Appendix ad saeculum X : complectens autores incerti anni et opera [adespotika] : accedunt monumenta diplomatica, liturgica et monastica : tomum inchoant

et saeculum claudunt
Richeri S. Remigii extra muros remenses monachi.... 1853.

1/ Les contenus accessibles sur le site Gallica sont pour la plupart des reproductions numériques d'oeuvres tombées dans le domaine public provenant des collections de la
BnF.Leur réutilisation s'inscrit dans le cadre de la loi n°78-753 du 17 juillet 1978 :
*La réutilisation non commerciale de ces contenus est libre et gratuite dans le respect de la législation en vigueur et notamment du maintien de la mention de source.
*La réutilisation commerciale de ces contenus est payante et fait l'objet d'une licence. Est entendue par réutilisation commerciale la revente de contenus sous forme de produits
élaborés ou de fourniture de service.

Cliquer ici pour accéder aux tarifs et à la licence

2/ Les contenus de Gallica sont la propriété de la BnF au sens de l'article L.2112-1 du code général de la propriété des personnes publiques.

3/ Quelques contenus sont soumis à un régime de réutilisation particulier. Il s'agit :

*des reproductions de documents protégés par un droit d'auteur appartenant à un tiers. Ces documents ne peuvent être réutilisés, sauf dans le cadre de la copie privée, sans
l'autorisation préalable du titulaire des droits.
*des reproductions de documents conservés dans les bibliothèques ou autres institutions partenaires. Ceux-ci sont signalés par la mention Source gallica.BnF.fr / Bibliothèque
municipale de ... (ou autre partenaire). L'utilisateur est invité à s'informer auprès de ces bibliothèques de leurs conditions de réutilisation.

4/ Gallica constitue une base de données, dont la BnF est le producteur, protégée au sens des articles L341-1 et suivants du code de la propriété intellectuelle.

5/ Les présentes conditions d'utilisation des contenus de Gallica sont régies par la loi française. En cas de réutilisation prévue dans un autre pays, il appartient à chaque utilisateur
de vérifier la conformité de son projet avec le droit de ce pays.

6/ L'utilisateur s'engage à respecter les présentes conditions d'utilisation ainsi que la législation en vigueur, notamment en matière de propriété intellectuelle. En cas de non
respect de ces dispositions, il est notamment passible d'une amende prévue par la loi du 17 juillet 1978.

7/ Pour obtenir un document de Gallica en haute définition, contacter reutilisation@bnf.fr.

 CURSUS COMPLETUS
' ' - - SIVE j -,
BIBLIOTHECA UNIVERSALIS, INTEGRA, UNIFORMIS, COMMODA, OECONOM1GA,

OMNIUM SS. PATRUM, DOCTORUM SCRIPTORUMQUE ECCJLMASTICORUM

AB JEVO APOSTOLICO AD INNOCENTII III TEMPORA

FLORUERUNT;
RECUSIO CHRONOLOGICA
OMNIUMQU& EXSTITERE MONUMENTORUM" CATHOLICJETRADITIONISPER DUODECIMPRIORA
^ ].: ECCLESIJE SJECULA,
JUXTA EDITIONES ACCURATISSIMAS; INTERSE CUMQUE NONNULLISCODICIEUS MANUSCRIPTIS COLLATAS,
PERQUAM DILIGENTER " „
CASTIGATA;
DISSERTATIONIBUS,COMMENTARHS LECTIONIBUSQUE VARIANTIBUSCONTINENTER ILLUSTRATA;
OMNIBUS OPERIBUSPOSTAMPLISSIMAS EDITIONES QUMTRIBUS NOYISSIMISS^ECULIS^DEBENTUR ABSOLUTAS
DETECTIS, AUCTA;
INDICIBUSPARTICULARIBUS ANALSTICIS,SINGULOSSIVE TOMOS,SIVEAUCTORES ALICUJUS MOMENTI
SUBSEQUENTIBUS,DONATA;
CAPITULISINTRAIPSUM TEXTUM RITEDISPOSITIS, NECNON ET TITULISSINGULARUM PAGINARUM MARGINEM
SUPERIOREM.DISTINGUENTIBUS SUBJECTAMQUE^MATERIAM SIGNIFICANTIBUS, ADORNATA ;
ORERIBUSCUMDUBIIS TUMAPOCRWHIS, ALIQUA VEROAUCTORITATE IN ORDINE ADTRADI RLO.NEM
ECCLESIASTICAM PQLLENTIBUS,AMPLIFICATA; _ _,
DUOBUS INDICIBUSGENERALIBUS LOCUPLETATA : ALTERO SCILICETRERUM, QUOCONSULTO, QUIDQUID
UNUSQUISQUE I N
PATRUM QUODLIBET THEMA SCRIPSERIT
UNOINTUITU CONSPICIATUR; ALTERO
SCRIPTUR^ESACRJE, EX QUOLECTORI COMPERIRESIT OBVIUM QUINAM PATRF.S
ETIN QUIBUS OPERUM SUORUM LOCISSINGULOSSINGULORCM LIBRORUM
SCRIPTURJE TEXTUS COMMENTATI SINT.
EDITIOACCURATISSIMA,
CETERISQUE OMNIBCS FACILE SI PERPENDANTUR
ANTEPONENDA, :-CHARACTERUM NITIDITAS.
CHARTJ5 QUALITAS, INTEGRITAS TEXTUS,PERFECTIO CORRECTIONIS,OP£RUM RECUSORUM TUM.VAJJEJAS
TUM .NUMERUS,FORMA VOLUMINUM -PERQUAM COMMODA INTOTO
SIBIQDE OPERIS DECURSD CONSSMTI^^V
PRETIIEXIGCITAS,
SIMILIS, PR&SERTIMQUE ISTACOLLUCTIO^-UNA,METHODICA ET CnRONOLOK3C.\^j-^%fc\
SEXCENTORCM FRAGMENTORUM OPUSCULORUMQUE nACTENUS HIC ILLIC SPARSORUSI^ *g)\<SvN
PRIMUM AUTEM IN NOSTRA JB1BLIOTHECA, EX OPERIBCSAD OJINES jF.TATES, I *** \/A\
'
LOCOS, LINGUAS FORMASQUE PERTINENTIBUS,COADUNATORUM. , - l vj. YPA
SERIES SECU.NDA,
IN QUA PRODEUNT
' PATRES,DOCTORES SCRIPTORESQUE ECCLESMLATLMty^
A GREGOHIO MAGNOAD INNOCENTIKM III. ^-
Slccurante 3.*^. ffltiane, \r
BIBIilOIBECS CLEBI UHIV&KIH, ^
SIVE
CURSUUM COMPLETORUSI IN SINGULOS SCIENTIJEECCLESIASTICiE
RAMOSEDITORE
PATROLOSIA
BWA EDITIONETYPISMANDATA EST, ALIA NEMPELATINA,ALIAGR.ECO-LATINA.—
VENEUNTMILLEFRANCIS.DUCENTAVOLUMINA EDITIOWISLATIN.E; OCTINGENTIS
ET »
MILLETRECENTA — MERELATINA~UNIVERSOS,AUCTOnES
GR.ECO-LATINAE. TUMOCCIDENTALES,
TL*M
ORIENTALES
EQUIDEMAMPLECTITUR;HI AUTEM,IN EA, SOLAVERSIONELATJNADONANTUR.

PATROLOGIJ: TOMUS CXXXVIII.

RICOERUS S. REMIGIIMONACHUS
; AUCTORESINCEKTlANNI; OPERA AAESUOTIKA;
MONUMENTA
-DIPL.OMATICA;MONUMENTALITURGICA; MONUMENTAMONASTICA.
TOMUS TJNICDS.

EXCDDEBATDR ET VENIT APUD J.-P- MIGNE EDITOREM,

JN VIA.DICTAPAMBOISE, PROPEPORTAMLUTETLE PARISIORUMVULGOPENFER NOMINATAM,,
SEU PETIT-MONTROUGE.
185S
 "COMPLECTENS

iUCTGRES INCERTI ANNI

/ ET
' •
OPERA AAESIIOTIKA.

ACCEDCNT

MOMMITA DIPMATIA, OTIIRGIGA I! MONASTICA,

TOMUMINCHOANTET SJECULUM
CLAUDUNT

S. REMIGII EXTRA MVROS REMENSES MONACHI

HISTORIARUM LIBRI IV

RECUSI
JUXTAPR&STANTISSIMAM
D. PERT2IIEDITIONEM.

ACCURANTE J.-P. MIGNE,

BIBLIOTHECE:
GIIEBI CNIVEBSS:,
SIVE
CUR9UUMCOMPLETORUM
IN SINGULOSSCIENTIJEECCLESIASTIC*RAMOSEDITORK.

TOMUS UNICUS.
ii- i Itin

VENIT7 FRANCISGALLICIS.

EXGUDEBATUR ET VENIT APUD J.-P. MIGNE EDITOREM,

INVIADICTAZTAMBO/S^PROPEPORTAMLUTETI^EPARISIORUMVULGOPENFER NOMINATAM,
SEUPETIT-MONTROUGE.
/
1853
 ELENCHUS

AUCTORUM ET OPERUM QUI IN HOD TOBBO CXXXVIH CONTINEKTUR.

RICHERUS S. REMIGII MONACHUS.

Historiarum libri quatuor. Col. 17"

-
APPENDIX AD SMCULVU X.

Auctores anni incerti. 169

Opera ufctm&wM. 189
Monumenta diplomatica. 4-4-7
'
Monumenta liturgica. 855
Monumenta monastica. 134-5

Ex typis MIGNE,au Petit-Monlrouge.

 DOMINIDCCCCXCK.
ATSNO

S. REMIGII EXTRA -MUROS REMENSES MONACHUS.

M RICHERO ET EJUS CHRONIGO NOTITIA.

(Apud PeriZyMonumentaGermanicehist. Script. tom. III.)

Quod raro tanlum historiae cohimodo iieri solet, A ut inter. Galliaecivitatesab antiquO dara ei pnmatu
ut anliquorum rcgum casum novique hominum praesulisinsignis, ila Adalheronis -reginiine riobilk.
generis ortum vir' utrisquc neeessiludine quadam tata, eoque non ininus exemplis quam docfrinaf
«onjunelus et hislorise scribendaecapax stylo com- ariimis moribusqiie juvenum formandis valida. Ri-
niillat, ea uliimis Carolorum et Hugorii, regum ho- cherus-igitur bonitate et ingenio aniicitiamGerberti"
dieque in Gallia florenlium principi, claritas Ri- sibi comparavit.n viri, ut ejus verbis utar, niagn!
chero nalo concessa est. Hic, ut Ipso tradente irigenii ac miri eloquii, quo lola Gallia ac si iucerna
discimus, sancti Remigii bxtra muros Remeiises ardente vibrabunda reiulsit. t Qui cum inlimis
monaehus \l), patrem habuit Rodulfum, Ludovici Adalberoni arcbiepiscopo a consiliis esset,-- atque
Transmarini regis mililem"et consiliarium. Pater ilineribus, epislolis et magisterio .summis in Gallia,
< eonsilio commodus, facundia simul et audacia Germania et Italia. viris farriiliarilale jungeretur,
plurimus, unde et rex admoduiri ei consuescebal et oplimam juveni rerum sui temporis cogrioscenda-
apud eum saepissime coftsultabal, >inter alia quya rum et perspiciendarum facultalcm dedit. Medias'
palravil, anno 849 Lauduni capieridi ordinera in tamen inter lurbas, qu»3Carolorurn casuni et novi
consilio regis prop'osuit et ipse' dux feticiter exse- regni initia comitabantur, Rjcherits arli mcdic33se"
cutus est (2), alque an. 9SGGerbergaeregime iin - B addixit, quam.quo studio sit amplexus, ex plurimis
dex Montem Castriloci, Hannoniaa caput, noctu morborum descriptionibus operi" insenis'(6) colli-
'
expugiiavit, et Ragenerum qiii reginse injurias gitur. Anno 991 riiense Marlio ab amico Heribrando
,
irilulerat, uxore et liberis inde ablatis, ad salisfa- medicb, Carnoterisi clerico, liUeris et legato arces-
ciendum reginaecoegit (3). Tali patre edilum et Lo- situs, Carnotum adiit, nbi apud magnseliberalitalis
lliarib rege, qui ullimus Caroloruin dignilatena el scientiae virum Hippocralis aphorismos et librum
regiam inter bella civilia el cxterna haud infeliciler tle concordia Hippocratis, Galeni et Suriani studio-
sustinuit, adullum, Richerum studio regii generis sius evolvit; eujus itineris molestias Iibro iv, ca-
-
etpatriae amore ihgrasse et primam rerum publi- : pile BO.uxposuit. Paulo post cum, Arnulfo, Adal-
carum et artis mililaris noliliam doini consecuium beronis successore, deposito, Gerberius regum .Hu-
esse, haud est quod mireris. Ultimis Odekici ar- gonisetRotherti, discipuli sui, favore archiepisco-
chiepiscopi annis (4), vel quod polius -credam palum Remensem suscepisset, Richero historiaer'
Adalberone archiepiscopo, moriasterium sancli Re- • Gallorum conscribendae, auctor factus est. Quod
migii intravit, ubi sub Rpdulfi abbatis disciplina -ab- quide.m munus « ob sunimam qriam afferre vide-
egregio magislro Gerberlo lilteris inslructus, arii- G balur ntiiitatem et materias ubertatem ^ep animi
Ibus liberalibus sludiufri advertit, diversasque phi- nisu suscepit, qua jubentis mira beuivoienlia se
losophiae partes edoctus et ciassicis Romanorum perirahi » dicil (7), triennioque absolvit. Siquidem
scripforibus, philosophis, poetis, hislprieis, cosmo- . annis99S el 9961illeras ad.Gerbertum operi praa- ,
gfaphis imbutus, ut de monacho sperari poierat, flxas, librum i et libri n capila 1-78, quibus hislo- j
saiiclisPalribus etiam et canonibus ecclesiasiicis ria usque ad annum 948 perducitur, conscripsit, •'
legendis operam dedit (5). Eral lunc Remorum urbs rcliqua libri n capita, librurn m el iv historiam-

(I)Prologus operis cj lib.

' iv, 50. 46, sqq. auctOres classicos
*" a Gerberlo adhibitosre-
' .
(2) ii, 87-91. • CGIISGL •
(3) III, 6-10. - ,-,. (6) Exempli gralia i, 11, 13, 18, 49,;S6, 6S; n,"
.(4) Cerie haud ante arinuin 966;*nam Flodoar- 37,46, ,S9, 99, 103; m, 13, 96, 109; iv, 5, 24, 50
dnm non novisse videliir/Cf. Prologum. sqq., 94. '
' - . - •
(5)\, 3, Hieronymusct Sulpieius memorantur; m, (7) Prologus.
PATROL.CXXXVIII. 1
 II RICIIERDS S. REMIGHMONACHUS. 12
annoruni 948-995 complexos, annis 996-998 addi- JLligerelur (20), additisque suis omnia ita digessisse,
disse et lum quoque' lotum opus retraclasse ulti- uiplanenova probabilisque narralio evaderet; nec
mamque ei manum admovissevidetur (8). tantum indulgendum, sed gralulandumesl, quod pro
Consiliumet ralionem operis ipse praefalusita pro-, varia qua ex<;elluitdoctrinae copia, res a Flodoardo
ilit: t Bella a Gallis palraia variosque eorum lumul- interdum non nisi verbo altactas amplius exposuit,
tus ac diversas negoliorum raliones ad memoriam ita ul vel ea pars operis, quae ex uno Flodoardo,
reducere scriplo specialiter propositum est. Si qua fluxit, commentarii (21) perpetui a viro insigni
vero aliorum efferanlur, ob incidenles rationes quas scripli vices quodammodo expleat; ignosci potest,
vitari non potuerunt id evenisse puletur. J lnitium quod Flodoardum nonnunquam haud bene intel-
operis ab eo tempore sumpsil, quo Hincmarus An- lexit (22); at acri censura animadvertendum, quod
nalibus suis finem dederat<9). Et cum per centum nonnunquam a Flodoardo recedens, in bellorum
amplius annos librum deducendum proponeret, descriptione aut permagnos (23) aut multo majo-
Julii Cajsaris exemplo a divisione orbis el descri- res quam "Flodoardo tesle novimus (24) pugnalo-
ptione Galligepopulorumque eam incolentium exor- rum aut occisorum numeros refert, quod Gallis
sus (10), historiam Odonis et Caroli IV regum^ vicloriani immeritam (2S) attribuit, imo Flodoar-
usque ad an. 920 (11) ex fontibiis, si Flodoardi I$ dum undecim millia in parle Rolberli, in parte Ca-
Historiani Remensem excipias, unde pauca tantum roli seplem millia cenlum et duodeviginti caesos
mulualus,esI,-nobis inaccessis prpponil; historiam scripsisse dicit (26), ubi Flodoardi codiceset edi-
Caroli IV, Rolberti, Rodulfl , Ludovici et inilia tiones omnes (27) nonnisi haec verba : Multis ex
Lotharii inde ad an. 920 usque ad an. 965 ex FIo- ulraque parle cadentibus legunt. ,Quod ut veritali
doardi Annalihus (13) el fontibus nobis, ignolis aperte conlrarium nec ulla excusatione obvelandum,
epncinnavit (13), denique regna Lotharii (14), Lu- ita leve'tamen vitium videbilur, si alinm loeum
dovici V, Hugonis el Rolberli (15) ab an. 969 usque intuearis, quo se in licenliam viro candido, qualem
ad an. .993, historico nullo adjulus, adhibilis lamen historiarum scriptorem esse decet, plane indignam,
chartis nonn&ll.isarchivi sancli Remigii. (16) atque parlium studio et vanitate abripi passus est. Nam
Gerberli.(17) historia concilii Remensis et synodi cum operi ad flnem perducto seeundum manum
Mosoinensis,conseripsit. Quod quo concilio quave -admoverel, eam libri primi partem, quae de rebus
ffidefcceiit collalis cumhisloria fpnlibus ejus qui Caroli cum Belgis et duce eorum Giselberto agit,
hodieque, exslant, perspicielur. Igitur cumjiop -itaretraclare non erubuit, ul Belgicae loco Germa-
annales sed historiam Gallorum scribendam sibi ' niam et pro-Giselberlo Heinricum scriberet, quo
Flodoardi libro adhibilo, c non verba 1 scilicet Germaniam Carolo eo tempore
proposuisset, subjectam
eadem, sed alia pro aliis longe diverso orationis fuisse simularet; quod ab Ekkehardo Uraugiensi,
• schemate disposuit (18),,satisque lectori fleri arbi- qui nostrum evolverat," receplum , cum reliquis
iralus csl, si probabililer (19) alque dilucide bre- omnibus teslimoniis repugnaret, ad nostra usque
vilerque omnia digessisspt. J Cerle neminem lale- tempora scrupulum saltem' hisloricis injecit, nec
bit, nec reprehendipotesl, Richerum plurima a nisi authemico reperto explicari potuil. Talibus
Flodoardo prolata omisisse, reliqua soepeita dispo- Richerum patriaj ultra qtiam ferri potest sludiosum
suisse, ul ordo rerum gestarum mullo melius inlel- et vanae gloriae, quaevel in Napoleonis nuntiis (28)
(8) Haec inde efiicio, quod cum p.rior operis pars (20) Exempli gratia, n, 27, 45.
ntramenlo fusco,,reliqua inde a capile 79 libri n, (21) Exempli gratia, i, 64, commendalionis usus
nigriori, quo et cbrreciiones el additamenla prioris exponilur ; i, 60, 61, Cpnsecratio; i, 62. Lauduni
parlis, conscripla sint, eadero atramenti diversitas captio ; n, 45, Remorum'obsidio.
in notitiis hisloricis offenditur, quae ultimaecodicis (22).E'sempli gralia i, 50, ubi reversos e pugna
paginae a Richero illatae, praseipua annorum 99S et Norlmarinos insulanr ingressos esse scribil, cum
996 facla alramenlo fusco et vix legendo, quale in Flodoardus.id a Nortmannis Rodomensibus, factiim
priina parle operis occiirril, reliqua annorum 996- ) narrel; ibidem regem Roduifum insulam cxpu-
998 nigriori; quali reliqua operis el correcliones I gnasse dicil, quod, rege in pago Bellovacensi mo-
conscripta sunt, exhihent. •- rante, Heriberto comili debetur; n,-82, syno-
(9) Prologus. -dos S. Vincenlii Laudunensem et Trevirensem con-
(10) Lib. i,l-3. - fundit.
(li) i,4-19. (23) Exempli gratia, i; 62, 8000; i, 44, primo
(12) i.-19 usque in, 21. 5000 scripsit, lum 6000, dcinde 10000.
(15) Prologus. ". (21) i, 49, plusquam 800 Flodoardus, 960 Ri-
* ' (U) III, 22-109. clierus;i, 51, Flodoardus 1100, Richerus 8000;
(15) Liber iv. •• II, 85, occisi; plus quam 500 Richerus, quadrin-
(16) m,29, 50. genli Flod. Hist. Rem. quadraginta Flod. Anriales.
(17) iv, 73. (25) i, 49, victoria de Norlmannis reporlata ,
(IR)Prologus. —Exempli, gratia, i, 49, Flodoardi castrorum incensio, 3000 Norlmanni occisi Flo-
locum Wbrnarius comesibi, equo cui sedebat occiso, doardo reptignant.
capius el interemplus est, Richerus ila exprimil: (26) i, 46.
Wamerius comes ibi, equo occiso quo veclus fereba- (27) 'An. 923. Alleram Flodoardi editionem vel
lur, decemvulneribus perfossus inlerierit. i, 51', rex aliud fortasse ejus opus nobis" incognitum hic mi-
inter Inweros sauciatus, ubi Flodoardtis ' rex ibi vul- nime in calculumvenire posse, quae sequunlur de-
neratus scriljil. - monstrant.
(19) Vox ambigua ab ipso adhibila. (28) Bullelins.
 i% NOTITIA HISTORICAET BIBLIQGRAPHICA. < U
indignationem populorum incurrit, deditum experti, ii ad sanctum Basolum et Mosomensi scribendis cum
si totum opus caule legendum, nec ullo ejus Ioco Gerberlo in universum congruit, quaedam & Ger-
nisi fundamentis ejus bene perspectis utendum esse berto omissa (4i) profert, omnia tamen.ut operis
censemus, nihil ultra juslum el verum statuere inslitutum poscebat, bene concepta succincte exp_o-
videbimur. Et vebprimis libris praeter ea quaaFlo- suit. Acta ab utroque inserta paucissimis el nullius
doardi aucloritate niluntur plura noslro prOpria in- momenti vocibus discrepant, ubi cujusnam aucto-
ritas praevaleat haud liquet.'
J esse, quibus fldem proestare fas sit, ultro fateor.
Pertinere eo videntur hisloria Odonis regis, praeci- Opus igitur ad lancem appensum auctorem osten-
pue narralio de victoria apud MonlemPanchei (29), dit berievolum, gravem, sagacem, varia eruditionis
. licet nulla ejus in Annalibus Yedaslinis , Abbone specie instruclum , refum in causas inquirere soli-
vel Reginone mentio occurrat, in historia Caroli et tum, hbminum et rerum qui ad historiam sui tem-
Rodulflnotitiae de rebus Belgicis (30) ex antiquo poris facerent bene gnarum, quique Romanoruin
fonte derivatae, sed supra adulterationis notalae, exemplo historiam scribere didicisset. Prae aliis
narrationes de Haganone, de captione Caroli (51), de eliam suiaevi scriptoribus peritia artisbellicae(42) et
rehus Nortmannorum (32), el pauca alia (55), mul- locorum (45) quibus res gestae sunt insignis, iis de-
- ta (34) in historia LudovviciIV, cui et Richcri pa- I{ scribendis operam dedit. Errores nimio gloriae pa-
trem a consiliis fuisse diximus, et cujus extrema triae studio et vanilati tribuendi (4i). Ordo in uni-
ipse fortasse puer vidit. In hac igitur operis parte versum temporis decursum secutus, nonnunquam
ita procedendum est, ut, adhibito Flodoardo, pri- -studio rerum corineclendarum lurbalur. Oratip dilu-
mum quid ei debeatur aul nonnisi pro commentario cida, brevis, vigore et simplicitate placet.
ejus habendum sit inlelligatur, deinde reliquoruni. Richerus, opere usque ad mensem Junium anni
in fldem, aucloris vaniloquenliaa ac nimii patriae 995 perducto, scribendi flnem fecit, nolatis tamen
studii ralione habita, inquiratur. Qua via licet ' praecipuis annorum 996, 997 et 998 evenlibus , ita
eorum quoque, quaft ex foritibus nobis incognitis ut eum his quoque conscribendis animum adverlisse
fluxerunt, aucloritas aliquoties infringatur (35), ea pateat. Quo tempore Gerberto ad sedemRavenna-
tamen ad historiam saeculi decimi inlelligendam tem et anno sequenli ponliflcatus Romani ad api-
plurimum eonducere reperies. Altera operis pars, cerai promoto, an Richerus opus transmiserit, du-
libri III capita 22-110 et librum iv complexa, prae- bilari potest. Cerle autographus liber non ita com-
cipuam sibi laudem comparabit, quippe qua auclor paralus est, ut archiepiscopi suinmive porilificis ma-
suum tempus et res, quas ipse expertus fuerat aut idbus traditum facile existimem; descriptuhr aiitena
a-Gerberlo , operis scribendi suasore , didicerat, (l fuisse, ignor.amusr De Richero quoque aniplius nihi.
candide, perspicue et accurate conscripsit. Laudi constat, praeler quod, studio ejus librum legis Sa-
accedit, quod animum Carolorum sludiosum vel licae, qui hodie in bibliotlieca regia Parisiensi nu-
post exilium eorum servavit; nam licet Adalbero- mero 4789 insignitus exstat; bibliothecaesancti Re- .
nein et Gerberlum secutus, regum novorum aucto- migiiRemerisis illatum, inscriptio velus tradit (45).
ritatem agnosceret (56), et tyranni vocabulum, quo Historia aulographa saeculoxi bibliothecaemona-
atftea-rebelles et deserlores (57) Caroli et Ludovici sterii S. Michaelis Babenbergensis ab Heinrico II
nuncupare solilus fuerat (58), inde ab Hugonis co- imp. conditi inter primos ejus fortasse libros illala,
Tonatioriein'Carolum transferret (59), ejus tamen cum aliis libris Gerberto et Richero notis in cata-
caussejustitiam minime celavit (40), et Adalberonis logo Ruolgeri inlra annos 1112-1123 confecto re'-'
Laudunensis episcopi proditionem narratione ipsa -censetur (46), ubique annis 1098-1101ab Ekkehardo
quam acerrimefleri poterat rcprehendil. In conciliis Uraugiensi (47), et quadringenlis annis post a Tri-
m) i, 4-i5. (44) Alios eliam re haud bene perpensa commi-
(30)1, 20,25,24,54, 55-41. sit; exempli gralia i, 5, Carolum paire obeunte
(31)1,14-16,21,22. biennem, i, 12, anrio893 quindennem facil; m, 109,
(32) i, 28-53. 1} Lolharii annos non accurate computat.
. (53) Exempli gratia, i, 63. (45) Liber sancti Remigii studio... n... ris richer..
(54)Exempli gratia, n, 1-5, 16-20, 30-35, 51-59, (46) Schannat. Vindem. i, 52.
87-90, 93, 94; in principio Loiharii m, 6-10. (47) Cf. Arch. vn, 470,471. Ekkehardus, contra
(55)Exempligratia,.n,50 sqq. ad caedemWilhelmi morem suum in exscribendis aliis scriptoribus pro-
Nortmannorum ducis Ottoni Magno imputandam batum, Richeri textu satis hbere utilur, nec lanium
unius Richeri aucloritas nos sufficit. alia verba senteiHiasque,'sed bis,. in historia scilicet
(56)Rotbertum, Geibertidiscipulum,etiamnovisse Haganonis et Giselberti,'diversa'm plane narratio-*'
videtur; Iaudat eum iv, 15. nem, eo lamen animo -iisque yerbis- quaeB-ichero *
(57) i,-46. quam maxime conveniant, profert." Conjici igitur, '
(08) Exempli gratia n, 27. posset, eum aiia, operis editione usum fuisse; sed
(59) iv, 18. nullum alterius eodicis vesiigium exstat. Nam codi-
(40) iv, 59. cem nostruin jain' ante annum quidem 4611 in ec-
(41) Guidonis episcopi orationem iv, 65. clesia metropoiilana Babenbergensi asservatum, sae-'
"(42) Cf. descripLionespugnarum el machinarum culis anterioribus, et fortasse post -magnam illatn
bellicaram i, 8 sqq. n, 10, 55,' 45; m, 8,105-107; monasierii S. Michaelisdevastationem quae a. 1455
iv, 17,19,22. . conligil, eo translatum esse opoitet, quum in cata-
(45) Exempli gralia, m, 101. Virduni situs. logo bibliolhecae_isetropolitanaeanliquiori ad saecu-
 15 RICHERI S. REMIGIIMONACIli 46
themio (48) exscripta, tum in bibliotheeam capituli A cujus atramcnti pallor ab atramento niariori auclo-
translata, anno 1611 marginibus heu praecisismem- ris opus suum, recognoscentis valde distat, fol. 2,
branae illigata, et noslro demum soeculohibliolhecaa 5, 6, 7, 8, ubi eliam vocabulo Gisleberti, comitis
publicoeBambergensiillata est. Cujus thesauros «am Belgici, nomen Heinrici, ducis Saxoniae, suhstituii.
Boehmero nostro comite mense Auguslo anni 1835 In secundo quaternione fol. 9 et 10 multa immula-
perhislrarem, bblatus est nobis inter codices histo- vil, folia 10 el 11 eademque plurlmum correcta et
ricos liber magna sui parte lectu diflieilior, cujus in nigriori atramento scripla inseruit; in quarto qua-
fronte manu recenti inler alia legebatur: Rkherii ternione fol. 53 initiurri secundae paginae erasit,
MonachiSenensis ord. S. Benedictilibri IV Hisloriw. fol. 54-57 inseruit, fol. 58 pauca immutavit. In
(Achery Spicil. T. II, III, non convenit.) In primo sexlo demum quaternione foliis 49-50 «t scedula 51
quoque folio manu saeculixvi scriptum eral: Hisio- insertis, narralionem de ilinere suo Remis Carnc-
ria Richeri monachi. Primo intuitu velustate operis tum cl historiam synodi in monasterio S. Basoli
perspecla, mox primis eliam lineis haud sine ma- habitae, necrion scedula 55 inserta sex Iineas narra-
ximo gaudio scriptorem saeculidecimi hucusque in- tioni pugnae inter Conanum el Fulconem commissae
editum, et cujns tanlum nomen a Trilhemio prodi- addidit. Vere igilur, si ullius unquam auctoris, Ri-
tum fuisset, agnovi, quem ut describerem a V. Cl. I >cheri autographum nobis relictum esse, apparet.
. Jaeck, qui magno litlerarum commodo bibliolhecae Liber in paginoe 55' linea. oclava desinit; multo
dilissimaeproeesl-el summo in rem Germanicam fa- majore paginae parte una cum pagina 56 vacua re-
vorestudiis noslris suffragalur, facillime impetravi. licta, paginae 56' alia plane manu litterae Gerberti
Prodit igitur -jam liber, lenebris quibus per octin- inscriploesunt; pagina 57 vacat, pagina 57' Richeri
gentos amplius annos -legebalur evolulus, atque in- iterum mauu praecipua continuandaehisloriae capiia
ter historicorum medii aevi praecipuos locum suusa diver^o tempore inscripta praebet.
ipsesibi vindicalurus. Atque ut de codice-unde no- Jam superest ut de editionis consilio et ratione
bis provenit uberius dicam, ipsa littera,-cujus spe- paucis moneam. Opere quanta diligenlia fleri pbtuit
cimina adjicimus, prodenle, saiculo decimo exeunte, exscripto, textum, qualis ullimus auclori placuit,
annis scilicel 996-998 , scriptus fuit. Membrana exprimendum duxi, adjectis, quantum propter eva-
magna cx parle palimpsesla, forma pro diversis nidam scripturae faciem concessum erat, prima
qoaternionibus diversa, in universum tamen quae leclione, quam verae senlenliae sislendse saepepluri-
diciur in 4° longiori sive oclavo; quaterniones sex mum eflicacem superiora docuerunt. Capitum dis-
numeris signati, quorum primus constat foliis 1-8,- tinclionem ab auclore ipso profectam, sed nonnun- •
schedula [2b], quae Ant Phitonium ad ealarrmn m C1.quam praetermissam, ubicunque ex ipsius senienlia
fronle iriscribilur, inserta, secundus foliis 9, 12-16, necessaria -videbaiur, inslitui; inscripliones in mar-
msertislO et 11, terlius foliis 17-22, quartus foliis gine.positas retinui, numeros adjeci. Loca ohscura
23-28, 50, 52, inserlis 29 el 51, quinlus foliis 55, aut unius alteriusve litterae abscisione lacera conje-
58-44, insertis 54-57,. sextus fol*s 45, 46, 48, 52, clura probahili ductus explevi. Interpunclionem non-
54-57, mserlis 47, 49-51 et 55. Scriptura in prima nisi raro, cum sententiarum nexus id fieri apertis-
operis parle major, inde a folio nono decrescil, in sime poscerel, altigi. Qua quidem in re-Richeri et
nonmrllis paginis, praecipue p. 49 el 50, valde exi- Gerberti idem fere modus fuisse videlur, verborum
gua, in aliis hvjuria temporum tam pallida, ut haud distinctione vocis miodulalioni adaptala. Ultimo loeo
sine diflicultate legalur. Esl,'ut opus ipsum prodil, quoniam Richerus ex Gerberti historia conciliorum
aulographum Richeri, lotumque ejus manu non so- ad S. Basolum, Mosomensiset Cauceiensisplurimuni
lum finilum sed et recognitum. Quod quidem palet illuslratur, opuscula isla ope codicum saeculix ex-.
ex multis cum vocabulis lum sententiis, eodem eunlis et xi, scilicet.
atramento, quo scribi cceperanl, deletis alque aliis 1) Lugdunensis inter Vossianos in 4»,n. 54, olim
vocibus et sententiis eadem scribendi serie substi- libri Miciacensis monaslerii, unde concilium Re-
tulis. Cujus rei exempla cum lextus infra edendus •"' mense una cum litleris Gerberti ad Widerodum epi-
proebeat, hic tantum advertendum erit, auclorerii scopum Argenlinensem el ad Siguinum archiepisco-
in fecognoscendo eliam opere eomplura majoris pum el Hugonis regis ad Johannem papam Franco-.
momenli immutasse,' ila ut vbcabula,. sentenlias, furli anno 1600 in 8T0 prodiil, a Boehmero nostro
imo et paginas eraderel, eisque alia 'suhstitueret. mecum exscripti, et
Quod praecipue locum habuit in qualernione primo, 2) Guelferbytani inlerHelmstadienses n. 52 in fol.
''Ium XIIvel XIIIperlinente, quem Cl. Jaeck in Okenii Caroli caplionem et Gerberli disputalionem cum
Isido a. 1829 p. 1237 el 1258 evulgavit, nulla Ri- Othrico aut a nostro aut ab alio scriptore qui no-
cberi menlio facta sit. Trithcmius codicem noslrum slrum exscripseral accepit;. econtra Hugo Floria-
et Ekkeharduni ante oculos habuit; nec vereor ne censis nostrum minime novit, et Gesta pontiflcum
quisfabulam de maleflca elRanlheiexequa, Hagano- Remensiumab eo memorata historiam Amulfi et
nis apud eum hisloriae insertain, Richero hau- Gerberti mullo diversam ab ea quaehic legitur cxhi-
slam fuisse opinetur, cujus a scribendi ratibne oeque buerunt.
ac animo, superstilionibus minime obnoxio, abhor- (48) ln Chron. Hirsaugiensi et libro de Origine-
ret. Talia Flodoardo eonvenire possent. Hugo eliam Francorum ap. Scliardium.
Flaviniacensisjn Chronico apud Labbeum 1, p. 157,
17 HISTORIARUMIJBRI QUATUOR.— LIB. I. 18
olimS. RemigiiRfimensis(49),uiideYiliosaFlaciiedi- A saeculix illustrandaeaptissima, a summis viris pro-
lio concilii ad.S.Basolum fluxit, a D. Wailzio cum feeta, et codicum oplimorum auctorilate aut inte-
editis iterurn collati, appendicisloco referenda siatui, gritati restituta aut prima vice luci data, ineditos
adjectis ex codice Guelferbytano fol. 169,170 lilteris Richeri libros baud incommode comitalum iri, per-
Gregorii V papae ad Willegisum arcbiepiscopum, suasum habeo. (Litteras Gregorii V et conciliumMo-
quibus eum de decretis synodi Papiensis circa Ar- sonense, de quibus hic Pertzius, habes infra in Gre-
nulfum cerliorem facit; quoe documenta historiae cjorio V et Gerberto..EDITORPATROLOGLE.)
(49) Marlol in Hist. melropolis Remensis II, 45, caeBarberinaecujus in Annalibus noslris mentionem
aulographumpenessehaberi scribit, muiilum tamen, feci, chartaceus,. ex Chesnii..codice minori descri-
in quo scilicet capp. 25 40 deessenl; unde pauca ptus est..
tantum Iranscripsit p. 43, 48. — Co;!exbibliothe-

RICHERI fflSTORIARUM

LIBRI Q.UATUOR.

PROLOGUS AUCTORIS.
Dominoacbeatissimo P.alri,. Gerberto Remorum B tempore auctorum prudens lector reges oequivocos
archiepiscopo, Richerus monacbus.. pernotabit. Quoruni temporibus bella a Gallis soepe-
Gallorum congressibus in volumine regerendis, numero palrala, variosque eorum lumultus, ac
imperii tui, paler. sanctissime Gerberte ', aucloritas diversasnegoliorum rationes, admemoriam reducere
•seminariumdedit. Quam, quia summam utilitatem scripto specialiler.proposilum est- Si qua vero alio-
affert et rerum maleria sese mulliplex a proebet,_eo. rum efferanlur,. ob "inoidentes rationes quoe vilari"
animi nisu complector, qua jubentis mira benivo- non potuerunt, jd evenisse putetur. Sed 8 si ignotae
Jentia pertrahor. Cujus rei inilium a vicino rlucen- anliquitatis ignorantiaearguar,-ex quodam Flodoardi
dum existimavi 3, cum 4 res multo ante gestas, di- presbyteri Remensis libello, me aliqua sumpsisse non
vaememoriaeBHincmarus anle te in ponliflcalu-oc- abnuo, al non verba quidem eadeni, sed alia pro
tavus 6, suis annalibus . copiosissime annexuit. aliis longe diverso-oraiionisVscemate disposuisse,
Tantoque superiora lector ea inveniet, quanto a res ipsa evidentissimedemoristrat. Salisque lectori
nosiri opusculi exordio, per ejus regesla sese altol- fleri arbitror, si probabiJiter atque dilucide brevi-
let. Et hocinquam, ne Karolorum aliorumque fre- terque omnia digesserim.In dicendo enim.recusans
quens in utroque ^opere repetilio, operis utriusque effluere, plurima succincle - expediam. Ac totius
ordinem turbet. Ubienim rerum ordo non advertilur, C exordium narralionis aggrediar, breviler facta orbis
tanto nitentem error confundit, quanto a serie or- divisione, Galliaque in parles-distributa, eo quod
dinis errantem seducil. Unde cum hic alque.iliic ejus populorum mores et aclus describere proposi-
sepe Karoli, sepe Ludovici nolae offeruntur, pro tum sit.

LIBER PRIMUS

1. Divisioorbis. — Orbisilaque plaga, quaemorla- Oceano disterminata, interius a Ripheis montibus

libtis sese commodam praebet, a cosmographis (50) usque ad terrae umbilicuin, Tllanai, Meothide, Me-
trifariam dividi perhibetur, in Asiamvidelicet, Afri- diterraneoque ab Europa dislinguitur.- Ab umbilico
cam, et Europam. Quarumprior, a septemtrione per vero usque in austrum, Nilo fluvio ab Africa esl sc-
orienlis regionem usque in austrum , extrinsecus clusa. Africam vero et Europam, exterius quidem ah
VARLE LECTIONES.
'G.codex. "xevanuit. s ducere volui ab aublore mutatum, ut supra. * m evanuil. e d. m. codex.
prtma manu Hmcmarus ante te septimus Remorum metropolilanus. * per 1. 8 Sed usque digesserim
manut. scihcet comgentts. « ordinationis corr. orationis.
KOM;.
(50) Cf. Orosii 1.1, c. 2. .
19 RICHERI S. REMIGHMONACHI 20
austro in septemlrfonemOceanocircumdalas, Medi- A lant.) Sola inquit : Gaitia monslra non liabuit, sed
terraneum inlerjectum .10discriminat. Ab Asia vero viris prudentibus et eloquenlissimissemper claruit.
interius earum alteram Nilus, alteram vero Mediter- Praeler haec quoque Belgaerebus disponendis insi-
raneum, Thanaisque-acMeotis,ut dictum est, sejun- gniores, robore alque audatia non impares. Maxima
gunl. Quarum singulaecum proprias habeant distri- quaequemagis ingenio quam viribus appeiunt. El si
butiones, Europoetamen partem unam quae Gallia a ingenio in appetendis cassanlur, viribus audacter
candore (51) vocalur, eo quod candidioris speciei uluntur. Cibi eliam potusque adeo parci. Celtaevero
insigne ejus oriundi praeferant, in suas diducere ac Aquitani, consilio simul et audalia piurimi, re-
partes ratum duxi: bus seditiosis*commodi.Cellaetamen magis providi,
2. Istius Gailimper parles dislrlbulio. — Gallia " Aquilani vero proecipilesagunlur, plurimumque in
ergo el ipsa in tria distincla est, in Belgicam,Celli- ciborum rapiuntur appetitum. Qtiod-sic esl eis in-
cam, Aquilanicani. Quarum prior Belgica, a Rheno, natum, ut praeter naturam non appetaut. Hinc et
qui .Germaniamab Oceano determinat, auae mulla- Sulpicius (Dialog. i', 4) : Edacitas, inquit, in Grcccis
rum gentium ferax, a germinando nomen accepil, gula esl, in Gallis natura. Hos^mnes populos elsi1C
exporrigilur usque in fluvium Matronam. Ab utro- natura feroces, ab antiquo fere per omnia " pro-
que vero latere, hinc quidem Alpibus Penninis, indeB spere egisse et cum pagani 18 essenl historiaetra-
vero mari vallalur, cttjus circumfusioneinsula Brit- dunt 19.Post vero a saucto Remigio 20 baplizati,
lannica efflcitur.Celticaatitem 12aMalrona perlon- adptime 21clara semper et illustri 22victoria emi-
gum in Garunnam distenditur; cujus latera, oceani cuisse 2Sferunlur. Quorum quoque primus rex chri-
Brittannici, el insulae Brittannicae limites habent. stianus, Clodoveusfuisse tradilur. A quo per succe-
Quicquidvero a Garunna distenditur " in Pireneum, dentia tempora imperaloribus egregiis res publica
Aquitaniea appellatur, hinc Jt, Rhodano Ararique gubernala fuisse dinoscitur, usque ad Karohim, a
atque inde Medilerraneo conlimitans. Constat ita- quo historiae sumemus initium.
que, totius Galliaespalium ab orienle quidemRheno, 4. Quod ob infaniiam el principum dissidentiam
ab occidentePjreneo ls, el a septenlrione mari Brit- pyraiaiGallias u irruperint. — Hic patrem habuit2C
lannico, ab auslro vero Medilerfarieocingi. Karlomannumregem (52), avum vero paternum Lu-
5. Mores Gallorum. — Omnium ergo Galliarum dovicum cognomenloBalbum, abavum aulem Karo-
populi innata audalia plurimum efferunlur, calum- lum Calvum, Germanorum atque Gallorum impera-
niarum impatientes. Si incitantui, cedihus exultant, torem egregium. Biennis adhuc palrem amisit;
efferatique inclemenlius adoriuntur. Semel persua- malre 20vix per quadriennium superstite. Ob eujus
sum ac rationibus approbatum, vix refellere con- C infantiam cum regnorum principes nimia rerum cu-
suerunl. Unde tel Hieronimus (ep. 60, adv. Vigi- pidine sese proeirecontenderent, quisque ut polerat
VARI/E LECTIONES.
10 interjeclus cod. " cap. 2. 3. Ekkeliardusin hisloria Pippini et Karolomanni majorum domusre-
giw exscripsit. ls autem hinc malrona inde garunna abluitur prior leclio. 13 d. in hiberumiSqui hiberiao
nomen in oceanumdeleta. l4h. provinciaelugdunensi atque inde i. hybero 1.
10vox abscisa. indidil,
regioni ,T p. o.usque
abscisa; locum 22
Ekkehardo adhibito reslilui. 18uin pa abscisa. 10 ae tra abscisa
'" A s. R. abscisa. 21adpricisciswju. a semper, lustri abscisa. s3 emicu abscisum. 2* alli ex conject.
sapplevi. 20 habuit ludovicum regem c. b, auiimvero 1. 26 m. paulo ante amissa 1.
NOTJS.
(51) Scilicel a ycrla, lac. sum conjici potest. Cum potestas quorundam tunc
(52) Imo Ludovicum Balbum, quo defuncto nalus fulgida dominahatur, peccatis aulem promerenlibus
—«-
est. Hoc potissimum loco"noliliam sistere placuit perpeti flne (b) deflciensila evanuit, ut nec quidem
ad bellum anno 880 a Ludovicojuniore conlra Lu- digne memoriaerelineatur. *
dovicum et Carlomannuin, Ludovici Balbi filios , Aliler.
geslum referendam, quam Boehmeruus nosler ex D
codice. regio Monacensi inter Augustanos n. 151 « Cum se Ludovicus prosperari estimaret, et in
mbr. ssec. ix in 4° canones et decretales exhibente regno occidenlali, quod tunc inordinaie occupave-
descripsit. Habetur ibi fol. 74 ultimo : ral, in quo ejus invasione sacrilegia, homicidia,
« Cum essemus juxta fltiviumAisna-in villa Ri- stupra, incendia, caeteraqueinaudita seelera perpe-
test (a) vni Kal. Febr. in vigilia sancli Precjeelimar- trata fuerant , el his vanissimis prosperitatibus
thyris posl horam diei nonam, subito miraemagni- animo exlolleretur, induslria principum , qui re-
ludinis et splendoris sidus emicuit. Quod denique gnum illud tunc gubernabant, extra flnes eorum
slellaemodulumsupereminens excessit, el solis men- reductus esl, atque in eadem reversione annnisa
suram non implevit. Unde noliisillud cernentibus spe invasi.regni (880), obvios habuit Norlmannos,
visum est inlerdum flammanlibus radiis ultra mo- cum quibus bello commisso, carum perdidit fi»
dum exerescere , interdum.nimio pallorc deficere; •lium(c) tantaque afflictionein redeundo atlritus est,
sicque variando incredibili velocilate ad occasum ut ipse et siii vix ad propria remearent; ac deinde
tetendit, ac novissime, prius quam se inter mon- in regno suo obslacula grassabantur multiplicia, at-
tium ingereret abdita, obslaeulumque sui occasus que inenarrabilibus calamitalibus undique vallatus,
iioslris obtutibus auferret, penitus evanuit. Nec Nortmannorumque infestatione inquielatus ,- febre
etenim ab re hoc stellaesignum hujuscemodi osten- cbrripitur, ultimum emittens spiritum (882). t
(o) hodieTXhelel. (c)Hogonem.
\(b) e haudlcgiiur.
 24 HISTORIARUMLIBRI QUATUOR.- LIB. I. 22
rem dilalabat. Nemoregis provectum27,nemo regni A quo convenlu , sapienlium usi consilio , fidemque
tulelam quaerebat.Aliena adquirere summum cuique - pacli,, in concordiammaximam rediere; contumelias
erat; nec rem suam provehere videbatur, qui alieni a barbaris injeclas ultum ire parali. Et quia Karolus
aliquid non addebat. Unde et omniumconcordia, in vix adhuc triennis erat (55), de rege creando deli-
summam discordiam relapsa est. Hinc direptiones , berant; noii ut deserlores, sed ut in adversarios
hinc incendia, liincrerum pervasiones exarsere. Quae indignanles.
cum immanissime agitarentur, piratse qui Riiodo- 5. Regisgenusatque forlunats.—Anno2Bilaquein-
mensem provinliam iijcolchant, quae esl Celticae carnalionisdominicae30888 (Febr.) [xviKal. 31]Mart.
Galliaepars, ad rerum immanitalem incitantur. H;cc (56) uuinta feria communi "decrelo, Odonemvirum
32(57)
gens ab insulis oceani septentrionalis remoiioribus mililarem ac slrenuum in basilica sancli
diu anle exierat. Et per maria errando classe de- regem creant. Hic patrem habuit ex equeslri oi>
vecta , siimmam hanc Galliartim partem altigerat. dine Rbtberlum; avum vero paternum, Wiliehir
Saepe quoque eam armis impetivit, saepe etiam a num advenam Gcrmanum. Creatusque,rex , strenue
teme principibus devicla occubuit. Quod curn mul- alque ulililer omniagessit, praeterquodin jnilitari tu-
tolies inter sese moverent, visum.fuilCailiaeprima- mullu, raram componendililes potestalem habuit 33:
tibuSj ut dono regum haecprovincia ei conferrelur; B Nam pyralas signis collatis intra Neuslriam seplies
ila tamen, ut, idololatria penitus relicla, christianae fudit, ac in fugamnovies compulil3t. Atque hoc fere-
religioni se fideliter manciparet, necnon -et regibus per quinquennium 889 36.^Quibhsrepulsis , .fames
Galiiarum lerra marique fldeliter militaret. Hujus valida subsecuta est, cum triennio terra inculta re-
provincioemelropolis. Rhodonium esse dinoscilur, manserit. jam enim mensura frumenti quoesedecies
sex lantum urbibus, Bajocis videlicet, Abrincanlo , ducla modium efficit, decem dragmis veniebat. Gal-
Ebrocis, Sagio , Conslanlfce, Liscio (53), vim suae liriatius quoque quatuor dragmis. Ovis vero tribus-
dominationis intendens. Hanc itaque ex aniiquoa unciis; atqtte vacca, jaho (58) lollebalur- Vir.iniilla
piratis possessariiesse manifcstum esl. Sed patcrria coemptio efat, cum yinelis ubique su.ccisis,vix ejiis
lunc sevitia ducti, in principes dissidentes moliri aliquid habebalur. Rex interea perloca 36quaepiralis
conantur. Unde et lalrociniis ac discursionibusBrit- irruentibus aditum proebebant, muriitionesexstruit,.
tanniam minorem , quae.est Galliaeconligua atque acln eis militum copias ponit.Ipseeum exercitu in
miiilans, infestare aggrediuntur. Reique occasionem Aquilanioepartes secedens, non ante se rediturum
nacti, fldem penitus aDriimpunt, ulteriusque proce- proponens, quamsupradicta modii fruihentarii meri-
dunt in Galliam. Ac circumquaque palantes , longe sura , duabus dragmis veniret, gallinalius vero de-
lateque.diffundunlur; feminarum, puerorum , pecu- " nario, atque ovis duabus itidern dragmis, vacca vero
dum, eelerarurhque rerum non modicam praedam tribus unciis venumdaretur.
abducenles.Recipiuntur vero eum his omnibussecus 6. (890.)Pyratw Britlaniam impeluntac devaslani-:
Sequanam loco qui Givoldi fossa (54) niineupatur. — lnlerea rege apud urbem Anitium (S9)rem publi-
Ac idem sepiusaggressi, GalJiseCelticaepaftem, quae camprocuranle, pyrataeafinibusNeuslriaepulsi, eum
SequanaeLigefique fluviisinterjacet, quaeet Neustria ad inleriora Aquitariiaeconcessisse37.dinoscunt. Con-
nuncupaltir, totam perie insectati sunt. Hisqueanimo fluunl itaque ac classem paranl, atque Brittanniam
irierat, interiores Galliarum,partes irrumpere , ea- repentini irrumpunt. Brittanni repentino harbaro-
rumque gentes aul a flnibuspellere, aut gravissimis rum impetu lerriti, socvienlibuscaeduiit. Cuique
substituere trihutis. ld eliam ante fieri:, quam in vilam tanlum salvare satis fuit. Rerum suarum.
consensum principes revocarentiir", accelerabant. ereplionem nemo quaerebait. De vila solummodo
Hujusmodi dissidentia , pecunias Galliarum sese agitabant. Unde et suis fere omnibus derelictis,
asportaturos, certissime rati. Quorum impelus, - pyralee passim rapiuntur. Quoequecommoda aspor-
Catillo principe ferebatur. Principes tanta barbaro- tant, ac cum multa rerum proeda nullo renitenle
rum ignominia confecli, de pace habenda per lega- redeunt. Tam felici ergo successuelati, per exlerio-
tos inier jsese admodum quaerunt. Nec diu mofati, res Britlanniaelines secus Andegavum Aquilaniani
jure obsidum, in unum consulturi conveniunt.-In irrumpunt, mullaquedepopulationelerram deyastaiii
VARI^; LECTIONES.
27 ss a deleium. 2Sqbschum. 20 abscisum. 31abscisa. - 32vo'i, omissa est. 33h. eo
cqmmoda 1.
quodmilites mediocrfinterdum subdi cbntempnerentdeleta. 3f c. immoet a finibus galliarum penitus
eliminavit delela. 36 Ann. Fuldenses. 361.maritima deleium. 37secessisse1.
NOTJE.
(55) Hodie Bayeux, Avranches-, Evreux,. Seez fecit, quod Wido statim post Odonisefectionem m
(prope Alencon),Coulances,Lisieux. Italiam profectus, ibi ante diem 21'FebruarIi electus
(54) Cf. Prudentii Annalesan. 856. est.
(55) Carolusmense Seplembri an. 879 natus erat, (57) Odo secundum Ann. Vedasl. in palatio Com-
el infra cap. 12 anno 893 quindennis dicitnr. pendiensi, igitur in capella B. MariaeV. coronalus
(56).Gum hic nonnisl xvi Kal. aut ix Kal.-ml n est.
Kal. aut ir/rf. aut Non. Marlii in calculum veniant, (58) Jabus est deunx.
ul prius eorum i. e. diem 15 Februarii eliqerem , (59) Le Puy, prope fontes Ligeris.'
23 RICHERIS. REMIGHMONACHI $i~
Abducunt viros ac mulieres puerosque. QuorumA propinquarent, armorum Iuce ab observatoribusco-
proyectiores in utroque sexu oblruncant. Pueros gniti sunl. Factoque signo exercitus inunum redit.
servituti maneipant, feminas vero quae formosae Rex multo plures advenire arbitratus, suos hortatur
videbantur proslituunt. slipatores, ut priores ammos resumant, immo et
7. (892.) Odo rexSBcontra pyratasss exercilum*6 non amittant; decus pro patria mori, egregiumque
parat. — Sed nonnulli vario eventu elapsi, profu- pro christianorum defensionecorpora morti dare,
gio salvalisunt. A quibus dum exagitarentur, mox multis sermonibusasserens. Exercitus itaque den-
4)doniregirelatafuere.Quirerummagnitudinemolus, salus, licet anterioris belli vulneribusaeger, lamen
quotquotex Aquilaniapoluil,edicto regio congregari ohvenirenon distulit.
praecepit milites peditesque. Ex Provintia quoque, 9. Ingo exmediocribuscum w regissigno^bellutn
quaeRhodanoet Alpibus marique.ac Gothorumfini- ingreditur 40..— El cum . agitarelur qiiis regium
btiscircumquaqueambitur, Arelatensesae Aurasica- signumefferret, eo quod in' lanta nobilium manu
nos (60) habtiit.Sed et ex Golhia, Tholosanosatque nullussinevulnerevidebatur, idque omnese-vitarent,
Nemausinos.Quibus tolleclis, exercitus regius, in e medio omnium Ingo prosilit, ac mililalum sese.
decem.milibus equitum,peditum vero sex milibus offerens,imperlerritus dixit: « Ego ex mediocribus
erat. Procedit itaque secus Briddam (61), sancti B.regis agaso (63), si majorum honorinon derogalur,
Juliam marlins caslrum, ller agens. Sanctumque signum.regiumper hoslium acies efferam.Nec for-.
rcgiis d.onis veneralug, Arvernicum pagum ingre- tunam belli ambigtiam expavesco, cum semel me
ditur. Huc jamhostes adyenerant, ac castrum quqd moriturum cognosco.t Ad haee Odorex: « Noslro
Mons Panchei (C2)„dicitur, vchementi hostililaie inquit dono, ac principum voluntate signifer esto. i
prem.ebant.Rex principibusFrancorum aiqueAqui- Ille signumexcipiens, agmine densalo circumseptus
lanorum slipatus, licel ancipiti deliberalione,tamen incedebal.Faclusque cunei militaris acumen,hosles
belli disposilionemapud eos pertraclabat, illos ad vibrabundus ingreditur. Precipilanlur barbari; vi-
pugnam horlans, ac corum magnanimitalem ex . resque amitlunl. At regius exercilus rediens.,iterum
na.lu.raplurimum atlollens. Aliis qupque gentihus irrumpitslernitque. Terlioque adortus fere omnes
cos es.sepotiores,tam vitlbus quain audalia et armis, opprimit. Ex quorum tumultu cum aer densalus,
memprabat. Eorum quoque majores, pene tolum multo pulvere pinguescerel.,Catillus 41cum paucis
orbem debellasse, ipsuriique caput orbis Romam per cajiginemfuga sese surripuil, alque in dumetis
immaniter allrivisse. Unde et oporlere, palernam sese abdidit. Qui cum lateret, a vicloribus passiin
aniniosilalem in filiis renovandara asserebat 39, ut palantibus repertus atque captus est, suisque qui
42
patrum magnanimitas filiorum virlule commenda-Q secumlaluerant gladio transDxis,post spolia di-
retur. repta Odoni regi oblalus est.
8. Impetus Odonisregis in pyralas, belliquequali- 10. Tiranni " baptismusett 3 interfectio43.— Uli-
litas. — Quibus diclis cum persuasisse.t,utpote vir Iiter ergo patra.ta victqria, rex lirannum caplum
audax ac violenlus,cum sexdecim milibus"signis secum Lemovicas ducit. Ibique ei yilae.ac.mortis
illalis barbaros aggreditur. Sed pedilum copias optionem dedil, si baptizaretur, vi.tam,sin minus,
mortem promittcns. Tirannus mox ahsque contra-
proemitlit,alque ex eis primum impelum infer.t.
cum fortunam op- dictione baplizari petil. Sed dubium an fid.eiquic-
Ipse equitalu succedens, pedilum habuerit. Quia ergo Pentecostes instabat
periebattir. Necminttsel barbari acies ordinaverant, quam ac episcoporum conventus
ac.indivisiadversarios excipere cogitabant.At regii soilempnitas(Jun. 11),
ab episcopis ei triduanum indicitur je-
pedites hoslibus direcli, primo certamine sagiltas regi aderat, Die yero constiluta cum iji basilica sancti
jaculaniur; densalique, lanceis ohversis, in illos juiilum.
officia
feruntur. Exceptiveroa barbaris, plurimi dilabunlur, Marcialismarliris, post episcoporumperacladescen-
in sacrum fontem ab ipso rege excipiendus
nori lamen pfaeter adversariorum ruinam. Nain et trina immersione in nomine Palris
forum alii nraecinitati, alii vero quamplures sau- derel, jamque
„;„,: c,,„, \»M, ^u^ .TOm *t ,™i,,s ennitatus D el Filii et Spmtus sancUbaplizatus esset, Iugoante
signifer, gladio educlo lcelaliter eum transyerberat,
succedit; ac acies hostium,.copiispeditum divisas,
sacralum" vulneris,effusione immaniler
multo nisu irrumpit. Slernilque ut ferlur tredecim ac fontem
cruental. Rex tanlum facinus indignans, principi-
milia, paucis fuga salvatis. Et cum jam polirelur homicidam rapi ac trucidari jubet.
victoria spoliisquediripiendis.ins.tarel, barbarorum bus frementibus
insidiose in abditis latuerant, llle gladio. projeclo fugiens, sancti Marcialisaram
quatuor nrilia, quae ab ac
ex obliquoviarum irruere. Qui cum gradivo incessu complexusest; indulgenliam rege primalibus
V-ARIiELECTIONES.
3«x, pyra, rcilum-fl&sc?s«.30 memorabal 1. 10.ihus eum, no, gre abscisa. « rex barbarorum corr. caf .
liilus. w m, la, l abscisa. 43j, et, o abscisa.
NOTJE.
,„„. rIncolas . cums. . Orange.
n . „„ (62)Monlpensier,e sinistra Elaveris prope Aigue-
60) pngi capul «er$e
' intn CiermonK
(bljBnoMrfc.quamLlaveralluit. ^ Marescalcus.
 25 HISTORIARUMLIBRI QUATUOR.— LIB. I. '
25
postulans, atque loquendi Iocum mullis clamoribus A sit, Gerlonemfilium parvum superstitem relinquens.
petens. Et jussu regio, de commissofacinore respon- Qui ab rege tutori commissus, patrimonium cum
surus sistitur. Orsusque sic ait: malre possedil.
11. Oralio Ingonis pro se apud regemet principes 12. Promolio " Karoti in regem44.-r- Inlerea rex
suasorie habita.— « Deum volunlatis meae conscium a Leniovica urbe dimolus, Echolisinam (65) petit,
lestor, nibil mihi fuisse carius vestra salute. Vester ac ibi quaeque gerenda disponit. Nec multo post
amor ad hoc me impulil. Qb vestram sa.lutem in pelens Petragoram, nobilium causas quaelitibus agi-
has me mis,eriaspraecipilavi.Pro omnium vita, lan- tabantur ibi aequissime orduial, plurimum 4C de
tum periculum subire non expavi. Grande quidem communibusomnium causis apud optimates pertra-
esl geslum negotium, sed major est negolii ulilitas. ctans. Quihus cum forei admodum inlenius,.ibique
Regiam majesiaiem me Iaesissequidem non abnuo, per aliquot tempora sese moraturum proporieret,
sed mulla commoda in facinore comparala assero. Fulco Remorum archiepiscopus, de Karoli, promo-
Consideretur auctoris animus, animadve.rlalureliam tione in regnum apud Belgas tractabal (895). Vide-
futura facinoris utilitas. Tirannum captum rrietus balur etenim tunc, quod praesens oporlunitas huic
causabaplismumpeliisseadverii, eumque postquam rei aliquam commoditatem pararet. Idque plurimum
dimitterelur, pluribus injuriis vicem redditurum, JJ persuadebat Neuslriorum absenlia 46. Etenim cum
suorumque stragem gravissime ullurum. In quem, rege in partihus Aquitaniaetunc detinebanlur. Sua?
quia ftiluraecladis causa visus esl, ferrum converli. debant quoque multiplices adolescentisquaerimoniae.
Haecesl mei facinoris causa. Hajc me ad scelus im- Jam enim quindennis, de regi amissione apud amicos
pulit. Hoc ob regis suorumque salulem peregi.El et domesticosgravissimeconquerebatur;. regnumque
utinam morte mea, patriaa libertas, rerumque tran- paternum repetere multo conalu moliebatur. Ei
quillitas consequanlur! Sed si occidor, ob regis pri-, ergo omnes Bclgicaeprincipes, et aliquot Celticae
malumque saluteii occisus videbor. Cogilel jam summopere favebanl. Horum quoque consensus,
quisque, an pro hujusmodi mercede ei mililandum sub Remensi metropolitano, sacramenti jure firma-
sil; el an pro flde servata, tali habendus sit retribu- tur. Ac tempore statuto conveniunt, ex Belgica (66)
- liono. Ecce
capilis et pectoris laterisque recenlia quidem Coloniensis, Trevericus, atque Maguntinus
vulnera! Palenl praecedenliumtemporum cicatrices, metropolitani, cu-msuis dicecesaneisepiscopis,aut
dispersique per reliqua corporis membra livores. eorumprobahilibus Iegalis. ExCellicavero Remorum
Quorum assiduis doloribus confectus, nihil post tot praedictusmelropblitanus, cumaliquotsuis dioecesa-
mala, nisi mortem, malorum finem exspeeto. i Qua . neis, Laudunensi videlicet, Catalaunico atque Mori-
. conqueslione alios ad benivolenliam traxit, alios i nensi. Anrio47aulem incarnationis doininicoe47895
vero ad lacrimas impulit. Unde el mililes pro eo 5 Kal. 4S Februar., die dominica (Jan. 28), collecti
agentes, regem demulcent, et ad pielalis clemen- Remis in basilica sancti Remigii Karolum quinden-
liam suadent; niliil regi prodesse asserenles, si nemregem creanl; ae in urbe purpuralum, more
suorum quispiam intereat; immo in iiranni occi- Tegio edicta dare conslituunt. Et exCeltica quidem,
sione gaudendum, vel quia vitoedatus sit si fidelis paucissimi ejus partes sequebanlur. Ex Belgicavero,
decessit, vel quia ejus insidioepenitus defecerint si ei omnes addicli suut. Ab illis enim devolissime
in dolo baptismum susceperit. Quibus rex animum exceplus, per omnes 40eorum rirbes et oppida 60hu-
temperans, tumulalo barbaro, lngonem in gratia manissime dednctus est.
resumit. Et insuper castrum quod Blesum (64) dU 15. Odoniscl redilus ab Aquilania6i ejusque obilus.
citur ei liberaliter accomniodat, eo quod'is qui caslri — Quod factuni Odo rex comperiens, ab Aquilania
custodiam agebat, in bello pyralico occisus csset. redit. Urbemque Turonicam pelens, sanctuni Mar-
Ejus quoque uxorem derelictara, dono regio in ma- tinum donis regalibus honorat. Sicque Parisii re-
trimonio Ingo sibi accopulat. Regis exinde ac prin- ceplus, sanctos martires Dionisium, Rusticum et
cipum gratia admodum usus, prospere ac feliciter Elctitherium magniflcedonat. TandemfluvioMatrona
pmnia gerebat. Verum id in brevi. Nam vulnerum D remenso, Belgicam ingreditur. Ac oppido receptus,
sanies male a cirurgis ampulata, cum sub recutita quod dicitur Fara, pree nimia anxielate insomniela-
superficie, tumorem intrinsecus opcraretur, nimio lem pali coepit.' Quae cum nimium succresceret,
humoris reumatismo, plus biennio vexatus, in le- nientis alienationem operabatur. Superantibusque
clum decidil. .Unde et intercluso reumale, penitus humoribus, anno regni sui decimo, ut quidam fe-
inlumuii. Sicque loto erisipilalo corpore, vitam ami- runt mania, alii frenesi, finem vitae accepit (898,
VARI^E LECTIONES. '.
44 lio, em abscisa. 4E PI. de privaiis, multumque de comm. L, linea subducla de p. m. delela sunt.
46 abseniia. qul Sequanas Ligerique fluviisinterjacent deleta. " An, domini abscisa. 48 5".Kal. jam ab-
scisa. 49per o abscisa. m et opp abscisa. 61Odonis, ta abscisa.
'
NOT.E.
(64) Blois. ruisse Constal, igitur hi tres arcliiepiscopi Carolum
(65) Angouleme. minime regem. sibi elegerunt.
(66) Loiharii regnum lunc lemporis Arriulfopa-
27 RICHERI S. REMIGIl MONACHI 28-
Jan. 1). Tumulatur S2vero cum s'2 multo suorum & lateri sblus haereret, pilleum etiam a' capite regis
lamento, in basilica sanctiss Dionisiimartiris. sepissime sumptum, palam sibi imponeret. Quod"
14, Mores Karoli.-—Karolusitaque rex crealus, ad etiam mullam regi intuliliabem 6B.Et enim primales
mull&mbcnivolentiam inlendebat. Corporeprestanli, id ferentes indignum, regem adeunt, ac apud eum
ingenio bono simplicique S3. Exerciliis mililaribus salis 66conqueruntur, hominem-obscuris parentibus-
nonadeo assuefaclus. At litteris liberalibus admo- naluta, regiaedignilati mullum derogare, cum acsi
dum erudilus. In. dando profusus, minime avarus. indigentia ndbillum, ipse tamquam consullurus regi
Duplici -morbo notabilis, libidinis intemperaris, ac assistat. Et nisl a tanta consuetudine eesset, sesea
circa exsequenda judilia paulo neglegentior fuit. regis consilib penitus disccssuros. Rex dissuasioni-
Galliarum prhrcipes ei animo ac sacramento annexi bus his minime credulus, a dilecto non cessit.
sunt. Necnon et Rotbertus Odonis regis defuncti 16. (920.) Indignalio^ Rotberii 67in Haganonem67-.
frater, vir industrius atqtie audatia plurimiis. sese — Interea Belgieoe 6S urbibus 69 atque oppidis fir-
militalurum regi accommodat 64. Quem etiam rex missime optentis 70, in Celticamredit, acurbeSues-
Cellieae ducem praeflcit, ac in ea omnium gerendo- sonica reeipit sese. Huc ex omni Gallia principes
rum «rdinalorem concedit; ejus ss fere per qua- confluunt. Huc etiam minores 7l multo favore con-
diiennium- consilio ulens, eique admodum con-B veniunt 72. Inter quos cum Tiotbertus, in majore
suescens. A quo per Neustriam deduetus *«, urbibus gratia apud regem sese haberi putaret, utpole quenv
atque oppidis ab eo receplus est. Urbemtfue Turo- ducem in Cellica^oinnibus' proefecerat, cum rex in
nicam petens, piufima auri alque argenti talenla, palalio sedisset, ejus jussu dux dexter, Hagano
sancto Martino Iiberaliter impertit. A cujus servito- quoque ei levus pariter resedil. Rotberlus verb dux.
ribus pro sese flerj deprecationes poslulans, per- lacite iridignttmferehat personam mediocrem n sibi
pelim cotidiarias oblinuit. Inde quoque omnihus s aequari, magnaiibusqiie praeponi. At iram mitigans,
obterilisTediens, Belgicam repelit, ac sanclunfRe- animum dissimulahat, vix regi pauca Iocutus. Cele-
migiunr donis egregiis honorat. Et sic Rotberto rlus ergo surgit, ac cum suis consilium confert. Quo
Gallia «7Celtica colIala,in Saxoniam 58 (67) secedit'; collato, regi per legatos~suggerit, sese perferre non
cujus urbes sedesque- regias luslrans cum oppidis, possesibi Haganonem aequari, primatibusque anle-
nhllo fenitente obtinuit. Ubi S9 etiam Hernficurh ferfi. Indignum etiam videri hujusmodi hominem
regio' genere inclitum, ae inde oriuridum, ducem ' regi haerere, et Gallorum rtobilissimoslonge absiste^
omnirfuspraeficit. Sarmatas 60 absque praelio subdi- fe; quem nisi in mediocritatem redigat, sese eum
los habult. Anglos 61quoque AC reliqubs transiria- crtideli suspendiosuffocaturum. Rex dilecti ignomi-
rinorum populos, mira benivolentia 62 sibi adegit. 'J niarii non passus, facilius se omnium colloquio,
Vix tamen* 3 perdecennium 63.Et forle felicissimus quam hujus" familiaritate posse carere respondit.
per oninia fuisset, si in uno.nimium non errasset, Quod nimiurri Rolbertus indignatus, cum optima-
1S. Nimia Karoli 64dileclio 64erga Haganonem 64. libus plerisque injussus Neustriam pelit, ac Turonis-
—Nam cum nrulta benignitate principes coleret, sese recipit. Multam ibi de fegis levitale indignatio-
priecipua tamen beatiludine Haganonem habebat^ nem 74fiabens.Plurima etiam ut in se transfundatur
quem ex mediocribus potenlem effecerat; adeo ut rerum summa, apud suos caute perlfactans. Quam-
7S faveret, non 7S mediocriter.
magnalibus quibusque-longeabsistenlihus, ipse regio vis 7S etenim regi
VARl^l LECTIONES.
S2 lu> -cum m, se abscisa. ** s. cui etiam-in primis adolescenliae annis. pax atque. tranquil-
litas rei puhlicae concordia suorum. commoditas privatorum grata ftiere. Id vero in brevi deleta,
*l a. Rex ergo principibus slipalus. ac multo suorum obsequio inclitus. more regio leges condil.
ac decreta edicit. Rotberttim quoque deleta: s« E. plurimum- deletum. S6 d. quae est cellicae pars
deleta. m Hcec usque praeficit Ekkehardus Vraug.- in hist. Heinrici sed "
60
haud accurale ex&cnpstU
18belgicam corr. saxoniam. '9 ubi usque praeficit corrigenlismanu adjecta. S. quoque deletum. An-
glorum detetum. 62b. militarc delelum. 6S en, nium abscisa. 64ia Karoli, io, Haganonem abscisa.
66calamitatem corr. labem. 66s. inde deletum. 67natio, tberli, anonem abscisa.
esinlocoj-aso~sed
atramento elmanu eisdem. Galliarum Eltkehardusqui hmc exscripsit. 69 finibus corr. nrbibus. o. cum
" mediocres Ettlien. coii-
paschalis sollemnitas imminerel, Aquisgrani palaiio sese reeepit: Hue Eklten.
veniunt; assunl el duces, ex.Saxonia quidem Hejmicus, ex Gallia Ruotpeiius. Collidie secus iores regu
ctibiculi maneni, coltidie egressum regis a penetralibus aulae prestolantur. Cuni vero nullum eis ab rego
responsum per dies' quiluor daretiir, Heinricus molestissime ferens, dixisse ferlur, aut Haganonem quan- indi-
doque cum Karolo regnalurum, aulKarolum cum Haganone ad rerum mediocrilalem deventunim; Hemrici per
gnansque rege inconsulto discessit. Ekkehardus Vraug. qui deinde tribus tineis reconciliationem
Heriveum, infra capp. 25, 24. enarratam, scribit. Superioris fdbulm,licet genio Richeri opltmeconvenmt,:nul-
lum incodice vesljgium,nec eam a Ricliero profeclam esse,-narralio infra capp. 20 de causa intmicitueHeinnci
ostendit.Cf.suprapag.S6Q. 73 ignobilem c. mediocrem. 74querimoniam c. indignalionem. Q, r, non
abscisa.
NOTJE.
(67) Hic «t in sequenlibus Ieclio prior cum prae- Uraugiensi exscriptis omnino neganda, et Insto-
seriii«ollata, anclorem, insano quodam gentis stu- ricisad antiquam lectionem infraadnotalam-redeun-
dio abductum, Belgis Saxones, Gisleberto Heinri- dumest.
cum subsliluisse docet. Fides talibus ab Ekkehardo
 ~
29 HISTORIARUMLIBRI QUATUOR.— LIB. I. 50
tamen 76ei regnum invidebat 76, cum sibi posl 76A 18. Winemariss inleritus83.lnlerea collectis apud
fratrem hereditandum 76magis .videret. Nonnulla regem episcopis, laha mox referuntur. Quod etiara
quoque moliebalur in Fulconem Remorum rnelro- omnibus nimium animi incussit dolorem. Rex ipse
- politanum, qui regem a cunabulis educaverat, alque in lacrimas dissolutus, de casu ponlificis84adeo con-
in regnum pronioverat (68). Videbatur etenim, quia questus esl. Episcopi quoque in fratris morte et co-
si is sblum deperiret.facilius refundi in sese regiium episcopi, multa cbmmiseratioriecondoluere. Iniloque
potuisset. Id etiam apud BalduinumMorinorumprin- consiliq, Wrinemarumcum suis complicibus, horri-
cipem admodum agilabat. Hic enim ab eo 76* per- bili anathemate daninanl. Qui in brevi deficiens,
suasus, ejus partes jam rege deserto seqnebatur. insanabili ydropis morbo a Deopercussus est. Ventre
17. (899.)InlerfectioFulconis archtepiscopi.— Quo itaque lurgidus, exlerius quidem ienlo igne, inlcrius
rex comperlo, in Balduinum ferlur, ac.niulta obsi- vero immani incendiourebatur. Ingeristumor pedum
flionisvi caslrum Alrabalum ab eo aufert, atque cum non deerat. Verenda vermibus scaturlebanl. Crura
tota sancti Vedasti abbatia,JFuiconi praedicto me- tumenfia ac lucida. Anelilus fetidus. Viscera eiiam
tropolitano concedit. At post aliquol tempora metro- paulalim per colum diffluebant. Super haec omnia
pplilanus ob ilineris longinquilatem fralrumque 77 sitim inlollerabilem sustinebal. Appetilum vero co-
incommodilalem 77Altmarumcomilem accersiens78,B medendi aliquandohabebat, sed cibl illati faslidium
abbaliam sancti Medardi quam ipse cpmes tenebat, inferebant. Insomriielatemjugem patiebattir.Dmni-
ab eo accipit, et pro ea abbatiam sancti Vedasli cum busquefactus intolerabilis, omnibusborrori^habi-
castro Atrabato rationibus utrimque habitis ei im- tus est. Itaqtie amici alquedomeslici ab eo dimoli
. pertit. (900.) Unde et ad nimiam perlrahitur Baldui- sunl, multo ejus corporis fetore confecti; in tanlum
nus crudelitatem. Multaque affectus anxietate, ad ul nullus medicorum, saltem medendi causa ad eum
. ultionempenitus sese convertit.Amiciliam ergo circa accedere posset. Quibus flmnibus dissolutus, omni
metropolilanum simulat.Per legatos quoque multam cliristiariitatiscommunione privatus, a vermihus ex
benivolentiam mandat 79, fidemque spondet. Illud parte jam consumplus, flagiciosus ac sacrilegus ab
tamen multa suornm curiositate observat, utrum hac vila pulsus est.
privatus an cum copiis regis palalium petere con- 19. Promolio"*Heriveiin 86 episcopatum**.— Se-
suescal; privatum multo nisu impeierecupiens.Haec pulto vero domno Fulcone melropolilario , Heriveus
dum sic haberentur-, pro regiis causis contigit epi- vir speclabilis el palatimis episcoporum consensu,
scopos Belgicacapud regem congregari. Unde et me- et Remensium conibentia in poritificatu regis dona-
tropolitanus accersitus cum iter accelerare pararet, /r tione succedit. Quoruni uterque quanta utilitate,
incaulus cum paucis festinabat. Cui mox affuit qui- >quantaque religione iri aecclesia Remensi floruit, si
dam Winemarus cum cohorte.a Balduino missus 80. quis adplenumS6dinoscerectipit 86,legallibrum Flo-
Metropolitanuscum esset cum paucis, a cohortecum doardi presbileri, quem ab urbe (69) condita de
suis interceptus est. Nulli fugae.locuspatuit. Om- ejusdem urbis episcopis uberrinie descripsit. Ade-
nes circumvallantur atque impelunlur. 2.dmodum pto (70) quoque Heriveus ponlificalu, mulla fide
utrimque dimicant. Utrimque fusi procumbunt. regem sequebatur, deserlofibus adeo infestus. Erle-
(900, Jan. 16.J Winemarus melropolitanum adortus, baldum (71) Caslricensiuin comilem, qui^res sui
lancea inermem transfigit 8Vatque inter suos septem episcopii pervaserat,-el oppidum quod vocanl Ma-
vulneribus sauciatum praecipitat. Cui cum adliuc cerias oblinebat, more aecclesiaslicoprius quidem
ictus intenderet, quidam suorum multo episcopi ut resipiscat ammonet, post vero anathemaie dam-
amore ducii, super eum procumbunt. Qtii cum eo nat (920). Qui cum sibi nec damnatus satisfaceret,
moxtransfixi atque occisi sunt. Qtiatuor tantum fuga in eum cum mullis militutn copiis ferlur, oppidum-
labunlurS 2, qtii rei negotium Remis demonstrant. que mulla obsidione per quatuor ebdomadas vehe-
Tunc vero magna militum manus, ab urbe mox cum menler adurgel. Erlebaldus conlinuam non ferens
armis educta, adversarios persequi conatur. Sed-eis ® impugnationem, ciam ab oppido cum aliquot suo-
elapsis, dominum oceistimcum s*iiscoliigutit, atque rum dilabiiur. Qui vero remanseranl victi, portis
multo doloris lamento Remos deporlant, cttm sacer- mox patefaclis, metropolitanocedtinl. Eisque ejeelis, .
dotibus sacerdotemplurimo dignitatis obsequio con- suos ibi deposuil, ac de tolo pago Erlebaldum pro-
denles. fugum disturbavit.
VARI^ELECTIONES.
76men, vi, 76*a. rotberlo deletum. 77 78a. ralionibus habitis deleta.- .
po, dit abscisa. fra, mo abscisa.
79_spondet c. mandat. 80m. omnium quos lerra sustinet sceleratissimus deleta. 8I tranfigit codex. 8.2 ere-
ptisl. 83e. in abscisa. si amici c. ponliflcis. 84*vox abscisa. 8I!tio, in, tum, abscisa. ss enum, e cupit
abscisa.
'
NOTiE.
. (68) Fulconis caedem rehus Haganonis perperam Erlebadum — concesseratex Flodoardi Ann,
(71)
«orijungijam annorum ordo ' satis demonstrat. I an. 920; quos in sequentibususque ad capiit libri ni,
(69) Scil. Remensi." 21, conferas velim.
(70) Cf. Flodoardi Ann. an. 920,
 "
51 S.
RICHERI REMIGII MONACHI 32
20. Ad Renums1 mutua peliiio™ac comitis'" Er- j i borabat 102.Largituritaque 102plurima,atquewspol-
lebaldis1 occisio.— Rex in pagum Warmacensem, licelur inaudita103.Tandemque104jnduclos'lransfugio.
locuturus Heinrico Transrhenensi, concesseral. Huc jam principes aperte alloquitur; regem inquiens-
quoque Erlebaldus comes advenit, apud. regem de- Suessionis sese privatum10lrhahere; Belgas praeter
. ploraturus a Remensium metropolitano sese imma- paucissimos ad sua discessisse. Unde et rei commo-
niter habitum. Heinricus apudregem de 88 rerum ditatem adesse memorabat 106,facillime el ex aequo
dispositionibus fldelissime satagebat. Cui rei cum8* regem posse capi asserens, si ipsi omnes palatium
admodum intenderet, Germanorum Gallorumque adeant acsi consulturi, in ipso quoque palatii cubi-
juvenes linguarum 90 idiomale 90offensi, ut eorum culo inter consulendum regem capianl teneantque.
roos est cum multa animositate malediclis sese la- His fav.enl omnes pene exCeltica, et de patrando-
cessire01co3perunt.Consertiquegladiosexerunt,acse facinore, apud lirannum conjurant. Palalium crgo
adorsi, loelaliter saucianl. In quo tumultu, cum ad Ii- adeunt, regemque utpote consulturi stipant. Intrb-
tem sedandam Erlebaldus comes accederel, a furenti- missum vero cubicuIo,.ul paucis allocuti sunt, ca-
bus occisus est. Rex proditionem ratus, ocius surgit, piunl ac lenentr
suisque stipatur. Heinricus vero 92 dolum arbitrans, 22.. Heriveus107melropolitanus107Karolum a de-
classem repetit, alque a regiis slipaloribus Rhenum 1o ser(oiifc«s107caplum liberat10''Remosque ducit1"7.—
transire cogitur 93. Exislimabant 94 enim hi 96 qui Jamque abducere nitebantur, cum metropolitanus-
regi assislebanl 98,eum in dolo venisse. A quo eliam Heriveus cum copiis repenlinus urbem Suessonicam
leropore9CKaroloinfestus ferebatur. ingreditur. Regis eiiiin sollicitus, desertorum frau-
21. (920.) Desertorum" dolosa regi^ Karolo per- dem praesenserat. Et ipse quid.emprius cum paucis,
suasio de Haganonis°7abjeclione.—Hincilaque Hein- post verosui, favente Riculfo ejusdem-urbis .epi-
rico, inde Rotberto duce Karolus urgebalur. Fa- scopo, consequenter admittuntur. Armalis ilaque
ctusque eorum medius, ulrimque premebatuivPost circumdatus, concilium desertorum stupenlibus cun-
haecad interiora Belgicae rediens, urbe Suessonica ctis penetrat. Factusque terribilis : Vbi inquam est
seserecipit, multani ex hujusmodi infortunio apud dominus meus rex? Ex tam multis,,.pauci admodum
suos agitans quaerelam. Huc etiam ex Belgica que respondendi vires habuere, sese penilus deceplos
Celticaeconlimitat, alque ex Cellica principes non- xati. Quftamen cum viribus fesumlis dicerent: Intro
nulli confluunt. Sed et Rolbertus dux propinquior cum paucis consullat! melropolitanus ostio obserato
faclus-, Slampis sese recipit, ac ad palatium legatos vim infert. .Serisque pessumdatis, cum 108paucis
dirigit, regalia negotia inde experlurus. At qui con- sedentem repperit. Capluni enim cuslodibusadhibitis- •
fluxere, Rotberti partes luebantur, eujus suasu capti, C ergastulo deputaverant. Quo metropolilanus manu
de Haganonis-abjectione aptid regem pertraclant, apprehenso : Veni inquilre», luisque poiius utere.
non ut id fieri velint, sed ul regnandi occasio Rrit- El sic a metropolitano e desertorum medio eductus
herto paretur. Abjeclionem itaque Hagarionisleviter est. Tunc eliam equum ascendens, cum 1500 arma-
suadenU Ducem etiam a se discessurum si non ab- torum ab urbe exivit/atque Remos devenit. Post
jiciat, mediocri assertions demonstrant; qualinus cujus discessum, desertores pudore cpnfusi, illusos
lev.i objurgalione fex" ammonilus, cceptis insistere sese indignabanlur. Confusique109 ad Rolbertum
nonformidet. Cnde et postcontra eum justissimam redeunt, alque rem non salis prospere gestam de-
ir.dignalionis causam se habituros arbiirabantur. sertori iransfugoc reportant. Karolus vero rex cum-
Quodeliam tolum ad volaeorum provenit. Nam rex metropolitano aliisque paucis qui a se quidem defe-
nulla 98 suasione aflectus, numquam a dilecto sese cerant, sapienlium tamen. consilio ad s'e reversi-
discessurum respondit; idque multis senlentiarum eranl, Belgicaeinleriora repelit, ac Tungros conce-
sermonibus asserebat. Qubd ctim99 Rotbertus dux dil. Ibique episcopo lunc dcfuncto Hilduinum e)t--
in ejus animo fixum pcrdperet, Ileinrico Transrhe- gente clero, acpopuio favente, per arclnepiscbpum
nensi 10°per legatos" 0de regis ejeetioDeJ00suadel,0°." Herimanrium, praesulem ordiaal, \irum liberaletn
Compererat 100enim 100eum a regiis slipatoribusm ac slrenuum,sed factiosutn. Nam mox episeopus br-
in fugam 10°coaclum; unde 10°et de se fldem10°con- dinatus', iis Belgicce principibus qui 110Rdtberio
tinuo facil100.Cujus consensu lirannus mox loetus101, duci in regis abjectione favebant, mox-haesit et fa-
in sese regnum 102transferre 102diligenlissime10!iia- vit, plurimum cum eis conlra regem machinans..
VARI^L LECTIONES.
37ad R, p, tis E abscisa. 88de amicicia inler se habenda plurimum s. deleta. 89 c ulerqpe delelum.
90ling, ma abscisa. 91impetere c. lacessire- 9a v. rerum nescmsdeteta. 83c.Qua dienihflconcordiae. nihil
amiciciarum inier eos habiltim est. deleta. 94Exis abschum. 9S hi, bant abscisa. 66t. heinricus tkleium.
67Dese, regi, de Haganonis abscisa. °8 levissima c. 99c. principes in e. a. f. perciperenl 1..
plla. secunda manu omnia usque Regis.
Post qualuor lineis tota caplionis hisloria absolulaeral, qifabusjam erasis,
10° et, Com, im, slipa-,
enim sollicilus, deserlorum fraudem
l0i praescnserat adscripta sunt. rans, legat, ejec,"*
iugam, un, idem, acit, abscisa. mo... tus vel me... tus codex; mcdia excisasunt:. reg, erre, issime,
abaj, abscisa. 108 mediis abscisisin et ta plana sunl; igitur majora haud recipiendumerat.
itaque, alque
101emque abscisum. 105um abscisum. ,0° prmiuni a abscisum. 107us, lilanus, rto, m liberat, ucil abscisa.
l" c. duobus tanlum 1. ,0iliralique 1. "° q. cum rotberlo duce regem abjecerarit 1.
 HISTORIARUMLIBRI QUATUOR.— LIB. I. 34'
At 111rexbono suorum usus consilio, per Heriveum' L demittam, virtutem tuam experlus. Equidem decfe-
112
metropolitanum ducem Heinricum quiin Saxo- tum mihi fuerat, -ingenio,consilio, armis ab eo reee-
nia 113omnibuspraeerat-, accersit. Hic enim ab Rot- dere. J Persuasus itaque per metropolitanum, Hein-
berto 114persuasus, cum aliis ab rege discesserat. ricus 126regi deducilur, multoque ambilionis honore
25. Gonquestio115HeriveiRemensium11Smetropo- ante admittitur, ac amhoin amiciliam feder-antur.
litani1ISapud Heinricumlu pro Karolorege. — Penes 25. QuibusgestisHilduinusTungrensium episcopus,
12!fre-
quem , metropolitanus vice regis sic orsus ail : cum iis qui ab regedefecerant conspirasse in
« Hactenus, vir nobilissime, tua prudentia, tua libe- gem insimulatus, regique infensus, ab eo insecta-
-ralitale, pax principum, concordia omnium utiliter balur 12S.Ctijtis odii vis eo usquepervenit, ut Riche-
floruere. Alposlqiiam malivolorum invidia animum rum Prumiensis monasterii abbatem promoveret, et
remisisti, circumcirca discordiaevis a latibulis-emer- Hilduinum abdicarel. (921.) Al Richerus ab rege do-
sit. Quaeres, dominonoslro regi apud te oratum ire nalus, cum ab metropolitano Herimanno urgeretur,
suasit. Ante hac'enim non mediocriler ob lua merita eo quod conlra fas-ab reg-eepiscopatum suseepisset
dilectissimus fuisti. Tua egregia fides ei recognita, super eum qui tenehat, quique nulla culparum con-
ifl magnis periculis mullum sibi fiduliam parat. Cum fessione victus, nullo juditio damnatus esset, regis
lolius statu dignilaiis rex poliretur, pauiulum a to S.jiissu Romam festinat; ae ibi Johanni papae, el regis
oberrasse 116 sese non ignorat. Sed id multa flde sententiam et sui negolii causam demonstral. Papa
corrigere geslit. Nec esl hoc inusitalum el singu- in Hilduinumdeserlorem indignans, ab oflieio eum
lare. 1,7Omnium.esl'mterdumdesipere,bonorumvero suspendit ac analhemate damnat; Richerum vero
ralionibus redire. Sufferendum est itaque alque episcopum brdinat, ac suoeauctoritalis benedictione
summa benignitale indulgendum. Tu quoque Ger- donat. Haecdum sic agerentur, Hilduinus prosequi-
manorum 118oplime, nimium a recto secessisse vi- tur, incassum apud papam plurimam querimoniam
deris. Neque id mirum. Nam dux Rotberlus,! 9 om- fundens,'ac apud eum pro absolulione admodum la-
nia sitiens, regique regnum immaniler invidens .,s°, borans. Quoconquerente, Richerus redit, ac sedem
inpautum le suasionibus illexit. Quid enim suasorie vacuam jussus ab rege ingredilur.
digesla non efflcit orallo? Nimium inquam ab utris- 26".His ita sese habentibus rex ad interibres Bel-
que oberratum est. Sedjam tandem prior vobis re- gicaepartes iter retorquet; ibique ob multas rerum
deat virtus. Summa utriusque ppe, uterque nitalur, quae emerserant causas, regio decreto et metropoli-
utluhabeas regem tibi adprimecomniodum, et rcx tani jussu, sinodus (72) apud Trosleium habenda in-.
haheat te virum sese dignissimum. Nam te idera dicilur. Cui sinodo domnus Heriveus praesedit, rege
praestare gestil 121iis omibrisqui Germaniam laa in- - quoque ibidem praesidente. Ubi quamplufimis quse
habitare noscuntur. Ob hoc igilur animum ad*me- ulillima visa sunt determinatis, regis interventu et
liora revoca. Dominum ,13 abjectum recipe, ut el tu omnium-episcoporumqui sinodo inlerfuere consensu
ab eo extollendus excipiaris. t ; doninus Heriveus metropolilanus Erlehaldum prav
24. Responsiol24Heinrid m ad 124metropolilanum dietum Castricensium.comitem a vinculo excommu-
Heriveum12i de Karoiq. — Ad haec Heinricus 1Ss: nicationis Ia9 absolvit. Ibi etiam Rodulfo Laudunen-
«Multa,inquit, meabhisdehortaiitur,nisi tua,pater, sium episcopo defuncto, Adelelmum ejusdem urbis
egrcgie virlus, ad idem quodammodo perlrahat. ibesaurarium multo episcoporum consensu abrege
Scib enim quam difficileet arduum sit, ei consilium donatum sollempniler ordinat.
dare, cum sua inconstantia, tum suorum invidia. 27. His prospere et utilitergeslis, rex superiora
Non est incognitum mihi, quantum pro eo domi mi-- Bclgicaefepelit, aliqua suorum ibi ordinalurus. In
litiaequepridem certaverim. Illud eliam nolissimum Richuinum comitem fertur, eo quod et ipse desertor,
constat, quantum circa me flde debita abusus sit. Rotberli partes tuebatur. Ejus ergo oppidis obsidio-
Idfortassis.-pater, persuades, quod cum faclum erit, nem adhibet, vehementi expugnatione infestans. At
fecisse penitebil. Sed quia de futuro nemo satis cal- ille equitatum inlolerabilem advertens, jureobsidtim
lidus, nemo satis prudens flt, licet saepius prava * victus-ad. regefn.redil. Rex victum excipiens, ani-
13°ac eum in gratiam resuniil.
quam bona xonsilia proveniant, ferar quoc.umque mum ab ira miligat
jubes. Modesliamquemeam, post tuam dignilatem . 28. Dum hasc gerebantur, Rotbertus Celticae Gal-

VARI.E LECTIONES.
lldatremorummetropolitani heriuei consilio usus gislebertum qui in belgicaonmibuspolior eratperlegatos
accersituscummuliolionorc
accersit.HicenimabHeinricopersuasus cumaliis nonnullis ab regedicesserat.Ethisloriam
tmteregem admittitur, ila primo114 auclor, quibus immutatis nmllo profusiorem primamanu scrrpstt.
heinricol. llstio,ensium,ani,umafcsci's(i.-llso.crebrorfetpmm. s.
112gisleberluml. li3belgical. ,20i. sive incauto Ubi nescio stve
atfrequentalum et cornmune deleta. »18belgicorum 1. 1192a additum.,
malum cupienli 1. 121cupit 1. 12Sbelgicam 1. ,23D. tuum 1. ,a4 R, ad,, Heabscisa. S'*berU 5.
gislebertusl. "6wnii2. l27 apud 1. 128impetebatur corr. insectabatur. 28ex absasum. a..rra
mitig.. codex.
- NOTJE.
(72) De sqq. cf. Flodoardum a. 921.?
 55 RICHERI S. REMIGIIMONACHI 36
lias dux piratas acriter impelebat. Irruperant enim .A tantaecoediparcere petit, ac inslat ut eruantur. Yix
duee Rollone fllio Calilli intra Neuslriam repentini. quoque ab caedequievitexercitus, mulloprosperioris
Jamque Ligerim classe transmiserant, ac flnibus fortunaeineitalus successu. Sedato vero tumullu, qui-
illius indemnes poliebantur. Ibant passim palanles, inter eos potiores videhanlur, a duce capti sunt, re-
alque cum vehementibus manubiis ad classem sesc liqui vero sub jure obsidum ad classem redire per
referebanl. Dux vero ex lotaNeuslria copias colle- mittuntur.
geral; plures qtioqtte ex Aquitania accersiveral. 51. Palrata ergo victoria, exercituque solulo, Rol-
Aderanletiam ab rege missae quptuor-colioiles ex bertus captos Parisii deponil. Hos percunctans 13ti
,8Sessenl, nullum eorum 13Bquicquam
Belgica, quibus et Richuiruis praediclus praeefat. an chrisliani
Aquitanorum vero legionesDalmatius curabat. Neu- religionis ,s8 hujusmodi ,38 attigisse 138comperit.
strios vero ipse dux Rolbertus disponebat. Sicque Misso ilaque ad i3lieos •instruendos ,3,t reverendo
tolus ducis excrcilus in quadraginta milibus equi-- presbitero ,as et monaeiio Marlino 13S,ad fldem
tum consistcbat. Dalmatium ergo cum Aquitanis in Chrisli convefsi sunt. Qui 138vero adclassem ,8Sre-
prima fronle consliluit; dein Belgas ,31, at Neu- dierant,alii U8 egrum christiani 13S, alii pagani13S
slrios subsidiislocat. Ipseetiam duxlegionescircum- mixlim invenli sunt. Et lii quoque per praedictumvi-
iens praecipuosquosque nomine vocans horlatur, 1B rum inslrueti, receptis a duce opsidibus 139qtios dc-
ul suaevirlutis ac nobilitatis plurimum meminerinti derant, ad salutaria sacramenta deducti sunt.
pro palria, pro vila, pro libertale cerlandum asse- 32. Et cum de baptisterioagerelur, Wittoni Rho-
rens. De morie non sollicilandum cum ea omnibus domensium melropolitano eis no praedicandum a
incerta sit. Si vero fugiant, eis nihil ab hoslibusesse duce commiltilur. Witto vero non se solo conlenlus,
reliuquendum. Ilis el aliis quam plurimis, militum Heriveo-Reroeiisi episiolam dirigit, per quam ab eo
animos incendebat. Quibus dictis dux in locum ubi queril quo ordine, qua ratione, gens anle perflda
praelium erat gerendum, instruclos ordines deducit. secclesisesotianda sit. Heriveus vero melropolitanus
29. Nec minus et hostium exercitus conlra hos mulla diligentia haecdisponere cupiens, conventum
rem militarem multa audalia ordinabant. Quorum episcoporum fieri juhet, ut~ mullorum rationibus res
exercitus in quinquaginta milibus armatorum con- idonee distribueretur.
sistens,'Ordinatim obvenientibus procedit. Rolberlus .33. Et die consliluta, sinodus habita est. In qua
dux viin belli maximam imminere adverlens, cum primum de pace et religione sanctaeDei oecclesiae,
miUerobustis ex Neustria, Dalmatioin prima frbnte slatuque regni Francorum salubriler ac competen-
sese assetiat. Procedit ilaquecum Dalmalioet Aqui- ter traclatum esl, post vero de piratarom miliga-
tanis ,3a. At piratarum legiones longo sese ordine C tione atque conversione uberrime agitalum. Decre-
prolenderant '"Hpsumque ordinem ad hostes exci-" tum quoque de eadem ab ipsa Divinilale ralionem
piendos curvaverant scemate lunaequae in augmen- qnaerendam, jejunandum etiam ab "omnibustriduo.
to 134esl, ul dum multo fervore hostes ruerent, exer- Domnovero papaeid esse snggerendum, ut invocata
cilus circulatione exciperenlur. Sic etiam ab iis qui per jojunium Divinitate, et domno papa humililer
in cornu ulroque persisterent, a tergo appetiti, more consulto, efllcatiusres drdinarelur. Revolulis itaquc
'
pecudum sternerentur. m palrum decrelis, reverendus metropolitanus Heri-
30. Hisergo. in ulraque. parte paralis,. ulefque vens 24 capitula in volumirieordinavit, ralionabiliter
exercilus 13Ssignis collalis congreditur. Rolbertus aculililer digesta, et qualiter-rudes in fide habendi
cum Neustriis, Dalmatius cum Aquilanis legioncs sunt conlinenlia. Quoe omnia venerabili Rodomensi
piralarum penelrant, slatimque ab iis qui in Tcorni- Wiloni delegavit. llle vero excipiens , utiliter lu
bus erant, a lergo impeluntur. -Mox'quoque «t 136 sumptum negotium consunimavit.
Belgae inprovisi prosequuntur, alque piratas qui a 34. Hac (73) etiam lempestate Ragenerus, vir
lergo suos premebant, immani cede sfernunt 137. eonsularibus 14Sel nobilis cognomento Collo-longns,
Neustrii quoque atrocissime instant. In qua com- n cujus etiani' obilus mullam rei publicae in
Belgica
mixlione, cum Aquitani piratis circumdati, mullo intulit Iabem, communi corporis valitudine lactus et
conamine eos quos impellebant in fugam cogerenl, oppressus, iinem vitae apud Mafsnam palatium
ii qui in cornibus perstiterant, a Belgis hinc preriie- accepit. Cujus exequiis Karolus-rex inlerfuisse
bantur, inde vero ab Aquitanis conversis letaliter dicilur, ac oculos lacrimis sttfftisus dixisse : 0 in-
urgebantur.,Superati itaqiiearmadeponunt, ac mul- qtiiens ex alto humiiem, ex amploartissimnm! altero
• tis clafnoribus
pro vita supplicant. Rotbertus itaque personam, aitero monumentum significans. Per-
VARIJE LECTIONES. '
gisleberto ordinat. inde n.
.i31b..dtice lal 1. 13a a. frontibus maforlo signatis. At 1. '133 profen-
derant cod. quae quinta esl 1, i35 e. cum maximo clamore signis' infeslis 1. 136el gisle-
berlus cum belgis improvisus prosequitur 1. ,37sternit 1. 13S l, n, e, I, h, g, a, d, presbife, M, Cinist,
Q, sem, a, i, ni ex conjeclura. ' 139hospiiibus 1. 1Wvox obscura. M efflcacissimealque utililer 4. 142u.
c. codex.
NOTJS.
(75) Capp. 54-40. EkkehardusUraug. in HistoriaHeinrici excerpsit,
 37 HISTORIARUMLIBRI QUATUOR. — LIB. I. 58
actisque exsequfis, Gisleberlo ejus filio, jam facto A vcro immani -hiatu , mujtoque horrore veprium
juveni, paternum honorem, coram principibus qui defensum est, cum paucis claudebatur; Huc rex
confluxerant liberalissime accommodat. cum exercitu properai , loealque obsidionem, hinc
55. Hicxriinressel elarissimo genere inelitus ,'et el inde navalem, a fronte vero-eqiiestrem. In cujus
Heinrici Saxonieeducis"filiaeGerbergae conjugio i48 expugnatiorie cum persisleret, Gislebertus 14snavali
nimiuin felix, in nimiam prae insolerilia temeritatem fttga dilabitur. Oppidani vero capti, in regis" deve-
praecepsferebatur; in disciplina militari ex audalia niunt jussionem. Gislebertus autem cum duobus
nimius, adeo ut quodcumque inevincibile, appetere clienlulis ,- paterna hereditale privattis , Rhenum
non riieliieret; corpore mediocri et deriso, duroque exulaturus pertransit. Foique per annos aliquot
membrorum robore , cervice inflexibili, ocuiis infe- apud Heinricum soGerumdeceplus exulat-. Evoluto
. slis atque' Inquielis , sicque mobilibus ut eorum autem aliquot annorum lempore, Heinrieus apud
color neminiad plenum innotuerit; pedibusomnino regem suasorie atgil, uiGislebertusrevocarelur, ac
inpatientibus; menle levi' Oralio ejus, ambigua ra- in regis gfaliani resumeretur, ea vero- rerum condi-
tiohe corisistens ,~ interrogalio fallens ,." responsio tione, ut regis sententia ex' collalis benefleiis iiile-
ance"ps;"ofationispartes, raro dilucidas sibi coltae- merata, Gislebertus ea tantum regali clemenlia
rebant; suis adeo profusus, aliena enormitersitiens; B rociperet, quorum possessores per tot sui exilii
majoribus ac sibi aequalibus coram favens, oeculte tenipora jam obierant.
vero invidens; rerum confusione ac mulua dissiden- 59. (922.) Ab exilio ilaque revocatus, regis g^a-
' liuhi'insectatione liam per Heinricum merelur, ea tamen ut dictum est
plurimum gaudens.
36. Talis itaque in regem nimia animositale fe- conditione. ut a beneficiis quaeinsolenter diduxeral,
rebatur. Meditabatur quoque regis abjeclionem quandiu possessores viverent eareat; ea vero quo--
adinodum, ac plurjmum id perlractabat apud eos rum possessOresper annos aliqubt obierant, regis
qui in Belgicapoliores yidebanlur, non quidem Rbt- miseratione repetat. Recipit itaque quae a defunctis
- herto, sed sibi regnum affectans; sua quoque prin- quidem derelicta vacabanl, maximani suawimrerum
cipibus pene orania distribuens. Elmajoresquidem partem, Trajectum, Juppilam, Harstalium, Marsnam,
praediisel aedibusegregiis inclile donabat, mediocres Littam (75), Capraemontem. Quibus habltis, Karolus
autem auri et afgenli talentis efflcaciter illiciebat. rex in Cellicam redit, Norlmarinis qiii extrembs'
Fit ilaque multorum ex Belgiea cum eo consensus. Galliarum fines Iocis maritimis infestabant ,-copias
Sed hoc satis improvide ac inconsulte. Nain licet ob inferre parans. Heinrico vero trans Rhenum contra
magna beneficia comparaios sibi attraxisset,. non Sarmatas profecto, Gislebierius per suos immahiier
tamen ex jurejurando ad patrandum facinus sibi C vexabal et atterebat eos qui ab rege sua dala obti-
. 'annexuit. Leviter ergo attracti, leviter post disso- nebanl. Alios clandestina invasione enecans, -alios
ciali fuere. incessanter ut sua Telinquant adurgens, landem
37. Nam cum Karolus hoc audito. a Celtica cum evincil, suisque omnibus potitur, truculentius exinde
exercitu rediref, Belgisque bellum inferre pararet, in regem machinans. Socerum itaque adit, eique
Belgoe mox non in apefto cum Gisleberlo resistere ab rege dissuadet, Cellicam solam regi posse suffl-
nisi sunt, sed oppidis ac municipiis 144sese reclu- cere asserens, Belgicam vero atque Germaniam
dunt. Rex xero singulis qui ab se defecerarit legatos rege alio' pluririium indigere. Unde et, ut ipse in
dirigit, per quos significabat" .sese regali atque regnum coronari non abnueret, multis suasionibus*
solemni dbnatione largiturum quicquid eis ab perinbvebat. .Heinricus vero cum nefanda eum
Gislebeiio praediorum el aedium collatuiri est, sese suadere adverteret, dietis suadenlisadmodumresti-"
quoque contra Gislebertum pro eis certaturum , si tit, et ut quiesceret ab.illicitis, multis ampliflcatio-
is eis ex collalis beneficiis quicquam repetere velit. nibus agilabat.
Quo capti, mox jure sacramenti ad regem redeunt, 40. Et Gislebertus quidem cum apud socerum non
146regnum sibi,4G parare posset 146,
habitisque rationibus quicquid beneflciorum ab proficeret, ut
Gisleberlo eis collatum fuit, regali largitate firmis- D in Celticam secedit ac transit in Neustriani; sicque
simeunicuique donatur. Unde et a Gisleberto rece- cum Roiberlo duce de eodem negotio consilium
dentes, regiconstantissime resociantur, ac cum eo confert, suadens ei de regni susceptione-, ac Karoli
in Gislebertum feruiiiur. abjectione. Esultat tirannus, el tirrano absque
58. Gisleberlus vero in oppido Ilarhure (74), quod mora, favet. Deliberant iiaque. ambo, et post pro i47
hinc Mosa-el inde-Gullo fluviis vallattir, a fronle perpetrandis fideiii^sacras«entoi4Sconfirmant14s.
VARLE LECTIONES.
143 matrimonio 1. 14'*muniiionibus 1. ,4S G. clam -
per murum dilapsus fluvimn enalando
transmeavit-, et cttm dtiobus clieiiiibus Rhenum cxulaturos "perlransiens; annis aliquot apud soce-
rum suitm .Heimicum patrimoiiio privatus exulavti. Oppsdani autem ahsqne (iuce relicli-, se sub- ,
diderant regi.-Ekkeh, Vr. i46 u, sib, p ex conject. 147ex 1. i4S sacramenlis-1. i49 c Ei post
NOt^E. "
(74) Hodie vicus Geul in loco indicato, in dexlra (75) Cf. Gerbergaereginae donaiionem pro S. Re-
Mosae,uhi Geul (Gulia SS. 1. 603) eam iufluit, infra migio Remensi a' 968. Fehr.-12. Bouquet IX, 666.
Trajeetum, situs est.
 ' " "
59 RICHERIS. BEMIGIIMONAGHI . - - '40
41. Temporc -vero conslituto, cum rex Tungros A ienter aperias. Et quia jam nunc res pugnam sua-
redisset, ibique privatus resideret, urbem Suessoni- det, sacrainento fides.adhibenda est, ut nobisjura-
cam Rolberlus ingreditur.,Apud quem ex tota Celtica tis, res in ambiguo nbn sit. Dein saltem quinqua-
primates collecli, qua ratione regem ahjiciant, con- gintaeligendi sunt, qui cerlissime tirannum appe-
stanlissime consultant. Kec' defuil Gisleberlus ab tant, vimque ei inferant, ut cum belli violenlia
Belgica, qui mox absque deliberatione Rotbertum alios inalios exagitaveritj isli liranno lantum labo-
regem .creandum perstrepebat. Communi ergo om- rerit; jnventumque tfansfigant. Quid enim prod-
nium qui adcrant decrelo, Rolberlus eligitur (Jun. erit omnes interflci, et malorum causam reser-
29); ac mulloambitionis elalu Remos deductus in yar(.? ? EC decreto coraniuni in Rotbertum ' " conju- •
basilica sancti Remigii rex crealur. A cujus corona,- rant. , ,
tione'peracto triduo, Heriveus Remorum rnetropoli- 44. Mox quoque et regio jiissu accersiuntur ei~
lanus diutina egritudine yexatus> interiit (Jun. 2). Belgica, quicumque ab rege non defecisse videbari-
Qui si eodem tempore yaluisset, tanto facinori opor- tur. Quorum collectorum numerus, ut fertur, vix in -
tunitas non patuisset. Cui eliam mox suceedit dona- decem iS5 milibus putabatur. El tamen in quanium
lus ab Roiberto !.s0 Seulfus, qui tunc urbis ejusdem perspici valuit, nullus militiae 1S6 ineptus admissus
officio fungebatur 1S1 arehidiaconalus; yir stre- B est. Omnes corpore valenles, et non iner.tes pugnae.
nuus ,S2 multaque rerum scienlia inclitus. Oriines quoque in tirannum unanimes. His rex
42. (925.) Inlerea Karolus a Gallis praeter pau- circumsepius, per Coridrucium Hasbaniumqiie pro-
cissimos Belgarum iE3 desertiim sese coinperienss cedit in hostem. Ereptumque regnuni irrumpens,
'
apiid praecipuoseorum qui a se non defeceranf, sedem regiam Atiri.iacumpridem suam ingredilur.
plurimam de suo infortunio agilahat querelam... Ibique aliquantisper reparato exercilu, in adversa-
Miseriorem sese inquiens si hac urgealur calamitale, rium fertur 1S7.
quam si oculos claudat-suprefna morte, cum illa 45. Faclus vero liranfio proprior, exercitum ad
dolores augescant, ista demantur 184. Garius congressum ordinat, sex milia robustbrum praeniit-
quoque sibi ferro occidi, quam regno a pervasore tens. QuibuseliamiVirumconsularem158^) nomine
privari. Post regni enim privationem, solumniodo . Fulbertum diicem consiiluii (Jun. 15). Se ipsum
superesse-in exilium deporlationem. In.quo etiam vero qualuor 1S9 milibus circumseptum, labentibus
ab iis quos summo,semper habuil amore, apud quos piimis subventurum deputat. Postquam autem per
diutius conversatus;sit, quibus quoque nihil umqtiam singulas legiones discufreus, praecipuos quosque i6° "
mali molitus fuerjl, debere sese suffragia aecipere multum diuque ad vim belli horiatus est, inslructos
memorabat. C ordiries plurimis suasionibus iricitans, ad locum itbi
45... Ad hoee sui : « Rernitiosum, est inquiunt, congrediehdunrerat, deducit. Axonam vern fluvium
o rex juratis a domino defieere, scelefatissimumvero transmeansj ad urbem Suessonicani lendit. Ibi et-
conlra dominum slare. Si de desertore ac transfu- enim lirannus copias collegerat.' Cujus qubque
gis agitur, horumque nominum si advertatur inter- exercitus iri viginti milibus consistehat. Cum.ergp
pretalio, quicquid moliti sunt, praeter jus est et Karplus rex bello prudentia-intenderet, instinctu
equum. Undeet sine dubio si pugnoe necessitas eos episcoporum aliorumque reitgiosofum virorum qui
adurgeat, divinitalis nltionem non evadent. ld vero sihi assislebant actum est, ut ipse rex bellum non
certissime noveris, nullo modo regnum.a te repe- ingredefetur, ne forte in reruin confusioiie regalis
tendum,nisi bello ipsum aggrediaris tirannum. stirps eolapso consumeretur. Id^etiam duccs el nii-
ftegnum ereptum non irrumpesnisi ferro viam vio- litescoegeruntiAhomnibusergo cbactus, quatuor lel
. . , ' ' VARI/E LECTIONES.
liaec Gislebertus, in Belgieam redit mtincipia mililibus copiis sufficientibus fmplens, in regein om-
nia ordinans; sicubi rudera adilum faciebant, firmioribus -claustris reaedificans.Ralus vero miiiles a '
sesedeficere posse, sijurejurando sibi eos non annecleret, fidem.ab omnibus eorum jurejurando sed etob-
sides quos yu!t accipit, eosque in oppido Harburc quodpene inexpugnabile videbalur deputatos recludit, in
regem omnia palain ordinans. [His rex permotus rfete.]-Nec mintis [ea socerb dei.\ id optinuit, ut quaecum-
que ipsein regein machinaretur, ea socerd injuria»rioriessent, maxime;pb id quod Sarmalartim infestatione
ipse admodumpressus,alienis negotiis uliliter interesse non posset, His.ergo rex in Celtica permotus, Bel-
gieam impetil. At Gislebertus ulpole qui fidem abruperat, ad regeia non solum venire contempsit, verum
pecuniis atque rcrum pollicitationibus ab rege quoscumque pbierat sublrahebat. Et rex quidem cum pa-
tienter boec ad lempus toleranda non ignoraret," Tungris cum iis qui secum ex Celtica advenerant
absque lumultu residebat; lenius fieri asserens quicquid per pacienliam loleratur : ad odium quoqtie sese
esse hosliiim rccognoscens, cum a Rotherto hinc in Celtica, ab Gisleber(,o.veroinde in Belgicaurgeretur. Et
Rotberlus quidem de regis ahjectione suiqtie provectione adeo laborabal, idque apud principes sic obtinuit,
ut contra regem cum eo fere omnes crudelissime conjurarcnt. Et lempore detela. 150rege 1. lsl ebalur ex
conject. isa liheralis ac sl. 1. ,Ss Vix etiam spein aliquam
iSi
sibi relictam cum a liranno lotum pervasum
sil. potestas dominandi' et libertas liaberidi 1. dcmantur. Belgarum magnates 1. --1Ss quinque
corr. VI. corr. X. codex. ls0 ^7 f. Axonam vero fluvium transmeans in urbem, Sues- •
pngnae 1.
sonicam>lendil. ibi elenini tirannus exercitum collegeral .posiea deleta. lss u. c. codex. >69duobus 1.
160qirosque de militia et faroaegloria.
m duohus 1. priorumque nobilitate. et filiorum ulilitale multum d. h. est 1.
NOT/E.-
(76) Id est comitem ; v. infra c. 46.
 U fHSTGRIARUMLIBRI QUATUOR.— LIB. I. ., 42
milibus quibus ipse eircumseptus incendebal, vi A bat. Quapropter et anceps vicloria futt, cum
173 deserlores regem exlinctum amiserint,
rum consularem 162Hagraldum praeficit. Horlalui Celtae
vero plurimum, ut Dei lantum auxilium implorent Karolus vero nihil spoliorum alligerit. Neulrum 174
uihil eis meluendum, nihil de vicloria diffidendun illorum spolia diiipuisse i74 conligit 174.Cujus rei
memorans. Regni quoque pervasorem 163vix unt oportunilas 174cum Karolo 174non defuisset, 174nulla
,7Svita-
momento duratttrum asserebat : « Cum inquiens lamen 174duclus cupidiljite I74rem penitus
Deus hujusmodi abhominelur, et apud eum nullui vit. Nam transfugis i76plurimum diffldcns, ulpole
superbiaeloeus sit, quomodo stahit quem ipse nor qui maximam exercilus partem amiserat, mox iter
,7Strttcti-
munit? quomodoresurget, quemipse praecipitat164?i sine spoliis in Belgicam 177retorsil, post
El posl haec cum episcopis virisque religiosis qu lentius redire disponens (922). Hac tempestate lerrae
.raderant, monlem loco oppositum conscendit, ub motus in pago Camaracensi factus est, ex quo do-
eliam est basilica beataeGenovefaevirginis dedicata mus nonnullae subversae sunt. Unde et rerum cala-
evenlum belli inde experlurus. Interea junctim pro- mitas adverti poluit, eum regni princeps praeter jtis
cedit exercilus et maguanimus gradive' in hosten caplus,el in carcerem usquein diem vitae suaesupre-
accclerat. Procedit quoque lirannus, animo nor mum delrusus sii. Nam cum rem militarem dispone-
inipar, at lcgionibus polior. B ret,.et exercitum copiosiorem Galliis inferre para-
46. Bellum inler Karolum et Rotberlum, ejusqui ret, Gallisque inde limor multus inculeretur, mi-
fuga. — Quibus ulriinque visis comminus, cum ma- liore animo ferebanlur. Quod Karolus rex subintel-
ximo clamore utrique exercilus signis infeslis con- ligens, per legatos revocare eos nilebatur, multisque
currunl. Congressique innumeri hinc inde corruunl, rationibiis eis id suadere querebat. Nortmannis
Et Rolbeiius quidem rex cum in. cerlamine ignolus quoque usque ad effeclum suasit, adeo ul regi
essei, et hinc inde feriendo toto campo fureret, a fidem spondere, eique ut juberet militare vellent.
conjuralis conspeclus, an ipse essel iiilerrogatur, Qui cum regi militaluri oceurrere pararent, a Gal-
At ille inlrepidus, mox barbam obvelatam dele- lis intercurreniibus iiihibiii sunl. Unde et eorum
git16S, seseque. esse monstrat i66, nmlia vi in Ful- suppetiis rex privatus est.
berlum comilem ferrum vihrans. llle vero Iostali 47. Rodulfi179regisprotnolio179ac Karoli 179caplio.
ictu accepto 167, ab eoin dextram obliquatur..Ei — Galliapertiiiatianullatenusquiescentes, Rodulfum
sic per loricaemanicam lancea eum in latere gravis- Richardi Burguudionis filium accilum, apud urbem
simo iclu sauciat, necnon et per epar alque pulmo- Suessonieam, eo licel salis reclamante, regem sibi
nerii et sinislri laleris ypocundriam ferrum usqut praefecerunt (Jul. 13), virum" strcnuum, ac litteris
111clipeum transigit 16s,et circumseptus ab aliis, C liberalibus non mediocriter inslruclum. Quod Heri-
septem lanceis confossus praecipilalus corruil, diri- berlus tantorum malorum incentor sese velle dissi-
guitque ; multoque Fulberlus mox exhaustus san- mulans, Karolum regem per legatos accersit, taia-
guine et intercertans, mortuus cecidit. Interempic lis flagiciis se reniti voluisse mandans, sed crinju-
vero Rotberto, lanta vi caedis ulerque deseviii ratorum a mulliludine vehementissime suppressum ;
exercitus, ul in parieejus i69undeeimmilia, in parte tunc nullum consilii Iocurii patuisse, nunc vero
vero Karoli septem milia' centum duodeviginli' a remedii partem optimam sese repperisse. Unde et
Flodoardo preshiiero ferro inleriisse descriptum malurius accedat, qtio ei ipse obvenire valeat; cum
sit (77). Et jam quidem Karoli victoria videbalur, paucis lamen, ne si cum mullis adveniant, dissiden-
eo quod tiranno occiso, qui illius fuerant in fugam lium animositaie in belluin cogantur. Et pro.iline-
ferehantur; cum ecce HtigoRotberli filius vix adhuc ris securilale si sibi placeat, ab ipsis legatis jtiris-
pubescens in praelium ab Heriberto deducilur, suc- jurandi fldem accipiat. Re"x horum credulus, ab
curritque labeiuibus. El licel cum copiis advenerit, legalis jusjurandum pro fide acccpii, ac sine suo-
tamen utpote qui patre ,7°,amisso omnes suspectos rum deliberalione proditori obvr-nire non distulit.
habebal, nullooue duce fretus erat, a belli violen- Ei prodilor dolos dissimuhms, cum paucis aeque ob-
lia quievil. Illud tantum memorabile fuisse refer- ® venit. Datisque oseulis excepti, familiaribus collo-
tur17i, quod nullo resistente locum belli occupavit, quiis cousi sunl. El inter loquendum cohortem ar-
et aliquanlisper in eo stetil, acsi manubias lioslium matorum ad abditis evocal, regique incauto inducii.
direplurus. Unde et sibi victor videbatur 17a.Karo- Qui multitudini reniti non valens, a cohorte caplus
lus vero ob necem tiranni viciona poliri sese puta- esl; aliquibus cum eo caplis, quibusdani eliam in-
VARI^ELECTIONES
168u. c. codex. ,63 lirannum I. 164non erigifl. ,6Sa lorica extraxit 1. ,65monslravit 1. ,67vero
clipeo ictum169excipens 1. i6S,v0 transigit. Irruunt et f.ircumquaqueconjurali. A quibus rolberlus circumseptus.
septem 1. rotberli 1. rcge 1. 171 referunlur cod. negligenlia scriploris qui pluratem numerum
in hac tantumvoce el in ullima sententia non correxil. 1,a vielores uidebaniur cod. ,73gallil. l7i ni, tiis,
it, o, arolo, sset, men, idi ex conjeclura. ,76,p:iitu : cod. i76galiis 1 177germaniam 1. 17«r. in Gallias
l. 1. ,79i, otio, i ex conjecluru.
NOT^E.
•
(77) IIoc r.ce in Ann. ncc in Hisl. Rcm. ' faclusn cst,
PATHOL.CXX XVIII. • 2
•43 RICHERI S. REMIGIIMONACHI 44
teremptis, reliquis quoque fugatis. DucliisquePero- j\ ctiin aliquot magnatibus stiper fliivinm Sequar.am
nam, carcerali custodiae deputatur. Germaai (78) adversariis inducit. Al pyraloei8""reiiisuriobvenien-
rege amisso, in diversa ferunlur. Quorum alii de les, a Gallis in sua caslra rcdire coacti stml. Galli
redilu domini elaboranl, alii vero a spe dcjecli, fugienles insecuti, caslris igncm innnituiU, congres-
Rodulfo regi favenl, nec lamen in ejus fidempeni-. sique vehementi conamine, victos slernunt. Al alii
tus concedunt. Quorum priores exspeclaiione diu- fuga pedestri, alii profugio navali elapsi sunt, alii
lina domini libertatem opperienles, Heriberlum cum castris succensi, aliiferro ad tria milia interfecli
proditorem de lidei violatione sepe convenerunt, ac sunt. Qtios (79) vero fuga exagilavit, post collecii
inde plurimum apud male conscios conquesli sunt. qtiodam suo oppidosecus maresito colleciisunt. Cui
Quibuspersuadere non valentes, de perjurii realu eliam Augaenomenerat.
nibil ruboris incusserunt, cum ira Dei eis immine- 50. Rollonis pyralw interitus suorumque ruina. —
rel. Quorum princeps Rollo sufficientibuscopiisoppldum
48. (954.) ExaclioiS0 pecunim1E 0 publicmls0 piratis implens, bello sese manifesle paravit. Rex inde
dandw. — Ilaec duin agerentur, pyraiae lsl Gallias digressns,'exercilum provocanliiiiferl, congredinon
irruperunt, pecudum armentorumque abduclione, differens.Oppidumaggressus esl. Et ohsidionedispo-
mullarnmque opum exhauslu, cum plurimorum ]B sila, vallum quo cingebalur, irrumpil. Atque sic
captivilaie lerram depopulantes. Quonun impetum lirones peribolum (80) conscendentes, adversarios
rex dolens, suorum usus consilio exactionem pecu- pervadunt. Oppidoquepotiti 1S7, mares omnes tru-
niaecollalitiae(ieri exacloribus indixit, quaehosti- cidant. Feminis inlaetis parcunt. Oppidura diruunt
bus in pacis paclo conferretur. El collata, ad votum atque comburunt.Cujusincendiisaere densato acde-
commune paciscuntur, atque in sua concedunt. nigrato, in lelra caligine nonnulli evadenles, fiuiti-
Rex vero licel merens ad alia se coutulil. Exerci- mam ,ss quandam occupanl iiisulam. Quos sine di-
tum itaque in Aquitaniam adversus ejus prineipem latione exercilus aggressus appelit, ac nayali pugna
Vilelmuinparat, eo quod subdi sibi conlempneret. victos opprimit. Piratae vitae spem amittenles, alii
Et tempore oportuno cum exercitu super Ligerim sese fiuciibus immerguntac enecanlur, alii enalantes
affuit. At Wilelmus militum copiam non patiens, ab observaloiibus jugulati sunl, alii nimia formi-
obrtienli pcr legalos occurrillsa, illisque fluvioin- dine tacli lelis propriis sese appetunt. Et sic omnihtis
terfluenle, in lcgaloruin suasionibus dies tota ademptispraedaquedirepta non moJica, rex Belvacum
consumpla esl. Taiulem dic altera fidem ulriin- rediil, ihique resedit.
que pacti, a se discesserunt. 51. (926.) ltem piratarum 189interiius iss — Inde
49. (925'.)Congressus183Rodulfi "s3 regiscumpira- C auditb Alrabatensium regionema piratis aliis ve;ari,
lis is3,eorumquefusiom.—Rexinde regrcssus, febre assumpto exercitu ab his qui loca maritima incole-
acuta apud urbem Senonicam corripilurQui cum bant, repenlintis in eos fcrtur. Piraloe comminus
die crelica convaluisset,vi recidiva rursus opprimi- congredi non ferentes, ab exerciiu cedere eoacii
tur. Ac de saluie desperans, Remos ad sanctum Rc- sunt. Ac coartali, saltu quofiamvilam tueri niie-
migium sese deferri fecit. Cui doaa plurima largilus, banlur. Al exercitus circumquaqtie eos ohsidens,
elapso mense utiliter convaluit, urbemque Suessoni- adeo urgebat. Illi vero noclu eruptione facia, in
cam alia curalurus expeliit. Ubi cum apud principes castra regis ferunlur. Et circumvallante exercitit
rem publicam consuleret, legali adsisiunt, qui pyra- penitus inclusi, miserabili fortunaesuccubuere. Octo
tas 1S4 fide violata interiores BurgundiaelsSpartes namque eorum milia (81), ibi cesa refertintur. Quo
90
irupisse asseruiil; congressosque cum Manasse ac tumullu rex inler htiinerosi sauciatus, Hildegaudus
Varnero comitibus, JozsMmoatque Ansegiso episco- vero, clarissimi generis eomes, interemptus est;
pis, adeo defecisse, ut eorum 960 apud monlein aliique nonnulli nec lamen aliquo nomine clari. Rex
Calaum slernererilur, nonnulli capti lenerentur ; victoria potitus, Laudunum rediit,
reliqua vero minorum manus, lapsa profugio sit ; 52. (927.) Lunw defectio191.— Ttinc eliani luna
Warnerus vero eqtio occiso, quo vectus fercbalur, quarladecima terrae objectu obscurata, visibus in-
decemvtilnerihusperfossus interierit. His rex molus, luentium defecil. Acies quoqne igneaeRemis in celo
diem alteramin partibusdeliberaiionistotam consum- visaesunl. Quibus proesagientibussignis, febrium ac
jisil. El die tertia, edicto regio tirones ex cileriori lussicularum morbus e vesiigio irrepsit. Unde non-
Gajlia imra dics quindecim collegit. Collectosque nulli loetaliteraffecli, occubucre. Cum his quoqtteet
VARl^ LECTIONES.
180E, c, c ex conject. isi nortmanni 1. l8a o. dolose tamen 1. 18aCo, R, r, f ex conjecl. ls4 norlman-
nos L 185galliarum 1. 1S6 norlnianni 1. ,S7 p. Rollonemoculis effossissuggillanthmcjam, linea subducta,
deleta sunl. iSS vox repelitur fol. 15. 189ira, inte ex conject. 19°rex a tergo sauciatus 1, 191de, io,
ex conjecl.
NOTJE.
(78) I. e. Belgae. clor animadvertel.
(79) Superiora a narralione Flodoardi valde di- (80) Murum esse, Floiloardus ostendit.
versa, nec quoo hic narrantur eidcm congruere, Ic- (•81)Milleet cenlum Flodoardus.
 43 HISTORIARUMLIBRI QUATUOR. — LIB. I. 46
litium tumultualio inter regem ac .Heribertum qui A rico cuidam, ab Aquensi episcopiopyratarum inse-
Karolum sub cuslodia detinebat, non roodica subse- ctatione pulso, pro eo ministrare concessum esi.Cui
cula alque exagilata 's 2 esl, eo quod Heribertus ab eliam abbaliam sancli Timolbei marliris ad usus
rege nimia expetebat, rex vero utpole insaliabili, proprios atlribuit, et insupcr canonicorum vielum
nihil accomniodabal. simul impertivit. Rodnlfus inlerea rex quanta foret
55. Karolus i93 libeiatur 193ab Heriberlo ,93.— aequilas sueevilae demonslrare cupiens, ad Karolum
Regi ergo m'ui3sHeribertus intendeus, Karolum re- ubi servabalur accessit. Apud quem multa de ejiis
gem a carcere eductum i,n pagum Veromandensem miseriis coiiqucstus, sermoni multiplici si offenderat
deduxit, non ul regno fidelis etim resiitueret, at ut suppliciter veniam poslulabal. Et quoniam suscepli
ex ejus educlione aliquam suspeclis formidinem in- regiminis apiceni penims amittere non valebat, quod
cuteret. Noiimannis ilaque accersitis atque apud ratio conferebat ei reslitnit, sedes videlicet rcgias
194deducit; ibique hoc esl Attiniacum et Ponlionem; sicque Suessio-
oppidum Augam collectis, eum
filius Rollonis pyralae, de cujus interfeciione jam num remeavit.
relalum est, regis manibussese mililaturum commil- 56. Karoli obilus. — Karolus post haec ledio
tit, fldemque spondet, ac sacramento firmat. et angore deficiens, in machronosiam decidit. Hu-
54. (928.) Sentenlia 19«papw in I9sRodulfumisspe- B moribtisque noxiis vexatus, post mullum Ianguorem
ttta ao Heriberto 19Srejecta 19S.—ExindeHeribertus vila privatus est (929, Oct. 7). Rodulfus vero rex,
Rodulfo regi invidens, admodum insidiabalur. Unde pyratas Galliaro Aquitanicam irrupisse per legatos
el cum KaroloRemos deveniens, pro eo Romam lega- comperiens, eamqtie hostililer debaccbantes infe-
tos dirigit, ac Johanni papae epistolam mitiit, per stasse, vim inferre cogitabat.
quam siguificabat, contra Karolum nec sese conju- 57. Regis a,a ac pyralarum a°2 confliclio202,eorum-
rasse, nec conjurationis conscium fuisse, conjuralis que fusio 20a.—Ediclo crgo regio omnibus qtii de
tantum invitum cessisse. Unde et sevelle plurimum, mililari ordinc valebanl, accilis ex Gallia Ceiiica,
ut Karolus regno resiituatur, qui innocens sine cum mullis Belgarum, duodecim cobortes ordinat.
causa abjeelus sit. Nec solum se in hac esse senten- Cum quibus iier arripiens, usque Lemovicas proce-
tia, at optiroorum quosque 196praeter hos qui donis dit. Ibique legionibtis dispositis, cum pyratoeregittm
mulliplicibus corrupli sint 197.Quapropter et ipse oequitalumnon siislinenlcs, profugioeripi niterenlur,
auctorilate apostolica regno restilui regem ahjectum ab Aquitanorum legione repulsi sttnt. Rex vero cuni
jubeat; quicumqtie ejus praecepto refragari nisus cohortibus proseculus, gravi ceile pene onmes fudil,
fuerit, anathemate perpeluae maledictionis condem- paucis fuga lapsis. Suorum vero nonnulli sauciati,
pnet; ac pro hac re episcopis atque principibus Gal- C ex vulncre convaltiere; aliqui etiam inlerfecli. Ita-
liarum el Gerraaniae epistolam dirigat, conlinentem que facltim esl, ut Aquitani gratias regi reddentes,
el bonorum benediclionem, el contradiclorum male- multa ei benivolentia subdi voluerint, ac jure sacra-
diciioneni. Lcgali ergo Romam properanl nego- menli in fidem firmissimam concesserint. Quibus
tium 198peracluri, sedconsumploitinerislabore, nibil uliliter palralis, rex exercitum reduxil, procinclum-
mandatorum peragunt. Namque a praefecto captus que solvit.
papa, eo quod a se plurimum dissideret, ab eo car- 58. Heriberli el 20a Hugonisdissensio.— Dtimhaec
cerali cusiodia delinebalur. Unde et sine Iegationis gererentur, inler Hugonem 204et Heriberlum de
effectu digressi, in Gallias remearunt. Heriberlus praelaturaedignitate liles agitanlur. Efferatique sese
vero ad alia sese conferens, apud Hugonem i99Rot- proedis et incendiis graviier afficiunt. Rex in Heri-
berli filiumde fideinter sese hahendaadeo satagebat. bertutn indignans, eo quod perfidioepromtum esse
Quem el suasionibusefflcaciler allicuit, ac fide pacli cognosceret, Ilugonis 20S pariibus 20s stabat 20S
sibi annextiit. Hugonis ilaque efficalia persuasus, ad unde 20Set Heriberti 20Soppidum 206Donincum no-
Rodulfum redil, eique reconciliatus aliquandiu hesil. mine, Hugoneascilo aggrcssusexpugnat, accaptum
Cujus in rnulta gratia susceptus, ut se fidelitatis ex- diruil. Nec minus el Atrabatum obsidione adhibiia
seculorem monstraret, Karolum mox Peronoein^car- I) cepit, civesque victos, acjuralos sibi annexuit. Rex
cerem retrusit. inde digressus(951),cum quielum sese arbitraretur,
55. Ueriberlus 200a rege 20°Remenseao°episcopium Heribertus Germanisqui.Rheni litora incolunt edu-
accepil 20°. — Cnde el ab rege donari pelens, epi- clis, in regem fertur, ac execrabili furore incendia
scopitim Remense sub oplentu fllii sui adhuc pueri rapinasque exercuit. Insuper et Hugonis oppidum
ab eo accepit. Nam ct tunc hac vita divae 20i me- quod secus torrentem Vitulam sittim Braina dicilur,
.niorioe Seulfus metropolitanus decesserat. At quia occupal, capil, ac diruit.
aelastenerior puerum sjcris officiisprohibebjt, Odel- 59. Heriberti prmparalio a07 conlra 207 regem. —

VARLE LECTIONES.
192modica exorla est 1. 193rolus, eraturab, berlo exconjecl. i94Karolum 1. 19Snten, pap3e in, dul-
fum, Heriberto reje ex conjeci. 196noiinullos 1. 20aisl st codex. 19Snegiu delelum. ,09 H. codex.
£°° Her, a r, mejise acc ex conject. SOipiae 1. d. 2. R, pyra, flic, que f excoujecl. 203Heribeni et ex
conjecl. E04 H™ cod. a0SHugonis, pa, stab, un, Oe ex conject. ^0" caslrum 1. s0? Heriberli praep:i'
contra ex conjecl.
47 RICHERIS. REMIGIIMONACHI 48
Hujus vero conlumeliaecausam rex se consiituisse li a regiis stipalorihus captus, eoquod et ipse deserlor
inlelligens, ejus potenliam minuere quaerebat. Re- ab rege defecerat, regi oblatus est. Qui apud regem,
mensibus ergo civibus legalos mitlit, ac ul poniifi- prodentibus sui facli consciis, conviclus 213,erga-
cem eligant praecipil. Quod etiam ni facianl, alium siulo mancipatur. Quo peraclo, a pemicie Heriberti
praeter eorum v«lle, eis sese imposilurum mandat. non desislens, Hugone ascilo, cuin oclo niilihus
At cives, regiae legationis mandatum excipientes, Laudttnum appetit. Ubi cum Herihertus multa obsi-
quid ipsi inde velint ac senliant, pcr suos legatos dione urgerelur, egrediendi locum ab rege postulat,
referunt; sese videlicet regiojussu Heiiberli filium eo quod copias militum ciborumque suflicienles non
licel adhuc ptierum suscepisse, alque pontificem haberet. Quo ab rege obtenlo, cum suis ab urbe
elegisse, inde etiam fitlem ei jam faclam accommo- exivil; uxorem in arce qtiam exslruxerat relinquens,
dasse; qtiapropter inpossibileesse, ut ftde inviolata, ctim copiis sese subventurum in proximo ratus. Res
ab eo sic deficere possinl. Rex partibus Heriberti vacuam urbem ingressus, dolosque penitus adver-
cives favere intelligens, collecto exercitu, urbem tens, arcem diuturna exptignatione vcxat, eamque
Tepeiuinus aggreditur. Ingredique prohibitus, obsi- circumquaque vallat, ac omnem egrediendi aditum
dionem applicat, ac urbanos rcsistentes fervidus ad- obcludit; pugnftmdiutina congressione adhibens. At
tirget. Qui multa expugnalione vexati, terciatandem 3 lanto certamine vires resistentium impares, armis
.cbdomada portas vicli et supplices aperuere. deposilis cedunt, ac pro vita supplicant. Tiranni
60. Omiio Rodulfi regis ad 20ScivesRemenses20S vero uxor simul vicla, pro se pelitura, ad regem cum
pro se suasoria 208.— Ingressusque urbem rex, post suis properat, arcem reddens, ac egrediendi lantura
nonnulla disposila, collato cum suis consilio cives locum petens. Rex vcro feminamretinere dedignans,
accersit 209.Coramque sic conlionaius ait: i Quan- cumsuis digredipermisit, ac arcem exindecum urbe
lum inquiens caedis,quantum eliam rapinarum, res oblinuit.
pnhlica 210faclione malorum nuper passa sit, oplime 65. (952.) Interfeclio s14 Adelelmi comitis 21t a
•ut puto noslis. Non enim fieri potuit, ut lot malis quodam clerico Elt episcopium Noviomense2i4 expe-
214seducto 214.— Ubi
ubique grassantibus, inlacti penitusque immunes re- tente postquam urbi tuendas
Ilnqueremiiii. Nam cum veslra necessaria sepe di- necessaria ordinavit21S, de episcopio eliaro Novio-
rcpia, sepe <ioinbusiasint, eorum calamitatem lole- mensi cui esset dandum deliberabat, cum tttnc Ay-
raslis. El non solum pttblica exlerius, a( hic privata rardus episcopus obisset. Nam Walbertus Corbeien-
bona intiinsecus a sevissimoexactore Ileriberto, co- sium abbas ei succedere petebatur, vir strenutts ac
lidie iinininuuntur. Unde et vobis consulendum ar- liberalis, et cui tolius honesti decus admodum pla-
bitror, ul paslorem vobis commodum conibenlia J cuit. Nec minus et praediclaeurbis-quidam clericus,
communi eligatis, cum ille liranni filius adhuc in- ab rege sese fleri successoremposlulabal, vir barba-
fanltilus, vobis idoneus non sit, ac canonica aucto- rus, manu alque audatia nimius, el cui solitum erat
ritas vacare oecclesiampastore taiito lempore non rertim alienarum surreplionibus lactari. Ilic ab
permillat. Nec dedecoris quicquam in vos redunda- rege civibusque abjeclus, cor ad dolos converlit.
bit, cumniiliiari violeiuia viclos et captos, alia sequi Adelelmum itaque Alrabalensium comitem, cujus
necessitas vos adurgeat. Nec vos faleor lantum, casus memorem mullis incussit, seducturus petit,
216polli-
quantum ego in hoc negotio oberravi. Itaque fecisse ejus auxilium suppliciter pelens, ac suum
me penilcl. Penileat el vos veslraruin rerum dispen- cens; seseab rege conteniptum penilus supprimens :
clium peregisse. Reducite in mentem, quanla vos « Si uiquit per le episcopalus dignitate poliar, per
calamilas affecerit.Consideraleeliam, quanlo sectiu- me efficaeilercomitaltishonorem consequcris. Quod
darum reruin successu provehi possitis, si bono pa- eliam sic fieri valebit, si noclurnus urbis muros
store regamim. i conscendas, el me inler.ius procuranle, tnos intro-
61. Electio Arloldi 2il.— Cives ab rege suasi, ducas. Ego etiam cum pluribus adero. Colleciique
jussis regiis conceduiu. Arloldus ilaque monachus in agmine, urbem pervademtis. liaqite fiet, ut cives
rege jubente ex coenobio sancti Remigii omniiim aul capiamus, aulpropulsemus. » HorumAdelcimus
cousensu mox assumptus, per impositionem ma- credulus, diclis suadenlis favet. Scelus ergo allem-
litium episcoporum lompore conslituto regali do- ptalurus, urbem nocturnus cum ingenlibus copiis
natione consecratur episcopus. Qui prudenter ac peiit. Cleiicus nulli in urbe male credulus, facinus
sireniie omnia gerens, satis suis profuil, atque ex palrandum in loco opperiebalur. Quo Adelelmus
bene-faclis, omnium et maxime suoruin benivolen- accedens, ab eo cum suis exceptus est. Densalique
liam habuil. in untim lubis ac clamore, alque armorum strepilu,
62. Captio Bovonissi2 Calalaunici al2episcopiLau- in noclis caligine urbein exlurbant. Unde cives exci-
al2
duniqne castri 212.— Quaedum gererenlur, Bovo laii, cum sese dolo pervasos adverlisscnt, fuga ab
-Calalaunensium episcopus, forluila peragralione hostibus erepti sunt. Nullus captus, eo quod hosles
VARLE LECTIONES.
208d, ses, ria ex conject. 209evocatl. 210r. p. cod. sU i absc. 21a Bo, uni, Lau, castri ex
21SUbi cum
couject. "3 c. rationabiliter conviclus 1. s14ciio, comi, cleri, vio, peien, lo ex conject.
rcx urbi luentlaeneccssaria o.rtlinar.el. ac inpraedicii liranni labem alia apud Hugoncmdisponcrcl. ac de
21°
episcopio e. N. c. e. d. dcliberarct, etc. 1. p, illictiain s. p. 1.
49 HISTORIARUMLIBRI QUATUOR. — LIB. II. 50
in unum juncii, per urbem dispergi formidaverint. A occurrunl, ejusque manibus suas Inserunt. Miliiiam
Unde et omnibus profugium paluit. Cives ilaque spondent, ac inde ftdem prout rex jubel concedunt.
abducti, a vicinis arma ac reliquas suppecias acci- Rex inde digressus, in Aquitaniae exteriora se con-
piunt, et die quinta magnanimes in urbem feruntur. tulil. Quo eiiam et Lupus Acinarius Vasco, qui
Suburbani etiam feliciicr subveniunl. Pugnam ergo equum ferebatur habere annorum plus quam cen-
promptissime adhibeni. Adelelmus vero elericusque tum eladhuc tolo corpore validissimum,regt milita-
cam suis, acerrime renitunlur. At vulgus qui in ttirus occurrit,acprovi,ncia;procurationereddita,rex
urbe remanserat, eisque (idem sacramento fecerat, liberaliier reddidit, alque a se principari concessit.
fidem abrumpil, ac a tergo duriler eos cedit. Facli fi5. (954.) Turma matorum 21Sprodigia. — Ilac
autem hostium medii, in aecclesiam fugere eoacti quoque tempeslale, igneaeRemis in caeloacies visa>,
sunt. Urbani vero ab interioribus recepli, Adelel- et flammaesanguineoe, qtiasi jacula aul serpentes,
mum ac clericum persequi non desislebant. Portis- discurrere. Mox quoque subiil 219el peslis, papulis
que oecclesiaeconcisis, hostes appetunt, acsecus erysipilatis innumeros enecans. Nec mullo post et
altare ulrosque cum pluribus aliis cflideliter truci- regis defectusstibseculus. Nam cum aulumnali lem-
daverunt. Urbemque possidentes, sua recepere. pore melaneolia in patienlibus redttndaret, cacoce-
Quibus patratis, ac legali repurgio aecclesiaemun- B xia, quod Laliui malamcorporis habitudinem dicunt,
dala, Walbertus Corbeiensis moiiaclius el abbas, ab toto auifflmio delenlus esl (955). Victusqne humoris
rege donatus, per metropolitanum Arloldum Novio- supcifltiitate, dcfecit, bominemque exivil (956, Ja».
reensium consccratur episcopus. 14 [82]). In basilica sanclae Columbae virginis apud
$&,Aquilanim 2i7 alque Vasconiwal7 principes !17 Senonas roulta amicorum auritiOne, suorumque
vegi Rotbertomilitaturi 217occurrunl 2i7. — Interea obsequio iumulatur. De regni amministralione
Gothorum principes Ragenmundus et Ertningaudus niliii.disposuit; at primatihus eam reliquit, eo quod
super Ligerim fluvium regi obvenienti militatum filsosnon habuerit, qui regnorum rerura poiirenttir.
VARLE LECTIONES'.
2,7 Aquitaniee, co, pe, m, oc ex conjecl. !iS lo abscis. 2i9 subsecutaest 1.
NOTiE.
(82) Cf. Ann. S. Columbae.SS. I. 105.

LIBER SECUNDUS.

1.Gullorum2!0 deliberatio!S0 de rege22°creando220.C majestas iaesa sit, multo conatu imprimis id erit
— Post cujus exequias, principes in diversa duce- abolendum, atque ab oculis amovendum. Discordia-
banlur, finemque pelebant varium. Galli namque rum itaque molimina absint, et communi omnium
Cellaecum Aquitanis, HugonemRotberti regis filium, conibenlia de proeferendo principe deliberemus.
Belgaevero LudovicumKaroli sequebanlur. Quorum Pater meus vestra quondam omnium volunlate rex
netitri commodilas aderat regnandi, cum Hugo crealus, non sine magno regnavit facinore, cum is
palrem ob insolentiam periisse reminiscebatur, et cui soli jura regnandi debebaiilur, viveret, etvivens
ob hoc regnare formidaret, el Ludovicus in partibus carcere clauderelur. QuodcrcditeDeo non.acceptum
Anglicoemorarelur, eo quod illuc delatus infans ad fuisse. Unde et absit, ut ego patris loco resiituar.
avunculum Adelslanum regem fuerit, ob Hugonis et Nec vero alieni generis quemqiiam post divaeme-
Heriherli insectationem, eo quod ipsi patrem ejus moriae2SaRodulfumarbitrorpromovendum, cumejus
comprehendissent, ac carceri trusissent. Galli tempore visum sit, quid nunc innasci possii, con-
itaque in regis promolione liberiores videri labo- lemptus videlicet regis, ac per hoc prineipum dissen-
ranles, sub Httgone duce deliberaturi de rege sus. Repetatur ergo interrupta paululum regiae ge-
creando collecti sunt. neralionis linea, ac Karoli filium Ludovieum a
2. Oralio Hugonis221rfucis2!1 ad Gallos ?21 pro D transmarinis parlibus revocantes, regcm vobis de-
Ludovico«»'. — Quorum medius dux post niultara eenter creale. Sicque fiei, ut et antiqua nobilitas
consultalionem ad iriultam benivolentiam animum regiaeslirpis servetur, et fautores m a querimoniis
intendens, sic praelocutus ait: « Karolo rege mise- quiescanl.Jamquod poliuseslsequentes, a marilimis
rabili fortuna defuncto, sive id eo promerente, sive horis2!4adolescentemrevocemus/»Quihus diclisGal-
no§tris flagiciis tpsa Divinitale indignante, si quid a lorum principes mira benivolentia cedunt 224\Dux .
patribtis et nobis ipsis admissum est, quo Divinitatis itaque legatos oratores trans mare ad accersiendum
VARLE LECTIONES.
520orum, rat, ge, do cxconject. 22iHti,cis, os, ovico ex conj. ,2a d. m. codex, quod doininum metim
haud esse legendum, capm 5. monsirat. !!3 nmlti 1. 2!4i. e. oris. !!4¥ c. ac lndovicum accersiendttm
conclamant. dclca.
 Sl RICHERI S. REMIGIIMONACHI 52
Ludovicumdirigit, qui ei a duce Galliarum aliisque .i que jurejurandose acluros confirmenl. Quod si no-
principibus rcdilum suadeant, ac de ilineris sccuri- lint, sese ei daturum suorum aliquod regnorum; quo
tate, fldem sacramenii jure facianl, principum ad- conlentuset suis gaudeat.et alienis non solliciteliir.
ventum usque ad ipsas liloreas xircnasdenunlienl. Dux cum reliquis Galliarum magnatibus id sese fa-
- Qui mox digressi MorinumS2S(83) devenerunt. Cu- cturiim asserit, si rex creatusa suis consiliis non ab-
jus in poriu naves ingressi, velis tumeniibus prospe- sistat. Proseculusque jurisjurandi sacramenlum non
ris, ventis, raplim ad terram devexi suni. Adelsla- abnuit. Legalus itaque rediens, regi praeslolantilisec
nus rex in urbern qucedicilur Eurvich (84), regno- omnia refert. Unde et securus nepotem cum iis qui
rum negotia cum nepole Ludovico apud suos dis- apud se potiores erani, mulla insignium ambitione
ponebat. Huc legati devenienles, regem adeunl, ac a navibus dirigit. Velisque aura commoda lurgentibus
duce magnatibusque Gallorum decenler salutantur. pelagus ingressi, per quielum spumanlibus remis ad
5. Legaiio2!CGallorum22Sad Adelslanum-iBregem lerram feruntur. Firmatis vero lergo arenaenavibus
pro Ludovicosac.— Legationem etiam promulgantes : Ludovicus egreditur, ac ducem cum reliquis occur-
i Ducis, inquiunt, benivolentia, alque omnium qui rentibus excipiens, jure sacramenli sibi adcopulat.
in Galliis potiores sunt, huc per undas ignoli maris Dux inde accclerans, equum insignibus regiis ador-
deyenimus; tanta est omnium voluntas, omniumque '.B natum adducil. Quem cum ascensui aptare vellet, et
consensus. Divaememoriae227Hodulfoorbi subtracto, ille impatiensin diversa sese tolleret,Ludovicus agili
dux Ludovicum succcdere procuravit, cum id multi exilitione prosiliens, equo slrepenli negleeta stapha
invili concederent, eo quod de patris captione fllium repenlinus insedil. Quod etiam fuit omnibus gra-
adeo suspectum haberent. Atlamen duci elaboranti, tum, ac mullcegratulalioois provocatio. Cujus arma
id ab omnibusjocundissime concessumest.Ludovico dux suscipiens, armiger praecedebat,donecjussus S33
' ergo omnesbene per omnia oplant. Necsibi quicquam magnalibus Galliarum contulit. Quibus militan-
majus aul carius est ejus salule. Illum itaque omnes tibus cum multa ambitione el obsequio Laudunum
reddi petunt, quem in Galliis uliliter regnare cu- deductusesl. Ubi eliam et regnandi jura quindennis
piunt. Tempus consiilui volunt, quo regnaturo ad accipiens, omnibus faventibus per domnum melro-
, ipsa maris litora dux cum princibus occurrat. > polilanum Artoldum cum episcopis 20 rex creatus
Adelslanusrex ac sibarbaris (85) non satis credens, esl (Jun. 19). Inde quoque deductus, in vicinis ur-
ab eis fidem per sacramenta super hocquaeril, et ad bibus gralulanter excipilur. Universi ei applaudunt.
volum accipit. Tempus quoque colloquii habendi Omnes letantur. Tanta omniumfuil et eadem n;ens.
statuitur. Legati ab rege munerali alque digressi, in 5. Rex°-3kcum duce Burgundiam sn peiui3i, ac
Gallias mari remenso redeunt, ab rege gralias duci' ->urbemLingonicam234bellorepelit 23Vcapitque 23t.—
referenles, ac pro regis creandi advocalione multam Nec minus et Burgundiampetere, ac urbes sedesque
cjusamiciiiampollicentes. Duxilaquecum Galliarum regias luslrare a duce monelur. Rex horlanii con-
principibus domnum regem excepluri, Bononiam senliens, Burgundiam duce comilanteingreditur. Ad
veniunl, ac secus ipsas liloreas arenas collecti, tu- quem urbium principes benigniter confluentes, ma-
guriorum incendio presentiam suam 22S,iis qui in gnifice exceperunl. Ac rogali fidemjure sacramenti
allero litore erant ostendebanl! 29. Ibi enim Adel- dederunt. Hugotantum Rodulfiregis frater Lingoni-
slanus rex cum regio equilatu nepolem praeslolanti- cam urbem possidens, regi occurrere distulii, qm-
bus Gallis missurus aderat. Cujus 23°jussu domus occurrerunl admodumiralus (87). Rex dum per ali-
aliquot succensce sese advenisse trans positis de- quolebdomadas sua luslraiet, inimici invidiam ad-
monstrabanl. vertit. Proponens itaqiieanle discessum nullara prai-
4. Hugo 231cl retiqui Galliarum °u principesLudo- terire urbem.legatosHugoni dirigil, qui a pertinatia
vicumSS1 ab exilio i3i revocant S31 ejusque fiunt, eum revoccnl, ac ei de fide sibi servanda persua-
eumquei3i regenrcreant. — Rex ergo Odonem epi- deant. Qui apud eum perorantes, nihil pacis, nihH
scopum 232,post (86) Canthorbricensium metropoli- regii honoris acceperunt. Unde el digressi, audita
lanum, Gallis ex adverso ppsitis, legatum dirigil, regi referunt. Hugo praeter jus se egisse dinoscens,
magnae cequilalistic eloquentioe virurn, Ludovicum urbi copias depulal. Ipse in parles regni exteriores
sese libenter missurum mandans, si tanto ilium in usque ad tempus secedens. Rex vero pertinaci ind>i-
Galliishonore proveant, quanlo ipsea suis provectus gnans, exercitum urbi applicat, a parte qua plani-
enim
est, cum illi etiam non miiius id facere valeant; id- ciem praefert, pugnam acriter ingerens. Altera
VARLE LECTIONES.
ss» bononiam 1. 2S6 io, rum, anuni, douico ex conj. S2' D. M. cod. sss s.. etiam iis 1. 2!Sostende-
s32ergo legalum Odonem abbatem 1.
bat c. 23°C. etiam i. 1. s31Hu, Gal, L, ab e, ca, eumqiie ex conj.
a33i. beriberto comiti deditille quoque tamdiu armigeravit. donec et ipse jussus arnullo comili redderct.-
Sic quoquemagnatibusl. S3*Re, B, pe, Li, repet, ca ex conj.
NOT^E.
(83) Boulogv.e. (88) Id esl peregnms, exlens.
(84) Evervich, Eboracum, Yorch, archiepiscopus (86) Anno 933.
Canluariocfactus est. (87) Id est iratus (Hugo)iis qui occurrerunt.
 53 HISTORIARUMLIBRI QUATUOR. — LIB. II.
parte, latere monlis educto, pene inaccessibilisest.. A el utpote a suis deserlus, sevientihus cessit.
In parle ergo quaeobsidioni aptior esl, mililes urbii 8. (938.) OppidumMontiniacum rex per coliorlem
s39ejusque principem S3Scapit. •— Quibus
rex cum duce adliibel. Quibus inpugnanlihus hosies3 expugnat
vehemeniissimeresistunl, lelisqueac lapidibusaereml digressis rex ad oppidum Montiniacum cohortem
densant, atque impetentes atterunt. Non tamenl mitlit, quae illud occupet, captumque diruat, co
usque ad effectum repulsionis perslare poluerunt. quod Serlus quidam Ialrocinia exercens, illic re-
Nam regii equilalus infeslalionem non ferentes, ai ceptui sese Iwbebat. Cobors ergo oppidumappelens,
parte prccrupla, quse obsidione uon premebatur,, latrones impugnat. Nec morata vi capil, comburil,
nocte egressi aufugeruHt. Cives vero qui remanse- ac subruit. Lalronem principem comprfihensum
runt, regi mox portas aperuere, eum cum suis abs- dimissis minorihus rcgi deducil. Qui cum jussu regid
que refragatione in urbe gralulabundi excipientes. gladialori decollandus traderetur, Artoldi Remorum.
Qua rex potitus, ab ejus episcopoaliisque regnipro- metropolitani interventu gratiam ab rege oblinuit,
ceribus obsides accepit, alque sic cum duce Pari- ac sese ulterius non lairocinalurum juralus, abire
sium iter rclorsit. pemiissus esl. His ita gesiis, rex in partes Belgicoe
6. (957.) Rex ducis S36procuralionetn23°a se amo- r.sari contiguas concessil, oppidum in ipso maris
vit S3a.— Rex felicium rerum successu elatus, prcc- - " portu exsiruere nisus. Cui etiam loco Guiso est
ter ducis procuralionem res suas ordinari posse co- nomen. Exceplusque ab Arnulfo rcgionis illins prin-
gitabat. Unde el rei mililaris administralionem abs- cipe, apud eum de oppidi ercclione agebat. Ubi duiri
•que eo jam disponebal. Laudunum itaque lendit,, in agendo moras faceret, castrum Remensis aeccle-
ibique malrem suam Elhgivam regiuam ad urhisi sice nomine Causoslem secus fluvium Matronam
eustodiam depulat. Ac exinde quy.cumque prce.ter ? silum ab Artoldo praesule edilum, Heribertus prodi-
ducem adoriebatur. Quod eliam fuit non mini- tione ingredilur ac capit, Castrensesque invadens,
mce236labisseminarium. Dux etenim regem succpro- eorum potiores abducit. Rura circumquaquedepopu-
curationis dispositionernreppulisse adverlens, Heri- ialur, ac ingenlibus praedisoppidumimplet, el cum
bertum comitem sibi asciscit, plurima apud eum ini armis milites ibi deponii, aliorsum ipse secedens.
regis conlumeliam periraclans. Amicitiaminterse^e3 9. Rex Lauduni arcem capil. — Interea regi ab
inntuam condilionibus ulrimque conflrmant. melropolitano per legalos isla suggeruntur. Qui
7. Heriberlus castrum Teodericiumdolo capit, ac; mox cosptumnegoliumintermittens, suo auxilialurus
prodkoremin vincula conjicit. — Heribertus itaque> regredilur. Milites colligit, ac exercilum parat. Cum
Walonem regis iidelem qui castro quod Theodericii quo Laudunum veniens, arcem ab Heriberto nuper
dicitur prceerat, in dolo adiit, ac de transfugio illumi - ibi exstructam et a suis adhuc detentani obsidet. At
alloquitur. Nec diu moralus, decepto 237perSuadet,, qui in arce erant, rebellioni sese paranl. Rex ergo
majora pollicens, ac plura promillens. Ille mox de; circumcirca sagillarios adhibens, niissilibus evincere
pollicilis jusjurandum postulal, postulata a sese sic; inslabal. In quo tumullu binc inde quam plurcs
facturum spondens. Tirannus libenter annuit. Nec sauciali fuere, cum non minus qui in arce erant,
minus ei transfuga juratus, tempuspalrando facinori; sagittis aliisque missilibus uterenlur. Rex ergo cum
der.ionstrat. Immo £l tiranni manibus sese exinde> finem oppugnandi viribus non fecisset, ingenioseeos
militaturum commitlit, acexmilitiafidemaccoinmo- caperc cogilabat.
dat. Quo peracto in sua discedunt. Tempus advenit, 10, Machinm compositio si0.— Fecit itaque ex
Walo simulatis negotiis milites regios qui secum, vehementissimis lignis compactis, machinam, inslar
prceerantin diversa, acsi regis causani facturosdis- longilaterce doraus , duodecim virorum capacem,
ponit. Ipse caslro evacuato solus cum famulis re- humani corporis staturae in alto sequalem, cujus
iinquilur. Nec defuit cum cohorte tirannus. Qui at parieles de ingenti lignorum robore, tectuni vero de
Iransfuga susceptus, castrum ingreditur atque occu- duris ac inlexlis cralibusexslruxit. Cui etiam intrin-
pat. Inluiiusque transfugam : « Putasne, inquit, secus rotas quatuor adhibuit, unde machina ah iis
tuae curce oppidum hoc reservandum? s captumque, qui intrinsecus laterent, usque ad arcem impellere-
mox in v/ncula conjicil, suisque castri cuslodiam do- tur. At lectum non ceque slratum fuit, verum ab
nat. Et nocte diei suceedente, cselipars prodigiose. acumine dextra levaque dependebat, ul jactis Japidi-
flammis erumpentibus" in septentrione ardere%visa! bus facilius lapsum prceberet. Quceexslructa, tiro-
est. Qua etiam mox prosequilur et Hungarorum per nibus mox implela est, ac ad arcem roiis nlobilibus
Gallias repentina persecutio. Qui niniium saevien- impulsa. Quam cum a superioribus hostes rupibus
tes 23S,municipiaaliquol, villasqueet agros depopulatii opprimere conarentur, a sagitlariis undique dispo-
sunt,-basilicas quoque quamplures combusserunl;I sitis, contumeliose repulsi sunt. Ad arcem itaque
ac indempnes redire ob principum dissidentiam
per- machina deducta, murus ex parte suifosus atque
missi sunt, cum magna capiivorum mullitudine. eversus est. Hoslcs multiludinem arniatorum
per
Rex enim copias non habens, ignominiam pertulit, hunc hiatum
possibile inlrodtici formidanles, arma
VARJyELECTIONES.
235is, ra, m,hex S3C
i3Sat, t-m abscisa. 2i0conj. fuitmagnxl. 1. 2" pussilaniaio 1. S38 s. oh prinripum dissidcntiam 1.
co abscisum.
 RICHERl S. REMIGIIMONACHI 56
dcponunt , ac regiam clemenliam implbranl. Rex A . emiserat, acsi aliqua ulilia curaluros. Undeet ipse in
ergo amplius lumuliuari prohihens, inlactos pene muro slans, facem ardenlissimam praalendebal,
comprehendil,praeter hos qui in militari tumultu veluli famulisemissislunienministralurus, quo etiani
sauciati fuere, suosque ad urbis lutelam in arce luminis signo per legatos adituin significaverat.Huc
deposuit. Arnulfuscum equitatu irruens, .per portam palen-
11. (939.) Dolus Arnulfi alque "', oppidi Mona- lem oppidum ingressus est. Eoque potitus, Erluini
sierioli *" caplio. — Haecdum gerereniiir, Arnulfus uxorem cum filiis capit, ac ejus thesauros diripit.
prsediclus Morinorum princeps, Erluini oppidum Erluinus vero habitu iminutato, e medio hoslium
secus mare situm Monasteriolum(88) nomine, suae elapsus est. Arnulfus quoque omnibus pervasis,
parti addere cogilans, eo quod ex uavium advecta- oppido suos dcputat, Erluini uxorem cum nalis
lionibus inde plures questus provenianl, adipiscendi iEdelslano regi Anglorum servandos trans mare
insidias componebat. Dirigititaque quosdam suorum deporlat. Sicque ad sua oppidosuis inunito rediit.
callidos in veste ahjecta, dolos dissimulans, ad 13. Conquestioiis Erluini 2iBapud Wilelmum siB
quendam ejusdem oppidi custoilem, quem eliam in ducem de caslri uxorisque si5 el nalorum 2tt amis-
prodilione non diffidebat facillinmm. Qui ingressi, sionesie. — Eiiuinus vero vix morlis periculoliber,
eum a domino salutant, ac ioqiiendi opportunilalem B 1 ad Wilelmumprincipem Nortmannorumsesecontulit,
petunt. Secedunl ergo. Illi tantum esse negotium plurimam de suis casibus quaerimoniainapud eum
propter quod venerant simulanles, ut a quo exordiri agitans, sese inquiens infeliciorem, cum opido et
possent, penilus ignorarent, aliquantisper herebant. mililibus privalus, ac uxore filiisque orbalus, nibil
Et tandem suspirantes:« Eia te,inquiuni, Rolberte! praeter corpus possideat. De oppidi amissionenon se
eia te Rolberle ! — sic enim vocabatur — quantis adeo affici, cum id sine spe aliqua recuperandi nou
malis elapsus, quantis periculis exemplus es, et sit, eo quod lerra immobilis, ac oppidum intransi-
quanti insuper secundarum rerum libi debentur livum sit. Uxorisvero ac filiorum privalio, calami-
successus ! »Et statim prolulerunt duos anulos, alter tatem interminabilem prcetenderevidentur, eum illis
aureum, alier vero ferrenm. n Et vide inquiunt, consumplis ipse doloribus assiduis urgealur, et non
quid in his perpendi valeat. J QUOquid essel igno- consumplis, at sub aliena dominationedetentis, ipse
ranlc, illi prosecuntur : « In auro dona egregia, in vana seducalur exspeclalione. Quare quoque ad pe-
ferro vincula carceris puta. Instal etenim tempus, tenda solatia se venisse memorabal, ac gemebundus
quo et oppidumhbc in jus aherius concedat.Tacenda haeciiidesinenler petebat.
heectuse fidei committimus.Res vobisnesciis dispo- 14. Erluinus oppidumcxpugnat ao capil. — Prin-
sila est. Nos quoque id ipsum penitus ignoramus. C ceps his qucerimoniis motus, auxiliuni annuit, ac
At rei summam scire non negamus. Mortemloqui- mililum copiam ei commitlit. Erluimis itaque ad
mur aut exilium. Unde et tibi Arnulfus comes con- oppidumproperat, ac tempeslivius cum copiisappe-
sulens, futurae cladis calamiialem per sua indicia lit, circumque vallat terra marique. Inslat itaque
significavil; hortans ut ad sese transeas, et ab eo alque acriler adurget. Tandemvero mulla expugna-
auri et argenli insignia, terrarumque eopiam ac tione altritum, ingredilur, lotuinque pervadit. Ar-
mililum mullitudinem aecipias, eum dono regis. In nulfi milites omnes comprebendit. Quorum alios
manus Nortmannorum, qua arte nescimus, in pro- gladio enecal, alios uxori naiisquc repetendis con-
ximo sitis deventuri. Et cruidsuper his tibi visum servat.
fueril, amico per nos respondere ne differas. » Hle 15. Congressussl6 Erluini cum !46 mililibus Ar-
cupidilate ductus, proditionem 2i2 addubitat. Here- nulfi.— Arnulfus tanta suorum calamitale confeclus,
bal ergo slupens. Proponit sibi tandem proditionis miliies colligil, eosque in Erluinum mittit, qui ejus
dedecus, ea posse necessitate purgari, quod omnes terram usque ad oppidum depopulenlur. Directique,
oppidanos in proximo aut exulaluros aut inorituros incendiis circumquaque ac rapinis admodum dese-
sibi innotuit. Proditionem ergo spondet, ac juratus viunt, niullaque rerum praeda abducla, festinabant,
fidem dat. Nec minus cl ilii de pollicitis jurant. ® cum legati ab Erluino affuerunt, qui indicarent,
Tempus facinori datur, ac sacramento iirmatur. quod nisi totam praedamsine mora redderent, sine
Legali digressi, sese persuasisse referunt. mora eis esse congrediendum. Hostes legalioriem
12. Ingressus S43Araulfi in Monasleriolumsi3. — spernentes, capta abducere accelerabant. Legali
Arnullus ilaque mililum cleclorum copiam colligit, regressi, sese abjectos referunl. Erluinus cum qua-
facinus quxsitum patraturus. Ilerque carpens cumi dringeiuis armatorum mox processit, ac festinanli-
duabus cobortibus usque 2ii oppidumpene devenil. bus supervenit. Uli vcro praeda relicta conyersi ir-
Sol jam occiderat. Prodilor per portam quosdam ruentibus obverluniur. Signisque collatis, acriter
VARIA LECTIONES.
511a, M, i abscisa. si2 p.spondet ac juratus fidem dal 1. !" sus, na abscisa. a,,iad I. siBsl,- ini, il,
ux, na, ssi abscisa. 2V
6 sus, um abscisa.
NOTiE.
f&S)Monlrcui!.
 87 HISTORIARUMLIBRI QUATUOR.— LIB.. II. S8
2ti devdstat. —>Otto inlerea
dimicalum esl. Praidones fcre omnes gladio occu- A 18. Otto Belgicam
buere, prceler Ims quos fuga belli violentice exemit. Belgicos comperiens regis parles sustentare, et a se
Et lamen ii, cum fnga eos exagilaret, ab Erluino penitus defecisse, Rheno transmisso Belgicairi in-
post insectante atrociter fnsi sunl. Erluinus praedis gressus iBS,ejus loca plurima incendiis ac ingenti-
receplis cum ingentibus hostium manubiis ad sua bus pradis dcvaslat S5C,eo quod ex collatione pa-
feliciter remeavit. terna princeps s57 fieri Belgicis dedignantibus con-.
16. Belgicorum2H querimonia !'*' ad regem super tenderet, cum ejus pater Saxonice solum propter
eo quod
ejus lemtaies"'. — Quo tempore Belgicorum princi»- Sclavorum improbilalem rex crcatus sit,
in cu-
pes ad regem conveniunl, ac Lauduni apud eum gra- Karolus cui-rerum summa dcbebatiir, adhuc
vissime conqueruiitur, eo quod inconsullus omnia nis vagiebat S5S.Multam ilaque prcedam abducens,
bppetal. Si ebrum quoque consiliis adquiescat, in Rhenum transmeat.
bonum exilum res suas devenluras memorant. Ad •19. lmpeius s59 Gisleberti s59 in Germaniam 2S9,
289suorum fusio. — At Gisleberlus dux
hoc eliam sese convenisse, ut quid 2ls velil eis in- ejusque ac
2Ss Si consilio et dedecoris injnriam ultum ire volens s60,-omnemBel-
jringai, quod cupit ingerat. velit; tirones leclissimos in unum cogit,
armis, terra marique, conlra hostes sese congressu- gicain lustral, ac
ros. Rex ab eis fide suscepta, cum mulia benivo- B senes lantum emeritos palrice linquens. Faetoqae
solotenus
leiilia redire permisit, si fortuna quandcque poslu- exercitu, Rhenum transmeat, ac patriam
incendiis ingentibus vastat. Armenlorum etiam pe-
let, redire jubens. Nec multo post et ab jEdelsiano
cudumque prcedam nimiam exercilus congregal ab-
Anglorum rege classis cum missa est.
regi copiis
ducitque. Jam vero flumen ingredi parabat, cum 261
Audieral enim, illum ab iis qui marilima incolebant
Olto exercitum acceleranlibus induxit. Belgici 26s
loca, exagilari; conlra quos classis dimicaret, re- cum Germanis secus fluvium 2C3 congressi
renitentes,
gique nepoli auxilium ferret. Comperlo vcro contra in parte ulraque nimium fusi. Qua
sunl, alque.2C*
regem, illorum neminem stare, ipsumque regem in die Germanorum victoria cogre suslenlala est, et li-
partes Germanise prosperum secessisse, mari re- cet innumerabilibus suoruni stratis 265tamen enituit.
menso ad propria remeat.
250 250 s5° Nam s66Gislebertus dux suorum fusione exerciturii
17. Rex in Betgica suos sibi social et Ol- evadere niteba-
2B
0 25° 2S1 defecisse advertens, fuga periculum
lonis faulores ultra Blienum fugal. — Rex
lur. In fluenlum ilaque cum equo prosilit. Qui cum
in pago Elisatio cum Hugone Cisalpino principe lo-
fluminispelagus enatare nou posset, vi undarum
culus, Belgicos exteriores qui ad se nondum vene- victus sessorem inmersit. Belgico-
periit S67,atque
rant, sibi asciscebat. Et qui partibus Oitonis five- G ruin 268vero alii fluvio enecati, alii ferro caesi, alii
banl, ullra Rhenum fugere compulit. Presenserat nonnulli vero profugio ereptis 69sunt. Ludo-
enim Oitonem velle in suum jus Belgicam transfun- capli,
vicus rex Gislebertum extinctum comperiens, mul-
dere. Unde ct equo ei non ferebatur animo. Trucu- tam in casu commiseralionem habuit. Atque in
252 ejus
lentius ergo contra illum agitans, suos de regno
exlurbavit. Qui vero sibi consentiebant263aseiscens, Belgicamprofectus, ejus uxorem Gerbergam Ottonis
sororem conjugio duxit, eamque secum reginam in
Gislebertum videlicet Belgicorum ducem, Theoderi- coronavit.
cum quoque atque Isaac comites, cum eis consilium regnum 20. (940.) Wilelmus s70dux ptralarum "° regi con-
confert, ac pro fide habenda jusjurandum ab eis ac- tra S70 omnes fidemjurat S70. — Dum hcec Lauduni
cipit, post hcecLaudunum rediens. Ibique ejusdem gererentur, Wilelmus piratarum (89) dux, legatos
urbis episcopum Rodulfum, proditionis evidenlis- regi dirigit, qui sese satis ei fidelem indicent: quo
sime insimulatum, ab urbe pellit, suosque simul rex jubeat, sese occursurum, fidemque contra om-
ejicit. Quorum eliam.res suis contulit. ]D nes pollieiturum. Quorum legalioncm rex mulla be-
VARLE LLCTIONES.
847 B, que, le abscisa. sis 2i9 q<f. "° Re, ca, at, fau, Rbe ex conj. 2Sl Rex nam-
qd.
que in 1. Quw sequuntur, Ekkeliardus satis libere in suum usum convertit; in codice stilo continuo
exarata, nec ut magna libri253 primi pars corrigendo lurbuta sunt. 25s a. quicumque illius videhan-
tnr a Belgica ext. Ekk. c. consilio Giselberti ducis Belgicce et Theodorici*omilis sacramenlo
sibi astringebat. Otlo vero Belgas comperiens a se defecisse et ad Ludowicum confluxisse Rheno.
sbi cuin ex conj. 21> 5 B. cum exercitu
Ekk. ingredilur. Ekh. 25Cd. Nitebalur enim acsi ex pa-
lerna tradilione princeps fieri Belgicce. Id vero contrajus agere calumpniabaltir, cum ejus paler propter
sclavorum infeslationem Saxoniae tanlum, quae est pars Germaniae,dux conslituliis sit. Ekk. im rex 1.
258d. lunc a. in c. vagiret. Ekk. 259Im, be, m, a ex
conj. 2C 0 ire festinans, collecto exercilu post hostcin
accelerat transiensque Illienum lerram illam soletenus. Ekk. 261parabanl et ecce Otto ex lota Saxonia
collectas copias a. i. Ekk. 262Belgaeilaque cum duce suo induhitanter renitentes. Ekk. s63flumcn signis
infeslis. Ekh. s6i et ex ulraque parle mulii funduntur. Ekk. 265est — tralis desunt apud Ekk. 266iiam
cum duaeterciaeeorum fuscejacerent et Giselbertus suos defecisse adeo adversarios aulem illcsos arbitra-
retur, in tanta confusionererum fuga. Ekk.. 26Toccubuit 1. 26Sal Belgceinterilum ducis ignorantes, to>
tis viribus •decertabanl, tanloque egerunl robore, donec posl exccrabilem innumerabilemque interitum eorum
qui relicli fuerant alii capcientur alii in iluvium demergerentur. L. autem rex Ekk. 269 exemptil.
570mus, ta, nlra,
jurat ex conj.
NO'LE.
(89) Id est Nortmannorum Rhodomensium.
59 RICHERI S. REMIGHMONACHI 60
nivolentia excipitns in pagum Ambianensemsibi. t- 24. Rege 2'6 advenienle27Cobsidio solvitur 2,c. —
occurrendum consiiiuil, eo quod ibi specialiter uti- Jamque ebdomadas septem obpugnaverant, cum rex
lia qucedamper illos delernriuanda 271forent. Lega- hirjus rei accitus nuntio, iii Campania Remensi tem-
lis ilaque abductis, rex ad locum condictum lem- peslivus affuit. El licet cum paucis, fluvium lamen
pore statulo devenil. Cui etiam dux prcedictusobvius Axonam permeat, et sic in hostes fertur. Quo com-
venit. Exceplusque a rege decenter, provinciam perlo tiranni2", regis quoque animum simulque et
quam ei pater Karolus rex conlulcral, ab eo eliam cequitalem perpcndentes, ab obsidione discedunt.
accepit. Unde et regis factus, lanto ei consensu alli- Rex vero ingressus, victus necessaria suis -paravit,
galus est, ul j'am jamqiie aut sese moriturum, aut ac quaequecommoda ordinavil. Sicque alia disposi-
regi imperii suminam resiituturum proponeret. turns, Burgundiam repelit. In cujus discessu, Wido
21. Arloldus arcldep. Causoslem munilionem ex- Suessorum episcopus a desertoribus suasus, eo quod
pugnat et caph. — llujusque rei negotio uliliter per- et ipse eorum partes latenlcr lueretur, Remos ve-
acto, rex in Burgundiani secessit. In cujus absenlia niens, Heriberli fllium Hugonem, presbitcrum ortfi-
Arloldns metropolitanus, ne suce rei putaretur ino- navit. Unde el eum pater sacerdolali dignitale ann-
pia, absque regiis copiis Causoslem munitioneni ap- pliare cupiens, ut Artoldus poniificalusapice legali-
pelil, eique obsidionemcircumquaque adhibei. Quam ler privaretur, inslanter qucerebat. Cujus rei ratio-
conlinua oppugnatione 272exagitans, quinto landem nem cum Hugone duce conlulil, ac in effecttnn
die ingreditur, capitque. Illos quoque qui sibi surri- redigi admodum petiit.
puerant comprehendit. Sed ulpote vir bonus, nul- 25. (941.) Arloldus S7Sa comprovincialibus27Sepi-
liusque viiceaomulus,indeinpnes abire permisit. Op- scopis S7Srepudiatur ei 27Spro eo Hugo eligilur. —
pidum eliam fundilus subruit, sicquc ad sua rediit. Dispositaergo rationum summa, Remensisdioceseos
22. Eeriberlus el llugo Remosobsidentel capiunt, episcopos convocant, qui ihler Arloldum et Hugo-
S73
prwsidemquepellunt. — Heriberlus malorum oc- nem, controversiam delerminent, objeclorumque
casioncm nactus, acsi suorum oppidum dirulum do- finem conslituant. Collecti ergo apud urhem Sues-
lens, apud Hugonemducem qualiter Remos invadat, sonicam, in basilica sanclorum niartirum Crispini
atque episcopumexpungal.,veheinenlissimeagit. Cui et Crispiniani, civium Remensium querelam exei-
mox Hugo uipote liranno tirannus consentiens, sese piunt, dicentium sese diulissime pastore deslitutos;
auxilialurum pollicetur. Collecto itaque agmine cui subdantur et obsequantur, suppliciter expetere.
ambo in urbem ferunlur, inulta eam circum obsi- Arloldum j'am se nolle, eo quod sacramento episco-
dione vallantes. Urbani Heriberto faventes, eo quod pium repudiaveril; at Hugouem, quod onnrium
regio jussu ejus fllium ante Artohlum delegissent, unione eleclus, omnibusqueacceptissimus sil. Quo-
beilo cedunl, prcesulemqnereliuquunt, atque ad suse rum quaerimoniisepiscopi annuentes, sacerdolio di-
pcencecumulum desertores ad tirannos transeunl. gnum Hugonemasserunt, eo qnod non solum carnis
Aperlis vero porlis sexta obsidionis die, tirannos in nobilitas, set et animi mores pudici plurimum eum
urbem excipiunt. Artoldus pulsus, ad cosnobium commendarent. Ralum etiam fore, si tanti honoris
sancti Remigii proficiscilur, suam ibi Deo conspe- culmen, personce nobilitate adornetur. Hugonem
clori omnium querimoniam fuiidens. Ubi m mox itaque pche omnium conibentia attollunt, ac Remos
epTscoporumaliquibus ac quibtisdam magnatibus deduclum, in ccenobiomonachorum sancti Remigii
slipatus, rogabalur ut Avenniacensi abbalia sancli- metropolitanum sollempniter consecrant, atque in
que Basoli rebus contenlus, episcopii dignilate sese urhe decenter exceptum, multo obsequio ac reve-
abdicarel. Atque multis minarum lerroribus affeclus renlia honorant. Rex in partibus Burgundiaeviato-
conscntil, juratus eliam ut fcrlur repudiavit 275; et rum relalu, palraium negotium advcrlens, mox
landem canibus satisfaciens, ad sanctum Basolum Laudunum rediit. Arnoldum quoque ac ej'us fralrem
ibi moralurns abscessit. Landricumproditionis insimulalos, nec tainen peni-
23. Hugo ac Ueribertus in regis absentiaLaudu- lus conviclos, cum in hac re promplissimi videren-
num inpugnant. — Ilugone ergo diacono, tiranni lur, ab urbe expulit.
filio, Renris relicto, j'ampridem etiam ad episcopa- „ 26. Rex in parlibus Burgundiw exercilum conlra
tum urbis ipsius evocato, ipse Heriberlus atque tirannos colligit. — Rex cum rei militaris inopia
Hugo, Laudunum cum copiis aggrediunlur, obsidio- contra tirannos nilril moliri valeret, Burgundiam
nem undique adhihenles, urbem militibus vaeuam repeliit, ut cxercitum indc sumeret, Remisque in-
rati, eo quod rex in partibus Burgundiceexterioribus duceret. Admodumelenim id atlemptabat, ut Ileri-
alia curaret. El qua poleranl oppugnanles, ingredi bertum ab urbe pervasa pellerel. Diun ergo in col-
conabanlur. At monlis eminentia superioribus im- ligendis militibus moram facerel, tiranni 279mullo
pares, non semel ccdere coacli sunt. Inslabant la- equitatu Laudunum appetunl, atque circumdani,
mcn, ac regi ingressum prceripere conabanlur. spem prodilionis in quibusdam habentes. Hcecdum

VARI.-ELECTIONES.
2,1delcrnrinandce.c. S7Scxpiignalione 1. 273mali 1. 27iqui 1. 275repudivit cod. S7C
R, ni, s abscisa.
s7' Heribertus el Hugo 1. 278A, c, c, el ex cmxj. S7° Hugo ac Heribertus I.
 61 HISTORIARUMLIBRI QUATUOR.— LIB. II. 02
aguntur, ad regis aures tempeslive feruntur. Qui A donis dignissime 2S6 accumulat. Unde et factum est,
sumptis quos undecumque cortigere280valuil, in pa- ul alii binc formidantes, ad regem lempestivius sese
gum Porcensem devenit. Ubi cum rem militarem or- contiilerint. Wilelmus itaque Aquilanorum. dux ,
dinaret, ac hostibus bellum inferre pararel, tiranni Brittanorumque Alanus, piratas regiam rem curare
Lauduni 281obsidione relicla, in regem vadunt, ac comperienles, accessum maturant, regem adeuni,
insperatum invadentes ejus exercitum, nonnullos aique fide pacti miliciam jurant. His itaque rex col-
slernunt, reliquos vero in fugam cogunt. Rex a suis Iectis, prcediclis lirannis s87 secus fluvium Isara
eductus, vix cum duobus comilibus, vim morlis eva- locuturus procedit. Tiranni regium equitatum su-
sit, oppido quod Allus mons dicilur sese recipiens. specium habenles, prcevenerunt, alque pontes prce-
.Tiranni spe prodilionis frustrati, obsidionem sol- cipilaverunt, naves circumqnaque in aliud litus ah-
vunt, atque in sua concedunt. ducentes. Sicque cum suis in adverso fluminis litore
27. (942.) Tiranni a papa monentur, ne regemsuum consederunl. Duabus tanlum naviculis hinc inde
persequantur.—Interea a domno Siephano papa (90) cursitantibus, per inlernuntios controversia intcr
vir clarus nonrine Damasus legalus in Gallias di- illos agitala est. Tandemsub pace sequcstra obsidum
reclus est, apostoliccesedis litteras afferens, j"ussio- j'ure a sese discedunt.
nem aposlolicam coulinenles , ut principes provin- B 29. Ludovicus et Ollo reges in amiciciam conve-
ciarum 2S2 regem suum Ludovicum recipere non niunt, ac per OllonemHugo. — Rex principibus in
differrent, nec gladio ultra hostili eum insectaren- pace dinrissis, cum paucis Her in Belgicam retor-
tur. El ni cessent, anathematis telo omnes esse quet, Ottoni cujus sororem cnnjngem sibi addixeral,
figendos.Quo episcopicognito Remorum dioceseos, ad loquendum obveniens. Quorum consilio mulla
inunum mox coacti, de analhemate in sese habendo concordia firmato, anricitiam mutuo conditionibus
nisi resipiscant vehemenler 28Spertraclant. Milten- slatuunt. Ac fine negotii faclo, rex Laudunumrediit. .
dum enim ad Heribertum disponunl, et ab eo sup- Olto vero Hugonem in regis gratiam reducere sa-
pliciter petendum, quatinus ipse ducem adeat, atque tagebat. Quem multisverborum stimulis familiariter
apud eum pro regis receptione agat, ostendentes ac levi furore redarguens, eo quod regi suo conlra-
analbematis periculum, et quania iis debealur iret, dominumque insectari non formidaret, ad re-
ruina 2Si,qui dominorum contemptores ac persecu- gem redire effeeil. Et lempore oportuno, prudentiuin
tores essenonformidant. Qucesuasionullum effectum legationibus praemissis,regi dueem reducil, sibique
hahuil2Sfi.A praedictoeliam papa mox alia legatio conciliat.
directa est, per Remensis ecclesiae legatos, qui a 30. Principum apud regem conventus,ac Wilelmi
papa eodem sacerdotale pallium Hugoni metropoli- " in eorum comione tumultuatio. — Duce ergo in pri-
lano delulere, dicentes aposlolicce j'ussionis hanc stinam gratiam revocato, cum ipse viriule elcopiis
esse sententiam, utGalliarnmprincipes, regem suum antecelleret, alii consequenler reducti sunt. Omni-
persequi parcant, et insuper illum magnifice attol- bus itaque ad regem reversis, in fisco regio Atiniaco
lant. Quod nfsi intra praescriptum diem ofliciant, principibus ab rege posl dies triginta colloquium
horrihili analhemate hujus factionis auctores ac co- habendum indicitur. Et die constituta rex ibi cum
operalores sive fautores gravissime esse' mullandos. provinciarum principibus affuit, Hugone viilelicet
Si vero apostolicaej"ussionigratanter oboediant, Ie- cognomenlo Magno, Arnulfo Morinorum, Wilelmo-
gatosRomam dirigant, qui suam benevolentiam crga piralarum ducibus, ac Heriberto tiranno. Nec defuit
regem suum papcereferant. Et nec sic quidem li- Saxonicerex Otlo. Ludovicus rex cum in conclavi
rannis quicquam persuasum est. A quibus cum regi sese cum Ottone rege SS8 ac principibus recepisset,
incessanler qucereretur ruina, in conlrarium res eo- consibo incertum an fortuitu , solus Wilelmus dux
rurn tota relapsa est. admissus non est. Diueius ergo afforis exspeclans,.
28. Rex per Rotgerumcomitem Wilelmum ducem cum non vocaretur, rem animo iralo ferehat. Tan-.
sibi conciliai.— Elenim rex bonorum usus consilio, ,, dcm in iram versus utpote manu et audatia nimius,
Rotgarium virum clarum Wilelmo pyratarum prin- foribus clausis vim intulit, ac retrorsum vibrabun-
cipi pro se Ioculurum direxit. Qui apud eum.pro dus 289adegit. Ingressusque lectum conspicatur ge-
rege optime funclus legatione, ibi rebus bumanis siatorium 290.In quo eliam a parte ccrvicalis Olto.
excessit. Ante lamen principi usque ad effecium edRiore, rex vero in parte extrema humilior reside--
suasit. Nam non multo post suorum Iegatione regem . bat. In quorum prospectu Hugo et Arnulfus duabus»
fideliter accersit, exceptumque Rodonri, ingentibus residentes sellis, consilii ordinem exspectabant..

