabilis nobisque fideUs tates quasdam; quibus inspectis atque evidenter
. Aldricus episcopus pastor et rector esse dignoscitur, ostendilur praedictum monasterium juris saepedictae
oostra iargitione tradere atque concedere, et de no- sedis Cenomanicoesibi commissae esse et in ipsius
stro jure in jus ac potestatem illius solemni dona- dominatione debere persistere, humUiler uostram
tione transferre, ea videlicet ralione ut famulis ser- implorans mansuetudinem ut quod tam evidentibus
visque Dei inibi consistentibus et stipendia necessa- indiciis declaratur, nostra quoque assentione, imo
ria uberius ministrentur, et necessitates ejusdem auctoritate denuo robpretur. Quse ita liquidius co-
ecclesieetam exterius quam et iuterius facilius pro- gnoscenles eique ob amorem Dei et ejusdem sanctae
curentur. Per hanc quoque auctoritatem nostram, sedis reverentiam favorem nostri culmiois adhibere
per quam memoratam cellam cum omnibus ad se digoum judicantes, hanc auctoritatis nostrae prae-
pertinentibus, sicut superius dictum esl, prsescriptae ceptionero ei suisque per tempora successoribus fieri
matris et eivitatis ecclesiaeac praefati Aldrici ejusdemi ac dari jussimus, per quam deceroimus atque san-
sedis episcopi delegamus, praecipientes interdicimus cimus ut memorauim monasterium sanctaeMariaeae
 1257 # * DIPLOMATAECCLESIASTICA. 1258
sancti Petri,"<fB0daliquandiu ab eorum jure et di- A reddidimusecclesiae.necnonet deiisquas ante ipsam
tiooe subtractum fuerat, abbinc in posterura ha- redditionem jure et legaUter memorata tenebat ec-
beant atque possideant, et quidquid more ecclesia- clesia, nostrae auctoritatis atque emunitatis prae-
stico de eo disponere voluerint, liberam habeant ceptum circa ipsum sanctum locum firmitatis gratia
poteslatera, neque uUo deinceps teropore a jure prse- fieri decrevissemus, per quod firmius et securius
scriptae sedis seu ejus rectorum qualibet occasione * memoralas res modernis futurisque temporibus ipsa
' aut violentia
segregetur, sed seroper in illius recto- teneat et possideat alque defendat ecclesia. Oslendit
rumque ejus poiestate et dispositione ac voluntate ad etiam nobis praeceptum bonae recordationis beati
divinum cuUum propensius exsequendum cum omni- genitoris nostri domni Caroli, in quo et eadem con-
bus ad se pcrtinentibus integerrime sincerrimeque tinebantur singillatim nomjnata quseet in noslro, nisi
perpetuo consistat. Et ut haec nostrae redditionis tantum ea quae nos postea ex jure praefataeecclcsiae
aucloritas perpetuam obtineat firmitatem, maou propter amorem Dei et reverentiam sanctorum prac-
propria subter eam firmavimus, et de aooulo nostro dicto venerabiU Aldricp episcopo et suprasci iptce
jussjmus sigillari. Ludovicus. watri per nostrae aucloritatis praecepta reddidimus
Hirminmarus notarius ad vicem Hugonisrecognovi ecclesiae.Cujus petitioni ob amorem Dei et reveren-
et subscripsi. B tiam ipsius sancti Ubenler annuimus, et hoc prae-
Data xi Kalend. April., anno, Christo propitio, 23 cepmm auctoritatis oostrae circa ipsupi sanclum
imperii Ludovici piissimi Augusti, indictione 14. Iocwn facere censuimus : per quod jubemus ut ipsas
Actum Aquisgrani palatio regio in Dei nomine feli- cellulas et res el mancipia cum omnibus ad se per-
citer. Amen. tiaentibus vel aspicientibus, quae moderno temporo
cxcrx. jpste et legaliter ipsa tenet ecclesia, sive eas quas
PROEADEM ECCLESIA. genitor noster et nos eidem reddidimus ecclesia?,nec
{Anno 834.) non et eas quae antea in jure ipsius episcopij con-
[ApudBaluz., i6i'</.,.pag.87,] sistebant, firmiter atqtie inviolabiliter per hanc no-
Io oomine Domini Dej et Salvatoris nostri Jesu stram auctoritatem ipsa teneat alque defendat eccle-
Christi, Ludovicus, divina repropiliaote clemeotia, sia; id est, cellulam sancti Viocentii cum omnibus ad
imperator Augustus. se pertinentibus, et ceUularasancti- Albini, seu cel-
Si petitioliibus sacerdotuin pro quibuslibet eccle- lulam sancti Audoeni, et cellulam saocti Rigo-
siaslicis necessitatibus aures nostras Iibeuter accom-• meri, et'cellulam sancti Almeri, et ceUulam sancti
modamus, et eas cum Dei auxilio ad effectum"per- Vlfacii, et cellulam sancti Baumadi. Hoec omhia
ducimus, id nohis ad aeternaeremunerationis pracmiai C cuio omnibus ad se peninentibus, cum vicis cano-
capessenda profulorum Iiquido credimus. Igitur no- nicis, id est, Salicam, Montiniacum, Cocciacnm,
tum esse volumus sagacitati fidelium nostrorum,, Placiacum, et Oxellum, Anciacum quoque, et Arli-
praesenliumvidelicet et futurorum, nec non successo- nis, una cum aliis vicis quorum nomina in plenariis
rum nostrorum, quia adiens serenilatem nostrami praefalaematris ecclesicehabentur inserta, cum villis
Aldricus Cenomanicaeurbis episcopus innotuit nobi:i senioribus el aliis villulis ad eas pertinentibus, sicut
qualiter oUm peccatis praepedieolibussaocta matei in plenariis jam dictse matris ecclesiaecontinentur,
ecclesia, quae io eadem urbe, in honore sanctaeDeii id est, Rupiacum, Cananiam, Culturas, Baliavalian-
genitricis Mariae et sanctorum Gervasii et Protasiii cioo, Colonicam, Vetusiacum, et Celsiacum vicum
marlyrum, Christi Deo est dicata, ubi multae resi canonicum; et villam ejusdem episcopii, Aloniacum
dudum erant, adeo humiliala et rebus suis sit exi- quoque, et Asinarias, atque Vodebeis, Callemqrlium
nanita, ut et thesaurus ipsius ecclesiaea christianissi- scilicet, sive alias villulas quarum nomioa io pron-
mis principibus de ea ablatus, et quaedamstrumentai ptu non habentur, sed in plenariis jam dictae sanc-
charlarum, per quaeres et mancipia eidem ecclcsia> tae matris ecclesiae lenenlur inserta, el census
fuerant delegatae, diversorum casuum eventibus ma - n omnium vicoruro in eadem parocbia coosisteotium,
gna ex parte ibi deverierunt, nec non paupertatiii sicut io pleoariis et breviariis ejQsdem ecclesi;c
cansa praepedieote divhri cultus officiummiserabili- babetur inscriplum, insnper et monasterium sancti
ter fuerit destilutum, et in eadem miserabiUcolla- Carilefi silum in condita Labricense cum omuibus
psione, imo destitutione taodiu ipsa perstiterit ecclc- ad se pertinentibus, et monasteriolum quod et si-
sia, donec inspirante Domino donmus et genitoir tum intra murum praefixaecivitatis et fluvium Sar-
noster sanctae memoriaeCarolus nobilissimus orlho- tbae, et est constructum atque dicatum in honore
doxus imperator aUqua monasteriola et villas quas; sancti Salvatoris et sanctce Dei genitricis Mariaa
dam juris ejusdem episcopii cum rebus aliis peir et sanctorum apostolorum atijue aliorum sanctorum.
intercessionem nobilium multorum et pptimatuu1 Haecautem duo monasteriola
propter amorem Dei
suorum eidem reddiderit ecclesiae,quibus ipse sanctus et dilectionem
jam dicti Aldrici episcopi praefatae
adminiculatus locus libere atque inexcusabiliter di cum omnibus ad se pertmentibus reddidimus matri
vinae ouoc faraulatur potentiae, postulavit atque na 3
ecclesioepeipetualiterpossidendum atque tenendum.
pradicttis ponlifex ut de eisdem cellulis et rebus , Reddidimus etiam praescriptaeecclesiae et Conedra-
sive quas memoratus genitor noster et nos posteii lium vicum caoooicum cum omoi
integritate, ei
PATROL. CIV.
 * 1260
1289 . LtJDOVICII COGNOMENfirPn
viiiain qujg Brpgijui YCISevayifia.nutjcupatur, &m. jS,piat, Et si ab ipsp episeopo neqiie a iois ministris
fpresjiibjjgtJtYai^Us,|ivp pp«il}9S a,d;se pertinenti- suam justiliam acclpere nequiverit, postmoduro li-
bpa. Redjlidimiis ei etLugdunum, et Calisam et centiam habeat ut in mallo publico suas querelas
Trideotem, ac BpnaUam, atque Baladon, et heoefi- Jusle et rationabiliter atque legaliter quaerat. Sed si
cj^ aqinque yassallorum npstrorum, id est, Vestadi- antequam fecerit illud, jam dictae sedis ecclesiaeepi-
ghet, Mvtpdi,Wolfardi, Bpdpnis, et socii ejus, cum scopum el suos ministros et advocatos in mallo et
ojnniibusad se pertinentibusvel aspicientibus, siCutjn cujusdam conditionis publico placile accusare atit
praeceptis.nostris quaj de iam diclis monasteriolis et puisare praesumpserit, quia nostram jussionem at-
vilUilisascripta sunt yel pertinentibps jam dicto Al- - que nostrum praTceptum et indicluin cohtempsit
drico pontifici facere et scribere jussimus continetur sive prsevarlcavit, hannum nostrum ex hoc nobis
insertum.Haecvero omnia propter amoremDeiet reve- componat, et praeciiclaeecclesiae episcopo vel suis
rentiamsanctorum venerabiU Aldricopraefixoepisco- minislris solidos centum argenli componat, et suam
poet aptedictaemalri ecclesiae,quampraedictusAldri- Juslitiam postmochlmabsque lege aiit aUqua com-
cus immajpravjt et quasi a fundamento reaedificavit, positione recipiat: Praedictasenim causas memoralae
nobiiiterque ornavit, et in honore Domim Salvatoris . ecclesiae pontificibusque atque servis Dei inibi Do-
et sanctaeejusdem Dei genitricis Mariaeatque san- g mino famulantibus pro Dei amore et reverentia san-
ctorum martyrum Gervasii et Protasii sive sancli ctorum eoncessimus, concessumque futuris tempori-
Stephani solemniter conseeravit et reconciliavit, bus esse volumus. Iterura iterumque jubentes prae-
causa justitiae in nostra eleemosyna reddidimus et cipimus ut nnlhis ex fidelibus noslris, aul jiHlex
confirmavlmus et io jure ejusdem ecclesiaeac domi- publicus, vel etiam quaelibet immissa vel snbrogala
oatione rectorum ejus tenendum et ecclesiastice persona, aliquam inquietudinem aut injustam con-
guberpandum esse censuiraus. Memorata igitur mo- trarielalem de praedictismonasteriolis sive cellulis et
Oasteriola et merooratas cellulas et villulas cum om- rebus et mancipus ac censibus, nec non et de liis
nlbus rebus et mancipiis ad se pertinentibus, quas quaesive a nobis Bive a successoribus aostris vel a
modo juste et iegaliter memorata tenet ecclesia, per reliquis Deumtimentibus-eidem ecctesiaedivina pie-
hanc nostram auctoritatem eidem sub noslraeemu- tas deinceps augeri voluerit, nostris futurtsque tem-
nitatis luitione iterum confirmamus ecclesiae. Prae- poribus mempratae ecclesiaefacere praesumat; sed
cipientes ergo jubemus ut uullus judex publicus, sub hoc nostrae conflrmatidnis et tuitionis praecepto
neque quisjibet ex judtctaria potestate, nec aliquis in |ure ejusdem episcPpii pmni (empore in nostra
ex fldelibus oostris in dlclis villis, locis, vel agris eleemosyna quiele ac paciflce et juste possrderi, et
seu reliquls possessionibus memorataeEcclesiae,quas C legaliter toeri valeant, ita videlicet ut guidquid re-
modernb tempore in quibuslibet pagis et territoriis ctores vel ministri ipsius ecclesiae pro opportunilate
infra dillonem regni noslri juste habere et possi- et utiUtate de praefatisrebus facere voluerinl, libero
dere cognoscitur, quaeque eliam deinceps io jure io omnibus perfruantur arbitrio faciendi, quatenus
ipsjus sancti loci divina voluerjt pietas augeri, ncmo pontiflces ipsius sedis Cum grege sibi commissopro
ad cau$as audieodas yei inferendas, requireqdas, incolumitate nostra, conjugis ac prolis , et stabiliiate
aut tributa vel freda exigenda, aut mansipnes vel imperii a Deo nobfs coUatisua gratissima miseratione
paratas faciendas, aut teloneunj exlgeodum, pec fide- per immensum cohservandi jugiter Douiiiii implo
jussbres toUendos, aut homines ipsius ecclesiaetam rent misericordiam. Et ut haec aqctoritas per
ingenuos guam gt sprvps qui super terram ejusdem curripala annorum inviolabilem afque ihconvulsam
residere. yiderifur injuste distringepdos, nec pllas obtineat (irmitatem, manu propria subter eam firma-
prohibitiones apt jliiciias pccasiones requirehdas vinlus, et annuli nostri impressione sigillarj jussiraus.
ullo unquam temppre ingredi audeat, vel exactare Signum Ludoyici piissimi imperatoris.
praedicta ex praefatis rebus quodam in loco praesu- Maginarius notarius ad vicem Hugonis recognoyi
mat. Et quidquid ex rebus janl qjjctaeEcclesiae fi- •. et subscripsi.
scus sperare poterat, totum nos memprataeEcclesiaeD Data Kal. Mar(., anoo, Cbrijto propitio, 23 imperii
concedlmusi Insuper et illud in hoc praecepto inse- dpminj Ludovici piissimi Augusti, indict. 5.AcluinPi-
rere deprecantejam dicto episCopojussimus, sicut ctavis' civitate publi.ca
' in Dei nominefeliciter. Amen.
'-
et in bonae raemqriae Domintet genitoris nostri Ca- CC.
roH imperatoris praecepto insertum reperimus, ut PROHONASfERIOVANTISSIADORENSI.
nullus aut comes, aut quislibet homo velquse-
' libet judex {Anno835.)
persena ptsedictae ecclesiaeministros vel advo- [Apud Mabill.Act. otd. S. Bened., saec. IV, parte
catos inmallo publico accusare praesumat, antequam "n, pag. 576.]
conveniat ministros rerwm et judices villarum atque In nomine Domini Dei et Salvatons nostri Jesu
heBinum * quibus laesus est, ut ab eis familiarem Cbristi, Ludoviens, divina repropitiante clementia,
t* Jastan aeelpiat justitiam; et si a praedictis mini- imperator Augustus.
strissoam ujstitiam aecipere non valuerit, tunc con- Si pelitionibns servorum Dei jiistis et rationabili-
- Teniatepiscopum jamdietaeEccIesiae,ut ah ipsosuam - bus, quas majestatis nostrae anribus insinuaverint,
justitiam famiharem et bonam atque justam acci- divini cultus amore favemus, illius misericordiam
 i*6l DIPLOMATAfieeLESIASTRTA» 1262
nobis prepensius coneiliandam omnino confldimus. A A. Si fldeliom oostrOrum justis et rationabilibus pe-
Quapropter notum esse volumus cunctis hdelibus titionibus, quas pro ecclesiarum sibi commissarum
«anctseDei Eeclesise et nostris, prsesentibus sciiicet necesoitalibus nostris auribus mtiraare voluerunt,
et fuluris, quia Chrisliainus venerabiiis abbas mo- aurem accommodamus, easque ad optatum effectum
nasterii sancti Germani confesseris Christi, quod perducimus, nonsoium regiam et imperatoriamexer-
est situm in suburbio Antissiodorensium, adiens se- cemus consueludinem, sed etiam eosdem fideles no-
renitatem culminis noslri suggessit mansuetndini stros ad fldelilatem circa partes nostras propensius
nostrae, antecessorem suum abbatem, Deusdedit vo- conservandam, sacerdptesque ac servos Dei in eis-
cabulo, nostram jamdudum petivisse clementiam, ut dem ecclesiis pro nostris excessibus Domini miseri
nostraeaucloritatis praeceptolicentiam sibi monachis- cordiamexorantes promptiores atque deyotiores red-
que in eodem monasterio sub suo regimine degenti- dimus. Proindenotum essevolumus ouniura sanctae
bus darerous, abbatibus more humanae fragilitatis Dei Ecclesiae nostrorumque fidelium tampraesentium
decedentibus ex semelipsis secundum sancti Bene- quam et futuroruro, industriae, quod Garinos comes,
dicli regulam eligeudi abbatem. Nosque ejus ratio- sub cujus cura atque regimine monasterium S. Mar-
nabilibus precibus annuentes, non solum eamdem li- celli, quod constat esse constructum in vico qiii dici-
centiam ob divinum amorem tribuisse, sed nostro fB turHubiliacus,commissum habemus, nostram adiens
imperiali prseceploeam denuo conflrmasse. Sedquo- celsitudinem, indicavit mansuetudini nostrao qualiter
niam quibusdam emergentibus adversse partis turbi- canonicis iu eodem monaslerio Deo deservienlibus
nibus jdem nostrse conflrmationis scriptum nobis quasdam res ejusdem monasterii ipse etaqtecessores
fidehter obediendo excidisse seque araisisse profes- sui ad eorura diversas necessijates fulciendas atque
sus est, faumiiUmisprecibus nostrse supplicavit cle- Sublevandas trihuissent, videUcel villam quse dicilur
menliae, ut memoratam auctoritatem nostri favoris Floriacus, sitajn in pago Magnimontense, cqm omni
benignitatisque abundanlia rescriptam recipere me- integritate sua, vel cum pmnibus ad se pertinenti-
. reretur. Cnjus suppUCationesdignas ac rationabiles bus; et in pago Gabiionense, in IQGO qui dicitui Bo-
judicantes, aurem iUiaccommpdare iiboit: et idcirco seronti, mansos xn cura omnibusad se pertinet.ti-
hos nostrae auctorilatis apices circa memoratum bus: oboixe nostram imperatorianj majestatis de-
Christianum abbatem ac monachos in saepedicto mo- precans exceUentiara, ut eorum facta nostra robora-
nasterio S. Germani confessoris Domini per tempora reraus confirmatione, quatenus deineeps inviolabilia
. labentia sub regulari habitu degentibus fieri darique perennibus temporibus perseverent. Gujus supplica-
decreviinus : per quos praecipimus atque jubemos tioni, quam diguam judicavimus, annuere placuit;
nt quandocunque quispiam abbalum ejusdem mona- C *- et quod , ut prsedietum est, postulavit, ad effe-
Sterii divina vocatione rebus humanis excesserit, ctum perducere non incongruum duximus. pro-
licentiam habeant ex semetipsis, sl talls inter eos inde hos nostrae auctoritatis apice» erga praefa-
nnveniri poterit, qui eis secundum regularem ordi- tos canonicos in memorato monasterio Domino
*em prasesse valeat et prodesse, abbaiem eligefe : per diuturna tempora militantes, divino inspirati
quatenus regularis ordinis normam ejus sanctissima amore fieri jussimus, per quos decernimos atque
administratiooe iotegerrime conservantes, imo adim- sancimus ut prsescriptas res, a videlieet praenorai-
plere studentes, pronobis, conjuge proleque nostra, natse villae', ac ante dictos mansos, cum omnibus ad
ac stabUitate et pace totius imperii a Deo nobis Com- se juste etlegaliter pertinentihus, sicot abante dicto
missi atlentius eosquietiusque Doinini misericordiam Warinoconiite atque praedecessoribus sirisjam dictis
indefessis precibus exorare delectet. Et ut haecno- canonicis collatae sunt; ita per hanc nostram aucto-
_ strae praeceptionis auctoritas noslris et successorum riiatem in eorum jure ac potestate, suis videlicet
nostrorum temporibus inviolabilem et inconyulsam usibus diversisque necessitatibus ad divinum pro-
obtineal firmitatem, manu propria nostra subleream pensius cullum exsequendum famulantes, ahsque
firmavimos, etannulli nostri impressioue assignari. cujuslibet diminoratione aut retractionepermaneant:
** et nullus successorum
jussimus suorum, rectomm videlicet
Data quarto Kalehdas Augusti, anno; Christo pro- praedicti monasterii, ab eorum "dominatione eas
pitio, vigesimo secundo imperii domni Ludovici piis- quoquomodo auferre, aut in quamlibet partem qua-
simi Augueti, indietione decima tertia. ActumLuco cunque occasione transferre praesumat. Sed liceat
tUla in Dei aomine feliciter. Amen. eis jam dictis rebus ad Domini et Dei nostri famu-
CCI. latum diligentius peragendum absque cujusquam con-
ROCABILONENSI S. HARCELLI ECCLESIA. trarietate uti; et quaecunqtie ad suos io Domini
{Anno 855.) nostri Jesu Christi militia usas et necessitates per-
[Ex chartuiario hujus ecclesiae, apud D. Bouquet., tinent, ordinare, disponere justeque efficere : qua-
tom. Vl,pag.60I.] tenus sublala omnis indigentiae penuria, pro nobis
In nomine Domini Dei et Salvatoris nosiri Jesu ac conjuge nostra, et pace ac stabilitate totius ira-
Christi, Ludovicus, divina repropitiante clementia, perii a Deo nobis commissi attentius eos indesL-
irnnerator Aueustus. . nenter Domini misericordiara exprare dejectet. Et
a Legendum, prwscriptte res . . . . ac antedicti mansi.
 1263 LUDOVICII COGNOMENTOPfl 1264
ut hsec nostrae conlirmationis auctoritas perpeluum ,iV.monasterio praedicto sanctae Mariae et sancti Petri
obtineat vigorem, de annulo nostro subter eam jussi- et Paoli atque beatorum Christi confessorum Audo-
inus sigillare. mari et Bertini concessimus : ita illi ratum etslabile
Signum Ludovici serenissimi Aogosti. permanere permitlant, ut nullam divisionem in mo-
Hirmiijmarus netarius ad vicem Hugonis reco- nasteriisaut cellis, vel villis, seu caeleris possessio-
gnovi. nibus in quibusUbet pagis el terriloriis consislant,
Dala vi Kalendas Augusti, anno, Cbristo propilip, faciant aut facere permittant, aut in alios usus ip-
22 imperii domni Ludovici piissimi Augusti in Dei sas res retorqueant. Sed et hoc per hos iraperiales
nomine feUciter. Ameu. apices sancimos atqoe decernimus ut nullus judex
ccn. . publicus aut quislibet ex judiciaria potestale in ec-
PROMONASTERIO SITKIENSI. clesias aut loca vel agros, seu reliquas possessiones
{Anno 835.) memorali monasterii, quas moderno tempore in qui-
[Apud Mabill., de Re diplomatica, pag. 633.] buslibet pagis el territoriis iofra ditionem imperii
In nomine Domini Dei et Salvatoris Jesu Chrisli, nostri Joste et legaliter possidet, vel quae deinceps
Ludovicus, divina repropitiante clementia, imperator in jare ipsius sancti loci voiueril divina pietas auge-
Augustus. ]B ri, ad causas Judiciario more audiendas vel freda
Si preces fidelium oostrorum devote nobis famu- exigenda, aut mansiones vel paralas faciendas aut
lantium ad optatum effectum solitac benignitatis li- foderom exigendum, aut Gdejussores toUendos, aut
beralitate pervenire concedimns, abnndantius cre- bomines ipsius monasterii tam ingenuos quam et
dimus oportere suggestiones dilectissimi fratris seryos dislringendos, nec ullas redhibitiones aul il-
nostri Hugonis vencrahilis abbatis, quas omnino Iicitas occasiones reqoirendas ullo unquam lempore
ratione plenas esse non duhitamus, dignissimo hono- ingredi audeat, vel ea quae snpra memorata sunl
riflcentise propriae effectu perftcere, easque praeci- penitus exaclare praesumat : sed liceat memoralo
pue quse manifesto suse devotionis fervore ad divi- abbati suisque successoribus velpraedictinronasterii,
num cultum propenslus exsequendum pertinere no- sicut in praeceptc-domni et genitoris noslri conline-
scuutur. Quapropter noveritomnium fidelium sanctae tur, cum omnes fredos et bannos sibi concessos sub
Dei Ecclesise noslrorumque, tam prsesentium qoam immunitatis nostrae defensione quieto ordine possi-
etfoturorum indostria, quia memoratus dilectus dere : quatenus ipsos servos Dei, qui ibidem Deo
frater noster Hugo sacri palalii nostri archinotarius famulanlur, pronobis ac prole nostra, vel cliam
et venerabilis abbas monasterii Sithiu siti in pago pro stabilitate totius imperii nostri a Deo nobis coo-
Tervanninsi, constructi in honorem beatae semper '*>cessi atque cooservaodi jugiter Domini misericor-
virginis genitricis Domini nostri Jesu Christi Marise diam exorare delectet. Et ut haecauctoritas nostris
ac beatorum aposlolorum Petriet Pauli,ioquoetiam fulurisque temporibus Dominoprotegente valeat in-
corpora ChHsti confessorum Audomar.i alque Ber- convulsa permaoere, manu propria subter firma-
tini tumulata noscuntur, nostraeinnotoit celsitudini vimus et annuli oostri impressiooe signari jussimus.
qualiter jam dudum tempore prsedecessoris sui Fri- Signuin Ludovici serenissimi iinperalons.
dugisi abbatis eidem monasterio nostram fecissemus Hirminmaris notarius ad vicem Hugonis abbalis
auctoritatem, per quam iUud cum omnibos ad se recognovi el subscripsi.
pertinentibus morem paternum avitumquesequentes, Data Id. Augusti, anno 21 iraperii domni Lodovici
sub nostra conslitueremus defensiooe et mundebur- piissimi Augusti, iodiclione 10. Actum Aquisgrani
do, atque immunitatis tuilione, necnon omoes cel- palatio regio in Dei nomine feliciter. Amen.
las et villas, seu caeteras possessiooes quse in qui- CCUI.
buslibet pagis et territoriis iofra ditionem imperii FROCCENOBIO FI.ORJACENSI.
noslri consistnnt, ut nullus successorum nostrorum {Anno835.)
divideret, aut in alios usus converteret, utque fami- [Apud D. Bouquet., pag. 604.]
lia ejusdem monasterii nullis quibuslibet hominibus ' In nomine Domini Dei et Salvaloris nostri Jesu
foderum daret, iroperiali aucloritate decievimus, Christi, Ludovicus, divina propitiante clemenlia a,
petens ut eamdem nostram auctoritatem suo quoque imperator Augustos.
nomine renovari jubereraus. Nos itaque ob amorem Cum petilionibus servorum Dei, quns auribus
divinum et reverentiam atque hooorem eorumdera clementiae noslrae, compellente eos quaUhet neces-
saoctorum, pecnon et monilionem ejusdem fralris sitate, insmuare stodoeruot, favorem imperialis
nostri, memoratam auctoritatem nosiram circa eum- excellenliaeejos amdre, cujus mifitiaeJugiter deser-
dem locum rectoresque per tempora labentia sibi vire noscuntur, accommodarecuramus; iliius procul
succedeotes renovari ceosuimos, et ea quse illic dubio misericordiam conciliari credimus, cujus
decreta fiierunt,praesenti etiam.aocloritateroborare. honore et amore id eflicaciler b procuramus. Igitur
Proiode hos nostros imperiales apices fieri jussimus, uotum esse volumus omnibus fldelibus sanctae Dei
per quos successores nostros admonemus ut sicut Ecclesiaenostrisque, praescntibus scilicet et futuris,
* Repropitiante gralia, apud Mabillonium , qui * b Apud eumdem, id eflicere
illud praeceptumedidit lib. vi de Re diplom., p. 522.
 1265 DIPLOMATAECCLESIASTICA. 1266
qualiter Boso venerabUis abbas ex monasterio sancti, A rom, tam praeseniium quam etfutnrorum, industria,
Benedicli, quod est constructum in pago .Aurelia- quod Marcuardus venerabilis abbas monasterii
nense, una cum congregalione sibi commissa, noslroe cujus vocabulum est Prumia innotuit celsitudini
innotuit celsitudini eo quod avus nosler bonse me- nostrae Co quod cum quibusjam hominibus , qui
moriaePippinus rex de salute animaesuae ac fratris Heberarius et Hebrardus nominantur, quasdara res
sui Carolomanni cogitans, et de aboleodis amburom et mancipia pro ambarum partium coramoditatibus
peccatis, beatseque et perpetuae vitac praemiis eoo- commutasset. Dedit igitur nostra permissione prae-
seqoeodis, qoamdam viUam juris sui, quae dicitur fatus veoerabilis Marcuardus abbas ex rebus prae-
Suncarapus *, cum appendiciis et villis ac terminis nominati monasterii in pago Andegavinse et Rolhi-
ad se pertinentihus, memorato monasterio S. Bene- nense, in locis qui dicuntur HulmontiUus,Carmarias,
dicti per auctoritatis suse praecepium.delegasset: Boscus et Tillus praefatis Heberario et Hebrardo
eoque tnnc divina vocatione rebus humanis exempto, ad proprium perpetualiter habendum, quatumcunque
quidam vasallus ejus, nomine Gislearius, qui me- inibi de Jure ejusdem monasterii habeatur. Et
moratam Villam jure beheficiario ppssederat, post> e conlra in compensalione earumdem rerum dede-
quam legitima traditio atqoe vestitora de eadem runt saepe dicti Heberarius et frater suus Hebrardus
rilla, cnm omnibus ad se pertinentibus vel aspicien- ]" de rebus propriis memorato Marcuardo venerabili
tibus ad partem antedicti nionasterii S. Benedicti abbati ad partem soepe dicti mooaslerii sui in pago
facta fuerat, qOasdam villuias ad memoratam villam Nauvinse , in villa quae dicitur Roccesheim, qnan-
aspicientes vel pertinenes, quaruro vtfcabula sunt tumcunqne in eadem villa vel ipsius villae marka
Mairulfi-villa, Sigini-viUa, Haderbaldi-villa, Enveri- jore proprielario.possidebant, id est curtilem domi-
villa, Catonis-viUa et Frondonis-villa b, Jure bene-i nicatum cum aedificiisdesuper positis, habentem de
ficiario ad habendum usurpasset, atque injuste : oc- terra aratoria dominicata jornales LXXXIIet pro-
cupasset: et sicprocedente teinpore de Jure saepedicti prisosdvi, in quibus suot jornales c etxx, cum
monasterii elapsus esse. Sed cunvad hanc causam ia- mancipiis desuper cominahentibus, quorum iiume-
vestigandam nobisque renuntiandam missos nostros, rus el noraina in commutationibus ab eis factis
Jonam videlicet venerabilem Aurelianensem episco- pleniter conlinenlur. Dederunt etiam in viiia vocante
pum, et Hugonem iUnstrem comilem deslinasseraos* Husflleidesheim curtilem unnm , ad quem aspiciunt
et tara ex eorum relalione quam et ex memorali de terra araloria joroales XVIII, de prato in qoo
avi nostri praecepti ieetione lnce clarius oobis pate- colliguntur feni carradae tres, et de porprisa silva
fieret, memoratas viUasde jure saepedicti monasterii jornales octo, et aliam conimunem gilvam non pro-
injoste abstractas fnisse : placo.it nobis pro remedio '" prisam. Simililer etiam et ih pago Wormacinse in
animae noslrae eas cum omnibus rebus ad se perti- villa vocante Haskmundesheira curlilem unum et
nentibus eidem reddere mohasterio. El ut haec au- jproales xxvm de vineis in quibus colliguntur vini
clorilas donationis nostrar firmior habeatur, et per carradae tres, et in Dionenheim et Rodulfisbeim de,
futura teropora melius conservetur, de annulonostro vineis ad vini carradas duas colligendas. Et in Ba-
subter eam jussimus sigiUare. tenheim ourtile i et de vinea ad unam carradam viiii
Ego Hirmimoaris ootarios ad vicem Hugonis reco- colligendam. Haec autem. soperius denommata cum
gnovi et subscripsi. mancipiis, pralis, silvis, pascuis, aquis aquarumve
Data IINooasJanuarias c, anno, Christo propitio, 22 dccursibus, sicut io cominutationibus ab eis factis
imperii dorani Lndovici piissimi Augusti, indictione continetur totum et ad integmm , quaesitum et ad
13. Actum Theodonis villa palatio regio iu Dei no- inquirendum, sicut praemissuro est, praescriplis ho-
mine felieiler. Amen. miuibus Heberario et Hebrardo aotedicto Marcuardo
' CCIV. venerabili abbati ad partem prsedicti monasterii
PROM0NASTER10 PRUMIENSI.
{Anno855.) tradiderunt, ut in ejns Jure perpetuo consistat.
De concamio quod fecerunt Eberharius et Marcuar* j.. Unde et duas comrauiationes quarum mentionem
dus abbas. fecimus pari tenore coiiscripttis, manihusque suprum
[Apod Marteo. ampl. CoUect:.,tom. I, col. 94.]: ct aliorum bonorum hominum manibus roboratas ,
In nomioe Domioi Dei et Salvatoris oostri Jesu obtutibus nostris ad relegendum allatse sunt, sed pro
Christi, Ludovicus, divioa repropitiaote clementia, integra firmitate petieroot celsitudinem nostram , ut
imperator Augustus. easdem commutationes denuo ,per nostrse mansue-
Si quaefideles imperii nostri pro eorum opportu- tudinis prseceplum plenius confirmare deberemos.
nitalibus inter se commutaverunt, nostris confirma- Quorum petitionibus assensum denegare noluimus,
mus ediciis, imperialem exercemus eonsuetudinem, sed sicut unicuique fidelium nostrorum juste et
ethoc inpostmodom jore firmissirao mansurum esse rationabiliter petentium, ita nos illis copcessisse
' volumus. Idcirco nOverit omnium fidelium nostro- atque in omnihus cooflrmasse cognoscite. Prseci-
» ApndMabiU., Suncantus, vulgo Souchamp. c Hic initium regni a mense Septembri anni 813
b Apud eumdem, Marrul/i-viUa, Sigivi-viUa.Ha- accersendum. . :
d Proprisus seu porprisum et purprisum ,•
drebledi-vUla, Numeri-villa, Cathenis-vitla etjprpn- est vox
donis-viUa, volgo MairouviUe, Sainville, ArbouviUe, Teutonica , quam Goldastus interpretatur invasum
EvrinviUe, Chalonville et FrouviUe. seu violenter occupatntn.
 M? LBDOVICII GOONOMBNTOPB J268
pfentes Cfge Jufiemtistft qBktquld pars juste et ra* JI BHiimsepiseopis cwifirmato constitutum esse eon-
tioMbiHtSiralteH Cohtttlerrt parti, demceps per hane stabat. Veram Ucet eeetesiastie» atque pontificalis
iidstfatn aucioritatem jure firmissimd leneat atque constitutio Sua imoque divina auctoritate flrma esse
possideat$ et quidqHid exinde facere decreverit, praevideat, tamen nro indecens atque meongraum
lilJth-eMfrrimnfbuspotiatnr arbitrio faciendi. Et ut hsec judieaviti si nostra etiaa imperiaU aucloritate sua
CtthfifmaticmiSnOStfS «ucloritas inriolabilis perse- Constitutio firma esse perpetuo sanciretur. Proinde
veref, de aitrtufoWoStrossbteream jttssimussigillare. hos nosirae auctoritatis-irtiperiales apices erga saepe^
Hiimihmarus irotatius ad viedm Hugonis reco-> dictliW thoaasteriuflt fieri decrevimus, per quos
gOOvis decefnetites prsefeipimusatque sancimus ut^ sicut a
Data IV idils^eptenibHs, anno, ChristO propitio, meihorato venerabiH-Atdricoarchiepiscopo, eonsen-
22 irajteiii donrni Lndovici piissimi Augusti, in- tieniibtis feverendl^ digoissimo honofe coepiscopis
dictione 13. Actnnf monasterio I?rumiee,m Dei no- stlis, eonstitrttuttt id ptivitegio eornmdem aliorum-
mlne feticiter. Ameai que compJuriiim «attefdotom Christi atque abbatun
CCV. nianrbtis roborato edMftttatom est: ita deinoepsper
PROALDMCO SEHOSEISI M
ARCDIEPtSeOPOABBATIA BHhChostratn auctPrltatera flknm
S. REMIGII atque inconvul-
jB stttn iriViolabihter pernianeat. Nee quispiam
{Anno 835.) episco-
FEx schedis mss. bibliothecre S. Germarti a Pratis, pbriifll Irt memofala ufBe per lempora tabentia Chri-
aphdD. BbUqiiet.,tom. VI, pag. 605.] sib prbpitib sUCcedehtiumqtiWquamde his miriuere,
fofiOmihe fiei et SalvatoriS hOsiri Jesu-Coristi, immufare, ant qttldplara serritil ampiius quam in
Liidovicus, divina tepropitiante' cletneriHa,impei-afoi- saepedictopfiVilegfotriseftum est, augereprasumai;
AugustoS. setl liceat moriacnls fKf tempora inibi Domino mili'
Si COintqthtd ad serVordm Dei quieie^ jjertldet taiitibus sub ictttlditioftibUSi» jom dicto ptiviiegio
deVPtiSsItia*soilicilttdine et imperlall pfoVidentla takatis quiete fegtllafiiefqoe vtvefttt et pro nobis,
prociMmas, ael enioldmenttirtlahim& hfjslfa\ tel ad cohjUge, pteieqhe irostfa, ae stamlitate imperii a
aMefriainbeatithdmem capessehdam, hofcpriictit du- Deohfibis Cotnmlsrf atque conservahdi jugiter Do-
bio peftihere hbij dubitaihus. Idcifcd ttotljih uefi ffliilitttiseficOftliakW pfoperisius exOrare. Et ut haeo
volotriusOmnibus &atnct&Dei Ecclesi* irdelibus"ftb- ndstfae COnllrmatiOniBauctorltas tam rrostfis quam
et sucoessOrum nostrorum tetnporibns inviolabilem
striscfue, praesehliBus'seilicet et futuMs, quia Aldficus
vferier&jfjilisSenoniCaetifbis archiepisCopus hostrae atque inconvutsam Obtlneat firmilatem, de annulo
suggesSlt maiisuelualnl de qdodafd monasterio iiie- g' nPslfo Mibtef eara jussimus assignari.
morati eplscbpii slii, quod juxta moros ejilsdera SigBUnlLudovici erehissimi Angusti.
clvitatis in hdndfem beati Remigii cdnfessofis Chri- -Htrmlnmarii iretariHS ad vicem Hugonis reco-
sti posituth fuerat, eo quod propter impedimetita gnOvii ''!
Daia xvi Kaleoda9Dectmbfis, anno>Ghristo yro-
quaedamqtiseeit propinqttitate alque assidiiitate pfse-
fatse urbis moriachi illid DominOfamulantes pefpeli pilio, 22 imperii domiul Ludovici piissimi Augusti,
videbaritur, ipse ih alterttm iocotri, cujus vdcabuium indictione 13. Aclnm AqniSgranipalalio fegie in Dei
est Valliculas \AU, Vallilias], oclavP scilicet ab ufbe nomine felicitef, Anieh»
eadem millterio, eum fecerit transmutafi. Quem eliam CCVI.
toeum Hfbttaum qudhriam Meginarii comitis uxofem LOTttARIIPR^CEPTtlM f-fto MONASTERIO S. iiBRoSII
supradictb sahcli Remigii ihonasterio, ob stialh vi- kHDIOLANENWS.
riqne. sui requiem atque remedium, dofaatiohis li- (A»no835.) - .
tulo detegaVIssetestatUs est. Sed ne quamlibet cbn- [Ughelli, Italia sacra, tom. IV, pi 80.]
trarietatem attt inqhietPdlriem a praesulibusper teoi- In nomine Bomini nostfi Jesu Christi, Dei seterni,
pora labefitia iri eadera sede sibi succCdentibusiVm- Lotharius, divina ordraante providentia, imperator
haclil, quos a memorato loco tranSihigfare feeefat, « ^Augustus.
qoollbet temport pCfpeti cogerentilr, prititegittUi eis Quaoto prseceUeotius humanitas viget praelata,
ecclesfastiea auctPifTtate, Tn tirbe VfangiohiM tina taritd stddiosiuS dtvihls exsequi debet Obseqniig,«t
chriivenefabilibris CoCpisCoplS fldelibUfnostrls divef- qiiaelibet postiltata Bdelium ad boc pertinentia de-
siirum ecClCsiarufflconstitutos, se fecisse pfo^sitts vota ObaUdirevoWfllflte atque perficere deceftatione;
est, sicut etiam eo perspiectoatqrie rtlectP mahift^ quatenus ex commissis largitoris betretractafts pla-
stlsstote Clarult. Ih ^ubfirmissitneiSirisensu orriHiuni citis, ejtis optthlanW cletneniia, et pnesentia felici-
sanxehtt, ut nuHus ftmltflcum sibi Sittcedehtlttm ter transire Valeat, tt a»erna inenarrabiti pietate
qhidpiarh de rebus quaS' in prlore IbCo degentes collata felix feliciter adfpi«eere mereatur, Deniqnc
possederant, hhminuefe, aot raajhfa illi servifia, dtthi dile~ctaCOtijAtf»»tra Hirmimrarnis, divinsmm
qU8msub 60 peflDleranl, infeffe j>f»s«meret; sed sollicita, «ludhMIssMI m»tram sedulo rnbhere pro-
lifiefeLiUis fes ad memoratum monastcrium reli- curaret clementiam, ut locis Deo dicatis nostrain
giosissima devotione fidelium delegatas quieto ofdlnC subilmaremus moniftiftentiam,oCcasioiJeactuata ex
possidere,' oiiiifque eis oneris ampUui fmponere, dilectione fratfis sul,; J>JieriUelegahtia delati, Hugp
quam in memorato pfivilegio «um eisdera venera- nis nomine, instaniius hoc suadere deceflavit: y.
1269 DIPLOMATAECCLESlASTfCA. 1370
augniehiuih pietatis nJostf£, et efnolumentum mef- A LothafiUs, divlha ptdinahtfi piPOvidehtia,imperator
cedis in loco qiio ipse eprpore humatus exstitit, c<fc- Augustus
meteriP^tticetS: Airihrosil, ad decorem lumlhis, Si ^etiiiohfttis sefvtlfu« Dei, .h %m hOstfts
ob procufationem ecclesi* ortiamehta quaedam Coh- aufibus patefecefittt, tibehte* arinuiriiui, eteas ad
ferreraiis beheflcia pfo mefcedis noStfse afigmehiobt •eiJeethmpef dlfciiriiis',ftac hbbis fjfbcol dooio atj mef-
prsefati pueri cumtilo beatitudmis. Quapropter chfr cedis hostrsfcahgoieDlUtt etaetefnam beaiittidinem
ctorum comperiat fidelium sanctaeDei Ecclesiaehff- capessendarii peftihfere cbhAdimUs.Igitiif hothffl sit
stforumque, pfacseiiliumscilicet etfuiiifortlrii, sa'gaci- brtnibtts fldeifbut SShetse Dei itccieSiaettbstfbruth-
tavquianbsejusderodilectae conjugis nOstfaebgijepia,- que, prsesetltibuj scllicet et fdtufis, qdia rtmriespfes-
citfspfedbus digriafe voletites, assehsuih pfaebhiihjis': bytefi et "pafochia CfertPherisis tam de pfebibils
'
ideoque efdem sancto loco pfo femedio ejusdeih qnaihqtte et de bfaefiiis, ahte ttbsttam yeniebies prae-
pueri npsiram beneficehtiam cohiefamos quamdam sentiam, npslrae iririotirefUnttelsitttdini qubd pafa»
curtem, oomioe Lemonla, com cura ihdoinnicala, et freda et carra ad ttbstfam caraeram deportahdam
eapeilani ad 6e aspicientem, dicaiam scUicet infco- Injuste dedisseht. Quam cariSaih diligentef Rrictaldo
nore sancti Genesii, nec noh oliveta, vel hiahsa, se3 sat fi fjalatil capellahb hbsirb, hSc Obdet MaUririb6b-
cum mancipiis ibidem-commanehtibus, vel aspicieiV- fiiiti paiatii hbsifi, seu et Adalgiso cbiriiti iriquirefe
tibus, triginla quatuor vel omhibus pertlheritfis iseu praecepimus, si pef justitiam ipsa parafreda velipsa
adjacentiis suis, ila ut ab bodierna dfe fiitdfa pfo carra ad rioslruih sefvilium pefagendum dafe debols-
tempore rectores ejusdem loci eam ad' decofem lu- 'sent, an non. Seii diligenlissime hoc pefquifehies hb-
iuiois, et ornamenta ecclesiastica procufanda,' pfd Visrenuntiaverunt quodconirajustitiaihsupramemo-
remedio ahiiriae praedtcli pueri siib pertinentia ejus- fata parafreda veleadem carra ipsi sacefdotes dedis-
dem loci leneant atque ppssideant, et ut caeferasres sent. Quaproptef omnibus lidpiibusnostris praecipi-
ejusdem ecciesiaesecundum ulilitalem ipsius loci dis- musutnuilus deinceps eis de; ipsis pafairedis vel
ponant. Pro firmitalis namque gratia cifca eumdem carris nullam contrarieiatem inferre prsesunfat, nec
sanctum, et venerabiiem locum solemni munefe has ad nostrum peragendum servilium, nec etiarii alicui
ndstras fitteras fierijussimus : per quas decefnimos, perspnae : sed liceat eis quidem possidere, et pro
rateque mansurum constituimus, ut nuUits fidelium nostra, et tixoris et liliorura nostrorum iricolumitate
sanetae Dei Ecclesiaenostrorumqde, prsesentiiim sci- Domini clemeotiam delectabilius exorarei Et ut hsec
licet et futurorum, prsefatae sanctse ecclesiccex hac nostra auetoritas omni in tempore firmior habealur,
suprascriptacurte, suisquepertinenliis, vel adjacen- j et per futura tcmpora inviolabiiiter conservetnr, d«
liis, quamlibet inferre prsesomat molestiara aut cPn- aimulo nostro subter sigiUarijussimus.
trarielatem; sed reclores ejusdem loci perennis
et secuodum {Non adest subseriptioimperatoris.)
temporibus eum quieto Prdioefrueotes, DructerairUssubdiacorius atque notarius ad vicem
uiiiitatem ejusdem ecclesise guberoantes atteniios
Abumari recognovi.
praedicli pueri exorent Veniam, et aeteroae bealitu-
dinis gloriseperceplionem, nostramquft divinitus de- Data Nbhas Martii, annb, Chfisto pfbpitio» ittl*
domini Lotharii pii impefalbfis 17, iftiti*
pfecentur felicissimam fncolumilatem. Et ut haec perii
hostra auctoritas pieniorem io Dei , nomine bbii- €tione 13: Aetum Sexpila* palatio ' fegib, in Dei Bi*
neat vigorem, et a fldelibus sanctae Dei Ecclesise mine felicitef. Atnett
nostrisque diligentius conserveiur veriusque cfe- ";*
CCVHIi
datur, manu propria subter eam firmavimus, et
annuli nostri impresslohe subter assignari Jussimus. PROECCLESIA HELENEN8I.
Signum Lofharii gloriosissimi Aogusli. !
Dructemirus ad yicein Egilmari recognovi et sub- {Anno836.)
scfipsi i [ Apud Baluzium in Append., ad Martam Bispn
Datuin nono Kal. Februarii, anno, Cbfisto pro- col. 775.J
pitio, imperii doraini Lotharii imperatoris i^, in-
dictione iS.Actum Papiae civitate io Dei nomine"fe-' In nomine Doraini Dei et Salvatoris nbstri Jesu
• Christi, Ludovicus, divina propitiante [repropitiante]
ltciter. Amen.
CCVH. clementia, imperator Augustus.
Ptt6 CtERtCfihlOECESISjihElltOHEftSlS. Si erga loca diyinis coitibus maocipata propter
;
{Anno835.) amorem Dei eisque in eisdem locis famulantibus be-
Ldlhariui I trripefator cletick MmeiU Cremon^nslh neficia opportuna largimur,praemium apud Dominum
totufaerentik quod parafreda et chrru* pttettart) setcrnaeremunefationis nobis fepeOdi ribh 'diitidimus.
coacti fuissent ad servitium.camera;imperialis, fa^
ctdinqUisUionejustili(e, dbJiHjusmoilionete absblvU. IgUUf noiuhi csse volrimus CdrictisfldelibUsnostfis;
'. [Muratori, AntiquttatisItalicce tom, IIrpag.i3f.) prsesentibus scilicet el futuris, quod venerabili»
In nomine Domini nostri Jeso Christi Deiaeterhi, Fulmb o eccleiise Helenensisepiscdpus deprecatm est
a Vocalnr Rarono in eodem proecepto, quod Baht- Salomon, qui anno 832 jam erat episcbpos. Beringa-
zius vitiatumjam ediderat; sed corrigeodum videtur, rius eiiim comesKCbramSMomoneepiscopo, BabUano
 1271 LUDOVICII COGNOMENTOPJl 1272
majestatis nostrse misericordiam ut praedictamsedem JK Ludovieus, divinarepri^itianttijclementia, imperator
cum oranibus ad se juste et legaliter moderno tem- Augustus. .,
pore pertipentibus, sub nostra luitione et immuni- OmoibosfidelibossanetseDei feclesise ac nostris,
tatis defensione cum omnibus rebus, id est cella S. praesentibus et futuris, nolum sit quia vir yenerabilis
Felicis, com omoibus termionset appendiciis suis, Aldricus Cenomanicaeurbis episcopus, bTvino ho-
et villa quae dicitur Torrente, et alio vocabulo Ala- nore fervens pariter et amore, monasteriolom in spa
niaois, etspedulia, etpro congruenlia ecclesiae suae parochia novo opere suoque proprio sudore et lahore
erritorium a Petrafita usque super sua claustra, et in honore Dei et Salvaloris nostri ac sanctae ejns-
cellulam etiam S. Juliani, vel terras qoas sui homi- ' derii genitficis Marisebeatorumque marlyrom Ger-
nes ex eremo traxerunt, hecnon mediam partem vasji et Protasii atque Stephahi cunctoromque gene-
pulveratici ex rafica, el ex mercato similiter, seu de raliter sanctorura in Ioco quiprius vulgo Brbialus vo-
pascuario, conslitueremus: quo ita et nos fecisse cabatur, construere studuit, el-ad oplatum dignum-
oihQHim.vestrom cognoscat indostria. Praecipientes qne decprem atque perfeclionem sommo studio per-
ergo jobemos ot nuUusjudex publicus vel quislibet ducere procuravit, coogruoque tempore dedieavit
exjudiciaria potestate inecclesias, vilias, loca, vel solemniter, et de rebus jam dictse sedis sibi divini-
agros, seu reliquas possessiones memorataeecclesiae, ]B tus commisssesuflicienter ad necessitates varias mo-
quas moderoo tempore possidet, vel quaedeinceps nachorum in eo Dprtinb inilitantiumabunde fulcien-
in jure ipsius loci voluerit divina pietas augeri, ad das atqne snppieodas ditare non distulit. Uude et
Causasjudiciario raore audiendas vel discutiendas, scriptum quoddain sua cseterorumque venerabiUum
vel freda exigejrda, aui mansiones vel paratas facien- episcoporum reliquonimque ordinum Deo servien-
das, aut fidejussores toUendos, aut homines ipsius tium nec non laicorum religiosorumque pariter ac
ecclesiaecpntra rationis ordinem distringendos, nec nobUium manibus roboratum oostrae rtajestatis ob-
ullas redhibiliones nec ilUcitas pccasiones rpquiren- tutibus offerens, humiliter nostrae sopplicavit cle-
das, ingredi audeat. Praecipimusetiam atque jubemus mentiae ut quod ipSe divino tactus amore pia reli-
ut res fuas moderno tempore juste et legatitef pos- giosaque devotione superno fultos auxilio -feccrat,
sidet, vel quse ibidem divtha pietas augeri voluerit, ' rioslra imperialf auctoritale roborare atque in pcrpe-
in .eoroni jore et domioatiooe absqoe cujuslibet io- tuum absque cujuslibel convulsione aut tergiversa-
quietbdioe aut illicita contrarielate persistant, neque lione firmissimum permanere deberet decernere slu-
ollam indebitam calumniam aot repetitiooem de eis deremus, et ut mohachi inibi degentes una com coo-
a quoquam oflo unquam tempore patiantur; sed li- seoso suo successorumque' «jus licentiam inter se
ceat -eis'memoratas res, cum omnibus ad se Juste ef (Z eligendi habefentabbates qui eossecundum regulam
legaliter pertinenlibus, absque alicujus iiijusta con- sancti Benedicti regereot. Cujus piissirais Deo ama-
tradictione quieto ordine possidere, et de eis Jure bilibus et oobis admbdnmamplectendis supplicalioni-
ccclesiastico disponere quidquid voluerint; quatenus bus aurem favorislibentissime accommodautes, hanc
nostro juvamine divinum cultum copiosios exsequea- nostrae aoctpritatis conscriptionem ei fieri ac dari
tes, pro nostra, conjugis, proUsque nostrscincolumi- praecepimus, pcf qnam decernimus atque sancimus
tate, et stabilitate imperii nostri eos Domjni mise- ut meraoraium opusreUgiosissimis ab eo patratis
ricordiam attentius exorare deleptet. Et ut haec studiis omni tempore Ormumei stabile permaneat,
auctorUas nostra prscsentibus futurisque temporibus queraadmodum in memorato devotionis susescripto,
inconvulsa permaneat, manu propria eam subler fir- quod nobis obtuleralad telegeiidum, ipse complexus
mavimus, et aunulo nostro sigillari jussimus. est, neque de rebus quas ad idem monasteriolum
Signura Ludovici serenissimi imperatoris. contulit, a qooquatmullo unquam tbmpore quippiam
Hirminmarus nolarius ad vicem Hugonisrecognovi. minuatur, aut condiliones iuiM slodio ejus ioditas
qualibel occasione convellere aul ullatenus quisque
Data IIINonas Martias, anno, Christo propitio, 23 « ged quemadmodum ab eo pie
negiigere prsesumat,
imperii domni Ludovici piissimi Augusti, indictione ]D reUgioseque sancita sunt, ita per banc noslram au-
14 b. Actum Aquisgrani palatio regio in Dei nomioe ctoritatem
inconvuWperenniter maneant. Quando-
. feliciter. Ameo. . quidem autem divina vocatione abbas qui praisenti
i ....... CCIX. tetnpore praefectus est, aut qui futuris temporibus
LDDOVICI PII WPLOMA PROECCLESIA CENOMANENSI.subrogaudisunt, ab hae hice migraverint, una cum
consensu ejusdem Aldrici episoopi successorumque
{Anno836.)
ejus, praesulumvidelicet memorataesedis, licentiam
[Apud Baluz., Miscetl., tom. I, pag. 87.] habeantex seipsis eligendi abbates, si tales inter
In nomine Dei et Salvatoris nostri Jesu Christi, eos reperiri pptueriotqoieismerito vitae etseientise
Aruleosi abbati res eitis monasterii in ioteerum resti- ctio, et praeceptum refert ad aooom 821; sed ooo
tuit, facta eidem charta reveslitoria iv Nonas Fe- animadverlit vir dociissimus Hugonem, ad cujus vi-
bTuarias.anno 19, imperahte domno nostro Ludovico cem recognitum esl praeceptum, nounisj anno 834
imperatore. Vide Marcam Hispanicara, pag. 769. Tbeotoni in canceuaru mnnus successisse.
a Pessime in exemplari vitialo, anna 20. Domnos b Sic restituiraus exemplari vitiato. Maiein edito,
Vaissetius, tomo I Historiae Occitariiae, pag. 745, indictione 13.
col. 1, corrigendjamceoset anno 8, ut qoadret indi-
 1275 DIPLOMATAECCLESIASTICA. 1274
secundum regulam sancti Benedicti prseesse et pro A.Christi, Ludovicus, divina repropitiante clemenlia,
desse possint. Et ut hsec nostrae confirmalionis au- imperator Augustus.
. ctorilas perpetuam noslris successorumque nostro- Si sacerdolura servorumque Dei justis et rationa-
rum temporUfflsobtineatfirmjtatem, de annulonoslro bilibus petitionibus aurem accommodamus, eorum-
subler eam jossimns sigiliari. que justas et rationabiles postulationes ad optatuin
Hincminraarus notarius ad vicem Hugonis reco- effectum perducimus, non solum regiam et impera-
gnovi.et snbscripsi. toriam exercemus consuetudinem, sed etiam eosdem
Data xvu Kal. Julii, anno, Christo propitio, 23 im- pro excessibus nostris Domini misericordiam exo-
perii domni nostri Lodovici piissimi Augusti, indi- randos devoliores promplioresqoe facimus, alque
ctiooe 15. Actom Guodulfi viUa in Dei nomine feli- pcr hoc immensam Dei misericordiam facilius nobis
citer. Amen. conciliandara csse confidimus. Idcirco notum essc
CCX. volumus cunctis fidelibus sanclse Dei Ecclesiae no-
PROEADEM ECCLESIA.
{Anno856.) strisque, praesentibus scilicet et futuris, quia Aldricus
^enerabilis episcopus obtulit nobis qnasdam aucto-
[Apod Baluz., ibid., pag. 100.]
In nomine Domini Dei et Salvatoris nostri Jesu ritates regum Francorum videlicet decessorum no-
Christi, Ludovicus, divina repropitiante clementia, strorom erga monasterium suum quod extra moros
ejusdem urbis in honore sanctse Dei genilricis Mariae
imperator Augostos.
Notom igitur esse volumus omnibus fidelibus no- et sancti Pelri apostolorum principis aliorumque
sanctorum situro alque consecratum est faclas, per
stris, prsesenlibns et fuloris, qoia Aldricos Ceoo-
maoicae urbis venerabilis episcopus obtulit ad rele- quas eum immuoem a quibuscunque publicis functio-
nibus statuentes sub sua immunitate et defensione
gendom majestalis nostrae obtutibus quoddam devo-
tionis atqoe dispositipois suse scriptum qno statuerat constituerunt, suppliciter postulans ut pia facta an-
tecessorum noslrorum consuela benignitate et man-
atque religiosa distribotiooe disposuerat qualiter res suetudine noslrae celsiludinis roboranda
qoaetempore suse decessionis in episcopio sibi com- auctoritate saociremus. imperiali
visso invenireolor, in sua eleemosyoa secoodom Cujus precibus aurem fa-
Toluntatem modumque a se ecclesiastice descriptum voris UbcnXissimeaccommodantes, has aoctoritatis
fideliler largirentur, petens humiliter ut quod a se nostrae litleras circa memoralum monasterium fiefi
jussimus; per quas praecipientes volumus atque
pia devotione votoque religiosissimo cooslabat dispo-
noslra aoctorilate fieret inconvul- jubemus ul nullus quislibet majoris aot inferioris
situm, imperiali ordinis seo ex judiciaria poteslate in cur-
sum. Cujus venerabilibus supplicationibus annuentes p tes et villasquisquam seu loca aut agros ejusdem monasterii
haric noslrse auctorilalis cooscriptionem ei fieri jus-
ad causas judiciario more audiendas et inferenda
simus; per quam deceroimos atque sancimus ut
ab eo memoratom exigenda, aut teloneos requirendos, nec frcda aut
qoemadmodom per scriptom fidejussores tollendos, seu mansiooes aut paratas
disposilum atque distribulum coostat, ila modis faciendas, atit horaines
omnibus obsbrvetur atque firmissime teneatur, ne- ipsius raonasterii taminge-
nuos servos distringendos, nec ullas redhibi-
que cujoslibet copida improbitas improbaquc copi- tionesquam
ditas id oUoasto cooveUere aodeat, aot quippiam in requirendas seu exigendas, ullo uoquam tem-
aut exigere audeat; sed
suos usus retorqneat, sed sicut ab eo, ut diximus, pore iogredi praesumat
statutum ita ab bis qoidquid exinde fiscus sperare poterat, tolum io
religiosissime liquido cernitur, luminaria ejusdem ecclesise atque necessUates con-
quos ad eamdem distribotionem impetrandam ele-
gregationis in eo Domino miUtantis sublevandas ac
gerit, incunctanter atquc intrepide perficiatur; qua- folciendas
tenus et ipse tantse dispositionis froctum io seterna perpetuo cedat atque pvoficiat, quatenus
beatitndioe ab omnium retributore percipiat, et nos memoratam congregationem pro nobis, cocjuge,
ac prole nostra, et stabilitate tolius imperii nostri
ejosdem beatitudinis consortiom copiosius consequi. Domini misericordiam atlentius exorare delectet.
mereamur. Ut igitur haec nostra auctoritas inviola- B
bUem obtinere valeat vigorem, de annulb nostro Si quis autem jndiciariao potestatis tam temerarius
exstilerit ut hanc nostram eorumque praecepliones
sobter eam jussimos sigillari.
noverit se, sicut in praedecessormri
Hirmiomaros notarius ad vicem Hugonisrecognovi violare conetur,
nostrorum immunitatibus continetur, DCsol. esse
et subscripsi. mcmo-
Data vn Idus Septemons, anno, Christo propitio, 25~ mollaodom, ex quibos duas partes rectores
domoi Lodovici indictione rati monasterii, tertiam vero fiscus nosler recipiat.
imperii piissimi Augusti,
Et ut haecnostra auctoritas inviolabilem et iucon-
prima. manu propria subter
Actom Carisiaco palatio regio io Dei oomioe feU- vulsam obtineat firmitatem,
': eam firmavimos, et annuli nostri impressione assi-
citer. Amen.
CCXI. gnari jussimus.
PROEADEM ECCLE8IA. Signum Ludovici piissimi imperatoris.
(Anno 836.) Hirmiomarus notarius ad vicem Hugonis recogno-
[Apod Baluz.., ibid.] . vit et subscripsL.
In nomine Domini Dei et Salvatoris nostri Jesa Dala x Kal. April., anno, Christo propitio, 23 im-
»71 LUDOVICII COSNaMENTa PB I27S
pent tJtemhihOStfiLhflbviCiplissMi Ahgusti $ ihdH Asmim ^fm^mkif/ff^i m\\m sua mano ro-
ctione 4. bbfattim,-et Mmi1Is%l4mfreil|ohe slgnaWm, futuris
Actum Aquisgraoi palatio fegio in Dei nomine fe- teniporibtis jofe eeetftsiastieo posSde**im, <utvere
liciterv Amett. - quod assefebat, vefattter hbbis per OHU«patesceret,
CCXIL oblulit oblutibus majesMis hostwe jjhdedaihinstru-
menta sanctoKim prbpfiis siibseriptiofiibus fimiata,
PROEADEM ECCLESIA. momimenta videlicet cbartarum, el pfsedicfi domni
(Anno 836.) el genitoms nostfi Cafbli piissiriiiAugusti ihquisilio-
[ApudBaluz., ibid. •nem atque supraribmrhattiihpfsecepthm,pef quod.ut
in nomine Domini Dei el Shlvatorjs nbstri Jesu Jani dictnm testi praesoriptiim Anisolae monastefiura
Christi, Ludovicus, divina repropitiante clementia, memoratoe malris ecclesine solemniter et legalhcr
imperator Anguetus. reddidjt. Insuper detulit nbbisnonnuUaaliorura regum
Si petitiboibus saoerdotum servoramque Dei, praecepta non pauca decessorumqiie nostrorum re-
justis et rationalibus poBtulalionibuSpro qtribusti* gum videlicet Francofum, propriis manibus corro-
bel ecclesiarum sibj commissaram ncgotiis et neces- borala, et siglllis feofum subler sigiliaia; quiius
sitatibus eorum aure3 noslras libenter annuimus, et " inspectis atque relectis evidenier ostendilur pne.li-
fias cum Dei auxilio ad effectum perducimus, non clummonasteriumjiifis saepediciaesedis Cejibmanicae
soluin regiara et imperatoriam exefcemus consuei sibi commissaeesse,et in ipsius doraiualione jure fir-
tudinem, sed id nobis ad aeteraae remunerationis missirao debere persistere, qua de re humiliter ini-
praemia percipienda profotorura liquido credimusi pioraos noslram clemehtiam ot quod tam evidenlibus
Idcirco notum esse volumiis cuoctis fidelibhs sancta» indiciis deciaralnr, nostva quoque assensiooe, imo
Dei ecciesiae et nosiris » prsesehtibusscilteet et fo>- 9uct0ritate.declararetur.Quse ita liquidius cogno-
turis, quoniam adiens serenitatem nostram AH scentes, eisqoe bb amorera Dei et ejusdem saoctse
Uricus venefabilis Cenonianicfe Hrbis episeopbs in- sedis reverentiam favorem nostri culrainis adbibere
notuit opbis quod monasterium Anisolcesttum iivfra digriura judlcantesj baric auctoritatis nostrae praece-
terminos parochise suae»in qno elMuh-ganctiis Ca- ptionem suis per tempora successoribus fieri ac dari
filephus corpore requlescit, a jam dicto domno Ca- jussimus, per quaijj decernimus atque sancimus ut
rilepbo concbdente atque ordinantc domnoJnnocente memoratum raonastertura Anisplse qnod aliquaodio
prsescftptae urbisquondamepiscopo derebus lam sui ab eorum jure ei ditione subtraclum fuerat, abhinc
episcopii quam et de rebus oliorum bonorum homi- ^ in posterum habeantetpossideanl;utquidqoid more
hum tani regum quam et aliorum nobHiumvirorum ecclesiasticp de eo dispbnere voluerint, iiberam ha-
memoratb dotnno Carilepho traditis, qtias et ipsb beant potestatem, rteque ollo deinceps tempore a ju-
postea per iitstrumenia Chartarum ct per licentiam re praescriptae sfedisejusque rectoruih quaUbet oc-
»ive permissitm atque cdttsensom Childeherti regis casione aut violentia segregetor, sedsemper io illius
Franfcorumad matrehi tet civitatis ecclesiam , quse fectprumque e]us polestate et disposilione et volun-
est PoftStraet* tft hohorb sanctae Mariae Dei genitri- tate ad divinum cultuinpropensius exsequendum cutn
cis el sattctofrtm maftyfutn Gefvasii et Protasii \ oranibus ad se pertinentibus integerrime sincerissi-
inslaftte er.corifirittanie JusSo prsedicti Ghildebertl meqoe perpetoocoosistat. JEt ot haecoostrae reddi-
«gis Ffancbfttra"; et irSrtlWiiatqneCanonice et le* tipois auctoritas inyiolabilem et inCoovolsamperpe-
galiter tiorifirmavlt, 'fa- quibhs febos praedictiim tuamque obtineat firmilatem, manu propria subter
monasterium fonaatum a jam dietfs sanctis viris firmayimus, ei annuli oostri impressiooe assignari
'
atque constructurfl est, et a praedietse sedis ponlifi- jos^imus. ,
cihufl eanonice legibhsque longot«rapore possessum Signum Ludoviei pjissimi imperatoris.
atque dominatam >se"dqirfbosdam iritervenientimis Hirminmarushotarjusad vicem Hugonis recognoyi
c&tisispostmodttm a Jute prBeftttcemalfis ecclesiaeft et subscripsi.
gubtraciuth et aliqttb tetnpofe injuste fuisse alie- Datavnldus Septemb., aono, Christo propjlio, 25
natum. Sed hsec omriia, ut faobisa Drogone fratrei rmpefii domni Lndovici piissiroi Augusti, iodictione
et. arehicapethno nostro el a reliquls fidelibusi prima.
mitisi» ttostri», quibUshoC itlvestigafe et dillgenter Actum Carisiaco palatio regio iu Dei oomioe feU
intjfoirere pWecgplhJus;vefacaef renuntiatum est eti ciler. Ameo - .
scfiptis fhattitestattntt a ftohae memorise domno ett CCXHI. .
genitbfe ndstfoCaf plb gtortosissimo regb Ff artcbfufti) PROALDRICO CENOMANENSI EPISCOPO.
ad llquldum oiim fuisse tam pef se quam jpef ifide- • -• ' -' . i {Amo 836.)
Usslmosmissos suos pefscfutata et diligeiiief investi- Privilegium monetmei ejnsque successoribtu contt-
gata , et post rei verilatem veracitef investigataml djilur.
pleniterque pef omhla cbgttitatti ad jos et domina- [Apud Baioz., ibid.}
tiohem prascripl* CehhMtticae matris ectleiice> to uomine Domini Dei et Solvatoris nostri Jesu
Fraoconi ejusdem ecclesiae episcopo Ariisolaenro-. Christi, Ludovieus, divfna repropitianle clemenlia,
hasteriuih cattPrUebet Iegaliter fWdtthm, et per* {mpieratwAagustui* .'

.#'
 fSTT Dlt-LOMATAEOCLESIASTICA. 127«
Si saeerdotuih servbrumque Dei juslis etrationabi-. i GCXIV.
libus petitionibus adoptatum aurem accommodamus, PROMONASTERIO S. CARttEPtttv
non solum regiam et imperatoriam exefcemus con- (Anno 836.)
snetitflinem, sedetiara eosdem pro excessibus nostris [Apud Balua., ibid.]
DominimiseTicordiamexorandos devoliores promp- In nomine Domini Dei el Salvatoris riostri Jesu
tioresipie faciraus, atqne per hoc immensam Dei mi- Chfisti, Ludovicus, divina fepfopltiante clementia,
sericordiani facilius nobisconciliandam esse confidi- impefator Augustus.
mus. Idcirco notnm esse volumus cunctis fidelihus Si sacerdotum servorumque Dei justis et fatlonabi-
sanctaeDei Ecclesiae nostrisque, praesentibus scilicet libus peiitiniiibus aurem aCcOmmbdamUS) tebfutrique
et futuris, quia vif venerabilis Cenomanicaeurbis- justas et rationabiles poslulaliones :;d optatum ef-
episcopus, Aldricus noniine, nobis intiotuit eo quod feclum perducimus, non stoiufnregiam et imperato-
anlecessores sili, Merolus scilicel et Gauzcioleous , riarh exercemhs fcbfisoettfdifteih;M elianT fetjWrTem
atqoe praedeeessOreseorum , in praedicta urbe mo^ pro excessibos oostris ftortiini misericordiam exo-
nelam publicam perprsecepla bonae memorise domni rando devotiores pfoniptibreSqUe facimus, atque
et geniioris nostri Garoli et Pippini avi nosiri sive pief hoc immerisamDei miseficttfdtafh raciliUsnbbis
Theoderici regis atque anteriorum regum plena 9 cobciliaridam esse cbhtldimtiS. Idcifcd hblurt esse
corum auctoritale concessara praedictam monetam volumus cunclis fidelibus sanctSeDel Ecclesiaetto-
babuissent, qnaepropter ablalioncm remtn prsedictse Strisque, praesehtibus sciticei etftllofls, quia'Aldficus
sedis ecciesiae, sive proptef vastationem earum , aU- veofefabilis ttrbis CenbihariiCaeepiScOpusobtolit riobis
qoo tempore,.licet parvo»oostroquesivein finegeni- qhasdam auctoritaies feguttt Ftartcbrtifh decessoruhi
toris nuslri prsedictamoneta dimissaetproptef prae- Vidfefitetnostrorurti efga Jhbhastefiiim suUjn quod
dictarom rernm ioopiam atque desolationem cessata inffa terthinos pfsedictaeurbis pftfbcliiaein loco qui
esset; quam neque nos , neqire domous Cai-olus Vocattir Anisola, itt qtib saUctUsfJafilepbus corpore
genitor noster; neque ullufimisstls faosterhostra aul requieseit, in hohore pfsedftti siattctiCariiepbi aiio-
sua auctoriiate prohibuil, sed solumtnodo propter rbmque sanctbrom silUttt atipie fcohsecratuhi 6st
praefalam indigentiam dimissa esset. Obtulit etiam fi'6tas, per quas eUth itnrtUHem a qUibuscunque
antedictus episcopus obtutibus nostris proceepta re- ptiblicis fuiiclionibhs statuetttes stib Sha itnmuiiilate
gum prsedecessorumnostrorum videlicet Francorum', et ttefensione constitueruiit, suppilclter pbstUlafisut
in qoibus continebatur quod praedicta inoneta ahte- pia fabta antecessorura hostfoftmi cohsueta beriigni-
cessoribos pfsedicli Atdrici episcopi a pfsescriptit p, tate et raansuctudine hostrae celsitudinis rbbbranda
regibus coitcessa anliquis et modernis temporibus ^ iihperiali auctbritate sancireraus. CtijUs hfecibus
fuisset. Quae et nos relegentes lanta inveittmri*, et aurerti favbris libentissime acconihWtialites , bas
signa atque sigilla regnm praedecessbfUW-qltdqiie aUctbritatis ttbstfae Jitteras circa iriemoratum mo-
noslrorum in eis inspiclehtes, vera esse quoe dicebat nasterium fieri jtissrmQ*; pef quas pfaecipiehtes Vo-
cognpvimus. Idcirco prsecipientes jubermis Ut ntiUus IthiiUtjatque juheihus , U't rtullus quislibet majoris
missusnoster vel corhesipsiusprovineiae aul quislibet aut ihfcfibfis ofdihis Sbti quisquam et judiciaria
exjudiciaria potestate ei successoribusque suis ei pbtestate in ctifles vet Villas seti loca aut agros
praefalanionetaulio unquam tempore aliquattt calum- ejusdem raonasterii ad Catisasjudiciario tttbre au-
niam aut motestiara aot injUstam piilsalionem sive diendas, vel infefenda exigehda, atit teloneos reqtii-
'causatibnem atqoe rtiachinationein facere pi assumat, rendos , nec iVeda aut fidejossores tollettdos, seu
sed nostris futurisque temporibus praescripta morieta friarisibriesaut paratas facferidAs,aul bbhlihes ipsius
ih praefata Urbe saepedict»episcopo atque ejtfs suc- mottasterii taih irigenuosqtfatn sefVos dislfiugehdos,
cessoribus pertnaneat; ita tamen ut hoc praevideat nec tfltas fedhibitiones fequirettdas sive exigeiuias
tam praefixus Aldricus quatn ef soi Bticcessbfes, ttt TiUb uriqbam lempbfe ihgtedi pfsCStimat, atlt ex-
aliqua fatsitas io ipsa moneta non appareat. Etril KSeery qtiifert audeat; sed qtiidquid eXlndeosctis sperafe
concessio nostra de praedicta moneta futufis cbri>- poterat, iotuth in luminafia ejusdehl eccfesiaeaique
servelur tempbribus, quam nos prb Dci amore et necessitates congregationiS in eo ComirtomUitanlis
pro reverentia ipsins loci fieri jossimos,. et veffus Stiblevandas ac fulciertdas pefpetuo eedat atqoe
credator et tjtfigentins conservetuf , manu nostra pfbficiat, quatehus ttiemoralara cbhgfegatibhehi pro
subtet firwavimus, et de attholo nostrb sigillari ttbbis, cbnjuge, ac pfble ttostfa, et stabintate tbtius
jiissimuSt tmperii nostri Dortini ittiseflcordiatti aUentius Cxo-
SigUomLoubvici piissimi imbefatoris tafedeleciet. Si quis auteffl jjudieiaffaepbtestatistam
Hirminmaras uetarius ad vtcem Hugonls recb- temefarius eSstlieHt, ut hahc hbstfam eoruihquh
ghovi et 98tweripsii prdeceptiones vtolare cbnettif, rioVefit se, sictit in
Data xt Kal. Aprilis, ahho, Christo prbpitib, 23 prsedecessofhmhostforiim irtmooitatibuscohtinelUr,
inperii dortini Ludovici piissilrii Atigusti, indic- hc sol. esse hitiltandum, et qnibus duas partes recto-
tione 14i res memorati hibnastefii, tefliam vefo fiscus nbslbr
Acfum Aquisgfariipalatio regio io Dei nbmine fe- accipiat. fet ut hsec nbslra auctorilas inviolabilem
Bdtef. AttBjn, fetittconvulsam obtlneat fifmitatem, manu' propria
 im LUDOVICII COGNOMENTOPH 1280
subter eam firmavimus et arinuli nostri impressione A 4, reddidimus, ut in perpetuo in utilitates et usus
'ejusdem ecclesise Deoqoe in ea deservientiom per-
assignari Jussimus.
Signum Ludovici piissimi imperatoris. maneat. Idcirco soggerentibus alque bumililerpo-
llirminmarus nolarius ad vicem Hugonisrecognovi stulantibos prae.lictis fidelibos nostris, memorato
et subscripsi. videlicel Aldrico venerabili epi copo et Banzlegbo
Data VII Idus Septembris, anno, Christo propitio, jam , dicto fideli nostro hoc confirmatioiiis nostrae
25 imperii domni Ludovici piissimi Augusti, indi- atque redditionis praeceptumjsepedido Atdrico epi-
ctione prima. scopo vel a<Iparlem jam dictaeurbis fleri jussimus ;
Actum Cansiaco palalio regio in Dei nomioe feU- per quod decernimns atqoe jobemos ot nullus sob
citer. Amen. ditione imperii nbstri degens uUo uuquam tempore
CCXV. de praedicta viUa vel de omnibus ad eam perlineu-
VUXALCGDCNCM DATDR ECCLESLE CENOMANIC*. tibns in quibuscunque pagis vel locis ssepedicto
{Anno836. Aldrico episcopo suisque soccessoribus ullo unquam
[Apod Baloz., ibid.] tempore ioquietudinem facere praesumat aut quam-
In nomioe Domini Dei et Salvatoris nostri »esu libet calumniam ingerere, sed liceat ei ct successo-
Christi, Ludovicus, divina repropiliante clemenlia, B ribus snis quieto ordine memoratam villam cum
imperalor Augustus. omnibus locis et territoriis sive mancipiis et cum
Si fidelium noslrorum justas et ralionabiles peti- omnibus ad se perlinentibus jure eccleMaslico te-
tiones ac postulationes, quas pro utilitale et exal- nereet possidere; et qoidqoid pro opportuoitate et
tatiojve sanclae Dei Eeclesiaeexposcunt, ad optatum comraoditate prscfatse sedis ecclesiae exiode facere
effectum perducimos , oon solom regiam atque im- decreveriol, liberam io omnibos babeant fuloris
perialem consuetudinem in hoc exercertos, scd temporibos potestatero faciendi. Et ut haec nostrse
etiam eos nobis promptiores , ot credimus, atque redditionisauctoritas perpetuam oblineat firmitatem,
devoliores facimos. Idcirco omoibos sanctse Dei manu propria subter eara firmavimuset de anoolo
Ecclesiae fidelibus et nostris, praesentibus sciUcet noslro sigillari jussimus.
et futnris, notum esse volumus quia Banzlegbus Signum Ludovici serenissimi imperatoris.
• comes et Saxoniaepatrise marcbio nosler nobis in- EKrminmarosnotarius ad-vicem Hngoois recogno-
notuit quod qoamdam viUam sitam in pago Ceno- vi et sobscripsi
inanico, nomine Lugdunum, de jure canonicsematris: Data xi Katend. Aprilis, anno, Christo propitio, 25
ecclesiae per nostrum beneficiura possideret, de quai imperii domuiLudovici piissimi Augusti , indictione
per singulos anuos nonas et legitimos census atqoei G C prima.
decimas partibus prsefalaematris ecclesiseet ejusdemi Actum Aquisgrani palatio regio in Dei nomine fe-
rectoribus persolveret. Qua de re memoratus Baoz-- liciter. Amen.
legbus pertractans casum humanae fragilitatis, ett CCXVI.
pavescens ultimum vocationis diem , timensque nei |PROSENONENSI S. COLCMB* MONASTERIO .
prsefata villa aliquo cupiditatis suscstimulo vel quo- {Anno836.)
libet ingenio a jnre prsescriptaematris ecclesiaealie-- [Ex schedis ross. bibliofhecse S. Germani a Pratis
nala iieret, ideoqoe fervens amore divino, adiitt apud D. Booquet., tom. VI, pag. 610.]
clementiam nostram soppliciter deprecans ut memo- In nomine Domihi Dei et Salvatoris nostri Jeso
ratam villam nornine Lugdunura cum omnibus adI Christi, Ludovicus,divina propitiante [repropitiante]
sepertinenlibus partibus praedictseCenomanicsesediss olenentia, imperalor Auguslus.
ecclesiaeet Aldrico ejusdem urbis venerabili ponti- Notum esse volomos cunctis fidelibos sanctac Dei
fici, prsesentaliler nostra imperiali auctoritate red-- Ecclesiaeet nostris, prscsentibos scilicet et futuris,
derenius , et hanc redditionem per nostrum praece- quia olim dum monasticum ordinem usquequaque
ptum futuris temporibus firmius eidem ecclesise e depravatum esse constaret, et ad eum corrigendom
suisque rectoribus possidendam confirmassemus. alqoe emendandom, imo ad prislinum debitumque
Cujus petitionem ob amorem Dei et rcverentiamo riiodum et rectitudinem, auxilianle Domino, reda-
ejusdem sancli loci servorumque Dei inibi Doraino o cendum, queradam abbatem ejusdem ordinis ferven-
famulaotium libenter audivimug, et deprecationem n tissiraum, Benedictum cognomine, per monasteria
ac pium desideriura ejos ad oplatom effectnmadim-i- imperii a Deonobis eommissidesiinaremus; contigit
plere dignom duximus. Quapropter/per hoc nostrse e eum ad monasterium quod dicitur S. Columbae,
auctoritatis scriptum statuentes decernimus alquee haud procul ab urbe Senonensi devenire: in quo
jubemus ut quemadmodum ssepedictusBanzlegbus s cum csetera reguJariterordinare satageret, quia tonc
fldelis noster weraoratam villam cumpmni integri-i- temporis abbatem canonicum, Jaeob vocabulo, inibi
tate, sicut illa die sub jure nostraejpoteslatis eratit prseesse contigerat, quasdam villas quaepriscis tem-
quando a largftione nostra ipsum beneficiumacce- 5- poribus ad usus fralrum ibidem Deo famulantium
pisse constat pro emolumento animaenostrseet sta-i- fuerast destinatse, segregavit, nt absqoe regaU aut
bilitate imperii nostri memoratovenerabili Aldrico o pubUco servilio, vel quolibet abbatis dono aut exa-
episcopo ad partem suse ecclesise praesentialiter s ctione usibus eortim perpetuo deservirent, id est
 1281 MPLOMATAECCLESIASTICA. ?1282
VHlamqnse dicitor Morus, cum omnibus ad se pef-. k monasterii rebus ut irrefragabiHter reficiantur, de-
tinentibos, et villam quse dicitur Sarraasia, cum cernimus atque juberaus. Et ut baeenostraeconfirma-
omnibns ad se pertinentibus; similiter et Tauriaci tionis auctoritas nostris successoromque nostrorum
villam cnm omnibos ad se pertinentibus; simililer lemporibus inviolabiliter conservetur, manu propria
villam Patricii cum omnibus ad se pertinentibus ; postra eam sublerfirmavimus, et annuU nostri im-
similiter et viUamquaeLonga-Aqua nuocupatur, cum pressione assignari Jussimus.
omnihus ad se pertinentibus; sirailiter et illa oninia Signum Ludovici serenissimi imperatoris.
quae io his viltis pars prsedicti monasterii habere Data iv Nonas Aprilis, anoo, Christo propitio, 23
dignoscitur: quarum nomina bsec suot : Gromen imperii dbmni Lodovici piissimi Augusti, indictione
villa, Aurosi villa, Messeriaci villa, Canapi villa, 13 ». Aclura AqHisgranipalalio regio in Dei nomine
Coriaci villa, Gravunciaci villa, Floxi villa, Curlennis feliciter. Amen.
viUa, Spiriaci viUa, Abonis vllla, Bandrici villa, CCXVII. ;"
Paciaci viUa, Luponis villa, Syncleriaci villa, Re- PROR0T0NENSI S. SALVATORIS MONASTERIO.
{Anno836.)
gniaci vilta, necnon desuper fluvium, qnod dicitur Historia; Britanmm, pag. 30, apod
FuUonis, bospitiola duo, atque etiam illud quod [Ex probationibus D. Bouqnet., ibid.]
Auffridus et Donatus nepotes Jeremise quondam Se- B In nomine Doraini Dei et Salvatoris npstri Jesu
nonicaeurbis. episcopi ad praefatum raonasterium le-
Christi, Ludovicus, divina repropitiante clementia,
galiter contulerunt: simUitervineas et terras arato- imperator Augustus.
rias ac prata quse in circoito meraorali raonasterii Si illius amore, etc. b. Cujus precatu permoti,
S. Colunibaeesse noscootor; atque bospitiola quse io simul et hortalu inlerventu fidefis nostri No-
loco qui dicitor Canalis, esse noscuntur. Sed quo- minoe alque
niam deinceps memoratom monasterium per sub- bem commoniti, complacuit serenitati nostrae ple-
Senonicse quse Rannac nominatur, cum omni integrilate
replionein quorumdara Ecclesiae subditum nec non et locellum qui nominatur Plaz, imo
licet hoc in sua,
fueratr denuo liquidius cognoscentes, et plebiculam quse nominalor Ardon, per banc no-
suo eum [ipsum]jureet dominatione ac propriorum
stram auctoritalera memoralo monasterio atqoe Jno-
abbatum regimine constituissemus; veniens veneja-
nachis ihidem Deo per diuturna tempora miUtantibos
biUs vir SuppUciusejusdem abbas ccenobiiad nostrae
tradere, etc. c
raajestatis praesentiamhnmiUter nostram supplicavit Data III Kal. Septembris, anno, Christo propitio,
clemenliam, nt nostram mercretur percipere prse- 23
noslris imperii domini' Lodovici, indictione 15 d. Aclum
ceptionem, per quam fulurisque teraporibus Karisiaco
idem nostrum coostitutum firmum atque ioviolabile C Aiaen. palatio regio in Dei oomine feliciter.
perraaneret. Cujus petitionibus favendum dignura ac ccxvm.
ralionabile judicantes, hos nostros imperiales apices pftOTERENDARIO CURIENSI EPISCOPG ••
erga saepediclom monaslerium fieri jussimos, per {Anno836.)
qoos prsecipimos atqoe sancimus ot nulli ecclesiae [Apud Grandidier, .Hist. de TEqtise de Strasbourg,
subditum, sed io suo suoruraqoe rectorura domioio tom. U, pag. 203.]
et gobernatione degens, nihil obseqnii aut solutioois In nomine Domini Dei Salvatoris nostri Jesu Cbri-
vel qoidquam servitii de memoratis viUis ulloun- sti, Lndovicos, divina repropitiante clementia, impe-
'
qoani tenipore solvat, aut solvere compellatur: sed rator Augustus
semper absqoe oUa soi diminutione in usus fratrurn Notum sil igitor cunclis fidelibos saoctse Ecclesiae
inibi Deo mititanlium variisque illorom necessitati- nostrisque, praesentibus scilicet et futuris, quia di-
bns deserviaot; nec qoispiam. earom qoidqoam lectus frater noster Drogo f archiepiscopus et sacri
ejosdera aot alterios professioois abbas in beneficinm palatii nostri archicapellanus, nec non Rataldus *
cuipiam dare praesumat: sed, sicut diximus, eorum itidem episcopus, nostram adeuntes mansuetudinera
usibus pauperumque receplionibus perenniter obse- innotoerunt, eo quod dum divino judicio qooromdam
quantur. Ea vero quae ad sarcienda ejusdem mona- J) malevoleotia et factione honoribos coelitus nobis
sterii tecla necessaria fuerint, de communibus ipsius collalis dilati fuissemusb, et Vereodarios ' venera-
, b• Corrig. indicL 14. situs, primos inter omnes subscripsit Drogo archi-
l't supra in pnecepto pro eodem monasterio, episcopus. Nominalur Drogo frater et archicapellanus
col. 1251. noster in diplomate Ludovici Pii, quo an. 838 mona-
c Ut supra ibid. steriuui Anisolaereddit imperator Adalrico Cenoma-
<tCorrigendum, indictione 14. nensi episcopo, apud fiaioziom, lib. m Misceilan.,
e EdiditdiplomaSchoepflinus,Alsat. diplom. tom. I, pag. 96.
pag. 77; ex codice ms. Christiani Urslisii, qui est s Rataldus, siveRothados episcopus Suessionensis
Basileae, sed maxirae incorreclum et muvlum. lllud Interfuil quoque depositioni Ebbonis Rhemensis,
hic daiuus, quale ex autographo descriptum D. de illumque jussu imperatoris duxit in abbatiam Ful-
Jost nobis communicavit. denseui, ut narrat FlodoardUs, in Historia Ecclesiae
f Drogo filius Caroli Magni, episcopns Metensis Rhemensis, Ub. n, cap. 20. Et Rataldum ad annos
an. 818 factos, semper fidelis remansit fratri Ludo- 831, 837,838 memorat Eccardus, Franciae orientalis
vico Pio, ut probant Annales Bertiniani, apud Bou- tom. II. p;g. 250, 299 el 509.
quetum, tom. VI, pag. 195. Tituius archiepiscopi ei •'iAlludil imperatbr Ludovicus Pios ad suam de so-
bonoris causa fuit delatus. In Actis concilii Theo- lio anno €35 nefande faclam deturbationem.
donis vUlae,qoo Ebbo Rhemensis an. 835 fuit depo- i De Verendario sequeotia Iradk Forlunatus Spre*
 M» ^l^lSSmmmii m
biUsCnri» efBsftaptjseausa gdfUtatis nobis cojnse* 4 fius divia» faveotegtatia Ropjaopruni imperator 4JJT
-vat» honarihus pjpopriispw&tus exsiijoque trusos gostus.
rconsisteiKt,prsBceptomqnodtiam domioi et genitorii : Si loca divitlP cultui raancipata,refprraaverirjflu^,
jnostri Carali spKnisstmi jtnperatprjs, per quqd ejderc ct qose corrigeada sunt pia iqteotjpne corfexefjnjus,,
ecelesia quasdam jres proprietalis suse splermti 4» hoc proeiil dnbmad sutibilitatem regni nostriet jm-
natione contulerat, perditum et a jpre ejusdeni ee- pcrii, et ad rfimiinerationem aeiemam recipiendaiu,
clesiaepenitus abstracium fpisse. Sed quoniam nostr talia faeere non duhitamus. Quapropter noverit ora-
xausa memoraturo epjscqpum exsilio depoBiatum nium nostrum et omnium fideliomChfistianorum in-
ironsiatrbt eo4em.interatjtiq mejnpratam ijucior% dustria, quad fratres de ecctcsia Glanderiensi, qpae
tem domJtii et ggnjtpris nostri aniissam tandern ,ia bonpre sanctaeDei genitricis Mariaeel sanctorum
divina misericordia nobis pristino hoppr^restjto,tis, confessorum Martini, Digni,Bodagisii, atque Undo-
memorato qooqoe episeopopropriae ecclesiaereddito, nis consecrata, conqnerendo adierunl nostrara prae-
qoia sihe imperiali auctoritate memoratas res quse sentiam, dioentes eecksiam suara spolialam fuisse a
,suut ip pago Elisacense, in loco qui dicilur Selezi- regibus qui ante progenitorem noslrum Carolum
stata «, capella yidetieet cum qmijibus ad se perli- Magoiimexsliterunt, de curiis et vilUs, et beneflciis
neotibus. et, in Coria f,ivitS[teteloninm ab ilineran- B a Domino Bottagisle paire beali Arnulphi Metensis
tjbHI gn!f flrnittate Juris suse ecclesiae nullatepu.s cpiscopi ecclesise Glarideriensicollatis, et quae ipsi
poterat detinere, petiverunt nostram simililer celsi- constructores loci heatus Dignus et Uhdo, a tyrannis
tutjjoera, flt sjjper ejsdeot rebos nostrum mereretoi crudeliter ablata iiiisse. Aorera ergo nosirae clemen-
accipere CQr>8criptWRi» p.e'rq"Pd, abs.que cujijslibct tiae.eisaccoramadantes,et propter illud maxime quia
illicita cpritrarietajte aut inquietudine, eas partes ad imperium pertinebal ipsum coenobium,consilium
saepe dicti episcopjj in posterum possidpxe ac jure -principura imperii super hoc qusesivimus, qui judi-
legitimo dispoperc poUiisset. Quortuii ralionabilibiis cio coriaeeis feddendum esse quod injuste eis abla-
precibiis am.iueptes, bos npslrse aoctpri|atis apices tumfuit; quod Judicium libenli et grato animo au-
.menaflrjjttoepts,cppp,suisque per temp^ra labentia divimus. Per interventum igitur conthoralis nostrse
supcessjjf"|bu| fierj ac dari decreyjmus, per quas Gruingardig regluse, et filiorura nostrprnm Lotharii
proecipiinus atqtie Jubemus ut deincpps saepedictae Caesaris,et Pipplni, atque Ludovici, et Angilramni
res cum qmni inlegritate, et teloneus de omiubus archicapellani patatii, et episeopi Metensis urhis, et
ilinepautibus' ad eccjesiara dominae sanctie Marise, principum Curiae, reddimus eis curtem quamdam
jjectprijmque, Christp propitio, UUusperenniter iiia- Grundstat, cum eeetesia et dete ejus, ac alias duas
neant, et quidquid de eis jore ecclesiaslico agere C ecclesias de Mertenshein, et de Veltembefg, et dote
voluerint, liberam in omnibus habeant poteslatem, eafum, et siCot genitor noster, Carolus scilicet, ct
neqoe ullam calomniam, aut dhjlinutiopem, sive - hos tenuiraug, sic reddimos eam ex inlegro Deo et
detentionem pro ejusdem doraini et genitoris nostri sanctse ejus genilrici Mariae,et beatis confpssoribus
aitctoritalJS araissjpop ullo unqqam tempore. a quQ- Christi Martino, Digno, Bodagislo atque Undoni,
quara se perpetj pertimescant, quatenus eos pro cura omnibus appendiciis suis, cum hominibus suis et
jriostra nostrorumque omnium salute, atqhe imperii mulieribus, cum reditibus, cum ceniu, eum agr-iset
a Deo itobis collati stabiljtate Domini clementiam molendinis, qusesitiset inquirendis, mobilibuset im-
Iiberius exorare delectet. El ut nostra anctoritas in- mobilibus, exitibiis,fontilius,etillisomnibus consue-
dissolubilem obtineat firmitatem, de annulo nostro tudinibus quibus ea osi fuimus, ipsis fratribus per
sobter earn jussimus sigiilari. auctoritatem imperialem et jiiiicium prineipum red-
Data vi Idos Janoarii, anno, Cbristo propilio, 22 dinras. Si qois ahlem de successorilios nostris, regi-
Imperii domni Lodovici piissimi Augusli, indictione bus veliinperaloiibus, velpotentes aliqui, vel lyran-
14. Actum Francovurtb, in Dei nomine feliciter. "nus, vcl malefactor, ipsam c.irtem quam reddimus,
Amen. vel occasionetn au-
" per potenliam vel -violeniiam,
CCXIX. ferre, vel invadere, vel comarabire [Forte, concam-
PROMONASTERIO LONG0VILLAN0. bire], vei in precariam dare, vel abnlienare tenta-
veril, vel impedierit, sanctam Mariam senliat sijji
(Anno 836.) adversatricem, et in omnibus beati confessoresChri-
[D,Cairaet., Hist. Lothar.] sti Martinus , Dignos, Undo atque Bodagistus sint
Innom«iesancta?pt mdiYiduaeTriiiitatis, Lqdovi- ejus perversitatis injmioi etjudices. Hancergo char-
cherus, ip Rhetia, lib. m, pag. 98: «Victori episcopo inter mpnumenla pplvetico-Tngiensia D. L. B. de
cbarissi- ZpfJauben manuscFJpta,tpm. VI, pag. 37, et Leq,
purieosi suffectus Vererjparios Ludoyieo Ludovici
inus...., Episcppatu et praefeclura a flliis HelreHscljes Lexicon, ipra. V, pag. 264, qui,morlem
grivatur.v.. LU*erauiem factus iraperator Verenda- ejus ad 3 Octobris 844 conslituit.
rium restitqit, ip.sfqueoojnia priyilegia jn Rbaetia, I Hodje Schel0adt Alsati;» oppidum,
jdem de parochia ef horiis Selestadii in Alsatia et b Schoepflinusjnale legit: Aquisgranipalatio regio,
aliis conflrmat, >etc. Eamdem Selestadij traditionem Ipco Francofyrt. Adflit qu.oque: $irminmar\u$,nQta-
Hjemorant ad apQom83$ Rucelinus, in Rbetia sacra riusa4 vicem Bugoms recognovi^quse yerba oon le-
etprofana, paa, lt3, et-ad aononi 836 Tschudius, et
mmtur ip aotograpJjOr
Qmmm®mty>-u psrt- IEV*cap.l, pag.233,
 ISgit •'.--- DIPLOMATAEiCCLESlASTieA. 1286.
tam videntibuspriocipibos tottits imperii, fratribiis A claustrum ferainaruro sive dommarum, ibique pe-
ecclesiiieGandertensis, jn Sacrario sancti Petri cpn- ' renniter permanentiuni, instiluit et eonstruxit in
servundanj et uoslro sigUioJussimus eam jnsigmri. ' oinni honore et decentia, sicut decuit,mente etpie-
Signtrra Ludpyipiimperaloiispiisstnji, tate tradens eis omnein dignilatem, dominiujn,prin-
Huualdosad viceraAngelramni archicapellani sub- cipatiim cum omni jure adhujusmodi pertinentem,
scripsi. ei' dotando resignavit altari beatse virgints Marise
ActumVorraatjaeIdos Maii, ajuip, Dominicaein- ibidem orania bona iramofoiUaetatia quse habuit,:
carnstioojs 856, indict. 7, LudpyicP piissinio, apno speciaiiter Ebenheim Superius c, Hodesheim d, cum
consecrationJsejiis §, in regno FrancQrijni impe- qtiindecim villis, quas volui*.sub potestate praedicta-
rante. . rum dominarum tempore perpetuo permariere. Com-
ccxx. ttiendavil ecclesiam prsedictaevillaesuaesanctaa Odi-
KtOMOSASTERJO HOHENBBRGENSI ••'
liae,praedictum claustrum sive eoltegium Hohenburg
(Anno857.) cura omni jureet attinentia, bonis etoum hliis supe-
[Ex transompto Wdimalo anni 1385, in tabolario
Tabernensi rius expressis pro utilitate bictarum dominarura,:
episcopati k, apud Grandidier, hisl,, det Mcutfecit et fideliter donavit. Tradidit etiam prsedi-
1'Eglise4fi Strasbourg, lom. 11,uag. 205. ]
Luaovjeos Dei gralia. Romanorom imperiitor senj- B ctaefiliaesuaeet ejus posleris jure -perpetuo possi-
par Angustusa.4 perpetuse rei raerijorjam. dendam jurisdictionem in curia dominicalisuperiori
Piumesse censemus etconsonum raliooi arbitra- Ehenheim, et causas judiciario mbre audienJas et
raur, ot ea qpqe a genitpre nostro Carolo piissimo discutiendas, cum ecclesia in eaderncur-iasita, ejus-
jmperatore persppis ecplesiasticis et religiosi status deni ecclesiaejtis patronatus «, ac Jura ad dictam-
previdesqujciiiicessa, ne alicujus calumniaepatian- ecclesiara pertinentia cum omoi jure el libertate re-
tnr itjcprajqpdg,confirmatipnisnostraerobore munja- signavit. His et ploribos aliis a praedjctp doce per-
mus. Ajcppdejasmajeslatjs nostrse prsesentiani dile- actis, et post ejus morlera multo tempore et annis
ctissinja conjux OQStraJpdith semper Augusta et} eiapsis pluribus sancta Qdiija virgo propler |pcj aptjj
devota petjyit quasdamiilteras et prjvUegiareopyari tudinem inferius claustrum f in valle cpnslruxit,
felicis reeordalipnis venerahilis dupis patris sancfae quodcumdignitale.jure el pietateabbatissaeetcacteris
Odiliae vjrgiais. fjus, OJtra,que petitionem libeptis- dominabus in Hohenburg in nullo penitus derogaret.
sime ad.implpntes,hpcpostrae auctorjtatiset iuimoiu- Et sciendum est quod saneta Odilia et posfersecjtts
tatis prseeeplum fiefi jussunus, et dep.ern.imusatque abbalissaequara plures eam sequentes in Hohenhurg
sanpimus,u( njpp^sleriura pujus yocabulum est Ho- pluribus annis ct muito tempore quselibet sola post
benburg, cpm omrjjbus ad se pertineptibus vel aspi- '-' dicti claustri consummationemamho claustra fitleli-
cjentibps, in noslra defensiooeconsislant, sicut sub ter gubernabat et pfbcurabat. Et bsec probant et af-
tuilione et dcfensionepatris nostri permansisse con- flrmant quod eadem jura et potestates, dignilates,
stat. {pseq^upqiteprinceps JjooQrosus,orlu genero- priocipatus et dominia a patre saactae Odiliaesaepe
sqs, mepte virtups\is, devotione glpriosus dux Adel- dicto claustro in flobenburg tradita permaneant et
ricus, alip ppmine Ethicus , sjjseapjpiae consqlens debcant inviolabiliter perfnanere. Et baecsunt bona
saluli ad yacandum Dep Jpcum magis ab hominibus et noniina villarum quaepfaedictus dux donavit et
sequestrafqm, praefatummontem Hohenborg elegjt *contulit ecclesioeiiiHohenburg: Brunstalt t, Hfurtb,
habitaculuni, npn yaUem,ibique ad seryiendum Deo Hemmersdorf •, Limmiswiier i, Hirsingen *r Karo]-
• Stylus et formulse, Ludovico Pio inconsuetse-., - ta. Curiam dominicalem dictam Gtitenliausen cum
diploma bop muftura sospectura, si non falsum om- immunilatis juribus ex antiquo dominio
nino, atrguunt. Sui'ius.lam
osheniii retinuit abbatia Hohcijhurgejjsis,aqua ad
b Vidjraalum hpc diptoraareperitur in charta jo- episcopumArgentinensempervenit,
diciali menibranacea anni 1487 tabularii Tabernen- e Hop jus patronatus hodie exercet epjscopus kr-
sis, quae pro titulo habet inscriptionem : Acta und genlinensisbonorumHohen''urgensiumppssessor.Ec-
Hundlung afUchen dem Closter Hohenburg,undden,-j) clesia de quahic flt metttib, est in meoiaurhis 01c-
von Moefsberg.Vidimaluni ibi dicitur die 4 Octobris • rehnheim sita prope coriam senatoria.ro. Oiimeral
1385 a nplario publico. Ulud jam retulerunt Diony- ecclesia malrix : yocatur hoiie.Cappel-Kirch, dedi-
sius Afbrecht, Histori von Hohenburg, inter prob. cala beatae Mariae.
16, et $cbo?pflinus,Atsat. diplom., tom, I.pag. f Nidermunster dictum.
?ag.
06, qui iltu.d merito inter diploraala inlerpolala g Brunstatt, Suodgoviae vicus prope Mulbusium,
commemorat: ambo veroincorrectum edidere. Ejus- inter possessionesinferioris monasterti npminatus in
dem diei et anni exslat cbarla ihnnunitatis aothen- testaniento sanctseQdiliae.
tica LudoviciPii, quam damus infra, num. sequenti. h Vicus supra llulhusiura, sinistrse EIU ripse im-
c HodjeOberehenheim, impeiialiura Alsatiaecivi- positus.
talum sexta, ad niontis Hohenborg radices sita, sic 1 Hodie Heimersdorf,yicus prope Phierretum. A
dicla ab Ehnq ipterQuente. Hpc oppilum inuniflcen- curia in Arlisheim inferiori monasterio assignaia pe-
tia Adalrici ducis ad abhatiam Holienhurgenseni pendisse Heimersdorf testatur testamentum Odilia-
pervenil, Iptuninue olim ad abbatiam eaindemper- num.
tinuit, donec saeculpduodecimo ab imperatonbus i Luemscheweilerin Sundgovia.
illi fuerit aldatum. k Hirschingen in Sundgovia inter Phirretum et
d HodipRosheim,inter imperiales civitatesordine Altkirchium
•' silus, appeodicium curiae Arlisheijoen-
septima, unius, jeucaespatio distans ab Oberebenhe- sis.
mio, cum quo eamdem sortem sseeuloxn est exper-
 1287 LUDOVICII COGNOHJENTOPH 1288
despach 0, Reiningenb, Kimmenheim c, Gundolfs-.A rum constat esse dedicatum, tuitionis immunitatis-
heimd, Regesheim •, Rulechescheim f, Balters- que gratia fieri jusseral, petivitque ut eam more
heim *, Hetwiler b. Omneshomines ad ecciesiam Ho- coosueto renovari, prsescriptoque monasterio tribui
henburg pertincntes, sive Ionge, sive prope manen- juberemus. Ejus quoqne petiliooem libentissiroe ad-
tes debent dare ecclesise, quod vulgariter dicitur implentes, hoc nostrse anctoritatis et imrauoitatis
Val >, et censum de corpore suo, exceptis minisle- praeceptum fieri jussimus, per quod decernimus at-
rialibus, qui tenentur defendere honorem et liberta- que sancimus ut memoratum monaslerium cum
tem ecclesiae. Nos vero ad utililatem et profectum omnibus ad se pertinentibus vel aspicientibus in
prsedicti claustri Hohenburg peragendum, quateous noslra defensione atqoe imnmnitatis tnitione con-
ancillas Dei inibi Deo famolaotes pro nobis eadem- sistat, nullusque judex publicus, nec quislibet ex
que conjuge nostra ac prolq, totiusque imperii divi- judiciaria potestale, aut eliam alia major rainorve
nitus nobis collati stabilitate et pace, Dei immensam persona in eeclesias, aut loca, vel agros, seu reli-
clementiam jugiter exorare delectet; et haec no- qoas possessiones, qoas moderoo tempore io qui-
Rtraeauctoritatis inviolabilem et inconfusara. obli- buslibet pagis vel territoriis in traditionem imperii
neat firmitalem, manu nostra propria subscripsimus, nostri juste et legaUter possidel, vel ea quse dein-
cboflrmavimos et sigilU oostri appensione assignari ]B ceps jure ipsius voluerit divioa pietas aogeri, ad
jussimus. causas Judiciario more aodiendas vel discoiieodas,
Datnm in palatio nostro, anno Domini octuage- vel paratas faciendas, aut fidejussores lollendos,
siino i, tricesimo septimo, indiclionedecima,seplima aut homines ipsius tam ingenuos qnam et servos, et
Idus Marlii, regnorum nostrofum anno duodecimo. super terram ipsius commanentes injoste distrin-
CCXXI. geodos, vel freda exigenda, nec uUas redbibitiones,
PSO ABBATIA HOHENBCRGENSI. aut illicitas occasiones ° requirendas, nostris nec
(Anno 837.) foturis temporibus ingredi audeat, nec ea quae supra
TEstveteri sseculi noni apographo membranaceo in memorata sunt penitus exigere praesumat. Sed re-
tabulario episcopali Tabernensi k, apud Grandi- roota totius judiciariae polestatis atque pravomm
dier, ibid.] faominum inqoielodine, idem monasterium cum
In nomine Domini Dei et Salvatoris nostri Jesu omnibus rebus et inancipiis ad se periioeotibos,
Christl, Ludovicus, divina repropitiante l clementia, sicut dictom est, sob nostra imperiali protectione
imperator Augusius. et immunitatis defensione semper quietum consislat.
Ctim locis Deo dicatis in quiboscunque iodiguerint Quidquid autem de eisdem rebus Jus fisci exigere
consulere satagimus, cjus gratiam cujus amore id C poterat, tolum nos m nostra eleemosyna eidera con-
nosCimur eflicere aboodantius promereri confidiraus. cessimus monasterio, sicut domnuiu et genitorem
Idcirco notum fieri vplumos omnium fidelium sanctae nostrom fecisse conslat ad utilitatem et profcctum
Dei Ecclesiae nostrorumque, tara prsesentium quam ipsius peragendum, quatenus ancillas Dei mibi Deo
et fulurorum, industrise, quia dilectissima conjux famulantes pro nobis, eademque conjuge postra ac
nostra Judith m semper Augusta offerri fecit obtuti- proie P, totiusqoe hnperii divinitos nobis coUalisla-
bus majestalis nostrse quamdara auctoritatis prae- bilitate et pace Dei immensam cleraentiam jogiter
ceptionem quam domnus et genitpr noster Carolus exorare delectet, Et ut haec oostra anctoritas invio-
piissimus imperator n erga. monasterium cujus voca- labilem et inconvulsam obtineat firmitatem, manu
boium est Hohenburg, quod in hpnore genitricis propi ia snbter eam firmavimus, et annuU nostri im-
D. N. Jesu Christi et beati Pelri principis apostolo- pressione assignari Jussimus.
• neant exsfantis olim sigilli notse. Vne piece qui se
ifflrsJDacftpropeAUkirchium.
b Reiningen, in Mulhusio leucsespatio distans. dit sceilie, aiunt auclores Gallici Novse Diploma-
o Hunheim in ballivatu Rochersbergensi, pertinens ticse, lora. VI, pag, ,355, el aui ne montre-nul vestige
ad episcopum Argentinensera. de sceau, riest ordinairement qriune copie. Diploma
i Gundelsheimprope Rufacnm. fetulernnt, sed vitibse, Gallia Christiana, tom. V,
e Rexheim prope Ensisheaiium. n
f Rurelsheim, non procul ab Ensisheroio: "pag. 463, et Schcepflinus, Alsat. diplom. tom. I,
pag. 78. ^
s Baltersheim, etiaro iri vicinia Ensishemii. 1 Ludovicus Pius ab anno 834, quo post exaucto-
b Vicus igootus, nisi forsilan Certweiler prope rationem suam in solium fuil restitulus, coosoetam
Barr ab amahuensi male scriptuS, qui memoratur formulam retinuit, sed loco vocis ordinante, seo
io testamento sanctse OdUiae. usus est repropitiante, quia in festilu-
i Val, sive Fatl-Zins, vox raedii aevi, eraot cen- propitiante
tione iterum piopitium expertus est Deum, quem
sos quolibet anrioin certa die praestandi snb po3oa primse evectionis auctorera agnoscebat.
cadocitatis fundi. Haltaus, t» Glossario German., m Ludovicus, mortda If mengarde regina, uxorem
pag. 422. anno 819 duxit Jodith, IHiara Welphi comitis, de qua
j Legendum oetingentesimo. At coin anno Cbristi multa babent illius temporis annales.
837 oon quadrant nec indictio decima, quse occurrit n Periit diploraa alfegatum Garoli Magni.
arinis 817 et 832, nec annus duodecimus Ludovici • Id est praestationes, qtise propter occasiones
Pii, qui fuit 825. Anno 857 concurrebal indielio 15. beUorura vei aliarum necessitalura iraponebantur.
k Autographum non exstat: apographum vero sae- Ducange, in Glossario, tom. IV, pag. 1311.
culonono vel saltem decimo exaratum fuisse con- P Id est, pro Carolo bicto Calvo, quera Ludovicus
stat ex litterarom ductu et membranse veiustate : Pius anno 822 habuit ex uxore sua Judith, quemque
autographura vero dici non potest, cum nullaerema- anno 838 Neustriaj regem pater eoronavit.
1289 DIPLOMATAECCLESlASflCA, 1290
Data TII Idus Martii, anno, Christo propitio, 24 A tant, et nemo in hoc refragando temeritatem adhi-
irapcru domni Ludovici piissimi Augusti, indictione beat, quatenus nostro studio omni procurata quie-
15. Actnm Aqnisgrani palatio regio, in Dei nomine tudine pro nobis ac stabilitate culminis nostri, seu
feliciter. Amen °. salvatione conjugis acprolis, atque in sittum sanctse
CCXXII. . matris nostrae catholicae Ecclesiae quiescentium pro-
PROMONASTERIO NONANTULANO tectione seu defensione attentios exorare Domini
(Anno 837.) misericordiam eadera delectetur congregatio. Et ut
Lotharii { Augusli diploma, per quod prascipit ut is hoc nostrae concessionis munus a nostris successo-
tantummodomonasterio Nonantulano prwsit quem ribos verius credatur, et a fidelibus diligenlius
ex sua congregatione monachi elegerint.
raanu propria subter finnaviraus, et
TApod Moratori, Antiquitates Italicce, tom. VI, conservetur,
pag. 308.] annulinostri impressione subter assignari jussimos.
In nomine Domini nostri Jesu Christi Dei aeterni, Signum Lotharii gloriosissimi Augusti.
Lotharius, divina ordinante providentia, imperator Dructemirus subdiaconus atque notarius, ad vi-
Augustus. cem Egilmari recognovi et subscripsi.
Oportet gloria imperiali praelatos tanto studiosius Datam Nonas Februarias, anno, Christo propitio,
divinarum assequi ohsequiorum cumulo, quanto per- B imperii domni Lotharii imperatoris 18, indi-
fectius opulentia altitonantis sat apostolicis docu- ctione 15.
mentis sibi excellentiorem demonstratam viam, ut Actum Nonantula, in Dei noniine feliciter. Amen.
illius misericordia praesentium cumoleritor felicita- CCXXIII.
tes, et inenarrabili pielate feticiter acternorum coro- NOTITIA DE MONASTERIO S. CARILEPHI
nentnr sine fine manenliom gaodiorum, cujus amore In
generali synodo in Carisiaco palatio regio facta
utiUtatem decertare et salvationem procnrare sub- ao Aldrico episcopoper judicium episcoporum ac-
ditoram. Igitor cunctorum fidelium sanctseque Dei cepla, sicut in ea continetur inserium.
Ecclesiaenostrorumque, praesentium et futurorum, (Anno 838.)
cognoscat solertia, quia dum nos amore sacratissi- [Baluz., Miscell., tom. I, pag. 109.]
mae geoitricis Dei et Doraini nostri Jesu Christi Cum in nomine Domini Dei et Salvatoris noslri
Mariaeperpetuse virginis, et sanctissimi confessoris Jesu Chrisli dbmnus Ludovicus imperator aono in-
Christi Silvestri, ac desiderio sancUe congregatio- carnationis Dominicse838 ad universorum causas
nis in eorum ccenobio divina militatione dedicatse audiendas vel recta Judicia terminanda in Carisiaco
causa orationis monasterium adissemus Nonantute, palatio publice resedisset, etcottventUm generalem
lantamque devotionem divino munere ibidem in di- C tolius populi una cum Pipino et Carolo filiis snis,
vinis cognovissemus, ut eorum orationes profuturas glpriosis videlicet regibus, et synodum episcoporum
ad regni slabilitatem et nostram perpetuam felicita- et reliquorum sacerdotum ibidem generaliter ad ec-
tem indubitanter judicaremus : placuit divino spi- clesiastica sive muhdana negotia tractanda necnon
rante suffragio ad exhortandum, cl quietudinem et ad utilitatem sanctse Dei Ecclesise fulciendam
bonitatis ibidem nostra auctoritate tale conferre coadunatum haberet, ibique veoientes monachi de
munus, ut anni curriculum per soccessiones tempo- monasterio Anisolse, in qoo saoctos Carilephus cor-
rum eoncordia ibidem Deo servientium monacho- pore requiescit, aute praediclum domnum Ludovi-
rum ex eadem congregalione lalis eligatur abbas, cum imperatorem amptius quam viginti ooa com
qui secundum regolam sancti Benedicti tanta eon- Sigemoodo, qoi dudum eorum abbas fuerat, quj se
gregatione prudenter regere valeat, et salvalionem injuste reclamaverunt de eorom monasterio ejectos
animarum, seu utilitatem et Eceleske, principis esse, quorura causam domnus imperalor in gene-
constitutione procuret, et nuUo in lempore alkui rali convenlu ibidem habito diligenter discutere et
committatur, nisieorum electioneetconsensu.nostra eoucleatim ioqoirere praecepit. Com aotem io con-
et successorum noslrorum ordinatione ex eadem specto episcoporum et abbatum et reUquorum sa-
seinper congregalione habeant pastorem, animarom- D ceadoluoi se pro praedicta causa advenientes recla-
queeorum providum pruder.temque rectorem. Unde marent, interrogatom est Aldrico eorura et Ceno-
pro firmitatis gratia hoc nostrse auctoritatis prsece- manicse parochise episcopo et ejusdem monasterii
ptum circa eumdem sanctnm locum fieri decrevi- abbati si eos ejecisset ex eorum monasterio, aut a
raus, per quod noslros successores deposcimos, ut quo ejecti taUter vagantes discurrerent, relicto loco
licuti ipsi sua pia facta a sois conservari volunt, ita in quo saeculo renuntiaverunt, in quo eliam eccie-
)ro Dei amore et sanctorum reverentia hanc no- siasticis vel saecuiaribus negotiis diebus vitae eorum
ttrara concessionera perpetue conservent; hostris- permanere deberent. Qui respondens ait: Nec ego
que fideUbusexpresse praecipimusfirmiterque man- ejeci eos, nec scivi eos ejectos esse. Tunc allata est
suram constituimus, ot sicuti supra a nobis ibidem coram rege et optimatibus ejus tradUio sancti Cari-
concessum est, rate iUibateque mansurnm permit- lephi, quam fecit sancto Innocenti episcopo per li-
• Qusedamexstare diploraata, in quibus tum Lu- graphis deprehenditur : unde non mirum
quod etiam
dbvici, tum notarii et canceUarusubscripliones omit- in apographis desint. Paria exempla prostant quin-
tnntur, annotat Bouquetus, in Scriptoribus Rer. quagihta tria inter 243 nuae retoUt Bouquetus, Lu-
Gallicaf. tom. VI, pag. 450, quodet in ipsis auto- dpvici Pii diplomata,
PATROI, CJV/ 41,
*f9* WPQyW i cfjfi^^Eido psL im
c^jam ejt co»§e#s^Bji ftjuljjeberti regis, et alise A scopwtuijn«pti iri unaqoaque civitate sutrt secundum
multae au^ofafaJ§MIWS»epuraerare Jongnjn est, de saDCtoruroPatfom traditiones potestate permaneant,
quijbps s^ifidifttw. RQhtifex coram omnibus in eo- oeqoe per cootomacjam ab episcopo soo dissiUaot.
dem cpjiciUPcqnsistentibus habuit soos testes, tara Qui vero aodeot evertere bujusmodi formam quo-
sacerdpfes quam et veridjcos laicos nobiles etbohos cunque modo, necproprio subjiciunlur episcopo, si
ejt legjtjmos sufficienter, qui eadem instromefita quidem clerici sunt, canonum cprreptionibus subja-
charlanm) approbaverunt: et ea infea Icgitimos an- cebupt; siyerp^icj velmonachi fuerifit, commu-
jjfts canoruce et legtbus vestita viderunt, et pleniter nione priyentur. > Perjpcta antem hac sententia,
a.iqbB legibus testiJjcahaBtur phis per juslitiam et Uerum interwgs»i snnt si adfauc essent ita inpbe-
Jegem cappnicsim ejt mundanam pjraedictamAnisolse dientes ut prius. IUi vero in eadem pertinacia per-
monasterium cujra ojanihns ad se pertinentibos ad manentes, tonc judicio bmnium episcoporum etuni-
Jus CenpTOOJcaematris ecclesiae pertinere quam versadis sanoti concUii secundom hanc sententiam