VARLE LEGTIONES.
280colligecod. 281Remorum 1. 28s I. 283uliliter 1. 2Si q, labe afiieianlur 1. 285s. cum
regnorum
n.-e. haberet 1. 2i8 bumanissime 1. 28' Hiigoni et Heriberto glossa. 288cum 1. SS9 fervidus 1.
290g. pulvinaribus ac celeris necessariis stratum 1.
NOT.dE.
(90) Stephano VIII.
63 RICHERIS. REMIGHMONACHI 64
Wilelmus regis injuriam non passus : « An inquit A advenisse conlingeret. Cumque jam navigaret per
his interesse non debui? Deserlorisne dedecore ali- pelagus, per conjuratos multo clamore revocarelur,
quando sordui? >Fervidusquepropinquans: i Surge acsi aliquid prceeipuumoblivionepraetermissumau-
inquil patilulum rex ! » Quo mox surgente, ipse re- diturus. Navicula ergo advectus eum paucis, aliisin
sedit. Dixilque indecens esse regeiu inferiorem, pelago expeclantibus., conjurati gladiis eductis in-
aliumvero qiiemlibetsuperiorem videri. Quapropter cautum adorirentur. Sivero equester adveniret,post
oportere Otloneminde amoliri, regique cedere. Ollo consilii flnem Arnulfo digresso, illoque recedenle,
pudore affectus surgit, ac regi cedit. Rex itaque su- conjurati idenlidem eum repelerent, magnumquid-
perior, al Wilelnms inferior consederunt. dam sese afferre simulantes, quibusdametiam seriis
.31. Olto iujuriam sub specie fidei habendmdissi- accilum detinerent, doneccunclis praeeuntibus ex-
mulal, ejusque conqueslio.— Otto penilus injuriam tremus re.trorsum incederet. Queni adorsi gladiis
dissimulans, baculo inuixus coepto negolio flnem non minus transverberarent. Insurgentiumvero pi-
dare stando salagebat. Ae rationibns determinalis, ratarum vim evaderent, si equis velocibusrapti, ad
rex cum consultoribus surgens egreditur. Otlo in- dominumcum copiisprcesiolanlemtransfugere tem-
juriam 291Wilelmi vehcinentissime dissimulans, pestivius accelerarent. Piralas ctiam tunc nihil aliud
apud eum de fidei constantia inter sese servanda B1quam aut fugam acceleraturos, aut dominiexsequias
plurimum consultat. Unde et conceptum facinus, procuraluros. Sicque factum esset, ut Arnulfo igno-
variis verborum coloribusobvelal. Quibusperactis, rante eo quod absens essef, lantum facinus palralum
rex cum Wilelmo ad sua remeat, Otto vero cum viderelur.
Hugone el Arnulfo consiliumconferens , de injuria 53. (943.) Wilelmiducis interfectio.— Legati ita-
irrogala apud illos amplius conquerebalur; ultra que directi, colloquiumpetunl el obtinenl. Tempus
cequumel j'us sese sprelum memorans, ac coram post dies 30 datur. Locus quoque in pago Ambia- •
amicis a sedibus amolum. Aniicos ergo compali nensi secus fluviumSummam, ubi esl insula Pinchi-
oporlere, et amici injuriam suam debere arhitrari. nea concedilur. Negotioqueperacto, legali redeunt.
Ab eis quoque lantam insolenliam summopere re- Tempore ergo constituto, Arnulfuslerra, Wilelmus
pellendam aiebat, cum ea facilius ad eos pervenire aqua in locumdestinalum conveniunt.Ac de amici-
valeat. Nam qui sibi regi non indulsit, nrinus illis cia multum, plurimum de fide utrimque servanda
indulturum. Quaeoratio, plurimam invidiam para- colloculi sunt, atque post nonnullossermones a se
vit, ac amicos in odiumWilelmi incitavil, cum et soluti.Arnulfusreditum simulans, aliquantisper di-
ipsi quamvis lalenler ei admo.;um inviderenl. Otto r„ greditur. Wilelmusvero ad classem rediit. Navicu-
rex ad sua rediit. lamque ingressus dum per pelagus navigaret, a con-
32. Deliberalio Hugonisel Arnulfi de morle Wi- juralis multo strepilu 29ainclamalus,proram obver-
letmi. — Hugoet Arnulfus quid facluri Wilelmo es- lit. Reinigansquead litus, quid vellent sciscitaturus,
sent deliberabant.Si euin gladiooccidant, ad omnia redit. illi mox quiddamprccocissimumse dcferre as-
sese fieri expeditiores aiebanl. Regem etiam ad serunt, quod a dominosuooblivionesuppressumfuit.
quodcuinquevolent facilius inflexuros, si is solum Dux navicula lilori apulsa, 298 illos excipil, a quibus
pereat, quo rex fretus ad quaeque fleeti nequeat. Si etiam mox gladiis eductis interimitur. Duobus
autem non occidant, discordias atque lites sine du- quoque puberibus qui cum eo inermes aderant, et
bio proventuras, ac bis oecasioneemersa, multorum naula saucialis, a navicula facinorosi exiliunl, ac
stragem futuram. Al horum utrumque perniciosum post conscium donrinumin fugam feruntur. Qui au-
censebant, cum in occisionehomicidiirectus redun- tem j'am per pelagusnavigabanl, conversi litus re-
daret, et in reservatione tirannis futura appareret. lictum repetunt, ac dominum interemplum,duosque
De occisione tandem persuasi, palraturos facinus puberes et nautam saucialos inveniunt. Sumptum-
accersiunt, tim negotii explicanles, atque in Wilel- que donrini corpus lamenlabiliobsequio sepulturce
mum conjurare faciunl. Cirjus inlerfeclionis series D] deporlant.
mox apud eonjuralos ita disponitur, ut ab Arnulfb 34. Rex filio WiielmiRicliardolerram palris con-
legali mitlerentur, qui pro colloquiomulta necessi- cedit. — Nec mullo posl et ejus filium de Briltanna
late in proximo habendo -apud Wile-lmumidonee concubina,nomine Richardum, regi deducunt, gesli
legalionefungerenlur.De temporequaererent,quando negotii ordinem pandentes. Rex adolescenlis ele-
sibi obveniendumforet. Locumvero secus fluvium gantiam advertens, liberaliter excipit, provinciama
Summam peterent. Quo ipse a terra sua egredi et palre pridem possessam, ei largiens. Poliores quo- '
colloculurisobvenire dignarelur. Qui postquamad- que qui cum adolescentuloaccesserant, per manus
venirel, el ab amicis exeeplusessel, deamicitia plu- - et sacramenlum regis fiunt. Mullaqueregis liberaK-
rimum, mulium etiam de lide proponerent. Et quia tale jocundati, recedunl Rodomum29i. Alii vero
lunc suis stipalus pervadi non possel, ictus differ- Norlmannorum Richardum ad r-egem transisse in-
rentur, donecnavim repelerel, si forte navigo eum dignantes, ad Hugonem ducem concedunt.
VARI.E LECTIONES.
291beuivoleniiami. S92 clamorc I. a93slriclis 1. S9irodomunl c.
 65 HISTORIARUMLIBRI QUATUOR.— LIB. II. 66
35. Rex a suis Rodomumaccersitur, ac cum piratis A j de qnorundam calamilate muha dispoueret, cum
dimicat. — Qui aulem regis parles tuebantur , per inter 297, suos in veste praeciosa sederel,
atque
legatos eum accersitum, Rodomi decenter susei- apud illos extensa manu concionaretur, maj'ore
piunt. Ubi cum ei referretur, regem piratarum apoplexia ob superfluitatem hnmorum eaplus, in
Setricb cum elasse copiosa fiuvium Sequanam in- ipsa rerum ordinatione eonstrictis mairibus ner-
gressum, ac ejus ducem Thurmodum consequenler visque conlractis, ore etiam in aureni distorto,
navalibus copiis advenisse, ut absque regis dorio cum multo horrore et horripilatione coram suis
omnia pervadant, atque defnncti ducis filium ad . inconsultus exspiravil. Susceptusque a suis, apud
idololalriam suadeant, ritumque genlilem inducant, sanctum Quiiitiniim sepultus est. Quo sepulto, ejus
rex copias unde congrediatur colligit. Deumque fllii mox regem adeunles, ab eo benigne excepli
piapitiaturum confisus, alienigenis eum 800 occur- sunt. Patris inj'uriarum nihil sibi reducens. Exci-
rit. Et quia cum paucis erat, ad hostes conclu- pitur et Hugo episcopus, ea tamen conditione, ut
dendos acies in diversa disponere nequivit. Suis tempore congruo raliocinari pro se de episcopalus
itaque slipalus, erectis signis ac densato agnrine adeplione non differal. Cum quibus quoque rex
procedit. Gentiles quoque ordine pedeslri incede- Ambianum digressus est. Ubi cum non sine suorum
bant. Propinquantesque patrio more in primo tu- B 5 potioribus quaequepraecipua disponere vellet, Er-
multu enses jaciunt. Quorunr densitate equites luinum Rodomi morantem per legatum accersit.
territos ac sauciatos rati, cum clipeis el telis pro- 38. Congressio Amulfi el Erluini. — Quod cum
secuntur. At regius equitatus, ensium nube dilapsa, malivolorum relatiorie Arnulfus comperisset, insi-
clipeorum ohjectione luli in pediles feruntur. Ac dias prcctendit, ohvenientique rege ignorante cobor-
densati29e acies slernendo atque interimendo indi- tem inducil. Quod Erluinus mox dinoscens, signis
visi penetrant egrediunturque. Rursusque regressi collatis congredilur. Congressus ulrimque non
penetrant, ac disrumpunt. Regem quoque Selrich modicus. Arnulfus suis fusis, profugiens, vix ur-
cum violenlia belli in fugam cogeret, in dumeto genlem evasit. Erluinus victoria pbtitus, alios
mox reperlus, tribus lanceis a palantibus transfixus: enecat, alios capit, alios in fugam cogit. In quo
est. Thurmodus vero cuin adhuc in certamine lotis eliam cerlamine, inlerfeclorem Wilehni qui cum
viribus ageretur, ab Ludovico equi impetentis pec- Arnulfo sibi vim 29Sintulerat nrilitari inseclalione
tore est dejectus. Quem cum rex iropetu praeteriret, eomprehendit. Cujus manus obtruncans, in ultionem
nec eum dinosceret, et ab hostibus impelitus in loco amici Rodomum nrisit. Ac cesorum ereptis manu-
staret, comminusque confligeret, Tburmodus suis biis, ad regem concessit.
'
stipatus, regem a tergo appetit, factusque ei dexter, G 39. Quo tempore Hugo dux in magna gratia regi
per loricce manieam pene usque ad sinistri lateris habitus, ej'us filiam ex sacro lavacro suscepit. Unde
ypocundriam, lancea sauciat. Rex multa cede ab et eum rex 299omnium Galliarum ducem constituit.
eo impetu paulisper dimotus, sauciantem respieit. Quo duce rex equitatum parans, cum Gerberga
Icluque in dextram obliquato, provocantis capul regina in Aquilaniam proficiscitur (944). Ac tirbem
cum humero sinistro ohtruncal. Tanta quoque caede Nivernicam deveniens, Gothorum ducem Ragemun-
'
gentiles fusi sunt, ut eorum novem milia S9Gcesa dum Aquitanorumque praecipuosillic obvios excepit.
ibi referrentur. Reliqui vero, paucissinri tamen, Apud quos de provinciarum cura pertractans, ut
navali profugio erepti sunt. Rex a Deo victoria po- illorum omnia sui j'uris viderenlur, ab eis provin-
litus est, suorum lamen paucls fusis, nonnullis vero cias recepit. Nec distulit carum administrationem
saucialis. Post quorum curam redire disponens, eis credcre. Commisit itaque ac suo dono illos
Rodomum Erluino commisit. Ipse Compenrlium principari constituit, regia hilarilate hilares redire
rediens. permittens; ac cum duce iter ipse in Galliarn
36. Artoldus archiepiscopus tirannos dimillit, et retorquens, Lauduni sese recepit.
ad regem transit. — Quo eum advenisse dinoseens, n '40. ArnulfuselEHuinusregis suasione 30°in amici-
Artoldus qui in coenobio sancti Basoli confessoris ciam redeunt 300.—Ubi suorum praccipuospraeterdu-
ab urbe pulsus morabatur, mox quicquid a tiranno cem colligens, apud eos agebatiquatinus viri illustres
sibi relictum erat abjiciens, ad regem sese contulit, Arnulfus atque Erluinus, factarum injuriarum in-
mallens apud eum parvo conlenlus morari, quam memores fierent, ac in benivolenlia unirentur ; suis
insociabilis liranni beneficiis detineri. Rex metro- rebus prosperiorem eventum deberi ratus, stiorum
politanum quo ipse rex consecratus fuit injuste concordia. Convocalis itaque de anricicia suadel;
prcecipitalum dolens, ne diflidat hortalur, summuni sese inter eos j'udicem, penitus aequitalem utrique
sacerdotium sese ei redditurum pollicens. parti facturum pollicens. Concedunl itaque ac jussis
. 37. Inierilits Heriberti.— His ila scse habenlibus, regiis parent. Datisque vadibus, equitalis jura
ctim Heriberlus qiueque pernitiosa pertraclarct, ac exsecuntur. Rex cum ulrisque faverel, quamlibet

VARIJE LECTIONES.
298conglobali 1. 29SIHI. pneposilo. V. el in margine eadem mamt YIHI. "' apud I. 29Scopias i.
299rex Franciae ducein 1. 30°asi, do abscisa.
67 RICHERI S. REMIGIl MONACHI 63
utriquc liberalilatem conferre medilabatur. Qui J , bem ita, si30i eam cum reliquis expugnet, accom-
cum Arnulfum de recompensalione rernm ereptarum modat. Dux donum regium excipiens, suppclias
nulare, ac Erlninum instantius amissa repelere paral, regique subvenil. Cum suis itaque ac quibus-
adverieret, Arnulfum quoque majora resliluturum, dam Cisalpinorum polenlibus trans Scquanam fiu-
eo quod ipse ampliore rerum dispendio Erluinum vium iler faciens, Baiocas pervenil. Quam aggressus
affecerit, Erluino Ainbiaiium in reeompensatione multa obsidione preriril. Inter kcc a regiis slipato-
ainissorum pro Arnulfo concessit. Sicque faclum ribus persuasi Norlmanni, adregem redeunl. Dux
esl, ul Erluino sua reslituerentur, el Arnulfo sua autem Baiocences urgehal. Rex duci obsidionem306
non iiiinuerenlur. Regis itaque induslria in amiei- solvere per legatos jubet. ilie autem utpote ab rege
ciam revocali, rcgia negotia exinde eurabant. datum , amplius oppugnat. Rex quoque ilerum
41. Prodigiosa demonslralio301 cladis Britlanno- mandal, quod nisi cito discedat, sese in eum eum
rum 301.— Quo lempore ferebatur Parisii lurbo copiis iturum, Dux regiisjussis contraire non valens,
repenle exorlus, lanta vi discncurriste, ut parieles ab obsidione coactus discedit. Rex urbem conse-
niulia lapiduai mole fundati, in monte Martirum quenler ingredilur. Cujus ad se civibus revoeatis,
fundilus eversi fuerinl. Dcmoncs quoque equitum Ebrocas petit ac nullo resistcnte ingredilur. Nec
specie visos, basilicam quandam non procul silam, ]l minus el ab Ebrocensibus acceplis obsidibus, reli-
everlisse, ejusque trabes meinoralis parielibus lam qua absque cbntradictione obtinuil (945).
valide incussisse, ul eos subruerinl; evulsisse etiam 45. Dux 30Bsuos in 3ncregis iujuriam 3ae Iwrtalur.
cjiisdem montis vincla, ac sata devasiasse. Mox — Dux apud suos hanc injuriam sepissime memo-
viso prodigio, Britlannorum pernicies subsecuta esl. rans, de regis pernicie pelractabai; fideles et ami-
Qui Berengarii atque Alani principum dissidentia cos horlans, ut hoc ultum iri accelerenl. Qnod eliam
discordes, a Nortmannis cum quibiis pactum ege- multis querimoniis amplificans, suos in regem pro-
rant, pervasi, multaque cede" aitriti sunt. Necnon vocal. Bernardus iiaque Silletensis (92) atque Teui-
et civilas Namtarum (91) eapla est. Cujus episcopus boldus Turonicus conquerenli satisfacienles, Monti-
cum siipervenienliiun hoslium melu lerritus, in niacum regis oppidum in ipsis Paschae diebus per
aecclesiam fuger.e cogerelur, suorum densitate op- vadentes, capiunt diruunique. Compendiumquoque
pressus ac suffocalus est. Briitanni in ipso impetu regice sedis auiam repenlini penetrant, ac quacque
viribus resumpiis, hostes ab urbe vebementi cona- regalia insignia diripientes asporlanl. Necmulto post
mine rcppulerunl. Illosque adorsi gravi caedefude- et idemBernardus regis venalores canesque capiens,
runt. Al Brillanni prosperiore' fortunae successu cum equis ac venabuTisabduxit.
conforlali, lerlia itideiu die classem pervadunt, i] 44. Rexurbem3mRemorumobsidione307premitim.
congr. diunturque. In parle ulraque innumeri fusi. — Rex Rhodomi lalia comperiens, Norlmannorum
Brillanni vero adversariorum copias non passi, in exercilum colligit copiosum, ac colleetn, redit, pa-
fugam fcruntur. Norlmanni aulem victoria polili, gum Veromandensem ingrediens, penUusquedepo-
Brillannorum alios gladio occidunt, alios in fluctiis pulans. Accitis quoque Arnulfo, Erluino, Bernardo
cogunt, alios vcro a Briltaniae finibus eliminant, alio, Theoderico comitihus, in urbem Remorum
prseter hos qui servilulis jugo subdi non recusa- ferlur. Eamque disposila circuniquaque obsiiiione
vere. cingit, eo quod Hugo cjusdem urbis episcopus quia
42. Rex 302 lerram Norlmannorum 3"2 pervadit ducis parlihus favebat, regi ingressum negabal.
capilque a0S— Quo ad regis aures perlalo, Arnul- Primo ergo impelu, graviter dimicatum esl. Nam
fum ac Erluinuni comites, simulque et Burgnndiae sagitlariis liinc inde dispositis, qui in muro resisle-
episcopos aliquol, rex accersit. Prcesenserateleuim banl missilibus saucianlur. Qiiihus amotis alii inta-
eorum nonnnllos a fide defecisse, Hugonique ces- cli succedunt, vices pugnaeingerentes. Sed el extra
sisse. Ac cuin exercilu in eos ferlur. Arnulfus cum telis ac lapidibns jaclis, nonnulli afliciuiUur, ce-
suis rcgem prcccedens, Norlmannos, qui custodias duntque. Sepe tumultus reparanlur, sepe ad portas,
observabanl, uliliter congressus apud Arcas 303fudit " sepe ad murum comminus congressi. Animo ulrim-
ac regi incessum expedivit. Rex Rhodomumveniens, que feroces, nullo modo cedere paranl; numquam
ab iis qui fidei servatores fucre exceplus est. De- sibi usque ad inlernelionem cessuri, nisi inlerce-
sertores vero mare petenles, amoliti sunt. Muni- dentium supplicationibus obsidio soluta disces-
cipia vero copiis munita reliquere. Rex malorum sisset.
nimias esse copias considcrans, ab Hugone duce 45. Dux regi 30Sper legatos, suadel 308ut ab 30S
308
suppetias congrediendi per legatos poslulat. El ut obsidione discedal. — Dux namque in ipsa obsi-
ipse cum sufficienlibuscopiis vcniat, Baiocarum ur- dione per legalospetiit, ul Ragenaldus comes sum-
VARLE LECTIONES.
801de, li,la abscisa. 30sR, N, r, c abscisa. 303archas corr. arcas. 30iut corr. si. 3°5 ab obsidione1.
E0CD, i, i, ubscisa. 307bem, obsi, it abscisa. 30Segi, su, ab, ne abscisa.
NOTJE.
(91) Nanies. Flodoardus Dolcnsem episcopum fuisse refert.
(92) ldcsl, Silvaneclensis.
 69 HISTORIARUMLIBRl QUATUOR. — LIB. II. 70
ptis a sese obsidibus locuturus sibi occurrat. Quod A . locitate per devia raptus, Rhodomum solus pervenit.
et ficri ab rege concessum esl. Directus ilaque sub Urbemque ingressus, a civibus, eo quod cum Bajo-
obsidum jure ad ducem venit. Apud quem dux diu censibus conspirassent, capius ac tenlus est (Jul.
deliberans, tandem agit, ut rex ab episcopo eturba- 13).
nisobsides accipiens,ab urbis oppugnalione discedat, 48. Rex 3i3a Norlmannis 313per obsides 313dimitti-
qualinus quocumque et quando rex vclil, idem epi- tur, et iterum 313dolo a 3" 13 duce capilur. —
Hugo
scopus ralionem redditurus accedat. Ragenaldus du- dux regem Rhodomi captum comperiens , Bajocas
cis animum regi perferens, ac consilium approbans, devenit; pro regis captione gralias redditurus, ac ut
id fieri suadebat. Obsidibusque sumptis idoneis, rex sibi eaplus comnritatur 3&ratiocinarurus. Nortmamri
obsidionem decima quinta die sohit, tempusque vero Si5 jusiis conditionibiisid agendum respondent,
nudiendcerationis 309posl dies 40 sub ipsa Kalenda- ut si dux regem excipiat, ipsi regis fllios omiies, sub
rum Juliarum die constituit. Aliis ergo interim cu- jure obsidum accipiant, nec sub alia lege regem
ralis, dies babendi colloquii advenil. Et dux de su- sese uinrissuros. Dux capiionem dissimulans , acsi
periore negotio locuturus, obvius regi affuit. Decla- regis causa rem orclinaturus, ad reginam Gerber-
matis aulem eorum causis, vix sibi consenliebant. gam, pro filiis regis legalos mittit. At regina -rem
Ralionibusque non satis uliliter proeedentibus, nibil J* necessariam cognoscens, sub sacramenlo minorem
paci eommodum est, prcelerquod suh pace sequestra dirigil, maj'orem mittere evinci non valens. Nam
usque ad medium Augusti ralionem dislulere. duo tanlum erant. Minore ergo obside oblalo 31C,
46. Obims Tlieolilonis 310 Turonensium S 1° epi- Nortmannis non satis fuit; majorem admodum
scopi. — Quo lempore cumbeatce memoriceTheolilo pelcntes 317.Sed quiaiisquibus fldelior mens inerat,
Turonicceurbisprccsul de renovanda inler principes visum est regiae stirpis nobililalem posse penitus
pace vebemenlissime cerlaret, alque bis admodum absunri, si desertoribus oronesfilii cuni patre te-
occupatus studiis, Lauduno discederet, peripleumo- -neanlur, id sese non facturos responderunt; mino-
nia in ipso itinere corripilur. Qucecum pulmonibus rem tantum daturos, et pro roaj'oreex se ipsis quem-
lumorem-ac fervorem incuteret, die quarta nati cumque petant dimissuros. Widonem ergo Sucsso-
morbihacvita migravit. Cumque adliuc in noctis runr episeopum, quem inter omnes polissimum vi-
tempesla spirilum efflarel, mpx hiininis globus per debant, expetunt, ac pro obside cum regis filio
aera ui fertur emicans, -vigilanlibus visus esl. Cujus -recipiunt. Rex itaque dimissus, cum a duce in sua
lunrine ad noctis depellendas caligines sufficientcr deduci pularclur, ab eodem detentus esl, ac Teut-
usi, qui ejus corpus exanime deferebanl, per 150 boldo Turonico cuslodiendus deputatur. Unde el
nriliaria (93) usque urbem Turonicam hujus lucis ^< mauifesUliim fuit,' regice linece decus, in absmin-
solamine, corpus beatissimum delulere, in basilica plione patris et liliorum penilus abolere tirannum
saneti Juliani marliris, quod idem vir sanclus voluisse. Re autem in contrarium ducta, unus lan-
summa instruxeral religione, multa reverentia depo- tum 3i8 regis filius a captione superfult.
nentes. 49. (946.) Olto3i9, el Edmundusrege .3i9, Germano-
4-7.Captio regis 311 —
a Norlmannis 31i. Quo se- rumS19elAnglorum312,inducem pro3i9'regemovenlur.
pulto, cum adhuc inter regem ducemque<pax nulla — Cuj'us rei ordinem 32°regina mox per legalos ora-
compositaesset, atque rex dolos simulaturuni non- tores EdmundoAnglorumOttoniqueTransrhenensium
dum perpenderel, Erluino suisque aliis sumplis, regibus indicat,'ac super hoc gravissimam querimo-
"Rhodomum rediil; nil verilus cum paucis- illic im- niam litteris habilam mittit. Otto regis ac sororis
morari, cum idem consueverit. Dolus apud dueem casum dolens, pro restilutione rogis, Hiigoni mox
a transfugis paralus, qui ante latuerat, orla oportu- legationem delegat, plurima postulans, aliqua eiiam
nitale ex rarilate miliuim, in apertum erupit. Nam intentttns. Edmundus quoque rex de sobrini miseriis
dum tempesiivus adveniret, ab Hagroldo qui Bajo- adeo conquestus, eidem duci multam animi indi-
censibus prceerat, per legalionem suasoriam accer- gnalionem suorum legatione demonslrat; plurimum
situs, Baj'ocas cum paucis ad accersiemem, utpote * si non reddat contra illum sese facturum intendens,
ad fidelem quem in nullo suspeelum habueral 312, insuper el hostes ei lerra marique inducluruin, ae
securus accessit. Barbarus vero militum inopiam lerram ejus penitus depopulaturum. Quod si quoli-
intuilus, cum multitudine arinatorum regem incau- bet claudatur municipio, obsidionemvehementi co-
tumaggreditur. Cujus satellitum alios saucians, alios namine adbibiturum; atque amplius duce, se a
interimens, regem in fiigam cogil. El forte cepisset, Gallis accepturum suppetias. Et nisi regem in
nisi ab ejus arnrigero.resistenie ibi mox inlerfecto, proximo reddat, eum terra marique in proximo
aliquantisper detenlus essel. Qua mora rex equj ve- appetendum.
VARLE LECTIONES.
309ati deleia. 3i0 he, si abscisa. 31ire, rt abscisa. 3is habehat 1. 3i3 it, a d ex
31i S15 R, tm, ob, m,
conject. sic. v. duci non satis creduli, jam delecta. 316 dato 1. sl7 quxrentes 1.. 31sita c.
3190, g, n, r, pr ex conject. 3S0 Quai
sequuniur, passim a Trithemio a. 946 exscripta sunt.
NOTiE.
(95) Flodoardus ducenla fere millia scribil.
71- RICHERI S. REMIGIIMONACIII 72
50. Indignalio 3,i ducisinEdmundum" 1 regem3il. 2A ransque ampliusconqueri, ah indignanlibusinhihilus
— Dux gravi legatione confectus , Otloni pro 32s est. Deinde animum lemperans, consiliumeum suis
parte dissenlit, proparte favet. Regis vero Edmundi conferl.
legatis, id nec in proximo, iiec prceler ralionem 53. Quo co]Iato,Ottoniregi per legatos ereptionem
agendum respondet. Ob nrinas Anglorum nil sese suam demonstrat. Anlea sese caplum, nuncantem
factur-um. Ipsos si veniant, quid in arniis Galli va- omnibus bonis privalum memorans. Unde et amico
leant, promlissime experturos. Quod si forimdine auxilium conferal. Urbes anrissas, repelere j'uvet.
taeri non veniant, pro arroganlirc taiiien illalione, Si id faciat, graliam multam sese inde recompensa-
Gallorum vires quandoque cogniluros , et insuper lurum. Otlo benignissime legationem excipicns, eum
poenam luiturbs. Iratus itaque legatos expulit. Con- copiis in regis auxiiium se iturum spondet, ac tem-
sultmnque se confciens , apud suos parlibus utitur pus edicil. Legati redeunt, ac mandala referunt. Nee
deliberalionis. El posl consullum, Oitonem expetit. niinus et ab rege Genanuorum (94) Conrado, eopias
Qui cum per legatos colloquendioportunitalem que- petit, et aecipit.
rerel, infensus ei loqui non oplinuit. Nimiumque 54. Interea Otto rex cum Rheno transmisso, exer-
iratus, in sua discessit, ae suorum usus consilio, citum per Belgicam dueeret, obviat regi Conrhado,
regem adit, sicque alloquitur : B qui iunc ah Alpibusegressus, cum mulla expeditione
51. Proloquulio 3s3 Hugonis ad regem 323. —• Ludovieo succurrere accelerabal. Juncii ergo ambo,
« Parvum te o rcx adversariorum inseclatio in par- cum multo equitaiu gradiebanlur. Qnorum accessum
tes Iransmarinas olim compulit. Meovero ingenio et Ludovicus dinoscens, ocius oecurrlt. Tres ilaque
consilioinde 3*''revocatus, regnis restitutus es. Post reges, in unum collecli, primi certaminis laborem
dum meis usus fuisti consiliis, rerum secundarum Lauduno inferendum decernunt. Etsine niora, illo
prosperis floruisti. Numquam nisi lui furoris perti- exercitum ducunt. Cum ergo ex adverso monlis
natia a te defeci. Infimorum ac imprudentium ho- eminentiam viderent, et omni parte urbis situm ex-
miniim dispositione usus, a sapienlium consiliis plu- plorarenl, cognito incassum sese ibi cerlaluros, ab
rimum oberrasli. Unde et rerum calamitas digne ea urbe discedunl, et Remos adoriunliir. Ubi quia
consecula esl 32s.Quomodoenim pra:t'cr nie neces- planicies eommoditalemexercitibus parabat, obsidio
saria libi ae gloriosa provenire arbitrare? Mulliim circiimquaque disposita esl. Et primo certamine
inquam tibi in hoc derogatum est. Jam memiueris comminus pngnatum est. In quo tela ac lapides lam
levirum esse. Consideres quoque, quid lure ralioni dense ferebantur, quam densa grando quandoque
commodum sil. Sicque virtus redeal, ul 326in beni- dilabitur. Perinlegram ergodiem, conlinuis molibus
volenliam nos revocel, le imperantem, el me mili- *J urbs impugnala esl. Post vero comminus septies di-
lantem *2', per me etiam reliquos mililatum tibi inicalum, alquehoc fere per dies sex,
reducat. Et quia rex a me creatus, nihil mihi largi- 55. Nec tamen eivesassiduis tumuliibus vicli,-ullo
lus es, Laudununi"salteni militaluro liberaliter raodo ccdebant, cum corum praesul Hugo, quosdam
accommoda. Quod eliam eausa erit fidei servandce. » principum qui sibi quadamcognalione conveniebaiu,
Rcx ulpole captus, diclis proloquenti^ cessit. Unde extra urbem S30allocutus est, qucerensab eis ralio-
el dimissus, data Lauduno328,Compendii sese rece- nem, ul scilicel quid agendum, quid vitandum,sibi
pil. AdeStGerberga regina multa virtute memora- dicerenl. Si aliquorum inlercessione id medcndum
bilis; adsunl quoque aliquol ex Belgica coepiscopi; videretur, si opus foret precibus, si ctiam pugnce
confluunteliam viri illuslres nonnulli. inslandum esset. XIIImox regum animosilatem de-
52. Qnerimoniaregis apud privalos 329de Hugo- monslrantes, fixum in eis, asserunt, nullorum in-
nis 3S9 perseculione3S9. — Apud quos etiam rex his terventibus sese concessuros, at obsidioi.iusque ad
verbis conqueslusest. Et: s Eia lu, inquiens, Hugo! effectum operam daturos. Quod si urbem vi capi
Eia lu Hugo! quantis bonis a le privalus, quantis contingat, ipsi prcesuli oeuloseffossuros, et hoc ila
malis affectus,quanto etiam merore nunc delineor! ordinattim fixumque. Unde et accelcrandum ut egre-
Urbem Remorum pervasisli. Laudunum surripuisti. diatur, suosque ab regum indignalione eripiat. His
His lantumduobusrecipiebar, bis duobusclaudebar. prcesul terrilus, suis boc monslrat. El consilio ha-
Pater meus captus aique in carcerem trusus, bas bito, die ohsidionis sexta, cum suis egredilur, Por-
quceme premunt eerumnascum anima simul amisit. tee 33i regibus panduntur.
Ego vero in eadem prcecipilatus, ex regno palerno 56. Reges vero Arloldum resumenles, urbem con-
nibiliiisi speclaculum prcebeo.Jam nec vivere libet, scquenler introdueunt. Duorumque melropolitano-
nec emori licet. Quo me ilaqtie conferam? J Pa- rum medius, Friderici Magunlini, ac Rotberli Tre-
VARIJE LECTIONES.
ssi ti, E, r abscisa. SS2 pro abscisum. 32Sutio , regem abscisa. 3si rcgnis 1. S25esl. Quomodo enim
slare potesl, quem socordia precipilat deleta;3U desunt eiiam apud Tritheminm. »!Cquoc1. Trilh. 327m.
componaU/e/e/. 3S81. a duce regno delela. pri, ugonis, ne abscisa. 330n. prceter suofum conscienliam
-a. delela. 33iP. quoque delela.
NOTJE
(94) Rurgundice.
 13 , HISTORIARUMLIBRI QUATUOR. —LIB. II, 74
vercusis , ab eis per manus prislince sedi restitutus A lur, ul videlicet naves solval. Pcrvasus ergo ac ter-
est. Ubi eliam mox Gerbergam reginam cum aliquot rilus, naves solvit. Consilioque inito, vinctumnavi
illuslribus custodicedepulantes, ipsi tres reges in coirjieiunl, ac naves singuli singulas ad litus dedu-'
Hugonem ducem cum exercitu feruntur. Silletum cunt. Ej'eclo vero hospite vincto, navim unant
quoque vi irrumpere nilentes, consideralo oppidi onines ingressi, alias repelunl, ac novem ilerum
firmamento, inde amoliuntur, non tamen sine sub- deducunt. Octicsque fluvjumremensi, naves numero
urbii combuslione,' et aliquorum nece; sicque ad 72 abduxerunl.
fluviumSequanam contendunt. 58. Dum hcec gererentur, regum exercitus in ipsa
w
57. Quomodo-paucijuvenes*3i.navesa duce sub- djei orientis aurofa fluvio affuit, navesque paratas
ducias per 332astutiam 33s repetitas33Bexercilui ad- ciim remis invenit, quas tirones cum armis ingressi,
duxerinl33s.—Duxvero eorum impetum prcesentiens, navigant ac exaquantur. Tuni circuinquaque palan-
a litore hostihus contiguo per 20 miliaria omnes tes, nullo probibentea diversisportibus alias rapiunt,
naves abduci prceceperat, ne adversariis transeundi et exercitibus deducunt. Nam qui ruri degebant,. ir-
commoditas pararelur. At fruslralo ejus consilio, ruenlium inelu omnes auffugerant. Dux vero Aure-
mullo aliter provenisse noium est. Nam decemmv= lianis sese receperat. Unde et qui resisteret aberat.
mero juvenes quibus conslanli mente fixum erat **Navibus ilaque conexis, ac multo robore compactis,
omne perieulum subire, habitummililarem in pere- liburnas solidanl. Quas ingressus exercitus, fiuvium
grinum transformanles, reges preveneraht, obsecra- transit. Bein terra recepli, incendiis prcedisqueve-
tionum vota simulantes 333.Sportulis itaque ab ha- hemenlibus totam regionem usque Ligerim depopu-
inero dependentibus, ferratis baculis procedunl. lati sunl. Post hcecferuntur in lerram pyralarum ac
Habitumque mentili peregrinum, urbem Parisium solotenusdevaslant. Sicque rcgis injuriam alrociter
cum Sequana ponlibus pertranseunt. Nullus eis mo- ulti, iter ad sua relorquent. Ludovicus vero rex,
lestus extiiit. Aclilora exteriora quibusnaves lene- Remos redit.
bantur petunt. Sicque in hospitium farinarii cujus- 59. QualilerDeroldusa quodammedicodeceptus336
dam (95) divertentes, -sese gralia visendi sanctorum sil
33s- eumque deceperit 33e.•—Quo lempore Ambia-
loca ex citeriore lilore advenisse reterunl. Fari-
° narius nensium episcopus Deroldus ab hac vila decessit,
juvenes formosos in liabitu licet abjecto con-
' siderans, hospitium gratanter accommodat, eCinsu- vir speclabilis ac palatinus, et quondam etregiad-
uiodum dilectus, in arte medicinceperitissimus. De '
per eosmitius cural. Qui fraudem medilali, nummos eliam fertur, quod cum adhuc in palalio regi
dant, vinutoque mercati hospilem inebriant. Et sic quo a
totam diem convivii joeunditate consumunt. Juvenes seryiret, quodam Salernitano medico deceptus sit,
eumque deceperit. Etenim cum uterque in arte me-
hospitem vino faciliorem adverlenles, quod ei sit
dicinae posset, et isteregi potior, Salernitanus
officiumpercunctantur. llle farinarium sese memo- vero optime336
rat. Al illi prosecuii, si quid amplius possit, inler- regince peritior videretur, conimento regis
repertum est quis eorum rertim naturas magis di-
rogant. Ille etiam piseatorum ducis magislrum se
nosceret. Jussit etenim coram se Hlos consedero
asserit, et ex lraviumaecommodalionequeslum ali-
causam rei penitus dissimulans, ae sepe
quem sibi adesse. Illi vero: « Quoniam, inquiunt, convivas,
humanissimum nobis te invenimus, ampliora eliam eis questiones proponens. Quisque ut poleral propo-
sila solvebat. Deroldus quidem, utpote liiierarum
optamus. Undeet si quiddamnohisfacias, 10 solidos arlibus
nos allegaturos pollioemur, ut videlicet trans fluvium erudilus, probabililer objecta difllniebai. Sa-
nos evehas, eo quod ulterius procedere oralum ne- lernilatus vero licet nulla litterarum scientia prcudi-
tamen ex ingenio nalurce, multam. in rebus
queamus, ilineris longitudine faligati. t At hospile tus, habebat. Regiq itaque jussu coiidie'
respondente dueis ediclo naves a'd interiora litora experientiam ac mensa regia eonlinue una poliuiuur.
raptas, neGermanis irrumpenlibus pateat accessus, consident,
illi tempore nocturno absque caiumnia id fleri posse Et die quadam de. dinamidiaruhi differentiis dispu-
r> tatum esl; traclatumque uberius quid efficiatfarma-
prosecuntur. Ille pecunice cupidus, naulum accipit,
ac de palrando negotio fidem dat. Nox affuit. Juvenes ceutica, quid vero cirurgica, quid etiam hutanica.
promissum fleri postulant. Ille mox assumplopuero At Salernitanus, peregrina nomina non advertens,
privigno, cumjuvenibus in noctis tempesla ad navcs ab eorum inlerprelatione erubescens quievit. Invidel
properat. Comitantur et juvenes. Qui solitudinem ergo plurimuni, ac in ej'us mortem venenum parare
videntes, puerum raptum in fluentum demergunl. meditatur; multain dolose.benivolentiam simulans.
Hospilemvero clamare nitentem, gutture invadunt. Parato vero malefieio, cum una in prandio reside-
Atque morlem ni quod volunt efficiat, inlernrinan- derent, Salernilanus ungtie inpudici loxicato, liquo-
YARIiE LECTIONES.
332juv, a d, per a. tas, ad abscisa. 333s.Quod el ferlurBernardi comilis astutia
S3iilore ex conject. -335ceptus, ceperit abscisa. 33cr. Frederunse delelum dispositumjam deleta.

NOTJ3.
(95) De molendinario, molendinorum Sequancecustode, cf. Gesta consulum Andegavensium cap. ^,
npnd Dachery Spicil. X, 444.
PA-rnoL. CXXXVHI, 3
 7S RICHERl S. REMIGIIMONACHI 76
rem piperis quo cibumpariter inlinguebant, loeialiter A snos agitabat, oportunitatem in regis absentia asse-
inficii. Quo Deroldus incaute sumplo, mox serpente rens, qua urbem Remorum capiat, cum tunc urhs
veneno, deficere ceepit. Educlusque a suis, teriaca tam episcopoquam miliiibus vacua essei, rex etiam
vim veneni repeliit. Et triduo expleto coram rediens, ipse alias occupalus alia quereret. U.ndeet possibile
.Salernitano consuescebat. Interrogalus vero quid ei asserebat, facili expugnatione urbem eapi. Idque
accidisset, fleumatis frigdore se leviter taclum attemptare sese plurimum velle*.Quibus milites capti
respondil; quicquam fraudis se perpendisse dissi- in urhem mittendas cobortes censent. Qucecollectae,
mulans. Unde et hostem incautum efficit. Convivce cum duce gradiuntur. Urbem appetunl, et circum-
ilaque redditi, Deroldusloxicum inler auriculareni quaque obsidione premnnt. Diffunduntur quoque
RCsalutarem occullatum, ejus eibo sumendo resper- passim, atque frumenlum ex iocis coniiguis in usum
sit. Quod mox venis serpens, vilce ealorem fugabal. pngna; convectaut. Castra fossis muniunt, cralibus-
Vexatusquea suis eductus est. Qui veneno expcllendo que circumdanl.Pugnam ergo in dies aut semel, aul
operam dans, nihil cursr agebal. Deroldum itaque bis inferunt. Nec minus cl cives vehementissiniere-
magnificans, summumque eum in medicina prcedi- sislunt. Jamque id diebus numero novem agitabant,
cans, ejus curam vehemenlissimepetebat. Qui regis cum regem adeo indignatum regredi ab observatori-
jussu flexus, anlidotis datis a toxico per induslriain " bus nuntialur. Et mox obsidione solula, duodecima
non ex tolo purgavit. Nam sunrpia ieriaca , vis die ab urbe discedunt.
veneni in pedcm-sinislrum penitus dilapsa esl; in 63. Nec diu moralus rex urbem succurrendo jn-
tanlum ut apud domeslicos eo familiariter agente, greditur. Apud quem mox principes colleeti, de
venenum ut ferlur in modum ciceris a pede per ejiis ac communi salule consultanl. Et quia rerum
venam surgens, ab anlidolo obviante in pedem utilitasOtlonem consiliis interesse exigebat, dirigun-
repelleretur. Quibus diulissime sic repugnantibus, tur legali, per quos ei 34inecessilas denionslralur,
pcs in cutis superficieforatur. Factoque morbo,'post ac colloquium exeunte mense Augusto sibi baben-
a cirurgis niiscrabiliier abscidilur. dum secusfluvium Karani denuntiatur.
60. (947.) Interea dux Neuslriamcombuslamdire- 64. Cum hcec^sic sese haberent, dux nepotem ab
plamque dolens, exercitum paral, el in Arnulfum, prcesulatupulsum dolebal.Suadebal ilaqueut officio
cum in regem non auderel, tructilentus effertur. pontificaliamplius insisteret, el ne privatus penilus
Oppida quoque illius aliquot inipngnal. At cum per dignitate videretur aliqnas ad gradus promoverel
diessex nullumcomprehendereposset;volofruslraius personas. Tetbaldum ergo Suessoniccececclesicedia-
sua repelil. Qucc dum a duce gererenlur, rex obsi- conum accersit, 'presbilerumque ordinat, ac post
dione Mosomumpremebal, eoquod ducis neposHugo duce agenle cecclesiceAmbianensiuni.episcopiimsa-
a pontificatuabjectus ibidem moraretur. Hunc ilaque" cral. In qua re favere visus esl Wido tantum Sues-
infestabat in dueis contumeliam, At ducem ab obsi- sorum episcopus. Quem quia post penituit, sequen-
dione discessisse comperiens, ipse quoque Remos tia demonstrabunt. Sed tempus colloquendi regibus
repetit. Qua etiam tempesiate BovoCalalaunensium advenit, ac secus fluviuaiKaram sibi occurrunl. Nec
cpiscopus,hac vita decessit. Cui etiam mox succes- defuit dux, qui et ipse apud Duodeciacum vicmn
sit 337ab rege, Gipuinus tolius electione cleri, ado- castra fixit, ut pro nepote causam apud episcopos
leseens egregius, atque a domno"Artoldo Remorum ageret.
melropolitanoeonsecralur episcopus. -QS.-Duxsiienitilurut 31'
2 causaHi pro s7ionepote3U
61. Post 338hceevero, rex in Belgicam concessit, apud episcoposSi2 agalur. — Regibus itaque rerum
339
ibiqueeiloculurus, Ollo rex ohviamvenit. Ac qucc- negotia agentibus, dux catisam nepotis episeopis
que necessaria ordinanles, ambo reges Aquisgrani disponebat, penes quos etiam plurimam habebat in-
pascba celebrant, aique multa reverentia sese mutuo dignationem injuste et nullis evidentibus eulpis ne-
lionoranl, atque hoc ab Ottone amplius; a-quo polem praecipitatum memorans. Quod cum indica-
eliam Ludovicus regiis donis liberalissime horio- rj tum regibus essel, Ollone agente decretum est, ut
' ibi ab
ratur. episcopis causa Arloldi atque Hugonis diseu-
62. Dux urbem 3i0 Remensemal° impugnatSM>. — terelur, ita tamen ul et dux lempore congruo regi
Dumlnecila sese haberent, dux de regisinjuria apud satisfacerei. Episcopisilaque ralionem excipientibus,
VARLE LECTIONES.
837S. donalus voxjam deleta. 33SRcgisiter Aquisgranensepaulo amplioribus verbis Trilhemiusexposuila.
94S et 949.... Remorum civilatem revertilur. Quo jussu regio convenerunt ex Celtica fere omnes episcopi,
abbates, comileset nobiles, illis dnntaxat exceplisqui parle's ducis Hugonis sequebanlur. Communiomnium
decreto statuitur, ul regicedignilatis causa disponeretur apud regem magnum Ottonem, eo quod ipse tunc
in Belgicamoraretiir, el apud alios, quorum prudenlice res publica videretur commendanda. Et legatis
ulrinque direclis rex Olto indicit colloquium geherale in palatio Aquisgrani ad festum dominicce resurre-
ctionis proxime habendum (a. 949). Anno prcenotato rex Olto, elLudovicus Gallorum juxla condiclum ad
iustum dominicceresurrectionis in Aquisgrani conveniunt; ad quas e.Germatiia el Gallia nonnulli quoque
principes, episeopi, abbales et conrites confluxerunl, qui omnes cum summa reverenlia el honore sanctum 33sr.
pascha in dicto palalio celebrarunt. Qurnut swcuii xvi, commentarium, mdiiusauclorilalisesse, palet.
belgicce del. 340urbem, ensem, im, nat abscisa. 3" Ottoni corr. ei. Talia omisi. ^°- Du, ut, c, nep, epi-
scopo abscisa.
 77 IIISTORIARUMLIBRI QUATUOft. — LIB. U. 73
cum inler plurima quceibi explicala snnt illud con- R jussum esi, ut recitaretur caput 19 concilii Cartha-
stanlissime refutarenl, quod Hugo sacerdolio pri- ginensis, quod eonstat de accusalo el accusalore.
valus, contra fas Ambianensium episcopumordinas- Et recitato, secundum ipsius capituli senlenliam
set, regum senlentia in aliam sinodum hujusmodi consliluere, ut Remensi parroechia Artoldorestitula
ralionem transferendamconstituit. Yidebalur eieiiim .qui nullius sinodi rationes audire refugit, Hugoqui
quod non eequitatemsatis commode haec altercatio adduas jam sinodosaccersitus venire contempserat,
determinari valeret, cum nee sinodus ad boc convo- a Remensis episcopii reginrine abslineret, donee in
cata fuissel. Et decreto regio 15 Kalend. Decemb. lertiam sinodum 349purgandus de objectis adveniret.
habenda denunlialur. Inlerim vero sedes Remensis Capitulum vero supra dictum, Iitteris cartcemahda-
Artoldo conceditur, Hugoni vero in caslro Moso- tum est, et ab episcopis cautum, ac eidem Hugoni
mensi commorari permititur. Pax quoque sequeslra directum. In quo , cum episcoporum cautionem
Otlonis inlerventu regi ac duci ab alterutro datur, subscriptam Hugo vidisset, motus in iram, Rolberto
et usque ad tempus habendae sinodi sacramento qui sinodo praeerat conlumeliose remisil, episcopo-
flrmatur. rum judicio nihil sese facturum asserens. Et sic
66. Sinodus3i3 Virduni6i3 habita.—Tempus ad- causa penilus indiscussa, sinodus soluta est. Indi-
venit, sinodusque episcoporum Yirduni collecta B citur vero tercia sinodus Kal. Aug. babenda.
est atque babita praesidente Rotberto roetropolilano 68. His ita geslis, Arloldus epislolam ad sedem
Treverico, cum Arloldo Remensi, considentibusquo- Romanam dirigit, commodissime continentem, et
que Adalberone Meltensi, Gauslino Tullensi, Ililde- suarum injuriarum seriem, et regis incommodorum
bordo Mimegardvurdensi, Israhele Brittigena, assi- tenorem. Domnus itaque Agapitus papa, ad multam
stentibus etiam Brunone viro reverendo et abbate, henivolcnliam animum inlendens, mox accersil ve-
eum aliis abbalibus et monachis venerandis Age- nerabilem Ostiensem episcopum Marinum, magnce
• nohio et Odilone. Ad hanc sinodum Hugo vocatus, cequitatis et prudentice virum, vim epistolceei ex-
missis ad eum deducendumAdalberone et Gauslino plicans, etad rerum correctionem iiluni vehementis-
episcopis, venire noluit. Unde et episcoporum sen- sime horlans. Mitlilur ergo vcnerabilis Marinus,
tentia s44Artoldo leuere concedit episcopium. Sic- domni papcevicarius, ad Oltonem -regem, ob evo-
que nullis rerum determinatis raliontbus , sinodus candam alque congregandam universalem sinodum.
soluta est. Dirigunlur et epistolce specialiler aliquot episcopis
67. .(948.) Sinodus Mosomi3ishabiia. — Indicitur tam Germanicequam Gallice, ad rerum cequitalem
vero habenda Idibus Januar. Et evoluto tempore, in suasoria?.
basilica sancli Petri 846apud Mosomense castrum '-' 69. llem sinodus 3b0 apud AnglelicimS5° liabila 3S".
secunda sinodus habita est, prcesidentequoqueprae- cf. Legg. II. 24.— Interea sialuto tempore, sinodus
dicto metropolitano Rotberto Treverico, cum fere universalis collecta est ex praeceplo Agapili papce,
omnihus suae dioceseos episcopis, ac aliquibus Re- suh Marino ejus vicario, in palaiio Angleheim,quod
niensis; consedente etiam Artoldo, cujus causa interpretatur angelorum domus, secus.tiuvium Rhe-
disculiendaerat.'Ne 3,f7,abfuitHugo ; at sinodum in- num, in basilica beali Remigii Francorum apostoli.
gredi noluit. Epistolam vero nonrine Agapiti papce Domno ilaque Marino prcesidenle , episcopi quoquc
signatam per suos 34ssinodo Iegendam porrexit. Quce qui ex diversis confluxeranl, jurececclesiaslieo con-
cum soluta et lecta esset, nilril caiionicceauctorita- sederunt, Rotbertus videlicet Trevericus metropoli-
lis habere videbatur, niliil eliam pro ej'us causa si- tanus, ArloIdusRemensis melropolitanus, Fredericus
gnificare, nisi ut episcopium ei redderetur. Qua per- Magunlinus melropolilanus, Wicfridus Coloniensis
lecta , cum episcopi consulto sese - conlulissent, metropolitanus, Adaldacchus Hammaburgensis epi-
cassandam eensuerunl, eo quod absque ratione rem scopus , Hildeboldus Mimegardvurdensisepiscopus ,
quae in lile erat abdicato reddi juhebat. Et quia Gauslinus Tullensis episcopus , Adalbero Metlensis
paulo aute ab ipso papa Agapito delegata erat epi- n episcopus , Berengarius Yirdunensis. episcopus ,
slola per Fredericum Maguntinum episcopum, at- Fulbertus Cameracensis episcopus,LRodulfus Lau-
que data Rotberlo melropolitano Treverico, coram dunensis episcopus, Richoo Warmacensis episco-
regibus ae Galliaeet Germaniaeepiscopis, quce erat pus, Reimboldus Spirensis episeopus,Eoppo Wirz-
eoniinensauctoritatem apostoliccejussionis, parlem7 burgensis episcopus , Chounradus, Conslanliensis
que prneeeptorumejns jam essecuti fuerant, com- episcopus, Odelricus Augustensis episcopus , Tbet-
muni mox consensu decretum est, ul quod regulari- hardus Hildinesheimensis episcopus, Bernardus Al-
ter cosplnm erat, rationabiliter atque canonice fureesledensis (96)episcopus, DudoPoderbrunnensis
pertractarelur. Simulque et mox a metropolitano episcopus, Lioplacus Ribunensis episcopus/Michahet
VARLE LECTIONES.
343nod, ni b abscisa. 3U sensentia c. s''« Moabscisum. 84cpetetri c. ^itac. sVSper quendam cle-
ricum sumn 1. 8i9 s. quaeKalendis Aug. habenda indicebatur del. S5°odus, gle, bita abscisa.
NOTJE.
(96) /. e. Halberstadcnsis. ''^wu
 7& RlCHERl S. REMIGII MONACHI 80
Radisponensis episcopus, Farabertus Tungrensis A.Etenim cum divinas leges, humanis praaponendss
episcopus, Doddo Osnebruggensis episcopus, Evhe- ipse pernoscat, considerata tamen rerum fortuha,
ij rus sts Mindensis episcopus , Baldricus Trejectensis regice dominationis imperium ante dixit reslauran-
episcopus, Heiroldus Salzburgensis episcopus, Adal- dum, ut ejus vigore firmato, ejusque potenlia ulili-
l)eriusPazsoensisepiscopus,SlarchandusEisletiensis ter restituta, ejus post liberalitate, ecclesiarum Dei
episcopus, Horath Sleoswicensis episcopus, Wichar- honor consequenler recrescat , ejus palrocinio
dus Basiliensis episcopus , Liefdach (97) Ripuensis agente, virtus bonis quibusque redeat. Quod ul Deo
episcopus. - annuente fleri queai, inprimis audienda alque stre-
70. De dispositione 3BSgcrendorum 85S, el haben- nuissime disponenda videlur causa domni ac sere-
da 3BS juditii prwlalura 35S.—Horum omnium cuique nissinu regis, si id quoque vestri judicii pacialur
cum liceret ex canonibus vel decretis proferre quae- censura.t Synodus dixit: «Audiatur.t
cumque negolio commoda viderentur, disponendi8c3 73. Conqueslios6° Ludovici 36° regis SC 8 apud Ot-
tamen facultas el rationum interprelalio , domno tonem regem 3e0 et sinodum 3C 0 regni 360.— Tunc rex
Rolberlo Treverieo commissa est, eo quod divinarum Ludovicus ab Ottonis regis lalere surgens, slando
el humanarum rerum scienlia el eloquenliceefficalia conqueri modeslissimepelebal. Al rogalus ab sinodo,
insignissimus haberelur. Judicii vero censura penes B hujusmodi residens effudit querelani:«Quanlo, in-
domnum Marinum domni papcevicariurn mansit (98). quiens, Hugonis instinctu, quantoque ejus impulsu
El considentibus cunctis, post prcemissas secundum conqueri cogor, testis est ille, cujus gralia vos lric
ordinem eelebrandi eoncilii preces, postque recitata congregalos paulo anle relatum est. Pater ejus, ut
decretorum sacra capitula, serenissimi reges Lude- a principio exordiar, patri meo regnum invidens,
vicus etOtto, in sacram sinodum admissi sunt. Qui- dum ei domi mililiceque servilium deberet, regno
bus etiam considentibus, doirinus ae venerandus illum immaniter privavit et usque ad vitce ejus su-
Rotberlus sic orsus cepit: prema s6i ergastulo 36iinclusum 8Ciesse rogavit. Me
71. VraAoculio31i 4 Rolberti aBiTreverici s34metro- vero
parvum in fasciculo farraginis a meis dissimu-
politani3Skin sinodo. Legg. II. 19-21.— iMulta, in- latum, in parles transmarinas et prope in Rifeos
quiens, sunt, patres reverendi, quibus hic apud fugere eornpulil. Patre autem extineto 362et me iu
serenissimos reges, in unum coacti residemus. exilium deporlato, iste cum reminisceretur sui pa-
Plurima etiam quce' veslra probilate ordinanda vi- tris, ob insolentiam inlerfecli, regni curam susci-
- dentur S6B.Totius pcne Gallicerem publicam pravo- pere for midabat. Nobisilaque invidens, Rodulfum363
rum temeritate turbalam, magnisque subjacere pe- promovit. Sed Divinitas res illius sicut et eetera
riculis constal. Unde et leges divincealque humance C delerminans, ei quando voluit flnem regnandi dedit.
indiscrete a malivolis contempnuutur , cum is cui Dum item regnum vacare't, consilio bonorum me a
regnorum 3«ejura debenlur, et imperandi potestas partibus peregrinis exulantem revoeavit, ac omnium
transfusione paterna credita esl, suorum inseclatione conibenlia in regnum promovit, nihil mihi prceter
captus, ergastuloque immanitei'trusus sit, suorum Laudunum relinquens: Promolusque cum ea quce
adhuc gladiis infesletur S57,Remorum quoque me- regii juris videbantur, repeter.e niterer,id invidis-
tropolim absque pastore fures atrocissime insecten- sime ferebal. Faclus ergo latenler adversarius,
tur , cultus divinus vilescat ,.religio canonica pro amicos si quos habebam, pecuniis subvertebat, ini-
nihilosit. His ergo, palres, vehementissime insislen- micos in odium amplius incilabat. Tandem urgenle
dum arbitror, multaque nobis diligentia enitendum, invidia, apud piratas egit, ut ab eis dolo caperer ;
qui gralia sancti Spirilus lric in unum confluxi- regnum in se posse refundi arbitrans , si id fleri
mus S58,qtiatinus res ante dissolulce sic in fcedus conligissel. Nec defuil insidiis effuctus. Captus fui,
redeant, ut et domno ac serenissimo reg-i libera carcerique 86tmancipalus. Hlevero me eripere simu-
regnandi reddalur poteslas, et per" eum ecclesiae lans, filios meos jure obsidum dandos petebat. Al iis
Remensi debilus suus restitualur honor. J qui mihi fide adjuncti erant omnes dari reclamanti-
7.2. Reeponsio SS9 Marini>w Romanw SB 9 sedis "sS bus, dimisso uno, a piralis me recepil. Jam liberta-
legatiS89.—Ad hsecdomnus Marinus sanctceRomanae lem sperahs, quo animus impelleret ire volebam.
sedis vicarius: c-Oplime, inquit, atque uliliter frater Yeruin aliler provenisse manifestumest. Nam eaplum
ac coepiscopus Rolberlus, rerum seriem lenuit. mox in vincula conjecil, ac annuali earceri manci-

YARIiE LECTIONES. 5
351Euherusc. s62lio,dor,da, lnabscisa. **"•ordinandicorr,disponendi. S64Pr,R,ri, li abscisa. SBSco-
gnoscimus superscripto videntur. 35Cgalliarum superscripto regnorum S6'appetitur1. 358c.us multo in-
luilu multo caritatis affeclu [considerandum corr.] insislendum arbitror ul sic res, elc. delela. ponsio,
ni, ti abscisa. S60 estio, ci, regis, gem el, m, i abscisa. SCima, o inclu, ogavit vbsc.S6icaplol.
scs Ro, sedis,
alium 1. 8C4cper annumde/.
WTM.
(97) Supra jam occurnt, ul eliam m Flodoardo? Marinus igitur prcesiuis, Rotbertus referentis vices
(98) €f. infra concilium ad S. Basolnmann. 991. susceperunt.
 81 HISTORIARUMLlBRl QUATUOR. — LIB. II.- 82
se* Otlonis 369regis pro eodem.—Ad
pavit. Uridecum a cognatis et amicis meis indignan- .A 76. Oralio
tibus sese impetendum adverteret, Iibertatem UK hcecrex Olto ; i Multa, inquit, sunt patres beneficia,
spopondit si Laudunum acciperet. Hoc tantum clau- quce a vobis domno ac serenissimo regi Ludovico
dfebar, hoc solocum uxore et natis recipiebar. Quid utiliter accomodari valcbunt. Etenim si ejus insecta-
facerem? Caslro vitam praeposui: pro castro liber- lores armis divinis adoriamini, consequenler aut
tatem merui. Eten omnibus privatus, omnium opem facili tumultu devicti labascent, aut si quid impeten-
deposco! His si dux contraire audeat,. nobis tantum dum relinquetur, facilius nosiris armis infirmabitur.
singulariter congrediendum sit.n Yos ergo jubente domni papcelegato, vestri ordinis
74. Oratio S6CRolberti 3CC pro Ludovico.— Quibus instrumenta exerile, ac tanti regis adversarios, ana-
palam promulgatis, Rotberlus metropolitanus subin- thematis gladio transverberate. Contra qucc si cer-
fert: «Quoniam, inquiens, domni atque serenissimi vicem postea erigere audeant, et dominicis interdi-
regis satis breviler ae dilucide digeslam, oplime ut ctis resislere non formidanl, noslrum exinde erit,
arbitror conqueslionem percepimus, consequens vi- quibus commissum esl in hac mundi parte sanctam
detur, ut ejus eausam in quantum fas est determi- Dei cecclesiamtueri, ut in tales arma sumamus, hu-
nemus. Dux ergo quia omnia pene regni jura, in sese jusmodi debellemus. Et si. necessitas adurgeal, slri-
transfudit, eique viribus reniti non valemus, mitius B clis gladiis usque ad imfnanissimamccedem perdi-
hoc attemptandum arbitror, ut qui Deum non me- lissimorum hominum deseviamus, habita in illos
luil, et bonrinem non reverelur, multa ratione mul- justissimce indignalionis causa, quod illicita aggre-
taque rerum «msideralione, ad normam Deo j'uvanle dianlur, el pro illicitis ammonili,.non corriganlur.
reducatur. Igitur juxta patrum decreta, et canonum Yos itaque lantum vestris insistite; el post inode-
regulam,inprimis ad satisfaclionemfraterne monen- sliam vestram virtus nostra sequetur.»
dus est,. verbisque suasoriis ad id modeslissime 77. Epislola a sinodo 3'° ad Hugonem delega-
revocandus. Quod si post blandam revocationis am- la 3'°. — Quibus diclis, mox sinodi decreto epislola
, moriuionem resipiscere noluerit3C', omnium analhe- descripta est palamque recilala, hanc verborum se-
mate ferialur, hoc hahenles praesidio, quod j'am a riem tenens (99) : t Sancta sinodus in palalio An-
domno papa correctus sit, jussusque a donrini sui gleheim sub domnis atque orlhodoxis regibus Ludo-
inseclalione quiescere.» vico et Oltoneutililer habita, Hugoni duci. Quantis
75. Responsio36B Marini36Slegati pro36scodem368.— malis, quantaque persecutione vexaveris illam vene-
Aique his domnus Marinus subjunxit: «ileminiscor, rabilem Remorum metropolim, quanta quoque cru-
inquiens, domnum papam ante huncannumanatbema delitate debacchatus sis in dominum luum regem,
in reos misisse qui hunc dominum et regem Fran- C ora omnium Ioeunlur, apud omnes agitatur. Quod
corum lnseelabantur ; epistolam quoque suasoriam quam sceleratum, el quam pernitiosum sit, divinae
ut ab eo non deficianl, bonis quibuslibet delegalara, atque humance leges copiosissime produnt. Unde et
atque conquestionem de eadem re litteris expres- tibi compatienles, ablalibus te quiesceremonemus.
sam, iis quibus sanior mens -erat delegatam fuisse. Et ad dominum tuum, multa mansuetudinis humili-
Unde et opinor justissime dictum, cum anle a papa tate quantolius reverti liprlamur. Quod si conlem-
vocatus alque correclus sit, nunc quoque caritatis pseris, priusquam in diversa referamur, annlhemate
gralia revocandus esl,-.et diligenlissima suasione ut sine dubio le perstringemus, donee aut salisfacias,
_ a malis quiescat conimonendus; et post omnium atuRomam apuddomnum papam raliocinaturus pe-
anathemate dampnandus. Et non solum, ille, verum tas. Cujuslilleris jambismoniius es, el atanto faei-
omnes qui ei in malis favere faventque. Sed ha,nc nore prohibitus. Unde et iios post illum, tercio jam
solum a nobis accipiet opem. Numquid vero ab alio te ad correclionem revoeamus m. J Quaetolius sinodi
quicquam opis accipiet? Ejus conquestio in sua auctoritateroborata, duci per legatos mox direcla est.
clausula , opem omnitim postulat. Sed si a nobis ei 78. Causa Arloldi. — Post baecsurgens Arloidus
succurritur, a domno Ollone rege quid aecipiel ? Et n archiepiscopus, rerum ordinem, sed et Jpsius litis
decrelalia sancta acclamant, postquam lirannis initium quae agilabalur.inler sese et Hugonem sibi
anatbema dampnalionis ab episcopis injectum esl, a subrogatum episcopum, luculentissime disseruit.
bonis quoque potentibus vim iiiferendam,ut si aec- Quin el epislolam profert, nuperrjme a domno papa
clesiasticis correelionibus ad normam redfre nolunl, sibi direclaro, per quam episcopatum sibi retinen-
saltem potenlium vehementi violentia ad honum re- dum significabal. Po=t cujus.inlerpretationem, Sige-
dire cogantur, ut vel invitis bona prcestentur. » boldus quidam prcedictiHugoiiisclericus, aiiam m«x
VARI/E LECTIONE.S.
865reditum 1. 366Or, berli abscisa. 3C 7 n. lertia bujus sinodi die del. 3mRcs. Ma, pro, eo abscisa.
869Or, nis abscisa, 370a si, ad
Hugonem ata abscisa. s" ammonemus 1.
NOTJS. >
(99) Epistolam vere in hac synodo scriptam esse, synodi Laudunensis apud Flodoardtim evobenMs
. licet a Flodoardo mentio cjus nulla facta sit, acta ifctam esse, nrinime eredo.
htijus synodi testanlur; igiluream a Ricbero, acla
 83 RICHERI S. REuTGIl MONACHI 84
jpistolam sinodo porrexit,*signo domni papaemuni- A 82. Anathema S,J episcoporum3U iu ducem eju-
•tam, et ab Urbe a sese delatam. Quaeetiam in con- sque 3'6faulores.—Quibusdiligenter ac canonice pe-
spectu episcoporum recitata alque diligenlissime raclis, Ludovicus rex ab Ottone regemilitum. copias
discussa est. In eujus lextu id soluin dicebatur, quod duce Cbonrado, conlra Hugonem tirannuni accipit.
Rbdulfus Laudunensis episcopus, Wido etiam Sues- Qucedum per dies40eolligerenlur, episcopisupradi-
sonicus, necnon et Hildegarius Belvacensis, celeri- cti tricesima die post peraclam sinodum in basilica
que Remensis dioceseos episcopi, ad sedem aposlo- sancli Vincenlii marliris apud Laudunum sub rege
licam pro reslitutione Hugonis, et abdicalione Ar- Ludovicocollecli sunt
(100). El iterum prresidente
toldi, epislolam miserint. Unde et domnum papam prcedicto Marino, post sacroe Scriplurco paginas,
ad eorum vota, eorumque petitionem, omnia fieri
quce ibi recilaice et mulla consideralione discussce
velle. Post cujus reeitationem, prcedicli mox consur- sunt,
Hugonem tirannum analhemate damnanl, el a
gentes episcopi, epistolaesentenliam penitus confu- sancta cecclesiapellunt, nisi resipiscens dominosuo
tarunl ac calumniarum injeclorem hominem perdi- satisfaciat, aul Romam pro sui absolutione apud
tissimum adclamarunl. Quibus cum contraire non doinnum papam raliocinaturus pelat. In qua eliam
posset, quibusdam malediclis eos adortus, publice sinodo, agilur de episeopis qui cum duce evoeati
de perfidia criminabatur s's. I 1 fuere, et distulerunt venire, de iis etiam qui con-
79. Calumnialoris 87Sepiscoporum reprobatio 3J3. secralioni Hugonis episcopi jani abdicati illicite in-
— Tunc a domno Manino decernitur, ut recitentur terfuerunt, vel qui ab ipso pulso, vcl post abdicalo,
Damnanlur itaque
capitula" de calumniaiorihus prolala. Quibus mox conlra fas videbanlur promoli.3'6
lectis, cum calumniator reniti non posset, episcopo- duo pseudoepiseopi ab Ilugone ordinati, Tctbal-
rum indilio diaconalus quo fungebatur officiopriva- dus scilicet et Ivo, quorum prior a pulso sacralus est
alter vero ab abdicato
tur, et a conspectu sinodi conlumeliose reprobatus, Ambianensium episcopus,et Adelelmus Lauduneusis
exire compellitur. Arloldo vero pontificalus dig»i- Sillelensium. Damnatus s" insi-
latem secundum canonum institula, patrumque de- cecclesice d iaconus, a Rodulfo suo episcopo
eo quod Telb.aldum excommunicatum in
creta, sinodus habendam decernit, alque corrobor3l, mulalus,
eo quod nullius concilii rationibus interesse refuge- ceclesiamtemerarius introduxerit. Hi enim in anle-
ril. Alquehaecprima consessionisdieconslilulasunt. riore sinodo cuni duce jam evocati, salisfacere
contempnebant. Voeatur vero Iiildegarius Belvacen-
80. Secunda vero die, post recitatas sacrae aticlo- sium
ritatis leetiones, et domni Rotberti allocutionem, a eptscopus, domni Marini et episeoporumlega-
lione, ut aut ad eos veniat, aut sedem aposlolicam
venerabili Marino conslituitur, ut quoniam juxla (J suo facinore raliocinaiurus petat, eo quod
sacrce legis sententiam, ponliflcalis dignilas Artoldo pro
inlerfueril ordinalioni supra jam dictorum pseu-
reslituta esl, in ipsius pervasorem sinodalis profe-
doepiscoporum. Vocalur et Heriberlus, Heriberti
ratur censura. Recilanlur ilaque decreta canonujn,
liranni fllius, ob mala qucecccclesiisvel episcopis
ct sanclorum insiiluta patrum, Innocentii, Alexan- immaniler inferebat.Wido vero Suessionicusepiseo-
clri, Simniachi, Sixli, Celestini, Zozinii, Leonis, Bs>-
pus , cum a plurinris lacefarelur , ep quod ipse
nefacii, ahorumque sanclcc Dei cecclesice
d octorum
Ilugonem episcopum sacrasset, in sinodo reum sese
Kluslritim. Quorum decretis, unaniuiiter ana-
confilens, et mulla penitentia reatum deplorans, in-
ihemaiizant, alque ao tolius aecclesiaecommu- tercedentibus apud sinoduin Arlohlo alque Rotbcrlo
nionesequestrant, HugonemRemensis cecclesicepcr- archiepiscopis, absolvi ab eis ohtinuit. Wicfridus
vasorem,. donec resipisceiuem peniieat, ac pro fa- quoque Morinensis cpiseopus,* qui criminabatur
cinore offeusissatisfaciat.
interfuisse, immunis a crimine reperilur. Affuit
81. Cf. Legg. 11.24. 1.55.— Reiiquis autem die- vero Transmari Noviomensisepiscopi legalus, Sil-
husdecrelum est de inceslis et illicitis presbitero- vester presbiter, episcopum suum tanta vi febrium
rum eonjugiis, de presbiteris quoque eukaristiam dcteiitum asserens, ul ad sinodum venire nequiverit,
indigne tractaniibus, dececclesiisetiamalaicis inde- 'D quod eliamin conspeetu sinodi lestibus approbavit.
} bile usurpatis; aliaque nonnulla ibi prolata mfuere, Post bcec episcopi in sua referuntur. Domnus vero
\ quce diligentissime investigata, atque"utililer difli- Marinus, ab Oltone rege per legatos rogatus, m
'" nita
sunt; sicque sinodus soluta esl. Indicitur vero partes Germanicesecedit, ibique-accclesiainYulden-
post dies 30 iterum babenda Lauduni in basilica sis monaslerii dedicat, et bieme exacla, Romain
bincti Vincentii martiris, ul ibi exeratur analbcma redil. His explelis, Rodulfus Laudunensis episcopus, *
in Hugonem lirannum. ultimo corporis dolore confectus, hac vila decedil.
VARIYELECTIONES.
8"sHucusquealramentumfuscum, rcliqua codicisnigriori scripla sunt. w Cal, tor, repro abscisa. SI4 pro
latata codex. . "* A, episco, ej adscisa. 37CH. pulso vel abdicato dei. S77e. apud sinodum del.
NOTJJ.
•" (100) Quceseqnuntur, nrinine in synodo Laudu- nodi Lawdunensiscl initium Trevirensis prsterari-
n^nsi sed in Trevirensi tractaia sunt.ut ex Flodoardo sit.
tupra pag. 597, 398 paiel. Richerus igitur act.i sy-
 So HISTORIARUMLIBRl QUATUOR.— LIB. II. 86
Succedit ei vero frater regis ex concubina Rorico, A^ 86. Rex vero Ludovicus Gerbergam reginam ad
omni rerum scienlia inclilus. Ottonem fratrem suum dirigit, ut sibi copias accele-
83. Rex cohorles Mosomum miltit et capit. — ret 3'9. Proficiscitur itaque imminenle sollempnilaie
Interea exercitu ex omni Belgica duce Conrado apud pascali, et Aquisgrani palatio sanctum pascba cum
regem collecto, tres cohorlesregej'ubenle Mosomum fratre Ottone celebrat. Conveniunt ex Germania
mittuntur. Coinpererat etenim Hiigonem.abdicalum principes nonnulli. Adsunt ex Belgica universi. Nec
ibidem reclusum, multaque rei militans inopia eum desunllegali Grecorum, Italorum, Anglorum, atque
haberi. Cohortes ergo oppidum in ipso crepusculo aliorum plurimoelegationes populorum. Regina ergo
aggressce, repentina oppugnatione circumquaque cum fratre eonsilio habito, et accepta ab co auxilii
jnfestant. Inslant quoque magnanimiter capere. Et pollicitatione, secura ad regem Ludovicum redit.
quia revera milites paucissimos, armaque vix aliqua 87. Ludovicus vero in lirannum iralus, nimio
sciebant, indesinenter vires exerunt, armisque adur- animi fervore Ottonis auxilium prcevenire medila-
gent. At aliis faligatis, alii intacti succedunt. Sicque balur. Arbitrabatur etenim, quoniam in Ionga exer-
sine inlermissione paueissimos, numerosi atterunt. citus exspeelatione, injuriainulia.viderelur. Confert
Oppidani vero assidua expugnatione alirili', die itaque cum patre meo 88°consiiium, co quod ejus
allera jam sole occiduoomnes cum dominoad dedi- esset miles, consiliis commodus, facundia simul ct
tionem cogunlur. In quo tumultu, quo genere fugce aud.alia plurimus. Unde et rex admodum ei con-
nescitur, Ilugo abdicatus evadit. De militibus vero suescebal, et apud eum sepissimeconsullabal. Dicla-
qui potiores videbantur, capiuntur, ac oppido aliis bat ergo patermeus sso apud regeni et paucos qui
depulatis, regi deducuntur. inlererant, ordinem capiendi Laudunumita.Priroura
84. Rex Monlem acuium capit.—Rex vero ca- sese observaturum oportunitalem aiebat, et an loci
strum quod dicitur Mons-acutus, quod etiam est habitudo id ferret, an etiam cives in observatione
Lauduno contiguum, cum exercitu oppugnabat. Et urbis cautissimi haberentur, diligenlissime explora-
- quia non salis adhuc murorum firmamenio claude- lurum sese memorabat. Deinde dicebat cfficacilerse
balur, necmulliludo mililum sufflcienscommodejbi adeo ordinaturum omnia, etsic ad effeclum uliliier
cohabilare polerat, urgenti obsidionidiutius resistere reducturum, ut nulli post sese quicquam -negotio
oppidani non patiunlur.-Victiergo cedunt, ac resi- inperfecto supplendum relinqueretur.
slerc quiescunt. Oppidoitaquc capto, rex s.uosdepu- 88. Rege ergo per dies aliquot Renris demorante,
tal, et sic exercitum Lauduno inducil; obsidionem Rodulfus 3S1—sicenimpater meus 38Sdicchatur —
per loca commodadisponit, viresque admodum con-. „ commodilatem patrandi negotii per suos explorabat.
fert 3'8. Scepissimeenrinus decertatum esl. Commi- Missisque exploratoribus, comperit agasones civium
nus etiam dimicalumnovies. Nullo vero prosperioris per dies singulas exire ab urbe tempore vespertino
fortuncesuccessu, regius impetus eo lemporeenituit. quinquagenos aut sexagenos, et farraginis fascicu-
Imminebat etenim hiemis intemperies , u.nde et bel- los equis in urbern deferre, capiiibus ob solis "ardo-
liccemacbincein articulo temporis fabricari non po- rem obvolutis. Idque cotidie, et tempore eodewi.
lerant, sine quibus tanli montis eminentia expu- Qnod cum ab observatoribus patri meo 38a relalum
gnari non potesl. Regis ilaque jussu exercitus redit, fuisset , simili eos exercitio posse falli advertit.
hieme transacta rediturus. Rex vero Remis sese Referl38Sergo sese ad regem, et sic apud eum prce-
privaium recepit. sentibus paucissimisconcepta effundit :
85. Hugo autem dux, episcoporum anatbema vili- 89. t Magnumquidem, inquiens, o rex viaerelur,
peudens, ac regi suhdi contempnens, cum multis si boc negolium solummodoarmis vhibiisqoe esset
Norlmannorum copiis regiam urbem Suessonicam atteniptandum. Sed quia per aslutiam ej'us princi-
aggredilur, multaque obsidionepremit. Alios itaque pium ulilitas aggredi suadet, prout mihi videtur,
adortus gladio enecat, alios vero nube sagittarum ac cohortes aliquot secus monlem in abdilis ponendue
balistarum lcaialiter sauciat. Injectisque jaculo igni- jj sunt. Exspectandum etiam qua tempeslate equos
hus, domum matris aecclesicesuccendit. Claustrum- educant agasones herbalum potalumque. Qui cum in
qnecanonicorum acpartem civitalis majorem, igni- suo tempore egressi fuerint, et ab observaloribus
bus solo tenus combussit. Quam cum capere non eorum egressus et numerus nobis referetur, mox ad
posset, in pagum Remenseni ubi rex tunc privatus eorum numerum lectissimi juvenes eodem scemate, 384far-
morabatur, iter truculentus reflectit. Cujus adven- eodemque numero capilibus ut ipsi pilleatis
lum ii qui ruri degebant audienles, in- cecclesias raginem in equis ad porlam deferant, unde paulo
sanctorum cum suis rebus confugitint. At lirannus .ante.agasones exieranl, acsi ipsi agasones redeant.
pauperum turbis ininisericors, eorum plus quam 560 Qui cum altitudine fasciculorum aspeclum protegere
intra cecelesiassuceendisse iradinir. Et sic ad sua possinl, facili ingressu urbem penelrabunl. El ne
refertur. quid impossibile a me dictum suspiceris, eorinn du-
VARLE LECTIONES.
s's conferret corr. conferl. 3'9 copias mittal, licel ipse exercitum collectum remiser" et fnon tisque
post hiemeni corr.] el usque posl ver non reversurum constituerit. delela. 36°j«;i" p- m. - 3sijain ro : 1.
381jam p. m. 363Contulit 1. 38i obvolulis 1.
 87 RICHERI S. REMIGII MONACHI 88
cem me in hoc certamine offero. Animo tantum sint A dimenta quaequeab urbe amovet. Succendit itaque
cohslanli. .Successus vero Deo volenle prosperabi- suburbium, circumquaque, ac quidquid extrinsecus
tur. Si ergo tempestivius cives insidias advertant, exstare videbatur, in planiciem redigit. Obsidionem
hellumque nobis paucioribus inferant, fixum nobis deputat, urbemque circumdat. Gravicongressuulrim-
animo sit, aul portceihgressum tanlum lueri, donec que dimicatum est. Utrimque quam plurimi saucian-
tubce clangore excitalee cohories nobis subveniant, tur. Belgaevero quia ab urbanis nimium arcobalis-
aut nmlta constantia in loco quem quisque posside- trs impetebantur , resislere quiescunt. Nilril enim
bit, magnanimrter emori. » conlra nisi lanlum scutorum testudine utebantur.
90. Hojusmodl rerum disposilio omnibus apta Unde et regio j'ussu, ab ea urbe discedunt, non so-
videtur. Observatores itaque directi, agasonum con- lum ob arcobalistarum "impetum, verum eliam ob
suettidinem, eorumque habitum, tempus quoque et lurrium plurimarum flrmamentiim.
nOmerum promlissime referunt. Ad eorum quoque 93. Aliorsumitaqueiter retorquent, et.usque ad
relatum cohortes in abdilis seeus montem dispositce fluvium Sequanam, quidquid ducis visum est per
sunt. Pro humefo efiam agasonum mililes cuin pa- 40 miliaria immanissime insectati sunt. Sed cum
tfe meo jurati ad peragendum rei negotium diri- fluvius equitatum regium ulterius prohiberet, rex
gnntur. Agasones ilaque numero 60 sumptis armis B gratias exercitui reddit, et secum usque quo a se
niore soliio per monlis* devexa capitibus pilleatis, dividerentur reducit. Dux auteni e vesligio exerci-
ad farraginem descendunt. Et circa carices colligen- tum coliectum in pagum Suessonicum deducit.
«los 3SBoccupali, moram regrediendi aliquantisper 94. Ubi cum in regem conaretur, intervenieniibus
faciunl. At pater meus el ii qui jurati cum eoerant, episcopis Widone Aulisidorense el Ansegiso Treca-
veliementi animo succedunt; facioque agniine pil- sino, jurejurando utrimque accepto sub pace seque-
lealis capilibus more agasonum eum fasciculis far- stra usque in paseba ratio eorum diiata esl. Quae
reditum .omnia Julio mense 386gesta sunt.
raginis lempeslivius accelerant, magniiu-
dine fascieulorum vullus pehilus abdentes. Quibus 95. Quo etiam lempore, sinodus Romce babita
advenienlibus^porta patefacta est. Et indivisi urbem esl in basilica sancti Petri apostoli, prcesidenie
penelranl. Fasciculos ilaque abiciunt, et gladios domno Agapito papa. In qua eliam ipse domnus
edueunt. Tubis personanl, magnisque clamoribug papa , concilium anleriore anno apud Angleheim
urbem conlurbant. Urbani ergo insidias comperien- habitum, coram episcopis Ilaliae roboravit, et ab
tes, cumarmis in hostes feruntur. Instant omnes, eis roborari constiluit. Hugonem quoque Galliarum
et validissime plurimi paucos adurgent. At regii nri- ducem, in supradicta sinodo dampnalum, ipse etiam
Htes, a leva quidem turri, a dextra vero domibus, a n condempnat, donec regi suo satisfaciat, aut Romam
lergo autem muro urbis protegebanlur, omnem vim veniat inde ^ralioeinaturus. Moxque anathema de-
bclli ante habentes;.undeel lutius congrediebantur. scriptum et a sinodo rohoratum, episcopis Gallia-
Nuc ullerius in hostes audebant progredi, ne adver- rum destinatur.
sarii a tergo portam pervasam repelerent, et ne sic 96. (950.) Episcopi ilaque Galliarum anathemaie
facli bostium medii, interirent. Instat itaque quis- moti, apud ducem colliguntur, et inde gravissime
qtie in loco quem possidet. Et j'am nimium omnes eonqueruntur. Ex decrelis patrum, saerisque cano-
sauciati penedeficiebant, cum regiee cobortes tubis nibus duci demonstrantes, neminem stare perlina-
excilatce, ah abditis erumpunt, mulloque impetuj'am citer adversus donrinum simm debere, nec lemere
prope victis subveniunl, portamque defensam ingre- in eum quiequam moliri. lllud etiam^romptissinie
diunlur, atque urbanos immani ccede adoriuntur. monstrant, secundum aposlolum regem honorifican-
Qui mox a cohortihus victi ac comprehensi sunt, dum, et non solum regem verum omnem potesialem
praeler paucos qui in lurris prcesidium sese recepe- majorem subjectis dominari debere asserunt. Preter
junt. haee quoque perniciosissimum esse, apostolieum
91. Ludovicus crgo rex urbe potitus, cuni nulla analhema pertinaciter vilipendere, cum id'sit gla-
evpugnatione turrim evincere posset, ab urbe eam D dius qui penetrat corpus usqne ad animam, et sie
secludit, obduclo intrinsecus muro. Quodfactum dox mortifieatos a regno beatorum spirituum repellat.
comperiens, cum exercitu accelerat. At nihil virium Sibi etiam periculo esse memorant, si id quod ani-
exerere valens, non sine merore ad sua redit. Ulud mabus periculum ingerit, neglcgentes non innote-
lantam feeisse fertur, quod arci copiasdemiserit. scant.
92. Aderat tempus quo rex copias ab Otlone rege 97. Talibus dux persuasus, regi humiliter recon-
praeslolabalur. Adest ergo Cbonradus dux cum exer- ciliari deposcit, eique salisfacturum sese pollicelur
citu ex lota Belgica, ab Ottone rege missus. Ludo- Hujus concordiaeet pacis, ordinalores fuere, Chon-
vicus vero rex cum exercitu de Belgica ducis ter- radus dux et Hugo, cognomenlo Niger, Adalbero
! ram ingredilur. Primum vero urbem Sillelum adit. quoque atque Fulbertus episeopi. Et die conslilula
} Ibi autem primum certamen Imbere volens, impe- rex et dux eonveniunt. Ac secus fluvium Malronam
VARI.E LECTIONES.
8sbUco verborum : Et c< c. colligendos in margine scriptum : Unde eliam. m Auj.Tislitcmpore 1.
89 HISTORIARUMLIBRI QUATUOR.— LIB. III. ... 90
conlocuti, principibus prcedictis internunliis,, in .A viatorum relatu comperit, quosdam qui lalrociniis
summam concordiam benignissime redierunt. Et et discursionibus provinciani infestabanl,
_ Angelber-
quanto vehementius ante in sese grassati fuere, tum scilieet et Gozbertum;, munitionem quae dice-'
lanto amplius exinde amicitia se coluere. Hugo ita- batur Briona exstruxisse, quo etiam poslflagitiqsa.
que dux per manus et sacramentum regis efflcilur, exercilia sese recipiebant. Hanc igitu.r rex aggressus,
ac turrim Laudunicam suis evacuatam, regi reddit; obsidione circumdal; pugnaque conlinua ac fame
multani abinde fldem se servaturum pollieens. atteril; et tandem capit, solotenusque diruit. La-
98. (931.) Jussus ergo ab rege, in Aquitaniam exer- trunculos vero petenle Letoldo sub sacramento abire
citumregi paral. Quo in brevi collecto, causis rerum permittit. ".
exigenlibus ad interiores Burgundice parles rex se- 101. Inter hcec cum rex in partihus Burgundiae
cum exercilum dirigit. Cum ergo in agro Malisco- adhuc detineretur, iEthgiva mater ejus regina eo
nensium castra flgeret, occuril ei Karolus Constan- ignorante Heriberto comiti nupsit, et relicta urbe
linus, Viennaecivitalis princeps, ej'usque eflicilur, Lauduno ab eo dediicta esl. Quod rex vehementer
fldem j'urej'urando pactus. Hic ex regio quidem ge- indignans3sS, redire matnrat, et cum Gerberga, re-
nere natus erat, sed concubinali slemmale usque ad gina uxore Laudunum ingreditur. Et a matre aufe-
trilavum sordebat, vir grandevus, el mullis bellorum rens praedia et cedes regias, uxori 139delegal.
casibus scepissime attrilus, et qui in superioribus 102,. Interea Gerberga regina, Lauduni geminos
piratarum lumuJtibus felici congressu insignis roul- enixa est. Quorum alter Karolus, alter Heinricus
tolies enituit. Affuil etiam Stepbanus Arvernorum vocatus est. At Heinricus mox post sacri baplismatis-
prcesul, ac regi sese commisit. Necnon et a Wilelmo perceptionem, in albis decedit. Karolus autem cum
Aquilanorum principe legati industrii affuere , pro naturali virium robore educatur.
suo principe ex lide babenda sacramenla daturi. 103. Ludovicus vero rex, Remos rediens, cum flu-
Quibus postquam jussa regalia data sunt, rex in vio Axoncc propinquaret, per campeslria lupum
urbem Vesonlium quce est metropolis Genaunorum, praeire conspicit. Quem equo emisso insecutus,'per
cui etiam in Alpibus sitae Aldis Dubis praeterfluit, devia exagitat. Ad omnes ferce declinationes equum
cmn duce exercitum deducit. Atque ibi Letoldus itripatiens pbverlebat. Nec quiescere paciebalur,
ejusdem urbisprinceps, ad ej'usmilitiam sacramento donec equestri certamine fugientem evinceret.Equus
transit. ergo per invia coactus, cespite offendit atque pro-
99. Quibtis feliciter atque utiliter habitis, cum labitur. Rex vero gravissime altrilus casu, et a suis
autumno maturante, elemeutorum immutatio fieret, exceplus, cuni" multo omnium merore 390, Remos
rex colerico vexatus, in acutam febrem decidit. deportatur. Infeslis Jlaque doloribus lolo corporo
Ciim ergo tegritudine pressus, militaria curare iion vexabatur. Et post diutinam valeludinem corruptis
posset, dux ab eo jussus exereitum reducil. Leiol- inlerius viseeribiis ob humorum superfluitatem, ele-
dus vero princeps, in ipsa regis aegritudine fidelis- fanciasi pesle, toto miserabiliter corpore perfundi-
sime atque humanissiine regi faraulatur. At die cre- tur. Qua diutius confectus, anno regni sui 18 a natu
tica post febris inilium, impariter venienle, firmiter auicm 36 diem viicc clausi! extrcmum, sepultusque
et inrecidive convaluil. Transactisque diebus 30 38,r est in ccenoi-iomonachorum sancti Renrigii, quou
post corposis reparalioncm, cum Letoldo principe i« dislat-fcre miliario uno ab urbe, cum multis omniura
Frauciam redil. lamentis.
100^ Et cum jain Burguridice exlreina attingeret,
VARLE LECTIONES.
187XX corr. XXX. 3S8 i. cum 39°iuctu corr. riierore.
gerberga deleta. 289u. omnia deietum.

LIBER TERTIXJS.

1. Peractis autem exequiis, Gerberga regina , le- D omnes in urbeiriRemorum apud Gerbergam regi-
gatos dirigit fralribus suis, Ottoni regi, ac Brunoni nam pari volo collecti sunl. Omnium fit consensus ;
ex prcesuleduei[; necnon et Hugoni Galliarum duci, omnibus animo inest, Lotharium patri defuncio suc-
petens per eos, Lotharium filium suum in regnum cedere.
palri defuncto succedere. Adveniunt ilaque ab Ot- 2. Universorum itaque consensu, a domno Ar-
lone rege omnes ex Belgica duce Brunone principes, loldo Remorum metropolitano , favenle Brunone
sed et ex Germania aliqui. Adest etiam Hugo Gal- ejus avuncnlo , principibusque diversarum gentium
liarum dux. Conveniunt quoque Burgundiceet Aqui- laudanMbus, Lotbarius duodennis, lex creatur in
tanice simulque et Golhice principes. Episcopi etiam basilica sancti Remigii, uhi pater suus tumulaius
e diversis regionum urbibus conveniunt. Alque bi cum aliis regibus sepullis quiescebat. Crealusque
 '
91 RICHERIS. REMIGIlMONACHI 92
rex, a malre Gerberga simulque et principibus Lau- A repetit. Dnx vero Parisii receptus, in egriludinem
dunumssl,'ubicx anliquoregia essesedes dinoseitur/ Sdecidit, iqua ninrium affectus, vitce flnem accepit
magna rerum ambitione inelitus deducilur. Dux (956). Sepultusque est in.basilica sancli Dionisii
conlinue ei individuus assidet; et ad multam regis marliris.
beirivolenliamanimum intendens , postquam prin- 6. Interea Ottone rege Bulizlao Sarmaiarum regi
cipes in sua discfisserc, privalis cum rege colloquiis bellum inferente, Ragenerus quidam quem Otlo rex
coutebalur. Et ul succfidelitalisvirtutem penitus de- ob custodiam in Belgica dimiserat, mulla quee illi-
monstraret, regem ejusque malrem suas urbes et cita erant praesumebat. lnter quae cedes regias et
oppida in lota Neuslria visere petit, obtinelque. prcedia regalia Gerbergce regince quce in Belgica
3. Deducitur ergo a duce rex cum matre i*egina eran.t,.tirannica temeritale 39'pervadit. Regina vero
per Neustriam, ac ab eo decenlissime excipitur apud suos de repetendis prcediis el cedibus regiis
Parisii, Aurelianis, Carnoti, Turonis, Bleso, aliis- privatim consullare non distulit.
que quam plurimis Neustrice urbihus oppidisque. ' 7. Inter quos cum pater meus bujus rei disposi-
Inde quoque cum exercitu in Aquitaniam feruntur. lioni viderelur idoneus, ab eo id summopere ordi-
Et praenrissisIegalis, cum Wilelmusprinceps oecur- nandum petebatur. Quod eliam ipse disponenduin
rere nollet, Pictavim adoriuntur, principem ibi esse ' ' suscipiens : « Sinite, inqnit, per dies aliquol nie
rali. Cum ergo exercitus vehemenlissime urhem at- islud explorare. Et si quidcm nostris viribus id par
lereret, et diulissime pugnani urbanis inferret, a fuerit, prociil dubio per hoc lemporis intervaliuin
qiiibusdam regiis castrum sanctcc Radegundis urbi conteniplabimur. Ad alia interim vos ipsos conferte,
coiiliguum.clandestina irreplione caplum alquesuc- Illud tantum a vobis 398expediatur, ut si a Deo no-
censum esl. Comperto vero principem non adesse, . bis rei gerendce oporlunilas conferalur, apud vos
tandein post duorum mensiuni dies, victns indigenlia nulla mora atlemptandi opus habealur. i Sic quoque
exercitu fatigato, ab obsidione discedilur. a sese soluli sunl.
4. .Wilelmusverb Arvernice fijies perhtstrans quce 8. Pater meus ilaque ad oppidum prcedicli Rage-
est Aquilanicepars, ab oppidis milites educebat, ad neri quod dicilur Mons 39°caslratiloci (101), ulri
pugnam exerciium colligeus. Collecloqiie in regem eiiam uxor ejus cum duobus flliis parvis morabalur,
fertur. QnOrex comperlo, duce favente exercitum quosdam suorum quos ipse in militaribus instruxc-
in hoslem feducil. Signisque infestis congreditur. rat dirigit, qui loci habitudinem nrililumque nume-
Acerrime dimicatum esl, nonnullis utrimque fusis. rum, rerum etiam fortunam ac famulorum exilum, •
Sed regio equilalu 392prcevalente, Aquitanos fuga P vigilumque .diligentiam , cautissime considerent.
exagital. Regicevero acies promtissime insecuntur. Procedunt ilaque duo lantum in habitu paupertino,
In qua fuga noiinulli Aquilanorum inlerfecli, plu- ac usque ad oppidi porlam deveniunl. Exslniebau-
riini auiem capli fuerunt. Wilelmus vero devia se- tur tunc muri per loca potioribus cedificiis.Unde et
cuius, cum duobus vix pcr ahrupta profugit. lapidum coemenlique porlitores, sccpe per portam
5. liex ergo prospero belli snccessu insignis, egrediebantur, regrediebanturque prcesente eorum
ac.ics893iierum Pictavis inferri jubet 394.Arbitraba- qui operi prcesidebat 400.Adsunt exploratores, et
tureteiiim, nrbem tune facillime capi posse, cum ad comporlanduin lapides offerunt sese. Depulantur
cxercituRrecentis belli animositale adbuc ferveat, operi. Dalurque eis clitellaria sporla. Comportant
el urbani multo delineantur metu, ob principis sui ilaque ccementumac lapides, ac nummos 40isingu-
fngam, ej'usque mililtim infelicem evenlum. Dux Ios, singuli in dies accipiunt. Anle dominam etiam
ilaque regis magnanimitatemmullo favore excipiens, cuin latomis et ccemenlariisbis cibati sunt, curiose
exercilum licel faiigatum , et tamen sua beniguitale omnia contemplanies. Dominae etiam cubiculnm,
captum, urbi reducit. Urbani vero belli casu ex- cjusqne nalorum diverticuluin, sed ~ot famulorum
animes, vilam deposcunt, et pro urbis illcsione39S egressum etregressum, aclionumquetempestaleni,
supplicant. Cum autem cxercitus urbem vi velletir- j) ubi eliam oppidura insidiis magis pateat, muha
rumpere, et spolia asportare, dux habila apu.deos consideralione pernotanl. Et diebus quatuor con-
dissuasione, intaclam rege jubenle reliquil. Rex sumlis, dies imminebal402dominica.Sieque accepla
autem ab urbanis obsides quot vult capit. Sicqu« laboris mercede 403,ab opere soluti sunl. Redeunt
duce inlerveniente, urbs ab exercitu 296liberata est, igiiur omnibus exploralis, ac palri meo talia re-
el sub pace sequestra obsidio solvilur, Prosperaquc ferunt.
rerum fortuna, rex cum duceetexercitu Laudunuu 9. Ille in mulla spc omnia ponens, regina con-
VARI^-ELECTIONES.
S91laudumc. 39aexercitu corr. equilalu. S93exercitum corr. acies. S94infertcorr. inferrijubet 89Bsa-
lute corr. illesione. S96prsedonibnscorr. ab exerciiu. 897crudelitale corr. lemerilale. 39Sapud-vos corr. a
vobis. 3B9monsI,errore auctoris qui caslrati primo omiseral. M0cuslode corr. qni operi praesidebat.
wl primum d scriptum erat (denarios). 40Saderal corr. imminebal. 403operis precio 1.
NOTiE.
(10J) MonsCastriiocl, Bei^gensive Mons,Hannonicccaput.
 '
93 HISTORIARUMLIBRI QUATUOR. — LIB. III. 94
scia, cum duabus cohorlibus oppidum adit, ac du- A Laudunum redit. Huc ex diversis regionibtis ad re-
centibus iis quos prcemiserat, per locum competen- gem principes confluunt. Adsunl quoque ducis de-
tem noeturnus ingreJitur. Porlas el exitus omnes funcli filii duo, Hugo cl Olto, qui eliam regi fiue-
pervadit, ae custodes, ne quis effugiat, depulat. lem nrilitiam per jusjurandum coram omnibus
Ipse ad cubiculuin domince, ferventissimus lendit. spondenl. Quorum benignilati rex non imparem
Eumque ingressus, malrcm cum duobtis nalis com- liberalitatem demonstrans, Hugonem pro palre du-
prebendil. Alii vero ornamenlis asporlandis insi- cem facit, et insuper terram Pictavorum ejus pfin-
stebant. Compreliendit et milites, oppidumque suc- cipatui adjicit; Ottonem veroBurgundia donal.
cendit. Quo combusto, cum domina et natis, militi- 14. In qua rerum distributione cum domnus ac
busque comprebensis, ad reginam Gerbergam re- reverendus Arloldus. metropolitanus admodum in
versus est. die laborasset, et prce solis 405fervore loto corpsre
10. Quod Ragenerus corapenens, lanta necessi- sudasset, cum veslem abjiceret, per poros calore
late ductus, Brunonem fratrem regineepostulat, ut nperlos, frigus autumnale 40Cirrepsil. Natoque ex
mature colloquiumquojubeat regina constituatur, inlerno frigdore epalis morbo, nimiis doloribus
ubi ipse uxorem et naios recipiat, et regina cedes confcclus, pridie Kalend. Oclobr. a suo preesulalu
el prcedia resumal. Qubd eltam slaluto tempore fa- B annis 40' 20 diem vitce clausil extremum.
ctum est. Nam babitis utrimque rationibus, regiua ix>.(962.) Cujus peraclis exsequiis, Hugo nuper-
a liranno prcedia recepit, et ipsc uxorem el nalos, rime dux Francorum ab rege factus, regem suppli-
luilitesque reduxit 404. citer adil, peiitque ponliftcalem dignitatem ei (102)
1!. (959.) His itagestis.Rolbcrlus Trecarum prin- restitui, eo quod ipse anle Arloldum ipsam adeptus
eeps, Heriberli liranni filius, Ilugonis vero abdicati fueril, el non suo facinore sed Rodulfl regis invidia,
frater, Lotbario rcgi injuriam hac arte moliius esl. Artoldum ei superductum memorat. Persislebat ita-
Caslriim regium quod Divion dicitur, sccus Osca- que ut redderetur. Et slalim decreto 40Sregio, sino-
ram lorrentem conditum, multa cupidilate siliebal, dus episcoporum post dies 40 habenda indicitur.
eo quod per eum si id babere possel, optimam Bur- 16. Colligitur ergo consummatis diebus in pago
gundiai partem ad suum jus transire posse arbitra- Mehlcnsi secus fluvium Matronam, in vico qui vo-
batur. Hlum itaque qui casiro prceessevidebatur', de catur..., ex.Remensi ac Senonensi provinciis, sino-
transfugio ad sese per Ingatos alloquitur, pliirima dus!3 episcoporum prceside Senonense pontiflce.
spondens, el niajora sub jurejurando poliicens. Inter quos etiam fautores aliqui pro parte Hugonis
Apud regem quoque multam rertim inopiam asse- videbantur, et maxime illi qui duci consuescebant,
rens, apud sese vero suflicientes opes, oppida non- C utpote Aurelianensis, et Parisiacus, Sillelensis, quo-
nulla, aliaque desiderabilium insignia vehemenlis- que. Atque hi publice consultabant. Rcnilentibus
siine proteslans. Tunc juvenis rcrum cupidine ca- autem Roricone Laudunensi, el Gubuino 409Caialau-
ptus, pro transfugio mercedem quccrit. Al illi mer- nico episcopis, el veliemenlissime asscrentibus,
cedis nomen edicunl. Ule vero ex promissis jusju- quod a multiludine episcopornni excoininunicatus,
randum poslulat, capitque. Et tempore congruo, a nrinore eorum numero absolvi non possel, rclin-
tirannum cum um.!!anrilitum manu, intra oppidum quitur ratio diffcrenda,, usque ad interrogalionem
excipit, ac sese ei commitens , fidem pro militia papce Romani.
accommodat. Pervaso autem oppido, regii milites M. Nec multo post, el legatio dirigilur in Gallias.
contumeliose pelluntur. Deputantur vero ibi urilites a domno Johanne papa, qui jam succedebat Oelo-
tiranni. viano 4i0, domni Agapiti successori; asserens prae-
12. (960.) Perlata sunt bcec ad regem. Rex vero dictum Hugonem abdicalum, tam sinodo Romana,
Brunoni avunculo legalos dirigit, copias ab eo po- quam Papice nuperrime habita, ab episcopis llalice
stulans. Nec moralur Bruno, el cum duobus milibus analhcmalizalum, nisi ab iis quae illicite repetebat
armalorum ex Belgica, terram tiranni occupal, ur- quiesceret. Qua legalione omnibus iulimata, quaeri-
bemque Trecasinam obsidione Circumdat.-Itex vero D moniae ralio pessumdata est. Hugo ilaque a fralro
cum malre, erepto castro exercilum inducit. Cum suo Rolberlo receplus, ninria anxietale intra dies
ergo duplici exercitu tirannus urgeretur, ecedit, et paucissimos Meldi defunctus est.
ab rege indulgenliam pelit. Coactusque obsides et 18. Bruno itaque metropolitanus el dux, cuidam
sacramenta dat; el insuper oppidi proditorem vi- ex collegio canonicorum Melterisium nominc Odel-
clus tradit. Qui mox prolala ab rege sententia, ante rico apud regem prcesulalum qucerebal. Quod cum
oppidiportam, coram palre decollalur. obtinuissel, coram adesse facit. Qui vir memora-
13. (961.) Rex vero oppido polilus, cum matre bilis, cum esset divitiis et nobifitale, litterarumque
YARLE LECTIONES.
404hic, siqno indicanle, aliqua deesse videntur. t0Bteslalis corr. solis. 40Cfrigoris corr. frigus autumnale.
W7anfi. 40Sjussucorr. decrelo. ios sic. 4!0 sic.
WTAl.
(102) Error aucloris; TJugo Hcribmi filius archiepiscopalum Rcmensem invaserat; et recte infra
c.qi. 17 Rolbertus fiater ejjusvocalur.
95 RICHERI S. REMIGIIMONACHI 96
scientia adeo clarus, an rcge largienle episcopalum J . prcssceauro et argenlo imagines, singulcein singulis
suscipere audeat sciscilatur. Etenim lunc expele- angulis stanles. Quarum uniuscujusque alceextensae,
balur a quodam illustri, cui a duce auxilium fere- duo Ialera altaris ad medium obvelabant. Facies
hatur. At ille ulpote vir magnanimus, si rex largia- vero agno immaculatoconversas intendebant. In quo
tur, sese conlra omnes el suscepturum el defensu- etiam ferculum Salomonis imitari videbatur. Fecit
rum respondil. Qiiod eliam multam sibi ducis invi- quoque candelabrum septifldum; in quo cum septem
diam comparavit. ab uno surgerent, illud significarevidebatur, quod ab
19. Ordinatur itaq.ue in basilica saucti Remigii ab uno Spirilu septem gratiarum dona dividantur. Nec
episcopis Remensis melropolis diocesaneis, Widone minus et arcam opereeleganli* 1' decoravit; in qua
scilicet Suessonico, Roricone Laudunensi, Gibuino virgam el manna id est sanctorum reliquiasoperuit.
Catalaunieo, HadulfeNoviomensi*", atque Wicfrido Coronas quoque non minima inpensa fabrefaclas in
Virdunensi (963). Faclusque prcesul, mox tirannos cecclesicedecus suspendil. Quam fenestris diversas
qui suaeaecclesiaeres pervaserant, ut ad satisfacien- continentibus hislorias dilucidalam, campanis mu-
dum redeanl, jure aecclesiasticoadvoeat. Alque inde gienlibus acsi tonantem dedil.
per tres dierum quadragenas concessit esse cbnsu- •s 24. Canonicosetiam qui in propriis hospiciis de-
lendum. ] I gentes, tantum suacurabant, jure communicatis vi-
20. (964.)Evoluto vero tempore, Tetbaldum Tu- vere ihslruxit. Unde el clauslrum monaslerio addi-
ronicum cumaliis rerum aecclesiasticarum pervaso- dit, in quo die moranles-, cohahitarent, necnon et
ribus anatbemate damnal. Post non mullos autem dormitorium, ubi noctu in.silentio quiescerent, re-
dies penitenlia ducli, ad praesulem satisfacturi re- fectorium quoque, ubi de communi considentes re-
deunt, alque res pervasas legalitgr reddunl (965). ficerentur. Legesque aseripsit, ut oralionis tempore
Reeipit itaque domnus prcesulab Heriberto quidem in ecclesia nihil nisi signo pelerent, prceler quod
Sparnacum vicumpopulosum ac opulentum, ab Tel- necessitatis afferret inpulsio. Cibum una taciturni
baldo vero caslrum Codiciacum, eosque a vinculo caperenl; post prandium, in graliarum actione lau-
analhematis absolvit. El Tetbaldi quidem filio, qui des Deo decantarent. Completoriovero explcto, si-
sesesibi comnriserat,militaturum, castrumsubcondi- lenlium usque laudes matulinas nullatenusviolarent.
lione servandcefidelilatis concedit. Jam horoscopo pulsante excitati, ad laudes persol-
21. Quo eliam lempore Arnulfus Morinorum vendas sese prcevenire contenderent. Ante horam
princeps, hac vita decessil. Cujus terram.Lothaiius, diei primam, libertas egrediendi a clauslro, nemini
rex ingressus, filio defunctiliberaliter reddil, eum- concessaerat, prcelerhosqui curis eorum insistebant;
que cum militibus jure saeramentorum sibi an- J Et ne quis per ignorantiam quicquam faciendum re-
nectil4ia (103). liriqueret, saneli Auguslini instilula, Patrumque de- .
22. (969.) Huicquoque regalis nobililatis (104)vir creta cotidie eis recilanda indixil.
Adalbcro, ex Mettensium similiter collegio, slrenue 25. Monachorumquoquemores, quanta dileclione
ac feliciter successil. Qui quanto suis profueril, et et industria correxit, atque a seculi habitu distinxit,
qiianta ab cemulisplusjuslo passus sit, opere sequenli sat dicere non est. Non solum enim religionis digni-
decla'rabilur. Hic in initio post sui promotionem, late eos insignesapparere sliiduit, verum eliam bonis
strucluris cecclesicesuceplurimum studuit. Fornices exlerioribus augroenlatos nullo modo minui prudens
enim qui ab aecclesiceinlroilu per quarlam pene lo- adcgit. Quos cum mullo coleret amore, praecipualar
tius basilicae413parlem, eminenli slruetura dislende- inen beati Remigii Francorum patroni moriachosca-
bantur 414,peniius diruit. Undeet ampliore.recepta- rilale extollebal; unde et eorum res slabiliri in
culo, et digniore scemale, lota cecclesiadecorata est. posterumcupiens, Romam concessit (971?). Et ul- _
Corpus quoqne sancli Kalisli papceet martiris, de- pote vir nobilis el strenuus,el fama celibis vitaeom-
biio honore in ipso aecclesiaeingressu, loco scilicet nibus clarns, a bcalae memoriaeJohanne papa, cum
ediliore 41Ccollocavit; ibiquealtarededicans, orato- multa reverentia exceplus est. A quo etiam posl mu-
rium fundendisDeo precibus commodissinmmapta- lua colloquiajussus, in die natalilia Domini duode-
vil. Altare prcecipuum erucibus aureis insigniens, cim praecedenlibusepiscopis missarum sollempnia
cancellis ulrimque radientibus obvelavit. celebravit. In tanla ejus gratia habilus, ut ab eo ro-
23. Preter hcecetiam altare gestatorium non vilio- garetur petere, si quid optaret.
ri 4i6 opere eflinxii. Super quod sacerdote apud 26. Quod melropolilanus 4iRAdalbero de 4iS re-
Deum agente, aderant quatuor evangelistarum ex- bashi*sancliRemigiiapapa 41SJ ohanneprivitegiumii3
VARIJELECTIONES.
411N. aliisque nonnullis delela. 4is Hwc inde a initio vocibus scilicet : Et Tetbaldi quidem filio
paginw- 41S
oralori
in locoraso ab auctore scripla sunt, aliis qualuor lineis erasis jamque vacuis. Tum prosequittir.
COIT.basilicae. 414distendebatur^. 4i5 eminentiore corr. editiore. 41Cminori corr. viliori. "' e. argenle
4is opolilanus, de rebus, pa,
auroque deleta. cgium abscisa.
h0TM.
(103) Hic Flodoardi Annalibus deficientibus, reli- (104) Filius GodefridiArduennensium eomilis.
qua auctor proprio Marle conscripsit.
 «7 HISTORIARUMLIBRI QUATUOR.— LIB. III. 98
-fieripeliit 4ls*— Tunc vir memorabilis sic exorsus: A Quibusconsidentibus,post qucedamjsinodoutilia, al-
c Quoniam, inquil, pater sanctissime multa caritate que sanctceaecclesice commoda,metropolilanuscoram
filium complexus ad te amplius atlraxisli, quod libi sic concionalus ait: c Quoniam patres reverendi
fonerosum sit petendum non arbilror. Novi enim, gratia sancli Spirilus hic collecli sumus, et quce de
' inlerdum fllio gravari gaudeat. slatu sanctcececclesiaevisa sunt ulilia ordinavimus,
' quoddiligens paler,
Sed illud pelere me proposui, quod et tanlo palri restat adhuc res mihi adeo placens, et nonnullis,
. onerosumnon fiat, et petenti satis commodi compa- nostrceaecclesiaefiliis nunc el in posterum profutura;
ret. Est mihi in Galliismonachorum coenobium, quam etiam vestrae dignitati indicandam arbitror,
non longe ab urbe Remorum silum. Ubi etiam beati -• atque roborandam.. Anle septem mensium dies, ut
Reraigii Francorum patrom corpus sanclissimum vobis quoque notissiriiumest, in Ilaliam concessi,
decentissimequiescit, cui etiam honor exhibetur 419 Romamque deveni, ac domni -et aposlolici viri Jo-
debitus., Cujus res in posterum stabiliri flrmiter hanriis colloquiosimulque el benivolentia familia-
quaerens, vestrae aucloritalis privilegio confirmari rissime usus, ab eo petere si quid optarem inonitus
inpraesenliarumdeposeo, terras videlicet cultas al- sum. Ratusquepetendumutres 4*4 domni acpatroni
que incultas, silvas etpascua, vineas ac pemeria"', nostri Remigii, suae auctoritatis privilegio contra
torrentes et stagna; castri quoque illorum mu- g quoslibet tirannos stabiliret, et abbaliam sancii Ti-
nitatem, villarumque liberalem intra et extra pote- mothei marliris, a me datam illis uniret, id absque
statem, tandemetiam res omnesmohiles alque inmo- refragalione oblinui. Scripsit ergo, ac coram epi-
biles vestri apostolatus dignitas solidet atque confir- scopis numero duodecim recitari jussit, eisquerobo-
met. Abbatiam quoque saneti Timolhei marlirisquce randum porrexit. Quod et domni papaesigilli nota
nosfri juris esse videtur, sub vestri praesentia, ho- insignitum, vobis quoque^oborandum attuli, utplu-
rumque episcoporum testimonio eis concedo, ut in- rk»orum auctoritate subnixum, nullorum machina-
de pauperibus administretur, et memoria nostri ser- tione quaridoque valeat dissolvi. Unde et a vobis
vis Deiin ccenobiohabeatur. Haecigitur superioribus idera roborari volo. » Sinodus dixil: Roboreinr. Pro-
addita injus prcedictisancti transeat, atque illius latum igitur ametropolilano,in conciliorecilalum esl
propria, vestra similiter auctoritate confirmelur. J eisqueporrectum,et abeorum singulis mariuimposita
27. Ad hcec domnus papa: c Res, inquit, domni ac roboratum. Quodetiam a monachis qui ibi aderaut
palroni nostri4S1 Remigii, nostri aposlolatus senlen- exceptum, archivo monaslerii relatum est.
lia slabiliri tutasque in perpetuum fieri, quin etiam 31. Conqueslio4SBmelropolilani 4SBde monacho-
de tuo quicquid placet addi, libentissime concedo. rum 4aBreligione4sB,riticumque4!*correctione4S6. *—
Scriplo etiam id roborari noh solum mea, set et ho- Q Inter hec quoque et alia ufilia" quce ibi constituta
rum qui adsunt episcoporum auctorilate constiluo. > sunt, de raonachorum religione a metropolilano
Moxquescriptum iri jussit, coramque seriptum legi molu gravissimo conquestio habita est, eo quod ri-
praecepit. tus a majoribus eonstituli, a quibusdam depravali et
. 28. Cuj'ustextus hujusmodi est: Johannes servus immulati viderentur. Unde et sub episCjOporum
servorum Dei 4sS prsesentia ab eodem decreium est, ut diversorusa
29. Quodin auribus omnium qui aderant perle- locorum abbales convenirent, et inde utiliier con-
clum,sigiHi sui nota insignivit, alqueepiscopis robo- sulerent. Hujusque habendce ratiouis tempus et lo-
raiidum porrexit. Quibus gestis, metropolitanus do- cus moxconstituta sunt, et sic sinodus soluta est.
mni papaeatque episcoporumlicentia digressus, Gal- 32. Quod abbas Rodulfus abbalumprimas fuerit.—
liis sese recepit, direclbque ilinere sancti praedicti Interea tempus advenit. Abbates quoque ex diverso
sepulchrum devolus petiit, eique in collegio mona- in unum collecli sunt. Quorum praecipuusel primas
chorum privilegiumscriptum legavit. Monaehidatum conslilutus est, vir divcememoriceRodulfus, ex coe-
excipientes, archivo servandum mandant, gratiasque nobio sancti Remigii abbas. Quo praesidenteet prce-
pro tanta liberalitale decenter imperliunt. laturce dignitalem tenente, alii circum disposili
30. Quod Adalberoprivilegium4SSin sinodo 4SSab D sunt. Metropolitanus vero, ex adverso in cliole-
episcopis4sSconfirmari4S3 fecit 4SS.— His ita habilis, dro (106) resedit. Qui primalis aliorumque patrum
post sex mensium' lempus "ad montem sanctaeMa- liortatu concionalus, sic praelocutusest:
riee(105), quilocus est Remorumdiocesaneus,abeo- 33. Prwloculio 4S6 melropolilani4S6. in sinodo 4S«
dem metropolilano sinodus episcoporum habita est. abbaium 4a6. — « Magnum esl patres sanctissimi
, \ VARLE LECTIONES.
-\ os* -j;|)t abscisa. ils servatur cori. exhibetur. tso sic' 4Slsic.:tiimemorana, cui charta inscripta erat,
jam excidit; apographum extare scribit Guil. Marlol in hisloria melropolisRemensisII, 2. sed ob annum
4SS cit abscisa. m ut omnes r. ino-
poniificatus,qui scribilur ociavus, suspectum. ivi, sino, seopis, confir,
biles videlicetalque immobiles delela. vs5 eslio, polita, ona, eligi, ritu, clione abscisa. 4S0-culio,opoli-
.lyni, odo, um abscisa.
NOTJE.
(105)Mont Notre-Dame,in pago Tardanensi (Tar- vicum Bazoches.
denois) ab oriente el meridie Suessionum, prope (106) Seila plectilis, faldistolium(fauteuil).
 99 RICHERI S. REMiGIlMONACHI 100
bonos quosque convenire, si fruclum.virlutis quce- \ soli foris nullo sui operis teste maneanl, el quod
rere elaborent. Inde enim el bonorum utilitales, el pessimum est, absque fralrum benediciione el
rerum honestas comparatur. Sicut econtra pernitio- exeanl, et sine ea redeant. Unde non dubium est,
sum si pravi confluant, ut illicila quceranl et ex- cos facilius posse falli, quos fralrum orantium benc-
pleanl. Unde et vos quos in Dei nomine coljectos diclio non munit. lnde est quod turpitudo vitae, mo-
arbitror, oplima qucerere hoiior, alque ex malivo- rum pravitas, proprietatis peculium, nobis a calum-
lenlia nihil moliri moneo.Amor secularis el odium, niantibus iiiteiiduntur. Unde etiam necesse est, ut
apud vos Ioeum nullum habeant, quibus enervatur his calumniis subdamur, cum repulsioni lestes ha-
justilia, cequilas suffocalur. Veslri ordinis antiqua bere non possimus. Hoc quoque veslra Censurapro-
religio, abaiuiquitatis honestate ut fama est supra liibeat. » Sino.dusdixit: « Probibeatur. lElmemo-
modum aberravit. Dissidctis enim inler vos, in ipsa rabilis metropolitanus:« Hoc quoque, inquit, nostra
regularis ordinis cousueludine, cum aliter alter, al- auclorilate prohibemus. i
ler aliter velil ac senliat. Quapropler el sanctilati 57. Tertia 43i primaiis indignalio . — His quo-
vcstrce hacteniis mullum derogalum est. Unde el que primas alia adjungens : « Quoniam, inquit, de
ulile duxi, ut vobis hic gralia Dei in unum collectis, vitiis iiostri ordinis dicere coepi, nihil reliiiquendum
suadeam idem velle, idem sentire, idem cooperari, " putavi, ul his amotis, religio noslra acsi enubilala
ul eadem voluntale, eodem sensu, eadem coopcra- reluceat. Sunt enim inquam noslri ordinis quidam,
tione, et virtus neglecta repelalur, et pravilatis de- quibus curce est pillea aurita capiti manifeste impo-
decus velicmenlissimepropulsetur. » nere, pellesqueperegriiias pilleoregulari praeponere,
''*' 4S7
34. Responsio pfhnaiis et inpravos 's' indi- pro abjecico veslis babitu, vestes laulissimas in-
gnatia 4SG. — Ad hcecabbalum primas : « Quod hic, duere 43s.Nam tunicas magni emplas, plurimum cu-
iuquii, a te proniulgatnm est pater sanclissinie, alta piunl, quas sic ab utroque lalere slringunt, mani-
menioria condendum esl, eo quod el corporum di- cisque el giris diffiuentibusdiffundunt, ul aiiatis
gnilalem, et animarumsalulemaffectes.Constatenim clunibus el prolensis naiibus ^olius meretriculis
ad habitum virtulis neminem pervenisse, nisi queni quam monacbis a tergo assimilenlur. t
lalis animus inunivit, quo et appelenda peterel, et 58. De 43S superfiuo 43Sveslilum 433 colore. —
vitanda refelleret. Unde et patet nos aliquid dede- «
Quid vero de colore vestium ? Unde lanlum de-
coris contraxisse, quod ab appetcndis aliqua.nto
sunt, ul dignitatis merita coloribus compa-
aberraviinus. Qtiod eliam mulia objurgaiionerepre- cepti rent. Nam nisi lunica nigro colore deceat, ea indui
hendendum est, cum nec ignavia nos prcecipitave- nullo modo
p placet. Quod si eliam nigro albus lane-
rit, nec ad
inopia id impulerit. » ficii opere inlennixlus sil, hic quoque lalis vcstem
55. Ilem 4SS 4SS 4SS
indignatio primatis in mona- abjectam facit. Fulvus quoque abjicilur. Nec minus
chos 4S8. — « Quaeenim vis impulit, ut monachus
niger naiivus, noii suflicit, nisi etiam corticum infi-
intra clauslra monasterii dominicis servitiis man- ciatur sucis. hcec de vestibus. i
Alque
cipandus, compatremhabeat, et compater dicatur ?
El o quanlunrnoslro ordini. dissentiat considerale. 59. De 4a4calciamenlorum 434superfluilatei3i. —
Si inquam compater est, ut a verisimili probabile « De calcianientorum vero superfluilale quid rcfe-
efferam, cum eo qui pater est ipse est pater. Si ram? Tanlum enim in his insaniunt, ut commodita-
vero paier est, filiumvel filiamhabere dubium non tem sibi plurimam per ea auferant. Ea enim sic
csl. Unde et scortator potius quam monachusdieen- arta induunt, ul cippati pene impedianlur. In quibus
dus est. Sed quid de commatre?Quid in- hoc no- etiam rostra componunt; aures hinc indeerigunt;
nrine a secularibus perpendiluri nisi lurpiludinis etnefolleant magno opere elaborant. Ut luceant
consentanea? Hoc Iicet verisimile dicens, seculari- quoque, famulisconsciisindicunl. »
busrion praejudico, sed nostro ordini illicita repre- 40. De 43S linleis et operibus 4S" superfluis.—
hendo. Quod quia ineptum videlur, vestra inlermi- n « An lintea operosa atque pellicca operimenta si-
natione inhibendum est. J His venerandus metropo- leam ? Cum inquam a majoribus clementiae gralia
litanus subjungens: t Si, inquil, placel sinodointerdi- prolenis indui pellibus mediocribus concessum sit,
cetur. >Sinodusdixil:« Inierdicatur. J Metropolitani vilium superfluilatis irrepsil. Undeel nunc peregri-
iiaqiieauclorilate, omnium consensuinhibilum est. nis operimenlis limbos bipalmos circumducunt, at-
56. Secunda 4S9 primalis objeclioiS9.—Rursusque que pannis Noricis ea desuper duplicant.- Linieis
piiinas exorsus : « Adhuc, inquil, noslro ordini ini- vero pro slragulis minime uti concessum esl; sed a
inica proferam. In quo quidam dinoscunlur, quibus quibusdam minus religiosis,,cceleris superfluis id
"inosinolevit, ut soli a monasleriis egrediantur 410, additum est. Quorumnumerus eum ex locis diversis
VARLE LECTIONES.
4S*pons, alis, vos, atio abscisa. 4SSI,ind, prima, monach abscisa. 4S9 secunda, obyabscisa. 430exeant
con. cgrediantur. U1 te abscisum 43Spost imiuerajiwcprimitus scripia eranf-cum boni quique capilisquo-
cunique leginine conlenlisint. Hi ergo a religiosis dissidenles non sunl? cum enim vestium dignitate de-
leciantur vilium. procul dubio abjeclionem'unde ex parte religio recognoscilur penitus abhorrent. 4saDe
s, vest abscisa. 4S4De,ca lorum, lale abscisa. *36 Del,bu abscisa.
 101 . HISTORIARUMLIBRl QUATUOR. — LIB. III. {02
plurimus esset, a pluritale malorum bonorum pau- A sese ei indicani, quodque visum esl desuo jocundis-
cilali id persuasum esl. t . simeimpertiunt.
4i. De 436 femoralibus 436 iniquis 43S.— t Sed ii. Quod Alto 442ilomx moralus^ 1 decessil 44'.—
quid femoralia iniqua referam? Ilorum elcnim tibia- Nec latuit papam adolescentis industria, simulque
Jes quater sesquipede patent, alque"ex slaminis et discendi voluntas. Et quia musica et aslronomia
- subiililate etiam pudenda intuentibus non protegunl; in Ilalia luncpenitus ignorabanlur, mox papa Oltoni
iii quoruin compositione id uni non sufficit, quo regi Germaniaj ct Italiseper legalum indicavit, illuo
duo contenli ad plenum esse valerenl.- flsec coram hujusinodi adveiTissejuvenem, qui malhesim optime
. bic relata, an prohiberi veliis, indicate. Ceeleravero nossel, suosque slrenue docere valerel. Mox eliam
nostris conciliisin privalo corrigenda sunt. » Sino- ab rege pfrpsesuggestum est, ut juvenem retinerel,
dus dixit : « Et prohibeantur. i nullumque regrediendi adilum ei ullo modo praebe
'42. Respoiisid melropolilani ad primatem 437.— ret. Sed et duci atque episcopo qui ab lli.-paniis
Ad boecquoque nielropolitanus subjunxil:« Gravita- coiwenerant, a papa modeslissinie indieilur, regem
'
tis quidem vestrae fuit pauca dicendo pluribuspar- velle sibi juvenem ad lempus reiinere, ac non multo
cere; sed quoniamhsecqua!reprehensimus in veslro post eum sese cum honore remissurum; insuper
ordine subjaeent, alia nobis, alia vero privalis con- JJ etiam gralias inde recompensaturum. ltaque duci ac
ciliis eorrigendajudicatis, idem sentio, idem laudo. episcopo id persuasum est, ut hoe pacto juvene
Unde eliam quaBhic inhiberi vestra gravitas petit, dimisso, ipsi in Hispanias iler relorquerenl. Juvenis
nostraauctoritas interdicit. Quaj vobis silendo re- igilur apud papam relietus, ab eo regi oblalus esl.
443
servastis, veslris relinquimus inmulanda judiliis. t Qui de arte sua interrogalus, in malhesi se satis
His quoque dictis, sinodus soluta «st. Quo lempore, posse,logicaeveroscieniian)seaddiscere velle respor.-
monachoruin religio admodum fioniil, cum eorum dit. Ad quam quia pervenire moliebatur, non adeo
religianis j)£rilissimus melropolitanus, hujus rei in docendo ibi moratus esl.
horlalor esset et suasor. Et ut nobililali suse in om- . 45. Quod ab 444Otlone rege locjicocommissusw*
nibus responderet, ajcclesiaj suse filios sludiis 438 sit. — Quo tempore G. Remensium arcbidiaconus in
liberalibusinstruere uliliter quoerebal. logica clarissimus liabebatur. Qui eliam a Lotliario
45. AdvenlusGerberliin Galliam 439.•—Guietiam Francorum rege eadem lempestaleOttoni regi Ilalioe
cum apud sese super hoc aliqua deliberaret, ab ipsa legalus direclus est, Cujus advenlu juvenis exhila-
Divinilate direclus esl Gerberlus 44°,magni ingenii ratus, regem adiit, atque ut G o commitlerelur
ac miri eloquii vir, quo postmodum tola Gallia acsi oplinuit. E G o per aliquot tempora hsesit, Re-
lucerna ardente, vibrabunda refulsit. Qui Aquitanus '" mosque ab eo deductus esi. A quo etiam logicai
genere, in ccenobio(107) sancti confessorisGeroldi scienliam accipiens, in hrevi. admodum profeeit,
a puero altus, el grammatica edoctus est. In quo G s vero cum mathesi operam daret, ariis diftl-
ulpote adolescens cum adhuc intenlus morareiur, cultale victus, a-musica rejectus est. Gerberius
Borrellum cilerioris Hispaniaj ducem orandi gratia interea studiorum nobiiitate prsediclo melropolilano
ad idem ccenobiumcontigit devenisse, Qui a locF commiendatus,ejus gratiam prse omnibusprsemeruii.
abbate humanissime exceptus, post sermones quol~- Unde*et,abeo rogatus, discipulorum turmas artibus
libet *", an in artibus perfecti in Hispaniis habean- inslruendas ei adhibuit.
tur, seiscitatur. Quod cum prompiissime assereret, "p 46. Qtiem ordinem 44trlibrorum 44cin docendow
ei mox ab abbale persuasum est, ut suorum aliquem servavit 44S.— Dialectieam ergo ordine librorum
susciperet, secumque in artibus docendum duceret. pereurrens, dilucidis senlentiarum verbis enodavii.
Duxitaque non abnuens, pelenli liberaliter favil, ac lnprimis enim Porphyrii ysagogas id est introduciio-
frairum consensu Gerbertum assumptum duxit, nes secundum Victorini rhethoris translalionem,
atque Hatloni episcopo(108) inslruendum commisitt inde etiam casdem secundum Manlium explanavii.
Apud quem etiam in mathesi plurimum et efficaciter ~ Cathegoriarum, id est praedicamenlorum librum
sluduil. Sed cum Divinitatis Galliamjam caliganlem Aristotelis 446consequenter enucleans. Periermenias
magno luminej relucere voluit, praediclis duci et vero, id est de interprelatione librum, cujus labori»
episcopo menlem dedit, ut Romam oraturi peterent. sit, aplissime monslravit. Inde eliam ,topica, id est
Paratisque necessariis, iter carpunt, ac adolescen- argumentorum sedes, a TuIIiode Greco in Lalinum
tem commissum secum deducunt. Inde Urbem in- translata, el a Manlio consule sex commentariorun».
gressi, post prseces anle sanctos apostolos effusas, libris dilucidata, suis auditoribus inlimaAit.
beate recordaiionis papam (109) .... adeunt, ac 47. Quid provekendis 447rhethoricis 447,vroyide--
VARLE LECTIONES.
436Dc, f, in abscisa. 4a: rim abscisum. 43Ssluduis. corr. sludiis. 439Giilliamabscisum. "44°gus code&
441muluos corr. 442lto, s abscisa. 443vox absc. 4Uab, mis absc. 441i ser-
446 qlhbel. 7 mora, or, iibr, do,
absc. aristelis cod. 4i ve, icis absc. .
WTJE.
(107) Aurillac, in' prfcfeclura Cantal. (109) Johannem Xlil qui annis 96S Qcl.-972
(108) Ausonensi. Sepl. ,5 sedil.
 RICHERI S. RESiSGHMONACfll '
{05 104
rit 447\~* Kecnon et qualuor de topicis differentiis, i. scunlur. Effecit semicirculum recta diametro divi-
libros, de sillogismis calhegoricis duos, de ypothe- sum. Sed hanc diametrum fislulam conslituil,, in
ticis tres,diffinitionumque librumunum, divisionum cnjus cacuminibus duos polos boreum et austrono-
soqueunuin, ulililer legit etexpressit. Post quorum thum notandos esse instituil. Semieirculumvero a
laborem, cum ad rhethoricam suos provehere vel- polo ad polum 50 partibus divisil.Quarum sex apolo
let, id sibi suspectum erat, quod sine locuiioiium distinctis, fistulam adhibuit, per quam eircularis
modis, qui in poeiis discendi sunt, ad oratoriam linea arclici signaretur. Post quas eliam quinque
artem ante perveniii non qneat. Poetas igitur adhi- diductis, fistulam quoque adjecit, quae aeslivalem
buit, quibus assuescendos arbitrabatur. Legil itaque circulationem indiearel. Abinde quoque quatuor
ao doeuit Maronemet Statium Tcreniiumquepoetas, divisis, fistulam identidem addidit, unde iiequinoctia-
Juvenalemquoque ac Persium Horaliumque saiiri- lis rotunditas commendaretur. Reliquumverospa*
cos, Lucanum eliam bistoriograplmm.Quibus assue- tium usque ad noliumpolum, eisdem dimensionibus '
factos, lociitionumquemodis comnositos, ad rhetho- disiinxii. Cujus inslrumenli ratio in tantum valuit,
rieam transduxit. ul ail polum sua diamelro direcla, ac semicirculi
48. Cur eis 448sophistam44sadhibuerit44B.-— Qua productione superius versa, circulos visibus inexper-
inslruciis sopliislam adhibuit; apud nuem in con- ]i los, scieiiliaedarel, atque alta memoria reconde-
iroversiis exercercniur, ac sic ex arle agerenl, ut ret 4S*.
praeler arteniv^ere viderentur, quod oratoris maxi- S2. Sperai.compositioplanetiscvgnoscendis4c3ap(fs-
mum videtur. Sed haec de logica. In mathesi vero sima 4li3. — Errantiumque siderum circuli cum intra
quantus sudorexpensus sit, non incongruumdicere mundum lerantur, el conlracontendant, quo tamen
videlur. Ariihmeticamenim quaeest matheseos pri- arlilicio viderenlur scrulanti non defuil. Inprimis
ma, inprimis dispositis accommodavit. enim speram circularem effecit; hoc esl ex solis cir-
49. Qui labor 44Sel in mathemalicis4W impensus culis conslanlem. In qua circulos duos qui a Gracis
sil 449.— Inde eliam musicam, multo anle GaMiis coluri, a Lalinis incidentes dicuntur, eo quod in
ignotam, notissimam effecit. Cujusgenera in mono- sese incidant complicavit; in quorum extremitatibus
cordo disponens, eorum consonanlias sive simpho- poios fixit. Aliosvero quinque circulos, qui paral-
nias in lonis ac semiloniis, dilonis quoque ac diesi- Ieli 464dicuntur, coluris transposuit, ila ut a polo ad
bus distinguens, tonosque in*sonis ralionabililer pblum 30 partes, sperse medietalem dividerent;
distribuens, in plenissimam noliliam redegit. idque non vulgoneque confUse.Nam de 30 dinridise
50. Sperce 4C 0 solidce 450
composilio4S0. — Ratio speraeparlibus a poload primum circulum, sex con-
vero aslronomiaequanto sudore collecta sit, dicere Q slituit; a primo ad secundum quinque; a secundo
inulile non.esl, ulet tanti viri sagacilas advertatur, ad tertium, qualuor; a lerlio ad quartum, itidem
el artis efficacialector commodissimecapiatur. Quaj quatuor; a quarto ad quinlum, quinque; a quinto
cum pene intellectibilis sit, tamen non sine admi- usque ad polum, sex. Per hos quoque circulos eum
ratione quibusdam instrumentis ad cognilionemad- circulum obliquavit,qui a Grcecisloxos, vel zoe, a
duxit. Inprimis enim naundi speram ex solido ac Laiinis obliquus/el vitalis diciiur, eo quod aninia-
roiundo ligno argumentatus, minoris simililudine, lium figuras in stellis contineat, Intra hunc obli-
majorem expressit. Quam cum duobus polis in ori- quum,-errantium«irculos miro artificio suspendit.
zonteobliquaret, signaseplemlrionaliapolo erectiori Qnorumabsidas, et alliludines a sese eliam distau-
dedit, australia vero dejectiori adhibuit. Cujusposi- lias, efficacissime suis demonstravit. Quod quem-
tionem eo circulorexit, qui a Graecisorizon, a Lalinis admodum fuerit, ob prolixitalem hic ponere com-
limitans sivedeierminans appellatur, eoquod.in eo modum non est, ne nimis a proposito discedere
signa qusevidentur ab his quae non videntur distin- videamur.
guat ac limitel. Qua in orizonle sic collocata, ut et 53. Aliat 4EB
spermcompositio4SI!signiscognoscen-
ortum et occasum signorum uliliter ac probabiliter dis tDBidonea.—Fecil prasier haec speram alteram
demonslraret, rerum ualuras disposilis insinuavit, O circularem, inlra quam circulos quidem non collo-
insliluitque in signorumcomprehensione. Nam tem- cavit, sed desuper ferreis atque sereisfilis signorum
pore noclurno ardenlibus stellis operam dabat; age- figuras complicavit.Axisque Ioco, fistulam frajecit,
batque ut eas in mundi regionibus diversis obliqua- per quam polus rcelestis nolarelur, ut eo perspecto,
las, lani in ortu quam in occasu nolarenl. machina coeloaptaretur. Undeet factum est, ut sin-
51. Intellecliliumm circulorum compreliensioUl. gulorum signorum slellas,singulishujus speraesignis
— Cireuli quoque qui a Graecisparalleli, a Latinis clauderentur. Illud quoque in hac divinum fuit, quod
cequislantesdicunlur, quos eliam incorporales esse cum aliquis ariem ignoraret, si unum ei signum
dubium non est, hac ab eo arte comprehensi no- demonstraluin lorei, absque magislro celera per
VARLE LECTIONES.
44,1 it absc-. 448is, am, erit absc. 44=bor, emali, il absc. m s, so, comp. absc. 4MIn,li, compre
abscisa. 462r. Sed hoc ad circulos inlellectibiles. Quanto ciiam sludio eriamiumque siderum circulos
3 no, lis abscha. 4'4 qui a graecisparalleli, a laliuis aequi-
4B
aperuerit dicere non pigebat. Qui jam deleta.
st&ntes dipunlur del. 4t,:lAlia, comp, cogn, idoabscisa.
 JOS HISTORIARUMLlBRI QUA'TUOR. ~- LIB. III. 106
speram cognosceret. Inde- etiam suos liberaliter A bat, in quo divina et humana consistunt, sine quibus
inslruxit. Atque liaecaclenus de asfronomia, eliam nulli sil philosophandum. Tulii itaque ad pa-
54. Confeclio4Mabaci 4S°.— ln geomelria vero4B7 lalium figuram eandem, et coram Oltone auguslo
non minor in docendo labor expensus est. Cujus iis qui sapientiores videbantur eam explicavit. Au-
inlroductioni, abacum id est labulam dimensionibus guslus vero cum et ipse lalium sludiosissimus habe-
aptam opere scularii effecit. Cujus longitudini, in27 relur, an Gerbertus erraverit admirabalur. Yideral
partibus diductae,novem nirmero nolas omnem nu- etenim illum, et non semel disputantem audierai.
merum significanies disposuit. Ad quarum etiam Unde et ab eo praedictae figure solutioneni fieri
similitudinem, mille corneos effecit caracteres, qui nimium optabat. JNecdefuil rei occasio.
per 27 abaci partes mutuall, cujusque numeri mul- 57. (970.) Nam venerandus Remorum metropdli-
liplicationem sive divisionem designarent; tanto lanus Adalbero, post eundem annum Roniam cum
compendio numerorum mulliiudinem dividentes vel Gerberto pelebat, ac Ticini (111) augustum cum
multiplicantes, ut prae nimia numerosilale potius Otrico repperil. A quo eliam magnificeexceptus est;
intelligi quam verbis valerenlostendi. Quorum scien- duclusque per Padum classe Ravennam. El tempore
tiam quiadplenumscire desideral,iegat ejuslibrum oporluno, imperatoris jussu, omnes sapienfes qui
quem scribil ad C. grammaticum (110); ibi enim B conveneranl, inlra palatium collecti sunl. Affuit
hasc satis habundanterque traclala inveniet. prsediclus reverendus metropoliianus; affuitel Adso
55. (969.) Fama Gerberli per Gallias el Ilaliam abbas Dervensis, qui cum ipso metropolitano adve-
diffusa. — Fervebat studiis, numerusque discipu- nerat; sed et Oliicus praasenserat, qui anno supe-
lorum in dies accrescebal. Nomen etiam tanti doclo- riore Gerberti reprehensorem sese monslraverat.
ris ferebalur non solum per Gallias, sed eliam per Numerus quoque scolasiicorum non parvus confluxe-
Germaniae populos dilatabatur. Transiitque per rat, qui 458imminentem dispulalionis lilem summo-
- Alpes, ac diffundilur in Italiam, usque Thirrenum, pere praestolabantur.Haerebanletenim, an Olrico 469,
et Adrialicum. Quo tempore, Otricus in Saxonia in- quispiam resistere auderet. Necnon et augusliis
signis habebatur, Hic cum philosophi famam audis- hujusmodi cerlamen habendum callide pcrlraclabat;
set, adverleretque quod in omni disputalione, rata Nitebalur autem Gerbertum incaulum Otrico oppo-
rerum divisione uteretur, agebat apud suos, nt ali- nere, ut si incautus appeteretur, majorem conlro-
quae reriim divisarum figurae, ab scolis philosophi versandi animum in contrarium moveret. Otricum
sibi deferrenlur, et maxime philosophiae,eo quod in vero, multa proponere, nihilve solvere hortabatur.
rata ejus divisione, perpendere ipse facilius posset, Atque his omnibus ex ordine 46° considenlibus, au-
an reete is saperet, qui philosophari videbatur, C guslus eorum medius, sic e sublimi ccepit:
ulpote in eo quod divinarum et humanarum scien- . 58. Alloculio augusli Oilonis in convenlusapien-
liam profiletur. Directus ilaque est Remos, Saxoi lium pro emendationefigurce.—«Humanarii,inquieris,
quidam, qui ad haecvidebalur idoneus. Is cum scolis; ut arbitror scienliam, crebra medilalio vel exerci-
inleresset, et caute generum divisiones a Gerberto talio reddit meliorem, quotiens rerum materia
disposilas colligeret, in ea lamen maxime divisione, compelenler ordinala, sermonibus exquisilis; per
quaephilosophiam ad plenum dividif, plurimum or- (^uoslibetsapientes effertur. Nam cum per olium se-
dine abusus est. pissime lorpemus, si aliquorum pulsemur queslioni-
56. Figura Gerberli philosophica per malivolos bus. ad ulillimam mox meditalionem incitamur. Hinc
depravala, ab Otrico reprehendilur. — Etenirn cum scientia rerum a doctissimis elicita est. Hinc est
mathemalicaj phisica par atque -eojeva a Gerberto quod ab eis prolata, libris tradila sunt, nobisque
posita fuisset, ab lioc mathemalicae eadem phisica ad boni exercicii gloriam, derelicta. Afiiciamur igi-
ul generi species subditaesl; incerlumque utrum tur et nos aliquibus objectis, quibus et animus ex-
induslria an errore id factum sit. Sicque cum mulii- cellentior ad intelligentioe certiora ducatur. El eia
plici diversarum rerum distributione, Ofrico figura inquam, jam nunc revolvamus, figuram illam de
delata est. Quam ipse diligenlissime revolvens, Ger- D philosophiae partibus, quae nobis anno superiore
berlum male divisisse apud suos calumniabatur, eo monstrala est. Omnes diligenlissime eam adver-
quod duarum aequalium specierum, alteri alteram tanl; dicantque singuli quid in ea, aut eonlra eam
subslitulam ut generi speciem figura menliebalur. sentianl. Si nullius extrinsecus indigel, vestra
Ac per hoc niliil eum pbilosophiaj percepisse auda- omnium roboretur approbatione. Si vero corrigenda
eter astruebat. Illudque eum penilus ignorare dice- videbilur, sapientium senlenliis, aui improbetur,
VARyE LECTIONES.
466confe, ci abscisa. 4B 7 vero cui nihil anle Galliae
4S
8 scriptum Iiabebant, quanlus labor expensus
sit, sermo impar dicere non sufficit deleta. qui id negolium perpenderant. et ob boc deleta. 4s9 eo-
rum doctissimocorr. Olrico 460jussi corr. ex ordine. -
NOM. .-
"(110) Ad Conslanlinum, de divisione numero- moratus, Martio inde Ravennam movil, alque d.
rum. 22 Ferrariae, d. 30, ejusdem mensis Ravennaedi-
(111) Otto an. 970 iride a mense Januarii Ticini plomala edidit.
pAxnoL. CXXXVIII. k
107 RICIIERI S. R.EMIGHMONACHI 108
aut ad normam redigatur. Coramque deferatur jam ^^ iiere Iiabeanrur, majore inquam admiratione dignum
nunc videnda. » Tunc Otricus eain in aperto profe- ' videtur, si alteri allera subdaiur. Sed dico phisiolo-
rens, a Gerberlp sic o.rdinalam,, et-a suis auditori- giam phisicae ge.nus.non esse quemadmodum pro- •
bus exeeplam scriplamquc fespondit; et sic domno ponis, nullamque earuin differentiam aliam assero,
auguslo legendam porrexit. Quae perlecta, ad nisi eam quam inter philosopbiam et philologiam
Gerberlum delata est. Qui diligenler eam perr cognosco. Alioquin philologia philosophise geaus
currens, in parle approbal, et in parte vilu- concedilur. > Ad haee scolasticorum inultitudo plri-
peral, simulque non sic eam sese ordinasse asse- losophiaedivisionem inteiTuptam indignabatur, eam-
ruit. que repeti apud augustum pelebat. Otricus vero
59. Divisio tlieorelicce461philosopldwin species.— post paululum idem repetendum dicebat, prius
Rogalus aulem ab augusto corrigere, ait : i Quo- tamen habita ratione de causa ipsius philosophiae;
niam, o magne csesar auguste, le bis omnibus po- inlendensque in Gerberlum, quaeesset causa pbile-
tiorem.yideo, luis utpar est jussis parebo. Nec mo- sophiae sciscitabatur.
TCbitme malivolorum livor, quorum instinctu id 62. Quce sil causa conditi mundi. — Qui c.um a
faclum esl, ul rcctissima philosopbiae divisio pro- Gerberfo, ul apertius quid vellet ediceret, rogaretur,
babiliter dilucideque a me nuper ordinata, unius I* ulrum videlieet causam qua inventa est, an causam
speciei .suppositione vitiata s*U462.Dico itaque mar cui invcnta debelur, illc mox : « Ipsam, inquit, cau-
thematicam, phisicam, el -theologicam, oequaevas sam dico.propter quam inventa videtur. i Tunc vero
eidem generi subesse. . Earum auiem genus, eis Gerbertus : « Quoniam, inquiij nunc paiet quid pro-
aequaliterparticipare. Nec iicri posse, unam eandem- ponas, ideo inquam invenla cst, ut ex ea cognosea-
que speeiem, una eademque ratione, eidem speciei mus divina et humana. El Otricus : Cur inquil unius
etparem esse,. el ut inferiorem acsi generi speciem rei causam, tot diclionibus noifiinasli? cum ex una
subjacere. Etego quidem de his ita sentio. Caelerum fortassis noniinari poiuit, el philosopborum sit bre-
si quis contra haec coniendal, rationem inde vitati sludere? »
affeetet-,- faciatque nos inlelligere, quod fortassis 63. Quod non omnia nomina causarum singulis
nalurse ipsius ralio, nemini adhuccontulisse vide- dictionibus efferunlur. — Gerberlus quoque : « Noli
tur. J omnes, inquil, causae,-uno valent nomine proferri.
60. J?hilosophim divisio. — Ad hsec Otricus, Elenim cum a Platone causa creali mundi non una
innuenle augusto, sic ail: « Quonianv philosophise sed tribus diciionibus, bona^Dei volunias declarala
parles aliquol breviter atligisli, ad plenum oporlet sit, constat hanc creali mundi causam, non aliler
ut et dividas, et divisionem enodes. Sicque fieri po- (-t potuisse proferri. Namsidixisset voluntalem causam
terit, utexprobabilidivisione, vitiosae figurai saspi- essemundi, non id essel.consequens; quaelibet enim
cio a te removeatur. t Tunc quoque Gerberlus : volunlas, id esse videretur, quod non procediu i
< Cnm hoc inquit magni constet, ul pote divinaru-ra Atque hic Otricus : « Si, inquit, Dei volunlatem
et humanarum rerum comprehensio veriiatis, lamen eausam condi'i mundi dixisset, brevius quidem et
ut nec nos ignaviaearguamur, et auditorum,aliqui snfficienter dictum foret, cum numquam nisi bona
proficere possint, seeundum "Vilruvii alque Boetii fuerit Dei volunlas. Non enim-est qui abnuat bonam
divisionem dicere non pigebit. Est enim pbilosophia esseDeivoluntatem. t EtGerbertus-: «lu hoc, inquit,
genus; cujus species sunt, practice, el theoretice; penilus non contradico. Sed vide; quia' conslat
praclices vero «pecics dico, dispensaiivam, dislri- Deum substantia solummodo bonum, quamlibel vero
butiyam, civilem. Sub theorelice vero non-incon- crealuram participatione bonam, ad ejus^ nalurae
grue inlelligunlur phisica rialuralis, mathematica qualitatem exprimendam, bona additum est, quod
jntelligibilis, ac theologia inlellectibilis. Rursusque" id ejus proprium sit, non etiam cnjuslibel crealurae. '
mathcmaticam sub phisica nori praeter rationem col- Tandem quidquid illud sit, id sine dubio constat,
locamus,t:i> . non omnia causarum nomina una diclione proferri
• 61,, Reprehensio divisionis ab Otrico inutilis, ac '^ posse. Quoeenim tibi umbraecausa videlur? an baec
Gerberli responsio. — .Nisusque quod reliquum eral unadictioneindicavi valet?»
prosequi, Otricus subintulit : «.Miror .inquiens ve- 64. Quce 463 sit 463causah6Zumbrai 463.— « Sed
hemeiUissime, quod phisicae malhematieam sic de dicoumbraecausam esse corpusluci objeclum.Alqiie
propinquo. subdidisti, cum inler uiramque subalter- haec brevius-nullo modo dici valet. Si enim corpus
itum genus'intelligi possit phisiologia. Viliosum et- umbrae causam dixeris, nimis commune protulisti.
enim valde videtur, si nimis longe peiita pars, ad Quod si corpns objectum volueris, id quoque tan-
generis conferatur divisionem. t Ad haecGerberlus : tum non procedit, quantum ab hac parte relinqui-
( Inde, inquil, vehemenlius mirandum videtur, quod tur. Sunt enim corpora.nonimlla, atque etiam.di-
malhematicam phisicae',suae-videlicetcoaevae,ut spe- versis objecia, quse umbrae causa esse non possunt.
ciem subdiderim. Cum enfm coaeva;sub eodeni ge- Nec abnuo muUarum rerumcausas,singiilisdictioni-
VARI.E LECTEONES.
401x abscisa. • 4G2 sit. Non enim jgnoro .quemcumque bonum calumniis malivolorum assidue inseclari
delela, 4S3 ua', sil, a, nmhr ubscisa. :
 109 HISTORIARUMLIE -
3RIQUATU0R.--L1B.III. 110
bus efferri, veluli sunt genera quaespecierum causass A.atque ulililef amministravit; vir magni ingenii, lo-
nemo ignorat, velulest subslanlia, quanlilas, qua- tiusque virtutis, liberalium Iitlerarum scienlia cla-
lilas. Alia ^ero non-simpliciler proferunlur, ut ra- rus, adeo ut in disputando ex arle et proponeret,
tioriale, ad niortale. » et prohabiliter concluderet. Penes quem regrium
65. Quid continentius464sit rationale an 464mor-- Germaniae cum Galliarum aliqua parte, usque ad
lale 464:— Tunc vehemenlius Otricus adniirans ait: :' diem viloe ejus supremum, mansit, sed aliquando '
« An morlale rationali supponis ? Quis riesciat quodI dubio slatu. Nam inter ipsum et Lotharium Gallo-
rationale Deumet angelum hominemque concludat,', rum regeiri, quaridoque 471et odium immane, et
mortale vero ulpole majuset conlinentius omniai anceps victoria "fuit. Etenim cum ab Ottoiie Belgica
morlalia et per hoc infinila colligal? J Ad baec e tcnefelur, et a Lothario impeleretur,'contra se
Gerberlus : « Si, inquit, secundum Porphirium atques dolos-aut vires moliebantur, eo quod' uterqiie et
Boelium, substanliae divisionem, usque ad individuai suuni patrem eam tenuisse conlenderet, et exerci-
idonea partilioneperpenderes, ralionale conlinen- luum multitudine , uterque eam se deferisurum noii
tius quam mortaie sine dubio haberes , idqiie con- diftideret. Nam (112) et Ludovici palris Lotharii ftiit,
gruis ralionibus enucleafif, in -promplu est. Etenimi et ejus post dono, hujus Otlonis paler, Otlo obtinuit."
cum conslet substanliam genus generalissimum, , R Horuin ergo discordiaeincentivum principiurn Belgica
" '
per subalterna posse dividi, usque ad individua,, fuit. ;.
videndum est an omnia suballerria singulis diclio- 68. Indignalio 472 Lotharii in Otlonem. — Igilur, .
nibus proferantur. Sedliqiiido patet alia de^singulis,, in Aquensi palatio Ottone commorante cum conjuge
alia de pluribus nomen factum habere. De singulis,,' Theupbanu gravida, Lotharius illuni propius ac-
ut corpus, de plliribus ut animatum sensibile. Ea-- cessisse acerrime iriotus indignabatiir. Ergo Fran-
dem quoque ratione subalternum, quod est animall corum ducern Hugonem, reliquosque regni prirnaies
rationale, praedicatur de subjecto, quod est animal[ consilium petiturus Lauduni collegit." Dux ilaque
ralionale morlale. Nec dico, quod ralionale simplex,, proeessit. Reliqui eliam quibus quoque cotisulenduni
praedicelur de simplici mortali; id enim non pro- erat, ante regem consequeriter admissi sunt. Quibus'
cedit; sed rationale inquam animali conjunctum,, residentibus rex duplicem injuriam sibi illatam
"
praedicalur de morlali, conjuncto animali rationali. >> esse commemorat, cum regni sui pafs ab hosfe*
Guirique verbis et sententiis nimium flueret, ett msurpata fuerit, et ipse hostis ad fines' siios teme-
adhuc alia 46Bdicere pararet 46B,augusli nutu dis- rarius accesserit. Nec majori injuria? esse quod te-
putationi finis injectus esl, eo quod et diem pene) nuerit, quam qilia tencns ad fines suos accedere
in his lotum consumseranl, et audientes prolixai " nou lormidaverit. Se. eliam id multa aviditale ul-
atque continua disputatio jam fatigabat. Ab augustoi cisci velle, si consilio suo' velint cedere. Nec posse
itaque Gerberlus egregie donatus, cum suo metro- se ab hoc animo temperafi, si ad id agendiini copia"
politanoin Gallias clarus remeavit. militum non defecerit.' Gralias cliam sese quando-
66. Sinodus apiid sanclam Magrdm habita. — que reddilurum, si id quod cupit aequo animo ad- '
Eodem tempore Emma 467regina et Adalbero Lau- oriantur.
dunensis episcopus infames stupri criminabarilur ; 69. Impetus Gallorum sponlaneus i73in Otlo-
id lamen latenter intendebalur, nullius manifeslo nem 473.'— Moxduxet alii primates sine deliberandi
intentionis teste. Sed quia suppresse dictum, ad consultatione senteiitiam regiam aitollunt. Sese
omnium aures devenerat, episcopis visum est id sponteliuros cum rege, etOttonem aul comprehen-
esse diseuliendum, ne frater et coepiscopus eoruin suros, aut inlerfecturos", aiit fugaturos pol!icentur.:
irifamiaetanlae subderelur. A supradiclo ergo me- Hirjus"consilium negolii 474 dissimulatum ad pau-
tropolilano collecta est episcoporum sinodus apud corum lunc nolitiam pervenire potuil, adeo rit euri--
sanctam Magram locum Remorum diocesaneum. tes, quorsum nescirent. Tandern collectus exercilus '
Considentesqueet quaequeulilia pertraciantes, post- n sic densus incedebat, ut efecta hastilia lucum potius -
quam nietropolitanus 468 quam arma porteriderent. Ibat ergo per cuneos sim-
67. Ollonis promotio in regem 409per 469Germa- bolo (113) distinctos." Cum vero vada Mosaetrans-'
nos 469 et Belgas 469.— Post obilum domni Oltonis misissent, centuriones coiislituti et dispositiper cen-
Germanofum regis, ejus filius Olto, a Germanis turias, Ottonerii non sufficienlem habere exercituni'
Belgisque rex 'creatus 470, rem publicam strenue diligenter contemplati sunt 476.Itaque accedebant,'
"" '
VARLE LECTIONES.
464conli, lins, atio an, taleabsc' **"nova corr. alia. 468 omnes
467E. R. et Ad. L. codex. 468hic exspeclarent coir. dicere
469 pararel".
pene una- et-alice plures fortasse linern excism sunl. in regem,
per, os, as absc. 470 elevatus corr. creatus." 471'plerunique corr. quandoque *72 io, n absc. 475onla-
neus, Oltonem dbscisa. 474 n. tfactant .atque ordinant galli celtae. Quod.deleta. -47Ss.- Conli!riali-,i.
: ' '" .,..-
,deleta,- ..:_-., .. . ,.
NOT^:. "....-..,-... ". :
'
j[112) Nugalur Richerus. '(H3) Id est vexillo.
 "
iU RICHERI S. RI IMIGIIMONACHl «2
multamqufi inopiam rei militaris apud hostem pra> J 1 nitendum esl, ne laudi egregiae turpis infamia suc-
dicabanl. cedat. Enitimini ergo pro viribus, el si quid dede.coris
70. Quae dum ad aures Ottonis referunlur , ille conlraxislis, a tanla claritudine amoveatis. Non vos
uipote erataudaci animo, Lolharium numquam haec latel, fugaeignominiam a Lofhario nuper nos pertu-
aggressum respondit. Nec vero in suas parles ad- lisse. Quam non solum bello , sed etiam morte re-
venlarepoiuisse, cum nec ei copia militum suffice- pellere, et veslram claritudinem decet, et lempus
ret, nec de suis satis spei haberel. At cum alii atque exposcit, facullas eliam persuadel. Si igitur magis
alii Lolharium jam adesse dicerent, et in eo pcr- imperare quam servire parati eslis, dum aetas viget,
severarent, Olto dixisse ferlur, se ad his creden- animusque valet, hoc facinus ne parvipendalis. In-
duiii nullo fnodo posse allici, nisi ipse quoque vi- genli virtutc efficiteul sifis formidini, quibus igno-
dendo per sese addisceret." Equis ergo inclamatis et biles el.vulgus fuislis. i Hacsenlenlia,id fieri omni-
adductis, Otto ad videndum 47°proeessit. Loihafium bus persuasum est.
cum viginti milibus 477 instare advertit. Cogilabat 74. Equitalus 481in Galliam. — Inlerea Otto kd&
itaque nunc reniti, nunc quoque ad tempus rece- trigiuta milibus 482equitum in Gallias ire parabat.
dere, et posl cum exerciiu copioso reverli mediia- Nec moratus praemissis centurionibus ibat. Galliam
batur. Tandem quia Lolharius urgebat, slare non Celiicam exercitu implevit. Quam parlim combussit,
potuit. Abscessit ergo non sine lacrimis, cum uxore parfim depopulatus est. Sic eliam versa vice Lo-
Teuphanu regnique principibus, relictopalalio alque tharium adurgens, eo quod militum copiam non
regio apparatti. haberet, fluvium Sequanam transire eompulil, et
71. Lolharius cum exercitu affuit, Oltonem se gemebundum ad ducem ire coegit. Turbati ergo
caplurum ralus. Et cerle coepisset, si in ilinere repentino boslium adventu,rex Slampas (lli)adiil,
sese exercitus angariis non impedisset. Nam si ante, dux vero ad colligendum exercitum Parisii resedit.
ejus discessum pridie advenissel, eum aut capere Dum baec agunlur, Otlo cum exercitu properat,
aut neci dare potuisset. Palalium igilur ab hoslibus fiscumque regium Aliniacum diripit atque com-
occupalur. Regiaemensaeeverluntur. Ciborum appa- buril; et per fines urbis Remorum transiens, sancto
ralus per calones diripitur. Regia quoque insignia a Remigio multum honorem exhibuit. Urbem quoque
peuetralibus erepta, asporfantur. Aeream aquilam Suessorum pi-aelergressus, et sanelum Medardum
quae in verlice palalii a Karolo magno acsi volans venerans, palalium Compendiense pene diripuit.
fixa erat, in vullurnum converlerunt. Nam Germani Nec minus cenluriones praevii eo ignoranle sanctae
eam in favonium 478converterant, subtiliter signi- . i Baltildis monasterium, apud Ghelas penitus subrue-
ficantes Gallos suo equilalu quandoque posse de- runt alque combusserunt. Quod non mediocrilef
yinci. Lotharius frustra impelu facto, sine obside dolens multain ejusrestauralionem delegavit. Tan-
Tel pace sequeslra exercilum reduxit, postea se dem ad fluvium Sequanam accessit, ihique exercitus
redilurum corifidens. lentoria fixit, Parisium in prospeelu habens, tolam-
72. Otto cui totum calamitatis pondus illatum que pene regionem per triduum depopulatus est.
fueral, donis multiplicibus multisque favoribus suos 75. lbanl ergo equiles cum lixis palantibus ad
sibi asseiscebat. Et utpote vincendi cupidus, si quos victum deferendum, sladiis 160 circumquaque. Et
leserat, revocabal aut reddilo quod suslulerat, aut quia Sequana interfluebat, neuter exercitus ad se
dalo quod spoponderat. Pacatis aulem omnibus alque accedebal. Dux enim in altera fluvii parie mililes
sibi revocatis si qui forle 479abscesserant, regno- colligebat; at hoc triduum n.onsufficiebat ad colli-
rum principibus in unum colleclis, coram sic locu- gendorum sufficientiammilitum, nec fieri potuit co-
tus est : pia unde congrederetur 4S3.
73. Oralio 48°Ollonis ad 4S0 suos. —« Non ab re, 76. Monomachia duorum. — Cum ergo uterque
viri clari, huc vos convenisse volui. Virtus vestra exercitus dubio esset stalu, et de victoria altrinse-
suggessil a vobis consilium expelere, quos et inge- r«cris tota mente quaereretur,Germanus quidam animo
nium decoral, el animi virlus informal. Nec du- simul el viribus fidens, singtilaris ad dimicandum
bitavi me susceplurum a vobis oplimi consilii ralio- cum armis processit, seseque ad pontem ubi portae
nem, cum ab animo non excesserit, quanto animo, erant repagulis et clavis ferreis munitae, congressu-
quanla virlulein fideshactenus perslitistis. Anle hac,' rum solum cum solo obtulit. Hoslem ut veniret sin-
viri clarissimi, ingenli virluie pro egregiae laudis gularis ssepenumero inclamavit. Et cum jam in Gal-
honore et gloria sategistis, cum et consilio clari, et lorum contemplum quaedam maledicla effunderet,
bello invicli enituislis".Nunc quoque eadem virtute nec aliquis ei responderet, per custodesduci aliisque
VARLE LECTIONES.
m V.cum princinibns deleta. m XX cod. 478iu gallos deleta. 47Sf. animo delela. 4800, ad abscisa.
tn E absc. 48sXXX. 4asc. Nec praelermiltendus videtur cbngressus duorum, quorum aller Germanus,
alter vero Gallus fuit. Cum uterque deleta.
WTJE.
{iU) Etampes.
113 HISTORIARUMLIBRI QUATUOR.— LIB. III. 114
principibus qui jam pauci advenerant, relatum est, A dolis falli, neque viribus posse devinci, sepe et mul-
ad portas pontis hujusmodi esse hominem, qui sese tum apud se quaerebal, ulrum potius foret stare con-
ad dimicandum singulariler solum cum solo propo- tra hostem an reconciliari hosli. Si staret conlra,
neret, illumque probris et conlumeliis verborum cogilabal possibile esse, ducem opibus corrumpi, et
principes lacessire, nec illum inde recessurum esse, in amiciciam Ottonis relabi. Si reconciliarelurhosti,
nisi autsingulariter congredialur, aul portis incisis id esse accelerandum, ne dux praesenliret, etne ipse
totus exercitus inlromittatur. Dux cum principibus quoque vellet reconciliari. Talihus in dies afiicieba-
hanc conlumeliam non ferens , tirones 484horlalur tur. El exinde his duobus ducem suspeclum babuit.
ut furentem 48Brepellant, et a lanta ignominiapur- A consullantibus tamen deerelum 490est, Ottonem in
gati 486nominis gloriam sibi affeclent. Mox quam amiciciam regis revocandum, eo quod ipse vir virlu-
plures animo ardentes, ad resislendum sese obiule- lis esset, ct per illum non solum dux mansuesci
runt. Ergo de pluribus unus eleclus, Ivo 487,con- possei, sed et aliarum genlium tiranni subjugari uti-
gressurus procedit. Premium.viri fortis propositum liter valerent. Legati igitur a Lolhario direcli, ab
est; et,ablatis repagulis, porlse palefactae sunl. Pro- Otlone liberalissime suscepti, de habenda utriusque
cedit sibi obviam hostis ulerque. Qui objectis clipeis, amicicia duce ignorante elaborant:
491Ottonem. —-« Ha-
telisque obnitentes, mente furiala pauea admodum B 79. Oralio 491Gallorum ad
probra sibi objecerunt. Germanus tandem telum ja- ctenus, inquiunf, discordiae,invidise,caedisamatores
culatus, Galli clipeum gravi ictu pertundit. Giadio- floruerunt, cum inter nobilissimos reges lantum lo-
que educto cuin urgere instaret, a Gallo mox lelo cum habuerunt, quibus pro deliciis eral discordia,
obliqualo confixus, atque vita 488privalus est. Gal- quia apud reges discordes se mulla adquirere posse
lus victoria potitus, ab hoste rapta arma asportavit, arbilrabantur. Enimverodecommuni labecogitabant,
alque duci obtulit. Vir fortis praemiumpetiit el ac- ut majoris gloriaeel honoris locum, apud conlurba-
cepit. tos vindicarent. Sed proderit plurimum rci publicse,
77, Oltonis a Gallia 489digressio489suorumque48S si malignilas pravorum jam dnduin reprimatur, et
fitga 489.— Otto Gallorum exercilum sensim colligi virtus bonorum luce purius enitescat. Redeat ergo
non ignorans, suum eiiam tam longo itinere quam virtus et floreat inler' gloriosissiriios reges, ut et
hostium incursu posse minui sciens, redire disponit; vestra virtute lantorum malorum auctores abinde
et datis signis castra amoverunl. Angarias quoque conquiescant, et res publica veslra virtule potius
accelerare molili sunt; amolisque omriibus, ibant gubernetur, quam cupidorum invidia dilabatur. Se-
non segniter, nec sine metu. Axonaefluvii vada fesli- curius enim ambo regnabitis, cum in amicicia con-
nantes alii transmiserant, alii vero ingrediebantur, C juncti duos exercitus prouno habebifis. Quod si ex
cum exercitus a rege missus a lergo festinantibus vobis alter in ultimassuorum regnorum gentes ire
affuit. Qui reperli fuere, mox giadiis hostium fusi disposuerit, alterum acsi fratrem, fidumque suaruna
sunt, plures quidem, at nullo nomine clari (115).' rerinn lutorem habebit. Placeal ergo serenissimis
Otto inlerea cum exercitu digressus, Belgicampeliit, regibus pax et amicieia, quos conjunxit etiam »an-
ibique procinctum solvil; tanto favore et benivolen- giiinis affinitas. Vincianlur amicicia, quorum dissi-
lia apud suos usus, ut sicut imminenti peficulo, ita dentia rei publicselabem inferl, et concordia utilita-
quoque et omnibus capita sese objecluros pollice- tem accommodat viresque minislrat. >
rentur. . 80. Responsio49SOtlonisad Gallos492.— Ad haecOt-
78. (980.) Lotharius considerans Oltonem neque to:«Novi, inquit, quahlam labemreipublicaediscor-
- ' " " •.
. VARLE LECflONES. , . • .
484milites et supra vel tirones cod. 48But- canem latrantem corr. furentem. 486 i. non solum sese. sed
el totam gentem suam emundent. ac per infinila lempora deleta. 487vox litlera majucula scripta, linea
subductadeleri videtur. 48sarmis corr. vita. 48sUia, o, su, ga aOscisa. 490deliberatum vel decretumcod.
491o, d ubscisa. 492nsio, os absc.
NOT.E.
(115) Hic referre placet velerem inscriplionem in ^D miti Gofrido Grisagonella tradidit, et. ad persequen-'
codice regio Parisiensi n. 5859 A. in fol..membr. dum exercitum Alemannorumducemet consiliarium
saec. xii, pag. 143, 144, servatam :'« Hoc scriplum conslitiiit. PerseculusestitaquerexRotberiusregem
lecil Fulco comes Jerosolimitanus in ecclesia sepul- Alemannicum praeeunte Goffrido Grigonella usque
cri de Lochis cum magna sepullus honorificentia de ad flumen Esne (b). Comes vero Goffridus gnarus
donis factis suis anlecessoribus a regeFrancie. pugnandi et assuetus, tantam stragem. hoslium su-
« Cum Deus voluit sublimare Robertum filium per fluvium dederat anle regis Rollierti adyenium,
dueis.in regem, GoffridusGrisagonella cum tribus quod stannum putares non fluviiim.^Alemaiinisita-
milibus.armatorum serviebat domino sno regi Rot- que fugatis, rex Rotberlus'congregalo generali con-
berto. Olho.siquidemrex Alemannorum cum univer- cilio, consilio pairis sui;et- episcoporum comitum
sis copiis suisSaxonum etDanorum, nionlem Mor- baronum, dedilGaufridocomili, quicquidrexLolha-
liaci (a) obsederat, et urbi Parisius multos assultus rius in episcopatibus suis , Andegavensi scilicet et
ignominiose faeiebat. In"hae necessitale prelii rex Cenomannensi, habueral. t
Rotbertus et pater suus ducalum prime cohortis co-.

{a) Montmnrtre. p, Aisne.

 115 RICHERI S- REMIGIIMONACIU 116
dia sepcnumero inlulif, cum regnorum principes con- A gnibus siiblatis hostilibus subarraveril. Quid ergo
tra se aliquando moliti sunt. Nec illud eliam ignoro, spei ulterius expectem, cum dolo fidem abruperit? i
quanla salris per amiciciaevirtutem rei publicaecom- 83. Declamatio496qua 406usi sunt apud ducem496
parala sil. Fateor haclenus me plurimum coluisse sui. — Ad haec primales : « Non solum novimus, in-
pacem et concordiam, invidias atque discordias quiunt, quantis periculis nobiscum pro Lothario
riialignanlium odio semper liabuisse. Componantur rege capul objeceris, verum quoque quanlo discri-
ergo per "vos animi dissidentium, nam huic rei vos riiine clariludo tua adhucpalens sit, si ut fama est
Videoaptissimos, qui anle hac mulua lesione rei duo reges contra te conspiraverint. Nam si eonlra
publicaeplurimum derogavimus. Consiliivestri ralio- alterum exercitum pro defensione mpliaris, ambos
riem approbo. Diclis landem facta corisentiant. i contra le mox slare invenies. Si eontra ambos nisus
Legati persuasione habita redeunt, ambosque reges fueris, plurima incommoda' incurrere necesse esl,
, aiteruirius benivolentium ad alterulrum referentes, equitatum intolerabilem , insidias multiplices , in-
in amicicia^eomponunl. Constltuifur tempus collo- cendia, afque rapinas, ei quodpessimnm est nefarios
quendi. Locus ulrique commodus deputatur. Et quia infidi vulgi rumores, qui non conlra adversarios
circa fluvium Mosam regna amborum cbnlimitaliaiU,: nbs exercere defensionem loquelur, at in rebellione
fiilodumqui Margolius
' dicitur, eis sibi occurrere.' B eontra regem temerarios alque perjurosstare calum-
' niabitur.Sic etiam ad quoscumque accedere posse
plaeuil.
81.' Lotharii-et 493Ollonis regqm conciliutio49S.—-' jiiencietur, ut sine deliclo, sine perjurii sacrilegio a
Convenerunt ergo. Datisquc dexlris, osculum sibi dominis recedant, cl conlra illos arroganter cervi-
siiie aliqua •disceptatione benignissime dederunl; ces attollant. Hujus periculi exlremum et.utile con-
amiciciam altrinsecus sacrairienlo slabilierunt. Bel- silium nobis videlur, ut cum duoconlra nosjconjun-
gicaepars quaein lite fuerat, in jus Oltonis transiil. ctl sint, alleri alterum subtrahanius. Qiiod "si alteri
Otto.regni sui pace facta, Italiam peliit,-Romamque aller sublrahi nequ.it, sallem in amiciciam nobiseo-
dcvenil, suqs revisurus atque de regni slalu quaesi- rum alterum devinciamus, ut alter nobis addictus, al-
turus; comprcssuvusctiamsi qui forte essenltumultus, teriviresnon prsebealanimumqueminislrel. Hocquo-
et tumultuaiUesin pacem revocalurus si quiprincipum que fieri.possibile esl, si Romae nunc positum Olto-
forte dissiderent. Lolbarius vero Laudunum veniens, riem legalis praemissis cautus et circunispeclus
ripud suos quaequecongrua sibi perlractabat. Neejam adieris. Non enim sic. parvi est ingenii Otto, ut te
quicquam spei ex duce babebat, cum propter pacem potiorem Lolhario armis et opibus ignoret, cum
iloloquaesitani,nonmediocriter eum suspectum babe- sepe el id audierit el per sese experlus sit. Unde et
fet. (981.) Cumjain liaecomnia vulgo praedicarentur, G faeilius ejus amiciciam adipisceris ; proderil etiam
nonnulli quoque inde indignati pro duce freinerent, sanguinis vestri propinquitas, cum aeque ut Lolha-
dux constanti animo tristiliam dissimularis omnia fius ei in lioc conjungaris. »
'
ferebat, el sicul moris ei efat consulto omriia deii- 84. Quaesententia pro.lata favoraliter 497duci ha-
licrare, primatibus advocalis declamalurusfesedil. bila est. Legalis igilur.directis dux ariimum.hujus-
82". Oratio 434ducis 494apud suos. — Quibus co- modi Otioni Rpme indicavif. Olto mira benivblentia
fam sic orsus ccpit: « Non prceler fruclum ulilis et legalos excepil; de ariiicicia qiioque inler illos ha-
lionesli consiliuma doclis expetitur. Qulbus solis et benda se paratissimiirn non "negavit:Quod si ipse
deeenter acceditur, et ab eis fluctuanti rei, consilii dux ad se veniret, utamplius ulerque.ami.ciciae.vim
fatio aperitur. Vosin consulendo arbitror idoneos49B, expefirelur, eum cum suis se deceriter et cum bo-
cum ab animo non discedal, quanta virtule-et inge- nore exceplurum. Legaii reversi, duci mandata re-
nio vestri, saspenumero adversariis prsenituerim. " tulerunl. Dux igilur quosdaro-magnae prud.enliae;et
Cumquevosmihiinanibus et sacrameiuo addiclos, astutiae assumens, Arnulfum videlicet Aurelianen-
Jidem quoque inviolabilem'servaluros non' dubilem, siuin episcopum, atqueBurchardu.miiecnpn495.......
indubilanler a fulelibus consilium pelo. Quod si mihi reliquos quoque admodum necessarios viros, Roiriam
conceditur, vos eliam participabilis. Si non suggefi- **progreditur. Sanctos apostolos honoral, atque sic "
lur; forle ndn: abeiit dispendium cui irideebres sric- -
regeni "pelii.
cuinbatis. Ergo quia pro vitaagitur, consiliumutile • 85. Otlonis cum 49° Hiigone sessio. — Otlo glo-
iiberaliler expromite. Non .enini vos.latet quanta riam sibi parare cupiens, ex iridustria egit, ut om-
sublilitate doli, Lotharius rex incauluni me fefelle- nibus a cubiculo regio emissis, ejus- gladius super
rit, cum absque meOttorii recoriciliari volueritfece- sellam pleclilem deponerelur, dux etiam solus cum
iilqiie. Cui a menle penitus excessil, quam liberali solo episcopo introduceretur, ut rege laliariter lo-
animo quaiitum pericuium aggressus sim, cum per quente, episcopus.lalinitatis interpres,duci quicquid
nie boslem nnper fugaverit, Belgicamquoque insi- dicerelur judicaret. lnlrogressi igitur, a rege ingenli

VARI^; LECTIONES.
493et, ia absc. 4840, d absc. 49Bi. quos et ingenium cogitandi et ralio dicendi reddidit clariores. Quos
non dubitode perniliebonorum dolere, quibus ingenti virlute proposilum sil improbis displicere. Et deletq,
*" De, 497ita c. 4S8 locusvucalhi c. 499is cum, essio absc.
qu, d absc.
 417 IIISTORIARUMLffiRI-QUATUOR. — LIB. III. 118
favore excepli sunt. Rex injuriarum querelam depo-'-*A 88. Hugo inmutald^ liabiluiU insidias evadit.—
nit; et osculum dans, gratiam sui favoraliter afrrieo Dux horum non nescius, reditum accelerai. Dolis-
impertit. Post multa colloquia de amicicia habenda, que praemetuens, veslem mulat, seseque unum de
. cum rex exiret, gladiumque respiciens peteret, dux clientibus simulat. Eqiios onera ferentes, ipse regil
paululum a se discedens se inclinavif ,ut gladium lol- alque exagitat.Onera imponit et deponit, omnibusse
leret, ac post regeiri ferret; iiac enim causa super serviturum accommodat. Tantaqueinduslria in ab-
seilam reliclus fuil, ut dum dux cunciis 50° Mdenti- , jecta veste el inculto habituse ducem dissiriiulavit,
bus co-°gladium 600ferrei, in posterum E0°etiam por- ut el per insidiarum loca transiret quae nee vilare .
talurum 600indicarel B00."Episcopus vero duci consii- poteral, et insidiantes efficaciler failerel. Urio tan-
lens, gladium ab ejus nianii rapuit, el ipse deferens lum 6°6 hospitio perie deprehensus fuit. Nam dum
posl regem incessit. Cujus prudentiam simul ef astu- eundum esset cubitum, ei leclus cum diligenti ap-
liam rex admiratns, apud suos poslea non sine laude paratu compositus est; eique circunifusi se'omnes
sepius frequenlavil. Ducem quoque in plurima amici- ad serviendum obtulefunt. Alii enim genu flexoeoa
cia susceplum, cum honore ei pace pene usque ad - caligas extrahebant, extractasque alii excipiebant;
Alpes deduci fecit. alii vero nudatos pedes sedentis, subsidendo confri-
86. Epislola Lolharii ad Chonradum. — Lotharius " cabant,et giris vestium emundabant. Haec hospes
rex, necnon et Emma regina insidias ubique para- per ostii riinas contemplatus est. Deprehensusque
barit; et ut in itinere redeuntem caperent, dolos explorasse, mox ne rem detegeret vocatus est et in-
proetendebant.Igilur Conrado Alemanorum regi epi- tromissus. Strlctisque mucronibus poslquam ei ne-
stolam legavil bunc modum habentem : « Lothaiius cem minati sunl si vocem emitteret, comprehensum
Francorum gratia Deirex,Conrado 501Alemannorum ligalis manibus el pedibus in ergastulum detruseriint.
regi quicquid sibi. Amiciciam inter nos a mtilto Qui voce suppressa, ibi usque crepusculum con-
lempore constitufam inviolabiliter conservare sem- -vexus807jacuit. Posl nocle ahscedente, in ipso cre-
per n.ihi gralum fuit. Cujus fruetus cum a me mul- pusculo surrexerum. Hospitem assumplum et cquo
tiplex exire valeal, utile duxi quiddam vobis indicare, invectum, tandiu asporfaverunt, doriec loea suspecta
- ef ad volum -niihi fieri id petere. llugonem dueem transmilterent. Quibus transmissis, depOsitumdimi-
sciatis mehactenus pro amico habuisse. Comperto 1 serunt, reliquumque itineris celeres confccerunt.
yero quod latenler Iiostis mihi esset, ab ejus familia- Nec minus Conradi regis dolos sepe simulando et
ritate nie remotiorem feci. Unde nunc Romam iens,; dissimulando evasit, cum in tlolis componendis insi-
Oltonem adiit, in mei.contumeliam, regnique labem pdiatores studio ef.hic niterentur. Tandem tantofuni
*ei plurimum persiiasurus. Quapropler summa ope, malorum securus, Gallia receptus est.
summoingenio nitimini ne evadat. Vale 602.> Ex- 89. Cognitis autem-utrorumqtie dolis ab.utroque,
ploratores ilaque circumquaque dispositi, perpra- tanta crudelitate in se non armis sed insidiis latenji-
fupta monlium et scopulorum, per viarum exitus, bus debacchati sunt, ut aliquot annis res publicfa
ejus adventum opperiebantur. principibus dissidenlibus multum ledefetiiK Tunc
87. Item epistola Emmae'"'3 regincead matremmz. etiam multarum rerum usurpationes, iriiserorum
~ Nec minus Emma regina matri suae in hunc mo- quoqne oppressiones, et circa minus polentes, cala-
dum epislplam direxit:« Adelaidi malri imperalricii nritates nefariae a quibusdam pravis exercilae sunt,
semper augustae, Emma Francorum regina salulem. Cum ulriusque sapientiores in unurii corisulturi con'-
Licet multo terrarum interstilib semota, tamen aL venientes , principes dissidere plurima commisera-
rnatre auxilii rationem filia peto. Hugo dux insidiisi lioneconquesti sunt.
non solum regni nostri principes a nostra fidelitates 90. Lolharii ct Hugonis reconciliatio.— Staluerunt-
amovit, sed el fratreiri meum Ottonem anobisco- que ut allerius fautores, ad alterum suasuri derecon-
natur avertere ; unde et Romam illum adiit. Ne ergo.i.. cilialione transirent, ut alteruter benivolentia alter-
peiiitus sui voti compos glorietur, pelo supplex filiai jjritrius captus, facilius condescenderel, eumque prb
malrem, ut in revertendo tantus liostis impediatiir. lesa amieiciautilius penileret. QuodB°aconsultum, non
Et si fieri potesf, aut captus tenealur, aut impunis3 niulto post effectum habuil. Nam et eis eflicacissime'
non redeat. Sed ne vos suis dolis tergiversator eva- persuasum est,ac plurima dilectionesibi annexi sunt
dat, totius formaeillius inseparaliilia accidenlia vo- Sic etiam in utrisque vis amiciciaefirmala visa est.
bis indicari curavi. j Tunc prosecuta oculorum, au-• " 91. Promotio Ludovici in regnum Francorum. -
rium, labiorum, dentium quoque et nasi, riecnoriet( Etenim cum rex filiom suum Ludovicum in regno
reliquarum corporis partiqm accidentia; verborumi sibi succedere.vellet, ipsum quoque a ouce ordinari-
quoque tenorem, sicignotum declaravif, ut his signiss dum quaererct, dux hanc ordinationem mox liberalt
detegeret atque ignorantibus indicaret. animo se administralurum respondit. Et legatis di-

VARLE LECTIONES.
' *0<l '
cunc, bus, gla, in post, e por, icaret ex conject. 561conrado codex,' ^02VAL. E03-mmse, treitt
abscisa. 664mu, u absc. B0B sic c. £06 flexu corr. flexo. ^07conquexus c. m Q. senatus delet,
119 RICHERI S. REMIGIIMONACHI 120
rectis, regnorum principes Compendii collegit; A minationem in principibus exercere valerent. Amor
ibique a duce rcliquisque principibus Ludovicus quoque conjugalis eis pene nullus fuit. Nani cum
rex adclamatus per metropolitanum episcopum ille adhuc pubesceret, illa vero anus foret, conlra-
Remorum, dignaevidelicel memoriae Adalberonem, riis moribus dissentiebant. Cubiculum commune sibi
sancta die Penlecostes in regnum Francorum pro- non patiebantur. Requieturi quoque diversis hospi-,
molus est (116). Duobus ergo regnanlibus dux mul- liis poiiebanlur. Si quando eolloquendum erat,
la affabilitate ac famulatu multiplici, per dies plures locum sub diyo habebant. Pro sermonibus produ-
sese commendabal; adeo regiam digniialem per cendis, paucissima dicere sat erat. Et hoc apud eos
omnia exlollens, et seset 09 eis supplicem "° mon- fere erat per biennium. Quorum mores usque adeo
strans ; se etiam facturuin' pollicens, ut arriho gen- discordes fuere, ut uon multo sequeretur post et
libus jam domitis potenler imperarent, indomitas divortium.
quoque efficacitertu mansuescerenl. Id eliam medi- 95. Ludovicus vero quia morum informatorem
labalur, ul in diversis regnis positi, regiam domina- non habebat, ulpote adolescens Ievium rerum va-
tionem exercercnl, ne unius regni angustia, duorum nitalibus insistebat. Habilum cl3 patriae genlis
regum majeslati nimium derogaret. pro peregrinis penitus deposuerat. Itaque in mise-
92. Item promolio Ludovici in regnum Aquilanice**randam forlunam res penitus dilapsa est, ul et
ejusque uxdralio. — Dum hsec multo conatu dispo- moribus degener, et regnandi impotentia iiiglorius
neret, alii quidam nimis callidi hoc comperto, cum esset; et qui paulo ante fexgenere, fama, atque
bujusmodi gloriam in sese transfundere vellent, copiis pofens, nunc erumnosus et inops, rei fami-
Emniam reginam adeuntes, super maxima re se liaris simul el mililaris calamitate squalerel. His
consulturos dixerunt. Qui suscepti a regina , id sibi Lotharius rex per multos cogniiis, filium inde re-
videri oplimum dixerunl, Ludovico regi assciscen- vocare cogitabat; non ignorans in pejus eum lapsu-
dam conjugem Adelaidem, Ragemundi nuper de- rum , cum illic nullum dignitatis regiae haberet
functi ducis Gothonim olim uxorem. Et non magis bonorem. Equitafum itaqueparat filium repetiturus.
potenliam regnandi ex hoc posse augeri, quam sibi Aquilaniam ingressus Briddarii petiit. Filium repelit
nonnulla commoda adquiri. Enimvero possibilefieri, et reducit. Regina sese viduatam dolens, et veriia
lolam Aquitaniam simulque et Gotbiam suo imperio majoris incommodi injuriam, Wilelmum Arelalen-
asslringi posse, poslquam ex jure duclae uxoris sem adiit, eique nupsit. Et sic ex divortio, adulle-
oppida munilissima ad suum jus retorqueret. Ma- rium publicum operatum est.
gnum eliam qniddam in hac re, el utile comparari, ,u 96. Obilus Ottonis. — Hac tempestate Olto cum
si palre hinc posito, et illinc filio, dux celerique barbaris congressus , miserabili fbrlunaesuccubuit.
hosles in medio conclusi, perpetuo urgeantur. Nam ct exercitum fusum amisit, et ipse captus ab
93. Hujus ralionis consilium postquam regi sug- bostibus, divina vero gralia reversus fuit. Post cum
gesrum esl, apud Gozfredum comitem qui. aderat cx indigestione Romae laboraret, et inleslini squiba-
ordinatum valuit. Haec duce ignoranle parahantur. las ex melancolico humore pateretur , aloen ad
Quae cum post animadverlissel, ne regibus fieri pondus dragmarum quatuor sanilatis avidus sum-
viderelur injuiius, conlumeliam dissimulans, nibil psit. Conlurbatisque visceribus, diarria jugis prose-
penitus refragralus esl. Interea collectis regni prin- cula est. Cujus continuus fiuxus, emorroides tumen-
cipibus, equitalus regius disponilur, insignia regia tes procreavit. Quaeetiam sanguinem immoderatum
invehunlur; cibi multiplices apparati, vehiculis effundentes, mortem post dies non plures operatae
imponuntur. Quibus actis, reges ulrique cum multo sunt (983, Dec. 7).
equifatu in Aquitaniam profecli sunl, caslrumque 97. Cui defunelo filius quinquennis Otto superstes
Briddam quod vetus dicitur, devenerunt. erat. Quem patri succedere in regnum, cum aliquot
94. Adelaidis B1! a Ludovico cl2 regince in 51! primates voluissent, id ab aliquibus contradictum
Aquitania promolio 612eorumque dwortium E12. — ;D est (985, Dec. 25). Ingenii tamen virlute variaque
Quo a praefalaAdelaidemulio apparatu exccpli sunt. forluna ei regnum postea paraverunt (984). Nam
El die constituia ralionibus decentissime habilis, et Hezilo regis paulo ante defuncti palruelis, qui adhuc
cx jure datis dotalibus , Ludovicus rex eam sibi in carcere vinctus ab eo lenebatur, eo quod adver-
uxorem copulavil, alque secum coronatam pcr sus eum regnum appeteret, pravorum dolis in per-
epistopos in regnum promovit. Non tamen regium nitiem rei publicae elapsus, et quorumdam munitio-
nomen sic in eis valuit, ut ullalenus regnandi do- nibus receptus est. Vir aequeut Otto nobilis, corpore
VARIJS LECTIONES.
609s. per omnia delela. "° SI3Ve-
supplicicem cod. "* efficaliter cod. B13Ad, do, in, li, vo abscisa.
stes corr. hahitum cod.
NOT^E.
(116) Quaecum jam an. 979 accidissent, ordo re- Jnlii 9 anni 981, iisque solis, formulam legi: Datum
rum a nostro inversus esse videlur ; nisi anno 981 — filio vero ejus dominoLudovicoadolescenleegregia
llngone assentienlo fortasse rex confiimalus sil. regnante anno tercio.
Singulare quidem, in charlis Lolharii duabus d.
 121 HISTORIARUMLIBRI QUATUOR.— LIB. III. 122 ,
eleganli ac valido bonoris cupidus ac facliosus; A lum aperit. El quia paulo ante eorum patrui absque
animovasto, sed fallaci. Hic regnandi avidus, omnes; liberis defuncli terra oplima cum oppidis munitissi-
sacrilegos, aut judiiiis conviclos, sive eliam pro mis illos libei-aliter donaverat , ipsi mox domi
factis juditium limentes, postremo omnes flagiiiosos; militiaeque esse paratissimos 1'esponderunt. Quibus
quos conscius animus exagitabat, sibi proximos ac faventibus cum rex sibi in animo esse diceret, ut
familiares fecit (SALLUSTII Castil. c. 14). Talium Belgicam repeteret, eamque mililaribus copiis
dolis , regis defuncli superstitem filium Ottonem expugnaret, ipsi hujus rei initium Virduni facien-
parvum rapuit, ejus loco sese regnalurum ratus. dum dicunt, eo quod ipsa propinquior civilas esset,
Regnum ergo sic in suum jus refundi arbilrans, et sese mulla obsidione cam aggressuros, nec um-
sceptrum et coronam sibi paravit. Quod dum a quam ab ea nisi capla recessuros. Qua capta, ,et
Loihario expelendum cogitarel, eumque concessa sacramento atque obside regi annexa, ulterius pro-
Belgica sibi sotium et amicum facere moliretur, cessuros. Tandiu etiam moraluros in Belgica, donec
legalos praemisil,apud quos , sacramento commune aut armis expugnefur, aul victi Belgae in deditio-
negocium firmaretur. Quo etiam sacrainento, ulri- nem omnes transeanl. Quoruin spontione suscepla,
que reges sibi pollicerentur sese super Rhenum loco rex cum ipsis exercitum mox Virdunum admovit.
constitulo sibi occursuros. B. 101. Virduni expugnatio*".— Quaecivitas eo situ
98." Qnibus per legatos juralis, Lolbarius tempore posita est, ut a fronie, planitie pervia meantibus
B1*
statuto cum exercitu per Belgicam transiens, ne accessum praebeat; a tergo inaccessibilis sit. Ibi
tenerelur sacramenti obnoxius , ad locum Rheni enim a summo in posleriora , profundo hiatu cir-
condictnm devenit. Hezilosese mcluens in suSpilio- cumquaque dislcndiiur. Ab inferioribus vero ad
nem principum venire si Lothario occurreret , acsi summum, rupibus praeruptis arlatur. Quoenon so-
eum in regnum recipere vellef, perjurii reus, occur- lum scatens fonlibus, puteisque, incolis accommoda,
rere dislulit. Lolharius se ilhisum adverlens rediit, sed et fluvio Mosa eam a prac.ruplaparte abluente,
non tamen sine difficilis laboris incominodo. Nam nemorosa. Ubi" ergo a fronte planitien prtefert,
Belgaeper quorum medium cum equilatu transierat, pugnatnri macbinas bellicas generis diversi apta-
indignati transisse, vias transposiiis arboribus impe- vere. Nec minus qui in urbe erant, ad resistendum
diuiit , aul fossis inmersis reverlentes prohibenl- sese expediebant. Pugnafum esl tandem octo ferme
non ut aperto campo comminus dimicent, sed ut his continuis diebus. Ai cives cum viderent nulla a suis
impedimenlis cunclantes a tergo urgeanl, aut mon- exlrinsecus suffragia milti, nec jugis praeliipondus
tium jugis securi, per inferiora transeuntes missilibus se lolerare posse 619, consilio inilo indempnes et
Et fronte ^ inlacti hostibus cessere. Urbem aperuerunt, et sese
figanl. quia aperla slare animo non luit,
sagitlarii cum arcubus el balistis per monlana dispo- Lothario vicli oblulerunt.
siti sunl. Dum ergo exercitus subiret, illi a superio- 102. Quibus peractis, rex ad urbem tuendam, re-
ribus alios sagittis figebanf, alios diversis missilibus ginam Emmam in ea reliquit. Ipse cum exercitu
sauciabant. At tirones sicubi ascensui pervium locum Laudunum rediit, suos etiam ad sua redirepermisit.
videbant, in hirjusmodihostesverlebantur; armisque Tantae benivolentiaefavore apud eosusus, ut repe-
efferati-,quosdamvulnerabant, quosdam vero morte tito ilinere se ullerius lluros si juberel polliceren-
afliciebant. Tantum in eis ter debacchali, ul caeso- lur; el negleclis pro tempore domibus et nalis,
rum cadaveribus aggerafa moles, collibus assimila- cum hoste comminusdimicaturos. Lotharius inierea
relur. Alii vero descendentes aut vibratis gladiis apud suos deliberabal, ulrum potius foret sese
frondium oppositaruni densitatem metebant aut tru- ulterius ire, armisque et viribus totam Belgicam
dibus adactis transpositam arborum molem amove- sibi subjugare, an residendo Virduni, per legalos
bant, sibique B14 iler aperiebant. Tandem multo habilis suasionibiis, mores hostium ad suum ani-
conatu, de mediohostium educti sunt. nuim informare. Si enim eos ferro vineeret, cum id
99. Hac lempestate Germania B1Bnullo regis U sine mullo sanguine fieri non posset, cogitabat iit
imperio tenebatur, quippe cum et Ottonem infan- posterum minus eis credendum, eo quod amicorum
tem aetatis infirmilas regnare prohiberet, et Hezi- labem eis inlulerit. Si vero per behivolenlianfre-
loni, regnandi cupido, a potioribus regnum conlradi- versuros expectaret, cavendum pulabat, ne in tanto
cerelur. Unde Lotharius occasionem nactus, de otio, hosles insolenliores redderentur.
Belgicae pervasione iterum cogilabat, ul videlicet 103. Virduni 620 invasio !20 a Belgis. — Dum
ad suae dominationis jus eam relorqueret, cum baec multa consultatione venlilaret, Belgica3dux
Otto Bl6 non esset, piincipes dissiderent, regnique Teodericus, necnon et vir nobilisac strenuus Gode-
dignitas nullo regis adminisfraretur imperio. fridus, Sigefridusquoque vir illuslris, Bardo etiam -
100. llaque Odonem alque Herbertum viros illu- et Gozilofralres clarissimi et nominalissimi, aliique
slres el potenlia claros advocans, eis sui voti secre- principes nonnulli, latenter pertemptanl Virdunum

VARLE LECTIONES.
614et venienli exercilui corr. C1C G- delela. 61°o. hoslis delet. "" V, e abscisa.
sibique.
m t. et latere uiroque deleta. B19p. Belgica atque
paucosque multitudini cedere delela. 6?°V, in abscisa.
 123 RICHERI S. REMIGIlMONACRI 121
irrumpere, eamque a Gallis 'M evacuare. Factisque 1A bantur, quatuor trabes eductce, et pene usque ad
insidiis, negotiatorum claustrum, muro instar opp.idi festucas superiores obliquatae, sublicis jungebantur,
exstructum,ab urbe quidem Mosa interfluenle sejun- ut sic ex eis machina exlrinsccus iirmala nou litu-
ctum, sed pontibus duobus inlerslratis eiannexum, baret. Super festucas quoque quse in medio et in
cum electis militum copiis ingressi surif. Annonam summo machinam coneclebant, ligna straverunt.
omnem cireumquaque milites palanles adveclare Quae eliam cralibus conlexerunt, super quas dimi-
fecerunl. Negoliatorumquoque viclus in usum belli- caturi stanles, et eminenliores facli, adversarios
cum acceperunt. Lignorum trabes ex Argonna(117) deorsum jaculis et lapidibus obruerent. Hanc molem
aggregari jusseruni, ut si ab hostibus extra ma- extruclam, ad stalionem hoslium-deducere cogila-
cbinae muris applicarenlur, ipsi quoque interius bant. Sed quia sagitlarios suspeetos habebant,
oluinenlibus machinis obslarfe molirentur. Crates ralionem querebant, quahosiibussinesuorum lesione
quoque viminibus et arborum frondibus validas in- appropinquaref. Tandem ratione subtilius perscru-
tcxuerunt, machinis erectis , si res exposcerel, tante, repertum est eam ad hostes oplima arte
superslernendos 622.Sudesferro acuminalos, el igne detrudi posse.
subustos, ad hostes transfodiendos quamplures apta- 106. Deductio ad Sis hostes superioris 626 ma--
verunt. Missilia'varii generis per.fabros expediere. ® chince625.— Dictabant enim quafuor stipites multne
"Funium millena volumina ad usus diversos con- grossitudinis tcrrae solidaemandandos; decem pe-
vexerunt. Clipeos quoque habenda? tesludini ordi- dibus in-terra defossis, octo vero a tcrra ejeciis.
nandos, instituerant. Prelerea cenlena morlis tor- Qui etiam transposilis per quatuor latera repagulis
menia non defuere. vebemeniissimis solidarentur. Repagulis quoque
' -104.
Repetito Virduno a Lolhario. — Nunliantur transmissis, funes inserendos. Sed funium capifa
haec Lolhario. Qui tantum facinus accidisse acer- ab hostibus abducta, superiora quidem machinoe,
rime indignalus, exercitum dimissum revocavil; et inleriora vero bobus annectercnlur. Al inleriora,
' sic cum
deeem milibus pugnatorum Virdunum petiit, longius superioribus protenderentur. Superiora vero,
'
alque adversarios repcnlinus aggressus esl. Primo breviore diictu machinam implicitam haberent, ila
impetu, sagitlarii 623contra hostes ordinati sunt. ut interhostes el boves macbina staret. Unde et
et fierel ut quanto boves ab hostibus trabendo disce-
' Missa?quesagitfai arcobalistaecum aliis missilibus
tam densaein aere discurrebanl, ut a nubibus dilabi, derent,- tanto machina hostibus atlracla propjnqua-
terraque exsurgere viderenlur. Hoium contra impe- ret. Quo commeiuo, cbilindiis suppositis, quibus
tum, lestudinem ante se et super capita hostes muro facilius motum acciperel, machina hostibus nullo
aptavere; in quam relisa missilia, ictu fruslrato **laesoappulsa est.
decidebant. Hoc impetu faclo Galli circumquaque i07. Victoria»}*Lolharii 626.— Adversarii quoque
obsidionem disposuere; fossisque praeruptis, obfir- similem quidem machinam extruunt, sed altitudine
maverunt castra, ne si ad incautos adversarii prosi- et robore inferiorem. Dtraque ergoi exslruetaB27, a
lirent, accessum facilem invenirenl. parle ulraqueascensumesl. Conflictumqueab utris-
- 105.
Composilio^24cujusdam machina?m bellicce. que promtissime, nec tamen ullo modo cedrint. Rex
— Quercus proceras radicilus
succisas, ad machi- cum propior muris adessel, fundaejaculo in labro
nani bellicam extruendam advexerunt. Ex quibus superiore saucialus esl. Cujus injuria, sui accensi,
qtiatuor trabes tricenorum pedum slraverunl solo, vehemenfiusbello incubuere. Etquia hosles machina
ita ut duae in longuin projeclae, et decem pedum et armis fories, nullatenus cedebant, rex tincinos
iritervallo dislinctae, duabus aliis per ifansversum "ferreos adhibcri praecepit. Qui funibus alligati cum
eodem intervallo superjaccntibus cobererent. Lort- hostium machinas injecli esscnt, lignisque transver-
giludinis et latiludinis spalium, quod inlra commis- sis admorsi, funes alii demittebant, alii'demissos
suras earum lenebaiur, decern pediimerat. Quicquid excipiebanl ; quibus adversariorum machina, incli-
etiam a cpmmissuris extra projectum erat, simili jv nala atque pene demersa est. Unde alii delabenles
liiodo decem pedibus distendebatur. In harum tra- per lignofum commissuras descendebant; alii vero
liium commissuris, qualuorsublicas quadragenorum J sallu sesead terram demillebant; nonnulli quoque
pedum , quadralo quidcm scemate, sed procero, lurpi formidine tacti, lalibulis vilam sibi deferide-
aequospatio a se distantes, adbibitis trocleis erexe- bant. Hosles moriis periculum urgere videnles,
runt. Transposueruntque bis per quaiuor latera adversariis cedunl, vitamque supplices petunt.'Jussi
feslucas deeem pedum, in medio scilicel, el in quoque, arma deponunt, etreddunf. Stalimque a
summo, quaeiraductae, sublicas sibi fortiter annecte- " rege decretum exivit hosles sine aliqua ultionis
rent.A capitibus vero trabium, quibus sublicsenite- injuria comprehendendos, ac iliesos sibi adducendos.

VARU3 LECTTONES.
?21ab hoslibus corr. a gallis. 62Ssuperslernendas 1. 623sagitarii 1. 6S4 Com,m, abscisct^ 62Bad, ioris,
.:Be abscisa. 626ria, rii abscisa. 657educta superscripto exstrucla.
• • NOTiS.
'
(117) Silva ab occidente YirJuni, }-
123 HTSTORIARUMLIBRl QUATUOR. — LIB.. IV. . . 126
Comprehensi ilaque, - incrmes ac indempnes prauer JV Rucius conationes sinc effectu, ventris extensio,
icius quos in mililari tumullu acceperant, ante re- stomachi ardor, non deerant. Ingenti ilaque luctu,
gerii admissi sunl. Qui regis pedibus advoluti, vitam tola personal ^29domus. Fil sonilus divcrsus, ,cla-
pelebani. Nani regiae majestatis rei atque convicii, mor varius. Nemini enim eorum qui aderant, inla-
de vila diffidebant. crimabilis eral ea calamitas. Deccm (118) igitur
108. Rex vicloria potitus, Belgicieprincipes ca- annis Offoni superstes, tricesimo ct.septimo (119)
plos, suis cuslodiendos, sed et congruo tempore anno, ex quo patre defunclo regno potitus est,
reddendos mandavit. Reliquam manum redire per- quadragesimo vero et oclavo quo a palrc regnanie
misit. Ipse Laudunum cum exercitu rediit, ibique coronam ef sceplrum regnaturus accepit, a natu
procinctum solvit. Urbem Virdurium usque in diem autcm sexagesimo octavo (120), deiicieiis naluraj
vilceejus supremum, absque ulla refragatione obti- concessil (Marl. n).
nuit. Disponebat praUerea quomodo ulierius proce- 110. Inlerca magnifice funus regium mulio divitia-
dendo, regnum suum dilalarel, cum res suaesucces- rum regaliuin anibilu accuralur. Fit ei lectus rega-
sum optimum baberent, regnique fortuna per captos libus insignibus adornatus, corpus bissina 630vesle
primates id persuaderet. Sed Divinitas res munda- iuduiiur, ac desuper palla purpurea gemmis ornata
nas determinans, et Belgis requiem, et huic regnandi '^ auroque inlexta opcritur. Lectum regnorum prima-
finem dedit. tes defeiebant. Preibanl episcopi et clerus, cuiri
109. (986.) Obilus Lotharii. — Nam cum vernalis evangeliis et crucibus; penes quos eliam, qui ejus
clemenlia eodem anno rebus bruma afflictis rediret, coronam ferebat imilfo auro gemmisque preliosis
pro rerum nalura inmulato aere, Lauduni egrotare uilentem , ciun aliis miiltis insignibiis , ejulando
ccepit*.Unde vexatus ea passione quoecolica a phisi- incedebat. Funebrc melos, lacrimis impedientibus
cis dicilur, in lectum decidil. Cui dolor inlolerabilis vix proferebalur. Milites eiiam mesto vultu, suo
in parte dexlra super verenda erat; ab umbilico ordine prosequebantur. Reliqua quoque manus, cuiri
quoque usque ad splenem, et inde usque ad inguen lamentis succedebat. Sepultus est Remis in coenobio
sinislrum, et sic ad anum, infestis doioiibus pulsa- irionachoruin sancii Remigii, cum patre ei nialre,
batur. llium quoque ac renium injiifia rionnulla sieiU ame jusseral suis : quod etiam abest 240 sladiis
erat; thenasmus assiduus ; egestio sanguinea; vox ab eo loco, iu quo linem viiaeaccepit; mullo obse-
aliquoties infercludcbatur. Interdum fiigore febrium quio univcrsorum parique affeclu per tanlum spalii
rigebal/ Rugitus inleslinorum628.Fastidium juge. deductus.
.-:>;, VARLE LECTIONES.
*is intestinorum c. 629concrepilat superpositopersonat c. 630purpurea corr. bissina,
' NOTJE.
: \(m) 13. ; , (120) An. 941natus erat; Richerus errat, a nalo
(119) 55°. LudowicoIV numerans ; cf. n, 4, m, 2.

LIRER QUARTB"S.