aliubi, aut fiscus «inminicus aut propriunj domini ab omnibus episcopis et reiiquis sacerdotibus ex-
jnraeraioris ant aJigpjp horaiois esse debeve. Sed clusi sunt ab omni sacerdotali catatogo et comrau-
nullus inventus pst qqi contra bsee aliquid dioere nipne, et extorres, ei irrevocabiles persislerent, a
aut probare voluisset. Tunc praefatus domnus Drogo B catholica Ecelesia faeti sunt. Tooc ergo ab omnibus
archiepiscopus pt senior capellanus et cseteri qui episcopiset reliquis Dei servis sivea generali conveotu
praeteritotempore Aquisgrani psuatio fuerunt qoando jndicatura est ut reCiperet prsefatus Aldricus epi-
hsecratio ventilata estet ad liquidura perscrutata ca- seopus suos monachos, et faceret ex eis quidquid
noniceque etiejibusdeflnita, respondentes dixerupt: ei Ubitramfuerit, et aliqui ei per manos a saocto
Non est neeesse haec modo iterura per ompia remo- concilio redditi snrit. Et judicatum est ei ab uni-
vere neque singola retractare, quia scimos te cano- versasancla synodo quod iegibus evindicatam ha-
nice et legibus meiporatuj» monasterium habere ^tiebat suam caosam et praefatum monasterium
conquisitnm et eyipdicalom : sed de. istis mpnachis, cura omnibus ad sb pe*tinentibus canonice et iegi-
qju modo se reciamaat ejgofeosesse de eorum tao- bus crinqoisitum,"Ctecdesiae sitri corhmissaefuturis
nasterip, -jrjupd.doranus imperator nobis inquirere temporibus stiisque sbccessoribus lucratum, et quid -
praecepit, modo agendum est. Sed postqnain per- quid inde ecclesiaslico ordine facere et disponere
sci-ulatum pst pr#scrij)lps monachos nuUios eje- Domino annuente decreverit, liberam io omnibus
ctione, uec aligua indigentia, nee culpa aut facto habeat potestatem feciendi. Idcirco necesse fuit ut
pra^ictiiUdcicieroscQpi pxisse abeorum monaste- praefatttsepiscopus et ministri suse sedis ecclesiae
rip, sed eorum Ubito et cootumacia hoc eos perpe- l^ hoc evindicatum vel hanc nbtitiam consilio et jodi-
ljas.se, et ut Jam dictum mpnasterium prsedicto epi- cio omnium ad ptaedtetam synodum convenientiura
scopo aqferrepl et a jure suse sedjs ecclesiae quo- episcopOrumet rdiqiiofum sacerdotum acciperent;
qup modp potoissept suhtrahereot vel aUenareot si- ut si post Irone diem, tprod fieri rainirae crediraos,
bique evipdieareot, tanceis praeceptom est ut rever- de hae causa aUqoa caosatio vel repetitio vel quse-
ter.eptpr ad eojraja jnonasterium quo renuntiave- dam calumnia insiigahtaitismalevolis bominibus orta
Tupt, ibique jejunus Pt oratiooibus insistereut et fuerit, coram omhilste lafec nolitia vel evindicatio
Dojnipo regulariter railitarent. Jtti vero contra sto- declarata appareat, bt quod repetit evindicare non
pachandftres'pppdejbBt.aj|i«|neilluc revetfi noUedjxe- valeat, ised f«^iis|jbsgefiptio onmi tempore vel
rtint. tuii.c vWefttes eos pmnes episeopi et neiiqui notitia Ufmajet italiitfe pefmarieat. IHs praesentibus
sacerdotestonla^stoltitiae esseet taUlerdomnp impe- actufn ftiiu DrogoarChiepiscPpus et senior capeUa-
ratori et ptpni flaBCtsesynodo, alque eorumproprib nus subsCripstt. Atrtearius archiepiscopns subscri-
episcopo inobedientes pxistere eorumque Jossionibus psit. Agobardos archieplscopus subscripsit. Ber-
et piis ac Juslis consiUis resistere, pcaeceperunt af- nardus arcbiepisoopus subscripsit. Bernegarius
ferre regulam sanctj. Benedicti et in cQnspectu om- [Barthotomaeus] Naubonehsis arcbiepiscopns sub-
nium sententiasi jejbs legere, quibosio omoibus ^scripsi*. Agiuifus Bituricae Urbis archiepiscopus
repngpabant, et ad ultimurade homiUtalis gra- subseripsit. Notho Afetatensis archiepiscopos sub-
dibus: sententiam tegej* ; jnsserant. <, de qriibos scrii>sit. Abt4dUsfienevensis episcopus sbbscrmsit.
eis nuRuia tenerfi iftaJta;eB*v, sed magis propriis Harinbertus iBajoceVtefe episeopuS subseripsit. Fre-
voluntatibos tasereirp et eoriim IHndoiBserrire et culftfsLeifoviensis «^seopus stibscripsit. Theodori-
ipsistere. <Juam rejntjajHuuc cobd«iertotes dixe- cns Gameracensis episebpus subscripsit. Erardus
runt, quonjam ea. qup levi et blando medicamiDe Tuflgrerisis epischpuS ^tMcfipsit. Ragenarius Am-
sapa^j. no« ipossunt, ferro abscindi necesse est. Et» bianensis c^t^uii^SiAiieflpiit. Eccardus Novioma-
prsecepeJSWjtafferre canones, e qrubus in prteses- censis episcdpns ^tMcripsit. Ebrohius Piclaviensis
tia on^n«im io pleaaria synodo relecta est sententi» episcbpUS sm^eftpsit; Gnndacher Limoticinensis
Jonas AnreKsnMiDsis orfeisepi-
copcijii ,qi^d(«fteijsji> dp clericis «juipjasunt pte- epiacapjB subiCTipsit
chiis vejTOenasteriis, capitulum & contraens hsec: scopps subscripsit Mbdbinus Ostudtmeosis episco-
i Clerici qtii prastfeiuntuTptochhs, vel «lur prdiuao- pus subscripsit. Hei^aiau^ AltjsiQdpreasis episco-
tur ih monasteriis et basilicis marlyrum, sufi epi-, pus subscripsit. Ab^dbtjCyOii Tricaceosis episcopu^
 1293 blPLfJMATA ECCLESIASftCA. im
subscripsit. Dodo Andegavensis episcopus subscri- A rabili Aldrico episcopo ad patrem praescriptse eccle-
psit. Herchenradus Parisiacse urbis episcopus suh- siaesuse praesentaUterreddidimus, ut in perpetuoin
scripsit. Humbertus humilis episcopus subscripsit. in ulilitates et ejusdem ecclesise episcopi Deoque in
Ftilcarius homilis episcopus subscripsit. Godofredos ea deservicntium permaneat. Idcirco suggerentibuS
Senlitensis episcopus subscripsit. Fawo Caviloneh- atque humiliter postulaotibus praedictis fidelibus no-
sis episcopus subscripsit. Hildi Virdunensis episco- stris, memoralo videlicet Atdrico episcopo et Bavo-
pos subscripsit. Lupus Cadolonensis episcopus sub- ne vassallo nostro, hoc nostra?confirmationis atque
scripsit. Stephanos homilis episcopus subscripsit. redditionis prseceptum ssepedicto Aldrico episcopb
Walafridusdiaconus rogatus recoguovi et subscrrpsi. vel ad parlera jam dictae urbis fleri jussimus, per
Data vni Idus Septembris anno, Christo propitio, quod decernimus atque jubemus ut nullus snb ditione
imperii domni Lodovici piissimi Augusti 25, indi- imperii nostri degens uUounquam tempore de prae-
ctiooe 1. Actom Aquisgrani palatio regio in Dei no- dicta villa vel de omnibuS ad eam pertinentibus in
niine feliciter. Amen. quibuscuoqoe pagisvel locis ssepedicto Aldrico epi-
CCXXIV. scopo soisque successoribos ullo ooquam tempore
PROECCLESIA CENOJIANICJE CRBISET ALDRICO EJUSEPI- inquietudinem facere aut quamlibet calumoiam in-
SCOPO. B gerere praesumat; sed liceat ei et successoribus ejus^
(Anno 838.) ordine raemoratairi villam cum omnibus lo-
[Apod Baluz. quieto
ibid.]
fn nomine Domini Dei et Salvatoris nostri Jesu cis et tcrritoriis sive mancipiis et cum omnibus ad
se pertinentibus jure ecclesiastico teoere et posside-
Christi, Ludovicus, divina repropitiante clementia, intr
pcrator Auguslus. re, et quidqttid pro oppoftunitate et commoditate
Si fidelium nostrorum justas et rationabiles peti- praefatae sedis ecclesiae exinde facere decreverint,
tiones ac postulationes, qoasproolilitateet exactipne liberam in omnibus habeant futuris temporibos pote-
sanclie Dei Eccjesiaeexposcunt, ad optatum effectum statem faciendi. Et ot hsec nostraeredditionis aucto-
manu propria
perducimus, non solum regiam aique imperialem ritas perpetuam obtineat firmitatem,
consoetudioem in hoc exercemos, sed etiam eos no- subter eam firmavimus, et de annulo nostro sigillari
bis promptiores, ut credimus, atque devotiores faci- jussiraus.
mus. Idcirco omnibos fidelibos saoctae Dei Ecclesiae Signum Ludovici serenissimi imperatoris.
et oostris, praeseolibus scilicet et futuris, ootom esse Hirminmarus notarios ad vicem Hogonis recogno-
volumus quia Bavo vassallus noster nobis innoluil vi et subscripsi.
quod quaradam viUam sitam in pago Cenomanicp ^ Data ix Kalend. Maias anno, Christo propitio, 25
nomine Tridentem de jure Cenomanicaematris eccle- hnperii domoi Ludovici piissimi Aogosti, indi-
sise per nostrum beneficium possideret, de qua per ctione prima.
singulos annos nouas et decimas et legitimos censug Actum Aquisgrani palatio regio in Dei nomine feli'
partibus prsefatsematris ecclesiaeet ejosdem rectp- citer. Amen.
ribos jjersolveret. Qua de re memoratus Bavo per- ccxxv.
tractans casum fragilitatis humanae, et pavescens u> PROEADEM ECCLESIA.
timom vocationis diem, timensque ne prsefata vUla (Anno 838.)
aliquo cupidilatis suse stimulo vel qooUbet ingenio [Apud Baluz., ibid., pag. 117.]
a Jore praefatsematris ecclesiae alienata fieret, ideo- ln nomine Domini Dei et Salvatoris nostri Jesu
que divino fervens amore, adUt clementiam no- Christi, Ludovicus, divina repropitiante clementia,
stram, suppliciler deprecanfi ut memoratam viilam imperator Augustus.
nomine Tridentem cum onjnibus ad se pertinentibus Si precibus sacerdotum, quando pro suis vel ec^
partibus prsedictse Cenomanicse matris ecclesiae et clesiarura sibi commissarum oecessitatibus aliquid
Aldrico ejusdem urbis venerabili pontifici prsesenta- iotimare voluerint, aurem libenter accommodamus,
liter noslra imperiaU auctoritate redderemus, et p eorumque justas ac rationabiles petitiones ac posto-
banc reddilionem per npstrum prseceptura futuris Iationes ad optatum effectum peryeoire facimos,
temporibos ficmius eidem ecclesise suisque rectori- noo solum regiam atque imperialem coosoetodinem
bus possidendam eonfirmassemus. Cujus petitionem in hoc exerceraus, sed etiam eosdeih sacerdoles ad
ob amorem Dei et revereutiara ejusdem sancti loci Domini rajsericordiam pro nobis exorandam prom-
servoromqoe Dei ioibi famulantiura libenter audivi- ptiores atque devotiores facimus. Idcirco notum fieri,
mus, et deprecationem ac pium desiderium ejus ad volumus omnium fidelium nostrorum tam praesen-
optatum eoectom adimplere dignum duximus. Qua- tium quam et futurorum industriae quia Aldricus
propter per hoc noslrae auctoritatis scriptum sta- veoerabilis Ceoomaoicse orbis episcopus accedens
tuentes decernimns atque jubemus ut quemadmodum ad aures nostrae pielatis retulit uobis de quibusdam
saepedictus Bavo fidehs noster memoratam villam beneficiis quaeante complures annos de Jure suaese-,
cum omni integritate, sicut illa sub nostrae jure dis cum appendiciis eorum fuissent subtracta et ad
potestatis, quando a largitione nostra ipsum bene- publicum nostrum redacla, quse modo Ghermuudus,
ficium aceepisse coustat, pro emolumento animae Berthadus, Vulfardus, Bodo, et socti ejus vassalli
uoslrae etstabililate iniperii noslri memorato vene- nostri in beneficium data possident, et sic praece^
 1295 LUDOVICII COGNOMENTOPfl 1296
denti tempore de manibos rectorum praedictseurbis A devotiores facimus. Idcirco omnibos fidelibus san-
memuralorura vassallorura benelicia cum appendi- ctaeDei Ecclesiae et nostris, praesentibus et futuris,
ciis et omnibus ad se pertinentinus elapsa csse. Sed notum esse volumus quia Agbertus comes et ostia-
cum nos ad rei veritatem diligentius investigandam rius atque consiliarius noster nobis innotuit quod
iideles missos nostros Helisacharum venerabilem quamdam villam sitam in pago Cenomanico nomine
abbatem et Widonem comitem lnitleremus, renun- Calisamen de jure Cenomanicse matris ecclcsiaeper
tiaverunt nobis per omnia ita vernm esse. Cumque nostrum beneficium possideret, de qua per singulos
eorumdem relatione praedictorum vassallorum bene- anuos nonas et decimas alque legitimos census par-
ficia non ad publicum nostrura, sed ad jus prsefa- tibus prsefatae matris ecclesise et ejusdem ecclesise
tae CenomanicaeecclesiaeJuste pertinere cognovisse- rectoribus persolveret. Qua de re meraoratus Ag-
mus, ccomplacuitclementise nostrae suprascriptorum bertus perlractans casum fragilitatis humanse,
vassallorum beneficia cum omni integrilate, quem- et pavescens ultimom vocalioois diem, timensqoc
admodum ipsos ea per singula loca a largitione no- ne prtefata villa aliquo cupidilatis suae stimulo vcl
stra accepisse constat, pro emolumento animse no- quolibet ingenio a jure praescriplse matris ecclesiae
strae memoralo veoerabili Alilrico episcopo ad par- alienala fieret; ideoque divino fervens amore, adiil
teoi praediclaeecclesiaesuae reddere, ut perpetoo io B clementiam nostram suppliciter deprecans ut me-
utilitates et osos ejusdem ecclesiaeDeoque io ea de- moratam villara nomine Calisamen cum omnibus
servicnlium permaneat. Idcirco soggereote atque ad se pertinenlibus partibus praedictae Cenomanicae
rogante praedicto venerabili episcopo hanc nostrae sedis ecclesiae et Aldrico ejusdem urbis venerabili
confirmationis atque reddilionis prseceptionem ei episcopo pracsentaliler nostra imperiali auctoritate
vel ad partero praedictse urbis fieri jussimus; per redderemus, el hanc redditionem per noslrum prae-
quam decernimus atque jubemus ut nullus fidelium ceptum futuris temporibus firmius eidem ecclesiae
nostrorum de jamdictis beneficiis vel de his omni- ejusque rectoribus possidendam confirmaremos. Cu-
bus quse ad prsedictorum vassallorum nostrorura, jus petitiooem ob amorem Dei el reverenliam ejus-
quibuscunque in locis consistant, beneficia pertinere dera sancli loci sefvorumque Dei inibi Domino fa-
noscuntur, memorato Aldrico venerabili episcopo mulantium libenter andivimus, et deprecationem ac
siv.e successoribus ejus ullo onquam terapore ia- pium desiderium ejus ad oplatum effectumperducere
quietodioem facere aut quamlibet calumniam inge- dignum duximus. Quapropter per hoc nostrse aucto-
rere prsesomat, sed liceat ei et soccessoribos ejos ritatis prseceptum statuentes decernimus atqoe ju-
quielo ordine memorata loca cum omnibus ad se bemus ut quemadmodum ssepedictus Agbertus fide-
pertinentibusjure ecclesiaslico tenere et possidere, lis noster memoratam villam ctim omni integritate,
et quidquid pro opportunilale et commodilate prae- sicut iUa die sub Jnre nostrse potestatis eral quando
fatae ecclesise exinde facere decreverint, liberam in a iargitione nostra ipsum beneliciura accepisse con-
pmnibus habeant potestatem faciendi. Et ut hsec au- stat, pro emolumento animae nostrse et stabilitate
ctoritas noslra perpeluam obtineat firmitatem, manu imperii nostri raemorato venerabili Aldrico episcopo
propria subter firmavimus, ct de annulo nostro ad partem prsescriptce suse sedis ecclesisepraesenta-
jussimus sigillari. liter reddidimus, ut in perpetuo in utilitates et usus
Signum Ludovici piissimi imperatoris. ejusdem ecclesiaeDeoqoe in ea deservientium per-
Hirminmarus notarius ad vicem Hugonis reco- maneat. Idcirco suggereotibus alqoe humiliter po-
goovi et suhscripsi. Stulantibns praedictis fidelibus npstris, memorato vi-
Data vni Kal. Julias anno, Christo propitio, 22 • delicet Aldrico venerabili episcopo et Agberto jam-
imperii domni Ludovici piissimi itnperatoris, indi- dicto fideli riostro, hoc nostrse confirmalionis atque
ctione 13. redditiohis prseceptum ssepedicto Aldrico episcopo
Actum Stramiaco supra fluvinm Rhodanum in Dei vel ad partem jam dictaeurbis fleri jussimus, per
'
nomine feliciter. Amen. quod decernimus atque Jubenios ot nullus sub di-
CCXXVI. tione imperii nostri degens ullo unquara tempore de
PROEADEH ECCLESIA. prsedicta viUa vel de bmnibus ad eam.pertinentibus
(Anno838.) in quibuseunque pagis vel locis saepedicto Aldrico
[Apud Baiuz., ibid., pag. 118.] episcopo suisque suceessoribus Ollo unquam tem-
ln nomine Domini Dei et Salvaloris nostri Jesn pore inquietudinem facere aut quamlibet caluraoiam
Christi, Ludovicus, divina repropitiante clementia, ingerere praesumat: sed liceat ei et sttccessoribus
imperalor Auguslus. ejus quieto ordine memoratara villam cum omnibus
Si fidelium nostrorum justas et ralionabiles peti- locis et territoriis sive mancipiis et cum omnibus ad
tiones ac postulationes quas pro utilitate et exalta- se pertinenlibus jure ecclesiaslico lenere et possi-
lione sanctae Dei Ecclesise exposcunt, ad oplatum dere, et quidquid pro opporlooitale et commoditate
effectum perducimus, non solum regiam atque im- praefatse sedis ecclesiae exiode facere decreveriot,
perialem consuetodioem in hoc exercemus, sed liberam io omnihus habeant futuris temporibus po-
etiam eos nobis promptiores, ut crediraus, atque testatem faciendi. Et utheec nostrse redditionis au
* Legenduro videtur 24.
1297 DIPLOMATAECCLESIASTICA. 1298
ctoritas perpetuam obtineat firmitatem, roanu pro- A dientem mvenire minime posset, ut haberet licen-
pria subter eam firmavimus, et de annulo nostro si- tiam undecunque et quemcunque de nostris fidelibus
gillari Jussimus. vellet tam infra palatium qtiam extra palatium sibi
Signum Lodovici sereoissimi imperatoris. ecclesiseque sibi commissseeUgere adjutorem et de-
Maginarios ootarius ad vicem Hogoois recogoovi fensorem, et quotiescunqoe necesse foerit mutare,
et sobscripsi. * et meliorem vel utiliorem statuere. Cujus precibus
DataxviKal. Decembris, aDaoChristo, propitio, 26 aurem favoris libentissime accommodantes, prsescri-
iraperii domni Ludovici piissimi Augusti, indiclione plis suis petitionibus assensum praebuimus, et po-
secuuda. stulationes ejus ad effectum usque perduximus. Con-
Actura Pictavis civitale publice in Dei nomine cedimus quippe memorato pontiflci per has auclori-
feliciter. Amen. tatis nostrae litteras, quas ei fieri jussimus, conces-
CCXXVII. sumque in fuliiro esse volumus ut prsefatus episcopus
PROALDRICO EPISCOPO. quiete, dum voloerit, in soa resideat parochia, et
(Anno 838.) pro oobis et pro commisso nobis a Deo populo Do-
[Apud Baluz., ibid., pag. 119.] minum exoret, sttos vero homines cum suo ceco-
Innomine Domini Del et Salvatoris nostri Jesu Bnomovel quemcunque, et ut dictum est, elegerit,
Christi, Ludovicus, divina repropiliante clementia, ubicunque noslra fuerit jussio vel necessitas ingrue-
imperator Augustus. rit dirigat. Praecipientes ergo per hoc noslrse au-
Si sacerdotum Dei justis el rationabilibus pelitio- ctoritatis proeceptum volumus atque jubemus quod
nibus aurem libentcr accommodamus, easqtie a<J si jam dictus episcopus nobis superstesfuerit, ut nul-
optatom effectum perducimus, non solura regiam el lus flliorura aut successorum vel fidelium noslrorttm
imperaloriam exercemus consuetudinem, sed etiam praescriplo pontifici ecclesiseque sibi commissaeul-
eosdem pro nostris excessibus Domini misericor- lam perturbationem aut calumniain ingerere prce-
diam exorandos devotiores promplioresque facimos, sumat, aut facere volentibus consentiat, sed mun-
atque per hoc immensam Dei misericordiam faci- deburdura vel defensionem pro Dei araore et pro
lius nobis conciliandam esse confidimus. Idcircc hostra reverentia ei pleniter faciant, ut quicte et
DOtumesse volumus omoibus fidelibos sanctse De paeiuce, ut praescriplura est et ei a nobis conces-
Ecclesiae et nostris, praesentibus scilicet atque fulu sura, in sua ecclesia absque ullius irapediroento ei
ris, quia Aldricus venerabilis Cenomanicae urbii residere et suum rainisterium agere liceat: quate-
episcopus innoloit celsitudini noslrae quod raulta e; nus memoratum pontificem pro nobis et pro liberis
his quse in sua parocbia agere debebat, et ad suuu ^ nostris sive pro slabilitale et pace imperii a nobis
mmisterium pertioebat, propterea quod jam assidu» Deo commissi attentius exorare dcleclet. Et ul baec
iu nostro servitio vel etiam nobiscum detentus tam noslra aucioritas inviolabilem et inconvulsam obti-
diu commorabatur, oeglecta erant tam in praedica- neat firmitatem, manu propria subter eam firmavi-
tione seu confirmalione atque doctrina quam et ii mus, et annuli nostri impressione assignari jus-
restauratione ecclesiarum, vel pravorum horainon simus.
correclione, sive in aliis alque in aliis ecclesisesib Signom Ludovici piissiroi imperatoris:
commissaeutilitalibus, ct cleri vel populi necessila Maginarius notarius ad vicem Htigonis recognovi
tibus. Innotuit eliam quod mater ecclesia infra prse- et subscripsi.
dictam civitatera a multis temporibus construct: Dataxv Kal. Marlias, anno, Cbristo propitio, 27 ira-
propler maceriaruin iinbecillilatem qnotidie ad ca perii domni Ludovici piissimi Augusli, indiclione
sum se prseparabat, quam ideo a novo fundare et ii tertia.
meliorem slatum et locum sedificare se velle dice- Actuin Pictavis civitate publica in Dei nomine fe-
bat. Lacrymabili qooque vultu coram nobis et flde licilcr. Amen.
libus nostris asserebat quod si aliter ad suum per CCXXVUI.
D
agendum ministeriom otiura a nobis impetrare noi PROECCLESIA CENOMANICA.
possel, magis vellet honores sibi collatos dimitten (^HMO858.)
quam clerom et popolom sibi commissum negligere [Apud Baluz.,ifr/rf.]
et propterea in perdilionem, quod absit, incidere In nomine Domini Dei et Salvatons nostri Jesu
Quapropter humiliter deprecalus est nostram cle Christi, Ludovicus, divina repropitiante clementia,
mentiam ut liceret ei juxta canonicam aoctoritateo imperator Augustus.
haberc ceconomum qui pro iUo exteriores curas ge Si fidelium nostrorum justas et rationabiles peli-
reret, et noslra servitia atqoe ilinera, prout meliui tiones et postulationes, .quas.pro utilitate el exalta-
posset, sua vice faceret, et prsedictus episcopus a< tione sanctae Dei Ecclesiae exposcunt, ad optatum
ea quse Dei suot inlenderet et ad soum ministeriun •effectum perducimus, non solom regiairi alque im-
perficiendum certaret. Deprecatus est etiam ut si ii perialem consuetudinem in hoc exercemus, sed
proprio clero et in soa parochia talem ceconomun eliam eos nobis promptiores, ut credimus, atque
qualera volebat, aut qualem necesseerat, sibiqui devoliores facimus. Idcirco omnibus fidelibus sarictae
secundum canonum institutionem per omnia obe Dei Ecclesiaeet nostris, praesentibus scilicet et futu-
Wm LUiXiVVtCtI GOGNOMENTOPH 1500
jqsj, jmtoin esse volumos quia Adalbertus comes et JAtJore ecclesjastico tenere et possidere, et qoidqoid
«agrjfpuriu* npster nobis innotuit quod qoamdam pro opportooitale et commoditate pfaefataesedis ec-
ljfjiTt litnm in pago Cannicense npmine BonaUa de clesiaeexinde facere decreverint, liberam in omrii-
jure Cleoomanicaematris ecclesiaeper nostrum bene- bns fotoris temporibus habeant potestatem faciendi.
fi&um !P^>&udereir de qua per siugulps aonOs nonas Et ut baec nostrsfcredditionis auctoritas perpetuam
^ctecimas et legitimos ceosus partibus praefatsema- obtineat firmitatem, manu propria subter eam fir-
tris. eccJesiaaet ejusdem ecclesiae rectoribus persol- mavimus, et de anjnilp nostro sigillavimos.
T^eret.Qua de re idem Adalbertus pertractans casum Signum Ludoyici serenissimi imperatoris.
bomajja; fragiUtatis, et pavesceos ultimura vocatio- Hermlnmarusnotarius advicemHugonis recognovi
uis diem, timensfuie ne praefata vUla atfquo cupidi- et sobscripsi.
tatis suaa stimulo vel quolibet ingenio a Jure prae- Data xv Kaleod. Maias, anno, Christo propitio, 27
scriptse matris ecclesiai aUenata fieret; ideoque di- imperii domni Ludovici piissimi Augusti, iodictiooe
winp fervens amore ad clementiara nostram suppU- prima.
titer. deprecans accessit, ut memoratam villani Actum Aquisgraoi palatio in Dei ribmine feUciter.
nomine Bonallam cum omnibus ad se pertinentibus Amen.
partibus prsedictae,Cenomanicse matris ecclesise et 1B CCXXIX.
Aldrico ejusdem twbis vcnerahili pontifici praesen- • CONCAMWUM A TA9PTONE ABBATE CAMPIDONENSI COH
taUter aostra iraperiaU auctoritate redderemus, et WANINGO COMITE INITOHCONFIRMATOR.
banc redditionem per nostrum prseceptum futuris (Anno 838, 14 funii.)
temporibus firmius eidem ecclesise suisque rectori- [Apud Neutgart., Codex Alemannicus,pag. 231.]
bus possidendam Gonfirmassemus.Cujus petitibnem In nbmine Domini Dei et Salvatoris nostri Jesu
ob amorem Dei et reverentiam ipsius saocti loci Christi, Ludoyicus, divina repropitianle clementia,
servorumque Dei iotbi Deo famulantiam libenter imperator Augustus.
audivimus, et deprecatienem ac pium desideriom Si ea quae fideles nostri pro eorum opppftunitati-
«Jus ad optatum effectu» adimplere dignum duxiV bus inter se cpniHJutaverint, nostris confirmamus
*»m. Qoapropter ger hoc nortraeauctoritatisprse- edicti&, imperiajem exercemus coosueludinem, et
ceptum statueptes decernimus atqjje Jubemus ut hoc in postmodum Jure firmissimo mansurum essc
quemadmodum ssepedictus Adaltiertus fidelisnoster voluraus. Idcirco noyerit omnium fidelium nostrorum,
mempratam viUam ciuotQmai integritate, sicut illa tam praesentium quaroet futurorum, industria, quia
die sub jure nostrae potestatis erat quandp a largj- dilectus filius et aeqoivocus noster Ludovicos glo-
.tdpne nostra ipsum henefieium accepisse constat, *^ riosos rex nobis innotuit ep quod Tatto veoerabiUs
pro emplumento animaenostrse et slabUitate imperii abbas monasterii vocabulo Campidonp, nec non et
nostri memorato veneraWUAfdrico episcopo adpar- Waningus comes b quasdam res pro ambarum par-
tem. prsescriptee suae sedis ecclesise prsesentaliler tium opporiunitate cbmmutassent. Dedit igitur no-
reddidimiis, utia perpetuo in otilitates et usus ejos- stro permissu praedictus Tatto abbas ex rebus prae-
dem ecclesias Deoque in ea deservientium perma- dicti monasterii sui prsenominato Waningocomiti ad
neat. Idcirco suggerentibus atque humiliter posto- proprium quidqpid Joris ejosdem monasterii in locis
lantibus prsedictis fidelibus nostris, memorato vide- quaedicuntur Plezza c, Pazeinbova d, Horuoanc e,
Ucet Aldrico episcopo et Adalberto jam dicto fideli et in SoDtheim f habebatur, excepta marka silvaeet
noslro, hpc nostrae confirmationis atque redditionis curlUi, quae pro Aldrico s ad memoratnm mooaste-
prseceptum saepedictoAldrico episcopo et ad partem riora delegata est, et exceptis illis pratis in Gundi-
jam dictae orbis fieri jussimus, per quod decernimus lensee b, et Cuttinwane i, reUqua omnia, quse in
atque Jubemus ut nuUus sub ditione imperii npstri supra dktis locis in. jure pnescripti monasterii pos-
degens ullo unquam tempore de prsedicta vUlavel de sidebantor, cum markis et omnibus appendiciis
oranibus ad eam pertinentihu& in quibosconque pa- T snis praedicto Waningo comiti commutando tradidit,
Q
gis et locis saepedjctoAldrico episcopo suisque suc- et e coutrain compensatione earumdem rerum dedit
cessoribus ullo unqpam tempore inquietudinem fa- saepedictus Wanmgas comes ex rebuscomitatus sui
cere aut quamlibet caluroniam ingerere prsesumat; ante dicto Tattoni a^Jjati ad partem pcaenominatimo-
sedUceat ei et successoribus ejus quielo ordioe me- nasterU sui- quidquid ip viUa, vocabulo Reoda i tam
mofatam villam oum omnibus locis et tecfitoriis tefris quam et pratis, atque etiam siiyis, aquis, et
site rtancipus et ciim omnibus ad se pertineolibus markis, vef omnmos, rebus ex J»re comilatos suiin-
* Ex chartulario ahtiquissimo abbatiae Campfdo- ' Sundheim, ad Gunzam floV.
nens» faitieemprotftratit K.F. Rasslerosm Appeod. ^Mditcos pre^ter, cujos ceHa memorator in
ad, VUuiicat. contrajVindic, pag. 871 aiio Lttttbviei &$mm.
> Waniogum intei comiles jNibelgoviaecenseo,
quocTin atiis chartis aperte ad dictum pagum refe- V&^anwpijeii^,oXrideta^proGuocUJen^
•' " bodie Guntzeck, inler ffijaram et Gunzara.
Hrttuf. > -. f GottiMa* tjfope ShfllJietiri. libca fiocosque re-
iBt^.z&dexmm^mO^iB^M^mismfm. mmtt ad crWBbeWti» augugtaiMHnperfinent, trani
yRtedm, siitp^c^toptem Eitrachav et Hilarse.
 4501 DIPLOMATAECCLESIASTJCA. 1302
ibi possidere dignoscitur, similiter et qoidqoid in .4 monachorum inibi Deo famulahtium fulciendas, no-
loco qui dicitur Eitraha • de jure praefati comitatus slrae auctoritatis prseceptum tradere, alque ut in
sui possidebat. Uode et doas cominutationes pari te- ejus jure perpetuo eonsistat per eamdem auctorita-
nore conscriptas, rtanibosque suorum , et aliorom tem delegare, cum omnibus ad se pertineptibusj vi-
bonorum horairinm manibus roboratas, prae manibos delicet domibus, utrisque sedificiis, terris, vineis,
se habere pfofessus est, sedpro integra firmitate pe- silvis, pratis, campis , pascuis, aqtiis aquarumque
tiit celsitudinem nostrara nt easdem commutationes decursibus, cullis locis et iucultis, mobilibos rebus
denuo per nostrae mansuetodinis prseceptum plenius ' et immobilibus, ac seipsas moventibus, nlancipiis
confirroare deberemus, cujus petitioni denegare no- utriusque sexus et selatis, totum et ad integrum,
luimus, sed sieut unicuique fidelium noslrornm ju- vel in exquisitum quahtumcunque ad eum praesenii
Ste et raiionabiliter petentium, ita nos illis conces- tempore juste et legaliler perlinere. cogooscitur, ac
sisse, atque in omnibus confirmasse cognoscite. per boc liboit celsitudini nostrae memoratam muni-
Prsecipientes ergo jobemos, ot qoidquid pars juste ficenlise nostrae liberalvtatem imperiali auctorilate
et ratiooabiliter alteri parli contulk, per hanc no- firmare, et regali sanctione solerimiler roborare.
stram auctoritatem deinceps jure firmissimo teoeat Proinde hos nostrae raajestalis apices fieri, atque
atqoe possideat, et quidquid exiode facere decreve- B Audacro, qui nunc idem monasterium regere digno
rit, Ubero io omnibus poliatur arbitrio facieodi. Et scitur, successoribusqoe ejus, patribus videlicet
ut haecoostrse coofirmatioois aoctoritas ioviblabiUs ejusdem cellae, dare decrevimus, per quos sancimus
perseveret, rde annulo nostro sobter eam juSsimus atque onmimodis praecipirnus, ut memorata villa
sigillare. N cum sui integritate abhinc in futurum in jure et do-
Sigoom domni Lodovici imperatoris Augosti. minatione meraoratae cellae monachornmque inibi
Bartboioraseus b notarius ad vicem Hugonis reco- Deo per successionesfamulantium eonsistat, et quid-
gnovi, el sobscripsi. quid publicis vel privatis obseqitiis; abbatibus recto-
Data xvin lal. Julii, anno, Christo propitio, 25im- ribtisque memorati monasterii S: Marlini impen-
perii domini Ludovicii• piissimi Angusti, indictione dere debuit, totum ad jus et profectum praefalse
priraa d. Actum Noviomago • palalio regio iri Dei cellaeproficiat, quam in honore S. Pauli dicatam esse
nomine feliciter. Aijien. diximus, quatenus fabricae ejusdera, inonachorum-
' CCXXX.
que inibi usibus Deo farntilafntitimdeservial, atque
PR<,HONASTERIO CORHERIACENSI> in augmentis proficiat, el ejusdem beati apostoli
(Anno838.) Christi gloriosis interventionibus nobis divina pro-
'
[ApudMarten., Thes. Anecd., tom. I, pag. 28.] C pitiatio gloriosius cu... Et ut hceonoslrae delegationis
In nomine Domini Dei et Salvatoris nostri Jesu auctoritas perpetuis terr.poribus... de annulo nostro
Cbristi, Ludovicus, diviua propiliante clementia, subler eam jussimus sigiliare.
imperator Augustus. Hirminmarus notarius ad vfcem Hugonisrecognovi
Si servorum Dei eortimque necessitales, qui ex et subscripsi.
toto sseculum reliquisse noscuntur, consulimus, et Data xviKalendas Jnlii, anno, Christo propitio, 24
eas. pia sollicitudirie et imperiali providenlia procu- iinperiidomniLudoviciAugusti, indictionef5. Actum
ramus, ad emoluraentura animse nostrae et ad aeter- Theodonis villa palatio regio in Dei nomine feliciter.
nara beatitodinera capessendam hoc procui dirbio CCXXXI.
pertinere confitliriios. Ittcirco notum fieri volumus, CONFIRMATUR COMMUTATIO QUORUMDAM PRjEDIORUM
DeOdisponente, successoribus nostris, rectoribus- INTERHILDUINUM ABBATEM DIONYSIANUM ET ERMEN-
que, atque agentibus, monasterii S. Martini patroni TRUUEM ABBATISSAU JOTRENSEM.
nostri, ubi ipse preliosissimus Christi confcssor (Anno 839.)
corpore reqoiescitj prsesehtibns et fotoris, quia di- [Apud Mabill., de Re diplomatica, pag. 545.]
vino tacti ambre, cbmplacuit celsitudini nostfsfe,, In nomine Domini Dei et Salvatoris nostri Jesu
" Christi, Ludovicus, divirta repropitiante
quamdam villam juris ejusdein monasterii noihioe clemeritia,
Cusciacus ad cellam Sancli Pauli, quae rustico no- imperator Augustus.
mine COfmaricus dicitur, quam ltherius quondam Si enim ea quae fideles imperii riostri pro eorum
abbas ejusdem monasterii in propriis rebus novo opportunilalibus inter se commutaverint, nostfis
opere constroxit, atque memorato monasterio dele- confirmamus ediclis, imperialem exercemos consue-
gavit, ob utUitates ejusdetn cellse, et necessitates tudioem, et hoc io postmodurajure flrmissimo man-
» Eitrach, victfsib. in dioecesiConstant. maeus abbas » Mabillon., Vet. Analect., fol. 426,
b Refert Schannatus, Tradit. Fuldens., p. 176, col. 2.
aliud diploma Ludovici Pii xm Kai. Martias an. 26 c Errore scriptoris chartularii pro Ludovici; ut
iraperii datom, atque a Bartholomseo notarib ad superius marka et markis, pro marca, marcis.
vieem Hugonis recogriitttm et subscriptum. Bartho- A Anno 858, vicesimo quinto Ludovici Pii, curre-
lomseumabbatem S. Maflini in Insula Barbafa dice- bat ihdictio 1.
cesis Lugdunensis fuisse afbitror, his verbis ift in*- « Ludovicum Pium filiumque cognorainem hoc
dice societatum iuohaSterii Augiensis tnernofafum : inense Novioraagi versatos fuisse constat ex Annal,
t "Esmonasterio S. Martini InsulaeBarbarse Bartholo- Bertin. ad hunc annura. Cf.Annal.Metens.,FpIdens.
vM" LUDOVIQICOG.NOMENTOPfl 1504
surom esse volumus. Idcirco noverit omniom fide- A Dalum x Kal. Februar., indictione n, in Dei nr>
lium nostrorum, tam praesentiumquam et futuro- mine feliciter. Amen.
rum, industria, quia Hilduinos vir venerabilis, mo- CCXXXII.
nasterii Sancti Dionysii abbas, nobis innbtnit eo PROAIBATIA CAMPIDONENSI •.
quod cum Ermenlrudi monasterii sanctse MariaeJo- (Anno 839, 18 April.)
derensis abbatissa pro ambarum partium opporloni- [Apud Neutgart., CodexAlemannicus, pag. 237.]
tate de qoibosdam rebos commutationera fecisset. Innomine Domini Dei et Salvaloris nostri Jesu
Dedit igitur nostro permissu prsedicta Ermentrudis Christi, Ludovicus, divina repropitiante clementia,
abbatissa de rebus Sanctae Mariae sibi commissis iraperator Aogostos.
partibus monasterii Sancti Dionysii vel Hilduini ab- Si locis Deo dicalis, etc. Idcirco noverit industria
batis in pago Meldensiet in viUaquae vocatur Cucia- oraniura fidelium nostrorum, praesenlium scilicet et
cus curtiles u.babentes inler ipsos curtiles et vineam futurorum, qoia ad deprecatiooem dilectissimi fra-
plusminus bunuariumunnm etarpennum unuro; in- tris nostri Drogonis b venerabilis archiepiscopi, sa-
ter terram arabilem et pratom ac concites bunuaria criqoe palatii nostri summicapeUani, qoamdaoi cel-
xi et arpennum unum. Contra in recompensatione lulam appeUatam Aldrici cellac, qose domino ac ge-
liujus meriti dedit jam dictus vir venerabilis Hildui- " nitori noslro Carolo praeslantissirao imperalori
nus abbas ex rebus moriasterii sui jam fati partibus tradita est, quae io ducatu Alamanniae sita est in
Sanctse Mariaemonasterii Jodereosis seu Ermentru- pago Albigoi d ad qnoddam mooasteriom qood di-
dis abbatissae in ipso pago et in viUa quse dicitur Li- citur Campidona, ubi praesentitempore venerabilis
niacus, de rebus Saocti Dionysii cortiles tres, ha- Tattoabbaspraeest, ob emolumentum animaenostrse,
bentes inter ipsos cortiles et vineam plos mious bu- et aeternaereiributionis fructum subdere, et de no-
nuarium unum et dimidium, inter pralum et terram stro jnre, in jos et potestatem prsedicli inonaslerii
arabilem bunuaria xi et arpennum unum. Unde et solemni donatione nobis transferre placuit. Pro hoc
duas coinmutationes pari tenore conscriptas, mani- itaqoe nostre favore atque licentia dedit jam dietus
busqoe booorum hominum roboratas se prae mani- venerabilis abbas Talto ex ratione monasterii soi
bns habere professus est: sed prointegra firmitate Ratolfo presbytero atque capellano nostro, qoi jam
petiit celsitudinem nostrara ut easdem comraulatio- pridem eamdem celhilam nostra largitione tenuitj
nes denuo per nostraemansuetudiois praeceptoraple- ad habendom in beneficiom diebos vitaesuse iopago
nius confirmare deberemus. Cujos petitioni dene- Keltenstein e, in ioco oui dicitor Hroodoldishovaf,
gare noluimus ; sed sicut unicuique fidelinm noslro- r sex obas vestilas sob iotegritale earum, et in alio
rum juste et rationabiliter petentium, ita nos illis loco in pagoAugustgoi s riiiamdaraceUulamnuncu-
concessisse atque. in omnibus confirmasse- cogno- palam Herilescella b cum omnibus ad se pertinenti-
scite. Praecipientes ergo jobemos ot qoidqoid pars bus, eo videlicet modo ut prsefalas res monasterii,
joste et rationabiliter alteri cootuUt parti, deinceps diebus tantum vitse suae habeat, et post obitum
per hanc nostram aucloritalem teneat atque possi- suum revertaotur ad prsenomioatom mooasterium
deat, et faciat exinde jure ecclesiaslico quidquid ele- perpetualiter possidendae.
gerit. Et ut haec auctoritas commutationis firmior SignumLudovici serenissimi imperaloris.
babeator, et per futura tempora plenius conscrve- Hirminmaris * notarius ad vicem Hugonis reco-
tur, de annulo nostro eam subter jussimus sigillare. gnovi et subscripsi.
Glorius nolarius ad vicem Hugonis recognovi et Data xiv Kal. Maias, anno, Christo propitio, 26
subscripsi. imperii domni Ludovici piissimi Augusli, indictione
Actura Attiniaco palatio regio, anno 26 imperii secunda. Actum Bodoma i regio palatio in Dei no-
domni nostri Lodovici piissimi imperatoris. mine feliciter. Amen.
• Inlegwim ex veteri chartuiario vulgavit P. Ras- • Pagus a rivo Geltnach dictus, qui io dioecesi
sler in Append. ad Vindicat. contra Vindic, pag. _ Augustaoa supra oppidum Kaufbeuren orilur. Cf.
29; emendatius vero Mabilloniusex ipso archetypo, " Chron. Gottwic, lib. iv, pag. 649.
'Vet. Analect. fol. 448. Exslat quoquemendisquibus- ' Rudertshofen prope Kaufheuren.
dam compersum ap. Lunigium, Spicileg. eccles., < Terminos hujus pagi ita describit reverendissi-
tom. III, pag. 170, et Dan. Eberlh. Baring. Clavis mus Besselius : « Augustow tractus iUe terrae esse
diplom., p. m. 563. qoi hodiedum sopra AognstamViodeUcorom
b Drogonem episcopum Metensera, fratrem Ludo- vjdetur ioter fluvios Licum, Wertach et Sinkel protenditor,
vici Pii, etiam archiepiscopiencomio celebratauctoi ac campos Lici (das Lechfeld)appeUator.
Annal. Bertin. ad an. 835, et Hincmaros in poste- b Hirscell prope Kaufburamin eoderatractu
riore opere adversus Gothescalcum, c. 36. Primus > Ap. Rasslerum male Hirminhardus.
etiam subscripsit Actis generalis convenlus, an. i Bodama, Bodoma, hodie Bodman, ad infimam
838 in Carisiaco palatio oabili. « Drogo archiepi- oram iacus Bodamici, viUa olim regia ac palatium,
scopus et senior capeUanus.»Ap. Bouquct, tom. VI, omissum a MabiUoniode Rediplom., tib. iv. Bedon
pag. 197,253 et 302. nia vocatur ab auclore Vitae LudoviciPii, ap. Bou-
c Exstant supra et infraCampidonam, ad sinistram utiet., tom VI, pag. 122. LudovicumPium tempore
oram Hilarae, doo vici, qoorum alter MartiusxeU, Quadragesimae Bodomam venisse, ac festum Pas-
alter KrugneU vocatur. Prioreoi hic indicari vero- chatisibidem hoc anno celebrasse, testantur Anna-
sirhilius videlur, quod possessorum oomina IOCJE les Bertiniani,et Hermannus CQritractusad bunc an-
conjuncta immutata fuerint. num.
d Hbdie nonnuoquam
Algbfia, Algen.
1505 DIPLOMATAECCLESIASTICA. 1306
CCXXIII. \ Siliberalilatisnostrsemunere de beneficiisa Deo
9K0 HONASTERIO CAMPIDONENSI. • nobis collatis, locis Deo dicatis aiiquid conterimus,
id nobis et ad mortalem vitam feliciter transigen-
(Anno 839, 1 Septemb.) dam, et ad aelernam perpetualiter obtinendam pro-
[Apud Neugart, CodexAlemannicus, pag. 239.] futurum liquido credimus. Idcirco notum esse volu-
In nomine Domini Dei et Salvatoris nostri Jesi mus cunctis fidelibus sanctse Dei ecclesiaeet nostris
Christi, Ludovicus, divina ordinante providentia b [tam praesentibus quam et futuris,] quia divino tacti
imperator Aognstos. amore contuUmus ad mohasterium Deas, in quo
Si erga Joca diviois cultibus maocipala, etc. Id- sanctus PhiUberlus confessor Chrisli corpore re-
chrconotum esse volumus cunctis fideUbus nostris quiescit, construclum in honore beatissimorum Pe-
praesentibus scilicet et futoris, quia concessimm tri et Pauli aposlolorum, ubi venerabilis vir Hilbodus
monasterio, quod dicitur Campidona, quod est con abbas praeesse dignoscitur, quamdam viUam juris
structum in honore sanctae Mariaesemper virginis nostri, nomine Scobrit, quse est in pago Pictavo, in
et sanctorum Gordiani, et Epimachi martyrum c vicaria Racinse, cum omnibus ad se pertinentibus
d
quos bonse memoriaeHildegarda mater nostra ai vel aspicientibus, et cum mancipiis utriusqoe sexus
eumdem locum, pro divinis eis officUs adhibendi B vel setatis. Memoratam itaqoe villam, com ecclesia
coUocavit, ubi et nunc venerabiUs abbas Tatto prae Sancli Vitalis, domibus caeterisqoe aedificiis, terris
est, ut qoandocooqoe divioa vocatione praediclu cultis et iocultis, vineis, pratis, pascuis, silvis, saU-
abbas vel successores ejus de hac luce migraverint nis, molendinis, exitibus et regressibus, quantum-
pro divinae auctoritatis gratia et amore prsefata cunque ad praedictam villam pertinet, et noslri juris
Hildegardac matris nostrae,monachi ibidem Deo rai atque possessionis jure proprietatis est, totum et ad
litantes licentiam habeant, quandiu inter se tale: integrum vel inexquisitum, de nostro jure in jus et
invenire potuerint, qui ipsam congregationem se dominationera prsedicti monasterii transferimus : ita
coodum regutam sancti Benedicti regere valeant videlicet ut quidquid ab hodierno die et demceps
per hanc nostram auctoritatem et consensum eli rectores atque ministri ejusdem monasterii de praa-
gendi ahbates, etc dicta villa, vel [de iis] quac ad eam peftinent, fa-
Signum Ludovici serenissimi imperatoris. cere, ordioare atque ad utilitatem ejusdem monaste-
Hirminmaris notarius ad vicem Hugonis reco rii facere elcgerint, Jiberam atque firraissimam in
gnovi et subscripsi. omnibus habeant poteslatem faciendi. Et nt hsec no-
Data Kalend. Septembris, anno, Christo propilio strae largitionis atque concessionis [auctoritas] per
26 imperii domni Ludovici pUssimi Augusti, indi ^ diuturna tempora inviolabilem atque inconvulsam
clione 2 e. ActumCabalauno f civitate palatio regii obtineat firmitatem, manu propria nostra eam sobter
in Dei nomine feliciter. Amen. flrmavimus, et annoli nostri impressione assignari
CCXXXIV. jossimus.
PROMONASTERIO DEENSI 8 Signum Ludovici serenissimi imperatoris.
(Anno 839.) Ego Meginarius notarius ad vicem Hugonis reco-
in ad Hist. abb. Trenorcien gnovi et subscripsi.
[ApudChifllelium probal.
sis, pag. 194, el apud D. Bouquet., Recueil de. Data v KalendasDecembris, anno, Christo propilio,
Hist., tom. VI, pag. 628.] 26 imperii domni Ludovici serenissimi imperaloris,
In nomine DominiDei et Salvatoris uostri Jest indictione tertia. Actum Pictavis in Dei nomine fe-
Christi, Ludovicus, divina repropiliante clementia, liciter. Amen.
imperator Augustus.