.-i^Sepulto Lotbario, Ludovicus filius adueealiis- C" ad lempus';cede"rel,cum sine eo nec regnandi po-
queprineipibus in regnum subrogatuf. Circumvalla- teniiam habere ex inlegro possel, et per eum stre-
hi^ergo ambilu universorum. Promiilunl benivo- nueatque uliliter omnia adminislrari valerent. Rex,
leiftiain-; spondenl fidem; stipatores eliairi vafio cul- parlibus auditis, sentenliam distulit. Collato vero
Ui^W^facienda dictabant 531.Aliienim in;p'alaliis 632 . cum duce consilio, ei abinde lota mente addictus
ei iesideridum censebanl, ut pfincipes ad<s'e confluen- favit-
tes ejus impeiio descrvirenl', ne regia/dignitas vU ' 2. Oratio 634LudOvici634apud' ducem, celerosque
lesceret, si alias utpote inops, nlieni suffiagiipeterei- primules, in 634AdalberonemmelropolitanumBS 4. —
op¥a-..Inomni etiam.dignilate idesse-caveriduih, ne Apud qiiem aliosquequam paucos, praeieriiorum noii
nvpriiiiordio suscepti honoris, segnities^et ignavia1 immemonsic conqiicstus est: i Pater meus in egri-
viftutcmhabendamsuperenl. Namsi iafU^s/Wtairi tiidinem qua-el pcriit decidens,' mihl praecepit, ut
etianirem in contemptum et vilitatom^pernitiosissi-3 vcstrq consilio, vestra dispositione. regiii procura-
fedeventuram. Alii .quoque cum duceki cbmnio- tionem-habereni; vos eliam Ioco afliWiiim,loeoaini-,
r,£mdu'm.asserebant,'co'quod;ado}escens-'tariii^prin- corurii."31i'ducerem,'nihilque praecipui jiraeter ve-
cipis'prudentia simul et virtute inforniari'.indigetiet? stram scientiam adorirer. Si veslra fide potirer.sine-
Sibi quoque utillimum fieri, si potentis dispositioni duliiodivitias, exercilus, munimenta regni, asserer
VARLE'LECflONES.
*&" cul, dic ex conject. 63a p.' sua"rui)f.'ur"biumdelelti. 63S ila c. 634Or, vi, cet, in, m ex conjt
*'« cognatorum corr. amicorum. ' •'- • i '* ' • • )'
127 RICHERI S. REMIGIIMONACHI
bat me habiturum. Qusc mensiin me maxime va- Ai poris intolerabilis non deeral.Unde^unotanlum aniio
lel "36.Placeat ilaque consilium profuiurum dare, patri superstes, 11Kal. Junii defitiens, naturae debi-
cum a vobis proposui me non discessurum 637.In lum solvit. Cujus discessus eo lempore accidit quo.
vobis enim meum consilium, animum, forlunas, si- et melropolitani purgalio de objectis habenda erat.
tos essc volui. Adalbero Remorum melropolitanus Aderat igitur purgandus, et regiaemajeslati satisfa-
episcopus, homo omnium quos tcrra sustinel scele- cturus. Sed regiifunoris calamitale, hac lite suppres-
ralissimus, contemplo patris mei imperio, Ofloni sa, neccontroversiapartes habuit,nec ex ea juditium
Francorum bosti in omnibus lavit. Eo cooperanie, promulgalum fuit. Pluriina verocommiseralioneipse
Otlo exercilum nobis induxil. Ejus sublilitale Gal- episcopus de morle regis conquestus est. Postquam
lias depopuhuus est. Eo itineris duces praestante, autem rcgium funus curassent, principum decreur,
indempnis cum exercitu rediit. Qui ut pcenaspro Compendiitumulatus est, cum ipse vivens seeus pa-
tanio commisso solvat, oequumet utile videtur 638, irem fumulari petieril. Id autem consulto faclum
quatiniispeslilenle compresso, metus adoriendi ta. est, ne dnm itineris longitudinemeorum quamplures
lia, quibusque pravis inferatur. « vitarent, eta se divisi discederent, rei publicaeulil-
3. Ctijus oratio vim suadendi non habuit, eo quod limum differrelur consultum. Placuit itaque anle dis-
suggcstionibusmalorum in summum pontificem cf- *B cessum convenire, et ex regni commodis consu.lere.
feralus, oraeterjuslum aliqua indigna dixisse vide- 6. Purgalio Adalberonisde objeclisa Ludovico.—
retur. Pro parte lamen ei faulum est, pro parte vero Quibus dispositis, dux sic orsus ccepit: <rHuc ex lo-
suppressum ; ila lamen, utet regi injuria non fieret, cis diversis regio jussu vocati, ad discutiendum ea
etoperi nefario dux uon conscnfiens parerel. Rex quae summo ponlifici Adalberoni objecla sunt, multa
tanlo animo praeeeps, in metropolitanum assumpto iide ut pulo convenislis. Sed divae memoriae639rex
duce cum exercitu ferlur. Ipsam urbem appelit, at- qui inlendebat, quoniam hac vita privatus est, con-
que irrumpere conlendit. Primatum lamen consilio troversiaeslatum nobis diseuliendum reliquit. Si
usus, legatos praemisit,per quos quocreret an epi- ergo praeler eum est qui intendere audeat, eoque
scopus resisterel regi, an ex objectis purgari slatuto animo valet, ut exsequendoe Iitis partem arripiat,
lempore paratus esset. Si contra starct, sese mox adsit coram, quid senlial edical, nihil meluens cri-
obsidionemurbi adhibiturum dicerent, eaptamque minato intendat. Si vera proferat, ejus verborum
urbem cum ipso hoste compressurum. Si vero oh- approbalores nos sine dubio habebil. Quodsi calum-
jeclis respondere non dubitaret, obsides ab eo sese niaior falsa confinxit, vocem supprimat, ne tanti
accepturum dnclurumque. facinoris argutus, poenas solvat. » Ter acclamatum -
i., Adhaecmetropolilanus : t Cum conslef, inquil, (U esf, ut delalor procederet; ler ab omnibus negalum
bonos quosque pravorum calumniis assidue dilace- esl.
rari, non miror huic injuriae locum accidisse. Multo 7. Dux ifaque iterum loeutus ait : t Si lis jam de-
amplius vero miror egregios principes tam facile cidil, quia qui intendat non est, metropolitano ut-
posse illici, ut cerlissime esse credant quod nec sub pote viro nobili et multa sapientia inclito.cedendum
judice sit discussum, el si in discutiendo conferatur, est. Ab hac ergo suspilione penitus discedile, sum-
riullis ralionibus probabile fiat. Quod si credita dis- mumque praesulemmulto honore excolite. Revere-
culere placuit, cur armis etcxercitu id. exigitur? mini hunc talem virum, et quanlae virtulis, sapien-
Nonne ergo alia pro aliis nos cogitare faciunl? Si de tise, nobilitalis sil, bacienus proedicate. Quid enim
praeteritis agitur, regum salutem hactenus oplavi. prodest suspitionemhabere, cui in judilio non fuere
Eorum genus colui. Principum quoque commoda, vires quicquam dicere ? » Ergo 640summo pontifici,
pro ralione amavi. Si de praesentibus, regis jussa dux reliquorum primatum consensu, exsequendae
exequi non moror ; obsides quos vull, trado; ratio- ralionis honorem de uiilitale regiii attribiiit, eo quod
nem conlra objecta intendere non differo. » Factis ipse divinarum et humanarum rerum seienlia excel-
ergo ulrimque rationibus, obsides dedit, Ragene- lerel atque facundiaeeflicacilate plurimum valeret.
rum virum militarem, nobilitale el divitiis clarum, . 8. Factus itaque cum duce omnium medius, ait :
pluresque alios dum regi sufficerel. « Rege nostro piissimo inter intellectibilia transla-
5. Obiius Ludovici. — Rex itaque exercitum amo- to, magni ducis celerorumque principum benivolen-
vil, Silvaneclimque devenil. Ubi dum sestivam ve- lia ab objectis purgatus, rei pubiicae consullurus
nalionem exerceret, pedestri lapsu decidens, multo consedi. Nec sedel animo , ut quiequam nisi ad pro-
epalis dolore vexatus est. Nam quia in epate sangui- fectum rei publicoe edicam. Commune consilium
nis sedem phisici perhibenl, ea sede concussa, san- quaero, quia omnibus prodesse cupio. Cum videam
guis in emathoicam redundavit (987, Mai 22). Cui non omnes prineipes adesse, quorum quoque pru-
sanguis copiosusper nares et gulam diifluebat.Mami- denlia et diligenlia res regni adminislrari valeant,-
Ieedoloribusassiduis pulsabanlur. Fervor tolius cor- ralio querendi regis ut mihi videtur ad tempus diffe-'

VARI^ELECTIONES.
630v.
semperque dum in vita fuero polissimum vigebit deleta. 537d. fore delelum. sss v. jEquumnam-"
que ut pravus juslo supplilio dampnetur, utile vero ut deleta. 639D. M. codex. 640purgato e. deletum.
.129 ffiSTORIARUMLIBRIQUATUOR.—LIB. IV. 130
renda est, ut stafulo tempore et omnes in unum con- •^ 11. Oralio»',2melropolitanibk!tproduce. — Karo-
fluanf, et uniuscujusque ratio elimata el in tnedium lus spe regni decidens, animo turbato, in Belgicam
prolata, suam ulilifalem accommodet, Unde et vo- iler dimovit. Preterea lempore constitulo, Galliarum
bis qui hic consulturi adeslis placeal, vos mecum principes jurali. Silvanecti collecli sunt. Quibus in
magno duci sacramento alligari, et coram spondcre curia residenfibus, duce annuente melropolitanus
de principe siatuendo vos nihil quesiluros, nihil mo- sic loculus esl: « Divaememoriae6''3 Ludovico sine
lituros, doiiec in unum redeamus, et sic de habendo liberis orbi 64isubtraclo, querendum multa delibe-
principe agilemus. Plurimum enim valel, delibera- ralione fuit, qui ejus vices in regno supplerel, ne
lioni dari spatium temporis ; in quo quamcumque res publica absque gubernatore ncglecla Iabefacta-
rem quisque disculial, et discussam multa diligen- retur. Unde et hujusmodi negotium nuper diferri
tia polial. « Haec senieniia ab omnibus suscepla utile duximus, ul unusquisque quod singularis a
laudatuf. Sacramenlo itaque duci alligantur. Tem- Deo datum haberet, hic coram consulens post efliin-
pus redeundi et conveniendi constituilur. Sic quo- deret; ut colleclis singulorum sententiis, summa
que a se soluti sunt. totius consilii ex muliiludinis massa deformarefur.
9. Conquestio Earoli-apud metropolitamimde re- Reductis ergo jam nunciiobis in unum, mulla pru-
gno.—Interea Karolus qui fuerat Lotharii fraier, dentia, multa fide, videndum est. ne aul odium ra-
Ludovici patruus, Remis melropolitanum adiit, at- tionem dissipel, aut amor veriiatem enervet. Non
que sic de regno eum convenit: « Omnibus notum ignoramus Karolum faulores suos habere, qui eum
est,patervenerande, jure hereditario debere fralri et dignum regno ex parentum collatione contendanl.
nepoli me succedere. Licel euim a fralre de regno Sed si de boc agitur, nec regnum jure iiereditario
pulsus sim,tamen natura nihil humanilatis mihi de- adquiritur, nec in regnum promovendus est, nisi
rogavit; cum omnibus membris natus sum, sine quem non solum corporis nobilitas, sed el animi sa-
quibus quivis ad dignitatem quamlibet promoveri pienlia illustral fides munit. magnanimiias firmat.
non poluit. His etiam non careo, quae in regna- Legimus in annalibus clarissimi generis imperalori-
turis quibuslibet, plurimum queri solent, genere, bus ignavia ab dignitale praecipitalis, alios modo
et ul audeam virtute. Cur ergo a fiuibus ejectus pares, modo impares successisse. Sed quid dignum
sum, quos a majoribus meis possessos nemo dubi- Karolo conferri potest, quem fidesnon regil, lorpor
tat, cum frater non sit, neposque obierit, prolem- enervat, postremo qui tanla capiiis imminulione he-
que nullam reliquerint? Pater nos duos fratres buit, ut externo regi servire non horruerit, et uxo-
superslite.s reliquil. Frater regnorum dominium „ rem de mililari ordine sibi imparem duxerit? Quo-
tolum possedit, nihilque mihi concessil. Ego fra- ruodo ergo magnus dux patieiur de suis mililibus
tri subditus, fldeliler non minus aliis militavi. A feminam sumpiam reginam fieri, sibique dominari ?
quo lempore fateor, nihil mihi caiius fuisse salute Quomodo capiti suo praeponet,cujus pares cl etiam
fralris. Abjeclus ergo et infelix quo me polius ver- majores sibi genua fleclunt, pedibusque manus sup-
tam, cum etiam omnia generis mei praesidia exlin- ponunl? Considerate rem diligenter, et Karolum sua
cta sinl? Quos praeter vos omnium honestarum re- magis culpa praecipitatum quam aliena videte. Rei
rum egens appellem ? Per quos nisi per vos palernis publicoebealiludinem magis quam calamitatem op-
honoribus restituar? Utinam mihi fortunisque meis tate. Si eam infelicem fieri vullis, Karolnm promo-
Iioneslusexitus accidisset. Quid enim abjectus spe- vele. Si forlunalam, egregium ducem Hugonem in
clantibus nisi spectaculum esse pbtero? Tangat vos regnum coronate. Ne ergo Karoli amor quemque
aliqua humanilatis miseratio. Compalimini tantis in- illiciat, nec odiumducis ab utilitalecomniuni quem-
juriis fatigato. J libet amoveat. Nam si bonum vituperelis, quomodo
10. Postquam Karolus finem querimonioe fecit, malum lau.dabilis? Si malum laudetis, quo;i,odo
melropolitanus animo immobili E41persistens, pauca banum contenipnetis ? Sed lalibus quid interminatuf
admodum ei respondit : «Cum, inquiens, perjuriset n ipsa Divinitas? .Vce,inquit, qui dicilis malum bonum,
sacrilegis, aliisque nefariis hominibus ipse semper bonum malum, ponentes lucem lenebras, et tenebras
dedilus fueris, nec ab eis adhuc discedere velis, quo- lucem (Isai. v, 20). Promoveie igilur vobis ducein,
modoper tales et cumtalibus ad principatum venire actu, nobililale, copiis clarissimum,quem non snlum
moliris? J Ad haecKarolo respondente, non oportere rei publicae, sed et privalarum rerum tutorem inve-
sese suos deserere, sed potius alios adquirere, epi- nietis. Ipsa ejus benivolenlia favente, eum pro patre
seopusintraserecogitabat: <L Cum,inquiens, omnium habebilis.Quisenim ad eum confngit, et patrocinium
ulgiiitalum nunc egens, pravis quibusque annexus non invenit? Quis suorum auxiliis destUulus, per
est quorum solielate nullo modo carere vult, in eum suis non reslitutus fuit ? >
quantam pernitiem bonorum esset, si electus pro- 12. (987, Jun. 1.) Promotio Hugonis in regnitm.
«ederel in faces."J Tandem sine principum eon-' — Hacsenlentia promulgala efab omnibuslaudafa,
sensu Se superboc nihii facturum respondens, ab eo dux omnium consensu in regnum promovelur, et
dimotus est. . per melropolitanum aliosque episcopos Noviomi co-
VARIJE LECTIONES.
*" obslinalo
supra posilo vel inimobili code.r. 6V
2 Or, po nbzchu. °43 D.M. 6V 4 ab hac vita corr. orbi.
131. .„; RICHERI S. REMIGIIMONACHl ,. 1,52
fonatus, Gallis, Brittannis, Dahis (121), Aquitanis, A i turis. Stiadeal vobis sallem sanguinis communis
Gothis, Hispanis, Wasconibus, rex 646Kalendis Jun. aflinitas 649. Suadeat et nobilitas non neglegenda.
praerogalur. Slipatus itaque regnorum principibus, Suadeal et recompensatio, quae sit non sine multi-
more regio decreta feeit, legesque condidil. Felici plici fruclu redilura. » <
successu omnia ordinans.alque distfibuens. Et ut
15. Moxomnes commoti 6C 0, auxilium spondent,
beatitudini suae responderei, mullo successu rerum
et sese ad auxiliandum promptissime paranl. Quo-
secundarum levatus, ad multam pietatem inlendit.
rum consilio usus, exploratores Karolus miltere
Utquepost sui discessum a vita, heredem certum in
sese consullum cum cepil, qui sagaciler perpenderent, si qua oportunitas
regno relinquerel, principibus palerel, qua Laudunum
contulil. Et collato cum eis consilio, Remorum me- ingredi valerel. Directi in-
tropolitanum Aurelianis de promoliome filii sui Rot- vestigaverunt deprehenderuntque nullum aditum pa-
berti in regnum prius per legatos, post per sese lere. Cum quibusdam tamen civibus secretum con-
661effectum ncgotio
convenit. Cui eum melropolitanus non recle posse lulere, qui quererenl. Quo teni-
creari 646duos reges in eodem anno respoiiderel, illc pore Adalbero ejusdem urbis episcopus, suis civibus
riiox epislolam a duce citerioris Hispaniae Borrcllo plus juslo injurias de lege agraria irrogabal. Unde
niissam prolulit, quae ducem petentem suffragia 1T»quidam ab eo latenter animo discedentes, henivolen-
conlra barbaros indicabal. Jam etiam Hispaniaepar- liamque simulantes, exploratoribus Karolum sese in
tem hbslibus pene expugnatam asserebat, et nisi urbem recepturos promiitunl.
inlra hienses decem copias a Gallis accipiat, barba- 16. Qualiter Karolus Laudunum ingressus sit. —
ris totam in deditionem transifuram. Pelebat itaque Mox eliam urbis proditionem si Karolus veniat pol-
alterum regem creari, ul si bellico tunmliu 6" duo- licentur, et si eis C52sua dimilial, et in&uperaugeat.
rum alter deciderel, de principe non diffideretexer- Exploratores pacto sacramentis firmalo, haec Karolc
citus. Fieri quoque asserebai posse, rege inlerempto, reporlant. Ille mox suisquos superiore conquestione
et pairia desolata. primatum discordiam, pravorum excitaverat, hoc mandatum aperuit. Qui unanimes"
confra bonos tirannidem, el inde totius genlis capti- oporluno (empore collecti, ei sese oblulere. Ille, co-
viialem. piis assumptis, Laudunum dum sol occideret tempe-
13. (988.) Promolio Rotberti in regnum. — Mctro- stivus advenit, misitque exploratores ad transfugas,
polilanussic posse fieri intelligens, dictis regiis ces- ut quid esset agendum referrcnt. Latebant itaque
sit. Et quia tunc in nativitale Domini regnorum inter vinearum dumela et sepes ; parati urbem in-
principes convenerant ad celebrandum regiae coro- gredi si forluna admitteret, et armis dbnili, si even-
nationis honorGm, in basilica sanctae Crucis ejus 'C lus id afferrel. Qui missi fuerant ad insidias, per
filium Rothertum Francis laudantibus accepfa pur- loca constilula el nola, proditoribus occurrunt, et
pura Bollempnitercoronavil, et a Mosa fiuvio usque Rarolum cum niulto equitalu advenisse nunliant.
Oceanum occidenlalibus regem praefecit et ordinavit. Proditores gavisi, exploratores remiuunt, et Karolo
Tanla industriaatquesollertia clarum, iit et in rebus cito adesse mandant. Quibus cognitis, Karolus cum
militaribus praecelleret, et divinis ac canonicis insti- suisper monlisdevexaurbisporlam aggressusest.Sed
tuiis clarissimus haberetur; liberalibus sludiis in- vigiles cum ex fremitu equorum,et aliqua collisione
comberet 648,episcoporum etiam sinodis interesset, armorum aiiquos adesse persentirenf, et quinam es-
et cum eis causas aeeclesiaslicasdiscuteret ac deter- sent a muro inclamarent, lapidibusque jaciis urge-
minarel. renl, proditores mox aliquos esse de civibus respoii-
14. Conquesiio Karoli apud amicos de regno. dcrunt.Quo commento corruptis vigilibus, introrsum
—Inlerea Karolus apud amicos et cognatos motu portam aperuerunl, atque exercilum ipsp crepu-
gravissimo movebat querelam, atque in sui suffra- sculo exceperunl. Mox exerciius urbem iinpleyit:
gium querimoniis excitabat. Qui lacrimis suffusus: Porfeeetiam nc quis aufugerel, cuslodibus adliibilis
t Video,inquit, aetatemmeam procedere, elme ipsum pervasaj sunt. Alii ilaque personabant bucinis, alii
in dies, palrimoriii rebus exui. Unde nec sine lacri- D vocibus fremebant, alii armorum sonilu tumultua-
inis parvulos meos aspicere valeo, infelicis germina bantur. Unde cives territi, utpole quj ignorabant
patris. Quibus polius auclor sum futuri doloris,quam quid esset, et de domibus ebullienles, ,'proTugio se
honoris. Satis iufelix pater fui, qui rialis adesse vix eripere conabanlur. Quorum alii secclesiaru.mse-
aliquando polui. Sed sallem, vos amici, consulitcdo- cretis se occultabant, alii diversis lalibulis se clau-
lent.i palri, subvenitedestitulo parenti. Adeslofenalis dcbant; alii vero saltu se de mUris praecipitabant.
in oetatetenerrima erumnas jam scienlibus. PrOvi- Quorum unus episcopus, cum per decliviamoniis
dete alvjectisin easus, an irrevocabiles neseio, exi- jam elapsus, et in vineis ab observatoribus ' repertus
"
, • VARIJS LECTIONES, ...'..
*1Sr.' ab omnibus delel. S46ordinari cbrr. crcarr. sw si in bello hispanico deleta. M sic. . W a. ali-
quam misericordiam osleridere deleta. BUQua o. c. conqueslione deleta. 6S1 q. el celarc possenl et deleta,
***e. bona s. delclum.
Nom
'
, (lSl) Danis? i. e. Noi'lmani.iis. -
 133 HISTORIARUMLIBRI QUATUOR. — LIB. IV. >' 134
esset, Karolo deductus est, et ab eo carcere delru- A domos latentia. Resfaurat muros vetustate lapsos.
sus".Emmam quoque reginam, cujus inslinctu sese Turrim quoque potioribus edificiis intra et extra *
repulsum a- frafre arbitrabatur, ibi comprehendit, diiafat ac firmat.
eique custodes adhibuit. jReliquametiam urbis nobi- 20. Profugium episcopi. — In quam episcopus '
lilatem pene totam pervasif. detrusus, cum in conclavi teneretur, funibus per fe- ,
• 17. Posiquam sedatis tumulfibuscivilas tranquilla nesfram demissus, tempore nocturno equo vectus i
reddita est, Karolus de urbis munitione, et militum aufugit. Et ut seKaroIo non favisse monstrarel, ad- -
viciu, deliberare alque ordinare coepit.Depulavit reges sese contulif, et a tanla suspitione purgavil. | .
ergo vigiles quingeutenos, qui noctibus singulis Arbitiabatur enim quasdam conjecturas posse a ca-
armati excubias per urbem et nicenia exercerenl. lumniatoribus confingi, acsi ipse capiendi oportuni-
Annonam eliam ex toto pago Veromandensi advehi latem parasset. Qui susceptus a rege, utpole fideli-
jussit. Et sic urbem ad resistendum munivit. Nam talis exsecutor, non minore gratia habilus esl.
turrim quae adhuc muris humilibus perstabat, pinnis 21. (989.) Interea rigore hiemali elapso, cum aere
eminentibus exsiruxit, fossisque patentibus circum- mitiori ver rebus arrideret, et prata atque campos
quaque vallavil. Machinas eliam hostibus effecit. virescerc facerel, reges exercitu colleclourbem prs«
Necnon et ligna 663advectantur, machinis educendis B dicfam cum octo milibus aggressi sunt. Castra in-
idonea. Valli quoque exacuuntur, cratesque conte- piimisaggereetfossa muniunt. Inde exslruilur aries,
xunlur. Nec minus fabri accersiunlur, qui missilia muris frangendis obnisurus.
fabricenf, ac quoeque necessaria ferro instaurent. 22. Compositioarietis,—-.Cujusmachinani-ex qua-.
Nec defuere qui tanta subdiifafis arle balistas emit- tuor mirae grossiludinis et longitudinis trabibus lon-
tant, ut apolhecam in rccta diamelro duplici fora- gilatero scemate erexerant, in cacumine, el basi,
mine patenlem, cerlo jaclu trajiciant, aves quoque per quatuor Iatera repagulis iransverse annexis; in
in aere volanies, indubitato iclu impeterent, trans- medio vero solummodoIevumlatus'et dexlrum ligna
fixasque de sublimi praecipitarent.. transmissa habuere. At super trabium ereclarum
18. Impetus 664Hugonis in bbiKarolum. — Quoe supcriores commissuras, longurios duos slraverunt,
dum aguntur regum auribus delata sunt. Qui vebe- inmotosque effecerunt, parlem leriiam superioris
meulissime moti, non tamen proecipiliimpetu, -sed spatii trabium in medio oblinentes. A quibus longu-
ulin omnibus solebanf, super hoc diligentissime riis funes implicilos deposuer.unt. Funibus quoque
consultaverunl; ulcumque eliam cordis. dolorem trabem cum ferrato capite multae grossitudinis sus-
dissimulabanl. Legatos quaquaversum dirigunt. Gal-. penderunt. Cui etiam trabi in medio ct extremo
los quos' Iiinc Malrona, inde abluit Garunna, contra funes alligatos adhibuerunt; qui a multiludine tracli
lirannum invitanl. Quibus in unum coacliscumexer- et remissi, ferrafae moli motum darent. Unde et hu->
cilum collegissent, deliberabant an urbem aggressi jusmodi machina quia more arieiis retro tracta, anle
expugnarenl anlequam ab hostibus amplioribus cum impeluruil, aries appellaiur; cujuscumqueso-
copiis munirelur, el expugnata tirannum confode- liditatis muris frangendis aptissimus. Quam eiiam
rent, eo quod'si is solummodo eaptus aut occisus macbinam super tres rotaslriangulosceroatepositam
forel, mox sese regnum quicte babiliiros, an cum aptaverunt, quo facilius obliquata, quociimqueopor-
henivolenlia suscipeient supplicem, si forie is se terel verli valereL At quia urbis silus accedere pro-
supplicemconferret, et dono rcgum se posse tenere hibuit, eo quod ipsa urbs in eminenti montis cacu-
res pervasas exposceret. At qui acrioris animi et mine eminel, aries fabricalus cessil.
conslanlioris fuere, censebant fore obsidioniincom- 23. DigressioHugonis cum exercituaLauduno.—
bendum ; liostes urgendos; regionem etiam quam,, Post hsec cum per dies plurimos in obsidione urbis'
pervaserant, igne penitus consiimendam. Colleclis vigiliiscleuris.pugnisquefrequenlibuslaboravissent,
iiaque sex milibus equitum, in hostem vadunl. Tem- die quadam custodibus castrorum vino somnoque
pore statuto urbem appetunt; obsidionem disponunt; JJ aggravalis, urbani vino exliilarati .cum armis ad
caslrisque loca metati, fossisel aggeribus vallant. castra pedeslres venerunt (Aug.). Equites vero con-
19. Ubi cum diebus multis resederint, nibil vi- scquenter armaiisubsecuti sunt, rei eventumpraeslo-
rium, nihil damnalionis in hostes exerere valuerunt; lanles, ut si pugnoelocus adesset, prosperaque for-
tanta eminentia et laterum objectione urbs inexpu- luna felicem annueret 666eventnm,cum hostecom-'
gnabilis erat. Dies etiam aulumnales breviore ciy- miuus confligerenl. Cum ergo pediies jam castris
culoducli, his exercitiis non sufliciebani. Noctes propinquasseni, ciistodcsque consopitos inlellexis-
quoque prolixae,mullo sui temporevigiles afliciebant. seni, faces castris immisere. Quorum incendii fuirio-
' Unde cum
primatibus consilio habito, redeunt, post aer densatus, non solum intuentium visibus tetra
vernali tempore rediluri. Quibus abduclis, Karolus ijigredine obsiabal, at gravi vapore narium et fau-T
urbem circumquaqueperambulat. Sicubi etiam ho- cium meatus inlercludebat. Pediles mox vociferari,'
slibus facilis locus palet, explorat. Obstruit ilaque clangere milites cepere. Rex el qui cum eo efant-
porlas, hostium ingressui faciles. Obturatpostica post elementorum confusione multoque virorum clamorev
VARLE LECTIONES. ,
m millenoetrabes corr. ligna. bbiI, in abscisa. ssbsponderet
supra pgsito annueret cod.
135 RICHERIS. REJ [IGIIMONACIH 13(5
el lubarum clangore turbati, ab urbe sedesmulavere. ^ examinanda juditium, ut aut veslro approbetur
Nam caslra cum cibis et rebus omnibus absumpla examine, aul improbelur. Ille peiilionibus inslat.
videbat. Unde exercitum ad lempus reducere dispo- Poieslalis vesirae sil, utrum quod pelil accipiat. Nec
suil, ui reditum amplioribus copiis post appararet. vero in quoquam ei a me fautum esi. Nihil eiiam
Quoe omnia Augusli tempore palrata sunt. deliberatum. Quicquid id foret, utile duxi ad ve-
24. ObilusAdalberonis6B6melropolilani656.— His stram deferri debere censuram,ul-si honestum fiat,
ita geslis non multo post metropolilanus in egritu- vobis utilitalem et mihi gloriamcomparet. Si autem
dinem decidens, quoea Grecis causon a Lalinis in- perniliosum , ego quidem nullius perfidiae,nullius
cendium dicitur, per legalos regi lunc Parisii com- doli, nullius fallatiae penjlus arguar. Vos vero aut
moranli indicavif, sese in gravem valiludinem deci- suffecti doli falsam opinionem cuin dolososubibilis,
disse; unde et ei maluranduni, ne Karolus qui aul si non, in desertorem manus'assidue exseretis.»
cetera Remos etiam pervaderet. Rcx, accilis qui 27. Responsio661civium ad regem6".—Ad haec
aderanl, mox ire disposuil. Quo in itinere aliquan- cives : « Cum, inquiunl, veslrae majestalis dono,
lisper lardante, cum metropolilanus insomnietate eligendi domini oplio nobis data sil, nmlla fide.mul-
simulque et menlis alienaiione nimium vexareiur, to ingenio enitendum esl b6%ut el regiaedignitatis
nullaque crisi omnes dies creticos huic egritudini derogatio nulla fiai , et nos falsae criminalionis no-
commodosproeterirel, dissoluiis elemeulis debiium tam, cusamque fuluri incommodivitemus. Arnulfus
bumaniialis x Kal. Febr. exsolvit (990, Jan. 23). Qua quem paulo ante memoratum audivimus, a nobis
dic rex.tempeslivus adventans, urberecepius esl. In nuper idem expoposcit; plurima fide si boc liat re-
exsequiis etiam ponlificis, plurima commiseratione gis commoda sese exseculurum pollicens ; erga
coridoluit. Nec vero sine lacrimis aliqnol de eo cives non modicam benivolentiam babiturum. Sed
querimonias habuit; corpus quoque mulio bonore quia ejus ulpole adolescentis mores affeciusque iu-
sepulturoodedit. Civesdomino destitulos, mirabeni- certos habemus, nostras solummodo raliones non
volenlia solatus esl. Qui de fidelitale regi servanda suflicere ad hsecarbitramur. Adsinl ergo qui vobis
et urbe luenda inlerrogaii, fidem jurani, urbis lui- id suadent. Conferamus utrimque rationes. Dicat
lionem polliccnlur. Quibus sacramento astrictis, quid quisque potius cogilet; quid potissimum, ne
eisque libertate eligendi domini quem vellenl ab abscondal; ut et ex honesto gloria sil communis,
rege concessa, rex ab eis dimotus'Parisium devenit. el cx pernitiae incommodumaequepaliamur.}
25. Quomodo Amulfus 6" archiepiscopalum6" pe- 28. Promoiio Arnulfi C63.— Rex civium senlen-
liil. — Ubi cum de liberalitaleel fide civium Remen- tiam adprobal, ut coram deliberent jubel. Rationes
p
sium lactus moraretur, Arnulfus Lotharii filius per coram disposilae sunt. Arnulfuin ilaque si quod
quosdam 66Sregis slipatores ab rege episcopatum spondel facial, digmrm summo sacerdotio asserunt.
expelebal, Karolum quoque palruum sese desertui Itaque vocalus, et anle regem admissus esl. Qui de
rum mandal, fidemspondet; regisque injuriam ultu- fide habenda erga regem seiscilatus, ad omnium
rum; conira hostes etiam regis plurima nisurum : voia modeslissimc respondil. Ad coenobium ergo
urbem Laudunum ab hoslibus pervasam, in brevi ntisnacborumsancti Remigii quod ab urbe uno mi-
redditurum. Regii stipatores laetali, episcopatuiw liario situni esl, ubi ordinatio episcoporum ex an-
pelenli quam cito dari suadent, regi nil perditurum liquo habenda est, a rege et primatibus deduclus
asserenlcs, sisibi mililaturo el fidem servaluro quod esl. Ubi rex cum suorum mcdius resideret, post
petil largialur. Multo eliam sihi profulurum, si id consilia apud suos seccssim habita, liberali elo-
faciat, quod cumfaclum sil, omnium salutem affe- quio sic affalus est: « Divae memoriae664Ludovico
ctet. Rex eorum suasionibus adquiescens, Remos Lotharii filioorbi subtracto, si proles sunerfuisset,
devenil, civibus hanc petitionem ostensurus, ne ma- eam sibi successisse dignum foret. Quia vero re-
lefidaesponsionis tenerelur obnoxius. giaegeneralioni successio nulla est, idque omnibus
26. Oralio regis6i'9 ad civesRemenses.— Et omni- p. ita fore patet, vestri cseterorumqueprincipum, eo-
bus accersilis, sic loculus ait : « Quoniam fidei rum eliam qui in militari ordine potiores erant
exsecutores vos probavi, nec me a fide alienuro oplione assumptus, praemineo.Nunc vero quoniam
experiemini. Cum enim sit fides, cum quod dicilur ex linea regali hic unde sermo esl solus superfuit,
Jit, quia vos id fecisse perspilio, et me penitus ob- ne lanli patris nomen adhnc oblivione fuscetur,
servasse idem fateor. Arnulfus divsememoriae66° bunc superstiiem alicujus digiiilatis honore expopo-
Lotharii ex concubina filius, hujus sedis digniialem scistis donari. Si ergo Ddeiservandae jus pollicea-
per aliquos qui mihi assislunt expeliit; quicquid tur, urbis luilionem spondeat, hostibus etiarri in
riobis nuper derogatum est se restituturum pollici- nullo sese communicaturum,immo illos impetilurum
lus; necnon et conlra hosles mulla moliturum. promitlat, vestri judilii censura concedere ei epi-
Cujus promissiones et fidem, ad vesirum contuli scopatum non pigebit; ila tamen ut secundum pru-

VARIJE LECTIONES.
m aibe, opo abscisa. U1Arnulfus, archi, m abscisa. b6sper burch delelum. "'9 regis abscisum. b'60D.
M. tel io, em abscisa. 662videtur supra pos. est. 663Ar abscis. »64 D. M.
m IHISTQR1ARU.M ILIRRIQjUAT.UOR. — LIB. M. ItS*.
identiumlOrdinaliQjiem,, •sacramenli.auctorLlale.mihi ^^ .giiis,.iIludiiamen,infortunii.genus^arbitrabatui:, fiuotl
icnnexus sil.» ipse-supersles de patrio genere.nuHuuupraier.Karo-
-29. lCkagraphi m.scriplum. — ,< Et ;Ut pcnilus iluin.habebal..Miserrimumquoque -sibi videii, -si ;is
nnenlis eonceptum .aperiam, post juraiionis -sacra-, Jionore ifiustraretur., in q.uo SQIO.spes ,r.csliluendi
•
iiuentum, cirQgraphum ab >eoiscribendum puto. iln genus ipatecnum sita iforet. iKatruo .ilaque .misero-
iquo ;maledictionis lanathema ,-liabealurihujusniodi, :scebal; illum.cogitabat, illum .colebat,[illumpro.pa •
.quod lei impraeGetur.pro:felicibus<canlumeliosa,pro •renlibusxarissimum .habebat. Apud quem .collafo
•salutaribus -perniliosa„pro.honeslis.tui!pia,,pro diu- •consilio,.querebat quonam modo in.eulmen honoris
iturnitatc ,punclum., :promQnoreiconlemptum.,iet,ut iilltimprovehere"posset, sic lamen ut ipse regis dc-
ftQtumicondludatur., pro somnibus.bonis ,omnia.ma- iser.tor.non .appareret..
lla. •.Quod.eliam,bipei:liium.fieri.placet.Alleruin.mihi . .53. Hetnorum cuplia. ^- Ciijus rei ;ralionenr sio
:sibi--allerum*cencedalur.\Quandoque.eliam Jiocilli :fieri .arbitrahalur, ",ut siattieietur i69.tempus, quo
icaluinriiaslingeret, si ilurpiier.a.fide deelinet. » Hac ipriinatesquot.posset,,in,uihe:acsi aliquid .roagnum
iPBomulgatatsentenlia;, iid ,iia/acienduni,ab.omnibus ,01'dinaturusipse.Golligeret.lunc etiam JKarolus^per
llaudatum .est. P.racedit .ilaque .Arnulfiisxoram. .Si •iiGClis;sileritia.cum.exercitu ^d porias jiEbis.adve-
iid iin,venlumilaudet., iconsulitur. .An sic -suscipiat "iiiiret. Nec.lunc deesset qui esercitui.irruenti-portas '
iquodipetit.bSciscilatur.illle.honoris .cupidus., inven- panderet, juratus se.oreti fidemS7<i..Exercitusinlro-
itumilaudat. .-Sese.sicjposse-suscipereasseverai..'Jus- iinissus urbem.invaderetj.alqiie.-sese.cumprimalibufi
;sus itarjuexirographum biperlitum.notavit. .Regi.al- icollectis xompreltenderet, .vim .inferret, ac <erga-
ilerum, aller.uintsibi servavit. •slnlo J" delruderet..Itaque.fac.tum.foret, ut.el.regia
,30. .Eukaristia "^icauaa, ,perdilioiiis,dala.—:Quod ipaleslas .infiEmarelur, et patruo yir.tus dominandl
(Gumicegr.penUus-sufficeret-, episcqpis ilamcn, ul.fer- augesceret, aac ipse desertor .viderelur. QuOdiet ef-
!tur,,non salisid.visuniiest, irisiilludeliam.adderetur., ifeclumilnibuit.
iiutiinmissarumicelehraiione,eukarisliama sacerdole M. G. et Y. .coniites, alque alios viros constiia-
isumeret, •.eamque!perdilioniS'Causam «ibi.inmrecan- ires 672.invitat. Quiddam magniim sese ordinaturuni
,do.cQram,qptaret, si ,fidem violando .unquani deser-" iinandiil.: unde.et imulium <eisinaluranduin.il!li si-
HQrJietel. >,Quod ,et .iaclum.fuit. .Nam-sacerdosinter iiie dilatione advcncrunt, in lObseqriiodomiiii ;bara-
icelebrandum, eukaristiam,qptulit,.el ilIe,consequen- lissimos se demonstraiUes..Arnulfus alia ,pro .aliis
Uer sunipsit, atque ad:juditium sibi.fieri oplavil, si dans., quodvere.mdlitur^penitus dissimulat. Ad quid
iullo .modo ifidoi .violator exist.er.et. Quod tandem pufius.iiUendal., omnes ignorani. JJni,tantuin.de ct^
iregi et,primatibus.fidem!fecit. '-'yus laciturnitate el fide.ndn diflidebat, idaotumcre-
.51. .Reprchetmo'"6'1.de.eadem.-* Npnnullis.tanien dulus eommisil. Qua nocte jTardlus'673lntroniiten=-
iquQrum.menspurgatiorjerat .nefarinm.et.cQnlra'fidei ,dus ^ .esset aperuit.; ;et ul iuuc porlarum Olavesa
jjus.id.credilum.esj,..Ejus.modienim.naturse.hominem suo .cervicali .loUere^ .urbenique armatis .aperiret,
(.esse.aiebant,»ut,faQile;per.-sese .corrumpalur in se, jussit. .Nec mullo post, nox ciii hoe debebaiur "fJagU-
;amplius ,vei.oJnmnlsiaiiibus.ad.flagilium.exlrinseciis tium, affuit.;KaroIusxuni .exercLtu.temporedeputato
jposse perirahi. -Asserebant quoque ex decreiis pa- .ad portas.ufbis nocturnus.affuit. .Algerus presbytef
Urunx,et- 668xanonum scriplis, neque invilum ad — sit.enim .vocabatur—.iutrorsum ;cum idavihus se
eeucarisliam limpellendnm.,neque euoarisiiam jperdi- proesentemhabuit. A quo.moxpor.laepatefactaesunt,
ilionis causa.cuiquain.offer.endam,cum .nedemplioriis exercitusque Lntromissus.JJrhs quoque a jpraedoai-
gratia et :petentibus .offerendam, el invilis .negan- .bus direpta et spoliatau
,dam credendum sit. ilndignum,eiiam .v.ider.ipanem ;3S. Arnulfi. irt .suorMmcjuecaptio 'm..- — Unde
;angelorum et hominum temere indhjnis dari, cum xum .clamor perufbem .fieret, .tumullusque discur-
ipsa .Divinilas et.immundos abhorreat, etpuros mi- irentium ,cives .incautos. excilaret, Afnulfus .aeque
ira.parcilateicveat, juxta quod .scriplum 'esi:.Spi- ',p. lurbatum clamore sese .simulat. ,Et fingens melum,,
.ritus sanclus discvplinmeffugiel,ficlum,.ct auferet se turrim petiil aique conscendit. Qiiemxomites ^™
,a cogilalianlbus quas sunl sine inlellectu.,,etxorripie- •&eculi, posl se .oslia .obseravere. JCarOlus Arnul-
dur a..supermniejileiniquitale.[Sqp.j, .5). Abepisco- Ifum pefquirens jiec ireperiens, ubinam.lateret scru-
.pis ergo Remarum dioceseos ordinatus Ar.nulfuset .tabatur.. Cui cuiu proderetur in lurris ,cacumine
.sacerdotalibus infulis decenter insignilus est. Ne„c latere , ostio mox custodes adliibuit. "Et quoiiiam
.mulio,post, a .papa JJomano missifm aposjolicaeau • :nec cibum nec ar.ina anle eongesseranl,,"Karolo.ce*
Xtqritaiis.pallium sumpsit. ,dunt, atque a turfi egressi sunt.
.52. Quod amplius juslo $motum Amulfus dile- 56. Comprehensique et Laudunumducti, cusiodi-r
xer.il.— Qui ,cum ex tania dignilale proee.deretinsi-- :bus deputati sunt. JJarolo redeunte el .fulem ab .eis

"\'.AR!iELECilONES..
tss Cir cibscis. *6CE abscis. S67R abscis. ^68et et cod. :56estatueftnr codex. '"° secretum hoc nUip-
:quam proditnrum.de/e.fl. 671 cusiodie supra posiloergastulo codex. 672..uc. "73.exemtus
3j. codex. "* ita ,cod. "s i, p abscisa. 676.commilescorf» .suprw pouip
PtimoL. CXXXyjJl. ;g
 59 RICHERlS. REMIGHMONACIIi 140.
qucrente, unanimiter rcfraganlur. Odium ergo A brevi adepluros. Processjt exercitus ulerque , donec
lUrimquesimulanl; pium affeclumnullo modo pro- alier altcrum in prospeclu haberel; et sic ulerque
diinL Ab utroquequerimonia nonnulla simulabalur,- fix-usherebat. Uirirnque non mediocriier dubilatum
oo quod alter desertor, alter invasor alierius ab est, cum Karolus rei mililaris inopiam haberet,.rc-
ulroqueeiiunliarelur 67f.Tandem Arnulfus b78 sa- gem vero animus sui facinoris conscius contra jus
cramcnlo fidem faciens, libertale poiitus esl et ad agere 6S3 argueret, cum Karolum paserno honore
sua rcversus. Karolo exinde in omnibus favil. Jus spoliaverit, alque regni jura in seselransfuderit. His
quoque fidei, regi servandum , penitus abrupit. G. uterque herens persistebal. Tandem ratione congrua
et Y. per dies aliquol carcere detrusi, non multo a primaiibus regi suggestum est aliquanlisper eum
post sacramento astricti, redire permissi sunl. Ka- exercitu standum. Si hoslis adventaret, comminus
rolus ergo, felici succcssu insignis, Remorum me- congrediendum; si nullus Iacessiret, cum exercitu
Iropolim cum Lauduno , ac Suesionis, earumque redeundum. Nec minus a Karolo idem deliberatum
oppidis optinuit. fuit. ffnde quia ulerque constitit, uterqne sibi cessit.
57. Impelus 679Hugonis 679.— Nec defuit qui id Rex exerciium reduxit; Karolus vero Lauduni sese
ad regis 6S0 aures perferrent. Qua rex contumelia recepit.
perslriclus quid inde agendum foret seiscitabalur. B 40. (991) 0. inlerea Drocarum (122) cupidus, de
Comperitque non precibus, non donis, sed viribus Lauduni caplione sese plurimum diliidere apud re-
el armis invocataDivinilale hoc esse labefactandum. gem simulate querebatur, cum arias cesserit, mili—
Sex milia ilaque mililum collegit in tirannum ire lesque viribus diffiderent, immo etiam urbs ipsa=
dispoiiens; obsidionemel adhibere cupiens, si co- inaccessibili situ obnitentes contempnat. Rex me—
pioesibi sufficiaiit; et si ei felix adsit forluna, lan- rore confeetus, ab 0. subsidia petil; sese vicein
diu id committere volens, donec aut armis aut recompensalurum, si copias suppeditet, el ad inte-
inedia boslem praecipitet. Proficiscitur ergo ma- grum urbem cxpugnet. Quod si inproesentiarumali-
gnanimis, Et. per lerram unde annonam hostes as- quid quod largiendum sil petat, sine dubio sese libe-
porlabant, .exercitum duxii.Quam etiampenitus de- raliler exhibiturum. 0. Lauduni inpugnationem
populatus combussit; sic efferalus-,ut nec luguriuin simulqueet captionem in proximopollicetur, si tan-
salterii deliranlianui relinqueret. Post anhno prac- tuni a rege Drecas accipiat. Rex vincendi gloriam
cipiti exercitum in hostera retorquens, olisidionem cupiens, petenli caslrum eommodat.Palam omnibus
adhibere nitebatur. Karolus cum anle sibi copias cedit, pro.missionumde Lauduno credulus. 0. quo—
parasset , venicnii resistere virililer conabatur. que urbem amissam in brevi sese reddilurum palam
Quatuormiliaetenim pugnalorum Lauduni collegeral'*-*omnibus spondet. Caslrum ergo a rege concessum
animoque firmaverat, ui s! non impelerelur, quiesce- absquemora petit, castrenses sibi sacramenti jure
ret; el resisierei, si urgeretur. annectens, eisque aliosaliquot quorum fidei vigorem
58. Exercitus6S1 tripertito 6B'ordinainr m. —Rex sciebat assotians. Regia negolia exinde utiliter sat-
interea exercilum inducens, Karoli legioneriiordi- agens. Cujus tamen voluntatis effectus nullus fuit r
natam pugnatum videt. Exercitum ergo tripertito eo quod teriipestiva C84 urbis proditio vetaret, et
dividit, ne multus exercilus, niole sui gravatus, pro- casus-repentini aliler fieri arguerent.
priis viribus fruslraretur. Tres itaque aeies consli- 41. Sublilis bssmachinalio 686in Karolum et Ar-
luit, primam belli primos impetus SSi iniluram ; mdfum.^- Ab hoc teinpore Adalbero Laudunensium
secundam quoelabenti succurreret, viresque refer- episcopus, qui anle a Karolo caplus aufugerai, omni
ret; tertiam vero spoliiseripiendis ordinavit. Quibus ingenio oportunilalem quaerebal.qua versa vice et
sic divisis et ordinalis, prima acies signis ereclis Laudunum caperet, et Karolum comprehenderet.
congressura cum rege incedebat; reliquae duoelocis Legates iiaque hujusmodi negolii officiosissimos",
conslilutis paralae succurrere opperiebantur. Arnulfo dirigens; amiciliam, fidem, suppeliarum
59. Rarolus cum qualuor milibus obvius proeedit, -. subsidia mandai. Ei quoque ulpote suo melropoli-
swmmam Divinilalem invoeans ut ab innumeris tano sese velle reconciliari. Sibi eliam injuriaeesse
paucos prolegat; multitudini non fidendumr etpau- quod transfuga et desertor diceretur, eo quod Karolo
cifali non diflidendumdemonstret. Quem incedenleni post fidem faclam non obsecutus sit. Et si vacuum
Arnulfuscomilabalur suos adhorlans, ul animo forli sibi essel, a se id dedecorisvelle alijicere. Ad ejus
slarent. Ordinali et indivisi procederent. De victo- celsitudinemredire velle, el Karoli amicitiam utpole
ria a Deo nuliomodo difliderent.Si viriliter invoeato domini sese optare. Undeet sibi quocumque libitum
Deo slarenl. cum multa gloria el fama vicloriam in foret occurrendum mandarel.- Arnulfus sijnulatam
• YARI^ILECTIONES.
6,7 praftdicarelursupra posito, enunliareturcod. 67S Ar. cod. 679tus, nis abscisa.-
ES0 regum supra posito is codex. 6B episcopus supraposilo
1tus, o, tur abscisa. 68alumultus corr. impetus. 6S3 fecisse supra pe-
silo agere codex. 684intempesliva corr. lempestiva. 68SSub, ma abscisa.
Mom
(122) Drcux.
 ill HISTORIARUMLIBRI QUATUOR.— LIB. IV. ui
fidem nesciens , legatos fallentes excipit; et utpote A J rebat. Et cum tecnas (123) supperiores effunderet
boni alicujus nuniios humanissime honorat. Per hos 689, gratulaiio inde spesque urbis repetendx uon
itaquelocum quo occursuri et sibi coUocuturiforent, modica erat. Nec multo posl Arnulfus Adalberoni
ietabundus designat. Illi se decepisse letali-, hoecdo- legatos dirigi t, Karoli gratiam sibi indultamliber-aliter
mino referunt. Qni fallatiaeseminarium uliliterposi- indicat, atque cum mulla ambitione excipiendum in
tum considerans, alciorismachinamenti dolos prodire urbem. Honorem quoque absque mora recepturum.
posse advenil. Post haec in locumslalulum sibi oc- Unde nec moras facerel, sed quanloiius adveniret,
currunt; amplexibuspluribus atque osculis sibi con- largilalem pollicitam experturus.
gratulanles; lantosibi demonslrantes affcctus animi, 44. Adatbero sn Karolum et Arnulfum sacramen-
ut nulla siinulatio, nullus doius viderelur. loS9°decipit59°.AdaIberosinedilationein lococonsti-
42.Adalberonhtts dolosamachiiialio686.—Atpost- tuloKarolo etArnulfoaccitusoccufrit. A quibus beni-
quam satis amplexationum, osculorum saiis faclum gniter exceptus, non mediocrem letiliam repperili
esf, Adalbero penes quem simulalionis color, et doli Si quid discordioe pracessil, levi et raro sermonc
onus erat, incautum sic prior alloquitur:« Idera. tactum praeteriere. Jus aniiciliaeinter sese exinde
casus, eademque forluna, ambos nos male perstrin- aitcplius eolendum-, diversis rationibus extulere.
git; unde et iderii consiiinm eaiJemque ralio nobis B I Quanta etiam commoditas sil prolutura si amicilia
Tiaplanda videlur. Nuper enim ambo lapsi, vos ab bene usi sinl^ sepenumero retuiere. Quanta quoque
grafia regis, egoaKaroli amicitia decidi. Unde et gloria, quantus honor; quanlum praesidium. Necnon
nunc vos Karolovego regi fayeo. IHe vdbis, iste mihi et iliud libaium est >, in brevi fieri posse, et suae
promptissime credifr.Si itaqiie per vos Karoli amor parlis pfovectioriein; el Iiostium proecipilaiionenii
triibi reslituatur, regis gralia vobis non aberit. Quod Nihilque his 69i obstare posse, si sola Divinitas non
ei faclo difficile non eril. Karolum igitrir convenite, impediat. Si vota sua effectus eonsequalur, quando-
ei pro me si forte concesserit orale. De fide erga que futurum, ut per sese res publica mullo honore&
eum hahenda , multa dicere non inulile erit. De mulia gloria, cumuletur et floreat. His dictis sacra-
quibus si quid ei dubium visum fueril, post dicile niento sibi annexi sunl, alque a se digressi. Adal-
probandum sacramenlis. Si his episcopalus reddi- bero regi se conlulit, quoeegerat explicans. Quibus
derit sedem adsint sanclorum reliquiae, paratus rex auditis , negolium approbat, Arnulfum sesere-
sum fidem facere. Si hoc satis eril et reddiderit, ceplurum si vcniat pollicelur , ejus purgationem de
de regis gralia" plurimum confidite. In hac objeclis se sponte auditurum. Et si rectc purgetur;
iingua et manu, pax sita est et dissidenlia. Regem non minori gralia quam anle hahendum. AdalberrJ
adibo. Commoduro quoddam spondebo \ quod non C ' hasc Arnulfo refert. Regem benivohim, clemen-
solum sfbi sed et posteris sit profuturum. Dolos Ka- tem 5 sibi asserit. Eum etiam ejus purgationem
roli proferam. Incaulo nimis metropolilauo, proeju- sponte audire veUe\ suique graliam sine mora red-
ditium factum asseram; et quod penitus hoc melro- dere. Unde et ei_essemaiurandum, et quaniotius id
politanum peniteat, nonnullis amplificationibusasse- petendum. Otius ergo regem adeundum , nc aliquo-
verabo. Rex suaple mibi credulus , Jioc gralissimum rum dolus consilium ahrumpat. Ad fegem itaque
accipiet. El quia haecratioulrimque agilabilur, duo ambo profecti sunt'.
commoda gignentur. Ex quibus duobus leriium elu- 45. ArnuifuS ad regem 692se contulit 692gratiani
cebit. Nam cum et vobis gfalia regum, el mihi ab 692 eo S92 acceplurus 692.— Arnulfus admissus
Karoli reddelur, per nos consequenter aliorum uti- regi, ab eo oseulum aceepit; Et cum de objeciis ali-
lilas comparabilur. Sed hicjam verborum finis; jam quam purgationi operam dare vellet, fex sibi suf-
nunc dieta factis probenluf. * Datisque slrictim ficere dixil, ut a prateritis quiesceret, et exinde
osculis, promissa pollicili ab se digressi sunt 887. sibi fidem inviolabiliter sefvarei. Sese penitus non
45. Arnulfus -688per ignorantiam S8SKarolum pd- ignorare Karolum ci vim intulisse; et summa id
iruumsss seducit.—AvauUusKarolumpetens Adalbe- . necessiludine factum; ut ad tempus a se discederet,
ronerii maghificat deeeptorem nesciens; valde eliam et Karolo etiam nolens faveret. Sed quia id factum
profuturum asserit, fidemque servaturum tcstalur. erat, quod labefaclari non poterat', mulla ratione ei
Tandem in eo uil dubiiandum seduclus persuadet; esse videndum, ut amissoe urbis dampnum aliquo
Karolus, nepoli favens , sese id faclurum spondet, modo suppleret. Si urbem hahere ut ante non pos-
episcopatum sie' redditurum rion abnuil. Dum haec set, saltem Karolum ad se transire facerot, ut, se
apud Karolum lideliter ordinabanlur, Adalbero apud corisenliente, quod pervaseral tenerei. Haecet am-
regem de Karolo et Araulfo urbisque captione quoe- pliora Arnulfus sese faclurum pollicelur, tantum
VARLE LECTIONES.
Adelberonis,smachin abscisa. 687abscesserunt swpraposilo ah se digressi sunt codex. bss
ran, pa abscisa. 89aperiret 690 691 Arnulfu<!j
supra posilo effunderet codex. d;
A, sa, abseha. eis supm positi
his codex.692regem, it, b eo, turus abscisa.

NOs^E.
(125)T;xvKf,arles.;
 u jRICJiERlS. RE.MIGUTaOXACHI m
'irt iregisgr.a;tiasilii ire.ddatur,,et i.pse njHid.cu.rn,u:lA slis„:noI)isque etiTiafisliamporrexisljs, afigijorura
imeiimpolilamis hoiioretur. Jlex.,grati.araindulsil, cl •susu.rr.onum.caJiuimiasqui vohis .fidendum
jieganit
,til ijilnrimutnicoram se .honoiicm.baber.et.con-cossit. •vilipendejis.,.ciim insiel dics jpassionis Doniini el
'fjnde«l factum esl., ut ,in praiulio die .eadcm regi S.d.v.atar.isnostri Jesn Cbrisii., boc .v.asculumv.estr.e
idexnor, Adalhero ueginoeJev.us.rcsider.et. Jlis ita .dignilaii .apmm„ ciun wno ct pane infraclo vobis
•soseihabenltbus.,Arnulfus ab .rege dimotus.est.JVLi- iporrjgo.Uoc,pocultimiu sigiio.babcnd;e,elservandae
nm regis IbenivoIeiUiamJXanoloindicavit. ..Qiianlo .fidei.ebibile..S.iver.ofiileinserwa.reanimono.n stal^
iquoqne <honoj'eapud eum babitus sil .explseans.,.de •poculoparci,le„ ne horreiidainJud;c proditeiis spe-
iejus-:g.rat'iaiphiiriroumgloniabalur..A-quo .teinpoue iciein-jeferalis. Quo iresponclenie-xGi-aiererareci-
tregis et Jlar.olijecanciliaiionem.alqucfavor,ein,',quav- •piam, el patuin Jibcr.eeliibam:!J Jiarolus mox pro-
vc&yA. ;secu.tus,addeudum dixit-.-ei fidem Jaciam. Dle ebi-
46. Ex-ceplioMS Adaibewrih a Karolo 693— Quoe Jjens prosecutuscst;: etfidem fa.ciam-;alioqu.in.cum
idum«ic-sese ihaberent, Adalbero .a rege dig.ressus Juda inleneam1 ,Et jnulla Jiis similia ajiathemalis
(Cst,Karolumque petens., Jjaudun.i muJ:a amhiliane v.erba cenanlibus dedil. Nox fnturi Juctiis ,et prodi-
lexieoptus«st. Ad .se:suiijiedeiuU.,qui anle ab urbe iliouiscxmsciainstabat. Quiefumiire CQnsiituliimest,
,e\\ulavenuU.Jlem ifamiliar.em.u.tante disponunt, ,iir dormitumque in mane. Adalbero sui doJi coiiseius^,
inutlo duhitsntes, et ipaoeropostmodum sperauies. dormieaiibus Karolo el Armilfo , gladios et arma a
(Qlerumqnem -:amiserai, irev,isi.t,.eique.compalitun, iCypilihus .oor.um .amovit, Jatibulisqiie aiiaoda^il
ibeniv.olenliam^poDdei, ,ul a.se..non,defician.iJior.ta- (Jlart. -30). JIoslLar.inmhujus doli ignariim .accer-
dur. P.06i,qnamsaiis .eaUoquiUcum,suis Jiabuit, dc sicns , .cursuni-accele.rar.e,, ei .quendam suorum ac-
securilale ifidei,el .urbis., .a Kar.oloiCttnvenkur.,Qui .cersirejubeL; osiium-sese.serv.aturumiiUerim polti-
i(J24.)sic<or«usccepil:: < Quoniam D.iviniias, in oin- <cens.tQ"0 xligr.esso.,Adalbero "in ipso ostio sese
inibus imisericorsleliam dum .punit., ,misei'ico,r,diter niedium fixit,, gladium sub \ieste lenens. .Cui mox
'operaliir, ijusio ,ejus ^iiditio nve et .ai:jcctum ,et ,rc- sui assislentes,, ulpote Jiiijus facinofis oonscii, a'b
•eeplumoognosco.Ejuseequitaie iliac,lUibe.meexce- AdaJber.oneomnes intromissi siint. Kaiolus e.t Ar-
jpiuiviarbilwr, ejus .benignitale,quod supereslprae- nulfus maliitinosomno oppressi quiescebant. Coram
stolor. Ipsiimicliam.,vos.cl hancauij&mjiiihi xeddi- .quibus cum Jiostes .'facio :igin.inc adessent, et ilK
idisse'Opinor..A Deo itaque .reddiluin.,,.mLhi.adjungi expergefacti adversarios adveriissent, alecl.isprosi-
<qu:cro.Adsunl -sanela, superponile dextoram, .fidem Jienlcs, et arma capesscre nilenies, jiec reperienies0
cconlra'Oinnesspondelc. ExceptioJiulla icnit,si vultis „ qiierujif quidnam maiufiiius eornm affer.atevenius..
im'i'hi'comes fieri. » Jlle sui Motiawlus, •.quicquid Adalbero vero : -«Quonhiminquit arcem Jianc milu
expeiimr •spondel.Super «ancta dexlram.exlendit., Jiuper surripuistis,, e.tab ea exuJem.abir.ecoegistis^
moii 'vefitus jurane quodcumque proposiium fiiif. et vos Jiinc dissimiJi tamen fortuna pelleiuini. Ego
!Unde<et«unclis ier,edultis,nttUi suspeclus fu.it. Jn .enim propr.ii jufis remansi. Tos alieno sulibiiia. J
inulloJiiegalioa .quoqjie vitatur. J)e .u,r.be.munienda, Ad hec HaroJus :-•<An inqnit, o episcope.,Iiesierme
5pse querit et delibcrat. •Omnium,eausam sciscita- .cenau.memorsisjiimium miror. Non eignipsa Divi-
liitr. iP.roomrubusxonstrltaU Quare igno.lus.cunctos niiaiis rever.eiuia'.iiihibebii?Nihilne jus sacramcuii?
llaluit. . JXihilJiesierjiaecemrj impreeaiio? » Et bec dicens.,
47. <pomprehensio ™kKaroli ab Aiiaibe,rane~ — In- praecqps in hoslem fer.liir. Quem fur.eiUem, ,arma,ti
iterea cum Ifiarolisuarumque Iiabilum^penitus.pervi- .cireumdant, alque.in Jeclum repulsuin oomprimiuiL
disset, sesc -cfiamaiulIL.esse:Siispeclum,.dolos.mul- JSec minus Aniulfum pervaduni. QUQSicompreben-
itrfariam preetendebat,,ut ,et urbem sibi redderet, et sos^ in eadem tur.ri includunt. TurrLni quoque cla-
IKaroluinregi caplum fraderet. Karoli itaque collo- v.ibus.clseris .r.epagulisque,cnstodibus.adbibitismu-
,<quio'Uiitur saepius, benivolentiam profort amplius. niunt. Unde cuin claroor feminarum, pueroiumque
:Sese quoque si oporteal sacramentis magis .striii- ][) simul .et .lamulor.uniululatus ,in .coehimfenelur.,
•gendiimofferl; tanta .cautela callidiialis .usus, ut cives ,per urbem turbati et expergefacli sunt. Qui-
lOmninodolum simulationis .colore obvelar-et.Unde cumque Jiaroli partibus favebant, mox profugio sese
.cumnocte quadaminter ceiiandumJiilaris r.esider,et ' Jiberaverunt. Quod eliam v.ix factum fuit. Nam
i(JU7i,r/..29),Karolus.cralorem.aureuminquo.panemin- cumpene adhuc fugerent, slaiim tota .civitasoblir-
fregeral vinoque temperaverat lenens, post .niullum mari ab Adalberone jussa est, u.tomnes quos sibi
icngitatum ei .oblulit : i Quoniam .inquiens ex pa- adversos putabat .comprebenderet. Qiiicsili fuere.,
,lrum decrelispalmas el frondes Jiodiesanclificastis,, nec repefti. Subduclusesl et Karoli filius biennis,
;alque pleheni b96 sacris benedictionibus consecra- pairis vocabulum habens.,et a captivilate Jiberatus.
"VARIJ:LECTJONES.
*s3 ptio, 'Karoloabscisa.. •69'1bcnsioribscisum. 696populumsuperpositoplebem.
". NOTJi.
im) Scil. Karolus.
 niSTORIAEUM LiBRI QUATUOR. — LJB.. IV.. *«®
MS
lile mox episnn-
Adallier.o rcgi Silvanecliro legatos oiius, mitlit; A,^oiculfrsemolim.^seccssnnus0M. lcctiov
Karokimi Itmrprotuliti, liortaforram ad'apliorismorum:
qjiondam.amissani urbem. Jam. receplani',,
uxotv et natis ciptiini ,,-al'que Armilfum Inler nem.. TJnde'ef egwadiuodriimlartalus,.iter assumpt» qjio*-
«IMM Ctimiotum.
cuni' Ca*notiino'cq]uiic',.
hosie&invenunn.et comprteliensiunmandat. Unde eti dam puero' al» abbate' 6"-
arripere disposui', DSgressus; aulcni',.
sine nioia cum quotcumqiiG'possit veniat.. ExerGiUuL
morara millain. imeiidat.-Viciiiis meo (13S)i uniiis. tlaaimn: pnrvaredit solritiium ac>-
solligfndo qjiibus,-
mitlat.. eepi'. Kummfei euiam>i.mutatoriis,, eeferisr}jie'0I*
eiiiiique GOHfidit„ut' postse veniant, IegjUos
neeessariisvacuus;,. Qr.ba-lium;(ii2B)'.pervenr,. Jb-
Moxque etsi. cmn. paucis veniaf..
bSB «^ 69B Lavu- eunr muto earitaDe' iricliuura.. Ibiqjie: diomniiab~
_m. Rvx ccujith Kaxolo el Anmlfo
dunum S96 ^90»—Rex. featis-DV coltoqujoi ueereatuss. siimilqiie' eii nmaiifi.-
ingrediliir qjiolcumqjie pptesJi cenlia i» eiiastiiiD'i<Jer-usqufi' Meldiiw
et sine dilatione Laudununr N actus- sustieiUialuSi
assumit, p.etit-. veriOiGiirn:duobu*
peragendriim; ajir:j»ui.. Ingressus.
q,ue urbem ,. et regia dignitalteexeeptus-,,de-salule' GomiiUbusi luicorumianfi'actusv nom defueue.infoiilu*-
iUleliujn, unbisqjic ereptione et hostimni jjompre- niii casus.. Mann faUcnlibus. bi.viis,,, sex, JeugsiriUMi
hensione qjiesivit,. et addidibiiv Dfe akera' eivibus^ veno; Teo.-
accitis „ de fide sibL liaberidarperlractat'..IJIiiaesiiqjnii superfluiUile:ex.orbitaiVunus„Transniisso)
et In. jj-doricii castello',. paiijaredus- aiUe: visus. biicepiiahis-,,
eapti, erant,, quLjivri jus. alteriiis, eesseraatr uerii cospit!asellb. tacdiusculusi Jimv.sot a. mesera,-
fidem tackijit et-regi, sacramento asciscuntur.. UJ:-
JjnLao:discessenal,,totoqjie aere: iin:pluvias,di'ssoliUo>,,
Jsisqiiie seeariiaie facta',, rex, SiJivaiiectim'posi-.Gumi
.in jsecasujii'v^iigebat,,GUPIIibriiii ille- buceJaliis, sij-
«aptis hostihus rediit.- Sups. deinde scisGiians,, dcli-
premo> labore yiGtusyinteir femorai -iinsidentis,puerii
fierandbralfoncfHqjicrebat.
defwiens; corruit',. eti vekit fulfeuire-inajectusv sexlo>.
i&. Deliberalw S9Tqnorunulxini^apndregmn supeir 696'
807Karolo sn. —Quai rie-re aliorum. santenlki erat,, miliaiiiO'al)'«irbcexspinaivit..Qiianla.LunGfuLfper,—
a Karolo-vjro-claro-598;,el regib:ijeTiere-iucIii.to-ej.us,tiur.fiatio)„ quaniti»'. amxietas,,illi.perpeiulere v.al'ent qiiiii
Gasus,sjiiiifes aliq.uand'0!penpessiisun,l,.etex. simili^-
natos-osnaes-cuui naftifius-ebsides. aceij>ien.des-;. pe>- lirnssimilia;Golligasif..I?uer inexpertus. tanti. itineris;
tendiim. etiam aJ).ea saicranientiijwT qjio:regj: fideini fessus.toto;corpow,, eqjio:aiiiisso„j,ace.-
facLut regnjim FVaiicIaenumquaim.sescrepeliiainiim,, dlifiiiuJlljaliam',, s-ine-vector-e-adcrani.. Embnes,nL-
Jiati.,lanpediiiieiuiai
«oiUra natos- quoque: lestamentijJiniride: fiGlur.unu
mia infiisioiie'liuebanfuGoeluni.nubila, piiseleuJcJiaL.
Quo faclo KaroJtun. d iiniitenduin. Gensebaiu..Alioruim
SnJIJ-ani.irii.oeGasui niiiiaibafu»tenabras- laitei: haeG:
vencseiitientia liojusmodi erat. Taro clai:u5niet anti.-
«mniav driJitoiUiieensiliuro:a;&'eo;noir dbfuifi.Pueriuui
q.ui-geueris virunv «<MI. mox.redileTsJiinv,.sedi apud!
laaii(Ews dbnee (£namqjieeiim,impedimcnlis^ibi, reliiquj;;dLcfiatoqueeii
Fegeia: habendiimv q.uIej,us,«a^Lioii,em,qjiiki.in.lei:rogai;us, a trauseuntihus, responderety et IUI
9'
imdiguaum siiu ^? appareant.. SIieo>nii.iiiavo;eL no- sonim©:iaiMiiJneiit£.rasisiei!eli„ solo.-eqjiite: Canioliino.
»i»ie- atqne' dirce pramiheanti,, utl iedlgjii IIDI»sinfi. Meldini'perv.enL Printem: qjioqiie:vix. de:
coniiitatlis,,
«pii kostes regis Fi:a'jiGGi!u«i:dIica:nLUi?;. siv.ehifemores-; .Luce'v,Ldens„ Eli duim diligeiiLius,Gonlein.-
altendendutn. i rigredior..
sfuf,. S'i.ei:go paiiGiet iiiferiorcs?iiidiw
plai'er;,no-visiU3i:um> inlortiuiiis, angpba». T'aiiij's,eiHini
gjientur,. tenendiim eensebant;; sii veroKniajpjies^ ati et fet liialilius. ut vi&ei.v.ium: neGessariiidie;
paaebat,,
qjia-jn.plrires.,, reddendiun, superinnL ltatiene' suadc- eadbmifier.eumi tiiansieririt. GaniGl!inus> inpjgcK'„ eti
feant. Earoliim,ergo-cum:uxoce' Adelriideet:fiJie>Hai.- satis, growdtiSy lsawculiamicuc—
ih:pai:agendb>iitiirieiie
doivico!,, et; fi3ialkis>driah.us,1 qjiaiuinnalitera;Cerbeiijja',, euuqjunqjie'iinqjiiii:eiss: ef iiulJamiijM.eniens-,..adi gontiis,
aliena,AdeJaidisdicdiatiu:,, notmim.ei AJUIUIDO; uepote: pericula: i:ediil'„eiint eqjiiiinceJinnfis,ti'aiismLu;ei:GisiLuji'
«ainceri"diediiu. c coelb;einei:uiti..JSani!ianlbr.is.Iuantibus>eq|ii03iumi
tm> pe>-
§01.De.diffttuliaie-^-siAMnevh, «ft6TOuvlieiem djfeusialiqjiajidb.*Gli'pfitiin: suhdfins-„aJiqjwndi9) ti;ilMiI;is>
RemmurmCannaium!""! —
1. Aaite'UoruraiGap*ionenr„ aliijietasi a<ijugens„ro»db;ihfinrvatus:,,modoi eneelius,,
•diebus.&vsm- \&,. cuinvaiV.iditSUie'discendii Ibgicasni incdb>aflBedens„niiodb;i;aeui:renSyetficak;itei:cuin.Gqjii's',
Ippocratis,60?*Chioi:,,de>studiiis,liJjsnaJjJjus,srepB'eii gj,mevcojuLlanlie'peiitnajisiifi..Nox iiilior.ruerali rsiuiir-
mulium, ««giitarem„ q,uadanndie' eqinitem',Cajmod- duniqjie; liela:aiGaligjne' obdiixeraf:,, cum; basilicami
aurn:m. uajbe-Remoimin,posLlus-offendiLQriiiaimc in:- sancLi:j?liai:oni's, iiiti:oJjy fi;ala;i5)US>
adliuc: paj;aniabus,
te-i:noga.tus. qjiis et Gnjjii&essetycureijuade venssseli,, pomni) «ai:ij{itis>.. Quai die'soilcroniiiilfiK' pransanajiiv
Hecibraiidi:'clerisi;' CaTirotenBfelea^ruini!sese,, eti iieeitoto)GapiLulbj^^deGGllajajiioiinoiiasteiiiii,,quadi
Richero)sanaj: JKemigiiimonaclio)se velle lbqjtiii'jifti- Mi; eausa; laun,sei:aeyjol'a:l&nis...Ai qjiibus.-ut fr.atetr
spondiiti.Ego>momaaifciiniomen'et fegntibJiiaGaasami ex*eptns„ du&ibus; alloqjiiis,, ciJjisqjie;suffiflientilius.
adv.ertens,,me qjwm>q,uiei!eJial otl2-;,iiidifiawi:„
ihtoqjie- lieciiealiusisum)., Gaimotinumi-eqjiLtemi- euni) eqjiis-v.L-
^hmm. ILEETilCfKES'... -- -
_ s«'K,.j',. KaroJb et',..nwm ii (ifeir..-
6" y-PFei!a,tfe,so'''Deli',,qpo>„ apui,, super-a*sc; «"»clbrw oodL B9!" &v.. romuftailev
i8.al)i_ii,F„notiMn,oAi!c:. aodl.. 60s' i:ehai:„datoque,, moLim,.us- abscisa.. 003 a,. m.. codL «^
«siiMa:iiis(iija'a:. 60-6'LGiii:io:aoi;i,".
W». eo6cagi..

® Arliodbi. Sfeldbs;duaiif;;Rfetlronaim'
itrfii.uj:'
piimoi dfe' SijMiiiaieife
(,f2h)jMu\sr uropc Yiaia nwgjiam q»iaiCa^li;mna& alteo' ad easteilisni:IteadbsiiKiiMamsiiisse.'Yiidfe.tiuK^
 m KICIIEM S. REMIGIl MOJSACIII UB
tata pontispericulaiterumattemptaturiini, puerore- A - diversorum locorum abb.itcs qui aderanl, post soli-
'licto remisi. Arte praemissa pertransiil; et ad pue- tariam sui disputalionem, secuiri consedere jusse-
rum secundanoctis vigilia errabundus pervenit. Yix- runl.
que eum saepiusinclamatumrepperit.Quo assumpto 52. Deliberulio61ide digniiate 614habendi61tjudi-
cum ad urbem devenissel, suspectus pontis pericula, lii el prceluturce6I\ —Dehabenda-igitur sinodo, ra-
quae pernitioso,experimenl&diriicerat, cum puero et tione facla, ordinandum pulabant, cui polestas jndi-
equis in cujusdam,lugurium declinavit; ibique per candi de singulis conferrelur; quem eliam haben-
totam diem incibati, nocie illa ad quiescendum non, darum rationum custodemalque interpretem accom-
ad cenandum collecli sunt. Quam noctem ut insom- modarent. Judicandi itaque dignitas, Siguino Seno-.
nemduxerim, et quanto in easruciaiu tortusC0Tsim, nensium metropolitano commissa est,eo quod aetatis;
perpendere po.ssunlqui cura carorum aliquando vi- reverenlia el vitae merito plurimum commendare-
gilasse coacli siint. Post vero optala, luce reddita, lur. Ordinandi vero facul.tas ae magisierium inter-
nimia esurie confecli, maturius affiierunl. Eis etiam pretandi, Arnulfo Aureiianensi episcopo credita est-,
cibi illati; annona quoque cum paleis equis antepo- eo quod ipse inler Galliarum episcopos, eloquii vir-
sila est. Dimilt,ensq,ue.abbali Augusiino G0Spuerurn lute el efficatia dicendiflorebat. His ergo sic baiiitis,
jiediiem, sojoCarnotino comitatus Carnoturo raptim B ' post cleri. ingressum, sententiis ad negotium Jacicn-
deveni. JDiidemox cquis remissis, ab urbe Meldensi libus recitalis, Arnuifus sic praefalus ait":
puerum revocavi. Quo reducto elorani sollicitudine 55. Elocutio elsAmu!fi Clsin6I5 sinodo. — J Qtio-
aniota , in aphorismis MsYppocratis vigilanler-slu- niani, patres reverendi, serenissimorum regmn iussu,
dui^09apuddomnum Herbrandum magnaeliberalilalis necnon el sacrae religionis-causa buc convenimiis,
alque icienii;e virum. In quibus cum lantum pro- multa fide, multo eliam sludio cavendum videlur*
gnosiica morborum accepissem, et simplex egriludi- ne nos qui gratia sancli Spiritus bic coljecti sumns
nuui cognitio cupienti non sufliceret, pelii eiiam ab aul odium alicujus, aul amor, a rectitudinis norma
<jo Jeciionem ejus Jibri, qui inscribitur de concordia exorbitare facial. Et quia Iiic in nomine Dominicol-
Yppocratis, Galieni cl°, et Surani. Quod et oblinui; 'ecti sumus, ante conspcctum suminae Divinilafis
cum eum in arle perilissimum, dinamidia farmaeeu- veridicis senlenliis debemus omnia agilare; nulii
tica, butanica, alquetiiurgica non latcrenl. loquendi locum surripere; verilati operam dare;pro
51. Quodex qiierela cil reprehendenliume>l.caplio- veritate vivaciter stare; -eontra objecta, siiriplicibns
nem 61iArnulfi, regio on.jussu ui-sinodus 6U hubila ac pufis sentenfiis el inlendere et rcspondere. Uni-
611est HK—Sed ut jam
superioris.negolii serienvre- , cuique debilus lionor servetur; dicendi potestas om-
petamus, cum'de episcopi caplione aliqui amicorum nibus sit. Intendendi etiam et refcllendi libertas
el2 indignarenlur, nonnulli eiiara scolasticorum in pmnibus eoncessa sit. INunCdeinde quoniam me
ejus defensionem alja scribercnt,'alia,scripj.a de ca- anie omnesfari voliiistis, causam bujus sinodi °13
nonibus proferrent, idque ad, aures regtiBi relalum coram edicendam arbilror, qualinus bene digesla ,
esset, edictoCi3 regio deerelum est, ut episcopiGal- omnibus ut est vidcalur. Clarissima illa Remoriim
' liaeomnes qui valenl et maxime qui comprovinciales roelropolisj, prodilione nuper pervasa ab bosliiius
sunt,' in unum conveniaiit. Qui autera adesse non fuil. Sancta sancloruni liostium imp.etu eontaminata
possent, suara abseniiam per legalos idoneos a suspi- sunl; sancluarium D,ei,ncfariis quibusqiie violatiim ;
fionepurgarent. Ibique cerfis ac firmis decreloruin eivesquoqueapreedoiiibusdirepli. Quorum malorum
i;alioiiibus aut convictum dampnarent, ant pristinae ille auctor esse criminatur, q:ii ab boslibus lutari
sedis dignitati purgatum restitiierenl. Collecli sunt debuit, Arnulfus ejusdem urbis -episcopus. Hoc ei
ergo in coenobiomonacliorumsanctiBasoli confcsso- irit.enditur. Ad boc disculiendum, regalis- dignilas
ris (Jun. 17),.Remorum diocesanei, Remensis qui- bie nos collegit. Elaborate ijilur, patres reverendi,
dem meiropoliiani comprovinciales, Guido Suesorum ne unius perfidia, dignitas sacerdoiatis viiescat. »
episcopus,'Adalbero Laudunensis episcopus, Herive- ' 5i. Sermocinalio Ci'-Daiberli el7 pro C17judiiion-
yiis Belvacensisepiscopus, GodesmannusAmbianen- do. — Contra haec cum quidam residentium respon-
sis episcopus, Rathodus Noviomensisepiscopus, Odo derent, bujusmodi bominpm q^uantoliusconvincen-
Silvaneclensis episcopus,' Daibertus Bituricensium dtim, et sic justo judilio puniendum, Siguinusepisco-
melrppolilanus; Lugdunensis metropolitani compro- pus non id sese permissurum respondit, ut is qui
\inciales , Gualierus Augusludunensis episcopus , majestalis reus acpusatur, sub disculiendi censura
Br.uno Lingonensis episcopus, Milo Matisconensis ponalur, nisj ante ex jurejurando promissioneni
episcopus, Siguinus Senonensium metropolitanus, indulgentiaoab regibus et episcopisaccipiat. Idque
cum suis Arnulfo, Aurelianensi episcopo, IIei'bert.o faciendum asserebat ex concilii Toletani capile 51.
Autisiodorensi episcqpo. Qui in unum considentes, Quod qtiia brevilali studemus, omisimusponere.
VARIiE LECTIONES.
m- uexatus superposiiolortus cod. 'C0BAng.' c. uti el in necrologioSr Furonis Meldensisoccurrere videtur;
v. Galliam Chrhtianam. co°mis, dui abscha. 610ita c. 611uere, endeiuionem, giojus, usba,616 lex coiu.
«)?,scolasticorum corr. amicorum. °13decrelo corr., ediclo. 61Ma, digni, ndi, praelaabscisa. EI, Ar-
;riulflin abscisa. 616sinoni c. "" Sermo, berti prb abscisa.
 149 HISTOIUARUMLIBRIQUATUOR.— LIB. IV. 150
54\~DaiberlusBiiurlcensium archiepiscopus dixil: A.dixit: i Novimus venerabilis Brunonis magnanimi-
« Cum conslei factum, el de nomine facti dubilatio .tatein, quem nulkis afflnitalis amor, nulla fami-
-^nulla sit, quantum quoque facinus perpendalur, quo- liaritas, a .veritaie sequestrai,. at rigor animi, et
modo ex necessitale reo sit indulgendum, penilus .raprum .probitas vcridicum et. cui credenduin ,sil
non adveflo. Hic enim incurrere necessitas videtur, ,p,romplissime indicant. Ergo- quia de examinalione
ium juditium promulgandum non sit, nisi prius realjis, fralris -et coepiscopi' nostri Arnulfl mentio
s.ipplicii indulgentia convincendoconcessa fueril. At sjiperjus.facla est, ab eo qucerendumvidetur, quale
.si ad seeularia jura respiciaiur, quodcumque scclns ex liaQrejiabendum sit judilium ,. co quod ipsnm
^quisque commiserit, secundum sceleris modum, oporteatjudifii lemperare censuram-,.ciim ipse sic
prjenilenliaeseveritali subjacebit. > inler utrum.que sit constitutus, utet regi (idem,
55. Herivevus Belvacensis episcopus dixit: t ,Ca- ,«l. Arnulfo-iiex consanguinitale dilectionem debeai.
vendum summopere est, ne leges diyinas forensibus .Unde ct nulljus doli suspitione tenendus eril, quem
comparemus. Plurimum eniro a se differeni, cum .Jidelitas domini adjuditium incitabil, ctcaritas pro-
divinarum sit de aecclesiasticisnegotiis tractare et ximi a malrvolentia probibebit. » ...
secularium secularibus adhiberi. Quarum primaj , „58; Responsio Rrunonis.—Ad liaec.Bruno epi-
?tanto secundas superant, quanto secundae primis.,B scopus :• i iMentem, inquit, vestram satis planc in-
inferiores sunt. Unde el divinis per.omriia suus telligp. :Hic. ,qui reus majestalis accusatur, carnis
lionor servandus est. Si ergo frater e.t coepiscopus aiTmitate mihi conjungitur, utpote avunculi mei
..noslerArnulfns raajeslalis reus convictus fueril, pro Lotliarii regis filius. Unde et vestra benignitas mihi.
'Sacerdotalireverentia, etsanguinis affmilale, a sere- fieri. injuriam meluil 6!1, si dignum de eo a vobis
nissimisregibusindulgendum aliqualenus non abnuo. proferatur juditium. Sed absit ut amorem-.iconsan-
Jiidilii tamen senienliam oriinino- non effugiel, si ijuinitaiis Christi amore praeciosioremliabeamvjRem.
sua confessione indignus sacerdotali dignitaiemani- iinde agitur, sanciitas vestra subtili indagine.mecum
feslabiiur. > discutiat.,De condemnatione eoriviclo inferenda nihil
56. Indignalio 6i9 Brunoiiis 61Sin <Arriulfum6iV— metuenies, ,eum aeque justum sit et reummajesta-
Bruno Lingoncnsis.episcopusdixit: i Ilunc nnde bic lis damnari", ct innocenlem laxari. i ,
sernio babeiur, in basmiserias praecipitasse videor, 59. Demonslratio Ratbodi 622, quod libellum 61S
cum conlra muliorum bonorum vola, ad lionoris infidelitatis episcopi6!2 Lolhuriensium C22 perperam
culmen provexi..Et hoc non solum propter carnis 622catumnientur. — Ratbodus Noviomensis episco-
affinitalem effeci,.sed etiam ul ad melioris. vitae pus dixit :« Si placet, palres feverendi, libellum
sfatum illuni.ajiraherem, cum non ignorarem ipsum C fidelitatis , ab Arnulfo quondam regibus de Iiabenda
"Laudunensisurbis pervasorem , .aique nefariae ia- fide porreclum, -a-vobisnune disculiendum puto.
ciionis iemerariunr princip<»m,sub jure cirograpbi, Videfur enim , quod solus in ejus dampnalione suf-
regibus fidem spopondisse pro nullo praelerito aut ficia.t, eo quod fidem junejurando proiiiissam, et
ftiluro sacramenlo, fidem promissam sese umquani- manus scripto roboratam sacrilegio pcrjurii penitus
violaturnm; regum liostes pro ingenio et viriJius violaverit. Sed est quiddam quod rcmordet, quod
impeliturum;LUisque innullo communicalurum. Sed scilicet a Loibariensium episcopis ul fertur conlra
quia Karolus ayunculus meus, regUm adversarius illum disputatur. Calumniaiilur enim .contra leges
patet, cum ei is_.de -quo- lo.quimur communicavit, divinas scriptum , lectum-, reconditum. Unde el si
iidemque sacramento dedit, jusildcijiromissae penir placet, jani a vobis disculiendus in medium profe-
lus abrupit.-An Manasse61- 9el Rolgerus regum-adver- ratur. > Sinodus dixil: « Proferatur. t
sarii dicendi nou snnt, qui cum Rarolo iirbis Remo; W- Texhis libeili ^3 fidtlitath C23Arnulfi. — Pror
rum pervasores fuere, et sanctae Dei geiiiuicis iatus est ilaquc hanc textus seriem liabens :' < Ego
Mariae basilicam cum annata manu ingressi su:il,„ Arnulfus,.gralia Dei pr?eveniente Remorum arcliiepi-
-sanctuariumque nefario ingressu violaverunt? Hos scopus, promitto regibus Francorum Hugoni et Rol-
eliam isle sui consilii custodes, el amicorum praeci- r« berlo me fidem purissimam servaturum , consilium
puos habebat Quod quia evidenlissimuni esl, dicat et aux.ilium eis secundum meum scire et posse in
nunc ipse, cujus impuisione aut suasione istud omnibus negoliis praebiturum ; inimicis M*eorum
aggiessus sit. Aut cerle alii inlendet, aut- conviclus nec consilio nec auxilio ad eorum infidelitatem
cstimoniis labascet. Nullus consanguinitatis amor, scienter adjulurum. Haecin tconspectu divinae mar
nulla habilae familiaritatis graiia, a recti judicii jestatis , el beatorum spirituum et totius axclesiaa
forma me aliquo modo"seducent. t assistens promitto , pro bene servatis lalurus prae-
57. Laus C20Godcsinannim*~-<ie magnanimilate C20 mia aeternae bealitudinis. Si vero, quod nolo e'
Brunonh et Ga°ut 6i0 ub eo juditium conslitualur cso quod absit, ab bis deviavero, omnis benedictioi
postulalio, — Godesmannus. Ambianensis episcopus mea convcrtatur in maledictionem, et fiant dies
VARLE LECTIONES,
618Ind, Bru, ArnuJfumabsc. 6i9 Manascod. 6!0 Laus, man, nani, et ut a, constitu abscisa. C!1 meluir
cod. 6,s Raibo, bellum, episcopi L, pcrperam abscisa. 683elli fide abscisa. m it£ cad^
fKJ! RICHERTs'. REmcn xi&NA-cnr lo£
mei: patier', eT episcopalum' metinr aecipiaf altcr; i ivcnm ijfse episcopusprodiiibnis auctbr cxliiemi',.uti
Hececianl'a- mc amici' mei> sihiqiie- perpeluo' ihii- sutinr fl.tgiiitimmeliaris zeli fervore tegereli,roulia3!
lnici: Huic ego' cirograpifo'a- me- edilo ,. itr testi- excommunicationiset 1malbdiotionis;anatliematevai I
monium- ijenedictionis-vel maledibtionis-mese'sub- corporc ef sangnine- Dbmihi:separ^vit,, atqtie' ab>
scribo,. fratresquc ef fiHos4 meos- iH- subscribant! ecclbsih-fidelium-suspendif,. Remensiuinprsedonttmi
rogoi EgO'AVnulfus-archieptscopus-subscripsii »* auetores ,. factores ,. cobperaloresv' fautores ,, et ai
Cl. Armlfus*MVlibeilum-65r ex?parteprob'al G2!l';,propriis- dbmihis-rerutn sub emptibnis' nomiiicab—
ot<ex parte 1vituperai 626.— Qiio' reeiiatovssihodoi alienatbres.Sed'cumi lanli'malii episcopus- auclot'''
invostigatup air alicujus' repreliensibnis;aiitt defen- evistht",analliemate' ihvortilusmanifestissime'patet..
sionis vim- hanere videatttr: Tunc venerabilis'epiJ~ QJiodeliam ad ejus-oondempnaiibneni! non. minir
seopuS' Annulfusv eo-quod officiumiintepprelaiidiieii niuni'valbf. p
eotnniissum erat::« Et pro sej.inquit',.exsparte^de- 61. FndignalibGualienin Ahiulfiwr.-.—Siialterns1
ftnsioiiemi oontinef,. et. vires- ex-. partB' repreliem- AugiisludunensiS'episcopusjdisil;. c Aiiimale sansc
soribns-.aceommodat: Gausa>iiamque'ul'scribereiur,, nientisi liic episcopuS'nom esf qiii' pro> se' defen--
ejiisauctorATiiulIiis- fuiti.Quii ouim dfeteslBiida^cu""sibnes nitiiur „ cum: regibus-'eli toti pairibus- ejiis;
pidilalis>niorbo-niinium. luborare^.,. egit' qpod-!re-1 ''iiiiq!ii'tas-dilbcitle'patfeati,.ef.insuperi'presbj:J.erinna7"
jireliendiipolesti,.oum jiiratus-fnlemi nom senvavii'.- lbrumiconscii teslimonio)Gonvinoatur.?.'A^.ipse'-mal
iioc eniim ixjpnehensioni:suceumBilUE* quotl sa- iiiveniopj.peribulbmanatliemati&evaderopoitiiti.ounii
pienies- et: bonbid- offeoenint,,.quod:dolls-et'aslUti;e: ipsemall inventbr-ei.fautor',,ihvenlores-elifaotores-,.
pordilissimi<Iioinitiis;oonttairef,, oonlrai querulbs- fftutoresque'malbdiclibnis>felb> perfbdit:?.'Aw ipsaim
dofensioniifii-miiatem.affectsti,. viresqucministraf.. Dlvjnitalem.liee porpendfercr.onanimadvertit',.ounn
Bf quioquid;illud=sit',. tesiiinonio' lainem roboran- scriptUm-sit,- quodoculii DbminiiimomnVloco-oon--
dumiesuProoedatlWalgertispresbyteK.AHIesiniimque:Ikmplaniur liono&el nwlbs»(i-ivvi x-v-,,3}V.Ef certe:
qtiiirerumiseriem!proditionis-tonsoiiis-.oplime'navit.. arbiiror,, qa\si'dixil!,in&ip.iens-ini-oordt suo ::Noioesti
I!lc inqunm.adsitv et .vestra' clhriiudlni'ihaiidiiuim ,0<5«s'('Psfl/;,Lir„l-)l ATiimadv£rlitfe'ei'go;,patreS).q|iam>
soeliis; edicaf,- uV el- ubii siu vittipsraiio' Iiabenda< oorniptii sunti ef abominabilbs.faoli. sunt.'iii.sluditS'
oogtiosoati's-,.etabi.rausconcedeiidfe:viU(3atisi »> s:iis faetbr.et fautor. »»
6SC
62; Axtinovetiip- AWgentSi M6!aaaisatibnv eal
Uio mr..:aemmiibW%\—Ayargeriis-iiaque-srccersiUis? 6b'. Odbnissepiscopi'ad'monitibf'siTdep.tdiiia^'ac-
adesf.- Siiper--Uac rc ihtterrogatus"eU nili moraitis- celbrandbi6**.—Odo-Silvaneetensis^episoopusidisi^::
«<
<T€«Qjtionihm'' neligibnis^causa',, ef jussuisenanissitnc"
uespontlef:: Olliiani',.paires"s~ancil:,,'iii> Hac vocat-
numipegnm,, liic^oolleoti!sumus-,,non>esti differcir..
t(one*ooi)0edaiui'miltiiaiiquaremiss1nnis^ihtliil|eniih'..dum>Kabendiij.iidlul: esamen:-. Id.enimi reges^prec-
Sed' quiai ad1iU: deveni;„ ut: sf quioHquoii: pronne'
slolhnttir:- ClbmS-etiplebs-<idemiex'peolUiH..NcceS'U
fitoialiihvoniripossit'„itl'canfra' mc stin-evJdeatUr.
iiu diverstssuiiis^seHienliaramtiaiioiiibusidiutiuS'im*-
veriiisrbreviiiribus^quod^ua-ritis-edicain'.. Dudb^Kh- morandumi,, oumtres-;sitrevidens-',, ot jtiditii^ratibi
swll'roilbs,, lioriutus^ esf,, uu lianc undc liio.qpsc- sit.- Db' quibus-nonisollmiipa«-umista--
Jiiiis"prodiifbnomiaggrederer,, siodbmiho) meo>plh- inipixmipiUi otianii pen conBeqpentias-rerum!
Uiiailbgil;si,.TOi'>iim!
oere'juratU!fiChdecfum'ei;non!crederem',,dbmihumI eqiiilhtis?oensuramiprofer.renon.igtioralisi t»
jiieumi permc infeiwgavi"..Sbsc idi fibrii veltb"rc>-
t-pondiu 13't1 aiitenn Moo'dedecus-specib":Bonostiivtf- 6Bi AV)w//Fpentmsib- 6sr ad' dbfpnsons 6461«(.'
IhretUr,. Kbrblb>manu^dbdi';: ejiiRqpefiiome--,.rjro'i libene.^disputent.—AVnuirtis-Aurellhnensis-cpiBCopus-
tliiibnenvper sacramentbnn spopondi:.Ett fecii qpii-. ditciii:"«"licet1,,pati-es^veiierandii,. liec oerlissihie'sp:
denv,, sed: non: ihjussus'. ftiioii1sii vobis"fiUsunuvii-- sib: UaUoanti,.uf- db: Ai-nuir6>pratlicanUir.',. pliirJ-
deattir; parattissiimomnih!jiiditibrutn'gencraistiliiro:.i * misqpei senteniiis^ pan-um1,.justb»judiiib; damnarii
65: Btevis' eVnT'dlluciilaimndemomtmi'ww' orii-- Malbatl,.tmiiejiine*viileainuivdb'fi-alrisiruiiia:Ibtan-
1
minibi**'"a:Guiilbite'ephcopO'm\—GtiiUb>Siiessib»- lbs'„ etiihiejjtp dhmiiafibne absqucjustoi andentes^,.
ncnsis' episcopus-dikif::«' 01' liic PXN.ratibno:lltijiis ^ statUendbiiToommuniiriecreifrarbiivor,, ufqpibuin---
forie'amboitenenUir:.Naini qpe: ihi ejp5=5
iiiielligilUrs',.unitis-reatt.is^ dbfeiiBione:aiiquiili dibere-niiitur,, lb1-
<'iiinihib' sesc effecisse' asseraf c noni esf immunis- ounn dbffirrsandiilinCeai^.rcvolval!volumiiiap,profe-
«ijus-domihtis-,. qitii ibciinis^perpett-andunnsuasii, , natt quotivulUsBnibniih&>„ afquc omnihiquac.addb-
oo' quod^soelbris;causam>" sc ipsum>prasbuerit1.. Qbn--- lenBtbnemiparavii!„ liiceoramuiil! nieiueiis"cffundaU.
iiiii:iiiergoi utriusqiie' negotiumi fndilils^evrdenUBii! ,i AMipie: liocoonstiiuendbm!raoiv,, uti ultl-aieis^defbn^
aonslht<,.otinnalter'fucrnus siiasorR:,,alletveflbocrii' sandii lbcus^noin pateatl. Ilib"thnlUminunoxogitatai
jjiditii; censura',. vesirarmpafenniiiieiiv.nomlateii-Esy edlbanti. »>'BtincSigiiihus-episeopus-ATnuiriiSiaiuitimi
eliani! quotltjjidilfb) linileiiilb)vines1 prsebeatt,,qnoiII itpprobatt„ ao:decnetallbus»ihfer.dieliB. M1>1„violariiih".

^oveiuivuiiss.tmvitilibifffeisffs-" ^cudil.iiinnvmuiisi.pJscopoifltfsciW'
&s»'b(!lliim',.pr.(ili.il!,.V"iiU'n//soii(f..
6W1iijti>r.'i!Uej!dibtiS'TOiR.(ttt.di(f;te/i'"ie!'s);.
^•admoi.jiidiiioi.iuiomfisM'-.»;.6!:i,![iep',dbR'ii,.ci'U'ofls»>;«Ji
, &£ iftStgKIAnW filBRTffUATDQR*.— tlff. IV'. iS»
liibef-Si qpispiam cfgpqjiid<dicer<e'liabet,,ut odioaUik-Hle mox- dominorum' pedibus prost^atus, enineni
ammonel'.. . . confcsstts-est;. el sacerdotiose-itidignum asserens,,
671 Defensibm' seotasticorumMVp»io'Arnutfo: — pro vita ef membris- suffitsus-lacrimis postulabat..
El cum plures ibiassisterent, qjii in<defensione ni- Unde ot uniTOrsamsinodum'in lhcrimas^coegif. Re- '
lerenUn-,,maximi-tameiv defensores-fuere- abbates,, ges muUa pieiaic- flexi,. vitanr eti membrorum inle-
Abbo Floriacensis-,,et Ramnulftts Scnonensis, atque- gritatem indulgent. Sub oustodia sui:,.absqne ferro>
JbIiannes-'Scolhsticus~Auii6.'odorensiSi. Hienim scien- ei.viiiciilis^liabendunrdecernunf..
Uia.simul!et eloquenlia inlor.- suos insignes- liabe-- 7<t.Decretale-iSS..—Bt a-tcrrfferecfus; ihferroga-
baoUir- E£indiGto<silenlio,,libroi'unimuIla vo!umina< Uin.anabdieaUoiiemisiii canonum auctoriiate sol-
aperta stint,. mulia<quoque ex pairumdecretis pro- lcmpniter vclit celebrari<. Quod- cuni'episcoportimi
liita,, nonnulla.etsam. ad-defensionemi objecla.. huer-' ordinationi, totuni. «ommittereti mos decreiuimest?,,
qnarq.uatunrprinoipaliter. objjcibbanl".Aiebanlieiiim,- liiqjiiai se' indignum: sneerdotio'coiififebatiir, soe-
iiiprimiseum. suaj sedi<pesiituendunii Deinde- legi- lusque non tegebati.siotifgradibusproveclus Aiit^.itBi
tltuam-ei,vocationemadhibendam. Tum<qjioque Ro- gradibiiS'deponereUir;Suasus ergo; regibus^.qu.T. ab>
manoiponlifici.id intiGleseendum,.. Etipostnemovpou.- eis- aoeeperat' reiiditlit,. saeerdottaies;verc infulas^
iMcisHbmanii auciorilaie-, in generaii sinodo-.lolum!'" episcopis^sine*mora: laxavit.. IhterrogatUs-etiam am
facihus>discul.ienduni.. Hoc etiani: secundum-div.inas- abdicaiionis- el<repudiii- libell'um> faeenet,, aUvotUni!
et lunnanaslbgies-,approbaiidum.asserebant... episcopoi>iim'.oinnia<sese' faeiupunvresponditi. Ef li--
QS.lnfirmatio 63S"defeiisionis 63s.—Ab alteravero) beilum.mos-scpipuimief oblatumv eeranviiegibusini
BaVieresponsiim est,. eum. se.di. pristinse noii-resti- aoncilioUfegitvat<i(ie'subscripsia-
ttiendum,. eoi quod.oulpis>evidenlissiinis,aprobahilii ^. 72;-Tex-titS'iibellbr&pudii634" Arnuffi':-—Tbxtus'au«-
accusator.e:coBvdcws,,.adi flagicia>magis prcvceps-,, fem.IibelliIiiijnsnioriiienat ::«<Ego>Arnulfus-gratia Deii
q.uam.atli religJonia:lionotiemielt dbmiiior.umifidesi. RemoininvqiiondhuiiepiscopuBiriegnoscens-fragiliiatemi
eommodits>vide!tetui::.Niecj-imiulina! esse vocandtMn,, meanii,,etipondera'peccatoniun<meorum\.testes- con—
etini".post'prod!iioni's;nefas-„peBsex.coiUiiiuDs men^es; fessores^uieos-Siguimimiaraliiepiscopumv-Daibertunn
vocatus fher.it',,efta&ratfonem. vanitte-contenigseriil. ar.d!iepisGopum,,Atfiuilfum.episcopumjGodesnsaiinuiw
"&oniaiio>vei<0'poiiii'n<ci.noUfica<riinon possc,, eo quod! episflopum'„Heriwum-episcopumi,.Rflll)odum. opiBco—
iiiherisi difficuliasj,alque; itiimicoruni!mihav idi plu1- p;iiu,,Wallerumepiscopum1,Bruiionemepiscopuiii',.Mt-
iiimurivproliiberont.- ld<veroi scelbris' jami noniesse: Jiinem<episoopinn,.A!dalbeiioneni episcopum,.Otloneni!
disculibndUmi,, eum<totunu constoret,. acctiBatorcrii- episcopumvWidonenn episcopunv,, Heribcrlumi opi--
meniinlendenetvac flroiamentumniuUiplisx.afferncti;,"• stopum,. constiUii'milii judioes-delibtorumsmeomim,,
iieus-v.ei:oiGoiivicius;nillconfrai valbiieti..His>episcopo- et punam:ipsisiCOiifessionem<dpdH quiBr<en&.r<omedium!
imrnisenleniiis, mulia. r.afione-grolatis,, defotisor.esi penitetiili',.et saliilem aiiimajmea?;. ut recotierem:ab>
cedun-H. oflieioel ininiBterit)pontificali,qiiomeliecoguoscoesse:
69.. Qtiilius-a^defbiisibnccosstiniiiittSvepiseopi^niliil!ihdignumi,.ef alienuimme-r<ed(len&<^)ro<neaiibus^ineisi
aliitd!superesse;, nisiiAiMulliiiinin>medittm)statuen.- iiv quibus. peoeasse'seerefoi ipsis ^36* confessus^suniv
dumi censelianli,,ut; pno>se- quue'.vellei responder.eti. etide-qMtbus^publieea>ngiieijar,.eo>soiIicetimodo>utipsti
'focatUsiitaqjie:in-oEdijieepiBCoporuiiiicoiiseJil.. Guii sinli lestos-,et.poK'siaieniliabeaiil.subsiiiuendieticoii— -
jlosiqjiami ab episcopis, multa: iilhtai fiiene:,.quibus^ seorandiialiinn.iniloco/ineoi,. quiidignepr*esse:et,pro<-
aonoliisuss.Gessavity et illBut!poluUiaiiauiilendit„aIiai dessepossk ascclesioGGui aeieniis-indiguus-pRBfuii.Et.uU
ueppulit„ vieUtSitamen,, angumentJotiumirationibus; ihde' ulira. nulliim.i>epeiiiioneui>auti in.tei.pellaU'oiiem„
siicotil)uif,,elseseroumac sacer.dolioiindignum.eo/- auetoritate cauoniea.facerevaleam.,, manit.meaipiio--
ram<oonfessus-.asl'.. pria< subecribens^iirina.vi..Quo>ita: perlecfo-,,itei sub-
7.0:Riegunv635'ihgressus-esvi'n smodiinv.—^tioil! gcripsi...Ego<Ar.nulfus.qjiondam.R«mur.um.arcbiepi--
Gtnii!regibuB^suggesiuni! est,,ipsi; eumi primat<iBus>vseopus^subscripsi..»>Kecnon.etadsfDnies-episcopi^ab>
°
s.ncro:episcopprunr eonventuiisese: mfbruiif^giialiias* eoirogati uf.subscriberenl ,,subsGripsei'tinf,.ai<pie;sio:
epjseopis mddbntes, eo'qttod'pro> se'et>salhie' prin- ei responderent".: «..Secundumppofessionem.ef sub-
eipuin1.diu'<delibcrassent.PbUiDttquoqpegcslGTa.m.se'- seriptionenv Uimucesstt abofflcio.. J»Posf beo sacrav-
itjemsibi'ovolvii',etiiivquccQnsliieruiVrafLbnunuflhe:. nieiiliijure lios-.qs.ii; suiifoerant- absolWt,,atqi.ieliber<-
TSimcelihni'.omni'tim> gostorumi seri'es; regibus-.expn- tatcm. u;anseii)tdi. in j)is-aiierius^vietus-aoneessiu.
sitai estl Bbsti auditunv, iiarralibnis<opdiheur,, fatni 75i. Depusiiio'Mi A-diilgpri-presbilerl a. e3? gmdi--
nempus; adessc juditiii liabentii asseveraiu'.. Tmic. tius>6SGr:.—Buiiv liee mulJa Gonsidoi;atione'gerer.eiitui'.;,
episcopii AVnulfum:ut) regunii genibtts- prowlvathiv Ayalgeiius^presbtiereoiqnod- cominuiiione: priivatus
commoiient:,reaium.qjioque suiirivconilteat-ur, afque: essel»regum:peilibus-pitovoluttis-,,mulla! conqj.mstJone:
pi'0'suit vila',,et membror.umi iiifegriiate' supplieeti. qjierebaUir,,communioni:pefens;resiittiii,parGius^silii!
BRM: ILECIIO^ES\.
tibor.um;afecisi'.- tw nffr,
""'delensi'.,. defcnsib>
ntfsoMn;.eM'Rfegimrihg;, Dbcret absma.- csVwpir aHsxu
'
•^igsii a:- ^ Depva-graifl&ctsa,- . -
 13$ TUCHERIS. REMIGIIMONACIU -ISfi
mferendam censuram ratus, eo quoJ jussus domino A. mullam pollicetur. Quod et ulrimque sacramenlo
obtemperavissel. Qiicm Arnulfus Aurelianensis epi- mox firmalum fuit. Presidemqueaffalus, cujus aute
scopus adorsus : t Numquidnam » inqtiit « juditii bac castrum fuerit, quseril. Ille cujus fuerit non ab-
expertem te ttia conficla hbdie faeienl? Numqitid nuit. Iste quoque : « Quo » inquit « ordine ad re-
tuesqui Karoloporlas aperuisti, et hostiliter cum gium jus accessil?Ille quoqueidem prosequitur. t Et
illo sancla sancloiuimingressus es? Numquid lu es iste : « Cur >
inquit « Odoni praejuditium flt, cum
qui adolescentemcum tui similibusperdidisli? Con- sepenumero reddi sibi pelierit, et se inferior eo nunc
fttere, infandissime! » Quo respondente : « Negare polialtir? r — «Quoniam » inquit« id regi sic visum
non possum, i ille mox prosecuius : i An ideo » est. » Et iste :« Putasne » inquit, « ipsam Divinita.-.
inqnit t communioni resiiluendus es, ul domino tuo tem non offendi, cum morluo.patre pupillus absque
lugeiite, tu, nefandissime, rideas? » Tandem deere-- repatrimonio fruslralur? i El ille : « Ita » inquit.
luni esl, duorum incommodorum ulrumlibet ab eo « Et non solitm id,, sed et bonorum desperaiio fit.
eligi, aul a gradibus deponi, aut perpetuo anatlie- Quis enim inler primates Odone potentior? Quis
niale teneri. Qui apud se plurima pertractans tan- omni honore dignior ? » Atqtie ad haec iste : t Si »
dem malnii gradibus privari, quam -analtliemate inquil « ad Odonemtransverli velles, numquidnam
pcrpetuo teneri. Et mox episcoporum jussu', in- I$ ampliori poleniia lene subljmandum arbitrare? Si
dunicntis sacerdotalibus veslituivQux singula abs,- ejus esses, ojus sine dubio gratiam, consilium, sup-
_ que ulla miseralione detralientes', ei singuli dice-- petias haberes. Pro uno castro plurima possideres.
banl: Cessa ab officio tuo. Laicorum ergo lanlum -Unde et tui nominis gloria eo ullerius iret, quo
communioncm -ei reddenles, illum pcnilenlise sub-r. amplius lionoris culmen adipiseereris. » Ille vero :
dunt, alque sic a sinodo soluti sunl. Si quis auteiii «.Quomodo » inquil i absque peccato et dedecore
plenius scire voluerit, quid quisque eorum do cana- liec fieri posse confldis? » Et isle inquit : « Si le
nibuset palrum decretis in concilio protuleril, quid cum castro Odoni confers, quicquid sceleris nasci
quoque ab e:s ibi sancitttm sil, quid etiam a regk putas, meumflat, meum dicatur. Poenasindeluam,
bns et episcopis Romano jiontifici direcltim, quibus el stimmseDivinitati ralionem reddam. Cqnsuleno-
qtioque causarum rationibus Arnulfl abdicalio robo-.. bilitati ttta3. Fac luarum rerum augmentum. Instat
rata esl, legat librum domni cl incotnparebilisviri lempus. Oportunitas id suadel, cum inpolentia re-
Geriierti, lmjiis Arnulfl in episcopatu successoris, gnandi rex sit.inglorius, et Odonem prosperior sem-
qui omiiia haecdigesta continens, mira eloqueiHise per seqttatur successus. »Ille rertim promissarum
suaviiale Tuliianoeloquiocomparatur. Objeclionibus cupidus, sacramenlum petit. Isle faeit, et pro agendo
namque et responsionibus, conqueslionibus atque J negolio obsidesquerit. Ille multumhonoremsese ba-
otalionibus,invectivis, conjccturisqueet difflniiioni- bilurumarbilrans, obsidesdarenondislulit. Quosiste,
bus replettis, luculenlissiine ac iationabiliier pr-opo- receplos domumduxit.elOdoniomnia baecrelulit.
nil, assttmit, alque concitidit.Qui 11011solum sino- 76. Pervasio™Miliduni6S?ab Odone*™. — *Odoni
"
dalibus causis, sed stalus retliorica; cogiiosceniibiis ilaque ul ceeptisinstel suadet. Inlerea ab Odone co-
ulilliimis babetur. . piaj clam paraniur, ut castrum ingrediatur et opti-
74-.ConqueslioC37 Odonis 637 apud 637suos de ™ neal. Paratis autem lempore statuto aggressus ap-
Miliduni 637ereplione637.— Inlerea Oilorerum sua- pelit et ingredilur. Prodilorem simulato furore in-
rtun augmentum querebat. Unde el apud suos quo- vadit, el carceri mancipat. Qui non multo posl car-
-riinifidem indubitalam sciebat, caslrtim Mcledunum cere emissus, sacramenlo coram fidem facit, et
jn sttum jus transfundi parabat; sibi inquiens mi- exinde ad resislendum cum Odonesese parat. Quoe-
-serrimum fore, quod in Sequana fluvio transmiilen- omnia ad regtim aures mox delata fentntur. Regcs,
dis exercilibus nullus sibi transilus pateret; unde et de castri amissione commoli, in bostes mililes pa-
iil animo sibi incidisse, quaiinus Miliduniim, quod ranl; proponentes ab obsidione non sese discessu-
<uslcircumlluente Seqtiatia lulissimum, et duplici ros, donec aul expugnaluni recipiant, aut si res ex-
porlu pervium, ad stiam parteni relorquerel, cuni 0 poscal ciimhosteconltniriusvires etarma conferant...
ctiam in Ligeri plures sibi porlus patercnt. Nec de 77. Accessusew regum ad Milidunum6l°. — Para-
perjurii facinore formidandiim, cuni illud jam ab lis ilaque co.piis, expiignalum aceedunt. Et quia
avo possessum sit, el nunc non regis sed allerius castrum circumfluenle Sequana ambiebatur, ipsi in
habeatur. Unde et omnibus qui fldem spondebant, litore primo caslra disponunl; in ulteriore, accitas,
accelerandum suadebat, ut quacumque ralione vale- «*' piratarttm acies, ordinanl. Et ne quo intercide-
rcnt, ad sui dominium transferrent. rctur obsidio, classes armatas in iltivio circumqua-
7S. Induclio c38ab63SlegaloOdonisin 638prcesidem que adhibent. Ilaque factum fuit, ut fluviali super-
MUiduni™*.— Tunc suorum unus, castri pnesidem flcie vecli, caslrum nav.ali pugna acriter urgerent.
obiiiluntutv
petens, firmisumani ainicitiam simulal, fidemque Caslrenscs non impares, inpugnantibus
YARliE LECTIONES.
637Con, Odonis a, de, ere nbscisa. C38In, ab, in, li abscisa. 639vasio, ni, abscisa.. 6iSsus, ad Miliab-
uisa. CV 1 accilx corr. accita codesc.quod corrigendiwierat.
 m HISTORIARUMLlBRl QUATCOR. — LIB. IV. iSS
fro viribus certant. Adversariis nullo modo cedunt. *>-sum, ,Odo 6Min ejus terram versa ytce exercituin
Cumque diutius resistenles, comminus pngnarent, induxit, sic in ea efferatus, ut nec tuguriuni vej
nec cederent, postico quod inferius latebat viribus gallum relinqueret, lioslem provocans, et ut dimica-
caedentiumeruto, piratse admissi sunt. Et a lergo in turus veniat invitans. Ille autem eopias non sufficere
•iuuro ptignantibtis supervenienles, multa csede in' sibi cognoseens, provocanti cessit, alquead sua re-
-eis debaccaii sutit. Sic quoque factum esf, ut et diit. Atque heecfere per biennium.
reliqunsexerciius6'2iri Ii(oreadhucpersistens,classi- 80. Oratio legatorum Odonis apud regem mode Mi-
btis pedesler intromitterelur, castrumque repentinus liduni pervasione6b0. — Qdo interea, castro amisso
pervaderel. fruslralus, etiam in lioc sese caulissimum habebal.
78. Castrenses 6Wcapti liberlali K3 dantur sia. — Arbitrabatur elenim dupiici calamilate se posse tor-
A quibtts castrenses capti, et victi, mox regi oMati queri, ciim de castri ainissione pltirimum doleret, et
sunU Pro, quibus corani rege ab amicis oratione ha- a rege irato non mediocriter valerel urgeri. Unde el
bita, facta regi flde dimissi sunt, cum non tantuni regi legalos direxit, per quos sese optime ratioeinari
rei majestatis regiaj, quantum sui domini fldeles dii posse de objeelis quibuscumque suggereret. Sese in
sendi essenl; ad id etiam non perfidiae yilio, sed nullo regiam majeslaiem lesisse oslensurum. Si de
nmlta virtuie adductos asserebam. His ergo obsi- 1B Miliduno agatur, contra regem nii mali moliium,
dum jure dimissis, el castro. doiuino priori reddito,, cum non Tegi sed suo commilitoni illud abstulisseU
proditor cnjiis dolo bujusmodi"infortunium accessit, Regi nibil derogatum fuisse, cum ipse regis oeque
inox coniprehensus,,suspendio secus castri poflam sit, ut ille cui abslulil. Nihilque inleresse quanlum
defecit. Nec minus ejus ttxor-, inusitalo iudibrii ge- ad regiam'digiiilaleni, quietinique teneat. Sese
•iiere pedibus suspensa, exuviis circumquaque, dc- etihm 66i justis causis id effecisse, cum illud a suis
-iliientibus nitdata, alroci fine juxta viruin interiit. proecessdribus olim 'possessum,' hpprobari possit.
-Ctimhsec agebanlur, Odo cum exercitu haud procul Unde etiaih videri posse, a se dighius teheri debere,
rei eventnm opperiebalur; ratus caslrum a suis quam ab alio quocumque.: Tandem si quid piaculi
posse conlra liosles delbndi, insidias piratarum ali- factum est, in sese poenam dedecbris redundasse,
-«juaiilispersuspeclas habens. Dum ergo berens de tantumque' scelus par'r igrioririniaabstersum. Unde
-eventu nularet, afftiere nuntii, qtii castrum captum, et facilius sibiindulgcndum, alque in lanta iiijuria
suosqtic coinprebensos et inermes factos assererent. amplius parccndum. Rex orallonis vim advertens,
Quo.audilo, exercilum non sequo animo ad sua di- legatis satisfacit, benivolehtianiqiie pelenli mandau .
movit. Cui cum a querulis quibusdam inlenderetur, Hacclegati Odoni referunt. 0(16.itaque regem -adiiu
propter eum.virum consularem 64>.susp.endiointer- <-£oram quo oratione utiliter usus, ojiis gralia:pdtilus
isse, Odo respondisse fertur, sese amplius Iesum. est; lanta affabilitale insignis, ul ariiiciliam prisli-
suoruin comprebensione, quam prodiibris suspendio. nam rehovarent, el in riu.Uosusp.ectusregi -haberelur,
79. Rixa eis.-Odoniset Fulconis 6-.5de Britannia 6ts. 662de
J81. Betlum inter Odbnem et-'6S2 Fittconein
x- Nec nitillo post bella civilia reparala sunt. Etenim Brilannia. — Hac tempestale itidem civilia bellare-j
Ftilco qui regum.parlibus favebat, exercitum in OJo- parala sunl. Nam Fulco Briliannise parte frustratus,
nem parabat, quiesiturus ab eo Brittanniaj partem, fnsidias adliuc parare contendebat. Cbllccloque exer-.
quam non multo ante ei abstulerat. Collegit itaque citti, in Britlanniam proocepsrerlur, Namlasque*(127)
quatuor milia, qui non comminus, confligereht, eo appetit. Cujti.s cuslodes' alios auro corriipif, alios
quod eorum vires, Odonis potenlise non sufflcerent, quibusdam p.ollicilalionibusillexit. Ejs quoqueusque
sed ejus lerraiii incendiis et rapinis afikerent. Et ad effeclum suasit, quo sibi shtisfacerenl, ul scilicet
tandiii id faeiendum arliitrabalur, donec Odo aut urbis introitum pahderent. Qui suasi, sacramenlb
tedio viclus redderel, am pro ea aliam uon inparem lempus conslituunt.' Nec iiuillo post et in urbem ad--
conferrel 6i6-.Preceps itaque fertur, terramque pra- niillunt. Ingressusque pervadit, et a' eivibus- jure
-dis, manubiis, combttstionibusque affecit6M.Etcum sacramenli obsides accepil. Arceni soiam expugnare
apud Blesiim 6V8i Io.casuburbana suecenderet, ineen- non valuit, eo quod milites inagnauimos haberet.
diis aura flanle circumquaque erumpenlibus, in coe- Unde et cessit, sese'recedere deliberaris,' ut copiis
-nobiuin monaehorum sancti confessoris Laudomari amplioribus congressiirus redirel, arceiiique expu-
-ignis plurimus eyolavit. Quod mox eombusium di- gnaret.
rulum fuit. Cibi qnoque consumpti. Unde noc mo- 82. Conanus in exterioribus Brittanniae partibtis
nachorum migralio defuit. His exemptis, in loca alia qui locus Bruerech dicitur,] de rebus bellicis apttd
=exereiluni relo.rquet, et vastat. Post cujus digres- suos pertraclabat, cum ad ejus aures ba?c delata
VARLE LECTIONES. ;
*"-
2 in primo deletum.. 643enses, i Kbertali, nlur abscisa. cii VC cod. 6Ma, Fuleonis, lan abscisa.
646redderet corr. conferret. 6Wperculit corr. affecit. c*8 b. castrum deleliwi. bi9 0. c. moregem, one
abscisa. 6" etiam id juslis c. id e, cojex. 6!> 2 et Fulconem ajiscisa.
NOTJE.. ' ^
- "
(127) Nantes, ,
i'53l K!CHEK1S"..REE1CII MM» «SW
sunl. Magisque cccplo-negotio, iusistens,.cxercilwm^ posterior exercifus, priori precipitato-, ferga dcdiu.
*
eongregat •**-,, bellumque ftenr patat.. Et quoniam' Unde elFulco<vita;lanUim consulensvprofugiooi-ijiii
obsidioni inslaiidum. tempus suadcbat, colleclum- Gonabatun:
cxercitum ur,biinducit,.eiq,uead m unum.latus obsi- 88.- InlerfectioCG3 Conanl W3'.-- Quenvciunfiigai
dionem. per lerram. ondinat. Ad alterum. vero per exagilaref,, Gonanus inlerini. in. dunietum cum tri--
ILigerimclasses piratarum.adhihel;6'5'5. Undiquccrgoi bus-scse- pecepit', armisque dfepositis-,.oonporisfei>--
obsidionc disposiui,.a-piraiis-pei;fluvium,..a> BriUan- vonemad- aurain miligabaU.Quem<qnidanvad.versa-.
nis per. lcrrani Tirbaiii.visliemenier urgenlur. Nec riorum HituiiuB-,. facu>-impelu. iiluin-adorsus,-gladio>
mkius-q,ui inaree remauserant,. a. superioribus. ja- transfixit,.FulcoiiiBqjievielorianvex-fulit.Fulboiani>-
culbrum.di.ver.sagenera pvjjecipitabanUEariqjie iu- mo-1'esumptio,. Naintas. repetit',.afqueingiieditur-,.quii
pugnatione superiorutn atqiie-inferiorum qjii:niedii> in arce-oranl"acriler vexans\ Qui. principe destitutii
erant vexabantiir...J5JI5Iqjii in aree et iu obsidionc peneex-animes-,.iiipugnanti.Gedtiiil^fidemquepostu-
GertabantyConaiiiuartestuebantur..Ui:ba)iivero pro> lati flaciunt'..
Fulconis victoria op.eramdabant. NeGmiuus Fulco- 87.'.Rzpndiuimm'-roginteev*Susannai a 6(*retjfeee'"
copias parabat,.ci; exeroitu3iiianvde:suisqjiamcon:- . Rotber.10!™'*.-— His. ita ses-e-llabentibtts-,.RoiberUis-
dueliiciis-eongi-egabaU Auduo 666vero.Gonaiium-uibii iiexcunviii^undeviGesiiiiOia-tatiis-amio, jfiventulisflone-
666obsidionem.adhibuisse 6ti6.,; mox.legiouein.Britan- vcrnaref,. SiisflimaiiiiHxor.eiiv< genere- EaiScanv,eo>
uiar ihfcnG.. qjiodiaiius-esselV-faGlOidivortioirepudiaviU Quaj' re-
83i. Doluse"r Fitkoni **?p iratus'*— Erai'campus; pudiala.,.cuni-ea; quascx-.dotc aGceperat:,.repetere:
noti'.valde proeul, lbngittidihesui.et lafitudinevas-kis-;. v-ellbtvnec oi rex- adqiiiesoeiel,, aiiorsuiin animuim
iilicemnvih-se maxiiiumi.babens.-Hic Conanuslbcum transwrtit;. A-qua etinni!diey suaiqucerens,,regiun-'
gerendl lielli constituens,.insidianum;dolbs infbdit.. sulias-inoHebaUir.yNanviMonustov.iollim casliiumqModf
ISanv fossas-qjianv plures- ibi. inmci'gens>,virgis. ef iw dolc acGeporal,.ad;stuinv jps ,r.efui«lere'cupiens,v
viniinibiis>stipulisrmeearuniliiafus-desnper operuif,. Gitni.iil- clUcGrenoni possety secus- eunva>liud:no--
mtu<s>su<rouUs.deflxis,, qjiLsuperiora.coiitiiierent6KB ef niinfe-C6lr; ex-Ur.ux-it;;negG'liueriuv occupato;,
soliditafem: supenliciei siuiulareiiU-Ei uf simulatai oinGaOdonis-GUFulconis- racinora^Ex. cujus-iuuiti<-
superficiespenitus laterel,, filicemcolIeGUtm.desup.er.- liione-arbilrabatui: possc omnem.naviwiiGonveeUi-
iiespersif,.insidiasque dissinuilavil!.. liionein:proliibenVcum: sibi>advonienles-sose'ptius-
8i... Dohu),C61>ConanbCK" coniraiIwsles,CM.. — Posti offurrcntyunde; eii cis,tratisitum. ultor.ius-inliibere'..
iiisidias ipseaGiesordihans,. siu-fnaudc usus est„ uf ^.valbnet)..
diGCnetse-ibii mansurum.,.neo ultcriiis-liostes-qjiassii-"' &S.Repreliensios60'vnpndSh mi\ — niijiis nepudiii
liurum;.Si liosties^urgeren-t',. ibi.taitUinivifem.defen<- soelus„aietTncnnullis-qjiLiiileliigeiilipe' pu«:ioi'is-fuo-
surum.- Nee ob.mcttim'id iaGturumy at ut liosl-es- sii nc„ salis. laoer.atUuneo tempor.e-ftiiti,.clanv.>Jameiiv
sesequerantet inipeianl,. contra'.jus id.facianU.Sic itec patentiireriag-atSoncGiilpatum.,.
eniniieorum ruina facilius provenii'e'pGssi't,,cuni:suai 89i- Shmdusi Clmtw llubim:-— Hujus- liemporis'
Itemeritalieqjiietos ef iniioxioB'aggrediantur...IbLiia>- diebuscumi a; papa>Romaiio>B:.. (',128)1a'bdiGat<io>Ap-
qjie acies- ond-inavit,insidias.Ln prospeGtu.liabens.- nullLetipr.omolio:G<cnbcrtiipliiiiiiiusepistolaruai scri'-
Werebal."ergoy liostesqtie:exGepturus-oppericliBtttr... ntiscalumiiiai:enliiii;,epi'sGopi'. qpoqueTei Iitijusuioiiii
Fiiico' Conanum.iierentem.videns,, nee ab eo-loco' auctorGS-simuIqjicGt aliii coopeiiaiores-diver.sis-rei-
exitur.uni.C60',.cunvinsidias-nesGiret,,suos-muliO'lior.- piiehensibnibus-nedarguer.eiuur.,.plhGuiuepiscopis;
tiatu,suadebat,. qjiatinus vehemenlLconaniine' ini>- GaliisB'in.uiuiniicoiivBi»iitey ef super. liao!-i:epr.e!ienr'
netum; facGrent,.hostesqjie'aggretli noiv dubitarenU- sionc GOti&ulere.. Quilius^Gheli»'collectiSj, siriodus-
£>cvictofia;noir.di'<fflder.enl,,cuiii:viiiuiii. spes.opiiinas lialiita:esti..Guiir.e» Rotbenius-prajsediiy.considbn-
lioir desity sii .Di.viiiitas-
a.v^ersa:non. sit.. Dafo.itiaquo' libus: meuiopolilanis-.. GerberUvRenteusiiGtii.trifa;sii-
signo- irr.uunt"..Arbitrati. quoqjieso!i-duin.Uei:,,fossis; T.iiodaHum>causaiuiiii! i:atSo>discutibndaiGommissa! fin"t',,
iiidubitaie propinquant'.. Siguiiioiqttoque'Senonensi',,ErGliembaldo)Thr.onicoi.
.851. PrxeijAtatio. ^ liosliimva- 8B 1!Cbiwnoi6G"..— Daiber.to.BiUir.ieensii,, aliisqjie lioiumvGomprov.inlialir-
Gumqtie-Biitlainios; meuii lierentes; anbivparenUuv,, bus-noimulliB,rn.qjia.ppstquamiex.patcumi deGr-etis.
«elis<obniieiues- adi fbssas- iVruunt';; precipiiafjqpe: r.aiibnes.d'e-statu. saiiGUe- ascclbsiae' promulgar.unt',.im
Guiiiieq.tiis.iiimergjiiitun;, ac GatGa. r.uiha;Goufiisi,.ad! ten noiumllk!utiiiai,,consiiUiiiGU HOUOKHJL plhcuit^.uti
vigjnti".uii3ia.66!Simncrsii atqjie:compressi:sunti. At; ab oa.die,, idGm<sentii:enti,,idem> vcllenti,,itlemcoope-«-
" - '"' -%A.Rm,LECTIONES';.
!
era'par.ai:coyr:G Oiigregal". asl*x>vvsnpr.a.\posir<» axlic:. "**axlliibuiifoorr adliibet.. m audito-,uuli,.adlii
aliscisa: 6B 7'Dbli,tu aiiscisn:- ^1*
supey eonVaiisclsn:- cra Doli,-na\ llo<nlisciea:-
"'""c. auver-ieiis-dblet-
^"pras; lii •A-^.ab&dsw..&ei--%%oodex:. CC3'Iu„Co<rrfet6«<.. 66t'Ucyre,, a>r.„ berlo:abscisa^- 665'ioeiis.w~
cMis-.- ccl!'Rio„i:eubsctsai.. 6W'aacodtx:.
KGY.-E'..
Jbanite-XVI,.nam:Bbiiedicltis-VR:anuo' 98o'-o! icrat-
(t!-2S^,.
 mi !HIST0aiARU.u".U'BiyQUATUOR.— LIB. IV.. 302
secnndu.mj'd quod scrip.tum;esl: Erat ehs A moxauimo ibabittts<esU'Itaque per'legatos ©donis
•r.aa^eiTlur,,
\cor umunet .anima.una.(.Act.w, 52). 'Decenfi et illu((1 ;amiciliam .espetit ;; ,pro .Ganafiilinter.itu<centura
woluare, ul .si in qualibel.aicclesia, quaicuinque li-„ poiido'673;a"rgenlisese impensuruni iinandat ; JOGO
* .mililis inteitfeoli.,ifiliumsuimi proieo .niililalurum
ii:aunis.eme.rgeret,quse :lelo.aiiai'liemalis'fei:ienda69<
-videretur, id inprimis ab.omnibus cansijlenduni,,e,[ l offert:;<ca«li>um extruelum in >ejusJiouonesese.ever-
<siecommjinidecrelo agitandixm.;Et qui anathemake -surum, atquo.a suis <evaoualuru,m.; sese quoqtie ei
irelaxandi ior.eiu, dccneto .Gommunisimiliter rela-, -8ponle<iiiiliiaiiii'iium,«s,i M iregi,injiirio.sum.uonforeU
sandos, juxla quod ;scnip'<um :est.: 'Consiliumasa-_ sQuod<quialabsqtte xegis injur.ia.fiari ,nou polerat,
pienle jierquir.e.yTab.av, J9)...PJacuil quoque san-. .ejns filio mamis iper «aeraHienlum darel.; ilaque
icLrL,.-siquid:a papa-Romauo.eonlra patrum deerelsa .fieref, u.1ipse.cumaialo juitilanet, <cumfiliunisuum
fsuggeneretur,scassumiet ir.ritum "iieri, ju-sla quoil1 :0dotii-.pro-Conanedaret, <etsese ,Odonisillio .mili-
.A(pos£olus ail: Jleneiicum.liamineru.etab.ecclesiadis- rtaiuros .conuiiiltenel.J)a;tur-um,Se,etia«i'fidem ,sa-
isentientem,.penitm .devita £T.it..ui, J0). ftec Jiiinus s .orametrtoeoiili'.a<omnitun,causam,<prsetfirregis, ett
.abdicalionem .Arjiulfi ,et jiromofionem Gerberli, borum iquibus speeiali -consanguini.tate*ar.ius .ad-
iprottt ab ,eis ardinalaj.etperaclaj essenf, perpetuo, idietus<est,utpote nati, fraitris :acinepot<uni. HisiCiIo
placuit sancir.i,juxia quod iin canonibiis scriptuin, jj perceptis.suorum tisus eonsilio, haecsese.exceptu-
'liahelur:: Sinodo proxincidliMalutitm,, , -rum.qptime nnandait,-si Namtas Briu&nnia; ,urbem
a.nutto temei:e
ilabefactandum.. .dolo-captamireddat, et a -suis -.e-vacueU iiijuriosuna
"669 em
,90. Jmpetus Vdoiiis-ei 'F.ulcmiis inler se m. lenimdd videri, si ablata ptiusuon repetal., e.lnau
— Hac tempestate Jieila civflia .reparata siinl.Cumi iredtiilis,<cumhoste pacem ifaoial.
<enim lirannorum Insidiis Ddoriis -ei Fuleonis de, .92. Abjectdo-Mlmtpplicatioiiiswi a'i!> FmlooneCT*.
(Br.iilanriioe piiincipatUTJxaresurgeret, itlis dissiden- — Haecdum exagttarentur, <elOdo exei'c.ilumsmim
ilibus Eeliqui,etiam j^egnorumprincipes moti dissen- •paulatimatigeri arbitraretnr, ppiusquam«opiascon-
-sere.RexEulcouispa.r.les.UllaTial,Odo suorum nec- -grediendiJisberel, rex <cumduodeciBimilibus affuit,
inonet piralarum qtii rege deserto ;ad se iransierant,, ;cum F-rileonemsex iriitia -suortiin-stiparent. ^Juibus
AquiianorumqiiescqptisTrelusince'de*bal. ftnde Fulcoi mixtis,' exercilusarmatorum densatus <est.Unde e&
"dnOdonem jjr-Eceps, ibjus :terram depopulalur, et; -fuleo insolenfior 'facins, 'quseanle*upples obtulerait
ipost.in ea jionproctil a'b ufbe'Turonica oppidunv670 1 -spernit. Ut belluni'fiat, fervidus instat:; <et-ul \vada
«exstniit -alque uiuriit;; copias ponit;; mitilibusim- Ligeris qui eis;intei*fliteba!t perlranseant, .hoslemque
yplet; elquia ad hoc diruendtini"Odoiiem-advenlu- •impetant,bortatur alque-suadet. <Odo-suos-nl-spo
iruni sperabat, regeni petiit, auxtlia imploratiirus. C ponderant non v-enisse.adverlens, eo ,quod exerci-
tCui' cum rex auxilium potlicerelur, •obslinatiore -iibus colligendis hujus .temparis hrevjtas .non suf-
animo ferebauir. Itaque copias conlra hostem con- iiceret, .auimoinimisiturbalo=i'er>ebatu,r.. Attaman.auai
.gressurus parat,; exercitnm iCblligit.; bellumque quatuor miiibtts refrag.raiiis^vada'Ligenis probibebat.
iQdonisindicit. Odo, pudore laclus, a -Gallis Belgrs 95. Rex -vadi iucossu iproltihitus, ad Amba-
ssubsidiapetiu Si adsint, gratiam sese recompensa- •tiam(129) castrum retorqttet.exercitum, quod uoa
tturiim spondet. Jlli .liberaliler .annuunt, fidenique proeul in-eodemJitore fluminis uile-r r«ipes:eiuine-
ifaciunU"JNec .miiittslianduenses 'mi accersrt , a*b nebal.iit ibi 'Iransiens et posl oWiqualiis,hostibus
teisquslutelam petiit, vicem poiriceris, si qtiod petit •a lergo inprovisus adsistat, eosque adurgeaU ;Od©
jion ahnuant. Hli qtioqtie ariiiuo liberalLquesila ac- regis exerciluni non -suslinens, Jogalos <oidirigit::
-commodanUPirafis etiam Ilegalosdirigens, copia-s liostem-stium, non regem sese impetiisse mandans-,;
isibi non negari deposctt. Tempus et locus omnibus nec coiflra regem quicqttam moliturum, atcontrii
icoiisiitiiilur, qtio collecli sesc conferaut. Odo in- inimieiini. Si rex jubeat, «e mox ultertus .ituruni<el
ilcrim suos placat, colligil ,eljnciiat. "RalusqueBel- sibi de omtiibus saiisfactunum. llex rationis .cou-
;gas el piratas lempeslivos,cum sttorum paucistanta -scqtientiamadvertens, tanlum -vinim absque causa &
iceleritate in J?ulconem.ferlur, utan.certaniine pius D-selsesum,suspecltimliabebat.Unde.et nepenitus ase
.quatuor milibus pugnaiorum non haberet. Castro •deficeret, ab eo obsides-subpace-sequestraaccepit;;
itamen obsidionem adliibet, .arniiferosque disponit. deomnibusqiioceiinlenderetvposlrationemabeoau-
vCaslrensesmultoconatu adtirget. dilitrus. Undeetexercitttm reducens^Parisium deve-
91. Fulconis supplich;io'en Odohi perJegalos ^*. nit. Odoquoqiienihilamitieiis,indenipnisMeldimcum'
— Fulco regeni moranlem non anxilialurum, et •suisdevenit.Indeetiam post dies uon-mullos,castruas
'.Odonis exerciluni inloierabileni ralus , remissiori quod Dunum(130) dicitur, sua disposiluruspetiiu
• -VAR1.ELECTIOISES.
668juguianda cor-r. forienda. -6C 9 pctns, in, se abscisa.' ^™ c.istrum siipra posilo oppidum co&ev.
1671rrandrenses.coi;r.flatitli-euses^orf. 6" sujipli, egalos'flfcscisa. XT 3 e p codex. 6'4 ectio, lica,, Fui-
is,""
tcone abscisa.

iIS9)_Amboise. (150).Dun.*?
 '
183 RICIIERI S. REMIGIIMONACHI m
94. Obilus 6,li Odonise-». Unde ciim de suis quos A renl, eortimque animum ex Iioc sibi relerrent.
.sub.paec sequestra regi delegaveral, plurima consul- 96. Quod 6s° regibus nuntiatum m sit, episcopos
laiione deliberarel, liumorum 676sitperfluilale pro Germanim 6S0 in sijnodum 68° convenire..— Legaii
temporis immutatione vexalus, in egriludinem qtise igitur directi sunt. Legaito quoqtie prolata. Quam
a phisicis synantica dicitur decidit. Quceeum inlra eliam reges serenissima mente excipicntes, papa. el
gulse interiora sedem babeat, ex flcumalis reuma- episeoporum mandalis in nullo lunc refragati sunt;
lismo progressa, lanicn aliqiiando ad maxillas el sese consilium super hoc qusesiluros respondenles,
genas, aliquando ad loracem cl pulmones luniorem alque asquilatem de omnibtts facturos. Legatis itaque
cuni dolore gravi immittit. Qttibtis tumenlibus alque abduclis, per qubsdam regibus indicalum esl,
ferventibtis excepia initii diej posl dialrilum-, pafictt- Adalberonem Laudunensem episcoptim, baec dolo
tem perimil. In liancigitur Odo lapsus, InfeSlis guloa Drdinasse; omnino eliam apud Qdonein illud pridem
doloribtts circumqoaque pulsabalur ; arteriarum pcrlraclasse. E.orum utrumque in voto habuisse, ut
quoque fervor, sermonis inlercisioncm opcr.ibatur. Otlonem regem-Galliis inducerent, et reges ingenib
Nec peliit hnjiismodi dolor capitis superiora, al pra;- et viribus foras expungerent. Episcoposquoque Ger-
cordia perteniplans, pulinonem el epar peracuto _do- manise,ideo conveniie,ut dolum qucesiluinexpleant;
lore stimulabal. Fuil itaque militum luctus, famu- 13 E Reges itaque, Traude percepta, episcopis jam.ad
lorum clamor, feminarum frequens exclaniatio, eo loeum designaturn 68£ convenientibus per Iegalos
quod dominum inconsultum amiltebant, el natis rio-. indicavere, sese illuc non iliiros, eo quod suorum
minandi spcs.nulla relinqheretur, cum reges patri prsecipuos penes se non habereiit, sine quorum
adbuc aiiimo irato perstarent, et Fuleo.insolenlisD consilio. niltil agendum vel omitlendum videbatuiv
spiritu, pacem multifariam lurbaret. Et lainen in Indignum eliam sibi videri; si correclibni episcopo-
brevi viciuruss regibus legatos celeres misit, qui rum Germaniae subs subdat, eum isli non minus
pro se supplices suasorie rogarenl, et pro iiijuriis nobilbs, non minuspolenles,ffique etiam autamplius
illalis juslissimam 6" recompeiisaliotiemspontlerenu sapienles sihl. Ipsi ergo si indigenl, in Gallias
Rex.veteranus malorum correcliqnem ab legaiis ex- properent, unde volunt edicanl. Alioquin, redeant;
cipere volens, a (ilio indignanle iitbibitus esl. Unde et suaut Jibet curent. Horum ergo res in conlrariuni
et legatorum allegationem peniliis sprevit; alque illos. relapsa est. Adalbero enim qui borum roinistrum
immunes rcdire cocgiu Quibits in itinere moram sese praebuerat, cum delationis e8s nescius reges
agentibus, antequani rcdissent dic quarta nala) sy- moneret, ul occurrenlibus obveniret, rex veterantis
nanlicac facta, Odo monacbus facius defecit, alque lraudium non ignarus, Ludovieum Karoli filium alj
sic vitse finem habuil ; ad Sanclum Marlinum dela- C *«eo reposcit, quem in captione Lauduni captum , ei
ttis, el in loco quod Majus monaslerium(13l) dictlur; custodiendum cdmniiserai. Repopqscil etianr ejus-
cum multo suorum obsequio sepultus. dem ui-Msarcem, quam siniiliter commiserat.
95. Johannes C7Spapa Leoncm C7Sabbaleiil in C7,8 97. Adaibero 68<»totius fraudis 6Sscausa repreiien-
Gallias 67s mittit 678ut 67eArnulfi abdicalionem C78 'ditureS3. —Quo credita reddere reniso, regii stipato-
dissolvat. — Per idem tempus cum a Germanorum res animo indignante subinferunt : « Cum tu, o
episcopis domno Johanni papaeper epistolas ssepe- episcope, in peruicieni regum el principum, apud
nuniero suggestum foret, ul Gerbeni Remorum Ottonem regem et Odoneiti liraimuni plurima quai-
melropolitani promotionem abdicarel, et Arnulfl. sieris, quomodo bic anle dominos tuos reges tani
abdicationem praler jus factam indignarelur, a papa niagnifica coiifingere pon vereris?.Quid Ludovicum
in G.ermaiiiani tunc direclus est Leo monacbus et el, arcem reddere roetuis, si fldem
regibus leservasse
abbas, qui vicibus papae polilus, cum episcopis non dubitas? Quid ergo esl credita nolle redderej
Gcrrnaniaj atque.Galliarum bujus negolii el indagi- nisi contra reges infausla moliri? Evidenlissime
jiem faceret, el juditium diligens inde proferrel. Qui fldem abrnpisti; cnm apud Ottonem de rcgum inter-
litimanissime ab episcopis 679exceptus, de habenila itu traciasti, eorumque honorem subruere tempta-
sinodo super hoc negolio cum eis traclabat. A quibus slii Unde et perjurii reatu delineris. Legationem
Gallorum regihus, Hugoni videlicel ejusque filio eliam tamquaro ab eis missam Ottoni regi pertulisli,
Rotberto, legati. directi sunt, qui papae mandatum, ac apud eum dolose ordinasti, ut ipse cum paucis c8*
neciion.et episcoporum voluniatem super boc ape- adveniret, et militum mulliludinem non longe
rianl, eisque ut cum suis episeopis convcniant, expedilam haberei. Regibus quoque nostris adver-
rationahililer suadeant; locum etiam temptisque sario cum pauCis occurrere suasisti, atquc nihil
qtto el quaudo convenieiidum essel a regibtis disce- mali ex hoc proventurum spopoitdisti. Hanc eiiam
VARLE LECTIONES.
673ubi, Odoafisms. 67filiomorum codex. 677
a-.quissimamsupra ' posi/ojustissinaam cod. 67SJoliannes,
Leon. lii Gal, lil u, dicali, solva abscisa. 67Se. germanias delelum. C8° quod, nunlial, gern, sinodum ab-
sasa. quemreges designaveranl 1. - 688prodilionis i. 6S3 Adalbero, fraudiSi repreli abscisa. «8tp.
sd locum quod Mosomum appellatur delela.
NOTM.
(151) Marmoutief-Ies-Tours.
 m HISTORIARUMLIBRI QUATUOR.— LIB. 1Y. 108
collocutionem, utrimque ulillimani fieri dicebas, A trieis Marioeordinalim moveecclesiaslico consedere,
cum lios et illum de communibus et privalis fami- seilicet Sugerus Mimagadvurdensis,Leodulfus Tre-
liariter collocuturos simulabas. Verum aliter tibi, verensis, Nocherus Leodicensis, elHaimo Yirdunen-
visum eraU ciim boc ideo pisetendebas f8|i, itt ab sis. Horum medius abbas Leo resedit,. vicesque
Onone rege dominosluos reges comprehendi face- domni papse oblinuit. Contra quos eliam Gerberlus
res, regnumqueFrancorum in jus illius transfunderes, Remorum metropolilanus, qui solus ex Galliarum
ut tu videlicel Remorum melropolilanus, Odo vero episcopis regibus etiam interdicentibus advenerat,
Francorura dux baberetur. Idque tunc nobis omnino pro se responsurus ex adverso resedil. Coiisederunt
palttit, sed ad tempus suppressum fuil. El o summse quoque diversorum locorum abbates, ac clerici
Divinitalis miseralionem inesiimabileni, quanlis nonnulli. Laici etiam Godefriduscomes cum duobus
miseriis erepti, quanlo "ludibrio subtracli sumus ! ftliissuis, atque Ragenerus Remensiumvicedoniiitus.
Inslat tempus quo paralse insidise effeclum proniit- 100. Prceloculio c87Haimonis Virdunensis687epi-
lant. Episcopi etenim sub specie religionis ac srde scopi de causa CS
7sinodi6SV.—Quibuscircumquaque
promolioneet abdicalioneGerberti aique Arnulfl epi- silentibus, episcopus 'Virduriensiseo quod lingtiani
scoporumqusesituii,prsemissislegalisadveniunUOllo Gallicam norat, causam sinodi prolaturus surrcxit:
qnoquerexMelliadest;aquononiongeexerciluscol- B c Quoniam inqttiens ad aures domni papse saspis-
leciusprsedicatur. Siergo imus, autpugnabimus, auf Sime perlatum est, Remorum melropolim pervasam,
capicmur. Si vero non imus, perjurii arguemur. Sed el prseter jtis et sequum proprio paslore rruslralam,
ireregesnon expedit, eo qiiodmilitumeopiasufficiens non semel et bis Iitteris suggessit, qualinus nobis
eis non siu Perjurii yero realus in te redundabif( in unum colleclis, lanlum facinus jusla lanceutrim-
cumtu solus regibus aesciis juratus sis. i ijue pensaremus, et sua auclorilate per nos corre-
98. Ad liaec episeopus erubescens, obffiutuit. ctuni ad normam reducercmus. Sed quoniam impe-
Quem cum unus suorum his exlerritum vidil, eonlra dicnte rerum diversitate id racere dislulimus, nunc
hacc responsurus surrexit, et sic oblocutorem post lot ammonitiones domnum bunc abbalem
adorsus est: < Horum omr.ium objeetor mihi lo- Leonem el monachum mittere voluit, qui vices suas
quattir. Adsum qui pro criminalo rationem reddo. teneat, et rem memoratam nobis oboedientibusdis-
Unuslanlum liaee proferat. Caput quoque suum cuciat. Per quem eliani scriplum suse volunlalis
meo objicial. Arma quoqiie arniis comparel. Necnou allegavit, ut si quiil oblivio derogaret, scripto com-
et vires viribus conferat. » Huhc pro domino. suo mendatum haberetur. Quod et imprtesenliarum
jnsanientem et fervidum, Landricus comes stc allo- audire ulile est. » Et statim protulit scriptum, alqite
quilur : i 0 opiime miles, harum ul video fraudium "-'in aures considenlium recilavit, quod quia brevilali
penitus es ignarus. Quae licet te ignoraute, tamen Studemus, et nobis minus fuitaccommodura, noslris
ut praedicanturquaesitaesunt. Unde et tempera ani- scriptis inserere vitaviriius.
mum, mitiga fervorem. Belli necessitatem non libi 101. Oratio Gerberli68*pro s« i« consilioC88rccila-
imponas. Non te impellas, unde ingressus redire la. — Posl cujus reeilationem, Gerbertus surrexil,
iion poleris. Sed nunc meo usus consilio, paululum atque orattonem pro se scriptam in concilio mox
liinc secede, dominumque luum de his ari vera sint, recitavit. Salisque apud illos luculenter peroravil.
interroga. Si le ad pugnam uorlalur, congredere. Sed hanc addere hic placuit, quod plena ralionibus
"Si dicil cessandum, rurori parce.» Secessit ergo, plurimam leclori utilitateni comparat. Cujus textus
doriiinumquevocalum an sic rcs habeatur interrogal. liujusmodi est m :
Episcopus ulpote a eonscio conviclus,'rem ila esse 102. Exordium.— « Semper quidem, reverenlis-
quserenti confessus esl. Unde et pugnam inhibuit. simi patres, hanc diem prse'oculis habui, spe ac
Sedalo ilaque tanlo fervore militis,res penilus inno- voto ad eam intendi, ex quo a fraliibus meis ad-
tuit. Detentus ergo regum jussu, utpote desertor monitus, onus boc sacerdotii non sine periculo ca-
eustodibus datur. Cujus milites mox regibus sacra- pitis mei subii. Tanti eral apud me pereuntis populi
mento alligati sunt. salus, lanti veslra auctoritas, qua me lutum fore
99. Synodus qual pro Arnulfo Mosomi liabila esl. exisiimabam. Recordabar prsslerilorum beneficio-
— Dum basc agerentur 686,cum-Galliarum episcopi rum, dulcis alque aflabilis benivolentiaavestra;, qua
ab regibus prohibili essenl, ut ad sinodum slatutam ssepenumerocum multa laude prestantitim usus fue-
non venissenl, episcopi tamen Germauiae ne doli ram. Cum ecce subitus 690runior vos offensos insi-
arguerentur si non accederent, slatuto tenipore Mo- nuat, vitioque dare laborat, quod magna paratum
somum convenitint, domni papse legatum secuin virtute inter alios constabat. Horrui, fateor; ct
liabentes. Collecti ergo in basilica sancise Dei geni- quos anle forniidabam gladios, proe iiulignationo

""VARIJELECTIONES.

688prseiendebas c. 6a6 °88Gerberli, io abscisa. 6*l)folium as-

age abscisum. 687lio; dtt, e, di abscisa.
sultim, cui oralio inscripla eral, periil; at insero eam ex codice Lugdunensi inlcr codd. VossianosN. 34.
nbi multo emendatior, quam apud Centuriatoreslegebalurexlat. 69°subito conlrarius ed.
iSS iRlCHEia S. 'REMIGII.MC-MCRjl ffl$
w5ostrapostlnSbiii.."Nunc:quia propitia iDIv,inilas<conam
-Aprsesentia .fidelium.lestium seiiiurem incuiii:eoiivenI,
•coniulii, >quibus.-salulem.meam ,-seinper,camiuisi„ lUl.prqplor,me,ncc."ad.momeiaum*-*.ulla delineceiur
ipauca super innocenliam.meam ireferamf eUquonam <cuslodia.;Sienim latiGlorilas -veslra pro .rne.staret,,
(Gonsiliourbi.Remorum prsolatus.-sim.edissfirani.Ego lin ,lantum.Annulfus,vtlescei;el,ut mihi,huiiinuim .\>>
quippeipost obilum di.vi.Otthonis:augusli, •.cumtsta- ileret.obesse.-.Quod,si .contraria .iuihi, .quod .absiu
iluissem non .disccdere .a jilienlela palris mei beati .sententia .veslra decenneret,, quid ,mea interesset,
.Adalberonis, ,ab ,eodem iignorans , :ad isacerdolium lUlrum.Arnulfus,, an .alitts JfieniOEum,cansiituer,e'.ur
iprseeleGtusiSuni;; alque in.ejus discessu.ad.Daminum, ,qpiscqpus?,Jam de sponsa .rapla sedeque .pervasi'
ifloram.illustribus viris iulur.us iecclesisepaslar,desi- ,quod dicilur, .r.idiculasum.est. Jiico .eniin pr.imttin ,
jgnatus. .Sed .Simoniaca Jia^resis, .in .Petri soliditate inumqttam illiusiiiisse s,pansam„.quamproilegitima
ime-slanlemiiiiiveiiicns,reppulit, Arnuirum prselulit. •donalionespinilualis dolis.collalis anlcbeneficiis.ex-
'Cui iamen plus quam Qpbrtue.ril, ,fidum lObsequium poliav.it,proscidit, ac d.ilania,vit.Nocdum sacerdolaU
jprselmi, donec.eiitri-per.miiltoset per me apostatare .anulo.insignilusieua^.etjamiomniaiquce.denaminatse
•palani.inlolUgens,dato -repudiilibello,tcum,oiiiiubus spQnsoe.ruisse,videbantur,,sateUites.S.ynionis .vastave-
-suisiaposlalicis dereliqui.; non spe, ,nec paclione rant. D.ico..eiiaiii„ si .coticederatur quolibei.modo.illius
capessendi ejus honoris., tut jnei.semuli dicunt., sed .sponsa.fuisse;,uliflue.essedesiit.poslquara eampoJlu-
imonstruQsis.qperihusicrritus69i., in efligieliaminis .tam et ,v.iolaiam„et„ ul.iia dicam, .adulteratam.suie
llatilatuis. Non linquaniideo illum dereliijui, .^ed.ne predonibusproslra.viU.Num,igilur.eani,attt quaiiunan
!'illiid,pi;oplieticuniiinGur,rQreni.:.c Impio.prsebes.auxi- liabuil aut .quam.suoSGelereperdiditj.illius.spansam
*t,lium,el iis quioderuntime amicilia jungeia6,>et<id- ,r.-\pui?5edem.autemp.opulor.um.multi.ttidttie.rereriam
•e.circoiram-.quidemDQiniuimerebaris (JJ^P.aral.xix, .advena etperegrinus,.nuilis ireius opihiis, .persadere
•t2). » .Deinde.-saiiGliaiiibus.eccIosiasiicis.per.longa <qui-.petui:?&ed,ro.r.te.apostolicased.es.nobis.opponi-
iiemporum ;spatia .peractis, Jegeque perhemptoria ,lur„ lamquam,ea jnconsulla .summum.hoc.negociuni
(consummata, .cum .niliil.aliud .resiar.et, ,nisi .ui.judW discussumsit, \vel'ignoranlia,.vel.coiUumacia.Gerte
<ciariaprincipis ipoieslate iculiorcerelur, eManquam niliil acium vel agendum iuit, quod apostoliese scdt
ssediliosus.ac.rebellisla principali calbedra .remove- relalum ,no.n.fuerit, .ejusque ,pe'r deceui et octo tneu-
irelur, Jege Africaniconcilii, itermii.airralribus ineis ses.expectala.-sanlenlta.,-Seddum.ab Jioniinibus.cou-
iet regni primatibus.convenlus et icammonitus sum., Eilium.-non,ca.pilur„ ad.flliii)ei supereniineiis.eloquiiinj
lUt.excluso.apostata.curaiiidiscissi el.dilaniati susoi- recurrilur:: «.Si acutus inquit luus .scandalizaue t
lperem.po.puli.•Qtiod.quidem,eldiu.disluli,.etposlea c el ,reliquaC93^Mattli. y, 29). Jil icalrem peccanteiu
niQiisatis ^ponle acquievi, .quQniamquaeitQrmenlo- .coramieslibus coramque .eeclesia.commonilum, et
trumjjenera me ,comitar,enlur, .omniniodisJntellexi. ,11011ohaudientem, deGennit liabendiuii Aamquam
iHsec.eslrviarum moanum .simplicilas, hsecinnocen- ethnicuin-*9**,Qt,publicanum. £oiiv.enlifs ergoArnul-
aise.puritas,-el coram Domino et wobissacerdotibus ifus, iet-,<commoiiitus'JLlteris .et liegalis.episcoporutu
lin his omuibus niunda.coiise.ientia.» Callise.,,uta.coeplo,fumre.desisterel, e.t, si valeret,,
105. Particio. — .i .Sedeccc.,.ex,ad.versp occurrtt quoquo.niodo.se.aperditiQnis scelere pur^garet,,dutn
(Calunipniatar,; .vocumjioviuuibus, ui major fiat in- moni.la salubria .coniemnil,, Jiabitus esl tamqtiam
tvidia, delectatus-Qbloquitur : Dominum luum tradi- ethnicus et publicanus. Nec iamen idcirco dijudi-
<iiisti,,.carcer.imancipas.li„sponsani ejus xapuisli,, s,e.- oalus ut eilmicus, ,ob rev.ereiiiiani sedis apostolic;«
idem pervasislil! t sacerdo.tiique sacii pri.vilqgia, sed a se ipso In se
i04. Confirmatioel reprihensio<tllernatimdigeslce. Jpsum.damnationis senleiiliaprolata, boc solum euui
— i .llane .ego doniinu.iii, cujus numquaui servus in omni vila sua preclare egisse dijudicaluni.est;;
iftieiim, ,cui eiiam nullum sacrameuli.genus tiuquam quia nimirum,, .si.euin.se, .ipso.damnante, episcopi
;prestiterim.?Etsi enim ad tempus famulalus sum„ .absalv.erent, pcenani.sceleris.ejus incurrerenl. « Si,,
ifecitJiac im.periumpalijs ,meiAdalberonis, qui me J) .<inquit iua^gnusLeopapa^omnessacerdoles et mun-
iiiiReinensieccIesia<ommoEariprsecepit,,quQadusque t dus assenliat dainriandis, dainnatio .consenlientes
ipontificis in.ea sacrati mores.aclusque dinoscereiu. < jnvoi.vit, uon prffivaricalionera
jnvoi.vit,-non pr-jevaricalionera.consensusabsol.viu
i^Quodduni qperior, hostium prseda faclus sum, ,et ( JJoc -enimBeus omnium indicavit, qui peccaiitetu
iqusevestra ii]unificentia,maguorumqueducum largi- t mundum generali diluvio interemit. > Et papa Ge-
iiasclara.etprsecipua oontulerat, violenta prsedonum .lasius.: •«Error qui semel est ,cum suo ..auclore
iinantis abslulil, nieque pene iiitdum gladiis snis ere- ii damnalus, in par.ticipe.quoililietpravse.CQromunio-
jpliim doluil. Deuique postquam illuin qpostatam de- .« nis .eflecto execrationem sui geslat et pcenam. *
ireliqui,, .vias.et iiinera ejus non .obser,vavi,nec quo- .Excluso ilaque illo a Remensi ecclesia, mihi .r.elu,-
ilibet niodo.ei.communicavi. Quomodoergo eum tra- .ctanti, mullumque .ea quse passus sum ,et adhuc
fdidi, qui., ubi tunc lemporis iuerit, nescivi? Sed patior furmidanti, a fratribus meis Galliarum epi-
iiieque ,eum .carcer.imancipavi, qui .nuiic .nuper sub scqpis Jioc Iionus sacerddlii sub divini nominis.ob-
yARI^E-LECTIONE-S. -
^9*o. diaboli virtulis in ed. c91.adniQniltimed. 69S.teerue
'- eum., :et projice illum abs Xaed. 6,,4'beb
•Ricuuic. icoustanler..
 "
109 HISTORIARUMLIBRI"QUATUOR.^- LIB: IV. i70
teslatione imposittmi est. Quodsi forle a sacrisle-. A post aliquot sermones a domno papa corpus el sanr
gibus quippiam deviatum est, non id malicia, sed guinem Dominij ac sacerdotale ofiicium sub prae-
lemporis imporlavit necessitas, Alioquin"lempore senlia legati prohibere vellenl, ille mox ex canoiii-
hostili onnie jus, omneque licitum cavere, quid est bus ot-decretis confidenler aslruxii, nulli hoc impo-
aliud quain patriam perdere et necem inferre? Si- nendum, nisi aut ex crimine*convicto, aut post vo-
lent equidem leges inler arma; quibus ille feralis cationem venire ad concilium vel ralionem conieni-
bestia O6"5 (152) ila69c abuSus est, ui reverendissi- pnenti. Huic pense non sese esse obnoxium, cum ipse
mos sacerdotes Dei, quasi vilia mancipia caperet, eliam prohibitus accesserit, el cum nullo adbuc
_ necabipsis sacrosanclisaliaribus temperaret, com- erirnine conviclus sit. Simttlque hoc ex Arricanoet
meatus publicos intercluderet. Toletano conciliis asserebat. Sed ne doinno papse
103. Epilogus. — c Redeo adme, reverenlissimi emnino reniti videretur, a missarum celebratione
patres, cui specialiter ob salutem pereunlis populi . scse cessaturum usque in alteram 698sinodum spo-
totiusque rei publicse curam mors furibunda cum pondit. Et stalim his dictis sessum reversi sunt.
omnibus suis incubuit copiis. Hinc dira egestas, 107. Quibus coiisidenlibus Yirdunensis episcopus
horreas et apolhecas armata manu sibi vindicat, iterum surgens eo quod sinodi interpres habebatur,
illinc foris gladius el inlus pavor, dies ac noctes red- B ad alios qui episcoporum consilio non inlerfuere,
diderunt 'insomnes69T.Sola vestra auctoritas, ut sic concionalus ait: « Quoniam inquiens hoc unde
lantorum maloriini levameii fieret, expcctala est; hic agiler, diffiniri nunc non potest, eo quod con-
quse tantam vim habere creditur, ut non solum Re- troversiaa pars altera deflcit, placet his domnis
mensi, sed etiam onini ecclesiseGallorum desolatse, episcopis ut vobis demonstrelur, presentis rationis
et pene ad nihilum redactse, subsidio esse valeal; eausam, in aiiud tempus iFansferendam, ut ibi qui
quod Diviniiate propilia expeclamus , el ut flal, intendat,el qui refellal ante judicem eonsistanl,
omnes in commune oramus. t ut singulorum parlibus discussis, recti judicii pro-
106. Quam peiiectam , legaio papse mox legen-' feralur censura. » Ab omnibus concediltir et lauda-
dum porrexit. Tunc episcopi omnes cum Godefrido lur. Destinalur ergo locus Remis apud cosnobium
comite qui eis ihtereral simul surgentes, orsuroque monacborum sancli Remigii; lempus quoque die 8
seducli, quid agendum inde csset deliberabant. Et post naiale sancti Johannis Baptislse. Quibus consli-
post paululum ipsum Gerbertum invitant. Cui cum tutis et dictis , sinodus soluta cst.
Post Historice finem in codice ms. noiitice a liquot manu Richeri scriplce leguntur, quas pro
fundamento operis exigendi habendce esse vide nlur; sunt autem hce :
(995)Tempore staluto Silvaneclisinodusepiscopo- Q Hugo rex papulis toto corpore confectus, in op-
rum collecla esi, ubi etiaminterGerbertum et Arnul- pido Hugonis Judeis (134) exlinclus est.
fum prsesentaliter ralio discussa est sub prcesentiaLeo- Rotberttisrexpatrisuceedens,suorumconsilioBer-
nis abbatis et monachi legati aliortimque quamplu- lamduxiluxoi'em(Ocr. 23) ea tisus ratione, quod me-
rium. Berta Odonis°99uxor suarum ferum defensorem lius'sitparvumaggredimalum,ut maximum evilelur.
atque advocatum Rotbertum regem accepiu Richar- (997) Rotberlus rex dueta Berta uxore, in Fulco-
dus pyratarum dux apoplexia minore periit. Hiidui- nein qui Odonis adversarius fuerat ferlnr, et ab co
iius quoque vinolentia. urbem Turouicamet alia quse pervaserat vimrecipit.
Siuodus quinque episcoporum in monte sanclse Rolbertus rex in Aquitania ob nepotem suunt
Marise habita est. [Heinricus (153) quoque dux Wilelmum obsidione Hildeberlum premit.
obiit700]. Alia item sinodus apud Englebeim in- Gerberlus iterum Romam adil, ibique cum mo-
dicta esl sanctae Agathes festivitate habenda, quse ramfaceret, Arnulfus a Rolberio rege dimitlitur.
el suo tempore habila est (990, Febr. S) 701. Gerbertus cum Rotberli regis perfidiam dinosceret,
Berta Rotberlo nubere volens Gerberium consulit, Ollonemregemfrequentat, etpatefacla suiingenijpc-
ac ab eo confutalur. ritia, episcopalum Ravennateni ab eo accipit (998).
Gerbertus Romam raliocinaturus vadit, ac ibi ra- D Gregorius papa (155) landiu permiltit Arimlfo of-
tione papse data cum nullus accusaret, alia sinodus ficiura sacerdotale, donec in lemporibus racionabi-
indicilur 702. liter aul legibus adquirat aut legibus amittat 763
VARIJ5 LECTIONES.
696Otto ed. 69G italioc tcmpore a. ed. 69V et i. d. acn. r. in c. 69Salleiam
C99 illincf. g. p. insomnes desunt
c. 0. codex. ' 00iterum delela. ' 01vox obtecta. 702 Uucusque atramenlo,fuscoquo fotia codicisi —
28 exarala sunt; reliqua atramentum nigrum foliorum 28-35 prmferunl. 703 Hic notitiarum finis: Reliqua
paginayacuaremansil,excepta probatione pennce,el liac sententia inferius Richeri manu adjecta : Libellum
quera hoc anno prsestilistis. de tnedicina. et de speciebus melallorum. quando in armario simul fuiinus.
mihi transmittite.
mtm.
(152) Odo, Meldensis et Trecensis comes. Karolo Calvo Hincmarus scribit.
(f55)HeinricusBajoar.duxa. 995, d.Aug27 obiit. (155) Obiit an. 999, die Febr. 18, et die ApriJ. 2
(154) Id est a Judseis, niedicis forlasse, ut de Gerbertus ponliflcaium Romanum adeplus est.
PATROL.cxxxym. ' •
&
 A
GERAHDCS, gralia Dei, venerabilis Pater coeno- preces, similique modoin monasteriosancti Audosni
litarum, domno HUGONI Rothomagensis urbis ar- fieri, et in omnibus locis vestrse potestalis jubeie :
chiepiscopo,et omni collegio ibi Deo militanti, pro- quoniam fanto pondere imbecillitads premor, ut
sperum vitse prsesenlis successum atque indelebilis ultima semper exitus bora milii prsesens videalur
felicitatis bravittm. adesse.
Gratia vos Domini servet sme limite quovis ;
Noverit benivolenlisevcslrsc sagacilas de Vila san-
cti Roniani veslri palroni, pro qua humillima me- Atquesuavejugum miti cervice ferenles,
mel exoraslis prece, quoniam paclum quod pepigi Angelicaslseti possitis adire eobortcs.
vobiscum, nullo inodo attcndeie quivi, ob adversi- 1TEMPROLOGUS.
talum videliccl incommodilaics, quasundique prse- SanelorumPatrum vitas, Fralre? charissimi, totms
scnti anno in nostris parlibus perpessi sumus. Modo anni per spalia revolutas, anobis unius amoris <Ie-
auiem dirigo vobis vitani veleranam heroico car- votione celcbfari oportet, etc.
mine edilam, ut omnino cunclis nolum sit quod INCIPIT VITA.
nulla iiivenlionum vobis dirigo mendacia. Illam au- Tempora igilur mundani regni per saeculacaducaa
tem qusehistdriali stylo est depicta, pro.nimiave- „ vitse, etc.
tustate pcnes nos relinens, banc digestam stylo
illius ad inslar vobis iraiismiito. Ordinem quoque ADNOTATIONES.
fei, qualiler lianc mcrui adipisci, vobis indicabo Gerardus isteprsefuil Suessionensisancti Medardi
brevi sermone. ln Braina ergo, polestatis vestrse monaslerio, ubi a sseculonono celebris est memoria
sancli Romani episcopi Rotbomagensis ; at quo
loco, eadem Vita negligenliai causa fuit perdita, lempore vixerit, operosum est definire. Multos
yliique quamplurimi libri. Qtiidam aulem clericus quippe legimus Gerardos in catalogo abbatum ejus-
Suessionis civilatis ab invenlore mercatam noslrse dem monasterii; mullos ilem Hugones Rothoma-
cotitribuil r.epti oblinendam in monasterio Dei ge- gensis Ecclesise archicpiscopos, sed nullus ex liis
Gerardis tempore convenit cum ullo Ilugone. Qua-
nitricis Marise Deo sacratse; illaque post hsec in- propter exislimo Gerardum prsediclseVitse scriplo-
terjeclo exigui lemporis aiiicuio eamdem Vitam rcm non fuisse abbatem, sed decanum ejusdem
mihi mimerisgralia imperlivit, multorum annorum coenobii sub abbate ssecuiari; et Hugonem,cui opus
suuni Gerardus nunciipavil, esse llugonem eo no--
peractis jam curriculis. Prselerca flexocordis po- niiiie secundunf, qui ex monacho DionysianoRo-
pliie oramus munificentise vcslrse modesliam ut tliomagcnsemEcclesiamrexit ab anno 9i2 in anros
nobis viccm reimpendatis charitatis, scilicet trans- octo et viginti. Certe eo lcmpore castrum Braina
mittendo nobis per gerulttm noslrum ex eodem pa- Q erat in potestatc Ecciesise Roihomagensis ; el He-
riherlus comes agrum Suessionensem, alque etiam
trono veslro bealissimo Romanosacrorumquepigno- Brainarn multis ciadihus infeslabal, utposlea dicam.
rum nitmera, utpole spopondislis, ut etnos condigne Ergo Gerardus isie dccanus sticcessil Iiigranuo, qui
celebrare queamus ejus memoriam. De csetero hu- ad cpiscopatum Laiulunensem assumpttis est anno
952, lestante Frodoardo in Chronico.
mili efflagitoprece, quo cuiiclo illius loci contubcr- . Gerardus venerabilis Paler ccenob. Hugoni. Su-
nio fratrum pro' me jubeatisad Dominuni fundere perbum videri possit, el quod Gerardus sese Venera
173 APPEND.AD SJSC. IX.—AUCT. AN. INCERT.—GERARDUSS. MEDARDIJSUESS.DECANUS.174
biiem Palrem vocet, el quod nomeu suum Hugoni A Praisenti auno. Id contigisse reor anno 950 quo
archiepiscopo anleponat. Verum familiare est illius liomiues Rage.noldi comilis quamdam munilionem.
seviliominibus, ut sese illuslres viros appellent: et RodomensisEeciesice, super fiuvivm Vidulam silam,
Warinus comesin chartario Brivalensi litteris viri quam vocal Brainam, furtivo capiuni ingressu. Onde
nobilis Hildegarii anno 111Lndovici Aquitaiioriim iralus Hugo princeps, ad regem millil, et rex illo pro-
regis ila subscribit : Signum Warini gratia Dei boiue feclus eosdeminvasores expellil, ut scribil Frodoar-
indolis comili , rectori (legendum comilis recloris) dus in Cbrouico. Isli enini aliiqtie lieilici inotus, qui
ivsius ecclesim,qui koc consensil.Alia ejusdemgeneris eo anno acciderunt, agro Suessionensi incommoda
exempla exslant in eodem Cbartario : et in Vita multa ascivere.
sancti Bonifacii martyris, archiepiscopi Moguniiiii, Vilam veteranam. Hanc Yiiam beroicis meiris
Willibaldus se, uti et Lulium, bonceindustrim virum conditam excidisse pulas (a);ijla vero qusehistoriuli
appellat. Ad secundum quod attinet, aureis Latino- seu oratorio slylo descripta est, esse viilelurea ipsa
rum temporibus qui cpislolam alleri scribebat, no- qiiam Nicolaus Rigallius luce donavil, a Gerardo aliis
men suum semper pra>ponebat alteri, quantumvis verbis adornata.
essel dignilate infeiior. Imo inclinante felici illo Potesiatis vesirai. Ergo hsec Vita seripta est eo
litlerarum statu Ausonius Burdigalensis, cum nietri
necessitale Paulino scribens nomen suum postponere lempore quo casirum Braina dominio Eeclesise Ro-
cogerelur, factum excusat bis versibus : thomageiisissiibjeclum eral. Atqtti sub Hugone tertio
jam translatiini erai ad coniites Bfdinacenses. Ad
PaulinoAusonius.Metrumsic suasitut esses stipcriorem proinde Hiigonem lisec refcrri necesse
Tu prioret nomenprssgredereremeum. B est, cujus lempore Heribertus Viromandensis comes
Quanquam idem auctor Theodosio Augusto scribens./ caslrum islud Rolhoniagensi Ecelesiaj sublraxil, te-
nomen suum poslei iori loco ponit. Sic hodie ple- stante Frodoardo in Chronico ad anniim 951 his
rique faclilamus : quibus etiam religio est le luum- verbis. Inierim quidam fidelium Heriberti Remensi
que dicere,<summatescoinpellando. ex urbe profecli, quoddam Hugonis castrum super
Pater. Hocnomine eliam afflciebantur decani mo- Vidulam, nomineBrainam, quod ipse Hugo ab epi-
uachorum, dicti nonnunqiiam proabbates apud Ek- scopo Rolliomagensi lulerat, capiunt aiq e subver-
kehardum in Historia sancli Gallensi, illi scilicet qui tunt ; quam subversionem Gerardus hoc loco prai
abbatibus ssecularibussuberant. .oculis habuisse videtur.
(a) llanc ex Martenio subjiciums. EDIT.PATROL.

ADMONITIO IN SEQUENTEM S. ROMANI VITAM.

(Marten., Tliesaurus Anecd. tom. III.)

Gerardus, Suessionensis S. Medardi monasterii post medium saecuiuni x decanus, in pruefatione ad

scriptam a se S. Romani Rolhomagensis archiepiscopi vitam, quam Hugoni archiepiscopo hujus no-
minis secundo nuncupat, duplicis S. Roinaui Vilse meminil , quarum una carmine heroico , altera
historico siylo, hoc est soluta oratione, conscripta eral. Sic enim ait : Modo dirigimus vobis Vitain
veleranam heroico carmine ediiam, ul omnino cunclis notum sit quod nulla inventionum vobis dirigo
mendacia. lllam aulem qnoi liisloriali styto depicta est, pro nhnia vetuslate penes nos relinens, hanc dige-
stam slylo itlius ad insiar vobisiransmillo, Et eam quideni quam prse nimia vetustate apud se Geranbis
retinebal, Mabilloniusipsam esse putat quam Nicolaus Rigaltius luce donavit a Gerardo aliis verbis
adornatam. Verum edita a Rigaltio Vita longe recentiorem agnoscil parenlem, Fulbertum Rothomagensis
Ecclesise archidiacomim, qui poslea circa annuin 1150 monaslicain in cclebri S. AuBoeni monasterio viiaui
professus est. ld quod inlelleximus ex ipsius prologo a Rigaltio prsetermisso, quem reperimus in maim-
scriplo codice ecclesiseEbroieensis , ipsius selate exarato. Veteranani autem Yitam beroico carmine
ediiam, quam excidisse doiebaut viri erudili, ex pervelnsto codice Rothomagensis abbatise S. Audoeni
desGriptain, el sua aiiliquilate merito veuerand^m, utpote sseculo jam decimo 'vcteranam, nec sequiori-
bus lectoribus, uli speramus, "ingralam liic exbibemus.

YITA SANGTI ROMANI

ARCHIEPISCOPI
ROTHOSIAGSNSIS.

Primi Lotharii Francoruni tenipore regis,
Inler magnificosprocevespairesque serenos
Nobilisunus eral, vitaque decenlior heros,
Divino nulu Benedictus nomine dicliis^
Pro fidei meritis felici pignore dignus;
Nam licet augusto rerum subliiuis bonore,
Regis sive ducumsummo polleret amore,
Menlc tamenprona servans pia jussa Tonaniis,
lilecebras mundi sprevit male ludificantis.
Q Quin eliani conjux lali condigna marito
Nomine Felicitas satagebal vivere Christo.
His erat affecittsmiseris effunderecensum,
Qualenus seternum caperent post funera regtium.
Non spem divitiis apponere mox perituris,
Sed quia nullus erat fructus sibi posterilalis,
Poscebanl ambo munus summasDeitaiis.
Votis instantes respexit ab auhere Ghristus,
Et sibi devotis dedit exoptabile pignus.
 175 APPEND. AD SMC. X. - AUCTORESANM INCERTI. .
Nainque senaiori sopito tempore leni
Angelus apparens facie prsefulgidus, inquit:
Pax libi de coelis sit, vir Benedicle fidelis,
'G^iudia magna tibi spondet Regnator olympi,
Per riie legatuni dat munus babere bealum.
Feliciias felix puerum tibi pignus honestum,
Nomine Romaimm virtutis culinine magnum,
Qui-prsesulpopitli, qui paslor fiet ovilis,
Signifer Ecclesioe,prseclara lucerna sophise,
Pro meritis summa Deilalis in sede columna.
Kic eritel multis selernseforma salulis,
Ae commissarum doclor solers animartim.
His ita prolalis; se reddidil angelus aslris.
Excitus somno quse viderat inclylus lieros
Uxori relulil: fit gaudens munere Chfisli.
Kec mora concepit; parlus feliciter exit,
Nomine Romanum, qnem protulil unda renalum;
Qui lonel aeierni divino flumine Verbi;
Qui tuba coslestis pellens incommoda peslis
Crimiria perimindet, rivis pietatis abundel.
Plaudil ulerque parens divino munere gauderis.
Felix auspicium pueri sibi prsetulit ortus,
Cui pateal duicis tranquilla per sequoraporttts
El paradisiacus per plurima semina campus;
Cuidetur rulilis ardens diadema beriilis
Post stadii cursum, post vitae prscpelis usum.
Nunc puerile decus reliquos ac prsesulis aclus
Percurral calamus divino flamine lactus.
Exterius vernans sed et intuspusio talis
Nobilium primo nutrilur in sede parenluin,
UUJacob simplex elfiorens indole morum.
Tradilur bine scbolis, sapientibus ac psedagogis,
Ul triperlitse capcret documenta sophise.
Spirilus hunc saftctus dilirvii muncre lali,
XJtpef magna brevi saperet mysleria Chrisli
Quse rudis ac veteris concludit pagina legis.
Inde palatinam de more vocatur ad aulani;
Vcslilurque loga magisardens ctelibevita
intra castra Dei devolus miles haberi."
Mirantur valde primates tolius aulse
Ingeniiim, niores,|seiisuni labiique nitoreni
Per quce majorem regis percepit amorem.
Interea pvsesul migravil Rolhomagensis,
Et grex pastoris viduatus morte remansil.
Unde sibi quserens qui lanlo prsesit ovili,
Qui reget Ecclesiam digne, veltit assecla Chrisli,
Attdit Romanum rama vulganle beatum,
Prae cunctis sanclum, summis virtulibus auettim,
Oplal et exposcit tanto pastore levari,
Hoc rectore regi, laligemma decorari.
Rex ubi Frahcorumpersensitamabile votum,
Tolius occidusegenlis procerumque suorum
Consilio favit. Quod plebs exposlulat audit
Erga magnificUmsumini recloris amicum.
Ergo renilenlem quamvis pondusque pavenlem,
Eleetum Domini Romanum destinat urbi.
0 Chrisli pietas, qui rerum tractat habenas,
Ordinat el servat quse condidil atque gubernal!
Namque viro Domini,jam poiias ingredienti,
176
A Ut Salvatori dudum Solymam venienti,
Obvia processit pia plebs cum laudibus omnis.
Ulque magis stupeas, Domino prseconia reddas,
Qui vix eflari potcrant, divinitus acti ,- .
Voee simul clara pueri modulantur, Hosanna,
Qui benedicte venis clamantes riomine Cbristi.
Dulce canunt carmen, quod par cantaverat agmen,
Cum tibi nata Sion htimilis rex atque modestus
Non Pharaonis cquis gradilur, nec curribus allis,
Sed veniens asino, cui servit ctelicus ordo,
Cum pecus Cxiguum, petulans, ighobile brulum," "
Quo spirat mundus gestaret nobilepondus.
Hsee regem pacis dectiil prbcessio lalis,
Ut sibi CUT,palmis, non cum crudelibus armis
Plebs exiret ovans, flores ramalia portans,
B Quse vitse sertum signant regaie tropseum,
Quo moriens mortem victor pessuin dedithostem.
Sic insons vita Romanus ab indole priina.
Coelituseligitur, diwna laude podtur,
Quem Deus assumens tanquam sub legmine lumep,
Cogitad exemplum cunctislucerepereum [i. e. sevumj
Ardeat ul vcra Chrisli fuigore lucerna;
Nec consummetur, defectum vel patiatur,
Irradietque domum non exslingueiida per eum.
Ergo Dei servo sicul sacer expetil ordo
Iraviioquamvis dalur infula ponlificalis;
Digne sacralur, pasloris sede locatur.
Tripudianiomnes prseserlim Rothomagenses,'
Grex ovium Cbristi plaudit sub pra^suletali,
Qui Dominocoelise tola nienle subegit.
Terrea coniemnens, nil prscter commoda quserens :
Csclera distribuens, sibi frugi, largus egehis;
Hoslis avaritise, qusepessima regnat ubique,
Qnsegravat hunc mundum ccelosne possit adire.
N(«iiexstinguibilis rogus ardens, tfislis herinis,
Oinni<bushoc vitiuni vibrat lelliale venenum :
Prselatos stinmlat, subjectos denique pulsat;
Ecclesiam vaslat, popularesuridique maclal:
Immul-it mores, indignis prsestat honores :
Nobilis el clarus subito vocitatur avarus,
Verligo prideni, quem fecerat ttna Quiritem,
Sed furiosorum non vis pepulit dominorum,
Subjectus vitiis, vinclis oppressus iniquis,
Etquamvis subito sitjudex tristis agaso,
Sit pollens rebus, lamen exit crimine servus.
Humanas leges regina pecunia tracial,
Et quod lugendum gravius multuroque dolendum,
Ipsa pbteslales corrumpens spirituales,
Crebro sacricolis inferl discrimina morlis.
Prsecipue mullos, quos dicunt simonianos,
Invadi.t penitus flanimaiUe cupidinis aestu.
Ordinat hos nunimus, non vitse nobilis actus;
Serval ovile lupus, captat divina-malignus,
Dajnionis ex nido quem prolulit alra cupido,
Evolal, alta petit. Facit hoc absentia Pelri.
Natn credo rueret, si Cephas proximus esset.
Contra Romanus subil arcem poniificatus;
Quem piaplebs omnis decreta'tenens pietatis,
Jejunans, vigilans, votis enixius instang
 177 €ERARDUS D. MEDARDISUESSION. BECANUS,
Coelitusobtinuit, sicut prsedixerat olim,
Ejus meilifluumprseconans angelus ortum.
Ilistoriam cujus satyra repelamus omissa.
Ke quod amoi scribit livori deputet hostis,
€um sil peccUum non fraudes hypocritarum
!'ro dono linguse sallem mucrone ferire,
Et nimium fqedam Cayphsereprobare calhedram.
Taiiter electum divinilus atque sacralum
Ponlificemsanctum, digno ctillu venerandum,
Rothomagi cives adeunl consulia petentes,
Suppliciterque rogant, sua sic discrimina narrant:
Sancte Pater, nobis instat sscvissimus hostis,
Plurima damna ferens, pcnes uibis moenia degens. Atque sinum repetit, nec ripas fluminis exit.
Est ibi nam castrum, murali robore firmum,
In quo foedarum domus atra laiet mereiricum,
Fornieibus variis csecis obstrusa lalebris.
lllic obsceni rivales seu parasili,
Vel quos impuri juvat ingluvies Epicuii.
Sorde lupanari semper sitiunt maculari.
In medio caslri palel arca more thealri,
Quo fanum Veneris tilulus spurcse mulieris
Falso frequentatur, scorli species veneratur.
Subter hians aiUrtira penitus tendens in abyssuB),
Faucibus angustum tanquam Slygiale profundum
Non valet attingi, nullo visu penetrari:
Clauslra vel hos aditus potuil perfringere nullus;
Tanta malignoruni vis est ibi dsemoniorum.
Altera, Sancte, luis par est irruptio mortis.
Nam Sequanse vaslum patimur discrimen aquarum, Prostibuli coenum decus boc abolevit amoenum.
Dum conlra nioreni melam superandq prioreia
Alveus exundat, Iate confinia vaslat,
iEdes subvertit, parvos el ad ubera perdit,
Exilium multis infert et damna salutis.
Inde dolor, planclus, mcerqr non cessat amarus,
Casibus in lantis quos impetus ingerit amnis,
Talibus serumnis affligimuratque periclis.
De ccelonobis nisi stillet fons pietatis,
Quserelevet miseros urbem lutulenda libido
Ad similes Sodomsepoenas Irahel usque Gomorrhse. Prima Deo prsesens mediatrix esto luorurn,
Sed tua, Sancle, manus, solidal quse debilis arlus. Spem venise refereqs, ne labe ruant vitiorum.
Monsira cruenta fugat, diva virtute coruscat,
Expual hanc labcm, Babylonis subrual arceni.
Talibus auditis, Romanus prsesul Iierilis)
Exorat Christum, lotins egenlis asylum,
Parcat ut afllictis veluti quondam Ninivitis.;
Avertat et mortom, bonitatis conterat hostera.
Ergo dux lidei mores ad loca perniciei.
Et contra forles proprias ad bella cohortes,
Psalmicines ex more greges, reliquosque fideles,
Cum crucibus sacris, cum pignoribus preliosis.
Sie castrum subions, divinaque spicula flgens,
Fainim destruxit, Iabyrinthi clauslra revulsit,
Idola contrivit, funesta sacella reniovit,
Spurciliisque locum purgavit dsemoniortim.
Territus exsanguis vis illico perdidit anguis
Ad Chrisli labarum quo deposuit dominalum.
Ut quondam Josue Jericho bellalor in urbe
Officiislaudum magno clangore tubarum
^Moeniasubvertit, muniimina quseque subcgit :
i-8
A Siclsraelis noster dux ille fidelis,
Cinctus ulrisque choris divina laude canoris,
Delubra fudit humi, quibus exilium fuit bumi.
Inde potens merilis antistes flumen adivit,
Slipatus nitidis reliqua cum plebe ministris,
Arinaiusque fide calcantis in sequore Pelri:
Per nomen Triadis, per virtutem Trinitalis,
•Perque crucis siguum, quod submovet omne no-
civurn,
Imperat utstaret, nec ad ulteriora mcaret,
Qtiem tenuit primum repetens ab origine cursum.
Paret buic fidei natura lluein elemenli,
Hoc siquidem raclo renitet sanctissimus archos,
Non impar Josue, cujus niemoravimus ante,
Qui Domiiioceelidevotus menle fideli
Debellans hoslero jussil subsislere solem,
Donec inexhaustis acies consumeretarniis.
Par virtus radiat quamvis distent elemenla.
Nam si jussisset ralio vel causa ruisset,
Sicut et unda fluens, sol ipse per ardua currens-
Redderet obsequium, nec abesselprseclue signura.
Urbs ita salvalur, tantisque malis spoliatur,
Fertilis et pleno ridet sibi cnpia cornu, <
.-Mors rugit, hoslis abest, aqua slal, deyotio gaudet;
Prsesul in Ecclesia plaudit prseconia digna.
Chnstus adoralur, quo visjnimicafugaiur,
Virgo laudalur per quara Cytbersea crematur,
p 0 felix nimium nieruit quse gignere Cbristum,
-Mundaferens mundtim, sed munclificalaper ipsum;
Virga gerens florem, capiens sed flore virorem!
Virgo mater ave, tanta-redolens pielate,
Quanta laude micas, elsanclis allior exslas,
. Inclyla prse cunclis carnali stemmate.functis,
Per te gaudentem pia prolege ccelilus urbem..
Ne judex ferial, gladium suspende uiinaiuis.
Ne damuet miseros, iram compesce Tonantis.
Stelta maris, pprtus, pigmenlis consilus liorlis,
Fluclibus e muiidi|trahe nos ad littora pacis.
ilis ita digestis, ad cselera progrediamur,
Ejus ut in sancto laudare Dcum moreamur
D Ut yir apostolicus, coelestis regis amicus,
".Reddidit immunem paganis ritibus urbem, ,
Fecit et incolumem civessperare salutem,
Inde movens gressus, it perloca poiUificalus,
Plebibus selerni dispergens semina verJri.
Proponil cunctis simul et.pigmenla saiutis,
De spe ccelesli, nec.non absinthia legis
Sontibus seternaeniinilantis amara geheniise.
Doclus elingenio pallenles radere mores,
Ut rationis erat, baculum clavamque ferebat,
HUIICcivibus prsebens, bac in prsedonibus utens.
Ergo festinans dioecesiset abdita lustrans,
Repperit erroris monimenla nefanda prioris,
Et cariosorum qubedamsimulacra deorum,
QuseJovis inccsli, vel Apollinis, aUpic Disnss,
579 APPEND. AD S/EC. IX. - AUCTORES ANNIINCERTI. 180
Vulgus adluic slolidum vano censebat Iionore, A Perpetiens lethum, prselibat fel et acetum,
Orgia ritecolens, etvota nefaria solvens. - Morli vila -dalur, qua mors devicta
rugatur.
Tunc sacer infremuit, lucos et delubra fregit. Hsecin mente gerens, istis cruciatibus hserens:
Idola comhnssit, priscse vestigia fraudis Fil sibi jucundum cordis lacerareprorundum.
Fiindiltis abjecil, fudit, contrivit, abegit, Proreral ut fluclus oculis, suspiria.Iuclus^
Sordibus abrasis, Cbrisli nova lempla locavit, Abluil his mundis maculam de gressibus undis,
In quibus ante locis erat ara stiperslitionis. Pulcher adhuc-habilus tegil liunc, bumeralis amicuis
Prsedical esse Deum sincera niente colendum Prsetendens specie reverendi prcesulisactus.
Omnia qui fecit, non quse manus idola finxit. Cudilur hic auruni, sit mens utpontificalis
Qui nos formavit, non quod faber effigiavit, In cunctis sapiens, sit consilio specialis,
Marmore, vcl gypso, cupro radiante, vel auro. Caitla,pudica, gravis, solers, moderala, snavis,
Disserit agresti populo mysleria Christi, Ut sit revera Domini symmista sacerdos,
Qualiler Omnipotcns divino numine pollens, Ssepinsinterno perstringens lumine coelos,
Compaiiens servis licel ad sua jura protervis, Sit lux, eximia3thesaurus et arca sophise,
Qtios lcnnil torquens ferus hosiis, acerbns el hor- Qua rudis ac veteris tractet mysteria legis.
[rens, B Purpura regalis lanli decus augcthonoris,
Venerit in miindum tenebris el morte profundum; Obtinel a Christo, quoniani diadema decoris,
Et sine labe caro factus de Virginis alvo. Cui sceplrum baculus, rector vigilans animarum
Pertulerit morlem patiens, ul vinceret hoslem, Quas trahifad regnum, salrapas spolians tenebraruni.
Frcgeril inrerntim, raciens penetrabile ccelttm, Libertas fidci dattirhis a praesuleChrisli,
Terrigenis cunctis si servent tlogmala Iucis, Atque jugtini Saianse laclu pulrescit olivi.
Atquefidem teneant, necad idola colla reflectant, Ilinc notal aerii Iiyacinlhina forma coloris,
Haecct plura docens, et quseque salubria promens, Suspirans Chrisium quo prsesul dirigil arcum,
Abstulit errorem, deitalis et auxil bonorem. Quo fugil meuiem cceleslia prorsus avenlem :
Interea doctor proeclarus et archipolites, - Qno pia vota precum libamina sacra dialim
Moribiisutsanctis decus ornet pontilicale, Poniifici deferi, qui solus crimina delet:
Adrilus Aaron lypico cullu decoratur, Addit bis linclum super hislex prislina coccum,
Offcral ul digue summo libamina Pairi. Qui plancgemini pignus designal amoris,
Nanique virum poderis conlexit Iinea vestis, Bis qui rite datussit alumnis Spiritus almus.
Assidtie proprii moderanlem corporis arius. Sed pius in lerris, ut sit dilectio fralris
Sub Sarai virga nc forte superbiat Agar. C Casta, serena, decens, divino nectare fervens,
Hanc bene, castigat dure, premitaiqiiefaligni, Consolans-miseros, visens in carcere lenlos,
Esurie frangil, nuiltis sudoribus angit, Compatiens scgris, tribuens solamen egenis.
Ut cognoscat beram, limeat lasciva severam, Indedocendo fidem de coelomitlitur idem,
Pareat inslaiUi, collum subigat dominanii. Diligalut sumnmmpia mens super omnia Patrem
Qiia virlute bona pollens in agone corona Quo seraphim more flagrans deitatis amore,
Tripudiat viclor, moeret per tarlara lictor, Utsiiiens cervus fonlem vehemcnter anhelus
Et jacet enervis quse non valet essc rebellis, Conctipit, exoptal. desideral, ardelet orat.
Pectoris e solido penitus depul.-alibido. Ut mulier lympham, fidei quoereperil undam,
Hinc rationali deeoratur judiciali, A se projccta vitionim sponte lagena,
Ponlificis sacro vitlis in peclore nexo, Ornalus summa byssus nitel inde retorta,
Quo bissenorum sunt scripta vocabula palrum, Pontificis mciilem designans labe carentem ;
Mentis splendorem decus hoc notat atque pudoreui. Quam decorans ambit loga candida virginitaiis
Quo Domino cceli sludio conjuncta fidcli, Ut lux solaris ciuu mane refunditurarvis,
Huc sibi prnesenlemrelraclat cuncta videnlem, Aurea regalis vir.lus micat integrilalis,
Illius ad vultum qui nil dimitlil inultum, ® Ut rosa flagrescens, ut thus et aroma liquescens
Conlinet omnimodis ralione volumina cordis, Pullulal et redolet, fecundo germine poltet,
Castigans trutina, si quidsubivpserit infra. Factus nostra caro Deus exit Yirginis alvo,
Sedulo sanctorum rimatur facta priorum,' Ut placeal nobis bsecdictatura pudoris,
Ad specimen qnorum pulchra niiet indole morum, Qua quis veslilur, decus imperiale merelnr,
Israel ut quondam flevil Babylonis ad tindain, Colla lerens lioslis, captat diadema decoris.
NcmpeSion memorans, quam sitjucnnda recordans Lamina fronte micat lapidum fulgore corusca,
Optima gemmanimrivos ducit lacrymarum : Pileus el nitidos slringil de more capillos.
Ad bona coelorumfingens acies oculorum, Nam pia mens, animae siimma quse praeminet arce.
Noctes atque dies lios pectoris elicit imbres. Conslans et stabilis, non fluxa, vagans, el inanis,
SaepeRedemptoris meminit multique doloris, Virtutum gemmis ut opus resplenduit auri.
Quod gcmit et plorat, sitit, esurit atqne laborat. His veslimenlis typiea ratione polilis
Pro servis Dominus patiens indigna benignus, Ornatus sacram stabat Romanus ad aram
Tradilur, arclalur, colaphos subil, exalapauir> Sacrificans Agnum qui mundi.crimina tolfiU
 iSl GERARDDS S. MEDAHDISUESSION. DECANU.S. 182
Ante diem sacrum qiio plebs nova Christicolarura A Dextera virtutis, pacis veraeqnesalutis
Dulce colilPascha, quo gaudens transit ad astra : Ad speciem solis resplendens luce decoris,
Hic allileta Dei, quamvis sibi sedulo parcus, Quseparadisiacam vocat biinc clementer ad aulam.
Tunc magis urgebat confecti corporis artus, Dextera namque piatn signat super aelhera vitam,
Excubiis instans, precibus, rivis lacrymarum, Pacificam, pulcbram, nilido fulgore coruscam.
Hostis el insidiis curas adhibens animarum. Hanc amplexantur qui Isevanon spaliantur,
Jamque dies pacis populique reconciliandi Qui subigimt islam fragilem simul ac fugitivam.
Veneral, elsacram turbis impleverat atilam,. Poslquam vir Domini mysleria sacra peregit,
Tunc pius anlistes fletus dabalubcriores, Agmen juslorum jubel accersire virorum,
Inter lugeiites, inter-sua crimina flenles, Ccelica visa refert, ac leniter inde subinferu
Atque piis precibus veniam poscendo rcatus, Discite, filioli, patris ultima; jamque valete,
Plebes absolvit, oleum clirismatc sacraviu Excessumque meum prece sacra protegitote;
Clerus atincaute mintis illud providus omne Quemjam coelestisvocat ad se gralia regis,
Dividil ecclesiis, vix una superfuil illis Ut tandem proprii ditet mercede laboris.
Ad lavacri inorein retinens ampulla liquorem. Vos tamen admoneo nunc, fratres, ista silete,
Tcrtia cumque dics venerabilis emicuisset, Hujus et oromatis, quseso,secreta lenete;
Gaudia magna ferens, imis coelesliajungens Donecvas iuteum, seu corporis boc legumenlum
Phcebus et accelerans jam, (1) nonam clauderet ho- Matrici terrae cogat nalura referre,
[ranv Extemplo gelidus totos pavor occupat artus,
Praesulad officium sanctus processit agcndum Auribus ut sonuil tanti sors exlima palris,'
Hinc inter sacraedum per solemniamissae Quorum moerorem compescuit aique dolorem;
' Fontibus aslarel lavacrum quo sanclificaret, Sal, fayus, eloquiisprudens, el ad omnia mitis.
Vas jubet afferri sacrum clirismalc ferenlis. Ad patriam sanctus Domino miserante vocalns,
Forte sed impraecepslurba stipanle minisler, Inslanter vigilat, corpus sudore fatigat,
Dmn pede festinat, ne pontifici mora fiat, Praestolaturherum velul a thalamis rediluruni,
Labitar e manibus, fractum vas evacualur, Ut cito pulsanli rescret stia limina patri,
Pcne vorax oninem quin hausit arena liquorem, A mundi strepitu seinotior atque luu.ultu,
Fonlibus astanti res est ul eognila patri, Arclius in cella ditatur coslibevila.
Nil ex hoc trepidus, fidei sed robore firmus, Lividus hsec hostis cernens dolel omnibus horis.
Fragmina parva legens , ad Chrislum brachia len- n Calcibus altritus reverendis hic Lasiliscus
. [deris, Ingemit iratus, furiisque novis siomachatus,
Membra solo slernit, devota precamina fundil; Sibitat exsanguis, fano spoliatus et aris,
Exorans illum qui fractum cardine mundum Insidias, fraudes alias molitur, et artes,
Mirifice reparal, proprium rundendo cruorem, Exerit ingenium, lenditque libidinis arcum,
Ut reddat mcestis qtiod diruit scmula peslis. Quojam Sarasonem, quo perculerat Salomoneni,
Quid niorer in verbis? ad nutum Cunclipolentis Pectora debililans, mulieris amore sagittans.
Ecce reformalur, resolutum consolidalur Ergo dolore rremens cujus sacer obrttit arcetu,
Vas illud vilreum velut anle liquore refertum. In Verferisspecie vafra se colligit aiie,
Sancte Pater, famulos peccati Iabe solulos Mendieam simulans, et praesulis atria lustrans,.
Consolida, repafa, subeanl ut fortiter astra. Errando clausaesero petil abdila cellse, '
Qui le poiilificem magnum statuens et herileir Limine stat plorans, sic illum flebilisorans :
Coeliiusornavit virtuiibus el solidavii, 0 paler, o pater, o sanclae pielalis araator,
Dirigat hanc trepidam qusenunc tenet alta carinam, Urbis prsesidium, totiusegenlis asylum,
Ut bene ciirfamus, nec in bis scopulos subeanms. Hospitium nriserseprsestans, inopi miserere.
Hic pater apprimc Chrisli succensus amore, [vPande fores tecti, vicinam subripe morti,
Ssepe theoricam cuperct cuin ducere vilam, Qtiaevaga, quse nuda, quaelonguida sum peritura.
Ut grave sensit onus, curas et pondera rerum, Huc agor infelix imiiiani frigore, nimbis,
Ad requiem pacis properans in fine dierum, Bruma terit membra, glacies secat aspera plantas
Ncinpe Sion recoleus, Solyinsespeciosa revolveiis, Vis angit Borese,telra premor anxia nocte. ,
Exsilium flebat, patrise jucuiida petebal. Si saltem trila, si cum perone lacerna
Quadam namque die prsesul sanclissinins isle, Texeris banc nudam, gelidojam rore solutam
Anntia dum sacrse celebrat solcmnia missa?, Igne parum foveas, inlra lua liiiiina pascas.
Hoslia viva Dei, lemplum venerabile pacis; Quse dabitur juslis, tu non mcrcede carebis.
Dumque polis inhiat veluti suspensus ad alta , At pater bsec surda capil aure susurria multa,
Ima supergredilur, seraphin ardore crcmatur. Et contectalis refugit consoriia talis.
His intendenti, libamina sacra fcrenti Pestis ad lisec]dirumrumpens a pectore luclum
Apparet Domini super aram dexlera Chrisli, Allius ingemuil; planctus, ululamina fudit.
(1) Sabbato sancto ante lioram nonam , quai non conveniebant, nec antequara slella appareret tn
nostra? tertise pomeridianserespoudebat, ad officium eoslo, missam incipiebant.
 J85 , APPEND AD &MC. X. —AUCTORES ANNIINCERTl.
0 pater, o cuslos, ubi nunc tua solbcitudo,
Quam debes ovibus quas commisit libi Chrislus?
De grege quem servas perit ecce doloribus una,
M modo subvenias, morior tua, pastor; ovilla.
Si morior, qualem pro me reddes rationem
Ante Dei vultum cum nil laxabil inulluni?
Hos pater ad flelus pietatis viscere motus,
Excepit tandem trticulentum nescius hosteni.
Peslis ul inlravit prunis calefacta rcsedit,
Dilalans crimen flavum mentita colorem,
Denudat peclus, si possit flectere sensus.
Candidior renitel, gestus et ludicra miscet,
Tela sacerdoli verbis jacit illecebrosis.
Oninia molilur, nec cor regale feritur;
Slat vebemens adamas nulta penetrabilis aiie,
Nec petra mollescit quse Christo prorsus adhsesit. J} Hinc ubi vivifictnn corpus sanctumqtie cruorem
Angclicis armis siquidem munitus ab astris,
Signa crucis vibrat, quo pilo fortiter acla
Diffugiendovagas evanuit umbra per atiras;
Felida per tolam linquens vestigia cellam.
Ille Dei natus, quem Virginis edidit alvus,
Semper Romaimm laiua fecit indole clarum.
Ut nequeat labi nulloque modo violari.
Cursus horarum Phoebo peragente suarum
Venerat ad roetas jam sancti prsesulisselas,
Christi splendifera quas noverat indice dextra,
Ul mercedcbona gatideretvesperis hora,
Mystica cultorem habuit quem vinea forlem,
Non torpore pigrum, nec ab aestu desidiosum,
Quem pudor angelicus decor extulit integritatis
Ul vas munditise lemplurri fierel deitatis.
Hac etenim virtule refulsit ab indole prima
Qua domuit carneni quaeluxu vergit ad ima,
Ut manibus puris et mundo corde beatum
Semper adorandiim libaret dulciter Agiuim.
Unde polo gaudens, et tali cyclade plandens,
Canlat dulcisonus pro virginitate melodus.
Peste philargyriaecaruil rivus pietatis, e Francia quo viguil, quo tola Neustria fulsit,
Gressus dcbilium, manus aurea, cuHor egentiim,
Quidquid e"ratcensus inopum dispcrsil ad tisus,
Liber ut exiret sine labe beatus obireu
Cumque suprema dies sibi jam vicinior essel,
Etfragiles arlus febris diuturna teneret,
Plebibus accitis, et in unum rite coactis,
Ecclesiae fanmlis profert monitoria pacis :
En, ait, a Christo, cui supplex corde benigno
Haclentis obsequium, pro posse dedi ramulatum,
Invitatus eo, communi sorte resolvor.
Quocirca moneo qttos nunc ex parte relinquo.
Ut maneat vobis pax el concordia moruni,
Quaefidei signuni, fons esl et origo bonoruni.
Juncla sibi tene.it dilectio corda dualis,
Quaveluti geminis ad coelum lenditur alis.
His paribiis.lignis contexitur aurea veslis,
Integra quse durat nulla resolubilis arte.
l**.*
A E rcgione sudes dextra tsevaquetocatuur,
Ul libi quod fieri cupias, quod jure rependi,
Hoc aliis faeias : quod nolis quodque recusas,
Nec facias alii. Sic menles graiia jungit,
Sic Dominisacram digne venietis ad aram,
Dulcis el angelicsesumentes iercula vilas.
Hsecet plura monens, verborum nectare promens,
Obsecral, horlatur, regaliter ut gradiantur
Pcr fidei normam, nec ab aequocalle recedants
Jnslos emeritse qui ducal ad nlria vilse.
His praelibatis, cunctis daiis oscula pacis,
Stimmo paslori commisit ovile regendum,
A se collectum, proprioque cruore redemptum,
Ut sibi conservel quos condidit, alque gubernet,
Hestis ab insidiis praemuniat atque sagittis
Digne-percepit, qualem de fonle recepit,
Inler vota precum, suspiria longa clientum
Reddidit aelhereisanimam cum pace calervis,
Quam speciosa phalanx assumens ccelicolarum
Detulit ad ccelos cum laudibus harmoniarum.
Aurea Jerusalem valvas sibi pandit et arcem ,
Qui penitus sprevit Babylonis ab indole fascem.
Intrat aposlolicum felix collega senatum
Cum quo judicii scandit sedile beatum.
Fortis in adversis cum cootumartyriali
Jare coronari palma meruit decorari.
Eaiicat in caslris ul pboebusvirgiftitatis,
Centuplicem fructum quia protulit integritati.s.
Excessu patris simul onuies moeslificati,
C Exsequias solvunt, tumulo pia membra recondunt.
Prsesulis ob merilum Rothomagusgaudet in sevum
Assidue cujus preiiosos excolit artus.
Huic Audoenussttccessit pontificatus.
Non minus insignis, solardens, fulgur, et iris,
• Thus redolens, cedrus, nux, myrtus, oliva, cypressus,
Pacis consilium, patrise totitis asylum;
Sanclorum caslris tanquam fulgentibus astris.
Hujus et extremos perlustrat fama Britannos;
Hoc Grsecusresonat, promulgat el aurea Roma,
In qua dux fidei dum lotus in ardua coeli
Psalleret intentus decacbordo carmina plectro,
Angelicsevocis responsum coelitus hausii.
,D Sed quia magnifici patet hujus vita palroui
Allerius studio prosa metroque polilo,"
llic breviter lectum concludam finelibellum.
Non tainen hoc s.mctocarmen sine fenore scribo ,
Sed precor, imploro, totis et nisibus oro
Ut mihi Romanus sit duclor ad sethera sanclus-
Linlre licet parva sulcanles sequora magna
Reinigio sancli, non ulla pericula passi,
Scillaeosquecanes illsesi prselereuntes,
Veninms ad portum. Sit laus Domino doniiiioruni,
Sit sine fine decus, qui regnat trinus et tinus.
 183 TERALDUS. 1S6

/&
jBSt1f TCftffWWTOffWB*!!!T?E3tS®W$W£Hi?'&W!$®

Apud Sanderum (Bibliolh.mss., parl i, p. 113) fit mentio Albuini cnjiisdam reclusi, qui libriim Heri-
berto, circa annum 999 arehiepiscopo Coloniensi reiituuiato, inscripsefal.' Prodiit laiiiuni epistola nuncu-
patoria operiprsefixa, liber nondum vidit lucem. Exstal ms. in bibliotheca Caiionicorum regularium Ton-
grensium.