• ExstatapudMabillon., Vet. Anatect., nov. ed tur Hermannus Cont. in Chron. ad faunc annum.
fol. 448, et Lunigiom Spicileg. eccles., part. m, cap D d Non obscure vel ex hoc loco colligitur abbatiam
5, pag. 169. Fragmentom exhibet D. Booquet.. Campidonensemab Hildegarde, Caroli Magni uxore,
tom. VI, pag. 626. fundatam fuisse, etiamsi pro genuino non habeatur
Mnsoiita quidem est hsecformula post annum833 diplomaejusdemiroperatoris.editominLunigiiSpici-
Supraeoim vidimos aliudLudoviciPii diploma, abba- leg.eccl.loc cit., ubi annos773 com iodictiooe 2 ad
tise Campidonensiconcessum, n. 232, ubi consueta at fioemlegilor, contra moremejus sevi.Patrooos simol
eo terapore habetor, divina repropitiante clementia, ac impognatores illius recenset Dan. Eb. Baringios,
x quaque deincepsosumfuisseLudovicumPium ipsemel Clav. diplora. p. 38, ed. Hanov. an. 1754.
testatur Mabillonius,de Re diplom. I. n, c 3, n. 13, «Indictio com aooo imperii Lodovici Pii optime
Asserit tamen vir erudilissimus in suo Itinere Ger- cohaeret.
manico, Analectis praemisso, se pleraque vidisse hu- f Id est Cabilooe, Chalons-sur-Sabne. Consentit
jus abbatiae diplomata, etiam authentica, qnorain aoclor vitaeLudovici Pii, cap. 6t. Narratis enim quse
i aliqua, quse inter et prsesens est, in consequentibus hoc anno acciderant: « Imperator itaque, porro ad-
}j referenda sint. Nequidquam igitur de integra hujus dit, oti coudixerat, tempore autumoali Cabilonen-
4 diplomatis fide addobitavit vir in discernendis m- sem urbera petiit, et tam ecclesiastica quam publica
strumentis publicis peritissimus. pro suo more disposuit. >
e Corpora horomsanctorom an. 774 Roma in Ale- s Vulgo Dee seu Grand-Lieu, nunc prioratus in
manniam ac quidem in Campidonense monasle- dicecesi Namnetensi.
rium, recens nempe exstrnctum, delata esse, tesla-
 ... . :-...ir^» ;|jp.

!i'^'~: ' ' CCXXXT. jfcnuUaro inferre praesumht molestiam aut contrarie-
r AhBAflSSA. tatem,sedsob prani integritate, sicut Uijdem a no-
pWd>SlA
bis concessse soDt,.et a nostra aoctoritate condonatae
(inno839.)
perenniter ibi irt utiiitate ejusdem monasterii absque
PW&ifetfwniL^tluirii I imperalons, quo.Asiw abba- cujuslibet fefragarlerie, aut qhallbet ihquiettrdine
lissa: monasterii Ticmensis Sanctas Marice, cui no-
trien Theodotm, conceditterfam posilam inter mu- peftrianetflrt. Si qm vefo contfa hojHs oostri prae-
ftnit ei antetotttale eOitatit TUinemk. ceptl Secitritaiert T*t*sntiamaliquam vet occasionett»
inferre tentaverit, sciat se compttsltBrum auri opti-
[MfrfaCbfi;Attttd-iiit.Itaticie, tbifrt, pagv 918.]
mi Ubfas L% raedf«atem patatio nostro, ei medie-
Innomine Domininostri Jesu ChristiBei aeterni, tatera
partt ejBflijlemmonasteriii Et Ut hsec nestra
Lptbarius, divinst ordinante providenlia, imperator attctoritas
etc. plenittfem iriDeinomioe obtineat vigorem,
Augustus, martOprbpria su*»ter ftfraavimos* et annuU nostri
Igitur omnium fidelium sanctse Dei Ecclesiae po- imrjtessione Jusshttus iosignirij
strorumque cognoscat solertia, qualiter... . . . ..
nomine Asia abba de coenobioqnod dicitur Theodole,. SignUmLolbarif serenissimi Augusti.
Dructemifus SoticUaebrius atque noterius *d viceni
quod est facium in bonore Dei genitricis semperque *
Algihlari recbgrfoTit.
vhrgiois Mariae degeos sub regula eximii sanctis- Data pridie ftbn*S Maias, anno, Christo pTopitio,
simiquc Palris Benedicti, petiit piam celsitudinem
iiriperii dbflttft LothafU pU tihperatoris 19, mdi-
npstram ut ob Dei reverentiam et anitise nostrae cti<me2;
mercedem, ad augmentura ulilitalis ejusdem sancti cloite Papia pa^ttbfegio, ia Dei Homine feUci-
et
loci, supplementum necessitatum ibklem Deo fa- • - '
fet. Amen'.
mulantiuni, quaedarjuterra ibidem necessaria inter
murum civitatis et antemuralem conferremus. Cnjus CCXXXVI.
petitionem nos animse nostrae mercedis proficuam DlffiOHJt LOTManJHP«PROMONA8TEMO LUGERKEWSI «.
recolentesiibenter annuinius, effectuosaque deUbera-
tipne pereaniter maasurom ac nostra auetoritate
p.ericcimus; sed ut futuraper tempora nullam refra- [ApudNeugart, Codex Alemannictts, pag. 243. j
gationem inde quis inferre audeat, et rei colktte. la nomjne ^mini Jesu Christi Dei seterni, Lo-
ratiopem, e't ipsis adjacenttis in hac nostra auctor- tharius, divina ordinante providerrtta, imperator Aiv-
tateinserere deerevu»us: terminia vero de pfaefata gustus.
terra. haecsunt: de superiori capite porta quae dici- C Noverit industria omniom fideliura nostrorum
tur Marenca, usque ad turrim ipsius lnonasterii.ubi quia vir venerabiU» Sigimaros b abbas ex mona-
est oralorium in honore sancti archaogeli MichaeUs, sterio quod dicitur Vivarium peregrinorom, situm-
cum ingressibus et egressibusque iu via publica. In- que est in ducatu Alsacense super iluvium Morbac,
super eliam ex sobteriori parte turris Jain dictae us- detulit nobis sacrse memoriae genitoris nostri Lu-
que terrilbfia monaslerii saepe dicli: de uho latere dovici auctoritatem, iri «Jua erat inseftum qualiter
terra ipsius monastefii, de alio latere via pufilica atavus ooster Pippinris, quondam rex, et ipse post-
habel in longo pedes ntimero LXXX et vm et in lato modsm in sua eletesiosynaconcessisset monasteriom
pede»**i:tj. Petift etiam serenitatem cBlmims nestri tUCiafia c vermonachis ibidem dcgentes hominesin-
ut et commutatloiieifi, quam nb9tr& auctcfritate se genuos quinque his nominibus Vualdonem, Votfa-
pfafM a**atifea, nec ribn ef TetttSerg* de fes fitiffi, Vutfeotf-, VbblfbldmTiet VolberWm, chm
sanctae Mariaesemper virginis de supKtscfiptb ttto- fllifeef p^stfeffeetirttm, cbmmanentes in foco nott-
nasterio Deado et monasterium novum, quod est si- cupante villa Eman d soper fluvittm Riusa «iri p8gb
tum in houore sanctse Agathae,congruam commutatio- Aregava videlicet, atiUud quod ad partem pubUcam
nentac rationabilem: SH6-prsesent} nostea>aaidtot*- feeere oonsuev««atit,( ard twaedictom momsterram
tatfe cbnfltmaremus, ac firtaissimO JUre e» titfaque'.^^sse^t.mciplteiJfe^igftur j«Heut«iB>etc, tt uij
parfe Doborareouis, siculi et fecimus. Prsecipientes fiaec aticlbriias hOStfSfirhlipr et per fufura teotppfa
ergo Jul»emuS,sictttiet perennitermafiisuruco volu- meUiisceaserveturydeanmjlo nostrosubter jusshnus
ihUSitit nemo ftdellufn nostrorum pafti praeseriprr sjgfliari.
monasterti de-Uis omhibus rebus quolibet tempore fitcharaus ad vicera Agilriiari recogdovi.