ALBUINI EPISTOLA AD HERIBE-RTUF

ARCHIEPISCOPOM.
COLONIENSEM

(Apud Marten., Ampl. Collect. lora. I, ex ms. "codiceCanonicorum rcgularitini To:'grcnsium.)

DominoHERIBERTO Coloniensi episcopo ALEDIKOS A posnitcai tantum laborasse, et ne me peccalorem

eremita indignus gloriani et pacem sempiternam. sp.Tiiatis in oralione vestra, ut vos non spcrnat qui
Ex quo, mi Paler, misericordise vestrse graliani cum Patre etsanclo Spiritu regnat in se. Amen. Pro
promerui, exoro Domininostri pietalemdie noctuque cerlo scitote onines quod nullus libellus citius vos
ut secum vos post banc vitam regnare siijat sine deduccl ad ecelesles thesauros quam iste, si ssepius
fine, et incensus divinis mandatis possitis adimplere cum curelis recitare. Scio non multuni esse healmn,
bona qusedesideralis.Igitur quiapium studium sacras qui se solummodo salval, Domino adjuvanle, sed
Scriplttras babetis audire, sicut mihi indigno prsece- felicior cst qui desiderat alios trahere secum ad
pistis, desideravi sciibere pietati vestrscaliqua exem- regnum coeleste.Quapropier, o bomo, moneo tuam
pla quaein libris divinis legendo hsec omnia seripta charitatcm quicunque legeris hanc scripturam, u1
invenio. Si lamen, DeooninipoteiUeadjuvaiile,aliquid compleas ore peiicclo, ct aliis bonuin exempluai
proficere posset, omnia quse in hoc libello scripta monslres, ul de luo et aliorum labore merearis per^
liabeo, non proprio sensu fingo, vel excogito quod ciperc a Deo reiiiuiieraiionem. Mente curiosa semper
dico, sed de sanctis Patribus coadunata retineo. Sine cogita, ne bsec facias, ul Crealori displiceas, quia si
dubio qui ea fecerit videbil lumen aeternum, et in in bono perseveravcris, donabit libi quodoculus non
tali admonilionenemo me despiciat; quiaetsi indig- vidit, nec auris audivit, ubi multi sanctorum requic-
nris sum talia minislrare, vera tamen sunl qusedico, scuni.
et dum oliosus nemo stare debel, per ista de virlute Cum igilur de plurimis virtutibus te desiderem
iri virtutem ascendil ad illum qui vivit in ssecula" admonere, in primis cupio ut virtutem_ charilalis
S02culorum.Amen. Si tamen placet, Pater sancte, ct Cante omnia studeas habere, etc.
si bonum tibi videtur, ssepuisfac rescribi, [ne] nie

EPISTOLA TERALDI AD GUIDONEM.

Cur in feslivitatibus SS. Pauli et Laurentii versiculi antiphonis inncctantur.

(Apud Marten. ubi supra, ex ms. Floriaceiisi.)

(1) TERALDUS GUIDONI fralri salutem.
Qusestionemex officio solemnitaiis Pauli apostoli
alque Laureulii marlyris quare scilicetcuni antipho-
nis versiculi necterentur, quam mibi a te memini
(1) Quis sit Teraldus qui epistolam sequentem
scripsil, quis praeterea Guidocui inscripl.i est. incer-
ttim. Ambo forte monaclii monaslerii Floriaccnsis,
ante aniium propositam, jam nunc, prout auctor sen-
siis dederit Dominus, charilali tuse persolvens red-
dam. Sciendum ilaque quod omnessancti qtti orani-
polenli Deo devoti exslilerunt, aut cum sola Ude,
cx cujus bibliotheca curis D. Martenii prodiil epi-
stola seu opiisculumsequens.
 187 APPEND. AD SMC. X.|— AUCTORES ANNI ICERTI.—AMBLARDUS ABB.. SOLL. 188
aut ccrte fidesimul et opcribus coltteruiU. Verum A asserens sepauperibus el egeiiisibidemconsistenlibus
plures fide lantummodo, non habenles locum vel ministrandi ofliciumsuscepisse. Nec non et Laurcn-
lemptts operandi, ei plac.ierunt, ac professionem lius RbmanaeEcclesiae arcliidiaconus, cum ol ipse
.nominis ejus passi sunt. Ex operibtis auiem absqiie esset fide slabilis, scienlia providus, eleemosynaium
fide nemo ci unquam aut placere potuit aut poterit, largitati hilariler instans, thesauros ejusdem Eccle-
et ul aptius eniinliem quod dico, bsec esl illa geminae siaesibicommissos,ut gesla passionis ejus loquunlur,
conversalionis discretio, quam contemplalivam et fiducialiter erogavil pauperibus: unde et solemnilate
aclivam nuncupant vitam. Ad hanc quoque dislinc- ipsius lectio legitur apostolica quse lota in exhorta-
tionem perlinent duo quse in Psalterio crebro com- tione sive laude eleemosynaefacienlis conscripta est,
niemoraniur, canlicum videlicet el psalmus. Nam ajque ad eamderoperlinenlia causam alia nonnulla
canliciim, quod ex intelligentia sola vocis humanse huicoflicio inseruntur. Hsec igilur duo qtise dixi,
profertur emissione, ad interioris hominis scientiam canticum videlicel ac psalmus, pariterque figuras
et fidei perlinet veritaiem; psalmus vero, qui adhi- eorumquasprsefati sumus, sancli Palres divinorum
liito matcriali organo consonanter pcragilur, ad exte. officiorumordinatores significarevolenles, in hujus
riora el corporalia rcfertur opera : in quibus nimi- utriusque sancti fesliyitate cum anliphonis decan-
rum juslitiaeoperibus, maximsejuslilise opus, quod " tandis staluerunt versiculo recitanda : quatenus per
Graecovocabulo cleemosynamappellant, eminet: et hsec etsinceritas fidei eormn in Deoel misericordisa
vas electionis Panlus apostoluset magisler gentiiini opera in proximis monstrarentur, ut antiphonaloco
cum fulccssel Grmissimus,doctrinaque peifusus, al- cantici, per qnod, ut dictum est, devolio menlis
quc divino amore loto flagrarel aninio, quod omnibus exprimilur, resonarcl; versiculi vero tanquampsalm'
commune csl sanctis; el jam niisericonliseoperibus recitarentur, quo sequecxterior actio, ac misericor-
incomparabiliter sedulus insiidabai; quod texlus diaeopera, quse sludiosissimebi duo sancti prse caete-
Epislolarum edocel, ubi discipulos sive auditores ris e\ercuerant, insinuarenlur. Vale in Doniino,
suos ssspiusadeleemosynamexhortaUir,collectamque charissime.
pecuniarum quam Jcrosoiymamdeferat, jubet facere,

ABBAS
SOLLEMNIACENSIS.

AMBLARDI EPISTOLA AD -HERVEUM

Canonicuni Turonensem.

Miltit ad eum librum de Vita sancti EUgii episcopi.

(Apud Mabill., Annal. Bened.lom. IV, pag. 155.)

Praecellentissimo, Deoque amabili, ac bonorum C miris augeri virtulibus; pro quo petimus utmemo-
operum insigniter adornato domino meo ARVEO, res sitis nostri in oralionibus vfislris.Yitam beatissi-
liumillimus omniumAMBLABDUS abbascunctaque con- mi Eligii confessoris alque episcopi, quam dudura a
gvegalio milii subjecta Sollemniacensis monasterii, nobis poposcislis, expressimus ut potuimus, ac, Deo
perpeluam in Chrislo salulem. volenle, veslise prsesenlisedestinavimus. Precanmr
Menlio sacra vestri sic nostro semper adhseret itaque vos, reverentissime Pater, ut cum avide eam
peclori, ut nulla perturbatione siccttli nequaqnsm sumpseritis, ac bene cam memoria commendataiu
possil elabi. Qitamvis enim inlcr turbines saeculi habucrilis, eliam Rotberlo regi oslendalis, ut ex
simus positi, tamen in orationibus nostris, Deo lar- ea cognoscat quanta familiaritate ac benignilate
giente, in quantuni possumus, memoressuinusvestii. Dcirca locum nostrum sollicitudinem habere debeat.
Novimus enim, ab ipsis pcne cunabulis vos nihil Cumenim ego apud vos habitarem, ac cum illo fre-
alitul amasse, praeler Deovivere. Vestri autem sub quenter locutus fuissem, ipsemihi rogavit utegoei
dilionem positus agnovi, diligeniius vos quotidie eam habere facerein.
189 — DE FUND. S. ARNULPIHMET.
APPEND.AD SiEC. X. —OPERA AAESIIOTIKA. 190

S^ECULI X

OPERA AAESnOTIKA.

DE FUNDATIONE
MONASTERII -SANCTI ARNULPHI METENSIS.
(Apud D. Calrael, Hisloire de Lorraine, Preuves, p, 5i5.)

Quoniam quidera eorum memoriam summalim at- A. De temporesancli Patienlis, nsque ad tempus
sancli Arnulphi.
tingere cupimus, quonim patrimonio ecclesia sancli
Arnulphi, quse antiquis temporibus ecclesia sancti- A temporibus hujus sancti, usque' ad beatum
rum aposlolorum nominabalur, usque modo reflo- Arnulphum defluxerunt' quingenti aiuii el amplius,
ruit, congruum videtur paucis referre cujus indu- viginti quatuor episcopis medio lempore sibi suc-
slria sanclitatis primum hie aram posueriu Anli- cedentibus, licet ecclesia multis annis vacaverit,
quorum denique relalio sibi succedentium tradidit a B. Arnulpho usque ad Deodericum episcopnm
posleritati, quod beatus Patiens prsesul Metensium Melensem , qui ecclesiam beati "Vineenliifundavii,
quartus, beali Joannis apostoli el evangelistse ruerit trecenli anni et amplitis dcfluxeruiU, decem cl se-
discipulus : qui heatus apostolus condiscipulis suis ptem episcopis sibi succedentibus, quorum ullimus
jarii coelo regnantibus, prolixius vilse spalium ade- fuil dictus Deodericus. Ilic ecclesue prajdiclse, scili-
ptus, messi Dominicsesuoruni complnres alumno- cet sanctorum aposlolorum et beali Arnulphi, Gor-
rum per loca direxit plurima regiomim. Iriler qtios giseque (l'abbaije de Gorze) ct sanclse Glodesindi.
beato Palienli merilorum luce rulgenli, dum divina beatbque Stephano subripuit, quibus ipsani eccle-
revelatione opus consimile injungilur, ille nimirtim siam sancti Vincentii inslauravit, et ab Gorgise
liiagistri diligens prsesentiam, negat se boe adim- sanctique Arnulphi coenobiis quosdam nionachos
plere, nisi reliquiarum pignore corporis ejus aliquo extraxit, qui inihi monasticam ducerent vitam, el
modo potireiur. Cujiis fidem devotionis beatus Joan- jugiter divino faniulalui insisterent.
nes aposlolus amplectens, Dominum hoc fieri po- B (Hic legitur calalogns episcoporum Melensium,
poscil, cujus nutu omnis natura vim proprise legis s. sancto Clemente primo episcopo, ad Adalberonem
convertit. Oratione igilur facta, evocaloque fideli qtti fuit quadragesimus quinlus ejusdem sedis epi-
discipulo, dentem sine dolore sibi detrahens ab orc: scopus,. sttb cujus regimine in ecclesiam beati Ar-
Habeto, iuquit, Iwc tibi pignus amoris mei. Tibi riulfi ordo monasticus est introductus. Subjungit
etiam auctor pietatis pariter concedil, ul dum civi- auclor): Usque hodie annis singulis convenieniibus
tati Melensi propinquus ens, cui doclor deslinaris, inibi conventualibus Ecclesiis, et canonicis, et clero
incolarum lingua pleniter eloquaris : fertur enini el popitlo, palmarum a prsestile sedis fit consecratio,
lingua Grsecus fuisse. Sicul et beatus Nicolaus di- el onmes presbyteri lolitis civilalis (enenlur venire
vina revelatione a"dsumnnim sacerdotii proveclus in eadem ecclesia ad consecrationem palmarum,
est gradum, sic iste sancTusPatiens eadem gralia aniequam canonici venianl, el debent niillere pal-
per Joannem aposlolum ad Metensem civitalem re- mas suas ad consecrandum.
gendam, beatoFelice episcopoMelenseproedecessore In omnibus bealus Paliens Joanni aposlolo adhcesit.
suo adhuc in corpore vivente, est deslinalus., Sanctus igitur Patiens fundalor ecclesics sancto-
De prima consecrationeecclesice. rum aposlolorum, sicut a prioribus vicaria relalione
Beatus igimr Patiens, consecratione, benedi-, ' cognovimus, ex inclyla Grsccorumprosapia exorlus;
ctione, insignique reliquiarum munere dilecti Joan- sicut nobililate mundana , sic ct opum, gloria in
nis donalus, iter aggredilur, supernaque ordinante minoris Asise regione clarus effulsit. Hanc Asisere-
cleinentia, Melensibus pastor herilis efficilur, qui gionein dilecltts Domini evangelista Joarmes in sorle
animum divinse intendens contemplalioni et ora- pradicalionis divina dispensatione suscepit, fideique
lioni, basilicam Deo et prseceptori suo Joanni apo- jttgo subjugavit. Nam dum fulgore virlutum confir-
stolo extra ejusdem muros urbis ad meridiem con- maret suoriim clarilatem verborum, quamplures ad
struxit et consecravil, ipsiusque dente, et duodecim - vitam desiinali, potenles et divites ac mediocres
paniculis dc apostolorum vestimenlis, ctini aliis compuncli graiia ejus doclrinse obediebant. Itaque
sanclorum pignoribus, eam bonestavil, et qui inibi intcr alios insignes, et beatus Paliens obedienliaj
Deo servirent instiiuit, cursuque Iaborum finito, in fidei se subdidil, pompam mundi reliquil, sanclo
pace ibidem quievit, temporibus Antonii pii cl apostolo intimeadhscsit. Joannes, dum suis in nu
Adriani iniperalorum, in diebus Hygini papse. ptiis Christus aqttam in vinum nuilasscl, scculus
•501 APPEND.AD SiiC. X. — "OPERAAAESUOTIKA. 192
eum, carnale connubium reliquil; Patiens audiens A\. plurimorum liberatione febricitanttum comprobaiur,
ab ipso Joanne verbum Dei, abrenuntiat oblecta- quod ad prsesens dicere omittinms; quia si fides
lnentis mundi. Joannes sociabiliter adhsesilChristo adsit, quotidie agitur. Ileni mulieres debent babere
in resuscilatione archisynagogi filise in cubiculo;> (Faeemcum maritis suis, cum ad ipsum veniunt de-
Paliens Joanni prsesens fuit dum resuscitat filitnn precaturse, et eliam homines per oraliones elper
viduse fiilelis. Joannes iransfiguralioni factse in missas ssepecreduntsubveniri.
inonle Chrislo adfuil; Patiens Joaiini astabat, dum
duos proceres post conversionem dimissarum poe- Quando mutalus fuit ordo, id esl canonm regulares
in ordinem htonaslicum, lunc faclus esl Arbertus
nilentes divitiarum ab selerna damnatione per auri primus abbas in ecclesiasancli Arnulphi.
mirani in frondibus reciprocalionem reducebat.
Joannes crtici astilit Christi: Palieris cidem Jo.inni Ego Arberlus monachus Gorziensis , notum vobis
misso in oleo ferventi. Chrislns morle devicla di- facio,quod Otiho divina providenlia imperator, et
scipulis mellis favo verse deitatis ac suse bumanitatis AdelberoMetensis episcopus, expuisis canonicisre-
unionem commendavit; Joannes, Palienti cum suis gularibus, me in abbalem sancti Arnulfi conslitue-
condiscipulisposl Jiberlatem exsilii,' inseparabilem runt. Quapropler furoris stimulo accensi veluti de
patris ac verbi subslanliam scripto eliicidavit. IB palernis reddilibus pulsi,quidam eorum adierunlre-
De Vita sancli Amalarii, el de ejusgloriososepulcro, gem seniorem nostriim, videlicet Olibonem , vanam
el de ejvs miraculis sanclis. super hoc garrientes declainalionem, quod injtiste
Subneclimus eliam liuic paginse mcmoriam piis- proprium abstulissem, etveluli hseredilariumlocum,
simi sacerdolis Amalarii Trevirensis archiepiscopi, Cumque ut egeram prsefato seiiiori totum indicas-
ul dicitur, qui caneellarius dicitur exsiitisse Caroli sem, illorum floccipendens rationem , ut sapiens et
Magni, cujus nionumeiUumin medio cryplse mona- justtis fex, ne in reliquum querimoniis inibi DeoTa-
slerio subjeclse conspicilur venerabile. Ejus quidem mulantes molestarentur invidorum, tuncetipsequod
sepultura, dum causa fundandi atiguslius oralorium, feceram confirmavit testamcnto regise aucforilatis,
ossa reliquorum effraclis monumenlis exponerenlur, praecipiensut pari consensu ad corfoborationis au-
ilivinitus minimc poluil imnuilari. Tandem Deo ra- clorilatein idenlidem nostra sentiret ecclesia. Quod
vente operi perfeclio imponitiir; el ecce frater qui- juxia desiderii ardorem exsequens, ul dehinc sicut
dam custos ecclesisp, Gregorius nomine , scrnpnlo slatuimus maneret cum cousensu ducis noslri, Ot-
rorte langilur, et rapiis qtiibusdamossiculisde ipsius tlionis videlicet, totiusque ecclesisenosirse, hoc prse-
sepulcro, meritum viri cognoscere aggredilur; quse ceptuni confirmalionis'sci'ipUim manibuspropriis ro-
dum prunis ardentibus inferrel, vidisses illas, visu C ' boravimus, et roboraudum lam prsedictoduci quam-
mirabile, resilisse, et quasi motibus reclamasse que coepiscopis nostris fidelibusquededimus, in Do-
ossa viri Dei non esse ausas atiingere, quia duni ininum et propler Dominum, omnes successoresuo-
advisit, in se coslcsli rore vitiorum flammam pru- stros humiliter poslulans, tit sicut definivimus, iit
dens exstinxiu Quo signo perterrilus, sepulcro rc- qui voluiil sua quod definierunt rala habere, et con-
ponit ossa fesiinus. Insecuta igitur.noctc dum qniclis sentiant noslra. Proplcrea ego Arbcrlus.talem susci-
(loiio frueretur, adest vir Dei cum quodaoi pediim pio curam propter Dominum, et pro his qtti me
sonilii, a lsevo cpyptse aditu. lllac quidani eratper- deprecati sunl scilicet curam pastoralem, quatenus
nominnti fratris stratus, et verberi cuin tremore liiihi et monacbis proficial in seternum.Iste non le-
siibjectum , increpavit acriits qnod se inquielarc nuit nisi duobusannis ccclesiam pastoralem.
fuerit ausus. Molestiaergo corporis monachusper- -Posthunc suscepilofjtciumdomnusAnsleus.
vaditur, sed satisfactione digna levigatnr.
Non post mullum tempus domno Adalberoni epi- Nec dignum est praaterire silenlio domnum An-
scopo Melensiloci nostri amico fideli, fuit deside- sleuis monacbura et abbatem gloriosissimum mo-
rium ut in crypla eadem sibi colloearet mauseoltiin. nasterii sancti Arnulfi. Ilic in Jiabilu sseculari prsa-
Quod il)i fuissel adimpletum, dum prsesulivitsefinis D diclo patri socius, ef sanguinis catena conjunctus,
iinmineret. Vir idem Dei Amalarius fratri nominalo prius relictis facultatilms, ejus eliam secultis vesli-
superius apparens, talia sciscitatur : Cui juxta me gia, ex archidiaconoin pauperemiChristi vere com-
paratur sepultura ? At ille inquit : Piaj memorise -mutatus est, factus monachus. Iste sapientia et
Adalberoni episcopoMclensi.Ad bsecvir Dei Ama- eloquenlia in tantum effloruit, ul ab eo, velut ab
larius: Publica boc, inqiiil, in populo, quia divini- oplimo rhelore conlinuo ctini esset necesse, sermo-
tate propitia donec islic hiimo lectus ero, nulhis num mella discurrerenU In architecturse quoquepe-
mecum participabitur scpulcro : nam quamvis ille rilia non modicum valuil. Hic primo in monasterio
roinus quid nolificaverit, exitus tanien rei compro-- .- Gorzienzi decanus effeclus,opere et exemplo mon-
bavit: nam prsesul adhuc vivens dum se isluc de- stravit quanlum sanctilale el reruro adminislra-
fevri jussisset, quorumdam consilioid fuil impedi-- lione floruerit. Merilis ilaque exigenlibus, abbas ef-
lum, et in basilica sancti Salvatoris ab eodem au- ficilur in monaslerio sancli Arnulfi, post Arbertum
giisiabililer constructa sortitus est lunuilum. Quaiilii virum egregium, qui primus eiiiem loco a domino
vero apud Dei majeslaleni hic Amalarius habeaiur,, Adeiberonepontifice , clericis inde submotis, regu-
 193 DE FUNDATIONES. ARNULPIII METENSIS. 19i
lari monachorum ordini prserectus est. Ansteus isle A spere filium enixa est. Geiiitor vero ,clain maire
monasterium , quod niuita laborabat inopia, co- sumptum ptrerum una cum nulrice ad monasteriuni
piosis ampliavit faeullalibus.Cuncta rralrum habita- superius diclum abbati Joanni differl, postulans ul
eula infra quadriennium explevit. Abbatiam opcram ab ipso catechumenus efficialur. Non renuit vir san-
domino Adelberone poniifice prsebente, pertnenses ctus, quin quod comes rogarat, actu lum implevit,
quatuor, quod est mirabile dictu , nisi regni ini- .nomenque imposuil.
pedisset dissensio, qttoe erat inler Olthonem tunc Expletis his, comes puerum pallio purpureo invo-
regem, post Cscsarem,et filium suurn Luitulftim, et lutum ecclesise infert, atque altari superponens, do-
generum Conradum.Proxima tamen sestate Christo miiio sanctoque obtulit Anuillo, abbate fralribusque
juvanle opus incceptumperfecit, ncc propter curas aslaniibus. Sublaius inde ab abbale, nutrici ad iiu-
extcriores pastorali minuehatur solertia. Omnibus triendum redditur, sicque donii refertur. Malrona
Dominiciset proecipuisfestis, missas publice canla- denique post incommodum convalescenie, ubi con-
bat, et in unaquaque quarla feria privatim cum gruiim viilil, viro suo ait : « Chrisli sacramenlis
summa devotione, etlacrymis multis, in jejuniis, in ftostrani, si vestrse placet celsitudini, sobolem tem-
vigiliis,in orationibus, in bumililale, in cura in- piis instat ul jubeatis iniliari, et ab linea proavorum
firraorum fratrum, iii hospilalitate et cseteris ope- '.13titulum snmere nominis. Nuperrime bocac.luro est, t
ribus misericordiseclarissimus exstilit. Cursum igi— . comes inquit. Illa quo vel a quo sciscitanle : t Apud
lur consmnaiis , in fine sanclseperseveranlise labori- ccenobiumbeati Arnulfi, inquit, a Joanne loci ipsius
Jius exaclis per annos 1<5,pridie nativilalis Dei Ge- abhale, qui et eum Benedictum nominari jttssit. »
nitricis, devolorum virorum frequentia, domino et Contrislata matrona : « Hoc, ait, vocab.ulum solis _
venerabili Adelberone pontifice munus exsequia- sa>culo renumiantibus monachis est congruum, a
rum explente.ex parle Aquilonari basilicse deposilus sanclo Benedicto ad eos derivalum.—Hoc, inquit
est in lumulo, anno Domini960. comes, et ipse in processu lemporis eriu J QUOau-
Pos( abbatem Ansteumsecundum, elegerunt monachi dito illa : c Tanlam infamiaro, inquit, Dominus
sancti Arnulfi Joannem abbalem lerlium. nosiro no.ii sinat generi illatam iri, ul exmenai
Post Ansleum stiscepil Joannes olficium pastorale lum puerum videam unquam profes.sionis bujus
saricti Arnulfi. Hujus lemporibus, primi Olthonis fereniem habituni. » Quam comes blande corripiens,
Esagnifici famosissiniique imperaloris genitoris se- simulquc viri Dei propheliam denuntians, non solum
cundi ejusdem nominis, qui pro defensione sanclse ab intentione revocavil, sed etiam gratuhbundani
Dei Ecclcsiseconlra Saracenos in Apulia prseliuna ex donosibi a-Deo concesso reddidit. Iste.Joannes,
tolis ssectilis memorandum commisit, crat conies C qui pastor est ecclesioe htijus sancti Arnulfi, inultis
palalii nomihe Teubertus, opibus florens, vir in fulsit miraculis. Subjeclionem utiqtie el.obedien-
divinis alque hiimanis rebus slrenuissimus, omnique tiam abbali suo, cum essel Gorziensis, sine mora
bonitale conspicuus. Hic ex Ermeiitrude conjuge obediebal. Abbas lamen subdittis eral spirilualibtis.
feminei sexus prolein susceperat; sed quia masculini Joannes abbas sancti Arnulfi cuncta exteriora pro-
deerat, creber in orationibus persislens, a Deo sibi vide, cum esset claustralis, procurabat consilio
filium dari poscebat.His inlentiis, aceidit utquadara domini abbatis Gorziensis. Sa?peista dicebat abbas :
die monasterium sancli Arnulfi ea de causa adiret, Manifestis operibus indicat nobis frater Joannes
diuqne hurai slratus ante sacrosanctum altare ora- quantsereligionis floreal studio; priorque ejus hu-
tionem prolelaret. Joannes autem abbas ejiiscleiin mililalem, jejuniorum observanliam, sapientiam,
loci anle valvas basilicoe slabat immotus, donec atque constantiam, ad piobandam ejns paiientiam
comes Palatinus exiret, qui ab ecclesia digredieiili diversa sibi injunxi officia, nunc ista, nunc illa : ipse
post salulationem oscula prselibans : « Lselare, m- mmqiiam conlradicens, omni sltidio singula perficit;
quit, virorum nobilissime, luasque oralioncs a Do- conlumelias et opprobria plurima injuste illala a
mino exauditas cognosce. J Cmuque ille rei novilate quibusdain fralribus nostris paiicnlissime tolerat.
horrore perfusus venerabundus astaret, rqgansunde " Vere aniicus Cbristi esl, et discipulus noslri patris
id sciret, ille ait : « Cui mentium secreta palent Benedicti.:. Sic abbas ejus Joannem abseniem fre-
revelanle didici le masculinam prolem jam diti a qnenter commemiabal.
Deo precatu qusesilam promeruisse. Namque brevi Beatus ilaque Joannes fervens sludio rcligionis,
stirps virilis ex casto tibi matriinonio erii, vocabule lalcrnas fratrum ssepe nmndabal, mira luunililas.
Benedictus, ab eo qui vocat ea quoe non sunt tan- Cum erat bebdomadarius coquinse, ipse collo suo
quam ea quoesuntper omniabenedicendus. Cave ei asportabal aquam, et infundebat caldariis, el cibum
nomen immuies, quod qui cuncla ex nlhilo creavit, coqttebal. Ssepe solus, puerulo aquam infundente,
dedit; natumque domino sanctoque Arnulfo nutrien- farinam irium modiorum commiscuit, fermentavit,
dtim suh regulari prseposilotradc, cujus quandoque et inde panes confecit. In cibis, vestibns, lecto, in
propagator enitescet lmige laleque. > Credulusillc balneis et medicinis spcrnendis, in cura fratrum, in
viri Dei affatihus, djnmm pro responso accepto studio lectionum veresanclus comperiebaiur. Imi-
reversus esl laetus. Interea non multis elapsis die- labaUirpro posse Ambrosium sanclissinium in con-
bus, mater, quem auspice Chrislo conceperat, pro- stanlia, bealum Martmum in bumilitatc, Jojiuiem
 — '
195 APPEND. AD SMC. X. OPERA AAEXIIOTIKA. 196
Alexandriiiuni in eleeinosynaruin largitionibus, in A ruin pasior ueiet, benignissime consensit. staliin
exercenda justilia, cumprocausa rnonaslerii agere- eorum loci faniam jam ubique celebrem, studio lit-
lur, maxime slrenuus. In molendinis, fluminibus, lerarum adeo nobilitavit, ul 11011 solum ex proximis
vinariis, armenlis, gregibus, avibus ad usum frattum civitatibus, verum ex Saxoniot atque Bajoarisepar-
soliicilus el optiinus acquisilor. Magislrisdiversarum libus undecunque ad ejus magisterium quamplurimi
artium conductis rortissimo muro monasterium cir- confluerent, ex quibus noimullos el vilse merito, et
cuindedit. Officinas quse ruinam nimia velustate sapienlise excellentia post ad episcopatus aspicem,
minabantur, rcfecit; pallia vero ct cortinas albas, vel ad regenda monasteria electos fuisse cognovi-
infulas, tabulas aurcas, in singulis altaribus calices, mus; Iiuer cooevossuos, et morum elegantia, et in-
cruces ampullas, coronas el pulpitum, ubi Evan- genio capax laudabilis eminebat. Hic denique pise
gclium legitur, et cauera aurea, cl lampades diver- memorise Joannes inter perplura quoeintra gymna-
sas distinctas ordinibus, et csetera beneficia uon sium Sophioeperegil exercilia, responsoria beatoe
possum verbis eviiicere. virginis et martyris Lucise authenlica modulatione
Contigit autem eo in lempore quam episcopus composuit, necnon et beaise Glodesindisvitam cum
Adelbcro subtraxil beneficiuin solilunifratribus Gor- officionocturnali. Yitam vero antecessoris sui domni
"
ziensibus; sed divina inspirante gralia Gorziam ve- abbatis Joannis scribere aggressus, imperfectam im-
nit Joanne insinuanie, et villam quse quondam ad jus maliira morte prsereptus reliquit.
pertinebat monasterii, ipsis reddidil, quse vocatur Lodovici regis el imperaloris, filii Caroli
villa Joannes autem ivit ad EpitapMum
Warigis (Varengeville). Magni, qui in isio loco jaceu
lyrannuin Bosoneiri, filiuin Richardi principis Bur- Imperii|fulmen, Francorum nobile
culuien,
gundionuro, ut restitueret fralribus Gorziensibus Erulus a sseculo, conditur hoc tunnilo,
prsodia quoeinjusle eis abstulerat; qtii sibi prhuilus Rex Lodovicus, pietalis lantus aniicus,
satis superbe respondit, et minasnccis sibi imposuit:
at ipse Joannes non perliniescens, sed viriliter cou- Quod Pius a populo dicilur, et lilulo;
Hildegart soboles Caroli Magnipia proles,
tradicens, sibi mtiltis discriinina latronuin, nihil sibi In pacis metas, colligit hinic pietas.
lamcti nocere queunlium, ad claustra rediit, sta-
Rumelicum villam, quidquidque referiur «d illams
liraque lyrannus arreplus gravi morbo, Gorziam Arnulfo sanclo conlulit, buicque loco.
misit nuntios, etcuncta ablala resiituit. Fecit et
Slirps a qtto procerum regumque vel imperalorum,
petitiones multas beatus Joaimesabepiscopo Adalbe- Quorum muneribus sistilur iste locus.
rone, qtii cum prius acquiescere nollet, postroo-
dum visiouibussancti Petri territus, cuncta perficie- Epilapldum Drogonis arckiepiscopiMelensis,fiiii Ca-
bat. Post boc scienduni, quoniam Adelberamura roti Magni, qui in islo loco jucel.
rex Saracenus Hispaniarum misit suos legatos ad Conuiiur hoc busto proesulDrogo, marmoie sculpto,
Otihonem serenissinium imperatorem, amicitiain Spirilus in requie lsetusovat Abrahse.
peteus, sed contra fidem mtilia describens ; ad quod Filius bic Magni Caroli fuit imperaloris :
niissus est bealus Joannes abbas noster, ad prcedi- Yir pius el prudens, vir probilale cluens.
canduni bapiisma, el errorem commutandum. Iste Auloeregalis moderator, paslor ovilis,
enim fuit prudens in factis; beiie arguil subdiios, et Meliset Ecclesioevere paler patrise.
monuit ul omnibus viloe eorum lemporibus semper Ilic prsesul, proeses,dominus, primasque cis Alpes,
regulam custodirent. Ejus judicio paca fuit regio.
Joannes junior successit post Joannem, in regimine Iste Glodesindis soleuiniier ossa levavit,
quarlus. CondignequeJoco condidil eximio.
Joanncs a fratriljiis sancli Aruulfi postulatus uteo-

SflBHD M S. CL0D0ALD0 MFESSORE.

(Apud Mabill., Acta, Soec. 1, p. 154.)

Diesloelitiseel -gaudii adesl proecipuevestree urbi D de morle natalis; cui initium vivendi dedil finisvitae;
suuima devotione celebranda, qua venerandus Chri- cui, ut Paulus, vivereCliristusfuit(JPAf7ip. i, 21);
sticonfessorClodoaldus [S. Cloud],vinculis corporese cui sine Christo vita non fuit. Merito ergo satiatur
fragilitalisexulus, adiremeruit gaudium selernoebea- in bonis desiderium cjus, quia, dmn in hac carne
titudinis, angelicis spiritibus sociatus, ut quorum viveret, mundatum est ab omni iniquilate et malitia
-niujidiliam tempore suoe morlalitatis studuit babere cor ejus. Digne jam versalur ejus vita mirabilis in
Jn terris, eorum consortio sine finefrueretur in coe- memoria hominum, qui nierito sanclilalis transiit ad
lis. Cui praeslanle gratia Salvatoris hodie factus est gautlium angclorum. Merito et laudem sanctorum
197 SERMO. DE S. CLODOALDO. 198
virorum niandat' nobis habere Scriplufa divinitus -!*quando dissipasti patrinio.niuni quod dederat duicis
inspirata dicens : Laudemus viros gloriosos qui vi- Pater; porcos pavisli, et de Hierusalem descendens
cerunt regna mundi; qui vicerunt non qtti victi I'ue- in lalroucs incidisti, qui etiam despoliaverunt le,
runt. Non est enim contraria sibi Scriptura quse dicit et plagis impositis abierunt semivivum te relinquen-
alio loco : Non laudes hominemin vita sua (Eccli. xi, les. Sed non reliquit miseriani luam misericordia
50). Quoeaulem>antemorlem propter incertos casus Samarilani illius qui faclus est nobis sapientia a
caducse vitoe prohibet, post mortem jubet laudare. Deo, et justificatio et redemptio, qui peccata nostra
Modo securi Iaudibus extollamus ejus excellentiam pertulit in corpore suo super lignum, ut peccatis
sanctitatis, quando nec adttlatio notat laudaiilem, mortui, justitise vivamus. Qui dicit nobis : Currite,
necelalio tentat laudatum. Laudemus.postemensum et ego perducam. In qua justitia viventes, posili su-
periculum jam securum; laudentus victorem, sed mus in via ad patriaro redeunles, et ad Hierusalem
postquam venit ad triumphum. Operum ejus raerita ccelesleni quse sedificatur ut civitas remeanies, cujus
jam in tuto posita securi magnificemus; qui galea parlicipatio est in idipsuni. Quam denunliat Aposlo-
spei et sculo fiJei et gladio verbi Dei tandiu infati- ius liberam et matrem omnium nostrum, cujus ci-
gabililer contra antiquuni. hoslem arnialus incessit, vitatis conditor et artifex Deus. Quae, ul in Apoea-
>
qiiousqtte eo deyicto ejusque pedibus prostrato me- lypsi legitur, non egel lumine solis,sed Dominus Deus
ruisset accipere palmam seternse remuneratioms. illuminat eam, et lucerna ejus est Agnus (Apoc. xxi,
2. Illius ergo, quantum possumus, onuii instantia 25). Cui suspirauius nolenlcs exspoliari, sed supcr-
vesligiis insistamtis, quibus per arctam viam ad cceli vesiiri ul absorbealur quod morlale est a vila.
latitudinem feslinans qua eum sequeremur oslendit. 5. Sed in hac justitioe via, qua imus, plurimse in-
Hodie optatam vocem laudabilibus operibus acquisi- sidioeel iaquei ingeruntnr nobis a desertoribus ejus-
lam audire m.eruit Salvatoris ore prolalam : Euge, dem sacrse mililise angelis Satanse, quibus Deus pec-
serve bone et fidelis, quia super pauca fuisti fidelis, cantibus non pepercit, ut aitPetrus, sed rudentibus
super nvulla te constiluam, intra in gaudium Domini inferni detraclos in tarlarum, in iudicio magni Dei
lui (Matth. xxv, 25). Acceptum enim lalenlum re- cruciandos reservavit. Quare sicul leo rugiens cir-
tulit geminalum. Jam pev fidem gratiasalvatur, glo- cumeunl, quoerentesquem devorent, uta via vcrita-
riam Domini speculalur transformatus in eamdera lis abstrahant. Contra quos bellum inexorabiie no-
imaginem. Jam enim hiems pressurarum transiil, ct bis est agendum, quia non esl riobis colluctatio ad-
imber tribulationum recessil; jam indissociabililer versus carnem el sanguinem, sed adveistis mundi
selerno fouli inhsercns, inebriatur ab ubertate do- rectores lcncbfarum hariim, contra spiritalia nequi-
mus Dei, ei torrente voluplatis suse potat eum Do- u tise in coeleslibus. JK'eergo ueficiamus in eorum
irinus et bibil perennem jucunditatem juxta sui ca- confliclu,.el capiamur eorum laqueis, paratur noLis
pacitatem. Nec nostrarum obliviscitur miseriaruni, mensa in via ejus noslroeperegrinaiionis, variarum
cum seniper claro inlueatur lumine omnia videntem, opum referla deliciis, omne habens deleclamenlum
et sequojure disponentem ac moderantem. A sununo et suaviialem omnis saporis. Sed prafinita ei prsc-
usque ad imura slatum creaturarum alque ex alta scripla est lex omnibus accumbeniibus. AQ inensam
arce respiciens ima lerrarum, reges iremendos, quos magnam, inquil, sedisti (Eccli. xxxi, 12j, considera
innumeri populi metuunt, cernit velut exsules ty- qtiseapponuntur libi, sciens quoniam talia te opor-
rannos. Miseratusque errores humanos clamat com- let praeparare. Ecce autem e laterebinc indepalam,
patientis affectu miseranlis : 0 infelices et miseri liinc inde plurimoe iatenter insurgunl vanilales et
cives, qua ilis? non est lisec via quse ducit ad pa- Morlifersesuavitates et delectationes. Sed quid dicit
triam, sed quse ducit ad impia tartara. Redite, prse- Psalmus? Narraverunt mihi iniqui fabuialiones, sed
varicalorcs, ad cor, relinquite vias erroris, et vive- non sicul lex Dei (Psal. cxvm, 25), quae dicit: No-
lis. Quid extra quseritis obtusi csecitale meniis, im- lile diligere mundum neque ea qurn in mundo sunt,
tra vos positam perpetuitatem beatitudinis ? si beae quia omne quod in mundoest concupiscentiaoculorum
quserere vultis, inlra vos quserite, ibt invenielis, ubi el superbia vitce(l Joan. n, 15, 16). CoiUincle ergo
invenit qui dixil : Hcec recordalus sum el effudi in vos ab iuimani feritate superbise et ab inerli vo-
me animam meam, quoniam transibo in locum laber- luptate luxurise et a curiositale falsi nominis scien-
naculi admirabilis usque ad domumDei in voceexsul- lioe. Videle ne decipiamini nec fallamini. Optimum
tationis et confessionis (Psal. XLI, S), ubi est vera est enim gralia slabiliri cor, non escis quoenon pro-
lux luminis, quam non possunt fuscare tenebroe er- fuerunl ambulantibus in eis. Nolite vobis inaniter
roris. Hanc quiounque videre meruerit, candiuos promittere diuturnitatem vitoe. Quoe est enim gloria
s.olisradios iiegabit. Ibi invenietis et audielis Chri- vestra? Yapor esl ad riiodicum parens,"deinceps cx-
slum dicentem : Ego sum lux, ego sum via. Sed si lerminabitur.
aurem conlis apposucrilis, prophetani longe anle i. In hac via ambulanles tenete juslitiam; quam
novse gratise tempora pr.uconanlem , el post tergum cum nobis proposuisset Salvator servandarii", tria
monentem : Hcecvia, ambulale in ea , neque ad sini- tanturamodo in exseculione ejus prosecutus est, ora-
stram declinantes (Isai. xxx, II). Hsec via, de qua lionemscilicet, eleemosynamet jejunium; in oraiione
procul aberrasti el factus es libi ipsi regio egestatis, liioiistraiis omnesregulas sancli dcsiderii.Tota enim
139 APPEND. AD SJ2C. X. — OPERA AAESOOTIKA. 200
vita veri Chrisliani sanelum est desiderium; in A cullu nulriebat et inslituebal eorum avia jam dicta
eleemosyna omnem benignitatem et beneficieniiam regina, cupiens eos loco filii in fastigium sublimare
ostendens in dandis benehciis et ignoscendis in se regni. Sed spe sua frustrata est fraude filiorum de
delictis ab aliis commissis,quamprimum a semelipso innocentium coedetractantium. Denique cumChilde-
debeloronis accipere. Seriplum est enim : Miserere berlus residerel Parisiis; suasu anliqui serpenlis
animceiuw, placens Deo'(Eccli. xxx, 24). In jejunio insligatus, ut regnum fralris defuncli invaderel et
vero insinuans omnem corporis castigationem, quoe injusle possiderel, cum germano factionis et scele-
fit maximc in cunclis passionibus animse compri- ris sui parlicipe,.miliens clam accersivit f ralrem
mendis. Alleiulite quasi iu prsesenti pbsito paironum Clothaiium , qui tunc temporis Suessionis urbe mo-
vesirum monenlem Vos, el ad pcrcipienda exlior- fabatur; fiagiians quatenus Parisitts venire celeriter
tatitem perpelua prsemia : Estote sicut et ego; No- non differrel, utuna positi commodis el utilitatibus
lite causari de fortiludino, unde ego polui, et vos, sibi congruenlibus insislerent, et regnum germani
si vullis, poteslis. Neque enim a me ego"quidquam qui lunc vila excesseral, inter se dividerent; filii
potui; posse vero metiin ab illo fuit qni dixit : Hine vero illius velut imbellis manus infantilis setatis,
me niliil potcslis facere (Joan. xv, 5). Si qui ergo aiui gladio necati, aut cerle plebeio legraine obscu-
eslis qui ad perfeclionem tendilis, perseveranliam " ratl alque obumbrati manerent. His ille auditis
in bonis operibus a Patre luminum quotidianis pre- ruplisborarum moduliscelerrime advolavil. Sparse-
cibus poscile, atque boc agendo confidite non vos fat autem subdole preefatus Childeberlus ralsos ru-
csse alienos ab eleclione eleclorum, quos elegil ante roores in aures populares , olihoc solumraodomu-
muadi conslitulionem, ul essent sancli et immacu- tuiim colloquium liabere voluisse duos fralres, qua-
lati in conspectu ejus. Absit aulem a vobis ideo tenus filiosfrairis suos uepotes facerenl regnare pro
desperare de vobis, quia spem veslram in illo ha- patre. Unde et celerem nunlium dirigunl ad mairem,
bere jubemini et non in vobis. Maledictus enim quse Parisius erat ea lempestate, rogantes eam ut
oinnis qui confidit in homine el a Domino-recedit pueros mitleret sine dilaiione, ut ab eis mitleren-
cof ejus. Benediclusaulcmvir qui confiditiuDomino, lur, vel sublimarentur in regnum patris. Regina vero
ct eril Dominus fiducia ejus, quia bonum esl con- bilarilate perfusa, ignara doli,el simulalionis, con-
fidere i.n Domino. Quid vero adhuc in peccalorum feslim misit pueros plurimis obsequiis fullos, et
damnabilium remoramini delectalione? apprehendite ealerva puerorum illis famulanlium stipalos , pro-
saJulierrimam salutem et disciplinam, el serviteDo- rumpens in hoecverba : Non nie reputo amisisse
mino in timore ,et exsultale ei in tremore. Et nolite filium, si istos parvulos videam in regno ejus con-
"
prsesumere de vobis, nec velitis gloriari quasi de slitutos. Mox vero ut ad palruos venerunt, a sibi
operibus veslris; sed qui gloriatur, non in se glo- obsequenlibus et nulriloribus separati sunt; alque
rictur, sed|in Dominoqui dedil vobis et velle el posse. ex industria procuralur truculentissimus nunlius,
Cui dicimus cum prophela : Omnia opera noslra ope- nomine Archadius, qtti pergens ad malreni ferret
ralus esl in nobis (Isai. xxvi, 12). Et ideo in nullo est evaginatum gladium et forcipem. Moxvero utvenit,
gloriandum quando noslrum nibil est, quia non est juxla prseceptum dominorum, ostendit reginse signa
in poleslale noslra cor noslrurii et noslroe congre- terroris et perculit eam terrore gravis nunlii, di-
gationis, sed a Domino gressus nostri dirigunUir, ut eens: 0 gloriosa regina, filii lui domini nostri ma-
viam ejus velimus. Hoc crediderunt,' boc egerunt gnoperescire volunl quid de pueris censeasagendum,
quicunque ab initio Deo placuerunU et volunt sibi oeius nuntiari, ulrum tonso capite
,5. Hoe et isle sanctus Paler noster indubitaluli velis eos vivere, an gladio vitam prsesentem ler-
menle credidit, el verbis docuil, et usque ad finem minare. Hsec illa audiens inlolerabili animi dolore
suis operibus servavit. Neque enim aliler posset esse sauciata, velut in exslasi rapta. ignorans nimialri-
sanclus, cujus prosapiam generis, quamvis bene stitia auid diceret, ait: « Satius duco, et melius
nola sit omnibus, vobis huic paginse duxi inserere j, mihi videlur eos vitam hanc morte finire, quam
el ab ipsa ejus pueritia insignem pielalem et morum incisis crinibus viventes degeneres" et ingloriosos
probiialem narrare. Traxit autem genus ab alto vidcre. » Sed ille perversi animi homo qui tam ex-
sanguine regum. Cujus avus Clodoveus regnum secrabile ac duruni detulerat mandatum, non pcr-
Francorum nobiliter regens, pulchre disponens el lulii tandiu subsislere, donec regina sedata niente
ordinans, cum Parisius cursu vitse suseexpleto finem poscchti congruum daret responsum ; sed rcdiil ce-
vivendi fecisset, reliquit in rcgno eonjugem vocabulo leriler, nuntians matrem decernere quod ipsi de
Clolildem, cum tribus filiis Clolhario 'vidclicet, pueris insiiluerant agere.
Cbildeberto, atque Clodomero, quibus dispositis 6. Moxergo iinum apprehensum Clotharius puerum
4)orlionibus divisit monarcliiam sui principatus. Sed elisit in lerra, defixoque in latere ejus cultro crude-
Clodbmerus genilor hujtis sancli confessoris Clo- liter inlerfecit. Quo vociferante frater ejus pedibus
doaldi, eui sorte cesserat Bnrgundia, non multo Chikleberli prosternitur, apprebensisque ejus geni-
post defunctus, el ipse tres reliquil filios. Quorum bus, cum lacrymis aiebat : Succurre, piissime pater,
unus vocabatur Theodaldus , alter Gonlarius , ler- ne ego peream sicut periit frater meus. Flexus vero
tius vero isdem Clodoalius. Quos rcgio more et ad misericordiam Gliildeberlus, et respersa lacrv-
 201 , SERMODE S. CLODOALDO. 202
mis facie, ait . Pelo, fraler cliarissirae, ul concedas JAjjat, castigans juxta Apostomm, seipsum, ei servi-
raibi hujus vilam lua benignitate, ut non differam luli subjiciens (/ Cor. ix, 27) in fame el siti, in ffi-
qu;c jusseris pro ejus vita dare. Ille vero conviciis gore el nudilate: Omnesque lerfenarum rerum de-
euin adorsus, ait commolusaniaritudinis felle : Nisi lectaliones a corpore el animo graiia Dei se praeye-
islum eito a te repiileris* pro eo morieris. Qui sla- niente et subseqiiente resecans, satagebat, juxta
tim ejecii a se puenim niadidiim lacrymis, non ferens eumdem Apostoltim, dives fieri in operibus bonis;'
animosilatem fralris. Sed ille, ut immanior imma- ac thesaurisare sibi fnndamenttim bdnum in fulu-
nissimo,non gerens poe'nitenliamjam a se patrali rum, et vivere in hoc saeculojiiste el pie, ul appre-
scfileris, hunc quoque sicut priorem vila privavit, henderet veram fitlem (I Tim. vi, 18). Quaj retrb
imnienior futuri judicii et selerni ignis. Terlius au- sunt bblitus quidem , in ea vero qua3aiile sunl ek-
tem ad simile exitium quserebalur Ciodoaldus, sed tentus currebat ad palmam supernse rcmuneratibnis,
non poluit reperiri, nulu Dei omnipotentis proteclus, cupiens compfehendere Chfistum, a quo jam ejus
et auxiiio virorum ibrtium de manibus efudeiium. misericordia erat comprehensus. Scd et variaruin
liberatus. Qubrum eliam ope adjulus, hseres patris cbnleninens delicias escarum, in agoneislo thea-
solus est institulus a pairuo, exslinctisduobusfratri- trali vilioris et grossiofis cibi esu sustenlabalur po-
"
bus, qui maie blandienlis sseculi inanem felicilalem lius quam reficiebaiur.
velht immane naufragiummagis vilare studuit, ci ad 8. Et ul peritus et doclus negoliatof mercimbriium
' ffilerni
Regis misericordiam peflingere misericordiae suum sludens ampliafe, parvipendebat vilem et ab-
operibus insislendo, quam sub regio nomine terrense jeclam rem dare el preliosam emere. Qui reperiens
prosperilalis deviare a.patria sslerni Palris. Repenle bonarii niargarilam et thes.aurum abscbnditum iii
itaque regalem pompam despicit, sordent illi iiilgu- , agro divinarum Scripturarum dedit omnia quse. ha-
ranlia auri argenlique melaila, conlemnilur puichri- bere jioleraf, nihil sibi reservans et comparavit.Prai
ludo gemmarum, vestes atiro lexise et lioloseri.cse amore-dulcedinisel clafitatis illius feperile viluerunt
respuunlur. Inlerea cor ejus inslituebaiur et.forma- qiia; pfius dulcia et jocunda videbantuf, et aislimaW.
balur divinis inslitulionibus, ut vilescerent illi bm- sunl "ul stercora. Coinemniluf miindus fallacia et
nia qusecunquevidentur iemporaiia, et, qiisecunque deceptibne plenus, desiderantur habita, congregata
nonnulii homines pro lngeuli deputant luefo, jam sparguntur in necessilalibus indigentium, ut jusliiia
sorduerant viro sanclo ( et maximb depuianluf de- ejiis nianefel in saeculum, cbniu ejus exaltarctur in
irimenio. gloria. Deindeex integro certans exspoliafe velercm
7. Sacrorum frequenter fruebalur leclione libro- liominem cum actibus suis el iriduere noviim, cum
rum, quoruin sensus myslicos animi acuniine et qui renovalur inlerius secundum imaginem ejus' qui
alacritale intuens atque intelleclu discernens , pas- creavit eum, abiii ad bealiim Severinum (I), qiii in .
cebalur sacri verbi edulio et lambebat dulcia mella. cella reclusus conteinplalidni divinoeprb viribns se-
Quam dulcia, inquit, faucibus meis eloquia tua, vere piurimorum vbciferabatur, poscens ab eo sibi
super mel et favum! (Psal. cxvm, 5.) In divinalaude habitum sacrte religionis imponi, in vullu.quoque,
choris psalientium magis volebal interesse, qiiam manii ejus immutari per lonsionem capiliorum (2).
illecebrosa verba virorum illicite audila percipere. Cujus devolampelitionemprajfalus desideranter cu-
Palrimonium namque suum quod il!i jure hteredi(.a- ravit implere, intuens eum divinb amoreplurimum
rio obvenerat a patre ditissimo, laudabili iiberalitate fervere. Sumplo.ilaque sanctitatis cingulo et sacro
indigenlibuscurabat distribuere, non surdus audilor militise indumento, velut propugnator forlis intra
neque segnis exseculof Dominicorum pra^ceplorum. caslra seterniRegis, non trepidat divina potentia ad-
TJbicum quidam dives qusesissetconsilium a Dbmino jhtrice tum ballidd hosle singulare certamcn iriife;
seterhaevita3percipieudsa, et ille proposuisset man- Cujus validas vires ideo forliter fregit, quia ex tolo
data veleris servanda legis , atque ille respondisset operibus el pompisejus renunliavit, eligens squalore
omnia illa se custodisse, dixil: Si vis perfeclus esse, 'D et inedia pro adipiscendis supernaefelicitatis gaudiis
vade, vende oninia quce habes et da pauperibus, et momehlo lemporis affligi,"quam pro mdmentaneis
habebisIhesaurumin cmlo,et viiii, sequereiue (Matih. . illecebfosisque delectalionibus perpetuis tonnentO'
xis, 21). Sed non iste sicut ille tristis receSsit; Nunc rum incendiis concremari.
vero illic scriplum quia hilaremdatorem dilic/ilDeus 9. Igitur postquam lliesaurqriim copiam,-"invisibili
(II Cor. ix j 7). Propterea corpusculum quod regid mddo praeceplumsecutus Salvatoris, in cceiesti the -
cullu in bysso et purpura enutritum fuerat-, vilis in- sauro reposuitj postquam agrorum et vinearum
pos-
dumenti asperitatedomabat; el quiduduni dormire sessionessuis cuhoribus monasleriis atque ecclesiis
in pluma prae nimia teneritudine nesciebat, super Chrisii perpetuo profuluras teslamento firmavii;
nudam humum lectus cilicio dulcem-somnum capie- terram secomputanset cinerem,-et vilem sestaluens

(1) Non confundendiiscum SeyeriribabbateAgau- sitnm regnum terrehum, ad Dominiim tfansiit, et

hensi, qui anle Clodoveumobiisse videtur.
(2) De eo ila GregoriusTuron. in lib. in, cap. 18:
t Clodoardum comprehendere non poluerunt, quia
per auxilium virorum fortium liberatus est. Posipo-
P&TUOL.CXXXYIII
sibi manu propria capillos incidens clefictis raclus
est, bonisque operibus-insistens, presbyler ab hod
inundb migravil; J
205 APPE^D. AD S^C. X. — OPERA AAESDOTKA. 204'
in ocuhs suis, ul essel preliosus. in Dc-ioculis, deli- A rum el dignus saccrdotm acclainatur voce culicto-
beravil apud se plausus bominum sibi faventium, el rum. Quem Eusebius (5) ejusdem urbis episcopus
opns prseclaruin (antummodo divino amorepalnlum ordinavit presbylerum, annuens voci clericorum et
vanis el humanis laudibus exlolleiuium devilare et precibus Parisius moraniium, dignum .judicans ut
declinare, et regionem longe positam qus; Provincia qui jam semetipsum exliibuerat hostiam vivam, pla-
(la Provence) nunciipaltir adire, ul ibi qubsi igno- cenlem Deo per eontritionem et devotionem mentis,
tus in coepioproposilo posset Deoservire. Sed q*iia consiilueretur minisler salutaris ct vivifici sacra-
non poiest lucerna lalere, nec possunt eam teiiebros menli; ul quos-verbo et operibus abstrahere cona-
obscurare, cum eas suo cbrusco litmine' noveritpel- balur aSaianse faucibus, aljeodem iruculeiitb hosle
Iere el fugare, posilus in eadem regione magno emi- ereplos reficeret divinis dapibus. Condidit prselerea
cuit virtutum ftilgore. Deinde precibus fugabal dse- monaslerium in loco cujus olim vocabulumfuil Npvi-
mones de obsessis corporibus, aperiebal ora mulo- gentuin (i), nunc ob insigne ejus merilum sanctitalis -
nim, reddeba! csecisvisiim,.sunlis auditum, claudis vocatur monasterium sancli Clodoaldi; cujus et no-
grcssum, el cunctis ex fide poscentibus Dei clemen- . mine pollel et merilo, quod et stifficienlibiis ditavit
lia impctrabat opem saiiilalis. terrenis opibus, el congrua habitaeula sibi et servis
10. Sed nec illud duco tegi silenlio quod claruitB Dei secum mprantibus, sed in reliquum sevum suc-
ejus dono. Cuminparleprafalseregionisconslruerel cessu generalionum pro salute auimarum sui.ruin
domum oralionis, pauper quidam. venit, et eleemo- Deo militaturis Dedificavit,a(que matri ecclesisecjus-
inosynarn abuosibi dari poposcil. Yir aulem Dei, dem civitatis, videlicel sancise Marise perpeiuo ha-
cum in praesenti non haberel quod indigenli daret, bendum lestameritodelegavil.Ubi cliamipse stattiens
cucullam qua indtiebatur dedii. Qua pauper accepla praslolari terminum vilse suse cuivTpluviniis quos
recessil, ci in domum cujusdam fidelis hospiiandi metus gehennse lerrueral et coeleslis palrise amor
gratia venil. Qui cnm se post cibum elpoium sopori animaveral, ascensiones in corde suo dispohens in
tledissel, magna jam iransacta pafte noctis, paier- hac lacrymum valle, cupiebat de virlule in.virtutem
familias de nocte surrexil, ac domum suam claro ascendere, insislens braiionibus, jejuniis, eleemo-
luniine splendere vidit: qui illico suse conjugi exci- synis, vigiliis, divinis Ieciionibus,ut merere(urDeum"
Jaloea somno narrare curavil. Illa autem rem inusi- deorum vidtJfe in Sion. Ilis igitur exerciliis divina
taiam inluens dicil: Aliquid muneris divini pere- gratia prsaditus, ex revelatione divina scire meruit
grinus bic, qui a nobis susceplus est, secum delulit. vilse suse iransiium';cujus ullimamhoramlselus pfse-
Qui mane ab eis requisilus, retulit qtialiter ciiculkra s(®l.\baturcupiensdissolvi et esse cumClirislo. Mi-
loco muneris a sancto viro acceperit. Quod factum Q gravil ergo a corpore seplimo Idus SepenYbris, reci-
in illo loco inlaude omnipotentis Dei vulgi ore cir- piens coronam meritorum, quam et reddidil illi
cumquaque esl diffainalum, et celebri sefmone vul- Dominus pro laboribus justus judex. Cujus corpus
galum. in eadcm ealla suriimo Iionore humsflum cst, ubi
11. Talibus charisniatum donis a sanclo Spiritu suffragantibus ejus meritis compleiur vbtum ex fide
lionoratus reverlilur'Parisius. Cui urbi jarn continuo pelentis, prosstante Dombionostro Jesu Christo, cui
gauiiium fil Deo gralias ngentium pro ejus "redilti, potestas, lionor et gloria' in ssecula sseculorum.
quonim olim corda nimium ftierant de ejus abscessu Amen.'
ihossfa. Excipitur ilaque mira exsullalione populo-
(5) Eusebius.Saffaracosuccessit anno ci-rciler 5S1- Luteiiam Parisiornm, ad Sequanam fluvium T?-Viiur,
prseivitque S. Germano, ut docie probat Carolus le. iiuiicS. ClodoaldiOppidumvocilatum, vulgoS. Cldud,
Coinlcadiiltiin annunuium. l;eonslalque exYita S'. in cujus ecclesia collegiaia.destructo jampridem mo-
Droclovei abbalis num. vi. iiaslerio, ipsius sancli corpus asservatur.
(4) Novigenlum,Nogenl, duobus milliaribus infra

" ' '

-•
.LIBELLUS .

DE 'SUCCESSORIBUS S* HIDULPHI IN VOSAGO

(Apud D. Calmel, Histoire de Lorraine, Preuves, p. XJ.IS.)

CAPUT rRIMUM. riim popuio, divinilalis ope illatuni csl Mediari»

Per.ullimo interca jam memorati domni abbatis coenobm. Sicut enim"Yictor el Ursus ctim aliquot
Leutbaldi anno, ab incarnalione vero Domini nostri castrum Solodorum (l),"'beattis Gereoh cum-suis
Jesu Christi septingentesimo ler(io,venerabile cor- eiiam treeenlis decem et oeio, Hauri quoque quin-
pus sancti Bonifacii rcartyris ablatumTreviro- genli Agrippinensemcoloniam': sic ct hic pretiosus-
(1) Alias •Salodurttm, oppidum Ilelvetia;, Gallice Soleure.
 205 DE SUCCESSORIBUSS. HiDULPlH IN YOSAGO. 20G
Chrisli marlyr cum • aliis suis trecenlis pervenit A Arcam denique super bealos palroni noslri Hildul-
Trevirim ; corpore non corde ab eadem qua et pki artus fabricari instidiil, quam eiiam honorifice
prsedicli mariyres, Thebea legione subllahens se . auri argenlique metallis adornavit. Pari modoconde-
inierim, cum apud Agaunum darentur vicliniscsub eoravit sanciarum reliquiarum fereirum, cum scri-
Herculio MaximrauoCsesare. Omnino..tamen cre- niolis, cum thuribulis, cum candelabris. .Fecit et
dendum esl cpnslanlissimos tesles Chrisli poslrno- calicem maximitni nomine suo insigniium, nostrce
dum -faclos, citse mortis senlenliam non lam vq- paupciiei adhuc rcservatum. Ilicdecori ararum bea-
luisse vilare, ubi juxla.veriiatis jussum, in isla ci- ta; Dci Genitricis sanctique Pelri aptans tabtilas,
vilate perseculi; in aliam cuperent fugere, quam preliosis meiallis insignivit ambasj .multaqiie"btijus-
passim per barbariem Galliarmn sparsos divinitalis ivtodireliquit loco suseindtislrisecredito moninienla.
mira disposiiione, ne unius loci clauderel angusiia Ipse quoque. suapte proedium Pelri scamnum nun-
tot et lam -prasclara, sanctorum niariyruur millia. cnpatum , jnri nostri co?nobii conlradidit, cujus
Ubi landem Tceviris5scilicet agonis sui cursti feli- collatione illud ampliavit.. Defungiliir itaque ler-
citer emenso , capitali cum sociis suis mullatus lio idus Martii, ctim regiminis ejus anni acutula
sentenlia, propler.ponlem iluminis qui adjacet op- argumenlatione vcstigati vix reperianlur .duode-
pido, desiderabili conimercio nanciscitur selernitalis B cim.
cpmpendium ob temporalilalis dispendium. Qui vi- CAPUT IV.
libus mandali buslis a Cliristianorum poptilis ra-
biem periimescenlibus gentilitatis,' posl plurimorum Extempio in eleclione successoris muhiiiidinf
currieula annorum honeste reconditi, jacent in fralrum subrepsit discbrdia; bilis; sed prsovalen .
quadariibasilicsesancliMaximi cryplella.El hocper- libtis beati viri hujus merilis, insperalo divinai
acium beali patroni noslri Hildulphi vigilanlia. De-' clementioejubar ob qriente destinatur illis". Nain
Jalas ergo prsefati marlyris reliquias ad Mediaiium' cum bifariam scinderenliir muluse dissensionis per-
nionasierium muliis (einporiim eurriculis servavit linacia ducti, ambarum partium priores pariter ad
quoddam vetus sancli Marlini oraioriblum a dextris prinfcipem pefvenere Caroium. Ubi pacificus prin-
templi loealum, donec fundilus memorioe fuissel ceps sedatu difficilemonacliortimpersensit litigiunij
subiracltts morlalium ; cujiis inventio quia minime concordi;e providere gesliebat qiiam_ plurimum.
prsetermitienda esl silentio, enucleatius subscribetur Mira atilem disposilionc divinilalis fepertus est ibl
suo loco. Forlunatus padiarcha veiierabilis, qtii gra(ia salti-
CAPTJTII. landi faniostim principem, visendique Tbca sancio-
C runij qnos fama excurrente didicerat, ab Jerosolymis
Dbmnus lgilur Regimberltis fraternb voto succes-
sor sancti effectus, annis non minus quinquaginta nortim peregre digrcssus erat. Is deniqueanie aliqtiot an-'
currictila aiiimadvertens aptid Aaron regeni
disposilione utriusque slipendii vilse coenobitaiis
amorem
laudabiliter-esl funcius, qnemadmodum approbalur Pcrsarumplurishaberi etiani Caroli, quam quoruni-'
cunque principum, quod patefecerat dirigendo
cbirographis caulis regum (emporibus. Ilnjus deni- ei soltim quem habebat elepbantem, per diacbnem
que diebus Theudelinda iilusiris matrona, respectu reliqnias ligni passionis, seu inter bomines non
tremendi examinis compuncla, consensii comparis nullius
convcrsalionis Domini noslri Jesu Cbrisli
sui, vinculi conjtigalis resolvit pacla, alque 1116-
transmiserat illi, muliaque prece contestalus excgit
lioris jnariiiuxor effecia; sub sanclimonisevelamine ut
prsediclo Aaron legaiibnem per suos inferrot !m-
Christo esl dicala; quse beaevoleniia protinus-an-
noslro jusmodi : Omiiimodis tuam clementiam precbr pro
naenieRuperti [aftas.Rieperti] relicliconjugis, loco Resurreclionis DominiDei mei sancta Sion, ne
loco honorabile prscdium Hahenaim vocatum con- tuo laxamento a
tfadidit. Tunc etiam quidam speclabilis vir, no- genlibtis passim calceiur, nequo'
Christianse ponlifici debitum ctiliimi ibi-
mine Gumberlus, fiiius Truppertis in alio prsedio religionis
dem exsequenli contradicaiur. Ejus ilaque dilioni
Hundinisheim agnominalo, portionem sui juriscon- -j
P ttinc 11011 tantum beala civiias vertun insuper om-'
lulit. In quibus prsefaius abbas duas.basilicas con-
nis pene Asia proelerIndiam parebnt. Qui cbari sibi
slruxil, priorem in honorem sancti Maximini Trevi- amicabili suggcstione adeo delibutus esl,
rortim prsesulis; alleram in honorem sancti Pelri principis
quatemis dispositioni ejus ascribi reverendum h>
aposlolorum principis, alqtie vilse suse curriculo cum
jiiberel,- asuoque polenlalu Veredariis cum
emenso; quinlo Ealendas Februarii lucis istius usu Orienlalium munenim ambilione
caruit. direciis, eidem
cessionem illam fifmaret. Hac pro causa diaconeni
CAPUT IIL , sfium ad Carolumiterato cum munusculis deslinavit
Successit eidem non impar .studib et moribus pairiarcba. Terlio aulem per semet veniens ipse;
Sundrabertus; et huic post viginti et eo amplius mutua visione salisfaccre communi affeclui, suo
annos slrenue decedenli successit germanus ejus videlicet principisque' religiosij offendit apud eum
Alaldawinus,quimundanis dudum involucris expe- prsedictam procellam coenobitalis dissensionis; cui
dilus, monaslicsetranquillilalis expetiverat liKus, sedandae rex aestuans consullum iri, ad hunc quasl
quique laudabili studio prseeminuitprsefalis duobus. ob id divinitus deslinalurn, repente toia conveflituf
 m APPEND. AD SiEC. X.'— OPERA AAESIIOTIKA.' 20S
iriictatio (2) rcgalis consilii, si modo ille proesulA relaii , sociali sunt artubus venerandi regis, ut
maximus possel ad hoc flecli. Regis itaque ac opli- qui sanguine, menle et corpore juncli ftterani,
liiaium ejus imporlunis lerilaius precibus vix poluit unius sepulcri participes forent. Beatus ergo pa-
ad boc pcrsuaderi, quaienus sanclorum qui tunc triarcba Forlunatus meriiis landem et setaie con-
Ibrle.aderant sacerdolum eedens auctorilali, susci- summaliis, httic lemporalitati iv Kalend. Marlii est
peret ctiram islius monasterii; cujus sanctilatis- siiblractus, alque ad perpetemstantium dierum in-
excellentia priorisque apicis reverentia stirpitus liuilaiem perductus. Iiujus veneranda gleba post
est sopila clausiralis discordia, cl sub eo de more bases allaris B. papoe Gregorii decenli sepulturao
effecli sunt monachi cor unum et anima una. est tradiia. Anni vero regiminis ejus Mediani mo-
Fuisse equidem dicilur Recalvasler hic Domini fa- nasterii reperiuntur viginli.
niiilus, -corpore exilis et exiguus, facie et conversa- '
CAPUTVI.
tione angelicus, barba sublonga canisque respersa Successorum lam idonei Patris rioniina raplim
deroratits. Proediain augmentum loci in diebus ejus perstringere libet, quia cum studio breviialis, lum
rollata sunt iiuinerosa,-cliariarum monimenio liu- etiam quod ex eorum aciis vix lenue quiddam scfi-
ciisque liolissima. Ipsius vero collalione, ex cunctis ptura seu relatio certa nobis transniiltere quivit,
pene inslrumentis humanoeconversaiioni atque pas- B immorari pigel. Primus postetim rexit idem mona-
sioni Domini aptatis amplexabilia pignora locus hic slerium Waldo (5) ex sorore Maldawini progenitus.
ineruitpercipere, pariterque preiiosorum mariyrum Secundus Isimundus quondam episcopus, cujus
Slcphani , 'Lazari qualriduani sepulti, Georgii tempore cessil noslro locd apud domnum Juviiium
aiquePancralii, cum plurimis ; quod nunc longum fundus. Terlius exstitit Theodericus, quartus Regi-
vjdeiiir posequi. nardus, qtiiiiliis Ilumbertus (4). Sexlus vero Pippi-
CAPUT V. nus vix prsefuit pauculis coenobilis aliquot annis,
Per hsec tempora ab Orienlis panibus eidem nimium a principibus (5) pressus. Porro sex liorum
fcenobio divino duclu deslinala sunl duo proecla- Patrum oeiashabuit principes reipublicae,prnedictuni
rissima lumina/quidam videlicet inter suos rex no- Ludovicum, Lotharium, ileni Lolharium, Ludovi-
mine Lazarus cuin filia Aza, quoe ciiam exslilcrat cum, nec non Arnulfum, quorum temporibus ipsa
in finibus illis regina. Hi pioedevotionisstudio de- abbalia plurimum atlenuata, exigenle jam sseculine-
ferentes propria, expelivere percgrina, qualenus in quitia, per Lolliarium qui faclus est anaiheina mara-
nibo Roniulea merercnlur atiingere apostolorum . nalha, pene exslitil desolata, quse usque ad ipsum
limina, el insuper adirenl inemorias sarielorum quos pollebal religione, rerurnque copia. Hic tergiversalor
trifida venerabatur Gallia. Cumque plurima per- " callidus danmabililerque levis ac lubricus,^palruorum
;\grando loca sanclorum saiisfacerent religiosae cu- patientiam sedulis irrilabat (6) inacbinalioaibus ; ad--
riositaii., tandem subeunt habilaiionein Mediani versus quos cum etiam crebram aciem producerel,
snonaslerii, famoesusurrio jam duduin sibi cogniti : neqiie congressus illius Iselosexiius baberet, preefa-
xibi repericnles Foriunatum pairiarcbam venerabi- tus abbas niniis conlinua ex acie (7) militum in
lem monacliorum coalestia suspirantum choro pr;e- expeditione regali compulsus, el maxime parricida-
lalum, fluein olim habuerant nonignotum, com- lein dissensionem ^perosus, alam loricalorum quam
puncli sancla conversalione el admoniiione eorum, solebal, id estlriginla mililes cum consueto elypea-
susceploe peregriualionis fixeruni circuilum. Deni- tse manus numero, in exercitum deslinare noluit»
que inslanles nimiis precibus ul recludi permille- orare se dicens regem ne isliusmodi angariam.im-
renlur, vix aliquaiido obtinere quiverunl. Ueclusi poneret militantibus Deonionachis ; ipse potius ex
sunt efgo rex in cella sibi prseparala penes oralo- facultale abbalise uiilitatibus consulerel propriis.
rium beali aposloli Peiri, regina ullra alveuin Ra Hac causa tyrannus slimulalus jam ssepe diclum
bodonis, juxta basilicam beali confessoris Apri, in monasleriufti duci provincise jure contradidit, ea
quibus usque hodie feneslellse ipsorum possunt vi- r , videlicet conditione, quatenus res Ioci pro libilu
deri,.per quas suscipiebant necessaria huinaiiseim- dispensaret, militumque turbam procinctui regio
liecillitati. Ibidem cum aliquoi vixissenl annis, so- pfocurarel. Tunc domus Dei pene est annullala,
lummodo ^coelesiibusvacanles' conditionibus, exuti monachis sunt subtracia victualia, el ob id paula-
jnembris -corruplilibus migrarunl ad palalia incir- tim sparsi per diversa, egestaie eoacii deseruere
. cumscripli spirilus; ob id verius reges dicendi, quod cellas circumcirca. Tantum aliquol sunt permissi
minime regnaral peccaium in eorum corporemorlali. in ipso principali loco remorari, quibus ad neces-
Sepulli sunt autem in propriis cellulis; sed posiea sarios sumptus delegala fuit adjacens cum ageilulis
sacri artus venerandse regina; a prioris tumboeloco suis villa, cum curlibus pauculis. Milie veroacquin-
(2) In manuscript. codicibus legitur : Relrqclio, (i) In manuscrip. Eptern. .legilur : Humber-
cujus loco Marlenius posuit Oralio in Thes. Anec- lus.
dot. tom. 111,p. 1115. Joan. a Bayono habet Retra- (S) Ita Joan. a Bayono.
ctalio. (G)In utroque nianuscripl. deest boc verbum,
(5) Waldo abbas an. 82S, qtiem sectili sunl Isi- quod ex Joan. a Bayouo sttpplelum esl.
miindus, Tbeodorieus, Heginardtts, Huinberius et (7) Joan. a Bayono legebal exactione.
1'ippinus usque acl an. 896.
 ' DE SCCCESSORIBOS-S. HIDDLPHI 1N VOSAGO.' -?!;0
209
gcnlos el liistiper undecim (8) mansos cum suppo- a comprouaniur. Auatueruis iymu [ji^.uit.11U>J.J:...^
siiis (9) ecclesiis ex ipsa abbaiia usurpavit sibi sui suffuUus subsidib, moiiasiicsc-professionis viros
ambilio ducis. aggregavit in proafato coenobio, inler quos Blidulftim
Cumautem ab incarnato Domino instaret oclin- olim Melensium primicefitim, et Giindelohum nobi-
gemesimus nonagesimus sexlus annus, Arnulfus lissimum Dei famulum. Ambonempe isii Deo digni
RomaeCsesarefficitur-. e vesligio inaudi(a lue mor- viri vilact specie monacbi,'-per omnia parentes (13)
j taiilatis subsequente, atque famis homines homine paternse voluniati, ab abbalc Amaldo commendaii
" -
vesci cogentis. Zuendeboldus quoqiie lyrarmtis ftieraut huic abbati.
ipsius Arnulfi filius, Lotbaringam provinciam CAPUT VIII.
disponere permissus, indebilis flagitii nola dedeco-
ravit primitias sui principalus ; praetiiulato siqui- Post hsec oratorium gloriosse virginis.e 1! niavHs
dem anno illam tantulani delegalionem praebeiidse Domini Marioecrebro fiagore ruinam. sui iniiiilans,
nionacliorum illic adhuc sub Pippino abbale excu- idem abbas cupiebai diruere, alterunique illoangu-
bantum, jure beneficii concessit Hillino (10) comili, stius restanrare; sed quia conalibus ejus plurinium
in cujus clienlela vix- aliquot canonici permissi.sunt obviabai quod venerabile S. prsesulis Uidulfi corpus
immorari; stifpilus hiric avulso ordine monachali, B usque- ad illud tempus.ibidem arca.saxea.servabal,
videlicet quia esset clericis indifferens "victus, et coacto abbalum- ac vicinorum clericprum religioso-
quia magis.peculiaris quam comoiunis rei innitereh- rumque concilio, illfld decrcvil levarc (umulo, ac
tur sumptibus. Huic suecessit Riquinus secuhdus, - apparato Iocare in scrinio. Quod cum omnibns pla-
terlius Otto, quo superstite civitas Basilea ab Hun- cui^set, ac tantse rei perficiendse inslarent, corisiiii
iiis expugnata atque sequala est solo. In Mediano fuit ut si sacros arlus, seu velle babebanl, recon-
auleih coe-nobioel tribus eidem conlerminalibus (11) dere quissenl, monaslerio dcvolionis gralia eircum-
monasieriis vix singuli clerlci ferunlur resedisse ferrenl. At. quoniam minaci nubilo pendenle, splis
nonnullis mensibus, in eisdem observanles excubias ac siderum facies deiiegabatur lerris, menslrui [In
vulgaris parocbioe.Tandem in culmine regni Henrico manuscript.~legilurmensurni] imbris vehemenlia re-
(Aucupe)stabilito, elBarbari veiaturirruptio, atque soliuis, nec valebant cum ecclesiaslicis ornamenlis
paulalim convalescente patria,' iliuc reinlegratur secedere lectis, annuit abbas ul solis circumfefferi-
• imminulus canonicorum numerus et ordo. Huic tur claustris. Ubi tamen ad tunibam sancli cum ce-
jam' comili Ottoni quartus Boso successit in adrai- reis ac tbimiamateriis [forie, thymialefiis] vcntuiii
nisiralioncm rerum ipsius monaslefii, et huic deiiade est, ac operculum iili subduclum est, pariler quoque
quintus Amardus 'postremus provisor exterieris C gravida madidi aeris palla discindilur , ridente-se-
stippellectilis ; sedprimus inslitutor monaslicae reli- reno, et terrigenis lux dfii suspirata redditur conti-
gtonis in illo loco exstilit Gislibertus (12), quia jam nuo, qualenus cunctis liqueret quanta merilorum.
venerat lempus miserendi ejus. Altamen exaclis - ciaritale in viv.orumregione fulgeret'aiiiina,'cujus •
iexaginla et sex annis, velul usque ad imperiumCon- exuviis arridebant in lerris aera. Nefas eiiiin erat
radi .(Salici)invicii principis, Deo miserante, aliquan- , elemento non parcere mortalibus, quorum devotio
tulum convaluit illic, quamvis nonut prius, exerciiinm opponebat Trinilaiis. habitaculum ejus lerroribus.
religionis, inslantia domni Brunonis reverendi Leu- Cujus rei evidenlia confricalus animus proesenfium,,
chorum antisiitis. . incalescebat ad invisibilis regni desiderium :. in quo
ille cujiis in prsesentiarum cernebant eorpus, eyiden-
. CAPUT VU.
tibus indiciis ostendebat se jani recepisse stolaiii
Gorziense coenobiumsub indusiria Amaldi [reclius unam, in die quoque suprema susccplurum aliarh.
Ainaldfj-nimiuni reverendse vi(seabbatis longe late- - Quanlum lacrj-marum gemituumque dulciier ex ih-
"
que vibrabat radios riionasticae religionis, ubi lunc limi animi medullis prorumpentium ibi fusum sit
degebat in monachi haliitu quidam Adalberlus san- - digne proloqui.carnis Iinguianequit. Tandem sacras
guine primalum regni sublimis, qui suorum et prin- B reliquias nitido involvenles. pallio, ligneo reeondi-
cipue prafati comitis Gisliberli fretus adminiculo, - dere scrinio, quod imponenles scapulis inlulefe ora-
sistitur duci Friderico, cui inerat Mediani monasle- torio-beali Apri confessoris Chrisii Lindequemox
rii per id tempus dispositio. A quoloei gubernatione • efferenles, aliera regressi via inv.exere monaslerii
dona(us, monasticum ordinem ibidem reslituere est ciaustris .vii (14). Idus Noyembris, lanl&funeri in-
jussus, Tunc eiiam religiosus dux sub eonfirmatione speratum obsequium aere praebente,- ef. post ejus
clrirographi restituitlniic Ioco ecclesias quas olim collocationem nonnullis: diebus.idera cohservante.
possedisse dignoscilur, el qttidquid cahonici lenuisse Qua de re eommuni GiinctQrumA'olohunc diem ccr
'
(8) Ita manuscript. Epternac. Richerius et Joan. , fa.vet.. '.--: -.,' -'•', • -' ' -
a Bayono. Ita ih , ' ''.
' (13) legilur Epieraae. "rriaimscfipt.
(9) In Epternac. manuscript. hic fit divisio hujus (llj Legendum eslvi, quo die festtinrhujus Iraiis-
capiiis.quod in duo scinililiir. - lalionis aniiua(im'celebralur in Mediano co3iiobio,,.et
(10) Hasuma vocatur a Rieherio lib. n, cap. 7. in aniiquo illius Marlyrologio.inanuscripto, anno-
(11) Senoniensi, Slyvagierisiet Sandeodatonsi. latur.
(12)-Gisliber(us~abbascomes monaslicse religioni
' 211 -APPEND. AD. SJLC X. — GPERA AAESIIOTIKA. -215
iebrem babere piacuit recursu annuo; qui usque in & martyns. Cur, inquit, commotionis meae acrimo-
praesens celebrior solet suscipi, etiam depositione niam niinime.perliorrescis ? quid denuo ad [e veriire
^ipsius, quam repraesenlat mensis Julius; sive pro- compellis ? scias te igitur luilurum posnas contem-
illud occupatissimum tempus, seu quia minus plus et inobedienlioe,priusquam eerrtipiibili careas
' pter
nbundat victualibus. Tunc qiioque beala sanetorum luce. Hujusmodi vero minis poslquam fralrem illqm
germanorum Joannis el Benigni corpora, quemad- perterruii, omnem. superibris visionis ordinem re-
modum ex uno sublala sunt mausoleo,.!» uno repo- texull, el abbali-intimare jussit; sed eo seu.primi-
nunl scrinio, quorum advectio a prioris sepuliurse tus dissimuiante, lertio gloriosus mariyr eum,
loco sexto Idus Maii exslitii, et ul erai solemnis re- dignalus est adire, ejusque vecordiam nimia.verbo-
niansil; quia singulare feslum persolvere huic sanclo rum ^cerbitaie increp.are, ac recapittilalo primse et
proesuliquolannis devolio priorum yoluil. ' secundse revelalionis oraculo, adjecit conlinuo:
CAPUT IX. . Animadverto duriliam tuaejnfidelitalis non posse
Hic ordo geslorum exposcit ut memor promissi, ad obedientiam fiecli, nisi inolliatur 'fomenlis
relexam inveiitionem sancti B.onifacii mariyris. Di- alicujtts signi. Quocirca surreclurus ad noclurnales
rulo equidem templo beate Dei genilricis ac per- bymnos, adi lum altare silum ,ad cap.til. sancti
peitia; virginis Mariac, simuique oediculabeati Mar- B Hildulpbi, supra qupd mox inventurus crttcicuiam
tini eiderq-cohoercnle, in qua jam dictum est mar-= cum cambuca ipsius ponliiicis beati,,totius ambigui-
tyrem lunuilaltirii fuisse : necessario loca dudimi xatiscalium remoYoa laiebris animi. Allamen quo^
oraiionis oecupaveranl parieiinse hominibtis ac be- niam tplerabilius tibi erit temporali supplicio sub-
siiis perviae,Quatn suarum rcliqiiiarum negligenllam jacere, quam irrevocabiliter perpetuae mancipari
non fcrens spiritus martyris, qui mirabiliter Iiono- gebcnnae, lnrjus negleclus uUionem noveris to
rabattir in coelis: quadam nocte per visum in habiiu subiturum in bac Itice ; salis enim-salis superque
jiiililari, sicu.t est -vulius digniiale venerabilis, ctii- poenarum reslal lua3 liimiunr carnali' vilse, quanto.
dam jnvenculo monaeho Ticifrido nuricupato astitit, plus si adjiciatur facinus tantuminobedientiae ?•Hac
p( indigenartini quidem mediocri-sangiiiueproerealo, perterrefaclus juvenis comminaiio.ne, expergiscitur,
sed, ut pulabalur, boiiaeaciionis fuluro, eumque suo ei fidem jussionis exploralurus, facio signo nbctur-i
taliter dignatus esl alloquio : Admodum oegre fero, naruni vigiliarum ecclesiam ingreditur, ubi cura,
quod parielinis premor, pedibus 'et sordibtis liomi- proedicli signi cvideuliam cum corporeo hausisset
iiunr peeorumque alteror, conculcor ac inficior; bculo, omni dubielaie postposita, abbalem et fra-
quamobrem quanlocius surgens maturato ilicerc ab- tres illuc advocavit adbuc in crespusculo matulino :
fcali, ut s.i propriae vull consulere saluli, provideat G quibus postquam ostendit praeseris signum, caeteroe
quietem corpori meo. Quem frater ille boc modo quoque revelaliqnis patelecil -texluin. Inde una
el
percunclatus est : Domine mi, quem le dicam, et -cum illis ad lociiin (umbse martyris properavit,
ubi habcre vis scpuliuram ? Martyr ad baec sic irilu- sicut per revelalionem (16.) acceperat, eis .designa-
lil : Scias me Bonifaciuin nominari, gloriosaelegioni vit.-Ubi fodienles mausoleum invenerunl deceus,
Tbebasorum martyrum itumero el meriio sociari; quod dtim apertiere, fragranliam ,suavissimi odoris
-fciquidemdivina eoncedente gratia nonimpar gloriae nares prassenlium persensere. In quo tandem juxta
in sin-
collegoemei Mauritii in ccelis servatur et.niihi'glo- visionis-iidem.reperiente.s mari5'ris'exuvias,
. ria,-quqs per omnia fecil pares'labor et miliiia, dosie munda involverunt eas, sicque recondenles in
cxboriaiio sociis tituliantibus impensa,' et in fiue scrinio, Begonis celte hiYexere feslinalo ; quia rc-
\isque ad inoriem pergeveranlia. Post nonnullos • coridendi aplus locus minime- suppelebal eis in
v.ero annos a corporjbus coinmiliiqnum -meorum diruio monasierio. (Sed incuria successoriimfacienle,
for.tim disgregalus, a quibusdam devotis Deo vi- prwfala cella&anctos'arlus permissa est relinere usque
ris ad hniic locum sum dclaius alque in oratorio (15) (td domnum abbalem Lamberlum, qui anno-ab In-
facaliMarliui (errse co,mmendalus,ubi-usque in prss- camatione DominimUleshno quadragesimo lerlia, in
--sens laluerunl oranes arttis mei, exeeplo capite, ^-sexla feria quas n Nonas Novembris habebalur,
- qiiod inlei; collegarum meortim corpora priorreti- revexit). ;F-rater vero qui loties co.mmoniiuslam
nuil locus. En tibi ciinclarum reliquiarum mcarum clarse' visioni assensum dare distulil, post ,aliquot
oausam explicui. Tti iiunc absque fecrastinatione annqs prse domo infirmorum stans, repentino ac-
jiergens explica hoc ipsum abbati. Nec niora, cum cessu paralysis atleo extabuit.ui se invilo.retrc-
^rerbis siilrducilur mpnacho species martyris, qurubi graduni iler agoret,'doncc per ipsius domusoslipm
istam - intro eorrueret, atque fraciis cervicibus exspiraret.
wpcrgefaclus esl, quia niahiit revelatioriem
pbanlasmati ascribere, quam ei aliquatenus fidem CAPUT X,
aecommodarc, elsuperhoc divinilatismisericordiam Inlerea dux Fridericus, suse uiililatis insudans ne-
implorare, distulil .sibi imperaia perficere; sive goliis, castrum" cognominatum Barrtim construxit
. perlimcscens hypocrisi atque mendacip notari, seu in prosdioEcclesise Tullensis. Qua de causa Gerar-
invidiaro contrahere suaeparvitali.Quapropler ite- dus vir loiius sanclitatis prseconio effcrendus, impe-
rato adventanlis acerrima increpalione percellilur ratorem Qttonem majorem adiii, et gi injuriam illa-
(15) Manuscripl. Ep(ernac. habet oratoriolo. (16) Manuscripl. Eptemac. liabet vhionem.
 513 DE SUCCESSORIBUSS. niDULPHl IN VOSAGO. 214
lam suoeurbi intimavit. A quo dux satislacere jussus o sanclorum tenerelur, jrcpcme corruens, rotaiu uor-
pro pervasione prsedii, muluse vicissitudinis condi- rifico per pavimenlum «gitur. Sed hic rolatus et tor-
tione, duas abbalias Medianum monasleriuni et -Ga- -Hienlumcaplivi iiquido aslantibus, prpdebant flagra
lileam, cum aliquot villis palrimonii sui eonlradidit .et tortnram lalronis maligni, quibus compellebaiur
ei, ut possel ipse paeifice possidere quod praesum- egredi. Deni.quepost nimiam rolaiipnem ipsp aditu
pserat sibi. Cumque lali paclo denominata loca.Tul- quo-fuerat iniromissus, exire cqaclus, cum obsceiu-
lensi dicecesi cesslssent, meinoralusque prsesul offi- tate vomilus inslar vermis bipedalis ab intimis vl-
ciales eorumsacramenlo sibi aslrinxisset, ob monu- scerjbus miseri est projectus. Qui ,mox ut paululum
anentum.ipsiusmodl cessionis secum tulit cainbiicas somni diu negati arripuit, gratias Creatori omnium
_(ld esl, baculos postorales) bealorum anlislitum Hil- ac fidelibus ipsius agens, propria incolumis xepeliit.
dulpbi atque Deodati, specie quidem vilissimas, nee CAPUT X».
ut bac.. nostra «tate passim cernitur ar.lificiose Inlerea domno poniifice Gerardo ex hiijus yitse
canieratas ac polkas; sed .tasnen- ad ostensionem aeruninia sublato, ad Tullensis dioecesis pontifica-
sanctoe niortificationis- mcritique eorum efficacissi- _lum,subrogalus est Stepbanus ex.MediomatrIcseur-
mas, quibus nibil pompssadjeceral arlium induslria, bis clero, qui oratorium sanctoc Marioe sua
nalura-sufficienie ad omnia. tlas ergo antislesille "-Pconsecravit industria : qga eliam die reslUuit si-
deyolus postquam meiallis -preiiosis pariterqoe reli- .gnum loco olim ablalum a prscdecessore suq. Oi.e
quiis sanclorum insignivit, in gazopbylacio san- /vix, duobus annis ecclesiam rexii; sed licet apud
cluarii .servarj pfsecepil, quod et hacienus fil. Tulit Bodonis monasierium hominem exueril, hie liimeii
' ciiam
signum nosfri coenobii.majus et melius,niuliis - sepeliri voluii, quod- ei contigit. Sepulttts auiem
sibi quantitate .melalli paribus, soni-qualilale proe-- .exstat a dextris altaris semper virginis et.malris
"
-stanlius; quod.acquisiveral.abbas Adalbertus. illud . Domini Marise, in mausoleo ex quo dudum levatse
tamen duodecim vix paria boum quiyerunt ad oppi- fueranl sanciorum gennanorum Joannis el.Benigni -
• _dum convehere, cum
ppst decessum ipsius pontificis reliquise, peclori ejus crucicula superposita, disticon
quatuor tantum facillime quiverint revehere. Etenim abballs Sicconis inscriptumhabens ita : ,
.qnandiuLeuchsefuit, consueti soni dulcedine caruit: Hic fuitaniisiesLeucorumSlephanusolim.
ai postquam Deo volenle locum recepil suum, pari- Idibus el leina Marfisdiscessilab arvis.
ter e.l sonum solitum,
' Super tumulum ejus duni poslmridum ^dupTralres
CAPUT XI. .consisterent, et odas missse,decantarent, repente
Adaiberlus qui (unc lemporis fungebatur abbatis ,, niffiius fragoi: sub pedibus eorum insonuit, quieos a
nomine, cum per aliquot annos strenue, quanlum ad slalu suo.super payimentum conquiniscere.coegit. '
hominum pertine.l seslimalionem, Iriipendisset solli- Verum an hoccontigerit causa sanclortim mausolei,
citudinem sibi commisssa abbaiioe, incommodo ali» seu pro reverentia sepulti^piscopi, non plane cogni-
quanlulae infirmitaiis cbspit laborafej qui vehemen- tum est mihi. Successor vero ejus in pontificatu
ter percussus paralysi,postquam nonnullos poenaliler exstilit Berloldus natione Suevus,hpnestati sseculi
.transegit me.nses in grabato, soeculobuic auferiur prsecipue inlentus, in constructione novarum alque
cum luctu magno. Successor ejus iii Ioci regimine emiuenlium fabricarum nulli secundus, insolitis ie-
exstiiit Almannus, ex familia sancti Petri martyris gibus oppresspr^vulgi et. monasleriorum versutus :
..(In manuscript. Eplernac. vox marlyris legilur) ex- quiMediano cosiiobio irrecupefabilem calamitalerH
, " cellentiore oriundus, corpore elegantissimus, statura intulisse digrioscitur, Nam prsefalus abbas tempora
procerus, nioribus et aciu mqdeslus, in eruditione Henrici principis ratus sibi divinilus offerri pccasio-
litierarum minus perfeclus, ,in restruclione abbatise nem reposcendi prsedii Bercheim ab iniquis diu pos-
vigilantissimus, juxta mediocritaleni sui ingenii in sessi, suasu supradicli Berlokli cnorine servitium
rcvocando subjectos ad inslituta regtilaefervidus. Hic exhibuit imperatori, in cujus impensa coaclus est
denique eruditionem suorum credcnssuam, mercede |, cunctam pene supclleclilem eipecuariaabbadoe-abs-
conduxit eis doctorem grammaljcse; quin, el volu- trabere; quin eiiam onine ornamentum tam a cru-
mina artis ejusdem plurima s(udui( loco conquirere. . cibus ,et candelabris, quam eiiam a lecto sancli Hjl-
.liic monastcrii fabricam cum omnibus officinis a dulpbi ac geslatorio sanclarmn reliquiarum.diripere.
decessore suo incboalam, sed maxima cx pai-ie im- Siquidem vir ille bonus-e( simplex nihili pen.dcbat
- .perfectam, perduxit ad manum supremam. V-erum . censum ecclesioebonuin prqdiga manu, in tali ne- .
,donee fabriea eadem reparatui;, corpora reliquiasque golio disperggre,,quem sperabat ex redditibus fundi
. sanciorum servavit aula ponlificis,-jtinc(a tunc clau- iilius mulliplicius jrestittilum iri. Igilur posiqr.am
stri officinis : in qua divinittis innumera proeslila duo pondo auriappendit archariis Gazaeimperatoris,
- sunt- infirmis beneficia , quoe censui prsetereunda proeter.proefati impensas serviminis, solemni tradi-
•brevitatis graiia. Unum lamemion pigeat riie refer- libne feeepil ab eo praediumcum appendidis suis.
re, quod inler alia ibidem conligit. Energumehus Quoc!cnnf uno anno pacifice possedisset, Berl.oldus
quidani possessoris. sui impulsu sceiesta faciens, episcopus, qui debuerat res ipsius eoenobirab impro-
- scelestiora dicens, propinquorum obsequio iiluc borum retibus -sua aucloritafe subdncere. peibcia
^dyectus est. Qui cum aliquanuiu invilus ante aram malignitalis suae non limuit subinlroduclse charfse
213 APPEND. AD SMC. X. - OPERA AAESIIOTIKA 2.1C
atque vafraemachinajionis conspiratione vindicare : A quo sub omniagilitatepiscaloreslranscurrentes,mira
iinmemor divini judicii, negleclor eliam indicibilis captura tol et tantos retibus suis conlinuo cinxere,
damni quo domusDei pene annullala fuerat, ob re- quod plenepossent non solum die festo, verum eliam
ceplionem illius fundi. Hujus tam iminanissime cru- per toiam seplimanam fratribus sufficere.
•delilalis cuspideperfossura cor abbaiis, aul nullam CAPUT XIV.
aul raram diein in liac luee post haec sine mcerore Sacralissima depositio ejus cum annue reeurs.u
iransegil.Hicposliiinumerainduslrisg sujeexerciiia, mortalibus jnnovaretur, et fralres ante malulino-.
quibus loco sibi credilo prodesse curavjt, aelaie et rum synaxim sopore delinerentur, coquinse sedili-
infirmitate confecttisnalurse cessil, ac in basi.licae cium ignis repenlinus arripuit : qui quantocius re-
LealaeMariaesepulturam mertiit. ctoruin fasligia pelens, ac ex lorridis imbricibus ni-
CAPUTXIII. mia incremenia concipiens, per.circumposita aedifi-
SuccessoraulemejusNardullus (17)exstileral quem pia lotas laxabat habenas. Cumque tanlo tefrori ne-
proefalus abbas a sacri baptismatis fonle suseeperat, mo obviarel, cunctis alto somno depressis, Her-
quemque per diyersa Ioca causa discendi coenobiia- niaiino custodi ecclesise,sicutipse soliius eralfateri,
lem vitam iransmiseral. Hune cum ipse defungcre^ per visum saiiclus astitit, vebemenlique severilale,
lur, sermone quo valuil Berioldo episcopo commen- " quia sic nequain actio illius merebatur, capillos ejus
«iavii, alque ul sibi succederet impetravil. Tempore "concussil, eique dixil: Ocius snrgej nam omnis slru-r
vero prselationisejus, plurima inloco prsefato divi- clura hnjus loci nimio devoraltir igne. Hoc ilie pa-
jiitus osiensa suui miracuia, quibus pravorum re- vore expergefacws surrexit, incendium sicul sojnno
tunderelur insolentia , et reclorum confirmarelur didiceral perspexii, caeteros nimiis clamoribus' in-
benevoleniia. Ex bis libuit aliqua subnectere quse citavit, ef ul igni aedificia te.nenliobviare nileren-
interim occurrunt memorise. -Depositionis feslum tur suggessit: quibus slalini id facere conanlibus,
sancli Pairis noslri Hildulphiinsiabai, et coemenlarii strepitu eorum excitala accurril cvimbydriis riistiea
reslruendse maceriei dqrmitorii operam dabanl. Qui manus. Cumque coniinuata superfusibne lympha-
cum vellent ob solemnitatis.revefentiani opus ilifid rum variisque argumentis ~(idest -arli/iciis)alii male
inlermillere, obstilit Encibolus preeposiius, talia eisi "viclricem flammam certarenl evincere, adeo erum-
inculcando creberrime : Serviiium est sahcti, quod pebal ex oudificiorumculmine, ut crederetur ex con-
propler festum ipsiushon debel iniermilli, sed magis trario hacienus elemenlo nulriri magis quam sopiri
sludiose peragi. (18) Ilis monitis machiones [maconi posse. Sumnia landem desperatione circa oppressio-
'
caemenlarii] accensi- plus solito inslabanf cceplo *-*nem flammarum pariler fracti, nimiis el confusis
pperi : al horarefeclionis incumbenle, euni pariler ejulalibus ad sepulcrhm confugere sancti, cui cum
ihensam petenles cibum sumerent, quidquid operis inler alia el hoc ei lacrymosa vociferatione crebro
per hebdbmadam integram fecerant, repentina ruina ingererenl: propler quidem ipsorum flagitia locum
ierram petiit, et quia sanclus obedienliam quani eumdem juslis traditum flammis, sed dignarelur ei
sacrificiummailet, casus parielis innoluil. Itaque parcere ob iaeliliam suae solemniiatis et sanclitalem
iiullus praesumpsitilla die fabricam illam aggredi, in sui nominis, ao si eis omnipoiens paler per tnerila
- cujus eyersione inlelligebanl quid eis poiuissel coih • dilecii sui Hidulfi juxta vocem Ezecliielis propbela;
tingere advcrsi, si non pepercisset illis' misericordia responderel: Non propter vos ego faeio , domus
Bomini. Sequenlis miraculi textus docebit quam pia Israel, sed propter nbmen sanclum-meum quod pol-
aure sancius bic se in veritate invocantibus adsil. luislis in geiilibus,'u.lsciant quiaego Dominus (Ezech.
Translaiionis ejus solemnium quod iilic populosci ' xxxvi, 22). Nec mora, omnis vis iila ineendii in se-
frequenlalur accessu aderat, et lam fratrum quanii metipsam recidit, ac celerrimo torpore langiiescens,
eliain supervenienlium usibus apparalio pisciumi cuncta quse vastabat deseruil, "et male viclricis (20)
omnino dcoral. Dumquepraepositus monaslerii Mar- ' ignis periculum, quod non valebat reprimere adversa
bodus dictus pisces hinc inde proesiolandocassa spcs ^. halura aqnarurii, meriiis sancti repressit imbex la- -
delusum se doleret, et missoasolemnia conciq ni6: crymarum. '
iiachorum el canonicdrum summo sludio perage-. CAPUT XV.
r.et,-publica necessilate.cogente, palam omnibus le Cum incoloedeposiiionis ejusdem festum sacewlo-
ctuni saucli in crypla cum lacrymis infusus adiil, e l - iali aucloritale suscepissent celebrandum , sicul in
tacilam precem cum contrilione nimia anle vencra liujtismoditraditionibus contingii,religiosi et honesli
bile corpus prostralus aliquandiu fudit. Ubi ab ora assensere solemniler ducendum : bruia et vecors
lione surrexit,'adfuere exlemplo quidam quidiceren t ruslicorum multiludo obstinaiione solita negligen-
nonnullqs Allabrqces (-19) inesse conliguo iluinini : dum , px quorum numero exslilit apud Cicoma-

(17) In niDnuscript.Eplernac. legilur : Hardul-- indicare voluit auclor pisces Umbras diptos, qui-si-
fus. llem apud Joan. a Bayouo :' unde hic' mendmii ,' millimi sunt qnibusdam piscibus lacimm Allobrogo-
irrepsisseopinaniur. . riim propriis. Vide Aldrovand. De piscib. lib. v, cap.
'
(18)Hicetiii sequenlibus varia narrantur miracuhi bi. Forteeliam Lucios, vulgo brdcliets.
tempore Hardulpbi abbaiis patraia. (20) In Eplernac. manuscripl. legiuvr: UrcvJh;
(19) Legendum pulamus Alhoroyes, quo nomiir
 §17 DE SUCCESSORIBUSS. IIIDULPIIIIN VOSAGO." , 218
cnm (21) quidam sensu et censu pauper, nomine "^ disienderent quantitatem voiuminis. Quapropter Jiis'
Uvalpertus, qui sacerdotalis mandati conlemptpr effe- praetermissis, insistamus aliis (24). Decurrente au-
Ctus, calceamenta sua ipsa die sarciebat attenlius. tem ab Incafnatione Dominimillesimo decimo quarlo '
Sed quia si nulla pravos coercerent flagella supernoe anno, multimoda atque veracissima docuit revelatio
animadversionis , putareiur Omnipolens non inten- animaesanctortim Lazari et Azaz quanlo in ccelesti-
dere rebus liumamV, subita contractione ilamanus bus felucerent merilo, quoruni exanimes artus' ne-
colligataesunt illius bominis, intra volam inexlrica- glecii monstrantur in lerrse gremio. Cum enim per
biliter defixis et extra deformiter retortis digitis, ut successionem temporum lam .nomina quam sepul-
reatum.cbntemptus et inobedientisepersolveril. Dum cra eorum fuissent prorsus subducta memQriaesu-
hic vixit, exemplo suse poense alios tcrruii a proe- perstitum, divinitus reducuntur cogniiioni concbf-
sumptione prohibjti operis. dalissimis visionibus monacborum, clericorum, et
CAPUT XVI. utriusque sexus fidelium, non solum vicinorum,
-Eaderii rursus die quidam Belzo vix duobus stadiis verum etiam remolissimorum. Quin. etiam vesper-
disparatus a monaslerio, cbmmanebat in domo quae tiuo incumbente crepusculo frequehter audiebatur
illi cesserat jure paterncQui -ut assolet inter com- quasi duorum psalmodia, ubi prius sepulla fuerat
'"
mercia vetgrum et novarum frugum, dcfeclu com- Aza, in.beati Apri scilicet basilica : exlra quam- in
pulsus panis, aliquot manipulos novelloemessis de- caprifico quse feneslellse ejus erat adversa, noctu re---
secavit. Verum quia ignem qui posset his supponi cubabatlux tanta, ut dicerelur illic plura accensa
m villulsesuse tuguriis minime invenit, alteram vil- esse luminaria. In basilica eliam, omriium apostolo-
lam (22) haud longe positam haud impigre causa rum fuerat arcus in angulo cohserenie cancellis ver-
foci peliit."Exijua lorrenisumens rediit, sed omne sus Boream fundaius, soli receplui venerandorum
dbmus suae sedificium cumipso siccatorio ullricibus corporuni exindustriaprseparatus : cujus sinus quia -
fraditum flammis invenit. Qitibus celerrime in cine- (ob Pannonicam gentem Galliis bosliliter incuban-
rem cuncta resolvenlibus, miserabilis et stblidus tem) parebat inslar solidi parielis super sarcofagos
hoiriodamno suocoaclus,Yel sero dicilecclesiaslicis obslruclus, locus lanti tbesauri per annos nonagintii
parendum jussionibus. quinquepaulalim memorise cunclofum est elapsus,
CAPUT XVII. ut nKiilminus quam aliciijus corpusinibi delitescere
Intera apud Oblisiacum quod situm est intra con- ptutarelur. Superposita tamen maleria allendebatur
finium -parochiaeAcervallensis (23) cohsensu Ber- plurimuin rimosa ac pene collapsa, utpole consur-
. toldi aniistilis constructa estbasilica; quia ihtolera- gentis isionumenlijugi impulsu concussa. Hanc lan-
biie eiat ruricolis adire matrem eeelesianrob sin- " dem ut subruerurit, secundum fidem revelalionis, in,
"
gula Christianse plebis obsequia. Haeccum exnomine duabus conjunclissimis ihecis maximaquediligenlia
^velreliquiisbeall pbntiiicis Hildulphi fuisset Cbrislo ad id quondam praeparalis, r.eposita sanctorum- cor-
consecrala, accuril iliuc quaedam mulier sera vise pbfa repererunt. Quorum gratia ubi bymnum Te
longTnquitalefessa, animi fide robusta, mediocrita- Deum laudamus decantaverunl, ibidem siciit inve-
tis siisemunere devota;'sed quibusdam revisenli- nerant reliquerunt. Ea autem novitate febres et
bus sua, quibusdam vero reficienlibus corpus, ibi- emigranium diversarurnque accessiones" infirmita-
dem post solemnianeiiiinem reperit, aique qbserafa tum mulioties sedarunf, donec merill .sui notiliam
ecclesiseoslia. Mansionafium ergo accilura, locavit circumcirca ubertim diffuderunt. Recenlis .enim me-
ante januani candelam; sed cum illo bcius repedans hiorisesancli suaereverentioe cultum taliter inserunt
"
perspexiljdivinitus accepsam vidit. Super lioc ali- Inmiinum menti. .
quandiu adhiirati pariter intulerunt oraloriolo, ac CAPUT XVIII.
praefixerunt altari reverenter. Mulier tamen~ihlerno Moris.erat quarumdam provinciarum parricidas
delibata gaudio, quibus poleraf grafiarum actiones pceiiiteniiali ferro constrictos brachia vel cervices,
"acclamabat Deo, pfo fideli verna suo Hildulpho, non ingressum ire fines suorum; sed quaqtiaversum
perfusa genas dulciler prorumpentiuin lacrymarum 1D expetere juvamina sarictorum, donec diviniius reso-
rore largo : quem non solum ipsa, sed et lota vici- lulum visibileferrum', indicia dederit invisibile pa-
hia per visibile lumen experiebatur Christi confes- ricidii Tinculum resolulum. Quidam iiaqiie lalhim
sbreni esse lucis invisibilis fiiium, ac meritis ipsius devenit monasterium, olim ferreis circulis constri-
sibi maximam palere fiduciam in necessitalibus de- ctus ulTumque bracbium ; quorum aller in Palona -
precandi Dominum.Quam spem non incassum con- [haud dubie Polonia] deciderat apud reverendtim
ceplt animus eoruiri; nam adeo numerosis locellus Iieafi martyris Adalberti sepulcrum, istic aufem al-
idem deinceps diffamatus est miraculis, adeo punc ler per sahctorum quos veneramur meriluin. Siqtti-
usque variarum segritudinum medelur causis, ut si deni illucadveniens vespere cujusdam Sabbati,. de-
singulatini nossehl scriptis hiaridari, rion ihodieum votus inlerfuil "synaxi. Dominica vero die Senonum

(M) Hodieapud sanctum ProejectumvulgoS.PreyS. lensis, vulgo Azeraille.

_Vide Joan. aBayono lib-xi, cap. 5.- . : . , (24) In Eplernac.manuscripl. praesens caput hjc
(22) In manuscripi. Epiernac. legilur Yillulam, - ,
diyidiitir.
(25) In nianuscripr. Eplernac. legilur Acera val-
219 . APPEND. AD. SJSC. X. — OPERA AAESHOTIiar 220
ire voltiit, sed repente nmtaia voluntaie, a medio A bumi protensus super oram chlamydis lacero (unc
jam itinere acceleravil isluc redire. Reperiens au- brachio subsiratam, plurimum cruoris dimisit.Per-
tem fratres jam adorsos soleimiia majoris mlssse, in slrepunt monachi ad allevaiionem prostrali, quem
inlroilu chori delegit siare : supplici vultu atque in- 'sic affeclum admirali, circumspeclabanl exiluni rei.
deflexo obmtu atlendeiis proefixam imaginem cru- Ei ecce post aliquantulum sanguine redeunte apraa-
cifixi Salvaloris, sic quondam effigiatamdoc(a manu- cordiis, summa genarum rubeis inficiuntur nolulis.
sctilploris, ul liaclerins possit quamvis duras homi- Ilinc collapsos arlus paulalim subrigens,' plene resli-
num~meiUes mucrone quodam transpungere com- tuilur in gradu suo : Deo gratias pro meritis sanclb-
passionis, ac si prae oculis haberent iiimium piam rum agens, non tanium ex resoiutione visibilis vin-
morlem adlmc pendentis Redemptoris. Huic ergo ctili alque diuturjii exsitii, quanlum pro adepia re-
peregrinus ille cum gemebundus assisleret, sanclo missione exsecrabilis parricidii, quarii indubilahter
jam reeiiato Evangclio, circultis ferreus subilo -cre-. se adepium "gaudebat prxsenlis proleslaliGne facti.
pans, carne concissa ex continualo impactu ferri Verbo ergo aique evidenli sigrio postquam itburide
excrela, tanto impelu dissiliit ab ejus brachio, ul adhorlalus est accolas rcvereri et amplecli suorum
-eminus opposiium parictem feriret, validoque tin- sahctiialem patronorum, loelusexcessit fines eorurn.
niiu adslanies permovercl. Protinus sivenovo dolore P PQJTOcirculus pfaefatus in testiinonium facli sub
inveleralee jam cicatiicis,'sive subilo siupore lanii pedibus crucifixi fuit appensus. Deo gratias.
facli liomo pene exanimis factus corruit, atque

BI «fl .IflfllWllIIlSTffllBWJSIffi,'
'
TARS .P.R-IMA. .