• Typifeinandatum in JEg. Tschudii Gallia Co- u, pag. 238, ex schedfcJsibicortmnnicatis vulgavit,

mata, gafU49, atqup a GuillUnannpiRer. Helyet- , perperjtm ihidem, ihctus Sigismundos, sextb foco
lib. hx.cap. 4; Lunigjo, Spiejleg. eccles., part. nr, ponendusest. I'"".'.''
GalLStcrjpL.-.v6mA
can:%JJafe-jRgi fiptiJjjiifitpAer.
loc crt, , ex aotheritibb ., *^^Mg\*S©st^3%^Bt«af)»EnMha,Emmeta, raajor
J^pagJ^^Sc^cepflittcj,
^traB^mjm«\7^enierisi.
« Leg. Rtitta, vel
J»^g^^w'ttorbacensisihwtalpp ibbati^^uy jRjjfi, oi legeruot Tscnlidius-ei
fayiijnauw» jjTijlgpiiie Mss, Ram.
1309 EPKT-OL-E. i3id
Data vui Kalend. Augusti, anno, Christo propitio, 1\. 3 b. Actum Strazbur civitate in Dei nomine feUcl*
imperii domni Lotharii pii imperatoris 21 a, iodict. ter. Amen
• Anni regni Lothariani in Italia ab an. 820 re- bardorum rex jam anno 818 onierit, non tamenillico
petuntur, quo regem istius provinciae declaratum compressi erant subdili, ejus partibus addicti, ut
esse Lolnarium necesse est; cum in aliis diploma- conjicit Chillletius in probationibus Hist. Tornuc,
tibus hujus imperatoris, ubi annus imperii et regni pag. 268. Cf. D. de Saint Marc, Abrigi chronologi-
separatim designantur, hic vicenario numero illum que de fhistoire gtntrale d'ltalie, lom. I, pag. 467,
semper eicedat, quamvis enim Bernhardus Lango- b Indictio 3 respondet anno 840.

LUDOVICI PII EPISTOLJl.

EPISTOLA PRIMA Nam et tuam nihilominos providam votomus esse

tUDOVICI ADMAGNUM ARCHIEPISCOPUM SENONENSEM.-n beatitudinem, ut eam solerti cura praedictimissi nostri
Mittit exemplum <-regulm canonicorum decretm in Omnes, prout insinuaveris, transcribere absque ulla
concilio Aquisgranensi. depravatione et detruncatione praeraoneant; quo-
(Anno 816.) niam qualiter diligenter studioseque , distincte et
[Baluz., Capitul., tom. I, pag. 454.] aperte transcribatur , illos satis instituimus. Cujus
Gloriosissimus Ludovicus, superno munere victor nempe exemplar idcirco in armario palatii nostri
semper Augostus, veoerabili in Christo Magno, Se- recondi fecimus, ut per hoc nosse et inquirere
nonicse urbis arcbiepiscopo, in Domiriosalutem. possemus utrumne ab aliquo negligenter transcripta
Sicnt vobis nuperrime in sacro convenlti, quem fuerit; quia , ut comperimus, dura in eodem sacro
Deo annuente Aquisgrani palatio aggregavimos , concilio perlegeretur, anteqoam coram oobis ab
ubi molta, faveote Christo ecclesiastice, imo catho- eodem concilio prolata , et necdum mensura cibi et
Kce, acta sunt, raeraioimus promisisse, misiraus , potus plane statuta fuisset, invidi magna ex parle
tnse veoeraodae paternilati per praesentes misstts illam detruncantes , quaedam capitula inconsulte ex
nostros, Ermenfredum videlicet el Haymonem, for- ea transcripserunt. Unde necesse est ut si aliquem
mulam canonicae instilotionis quam idem sacer in tua dicecesi tale fecisse repereris , hujuscemodi
conventus ex sanctornm Patrom sparsim digestis- faclum coram provincialium tuorum episcOporum
senientiis colligere atque in- onura congerere stu- C
*- conventu , et coram prajscriplis missis nostris ,
duit : quam quia vobis transcribendi angustia tera- frnslreris , et hanc aulhenticam , ut praemisimus ,
poris facuJtatem denegavit, studii nostfi fuit eani diligenter, sicttt missi nostri eis insinuaverint ,
diligenter transcribi juLere , ut absque ulla depra- transcribi percenseas. Volumus ergo ut omnes pra^-
vatione aut detruncatione textus ejus ad vos usque lati canonicorum diligenter illam transcribant, stu-
incolumis perferretur. Proiode has Htteras adtuam diose intelligant, eflicaciter, quantum Dominus -eis
direximns sanctitatem, per quas jubemus of memor posse dederit, ob suam subditonimque utilitatem
admonitionis nostrae, suffraganeos tuae dioeceseos opere adimplere procurent; ut quando nos , sicut
toco et. tempore competenti ad te convocare stu- in eorum sacro et venerabili coricilio gerieraliter
deas, et eamdem Institutiotiem per singula\capitUfa oranibus diximus, missos nostros hujus negotii in-
eoram ecelesiasticis ordinibus praelegi facias , et quirendi gratia per universum imperium nostrum ,
qualiter eam saeer conventus ob emolumentom ani- Kafendis Septembris venturis, direxerimus, omues,
mamm instroere salobriter coraverit, patenter edo- praelati videlicet et sufiditi, juxta capacitatem et
ceas, et his qoi eahotticae professionis censentor possibilitatem suam , eadem instroctione ioformati
nomine, secundum ministerium libi divinitus cotla- atque instructi, ejusdem operatores ioveniantur
"
tum, et nostrae aoctoritatis praeceptum, coram me- strenui. Quoniam diligenti indagine, vita comite, in-
moratis missis nostris observandam percenseas. quirere jubebimus qualiter unusquisque praelatorum
Eorum autem qui tardioris sunt ingenii, et eam ministerium suum expleat, qualiter jussioni nostrae
forte plene intelligere nequeunt, tuo sive compro- in claustris et caeteris canonicorum necessariis ha-
vincialium toorom episcoporom dono scientiae pol- bitationibus , et in eorum stipendiis dandis , et re-
lentiura stndio, ejos notitia sensibos perfundatur. ceptaculis pauperum praeparandis obtemperaverint,
• Tam Jaodabile Ludovici Pii consilium , quod alerentur,
pecuniam aliaque bona seorsum posside-
auctores Uloromtemporum summopere celebrarunt, baot; quid Joannes Maubumus, qui Livriapensi
alii, re minos coosiderata , reprobarunt postefio- monasterio dicecesis Parisiensis praeerat anno 1500,
ribus saeculis; et ut opinioni suse potiorein fldera io regulam Aquisgrariensem et in ipsura Ludovicum
conciliarent, quidam finxerunt vocem insigni pro- scripsit : eosque hac in re deceptos esse ostendit,
digio ccelitus eidem exprobrasse Ludovico, quod ut ibidem legere est. Vide etiam Pagium ad an. 816,
Ecclesiaeveneoum addidisset. Quapropter Coinlios num. i 6 et 17. Duas alias epistolas de eodem
anno 817 , num. t'40 et seqq., examinat qnid Petfus mento misit Ludovicus , alteram Sichafro argu-
Damiani, qui scripsit opuscuhim xxiv contra eano- Bnrdegalensi per Adalelroum , alteram archiep. Arnoni
nioos, qui Jicet in commune fructibus ecclesiarum archiep. Salzburgensi per Nolhonem.
 1511 LUDOVICII COGNOBIENTOPII 1312
tel quis clerum suum secundum hujus institutionis Iiut sciamus quibus gratiarum acliones referre,
normam et csetera spiritalia exercitia informare quosqueetiam dignis correptionibus corrigere de-
stodoerit, aut si quis quem eorom quos io Dei ser- beamus. Si vero aliquis tuse dioecesis eidem inslitu-
vitio ratiooabiliter goberoare potuit, causa avaritiae tioni nostraeqne admonitioni procaciter reniti voloe-
abjecerit : quia ot haec quae prsemisiraos, absque rit, et ea qoaeab eodem sacro et venerabUi coociUo
ullius diflicultalis oppositiooe , in locis in quibus constituta alque decreta sunt, quanlum Dominus
facta needum erant, fieri opportooissime possent, eis posse dederit, observare contempserit, praecipi-
unius anni spatium , sicut nosli, ad haec peragenda mus ut si antea hujusmodi non se correxerit, qoi-
tribuimus. Qui vero hoc annuo tempore nostrae, cunque ille est, ante praesentiam nostram tua vel
imoque Dei jussioni, juxta vires obtemperare ne- missorum nostrorum admonitione venire festinet;
-
glexerit, caeteris, ne tatia facere audeant, terrorem quatenus a nobis juxta quanlitatem culpse digne
procul dubio incutiet. Misimus itaque tibi inslitu- corrigatur. Direximus prseterea tibi pondus el men-
tionis forraara quam idem sacrum et venerabile suram secundum quam clericis et sanctimonialibus
concilium ex. sanctorum Patrum sententiis diligenter panis et potus aequaliter tribuenda sunt, quse ut ab
excerpsit, et sanctiraoniaUbus in uno collegio cano- omnibus firmissime atque inviolabiliter teneatur
nice degentibos observaodam percensoit : quam I l [Leg. vid. teneantur J, decernimus, et ne quid in-
sive per te, sive per comproviociales toos episco- crementi aut detrimenti a quoquam patiaotur, mo-
pus, in omoibus tute diceceseos puellaribus nionas- dis omniljus inhibemus. Tuam igitur io calce hujus
teriis, in quibus canonice vivitur, studiose prsescri- epistolse admooemos saoctitatem, ot secoodum mi-
ptara haberi volumus. Sed et hoc decernimus ot nisteriura tibi divino munere collatum, nostrae in
a vobis tam abbatissis quam cseteris sanctimoniali- hoc negotio' saluberrimse admonitioni obedienter
bus tradatur, et qualiter eam tenere debeant vestro atque inexcusabiliter pareas, et caeleris in parendo
studio informentur. Caeterum uisi aliqoam abbatis- exemplum bonum tribuas. Dignnm quippe est ut
sarrim qtiaodo nos ad pracsentiam nostram venire quanto subUmius sacerdotii dignilate aliis super-
jusserimus, alio tempore volumus ut abbatissse emiues, et a nobis venerabiiiter diligeris, tanlo
propriis in raonasteriis resideant, et secundum magis ad Dei nostramque voluntatem faciendam
banc inslilutionis formam vivere sibique sobjeclas devotiorem te atque promptiorem exhibeas. Vale
gobernare decertent; et nollis tilarum per viUas in Domino, et ora pro nobis
reydendi, aut foras qualibet occasione accepta eva- EPISTOLA II
gandi, soisqoe voluptatibus deservieodi, licentiam LUDOVICI ADHONACHOS ANIANENSES.
attribuaut. Qoaoqoam enim nonnulli clerici mo- (-i (Anno 821.)
nasteria puellarum, et nonnulli laici monasteria [ Apud D. Bouquet., Recueil des Hisl., tom.
VI, ex
virorum etiam ac puellarum babeant, tuaJtamen tabulario Anianensi. ]
debet providere solertissima industria ut in om- In nomine Doraini Dei et Salvatons nostri Jesu
nibus locis sub tua dicecesi constitutis, ubicuu- Christi, LudovicusimperatorAogostos venerabilibus
que congregationes clericorum et sanctimonialium fratribus in Aniano siveGellone monaslerio conslitotis.
sunt, juxta possibilitatem et facultatem rerum se- Proxime accedit •, Agobardooi archiepiscopum ad
cundum hujus institutionis formam vivant; quia nostram devenisse prssentiani, jndicans nobis quo-
nulla est omnino ecclesia , quse facultates habeat, modo eo prjeseote et Nibridio archiepiscopo , sioe
ubi noo possint tot talesque gubernari qui divinum mora omnes pari consenso Troctesindum super vos
expleant officiura, et ubi hospitalitas juxta vires non elegissetis abbatem. Cui faclo, quia ralionabile no-
possit diligi. Nos quoque praefatos missos nostros bis videbator, assensura prsebere non distuliraos,
ad tuam sanctitatem ideo direximus , ut tuum cse- desideraotes ac optantes ot pietas divioa id ad soam
terorumque ecclesiasticorum in tua dioscesi con- et ad vestram commonem salutera proficere faciat;
sislentium diligenter atque subtiliter in hoc negotio et ille palris ac pastoris inter vos locum obtineat,
intuerenlur studium , et libi opem in caeleris com- --) el vos, ut Christi oves, pari humiUtate et devotione,
monendis ferrent; qui et nobis referrent qualiter sicut dignum et rectom est, subditi et obedieotes ei
prselati et prselalse eam libenter susceperint, dili- sitis. Et baec obedienlia vel homilitatis sobjectio
genlerque transcribere studuerint, et devote adim- charitatis monimine est roboranda; quse sine simu-
plcre joxta vires coraveriot; qooniam tandiu illos latione falsaeexlrinsecus ostentationis in vobis fieri
in tua vel comprovincialium tuorum dioecesi morart necesse est. Vos enim optirhe nostis cum quanto
et discurrere una cum misso luo jussimus, studio ac sudore a beatce memoriaedomno Benedicto
donec ab bronibus memoratse formulae transcribe- Patre vestro locus iste prirao inchoalus est ac con-
rentur; ut videlicet cuncta procurantes, diligen- structus est: deinde qoa diligeotia ille nitebalur,ut
terque taxaotes, cum ad nos illos redire opere vos, quos divina superni Pastoris gratia per suse de-
expleto tempus permiserit, cuncta quae acta sunt votionis instantiam inibi coadunaverat, secundum
vestro utrOrumque scripto notentur, atque per ipsos monasticse vitsef egulam recte conversaremini. Quod
tuumque missum nostrae dignoscentiae intimentur; et Deo largiente, juxta* id, quod desideravit, ad effe-
• Agobardus Lugdunensis efat archiepiscopus, Nibridius Narbonensis.
 *51S EPISTOLJE. . 1514
ctum perdoxit. Sed et de sacrosancto eodem exa- A J tres, staluimus admonere ut in omnibus abbati ve-
mine per imperinm a Deo nobis coramissum tonge stro et senioribus vestris obedientessitiset bumiles,
lateque piaeconversationisnormam coadoptavit, et non prolcrvi, non murmoratores, sed cum omni hu-
vobis dissemtnare • non destitit. Et cum profecto militate ac roansuetudine servate propositum ve-
ita se res habeat, dignum vos admonere statoimus, strum. Namsi secus egeritis.ut aliquis vestruro ad-
ut Deo cooperante id efticere studeatis, ne in diebus versus abbatem et fratres infletur, et non solum sibi,
vestris res tam egregie inchoala et ad incrementom sed etiam aliis perversae transgressionis fuerit invi-
perducta, quolibet casu quidquam detrimenti su- tamenturo, et non sui abbatis et fratrum sostinuerit
mat: sed tales semper per Dei misericordiam esse correctionem,hunc nobis cumfestinatione mitti prae-
studeatis, ut de vobis possint, sicut prins, magistri cipimus, ut eum in talem locum dirigamus, uode
et doclores sanctse non solom regolaris vitae, verom ille vobis minime^possitqoidqoam inferre scandali.
omnis spiritalis normseet 'praecipui apicis assumi, Hsec vobis ideo scribere jossimos, ut cognoscere
ubicunque necessitas vel voluntas fuerit. Porro possitis quanlam curam ac sollicitudinem de vobis
Tructesindum abbatem vestrum admonilumesse vo- habere desideramus. Eamdemenim familiaritatem,
lumus ot circa vos paternum exerceat amorem, et qoam cum piaerecordatiooisBenedictoabbate vestro
consideret secuudum aetatem, vel valetudinem cor- •* B babere visi somos, si prsecepta ejos custodire obe-
poris, vel infirmitatis cujuslibet molesliam qoid cui dientes voloeritis, vobiscom similiter habere volu-
conveniat ex subjectis sibi, et caveat omnimodis ne mos, et curam vestri ipsiosque mooaslerii semper
in negligentes adeo fervida zeli castigatio modom agere. Et qoia constat per cbartam donationisprsedicti
cxcedat, ut eos posillaoimcs reddat; nec apud ob- Patris vestri eumdem monasterium genitoris nostri
servantes mandata Dei talis sit, ut torpore et desidia prius, et denuo nostrum essc alodero, earodemlicen-
in eis rigOremconstantiaefrangat; sed roaxima dis- tiam, quam ipse prius et nos deinceps per prsecepla
cretione Juxta Apostolumsit omnibus oronia factus, iminunitatis visi sumos concedere, perpeluis lempo-
ut omnes ad se pertinenles salvare possit. Quod si ribus firmiter observare el iiiviolabiliter couservare
forte evenerit, quod nos non optamus, ot ille extra proraittimus : ut quandocunque divina vocatione
regolam vobis a memorato Beoedicto optime tradi- prsedictus abbas vel successores ejus de hac luce mi-
tam in aliqoo deviaverif, et magis voluerit quae graverint, quandiu inter vos tales invenire potueritis,
ageoda soot proprio arbitrio ct volontate quam ve- qui ipsam congregationem secondum regulam sancti
stro communi consilio agere, vos eum, ut charissimi Beoedicti regere valeant, per saipe scriptam et ro-
fratres et fiUi,cum omni mansuetudine et patientia , boratam nostram aoctoritatem licentiam habeatis
C
corrigite. Et si vobis assensum prsebuerit,et per vos seroper eligendi abbatem. Optamos vos pro oobis
correctos foerit, hoc Dei dono triboatis : si vero oraotes ac sanctum propositum vestrum custodien-
ille pertinacior in sua, quo ahsit, permanere votue- tes semper bene valere. Amen.
rit sententia, tunc nobisid significari prius faciatis, EPISTOLA III.
qnam foris vicinis vestris notum fiat, quia cum in MICHAELIS ET THEOPHILl FILIIORIENTIS
IMPERATORUM
aliis regalemexerceamus polestatem, invobis tamen AD LUDOVICUM PIUM.
palernum scmper volnmus obtinere affectum. Et (Anno 824.)
qoaravis hsec liceotia a nobis sit vobis concessa, ta- [Apnd D. Bouquet., ibid., ex Baronio in Annalibus
men sommopere cavendom est ne de qoalibet re ecclesiasticis.]
adversos abbatem vestrom levi ira aot parva per- In nomine Patris , et Filii, et Spiritus saocti,
turbatione inflammati, frustra pertinaci audacia ad- unios soli veri Dei, Michaelet Theophilus fideles io
-versos eum commoveamini. Nam si aliquis vestrum ipso Deo imperatores Romanorum dilecto et hono-
sine ratione adversns eom ioflammabitur et nostras rabili fratri Ludovicoglorioso regiFrancorum, Loiv
aures sine causa pulsaverit, nos adversus se noverit gobardorum, et b vocato eorum imperalori c.
districta animadversioneesse commoium, ut ille qui _ .... d Ex eo tempore oranes Christiani imperii
"
ejusmodi est cseteris fiat documeolora; ne in poste- noslri ad pacis unitatem et pristinam concordiam
rom aliqois aodeat adversos magistrom suum inju- redierunt, glorificantes et magnificantes propugna-
ste consurgere. Vos quoque, seniores, in omnibus torera nostrum Dorainum Jesum Christum qui ad
adjuvate eum, tam in districtione juniorum fratrum, onitatem fideicoaduoare populum suum dignatus est
quam etiam et reliqua utilitate monasterii, nec illuin io subjeclionem quod ab eo est imperii nostri. Quo-
solum sub tanti pooderis onere gravari patiamini: circa dignum existimavimusJisecquasi pacifico ami-
Sed juxta Apostoluminvicemonera portate, etsic dd- co et spirilali fratri nostro, et, ut credimus, socio
implebitis legem Christi. Vos autem , juniores fra- gaudii a Deo imperii nostri manifesta facere, quse
• Corrigit Cointius, coadunavit e vobis , et disse- Auguslos et imperatores Romanorum unouara ap-
minare.
b HicLudovicus Pius vocatur imperator Franco- pelfarunt. c Narrat Michaelimper. motus a Thomaviro se-
rom, npn vero imperalor Romanorura. Grseci enim ditioso concitalos, ejusque necem : raulta mentitur
nec CarolumMagnumnec ejns in imperiom Occiden- de Leonis imper. morte, et de adepto a se imperio.
tale successores, quantumcunque eis indiguerint, d Id est post reportatam de thoma tyranno victo-
riam.
 1318 LUDOVICt I C06N0MENT0 PII 1316
nooiscum acta sunt, ut pariter, sicut unius ejusdem-, A EPISTOLAIV
que fidei et religionis cultoribos facere oporlet, lao- LUDOVICI ADBADURADUM PADERBORNENSEH EPISCOPUM.
dibos et hyranis coUaudemus et glorificemus Salva- In gratiam monasterii Corbeiensis in Saxonia.
torera nostrum Jesum Christum. Oportuerat enim (Anno 824.)
a
statim in exordio iraperii nostri, sicut spirilali fra- [ApudD. Bouquet., ibid., ex Schaten. Annal. Pa-
tri nostro et pacifico amico , per veros apices no- derb,, pag. 78.]
stros, quse erga nos gesta sunt vobis raanifestare: In nomine Dei et Salvatoris nostri Jesu Christi,
sed, sicut supra dictum est, prsefati tyraoni et re- Ludoviotts, divina ordinanle providentia, imperator
beUis ac tnrpi morte condemnati Thomaeseditio fa- Augustus Badurado episcopo et misso nostro.
cere prohibuit. Ac vero nunc dedit Deos nobis hoc Nosse te hon dubitamus qualiler nostra jussione
prsesens et opportunum tempus post ejus interfeclio- Adelhardus quondam abbas quoddam monasterium
nem, et coadunationem et concordiam populi nostri. in Saxonia a novo opere constnixit, et aliqui boni
El ideo justum existimavimus mittere ad vestram homines de quibusdam rebus solemni donalione do-
gloriam Theodorura protospathariura noslrom et tavimus; de quibus omnibus rebus nostrae auctorita-
stratigon, Nicetam sanctissiraum metropolitanum tis prseceptum circa idem monasterium fieri jussi-
Myrensem Lyciae b Fortunalum archiepiscopum Ve- g] mus, ut perpetua salvatione in jure ejusdem mona-
netiae, Theodorum reverendissimnm diaconum et sterii eaedemres consisterent. Sed, ut relatione Wa-
ceconomum istius sanctissimse Doi catholicse et ma- rini venerabilis ejusdem monasterii cognovimus,
gnse ecclesise S. Sophiae, et Leonem nostrum candi- quidam comites meraoratum praeceptum nostrum in-
datittn. Etnon tantum per has syllabas, sed et per fringere et convellere volunt, in eo videlicet quod
ipsos viros anaujntiamus vestrae gloriae omnia qnae bomines tara liberosquam et litos, qui super ter-
proposita sunt, ut tam per eos quamque et per mis- ram ejusdem raonasterii consistunt, in hostem ire
sos viros iterum scire possemus vestrse dileclionis compeUant et distringere modo judiciario veUDt;
sanitatem, simulque fidelium vestrorum incolumita- quod noliiraus ot faciaot. Et ideo per has Utteras
tem, nec non et omnium rerum vestrarum apud vos nostras tibi prsectpimus ut tu illud praeceptum, quod,
consistentiam prosperitatem. Porro per has nostras sicut diximus, eidem monasterio feciraus, assumas,
veras et fideles syilabas corroboramus et confirma- et in praesenlia eorooidem comitum, in quorura
mus priorem pacem et amicitiam inler vos et nos ministeriis res praedicti monasterii esse noscuntur,
conslitutara, deprecantes mediatorem ejusdem pacis relegi facias, el ex nostra auctoritate eis praecipias
dominum qui dixit : Pacem meam dovobis, paeem ut ulieriusnostrse auctofItatis prseceptum violare non
meam relinquo vobis (Joan. xiv, 27); eamdera paeein C - praesumant, sed potius, sicut in eodem prsecepto con-
illod conservare stodeaot, si gratiam no-
splendidiorem et robustiorem facere , et ostendere linetur,
velint,
temporibus et potestatibus praeteritis, quoniam et slram baliere
nos sic tenemus el speramus quod et veslra glorio- EPiSTOLA V.
sissima potestas ita consentiat, sicut et nostra EPKCOPIIN CONVENTD PARISIENSICONCREGATI ADLU-
Sed et hoc vestrse Christo amabili dilectioni mani- DOVICUM PIUHETLOTHARIUM DECULTU IHAGINUM.
festamus, quia multi de ecclesiasticis seii et laicis (Anno 825.)
viris, alieni de apostolicis traditlonibus facti, et ne- (Hanc eptstoiam vide hujusce Palrotogim tomo
que paternos terminos custodientes, facti sunt inven- XCVIII, col. 1299, inter OperaCaroli Magni.)
tores malarum rerum <-. Unde honorem EPISTOLA VI
Ecclesise Christi quserentes, fecimos Utteras ad san- LUDOVICI ADHIERF.H1AH SENONENSEM ET JONAHAURE-
ctissimum papam antiquaeRoraae, et eas misimus LJANENSEM EPISCOPUM.
per prsedictos missos nostros ad eum De cae- Commonitoriutnipsis datum cum legati Romam irent
tero ordinet vestra spiritalis dilectio ut cum honore ad Eugenium II papam in causa imaginum.
orani et illaesione ad eum veniant Causa me- (Anno 824.)
roorise dilectionis quse inter nos est, misimus per' D [Baluz., Capitut., lom. I, ex Goldast., Constit. imv.,
et Sifmond., Conc. Gall.]
prsedictos missos noslros prasinovultim unura, mi-
liiiovultim unum d, Tyria « duo.blattas veras duas, Hieremiae et Jonse , venerabilibus episcopis, in
Dirodioa f duo, diventa s duo. Domino salutem.
Absoluta meose Aprili, die decima, indictione se- Venerunt ad praeseritiam nostram ' Halitgarius
cunda, a Deo consecrata regia urbe ~~. et Amalaritis episcopi vm Idus Decembris, defe-
rentes collectiones de libris sanctorura Patrum,
a Michael regnare coepit anno 820. uoVtvoS^amqv. Prasinura viride, melhiura luteum,
b Fortunatus, itinere Romam cum oratoribos blatta vermiculus, purpura.
Micbaetis itriper. susceplo, rhortuus est in Francia. « Tyrinrt, purpura Tyria, pannus purpureua.
e Postea Michaei iraperat. catholicos calumoia- 1Dirodinum, prodiartiodtmun,palliumroseicoloris.
tur, multaqufe narrat falsa et quse virura haeretieum i Drventtrm,voxignota.
argotittt. b Regia tirbe, id est Constantinopoli.
d Conjicit Cangius has duas voces prasinovulthn et - Halitgarius episcopus erat Cameracensis, Ama-
milinovultim efformatas ex Graeco wcainvoSWtTTJjv et larius Trevirensis.
1317 gpJt$TOLifi. 1318
quas io a conventp apod Parisios habito simul po- A i Christo Patri Eogenio, summo pontifici et universaU
stticoUegislis, qoas etiam coram nobis perlegi Teci- papaeLudovicus et Lotharius, diviria ordinante pro-
mos. Et qoia placuerunt, et ad id propler quod videntia, imperatores Augusti, spiritales filii vestri,
collectae suot necessarise atqoe otiles a nobis jodi- sempilernam in Domino nostro Jesu Cbrislo sa-
caotur , sub omui celeritate vobis censuimus diri- Jutem.
gendas. ldcirco admonendo prsecipimus solertiae Quia veraciter nos debitores esse cognovimusut his
vestrae ut priusquam de his aliquid domno aposto- quibus regimen Ecclesiarum et ovium Dominicarum
lico indicetis, diligenti cura eadem vos recensere cura commissa est, in oinnihus causis ad divinum
coretis, et ea qoaemelios et aptios prsesenti negotio cultum pertinentibus opem atque auxilium , pro
coDyenire inveneritis, excerpere atqoe describere qualitate viriura nostrarum et intellectus nostri ca-
HHquead Jegendum offerre stodeatis ; qoia enim , pacitate, feramos , idcirco prsetermittere oeqoivi-
ut nostis , nos ab eo petivimos Ucentiam quateous mus quin tunc , quando legati Grsecorum oobis ma-
has coUectionesa sacerdotibns oostris fieri permit- nifestaverunt qualem ad vos deberent perferre
teret. Et ideo oon poterit prselerraitti qoin ei osten- legationcm, surama cura ac sollicitudine tractaremus
dator quod ex ipsius permissione collectora est. quale vobis adjutorium in boc negotio cum Dei
Illud tamen sommopere prsevidete, ut ea illi de *J auxilio exhibere potuissemus. Et ob hoc a vestra
bis osleodalis que rationi de imaginibus habendse sanctitale petivimus ut sacerdotibus nostris liceret
per omnia conveniant, et qood ipse vel soi rejicere de libris sanctorum Patrum sententias quaerere
minime valeanl. Sed et vos ipsi tam patienler ac atque colligere quae ad eamdem rem pro qua udem
modeste com eo de hac causa disputationem habea- legali vos consulturi erant, veraciter definiendam
tis, ot summopere caveatis ne nimis ei resistendo convenire potuissent: quas cum illi juxta concessam
ettm in aliquam irrevocabilera pertinaciam b incidere etiam a vobis licentiara solerter inquirerent, et
compellatis ; sed paulatini, verbis ejus quasi obse- divina opilulante gratia quidquid invenire tam brevi
quendo, magis quam aperte resistendo , ad mensu- temporis spalio potuerunt, collegissent, nobis ea
ram quae in habendis imaginibus retinenda est eum perlegenda direxerunt. Quibus perlectis , ea veslrae
deducere valeatis, et ideo potius efficere contendatis sanctitati legenda atque examjnanda per hos legatos
Ut negotium de trao agitur ad meliorem quam ad nostros , Hieremiaro scilicet et Jooam. venerabiles
pejorem statom com Dei adjotorio perducatur. episcopos, mittere coravimus; cum quibus si vestra
Postqoam vero banc rationem de earumdem imagi- paleroitas dignum duxerit, de eadem legatione quae
num cansa consummaverilis, si tamen hoc ad nihi- in Graeciam a vobis mittenda est, non inotilem,
luin Romana pertinacia permiserit, ut ratio interl sed potius proficuam collationem habere potestis ;
vos habita aliquo bono et convenienti fine clauda-
quia et in sacris sunt litteris admoclumeruditi, et in
lur, et ille vobis iodicaverit quod legatos suos ob rationibos disputatoriis non miniraum exercitati.
earadem causam in Graeciammittere velit, volumtis ob hoc ad vestraealmitatis praesenliamcom
Quosnon
ut eum iuterrogeiis si illi placeat ut nostri legati memoratis sententiarum collectionibus misimus ut
pariter cum suis in Grseciamperganl. Et si hoc ei hic aliquo velut magisterii officio fungerentur , aut
melius visum fuerit, seque omnino velle rcsponderit, buc docendi gralia directi ptilarentur : quia, sicut
tunc volumus ub sub omni festioatione litteris ves-
jam commemorati sumus nos debitores exislere ut
tris a vobis ad nos directis nos inde certos faciatis , huic sacralissimae sedi io
qoiboseunque negotiis
simolqoe et de vestro adveoto ad nos; «t eo tempore auxiliura ferre debeamus, ideo et hos missos, et
quo vos ad nostram veneritis praesentiart, Halitga- quas deferunl litteras , si quid vobis adjutorii con-
rinm et Amalarium nobiscum inveniatis. Vos autem ferre , rnillere dignum duxiinus. llos
cum domnoapostolico considerate ubi ille vel quando vestraepotuissent
sanclitali commeodainus, ut et benignara
velit ut soi ac oostri legali ad naves conscendendas
apud vos receptionera et familiariter vobiscum lo-
se jungere debeanl, et hoc nobis per nosmetipsos, locum inveniant : novit quippe sanctitas
j) quendi
cum Deo volente veneritis, annuntiare potestis. vestra qualiter populus Graecorumin hac imaginum
EPISTOLA VH. veneratione divisus sit. Ideo rogamos ut almitas
LUDOVICI ADEUGENIUM II PAPAM , vestra curam et diligentiam adhibere dignetor quo-
Missa per Hieremiam et Jonam episcopos,eum aetis
synodi Parisiensis. modo per vestram saluberrimam doctrinam atque
(Anno 824.) admonitionem magis ad concordiam et unitalera re-
[Baluz., ibid.] yocetur , quam propter hpc ad majorem discordiam
Sanctissimo ac reverendissimo domno et in et dissensionem impellatur. Et ideo cautissime con-
• ConventusisteParisiensis habitos est anno 825, Baronium non passus est Goldasfus sibi elabi :
ut patet ex epislola episcoporom in eo congregato- « "Sane pertinaciam perseverantise finitimam esse
rurp ad Ludovicom Augustum. (Vide epist. 4.) seripsit alicubi Tullius, sed cum pertinacise voca-
b Baronius ad annum 825 referens hunc locum, bohim, ubicimque reperitur, semper in malam
nt eum moUiat, hsec adnotat in margine : < Perti- partem accipiatur, dithcile est.existimare hicaliain
nacia pro Constantia hoc saeculo osurpari solita , habere posse significationem, prxsertinj si quis
ioter. alios sanctus Eulogius suis scriptis docet. » sirignlas epistolae partes atteote considefet. Ita.
Istam opporlunam occasionera insurgendi adversus Baluzins
 1319 ' LUDOVICII C0G*I$|ENT0 Pil 1320
a*. '•LiJ. . ..- . . .. ,_.
siderare ielphs t*iftfatio vestra , quam Uluc dirt- Apessibite jnvenirent prsesentatiter [tnrmona., per
si ali-
gere dispooitis, lanta prodentia tanloqoe ntodera- seinetipsos] nostra auctoritate corrigerent; et
mine suffulta sit ot a nemine, ueqoe Graeco, neqoe qua diificultas in qualibet re eis obsisteret, ad no-
RomaiSb*, juste valeat reprehendi, sed taUs sit qua- stram uotitiam deferre curarent. Quapropter volu-
lem semper decet in omnibus caosis ab ista sacra- mus ut vbs omnes, propter communem salutem et
tissima sedeprbficisci. Et si vestraesanctitati placet regui bonorem ac popuU utilitatera, obedientes et
ot pfo hac ipsa tegatione missi nostri siinul «om adjotores missis nostris in omnibos pro viribos esse
vestris illas in partes dirigantur, et hoc nos tempore non negHgatis; simulqoe scialis ob hanc cansam
congrao scire permittite; et non solom hoc, sed nos velle per singulas hebdomadas uno die in pala-
etiam si ituri sunt, ubi et quando cum yestris tio nostro ad causas audiendas sedere, nt per hunc
«issis sejungeredebeant.Nonideotamen de missis aut illom comitem et providentia missorum et obe-
hbstris illuc dirigendis interrogamus quasi necessa- dientia populi nobis manifestius appareat. Et ut hsec
riuhi nobis videatur , aut nos vestros missos hanc omnia snccessum habeant, volumus ut generale tri-
legationem per se perficere dubitemus; sed potius duanum jejonium seconda feria post octabas Pente-
propler hoc eos vobis offerimus ut scialis nos in costen celebrandum indicetur, et generaliter ab
omnibus esse paratos quaehojos sacratissimse sedis B omnibus cum summa devotione observetor. Et quia
necessitas aUt volunlas postulaverit. Optamus san- uodiqoe inimicos sanctse Dei Ecclesiae coramoveri,
ctam et venerabilem ac piam paternilatem vestram et regnom a Deo nobis commissom infestare veUe
seraper in Christo bene valere, et nostri ac nostro- cognoscimos, prsecipimos atque jubemus ut omnes
rum omninm in sacrosanctis orationibus meminisse, homines per totum regnum nostrom, qoi exercitalis
sanctissime ac beatissime Pater. itineris debitores soot, bene sint praeparati com
EPISTOLA Vffl. equis, armis, vestimentis, carris et victualibus, ut
EPISTOLA GENERALITER POPULO DEILEGENDA. quocunque tempore eis a nobis denuntiatum fnerit.
De convocationequaluor coneiliorum. sine ulla mora exire et in quamcunque partem ne-
(Anno828.) cessitas postutaverit, pergere possint, et tandiu ibi
JBaluz.,i6i-.,pag. 654.] esse quandiu necessitas postulaverit.
In nomrlietDomini Dei et Salvatoris nostri Jesu Hasc sunt capitula de instructione missorum.
Christi. Ludovicus et Lotharius, divina ordinante Dicendom est ilUs quia necesse est ut inteUigamos
providentia, imperatores Augusti, omnibus fidelibus omnes communiter quale periculum nobis immineat,
sanctac Dei Ecclesise et nostris. - in eo maxime quod in nostra negligentia tanta et
Recordari vos credimus qualiter hoe anno consilio talia, per quse Deus offendi potuit, el honor et ho-
sacerdotum et aliorum fidelium nostrorum generale nestas regni decrescere, adhuc autem etiam aliam
jejuniom per tolum regnum nostrum celebrare jus- intellectam habemus negligentiam ex priori occa-
simus, Deumque tota devotione deposcere ut nobis sione notam [Sirmond., natam], id est, quod ipsa
propitiaret in quibus illum maxirae offensum habe- legatio non ita peracta fuit sicut ipsa necessitas de-
remus nobis manifestare, et ut ad correctionem no- poscebat; quanquam ex parte vos dicatis nos ma-
stram necessariam tranquillom tempus nobis tri- teriam in eo dedisse quod non per omnia ad hanc
buere dignaretnr. Voloeramos siqoidem tempore necessitatem inquirendam plenam vobis dedissemus
congruo placitum nostrum generale habere, et in jussionem. Ideo summoperetractandum estquomodo,
eodem de communi correctione agefe ; et ita Deo Domino adjuvante, et in prsesenti de his quae per
miserante fierel, nisi commotio inimicbrum, sicot negligentiam et incoriam depravata sunt, corrigan*
nostis, pracpedisset. Sed quia tunc fleri nonpoluit lor, et oe ultra talta fiant sollicite caveator. Post
joxta volunlatera nostrara, visum nobis fuit pnesens hacc socii denominandi sunt, et tunc quaUs debeat
placitum cum aliquibus ex fidelibus nostris habere, esse legatio injungenda est.
et in eo de his quaepropter praedictum impedimen- JJ I. Prirao injungendum est missis ut hoc omni-
tum remansernnt, qualiter ad effectum pervenirent, modis caveant, ne populo in eorum profeclione oneri
Dorhino adjuvante, considerare. Quapropter nosse sint, ne forte qoibos subvenire debueriot, afflictio-
volumus solertiam vestram quod in isto praesenli nem inferant.
placilo cum lidelibus nostris consideravimus ut pri- II. Ut primo nostram popnlo voluntatem et stu-
mo omnium archiepiscopi cum suis suffraganeis in dium, et qua inlentione a nobis smt directi, per
locis congruis tempore opportuno convenirent, et ibi nostrum scriptum nuntient. Instruendi sunt etiam
tam dc sua causa quam de omniumnostrnm correctione quid inqnirant.
et emendatione secundum divinam auctoritatem DI. In primis hoc maxime inquirant quomodo hi
quaerendoinvenirent, et nobis atque fideUbusnostris qui populum regere debent, unusqoisqoe in sno mi-
secundum ministeriumsibi commissum adnuntiarent. nisterio se cusloditum babeat, ut qoi bene fariendo
Itern consideravimus ut missos nostros peruniver- gratiarum aclione digni sunt cognoscamus, qui vero
sum regnum nostrum mitteremus, qui de omnibus correctionem et increpationem pro eorum oegli-
caosis qose ad correctibnem pertinere viderentor gentiis raerentur, omnimodis nohis manifesti fiant.
(juanto potujssent sMidio decertarent, ct quidquid Jnquisitio autero hoc modo fiat. Eliganlur per sin-
_K9< '''IfitKfOlJs. *322
gulos comitatns qoi melioTeset veraciores suofcEt A EPISTOLAJX. .^
si aUquis inventos foerft de ipsis qui fidelitalem pfo- EPISTOLA C-ESAREA GENERALt¥ER POPUlJSl^ILEGENDA,
missam adhuc nobis rion habeat, promitlat. Et tunc Quam Ludovicus Pius imperator ex ptaiUd'Aquisgra~
nensi misit de conciliisepiscoporum'.in.qualuor im~
instruendi soot qualiter ipsara fiderp erga nos sal-
perii partibus congregandis. •'».,,,,:
vare debeant; id est, ut quicunque ex his talem - ,,.' ,.,/,'••'
(Anna, 828.)
causam scit in illis rectoribus et diversis mioistris *
et silvare de [Baloz. ibid., pag. 658;] ,
qui populum regere deberit, quibus . M nomine Doroioi Dei et Salvatoris npstri Jpsu
interrogati flierint, qtiaead populi damnum et detri-
Christi, Ludovicuset Lotharius, divina ordinante pro-
mentum perlineat, et propter hoc nbbis periculum
videntia, Augusti, omnibus fidelibus
ainrase evenire possit et inhonoratio, omninbj si sanctae Deiimperatores Ecclesiseet nostris.
salvam voluerit suam fidem et promissionem lia-
Recordari vos credimus qualiter hoc anno, consi-
bere, manifestum faciat. Et si pbst talem admoni-
lio sacerdotum et aliorum fidelium nostrorura,,gene-
tionem et contestationem, atiter quam se veritas
lotum regnum nostrum celebrare
habeat dixisse aiiquis deprehensus fuerit, sciat se rale jejunium per
inter infideles esse reputandum. jussimos, Deomqoe tota devotione deposcere ot oo-
g bis propitiari, et in quibusillum maxime offenderi-
Hmcsunt capitulaqum volumusut diligenterinquirant. mus nobis manifestare, et ad correctionem nostram
(Collata cum codice Tiliano pervetuslo, qui fuit necessariam tranqoillum tempus nobis tribuere di-
monasterii S. Remigii Rhemensis.)
Volueramus siquidem tempore congruo
Primb de episcopis , quomodo suum ministeriom gnaretur.
nostrum generale habere, et ineo de com-
expleant, et qualis sit iliorurii conversatio, vel quo- placilum
modo ecclesias et clerum sibi coinroissum ordinatum muni correclione agere; et ita Deo miserante fieret,
faabeant atque dispositum , vel quibus rebus maxi- nisi comraotio inimicbrum, sicut nostis, praepedisset.
me studeaot, in spiritalibus videlicet aut in saecu- Sedquia tunc fieri non potuit Juxta voluiitalera nos-
laribus negotiis. Deinde quales sint adjuiores mi- trarn, visum nobis fuit prsesens pfacilura cum ali-
nisterii eorom, id est, chorepiscopi [archipresby- qqibus ex fidelibus nostris habere, et in eo de his
teri*],archidiacooi, ctvicedomini,etpresbyieriper qusepropter praedictom impedimentomremanseroot,
parochias eorum, qnale scilicet studium habearit in qualiter ad effectum perveoirent, Domino adjuvante
doclrina, vel qualem famam habeant secundum ve- considerare. Quapropter nosse volomos solerliam
ritatem in populo. Similiter de omnibus monasteriis vestram quod in isto praesenti placiio cum fidelibus
nostris consideravimus ul primo omnium archiepi
inquiraot juxta uniuscujusque qualitatem et profes-
sionem : similiter et de caeteris ecclesiis nostra auc- C scopi cum suis suffraganeis in locis congruis lem-
torilate in beneficio datis. Utrum episcopi in circum- pore opporluno convenirent b, et ibi tam de sua
eundo parochias suas cseteras mioores ecclesias quam de omnium nostrum correctione et eraenda-
grayent, aot populo ooeri sint, et si ab ipsis aot a tione secundum divinam auctoritaiem quserendo in-
ministris eortrra Indebita (exenia [Ms., exsenia]) a venirent, et nobis atque fidelibus noslris secnndum
presbyteris exigantur. Sirnili modo de comitibus in- ministeriuro sibi coramissura annuntiarent. Quis
quirant, quale sludium de suo habeaut rainisterio, enira non senliat Deum nostris pravissirais actibus
,ut qui bene exinde facit cognoscamus. Si aUter esse offensum, et ad iracundiam provocatura, cura
facit, et hoc nosse omnino volumos; id est, si pc- videat tot annis multifariis flagellis iram illius in
jmlus per suam negligentiam et desidiara juslitia et regno nobis ab eo commisso desaevire, videlieet in
pace careat, aut si ipse sciens aut nesciens aUquid fame continua, in morfalitate animalinm, in pesti-
injuste factom habeat. Deinde ergo qoales rainistros lenlia hominum, in sterilitate peneomnium frugum,
babeat ad regendum poputom vel missos, utrum jos- et ut ita dixeriro, diversissimis morborum cladibus
te an ipjuste in ipsis ministeriis agant," ant coosen-- c atque ingentibus penuriis popolum istius regni mi-
tiente vel negligente cornitea veritate et justitia de- serabiliter vexatom et afflictum,.atque omni abun-
clinent. Quse personae, vel de quibus causis culpa- D dantia rerum quodam modo exinanitum ? Nec Ulud
biles ad praesenliam nostram venire debeant, dis- etiam dubitamus ex justa vindicla illius evenire,
cernendum est. Exceptis episcopis, abbatibus, comi- quod saepe scandala per tyrannos in hoc regno ex-
tibus, qoi ad placita nostra semper venire debent, surgunt, qui pacem populi Christiani et unitatem
isti venient, si in talihus culpis et criminibus de- imperii sua pravitale nituntur scindere. Nam et illud
prehensi fuerint quales inferius adnotatse stint, nihilominus peccatis nostris deputandura est, quod
d inimici Christi nominis praeterito anno in hocre-
gnum ingressi depraedationes, incendia ecclesiarom,
et captivationes Cbristiaoorum, et interfectiones
• Deest m codice ms. SS. Marcellini et Petri martynun, cap. 13. (Patro-
i» FtifeFrotar., Toll. Episc.,18. logicetom. Cl V.) -
« Bas clades, quas abaUqoot aonis patiebantur d His verbis designantor tam Saraceni, quibus
Franci, diabolos hoc ipso anno 828 inter exorcismosi Aizo se junxit in Marca Hispanica, quara Bulgari, qui
per os cnjusdam puellae obsessse declaravit; ut vi- Pannoniam vaslarunt anno 827.
dere est apud Egiohardum in Jib. III de Translationc
PATHOL. CI^, 42
 48F LUDOVICIi?c^mmmo m iip
servorom Dei audesnter et impone, irao crudeliter, ^kiSirmond., meti»))olitani] Aptgarius, Hadabaldus,
fgcjpronUAgjgojr giquigem justo Judkio Dei ot qoia Hethi, BerrraiiBqp,,CIUBsuffraganeis suis. Secundo
ia cunct.is Mijjquiraus, inierius simul et exterius quoqi^ ip P^isjgri|m nrbe, ubi futorus anlistes Sa-
flagellemm>. Beneficiis qoippe Dei evidenter existi- npnjeijs, etjlbjjojjitagooarflus et Landramnus cum
mus iugrali, quoniam his non advoluntatem Dei, sed e»ffjaiPBei| sujs,cgnjJSPiant. Tertip vero apud Lug-
ad libitum nostmm cafhalem uti inveniiaur. Et id- 4mmt bW Agplpajcdij^^rnardus, ^oclfeas, Reoe-
circp merito creaturae Dei nbbis diviriitus concessae ^m>MefKm cura soffraganeis su|s sjipiliter co«-
^ro De» cpntra ttps ihgratos pugnant, juxta ilrad : yerHapt,Quapt/i etiurn apudToiQsamui|)enj, quosimul
Ptignqbit pro eo orMs ierrarum contra insensatos ^yeni^pt NaJh/),^f tJ^lomsns,, Adalejmps, Agiulfus
(Sap. v, 21). Verum quia tot modis vexamur atque ^ffiguJffa^aneUf^^.ii) qtubugcpijyefljil)ustractare,
percutimur , ad eum a qoo percotimur toto corde ^aaerpre, et cuflj Dei adjutorip invepire debent de
tfignum necessariumque est utrevertamur,qnatenus ^SSMi ad rpligione^n Cbrisii*nam et eorum curara
iHudpropheticum in nobis impleatur qup dicitur : pertinerjlibus, §uy a principibus et reliquo populp,
Solavexatio intelkctum dabit audiiui (Isa. xxvm, vel ita uj; diyina anctoritas dpcet aut aJjter tenea-
19). Sed quia pius et clemens Dominos sic ipsum tur, vel quid inde e$ parte vej ex toto dimissum sit
Sagellnm moderatur ut non ad interitum, spd potius J5 ijj inffl. teoeatMjr. J)pJB(je mjid in ipsoruni qoi p?s-
adcorrectionem nostratn ioferre videatur, debemus tpreg popuji ppjj^.tj.tulijjjnt iij<j,ribus,cooversatipoe
in conspectu ejus veraciter humillari, et faciera it- et actibos inv«oiri Bb$sjtq«fld divinae regotae atqoe
lius in confesslohe prsevenire, ejusque pietatem pro- auctorilali non CfiOCQr-tJ#t; sjranjque inveniant quae
nis mentibus exorare; ut crai ftcit nos justissima Qocasjpnes in uttoqujj orMm id efeceriat ut a
dispensatione flagelta sentire, sciat nobis peccala Iflfitotraraite deyialum sil. Et quidquid de his cau-
nostra , pro qoibos jtiste ab eo flageliamur, cp- «is invantura fuerjt, tam solerli cura eustoJiaiur ut
gnoscere, et in quibos maxrme illom offendimus, et naUatenus ad.aUoniin noiiiiaraBeivanirepermittant
iram illius provocavimus , manifestius intelligere , ante tempps ceostitulaai. Et ixleo unus notarios
"ot post, eo miserante, pfava deserendo et corrigen- interomnes eligatw qui qipdipsi invenerint descri-
do, bona etiara seCtando, et tota com devotione ex- tejt, et ipsesijb juramento eonstrictus ea quaeinventa
seqtiepdo, vafeamusper spiritum humililatis et ani- et digesla fuenint diligenter fidejiterque conservet
mam contritara sacriflcium Deo debitum offerre , EPISTOLA X.
tramque Ulius indignationis evadere , et per dignam EPISCOVIIN * STHODO PARISIENSI ANNO 829 CONGREGAfl
congruamque correctionem, et. bonorum operuni AJ) LB»8VWUM PT t.OTHARIBM IMPERATORES.
exhibitionent, gratiam ejus propitiationis , licet in- -- (Amte 828.)
digni, promereri. At qoia nos roagis in boc pec- [Agud D. Bpuqaet., Reeueil des MsU, tom. VI, ex
casse cognoscimus, qol forma satutis omnibus ess.e SffBPndp,, tmo H £«*<.«, GjtlUa, pag. 542.]
deboimos, et omniom corajni gerere, et per auctprita- Beminjs pyaestantissimis et pielatis gratia praeditis,
tem imperialem pravorum. acta, ne, tantum accres- Ludovico et Lolbario orthodoxis atque invictissimis
cerent, corrigere, cupimus, Dootino nobis propilio, AugHslis.
in conspecto pietalis illius per digoam satisfaclionem Nos famuli vestri, quaravis indigni, tamen epi-
yeniam adipisci, et pprsaluberrimaro correctionem, scPpi, Deo homitiler grates persotvimns ejusqqe
yel perbpnum studium, qood nostra desidia et igno- fanmensam pietatem et benignitatem collaudamus
rantia hactenus neglectura est, consulfu fidelium et praedieamos, qui vos adeo in sui amorem devo-
tempore oppbrtono, qoaotom in nobis est, stjidipsi^- tissimos famulos shos flagrare fiicir, ut deprofectn
sime emCndare, etnostram in hoc voiuntaiem om- et-exaltatiofte sanotse soae Ecclesiae indesfnenler co-
hibus manifestamfacere Quapropter sfatuiipus atqiie •gttetis, Samque trt pbte-matrem spirhafem, sicut fi-
tJecreyiraus cum consultu sacerdottim creterqrumque detes et tHIectr spiritates flrir, admeHora et poliora
fittetiuot nostrprum, htijus rei gratia, ob placandura ,_ sempef-ptoveBere studeatis. Nam curamucro divinus
sctficetcontra nbsnpbisquesuJyectosDoniioi furorera, 'nnperium TobtscUftnitus commissura iiiterius exte-
conyentuseorumdemepiscoporum io qoatupr iroperii riusqne, merilo nostrae iniquitatis , mullifariis atte-
nostfi tocis congruenliss.ime fleri. Primo scilicet tn reret ctadtbus, pritdenter ahrraactvertentes quod haec
Moguntiacensi prbp, ubi ccrayeniant archiepiscopi nonnisi Justo Dei judieio evenirerit, illico scriptis se-
•jE» pi-seftjttooehujus sy-nodi qtiseda» refene consnlte ad. Jfcm $mm mmskivm Judioavf-
jnyjat: (. Cum,Uquidn pa^eat Ecelbsjam, quaw Cfari- root esse facieodam eornm saluti, juxla ministe-
rinm nobis collatum, consulere cnpienles , anno In-
carnationis Domini DCCCXXIX, Ludovico fiiioqueejus
onpoapxrS famuhs LUdovico e| Lotnario glonosts
'jViM^HStis fegeadam tu^dsimq«e-cbmmitter<?b«Jcuita Lothario, sub die vm Iduum Juniarura, nos indigni
sua dispensatione voluit, diversornm morborum ge- episcopi, ex dioecesiscilicet Duyocoytoyum nec non
eritws. alTusj,claajbits moltifhriis cbnleri, divimtm et dioecesiSenonica et TuroqijtjjjqlftW Rptbjppiagica,
contra se mucronem interius extefiusque, raeritis apud Parisiontm, tirjt^j «nvyeiipniift ftb qj»Hter de
«iaentjbos, grassari, piagascnie qttas Dominus suis PMltoMMrmmmm «»U-4g.Juxta StlpjonitioBero
jossis pbedire oolentibos, sed potius ad ijiala quat tt^nttte» piitctptioA, eg-WHjiis.vpi tractpyerunpf,
vetuit Jabentibus intefminatus est, incessanter ex- ia sQbseqotititibus,feBaittj* <^JWJj«ipi adootaje
periri; iidem Deo pieni principes ccelitus inspirati, cwavimus. n
 1325 EPISTOLjE. 1326
renitatis vestrae anno praeterito conctos ecclesiarum. A nequaquam tamen hsec quse speciaJiter ad vestrajn
pastores admonuistis, ut quja constabal eos specu- personam ministeriumque perlinere cognovimus,
lalores Domirti existere, et gladium divinnm super oblivioni tradidimus : sed pptius vestrae saloti pro-
terram, id est super peccatores, grassari, memine- spicientes, nonnulla capitula necessaria in secundo
rint speculalionjs suaeel jejunio triduano ab omnibus hujus operis libello, ad noraen mjnisleriumqueves-
generaliler peracto, unusquisque in quolibet ordine trum perlincntia, pericuhjmque cavendum, soierii
posiius, diligenter conscientianj suam conveniret, et studio congessiraus, et vojjis famiUariter adraonl-
obi se Deum offendisse cognoscebat maturato per lioois gratia porrigenda devovimus, ut ea diUgenter
poenileotise salisfactionem corrigere. non diflerret. aspiciendo, legendo et audiendo, aperte atque di«-
(n quibus eliam apicibus inserere yobis placuil ut, tincte vestra cognoseat oelsitudo, de quibus et pro
si Deus pacem uodique et otium vobis triboeret, in quibus in memoratis conventibus nestris, secuodum
hoc placitum vestrum geaeraleconsumerevoluissetis, virium nostrarum possibilitatem fideUtersalubriter-
ut urimum quidquid in vobis, id est in persona et que egerimus. Abhinc sequuntur qnaedam quse ex
ministerio vestro, corrigendum invenirelur, Domino . capitulis conventus nostri breviter decerpsiraus, qtue
auxUiante corrigeretis. Deinde quaecunque in omni- ad nostram et fideiiumvesirorum laicorum observa-
bus ordioibus imperii vestri Deo displicerent inqui- B tiooem et salutem pertinentia, necessaria esse per-
reretis, et secnodom ejus volontatem com consensu speximus. Dehinc sequuntur aliaquae vestrae pietati
fidelium vestrorum ad tramitem rectiiudinis revoca- -deposcenda valde salubri» esse judicavimus.
retis; sciUcet ut eum vobis populoque vobis com- EPISTOLA XI.
misso propilium faceretis. Sed quia tempus optatum, LDDOVICI ADALDRICUM EPISCOPUH CENOMANEN3EM.
exterioribus incorsionibus prsepedienlibus, secundum De quibusdam rebus alienatis ejus ecciesim.
desidcrium vestrum nacti non estis, libuit serenitati (Anno 855.)
vestrse cura quibusdam fidelibus vestris praeterita [Baloz., Jib. iit Mkcetl., pag. 165.]
JjiemeplacUum habere, et de his quaepraeraissa sunt In nomine Domini Dei et Salvatori» nostri Jestt
diligenter tractare, Deique voluntatem quaerere, et Chrisli, Ludovicus, divina repropiliante clementia,
Ecclesise vobis commissaeutUilatero providere. Qua- Imperator Augustus, Aldrito venerabiU episcopo et
propter de ouunbus qoae ad tempos eraeadatiooe di- fideh nostro salutem.
gna visa sunt, congrua capitula sereoilas vestra diV Noverit tua iridustria quia missus tuos nostram
gessil, Jegatosqoe streouos delegavil, ut per eadem adiit praesenliam innolescens quod quidam vassalfi
capitola et flagitia malorom homioom puoirent, et , nostri, Ghermundus, Vulfardus; Berchadus, Bodo et
bonoruiu laudem yeslrse celsiludioi nolescerent In- - socius suus, beoeflcia ex tuo episcopio haberit, craab
ter quae etiam stahjistis, in quatuor partibus imperu olim per precarias inde alienata fueruht. Qua dfe
vestri conventus episcoporum uno eodemque tera- re volumus ut tri nostra auctoritale recipias usqutl
pore lieri, ia quiljus traclarent, quaererent, atque ad nestram praesentiam, et de nostra fldeUtate ma-
cunj Dei adjulorio invenirent de causis ad religionem gnam euram semper babeas, sicut haetenus te ha-
Christiaoam, eorumqoe coram periinentibus, quid jfeerecognovimus. Nam memoratus miSsus tuos no>
a principibus et reUquo populo vel ita, ut divina Stram deprecattfs est pietatem ut aUqoem missom
auctoritas docet, aui aliter teneretur : vel qoid inde tibi dederimus qoi prsedictas res tibi Ecclcsiaeque
exparte, aut extotodimissuni esset, ut nonleneatur. fibi commissaeconsignaret, et vesliluram legitimam
Deinde quid in ipsoroni, qui pastores populi consli- faceref. Qua de re Hetisacharo misso nostro prseci-
tuti sunt, moribos, cunversatione el actibos invenini
pimus ot de supradiclis beoeflciis tibi vestituram
posset, quod divinaeregul-e atqoe auctorilati noo
faciat, quaodo Ulas in partes a nobis difectos fuerit.
concordaret: simolqoe inveniretur, quae occasiones Volumus etiam ut quam citius poteris missum tuum
in utroqoe ordioe id effeceriot, ot a recto tramile bene fidelem ad nos
iuventum dirigas, qui nos certos faciat
deviasseot; et qoidquid de his fuisset, \
uf - qualiter erga vos et reliquos fideles nostros modo
vestrae celsilodioi notum facerent. Quod, Deus
agatur, et quid deillis causis facturri quae vobil
posse dcdit, nos fidetisSimi ac devOlissirai salulis agere praecepimus. Behe vale el ora pro nobis.
vestrse procuratores, juxta parvitatera sensus nostri,
brevitas secundum EPISTOLA XII.
prout temporis permisit, sanctam
devotlonem et ordinatlonem vestram, de causis ad LUDOVICI ADHlLDUlNUa ABBATEM S, DI0KYS1I.
De colligendis in unum corpus iit quce in Grmcorum
religionem Cbristianam nostrumque ministerium at- historiis de sanclo Dionysio passim scrtpia repe-
que i)ericulujBH-.pertineutibu$, nee non et de bisqu» retat.
ad nostram correctiooem et emendaljonem perti* (AhhS l&B.)
nereperspeximus, sive de his quse populis genera- (Apud D. Bouquet, tfrid., ex Surio ad diem 9 Octo-
liter annuritianda et admorienda praevidimus, capt- bris, pag. 716.]
tabjtim in prsecedentibo» adnolaviraus UbeUis, In oooiine Domini Dei et Salvatoris nostri Jesa
sereaitati tetjenda, iroe probanda,obtuli« Chrhtf, Ltidovicmu diviiia fejyropiffante clementia,
V«Jj«t|aef{ue
mus. Et quanquanj de hfequse prsemissa sunt, vestro imperator Augustus, Hilduino verierabili abbati mo»
ardentissuno desiderio prius satisfacere elcgerimus, nasterii sanctissimorum martyrum ac specialium
 f3if LUDOVICII COGNOMENTOPII 1328
protectorUrit Dionysii pretiosi sociorumque ejjus,. ^ men in humansevarietatis eventu, quo Dei, ut sem-
jeternam in Christo salutem. . per fatendum est, josto judicio, in virga eruditionis
Qnantum muneris ac praesidii non modo nobis ac suae visitati, et baculo speciosaemisericordiae ejus,
' praedecessoribus seu progeniloribus nostris, verum ante prsescriptum altare per merita et solatium do-
etiam tolius imperii noslri populis, Domini provi- mini ae piissimi Patris nostri Dionysii, virtute divi-
fdentia per beatissimum Dionysium ssepenomero, na recreati etreslituli somus (An. 834), cingulomque
-imo continuein magnis gratiarnm ubertatibus con- militare judicio atque auctoritate episcopaU re-
tulerit, cunclse per transacta tempora Gallicsegene- sumpsimus, et usque ad praesens ipsius gratioso
ratibnes senserunt, quae ejus insigni apostolatn fidei adjotorio sustentamur. Idcirco, venerabiUs custos
rudimenta suropserunt, et salutis subsidia percepe- ac cultor ipsius provisoris et adjutoris nostri domini
runt. Prsedecessores autem nostri gloriam bujus Dionysii, monere te volnmos ut quidquid de ejus oo-
eximiitestis et amici Dei non inaniter coloeront, qoi titia ex Graecorum historiis per interprelationem
chim ejus sacras exuvias in terris ob amorem et ho- sumptum vel quod ex libris ab eo patrio sermone
uurem Domini nostri Jesu Christi opibos, qoibos cooscriptis, et auctoritatis oostraeJussiooe, ac tuo
poterant, honoraverunt, per ejus preces dignissimas sagaci studio, interpretumque sudore in nostram
noooris privilegio potiri et in terrenis et in coelesti-.B linguam explicatis, huic negotio inseri fuerit con-
bus meruerunt, ul videlicet unns ex priscis Franco- gruum, quodque etiam in Latinis codicibus jam iode
rum regibus, Dagobertus, qui euradem pretiosissi- habes inventnm, adjonctis eis qoae io libello ejus
m.um Christi martyrem vpneratus nun mediocriter passionis contioetur, nec non et illis quaein tomis
fuerat, et in raortali est vita subliraatus, et per ejus vei chartis vetustissimis armarii Parisiacae ecclcsise,
adjutoriura, sicut divina ac celebris • ostensio per- saCraevidelicet sedis suse, prolatis inveneras, et ob*
bibet, a poenisest liberatus, inque vila perenni desi- tutibus nostrse serenitatis ostenderas, secundum
derabilUer constitutus. Progenitores quoque noslri quod rerum, causaram etiam ac temporum conve-
luellifluum noraen domini DionysU(sic enim verbis nientiara noveris, in corpus unum redigas, atque
ac scriptis suis eum appeUare consuevere) non in- uniformera textum exinde componas, quatenus com-
congrue pia dilectione et dilectissima pietate am- pendiosios valeant innotesci, et fastidiosis minusve
plexi sunt. Quia proavus noster Carolus princeps eapacibos vel stodiosis lectionis possit tsediumsub-
Francorum inclytos per orationes ipsius exceUen- levari, pariterque omnibus aedificationis utiUtas
tissirai martyris indeptum se fuisse gratulatus est provideri. His ita contextis, volumus ut revelatio-
apicem principatus,. eideraque decurso mortaUtatis nem ostensam beato papae Stephano in ecclesia
tempore (An. 741), quod charius potuit habere de- C ejusdem sanctissimi Dionysii, sicut ab eo dictata
positum, corpus scilicet proprium, in magni die est, et gesta qnae eidem subnexa sunt, una cnm
judicii soscitaodom, et animam Domino prsesentan- hymnis quos de hoc gloriosissimo martyre atque
dam fideUter commendavit, ac per hoc raaxime de- pontifice habes, et officium nocturnale subjungas;
yotionem atque fiduciara cordis sui erga pecuUarem sed et differenter, ac cum integritale sui, quaeqoeex
patronum patenter ostendit. Sanctsenihilominus re- eo reperta sunt, iri aStero volumine colligas, nobis-
cordationis avns noster Pippinus prppter altare quod que distincte et correcte transcripta quanlociu»
ante sepulcrum ssepefati ssepiusquedicendi domini dirigas aut praesentes : quoniam maximum valdeqUe
pionysii per divinam et memorabilem revelationem dulcissiirium pignus desiderabilis praesentise iUius
jnssu ipsius sanctissimi martyris inhonorem Dei et domini et sofatiatoris nostri, ubicunque scimus,
apostolorum Petri et Pauli, qui prjesentes ostende- habere nos oredimus, si cum eo, vel de eo, aut ab eo
bantur, a beato et angelico vjro Slephano sumrao diclis, oratione, coUatione, Jectione coUoquimur.
pbntifice dedicatum est (An. 754), inter sacra missa- Vale in Christo- vif Dei, in sacris orationibos Juglter
j-ura.solemnia una cum duobus filiis, Caroloraanno memornostri.
EPISTOLA XIII.
yidelicet et divse memorise domino ac genitbre no- D . HILDUINI ABBATIS S. DIONYSII AD LUDOVICUM PIUH.
stfo. Carplo, jure prsenominato Magno, ab eodera
Quacunque memorialibrique prat manibus habitisup-
in
apostolico papa regem Francorum unctus, super- peditaruntde saneto Dionysto, simul collectatrans-
ni muneris benedictionem percepit. Quiqoe cum mUtit.
quanta se humilitate ante limina basilicaesanctorum D.
(Anno 836.)
ibid., ex Cointio, tom VIIIAnnaX.
martyrum, defunctb hnjus vitae curriculo, sepeliri [Apud Bonquet., • eccles.,
pag. 395.1
j^Vaeceperit(Ah. 768), titulus etiam ipsius conditorii bDomino benignitate admirabili et ancloritatis
irihotescit. Sed et nos multis ac freqoenlibos largi- reverentia nonorabiU,LadovicoPio semper Augnsto,
tionibns beneficia ejus sumus experti, prsecipue ta- HUduimwhumilis Chrisli famulus, et domini mei
• Visio qnam monachns San-Dionysianos, post in ejus locum suffeclo, Romam venisse;
Joanni eremiue Sicolo episcopo
Dagoberti obitom, primus eumdemque Dionysium in Gallias, ubi martyrium
osteosam finxit, fabulisaccensenda. consuramarit, a Clemente Romano pontifice
b Hisce litteris Hildoinus adjecit lucubrationem postea missum fuisse. Hilduini Uicubrationem confutat
satis prolixam, in qua contendit Diooysium Areopa- Coinliusadan. 835, num. 115 etseqo.1
gitam, dimisso Atneniensi episcopato, atque aJio
1389 '••fcHSltniA. 1530
Dionysii pretiosi ac socioruro ejus matrieularius, iA nostro Dionysio, qose hactenus minus cognovimus,
vestrseque imperiali dominationi in omnibus devo- vobis ociiis in onnm collecta millere poscitis, et
tissiinus, prsesentem in Christo prosperitatem atque incongruum docimus aoctorilatis Vestne desiderio
aeternae felicitatis benedictionem optat et glo- differri, quod ex debito servitutem nostram constat
riam. debere Iargiri; quantum conoivet brevitas temporis,
Eisnltavit cor menm in Dbmino, et exaltatum est quidquid ori suggesserit memoria citie recordationis,
cornu meum in Deo meo. Dilatatura est os meom, favenle Domino, velociter scribentium commitle-
et gandebonf labia, ut annuntiem prseconia domini mus notariorum articulis, deprecantes vestram hu-
mei gloriosissimi martyris Dionysii ab eximio impe- militer sapientiam, ne in his quse reverentia et
ratore domino meo jussus; qoae reticere non pote- amore sanctissimi martyris, et propler jussionis
ram, etiam si a quoquam fuissem forte prohibitns. vestrae obedientiam scribenda aggredimur, verbo-
Et revera magoa mihi est ratio gratolaodi, quoniam rum pompositatem aut dictationis leporem, sed pu-
ctimulatius mihi effectum desiderii mei prsestare vo- rissimae veritatis, sicut ab antiquorum dictis surapsi-
luit divina dignatio, ot mentis mese conceptom ei mus, quserere studeatis sinccritatem. Nosque repre-
piacere cogooscerem, cum quod agere spontanea B hendere de casuum, praepositionum atque conjun-
ctionum virtute, seu littefarum in subsequentes im-
disponebat mea hnmilitas, in agendo dala mann
auctoritatis, cooperaretur veslra Deo placens subU- mutatione, vel punctorum secundum artera grani-
mitas. Qua de re bonorum operum et spiritualium maticam positione nolile; quia non id studendum,
omninm stodiorom illum auctorera esse non dubium sed nostrae deservitionis obsequium ac' commenda-
est, qni quorum incitat mentes, quo sibi placet in tionis vestrae oflicium accelerandom suscepimus,
ingenio adjuvat actiones. Sed et in hoc valde exsultat maxime com haecquae ab aliena lingua expressiraus,
in tenoris serie, sicut de praelo sunt eliqoata', texc-
spiritos meos in Deo salutari meo, quoniam Chri-
stianns anirous vester sic evidentissime erga se divi- mos; quse licet in interpretatione nori redoleant snp-
nse bonitatis beneficia, et sanctorum cognoscit sola- parem sermonis odorem, sapidum tamen referunt
tia, et tam promptissime se accensum ostendil circa" veritatis et intellectus sui saporem. Ordinem igitur
anctoris et reparatoris sui seu specialium sufffaga- historiae, sicut vestra jussit dominatio, in unum con-
torum suorum venerationem atqtie obsequinm. Noo gestum, et singulatim postea plenitudinem ejus
enhn sic ab iotimis pia anima vestra divina confite- discretam, cunctis legentibus alque audientibus, pan-
retof vera et justa judicia, nisi se ipsam sancto illu- demus. Nam divinaeerit inspirationis et exsecutionis
minatam cognosceret Spirito, nec ita devptissime " id quod desideramus fideli animo propalare; verora
atnici Dei bene gesta et dicta maximse sagacitatis atqueprobabile demonstrare. Ex quo noslaborandum
vestrse prudentia perquireret, nisi summum bonum, non magnopere seslimamus, quia quid tenendum de
a quoet per quem omnia sunt bona, diligeret. Ctijus hoc sanctissimo maityre Christi sit, quid creden-
amore religiosa devotio vestra accensa esse dignosci- dum, notse et probatissimse personaeveracibus dictis
tur, ut Christi militum gloriosos triumphos inquire- declarant.
ret. Quos cum noverit, per eorum adjutoriom robu- EPISTOLA XIV.
stius cootra vitia vitiorumque aoctores pugnabit, LUDOVICI PII J0N£ AURELIANENSI EPISCOPO.
«raatenus martyrom exempla sectando, qni viriliter De monasterio Anisolensi.
certavere, et fideliter satis vicere, Sd palmam, qua (Anno 838.)
ilHmunerati sunt, et ipse perlingat. Huc accedit ad [Apud D. Bouq., ibid., ex Baluzio, lib. in Miscell.r
voti et soUicitudinisvestrsejncitamentom, quia Esras, pag. 131.]
sanctse Scrrptune reparator, magnum remuneratif)- In nomirie Domini Dei et Salvatoris nostri Jesa
nis donum exinde apud Deum promeruit, et lauda- Christi, Ludovicus, divina repropitiante clementia,
bile sibi nomen apud horoines acquisivit. QuocJrca imp. Augustus, Jonse venerabili episcopo salutem.
et vestrse sednlitatis instantia, cum pro magoa aoti- pj Notura esse volumus quia perventum est ad nos
qnitate hojos sanctissimi Patris nostri, quantum ad quod monachi ex monasterio Sancti CarhVphiin
generationem terrenam et conversionem seu obitnm egressu prsesumptivo idem monasterium expoliassent
altinet, mira sanctitate et miraculorum prodig,iisorbi ornamentis ecclesiaslicis, tam in thesauro quamque
pene cuncto innotuit, notitia ipsius paucis oo&trorum invasisseo vestimentis, necnon et libris. Quapropter
cognita,plurimis adhuc manens incognita, cuit per tibi prsecipimuset Henrico abbati ut vos omni dili-
vestrum studinm patuerit, et meritum, ut melius ' gentia illud inquiratis, et cum omm inlegrilate res
ipsi scitis, grande vobis conciliabitis, et memoriale ecclesiasticas eidem ecclesise restituere faciatis.
perpeluum acquiretis. Faciat autem Doijninusut nos Vale, ex hoc habeto sicut de te bene cohfidimus, et
idonei cooperatores inveniamur ad bonae voluntatis sicut in hoc nostram cognoscis voluntatem.
vestrae perfectionem, qui tanto sinc aliqua haesita- EPISTOLA XV.
tione vestris jnssionibns obedimus, cnianto illa roga- EJUSDEM EIDEM.
tis seduli exactores qose exhibemus voluntarii exse- (Annoeodem.)
cutores. Idcirco quia reperta qosgqoe tam io Grsecis [Apud Baluz., ibid.]
quam in Latinis codicibtis ex domino et patrono In nomine Dei el Salvatoris Jesu Christi, Ludovl-
!»*> INDEX IN «L AG08ARDUM. 13»
cus.divioa reprppttiante cleownlia, imperator Augu-, A eidem abbati idem monasterium tutimus, et illud
stus Jonsevene^abili episcopo saintem. Aldrieo episcopo ecclesiaequesibi commissaeIegaU-
Notum tibi esse voluraus quia perventura est ad ter, sicut a suis prsedecessoribus possessum et con-
uos quod mooachi ex monasterio Sancli Carilephi structum fuit, reddidimus, sicut laior ejus epistolae
egressi sunt de proprio monasterio , aliena tibi ilicere poterit, quia prolixum esl nobis in hac
loca quaerentes, immemores proprise proiais- epistola omnia inserere qnaljter actum definitumque
sionis eorum , in qua proraiserunt obedientiaw- ralionabiliter foit, et quia in nuUosentiinus contra-
et stabilitatem Joci, alque renuntiavmmt propriis rium esse auctoriiati canonum monachos subjectos
volunlatibus secundum regulara sancti Benedicli, episcppis fieri debere. Quapropler voluraus utraissus
obliti etiam scnlcntiam evangelicam, in qua Domi- noster sis una cum Henrico abbate, el eosdem mo-
nicum exeraplar audivimus: JVonveni, inquit, facen nachos pleoa aoctoritate canonom ct regulari atqoe
voluntatem meam, ted ejus qui misit me (Joan, vi, noslra ad propriom monasterium redire compellalis.
38); oblitique sunt apostolicae sententiae ila dicen- Si vero quispiam eorum vos non ab obauilierit, volu-
tis ; Subjecli estote omni crealurm, sive regi.quasi mus ut compellatis eum venire nostram praesen-
prmcellenti, sive ducibut tanquam ab eo missit tiam in proximo placilo, qood habituri sumus Domi-
(I Petr. II, 13). Et hoc non ob aUud fecerunt nisi g-no annuente apud Carisiacum. Bene vale, el orajpro
qnod abbas eorum nobis inobedieos apparoit, et nos nobis ad Dominunu