(Apud L.abb. Bibliolheca manuscriplorumX

CAP.I. — De S-.Peregrino.. G Autissiod.orensisin sorlem impiissimi Alexandri sa^

beali Sixlf aposloiicsesedis cri lateris prolectoris obvenit. Vocabatur eo ieni-
! SanclumPeregrinum,
primalis inlcrcessionibus simul et merilis consecra- pore sacri. lateris prolee(or cujus erat officium cu-
tism episcppum texlus passionis ipsius scire cupien- stodiendi imperatoreni, ne ab aliquo quoquomodo
tibus fideliler edocet. Siquidem Chrisiianitalis re- vulnerari subilo poluissel. Plurimi elenim Chrislia-
ligio, qtios, a tempore beaii Clementis papse,per ;noruni ex diversis c.iviialibus praeceplum Domini
fidelissimosverbi Dei.minstros Savinianum videlicet sequentes, ubi ait: Cum vos persecutifuerint in una
Senonensem ponlifieem, Dionysium Parisiacensem, civitale, fugile in aliam, relinquenles proprias se-
Ursicinum Bituricensem, Martialem Lcmovicensem, des, ad pagum Autissiodorerisem se contulcruni, eo
Saluniinum Tolosanum, Meniniium Catalaunensena, quod esset eo tempore ex maxima sni parte niniia
coelcrosveper Gallicanas provincias sese diffuderat, silvarum opacus densilaie.. Quod minime iatuit
paulatim a stadis stii recdtudine pbsolescere ccepe- Alexandriim sacri laleris prolectorem. Cunique per-
rat. Quippe quae tam validis , lamque tyrannicis venisset ad lociim, qui Totiacus vocalur, repe-
opptignabaltir incursibus. rit Priscum yirum Chrislianissimurii maxima no-
Imperator namque Aurelianus erga Doniinum r>bilitate "pollentem",multisque el ibidem coliorli-
cceli profanus cupiens placere" diis suis, in tantam bus proeminenteni : qui cum pluribus a Vesun--
rabiem pcrseculionis circa Christianos exarseral, tionensi ciyilate advenerat, quorum agmina Alexan-
ut post multorum iiiarlyrum agones, quos apud der ferocissimo curSu irrumpens, ait : Qusevos se-
urbem Romam erudeli morte damnaverat, eliam in dilio in hoc Ioco glomeratim consislere compulil;
Gallias ad delendum Cbrislianilaiis nomen per se- aut cujus religionis eslis vos[?Cui sanctissima mul-
melipsum emerseral. Veniens itaqueapud civilatem titudo respondil : Nps non seditio, sed reverendis-
Senonicensem, qtiosc.unqueibi reperii Chrisiianos -sima ad Iiunc devexit religio l.ocum: Chrislo enim
siiiiul et beatam Columbainvirginem gladio animad- noslrarum libamina prectun deferimus congregati,
verli prsecepil. Deinde vero ferocitatis suse comites qui dispersionem nostram sanguinis sui. effusione
ad invesligandos Chrislianos per omneni Galliam redimendo conjunxit. Videns ilaque insiipcrabUesin.
raisil.,Egressi igitur funesii salelliles a conspectu fide Clirisii.alhletas, omnes gladio perimi jnssit.
imperatoriscircumibant urbes, et casiella , nec non Simili modo el sanclos Dei marlyres Beirigrium
, el latebrosa silvarum. El ul suorum criminum sin- presbylerum, Andpchium, atque ".Tyrsuin,quos ab
guli poiirentur effeclu, pagos quosque sibi inda- Epbesina urbe sanclus-Polycarpusdiscipulus bealis-
gandi solliJludine diviserunl. Tum demum pagus ,simi Jbannis apostoli el evangelistos ifl Gallias di«
 :221 * DE GESTIS EPISC. ANTiSSIOD.— PARS I. 222
rexerat, plurimis affeclos supplieii^,isdem crudelis- A et Marcellino consulibus, prsesulanlibus apud urbem
sinius imperalor ad ccelesie regnum transmisit. Romam Felice alque Eulychiano.
Ncc minus sanclum Symphorianuiii eum tiliisi • CAP. III. — De S. Valerio.
quampluribus, quos ipsi jam Cbristo lucrali fue- -Valeriussedit annos 17. Fuit autem'lemporibus
ranf, (ormentis variis affeclos necari proecepit.Haci Diocleiiani et Maximiani, Caro et Carino consu-
igitur perseculione ubiquc debacchanie, paucissiniii libus, adminislranlibus apud ufbeni Romam di-
viri reperiebanlur qui • se Chrislianos csse fate- gmtaiem saccrdotii Gaio, Marcellino , et Mar-
reiilur. - ' cello. praesulibus, qui etiam ab iisdem tyraiinis
Evoluto antem aiiquanto lemporis-spatio, a fide- marlyrizali sunl; qui beatus vir fideiiter ctirsum
JisslniisChristianis laleiiler auribus Sixii papseur-. vilaaperagens, n Non. Maii migravit ad Christum,
bis Romos nunliatur, qui poscebanl ut talem virum et sepulius est apud montem Aulricum secus prse-
'
dirigercf', qui-jam fidei "exstinclam lucemam suis: decessorem suum sanctum Marcellianum' episco-
deberel illuminare eloquiis, et barbarorum infideli- pnm
talem opiiulante divino auxilio compesceret. Tunc» CAP.IV. — De S. Valeriano.
memoraius papa praediclumvirum Dei Peregrinum, Valerianus, Jiaiione Gallus, sedit annos 50. Fuit
presbyterum et Corcodomum arcbidiaconum levN B aiitem vir maximoe sanctilatis, alque simplieilalis ;
tico gradui maneipavit, Jovianum subdiaconum esse. sed hiebealus cum a progeniloribus sancli Ainaloris
consiittiit, •Jovinianuhivero lectorem^ cum esset vir adejus nuptias veniret rogatus, videlicet ut utros-
per omnia eloquens, atque in divinis Scriplurisi qtie sua benediclione sanclificarel, Dei nulu arfepto
apprime erudiiuseis comitem collocavit: hosetenim sacramentorum libello pro benedictione conjugali
' BuinrniDei cultores
beatissimus Sixtus papa ur- leviticain eisjmposuit. Hic eliam cum cseieris co-
bis Romse, cum omni fiducia ad porlum Marinum episcopis, Severino scilicel Senonensi, Solemni Car-
- nsque perducens, verbum Domini nolensi , Camilliano Tricasslnensi , Pronicio Mel-
- speciaiius prae-
cipiebal usque ad mortem fiducialiter prsedicare. densi, Marccllo Parisiacensi, sanctum Evuerlium
. Atllietae quippe Domini navali tramiie -Massiliam i Aurelianorum ordinavil episcopum : fuil enini tem-
peleiites Lugdunum usque perducti, celare se nul- poribus Melciadis papse, sanclique Silvestri sub
laienuspolueriinl, exinde adAutricum pervenientes, Conslaniino imperaiore, Conslanlio et Volusiano
ca'perunt publica vope Cbristi gloriam proedicare, . consulibus; jjui plenus sanclilatis obii( pridieNon.
jibi nobilium ingens tunc recederal lurba, deoruni! Maii, et sepultus est juxta proedecessores suos in
vanas observare culluras : sciscitaiilibus vero pa- monle Autrico.
gariis,-Chrislianos se esse (es(ali sunt,-et ob prse-. C CAP.V. — De Eladio.
dicationeni verbi Domirii sese inibi advenisse. Tunc. Eladius sedit annos 25; fuit aiitem temporibus
denique beaiissimis sacordotibus prsedicatione ful- -Coiistaniii ei Conslahiini filiortim Consianlini sub
genlibus pro virtiilijni assidtiitate quas per ipsosi Marco ,, Julio aique Liberio Romanis poniificihus.
divina exercebat polentia quolquol ipsius loci pri- Hic bealissimus pontifex dum verbo er exemplo
morum fuit ad Cbrislianilalis gfaliam convolafuht; mullos ad Christtim converlerel, ad eum sanclus
•moxquesanctus Peregrinus episcopus novum popu- Amator simul et Marlha jam ejus sponsa spiritalis
lis dogma impertiens parvo ambitu -ecclesiam con- • .effecta conctirruril, ac procedentes coram eo voto-
slruxit, Christique nomini conseeravil. Cumque • rmn suorum desideria panduht.sicque ille se cleri-
restincta inibi fuisset omnis deorum cultura, fra- ctim lieri deposccbat. Tunc anlisles considerans
• tres, quos secum ab urbe
- quens, ut deduxerat, ibidem relin- aique coiuemplans Dei cos amore-frui, elpropler
ccepiuniproedicaiionis expleret officium, ejusce dileciionem velle'ssecularem habiiiiiii coin-
Inlerranunf expetit, ubi (unc proecipua paganorum muiare, utrisque impiger paruit-, illum cririibus
multitudo-ad festa Jovis celebranda summoperecoiH exonerans, illam easlimonialium coelui devotissime
, currebat. Quid ibi egerit, vel quos agones pro Chri- j-. jungcns ac socians, et hic plenus sanctilate, el vir-
sli nomine conlulerit, liisioria passionis ejus evi- tuiibus, ul in gestis ejusdcm sancli Amatoris Iegi-
dentissime declarat. Isiic beatissimus poniifcx ni- -mus, corpus terrse, aninium ccelo iransmisii, sub
mia jarii perseculione saavienle, ab urbe quidem est die vin iduum Maiartmi, et sepulliis esl secus prae-
, egressus, sed martyrium suum capitis abscissione decessores suosin monte Autfico.
complevil, sub die decimo sexto Kalendarum Jti- CAP.VI. — De S.Amalore.
. niarum, iniperatoribus Gaiieno et. Valeriano, Mmi- Amalor, naiione Atuissiodorensis, ex patre Pro-
liano et Basso cpnsulibus. - clidio, matre Isiciala, scdil annos 50, niensem unuin,
CAP.H.—De JS. Marcelliano. dies 5 ; fuil enim lempofibus Constantii 'el Juliani
-Aposiaiaealque Joviniani imperatorum, sub poniifi-
Mareellianus, nalione Gallus,, sedit annos 53. cibus,Romanis, Felice, Damaso, Syricib alqiie-Ana-
Hic in prsedicalionis oflicio fideliter elaborans, stasio. Ilic bealissimusponiifcx in juvenili aaiale
feliei-ciirsuniigravit ad Cliristum in Idus Maii, et posiius cum esset generetiobilissimus, coactus esl a
sopnltus est in monte-Atitrico'. Fuitaulem tempo- Tparcnlibusdesponsare puellam simili nobiliiale pol-
, ribus Aiexahdri et Maxinii impcratoruni, Aureliano lenlem nomine Martham, scd cunrjam
tcinpus co-
225 APPEND. AD SJIC. X. — OPERA AAr.SnnT.iKA. 224
pulalionis urgcrel, et ( ul superius meniionem feci- A• Siquidem in hac eadem basiiica Germanum virum
nius) bealus Valerianus ad eorum nuplias invitatus nobilissimum omni strenuitate pollentem , qui eo
divino insti.nctu pro benediciione, levilico eos man- tempore culnien dueatus apud Gallias a Romanis
cipasset officio, talibus aggrcdiiur -associatamsibi principibus obllnueral, angelo docente ubi arripuit,
virginem vcrbis : Dic, qtiaeso, immortali sponso caesariemque capiiis lotondit, ac demum Domino
dedita virgo, putasne intellexisse benediciionem in sibi revelante successorem elegit : bic denique fc-
nobis effusam episcopi? Cui virgo : Inlellexi, dile- bre correptus sub die Kalendarum majorum ponlifi-
ctissime juvenis, et nimio sum prostrata terrore calem thronum ascendens inter manus obsequen-
fonnidinis. Cui rursus adolescens: Ne, quseso, pa- lium clericorum, necnon et catervas flentium popu-
veas, nec hoc imperitise depuies, sed poiius Dei po- lorum , hora diei iertia emisil spiriiuni. Conlinuo
tentiae ascribe. Illis ergo -allernatim se prseceptis itaque chorus sanclorum (quod esl diclu mirabile)
Dominicisfovenlibus, aspicit beatus Amalor angelum advenil, spiriiumque ejus cuni hynmis et laudibus
Dei duas coronas habenlem in manibus , qui ;dixit in specie columbae devexil ad coelum,qui sepullus
eis : Suscipite, juvehes, munus vobis Domini pietaie - est comitaniibus miraculis per mamis beatissimi
conccssum, ct vesiruni-in omnibus inconiariiiriatae Germani jani tunc presbyteri juxta proedecessores
mcnlis cuslodile propositum. Has voces ex ore an- SUQSin monle Autrico , et cessavit episcopatus
gcli prolalas pervigiles juvenes'audientes, votorum dies 50.
effec.ti compotes in sua virginitale pernianserunt. CAP.VII De S. Germano.
Nihilominus et puellse, qnse prsesenles in obsequio Gennanus , natione Autissiodorensis , ex palre
doniinorum aderant, talia cernentes et ipsoevirgini- Rustico, matre Germanilla, sedil annos 23, dies 50.
tatis liiuliim professaesnnl, qui posimodum ab Ela- Militavitauiem sub Valentiniano majore atqueGra-
dio episcopo(onsus, ac post ejus excessum ab omni tiano, dignitate vero sacerdotii funclus esl sub
populo ponlifex electus , talem ac tantum.se in di- Theodosio, Arcadio. et Honorio , usque ad Valenli-
vinis prsebuit rebus , ut et csecorumoculos illumi- . Eianum Juniorem, Constantii elPlacidiae filium, prse-
ret, paralyticos curaret, daemones de obsessis cof- sulantibus apud urbem RoriiamInnocentio el Zozimo,
poribus pelleret, et morluos suscitaret, ut liber de Bonifacioalque Coeleslino. Nam ut in Geslis ponli-
vita illius editus manifesle declaral* , ficalibus Iegimus, cum Bonifacio sub contentione
Hic eliam sanclissimus pfsesul proedieationibusin- . Eulalius sinml ordinalus est eodem die apud urbem
sislens, mtillos ab idolorum cultura ad (idei veri- Romam apbstolicse sedis episcopus : quod audiens
talem converdt, ut quia adhuc novitas eral Chrislia- p Placidia Augusta cum filiosuo ValentiriianoAugusto,
norum ab idolis ad Dominum coiiverteiuium, parva dum sederent Ravennse , relulit Honorio Augusto
adhuc ibidem erai basilica, ad portam, quseBalnea- Mediolano sedenli; eodem ternpore ambo Augusii
ris (nunc lempll) a priscis aucloribus nuncupa(ur. missa auctoritale hoc praeceperunl, ut ambo al) urbe
Qiiaa per praedicationem beatissimi Aiiialnris ita exirent donec examinarenlur. Haecideo pracmisimus,
cocpil pullulare.et Chrislianos palmites propagare, ut quo lempore beatus Gerrnanus fforuit cerlius de-
ut prae multitudine; eos inlra angusiias brevitatis . m.onstraremus : fuit enim nobilissimus genere et ab
nullo modo caperet ecclcsia. Igitur nobilissimusi ipbis infanlise rudimenlis sludiis liberalibus inslitu-
quidam tunc temporis Ruptilitis civis Aulissiodoren- tus, alque ut in eum.perfeciio litterarum p.Ienacpn-
sis habebat infra claitstrum ipsius civitalis aniplum flueret., posi, audjtoria Gallicana intra urbem
aique exeelsum domicilium paierno sibi leslamenlo Romam.iuris scientiam plenitudini perfeelionis ad-
demissum. Quod cernens bealus Amalor ecclesiseDei jecit; tantumque apud Romanos dignitatis, ppleslalis
conveniens.fore, sic Ruptilium allocuius est:' Novi- et gloriseadeptus est munus, ut etiam togam.mere-
mus te Deo auclore sacri lavacri laiicibus regenera- relur. In quo aclu dum muliiplici laudis luce re-
tum, et debes ei, -qui-te de erroribus idolorumcri- splenderel, sublimem genere, divitiis , moribus,
puit, ct suse veritaii adseivit, in omnibus obedire. Eustachiam nomine, sorlitur uxoreni, sicque eum_
Nosli, clarissime vir, qnod domus Dei parva sil, et, respublica transmisit ad Gallias, ut illic culmen du-
«lon sufficiatpopuloChristiano, et quoniam injuslum( calus.loiiusquepotestalisoblinereldignilalem. Cum-
csse arbitror te famulum melius quamDominumi que htijusmodifungeretur officio,sanctus Amatbr, qui
babitaculum possidcre , consenli nobis, ut bsec luai tunc lemporis Autissiodorensem regebat Ecclesiam,
domiis Cbrisfo Domino in eeclesiam consecretur. . Eduam profectus est, divina pulsatus revelatione,
llle vero adnioniiionemsancti viri aspere snscipiens,, . ubi Julius prssfectus ac reipublicserector praesidebat.
priinum quidem aulrmavit se ei nullaicnus consen- Quem aggressus sanctus Amalor sic alloquilur.:
lire, sed poslea validissima correpius inlirmilate,, Finem meum, Domino mihi innotescente, cognovi,
sanclo viro quod desiderabat Iradidil. Tunc famuluss e( quia non es( alier qui regimen sanetaeEcclesise
Domini compos effectus voti sui, eamdem domumI suscipial, nisi- illuslrissimus Germanus (sicut mihi
Chrislo Dominb sub die v Konarum Octobviumcon- DominusDeusmeus revelaredignatus est), posco cel-
secravit, ac populis colendam tradidit : haecest ba-- situdinem tuam, ul licenliam tribuas mibi roganli
silica in honorem prolomarlyris Stephani Christianiss eumdemGcrmamim (onsorari. Cui prsefeclus : Licet
populis ircquentata. ne.-essarius sil aique ulilissimus reipublicaenoslra;,
 225 DE GESTIS EPISC. ANTISSIOD.—PARSI. 226
tamen quia Deus sibi illum elegil (sicut tua beati- A venerabilisgenilor ejus Rusticus superius nomina-
ludo testatur) contra Dei prseceplum venire non tus cum genetrice Germanilla , in ecclesia beati
possum. Hac itaque accepla licentia, vir beatissimiis Joannis nomine dedicala, decenler conditi requie-
regressusestad propria. Acciditantem quadam die, ut scunl. Hic beatissimus poutifex basilicaesancti Ste-
Germanus stipatus congeriesuorum ecclesiam sancti phani protomartyris agrum nobilissimum, cui Var-
Stephani ingredi voluisset, quod comperiens beattis ciacus nomen est, cum universo apparatu et appen-
Amator, ei obviam factus esl, sicque eos allocutus diciis suis conlulit. Similiter Vercisum mirabile in
cst dicens : Exonerate, filii charissimi, jaculis ma- se contineniem palatium cum appendiciis suis, Po-
nus, etarmaex hunieris veslTis rejicite, et sic do- liacum quoque, seu Marcinjacum, scd el Tociaeum -
mum Dei ingredimini, ^quoniam hoecdomus est ora- . cum suis simililer appendiciis, fundum quoque Pa-
tionis, non Martis stalio petulaniis; illi vero haec triniactim et Cutiacum aequecum appendiciis suis;
auilientes viro Dei cilius obediunt. Tunc sanctus multa denique et alia, quse nobis modernis iuco-
AmalorvidensGermarium illusirJssimuin nihil one- gniia, Dco vero suni omnia noia. Feeilet monasle-
ris truculenti portanlem, praecepit ostiariis foros ec- rium inbonorem sanctorum niartyrum Cosmse et
clesiserepagulis arctare, ipse vero glomerata secum Damiani, ubi et monachos esse conslituit, eonim-
turba ciericorum atque nobilium virorum, manus B que stipendiis hoecprsedia delegavit, id esl villam
injiciens Germanum apprehendit, et invocato no- .(cuiMoniicellus iiomen est) ad vinum colligendum,
mine Domini csesariem ejus capilisdetraxit, talibus Foiuaneliim vero ad frumenta serenda,.agrum au-
eum exhortans verbis alque confirmans : Satagere lem, cui Mieiglisvocabulumest, ad bucularum cse-
le oportet, venerabilis-fraler, quo incontaminatum lerarumque pecudum nulrimenta servanda, ubi post-
atque immaculalum custodias honorem a Domino modum sanctus Marjanus.a.fratribus ejusdem mo-
tibi commiseum : scito namque quia me decedente nasterii missus est ad eadem pecora cuslodienda.-
omnipotens Deus libi paslorale commisil ofiicium." Monstratur hodieque in eodem monasterio o.ratorium
Quod et factum est. Paucis itaque diebus inlerposi- ejusdem S. Germani nomine consecraium, ubi in-
tis, sanctus Amator a Christo vocaius ultimum spi-" cunctanter novimus fuisse cellulam afflictionuin
ritum exhalavit : cum subito universi populi Ger- ejus el cruciatuum consciam, cui nescio ostiolum
nianum uno ore proclamant antistitem. Qtiorum vo- an feneslram dixerim ianta erat humilitate perexi-
lis non valens resistere, suseepit sacerdoliurei, guum, ut nemo quamvis qu.antellicorporis nisi pro-
IricJsinia die post obitum sancli Amaloris invitus, nus perinde repere potuerjt. Fecit et basilicam in
coaclus, addiclus; sed repente mulatur ex omnibus, bonore SS. marlyrum Agaunensium, Mauricii seili-
deseritur mundi miliiia, cceleslis assumitur, sseculi (3 cet, sociorumque ejus, ubi el hoec dona obtulil,
pompa calcatur, humililas conversalionis erigitur,- Vuarchiacum in pago Senonico cum universis ap-
uxor in sororem mulatur exconjuge, subslanlia . pendiciis suis, ih pago quoque Autissiodorensi Cor-
dispensatur in pauperes, paupertas ambilur. 0 vi- yallein cum appendiciis suis, nec non et molinis si-
rum cui summa semper debentur, qui amore vitse miliier cum appendiciis suis. In quo etiam oralorio
a>lernsevoliinlariam amplexus est pauperiem, totuna sanclum Saturninum vitse probalissimum suumque
Christo dedit, sibi nihil retinuit! Jam vero enarrari discipulum ordinavil presbyterum, ut aub profes-
non polest qua hosliliiale vim sibi ipse conseive- sione sacerdolalis liluli martyrum inibi memoriis
rit, quas cruces quaevesupplicia corporis sui perse- deservirel. Fecit et basilicam sancli Albani marty-
culor indueril', nam qualem quantumqtie se exlii- ris infra muros ipsius urbis, quam in honore ejus-
buerit,-ideo lingua mortalis expedire non sufficit, dem marlyris dedicavit, reliquiasque ipsius quas
quia supra bominem fuil omne quod gessil. Quibus secum a Britanniis deluleral, ibidcni honorifice com-
ilaque miraculis claruerit prailermillimus-, quia posuit. Quot sane venerabilium marlyrum busla
exstant libri ad multorum uliliiatem exinde com- poniificalus.ejus lempore ab eodem beaiissimo pon-
posili. Ecclesiam, cui praefuit, non spiritalibus so-, lilice comperla claruerunl? Quisjure excipiendum
lummodo,verum el temporalibus copiosissime exlu- I) jtidical ? Sanclse igitur illius multiiudinis, qtiam cum
lit incremenlis, cujus in possesionibus facullas anle beaio Prisco apud locum Quo.tiacumAurelianse per-
ipsum quam fuerit perexilis facile colligi potest, si secutionis trucidavil immanitas, sacratissima cor-
qualibus eam copiis auclam reliquit et queis ratio- pora propler ssevientein«jabiem clam subducla in
nibus inspectetur. Nam quantum ad nalales, nobi- cislerna quadam veluslissima a Chrisiianis (qui
lissimus fuit nobilium ; quantum ad forlunam, in tunc existebant rarissimi) passini congesla sunt.
possessionibuset proediis duissimorum ditissimus : Horum memoria longo labentiuin temporum obscu-
omnium quaeei ex jure paterno cesserunl, in vita rata defluxu, ad lemptis usque Germani sanctissimi
sua liseredem.fecit Ecciesiam, quam ex parle ma- cunctis ignota delituil. Quo prsesule Deus in cujus
xima patrimoniis constare hodie cognoscimus. Sunt conspeclu suorum semper est mors pretiosa.san-
autem proediahaec numero perplura, quanlitate clorum, disponens illorumpatrociiiio.populis subve-
maxinia,finibus spaliosa, sibique conlcrni.ina, siius nire, venerenda eorum corpora declaravit, ubi ec-
"qualitatejucundissima,redditum uberlate prseclara: clesiam sedificavii ac monasterinm hionachorum
iioruminuno (cui Epponiacus ex velusto nomen est) esse consliiuit. Hoc vero monasterium pcrmansit'
 '
227 APPEND. AD S:«C. X. — OPERA AAESHOfiKA. 228.
usque ad tempora quibus Hunni oninem pene Gal- A storum ejus latins explical, honorifice"suscepiusj.
liam devastafunt. Quorum persecuiione idem coeno^ Domino Chrislo sibi apparenle obitus sui prseno-.
Iiium deslruclum, et ad soliludinem iierum redac-' scens dicm, miilla licet cum difficul(a(e ,obtinuii,
tum esl. Caput quoquc proescripti beatissimi, Prisci ul gleba sui corporis proprisa redderetur civitali.
/nariyris, miris modis eidem sancio ponlifici reve- - Tum in apparatu dcfuucti SU.Tcer.lalim .sludia
lavit omnipotens Deus, cui recondendo qualuor ab oihnes coiiiulerunt. Acolius regalis praeppsilus
urbe millibus basilicam construens consecravitj sic- cubicttli (cujus dudum poerum ab alrocissimi dae-
qucpopulis colendam iradidit. monis jieste curaverat) venevabile corpus multiiormi
Eodem lempore.ex Britanniis direeta legaiio Galli^ aromaium compositione confecit. Augusia u( .vivo
canis^episcopis nunliavit Pelagianam perversilalcsii obsecula fueral, mortuo quoqtie.ex aniino de.crvife
in locis suis latepopulosbccupasse, et quamprimum desiderans, sacri glebam eadaveris-operrisisac valde
fidei catholicse debere succurri : ob quam causam sublilibus lumulavit indumenlis-, ad-id devcbendum
synodus numerosa collecta esl> omniumque judicio conservandumque ex cypresso mundissipia loculo
duo prseclara religionis luniina universorum,preei- coaplalo.- -Quibus ita comp.ositis^ ne.quid deesset
bus, ambiunlur. Germanus ac Lupus .Tfeeerisis. sanclis officiisanxie prsecavit-imperator, iler in-.
apostolici sacerdbles, lerram corporibus, ccelumme- g slruxil, evectiones necessarias praebuit, ministros
rilis possidentes, ef quantolaboriosior necessitas ap- comilesfjue deducendo-funeridestinavii, quod expen--
parebat, tanlo earii prompiius heroes devolissiini sariim et lo(ius:humanitatis impendiis copiose pro-.
susceperunt, celeritatem negoiii fidei stimulis maiu- seculus esi; episcopis ea fuil cura permaxima, nesa-
rantes. Hi iiaque Oeeanum mare, Christo duce, cris exsequiis vel ad horam.deessent officia.religio-,
conscendenles in Britanniam pervenerunt, quam nis, quoeipsi et in praesentiinstruunt, et ne processu.
insulam beati ponlifices suis proedicationibus atque ilineris deficiani, ordiualione proemiilunt. Ita funus
virlulibus impleverunt : landem peraclo conflictu salis ambitiosc inslrucium magno prosequentiuni
cum Pelagianis, confirmant anlistites fidem verbo agmine promovelur ad Gallias. Saturnus .erat bea-
verilalis simul el miraciilorum signis; sed el belluin lissiiniGermani presbyier et discipulus, cujtis supe-
Saxonuni Piclorumque adversus Briiones eo lem- rius meiuionem fecimus, viioe sancliiaie proeciarus.
pore junctis viribus susceplum, divina virtute re- Is eo proteclo in Italiam, jussu ttc vice illius in urlie
lundunt, cum Germanus ipse dux belli fa.ctus, non remanseral. Qua ergo nocle gloriosus. Domini eon-
tubse clangore, sed clamore alieluia, lolius exerci fesstfr apud Ravennam felici migravil excessu, isle
tus voce- ad sidera levaia, bosies in fugam verlit Autissiodori positus sacrum cjus transilum angelo
immanes. Compressa iiaque perversilaie damnabili, Q nuntiante.cognovil, ac divina instruclus revelaiione
ejusque aucioribus confuiaiis, aniinisque omnium popnlis denuiitiavit, quorum ingenti secum coacta
fidei puriiale composiiisj beaiissimi sacerdoies ea mulliiudiiie ad Alpium juga properai, ubi excipiunt
qua. venerant prosperitale rcdierunt. Igiiur non Galliocpatronum proprium tanlo ejus funeri propen-
multo interjeclo tempore ilerum et Brilanniisnuntia- sius servilune, quanlo polioremfainulatum reveren-
tur-Pclagianam perversiiatem itcrato paucisauclo- tisemistus amoris extorquebat affectus. E-x.pridieigi-
ribus dilalari. Qui assumpto secum Severo Treve- tur Kalendarum Augustafum die, qua confessor exi-
rorum archiepiscopo lolius sancliiatis vir.o, iterum mius sarcina levalus carnis, cceleslibus esl insinua-
ad supradictam PeSagianam hseresim destruendam lus sacrariisj lertius et quinquagesimus voivebatur
BVilannias peiiit; praedicatio dcinde ad plebem ei dies, cum sacri tbesaurus corporis propriae refusus
praevaricaiionisemendalioneconverlilur.oniniumqiie urbi solemni obsequio populorum excipilurs aicjue
judicio pravitalis auctores capiuntur, sicque sacer- inlra priucipaliSj cui sederat, ecclesiaeapibitum col-
dolibus tradunlur ad Medilerranea deducendi, quod locatur; ibi per decem-coiuinuos dies ingenlibus of-
in lantum salubriter -factum| est, ul in illis locis ficiorum impensis excolitur, donec omnibus quse acl
nuncfides intemerata perdurel. ilaque-omnibus rite jus sepulcri pertinent officiosissimeapparatis ut vi-
composilis, bealissimi sacerdotes cum triuinpho ad D rrihi decebat apostolicum, sepultttrse traderetur: Rite
propria sunl reversi. Teslanlur hodieque quampiu- Himnibusprseparatis,cum el confluentiumnulla esset
rimi didicisse proedictos haerelicos a Gcrmano san- requieSj et qui convenerant vix jam regionis ampli-
ctissimo, Coelesiinopapae faisse transmissos. Hic iia- tudine caperentur, die Kalendarum Ociobrium inlra
que divinissimus poniifex, orbique in tcnebris agenli sepulcri abdila thesaurus ccelestis deponitur, -tanlo
'umen inexstinguibile dalus Dominus Germanus epi- orbis lerrarum officio, tanta bumani generis pietate,
scopus, posl mirabilem in saeculovitam, posl Gallias ut luce clarius conslaret oinnibus, summi in coelo
Brilanniasque, ipsam denique Italiam docirina et mi- esse merili, cujus in terris tanta providebantur ho-
raculis respersas, a Christo voealus, salutiferoque con- riori. Fuit aulem civitas sine cpiscopo annis qua-
Jbrlatus viatico,.apudRavennamIlalise civilatem Spi- luor;
ritu sancto plenusobiit, Valenliniano juniore Consian- CAP. VIII. — De Alodioi
lii filio cum matre Piacidia orbis terrarum obtinente Alodius sedit annos 50, mensem 1, dies 22. Hic
monarchiam, a quibus ibidem pro. admiratione san- Alodius cujus meriti vel dignilatis exsliterit; hinc
Giitatis alque assiduitate miraculorum, ut liber Ge- coBigivalel, quod bealo Germaao adhuc-snpersiit^
 ' - DE GESTIS1EPIBC."ANTISSIOD; - PARS I. ' • 230"
229'
monasterio iilius archimandrita pfsefuit. Ipso quo^ A eninrtemporibtis Joannis papsa atque Felicis. Ilicest
que post ad coeleslia regna sublimaio, in pbniificauis Joannes, quem Tlieodoricus rex boerelicus Raven-
-sprtem ei succedere meruit. Is imitator e"thseres ma- noe'in cusiodia affligendo interfecil, imperanie Ju-
"
gistrij- mullis' verbo et el exeniplo profuil, hujus prae- stino, Lampadio et Oreste consulibus. Fuit autem
sulatus lempore sanclus Marianus a parllbus Biluri- civitas sine episcopo anno uno, menses 6.
censium atlveniens, monaslerio sancli Gcrmani se' CAP.XII.—De Tlieodosio.
sociari poslulabat, quia idem moriasterium antiquae Theodosius sedit annos 8, dies 25; xvi Kalend.
Trealiludinis retine.ns statum odore suavissimb redo- Auguslaruin diem excepit ultimum-peraclo vitaesusa
lebat, qui bealus.vir quam excelleulissiniceineriiorise, . lempore 75 annis, proque suse merito sanctiialis"
quantaeque sanctitaiis exsliterit, libellus de vila nobilem in ecclesia beati Gefmani sortiius est sepul-
-
ipsius ediius plenius mamfesial. Sanctus itaque Alo- turam.Fuit aulem lcmpbribus Bonifacii et Mercurii,
dius "opiimorum loeiiples stipendiis -nierilorum in qui et Joannes vocatus est, risque ad Agapitum",im-
pace- decessit IV Kalendarum Octobiium , alque in perarite Jusiiniano Augusto, Lampadio cohsule.ln-'
beali Germani basilica decenler sepullus est. Posf . veriinms et liiine sanctum virum interfuisse concilio'
cujus descessum inansit civitas"absque episcopo arir- episcoporum, quod aeium est ex jussu gloriosissimi
nis 10, ob sajviliam seilicet vaslaiuium Gallias bar- Clodoveimagni Francorum regisapud Aurelianensem.
barorum. Fuit aulem (emporibus Leonis magni a(- Galliaecivilalehi.Fuilciviias sine episcopo annonno.
que Hilarii Romanorum poiitificuiri, impefanlibus CAP.XIII. — De Gregorio.
Leone atque Zenone. Gregoriussedit annos 12, menses 6, exactoque
CAP.IX.— De Fraterno. suae vicis officioxivKal. Jun. humaiia deponens in
Fralernus sedit "die 1. Is qua die a fidelibus-epi- eeclesiabeati Germarii supremum prbmeruit munus,
scopus esl.ordinatus, a barbaris est martyrio coro-' oinne vita; suoeleihpus 8i annis cxegit. Fuil aulem
nalus die 5" Kalendarum Oclobrium, et sepullus est . lemporibus Silverii et Vigilii Roman. ponliiicum,
in ccciesia bealissimi Germaiii, Fuit autem civitas iniperanle adbue praedicto Justiniano Augusto'. Ftiil
sine episcopodies 6. autem civitas sine episcopo menses 7, reguanle ao!-
CAP.X. — ~DeCensurio. liuc Ciodoveogloriosissimo rege.
Censurius sedif annos 58, menses 5, die 6. Hic CAP.XIV. — De Optato.
est cujus lempore Consiantiusorator obtentu sancti Oplatus sedit annum 1, menses 8, dies 5. Ilic con-
Palieniis Lugdunensis episcopi vitamlieaii Germahi' slruxilbasilicam in honore sancti Christophori mar-
mirabili slylo edidit omnique diligentia elaboralam „ tyris juxta basilicam sancti Germani, ab Orientali
eidem p"osimodumepiscopo censurio babendam di- parte, cooperantibus duobus presbyteris suis San-
rexit. Ipse vero pontifex bealus, imitatorpraedecesso- ctino atque Memorio. Hic sanctissimus pontifex, es- 1
rum fideliler exislens , 28 aelalis suaeamio vila de- ciirso vitoesuae tempore, pridie Kal. Seplembrium;
funclus, iv Idus Junii obiil sanclitalis plenus fcoriis- cum eisdem sanctis presbyteris suis vilam finivig
que omnibus cbpiosus"; sepullusest aulem in cc- lemporalem,, ct adeptus est sempiiernam', cum qui-
clesia sancti Germani episcopi. Fuit auleiii tempori- btis pariter et sepultus est in eadem quam constru-,
bus Felicis, Geiasii, Anastasii, Symmaclii, alque xerat basilica. Postmodum vero labentibiis annis,
Hormisdx Roinanorum poniificum , imperanlibus consilionobiiium ,ac sapicnlum translata sunteoriim
Anastasio et Juslino seniore. Fuit civilas sine epi- sacra corpora in ecclesiam beati .Germani, lain ofi]-
' lam solemnilcr, ul in omnibus Marlyrologiis, -
scopo anno 1, melisibtis 2. ciose,
"CAP.XI.— De Vrso. ' ct maximeveluslis dies translationis eorum insertus.
Ursus sedit annos 6, riiensesi. Ex hoc viro san-- babeatur vi Non. mensis Maii. Transitus auiem vel
ctissimo fideli relatione vulgaiur, quod juxia sancti deposilio eorum pridie Kal, Sept. ul praediximus ad-
Amatofis basilicam reclusus ahachoveticam duxerit nolatur : uno eodemque sane sarchophago omne.s
vilam, ubi oralorium usque bodie estejus nominis 0 pariier requiescunt. Fuit civitas sine episeopo anno
memoriae sacrum. Contigit eo lempore urbem re- i. Exsliiit autem lemporibus supradicti Vigiliipapae,
pemino afflatamincendio confiagrasse, sed ad virum imp. adbuc, Jusliniano Augusto; regn. vero Clodff..
Dei cum sublatus in altum clamor populi pervenissel, Fr. rege; . ..
succurrendum periculo ratus, familiarem illuc bacu- CAP.XV. — De Droclaldo.
lum deslinavit. Jpse precibus obnixius atque instan- Drocialdus episcopus obiit vi Idus Novemb. Niliil
ter Incubuit, eo in(er minaces flammas, el qtisead- aliud ex eo meniorabile rcperire potuimus, quod
huc supererant, constiluto, dicio ciiius incendium proesenti Operi in^erere cjuivissemus.
omrii -deflagravit. Hac occasione sancti viri merilo CAP.XVI. — De Eleutiierio.
declaraio iurbis. decedente pontifice VI exiractum Eleuihcrius sedit annos .28,.menses 8, dies 9. Fuif
prsesulatui suffecere; cella ejus in ecelesiam cessit ;- autem temporibus Pelagii.primi usqiie ad Joannem,-
exegil vitaesuse tempus annis 81, nioribus el meritis imperante Justino minori -(En;at hjc auclor hoc loco
pretiosus fragilitatis mol.emm Kal. Augustas exces- ui in aliis quibnsdam). Hujus prsesulalus lempore*
sit, atque inbasilica sancli Germani, juxta pfsede- rex Clodoveus defecit, el filii ejus Ghildeberlus-et
cessores suos honeslam meruit sepulluram. Fuit Clolarius in regnum feucceduni; is vero sanctus vir.
 iU APPEND.AD SJSC. X; — OPERA AAESriOTfeA. 252
simulcurii bealo Leone archiepiscopo suoJ,SenonensiA divinaefidelium corda condiebal, niiraque.avitliiata
'videlieet-poutifice, ex evoeatione domini Childeberti populus erga cultum Dei ardebal, Deo per ipsuin fa-
regis secundp ebncilio Aurelianensi de uliliiaie Ec- ciente miracula, quem tantis ac talibus ditavefat et
clesiarum Dei in fegnosuo consislentium acdiverso- illuslraverat virtulibus. Quibus igilur miraculis cla-
runi negbtiorum iractalurus interfuil. Obiit autem rueril, cujusque glorise in Cliristo fuerit, libellus de
plenus dierum in sanctilate permanens xvi Kal. vila ipsius editus scire cupientibus pienius mani-
Seplemb. etconjunctus esi sepullura sanc(is praede- festat. Legimus namque in antiquis canonibus hunc
cessoribus suis in basiliea sancli Gerniani episcopi. beatissimum praesulemiaterfuisseMaiiscensi synodo,
Fuit^civitas sine episcopo ahnp uno, mensibus 2, quae habita esl anno 24 regni domini Guiilfanni
dicbus 10. - . gloriosissimi regis, residentibus in eodem coucilio
CAP.XVlI. — De Romang. venerabilibus archiepiscopis , Prisco Lugdunensi,
Romanus sedit annos 5, dies 4..Hic bonis operibus Evanlio Viennensi, Praelexfato Rotomagensi, Berte-
gioriosus, ut fertur, decisione capiiis,mar(yrium chrannoBurdegalensi, Arlemio Senonicensi, Sulpitio
cdnsunmiavit, pridie NonaruniOctob. ei sepultusest Bituricensi, Syagrio Augustodunensi , cum aliis
jnxta prsedeeessores suos in basilica sancfi Germani quampluribus : in qua synodo, multa quse ulilitati
episcopi; fuitaulem temporibus supradicti Joaiinis sarictse matris Ecclesire conveniunl, nlpote tanios
papoeusque adBenedicluni, imperante Juslino mi- ac talcs decebal viros pertraclantes praecipuaquaeque
iibre. Fuit civilas sirie episcopo rriensibus sex, die- viginli capitulis perslrinxerunt. Simililer invenimus
bus sex. ' interfuisse eumdem sanctum yirum aitefi synodos
"'"'/ CAP.XVIII. — De JElherioi quseapud eamdemurbemcelebrata est ex evocatiohe
iElherius sedil anhos nbvem, menses 6; bbiit vi ejusdem principis, ab.iisdem venerabilibus episco-
Kal.'Augustas, etsepultusest in basilica beati Ger- pis , ubi eiiam iionesla quseqiie atque. utilissiriia
riiani. Fuit enim lemporibus Benedicii papoe,impe- sancue Dei Ecclesise pertractanies, maxima vefo in
rante tiberio Cqhslanlirio.' I?uit civilas sine episc. bctodecim capitulis diviserunt. Exstanl quoque epk
dies'4-i stbloe Pelagii papoead eumdem bealissimum poiiti-
CAP.XIX. — De Aunqrio. ficem, quarum unam nimia veluslate fuscatam, ab
Aunarius, nalione Aurelianensis, ex patrePaslore, autbenticis librorum nequaquam pleniter extrahere
malreRagnoara, sedit annos 45, menses 10/dies20. vaiuirnus, alteramvero huie operi insefendahi 3i-
Emperanle Mauricio bic beaiissimus pontifex cum gnum duximus.,
morarelur adolescens in palatio domini GoiUranni rt
Exemplar iilteraruni Pelagiipapm urbis Romce ad
fegis, eratenim genere nobilissimus, Spiritus sancti Aunarium Antissiodorensem.episcopum.
gratia afflatus reliquit regnum terrenum, utin regno f Dilectissimo fratri Aunario Pelagius. Quantum
ccelesli cumoe(erno rege manerel: tunc nescientibus Deo placitos sedis apbstolicaeveneratibne vos reddi-
parenlibus suis Turonicam civitatem adiil duobus lis, tanto commodaliorilli, ciijus sedes esi, fit veslra"
secum pueris comilanlibus, ibique ad sepulcrum fiducia chariiatis, nec aliter unam solamque Dei
saiicii Marlini ducius amore Dei comam.capitis de- cbnfitemur Ecclesiam, nisi omnes ad petram super
pbsuit: exindesanclhm Syagriiim Augiislodiihensem quanf fundala estfides catholica construamur : pro-
episcopiuripeliil, qui fiine in DeirPbus prsecipuus ptef quod dilectionis tusedesideriissuccessiteffecliis,
Kabebatrir, quem ipse nimio cum amore suscipiens et celer, et facilis, quia ebrum sarictuafia quaefun-
tanta eum erudilione ef disciplina ihsiruxil ul vi- iur, a quibus pfincipibus sumpsit praedicatibverila-
tum decebat apostolicum. Divina igiiur gfatia fa- tis exordium. Quod vero iri vestris regionibus abun-
vente, crescentibus merilis, Spiriiu sahclb repletus dare indicatis Ecclesias novas,'graliilanter suscipi-
EcclesiaeArilissiodorensi constiluituf pontifex; ibi- nsus, lameri si scienler expetefestudium pfopbelicae
que ipsa die festivitaiis beatissimi Germani piidie vocis amplecleris, quaerite faciem ejus sehiper.
Kal. Auguslarum in eadem basilica episcopatus sus- n Qnaiil.umniimquebumariisintellectibuslncarnationis
•cipieiis officium,'meritb cUm'sancliiale florebat. Dominiriostri' veritas aperitur, tanto amplius et bo-
-Hic babuif frairem germanum Austrenuin nomine noralur et colilur. Sicul autem vos cupilis Deo no-
Aurelianorum ponlificem-,nepotem quoque ex sororei stris oralioriibuScbmmendari, yos eliam nostfis ne-
Agia Lupum virum sanclissimum Senonum arcbi- cessitatibus et angustiis, quibtis inbessabiliter one-
episcopum miraculis cofuscaiuem. Ilie iiaque sari- ramur | inlercessionis coniinuum ,ferle solatium
cttis vir Aunarius jam factus episcopus coepit vir- orantes, et quibuscunque valetis vifibus id agentes,
tutiblisflorcfe, el mirachlis coruscare. Ei quiddicairI qnatenus sicul jiraedicationi sedis apostolicsecoiiso-
de illius doctrina, qualis aiiioi' in civibus, qusa dili- rialis, ita ejtis paci vestra iinpeiratio cbngaudeat et
gentia in clerieis, in paiiperibusqnam fidelis dispen- quieii. Deus te incoiumen custddiat, fratef charis-
salor, quam magna cura fueril illi in sanciis, noii sime. Datiim pridie Kaleiid. Novembrium, inlper.
potest morlalis lingna-perciirrere; eratenimiri facite dom. MaiirilioTibefio, imp. Augusio anno 5, indi-
illiusahgelica visio, in sermone erudila expositio, Iii ctione quinta,. » . - - . ,
Irispensalione-largissiriia hiimanilalis^ratia, reficie Cseferumideni Beaiissimus.pohtifex plufima con-
bat eloquiismellifluisonines, saieveroproedication'!! s sliluit in Ecclesia Anlissiodorensi j sicut in antiquis
255 ' DE GESTIS EPISC. ANTISSIOD.— PARS I. 231
«anonibus reperitur, quaeul prsecipuoobservarentur "k Hoc est a die §ancto Pascha: usque ad Kalendas
vigore, consilio e't auctorilale Chnstianissinri/Gun- Octobris, a primo sero usque ad illuccscenlemdiem,
tranni fegis summopere roboravit.' Nam ad tulelam a Kalendis vero Oclobrisusque ad Nalalem Domiui
gregis sibi a Dominocommissi, prsecepit, u't tam in a gallorum canVu;el a Natale Domini usque in Pa-
civitate Antissiodorensi, quam per parochias ipsius scha a media nocle. Item constiluit a quibus vigiiia;
pagihaec debeat institutio cusiodiri. in basilica sancii Stephani in civilalecum abbatibus
"
Prima die Kal. Januar. civilas cum ckro et populo celebrentur.
rogationes facial. Doininicd nocle, basilica domini Germaniad mona-
2 die, Epponiacus etVendosa. sterium Decimiacense.
5 die, Gaugiacus el Naulriacus. Secunda feria, basUicadomini Amatoris et mona-
4- die, Corevicuscum clero et populo. sterium Fontanense.
5 die, Bacerna et Accolacus. Terlia feria,. monasterium quod dominus Germa-
6 die, Matriacus cum suis. nus construxil-,ubi sanctus Marianus reqiiiescil,si~
1 die, Curcedomus cum suis. piulque Sessiacus.
8 die, Drogia cum suis. Quarta (eria, basilica sancli Peiri ei moiwslerium
9 die, Yarciacus cum suis. * Manuacense.
10 die, Columbariacus cum suis. Quinla feria, basilica domini Marliui et monasle-
li die, Canipus Lametii cum suis. rinm Vulftni.'
12 die, Bargiacus ciim suis. Sexta feria, basilica domini.Valeriani el monaste
15 die, Domiciacus cum suis. . rium quod dicilur Varrenas.
14 die, Soliacus cum suis. Denique congregavit venerabilem synodum in
15 die, Nassm cumsuis. nfbe Anfissiodorensi, ubi - plurima .perlractans de
16 die, Condida cum Draptiaco. salute populi sibi commissi, necessaria quaeque et
17 die, Eliniacus cum suis. valde utilia in-quadraginla el quatuor capilulis per-
18' die, Novus Vicus cum suis. Slrinxit, haecsunt nomina eorum qui eadem capitula
19 die, Rrioderus cum suis. coniirmantes siibscripserunt, quia eadem capilula
20 die, Giemus cum suis. _ „ non duximus ins.erenda.
21 die, Btanoihts cum suis. Aunarius, in Dei nomine episcqpus, conslhuiionem
22 die, CassiniacusNanliniacus cum cella Sulvii hanc confirmaviet subscripsi. Winebaudus.abba, sub-
et Mauri. scripsi. Desideralus abba. Frannulfus abba. Grego-
25 die, Laoderus ciim suis. ^1 rjus abba. Amandus dbba. Ccesariusabba. Baudoueiis
24 dic, Vitri.acusel Arcucius. tibba. Tegridus abba, Audoueiis presbyler. Ananias
23 die, Balgiacus cum suis. presbyler. Aliiquequqmphtrimi, qui.pr.cesentes'adfue-
26 die, Inlerranis cum suis. runl, subccripserunt. ,
27 die, Tauriacus cum suis. Qui eliam sanptus pontifex in cunctis utililalibus
28 die, Liccadiacuscum suis-. quam ftierit studibsus, demonslrat exemplar epistolae
29 die, Pulverenuscum suis.. ad Stepbanum AfrJcanumpresbylerumabeo directa,
50 die, Odonacnm snis. ut vilam -sancti Germani metriee, sanclique Ama-
Ilemconsiituit ut per diiodecim mensium capita loris nobili slylo describeret prosaice, bunc habens
ila esedemcelebrentiirlitanioe: modum.
Kalendis Januarii, basilica domhii Germani; i Dilectissimo , alque ampntissimo el internae
Kalendis Februarii, basilica-doininiAmatoris; iiiibi vinculo charitatis connexo fratri STBPHANO
Kalendis Mariii, monasteriumdomhiiMariani; presbytero, Aunarius,. gratia Dei,episcopus, in Do-
Kalendis Aprilis, basilica sancli Pelri aposioli;. niino seternam salulem. Tuse nobis.doctrinse. mtil.is
Kalehdis Maii, basilica domini Valeriani et mona- jam experimentis comprobala prpdenlia compulit
sterium Vulfini; nbs quamdam tuis humeris imperiosani superponere
KalendisJunn, basilicadomini Martini; sarcinulam, sed.eamquse tibi non sit oneris, sed
KqlendisJulii, basilica domini Juliani; honoris, nec quaedeorsum iniqito ppndere premal,
Kalendis Augusii, monaslerinm Decimiacense qd sed quoepolius ccelum usque sustollat. Cognitum
canctumCiricum; tibi est, cbarissime frater, e( quce silhumanaruin
Kalendis Septembris, monaslerium Fontaneiense; menUum diversitas, et quemadmodum in studia
Kalehdis Oclobrismonasterium Coacense ad San- conlraria non solum inane vulgus, verum etiam uni-
clos; versa scindatur.nobilitas, etquidam quidem prosaico
Kalendis Novembris, monasterinniSaffiacense; obiectanlur.stylo, quidam aulem.numerisse riiyth-
Kalendis Decembris,monasleriumManuacense. misve ac canlibus versuum delectari fatenlur; crgo
Coeterisvero diebns mensium ut supra ; pari vero ut omnium volis occurrerem el nullus suo.desiderio
conditione insliiuit,ut omnibus Doniinicis diebiis, frau.daretur, placuil mihi ut, vitas bqatissimorum
ab universis arcbipresbyteris vel abbalibus laliter: confessorum quasdam pade libero describerem,
vigilise in propriis locis fiant. qtiasdnm vero lege melrica- iinpecliius digcrcre; ob
PATP.OL.CXXXVIII.
'25S -" APPEND. AD $MC. X. — OPERA AAEsnOTiia. 256
quani rem obsecro unitam.mihi tuse dileclionis A mandari decreveral) agrum quemdam nobilissimum
aniieiliam, ul ;beatissimi' Germani episcopi vilam in pago Waslanensi, qui Corbilias dicilur, cum om-
in versuum qualilalem commutare non desistas; nibus appendiciis suis,_ut in pago Avalensi Decimia-
sancti vero Amaloris pfosaica modulatione describas cum cumVidiliaco et Galminiaco, cseterisque^ppen-
ut seclaiores aposlolicaepraedicationis effecli, omni- diciis eorum, necnon et -in pago Senonico Baldilia-
Tiiisomiiia efficiamur, el nuili quidquam debeamus, cum cum appendiciis suis; sicque sanctus vir
nisi ut invieem diligamus; individuam mibi charita- omnibus rite dispositis, plenns diefum, sanctitate
tem vestram divina cuslodial pieias, venerabilis quoqueei miraculorum gloria clarissimus, dievnKa-
fra(er. » iend. Octobrium migravit ad Christum, ccelo gau-
Rescriptum-anlefali presbijieri. dente, terra ploranle, sepultus^est itaque juxla prae-
! Dominobeatissimo et aposlolicis"infulis deco- deGessores.suos in basilica sancli Gefmani, et ces-
rato, Patii spirituali AUNABIO episcopo Sfephanus, savil episcopatus diebus 7.
omnium servprum Chrisii fannilus. Decursis litieris CAP.XX. — De Desiderio. .
aposlolatus vestri, quo saneti desiderii ardor sumriia Desiderius, naliorie Aquitanus ex matre Necteria,
•alacritate praetendat luce clarius approbavi; estergo sedit annos 18, dies 25, vir nobilissiriius-atque mi-
devoiionis vestrse propositum viroruni opinalissi- rj tissimus, am^tor cleri alque totius sarictaereligionis.
morum Germani et Ainatoris, flbridaevitoe nobiles, Fuit autem temporJbus Clolarii gloriosi. regis, sub
actus describere, sed ad eos lepidissimi eallis vestri Romanis pontiflcibus Gregorio, Sabiniano, Bonifa-
dirigatur interilio, qui possurit virtulum lumina cio, itemque Bonifacio, imperantibus Phoca atque
Heraclio. Cujus ssecularis dignilas tarita -exsiiiii, ut
sequiparis afflalibus irispicere. Veruiri ego, cujus iners
irigehium gemino rigbfe lorpescit, et lingua balbu- ei nemo suo temporc quamvis potentissimus ex sequo
tiens faueiuminler raricidulos eursus, squalido silis se conferTe poluerit. Fuit enim propinquus Brune-
impedila rigore nriii loquitur^ sed potiiis stridet, childi reginse, et filiis ejus lam Francorum quawi
quomodo potero diviniius inspirata vlrorum sanclis- Burgundorum regibus. Quorum munificenlia princi-
simorunf mitriera polito' expedire sermone, qui.nec pali ingentem prsediorum amplitudinem conseculus
privaia possumiiumano casucongeslanegotia^expli- est; hujus genitrix, jam dicta' Necleria, in inona-
care; Tidieulo, ni fallor, inexplicabiii, ac ludibrio sterio sancii Amaniii, quod est situm in pago^ Ca-
semet impendit, quisquis ultra virium suarum possi-, durcino,- sepulta requiescit. Quod idem postea in
bililalem onus assumit. Nonne ferarum sectatores, . matris memoriam , et- veneralionem. reliquiarum
si mihus captiosa Industria formaveril, audax teme- sanclorum proedecessprum suorum'Germani atque
ritaspessundabil? Nunquamlirovictoriarmonimenta C Amatoris, quas ipse ibiderii deportaverat, honesiis
pafma quoeest picla gestavil, si eiim docta veterani donariis, et maxima furidoruni doie perornavil, ut
exempli nianus non instruxTl. Nunquam etiam aeris sequens leclio declarabit: nam ~el pallium pontificale
sibi eoncessum palulum iter al.es tutius rcsecavil, - a bealo Gregorio expetiif, a quo -lalem pro hac pe-
Ctii pfaevia dux penniger "mater nbn fuerit; jacebit lilione accepit epistolam.
profecto fluciuumdisiorie* truncatus' quisquis suae < Gregorius Desider-io episcopo.Antissiodorensi,
prbcacitatis fisus autoramerito indocilem ralis dex- frafernilatisvestrx desiderium Joaiinis regionarii
teram ingerit clavo, sic unusquisque in diversuirt relatione cognovimus, quod quidem iibenler paraii
imperilise bamo inscinditur, si doclortim favoribus sumus implere, si diligenter fuerimus de liis qna;
minime adjuvelur. Ergb, bealissime vir, quoeso ut relulit informali. Inquii autem a vestra sibi relalum
ilia milii culmen apieis tui imponat, quse faciic me dilectibne quod ecclcsisevestroe qusedam oliin privi-
posse perficere nondubitat,si tamen el in hoc operc legia ab aposlolica sede - concessa sint, atque usum
quidquid illepide aut infacete tustica garruhias di- pallii ejus sacerdotes anliquitus habuisse; quod quia
gesserit, aequanimiter feras, aggrediar, et laciam ' vobis magnopere poscitis reformari, •iri ecciesiee
qtisepaterna infert ac jubel aucloritas? Vale in lhn- nostra?-scrinio requiri fecimus, et irivenirc nil po-
domine-papa. i tuimus : sed quamquanio sludiosius ila cupitis adi-
' ls lempus, vir
gimt
quoque angelicus •beatus Aunarius, cum pisci, tanio vos arbiiramur soliicitos essein inqui-
essel genere nobilissimo maxinia doria prssdiorum rendis chartis ecclesiaevestrse monemus vigilantem
suorum Deo omnipoienti oblulil, quibusTit.hoeretlein curam impendere, et si qua exinde scripta -inveniri
sanctam fecit Ecclesiam. Dedit ilaque basilicoesaricii potuerint,quse -nos valeant informare.buc curse sit
Stephani agros villasque, quoe ei palerno iurg cesse- vestfae trarismittefe. Nam qui novanon concedimtis,
rant, hoc-est. Brioderum cum Venolio, el coeteris vetera libentissime reparamus. »
appei.fliciis suis Noluelum quoque e( Gaionnum, si- Iiaque sanctus-episcopus adeo -fcnilorum dives
mulquv Oscellum cum appendiciis eorum, impago exstilit, ut nnUa vel MedianseBurgunJise, vel.Aijui-
dentqueAurelianensi sive Blesensi, Meldunum, et lanicae provirieise principalis ecclesia inveniatii:-,
Brigium «um appendiciis suis, Roeearii quoque7e; quam non -rebus auxeritpefopimis. Basilicam sane
Maridistimel Villarem cuni-appendiciis eorum, atque beali Stepbani, cui sedit, miro decore ampliavit; In-
viilanvBoveciim appendieiis sitis. Similiter dedil et genli tesTitudine a "parte Oiientis appli.-iia; auroque
hasiiicK.dccaini Germani (ubi corpussuum sepullurse ac musivo jplendUissime decoraia, instar ejus quam
 259 APPEND. AD SiEC- X; — OPERAAAEsnOTiia. 210
eodem pago inagro Miliacensi cum vinitoribus el *- sam nigellaiam et in medio captil leonis ; a|mani-
reliquis mancipiis, silvis, terris et universis appen- Jiapens. -lib.iii et unc ix ; habel in rnsedioNeptu-
diciis eorum.-Dedit et agrum Ptiniaciim silum in num cum tridenle. > ; ^
pago Avalense, juxla castrum Censurium, queni cum •In dievero sepuUurae-suae pTaeeepirideai prseci-
illustri viro Macone comnmtayU, cumomnibus sedi- plius pontifex cum corpore suo-deferri basilicre
ficiis, mancipiis, vineis, silvis ei caeteris appendjciis domini Germani centum solidosauri .purissimi ad
suis; agrum quoque Genusiacum vel Tnlnisiacum suam sepullurarii exornandam. Sunt in siimma lib.
cum nuoleaiorio silos in territorio Senonico, -cum cxix et unc. v. Coelerum' idem sanctus contulit
aedificiis,mancipiis, lerris, silvis ac universis appen- eidem basilicsedomini Germani proediasui juris, hoc
diciis eorum. Domosquoque vel areas inframuros est Bringam in pago Senonico cum aedificiis, manci- -
ipsius civilatis Senonum sitas, simulque oleas in piis, vineis,- terris, ac, omnibus appendiciis suis..
jsuburbano positas. Similitcr dedit in pago'Saneto- Item Roboretum in eodem pago cum appcndiciis
nico, viliam Sivifiaetmi quam cum.domina Brune- suis. Agrum Sessiacum silum in terrilorio Anlis-
childe regina commutavit, ctim oedificiis, mancipiis siodorensi, quem ipso suggereiilo,. domina Ingundis
et omnibus appendiGiis suis; villam quoque Fiaccia- regina basilicoedomini-Germanidelegavit, aique suo
nam silam in pago Forojuliensi, quam ei dominus praecepto habcndum confirmavit. Ipse sanclus epi-
Tlieqdericus rex concessit, et suo proeceptoeonfir- scopus usufruciuarium vitsesiioetenipore, eadem re-
fliavit, cum aedifieiis,mancipiis, olivelis ac universis gina julienle, po sedit, elpost obiium suum ui-absque
yebus ad sejure pertinentibus, -Item in territorio ullius «onsignatione vel iudicio jam dicia basilica
Sanctonico agros-nobilissimosvquos cum viro apo- domini-GermaniTeciperet, prseccpit: Item ageilum
slolicoMammone Ecclesiae Cadurcinae episcopo vel Feriolas situm impago Anlissiodorensi super fliwio-
cierb ipsius ecclesne commutavit, hoc est Melre- lum Lupae cum «dificiis, pralis, silvis ctim grcge
dante- et Lopiacum, Noiogalum, et Yriliacum cum armenti, et grege porcorum, «idem basilicse ad xe-
universo apparalu "el appendiciis eorum. Item in nodocliiuni pauperum-delegavit. Item dedil jn pago
pago Avalerise agellum '.qui appeilaliir Piciacus cum Sanctouico viHasSaturiacuiii et-Ursionem cum sedi-
uniyersis ad se jure pertinentibus.Similiier in pago ficiis,"mancipiis, siivis ac universo,apparatu eoruni;
AugustodunenSi villam Demcntiriacensein, cum co- itecnon et ,areas cum domibus suprapositis.lam in
lonica, lilio et cseleris-appendiciis suis, dedil etiam Metulla quam in urbe Senonica, quasde Vigiligun-
iam diclae mairi ecciesiae agrum Palliacum siluni in de matrona dato pretio comparavil. Dedit item per
pago Avalensi cum -uuiversoapparalu ^t appendiciis raanus'PaIIadii lunc -presbyieri et basilicae domini
suis7. In pago quoque Senpnico.Patriciacum quem Germani abbatis, postmodum vero sui in episcopatu
eum domino Aetio episcopo commuiavit, s.imiliter successoris eidem basilicae Orgiacum et Marciacum,
cum sedificiis,mancipiis et cseteris appendiciis .suis. cum pmni integrilale ad se perlinenle, .simulque
Villam quoque super .fluvium Cboraepositam, Cam- Nanlillam et Pociacum cum omnibus aedificiis-,
paniam nomine.et colonicas ad se pertinenles, R-i- Etancipiis, vineis, planlis novis ct universis appen-
viacuni etc Grarium, simulque Novamvillam sitam diciis eorum. Nam etdominus Clotharius rex-si-
" tam in
pagoAvalensequam iri Amlssiodor.ense,'cum mulque ejos nobilissima- conjux domina ingundis
aedificiis,mancipiis lerris. et universis appendiciis rcginaper manusejusdem domini Desiderii episcopi,
ecififm. • ••-•-' .' - eamdem hasilicani magnis et oplimis ornaveruat
--.flujus praesulatus tempore prsescripta Bruneeliil- -donariis; fredam vero ,- quee sacratissimo corpori
dis rcginape'" "maiiusipsius pontificis obtulit Deo et esl superposita, rex ;auro argenloque mirifice deco-
sanelo Stephano calicem miraepulchritudinis ix ravit, regina nihilominus calice simulque palena
lapide onycbino, auro pufissimo decoralum. Pfae-i ex auro purissimo gemrois preliosissiniis exornalo
lerea' basilicaedomini Germani, "abicorpus suum devolissime honoravit.-
sepeliri decreverat; licec -dona' oblulit, missorium •s Cselerurn basiiicse domini Amaloris dedit villam
argenieum, qui Thorsoinodi nomeh scriplum habct. noniinis Talonensem sitam in pago A'Uissiodo-
Perisat lib. xxxv»; habel in se iiisloriam Mnex rense, cum sedificiis,mancipiis, (erris, cum pecori-
cum libris Grcecis.' Itcm alium missorium planunij bus et gregibus equarum el porcorum,et omnibus
pens.iib. xxx'. Ilem Jracconicamanacteam pensant. appendiciis snis. .Basilicse sanclorum aposloloriim
lib. xv. Habet in medio leonem cum urso etin.cir- Peiri et Pauli, quoe.esl in suburbano eivitatis An-
cuitu homuncioues ei feras. Itemaliam bacconicam tissiodorensis, agellum, -qui mincupatur Bri.tloilus,
pens'. lib'. ixel s.; habet liominem et mulierem, el situm in pagb Anlissiodorensi, cum oediliciis, man-
ad" pedes eorum ferusculas. Item scutellam ana- cipiis^silvis; terris, cum. gregibus porcorum et
cteam pens. lib. v, et unc. vi ;iiabet in se horoinem equaram et -omnibiis appcndiciis suis., Monaslerio,
caballicanlem, serpentem in manu ienenlem. Iiem quod dominus Germanus pontifex super ripam flu-
sculellam anaeteain, pens. lib.m; habet in medio niinis Ichaunae construxit, ubi bonse recordalionis
rotelliunculam nigellalam cum-fera. Dedit el gab.a- dominus-- Marianus confessor corpore requiesqil,
tas 2, ab intus iilialas •pariles1,-pens, lib. vni et Villarem qtii appellatur Capelinarius, siium in pago
unc. H. Urceum anacteum pens. lib. iv; habet an^ Antissiodorense, ad integrum cum pecoribus et
 '
"257 , DEGESTIS EPISC. ANTISSIOD.—-PARS I. 238
SyagriuSepiscopus Augustoduni fecisse cognoscilur. •* s.; liabcl in medio liommem caballicantem, et ad
Allare qcocjueantiquum eo transponens sub die xm pedes suos viperam. Item-aliam bacconicam ana-
Kalend. feiarum solemniter dedicavit; ubi et haec cieam eircula(am, pensant. lib. vnet s.;- habel in
dona obtulit,: missorium airacteum deauraium, pen- se l-reshomines grandes, et in gyro lirimunciones«t
santem Iibras L, iiabenlem in se Seplem personas feras;. Dedil-item gabatas anacleas deauraias, pen-
Iiominum cum lauro -ct litteris Graecis. Dedit et sant. lib. xvin, habet in se homurtciones cum pisci-
alium missorium, simililer anacteum graYellatum, •culis, gabaiam mediatam, anacieam, deauraiam,
pensanlem libras xi ei dim.djum,-qui babcl in medio •peris. lib. VIII; habei in medio bomines et pisculos
rolamcumSlephadio,'el in gyro homines et feras. marilimos. llem gabatas liiialasS, pariles pensanles
ftem missoriumierlium aqacleum, pensantem libras lib. tix et s. Item gabatam- medianam, anaoleam,
xxxv ; susumbabel in se hisloriam salis cum arbore pens; lib. m; habet in medio capul hominis cuni
el serpenlibus. Item missorium quartum anacteum, barba. Item gabatam medianam puram, pens. lib.
pensantem libras x\x; habet in se jSSlliiopem-e-t 12 et une. III; habet iri medio gallum.Itemgabatam,
alias imagines hoininum. Ilem-baccboiiicam.aura- anacteam, colineJIaiani,pehs. iib. rii; habetiii gyrci
tam, pensaniem libras x«, uncias n, habet in-se honiines et feras. Iiem SGutellamanacteam, pensan-
pisealorem cum- fuscina, et cenlaururo cumopere " lem lib.-n ; halaetin medio homuncionemel campo-
maTitimo.item bacchonicam aiiam anacleam, eircu- lum- cum arbore. Item scaiellam anacieam, pens.
latameinigellatarii,pcnsaniemlibrasxiv etunciasix. -lib.n ; habet in medio duos honiunciones cum lan-
Item a!iam bacchonicam simililer anacteam, pe.nsan- ceis. liem scutellam parvam pens. lib.-i; Iiabet in
tem libras x«i; habel in se lusores. Item aliam bac- medio rotelliunculam in gyro nigellatam. liem sala-"
chonicam anacleam, pensantcmlibras x, el habel in riolam anacleam, pensanlem lib. i; haliet in medio
se hominem cornutum et arborein, et duos homun- hominein cum cane. Uemconcbam-anacieam, pen-
ciones, infantes in manibns lenentes; caucos ana- sant.iib.«; habet in medio lioniinem.ei mulierem,
cteos •&,pensantes libras xi et uncias H; habent in el adpedes eorum crocodillum. Item salariolam par-
se liomunciones et feras : tuius ex ipsis deauralus. -vam cruciculam babenlem,' pens. uncias ix. Item
Dedit scutellas ahacieas, ex quibus nna riigellala suppostorium anacleum,pensantem lib. i ets., co-
pensat lib, iv; habet in se ursum caballum tenen- dileares 12, petis. lib. ni et unc. n. Item coclbearcs
tem. Item aliam scutellam anacteam, pensantem lib. 12, pens. lib. n er-uncias ix. Ilem cochleares 12?
ni; habel in seleonem taurum teiientem".Item aliam, pens. lib. III - habent -eaiidas scriplas. Iteni ichina-
pensanlem Jibras n et uncias ix; habet in se leonem P rios columellatos 3; pensat umisqnisque Iib. i.
capram. tenentem. Uem alianr sculellaui -similiier Item ichinarium unum -p.ens. iib^ i- elunc. i. Item
anacteam, peiisanlem lib. n;. habet' in se hircum cancellum,pens.lib. i et uiic.' i. Item urcenm ana-
cum cornibus. Itemaliam pensaniem lib.T el uncias cteu.ni,pens. lib.m; et habet ansatn prunellatam,
vn^ habel in se cervum pascentem. Ilem aliam pen- el in medio caput honiinis. Agmanilia pens. ,-lib. ii
santein lib. i el unciasix; habel in se leopardum el nnc. x; habel in medio rolam liliatam, ei in caud.a
lerieniem capram. Dedit item salariolas i anacleas, caput bominis. Item recentarium deauratum, pens;
qusepensanl iib. iv; dcdit etgabalas vi, quaepensanl lib. ii el s.; habel deforis cavaturas, Item aliumre-
lib. xvi. Item.gabalam unam meiiianam anacteam, cenlarium, pens: lib. i et une, ix; habet in me.dio
pensantem lib. ni; et babet in fundo sigillos i, et lisleliam et feras. Item schinonem, pens. _lib.-i;
in-gyro prunellas, cancellos decoratos cum .capilellis habet-caudani nigellalam.. Item colalorium ,-pens.
pensantes lib. vi el semissem. Dedit et hicinarios 2 unc. n. Sunt-in in summa lib. ccccxx, unc. vu.
anacteos, pensantes lib. iv et uncias m. Itemhieina- Item qnoque sanclns episcopus quaiiter suortim
rios5,anacleos,pensanteslib.,v.liem dediteochleares li.predem bonorum Christum , et eeciesiam sibi a
9 pensanles Jib. n et s. Item cochie3rem unam, pen- Deo commissam.jnslituerit, sequens pandil anclo.ri-
santem Iib. i el uncias x;- habel iii medio rotellam D las; deditnamque basilicee.sancli Stephani agruni
nigellalam; et jn gyro listram. Dedit et anafum Magniacmnsitum in-pagoAnlissiodorensi, quem cum
unum, pensantem lib.'n; habel leonem et (auruni doniina Bruneclnide coshmulavit, eum domibus et
deauralos. liem fuscinam-unam praascriptam; habet adjacenliis' vel omnibus instructis ad se pertinenti-:
caput leonis, pensat lib. m. Dedil et urceum anar IJUS. Agrum quoquc- Malriactim in bonore sancti
ctcum, qui pensatlib. iv et s.-el agemanilis pensat Memmii construxit chm agello vel tum caeleris ap-
libras iir-et S; Item cannas .2 pafiles deauralas, pendiciis suis, cum mancipiis, yineis, silvis, pascuis
pensantes lib. v, buic in.gyro effigieset-fertisculas e( cum omni "jure et termino suo, greges quoque
dedil. Item missoriiim planu.m.pensantem lib. VJII boum, eqtiorum, ovium, ..armentorum et prrcorum
et s.-J habel in medio rolam,.et in rota monogramma. eidem babilicoesolemriiterdelegavit: Simi!iter,igrum
Item-alium mjssorium, pensanlem Iib. vm; habet Ganniacum situin in pago Tofnodoiense cum sedifi-
in medio crucem cum duobus bominibus. Item bac- ciis, maricipiis et universis appendiciis suis. Domum
conicam"anacteam,pensant lib. x"; habet in seiio- eliam vel ar^as infra muros civitatis Cabidonensis
nituicioiies eum duabus - feruscuus' pcnnalis. Iiem silas, cfuas cum Wadelino episcopo «ommulavil,
aliam' bacconicam -anacleam, penssintemlib. v-iiiet- similiter cumvineis quae sunt sitas in moiitanis-nt
241- DE.GESTIS EPISC. ANTISSIOD. — PARSL 242
gregibus porcorum basilicaedomini Juliani.martyris, i^ gritate. Prseterea dedit et Dasilicacsancti Salurnini
ubi Niginaldus Alba praerat; villam in pago VVali- martyris,..quse est.sita in suburbano Tbiosanae ciTi-
nense, quae appellatur. Mansiones T.eudbaldi,,sui vil-. tatis villam, quoe voeatur - Silviniacus, sitam in
laris Auroli, cum a;dificiis, mancjpiis,. pratis, cum eeriem pago eum omni-inlegritaie et appendiciis
pecoribus et gregibus porcorum et caeteri.sappenr suis., Simililer et agrum Melgiacumsitum in eodem
diciis. suis..Monasterio Puellarum, quod in honore terrilorio,' cam sedificiis, mancipiis, terrisel coetc-
domini Martini ultra fluvium Ichaunaeest construr ris appendiciis suis. Dedit ilem seniori ecclesiaeCa-
clum, agellum, qui-appellatur Necariola,.quem.de durcinae viilam quam Beltolenuit, et ipse ex regum
Eperia sanctimoniali femina daio preiio comparavit,, munificenlia accepit, .sitam in. territorio Burdiga-
cum aedificiis, mancipiis, terris, pralis, silvis et CSBT lensi cum oedificiis,mancipiis et nniversis appendi-,
teris appendiciis suis. De basilica quoque sanctorum ciissuis. Multa quidem etalia possedit, sicut testa-
niarlyrum Gervasii pl "Protasii, ita in testamenlo menti ipsius pagina manifestat, quae tam riepolibus;
suo posuit: Basilicae dominorum sanetorum mar- quam cseteris suis propinquis iargitus est, -sed et
tyrum Nazarii, Gervasii, Protasii et Celsi pueri, mancipia non minus duo niillia permisit esse inge-
quam Marinus diaconus nosler pro nostro solatio nua,- quibus el ea quce ad praesens-pbssitlere vide-
a:dificare videlur, ubi etiam et reliquias eommdem B ' bantur, ad.proprium habere permisil. Qui verelelix,
maiiynim condidimus, agellum, cujus vocabulum feliciter viioepcracto tempore, plenus virtutibus mi-
est Briennico, juxta agrum Nanluriacensem, quem gravit ad Christum sub die vi Kalend. Novemb., et
nos eum bonae recordaiionis domino Evodio quon- sepullus est* juxta S. Aunarium iu basilica beati-
dam episcopo commutavimus;-,siinulque Accblatum GermanL .
"
supra fluvium Chorae posilum, "sicut-a nobis prse- CAP, XXI: —' DePalladio.
senti tempore possidenlur, ad-jam dictam basilicam - Palladius sedi.t annos 26, menses 3;-fuit enira
pro animae-nostraeremedio decrevimus esse donalos temporibus Dagoberli regis, praesulantibus "apud
ad ipsam basilicam, vel ibidem deservienlibus per- urbem Romanr Deusdedit,- Bonifacio, Honorio, Se-
pelualiter possidendos. Nam his suprascriptis mo- vcrino, Joanne atque Theodoro. Hic fuit vir slre-
nasteriis unicuique basilicae sariclse Columbse.et nuus, atque lemporibus domini Desiderii prsedeces-
sancli Leonis, quaesuiit construetarjuxla Senonicam soris sui, abbas monasterii sancli Germani. Post
urbenvagellum, qui voeatur Viscla, situm in eodem cujus excessum, eo"quod essel vir sapiens, largas
pago, cum sedificiis, lerris, siiviset^inivefsis ap- atque. misericors, ab omiii populo in episeopaium
pendiciis suis, ea ralione ut reclores harum basili- eligilur; accepto vero sacerdolio iolum se ecclesia-
cartimeamdem villam ssqua sorte inter se divide- '-' slicis Iradidit. disciplinis, nam basilicam sancli Ste-.
renl. Basilicsequoqne domini Ursicini Bicicrinsen- phani plurimis et maximis.dilavil donariis ; fecit
sis, beati Germani quondam diseipuli, agelium de enim duas cruces ex auro purissimo, quas et-obln-
villa malerni boni, situm in territorio- Antissiodo- iil; sed el.plurima. vasa anactea, argentea, quse ad
rensi, cum sedificjiset mancipiis ac terris ad inle- nostranr usque aelatemin ihesaurisejusdem-ecclesisB r
grum. Item dedit basiliese sancli Amantii quse est servatapermanseruin,iisec.nos ipsius noinine vidi-
essiructa in pago Cadurcino adstipeiidiumniona- H5us insignita; fecit et monasierium.sancti Juliaiii-
eborum. ibidem Deo deservientium, ubiet-genitrix raartyris, ubi oedifieavitbasilicam alteram, quamin.
ipsius, sicut jam supra meminimus, eorpore re- bonore sanctse Dei genitricis Marisededicavit, qtiod
quiescit, villasvel proedia, quorum-hoee sunt voca- monaslerium virginum esse constituit, quod ante
bula Marciriaeum et alterum Marciriacum cum ap- ipsum infra muros civitaiis parvo ambitu-co.nsiru-
pendieiis.eorum, Linliniacum, Conclusam. Ullrari- ctum, virorum iuisse cerlissimum est. Nam et id
dam , Siniriacum , Augiriacum , Teponniacum ~, numasierium-raaxirois sedificiis extulif, acmuro-
Velrarias, Quinliacum, -et Cremonem, quae sunt undique circumcinxit, et quia omnes ecclesiocAnlis--
silaein pago Cadurcino, cum oedificiis, mancipiis el siodorenses suse dedjtioni erant subjeclae,-lam-ex-
offliiibus appendiciis eorum. Item villam Crispinia- Sancti Stepbani quam ex-sancii.Cermarii villis co-
cum sitam in eodem pago ea ratione dislribuit; ui piose ditavit. Fecit cl basilicam prope muros civita-
duas parles basilica sancti Amantii accipere.t, lerr lis ia lionore sancli Eiisebii Vercellensis pontificis -
tiam vero basilica quse ad sanctos Brittones dicitur, et-martyris, eujtis tesludinem a parte orienlali ex
ubi episcopi corpore requiescuut, vindicaret. Item musivo simul elauro compsit ac-dedicavil, variis-
agfum, qiii appellatur Cassinaius, in. eodem Cadur- quemuneribus ampIiavil;quod eliam monachoriim
cino (erriiorio, coiisistenteiii, ,cum .omnibus appen- esseGonstiiuit ac muro undique circumcinxit. Eecit
diciissuis. Item porlionem de atro Macrinio etRe- et basilicamsancli Germani in pago Antissibdorensi,
clinis, situmin lerrilono Albiensi, cum sediiiciis, inioco-qui dicitur-Vercisus, quam el nobili testu-
vineis, mancipiis el-caeieris appendiciis suis. Item dine ex musivo el auro "decoravil.Hic etiam con*-
inpago Rotonensij vallcm Calemarianv Versellas, stiluit ut per singulos annos festivilate sancli Ger-
GTOssummagum-,Siacum el Atratum .cum.sedificiis, mani, quse celebratur die Kalend.: Octobrium, ex-
mancipiis et omnibus appendiciiseorum. Item Vi- plela missarum celebritate, ob.ainoiem et reveren-
taiiacum situm in pago Gadurcino' cum omm inie- tiam lanti -prsesulisa manu episcopi centuiB solidos
213 . APPEND. AD -S/EC. X. — OPERA AAESnOTIiUr 244
accipiant canonici basilicae sancti Stephani, quale- A ordinatus sacerdos. Ccepit enim mox accepto sacer-
i;tis alacriorihus animis deleclet eos per succidiva dotio, jirsedieationibus insistere, Ecclesiam sibit[ue a
tempora ejtisdcm festivitatis celebrare gaudia.' Obiit Deb commissam'spiritaliter erudife. Hic beatus~.vify
autem IV Idus Aprilis, et sepultus est in basilica prinio annbordinationis suaehabito concilib, corisii-
S. Eusebii, qiiam ipse, ut praedixinius, suo opere tuit qualiier abbates; vel arehipresbyieii ih ecclesia
coiisiiuxcraii et cessavit episcepatus dies 10» saiicti Siephani divinum pefsblveriml officium.Ta-
'
CA".Xm.-DeVig>lio. liter vero ordinavit, ul deserviret. "
Vigilius sedit annos 25, menses quinque. Fuit Kalend. Januarii, 1 hebdomada., basilka sancti
enim lcmporibus Martini papa" et Eugenii alque Vi- Germani. '- •'• "-.'""
taliani, regnante apud Francos sive Burgundiohes 2 liebdomada,basilica sancii Amaioris.
ClotbarioJimiore. Nam et genere nobilis exstitit, ~et. 3 hebdomada', basilica sancti Petri.
.saociitate praeclarus. Inter caelera nainque virtuium •i hebdomada; basilica irionasteriisancli Juliani.'
iusigiiia ctiam monasteri.uiiiin suburbio civiiatis An- Kalend. Februur., 1 hebdomada; 'basilica sancii
tissiodprensis exstjuxil, quod pluribus dilalum mu- Hariani.
neribtis, ut test.amenii ipsius series demonstrat, in 2.iiebdomada-,basilicasancli Eusebii. ' •
lionore sancloe D.ei-geiiilricisMariaededicavil; quod " . 5 hebdomada, basilica sancti Marlini. .
ettam muro circumcingens - monacboruni esse con- 4 hebdomada, -basilicasanctce Mar-iw.
slituit, simulqtie xenodochi.um pauperuin ibidem Kalend. Marlii, prima hebdomada, basilica S. Na~
esse praecepit.Ferlur enim de eodem sanclo viro ve- zarii. •
ridica relatione quod,-jubeiUeWaraione principe pa- ,'ishebdamada, monasterium Longoretense.
laiii, qui Ebrpino in eodem principalu. successerai, 3/tebdomada, moimslerium Sessiacense:'
in Cotia Silva martyrium sit perpessus. lmiiatus vi- i hebdomada, Scolius Jicus. - -
delicel est. eumdem antecessorem suuhi Ebroinum, Kalend. Aprilis, prima hebdomadu, Ducernm
'
qui olim sanclum Leodegarjum Augustodunensem Vicus.
episcopum gladio animadverti prseceperat. Marlyri- '2 hebdomada, Vendosaet Gaugiacus;
JKUUS, est autem sanclus Vigilius sub die v Iduum 5 hebdomdda, Nauleriacus ei Licaiacus. -
Marliaruni._Cum aulem sacrum corpus ejus^dprb-- k hebdomada,Tauriacus.
Iiriam *'elieretur. urbem,, contigit ejus transitum per Kalendis Maii, primahebdomada, Chorce vicus.
urbemluisseSenonicam, cumque pertransiref quam- 2- hebdomada , Corcedomus.-el oratorium hanclt
dam domum, qtia rei vincli catenis tenebanlur, su- . Memmii.
bito onmia.vincula dirupta sunt, sicque miserorum 5 hebdomada, Troia et Gomacuset Auciacus.
turba ergastuli illius noclesevadens,saeri ccepit cor- k hebdomada, Varciacus.
poris exseqnjis,desefvire; exstanl hodiequein tesli- Kalend. Junii, prima hebdomada, Bar.giacus e$
monium „tanlL miraculi eaedem calenae sacro ejusi Nantoniacus. - , - '" -
inliaerenles sepulcro. Sepullus est autem in ba- %/tebdomada,Massua.
silica sancloeDei genitricis Mariae, quam ipse con- 3 hebdomada, Condida.
struxerat.fuitque civilas sine episcopo dies 5. k hebdomada, Dactriaciis et Soliacus.
CAP..XXIII. — De Scopilione. Kalend. Julii, prima hebdomada, Novus Vicus:
Scopilio sedit annos 8 ; fuit enim iemporibus Adeo- 2 hebdomada, Brioderus. '
dali, Doni, Agatlionis Romanorum ponlificum subi 5 hebdomada, Giemuset Laoderus. -'
Tbeoderi.corege, de quo riihil aliud dignum scriptu- 6 hebdomuda,Blanoilus.
rse.reperiinus, nisi quod quaedam vascula afgenleaL Jialend. -Augusli, prima hebdomada, clerici Do-
in thesauris.ecclesioe, cui prsefuit, conspeximus ejtis; , minici.
nomine insignita.. Sepultus est autem in basilica san- 2 hebdomada, Eliniacus.
cli Eusebii,martyris. _ 5 hebdomada, Baugiacus,-
CA,P.XXIV. — De Tetrico. - i- hebdomada, Tauriacus.
Treiictis, seu Tetricus, seciit annos 15, menses 5. Kalend.' Oclobris, prima hebdomada-, clerici Do-
Hic fuit lemporibus Rom. prcesulumLeonis, Benedi- minici.
cti, Joannis. Cononis, Sergii, sub CbildeberloJunioret. 2 hebdomada, basilica'sancli Gcrmani.
Francorum rege, qui appellalus est justus, virmi- ZJtebdomada,hasilica sancti Amatoris.
tissimus et omni boniiate ornatus.; nam et ante epi- k hebdomada, basilica sancli Petri.
scopatum exstiiit abbas monaslerii sancli Germani,, Kalendis' Novemb., prima hebdomada , Dotni-
in quo offlcio posi.ius lalem lantumque se exhibuit,, ciacus. -
ut merito ab omnibus summo frequentaretur sludio ;; 2 hebdomada, monasleriunisancti Juliani.'
erat enim largus, pjus, castus, aique misericors. Deoi 3 hebdomada, basilica S. Mariani.
jgiturfaveiiie,omnis populusaminimousque admaxi- k hebdomada,basilica sancti Eusebii.
muin,-divi.n.ainspiralione permoti, eum in pontifi- Kalend. Decembris, prima hebdomadct,''basilica -
eum ordinem elegerunt, sicque a basilica sancli Ger- sanclceMarice.
©ani e.xtracius, Deo dignus"pontifcx esl electus etl 2 liebdomada,basilica'sancli Marlini*. '• -
 245 DE GF.STIS EPISC ANTISSIOD.— PARS I. 248
3 hebdomada, basilica sanclorum Gervasii el Pro- A (us. Fuit enim.temporibus Dagoberli junioris regia
lasii. alque Danielis (qui mutato nomine vocatus est Chil-
4 hebdomada,monasleriumLbngoreiiel Sesciaci. pericus, atque ex clerico rex esl effectus), Pipino,
Hac itaque conslitutione roborata, constiluit ut cuin Pleclrude.majore domus principante regenie.
abbates, presbyleri-cum clero., ad suprascriplum of- CAP.XXVII.— De Hainmaro.
ficium peragendum convenientes, ex Domiuico cel- Hainmarus vocatus episcopus lenuit prhicipatiim
iario ab ccconomoecclesiaestipendium sufficiensac- annoS 15. Fuit enim vir slrenuus atque nobilitale
cjpianl ; si vero tardi occurrerint, aut negligenfer generis non mediocriter decoralus, simul quoque
apparuerint, 40 dies a vino abstineanl. Vicedominus fundorum dignitate ditissimus. Nam in tantum ejus
auiein, aut cellarius, si qiiodjure ministrare debent potestas sseculariler excrevlt, ut usque ad ducatum,
in aliquo subtraxerint, relrusi iri monasterium per pene lotius Burgundiseperveniret. Contigit aulem eo.
annum dimidium pane et aqua contenti debitam pce- tempore Pipirium, filium prioris Caroli, Aquilaniain
nilentiam persolvant. Is ilaque bealus episcopus vil- ex evocalionc Eudonis, Aquitanorum ducis, adver-
lafn , quse ei ex. successione parentum advenerat, sus Aimonem, Coesaraugusiaeregem perrexisse , qui
Maximiacum nomine, silam in pago Senonico, cum Lariipagiam ipsius Eudonis filiam iri conjugiunisum-
oedificiis,maneipiis, vineis, silvis, et universis ap- ^ pserat, et foederaconjugiiruperat. Convenientesau-
pendxiis suis, basilicccsancti.Siephani, cui Deo au- lem in loeum, qui Iberra dieilur, dum inler se pu-
ctore proefuit; babendam.delegavit. De ecelero, con- gnare ccepissent, hic Hainmarus cum suis' in Sara-
summalo felicitcr viloe suaecursu, a quodam, insli- cenorum multiludinem irruens, maxima eos ca^de
gante diabolo, ui fertur, archidiacono suo, nomine proslravit, devicit, atque simul cum rege suo ,'
Regenfredo, dum scamriosopore resolutus quiesce- Christo propitiante, viclor exslitit. Sicque Pipinus
ret, gladio verberaius marlyrio \itam finivit xv Ka- cum triumpho Francise partes repetiit, sed non rirul-
lend. Aprilis, el sepullus esl cum summa devolione lum post praediclus Eudo paclum , quod pepigerat
fideliumin basilica sancti Eusebii marlyris. Nam de curn Pipino, fallaci mulatione deseruit. Unde faclum
eodem Ragenfredo.,antiqua.relalione vulgatur quod est ut isdem Hainmarus , prsecipiente"jam dicto
mox ut a domo,in qua suum inlerfecerat pontificem, Pip.ino,. ilerum Aquilaniaepartes collecta suorum
cst egressus, subito turbine raplus nusquam compa- mullitudine"repeteret, alque Eiidonem ad bellum
ruit. Fuit autem civilas sine episcopo annis-3. Nam provocaret, quibus in unum eongressis, lanla su-
de scamno, super quod interfeclus est, plures ex do- bito csede Aquitani corruerunt, ut vix ipse diix
Ioredenlium, obmeritum sancli viri, obiinuerereme- eorum Eudo per fugam dilapsusevaderet. Sedquo-
dium, Sed elineodem locp obmemoriam et -reve- rumdam insldiante invidla, quse prosperis' rebus
renliam martyris, a successoribus ipsius, ejus esl .semper.adesse solet, [suggeslum esl regi, (;uodipse
nomlne conslructtim oratorium, quod haetenus fi- Eudo non aliter nisi es consensu'Hainmari evaslsset.
delium devolioneveneratur el colitur. Exstant lio- Q.ua de clausa , evocatioiie ab eodem rege apud
dieque labulseejusdem scamni, ejus martyrium de- Bastoneam villam, .quae est sila in saltu Arduenna3,
signanies. custodisecarcerali est mancipaius. Interjeclis itaque
.CAP. ^M..—.DeFlocoaldo. paucis diebus, cujusdam nepotis sui ingcnio exlra^
Flocoaldus-sedil aniioso,menses quatrior, dies 10. clus, arreplo.equo fugani iniit, cujus post tefgum
Obiit xviii Kalend. Aprilis, el sepultus est in basl- cum sumnia velocitate adversarii insequentes in
iica sancli Eusebii. Fuit auiem civitas sineepiscopo loco, qui Lufaus dicitur in pago Tullensi, euni con-
dies 7. seeuii sunt. Qui yideris se eorum insidias evadere
CAP.XXVI. — Ve Savafico. non posse, totum se ad divinuin contulit auxilium ;
Savaricus sedit minos 5, menses i. Hic, ul fama nam, dum exlensis brachiis in modum crucis oculis
confirmat, eo quod esset.genere nobilissimus, coepit ad coelum elevatis, supernam gratiam exoraret,
a status sui ordine paululum.declinare, et ssecpla- r.ianceis persequenlium confossus, siniul cum prse-
Tibuseuris, plusquam oporlet pontifice.m,inhiantem dicto nepole suo bccubuit. Ibique dicitur fuisse se-
insisiere, in tantum ul tam pagurii Aurelianensem pultus. Servalur hactenus Anlissiodoriin altare nia-
quam Niverneiisenl, Tornodorensem quoque atque fris ecclesisecrux aurea ligni-Dominici,ostentans in
Avalensem, neenon -et Tricassinum riiililari manu se signa marlyrii ejus. Sed:et quasdamies proprie-
invaderet suisque diiionibus subjungeret.-Nam eo lalis susepcclesiis Dei fideliter distribuit, consiiium
lempore Franci inler se dissidenles, cum plurima el ordinatipnem nactus domifti Theodranni., jam
civilia bella commoverent, in.silva Cotia in invicem tune ex sua voluntate ordinali ponlificis. Dedil iia-
irruentes , maxima caede sese maclaverunl; lunc que basilicae sancti Stepharif, ad stipendium cleri-
idem episcopusposlponens ponlificalemdignitatem, corum ibidem Deb deservientiuni, villain, quaedici-
undecunque collecla plurirna multitudine, cumLu- lur Malriacus, si(am in pago Senonico, cum oedificiis,
gdunnm pergeret, ut eam sibi ferro subjugarei, di- mancipiis, vineis, silvis , et uniyersis appcndiciis
vino fulmine perculsusj Ciia inorle interiit, sicque suis. Item in pago Antissiodorensi ad xenodochium
a-d propriam civitalem reporlatus., alque in basilica .prsedictaamalris ecclesisevillam, quse.dieilur Milia-
sancii Germani juxta proedecessoressuos est sepul- cus, el aiteram quoevocalur Viriiiacus, cum universis
247 APPEND. AD SMC. X. — OPERA AAEZJIOJIKA. 24S
appendicus eorum. Coeterumbasilicsesancii Germanr A CAP.XXXIII..— De Maunno.
ad slipendium monachorum viliamAbundiacunino- Maurinus episcopus, sedit annos 28, fuit ciTca '
mine siiam in pago Aniissiodorensi cum oedificiis, exbrdium regni Caroli. Magni, yir strenuus et fa-
mancipiis, silvis el omni.busappendiciis suis. Iiem cunda urb.anitate.elpquenlissimus, alque sanctitalis
in pago Vasliiiensi'viUarii,quoe diciiurpons Masen- titulis admodum-decoratus. Ferlur namque propbe-
tii, simililer cum appendiciis suis. Dedil idem ad tico splrilu nonnulla proedixi.sse,quae mox rei pro-
xenodochium ejusdem basilicoedomini Germani vii- bavit eventus, et quanquain potestate saeculari iin<=
las sitas in pago Anlissiodorensi, boc est Nigrontum par, multis lamen etiam potenlissimis.dignitate se
cum appendiciis suis. Linerolas quoque similiter cum parem exhibuit; de hoc cerlissime conslat, quod
appendiciis suis, simulque Lagunas. Nam Boniacus ing^enioet prudentia singulari res, ut dudum prse-
aique Vitriacus, tempore inlerfectionis susein fiscum diximus, ecclesicesuae subslraclas, annuente Magno
cesserunl Doniinicum. Carolo, lunc rege, poslea imperatore, recuperaverit.
- CAP.XXVIH.— De TJieodranno.
Acceptum namque aurum, ut ferlur, in eadem
Theodrannus-adhuc supersiite Hainmaro ex ejus civitate in turre Brunechildis inventum, aique, ut
consensu est ordihalus episcopus. Obiil aulem III dicitur, libralim distribulum orarii, quo uiebalur,
Non. Decemb..,el sepultus estinbasilica S. Eusebii. nodis hinc inde cocrcuit, alque collo suspensum,
CA.P.XXIX,.— De Quinliliano. ante" praenominali r.egis prsesenlianv novo ordine
Quinlilianiis. episcopus fuil oobilis genefe , cujus detulit, pariterque commissaesibi-ecclesiae pauper-
paier Quintilianus monasterium Mileretense cori- talem ac suse tenorem petilionis regiis auribus
struxil,-ac rebus propriis diiavit, xenodocliiumque hilimavit, id se proecogitasse asserens, ut singulos,
Briitonum Rpmam pergentium ibideni esse consti- palatii principes singulis auri libris in su'i adjulo-
tuil. Hic bealus episcopus ante episcopatum abbas lium conciliaret, sed posleamutasse senieiuiam,
fuit monaslerii sancti Germani; sed, ob viioe me- atque ,ut ipse solus cuncta acciperet, reclius judi-
rltuni. ac geneiis nobililalem , a monasterio populi casse.
eleetionevocatus , paslor esl Ecclesisesubrogatus"; Annuit benignitasprincipis, et ut, decedenlibussin-
sepuUus est ilaque juxia prcedeeessoressubs in basi- gulis qtii' tunc res ecclesiasticas obtinebant, paula--
lica S. Germani: lim cuncta reciperel praeceptoreglo edixit. 'Sicque
" CAP.XXX. — De
'. Cilliqno. annuente Deo res prospere cessil, ul fere intra
Cillianus.eplscopussedit aimbs sex,menses duos; biennium nulitis pene eoruin restiterit, quibus prse-.
obiit auiem pridie Nonas Augustas; el sepultus est ^, dia ecclesiaslica conlra iicilum deserviebanl '-. ea
in basilica sancli Germani". - u
' CAP.XXXI. — De Ctemente. lempeslate abbatia sanclorum martyruni Gervasiiet
Protasii, nechon et sancli Martini, sancti quoque
Clemensepiscbpusseditannos5, mensem1, dies10: Eusebii in usus S~.Stephani redierunt. Maxima quo-
Hic caecitaiem corporeara passus Hixla basilicam queviliarum pars, quse fueranl-eatenus abdicatse.
.aposlolortim Pelri' et Pauli diversorium habuit. Hoc praesule, primus comes.pagi Anlissiodorensis,
Obiit XIIIKalend. Aprilis, ei sepultus, esl.in basilica Ermenoldus nomine, in suo ipsius prsediomonaste-
sancii Amatoris. - ' ' rium in Salvatoris lionore conslruxil, cpiod idein
C:u>.XXXII. — De Aidulfo. episcopus solemniter dedicavll, atque ex rebus san-
Aidulfus,,ex. cantore episcopus, sedit annos 15; cli Stephani villam, cui Cocciacus nomen est, in
fuit temporibus Caroii majoris,. et perduravil usque augmeiiUinTdedit,nihilominus preefalus comesob-
ad Pipinum ,,indivmis ofiiciisslrenuus ei episcopali tenlu episcopi idem monasterium sanclo Stephano
largitate famosus ; ejus tempore , res eeclesiaslicse posteadelegavit. Super-altare quoque matris eccie-.
ab episcoporum polestate per eumdem principem sioe,hic ipse ponlifex pallium, pretiosissimum auro
abslraclae Ln dorninntum saecularirini eesserunt, el margaritis oblulit "decentissimeexornatum. Cru-
siquidem centum lanlummodo mansis episcopo,, cem eliam ex auro purissimo et- gemniis pretiosis
derelictis, quidquid villarum superfuit, in sex '" composuit, nomine inscribens suo., Sed, et imitator
principes Bajoarios distributum esl; abbalise Vero exislens bonaememorioe proedecessorissui, conlulit
singulis abbalibus dilargitae, quam ecclesiaehumi- res proprietatis suae sanclo Stepliano, ut" pauperum
lialionem ideip religiosus ponlifex pene exitialiter indigenliis subminislrarenl. Sunl aulem eaedemre-
doluif,' adco.ut paralysis morbo correptus, universis positae"In pago Tornodorensi in villa, quse dicilur
sui-corporis ofiiciisprivaretur: Eodem itaque diver- Fontanetus ; nihilominus et slipendiis canonicorum
sorio cum Clemeiile proedietoadhuc superstite clau- agellumproprietalis suse contulit; cujus vocabtiium
sus stipe ecclesiaslica usque ad dietn sui obitus ale- est Villare, non longe a Vareiaco, 'quod ipse a qua-
balur, Maurinoex volunlate ejusderiipontificis sub- dam matrona oblinuerat, nomine Rocla. Decessit
minislraiitepiiblicas functiones, hic contulil basilitse vni Idus Augtisli,atque in ecclcsia.sancli Gerviisii
s&ncli Stepbani res proprielatis susein pago Torno- tumulatus esl, quaui ct ipse qtioque renovaverat.'
dotensi in villa, ciuseMontiniacus dicitur, ea ratione • • CAT.XXXIV.—, DeAarone.
uistipendiis pauperump'erpetuodeservirerit; obiit au- Aaron episcopussedil amios 13. De boc conslat
tem IdibusNov. et sepulluseslinbasilicaS. Germani. qtiod proficiseeiue RomamCarolo Magnosub Leoive
 '
249 DE GESTIS EPlSC ANTISSIOD. — PARS T. - 250
papa ad decus imperii roborandum,-jmm ipso pari- » gitaterii' suinbminis inscriptione desigh'ans.i:-Saiit?£b
ter .profeclus est,- alque in ipsa expeditioneabbatiam quoque Amatori calicem argerileiim ^cum "paleria
sancti Mariani a prsefato imperatore obtinuit/ Hic tribuit ejusdem operis:q"uanquaib ponderisJmiho'ris
idem pontifex-ciborium super altare sancti Stepbani sanctb Pelro simililer.-Altare-sanclrEusebii labuia
auro argentoque mirifiee coniposuit. Obiit Idibus argentea e.xornaviF,calicem «rgenteum cumipalena
Februarii, et' sepulius est in basilica sancli Ger- dedit,-Evangelium" qiioque argenleumcum cande-
' .' .
vasii.. • -- labrisargenteis, ac tburibulo nihilominus argenteo
CAP.XXXV.— De Angelelmo. prccparavit,' coitinas etiam altaris, ac nonnulla pal-
- Angelelmus episcopus, natione Bajoarius, ex patre lia eondonavit. In cceriobiosaricli-Salvaloris,tabulam
Gbtelmo et matre Hogafde, - sedit annos 17. Hic, argenteam cum signo sonorissimo. dedit. -Per tblam
cum esset vir summre simplicitaiis et charitalis, pre- denique suae poleslalis dioeeesim ecclesiis qiiidem
sbytcr ordinaius,-et basilicae sanctorum Gervasii et vicanis ad prseparandum calicemet paienam treb
Protasii abbas praestilulus est., Sane decedenle libras argenli dislribuil'. Minoribus vero capellis suis
Aaron ponlifice, Jereinias Senonensisarchiepiscopus, "duntaxat^d opus simile solidos 15 deslinavit.iri vi-
jussu Carolj imperateris Anlissiodorumvehiens, in cis quoque praefatis congruam afgenli quantilatem
ecclesia S. Germani cleri et populi collegit ccetxim; B Iargitiis est, ad crucesin «cclesiis-exornandas.' His
ibi generali consensu accedenie, bic idem Angelel- et hujusmodi bonorum bperuih-frugibus plenus de-
mus ab tmmibus eleclus est episcopus el.ordinatus. eessit, sub di.e-Non. Juliar., 1atque in -basilica
' • , - •
sancti
Suscepto igitur poniificali ministerio totum se in Germani honeste tumulatus esi.
divinumIransfudit servitium, in oralionibusassiduus, CAP. XXXVI. - De Heribaldo. , .-'-
in lacryriiis frpquens, in eleemosynis prcccipttus, ac Heribaldus episeopus, ex patre Antelmo Bajoa-
pene suo tempore singularis; ferlur enim iiiterdum rio, maire F-rotilde Vastinensi; sedil annbs 35.
amore largitatis segriiudinem sinmlasse, ut absque Hunc ab ineunie aetate in palalio educaturii post
ullius cbntradictione, quse habere poierat, in usus decessum avunculi sui Angelelnii cieruset- populus
pauperum erogaret. Ecclesiam sancti Stepliani noa solemni eleciione facta poniilicatui suffecerunt, AI-
simplici iargitate ditavil, altafe senioris ecclesise, diico Senonum arcbiepiscopo chm coepiscopis ex
tabulis argenieis ubique compegit, altare quoque prseceplo Lrudoviciimperalorishujus negolium pfd-
sanctseMarisenihilbnlinus tabula argentea decoravit. curante. Constat aulem eurii in ecelesia bea(i Ger-
Sancli quoque Baplistae Joannis altare simili orna- naani et eleclione designatum et ordinatione proirio-
-menlo decoravit, anle altare S. Stepbani ires coro- fuai. Fuit autem viradmodum nobilis, forma elegans,
^nas argenteas prsecipui ponderis proeparavit; in C eloquio nilidus, singulari. pmdenlia circumspecius.
circuitu allaris decem candelabra maxima ei argen- Quamobrem et apud reges.piurimum valuil, ila ul
tea-consliluil, calicein argenteum optimum cum pa- .iu palatio aTcbicapeilanus effectus, sseculari qubque
tena condonavji, ac suo nomine prcesignavit. Sed dignitate' potenlissimus ea lempestaie- exstileril;
et crucem permaximam inibi eollocavit,. quamauvo atque utse-habent humana, quandiu quidem iiujus-
argenlocfue vullu Salvatoris decenlissime decoravij, n5odi'potestatis'apice floruit,-SseGularibus negoliis
aliare argeniea tabula ornatum ante eam statuens. sese mediocriter dedit. Divino aulemTespeciu lan-
lEamdeni.ecclesiamsignis quatuor maximis-et sonori.s dem inspiratus, alque, ijuod'asseculi appeiitu plu-
decoravit, fecit et /capsam prsecipui operis auro ar- rimum solet compescere, infirmitalis eorporesemole
gentoque elegantissime' coinpiaroj nbi capsam bea- -gravatus, et mores, et sludia ,in diversa transtulit,
tissimi Amaloris, fum mullis sanclorum pignoribns sequetotum divinisser-vitiis eleccleslasticis Tililita-
eondkhi. Tapetia etiam opiima ad sedilia basilkcc tibusex animomancipavit,in orationibus conlinens,
exornandse plurima conluiit. in Iaerymis profusus, in servorum Dei subsidiis lar-
-HujuslenipoTe.Ludovicus imperator, factogene- gns,' in- ecclesiarum repaTatione derveniissiinos;Jn
•neraij conventu, canonicis regularem vitam impo- j, pauperum recreatione singulariter miTabilis.mirar
'
-siiit, atque ob (utelam. religionis claustri cuslodiam biliter smgularis.: Eccleslam sancti Stephani^ et
n,ns(iiuil,,acdivei'sas competenlesque-officinaseorum parietibuset Iaquearibus renovavit,yitreis.quoqiie
_usibusordinavil,qua auclorilale, idem porilifex de- ac .pictuiis -optimis decoravit, coronas argenteas
lecialus villam, cuiPuiverenus -nomen est, fratrum qualuOLinstiiuit, circa allare sancti Stephani labulafi
-canonicprum scilicet slipendiis.deputavil. Et, quia argenteas, et seulplura set operis eleganiia renoya-
qusedam beneficiata erant quaeprolinus auferri, non vit,_capsam etiamauro argenloque mirifice decora?
poterarit, decretum est, ,ut-illisde,cedeiiiibus, cpn- • xil,;ubi vestimenia.sacraiissimi.Germani reposuit;
linuo carionici in suos usus reflecterenf. Res etiam, basilicairi. saneli Joamiis Baptistse post-defectum
quceex jure proprio ei cesserani, lam in Biliaco, veieris ab imis exslruens fundamenlis, in^sublime
fluam in Ainau, eorumdem usibus . delegavit. Qui fasligium extulii,-ac x Kalend. Januarii solemniier
etiam vasa argenlea.plurima et-prsecipua in thesan- dedicavit. Posimodum vero sanctorum martyrum
ris ejusdem ecclesicecollocavit, sancio Germano ca- Alexandri et Chrysanihirpigi.iora,,quse.aburbe Ronia
lieem afgenleiim, cum palenadedit ejusdemsehe- detulerat, in eadem eeclesia decenler^condidil, fre-
matis, cujus;.et superiprem fecerat, -hujusmodilar- dani.que cumcaneejlis.benig.no sludio exprnaY.it,
251 APPEND. AD S:«C. -X. — OPERA AAESIIOTIKA. 25:2
alque ad luminaria eorumdem sanctorum patrociniis " auro puro gemmisque exornare decreverat, sed
jugiter observanda , agellum quemdam q.uinque morte intercedente prsepedilus, non modicas aiiri
mansorum voeabulo Bunuorum ex agro Matriacensi, expensas ad id peragendum reliquil.- Tali affeclu-
vl ex prsecepto npostolico benigno amore conlulil; bonse voluntalis plenus morte prsevenlus est sub
basilicam sanclse Marise laquearibus , picluris et die iti Non. Dec, atque in.ecclesia sancti Germani
vitreis renovavil. Congregationem canonicorum , Iionoriflce lumulatus.
-tam lillerarum eruditione quam ecclesiaslicseindu- CiP. XXXVIIL — De Chrisliano.
strise sludiis illustravit, adhibitis undecunque prse- Chrislianus episcopus, naliope Alemannus-, ex
ceplo.ribus, qui rem divinam el sludio proveherent palre Arcamberto, et matre Emelinde, sedit annos
et instantia amplificarenl; sed et in stipendiis 13. Fuil autein vir simplex,.et tanquam naluraJi
eorumdem quam largus exslilerit non licel ambi- quadam animi vultusque liilaritate perfusus, humi-
gere, quam qui ex prsediclis eprumdem rebus qiiid- litate prseeipuus, el familiae ecclesiasticse amator
piam detinebant, prbtinus ut disGesserunl absque ardentissimus. Hic cochleamab occidentali parte a
ulla intercessionis relaxatione, eorumdem usibus prsedecessore sup inchoatam ad perfectum usque
reservavit : nam Spso.rumvestiario villam, cui Con- ,, perduxit. Hic ipse pontifex-beatissimi Amatoris eor-
dida nomen est, reslituit, cellamque.sancli Remigii poris membra a primse sepulturse loco una cum
-cum snis appendiciis duasque vineas Corlicanum, archiepiseopo Burdegalensi, Froiario nomine, fe-
et Plautas eidem usui depulavit. Cumque regi Carolo slive in crypiam ipsius ddmus transvexit.-'Huius
p'ost palris Ludovici excessum, et -charus esset et etiam sludium fuit, u.t quse canonicis ex rebus sli-
intimus, ejus munifieentia villas quasdam obtinuit, pendio debitis deerant, celeri largitatis -clementia
quscolim juri ecclesiaslico fuerant abdicatse, qua- restauraret. Dedil siquidem eisdem canonieis Albaris
rum hsec sunt vocabula" Gajaeus cnm appendiciis villam, quatenus ex ejus reddilibus illius memoriale
siiis, Garsiliacus similiter, €amplemesii similiter, omnibus agatur annis. Decessit x Kal. Decemb.
Maximiacus similiter, quam ex aequo dividens, me- atque juxta prsedeeessoressuos sepultus est in eccle-
diam partem luminaribus ecclesise dislribuit, reli- sia sancti Germani. "
quani medielatem canonicorum stipendiis servire CAP.X-XXIX.— De Wala.
prseeepit, regio prseceplo boc corrobanle : alque ul Wala episeopus, genere Francus, patre Ardrado,
in prsefati regis memoria ex eadem vilia bis per matreWitelai, fratre optimar recordationis Anse-
annum refeetio praoparetur , una per proepositum, giso Senonum archiepiscopo, sedit annos 7, dies 28.'
allera per ejusdem ecclesise archiclavum immulabi- r Hic primo tempore suoe,ordinalionis ad lectionem
iiier sanciente. Hic idem pontifex secundo anno belli sapienlium mundi se conlulit, dehinc onus vassal-
civllis, quiestannus Deihominisfacti oclingenlesimus lorum, quos secum adduxerat ex comilatuCarle-
quadragesimus et unus, corpus bealissimi Germani manni, decenter atque prudenler, quia gravabant
prseccptoregum Caroli elLudovici ex loco,inquo pri- Ecclesiam, a se removit. Uujus siquidem -patris,
inum tumulatum fuerat, venerabiliter Kalendis Se- . de quo loquimur, studidm fuit magistros litterarum
pt"embristransmulavit,quoditaetsoliditaleinlegrum, charitative amplecti, eorumque alloquiis et consiliis
-et vestibus reperit incorruplum, ut quondam fuerat uti, suoque convivio participari. Quocirca duo lu-
a venerabili Augusta Placidia decenlissime composi- minaria collegii nostri-Rainogala et Alagus, colla-
tuui. Ita oplimarum virtulum fruge fecundus, plenus borante Herrico theosopho simul et monadio, Gesta
aetalis et pTobilatis, apposilus est ad patres -suos -prsesuluhiislius sedis compendiose alque commalice
sub die vn Kal. Maias, atque ut ipse pelieratin elucubratis paginis indiderunt. Fuit vero huic viro
basilica sancti Gennani in crypta sancli Stephani sincera et convisceralis affectio, cum servis Dei,
nobilem sepulturamaccepit;-cujus etiam altare vi- quos ila sibi unanimes bonis suis. reddiderat, ut
vens adhuc tabula argentea decoraverat, calicemque etiam in extremis pensum diei pro illo gralanter
itiiiem argenleum cum paleiia condonavit. D persolverent. Suo eliam tempore prsecipui Palres,
CAP. XXXVJI. — De Abbone. dominus Tratberlus scilicet atque Hictarius senior,
Abbo cx monacho episcopus supradicti Heribaldi decesserunl. Horum primus prophelico spiritu ple-
poniificis germanus, sedit annos 2, menses 10; vir nus segritudinis- suse lempore mansit, et a sacro
strenuus, omnimoda eloquentia praeclams , alque Domini natalilio, quo coepit segrotare, quosdam,
lam in divinis Scripturis, quam jn ssecularibusprin- qui deerant a collegio fratrum quasi prsesens agno-
cipaliter erudilus. Fuit antem ablias eoenobiisancti scebat; sequens vero cujus esset meriti- dies sepul-
Germani, post fratris autem decessum jussu Caroli lurse innuit; ad quam cum adesset frequentia cleri
regis electus pontificalui substitutus est. Quis sane corum et populi, et obsequium sepeliendi repende-
vir fuerii,"quantunique optima-praedilus ,volunlate, renl, iclu uno mallei corpusculum, quod vix labore
lemporis Iireviias atque mors iminalure proveniens unius diei parari polerat, sectum est. Talia dixisse
ostendere non permisil. 5s sancto Slephano crucem me nenio floccipendat,sed quibusamicitiis fruebatur,
auream cum gemmis preiiosis contulit, pallhimqne agnoscat : nocturno non modo ipse minime deerat
peroplimum largitus est, cochleam a parle occiden- officio, sed et absenles nominatim requirebat,- fra-
salij a fundamcntis inchoavii,.altare sancii Stephani tres puerosque: librorum copiam, siusquam nossct,
 255 t DE GESTIS EPISC. ANTISSIOD.-PARSL 2Si
ardealer desiderabat huc advehere, ecclesise the-- A j)us, ssepissime tamen lsetis sese immergit. Hic ab
saurum a« si sacrilegium vilabat coutingcre, donariia occidenlali parte ecclesise sancti Stephani duo con-
argenlea. vel aurea palliaque peroplima sancto.con- struxit allaria : superius in honore sanctse Crucis,
lulil Slephano. Ecclesiarum reslaurationes inslan- per quam omni mundb salus effulsit; inferius vero
tissime peregit, ac suo lempore pene feliciter con- beali Gregorii pro nostris calamitatibus intercesso-
summavit, et cum nonnullrdioecesanos suos exspo ris, eximiiquePauli apostoli, Amatoris eliam, atque
lienl, propinquosque ditent, iste a consanguineiis Gcrmani, ac Marlini-, et Benedicti honore honeslis-
lnaxima percipiens Ecclesise suse filiis imperlieba- sime dedicavit, suse salulisnon immemor, qui per
lur : neque enim alienis, sed propriis iransigebait beatum Gregorium animam _in imis erebi. faucibus
donis; in omni convictu atque secreto praesentiE a alligalam nondum baptismi lavacro renatam, eum
suorum usus clericorum , non paliens quidquam si- salubre tamen ac generale baplismi prseceptum su-
nistrum de illis audire vel loqui; utens vulgarii pernis sedibus noverat esse illalum, absque dubio
proverbio, nesciant laici quid faciunl clerici, et paress confidens ejus precibus, se posse etiam in morle
paribus -socienlur. Mors aulem imnialura eum sub- salvari. Congregalibni deniquesibi commissseme-
ripiiif, sed Christus super aslra susiulit cujus cor- dielatem Chichirei villse,regio conflrmans prscceplo
poris; membra jSaxiaci rnonaslerii tegit urna , allribuit, ul, die suse ordinalionis ,.suique obitus-at-
diem vn Idus Mart. clausit extremum, supersti- «;ue'senioris sui regis Ludovici, el sacrorum aliar
tem relinquens fratrem, qui sibi feliciter vixit, ett rium, hoc esl cryplarum, dedicationis die-Tefeclip
iila-quoque pro ejus memoria .facienda Iargilus esit congrua pararelur, quo saliem muneris collalione ct
in RIvo duos mansos cum regali et episcopali cor- per singulos annos venerationis ejus apud posleros
sensu canonicis sancli Sieplmii, et in adiiiinislra^ revivisceret memoria. Canonicis quoque sancti Eu-
tione luminis divini aliaris sancti Stephani in Pisca- sebii in Molendinis villa, mansos contulit octo per
liolo villa mansum unum; prseceptum regium perpetualiter eorum. destinans
CAP.XL. — De Uribaldo. usui, ut eorum interveritu iragilitatis illius fieret di-
lectio. Postremo dum talia aguniur, subitus yitoa
Uribaldus , natione Francigena , Cameracensisj irrepsit occasus omniumque quca videntur et tran-
civitatis indigena, a Ludovico gloriosissimo,ac sem- seunt oblitus, sola morlis coepit trepidatione urgeri,
per Augusto huic civitati fulurus directus est episco- reum se clamitans, sceleratissimum confitens, ve-
pus, parentibus nobilissimis gehitus, patre scilicet. niam a cunciis, ut necesse luerat, Jlebilitei depo-
Leulfrido, genitrice Doda, legale invicem caste ser-• p scens, spes ad ccelum erigitur, mens et consilium
vaniibus conjugium. Hic a primo setatis tirocinioi ad Cbristum non sero converlitur, alque post beati
spiritualibus imbuilur disciplinis, liberalium artiumi Stephani, cujus sedi prsefuerat, interventum, san-
Etudiis apprime instructus, .Toannis Scoti qui eai cti Clementis se suffragiis commillit, alque in li-
terapesiate per Gallias sapientise diffundebat radios,, mine domus cxlra ecclesiam corporis sui, glebam
factus pedissequus, cujus discipulatui. longo inhse- sepeliri efflagitat, sicque totus conversus in melius.,
rens tempore, divina simul et humana prospicere, felici ad Chrislum transilu niigravit. ,Quemjion ex«
prospera aeque et sinistra sequali lance didicit pon- tra, sed intra ecclesiam beati Clementis affectus
derare. Dehinc juventulis solidum robur adeptus ad1 cleri recondit, per .quem vivens adhuc apud cle-
aulam inlroduclus est regiam, ubi regio militans ser- mentiam summi judicis, ohnixe se credidit adju-
vilio Chrislo^ibi favenle hujus sedis Wala decedente vari. Rexit ecclesiam annis 7, mense 1, et'die-
episcopo, meruit suscipere tiironum , prselibato rege:~ bus 8, obiitque iv Idus Maii. Mausit Ecclesia absque
Ludbvicodigne famulatum illius remunerante, hujus- ponlifice menses 3, dies 17.
que Ecclesiseet cleri et plebis conniventia in unum, XLI. — De Herifrido.
ut ponlifex ordinaretur applaudenle, sicque opilu- CAP.
lante Deo, cum summa tolius populi exsultatione die j) Ilerifridus , natione Carnolensis, vixit gloriose ia
Non. April. ab Ansegiso venerabili archiepiscopo cpiscopatu 22 ann., mensem 1, dies 16. Hic vir no-
ordinalus estepiscopus : ubi quam floride vixeril, bilissimus qualiter hanc suscepit dignilatcm , qualis
qnanto studio domum sibi creditam sublimare vo- -in ponlificatu , qualiset anle fucrit non allcgare lit-
luerit, quam mitis erga gregem Dominicum, lar- leris indecentissimum est, eo siqnidem tempore
gusque dispensator exstiterit, multi adhuc super- Carolus nulli virlule secundus tolius orbis guber-
sunt, qui oculis se vidisse'tes(anlur. Nullum solis nabat imperium, quo hospite, felices exstitere res.
sestum, nullum denique hiemis horrebat algorem, mundi, quia et rex philosophabatur, et philosopbus
quin beati protomarlyris Slephani Ecclesise decori regni nioderabatur habenas : nam licet in diversa,
pervigil insudaret, unde multa munerum" regise ulpole regum omnium potenlissimus, extendere-
munificeiuia! xenia obtulit, ul beali Juliani aliba- lur ariimus, liberalium arlium ferulas a palalio nun-
liam, sancti Stephani servitio applicaret, quod quam videret deesse, scd regise dignila.tis aul.amto-
mulia cum difficultate peregit, sed regale prsece- tius sapieniiac gymnasium mirareris existere. Ad
pium, quod cx eo adeptus fuerat, mors immatura Ininc locum- quique nobijes. el regni opiimales
possidere prohibuit: mors, inquam, quaeraro tristi- 'disccndi gratia humani. et ecclesiastici habilus
235 APPEND. AD S^EC. X. — OPERA AAEXnoTiKA. t 2UG
soboles destinabanl, certi utriusque disciplinsedog- •A cessorum suorum domos condere mors infclix
ma oppldo refulgere. Inler alios denique superbi prohibuil. -Multa denique praefatse sedi sublracta
sanguinis juvenes , inibi.exsultantibus animos con- erant beneficia , quse solerli cura sumriiaque vigi-
fluenles, aderat prsefalus vir ex nobilissima Armo- lantia regalibus prseeeplis ac aposlolicis privile-
ricani tracius prosapia derivatus, Herifridus no- giis sancita suo loco restituit, ex quibus Mal-
mine , morum sanctitalc probalissimus , vullu et liaci cum -suis adjacentiis medielatem allari ad
eonversalione angelicus, ardens in humanis tene- concinnanda luminaria contulit, alteram cano-
bris divinrocontemplalionis radius. Hiijus paler He- nicis ad refcctionem die obitus siii prseparan-
rifridus n.ominaltisesl, mater vero Hisemberga est dam concessit. Crevennum otiam villam et Nar-
nuncupata. Nobiles genere, nobiliores sanclitale. ciacum ac Novicum, cum suis appendiciis sibi
Qui licel forenl conjugali sseculo, erat lamen in suisque successoribus perpetuo servitura diu- mul-
coeleslibus illorum conversatio : qui praefalampro- luinque laborans impetravit. Artadum tlenique et
lem tenere diligenle.s,Omnipoientis el bealse Mariae" in Capilliaco' inansum-unum iii Lindriaco alium ,
servilio tradiderunt. el farinarium , quod est seeus murum urbis, ad
In Carnolensi-urbe, unde el ipsi oriundi erant, parandum in die ordinalionis suae eduliuin fra-
"
ingenti graiulalione eum tonsoranles : ibi aliquanti- tribus concessit. Oralorium 'sane beatissimi Cle-
sper liberalibus inslitutus sludiis, ut in eum litle- menlis, quod est in eadem urbe, flammis exu-
ralis scieniia concurreret, domino Gauterio sanctse sium restauravil, eique per deprecalionem He-
Aurelianensis Ecclesise episcopo id Drocuranle, ex rimberti,' qui bis jure beneficiario utebatur,
cujus processeraljirogenie, ad stipradicli imperaloris Chimiliacum villam cum ecclesia sancti Andreoe,
fainulatum serviturus dirigitur. lllic plene Scriplu- quse est inGurgiaco, allribuit, praeceplo cou-
rarum perscrulans paginas, senioris hic inhxsil firmans regio. Eodem paclo,. ut idem Jjeriin-
servitio, ut nunquam ab ejus vellelproesenlia dis- berius Ecclesiaesibi commissoefidelissiinus filius:,
cedere,' nunquam ab ecclesiasticis negoliis sepa- qui omniumecclesiarum reslauralioni posl praeliba-
rari. Interea urbis Anlissiodbrensis-in unum collo- tum ponlificem insudavil, eisdem rebus adhuc vi-
cata cleri et piebis congerie, de eligendo pastore vens frueretur, unusque post illiim, quem eligeret,
co.nsilium quaerilur, alque ad regise magnificenlise propinquus, sicque necessaiia proefatosubminisira-
aures nuntius percito dirigitur : nec.mora rex au- rent oralorio , et die feslivitaiis sancti Clemeniis
dito anlislilis-obilu, omni cupidilalis ardore depo- martyri congruum canonicis inipertirent pastum ,
silo,divina perordinante clcmenliaconsilioaulseregios qualenus ipsius apud Deum omnipolentem inter-
proccruni, acclamantibus cunclis, dominoHerifredo G vcntu, cui angelicis eliam manibus iri mari praepa-
cum summa reverentia nominando pasloralem rata est domus, criminum fluctibus exoneratam ad
confert baculum, alque ad Senonensem urbem aelernsequietis porlum suse viriutis arichora intro-
dirigit ordinandum. Quem divinissimus arcbipon- duccrel,elelementise sua: sinu jugiter confoveret.
lifex Gaulerius cuin summo honore excipiens Idque domini Gauterii archimaiidrilae, suseque dios-
consensu cleri et plebis iiluc hujus rei gralia ceseos pontificum auctoritate in perpeljium durabile
confluenlis, feslivitale sancli Joannis ,• qua ca- sanxit. In Arbrico qunque mansa quatuor, allari
pite praeciso coelestibus est insinualus sacrariis, ec.clesiaeS. Slephani, in archiclavi doiriinio condo-
iri Nigello coenobio ordinavit, et cum summa exsul- navit, in Scnbnico etiam pago et cpmitalu apud
talipne iri hanc sedem inlhronizaviu Ubi quoli- Noerolium villam supra fiuvium lcbaunos- mansa
ter vixerit, et quam nobilem se.normamque vir- videlicet xxxvi, et terliam partem mansi, quod
lutum onmibus praebuerit,' plus supersunt, qui quondam fuil beneficium Aganonis, cum alodio in
bsec luce clarius norunl : et quoniam hoslis hu- Pomerio villa supra fluvium Orosae, quod Wulfagius
mani generis adversus juslos amplius fraudis suie sanclo Slephano dedit ad reslaurandam eccleske
pervigil tendit muscipulas, diversa huic viro ipsius -marlyris fabricam in minislerio archiclavi
aposlolico ingessit lentamina, ul a veritalis tra- "contulit, eo tamen tenore, ut et villam et alodium
mite exorbitantem ad sua niale suadens verlerel jam diclusWulfagius ac filius ejus Anseisns teneant,
consilia. Namcivilas improvise flammis exusta, peni- et in censu xv, solidos archiclavo pei-solvant. lllis
tus versa est in cineres tanium el rudera. vero morluis, esedeui res in ministerium redeant
His ita geslis, cbarus domini Herifridus boc archiclavi. lnnumera quippe sunt sanetitatis ejus
animo' induxil suo, nunquam sibi aliquod fa- iiisignia, qusepeniius narrari carnalis lingua minime
clurum in urbe habitaculum, donec sedes Deii sufficiet. Nunc siquidem beatum virum de Chrislo
ecclesia, scilicel bealse semper virginis Marise ac: jugiter runiinanlem oegriiudo.podagricoe passibnis
sancli Joannis, simulque primi marlyris ' Sle- subilo invasil, chiragrae ctiam ac omnium in cor-
-phani in prislinum redigereniur statum. Quas; pore ariuum languor ingens,qua diu multumque gra-
parvo conlenttis tuguriolo mox resedificare coepil,, vatus est molestia-: -sed tamen ariimus a divina
et fundilus cas opere mirifico exornavit. In hu- medilaiione nunquam vacabat beatae semper virgi-
jusinodi studio usque ad vilse"terminum perman- nis Mariseac saneti Joannis Dbminicse Incarnationis
sil, sicque ecclesiis- nobiliter restruclis, anlc--' prsevii, necnon eiiani domini .Siephani. suflVagiis
'267 DE GESTIS EPISC. AN-TISSIOD.— PARS I. 258
jugiler se efllagitans relevari. Quadam autem die A • corpore sensit, qua segritudine perciissus ad sancti
validissimus tumor pedibus ejus sese ingessil, adeo Andrese eeclesiam pernici gressu confugit, ibique
ul sapiendi ae^mandendifacultalem ei penitus vela- quod residunnrnoctis fuerat , Domino supplicans
rel : liim subilo eorvusalescadaverum amica oblila peregit, dehinc illucescente die sacra missarum
proprise naturse partem stanni, qua fuerat cochleare solemnia celebraturus -accingitur. Quo hauslo a
coopertum, ore palulo arripuit, et ante episcopi divino fbnle consilio, corp. et sang. Doin.' libamen
fenestram juxta quam cubitabat, projecil : qiias sumerel,. ut ejusvirtute cuncta infirmilalis infesta-
slanni particula ante proesulem allata est, quam tio conquiesceret. Quod divina virlus petenti non
pofltifex arripiens, invocato Domini nomine, fidens- denegans. Illico enim ut redcmptionis nostrse doniun
que,se meritis saneti Stephani posse sanari btannum inoestimabileore sumpsit, febrium calor acJsi nun-
pedibus superposuit,moxque dolor abscessit, nec quam in eo fuissel, exstinctus esl. Illud prseterea
mirum, si haacavis Domini imperio malagma pedi- non omlllendum, quod et iir sede pontificali, el in
bus sancli viri contulit, quoe ctiam Elise famem locis circumposilis, divulgatuni noviinus ; asserunt
carnis edulio refecit. Aliquandiu prseterea desiderans enim hi, qui illius lempore scholaribus studiis insi-
uti colloquio domini Rithueri - Augustaeliicorum™ stebant, quod si mane ejus benodictione, aut sal-
episcopi, villarem supra fluvium lehaunse .adiit, qsio ' tem praesentia frui mererenlur, omnem, ne eo die -
proefatus poutifex alacriter obvius processit, ubi virgis aiit baculo eaederentur, exclusam eise formi-
nuituis sese confoventes amplexibus', longam de dinem : omnibus quippe omnia faclus est; senes
religione protulere senlentiara. Erat aulem ibi fons enim ad potiora suo invitabat exemplo, juvenes pla-
delicabiles'ebulliens aquas, quas vir magnificus He- cido, nedesiperent, corrigebateloquio, adolescen-
rifridus- episcopus inluens lagenam fictilem eadem tespielatis stimmae sustentabat gremio, divites ut
lympha plenam deferri jussit, equoque insidens, ot sua domino Iargirentur, seque divitiarum dispensa-
faclo desuper crucis signo vas accepit. Ast equus tores non dominos eonstilutos esse reminiscerentur,
ferocissimus lagenam insoiitam snper se senliens jugi studio informabat; pauperibus eliam velul hila-
exsilivit, sicque vas ul plenum fuerat solo tenus Tis dator sua minime negabat: nam clencos slipe et
projecil: mira res:. vas enim ul plenum fuerat, ac vestlbus indigentes, quandiu adeiat, secuni ut filios
si manibus Ieniter. deponeretur, super tellurem reficiebal, cunclaque neeessaria siibministrabat.
resedit, et aquas in sese, ne yergerenlur, retinuit. Alicubi qubqiie proficiseens nominatim singulos,
Mirati sunt omnes qui aderant. Idem quoque Iym- ijuos necessilas urgebat, propter canonicum victum
pham ad se demum reporlari jussil, et nomen Do- C jugiter diario, donec rediret, ministris alere pracci-
mini benedicens sufficientissime bausit, suoq:ie piebat. Hujus erat stuJii, hujus sollicilndinis ut de
coepiscopo et reliquis hoc admiranlibus bibendarm ovili Dominiconullam ovem lupi jngiter insidiantis
dedit. Hoc merilum fuisse pontificis Herifridi,. et morsus Iaceraret, sed ut bonus paslor gregem sibi
domini Ritbuei nemo sanum sapiens dubiiet. Cselc- creditum jejunando,, pernoclando, orsndo jugiier
rum posl longa inter se affamina et duleia "inler defendebat.
sanctos oscula, quique redierunt in sua. • Duni lalia aguntur, omnipotenlissima disposilrix
Cumque ^d civilalis mcenia dominus Herifridus et aioderatrix oequissimaDei virlusDeique sapientia
redire disponeret, deprecatus esl ejus niagnificen- famuli sui merilum probare non distulit: nam pro-
tiam Hermembertus -illi fidelissimus, quo in eccle- lixus languor compagem corporis graviter dissolvere
siam sancli Andreoe quoe est in Gurgiaco ea nocle coepit, ila ut nullum membrum suo valeret jungi
raoralurus secederet, cui id quodpetebat concessit. officio. Nec lamen sic a Dei sui cessabat obsequio :
UbLeadie moratus est; ciimque ea quoepontificem lingua enim tantum lncolumis Iaudes Domini perso-
decebant, prsefatus Hermenibertus proepararet, re^ nabal, ejusque mentem divinarum Scriplarariim
pentefebriumvapore sie accensus est, ul nihil nisi , meditatio confovebat, utque in fuluro saluiari ho-
fervorem sentirel. Quod-Herifridus gloriosus aspi- stia, quse Chrislus est, non-indigeret, ipse in proa-
ciens, invocalo nomine Domini, ne amplius hanc senli hostia viva fiebat, usus egregii prsedicatoris
sentiret molesliam, per eumdem Dominum inter- Pauli exemplo dicentis : Ego jam immolor et lem-
dixii, moxque dolor omnis in eo conquievit : deinde pus mese resolutionls instat: fidenter diei polest,
cibo sumpto nox ruil, efproescriplus praesul cubi- quia ad suum omnipolens Deus invilahat collegium,
lum perrexit. Igitur omnipoiens Deus sicut secre- cujus in terris positus seclabalur exemplum : trisla-
torum scrutator est incircumscriptus, ita etiam balur clerus lugubri mceroris pallio obsitus, ac pa-
servos suos diversis occulle examinavit geueribus: storis benedictione indigens,' eumque diulino lan-
namque ut se habel humana fragilitas, propter tan- guore fatigari suspirans, lame.ntabalur. Proesnl
ium sibi collalum munus ue se prsesul extollcret, auiem ut vicinum sensit appropinquare exitum,
seslus, quos sua oblestatione et.merito aballerius sciens non posse quod deliberaveral prolicere, sum-
corpore submovit, ad proprias vires justa Dei sen- mam denariorum, quam ad boc collegerat, disperii-
tenlia.relorsit, quippe qui tetus et incolumis loro vit, triginta scilicel libras ad faciendam anle allare
membra intempeslse noctis silentio locaverat, a sancti Stephani tabulam ; yiginti quoque ad ornanda
spmno excitatus ingenlem febrium dolprem in loto bealajMarisebeatique Joannis altaria : reminiscens
2S9 APPEND. AD SiEC: X. — OPERA AAmiOTlKA. 2G0
ecclesiam sancli Eusebii penitus esse deslruclam, A • eslofficiuni, simulque cum eo archidiaconatuspro-
dedil ei in Loconuaco villa mansa duo et dimidium, meruil apicem. In qua honorum dignitale sublima-
in Ceriaco similiter, in aqua Niolo terliam partem tus, ita se modiilcare vigilariter studuil quatenus ncc
mansi, medielatem altari confcrcns, alteram cano- faslus lypho supra se erigeretur, nec adulanlium
nicis ejusdem loci largiens, idque longe anie mor- favoribus a staiu conceptoe religionis moverelur;
tcm coepiscoporum suorum manibus perpetuo dura- excubias gregis Christi post vigilenrpastoris curam
lurum firmavit, reliqua omnia canonicis suisque ero- ihstanlissime agens, a se et ab aliis vitiorum mon-
gavit fidelibus. Nudus, inquiens, more sancti Job, stra abegit, atque competenlia corporeseneeessitu-
egressus sum ex iitero matris mese, nudus el-re- dinis alimenlaac indumenta fideliter ministravit. .
vertar illuc; omnibus enim membris emorluis sola TalibuSjiitdictum est, proeconiis, el aliis multimodis
iiv ore lingua palpilans Domino confitebatur. Quid usque adpoli sidera eveclus, ila mundo opinatissi-
plura? Tandem segritudo per arlus diffusa ad vitalia mus enituil, ut et. regise majeslali gralantissimus,
r-ediil. Convenil lllic copiosa civitaiis multitudo. preesulibus charus,, procerilius acceptus, clericis
Occurruntomnes benedictionis munera imploraiUes, omnibus venerandus, mililibus dilectus, siipremis,
aderat clerus ejulans, el pro exitu animoepsalmos humilibusque personis atque utrique sexui forel
decantans, moxque prseparalis cineribus, et super- " amabilissimus. Factum est ergo, posl transilum
jeclo cilicio ut virum decct Chrislicolani se desuper domini piique pastoris "Herifridi Antissiodorensis,
cxtendi jussit, sicque cum aliis grates Domino per- Ecclesiam variis ssrumnarum excessibus lacessiri,
solvens et sanctse crucis signo se cunctosque, qui niaximeque pro eleclione paslorali, ad.quam non-
aderant, muniens, felici transilu migravit ad Domi- nulli, non zelo spiritali, sed anxia honoris ambilione
num, sepullusque est honorifice ante allare semper exanhelabant. Erat autem ea tempeslale vir quidam
virginis Marioe intra urbis mcenia, cui vivens per- poiens, Ragenardus nomine, ejusdem civilalis vice-
petuo se devoveral servilurum. comes, fundorum sediCciorumque possessionibus
CAP.XLIl. De Geranno. locupletissimus, auri argentive thesauris dilissimus,
Gerannus episeopus, natione Francus, Suessionis ac rerum omnium abundantia copiosissimus, paren-
oppidi "indigena, patre Otardo genitus, malre "Wia tum nobilitate clarissimus, militum cuneis slipatus,
edilns, rexit episcopatus calhedram k annos, men- et, ut ita dixerim, in aiila Richardi, niagni et floren-
ses 6, dies 11. Sicab ortu nalivitatrs suse lacteis lissimi principis," riulli Secundus, excepto Manasse •
infanlioe fomenlis educatus, ubi primsevumpuerilis ejus germano. Qui, cum lalis ac tantus essel, avari-
aevi exorsus est ingredi veslibulum, excmplo pro- _ lise vaporibus sesluans, omnibus se prseferebat, sin-
vido parenlum animos sollicitante cura rudibus gularis singulariter apparere cupiens, et, ut polcns
scholse commitlitur-sludiis, quibus adhuc tenerri- potentior, dives dilior efficeretur, virulento medita-
mum stupidumque balbulientis iufantise sensum batur animo qualenus talem Ecclesise prseficeret
mos esl erudiri, modo mulcendo, modo blanda proesulem, quem suae subdere diiioni quiret, pro-
severitate lerrendo. Denique postquam Davidi- priseque voluntalis consiliis acquiescere urgeret,
cis est erudilus melodiis, .summi auctoris fa- quiqne, si sibi libita domus Dei beneficia invadere
vente providenlia, clericatus est normam ade- tentaret, penilus tyrannica ejus minitanle potentia
ptus, atque gloridsi martyris Gervasii concioni obmulesceret. Nefaria igitur arrepla machinatione
allectus, ubi regulariler inslitulus, et venera- ducem Ricbardum adiit, oblalisque murieribus, ut
bilium loci illius Patrum moriger faclus histo- sibi illius eleclio Ecclesisedaretur expetiil; denique
ricos librorum campos facelo linguoe plectro Irans- compos voti sui eflectiis canonicorum venerabilcm
currere, atque canoros musicse artis modos in aula chorum adscivit una cum militari ordine, sciscilaus
Chrisii mellitoevocis boatu resbnare didicit. Cresce- ab eis, quem in volunlate haberenl eligendum, ordi-
bat quotidie in eo specialis sapienlia, vita casta, nandumque episcopum. Cunctis vero silentibus,
niores probi, et cum his omnibus locuples rerum TAnihilque aliud respondentibus, nisi quem Deus ele-
abundantia. Hujus horrea atque cellaria,;frumenlp gerit: Ego, inquil ille, omnium vestrum dilectionis
el vino redundantia, tenaxnon posseditphilargyria, flamma ardeo, omniumque volunlati et postulationi
sed ea omnibus fecit coinmunia munifica euni inha- favere salagens peculiariter venerari ut Paires, bo-
bilans charitas, oslium domus ejus viaioribus patuil, norare ul fidos -amicos cunclos vos prse cseteris
beneliciaconsolationis prsebuil; gaudens cum gau- usquequaque Deo obsequenlibusvolo, si lanlumlibet
dentibus, flens cum flenlibus, delepia miscrorumL a vobispromereri valeo, quod vobis suggerere ad
terga veslimentis eontexit, alque purulenla pupil- generalem honorificeiitiam geslio. Hlis quoque quse-
lorum capita lympha cum lomcnto emaculari fecit. dain sibi placentia respondentibus ad haec,subintu-
"
His alque hujuscemodi bonorum operum cxhibilio- lit : Esl quidam Francigena mihi familiarissimus,
nibus exornalus, ila bmnibus coepil complacere illius; Deo ut hominibus acceptiis, vocabulo Gerannus,
ecclesise Patribus, fratribusque, quo non jam utl niorum honeslale praeclatus, fide proecipuus,mentis
filius, sed velul pater susciperetur a cunctis. Quid} slabilitate vegelus, qui, Deo pro])itio, cum sil suis
dieam? Siquidem' ab imis ministeriorum gradibus; eivibus bonus, vobis poteril fore melior, si veslra
gradalim .conscondens, ad proeposilurse promotus; affectione exstiterit pastor; at illi aiiimadverlentes
 261 DE GESTIS EPISC. ANTISSIOD.— P-ARSI. 262
roboris ejus polentiam et declinare volentes quas A nime lmpetrat. AI uie, cuni suis laiiium urne egres-
inferre poteral calliditalis ejus injurias, pollicentur sus, speculatores proeniilliljhoslesque invenit, initur
se ejus parere consilio. Qui protinus negolium "acce- bellum, polilur victbria, et opitulante divina gratia,
leral siliens, prselibati principis nactus licenliam, profligalis adversariis liiaillorum revehunlur labara;
propinquorum amicorumque fultus juvamine, tan- duo illic hostium nobiles capti sunl; quorum unus,
dem cleri populique fretus electione, archiprsesulis de muro civilatis praecipilatus, periit; alier eidem.
domini Gauterii subnixus auctoritate serenissimum Rngenardo dalus exstitit. Deinde posthoac;supremi
atque piissimum regem adiil Carolum, alque divino numinis virtute roboratus, quoties hosliles erumpe-
suffragante adminiculo, ut vir ille strenuissimus bant pbalanges ad exercendas praedas, ipse illorum-
pontifex eligerelur el ordinarelur, promeruit. Qui congressibus se ultroneum ingerebat, modo incautos.
sanctissimum ac laboriosissimum benedictionis mu- modo perspeclos occupans, atque non minima strage
nus adeptus, ab omnibus gralulanler exoipitur, et prosperabatur.
cum ingenfi clericorum diligenlia innumerabilique Hujus victrix dextra una cum Richardo el Rober-
populorum frequentia, praeeunlibus atque subse- to, duobus maximis proceribus, prselio quodapud
quenlibus psallentium cboris, deferlur humeris reli- Carnotum urbem gestum est, interfuit, ubi, inter-
giosorum ad aulam primicerii marlyrum Chrisli B ventu Dei geniiricis Mariae, maxima paganorum
Stephani, ibique stola ppntificali infulatus. in sede coedesacla esl, in tanlum ul, innumerabili multitu-
sacerdotali honorifice colloeatiis resedit; ubi pro- dine palante, inventa sint jugulatorum cadavera
cedenle brevi lemporis curriculo, quam pie' vixerit, plusquam sex millia quingenta, exceptis his qucsi
quantasque a prsefato Ragenardoalque a barbarica vor.igo fluminis Auduraj, absorbuit, longusque fugoe
Normannorum gentepro suo suorumque rnunimine tractus silvarumque vaslitas vulneratoset exanimes
perseculiones passus sit, saltem succincte expedire obtinuit; alia quoque tempeslate succedente, cum
licebit, siquidem «xlemplo post potitam episcopatus Norma;«nicsepotestalis furor pagum Nivernepsem
sedem, isdem Ragenardus malitise virus, quod r-api- diriperel etimmensitatemproedoeetiam cum ouuslis
do delitescebatin peclore, non erubuit in omnium plauslris ageret, invictissimo illis occurrenie Ri-
oblutibus evomere; accepta namque occasione quasi chardo, isdem Gerannus episcopus in primacum
ex voto sponsionis ejus, Gaiacum villam tribus ab paucis aciepositus illos imperterritus aggressus est,
urbe millibus discretam cum omnibus appendiciis" moxque in fugam versis, ila vis hoslilis superala esi
suis ditioni ejusademit, suseque impudenler apta- - alque devicta, ut, si qui remanerent, o.missanobi-i'
vit, atque, ulin facultates ejusdem ecclesiseminuen- lium bellatorum conlidentia, nulla ullerius conferie -
das demenlior existeret^ ipsius suggestione machi- C prselia, nullas deinceps depopulari lenas auderent,
nanle, Manasses frater ejus potenlissimus omnibus sed se Francorum imperio ultroneos dederent, atqtie
lunc Gallicanis divitibus ditior, cunclorumque con-. jugo Christi colla submittentes; dsemonicisludifica-
siliorunr sseculariumarcanissimus perscrulator, unde tiombus sprelis, lavacruiri baptismatis Iibenter ap-
et rcgibuset optimatibus -cunctis usque ad extremos peterent, et deinum dono regis elprincipum inliabi-
orbis cardines fambsissimus, Nareiacum villam in tandam regni partem, eorum antea abliguriendi ve-
suos usus redigere non exhorruit. Hle quoque infe- sarniadesolatam sibi dispertilam ineolerent; at Ra-
stissimus hostis ejus, ut praelibatum est, Ragenar- genardis ejus perlinax calumnialor, lalibus eum
dus, suis eum praeceptionibus adeo concludere nitc- pollere successibus, lividis inluens aspeclibus , mor- -
batur, ut extra consultum et voluntalem ejus uihil bo tabescebat invidioe, aiiiniadvertens illum se-
agere lentaret, clericorum illius nullus, mililum cundis omnia, quse moliebatur proficer.e'auspiciis,
nemo ei refragari audebat, sed sicut suis, ila illis suosque quos medilabatur conalus, quotidianis de*
omnibus imperabat. Interea, dum talibus mens ejus ficere delrimenlis. Hic itaque gloriosus pastor,
inforluniis anxiarelur, irrumpebanl ei alise calami- cum pro pace sanctse Dei Ecclesise atque ovilis
tates miseriarum, quibus maxime turbaretur, jseque Christi tuitione ut inexpugnabilis alhieta btllico
sotumad divinum conferre auxilium compelleretur., " inslare non trepidaret agoni, provido sblliciiu-
Normannorum quippe passim bacchabatur ssevilia, dinis oculo saluli ovium suarum, queinadmodum
atque incessabilibus plagis omriem regionem diebus sagacissimus opilio invigilabat, et a" vipereo invisi-
ac noclibus palam et clam depopulabatur,-caedibus, bilis inimici astu per se perque suos eas indesinenter
elprsediis igniumque defiagrationibusomnem lerram eripereanbelabat. Cuj'us circa eas amoris magnitu-
exierminans. Quod cum vir heroicus pastorque exi- do, in affamine, in convictu, in recepiu quanta ex-
mius cerneret, inlolerabili cordis mcerore concussus stiierit neget mortalis explicare lingua, sed- tamen
est, pro sibi commisso grege occurrere paratus, Do- quanta fuerit ipsa donorum ejus dapsilitas evidenler .
minici sermonis non immemor, quo dicitur : Quia declarat. Atqui ad solemne suseelectionis memoriale
bonus pastor animam suam ponit pro ovibus suis celebrandum «'iiargitus est usibus canonicorum Lo-
(Jofljf.x, ll),.suos evocat, verbis hortatur, bene- gmacuni villam et Solium, ul ex eis ad luminaria
dictjone .corroborat, ulque bellicis accincti aimis ecclesiarum sancise Mariseet sancti-Joannis, ^ancli-
secuin proficiscanlur exorat, mandat Ragenardo ver- que Stephani modius olei unius persolvalur, et Nan-
bis poslulatoriis ut secum ad pugnam exeat, et mi- cradus et Lupinus •siipendiis.fratrum ccdant. In die
 263 APPEND. AD S_£C X. — OPERA AMssnoniU. 264
quoque suaeordinalionis eisdem fratribus delegavil A J medio templi prseriiinentem, quse, ob sui amplitudi-
in comitaluGagia'cum,cum omnibusappendiciissuis, nem ea tempeslatequa praelalumadmisit, tegumenlo
el vineam, quoeest in suburbiocivilaliSj-et vocalbr carebat, et qiiamdam brevilatis hifirtiiilatem inluen-
Circeredus, quam qui habuerit-per chartampro ejus tibus designaba.t,- in , sublime exlulit, eamque,-ar-
aniore Dei, eisdem fralribus canonicorum vini mo- tificiali argumcnto jHilcbro.conslructani operei te-
diumununi ad minorem mensuram, et in comitalu studine texit, et ob roboris lirmitatem subtus arcus •
Anlissiodorensi Tauriacumcum adjaeentiis suis, et priores al.ios. fleri jussit,. marmoris -coiamnis sub-
villarem Quoopertorium, el iu villa Prisciaco man- nixos, exedras quoque beati Lupi confes.serisChri-
sum unum el in comilatu Senonko super fluvium sti, et sanctse Columbse"Virginiset mariyi is Jjraeteis
Ormentionem in Germaniaco mansum unum, et su- aureisatque argenleis fabrili arlificio sculptis anir.
per Belcarii fluv-iolum Cervernum, quem. ipse emit bivil; nonnulla eliam vestimeiitorum. peregrJna,;or- -
deBocardo fratre Gaeterii arehiprsesulis, cum ser- iiumenta in diebus solemnibus induenda monachis
vierilibuset omnibus appendiciis suis. In die vero supplevit, et landem, huj.us nostri p.eri,eulosiJ.empo-
obitus sui eorumdem stipcndiis, accumulare aliqira ris plenumque limoris inslabilem inluenscursum,et -
satagebat, sed in ilinere positus, proeventu inorlis provido sollicitudinis pculo prospiciensiiilerhostiles
inlercepius, uliiriium exhalavit flatum; proficisceba- " pagariorum acies in suseintegritaiis statu monasterii _
tur siquidem in' Franciam, qualenus regise maj'estaiis fabricam non posse prsestare imiolabJlem,_fiscus de
aures interpelleret pro supradiclis villis sihi," siciit largissima Oninipptenlis clemeritia, et accepta-Ri-
procscriplum esl, ablaiis, si forte imperiosa regis chardi, niagni principis et«jusdem loci abbalisii-
jussione, el oplimatum postulalione atque Richardi centia, operosum.aggressusesl-opus, magna laboris
cleinentissimi ducis absentatione eas posset rectipe- instantia pene usque. ad perjeclum jierduxil: naiii
rare. Sed cum pervenisset ad urbem Suessionerii, in.gyro mpnaslerii dnoenia cum lurribus fundavit, -
antequam enim allingeret,- jam paululum infirmari etusque ad propTignacuIaerexil, quodcastrum infa- _
coepetat, gravari exorsus est languoris incommodo. tigabili studio pcregisset, nisi eum futurum-.episco- .
Ubi honorifice exceptus, cum se lclbo appropinqua- pum. Dei dignaiio ascire decrevisseU.Gfirannoquip-
re cerneret, luciuosus a cordc erumpebat gemitus,- pe, Atiliicse sedis.episcopo, ab.hujusnostrse commu- -.
profusos lacryniarum imbres effundens, clamans se, nione vitoecorruplibilis per mortis debitum sublato,.
quaiiqriam essetih palria velnl profugu.metpefegri- prsedictus vir nioribus el vita. laudabilis. ct ponli-
num, absque proesenlia dilecti gregis obituruin, ac lieaturi. Antissiodorensis'Ecclesioc dum arriperet, '
sme.eorum exscquiis, quibus se coininitlcre arden- ab omni clero el populo altentius acelamatur-; sed
tissime saiagebat, terrse gremio insinuanduni; ex-._ is ad hoc se indignum fore".clamans, et lolis nisi-
binc ingruente funcris arliculo, acceptoque Domi- bus obleslans taridem opilulanti praeliboto principe
nici corporis el sanguinis sacramcnto, commendans 'episcopalem indeptus est.cathedram, ubi secunduni. -
se sibique populum commissum Deo Salvatori om- quam ccelitus didicerai sapjemise regulanj,- iia per-
nium, eniisil spiriiuiri. Migravil auleni ad Dominum fecte sluduit vivere,' .utjnimensitatein opjnionisejus
v Kalend. Aug. Jbiqiie j'uxla avuneuli sui Rodohini et famse,liullitis valeat docloris vel-linguse diseiti- .
ipsiusioci quondairi'proesulis-se"piilefum ab Abbone, tudoperorarc, vel doctrix .manus slylo exarare- Nos *
ejusdem civitalisvenerando pontifice, aliisque duo-• -tamensummatim p.erslringenles vitseJllius qualita-
bus episcopis, ad.oflicium sepullurae illius occurren- tem, hoc verissime asseiiinus, quia sapienliae-docu-
libus, aggregatis diversaruni collegiis eeclesiarum, menlis egregius, sanctimonise candore prseclariis,
hymnidicis iaudibus decenter lumulatus, patriam prudenlia .perspicuns, gravitatis suavitate, vernans,
sortilus est urnam. Fuit Ecclesia sine episcopo ai frugalilatis vigore coppertus, dapsilitatis benignilate
xn Kalend. Januar. usque ad vi Kalend. Martii. . exstilit perornaius. Huic mos ine-rat tempore convi-
; CAP. XLUI. — De Bettone. . vii ppst sessionem ad mensam,-primam ciborum ap-
Betto episcopus, natione hujus nostraeBurgundise,, _ positionem duodecim egenis in suo conspeetu resi-:
Burgundio, Seuonicoeurbis indigena, patre Alberico>. dentibus, aliisque alieubi posilis pene omnem diri-
alque Burgundione editus, matre vero vocabuio An- gere, continuo seque alia non minima subsequente,-
gela Francigena felicl esl procreatus auspicio, qui ai in qua refeclibne posl finem divjnseleelipnis, nemo
puero monachus, roonaslicis institutis.erudilus et; aliquid iudecens aul scurrile audebat loqui, sed,
liberalibus nbn mediocriter imbutus artibus, lem- quicunque ex ore proprio quiddam nitebatur pro-
porc Ewrardi, cujus erat consanguineus, abbas ex- ferre, observabat ut ejus yerbum, aut divinum-ali-
slilil coenobit S. Heraclii confessoris Christi egre- quid aul humanum bene cdndeceiis sonaret. Talibus
gii, postea vero loci sui, id- est monaslerii sanctse; ilaque vitoelampadibus nilens, et Deo el' omnibus
Columbse,cujus mancipatus fuerat obsequio, volun- hominibus complacebat. Nam, a tempor.e Geranni
" lati
fratrumprselatus efficilur. Qua diulius prsela- praesulis, Ragenardus.vicecomes Caiacum et Julia-
tione horieslissime fungens, haecprxcipue jlli studiii cum villas, non Ionge mullum ab urbe sitas in suo
exstitil induslria, ut operosis coenobium illud exco-- deliriebat dominio ;. sed lamen hic vir egregius,
• leretaedificiis,
eeclesia.que Dei fabricam auri ar- cum nequiret eas, nec speciali oommbnitione, nec
genlique deeorarei ornamenlls. Turrim siquideminn precum imporlunitate ab ejus jnre exlorquere, sa-
 Ws DE GESTIS EPISC. ANTISSIOD.— PAP.S I. -..,. ,-268
lubri reperto consiiio, exhibilis pecunise- donariis, A sopori, alie.rarecojidentlis i:chusd©meslicisaptissima
illas suse resiLluitpotestati, et ut prsecessorum suo- forei, capella i.n medio locata, et iii lionoi-e"sancloe
runl imiiator fors el in dicobi tus sui memori.ije illius Crucisdedicala; patefccit quoque jnediam cryptani
gauderilespanoiiicirocoiereht, cpnluIUeis Vendosnm ipsius coclileoead inlroituni coiiiineaiitiiini.ah occi-
uecclesiamet Ronloniciim vilia.m, er.in Carboiaeo denlali regione, et anleeam slatuitpQr.ticum fundi-
mansum unuin; cumque nieditarelur, ul scd,esepi- tus a se conslructam; el.valvas operosa ferrifabrica
scopales,quaepost civil-atis.deflagr^tionema.neniine quibusdam gx.se picturis distinclas coriisque, undi-
fueranl \_elmediociiter"reparalse,.'exsedificaret,el in que gluiine corilectas el fuco rubi.cundocoloratas ad
aula Chrisii qtioecunque"possellionori congrua slu- ciislodiain lempli. inler ciyptain et porlictim posuit,
deuler exerceret, pleuritico,lariguore graviter astri- _ aliisque pprtis incuhis bpposjlis e regione plaleoeci-
ctus, diuque delenlus, cum a' fideliuuvcalervis cu-. vitatis. Denique infra ecclesiarn in sublimi erexit
stodiretur, et circa eum diviupelaudes ac leclionesi tabulatuni inodicum cumgnadibus ligneis, ut per hos
celebrarentur., feiicemDeo oujn coHfessioiidcatlip- esseut ascehsus sursum et, descensus deorsum. et
lieaelidei spiritunireddidilipsa die vi KalendvMart., plerumque si a donio suprema egredi vellet,' etnnqiie
sepultusque,eslin^crypta ecclesiae'sancti Germani;";- ad-inferiora loederetdescendere, illinc clarius supra
seditannosx, mens.es11, diesl_4..FuitEcclesiaabsque. IJ I gregem pos.seliiitendcre. Infra quoque ccclesise am-
poi_lificea vi Kalend. Mari. usque ad y Kal. Apri- bitiim ad decus splemne unain argcnteain fabricari
lis, lioc esl diebus 53. - .- fecit coronam,atque inhonore sancti Slephaniunam
... CAP...XLI_V.— DeGualdricp. Ktamiinauream genimis ipolilam, ei alieram iu Uo-
Gualdricus episcopus. Anlissiodorensis pagi, indi- ' Bore.S. Germani absque gemmaruni ornatura positis
'.gena, alla- prosapioe orlum stirpe traliens., Gual-. in ambabus ipsoruiti pignoribus sauclorum simui
d.icum- habuit patrem et-Hemmenaiii geni.riceoi. cum augmento aliarum reliquiaium; contulit etia.n
llunc mox in ipso pi.itiiordio n.uiviialis, ulnque. pa- ibideiii-Deo el sanclo Slephano duas crticcs parvas
renles Dep«ancl.oqiie-Gernia.nompnacliuin fuiurumL ex.au.ro oplimo; quarum una cum eleclro fabricata
flagr.anli devoveruiil aniino, alque palernis.nulriluni, . relucet, in qua inlus posuit reliquias ex-osse sancit
kribus pongrqeriti lempor-ecieiiobkis Palribus -edu- Xa.ureniii, .deforis in ipsius electri nobili sculpiura
CanduiiTtradiderii.iit. Quorum intra • conliiberniinn, expressa .passioncsuprj. craiiculani ipsius, mariyris
iilterarum satis «st iiisiituius scieniia.^atqnp divina, alnii Laurentii. , --
ilIum.protegenleeiaiigmeiilante,gradaliniprovidciiliaj . Quoniamauiem in eadein aulafiei eral pretiosis-
strenue postea faclus^sl loci illius archiinandrila: in," . simum pallium ptimLeonum imaghiibes, ili quo eiat
C
.cujusapiceregiininisi, ila-se omnibus .oequitatis tru-. scripiuni inler leones Grscicislitteris, XPISTO.:AES-
linalibrare studuil, qualenus in his, quoeagere.illum, IIOTHS,non deslititpiiusquam aliud ejusdem simili-
oporierot,-_iec niniis facilem iiecniiiiisdiflieilem se, tudinispailium invenit, emplumque ibidem dilargl-
exhiberet•; erat eniin sagax-ingenio, prudenselo- . . lus est,- quaienus unum inde, quasi sibi respondere
quio,jn.adminislraiione oaiitt.s-,-in consilioperspi- siderentur alterum pallitini dioprasii coloris'-et nb-
Gai_,intus forisque. idorieus; -cunciisdeiiique poslt .:miiiis cum liirundinibus, in qno PhrygiuuVopus ab
obilumdoniiniBetloiiisepiscopi,qiiiala!ibus:aliisque > .- Herifiido. prius-factuni cx auro supra aram altari
quainpluribusinter aflinessplendesccbat bonaeopinio- resplendel diebtis lestis» Dedii;-quoqueunuin vcxil-
nis insigniis, voluntate atqueiioenlia' prsecellentis- iuin xiuro coiuplum ad ctTereiidiiiiiciini aliis lciii-
ftimi domini Richardi principis," ab universo clbro) . por.epublicoeprocessionis; -denique qu«n!o Romahi
el populofutnrus appetitur et acclamalurepiscopus; . . profectus estsludio saluberrimse oralionis a Doinino
eleclus a. monasterio progredilur , ac -saera' -de- . ap.osloIico-Joanne-niaximisprecibus impeirare nfe-
libulus unctibne consecratur et ordinalur episco-. . ruil-reliqiiiassiipra memorati Laurenlii iiiariyris ac
pus. -Iii"cujus digiiitalis calhedr.i -quam laudabili-...- sanctoe Eugeuise, quas postqiiam sectim devexlt,
ter Ecclesise Dei prsefuerit, et quse in eagesserit t" .-aiqiiein.leuiplo primi niariyris comilaniibus cleii- =
fion estiegendum si.entio, sed ex miiltis patrcaex- . D cortim populoruniqitonon modiciscaiervis, cumma-
"
cerpere inandandum est calamo," tieinpe in egressu, , gno-gaiidioet-hoiioTe collocavit, iirimcnsas oiuiiipb-
• suo, inquaiiianeret,
episcopalem-nbriiiivenita_deni, lenti Deo.gralias laudesque retulit, CIIJ'U"S larga
sed in qua'mdam--nionacli'oniiii" infra clvilateni sitainj ..inmiificciitia-taliael tanta inlonginqna regioiie saii-
'se oMveiieiis-liansiotiem, inibi inieriin'degit, doiiec_ , .-otorum pignora obiinere,~bi huc usqiie rleferie ini-
-suajnssione niajor coenacuiidoniusabllerifiido.pra.- •meritus-quivit. De quibus parlem monachis sancii
«essoresuo iiichoata-episcopo,-sednon perfecta, etl . Geririabi, qui ei obviam processerant, dedii; aliaiu
a Bettbne poslinodum - episcopo aliquantuldm sup-. , verosibi rctentam itadistiiixit, ulibidem pars*nii-
-plela perfieereliuy"adjecto pnstmoduni .alio ligneo) nor retenla ,servaretflr, major vero secuni adTar-
=co_naculo~a'staiis iempore-siib solis'cauimate ad re-. ^iacum deporlarelur, quarn in ipsius lieSUc virginiV •
frigerarida convivanliumei CGenaiiliuiucorporaprse- «l mariyris poslea-recondidit aula : nam siiorum -
.paralo, Fecil eiIar_i,-sursum,jux.acochIe?im ipsius. teinpDiibiis p'ra-decessofu'm bealo Cermanti viro .
..tlomiis-Deiduas lapideas niansIones,unain a-Tiielidie . -aposlblieo nobiiis-ibi Telucebal basilica, maxirnlT
el alleram ab aquilone, ijuarum una conviclui ctt populoriiiii inslaiitissiinadevolionecollectis frequei
PATBOL. CXXXVIH. 9
 '^S7 APPEND. AD S.EC. X. - .OPERA.__AEsnoT_i_A. . . 208
1 lata. Ast idem vir fervenlissinius divini honorisama- &^ dunt. Fuit
siquidem divinorum non segnis oflicio-
'-iGr.faclus esl posimodiini, utpaleromnfbiisjpsius
" nim amaior, alque iii ,.'6lemn'is"Deivel sanclorum
«cclesise-propagator, el inltis deforisque strehiiissl- musicaejubilatibriis severissimtis coiicrepafpr, lselus
• cjnuscultorj siquideriiabipsis eam fundameiilis un- ahimo, yultii
alacris/processu jucundus, convivio
'-diqiiodisposuil, lcctura, vlireisfeneslris, laquearibiis dapsilis; haustri "placabilis, patienlia lenis, alloquio
piciisomavit el excoltiil, altaribiisque iioiiriulliscum ' sobrius,"et omni lionestate composiliis, amator cle-
! sanctorum pignoribus propriis tituiis dicatis sacra- ' ficorum, sed potiusmonachoruiri, quofum studiis et
Uissimamprseslitil. Posthsec ibidein qiioediyirio erant ' conversaiione a primordiis' fueral institulus, dilige- _
obseqnio coriipeieniia accuinulavit, hoc esilibros, *i)al militum contubernia: sed major ilji inerat erga
, vcsles, pallas, signa el vasa sacrificio Dei iiecessa- " propinqiios affectio, et iargitas profusior, vacabat
oia; secus vero templum.instruii sibi stiisque habi- "oppoftuno tempore'ofatiouihus, eliriierdumiuofiim
•-lacula.siiccessoribuspiilchroopere facla, el ad dle- "rfideliuininslabat colloculionibus, sibi suisque con-
"gendum tam religioni, quairf etiam corporese neces- giiieritSbus ': Qiibtidie posl missarum expletionem
siludini congruenlia, nec noh etiam iri eadem villa "rauliis collectis pauperibuscum psalmorum modu-
Varciaco duas- ecclesias "veiiistate dirutas, uriam in - Iatione panis"et vini ipse adminislrator aderat,
. aiiemoriam saneti Petri.altferam S. Saturnirii ex tolo ^B disns singulis pro qualilate aut quanliiate "personse,
reparare-sategit, ct iri ccenobio Sanxiacerisi aularii ' autintegrum, aut dimidium panem, ciirh oplimo
S.Baudeliifiiribunda^Normannorum rabie creiriola.m calice"'vini; et" ciim lioc faceret omni iempore,
etpostea lapsam, sacro divini amoris se_luans igiie in Quadragesima lamen, pluribus plurima ero-
~ _propriis impensis ad-inlegritatem prlstini" staius' gabat, aliquibus denarios distribuens excepto man-
refbrmare, rion parvairiiitierumobiaiionenobililavil, dalo in .-die-ccena. Domini, cum vestimenla" da-
.iargitus quippe ibidem et unani capsain argenteis bantur,, et luculentior oibus et polus.apponebalitr.
:tectam laminis acdeauralaiii, et unam.cfocem ma-_ De muliiS'.pauc-adixinius, quibus in vita- mundo flo-
gnam simililer argentearn,' inslar critcis ecclesiseS. - ruil famosissimus. Tribuitaulem DominusDeus quo
'
Slephani fabricatam et sculplam. Duo quoque"super jsta aliaque eminentiora de suis scribantur succes-
- 4illare Dei oblulil pallia oplima, et lria~ '
facilergia soribus. Itaque piis honestatus feiicis vitselabor-ibiis,
.-cunicaliceoipatena' exargento fabrefacta et liriam languore correplus Crealori reddiditai)lmani,-suisque
. -Albam polymitam, el-casulam.prasiiiam; cum snper- " corporis in.ecclesia sancti Gerriiani-nobiremsorlittis
liumerali el cingulo, utraque auro compla; nam et -est sepulturam. Sedit in "cpiscopalicalhedra annis
.jnonachis ipsius loci, quia paiiperlatis -inedia-soliti -15, diebus24, cl.lransiil'ad.; Chrisluni xi Kaiend.
. eraiitangi, multaconferebat-exsuo alimenta', ac, ne. . Maii. Fuit autem .Ecclesia sine episcopb.ab ipsius
-delicerpnl ,a servitute Dei, ad exercendoscofpo- -obitus die tisque ad-xiv Kal. Junii, hocest diebus
rum et aniniarum Jabores. piis eos-alloquiis ani- . viginti seplem. ..---._
diiabat. ,. _:..-.' . • .. - • .• -A bealo Palladio usquead i^ :annum el 2 menses
Inlerea ad .reslaurylionemecclesise sancti Eusebii .episcopalus, Domini Guidonis ;iii, scilicet Kalend.
. in suburbio.civilalis.silse depulavit sblidos cenluni; -August.,- quo'videlieet die idem episcopuscorpora
. siniiliier. fecit- el eeclesise'san&i-.Gervasii. quse-est sanclorum ppiilificuin Palladii el T-reticiin ecclesia
,-cilra fluvium Ichaunae,etboejam circa viiscexilura. .sancti Eusebii diu htimata, ut a_populisveiferaren- -
. Vei_uni.sLviiaei. aliqnandiu prolalala nultr Dei ex- -.jur,, et ipsi-alacrius subvenirent, eumJiymnis, et lau-
..sjitissei,, ambas illasecclesias propriis rediiilegras- - dibus.a bustis .propriis-erexii, et super altare pbsuit.
sel imjiensioiii-bus.ln.ecclesiasancti Gcrmani mnlla . Siintanni.5"2o,menses-3, dies viprseler.iiuineruiriaii-
-, >crebroesl dilargitus exenia, inler quse rutilalar- -nprum -prsesulum4.uorum,Tlieo.deranni scilicet et
.gpntea, labula in iniroitu eeclesiai ante altaresaneti , Quinliliani, qui hoc e-atalogo.inscriptiin prselitula-
. Joannis, ejusqtie.jumulum posila, cl-argentea co- - tipiie liabentur. .,. - . .. - .-
xona, _qiisedependi-solet ante prospeclum allaris . - CAP.XLV. — De Guidone.
sancli, el.con,fessoi;is gloriosi.Christi Germani; et ,Guido,..soJa Dei ..clemeiilia operante, Anlissio.do-
ctim delatiiseslexanimis.ad-sepulcrum, isdem locus:y rensis -episcppjjs,Senonicp.pago orl.us_est, ,patre
unum pretiosum ab• ejiiscapilulo suscepii pallium. .Bosone, matre Abigsul.-Iiic vir pr-imsevse.selatis-cre-
Prselerea Jianc -in . stia instituit ecclesia .saluberri- pundiiseccIesiae-S. Stephaoi Aiitissiodorensis. sub
mam .consueludinem.- ul omnes-.sui episcopalusi a_egimine.Domini-Herifridipr.oesulis traditus ac 10«-
dioecesaiiisacerdotes cum .suis parochianis perdies ;, -,suraiusest, ubi litteris tam divjnis, quam_ Imroanis
: Peniecosles.festivos,>cum crncibus .alque ycxillis,, .proppssee.ruditus est, quousque ibi .degens.adper-
. ( ad .ptincipaleni. sancli Slephaniconveiijant aulam,, . fectam pcrvenil setaieni,:dehiner.ebu's OTiinibusDeo
. luslralis in_gy.rocimctis, abbaliis,, ibique "ab arclii-- _se, protegente post-positis,Rodu.Iphi-regiset uxoris
_ diaconb. spi.riiualis verhi reficianlur-,epulis-; et de-- •, ejusEiiimoe-servitio.se;mancipavit,ibique-diversans
j hinc si episcopus.exsiilcrii, percepto bcnediciioiiis_. . decedente.JVaJdrJco episcopol,-,ade.piscopalem-imox
..jnunere alacres. redeant ad propria,<ciimgratjarurni . inviiatur Jiojiorem, et eleclioneclerLel-plebis,xei_
acjione, His igitur.-"operum ejus -insigniis.depalatis,, .-reginae prccibus ei/atlribuil-cathedram.;Sicque -xiv
- _,
quibus. coruscayeri.lanimo yiiiutibus sequontia.pan-- <Kal, Januar. Senonis ordinalus: tandeni ascensionis
 Sfl9. -.. . . . PE .CESTiS EPISC. ANTISSIOD.—PARS I. . ., .- ,970
. Do.niiiic-edie, amonaslerip S..-.Gei'maiitJn_Anl.ssio- A.aliuin -extulil, camera^e-xoriiansei-iii-p.aiielibuspa-
<darenseni,-uf nioris est,S. Steplianiintliroiiizalus radisi lurmas-acerebi lorrheiita' depingens gralum
•est ecclesiam, cujus possessip, quamvis essetexilis, inluentibus proebuit ingressum; illicsuam infbdiens
iXjuanUini.poluit, ut crescerel ecclesia, cui prsefuit, . sepuiruram,'3quamposiea.arilevultuni Salvatoris et
et decoraretur vigilajitissime.salegil; sed -quodibi . altare. S»--La_urentii,<jubd posl uslionein- civitalis
operatus est, ne forte oblivioni tradatur el cupidi- ret tenipli-suee desudaijone lionorifice-adornavit*l
- late successoruni et ministrorum ab eoclesisedomi- dedicavilyreiriovere jussit. Supra quam capellam
. nio si.btral.alur,Jiuicopusculoraluni;duximusin~se- _a.dificavitki honoresanctoruni quorum riiemoria iri-
-r-endtim,scientes-quia facienlis non deeril prsemitim* -ira.civitaiem vel extra vix aut-rar'o--celebTai)atur,
"Primumnamque villam Crevennum sauclo Sle- jqtiorum hsecstini nomina "-Alatilioeus, Tliomas, Phi-
;- phano sublatam cum _suis nppendiciis ..per .praece- ; lippus, Matthias, Dioiiysius,M-aaricius,Ignatius,' -De-
r
-\pium regale regisconniveniia loeo rcslituir pr.sliiiQ, . metrius, Desidcnus, Ilieroiiyiinis^-Sylveslei. Augu-
"tradcns medietatem ipsius villae canonicis, el pro -siiuus, Vigilius, Eugenia, Anaslasia,-Margarita,Lu-
.ftbsolulione animae ipsius -pontjfieis.ia.teraiir .vero - ci»,-Agaiha, Geiiovela^Goltimna,'qiioeorumsear-um-
fTOcdielatemproediclisianonicisindie obituspraefaiaeB que-iiiteiwenlu civ)iasextra"salvelnr ct inli,a1~.<lans
rcgiii-e, et prorecordationeanimae'supfadicti ponli- -,ei alodiam in Cavannis ^ilia, quaniHildebertus
-ftcts.-Piscalorestajnen in seiwilio n.aneanl episcopl -S. Stephani. servus acquisierat, .ad _uminaria-illic
-per jussionem prseposiii-canoiiicorum.Amboiiem ibi pip animoesu:e retnedio noclc dieqiie prsejiafanda;:
.-viJeniaspieiens crypiis honeste-composilis desuper, . sitque idem alodium in manu -presbyteri, qui-supra
- honoriiice cbnstriictumioeavil, _Hjiixta illum -altare vel infia niissanun celebraverit.-solemnra proebrdi-
-in honore saucli Joannis evangelislseet sancti Lau- nans ctiam ut is qni lenebit.viiieam, quam planla-
--teniii maiiyris, Ta'conmium Sanclorum -bonore,ut vil in loco,.quidicilur JPlanlas-,in festiviiate"unius-
.ab-episcopo. si aifnerjl,-el a clero ecclesiaa-missa cujusque saiiCloruin-prsenoiiiinatorumcanonicis"^"vi-
.celeb"retur,f[t.!0eortiniintervenJu vivenliset morieii- -giliam-el-niissam celebrantibus sex sextarios -\\m
tis necess_taiibus subvenirel- devotissime-^sacravil; ^ad exbibendam-cliariiaicm pro co "peTsblvai.post
-jiisiituens bis iribus.dicbus q-uo«anoniei-iqiioiannis -dnns quoque parentes, vel fideIes"suosqiiibusJpi-e-
pro aiiimsesuse.remeJ.or r-eficianlur..iinpelrass ab dictam. plant=m reliqtierit-,canonici in sirarecipiant,
•-arciiiepiscopo.-el episcopis sibi subjeclisdecimas "elipsiqiiod instituilprose expleant; -<juod si 'iiou
-tritim.eccle_iariim,qiiarumin Aggliviacojseiicei nna fecerinl, nierces-ab eo non lollatur et Deusab illis
rcorisecrata-est in honore sanGli.'SlepbannnMalriaco C feqtiirat. Denique abbatias sancti.. Jnli.vhi, sc-ilicet
alia-ln honore-sanc'tiF<_licis,aliain domini Martiiei saKcli Amatoris-ac sanctae-Mariar ab episcoponiin
-_ioiiore-strticla, insliluens -uloe histribusEcclesiis .poteslate longo gam-tempore subtraclas' per supjile-
-tres fianl fratribus-refeciiones,. una, in feslivilale -nientum-demirii-Hugonis-Fraiicia-ducrs, per pi^sece-
^sauciiJoannJs'evaageIistse,-flNonas Maii,-quandoin ptnm-regale regis Ludovicrmaim fifmatum, eeclesisi.
-Tervenlisioleidoliuni missus.fuit;-alia,- Oelavis-san- qiias amiserat, multo sludio mulibque labore resti-
'cliLaurentii, terlia feslivilate-sancli Matthoeiapo- lii.il; altare-saiicli Stepliaiil niediunvpurpura ima-'
sibli ei evajigelistse,et quod suj_erfue.ritex decimis _giflil)ustiui'eispfinituseoopertaiiorieslissime ambivii,
eccle.siarumflul-slipendiasitcai.oiiicororri.proaiiiiiise videns eliain •ct"ecclesiseambitiiin--non adeo essenia-
.suoe acquirenda -ab.solutibne. -Prirpositus -denique giiuiii; areuiii-inier duo ostia novum'cbndidit prop"o
«anonicorum S:JSlephani AiUissiodorei-Sts--presby- *aliare_apertis maceriis duo ibi.in modtini crucis ora-
teros in eisdem ^cclesise coiTsensu-fratrurii eligat, loi-iatit ibi plures"•DeoJservirevposseiii.coiistruen!i.
=quiel iideliler •-dt.ciiiiasecclesianim ad -siium ct -Quod^cumageiet, irividia,-ut-arbitrof, diaboli ma-
canonicorum optis recipiant,-et arcliie"pi.scopo Scno- ceria vetusla cum nova abarcu usque a'd arcnm
Densi synodale servitium-ceddant, sicul circumjeclse. fnndo' tenus- corruil'; quarii -HTOX fonovari absqne
.-eeclesioe,et iiilili aiitidTequiralur/ab awrhiepiseopo- j))GraJioii"pigiiii-; sicutenim proedicla sancliSte-
;vela suis minisiris. Et ul bocfirmum et stabile i* phani ecclesiapost incendium l;iiidiliis'e_l-eruta; ita
"perpciiitiin permaneat, ipse Archembatidus, Seoo- 2post-moduni-abeo abipsis-est-elevat-a-fiindameiitiset
-nensis ai.cliiepiscoptis,scriptum propria manu -iir— ampliori decore quanifuerat antea, vitreis niagnis et
jiiavil, cl «oepiscpporum-suorum manibus eorrobo- cainera- exornata; oralori.i qnbque duo dexlra et si-
^rari poposcil, ac arcliidiaconorum suor-um, jProda- nislra -ad inslar,'quod prius fucrat nesetlificavit,sn-
:gii,.BerjiardietTheoderiei, cseterorum.qtiecanonico- -..peradjiciens^cryptas Ipsis oraloriis_ in qiiibus eiiam
,i'umiioininibuSiCorToboraTi,pr-eGepit,tabuHsargenleis -elaltaria instituit',-ul populi advenienlesinvenirent,
Jjases discoopeiias'oplimedecora7it,.la"mpades quoque «quo .posseni lacryinosis-immotari suspirfe-depre-
-ibiseptem oplimasox.argenio coiriposuit.habentes.in -caniloet obiinendo Dei et-sancloruni, in' quorum
ise cum fusie lib.-xv, eandelabra.dtto argento-compta, . iionore jpsa-sunt aitaria niisericordiaifi.His ergocoiii-
•ftistesrduosdea,rgenlaios,quibus ferun lur cruces' au- -plissiinedilatalis;,hoeceadenibasilica i.nstiperioribus
;reae_-coronasduas-ex argento Iiabenleslib. x; clio- sui pariibus.-specieinproetendit sanctoecrucis,'iii me-
Ttedrum.optimuni,auro .argcntoqiie-conslruct.uni.. - dio vero.ecclesiae-podiacoiistiluil; eivuItumSalvalo-
Introitum, quod Waldiious seiiificare coeperat.in riscruciaffixumcollocavil inibi; aliarejquoque deco-
 271 APPEND.AD S>EC. X. — OPEIiA .-.AfSiioTlKA. 272
--riivit tal)tila argentea elevata'imaginibus-el aiiis A prsedictum 'Io'-iim"a"dregtilaris beaii Benedicli fra-
_rf)icluris,__consecrans illud.sub die./v idus August.' ih mitis iriforniavil callemj quem pr_edicius-epis'copus;
iionoresancleecrucis el sancti Maltliaei aposloli «l • iiec non-etirater ej'usdux Henricus nimio cum suis
'-evangelislse.el sancti Romani inililis.ei marlyris. dilexerunt amore; sed , 'ulproediximus sseculari
Fuit. igiiurpraediclus Guido episeopus simplicilati pompaeoppidoinniiens,,' larga inililibus plus j"uslo
, iniiilenSj nioderaioe-prudenliae, atque in quantum exiiibebal donativa, in tanlum -scilicei,Tit~OJoCar-
val.iit non magis-pr_eesse<iuamprodessevoluit uni-. noicnsiSj etHeribertus, Trecorum comitesgratiaije-
versis; nam inter cslera honestalis opera-diclata neficiorum-ejustlilioui parerent,- in propria-deniqiie
propria?manus edidil responsoria cum' anliplionis. dibecesihulla compellenie lerroris indigenlia, quin
canenda in solemnilaie sanctiinariyris Juliani,- in- -potius veiiandi lascivia /duo slabiliens castra niiini-
slar.lamen -liarmoniK .laheiilia melodiam Gennaiii yil, unum in-Rivo Lariuto apud Ferredi villam,
gloriosiol) lipc prsecipue;quod eidcm porilifex-san- aliud a civitate x iniliiario Tticiacuni-vocabulo,qitae
cii.ssinius.sicul in gestis ipsius invenilur, prsedicli .videlicet caslra dicebal', hon.-iriinus ecclesise sibi
iiiartyris,.soleiiinisnalalilii diem universis- incogni- cominissse,-quam ad muninieii totius pagi vaidein
lumDomino sihi revelanli oslendit. eelebrandura: Iongninjirbfulura'; sed nequidquani: ab initlo cnii»
. sioqtte eum esset leligiosbrinn .ac bonorum jamator B seininium altiliidinis carnisiiuniaiise' corruptionem
prayorumque. severus redargulpr, egit <]uandiu"ex- messuii; quia 'Deus alta alonge cognoscit (P±al.
isliiil. Sedilaulem in episcopatu anriis 29 el obiil iti cxxxvn.i 6).'Mullui_ienim aliler qtianj sestimarepo-
pace ymldus Januar., elsepullus esl in ecclcsia tiiii-niorlalium-quisquaniposlmoduin contigit.Deni-
S.. Stephani majore, quam jpse resedificaverai. qiie-lyraimicarapacilaiefueriinlpostmodum ad exter-
. Fuilque civilas sine episcopo, meuses 5 ei dies.8. miniiimejusdem provincise, et facti sunt habitatores
CAP.XLVI.—De Richardo.. illorum iobelles episcopis et pervasbres ecclesiasti--
. Ricliardus, nalione Antissiodorensis,-cx paire corum ,_ad ornainenia -lainen ecclesia), quae liiiic
JJoanne,-ei matre Maria, qui beali Germani a pue- perplura eranl, taiii in libris niultorum auclorum ,
.liiia exstitit inonacbus, alque ule pluribus superio- quam in reliquis titensilibus niiiius maiitim extendii,
ribus iierl conliglt, ex.ejusdem prsesulis mouasterio ut ea exstirpando dispergeret, ei iioc ex partefuit-
. rogalus lani a clero quam aplebe conslilutus est epi- aj)pi'obabile,-quoniainsi ea sludio suonon ausit,
scopus;. eral eniin nimise simplicilalis ei miiioris ••liequaqtiam.lamensiipra modutriininuit. Ecelcsia-
^industrise,el idcirco praedeeessorissui valde impar siicas ac monasleiiales institulionesproedecessorum
""
Ji.icremeiitis.sibi commissse Ecclesioe. Fuil aulem suor.unijuxla morem anliquum;.alacri,ariinioa cle-
..temporibus regum Lotharii. Junioris, ac Ludovioi ^-iicis servari conseiisil. Fuit enim temporibtis regum
-filiiejus qiii finein regnandi suo generi imposueruni. Ilugonisfialris sui ac ftlii ejusJRobeiii; poi)lificu«
. Sedilquo.que in episcopat.u annos ,-9, .mensem,1, quoque Romanorum Maririi',cognonienloi^eiri, Ser-
dies2,et obiit.xvu.Kaleud. Juuii., sepullusque est in gii atque Brunoiiis, cogiioinentbBonifacii; inipera-
ccclesiabeali Gcrinani,.fuilquecivilas sine.episcopo, torumautemOltonissecundiel lertii, archiproesuluni'
luenses .7 el dies24. ...... Senoiiuni, vero Anastasii viri-.oplinii, et Sewini.-
,,., . €AT>.XLVIL — De Ueriberlo Sedit aulem in cpiscopatu annos!2S, menses;7et '
.Heribeitus, Franeigena, filius Hugonis ducis,.c»- dies lo'.-Obiitque apud castrum Tociacum, quod, ut
.giioinenlqMagui, ex concubina, Raingnrda nouiiiic, stiperiusdiximus,ipsecons!ruxeral,-sKaI. Scpiemb.;
.nobililatem paternam,. maierna.disjjaritale obliqua- quod eliam -valde displicuit quibusque religiosis,
vit; exjMtreeti.im supradicto Hngonefraler Hugonis quoddum coepilinfirmaii, non seprotiuus propiise-
poslmodum regis ac duorum ducum burguiidiae, sedr deferri mandavit.Sepullusque estin ecclesia
Otlonis 'Scilicel.altjue- llenrici- editus exslilil, qui sanctseMaiiseinfrainuros civilalis.Fuitaittem civitas
- -
quanlo_.personacarnese molis oleganlior, tanlo pro- sineopiscopo.menses 7 ei.dies 15.
nior sseeularibusdesideriis ac voltiplalibusapparuii. CAP.XLVIII. —-DeJoanne. - •- -> -
licligiosis.tnmenqnibusque clericis, elpro_cipuemo_ Joannes, natione Antissiodoreusis, patre Ansaldo,
nachis -royerentiam summi-.impendebai jionoris : malre Raingarda, parenlibus quitlem mediocribus
lmjus.ergo ,poiiliflcatuslempore dux Henricus-ejus edjtus, «ed. jsecunduni propiii nominis sui- insigite
frater, ul «ral/lotius religiositalis amalor. monaste- priesagium,<Iivinasibi gralia largienie, menlis no-
riujn beati Germani domino Maiolocommisilabbali, biliiale, qusefarnis pretiosior est, excellenlcr viguil,
qnaliler. videlicel ...egularis lvormsetramilem- inibi litteraruni sludiis a primsevoe:aetalis indole. operam
conslituerei, sicuti pcr mulia loca, tam in ltalia daiis, quibus iuculenlissime-jnsiilulus clafuii, a'c
(juam in Gallia dignoscebatur fecisse.iiionachoruni. postmoduiri inter -scliolaslicos illius-^Gerbfcrtiviri_,
r
Longo .eiiinijam iransaclo tempore, locus ibidem ' utcunquedofclissimi, lunc Remorum archiprsesulis,
absque abbale a prsepositisregebalur, oui trratanler Jehinc -Ravennse,adultiinum Romaiiaesedis caihe-
illum suscipiens regulati districlione qusequerepe- drain indeptus,^pelalum ponliflcale meruit. Culmen ~
'
rerat devia ,,ad unguem c.onexit. Postmodumvero scienliseatiium liberalium Joannes perorando robo-
vir sanctus ac venerabilis Maiolus proefecitibidem ravil;' debinc eflicacksimus puerorum didascalus
T.runi lionorabilein,Heldricum, abbatem, nui et ips< priiuilus, post hoecpacdagbgusclarus refulsiiyei ad
233- .-,•-,. -• -r -. DE GESTlSEPlSC.ANTiSSlOD.-rnPARSL . .--..-,.: .-.._. .27.1.
l.tkiorem pcileClus -esrarchidiacoiialus, decederite:A,vilIando cachiniiabantifr.' Verumlanieii Deus . q»i
al) liac luce Heriberfo, nientem eligit tjttam geiilem. pitcvidit sibi-
iiiiiiiqiie supradicto prsestile potius
iioiiiiullicleiieorum "quosaltitudo sseculi afl hoc illi- de talibu's ullionem in postefum futuram. Kam eos-.'
cieris iinpulitqualitei; in episcopalemcalliedraiii, tam dem vir.i humilliiui dei-ogalores, poslmodum super-
fasiu-pareiitelsequarii-prbmulgalioiie pecunia. inve- Liassecularispompsecum stiasllrpe detiivit ad soltim
herenlur. Cumqueregi Robefib de.quibusdam ; ac usque;privi.legia eiiim ijuoeanlecessores.illius bealo
.
pfsecip.uede quodamGiiidone-nimiuin^oecularissiuio Germano tarii Heriberliis quam coeieri de altaribus
perHenricuiiidilcem suasum -fuisset, ut consecra- iirsua dicecesi constitulis perpetualiier facta conlu-
reiur-'episcopus,'el-'re'x quemadmodtiirieum horla- Ierant-, sua--ancloi'ilate roboravit, eique vineas ac
baiur, asserisum-).r_eberet, ac'jam-meirojioliiaiius - volumina iibrorum egregia iradidit; .-apud ljiiem
Seiioiiumponiifex, videlicel Se\yiiius"vocalus essi-t," etiam immili prcce obliiiuil.ursepeliri-mereremr.
ut de' riiore perficeref. cessari conligil. Conquere- Mensequtfque Januario dolore tactus corporis cccpil.
biitur"ergo super hob lota unaniiiris concio caiioni- - infinnari, qui deductus usque ad ultimum pene.
corrinf frafrUm, ac reliquiiotius'Jilebis sanum"sa- "'.fexhalalionisspiritum- raptus in exstasi -salis deco-
pieiites "Sbttslve"fieri leslabanlur ,"idcIrco inaxime rani visionem vidil, qui proiinus cvocans virum cla-
qtiod' clericorum eiectione, ut ariliquus mos iiabel. rissimum sihique amicissimum-Achardumluncmo-
deberel instilui pastor Ecclesise. Quod comperiens nasterii lieali Germani prsepositum.; abbalem vero
archiepiscbpus ad-prbpria rediit, "diccusnollese locb jVostniodnm,-ei liujusinodi visionenf relulit dicens :
pasloris'ovili Christi Ieoncm seu. lupum"coiisiiiuere." Hodo, iuquit, iiiilii.apparuit-Dominus nieus 3esps .
lhterea miliitur ad regem, riperitur.ei qiierpla siinul Christus, simulque-cuih eo Germanus bealissimus:,
etcommuiie decrelum ulriusque conditionis homi- aliique qiiamplures splendidissimi-viri,quorntu prsc^:
num scxus el oiiiiiiis. nempe JoannenT ex votb illo- sciiiia permaxiinuni-contulit "mihi, et niei-doloris
riiiri. oiriniiimidoneum' fofe ponlificem;"Quod rex levamen et aniriii sospiiatem, ,qtii cliaminihi spo-
ulaudivit libenlissime anhuens,- qui eiiiri pro sua jionderunt-Domino miserante,-mox ut.-evocatus a
scieiilia et feligibsilale affaliin diligebal, lieo re- corpore fuero, prolinus in' illorum adunari -consor-
vera "cdntra jus-fasque absque cieri eleclioiie vel lium.*Hisdictis orarido-suminis.iabiis nomina-satt-i
plebis episcopum volebat consliiuere; mox vero ul cioruin ;depromens , crebrisque suspiriis" aciacry».
comperla ost-regis.voluntas, a civibus rufsus deni- mosisoeulis- ad ctelum respiciens, eicessit a cor-1^
qtie reVocaluHarchiprsesul,ac-sicex more sacralus pore, XII-Kal. Febr., sepulltisqiie est apud B. Ger-
Joarines in se de ponlificali,' gaudentibus uiiiversis, p niauum , iion infra ecclesiam, sed <Ieforis juxtii.
cbnsiiliiilur. Factus vero antisies noii uiutavit in. • parielem, ut ipse rogaverat, decerneris liumilitalis.
illtistiblimilasponiiftcalisciil.umanlerioris"humilila^ gralia. Posliiiodinrivefo a monachis dum aitiplifiea-
lis,sed poltus 'onini diligentia elaborare siudcns_-ut retur ecclesiaIntra ambitum ipsius anle altare, vi-
li-tmilior,quam antea fuerat, cunctis appareret,' in delicet-beati Petri<lecenier estiocaius. Sedil auteut
doclrinascilicet; in coofabuiatione, inliabitu vestiam,. in episcopaiu.anno uno, mensibus-7 cldiebus 10; et
iiLparcimonia clborurii, iii convehlu iratrum com- fuit civitas sine episoopo-anno uno, el meiise uno et
Bjuiiuimhorarutn ila se conformabal .niinillimuna, diebus sexdecim.;• ' - ' - -
utvixdigiioscerepolerat, nisicinn ageretprincipale - .' GAP.XLIX.—3)e Hugonv.:
o_r_cim"n , ftiisse"eum qui vidisseicpiscoimm. Erai. Hugo"Gabilloriensis,cx palre-Lamberto comituiu;
eiiim psalmodia.non tam freqttens, quam assiduns,! veherabilissimP , el malre Adelaide generosissima,-
etviii oralionum"excubiispervigil el streiiuus : irari- cujiis pater, videlicei Laniberius comes jam diclus-
sigebat. enim plerasqiie noelium. commanens .solus' construxit monaslerium Paredi coanobiorum'Juculen--
in ecclesia meianoeas ageiidojuxla aftare bcali Sie- tissimum, illudque iargissimisfacultalibus ^dilavil.r
pliani, usque dum geuerales "fratrumsignificarentur •ibideiiique lionorabiliter 'requiescit. Hic igitur post,
matuiini.Deditigilur iri viclu fratriimcanpiiicoruiii 0 patfis obiluiri; dum adregis curiampergeret; liabuit.
ahariaSctimsuisredditibus.idoslPuIvereni.Partiaci. transire per civitaiem--Aiuissiodoruin,.<jui.diveriens-
Gargiaci, Monaslerioli, Campiniaci, el sub anathe- oraridi"gralia ,.duin iniraret ecoiesiam.B: proto-
niaie inlerdixiuitiiullussuecessorum stiorum prsesu- marlyris:Slepluini. Erat turic prima-hora ipsius d.ici.
luin.velaliorum qiiisquam-honiimimprsesumeret ali- cum oralioni incumbens audiret chorrim psallenlium;
qriod siisekirgilionis donuniirriliim facere; jie forte hymnuiiT-ejusdem horse dulciter resonarc; ul-erat
videliceiprppter.inopiamindigenihfi,nonvaIeretcIeius pii cbfdis- ac lacrymarum effusione facilis gralior,
ecclesisebfflcia'Deo digna persolvere, duin licetiii effectus -referebal idem.postmodum se -dixisse^r.O.
ipsa ^edepbiissimum.foreaccseieris.-elegaiitius offl-. Difmine; rex-coeli e_."terra),crealor omnitirii -bono-
ciale niinislerjumcierienrum olim dignoscilur- -vi- rum. eftlislributbr -honorum_"si ad hoc tua prxe-
guisse.seiLScVipluraieslatur, Jindebomis proficil; scientia me esse voluit, ul aliquando mihi episco-i
indeiinpius conlabescii. ft-oh-doior! illiidebalur ab palisdignilasteiar^ienteconferatur, iri hacobsecro
impiis civibus , quod carerel niundanaa superbiae de-meliat volunlastua; quod etiam postmodum,-ut
fa&lu, vef coiisaiigtiinitale iiloium eplscopus, et pcterat,- ila fleri "conligit1: Optabalur nempe i pue-
cjiisdcmgcntis, ncc non elalia-jde"codem convica ca- -ritia ad plerasque sedes civiiaiuiirperlingerc ob stti
275 APPEND.AD S_EC. X. — OPEKA AAE-SOTIKA. 276
nobiiitatem a muilis; (Jcceueiiievero ab hac ltice » ceiii. ipsoruiii, occtipans clevaslavii permaximan.
Jonnne-prsesule, cum de restaiirando pontificccoii' Burguiidise par.tem. Cumqueprimitus ad civitatem
quereretiir, favente Uenrico. duce, atque annuenie Aniissiodorejiseni.devenissel, volens eam capere,
Robeiio rbge, eleclus esl ex xnore prsedicUisHugo quod fertururbi illi nunquam conil_gisse,.civesejiis-
ac-consecraius-in ecclesia beali Germani, iinieque dein^urbis. fprtiler ei restileriint, Dehinc, cum ad
prtncipali sedi Anlissiodori dalus episcopus. Huic heati Gennani caslrum expugnaiidiim tbla regis".
non par crat afliititate,germanus frater, qui videli- plialanx,- idemque rex Ipricatus iritenderet, nutu
cet -lisereditarioiurc res- palernas r.egere potuissel, divino lcrrilus, eum multa cacde siiorum iiide re-
idcireo nuiltinioiis perlurbaiionibus irretitus, duni diens,.penelravit Ararim usque superiora Burgun-"
mriusque honoris occuparelur curis, niinus pro.desse diae, prsedicloHugone cttm ep gradienle; reverlens
polerat singttlis; conligil .eiiam tunc.lcmporis'.po&t quoque rex Franciam, nec Uuic quidquam .egit"
mortem scilicet Henrici ducis,' qui cjus germanam. praeter cladqni. resibnis..Posl, aliquot vero aunos
Hxoremdiixeral, ut Burgundiomimpermaxiiiii regi- dierum, jam dicli priinores Burgtindiaain dilectioT
RobcrtoTebelles existerenl, ita ut illius ditioni nol- nem regis pacifice devenerunl; per Hngonls tamen
Ieiit:bmiiimodisesse subditi, nec ejus parerc impe- „ eonsilium, quidquid idem rex facere decreverat,
riis;- praripuere.insiiper sibimet usurpantes sedes dispbsttit; eiqne, qupd accipere placuit, libentissi-,
et caslra prsefati ducis,-avunculi scilicet ejusdem mus condonavil. Gonslituil ergo pro redinlegranda
rogisl Hiciandeni cum suis.omnibus irrefragabilem. seu firmanda pace.conciliuniepiscoporum ac mujlo-
soo regi-servaiisfidenvac-perinde cselerojtimininii- rum lam nobiliuin qiiam plebeiorum innumereemuL-
ciiiasfotii animodiri multumque sustinuil, ac mul-. litucliiiisincom.italu,quemgubernabal,Cabilloriensc,
toiies a sedo propria prohibilus paterna cpnlenlus • in loco, qui Viridunus dicitur, ubi ctiam sancloruai
possessioiiesuoruiii, qui illuni valde diligebanj, ful- reliquisediyersis regionibus delalse diversas sanita-.
lus- attxilio -mausit. Quoiies vero.cori.iigit illi cu.in tes segrotis conlulerunt. ltemque aliiid concilium
hosiibus illis proedictis,jiugacibits dimicare, semper pro eadem re in pago Aniissiodprense, apud Airia-
oiiininiodisvictor exslitil, cl non immerito, nempe ctim yilhtm beati Germani, in quo rex Roberlus.
juxta proccepluni.aposlolL:Dominum timele, regem cttm cpiscbpis ac-abbalibus adftiil, simul elinnume-
Iwnorificale(,/ Pelr,. n, 17) ;-el-ilem-: Omnis anima rabilia sanclprum pignpra totius pene provincise.
poteslalibussiiblimioribussubdita. sil (Rom.xm, I). ubi dum quidam.pelereiit, ul aioriosi Gerniani eoi> '
Ac liccl Scriplura dicat seniper : Pax cnin bonis,,ei pus illuc deferrelnr, respondit Ilugo episc.opus: Ab-
belliim cuin vitiis,- atque. ulilius sit oriri scandalum.Q sit.ut ossa inconipaiabilis viri pro.quacunque re
qtiain. reliirquereveritatem, si aliter nequil fieri, aliquando conThioveaniur; qtiod cseteri audjentes
tamen.ob.timorem hiijiis.-.reipergens ad popam.Ro- graianier coiisenserunl. Similiter efper, univcrsa
mantim acrilerse pcenitere clamavii, Jndignitm.-se loca, ut in pagis Diyionense el Belnense, atque
vocifcrans ac renm ciiroepasloralis ac pontificalis. Liigauneitse concilia ssepiuscelebrari fecif."Hujns
dignilatis-; qui dchinc lale-scriptum ab.eodem in lempore civiias Antissiodorum exitialiter igiie
suscepil; « Joanrics, gratia Dei.Romansesedis epi- cremala esi, et.rcs humanse jn favillas redacUe
scopns, uii-versis in orbe lerrarum Ecclesise_filiis. praeter ecclesiam beati Albani mnr-iyris, a- beaio
Nullumin catholicaEcclesia majuspotesi esse nefas, Germano, conslruclarii; tuiic principaiis ecclesiti
qnam exisliinare alicujus-naevtimcrijriinis prseciptte pioloinaiiyri--',Stcphani ftindiUiscorrui.l, gueiri pro-
pa.uiu.ntis, qnod. non quoat, dissolvere. coiiccssa linus idem jiroe&iilccepit niajoreanibilu ac crypta-
Pctro a Doiiiino-clavis. Debemus.euimanle pctilos rum curyaturis quadris lapidibus certatim resedifi-
mcntis revocai;e lansunv ipsiiis. piiini pastoris, qui, care; nam. prius delicaliore- materia consliierat,^
dumMagislrum ncgavit, -protinus ut paeniluil, -iion. mininiisquelapillis;.jam vero altius opere ecclesioe
solum gradum veldignitalcm-apostolicictilmijiistion cdttOj-riirsus civitas reinceiisa esl.sed novum opus
amisil, sed pblius-sui ovtlis custodiam.Chris.tus-illi D ecclesia.riiatisiiinco.Iunie.Anno igitur circa non-.
poslmodum.evidentiusassignavil : quod nil aliud, ..genlesinmm sextiim.a passi.oneDominicaccenobiuni
ut credimus, tquam lajisorum mcdicina fuit, Proinde Milarense,jubente HeIi1ricp,.monasIeriisancli Gei-
fralii noslro-Hugoni, -Antissiodorensiprsesuli, Dco mani abbale,, per dom.inum Tealdum monaclium,
elnobis sua "peccataconfilenli;. sesequc-ciilp.abileni qui eideiu tcrtius iii regimen.suecessil, honorifice
rcddenli, plenariain a Deo polliceuLeproniiiliiuus amplificatuin alque stiblimatum csl, lamque sedifi-
consequi iiTdtilgentiseveiiianvseciindum sponsionem- ciis quam possessionibus, ac supelleclili ainl ar-
Cjiisdem,qua dixit :-N'onvcni.vocarejustos, sedpec- genlique oppido, decoralum, alque ab eodem ponii-.
criloresad pwnileniiam(Maiih,;IX, 15):Ideoque nobis fice solemniter; iil._decebal, constat esse sacratum,
debel.effici chnrissiiuus, .quia D.eitiniore correplus in. qtia eijam consecralione interdixit sub anathe-
apparet humillinuis, -el-qtiia iri lalibus.jcquiescit mate, ut nullus mortaiium praesun)ere deinceps
Deus. » ..- •. -. .-•'- '•-.-.• audcrel-vim.seu caluiiiniatn, nec aliquam lotiitudi-.
! Praeterea rex ftoberlns, collecto iiuinunioxerciiu neni inlerre prp qttavjs occasione rebus ejttsdemec-
valido lam de-gente F-rancorum quam Normanno- elssieo.^ - ,. ... . --. '•
ftinij habc-nssecum;Rii.hard!ini;poteiifisainuim:<lu-" .Coptigit vcro posilisjc. ut.Leali .Desiderii rgreg.ii
 277 DE GE5T1S EPISC. AKTJSSIOD.— PARS I. 278
pontificisAntissibdoreiisis corpus, quod in erclesia A Jinibodeaor.ilo miilfice pontificaliavesligia comple- .
beati Germani sepultjim habebalur, illuc deferri a ctebatur. De siola.<juoqueelmanuali ad puruni alir,,
fidelibus rbgareiur, jiroecipue tameri a .proediclb quid dicere fabulain sbnat,'cum siquidem u,lraque
fratre Tealdo, qui eumdem sublimavefat locuiri. . de'attro purissinio cuni nialis punicis condiia inex,-
Sed ut in lalib.us fieri assolet, inter partiuni velle plicabili arlificip bjius ostendebanl.elegaiiiissimum;-
seu nolie aliquod len.poris spaiiurii evolutum esi; casula autein colorisselhciii Phrygio pahnum haben-
tandem proeurante episcopocoricessumest a mona- te , superhumeraiis el.rationalis.effigiem.adinoduin
chis seu a caetero"clero et" lotiiis pagi populo, u.t pallii arcliiepiscbpalis lionorabiliter proetendebat.f.
exoratum fueral, deferri;. repositum namque est . oninia jrroelerea q.uorciiiiqueillis inlereranl vesii-
supradicti ponlificis venerabile. corpus iii".argentea menils jure el decenler excelieniia intra SancLa
tKecacenlum appendenle libras, sicque cum exsul- saiicibrum porlabal episcojius. Honoravit ilerum--
taiio-ne tblius plehis <iepoiiatuiri esl honorifice ad sancli Slejihaiii ecclesiam aliis ecclesiaejiecessariis.
irionasieriumMelerense,cognomeritovallis Peutane, ornamentis, inlcr qu;c eiiam missjile dedil aureis.
ibidemqiie in ecclesia genilricis Dei Marisecoristal liiteris annoiatum| pontificuriiservitio et ofliciosalis
esse localum; quo iriloco.eotiem exoranle, plurima' apluin-. dedii et colicemuntiiricum.paleiiaeximiurs,
pi-.stanlur jiosceiilibusbeneficia.lllud eiiain niemo- " qiieni' quantiialis-.el pouderis magiiifacl.iimde.aiV
Tisetradeniluniqubdprlinilus a Quihiilia_.no vlro rio- gentb oj)us irisigiiibaldeauratitm : fecil prselerea el
bilissiniOjbinseeccl.esiaeinibi conslriiclse fuere.; una iii eadein ecclesia fiori duo signa qtiaritilalisJiiagnae,
siquideni in honore saricloeriialris Doriiiui.Marias; qiisesecuriduiirquhniitaicm digna Dep sonorum con-,
altera quoque in egfegii prsesulisGefniarii venera- venienlia eldulci cbaptatasunt modulatione, inde
liojie, quse videlicet nunc uiip' aitihiiu spaliosiore iiiter caelera nttlla digrium diiximus bbIivione,'quia '
collecta tredecim altaiiorurii aris cunisuis absidibtis apud castrum' Varziacum stia. ct antecessorum sup-
cxamussim disperlila esl; clafel enim lbcus'ille ab riim proprlum diiione sariclse.Eiigeiiiseecclesiani"a
inilio virttiiuiii miraculis atqtie inrirmanliuni sanita- bcalserecordaiionis antistite Gualilricoconsfitutam,
libus". Coniigit enirh plerumque,' ul ipsi Vidiuiu ," qui el reliquiasipsius sanclse virginis a Joanne apo-
dum fideles devoti aJ eumdemlocum de lbnge ve- siblicb ijnpelratas devexerai, qtioe per leiiiporiiHi
nienles candelas absqiieiumine in' manibiis gesta- lbiigoevilalemsubiepenle Pairuni quortimdarii iricii-
renl plus minusve siadib anlequairi ad liionasieiium ri;i, nullitis pehe serviiii Dominici fteqiieiifabattir
pcrveiiirenl, ut ex eisdeni candelis ignis flaminivo- iiisUrntia, ad tautani doiianie Deo restauravil glo-
rus eruclarel, si quislibet vero ex rebos ,adeuiuderii Tianf,'ul'et Intuset foris ej'us usque in hodieriiiim
locum pertineniibus, vj sett furto fraudem fecerii, C diem "inea iabor appareat. Kain paiietes dealbari
conthitio evidentissimereeior jusioruin ultor exislit, facieiis,,viireis et.Iaquearibusiioheslavit, ct paliia,
ac quidquid ibidemfideliler petilur affaiimimpe- Iibrbs, "el brnamciila diversi generis iiiibidonavil,
iralur. simul eliam de redditibus" proprielaiis stioecoiiioni-
Proeterea tricesimo septimo" suse• ordinaiionis''' calis' ordinis pcrsbnas probalas eligfens,decem ad
anno, perrexit prsedictusHugp_Jenisalcin,"satis ho- divinuiii servitium proebeiidariosin seteniuiii dejju-
norifice ad . sepulcrum Doinini oraturus, aciiide tavil. In Cbnada-S:militer-castcllo'suot'matris sedis,.
rediens alacriter/proprioe sedi inriilens"inansuetior saucli mar-lyrisLauienlii ccclesiam conslrucns, dj.-
degil. Ecclesiaeniatris sedetri,_quain anlea sediliciis - viriilalis culturii anipliari, et-Dci fidelium curarii ei"
sublimaverat, aocuratius studuit.poslea adornare, et' serviiia Iionorifice halieri in nianii sacerdoium, ile '
donis Dei aplis serviiio sttidiosius curavit Irisignire, stiis largiens imperavil; deditque ad viclum canon:-
unde et duo mirseaniliciositatis .rniri.queojieris et corum fr.atriim paredas'omnium' ecclesiarum eo-
'
pretii yesliiiienia episcopalis dignitalis corivenienlia riimdeiu qitaeiiabenlur iu ejiiscopatu Anlissipdo-
officio,eide.it)coopejanie.sibi Dei gralia ineruil ini- rensi; similiteret debilum lforreoruin, id estgtaii-
- pertiri; horum uiium, quoJ quasi niinbris prelii vi- gaticiiin_quotl ad sepertiriebat, illis habere permisit,"
debatur, tpltim atiro Phrygio mirifico circa colluiri pisecqjiique uf in sihis- sancii Stephani de porcis
aniiclus, et cervicem usque ad ima, stola, manipn-. illbrumnunquam acciperelnr paslihaticiim. "Tunc
lis, inioco suo decerilissimus operiebaiur. Casiila eliaiii constiluit ut anriis singulis ab eisdem cano-
<juoque..purpurea graiides aquilas colorts coccinei nicis sublimi solemnltate saricti martyris "Yiriceiiiiil
inlexias circumquaque monstrabat, ctijtissuperficies festiviias usque Snbciavrimdiem celetearetur. Dedit
'
auri Phrygii circumdticiionibusslellantibus resjden- etiam ad vicllfnf canonicorum fratrtirii partem Cre-
debat; alierum siquidem qttalis fuerit iniperialis • vehnii vici, quam redemerat ab Arduinoarchidia-'
Ollonis mtiiiificenliaj cujns illud ei "dalum. est' cono,' cum autem ccepisset iiifirmari, senliens se
:
manti, iesLificatur, nempe velut in capite saueti" diusius non viclurum, jussil ex rebus propriis lipno-
Aaroii dicitur, in amictti lamina aurea. margaiitis ' rifice resediiicari a ifttndariienlisecdcsiam beatoe'
et lapi.dibiis. pretiosis - interlexia , quasi "regali" Marise/quse-primalun) dicitur ieiiereiiilia mtiros
diademate sumnir sacerdotis caput illuslrabal, civifatis :' qriod tairfen ripus iriiperfeclumTcliquii."
:
palla vero carhasea aureb circa pectus .elful- ' Cernens quoque suum propinquare obilum, coiiiulil "
getis ralibiiali a geiiibus"ad toilos usque hblbserica sC:devolcad beati Gerfnani nionasteriuiii,ibideniqiic
 m APPEND. AD S_EC. X. — OPERA^AAEsnOTHU. 2.80
nionaclialeii".induit habiliim, i-iequcposl dicm quar-.^A erit eo die utar ad bujiis rei lesttinpnitim.clero.
lii.ri,- scilicet pridie Non. Noveiiib. eonseciilus est quando ipse intravit Ecclesiam, sic nudiim ves.ti-
piaesentisvilrc icrminum, sedit autem in episcojialu meritispresbylerium, sicecclesioecorpusofnamonlls.
aiiiios iO, nicns. 8 etdies-.., et fuit civitas sineepir exutum, sic chortim cappis exspoliatum reperil, ut
scopo 'di.es56.' in S.ianlum panniclefosis, et sexla quaebona erat,
Cnvlh.-r-De.Heriberto II. . -. diprtts psallendo triumpharet, ntillaque • proeter
Ileriberlus secundus","quiest in catalogo episco- unum dorsalium parietes bperirent, nisi qnsedarii
porum 50, natioiie Anlissiodorensis,ex patre Vau- lanca, el cum bis pauGapalliola quaeex sua ulilitate'
icrio, et matrc Hemma fuil, quem antecessbr ejus essent Ecclesiseresidua, nulla deniqiieponlificalia,
Ifugo in pbniificaliim clegif, cni poslmodum.rex in quibus ipse missam decenter celebrarel, habe-
Ilcnrictis cum maxiRio excrcitu venierisin Burguii- reniiir iiidtimenla: Jnculiam iiaque recepit, sed ut
diam, cpiscOpaUunex morededit. Ilic in die.ordi- siius disstmilem successor- accjperet, - laboravit.
nationis su;c, cum seciinduriiecclesiaslioamconsue- ISnm el ohbriimitonestis 15 cappis la.lifica'vit,
tudtncmcalhedroeiniiixus cpiscopali ad sancli Pro- regiisque dorsalibus qii.inque parietes- decpravit,
loiliaconi Malreni sedem nbbilium humeris depor- orilinein qtioqtie ingredierilium-ad attare jn :feslis
lafus essei, dedil Ecclesia. palliiim iiucensoptimuni,' B atqiie profeslis diebus congiuis cultibus ailornavii.
•piod vulgo dorsale <iicilur, guod etiam usqtie in Nam casulas conlulit &purpureas elilalmaticairi in-
hodieriuim diem inter cselera Ecclesiseipsius orba- «igiiem, et lunicasluculenlissimas.siolasalbas", cuin
menia videri' manifeslum est. Jn lcmporibus iiaqne. manufergiis muitiplices ac preliosas, allare argeri-
Imjiis doinliiiis Leo papa in.Gallias veniens Renris leum dedit, nec non omnia, qnse subriolanturi ar-'
mctropoli coucili.timcelebravitet quosdarii episco- geulea: calicem,tliuiibulum, cum acerra, caride-"
porumdc bocrcst simoniaca in faciem Ecclesise re- labra duo, ampullas 2, .urceum ad aquam bcnedi-
dargiiens iiotabiji.terdedil: inter quos Senonensem ctam, ei urceum ad manus sacerdolum abluendas,
aiohicpiscopiim Gelduinum, el Lingoneiiseiii Hugp- manile eliam, el labrum ad aquas de"manibits abluen-
nem niiillariim iniquilaliim yiliis Iiifamatos, .et a tium suscipieiidas, sed elboc voIuuieii.(i)e Gestis
s.tisiiiullolies rcvercriler, ut decebat, Patres admor ponlificum)renovavil.
uitos,, elcorreclos, volulabro suse prayilatis male Qnod si cselera, qnaeiiis digneaddenda sunt illius
iiths>rentes,.etiampene aposlalasde sediiim suarum beneficiabinnia ex lolbadliuciscriberida siinf,-ma-
potcslaie depostii., el"in reprobse vitsediutinapoeni- griam oporltieril esse peltetiv quae pro numero el
itt ine ad examinandum inicrdiu diiuissos,.divino qtianlitale ro.ceperiluriiversa : nani cum dileclip sit
respcctuj reservavit, quem In redeundo palcr isle ^* in mandatisDoininicis omnibu.sdiu"us;or,nec in isto'.
sectilus usque ad civJiaiem Tulium, in qna bealus circa olerum suum"mbdicafttisseiion solum in affa-
ille ante papaium sederal episcdjxtis,colloquiis illius -bllilaiejiictindissimaprobareluf,-sedet in ipsa mensa.
recreatus, saciLsperstiasionibus informatus, benedi- communione, ipsius facillime diieclio eadem, vel.ab
e.ionibus jticitndaJtis, ad sedem.suam repeda.vit iii incaulis cognosceretur. Cum-ullra -rcgiilariuni epuV
pacc, saiis hilaris el Ijetus, sed non Jom.o ppst. larum delicias, rion pancos qiiotldid.convpcalqscle-
lempore ctiin a dttce Bjirgun.diseRoberto, qni iji •ripos nobilis illius reficerel Isetilia. Qnidiaiius hac
tcmporc adhuc suo Anlissipdorociviiati imperiiahal, dileciione? de eb scrihenduni exsequi dcbemus, ta-
quique stta el fraterna regis Henrici polcsta.teelaius, men iil nbn adulando verilalem palpare' djcar a
inultas sibi et ob cle.ricos suos moleslias jnferebai, quibusdam non reclis quippe judicibus, in lioc quasi
aliquajidiu infestatus essel, impaticntia quadain et reus arguebalur, .sed sicut frequcnlissime audieba-
angpre animi abremtnlians saecuioribus, seternis nitis itliim conscienliam indesuam sub obtoslalione"
in!iiando,.i)oslqtiamjam pei tredecim aiinos episco- reseranlcni, eredimiis, et esse credemlum asserinius,
palui prci_fuer.iL,apud sanctum Salvalorem in pago nec u.ique propler illitts excusationem magis creili-
Senonlco, roonachus effecltts esl, ubi in Dei servitlo mus, quam propter jpsam rei apparentem certitudi-
in.iillis poslea regulariter viveris annis, subslitiitp ' liem : scilicet, quod nuili eoriim in corde suo ininii-
_ibi jitiri sitccessore Goffrido, el cathedram illius fe- cus, nulli infeclusodii zeio fuit, sedqui conscii atit
iiciler obiineiile, migravit ad Clirislum vn Kal. iram iHus sesbipromeruisse, sic iinponebaril.iHi,
Feb., et sejHilJusesl iri eodem coenoblo. cum nee ipse fnalefactis eorum coriseiitire',nec iili
. CAD.LI. — De Go/frido. corrcpiioni ipsitts palereritur acquiescere.Nam ui
. Goffijdusb.eala dignus niero.ori,aepiscopus,,filius> in Deo, 'sariciorumque;fide loqnar, leslibus'eiain _
Il.ugonisNivcrneusis viceconiilis.,fui,t,,de Casiello,, cunctis, qnibus erat.iri veriiale cognita voliiiiias.
cui vocabulum csl, Cam])tis'Alemannus,.mater veroi . ill.us_.ea niens, is auimiis semper illi ftiil, "t neuib.'.
ojus de coosularihus viris or,la Ernicngardis nuncu-- l)ontij3|qui non ei perfecte cliarissiiiius essel, iiemo
jiala ost. Huiic in palaiio stio clerlcttin habens ho--, majus , «i vel corrigere iiequibal,'vel adversari,
nesium Philippi pater rex.Henriciis.; operante quir: qttin ci saliem displicerel:- imo ni.i cleruni suiiin
dcm divina clemcntia, iota quoque. nosira collaiirr. bllexit, qtipmotlb terras illas opliiiias, quse siuit
d.aiitcEcclpsia, indulsit.nobis praesulemnccessarinmt apudsaiicltim Priscum, aiil qitombdovillanfamoe-
feane,utilemqiic pnr' omnia. Kam ut tblo, quanlus. nani et frugiferam Arlacum,, quani Hugo lriites
-281' bEGESTISEPlSC.ANTlSSIOD.—PiRSL. 282
ei -clarissimus-reliqliit Lmor.ens_ ..qubhiam de '} hancecclesiam tanlant bienmo |)r<_pe.,aiitequam paler
fetido- isub-ab episcopoi-illath- leriebat,-='qiiomodo idem charissimus mpreretur,.inceridio .cdrisiiinptani,,
ifisi 'Clerttm , sutiiii-. mullurh' -dilexit-, i lioec iliis in snbito leiiipbr.e, id est iiifra Jjrevem sph_erula,iii-
"laijla in-gerieiali dedit. Conscriplunt' esl atijem, a. unius aniii, trablbus el legulis Ipsemet assidua solli-
frtictibus eorum eognoseeiiseoV, sedhisnbn aliter; citudine yel.cura oarpenlarios aul faiiiiilos suos, seu ,'
qttanf diclunf est. conslan'iI>us. Nuric anitriadver- caeleros collaboranles satagens restauravil, quinque,
iiiiit successores episcopi suiipsorum memores', vefoifenpslras <jiisesurit in supreniicancellifbrnice
qiianii debeant ct ipsi facere meinpriain iliitis ;"'ac- qttinque ile domb:sua clieiilibus",,jil. quisque suaiii
qttisivlt enini cum labore; <juibns illi. frui pos.siniin. , -vilrearetj-distribuit : sexlam quoque.majOTem,cu.ii-
quieie rriaih consuetudiries castellr.Conadae3episco-'- ctarumque prsecipuani altaresanctiAlexandri clari-
polesque reddilus, quos Siye jxrse negligeniia; sive . flcanlein, ut suus capellanus faceret, exaravil. Ne-
incufia.sua dives_.polenlia^p.rsecedentium ..proesulum,- que de cdrona muri clauderilis altare saiicto.rumqtte
fasiidieiJBilluc Ire, jam usqtie.a_dobiivionem repe- praesulumpielas habeniis efligies silere j'usluin. est,
lere"iiile"rmisefat,-"alqiieideo rajjlprnm quornmdam quem 'caucjiiium bculis sacerdotumiipn solum jdeo
iiiferim conctipiscenlia violeiiter pervadetis illosrqd- opposui.t, iit ab eis visus iiianes et illi.citos excludo-
ditiis ad sese tanqu.am dbbitos' relorserat,-' muUa " ret," verum el idcirco., nt ,si quis yanitate yel laedjo
aslulia, Tnullo.-conamin.eetsudore,.cum in alierium gravatus extra.se duceretur sicut ssepe conlingere"
jiis jajff iransisseni, viriliter reduxit. - Eoderii;qtioque- ex ^nostroe-fragililaiis viiio solet, illa prsesenti yi-
niptjb-al.baiias.duasin suburbio civJlaiis silas."idesf,' - sione, el aperia' tot bonorum per "pieliirajiimenioria
I eatoe Marioe. Domini. nostri genitrlcis - sanctique- laenlem ei omnium qiiasi yivo revbcalus consil.ioad
Ainatoris episcopprum jditioni. antiquitus Craditasefc- forlitudinem pielatis rejevaret.
dejegalas, cum cas tyrannns "quidam-a quodam-epi- Bis et hujusinodi alias vir" providus et benignus
seoppin-beneficiosiisceplas, longo lempore posse- excogilaiis ecclesiaesuse quascunque |>oterat,leiripp-
,disset , "suoque cuidain -filio , episcopo videlicel rales, el seicrnas ulilitates, elegit eliain eum. laude
Edtiensi y-Jege bscredilaria -posl se tlonassei. vif" et cum' graliarum capiliili stii actione, quosdam
probus inde multoties, sicut vidimus.-.probatis per- - quos.gfatis canonicos ad praefinilam obedientiain.
sbriis, tam clericorum, quam laicoruni convocalis,- corislituii, presbytertim scilicel digniim eL idonej.im
sancloriim quoqiie canonum -revolutis collaiisqtie" qui qnotidie prp, defunctis canonicis npstris., prp-
senteiniis, rato et eonslariti judicio ad jusltim eide- prie offerrel, aurifabriim miraJiilem , piclprem dp-
bituni ah illicito dominio revoeavit. Licel -eliant-hic (-, clum, vitrearium sagacem, alios nee non, qui siii-r
siilijiingere quod t.alem habuerit ipse iif ssceularibus • gnli. pj'out cuique orat faeultas, in oflicip.suo de-
carisis iiiduslriam, taniaque se.Tiper usus est libere ser-virenl; plenus itaque omni. benevolentia .erga-
Ioquendi audacia,"u't'nec_ipsrprii.cipes nientiri proe- ecdesiam suam ea sda. conlenius atteniione, cospit.
sumerent, "eo aiidiente.^Terlia vero quse est, saricti. crescenle ciboriim .faslidio paulatim .egrolare, u.nde
Eusebii-abbattam-in ordinecanonicoah exordio cdh-_ convQcatis.ad se decano suo,'qiiibusdamque fratri-
siituiam. sed delapsam usqiie "ad-suum lempns, et; bus aliis, ipsisqiie proesentibuseleemosyna sua -prji-
turic dehiuriiariniliilatamrestitnlis :caiionicis-'el -ab- denier disposita, miiliisquedimissis, proul jioscebat.
Lale.vsicut iri.pfivilegio ejusdbm' restiiutibiiis iiabe- • instanier ipsa necessitas, cum osculo pacis cl •sign.a-.
Uir, reparavit. Varziactirhetiam, quiasintis est cpj-; - culo "benedictionis recedens, erai enim Jiic apud nos.
scoj)brum_ el iociis amabilis," ab ininiicis prihriius - pater piissimus, cum ubeiUate lacrymarum deferri,se .
purgalum, dcinde fbliciter sedificatum, tandem inte-' Varziactun-fecit, ut indft adjmoiiasleriuin cliarilaiis.
rius exleriiisque niufonirii pibtccliorie niuiiivit.quse" super Ligerim facjlius portarelur ibi, sepeliendus..
qiiandiu'proderinf fuiuiis ponliiicibus, landitiopti.-' Locus ille sanetus cuin aliis quibusdam religiosis lo-
niits illum circuindari omniumbenedictionibns, "qiii cisJn Antissiodorensi pago suo lempore iitcceptusest,
denique sivoluerint bene gesta illitisimilari, "piafri][) consilio qttidem.inio-auxilio suo nuiiquarii yix destir,
cj'usiiuuiilitalera, qua diebus singulis -per omnes lutus, quapropier si ibiitimulalusesse voluil,, nulli
Quadragcsimas' pauperibus tredecim lavarepedes iniqunm videalur, quasipateat eum vel htiic -loco.
manibiis propriis, etjejunus minisirare, isedeteos-"- illum pfselitlisse, yeLaniplius dilexisse, sed cogitef,
deiri iii Pascha"veslire corisuevit," ne tradarit, obsc- econtra, sicut est, quod jjuia huiic iolis'visceribus.
cranius,"unqiiarii obiivioni : adhbrum" siquidein"(lo-:;'' dilexit, ideo illum qui iid jjerpetuum hotiorem islitis
reniesiii _elernum ususcapellatn^sarictiPefegriiii in - cl a(ijulorium cito et magnifice Jestt CJirisLiclemen-.
ripailiiitiiiiisiirbi prope coiifiguatri""cum'appendiciis lia visitanle sediftcalusest,.pluriinum-amavii, unum.
: lioc
stiiSl(inga-_peh'asoruminjuria supradictbrumiiiodb cerlissjme sperans,-ut quoiquot babeaiibi Chri-
&ubT.ej)laiit victoribsb cerlamine "sirenuus expugria-' slus servitqres. -lot Iiabebil apud DorainuinAntis^
vit;"sed'dum'"bic solbs"delecfent,:qtise sria siinl, epi- siodoreiisis Ecclesia lidos in sempiternis ora.ioiri.-,
scojios, iterrim provide're"debeinus,"iieIorigius dilfe-:-' bus adjutores. Itaque sjiei lantic-consulius remediOj
renilo; qfiseoriuiibus-ferepfsesuht,pliii.esincurraiiius - cum jain 'prpxiriiuin seiiliret-Iapstim ad vitie ijiovis-i
iniinicos. Ergo ut de qnamp.uriinis ipslus Ibenefactis- sinia, Htigbnem Nivernensem episcopum; qtteni ijise
adhtic"aliijtutproferunius, illttd quanluni fttit, -quod ad sacerdpliunt piomoverat, nepolein suun^ liujus».
2Sa APPEND. AD S_EC.S; —-OPERA_rAAE_;npTliil. 2S'_-"
qiie Ecclesiae nbstrse tiinc lemporis pr<c|!Oiilum, A bantaddiclisolas animas vix tuerentur : at ex quo
virum quippesanetoe conversaiionis.suseque cruois casiellum- illud-aflixumesl.el oppidaui illi quasi de
bajulalorem pbst Ciirisiiim, nec non Girardum prio- morte suscitati revixerunl,- et. nostri cives soliili
renr jam'dicliioci, el sedificalorem atque Iiabilato- formidine vagantur nttnc quocunque" volunt. Jtem -
rem in habitu religionis priiiium . ut inlejr sanctas- ctim Piilverenum meliorem liujus-Ecclesise lerram
illorum manus facla confessione delicloium redem- violentia quorumdarii lyrannorum iniquani dujilicis
plori Ghristo spirittini redderel,' convocavil. Qui^ salyamenti comsueludinem singulis annis rapiendo,
bus conseqtienier' explelis delatus est illuc-, el se-- prope desertam riiricolis,'et aliis boiiis-effecisset,-
pultus csl in'pace xvn Kal. Octob.; iiilhronizatus '• forlitudo prsesulis istius subveniens ita sycojdianlas
autcm v Kal. Jantidr.; rexil episcopium annos 24,- illos solo belli melu simulali exterruit,- ut qiij pri-
menses 7 , dies 21. ' iniltiscanoi)icorum preces, imo peo.tiriias,vel susci-
' " pere-ad redemptionem injusise porlionis dbdigua-
,. MONITUM. , ".
' AnlissiodorensisEcclesiainon
ignobilis consuelndo-. banlur, idem. ipsi taridem quasi ullronei el -non
esl, quam cilo de smclo migrat ejus episcopus, illico ~ inyili, lamen-inviti,-non ultronei/liberampenilus
lermimim vitm, scdis inlroitum, ac prmcipuebenege- " ab - illa-pervasione lerram lolani acclamarent;
sta ipsius conscribere. Contigil aniem lionsine inagno valeat-foi'liiudo:cum juslilia, qua) conierendo sonles
patrio! delrimento clarissimum ejusdem Ecclesim pd- ." servavit innocenles,. babuit quoque-confliclum prb
tronum obiisse Robertum episcopuih, «. nihil liorum rebus -Ecclesloe*contra TPciacensiuni frarigendam •
qum diximus tbto trienhio scriplum fuissel : taiitus rebellioriem, quos tamen cum eito subegcrit, patr-is
dblor de morte ipsius, tanla dissensib de fulUri coactioni Partiaci faciens castrum, lerram noslrain
: -
subrogatione ponlificis intercessil. Tdndem vero posl admoJum hesit,-uodeel culpam prostratus""in capi-
triennium Jemperato jam dolore , hec non. Ecclesia tulo.-flevit, ot damnum, emendavit. Promisit enim-
irunquillald de pastoris consolalione, fraier' quidam nohis se dalurum si-ti.quibus deberet sapieniihus.
modicunl cruditus , el pene iUilteratus , a convenlu sibi .consultuniforet reslititiionerii quam optabamus,.
cdpiluli rogiilus, et ab cpiscopomouitus, obedienliam scilicel prsefecluram, qni personalus -a diebus multis
quoque vilare non "ausus, quas ^ibi de illo visa sunt jam Ecclesioecommunilati magis ac magis optaba-
minime lacenda ,~licer tanlo ihdigne\, \quunlo minus lurj, sed quoniam stipersteserat adhttc personaeo
ornale minusqiiefacunde, lameh ut poluil. ila stijlo iempore, idedit nobis pro- inveslitura praefecluroe
est. " : abbaliam bealse Marise, nolens ut infructuosa inle-
prosecultis
Cki>.\A\.—>DeRoberio. rim. exspeclatio. facerel- nos adversum se liiurmu-
Robetitis depalro. Guillelino, riepote regis neiiriei ^ rahles; dedit et pr_ebendasduas, qtias dareni, qui-
Philippi palris, consulc Nivernensiiiin, de malre aii- - bus vcllent: inde vero quanta puritale charilaiis
lemcomilissaToriiodoreiisi Hermeng.irde nunciipala iiosin lola:vila dilexerit-lestimonium proebet illud--
nalus esl. Ex cujiis"ingeinia progenie, quotqnol j)*e-• egregiuro, et supra cseiera =mcmorabile dornini, in
riii- viri,""forniosi boniqtie fuerint, sic eos'omiies quo -nobis-se lam niisericordissimum.exbibuit,ut .
scienlia.-veluslate; moiibus hic stiperavil',-ut flos ex , dum animas noslras., aniaverimus, illius oblivisci •
qiia nasciliir, arborem,-.Iructtis florem-: uride prius .- nullalenus' debeamus. ,Nam ,cum sancli aulecessores
quain oetate. visus:-cst hohori'cbiigruens;- virtutum •' ejus slaiiiissent cpiscopi,-u(,solis diebns Quadrage—
dignilale. • Ergo beatse niemorise''defuiiclo Goffridb- simte ex proprio-prsebeudsebeneficio'fralris ctijus-
inense Scptembri nioxin epistopum eleclus.esi, di- cunque memoria, cum obiisset, celebraretur, isie
lata tamen usque ad Augusttim consecratione prope-. tanto clementior illis-faclus in liac bonitale, quanlo-
aram beati proiomartyris feliciler sublimaltis esl, in .cselerisvidebaiur inferior,.addidil ct stabilivil, ut'
' nullus
fortis-deiiiccpsprolcctor Ecclesise, rectorque mode- jam ab obitu.suo canonicus usque ad, ajitium.
ralus : nani ex omiiibus qttse in ecfclesia lani exlerius iniegritate prsebendaepriveiur, sed tolosinde r.eddi-
quam interius reperil, iieriio mortalium .quidquam- -lus:presbyter, non noster iamen canonicus, „pro
demere vel subripereillo superstite ausustesl, addi- defuuclo .suscjpiai, qui missam qu.oiidiecelebrel,
dit autem donando aliqua ac laboraiido nonnulla,-. liorarum yictiitias sojvat, jugiter oret, ex quo de De.i
qitorum discrelione su lanli est: qui apud illqm le- coiifidiiiius.pielaie, nunquani suorum carebit remis-
' sione. peccalorum, qui tam benignus fuit in im-.
geril,-pol'esl modo coghoscere. - ,
>Igitur conlra dolos.-Senoncnses- htijus hostes petratipne .remissionis sibi.. siibditorum, adhuc
Ecclesioe et urbis • perpeiuos -Apogniacum, <juam au.lem el aliud": cum sup lempore .mile.s quidam, .
cito faclus.est episcopus in oppidum erigens, firmi-,, A.ltodictnSj.partein niolendinprum, .qtise sunt sub
ler -mtinivit,. solebant enim JIOS antea.per haiic;- n)ur,o, et ita vocaniur, jnanu flrma.ta ab episcopis
villam ad muros usque civilatis irruenies furtivis teneiis.canonicis, quorum erat aliera pars, placiium
conatibus frequeiiler el' impune prsedari, ipsum- egisset, ipse Jandavil, exceplo quod anniversariuin-
quoque Apogniacum omnimodis aggravanles dolo- suum proniisnnus ideo quotannis. facienduni. Surit.
ribusin lahlum eo teiripore :afflixerant,-.ulibi patici-, alia.jiia. sollicitudinis ej"us,-quoe circa ecclesiam
qui - fugere-nequibant,. mendicitate ct_ niiseriai' lianci).abuil )ndicia,.qiirecum ornenijpsum Ecclesiae
repleli, gic.-et sic.illorum. scrvjluii -juantum jube- cpipiis, aut insliluant, .maluiinii.s i.lla lanieii nuda
 283 DEGESTiSEPISC.ANTlSSIOD..-PARSI. 285
veritaie breviter annotare, qtiam verjJOriimflpribiis &- Adneclens Frodo, Goffridiprius iitde Roberli '
lueulentis ad lecioris faslidiuin coldraie. Ecce in Fidus eas egil, quia rion nisi-cogriita dixil: ^
inlroilu suo dorsale coloris sangtiinei obiulit, pul- TSTon poluil mtiniis Doininispatiper daie liiajiis
pitum aliotempore quadrJngeiitis splidis ex ptbprio Quamqiiod ei certum servat nunqiiam mbritiirmri,
dalis fieri fecil, prislmodum excepto capite parieies -Unde Deo menlis des laiides uiique fristis, '
chori ecclosioe'viife.ivil, deiiide,. cryptas aritea Poscil, et in vcrbis Deus ut sibi parcat el illis. .""
niniium fenehrbsas"geminis"irigressibtis.illuslravii;
demiim signoruin turres' ab iriiis ecclesioe-Iegiilis EpitapMumRxrbehiprmsulisei conquestio.
' "
sursuni sedificans,"consummavil." '"';•-' Consulet anlisles, geminalodignushdnore,
Caelera"jain illiusbona*desininius bic, non quia Ul iuin:iiius<iu.vis'nrigras,morilureiiol)erie,
ntjllasirii, rriemorare; sed qiioniam uhiim liabtiit, sint/morilurisul qiiiilliabenda,
Oiiaiilalibelboiia v -. .
scilicei animiteniperariieniuni, de qubsi differiriius Accideiimnicliusviciiiris,qtiijipeminora,
ulterrus loqui, '^scelus est impiissimiimi neduiri sr Sic utinamlierel-,pauca cuin prosperitaie ' ,
velmus ohinino reticere'. Nam vir stinimseiibbiii- Qtialenusalfliiereiitlongasdispeniiiavilae. .
taiis el iriimerisse'_' Cummodiravita,potiusquamgaudiamulla,
poteritise."qtfeiri' gloi-ia imindi -Sed Deushanclalemcunrertperpo.-lerilatem,
sequebalur, et omnis"'feliciia_.temp:oralis"adorabai',-g . Ulper.transiersmncontjngai.optimarerum, ,
tanta semper animum vigilantia "custodivit, ul nec'
. El eni spondelur-niors,iPi vita paretur, .
semel fcedae yoltiptaiis actio noiaret illum , nec coiitra. 1
Qiiiquepuiet.vitarpre.frelnSMi.sibi
ipsius oris Iocuiiovel irati quemqiiam sibi iucf arelur Eece\idete mod.o,quidsiidejirrfiiulenoslro,
inimicum ; imo vidimus :" nec iiiimieus illitts (si' TSIobiliset sapions,juvenis, formisusjamaudiis,_'.'
quis esi)" confradicefe valei, quod ciimab indigno - 1'raeteriittanquam si uec gcnitusforef unquaifi.
quolibel sibi videiiti vel audienli delrahereLur,aut ' CAP.LIII.-— De Rumbando. - ' . .
afiqubd confumelise"verbum inferreiur; sie-mitis
el"rhansuetus esse coh.inuii, ut ssepe isqtii male- Hunibaudus lionoeniemprj_e'exdecano episcbpus',
diciis illum provocarel, patienliam ejus intiiilus, na.iioneAnlissiodorensis, o.x patreiltimbaldo, matre
cf ex ea in sefpso pavofe correptus, tanto cbn- Adela, nobili yidelicet prosapia orttis, sedit- aiinos
fesfiih pdeiiittidinisdoiore; pugiiis pecius et labia . 22, mensesi, dies I?. Fiiit. autem "uleniepisooptis
tundens seipsiim afficeret, quiiteniis quiyis iiiliiiius temporibus Ronianorum ppntificuni Urbani papse II, .
Jibcjudicaret riiultiimei parci, si merilos poenafuin Pasciialis seciindl, regnantibus " apud Frarieos viris
crucialus polius ad viridictam suscijierei. Brevius illuslrissiniis Philijipo glorioso Fran&orum rejo,'
dicam, niilla fuit unquani asperitas ri.alignilalis, -atque Ludovico (ilio ejus feliciter. "Hic ab ii.faiitia
quarii non ppssel lenire ejus piilchritudo hlaridiser- sludiis lilterar.uiii tradilus ab Ileribertoprsedeces- 5
monis :.sed el de voluptuosis lenlationibus, liocest sore suo clericiis atque canonicus factus, siriijdici-''
lascivis mplibiis carnis ipsius"qtiid diceriius? quos lale, "elprudentia, casiitaie a"cteinpcrahtia, cacteris-
refrenare alque coniprimefe tain studiosns' fuil," ut, ' que viriulum floribiis ppllens in ecclesia lieaii
vix aliquando vinum biberet. Cumqui. ssepius a >_.prpiomarlyiis Slepbani jier oirinia ordinem riiirians
ritedicis monereliir, tit non, nisi citb moii Vcllet,sie ofllcia, Iioneste, dccenterqtie ac reiigibse ibideni
vimim ex lojo yiiarei, non quia ipse mori volebat, Deo"scrvire studuit; dece(iente aiileni a sxculo
sed c.iusam mortis et fdniliem libidinis natura ct pr-ccellcnii.-siirioponlificumpbniifice, Roberlo, mo-
oetatefervidus nietuebat, nullis moriiiis, ntillis exhor- ' ribus et generatione riobilium nobilissimo; pruden-
talionibus passus esl prius acquiescere, quam absli- (ia ac cprporis specie speciosiorum spcciosissimb,
neniia illa sic" infinrialiis est nobis videniibus, til Ilunibaldus a clero etpopulo civilalis iri poniificeiii
juxla medicdrum seiileniiani jiivenis adhiicomniiim eligitur, electus quidem apird Mediolanum Ita1i_e
liecessitalumnovissima alque riiaxinii), morle viiie- civilalcm, a clericis prsediciopapseUrbanp videlicet
licet, .ainie ieinpus raperettir, quoe ei si poteral rj qui jiro quibusdam a sana doclrina deelinantibiis in
rhedela parumper differri/netjuibatlainen oninino : -Lombardiani desceuderat, consecrandus proesenia-
quin veniret dituius retineri. Ergo Nivernis tota lur, el ab eodeni ibidem consecratus ad propriatn
a.grliu'(linecaptus, iiidulo, lit atunt, habilu sancii civitatcrii reduciltir, alqup in sede pontiftcali cum
Beneilicli, "amaiisqiie lacrymis dcflehs niala quse. gloria et hymnidicis caniibus juxta Ecclcsisemprem a
feccrat,' et" iti cOnfessibriedefunclus calholica, et clero et poptilodevote susceplus est. Quidam inierea
ibideniiii bcati jiroibinaiiyris feliciler sejiullus est "* ecelesise casati in I.cclesiaminsnigeriles episcopalia
basilica u Idiis Fbbr. Illic, hdiibrem magnificiim bonausurpaverunl.eiut propriasibi Fetinere volue- '
prsestanl ejus menibra, hic nobis diebus cunclis funl: veruriiHumbaldussimplex ac pruderis episco-
frnclum rerunt, qu;e inrgitus. est, berieficiarqiia- pus,i)lilicoiisilio freltisaiqiiedeDeipotenliaconfi-tis,
propter riieinoriaiifius scriplo prsesenli vivcns, ucc «>GatifriduniDunzIacensemVarziitci castrtiriioccnpau-
a uoslris recedet cordibtis, nec noslris-carclJt tem, terrambominesqtreuUra modumdepopulaiiteiii,
oraiionibus. :
," ecc"lesiasticajusliliasagacilerremovii",sibiqueacsue-'r
PotUifieiimGestis.alibruin gesia duortim." ^ cessoribussuis obtiiicndumcensuit. Cbtiadamqttbgue -
Clerictis atnboruin vitas dcsciipsii ebrttm,. ab Htigonis lyrannica pervasione liberavil, qui-epi-'-
 287 APPENIi. AD S.EC. X."— OPERA AAESIIOTIKA, ". 288
sco|iales ejtisilein loci/reddiins perversa aud.acia * Accolaci, cnm decimis.quain at_!uiberto..niiIite?c;i-
usurpavei'al,.el" in. postomin sibi relineresitiebaj. stri Censurii acquisierat, el paredam eidem canoiii--
—To_ciaccnsessimiliter ecclesiaslica disciplina coer- cis condonavit. Eccl.esiamCrevenni siinifiter dedit
cnil, cl quse ab episcopali-jure subripiieranl,*eos frairjbus cum decimis elparedam.cbndoriavit; prae-,
reddere coegit. - - ' ' ; bendas tamen duas eo
pacto clericis duobus capi-
Ilic igilur quam pie erga Ecclesiam sibi susce- ttrli precibus' attribuil. Iiem dedit ecclesiam Col-
ptani, (jiiain benigne ac prudenler erga subdilos lunini cum decimis prsedicliscanonicis, quam a Mo- ..
sesc habnit,prxclara ejus facla denionsirani: et- rundo milite conquisivit,,eo pacto ut canoriicieccle-
enim ecclesiam mullis beneftciis inlus eiexierius siam destruclam reficerent, et paredani cdndonavit-.
= decoraviL, ocdificiismulliplicavil, bphoribus nobili- Ecclesiam-quoqueAusiaciab HugoneManselloquasi .
lavil; muliis etiam bonis.,plura ecclesiseconiulissel, jure hseredilarib possessam cum jiresbyterio el de-
ni_i qui bonis semper invidel .diaboliis.per preedi- cimis eorumdem fratrum stipendiis se daturum
clos, et quostlam atios iyrannos ci •reruni suarum promiseral, el si canon.iciirilerim ab illo exlorquere
s» atqtie bonoris ,danina intulisset. Ecclesisenamrjue - aliquo modo possenl,-epjscppali,-donatiorieconces- -
ttcta veluslate consumplaaique <lilapsa,-novisassi- „ seral, quam in.perpeluum babendamnobis uelibe--
crilis renovavil, ttirrem eeclesisesuper altare sahcii rassel, nisi morte riialuriusirilercedentepfoedccupa-
Alexandri posilam niirabili, et -,'altalignea cooper- itis fuissel.. ... - . '
itita snblimavit. Aliam quoque tiirriin super cho- J.ec_pr_etere"undiimsilenllo dignum duximiis quod -
rtiiii posilam quadralis "lapidibuscooperiri fecii, ne vijlam, quaeLauj'ea vocatur, Jnter GarcedontiriiAn- •
ejits signa fc-lina ignis cxusiione, si forte conlinge- draianique silam, epigcojiisvalde congruenlem, cum.
ret cnnsumerehluf, rieve pluviis g aeialibus, qitan- si.lvi.s,lerris cultis ei.iricullls,-a Gaufrido Bolsaria -
doque, consumjvla frangercnlur. 1'eiieslras etiam ei ab liaeredibussuis, prelio xxx librarum ei am-
qu.aluor, scniori altari lunien pi'-estanlcs, lnirabili plius eis dalo, dimidiam conquis.ivit,sibique ac suc-
opere vitreari fecil, aiqtie in anteriofi parle eccle- cessoribns stiis in, pe.rpfetuum"habendam ceiisuil.
sise 22, juxta chorum quoque duas vilreaviL; cande- * Apud Aniissiodoriiniquidem ^clatispsvhieaTum epi- -
labra siqttidem 5 iniroealliiudinis aiite altarc appo- sc.opalesvetustaie, consumplds, el peue emorluos,.
_,iiii,.quibus.ceroi-apposili eeclesiain rioclurnis horis in viridiialenipristinam el fecundilaieiu bonam re-
el.irifica.rcnt, ac inlroeuntibtis clericis sive' laieis dtix.l;'cbiisueludineiii quoqtiejiravam, omnia vide-_
lucem lucidius mitijsirarenl. Ilem dedit lineam cbr- licet episcopalis domusMitensilia, qu;e comiles mo-
linnni, allernm parielem ecclesisefeslivis diebus de- r riente episcopo rapere suis usibus atque"na<irpare
eoranlem, regtim et imperatoftim imaginibtis depi- solebani, a jtiniore Willelirio comite sibi' ac succes-
clam, supra quam posuit.lria preliosissima pallia soribus snis in perpelutirii habendtim^oblinuii, et ttt-
niille solidorum prolii constanlia; qiiorurn' unuin ineiiioriae cbminendarelur scripio lioe confirniari'
viridis coloris leouibus niullicoloribiis circumrotaiis pnecejritj. < In..noniiiie,saiicioeet individttoeTrinita-
*
fulgel; secundum imaginibus regum simililer cir- lis. Noltim sil, omnibus lani fuluris,quam'pr;es'ciifi-
cumroiatis rogali inodo equilantitim pollct; teriinm biis, .veritatem diligeniibus aniinarumqtie suariinr
quoque leonibus auricolbribus circuriirolatis aspi- ". safutein yuaereiilibt)s,.quiaegoWillelmtrSj-Niyerncn-
ricntibtts arridel. Jiem.ad decorein ccclesia. rneinor sis consul, ad remissioncm peccalorum nieoruin, et .
Psahnis.tse.diceniis :"Domine, dilexi decoremdounis patris mei, et matris mese et anteccssornm suorttni,
lum, el locuni habilalionisgloriwliim (Psal. xxv, 8), laudanle lixore mea'Adelaya-comittssa, diniitto ec-
diip niagnadedit dorsalia lanea, leonibus multicolo- cl_esi_ebeata; Marise gcnilricis Domjni nostri -Jesu
libus operose iusigniia, aique isuper chori sedilia Chrisiij.et beati Slepliani prolpmaiiyris, el Huni-
diio ojiiima posuil lapetia. Ileni ad orhnmerilum baldo ejuscopoAnlissiodorensi,elcanonicis ejusdem
ccclesio-, insinnandb eliam nobis quia pbstpdsiiis ecclesiseel siiccesspribus eorum, quamdam pravam
vitiis. intus el exterius jtalleati vjrHitibus,esse debe- ^: cbnstieiudinem., quam antccessbres niei solebanl
nitis, dedit cappas de pallio bonas i, dalmaticas 5, capei;e, scilicet de domo episcopali ci de rebtis epi-
nlbas 7, opthnas casttias, slolas, el tiianulcrgis scopi, quas jiosl mortem episcoportiniquasi proprias
plnra pbiresque libros ejiiscopali officioconvenieri- pbssidebant, vaslabant el diripiebanl': hanc autein
, les. Capul qnd jue occlesiae super altarc saiicii Ste- diinissionem lalis consuetudinis facio, ne deinceps
j phani inirabili el prcliosapiclura dtcoravil; in cry- aliquis Iiieresmetisinde quidquairicapere prsesiynau
i jita sitnililo.r altae Trinilaiis supciitis. et inferitis aut si quiitquam inde capere prsesumpseril,. toluru
\ picturis adoniavjl,""et,in alia crypla allare sancij Iionorem nieuniperdat. Facia auiemest hsec diinis-
\ Nicolai imagijie Salvatoris; sanclacqtie Marise_ei sio prius. super altare 'saricii Stephani; pbslmodmn."
sancti Joannis evangclisloedepicla honeslavit.: ec- in eadein ecclesia publice Dpmiriiea dje pridie Ka-
clesiam sancla. Matris Domini Marise infra mttros lend. Septeinl). » '.'..-..
posilam rueiilem ac pene dilapsam renpvavit, ac Apogniaci eliam claustiniepiscopalem deslrucluni
ro.novatain ij.se. dedicavit; .capul ecclesise sancloc et inale dissipalum in fertilitaiem,suam reduxit, et'
Maria_.exlra iiiurps novis assiculis cooperiii fecit fttrnum ab episcopali jure sublalum ad molenji-
Ad slijieiidiadenique canontcbriiin dcdit ccclcsiati iiuiii in Icatiiiafliimine.posilum,et eampos,qui vulijo
 289 HISTORLE ECCLESI-E-REMEJ.SJSLIBRI QUATUOR.— LIB. IV. . 290
Catalaunica.bbnixe flagitans, ut qiiia lociisiIle,.ul i _Aliberalium arliuhi sttidits adolescenles clericosexer-
liop sacrtim corpus sub dio jacebat, Jiind lufe cro '. ceri fecit, ipseque .cuni eis leciioni ac medilalioni
deslrticlus.-larcteiliccntiain illud iransfereinii, ul i «apientise operam dedtt. •Sed et Ilucbaldum xancti
devplius et venerabiliiis servari valuissel. Qui'dui 1 Amandi nionaclium, virum quoque disciplinis-soplii-
diu persistens in precibus tandem suse petitionis ob cis nobililer eruditum""accersivit,etEcclesiam Re-
tiniiisset eflecluinvocato riautaierlur eiiiaulurii dc inensem prseclarisilluslravit doclrittis.
disse,-eolenore, ut jioclu-anle gaili cantum ad brar 1 V • - -
. CAPUT X..
.fluminis.ejuspraeslolaretur.adventum. 'Cumque sta De intereinptioneFuL-onisarchicplscopi.
tuto noclis lempore viri tres cuni-quodairi saeerdot -Accidit aulem ut aiibaliamsancii Vedasii,-quam
adessent fluvii-i.pse,."missi-ab-hoc comiie, nauta dc Balduinus coriies tenehat coin Alrabatciisi oastro,'
ftiit, nave"ulleriori defixa fliiminis orse.s/Hisquoqu rex Karolus pr<iinfideiilareBalduini ab co aiifertci,
viris adventum Jiavigeri diu prsesiolaiilibus, et -vj atque liuic ,pr_esuli>eamconcederel, Allmaro quo.
cissim.clamaniibus.«11111 -nemo-cis Tcsporiderei, dc 'daifi comite abbaliam sancti Medardijeneiue : quanr
Joreperculsi corrtiuril in lerram proni, devole jire sibi visum -est, opporlunilaiis^gralia, cum eodcin
carites ut si Deo placilurri forct corpus -illiiis sanci comiie eojnmulare deb.ele, quo.J ,et cgit. Acccpit
de-loco eodem transferri, aliquibus id eis <Iignaretti' B itaqtie abeodem.Al;niaro abbaliam sancii Medarrii,
oslendere signis. Moxqtieriavis solu.ta^divinavirtute et dedit.illiabbaliam.sancti Vedasti, receplo per
nexu quo lenebatur affixa, ripse qua: exspecfabatu " viin obsidionisa BalduinoAlirabaiensi castro:-Gujus
mirabiliter accedil appulsa. Quod admirando jierspi anxietatis doiore siiccensus latri Bal>luiiius,"-qitain
"cieriles,et 1nax.11.asDeo gratias referentes, ascen onntis ejus coniilalus, dum quaerunt quaiiteruicisei
dunl Jiavem, de volunlate Dei securiores effecti se.ppssint, amicitiaiifcttm eoileiii-pfoesiilese iingunt
Accedenlesquead locum sepulcri,j_t"apertossaxeoit resarcire, qu__ren.esuliionis locuin, explorantesque
quo sacrarmembra jacebant sarcophago.reverente: quomodo a nieiaiu suo ad regis colloquiumsiipaio-
clevanl,- transponerites ha.c in.prseparaload id opu ribusvallaius proficisci solcret : quadam die, duiii
noviter scriniolo '. sicque"cum ingenti gaudiO-reme paucis admoilum comitalus, regis peteret alloqiiiuin,
antes-ad riavem. transeunt celeriter flumen, iioi eum in via, duce qiiodam Winemaro aggredienle.-i -
pignus cuiri laudibus doferentes ad viciini Balb.ia inlercipiuiil. Et qiildem primum qriasi de"ani:citiact
c.uin(Ralby); ubi per triennium constal venerabi -
recuperalione Balduini afl'aiit'ur;-demuni'vero:iirij)ro-
liler conservatum; Pbst hsec ad: eccles;am beat visum lanceis inipelurit, proslernunt ac porimurit.
Itemigii honbriflceest delalum, et custodi ecclesia Quidam vero sudruriisese ob' nimium ejus amorcm-
devotecommissum; j'uxiaque sepulcruhilitijus san Q.super ipsum prosternentes, pariler cunieo trarisfixi.
clissimi..pati'is-lionorificecollocalum. Post biehiiiutr etinlerempii siint. Caclferiqui superfuere^his qtii ad '
praefatuscomescum uxoresitailerisinde donrnumFui hdspitalia remanseranl, hoeemaximistii doloris nun-
conem prsesulem htimililer expetiit, poslulans u't'e tia portant. Qtii rei novitate perculsi, armisque nnir-
lociim sepullursecbncederel'iridexiera hujusecclesia niii,"pei'Cussores episcopi coriantur ultione adoriri."
parte, juxla ostiumCryplae.Qitoihipetrato. ei altarisla Quibus minime reperlis, eorpus exanime, immensis"'• "
tuto, alqueargenleOjdecorecboperlo,iIlicdecenteriia.<, ejulantesplangoribus, levanl, el cum ingenti stiorum
venerabilia dcponiinturmeiiibra.Dehiquepostquami biriniuniIttctu'Remensem ad ' urbem defeiunt. Ibi-
pralato, sepulturse"stise sublata- sunt loco, qusedarr landemiotum, el dignis exsequiis lionbraiuni, die-
mulier caeea.Ererilrudis noriiine, illo-caiidelain de- cenli esl sepullur;c mandalum. Cujus antisii^s hoc
fereris.accessii, impetrandsecausa medelse. Al com- liabelur epitaphium : ' . ".' - ' - :-'
perlo sacrum cbrpus iiide sublatuni peiiims esse Hoc tiimulomagniFulconismeinbralegantur;
nimio angore affecia cbepilfleudo conqueri cur san. -Hemorum sedispraesulisegregii.-;--
GerminenohiliumquemEraneia protulif-orlum.
clus-hic Dominiabinde se permislsset auferri ? cui et excoluil, - ,
Aulaquede stiiolissompsit,virtuie
deserttisset vicinos, qiiibus -beneflcia solilusera! -HineDBUS a^suniptuni statuil -prubaium,
T\ Ecclesiasspeculum,pdnlificernque piuni, ';' .'
prscbere divina ? Subveniri ergo sibi-gemilibus «x> Septenosdcnosquesimulcui [irsefuit amr s; , .
iresineuses, denosinsut.eratque dies. .
j.oscens, vistim'sibi-esl proficiscidebere ad victtn Auxitepiscopiuuisuperaddensplutimaierum,. .,._"' :
Malusguni (Maroug), -ubi fraier ejus.' sanctus quic JJrtT.sel isltusmoeniareslituil.
- - Orbislionor;palria)ttitor,pietatisamator. , -.
scebal Vetanus. Ad cujiis sepulcrum candelam po - Irro"sltidio
' paciscou.odilur jaculis. ' •
nens, seseque;in oralioiie(proslernens, coepitflendc Septehurii d enunique d ii m jaai uiensisagebat
ulrumque invocarc' fralrein.,Dumque sanclinbmeii •' JaiiiusVuidiramortejiereinplus abil (ApiuiHaron:,..
crebro repelit Gibriani. ocepii caligb albugiriis a). [oliit.J,; _
CuiMatrisDomini,pariler qudquejiraesuiis a luii
, oculisejus abrtimpi : sicqite divina"propiliarilepie- Reiiiigiipietasoblineatrequiem.Amen.
taie, prisco redojiatur luniine; Pra.falus deniqueprse- WerfiqueWiiiemarus ejtts iiiierenjploral) episcopts
sul honorabilis Fulco, sollicitus cirea Dei"-cullumel Tegni Francorum criin suis .complicibusexcommu-
ordinemecclesiasliciim, amore qudque sapientisefer- nicalus et anathemal;zalus , insuper ihsanabili si
vens, duasscholasRemis, canonicoVumscilicet loci Deo rerctissus est vulnere [Baron., idcere], ita
alqtieruralium.clericoruiii, jam perie delapsas rekli- ut cbmputresccnlihus carnibus," et exundaiiie sa-
tuil, elevocalo.Remigio Antissiodorense"iriagislro, nie,- "vivus devorarelur a vermibus: el dum -pro-
 - 201 APPENDAD. S-EC-X..—OPERA AAESnoTtKA. <><)_.
.dam presbytero, missas prq:(_anonicpmorlup cele- A plicitale columbse-acprudenlia serpeulis inslrucius,
branti, dariper.aiioumsla.iuerat. Canonicis .eirajn et culpairi, ne<Iedecusfieret Ecclesise, sub silentio
,de abjb.a.lia'regularibus, quam.anlecessor ejus .glo- , leneri faciebat, et negligentiam, si aliter 'fieri non
-..riosus. decusque ponlificum Rober.lus.in abbatiam - possot -,inlerdum dato pretlo a reclamantibus redi-
_ cxtulil, detlit ecclesias plures,illani___de.'Warchi„.de- mebat. Hic.iiaque operante Jesu Cltrisii clemenlia ,
Traiiaco , sancii Maiiini de Truncelo , de sancto <jui fidelium.suorum elasplrandoprseveiiii et adju-
Quintino,<juas a-.aieali ma.nu;SublTaxit,;eisque in vando prdsequiiur" actiones, inter fralres pace
, perpelutim habendas apostolica el.episcopali auclo- prius reforniata, episcopatus sui'anno'22 , pro Sal-
___riLateconcessiljiiiniiasterioOharilatissimililereccl.e- valoiis .amorect peccaloruiii sttbrum remissione'Hie-
sias mullas concessil, quas a laicis-eas possidenii- rosolymitanum iler proseculus est. Uride saerislo-
bns conquisivit, ipse idein divino.rum ofliciorum cisex more visitalis, etcum imbrelacrytiiarumlacla
: .eeclesiaslicique .ordiuis ..amalor. liaplisleria et se- oralone-ubique propeccatis, dum iediret etN_ccle-
...piiliuras aeterasque ecclesiarum oblaliones.a lajcis siaesuseornamenta plurima deferret, iiilerssevientes
perniiilta lempora tisurpatas, otjamex longo usu maris flttctus, Salvaioris ndstri Jesu Christi niiseri-
quasi- pro .corisiietudine.pp.ssessas,- coiisiietudines. cordiam iniplbrans, reumque se vociferans, psalinos
, quoqiie . pravas ,.•cpnvivia scilicei , quse presbyteri B.-Deoet bymnos personando, navi dissolula Crealori
,; parochiales dominis laicis per singulos aniios per- suospiriium reddidit. .
i s.olvebanl.,strenue ac .ralionabiliier a laici posses- CAP."LIV. — De Hugone ep. el abbate S. Germani.
-s.ionercmoyit; neve deinceps sacerdolcs Deiiaicis
. in lal.bus obedireni in -synodo episcppali aucloriiaje Httgosedil annos 21. Hic siquidem in Cluniacensi
, inierdixil-, pj'a.di.ceitsillud Slephaiii papae el mar- terriiorio <le eastro Moiileacuioorlus,^ a nobiJbus
s.iyris decreijuii; laicis,.quainyis-religiosi sinl., nulli .processit parenlibus , et pater ejus Dahriaiicusdi-
..lainen de ecclesiaslicisfacultalibusaliquid possideiidi <.tus, matrisvero ji.omen,...-.!Hunc
'
Gum palres satis
Uegiltir unqiiam.allribtila poleslas. lenere diligereni^non solum carnaliter,- sed eiiam
- Ilic.itaqiie amicus pacis ac benigriitalis episcppus, sp.irilualiter , nutu Dei , quo omnia disponuritur,
. his alque .hujusceniodi-bonoruiii.operum ex-hibiiio- Ecclesiae deslinatus lilleris iraditur j cl adhuc in
nibus adornatus, ila se aniabilein oninibus bonis vi- . puerili iiiiioceiitia nianens in Cluniacensimonasterio
ris ac charuai exhibebai, utomnium bonorum"laude nionaslicuin Iiabitum suscepit, ubi-^ub sanclo Ilu-
. dignus lieri mererelur; eral enirii sagacis ingenii , gone avunculosuo ejusdem nionaslerii lunc abbate
jirudenseldquip, proyidusin.consilip, paiienlia le- pluribus ^nuis. vixit, et regnlam beati Benedicti in
; nis, vultitiilacris. incessu el habitu jucundus , erga C -clauslro^ejusdem-nionasieriisapienler-.didicil, qtio-
oinnes benigiie aflabilis , inlus .el foris cunctls id.o- niam sieut-perhibelur- de ipso semper sine quorela,
nens; vacabal bpporiuiio Lemporeoraiionibus, el in- humilis et obedienssuismajoribus, sicul decettito-
lerduni familiarjiim fruebaiur collociiilonibus, dis- -liachum ,.;perjiiansit. Porro-, Dominus dmiiipoiens;
|iouendp de suis suorumque ,'uliiitalibus diligebat qui humilia.respicit in ccelo et in lerra(Psat. cxn ,
militum atque nobiliuin coiilubernia, sed major illi 6), humiliiale.ti luijus respicieiis.mullis proruturani,
iiieral.ergaclcricdsaffectio, elin inensa cLinvestiuiu *uinin:claustrO-diu maiiererioirpcrmisi... Post de-
cullu largilalis gratia eis apparcbal dsse copiosior. _;ccssum-nanique-ddmiiii Giiiberii', abbatis- sancti
,De illicitis siquideni niotibus carn.is silenduin non Germani Antissiodorehsis,.in eadeinecclcsia elecius
csl; quos ab eo ciborum parcimoniael potus conj- . et benediclus abbas, non propter nomen abbatis
primere.studiosus-fuil, ut ,ex quo episcbpus "faclus elalior faCltis, sed-tanquam-unusex caeieris humilis
esl, a cainibus sesc abstineret, leguminis -ei co- monacluis fuit, et sicut bonum niagistruin decet,
inestio sufficerel, nec.virium , nisi paruin ; bibeiel. ccepil facere el docere- (Act. r, 1) , demonslrans
In convivio denique hospilaiiialem in invicem el iu exejnplo quod docebat yerb.o. Cogiiitoautem-quod
omnes seclaiido dapsilis fuil, riec uriquam in prandio- dominus Humbaldus venerabilis Anlissiodorensis
"Christl
pauperibus caruil, yilans illud quod.scriptum D episcopusJn via Hierosolymilana<Iehac vita migras-
; esl : Episcopus , nisi omnes receperil, inhumaiius set, clerus ejusdem Ecclesiseex majori parie, facto
. csl. In Quadragesimavero qudiidie paujieres duo- salisbrevi-intervallo.-hunc jam diclum abbatem in
decim reliciebal, quibtis in Cpena Domini denarios pontiflcemelegerunt. Prsepositusvero ejttsdemEcclc-
.iribuebat,, el jn Pascha pJerosque vesliebat. Cum siae, Hulgerius udmiiie, et quidam canonici cuift
aulem, ut plerumqtie fieri solel, in siibditorum eo , qui "euinde.m. pneposiium nbmiiiaverant'in
etiam baronum aninios furor iracttndiaeel discordise electione, eleciioni sancli viri resiilerunt, qui'
;<liabolicoinsiiiiciu irrepsissel,,niira ejus palicntia eliam- regerii Ludovicumfiliuiii i-eg-isPhilijjpitunc
.alque liuniililali.sgralia discordanles an.impsxoncoiy .regnantem suae eontradlctioiiis adjutorem- lia-
dabat, et utpax flerel firmior_et qnies., iiiquielanii buerunl, ita ulomiiiaTegaliaad episebpatum'perti-
.dando de suo. ssepenumeropropinabai. Sj vero^ali- nenlia oinnino concedere ei-denegaret.-Tunc ipse
-qtiando. aliqua Jaicalis persona in clericum aut ca- cdmpulsus :el traclus ab elecioribus suis., el sui
lamnia. causam,- aut injuriam a clerico sibi illatam adversarii ad lirriina aposlolorumadierunt, ut ibi a.
haberet, eique conqtierendo reclamarel ,.ipse sim- summo ponlifice judicarctur de clectione. Sed be-
 m -DE-.GESTIS-EPISC. ANTISSIOD..—-PARS-.I. -291
nignissiiuus Domirius,omiiium bonprum-distributor,, A n1US;qju mullum dilectus et.;famili_arisfuerat ab-
. adversus.queni non est sapienlia,vel consilium, lan-. . batise, cui.prsefuerat,,el prsecipue abbati*Gervasio
tairi dedil j'.everendoabbali gratiam in oculis summii successori suo, ytpote de familia ejusdemecctesise :
poniificis,.qui tunc Paschalis.nomine-sedebat, ut ahI) pro ipso igitur cnm monachi Jpsius ecclesise .et
, ipso-gratiam .episeopalis consecraljonis niererelurr prat)sertim abbas frequenler episcopum interpella-
.. accipere, et cum pace adversariorum -adpropriam i" rentj uletini canonicum faceret. in ecclesia san-
sedem reversus est.cum multa alacrilate oecurrenlee "cii Slepliajii, Jpse vero npllet eos in hoc audire;
sibi clero et eliam.pppulo..... . cuiii ipsi eum quotidie assiduis precibus non ces-
Comitem quoque terrse, qui epdeni tempore captuss sarenl pulsare, fertur hoc illis respgnsmn dedisse :
ten.ebalur a Mansello, qtti posl.ea in Carthusia reli- Incassum pro ipso preces. fundilis,- meo namque
. gionis habilum assumpsit, de confirmatiohe suse e tenipore meus niinquam canonicus ejit. Hoc enim
eleclionjs lsetum inyenil; regejn ciiam Francorum, , cyedo d_e ipso, quod-quam cilocanonicabilur in
gui prius ,ei adyersabatur, in _advenlu suo quarna epclesia sanctt J_iephani, jiroprii commodi circa
cilo visilavit pacalum, D.etiique' in quania animii ""bona ecclesise riimius erit exactor...El quid mulla ?
...purilale, et qiiani Iiumilis in episcopalu suo vixe-- verbiim sahcti viri veritas- subseeuta est : post
xil, Jicei -non per pmnia , subseqiiens Jillera de-- j> morlem uamque ejus_-Siiccessorsuus.prsediclumc.Ie-
clarabil, cujtis sanctse cqnversalfonis quasj .quoddam ii ricum in ecclesia beali Slephani canonicum fecil, ef
prsesagium fuit-pro*iiosticum, ei .divinitus deslina- lamiliarisstmuin habuil, el quod de ipso vir. san-
ttini, quod tale fuil: Ave, Maria, gralia plena, plc. ctus prsedixit, hoc in codem clerico effectiis, pro-
, Nec jiiirum,.. sj Filius .Yirginis, sine. cujus. nutui ' bavit. Arcliidiacoiialum.qui.suo tenipore veuit i_n
_i)ec.-foliuin cadil in lerram, jn prognostico servii manus ejtts diebus sui' prsesulalus "in mami sua
Maltis suse, qttem virginem cognoverat .perma.nsu- . relimiit, ndn propler ayariiiam, sed ne sacerdotes
; rum, jllam singularem et .admirabijis gratiae, saht .- gravarerilur, sciens archidiacoiiatus i-edditus paucis-
_tationem-.voluit-inveniri, nt qualis. vilse fiitu.rus s siinos esse, riec -ad expensas, quas npmen lmjus
. esset daret inleljigi.. Ordinem Cisterciensen», qui,i honoris requirit, jposse suflicere. Contigit auleni
^..tunctempo.ris adliucTeccns,eral,.l.eiael volnnta.ria a semel (.rini pro quadam necessit.ale velle Romanum
j.pauperiate. circunispptus , dulcissima .vjsilalione e jpontificeriivlsilare ; unde et consilio, assistenlitim
frequentabat, et juxta facultatem ,suam ei in-mtiltiss sibi pro expensis itineris lanti compulsus ,est _asa-.
.n.ecessaria niiiiislrabal; sup. eliam (emjiore ejus-- - cerddtibus suae dioecesis auxilium„posiiilare; dede-
. dem. ordinis abbaiiae, Regniaciim,.Rup.es, Bonui»- ruiit sacerdotes, juxta, propritnn arbjtriiim, unus-
radius, iniliuin fundaiioriis habuerunt., et peif- G quisque^ riec antplius qiiscsjtum esl ab ahquo (j.u.am
manus ejus., tum.jninistrando.ne.cessitatibus eo- de ej'us procederei libera vol.untate. P.tralisigitiir
runi, lum acquirendo Jiossessibnes, non modicumi omnibus, quse necessaria eranl "sibi aggressus esl
'incren.enlum. Nam- anle. lempora suse consecra- iter propdsiliim, L.ransjensinon.temChiisiun), ad Clu-
iionis Pontiniacense monasleri.tim.-fiindalumfuerat.;; sas venil, et-ibidein inlellexir viam securam npn
jnfirmos_ eliam ejusdern oi-diois non obliviscens s esse.. Coiisilid itaqiie inito ad propriani sedem. re-
dulci alloquio refoyebal, "et in.expensis.suis tsaepius s diit, et non oblitiis qiipd a sacerdptibus suis pro
- refeclionem,
minislrabat, Civilalerti. el frequenliass llinere.inceptp pccuniam sumpserit, yiso scripto;,
poptilorunf congruo tempore.libenter vilabat, clau- quantum unusquisque-sac,erdplum<lederaj, "iantuni
slruni mpnachorum. lsela' animi simplicitale, fr.e- unicuique est Tesignaluin.
.qiientans, iriler ipsbs non desiderans episcopus vo- Euit quoque qtiidam ejtis famijiaris, cui,eqclc;
cari vel videri, sed irionachus, non. oblitus illitis s siasLioiim beneficium corilu[il. Ifle vero non im-
evangelicj pra:cepti: Qui mqjor esl, in vobis, fiat i/ memor accepli beneficii, transacio aliquanto spa-
sicut minor; et qm praicessgrest, sicut minislratgrr tio iemporis, cumquadam summa nuriinioruiu
(Luc. "XXII ,26) : lllufj etiam beaii Hiei'Oiiymi,qiii ii ,venil ad nionaclium quemdain, qtii loculos epi-
etmoriaclius fuit,'e'ldoctor monacboruri), semperinti D scbpi pbrlabat et lotius domus suae proeura.tor
jiietite volvens : jt Mihi oppidum carcer, soliltido 3 . "erat, obtulil' ei eosdem" nummos, ita dicens : Do-
| paradisus est; si cupis esseijubd diceris monachus,,t mirius episcopus muila expendit ei iridigei iriul-
{ id esl sdlus, qtiid facis in uibibus ? » tis,'ho,c niuniis accipite, et in expensis sihi ~ne-
In claustro monacborum de Charilate, qui.juxtaa cessariis reservate. Monachiis cutri graiia muiius
ofdinem Cluniacensem vjvebant, frequenler mane-:- accejiif, el" acceplum reservavit, nec inultd inler-
bat, el de castris suis Varziaco, el de Cpna annpnam D jecto iemporis sjiatio in memoriam reducens rium-
et vinum, ne Eeclesjani gravai'el, ad suum usuin a nios" acceptos, et ignorans si aliquis scrupuliis
<3treTeclionem infirmoruin ibidem srepius praeci- laterel in miiriere, qui conscienliam opiscopi possSt
pieris depoiiari. "Credilur qtioque.de ipso, quodj bffciidere,. cnjiiS purilalein non . igiiorabat, sicut
spiriturif habiierit prophetiae, in qrio qnpddam .i.i'. providiis "el sapiens "dispensdlor , quale inunus' a
'gnum verilatis reliquit clerjcis. suae ecclesi;e; fuiiii quali virb sibi datnm' fuisset, ejiiscopo'levclavit.
iiamque ieriipore suo "clericus" qttldam ,; riomiiie d Quo-audild, curii episcopus cogitaret,, nndedo-
Steplmrius, i'n acqifirendo et provideiido caulissi- num processiss£t.ia?e et laniurii, staiiin.yenit ej
 APPEND. AD-S_£'C X. — OPli.R.\ AAKfldtlKA.' 298
in nientem, qnod iirecclesiaslico beriefleio betic- A cere,'ielinerei. .nqiiadam-atilcm infifmilaiej citni
"fecerit illi,'iTaliis"sic disperisatdri siioferiur dixisse : omnia dari'pr_ecepisset, allafa est ei qusedampyxis
Fraler. non est nbstri propositi riocierfere,- quotl a cttm elecluarioel parvo cochieari argenteo.Ipse au-
geiiiilr diclunl est: . Non ctires unde liabeas, sed lein coclilear shlim [irsecepildari, ttt riiliilsibi reli-.
KOportet..abeie. i Ita ex iiilegro, sicut niunus tibi nerei, quod conscientiac. stise,puritateni offendcre
|<ledit,daiori "remilte, ne coriscieniia inea pollua- posset: Aecidit quoque, ut quodan. lempore apud .
ttir iii ^cclesiastici beneficii" collaiione. Monaciius. Clarainvallem esset.ubi saepe en magna aninii vo- X
statim obedil, ct sicut el injunctum fuerat, mu- Iuniate morabalur pro cohsilio aninise.suse, quia
nus datori remisit. Accidil eliam ut ex defeclu tunc teniporis dbminus Bernardtis venerabiiis,
vinchrum "sub qtioddam ahrio vinum aliquantttluin magnl nominis el merili abbas, ciijiis_viia_el-ddctri-
nfagis" solito "venderetur; ipse verb considerahs na ili universali Ecclesia celebTiteriiivulgala.niiiltos
loca regiilariter vivenliuiii in episcopa.tu suo, secttin iraxifitd 'Clirisiiini, -ibiqiie die.quadain culn
jifseeipueJiuer alias necessilates, ad hsum potus' "abbiis ei cbnveiitusiiionachoruni,.quorum Coiisue-
nihil oninino vltii aitt nimis parum habere, cori- "Itido cslproprie "mariibtismetere unde vivant ipsi el
siiluit inonacliis de Rujiibits, et illisde-Boiioradio, nebessiiale.iujjalieiuiiiibuant, incairipum queiiidaiu
el illis de "Ghariiate a Var-ziaco et Cdna vinuin g a"djneteriduri) irent, episeopus cum falcc cotivetitui
jiiiiiis.lr;*iri,' juxta quantilatem vini quam habebat se intcrposttil, niagiium frucltim exspectatis', qnolics
ibi, et proul euique ecclesise congruuiif erat. Coii- inler eos cdrilingeret ipsum. socium esse laltdris,
ventui aiileniPbhliriiacensi, Regiiiacensi, ,et viigi- venlttm est" ad campunf' libi seges eral; secant
nibitsChrisii de Crisinrinihhunc modunrdislribuil. omues-; eolligitur seges in inaiiipulds; et epce
"
Quadam die accild cellerario Aniissfodorerisi, cella- iitibes iei)ebi'osa, el mifllis in.bribus plena dbnii-
iluin proprium intravii, eieognilri quod dplia esseiit bilatis coetitmel circumvolveiis Campumiibi erant.
plena vtnb, ferttirita dixisse stio cellerario :,Hoc vas Quod" Cuiri videret •fldiiiiriusBerriardus verierabilis
sil corivenlus Pohliniacensis; istudHegniacensis; ablias-imp.erlt.rritus, et fidemCliristlsemperliaberis
istud pa!ipeiuin.vii'gin'um€hrisii, uniimquodqne de-"'" Iii pecibre sud, de qtta scriptttm est : Omriia sunt
signans "virgnla,'4uam liabebat iii niatiii stta. Porrd possibilia credenti {Mattli. ix, 22), • conversus~ad_
cellerarius sciens vinum "esse de iricgrana ; qtiod episcopufn ail ': Paler, die' Uliriiniinens piuviarum
deslinavcrat virginibus Chrisil, doliumqiioque 40 Inuivdarid ii-anseat. lile, ad huniiliititeni seriiper
litodioriimmagni pretii fore," quasi ex consilio ani- respicieris,'sic Vespondit': "Noiisum liujus meriti;.
muiri episcopi averiere voluit a lanfo-dono, dicehs : lu,-*oi'a,-ef-coiifido qudd "Doliiiinis-clabiitibi. Ecoii-
Doihine, istud vinuin esl de megrana , el vas 10:.G ira abbas, el, iu-Tater, dra'et ego tecuro. His
modiorum magnipretii pula.ioni vmearuin, et aliis "diclis, orayit -uterque", et siaiim . aures"Doniini iu
"
riecessiiatibusTeservaltim, ptaceai vdliis vinuni mi- preces eorttin, retJessit caligd iiiibiuin: subsecuta est
iibris pretii dare.quia aliud habelis prse inanibus", "serenilas aeris; "el cum sicciiaie'colligunl lriesseiu
qtted ex magna ariimi accipiehl charitate. Cui epi- suam "
sanciijriessores.
scopus': Non sapis ea quaeDei sunl; qttod dtxi, ifixi; ' Quddamqubquetemporeex quadam irisolitanimie-
iiescis quod verbura Dei nunqtiarii debet esse dlip- tate vettfortitii"<jua3daiii lurris ligttea ecclesise siiri-
Stitri. Quid mulla? ilixit el facta sunt. "Sed adhtic 'cfi Stephaiirfiiridituscbrruitstiperdomuniepiscopa-
atidianius <j'uid "doriiinus adjecerit "huic _viro"ad lehi"sub sileiitio-rioctisdejecla, episcopo dOrmiente,
augmei.lum liujujschariiaiis. Voeaius esl dispeiisa- trabes ef ligna transtegumehla' donuis penetrando
tor nioriialium,fnjunclum esf ei, ut deferat virium circa lectum 'episcopi cecidere binc jnde, eiiam cx
dalurii1usui virginum. Sedille cuin iiitelligeret vintim" traiisverso,' oriirii Isesione-subinota- a sanclo virp.
iain boiium e"tlanli pretiiesse, obltilii veriale, ul.de Qnid ad h.aecdicemus? patcl qtiod,ille soluS et tiniis
p>'eliovini vilius eriier.el, et residuurii prelii neces- dorinienieni cusiodivit epis.copuni,qiii nbii dormital,
siialibtis aliis reservaret. Episcoptis lioc audiens nio-.. - neque <lornii.l,'et cuslodil Israel (Psat. cxx, I) r
iiaiihum dispehsatorem jubel vocari, quare velit D semper eniin custodivil oinncs diligeutes se, de qub
veritlere viiium iriquirit. Monachuscaiisain exponit.; solb vere scripluni esl qttia tiisi Ddminus custodierit
qubdepiscopusintelligens, inquit: Ego vinum..qiiod civilalem,' (nislra. "vigilaVqui cuslodit eam (Psal.
deili sub eodem pretio.quod.alii daretur, volo quod cxxvi, 1). Ciun. aulem fle -coiisueludiiiibus ecclesiie
iri iiieam "recle"a'lpotestalem. Obsequliur nionaclius stiseinleT prsepositum el candiiicos discordia tem-
vdlurilali episcopi; dalum esi preliiim monachdnon pore longo "durassel, sttb jtirainenfo leslium, tani
niiiius quam pptiiil babere ab aljeno. Qud facio., canoriicorum quam"la.icorum consuetiidinibus e'x
episcopus ad nibriachuin : Modoprctium vini habcs; inajori parte scriplis et juratis pacem intcr jiraspo-
eccfehoc viifuni sicttt prius iterum sponsis Cltrist.i, situinel fralres posuit, el scriptum sub sigillo ieon-
dono, hlque illud habeaniel bibanl prsecipid. fi.iriavil, et aucloritale surami!ponlificis commuiiirl
Credilui quoque de ipso, quod seriiel, etsectmdoj , focil in pace ecclesia. suse, iliuin fruclum attendens
et terlio corporis infirmitalcm sentiens, itatiniversa querii iogerat in beaii Marlinl opere, qui anle pbi.ii.ira
qtikshabebal "pro amore Dei destrlbuil,'ul nibilmo- sjiiimslbi iinniinentem-in Condatensi ecclesia sitidiiit
1)iie prseter vesitihohiuin, qttotl vix pdsset sibi sttin- pacem reforntarc, quem frticlun. pacis per Psalati-
 297 DE GESTIS EPISC. ANTISSIOD.— PARS I. 298
ta.m Auctor pacis promisit, s!m.,,ing.iiens, reltqma- A pr_2decessor.suus,cujus et noriien habuit, de ordine
hommipacificg(PsaL xxxvi, 37).El cum inter omnes Cislercierisi prinius aisbas.Pontiniacensis ecclesio.,
praelatbs Ecclesise cujuspunque fuerint. ordinis yix —qui"iudictb jejunio tatn clericis quam populo Autis-
unus.ppss.t inveniri, qui pareriles stios, etianj si npn siodbrensis oppidi, facla invocatione sa.icti Spirilus.
sirit "digrii, rtoii sublimet"bonoribus el. .beneGciis . electus cst' in pohtific.em. Pater iiujus riiater
eeclesiariim, fste singularis, inter iiifinitos cuidarn. verb Qui cum in Senonensi Ecclesia propter
suo nepoli nunquam in viia sua prsebeudam voltiit. suspensiohem "dbiiiini Heiirici metropolitani Jocum
dare; etlicet iipri multumassiduus essetin ecclesia- cohsecrationis non haberel, apud Ferrarias a domino
siia ob qtiielerri spiritus, qiieri)inveniebat inter. clau-" Gabfrido Carnolerisi cpiscopo circa feslum B. Vin-
sirales, riiultain tamenioUicitudineni circa sua.m. centii conseeralus est, et Dominica qua canlalur :
ec.clesiamexhibebal; ad servitlum igitur ecclesise Gircumdederunt me, "ad suam scdem episcopalem
-suse augmerilaridtim,considerans, nihil tam ulilein honorifice inirolutmhabuit. et inecclesia sibi com
, ecclesiii ad comriiuriebonum fratruni, quam si pra_- • missa divinum officiiinr solemniler celebravit.'Islo
pbsiturii ecciesise.cederet *eis in comniurieriiusurn, siqttidein cum de genere maguoruri)virpriiiri proces-
quadam .die corisilio. aecepto rion ab liomine, sed-i sissel, ipse quantum ad animi magnanlmilatem^plus
Deo, permanum.sancli Slepiiarii.super.altareipsius,* H subcontulil generi, quam genus suum ipsl. In To-
.prsepostluraih oblulit,. et in perj.eiuum habendam , qtiendb-parcissirntis erat, in faciendo efljcax, et
cpmmuriilalern fralrttm, "etprseeipue ad refectipoehi prbriiplissimiis, et quamvis inirae esset paiiehliae
ipsdrurii coneessit pt doriavit; ips.umque doinim, ne juxta projiosititm ordiiiis sui, ul manus sceylenliuml
hbaliquopossetirffringi, auctoritate Inii.ocentiipapae in ecclesiani et in res ecclesisereprimeret, rigorem |
fecit c.onfirinari, Yeruriitamen qiiod super hac do- adaiiscuit patieniiseretqtios non poteral per patier.->r
nalione factum.iuerit, teinpdre successoris sui pbser- jiam et liumilitateni sjiperare, conculcabat rigore
vatuni nbri fuit." ' -juslilise, qui judicio sajTienlis Jhultum necessarius
"Dedil etiarii ecclesise beall Stephani ecclesiam setiiper csl iti Ecclesia Dei. Quolidieeniui crcscit -
Deoysi et ecclesisesaricti "Gfcrriianiecclesiain saiicti malitia et muliiplicantjir mala super Eccjesiam,
Ferreoli.Domumepiscppalem.de novo sedificavit qiiefnadmbduii)pauci iiivenitiiitur prselati in Ecclesia
lapideain, amplam, et iegulis texit; et in illa parte - Dei, ,qui aniiiiain pro grege sibi "coinmlssocontra
.ejusderii doiiius.qiise respicit ad orienteni stationem malignautes opponant, et iigdr.ein jiistltiae inlaude .
quariidam conslruxil, quse vulgari lingua logis ap- bouorum poiiant, 'et.vindiclam.malorum exerceaiit.
pellatur, piurimuin in aspectu delectabilem,.cu_n, Isle vei-o intelligens tam humilem quam.potenlem -
pulcherfimis columnis exornatani super murum ,ei-!P unum" habere Dominum, lfcet liumilibtis aliquando
vjiaiis,7jir_ideel fluvius subtus pptest videri, el yinese parceret in jiislilia, semper in potenliores ad yindi-
et agri. Appropinquante. igilur .lermiho-vilsp susa caridum veniebat iii yirga, illud Augustini ad ma-
apudilluii! pi'_efiniip,'qui lunc dat dilectis suis som- , nui» habens ij Alit.er servit episcopus, aliter .sibi j
iiuiri(.Psffl/.'xx_-yj,2),quo vult.eishsereditalem sttam subjectus: subjeefusfidelitervivendp; ejnscopiisjusla|
dare, uriiyersa meriibra ejus earor.occupat innalu- prsecipiendd, et peccatorescpiivenienii rigore cor-|
fralis; ipse.yerq carjie laborante spiriium iii^psalmis ripiehdo. » lifexerhpluin.quoqiie beati Ambro.sii
et bralloiiibiis Creatpri iuo cornpellebat, seryire. factum sibi assunieris, qui, theodosio imp.eratoii
.Cumque^supervenisset dies extremus, fralres cir- veniejnti ad civitalcm Mediolanensem, in faeiem
.xumslanteSj "quali .pofuit diligentia, circa. boTam resiilii.'ei,-_et propler miilta hpmicidia, quse jussu
,noiiain diei, his admoniiit verbis •..Roras."diei quae stioifacta fuerani, suuirf scelus sibi annuntiare el
supefsunl, quas debenius, 'Domirip 'persolvamus,. Introitum ecclesise, donec Deo satisfacerel', interdi-
qudniain iiiiitishoris slatiinieqtiiescam. Caritaverurit cere noh irepidavil. Nec minim, si animiis ejus erat
igiiur JDpmino,et .hpra comjpletorii cdriipleta, com- ad justiliarii paralissimus, qui pro vindicla .exiiibita.
plelus esl"lerminus vitaeejus; sicque verbum, qiiod D . Dofnjrio placato popuium Judseorum _a peslilenlia
"
pra.dix.eral, subsequititr eflectus verifatis. Quibus morlalitatis liberhtum intellexitper manuin solius
finitis horis'requievit in Domiho, quod iimc nbn. Phinees, qui slelit el placavil,-el cessavit q::'assatio
prius iiitellexerurit circumstarites. P.utaverarit eniin ' .(Ps«/. GV,50)." Talibus erudilus exemplis sicui ptt-
verbum ejus fuissede "quiete "cprporis.Est autem tabaf ex ofliciopietatis bumil.bus condoriandiun ip_e,
- obilus ejns'qiiarto JditsAug./et a sede episcbpali, ila etiam judicabql.cnidele elimpium
" superbis ei de
ubi^spiritum^reddiditDoniirid', adecclesiatri S. G.ej> consuetudiiie inres ecclesisessevientibus facile con-
marii, sictiideejus"vbluntale dum adhuc viveret, donare. Illud sapieritis ndn oblivlscehs : ex solijto
prbcesserat, cdrpus "ejus delaitim esf cuni debita TC- peccaritibus de facili indulgere niiiil.aliudes.iquam
verentia, el ibideni in capitulo ejusdem ecctesite, eisdem peccandi inateriarii jhinistrare. Illiid etianv
ubi fralres discipliriaiiiur, Domino piovidenie habuit beali Hierphyini, quod adiiistructionem eorum qtti
fiepultttram, nec vacavit episcopaius ab elactlorie "prsesunt Ecclesi-3Dei in episiofe de doctriua divini
snccessoris sui per seplimanam. ' "siudii ad Paulirium sacerdoiem scripsit : Sancla
CAP."LV. De Ilugone. qitippe rusticUsis solum sibi prodesl; el quantutn
llugo de"Cltiniacensi terrildrio oiius fnit, sicut et sedilical ej vitse Irieiito EcclesiamChris.i,
" lantutn
' " - PATEOL. - "'
CXXXYOI." '-'""' ''lO'
 '299 , APPEND. AD S_£C, X. — OPERA AAEEnoTiKA. m
nocel, si deslrucnlibus non resistat. Comitem"Wil--s DIIISDonse.memona. itugo prsedecessor suus au
lelnuim;.qui postea in Carthusia reljgiojiis habiium "bonum comnume fralrum super mensam sahcti
suscepit, vocando in cattsam, ad hoc canonico judi- Stephani per maiuim ejusdem protomarlyris dede-
c.iocoegit, utmulla ecclesisesuaeresiitueret, qusede rat., quod et auctorilate summi pontiflcis et sua
jure canoriicorum ecclesisesuse fueranl; mulla eliam 'coiiflrmalum fuit. Redditus episcopales in multis
i ad jits episcopale petiinentia, quse idem ebnies pro- eniendo, invadiando^lempore suo ainpliavil, domum
j pter defectum -justitise prsedecessoris sui in suam quoque cuj'usdahi mililis, quse subtus murum erat
I redegerat poteslalem. et nimis propinqua domui episcopali, quanf de
Illo_itaqttetempore usus nemoris, quod Monsbar- media nocte in jocis garcionum el ancillarum sttae
ri "dicitur, oanonicis beali Stepbani est rcdtlittts, ob doinus quieterii nimium solebat infestare; de laica
qhem usum pars qua.dain nemoris est cahonicis as- manti eniptam 111jus episcopale iransegit, doriium
cum in eddem ne- quoque ante januam suarii, .utpole niultum domui
" signata a.filio ejusdem comiiis,
more. villa riova aedificaretur'. Venationem etiam, episcopali necessariam comparavit, d.edil ecclesi.3
"qtiam comes per nemora sua ad ej.tscopalejus per- sancti Slephani vafUum cujusdam riemorrs in xxu
'
tinere negabal, recuperavit, et ut de hoc jure ec.ele- libris,""et ecclesiam' de Landriaco in memoriam
sia remarferel investila, ipse lempore suo et veha- I>"Pbilussiii."Esl atitem dies obilus ejus v Idus Octob.
tores el caries liabuil, fr.equeriiissimepr-ecipiensve-. el in domo Ponliniacensi, quaejirinium habuit- fun-
nari, et sub pculis comilis per'ine"diam civilaleni datioriem de ordine Cistereiehsi-in episcopatu An-
cu.n) canibus et debilo clangore venationetn "ad tissiodorensi, in qua et irjse primus exsliierai abbas,
seilem episcopalem deferri. Quid mulla? ad hoc a-sseculomigravit,' et iri ecclesia Pontiniacehsi se-
prudenlia et' rigor juslitisa stiae oirincs episcopalus pultiiraeIocum iifveriil. Seditauieni circa^annos 1$,
sui polentcs cbmpulerat, ut prsesentiam siiam hono- et vacavit episcopatus per annuiri, et a festoB. Dio-
'
rarenl, absentiam limerent, et iirjieere riianits in res nysii usque ad adventum Domini.
ecclesise,rigorem ejus sub oculisbabentes, prsesumere CAP.L\i.^- De Alano. . '
' Alarius
rion auderent. Cumque multoties castellani ef pplen- abbas <leRipato, nationc Fla"ndrensis,.vir
tiores adsuarn prseseiiliamvenierites, pro indrilgeti- religiosus , rexit episcopatum lianniS, et reddiliis-
lia alicujus commissi requirenda et genuflexo preces episcopales inmullis augmenlavit. Aptid Varziacum
funderent, non statim" illis responsum dabat, imo in lurre et in aliis locis, miilta in Vadimonio acce-
e.tiant aliquando oculos suos ab eis videbatur aver- pit. In valle -capellae sancli Andreje dbmum pelri-
iere, non prdpter superbiam, vel indignationein, sed . icam aedificavit: apud Gagiacunfgrangiam-petriiiani
ne nihiia Iniinililas, qpaetalibus placere non poiest, ^ et legulis teciam, et domos ad manendum cum t;a-
'
in gladio Petii limoris miriuercL reverenLiam. pella aedilicariet viueas plaiiiari fccit. Capitulo dedit
Cum Igilur inier cseteras viiiutes, quas gratia xxx solidos censuales in ecclesia de Escoliva nihilo-
sibi cdntulerat, hospitalitatern primuni a Domino if_nus, et dedit ecclesiam de Lmdriaco cum prae-
in Evangelio,' postea per Apbslblum, inlelligeret senlatiohe capeliani: ad ornamenlum vero ecclesise
plurimuin, commendatam, ipse_ non' oblitus-iflius beati Siephani dedil pallia duo opiinia el ad servi-
verbi, ,'qiiodin sua promiserat consecraliohe (hospi- tium ejusdem librttrii quadraginta bomiliaruni beaii
" talis volo csse) domum suam hospilalernesseyoluit. 'Gregoriisalis eleganler scripiuin el ornaluni'; alils
'
Unde et qttemdam conyersuni de Pontiniaco prseesse_ eiiamecclesiis Anlissiodorensibus, tatn"in redditi-
consliluit donitii suse, qui' tain prsesenle qtiam ab- bus quam in aliis beneficiis,:-multa misericofditer
sente episcopo semper hospites paralus esset reci- •conlulit; quamplura eliam digna memoria et«erip!o
pere, et prsecipue universos ordinis sui,. qui ad , in epicopalu operatus est, quse non eulpa, scdigho-
suam doinum declinarent causa hospitandi. Studium ranlia scriploris litieris.adnolaia noniuerunl.-Hic
etiam liujtts erat loca religiosa semper lueri cum in episcopatu Deo et liominibusplaceris lauda-
el manu tenere , el solo babifu religionera biliter 14 arinis yixisset, soHiciludinibus et curis
jirxtendentes ad religionis .veritalem, ubi facullas mundanis, quibtts prius abrenutiliaverat, se omhino
dabatur, reformare. Unde et jn quadam ecclesia " exuere .volens, episdopalum resignavit, et relicta
An.ti'ssioddrensi, quse in honoreni Genitricis Dei a activa vita conternplativsese.prorsus iradcns, Clare-
' sancto
Vigilio praedecessore sud extra muroscivi- iValleriiadiit, ibique inter atbletas Cbrisli martyrium
tatis fundaia eraf,' religionem de Prsemonstrato sua sui temporis Pggressus jejuniis, orationibus,"lectio-
' aucloritate cum auxilUTcohiitispia devotione con- nibus,
aique aliis charitalis operibiis solummodo
illis 'canonicis ab ecclesia remolis,'quorum vacans, fine ut credimus beato in .Dominoqiiievit.
' siiluif,
conversalio minus eral libnesta, Denique cum inter Obiil autem y Idus Ociobris et sepultus est Clarc-
unlversos GallicanoeEccle"siaecoepiscoposprsecipue .vallis : pro cujus anniversarid solemniter celebrando
lionestalis et magniconsilii pro. certo sapieutum magisler Abbo ejus clcricus emit in moleridinis de
jiidicio fe.neretur, cumque ad commune bonum Ec- CrevennoXLsolidos, elplusde reddittt et canonicis
Lclesiae sttaemultum
-: sollicitus ." ta- B. Stephani dedit annualiniin eodem aniiiversario
. exstitisset, ciiidam
. mcn riepoli suo prseposituramejusdem Ecclesisedo- dividendos, ita qtiod in aliosusus nullo modo alicui
iiavil, tiuam beriigulsbimocharitalis affeciu venera- liceret praedictos reddtlus transfer-re. Episcopavit
 501 DE GESTIS EPISC. ANTISSIOD.— PARS I. 302
autem tcmpore piissimi regis Ludovici, Willelmo o A consuetudinibusobviare conaius est; in primis enim
comile Nivernensi, qui sepultus est apud sanctum 0 , lorcularia in jus suum redigere tentavit, iia quod
Germanum qui non minimum ei in vita sua adver- in tota urbe nulli liceret torcular habere nisi sub
satus est, et pervenit usque ad tempus Willelmifiliii tributo comiti annuatim reddendo : cui praesum-
ejus, qui Hierosolymis mortuus est, Roinaeautem» ptioni prsesul praediclus ila virililer reslilil, quod
proesulibusAdriano et Alexandro papa lerlio. nec clerus, nec populus antiquam liberiatem ami-
CAP.LVII.— De Guillelmo* seril, nec in aliquo^gravalus fuerit. Idem comes
GuillelmusTuciacensis fuit, non tantum illustris, alias decimas vinearum assensu etiam Ecclesiarum,
sed et honesla origine procreatus, pater enim ejus ad quas pertinebant, violenler occupavit,ila quod in
exstitit Girardus de Narboniavir nobilis,nialer vero} singulis porlis custodes constiluli ab omni trans-
Agnes non genere vjro suo inferior; qui clari cumj eunte decimam partem vindemise, aut plus etiarii
essent rerum copia ei sanguinis generositate, nobi- per vim accipiebanl. Quo audito praesul comitem
liores tamen moribus et feliciores fuerunt naiofumj convenit, ei eum ab iucoepta violentia ejus admoni-
propagatione. Non enim huno lanium pr.T.suIem tione cessare non vellet, in ipsum excommunicalio-
nuiu Dei genueruni, sed Hugonem Senonum vene- nis el In terram suam liiiefuicli scni.entiam gene-
rabilom archiepiscopum, qui primogenitus eorumj B raliier promulgavit, nec hoc etiam contenlus, doin-
fuil, vir videlicet modestus, liberalis, el omni nio- num papam per nunlios suos super hoc consuluil, a
runr-honeslate praeditus. Praediclus Willelmus in, quo privilcgia et confirmationem tam decimarum,
juventute sua primum archidiaconalum et posteas quam aliarum rerum Ecclesias obtinuit; nuntios
auiem ejus proevenit misericordia Domini, quaeet
' prseposiluramEcclesiseSenonensis adminislravit, in( comitis amicitiam et decimaium restitulioncm cum
qna administiatione ita ilornit,. quod nulli clerico-
rum in Galliis largitale, hospitalilalis graiia, ex- humili salisfaclione ei contulil, ita quod quidquid
pensse et familisenumerositate secundus exsliteril: . clericis aut hominibus Ecclesiarum ablalum fuerat,
hujus consilio et prudentia universali Ecclesia fere> unicuique ad probalionem suara vel ad nutum suum
flucluante el scbismale sseviente, 'prsenominalus 3 resiiiueretur. Item idem comes de assensu regio
frater ejus archiepiscopus, imo ipse recepil, et Se- communiam Antissiodori de novo instituere voluit,
nonis addixit beatae recordationis Alexamlrumpa- cui ilem praesumplioniproesulinsignis se confideniei-'
pam lerliiim, nondum plene confirniatum : quod1 opponens, super hoc in regia curia causam venti-
eliam reges et principes facere fornridabant, in quai landain suscepil, non lamen absque periculo et.ex-
receptione, et quandiu apud eos morata est curia, pensarum nimietate, fere enim malevolenliamillius
. quam laudabiliter se ulrinque habuit, non esl facilei ^ piissimiLudovici regis incurrit, qui ei improperabat
diclu. Ad episcopatum divina bonitale accersilus, quod Antissiodorensem civiialem ipsi et bceredibus
famam ssecularemet laudis humanselenocinia pror- suis auferre conabatur, repulans civitates omnes
sus poslponeus, consueieetamen nequaquam oblitus; suas esse, in quibus communiai.essent; landem vero
est hospitalilatis, imo eam quousque vixil, pie: cum inde diu allercatum fuisset privilegiis et-chaitis
et liberaliter exercuil. Omnibus se affabilem, op- Anlissiodorcnsis Ecclesiae diligenter inspeclis', et
pressis misericordem, et egenis benignum incom- cognitis, et non miniina pecuniDesumma tam rege
parabiliexhibebatsimplicilate; vigiliisel orationibusi quam suis miligaiis, causam oblinuil, et regia pri-
insistens, vix aliquando obdormiebat vel evigilabat, vilegia coulinentia, quod absque assensu ct li-
quin psalmodiain ejus ,ore resonarel. Missamquo- cenlia Anlissiodorensis episcopi nullo modo lice-
tidie celebrabat, nisi forte .aliqua grandis super- ret comiti el aliis Antissiodori communiam insli-
veniret necessilas. Equilans raro cum familia sua luere.
loquebatur, nisiforle de negoliis suis, sed aut solus Tantasaulem perseculionesetgravissimasinsiuta-
tacite psallebat, aul uno de sociis advocalo psalmos liones praedicli comitis et suorum, quando et quo-
et litanias vel totum psalterium aut partem illius modo voluit. divina pacificavit clementia, siquidem
juxta viaj quantiiaiem decaniabat. Graliam et amo-' cum comes fere continua.corporis gravarelur mo-
rem principum, prselatorum Ecclesiseet populi lo- lestia, graviori tamen cospit apud Claniiciacum in-
lius, ei divina conlulit benignilas : tempore suo commodo delineri, et quasi in ultimis vexari; ad
crebra fuit comilum Nivernensium niutatio ; unde quem visiiandum, non tantum proceres, sed etiam
majori Ecclesiae suoe et aliis quamplures emersere vicini conveneranl episeopi; erat autem tunc tem-
tribulaliones et angustise,quas Deojuvanle vir pius poris excommunicaius.Cum autem de vila pjus du-
et humilis ita sedare studuit, quod nec sua, nec bilarenl, coeperuiu omnes episcopi qui aderant
alise sibi subdilse Ecelesise de juris sui inlegritale supplicare super absolulione ; Eduensis vero el
aliquod detrimenli oninino senserint: nec tanlum Nivernensis precibus eorum nullo modo voluerunl
Ecclesiarum, imo et populi alque civitatis, in qua vel ausi sunl acquiescere, preesul vero Willelmusea
sedebat, se palronum et tutorem spiritualiter et-, qua erat pietate et confidenliamotus, ait baronibus :
lemporaliter exbibuit. Siquidem cum Guidocorai- Absit hoc dedecus et opprobrium sempiternum a
latum adeplus esset eonsilio seductus perverso non nobis, qui hic praesenlessumus, quod lantus vir et
laiilum Ecclesiarum, sed el lolius civilalis antiquis comes nosler inter manus noslras excommunicatus
 505 APPEND. AD SJEC. X. — OPERAAAESIIOTIKA. 304
morialur: ego me primo interpono responsalem Aselinus el haeredes sui iu eo habebant, emit, et
VirziliacseEcclesieeel aliis pro quibus in eo lala multo melius quam anle fuerat molinum resedifi-
est seritcnlia ; quo audito barones gavisi, imo magis cavit. Apud Tociacuhi scdificavitdomum episcopa-,
admiranles, et magnificanles consilium et liberali- lem et cellarium, emitque ibidera lerras, prata et
taiein prsesulis, omnes similiter responsales se con- multa alia; dedit etiam in oedifieationeturris xx
Stituerunl, et ila absolvit eum; super qua absolutio- libras ea condilione, quod DominusHargodus ei ju-
nis benignitale non lanlum procerum aul populi, ravit quod quoties ipse vel successores sui lurrim
sed et lantam coiriiiis adeptus esl amicitisegraliam, illam habere vellent, tam ipse, quam hseredes sui
qaod non eum domnum aut episcopum, sed el pa- Iraderent, et cuslodes turris prsedicii quoties eos
trbnum suum, cum de illo ante ipsum sermo fieret, mutari contingeret; apud Conadam emil a Mochis
irequentius nominare solilus erat. Unde ei postea de Chaleneio grangiam de Brueria, qnae sita erat
dedit el Eeclesiae suse in perpetuum possidendos juxla villam Chael, cum bobus et carruca, pratis et
omneshomiries, quos in vallecapellse sancti Andreoe lerris omnibus ad grangiam illam pertinentibus, pro
babebat; nihiloniinus etiam eoncessit in fine suo quibus dedil qualerxx lib. Proviniacenses. Acqui-
Tornodori donum, quod mater sua pro anima ipsius sivit etiam multa alia in eadem castellania : et
" el suorum fecit eidem episcopo de hominibus quos B quamvis Herveus de Donzy vir lantse nobilitalis et
Varziaci habebal, quorum ibi triginla aul plures potentise ei nunquam cessarel adversari, lamen Deo
erant familiac, quos posi mortem comilis idem pon- opitulanle nihil de jure Ecclesisesuo tempore ami-
tifex per manum et pcr privilegium pii rcgis Ludo- ' sil, sed cum jam in leelo mortali jaeeret, eunR^git
vici obtinuir, non lamen absque magno lahore et ad lectum suum venire, eteipro feodo Giemi ligium
maximis expensis. Acquisivit autera apudVarziacum homagiumfacere. Antissiodori emit apud sanctum
quidquid Mallhseus Caliga laxa in eodem castro el Julianum xx solidos eensuales ; emit eliam domos
1
Caslellania habebal, queepossessiones magni eranl LamberliHosmundi , qnoecontiguse, et nimis im-
pretii el redditus : nune in parte earum sila esl portunoe erant porlse et domui episcopali, el illis
domus episcopalis et Fossela. Mullaalia acquisivit dirutis plaleas curieesuceunivit et muro circumde-
ibidem in vineis, pralis, doraibus et diversis posses- dit; emit ilem domos, quoe erant juxta posternam
sionibus, quaspropler prolixilalem noluimus nume- et plaleas Remaldi militis de Lindriaco, el plaleas
rare; apud Corruel acquisivil plures homines, apud Stepbani de Sarmasia ; mulla alia emit et acquisivit
Giacumdomos el furnum eedificavit, et in magna in eadem urbe, quselongum cst enumerare. Pauca
parte muro circumdedil, vineas planlari fecit; el de ejus admiranda simplieitate et miraculosa humi-
homines et mulla alia ibidem cum prato decani C litale veraciter perslringam : siquidem quadam die
acquisivit; apud Cbarbuiacum emit mille solidos contigit quod dum per villulam pauperem elmodicam
quidquid Girardus Poterel miles ibi habebal; ibidem transiret, muliercula quodam a tugurio suo egressa
eliam prata el mulla alia comparavil, el forcsias vehit illa Cbananoea quoepro filia supplicans Do-
insiituil; apud Apoiniacum emil prata, vineas et ffiino dicebat: Misereremei, fili David, lacrymis et
terras arabiles ; acquisivit eliam ibi feodum"Iterii ejulalu miseranda clamabat currens post episcopum:
Raaudi, et lcodum Willelmi mililis, el terras et Misereremei, liomoDei, quia marilus meus dura et
prata quae Hugo miles de Burgi et mater sua et inconsuelamorle alterilur. Clamore motus respexil.
fralres habebanl interlcaunam fluviumetChaumeis; Iacrymas videns, et causam agnoseens ab ilinere
parlem etiam illara, quam in eodem neniore recla- diverlit, descendens ab equo tugurium submissus
mabant, el omnia alia, quoecirca idem caslrum, lam inlravit; invenit mulierculoeviriim, ita tola facie,
in feodis, quam in proprielate possidebant, quoe gula, collo el gutture infiari, quod vix lingua ab orc
niulia comparavit pecunia. projecta vivificovia paleret spiritui, et quod nullum
Iiem anle tempus suura Slephanus de Pelra Per- omnino sermonem proferre infirmus possel; illieo
lusa vir nobilis el potens terras arabiles, quaejuris lacrymis perfusus ad orationis confugit suffragium,
"
episcopalis esse debebant, lam sibi quam suis ho- fauces infirmi, vultum ct gulam signo crucis appo-
minibus possidendas occupaveral, et diu injiiste site attrectans, et annulo suo soepiusconsignans, et
deiinueral. fjuo rescito, quamvis sibi junclus essel benediclione data recessit, et iliico lumor ille et
prima sanguinis linea, tamen vir Dei juslilise post- morbus deficere coepit: post breve lemporis.inler-
ponens generis propinquilatem, non cessavit, donec vallum, cum per eamdem villam redirct, praedicla
omnes terras proediclas per justiliam ecclesiaslicam muliercula ei gralulabunda occurrens, coepitgratias
et judicio Senonensis curise in proprietatem episeo- agere ^isserens et publice clamans, quod per ipsum
palem redegil; et ne in posterum aliqua super hoc de tam gravi mortis confiniovirum suum Dominus,
et liberasset, elsanitali resliluisset.
~ cmergerel querela,iriterterras preedicti Slephani
terras episcopalesloco meloecrucem magnam afligi Item alias cum benedicendum altare in capella
fecit, el terras illas postea, quandiu vixit, propriis fractura de Grandi monle apud Fontanclum pro-
earrucis excoli fecit. Ilem cuin magna aquarum perarel, invenil mulierem anle domum cujusdam
inundanlia, quoetempore suo contigit, molinumde. agricolsegraviter lugenlem; quoe super filii ineom-
Vcrao ororsus absolutum fuisset, pirtem qnam Jos- modo, quem de longinquo causa hospitalis ad proe-
 305 DE GESTIS EPISC. ANTISSIOD.— PARS I. 806
diclam -henediclionem adduxerau, iaconsolabiliter• A eadem crypla sito assignavit slipendia servienlium:
dolebat: nam adolescens in arcle posiius inlrai altari beati Nicolai, et sancti Martini coucessit xt
prsadictam domuniin exlremis Iaborabat. Quo au- solidoscensuales cum x libris ceroein ecclesia.D. de
dito episcopus domuin iiural, iiifirmum visilat, , Bruenio; ecclesisebeali Joannis Bapiistoe qtise lem-
juxla stratum vile residel, adolesccnlis vulium et; pore suo a Stephano Ollandi est aedificala,et.ab ipso
fronlem manu contreclat, et lacrymosis eum vo- dedicala, mulla conlulitin sedificando,et de redditu
cibus consolatur, el de confessione admonet et\ dedit eidem LXsolidos, in ecelesia S. Priscoe ubi et
horlatnr. Audila confessione cum moram ibi fa- per ipsum duo presbyleri assignati sunt assidue fu-
ceref, cceperunt ei soeii sui dicere, quod ibi ca- tur.i; ecclesisebealeeMarioededitccclesiam de Mona-
pcliamnn'dimiltere deberet, qui infirmo commn- steriaco Sicco, et censam quam hahent, in.eeelesia
nioriem Dominici eorpoiis daret: multiludo enim de Blavello canonicis ejusdem ecclesiooconcessit.
populi eum ad proediclam capellam exspectabat, Ecclesiee B, Pelri dedil ecclesiam de Venosa, et
el jam fereeral diei hora quasi lertia; quibus ille : liinc ibi primum manserunt canonici ;s abbatioe S.
Mibi nihil potius quam opus Domini peificere : Laureniii dedil ccclesiam de Cept, monialibus de
nullo modo hinc amovebor, donec isie communio- Crisannove dedit xx solidos censuales, in ecclesia
B
nem receperit. Jussit itaque quod ego, qui hsec de Moueslerello,et medieLalcmminuloe decimae cie
6cribo, palefridum suum ascendcrem, ul citius via- Lugniaco.Verum quain longum esset enumerarc oni-
ticum afferrem a praedicla capella, quse fereuno nia quoe Ecclesiis contulit! Compendiose dicimus
inde distabat milliario; quod el feci. Cum aulcm quod nulla est in tota Anlissiod. parochia ecclesia
rediissem, non loci immundiliam, non infirmi odo- convenliialis, qusepro benefieiis sibi ab eo collatis
rem , nec sirati vilitatem abhorrens , genufiexo, non leneaturaniiiversariumejussolemnilerce.lebrare.
infirmo manu propria viaticum porrexit, et bene- Nechoe lacendum censuimus, quod-ad ornatum ec-
dictione dala, el niullis tam malri quam infirmo clesiaeB. Slephani unum dedit pallium optimum;
solatiis adhibilis, recessit. Beuedictionealtaris per- item cum ad curiara primus omnium cpiscoporum
fecla vix missani aggressus fuerat, cum nuntiatur Gallicanorumtempore schismalis lenderel, in novi-
ei adolescentem illum obiisse : quo audito, eum tate pontificatus sui capilulo sui dedit totius bene-
sermonem baberet ad populum, tanla de eo loeulus flcii ecelesieede Bacerna, inslituens quod feslum B.
esl, quod quasi secure eum rissereret jam beata Martini hiemalis, puls.ilismajoribus campanissolem-
quiete perfrui. Multa a!ia scripto et memoria digna niler celebrarenl, et anniversarium Hugonis Se-
vidimus, et scientes proelermillimus ; ne forle fasti- nonensis archiep. fralris sui honore debilo et COH-
diosi videamur. Nune de -eis quae Ecclesisesuae et digno annuatim agerent: poslea cum a concilio La-
aliis Ecclcsiis pie et misericordiler contulit, pauca leranensi rediisset, dedit urceuni argenleum vm
subjungamns: Ecclesiam equidem bealo Stephano marcharum ad ecclesioeornatum, et ad reponehdara
opefoso iapideo siabulaiu undique subtegmine cir- aquam benediclam.
cumdedit, anterins pinnaeulum el posterius cum' Fuil itaque tempore bealse recordationis Alcxan-
vitreis ad ipsa perlinenlibus fecil, turrim meriT dri papsa III, regnante in Gallia pio rege Ludovico,
dionalemnova firmalura et decenti laterum leelura qui cum de eo loquerelur, frequentius dicere solitits
dccoravit; tolam ecclesiam novis lignis, trabibus, erat, quod Willelmus episcopus Anlissiodorensis
tegulis, et lateribns iii parte plumbatis cooperuit, unus de melioribus sacerdotibus tolius regni sui ju-
el qnanlum ad ipsum pertinuit cameravil; tempore dicio el aestimationesua esset; pervenilautem usque
suo nova altaria fundala sunt ab ipso et ab aliis ad tempus filii ejus Philippi el consecraiioni ipsius,
in eadem ecclesia, et conseerata, unum anle cru- quseilemis celebrata est, interfuit, anno a Verbo in- .
ccm, quod ipse consecravit in honore sanciceCru- carnato H79, in oetavis omnium Sanct.; in ipso au-'
cis et beati Joannis evangelistseet sancti Laurentii tem arinocirca festivilalem B. Remigii acgrolare coe- . -
marlyris,- el sanctorum Cyrici el Juliiae, quorum pit, et cum se sentirel quartano gravari incommodo,
reliquias ibidem recondidit, et beati ^Egidii con- ad abbaliam B. Mariani causa quiescendi yenit, iDi-"
fessoris, ubi et duos capellanos insliluit, qui in que usque ad obitum suum decubuit. Cum aulein
perpetuum missam singulis diebus cclebrarenl pro ingruenle hieme,.graviori urgeretur molestia inlir-
annna Guidonis comitis et anlecessorum*suorum, milalis', advocato' Theobaudo venerabili Nivernensi
quibus capellanis ab eoredditus sufficieniesassignati episcopo sibi amicissimo, et Girardo abbale Viceliaci
sunt. Unum erexit de suo in crypla a parle curise cons?nguineo suo, et quibusdam Anlissiod. Ecclesioe
episcopalis, quod et consecravil in honore beaii personis, el canonieis, leslaraentum suum fecil, et
Pauli aposloli el sanctorum Cyrici et Juliloe, quo- omnia quse habebat, lam in viclualibus quam ar-
rmn ibi reliquiserecondunlur, et in honore beati Ger- menlis et pecoribus, vendi fecit, et pro debilis suis'
mani episcopielconfessoris.etbealaj MariaeMagdaie- reddi. Dedil ilem ibi ecclesiseB. Stephani cuppam
noe; huicaltari deserviretenenlur canonieiheatoe Ma- argenieam"iv marcharum de inlus el deforis perop -
rise,etqiioiidianammissamcelebrarepro anima ipsius, liniedeauratam, adreponendum in eacorpiis Domi
el pro aiiima Fromundi cierici sui, qui ibi prim.us nicuni; dedit el camnulaset pelves argenlcas ad
assignavil reddilus? allari beati Ainlreas iuiosloll m qiiolidihinim ofliciumattaris B. Steph. Item dedit
507 APPEND AD SaEC. X. — OPERA AAESHOTIKA. 308
vestimenla sacerdotaila, albas duasmirificoapparalu AVet sic absqiiedilalioneconvocatisfralribus^personnin
decoratas, cum sloliset amiclibus pretiosis, et luni- bonestam, litieraiam, bene morigeratam eligerent:
cam cum dalmalica et infulam miro auriphrygio nam mora diuturna eis damnosa essc poterat ei pe-
ornatam, el libros, et alia quae in capella sua habe- ricelosa.Rogavil iiem, quod in vilioribus vcstimenlis
batcum cophino in quoreposita erant; dedit eliam sacerdotaliims, qusein ecclesiabeali Stepharii eranl,
auriphrygium, quo post obitum ejusdecenleroiMiatoe sepelirelur. Tunc in haec verba cunv magno ejtilalu
fuertinlduee infulse; abbatioevero, in qua jacebat, prortipil: Ille veram pacem vohis misericordilcr con-
deditxL solidos censuales in ecclesia de Lugniaco et cedat, qui recessurus a" discipulisinquit: Pacem re-
de Molins; deilerat auiem eidem ecclesieeprius nml- linquovobis,pacem meam~doco6ts,:elsic faeta gene-
ta alia, medielatemvidelicet censse Vincellis, et ter- rali confcssione, inlcrcessionibus ab eisimpeirata
ras quas apud Tangiacum ipse cmerat, et qusedam et absolulionej data bcnedielioue, eos dimisit.' Nibil
alia infra et extra muros civilatis. Vixit aulem, imo •itemde contiiigeniibiisomitlcre volens, Senonensem
verius in infirmilale laboravil, ct poenitenliam egit venerabilem praesiilemGuidonem per nunlios accer-
usque ad fincm Februarii: quamvis enim ita atte- sivit, hutniliter supplicando, ut exituisuo iiileresse
nuattis essel aique debilitalus, quod ncc super pedes . dignareiur ; qni pro pielaie, qua erat, negoliis post-
stare, nec a leclo surgcre posset, abstinenliam lamen •' habilis ad ipsum prosperavit, et eum adhuc spiiilan-
sohtam omnimodis observabat. Nam lota Quadrage- tem invenii. Cum vero de confessioneet absohilione
sima, a festo videlieet B. Martini usque ad Natiy. quamvis mulloties alias, tunc tamen praecipueel-al-
Domini quotidiejejunans nullumonminoeibum surif- tentius, ut- res exigehal,.locutus est; ipse-etiairi ne-
psit, nisi quadragesimalem. potesel familiara£uam lanquamdbmino el cpnsan-
Interea lanta erat visitantium multitudo et fre- gui.neosuo commendavil, quos iri patrociriio suo be-
quenlia, quod eiiam ^liquis sanus et incolumisvix nigne suscepit, el quod nunquam eis deesset spon-
eos sustincre posset; ipse tamen, quamvisjam quasi . tnneepromisit; innocle sequenti,cum infirmitale gra-
omni corporis vigore deslitulus, omnes cum honore vius solito urgerettir, qusesierunl ab cosui, uti-umin
recipi prsecipiebal, et omnibus gralias agens lacry- ciuere el cilicio, siculdecel Christianum, veiiet ob-
mosis vocibus supplicabat, qualenus pro Ipso apud ire,-quod ipseyoce,qua poluit, etgeslu annuil, et po-
Dominumintercederenl,ut bonofineconsummaretui': poscit, elciucis impressionescut poluitmuniensejusr
hujusmodi enim verbum el in inlirmilate, et cum dem crucissignaculo dexleraparle eievaia illud ulti-.
sanus esset, frequentius in qre ejus versabalur, bor mums:raiti;n consignavil:sicque ibipositus, ciimreii-
num exilum a Domino tantum debere p.eli; unde giosi eiclerici, qtiiaderanl,liianias el psaUerium de-
multolies audivinmscum pauperes aut alii dies naul- cantarcnl,quandiupotuilcumipsispsalIebai;circaiiie-
los vilce,prosperilatemaul conlinuam ei precarentur diam noctem cum eonvenlus ^Valulinos decanlassei,
corporis sanitatem, aiebat: Non hoc a Dominopetere ad eum visitandum venit, et in eonspecUi eortim
debeiis, sed tantum, quod bonus sil exilus meus: emisit spiriluin; Cuni auiem corpus ejus lavarctur,
sola itaque, supcrstes spiriiu, lerroe particula jam ccepimus qui aderamus ultra quam dici potcsl mi-
emortua, nunquam tamen ab oratione vacans, sic rari, siquidem de novo ejulare snper slupenda et
laboravil usque adfinemFebruarii. Tunc finemsuura inaudita ejus allenuatione; lolam faciemcjus elvul-
appropinquare agnoscens familiam suam anle se ad- lum balsamo perunximus, et postquam indutus est
vocatam absolvit ab omnibus quse iu eum commise- sacerdotalibus et ponlificalibus insigniis ad ecclc-
rant, et ab eis se absolvi suppliciter cum lacrymis siam eum detulerunt. In craslino quanlas fuerit lu-
postulavit:pauca etiain, quaj sibi residua erant, an- clus tblius civitalis, quanli gemitus et iamenla fere
nulos videlicet suos distribuii, et advocalo decano et omniura adventaniium, non esl facile dictu. Appa-
capitulo suo, ad leclum suum, finem suum eis com- , rebat jam in eo quasi speeies beatae quielis : nain
mendavit, valde conquerens et dicens se lanlis occu- vullus ejus, ul assolel esse morluorutn, nullo erat
palum fuisse qtiod non multa eis bona conlulerat, et r> pallore fuscatus,sed ila serenus et quasi Tubicmukis,
lamen se ila erga ipsos habtiisse, quod paruin aul quod advenienlibusillepotius dormire quain mortuus
nihil delrimenli eis irrogasset, sed omnes sincera esse viderelur. Missis canlatis , .peraeto obsequio,
dilexisset charilaie. Ut lamen memoria ejus apud eos praedictusai chiepiscopus humiliter genua ante fere-
in perpetuum haberetur, dedit eis ibi ccclesiam S. trum fiectens, osculatus est chirothecas quibus ma-
Prisci, ila quod cenlum solidide censa ejusdem ec- nus ejns involutai erant, et sandalia pedum.ipsius,
clesioe annuatim dividerenlur in amriversario suo quod et mitlli nostrum fecimus,.et sic piiiuus cpi-
aequaliler canouicis el presbyteris de cboro B. Ste- • scoporumAnlissiodorensium sepultus est in eadem
pharii qtii servitio intercssenl. Ceeterisvero clerieis, eeclesia ante majus altare a parle sinistra juxla pa-
prout oppor.lunum videretur, et residuum pauperi- rielem. Postea Hugo, Senonensis archidiaconus, ejtts
bus erogarelur, ibidem coepit eoscum Iacrymis mo- nepos, sepulturani satis honeslam super eum sedi-
nere-et exhorlari, ne inter eos discordioevel invidise •ficari fecit. Vacavilautem episcopatus anno inlegro,
seu schismalis perniciosum irreperet flagilium, sed mensibus decem, diebns novem.
slalim eo sepultoregem adirenl, obilum suum nun- CAP.LVIH.— De Hugone de Noeriis.
tiaturi, et debitam eligendi liccntiamab co peiiluri, Htigode Nocriis sedil iu episcopatu annis circiier
 '
309 DE GESTIS EPISC. ANTISSIOD.- PARS I. 310
24, ex lliesaurario' assumplus in episcopum anno A ficus, eoque circa illam fervore ardebat,,ul ad ca-
Domini circiter 1183, cfrca purificationem B. Marite piendas vulpeculas quoedemoliuntur viriearnDomini
virginis; vir quidem sanguinis generositate preecla- sabaolh et hoeretieis dogmatibus degenerare faciunt
rus sed animi magnificenlia praeclarior. in labruscas, tola vigilaniia labonaret; contra quos
Quibus progenilus et ortus fuit. ad nobilem dioeccsissiiaevicum de charitate videlicet
Hujus paler.Milo Noeriorum dominus, maler do- eb accingeEatur ferveniius quo hsereticorum ibi
mina cleGessia non inferioris nobilitatis fuit. amplius fervere cognoscebat errorem, tantaque
Qitam magnifice se habebal. animi constantia haerelicos ibi persecutus est, quod
His jgitur ortus majoribus nalivse fuit generosila- quidain ex eis per diversas dioecesespublicam ageu-
tfs non degener. Nam more nobilium in mulla de- tes poenitentiam ad gremium matris Ecclesiaeabju-
gebat magnificentia saeculari, el vilam agere priva- rata hoeresi salubriter sunt reversi, aliipertinaciores
tam indocilis, in eveclionummultiplicilale numeroso in salutis suee dispendiura in Italiam vel ad Albi-
clericorum et militum comltatu, multa domestico- genses ad sui erroris complices confugerunt, terrea
rum frequentia et apparalu magnificoj majorum • nativitatis suseet proprise cognotionis extorres; sic-
suorum litulos adsequabat. que in eoperfecit negotio, ut hserelicorum malleiis
Quibus naturts dotibus vel scientia?, sive eloquentits non immerito diceretur.
prwditus. Qualiter domos episcopalesAnlissiodorensesemenda-
Erat autem staturse medioeris, decorus aspectu, verit vel ampliaverit.
• sapienlia praeditus, in agendis strenuus, inler con- Qui licet in spiritualibus sic proficeret, in lem-
sullos consultior, in tantum, ut si in quolibet prse- poralibus tamen multo proficiebat amplius, quibus
sens csset tractatu ejus exspeciabatur sententia, et propensius incumbebat : nam domos episcopales
frequenlius prsevalebat : ineeslimabilisfacundise, in Autiss. seu lapsa reparando, seu nova conslruendo,
persuadendo eflicax, in demonstrativo genere lo- provexit in meliusanliquis sedificiis,cellam vinariam
quendi, quod continel laudem et yiluperium, facun- concamerationis lapideoemajori palatio contiguain.
dissime vires exprimens oratoris, litteraturse el vi- et coquinam juxla porlam slructuree admirabilis
vaeis ingenii adeo ut in qualibet facullate liberali,. magnis impendiis superaddens.
seu meclianica, ei promptum esset verba habere ma- De regio amne quid ibi fecerit.t
teriee accommoda, ac sf plenam_,ejusscientiam esset Apud Eponiacum castrum stium, domiis erat epi-
assecutus. Plerumque eliam Latino eloquio prope- scopalis, quee regis amnis vocatur, in loco gralissi-
Eato valde studio canlica compoaebat et eanlus. „ mo et commodissimo constituta, quam Icauna flti-
Commendanda quidem ingenii vivacitas siquidem vius ex sui profunditate sinus ibi piscosiores ex-
brevi cudebat tempore prius ad limam perduceret pandens undiqiie proelerfluit, nisi quod lerroe ab
quam ad linguam :"sed tanta sestuabat aviditate anteriori parle conlinuse modicum inlervallum ,
edendi quod fecerat, ut inculla proferret in meditim, magnam tamen intra se conlinens intcrcapedinem ,
quae melius lalere potuerani, donec correctionis slu- ibi esse insulam non permiltil; domus illa forma et
diosseelimala Incude luculentiorisplenderent ornatu. materia humilis, domicilium episcopis praestabat
Unde facluni est quod ejus opuseula , quse plus in inglorium, hanc mulliplieibus et magnificse nobili-
ipsius favore quam proprio schemate, frequenli, tatis et venustatis aedificiissuis , non modicis sum-
dum viveret, habebantur in usu, ipso sepulto, surit piibus ampliavit; locumque illum lutioris suis re-
paiiter consepulla.-Militum gaudebat stipari fre- fugii adversus hosliles strcpitus facere desiderans ,
quenlia, et de militaribus sludiis libeniius discepta- ab anleriori parle ubi lerra erat continua , al> una
bal cura eis, unde et Vegelium Renalum frequenter parte fluminis ad alteram , sepem ex iinmensis ro-
relegerat, qui de hujusmodi loquitur disciplinis, de boribus murumque perduxit, et plurima propugna-
quo niilitibus multa doctrinalia proponebat. Miram cula desuper collocavit, lerramque in aUiirnfodiens
habebat affectionem ad suos. Urbanus ad eos cum D fossas contiuuabat immanes.ul per eas cursum
quibus degebat, adeo ut-omnibus omnia factus domi • fluminis derivaret, fiereique ibi quod nattira ne-
inter eos esset qu.asi unns ex ipsis, foris tamen gaverat, insula videlicet artiflcii supplemento, opiis-
prserogativoesub congruo moderamine dignitale fir- que conceptum ex parle jam consummaium majori
mata. ad perfectum perduxissei, nisi comes Campaniae
In quo mores ejus poterant argui. Theobaldus in, manu forti ejus moliminibus resli-
Omnibus favorabilis, nisi babcndi cupidiias, quse lissel, et opns pene in consummatione existens ad
omnes penepotenles exagilat, ad exactiones et op- terram fundilus dejecisset, domibus tamen episcb-
pressiones subdiiorum, ei usurpanda jura non sua palibus in sua nihilominus iniegrilate servatis
ipsum plus forte debito provocaret, et nisi contra De Bello-Redilu, qualiter escstruxerit.'
quemlibet indignatione concepla ruinse suoe el no- Apud Charbuiam villam episcopalem locus erat
. cendi libidini immoderale plerumque frena laxaret. inter silvas frutelis obsitiis, e.tpropler jugesetvarios
inutilis et nullis usibus
Quanto fervore fidem calholicam adversus hcereticos. aquarum discursus prorsus
de charitate zelatus est. aceommodus, qui nimc Bellus-Reditus nuncupalur.
Vorumtamen ftdei catholicoeasserlor erat magni- Ibi fruletis penilus exslirpatis, el aqttis discurreuli-
511 APPEND. AD S^EC. X. — OPERA AAESDOTIKA. I 312
bus in unam massam colleclis, duo slagna fecit A ludinis vallavit in gyrum , in qtiibus grata aqiiarum
mullis feferta piscibus : ununi superius, et alterum exuberanliaex fonlibus circumflav.enlibuseas reple-
iriferiusex iritiuxione prioris, quibus adjecit et ler- vit; non modicumfacit ad munitionis augmenlum, et
iijim, lum ex priorum decursu, lum ex fluctibus, tum tum ex piscium multilndine qui ibi nuiriuntur
ex lorrentibns undequaqtie confluentibusin idipsum, optimi, tutn c\ molendinis quoe sedificavil ibidem,
inagnum admodum el piscosum; donios insupcr lum ex aliis ulilitalibus suis, episcopo totique mu-
multiplicis struciurse, nobilissimaeel venuslatis im- nicipio mulloecommoditales existunt.
niehsse exsiruxii ibideiri, qnas fossis aquas ex stagni De his quai gessil apud Noerium.
stiperiofis influenlia conlinenlibus, et propugnaculis Operoepretium duximus proeseiiliinserere lcctioni
et sepe forlissima a "parte anieriori, quse slagno quse et quanta operalns est in illo nobili palrimonii
priori est opposila, mirabililer communiyit, ipsi sla- sui castro; Nberius videlicel, quod tantoe a proavis
gnb murum lalericium superponeris. Cui loco ab ea nobilitate et inuriunilale preefulgel ul ita in domini
parte ubi deesi stagnorum munitio silvse confrage, sui propvielale consistal cl jure quod nullum habeai
circumqiiaque riicrsae,el adierram demissse,validum alicujus superioris dominationis respectum, sed pb-
prsesians, eiad expugnandumdifficilemunimenlum, " tins de alodio, ut vulgo dicilur, et sui separati do-
via Iicet arbta palenti media.inier silvas, per qtiam minii exislere censealur. Propter quod non solum
multis porlarum , fossarum, el pomium "interiectis finitimis, verum el principibus poientioribus circum-
obstaciilis ad domum interiorem difficilis,et qui su- quaque eo amplius invidiosum existit quo ad lerras
speclis lemporibus a paucis observari valeat, est ac- sibi vicinas, tum propter domiiij et casalorum seu
cessus.Locum islum iderii episcopus, qiianlum hu- vassallorum suorum potentiam, tum propter loci si-
mana poluit induslria , ad omnimoilamamoeriiiatem ttim inexpugriabilem,magis libere el impune potest
el commodilatemprovexit: nain et silvas ubi frule- extendere vires suas, et ipse formidine imminet am-
lis .eraiil vel arboribus humilioiibus, aut rarioribus pliori. Sane mortuo Clarenibaudo, fraire domino
obsiloe,et ob hoc minus utilitatis habiluroe, penilus castri illius, idem episcopus filii ejus Milonisscilicet
cxslirpavit et in agriculluram redegit, bortos ihi fe- in annis puerilibus constituti, tutelam suscepit, quam
cll,planlavil arbores diversi generis.ut proeleramoe- in mnlla solliciludine adminislrans, et forle plus
nilaiem quse proveniebal ex islis, fruclus inde per- justo ; nam propler hoc in ageridisEcclesieesuoere-
ciperet copiosbs. Silvarum qnoque parlem non mo- missior existebat; «irca muniiionem ejusdem mnni-
dicam sepe conlinua circumcinxit, ab ea pbrta quae cipii promovendam toia studii vivacilale incubuit;
esl a parte silvarum anieriori, videlicet ad aggerem P totis viribus sumptus fccit. Nam super muros burgi
'
tertii siagni usque perduceris, et grata inlrinsecus; inferioris, quem ad radicem monlis positum ainnis,
liislra ferarurii concludens, el eorura mullUudincm i qui Seneen dicilur, undique proeterfluil,ex muro seu
oopiosam, quoe el oculos inluenlitim de palalio jtt- ex lignis solidissimis robusta valde propugnacula
sunda visione pascebant, el plerumque vel in festisj collocavit in ascensu monlis a'hurgo, licet ab ea
majoribus, vel in susccplionehospiium, grala Domi- parle castrum sit inexpugnabile situ suo; fossas in
no elnobilia exeuiaminislrabant; nec minus fecundai excisa monlis rupe proegrandes, poitasque munilib-
ctiriiciilbrnmreceplacnla inlra septa illa.velexlra vo- res exsiruxit. fn superiori vero parte, ubi se in ca-
lupluosseet utilis occiipationis.mateiiainibidempraj- cumine suo' monlis, in quo silum esl preesidium,
slabani: siclocus lnuliimoda commoditaie el amoe- major amplitudo diffundit; silum pandens machinis
nilaie praediins gratissimarn praestai usque hodie. erigendis accommodum, prseter muros muniliouis
episcopis mansioiieni, exeeplo quod sepis deiriolilio,, anfiquos, inter quos unus erat solidior et exierior,
qiisesineimmoilicosilvaruiriexlerniinio etsumpluumi quem fraler ejus Clarembaldus, paulo antequam de-
dispendio in sua integritaie scrvaii non poleral,, fungerelur,conslruxerat.Murumpostillumintcriorem
feras suaereddidit libeiiali. majoris alliludinis, spissiludinis el solidilatiserexil in
De domibus Tociaci et Conadw t\ capiteejus lurri solidioreconslructa; exteriGriquoquc
Apud Tociacum et Conadam castra videiicetepi- nmro fossas excisis cautibus fecit prseruptas, alias-
scopalia in areis a suis prsedecessoribusprsrparalis; que prsemisit excisiones in monte, quse hosles pos-
donios condidit episcopales et nobilitaiis immensse. sent a proesidio multiplicaiis obstaculis el impedi-
De his qum gessil apud Varziacum.. dimenlis arcere. Fecil et antemuralia muro exleriori
. Caslrum suum nobile Varziacum , quod proplerr connexa, et immensi roboris trabibus conlexta de-
imminula loci prius frequeiitibus palebal deproedan- super, ut qui subtus exislerenl teloruni jaclus quan-
lium incursibus, muros reparando anliquos et fos- loslibei, aul torinenla jaculatoria, seu quselibet alia
sas lurribus ingenlibiis circumsepsil, domos episco- bosiium molimina non limerent, sed securi venien-
pales juxla ecclesiam beatse Eugenioemuro solidca libus ex adverso posleriorum fossarum cl mtiri, cui
niagnificis sedificiis, turribus ac propugnaculis ai conjungebantur, prohiberent accessum. Juxta mti-
primis condidit ftindamentis, proesidiumquoque epi- rum illum fonlis venam scaturienlem invenit, quae
scopale ullerius muro solidiori, turribus muniliori- licet sit modica, juges lamen et perspicuas aquas
bus et anlemuralibus in tulam ad expugnandum dif- emanal.
ficilemmunilionem provexit, el fossis miree ampli- Exira sepla proesidisprincipalismagnae nobiKtatis
 ' DE GESTIS EPISC. ANTISSIOD".— PARS I. 514
513
exslrusit palalium, quod' ipsi -proesidiononihodica A voluntaiis ad aliquodepiscopaledomicilium diverlere
munilionis exislil, gratam yidelicetdomini mansio- -faciebat,'fecipiebatur honorifice, et procurabatur
nem, quam mullo et voluptuoso decoravit ornalu honesle.Hoc grave etonerosunvdebilum.episcopiis
feeilque cunieulos subterraneos a cella vinaria, qua divina procuranle clemenlia; el occasionis congruee
tttrri suberat priucipa.li, iu.palalium inferius, dc opporlunitatem .operante, in.perpeluum talilerabo-
quo prsedixinms,qualenus propter vinum seu viclua- Jevit. Nam cum Giemum easlrum nobilissimhm Her-
•lia quaelibelnon oporleret ingredi vel egredi proesi- vei de Donziaco,rcomilis Nivernensis, quod eral de
dium principale, sed yictualibus per murum pr3esidii feodo Aulissiodorcnsis eeclesiae, in proprietatem re-
demissiorem, sporiis demissis viuum sive aqua pei giam devenisset, juxta paclorum formam, quam
fistnlas mirabili quodam artificio occulle deferrolur. dominus rex Philippus,consenserat et Teceral, ut ipse
Mirabilis-sane eaulela, ttt scilicet vietualia quse ad filiam Pclri comitis Nivernensis,cuifiliaecompelebat
miiriitionem caslri illata fueranl, vel invecla ibi sub jure haereditario cbmilalus, haheretuxorem, translato
iuunitiori custpdia fidelius servarentur., el obseratis in regcm laliler easlri dominio, episcopus apud re-
ad oinnem excludendam suspicionem repagtilis, giam magnificenliam inulia inlerpellavit inslanlia,
usibus ad poslulalum necessariis tali artificio deser- qnoniam feodum ecciesiaesirieejus prsejudicio-non
' virent".Proesidium
niliilominus,-armis, balistis, cee- B poterat retinere. Tandeni iri" recompeiisalionem
lerisqueadejtis luitionem necessatiis insestimabiliter feodi obiinuit, confecto inde inslrumento regali,
eommunivii; mansiones mililum seu quorumlibet quod rex procurationes ejusmodi remisit episcopis
aliorum infra sepla miinitionis superioris conleiilas, in p.erpeluum; et ne episcopus Antissiodorensis In
multo pretio comparavit,-£t in propriefalem nepotis aliquo domiciiiorum, suorum •ipsum =vel aliquem
stii redegii. Tam in.boc quam in preedieti conslru- ex ejus nomine recipere bospitio apt -ministrari
ciione palatii circumspecta usus.indiistria, ut acces- necessario tenealur, .concessii,. salvo nihilqmimts
sus voleniium domini adire proesenliam, ad -ejus cereo centura Iibrarum ceree, quodiii-feslo B: Sle-
palaiium "exlra sepia principalis proesidii minus ha- phani de Inventione ejus,, videlicel in AugusUv a
berelur suspeclus, et -omni cxtraneo habitatore, ex- castri preedicli domino ecclesiseAulissiodorensi solvi
cluso, domimiscastri uullum omnino suspectis tem- ex anliqua consuetudine consuevit: Q_uemusque
poribus, nisi de cujtts fidelilate. plenissime confide- hodie dominus rex n prsepositissuis de Giemo fecit
rel, infrasepiastiperiora recipere cogereiur. Propler persolvi, poeua apposita quod, quoiies preepositi ce-
quod etiam baplistnalcm numicipii ecclesiam posuit reum illmn stto teruiiuo non reddebanl,.pro singulis
cxlra septa, solani domini capellam in superioribus diebus qtiibus in soluliono cessabant solidos-5'
esse pprniitiens, magmfica quidem opera et multa C paris. ipsi regi irremissibililer- eonipoiiebani., Uti-"
admirajionc digna et commendaiione, nisi ibi homi- lis-sane compensatio et ecclesioe profulur-a, cura
num stisecommissonimcuslodiaesubstantias in ligna inultum ex eo oneris episcopis sil remissum, et
convenissel et Iapides, el bona pro magna parle de feodo Giemi nihil nisi honor.eis accresceret sine
consumpsisset episcopalia, quae melisis fiierani. ai:t fructu.
eeclesiae ulililalibus ant panperum. necessitatibus Quaiiler acquisivhdecimas el domum episcopalemde
' -
applicanda. Caslrum illud quousque nepos suus in Colengiis. - -
annos adolesceret puberlatis, et ejus esset maneipa- Pclrus de Corcione Colengias, stiper Icaunam flu-
tus luteloe, in multajexitniagnificenlia el virlute, vium cum omnibus quae monachi de Gharitale h"a-
et inlerceptionibus circumslantium in manu poienti- bebant, ibidem multo emerat - prelio. Episcopus
resisiens, et incursanlium, prsedasque de terra snse suam ei voluil refundere pecuniam, et obtulit in
tutelse plerumque ageritium afgumenta refeilebat eroplione bonornm ecelesiasticorum dtoecesis suse,
'
non imparibus argumenlis, ita-quod oimiibus, qui se esse asserens poliorem, et obiinuisset procul
' eranl in circuilu, formidabilis appareret; sed ducis dubio, nisi favorregius, queni Pelrus sibt concilia^
Burguiidiae, et caelerormn principnm :et potentum verat, episcopo resiiiisset. Tamen nitilto conatu
"conta ipsum s.ivecaslrum concepta frequcnter mo- tandcm episcopus dccimas et oblationeSj el, quRT-.
liniina lanla prudenlia coiifriugeba(,ul semper hono- quid ad spirilualia perlinebat, ab eo per eomposi-
rabilem calculum reporlareL,Acquisivit aulem eidein tionem extorsit et domtiminsuper, quDenune in eo»
nepoli suo villam deVallanlo, juxta Giacum villam munieipio episcopalis exislit.
episcopalem, qnam multa pecunia comparavit. Sed Quatiter acquisivit decimam Varziaci, el sub auo _
debis bactenus; nunc ad alia transeanius, et quati- lenore. _
lum in ampliandis ecclesieesuse-reddiiibits profice- Apud Varziacum parinn aut niliil de vini decima
ret, aut condilionibus in melius provebendis profe- solvebatur; hanc ex incolarum condiclo talitcr ac-
ceril, prout occurrit riiemorioe, disseramus : pauca, quisivit; remisit eis manum niortuam,. lalliarn Mar- -
hiijus.de multis lenemus, el aliqua omitliinus ad tii, ex qua dabanlur per annuni in Martio <iesingu-
lecloiis faslidium declinandum. lis domibus capilaneis quinque solidl: remisii eliain
De procurationibusregis. Qualiler remissm sunt. furcam, el rastrum, et consucludines ejusmodi, quse
Jiiris erat-regalis ut, quando domintnn regem, vel eis erant mulli oneris, et episeopis modicum ulil?
aliquem de suis itmeris occasio;seu niolus proprioe talis -prxslabant. Ipsi vero sub hoc tcnore dccimas
315 APPEND. AD SJEC. X. — OPERA AAESIIOTIKA. . ' 5!6
episcopis procslare lenenlur pro hujusmodi remis- " versionem hujusmodi temperarent qualenus per-
gione, unam videlicct de tlecem sarcinis, quam sonse comiiis pro suorum excessuum exigentia ex-
serviens episcopi iiiins atit pltires, qui ati hoc fuerint communicationis mucrone percussa in civitate An-
depulali, diixerinl el.igendam: magna profeelo Ec- tissiodorensi servaretur laliter inlerdictum, ut vi-
clesioeutilitas. Rcmissio cnim propter hoc facta vix delicct in adventu cjus, una in majori ecclesia de
ad summam cenlum librarum annuatim ' poterat campanis majoribus pulsarelur : et sic advenlu ejus '
pervenire, et ocstimalio deciiiiarum quingentarum cognito, quandiu prsesens esset clauderentur eccle- '
YCIsexcentarum el eo amplius Pruvianensis moneioe sise, ct divina ofliciasub inlerdicti silenlio ageren-
summam frequenier excedat. Mulla in episcopalu lur ; ipsius vero .discessu ejiisdem pulsalione cam-
gessit utiliter el pnulciiler, qtioevel audila memoiioe panoe, velut edicto preeconio publice designato,
non occurrunt, vel prius ad nostram notiliam non quasi discedeiilibus nebulis, ecclcsiis solemnilattim
venerunl. suarum grata serenilas reddereiur, exclusis lanien
Quam virtuose resislebat persecutoribus Ecclesia;. hominibus^comitisab ecclesiartim ingressu, qui soli
Perseculoribus in magna resislebat virtute; horum subcrant inlerdiclo : sanum profcclo et salubre
ecclesiasticaeseveritatis ccnsura; horum rebellio- stauuum. Nam comcs non sine confusione pcr-
nero viribus compescendo, el plurima quoesive ob B maxima ingredi polerat vcl egredi propriam civila-
hoc, sive ob. alias causas pertulil in episcopatu ad- tcm, nce propler clamoreni popr.li moram ibi fa-
versa, inente inlrepida et conslanli, sicnl eral vir cerfelongiorem, el ecclesia suo non eogebalur silen-
animo magnificus et instiperabili longanimilate, tio ocdilicaiionideesseet profeetui animarum.
percurrit, de qujbus pauca quoe nobis nota sunl . Quod in adversis viriliter se habebat.
memorahilibus duximus inserenda menibraiiis. . Tempestalis bujus pene iololerabiles et formi-
De {ormainterdicloriim statuta tempore comilis Pe- dandas pvoceilas episcopns mulia magrianiiniiaie
Iri, el causa quare sic slaluta. suslinuil inlrepidus, loltun se pro luendo Ecelesiee
Agebal in AntissiodorensijNivernensi et, Tornodp- jure impendeus, pro qua opponcbal se miirum insu-
rensi comilalu comes Pelrus, videlicet de Curli- perabilem veiiieniibus cx adverso, el non solum
niaco, domini regis Philippi fratuelis, cujus favore comiiis, vertim cl aliorum infeslalionibus virililer
procurante, ipse Pelrus Agnetem filiam Gttidonjs, resislendo,-non deficiebai, doneciliis humiiiaiis sub [
quondam comitis Nivernensis, cui successione hee- polenli manu Dei (/ Petr. v, 7) ad Iionoreni ejus et
rediiaria comitaUis-competebant prsedicti, duxit sponsoesuseEcclesiae finem aitingeret commendan-
nxorem, dato propier boc doraino regi nobili palri- dum, super quopauca de muliis dusimus perslriii-
monii sui castro, qui Monsargi nuncupatur, ut ad ^1 genda.
illius coivjugiumperveniret; vir quidera regii saiir Qualiter Pelrus comesAmissiodorensisextraxit pue-
guinis et immensse.poienliss, sed incircumspeclus rum de lerra, qnem lumulari [eceral in camera
animo, et iracundiee formidandse, el qui molestiis episcovu
atit injnriis irrogandis iiulla ralione animi sui impe- , Comes, licet ei familiare esset el frequens per
tum leinperarel. Dndc et sttb ejus dominalione non exeommniiicaiioneiii ab unilate Ecclesiaeseparari,
solum episcopus, verum eliam ecelesioesibi subje- quodam (enipore excoiiiinunieaius fuerat ab epi-
clae virique ecclesiastici mulias el graves molestias scopo Amissiodorcnsi, civilas interdicto conclusa
frequcnlius snsiincbant, tttm ab eo tum ab aliis, propler graves ejus excessus. Qtii vebemenlis indi-
qui, vel de eo familiare nocendi sumebant exemplum, gnalionis igne succensus, non solum episcopum,
vel quibus eo non resistente in eeclesiam Dei facul- eujtis fidclis, ut potc ejus vassallus esse debueral,
tas erat liberior debacchari; et ab iuitio dominalio- sed el canonicos et clericos voce proeconisa civitale
nis suae taiiium sub ep laboravit ecclcsia, quod ejecit, corpus parvi mortiii, <modpropter inlerdi-
Antissiodorensis civitas fere per quindecim annos ctura civitatis ecclesiasticam non polerat habere
propler excessus inlerdicto conclusa, clausis eccle- septilluratn, imporiuno matris pueriexcitusclamoie
siis, divinorum officiorum silenlia pateretur, nisi el lacrymis, in ipsa episcopi camera ante lecluin [
quod raris temporum intervallis dilucidis, comite domini sui episcopi fecil uumari in contumeliam
per satisfactionemad Ecclesiae gremium reverlenle, ejus et Dei contemptum. Hoc tam piaculare flagi- j
quandoque ecclesia sua organa resumebat. Stalini tium episcopus rigore districl-ionis ecclesiastlcoe
tamen intra brevis lemporis spalium comes replica- mera constanlia persecutus, landem ipsum compulit
_ tis injuriis ejus serenilalem permanere diulius non ad salisfaelionem hujusmodi exhibendam. Quod
sinebai, quin sui paterelur silentii recidivum. Supei die Palmarum in processione' solemni preesenlibus
boc landem inito iiuer episcopum el eapitulum An- bealo Willelmo avunculo Comitis, qui eum ad hu-
tissiodorensis>Ecclesiaesaltibriori consilio, quoniani . miliandum se roborabat, Biluricensi,"ei Petro Seno-
per iiujusmodi interdicta frequeniia in immensum nensi arcbiepiscopis, et ninllis aliis, quos yel epi-
vitia succreseebant, et pullulare hoereses tiriieban- scopi sollicitudo vocaverat, vel facti novilas allexe-
lur, cum conlra salutem suam eflicerenlur mentei; ral ad videndum, effossosepulcro propriis manibus
hominum duriores, provida inlcr eos deliberationt: corpus cxlraxit defuncli, foatens admodum et pu-
convenil, ut sic dcinceps, vivenle:coinilc, animad7 tridum, magimmquc narium offciidicuhini, uipoie
 317 DE GESTIS EPISC. ANTISSIOD.— PARS I. 318
quod jam per menses aliquot ibi jacuerat tumtila-• A. lempora vindiciae opportuna exspectans, ejus inso-
lione, et ab ipsa camera usque ad coemeteriumi lentiam laliter edomuil ad extremum, ipsura, licet
Montis Autrici nudis pedibus, solis indulus lineis, forte in hoc ab eyangelicaereligionis mansuetudine
velut plebeius qnilibet ad lumulandum ibidem pro- exorbitasse. visus fuerit episcopus, utile.tamen Ec-
'
priis hnmeris deportavit, sese humilians salubrilei clesiseet magnatibus formidabile proponens exem-
coram Deo, qui colla regum et cervices inclinat. plum ,:"nam cum subsiracto ei favoreeomitis fem-
Quis fueril exilus hujus jcomilis. pora nubila gloriae suae ap potestatis serenuni
Non abs re arbitramur existere ut quis bujus co- fuscassent, nactus lemporis opportunitatem episeo-
milis exitus fueril, posleris designemus, ut tantci pus suis desideriis congruentera, ipsum captum in
securius iram Domini contra.se provocare meluant, quadriga assumpsit, et compedibus alligatum, capite
quanto ex allerius addiseent exemplo quam veren- super nudo, quod dudum contracta calvities defor-
dtim sit inciderein manus Dei viveniis (Hebr. x,51),, mabat, per vicos el piateas civitatis Anlissiodoren-
-
qui re.lribuil abundanler facientibus superbian i sis satis ignominiose tractalum, fecit publice eir-
(Psal. xxx, 24), humilibus dans gratiam, etsuperbii ' cumferri, ridiculosum populo praebens de ipso spe-
iesislens(I Pelr.v, 5). Siquidem comes isle, mor-• R ctaculum : utubi summeepotesialis functtis honore
lua Agnelenxore sua, cum sibi matriinonialiter Yo- fuerat, ibi ridiculosius suse dileclionis ludibria pa-
landam, sororem Henrici Constantinopolitani impe- teretur, discerenique universi in fascibus consliiuli
raloris, seeundis nuptiis copulasset, eodem Henricci non perverse agere, nec extolli successibus, sed
sublato de medio, jure propinquilalis, uxoris ob.lenlu humiliari suh eo qui deposuit polentes de sede et
ad imperium asciscilur, instigante uxore illuc iter humiles exallavit (Luc. r, 52). -
aggredilur, ab Honorio,Romano pontilice, imperalor Qualiter Euraudum convicildehmresi.
Conslaiitinopoleos confirmalur et inungilur. pariter Huic successit in offici.oet potestate Euraudus de
cunvuxore. Debinccum magno Latinorum exlercitu 'Castronovo, miles non inferioris maliiiee,'nec mi-
Dyrrachium usque pervenit, civitatein obsidet, uxofe siorisjngenii, yel remissibris aesiderii adnocendum,
ejus per partes Romaniaelutiofes (uipole Lalinorum Ecclesieesseyjssmiuspersecutor, utpotei)t:i hsereiica
ditioni dudum. subactas) Constantinopolim"felici.ili- praviiate infeclo proposiiuni erat ecclesiasticorum
nere procedente. Irnperaior in ohsidione non profi- dogmatum professoribus, proul au.debal el poterat,
cit, solvitur obsidio, per terras hostiles communiori adversari. De cujus enormibus illud, quod sequilur,
videlicetvia imperalor incaulius iter, legit versus transmittere duximus ad noiitiam poslerorum. Qui-
Constantinopolim, imperium receplurus , de suis Q dam, qui ejus ofTensumincurrerat, a^persequenti-
viribus superbe prsesumens. Sed Domiruisexcelsus, bus fugabatur ad mortem. Is, ul instantis monis
qtii humilia respicit, elalta a longe cognoscil (Psal. evaderet perieulum,* jn ecclesiam B. Mariae^infra
cxxxvn, 0), ipsum omnemque exercitum ejus in muros ob immunitatem locj fugiens, se recepit. Huc
. manus inimici conclusit et tradidil in caplivitatem nulla Deo exhibita revercntia,-ecclesiee immunitate
virtulem eorum. Audiat humana superbia et atlen- effracla, in ipsa eccl.esiagladio fecit persecutore oc-
dat : Ecce hic vir lantae nobilifatis et polenlioe,qui cidi,, et cruore innoxio Dei sanctuarium^atrociter
toties eonlra Deum et Ecclesiam calcaueum erexe- profanavit, Sed Dominus jitstus judex, sicut in se-
rat, nunc captivus est i.nglorius carcerali ctistodioe. quentibus exponetur, dignam ei retribuil vicissitudi-
mancipaius Domino miserante, si vel sero de pec- nem merilorum. Sane landem is, offensbsibi co-
caiis compungalur ad manumDomini flagellantem, . mite Pelro, discedens ab <eoad comiiem Nivernen-
vel poenam ipsius in prsesenti si non conterilur, sem, Herveum videlicet se conlulil; cui comilatus
iucboante. Sed nunc ad lextum proposili, etqualiter cesserat Nivernensis, oblentu Malbildis filieecomitis
ullioncm de persecuioribus Ecclesioe expetierit. ad Petri, quam,,sicut supradictum esl, favore regio
laudem Dei et hpnorem Ecclesieeprosequamur. favenle, duxerat in uxorem, cui competebat jure
De Pelro de Corcione qualiter ullus fuerit in eum. j) hsereditario comitatus. In cujusHeryei graliam idem
Petrus de Cor.cione, de quo superius fecimus Euraudus in tanlum receptus est, ut eumdem iocum,
nientionem, in omnibus agendis eomitatus secun- quem apud comitem Petrum.obiinuerat, etiam apud .
dus erat^a comile; ejusque nuiu et consilio comes comitem Nivernensemobtineret. Sub cujus potestaie,
Petrus, de quo praemisimus,per omnia fegebatur. sicut inAulissiodprensi'prius quoque comitatu Ec-
Is ad oppressionem ecclesiarum comileni valde qtii clesia mullisoppressionibuslaboravit; increbrescente
animo incompositus erat, ut prsediximus, incitabat contra eum tandem heereseos, qua notabatur, infa-
ipse,. prout poleral; earum iranquillilali nihilomi- mia, idem episcopus sicut eral calholicorum dogma-
nus iniuiicus et quieti, ad hujus bes.tiaeedomandam tum zelatbr prsecipuus, et perversitatis lisereticoe
sseviiiamepiscopus omnibus accingebalur, prout fervidus exslirpator, in Parisiensi concilio ab Octa:
temporum postulabat necessitas, argumentis. Qui viano Romanse Ecclesise .presbytero cardjnali, qui
cum favore comilis.prosequente quandiu susecul- tunc legalionis officio fungebatur in Francia, Pari-
men potestaiis emicuit, Ecclcsiam Dei el ipsum epi- siis convocato, .mullis arcbiepiscopis, episcopis et
scopum prosequinon cessarel. Episcopus sicut erat ceeteris ecclesiasticarum dignilatum vel administra-
sseculari qtiadam admodum induslfia praedilus, tionum inferiorum personis praesenlibus, ipsum de
519 APP.END.AD S.EC. X. OPERA AAESIIOTIKA. 520
heeresi publice accusavit; accusalum testimoniis ir- A apud Giacuirivillam suam, quam rere tolain illa
refragabilibus convicit; convictus approbante con- oeupayerat impetigo , quolquoljbi caputiatos repe-
cilio sentenliam damnatipnis excepil; dainnalus: ril, omnes cepit, et pcena multans eos pecuniaria ,
ignis concrematione profanam animam exhalavit, insuper eis praecidit caputia,et, ut lanlae praesuni-
digna recipiens siipendia rneritorum, et generi suo> ptionis vindicla palani esset discerenlque servi non
foedamsuseperversitatis nolam imprimens et bppro- insolescere contra dominos, praecepitut per annum
hrium sempiternum. Discite, omnes qui operaminii inlegrum absque capuiiis nudis omnino capilibus,
iniqtiitatem, quipotenlum ambitis laiera ad nocen- ei aeri expositis aesluset frigora, variasque experi-
dum, discite quodextenta sil. manus Domini super. renlur aeris passiones. Videres miserandos homines
omnes peccatores terree. Eccehicmagnusel prilens,( aestivolempore per -rura capitibus exposilis absque
ipsis eliani potenlibusformidandus, ad ignominiosae > omni velaminesolisardoribus eestuare;brumali vero,
morlis traclus supplieium, dignam sueeiniciuilatis j . nimio algore rigere. Annumque inlegrmn sub ista
leniporaliter repprlat mercedem. tflinam velin fnor- exegissenl censura, nisi Senonensis archiepiscopus,
lis articulo sicconlrilus exemplo latronis qui cuiaj Guido avunculus episcopi, illac forte prseteriens hu-
Domino crucifixus, sera, licet, fructuosa tameni manitatis commolusvisceribus super iilos, el epi-
confessione poenituit, quod vicem scelerum suorum( B scopum tanloearguens inclemeritiae,earn remissione
non reporiel in poenis ! temporis, quod ad annuin complendumsupererat,
De Capuliatis. Qualiler eos exterminavit. decurtasset. Sjc igilur in brevi et villis suis et fini-
In diebus illis circa promotionis suaeexordia, orla, bus lantse prsesumptionis exterminavit vesaniam,
esl in Galliisborrenda nimis et periculosaprsesum- cujus exemplp per alias quoque villas, dioeceseset
ptio, et quaeplebeios trahere cceperal universos in, provincias brevi lempore hujusmodi temeritas, fa-
superiorum rebellionem et exlerminium poteslatum. venle Domino, fuil radicilus exstifpata.
quaetanquam a bono habeiisoriginem, angelo Satanae Qualiter, sede vacanle , LingonensemEcclesiamrexit
sese in lucis angelum transfornianle exitialia sugge et regalia cuslodivit.
reret, simulatam boni speciem praeiendebal. Nana Tanlaeinduslriae suse et prudenlise, qua prseemi-
sub oblentu muluae charitatis praestitis juramenti;s nebat, maxirne sseculariscircumquaque divulgabalur
confcederabanlur ad invicem, quod sibi in necessi- opinio, el, vacanle quoque ecclesia Lingonensi et
latibus suis muluum ferrent consilium el auxiliuna proplereligendi scisstiram 'diutius laboranle , quse
conlra omnes; Cujus confoederalionisconsorles te- ob regalium custodiam, quse fines'imperii el regni
larum caputia cum signaculis plumbeis, quaebeatae disterminanl in aliqua sui parie, non in simpliciiate
Mariot!de Podio dicebantur, assumpserant in chara - ^ remissa, sed in magna virtute regenda est ad custo-
cterem el in signum, quse eos a cseteris dislingue dienda el adminislraiida episcopalia, specialiier vo-
bant, diabolicuinprofeelo et perniciosuminvenlum; carelur. Quaevidelicet toto vocationis lempore rexit
nam de hoc sequebatur qriod nullus limor, nulla rei- magnifice et polenler.
yerentia superioribus poteslatibus haberelur, sed iin Qualiler,sede vacanle,in Seponensemarchiepiscopum
eam lihertateinsese omnes asserere conabantor•t postttlatus esl, sed 'fruslra.
quarn ab inilio condiiae creaturae a primis parenti\- Defuncto bonae memorise Michaele archiepiscopo
bus se conlraxisse dicebant, ignorantes peccalli Senonensi, concordi omnjum consensu et volis ob
fuisse meritum servitutein. Hinc etiam sequebattir?, praeclarasiiseprobitatis insignia ad regimenEcclesiae
quod minoris riiajorisve nulla esset. dislinctio, sed Senonensis asciscitur, et apud sedem apostolicam, ut
polius confusio, quae rerttm summam qusenunc sui- de Antissiodorensi transferretur, ad eam ab omni-
periorumnioderamineacniinisterio,auctoreDomino), hus poslulabalur. Sed Innoeentius lerliUs, qui tunc
regilur, brevi tempore traherel in ruinam. Conse>- agebat in papalu, vir quidem voluntafis proprioe de-
quenter eliam omnis sive polilica , sive caibolicat, bito forle plus plerunique motum sequens, transla-
in pacis bumanae et saltttis animarum •dispendiurm n tionem- ipsius pro suo arbitrio impedivil, ut ma-
daretur in exterminium disciplina; et, quse solla gislrum et quasi nulrilorem suum in seholis, dmn
carnalia aslruunl, hsereses piillularent, vigore ec3- esset- in Francia, magislrum .yidelicet Petrum de
clesiaslico succumbente. Poslea isla, licet plerpsqule Corbolio, in illa proficerel Ecclesia, vel polius inlru
Gallieofines, traclum tamen Antissiodorensemet Bii- deret-, eiiamrenilente capittilo. Quod et fecil, et
luricum iinesque Burgundiee laiius cceperat pervsa- postulalionem factani de episcopo, non tam jure
gari, el jam in tantain proruperat insaniam ul co1- quam voluntate propria, s.i fas est dicere, noh ad-
latis viribus prompti essent asserlores gladio libeir- misil; sicque divina est factumprovidentia, quod
talem sibi degenerem viudicare. 'Conlra hanc foir- Ecclesia Antissiodorensis,.cum qua connubii spiri-
midabilem peslilenliam, quae non blandjs exhnrtia- tualis. foedus contraxerat, ncquaquam lanli Palris
tiouibus sed immensis erat conaiibus eompeseendi a, divorlio vidua remaneret.
episcopus tanto animosius seaccinxil, quanlo ubce- ,De ornamenlisqum contulit ecclesim.
rius in sua dioecesiel invillisejus propriis maxin:le EcclesisesuseAntissiodorensi.panuosduos sericos
palraites suosextendebalr,veniensquc? prout negollii preliosos et, qtianiilatis iramensse, qui de Miradola
deposcebat necessilas, in multiludine armaloru m nuncupanlur,' conliilil ad ornatum ; crediniusque
 m DE GESTIS EPISC."ANTISSiOD.— PARS I.' S22
•qtiod iniaginem Crucifixi cooperuisset argento, et A indicia moriis sux, quoeDomioo sic volenle, non
quod deessel ullra seslimalionem crucis auresedtia- solum Romse,iibi decnmbebal infirmus, verum eliam
rum marcarum, el ultra triginla marcasad hoc de- apud nos»sunlpluribus propalata. Triduo priusquam
putalas, qiias quandoqueob-suas necessitstes-aeee- defungeretuf circa noctis-initium, quando lecli.vide-
perat, restiiiUionerain fiilurum earutri cum super- licet ad dormientlum parati fessalabore djurnp mem-
abundaniia repromiliens, supplevissel de suo; sed et bra vocabant ad requien^, auditus esl fragor perr
boc et reslitutionem promissam mors- praeveniens maximus aGsi prope .ecclesiamB. Clementis r ubi in
impedivit. Unde el hujusonus dcbili ad suos succes- hospitio morabatur, aliquod de antiquis sedjficiis
'sores transmisit. -'•.'.. funditus corruisset..Excili suntfragore episcopus et
Qiyililer formam el situm-ecclesimin melius- sui, el in crastino per serviciites:suos, jrecnon ei per
hnmnlayil. sometipsos perscrulari ccepere, tibinam fnisset lanti
Qualiief fenestras in fronte.veleris.operis ecclesise fragoris ruina, quee sic e vicino visa fuerat ^cor^
ac vitreas dilataveril, ulecclesia, qiieemore velerum ruisse ; sed-nec lorige nee prope in toia urbe audire
iisqite lunc fuerat sttbobscura, in Iucem.claresccrcl •vel comperire poluerunlfuisse ruinam vel fragor.em
aijipliorem : qualiter altaria diio,,qnoc in laleribus audilum.-Ex eo tcmpoue coepil epjscopus de stio
ecclesise altririsecus ab anteriori parto, ubimodo ficxitu suspicari ipsa nocle, vel de prope qua inurbe
porloecollat.eralescxisturil, posila amplkudiuem cc- Romana migravit.a corpore, apud regium ainnem,
clesisenon modicumcoarclabanl-, removeril, porla.s- .videlicet-domum episcopalem eominus aulee infcrio-
que extraxerit;' quasniiiic usqueperdiirant: quali- rris, mui'usque qui. pralellum, quod adjacel, disler-
ler ecclesiam, -quaevalde demissior existebal,: terra -minabatabkauna, aptid Varziacum muri mtinicipii,
injecla rephwerit, el pavimenlaii fecerit ad deee- -qnos.feceral, .ac si .vellent.-commori domino mo-
-rem, lecloque ac lalerjbus nobilrlaverjt in immen- •rienii,-pro parlc.aIiqua.corruer.unl. Eisdem. diebus
sum, multaque alja hiijusinodi, seu majora qiise hi -Slepbariiis.<.ie-S.Salvatore Anlissiodprensis, cano-
episcopalu gessit ulililer aut prudenler, explaiiare rnipus et «aciista ,. et ipsius. epjscopi commensalis
supersedeirius ad. praesens,-sie dum ea, vel iir.inus •-apudAntissiodorum extrenia.agriludine ile-cumbe-
plaiie audierimus, yel audita , Iabeiilememoria, non bal. Ctii episcppus. non in s"omnjis, sed' vigilanle
sicut sunt relinuerimus, a veritaiis iramite decline- polius, et dedre, ipso die rnoriis su£e,.sicul pos.iea
mus, dubia •a.ssereniespro veris. comperlunj esl, in v-isionevctetjranilesius apj^aru-il,
De lus qum conlulil capilulo ad paneiii quolidianum inieralia-Tlicens ei.: .Yeni, sequ.ere, .quia ego -jam
• - . eccfesiwet de gliis. -. ,- ,,.. preeccssi. Stupefactus visione horrendsv vocai ^ups,
GapUulo ad ^panem quolidianuin Qisiaci benjgna Gqui-staluna camera -ubi jacebanl infirmi diseesse-
liberaliiate concessil et ceniiim solidos in ecclesia rarit: Sciseiiatur-st vidissenl.episcopum ab iliner.o
S. Prisci,qiti singuiis annis in ejus aniiiversario di- •Romano revorsum. Admirantes unde talia_dicerei,
•vidtiiilur. - '' . dixerunt episcopum nondura. poluisse reyerti. Qui-
" bos ille:Cerie modo lrinc dcGessU, et vehernenter
De eo qubd Roinamprofectus.esl, etdemorie ejus:
-admiror quod eum-nonvidistis. Omnemqueiispandit
Tahdeih' devotse percgrin.alionis'graiia, eiut ali-
ex ordine visioiiem.Etinfrairiduumpost-morlemepi-
qua forle ncgoiia/quae conccperat, prornoverel',
Romam adiii, ubi ab Iiniocentio-papa III supradicto seopi vila<iecedit,. episcoportirhvocan.temad-trans-
'ilufti, quoproeccsseralsubsecutus. Eustaehius canoni-
lionoriliceest- receptus. Sed valida staiim cofreptus cus siinililef, et*commensalis ipsius episcopi,
' qui ct
aegtiiiiilirieinfra.dccem dies posl ejus ingressurn, sacrisla faotusest, dum in siralu suo sub
rbi, apud sanclum Gl.emenleri. iiumanacde- -pbstmodum
videlicel, cisdem diebusquiesGeret,vidit in somnis ununvde so-
biium condiiionis"exsolvil,et-in ccelesiaLalerarieusi
-ciis episcopi,quem s.ecnraR.6mamduseral, venientem
,B. Joannis, -quoeConslanliniana-dicilur, doniino *ad sevultu. subribducloct tristi. XnL pere-ontanti,
p'reeseutepapa et cardinalibus, honorificam meruit cur eum ereela -faoienon respicerei el sereiia,liievi
sejrii.ltii.raininler -papales pyramides bumiliori licet i
D.respondii versiculo-:Est-^rope mors, pestis prompta,
mausoleo, honesto lainen et marmoreo collocalus, remota salus. Quam visionem revplvens in
aimo Domini 1206 sexto, in fesiobeali Nieolai; va- • animo,
licet nihil adimc de -niortc episcopj cogilarel, ac
cavitqueepiscbpatus dnobus ei
meiisibus, pauloplus, tetmdem.>uni'desocns
Scilicetusque ad sexlam feriam post.Purificalionem episeopi, qui Amissiodorensi
abeunie remanscrJinl,:coinmunicans,-moi'ie
bealae Mariae. Rexil aulem .Ecclesiam suam annos -episcopo
diemortis -per nuntios dcclaraia, cam-
fere24, regnanle in FranciailluslriregePhilippb III, "episcopi-ac
Rom. pontific. tJrbano, Lucio, Cleniente^Ccelestirio, pertum habuil, non lam simplex omnium,-quam
InnocentioIII. Dimisilque episcopalum ab bmni do- .morlisejus prsesagiumexsiitisse.Qnippecum ipso de
bilorum onere liberum -pe.nitus .el immiinem, exce- -obilu episcopi fuisset-hnjusinodi revclaliofacta/Sibi."
,0 virurn Tnagnificum,cnjirs exiltim insen.sata sense-
juis.duabus marcis auri de et
cruce, irigintaargeiUi, .- 1in remotis
de quibus superius feciraus men.tionem, deptiialis ad runt, erposiiis rcgioriibus"plura ravela-
tionum prsesagiaprophelaliani! iOremus igiiur,«clia-
eooperiendamimaginem.Cruejfixi," , . - rissimi-j-pro ipso ad -Dominurn, nt cuni saiiciis et
.- De signis mortis sum. eleclis cjiis perpetuoe glorise-niereatur pcrcipere
Operi proescnli adjicerc dignum duximus signa et portibnem.
 323- APPICND.AD SMC. X, — OPERA AAESnoriKA, gej,
CAP.LIX. -r- De Guilielmo. A iniraeulo, ad honpremKei et ins.tructionemnostram,
- GKilleimus,.de territorio Anlissiodorensi, castro • quibus prsediclam virtutum ferninam Domintis.pro-
Scilligniaco, palre Buchardo, fr-atreDeimherti domi- posuil in humilitaiis elhonilalis exempium'. Nuncad
ho-ejtisdem castri, vitGqiiidem.austeritatisiinmerisie, -proposilum.reyertainur. .' •
sed-fiderualis proecipuoe,malre Aanor filia nobilis ; De indole ejus.
viri Andreaedomirii de monte Bsrii, claram ab utro- "Guijlelijmsigiluf talibusortus-natalibns,abineunte
^qiie duxil originem ': ex' parlc palris insuperabilis -selate coepil btfnae'indolis. puer. esse3 et cujusdam
eonstanlise.jex partemalris viieesancliofis exislens. simplicilalis ingenilae et maluritatis innalse, adeo ut
Fiiil.diim dc genere illius sanciissimi Bernardi non caHeri coeeianei Sui , ad pueriles. nsenias et
Clarsevallensis abbatis , qni primus illud- lundavil levitates iivilla familiares setate animtirn jriflinaret.
monaslerium; ibidonr-abbas effeclus et', ob <vilse ETat jam tunc in ejns vultu, incessu, et gestu ex ejus
mcfilum nuiliis el invitacjus, c( posl mortemniiraeulis malurilaie" praematura aspicere fulurae speciemgra-
deciaralum,- approbaiite Romana Ecclesia in san- vitatis, el d'e secuiura bonitale ipsa ejus pueiitia
Clprrirr.calalogo.,velul gemma"clarissima"estreceplus prophetabati ; • _ t-. > .
i'n iinivefsa "Dei.Eecfesia,ubi lnijus habelur meinoria Quatiter ctericus faclus -est= ,
"'" °
aiintta celehrilale insignis. Paier quia ifatus fuerat ei poslerior, nt pleruriique
De sanclimqnia,matris Mte. in paternis reperitui' affeclibus, ipsum lenerrime
Hujtis sanclimomam"-proefata Willelmi" genilrix diligebat, el tit disciplinis milita.ribus setatem adhuc
Afliidrimilala , elquasi hbefedilate boniiatis sese teneram institueret,.,eqtiiteifiseeuin ducebat, propp-
eoboeredeni intnibtis exhiberef, licel lani viri sui silum habens qualenus ipsum .sludiisniiliiaribus ;;p-
qttam progenitoruin suoruin slemmate.praefulgerel, plicarel. S.eddivinaedispehsatroiirsprovkloniia-,.qija3
deposito lamen lotius fastus supercilio,.vclut ancilla sibi eum fulurum antislitem providerat, pairis pro-
Cliristi seivilemse ostendebat personani, De-facul- positum inmelitis-immiitayit. Namfrater ejusGuido,
latibusejusin personapropria 'velul-Christi pauper -archiepiscopus Senpn.ensis., inulta- precum-ab. eo
paupefibus'ministralkx.-, in orationibus assidua.-in --obllnnit-inslaniia, ul sibitradere.iur.clericalimiliiise
ecciesia frequens,'in clivinisoffieiis pervigil, in im- teaneipandus. - '---.
- -' ;'.'
inensa morum horiitale prseclara.
mortemalris sum. ,- -Qua{Blalefactus esl clericus, et quatiter in clericatu
De miracuio qitod ccntigiiin profecerii: '
Tandem humilitalcm ancilloe.suseDominusrespi- •Cum igilur annum jam uiidecimnmattigissel, ad
.crens,'lale de ejiis sanctiiate in^itae-sufe exitirpree- prima resedit elemenla scientise litieralis,. In qita
stilil' &rgumentum.>Natri cum apud-villamsuam de- -eojilinuatostudio, processu temporis sicprofecii ut
Esnonb diem clausisset extremiim; ad monaslerium «calam disciplirioeejusdem acri eonsceridens ihgenio,'
Cislereiensis-ordinis, quod Poniiuiacum nuncupa- transcursis pucrilSbusTUdiijienlts^e gfadu prov.ehe-
tur, ut*-ap[Sonerelurad'virum stfum, qui ibi-antc"a rettir in gradum; primo compelenier liberalibus arii-
sepulitis fueral, se cleporlari-praeeepU; quod"mpiia- birs iiisliljitus,;"debinc in.legalisjuris canonici scien-
"slerimri duabiis leficis -vel amplius dislare dignosei- lia ,sic pfoyectus-, jul jnriscpnsiiltus non immerito
• iurayillapr3edicla..Qiioduin.efferreltir,4ania.fuilflie
haberelur.. Demuin relictis sceciil.aribusscjenliist sic"
ilto et taiiijugis imbrium abundantia, jentonihilo- .in divina pagina dcsudavit ut postriiodum divini
minus vehemenli perflarite,.-ut quiad proseculionem •fluentaelqquii aiiisiiberitis de.pleno pectbre propir
funeris-conveneranl, neo imbrem.-eappis.pluvjaliij.us riarei, licel in schoTiscalhedrairi nunquam ascende-
•submovere 'possent . ealenus ut interius .noti made- ril
magistralem.
renl, el ~pannus".sericussupenpositusfuneri, nunc , Quales ^erudkores habuit, et ..de ' inf.ormatione
' ''""",
linieaminibus ltndiquc-iriibribusdefluens.,]i'cel vln- morum efus.
culis slupeis tftit - cannabeis esset- ferelro forliter Porro-huie-avunculus archiepiscopiis de qub.sup.e-
colligaius vix verrli r.abiemsustinerel,.quin perinane Tiusmehiionehifecimus.efudilbres scientia, vita,' et
a feretrp aufecrelur. QuaiuGr.cerei, ut.in buji.isniodi inofibusappfohalos seriipef providil.Quinon miiiiis
funeribtis moris esl, ferehantnr in funere;. qni,-licel clfca ejus innbce.nti'arncoiiservandam rrioresqueTor-
de-ecclesia- de Esnorie domui funeris oonienniina fnandos, <piamicifca provecluni scleritisevigilaiiant;
ftiissent ardentes extracii,' pers vi.am tamen lum uiide-facjtumcsl ut-veliit cera calefactaad ignein pro
propler imbr-ium abundantiam., tum propter venli voliiniale"artificisquamdunqiie recipil imaginem, sic
vehementiam niilli videbaiur/dubium ipsos ardefe .sefas'ejus"lenera viia tiffclrfna et exemplo bpnprum
uori posse. Veritumest ad -moiiasterium, ubi corpus ,'exculiaform^'m reciperet sauctiialls, adeo ut credii-
'
fuerat-.-scpulluroetradendum; intrata est ecclesia; lur carne vifgo el integef pefinansisse. -
'
reperti. sunt, omnibus stupenlibus .et admirantibus Quales dignilatesttsseculus fueril,et -quam stfenuus
- - -
ethi Deil.audes prornenlibus, ardentes cerei omnes, '- in-vis s'e habiiih •'
Jicsi nullosenti pei-flalaturbine, eos Iranquillissima Sic igitur sapientia"prblrciens ei Jelale ibat devir-
-fuisset«erenilas proseciila. TVinlulumdigressi hre- tulein virtulem^cujus prpfecfumcomitala est apfi-
viterislapersirinximus,ul quanta-sit in sanclis suis mtevo ianla tamque muliiplex ecclesiaslicarum Bsse-
Domini.iiQSlTiyirius.^tpielas; praesenii p.iteseerel culio dignilatuin, ul-curivSaioriione possel dicere :
523 . DE GESTIS EPISC. ANTISSIOD.- PARS. I. 526"
Super salutem el omnem putclirhudimm diiexi sapien- A Qualiter coegitHugonem cpiscopumrestilnere Eccie-
tiam el proposui pro ditce habere eam : veneruni mihi t,imarbores, quaseo invilo in nemoribus Ecclesics
oninia bonapariter cumilla;naminecclesia Senonensi acceperal.
caihedrali tbesaurariam et arcliidiaconalum Pruvi- Episcopus, contradicente ipso el quibusdam sibi
niensein, in Aulissitfdorensivero adepius csl dcca- adhoerentibus canonicis, aliis episcopo favenlibus,
naliim ad quemabsens et in remolis age.nsregionilius arbores quasdam in nemoribus Ecclesiaede Btischa
sludendi causa a c^nonicis ecclesise concorditer est csedifecerat et in domum episcopalemde regio anine
electus, et tisque ad reditum suum de scholis per per violenliam exportaii : non cessavil idem deca-
aniium et amplius exspeciatus, in quarum dignila- nus injtiriam prosequi donec per sedis melropoli-
lum adminislralione slrenuus'valde ftiit el efficax ; tansQsenientiam episcopum arbores capilulo resii~
nam ul spirUnalia fideliter dispensaret, temporalia tuere compulil, ei ante foros ecclesi;e propriis epi-
conservans, congregare dispersa, el jura, si qua op- scopi vehiculis reportare.
pressione cujusiibet subvetuioiiis nubilo latiieraut, -Qualiier comitem Pelrum compulerit venire in capi-
proul poicrat, magno lahorc et studio, pace vel lulum ad emendandasinjurias Ecclesiw, dum essel
judicio facerel prodire in luceiii. decamts.
1 Rcmpublicam capiiuli slrenue ac fideliler guber-
Qualiter jura dccannlus Antissiodorensis adversus
episcopumprosecutus est. nabat adversus quorumlibet injtnias, murum insti-
uec suis parcens laboribtts,
Circa decanalus-jura iuenda eo amplius vigilavif, perabilemseopponere,
nec suorism in lanla viriule Ecclesi;e ampleclens
qtio jtirisiiictioni suse imminenle episcopo major re-
comilem ipsum propier iirogatas Ec-
sislendi neccssilas iucunibebat. Cui sic restilit cum negotia, quod
clesioeinjtirias excomniunicalioiie et civitalem ejus
effectti, ut causas civiiaiis, excepta parochia sancli
noii esl de decani, non au- suppostiit interdicto, elsic tandem eompulil venire
Lupi qtise juiisiiictione -in capitulum et injurias capitulo emendare.
direl alius proeter ipsmn, vel offieialeni suuni, nisi
Sub quanta dislriclione prohibitam sit ne venderen-
pcr appellaiionem ad niajoreui atidieniiam fuissent lur, aul terrw Ecclesiw sine consensu capiluli.
delatee. Inoleverai per quorumdam ex majoribus avariliam
De inobcdieittiasaardotum, defendente eos episcopo gravis quoedam et nimis dispendiosa proesumpiio,
Hitgone conira eiim quando erat decanus, et de qui propriis commodis per fas et nefas ardenlius
emqnda.
inhiautes, in villis in quibus pereipiebanl preebendas
Sacerdotesquidam, qtii parocbias regebaril - civi - _ preedia alienabant Ecclesise, et absque capituli con-
faiis, quamdam iuierdiciiseiUentiam in civilate An- ' niveniia acceptoprctio sub censuali onere emptoribus
(issiodorensi prolatam, qtiam decanus ipsc proeccpe- distrabcbant', nemora Ecclesise pari nibilominus
ral observari , episcopo jubente conirarium, non prsesumptiouevendetUes vel pro sua volnnlale do-
servaruni,'ac proplerhoc a dccano suspensi ipsos nantes. Iluic tam pestiienli morbo tali duxit reme-
absolvcnte episcopo, sua propler decani senleiUiam dio subvenire : nam convoeato capitulo, ipse et om-
laliier ab episcopo relaxatarn non preeiermiseninl nes presbyleri pariter candelis accensis', exeominu-
officiacxerccre, episccpi auctorilale suffulli: tan- nicaverunl omnes qui sine eonsensu capiluli aliena-
dem eorum inobedientiam episcopo defendente , liones, distracliones, sive donaiiones hujusmodi in
tanta esl Senoncnsis sedis. metropolilanse cxamini fulurum facere aiieniarent, et id pro lege niandaiiini
per appclkuior.enr victrice constantia proseculus, est in perpetuuin observari.
qtiod dictauie justilia, succumbenli in jure episcopo, Qualiler officiumbeatm Murimconstituit celebrari in
decano de inobcdieniia salisfacere sunt compulsi, profestisdiebusin Ecclesia.,
•
qui in virga visitans iniquilates eorum et in verberi Is adhuc agens in dccanatu bealse Mariae oflrcia
bus peccala eoruiii ipsosiri capilulo Antissiodorensi boris canonicis in profeslis dicenda diebus adjecii,
virgarum fecitpublicam soleniniler excipere discipli- el ad horas canonicas antiphonas super psalmos :
nam; intcr quos unus magnoegravitalis et nominis, nam antea super illas, exceptis matulinis el vespe-
magister videlicet Robertus prior bealoeMariseextra ris, non nisi simplex alleluia, sicut nioris est in
muros, licel opinione magnus existefet apud omnes paschali hebdomada, pro anlipliona dicebatur, mul-
e.tpropter hoc magis dum yerecundaretur succum- taqiie alia ad honeslatem divinorum consensu capi-
bere, conlumacior fuerat el rebellis, apud sanclum tuli vel adjecit, vel exterminavit peiiitus, vel mutavil.
Marianum retrusus in clauslrum, el ab adminislra- De Manasse fratre ejus, et unitate amborum.
tione piioraltis stii remolus ad tempus ad nulum Huic superstes eral frater unicus de mullis in
ipsins decani inpaueel aqita per aliquot dies exegit primsevo flore aelaiis suae defunctis, Manasses no-
poenilenliam, miilialus pccna per abbatem siium .mine, archidiaconus Senoncnsis el Autissiodorensis
quserebellibus cl inobedienlibus consuevit infligi : poslmodum in episcopum Aurelianensem assumplus,
quosdameliam -canonicosbealoeMariseinfra muros, qui ob praeclaraurbanitatis sueeet liberalitatis insi-
quos absque preesentatione decani episcopus ordina- gnia, longelalequc suse claritatis radios diffuderat.
verat, facta sibiabordinalis pro illo excessu emenda, Hunc quoniam nsiu major eral, tanto reverebalur
pcenaa se diclaia nmllaviu affectu itiemGuillelmus, de quo proescns sermo est,
 ,327 .., <••-.,. APPEND. AD S^EC. X. — OPERA-AAESnoTlKA. 328
ut totus de ejus volunlale penderet. Eral in eis vr- ft' iuit assentin, voiens magistrum suum in scuotis uum
dere alterum par amor.is; narn-sicut uno yenlrepro- essel in Francia , videlicet magislruni Petrum de
dierant, sic uno spiritu regebaniur. Una erat et CorboKo caihedrae prseficere Senoiiensi, quod~et
Aritissipdofi' el Senonis liabilaXio;'merisa una, vasa fecit canohicis licei renilerilibus invilis.
ad cibumeademiiiquibuspanief comedebant; leetiis Qualiler Guillelmusnoluit consentireJn_ electionem
'
unus, paVililas hi domeslicis, patilitas ih vesfibus, NivemensisEcclesiw de se'faclam.
pariliias in ambfe;'nec allef sirie altero quidqiiam Iterum Galierp Nivernensi episcppo migrarile a
liabeiiaipfbpfium/sederanlillis oriinia'cdmmunia; soeculo,.facla csl' canonicis. illius Ecclesioe.electio
nec ei-al dicere deebruiriifamilia, quis delralribus consona de WillelmOj cujus cumper splemnes nun-
polius ioililaiei: divulgauatur ubique peculiafis' illa lios a Niverneirsi "Ecclesia deslinalps requirerelur-
quse-ipsis ineral fralenise"copuiachatitalis, adedut consehsus, habiia"deliberatipne cijni.fraire suo Ma-
i-aropropriis desigiiai-entur vocabulis, sed quadam ^nasse.inter eps. cpnvenit ul iristaiu liumiiiori,proii-
"
specificala"rappeliatione' fralfeV 'Seiioiieiises aiifono- nus viiam agerent indiy,isam,,,qtianialier.ulef separa-
maslice vocarenlur. tivum ipsorum gradus culmen eonscenderet altioris.
"
Qudnlo fervorese mutuoditigebanl. _ Sicque faciuin est'ut,prse]atiobeni'renuerel Ecclesiae
FerSW qui eis' irieiatchafilalis ipsos ab invicem Nivernensis, quoe eum ad sui regimen evocabat,
abesse' diuiitisvix smebat. / Imo piefumque"'yidi- qiiod uliqiie Tadttts postmod'u'mAiUissIodbrens"is epi-
mus, quod qiiando avcliidiacbnatuuni siioriimvisi- scopus cum maxiniapoeniiudineet cordis-amaiitu-
ialio velalia" neeessiias cogebal eos corpofaliier dine feniemoraiesolebal, pungente eufti conscientia
ahsentioemoras, non quod Ahlissioiioreiisein -velul ditiorera Nivernensi
' separari, ipsa affectio lbngibris el
sustinens pfbpositumiescmdebat, quandoque ex- tanquam paiiperi Ecclesisepfaelulisseti - '---
perimeriio cbmperium, nbri"sineadmiraiibne quidem
Qualher efectus.fuit in episcopumAntissiodorensem,
quod ipsa absenliee tempoi-a eisdetrieraiUmediia- el quomodonolebal ffalri suoprwferri iiieleclione,'
lionihus cl stiidiis occupata. Nam quodam in lem-
Tandem preefatomagnificae memoria? Antissiodo-
porecuniidem Guillelraus causa sibi iiriniiimendi rensi
sariguinem in dorrio Senonensi remansissei, fialer ' ad episcopostatuta Hugone Tebusliumanis exemplp, die
eligenduiri cum oinnium clerici seilicel et
ejus' afchidiaconalum suum"Seiionensem in deca-
natu-sancti Floreiuini visitandi gralia perliistr-abat, pspuli in alterum duorum fratrum Manassisvidelicet
solandi causa itinciisfortuilo proposituni fuil ibema et Guilielim vota concurrerent; major-nalu, Manas-
ad versificandum hii qrii cttm arehidiacono equila- ses scilicet, qui etaffabilior, el urbanior elideo fa-
bant. Jiiciinda quippe occupatib singulis certanlibus i] vorabrlior-bftbehalur; ut Ecclesiaa regimen suscipiat
concordiler exoralur.- Onusille subirereGusal, regi-
quis- de illa rjiateria versus corhponeret meliores. ' minis
Quoe cum apud archidiaconum agereniur et suos, ' etpericuluin metuens ct indignum se repu-
tans fratri decano Ecclesise in praelatione preeferri,
ignorarite fralre suo , qui Senonis remariseral, suh
eisdeiri diebus. et nioirienlisapudipsuin el stids ea- quem licet nalu poslremum ot dignitatis prserogaliva
derii nialeria sliidiis rion disparibus Senonis versa- et vilse merito astruebat poliorem. Sic igitur faclum
balui. Qiio compertbmirali sunt uiiiversi, et in ali- estutabelecloribus a capitulopercompromissionem
datis eligeretiirdecanus, qui totus eflluens in lacry-
quofuiri cogitationibus fralerriae
' auspiciaconsonantiae
resultabanl. ^- ' mas honorem uon dissimilirecusal affeclu, indignum
ducens, fralri nalumajori el vilee.nondisparis-anle-
Quatiler consenlire noluerunt, ul eorum alter elige-
relur in archiepiscopumSenonens. sede vacanle. poni : sicque orilur mirabilis concertatio- inter fra-
Omnisab eis procul eratambilio : nam cum post lies, el quorunverat cor ununvel anima unainhoc
iiecessum bonse memorise Micbaelisarcbiepis. Serio- factaesx cordium divisio, et aniinarum scissura cjuod
nerisis vacaret Ecclesia, et die eleciionis de subsii- neuter volebat prseferri. O.mnesmadenies oeulis stn-
tuendo pastore iri capitulo tractareiur, quoedam de pendumintuebanturspeclaculum et insperaiunv cer-
personis Ecclesise qriarum studia eis adversantia Vi- D ta»aien'; adultimum Senonensis .arcbiepiscopus Pe-
debantur mullofurri canonicorum favore subnixa, (rus, qui ibi aderat praesens, in capitultim evocalus
qui iiripsofum voluntale unanimcs adheerebant,-iii cerlaminis.dedil meriium, et tumcausa Ecclesieelum
eorum allerum qiiem voluissenl ut proeficerelurSe- quodam peculiarr siudio ductus, ul videlicet thesau-
nonerrsi Ecclesiss conseniife cum suis volueriint se- l-aria Senouensis el archidiacouaius. Pruviacensis,
in Ecclesia Senonensi idem obtinehat Guillel-
quacibus. Sed' ipsi judicantes indignum se praeferri quae In
veriefabili Hugorii Aiitissiodorensiepiscopo, ad cu- mus, suse collalionis arbilrium devenirenl, ipsum
ad illam ut Ecclesise suee, quse eum vocabat, regimen susci-
jtss proiriotionem Ecclesiani. tam episcopi
medianle fralris in-
quam qiii eis u.naniriies"adliaerebantipsofuin anhela- perel persuasionibus urgenlibus,
hant favofe , de sua rioluerunt' eleclione acceptare stantia, compulit ac.addixit.
sefmoneni', pi-ocurariies potiiis quod omnesin po- Qualiler' obtinuit a rege privileyium de' regatibus
slulationem ejusdem episcbpi consenseruiU labo- -'-'• . AntissiodorensisEcclesim.
rantes in unurir quam Iriuoceniiustertius", qui" Ro- 'Eleclione igitur celehraia de ipsosexla feriapost
rnanoeEcclesioepreesidebal. poslulaiioni de ipso 110- Purificaiionem beata; Maria?, anno Domini 1206 et
 m "DE"GESTIS EPISC. ANTISSIOD.— PARS I. "530
per conlirmalionem archiepiscopi approbata, et per A nimiae deliberalionis inducias aliqua morae longioris
consecraikmem ipsius ad uUimunicoiisummata, ipso • senliebant dispendium, qua? commodjus fnerant ali-
consecratioiiis die ad dominum regem properat, qui cujus festinationis compendio inaturanda. Erat ita-
per soleriinesEcclesisesuoe nuntios a lempore ele- que concilio circumspeclus, eloquio mansuel'us,"ho-
clionis factoerequisilus,'"qusedecedenli Hugone oc- spiialitaie preecipuus,pauperum sedulus dispensalor,'
eupaverai fegalia, ei restiluere deireetabal, imo et; modestus in prosperis, longanimis in adversis et pa-
servienles ipsiiis-£b eo regalium euslodrsedeputati; tienlise singularis; juris sui infatigabilis prosectitor
circa episcopalia valde perperara se habebant. Nami juxta regulam Aposloli: Dorinfisuw bene prmposilus, -
taulo vocatioriis lempore; et usque lunc facla fueratl ita ut domesticis suis sobrie et jusle el pie rivehdi
per ipsos episcopalmm dissipatio miseranda , honri- fonna existeret et exemplurn; limoralus adeo ul
num Biivuiiciiovioienia;, silvarum a longis intacta-. sicut bi plenius noverant, qui in fbro pcenilenliali de
rum- lemporibus damnosa valde distraetio, daban- sua conscientia judicabant, ita levia pJangeret ac si
turque hostili more omnia in direplionem et pfse-, , gravia commisisset; pasloralem omnibns exbibebat
. dam, ita quod brevi in tempore fuisseht in exter- affectum, in lanlum ul cum per suam equitaret dice-
• minium nisi divina dispensatio de paslore malurius.' cesim ad virbs et mulieres undecunque-pro necessi-
providisset Ecclesise. Suseeplus igilur benigne satis. B latibus suis non solum spirkualibus; yerumet tem-
sereniiate regali, aboa recipit sine difficultate rega- poralibus confluenlesad ipsum, gradum sisleret,
Iia, et de intereepiionibus a tempore vacationis factis. gratam praeslans eis copiam colloquendi cum ipso,
apud regiammagnificenliam interpellal, ac tandenr[ ila quod quandoque ^uis molestus existeret propier
quorumdam.de primoribus regalis paJalii inlerveniu [ moram quam faciebat cnm talibtts longiorem.
controversia, amicabili compositione sopitur, data-
Cujus affeclionis kt cives.
que non modica pecunioequantiiale ab.episcopo su- '
Mirse aflectibnis in civesjjro quorum m'otcctione
per coneessione-regali .facta-Ecclesiae de regalibus!
sede vacanle privilegiunv obtineliir, cujus tenorcni graves frequenler Hervei comitis Nivernensis susti-
nuit simullates, dum eidem resisleret, ne vivenle
. preesenli duxitnus inferrelectioni. :
comilePelro patreoxorissuae, Matildis videlicel, ci-
Tonorprivjlegii de regalibus. vilalis dominium usnrparet: quod lanto ampljtis am-
i In nomine sanciseet individuaeTrinilatis. Amen. bieral, quanlp si fungerelur comes proedictus, qui
Philippus-Dei gralia Francorum rex. Noverint uni- Conslantinopolimad recipienduin imperium quod vo-
versi prsesentes pariter et futiiri quod nos intuitu.L cabatur, profectus fuerat nomine uxoris suaeproe-
divinaepielalis, el oh remedium animee noslrse .et[ „' dictaein proprielalem suam jpsa debebat Anlissio-
parcntum, nostroruni, damus.el concedimtts in per-. dor. civilas devenire, sed yoti sui coinpos esse jron
peiuuin Ecclesiae Aulissiodprensi quidquid juris ha-. potuii idem comes cionec ipse episcopus urgente Ro-
bebainiis in regalibus ,sede vacan,te. Iiaque decanusj manse sedis aucloriiate ad episcopatum fuit Paii-
et capiiulum ejusdem Ecclesise c,uslodient..regalia, siensem translatus.
sede vacanle, et omnes proventus qui exin.de pro-. • : 3urisdiclioni delraxit.
c.edeni et praebendas, si quas inlerim vacare conti-
In judiciis prout ei revelahat Dominus semper via
gerit, ad opusopiscppi.salvoseryitio nostro, equita-
tionis noslra;, exercilus ei submonilionis, sicut epi- regia incedebat, nec ullo modo exlra scienter.decli-
nabat ad dexleram vel sinislram; facile tamerierat
scopi Aulissiodprenses..nobisfecertint. Quod ut.per- ei
persuadere rationibus , sr quse obumbrare vide-
peiuum roburr ohtineat„sigilli nostri auctoritale et
nominis adnotato renlur, quod propriee favor utilitatis diclabat, unde
regii charactpre inferius. prasen- et decanalum mulirim
lem paginam confirmamus. Actum Parisiis anno5' oppressii. Nam cum publica
haberet assertio c;iusas' -civitatis Anlissiodorensis
Dom.ini1206, regni vero nostri anno vicesimo sexio,'
astanlihus quorum.nomina supposita sunt et.signa. ordinarieeiprimolocoad.iurisdictione.in perlinere
decani in lantuui," quod si aliqui de jurisdictionc
Dapifero millo.Signum Guidonisbiiticularii. Signum' ipsius in curia, vel in
Maithaeicamerarii. .Signum Droconis conslabuIariU praesenlia episcopi in jus vo-
-' carcirlur
Datum vacante caneellarja per rnanum Guarini.» quandoque nisiper appellationein, qui nou
fuissenl in curia decani,' conventi, plerurnque rcvo-
- Quatiter sein
• episcopaiu habuit, el' qttatiter fueril
-
cabanlui' a decano cognoscendi sibi jus vindicaiite,
__ Aimoralus. ," plcrumque exceptione fori exposila non cogebaiiitir ,
Sicigiltir ponlificali locaius in cathedfa annoDo- ulterius coram episcopo Vel ejus officiali ullerius
mini 1206 in adminislratione siisccpta streiiuus fuitl expciiri, e't ipse dum esset decanus, u^cretur hoc
valde et providus, ulpote qui nihil agebat ex proeci- - • jure, faclusque episcopus uli penmserit successorcs
pili, nec qnidquam quod suis sollicUudiriibnsingere- suos decanos aliquaridiu, landem in bis et aliis ail
rcl faciendiim prodife siuehal in acliifrij'nisi pfius; ' jurisdiclionem pertinenlibus quam sibi vindicabat
iriitUa fuisset deliberationis .fornace decocium. ldI decanus, decanalum "coepitepiscojius unpugnare et
enim ab ineunti sua- selate conlraxerai deliberare) non solum per se",sed et per officialjm suum irinne-
ditilius de agendis,-in taiUum, tit hoc ei pleiiquei dialc et absque appellalione de.causis cognosccre
ascriberent tafdiiaii : nam qtiandoque-licel rai-operr eiviialis, licet archipreshyteri, qui anliqnitus locuru
PATOOV.CXXXVIII. 11
53"! APPEND. AD SMC. X. — OPERA AAEsnOTffiA. 552
olficialium oblinebant, nec adbuc cngnoscere va- & ^ (andem ex frairis consortio et exemplo,qui semper
leant de causis eorum qui sunt de jurisdiclione de- modestus fuerat el maturus, omni levitate dcposila
cani el prae omnibtrs qui anle ipsum episcopis, eliam ante episcopatum, sic velerem hominem cum
decanatus jurisdiclionem non modicum enervavil. actibus suis longeproscripseral ut; sicut eral ferven-
Ilocin ipso prsecipmimreperimus de imperfeclo fra- lissimi animi, iralrem ipsum preecedere uderelur in
gilitatis bumanae, quod jurisdictionem suam el do- novilale spiritus el viitutum exercilio ardenlius am-
minandijus, proul poterat, exlendere conabalur el bulando ; in opiscopatu vero lanta in eo Iampas.vir-
mulium prseessc volebat non lam in mansueludine tttUimeffulsil,,tit in limore Domini permanens juxta
quam in Virga. Apostoli verbum ad Timblheum scrihentis, exerce-
De mulua affeclioneejus cl fratris sui Manassm. ret se ad pielatem proecipue, sibi parcissimus, imo
Fraler ejus Manasses videlicet Senonen. el Antis- ot severus potius, suis largus, pauperum tolis Visce-
siodorensis arcbidiaconus ei comes individuus ad- ribns, lotis yiribtts sedulus dispensalor, tanta avidi-
hoerebal nutuque suo et moderamine omnia agelian- tale et desiderio circa subdilos ul pasloris curam
lur, nec quidquam fiebat grande aul parvtim quod de uiiliter gereret snsluabat til eo morienie didicerint
consilio ejus non maneret; sicque eum sibi episco- ~ae defleverint- quid affeciionis, quid consilii, quid
pus prsefecerat ul solo nomine major essel, seseque **amiserint consolationis in ipso.
ambo ejus consilio exislimabant feliccs, si sic cis Qualiter conlra regem el ministros
ejus jura Aurelia-
individuam relinere consueludinem licuisset: sed di- nens. Ecclesicedefendebat.
vina dispensationis providentia quaesibi complacue- Mulla consiantia in episcopalu adversa magna ^cn-
rat in utroque, sicut juniorem Aritissiodor. Ecclesiae ganimilaie evicil: nam eonlra regem j-egalesquemi-
proefeceral, sic et majorem, Manassem.scilieei, infra nistros pro jure EccJesioesuse frequenier el violcn-
brevis temporis spalium ad Aulissiodorensis calhe- ter decerlavii, jura episcopalia usurpata ab eis. a
draefastigium sublimavit; ac ne Aurelianenseferrito- longo lempore multo labore, quoad potuit revocans,
rium de aniiqua praerogalivaulleiius se jaciaret quod tum quoad'nomora sanctae.Crucis in quibus praeter
«liiosolim fralres uno venire et eisdem lumbis editos, alia carbonarios lam conslanler quam virilitcf-vin-
alierumAustfenum,videIicet Aurelianensis Ecclesiee» dicayit, lum quoad alia condilionem Ecclesisa mullo
allefum Aunariuni, scilicet Antissiod. pontifices de reddidit meliorem.
stio gremio tulissel. Atitissiodorense quoque territo- De gemmis annulorum prwdecessoris sui
quas reco-
rium domhius ejusdem privilegii pari lalice libavil, cavit' a rege'.
nl vice versa duos ilidem fratres daret etsi merito Mulia conslantia conlra eumdem regern obtiiiuit
'
impares: quortim alter MaiiassesAurelianensi, aller C sibi gemmas de annulis prsedecessofis sui Hugonis
vero Guillelmtts Ecclesrse Auiissiodor. proeessel, sibi ab ipso rege aurum sibi retinenie restitui, ob
uterque de Aulissiodorensi terrilorio oriundiis. couscrvalionem privilegiorum Ecclesiae; qui ulique
Qualiler frater ejus Manasses eleclus fuit in Aureiia- rex quidquid in bonis ejusdem Hugonis «piscopi ipsa
nensem episcopum. decedente atiri et argenli invenerat, sibi jure' regio
Is igitur Manasscs, cum in generali synodo Seno- vindicabat.
iiensi per solemnes Aureliauensis Ecclesise nunlios Qualiter vassallos AurelianensisEcclesimde
servilute
in episcopumpeleretur, facla de ipso eleclione.con- exerciiuum regaliumpro pdrte liberaveril.
cordi, etip.se renueretconsenlire, arcliiepiscopo Pe- VassallosEcclesise Aurerianensis quos rex in ex-
iro qui prsesidebat in synodo ipsum urgenle eodein peditionibus suis propriis eorum sumplibtis quasijam
sludio el intuilu quem circafrairem suura Aulissiod. pro consueiutline diu oblenla miliiare cogebal, non
episcopumhabuisse meminimus, coactus et abduclus veriluspropter illos cum domiho rege de eorum in-
in prsefala Ecclesia ontis regiminis.ponlificalis ac- jttria disceplare^ in hanc libertatem eduxit.ui cpi-
ccpil, revocato proposilo,-quod jam diu conceperat, scopus in ejusmodi expeditionibus suis habeal sti-
rit videlicelrcsignaioarchidiaeonaiuAnlissiod. Eccle- pendiis quoiquot-volueiit de eisdem, und.e et ebrum
six ipse contentus osset his quoe.in.Senon. Ecclesiai jugum allevalum esl in imrnensumel episcoporumcon-
obline.i:at, viianique ibi quasi privatam ageret ini ditio longe melior quam prius exisleret est eftecla :
quicie, nisi si quantlo eutn fratris sui Autissiod. epi- nain vocaload expedilibriema domino rege episcopo,
scopi inde abslrahercl necessitas aut voluntas. non defuerunl ei vassalli sui qui se ei miliialuros
De his qum gessil Manasses in episcopalu Aurelia- ne compellanlur a rege ceriatim et magnaarabilione
nensi, el quatiler se ibi lutbuit. ufferaiil, qui magnisprius stipendiis el non sine fa-
j cullate solebal conducere alienos. '
L iset hic fi-aierni grati.t consorlii el pro?rPgativoe
illius dilectionis quoe iriter eos ad finera vitsa usque3 Qualiter recuperavil
privilegiumEcclesimsuper procu-
dtiravil oblenlu, de geslis hujus Manassis pauca dei raloribus regiis in lerra episcopali.
mnltis perslringere breviter et summalim, ut quii Idem post mullos labores longamque aerurnnamex-
de uno lralrum Iegeril de reliquo penitus non igno- silii quodoccasioneexercituum regalium in quibusipse
rpl. Is efgo juveiiili eeiale ac levitale decursa, in quat etfialerejtisGuillelmusnullum nisi prsesentem regem
dumjiimls exsiilithumani causafayorisprofluussuicj sequi volueraut, anibo susiinuerunt consianier rui-
subslaniise profligalor sibi fecerat nomen grande,, nam Ecclesise,in hochumeros virililecsuppo.ierites :
553 DE GESTIS EPISC. ANTISSIOD.— PARS I. '554
privilegium in grave Ecclcsioesuoepraejudieium pcr A traxisse mariyrinm, unum in summa dicere est de
praedecessorissui Hugonis ct Atirelianens, capiluli ipso, quod perduodccim annos vel amplius, quibus
renuntialionem amissumsub annua proesiationesexa- sedit in episcopalu prsedicto, plus costeris moderni
ginla librarum pro procuralionibus regis in terra temporis laboravit et plus profecit.
episcopalistib quodam pacis obtentu ilerum obtinuit De palatio quod wdijicavitapud Magdunum.
reformari. Apud Magdunum caslrtim episc.opaleubi episco-
Quanto periculo decimas lanarum in archidiaconalu pus propriuni non habebal quod competens esset,
Sigalonimacquisieritpresbyterisparochialibus. domicilium magnoe nobililalis exslruxil, palatium
In archidiaconatu Sigaloniaeadversus conspiratio- cum lurribus el propugnaculis, proesidium videlicet
em indigenarum contra se factam coristanter et in- municipii inexpugnabile et nobile episcopi, ctirriad
siiperabiliter desudavit; qui scilieet indigense contra castrum illud delegaveril mansionem.
eum exciti propler lanarum decimasad quas suis sol- De pontibusJargolii et Magduni.
^endas presbyleris prseier morem lerree illius eos Ibidem el apud Jargoliiim super Ligerim lapidebs
ecclesiastica censura compellebat, in manu armata pontes fecit, el quoniam preliosa est in conspecin
quasi vir unus convenerant, et ipsum episcopum in Domini' mors sanciorum ejus-,de bealo ejtis exitu
caslro quodam in quo se reciperat propierillos obse- B paulisper tangamus. Cum jam batid dubic prope-
rierani nocle una, nibil proeterejus sanguinem sitien- raret el irrevocabiliter ad exilum admonilus a sociis
les, quorum rebellione feliciler superata, tandem ctim ul pro fralrc suo Guillerinomillerel, Sinitc, inquil,
grala sibi satisfaelione de injuria plene de decimis sinile, nihil mihi tibel amplius intueri quani soluin
oblinuit pro presbyteris quod volebat. DominummeumJesum Cltristum; sicque non convo-
ab ipso vitam finivii : qui lameii licet
De demolilioneforleritiwde Ecri, ct insidiis Joannis calo fratre
de Auretianis, el qualiter Pilhueris ab eo caplum intempeslive excilus a sociis ad exsequias feslinus'
recuperavitperregem. advenit, et licet aslanies uberiim in lacrymas *sol-,
' Joannes de Aurelianismiles et pauperes proecipue flentes ct aliis su-
apud Egri villamstiam verentur,
Eslrepaeio videlicet villoe episcopali conterminam spiriis et queslibus proclamanles sese viise sute
forteritiam erigebat, contra qiiem episcopus lanto subsidia amisisse, tunicas et vesies qtias eis fecerat
fortius se accinxit, qtianlo facta sibi ab episcopo oslendenles, ille solus vultu immolo siccTs oeulis,
novi operis nuntialione ille insoleutius quod propo- nulla conturbati animi signa gerens exteritts, intue-
suerat ad perfeclum perducere conlra prohibilionem batur tanqnam jam glorificati Iiominis viillum
fratris.
episcopi conal;a;ur; landem proptignacula et quid-
quid faciebatadforteriiiam invitumcompulit demoliri C Qui 'casuaiilerAurelianum venerant pridie quam de-
post mullas suas el stiorum perpessas jnjurias, el fungeretur non ad ipsum visilandum, sed suis spe-
cialibus negoliis evocali.
qnandoque insidias quas quadam die dum iler Pi-
Aderant Senonensis et Turoncnsis archiepiscopi
tbneris faceret sibi positas ab eodem non ex propo- et
sed ut episcopus Coenomancnsiscum eodem, et civiiaiis
silo, rnifaculose evasit, procurante Domino, illuc confluxerat religiosorum, canonicorum,
infirmanrisvisilalionem quoe
ad cnjusdaui diverteret extra aliorum clericortim etlaicortun
si u! Joannis permaxima nmllitudo
viam, qui tunc, credebatur,in ejusdem qui, lanqtiam eis revelatum esset divinilus quod jam
insidias incidisset, nequaquam procul dubio morlis ad
regionem supcrnorum civiurn cvolasset, pedes,
periculum evasisset.Pithtieris quoque nobilecaslrum manus, et quidquid de ipso langere poleranl devolis
Aurelianensis ecclesioe,quod sub eadem lempeslate osculis
prolambebanl; felicem se puiabal qui dejpso
vi armata ipse Joannes iniraverat prodiliose et ce- Sic landem arcbiepiscoporum
aliquid letigissel.
perat multo labore et instantia apud regem, qui id et episcoporum manibus tumulatus beaio in Domino'
dissimulare videbatur , ab initio segre ferens qiiod fine :"adcujus lumulummulla languidorum et
quievit
quolies hahebat aliquid adversus eum, episcopus non male habenlium confluxit freqiienlia et nonnullo-
verebatur el iu facie resislere confidenter, landem rtim eoiifltiil usquc adhuc ejns merilis prseslolanlrs
recuperavil, Joanne non sine confusione ejeclo. D a Domino
languorum suorum recipere sanitatem ,
Qualiter ipsum Joannes el suos publicam agere posni- sed hsec tantisper de ipso dicta su(ficiant, niinc ad
tenliam compulerit.
Guillelmum,cujus ccepimus texerehisioriam, rcver-
Ad uliiraum ejusdem et suorura infanlum edomuit lanmr.
superbiam,quos taliter pnblicamsubire pcenilentiam De ordinalione lecloriw et succenlpriw in Ecclesia
cum pecuniaria emendalione eoegit, hoc addito, Anliss. et scholastriw.
quod ipsi sedem apostolicam pro absolutione sua Guillclrriusigilur succepii regiminis curam gerens
nihilominiis adierunt; quo non immerito cseteri ter- slrenue ad Ecclesiafuin slatum in nielius promo-
reri potuerunt ne similia comra eum atlenlarent. In vendum efficaciter anhelabal: in majori scilicet
cpiscopatu illo lol agones, lot eerumnas, tot pericu- calbedrali ecclesia proeler alia quoeibi provide fecit
losa disciimina conslanler evicit, lanlapropler Deum vel liberaliter contulit, Iecloriam el succenioriam,
tabe corpus affeeit quod illud quod de bonoGcrmano per quas tolum in legendo cantandove servilium
dicium esl' ei possit ulrumque non inconvenieiiter dispensatur, ncc non et scholaslriam, quse anlea i!a
aptari, videlicet ipsum inler lol eruces longum (enues erant in provciuibus ct cxiles, quod non
 i35 APPEND. AD S.EC. X. - OPERA iAianOTlKl. 55G
inveniebntur qui onus .reciperci sine frtietn, jure A camera sua
superiori, psalmpilieeel orationi inlen-
conferendi sibi suisque successoribus episcopis re- tus. Iiiferius in palatio majori illi camerse conliguo,
tento de assensu capituli, gratis reddiiibus amplia- vir qiiidam de Druia caslro cum uxore sua ad confi-
vil, scholasirise circiter decem libfarum, lecioiiseet lenda peccata ot excipiendam ab cpiscopo poeniten-
succenloriae prseler amiqua slipendia frnctus unius liam exspectabanl. Imminenle jam hora lertia trans-
prsebendsecum minutis poriionibus qua? his omrrihus ittim illuc faciens archidiaconus adibat episcoptim,
consentienle capilulo deputavit assignans. eosqiiesibi assurgentes invenii, el cognito cujus rei'
De malriculariis.' gralia exspeclabant insinuavit cpiscopo qui siafnn
Sacrisla providere icneiur et exbibere clericum eos accersiri ad se' mandavil; vixque palalium
hnum matiicularium et alios qui campanas pulsare egressi fueiant cum ecce in ea parle i» qua slele-
cl ea qunead ofliciuni suum periinent valeanl exer- ranl pedes eorum, teetum palatii corruit secum
cere. Episcopus pfopter illos inslituit tresmatricu- traliens lignorum et 4egularum ingenl-a fragmina ia
larios, unum videlicet clericum, quem atlilulavit ruinam, quoe peenifenlesproeriiclos pcnilus conlri-
altaris sanclie Crucis iii eadem ceclesia, ut ibi ser- vissent nisi virlus subvenisset divina, quse donec
virel' in oflicio sacerdolis,. medietalem bencfioii discessissenlruinam conlinuil, qtise ,'sic deproximo
pjusdcm -altaris illi inatiiculariae perpeiuo jtire B pendebai fulura. 0 mira poeiiileniiaj virlus, quae sic
aiineetens, cum"centunj solidis in denariis Penle- divinam continuil justitiam ui jam moritiiros sola
eoslalibus de Varziaco percipiendis annualim ; et Dei -misericordia de instantis morlis pfaecipitio
duos laicos quibus singulis decem libras in reddili- liberarel! Solvitur episcopus in lacrymas et sijipo-
hiis assignavlt,' ad quorum preedicia slipendia rem, et inspecla mortis imagine ex iniimis cortlis
Ecclesia de, Vermenione duodecira, Eeclesia de medullis in Dei laudes prorumpil. Ad rtiinteftago-
Berfiaco oetolibras solvere annualim leneniur. rem concurrit lurba, el de manifeslo miracnli spe-
De divisionefeslonmi sancti Alexandri -elsancli Bricii claculo universi exsullanl Dei niagnalia praedican-
et feslis aposlolorum. tes. .
Sanctorum Alexandri el Bricii festa qiiae penni- De inslilutione prwbendarmn apud Apponiacum, To-
stim sub quadam confusione fieri consueveraiu , ciacum et Conadam.
separalim slatuit celebrari, et aposlolorum fesia Ad cullus ampliationem divini in caslris episcopa-
proul minoris eram observanliae solemnius soliio libus ApponiacovidelicelTociacoet Conadacanonicos
cum majorum campanarum pulsalione fieri ordina- iiistittiit el praebendas,pra3teraliaquaeadhocconiulii,
vit. Sacrislae pro iuminaribus et aliis quaeamplitis a parochialcsEcclesi.ascum suis provenlibuseisdem de-
feslo simpliei hujusmodi ritiis solemnitaiem expo- C pulsinset assignans Amatoiis el canonicis capelloa
scii, reddidis compelentes etsibi gratos assignans, suoe(leTrhiilaie Ipsi capilulo Antissiodorensi
nec non el processionem in vigilia B. Slephani ecclesise beaii Amatoris et canonicis sub regulari
liiemali posl vesperas de Nativiiale solemnern sin- S. Satyri ibi degentibus disciplina, locum de Boti-
gulis in cappis sencis defeieinibtts accensonim eem .versus sanctum Salvatorem et Ecclesias de
luminaria eereoriim. Alensel, de. Petrosio, et capellam de Mola in paro-
Quatiler ornavit ecclesiamde cruce el calice aurco. cbia de Chevannis, Canonicisverp qtialiior capelhe
Ad ornatum eeclesiee pannum unum sericum siiaeAn.tissiod.scilicet de Trinitaie, decimam quamr
valde bonum et-magnum, et duo minora, prcliosa dam apud T.ociacum, quam propria eis comparavit
lamen, contulil ad ornatum altaris, aiuipbonariiini pecunia, pia liberalilate "concessil :-dedit insuper
quoquc oplimum ih duohus voluminibusfieri fecit: capilulo Anlissiod.. qnidquid eis dgerat ad plenam
Capilulo ilidem allerum par ei in omnibus facienle, decimarum bladi perceptionem in terriiorio de Cie-
novem insuper, marcas auri adcrucem el calicem venno, el hoc rn opus quolidiansepartiiionis de pane
atircum faciemia, ct annulos suos aureos pretioscs quse fil in Ecclesia his qui inlerfuerint maluiinis
admodum et iredecim.Iibras Parisienses; sed hoec aut missse,separala ab Ecclesia de Crevenno, cum
moriens in sumptibus contulit faeiendis. £*vacaret, porlipne, quam ibi presbyler ecclesise per-
De cmendationc patalii .episcopnlis. cipere consueverat, etcanonicis assignala,'sub qua-
Teelo palatii poniificalis die festo Parasceves pro dam tamen vecompensalione' ab cis facla Ecclesioe
parle aliqua in suoepromolionis exordio, corruenle, memoraloe.
palalium ipsuin nmltum nobiliori qitam ante lecli Qttaliter procuravil recompensalionemfaclam capi-
«iruclura dccoravil, et ad iniromitlendam lucem in tulo apiid Osiacmn pro eo quod habeitt apud Bil-
liacum.
palalium fenesiras piniiaculi magna inlercapedine
dilatavit, avcens flatus imporlunos ventorum vilrea- Sua quoqtie instaniia el virlute factum est, quod
Ttim perlucidarum objectu ; in praefata vero ruina cuni comes Niyernens. Hervpus in monte de Mures
quid miraculi contigcrit dignum duximus aclnoiltiam prope Billiactim, qui erat de fundo Antissiodor. Ec-
transmillere poslerorum, ul per; omnia beneficia clesise, munitionem erigerel, ct cauomci Antissiod.
divina laudeturDeus. eomiiis alrocitatem verentes remissius- de jure suo
De tapsu patalii, el miracuto quod ibi contigit. discepiarenl cum eo, landem iiilervcritu suo et fralris
Die igiiur fesio Parascevos eral ipse solus in SiiiMauassseAurelianeiisisepiscopi.dequosnpra me-
 537 DE GESTISEPISC. A.NTISSIOD. — PARS I. 35S.
minimus, comes quidquid habebat apud Osiacum i A feodo Antissiod. Ecclesioe-qttx Pelrus comesAniis-
canonicis pro eo quod habebant apud Billiacum i siod. in jtis et feodiimcomilissajCampanisein prse*
commuiavii, exceptis decimis, quas ibi • habebanll judicium Ecclesioetranscribere conabalur, confitcns
canonici, quoe in commutationem non potiieruntt dalis inde litleris suis, quod de his eidem comitissre
venire, sed permanserunt eisdem, non modica utili- fecissel iiomagium, multis laboribirs et impensis.
ias EcclesiseAniissiodorensisaccrevil. conlra eumdeni comilem sub judicibus a sede apo-
De- abb.atia de<Cellis, et qitid eidein abbaliw stolica delegalis causam Ecclesioelanla esl conslan-
' contuteril: -: . lia prosecttius, quod ad ultimum rem eo usque per-
Novellaeplantalioni.de Cellis conlulit inter caclerai diixiiulcomesejusEecIesiserecognoscens,dculroquc-
•domumde foro Aiuissiodorensiquee-fuilIterii Bornii specialiter episcopo faceret bomagium manuale, ac
niililis, quamriiiqtie de propria pecnnia comparavil,, - juxla ,(enorem, cariarum episcopalium super hoe
el iinummodiumfiumenli et.ouos sigali in grangiat csnfeclanim caslrum Maliiaciad beneplacitumepi-
et reddilibus dc Brenehis aimuatim, quam a mona- scopi traderel mandalo ipsius, Hugonividelicellunc
chs de Charitale mulla requisivit pecunia, etin i archidiacono, qtti nomine episcopi casirttm ipsum
-
.siianipropriclalem redegit. recepit": comilem quoqtie Herveum Nivernensem,
QualilerBrenchasel e jus conlulil ; licei non sine diflicuUaUj,adboc tamen pari raiione
hospitaii
perlinenlirts
' -de
Appogniaco. prudentcr perduxit ut jus Ecclesiseconfilerctur, et
Eamdem insuper villani cum nemoribus et aliisi iudc publicumconficcretinstrumerilum,qtiod Sancii-;
appendiciis suis, et parlem- nemorum de Courum, . Salvatoris, .Castri novi ct Conadselurres cpiscopo
•quse eniit a Guillelmo Grosso niilile, hospilaii de Anlissiod. quoties vellct juxla praemissarumcaria-
Appogniacoin perpelttameleemosynam assignavii, rum lenorem , quaj idipsum delerminant, rcddere
salvo eo quod ibi pcrcipiunt, ut diximus, moniales letierelur, ipsique ad libilum suum ad juris episco-
<!eCellis; queetamen oinnia disposuil, tit Andreas palis declaratibnem quandoque tradi fecil turres
Aniissiodorensis archidiaconus quem nutricral a Sancli Salvatoris ,' et Castri novi : claves qnoque
.piinioevosub annuo canone tenerel, quoad viveret, porlarurn ipsum incomparabilcmjuris sui possessio-
solvendoannuatim duobus canonicis bospitalis proe- nem inducens quodpossessori suo facere non vole-
dkli, qui in ccclesia de Brenchis parochiali jugiter bat. Et qui vidil, peihibuit lesiimnnium, et scimus
deservirent, quibus etiam proetercanoiiemillumet quoniam veruni cst lesiinjoniumejus.
Bjjiuilas decimas, ct olrialiones,„et universos pro- Quw loca religiosacreata sunl sub eo in Antissiod.
diazcesi.
venius ecclesise assignavit post dccessum arcbidia- C
cpni tottim in' solidum possessuris.-,et proplcr hoc Hujus sane (emporibus in sua dicecesi.creatasunt
heneficia ainplialuris. pauperum susciplendorumin , loca religiosa, et ab ipsis habuerunl cunabulis in-
cremenl.um, et de Bpallo vidclicet sub rcgiilari ob-
hospilali de Appoguiacosupradic:o.
De his quw acquisivit episcopalui Anlissiodorensi. servanlia fralrum de Valle Callium, licet cis non sit
subjectus in aliqtiolocus ille, et de BelloLoco quo.il
Acquisivit auiein episcopatui in civitate Anlissiod.
et de Beauiarriz, apudiios usilaliori vocabulo nijij--
ligiura lioniagium de Campo de Moreloet de omni-
bus quoeapud AntissiodorumMiloFilonis miles le- cupalur, ubi fralres de ordine Cartusie.ns. Domiii.o,
nuerat libere in alodium; apud Varziacum ligium faniulaiuur;.qii;e tuiqtie dup loca religiosa comes.
NivernensisJIerveus eorum fundator conitilit et do-.
hoiiiagiuin similiter omnitim quae Guillelmus de tavil : tertius
Chanlemismiles possidebat, ibjdenidata sibi.propter quoque locus novella videlicel plan-
hoc non modie.apeeujiiaeqnantitale, in quo lanto talio.abbalioe de Cellisprope AnlissioJorummonia-
ulilius Ecclesiaj esl provlsum, quanip ne ea in ma- libus de ordine sancli Anlonii Parisiensis addi-
num forliorem confenel comilis.videli.cetNivernen- CttlS.
veteremEcclesim Antissiodorensis
sis, vel potcntis alierius, unde- muiiicipipanledictp, Qualiterdemolirifecit, ul novam conslruerel.fabricain
vel ipsi cpiscoponon parva possil oriri turbatio, non Eodem tempore circa novas ecclesiarum struciu-
immeriio limebatur, quaproptcr dedit ei eenlum Ii- ',j ras passim fervebal devoiio populor.um.Videns ua-
bras applicandas in feodi accremenlum; apud Ap- qiie episcopus ccclesiam suam Anlissiod, slnicluiea
pogniacum, siiiiiliter inter cselera, parlcm decimsj. aniiquse miiuisque compo.sUcesqualpfe ae.senio )a-
emit cenlum lilras Pruvinienses, quam nobilis vir bp.rare,_aliis^circumquaquecapita sua exlollenlibus
Gnillelirius comes Sacri Caesaris ibr parlicipabat, niira specie venuslaiis, eam dhposuiknovaslruclura,
c;im ipso et aliis parlem habeiUibusin eadem ; apud el.sludioso peiilorum in arle csemenlariaartifich),
Cbarbuiam, eodem modo inler alia,.quae memoriier decorare, ne coeieris specie sludiove penitus impar
non lenen.us, lotam villoejuiisdiclior.em in solidum essei,
eamque fecit a posteriori parle.funditus de-
de
acquisivit, qua episcopus juxla quariam partem moliri tit disppsila anliquilalis vpterana in elegaii;-
liabere solebal, mulia acqujsiiionSssuse in episco- tiorem
juvenesceret specieni.npvjlaiis : in cujtis
patu aliter exsliler.unt quaememorioenonoccurrunl. sunipluosis impgndiis quania, Iargitione proflujj.s
De feodo Malliaci, et Betriaci, el lurribus Sancli exsiileiit.enmiliavit fabrica
Salvaloris, el Castii novisibi tradi.is. prinii anni, quae ullia
speratum promota in immensumextulil caput stiuni.
De MjiUiacoquoqtie-ei Biuiaco caslris uiique de Quippc cii-cilersepiingoiuasli.bras de proprio primo.
 559 APPEND. AD S;£C. X. — OPERA AAEMOTIKA. 540
anno prajter oblationes fidelium el preeter jurisdi- A sic iranslalo, translati sunt et libri
qui in usu quo-
ctio/iis suse proventus quos ad hoc ab inilio depu- lidiano exisiunl
omnibusque qui in armario turri
lavil, iu sumplus ejusdem operis erogavii; caeteris meridionali supposilo servabanlur, ac si slatim
vcro annis quandoque per hebdoinadam'deccra li- turres ruinam facere crederenlur. Missarum solem-
bras , quandoquc cetUuni solidos ad minus praeter niis
expielis jam eonvenerant canonici ad prandium,
prsemissa et proeler questas dioecesissuae,sive dice- cum ecce repeniino fragore lurris meridionalis con-
cesium vicinarum. cussa corruit in oppositam sibi"turrim, ejus basibus
De lapsu cl miraculo lurrium. peniius a parte inieriori comminulis prolapsa.
' lncidenler se narranduni bic ingerit ad contem- De duobus adolescentibus. Qualiler miraculose
plalionem pielaiis divinseillud posteris iransmilten- evaserunt.
dum miraculum quod in. veteris operis demolitione In quo casu unum exslitii prajcipuum dignumque
iioscilur conligissc; nam aimo Doniini200 septimo relalti miraculum, quod adolescentes duo, novi ope-
deciino, Dominica anteAdvenlum,inhonoresanciiss. ris probilale ilIecti,prope lurrim consistebanl laben-
Trinitatis diem agebamus solemnem, erant in cccle- lem, novam fabricam coniinentes. Qusecurirdebis-
sia veleri duoelurfes alirinsecus altitudinis non mo- cerei in ruinam, dum pericula vitare cupiunt, magis
dicee et solidiiatis immensoe, una meridionaiis, B periculo se supponunt, viam, quse sub ipsa turri la-
altera aquilonalis, infra se totam chori amplitu- bente patebat, instautius relegenlesi.Sed dispensalio
(linein el caiionicoruiii sedilia contiiientes. Hoa diyina ruinam miraculo conlinuii quousque fugiendo
sublalo sibi ob novam fabricam veleris operis ad- viioe proprioe consulerent in slatu, el vix in loco
niiniculo per quod solide anlea subsistebani, ruinas slatioiiis lulo quidera, scd adiiuc suspeclo consiile-
agere cceperunt.siisecouliiiiiilalis integritale modico rant, quando lurris cecidit snpradicla. Excili fragore
prius bialu solula, non tamen providebalur quod populi, fil concursus, stabal adlmc el in solido sub-
lam festinam minareniur ruinain. In soleinnitaie sislere videbatur lurris aquiloni objecta, cum ecce
igilur praelibaia,solemniier, ut moris est in lalibus, vix interjeeloe dimidioebora spalio ad lerranr pro-
non solum minores sed el inajores pulsabantur cumbeiis lolam molis succ congericm ei, quoeprius
campanse, in qu.aruni profecto concussione non im- ceciderat, superjecit.
meiiio debere ruere limereliii-el uniyersos paritci- Quatiter Dominus ciementer el miraculose ruiham.
opprimere qui co die frequeiUius ad ecclesiam cou- distulil in horam opportunam.
Ycneranl fesijvilaiis obtentti, si pularenlur de proxi- In quo id divini conslal fuisse miraculi, quod
mo ruituroe; lurris lamen meridional.is.raajoresolilo cum bumanoeralionis irrefragabile esset argumen-.
pandebalur hialu, quod inluenles quidam de hoc coe- ^ tum, quod si ita de proximo lurrium insiarel ruina
peruiit conferre serinonein qui et ad canonicos usque ad concussionem cariipanarum el slrepiium, quibtis.
pervenit. Vocalurmagisleroperisimniinentcjainhora juxla solemnitalis exigentiam plus soliio nocte ac
terlia, inleriogalursi de lapstt lurrium csset prsesen- die vexaloe fueranl el concussae, potius ruere de-.
lialiter nieluendum et si possel secure convenlus sub biiissel. Quod uliquesine slrage permaxima fieri
illis divina officia celebrare : quo constanler aflir- nequivisset, virlus divina ruinam miracnlose dislu-
nianie timendunj non esse, qtiidam dediscipulis ejus Iit ad lempus, horam providcns opporiunam, in qua,
qui prsesensaderal, dixit quod nec per horam se- oiiinibus abseniibus, magis sine lsesionehominum et.
curum non esscl manere "subillis;- quem objui-gare periculo iieri pbtuisset.
coepilmagisler quasi melum stiperfluuniinlenlaritem Quid pensandum fuerit in hac miseralionedivina.
canonicis, trabes quasdam ostendens a lurre ad In quo el illud pensalidum fuit quanta miseralione.
lurrem prolendenies quse lotain eorum macbinam nos Doniinus vocabat ad pteniientiam, noleus mor-
ne ruerel ooiuhiebanl. Qtii cum inslanlius quoei-e- tem peccaloiis, sed magis ut conv.ertalur et vivat;
i.clur de securiiate habenda, nihil nisi cerlumdieerel, qui.de lanla raoitis iiisianlia'nos licetindignos mise-
quasiqtisereniiumimpbitunilatedevicius, dixit: Nihil ricordiler libeiavit suo tamen servitio mancipatos;
omnino eerium dicere valeo, ignorans quid parent ^ qui etiain campanas, de quibus nulli dubiuin vide-
lempora fulura. Ad haecverba quasi quodam mcul.is. batur quin sublanlae molis ruina communideberent
prxsagio, iu boc fuit consoiia omniuin sentenlia tit penitus cl coiifringi, eadem miseralione servavit
peracta processione qiioeinslabat, erat enini hora iilaesas. In quo niliiloininus ljquidum fuit quanlse
lerlia in ecclesia B. Marise, quifi de appendieiis ec- pielatis visceribus rationabjiia compleclatur, qui
clcsioe majoris exsiilil, missarum celebj-areiilurso- eliam insensalis rebus, sed divinis addictis usibus,
leninia, quod facium esl nibilominus niore soliio, benigniiaiis suseviscera non negavil.
quabi nihil limcrelur oiiuies pulsabaniur campana.-, De crucifixo el altari confralrim.
ijuaruni pulsalionibus quantuni de humana ratione Pros.equamur adbuc divinaemagnalia poteslatis.
fuerat non nisi foftis inachiua reslitisscl, sed dilala Erant iu navi ecclesise choro contigua altaiia duo ;
csiruina, ul et virlus divina quoe conlincrc'poluii, dextrum.sancti Thomae mariyris, quod el de Con-
el benignitas quse apparere voluit, in earum casu fraliia dicebatur, ep quod pro confialribus ecclcsise.
1'cpeuliuo cvidcnlius apparerel, orani c.inc coucus- missa ibi quolidic celebrelur ; sinislrum vero sanclio
si.oneccssaulc. Porro, loco divina exseqtiendi officia Ciucis, qua3,'clsi lunibus a posteriori pafle pcne.
 541 DE GESTIS EPISC. ANTISSIOD.PARS I. "342
couligua, in parUm tamen anleriorem ecclesioean - A dum aggerem desudabant; nec obslabat siudiis
plius promjnebant, erantque super illa pulpita du<i, ruinsepericulum iinminenlis.
hi quorum allero feslivis diebus lecliones, iu aller°' De miyaculoejus qui sitslulil lunieam sub ruina.
Evangeliumlegebatttr. In eo pulpito, quod eral jsu Die qiiadam c-umad removendam-aggerisconge-
per aliare sancloeCrucis, erat crux quantilatis no riem in ea parte in qua fissusparies eral proclivior
parvre velerem habens imaginem Crucifixi, mor(ei ad ruinam usque ad horam vesperlinam instaiuius
Domini exprimentem, quse a posteriori parle pari laborassent ferverel, pars illa pari.etisqu;e
sibi et ati opusque
num babebat sericum prorsus contiguum iuinabalur ccepit repenie dissolvi. Quoviso
Iapsura
bxrentem, ita ui crucem langerel undcquaqtie hun clamor orilur astanliuni, ut qui de subtus insla-
pannum ruiua lurris, cruce vel imagine penilus illi banl operi, fugae velocius cpnsulerenl, quibus fu-
Ijitta, ila miniitalim contrivit, quod vix ejus vesligi - gientibtis, unus tunicam dimiserat, ad quam tollcn-
remanereni, allari nihilominussupposilo, el in an dam omnibus ul fugeret clamaniibtis, est reversus ;
lcriorem parlem ecc'esioe prominenliori, ut diclur est ruina, divina facienie viiliile, quo-
suspensa
cst, adeo comminulo,ut ntillseejus partes sibi inyi usque ille iunicam suslulissei. Quueingenti lapsa
cem cohsererent, pulpilo superiori integro rema extrema ejus langens vesiis, sic innnxia
fragore,
neiite. Contra allare confralriee, de quo superiu cecidit super aliam ruinoecongeriem ut nibil omni-
diximus, quod erat lurri meridionaliconteniiinum ' no secum iraherel in ruinam. 0 ineffabilis divinaj
nec minusei suspeclavidebaiur ruina, incolumere miseralionis bonilas, quoesic periiuros ad poeniten-
et
rnansil inlegrum, pulpilo.quod eral desuper dis tiani reservabal, ct ad devotionemcunclorum ani-
sipalo pro parle. nios informabat! Digressi sumus paululumj, sed
Quid pensandumin hoc miraculo. non abs re, quoniam opera Dei, juxla verbum Sa-
Qua in re pensandumfuit Dominummiraculosea<[ pienlis, prajclaruin est enarrare. Nttnc ad sla-
excilandam devotionem fidelium, et suoepassioni; dium recurrentes ad ea, qtisereslant, stylum rever-
cfligiemet locum ubi pro confratr-ibusspecialiler di tamus..
vina quolidie celebraiUurmysteria, cseieris dirulis Qualiter translatus eslad EcctesiamParisiensein.
consdrvare. Quamvis in altare majtisruina provene Guillelmusigilur, de . quo nobis sermo, cuni. i».
rii, fronlemqueejus el latera multo aggere repleve
lamenfuil se- episcopalu Arilissiodorensi, quem slrenue rexeral,
ril,;ei innoxia; exceptoquod paniium et mttttos.
ricum pfeliosum qtiidem,quodobdiei solemnitaleii] annum jam ageret quartum deciinum, postPelrum
HerveumNivernensemquam erga
in fronie ei fuerat anteposituni, dissipavit penilus C lam erga necnon et contra domi-
et disrupit, capsee quae eranl altari supposiise. Autissiodorenseincomites',
feliciler superatos. posuissct
sanclorum pignora continentes, permanserunt pror- num regem agones
omnia jn tranquillo, complacuil in eo domino ne
Sus intactec.
ignavo lorperel olio per quietem, ipsumquevacanli
De iniraculolibri in quo legebatur.ad Primam.. Parisiensi Ecclcsise, quae suo apud Damielam.de-
Liber in quo legebalurad Primam sanclorum fungentepastore, Petro videlicet, per eligendi .scis-
Eati um regnlamet calalbgum saiiclorum conlinens, stiram aliquandiu Iaboravcral, tandem pnefecil re-
ct qtiidam alii libri ad missam necessarii, cuiii arca nilenlem uiique et invitum, et apud sumnium pon-
in qua reponebanlur in medio chori, sub eadem (ificemlloiioiium supplicantem, quem propler hoc
ruina fueruntoppressi. Arca fuilpenitus commiisula, personaliter, ne cogereiur, adier.al non sine magno,-,
libri circiler mensem vel amplius fueruiU sub ruina corporis periculo", imminentibus jam seslivis fervo-
inibiibus exposili, qui, (tine hiemali (empore, ube- ribus circa nalivitalem beati Joannis, qui sibi, ut-
rius profluebant. Taudem remo(o aggere, inveiUa po(e atlenualo el cholerico, et qui a.,ealorefacillime-
est arca niinulalim confracia, et libri asseribus.in- paleretur, nimis coiilrarii ex.isiebanf. Apud qiie.m^
tegris in nullo ruinoevel pluviarum sensisse dispen- lamen uon profecit quin compellerelur Pai-isios,
dia, nisi quod parum eraiit pulveris aspcrsione fu- (ransinigrare, ul ibi preeesselea solliciUidineac vi-
scaii; qui iamen levi excussione discessil. Quis in gilaniia quam ipsum in. Antissiodorensiepiscopatu.;
lanio miraculorum spectaculo non slupuit ?. quis se habuisse constaLat.
de lanla morlis septum voragine considerans Tion In auo slalu dimiseril episcopatumAniissiodorensem..
expavi(?Quis divjnoe virlulis magnalia' quibus po- in discessusuo.
luit laudibus, no.nexlulil? Quis pro (am manifesla Porro discessurus Parisios, episcopalumAnlissio-
-CondUorisclemeiuia in gra(iarum acdones cum la- dorensem in lemporalibusamplialtim, abundanlem-
crymis non prorupit? Ad removcndumaggercm sa- ulique, el plenum, absque debitorum onere, factis
cerdolnm dicioeplebis exciiaia feiveba(.devo(io.,De njelioribusejus condilionibus tum quoad rcgalia, ut
ulraque vero (urri supereral paries exlerior ex praemisimus,lum quoad alia quamplurima, dereli-
ruina; is autem, qui de liirri meridionali remanse- qtiil; episcopalia domicilia omnia culciiris,. feno,,
rat, flssuramfeceral el hialum, qui seniper instan- variis uiensilibuset supellectili, lorcularibus eiiam,
lem minabatui' ruinam. Nibilominus lamen jilehs vasis vinariis non paucis, ubi necesse era(, doliis
dev.ota, cajterive mercedeconducli circa rcmoven- scilicct ct cuppis capacilaiis immensoeabiindanlcr
oia APPEND.ADSJEC. X.. — OPERA AAESAOTIKA. U&
referla. Capellasinsuper singulas libiis, calicibus et A ecclesia fieret eleciio successoris, nolens ut ea-
vestiinentis plene dimisit ofnauts. pitulum liberlate eligendi absoluta in aliquo priva-
De liis qumreliquil ecclesimin recessit. relur.
ad usum Q.uanlipteril dispendii ccctesimet civitati Antissio-
Indumenla episcopalia qnae prsecipuarum dorensi ifsum discessisse, et qum mala coniige-
soleinniiaium specialUer reseryabal, miiram prelio- runt ecclesimpost ejus discessum.
sissiniam aurogemmisque non paucis ornaiam.quoe Quanlum atitem ipso discederiie amisefif. non
margarilse, sive perloe usilata locutione vocantur; solum ecclesia , sed et civilas universa, paltiil in
pelve.sduas argenleas, etinsuper deauralas, circiter discessu; nam el civitatem e( eccfesiam invencrunt
octo niarcarum in pondere, operemiiifico decoralas, mala. mulia , lanquam. sui liberaiorem Olhoniel
copbinos niirse pulchritudinis et oj-nalus, aliaque videlicet.amisisseni. Conies enim H'efyeus,"vii'.qtii-
hujusmodi in iisus sacros neccssaria ecclesise,tmde dem opprcssor bominum, et e"rudeii(a(eformidabi-
transferebattir, reliquit; eiquod omni ihesauro pre- lis, qui in ipso cpiscopalu Anlissiodorense prsesi-
liosius est, cum quibtisdam aliis sanclorum pignori- dente etipsi in facie resistente, aspirans fiequentcr
bus,digitum bealiProtomarlyris visibilenmim vase ad hujusmodi non profeceraf, ipso adhucin Romario'
argenleo rairi decoris, qtiod a ConsiaiUinopoliftiit itinere laborante, cum de. eitis trarislaiione ceriis-
allalum, crucemque aureampermodicamquam quoe- sime per nuntios cognovisset, vi armaia civitaiem
dam procul dubio ligni Dominicse crucis particula Anlissipdorensem non audentibus resis(ere civibus
visibililerin auro conclusa, super aurum et topazion occupayit, el in suain ditionem redegit, citin de
efficit preliosam. morte coinilisPetri qui in captione a Comnenoiii
De dbmibus suis, de porla pendenll, et cruce et partibus Greecise, ut preedixinius, tenebatur, nihii
culice aureo. adliucpro certo conslarel. Qui, cum.proficisci de-
beret Conslanlinopolim,episcopo recommendave.rat
CapiluIodomos nobiles, quas habelhit porlaepen-
denti conliguas cum periinenliis suis, et vineam , civilatem,cujusHervei ingressus lanloumnibus eraj-
ille alrocior babebalur.
quam lolam de novo replantaveral in territoiio suspeclior, quanlo Willelmi
sancli Gervasii, eidem annexam domui, eade.n Is, post discessum pnedicti, m unum
liberalitate concessil, ul qui ea leiiuerii in an- homiiiem episcopatus, qui Anlissiodorp ad villani
niversario suo canonicis el clericis de choro cen- cpiseopalem Giacum, videlicet cum mtillis aliis
tum solidosannualim exsolvere ieneatur. DedUprsc- qui lempore ejusdem GuiHelmiillo demigraverant.,
terea illas novem niarcas auri ad crucem el calit transierat ad niancndum, suse primoi-dieetyrannidis
cem facieudum , de quibus fecimus superius men,- _"*exercuil; qiiem.clanculocaptumeiabduciuin taiiden.!
tionern,- . resliliiil. Sed ipsa nocle qua reddilns fuil-,apud Geia-
eum permauere non est atisus, sedAnlissiodorumsub
Ds his quai reliquit .successorisuo cpiscopo Antis-
siodorensi. justilia comitis est reversus.Ad cujus exeinpluiu coe-
leri, qui apud Giacum sub episebpo transieranl,
Successorisuo in omnibusdomiciliisepiscopalibus
A.nlissiodprtim redierunt, licet cives melu comitis
fenum in abundanlia, domosque utensilibus ac su-
diffugerenl de ciyilale eadem; boniinem quciodam
pelleclili , quemadmodum praefibavinnis, diversa capiluli clam abductum siiuilitef clain emunxit qui
niunitas, vinumqiie illitis anni in universo ei paiiem reslitutus ab eo nunquani palam de sua einunctione
talliarum non modicam dereliquil. etiam juramenlo astrietus ausus est confiteri. Multa
De his quw contuiil. ad fabricam ecctesiwAniissio- fecil et alia hujusmodioppoiiuiiilalerii naclus ec-
dorenstin recessu suo per totum aimum.
clesise, q;>oediscedenti Guillelino.Parisios in suae
Ad fabricani ecclesise partem assiguavil aliquam vjrlulis robore solida npn mancbat, eodem quoque
talliarum in cujus impendia singulis bebdomadis tempofe non solum ab eo,, qupniarn posl mocli-
centum solidos dedit ad. niinus per annum inte- cum migravil a corpore ; verum a, circumjaceiUibus
grum posl discessum. Scd qtiid lalius in lalibus rj multa passa est ecclesia, siibslracla sibi vel.ut co-
immoram.ui, et tendimus in longum niembranas , liiiiiiia, quse lolum conlinebat aedificiuin,.episcopo
dura singula conamur vel breviler delibare ; in Stipradiclo. Nam Regnaudus Rungefer, miles non
stimma dicere possumus :nudam pasloie ecclesiam magnoequideinpolentiae,dissimtilanlibusprincipibus,
fere nudus reliquii. qui liabebanl. lueri ecclesiam , successorem ipsius
Quodnoluit prwjudicare capilulo, ut cum ejus Heiuicum, magnaequidein benignitalis et simplicita-
consilio fieret eleciip successoris Anlissiodoren- lis virum, atrocius. infestavii. Qui proprium ejus
sis. clericum cusiodem ulique dpiiionim episcopalium
Illud quoque non arbilramur praeteretinlei' silen- de Yarziaco capiens el iiihonesle perlraclans, diu in
diiin, qttbd ctiin setlem apostolicam personaliier .captione detentum, homlnes quoque prxdasque
adiisset pro oblinenda licenlia ut in Anlissiodo- terrae episcopalisabducens, casiriim ipsum Varzia-
rensi Ecclesia remaneret, nec ad aliam. transferre- cum videlicet violenler effregit, el damni.ficavit
lur, el non piofecisset .supplicando, respuit pro- episcopaluinin quingenlis libris, ei amplius facdts
fccto quod ci Romana concedere volebal auctori- attd;*ciorad inermes, nemirie defcndente.'
tas, videlicet ciiin ejtis consilio in Aniissiodorcnsi. Eadem lempestalc milcs quidarn Gregorius, et.
 - '
315 DE-GESTIS EPTSC.ANTiSSLQD.—PARS I. U§'
De beato ejus exiltu.
cujus pater in genere suo primus de ignobili ciugu- A .
lum acceperat mililare, Peirus scilicet de Brullato, Is, cum Parisiensi catbedroc tribus annis el lere
• decanum cepit Ecclesise, et ullra Ararim, in Bufie- dimidio bene el laudabililer proefuisset, eLlranquilla.
siam videlicel exlra regni fines usque ad..... pro-_" omnia fere, excepla causa scbolarium , qui jurisdi-
duclum diu tenuit carcerali custodioe mancipalum. ctioui ecclesioe suae et cancellarii. in quibtisdam se
Quidam ctiam lnalefici de nocte armaii claustri, et emancipare volebant, quaedam sibimetipsis aucto-
ecclesiae immunilaie effracla, canonicos et clericos riiale-propria slatula condenles,.ac sibi jus con-
qui ad malulinale officium.convenerant, per-Eccle- dendi htijusmodi in praejudicium episcopi et can-
sianvedueiis gladiis fugaverunt-, untim ex eis qupm cellarii, ut credebat episcopus,' altribuere labb-
vjilneraverunl, allero equorum pedibus conculcaio', rantes, chronica landein qiiaftanoe fractus vale-
ipsam sanguineprofauanles, nee minus equorum tudine, ex quo" frater suus Manasses soppe-dictus
fiino fosdaoles, nec dabatur miseris requies, cum de hac vita migraverat, demtim. cnm jain conya-
vel a:'nobilibus viris Drogone de Meloto, Slephano luisse viderelur de qnaiiana febre correplus con-
de Basso, dbniino de Arseio, aliis nihilonjinusini- tinua ; licel lenta , domuisuee disposuit, veltfti illa
litibus sivearrnigeris circurriquaquequos aut privata segritudine consummandus, vocatisque pridie quaiii
malitia , aul prsesuinpiuosa temerilas, aut.avara B defungerelur majoribus de capitulo stio apud san'-
pauperias-excitabat, nou solum ad pfoecias, imo cUim Clodoalduinvillam episcopalem.ubi decuinbe-
eliani plertinique ad coedes,oppressiones fierent lio- bat infirmus, virisque religiosis, aubale videiicet
niinum eeclesiee, aul irrupliones "villarurii, et nbn saneti Vicloris domino Radiilpbo de Hospiiali ,
erat auxilialor. '' - - ' ' ' -' sociisque asiantibus, moriis suac diem prsedixit, et
he his qua; gessitin episcopaluParisiensi. apud Pominiacum locum Cisterciensis orJinis, ut
ad juajores suos, qui ibi lanquam" loci ftmdatores
Nuricde hrs qupe gessitParisiis. Guillelriiuspree-
se tumulari proecepil, ac sequenti de di-
diclus, paiica, qtiaenobis occurrurit de mullis, bre- doimiunt, vinis omnes qui aderant informans cleloquiis, seque
viier- perstririgairius. Eadem iongariimilate et con-
eorum orationibus-recommendans, canonicos etiam
slanlia, qtia"frater ejns Manasses Aurelianensis EcclesiaeParisiensis seduload con'coi'dein
de adversus re- prsesentes
episcopus, quo prsedixinuis, regem electionem exbortans,.colloquendo, inier. manus re-
galesque miiiistros ecclesioejura pfosequens", con-
troversias queeiisque tunc melu regio per episcopo- ligiosor.um exlremum. emisit spiritum, ut de die
rum dissimulationem remanseranl indecisoe, tuui mortis suoe-proedicentis verilas probaretur, sicqtie
Pontiniaeum, prout prseceperat, deportatus et
quodjus quoddam qtiod ecclesiain eastelludo regis de ^ apud (umula(us in capella B. Thoime marlyris ante prln
parvo poriie scilicet habere debebat, tum supef halis
a domino tiun eipale altare bea(o in Dominofine quievii-. Mortuns
apud campellos rege faclis", super est au(em in fes(o B.-Clenienlis apud sanctum CIo-
justitiact meusuiis de tenilorio quotiam apud san-
ctum Viclorem, quod feoduin clausum Bruneili di- doaldum, de quq jam supra dixunus, anno Domini
millesimo ducenlesimp vicesimo (erlio, regnanle-
cituT, ad concordem concofdantiairi per composilio- Ludovicdcirca inilia
nem redegit.Cujus oblenlu, rex Pbilippus, qui timc regni sui. Sedit veio in cpisco-.
annuales patu Anlissiodorensi circiler tredecim annos et di-
agebalin sceptris.reddilus viginli Iihrarum Parisiis ycro circitertres annos et dimidium
Parisiensis riionetoeepiscoppejusque successoribuset Bjidium, fere sub Romanis ponlificibus Innocentio II! et Ho^
eentrim solidos capilulo iu perpetiium assignavit,,sic
norio 111,regnanlibiis in Francia Philippo et Ludo-
igilur procurante jura regni ac sacerdolii dislincia vico, de quo superius fecimus menlionem.
Explicit
per composilionem iniiani regali et episcopali iiir. de Guillelmo. -
strumeiilo, et capituli etiam inde confecto, ut super
proeieriiis usque ad illum diem non possit iterum CAP.LX. De Henrico qui' fuil oriundus de pdgo qui
dicitur Vitlanova,in Parisiensi dicecesi.
controversja suboriri quorumdam scholarium sica- Huic successit Henticus de Villanova
riorum, qui de nocle incedenies arniaii rapius, . dicitur, in Parisiensi dioecesi pago qui
adulieria conjiniltentes, et furta, et, coedes plerum- canlor-Anlissiodorensis oriundus,-qiii prius
ecclesiie. Poslea, psr illam
que, vel flagitia, pacemque non solum scholarium eleciionis formam, quoea
et securitalem, sed el civium ipsorum ttirbant, si.c jure compromissiodicilur,
cathedram adepttis est. QiieriJ medio-
exterininavit de villa, ut quosdam quasi hujusmpdi ponlificalem
crem genere nec inftavit nobilii-as,nec vililas abjecit;
pr-secipuos'si.cariorum in carcerein prsecipuum rp- in quo licet viiius mansuetudinis a plerisque dicere-
tfuseiii, quosdam ex.terrninaverU,pacempc ac se- -ttir modum
excedere, jura lamcn episcopatus rigore
cujilatem toti a talibus reddideril civitati. Cui non juslilioe-sic illoesa servavit, ut
solurii.nocles, sed et dies ipsi valde erant siispecii. tyfanni, qui ea sibi
Mulla .gessil in episcopatu prseclara ac perpglua usurpari consueverant, ea compcllererilurrestidieie,
et a suoelyrannidis violenlia cessare. Is(e cst qui
digna menioria, quoe vel vobis ignofa relinguimus,i muniUonem
vel propter legendi faslidium subiicemus. Nunc de5 cas(ro, quod Vai'ziacum djcidir, prsejti
dicialem a viro polen(e, nobili, atqueecclesioe An-
beatb ejtis cxitu, quoad iiGslram.pervenit noliliam,i (issiodorensi
inimico, Galchero de Puigniaco , acer-
4.isscratiius. yinio perseculore, in loco, ctii -Bcclicrcllum voca„
347 A-PPEND.AD S^EG. X. — OPERA AAESUOTIKA. 318
bulum esi, eedificatamfecil desirui, el non sine sui A curandas suscepit, quod attendens de pascendis
e( suorura grandi periculo fundiius eveili. Cujus agnis ei ovibus ler- Petro repetilum mandaluiu
"
temporibus panis unicus serviloribus bea(i prp- (Joan. xxr, 16, 17)pavit eas doetrina, exemplo
tomarlyris distribuebalur, sed ipse de propriis atque subsidio lemporali , quibus jugiler iusistens
facullalibus, secundum addidii; insuper et mille li- dienocluque, sestu urebaturet gelu, fugiebatquesom-
bras P-arisiensesecclesise in extremo conlul.Ulesla- nus ab ocuiis ejus.Igilur Heiiuico lunctemporisEccle-
menlo. Hic ecclesiam beati Prolomartyris donariis sieeAnlissiodorensisaniislite viam universse-carnisin-
ampliavil, corda canonicorum in suum fayurem gresso,eladpro,yideiidumecclesieedepa'storeinvocaia
inansuctudiiieiiiclinavit, injmicos Ecclesiee ad con- Spiritus sancli gratia elecloribiis congregatis,mira
cordiam reduxit; ,e( posi cursum vitse prsesentis, jn res accidit, el noslfis lemporibus .in- Gallicanis
pace in idipsum dormivit et requiev.it(Psal. iv, 9J. Ecclesiis inaudita; nam-muUiUidiiiiselectorumadeo
Hic in loco qui Pulcber Redditus dicilur, morbo squi- cor unum el anima fuil,, ul omnes uno spiritu con-
nancioelabores preesenlis.mililioeconsummavil, dor- clamarent archidiaconum debere praafici qtiem
mivitque cum palribus suis senex et plenus dierum. Dominus prserogativa douaverat sanctilatis. Cuu-
Qui in ecclesia B. Proiomarlyris sepultus beatam ctorum igitur in ipsum concurrenlibus.votis, invitus
exspeclalsauctorura resurreciionem, braviura, ad B rapitur, repugnans trahitur, nolensque cogitur con-
quod cucurreralut comprebenderet, pereeplurus. sentire. A tempore auiem illo, quo in episcopum
Sedit annis Iredecim mensibus qualiior. consecratus.-est, carnem suam tanta austeritate
CAP.LXl. De Bernardo de Soiliaco. damnavit, -quod feriis secunda, quarla, sexta, et .
StipradictisPatribusBernardus deSoi!iaco,vir exi- septima escis quadragesimalibus ejus jcjunia solve-
niise sanctilatis, successil; qui et muitos pricdecesso- rentur, nisi foile labor aut infinnitas aliquid laulius
rum sancta sinipliciiate et simplici sancli.talepreeces- indulgerel. Tanla vero ad Chrisli paiipercs erat
sil.Quicuin generis nobilitalepolleret,-morum tamen ejus afleclio, ul secundum dpcuinam Tobise, quo
prcecellensnobililas siceampsrilio humililatisobtexit, modo potuit, semper fuit m.serius (Xob. iv, 8).
ut secundunj Apostoluin non alta saperet, sed humi- Cum eniin ei adfuit muUum abundanler lilbuii;
libus consenlirel (Rom. sn, 16). Cujus veneranda cum aulern jnodicum, etillud misericorJiler siuduit
canilies, vullus serenilas,veieeundusaspectus, ordi- impertii-i.. Nos enim ipsi experimenlo frequenter
naius incessus, sermonis modestia,caslaconvei'salip, didicimus quodsibi.mensaequesijaesodalibus.freqpen:-
meiissefriigaliias, argumenla virtulis interius redun- ler substraxil, unde pauperum esuries Ievaretur. Ipso
dantis efficacissiriianiinistrabant.El quia lucerna sub audiente atque palienter susdnenle murmurabant.
modio abscondi non debuii, sed super candelabrura C servienies, murmurabant et socii pro deliciarum^
poni, ul ingi-edienlibus domuin lumen refunderct defcclu, el mensaedivitis parcitale,. sed illsesa con-
(Malth. v, 15), primo a supradicto venerabil.i Palre scieniia erga diviles parcitaiiJnsisleiis,.minus grave-
Hugone de Nocriis Anlissiodorens.eantistiie prseben- sustinuil ab eis de avariiia notari quam in judieio,
dale beneficium in Anlissiodorense ecclesia consecu- pauperum querimonias siistinere', nisi eis.seciindtim.
tus esl, ubi saceraos eliectus adeo se divinis oflrciis doclrinam Evangelicam, quod superesi, in elce-
mancipavit, quod sictil ipsi propriis ocu.lisyidimus,. .mosy.nam conlulissel (Luc. xr, 41). Adep eliam.
diu noctnque vix unica hora proeteriii, qtioe non vana mundi gloria ei exslitU odiosa, quod, sicul a
per ejiis labia devole transirel, exce[iloquod festivis fidedignispauperibuspleneperpeiidinius, illis qtiibus.
diebus populis ad ejus sefmones manicaniibus sacrae largiebalur eleeinosyjias,.ne cui dicerent, inhibebat..
fluenla docltinse devolissiine atque copiosissime in- Ecclesiam vero beati Prolomartyris tanlo favore
flueba(, ul sliginata Domini jugiler in suo corpore prosecutus est, quod' eam Iuminaribus alque om-
portaret (Gal. vi, 17); jejuniis et orationibus insis(e- nium ornamciUoi'umgenere ampliavil; insuper auxit;
bal, cilicio semper inliinsecus inhoerente. Ceelerum, elreddituscanouicis et cleiicis.hoiis matutinalibus.
,ut hiciion maneniem civitalem habere, sed futufam dividendos..Cseiefum sieviee ejus Deo placuerunl,,
inquirere demonstrarel, et cum Aposlolo experirctur quod inimicos ejus ad tanlaiu pacem reduxii, tit.
pericula fluminuin et lalronum, cselerorumque dtto- profiterenlur tyranni, qui proedecessorum ejjis.
decim iitcoinniotlorum,iquoeAposlolus ad Corinthios lemporibus lerram episcopalus invaserant, frequen-.
loquens se expciium fuisse commemorat (II Cor. xi, ter se ideo ,ab jnvasibnibus cessare, ne si ipsum-,
26,27), Hierosolyniam petiil, ubi lanta lucerna abs- offcndereiil, Detis in ipsos conlinuo visibiliter viu-
condi non poluil, imo sanciilaiisejus in illis partibus dicarct. Cujus fama sjctit odor agri pleni cuibene-
adeo radii effulserunl, ul in Nazarenum arcbiepisco- dixit Dominus, ad aures ijlustrissimi r.egisFrancise-
pum eligeretur, et cunctis aliis eiiam sancliiaie Ludovici adeo spiraverat," ut prae cseleris preelaiis
prseclaris preeferrelun Sel sublimiialem parvipcn- ipsiimfamiliarembaberel, et simplicitaliejusUulcitcr
dens buinilitas in se conversa, plus elegil modici- arnderet. el ejus negotia propensius expediri iinpe-
(a(em servare quam iusublimilalis periculis penderc. rarel. Verum cum eum gravius solito infeslare coe-
Uaqtie reversus ad propria e( scipso semper pissent senectulis incommoda, e jugis tibiartim.
- melior effeclus in' AiUissiodorensem arcbidiacona- infirmitas, quaea medicislnalum mortuum nuncupa-
(,uiii promolus cst, ubi tanla- sollicitudine aniinas tur, eum aflligerei, limens ne cum islis oncribus_
349 DE GESTIS EPISC. ANTISSIOD. — PARS. I. £50
episcopatus onera sufficienterferre non posset, lreet A ecclesiae-Anlissiodorensi decauus, postea per illam
sicu( cx ipsiusregis ore frequerUeraudivimus, Rex eleclionis formam, qiise a jure scrutinium nuncupa-
eidem promit(eret qtiod episcopalus jura lanquam luf, in episcopuni promotus ; yir quidem corpotis
propria tuerelur, nihiloniinus ab Innoeentio Roma- siatura proeerus,' candidus et rubicundus, el pul-
nsesedis antisiite instanierpeiiil, el cum difficultaie chritudine corporali electus ex niiilibus, cui generis
niagna oblinuit ul ab eo, quo ecclesiee Antissiodo- nobilitate sublimi secundum exigentiam nobilitalis
rensi aslric(us fuera(, yinculo solveretur. Quo facto generis- datum est cor sublime et nobile. Nam cle-
omnis temporalium solliciludo abjicilur, el lotum ricofuin nobiljum, necnon et mililnm frequenliam
spiritum in scipsum refleclens, solius conscienliae diligebat, el larga manu, pfout nobilitalem ejtis de-
curani gessil. Cujus quies sola contemplatio, cu- cebat, eis exenia erog"abat.Hic ecclesioeAnlissiodo-
jus confabulalio jugis oralio, el cum viris religione rensi se magna pollicebatuf facturum, sed ejus
famosis,conlinuus de sancla conversatione traclatus. felicitali falis invidenl,lbus, siculflos feni cilo decor
^Juid plura? proedicloeinfirmitalis alque.seneciuiis ejus emarcuil, e( ejus gloiia.m succidit Dominus,
incommodis febiisailjicilur; prosternilur corpus in dum adluic ordiretur (Is_ai.xxxvni, 12) : ab ipso
leclulum ; offerunl medici naiurae contra morbos re- enim snae promotionis die acieo gravis cum afflixit
media, quibus raro el paueis utltur, ethis solis qui- B infirmitas, ul nec eccleshe suee liceret eum vacare
bus eum uli Fralres preedicalores et minores, qui ulilitatibiis, sed eis solis de medi.corum consilio
assislebanl eidem, cum magna violentia compule- dare operam oporlebat, quibus ejus infirmitas leva-
runl. relur. Dormivil autem el appositus est, ad patres
T.andem'cumpost prolixum cum stipraiiiclis Fra- suos in coenobio de Rtipibus Anlissiodorensis dioe-
tribus de sancl-a religione traclatum aliquanlulum cesjs honorifice sepullus, ubi suam elegerat sepullu-
pausassel, ut eum crederenrastanies dormire, pretio- ram. SeJit anno 1, mensibtts 11, diebus 16.
sam resolulus est inniortem; ea serenitale Deospi- CAP.LXIII, — Acta domini Guidonis de Mclloto
fiiinn reddidit, ut omnibus menibris quielus, vuliu episcopi Antissiodorensis.
serenus, imllius omnitio doloris insignia iri exiremo Recblendae memorioe successit episcopus Guido
inorlis arliculo indicaret, el qui in infirmitate spo- de Melloio, cujus gesta (an(o seduliorem sibi vindi-
liari renuerat, mortutts spolialur; amoveuirbeei-ens can( aiidiiorem, quanlo alliora et aclu nobiliora
carni cilicitim, quod lanla pediculorum ac vermium fuisse noscunlur. Fiiit enim de dioecesi Aiuissio-
scalebal copia, ut ho.rrorem aspeclui et foelorem dorense ex utroque parente generoso sanguine pro-
olfactui inferrct imnrfensiim, cujus caro vermibus creaius. Pater ejus fuil Guillelniusde Melloto, miles
corrosa ossitim per loca nud.uiu praebebat aspeclurn. C dominuscastri sancti hujusPrisci hujus dicecesis, vir
Igilur pontiiicalibus gleba sancta induilur, feretro- totiuscurialitalis et largitalis amalor, mensoeproprise
que imponilur, alque a Ioco, qui piilcher Reditus di- conimunicator hilaiis, pauperum nobilium suslen-
citur tibi mortem perdiderat el vitam invenerat, ad talor, qui"etiam,.sicut ferlur, acquisito coghomine
ecclesiam Aiiiissiodorensem ulji sepulturam elege- ex rei coiisonantia el" quadam proprieiaie boni, a
rai, defertur. Oeciinii ei de.votus civilatis clerus pleiisque Pacisbajulus vocabatur. Nam quolies inter
cum popuio; rnit in oceursum ejus lurba indiscretae aliqnos confines suos discordiam exortam cognove-
aiatis et sexns, et certatim- feretrum tangere cu- rat, toto nisu ad pacis reformationem intendens,
piunl. Se prar-rogaliva quadam cseieris preeferebant laborem interponere non cessabat, donec discordes,
qui manu ferelrum letigissent, vel sericis quibus. si possel, ad coricordiam revocasset. Maler ejus^oe^
tegebalur osculum dedissent. Divinis igilur cele- prosapia dominorum morilis sancli Joannis iraxit'
bralis exsequiis canonici et clerici ad ipsum concur- originem et antiquse riobililalis stemmate fuiV non
runt, e( quo(quo( eouiigit prseintrare, sacrae glebae infeiior viro suo. ; '-
'
pedes maiius attt faciem osculanttir, uec ideo ut in Hor.um ii,aque naius prsesul, de quo loquimur^
funeribus csetcris moris est, Deo et «anciis angelis „ apuerilia ludo
' ' lilterarum• (radUus sic profecit,^ubbj'[
.
animam reconimendant, sed precibus-elevolis flagi- I) primo in fundamenlo grammaticae radicadis, J> IM15^
libc-
tant, ul apud divinam, cui devole servivit, clemen- raliiun aiiium fuit' audilor prbficuus, ac deinde
liam, eis ipsius merita suffrageniur. Dormivit autem uirinsque juris canonici videlicel et civilis acquisita
cum patribus sttis prsedictus Pater ar.no Domini iiotilia, sacroe Pagin» posimodum, quoties licuil,,
1244, niense Januar., die 6 mensis. Sedil annis diligens exislit revolulor. Sed ejus proposilttm in
"novem. hac parte negolioruiii ecclesiaslicorum occupatio.
Pracsul Bernardus mala semper ad orania tardus, frequenlius impedivit, in adolescenlia quippe mori-.
Sic vivens domuit cum carne et doemone nuiudum bus et dogniaiibns se exornatis spretis laseiviis,
Quod moriens meruit Christo-se reddere mtindiim. membiis incullis, et incomptis crinibus, composi-
Anno miilenb bis cenleno quadrageno lioiie corporis, sicut mos est nobilium juvenum,
Quario sanclorum migravil luce magorum. non vacabal. Quamobrem patri minus charus inter
liberos habebatur; sed Aitissimi disposilio,, qui
LAP. LXII. — De Regnaudo de-Siligniaco. . sibi eum reservabat Siuurum anlislilem, .decultum-
- Huic successit
Regiiuldus de Sibgniaco , prius ejts adeo proccssu (emporis, exornavit,quod filits
351 APPEND. AD SMC. X. — OPERA AAESJIOTUU. S52 -
sapiens palris gtaria, mulato nomine filii a patre, '} sentiam evocatis, ipse tit erat prudens aniino secun-
paler et dominus habilus est, et quasi incurvali dura doclrinam evangelicam, primo. per seipsum iu
sunt eoram eo filii matris suoc. Erat enim vir sta- iilandis sermonibus el dulcibus induclivis ipsos et
tura procerus, corpore bcije composilus,.corde ma- cbaritalive monuit et rogavil, e4 postmodnm per
gnahimus, ecclesiasticoerei augmeulalor iudustrius, alios magnos et sapicntes diligenler inlerpellari fe-
providus dispensalor publicaeutilitatis, et plebis tu- cit, quatenus jurisdietiqnem ecclesias laliter usur-
talqr.indefessus, ih sermqne modestus, in oraliono patam et jura episcopalia quse sublraxerant, eccle-
devolus, in allari _angelicus,cujus eantus melodice siaa r.estiluerenl, et praesumendis similibus abstinc-
rcboans, velut tuba sonora, replebat aulam Dei,,et rent. Quod surdis. auribus.obaudientes efficere.recu-
spiiilibus duleisonis animos audienlium. delectabal. sarunt, prselendenles snb ficla verborum suayilate,
Ne.c minor consilio in conciliis et collcgiis prselato- sicut moris est patria\ excusationes multiplices in
rum corporali venuslale caeterispraeeminens, vene- peccatis. Deinde via regia. compuisus procedere
rando geslu et imperioso quodammodo prsedominari ipsos canonice pi-semonitoset- superbo oculo pa-
videbalur aspeclu; si quid autem incumbebal judi- rere monitis recusanles excommumcationis mu-
ciali disceptandum examine coram ipso, seu aliud crone pereulit, quam sicul juris eral adeo aggra-
pi (iinandum, persuasionibus el ralionibus faeilem ae valam ut in personas ecclesiasticaj censurae nervus
sedulum praebebal auditum, et audila dijudicanle progressibilis ultra non essel, suslinentes animis
jevolvens animo, Iibransqne omnia,. niliil ex.praeci- obsiinatis et ex correclione pertinaciores eflecti",
piii faciebal. ibant ab obice leviores; videns autem nequiliara
Unde liunc ab ipsis discretionis siine primor.diis ipsoruni in quibus aj) iuiliquisprogenitoribus usura
morcm conlraxeral, ut agenda sua tauta delibera- et dolus vi^uer.atUeLvigebant, praevia deliberalione
lionis fornace decoqueret, multis sibi bxc ascriben- cum splemni processione clcri totius civitatis villam
libus lenilati, quod imerdum, sed raro,.dispendioso exiens cl corpus .Cbristi faciens exlra fcrri, civita-
peragi conlingebat exiiu quse malurato eompendio tem.ipsam etbomines generali supposuit interdiclo,
potuerant expediri, et licet esset in negoliis el rebus dimissis ibidem saeerdolibus aliquol tanturnmoJo
prospere gerendis sol.Iicilus,vix tamen.unquani sae- ad pcenitenlias morienlium el bap.lismala parvuior
cnlarium oecupationum freqnentia tania fuit, cui dir rjim, elsuspicaiis quod conlra ipsum Ijb.enier.sim7
vinum obsequium hora. debila non prselerret. Eral slrum aliquod molireijtur,.,si possent,j>cse iu caslra.
siqiiidem illi quasi moris iunati justilise exercere et numilioncs episcopatus recepit; ipsi autem cx.
rigqrem, bene meritos renuntiare, malefieos.punire, r bis indignantissiine provocali, spiritu rebellionis
iia quod quandoque non ex lypbo malitige, sed ex assumpto, cocperunt non recte cogitare qualiler
zelo justiliaj virgacmansuetudinem.aliquanluluiR ex- injuste juslum possent opprimere. Sicqne faclum
cedebat, oppressis compati, snpplicilnisparcere, liu- est quod die quadam communi definitione inter se
miles exaltare, superbos depnmere et debellare re- liabita et edicto publice proelamato exieruuleivila-
belles .•el bac fuit insuper a Djominofelicitate don.a.- tem armati in fragore nimio et tumultu pompatieo
lus, quod in omnibus qua2pro bonore Dei cl juribus omnes a juvene usque ad senem armorum geslabilcs,
ecclesiarum suarum aggressus est semper vicloriam el debcllare valenles eu.n militibus conductitiis
dedit iIIIDominus, et ejus opera cum gratia.et favore numero quasi duodecies mille aestimabilesad terraiu
dlrcxil. episcopaius vastandam, inter quos, ul ferlur, qiu-
Qualilcr cives Virduneijsesexptignavit. dam ducalorum el major eorum in vituperium poijr
.Anno selaiis suae tricesinio.secundo, vel eirca, tificalis honoris mitram episcopalem galeaa s,upraT
vocalus per cleelionem canonicam ad rcgimen Ec- positam defercbat.
clesiac Yirdunensis, quanquam de ipsius grcniio non Eadem vero die episcopus eum quibusdam suig
cssei, et in episcoi>umconsecraliis, retenio nibilo- armatisexierat GJiarniacumeaslrura ad praedanduin,
inimis ex- dispensalione decanatu Antissiodorensis j) ut creditur, animalia quse cives exlra civitatein
ctclesia» quem prius oblinebat, intellexil quod omni- immiseraoidepascenda; seda Ionge pravisis IiostiT
moda jurisdiclio, spiritalis videlicetel temporalis, Jbussui generis comiliya quse nou procul aberat et
civitaiis el eiviuin Yirdunenskim ad episcopum per- pro qua mandaveral, convenisset ad iliuin, quibus
tinebat, et qnod preedecessores Yirdunenses epi- eongregatis numero paucis, videlicel trecentis seslir
scopi, longe relroaclis lempori-bus, eam diu pacifice mabiliter viris et non. plujibus, ul cr.edilur,. milir
pussederant pleno jure, sed per incuriam, aut impo- lioe lamcn peritis cl armorum induslriis circum-
leiiliam. quommdam , qui immediaie- praifuerant, spectus episcopus babilo brev.iconsilio cum. eisdem
pontificum, cives astuli jurisdictionem civilalis tein- oceupato promonlorio circunicludeiis. ailversarios
poralcm et jura episcopalia in inullis usurpaveranl, belli indoctos et opposito solj suppositos et tam
necnon majores et scabinos creaveranl, per quos prudenterquam potenler cum suis irruens in eosdcm.
eadem civilas iis temporibtis regebatur. Imposue- omnipotenti Deo qui docuit nianus suorum ad
rant quoque publicas exacliofles el pedagia, ex qui- prselium causani suam tuente, non tam victoriose
bus se rempublicam gubernare murosqne et mcenia quafn miraculose devicit eosdem ut crectum male
civitatis foriificare dicebanl. Quibus ad suam pva> verlicem rcbcllanliuin in delictis suo fremitu con-»
 S55 , t)E GE3TIS EPISC. ANTISSIOD — PARS I. 334
culcavit, quibusdam in fugam convevsis, aliis gladii) A inlrepidus el lioste multo potentior, si armorum
corrtienlibus el eseteris captis duclis. Fuilque caplo - prsesidio vellet uli, opitulanli Deo caute semper
rmn numerus capienfmm multo major, in quo con- evasil.
flictusacerdolalis minislerii et ponlificalis modeslia1 De faclo Robini clerici Caprarii.
non oblitus letlialiter nulltim Isesit, scd animandi>
et exhorianlo suos ad pugnam plus officio lingna Contigit quod cum clerjcus quidam nomine Robi-
[ nus Caprarii, de facto relegalus ad tempus ab Antis-
qnam ipsis manibus ad
profecil pugnam, obtentaqui siodoro sub
victoria, ad castrum unde exieral eum gaudio re- inscio forte poana capitali per laicam polestalem,
prselato tunc temporis existenle, parcn-
gressus esl.Paucis auiem decursis diebus cives virg:^ tela Suavium de Anlissiodori procuranle , nec dum,
correclionis e'ocli, quos paulo arile mansuetudiui!,' ut
dicitur, finito relegationis termino, Anlissiodorum
monila Ileeiere nequiveranl, pacem coeperuni inqui
rere ct mediantibus bonis ad banc concordiosfop rediisset, per saecularem ilerum comprehensusju-
stitiam ad instantiam eorumdem Suaviumfiircarum
mam deventum esl quod juiisdietione omnimod:
et Ecclesisereslilulis decies milli( suspendio publice traditus est, quanquam idem ve-
leniporali juribus nerabilis Guido tune prsesidens EcclesiseAntissiod.
libras episcopopro damnis et sumptibus exsolverenl
ipsum prius lanquam clericum sibi reslilui pluries
sedifqueepiscopuscivitatemex lunc in tranquillilatf[ " cum instantia
cui tanlum anno uno. postulasset. Quam ecclesise injuriam
vegcns, prsefuit ad atidientiam felicis recordalionis lnnocenlii papoe
Qualiler ad Ecclesiam Anlissiodorensem Iranslatut lertii lunc residentis Lugduni per appellationem de-
domum RegnaudiRongefer militis de montibusex- latam demum non sine multis et expensis succum-
pugnavil. benlibus adversariis ad bonorem Dei sic ultus est,
Elapso deinde aliquanti temporis inlervallo, bonsc
cum universali clero ac populo civitatem el
memorise Regnaudo de Salligniaco Antissiodorensi quod suburbium processionaliter exiens, Lebino lunc
epi.icopo,rebusbumanisexemplo, adEcclesiam Antis-
praepositoAnlissiodorense,"Pelro el Drocone Siiavis
siodorensem, in qua decanatum relinuerat, ulprsedi- fratribus et eorum complicibus in braccis et camisia
clumest, tam per electionemquampostulationemca- c.umvirgis in manibus,
nonieamauclorilale apostolieaintervenienlecum lse- pedibus omnino nudis prse-
censura ecclesiastica coegit eosdem fere-
Ulia magna populi et cleri translatusest, ubi qualiter viantibus,
trum quoddamcum quadam imagine clericali supra-
rexit, quarvelgesseril,salisoperum suorum evidentia
de brevi posila a loeo furcarum ipsarum usque ad cathedra-
dcclaralur, quibus aliqua chirograpbo per- lem ecclesiam in
In novitale milcs prsefato babitu publice deporlare ;
stringamus. ejus siquidem quidam missa pro defunclisab eodem anlislite cele-
nomine diclus el ibique
Regnaudus , Rongefer, antiqmim C
statum domus suce de monlibus brata, cadaver dicti defuncti jam ante diu in quo-
ileprcssiim prope dam scrinio reservatum juxta ecclesiam heatse
?arziacum caslrum episcopatus, silse in Castellania,
Mariaein civitate more debito sepelivit, prsefatis ma-
domiim caslri lalenter iminutans el_in forleriliam
leficisnihilominuspro lanlaetetneritatis excessu, nec
tentans erigere, muris eam novis et fortibus inter
pro expensis immcnsa pecunise quantitate multatis
ieseteralignea et vetera diclse domus circumcingere non de Irecentas libras eidem,ecclesiseheatse
clam incomil: quod in grave dispendiumepiscopalus Marise quaanima
pro ipsius defuncti processu temporis
el perpeluum viilse el hominiim de Varziaco nocu-
menlum posselsuccessivis lemporibus redundare, erogavit.
si coepiumopus pro desiderioconsummas:et; quippe Qualiler caslra subscriplasibi Iradi feciL
cum locusil!e de monlibus de nativo situ pro majori Ad intelligentiam bnjus particulse supponendum
parte dimeilis et fortis existat.et milesille vicinorum . est quod, sicut ex tenorecbartoe heati Bernardi qiion- -
injuriosus el consuetus oppressor, villam elhomines dam Clarevallis abbatis perpendiculariter liqucl,
- Varziaci jamjam pluries infestasset. Quo comperlo domus comitis JNivernensiset Antissiodorensis et
memoralus episcopus prxfalo militi quasi nuntians nuinitionesca&lrorumquaeipsedignoscitur lenere ab
novum opus injunxit eidem ul ab opere coepto de- D episcopo AntissiodorensividelicetCastri novi.sancti
sisleret, el quidquid novi consiruxera! demnliri fa- Salvatoris, Conadse,Malliaciet Belriaci tradi debent
ceret, cum de consuetudine generali castrum aliud ipsi episcopoadejus beneplacilum, ita tamenquod eo
infra Castellaniain aliquam approbatam, invito su- decedente comiti vel cjus niinisterialibus cum inlc-
periore noviter exstruere non lieeret; sed miles gritate. restiluantur; sed cum a longe retrolapsis
obslinatus et omnia vilipendens, ab opere quod pa- temporibus prsedecessores ipsius episcopi hoc jure
traral nibild magis conquievit. Episcopus autem non invenirenlur usi fnisse, clarse memorise Malhil-
animi roboralus conslantia invocato bracbio pote- dim tum comitissam ad boc ecclesiastica censura
statis saecularis, domum ipsam oljsidens et paucis coegit, quod prsedictas munitiones el castra eidem
diebus expugnans, qtiidquid novseet veteris invenit tradidit ad suum heneplacitum delinenda,'ipseque
forlaritise dirui fecitpenitus et subverti, siculadbuc ea tenuit per tcmpus aliquod, et in eorum qualibet
ruinosum slructurse vesligium cernentibus attesta- pernoctavit , suosque custodes in cis discedens
ttir. Quamobrem miles nequam pluries vitse epi- reliquit, el ad ullimum prsefatse"reslituit comi-
scopi latenter posuisse fertur insidias quas tamen tissae.
 555 APPEND. AD S/EC. X. — OPERA AAESIIOTIKA. 3B6
De moneta Antisswdorensi. A rum regecum nautis inslaniibus regium emanasset
, Simililerad intelligeniiamsubscriplorumpraescicii- procceptum amovere cuncla qtiae per Icaunam flu-
dum cst quod apud episcoposAntissiodorensesexstat vitim impedimento essc poterant navibus trans-
littera inclylae recordalionis Philippi qtiondam regis vchendis, exsecutores supcr hoc deputati alia et ma-
Fr:ncorum, ex cujus serieinlercetcradeprehendilur jora qnam commissum sibi requirerel minislerium,
evidenler, quod si comes Nivernensis monetamno- sicut in plerisque malis moris esl, agere gloriantes,
vam cudi facere velil, eam debitso legalitatis et pon- (rabeculas duas inBocbellosnbtus pontem Anlissio-
deris in jam dicta liltera comprehensi cudilaciel dori,quodproprii jurisel proprietalisestepiscopaltis,
et personoocomilalus Nivernensis ecclcsiaslicseeam ftindofluminisinfixerunt binc inde flores lilii ferreos
quaudocunquc voluerinl, facient comprobari. Conti- in signttmregalis dominii earum summitatihtis impo-
git auleui quod nobilis vir Odo filius ducis Burgun- nentes, qtias slatim audila re hujusmodi animosus
dise, qui ralione uxoris snoein eomilalum successc- vir fecil potenter erui et in domuin episeopalem
ral,- monetam novam Anlissiodori facerecudi coepit, transferri. Sed propterhoc ad regis pra;senliampro-
quam minisleriales ejus ipso in remotis agente, curantibiis aiinulis evocatus , proposuit coram eo
rnondum lamen probatam a personis ecclesiasticis, quod cum regis ministciiales ipso minus requisito
sicut fieri dehuit, quin potius insciis, exposueruni B mitlendo trahecnlas in Boehello quod proprii d,omi-
puhlice eursualem, facientes generaliler proclamarl nii.etjuris episcopatus existehal, cum nec esset in
sub multa gravissima ne quis monelam aliam mit- co penitus aliquid quod Iiberum navium transitum
teret vel reciperet prseler iliam, licet adhuc ejusdem impediret, ulira fines mandati fimhri.as extendis-
monclaerarilas lanla esset quod pro decima parte seni, eas juste erueral: sicque faclum est quod bis
non sufficeret usibus reip. et popularibus alimenlis. et aliis perorationibus confusis et siupefactis adver-
Episcopus atilem, capitulo et personis ecclesiaslicis sariis Iiber victor absccss't.
civilatissua.convocalis in unum,adeoruminslanliam De a:dificiisqna; conslruxit.
monuil minisieriales comitis ut qtiotlsuper his al- Quantis autem sedificiorumadditamcmis loca do-
tenlaverat in pristinum staluri) reduccrent et mo- morum episcopalium decoravit sileniio "prseterire
netam ipsam exbibereni probandam, quod faeere. dignum non est. Anlissiodori namque juxta anlam
recusarunt. Episcopus aulem' habito cum eisdemi episcopalem anliquam aliam geminam mirsevenu-
pcrsonis ccclcsiaslicis concilioprsesenliamrecolendse. statis aulam stipra testudinem lapideam iii qtia vina
memorise Ludovici tunc regis Francorum viri Chri- consueverant reponi arce csemenlaria prsepollentem
slianissinii cum litleris fide dignis factum attestan- erexit fenesiralihus apcrturis exstriictis, sculptura
tibus personaliter expeliit, cui rei damna, seriem, C speclabili vitreisque peiiucidis illuslralam, cui ad
el querelam palefaciens popularem , oblinuit ab, divini cultus honorem capcllam geminam non infe-
codcm moneloefabricatores expelli et eam auctori- rioris strucluroB, el cameram duplicem efficientes
tale regia per civitatem Anlissiodorensem puhlice> inferitiset superius ipsam aulain cum jucundse visio-
declamari. nis lurricula decenti silualas ordine conjunxit.' In-
Qualiler comftilil Templarios amovere campanam super cameram episcop.supra Pratclluin veternam
quam- in domo sua de Monaslello appeuderant. el jam senio collabantem quasi funditus reparavit et'
Illudeliam memoriali membrana conscrihi dignum[ in eleganliorem reextulit speciem novitalis, rurstis
est, quod cnm Templarii solili suse tcrminos exce- cum ab eodem Pralello usque ad prisionem per de
dere liberlatis, et quod ab apostolico concessum estt subtus a parle Icaunoe pervius et facilis iiiilla vei
eis ad gratiam, converlcre frequenter ad ooxam, prorsus inulili ohsistente clausura ad domuni cpi-
campauam quamdam in domo sua de Monastello ) scopalempateret ascensus, mnris Jiovis ac forlibus
appendissenl in altum ptibliceque pulsarent ad con- poiielloque et propugnaeulis operis sumpluosi visu
vocandum poptilnm pro divinis in eorum oralorio) ptileberrimis illum ambitum circumcinxit. Apud Ra-
audiendis, necnon benedictionem qtiorumdam nu- gennam prope Apoigniacumnobilis. episeopi babita-
henlitim temere solemnisasseut ibidein cum hoc3 " culum cujus ambilum lcaunafluviusaparteposteriori
eis ex privilegiorum suorum largitione nequaquam) per Iatera circumcingil, inprimis murum quemdam
Iiceret, eos cauonice moniiil ut amoverenl campa- ab una parte fluvii ad alleram includentem conli-
nam cl quod super benedietione hujusmodi nupliali; nuam ct planam terrse inlercapedinem ah anteriore
pra.sumpseranl, emcndarcnt eidem, qubd ipsis fa- parte inter fortefiliam el fossata construxit, pri-
cere recusantibus, querelafuit ad audientiam reve-; mtimque ibi ordinavit inlroilum, cui muro slabula
5 ad equos pro ipsius muri longiludine constructa
ren. patris Simonis Dei gratia lituli sanctseCaecilioa
s pcr de intus adjunxil, deinde claustiram munitionis
presbyleri cardinalis fungentis tunc officiolegationis
in pailibus Gallicanisperlata, coram quo tanto vigoree Ialeriiiam ruinosam et pro parte collapsam, nec fere
negotium prosecntus fttit, quod iu ji.rc praivalens s partem dimidiam ambilus accingentem, muris egre-
oblinuitper legati sentcntiam condemnalis sibi Tem- giis pro tantula parte lateritiis, quanlum j'uihosa
plariis amovere campanam, et qnod de benediclionG 5 poiuil ministrare maceria et pro toto residuo lapi
nuhenlium attentaluni fuerat emendari."Regnaniei deis propugnaculisqiie el lurribus restiluil undique
lnclyta. reccrdationis LiidovicoDei graiia Franco- circumseptis, juxXacuius inlroitnm turrim quadra-
 557 DE GESTIS EPISC ANTISSIOD.— PARS I. 558
lam validissimam el proegrandem quam Porlellum A cosploper comitem jure non poterat prohiben, ex
vocant, plura continentein mansionum interslitia ex prohibentis resistenlia provocalus cceplum opus. in
muralibus spissse laliliidinis et laloe spissitudinis munitionem, aulam geminam et Capellam nobilitatis
coiistruclam erexii, intra sepla prsedictse forlaritise exquisilse provexit habitationi regioe congruentes,
aulam episcopalem antiquam quibusdam superaddi- nativa rupe circumquaque excisa, quse pro sua lau-
lis el aliis in melius iransform.alisin slaltim redegit dabili pulchritudine inluentium moranlur oculos, in-
solilo pulchriorem. Duas quoque cameras, ulramque luendo delectant animos ec habitatores jucunda rc-
geminam, prsegrandes aulse compares et confines, ficiunt mansione. Rurstis excisis in profundo subter
alteram videlicetnobiliorisstri/clurae majori ex trans- aulam siccaerupisvisceribus cavas fecit ad vinonira
verso poslerioris pinnaculi cobaerentem et vitellinis cuslodiam quse temporibus ebullienlis oeslalis ct,
feneslriunculis refulgentem ex commendabili lapi- aesluantis leonis meri potum exbibent glacialem :.
deo tabulatu construxit, antiquasque logias super extra forleritiam, sed lamen infra loci conlinentiam
Icaunam velustale consumplas et ruinsejam proxi- depressis .muralibus circumclusam, slabula pro
mas ex integro i'epara(as in formam reslituit venu- equis et grangiam eapacilatis immensoe constrnxit,
slse pulchritndinis el, pulcherrimoe venustatis. Ex necproculab his exlra poprisiam plantavit vineas
alia vero parle appenditianecessaria ipsis muris mu- ex plantis diversorum vinetorum eleclis, qnoa temu-
nitionis affulta el ordine decenti consirucla et lo- lenlam annis singulis allerunt ubertatem,
cala. Apud Bellum Redilum, locum ex stagnorum jQuatiter profectus esi in auxitium Caroli regis
conflneniiapiscibus copiosum el ex nemorum adja- , Siciliai.
centia temporis biemalis algoiibus levandis accom- Ea lempestate qna damnalse meniorise princeps
modiim, domum quamdam depressam receptaculum nefandissimus paterni sceleris imitalor Manfredus
episcoporum inglorium in aulam geminam placidse filius Frederici quondam imperaloris, regno Sicilioe
venustalis, habitaculumque gratiosum prodtixil cum proprio Pelri palrimonio et ducatu Capnse occupa-
socia camera slrueluroe similis ad propriam episco- lis, res ecclesiasticas damnabililer Iractabal, everte-
porum quielem. Excursum qucque unius stagnorum bat ecclesias, et fugabal proelatos. Vocato per sum-
usque muros ipsius aulaepertingenlem per injeclam mum pontificem viro inagnificoCarolo, regis Fj-an-
tcrioe molem ingentem quasi aggereconstitulo re- cise filio, pro suscipiendo regno, hujusmodi el lihe-
misil in interiorum aquarum proftindius accremen- rando de manibus impii memorali, concessaque ab,
lnm, et in hujus tcrroe massa conjecla et planificata apostolico omnibus in ejus auxilium proficiscentibus
diversi generis plantatis arboribus, virgulitim pro peccatorum suqrum indulgentia generali, zelo devo-,
loei capacitale fecit amoenum.Insuper appendicia tse peregrinalionis accensus Romam adiil in Caroli
inter aulam etcapellam hospitihus et famili:eneces- subsidium, aposlolica lamen interveniente Iicentia
saria logiasque magnae habilitalis ab aula iu capel- profecturus. Ubi a sanclissimo paire Clemenle IV,
lam, et e conversoducentes, aliaque diverticula sedi- Romanse Ecclesioetunc proesidenle, ct cardinalibus.
ficiorum construxit ibidem et majoribus forte locis honorificeet gaudens receptus, couimissosibi in ipsa-
ampliasset sediumaccrementis, sed quia silum ejusi expedilione legationis oflicio, de mandato ejusdem
non mulla gratilicabat amceuitas variisquc abunda- siimini ponlificis in auxiliuin ejusdem Caroli in-re-
bal pioventihus, ideo forsitan ipsum rariori nec mi- gem consecrati, cum eodem rege et ejus exercilu
rum prosequebatur affectu. Apud Varziacum aulam gressum direxil.
episcopalem geminatn procgrandemet plura conti- Cuinque jam approximasseni Beneventanam civi-
nentem hahilacula insuper incendio concremala ma- talem, ubi stabat adversaiius cum Alemannorum
gnis resedificavitsumptibus, el in slructuram resli: multiuidine hellicosa, jamjamque siarent acies hinc
tuil clariorem, muros et propngnacula munilionis inde paratse congredi, ipse ut erat armis intus divi-
c?.stri in suis cacuminibus pro majori parte dirupla nis prsecinctus, et exierius indutus mjlilaribus, slans;
vel collapsaegregie reparavit, appendiciaqueplacidoe„ super regis exercitum, salularis- exhortalionis ser-
mansionis el apertoe commodilalis exslruxit muris; mone prsemissopro ipsis.animandis, ad pugnam-
ipsius munilionis affulta, apud villam Caluli prope) elevata inanu loricala, aposlolica fretus auetorilalev
Conadamlocum in proprio ecclesisesolo eminentem, oiniies ab omnibus peceatis absolvil, evolationein :
quemLigeris antecurril, situs amoenitateconspicuum i illis promitlens incunclanier ad palriam , si qui
ct difftindentemlonge radios visionis elegit, cujusi forle morientes pro viribus strenuis debellassent.
. oblectamentis allecms' receptaculum quoddam ad1 Moxqtte ut prscdicationis suae exemplaris probare-
recreationem naturse el levamen fatiscentis inquietu- lur docior non seq i, sed praecedere visns ad
dinis, sieut inlerdum expedit, inchoavit ibidem. Sed[ prselium. Tanto animosilalis-ardore corda viden-
'
per principem ssecularem, videlicet ante dictumi lium inflammavit, quod passim per hostes et gla-
Odonemfilium ducis Burgundioe lunc comitem Ni- dios irruentes non aggredi, sed furere videbaniur.
vernensem fuit ah opere coepio prohibilus, ctijus; In xpiq congressu modestioe poniificalis non immc-
prohibitionem in euria regis adeo viclrice constan- mor, nunc acies erumpendo, nunc equos hostium
lia proseculus fuii, quod demum in jure comite suc- gladio proslernendo , nunc clamando ,el animando
cumbente et regia declaraute senientia, qtrod ab in-- . gestti.el Iinguseredimebat officio,,qu.od in personas
359 APPEND. AD S^EC. X. — OPERA AAESROTIKA. •'3B0
hoslium attcntaTe propter irregularilarts periculum - a claroememoriseconsangmneo suo Theobaldorege
forsitan expavebal, si fas sit credere quod vir, Navarrse,el comite Campanise,prsecedenlibusmeri-
sirenuiis in juslo hello et Ielhali conflictn, feiien- lis sibi facla; et in domoDei sila in elauslro Anlis-
libus manu mulua non repugnet. Denique Manlredo siodoreusi altare quoddam simniler inslituit, et
morle cadente in bello, suis(|ue vel captis vei fu- fundavit, et alias quamplures"pias dispositiones
gieiitibtis, aul gladio peremptis, explelo viciorioso edidit, qusein ipsins exiremae suoe volunlalis serie
cerlamiue ac ipso rege lotius Apulia;regimen el do- plenius expiimuntiir.
lninium IranquiHum adeplo, cum ipso aliquandiu , Illudquoque planum et verum cst qttod^ex quo
commoratus, deintle vale diclo recedens apostolica decubuit quolidie horas canonieas, quandiu fuit
revisit limina, uhi a papa el fralribus cum laelitiaet loquendl possibilitas, devolus ita dixil aul sallem
veneratione susceplus, et aliquot diebus immorans, audivii, ec magis c!e salute aniinae quam. corporis
ac deinde cinn apostolica benedictione recedens , sanitale scmper cogilans, paucos ad se permisit
iter sutim, Domino prosperum faciente, ad pro- accedere, nisi qni vel in anima vel in corporc con-
pria regressus esl. In cujus occursum civilalis suse sulere possent ei. Cumquejamex lluxus ingrave-
diviiiim el pauperum ulriusque sexus lurba ruit ' scenlis atlenuato corpore, el membris quasi con-
bilaris, et Iseiitia facla in populoplebs huinilis patre sumpiis, accelerantis resolulibnis suse proesentirei
rcstiluto, dracbrnam perditam se reputal invenlsse. instanliam, ul de convalescentia ulterius spes non
Exsultat clerus eeclesioeel cum processione solemni essel,' sororem, nepotes, neples, et quotquol aderant
ac divinartim laudum canlico paslorem excipiens consangtiineos jussit excludi, ne forle per eorum
vocibus allisonis gralias agit Deo. prsesenliam aliqua terrense seu carnalis affectionis
De morie ejusdem. meditanli proestareturoccasio, quae jactatum in Do-
Poslhocc, cum trium annorum el duorum men- Eiino posset inlerrumpere cogilalum, relento secum
sium vel circiter eflluxisseiil cnrricula, aegiiludine lantummodo venerabili viro Erardo tunc decano
valida, vidclicet fluxu ventris el fehris incommod'- Anlissiodori charissimo nepole el succe;Soi'e suo,
tate correptus, accuhuil quasi graviter elaborans , cui qusecunque dc salule animaesu;e occurrebanl,
supremsc voluntali prudenler ordinavil elogium, in eidem confidenler injtingebal agenda. Qnanla vero
quo, servietilibussuis pro meritorum exigeutia con- deieslalione arguebal se pompatn s;eculi dilexissc,
donatis, thesaurum de bonis ecclesiaeconquisilumin quanla depi'ecalione vilipendebat seipsum,qiianta-
c.ommuneserogationes, publica pnupertim convoca- que conlrilionem lacrymarum affluentia teslabalur
lione proemissa, non semel, scd pluries, aliisque ab illis, qui inlerfuerunt, auditom est. Demumex-
piis modis distribui slaluens, pauperibus religiosis, ^ trema delibutus unclione, fecil sibi Dominicsecrueis
inonasieriis suoedicecesis pro augendo numero ser- signum el healae Virgiuis imaginem anleponi', in
vienlium Dcoin locis suis reliquil non modieas pe- quas vicissini suos deligens oculos, circumstantibus
cunise quantitates ; ecclesiae vero Antissiodorensi, ei quibusdam fratiibus de ordine Minorum, et pro
sponsae suoe,duo paria veslimenlorum ponlificalium ipso orantibus, quandiu perfecte vei semiplene.
pretiosissima, alterum candidum, el allerum pur- verbum aliquod poluit eruclare, vicibus alternis di-
pureum, et Cambulam; legavit insuper sex dena- cere non cessavil : In le, Domine, speravi, non
rios redditualcs suh cerlo modo ctiilibet cano- confundar in wternumi In manus tnas, Domine^
uico qui per diom in ecclesia horis canonicis commendospirilum meum; Ave,Muria, gralia plena,
conlinue inlcresset. Ad quod explendum villam de Domihuslecuiu; Maria, mater gratia?, mater miseri-
Lecberiis prope Clamiciacum cum perlinenliis suis cordias, tu nos ab hosle protege , et kora moriis
el omnes eonqueslus fecerat eirca domumde Bre- suscipe, et in his ohdormiens, et migrans a soeculo
cbia propeAniissiodorum, necnon villam deFIoriaco anno gratioe1270, xm Kalend. Octohris die in feslo
Senonensisdicecesiscum omnibuspertinentiis, qtiam sanclorum Sequani el Ferreoli, nascenle aurora
acquisierat cum omnibusproventibuset emolumenlis spirilum exhalavit, sepultusque est inler Patres
diclarum rcrum legavit ecclesise inemoralse, el D praedecessoressuos in ecclesia catbedrali, cujus fa-
sumptibus suis res ipsas per exseculores suos facei'e wia publice vivit mundo, el anima perenniter vivat
amorlizari, si qusefeudales erant, prse.cepit.Rursus Deo. Amen. Sedit autem Antissiodori annis viginti
fcslum beali Augusliniduplex, el feslum nativilatis- tribus, etmensibus sex.
gloriosoeVirginis solemnefore perpeluo ibidem in- CAP.LXIV. Acta domini Erardi de LisiginiisAntis-
stiluit, et ad hsecsufficienlesreddilus assignare pra».- siodofensisepiscopiet cardinaiis.
cepit. Item de divini cultus augmenio devotamgerens Tantaefamositalis antistiti, viro famoslssimo,do-
sollicitudinem, sex in capella sancti Joannis Tto- mino Guidonide Melloto, Antissiodorensi episcopo
lundi; juxta calhedralem ecclesiam, ad honorem successit Erardus nepos ejtis, Dominuscastii deLi-
Dei, el.beatissimi prsecursoris,et loiidem in capella signiis, diceeesisLingoiiensis, cujus memoria digna
sancli Michaelis ex alio Iatere. Ecclesise calhedrali cst recitalionc solemni. Hic Erardus ex magiiifieo
prpxima, pro animaesuseremedio; capellaniassacer- generositatis germine ex ulroque parenle exslilit
dotales el perpeluas inslituit, et fundavii de reddilu procreatus; fuil enim pater ejus Guilkimus Mare-
quem acquisierat in porlagio Trecensi exdonalione seallus Campanise, qui atlingebat priucipi Achatai
 161 DE GESTIS EPISC. -ANTISSIOD.—PARS 1.
in proximo consanguinitatis gradu, mater ejus fuit A • sui perspicacilatem *el-studii vehemenlis laborio- .
Margareta, germana proedicli Guidonis de, Mellolo samindagmem egregii proedicatoris nomen.ei gra- .
prsedecessoiis sui, "cujusgeneris nobjlitai manifesla- iiam acquisivil ; ausleritatem abstujenlise quan^-
tur dieti episcopi Guidonis chronieam iniuenli. lum poluil in occulto servavit, et propter honu.m
Hic Erardus, stalura corporis. mediocii , vultum caisiitatis sublus ad carnem -gerebat cili.cium. Ila-
demonslrabat angelicum lanla perfusum gralia, bebat eliain tres caienas argeuleas hodis plenas.
quod intueniibus ipsum se gratum et amabilem quodam inserias manhbrio, ex quibus de nocte
exhibebat. In loquela fuit facundissimus, ita qiiod carnem suam disciplinis pluries castigabat, prout
alter Ulyssespotuitmerilo appellarij in melodia vo- hsec ex relaliohe yeiidica fide.dignoiuin accepimusi
cis suos conlempbraneos exeellebal, ita ut in vocis ijui ejus secfetam poanilenliahi agriovefuiit.
ipsius emissione sonora poterat merito ejus vocis Hic' ecclesise suae fervcnlissimus amator capiluli
amoenitas melodiis philomelicis cojnparari. Et li^- sui obtinuit graiiam et favorem , e't postquani ,
cet hunc generis nbbilitas pbiuissel in fastum exlol- adepiiis fuit.episcopalis apicem dignitatis, raro ac-
lere mimdialem, morum tamen elegantia prseemi* ciditj duin intraret dicthm capiiulum, quin ec-^
uens ipsuin in lanta humilitate serVavit, quod clesia ipsa et capitfllum percipetent iii aliqub
modum malurum et religiosum acquirens ab orrini "' exubefantem:gr'atiam suaelargiliuse bohitatis. Con^
lascivla semper cxstiiit aliemis; el licet simplicila- lulil igilur praefaJisetclesiaj et capitulo, ddm.vitarri
lem gereret columbinam, iri tuendis lamen .ecclesise duceret in humari.is>duos angelos' argentebs .mirsii
'siioejufibus magnaninius quamplurimum hahcbalur; pulcliritudiuis et ihgenlis valofi.s, cum reliquiisBi
largilatem in lahtum diligens, quod pleiumqiie MariaeM-igdaleiiesinseftis VenerabiliXer.in.eisdem; >
meias transtehdbfe videbatuf; Inerat eidcm ianta iteni crucem argenteam geminis preliosis ofnatam.j
liberaliialis et benighilalis ihnata dulcedo, qifodru- preliq quingeniarum librarum Turonensium ; iibni
bore verecimdiseafliciebalur quoliescunque affectum. ideiii poutifex magnani.muset mitnilicus-dedil ca-'
ab ipso aiiquid jusle poslulanlium ad yolivseexau- pitiilo riiille lihras Turbnenses :ad augmeniationeni
diiionis effectum deducere hon valebat.El licet in panis canonicorum.; Item quamdam miifam ciiht
annis puerilibus ex pfaerogaliva dilectionis a proge- poniificali ahnulb prelio quadringeniarum libraruni
hitofibus suis prse aliis libeiis suis luerit in deliciis Turohensium ; iiem "calicem pure aufeum ; ileih
edticaius, ^ausieiitale lamen .abslinenlise cafnem qualuOr.paila. indumentorum •saeerdotaliiim di^ .
suam iia edomuit, qubd ih fervofe oefatissueeeasii- versorum. coloruhi, lam de ekamito, qiiam de
taieni laudabiliter acquishit. In selate lenera, ih arle..P diaspfo, Videlicet de unoquoque , luriicam, dai-
caniaridi iui't quamprurimiim eruditus. Poslmodum lhaticam et casulam;' item aiia duo" pafiaindd-
vefo sliidiig libefalibiis traditus pollenti iioruit iri- nientoriim; videlicet de. unoquoque "tunicam, dal-..
"genio,iri lariliim'qnod in juyenili setaiecojr.nienda- niaticam, casulam atqiie cappahi. Fecit -eliam
bjiiler rexit in artibus, deihde legali scienliae inge- mulla alia bbna episcopalui, ecclesiae et fcapi-
hium suum l'ta applicuit„, quod ipse acquisivit illius lulo supfadiclis \ ipse siqtiidehi serviiii .divini "so-
scientiae margaritain; postmodum ad juris canonici norissimtts concfepalbr, ejusdemque amalor exi-
faculialetri se ,lransfeien's,"laudabiliter liceniialiis rtiius, etamahlissimus ampliatbri brdinan procu-
FuitPafisiis In deeretis. ravil in Antissiodorensi Ecclesia, Domihicis diebus
Cifca tempora illa Gaufrido decano Ahlissiodo^ inter canonicoset cleficos diclae ecclesioi dividen-
fensi Eeclesiaeliumana sorte eonsumplo, canonici das. Item apud Belliimfediiiim auiarij nbvam con-
diclse ecclesise ipsum Erardiim in decanum diclse sirtixil, el dorirum novam super poriahi ctim do-
ecdesice eoncofditer elegefunt. Cum ahtem in"An- mibus adjacenlibus ipsi poriae;. ilem apud ca-
lissiodbfensi Ecelesia fesidenliam iaceret pei'sona- struih Appbigniacum suae et prsedecessorum suo-
lem , fetjura sui decanatus contra ohines et specia- 1-uin-dilioni . subjeciilm, licet iricolse dicti loci '
liler conlra suiim prsedictum avunculum hefenderel ]p sefviiuli mahns mortuae, tallioe, altb et basso ,
animose, dubfum annorum vel circa labentiiim cur-. ad domini voluntalem et pluribus. essenl aliis
riculo Ecclesia Antissiodqfensis pef hiorlem dicli servilulibus subjugati, reciahi tBmen ^lecimam hia-
episeopi-'Guidonis avunculi sui pastoris solatio db- di, vini et aliorum fructuiim "ex agriculiura p"ro-
stituta, canonici dictsfe Ecclesiae ad • electionein venibnlium corilra" Jegis rdivina3"salularem obser-.
futuri ponlificisprbeedenles ipsum Erafdum, dog- vanliam ttsque ad illa tempora sehipef solvefe-'
malizante Dohjino; in episcopum per formam com- renuerunt, iste "siquidem liberalitatis. sibi riativse
promissi concordilef elegeruni, faclusque episcopus molus inslinblu pastoraiisque sollicitiidihis"iiicija-
subjeclos subs -consueta tractiivit manstieludine,- mento pulsatus affecfabat et ihsbs restiidefe ll-
instruendo- ipsbs vbrbo praedicatiotiis parilef et bertaii et medefi periculls anlmafum. Sahe ipse
fcxemplo,.et licet postquam licentiatus exstitil in su*oediseretiohis Vigilahlia stisequb exliortationis, -
decretis, prbpter occtipalionesprselalionis, sltidehdi sedula efficacia ad hbc iriduxit incoias dicli..iGr
in facultate theologica modicum liabuefil tempofis ci, quod ad Sbltiiibhem fectse dgeimae omhiuihl
inlervallum, Iicet ad id,- ut credimus; <juaiii- frucluum pfs&dictorumin pefpetuum suhautheni
plurimiim anhelaret, verumtamen propler ingenii lico cliirographo sibi et ejus successoribus~obli*
PATROL.CXXXVIII. '
,12
 505 APPEND. AD SiECX. '^ OPERA'AAE2IIOTIKA. 3C4
gafunt , et pro ejus concessionis repensiva de A sent curricula, inler ipsum episcopum et Joannein
conschsu sui "capitiili serviluteni hjanus 'morluae, fle Cabilone', comiiem Aniissiodbrensem, brta est
iiiieaj humani generis inlmmanae,"deloco illo tota- grandis dissehsio, prolerviaque'conjiiis crebre-
liter abciicavil, el talliahi' prsedictam voluntnnam scente, dum diclus. comes jtira Ahlissiodorensis
bdocties vigmli libras Turonenses anniii reddilus Ecclesise violafe; el ihvadere cbnaretur,' dictum
coarctavil; verumtamcnihcohcessionedictse decimae corijitem, e't'ejus hxorem ferire~ mucfone va'n"a-
«piscopaiesTedditus intrecentis libris furoriensibus tiiematisnbh neglexit. Etdum comes ef ejus uxor
' Veddilualibus, ei amplius aiigmenlavit. in sua malitia perdurarent, ut ipsos magis ecclesia-
Ilerii a nobilibusviris Milone de' Anlissiodorb, stica severitascoercercl, civilatem Antissiodoren-
el Joarine ejus fralre miliiibus furhum^ justi- sem, suburbia,'"tbtamque terram, quam- haljehat
tiam, ej, pl.ures res alias quas habebahl apud diclus comes in comilatii-AnJissiodprensi, geherali
prajdictum Appoigniacum, comparavit, et in boc supposuii inlerdiclo. Et du.m dictus conies facli
cpiscopales 'ieddiius in qualer viginli libris Tu- sui maliiiani. niteretur "appellaiionis remedio co- -
Tonensibus reddilualibus ami>Iiavit.Ilem. in sui ul- ibi'are,'i'pse jiirium ecclesise suae acquisitbr incle-
tiriia voluntate super praediclis Bcquisilis, quae - fessus, pro ipsius eccilesioejufibiis vilam suam
jecerat apiid Appoigniacum ullra praediclas quater B periculis .exponere noh formidans" pro, diciis ju-
vigiriii libras reddituales, cohtulit ecclesiaeH. Sie- iibiis defendendis ad, Romanam curiani se trans-
pharii Viginti libras Turonenses annui redditus die ferendum sludio pise deliberalionis elegil. Et-Jicet
sui anniversaiii dividendas. llem schdlastriam Ec- in prsedictb negoiio viriliter-se haberet, jnorle
clesia; Aniissiodbrensis de rebus episcbpattis in tamen pi-sevenius ill.ud fmali effectui n.iiilaienus
- decem libris Turonensibus reddilualibus airipliavit; mancipavit. Illum siquidem , cujus odor'fanise re-
amplidra bbiia sperabal ardehtfdesideiio dietaeec- dolensJam non solum in Francorum regione ama-
clesiaxse faclifrum, nisi lapi" l>re'vitempore uni- bili , veruhi eiiam in. regione Ilalica eonflagra-
versoecarhis inevilabiledebilumexsolvissel.Jbudrum rai, dominus .Joannes papa yigesimus prinius,
siquidem annbrum vcil circa _currenii iritervallo, el omnes cardinales honoiifice recqjerunl. El dum
drim apud Cliarilalem super Ligerim lempore prio- circa"duorum annorum spatium in dicta regione^
iis Milbriis, quamdamihuliereni Burgerisem .dicti fuisset mansibnarius,. ille, qui in, regionis Gal-
jjrioiis' siispectam de iiaeresi vellet .examinare, Iicanse.temperie fueral enutrilus, ebuliientes ca-
cl dictus pridr licel pluries ,monilus diciam mu- lbres illius' reglonis ferre non valens, febres et
lierehr ei tradere recusarel, episcopus dictam vil-- ( fluxum yenlris patieris oegritudinis-cbronicse~in-
1
lanigehcfali stipposuit ihlerdiclo. TMctussiquidem currii juconiihoda. Tnregione -tainen illa tam lan-
prior el ejus monaclii in prsejudiciuni^episeopalis dabiliter sehabuit, quod aptid donjinum-Nicolaum
'jurisdicilonis .dictum interdiclum violare nori-.ve- papamlilj successorem prsefaii domini-Joannis, ftt
renles, corpbra decedentium faciebant sepeliri in apud cardiuales'ejus merita tani dilucide claruc-
coemeteriisdicloeVilloe.Ex lioc riulem prbcurante riirit, quod ad dignitatem cardinalatus assurijptus
'humani generis inimicO, iriler.episcopum el prio- fsiclus fuit Proeneslinus episcopus cardinalis.
rem pisefaium graves fuerunt discordisesuscilatae. EtTteet in nuiriero episcoporum Anlissiodoren-
'Sed finaliter . procuranle diclo episcopo, median- sium' sexagesimus quartus exsliierit, primus ta-
tibus arcbiepiscopb Serionensi et.ab.baie Clunia- nieii fuil. inier'ipsos,/qui ad lantce dignilatis
'eeiisi.adhoe devenit hegolium supradiclurij, qriod culmen fuefll proveclus. TNonpost quidem multa
dicta mulier exstiiit diclo, episcopo liberata, et iempora, ingrayeseenle in ipso fluxu veritris, nl-
'qubd unus de . monachis de prsediclo 'monasterio iiiho eloquio ex magnae'deliberatibriis,.discrcJipne
pro omnibus, qui ul interdictum ferrelur in villa condito', ,dbm ipsg perciperet qupd, .ipsum per-
'praedicla, et in violaliohe ejusdem inlerdicti cul- traheliat defectus virium ad occasum, sacramen-
'pabilcs exsliteruril, humiliter et devole-flexis ge- lum -extremse unctionis reverenter receijil,.,quibus
nibus djclo episcopo supplicavit,, ut.interdiclum sie completis anno Domini 1277 xv Kalendas
laluni in dicla villa relaxaret, el eidem'episcopo, Aprilis, primo.noclis sjienlio, evasil feliciter ne-
tam, "pro interdicto, quam pro violatione ipsius quilias hujiis mundi ; cl quia cum av.unculo suo
emehdavit. Fuerantque vigihli .cprpora exlracta de prsedicto in Antissiodorensi basilica suam- ele-
'
terra, quse sepulia fueranl, durante inlerdicto di- geral sepulteram, ossa ejus.;de eivitale Bomana
010,111 cbeineteiiis niemoratis, et absoluiioiie al> ad diciam. basilicam -deporlata, in'epdem cuiii
episcbpo,oblenla., fuerunt superlerram inscpiilta-, pfsediclo avunculo ^uo fuerunl ,inL.uno mausoleo
quoiisque 'serrrio' gcneraiis iactiis fuisset .ad po- hon.orificecollocala.. Sedit in. cp.iscopaluAntissip-
'prilum in ecclesia B.. Petri de Charitate prsedi- dorensi „"seplem annis, duobus- mensibus _et cir-
"Cta,~el"missa :pro .defu.nclis celebrata. Quibus ciler iribus hebdoniadis^ illuslri .rege Philippo
• sic
aclis,' dicta. cbrpbra fuerunt .ecclesiasticsetra- regnum F.rancorumhjoderanlc. Domiuus-per snani
dita sepulluroe. ., ,-.,.- grflllam et misericqrdiam ;sibi concedat reqtiiem
". Dum terq quatuor annorum efamplius cfiluxis- sempilernam., Amen.- ^ • .. --.
S6S' DE£ESTJS.EPISC. ANXISSIOD.—PARS II.. rS(J
- MONITUM1NCERTT.,
Ric desinil tomus primus Gesiorum/.ponlificumAnlissiqdorehsium.Secnndus tomu$majori exparte deside*
ratur, proul olim descriptus fuerat, Fcrlttrexstare Parisiisin bibliolheca^bnsiliarii. cujusdmn,widequai;5Cr
qunnlur excerpta fwerunt&viro fide digno. Hax .accipe, leclor, prcebeanimum non indotiiem, et rei pmilalesil
' '-- - ;~-
perdpiesi • - >. '.-"..',.-,•
PAES' SECUNM*;. .