INDEX IN S. AGOBARDUM.
(Uujus voluminiseol. 9-351.)
INDEX ANALYTICUS RERUM Et VERBGRUM QUJ2 TUM 1N TEXTU 9. AGOBARDI,
TCM 1N NOTIS TEXTUI SUBJECTIS CQNTINENTUR.
(Numeri hujus indicis eolumnasnottrat indicant.)

A - AmbrotiiepiscopiMediotanensisgenerosseet excetn»
inentis facinnsperactumin causasyingogieJudseorumet
AbbatM,si rerotn snmmatnleneant, prsetati epincopis, luci ValentinUaorumiucensi narratur, 79. Laudatar.
125.TatauUir,aui abutunturrebus ecciesiasiieis,217. 217.
AbboFloriacensisnon inclarultprodigiis,&edBanctitat« Amor corporearumreriim, etiam bonarum, noeet ad
vtbe,l31. comemplandaspiritualia,2H.
. AbrahamfnitCbrisiianus,172. Anankensorisqueejus Sapptiir» puwM»propMitorMs
Absolutiodiscedemii, 10L qui illiciteutunlurrebus.ccclesiast<cis,2tn.
AbsotvereIt-gatos, 102. Angeli nolunt adorafi, 2(15.Amenturet honorentnr,
; Aeepbali Uaereiici,id est, Enrycbiani,infenst decretw cbanlale, ROB ser-viltiW,224. Penuatoopingj solitosp»tet
comiliiChalcednneusis,36.—Clerici,138. ex Agoliardo,22S. AngelosDeus proposuilsaperjuaices
Adalardus, ahbas Corbeiensis,magn» vir aorctorilatis et rejes terrif, 268.
in aul» Lntlovicll'ii, M)0,228,HS3fl~, Am»t« hitnian®unllt» domteus,nisi Dens, 105. Eam
A.iolescentuliin e<'clei>ia pnsiti ad discendumcanlum ad corpus pervetiire quomodointplMgeoduiii, I6H.Non
ecclcsiasticuin,334,337et seqq. est parsdivinje«ubstauli*v«l nalnr*, ibid. Anim*virgi-
Adopiioest eorum qui suntex alienafajnilia,50. niia», iidesincorriipta,36. Imegra tides,solirt»spe<,sio-
Adoralminia^iiiumimnia, 199et seqq. ceia cliariias,206.JJieusest aiuniarumvi'a,2b'2. Auima-
AdriauiII ordinationisbistori»«K«uiitur,307. rum renimeiimajutert qu<mi.npeiiale,299.
AdulwrIIODquasrittriicluu)prolis,sed ut unplett libi- Animus-corpor«> moHpr,212.256.Amnioruuiiraanimitas
dtaent, 195. non puustesse in conleniipiiibus,2fil.
Ariulterinmnec permitti nec prfthiberipntest, 187.— Aniliropomorjjhitaruiuhseresis, laS.
GomBiisisse oiciliirvidua.CHHB nnpsll p«situ«eepti«ui reli- Antichhgt»6ea[mt««tnruioin-|iiorum,69-.Se ctteetesse
gionis velainen, 511. Aduiteriurne st aliquera amare pra Christum;Ctirjsinmaijieinvoeabitimpostofem,9i. Ejus
Oirist», 206. impudemiadepiugitur,280.
i£dituus pecutoura non adtnitlitin lis cros ei ttadiu Autiphonariuro,32S.830, 308.
sout, 239. mm ApolliuarisepiscppusValeiiiiiinslaudatnr, 82.
jEiuitas cttAibus,sed saplentfa et mlsericoruTa Appslott abstinebanta convivilslucteoruiii,93. Magistri
cempouenilaesi, 253. / muuiti,114.EoclesuB loagmrt, ariele»grejris,221.Eorum
Ari geiiustlucuutjelAbrabam,96. imaginesob amorerntautuiu et reeocdationemeJipressiB
AtVicitm «nnctlHdeeretuuide preciDaset bratiooibiis1B ab autiquis,213.
«etesia cMuJMidis, 334-. ApostolicteseoVs, 301. Sttnt Ecclt»«i*mndatrretfttint,
est
Agareni, id Saraceni,96. 29.4.Aposlolicarunsednna magnadtim sactwttas,293.
-Agbbardu»archreprscnpusLngdimensis, 59. Persecn- ApostolicicanunesInlerdum inutati el emouilali, 304.
tWiiCiri paiilurproplei)Juilaeos,70. Ejm caritwlaadversus dtcii otirn omiies episcopt, 296. Anoslolic»
A|>oiiUitici'
Judseos,72. Ejus niodesiiaet pudnr,sive, ul ille tniuitur» sudi i»agn:idebetnr ati oatnibusrever««tti, 293. Aixt-
ittniUHas, 99 et seif., 115, 116,198, 229etsea., 251. Ar- slolica stdis houoremaoeote,an poutifexpussitexhouo-
gniiur«juodsacrorttiiviitt.eiariimiiiierpi'rte< <h*eritigna- rari, 301.
ros fiiisseartis graminaticr, 1<J2
e l seq. tnteituit syuod»
CbtiipemJteiisi, 521. Correxit Anliphonarium erelesiD Aqute calid» et frigid» Judicliiot,120, S50 et seq.,
350.
Ltigiiuiieimis-, TeinjjKint «sjuspessjmael esulceraUs- 234.
sim-j,\SHetseq. Araboth,ccekunin qu« Deus residet sectmdamJa-
Alexandriuorumfesi*4l»«tpla^icommendalur,214. dseos,87.
Aliaresuper sancintn eorpu»nwrtyrisad Oei houorem Arelas,Galltaramctvitas,0;>imaportn, 76, 550.
cuttimiquecohstructum,208. Anauoruuipertidia uoadumprorsuseisliucta erat sevo
AiualacbiUe geiius ducuntex Abraham,96. Agubardi,117.
Amalariusdiacoou»,abbas et chorepiscopus,102,525, Annaiiniharetici corpnspnWicaauetoritateconiburitur,
539. qui diucitltusttteraiul saucuis,,i3U
 i535 INDEX VHHt AGOBARDTJM. 1331
. Armatwa eorporea neminem jasttna aut inaocenteB» Catalanise tn fidemaeefientelam eenfertmi Ltidovici
demonslrare[*lest, 264. XIII Fraticonunregis, St*
Asmusmolintis,121. Catalouianltmdicla MarcaHlsp.irrica,509.
Aihat.asii episcnpi Alexandriui exemplum de eaoti» CathedraJacobi apnsloliapud HierosolymaCOnservatur
•ecclesiastico refcrltir, 333. osqne iu hndierntitndiem, 215.
Altiniacensisconventus,227. Causitlici,qui causasreleruutad principem,187«
Audiani,scliisuialicipotiusquamhasrelici,223. Cerinthi iiareses, 85.
AugustiniOpera eontraPelugiauislas,162. Certamiua singiilariavehementer contraria suht slm«
Aunlevautia, Uleltseq , , pliciiatiet pietatt ClirtsLtaftte,li9( Ambiguuseoram ott-
Aurium vana el noxia deleetalio reprehendrtur etiara lus, 126.
qiwadcaiitusecclesiasticos,333. Cltalcednnenseconciliunf,12.>
AviiusepiseopnsVienneiisis,67. Ejns liher de incarna- Charitascommendalur,118. Ejusdescriptio,261. Ctia-
liotie Salvalnris,65. Plioliniaiioiumhspreticortimvatidis- rilalem coutiniiam non habet cfiii ddVeTsusproiiiiium
simiis ex|iugunl(tr,67. LatiriaAiif, 82, 12*. Si^ismifnduni' suumcnn-nrgit ad crlngfeulefidbm, 4?!9.
regem Borgnndionumail fidenrcatliolicainconveitit, 124* Childebertiregis pdlctiunadversusJudaeos,83.
Detestalur jitilicrumquod vocatiantDei, id esl nionoina- ClirisiianiNazarelllVocanlura Jiid*ls, 73J Christiana
chiain,124,254. Eins Dialogiet Allercationescum regtr pecora, id est pecora a Judaeis repudiala tan^iiam im-
Gunriobado,124,207. inimd.i,tjiiEeoh lioc ipsiiin vefrirJaiilnrClirislianis,(bid.
Azariassacerdostandalurquod Oziafmregem iaerw*- His vetitumhanilare cum Jud,eis, 109. ClirislianiOmneS
veril sacriflcarepraesumeutem,136. fratres sunl, 111,116. OmiiessUlit unus ,C.hristus,ifcid.
Fuerunl CtiriStianietiamsub lege vefert, (70. Chrisliano-
B rum religio nonest nnvella,174. OmnesSiinrilsunt teiri-
plilm Dei, et siiiguli templa, 202. Domeslicjlidel, S57.
tlaalimapodHebraeosidotasigniQcat,et est plaralis nu- Deberitdiligefe invicem,257.Chrisliauiperfecti glbfiaa-
meri, 213. tuf in tribulatioaiiiriS,281.
BaptismiiSrerte confertnreliam a malig,142el setf.^— Chrisiusverus Dei Filiris,rinnndopiiVns,A. Ands'tbtii4
Cor|Kiralisinniest necessarius uiartyribus, 172. Reuovat et ponlifex,56et seq. Caput EccresiBB, 62«64. Spdusfis
inlerinreoi lioiniiieiii,177. Erclesise, 110, 189. tfatri Christiis et Ecctesia efet biia
BaplizaripossiMit servi, etiam invitis dominls,ibidi pefsona, 62. Adnptavit hnmanamnatuhm, 66. Di^liflal
Barbarizare,313. Jtnla>onimde Chtisto,87.ChristilS,veritas, 113.NOnre-
Barnabaset Paulusa se removenl immolatioaemvictt- li(|itit Ecclesiam, 142. Chri«lushUiiiilisfuit, sed tainpii
marain,203. erfasse se non coguovit,159. Ad qutd de coe'0 venit,
Bar.hulouiiPUS episcov>us Narbonensis,179. 196. ChristuriiriOUfuisse anleqliam naScereinr, aiebat
fled»Angloramgeutis bomo laudaliir,216. FredegisuM,169. Dei et hominurriseqtrestef. 174.Cortt-
Eella privala\ehein~-ntercimlraria sunt simplicitatiet mendat a«nos et oveS bealo Pelro, 189, 1S7. Csput it
pietati Chrisiiaua?, 119. — DomestiG» dauuiautur, 230, srionsus Ecclesi.f, 191. Hurhsnamtiiluram assuuien*,
—
253. Puiiicasniit lirita, 254. Deus esse norideSiit,160. Paslof paSlofUinet ppiseOpUsf
Fel ator frateniu-, 264* episcoporiim,196. Summusj,a*tnr, 197. Sdltls'hiediilbD
•ficiales,1 59. inter Deitmet liomiups,202. AHquehihominem amafe
tenenellcinui, id pst feudurri, i bid. prifeChristO,adullerium esl, 408. Chflsti nbrtieri» chri-
Beueveniani,138.Eorumdux Grimatdus,ibii. smate est, 209.Vendentesejecit cte teriltilo,236. Hatjuit
Bera, comes Barciuonensis,dejectusob crinien maja- thesaurosin loculis,239. EccieSia-Sil* tofrtialriet ihstt-
SUlis,509. tulionem prwmisilfacliset rtictiS,240. tjiiioiliibdb Deits jil
BerariusarchiepiscoposNarbonensis, 179, nnmo, 271. An per aurem introierttItrriitifiarihT,
BemardusepiscopusVientieusis,77,127. 332. Spontanee prb riobli Virginis
riiortuiiSe»t, tt gVaft»,tblU.
Bernarduscomesaecut&tujfadulterii cufh JadithAri- Cotistitilex quatuor eierilnhtlS,8-fl1.
gosta, 30Set seq. . CivitasDei et civilasdiaboli, 116. CivitasDel fcotfifeit'
Be. timintluscomesLiigdufiensis,188; ex angelis et homiuiblis,474.
Beirisaiila,95. ClementisepiscopiRomahiIfbri Spbiirjplil,92.
Blaspbemare,id est viluperare, 121. Clericiacephali,138.
jkxio, diacoinis pat finns, adJiidaismiifri coriversus,74. Clericiones,139.
Boui a*malisiiiierBciori(ur. 254. fiouis non semper in Clericisvelitum iritereSsbconVIViis Jttdiibfiirn',83, Ittd.
hac viia retribuimluruierita juslilite, 264, 267. In coniemptumvenerant *vo AgobSrdi,147.tlxdfem du*-
Breviciiliini,173. cere non possunt,nisi virgineri),232. ClericdfUtnittiriiihb
Burguudioues,268'.tocati Guadobidi,116,120. CompreheiidunUir quotquntIn clefiliriascriptisuiit, 4*t.
Coadjutnresepiscopisififlrmisdari olim uoii potetanl,
d Bisiin synodo,29.
Ctelicolse,uiide dicti,401-
C*sar<-aPbiltppi,218. Coloriia",uridesic riunciipsfa?, ibiti.
CaesariusepiscopusArelStetisfs,83. Colonorumvaria geiiera, iiiitf.
Caiphas hoifOrdtuSest propheJCia pfoptef cathedram. ComesSaiioties et ebfietatesdiabolusintfodriiiitSubtib-
801. mine cbantalis, 223.
Canefein ecclesia rbagis anirrioquam vbce debemus, Communiofiaternitalis, 243.
534. Compendiensissynodusde rebus saeri» illicito ns»,
Cannnessefvafi ifenerii itlibati, 229. CaribnurriVf-fus- 250. ,. ,
nts. Collecfiolaudalur,4it. CannuesGatlkani fespiiiiouir Comppndiiim palalium, ibid. et 331
a quibusdain,qnod ens ueoterici Romaninoncnninn-iida- Coiiciliorumgeiieraliummagnareverenlia et auctorlta»
verint, ciiin auliqilt eoi l-eligiosevem-rali sunf, 122; et 123 Onieila regionalia et provinriatiacedinit auctorilati
quod in eorumcoriS-lrdiiilnp non inlerfueriiil'fegali Ko- conciliorumgptieraliuinex toliusmundiconsensucottgre-
mani, vel imperatoris,2il. Caimnessacri,2t5. gaioruin el receptorum; sed tamen et ipsa sunt mitgnx
Canmicainsiitulaperpetoa vigeanl Drinilate,112. auctotitatis in iis qusea generalibusillisdelinila noitsiint,
Caiiouieuui,157. 123, 2i-2.—Ihria per annos singulosliant, 212. EormO
Caniorumschnls apffdLugdunum; eorum superbia et aucturitas unde petenda, 229. G<>ncilium pienarium est,
Ins itia tarsatuf,358. nbi interfuerlt melropoliianiisantistes, 242.— Anliqua
Ca|>liaraanm, 95. definienintptebeios psalrnosin ecclesiano» esse eaman-
in
Capiiula Attiniacocoristitut»,227 dos, 527.
Caiiiiulariasanclionum,71. Consiliariiregii, 5tt.
CarolnsCalvusoct-iditUernardum comitem,510.*S6» Consiliatoresregii, 74.
pultus esl in monasterio Nantnariensi,71. CoustantinusMagnusimperatorvocatusepiseopiiscomJ
CarolnsHaguus,vocalus epi^copusepiscnporum,197. tnuuis, 18. Adoravit iiuagiues sanctorum apostulorunr
Prie oinnibusChristianisregilms polenlissiiiinsin bello Petri et Pauli, 217.
fuit, Saxonpsaiiasquegemes snbdiiliiChristn,105.Ex eo ConsiieiudiiiesuniuscujnsqupEcclesiaeretinendae.modo
exensal disgensinoeinEcClesiasGallic.niana Unmanaio fidei cnntrarisenon siut, 109, 328.
olliciorumrelebraiinne, quod consiietudoEeelesiseGalli- Conviviaejjscoponimciijusmodiesse debeant, 193.
can;eronira lidemnon esset, 110.Dissldetcum Grimalilb, Coidoba,ch-ftasHispanije,Saruceuorumsedes, 76.
duee Beneveulnruni,158. Ejns epitaphium,349. Corozaim,95.
Carri pnlverecarricati, 158. CorpotummortuorumtraoalaUoprovlsaa ntorientibus,
urbis
Cartliagiiiieusis ruina, 349. 208,
 1335 INDEX IN S. AGOBARDUM. . 1386
• Crimlnostad sacerootiumprovehinondebent, 144. osusdebet esse reotos, 247.Injojjfe pogsidenlnra laieb
Crucisdominicaasiguum ubique locaiumolimab Ale- 229. Ecclesiaeseriiflcataesuntad laudandumDeum,ad de-
xandrinisrecenler ad fidemCiiristiconveisis,215.Crucis precanduiii.ari sacrificaudum,237. Com possessionibas
judi.ium, 251,253. veiiundanlur,ibid.
CiilmsDeo debitns, Laline stgnilicarinon potest uno Eeclesiasticastatuta firmandasunt per acta apostolica,
verbo,201. 83. Nnlliiismonicntisunt, nisiconcordentsanctisScriptu-
Cyprianus,martyr beatus, 187. Translatioreliquiarurn ris, 241.Eccle-iasiicarnmrernm dKpensatin, 231. Non
ejus, 349. sunl utendiead liixum, nec ad libidinem,247.Sunt res
episcopusAlexandrinus,36, 43,
C-vrillus paupernm,245.Ectlesiasticithesauri intacttesse debent
et sancti,240.
D Episcopi sunt vicarii Christi, 128. Memhra corporis
Davidisregis htimililaspraedicatur,161. Christi,191.Ecclesia;piincipes,267.Sedent in thronoin
Decimamaliqui nunquamsponle donant sacerdotibus, imperiti ecclesia,198.Debentesse docti, 52.Ettamen saepefit ut
157. Dechnteiiifeodala;,237. Di-cimsedanriaesunt, 243. viri dociiteueant in Ecclesia principatum, interim dum
Yota?enim sunt ab initiogeneris humani,el reddiuesa- circumireannualinisuas et sapienles sede.nl ignobiles. 266. Tenentur
dioeceses,107.Nondebent esse
cerdotibus,233.
Decor rorporis in femlna naturaliterest invitatorlibi- accosalores.
nanler
188.0.u;eepiscopiiu synodisslatuiintconso-
sacrisScripliiris,pro lege habendaguot,242. Non
dlnis, 314.
Deos Komanlper mnltomsevieoluernntsinesimulacro. dehentessededilioblectauienlis snecoli,191. Nequespe-
Simulacraqui primi posuerunt,ideo fecerunt ut populis claloreslidoriiin puerilium,513.El a oiiiessalioiiibiiset
ebrietaie absllneredebenl, 193.Taxantnr qui abuluiitnr
metumadimerent, erroremque adderent, 219.
Deus qnid sit secundumLucinmBallium,219.Deusest Tebus Eorum
ecclesiaslicis,248. Divitiisbene uii debenl, 192.
jussaan semper ohservanda,135.Taxanlurqui in-
veritas, 1(19;et chariias,256. Solusvere natnra bonus, justomjodicium judicant,267.Episcopiqui fidemprincipi
137.Soloscolendus,201,214el se</.Ei debemusiionorem jurejurandooblixalamviolanl,deponeiidi sunt, 304.
et timorem,213. In eo solo spem nosirsehealiludimscol- Errnr homiuumlalere nescit, 63.
locare lielieuius,209, 224. \ ull amemomuesiiouiinessal- Eiudilusvirlaiel ut plorimumin obscuro inopiaqueet
vos lieri, 176.Idenquevarte Oagellathominesad erudi- egestate tahescil,266.
linneuiet conversiouem,180. I'ei provideotiaaliquando II papajuramentnmGdelitatisscriptoprsesli-
absolvilInnoeenles,etdatunat noxios, 119 EjusjuiJicium lilEugeuius l.udovieoet LoibarioAoguslis,503.
freqiienler nccuhum,nunquamlameu injustuin,121, 158, Eutyclieliserror,-36.
177,181, i5l. Dei jndiciaincomprelieusibilia, 234; et im- Evrardus, missus dominicus,70. Judaeormnnragister,
penetrabil.a,263.Servat in Une juiliciuinet consumma- 112.
tionem muudi,265.Nihilin mundofit, nisi Deo dhpen- Excommunicalio sine causa,irrila est, et in auctorem
sante aut perminenie, 234. Deus habiiat in oumibus recidtt, 500.
Christianis,2(12.D<o omniaguol prsesemia,185,230. Dei Expusiiorpsditfnorumvoluminumparurasollicitifuere
matuimeffugereirapossibileest, 151.Dei liliosnemoest olim de regulisgrammaticae,163.Legeiirii nonsunt cnm
nisi qui Deumimitatur, 256. credendinecessitate,sed cumjudicatidilibertate, 165.
DeulerosesPharisteorum,88. stigmatain corporibushominitmapparen-
Diabolusprincepsetcaput omniummalorum,185.Sem- tia,Exiisliooum 179.
per nocendicnpidusest, 182, 184.Neminilanten nocere
potest, nisi perunttenie Deo,150, 181.Diabolusest in- F
ventorel causaomnismali,280.lpse et angeli ejus hostes
nostri sunl, 275. Falangus,173.
Diaconosin sacerdolioconstituit antiqnitas, 198. Dia- Famessub Clatidioimperatore, 95.
coniscantarealiudin ecctesia,preeterEvangelium,probi- Faova episcopusCabilloneusis,78.
bilum, 356. Felicitasmalorumest temporalU,263.
Discipuli Domini cognoscunturdilectione; discipuli positus Felix episcopusUrgellensis,vir morisantiqui, 54. De-
verodiabohcognoscunturrixiset comenlionibus,258 ali honoreepiscopalus,33. Mortuusapud Lugdu-
Dissensioimpellilmundumad perfidiam,ibid. num, 31, 37.
Divinorumverborumordonunqiiarnrnutaodus,33l. Femina, a judaismoad Cbrislianismum conversa,gra-
Divitaein episcopoquandoculpan.la;,192. ves persecutlnnes ob hoc ipsum pattlur a Judaeis,175.
DomesiiousfiJei, id e~t,Chrisliauus,257. Feminae,an bominessinl, dis, ulalnmin synodo Matisco-
Dominapataliisenioris, 313. nengi, U9.
Dominus anachoretaLemovicensis,104. Ferreolus (S.) episcopusUceticensis,109.
Douariistllustrarememorias manyrum,dnm pauperes Ferri calidijudicium,119, 251, 254.
neglignniur,malum,183. * Feslis diebus antiquiChristianivacabant prorsusora-
Duella privataveliementer contraria sunt simplicitati tioni, 75.
Christiantp,119.Duelloium rabies et immanitasvetita sub Fideles qul vere sunt, membraChristisunt, 127. Sunt
edictis principumet canoniliusconciliorum,258. capite summounussaeerdos,ibid.
DuodeaaBeruardicomitisuxor, 309el seq., 323. Fidelisquomodoquls sit principi,287,501.
Fidenliusdoctorcatholicus,68.
E Fides cbristianaexplicalur, 267. Ejns verifas quonam
rnodoinquirentla,37. Ronvalet ad salutem bominissine
Eaof, slve fc'aor,episcnpusCabillonensis, 77. pace, 257. Adversusejus inimicosqnumodopugnandum,
Ebbo areiiiepiscopusRhemensis deposuilJe«se episco- 276.Nonest metiendaex vita homiuum,sed ex tide pro-
pumAmbianensemin synodoNoviontagensi,312. Publi- banda est vita, 35. Fidei domeslicus,257.
cam poenitenliamimposuitLudoviruPio, 322.De spe et Fidesdebetur prlncipigubDeo,188, 287.
timore epistolaab Agobardoad eurndemscripta, 323. Firmini (S.) Uceticensisepiscopicorpus, 179el seq.
Eberardus, magisterpince: naruin Caroli Magni, 70. Fiscus, 240.
Kbrietateset cnmessationesintroducitdiabolussob no- Flere debemuscnm flentibns,260.
mine tharitalis, 225. FlornsdiaconusLiigiluiieusis,180.
Ecclesiaest domos veri David,id est, Christi,97. Domus Forenses, id est, nou Christiani,252.
Dei, 236, ">12.Virgoappellata est, 206. Uni viro Christo Francoiumnomeoclarum in tolo orbe, 310.Regnum
desponsata,110, 1 89.Ecclesiaet id
Chrislus, est, sponsus immensum ampliQcatumsub CaroloMagno,321. Comple-
et sponsa,quomodotractandi a pastoribos,196. Ecclesia ctebaturGalhamel Germaniam.303. Ejus pericula, 315.
et Cliristusuna persoiia,62 etseq. Ejusfundaineiilumest Divisutn inler tilios LudoviciPii, 289. Francorumlex,
in aposlolicissedibus,294.Ecclesia in annis prioribusro- 117, 126.
busta, nunclanguida,141.Poitaeinferiadversuseam prae- Fraterna coogressio,235.
valere uon possuot,112,296.Ucelesise injuria, Dei injuria Fralernilalis commiinio,245.
est, 236.Ecclesiamqui aon audierit habendus est sicut Fralres vocanlurintef se episcopi,297.
.ethnicuset publicanns,242. Eeclesiaediversa sunl niem-' FredpgisusabbasSaftctiMartinl,51, 159.
bra, 296.Qustlibetpeculiaresconsuetiulinessuas relinere Fredericusmi-susdominicus,70.
potesl, modotideicontrariae non sinl, 109, 526. Erclesia Fulda, mnnasteriumsanctiBoutfacii,78.
ditala esl, ul alere possit prsedicatoressuos, et chnros FulradtisabbasSanctiDionysii,ibid.
ministroruni,lurhasquepauperiim,ac niulliluriinemcon- Funera antiquorumofficiosapieuilecuratasnnt,208.
fluenliumperegriuorii:n,245. Ecelesiaemiirices. id est, Furtorumet furiimtria gen.era,240.
parochiales,140.Ecclegiarumrilosanliqui non faeilernu* Fnrumnomengenerale est, ibid.
fautur, 330.Earumres quadrifarisrmdivisse,440. Earum
 - INDEX IN_S. AGOBARDDM. 1838
t55J
Jecta de se sentit, errasse se non dabitat, 159,161.
' Hypocritaenolantur, 193. j.
GallieaoaEcclesia,301.Ejusregimen divisum inter re-
ges et episcopos,76. Gallicanorumcanonum magnaa anli- I
quitus reverenlia, 121,241.Hicanonesrespuunlur qui- Idolaet simulacralemporelegis significabantomneser •
busdam,qiiodeos neoleriu Komaninoncomiiiendaverint,
cumantii|uteusreligioseveuerall siril, 122; vel eoquod rores, 317. adoratiodamnata 199.
legatt Houiani, seu Imperaloris, in eorum constitittiune lmaginum , TmaginesDeiet sait-
uon intertueritil, 241.Gallicaiiniumt-piscoporuinliherlas si ctorumnonsunt udorandae,nec colendae,200el seq. Nam
ad Rumanumponliticemscrilieiitiuiii,303.Eimiuanlurde- essel ima^o ulia esset adorandavel rolenda, Creatorispotius
ieciioiieui,si quidagai exlra or.iineiii,504. quam crealiirae,222. Eas appellari sanctasindigna-
•ianzitu inlerpretatur riivisio,98. tur Agobardus,212, 226. Imagines sauctorum omni ge-
Gedennvirorumfortissiiuus,161,212. rere rontereniiaesiint, el usqtte ad pulverem eradendae,
GelasiuspapaseripsitLibruuiSacramentorum,223. 218. Imauies habuerunt antiqui Christiani, sed causa
Gell nensemoiiasieriuinin primaJNarbonensi,309. histori-e,ad recordandum,nonad coteodum,225.
Gerarriusconies,137. Imperaiori novo necessaria olim nonerat approbatio
sumuii pontilicis,289, 296. Imperatoresquomodofeliceg,
Gerricus,cajiispraelaluset missusdominicus,70. 299. Iiiiperatorumet consulum coujuges et soboles ad
Gervasit el Prutasii martyruin revelalio facta sancto Chrislifidem
AmbrosiuepisiopoMediolaneusi,217. convertuntur, 175.
Gesla synudalia piugehaiiturolim in ecclesiisad me- linperialisjussin, 298.
moriamrei gesweet erroris prosliati,223. Impieias in magnam securitatem venerat aevoAgb-
Gloriaeduinae, angelieaeel liuin.maeuiodusest, 207. barrti.187.
Golhi.pagauiel haerettcisimui,119. Jndiculusex nomineregis, 70. Indiculi,175.
Grandinemsiue pluviauemounquamvidit, 153.Gran- Jnfernidescriplioet varia nniniua,281 et seq.
dines el lonttruavi tioininumlieti, stulium, 147tt seq. Infirmi in Ecclesia sanandi, sani vero custodien-
GregoriusepiscopusLiugoiiensislaudaiur,82. di, 197.
GregoriusMaguuspapa arguil episcopumForojuiien- Jnnncenles,ut plurimum, vincuntura noxiis, 118.
sem quodiiuagmesapuslolor.unde sua basilicaeraserit ob Iiiiioceuliauec illis, ubi defeoditur,reservalur, 187.
superslitionemvulgi eas cuutra regrilain fidei adorantis, Innoiescere,idesi, iusinuare, ti9.
217.(Juaedamviliacirca caulumresecavit in Ecclesialto- solliciti Iinei prcles et exposiloresdivinorumvoluminomparum
maua,327, 336. tiiete antiqiiitusde regulis artis grammalictp,163
Gregorius IV papa venit in Franciam, 296. Epistola et seq. Iulerpreles sanciaeScriplurse non sunl oruoes
ejus ad episcoposregni l'rancori.m,297.Sponsionejntidei seqiialis auclurilalis,165.
fecit LudovicoPio in iuiliis sui pontilicatus,302, 306. Irmingardis,LudoviciPii uxor, 515.
Iialiciinaximeoinnitimsunt contemptorescanonum,'et
Transgressusdeiu in partes Lotharii coutra Ludovicum, vilipensores clericOrum,122.
2U6,303.
Griuialdusdux Beneventorum,158. . J
GnmaldusepiscopusPinnensis,318.
Guastode Baerne. 251. Jacobusa Christoet ab apostolis electus est episcopa»
GuidoepiscopusHeleuensis,248. in Hierosolymilana sede, 215.
iiulielmus comes, fundator monasterii Gellonensis, Jejunium iriduanum a LudovicoPio inductum,289
309. Jeroboampeccarefecit Israel, 233.
GundisaDctimonialis in adulteriumprolapsa,318. Jesse, episcopusAmbianensis,depositusab Ebbonein
Gundobadalex, 117, 120.Non esl les, sed nex, 121. synodo Noviomagensi,312.
Beceptaper omnes utiiqoeprovincias, 2 58. Joannes XII, ponlilex Romanus,deposituain synodo
Guudobadus,vrx Burgundionum,homohaerelicus,au- Romana ob fidem violatam Oltoni imperatori oraesti-
ctor legis Gundobadae,117, 123, 207. Ejus Dialogicum tam, 306.
AvitoepiscopoViennensi,124,207, 254. Jnannes episcopus Antiochenusdissidet cum Cyrillo
id
Guudobadus, est, Burgundio,116,120. Alexandrino,36.
Guaebodigoi, 1 17. Joannis apostolihistoria discedentis a balneopropter
H Ceinthiimhaeretieumnarratur, 85.
Joi ulares, liislrionnmgenus, 249.
Haemorrhoissa a Christosanata,erat civisCaesareae Phi- Jonadabposleritasbenedicitura Domino,244
lippi, 215. Josapliatrex oirendiiDeum,quodinipiisetDeum odien»
Haereticirecedont a veri domoDavid, id est Christi, tibns auxiliumpraebueril,97.
140,AliiDOD fueroot apostolorumtempore,nisi ex Judaeis Judaetictodisci uloet vero proditorimagnamvirtulum
et Samaritanis,86. gratiam Ctirislusconlulit,132, 144. Costodiebat loculos
Hebalinterpreialnrvoragovetus, 99. Domiui, 239. Fuit for sacrilegus,259. Habuit eamdem
Helisacharus,abbasCentulensis,vir magnaedignationis potestatemquam caeleriapostoh, 132.
apud LudovicumPiumimperaiorem,100, 230. Judaei,70 et seq. Se patriarcharumprogeniem,justorum
Hero insula,101. geuus, ac prnphetarumsobolem esse gloriantur, 111.
Bieronyiiiuspresbyler et doclor, 166.Judxos intrrase- Pejores sunt omnibusincredulis, 76, 86. Vocativasadia-
cus el in cute uovil,73. Ejus translatiolaudalur, 164. boli, 78; lilii diaboii,111; Aiilichristi,94.Eorumerrores
HierusaletnsubjeclaSaraceois,118. et deliiamentarecensentur, 86et seq. Oiimabslinuerunt
Hilarius,episcopusPiclaviensis,Judaeorumet haereli- a cibo et potuinlidelium,98. Eorumconviviaet consorlia
coruui proianadevitavilconsonia, 79. Ejtis\ ita a Forlu- vitanda, 91, 109et seq. Pro eorum saluti publicesuppli-
nato scripta, ibid. Tametsi exsul, dicecesimsuam per catur ab Ecclesiaindlebus passionis Dominicte,178.Eo-
presbyterossuosregebat, 108. rum mancipiahaptizaripossunt invitis Domini, 176. Eo-
HildebaldnsarcbiepiscopusColoniensis,175. rum divitiae,73.
HililigiiusLugdunensis,179. Judiciumaquaecalidaeet ferri igniti, 120. Crucis,252.
Hilduii.nssacri palaiiiantisles,174, Judicia iitter homines necessaria sunt, ibid. Eoruminte-
HillelJuria-us,vir ernditissiiiius,ex cujus scholamullt gritas necessariaregnis et genlibus, 120. Judiciorumet
tnagni viri prodierunt, 88. rerum verilas quaerendaest aDeo, 2>4.
Homicidiisacrilegiiquevocesadditaeveteribus edilio- Juramenium opporiununiatque legitimum, 290, 292.
nibus canonumapostolicorum,304. Jurameiilumlidelilattsab episcopispraestarisotilumprin-
Homoinlerior ereatus ad imaginemet similitudineni cipi, qiiidcotiipleclerelurolim, 302.
Dei, 177,222, 263,270. Religionemmentis debet soli Jusjuraudumcausa fidei,30. Jurejoraodofinittnturcon-
Deo, 103.Niliilex se potesl, sed cumDei adjnlorio, 277. trotersiae, ubi testes desunt, 250.
Hominesvocatidii, 206.Homiuessaucli respuunl adora-
tionem,203.OmnesliominesDeus vult salvoslieri, 176. L
Nihilmaliagere nossuntab~quepermissuDei, 150. Laici res ecclesiarnm possidentes,et in praros usus
Honoraliprincipis,228, 231, 316. convertentes,taxautur, 248. Non possuotesse dispensa-
Honoremet timoremdebemus Deo,243. tores sacrarum rerum, 241. Eas ergo tractanlet io usug
Hospttalilasmagno olim in usu apudEcrlesiam, 183. proprios expendont coulra vetitum et contra cano-
Huuiananaiuraadoptalaest a Chrislo, 66. Humanier- nes, 229,
rores snuimopere vilandi, 232. Humanum Langobardi,115,119. Eorumlex valdefavorabiliserat
fundiprohibelprimalex data hominibus,263. sanguiuem uxoribus, 317.
Humilisquivere est, abjeclade se sentit; et qui ab- Lalria, quid, 200.
 «8> INDEX IN S. XStTBARDUM. 13j»
Legatortim Bomanl ponlificls praesentia necegsaria permissa non sunt, ne eortrm consoetadinefrlgescere»
non erat blim in concillisreglonalibus aut proviuciali cenus hiimamim,220. Miracula Christianoruma diaboio
bus, 241. beri gan iunl Judsei,88.
LeidradusepisconusT.ugdunensis, 51,326,350 Missarnmsol<mnia, 119.Celebratio,226.
Leo III ponlifexRomanusjurameutuinfldelitatisscripto Missidominici,lOetseq. Misside pdalio, 177,
Carolo
preestitit. Maguo, 3 05. Mognuiitiasynodnscoi' LudovicusPius interluit.Sl
Leofoas,sororregis Navarrae,uxor GastonisdeBaerne. Molinusasinus,121.
251. Moaachorum
Leprosicur Brittaoturad gaeerdote»,non autemad me~- plebem,81. profesaioplurtmimiaucloritati»habet aptkt r
dicos, 136. MotetacatriIMDdebentin ecclesia,328.
LevaiHiaaur», 147el seq. Muheradulierijconvicfa,v<>laiida, 317.
Levilag fugieud* est in diviois laadibus exsolven- M.iliorculaesiiperstilios*
dis, 529. notanlur, q«a flrlnciaffisnam
collocaniin parvis evaiigelii», iu ligoo crocis, et simiU-
Lex Francorum, 117,126. Lex Gundobada,117,120; bus, 22t.
nonesl iex, sed nexr12l. Legtmiconleuiptnspxagiiuiur, Mmidijnvenraet senectos, 141,
Wetseq. Legttm divergHasobsisttt uuitati Cbristiaiite, Muneraaut perjurla finein rebus impowiritapudjudi-
116(l seq.
Libellus in syDodocompendiensipditus ab episcopls ces,120
perfiriis,et LuriovicoPio iraperatorioblalus,522. N
Liber mysterionim,338. Nanluadeniesmonachtmter «e dissident,72.
J.iber SacrjHiienloruni, 224.
Licitumvideturnuod publicumest, id est, quodvulgo Nalaliacarmiua,VillgoNotls,328.
Natalis episoopnsSalonitamisreprphendifnr a satMfo
flt, 187. Cregr.rio,qnod, omi^a episcopalicura, solisse convivii»
Litaniae,Wpst, Rogationes,an fteri possimYaine jejunio occuparot, 194.
etcmis arbstiiieiiti», 3i0.
Lilteraeduaeex vigiutiapudHebraens,133. NazareW,id est, Chtlsllani,73
Loeult Cbristiin quosususexppiidpbnuiir,239. Nern iniperatorppr-ieculioiiem movitarlversnsChrtslfS-
L"lhariusfiteoosnrsimperii, 287. Eius consortitimcnm nos, 177.Ejusdomesliclet aulae ntinislfiad fldemGtrrlsii
176.
Ludovicoronfirmainra snuniio poulifice,289, 29ri.Pras- conversi, Ne«t"ih'h.FTesis,56; 59, 59.
sedit in eonirt»oeonipi;ndiensi adversuspatro.ii, 321. Nihri.liusepiseopasNarhnaeosislandattrr,107, ili
Lucil usBotims,218. Ninivitariimcnuversin,310.
Lncus V*l«iiijtiiaiiorum incensus,79. Nomennovum el in Asia, 172.
LudovicusPius iinpcralor,30, 7<J,112. 173; B27,287, in"Apnralypkt
298. Rodimrab Agobafcro,507 et seq. !,•Umriumriliom N"ViomagpBsis ail
synodus VahaliinOuviuin,311.
nomitusairis*rticipeinfncit, 88«. Prenhenifaepublice *d> Nuuiees ecclesie, id ea-t,parochiales,140.
diclns auclnrilaie synodi compertdiinrsm, 522. Ejnsmor O
ptilcbra, smvis et blauda,314. Dilaceralurconviciiset
prnbris,507el seq. Ohlationesqnae flimt in Ecclesiasnnt res paufieriin);
Liigdiinensisecclesia, 325.Dicata litnlo SaneliJoannis- npqneinveulaesuiitad alelidatnquorumdntocupiuivate*
550. Ejii9<-arrtorM, 329. Lugduaensis synodUssub AgO- et avariliam,183.
bardo, 79. Lugdnnensispagus, 71. OEconoiuusin unaquatnie ecclesia rie propr:e clef»
Lugdunum,70, 72. Efat olim ia regno Burgundi- eligei>diis, qui rerum ecclesiaslicaiumcuraiu susci*
co.lt». .„.,.. piat, 241.
Luf-ttSeptsdotiUSLugdilfieffsls, 84. Ottkiadiviriacolflhranriasunt cnm magnagravitatc et
mo:lesti:i,337. OfBciapublioadeserunturab
* iis qui presby
tero domeslicrgbabeni, 139.
HatliarTlt^, gi-riiiSAbraliae,96 OIPOad sepulcra inartyrum ardente otebaatur eliai
Magistri,id esl magislratus,230,234.. Christianiad curanda»corporisinfirmhMes,184.
Wagonia,iTclafegioa tefnpestalis, 148 Orandunipst itnfilictionibus,153.
Muio,advocaiusLuuVvieJII imperatoris,318. Oratiodebetlieric <tnlotaliduciaet spe, 286,^jo» *t-
MalediclronesiiiiiilelihugJuriaiis iinpositas,99. siriuitasnecessaria,ikid.
Malia bonisnunqiiamIiHerliciunlur,nis>in beJIispubli- Ordomilitariset eccesiasiicUs,291.
cis et legaliwtwjudiciis,
' 284. Maloruu»feticitas esl ttuu- Ocielletanasedes,cujusolituepiscoposFelix, 33.
poralis, 265. t OvisDei rerniqtiensiastiireni, aberraiisa viaqnapraj-
MaocipiaChriSfiaria ne desGrViwitJudaeis,72. Mancipi» cedtt aries, baereliu seatibus, devorat< a lnpis,2^1.Ovi*'
JudaeorimibaptizaripossunliuvtttsdoiuiBis,102,176. piaseinperquaeritb inuinpasloretn, 197.Ovessoquuutuf
Moua!e,335. „ , , summeliohtimpasiorem,257'.Ovesel agui cotiimeudan-
Marcanrudtater imperal ul tudovici r-egisaomendi- tur beatoPelro a Christo,'tK9,197.
»erte proieraturiuler mysietia, 81. Ozi punitur,qui afcam Dominisublevarepraesumpse»
MaroaHi;panica,.qua?uunc CalalonJa,£09 rai, 134, 181.
Martyregabsquebaptismate coriwiaJi ad vitamsetor- Oziasrex a lepTaperdussnsob rnntemplamsacordolum
narntransieriuil,fi%\Nuno«cid«sudo,; sed mqriendn,sub- etusurpatioaemsacriBMnunerii, 135, 18-1.
dideruntin tidemiindiitiiChristu, 116. Diligendisunt eti
veuerandtlanquaiiidiscipiiliDomini,211.Eis IHWIIlem- P
pla, sacerdoli»,sar.ra, et sacrilictacoustituere non 0|Nir-
tel, 208,423.Natneorumin moriasob hocrantuin cele- Pagenges,13$.
hraro debemug,ilt i«sleritas ad-eorum iinitaUonem. Iiino PalaliiiorumuiOf^s, ?4.
excitetur, 214. Et eorum reltquias «a nteuie linuorare Palliummetropolitanisdatuai propter apdstbticamvf-
deb mus, ut euin cu us sunt tnarijres adoreuius,207. cem, 2:)3.
Matarus,leli getms 261. Panis vocabuldeomprehenditurquidquidcomedi po-
Malfiedus,vir prttsianlissimus,magnaeqneapud Ludo- test, 241.
viruui Piuuiattciorita+is,laudaiur, 183. Dei miuisler,et Paiitaleo(S.). martyr AIMcaB, 350.
adjuloriniperaloris,(*>. ParaclelusCur venife uon poluit nisi post discessum
Mairicesecctesw!,140. Cbrisl.1,212. .
HatriuioHHiin diritoendumest, si vtr uxoridebitumred- Parentps,idest, consaripitrieivel afDnJes, 187
dere noh tossit, 307. Paschalis.I poutifexRomamisse purgat apudLiidbvl-
Ivleinoi-iawartyrm»,fi23y226. Memorias«anctorumam- cumPium <teuece 1'heodOriprimiceriiel Leouisnonien-
bitiosehouorareob caplandamgloriampopularem,repre- claloris,303.
beusibileesl, 213. 1'astor matus «oleraridasest ab ovibusut mercenanu*
Mendaiumniillamhabpt esseniiam, 149. Nonest lan- sedeusin catfiedr»Moysi,tSl- Pasioresnoniirie nialiqnidagant
tuimnodovurburum,.sedet factoriun,315. in Eccfeiiil», Pastnruwet recloruni
iliKt*. irileniijit
Mi>tlS superbacumvlla lamlabtli,in.ilum,58. Agobardus etiarn abbatesi,pra&positos,alque presbyte-
Me.rcamnipublicum,i 17.Mercataoliuimsabbatissole- ros, 198. -, , _261. .
. ..Maxime ....immico»
baut ffefi, "tS. -' PatieiriiabonumC&rtsti est, ad
,
Mtniser imperaloriset imperii, 185., esl Ii cessaria,2f,2.
MiraculauonsttHtsempersigua pirfi-sima.sanr.ta) viiae, Palres sancticustodiunlslatumEcclesiae,204.*
129S Sf(J-Pairaiilureliamab improbissacerdotibus,150. PatriarchaeJiriaeorum,74. PairiarcuaeVeterlsTesta-
DesieraulttJvoAuguslini,itid. In nostratemfor* uurare meuUfuaruotChristiani,173.Dicti sunt CUrisU,171.
 BSDEXIN S. AGOBARDCM. 1342
1541
Paulianist»,43. Putchritudo,magna ac peculiaris feminarum gloria,
PaulinusepiscopasNolanu»qnetndampresbyternmOb- 314.
jurgat, quod suatn uaorssqueimagiuem• ab eo petie- boves PnlvissparsusinGalliacreditur a Beneventanis,ex qao
rit, 217. taiitum morerentur, non cattera aniuialia, 138.
Paulus apostolnsnemini gravis fuit in praedicalione Pulverem de pedlbu* excutere cur praecepluut apo-
Evangehi,90el *<7 Disertior iiivenilur in Hehraica lin- stolis, 90.
guaquamia Graeca,168.Paulusel Baruabasa se reruo- Q
veulimiiolationeniviclimarum,203. Qninlianus episcopus,82.
Paulu<SamosalPOus, 169. Ouiiitus LuciliosBalbusprceclaresensit<f6diis pagano-
Patiperumcuracommendalur, 184.Eorom apud veferes rom, 218.
Chrislianostuagnacora, 2S5. Farme necanlur, itumlaici R
conviviaex rebtu eeel«siastifisceh brant,bistnonesque
ac unmosutagnnconttucuni,249el seq. Bab Achibas,87.
Peccatuiiiapml Hibraeos est «eneris masculioi, apod Bacba, id est, lirmamtntnm,secundtimJnrlaeos,ibid.
Grsecosfeiiiinini,apud Latiuosautemueutrius, 164. Beges et pontiticesJudioinm cur iingebantur, 171.
Peccalurtribusmodis,cogitatione, locutiooe,etactlo- Rpges qitoquesunt rectoresecclesiaruni,75.
ne, 255. Regina olim apud Francos gorebant curam patatii,
td
Pecora occisinnts, est, electi, 253 514,316.
est
Perulatns per.uiiiaepublicat aut sacrge furtum, 239. Kegionauaconciliarespuuntnra quibusriam,quod legatl
Est sacrilegium, 240. Bomaiii s eu imperaloris nouiulerfueriut iu eorum lonsti-
Pelagiiilogma reprehenditur, 162. tutione, 241.
Percussionesin corporilins,179. Regnis et gentibua necessariaest judicioromintegri-
Perditoiwn corpus, cujus caput AntiCbristOS, 280 tas, 120.
et seq. Reiulae, 118.
Perfectomm est ooum sapere, non autem divers»et Beligioesi cultusDei, 201.Dictaa religendo, 402; vel
adversa,262. a religando,22>.
Perjuri uej»ra(umdegradarennnpnsstitit, 504. Res Do.uinoconsecralaedebentcnm magng reveremia
Periuna aut uiunera fiuemrebus iniponuulapud j]uuV cuslodiri,233.
ces, 120. Rnabanus archiepiscopusMognnflniisscripsit librum
Petra eeclesiaslicaeobservationis,112. adversusJudaeos,detibatumex libroAgobardiDe Judai-
Petro ounieuindiluma Christopropter duriiiam et he- cis superslitionibiis,82.
beludiuem sensns garriuni JuJaei, 87. Qua auclprilale Hixaeet contentiones cumulant copiaimflagitiorum,
eductus e carcere, 88. Prutenler vilat lonvivia gentt- 259.
lium, 92. Ei commendat C hrislnsoveset agnos SunS, 189, Roma«-aptaa Gothls,119.
197.Beali Petri basilic»umDeo vero etvifO (HCirta est, RomanaEcclesiaseinperprselata est rellquis EcclesiiS
321.Beati Pethlocus, 301. aposiolicis,294. Ab ea m ouinesvenerandaecommunioois
Pbiltberti(S.) inouaslermm,iOt. jura dimanant,2i)3.
Pbutiauus, 43. Komaniplus quam anuis 170 dcos sine sfmulacroco-
Picluramaspiciamusquasipicturamvita, sensu, et ra- luenint.
lionecareiiteiu,223 Pkturas m EcclesUQeriooadeberje Humanineoteriri, 122.
definierutilorlhoioxi Patres, 226. Romaiiusiionilfex, vtrarlos beatl Petrl, 295. Sponsu»
Pilaiusasseriturpraecepisse Judseisut Christum ador«- Ecelesiasdic us io concitio Lugdmimigi,H2. Episcopus
renl, 88. episcoporiim qiiomododici possit,solusdicitiirapostolicus
Pippiousrex, CaroliMagnipater, 22S. ab aliquotsaecnlis,298.Vocaturfratera rellquisepisCopis,
Pleoariomconciliuuiest cui nietropolitanuskjteriuerjt 297.Vicariusapostolicaesedis , 295. Ejus noinenreciiau-
anlistes,242. dum est inter mysteria,295. Deponendussi (ideiu priit-
Poenileiiliae pobliete lex el prdo, 522. cipinbligatamviotet,305, 306. Ejus apprObafioneeessa-
Polycarpiepiscopi298. Stiiyrnensiiluarlyrium, 2 13. ria olimnrtnerat wovolmperatori,289,296.Ejus auetoii-
Pontificalisjussio, tas necessarianon est in omuibus causis ecclesiaslieis
Pentibceset reges Juriseorumcar ungebantur,171. principum,3t2. RomanofnmpontificumeplSlolseln caus*
Po; ulus jiilie.ur obedire sacerdolibus, 156. Iit lamea lidoiexaininanlufab eplScoplscoligregatis, 241. Eorura
populusiustusmagisdiguus est aUecoa vita quaminjusti ordinaliorittg tiefiolhttiioftrjoterantextra prwsentiammig-
Sacerdotes, 134. Populus iuefilo conqueritur adver»m sorumimpeialoris,306.Eis obviairrproceUebaut episcopi,
pastorem.obiiegligeiuiaiiipraedicationis, vel iiiipedimeiiu* quoties veniebautad coiiiitatum, 4 98.
exemplorummaiorum,248. S
Poila regni coeleslisauguslaest, 2o6.Porlaeinferiprs»»
valere non possiniladversustcelesiam, 112. Saccatavina, 138.
Possessionesecclesastn ae,237. Sacerdosunus sub capffe stfmrflti,127. Sacerdosfieri
Prccepta ex nomineprinciris,74-. non potesiqui ttquo vlliolabnrat, 128; nec qui indoctus
Prseilicatoresquales esse debeaut, 144. Qui quaestus v el est, t43: nec qni crtminosusest, 114; uec isqui viluam,
ambillonisCausapratijcaui, damnaiilitr,195, 197. repndiaiam,vel meretricem,et non Virgifiein
PraelatnsqnilHietpraecrpeus coiileinoinon potestsine 232. Sacerdos vita el doclrinairrepreliensibilisduxerit, esse de-
darunoluobedieiiliae, 214.Almteusrebus etclesiasliei»ad bet, 143.& sacerribtirrequaraet iridoctouou estcibedieh-
illiciiosappeluus,dimuaiiouisaeteruaepo-uauiiucurrit, diHH,ibid. Sacerdtolesmaledocentes,aut mal,-j.ibentes,
248. non suni audie.ndj,1.">3. Alias populus lenelur obe iro
Prseposill i n Ecctesia e sse et a
cujusmodi deheaut,. qui- sacertlotibus,136 HtissolisHcettninisiraresacrameula,
bus Viiilsabstim-re,197el seq. 1 >+*(»:(/: Sacerrtotesmali,vere stral sacerdnfes,191;,
Presbylen cardiuales,140. Pfesbyterine fiant exaclo- possunlauteiiimalisacer.lotesrecte administrare bona,
res dscaliunirerum, 159. Nondebeutesse spectatoreslu- 143; iianibouaministfaiido,sibi tantiimmoilotioceut,nec
dorum, 513. Presbyleti domesiici, 138. 1'roprti, id est Ecclesiiemysteriacomniaciilant,144.Sic itiipiisacvtdoUs
dotuestici,13%Yiliou*ofliciiiu*aucipaU in curus uiagu*- sacriliciocoiiliciiinlursacramenta,U3. Sacenlotes enim
lum, 138. eliam malioperanlurvirtttteset tiiiractila,150. Sacerdo-
Iriniatusappetitoresnon longeabsuntab idolorumcul- tes, cuinexainliunlura Deo,aut praedcatiduprosuul,non
tura, 318. id delieiiftrihuere snis merilis, 132.Sacefdoiumqua uof
Principisnomenrecitandumest inter mysteria,80. genera, 146.Sacefdotesmajbrlsordinis,139.Sacerdoium
Proeerespalalii.,09. iucerliisc-tiuslabilisstatussevoAgobardi,237. Saeerdo-
Procuhepiscopi CP. epislola tfdArffleniosappTObata avocalioti tumcontemptofesponilia Deo, 137.Sac rdos, si quarat
a coi.ctlioUrieulali.54. m inrehm saccularibus,nonesl Sacefdosantg
Profpctusdicitur, si ad meliora quis transeat, nonad oculos Dei, sed deslruclnr operis Dei, el adjutor Anti-
christi, 192et seq. Sacerdotesdomenicoshabebamuiim
deteriora, 212. apud se viri priucipes,137. Sacerduliumunicumin Ec-
ProvidentiaDei atiquandoabsolvitinnocentes,et dam- ciesia, 127.
natnoxios,119. Sacrauientaper Christumoperaia,nos salvanl praete-
Proviucia,Galliarumregio, 227. rita', Patres vero VeterisTestimenli futura,173.Necbo-
Prudenlius,vir doclus,340. norum tncritis mpliorari,nec inalorumperversitat.'pog-
Psalmiantiquitusiu Ecclesiadecantarisotili, 336.Ple- sunt deteriorari, 142. Nonpossuntadminiitrana popula-
beiosumen psalniosin Kcclesiaecaui vetueruot coocilia ribus jtislis, sed tanluma sacerdolibus,134.Sacranieuto-
Patrum,32?. rtun liber, 324. Sacrilegiivocahulumvariashabet sigol-
 ** *544
1345 INDEXIN S. AGOBARDUM.
flcattonos, 240. Sacrilegiumest res Ecclesia auferre, Agobardi ordinatio ronflrnwUfoit, Sl. Noviom»gen»l»,
ibid. pro rMpncitationeJuditfa Atjjrastae,311. Urgellensisiti
Saerilegt sunt qm publica sacra compilaveront, 239. causaPWcireplscopiitliussedht,46,107.
Sacriiegosvocat Agobardusqui sancus vocant imagiaes, T
214.
Salvaterra,oppidumBenearnorum,251. Talionismodomsupergredi,233.
Samariianusccleslis, id est Christus,257. Temppstarii, id est, veneficiet sortilegi.qul tempesta-
SanctiDei mulu pr&stare possunt,135.Ob hoc exaa- tes immitterecredontur,147-158.
dilia Deogiint in suis precibus, qtiod abjecta de se sen- Teinpla Deisuuius, cum boui sumus,.210, 242. Tem-
serinl, et percasse se crediderint,161. Sancli homines plumnonesl couslroeadumin alicujusbonorem,praete*
amandi<•!nnnorandisunl, sed charitate, non servitute, soliusDei vivi,209,221.
221.Honorandipropter imitalioiiem,nonaulemadoriudi . TemplumDei est quisquis praeceptisejus obtempe-
propter religionem, 220.Tolerantplerumquesuperiores, rat, 262.
quos noverunt esse pejore»,284. Sanciorumimagines i beodoretnsCyriepiscopns,36.
omni genere cooiereudse,et usque ad pulveremeradeo- Theodolioiolerpres sacrreScripture, 163.
dae, 218. Sanctorum memorias ambitiosehonorareob Tbesauri ad quos usus haberi debeant ia Eccte-
capufldamgloriampopularem,reprehensibile est, 215. 240.
Sanciitastribui non polest imagiuibus, cum sinl res sia,Thronusepiacopi,198.
inanimatae,212. Timorad quidutilis, 523. Timorem et boooremdebe-
Sanguinem bomannm fundl prohtbet prima lex data mus Deo,243.
hominibus, 263. Sauguines in plurali numeroutrum dici Tolerareoportet in vita bominumea qtue lotlinoopo»-
possit, 165. 229.
Sani in Ecclesia custodiendi, intirmi vero sanandi, sunt, Tonitrua et grandioesvi homlnnmfieri,stultum,147
197. et seq.
Sarrtceni, portio Jndaeorum, 7 2. Unde sic dicti, 93. Tractatoriastipendialis,71.
CapiuntHierusalem, 118. Tribulationescur Cbrtstianisimmitut Deua,384.
Sanlismodestiacommpmoratur, 161. Tribtilaac vectigatiareddendaprincipibus,243.
Schismaticusest, quisquis, sedi Roraanae communione Tyru»,93.
ooo et
junctus est, 293; quisquis a sedibus apostolicisdi-
visusest, 294. U
Scriptnrae sanclaelaos, 167. Unilastrahitmundumad fidem,238.
Seolor, id est dominus,73. UrbaniVilt hymninoncaiiunlurin Ecclesia,330.
Sentenlia plurimorum praefereadaest suspiciODibos Urgelleosis synodusIn causaFelicis, 46,107.
singuloruin,242. Uxorisuniusvir, quomodointelligeodum,ut ad sacer-
Septimanirenominecompreheridebatur olimetiam dioe- dolinm
cesis Urgellensis,227. promoveriquls possit,232.
Sepluagintaioterpretesmagnseauctoriutisin Ecclesia, V
Sepultnrarumoceasioneditataest Ecclesia,237.. Valenliniaoorum haereses,79.Eorum fanumincensum,
Servosliberlatidonalos.praesertimEcclesisedelegatos, ibid.
revocarein servitutemnon licet, 236.Servorumcalliditas Vectigaliaet tribntareddendaprincipibus.215.
notatur, 102. Venalloiuterriictaeplscopisac reliquise clero, 193.
Siccltas aliquandoimpeaitne agricolaeseminare pos- Veritasquidsit, 169.Veritaslalensoonpotestmoustrari
«int. 183. per res contrariasveritali,250.Veriu» judiciorumet re-
Sidon,95. rum quserendaesl a Deo,234. Veriutem Dei qui relin-
Sigismundus Burgundionum rex ab Arianismoad catho- quit, m tenebrismanealnecesseest, 232.Teritasamanda
lifam Ecclesiamconversu»opera AvitiepiscopiYiennen- est, non verba, 35. Veriuti percipleudaemaximeobstat
sis, 124. viu libidinidedita, 220.
Signiusmonsin HispaniaTarraconensi.124. Vicetomites,unde dicti, 71. Eoromlostltnliopendeba»
Simulacradeorumqui primiposuere, ideofecemnt, nt olima comilibus,188.
popultsmetumadimereot,erroremqueadderent, 219. VicelegatusAveniooensis, 71.
Sol orien»adoratur, 221. Vidua quae velum religioois soscepit,dimlttere illud
Sortcs legere de pagioisevangelicislolerabiliasquam non potesl, 517.
ad daemoniaconsulendaconcurrere,220. Vigilanlius patria Aquitanus 1, 207. Ejos schisma,
Speratu»(S.) marlyrAlricanus,550. ibid.
Spes ad quid utilis, 224. Spem nostram ponere non Vinasaccata,138.
debernusin nomiuibus,sed in Deo, 224. VindiclaHdcliumoooest iB.prsesenti,263.
Spiritus sancluscur venit super aposlolosio veoto et VirgiaiUs aaimae,'fidesincorrupl», 36. Integra fidei
igneisliuguis.545. Quid inspiraveriteis cum donnmlio- solidaspes,sinceracharitai, 206.
gnarum lnfudit,166. SpirilusapudHebraeosfemioini est Visibilianocentad inviaibiliacapiendt,211.
generis, 163. Vita libidini dedila maxime obsut veriuti percipien-
Spongugunusest qui habet sponsam,189,206.Spoosas dae,220.
et sponsa,id est Cbrisluset Ecclesia,quomodotractandi VivenllolusepiscopusLugdunensis,82.
a pasioribus,196. Voventiet tarde reddenti tardiias repuubitur in pee-
StrannacumhaudproculLugduno,52, 77. catum,233.Meliusest autemnoa vovere qutm post vo-
Sjnbdiaconi a c
psalmos reliquas lecliooescantentin Ec- tum promissanon reddere, ibut.
de-ia, 36.
SulpiiiosSeverospresbyterPrimotiaceosi»,217. W
Siiiierstitiosiuudedicti, 219.
SylvestripapseGesia,217. Wala, Adatardifrater, abbas Corbeiensis,Magnaeapud
SymmachosiuterpressacrasScriptnrae,163. LudovicumPium imperatoremauctoriuti»,101,17S.
Synagogamacolosa,rugosa,ac repudiala,101.
Synagogasnovasexstruere nonlicet Judaeis,74. Z
Synodafiagestapingebanlurolim in ecclesiis,ad me-
moriamrei gestae,el errorisproslrati,223. Zeli rectitudinemqutm uounuUipuunt, csecurafuro-
SynodusCompendiensis de rebussacrisilliciteo»is,436. rem vocatAgobardu»,223.
Lugduneosisadversum Judtoos, 76. Moguntin»,in qua
 1345 OBDO RERUM.QVM IN HOC TOMO CONTINENTUR. 1346
III 1 i BSS^SBM

ORDO RERUM

QXJM IN HOG TOMO CONTINENTUR.

8ANCTUSAGOBABDUSKPISCOPUS LUGDU- VITA ET CONVERSATIO GLORIOSISSIHIIMP. CA-

NENSI8. ROLI REGIS MAGNI. 353
Nomu HUVTOHICA. Col. 9 Monilumin AnnalesLaurissenseset Eginhardi. Ibid.
' Baluziipraefatioeditioni suaeOperum sancti Agobardi ANNALESLAURISSENSES ET EGINHARDI. 367
praetlx». Ibid. EGINHARDIEPISTOL-E. 309
1& EPISTOLA —
PRIMA. Ad Ansglsum. lbid.
Elogiade Agobardo. —
EPIST.II. Ad Gozbertumabbatem. Ibid.
PapiriiMassouipraefatioad Agobardom. 13
—
EPIST.III. AdAmalharium. Ibid.
Ejosdemde vilaAgobardiejusquedoctrina brevissimae17 EPIST.IV. —Ad Olgariumarchiepiscopum. 510
«yuopsei». —
EPIST.V. AdJacohnmepiscopnm. Ibid.
SANCTIAGOBARDILIBER ADVERSUSFELICEM
URGELLENSEM. 39 —
EPIST.VI. Ad Egilulfumet Huubertum. 311
LIBERDE INSOLENTIAJUD/EORUM. 69 EPIST. —
VII. Ad Popponemcomiiem. Ibid.
SANCTIAGOBARDI,BERNARDIET EAOF, EPI- EPIST. —
VIII. AdOtgariumarcblepiscopam 312
SCOPORUM,EPISTOLA DE JUDAICISSUPERSTI- EPIST. —
IX. AdGeboinumpalaliicomitem. Ibid.
TIONIBUS. 77 EPIST. X. — Ad Hetli aiclib piscopum. lbid.
SANCTlAGOBARDICONSULTATIO DE BAPTISMO EPIST. —
XI. AdHruotbertumcomitem. 515
JUDAICORUM MANCIPIORUM. 99 EPIST.XII.>— Ad Luitbardumpresbyterum - et Erember-
SANCTIAGOBARDIEPISIOLA DE CAVENDA SO- lom
' vicedominum. lbid.
CIETATEJUDAICA. 107 EPIST. —
XIII. AdPopponemcomitem. Ibid.
SANCTI AGOBARDILIBER ADVERSUSLEGEM EPIST.XIV. — Ad Gerwardum biblioihecarium. 314
GUNDOBADI. 113 EPIST, XV. — In persona Btmsead Blidtbrut. Ibid.
SANCTIAGOBARDILIBER DE PRIVILEGIO ET EPIST. XVI.— AdHalioriem cumitem. 513
JURE SACERDOril. 127 - EPIST. —
XVII. AdHrabanumabbalem. IbiU.
SANCTIAGOBARDILIBERDE GRANDINE ET TO- EPIST. —
XVIII. Ad Marcbradum vicedominum. Ibid.
HWRUIS. 147 EPIST.XIX. — In persoua Hludowici imp. ad G. comi-
SANCTIAGOBARDILIBER ADVERSUSFREDE- tem. Ibid,
GISUM. 159 —
EPIST.XX. Iu personaHlodowlcilmp.adH. ejus fide-
SANCTIAGOBARDIEPISTOLAADPROCERES PA- lem. 516
LAT1I,CONTBA PBJECEFTUM IMPIUM DSBAPTISMO JUBAICO- EP'ST.XXI. — In persona Hludowici imp. T. ejus li-
ad
BOMHAmapiORtni. 173 delem. lbidi
SANCII AGOBARDIEPISTOLA AD BARTHOLO- EPIST. —
XXII. AdA. Hissumdominicum. Ibid.
M-EUMEPISCOPUM, DB QOOBOMDAJI ILLBSIONE —
SK»O- EPIST.XXIII. Advicedominumgounn 517
BUM. 179 EPIST. XXIV. — Ad quemdammioistrumsuum. Ibid.
SANCTIAGOBARDIEPISTOLAAD MATFREDUM EPIST. XXV. — AdN. episcopum. Ibid.
PROCEREMPALATII, DEPLORATORIA DBnuosriTtis.183 EPIST. XXVI. — Ad amicuui s uum U. * 518
SANCTIAGORARDtEPISTOLA AD CLERICOS ET EpigT.X XVII. — Ad.N. comitem. Ibid.
MONACHOS LUGDUNENSES, DBXODO BECUMINIS
ECCLB- EPIST. XXVIII.— AdN. comitem. lbid.
OASTICI. 189 —
EPIST.XXIX. AdN:sacerdotem. 5(9
SANCTI-AGOBARDI LIBERDE IMAGINIBUSSAN- EPIST.XXX. Ad — Vussinum filiumsuum. Ibid.
CTORIM. 199 EPIST. XXXI. — AdN. episcopum. 520
SANCTI AGOBARDILIBER DE DISPENSATIONE EPIST. XXXII.— AdAmicum. Ibid.
ECCLESIASTJCARUM RERUM. 227 EPIST.XXXIII.—AdN.comitemet N. Jndicem,misios
SANCTIAGOBARDILIBKRDE DIVINISSENTEN- dominicos.
TIIS, COM BBEVISMMISADNOTATIONIBOg CONTRA DAMNABILEM EPIST.X-XXIV.— Ad Lotbarium imperU coosortem.
0HN10NEH FUTANTIOM DIVINi JUDICII VERITATEM
IGNE,VEL 522
•QOIS, VELCOKFLICTU ABMORUM PATEFIERI. 249 EPIST. XXXV. — AdN. abbatem. 323
AGOBARDI S ERMO EXHORTATORIUS AD EPIST. XXXVI. — Adamicum. Ibid.
^MjgCTI
HtfiHM. " DBFIDEI VERITATE ETT0T1OS BOHImsTITUTIONB.EPIST. XXXVII.— AdN. vicedomioom soum. 324
^.ViW l 267 —
EPIST.XXXVIII. AdfratremN. Ibid.
AGOBARDI FLEB/LISEPJSTOLA,DEDIVI- —
EPISTXXXIX. AdEmeritaoosIn persona Hludowici
_-rS»fCTl FBANCOBUM IKTER P ILIOS
SMnttIMPEBU IMPERATOBIS. 287 imperatoris. Ibid.
-_SAN"CTI AGOBARDI LIBER DE COMPARATIONE EPIST.XL.—Ad imperalricem. 323
JUjJGlMlNIS E CCLESIASTICt ET POLITICI, ETIN OOI- EPIST.XLI. — Adamirum. 326
•pSaCCLEStS DIGNITASPBaHOLGEAT IMPEBIOROMMAJESTATI. EPIST. XLII.— AdHludowicumImperatorem. 327
—
EPIST.XLIII. AdN. episcopum. Ibid.
rj^stota GregoriipapseIV, ad episcoposregoi Franco- —
EPIST.XLIV. Ad.E. aniicumsoum. Ibid.
rtljn. 297 EPIST. X LV. —AdG. comitem. 328
SANCTlAGOBARDILIBER APOLOGETICUS PRO EPIST.XLVI.— Adabbatem. Jbid.
FILIIS LUDOVICtPU IMPER.ADVERSUSPATREM. EPIST. XLVII.—Adamicum.: 329
307 EPIST. XLVIII.— AdN. episcopum. Ioid.
SANCTIAGOBARDICHARTULAAD LOTHARIUM EPIST. XLIX.— AdN. oplimalem,amicumsutun. Ibid.
AUG. 319 EPIST.L. — AdHlotarium. 530
SANCTIAGOBARDIEPISTOLA AD EBBONEM EPI- EPIST. LI. — Ad eumderc. Ibid.
SCOPUMRHEMENSKM,DESPEETTIMORE. 323 EPIST. L II. — Ad N. presbyterum et vicedominum.
- SANCTIAGOBARDI LIBER DE DIVINAPSALMO-
DlA. 523 — Ad quemdamfidelemsuum. 331
SANCTIAGOBARDI EPIST. LIII. Ibid.
LIBERDE CORRECTIONE AN- EPIST.LIV.—AdN.abbatem.
TIPHONARII. 339 EPIST. LV. —AdN. episcopum. ' Ibid.
332
SANCTIAGOBARDILIBER ADVERSUSAMALA- EPIST. LVI. —Ad imperatorem. Ibid.
RIUM. 539 EPIST.LVII. — Ad N.comitem. ibid.
SANCTIAGOBARDI CARMINA. 549 EPIST.LVIII. — AdN.
L — EpiuphiuraCaroliMagniimperatoris. lbid. — episcopum. 535
II. —De transtatiooereliqaiarumsaoclorummartyrum EPIST.LIX. Ad prsecipnum imperatrici» capellaoum.
ibid.
Cypnani,Sperati et Pantaleoulsad urbemLugdunensem.- EPIST. LX.— AdM.illustremdominum. Ibid.
Ibid. EPIST.LXL— Adeumdem. 534
BGINBARDUSABBAS. EPIST.LXII.— AdHlotarium. Ibid.
NOIITIAIBISTORICA. 351 KPIST.LXIII.— AdLupumamicumsuum. 318
 15*7 ORDd «ERUM ,'_* 13«
EGINHARDI HISTORIA TRANSLATIONIS BB. HAR- 1 KfgiSmQ EPKTOL* AD
JJBfafeHtt BT PETM. 35T PmfMSP11188^
Prologu*. — Itid.
CAPUT PBIMUM. MissiahEginhMi»\<» R»«B»m td^wofc
raudasrebquias.Oblentaesanctoriuj» wiwSiai «*. ftowC" «SS3B^E^»C0PI BREVISCHRONICA. 81'f
Ibid. CLAUDli EprClPlLOCA QC^tDAM EXCLBPTA EX.COMMEN'
—
CAP.II. Sacraereliquiasper diversa loca delalaem, JABIIS EJD» INfc^T0L*4»JiN|;Tl PABW. 92S
Hichilinstadt, et postvtar^ai ' vjsitfi»«' 1»j|u}iujielui,posl«» 010* cumin ftmaoei estet. Ibid.
Seligeusladt d icum.' 5t3 Ex praefalione Comiiieotarii io Epistolamprimam Co- ad
—
CAP.III. Alitiusereliquiaesancti Mircellini- «but- •rttttbios. Ibid.
ablaiaj,unpuu-amur, et adajtaJoca«cavs/motttr.M-W<-l» JEaeadomrjn>M(r». i Jfrd.
#et». «HO IoEttist.ai Holir. vitytT. 926
— t-t
<UP.IV, Miraculain snrdjs mulii, contracii» et bi Epist.ad Phili penses. Ibid.
aHKsegris,Buhnhelmpatwiia,Cervisiairivinum muu<a. B*Jr»clalio ClaiidiKUsiwpiddaMtorUmsexflanatio-
C«reusu+tro arccensus. 557 Bnmsuper Epistnlamad Hebraeos. Ibid.
—
C*P.V. Alia mincula tctuiinbeimfarta , snrdis et Elogium saucli Augusliui. 927
e t
«ntls, paralylicis amfUjtHniS sauatisLumen iler agen- tuDQYicus i, coif-aro»BitrTo
tlbus nocte cottcessum. tibellus imper&tori ublatus, 564 pjp^ ijjrpjnurofl
CAP.VI.—Miraculaiu palailoiinperatorisad reliquias AUGUSTUS.
bc-rumsanctoromfacla.Cseuilas,coutraclio,paralysi*,fe- LUDOVICI Pu Viwu 927
bri>sublata. , 574 Prologu». Ibid,
CAP.VII.—MiraculiValencenisin Hannoaiapatrata InciptlnarratteViUu _^_ 929
•d reliquias1horurasanctorum,Caacidecetu illuniiuati,alii LUDOVICIfc NJW0S PTLTOttUM EJU» DIPLO-
«pgrisauatl. — 579
CAP.VIII. MlfaculaGandavl,in morwsterieS. Ba-o- L -- Pro NobiH»oe«)i m«n»st«rio»
Bis,ad reliquiasborumsinctormu,CIBCV oclo illujjiuiaii. II. ibtt.
Aliiaegriadjuli, 583 — Pfomouasief IOCormariceiMii. 981
CAP.IX.— AdreltqoiasTrajectidepositassaoati cactoi, ;UI, — Pr«raoaasierio Ueltone.nsi. 982
586 IV. — Pro monssterio Duserensi. 983
Sttrdi,muti,conlracli, p aralytiei. —
V. 1'tomQiwsHwk) ^MtctiSevertbiB8»degateD»l. 984
CAP.X.— Duo miraculalOtercCssione sanotorumProti VI. — Proecclfesla Cenomanerisi.
et Hyacinttii,atquesanct!Herrrletis,io ecclesia«aucto- 988
tan, Marcethniet Petri palrau. 590 VII.—Pro Anlsoteasimouasierio. 986-
— Pro Betone episcopuLiiigoneBd.
EGINHARDI RUXTUMUS DE EASSIONEMARCEL- VUL —
IX. ProHildanriuoHaIbersiadiemiepiseopo. 989
98?
WNIET PETRL ,. 893 X. —PfoHildebaldoepiscopoMaliscoueusi. 990
EG1NHA8DI (;HA»T-TL «01 XI. —
1. — Cliarlaqua Eginhardus,annoente Imma usore riensi. Pro WH-HJKJO abbaie Subuleasl el MalmoiKla-
991
tjjta,cellamtU:u*lstadtcjw»ai>«je8ri»-e*is,,wteiuo ejosdem XII»-»-Pra morijwieri»Gwsswisi. 992
Baufructu,inonasterioLaureshamerisi concedit. Ibtd. XIM,— — Pro eodttiiiiioiiaslerio. 993
.ILT--IJjeftrigLto totmu». JeMHWtwitoHtni» vilh» Mf- XtV. PrOChrisliauoNeinusensiepiseopo. 994-
CjielMadi ati ipsoEginliirdofacla. 661 XV. — De nundinisgancli Oionysii. 995
III.—ChartaJ^itili*idi,waoasleriisaneiiSei-vatiieon- XVI. —De riuadiiiismouasieriiDioBjsiaBi 997
tessoris ajibalis,qua liegJtufrMun:ejusdammonaWorii — Ptt) MajOrinionasierio. 999
Servum,ag »acrosordiuei»electtun, setemaiterraauu- VIII.-r
fVII. Pro Net'rjdiuarc»iepiscopoNarbooerHiL 999
DtlttJt. «03 XIX. — V$mouasterJo EbenJie messi. 100»
IV. — Commatatie maeeipieraminter Eglnhardumab- XX, — Pfo 8aric*iaalbymiSeuensismouasterfo. 1003
baiem et Theodradain weaaaterii sanc.ae M arise-
Argenlo- JXL — PrO monitstoriosaucti Uaxuui Ttevireusa.
giltaisis abbalissam. 604 toos
; V. — C,liarta£ginhardi,«s»eU BtandiniiGatiilensi»ab- XXIfv—CoBiirraalur «omaurtilio itcta iatel*Peirthn
batia. quaNordbertopratshnHeeeacedit qtiasdamre* ad fljlialemNonanlutaoiim e tRodulfum rectorem monasierii
flJOuisterinm ftlatidiiiicw«e ab eodeuidetftgala». 603 BriaauisauetiSafvatocis. 1007
V), —CharlaejusdemarpwaeirtiproEBg»luacdo..606 XXI11. — Cornlrmatuf Fr«J<MOoabbaii mooasterfiNov»-
riclensis lesiiateHUau Abboois tuodatoris,aliaquejur»
TTfflriOCHftbMlCAV 60» eiusdemmoiiasterii. , 1009«'
—
XnV. Pfo etxlesiaViennensi. iott
cBieuttfs tAtnLtnmsis EPISCOPUS. — Pfo i«
. XXV. Hisuaai»qui rogno Fraseenia.inmei*
JgOTITIA HST0RICA. 609
PBJBFATIO CLAUDII INLiBifn* IitrofOtAfiO^uk UTrBtas ET JXVI. — Pfb mooaiterioMieiaeeaM. JU^TIK
SCIPWI
SRjaTUs LevtHctm, TiiEnpEinRO» *D ASBATEM. 613 XXVlL —Frt ecclosi» Vieoneusi. MW
JKCIPITL1BK.R 1'HIMliSINFORHATtONPM. 617 XXVUI.— PwMMUu»t»»e (weHobtiCarrofcasl». tpp
D. J. C Ti*««B*ai lei-tnrimonitiim. 619 lll 1'. — Prb.mpnasierioPerveiiai.. . Wft
XXXQU/ESTIONES SUPERLiBROSREGUM. 623 XXX. — Pro ui«i«»t«rio Gorzieusi. 1019."
Iacipiuutcapitula 14. libri 689 XXXI. — P10utoiutgierio A iiiaoensl. lOw
Iucipittiber II. Ibid. XXXII. — Pro Vivarieiisi«cctesA». Witff\
IBcipiiintjBapiUla/litarl UL 721 XXXIJf. — Pro inonaslerio sancti Maxentii. 102I4
'
Inapil liber lll. Ibid. XXXIV.— Promonasteiio Farfeiisi, J 1M|
luoipiunlcapiiulaItbsiIV-, 741 XXXV.— Pro nronasierioBalueolensi. 10W*
,Welpitliber IV. #t»W. XAXVL — Prp«BWiiitepB tont«m»e»i«». I02»t
p.tiEFATto CuuDtiEPiaeaNV 809 pXm--l^.o»wi*terfo lri!wli*Barba«», - 102tT
Ijtj-jpiTEPISCOPI XXXvtlf. — Pro muuasterto saocti ZenonisVeronensi.
JJQbAUDII PH-EFAIIO Uf «BTEMA»I SttFlHVSAKCTtfM
MMBiECM. 833
Ea-iorj^moilittHBw Ibid. XX!ffX.— r*romoh»sterloPsalmodiensi. IO30'
wcipit praelatio. —
833 ._Xii. Pro moaaMeri* uouti» oiivi, in cSotcest Carcas-
CjfiCDiiEPISCOPI PBSFATIO IM cotnnnWAmoS' SWJSAD toowisi. - • . M81'-
EprsioLAS.jr*AU*' ATOST»»V . 837 —
XLI, Pr»<-c«to»iaVieaoensi; 1033".
ChACDii EPISCOPI PRAFATIO EXPOSITIONIS II| EPISTOLAM XLTl. — Pro monasterio Prumieasi. Ibid.
ADtEpHESIOS. ,., 839 XLIH.—PB«tttspaattiquiiu regno Fmwerummane-.
jCUUDII EPISCOPIESARIATIO B^EPJSTOtAM baw. 1038
DjW PAUI.IAD GALAlASJu 8*1 XLlV.-~-ProM»»lsoiweBSte«clesl».
—
1836
AporrORis EPISTOLA DEDIOATOIWA. 7WI<. XLV. Pro monasterio s ancti in
Hilarii, dicecesiCar-
Ir^itiienliim Epistoltu«iMJNntliafil«ahrtaf, 843 cassenensi. > 1097
Itcunaliudargumeuliuoi. Ibid. —
XLVI. Pra«Ml««ia,4r»reti»BeBgL 1938
T«.C»J]l|U.,pHU«IB>«I«^B»iS4. 844 —
XLvil. ftftiBMitftMte aiMetiftawmrat Aotfafiodo-
JtocaputTl. 834 rensis. 1039
Qcaputlll. 863 XLVIIT. — Pro monasterio C ormaricensi. 1040
Rcaput IV. 878 —
XLIX. PromooaHerio«anctlIfUtlUatft 1042
Ci.caputV. 890 —
L. Pro ecclesiaCameracensi. «44
fecaputVI. 903 —
Lt. Pro monasterio F ossalensi. Ibid^
 4349 . lW -fiO^ IN ROC WW CONTBJENTUIL, -1350
LII. — Pro roonastertpr-BocJoijlS,
' sive B«P»l|pniier. CXXII.«-MonasieriumArjjetjtfiJijK»e cctwJjJ»Dlonj-
-Wf" -V '.«*,¥ 10--~ «iano restituiinr. 1142
—
LIH. Pro monasljgfio **-..;. :^* 1047 —
CXXIII. Pro ecclesiaRJiejnmisi. 11-44
A mmi3ttnq, -r-
LIV— Ruboraturpactuniiirer ppisTOparoiCoi^lttlSieii-
'* CXXIV. Pro Miciacenii84U.-vti Mailminincaasterin.
gemacmqri$>ieriiim saocit(>a!|iipitMUJ.. '•'. "1048 1143
LV.—Prp itfonasiejio Rlt)iba<!e,jis,i, CXXV. — Pro A-noipoahbotaAj)iwlcn*i. 1146
— Pro • JQ49
*o5l CXXVI.— De villa Cluuiaco. , 1147
LVI. — odeinpippaterlg,
LVII. Pro F6s.s3lpiisi iiteflojija, fbid. —
CXXVII. l.ndovici ei UtliariJ imp, donfltlofacta
—
LVIJL Prp Ande^ycjisi mMX MaudeJJ.«eejfti». RicliodontabbatiSeiiouiensi. 1149
1052 C-.XVJ1I.r-Liidovici prg)«tHitBjpro e«l«sta Briva-
—
LIX. Pro ercte»if Trorlreasi, - 10->4 Jensi. Jbid.
LX.—Prq inoiiaslefioFuluVnsi, .1036 CXXIX. —Pro monasLerio Corbew Novae. 1150
J.XI.— Pro ecclesiatjthemego, 1057 —
•CXXX. PrivilegiujnLoUjariipto monastttla Novali-
J.XII.— Pro Prumieusiniouastcrio, 11038 «iensi. — 1151
— Pro inonasi^rtoSoriciuieosi. 1059 CXXXI. Pro VietoreCuclensif«ii»copo. 1154
iXIII. —
XlV. Pro cauonicisecctesisesanctt Stephani Le-' —
CXXXII. Pro inonaslerU)ABi»Be»si. 1155
' 1061 ™
CXXMIt, Pro monast<;riQ Gr-ogwiano. 1157 .
jtipvirensis.
jt4V, — Pr« ^emjjvlfiensj.sancti StPfJiattJi«fipjesia. CXXXIV.^- Prajceptuu)Ludavieiet Letbarll pro mo-
1062 ast.Tio Pritniiensi. 1158
LXVI.— Pro Crndatepsimpjiasterio, —
11)63 CXXXV. Pro moaasterioIHMBCU HaBeatU. 1160
LXVII.rr-.l'ro wftn%sta-rio Sfilei)i»iac«0»i. 1081 —
CXXXVI. l.otharius Aug. tuooA^tertoNtaajitulano
LXVlii.^Pro ruoHasicriO*au»|j Germanl a J-raiis. mullabonaconfert. 1161
1065 —
CXXXVH. Pro^non»Bt«fio Dervensi. 1162
LXJX,— TT?PFOToroftejastsapctiMartiniecrlesia* J0«7 CXXXV II. — Pro endem oionasterio. 1164
LXX. Pro 1
saucliMitrijui uroiiemieixlegj». J069 CXXXIX.—Prp M saoctiMaximini«oaasterio.
iciaceftsi
—
X.XXI. Pro uionaslerioToruaceusi. 1070 1163
LXXII--s- Pr» ecclest?KJj«meMsi. ,1071 —
CXL. Pro monasleripSrhwarisaeeOsi. 1169
—
LXXltf. Pro ecclfsi^Ar«--t*iip8nsi- 1OT3 CXLI.— Pro restauratioueeeelosiw iaocUBentgni in
LXXIV,— Pi» munasleriosajicliGallj, 1075 nrbe Divionis. 1171
LX-fV,.r—prp eodeiiiuionaglerjo, J076 CiLIl. r-^ pro Rtujdigaleflsiaaoati Andresa-ecelesia.
-rr Pro eodfmmoiiasterjo. 1077 Ilrid.
—
XXVII. Pro utonaHeiioH riacensi. fj)78 CXr.llI.^r l'romonast8rieEr*mitai)9B8i. J173
X VIII,TT-P-roeocAe.iii miinasieiip. 1('80 CXLIV. — Pro inonaslerio sancliGalli. 1174J
XXIX,
tX.tVl. — Pro ujpu.:i)i-.eTio
M^iito^eiSl J<»i<i- CXI.V. — Pro iiionasi.erio
SangtrmaBemi. 1175
LXXX.— Pro Loiharioimperiiconsorte. 1082 CXLVL—Pro lnouaslerioFarfeosi. 1177
LXXXJ,-— r l'ro ablMlia.AKimqitasieriensi. JFftitt. CXLVII.— Pro FlQdegirjo Auiegavensl opiacopo.
Pro iuon«sLerto Cojuensi. 10S7 1178
XXXIII.--r pro Mjujaitwejisisancti Petri «cclesia.
tXXXil. CXLVIIL—Promonasteriosascti Aedrea Juredeusis
1088 JBdiiecesiHeleoeusi. 1179
*r Pro mnnisUTioDuensj, 1089 CXl,IX.— Pio moiiaslfrio Eher»lmt»M^. 1180
XXXV.— Pro monasievioCpucliensijo dioecesiRu-
tXXXIV, (JL.— rro mtmasterioCoiH.ulenni, sive sancli Richarii.
tbeueusi. 1090 1182
LXXXVJ,«Pro mwwsterio«apctiBavoni»Gandeosis. CLI.-T-Pro Herensi sincti PblliJieriliBonaateria,1183
1092 CL11.— Pro uionisterio Busnensi. 1186
iXXXVn. -r PPOpartheiioqeBitctia.viepjl. 1093 CUII. <- 1'ro Carro&usi mQaasteria«ptkt PJctones.
r.XXXVIll.—Pro iuonastiTio Graveusi. 1093 1188
tXXXIX,-r Pro mouasterioFarlieosi. 1097 CLIV.»- Pro eodomroonasterici. Ibid.
XC,7-Pro niQnastejioArulensjju diceceiJHelepeusi. Cl-V. — Pro partbeoona sanclaeMarise Forojuliensi.
'
IbM. 1190
—
CI. Pro monasle.rioPrumiensi. 1098 —
CLVI. Pro monasterioSilhieosl. ibid.
CII, —Prp efclesia l'ariiieu»L 1100 —
CLVII. Pro iiHiinwiorio PrumienaL 1192
CIIL<rrPro «celesiaParisieitsi. 1102 CLVIU. — Pro ceJiada RtmiaJcomooaslerloElaonensi
UIV,— ^TTPro uiutiastenoNouauluJano, i 105 «obiecia diiecesiLauduneusi.
in 1193
CV. Pro niouastiTioInlensi. 11113 CLIX.— Pro mwiaswnosatteli Aadrea) Viennensis.
VI. — Pro uioiia.slerio BucharipnsL 1106 —
1194
II. — Pro uioiiasterioHorubacensi, ] 107 CLX, Tpp moaastetioCormariotvnsi. 1195
J.— IVomonaservi sauai Galb. 1108 Cl.XI.—Pro EpipbanioabbateinouasteriiVinceBliide
Pro Bituriceu&isancli SulpilHlUOB»Sl«rio.Vulliirno, 1196
„ ^ . 1109 —
CLXIL Pro ecclesiaArgentinensi. 1197
— monasterioFuldensi. 1110 Cl.XIII.—Pro moiiasierioiabariensi. 1199
yiouasteriisin nrbe Senonensi. 1111 —
CLXIV. Pro TuroneiisisanctiMartiniecclesia. 1201
' CLXV.— Pro Viclore episcopoCuriensiejusqueeccle-
.— o iiMiuast.roElnonensi. 1113
k" - I. —Pro nioiiasteriosan.laeChrisliante. 1115 sia. 1202
„. Pro ecclesiasaucii ViclnrisMassiliensis. 1116 CLXVI.—De vicoqui dicitur Epaonisio dicecesiVien-
/'" Pro uiouasterinsanciiAmandi. 1117 nensi. 1203
^ ,'ss.Pro Mulineiisie|>isro|0. 1118 —
CLXVH. Pro Dervensimonasterio. 12t)4 ^>.
.— Pro nloiiasierioPruiniensi. 1120 Cl.XVIII. — Pro inonasterio CurbeiaeN ovae.
— monasterio. CLXIX. — Pro reformalioiie 1208^
mooasleriisaucti Dionysii^"
f. Pio eodein 1122
.;i-Conlrinatur coiiiinutatiofact»intef BcrnoUlutn —
1206
epiacOpomArgeutiuensem el Erchaogariom coiuiiem CLXX. Pro partitione bonorummonaslerii sancil
1211
tJ*t»C(JgUVI35- 11-3 Dionysii.
—
K:CX. Pro mooasteriosanctseGratisein dioecesiUrgel- CLXXI.— Pro monasteriosaocti MartiniTuronensis.
teosi. 1125 1214
fe^J^Xf.— — Pro Masonis mnnasterio. 1126 —
CLXXII. Pro Majorimonaslerio. 1218
QBVCXJI.Pro monaglerioCurbeiaeNovaa, 11*8 CLXXIII.—Pro abbaliasaacttVincentiiapud Cenoma-
CXIH.— Pru monasterioCoibei-nsiiu Saxoola. tli9
CXIV.— Pro monasterioTrajectensi. 1131 oos. 1217
CXV.— Pro Gloniiensisaucti Elorentii monasterin. CLXXIV.— Pro eademahbatia. 1218
1132 CLXXV.— Pro eademabbatia. 1219
—
CXVI. Pro monasterioFarfensi. 1134 CLXXVI.—Diploma LothariipromonasterioVeronensi.
CXVII. — Pro nuMiasterio sancliMedardi. 1133 1223
CXVIII.—Privilegium Lotharii pro monasterio Co- CLXXVIT. — Pro monasterio 1224
Sandionysiano.monaste-
mensi. 1136 CLXXYIII. — Pro Senonensisancti Columbae
CXIX.— Privilegtum Lothani pro eodem monasterio. Mo. 1227
1137 —
CLXXTX. Pro monasterioCorbeiaaNovae. 1228
—
CXX. De quadam commutationeinter Leihulfumco- —
CLXXX. Pru eotletnmonaslerio. 1229
niteui el Noiouem archiepiscop.ini Arelateosein. 1139 —
CLXXXl. CceoobiumGlaDoaloliense Fossatensl suh»
—
CXXI. Pro mouasterioDiouyswno. 1141 Jlcilur. litgj
 '
-^tol.-?. .*' .;;^-^^'Jjil^#iRERm'-Q!U^^IN HOCTOMO CJQN^NENTIJR.. 1352
CCXXV. — Proeadefiec&esr*. «94
CCXXVI.—Pro^ad*m eiQesja. 1295
-*\«CUifeSlI^-:
"" (^XJffilW;-—Pro Pro-jepiSeopo Aretino. , :'tW-1233 CGSXVH.-iProAldrlcaerSsiiiVrjo. 1297
moaasterioVeronen»i«>nct^ienonis.
' —
CGXXVIIl. Pro ecclesiaCenomanica. 1298
,'','' 1238-. CCXXIX. ->•ConeainbinmaTattone aobate Campido-
CyfXXV.—Pro monasteriosanctimonialium Ticinen- nensictiraWaniago-ecrDltainiium
— conlirmatur. 1300
VtturfjMosi.
' 'CLXXXVL 1210 CCXXX. Pro mottester^o CoYuieriacensi. 1301
— Pro Maxenlio patriarcha Aquileieosi. —
CCXXXL Contirmatur^ coitimuialioquornmdampraB-
; X Ibid. diorumimer HildulniMaaCbatem Dionysianumet Ermeo-
^CLXXXVII.— Prseceptum Ludovici Germaaici pro trodeinabbalissamJDlrensem. 1302
GosbertoabbalesanctiGalli. 1242 CCXXXIL — Proabbatla tampidonensi. 1304
CLXXXVIII. — Pro mooasterio CorbeiaeNovae. 1244 —
CCXXXIII. I'ro mntiastenoCampidonensL 1303
CLXXXIX. — Pro eoderam .nasterio. 1245 CCXXUV.T- Pro monasierioDJJCIISL Ibid.
—
CXC.—Pro ecclesiaGeruqdensi. 1216 —
CCXXXT. ProAsta abb»tis»"a. 1307
CXCI. Pro monasterioCampidonerisi. 1218 CCXXXVI. —DiplomaCrvJiarliimpLpro monasterie Lu-
CXCII. — Pro mnnasterio Prumiensi. Ibid. cOrnensi. V 1^08
CXCIIL — Pro Aiberico Lingouensiepiscopo. 1249 LUDOVICl P H EPI8TOL«. 1309
CXCIV.— Pro Rotonentisancti Salvatorismonasterio. EPISTOLA PRIMA. Ludoviciad Magnumarchiepiscopum
1251 Senoneusem.—Mittitexemplumregulaecauonicorum de-
—
CXCV. Pro Duserensimnnasterio. 1252 cretaein concilioAquisgranensi. 1509
CXCVI. —Pro monaslerio Prumiensi. 1254 EPIST. II. Ludovici a d monachos Antaneose». 1312
CXCVIl.— Pro ecclesiaCenoinanenst. 1253 EPIST.III. MicbaelisetTheophili flliiOrientis impera-
CXCVIII. — Pro eademecclesia. 1256 torumad LudovicumPium. 1314
—
CXlIX. Pro eatlemecclesla. 1257 EPIST.IV. Ludoviciad BaduradumPaderborneqsem
CC.— Pro monasterioAnlissiodorensi. 1260 episcopum.—Iu gratiammonasteriiCorbeieusisin Saxo-
—
CCL Pro C-biloncnsisaoctiMarcelliecclesia. 1261 nia. 1316
CCIL— ProoiOonslerioSithieosi. 1265 EPIST. V. Episcopi i n conveniu Parisiensi
congregatlad
GClH.—Procoenobio F loriaceosi. 1264 Ludovicum Piomet Lotharium,de cullu imaginum. Ibid.
'•' CCIV.— Pro mooasterioPrumiensj. 1265 EPIST.VI. Ludoviciad Hiiremiam Senonensemet Jo-
CCV. — Pro Aldrico Seuouensiarchiepiscopo abbatia nam Aurelianensemepiscopum.— Comnionitorjum
et ipsis
aanctiRemigii. 1267 dalum cumlegatiltpiuamiretil ad EugeniumII papamin
CC-1.— Lotbariiprseceplumpro monasteriosaucliAtn- causaimaginum. tbid.
. brosii Mediolaneosis. .. 1263 EPST.VII. Ludoviciad EngeniomII papam. Missa —
'*>' —
CCVII. Pro cleriet*dioecesisCremonensis. 1270 per Hieremiamet Jooam episcopos, cum actis synodi
CCVIII. — Pro erclesia Heleuensi. Ibid. Parisiensts. 1317
Pii
CCIX.—Ludovici diplomaj>ro ecclesiaCenomaaengi. EPIST. VIII. Epistolageneraliter populo Dei legenda.
1272 — I)e convocationequatuorcoociliorum. 1319
—
CCX. Pro eademecclesia. .1273 EPIST.IX. EpislolaCaesareageneraliterpopulo Dei le-
—
CCXI. Pro eademeccl«sia. —
1274 genda. Quam LudovicusPius iiuperator ex placito
CCXtl.— -PqpMKlem ecclesia. 1275 , Aquisgraueusimisil do coiicilis episcoporumin qualuor
CCXl11.— — Pfo"AldricoCeuomanensiepiscopo. 1277 imperiiparlibnscongregandis. 1322
CCXIV. Pio monasteriosauctiCarilepbi. 1278 EPIST.,X*Episcopiin syuodoParisiensianno829 con-
—
CCXV. Villa LugduuomdaturecclesiaeCeoomanicae. gregati atfXtidovieumel £o harium imperalores. 1324
1979 EPIST.XLLudovici ad AldricumepiscopuniCenoma-
CCXVI. —Pro Senonensisancti Columbaemonasterio. nensem.—Ttequibusdainrebus alienatis eius ecclesiae.
1280 1526
—
CCXVII. Pro-RotonensisanctiSalvatorismonasterio. EPUJT.XII. Ludoyiciad HilduinumabbalemsanctiDio-
*-
1282 nysii. l)e colligeridUiu unumcorpusiis quaein Graeco-
CCXVtll. — Pro VerendarioCuriensiepiscopo. lbid. rum bistoriisde saaetoDionysiopassimscriptarepererat.
CCXIX. — Pro monasterioLongevillano. 1283 **»• lb*d- *"
CCXX.— — Pro motiasterio Hohenburgeiisi. 1285 EPIST.Xllf. Hllduini a bbaligsancli ad
Dinnysii Ludovi-
CCXXI. Pro abbatiaHoheiiburgensi. ;I287 ciimPiuin. —Qusecunque memurialibrique prsemanibus
CCXXII. — Pro uionasler.ioNouaululano. 1289 habiti suppedilaruulde sanctoDionysiauo,simol collecta^.
CCXXIII.— Notiliade monasteriosancli Cirilpphi in uaiisiiiiitit. ^.jlSa&^jlp
generalisyuodoin Carisiacopalaiioregio factaab Altlrico —EPIST. XIV.LudoviciPii Jonse itiinhniniiil ^Wi^sSKt
episcopoper judiciumepiscoporumaccepta,sicut in ea De monasterioAnisolensi. '^WSm
eontineturinseiium. 1290 EPIST. XV.— Ejosdemeidem. .'..',.^tittmT
CCXXIV. —Pro ecclesia Ceoomanicae urbiset Aldrico JKDEX WSAKCTOM AOOBAJIDUM. JB»\ ,
- •jus episcopo. 1293

FENIS TOMI CENTESIMIQUARTI.