CAP.LXV. — De Guilleimo d'eUressihts. A ppus legentes, jquod in quibusdam sensum solumj-

Velustissima laudabilisque -consueludo Ecclesiae modo, in quibusd.ametiam verba cum sens^uteiieii
Antissiodorensis haclenus habuit a primq jpsius pon- pportel, quia, si de persbnis qmnibiis et singul.is.
tifice, videlicet bealo Peregrinb, in poslerum gesla ^.ipsaspecialiter verba ienOre voluissfel,hoc ftislicano
notabilia ponlificum singulorurijLsedisejusdenl, post usu prolala styhis seribentis non apte susciperet.
ipsoruni cujuslibet obituni scribi et registrafi in li- Seiiiorum yalde venerahiliuin didici relalione quse"
hroad hocprdvide et perspieaciter ordinalo; ut^ex " nafro, -submiltens lamen hoc qpuseulum correclioni
eorum. reciialione frequenii gesiorum' iaudes Deo debitseelfelationi scnionnri.
redderenlur, snccessqresqueipsorum per airiplius ad . Guillehnus de Gressio; sexagcsimus quinius 'epi-
actus sli'enuos incilarentur, suorum exenipla prsede- scppiis, riatione GaJIus,de patria Vv*astiiietioriundusj
cessorum imilaiUes.. Exiiicuria taofen seit hislorio- riobilis gehere et mbribus, suc.cessit immediate
'graplioruhi cafenlia, eclipsata*;consueiudoprsedictd . Eraldo de Lisigniis. picfuit-virscieniificus strenuus-
exstitit a tempore dbifus bonae memorise domini que, ita quod ante hanc prompiionem. esset inter'
Eraldide Lisigniis exclusive,'cu"jusobilus dies exsli- ecclesia.slicospropiijquior regi assjslens et auclori-
lil anno Domirii"1277:Elsic a cenlum anhis h%libro sabilior.Ex qua.causa, aliis suis ylrlut.ibus gratan'
"
prajdiclo de prsemissis scriptuih hihil invenitiir us- lius fuitdiclam promblionemasseculus-, liberalis et
que adadveriium reverendi in Chrislo Patiisdomini dapsilis.mulJum. Ilic per proVinciani suam multas
Nicolai" de Arceisi ntnic ipsius Ecclesise"-pbntificis "liies, quae a longb Jenippfe erant inier.episcopos
numero "bctogesiniiprimi, promoli" a sancla sede Aritissiodorenses aliosque.nbbilesj paftimper liii-
aposiolica ,' anno Doiniiii- miilesifnb Ifecentesinlo gia, partim p"er,.'composiliones,ad, flnein perduxit;
sepTuagesimoieriio. Qui fuitsic prombttis per-san- sicquein fine -sui regiminis aliquam .cbiilroversiam
ctissimum iri Chrisio patrehi dbminurii Gregoriuih non reliquil episcopatui apparentem. Acqiiestiis plu-
papam unde'cimurii,"iri tempore Adventus Domini res ;fe'eit polissime' ih terriiqrio.de Appoigiiiaco, '
anno prsedifcio-,c'ui domino hunc poniifici Ecolesioe super quibus ~suum fuhdavit aimiversarium de vi-
"saepediclsevisum 'est expetlire a3 ipsius coiisuetiidi- ginii -iibiis anriuaiibiis Eeclesise Anlissiodorensis
nis usum reveiii,Tecitque diiigenler inquiri verila- soTvendiset distribuendis die praidicii anniveisarii.
tehi de gestisyponlrficiiin;qui diclae Ecclesise riiedio Seditquediu efp'acifice, scilicet per.sexdecim imnos,
tempore prspfiieruni. Et quidquid invenlum exstilit, vel circa, attehlo obitu Erardi prsedecessoris sui,
crim quanta fleri poluit diligeniiaseriaiim lucidcque qui fuit anho Dpmini millesimp duceiitesimo seplria-
fegislrari," juxta quod prbposiiutn per exaclissimam ^esimo sepliriib; hujus veio nonagesinio leriio,. die
hahiJam.diligenliaiii in prsemissis invenlaf sunt qiise " Vehefis anle -fesluni pmificatioriis beatoe Marioe
sequunlur. vjrginis, estque sepullus in chpfo ecclesise/ a parte
Sed cum debmnibus et sirigiilisadplaiiuhl iitve- sinistfa^cTiori,cbritjgue scalis, el prope nobilem iu-
niri nequiverit cei'(itudb, parcat leetor Imjiis bperis multim bonserijemoriaedbmini Guidonis de Mellolp;
liisloiibgrapho, qui nor»omnes vidit sequentespoii- iinaginatum deauratu"m_esl super nigro marmbrej
tifices, de quibus infra scripsjt, "videljcet-primds Qtii Gtiido fuit sexagesinius tefliusepiscbpus. -' •
phaluor, de quibus per relatibnem condignam gesla CAP.LXVI. — De fetrb de Wornayo.
Calamo conlexuit; reliqtios vero vidfl et^seii'quod Pelrus de llbrnayo, sexagesimus sexius episco.i
vera surit quae_sciipsit de iisdem; quofuin pluritim pus, nalione Uallus, Bituricerisis, vir'nobilis, suc-
servilor exslitit cdniinuuSi et ,'de casterbrurij gestis cessil in episcopatu Guillelmode Gressib; yif uliqtici
sedulus indagator. -Plurima eriim alia sancta bperati In utfoque jure perilissimus, anagni. consilii, circa
sunt pro salute.sua, etsubrum subdiloriini, qtiaeelsi . "iegemauctorisabilis multurii. Inde caiiceliariris regis
in libro praesenti scripia npn sirii, firmiter'creden« fac.tus, creaius fuit episcopus Antissiodorensis, .et
dtim esl in libris vitaedioiideesse. Confisustariicii hsque ad viiseexitum ofliciumcancellarisepraediclum
.exemplo beatiGregorii in dialogi sui principio ier- _ bbtinuit. Hic feeit plures acqueslus sedi episcopali;
tio capite ibi, Ea quce mihi sunl, etc:, dicehtisqiiod Primo, acquisivit ferram de Odancb a domino db
«Marcus et Lucas^evangelisloe,.quqd.desGripsefunt Tholela, cnjus erat dicla terra, de feodo iameii sedis>
rion- visu, sed audiiu didiCerunlj .turic.dubitationis rpiseopalis; sed quia mulias injurias inferebarit
Oc.casionemlegentibus subtraham per singula- qupd domini, de Thoieta liahitatoribus Vaigiajcensibus
Scribam. i Quse mibi hsec audienlibus sint comperta (tunc^enim-erat tola illa ierra servilis^cbndilionis
fcianifestabo. Hoc aulem sentire' cupio omnes hoc ad usus Nivernensis' episcopatus), hoe melu princis
5G7 APPENi). AD SMC. X. — OPERA AAESHOTIKA. 5G8
]iali fecit acquesium, ad pfocurandam pacem el ^ die obiius prsedeeessorissui ct die promolionis suc-
•
quietem suse. villse Varziaccnsis. Ilem acquisivil cessoris sui infrascripti proximi quoe fuit anno Do-
prope villam et caslrum de Moreto speciosam do- misi millesimo trecentesimo oclavo, sequitur quod
mum cum ejus pertinenliis, lefris videlicet el vi- sedit ipse Petrtis circiter annos duos. UiGfundavit
neis, in villa de Brocia parochialus de Hereliaco, quatuor prsebendas in ecelesia Villoenovseprope
prope monasierium.de Barsel, ordinis Cislerciensis, Bellamperticam, pro remedio animx suoe.
ah opposita parle villse el ponlis de Lamoisio, super Epilaphium
'fluvium Sequanse. Item acquisivit magnam partem Hacjaeel in cella Petrus coynomineBella-
domorum episcopalium quse sunt Parisiis contigusc Pertica, perlucidusverbis, faclisquoquefidtis,
Milis,veridicus,prudensiiuiiiilisque,pudicus,
porlae quae nominalur Inferni, licet antiquilus sole- . Legalis,planiis,velutalter Juslinwuus
liat nominari de Ferlo, el obtintiil a rege magnam Summusdoctoruni,eenissimaregulamorum,
exlra muros in conslrui Parisinorumdecaiiuscanonicorum,
plaleam cohtiguos, qua Antissiodoricadigne stimptasibisede
Tecit ctirtilia, .el viridaiia amcenissima,et circum- Teuiporapost mediacliarussuccessitab a:ide, '
sed demum.ibidem Aunissuhmilleler.cenlumseptem simulille,
cingi muris; proplcr guerras Sulpiliifestomigravitab orbe moleslo: ' '
siinl fossata concavata. Ilcm dedit ecelesias suae Detsibi solamen,spirilusafmus.Amen. .
Antissiodorensi speciosissimum-velum quadragesi- ' Tale hahel epilaphium propter aquilam in choro
male, quod adbuc dural. Tleni plures acquesius fecii ecclesioacathedralis,in qua decanus fuerat.
in Apppigniaco, super quibus fundavil- anniversa- CAP.LXYJII.— De Petro de Gressio.
r.ium suum viginti librarum annui i'edditus ecclesioe Pelnisde.Gressio sexagesimus oclavus episeopus,
" Anlissiodorerisi solvendarum a successoribus suis.
-naiione Gallus, palria VaslineTensis, nobilis genere
In fine dierum rcseclil Regennae;et ihi viiam fini- ul suus avunculus Guillelmus'suprascriptus. In ulro-
vit, adduclumque corpus ejus honorifiee sepullum que jure perjtus fuil, cancelUirius-Fr.anciae,suisque
esVin clioro ecclesisesusea parte dexlra juxla lu- merilis condignc. regioque favpre el appstolica pro-
inulunniobilem doiniiil Guidonis de Melloiosupra- visione ad sedem episcopalein promotus,.virtute li-
scripli, anno Dojninl millesimo Ireceiitesiiriosextp, beralitalis ac bospitaliiatis bonore proepollensullra
die scripta in "diclotumulo. Sic sedil tredecim annis - contemporaneos prselatos, relicto ofliciosupradicto
vel cifeiter." cancellariae, rexit sedem suam strenue ac Iaudabi-
CAP.LXVll. — De Pelro de Bellaperllca. litcr ah omnibus dilectus. Cujus hospilalilatis singu-
Pelrus de Bellapertica, sexagesimus septimus epi- laritas nulluni pelenteni excltisit. Tandem pondere
scopus, naiioneGallus, de.parlibusBorboiiensibus, de Q jcarnis .onustus el ob boc in reginiinis exercitio ta-
casiro'BeUaipei'iicse super fluviumAli.geris,metliocris liler impeditus coadjutores habuit, et finaliter ad
generis -ct.stalus ortusparentibus, successil Petrode diem extremum veniens aiiimam Dco reddidit vige-
Mprnayoprsedieto,et in episcopatu.provisioneaposlo- sima pvima die SepJcmbris, videlicet in feslo sancti
lica, el in officiocancellarisepromolioneregia.Viriste Mallhseiaposloli, anno Doniini 1525; cujus corpus
periiissimus in jure civili, in quo cilra monles pater sepultum est Jionorificein chbro ecclesise Aniissio-
habebaturperitorum. Hiijus enim labbr el.peritia dor. juxla tumulum avunculi sui supradicti, a parte
Tuil versari in dubiorum obscurilaiomque juris ci- . chori sinislra conligua tumulo domjui. Guidonis de
vilis elucidatione,.ut palet inlibro appellationisliii- MelloJosiipiascjipti.
jus ,-Glossaiium vldelicet super libro codicis el ' CAP.LXIX. — De Pelro de Nbrluo Mari.
quampluriinorum afiorum scriptorum suorum, se- Pelrus de Morluo Mari sexagesimus nonus episco-
cunduni qiise in studiis generalibus regni .potissinie .pus natibne Aquitanus, genere mediocri, vir acutis-
'Aureliariis informanlur erudiri cupieniesjjeiTecte: simi ingenii, utriusque jmis professor solemnis,
liabriit enim magistiiim illum famosissimuradonii- inter consiliarios regis sJrenuissimus, a sancta sede
num "Jacpbum de Ravhjneio, qui similiier scripsit .aposlolica regiarum intervenlu precum ac ejus exi-
super Digeslo veterl, quem magistrum sedulosecu- rj.gentibus merilispromolus, suceessit Petro de Gres-
lus similis eittem.in niagisteiio est effeclus. UlePe- sio, proximo supradiclo, et inlravit cum deliita
irus"paiiim reseditin dioecesi.,semper vacans circa solemriitaJecivilatem et EcclesianiAnlissiodor. cum
bflicium cancellarice pToedictumet communicandc principihus el dominis diis lemporalibus qui ipsum
'
iegi: vcftimtamcnfecil irilrbitum ih--civiiale,'inquc .portare d.ebebant et portaverunt. Inter quos fuit
Texlnlcrfuil, el ipsum auclorilate regia inlroJuxi! comes Flandrensis ratione baronioe de Donziaco;
in civitaiem absqiic illa anfiqua soiemnitale secuh- qui comes facto hbmagio ipsi episcopo-voluit et
uum quam comesAntissiodorenslsbarode Donzeio nisusjuit rapere anniiluin dicti episcopi, sed non
dominus deThoceiodomiiiusque.de sancto Vei'anii • poiiiit; verumiamen promisit episcopus se infbr-
In Puisaia, ex nalura et debilo' feodorum suoi'uni • mare si speelaret ad jus ipsius comitis et sibi facere
debent el lenerilur porlare novum episcopiini al) .super hoc rationem. Strenue rexil sedeni, sed pa-
ecclesia saiijetiGcrinani usque in Eccleslam Antis ium, quia efleelus exstilit sacrosanclse"Romai.ai
siodor., resemto ex parlc regia diclis episcopis ct Ecclesise cardinalis, in quo stalu vixit pafiem soili-
dominis ihfuturum jure sblcmnilaiis pfsedielse.Oi;iit' cimdinis dicioeEcclesiceslrpnue portans et de samta
aulem Parisiis, sed dics incerlus esl; auenlo taine 1 vila faniatu=, fundavil in loco originis proprise qiia-
 369 DEGESTIS EPISC. ANTISSIOD.— PARS 1T. 570
tuor conventus ordiiiuni, monacliorum, videlieel A' amabilis, curialitate plehus, nobilinm duleas atque
CarlJiusiensium, el alios duos ordinum Mendican- slatum mullum habens gfalum paeifice rexit sedem
lium. Tandem ab humapis decessit ejus anima, cor- suo lempore, excepto litigio niagno quod habuit-cum
pusque ejus deportalum ad locum prsedfctum inler religiosis deCharilate, vrdelicctpriore-de Boriiaco,
dictos religiosos. tuniulatum. Prpmolus fuil anno pro duobus clericis Anglicis qiios suspendi' fecerat
Domini millesimo trecentesimo vicesimo quinlo, in prsepositus de Boniaco, unde virihTer-prosecutus
festo omnitim Sanclorum, ad hanc sederii, et vice- factum btijusmodi propter quod misit in Arigliam
simo oclavo in feslo Nalivilalis Domini~adcardina- duos prcvidos viros, quorum unus TiomiiiabalurBou-
lalum : s\c /sedit per ires annos in sede episcopali, levilain de Antissiodoro ad iiiqtiirenduni et refe-
-obiil atitem circiler annum millesimum trccenlesi- rendum d"etitulo clericattisin lanttim quod' babuif
nium trigesimum sextum in novilate papacBenedicli explelum juslilise, pef ctfriam Paiiamenti ad hono-
diiodecinii. Fuerat anliquus socius specialis illius rem jurisdiclionis spiriltialis."Hic consecravit majus
magni viri querii fecit Joannes papa vigesimusse- altareS. Slephani anno hiillesimoireceniesimo liige-
cundus excoriari, videlicel episcopi Capturcensis : simo quarto fundavitqueunam capellariiam-adaftare
. sed sapienler recedens de curia ad refugium venil S. Martini in Eccles. Antiss. de "viginti libris
ad regem Franciaequi ipsum honorifice recepit in B annui et perpetui redditus super pluribus conque-
magiiumconsiliariumetpostmoduni in eaneellarium, slibus per eum factis in Appoigniaco. Item fundavit
el landem ftiii regis compater : ex his processit sua anniversarium suum de viginti libris Tnronensibifs
digna promotio praedicla. annui et perpetui redditus ibidem percipiendis"; hic
CAP.LXX. — De Talerando. priinus construxit claperia cuniculoruni ltegennis In
Taleranduslilius comitis Petragorieensis, natione Garenna. Transialus fuit ad sedem Roihomagensem
Aquilariise, nobilissimus vir eljuris civilis periius, anno 38;" sic rexil per oclo annos.
apostolica provisione promotus successit prsedicto CAP.LXXII.— De Joanne Blangy.
Petro de Mortuo Mari. Non inl.ravilcivitalem, quasi Joannes de Blangeriis sepluagesimus secundus
continue niansil sludendoin domb de Odanto pfope episcopus, natione Gallus,pairia-Normannica, famo-
Verziacum, quse fucraf acquisila -per dominiun Pe- sus magislerin theologia studens ac legens Parisiis,
trum de Mornayo supradiclum, in qua didus Tale- doniini Benedicti papae duodecimi motuproprio.in
randus speciosam aulam ac eameram consliui fecit translatione domini Aymerici, promotus exstitit ad
el ad opus sludiendi unum clauslrum relro ad mo- sedem episcopalem Antissiodor. anno Domini mille-
dum religiosorum, et ibi multum profecjt stiidendo. simo trecenlesimo trigesimo octavo.- Memor enim
Uemum assumptus In cardinalem sanclse Romanae^ exslitit quod Tueranl ipsi ambo contemporanei in
Ecclesise,In quo stalu slrenuissime s'e habuit fuit- studio Parisiensi in dicta scientia et m ejus lecturarii
quead sedem Antissiodorensempromolus anno Do- concurrenles, et etiani licentiEeel doctoratus insimul
inini 1528 et translatus ^d cardinalalum anno se- lionorem atque culmen pariter asseeuti; idcirco de
qiienti-lricesimo, etvacavit sedes quasi per aifiium ipso proprio motu providil Ecclesise-Anlissiod. in
propier conlrarielalem promissionis duranlem in qua lamen parum rexit semper anbelans Paiisios
sancto collegiopTomovendi.dominumSlephanuin de reverii. Et ob hoc-tenipore domini Clemenlis papse
Mornayo cancellarium Franciae, sed multos habuk VI supradicti Benedicli papoe undeciini suceesstnis
adversarios, ideo promolus fuit ille, qui sequilur cessit episcopalui suo, et certa pensione pro ipso ad
-anno trigesimo primo in festo Nativitalis Domini: vitam ordinaia a sede prsedicta reversus Parisios pro
sic solumsedit Talerandiis circiter tres anhos. Obiit vila conlemplaliva "ducenda, cum per navigiumve-
cardiiialis anno millesimo trecentesimo sexagesimo lieretur frigora passris et rheuma, iebrem incurrlt
quarlo; sepullus Avenioni, ct demuin Iranslalum continuam,in qua intravit Parisios et infra pauebs
dicitur corpus ad partes suas. Ipse legavit pro an- dies expiravit et corpus ejus in ecclesia fratrum
niversario suo fundando in Ecclesia Anlissiodor. Carthusiensium inhumatuin est, lempore pasebali,
centum floreuoset soluti sunt. anno millesimo-trecentesimo quadragesimoquinlo,
CAP.LXXI.— De Aymerico, . mense Aprili: hic sedit circiter sex annps..
Aymericus Guenaudi, nalione Gallus, patria Pi- CAP.LXXJII.— De Petro de- Villdnis.
ctavensis, septuagesimusprimus episcopus, vir no- Pelfus de Villanis septuagesimustertius, natibnc
biiis genere, scierilia et moribus, legtim professor, GalIus,'.palria"Noi'niannise, exgratia sedis aposlolicae
consiliarius regius"in hospitio regib fesiiiens , et. per prsefati domini Joanms de Blangy renunliatio-
officiumMagislri Requestartim exercens per longa nem promolus ad sedem episcopalemexstitit vir no-
tempora. Tandem rege et regina iniercedenlibus et bilis, facundus et slrenuus",loea fortaliliorum.de
exigentibusmerilis sujs promotus est ad sedemAn- Regennis et Villa Catuli reparavit et iriforma debita
tissiodorensein posl prsediclum Talerandum anno fortalitiorum posuit et muuivit macliinis.gallandis
Domini millesiino trecenlesimo trigesimo primo, el fossatis, et demum translatus exstitit ad sedeni
Sabbato in qualtior Temporibus anle fcstum Nati- Baiocensem unde erat oriundus. Fecerat lamen in
viialis,- lempore domini Joannis papse vigesimi domo Odanti capellam et-cameram Tipereregali no-
^ectmdi.-Hic. vir magni honoris exsiitit, omnibus bilissipio. Hic liberlate-donavit liorairijs et lerram
 371 APPEND. AD SMC X. — O^ERA-AAEsnOTlKA. S7-3
de.Odanto.inedianle anntip reddilu bladi.et aliorum !A logia, pri.us decanus Parisiensis,. deinde episcopus
per sirigiilasfamilias et dpnios, sed successor infra Silvaneclensis,jdemumad sedem Anlissip.dorenueiu
scriplus se fortiter opposuil huie concessioniet ex translalus a dpmino Clemente papa VI per obitum
causa. Cuin vero fuit in sedem Baiocensenf transla- S.upraproxirae dicti Beniardi. Fuerant enim dicius
lus, urgente guerrarum rigore ppeniluilsedimisisse doniinus. papa et ipse contemporanei in 'Siudio.
primam sedeni,-lran$lattis auiem exsiitit deAntissio.- legendo et regendo, eranique compatrioise. Ilic vir
dorensi ad BaiocensemEcclesiain' circa annuni DOT una cuniscicnJiae excelleniia gratia maxima poller
mini millesimum trccenlesinium. quadragesimum Jjat in Ioqnela omnique gestu multum amabilis uni-
seplinuim : liic sedil pirciter tres annos ,cum dimi^ versis prudensque et callidus in agendis. Hic rece-
dio. Hic pcr .comitem Anlissiodorensem splum in- ptis mille florenissupra proximediclisp.ro litigando,
gressus fuit ciyilalem hora. vesperiina,'Sahbato. contra bomines rlc Odanlo^inecepit perscverare in
In crastino lamen fecit convivium aliis nobilibus dicla lile. Tandem amabililer traclatum el concoi'r
miniroe requisilis. elinsciis, Fuit igHur promotus datum exslitit quod annuos redditus loco servilulis
ad sgdem hane Anlissiodorenseni per resignalionem creyerunt super ejuolibet de aliqua portione, siefuit
supra proxime scriptam Joannis de Blangiaco, lis sopita, el slalim assumplusexstitil cardinalis; non
anno.Domiiii.millesimo treccntesimo quadiagesimo 1B intravitcivilalem, sed in suo recessu appropinqua-
quarto, more Gallicanoin biemali lempore videlicet vil eamdem in pralis prope fontem sancli Amatoris,
nost feslurii Nalivilatis Doniini. Sic sedit tribus an- "etibi egregie prsedicavit et a clero et populo honesle
niscum dimidio; sepullus eslBaipcis, diesapud nos accepit comfnealum."Sedit per anrium unum cum
iion est ceria, dimidio fuitque assunipltis cardinalis in priricipio
CAP.LXXIV. — De Bcrnardo Bruni... anni quinquagesimi primi circa festuni Nalivilalis
Bernardus Bruni sepluagesimuscjuartusepiscopus, Dqriiini; obiit autem cardinalis iri curia Romana,
natione Gallus, ]jalria Lemovica, de episebpatu Mo-r videlicet Ayenipne, mense Seplembri, annp milic-
rinensi translaltisexslitit ad.sederiiAntissiodorensem sinio ffeccniesimo sexagesimo primo."Ilic legavit
staiim post U;anslalionemprpxi.mesupradicti Petri magnam summam floreiiorum.EcclesiseAnlissiodo-
de Antissio.dorensisede ad Baiocensem,anno Domi- rens.i pro.suo anniversario, sed testamenlum abr
ni.millesimotrecenlesimo quadragesimo seplimo in sconditum est et npn adhuc pqluit verilas inve-
Pentecosle. Hic vjr aniiquissimus et sapientissimus niri. Sepultum es.t corpus in ecclesia fratrum Prse-
jilque ditissimiis ultra omnes praelatoscontempora- dicaJorum. ...
^iieos,slrenuis.simusjurium Ecclesisecuslos el pro- CAP.-LXXVT,— De Au,doyno.
.secutor, non intravit civilalem suam. Ilic incoepil A"doynus sepluagesimus sextus, natiorie Gallus,
iiifirmare^liberlatem quam.cpntulerat suus praede- patria, Lemovica, antea Noviomensis,postea Pari-.
pessor hpminibus terrse de Qdanlo, el quia infirmi- siensis episcopus, demum translatus ad sedem An-
,iaie grayatus, de qua obiit, nequibat tempore sup ti.ssiodorensem, in. translatione dicti Pelri praede-,
jdiclam lilem perducer.ead ppialum finem, reliquit cessoris ad cardinalatum, videlicet in principio.anni
in suo leslaineiilb legatum inille ilorenorurri auri milles., irecenlesinii "qninquagesiiniprimi in Natiyi-
guccessorisuo infra scripto in 'prpseeutiohcm dictse tate Doniini. Oic vir erat perilus in utraquejure et
lilis.cpnlra diclos bomines et conira prsedecessprem .ponsultissinus; arbitratum auiem'exstitil ab eo,
suhm duntaxal coiiyeiiendos. Huic erat modus vi- pum cbnsrnsu decani et capiluli Antissipd. quo.d
_-venditalis quod in orlu solis prandebat,-et ante ho- inutilis et damnosa. ei*at domus de Belloredilu
rain nonse, coenabat, quem inodum a nutrimento propter inagnas reparationuni missipjies, atlenta
Juventutis leneroe dicebaiur accepisse a quodam pluralitale domorum, episcopalium alihi, et prope
avunculp suo cardinali qui sic vivebal. Obiilatileiu .exislenlium ;,ordinatum lamen fuit retineri in slatu -
in casiro de Villa Galuli, anno Dominimillesimotre-. stabula longa duplicia. Inlra aream diclaedomus ac
ceniesimo quaclragesimo.nonocircafeslum omniinn n ni,agnum.allunique portale in introitu domus, ac
Sanclorum, et fuii corpus suum ad Lemovicaspoiy parvam domumdicto portali contiguamad recipien-
latum et tuniulalum. Sedil -pei;duos.annos et qua- dum gentes episcopi*illuc pro venando vel aliter
tuor nicnses.. Hic muluim diligebal mansioneiride _accedenles, iiera furnum ah alia parle portaljs, et
-Odanlo.el circumciuxij,locum pi dornum palliciis et bsecvjsa sunt sufficereprb colonoetfamilia ad opus
magnis lurribus et cpnsl^ruifecit ibidem tres ttnres nulrimenlilpecor.um,iijidem.co].locandis"in futurum.
quadratas: aon deficiebat nisi una quin fuisset ibi 'translalus fuit ad cardinalalum pei hunc modum,
'
fbrlalilium quadraium muris -eorrespondenlibusde quia illo t,empor.eerant duo cardinales sub nomi-
trir,read turrim, • sed Totum hoc ftiit post-moduin natipne Antissiodpreusi, videlicet Talerahdus Pelra-
-destruclum"tempore guerrarum domino Ilerio la .goricensis el Petrus de Croso.Translatus exslilil ad
.Jarossa existenle episcopo,
' u(, iriferius conlinet scdera Magalonensem, anno. quinquagesinio terlio,
lur. .-,"-' more curiae Romanaein.NativitateDomini, more
CAP'.LXXV. — De PeirodcCrpso.. .autem Gallicano anno quinquagesimo secundo, in
Petrus de Crbso sepluagesimiis quintus, nalione: feslo Purificationis beatoe Mariae, sequenli-facms
Galliis.palria Lemovica,cxcellens magister in theo- cardinalisel sic nominalus fiiil cardirialis Magalo-
 573 DE GEST4SEPiSC. 'ANTISSIOD.— PARSlL 574
nensis..-Hoc,-fuittemporeavuneuli sui domirii Inno-. A Hic fecil rntroitum suum'piiiiHim-ih eivitate Anlis-
centii quinti, in noyitate sui ponlificalus,,videlicet siod. cum tolajSoleninita.ie debiia;~'ofla tameh fnii
primo»anno revoluto; sedifper. duos annos-Antissio-- dissensio de palilo serico super eatbedra-, et super
dori miiius duobus inensib.us; obiil anrio sexage- ipsoexislenle, quod pallium, porTanles, dum de-
simoquarto mense Maii, die undecima, Avenione, et seendil de htimeris ejus, ceperunt el secunf asporta-
ibidem lumulalrt,s est in monasterio fratrum Car- veruhl, ad ipsos speclare universaliter a^sserentes;
thusiensium, quod esl inr.egno juxta-ViHam novam et qiiia de reddendo fuerunt sub cxcommunicaliouis
qupd lundavil dominus Innocentiiis" avunculus-suus pthna monili, ortum fuilscandalum proptefqiiod
praediclus. Pro iiindan.do,anniversaiio suo dedit ingressumturris de Thociaco.et lurris de sanbio Sal-
EeclesiaeAniissiod. trecentos-florenosauri efsoiul-i vatore eidem pbslniodum denegaveruiil, sed pbsT-
sbnt-. . ~ modum informariinl de sua possessione ilcfata per
^ 'GAP;LXXYII. — De Joannede-Auxeio'. ".' ' tres vices quoad dictiim pallium : ideirco inandayit
jJoannes de Auxeio sepfuagesimus septimus, na- eis reddi" dicltim pallium quod posituni fuerat de
tipne Gallus, palria Burgundus, nobilisvir prosapise communi conserisu in- manu-scqneslfaicl qui haee
de-Turnellain comilalu Nivernensi, in "utfoquejure scripsit, scifquod versi sunt, quia in bmhibus inter-
peiitus, prius episcopus Tr"ecensis,-eleclusper viam H fuil. Cseterum cum in piiiiio siio iiiiroilu iiOnfuis-
sancli Spirilus, quoevia nbmhabuefat in regnoFfan- sent hora debita' genles archidiaconi Scnbiiensis,
• cisejn aliqua caihedrali-ecclesiseffeclum a longiii^ verierunl tamen, dum fuit ahte aliare,'irillironizave-
quis Jemporibus, supeessitin episcopalu Anlissibdb- runtque etimin cathetira. MaIe,vero conteriti de eo",
rerisi supradicto Audoino propriopapse -motu. Hic quia intraycrat portas ecclesise sirie eoTumfitlctori-.
exstilithomo milis, pius, miseiicbrs-efliospitalitali lale, pelierunt postea marcham atirj causa dictseih-
plene.deditus; tanu in-'Trecensi quanf in Antissiod. thronizationis, cjuibus' fuit respbnsum ab' episcopb
gpiscopatibus-sedit annis sexdecim, videlicet in Tre- quod deliberarct super lioe';poslea"eohcbrdando crim
censi decenf et in Anlissiod. -sex arinis mihus tribus eis diu postea misit quasi mediampartem valoris
seplirrianis': prbmotusenim fuerat Anlissiodori anno diciae niarcboe, ct -iuerunl conteniso dicfse genles.
qriinqtiagesimo tertib in. festo Purificationis B. Ma- Insuper ftiil Senonisisie Joannes, et fecil professio-
rise virginis secundum morem-curise Rbmariae,e) nem solitam super altare ei -solvit cerlani sumnraru
obiitoetava die mensis Januarii arino quinqtiagesi- pecunisecirciter sex libras, et poslea salis ci.ltfnii-
mo nono,juxta dictum -morem computandb. Hie vif sit iJlis-cappam sericam>sccundum antiquam coh- "
singulis' ahnis, qnandiu proefuit Tfecensi sedi, visi-. ^ sueludinem quain sescire dicebat, quia alias ibi.sol-*
tationis officiumperfecte exerciiit "etofliciurriepisco- verat "cappam"tali,causa. Hic ordinavitduplex ofli-
pale, tam in ortliniim celebratione quam alils inde- ciiim in Eeclesia 'Antissiod. tlie feslo Decollationis
sineriter et ih "propria persona exstilil exseeutus, et sancli Joannis Baptistoe. "Quadie suuni priihum fri-
ibidem cum magnis sumptibus corpus^sanclEeSyrise! cil-intrbitum Anlisslodori : in suoque testameiito
transiulit et.in alium* cbllocavit bpnorabililer irii iegavitEcclesioe" Anlissiodorensi centuni iibras^pei'
tbeca-cohdecenti. In sede Anlissiodqrensi"ordinesi annurii pro annivefsario- suo fundando, ut piuet ex
irideficieritercelebfavit iif propria persona, riltimisi ienore hujus"leslamenii. Tiem in vita sua- dedit Ec-
exceptis vidblieet ante festuhi Nativitaiis "Domini clesise Anlissiod. libruiii qui vbcatur Raiibhale oJfi-
anle ejus bbitum, quia "efal gravi infirmitate deten- ciorum divinorumj sed propter deslrucliohem civi-
'
lus, ut apparuit-ex obitif • , lalis diu -nequivil iiivenhi, sed poslea perdorniiium
Eo enim lempore in die festo -Conceplionis beatses Petrum de Auxioejusnepolem et Jiacredemfuil in-
Marisevirginis, inimici AngliTipmine fegis Navarrsei venlus, etipsum detinet in proesenti. -
ceperunt violenter fbrlem domum de Regennis, ex: 'CAP. LXXVIII. — Deltefio de~Jarossa.
. tjuo cor ipsius fuit vehementer aggravatum. Ctimque> Iterius de Jarossa sepluagesimusoctavus, natione
de die in diem ad insultum procederent contra civi- J)lGailus, palria Lemovicensis, nobilis genere, vir in
tatem Antissiodorenseni,tandem die Jovis post EpT- utroque jurepeiilus; slrenuus infaclo el. in jnre, in
phaniani Domini, liora noria"cIamorinsiIuitad arma,, spiriluaiibus et temporalibus, bomoque magnanimus
quia inimici dabant civilati insultum. Eailem horat' posl "tlictiJoannis de Auxio obilurii manens in curia
ingrayescenle inflrmi(ate,sua sacramenltim extremse; Romaha multum familiaris papseper "sedemapbslo-
unclionis recepit, ad qiiod cum magna perplexiiates iicam-promplus, est ad sederii AntissibJ. "efp.er"pro-
persoriie ecclesiaslicsearmatsede mtirorum cusiodiat curatorem receptus die octava mensis Mariii, vide^-
propter koc r.edeunlesinlerfuerunt.jQuq facto mores licel Joyis posl sacros clheres ,-arihp prajdictp mil-
heali Auguslini qui in fofma similivitam finivil,Ta- lesimo trecenlesimo quinquagesinjo octayo more
crymis uleris pro pahe, cum sensu.um iritegritaie et; "Gallfcanp,mo.re vero.Rbmano quinquagesiriio nono.
^jerfeclione Ioqueiae animam stiarii Deo commeri- Dominica vero seqiienti in aiirbra fuit ab inimicis,
Idans, cum lacrymis Deo i;eddidit animam, fuitquc; videlicet Anglis, nomine regis Nayai'raecapia civilas
venerabililer .tumulatuiii ejus corpusin.chorp eccle- cum scalis per negligentiam custodum in parteper-
sise Antissiod. a parte sinistra iriter tumulum no-- tiuenle ad.custbdiaih BurgensiunY,cni iijiimcl ioi et
bilis dominiGtiidonisde Melotoet scallamde choro... tania mala fecerunt tam_ in pefsoiiis quain-in bonis
 5*5 APPEND, AD SMC. X; ^--OPERA AAESIIOTIKA, ".. 576
quoa enarrari non possil; nedum in deslruendo ti-. A t cardinalibus qui ipsumreputabant verum e"fsapien-
vitatem solum, sed lotam patriam subsequenter et tissimum, el sic erat. Hic sedit per duos annos cum
tolum regnuin, lenueruntque civitatem ab ultima dimidio. Hic pio anniversario suo fundando legavit
die Marlii, anno prsediclo, usque ad diem festi Nati- Ecclesise Anlissiodor, centum francos"auri ad scu-
vitalis bealaeMarise virginis proxJme sequenlem,in tum, et soluli sunt.
cujus- fesli media nocte venit connestahularius CAP.LXXIX. —. De Joanne Germani.
Francise cum quinquaginla millibusarmatorum, inter Joannes Germani septuagesimus nonus, natione
quoseratvir strenuus proveclusque in facto.armos Gallus, patria Burguhdus Senonerisis, orliisde Di-
rum domihug Uenricus de Piclavia episcopus Tre- nionte. Primo fuit decanusEcclesise Ahtissiod.; po-
censis, et inlraveruqt civilalem obturaveruntque slea creatus episcopusCabilonensisad preces reginaj
portas et cum inenarrabili diligentia super muros Francise eujus erat specialis consiliarius : demum
rasos posuerunt cados vacuos quos impleverunt la- proprip motu papse tunc Innocentii V, ipso inscio,
pjdibus, ethis in formapropugnaculorum et moeiiio-? translatus sedein Aniissiodnr. per obitum supra dicli
rum circumdederunl et munierunl omnes muros in Ilerii pr^decessoris; in ulroque jure Iicentiatus,
clieet nocle cum dimidio. Demum in locis compe- pru'lens in consiliis, conversalus in hospilio reginae
tentibus statuerimt inunieruntque civitatem quadrin-' B prsedictae,Inler consiliarios major et praecipuus, et
geniis iiominibus annorum, ei magno brigandoruni deinde de secretp regis Joannis consi)io,quo rege
liqmero ad custodiam civitalis, qui manserunt lon^ redilo de caplivitale Anglise adveniente ih Burgun-'
go lempore, sed rex Angliaecum SUQexerciiu CamT diam, possessionem ducatus adepturus ex sucessione
paniam, Hurgundiam et partesAiitiss.iodor. occupa- ullimi direcjse linese descendentis ducis, videlicet
vitet yaslavit. Trcugis verp inler ipsum regem ct Philippi, generi comitis Flandrensis, duxit secum
. ducem Bnrgundioeconcordatis, recessit de ducatu dicturo episcopumprincipalem consiliarium et aticto-
Bhrgundiaeet rediit per partes Aurelianenses. Post rilate regia introduxit eumdem in' civilatem Antiss.,
treugas inlcr dQininum regem et jpsum captas et non pbslanle defecfu solemniiatis anliquaequaede-
concordatas ef ipsius regis An,gliserecessum, prse- bebat in primo ejus introilu custodiri, videlicet in
dicti honiines armorum el brigandi qui jam custo: vigiliajacere in monasterio sancii Germani et in
diendo-civitaiem ipsam et palriam spoliaverant de crasliup in cathedra portari per Nivernensem pro
bopis oninibus, dimissa civitate huc alque illuc.cM- baronia de Donziaco, per Aniissiodorensem pro cor
-Vi.sipersingulas de seipsis comitivas-.forlia^ loca milaiu, per Barenscm pro lerra de Puisaia comites,
furtim intraverunt, et non niinus quamliostes pa- nec non et per dominum de sanptoVerano. depor-,
.Jriam oppresserunt per annum et ultra cststrum seu 'C tari ad portas Antissiodor. ecclesiaepradiclse propriis
fqrtaliliam de Regennis quqd de manibus Anglorusa humeris, et postmodum jurare in ejus fidelilaie de
rex receperat, et teneri faciebat munitum gentibus tcriis supradiclis; voluitque et concessil rex proedir
.armorum perBallivps Treeensem et Calvi monlisin cius nulii inferri in fulurum prsejudiciumexdictaeso-
prpprijs perspniSj ibidem residentes. Ipse rex redr Iemniiatis.defectu, sed jus cujuscunque in posleriim'
didil diclo.episcopo Iierio ad rogatumdomini papae aucloritalp niajesfalis regise reservavit. Mpdum in^
InnoceiilH quinli, sub caulione tamen quod taliter gressus prajdietl visum pst expediens his scriplis
custo,djreJur,quod de £Q nan possel; damnum vel assignare : pranso rege prsedicto Regennis, venit
.psriculum regno inposlerum evenjre, quqd castrum rex in yesppris AntissiodQrum et in introitu portse
ct tunc cum magnis missionibus lam reparaiionuaa eivitalis episcopusjuxta ipsum et paulo posl anlici-
.ct forlificationum quam niunitioiilbus armatoriim pavilequitaluranivregis, venilque anteportas eccle-
pro cuslodia exstitit suo lempore euslpditum, magna sisein veslibus consuetis, descendensqueequo acces-
similiter ppcunise summa dictis Ballivis gplula pro sit prarg apte imaginem beatae Mariae virginis in
piissionihus cuslodisede SIIQtempore.- porlali, etstaiim perfecta oralione regressus exstilit
Tempore etiam hujus episcopi habilalores Varzia- ^ in habilu ecclesiasticoante fores ecclesise,oblatoque
censes coiis.ideranlpsquod inimici insidiabanlur eis sibilibro continenleformamjuramenli novi episeopi,
die ac npcte, et quod proponebant foriifieare locum. dictam formam ad rogalum decani legit et devote
de Odanto in prsejudicium et periculum villae dp 'diclum prsestilit juramentum : demum diclu;s deca-
.Varziaco, destrui fecerunt loeuni dictum de O.danlo. nus tradidit pidemppssessionemEcclesiae, per chor-
Hic cum proponeret venire ad suam dioecesim,peslp dse tympanilis per superiorcm feneslram ante fp-
jngninaria (juse vigebat in Rpmana curia suffocatus res pi-oediclasprojectse apprehensionem, et tunc
,?n brevi, finiyit dies suos, betavo die mensis Junii, ipsae fores fuerunt apprlse. Illico.advenit ibidem rex
,annoi)ommi millesimo trecentesimo sexagesinio pri- praediclriset descendit de cquo et venit ad orandum
mo, et in craslinp die coi-pus ejus traditum est se- coram imagine supradicta, quo facto rediit ante
piiliuroebonQrificein,ecclesia CratrumPrsedicatorum, diclas fores, et insimu! ecclesiam inlraverunt epi-
Disposueral aulem, ut fprlur, sedes-aposlolica ip„- scop.usa dexlra et "rex a sinislra parle, et choro de-
sum transferre ad sedeni Arelatensem, ut ppstmq- canlauie- hymnum Te Deutn laudamus. In prdine
(him ad cardinalatum proveherelur. Mullum enimi praediclo yenerunt ante altare, cl oralione ab eorum
prai clarus el nolus summo pontifici el dilectus ai ulroqtie perfccla dictaque anlipliona ciim yersu,
577 DE GESTIS EPISC. ANTISSIOD.—PARSH. 378
dictus episcopus oratjoneih alla voce protulit. Sic A in castro suo VillseCatuli, et fuit adduclum corpus
.possessionemper decanum assecutiis, sicrecesserunf , . ejus Anlissiodorumet horiorifice sepultum in choro
ambo, et comitalus regem ad locum quo bospiialu- 'a parlehextra prope sedes chori. Piima est sua se-
rus erat, accessit episcopus ad domunf episcopalem pultura aparte superiori, et cum promolus ad dietam
jnproposito celehrandi ordines in crasiino, Prsedicla sedem fuisset, anno praeeedenii circa feslum heati
enim facta fuerunt die Veneris post festum bealos Joannis Baptistse, sequitur quod sedit solum pef
Lucise;"sed in crastino rege accelerante recessum, unum annum et circiter duos menses. Hic reliquit
cum patria et polissime civilas multa ardua habe- "pro suo anniversario EcclesiseAnlissiod. decem li-
renl agere"erga" regem, dictus episcopus inhocva- bras annui redditus.
cavif et ob id impeditus ordines niinime celebravit, CAP.LXXX. — De Pelro Aymonis.
sed comitato rege usque ad sanclum Priscum, rediiJ; Petrus Aymonis ocluagesimusepiscopus, natione
farde In prandio, et post riiisit ad sanctuin Germa- Oallus, de Alverniaepartibusoriundus, juris civilis
nnm pro liabendis paslibus consuelis, sed ad religio- ' doctor el de officiosubdiaconatus domini papse Ur-
sorum requeslam, posuileos in suflereniia el demum bani quinti sumplus, promotus fuit ad episcopatum
eomposifum exstitit inter ipsos. Iii crastino autem •"-hujusmodiper pradictum sanciissimum Patrem do-
hujusmodi dje iptroilus sui prsedictivenit officiarius minuns Urbanum quintum in sua noya creatione,
"arcUJiaeoni-curn uno canonico Senonensi el fecil anno Domini millesimo trecentissimo sexagesimo
querimoniam de inthronizatione prsedicli episcopi seeundo, circiler festum Omnium Sanciorura, et
.quamasserebat speetare solum ad dominum suum fuit hic Petrus prima persona quem pfomovit ipse
arcbidiaconuin. Quo audito, consultatione facla su- papa in eplscopatum. Hic fuit honorabilis, et cerimo-
per hoc, accessit- lertia die mane ad ecclesiam, et nialis in suis faclis lam, ecclesiaslicis quam mun--
pro jure archidiacoui conservajido dictus officiarius danis, mofum honeslorum el dapsilis, affabilisque.
el vicarius arcljidiaconi posuit ipsum episcopum in Quippenutrilus erat in curiaRomana tam circa car-
cathedra lapidea, quse est a parle dexlra abaris, dinales quam circa summos pontifices, quibus virtu-
postmodum petiit unam marcham auri pro praediclo tibus prsedictis inviianlibus elecius -quampluries
archidiacono ex causa inthronizalionis prsediclae. exstitil in factis niaximis regni arahasiator, seu so-
Item pro ipso officiomarcham argenli, el dictus ca- iemnis nuntius, et ssepesolussine socio erga papam,
nonicus lotidem ex consuetudine anliqua f qusepe- imperatorem, regem Anglise regemque Hungarioe,
litio fuit posita in deliberatione et promisit facere in quibus aciibus pluries et multipliciter versatus,
quod esset rationis. Dbminica vero sequenli suo col- "in secreto domini nostri regis consilio exslilit bo- '
legio fecit cpnvivium, et die lunseseculus fuit regem ^ norifice collocalus.
iri Burgundiam et ibj prp rege rexit cum ajiis ma- . Hiijus tempore semper fuerunt guerrse , virililer-
gistratibus ducatum usque ad sequens immediale que el cum magnis missionibus custodiri fecit sua
festum Resuri'eciionis Dominicse, ineipiente anno fortalilia, polissime vero Regennafurii et Villse
Dominimillesimoirecenlesimo sexagesiniosecundo; Catuli, et reparari hospitium episcopale Antissiodo-
re-vcrsus dictus episcopus de Burgundia mansilin rense et similiter domum suani episcopalerii Pari-
episcopafu faciens ordines el alia mjnisleria episco- siensem, niultiini amabilis alque dulcis ipsum adeun-
paliaj culturas refieiens in lerrjsel vineis, forialilia tibus, nihiltamendenegoiiisipsumlaiigeniibushaben-
et alia aedificiadiligentissimereparans ac muniens; tibys agere cuni eodeni-Multumprsesumebaturipsum
el inier cseleraredimens' caslrum suum ViflaeCatuli cardinalari suis merilis el intercessionibus impera-
de manibus illorum qui illud tenebant de "temporp toris et regum suprascriplorum ct favore pluriuni
prsedecessorumet reddere renuebant, eissolviloc- cardinalium quorum in scholis socius exslilerat ;
lingenla scuta auri, neciion pro Jerrasua de Tociaco. sed beclico morbo disjuncla fuit in eo corporis et
solvit lenentibus turrim dicti loci magnam floreno- animaeSQcietas-,anno Domini millesimo trecente-
nim summam. ft simo septuagesimo tertio , mense Septemhri, die
Quibus aciis existens in caslro suo prsedicto Vil- secunda indomo episcopali Antissiod., ejusque cor-
loaCaluli, cum vigeret epidimia in partibus Antissio- pus decenti traditum sepulturae in choro -anle
dorensibusjlumoi'sub ascellis ipsura arripuil qui in scalara parlis sinistroe juxla sepulturam bonae mej
brevi eoegit -animamejus a cbrpofe sbparari, cum morise domini Joannis de Auxeio, quse juiigitur
magna devolione et sacramentis Eeclesiae, eucha- sepulturse bonaememoriaedomini Guidonis de Mel-
ristisescilicet et unctionis extreinse percepiis, el" te- loto quohdam episcopi Anlissiodorensis et pjus ne-
stainento perfecto, el omqibus recte disposiiis. Hic polis domini Eraldi de Lisigniis similiter episcopi,
sui regiminis tempore, imo solius anni spalio con- qui aqihb quiescunt in eodem sarcophago ac tu-
lulil decem canbnicatus ef prsehendas AntissiodQ- niulo, qui Eraldus fuil primus episcopus de Anlissio-
renses, quod de nullosuo praedecessoreauditum est; doro facius cardinalis. De obitu ejus Romse,etquo-
illis tanien personas bonas assignavit, oinnes de pa- roodo ejus ossa reportata fuerunt in hanc ecclesiam
tria Anlissiod. vel Senonensioriundas. Obiit aulem suam plenius conlinelur superius"in gestis ejusdem,
in vigilia festi Naliyilatis beataeMarisevirginis anno videlicet in libro primo GestorumponlificumEcclesiae
Lomini niillesimotrecentpsimosexagesimpsecundo, Antissipdorensis. Ipse Pelrus ingressus fuit -civila-
 579 ArPPEND.AD. &EG, X". -: GPERA AAESilOTiKA. , 58
Tem,- primum.introituni .faciendo, jsine .sojemnitate & aunoEetalis suse.quadragesimo- nono, di'c.5 Jilarln,
•antiqua el cons.ueta, sine-depbrlalione ad^ecclesiam Puer humanoribus, litteris Divioniprimum, postea
facienda pernobiles feodalarios^eeclesiae.,de.<juibus Heduse operam dedit, ubi inler cseteros omnlum
solus comes associavil-cum in diclo ingres.su novo. judicio doctissimushabilus, nbn mediocrem 3e'se
dimex relatu antiquor-uniet fama velustissima lene- exspectationem pi'sebuit. PbstrenioPapioe Gsesafeis
TCtur quori per libros, litteras.vel alia.documenta siye, legibus pontiflciisque sanctionibus annis quinquo
•iiarrataquorumcunquenon apparebat litigiu.minforma grayiler incumbeps, sedalis bellis, compositisque re-
liligiali fuisse inler aliquem-episcopum Anlissiodo- bus inter. Chrislianissimum Franciae regem Ludovi-
rensem, decanos et capitulumEcclesiseAntissiodpren- eum XI et" Burguridipnes, juris utriusque doclor,
sis, isle primus litigium habuit cum eis superpluribus, domum pareiuesque reyerlitur. Paucis inde mbnsi-
summis.pecuniarum et rcrum aliarum annualim ab bus in reverendissimo domini Georgii ab, Ambasia
,
^piscopis debitis, quas solvere cessabat. Mediantibus Roihomagerisisarchiepiseppi, postea cardinalis et
-tamen viris, sapieniibus" desiitit a litigio, et dilexit legati faniiliam, ob ariiriii et corporis proestantes
dictos deeahum capitulumet personas singulares, et, egregiasqhe dotes ascitus, fratrum parentumque
ut ssepius.exprimebal, magnam devotionem gerebal favore adjulus, magnas in Ludovici dubdecimi regis
ad«cclesiam, potissime ad fabricam ipsius. ecclesiae< ,g curia amicilias .cqmpafavif. Erant dulem luncTem-
iuvandam, nisi^ors conditionis bumanaecitius impe- pore G.uillelnius.Pci, Tornacensis episcppus illi
dimentum dedisset. .Dedit ipsi ecclesise-profundando avtinculus,. Jacobtis" commarieni dominus eques
-auniversario suo trecenlos deparios auri Francos, auratus, Jacobus niagnus Francise venatbr, ef Gal«
Terus regius cecqriomusi seu regil hPspitii,:magisieri)
fecitprofessionem Senonis consuetam, et loco cap-
pse sericae dedit.-ibi pannum .sericum, seu, aureum, Pblizeidominus, fraifes, eidenfChristianissimo regi
quemprius renuenles capere decanus.et capilulum LudovicoduodeciriiQcliarissimi,etaco.risiliis,quoruni
Senonense finaliter ceperunt, Sed de inthronizatione 'opera et auxilio sacerdotia seh beiieficiainulta, eaquo
sua nihil fuit factum prp parte arehidiaconi Seno- peropima, nempe Gastilibiiisad"Sequanamcoenobium,
jiensis,- et, si quid soluium fuit* ipsi archidiacono, DervensP nionasleriurii, prsedicluraque Gislarensem
ignoraiur, -Sedit per decem annos minus ciieiler episeopalum oblinuit. Cumque anno Bohiini mille-
.duobusmensibus; dederat in vita sua huic ecclesiae simo quingentesimbdecinio,"vacante sede Heduensis
pannum sericum deauratum; qui in hiagnis solem- Ecclesioe,cujus jffmpfidem canohicus eral,"a ina-
nitatibus in summitaie majoris altaris, videlicel anle jori saniorique parte capiluli in episcbpum postula-
cereos ponitur. ,-...'--•' lus esset, roganle volenteque proefaio rege Ludo*
vico, juri suo cessif in domini Jacobi Hu-
CAP.LXXXI. De Nicolao de Arceis. — "LXXXII.De g rault; pbiiiiticrai atilemfavprem
Guillelmo deTolavilla. — 'LXXXIIL De Ferfico javenis parochiam de Ri-
Cassineli.-— LXXXIV., De Michaele de Creneio. ceyo; pissbendas in Ecciesiis Heduensi, Balnensis
.,— LXXXV. De Joame.de Thoisy. — LXXXVl. et Divionensi, pribratumqtie- de Choysiaco in Mel-
- De Philippo de Essartis. — LXXXVIS.De Joanne densf dioeeesi, quibus omriibus Anlissiodorenserii
de Corbeya. — LXXXVIII. D'eLaurenlw Pynori. •Dervenst
•—LXXXIX.,De Petro de Longolio.—XC DeAn- episcopatQin suscipiens cessil, solo sibi
guerrando de .Synart.^- XCI. De Joqnne Baillet.. monasterib reservato -'-'".-
" CAP.'XCII. De Francisco a Possessicne episcopatus adepta vir splendidus, ut
Dinfavilla.' eratmoribusr iiigeniiis, liheralis et magiiificiis, do-
Franciscus de Dinteville ex nobilissimo patre mos episeopales VaTziaci et Regennarum "repara-
'Claudio de Dinleville, commarieni in Burgundia, vil",restauravitqtie Regennis lurrim egregiam,"pala-
Ecgenetorum",Polizei, multoruraqueaiioruni locorum tium deambulaloriumque magiiificeTitissiriiuma fun-
iJomino; iriatre veroJoanria de la Baulme ex comiti- damentis exstruxit. In mbnasj.eriis Dervensi et
.bus moniis Reveili. Qui quidem Claudius de Dinle- Castillonensi ( quoe.hellisita diruta repererat, ut riec
yille, sicut in dohio et familia ducum Biirgundiss abbafi domus, neo riionachis ipsis rcgularia loca,
alilus e't educatus (quippe qui illis -a' thesauris el rj claustra videlicet, doi'mitpria, et refecloria super-
consiliis esset), ita in omni negolio eoruni foriuham essent), quoe nunc illic^conspiciuntur sedijteia,
secutus esl, alque demum in praeli.o ad Nanciacum quahtao industriae, . quanlse diligenliae, quantaeque
cum Carolo duce' fbrtiter cecidit. Cseterum"cum ad- magnificenlise vir fuerit salis 'osieiidiint. In Der-
huc" eoruiri ducum prosperse sPeundseque res es- vensi namque monasterio cborum ecclesiae, campa-
senl, Joanriarii claro loco divile ac pplenti familia nile, piniiaculum, navis valvas, clauslraim, el do-
uxorem duxit, ex qua liberds quatuordecim, mares mum abbatjalem, quae hella, incendia, longaque
scilicet'decem, feminas qualuor suscepit,' quorum ahbatum et nionachorum paupertas et incuria la-
liic novissimus Franciscus' priniiim Cisiarciensis befaclafanl, ita reparavit, ut hova omnia longeqiiS
episcopus ; dein anno Domini millesimq quihgente'. prioribus oedificiis"sumptubsioia paucis anriis videri
simo qiiarto, "vacanie sede .Anljssiodorense per de- potueriiif. Castruin prsetgrea SuinmeurseTolius pa-
cessum bonse meiriorise reverendi Joannis Baillet, triae propugnaciilum, tutainen 'et prajsidium,. turri-
eomni.uni omnium canonicorum voto in episcbpurri bus quaiuor munitissimum fossato duplici, ponti7
pbsltilatus, a LeoneX ppntifice roaxinio a Cislari- bus, aquarumduclibus, hortis;. stabulis, .religimque
ccnsi Ecclesia ad AniissiodorensemTranslalus est, adut.iitaiem.-ei-oinatum tanli casln, et rebiirne'-
 " : •DE;GESTIS'EPISC-. ANTISSIOD!—pARS--ir. - $82
B8i' ,1
j
«
ceifsariis splendide declffaT" > s"Iuiaem in eo castro morurif elbganlia, tanta animi iacililate, tanta iri
sacellum' ornalissimuni rebus agendis c'autioiie'el'providenlia'"fuii, ut hihil
pal^imoi magnificura.i^ui
appendet^^naria inlgehtia eaque dupiieia, penu; ei dissidii,' conlfoversiaenihil, odii "etinvidioe miiius
1 eellariumihax^num, p^aucis^annis, postquamc&wi- cum capilulo aut cariohicbrum aliquo uhquam iriter-
ductis ejectisque-'ruderibus cesserit, lantunique ahfuit ut ex ecclesiae jurihus
bio illi est i)j'2erecctrs,'"^f
et ruinis, quai;. ut in aliif bellorum iiicendiis"a"nte- -redditihusve aliquid proptefea dep'erderetuf, ut
cessorumqueccehobiarchairumhegligehliaobtigerant, «tiam (q.ubdefiriTiervensi et Castillionensi moria-
incredibili impensa majpferjue. diligentia exstaixil. sleriis conligisse supra dictum. esl) ea non mediG-
In Caslillionensi vefomonasierio.ciaustrum, eapi^ criter adauxerit. Tandem cum in Antissiodorensi
tulum, dormitoripm nova a^ndaihehtis erexit. episcopalu anhbs decem efseplem, mensem uhum,
Ecclesiam- autem, refeelorium ^pmumque ttbbalia- dies viginli -sex sedisset, sexagesifno sexto setatis
lem, qnibus nullarri mbnasterii facfeTn--S£ar!ius furor suas anno, die Vcneris quoe fuit pcuiiliima Apiilis
reliquerat, ita<reparavit, ul nova omhia, hospiliaque millesimoquihgentesirao trigesimb, longo profluvib
arridenlia videantur-; eor.ummonasteridruhi frucfus, ventris universsecarnis viam est ingressus.
~
eensiis-,et redditus solcrti -adeo providerilia amplia!- - Sentiens itaque vilse siisefinem dierumque termi-
•?it, auxitque, ut noii immerilb' fundatdr potitis B num a Domino^ibi cohsiiiuium advehiasse, die Do-
quamadministralor efdici ethaberi debeat.' Porro inirilco mortem ejus prsecedente, audilo sacro, prae-
quantum ad Aniissiodorensein -Ecclesitm atlinet, viaque peccatorum suoruni- diligentf ac generali
lemplunripsumseif oederh.divb protbiriartyfi Ste-r •confessibne, saliitifefum eucharistiae-viaiiciim pfo
phano m ea urbe saeram iriirifice adofnavit,pulp& -Chrisliano mofe digne-reverenterqueJsuscepit; die
lumad Epistolas et Evangelia legeridatolius Gallise veroMaftis subsequenti, auditbilem sacfp; nec non
pulcherfimum, miro lapldum -tabulatu, raro artiii- «iterata-coufessioiie,'rursurh devote magnaque cbr-
.cio elegantique, ut cernitur,' slruclura, 'sub sere Jis contritione =bommunicavit.Tum.advocalis nota-
xdonavit, organa ea tempestale et bellissima et ar- riis testariientuiri"cbrillidit in Franciscuma Dirila-
gullssima nulli sumptui pafcens irislrui curavit; yilla illi ex fraire riepolem successbrem riuper Re-
pallia duo ahrea preliOsissima majbri altari accom- gienscm episcopuril, AnTissibdorehsis Ecclesise de-
moda, planetas, pliivialia, aliaque sacerdolalia ve? 'Canum et*cahoniciim,-in cujus favoremjainpiidem
-Siimeniaquamplurima auro/margaritis et •Iapidibiis suum Aniissibdorensem episcopaium fesigriaverat.
preliosis inlexta, quanta' nulla' alia' Galliarum ee? -exseculorem nuncupavit; Testans ituieni dubdecini,
clesia splendidiora habeat, elargitus- est,;«tejus ope . <juod aiunt, obitus annuoset perpetuos quolibe"t
,m'axima.a. frequenli suffragationeea pars provin- ultiirio die Verieris, cujtigque 'nieiisis in Antissiodp-
' cice Anlissiodorensis
quse est trans Jbnrim,-videlicel fensi eeclesia eelebrandos pie fundavif; et pro cujus'
jDonziacum, Clameciacum; et circumjacenlia ioca, Jibet:"celebraiioiie duodecim iibras Turonenses ca-
qtiseolim, soeviente"passim inter Francprum regem nonicis distribui voluil* -qubdet h3eredes cbnlinuo
,et Burguridiones JbelIos Serionensi!"jiirisdicJioni ("fideliterque praestiterunt. Ubi vero'Jbvis dies subse-
ascripla fuerat,-, Antissiodor-cnsis prsetorisVjurisdi- •queiis"illucescere ccepit, 'sa"ci'0se tjferurigibleb po-
-etioni per.supre.rose.ctiriaepatiamenti, sive 'senatus slulavit, unctioneiiflianc exlreriiam non eadem,'"sbd
'
Parisiensis arresUini,-restitufacsT. ,--' •'• Teneris-mane, congregato'canonicofum choro per
Irrepsit (proli dolor I) eo."'tem'pore Lulherlanse liianus veiierabilis cantbris', mente sanus,-aiiiiso
-lisereseos^nova .injpudenlia, ad>quamfadicitus-ex- cbnslahs,' inlellectu"vigens,' utetiam ad psaltaos et
.stirpandam, et afideltum llieatro^penitus exploderi- versicillosomnes rite Jisiincteque responderel,'cum
•dam provincialia concilia' per Senouerises-arclii- ^a-qua'potuil, liumilitale et reverentia stiscepit; per-
--prsesules'Poncheriunf et de Pratbrion semel coh- -acta'unGtionerbgat.aque abipsd cantore el canbnicis
gregaia -supt. . Quibus omnibus chm "suffraganei -universis, qui dolenles laerymabundique aslabant,
episcopi orlhodoxique Patres fflulti- conyenissent, n bffensarumvenia, ebrum,seseprecibus-commendans,
tum liic potissirnunr magno fidei *zelo/ervens, nun- '" ultiinum illis recedenlibus vale dixit. Aderat prse-
,quam"non asiilit>.proserpente' sehsim ef eknculiini Tatus Frariciscusnepos; qufeisi pro'dignitale"(decanus
•suppullulantipefvlciniora Ioca ^erniciosa illa"iue, enim erat) munus' et obsequium hoc uriciionis-'ex-
rdioecesim'suam. diligerili cura ef provida circum- "Iremse palr-no' amantissimo deberet,' tamen ob in-
speclione usque adeo tutatus est,""utex gregb Sibi gruentes lacrymas luctnmque inexplebilem, orimino
creditp virus id'exiliaje. qui' hausisset repertus sit exsequi-non -potuit. lgitur ab illa hora, qua undus
1
nemp, Regum Ludorici "duodecimi et Francisci est, usque ad tertiam ejus diei pomeridianam nihil
primi quibus-ul chafissimus;,rita eorum consilia- mundamim, nihiLterrenum volvens, sed semper de
rius -et- eleemosynarius ordinarius erat. Curiaih .regno D.eiioquens,' spe- maxima;. fide majore, con-
:quotannis , tribus quatuorve -' mensibus - conii- slanlicfinfracto-animo Deum se vocahicm. exspe-
iiuisniagno satellilio, appai'atu eleganti, surn- -clabat, alque in hoc perseverans, paulo ante quar-
pltique m3iimo --frequentahat. Unde , ut .sunt iam corpus liumo relinquens, bealam ccelo animam
-bominum mores, principibus-, nobilibus et au- reddidit. Funus ducendum •tiirn funalibtis-cereis,
licis. omnibus acceplissimus erat. Tanla denique ,tum pompis ab ordine, genere ei dignitale non
 583 APPEND.AD-BMG. X. UFliltA AAESnOTIKA.v T «',„•.
alienis, lum etiam precihnsqiie el eleemosynispu- A ab omni amhitione alieiius,,f respondit: Huc, bt a. '
blicis, privatisque ad implenduinquoque teslamen- lissime paler, huc, non 111^3^seA principisB-lei
lum, cui erat a patruo datus exseeulor prsefalus causa accessi, ejus negotiur^, non ~
Franciscus nepos, quanla potuil, diligenlia cura- sicut teneoreldebeo, ita et -?yo]0 mjejrrri^erere,
cyiploque; publi-
vit. Successione demum temporis nobile patruo cam nonprivatam
personar^f^^ig^jgj^.^^
jnausoleum marmorea ejus effigie- veuuslalum, uere fungilur et honestum ^t necessum est; honores •
magna omnium admiralione sculpi, fingi, pingi aulem ipsos, imo vero ojftera ista, ut nihil moror,
jussil: sic nee venor, nec ambj^ Legalione fideliter obiia',
Nobililas,.virtusel magnificenlia
lecum, in Galliam regressus^ crediluin sibi gregem
Hic,Francisce,jacent, liaecccelomuuiadigna...1848 pastor vigilantissin^iis sedulo regere, ccepit
moderarique
~Chv.XCIII. De Francisco a Dintavilla secundo. editis proplefea ccyhsiitutionibus,quae ad mores et
Jn defuncti paimi locum suffeclus esl Franciscus Cbristianani_,pie'ralem facefent. Moliuntur inlerim
nepos, Galteri a Dinlavilla Tricatiorumprsesidis el -homininihil tale metuenli insidise, atque ah aulicis
Annie aPlacida Sede dicioefilius. Qui lenellus adhiic el magnafrhus quibusdam, quorum malevolos ani-
puer, prima grammaticoe rudimenta Trecis hau- mos ob feliciores viri successus invidiaeJabes altius
riens, huc Luletiam a parentibus missus apud re- insederat, in regis odium sensim adducilur. Quo
giam illani Navarrorum scholam, mansuetioribus facttim est, ut mature ab amiois persuasus, neatro-
niusis liberalibusque disciplinis insTilutus, Piela- cius a furentibus semulis impelerelur, patrium so-
vum dein Palaviumque jurisprudenilse dicata gym- Jum verleret, ac toto ferme triennio apud eileros
nasia adiens, juris utriusque et civilis et pontiflcii primatus agerel. In ea peregrinalione Roniam ve-
arcana didicit, tanta. morum ac vitse integrilate, niens, a Paulo III ponlifice maximo suscepius est et
nl inde reversus in regis Francisd piimi aulam blandeconsolatus, nequeilli.defuit complurium carr
accersitus fuerit', thesauraria Pictavensi, prioratu dirraliumfavor, quin et nobilium Venetorum. Dum
Ghoisiaco in agro Meldensi, sacerdolioque Ryceiano apud eos per id tempus moratur, gratiam sibi non
Lingonum finibus insignilus donatusque .hoc ipsum modicamconciliavit.
procurante regia pareute Ludovica, cui tum a sa- Detecla tandem impostorum fraude insonlem in-
cris et eleemosynisFranciseus hic nep.oseral. Qup uoxiiimqrie revocari jubet rex, concessa illi ad-
in munere, duro citra ullam famse acnominis.notam versus eos qui .absentis sedem et hona occuparant,
strenue versalur, vacanle Regiensi Ecclesia, ad illam .legitirni experiundi facultate, quos postea jureper-
nominante rege pastor consiiiujiur. Eam Ecclesiam sequens ah illaia calumnia sese graviter vindicavit.
.cum aliquotper.annos laudabiliier rexisset, propa- *J Poslliminio reversus, dum paslorali sollicitudine
iruo jam ad seniujii vergenle, et episcopalum An- diceeesimsuam~ciraumil et visitat, ex.ovibus credi-
lissiottorenseni cum Dervensi monasterio, quibus tis non paucas reperit, quse aclanculariis hsereseos
pra;eral volens ac sponlanee ejurante, dimisso pon- .Lutheranse disseminatoribus labefactatsein errorum
..tiiicalu Regiensi Anlissiodorensis Ecclesise cceno- devia connivenlibus' mercenariis prsecipites able-
biique Dervensis regimiui communibus omnium runt. Has diligenter, etut pastorem bonum -adde-
votis prsefieitur. Ante vero quam.publice ac "solem- -cct; nd fidei caulas, ad ovile Christi, ad Ecclesise•_
niler pro more ri populo -reci])crelur, ej in Eccle- gremium reducere salagens, nec tempori, nec vale-
siam suam plausibiiiter admitteretur, Rex bominis tudini, aul sumpiibus ullis pepercit. -Cumque sic
animum vario ac mulliplici lum doctrinae, tum vir- agrum Domini a noxiis sentibus repurgare modis
lutis genere ornatuin, non ignarus, cum ad sum- .omnibns conlendit, deprehensi nonnulli ex eorum
nnim pontificem Clemenlem sepTimuni oratorem xslasse, quibtls concionandi facta potestas erat pro-
deslinat.' Ubi quam prudenler, quam-sancte quam- '.pier assertas inler concionandum dudmn sepullas
jjue feliciler rem gesserit, neminem, cjui velme- ac damnatas Jisereses, recanlatis prius temere et
tiiocriler publica negolia intellexerit, nescire cer- .impie dictis, hpnore et gradu ecclesiaslico privati
ttim est; nam pfseter sacrum illud ac felix inler 'D.exsiliiim subire. compulsi sunl. Deprehensus est et
Ilenrictim secundura filium Francisci regis, el Ca- proeler.ispemsacerdos ex oppido.Genahoseu Giemp,
tharinam Clementis neplem, traclalum tunc conju- qui sacros ordines susceplos parvi aut nibiii pen-
gium, innumera alia, eaque ardua huic commissa dens, junioris cujusdam viduoespecie illeclus, illam
negotia multis ex volo siiccessere. .(quodessel ejus farinse) Conada abduxeral,'ex eaque
Neque vero sileniio prxtereundum",,011111in ea- simulato matrimonio adulterinam sobolem suscepe-
Iegalione, dum pro nonnullis purpuratorum Patrum rat. Depi'ehensum, convictum , condemnatum et
ordineni'ambientibus apud pontificem verbaface- -degradaluin vielrices flamrasee medio suslulerunl.
rel,. lantain in oralore facundiam, tantara animi In sumiria nihil non egit pius. an.iisles, quolatentes
jnodesliam , sincerilatemque demiratus poniifex : ^uh agnina pelle lupos-ab ovili arcerel, fugaretque;
1
Quid tu, inquit, pro absenlibus et nobis omnino -puod nisi cessassent quibus tum a rege delegata
ignolis, aures noslrascompellis ac demulces? qtiin fueral in facinorosos hsereticos jurisdiclio, luta
lu libi potiusconsulis? pro aliis anxius oraturus forsan in hac dioecesipacataqueiorent ab liseresibus.
venistj, prp te sollicitus nihil. Cui ille forlis,ut erat omnia. .
 S8S DE GESTIS EPISC. ANTISSIOD.—PARS .11. 38.6
Porro monaslcrium Defvense moderandum cum A blicis Lutetise juyenlutem (eruni; sed in Gnecis ad
suscepisset illic plerosque ccenobilas per viliorum prima .ejus linguse elementa quse valde paucis ea
abrupla grassanles offendit, quos accilis aliunde lempeslate erant familiaria, primum Joaiine Eva-
prohis religtosis, ad melioris vita?frugem sese con- grio Remensi, qui in cpllegio cardinalilio novo, et
vertere coegit; ad quorumdam autera improbitatem aliis inusitato more classem regebat ab aliis segre-
qui pingue et oplimumbeneficiummagnopere ave- gatam, quae Grsecorum dicebatur, quoniam in ea
bant jillud landem ad Aremarensjs et celloein agro nibil nisi GroectimIegebalur et docebalur. Sed ubi
Trecassinomonasleriapermulare compulsusest, posl- regii leetores ab auguslsememorise Francisco rege
eaquam ei per decennium et eo ampliusprsefuisset, primo instituti sunt, Jacobi Tusanr in poetis , Petri
ambobusaulem et Arernarensi et Cellsemonasteriis' Danesiiin oratoribus et philosophi assiduus audilor
prius ad charorum opus cessil, quam e vita migraret. per aliqtiot annosfuit, et Ciceronis orationes ali-
Inslaurata sane, constructaque abeo sedificiaAnlis- quot Latinas eo disserente magna Cum omnium
siodori,Regennis/Varziaci,et monasterioAi-emarensi doctortim atlmiratione didicit. tvlaihematicis item
hominis curam et tliligenliam miruinque ac prope disciplinisfiub OronlioFinseoprofessore regio sedu^
slupenduni. ingenium- testantur. ^ngentia templis lam navavil operam.. Sic linguariim et liberalium:
donaria, pii boniquepasloris Iiberalilatem effanJur, B artium cognitione inslructus Biluricuriiposlea per-
in dies erogatse xenodochiis, convenlibus , collegiis rexil cum V.- C. Canayo-, qui celebris causarum
elhospitalibus eleemPsynsepectus vere Chrislianum patronus in senatu Parisiensi.fuit, ul juri Civiliope-
in eo.fuisse commonstrant; cibus parcas , potus ram daret.
rarus, modicus somnus, conlinuus. labor, peninax Ibi reverendus abbas ccenobiidivi AmbrbsiiBiiu-
et indefessum studium , vitam philosoplio dignani ricensis D. Colinus, qui tunc lecioranagnostes or-
.declarant. Nam proeler liberalium arlium discipli- dinarius et cubicularius erat magni Francisei regis ,
nain meehanicas eliamnum^quasvocant)artesniirum iflius disciplinsenepotes suos commisit, ejusdemque
in modum callebat. Pictoria vero summopere dele- beneficio, et hortaiu"AugustaMarguaiila regis soror
ciabatur, ejus aiiis peritos domi semper alens ; lem- unica, Navarreorum regina , "et Biluiigum duclrix
poris parGissimus,vetus illud Apelleuin ssepiuscule el moderalrix, avia materna Magni Henrici quarti
adducebal,Tit nulla. dies sme linea abiret. Ut enim felicis memoiise, Amyolum professorem instituit
'
doctos, erudiios, studiosos, .gnaros, solertes, inge- litterarum Graecarumel Latinarum in regia Biiiiri-
niosos-et vigilantes suscipiebal, venerabatur ac gnni, honeslis ad id slipendiis annuis cohstituiis.
fovebat, ita desidiosis,.socordibus,ignavis, oscilan- Quo muriere et professione per duodecimfere annos
tibus et 'ineiTibus, oppido infestus erat. Cselerum " tanla cura, et sedulitale, et doclrina functus est,
cgm nibil sil ab omni parte bealum,, vir tantus ac ul magnam inde erudilionis ac prohitatis famain
lalis, febre,- calculo, dysenteria, podagra, variisque .coinpararii. Quo ruhiore percrebrescenle, amplissi-
morborum generibus, utpluriniuih laborabat.neque mus vir D. Morvilferius, lunc proprsefecttis urbi '
sicaffectus, sui unquam obliviscebaiuf; sed suam Bituriguni, eruditioneacprobitate Amyoti impulsus,
posl Chiislum crucem bajulans cum AposloloDeum nepotes ex sorore et oniaiissiml viri Buceielli, To-
in inlirmitatibus glprificans, loetiiset gaudehs coelo- parchaede Sacy, consiliarii, el a secretis et epislolis
rum regn.um ea se via intraturum spei-abat. Circuni- regis, curse ac moderationi tradidit inslituendos.
actis igilur in episcopalu qualuor et viginti annis, Quo instiliiJionis lempore horis .successivistragoediis
posleaquam mature de s.uis rebus ordinasset, ad quibusdam Grsecis Gallico rhyihmo exprimendis ,
mortis imperium (cui parere neeesse csi) naJurae aliisque Grsecisopusculis Gallicevertendis Heliodofi
tributum nonduin sexagenariusexsolvit, anno incar- liisloria de Theagene el Chariclea, iiemque Longi
nati Verbi quinquagesimo quarlo , supra sesqui Grsoci bucolico dramate prosaico de Daphne et
millesimum,ejuinloKalendas Oclobris. Chloe operam dedil, et versiones suas lypis manda-
CAP. X CIV. De Robeitode Lenoncourl. — XCV. De -. vit, tametsi in codiceGroecode Theagene, quo qui-
' De Philibertode dem usus lum fuerat, aucloris nomen iriscrjptum
Philippo de Lenoncouri,-—.XCVI.
la Bourdaisiere. — XGVII.De Jacobo Amyot. nusquam esset, ul pareniem seripti illius inlerpres
Jacobus Amyotus Meloduni., quod oppidum est . ignoraret, donec Rpmam profeclus in Vaticana bi-
millibus viginii supra Lutetiam ad Sequanam posi- bliolheca exemplum niaiiu exaralum illius hisiorisa
lum, natiisesl III Kalend. Novembris, anni mille- invenit, inquo Heliodori.nomen ascriptum erat, ut
-simi quingeniesimideciini lertii, parentibus honeslis idem in lerlia edilioneGallicadeclaravit..
. polius quam copiosisNicolaoAmyoto el Margnareta Paulo post versionem Gallicamnonnullarum Plu-
de Anioribus. Quorum opibus tenuiter sustentatus tarchi ChseroneiVitarum illuslrium virorum aggfes-
-a puero; primum Meloduni,deindeLuteiiseinstudio sus est, quam Francisco primo, regi magno, oblulit
bbnorum litlerarum et philosophioerudimentis ita et consecravit, a quo tam splendida translalio
profecit, ut circa annum undevicesimummagislerio tantopere.probala est, .ut jusseritAmybto inchoatam
Facultatis Artium , ut vocanl,. cohonostarelur, et translalionem prosequi.-et ad umhilicum ducere,
sequalibussuisfacile prselucerel. Usus est in Lalinis . „ eique lanti, laboris ac operis ralione habita pro
vulgaribus magistris quales -fere in gymnasiis pu- •remuneratione ahbaliam Bellozaniensem,quacforte
 S87 APPEND. AD SiEC. X: —OOPERA"AAESnoTtscA.- . " ' 3'8i
tum vacaver.lt; regia liberalilale concessif, idque A-ideo magistrum suum semper nominavit) non im»
posTreriiumsacerdoiiura fuit, quod rex ille cbnlulil, hiemor, magnum' Franciae eleemosynsiriumconsti-
quia non niulto posl vilam cum iriorle comniulavit. -tnil, et a saricfiori et augustiori consilio sibi esse
Quapropter Amyolus-foftunani majorem vix fespon- vbluit, ac pauio post abbatia, Rupium decoravit, et
suram Iabori apud Gallos ratus, riecad alios hono-' mox alia, nempe -sancti Cbrnelii Gompendiensisva-
fum.gradus provectum ifi, iristiluil in Italiam pro- canti, ullro ac sponte sua cumminime ambieniem
ficisci, ul illic vilani hoc mediocri censu agilarci, exornavit. S. R. -E., cardinali de la Bourdaisiere
bibliotbeeas Italicas cbnsulendi animb ,- et codicem Rbihsedefunclo , Pius V Amyoti virtutum ,• erudi-
P.lularcbi niendose excusum cuni manuscriptis con- tionis, pietalis ac fervidiaffectus erga Ecclesjam
ferendi, et cum eruditis viris, qubsibi nanciseeretuf, calholicanrapostolicam etllonianam fama impulsus',
sermones ea dere uliro cilroquehabendi. Dum hsec eumdem' episcopatui Aniissibd.' praefecil, quod li-
cutn aiiimo cogilarei, obtulitei se coriimodaadmo- henter a rege cbnecssum"est, qui riihil magis expe-
durii occasio ejusmodi aiino niiUesimoqitingenlesimo tebat quam ut eurh ad,summos honores et dignita-
quadragesimo sexlb. Idem Morvilleriusab Ileiiricb les proveherel, ut reipsaosienderat,ac- primoiibus
11 rege missus ad Venetos legatus ," Aniyotum sibi aulicis acprincipibuspaiefaciebat.Hujus-vero regioe
adjunxit itineris coroitem, qui turii,liicesircuiriise- B in se' benevolentise, beniguitaills-ac beneficientise
cundum setatis annum atligeral, cum' paulo majoi' "semper"gratum et"memoi'emse prseslitit, non tantum
natu Morvillerius essei. Per id'legatiohis tempus 'supefstite principel sed etiampost obitum ejusdem,
legalus regius lanto cum eo aniiciiiseel familiarilatis quein semperlaudibus iriccelumextollebat, quafum
vrnculoaslrielus esl, ul pali non pciueril ipsum a fevera digrius erat, feliceihque ejus memoriam
se discedere , etiamsi iricredibili desiderio biblio- colebat et piis riianibus semper apprecabalur. - •
Thecas aliarum civifalurii Iialiae visendi'flagrare Pbrro curii rex Ilfenricus III, reversus a Polonia,
SGiret.Jam perscrulalis omhiuus'seduloloculis Ve- per Sabaudiam Allobrogumtransiretf duelrix ^uiita
netae biblioihecselocupletisslmoead insiitulum opus regis ei Amyotum lantopere eommendavitj ut ei rex
Plutarchi scripta conferendifemendancJi, et elegan- pollicilusfueril eumdem Amyotuin in <suo gratlu di-
lius Gallice verlehdi, Venelis Roniam se coiitulit. gnitafis etoflicii eleemosynariimagniFrancise«pud se
Ubi perbiimaniter acceptus est ab episcopo Mirapi- permansufuih, utpote quem primura pneeeptoresa
censi, qui dbmi suceeum reiiuuil, et per biennium habuerat, ideoque eum seper loiam vitani-semper
ferme convietorem habuit, cum quo ullfo cilroque magistrum suum-appellaluTumesse ;,liujus'promissi
serriiones haberet, de lltterls ac diseipljnis uuntius rex ipse fuit reduxAmyoto et ab eedem
' ' verba C
Tacerel. vicissim petiit ut propensahi erga sevbluntatem et
"Eodemferme "tempore In illustrissinii "cafdiiialis ftdumobsequiuni,quohaclenusususfueral, in munere
Turnonii amiciliahi se insiriuavit,' qui a rege ad >egio exhibere pergeret": singulari cerle- ac novo
'aulanf ievocatus; cum ob' egregias animi doies , et exemplo hoc benelicium in Amyoturhab oplimo rege
virlulum ornamenlum, tum ob rerum civilium , et collocatum videri polest, ut duorum succedentiiun
~
regtii negoliorum accuralam cogriilibnem cxpe- unus idemque riiagnus eleemosynariiis frierit, cuin
ci
iientiam, eiimdem Anjyotuhj.iiineiis "comilem as- obtinuefit apud pririeipessd regnum hseredilariojure
'stimpsil,"cumDionysio Lanibino , viro claiissimb et accedentes ofiicia summa priinasque digniiates, ad
iuriusque linguaeperitissimp , • qrii postea regius 'eos deferre, quos in Comitaln ct obsequio suoante-
Grsecarum litierarurh professor Luletise. fuil.Gum quam reruni pofirenturehariores el gratiores apud.se
'
is cardinalis a"d aulamse conlulissel el audisset habebant. Jam vero idemrex Cbristianissimus paulo
' regenf' quibusdam aniisiilibus' ae proceribus sibi posf redituma Pblbnia,' ctim equitum Torquatorum
gralissimls lianc provinciam dedisse,ul accuralis- "ac moderalorum seu cohiniendaiorumsancli Spiritus
sinie lanquani de re maxirhfmomenti sciscitarenlur ordineni institueret, Amyoli sui minime csloblitus,
ac deprobo, erudito ac cordalo virb, inio {irjmuni cjus ordinis EquesJris moderalorem
1a percontarenlur
cjuo liheri regii Aui-elianensis et Andegavensis ^ pisefecil; quin eiiam in ejusdem gratiani et favofem
'
duces, jani Tumimperio destiriaJi.sedulo inslitui :et ordinisconsiitutiohibusactypicislitterisinseri voluit
"doceri possent, regi Aniyoium ,-cujus mores ,'inge- r -hunc capitis arliculum: -Quisquisrnagriuseleemosy-
doctiinam fafiasque animi dotes perspeclas narius fuerit, idem etiam dicti ordinis moderator.seu
' nium,
etexploratas habehal, olRulit.Proihde e vesligio ad commendatoreril eaque lege, ut nobilitatis - generis
hoc prseclarissimum et gravissimum riiurius Arnyo- sui indicia ac teslimorila-darenon adigatur, ul cselcri
itis unus ex iol "tantisqiievifis quibiis hoc erudilura "omnes adigunlur-;Sed qua'pietate epjscopatum au-
sseculum'florebat,''ascitus est; iri quo ita strenue spicalus"fuerit ex eo constat quod simul alque.Tionli-
ac fideliler gessit ad regui Fraricorum commodum - ficias bullas accepisselj per procuraiorem possesio-
et 'brnamehlum , ril Tegi 'reginseque gratus ct ac- - nem adiil, dum Luletise consecralionis munus cpn-
ulcommodius postea, veiiiaa rcge impe-
' ceplusfuerit, idqrie lbngo annorum inlervallo usque sequeretur
ad Francisci II obilum. -trala, ipsemet-reipsa ad.possessionemadipiscendam
Quo lempore Carolus IX Francorum regno poli- accederet et muriere episcopalifuiigeretur; cum reli-
Ttis," olilcioruniet meritorum praeceptoris sui (quem gioni haberet .sacerdotii,opimi redilu .frui., in quo
 589 . DE GESTIS EPISC. ANTISSIOD.—PARS IL 590
nullum adhuc officiumpraeslitisset. Porro cum pri-- A scholii virtiilis omnis; doctrinoe ac pieiatis, unde vel
mum ac proecipuumanlislilis miinus inprsedicalioriei pererudiius quivis se doctibremel hielibrem recedere
verhi Cei esse perspectum haberet, quse rite ac prc> ingenue fateretuf; a prandio cum cbetu eodem per
, digriilate exerceri absque tbeologisescien.lia minimei borse spaliurii colloquebalur'; funi amicis "recedeh-
posset, in mia medioGritertanlum versalus eraj, quiai tibus ac vale dieentibus, ad biblioihecam et coepta
non lanium studii et operse in sacris litteris quam iii1 stuciia redibTU, soepesibi invotis esse significabat
, aliis disciplinis el scienliis. insumpserat, lunc ccepiJ t secrelario Martirio (quo familiaiiter ulcbaiur etquem
serio summaquecontehtione theosophiaeincumbefe., canonicaiu'et proebendaiiecmulto post archidiaco-
stalimque aggressus est, praeter sacrofuin' Biblioruhii haitrpietatis' et meritorum ergo iii Ecelesia sua
quotidianam lectioneni, sanctorum Palrum et dbelo;- "exoriiahdunicuravit)ab aula magbanranni partem
rum EcclesiseGrsecorumel Latinorum vblumina'die) rece"dej"fi yelle qub frequenlius efliberius episcopali
noctuque,evolvere. murieri inciimberet. Eaproplefstdlimpost conVentus
.. Interim.magistrum Phfrum Vieldoclorem tbeolo- juridicbs Blsesishabitos, Anlissiodoftim fepetiit, sed
'
gum accersivii, eumque rogavit ut sibi possessionemt ita male pef diflicillimalempora acceptus est a qui-
realein adeunli alque auspicia"ingressus' episcopaljs> Tiusdamqiios faclibnes ac suspiciones calumniseque
suscjpienli assisteret.Quod pius ac e.ruditus dbcior• B ifansversos agebanl ut pio proppsito "corisilioque
episcopo libenler concedens, corarh eo plerasque TrusiratusTempoffetvl majori cedeie coactus fuerit,
sanctas concipnes in e.cclesia'cathedrali liabuit, ad1 cum malo exemplo, non ab adytis Tanluni, sed ab
lipc frequentes sermpnes de rebus divinis'et de expo- aditu ecclesise sine causa "arcefelur PtrepiscopaIis
si.lione locorunijnsignium sacrae Scripturse, de con- dbiiirissepto "constririgeieiur, adeb ut nuIlis"cplscopi
troversiis theolngjcis el "quaeslionibusschblasticis bfficiisfungi possei. Tandem ne quid oinitleret quod
inier eos "liabebantur. Episcopus certe D.' Thoniaa slmpliciorihus el scrupuiosioribus'aniihis salisfacere
.Aquinatis scripta ianli faciebatut ea fere ad Onguem crederel, tametsi minirae, quod ad ipsum spectabat
refetret, aliiludinem et subTihTaleriiTanli ingenii Indigerei, eo se dimlsit abjecitque ut primuhi absb-
admiratus', quare tandem dicli vlri hortatu et ratio- lutiohem adcautelam, ul vbcant, peleret; demunique
nibus impulsus ad concibnandumanimuiri appulii ac plenainet absolutam asununopontifice obtineretper
splemnidie quo sacrace)ebrareinslltuerai, noninipa- 'illustrissimum legatum cui peculiaritef in mandatis
ratus quidem,.s'edyiribus uiiqu.e diifidens, Timidus eral ut usquequaque dietl episcopi desiderio faceret,
accessit ae tamclsivoce admoduni exili acsubmissa salis, cujusipsi iegalb, ut et pontifici maximo vilae
prbnunliaret, sic tariien aperte puieque ae dilucide. iriiegriias hbnestissihia et religiosissima
' ' conversatio
" '
C
ariimi sensa expressit ianloque verbbruiri' delectu ac "aiiaqiienierilapalebarit.
copia, tahlo senlehliarum" pondere, tam prseclarp IIoc eTgoihcredibiii solaliofuit egiscopb, cum ha-
den)que ordine dixit, ul eruditi "doctiores,evadererij, beret, quod avebat maxiriie, "elliberum.fam ef esset
imperiti.el plebeii' riielioreset ad pielatis bfficiacpn- rmiiiilsbfficiisciiieecclesiaslicis' defungi, qiiae ab in-
cilalior.es abirent. Cuin. hsec concibrium,progymna- "legro-iggressiisesipririio quoqueTeniporeaconcione
smata tam felicem ,succes.sum babuissent, alacrius "sacra, iiipote prihio proecipuoqueofficioquam habuit
multo summa cum. assidtiitate lioc ecclesia.sti.eum die cineruih, pVimoQiiadragesimse,eoderii affectii,
munus exsequi perrexit.ac nullo deiiicepssplenini die pafi modeslia eodemque fere gestu qup consueverat,
et fes,lo anniversario sacris operari ac concionari nhlla plane perlirrballoiie commotus ab omni vindi-
iiileimisil, cuni apiid grege.roresidereliceret, con- cise cupiditale liber, nullisusus querimoniis et inve-
cionum vero) irpoBeoipiKs .summa. capita et auetori- "clivisin injurias sibi illaias et.ofifensas,ac protefvias
tales.Latinis verbis ad formam bomiliarum conlex- suoruin : quod mirum plerisqueyisum est, qiii prsesu-
tas etmanu sua exaratas reliquit. Exindeiolus cospit lem inlus efprobenonnovcranf:aT enim ulciscentii
.eloquiis sacris, et.Grsecorum Latinorunique, Patr.nm minime cupidus 'fuit, et ad injuriarum memoriam
•
.scriptis incumbere aique ad iianc vphementissiniam"K"oblivionedelendam paratissimus; paulo tamen ad
,sitim eprumdem libros perlegendi explerida.m ante iram proclivior eratquam facile Citoque "cbercebal,
horamquintammatutinampost fusasad Deumpreces ' nee iniquam alicui delicta proeterita probrose obje-
museose alidebsit,donecquidam canonicicum dome-' ciahal; letricus, sevprus, acer, difficilis accessus ac'
sticis accederent ad comitandum euni ad scdem "morosus vulgoferebaliif; ejusmodi lameii ah iis qui
sacram el solemnemhiissseJiturgiaih, cujus celehra- aiiqtiaridiu ipsius consueiiidihisconsortib usi fuerant
tiorii semper inteierat in cborp cum habiiu decenli non habebalur. Verum cordaius, quadratus, candidus
eijcaribmeoruiiiproprio,"rihiconfeSsioiiisIb'fmula prb agnoscelfalur:.'quippe cum Romano inore, ore li-
mofe Ecclesise in riiissse'introitu recifala in cxitu "beroloquefetur, nbri simulale, cum dissimulare "rie-
benedictiorieni;suahi eihibebal; iride ad"prandium sciret,neapud proceres quidem acpiincipesqupruni
cum convivis accedebat, inier quos adefatjseriiper auribus hihil dabat hec palpunfobtriidere noverat,
aliquis ex ;dignitate .ornatis yel canonieis prseter tantum abestutih eofum gratiahfquldquam faceret
liebdomadariunia quo '«acnim celebratum'fucrat. qubd honestati ci aequifati minus consehlaneum ju-
lnler pocrila-eliam sermones de lilteriset rebus 1 dicaret, quin aperle" seiiunquam " id cbmmissurum
bonestis babebanlur, ul ejus mensa jure dici poluerit. .profitebatur. . , ., , ,,
591 APPEND; AD S.EC. X. — OPERA unzaonu.' 592
Quamobrem familiaresacdomestici prudenliores A d optimi maximi gloriam, domusqne ejus decorem, de '
cavebantimprimis hequid ipsi proponerent, vel ab inlegro instaurandatnvuravil /i'575.
ep poscerent, cjuod' dubium, anceps, controversum Organaiiova deintegro, in ahgulo cliori exstruere
vel-Ieviter suspectum esset; sin secus, repnlsam cum et collocare fecit.idem duoruin sacellorum orna-
gravissima inciepatione interdum.paterenlur. Cseie- nienta dedit^ urium & panno aurotexto , aliud ek
rum pacis amantissimus Iileset dissidia cane pejiiset holoserico figuralo, itemque duo candelabra argen-
anguefugiebat, maxime;cumsuiscanonipiset capilulo. tea donavit, et ad aquam beneuiclam deferendam
Musico-utique concenlu ohlectabatuf, alque inter magnum vas ciimaspefsorio, Suasque acerfas Sive
privatos parieles inter canlores partes suas agebat. thuribula , cuncta ex argerilo. PosJremo eeclesiam
Qua de causa chari prsecipue.acceptique ipsi erant suam omnibiis ornamentis pro faeullatibus exorna»
canonici"quos ullro pulpitum adire cantandi animo vit, quibus alia vquaque adjecisselj nisi tumullus
observabai, ulcseteri clioris(se,prsecentores,-succen- bellici ohstaculo fuisserit, siquidemper civile bellum
tores,-subsidiarii,-symphoniaci, qui prsesertim cum eo propemodum redaclus est, ut segre ei suppeter6nt
canlusperilia vocisque amoenitate probos et eccle- . forlunaead se familiamgue susieniandanii agfis ac
siasticos mpres prae se ferebanl, organis etiam musi- reddilibus ab oppbsitis occupatis ac" direptis", ob
cisgaudebat, el ssepe maiiuclavium digiiis increpare. B factiones et rumiisciilos sinistros a nialevblis., avi-
ante prantlium arnabat, ut Jiilarior post gravissima dis el ambitiosis TainigerulisTictOs,castrum Ragen-
studia mensse accumberej. nafum qiiondarii pulcliefrimumet mirrflce const^u-
Sed ad gravioi-a et episcopo magis decora giadum ciurn et exornatum incendib ab haerelicis'conflagra-
faciamus, cuni in episcopatu residerel Amyolus, so- lum ita reparavit,, ui ipse^cunitota faiullia et etiam
lemnibtis, anniversariisque festis diebus, ipsemet sa- cum adveritantibus amicis comraode iri eo habitare
cris operabatur,; idemqtie meridianis horis' concio- posset. Idem - gvmnasium mnplum et prseclarum
nabatur, ideoque eos qiii ei ministraverant ad allare i exsfruxerat Antissiodori, in oppprtuna admodum
ei in clioro in sacro.misssesacrificiodie lunsetanlura urbis regione, et aere salubri ^ Cempe inter eccle-
exci.piebai;.Doniiiiicisvero diebus et feriatis priisais siam catbedraiem sancli Slephani et abbatiam divi
vesperis, privilegii intererat, et Teslo die niaiutinis . Germani, in quo sbclefatis Jesu Patres destinayerat
psalmodiis et preeaiipnibus, e quarum egressu ad consiiiuere ad juventutem"civitalis et indigenaruni
sacelhimibat pie celebraium missam (ulper.singu- erudiendam , el probis moribus, catholfca"pieiale,
los Advenlus et Quadragesimse dies solebat) deinde bonisque Iiueris hribuendam, eiiam usque ad llieo-
majoris (ut ybcanl) misssecelebrationi et vesperlinis •logicastudia, ut constat ex pacto et cbnventb iif tb
precibus uilereraf Cseleris diebus et feriis profestisi C cum Palre Pigenatio, qui lenie nimis et frigide ne-
majori liturgise sacro aderat, qua celebraTa hebdo- golium exsecutusest, donec episcopusegfedi coactus
madarfus ad prsesulisprandium aceedebatt; prselereai fuerit ad TegemBlsesisconveniendura,nhi cpnventus
etiamsi cbncionandi niunere iungerelur, curse tament juridici 'habebaniuf, proihde' negotium dilalum afl
Iiahebatul erudiios et probatos viros perquiferel, ett ejusdem prsesulis reditum , et pirim illud bpus intef-
accerseret, quiin ecclesia sua concionarentur, ett missnm fuit, hoh qiiod proposilum niutassfct, cujus
per omiieni dicecesim, ac pptissimum in oppidis ini tenax erat: eosdemPatres reditu mille aufeormri
quibtis quosdain novse religionis-sectatoreset hsere- nummorum dotare statuerat, cum mille dubenlis li-
ticos versari audierat, iit putaGiemi, ad hseccommii- hris Turonensibus," ut inde supeileclilem commo-
lebat ac pr*rjciebat cantbrise dignitati capituli sanctii dam ex aniihi sehlerilia, anlequam Parisiis egrede-
Slephani ecclesisepium doctum et prudentem virum,, rehlnr, sibl Compafarent; sed dissidiabellorumci-
idemque in aliis urbibus, quarum sacerdoliis paro-- ViliumexoiTa stib finem conventurii3et f elegatio Je-
ehialibus riie providerat. Porro cum ad ecclesiarii l - suiiarumeGalliis hoc nunqilara saiis .laudatum
Anlissiodorenseni prinium accessil rueniis assimilemi InsliJuium prOhibuefurit, noh" tamen plane irri-
intus et in penelrali coroperit. Itaque eam reficere3 tuin effecefunti Nam pi-sfcsul iii sua volunlate
et insiaurare ccepit a choro ct augustiore altari, , v perstitit, ut gymnasiurii a se cohsTrucium insli-
quai ab integro reparavil, et sex lolumnss fusilibus5 luendaejuvenluli deslinaretur, cui nunc usui inse-
ecupfo munivii, el exbrnavit, cum pedo seu liluo3 riiit, Jestatur hoc inscfiptio hsec quae insculpia est
imminenie arae a poslica parte, deinde calhedrass ' in labula superliminari januaej "
allas et burailes ab utroque chori laiere cdnstrui1 ' CHRISTO SEB.VATORI OPT.MAX. S.
fecit, ad et
sedenTdignilatum canonieorum, et in
exlrenia Supremaque parle dexlri lateris, lliroriuin Religionis verilqs, morum probitas, el bonarum
cpiscopalem in quosedere mos est anlislltiofficio artium.polilura, Jiic promercales habeniur s non
fungenJi, "el in extremo chori loco el in superiofe uere, sedsludio,pietate et labore; proinde turpes
tabula haecverba subscribi voluii: Jacobus AmyolUs impii etignava segnhie-degeneresab islis foribus
Antissiodori episcopus, cum d perduellibus hcefelicis s - " .-
procul facessite,
fcede laceratum, direptuni, ornamenlisque omnibus s Huic autem inscriptiOnij.ut auctoris ejus mens- et.
spolialum repefisset Jwc templum, exhedfam istam n consilium perciperetur, ab eodem secretario adje-»
dhinis landibus concinendis accommodalnm, ad Vei ;i. clum est illud cofoHafium5'
 J DE MONASTERIO.GEMMETTCENSI.-". '
m . •. ." 394
Jacobus Amyolus episcopus Antissiodorensis' £L poenitentise,eueliaristlce, exlremse unctionis j ut par
huic gymnasio, quod exslruendum curavil, hanc fuit, munitus, domesiicis, clienlibus, gravissimis vi-
inscriptionem apponi voliiit. * lis,' DionysioPerbnneto doctore theologo eloquen-
Ad ex.tr.emum" hic antisies poslquam faclionutri el lissimo, ecclesiasla poeiiilentiariocathedralis eccle-
belldrum civilium tempore calamitoso,, multa dictu sise, Gilberto leComte, Reginaldo Martino, Victore
g-ravia,perspectu aspera, ut poela tragicus ait, cor- Camus cultoribus et canonicis assislentibus, monen,-
pore exanllata atque animo perlulisset, quantum tibus, consolaulibus, omne pium obsequium et sa-
natura bumana constanter ferre potest, succubuit lutare et novissimum niiiiislerium constanter exhi-
landem tot serumnis .oppressus, et exstinclus vigor hentibus.
ille corporis optime consliluli, et frigoris et caloris {Hcecsubita dictioneanno 1612 a Feder. Morello
palientissimi, .turii lenta febre correplus esl, quse regiorum professorum decano Laline exarata sunt, ex
graviter urgens pulmonum hausit spirilus, et sensim iis excerpta, quai M. Reginaldus Marlinus sccretarius
ad niOrtemcompulil, qua undenoiiagenarius in Do- ejnsdemAmyoli Antissiodorensisepiscopi.Gallicescri-
iaino~, "ul episcopum tanio nomine dignum decuit, pseral de Vita oplimi suipatroni.)
obdormiiiNon. Febr. anno salutis 1593, sacramentis

GARMIEDE MONASTEBIO GBMMBTICENSL

{Neustria pia, pagg. 265, 264, elc.)

, ARGUME-NTUM B Cantica nunc resonant, nunc sacra Tonaiiti,

Sisle gra.dumstafrilein prudens quicunque vialor,
Aspice qiisegraphicis sunt his depicta tabellis :
En libi clara-patcnl, sicut spectanlis in rinda,
Seu leyi in speculo solet apparere figura,
Quas fuerinl hujus r.utilseprimordia gemmae.
(Gemmeticum [1] siquidera agemma dixerepriores,
Quod reliquis gemmaeprsecelleret instar Eoao.)
Intle scies-quinam tledeiintregesque, ducesque,
Totliona, totterras, etopes, tot praedia, censtis :
Unde monopioleminongenii, coelitus acli,
SlricJius inclusam possenl hic ducere vitam :
Quas itideniLelegum lurinse Dacsequepbalanges,.
Inlulerinl-clades; qui tandem a sedibus imis,
Ilsee loea saieierint priscis convulsa ruinis,
Expedio brevibus eomplexens gesta "camoenis.
PRIMAFUNDATIO DICTIMONASTERII.
Saecula sex Phoebus cum liistris volveraf ocio
a
Virglnis pafw, dum sanctus vir Philibertus, -
Celtiea.quem geimil claro Burgundia pariu,
Hos petiitfinos, lanta stiparite caterva
Quanta Jacob Gessen ipsarn cullurus eremum
licei haec
Quse quondam spinosis horrida silvis,
Undique diversa festagnans cincla palude,
Genleprius nulla, nullis sit culta colonis,
Nec Cereri penitus, nec dulci nota Lyaeo,
Nullatamen loto fecundior exstilil orbe,
Ille paler pbstquam Dagoberli "munere regis
Primaiiujus sacri slaluil fundamina templi :
Mox quippeantiqttam mutaruni.orhnia formain.
Hic ubicapripedumlatitabant anlra deorum
Solivagis habitata feris, nunc pervia sanctis,
Aurea Templanitent, instar slillantis Olympi;
Nocte dieque preces effundunt, inclyta divum
. (i) Jumieges.
PATKOL.exxxviu,
Agmina persolvunt monachorum munia laudum,
Angelicos imitata chorcs, ubi monstra ferarum
Ilorrisonis. vacuas complebant vocibus auras.
Quaeprius exsuccos silveslri germine felus
Tristis alebai humus, cohdensis obsita dumis,
Ferlilis ambrosios coepitproducere frucTus.
Taxus olens, tilisemolles, aconila,-ciculse
Alcinoi silvis cedunt; nigra bacca racemis,
Purpureae gravidis turgent in vitibus uvse,
Et renovatus ager dulces prodticit aristas.
Ilic ubi crescebant calamf juncique lacustres, •
Luxuriant vario gemmantia prala colore :
Deque paludigenis nunc"surgunt pinguia cannis
Pascua, et ingentes labtintur ab sequorepisces
C Fluclibus impulsi, quolies Latois utrinque
Jungit horizonli rosebs Titania- currus,'
Ac rapidus, turgehte salo, reflectitur anmis;
Ut refluant per agros, per prata virenlia rivi,
' Qui fecunda suis irrorenl frugibus arva,
Ut rigat J5gypJum sepleno gurgile Nilus.
Haecdedit ille Salor rerum, qui tei'minat orbem,
Maxima qui solidam statuit super sequora terrarn,
Sisiitet immensos prsescriplis finibus amnes, ' '
Ne Cybele tumidis obruatur Jheiios tindis :
Imbribus et montes sterilesque humeclat arenas,
Ut sua cunctiparens .concedat munera lellus,
Unde trahant vitam quaeeunquecibaria poseunt,
Sive per ineultos errent anirnalia campos, "
Sive secent liquidum stridentibus aera pennis,
" Yel quse monstra natanl variis dislincta '
figuris :
Qtiidquidet aetherea,spirando vescitur aura,
Confovet, el propria unicuique alimenla minislrat,
Deniquequi quondam slccis de rripibus undas
Duxit, el ex allo demisit vertice carnes
'
13
 ' "
595 APPEND. AD S^EC. X. — OPERA AAESIIOTUa. S96
•Mannaque: seu pluvio fundunlur ab selherenimbi ^ Et concus.satremit tam vasto pondere lellus.
• Ut ponuiuin, miranle polo, nutriret Hebroeum, Tunc aditum subeunt perfusi membra cruore,
Per steriles camposdesertaque rura vagantem • Prsedaequeaccincti sacrorum fercula, gazas,
Sic sua Gerometicis largilus dona colonis Quolquot erant, adimunl: nec ab ulla clade quiescunt,
FeeiJ, ul invitis haturae legibus olim Donec claustra, domos, sacrasque a sedibus oedes
Aspera quse fuerat, fieret cultissimaeremus: Eversas videanl medios considere in ignes.
Quam circumllexo proecingitSequana fluxu, DE EJUSDEM RESTAURATIONE."
Haud secus ac Arcton sinuosi cauda draconis.
Interea centum vicibus sol contigit orbem
DESTRUCTIOEJUSDEMMONASTERII.
Lanigeri et Librae : tandem cedenlibus armis,
iLustra octo totidem labenlia sseculacursu Pacis alumna Ceres Mariis compescuit iras.
Astra penelrarunt posl incunabnla Christi: Prolinus refugis duo Patres clauslra relinquunl
Belgica dum Gelico Francorum littora hello, Haspreadumrepelunlque suum pietalis asylum !
Barbarus Haslingus, Dacis egressus ab oris, 'Qui cum spectassent, horrendis obsita dumis,
(Haud secus aique leo proedaesitibundus ab antro) -Inque vepres redigi, lalebrosaque luslra ferarum,
lmpeliil, gelidam qua Francia respicil Arcton, Quaequepanomphoeofueranl sacraia Tonanli,
Finilimasque urbes el plurima caslra subegit. In gemilus toli et lacrymas solvunlur amaras,
-Proh scelus 1 Aliilhroni celeberrima templa tonantis Singultuque gravi verlunt ad sidera vultus,;
-Diruit, infeslo perverieiis omnia Marte. « OPater, oBonitas, aiunl, spesunica rerum,
Classibus inslruclis tandem, Boreaque secundo, Qui tibi confisos nusqiialh dimitlis inanes,
Sequanicos intral portus : cilo fama per urbes Cerne quot excidia et clades, quoffunera casus,
Pervolat attonilas, tantae prsenuntia cladis. Quot mala perpelimur, noslrisque medere ruinis :
Undique Junc misero miscelur Neuslria luclu : Jam memores prpavis quod noslris foedusinisti,
Undique bella premunt, hostes grassantur, el horror Ut sicut Solymhm quondam venerabile templum,
Ingruit armorum, fulgent vexilla Cradivi. Sic ea sacrilega restaures diruta genle,
Hinc procul aufugiunt monachi: procul abditaMystse Quaetibi tam celebri sunt structa palatia cultu :
HansprcadumdeseiTapeiuiit, ubi claustra domusque, Ut libi "votasacro monachorum lurba perenni,
Nostri juris erant: ne sacrum solvere votum, Munialaudisagal solemnibus aucla iriumphis,
Aut efllare aiiimam urgerentur, et obruta diris - Priscaque jam vigeat pietas, reverentia cullus.
Corpora tormentis Slygise dimiltere morti. _ Talia perstabant fundentes vola precesque,
Pars tamen hic sislunt armis, et miliie complent Thelios uberibus, soloque legumine freti.
Haecloca, quo possenl hostes arcere minaces : Necmora: mittil opem summo qui speelat Olympo,
Ruxerunl satius forii succumbereletho Guillelmumque ducem, Rollonis sanguine cretum,
• Ccelitus huc afllat venandoflectere cursum,
Quam sacra barharicae spurcanda relinquere genli.
Nauticus interea expansis exercilus alis Qui monachos nactus scitari ccepit ab illis,
Fluctivagas refugi sulcando fluminis undas, Quis tam decrepilos istis vos appulit oris?
0 funesta dies! ipsis allabitur oris. Qusenararelligio, aut vestri fiducia voli?
Ut primum armali funduntur navibus hostes, Qusestruclurae inerant tam vastis condilae eremis,
Obsidionepremunt hujus suhlimia circum Uude palent priscse vestigia lanta ruiuse!
Mceniacoenobii, glomeralis ordine turmis : Cumque rei seriem, a primis annalibus orsi,
Primoque aggressu, tentant per tela, per ignes, Ordine narrassent, ex more cibaria praestant :
Pandere vi porlas, scalisque ascendere miiros. Porrigit alteruter panem, sitienlibus offert
Custodes conlra rigidis estrudere conlis, Alter aquam : siquidem ducebant lalibus sevum.
Crebraque per patulas tela inlorquere fenestras Dux vero adversus tam vilia fercula, cedit
Asl ubisuffodiuntacta tesludine Daci, _T)Protinus hisce loeis totus profusus in iras.
Torlaque pulsat onus validis balista lacertis : Qui vix ingressus densaepenetralia sylvse
Jam vallurii-, nec lerra. lumens, nec clausira , nec Numinis impulsu Slygium nanciscitur aprum i
[ipsi Qui rapido cursu; rauco bacchatus hiatu,
Custodes sufficerevalenl, nil mceniaprosunt: Vulneris intrepidus transit venabula, casses,
Dant ibi saxa locura, portisque ruenlibus, imas Seraiaiiimemque ducem culmis prostravit acutis.
luvadunl arces : pars obvia corpora quseque At memor offenssemox viribus ipse resumptis,
Infausla sternunl, nullo discrimine, csede: Hos repelii Patres, -scelerispro labe pianda :
Semirulis alii miscent incendia leclis. Sumplurusque cibum , quem .spreverat, accubat
Inciyta Christiparse canierato culmine ad auras Coenobiihujus pollicitus sarcire ruinas, [Hsdem
jEiherias surgens exstabat Virginis aedes. Tunc fieri delubra jubet, cellasque domosque;
^Quam ferro accisam quaiiunt, et verbere cfebro " Mullaque reslituil, priscis subversa ruinis,
- Fundamcnta cavant : astyulnere victa supremo . Prsedia, divitias quo possent quseslibus absque,
Ingemuit, traxilque jugo convulsa ruinam. Quique monoplolemi seclusam ducere-vitam.
Tollilur in cceluradensato pulvere niibes Protinus artificas sponsa mercede labori
397 CANONUMPRISCA COLLECTIO. ?98
'
Siructuras renovare parant arclando niinori A Quse olim Chrisliparae,rursiis sacranlur eidem.
Schemaie, limitibus, domuumque locique lenore Quae grCgis liujus erisperpes cuslosque salusqtie.'
Archetypum-: tandem fabrefacti encoenia templi,

B"E SEQUENTE COLLECTIONE CANdNICA MAII MONITUM.

(Spicilegium Romanum,tom.VI, pag. 597.)

'".... Nuncsi bibliothecceponiificalisin banonicare divilias palcfacere velim,longi nimissermonis initinm
faciam. Cefle de nobitissimisaliquot Gra>ciscodicibusalio loco el tempore dicqm; 'elenimcanonici Grmcorum
juris insigni aliquo opereaugendi, cupiditale non vana jamdiu incensus sum. JJnns nunc Lalinns prm cmleris"
me movilcodex Val. 1549, quem nemo, ut pulo, praUerBallerinios dissert. De cotlecl. can., part. iv, cap. 18,
6, commemoravil,~quitemp&risangusliis, ul aiunt, pressi el difficutlale scripturw terrili, veluslamhanc pra'
cwteris collcclionemexpendendamatiis reliquerunt. Ego igitur, hoc diligenlerexcusso codice, refn utihoremme
faclurum putavi, si ejus singillathn capilula seu tilulos, ul de Anselmo feci, recitarem, quam si multos no
mine tenus prmdictmbibliolhecm.codices recenserem, quorum uuda nolilia bibliographicamclassem augeret,
scienliam iuris canonici non juvarel. Est is codex membrane.us'foliorummajorum 225, lilteris Langobardicis
valde implexis exaratus, litidis rnbricalis, sceculi x incipienlis atatem xeferens, ideoque Lucensl Anselmo
tetuslior.

€ANONUM PRISGA COLLECTIO (1).

icip.t gralissimacanonum colleclio, quaeScriplu- B 9. Quod non debet appetere principatum nisi qui
rarum ssiimoniis et sanetorum dictis roborata le-- prius subjectus fuerit.
genles «lifical; ubi si quippiam discordare vi.delur, 10. De aliis desideranlibus principatum indigne.
illud eligendum est quod majoris auctoritatis esse 11. Quod homicidsenon debeant accipere paslo
decernilur. ' rale minislerium.
-PR^FATIO'. 12. Quod indigni sint principalu ecclcsisaqui non
Synodicorum exemplarium numerositatero [cod., bene regunl domos suas. .
innumerositalem] conspiciens, ac plurimorum ex 13. De principatu non recusando.
ipsis ohscuritatem rudibus inulilem pi-ovidens, nee li. De principalu non cito tenendo.
non ceierorum diversitalem inconsonam deslruen- 15. De malis principalum mercanlibus.
temqtie magis quam sediftcantemperspicicns, brevem 16. Quod non genus necloctis sed mores sedificant
ac consonam ex ingenli silvaseriplorum in unius principem. -
voluminislexluni expositionem digessi, plura addens 17. De prsecavendoprincipe (3).
ut plura describerentur, singulorum nomina singulis 18. De imposilione manuum episcopis, seu de OIN
testimoniis prsescriptaccimposui,ne quis velut incer- dinatione.
tum quid pro quo dicat, ut cum generales titulos C 19. Quod non unus unum ofdinet,
quos neeessario proposuinius recurrat, numeros di- , 20. De baculo el anulo episcopi.
ligenter pbservet; quibus observatis, p^useslionem .21. Qui ordinandus sit episcopus.^
quam volueril sine ulla cunclalione repperiet. 22. De moribus episcopi.
25. De setaiibus et meritis quibus proycbi debet
EXPLICITPMrATIO.
ad episcopatuin.
IKCIPIUNTCAPITULALIBRI .PRIMf . 24. Quodnon de alia ecclesia vocandi sint qui or-
DEOBDINATIONE CLERICOWJM. dinantur, nisi in necessitate.
1. De nomine episcopi. 23. De ordinalione episcoporum.
2. De his qui nomen episcopi indigne usurpanl. "26. Episcopatus rioimisi meriiis praecederilibus
3. De iriitiosacerdolumin ulraque Jege. {lelur.'
4. De nomine principis (2) 27. Quod extra conscientiam metropolilani non
8. De ordinando>principe,eumsorte. ordinelur episcopus;.
6. De quatuor generibus ordinationis. 28. Quod nolentibris clericis vel populis nemo de-
7. Debonis principibus ordinandis paslorali cura. beal episcopus ordinari.
8. De malis principibus polius increpandis quam JJ 29. Quod non liabeatur episcopus'quem nec clerus
,ordinandis. elegerit, nec populusexquisiverit.

(1) Hic operis titulus et prologus scribitur in co- (2) Inielligitur episcoptis.
diee inilio libri sexli; mihi.Jamenad universum dpus (5) Nempedecaulelaineligendo principe seu epi-
pertinere visi sunl scopo.
i>iRJ APPEIND..ADSJEC. X, — OPEllA AAESHOTIKA. 400
30. Ut nullus invitis ordinelur anlistes. A 64. Quodpost moiiem prioris debet prinecps oi-
51. Judicio raulliludinis ordinalionesfieri non de- . dinari.
bere. 65. De consensu populi cum principe in ordinando
52. De episcopalibus ordinationibus. successorei - -
53. De eleclione episcopi. .66. Quotlpiinceps solus.ordinat successorem.
54. De his qui ad episcopatum in provinciis pro- 67. iEgroto episcopo ordinari successor polest.
vehunlur. 68. De aegrotante eplscopoqui voluil successorem
35. Quod addi debeant episcopi ntimero ordinato- ordinari. . ,
Tum(4), si deordinandoejiiscopofuerit conlradictuni. 69. Ut eligal episcoptissuccessbfemse vivenle (S).
56. Qualiler ad sacrum ordiriemsit accedendum. 70. Quod.debeat electiobonorum observari in eli-
37. Non accipiendum praemiuni pro episcopatus gendo successore. ,
honore. 71. Ul supra.
58. Quod non oporteat episcopum aut quemlibet 72. Ut nullus ad episcopatum pro se corislituat
ex clero per pecunias ordinari. successorem;
59. De episcopalibusin provinciis drdinalionibus. 75. De ordinalione episcopi qui impetraveiit pe-
40. Ut episcopi qui ordinanlur, ab ordiriatoribus " cunia, vel qui successoremfaciunt ex parenlibus.
suis epistolas accipiant, quae diem et consulemprse- 74. Quod alienigenaepiscopus aliquando eligitur.
ferant. . 75. Quod episcopus consecrari non debeat, nisi
41. Quod non oporteat ordinaliones episcoporum cleri el populi fuerit postulatu.
diu differre. 76. Qualis debealessequi episcopusest ordiriandiis,
- 42. Quales vel quam docti debcant ordinari epi- expositioHiefonymi in episiolaniPauli aposloli.
scopi. 77. Qualis debeal esse qui episcripuseligilur.
45. Qualiter consecrenlur episcopi. 78. De episcopisqui post ordinationem sacerdotis
44. Ut episcopi canones agnoscant aniequam or- munera libenter accipiunt.
dirientur. 79. Ut non accipiant aliquid muneris propter ma-
45. De laicis non temere faciendis episcopis. nusimpositionem;
46.-Ut metropolilanis suajura serventur. 80. De eo qui recipit pecUiiiarride sacro ordine
47. Veterum staluta servanda sunl in ofdinalione rjubobtentu eleemosynae.
episcopi. 81. Quodsaci'a ordinationullatenus vendi deJjeat.
48. Contra Pairum prsecepla nriflus usurpet epi- 82. De ordinatione paliiarchafum.
^ 83. De his qui ad regimen ecclesisesunl
scopus ordinari. promx)-
49. Ut neophyli non ordinentui\ vendi.
50. Qui praepositusvelepiscbpus indiget ordinari, 84. Dehomine presbyteri.
&becclesia postuletur. 85. De exordio presbyteri.
51. Quod non debeant offieia ecclesiastica pecu- 86. De motibus presbyleri.
niis obtincri. 87. D.enomine diaconi.
52. Prseter sentenliam metfopolitani non ordine- 88. De exordio diaconi in utraque lege.
fur episcopus. 89. De diligenlia diaconi.
53. De ordinandis episcopisper vicos et modicas 90. De nomiiie subdiaeoni.
sivitates. 91. De ministerio subdiaconi.
54. De lerapore ordinalionis 92. De exordiosubdiaconi in utraque lege.
55. Quodnon convehial, coniemplfsclericis eccle- 95. De exordiolectorum.
siarum, de laicis episcoposordinari. 94.De eoqui.eligendusestin lectorem.
56. Deplebibusqusenumquamepiscoposhabuere. 95. De voce lectoris.
57. Ul episcopus non ordinetur in dioecesi quai 96. De exordioexorcislse.
episcopumnumqiiam habuil, nisicum voluntate epi- 97. Deosliario.'
scopi ad quem ipsa dioecesispertinet. 98. De ministerio osliarii.
58. Qui concubinam'habuii, ad sacrum ofdinem 99. De acolytho.
non accedal. 100. De nomine elerici.
59. De cupiendo-velfugjendohonore. 101. Quodomnes qui.habent.gfadus ecelesiastieos,
60. Laicus non repenle consecretur episcopus. clerici nominantur".
61. Dehis qui de poiestate sseculariad cpiseopa- 102. Quod presbyter idera sit qui episcopus (6).
iiim promovenlur.. - 105. De^ordinationepresbyteri, diaconiel ceiero-
62. Quoddebeat princeps facere heredem in vita rum".
sua. 104. Item de'eorum consecratione qui ab infahlia
65. De moribus electi heredis ordinandi. Deo se voverunt.
Nempe ordinanlium atque scrulinii judicunu,
- (4) Hocinterdum (6) Hic quoque in lextu unice profeiiur Hieronymi
(5) evenissedicitur in lexlti, setl ex- epislola.
tiaordinario modo.-
 iOl CANONUMPRISCA-COLLECTIO. 402
405. Item de.grandseyis. A minibus, a sms omciis. arceantur.
100. Qusein singulis elerici gradibus iempora siat 156. Dehis qui viduas aiu dimissas ducunl, vel-in
prsescripta. . - malis conciliis mixli sunt. -
107. De ordinaiione clerieorum regulariter facieiir 157. Ilem de-eademre. _
da quando ulla rerum veltemporum urget anguslia. 158. Ut ex curialibus clericusnon ilal,propler vo-
108. De laicis, si aggregandi fuefint. e.celesiaslicis luptates quas a diabolo inveiitasexhiberecompclliiur.
officiis. 159. Quod digami ad cleruni admitli non possunt.
10,9.Ul ne iilicjtas ordinationes ullus usurpet.' 140-Qui de laicis possint -clericifieri.
110. Nenuper baplizali ad sacrum ordinem pro? 141. De his qui.in parva aotatecoram parentibus
mo.veantur. religionis habilum-tenueruni.-
111. Alienum clericum nullus prsesumat ordinare, 142. Quinam clerici debeanl promoveri.
nisi cum scierilia^ui episcopi, 145. Utclerici invidi non promoveanlur.
112. Quod supra. 144. Quod ab illicilis sil" ordinalionibus absti-
115. Item quod supr.a. nendum.
114. Ut digami IIOJIadmiltantur ad clerum. 145. Ut nullus episcoporum servum allerius ad
115. Quod supra. B clericatus officiumprompvere pra.sumal.
116. lterri quod supra 146. Ut quicumque ad sacerdotium vel viduarurn
U7. Qui duas duxil uxores quanrvls laicus ante mariti,-vel habcnles numerosa eonjugia, pramoli fue-
baptismum, ad clerum non promoveatur. .rint, ab omnibus ecclesiastieis officiisarceantur.
U8.J3imiIiter qui secundam.duxil uxorem.' 147*Ut si quis sacerdolum contra hsecinterdicta
119. Quodsi-quis viduam, vel-ejectam, autmere- fecerit, a suo sil offieiosubinovendus.
tricem acceperR; non admittatur ad -clerum. 148. Ul hi qui semel in ecclesia legerinl, ab aliis
12P. Designandum esl qui laicus ad sacrum .or- non possinl promoveri.
dinem pervenire debeat. 149, Ut nullus alienum. clericum sollicilare vel
121. De prsesumplisclericis qui nan solum ad cle_ tcnere prsesumai, suo episeopo non prsebente con-
ricatuni sed eliam ad infulas sumini sacer.dotii pro._ sensum.
mpii sunt. . 159. Ut implicati-negoliis alienis, ante reddilam
122. Quodhi qui.non sp.onle.eumiehizali sunt sus" rationem clerici noh ordinentur.
eipiantur ad elerum. 151. Rebaplizali ad nullum clericalus gradum
125. De eadem re. „ promovendi.
124. Ut is qui se eunuehizavit, elerieus non fial. "152. Uthi qui peregre baplizanfur, ad clerum
125. Quodsi quis sibi partem corporis volens.am- - non veniant.
putaverit, clericus " es.se.non potesl, nolens autem 155. De discrelione posnitenlium, quinam possint
pptcst. , ' . . ad .ecclesiaslicos ordines.provehi.-
126. Qui clerici debeant conjugibus sociari. 154. De discrelione libertinorum, qui ad ecclesia-
127. Debisquiad presbyleralum vel diaconatum siicos ordines 'pervenire possint,vel qui non possinl.
promoveiitur,"etanie. ordina.lionemsibLconscii pec- 135. Quod non oporleal absolute (7) quoslibet or-
catorum sunt. dinari.
128. Quodcler.icisn.on. licealpoeuilenriam agere, 156. De singulis gradibus saeri ordinis, qualiler
et quodpost posnileriliamnullus possil ad clericalum ordinenlur; in primis de psalmista.
admitti. 157. Qualiter osliaiius ordinetur.
129. Ut si.perarroganliam ptenitens, digamus, vel 158. QualiterJectorordinetur.
viduse marilus, clericus faclus fuerit, nonpromo- 159. Qualiter exorcisla ordinetur.
veatur. 160. De exorcistis.qui non sunl ab episcopis ordi-
150. Quod secunda conjugia sxeularibus non n.e- ,. nati.
genlur, quibus famen posthocfaclum ad cleiiealjim 161. Qualiler.acolylhus ordinelur.
minime convenit aspirare. 162. Qualiter subdiaeonus fiat.
151. De conversalione clevicorum, ul in uno con- 165. Si leclor-bigamus sit, autviduam ducat, non
clavi sint. amplius quam subdiaconusfiat.-
152. De ordiiiatione. ministroriim sacerdolum, 164. Quod subdiaconi a diaconis sint remoti.
quando fiai. 165. Quodsubdiaconis cum ostiariis assislere non
155. Presbyterorum el diacono.fumordinationes licel.
eeitis cclebrenlur lemporibiis. 166. De diaconis qui lempore ordinalionis nuptias
154. Ul nemo liiterarum nesciens, velaliquaparte. attestati sunt.
corporis inminutus promovealur nd clerum. - 167. Ut levitse et virgines ante-xxv annum aclalis
155. Quodderiei criminosi nequeant promoveri; non consecrenlur>
et in clero positi, si in.aliquibus Juerinl invenli cri- 168. Qualiter diaconus ordinetur.
(7) Nempesine tilulo speciali seu assignatione ad cerlum ministerium.
 "
m . APPEND. AD S^SC. X. -- OPERA AAESIIOTIKA. W±
169. Si qui clenci ab episcopis suis promoveri £on- ^^ 12. Quod excommunicati adaccusalionem aomitti
tempserint, necillicmaneant undereceaere noluerunl. non debeant.
170. De numero cerlo diaconorum 15. Quod servi et liberti omnesque infames per-
171. Quo lempore presbyterum- conveniai ordi- sonas non.debeant accusare.
iiaii. 14. Ut qui unum crimen non probaverit, ad alte-
172. Qualiter-presbyler ordinetur. . rum admittinon debeat.
175. De bis qui in a?griludine sunt baplizafi. 15. Qtii ad lestimonium admittendi non sint.
174. Presbylcr diaconum aut presbyterum non or- 16.'De his qui in accusationem majoris natu ve-
dinabit. niunt.
175. De his qui ad honorem presbyteri sine exa- 17. Si episcopus absque lempore synodi in cri-
mine provecti sunl. - mine detenlus fuerit.^a duodecim episcopis audiatur.
176. Quodsubdiaconusin conjugioesse non debeat. 18. De presbyteris vel clericis accusatis.
177. De inlicita ordinatione. . 19. De aceusato vel accusatore.
178. De mereantibus sacerdotium et ven.dentibus 20. Ut causatorcs de levibus causisnon audiantur,
donum Dei. •. - • 21. De accusatoribus fratrum.
179. Quod bigamus non sit ordinandus. - ' * 22. Ne sine accusatore
legilimo quispiam condem-
180. Ut pueri ad saerum ordinemnonadmjttanlur. pnetur.
181. Cujus.setatis esse debeant qui promoy-enlur . 25. Accusatores fratrum ad communionem reci-
in sacrnm ordinem. piantur non adclerum.
182.'Quod bigami ad sacrum ordiuem non sunt 24. De episcoporum aut clerieorum accusatoribus,
applicandi. 25. De falsis testibiis.
185. Cur prseceperit Apostolus unius uxoris vi- 26. Quod duo.sunt falsorum lestium genera.
rum sacne applicafi militice. .27: De vituperatoribus vel accusatoribus cleri-
184. Ut ordinationes presbyterorum cerlis liant corum.
temporibus. 28. De excommunicatis apud Vieinos episcopos
185. Qualiter debeatesse qui clericus fit. audiendis.
186. Rtirsus quales bomines clerici fierldebeant. 29. Quodnon oporteat clericos, babentcs adver-
187. Cujus cetalis clerici fieri debeant. sum invicem negoiium, proprium episcopum -relin -
188. Neque curialis neque taxeola ad clericatum quere et-ad sa>culariajudicia convolare.
admiltendi." _ 50. Quod officium prislinum dampnali pro crimi-
189. Slatuta saneti Silveslride^ordine clerieorum. nibus usurpare non deheant..
190. Quod semel ordinatus, iterum ordinari non 51. De praevaricatione excommunicationis.
debeat. . 52. Si quis excommunicalus ante audienliamcom->
191. Quod deponi debeat.quidenuo manus impo- municare prsesumpserlt, ipse in se daispnalionem
silionem recipiat. prolulit.
192. De servo ordinato in clero. 55. De clericis dampnatis.
Explicit de ordinatione clericorum, 54. De dampnalis et ministrare temptantibus,
INCIPIT LIBERSECUNDU 55. Quod cum excommunicalis non sitorandum,
56. De clericis qui inlra annum causam agere non
DECELEBRA.T10NE CONCILII,etC ' - '
procurant.
1. Ulbisin annoconcilia celebrentur.- 57. Ul elerici sine ponlificis sui misso nullum ad
2. Quibus lemporibus synodi ab episcopis debeant saaulare judicium pfsesumant attrabere,"
in provincia celebrari. 58. De elericis excommuniealis et laicis.
5. Ut episcopi ad synodum inpr*lerntisse occur- 59. De episcopis ab ejusdem provincise sacerdo-
rant. p libus consonanter exclusis.
4. De episcopis qui ad concilium non occurrunt. - 40 De provinciali synodo relractanda.
5. Ul episcopus dioecesanospresbyteros et quos- 41. De episcopis et elericis adeuntibus impera-
dam ex laicis convenianl litteris (8). torem.
6. Utmetropolitaniarbilrio synodus congregelur. 42. De his qui ad comitatum ire voluerint.
7. Si qnis episcopus a .nielropolilano admonitus 45. Quando et in quibus causis episcopi ail comi-
ad synodum, vel ordinationem episcopalem venire tatum ire debeanl.
disliilerit. 44. De diaeonisad comilalum dirigendis.
8. Dissidentes.episcopqssi non timor Dei, syno- 45. Quod ad comitatum a pupillis el viduis ac ne-
dus reconciliet. cessitatem patientibus sit eundum.
9. De conjuratione vel conspiratione. 46. De ultione nequiler judicantium.
10. De delatoribus. 47. Qiiod non poteiit episcopus, clericus, et iao»
11. De aecusalis 1et accusatoribus. - - - - nachus, proedia aliena conducere

(8) Hoc sumilur exconcilio Terracinensi.

. 405 , CANGNUMPRISCA COLLECTIO. 4C6
48. De his qui ignorant quid sit in synodo eon- A 84. De primatu episcoporum.
stilutum. 85. Ut curam rerum ecclesiasticarum tanlum epi-
49. iQuodepiscopus vel presbyter in judicio advo- scopus habeat.
oalum habere debet. 86. Quod pontifex rerum suarum habeat polc-
50. De eo qui advocatum habere minime valet. statem.
51. Ut nullus episcopus vel infra posilus die Do- 87. De re episeopi, quam anle episcooalus gradum
minico causam audire praasumat. habuerit. t ,
52. Ut nullus episcopus pro judiciis munera ac- 88. De rebus ad ecclesiamperlinentibus, et de his -
cipiat. quse propria episcopi esse noscuntur.
55. Ut episcopus nullius causam audiat absque 89. Quodepiscopus ecclesiaslicarumrerum obdis-
prsesenlia clericorum suorum. pensationem in pauperes habeat pofeslalem.
54. Utnullus accusali sedem usurpet episcopi. 90. Quod in unaquaque ecclesia cui episcopus prae-
55. Ne intervenlor episcopus calhedram, ubi.in- sidel, quattuor lam dc redditibus quam de oblatioui-
lerventor est, insideai. bus fidelium fieri debeanl porliones.
56. De vacantibus episcopis. 91. De episcopis qualiter cum suis clericis agant.
57. De episcopoqui excommunicat eum qui sibi " 92.Ut episcopijuxta ecclesiam liabeant hospitium.
soli crimen confitetur. 95. Ut episcopi pauperes et infirmos lueantar.
58. Ut ndn lemere quemquam communione privet 94. Ut episcopi supellectilem in mensa vilem ha-
episcopus. heant.
59. De his qui sine causa excommunicanl. 95. Ut episcopus gubernalionem pauperum per
60. Deordine quo depositus ilerum ordinetur. niinistros agal.
Cl. De communione privatis et ita defunctis. 96. Ut episcopus nullam curam rei familiaris ad
62. De defensoribus ecclesiarum ab imperaiore se revocans, tantum orationi ei doclrinsevacet.
poscendis. - ' , " 97. Quod possessiones ecclesiae ab episcopo non
65. Ul ab imperaloribus postulelur advocatorura sinl alienandse
defensio pro causis ecclesise. 98. Si ecclesia per simplicem episcopum res suas
6.4.De bis qui eeclesiastica ministeria prseler ec- amiserit. '
clesiam faciunl. 99. Ul nulli aposlolicse sedis Prsesuli possessio-
65. De fructuum oblationibus, quse ministris ec- nem ecclesise magnam vel parvam in perpeluum
clesiseferuntur. licealalienare.
66. De his qui agapam, id esl pastiones pauperum, G 100. Ut non liceat presbyleris lilulorum suorum
risui deputant. prsedia, seu quicquid jiiris eorum fuerit, quomodo-
67. Si quis potentium quemlibet expoliaverit, et libet alienare.'
admonenle episcoponon reddiderit. 101. Ut qui petierit prsedium eeclesiae, et acce-
68. De his qui plebes ad se perlinentes neglegunt. perit, et si quis daPli subscripseril, analhemale
69. Ut episcopus neglegens suam dicecesim com- feriatur:
munione priveturejusdem. 102. Ut presbyleri rem.ecclesise, in qua sunl con-
70. Ut basilicse in cujus territorio sunt, in ejus slituti, non vendant.
episcopi maneant poieslate. 105. Si quis clericorum pauper in ordine proiuo-
71. Si qui oralorium intra domum sedificanl. tus, poslea habuerit aliquid, ecclesisepoteslati sub-
72. De reliquiis. jiciat.
75. Quod ordinationum omnium dotes ad episcopi 104. Ut rehus ecclesisenihil episcopi auferant. Et
ordinalionem debeant pertinere. qualiler proximi fundatores ecclesiarum "solliciludi-
74. De tricennali praescriptione. ncm geraut. -
75. Ut episcopus ambulel per dioecesimsuam. 105. Ut episcopusexiguum aliquid sine clericorum,
76. Ut cpiscopus diios solidos lantum accipiat, ne- coriniventiadislrahat.
que terliam partem de oblationibus quserat. Et ut 106. Ut servos ecclesise fugitivos liceat vendere
clerici non cogantur more servili. episcopo.
77. Quod episcopus non debeat donationes ulfra 107. De ppiseopis qui per testamentum de rebus
paclum sfatulum exigere. ecclesisealiquid conlulerint.*
78. De dispensatoribus singularum ecclesiarum. 108. Deliberlis ex famiiia factis.
79. De his quse a fidelibus in parochianis basilicis 109. De discrefione mantnnissorumex familia ec-
offeruntur. lesia?, qualiler manumillantur.
80. Ut ab episcopis prseceplionePapse novoebasi- 110. De liberiis palrocinio ecclesise conimen-
licse dedicentur. datis.
81. De sacrislocis noviter institutis. 111. Quod rnanere debeat firmum, si servi fisci
82. De sedificationevenerabiliumlocorum., ecclesiam construxerint.
85. De administraloribus venerabilium Iocorum 112. Quod non debet minus princeps ministrare
. suas res offerentibus. quam minisler.
 407 APPEND. AD SJEC. X~.— OPERA AAESHOTIKA. 408
115. Quod non decet principem servare proprium A- 148. Episcopus die Dominicg ecelesioe deesse non
thesaururn. debet.
114. Quod non debet princeps ecclesiam propriam 149. Episcopus sedens slare preshyterum non pa-
habere. tialur.
115. De eadem res. 150. Episcopuscolleganum'(12'l se presbyterorum
116. Cur carnali principi in locis sarictorum fieri agnoscat.
tumuli permittantur. 151. Episcopi si per ambilionem-sedem mutave-' -
i 117. Quod non degiadandi sunl pfincipes a Deo rint, nec in exifu communionem saltem laicorum
uncli, etiam maligni, non privandi opibus. consequantur.
118. De pessimis piincipibus ejiciendis (9). 152. Quamdiu episcopus in aliena civitate r-emorari
119. De mansueludine principis erga populum. debeat.
120. Quod non dehel princeps despiceremona- 155. Qui persecutionis tempore in aliena remorari
chos. voluerint, non prohibeanlus%
121. Quod principes non culpentur parvo erimine- 154. Nonliceaf episcopo asua ecclesia cluslribus
122. De subjectione populi efga principem. hebdomadibus abesse. - .
„
123. Quod princeps habere minislrum debel. B 155. De his qui in ecclesiis in quibus provecti
124. Ut minister obediat prineipi. sunt minime perdurarunt
125. De excommunicatione conlradicentis. 156."Delempore quo Iicet saccrdotibus ab ecclesia
126. De jure principis apud populum. abesse.
127. De poenitenlia murmurantis contra principem - 157. Non fransniigrandum de civitate in civiiatem.
bonum. 158. De eo quod si necessaria est transiriigratio -
128. De juredoclorls. episcoporum, non temerejudicenlur.'
129. De honore doctoris. 159. Quod ftigiendum sit de civitatead eivitatem.
ISO.Quod doctores debenl implere quod docenf. El de mutalione sedium, si nccesse sit. -
131. Quod dehent doclores accipere consilia a 160. De mulatioriesedium episcoporuni, si utilila-
subjeclis. tis eausa est.
152. Quod sequenda sit doctriria docloris mali, 161. Quod nullus debet judicare episcopum.
' ' •
non opera. . 162. Ut clericus qui se eunuehizavit, abjiciatur
' 155. De malo doctore de clero.
contempnendo.
554. Quod melior est docla juslilia quam sancta 165.-Ut laicus qui se eunuchizavil, frihus annis
rusticitas (10). G communione privetur.
155. Quod sancla rusticilas disc^elionem non 164. Quod episcopus, presbyler, el diaconus, fide-
habet. Jes peceantes verberare non deheant.
156. Quod sancta ruslicilas debel subjiei, non 165. De presbyteris qui,contemptis episcopis, seor- -
prseesse (11). suni conveulum tongregare templant.
157. De rusticilate certante conlra justitiam. 166. De his qui merito faeinorum suorum ab ec-
158. De comparalione sanclse rusticitatis etscien- clesiae congregalione pelluntur.
"-
tise peccalricis. 167. Quod clerici dampriati non debeanl ab aliis
159. Qudd melior est sancla rusiicitas quam sa- recipi.
pientia non implens quod docel. 168. De ordinalis episcopis nee receptis.
140. Diffieiliuserrantem convefli sapientem quam 169. Quod episcopus, presbyter, diaconus aut qui-
iiisticum. libel ex clero, etiam laicus, aleator et ebfiosus non
141. De doctore bono non contrislarido.-
debeat esse.
142. Quod non minoris mercedis sit pabulo verhi
- 170. Quod episcopus, presbyter, el diae.onus,non
quam terreno pane satiari.
D debeat curn hsereticis orare.
145. Quod considerandum est doctori quid, cui,
i 171. Quod non admitlanlur ad clerum ab hsereli-
quandp,'qualiter loqualur.
144. Quod non liceat episcopo in aliena provincia cis ordinati.
clerum ordinare. 172.'Quod omnis cujuslibet ordinis clericus, qui
145. De his qui ciim adepiscopalum vocanturevi- catholicam fidem deserens, bsereticaese communioni
lant. miscuerit, si ad ecclesiam conversus fuerit, in co
146. Ul ab episcopis aliena parochia non perva- gradu quo fueral sine promotione permaneat.
datur 175. De sebismaticis,
147: Ul ecelesia soeculari potenlia minime perva- 174. De preshyteris qui immolaverunt lempore
d.alur. persecutionis.
(9) In texlu agilur de episcopis-(qui vocantur molheus Yeronensis, quofum prologum edidit Scipio
principes) si hseretici evaserinl, e calhedris suis Maffeius Verona illustr. lib. m ; opus autem ipsum
consensu synodi ejiciendis. servatur adhuc in Vaticanis codicibus.
({Q).Contrasmiclamruslic.ilalemlitleras impuqnan- (11) Hoc in primis eequumvidetur.
tem scripsil dnos libros ad Nicolauni V. P. M. Ti (12) lia ter in cod. pro collegam.
 " - . CANONUMPRISCA COLLECffO.
m> . 410
175. De his qui ex-fuga comprebensi sunt et ner A• 206. Clerici qui
vigiliis desunl, stipendiis pii-
vim imrnolaverunt.
yandi.
476. Ut-presbyleri modtim sibi debiimn servent. 207. Clerici maledici degradentur
ill. Quod prcsbyteri plebium in ecclesia civiialis '' 208. De clericis scpulcra demolientibu
ree sacrifieium offerre -nec minislrare debeant quse 209. Clerici adulalores et prodilores degradentur.
oblata sunt. •'''. 210. Clerici in vcstimentis aul calciamentis non
178. Qui in agris et possessionibus debeanl prdi- quserant decorem.
nari. 211. De-elericis per crealuram jurantibus.
.179. Quod nequaquam in duos metropoli.tanos 212. De distantia minislerii saGerdolis et dia-
prdvincia dividatur. coni.
180. Quod non liceat clero posl mortem sui-epi- 215. De honore quem preshyleris diaconi, et dia-
conis subdiaconi qui sub ipsis suni, debent exhibere.
scopi rem ad eum perlinenlem diripere.
214. Utdiaconimensuram propriam juxta Patrum
181. Ul episcopi vel clerici filios suos non facile '
slatuta cuslodiant.
emancipent. 215. De obedienlia diaconorum erga-preshy-
182. Ilt princeps sacerdotum non appelletur epiTB'
teros.
seopus. 216. Ne diaconus prsesente. preshylerp euchari-
183. De debibus cuse nunquam episcopos ha-- stiamdeL^"'- J'
"
buerunt. . - _ 217. Ul diaconi lempore tantum oblatipnis alba
.184. De ad
precibus altare dicendis. ' :
uiantur.,
185. Nullus episcopus, presbyter, dia.conus, conr 218. Quodnon debeant benedicere subdiaeoni.
ductor exislat. . ( :..... - 1' 219. 'Ut sacerdofes et levitse canes ad venandum
186. De-clericis scurrilibus. j'"-r et aecipitres non habeanl.
187. Ul clerici nullam negoiiaiionem inhoneslam 220. Quod sacerdos fcanore aut venalione occu-
et lurpia lucra sectenlur.
parinon debeat.
188. De eadem re. 221. De clericisqui sunt in parochiis.
189. Quod episcopus, presbyler, et diaconus, non 222. Si clericus inconsullo episcopoagendam cer
debeant usuras accipere., , ;r, -
lebraverit.
190. Ut clericus nec suo nee alienonominefoenus
• 225. De kis qui ex vasis ministerii aliquid vendi-
exerceaj. , .. _ derint.
191. Si quis clericiis furtum ecclesisefecerit. C,'
224. Ne presliyter benedictionem vel poenitenliam
192. Ut cujuslibel ordinis clericus, si lardiusad in eeclesia dare prsesumat.
ecclesiam venerit-, clericus non habealur. 225. Quod;episcopusnisi ab alio postulatus dimis-
195- Quod nullus eccle'siasticorunrintabernis«o- sdria facerenon debeat.
medere debeat. 226. De^prsesidibusvel celeris rempublicam-agere
194. Cleficl tabernas non ingredianlur absque volenlibus, ne sine litteris episcopi sui communi-
peregrinationis necessitate. cent.
195. De clericis qui in mutuam csedemprorum- 227. Ut clerici vel laici inaliefia ecclesianon com-
• '
punt. municent sine litleris episcopi sui.
196. De clericis qui ad ssecularium defensionem 228. Quod non oporteat egenis epistolia at-
confugiunlpropler districlionem episcopi. tribui.
197. De clericis negotia et nundinas seelanti- 229. De clericis qui sine epistolis sui pontiiicis
bus. ~ - - '
proficiscuntur. • -,
198. Si voluntarie clericus dampnum ecclesise fe- 250. De pacificis peregrinorum.
cerii. /•-•".' D. 251. Ut sine epistola episcopi stii non liceat cleri-
199. Ut clericis vetetur ebrietas, quae omnium cum proficisci.- . ;
viliorum fomes el nuirix est. '• 252. Ut nullus fidelium prseter comniendaticias
. 200. Cujuscumque ordinis clerici nuptialia convi- '.• suscipiatur epistolas.
viavilenl." ... 255. Ut nullus episcopus presbyter aut diaconus
201. De clericis qui magos aut sortilegos consu- sine eommendaticiis suscipiatur epislolis
luerint. . 254. Epistola formata Atlici Conslantinopolitani.
202. Clericus magus et incantator non sit, neque 235." De indoctis sacerdotibus.
pbylacteria faciat. • 236.
Interrogatus sacerdos debet respondere. Quod
205. De clericis qui in seditione armasumpse- si nescial legem, ipse arguitur quod sacerdos non sit.
rint. 237. Ut segrotus cpiscopus, non veleluf sacrificia,
204. De clericis per plateas-et andronas ambulan- celebrare
tibus/ ' . ' 258. Quod dsemoniisaliisque passjonibus inretitis
205. De clericis in nundinis et foro deambulan- ministeria sacra tractare non liceat.-
- '
tibus. -'.'•- 259. De hypocrilis qtiod riupliciterconaempnentur.
 411 APPEND. AD S^C. X. — GPERA AAESIIOTIKA, 412
240. Quod qui vitio est subjeclus, alterius non A• 272. Quod sacerdolibus lapsis, in monaslerio poe-
possit arguere vilium. mtenlia agenda esl.
241. Quod prseposilorum cuipa a subdilis non sit 273. De lapsis sacerdotihus post acceptum sacrum
denudanda. ordinem, ulpost poenrlenliam ad.ministerii officium
242. Quod non omnes uno modo sinl inslituendi. revocari non possint.
245. De his qui peccaniem non recipiunt. 274. Gregorii PP. responsum ad Secundinum
244. Dehonore clerici ac laici. servum Dei inclausum de restauratione sacerdolali;
245. Quod cum dampno animse suse ab ecclesia, 275. De reGoncilialioneepiscoporum.
quse pauperes pascil, accipiunt illi qui de suo sibi 276. Qualem oporteai clericum esse.
sufficiunt. 277. De Polychronio Hierosolymifanoepiscopo.
246. Qui in sacrario operantur, quae de sacrano
sunledant. CAPITULA LIBRI TERTII
247. De his qui in congregatione sibi commissa DEMIKISTERIIS ECCLESIASTICIS, etC
solummodoexfamilia ecclesiastica clericosaggregare
student. 1. De differentia presbyteri ad similitudinem mi-
. 248. De episeopis aliisque religiosis viris tabuli-- nisterii episcopi.
zantibus, vel ludenlium sociis. 2. De causis quibus immolabant sacerdoles in
219. Nullus episcopus coga.tur subjectum sibi cle- lege natursili, quorum primus Melchisedecimmolans
ricum de suo clerp dimitlere ptulit. :
250. Ut episcopi sua manu non eaedant. 3. De causis quibus immolahanl sacerdotes le-
251. Quod nihil prosit sacerdoti, etiamsi bene.vi galiler', quqrum primus Aaron
vat, si roale viventifius non contradical. 4. De causis quibus immolant sacerdotes in
252. Si presbyterposl acceptum graiium uxorem novo foedere.
duxeril. 5. De modis quibus nunc immolat Ecclesia.
'255. De subirilroduclis mulieribus. 6. De universo sacrifieio propter quattuor leges.
254. Episcopos vel sequentes ordines, qui saero- 7. De ordine sacerdolum erga principem et po-
sancla mysteria contrectanl, placuit ab uxoribus pulum.
abslineri. 8. Quod non habeant sacerdotes hereditatem nisi
255. De preshyteris qui uxpres acceperunt vel for- Deum.
nicati sunt. n 9. De superfiuis saeerdotum ecclesisedandis.
256. Quod sacerdoles el levitae cum mulieribus 10. Ut sacerdos non quaerat prclium niinisterii.
sociari non debeant. 11. De-jure sacerdotum.
257. De his qui mulieribus adulteris juncti sunt. 12. De pcenaresislendi sacerdoti.
258. De diversisordinibusab uxoribus abstinendis. 13. Qtiod danda sit pars s.ubsfantise morlui sa-
259. Quod clericis caruale conjugium-denegeluf. cerdptibus.
260. De inconlinenlia sacerdotum seu levitarum. 14. Ut sacerdos non accipiat munera iniquorum.
261. Ut episcopus et presbyter uxorem suam , 15. Quod non noeet. victus ac veslimentum ne-
quam dehet caste regere, non relinquat. cessarium, nisi sup.erfiuarecipiat dona.
16. Quod dona iniquorum a sacerdote recipienda
262. Epistola Hormisdsepapae per universas pro-
vincias. sint, ut pauperibus tamen erogenlur et captivis.
17. Quod non debet sacerdos seslimare sibi dona
263. De suspecla sacerdotum infamalione.
oblata sua esse, sed ecelesiae.
264. Quale mereatur occullatio dolosa suppliciura,
18. Quod superiores gradus non debentcuras sae-
et quantum remedii habeat confessio peccalorum.
culares habere.
265. De non contempnendo oblationes presbyteri
. conjugali. D 19. Quod non nocet ministerio minislranlis con-
vilae.
266. Ut presbyteri el diaconi in graviori culpa lagium 20. De increpatione malorum sacerdotum.
convicti manus imposilionem' tamquam laici non 21. Quod Paschse temporibus presbyleri et dia-
suscipiant.» coni femissionem peccalorum per parochias dent.
267. Quod presbyteri et diaeoni si in aliquod^ 22. Quo lempore Pascha celebrelur
crimen prolapsi fuerint, non pdssint per manus im- 25. Ad aliam parochiam eulogias , quse oblatse
posilionem pcenitentiaeremedium consequi. snnl, minime deslinandas.
268. Quod incertum sil utrum priorem gradunii 24. De lectionibus quse debeant recenseri in sab-
episcopus post lapsum aceipiat.. halis.
269. De minislerio quod agit post poeriilenlianj 25. Quod interstitium psalmorum debeat in con-
qui sub gradu peccavit. venlu fidelium fieri.
270. De lapsis gradibus. 26. Quod pro episcopo infirmo sacerdos non mi-
271. Epistola Isidori episeopi ad Massonemepisco nistret.
num de reslauralione sacerdolum. 27. De urecihus posl sermonem habitum ad ple
 415 CANONUMPRISCA COLLECTIO.- 414
bem faciendis, et de his quo intra sacrarium coin-, A 56..De affligendocorde inter.missarum sollempnia.
mu nicare conveniat., 57. De his qui inlrantes ecclesiampropter iiimiam
28. Non licere preshytero inlroire ad allare prnis luxuriam sacramento se^ibslinent.
58. Quod sollempnitates sanctorum non tam cibis
quam ingrediatur episcopus. •
29. Quod missa non ab alio sed ab eo qui cospit quam aniini exsultatione celebrandsesinl.
compleri debeat. 59. Ut populus anle complelam missam et benc-
50. Quod non debeant sacerdotes aut crerici dictioriem acceplam egredi non prsesumat.
amicli palliis et prsecincli-lumbos in ecclesia mi- 60. Nec laicus nec femina ingrediatur ad altare.
nistrare. - • . 61. Ut.sacrarium mulieres.non inlroeant,
31. Quodepiscopi, presbyteri, diaconi, saeculari- 62. Ne feminse in coemeleriis pervigilent.
bus indumentis non debeanl uti. 63. Ut nullus civium feslivitates majores in villa
32. Nullus clericus causam dicat cinctus nisi in celebret;
ecclesia. - 64. De his qui tardius ad ceclesiam accedrmt-.
55. Quod episcoporum cubicularii, non laici, sed 155. Quod usuras non clerici solum exigere non
clerici vel monachi esse debeant. debeanl, sed nec laici Chrisiiani.
** 66. Oblalas in quadragesima.non oportere offerri.
34. De his qui debeant in ambone, id est in pul-
67. Oblafasofferri in domibusnon oportere.
pito, psallere,
35. Quod caritantibus etpsalleniibus Domino, an- ©8. Qusespecies non ad altaris sacrificium, sed ad
benedictionem debeant offerri.
gelorum adsint praesidia, et maledictus homo qui simplicem
69. Ut ea quae in ecclesia offerri non possunt, -ai
opus Dei facit neglegenter.
56. Quod pueros.eunuchizari nefarium sit, et de domos sacerdolum a fidelibus deferantur.
cantoribus ecclesiae; 70. Quod Domini erunt quse bfferuntur.
57. De eantoribus et psallentibus. 71. De omnibus Deo immolalis.
58. Quod cum disciplina debet cani. 72. De his qui retrahunt sanetificata,
59. De modulalione canlandi in ecclesia. 73. De eo qui-nudaveril ecclesiam,
40. Ut sacris altaribus dedili, canloresnon eli- 74. Quod humanius agat ecclesia eum lns qui re
' "' - tfahunt oblationes.
gantur
41. Quod laudand.a esl Ambrosiana melodia, et 75. Quod non exspoliandse sunt ecclesiae, si mali
sint principes earum.
quod per ipsam ad credulilatem multipervenerunt;
el quod propter ipsam melodiam , caslrationem ab 76. De oblationibus non movendis, nisi necessitas
C suaserit.
hominibus fieri abonimandum esl.
42. De precibus nona et vespera celebrandis. 77. De quattuor ohlationibus eeclesiaeDei.
78. De deeimis. - '
45. Si fratcr nominandus inter missarum sollem- 79. De oblatione degentis sub censu non perci-
pnia, an non.
44. Cujusnam speeialiter in ecclesia ndmen la- pienda. 80. De oblalione puerorum (15) mutanda, si mun-
ceatur. -.-',.,
do; non mulanda, si Deo
45. Epistola. beati Damasi papse ad, Hieronymum 81. De volis puerorum vel mulierum retrahendis,
de ordine missarum. vel non retrahendis.
46. Ut nullus sacerdos sacrifieium altaris in panno 82. De ohligatioriibus antiqui temporis retractis,
tincto celebret, in jus anliquum revoeandis.
,47. Ut nihil aliud in sacrifieio praeler id quod 85. Quod non oporleat oblaliones, quaedeferuntur
staluii offeratur.
ecclesise, voluptatibus "admisceri.
48. Ul in altari ubi episeopus missam facit, non •84. De oblationibus liberi hominis non relra-
liceat ipso.die sacerdoti missam celebrare. :
hendis.
49. Quod ministri altaris oblatione celebrata de- ]" 85. De
jure sepullurse. De viris et uxoribus inuno
heant communicare.
50. De altari moto. sepulcro sepeliendis.
S6. Quod mnlier post mortem prioris viri libera
51. Quod Dominica eucharistia yere sit caro-et sit cum secundo viro conjungi et sepeliri.
"
-sanguisChristi. 87. De mortuo non relinendo
52. Ulrum cotidiana accipienda eucharistia. 88. Deviris et mulieribus nori unosepulc.ro se-
55. De ssecularibus quoties accipere eucharistiam
* peliendis; sed unusquisquesepeliatur in sepulcro
debeant,
54. Quod fideleslaici ingredienles ecclesiam com- paterno.
' 89.
Quod pro plaga gravissima reputalur ei qui
municare debeanl. nonjsepelieturin palrum sepulcro.-
55. Nullus prsesumat ad celebrandam rnissamcum 90. De exemplo consepeliendi-viros feminasque,
haculo introire, neccumvelalo capite altari assistere. si pares merito sunt (14).
(15) Nempe de rebus oblatis a puefis ui est m sepultaein tumulo S.Benedictrfralris, et S. Philippi
textu. cum quatuor filiabus sopnjli. .
In texlu aposloli
(14) proferuntur exempla S. Scholaslicse
t-l"5 APPEND.AD SMC. X. — OPERA AAESttOTKA.
91. Quod debeat homo in ecclesia sua sepeliri, A ef
etiam monachus.
92. Quodmittenda sors inter ecclesiam et sepul- naslerio.)
- '
crurn patris.
95. Quod sepulerum vcndi non.debeat.
94. Quod non prodest inalis sepelifi in locis non
' " '
" "
sanctis.
95. De retinendis corporibus (15)..
96. De tfansmigratiorie corporis marlyrum.
97. De cura pro mortuis! Dequattuor ntodisqui-
hus adjuvanlur morlui.' ' "
98. Dp hisquse offerri'debent.
99. De sacrlficio pro mortuis."
100. D.eorando prb inortuis.
101. Dejejuniopro morfuis.
102. De 'remissione non quaerendapost mortem B 29. De
cum in vifa sit qusesila.'
103. De testimoniovivi super mortuo.
104. Quod nonfacile frrmatur lestimriniumsuper
' ' "" -'
roqrtuo/ T '.
105. .D*.t£staaieniflm.oiUiisnpertfvc,
106. -Dehisquisubmutant oblationes morluorum.
407. Dehis qui suas vel propinquorum oblalioiies
ecclesisefraudant.
CAPITULALIBRl QUARTI
1)EMOKACHIS.
1. De nomine monaehorurn.
2. De exordio et auctoritale monachorum.
3. De tribus malis" monachi, querela, ultione, ira-
cunitia.
4. Devariis generibusmonachorum.
5. De monachorumtotius substantiseoblatlone.
6. De monacho profugo.
- 7. De monaclioremissiusnon relinendo ab abljate
suo.
8. Quod moiiachus abbatem pessimum deserere.
debet.
' 9.
Quod non suscipiendus est.monachus alterius,. tero.
10. De vago monacho excommunicajido, et illo
qui eum suscipit.
11. De poenamonachi qui filium.genuerit.
12. Si quis monachus uxorem duxer-it,autmona-
cha virum.duxerit.
15. Quodnon oportet monachum a congregatione.
secedere.
14. De monachis qui cognatorummiserenlur,
15. Quod monachus debet dare ahbafi acquisita.
16. Quod non liceaf monasteria consecrata diverr
soria saecularia fieri.
17. De nionasterio conslruendo.
48. De monasterio vel oralorio per vimnon au- man.t.
ferendo. "
19. Dearchimandritis, el ut constitutio communis
sil monachorumel. sanctimonalium.
20. Abbas non ob aliud sed ob dignos mores or- negotia, nec alienum servum praeter conscienltam
dinetur. Missas illic publicas episcopus non faciat. domini ejus suscipere.
• 21.
Quodexaliomonaslefiopossit-ordinariabbas, »
(15) Nempe in obilus loco.
4'6
c quod monaehus ad ecclesiasticum-ordinem ve-
r
niens, non iterum in eodem inhabitare mo-
' possit
• '
,
22. De monachorum promolione.
23. Qu.odmbnachi ad sacrum ofdinem promoli
debeant a suo proposito deviare.
24. De monachorumvel Iaicofum promolione.
25. De monachi promotione non nisi veiera sla-
tula servari debere.
26. Ut de alieno monasterip susceptos, nec prse-
pqsitos monasteriis nec clericos liceat ordinare.
27. Qiiodde familia ecclesiasticanenio conversa-
tionis^raiia in riionasterium festinare debeat, nisi
.prius in laiGObabilu probetur.
28. De clectione monachi ad ordinem.
pueris vel puellis monacbis.
50. Sicut nullus abbas fieri, ila nullus conversus
sine biennaji tempore tonsurari perniiliatur.
51. Demonachis et virginibusqui suam professio-
" '
ocm non cuslodiunt,
52. Denon manenlibus iir suo proppsrto^
53. De virginibus et mqnachis.
54. De monachis et virginibus proposilupi' non
servantibus.
55. Depfoposito monachi epislola papse Leonis.
36. De his qui sine cfimine per vim in monaste-
rium missi sunt
57. Quodmonachi per yirn fieri non debeant.
58. Quod ex clero nionachus factus, nec ad suam
Q-i nec ad aliam ecclesiam propria voluntaie remeare
possit.
59. De ordinatione monaehi.'
. 40. De roonachis qui solo habitu exislunt.
41. Si vir -vel mulier ad solitariam vitam trans-
ieril.
42. Si laicus conjugalus monachus iieri voluerit.
45. De cpnjugum conversatione non uno sine al-
4,4. Si quis inler celebrandum mysteria ministris
Dei injuriam fecerit.
45. Si sponsus vel sponsaadmonasterium con-
fugiat.
4.6. Quid siad monas.leriumquis seeesserit.
47. De eo qui monasterium suum reliquit.
] -48. Ut monachi vel.monachse in civitatibuS'non
j)
deambulent..
49. De monacho adultero.
50. De monachis qui uxores accipiunt.
51. Quod mulieres in monasterium ingredi non
deheant, nec eas monaclii commatres facere prsesu-
52. Ne venditionesabbates facere prsesumant.
53. Dehonore monaebis compeiente, et ul nullus
eorum lemplet ecclesiastica aulssecularia jnquietare
. • monachorum.
54. De discretione
 '
in CANONUMPRISCA COLLECTIO. 418
5o. De indiscretione monachorum. - & 6. De fule ni segnluaine baptizati.
A
56. De quadam perfecfione eorum qui in solilu- 7. Qualiter baptizari liceal eos qm sublta infirmi-
xline vivunl. tate commutescunt. .
57. Ob humilitatem potest abbas relinquere locum 8; De catechumena pra.»gnanfe.
suum. 9. An prsegna.nsmulier debeat baptizari.
58. Abbas non provocatur ad synodum. "10. De infantibus -baptizandis quolies dubitatur
59. Abbas duo monastefia non babeat. ulrum fueriut bapiizaii.
60. Juvenculam abbatissam fieri non debere. 41. Quod hi, quibus dubium est utrum bapti-
61. De ordinatioue diaconissse. smum perceperint, necesse est ut renascantur.
62. De diaconissis. 12. Quod hi qui se baplizafos cognoscunt, sed in
63. De virginibus velatis vel.non velatis si devia- qua fide neseiunt, per manus impositionem susci-
verinl.. , . piendi sunt. c
64. De puellis quse sponlanea voluntate habilum 15. Qtiod ecclesise bapJismaie baplizalus, denuo
susceperint. haptizari non debeat. _ .
65. Devirginibus sacris. 14. De his qui rebaplizali sunt. quantum poeiii-
66. Ut praifixis diebus sacrse virgines velentur. B \ teant. __ - .
67. Ut viduse non velenlur. . 15. De Arianis non rebaplizandis.
68. Desolliciludinerpro vifginibus gerenda. 16. De baplizatis qui nondurnJcpnfirmali mo-
69. Si deformes filias virginitati parentes dedi- riicnlur. . ,
cent; et quod truncatorum corporum pudicitia non 17. Staluta sancti Silvestri, -quod baplizafum
pfosil. . - lir.ire chrismate presbyler. debeat-.
.70. De virginibus eliam minoribus velandis. 18. Quod non debent baptizalr nisi ab episcopo
71. Anie xxv annum nec diaconi, hee virgines consignari. . .
consecrenlur. 19. Quod Judseus, si voluerit, anle Pascha hapli-
72. De vita adulescenfularum. zari possit. . " '
75. Si devota maritum acceperit. . 20. Quod in nomine Trinifatis debeat baptizari.
74. De separatione viduaruni et clericprum.' 21. Quod non debeat una mersio in baptismate
75. De virginitatis laude in utroque,sexu. quasi in morfe Domini provenire.
76. De dissimulatis virginibus et eorum moribus'. 22. De his qui non sponlesed nrviir adilerationem-
77. De veris-viduis. /-. bp.ptismi compulsi sunt "
78. De statu viduce. "
23. Quod non debeat haereticorum baptisma com-
79. Quoddebeat ecclesra viduas debiles alere.
' ' probari.
80. De palliatarum nomine. - 24. Uthi "qui ab Jiserelicis najjtizati- snnt, -so.a
81. Quod non debet virgovelari ante duodecimum' jsancii finnentur.
- Spiritus,invocatione
setatis suse annum. .. 25. De energumenis baptizaiis.
82. De duobus generibus palliatarum. 26. Ut nulla prclla de baptizandis Coiisignandis-
85. De honore pallialarum religiosarum. qire fidelibusexig-anlur. Qtiod siqui perpeirare ftier-
84. Quomodo duo genera pallialarurit vivere de- rinl honoris sui periculum subiluri
deprehensi,
" "
bcant. sunt.' .
85. De malis poenitentibus mulieribus. -
27. De his qui circa mediam seplimanam ad ba-.
86. Ut mulieres viros non doceant. , * ' '-'
veniunt.
87. Ut feminsenon accipiant ullum virile aut sa-' s plismuin• 28. De perceptiorie fidei, et redditione eorum qui'
cerdolale officium.
88. De nomine presbylerse. baptizanlur.
29. Ut nullus minisler sine chrismate proiicisca-
a
89. De relicfa clerico.
-D tur, ubi et preshyter minister ostentlitur.
90. Quod mulier tonderi debeat.
CAPITULALIBRI QUINTl 50. Ut
" • ab allerius episcopo chrisma nullus acci-
piat. . >
DEGRATIA BAPTIZANDOKUM, etC. -
1. Quod gratiam Dei etiam baptizandbrum.testa- 51. Ut afchipresbyteri in ccena Domini chrisma
'
lur inslitula piirgatio,"cum exorcismis et subflalio- pelant.
nibus spiriius ab eis abigatur. . 52. De chrismate infantibus imperliehdo.
2. Ut post Paseha et Pentecosten baptisma non ce- 55. Designalione baplizandorum.
lebretur. ' ' 54. Quqd hi qui baptismum petunt, nou' solum
3. Quod Paschate' et Pentecoste sit baplizan- baptizentur, sed doceanlur etiam qualiter viyerede-
durn. _ .. - beant.' ....
4. De trina mersione. 55. Quod baptismus si fuerit traditus ab adultero
5. Quodomni tempore hi qui in necessitale mor- vel lairorie, perrnaneal inlibatus.
tis aut segritudinisvel obsidionis sive persecutioniss 56,. Si ob necessitalem in yino baplizetur segro-
aut riaufragii urgeritur, debearit bapiizari. tus.
419 APPEND. AD S.EC. X. — OPERA AAESAOTIKA., 420
37. Si cum vase aut cum manibus seger infans A 78. De his qui ab hajreticis vel Judseis festivitatis
baptizetur. eorum dona suscipiunt.
58. Si quis ruslice baplizat. 79. De Chrisiianis
' qni Judseorum azyma eome-
' "
59. De iteralo haptismo, dunt.
40. Quod pfo infirmis debeal sacerdos orare, el 80. De Chrislianis celebrantibus festa gentilium.
\uxla prseceplum sancii Jacobi oleo perungere. 81. De hserelicis intrantibus in ecclesias vel basi-
41. De moribus Chrisliani. licas martyrum.
42. Ut no'nfaciamus liomiiies malos. 82. De calechumenis lapsis.
45. De his qui se putant juslos esse, ei noh sunl.~ 85. De calechumenis peccamibus.
44. De moderanlia in vestibus Christianorum. 84. Ut sacramenlum calechumenis noh prsebea-
45. Quod debet Chrislianus septern (vlrlules) cum tur.
suo vocabulo a .Christo sumere. 85. Quodnon adniittantur ad clerum ab hsereticis
46. De his quibiis pertiriet nomen Christiani. Tdinati.'
47. De malis personis tcuipore novissimo. ?6. De haereticis si ad cailioiicam fidem convcr-
48. De adminfslrationibus sseeulariumjudiciorum. tanlur.
49. Quod qui preces vel criminales dictant ha- *» 87. Quodomnis cujuslibet ordinis clericus qui c^-
beantur inmunes. tholicam deserens fidem hserelicse se comnrunioni
50. De observalione Dominici diei. miscuoril, si ad ecclesiani conversus fuerit, iu eo
51. Item de die sancto Dominico. grada quo fuerat, sine promotione permaneat.
52. De operalione dieDominico. 88. Qiibd Judsei Christiana mancipia non habeant.
55. De his qui die DominicoPentecostes genu ile- 89. Ileui de Hebrseisqui Christiana-inanciDiacom-
ctunl. paranles circumclder,e prsesumpserunl.
54. De his qui die Dominicojejunant lamquam ni- 90. De his qui in servilio Judseorumex Christianis
hil "prseceleris differat. fieri volunt.
55. De speclaculis, ut die Dominico vel ceterls 91. Non invitus convertatur ad fidem Christi.
sanctorum sollempnitatibus miriime'celebrentur. 92. Qui diversis Caiisis ^erililifatis ritus aliquid
56. Dehistrioliibus Chrislianisfaclis. peregerunl.
57. Quod in fcstivitaiibus sanclorum ballaliones' 93. De his qui timore ritus genlilium peregefunt.
et- ludibria fieri, maguumpeccatum sit. 94. De his qui in locis idolorum manducaverttnt.
58. Conlra illos qui dicuht Dominicis diebus nul- ~ 95. De his qui frequenler idolis immolaverunt.
lum debere lavari. :' 96. De his qui convivio geniilium et escis immo-
59. Qnod de conviviis, qnse ex agape fiunl, esca- laiiciis usi sunt.
rum parles clerici accipere non debeant. 97. De his qui et aliis sacrificandi eausam atlule-
60."Non licere clericis ludiosis spectaculis inler- runt.
esse. 98. De his qui cum essent catechumerii idolis im-
61. In.ecclesiis prandia ficri non debere. molaverunt.
62. De bis qui -esum C3rnium in clero conslituli 99. De his qui propter neeessrtatem lapsi sunt,
defugiunt. quandopoenitcant.,
65. De imaginibus vel cruce adorandis. •100.De calliolicis ad hseresim transeuntibus.
64. Quod honorare debemus reliquias mariyrum 101. De episcopis qui hserelicos vel paganos -here-
vel elemenla Dei, sed Deum adorare debemus. redes instiluunt.
65. Excepto crealbrG, crealuram adorare non de- 102. De hsereticis si in mortis discrimine conver-
hemus. - , lanlur.
6,6. De iuiaginibus ab Jisereticis-confractiset ab ec- 103. De his qui lerrore compulsi sunt ut hsereti-
clesiis projectis. Di cis coinmunicarent, si se ab hserelicis separare vo-
67. Item de Imaginibus propler Deum veneran- luerint, ut ab Eeclesia catholica suscipiantur.
dis. 104. DeChrislianis qui ad apostasiam transierunt,
f>8. Dedistantia inter adorare imaginesDei et .do- el idolorum sacrificiis coiitaminati sunt. ,
forum culturam. - . 105. Ab haereticis-eulogiasaccipi non debere.
69. Ut supra de imaginibus.' ' -
106. De hariolis etiiaruspicibus.
70. Dehsorelicis capjtula quinque. 107. De his qui divinaliones expelunt.
J
7.1.De causa qua-sunl hseretiei. 108.' De his qui angclos colunt. _
72. De Ii3eresiarehis. 109. De divinis et sortilegis.
75. De hseretlcis vitandis posl correptionem 110. Quod non JieealChristianis observaiiones di-
74. De..hsereti.coexpugnando. « versas adtendere.
75. De Cbrislianis qui sabbatizare, vel juxiaquen- 111. Quodnonliceat in collectione herharum ali-
dam modum judaizare noscuntur. quas ineantaiiones adtendere.
76. Quod jn sabbato vacatio fieri non debeatF" 112. Quod non liceat Christianis mulieribus vanj-
77.-De rnarlyribusiiserelicorum. tates in suis lanificiis obsefvare.
 "
2i. ,' CANONUMPRISCA COLLECTIO. 452
115. Ut auguria vel incantaliones non observen-^-a 50. De locp sancto a mahs non tangendo.
lur. 31. De eo qui detrahil Iocis sanctorum marty-
114. De Chrislianis non debentibus quaerere aiyi- rum.
jmliones. . . 52. De locts sanclis colendis.
115. De inanilale bonorum operum quamdiu sit 55. Quod carior sanguis sanctus.quam Iocus.
iiomoin hac observanlia. 54. Probalio cur carior sanctus sanguis quam lo-
116. De poena divinalionis bujus. cus.
117. Depoenilenlia Christianorum diviuationes ob- 55. De ecclesiis ab infidelibus non .fundandis.
servantium. 36. De advena proprio arbitrio construere locum
118. De auguriis non observandis eliamsi vera norr potente.
sint. , . 57. De advena si non potuerit, et voluerit locum
119. De causa qua daemonesplus sciunt quam ho- obtinere.
niineSi 58. Quod non sanctis.locorjim eondiloribus sacri-
120. De licentia Chrislianajnempe liberlate a su- ficandum, sed Deo.
perstitione.) 59. De lcrmino loci sancli .signati lerminaloque a
CAPITULALIBRI SEXTI :B tiJbus personis.. , .
40. De numero lerminorum sanpli loci.
DEDIVERSIS. 41. De his qui loca pro lempore retinenl, qualiler
1. De nomine ecclesise. . recedentes separari-debeanl.
2. De vera ecclesia non habente nisi tna.' 42. Explicit de locis sanclis. Incipit de tonsura,
5. De trihus quibusdebet ecclesia non.uti-. in primisde exordio tonsurse ecclesise.
4. Quod-quserendi sunt defensores ad defenden- 43. De primo clerico lonso.
dam.ecclesiam. •44. De quinque causis quibus lonsuratus est Pe-
5. De ecclesia res non repelenle. trus.
6. Dehereditate justi non auferenda. : 45. De sacramento radendi in anima habendo.
7. Quod liceat ecclesisestimere de spoliis. 46. De.excommunicandis clericis.qui norr tonsu-
8. De blaspbemaniibus eeclesiammuhdialibus. ranlur tonsura romana.
9. Ut ecclesia mundiales incfepet. 47. Utnullusclericus aut monachus comam laxare
10. Non oportere de religione luera lerrena se- praesumat,
clari. • . . 48. Incipit de ordine exeommunicationis. Cum ex-
11. De discordanlibus rejiciendis ab ecclesia. G communicato non communicetur, et de modis ex-
12. De his qui post odium ad pacem non rever- communicalionis.
lunlur. 4f. De excommunicandis malis.
15. Ut-oblationesfratrum discordantium rion re- 50. De excommunicanda mensa malorum.
cipianlur. 51. Quod.non oporlet a malis hominibus muriera
-14. Deunilate non scindenda, et de concordia ec- accipere.
clesiae. 52. De non dicendo ave peccatoribus et non re-
- 15. Quod non dividenda.sit ecclesia. cipiendo. ,
16. De divisione parochise inter dubs episcopos. 55. Quodnon cito excommunicandus sit, qui in-
17. Quod melior sit divisiojquam-discordia. nocenter vel necessilate conviva peecalor-umesf.'
18. De duobus super uno agro contendentlbus. 54. Qnod non expommunicandisunt qui in macel-
19. -Qui-ecclesisefacultates usurpantsub obtenlu lum veniunt.
' ~ 55. Quod melius est secedere a malis, ne imma-
misericordise. _
20. De collecla pecunia non vituperanda, necessi- ture quis cum illis pereat carnaliter.,
tate cogente. . . 56. Quod non nocet honis deprebendi cum maiis.
,21/Ut servos, qui ad «celesiam confugerint, post D 57. Quod non nocel meriiis bonorum mori cum
juramentum exire nolentes liceat occupare. nialis,
22. Qupd eeclesia- non deheat fugientia relinere 58. Quod non debel excommunicatus offerre vel
mancipia. haplizare, nisi solum orare.
25. Incipit. de locis sanclis.-in primis de sedifican- 59. Quod non suscipienda sit eleemosyna excom-
tibus ecclesiam in territorio alicujus episcopi, municati. Incipit de lestimoriio.
24. De-locissine martyribus. . . 60. De quinque modis lestimonii.
25. De conversatione advense accipienlis Iocum. 61. Quod tribus rebus probatur verus lestis.
. 26. De quaerenfibus mutare locum. 62. Quod non recipienda sit repentina.teslificalio.
27. Quod non de loco ad locum, quserendus est 63. De tribus personis quibus obnoxius est falsus
Deus.. - - - lestis. , • "
28. Qtrodiocus • cpnsecratus custqdiendus esl ab 64. De his qui „ad leslimoiiium non admiltendi
immundis. sunt. - -
29. Delermino locorum sanclorum. . . 65. Quod respiciendsesinl personae testantium.
4&3 APPEND. ADS^EC X,—OPERA AiESnOTIKA. *U
66. Quod idem est dicere falsum testimbnium, et - < J07. Quodnon debetpnneepsconimendare de re-
credere dicenti; - . .--'.•-, hus ecclesise.
67. De mendacio non suscipiendo. 1-08. Quod.polestpriricepsaliquidcommend.are de
68. De mendacio danipnarido:.~ rebus ecclesise-conseniieniibus elericis.
69. De calholicis teraere tesiantihus. 109. Degens sub censu nihil commendet. :
70. De lestimbnio prohibito. "' - - 110. Si degens sub censu commendaverit vdlitn-
71. De leslimonio limendo ac pluribus, tate sua.
72. De vindictis falsi lestis. 111. De commendatione pafvulbfum retfahenda
73. lncipil de judicio, in-primis de nomine ju- aul non relrabenda. •
dicii. > -112.'De commendatione degentis siib conjugio.
74. De pefsonis eligendis adjudicium: • • 115. Incipit de jussoribus, et ratis, et slipulalio-
75. Depluribus judicibus in una gente.. «ibus, id est de eo qubd solvit fidejussor dirigens
76. De judicio incerto mihorum judicum a majo- manum pro exlraneo.
ribus inquirendo. 114. Qubd non debel clericus esse fidejussqr-pro
77-.De loco judicurii. laico.
78. De tribus quibus indiget judex. -, 115. De personisindignis ad fidejussionem,
79. Quod norioporleat sensum scripturse depfa- 116. De tempore quo deberil ratas solvere.
' "" '
vare; 117. De modo qtto reddent debiluiri.
80. Admoniiio judicum ul pacem sequanlur; 118. Quod rion debet aliquis emere aui vendere
81; De quibusdain judicibus legis. sine ratis el stipulatione. -
82. De non accipiendis personis. in judicip. 119. Incipit deo*ebitisel pighorlbus. in primisde
85. De judicio incerto non faciendo lemere. debiijs reddendis. ,
- 84. Qudd judicia seeundum aempus eTlocajudi- 120. Quod debitum debet reddi; licet; post mor-
can.da sunl. ei cui debetuf. ' '
tem,
' 85.
Utjudexneminem timeat. 121. De debitis dimiftendis illis qui debiles aut
86. Judicesecclesise quaies.fieri -debeant.-' inopes.surit.'
87. De tribus principalibus niodis pervertendiju- 122. Foenus gavisiaccipirrius, tristes reddimus.
dicium. - 425. De mercede mercenariis cito reddenda.
88. De caeiei^iscausis quibus eommutanturjua-iees. 124: De datis beneficiis sine vice.
89. De ira causidicoruni turbanle judicii ordinem. 125. De pignofe sumendo.
- 90. De jurgaioribus qui conlroversiaru cuactam 126. De quaniitate-pignoris etratibne.
faciunt inceriam. 127". De usufa' qusereridamoderata;
91. De probatione judicum. 128. Poenitens si usuram exegerit, inter osliarios
92. De stalu judicum. depuietur. >VeIde quibus poariitentibus dicat. -Ex~
93. De judicib bonorum judicum_non movendb,et ^erpla Marlini. -
honore eorum. 129. Incipit de veritate, in primis de donis non
94. Uljudicium clericqrum non sil-apud iniquos. recipiendis pro veritate ostendenda. - -
95. Quod iiceaf clerico repeiere causam vel re- 150. Deveriiale credenda quocumqueoreprolata
-- - ' sit. '"'---
spondpre. ,
96. De laicis non judicantibus prsesenle episcopo 151. De his qui contra veritaiem sentiunt.
vel scriba vel sancto. 152. Quod non oportet tacere verilalemV' -
97. De judicio bonorum. JudiciumSpifilussancli 155. Quod veritas preliosiorest omni fe.
machsera discernendum. 54. De discrelione mendacii et verilalis".'
'
98. De bono judice iaudando et malo contein- 155.. Qtiod non ainalur veiitas.
"• -
priendo. •j 156. De veritate concussa.
99. Quod debet judex cito judicare. 157, De veritate non oppfinienda Jiumilitatis
- ' causa.
100. Quod nondebel cito judicare.
101. Quod non debet judex volubilis esse in ju- 158."De tribus modis quihus cogrioscitur omne
dicio. . • verum..
102. Quodmutandumjudicium mendax. .159. Quod-nbn.valetsemperveriias.
105. Quod oportet principes judicium.ini.re cum 140. Quod nonsit crimeri queriiquamincrepare in
servo. ". '.-•"' veritate,
104. Quod non debet servus inire judicium cum ., 1411 De mqderatione increpalionis. '
principe. 142. Incipil de dominatu eisubjeciibne, inpririns
105. Incipil de cqmmendalipnibus niorliiorum, in de mansueludinedomirioriim in'servos.
primis de' comniendalione palris aut principis uon 143. De subjectione servorum dominis suis.
muliuida. 144. De subjeclione subditorum polestatibus iha-
106. De principe vel episcopo sua propria coni- jorihus.
mendante. 145. QuareDeus permiserit servos.
 425 CANONUMPRISCA COLLECTIO. 416.
143. De his <jui jtigtim famtilatus abjiciuntchri- A ' 186. De correclione filiorum a palre secundum
slianitalis oblentu. doclrinam Domini.
147.incipil de regno, in primis de-nomine regni. 187. De iniqnit3le filiorumin palressuos. j
148. De ofdinaliorie regis cum softe. 188. De pie:ate in parentes.
149. De ordinatione regis cum oleo. 189. De parenlibus stiis honorandis.
150. De duabus virtutibus regis. 190. Quod parentes non sunt vitae auctores, seti
151. Quod omnis polestas a Deo sit. Deus.
152. Quodmajorum regum opera destruantuf. 191. De his qui christianiiatis obtenlti despiciunt
155. Quod principes si delinquani, difficilecorri- filios. - -
gantur, et viam osteridanl erroris-. 192. Quod prseponendus sit Deus filiis et propin-1
154. Quod populi peccalo sinl principes mali, ct quis irreligios,is.
quod principum culpa sinl.udices iniqui. 195. lncipitde parentibus etebrum bsercdibus, in
155. De increpalione regum. primis depietate parenlum erga haeredes. et de hsere-
156. Quod bonorum regum opera aedificent. diiatein perpeiuum coriservanda.
157. De censu 194. De ratione primogeriili.
- regi dando. • I;
158. De censu non reddendo per ecclesiam libe- B L 195. Quod paler potest dare partem uni iilioruiri
ram a mundialibtis rebus. exira alios.
159. De gravitate imperii- 196. Qriodpater potest ordinare nepoles suos irl
160. De moderato imperio. ioco filiorum.
161. De dominis fapere non debenlibus aut frau- 197. Quod paterpotestminbrem proecehereinajori;
dafe. 198. Quod prisanlur alii filii haereditate pro dcbitd
162. Quod breve regnum juslum melius estlongo suo.
iiiipio. 199. De haefedilalfeservanda filiis legilimis.
163. Sermo regis gladius est, quantPmagis scrrao 200. De hsereditate filii morienlis anle paiiem Deb
Domini noslri! danda, el aliis filiis nori reservanda;
181. De sermone regis profegente inimicum aiit 201. De divisione haereditatis intfespar.es.
vinctum, sed tanlum misericQrdisecausk. 202. De divisionP r^gionis inler reges el eccle-
163. Quod non oportet juvenem regnare. siam.
166. Ne rex babeat plures uxores. 203. De haereditate proximi nOn tcneiida peV
167. De non adulando regi vel peeealoribus. vim.
168. De non custodiehlibus regem. *- 204. Quod filiaeprincipalem hserediiateinCiimfra-
C
169. Iricipit de sorle, in primis de sorle miftewiia tribus non habent.
in tlubiis et incerlis. 205. Quod iilise dividunt lisoreditalem ndn prinei-
"
170. Quod non esi cleclio humana in sorte. palem.
171. Quod non semper sortibus__credendum,sed 206. De ministiis segrotantinm hasreditaleia con-
Deo. sequenlibus.
172. De quatuor causis in quibus sors legiiur 207. Incipit de placendo proximis, in pfimisde"
niissa. unoquoqiie placente proxiinis, sive sit plebilis, siVe
175. De his inier qiios milli sors debet. ecclesiasticus, sive poenitens.
171. Incipit de patribus et filiis, in primis de" 208. Quod unusquisque debet diriiittere proximis
' suis. -
nomine palris et iilii.
175. De modis filiorum. 209; De non dimiltendo una vice nec septies, sed
176. Deanima mortificanda in peccato proprio. sepluagies seplies.
177. De peccato pairis veniente in filios suos , 210. De differeniia familiseChrisii et dbiboli.
" 211. De bomine non habente qtiod reddal proximo
tamen a Deo...
178. De iniquiiate pairum tradenda in multos po- nisi pacem;
sieros. 212. De tribus fraudalioriibus sseculi.
179. De iniquitale filioriim in parentes suos tra- 215; Incipit de substantia hominis, in primis de
denda, si consenserinl filiis. . substanlia hominis punienda pro pecciilo ejus.
180. Quod non solum sermone quisque corripere 214. Dc substantia hominis non punienda pfo
debel, sed poteslale. peccato ejusi
181. De iniqtiitate filiorum patres non cfiminanle, 215. De tribus liberis a peccato alieno.
si correxerinl. .216. Incipitde besliisj' in primis de noniine- be-
182. De verilate patrum in filios trahenda. sliarum.
185. De justilia palris filium non adjuvante. 217. Debestiis mitibus eonslringendis; • -
18-4. Quodjustiliapatris honoriflcal hseredein bo- 218. De bubus cornnpetis..
num. 219. Deboveoccidenle bovcm - "-
185. Quod juslilia filii non honorifical pareniem 220. De animaii non nutriendo si noceat.
injtislum. 221. De fribus necessitatihus hominum; '
PATEOL.GXXXVIII. 1* '"
 427 APPEND. AD S.€C. X. — OPERA AAEsnOTffiA. 428
222. Incipil dc dncalii barbarorum, in primis-de' " nendi in loco pioprio, et faciendi voluntatcm Dei in
eo quod recs est sanguiuis qui duchium prsebetbar- eo.
haris. 261. De Iicenfia christianorum in cibis, et e coii-
225. De tribus realibtis JudSe. tra eadcm coercerida.
224. De pcena ducentium barbaros. 262. Dc licenlia maledieendi inirnicis, et e contra
225. De poeniteiiiia ducentis barharos. non maledicendi.
226. Incipil de carnibiis-edendis, in priniis dc 263. De immobilitate doctrinse, et e contra mobi-
lemporequo concessaesunl carnes esuiiuunano. lilate."
227. De usu carnium illicilo. 2C4. Denon oblivisceiidoin.prosperis, et e conlra
.228. De usu piscium valde licilo. non negando in adversis. Explicit.
229. De cavenda dispensationc in edendis cibis,
maxime in carnibus. INCIPIUNTCAPITULALIBRI SEPTIMI
2^0. Quod opes non obsinl bene utenti, et quod DEII0.M1C1DI0 , MATItlHOKIO , JUnEJURAKDO , JEJUNJO ,
non quadiupedum esus, sed gula denegetur. liLEEMOSYNA ET OIUTIOME.
231. De esu avium licilo. , , 1. De pOBnitciiliadiversa hornicidarum sponie oc-
2321 De esu ferarum maxime cervorum licito. cideulitim.
255. De psu aiiitualium, hoc esl suum, licito. 2. De his qui 11011 sponle bomicidium eoinmise-
254. Qiiod onine anhnal mortuum sine effusione TUDt.
sanguinis Jiiorlicimim esl. 5. De homicidio vel falsis iesliljus.
255. De suffocalo vel a bestia caplo. 4. Si quis quemcumqiie per lnaiefieiiun bominem
256. De morticino et suffocalo. interfecerit.
257. Quid siguificet quod carne cum sanguine B. De his qui sibi quacunqne ncgligenlia niorlem
,vesci vetabatur. inferunt, vel pro suis sceleribus piiniiiiiltir.
258. Conira eos qui dicunt, omne qtiod iu os intrat 6. De his qui servos suos exfra judicem, ne-
11011 coinquinal boniincs. cant.
259. Incipit de conviyiis, in priinis de prsedicando I. Si domina per zelum ancillam occiderit.
in conviviis. 8. De eo qui nolens hbmicidium feceril, quod civi-
240. De scurrilitalibus et turpiloquio in convivio tas eum defendal.,
vilandis. 9. Quod ecclesia deheat defendere.
241. Quod non oporlet convivium fieri in loslis _ 10. Quod occidendus est homicida, qui non
genlium, sedjejuiiium. sponle occideril, si extra urbeni deprebendatur
242. De tribus qiiibus consfal dignilas epul.e.. (1C).
243. Incipit de hospitalitale, in piimis de obser- II. De boniicidis quos civitas refugii deiendif.
"vafipnehospilalitatis. 12. Quod reus extra leinpluni trahendus sit ul pc-
244. De profeclu hospilalitatls. cidalur.
245. De cavendis hospitibus. 13. Qtiod debel.ecclcsia dignos.et indignos dcfen-
246. De mereede suscipiendis. dere. _ .
247. Incipit de siienlio ct elevalione vocis, in pri- 14. Qtiod IiODiicidaein ecclesia poenilcre de-
niis de eo qnod silendum est. benl.
248. De his qui conlinentur in silenlio. 15. Quod omnis iidelis non facile abdicandus sit"
240. De moderatione ct custodia oris. de sinu ecclesise.
250. De sermone oiioso. 16. Quod noii polest in novo lestamento ecclesia'
251. Quod melius est prsemonere qnam silere. sponte confugientes ad se non admitlerc.
252. De quatuor quse sunl in elevalione vocis. 17. Deecclcsia reos non defentienle.
253. lncipit de malediclionibus et benediclio- U 18. Non ad reorum defensionem fac.ta esl eccle-
nibus, in primis de eo quomodo maledicendi sint sia, sed judicibus suadendtun ut • spirituali more
inimici. eos occidant qui ad sinum ecclcsite confuge-
254. De rnalediclione timenda. i-inl.
255. De duobus modis orandi pro riiimieis. , 19. De his, qui peccanl in lor.o sancto,
" in eotlem
256. De inimico proprio non nialedicendo, sed occidendis. ,
inimico bei el ecclesise. 20. De reliquiis sanctorum non conlamiflandis.
257. De morte inimici non roganda. 21. De infanlibus projeclis in ecclesia Dei.
25S. De malediclionibus in dialogo. 22. De trjbus uiodis quibus occullum scelus de-
'259. Incipit de conlrariis causis, in primis de: mnnslralur.
exemplo non operandi in sublimi gradu, et e eontra 25. De scelere manifesto. , . , _
opcrandi etiam episcopo. 24; De ntimero testium testanlium scelus.
2C0. De exemplo peregnnandi, et e contra rema- , 25. Delribus personis ad punitionem vocandis-.

(16) Sermo est in lexiu de jure vetcrcMysaice..

 429 CANONUMPRISCA COLLECTIO.
26. De vindiclis scelerum in lege veteri.
27. De vindicla scelerum in riovo testamenlo.
'
28. De ocio genefibus pceriarum. - •'
29." De sevefitafe vindictse, , -
50..De vindictarion proliibenda in novo, elperso 1
his dignis viridicta (17).
' 31,'Devindictain novo ' ' -
32. De vindictis magnis magridruni peccalofum;
§5. De gravibus vindictis lninorum peecalorumi
; 54. Delevibus vindiclis magndrum peccatorUni.
55. De tindictis tardis in peccatoribus. ,
56. De velocibus vindictis in peccatoribus,
. 37. De occasione diversilalis iudicii Dei in utris- gio copulafi.; ei novercis et cognafis an liceat copti-
que.
38. De quatuor modis quibus iioti cilo vindicat
Deiis;
59. Dfereatu eoriinl qui diiriillunt rcos.
40. De poena sirriilidefensi rei et dcfensoris-.
41. Incipit de ratione matrimoriii, in pfinris de
laude matrimonii.
42. De uxore quse in malrimonio habenda esl.
45. De-nomineet moribus conjugii el subjectione haliuerit, nullus audeat furari in uxorem;
mulieris.
44. De setate sponsi et "spoiisaeaiile nnptias.
45. De concubinis ante rruptias non habendis,
46. Qualiter sponsuset sponsa benedicanlm*.
47. Ut natalilise vel riuptise in quadragr_sima non ad concupiscendum eam.
fiant. ' , . 84. De luxuria carnis, et superbia,u_useorigo cst
48. Ut Ghristianorum non saltetur in nupiiis.
•49.. De .parentibus qui fidem sponsaliortwia. fran-
gunt.
50. Quod aliud sit uxor, aliud eoncubina,
51. Quod non sit duplicalio. quando anciOa-reli,-
cta.uxor adsumilur.
52. De matrimonio interliberum et ancillam, et meretrieis;
inter Iiberam et servum.
53. Quod non liceal alterius sponsam ad matiimo-
riii jura sortiri.
54. De .desponsatis puellis ab aliis postea cor-
fuptis.
55. Quod non poenam minofem in culpa habcat
eonscius quani corruptor.
56. De secundis nupiiis non prohibendis;
57. Quodnon opprteat in digami nuptiis orafe;
58. De virginibus oppressis aut seductis.
59. De raptoribus viduarum vel virginum.
60. De raptoribus si ad ecclesiam confugeriiit; -
61. De consanguinilate in una tribu.
.62. De his quse duobus fratribus nupserinl, vel
qui duas sorores acceperint;
63. De incestis qui se pollutibne commaou-
lant.
64. Uthi qui proximis se copuianf. a coiririiuiiidne
Uhrisli separentur.
' 65. De inceslis
conjugiis excririsanguitiilate.
66. De his qui eunr hsereticis nuptiarum copuiam
jungunt.
(17) Agitur in texlu de publica legum vindiclaj
450
A 67. De bigamis.
68. De vidua professa caslitateni;
69. De virginibus oppressis auf seduclis:
70. Quod non inficit virginilatem coaclio. ,
71. Quod altcri desponsalam nemo accipere pra-
sumat.
72. De desponsata.
73. De differerilia agnatbrum el cognatoruni iri
tribti.
74. Quod possint duo gerrriani fratres duas soro-
res accipere.
75. Au fideles possintciirri propinquis sibi cbnjii-
lari.
76; De cognatione conjunclion.s speciaiitef iti
-
Anglorum gente,
77. Ul consobririam. neplem, fr&trisuxorem. nul-
lus aceipere praasumatt - '
78. Ut presbytera, diacona. nionacha, veluti spi-
rituali commatre nullus ulalur.
79. Ut virginem aut viduam, nisi desponsalam
80. De genefalionis copula;
''
81. De viridicla copulse illicitse.
82. Quod nihil obsit de incestis nasci;
83. De eo quod scripttim est, qui viderit muiierem
omnitim criminum.
r 85. Quod duobds vitiis; id est, luxiiria et su-
perbia. diabdlus principallier humano geneii domi-
natur.
86. Non nianel in Christo qui non est fnembrum
nec GhriSltis mauet in eo qui se facit membra
ejus,
87i Qiidd bene illi sit, qui sineuxore manet. "Qui
diligit merelricem, unum corpus enicifur.
88. De cavendo adulterio etiam in lesitimis con-
jugiis.
89. De liis qui adulteras liahentuxores, vel si ipsi
adulteri comprobenlur;
90. Si cujusuxor adullerium fecerit. -
Ql. Quod excepla causa fornicationis uxor relin-
quenda non sit.
J> "92. Quod hi qui intercedfenle repudib, divortium
pertulerint, aliisque se junxerinlnupliisj adulteri ds-
monstrentur.
93. De muliefe fepudiala.
94. Qttod non est Dei prseteptuiri fcpudii, scd
consilium Moysi;
95. De causis quas narfat libellus repiidii;
96. Quod non rcpudianda est in NovoTesiamenid
uxor ob has causas.
67. Quod adultera noh feveriattir ad virum prio-
rem.
98."De viris el feminis in conjugiurnnon recTpi-.ir"
d.is.
 iA '
APPEND. AD &MC. X. — OPERA AAESnOTlKA.• 432 '
99. Qnod non accipienda sit uxor, vivente priore A 127. Si ctti uxor abducta in
caplivitatem fueril, et
iieet aduliera. alteram mariius ejus acceperit, reverlente prinia,
100. De non rclinquendis uxoribus nisiob causam secunda excludatur.
Quam disposilionem in muliere
fornicationis. quoque, si alium virum primo desistente acceperit,
101. De caslilate poeiiitentis coiiingis ei.poeniten- convenit observari,
lia.
128. Quod dcbeant feminse quse, eaptivis vi-
102. De non dimiilenda uxore in baplismo.
vins
105. Quodlicet viro ejicere uxorem propter adul- ris, nupseranl aliis, regressis de captiviiale
terium. prioribus copulari, ul quod suum esl unusquisqtie
104. Quod non debet vir ejicere uxorem. recipiat.
129. Quod non probetuf esse culpabilis, qui
105. De adtillerio feminse non celanrio. el alia
uxorern caplivi in mafrimonio videtur esse sor-
uxore non duccnda, et poena illius qui recipil.
tifus.
106. De meretrice non habentc vinim pro-
150. Ut si viri de capiivilale regrcssi-, inlempe-
prium. ranlia uxorum offensinon fuerint, easin conjtigium
107. De his qui uxores aul quse viros diniittunt,
n recipere liberam habeant facultatem.
ifl sic maneant.
108. Sseeulares sine judicio episcopi culpabiles 151. Quod si mulieres ad priores marilos redire
uxores non relinquant.. •noluerint, velul impise ecclesiaslica communione pri-
'
109. .Laicum pellentem conjugem suam commu- vandse sunt.
nione privandum. 132. De feminis quae, dereliclis viris suis, aliis
110. Si vir et uxor divorlium facere pro religiosa nubunt.
vita inter se consenserint, nullalentis liat sine con- 155. De feminis quse adulteros relinquunt, et aliis
sensu episcopi. nuhunt.
154. De mulieribus quae lenociniuin fecerint.
, 111. Uxoremhabens.siconcubiisam habueril, ex-
155. De mulieribus conceptus suos necantibtis.
communicelur.
156. De his qni parlus suos ex fornicaliohediver-
112. Quod nulli liceat uno lempore duas habere
uxores. sis modis interiiniinl.
137. Post quod tempus debeat mulier enixa in ec-
115. De eo qui uxorem babens, sse.pius moecha-
inr. - clesiam intrare.,
114. De.viris conjugaiis, poslea in adtilterium 158. An mulier meristfuala, sive inconsentiens
lapsis. • C sive consenticns, debeat in ecclesiani intrare aut
115. De fidelibusconjugatis si cumjudseavel gen- corpus Domini percipere.
tili moechabuniur. 159. An debeat liomo irasci conlra vitia sua an
116. De feminis qui conscio marilo adulie- non?
ranl. 140. An post illusionem quse per soinnium ac-
117. Quod viri cum adulteris uxoribus non conve- cidere solet, vel corpus Douiini accipere quisliliet
niant. audcat , vel si. sacerdos [sit sacra mysteria ceie-
118. De ce qui propriam uxorem dereliqtieril vel brare.
stne culpa interfecerif. 141. Qui sirie desiderio in somnis pollulus esl, li-
119- Quod ctim fornicatore non sil comnniriican- cet non peccavil, attamen porgandus est.
dum. 142. De effeminatis in scriptura exosis.
120. Qtiid si santis vir leprosani duxerit uxo- 145. Quod non oporieai inuiierfernlondeii:
rem. 141. De silenlibus niulieribus in ecelesia. .
J 521. De |his qui in pecudes vel masculos aut 145. Quod si unus ex conjtigibus lilium aul iliiam
fJiin polluii. suiit, a'ut bactenus boc vilio tabe- de sacro fonte susceperit, uferque compatres" cfii-
" ciurilnr.
SCtllft.
122. De fempore separationis. 146. Incipit de furlo, et in primis de nomine
125. Si vir ad mulierem enixam aut menstruaiam, furli.
accedat. 147. De furlo prohibendo.
124. Si vir cnm propria muiiere donniens non, 148. Quod Idem sil apud Deum ulrum parvtmi sit
loius aqua ecclesiam intraveril. an magnum quod furatur (18).
125. Silegitimse copulsepro sobolls pfocrealionei 149. De furlo graviter reddentlo.
carnalis concupiscentia sueeesserii. 150. De noiat.ionc varielalis aiiimanlium in furlo
126. De liis qui aduliei:ant opus Dei, id esi defor- reddendo.
Jisant crealuram creatori, maxiute inuliercs quae de- 151. De variis punilionibus furti,de causis diver-
/•sideianlcolore plaeere hominibus. silalis.

(18) Incantehocdicitur; nisi forle scribas ftom* lum n , 10, ubi de servorum furlis concludit : iti
mim pmDenm. Piofeclo in lexlu nihil-aliml profer- fnrto, quannunamrjue servus abstuleri!-,furti cri\nen
tur auam S. Ilieronvmi locus comm. in Ep. asl Ti incurrit.
 'iSS CANONUMPRISCA COLLECTIO.
152. De Eolalione varielaiis inler 'Y.etusei Novum A 193. Dejejumo proheienle eliam mundialihus.
Testamentum in furio reddendo.
155. De poenilenlia furantis ab ecclesia.
154. Quid natidebeat qui de eeclesia fuiio ab-
slulerit.
155. Defurto quod alumni ecclesiaein suo furan-
tur monasterio.
156. De furto capto.
157. De furto leviter sanandq.
158. De furlo commendati in lege reddendo.
159. De furto commendali in novo reddcndo.
160. De prsedicto commendalo in novo reddendo.
161. De negationedeposili vel alicujus rci
162. De restilulione depositi.
163. De vivente quserente deposilum ab boerede , rantur.
mortui.
164. De commendatis per furlim raplis ab ecclesia
catholica non reddendis.
165. De commendato pecore. - -
1C6.;InGipildejuramcnto, inprimis dejurameoio
jurando.
167. De cautione juramenli.
168. Quod non est jurandum per crealuram, sed
per ereatorem.
169. Quod non oporlet cliristianum jorare,sed
tanium dicere.
170. Dejuramenlo solvendo.
171. De juramento non solvendo.
172. De conjtiratis conira episcopum.
173. De juramenlo sancli Gregorii.
174. Dejuramenlo, sedapud Deum timenles.
175/Quod magnum peccatuin sit falsum jurare.
176. Quod pejorest qtfi itinocens provocat ad ju-
raiiientiim, quani qui juraf.
177. Quod vincit homicidam qui falsum eonseritil qua virtute.
jurare.
178. Quod simiiis est iniqiiitas perjuraniis, qnam
cejantis perjurium.
179. Quod multi falluniur pcr juramenlum.
180. De juramento fallaci.
18!. De vitio auditorum compellehliurii ad uira-
nienliim.
182. Do poenitendo perjurio propter oblivionem,
' 222. De orafione justorufri-pro semelipsis/
et eleemosyna pro eo danda.
185. De his qui sacrameiito se obligant ne ad pa-
cem redeant.
184. Quid sit jurameiilum cum pltiiibus. 7 225. Quod inuiilis esl clamor vocis sine clamore
185. De eo qui jurat, quomodo relinqtieiidns.
186. Qnid sid sacrameiiitun Dei,. et poeniteiiiia
Dei. • -
IS7. J?erj_uripost septem annos accipjant com-
nmnionem.
18S. Incipil de j'ej"unio,in primis de nomine.je--
junii.
189. De tribus generibus gastrimargise.
1,90. Quod gPlaevillum quinqtie modis tentet.
191. Contra eos qui non volunt esse abslinetites.
.9-2, Quod jcjunii duo sinl genera. - _
434
194. Quod una in anno quadragesima sit ce!e-
branda, et cselera jejunia "anni vohintaria sint.
195. Non debere in diebus jejuniorum cbmmemo-
ralionem marlyrum fieri.
196. Non debere jejunium solvi in quarta feria
• • ,• •
seplimanse^majoris.
197. De his qni ecelesiaslica ieiunia absque nc-
ccssitate dissolvunl. (
198. Ut jejunium non sil in propria voluntale.
199. Quodjejtinium miiUinnvalet.
200. Quod non uril lemperalio abslinenies.
20i. Delaudcjejunii..
202. Quod inutile- jej'uniura sit, si aliena ^uao-
- - •
2.5.. De jejunio inulili sine chariiate ve! eleemo-
syna.
204; Quod debet essejejunium moderatuni.
205. De solvendo jfjunio inulililalis causa.
206. Dejejunio quod nec loco nec persona ncc
lempore potest solvi, si voia patrumsinl. .
267. Quod non jejunandum est.in die dominico.
208. Quod jejunandum esl in quarta et sexla
feria. ' ' •
209. D.e sabbato et quuita feria-.
2-10. Ul a ieiunis sacerdotibus Deo.sacrificia cele-
brenlur.
,211. Quod sil jejunandtim in feslis gentilium.
212. De jejunio pro vivis faciendo..
€ 215. De jejunio pro mortuis..
214. Incipit ile eleemosyna, in primis de jioiuine
eleemosynse
'215. De laude' eleembsynse
216. Quod sola eleemosyna non liherat sine ali-
--
217. Quod eleemosyna de propriis darida est.
218. De eleemosyna, de furto aul rapina et re-
liquis.
219. Quod eleemosynam ab illis acciperenon ae-
heinus, qui per rapinain ol miserorum lacrymas di-
vitias congregant.
220. Incipitde oratione assidua..
221. De virlute orationis jusli.
225. De oraiione proiatilsvivis etpro infimnis.
224. Quod melior.-siloralio quam l.eclio; -
cordis. . ' '
. _' ."
226. Quod inulifo sit oraliq sine operibtis bonis.
227. •...-
De loco oralionis.
CAriTULA- LIBRLOCTAVJ-
DETOENITENTIA, ET GRATIA" COM5ICKlbMS ETIAJT
1**ULTIMIS, ETG. - -
1. Depcenitcntia, et.undesit dicla..
2. De laude poeriiterilia;.
5. De confessione peccalorum. , " ..
4. Ne pcceaiorum profes.siopalam recitetur. '
455 APPEND. AD S.-EC.X. — OPERA AAESHOTIKA. 45.6
o. De pceniienna Deo s.oh conriienda proii- A oo. ut poenuentiaj
temporajuxta.qualitatem pee-
cienle(I9). c
cali decernanlur.
6. De pcenitcnlia iniqui auferente plagas in die- 57. De acceptione personarum.
Iius ejus. 58. De remedip poenitentise, et quod ansoliili.Q
7. De precibus importunis proficientibiis, etpoa- poonitentium
p per manus impositioneiriepiscoporum
niteniia recipienda. ssupplicationibus Jiat.
8. Qtiod.soli emendationi remissio debelur. 59. De bis qui pro diversis errafis pceniludinem
9. De pcemieniia ebriosorumclericorum. ferveniium
( egerlnt.
1Q, Depcenilentia eorum qui revertuntur ad ma,- 40. De imposiiipne manus super p.oenitenics,
liliam, ltempore quadriigesimse,et quod ipsi sepeliant mpr- *
11. De compendiosapoenitentia proficiente. ttuos, et qtiod genua flecfant a pascha usque in pea-
12. Quo.dpensandunt est cui graviter yel cui le.- tccoslen.
V
viter. 41. Ut pcenitenfes a presbyteris nbn reconci-
15. De sacerdoijbus qui alios onerant poenitentia lienlur,
lj
quam digito sno noluiu movere. 42. Ut pcenifenlesab aliis ep.iscopisve. presbyte.
14. De poeniientia cumlacrymis agenda. " ris . non recipianiur, nec alibi communieent nisi in
15. De poenifeniiaimpossibili antedolorem, " ipsis locis uhi fuerint exchisi.
i,
16. De iricerta indulgentia ultimacpcenilenlise. 45. De poenitenlibus,subitq mortuis, ut oblatisnes
17. Dc pcenilenlia agenda etiam in ullimo spi- eorum e recipiantur,
jitu. 4-1. De his qui pcenitere noji possunt.
18. Quid sit ultimus spirilus.. 45. Quod op.orteat etim, qui pro illicitis veniafii
19. De sacrificionon negando,licel in ultimo spi- poscii,
I eliam a multis licitis abslincre-
rilu poenilenlibus. 46. Quod poenitenli lucra negotiationis exercere
20. De phreneficis. , non
V conveniat.
21. De his qui necessitate mortis urgente pogni- 47. D.eloco poenitenliseef orationis.
nilentia.msimul et vialicum' pelunt, et .de his qtii 48. Quod modum poenit-entise.debenaus agno_7
pbmulescunt antequam ad eos sacordos daturus scere. s
poenitenliamaccedal. A9. llem de fructuosa poenilentia.
22. Quod nulli sit ujlima poenitentia deneganda. 50. Secundum nipdum pulpse ageuda est poeni-.
25. D.eeadem re. llenlia.
Q 51. Ut durii vivit homo vindictani
24. De his qui eommunionem tenipore mortis de peccafis
pxposcunt aul desperantur, el cojisecuti fomniunio- faciat, nec servet in finem.
nem, iterum convalescunt. 52. Quod prius mala sunt abjicienda, et posltno.
25. De sedacio (20) commuiiioriis, - (
duin bonafacienda.
26. De cornmunione. 55. Quodgemina sit peccatorum conversio.
27. De pceniientia unius diei proficienie, 51. De excusatione peccantium.
28. Qttod non potestmilitari Deo el mundo/ 55. De injusla excusalione peccantium.
29. D.epoeiiitenlibiistransgressoribus. 56. Quod ignoranlia multos destruat-
57. De his qui intelligerenegligunt.
5Q. D.e his qui abrenuntiayerapl, et iief.um ad
ssecr.lunireversi sunl. 58. Omnis iniquitas apqd secrela D,ei suas voces
'
51. De bis qui posl poenitenliam habitum ssecu-- habet, el Deus audit.
larem resumqnl. 59- Quod delicla cogitationis vix intelljgantur,
32. Quod adolescens si, urgente quocumquc peri. 60".Ut a delrahenle cavere debeamus,
culo, pocnitenliam gessit, et non se conlinet, uxoris 6,1. Qualiter parenlum peccala filiis noceant, .
potesl reniedio sustentari, quousque possit adipisci D 62. De pei*secuiionedivina aut purgatione in hoc
contineiitise slatuiura, lemporis maiurifate. Caeferi sseculo, ut initiunj pcensesequeniis.
poenitentes a ponjugiis debenl se conlinere. 65. Quod minqra bqna ulililale majorum prsefer-
35. Quod quibusdam pq.nitenlibus prislina red- piitlenda sunt.
danlur conjtigia; et quod haecet a viris et a femir 64. Quod justis non obsil, sed magis pros.itsi dtire
liiinis uniformiter observari debeant, :niprianlur. Et justus quacunque niorle prsevenltis
34. De liis qui poenitentiam accipiant, qua. miiio-: fucrit, juslitia ejus nqn auferetur ab eo.
ribus non facile commillenda est, 65. De adversis justorum, et prosperis impiorum.
35. Qualiter,majores peenitentiam accipiant, quae 66. Quod plerumque reorobi sine flagello sunl, et
minoiibiis non laciic comminenda est. quod electi casligentur.

(19) In textu proferlur locus ex dogmatibus ec-: neqaintis,sed mutato prius liabiln saculari.
rlesiasiicis, ex quo -cogiioscimusnegari hic neces- (20; Sedacium in texlti explicalur ovisaut preiium
siiaiem laiitummodopomilenlia. pnblicse. En yerba : ciiis apud liibernenses. Notuiu est lioc Cangiti voca-
ied ci sccreta satisfadione solvi crinnna moralwnoH hultim.
417 -CANONUMPRISCA COLLECTiO, 438
07. De sublevatione carnalium et ruinaspirita- A 2. De homicidib clerieorum."
liiun. 5. Dehis qui se ipsos occidunt.
68. Quod cx peccalo non solum peccatum gigni- 4. Judicium poenitenliaede liomicidio.
' ' • 5. Judicium Theodbri, unde supra:
tur, sed eliam pcena peccati.
69. Quod omne peccalum tribus argtiitur modis. 6.. Judicium Commeani, unde supra.
70. Quod plerumque minimis peccatis subdiinur, 7. Jucidium canonicum de sanguinis effusione.
ne in magnis sine venia peecemus. 8. Judicium rursus Commeani, unde supra.
" 9. De
71. Parvulis, si male nulrianlur, clauditur adilus oppressis infanfibus et aborsis.
regni cceleslis. 10. De mulieribus fornicariis et aborsum facien-
72. Quod quaedariisimilia peccalis, non sunt pec- tibus.
cala. -11. De eadem re jiidiciuni Tlieodori et "Gre-
75. Dc dilectione peccandi. gorii.
74. De dissensione irce. 12. De infantibus qui niorlui inveniuntur ad Iatus
75. De discretione mendacii. rnulieris. -
'76. De disereiione Joculidnis-. 15. De infanlibus qui sine baptismo moriiinliir.'
77. De peccato linguse niinore peccato manuum. B• 14. De his qui memhra sua abscidunt.
78. Qtiod nibil prosil ^i admixtb malo" agatur 15. JDe Iils qui ducatum pnrhent barbaiis, Com-
honum. meani judicium.
79. Quod sicul ex vitio viliuin, ita ex virtule vir- 16. De adullerio.
tus nascalur. 17. De fornicatione.
80. Quod melius sit at bomlne quam a vitio 18. De sodomitis. •
vinci. 19. De his qui semet animalibus commiscue-
81. Quod liomo spiriialis sic propinquitati pro- runl.
desse debet, ut'a siioproposilonon dedinet. 20. De his qui cum quadrupedibns peccaverunt.
82. Quod plus "obsinl faeienlibus mala quam p'a- 21. Deluxuria,. el adulfefio, et fo.rnieafione.
tieniibus. 22. De concupisceniia consunimata.
85. De dilectoribus mundi. 25. De conjuncUone cum propinquis, cl de adul-
84. Quod magnuni peccalum sit vinum largiter teris. - •
bibere, quamvis non iiichrienlur. • 24. De inceslis Conjuiiclioiiihus.
85.. Quod.hiiquo percunle plurimi.eorrigantur. 25. De raptibus et de incesiis nuptiis.
86. Do reguladileclionis. ' " ^*1 20. Dc violenlia in mulierein.
87. De justilia. 27. De viris conjugalis postea in- adulieriiim
88. Quse sit blasphemia in-Spiritum sanclum. lapsis.
89. Quod qualis hinc quisque egredilur, lalis in 28. Quomododebeat viro servare fidem mulier.
judicio prsesentetur, et" quod levibus culpis sit pur- 29. De viro cui morlua fuerit uxor.
gatorius rgnis. 50. De viro cui hoslis abstulerifuxorem.'
99. Qitaliter inlelligatur, nolile judicare, ne ju- 51. De bigamo et trigamo jiidicium synodalc.
dicetur de vobis. 52; De tixorihus dimissis, et illicitis temporibus
91. Qubd valdedebet esse providus qui judical de nubendi, judicium canonictim.
cerfo el de incerto. . 55. Item de uxoribus dimissis.
92. Qtiod qui berie offert, el norr recle dividii, 54. De viro qui reliquerit uxorem suam, et duxe-
peccat, rii aliam.
93. Quod magnuni peccatum est habere fristiiiam , 55. D,e his qui'uxores, aut quse viros
' dimiltunf,
dealierius Jboiiiiate. . , ul sic maneanl.
94. De prsesutnptiosafideisine opera. j, . 56. Deviro el muliere turpitudinem facientibus.
95. De eo quiinoderationem ljon servat. 57. De eo qui in publica quadragesima pecca-
96. De his qui dicunt maluin bontiin, cl bonum verit cum sua uxore, judicitim synodale.
lualum.. _ 58. Ui virnon dinniiat uxoiem suam, ncc nnilier
97. Quod noxium sit vivere cum peceaioribus. virum stium.
98. Quod non polluitur justiis ab iniqtio. 59. Deviiio luxuriandi, ct dciudis puerilibus, et
99. Si.scniores deliquerinf, districle feiiantur. immundis pollmioiiibus.
1.09.Quod perseveranti culpse debetur vindicta, 40. Depolluiionc.
cl quod resipiscentibus debetiir venia. 41. Capitula Serapionis de fornicatione
101. De his qui eleeinosynam sine emendatione 42.' De his qui doiuiin D'eisiudenl mercari,
fac!unt. 43. De filia spirilali, judiciuui synodale.
CAPITULALIBRI NONJ 44. De his qui in ecclesia tbrnicanlur, judicium
DEJUDICIO rOENITEXTIUM, ETC. quod supra.
1. De his qui volunlarie homicidium fecerint aut 45. De suspecta sacerdotum infamafione.
no.leiues. 46. De femina.quse in foriiicaliorio deprehensa est
4P9 APPEND. AD S_EC, X. — QPERA"AAESDOTIKA.
cum clerico post diem ordinationis suae, aut quasi ji. §8. De malhemalieis -e.1i,mmissoribustempesta-,
conjugium copulavit,
47. Ut episcopus, presbyler,, vel diaconus, seu
subdiaconus, si pro criminalibus damnali fuerint,
miiiime communio.nepriventur.
48., De adulteriis honoratorum clericorurri.'.
49. De subdiacono.
50. De diversis ordinibus qui ab uxoribus abs.li-
nere debent,
51. De criminalibns culpis.
52". Quod sacerdotes et levitse cum mulieribus
commisceri non debeant.
53. De fornicaiione cum pagana, - -
54. De fornieatione ~cu_mcommatre, vel (ilia de,
sacro fonte. - ,
55. De incestis fornicalionibus.
5,6. De his qui cum filia sua vel sorore fonii-
canlur,
57. De fornicatione cum matre sua.
58. De eo qui sseculo renunliaverit,.et postea ad
saecnlaremhabitum reversus sit.
§9. D,estullis yptis ffangendis.
60. De furlo ecclesiae,
§1. Deincendio.
(52. De furlo et incendio et sepulcro violato.
63. De eo .qui cibum furalur.
(34. De violalis sefrulcris.
65. De re aliena non tollenda.
66. De eo quihpminem exispoliaverit.
67. De eo qui palrem exjjulerit, yel hqminem ca-
pfivaverit, . iG 112. De his qui in palrem aul malrem per ira-
(18. De praeda ex Iroste capta, el de eo, qui mo- cundiam manus erexerinf.
nasleria exspoliaverit.'
{5.9,.De perjurio.,
70. De juram.ento voluntario,.
71. De perjurio et falso testimonio et nten-
dacio,,
72. De falsq lestimpniq judicium canonicum.
75. Demendacio.
74. De bis qui sacramento s.e pbligant 11e ad pa- minibus.
cem redeant. .
75. De sacramento vel voto solvendq.
76. De falsis teslibus.
77. Tbeodori de falso leslimonio.
'
7§. J)e hi_squi accusant nec probant;.
79. De maleficiis,.
•
£0. De maleficiis, beneficiis, sortilegis, liariolis
el divinis,
81. De sorlilegis.
82. De discretipne. erga pcsnitentos.
85. De his qui, dsemonibus immolant,,
£4. De auguriis vel divinationibus.
85. De idplolalria.
86. De his qui vola sua alibi qtiam ad ecclesiam
dissolvunt.
,87. Si quis Kal. Jan. cpnsuetudine paganorum
cuni cervulo aut qualibet. vecula'(21) ambula- pissel.
verit.
(?i) Confer Cangium in vocabulo vetula.
«0
tum.
. 89. De clericis usurariis.
90. De usuris vel cupiditate seu avaritfa.
91. De his qui hospitem non recipiunt et maa-
data evangelica non -implent.
92. De dilecloribus mtindi.
9.5,,De acceplionepersonarum.
94. De ebrietate,
95. De abslinentia a vino propterduxuriam,
96. De gula et ebrietate.
97. De suffocatoet sanguine non pdendo,.
98. De morticino non edendo..
99. De his qui sangninem comedunt.
100. De his qui iri quadragesima carnem come-;
_Etdunt.
101. Quod infiripo licel omni hora comedere.
102. De discretione ciborum, et de his qui im-.
munda comedunt.
105. De sordidato non edendo.
104. De venatione elericis prohibenda.,
105. De superbia, blaspbemia et j'aclanlia.
1Q6. De hseresibus et conlenlionibus.
107. De eo qui negligit audire prsecepta Dei.
108. De inobedienlia et excusatione vel corr.cp.-s
tione.
109. De delatis et delalqribus, et de noji indtil-
gendo malis cogitalionibus, ,
110. De delatoribus.
111. De his qui palri et matri-injuriam faciunt,
115. De his qui compatrem vel commafrem nqn
conservant.
114. De discprdantibus.
115. De his qui ob odium -ad pacem non rever-
tuniur..
116. Deexcommunicatis.
U7,. De non recipiendis muneribus a malis ho-
118. De denuntianda iniquilale,.
119. De clericis vel laicis qui offendunl prqximos
suos,
120. De ira, trislitia, odio et majedictq.
121. De defractione,
' murmurio et invidia.
Tl
" 122. De acidia, spmnolenlia et instabililate.
125. De prsesumptione baptizandi.
124. De his qui baplismum iterant.
125. -De liis qui rebaptizati sunt, quanlum ppeni-
leant.
126. De legitimp liapiismq, et qupd succurrendum
esl infirmo,
127. Itcm de baplismo.
128. D_ghomine qui haplizavit filium de se ge-
nitum. , ^
l^. De homine qui suos filios neseiens susce-
130. De compatribus ex cpnjngio.
151. De Dominico die canoiika et apostplica d.o-
 4H - - CANONUMPRISCA COLLECTIO. Al'l
ctrina. A 150. Editio Bonifacii episcopi"dc discretione pce-
152. De operibus diei Dominici, el de his qui in niteniiae.
eodem die jejunant, vel indictum ecclesisejejunium 151. De eadem re.
contemnunt, - 152. De eadeni re.
155. De sacrificio. 155. Quod non omnes uno niodb sint instruendi.
154. De negligenlia erga sacrificium, et erranle 154. De communione.post aceeptam poenitentiam
preshytero inmissa. vel antea.
155. De communione percipienda. 155. De divile vel potenie- aut minoris ordinis,
156. De his qui multa mala. fecerint, .et de mili- qubmodose redimant a ciiminalibus culpis.
galione poenitentise. 156. De diebus qui non compulaniur in poenilen-
157. De poenitentia morieiuibus non rieganda. tia, et de diversitate temporumjejiitiii,
158. De his qui pceniteptiam in iufirmilate pe- 157. Dej'ejuniis in anno staluia canonica-.
umt. • 158. De diversis j"ejuniitemporibus.
159. De his qui petunt pcenitentiam, et fuerunt 159. De origine biduanseseu triduanse.
linguseoffic.oprivali. 160. De indictojej'unio.
140. De his qui poenitentiam accipiunt, et cura B 161. De octo vitiis-principalibus.
relevali fuerint, eam agere noluril, 162.-Proies de snpradiclis vitiis.
141. De eadem re. 163. De octo principalibus viiiis, superbia, gula,
142. De communione privaiis et ita defunclis, ct fornicatione, avarilia, ira, acedia, tristitia, ceno-
de missismortuorum quando celebrandsesint.. doxia.
145. De remissione non quaerendapost morlem, 164. De horis canonicis celebrandis.
ctini in vila non fueril qusesila. . 165. De his qui officiumsuum negligunt.
144. De quatuor modis quihus adj'uvanlur aniiha. 186. Quod nott liceal servis Dei pugnare, nisi pro
deftmciprum. . magna necessilate.
145. De cura eorum qui repentina morle sublati 107. De clericis qui uxores habent, et saccrdoiio
stint. vohint fungi
•146.De hisprocujus anima dubilatur,, 165. Ul clericorum prohibeatur carnale consor-
147. De discretione pceiise. lium.
148. Ut hi qui non poluefinl jejunai*e,"redimant 169. Ul gradum regiminis nullus recipiat anle
se de subsiantia suasecundutn qualilatein possessio- quam subesse didicerit.
11'ssuse. *- 170. Ut ad sacrum altaris ininislerium indoctus
149. Deeadem re ex alio pcenileniiali. et lCinerariusnenio accedat.

Aucfores el libriin hac Collectione oanonica hifere laudantur.

Acumianus Longitis. (Sic in cod. f. 193, sed vU DeusdedilPP.—Est illa unica DeusdeJit.papseepi-
detur idem qui iufra dicitur Cqaitneanus.) stok1 ad Gordiaiium episcopurn,q'tisein Concilioruni
Alcuinus. collectionibusexstal. Diciltirautem in cod.Gordianus
Ambrosius. non Hispalensis (quod fieri nequit), seiliispamensis
Athanasius. episcopus, consonanter. cum Pistprieusi codiceubi
Annales Hebraeorunj. .dicitur Hispaniarum episeopus.
Antherus PP. Evaristtis PP. ' '
Augnslinus. Eucherius;
Basilius. Eugenius PP. ...
Beda. ' Faustinus. — Faustini episcopi sermones duos in
Biblia.sacra. quiritb Spic.ilegiivolumine dedimus. Fragmeiiiiim
Bonifacii episcopi editio De discreiione pceni- auterii apud eanonicani colleclionemf. 91 ita se
lenlise. habet..FAUSTlNUS. 1 Non te fallo, quia quod libi
CoelestinusPP. . posl niorfem non proficit, non est a Deo. Dico.namr
Caliislus PP. " - que ut vilam cmendes el meritum redimas aui ora-
CanonesApostolorum. lionibus aut eleeinosynis. Quid' enim mortiiis"vos
CanonesRomanoruin. viva proficit quam non audiunt, etquse non tribuit
Carolus rex, eleemosynam. »
, Cassianus. Felix PP.
Cbronica Grseca. GelasiusPP. •
ClemensRom. PP. Gordianus episcopus.— Gordiani hujiis proferiur
CollalionesPalriun.. in lexttr fraginentuni epistolae ad Deusdedit PP.
Commeanus. cujns non meininerunlLabbeus el Mansitiseditores
Consultasynodorum. aciuum Deusdedit in collectioriibus Concilioriim.
Cyprianus. Epistola Gordiani episcopi ad sanctum Dcusdedit
DamasusPP. episcopumurbis Romse. c Scilis quia qtioinodo sunt
Decretaponlificum. septem dona Spiritus sancti, ita sepiem stint dona
Decrctalium anle Siricium oarcissitnus esl usus. baplismi. A priiqo.pabulo sacrali.salis, el ingressu
445 APPEND. AD S^EC. X. — OPEUAAAES.IOTIKA.'
sanclse ecclesiae,usque ad confirmationem Spiritus A Liher Soliloquiorum. •
sancti per chrisma. Ah hoc primo Spiritns sancti Maninus episcopus.
dono usque ad sepiimum, nullus Chrislianus stiam Origenes.
cominatrem in conjugio recipere debel; el qui prse- Puuiiienliale qtioddam. '
•
sumpserit, analheinalis vinciilis religeftir in ppipc- Palerii canones. _,
tuum, nisi poenitenliam egerit .dignam. Simililer Prosper.
qtti suam filiam, quse intra hsecseplcm dona qusesu- Regula clericorum.
pra diximus, vel ad se velsuo filio in conjugio dede- Seiapion ahbas.
rit. » Cum ergo videamus Gordiannm atl Deusdedit Silvesier PP.
scribentem, seqiiitur ul Labbeiac Mansii dubiiaiio- SiriciusPP.
nes conlra ponlificiseepistolsead Gordianunj since^ Smaragdus.
rilalem prope jam evenlilenlur. Symmachus PP.
Gratiani canonum collectio. Synodi Arricanse variae, Agalhensis, Alexdn-
Gregorius Nazianzenus. drina, Ancyrana, Anliochena, Appslolorum,-Arausi-
Gregorius Rom. PP. cana, Arbenensis (nisi esl pro JNarbonensis), Aure-
Hieronvmus. lianensis , Bracarensis, Carthaginiensis, Constanti-
Hilarus"PP. nopolilana, Chalcedonensis,'Gangrensis, llibernen-
Horrnisda PP: sis, Hispalensis, llerdensis, llliberilana, Laurasiea
Innocenlitis PP. (nisi esl pro Arausicana), Laodiccna, Malisconensis,
isjdorus Hisp. 13Narbonensis, Neocsesariensis,Nicsena,Romana, Sar-1-
Joannes Clirysostoinus. dicensis, Terracinensis,.Tolelana, Valensis, Valen-
Jaannes (VIII)PP. tina, Vasensis,Vercellensis, Urbica.
Josephus Csesariensisin ecclesiaslicallisloria. Theodorus episcopus. '
Judicium canonicum, Vigilius PP. ...' - .
Vitsenionachoruni. . *
Judicium synodale.
Justiniani leges. Vilsepalruin -4£gypiiorum,
Leo PP. Vilsesancforum.
Liher dogmatum-ecclesiasticornm. Zacharias PP.
^osimtis PP.

EPISTOLA GANONIGA

Quam debent adimplere 'prcsbyleri, diacorii, seu subdiaconi (1).

(Apud Mai, Scriptorum vctentm Colleclio nova, VI, 101.)

I. Priinum omnium ildem catholicam omnes pre- (G triniam, eognatam , vel socrum , aul filiastram, vel.
shyteri, eldiaconi, seu subdiaconi memoriter le- proxima agnatione conjunclam in conjugio sibi so-.
neant; ut si quis boc faciendum prselermittat, XL ciant, etad eos pervenerint, admoneantur ut sepa-
diebus a vino a"bstineat*.et si posf abstinentiairi ne- renlur; qui si dislulerint, communione priventur,
glexerit, ad emendandum replicemr in eo senlentia. et oblationes eorum in sacro altari non reeipianlur.
II. Ut nulluspresbyter (2), diaconus aul subdia- Et si presbyter sciens hoc neglexerit, di.slringendo,
conus cum mulieribus habitare aut conversari prae- anl amicitiam temporalem allendendo, ad commu-
gumal; et si inventus fueril hoc faciens, de gradu nionem eum receperit sine emendaiione aul pacnU
dejicialur : insuper el exsilio destinalus, dies suos lenlia, canonicaesubj'aceal sententiae.
in poenifentia finial. V. De his presbyteris qui posl primam vel secun-
III. Ul ea quae a Deo "conservandis Christiaiiis dam correptionem seu admoniiionem recipiurit idola
principibus amore illala sunt vel fuerini ecclesiis vel colenies, vel insipientes homines, qui ad fontesat-
titulis, nullus exinde sulurahere prsesumal, ne sa- que ad arbores sacrilegium faciunt, necnon -diesr
cratse res depopulentur. El si quispiam praesumpse- Jovis ac Veneris propler paganorunJ consuetudinem
ril, res quse fraudaiae suni, quadruplo resliluantur; observant Ivel cerbohrm aul anniculas faciunt, hoc
autsi non habueril unde, ipsa loca amiltanl; el res D esl suffitoreset cornua incantant (5)], et eos post
ipsse quae fraudalse sunl, ab episcopo ipsius feeol- primam aut secundam admonitionem communica-<
JigarUur, et in ipso loco unde ablala. sunt refir- verint, aul ohlalioneseorum susceperinl, XLdierum
menlur. spatio in pane et aqua sint contenfi.
IV. Depreshyteris qui ebs ad cbmmunionem re- VI. Ut niilli sacerdotum extra jussionem episcopi
cipiunt, qui ineestas nuptias contrahuiit, id est ma- sui procurationcs ssecularesliceat suscipere, excepfa
(1)"Ex codice nobilissimo Vaticano saeeuliX 'iitlc- Barlicrinio.
ris Langobardicis scriplo. - (5) Verha h;cc sunl iu codice•Barberiijio, sed ab-
(2) Voc. presbyter deesi in cod, Val.; scd adesi in sunl a Vaticano. .
 " -"" EPiSTOLA-GANGNIGA,ETC, ........ Ud
445.
j'ussione pontificis sui,TeIigiosaseausas,^cclesiarum ^ IX. Ut nullus presbyter, diaconus vel clericus in
Videlicet, aut cle.ricoriim,~pauperuirrvel-viduarum..- dicecesiconslilutus prsedia ecclesise, hoc est lerras,
sicut sacri praecipiui_U_canpnes.. Si quis conleriipia potestatem babeat venundandi, sed nec cuiquam pa-
hac observalione in-lalibus causis se implicasse iri- ~renliirij"siiorum donandi.- El qui-Tioc egerint, sub
venjatur, canonicse sententise" de ausu prsesumplio- omni celeritate reddito prelio ad loea sacra quibus
'
pis subjaceat. - — - 1. competunt; reverfanlur. Si aulemhac observalione
YII. Ut si cui-sacerdoli ex qualihel .muliere iie--- contempta quis libc pisesumpserit. res propriasin
nuiitialum fuerit, ut exinde suspectio malse opinio- . ipsa ecclesia.relinquat, et ipse fqras ejiciatur, eo
uis efficiatur, nullam cum ipsa haheat conversatio- quod divinaecongrtiat rationi ut qui ecclesias acci-
*nem, neque in secretb, nequein proesenli : si.dehiT . piuiil, ad regendum , nbn ad dispcrgenduni acci-
cnps inventus fueril post secundafri et lertiani cou- piant. Simili-modo nullam habeaut potestatem qup-
leslationem, ul contemptor, gradus sui periculum Iibel modo ad alienandum nequeinfiduciandum neque
substineal., . venuridandum; sed nec sine volunlale ponlificis sui
VIII. Ut in nulla ecclesia cujuslibet diceceseos ubi viearios dandum aut liberos dimitiendum. Qui hoc
baptismus sit, presbyter absque diacono esse repe- prsesumpserit, utsuperius censuimnsi sHiabet pro-
riatur. Unde omnis presbyler non habens diaconurh, ^prietalem suanj, aliud lanltim reslituat; Si non ha-
eligat sibi personam, et plebi s.useiniioiescat; tunc bueril, exspoliatus omnibus foiis ejicialur; ipsse
ad ponlificem suum consignans deducat, cujus vitam tanien res ad ecclbsiam cujus res sunt reverlantur.
probatam habeat, et diaconus consecretur. Quqd si X. Ad nos peiiatum esl eo quod quidam conjugaii
distuleritpresbyler dicens,eoquod non habeattalem Iialientes tjtulos in quibus deserviant, de sacris
clericum, episcopussuusprovideatexecelesia-sua aut- vestibus mulierum vel filiarum suarum ornanienta
unde volueril bonam persopam : tantum est, ulsine "faciant,et proprietario jure sibi defendant, quod
diacono non sit. Constituimus enim _utdiaconus in Chrislianis hominibus nee loqui convenit, ut res sa-
uno cubiculo cum presbytero suo maneat, deferens cras.vel quse iri sacro loco offeruniiir, mulieribus
ei honorem ut dignum est; ante quorum lecia cle- - suis usurpent veffiliis aut parenlibus : et si lioc pro-
rici simili modo manere videaniur, ut semper absque hatum fuerit, superiorum feriatur sentenlia.
suspectione sint, et Deus propitietur. Norr existcnte XI. Omnes presbyteri, diaconi, subdiaconi, vel
presbytero intra domum, si.uhicunqne abierit, dia- cunctus clerus qui sub episcopo esse noscuntur, si
conuspost ejus egressum locum ej'us ohlineat, ad causas habuefint, et niinime poluerint inter se de-
suscipiendum vel ordinandum quod utilitas domui „liberare, tunc ad pontificero suum conveniant ad
est: ita demum ut non presbytero suo superbiat; causam suam dicendam. Nam per nulla ssecularia
nam si hoc attentaverit, ab episcopo suo de conr jiidicia adire prsesumant; el qui hanc proecepiiouerii
lemptu superhise judicetur : et de accessuecclesise coiitempserini, superioribqs poenis subjaceant, iia
quod supra altarp ponilur, seu undecunque accedere ut in pceniteniia sint abstinenles a vini potatione
potesl sub amborum sigillo sii; et non unus sine al- vel ab esu carniuni, dpnec ad metropolilapuni sviuiu
terius nolitia expendere ubi npcessarium -fuerit iiccedant.
prajsumaf.
4i7 APPEND. AD S.-EC. X. — MONUMENTADIPLOMATICA. 448

QUI S^CULO DECIMOFLORUERE

(Apud Mansi, Concil. Collect., lom, XVIII.)

PIUEFATIO SEU APPARATUS AD LEGES SUAS.

(Anno 872-900.) .
VersioGuillelmiLontbard. e Saxonico.Cod. ms. collegii Corporis Christi Caiitabr.K

I. Dominus looulus est verbum ad Moyseri, et iia B IX. Non desideres proximi tui iia_redHalemiu -
' '
dixit: Ego sum Dominus Deus luus : Ego le eduxi jirste. .
ex terra __Egypliet ex servitute ejus. Non diligas , r X. Non facias tihi aureos vel argenleos deos.
alios deos alienos praclerjne (Exod. xx). XI. Hseshnt leges, quas ipsis proponere dcbes. Si
II. Non adhibeas nonien nieum ad vanitatem; quo- quis emat Christianurn servum , sex annos serviat,
niam lu non es innocens apud me, si nomen meum seplimo sit liher gralis. Cum quali vesiimenlo intra-
ad vanitaiem adhibeas. verit, ctim tali exeat; si ipse uxorem habeat, cxeat
III. Recordare diem Sabbali sanctificare; opera- cum eo. Si Dominusaulem illi uxorem dederil, sit
mini sex dies , et septimo quiescite, lu et filius tuus, ipsa el liheri ejus domini.
elfilia fua, etservus tuus, et ancilla tua, et-jiimenla Si servus auteni dixeril: Nolo abire a domino raeo,
lua, et qui ingrcditur inter portas luas. Quqniam nec ab uxore mea, neca liberis meis, nec ab bsere-
sex diebus Christus ereavil coelos, et lerram, et dilale mea, tunc dominus ejus ipsum ad tenipli ofli-
maria et omnes creaturas quse in eis sunt, el quievit cium adducat, el perforet auiein illius subula, in
sepiimo die. Et propterea Dominus illum sanclifi- signum quod sit semper in postertim servus.
cavil. XII. Licet quis vendiderit filiam suam in famula-
1 IV. Ilonora patrcm tuum el matrem tuam, quos C tum, non sit serva in omnibus, uii alise faniulse.
Doininus dedil tibi, ut sis longsevusin tenis. Non haheal poleslalem eam exlraneo nieo populo
V. Non occidas. vendendi; sed si illa non placeat ei qui ipsam cmit,
VI. Non fureris. dimillaleam liberam ad extraneam geniem. Si au-
VII. Non adultcreris. lem permiserit filio suo rem cum ea habere, del oi
VIII. Non dicas falsum leslimonium conira pro- donum; videat ul illa habeat -vesiilum, el preiium
ximos tuos. pudiciiiseejus, hoc est dotem ei suam largialur. Si-
449 ANGLO-SAXONUMREGUM LEGES ECCLESIASTIC^. 450
ei nihii hornm prsesiiterif , ttinc sit libera, A qualuor ovjbus unain. Si non baieat quo compens.'t,
liilirSi quis sponte hominem occiderit, inorialui ipse vcndafur pro pecunia illa.
morte. Siautem eum coactus occiderit, vel inviius i XXV. Si fur domum alicujus noclu effringat, et
vel non sponie, qiiasi Deus euro ila in manum suan i ibi occidalur, ille qui eum occidit non sil homicidii
tradiderit, etilli nunquam sil insidiatus, sit dignuii rcus; si deinde posi ortum solis hoe fcceril, sit lio-
privilegio suo, eljusla genlium compensalione. s L micidii reus,- et lunc ipse morialur, nisi necessiiaie
asilum quserat. Si quis autem de industria.et sponic iinpulsus fuerit. Si apud eum, vivum aliquid quod
occidat proximum suum per insidias,. abstrahasi antea furatus erat, inveniatur, dupliciler illud com-
eum ah ara mea ad morte moriendum. penset.
XIV. Qui patrem suum vcl matrem suam percus- XXVI. Si quis damnum inlulerit alterius vincae,
seril, mortemorialur. - - vel agrocjus, vel alicui ejus terrse, compenset, si-
XV. Qui hominem liberum furetur, illtimqueveii- cut quis illud seslimaverit.
dal, et obreplus sit, ut ipsum recipere neqiieat, .XXVII. Si ignis i.mmissus sil ad comburendam
morle morialur. Qui patri suo vel matri suse niale- segeiem, compenset delrimenlum illud ille qui ignem
dixerit, mortemorialur. immisit.
XVI. Si quis proximum siium percusserit lapide B XXVIII. Si quis apud amicurn deponal pecuniam,
vel pugno, et ille tamenegredi possitbaculo innivus, si ille eam furelur, dupiiciter compcnset. Si autcm
adhibeat ei medjcum, et opus ipsius operetur, quan- nesciat quis eam ftirtim subduxerit, excuset sc-
diu ille non potest. ipsuns, quod nullam fiaudem iu hoc coniniiserit. Si
XVII. Si quis servum siium proprium vel ancillam hoc vivum animal esset, el ipse dixerit quod exer--
percusseril, el ille eodem.die non morialur, atla- citus illud sumpserit, vel quod a seipso morluum
men vixerit duos yel tres. dies , non sil in omnibusi sit, el testes habeal, non nccesse est ut illud com-
sequaliter reus, quoniam pectinia ejuserat. Si aulem penset. Si aulem leslcs non halKfjt, et ilie ei non
eodem die riiorluus sil, ttiric culpa in eo quiescai. credal, lune juramenlum praestet. '
XVIII. Si quis inier pugnandum gravidse uxor i XXIX. Si .quis feminam non rcariiatam. deceperil,
nocuerit, cpmpenset damnum, sicut leges judicant et cum ea coiverit, compenset ei, et poslea illam in
Si illamorialur, detvitam pro vila. uxorem ducat/Sipaler feminseeam illi dare nolue-
XIX. Si quis alterius oculum effoderil, compenseil rit, solvatpecuniam illarn pro dole.
proprio : denleni pro denle, manum pro manu, pe. XXX. Feminam quse consuevil excipere incanta-
dempropede, adustionem pro adustione, vulnusi lares, et magos, cl sagas, ne sinas vivere.
pro vulnere, vimen pro vimine. C XXXI. Et si quis rem habeat cmn hestia, morte
XX. Si quisservi sui vel ancillse suse oculum.cx- moriatur.
cusseril, el ipse posl facttim hoc monoculus sil, XXXII. Et.si quis sacrificium immblaverit prseter
manumiitat ipsum statim. Si denlem ei excusserit Deo soli, morle moriatur.
faciat idem. XXXIII. Advenam et peregrinum ne affligas,'
XXI. Si bos cornu pelierit virnm vel feminam ul quoniam fuistis peregrini in lerra jEgypli.
moriantur , lapidibus obriiatm*, et.caro ejus IIOK XXXIV. Viduis etorphauis ne noccatis, neque
edalur; el dominus sil innocens, si bos petulcns an- afflligaliseos; si horum aliquid fcceritis, vocifera-
tca fuerit hiduum vel triduum, et dominus hoc ne- buril ad me, el ego illos audiam , "et ego vos gladitf
sciveril: si aulem illehoc sciveril, el eum intus as-,. meo occidam , et ego faciam uxorcs vestras viduas,
servare noluerit, alque is tunc virum vcl fcminan: el liberos vestros orpbanos.
oceiderit, lapidibus obruatur, et dominus occidatur. ,__XXXV. Si lu pecuniam muiuo dederis socio luo,
vel vita prelio redimalnr, prouli sapientes justuir , qui tecum babitare velit. ne prsebeas te illi cxacto-
inveiierint. Si. filium vel filiam confoderit, eiden i rem , neque humilia illum usura tna.
legi sit ohnoxius. Si autem scrvum vol ancillarr XXXVI. Si qtiishabeal tantum simplex vestimen-
-^
confoderif, solvat domino Iriginta solidos argenti, ci, tum ad se eo operiendtim-etdcfendendum, ct siil-
bos lapidibus obruatur. lud pignoris loco dederit, anie solis occasum ei red-
XXII. Si quis fodefit aquse puteum, vel clausuiri datur. Si tti ila non feceris, tunc clamabit ad me,
aperueril, el euin deinde non claudat, compcnset et ego ipsum audiam, quoniam ego sum valde mi--
omne jnmenlum
~ quod ibi inciderit, el illud morluun i sericors.
relineal. •, XXXVIL Ne caliimnieris dominum luum, ne
XXIII. Si bos.alterius bovem vulneraverit, et illci maledicas principi populi.iiii.
poslea moriatur, yendalur bos ille [vivus] et divi •' . XXXVIIL-Decimas tuas cl primitias tuas ambu-
datur pretium, accaro eliam ejus, siculi et mprtiii, Ianies ci cresccnles des Deo.
Si doniinus aiilem sciverit quod bos pettilcus essel,, , XXXSX. Omnem carnem cpiam ferse relinquunl,
et ilhini asservare noluerit, det ei alium hovemilliui i non edaiis , sed detis illam canibus.
loco, et ipse omnem carnem [morlufj retineat. XL. Falsi hominis vei*bum ne cures, nec cum
XXIV. Si ,quis. alterius bovem furelur, et eun i auscnlies, nequeipsius juri faveas, necull.um icsii-
ocddat vel vendat, coinpenset ipsum duobus, c l moniumposl eum dicas.
 Vdl AFPEND. AD S&C. X. - MGNUMENTADIPLOMATICA. 4S?
XLl. Ne scquarispopuli consilium pravuni, et injus- A sancto videbalur et nobis, nullum onus vobis im-
tiiiam aroanlem discursum ejus, el clamorem contra ponere, prseler-id quod vobis necessarium erat ob-
jus luurn, nec in maxitnc insipienli doctrina ci faveas. servalu , videlicet hoc s ut caveatis ne illud quod
XLII. Si offenderis alicujus pecus errans, licct diabolo immolatum est- adorelis, et sanguinem ac
sil adversarii lui, reducas illud ipsi. suffocatum ne edalis, et [cavealis] ab occullo ccn-
XLIII. Judica seniper justiimjudiciuni,- ncque fa- cribilu, el quod vullisut alii homines vobis non fa-
cias aliud jus diviti, aliud pauperi, nec aliud jus ciant, ne facialis -aliis. llujus.unicae legis homo
aniico, el aliuJ inimico facias. meminisse.polesl, ul quemlibel juslc judicet, nec
XLIV. Semper evites mendaciuni; opus haheat alio statuorum libro. Caveat ut nulltiin
XLV. Insonletn et innocenlem-hominem ne affli- hotnincm judicel quia iion yult, ut ipsum judieel
gas unqtiam. ille, st jus aliquod in eum qtisererel; Postquam boc
XLVI. Ne accipias unquam dona sqiioniam codcant accidisset, quod muitse gentes Chrisli fidern am-
soepissimesapienlum virorum consilium, et verba plexse sunt, tunc multce synodi per totum lerrarum
eorum pervertunl. orbem congregabanlur, et similiier etiam per An-
XLVII. Peregrinum el exiraneum ne patiaris in- , glicam gcnlem, postquam ea Chrisli ftdem acce-
scium ulla aliqua injuria aflici. pisset, sanclofum episcoporum ac aliorum etiam
XLVIIL Ne juretis unquam per debs gcnlilium, illuslrium sapiciiium. llli constituerunt ex miseri-
cordia , quam Christus docuil pro eo, qui maxime
neque propterullam rem invocetis eos.
XLIX. Haesunt leges quas omrripolens Deus ipse peccabat, quod principes mtindi debeant hona cum
loqiicbalur ad Moyse», et jussit ei ut custodiret. Et eorum venia absque crimine, pfo gravissimo delieW
poslquam unigenilus Dei Filius Deus noster, hoeesl eompensalionem peCnniariam facere, quam iHi con-
Salvalor Ghristiis, i'n orhCm lerraruni vcnissel, slituuui; exccpta proditione Domirii, cui nullain
dicehat qutfd non venerit pfoecepla illa violare aul misericordiam audebant assignare, quoniam Deus
interdicere, sed cum oirini boniiate implcre. Doee- omnipotens nullam uriqnam consliluit. ei qui euni
bal etiam misericordiam et humiliialem. Tum post contempserit,- neque Chrislus Dei Filius ullam un-
passionem suam, anleqiiam aposloli ipsius abiissent quafn exhibebil ei qui ipsum in mortem tradidit.
in omncs lerras docere, et ctim adhuc congregali Etjussit Dominumamaresicut seipsum. Ui igitur in
essenl, mullos geniilesad Detim converlerunl. Cum inuliis synodis multis lntmanis sceleribus poenas
lii omnes congregali cssent, miserimt legatosin constituerunt, et in mullis synodalibus libris scfibi'
Anliochiam, et Syriain, el Cili6iam5 Cbristi leges p jusserunt-, ubi una lex , ubi altera [oblineret]. i-
docere. Cunf hi resciscerent quid illis accidcrit, Ego iElfredus rex inutnum colligi et Iitteris- con-
tunc miserunt epistolam ad illos. Hoecesl autem signari jussbmulla eorum qnsc parentes noslri- ob-
epistoia quam apostoli millebant omnihus Anlio- servabant, quss mihi placebanl; .ct multa -eorurn
chise, et Syrise, et Cilicise, qui nunc.a genlibus quse mihi non placebant, rejeci cuin sapiefilurrimeo-
eihnicis ad Chrislum crant conversi. rum consilio, ei alio modojussi observari, quoniam
« Aposloli et seniorcs fratrcs salutem vohis optant, no(i audebam tentare tneorum [slaluorum] aliqtia
et nos vobis nuniiamus, quod nos. audiverimus t scriplis consignare. Porro eliam me latuit qtiid eo-
jioslrovum sociorum aliquos cnm nostris sermoni- rtim placucril illis qui aobis sticeederent. Ast cum
Inis ad vos venissej ei vos irislibus modisjussisse deprehenderitu sive in diebus lnae cognali mci, vel'
Observare ea qme eos haud jussimus; el vos sedusisse in Oife Mercioriim regis, vel jEthelberli, qui primus
variis praceptis , el animas veslras magis lahefacla- baplisma accepit- in natione Anglicaj ea qiiae mihi
visse quam inslruxisse. Tiinc congregali sumus justissima viriebanlur, cxinde collcgi, et feliqua ne-
proplcr hoc, et nohis omnibus placuit mittere Pau- glexi. Ego jElfredus occiduOrtimSasonum rex, om-
lum ct Barnabam, viros qui paraiisunt vitam suam nihus meis sapientihus hic usus sum; et illi dice-
linquere pro nomine Domini. Cum illis millimus D hant, quod ipsis omnibus hene placuerint, ea ut ob-
Judam et Silain, ut vobis idem dicanh Spirilui servarenlui";

LEGES EGCLESIASTIC^E ALFREDl MAGKI

REGIsiNGLORfcMj
E tivilibus suis aliis clecerptwi
1.De jurameniii ei vadiis. arma stia et possessionefnsuam alhicissuis lenenda, et
'' In
priniis docemus,- quod maxime neeessafiiim sit quadragintadiesincarcereinregisurbe,ubi passu-
est, ut quilibel homo juramenlum suum el pactum russiculi episcopus ci imposueril, el cognali ejtis uti-
suum caule observet. Si quis in contrarium hujus trianlipsum, si ipse vielunvnon Iiabeal; si cognatos
coaclussitpererrorcm veladproditionem Domini, vel non babeat, vel tunc cibum non habeat, rcgis prse-
adaliquainjustaauxilia, limcrectius est hoc ementiri positus eum nnlriat. Si ad id cogi pporleal, el alitef
quamiinplere. Si aniem paciscalur id quodei justum nolii, si vinci.atur, perdat arma sua et hsefeditaterrt
cst prseslaudij et illud iraiirgrcdialur, de humililer suam. Si occidalur, jaceal inullus, Si arfugiat ante'
453 ANGLO-"AXONUMREGUMLEGES ECCLESIASTICjE. m
ierminuni,elapprehcmiaiur, sit quadraginta dies A lempli; qui monialem liabel. Si ipsa ditttius vivat
incarcere, titante dcbueral. Si aulem evaseril, sit quam ille qui ip-am eduxit, nihil ea de hsereditale
cxsul et excommunicatus a'b omiiihus Chrisli' eccle- ejns habeat; Si infanlem procreaveril, non habeat
siis. Si luncalterius iiomijiis fidejussor sit, emendet plus de hscrcditate ipsius qtiam nialer cjus; Si
violalam fidem, siciui eijustum vistim crit, el pacli infaus illius occitlalur, solvalur regi pars poonoe
fraelionem, sieuticoiifessor ejus ei indicaverit. . quoeniatcriiae cognationrdebctur, palris pareutibus
II. Derefugiis adlempla (LL. Sax. c. '2). pars detur altera.
Si quis ad eccleslse mansionem -pro quaiicunque Yil. De fornicaloribus (LL. Sax. c. 10).
culpa confugeril, quse ad regis' lirmam vel aliam li- Si quis rein habeat cum duodecies centum scli-
heram faniiiiam honoralam noii perlinet, habeat dorum hominis uxore, cenlum viginli solidos solvat
trium dieruni lerniinum se ibi abscondendi, nisi re- pro sestimatione capitis. Sexcenlum solidorum ho-.
conciliari volueril. Si quis ipsuin in hoc termino mitiis cenitim' solidis emendel. Coloni quadra-
infirmaverit verberibus, vel vinculis, vel vulneiibtis, ginla solidis. Et hoc in viventi possessione pe-
emendel quotllibel eoritm secundum jus patrise, tam cunia componatur, et nulltis homo propterea
capilis seslimatione qiiam poena; el ccelesise mini- vendatur.
stris cenlum viginti solidosproiiifraclionepacis ec- B VIII.
clesiasticse compenset,,et bona ejus appreliendanlur. Si quis coloni uxoris mamillas altfectaverit,
III. De violationevailimomi(LL. Sax. c. 5). quinque solidis ci emendetur. Si prosternat eam ,
Si quis fidejussioneniregi faclam violaverit, com- nec rem cum illa liaheal, decem solidis emendet.
penset injuriam Iianc, sicul ei [scil. regi] rectum vi- Si rem cum illa haheal, sexagihta solidis compen-
debilur, et violaliouem fidcjussionis quinque libvis sel. Si alius vir cum -ipsa prius coivil, dimidinm
bonsemonetoe.Violationeni fidei arcbiepiscopo- fa- hujus sil emendatio. Si quis illttm accusel, ex-
clam, vel pacis Violationememendet [ille] ni lihris. cuset hoc sexaginta hydis,- vel perdat dimidium
Altefius episcopi, vel senaloris fidem. vel oacem emendationis. Si illuslris familioc marilo .hoc
violatam emendet ii libiis. accidat, cmendaiio pro-capitis oestimalione crescat.
IV. De pace ecciesiaslica ( LL. Sax".c. 5). - - - -- \yi.-De-fiignis. ( LL. Sax. c. 1S).
Ordinainus eliam cuilibet ecclesise ab episcopo Si quis coram archiepiscopo pngnet, vel arma
consecratse .pacem hatic. Si quis facinorosus ad slringat, cenlum quinquaginla solidis emendel. Si
eam currat vel confugiat, ul nemo ipsum. inlra co.rani alio episcopo vel senalore lioe accidat,
septem dies inde extrahat. Si quis hoc fecerit, centum solidis emendel.
reus sit violationis -paeis rcgise et Ecclesioe (ma- X. De conlrectalione monialis (LL. Sax. c. 18).
joris criniinis, si plures exinde rapucril) si prse . Si quis monialem fornicationis causa, vel vestem
fame v.ivere possil, nisi ipse viam vi aperuerit. Si ejus, vel ubera ejus, ahsque ipsius licentia conire-
seditui magis.opus haheaiil ecclesia.sua, cuslodiant clavcril, -diiplum compensct, sicul antca de laicjs
eum in alia donio, quoe non habeat plura oslia injunxinius.
'
quam ecclesia. Caveal ecclesise illius senior, ut XI. De co qui monachis nummum concredit (LL.
ei inlra hoe spalium cibtim non proebeal. Si quis Sax. c. 20). - •
capienlibus eum arma sua exlradere vellel, cusio- Si quis alterins monaclio peeuniam concredat
dianl ipsum iriginla dies, et illum cognatis suis absque procposili monasierii.venia, et eam, ipsi
offerant. Pax Ecclesise eliam est, si quis ad eccle- amiserit, nihil inde recipiat. qui eam prius pos-
siam confttgerit pro delicto , quod anlea tamen sedit. . : -, -
palefactuin non erat, et illud ibi in Dei noinine XII. De sacerdolum pwgna (LL. Sax. c, 21).
falcalnr, dimidium poanseei condonelur. Si sacerdos aliquem occidat, capiatur omne quo
V. De sacrikgio (LL. Sax. c. 6)." mansionem sibi emit, et episcoptis ipsum-sacris.
Si.quis in lemplo aliquid furctur, solvat valo- ^j oidinibus exual, tunc ab ecclesia exlradatur, nisi
rem, et niultam qtise ad valorem perlinere potesl, doniinus capilis scslimalione veniam illi inipelrar.e
el manus ci abscindalur* qua cum hoc commisil. volueril.
Si manum redimere velil, el.hoc ei permitlalurv . XIII. De slupro (LL. Sax. c. 25).
solvat id quod ad capitis cjus cesliiiiationem per- Si quis coloni mancipium ad stuprum commine-
tinel. ^Si quis furelur die Dominico vel feslo na- tur, quinque solidis colono emendel, cl sexagints
tivitatis Chrisii, vel Paschate, vcl festo Ascen- solidis mu!t33 loco. Si, servus seryam ad sluprum
sionis Doniini, vcl diebus hislralionis, volumus -ut cpegcril, compenset hoc virga sua virili. Si quis
eodcm niodo duplum solvai, ac feslis Quadrage- puellam lenera! selatis ad illicilum concubilum coin-
simoe. minelnr, eodeni modo puniatur quo ille qui adultse
VI. De eo qui monialeme temploeduxerit (LL. Sax. servse hoc fcceril.
c 8).
XIV. De eo qui de aliqua re Deo prceslandapro altcro
Si quis monialem e lcmplo educit absqne venia fidejusserii (LL. Sax. c. 29).
fegis vel episcopi, solval ccntum viginli solidos: Si quis fidejussionis Dco pro allero prccslanti-e
dimidiuin rcgi, dimidium episcopo, ac proeposilo •acctisaiusfueril, ct compellarNe voluerit quod aliquid
 '
iS8 APPEND. AD SJLC. X. — MONUMENTA DIPLOMATICA. iSo
corttm quaaipsi dehebat nonprsesliterii, faciat ttinc A coram populo absque venia dcponal, cxx sollJis
antejuramenuim in qualuor ecclesiis, el si abjer compensei. --.
ipsinn culpa exinlere voluerit, in.duodecim ecclesiis XVII. De terra liceredilaria (LL. Sax..c. 57).
boc faciat. Si quis tcrram hoereditariam habeat, quam pa-
XV. De pugna coram senaiore (LL. Sax. c. 54). renles cjus ipsi reliquerunl, tunc slatuimus itt eam
non yendat a cognatis hseredibr.s suis , sj. adsit
Si quis coram regis senalore in concursu plebis
et scriptura vel lesiis, quod illi viro prohibitum sil,
pugnel, compensel capilissesliniationem pcenam, qui eam ab initio acqtiisivil, et illi qui eam vendi-
prouli jusiuih esl, et in primis senatori cxx solidos dil, ui ita faccre nequeal; et hoc ttinc in vcgis
poenoeloco. Si quis concuvsum popnli extractione vel in episcopi tesiimonio recitetur coram cognatis
armorum coneilaverit, solvat senatori cxx solidos suis.
senatoris sub- ...
poenoe loco. Si hoc coram regii 'XVHI. De solemnitiitediei fesli ( LL. Sax. c. 59).
siiluto, vei fegis presbytero accidat, sit -pcona xxx
Omnibus ingenuis hominibus dies hi sint remissi,
solidi-.-
exceplis servis etoperariis. Duoclecimdiesin Nalale
XVI. De violatione' pacis in urbe (LL. Sax. e. 56). Doniini, eldiesillejn quo Ciirislus diabolum supcra-
Violatsepacis in urbe regia [compensatio] sitcxx B vit, el S..Gregoriidies niemorialis, clseplem dies ante
solidorum; in archiepiscopali urhe-.violatio pacis Pascha, el scptcm post, el unusdiesin festoS. Pelri
nonagintasolidorum ; alterius episcopi et senalo- el S.Pauhyetin autumnoplenaseptimana anlefes.lum
lis LXsolidorum; hominis MCCsolidorum, triginta; -B. Marioc, et unus dies ante celcbradonein omnium
sexcentorum solidorum hominis, quindecim ; coloni sanclorum, et quatuor dies Mercurii in qua-
violatio sepli, quinqtte solidoruin. Si liortim ali- tuor septimanis jcjunialibus, omnibus liominibus
quid aceidat, cum exercitus vagatur, vel tempore sunl remissi, pro bcijcplacilo cujuslibel, illi, qui
jcjunii quadragesimalis, compensaiio sil duplex. aliquid iu Dei nomine bene fecerit, vel itli qtti
Si quis lemporc Quadragesimoe velamen sacrum cum aliquo suo operc [ liquid] promereri potcril.

' ' '

- LEGES 'ECCLESIASTIGiE
Ab ALFREDOMagno' rege Anglorum, etGuihurno rege Anglodanorum in coiicilio quo fwihis
-inierunl sancilee.
( Desideranlur in Lombardi \pyjamafiia, sed bic addidinius ex llisloria 3ornalensi,-scu Jernalensi ma-
nuscriplo. )

TITULI LEGUM ECOLESIASTICARUM. G XI. ' De operantibus diebus Dominicis (LL. Sax.
'
I. De dileclioite Dei el pace Ecclesia; (LL. Sax. cap. 7 ). •
cap. 1). XII. De^jejmiiis infraclis (LL. Sax. cap. 8).
II. De negligcntibus legem Christi el pauanismum ve- XIII. Dc diebnsin quibuS ordalium el jusiurundum
neranlibus (LL. Sax. cap. 2). prohibeantur (LL. Sax. cap. 9).
, III. De orndlis male vivenlibus (LL. Sax. cap. 5). XiV. Ne die Diminica homo forisfaclus occidntur
- IV. De feslum vel " ' "
presbyleris fatso pronunliuntibus (LL. Sax, cap. 10).
jejuniuni (LL. Sax. eap. 5). . . . LL. Sax..cap.l0.
V. De presbyteris reclis lerminis chrisma non per- XV. ". .
XVI. De sortilegis, incanlatoribus ,venejicis, perjuris,
quirentibus, vel baplismumnegamibus (LL. "Sax. el liis similibus (LL. Sax. cap. 11).
'
cap. 5).
VI. De fratribus vel cognalis in una fornicanlibus XVII. De ordinalis vel alieniqenis in aliquo de pe-
cunia velvita seduclis (LL. Sax. cap. 12).
^ (LL. Sax. eap".k)-.
VII. De ordiuaio qui vitam forisfacial ("Desideratur
• " • M.EFATIO
in Sax.). - -
VIII. l)e reo morlis qui confileri desiderat' sacerdoli D " f. floe est cOnciiitim^i) qttod Alffedus rex et
(LL. Sax. cap 5). Godrtin (2) vex elegcrmil et condixerunl , cum
IX. De decimisDei retenlis, el aliis ecclesia; reclitu- Angli el Dani ad paeem et eoncordiam plene con-
dinibus (LL. Sax. cap. 6). veiierunt, el sapienles,-o.t qui postea successerunt;
X. De illis qui mercandisant diebus Dominicis (LL. soepinshoc et assidue renovanies in bonum seniper
Sax. cap. 7'). adduxernnt.
(5) Alfredns Anglise vex, eapto an. Ch. 866 Lon- polis toiins insuloe, coadiinal. »Meminit eliam hujiis
dino, synodtim ibi celebravit, -cnjus meulio in synodi Harpesfeldius, S;ee. tx, c. 7. PAGIUS ad an.
Winloiiicnsibus Aimalibus : « Rex tievoljssimu-sAI- Cii. 886, n. 11.
fredns, inqtiit Annalisla, nt viri fiei Grimhnldi (2) Itlem qui ct Gulhurnus, Gutrum, etc. R-exfuit
sanctilaiem et sapicnliam cnnclisnolificarel con- Banomm, cui ad fideni Clirisli converso JSthelstani
cilium ex lota Anglia, prtcstilum et-abbatum, et nomen inipositum esl ab Allredo qtii eura e saord
nobiliuni virorum in Londpniam, quse est melro- fcsUestiscepit, parlemquc regni concessit.-
 ' -458
'457 ANGLO-SAXONUM REGUMLEGESECCLESIASTKLE.
LEGES ECCLESL\STIC;£ ALFHEDI ET GUTIIU-A feil (4) superleneat, reddat lasblile cum Dacis,
RINI REGUM. witam cum Anglis. Si quis non reddal symbolum
I. In primis est ut untim Deum diligere velinl, et luminis, reddal lashlile cttni Dacis, witam cum An*
omni paganismo sedulo renuntiare. El instiluerunt glis. Si quis Dei rectiludines aliquas disforciet,
ssecularem juslitiam pro eo quod sciebant quod vcddat lashlite cum Dacis, witam cum Anglis. Si
non polerant multi aliter casiigari, plttres vero conlva slet, ut hominem vulnevet, de wila compo-
nolehant ad Dei cultum, sicut deberent, aliter in- nat. Si aliquem dejiciat in movlem, sit ullaga ut
clinare. Et soecularem emendationem instiluerunt exlex, et persequeluv eum ciim elamore omnis qui
communem Christo et regi, ubicunque recusabitur rectum amat. Et si faciat ut occidalur pro eo quod
lex Dei juste servari seeundum diclionem episcopi. conlra rectum , et regis imperium stet, si hoc pro-
Et hoc est primum edictum Ecclesise, pax inter belur jacial egilde.
parieles suos, el regis Eangrid semper inconvulsa X. Si quis in die Dominica negoliationem facere
permaneat. proesuinat, perdal ipsum capilale, et xn oras cum
| II. Si quis Chrislianilalein suam male mutat, ut Dacis, et xxx solidos cum Anglis.
: paganismum veneretur verbis vel operibus, reddat
Y> XI. Si liber diebus feslis operelur, perdat liherta-
sic weram, sic witam, sic lashlile, secundum quod lem
factum sit. suam, witam vel lashlite, servus corium perdat
vel "hidgildum. Si dominus servum suum cogat
III. Et si quis ordinatus furelur, vel pvoelielur,
festis diebus operari, reddat idem dominus lashlite
vel perjuvet, vel fornicetur, emendat sicut factum
cum Dacis, et wilam cum Anglis.
«rit, sic sic
vveram, witam, sic lashlite, et evga Deum
saltem emendet juxta sanctovum canonum doclri- XII. Si liber homo reclum jejunium frangat, red-
nam, et plegium faciat inde, vel mittatur in car- dat witam vel lashlile; si servus hoc facial, perdat
cerem. corium suum vel hidgildum.
IV. Et si presbyter populum suum misdoceat de XIII. Ordalium et jusjurandum festis diebus et
feslo vel jejunio, reddat xxx solidos cum Anglis, legilimis jejuniis legibus est inlerdiclum. Et qui hoc
et cum Dacis 111dimidias marcas. fregerit, reddat lashlite cum Dacis, witam cum
V. Si presbyter ad rectum terminum sanctum Angelis.
chvisma non pevquirat, vel baptismum perneget ei XIV. Si fieri possit, nunquam occidalur aliquis
• cui necesse
sit, reddat witam cum Anglis et cum in feslo Dominicae diei, quidquid peccaverit:
Daois lashlite, id est xn oras. Et de suhlegereis sed capialur et servelur donec transeat festa
sapientes insliiuerunt, ut rex habeat superiorem, Q dies.
et episcopus inferiorem, nisi dignius emendetur XV. Si quis foris factus, et de memhris disfactus
pvo Deo et pvo sseculo juxta modum facti, sicut dimillalur, et idem post afflictionem per qualuor
episcopus docebit. noctes vivat; potest ei deinceps per episcopi licen-
VI. Si duo fratres vel duo cognati cum una aliqua tiam subveniri, si quis ejus doloribus et animoecon-
fornicenlur, emendent in omni mansiieliidiiie, sicut descendat.
eis permitletur- sil wita, sit lashlite, secundum XVI. Si sortilegse vel ihcanlalrices, perjuri el
" venefici, foedse,fctidse, vel merelrices alicubi compe-
modum facti.
VII. (3) El si ordinatus homo se forisfacial, in reant, relegenlur de palria, desperent omnia, nisi
morte pleclendus actibus exsuperelur, et episcopi cessent, et pvofundius emendent.
judicio reservelur. .. XVII. Si ordinatus vel alienigeua seducatur in
VIII. Et si quis reus moriis proflteri desideret aliquo de pecunia, vel wita, lunc debel ei adesse
sacerdoti, nunquam negetur ei, et omnes rectitu- rex, vel comes illius terrse, et episcopus genlis illius
dines Dei pacificentur sedulo per Deimisericordiam, pro cognatione et advocalo , si penitus alium non
St perwitam quam sapientes addicent. haheat, et emendet sedulo juxta modum facti Chri-
IX. Et si quis decimam contra teneat, reddat D slo, et regi, sicul docebit, vel illud factum profunde
lashlile cum Dacis, witam cum Anglis. Si quis Ro- nimis vindicel, qui rex sit in populo.

(3) Hoc non reperitur in Saxonico, aut in foedere (4) id est, nummum Romanum, vel denarium S.
Edwardi apud Lomh. Petri.

PATROL.GXXXVIIL 15
459 APPEND. AD SMC. X. — MONUMENTADIPLOMATICA. im

ET GUTHURM REGIS DANORUM IN EASTANGLIA

LEGES ECCLESIASXICJE

Ab Aluredo Magno et Guthurno regibus primum conditce, et nunc denuo ab' Eduardo filio
ejusdem Aluredi et Gulhurno fmdus inCuntibus, Intingfordw, ut.videtur, confirmatce (5).
(Anno 903.906.)

TITULI LEGUMEGCLESIASTICARUM. ^ faelum est tam seslimalione 'capitis, quam multa,

I. De pace Ecclesiw. et legls violatoepoena; et erga Deuni saltem emendet,
II. Deapostalis. sicut canones adnotant, et fidejussorem inveniat,
III. De correctioneordinatorum, id est, sacris initialo- vel in carcerem detrudatur. Si presbyter populum
rum. male instrual de festivitate vel jejunio, solvat xxx
IV. De incestu. solidos apud Anglos et apud Danos sesquimarcam.
V. De rei capilalis damnato confessoremdesiderante. Sj presbyter ad justum lerminum chrisma non paret,
VI. De decimiset censu ecclesicedelentis. vel baptisma deneget ei qui ejus opus habet, solvat
VII. De iis qui die Dominico sua negotia agunl. multarn apud Anglos, et apud Danos poenam legis
VIII. De jejuniis. violaloe, hoc est xn oras. Si sacris initiatus aliquid
IX. De jurejurando el ordalio. morte dignum perpelraveril, capiatttr et ad episcopi
X. De membrotruncalo posl terliumdiemsubveniendo. judicium deferatur.
XI. De sagis, ariolanlibus, pejeranlibus, elc. IV. De inceslibus.
XII. De iis qui sacris inilianiur, et de peregrinis. De inceslibus sapienles instituerunt ulrexhabeat
PROOEMIUM. majoris condilionis homines, «t episcopus minoris,
Hocest senaluscor.siiltumqnoiLAlfredusrex,el Gu- ',B nisi bomo coram Deo el mundo compenset secundum
*
Ihrun rex, et deindeEadweardus et Gutbrun rex ele- id quod faclum esl, sicuti episcopus adnotat. Si dtio
gevunt, el statuevunl cumAngliel Dani pacem ctami- fratres, vel duo consanguinei cum una uxore rem
citiam suscepertinl, et sapientes eliam, qui ppstea habeant, compensent in omni mansueludine, sicuti
evant, ssepe etcontinuo eadem renovavevuntet melius " eis permitliltir, sive mulla, sive sestimalione capitis,
adauxerunl. sive pacis violalee poena, secundum id quod fa-
In primis ,est quod slatuerunt, ut unum Deum di- clum esl.
ligere velint, et omnem genlilismum sedulo rejicere ; T. De rei capiialis damnato confessorem desideranle.
et constiluerunt eliam sseculavem disciplinam, pvo Et si movlis veus confitevi cupiat, nunquam hoc
eo quod sciebant, quod non possenl fnultos alitev ei negetur, et omnes Dei leges sedulo .promovean-
gubernare, et multi nollent ad ecelesiasticam emen- tur per Dei misericordiam, et per poenas, quas sa-
dationem aliter ffectere, sicult debebant. Et compeii- pientes irrogabunl.
salionemsseculareminslituerunt Christo etregicom- YI. De decimiset censu Ecclesim delenlis.
lnunem, sicubihomo ijolleladecclesiaslicamcompen- Si quis decimas retineat, soJvat legis violalsepoe-
'satiorieniinclinare virtute auctoritatis episcopovum. _ nam apud Danos, mriltam apud Anglos. Si quis san-
I. De pace Ecciesim. cti Petri denarium reiineat, solvat legis violataepce-
Hoc est igitur primum, quod dixevunt, ut Eeelesise nam apud Danos, multam apud Anglos. Si quis
pax iriira parietes, et regis nianu data pax persistat unum nummum candelarem retineat, -solvat legis
ajqualiter incorruple. violatse pcenam apud Danos, multam apud Anglos.
II. De apostalis. Si quis aratri eleemosynam non dat, solvat legis
Etsi quisChrislianismum spernat, velpaganismum violatse poenamapud Danos, multam apud Anglos.
veneretur verbis vel operihus, compenset tam sesli- Si quis aliqua ecclesiastica jura suppritnat, solvat
mationem capitis, quam multani, et legis violatio- legis violatse poenamapud Danos, multam apud An-
nem, secundum quod faclum est. glos. Si dimicet, elbominem vulneret, vitam perdai.
III. De correctioneordinalorum. Si aliquem morle affleial, tunc sit exlex, et eum per-
Siquis sacris initialus furetur, vel dimicet, vel sequatur cum clamore quilibet eorum, qui jus amat.
pejeret, vel fornicelur, compenset secundum quod Et si faciat, ut qnis eum occidat, pro eo quod Dei
(5) Haelocandsesub Sergio III pap.
 M ATSGLO-SAXONUM REGUM LEGES ECCLESIASTiCA. 462
vel regis juri se opposuit: si hoc affirmetur, jaceat A cse iesto, qut aliquid perpetravit; sed capialur,
siue compensatione. tenealur usquedum dies festus transierit;
VII. De fesli diei operibus. X. De membrotruncaiopost lerlimn diemsubveniendo.
Si quis die Dominica mercari prsesumat, perdat Si particiila membri claudicantis ejus qui con-
aemnalus fuerit, prsecidalur, et ille pbst lisec tres
mercaium,.et.xii oras apud Danos, et xxx solidos' dies
vivat, potest ei deinceps auxilium ferri curn epi-
apud Anglos. Si, liber homo die festo operetur, per-
dat liberlaiem suam, vel solvat multam, et legis scopi vehia, si quis velit doloribus et aiiimoemederi.
violatse poenam : servus homo vapulet, vel verbera XI. De sagis, incantatoribus, perjuris , elc.
redimat. Si dominus servos suos die festo ad opus Si sagsevel incantalores, perjiiri velvenefici, velfe-
meretrices aliqua in regione
COgal, solvat legis violatse poenam dominus juxta tidse, inquinalse publicse
legem Danorum, et multam apud Anglos. compareant, tttne relegenlur ex terra, et gens pur-
getur, vel ibi oniiiia illis eripianlur, nisi cessent et
VIII. De jejuniis. altius compensent.
Si liber homo justum jejunium dissolvat, solvat XII. De sacris inilialis ei alienigenis.
multam vel legis violatae poenam. Si servus hoc fe- Si sacris initiatus vel alienigena per aliquam rem
cerit, vapulet, vel verbera redimat. _5 seducalur [in iis qusead] pecuniam vel ad vilam.[spe-
- IX. De ordaliq et
juramentis. ctant] lunc rex ei esse debet, vel conies, qui in ve-
Ordalium et juramenlum sunt prohibita diebus fe- gione, et episcopus gentis ejus, Ioco cognaioviim et
stis, et legitimis jejunii diebus ; et si quis illud dis- . palvonorum, nisi alias alios habeat, el sedulo com-
solvat, solyal legis violataepcenam apud Danos, et pensel secundum id quod faclum est, Christo et regi,
multam apud Anglos. sicuti decet; vel qtti rex est in [illa] gente, faclum
Si fieri possit, nunquam occidalur in diei Domini- hoc quam acerrime vindicet

CONCILIUM 6RATELEANUM
Ab iETHELsTANo rege A.nglortrm habituni, circa anrium Domini 928,
ln quo leges vluritnw, cum civiles tum ecclesiastica;, staluuntur : prwtermissis vero illis, colleclor has con-
ciiinavit.

TITULl CAPITULORUM. G regnum in Domini et omnium sanclorum rioriiine,.et

I. De decimis reddendis, paupere aiendo, et eleemo- per amorem meum, ut illi prius mese propriaj pos-
syna e regiis prmdiis annualim erdganda(LL. Sax. sessionis decimas solvant, tam viventis animalis
iri prooemio.Jorri. cap. 1). quarii anriui fruetus; et ut idem quoque faciani de
II. De irruptione Ynecclesiam(LL. Sax. cap. 5.Jofn. srio proprio episcopi, et seriatofes etiarii riiei et prse-
"
cap. 10). . fecti. Et volo ut episcppi mei elt prajfecti lioc judi-
III. De sagis (LL. Sax. cap. 6. Jorn. cap. 11.). cerit, omhibus, qui filis obedire. debent, et ui quili-
IV. De monetariis (LL. Sax. cap. Ai. Jorn. cap. 20). bet ad euriidem tefminum pefficiat, quod hic ordina-
V. De ordalio se sistere spondentibus(LL. Sax. cap. inus; et lioc sit ad diefri decollaiionis S. Joannis
23. Jorn. cap. 30). „ Baptistse.
VI. De rerum emptione in die Dominka (LL. Sax. Ageduih fecordemur, quoclJacobus palriareha Do-
cap. 24. Jorri. cap. 32). mino dixit: Ego libi reddam decimas nieas, et ho-
VII. De pejerantibus(LL. Sax. cap. 25. Jorn. cap. 34). stiam meam pacificam : et Dominus ipse in Evange-
VIII. DeJias leges non exsequentibus(LL. Sax. cap. iio dixit: Omnibus habentibus dabitiir, et jllt abua-
26. Jorn. cap. 34). dabunt. Cogilare debemus eliam ejus, quod terribi-
IX. De legum latoribus, et loco (LL. Sax, cap. ult. D liter in his Iibris seriptum est: Si nos deciina'sno-
Jorn. cap. 35). stras reddere nolumus, nobis novem parles siibtva-
^ETHELSTAKIREGIS CONSTITUTIO. hanlur, el decima una nobis supersies sit. Dbclrina
Ego Jlthelslanus rex, ex consilio Wulfiielmi av- evangelica nos admonet ut res ccelestes lerrestribus
chiepiscopi mei, et aliorum episcoporum meorurii, et a^ternas lemporaneis promereamus. Nuiic aticlilis,
prxcipio omuibus meis praefeclis per totum meum quodDominus nobis prascipit, el quid rios perficere
463 APPEND. AD S^EC. X. — MONUMENIADIPLOMATICA. 464
oportet: Facite, ut ea libenler concedalis, queemihi - L Hamlomsedtto. ,
legitime Iargiri poteslis. Ego nolo, ut aliquid mihi Werhamioe duo.
cum errore largiamini. Si ego vobis omnia vestra - Duo Exonise.
concedo, eo consilio [facio] ul mea mihi libenter - Duo Shaftesburise.
coucedaiis; eavetc vobis, et iis, qui vos allinenl, ab Alias in aliis castellis unus.
ira J)ei et niea. V. De eo qui ordalium subire spondet.
Ego ^Ethelsianus rex omiiibus proefeclis in regno Si quis ordalium subire spondet, lunc triduum
meo noium facio ex consilio Wulfhelmi archiepiscopi ante illud ad
presbylerum venial, qui id sanclificare
mei, et omnium meortim aliorum episcoporum , et
et nutriat se pane, ctsale, et aqua, et oleri-
Dei ministrorumpro remissione peccatorum meorum debel, hus anlequam illud adire debeat, et iulersit missis,
quod velim ut nulriaiis omnibus modis unum pau- illis tribus diebus singulis et offerat, eteal ad sacror
perem Angluin, si quem habeatis vel alieubi invene- sanciam communionem illo diequo ad ordalium adire
rilis. De duabus meis villis de.tur ei quovis mense el tunc juvamenlum illud, quod juxla jus
una ampbora farinse, el una perna porci, vel untis dehet, juret
imiocens sit eavum accusationum, antequam
aries, qui valeal tv denariis, el veslitus pro duode- gentium ad ordalium adeal. Et si si! aqua, utimmergalur ses-
cim mensibus, quolibet anno. Et ut redimatis unum B
quiulnam in fune. Si sit ordalium ferri, tres dies .
liberlate multatum servum, cl hoc omne faclum sil transeant
antequam manus aperiatur; ei quilibet
ex Dei misericordia et amore mei, sub episcopi te- aecusalionem suam prosequaturproejuramenlo, sicuti
slimpnio in cujus dominio sit illud. Et si pnefeclus anteadiximus, etsint singuli eorum jejuni ex ulra-
hoc preeierimtlat, compenset xxx solidis, et pecunia
que parte, qui prsesto sunt ex mandalo Dei et archi
dividalur egenis qui in ea urbe suttt, ubi hsec omis- el non sint ibi in alteri'tra parle plures
episcopi,
sio fit, sub leslimonio episcopi. xn ; si autem accusatus homo pluribus" slipa-
quam
II. De fraclura templi. lus sil quam numero xn, tunc ordalium silfractum,
Et diximus de fractura templi, si reus esset in tri- nisi illi discedere velint.
plici ordalio, compensel illud sicuti liber judicialis VI. De eo qui bona emit.
dicit. .'. - -
III. De veneficiis. Qui hona emit prsesenlibus leslibus, et ea deinde
El diximus de incanlalioiiibus, et de sacrificiis quis sua esse contendat, lunc recipiat ea [venditor]
harbaris, et de homicidiis; si quis aliquem occidcrit, qui illa prius emeral, sive sit servus, sive liber, sive
el is hoc uegare nequeat, ut vitam suam perdat. Si quicunque alius sil.
^ Et [jubemus] ul nuhVemplio flat diebus Solis, si
ttinc illud inficiari vellel, el in triplici ordalio reus
et
fieret, ut sit cxx dies in carcere, el cognati eum quis autem hoc faciat, perdat prelium emptionis,
deinde educant, et solvant regi cxx solidos, et com- solvat xxx solidos pro mulcla.
pensenl aesiimaiionem capilis cognalis ipsius, et fi- VII. De perjuris.
.dejussores illius sinl, quod semper a simili facto 4)ui falsum juramenlum praeslal, et inde conviclus
abstineat. De incendiariis. Incendiarii et furem vin- fuerit, nunquam ei imposterum fides habeatur,
dicantes eodem [jure] digni sunl;et si quis furem nequein aliquo consecrato ccemelerio jaceal, qiiaudo
vindicare velit, et nullum hominem vulneraveril, morilur, nisi habeat episcopi teslimonium in cujus
solval regi cxx solidos multse loco pro transgres- dioecesi est, quod ita illud conipensaverit, proul
sione.
ipsius confessor ei praescripserit; et confessor ipsius
IV. De monelariis. nunliet episcopo inlra xxx dies, utrum ad compen-
Staluimus ut una monela sil per omnem regis di- salionem ejus redire velit. Si hoc ila non fecerit,
lionem, el nemo monetam cudal exlra porlam. Et si compenset eo, quod episcopus ipsi injunxerit.
Bsonetarius reus fierel, manus ejus abscindalur qua- VIII. Dehas leges non exsequenlibus.
cum reatum commisit, et affigalur fabricsemonela- D
Si quis, preefeclorum meorum aulem hoc facere
rise. Et si autem accusatus sit, et ipse se purgare vel remissus sit in eo quod diximus, tunc sol-
nolit,
velit, lune abeat ad candens ferrum, et purget.ma- •val contumacia erga me, et ego inveniam alium
est frau^ pro
num ab illo [delicto] cujus accusatus, quod
exsequi]velit; el episcopus puniat conliima-
dem hanc fecerit. Et si lunc in ordalio reus fieret, qui[hoc
ciam illam in pvaeposilo,qui in ejusdivisione est. Qui
fiat ei quodlibet, siculi anlea dictum.est.
ab hac conslilulione discessevit, solvat prima vice
In Cantuaria sit vn monelarii; quatuor regis, dut
quinque libras, secunda vice sastimalionem capilis,
episcopi, el unus abbatis.
lertia vice perdat omne sui quod habet, et itoslrttm
In Roffensi civilate tres, duo regis, el unui i
omnittm amiciliam
episcopi.
Londinii octo. IX. De legumlaloribus et loco concilii.
Winlonise sex. Omne hoc constitutum eratin maeca synodo Gra-
InLewisio duo. lanleagensi, in qua eral arcliiepiscopus Wulfliel- ,
In urbe Hastingio unus. mus cum omnibus noltilibus el sapienlibus quos
Alius Gicesiris;. Jiihelstanus rex congregavit.
465 ANGLOSAXONUMREGUMLEGES ECCLESIASTICyE.

LEGUM ECCLESIASTIGARUM JJTHELSTANI BEGIS

^RISCA VEBSIO
Juxta codices manuscriptos regium et Jornalensem, mulla qum in Saxonico desiderantur
exemplari proferentes, ac seorsum alias discrepantes.

TITULI CAPITULORUM. A " D. Et volo, cyricsceatta reddantur ad illtim lo-

J. De dccimis sollicile reddendis, etc. (LL. Sax. in cum cui recte pertinent, et inde gattdeant in ipsis
prooemio; Jorn. cap. 1). locis, qui hsee dignitis erga Deum et nos volunt
II. De censu ecclesia;, quem cyricsceatlum vocanl, deservire. Hortaturnos sevmo divinus, oelerna cum
reddendo (LL. Sax. et Jorn. cap. 2 in proeemio). terrenis, coelestia cum caducis promereri. Nuiic
III. Vt singuli regis praposili singulos alanl paupe- auditis quid in Deo prsecipiam , et quid complere
res, elc. (LL. Sax. cap. 3; Jorn. cap. 3). debealis."Facite etiam ut mihi mea'propria cupia-
IV. Deinfraclione ecclesiarum(LL. Sax. cap. 5; Jorn. tis, quaj, mihi recte poteritis acquirere. Nolo ali-
cap. 10). quid injusie inibi conquiratis, sed omnia vestra
V. De sagis et venefwis (LL. Sax. cap. 6; Jorn. concedo vobis eolenore quo mihi mea similiter
cap. 11). exopteiis. Cavete simu! el vobis, et eis qrios admd-
VI. De monetariis et cusoribus (LL. Sax. cap. 14; nere debelis, et ab ira Dei et transgressione mea.
Jorn. cap. 20), III. Ego Adclsianus rex notifieo prsepositis meis
"VII.De pw-paralione aggredientisordalium (LL, Sax. omnibus in regno meo quoil concilio Wolfelmi ar-
o.; Jorn. cap. 31). cbiepiscopi mei, et omnium episcoporum meorum,
VIILDe forma ordalii celebrandi(desideratur in Sax. -B el Dei ministrorum , ad remissionem peccalorum
cl Jorn. Desiimplum est cx regio nis.). meorum et acquisilioiieni vitse selernoe, volo ut
IX.' Ul uegolialio non fiat die Dominica (LL. Sax. cap. pascalis omni via patiperem unum Anglicum indi-
24; Jorn. cap. 52). genlem, si sil ibi, vel alium inveniatis. De duabus
X. De pejeranlibus (LL. Sax. cap. 25; Jorn. cap. Nitb firniis detur eis singulis mensibus amhra plena
' .-.-...
54). . farinoe, etuna perna, vel unus aries qui valeal qua-
XI. De ofjicioepiscopi, ct quid perlinel ad officium ttior denarios, et casei qualuor : el in lerlia die Pa-
ejus (LL.Sax. o.; Jorn. cap. scquenti). schse triginl.a denarii advesiilumduodecimniensium
XII. Quod omni die Vcnerispro rege el populo can-- unoquoque anno. Et Iiberelis unum wire theowne,
tandi sunl L psa.lmi(Gonc. Exon. in LL. Sax. cap.> id esi, forisfactum servum. Ethoc totum peragatiir
5; Jovn. cap. 0). . .' in miseficordia Dei et amicitia mea , sub testimo-
XIII. De weris el wergitdis, id esl capitum mslhna- riio episcopi in cujus episcopalu sit. Et si prsepo-
lionibus (I.L. Sax. cap. ullimo; Jorn. cap. se- silus hoc superteneat, emendet xxx sol. et divida-
-' tur hsec pecunia per tesiimonium episcopi paupe-
quenin.
CAPITULA. . • • > rioribus qui in ipsa villa evunt ubi hoc "non fuit
I. Ego Adelstanus rex consilio Wlfelmi arehiepi- ' cxseculum.
scopi mei, et aliorum episcoporuin mcorum, mando IV. Et de infracturis ecclesiarumy si quis reus
prsepositis meis omnibus in toto regno mco, et appareal in Iriplici ordalio, emendetur sicut judicia-'
prsecipio in noniine Domiui et sanctorum omnium, lis libev dicit.
et super amicitiam meam, ut in primis reddaut dc V. Decrcvimus etiam de sorlilegis el liblacis, et
meo proprio decimas Deo, lam in viventi capitali, sorlem dantibus, si hominem occidanl, et negare
quam morluis frtigibus terrse. Et episcopi mei si- lion possinl, viloesuse culpa jtidicentur. Si pernegare
militer faciant de suo proprio, el aldennanni mei, velint, el in triplici ordalio culpabiles invenianlur,'
et procposili mei. Et vo!o ut episcopi et proeposili, sint centum viginti noctibus in carceie, et cognatio
niei hoc indicent omnibus qui eis parere debent: earum educal eas, et emendelur regi centum viginli'
et hseead lerminum expleant quem eis ponimus, id solidis,"ei occisum hominem reddant parenlibus suis,
esl decollalioS. Joannis Baptislae. ei eant eis in plegium, quod super iis abstineant ia
Cogilemus quid Jaeobus paler dixit Deo : Deci- oeternum.
mas et hoslias pacificgsofferam libi (Gen. xvm). Et YI. Placuit nobis ul una moneta sit in toto regni
Dominus ipse dicit in Evangelio : Omni habenti da- imperio, et nnllus monelet extra portam. Si mone-
bitur, el.abundabil (Malth. xxv). Recolendum quo- larius reus fuerit, amputetur ei manus, et ponetur'
que nobis est quam lerriiriliter in libtis posilum sub monelsefabricam. Si inculpatio sit, et se purgare
est: Si decimam dare nolumus , ul offeranlur nobis velit, eaf ad ferrum calidum-, et adlegiet manum
novemvartes, el decima sola relinquaiur. ad caniferam quod nou falsum fecit. Si in ordali?
467' AEPEND. AD SMC. X. — MONUMENTADIPLOMATICA. 468
retisfueril,fialei quod supradiclum est. In Canluaria A quando ferruni projiciet, et ad sanctum altare festi-
sunt oclo monelarii regis, quatuor episcopi, tres nel, el insigilletur manus ejus el inquiralur die ler-
abbalis; et in Rbucestiia tfes regis, dud episcopi. lia si munda vel immunda sit intra si^illationem; et
In London -oclo, in Winton sex , iri Lewes duo, in qiil leges istas fregerit, "sit ordalium, "idest judicium
Hastingecestria nnus, in Seheasibury duo, in Oxonia vel.examen, fractumin eo, et reddat regi centum vi-
duo, et in aliis hurgis. glnti solidos Witoe.
VII. Si quis judicium ferri vel aquse vadiaverit, IX. Qui aliquid emil, emat cum leslibus; et, ss
accedal ante tribus noctibus ad presbyterum qui appellandum inde sit, reeipiat hoc venditor suus*a
sanctificare debel eum, et pascat se pane, et sale, quo erriit, sit liber, sit servus, sit quod sit: el non
et aqua, et herbis, el audiat missas ipsorum singu- fraraliquid negoliatio, vel forensis aclio die Domi-
lorum trium dierum, et offerat, et eat ad sacrosan- nica. Si quis hoc prsestimat, perdat ipsumcapitale, et
ctam communiqnemipsa die qua ordalium exami- emendet overhirnessam meam.
nari debebit; et jurel quod juve publicq sit innocens X. Qui falsum juramentum jurabit, et conviclus
illius accusalionis antequam ad ovdaliumveniat. Et inde fuerit, nunquam postea juramento digritis sit,
sijudiciuni aquse frigidse sit, tunc mevgatur una nec in sanctificato atrio aliquo jaceat, si morialur,
nlna etdimidia in fune. Si ferrum calidum sit, tres si non habeat episcopj teslimoniuiii in ctijus dioeccsi
nocles transeant antequam inquiralur; el videatur sit, quod po3nitenliam exceperit; et presbyter hoc"
manus ejus, et prosequatur omnis homo compella- referat episcopo infra triginta noctes; lilrrim ad
tionem suam pvae juvamento , sicut supra dictum emendationem et satisfactioneni veneril. Sinon fa-
esl, et sint uterque jeju.ni ex prascepjo.D.ei et av- ciat hoc, componat sicut episcopus ei concedet".
chiepiseopi; et non sint in altevutva parte ainplius Totum hofcinsiituium, et confirmalum esl in mag-
quam in alia : et hoc sit. ulrobique duodecim ho- n.a synodo apud Grftateleyam, cui arcliiepiscopiis.
mines. Si aulem accusatus homo majoreBi defen- Wlfelmus inlerfuil, et oinnes optimaies et sapienles
sionem habeat quam duodecim liominum, sit ipsum quos JSlhelstanus rex congregare pcituit
ordalium fraclum in eo, nisi recedere velint ah illo. (6) XI. Episcopojure perlinet omnem rectitudinem
VIII. De ordalio prsecipimusinnomine Dei, etprse- promovere, Dei videlicet ac sseculi. Inprimis debet
cepto archiepiscopi, et omnium episcoporum meo- omnem ordinalum Dei instruere, quid ei jure sit
fum, ne aliquis intret ecclesiam, poslquam ignis in- agendum, el quid ssecularibus judicare debeant
fertur unde judicium calefaeere debet, proeter pre- Debet eliain ~sedulopacem et eoncofdiam op.erari
shyterum el eurn qui ad judicium ilurus est. Et sint cum seeculijudicibtis qui reclum velle .diligunt, in
mensurali novem pedes a staca usque ad mercam, compellalionum allegalionem docere, nequis alfi
ud mensuram pedum ejus qui adjudicium iredebet. perperam agat in jurejurando vel in ordalio.
Et si aquoe judicium sit, calefaciat donec excilelur Nec pati debet aliquam circumventionem injustoa
ad hullitum, etsit alfelum ferrcum, vel oereum, vel mensurse vel injusli ponderis; sed convenit ut per
pliimbeum^veldeargiila.etsiflHfca^ tybla sit.immer- cojisilium et.teslimonium ejus, omnes' legis scituin,
galur mantis post lapidem, vel examen us"que ad et burgi mensura, el .omne pondus, ponderis sit
wyrste, et si triplex accusalio sit, usque ad cubilum, secuhdum diclionem cjus institutum, valde rectum.
Et quando judicium paratum erit, ingrediantur ex - Ne quis proximum suum seduc.at, pro quo decidat
utraque parte duo bomines, et certi sint, ut ita cali- inpeccatum. El semper debet Chrislianus providere
d.u.msit sicufpraediximus, et intfoeant tolidem ex contra omnia quaeprsedicta.sunl; et ideo debel' se
amba parte, et consistantex ulraque partejudicii d.e
magis de plurjbus inlromittere., ut sciat quomodo
longo ecclesiae, et sint omnes jejuni, et ab uxoribus gvex agat quem ad. Dei mannm cuslodive suscepit,,
s.uis se continuerint ipsa nocte, el aspergat presby- ne diabolus eum laniet, nec malum aliquid superser
ter aquam benedictam super eos omnes, e.t iiumilierit minet.
s.e singuli ad a.quam,benedictam, et det eis omnibus «j
osculari textum sancliEvangelii, et signum sanctoa Nunquam enim erit populo bene consultum, nec
ubilufcrum impium et magis
crucis. Et nemo faciat ig;nemdiulius quam benedi- digne Deo consevvabilur,
ldeo debent omnes amici Dei quod
clio incipiat, sedjaceat ferrum super carbones usque falsum diligilur.
nou
adullimam colleclam: postea mitlalur super staplas, iniquum est enervare, quodjustum esl elevare:
et se foris-
et non sit illic alia locutio quam ul precentur seduio paii ut propler falsum pecuniae quseslum
Deum Patrem omnipotenlem, ut veritatem suam in faciant homines erga vere sapientem Deura, cui dis-
eo manifestare dignetur; et bibat accusatus aquam plicet omnis injustitia.
benedictam, et inde' conspergatur manus ejus qua Christianis autem omnibus necessarium est, ut
judicium porlare debet, et sic adeat. Novem pedes rectum diligant, et iniqua condemnent, et saltem
mensurali distinguantur interternos. In primo signo sanctis ordinibus evecti, justum semper erigant,- ef
secus slacam teneat pedem suum dextrum. In secun- prava deponaiit. Hinc debent episcopi cum sEeculi
do transferat dextrum pedem', in tertium signum, judicibus interesse judiciis, ne permiUant, si pos-

(6) Hsecex manuscripto Jornalensi.

469 ANGLO-SAXONUMREGUMLEGES ECCLESIASTIG^.- '470
sint, ut illius aliqua pravitatum germma pullula- A tatus sui vice fungerCur.infamilia • sna, si tunc ha-
' hebat tainum
verint. « qui ad ul Waram regis quinqne hidas
Et sacerdotibus perlinet in sua dicecesi, ut ad haherel, et in aula regis domino suo serviret, qui
reclum sedulo quemcunque juvent, nee patiatiluv, terliovenissetinmmtiumejusadregem, iste polerat
si possint, ut Chvislianus aliquis alii noceat, non deinceps jurareprodominosuo in magnanecessita'te,
poiens impotenti, non sumriiusinfimo, non proelatus el accusatorem ejus recte admallare ubicunque opus
subditis, non dominus hominibus suis, vel servis essel. Et qui sic promotum hominem non habet, ipse"
aut liberis molestus existal. Et secundum episcopi causam suam superjuret, vel amittat.
dictionem, el per suam mensuram convenit, ut servi Et si tainus provebatur ad consulatum, sit postea
testamenlales operentuv supev omnem sciram cui dignus rectitudine comitis ethonore;et si massere
pvseest. (idest mercalor) ascenderet ut ler magnum mare
Et rectum est utnon sitaliqua mensurabilis virga transfretaret, per proprium negotium suum fuit
longiorquam alia, sed per episcopi mensuram omnes deinde taini dignus reclitudine.
inslitutae sint, et exsequatseper suam ditecesim. Et Et si scholaris profecisset in doctrina, cur ad sa-
omne pondus conslet secundum dictionem ejus: et cros ordines et Christo Domino mini-
discernat B pertransiret,
si aliquid controversiarum inlersit, epi- straret:
eratdenique dignitatisetpacisdignus, quanta
scopus. nisi forisfaceret cur ipsius
•Et uniuscujusque domini necesse propvium est, pertinebal super illud,
sevvis sicut ordinis officiorion ulatur.
ut compatiatuv et condescendat suis,
Et si eveniret ut ordinatus vel alienigena distur-
indulgentius poteril, qui a (/., quia) Domino Deo
baretur alicubi verbis vel operibus: lunc pertinebat
empti sunt, seque cbari servus el liber, et omnes
eodem prelio redemit, et omnes sumus Dei necesr regi et episcopo hoc emendare quam citius possent.
sario servi: el sic judicabit nobis, situl anle judica- Ceorles weregildum (id est ruslici aeslismatio)
vimus eis quibus judicium super habuimus in terris. est in Mircenorum laga 200 sol.
XII. Singnlis quoque diebus Veneris, decantent Taini weregildum est sexies lantum, id est duo-
omnes Dei ministri in omnibus coenobiis,seu majo- decies centum solidiv
ribus ecclesiis, quinquaginta psalmos pro ipso rege, Regis simplum weregildum est sex tainorum
el omnibus ei audientibus, riecnonaliis quibuscunque weregildum in Mercenorum laga, boc esl triginta
promerentibus. millia sceatta, id est tolalitev centum viginli lihvae:
Unicuique eliam qui voluerit fas esto, si quid cri- 1 tantum est de wevegildo, sed pro regni dignitate
minis ei imponatur jam compensare, ni in lustra- debet addi tanlumdem in Kenegililo. Ipsam weram
lionis diebus (quas Gang-daxjesvocanl) sit commis- debent habere parenles ejus, et ejus emendationem
sum:et deinceps res se liabeal sicut prius. ipsius terrae populus.
XIII. Regis Weregildum est cum Anglis in jure Twelfhindes (7) hominis jusjurandum, contra
publico, triginli millia thrimsa, id est trium. Quin- valet jusjurandum sex villanortim, quia si Twelf-
decim millia thrimsa sunt de wera. Et quindecim hindus homo vindicari debet, plene vindicaretur in
millia cynedomas, id est regise censurae. Ipsum na- sex ceorlis, et ejus weregildum est sex ceorlorum
tale ejus pretium perlinet cognalioni : et cynebot weregildum.
ipsius terrse nalioni. Misscepresbyleriet srecularis taini jusjurandum in
Archiepiscopiet comilis (7) Weregildum est quin- Anglorum rege reputatur cequecarum, et pro
sep-
decim millia tbrimsa. tem ordinibus Ecclesiae, quo sacerdos per Dei do-
Episcopi et aldremanni (8) oclo niillia thrimsa. num ascendit ul haberet, laini rectiludine dignus
Messelheineset Woruldtheines, id est presbyteri est.
elsoecularis Thani, duo millia thrimsa. 1. Seplem sunt dona sancti Spiritus, et seplem
'Ecec;immediatesequunlur prcecedenscapitulum de ]) gradus Ecclesiseel sanctorum ordinum, et seplies
weregildis,in regio codice,fol. 145, col. 4. in die laudes Deo canendaesunl ab omni ecclesia.
'
Aliquando ftiit in Anglorum laga (idest, lege) Et omnibus amicis Dei recte perlinet ut sanctam
qtiod populu*set leges consilio regebantur, et tunc Ecclesiam diligant et honorenl, et Dei ministros pa-
erant sapientes populi, niagni prorsus nominis et cificale custodire gaudeanl; et qui eos nocebit verbo
pvetii: comes et villanus, tainus, et alius, singuli •velopere, seplies emendet secundum quod fac.tum
pro modo suo. sit, et secundum ordinem, si Dei misericordiam
Et si villanusexcrevisset ut haheretplenariequin- habere velit, quia sanctificaliones et ordines, et Deo
que hidas terrae suse proprise, ecclesiam el coqui- dicatas domos, semper debent pro ttmore Dei dili-
nam, tympanariam, et janiiam, et sedem, et fundet genter venerari.,
notamin aula regis, deinceps erat laini lege dignus. 2. Et ad ordinis emendationem, si ordinalus oc-
Et-si tainus ascendissetut serviret regi, et equi- 'cidatur, supra rectum weram
primus gradus emen-r
(8) Qnem ducem nunc vocanl. (9) Qui 1290 solidis a>stimalur.
(9) Qui nunc comes dicitur.
471 ' APPEND. AD SJEC. X. — MONUMENTADIPLOMATICA. 472
deiur una libra, et digna poenitentia sedulo per- A 9. Et ad ordinis [suppl. emendalionem] irifracta
"' de
quiratur. pace digne componatur secundum faclum. Sem-
5. Et ad emendalionem ordinis, si vitse sit amis- per enim debet judicium factum, et inoderalio se-
sio, super reclani wevam in secundo gradu duos li- cundum mensuranv pro Deoel saeculo fieri, et de
braareddantur cum Deo digna poeniteiitia. . . . emendatione ordinis una pars episcopi, secunda sit
4 altari, lertia societate. Vide hcecsupra sub litulo: De
*. 5. Et ad emendationem ordinis, si plena infractio sacris ordinibus compensandis.
fial, super rectam weram in quarlo gradu qualuor Et in concilio
libraereddanlur cum pcenilenlia. episcoporumLondoniensi, cap. 12, sic
habetjir,de congildonibus.
6. Et ad emendaiionem ordinis, super rectam we-
ram in quinlo gradu quinque Iibrae componantur Et diximus eliam omnibus illis qui in nostram
ctimidonea poeniientia. gildscyram [sodalilium] vadium dederunt, si con-
7. In sexto gradu sex librae reddantur cum poeni- tingat euni [lege unum] mori, omnis congildo det
lenlia. unum panem et companagium pro anima ejus, et
8. Et ad emendationem ordinis, seplimo gradu canlet unum quinquagenarium psalmorum, vel
infracto, seplem libris super rectam weram emen- B perquirat cantandum infra triginla noctes. 3oma-
delur cum injuncta puenilenlia. lensis fol. 44.

REGIS SEU PRINCIPIS TOTIUS WALLI^E

LEGES ECCLESIASTICJ.

(Circa annum 940.)

Dei providentia Howel Dha (10) filius Cadell, G I. Ex quo distein (id est praefectus, vel ceconomue)
rex lolius Cambrioe, videns suos walenses inso- in aula steterit post prandium in tribus festis princi-
lenler legibus abuli, accivit de qttolibel kemut palibus ponens in ea pacem et regis, reginoe et optl-
(id est ceniuria) totius regni sui sex laicos viros malum curise, pacem illam transgredienli nusquam
auctoritale et scientia pollentes, et omnes ecclesia- erit refugium et navt. tc' n' omnium refugium.~SI
slicos dignitatebacculosos, vel archiepiscopos , vel quis ergo refugium regis et omnium violaverit, nec
episcopos, abhales, vel priores de regno suo ad lo- usquam, nec ab uiiius refugio, vel a reliquis sancto-
cum qui dicilur Guin super Taff ijn deved, quam rum defendi potest nisi ab ecclcsia.
domum voluit sedificari virgis albis in hospiiium II. Qui sacerdoli sarhaed (id esl injuriam) fecerit,
sibi ad venandum, quando ad partes Demetiaeveni- vel eum oeciderit, judicio synodi puniatur prseter-
ret, el ideo vocatur Ty Guyn. gueti lanavd.
Rex autem et congregati moraii sunt ibidem per III. Hospitium sacerdolis el clericorum erit domus
lotam Quadragesimam, orantes Allissimum per capellani villae. Hospilium sacerdotis reginae-est in-
jcjunium pcrfectum, petendo gratiam ad bona fa- simul.
cienda secundum regis propositum, et de congregatis IV. Offeirad euleu (id est, sacerdos regis) contra
elegit rex duodecim laicos doctissimos, et unuim . Pascha regis indumenta habebit, quibus usus est in
clericum doctissimum qui vocabatur Blangoridus, Quadragesima.
ad instruendas sibi leges et usus, ut propinquius V. Simili modosacerdos reginaeipsius habebit in-
possel ad verilalem et juslitiam intendi: et in tres dumenta, in qnibus regina agal poenitentiam. Sacer-
partes scribi praecepit, quarum prima, lex curiae dos reginse a regina equum debet babere. Sacerdoli
suae quolidianse, secunda lex patriae, lerlia usus el aecipilrario, etpenkymjt, et judicii curiae, et guva-
ulriusque. Tres autem libros legis praecepit fieri con- siraud afvyn, equi a rege resiauranlur cum opus
1
similes, unum ad curiam suam quoiidianam .sequi fuerit. Terram suam tenebil liberam.
"semper, el alium ad curiam de Dinewr, el tertium VI. Triplex est officitimsacerdotis curioe in .placi-
ad curiatn de Aberfrau, vel qualibet de tribus parti- , tis, scilicet lites discretas de scriplo delere, lites in-
bus Cambriss, scilicet Guenet et Powys, et Dehett- discreias ad judicium in scriplo servare, et ad opus
>barlh haberel in se auetoritalem legis, adopus pa^ regis, quantum adlitteras missas et mittendas pa.ra-
ralam. tum esse, et nunquam ebtialum.
(10*1Id est Bpni,
 473 ANGLO-SAXONUMREGUM LEGES ECCLESIASTICE 474
VII. Tfiasunt judici pertinentia, scilicet qusestio- A
' brarum abbati medietas cedit, si legalis sit, id est,
nes solvere, lites discernere, et quod per judicium ecclesiastica doctrina inslruclus et lilteratus: allera
discreverit, per vadimonium confirmar*e, si lune medietas presbytero et canonicis ibi Deo servienli-
litigans ei contradicilper aliud. Sic agit per annum. bus. Talis divisio bit inter abbatem et presbytefos
Anno aulem elapso capellanus adeat ecclesiam, et de pugna illorum scilicet, navtur (id est, refugium),
cum eo duodecimofficialescuvisedigniores, et missa qui ab abbate et presbylero refugium acceperint :
celebrata, et oblalione ad missam ab omnibus facla, sicque dividitur omne qttod tantummodo sancto,
capellanus faciat eum jurare per sacrum incelebra- non alteri, nec alii abbatum erogatur. De pugna
tum, et per altare, et reliquias superpositas, quod in in nodva sanguis el cleis stabunt pro testibus abbati
tota vila sua nec prece, nec pretio, nec amore, nec el presbyieris per dignilatem ecclesiaslicam abba-
odio falsum scienter faciet judicium. Quo faclo, ad tise.
regem venient, indicantes ei quae circa eum acta XI. Lingua quanlum omnia membra valet. Summa
sunt. Si regi gratum sit officium sutim. illi praesta- valentise omnium membrorum est octoginta octo
bit, et 'ocabitur in sede sibi dehita. Tunc dabuntur lib. Sanguis cujuslibet hominum pvetium est
ehouer elysseu, a rege taulbord, a regina annulus viginli quatuor denariorum. Sanguis Cliristi
aureus, quse dona nec vendet, nec unquam dona- "* pretium est triginla denariorum, scilicet indi-
bit. Non debet judex esse, nisi in lali solemnitate guum videtur ut Dei sanguis hominis minoris prelii
approbalur. esl.
VIII. Et si aliquis de gentibus homicidaevel occisi XII. Tribus de causis poterit uxor a viro diver-
sit ecclesiasticus, sacris ordinibus vel religioni obli- tere, el suum egveii (id est, dotem) habere, scilicet
galtis, vel leprosus, vel mutus, vel stultus, nihil red- si lepra vir inficilur, et si fetidum habeat anhelitum,
det vel recipiet pro galanas (id est pretio homicidii). el si cum ipsa coire non valeat. Tera virosuo, si
Nullam atilem vindiciam super eos vel ab eis pro- aliam cognoverit, vynebwerih(id est, satisfaclionem)
pler occisum debet fieri, ne tales possint per legem uxor habitura est, primo dimidise jibrse, secundo
islam ad reddendum vel recipiendum aliquo niodo libram, terlio cum loto jure suo libera diliis (publice
compelli. vel soluta) polerit ab illo discedere. At si ultra ter-
IX. Si fur coram presbytero socios suos nomi- tiam viccm palienter sustineat, de cselero vyneb-
nando manifestet, et affirmet hoc jurando in oslio werth non habebil. Redwitdicit quod lertio triginta
coemeterii, in oslio chori:. quidquid de illo postea sol. quarto libera cum toto jure suo abiil, si pa-
contingat, verbo presbyleri abinde de diclo illius Q1 tienter sustineat de cselero vynebwerth non habe-
absque conlentione credendum est. Simili modo fit bil.
XIII. Cum puellse suo tempore cowll (vestimenli
quando quis pro mercede dicat furem qui rem fu-
ratus est, et hoc faciat covam sacerdote modo proe- genus) comparetnr, nisi mane de" illo antequam a
riotalo. Si quis alicui deprsedari dicitur, et ille ne- viro consurgat a Iecto volunlatem suam deelaret,
gaverit, L hominum juramenlo habet negare. Hic inter virum et mulierem commune erit. Si viro de-
est unus homo eorum cui soli credilur, scilicet lur puella oetatem habens, dicalque vir illam ab alio
Managur, {iiclator conlinens cum lestimonio sacer- defloratam percepisse, puella, si possit, quinque
dotis, si ipse cum illo qui perdiderit venerit coram , hominum juramento (scilicet patris et matris, fra-
saeerdoie ad ecclesiarii, et- dicat ei sacerdos prohi- tris ct sororis, et suo proprio) hoc falsum esse
bendo similiter, ne pro Deo ducat eum in falsitatem astruat et se ad illum advenisse incorrtiptam, sci-
hoc faciat in oslio ecclesise, si ibi juravevit se ve- licet, -sit matura in pilis et uberibus, et si vene-
rum diceve, etnonfalsum : similiterfacialinintroiiu rint muliebria ejus, id est leilhi, setalis gveric (id est,
cancelli, deinde super altare idem faciat, et ille ephehise). Si primo lacuerit, et secundo eam agno-
qui reus dicitur adhue negaverit : sacerdos affir- verit, el sic usquead mane cum illa dormierit, licet
met verbo suo ler quod vidit, el audivit, et semel D. illam corruplam invenerit primo, de jure puellse
hoc noverit, ad
jurando conlirmet illud ; hoc facto, qui prius nega- nihil potest auferre. Si vero statim
verit pro confitente habetur, nec poterit contradi- viros surrexit nnptiales, alia non contradicente,
cere. Mercedem quidem statim habebit ille qui hoc eis testificaverit, nihil ei jure reddere debe-
diclavit, et verbo sacerdotis teslificantis diclatoris bil.
sacramenlis non contradicelur, elsinz pro confitenle XIV. Si cujus uxor de alio infametur, et boc ta-
hahetiir, et dicitur hoc dogynuariac. men sit incertum, septima manumulierum expurget.
X. Tria sunt genera dirwy (id est, mullse), uimra Si secundo infametur, cum qjaluovdecirri. Si lertio
de pugna, alterum Ireis, id est raptu, lcrtium de cum quadam cerlitudine hoc dicatur, juramento h
furto. Duplex aulem sit dirvy, el duplex camlurv, mulierum se expurgabit.
in curia ct in ecclesia quoe ecclesia si surnma fue- XV. Si qua mulier datores habuerit, sit vir sub
rit, de pugna quse in ccemeterio agitur, qualuor- dole sua usque ad septem annos; et si habuerit
decim libree sunt reddendee. Si vero extra, id est tres noctes de septimo anno, totius subslanlise ejus
in npdva (id est, asylo), seplem librae; quarum li- medielatem in divorlio eorum mulier habebit, Sub-
473 APPEND. AD S;£C. X. — MONUMENTADIPLOMATICA. 476';
stantia aulemhoc modo diyidilur: Vir sues habebit, A dicitur esse desertum regis el ob hoc regis est de ea
'
riiuliei oves. Pos.tea mulier dividat, vir eligat. Et amaqbyr (id est, pretium virginitatis) habere. Si
primo supellex sic dividatur : Omnia vasa lactis aliquam quis iu lathrud (id est, raptus mulierum)
proeter unum sinum, Id est baeol mulieris erunt, et adducal, et ad donium alicujus optimatis cuni illa
discos omnes habebil praeter unum,.. el illa duo viri vadit, fidejussorem a viro de toto jure abductse, an-
erurit; currum vero cum uno jugo, el omnia vasa, tequam insimul dormiant, oplimas accipiat.
potus et dolia viri erunt, .quoedesuper vero mulie- XXII. Tres aulem sunt homines quorum nullus
'
ris. Si vir incontinenli aliam duxerit uxorem, vesli- potest per regem impignorare contra aliquod judi-
menta primi lecti, scilicet repudiaise mittere debet. cium. Primus est rex, ubi non potevit secundum
"Vir habebit caldarium et tapclum, id est brycan legem in lite stare coram judice suo, agendo, vel
'
el pulvinar, el cultrum, et securim lignorum, et respondendb per dignitatem naturalem, vel per di-
terebrum, etc. gnitalem lerrae, ut optimas vel alius. Secundlis est
XVI. Si uxorem suam quis sine lege repudiaverit, ebclesiasiicus sacris ordinibus obligalus. Terlius est
et aliam superduxerit, repudiata debet de jure do- ecclesiaslicus religiosus obligatus. TSlemo enini"secun-
mui redire, et in ea pe,rmanere per novem dies, et dum lcgem potest dare pignus conlra judicium, hisi
in nono die, si a viro omnino dimillalur, omnia B sub periculo prelii suse linguse, sed nullum pretium
quseillius sunt, de domo prius exeant : el ultima constitutum est in lege Howel super membrum et
rerum suarum ipsa de domo exeat: et postea vir sanguinem, vel saraed ecclesiastici, ut sunt prsedicti:
repudiatam quietem, id est dilys clamabit, super- el ideo nullus eorum polest dare vadium de jure
ducta alia, quia de jure duas uxores insimul nullus contfa judicium vel cum judicio. Omnia aulem no-
debel habere. Si quis uxorem suam dimiserit, et cumenta sacrilega quae fient ecclesiaslicis, debent
postea ipsum operis sui pcenituerit, et illa viro alleri in syriodo secundum legem ecclesiaslicam emen-
data fuerit: si prior vir eam poterit attingere dari.
unum pedem cum viro altero iniecto liabenlem, et XXIII. Tres sunt homines qnorum" nullus polest
allerurri extra, prior- de jure debet eam recupe- esse per legem judex dignus. Primus est mendosus,
rare. id est anavus, vel csecus, vel suvdus, vel lepvosus,
XVII. Si mulier negat adulterium, det juramen- vel stultus, qui sit semel ligatus pvopler stultiliam
turii L mulierum ; simililer adulter negans, jura- suam, id est goyffvyllauc, vel qui nesciat recte
nientum L virorum. Et tribus de causis dalur lale loqui, vel cryc anennual. Secundus est ecclesiasti-
'
juramenturn : si videantur mulier veniens de luco cus sacris ordinibus vel religioni obligalus. Tertius
ex utia parte, el vir veniens ex altera parle ejusdem *' est laicus sine potestale judicandi per dignilalem
luei in eadem hora, vel si. videantur insimul jacentes lerrae, vel servitoriae.
sub uno pallio, vel si videalur vir inter femora XXIV. Tres sunt rei conqueslores, a rege propter
riiulieris. querelas suas puniendi. Primus est qui det pignus
XVIII. Si qua mulier rem lurpem cum alio viro, contra judicium quod per aliud, id est ghurgvystyl,-
yel osculo, vel manu, vel slupro egerit, dejurepo- e't aucioritatem scriplam de legibus contra ipsum
test repudiari a viro suo, et omnia jura sua debet poterit conlirmari; ille pretio linguae suoe debet
amiltere, etiani pro solo osculo, nedum pro aliis. puniri. Secundus qui det pignus contra judicium
Adiilterpro slupro reddet injuriam cum una eleva- quod super aliquem alium quam seipsum delur, ille
tione illi cujus uxorem violaveril, quia de genere suo camlvrv (id est, mulla) debel puniri. Tertius
hoslilitalis est. Pro palpalione manuum in vulva, est, si quis careat dignitate impignoraudi, videlicet
quae dicitur govys, reddel injuriam sine elevalione. sacerdos vel alius : licitum est ei coritradicere ju-
Pro osculo tantuin adulier injuriam reddet, sed de dicio per auctoritatem de Iegibus : et si sic conlra-
injuria tertia pars cadet, quia non habuit rem cum dicat, et aucloritas ei fallal, camlvrvamillal. Nemo
ea ex loto, et hoc causa decipicndi eam, sic dicnnt autem per judicium liligiosum ainittet plus quam.
quidam, alii vero ul nisi conseqiiuniur, declaratur, camlvrv, nisi vera sit impignoralio vadio conlra va-
'•ualitercunqtie facta fuerit. dium.
XIX. Qui uxorem alicujus osculalur, quartam par- XXV. In lege Romana reperilur : Ubi nmnerus
lem injuriae ei reddel, similiter de govys, nisi in testium non definitur, ibi duo sufficiunt. Dicit
ludo qui dicitur guare raffau, vel in convivio, vel quoque lex : Unius teslimonium non esl admit-
quando quis de longe venerit. tendum. Hoc vero dicilur quod npvem homines
XX. Goronvyab morydyc dicebal quod vir alterius sunt, quorum unicuique et soli in ferendo testimo-
uxore ipsa volente abutens, nihil debet reddere, nio credendum esl, sed tamen jurejurando. Prhnus
dum mulier sui facli laudat auclorem; sed sifa- est, dominus inter duos bomines; ita tamen.quod
cluiri noium frieril, mulier habet viro suo saraed non sit particeps litis ct rei ex lite consequentlse,
veddere; vel vir' eam libere repudiet, et ab ea di- et confiteantur contentionem suam prius coram
verlat. domino suo fiiisse, el' non fuerit undull (id est
XXL Nemo feminam det viro antequam de mer- unifbrmis). At si alter eorum negaverit, cum ju.ra-
cede domino reddenda fidejussorem accipiat. Pue]!a roenlo negabit. In alio casu novem dies danlur dq^
477 ANGLO-SAXONUM REGUM LEGES ECCLESIASTIC^.. 478'
mino,.aQ connumerandum qualiter *uramenluni A-' XXIX. Tria sunl, sine quibus rex esse potest,
proesliterit; sacerdoli vero ad idorn daniur induciaV scilicet, sacerdos ad missam celebrandam , el ad
usque ad tempus quo possit missam celebrare. Se- escas regis et potus benedicendos, et judex curiocad
cundus est, patronus sacerdos inter duos parochia- causas discernendas el ad danda corisilia, et fami-'
*
nos, inter diios monacbos suos. Tertius esl, paler lia quoque ad negolia regia parala. [
inter dtiosipsnis filios,ponerido manum super caput XXX. Tribus hominibus vulnus linguse reddilur:!
illius contra quod testificatur, sic dicendo : Per regi semper; judici, quando quis conatur ire contra
Dominum qui me creavil depalre, et le de me, judicium; sacerdoti, quando fueril in ecclesia, sive
verum inter vos dico. Quarlus est, judex de judicio in tribus festis principalibus.
suo, scilicet si quidem de judicio quod inler eos XXXI. Ubicunque sacerdos familiseet distein (id
judex dederit dubitanles cerlaverint. Quinlus esl, esl, prsefectus ctiriee,vel et judex. curiee
fidejussor de fidejussione sua,sipartim negat, et ceconomus)
"insimulfuerint, ibi erit dignitas curiae; i'd esl'bfeikt
partim confiletur. Sextus esl, sacerdos de teslimonio
sibi altestalo intev duos parocbianos suos..Sepiimus llys (id esl, aula regia), licet rex absens esl.
XXXII. Nullus autem rex habet potesialem con-
est, puella de virginitale sua, sivircuidalaest dixeril stiluendi
eam invenisse corruplam,ul jus suum eilollat, jus ei g pretium super aliquem ecclesiasticumsacris
tamen illaest, ei tamen credendum esl antequam fuerit ordinibus obligatuni, vel super membra, vel san-
vel saraed ejus, vel super aliquem de suis,
matura. Ilem de puella, si vi oppressa fuerit, et guinem,
violator dixerit eam invcnisse defloralam, contra quia quisque ecclesiasticusj ut praedictus, habet po-
eum testimonio puellaecredendum est. Octavus est, lestalem perlegem ecclesiasticam probandi in synodo
communis pastor villsede animali ab alio inler ani- quodlibet nocumenlum vel damnum , quod ei laicus
malia suee c.ustodisemortificato. Nonus esl, latro ad facial, aut rex, aut alius. Ilcm nullatenus talis ec-
clesiastieus polest compelli ad respondendum alicui
palibulum duclus, et de morte sua cerlus : illius exlra
verbis sine sacramenlo, id est creir, de socio vel synodum de delictis sibi oppositis.
sociis credendum est, vel de re quam ipse furatus XXXIII. Si autem lalis ecclesiasticus teneat ler-
est. Isle scilicet socius ejus propter dictuni alterius ram suh rege per debitum, de qua servitium regi
non debet vita seu membris condemnari. De ver- pertineat fieri, in criria regis debet respondere de
bis tamen illius qui suspendilur, manilestatur eum terra cnm pertinenliis, quia regis cst tota terra re^
esse lalronem, cui credendnm est, sicut Iego isla gnisui; et nisi inde respondeal humiliter idem, re»
cautum esl. Esl ergo iste condemnandus, non ad gis erit terra illa totaliter. Quamvis autem talis
vitam seu meriibra perdenda , sed ad redemplionem C ecclesiasticus possil per dignilatem lerroein judicio
sui faciendum. De illo latrone, qui consliluto jura- cum laicis*esse usque ad tempus narrandi illud,
mento in palria , latrocinio non polerit se purgare. nullum judicium debet referre inter litigantes, quia
Eritque dirvyus et nlleidyr guvertli. non est prelium super linguam ejtts in iege consti-
XXVI. Fidejussor negans fidejussionem suam de tuttim; per quod qiiisque judex, si injuste judicet,
septimo prbximornm sibi redemplione negabit, vel punielur, si confirmel judicium injusium per vadi-
soliis jurans super septem altaria dedicata of bri monium.
duva divuad; si parlim riegat, et partim profitelur, XXXIV. Cum de villarum sive agrorum ferminis
soliis semel jurabil, et sic kynnogyn, si fidejussio- quce curia contingat, conlenlipnem curia termina-
nerii negaverit, scilicel de septimo. bil; si ecclesia el non curia contingat, ecclesia
XXVII. Si quis nomine emptionis rem aliquam lerminabit. Postea Breml, demuiri hyguvarchadu, '
ab aliquo acceperit, deinde ab bac vita ereplus res id esl ar deffeith, ly ac odyn ac ysgubaur. Ve-
suas curii amicis reliquerit, c.um ipse pro se de rum, cum lerminabit maer el kygbellaur, debent
pretio rei acceptoereddendo fidejussor exslilerit, id pro ea termin.os assignare, pro ecclesia vero ba-
est yn uach kynnogyn, ab amicis preefatis, Iicet culus el Evangelimri. Sin autem terra Iiligiosa,
p.
faclum ignoranlibus et obdormienlibus, de rebus inler litiganles in duo dividatur.
mortui prelium rei suacvenditor consequatur. Juret XXXV. Si regia danle licentia in rusticana villa
lamen ,de septimo proximorum sibi in redemptione ecclesla construatur, et in ea missaecelebrerilur, et
super sepulcrum-debiloris,si possit invenire; sin au- in atrio illius corpora sepelientur, extunc libera
lem, super altare dedicatum, quod 1111rem suam erit villa illa.
vendidit, et quod ipse pro fidejussore fuit.
XXVIII. Non debet fidejussor dari qui exsul est, XXXVL.Si quis nomine, quo matrix fuerit ec-
fovlior nisi consen- clesiee,judicio lerrani ad illam pertinentem petierit,
neque qui est; neque monacbus, dies mensis non est exspectandus.
tiente abbate; neque scholaris, nisi magistro con- nonus
senliente; nequefemina, nisi domina fuerit princi- XXXYII. Si regis villanus rege annuente optimatis
palis debiloris; neque iilius, nisi patre conseniiente, filium nuiriendiim susceperit, defimcto villano curo
dum palerdebet esse pro filio. Quam^is autem iide- filiis cequaliporlione alummis succedel.
XXXVIII. Si in- terra regis cum homine ipsiuf
' -. fidejussio non
jubeanl, alicujus eprum est compel-
' ' s homines episcopi vel abbalis inter se conflicturnfe?
lenda.
 m APFEND. AD SMC. X. —, MONUNENTADIPLOMATICA. 480
eerint, diruy (id est, mulcta seu mulctatio) eorum A et ecclesia Yssyl'ah illo debilo .liberse erunt,' qui
regi. lerris carent.
XXXIX. Seplem domus episcopales suntin Dyved, XL. De furlo redemplionis non fit contenliosuper
Menevia, queeest sedes principalis in Cambria, ec- aliquid, nisi prius fuerit manac cum juramento in
clesia Ismael, ecelesia Degeniam, ecclesia Yssyl, tribus locis, in oslio coemeterii, in ostio ecclesise,
ecclesia Teylav , ecelesia Teididauc, ecclesia Keneu. in ostio chori coram preshytero ipsius ecclesiee, et
Abbales Teylav, et Teulydauc, et Ismael, et Dege- hocpresbyler ille in placito domini lestatus sit, cujus
nian lenentur clerici esseetordinati. Ebcdiu cujus- verbo credendum esl tunc. De furto (id est, commu-
libet istorum domino Dyved erunt, scilicet duodecim nicatio) Kyssvynnon sit contentio juramenti,id est
lihrsa, vel qui illis successerinl reddant. Menevia ab reith, super aliquid, nisi prius fuerit manac in curia.
omni debilo libera manet et soluta. Ecclesia Keneu

BBMHlflll
REGIS
ANGLORCM

LEGES ECCLESIASTICJE.

(Circa annum 944.)

TITULI CAPITULORUMPARTIS 1. B H. Christianus quisque decimas seminum rpri-

mitias nummumque eleemosynarium illum religiose
I. De vilm caslilate eorum qui sacris inilianlur.
qui non solverit, anathema esto.
II. De decimis et censu ecclesiastico, sive primitiis pendilo; III. Si quis hominis Christiani sanguinem effu-
seminum.
derit, ad regium conspectum (etsi ei servierit) non
III. De homicidio. ni prius id sceleris, 'uxla ac fuerit ei ab
el de adulterio. admittitor,
IV. De eo qui monialemstuprarit,
V. De {ani instauralione episcopo imperatum, compensaril.
IV. Si quis monialem sluprarit, aut inslar homi-
VI. De pejeranlibus, et iis qui barbara faclilarurit cidoe
compensato, aut sacra sepultura prohibeior.
sacrificia. Idem juris eslo, si quis adulterio commisso conju-
(Pars n huc nihil confert.)
gium violarit.
TITULI CAPITULORUMPARTIS III. Y. Episcopus omnis suis ipsius sumptibus donmm
I. Dehomicidio. Dei inslaurato, regemque de reliquis sacris sedibus
* IL De eo qui alium. oppugnarit in mde sacra, aut
(id quod valde esl necessarium) composite ornandis
oppido regio. commoneto.
III. De pugnm el homicidii mulclis. & "VI. Qui.pejerarint, atit barbara factitarint sacri-
IV. De sanguine effuso. ficia, divinis omnibus [ni ocius vesipuerint, ani-
"V. Gratias agit, quod eum in profligandis furibus muinque in melius emendarint ] perpetuum ar-
adjuverint. centor.
PARS PRIMA. (Omissa est pars secundm, quia ad res ecclesiaslicas
PJtOOEMICM. non spectal.)
Edmundus rex ipso solemni Pascbatis festo fre- PARS TERTIA.
quenlem Londini, tam ecclesiasticorum quam laico- PROOEMICM. -
rum, ccetum celebravit, cui inlerfueruni Oda, et Ego Edmundus rex omnibus qui in dilione ac
Yulsianus arehipraesul, plurimique alii episcopi, ut potestate mea sunt, senibus ac juvenibus, clare
animorum suorum, el eorum omnium qui eis curae significo, me a scienlissimis regni mei in celebri,
sunt, consulereiur saluli. tam ecclesiasticorum quam laicorum frequenlia,
CAPITULA. studiose requisivisse, quo tandem pacto Christiana
I. Inprimis, qui sacris sunt initiati, alque ex provelieretur fides. Atque nobis omnibus commo-
quibus populus Dei viriulis exemplum petere debebit dissimum visum est, ut amorem ac mutuam iriler
ad imilandum, casle (tit corum ferel ordmis ratio) D omnes benevolentiam pcr omnem dilionem nostram
sive viri, sive mulieies luennr,, vliam traducunio : foveamus. Etenim nos omnes harum leedet quoli-
sin minus id fecerinl, prout illorum se habenl dianarum pugnarum, el propterea ad hunc tnodum
normae, pleclunlor, nmni scilicet sua possessione sialuinius.
terrena mullanlor vivi, et (nisi mores in melius CAPITLILA
emendaverint) moriui sacry. prohibentor sepulmra. I. Si quis alium posthac inierfecerit, solus cum
481. ANGLO-SAXONUM. REGUMLEGES ECCLESIASTICJE. 482
interfecli cognalis inimicitias capitales suscjpito, A sus primo non solum fidem praebeat de preeloculis
ni integram capitis ejus eestimationem (cujuscunque perimplendis, sed una etiam cauiionem, se eam ita
is fuerit conditionis) amicorum opc fretus intra cupere, ut secundum legem Dei eam habeat uxorem,
duodecim menses persolverit. Sin eum cognali ejus et hoc etiain vadient amici ejus.
pro derelicto habuerint, neque vero quidquam pen- II. Tum babenda victus ratio, et sciendum est
dere voluerint, ipse inimicitias subito solus, ac illi quis eos suslinuerit. Stipuletur hoc sponsus ipse
pro inimicis rion habentor. Ei tamen inierim cognati idemque pariter amici ejus.
ejus victum ne suppedilanto, neve cum eo pacem III. Edicat jam lum sponsus qna bonorum parle
habento; id quod si quis eorum fecerit, forlunis uxorem donal, praeter hanc quam ex ejus benepla-
suis omnihus regi multalor, el qtii prius cognatum cilo ipsa prius cooptaverit.
suum pro derelicto habuit, is jam cognatis interfecli IV. Sin e.t ipsa eum supervixerit (quod si quidem
pro inimico habelor.Alqui sialiumquemcunquepree- eveniat) lunc juslum est ut ipsa haheat dimidiam
ler interfeclorem ipsum cognalorum quisquam ultus partem oninium bonorum, et si prolem inter se
persecutusque fuerit, is fortunis suis omnibus mul- susceperint, integtitatem ipsam, donec transeat ad
ctatus, regi et oninibus amore eum prosequeiilibus, secundas nuptias.
** V. Sponsiones auteni vir, quas jam pactus est,
pro inimico putandus est.
II. Si quis ad lemplum oppidumve regium confu- cautione interposita illibatas semper custodito, et
geril, eumque alius oppugnarit, damnove affeccrit amici sui eas vadianlo.
is, prout anlea effati sumus, lenelur. VI. Si deomnihusjam inler ipsos convenit, spon-
III. NuIIapugnae aut homicidii nomine irrogaia deant consanguinei suam consanguineani uxorem
reinittilor mulla. ei qui illam petiit, viia?.eliam integram fore, salis-
IV. Clare aulem significo non fore ei qui san- dationemque accipiant de celebrandis nupliis.
guinem humanum effuderit suffugio domum meam, VII. Si marilus eam postea de terriiorio Thani
ni prius Deo ac ca?si cognatis cumulate satisfecerit, [seu baronis] quo jam nulrila' est, eduxeril ni alte-
et preelerca impleveril quodcunque ei fuerit ab rius Thani terrilorium, caulione satisdatum sit atni-
episcopo, in cujus id dioecesi acciderit, imperatum. cis suis, quod exinde nemo ei inferel injuriam; elsi
"V.Maximas autem Deo et vobis oronibus ago ipsa coulra mali quid palraverit, prompli sint amici
gratias, qui me auxilio vestro in hac pacis, quam ejus marilo facere emendalionem, si ipsa non ha-
nunc ad profligandos fures sancivimus, lege adjuvi- bueril unde compensaverit.
stis, ac veheinenler eonfido eo vos propensius nobis „ VIII. Nuptiali huic dalioni missalis aderit sacer-
in posterum opitulaluros, quo hujus decreti obser- dos; is de jure corum conjunctionem Deibenedi-
valio magis videbilur necessaria. clione in omnem felicilalis pleniludinem promo-
Quomodo desponsandavirgo, et quibus rilibus vehit.
procedendum sit (11). IX. Caule eliam providendum est, ut intelligatur
I. Si quis virginem ducere aut feminam voluerit, nullum inter eos esse consanguinilatis vinculum, ne
ipsa el amicis sdis consenlienlibus, debitum esl cum juste poslea separenlur qui*injusle priroilus junge-
ex jure divino, tum ex liumaria inslitutione, ul spon- banttir.
(11) Haecaddila sunt ex alio manuscripto.

LEGUM EGGLESIASTIGARUM EDMUNDI

PRISCA VERSIO.

TITULl CAPITULORUMPARTIS I. D de consilio animarum nostrarum, el eorum qui sub»

dili sunl illis.
I. De castilale ordinalorum.
CAPITULA.
II. De decimis el aliis debilis ecclesim.
I. Inprimis esl ut sanciis ordinibus evecti, qui
III. De homicidio.
IV. De fornicalione cum nunna, vel sanclimoniali, plebem Dei docere debent lumen vjtae, castitatem
teneanl secundum ordinem suum , sit werhades sit
et de adullerio.
"V.De apparitione ecclesiarum. wifhades, sil alterum, sil alioquin; sint ejus digni
VI. De perjurio et liblaco. quod in canone diclum est, hoc esl, ut perdant sse-
cularem pecuniam, et sanclificatum legerstowa(id est
PROOEMIUM. sepuliurselocum), id est positionis locurn, si non con«
Edmundus rex congregavit niagnam synooum Jei vertantur et eniendenlur.
ordinis et soeculiapud London civitatem in sanclo II. Decimam proecipimus omni Christiano super
Pascbae solemni, cui intcrfuit Odo el Wulstanus ar- Christianitatemsuam dare, etemendenl ct/ncscealum,
chiepiscopi, el alii plures episcopi, qui perquirentes id esl ecclesieecenstun, cl elmesfeoh,id esl eleemp*
m APPEND. AD S;£C. X. — MONIJMENTADIPLOMATICA. 48*.
synoepecuniam. Si quis hoc dare noluerit, excom^ JV.De sponsalibus contrahendis tempore regis Edmundi.
hiunicatus sit. (Ex libro Jornalensi.)
III. Si quis sceleralis manibus effundal sanguinem Si quis virginem vel viduam dticere velit, elhoc
Christianum, non appareat in conspeclu regis prius- illi placeat et amicis suis, lunc reclum est ut brid-
qiiam emendalionem ineat, sicut episcopus docebit, guinum, per Dei jusliliam et soectilijus compelens,
et pcenilentiam consulet. in primis promillat et vadiet eis qtti paranymphi
IV. Qui cum nunna vel sanclimoniali fornicabi- sunt, quod eo modo quserat eam, ut secundum Dei
tur, sanclificato alvio sit indignus, nisi emendel, rectum pertinere velit, slcut sponsus debet legilimam
sicul homicida ; sic idem diximus de ewice(l. cuv- sponsam, et plegient hoc amici sui. Post ea sciendum
brice), id est de adulterio vel infraclo conjugio. csl cui fosterleanum pertineat. Vadiet hoc bridguina,
"V.Amplius dixi ul omnis episcopus reficiat Dei id est sponsus, quid ei dare disponat, cur ejus eligat
domus in suo proprio, et regem admoneat, ul omnes volunlatem,et quid ei deslinet, si supervixerit ipsum.
ecclesise Dei sint bene paralse, sicut magnum nobis Si sic quoque conveniat, rectum esiut dimidiam pe-
opus esl. cuniam habeat, el totam si simul puerunrhabuerint,
VI. Qui falsum jurabunt, el liblacum facienl, sint nisi deinceps virum capiat. Tolum boc vadio con-
in eelernum a Dei consortio segregati, nisi ad di- firmelur, el amici sui plegienl. Si tunc omni re con-
gnam salisfactionem per omnia reverlantur. cordenl, adcat cognatio et despondeat eam lo wyle
(Pars II huc nihil confert.) et loryghtlytc, id est in uxorem el rectam vitam, el
TITULI CAPITULORUMPARTIS III. excipiat inde plegium qui jus babet in vadio. Sed si
I. Dehomicidio. de ipsa lerra velit ipsam ducere in terram'alterius
II. De assaltu in itinere versus ecclesiamvel burgum tbani: consilium est, ut amici habeant paclionem,
regis. ne quis ei faciat injuriam. Et.si illa forisfaciat,, ut
III. De lihtewila el manbola. possinl esse propinquiores emendationi, si non ba-
IV. De fundenlibus sanguinemhumanum. beal unde componal. Huic dafioni debet inleresse
PROGEMIUM. presbyter, qui cum Dei benedictione debet eorum
'
Ego Edmundus rex mando et preecipio omni po- consortium adjtivare inomnem sanctitalem. Bonum
pulo seniorum ac juniorum, qui in regione mea sunt, est preevidere ne ex aliqua consanguimlale sibi per-
ea quae investlgans invesligavi cum sapientibus cle- tkieant, ne juste poslmodum separenlur qui seele-
ricis et laicis. ralis nupiiis consenserunl.
CAPITULA. LEGES ECCLESIASTICE DE NUPTIIS.
c
I. In pririiis quotriodopossem Chrislianitalem magis (Text. Roff. ex nova versione.)
erlgere, et niagnum nohis necesse visum est, ul Quomodovirgo desponsanda, et quinam ritus
amiciliam vestram el benevolenliam teneamus inter ibi'esse debenl.
vos ii) toto regno meo ; et mihi valde displicent, ct I. Si quis virgiuem, vel uxorem in matrimonium
vobis oninibus, muhiplices et injustae pugnseqi;se ducere velil, el hoc illi ac amicis placeal, tunc ju-
inter vosipsos fiunt, unde diximus: Si quis post hsec sttim est ul sponsus juxta jus Dei et inslituta mundi
hominem occidal, ipse sibi portel inimicitiecfaclio- prius promissuiii ct fidem det viro, qui eorum pro-
nem, nisi amicorum suoruin auxilio inlra unum locutor (paranymphus) esl, quod ille hoc modo eam
persolveteum plenum Weregildo, sit nattis sicut sit. cupial, ut juxla jus Dei eam servare velit, sicut vir
Si eum cognatio sua deseral, et pro eo gihlare no- feminani suam debet: et hoc spondeanl amici
luerit, lunc volo ttt omnis tribus vel cognaiio illa sit illius.
exlra faclionem, preeter solum malefactorem; sed H.Poslea sciendum est, ad quem cihariorum exhi-
deinceps ei nec victum det nec pacem. Si quisquam bitio perlinel; boc spondeat deinde sponsus, et fide-
cognationis suse firmei eum postea, reus sit omnium jubeanl amici cjus.
quse habebit erga regem, et portet fudam erga con- III. Postmodum significet sponsus quid ei dalurus
• fribunales, quia primilus reprobaverat eum. Si ex sit pro eo quod illa vdlunlalem ipsius elegerit, et
morlui cognatione quis vindiclam perpetrel in ali- quid ei donaturus sit, si illa supervixeril eum.
quem alium preeter ipsum malefactorem, sit inimicus IV. Si hoc ita pacto convenlum est, luncjustum
. regis, el perdat lotum quidquid habet. est, ul ea dimidiam bonorum pavtem habeat.et om-
II. Si quis ecclesiam requirat vel burguin mcum, nia si pvolem invicem habeant, nisi illa deinde ma-
el ilii assailiatur, vel aflligatur, qui hoc fccerit, riium (alium) eligat.
ejusderii culpabilis quod supra diclum est. V. Confivmetomnequidquidpromiseratsporisione,
III. Elnolo ut aliqua fiblewila, vel manbola, con- el amici fidejubearit.
doiietur. VI. Si illi lunc in omni re concordanl, tnnc adeant
IV. Amplius iridico, quod qui sanguinem fundat cognali, el spondeant consanguineam suam in uxo-
humanum, nolo socnam haberc in familia mea, ante- rem , et ad reclani vitam ei, qui illarii desiderat, et
quam divinimi emendalioncm stiscepit, et ad omne accipiant fidejussorem (eum) qui in sponsionem jus
. rectum inclinelur, sicul episcopus doccbit in cujus habet.
5cyra fuerit. VII. Si eam ex terra illa ducere velil in allerius
 485 ANGLO-SAXONUMREGUM LEGES ECCLESIASfICM. . 486
thani regionem, tunc sponsio ipsius sit, quam amici A Dei benedietione eorum conjunclionem adunare de-
paciscantur, quod maritus ejus nullam illi injuriam bet in omni felicilalis pleniludine.
inferat; et si illa delictum commiserit, quod propin- ix> Bonum etiam est cavere, ut sciatur, an non
.^uiores debeant compensare, si illa non habeat unde per consanguinilalem conjuncti sint, ne jusie postea
.compenset. antea conjitncti erant.
. *VIII.Nuptiis presbyter inlersit; qui de jure cum separenlrir, qui injusle

LEGES ECCLESIASTICiE

CONCILIUM BRANDAFORDIiE AB EDGARO REGE CONVOCATUM

IN QCO
Edwini regis decreta rescinduntur, ablala Ecclesim reslituuntur, et Dunsianus ab exsilio revocaiur.

Non occurrunt inconcilio actorum formulm : bre- B Ecclesiam malrem esse et dominam aliarum Eccle-
viter autem sic notantur in anliquitalibus Britannicm siarum reijni sux.
Ecclesim,cap. 15 : Inierea Mercii et Norrenses, ac- (Dalum anno 9i*9, sed hic occasionesuperioris concilii
jnter Humbrum et Thamesim mediterranei, in re- collacatum./
Anno Dominicae incarnationis 9S8 [cor. 9S0j. «Igo
gem Edwinum arma capiunt. A quibus autem bic nempe Edgarus rex Anglorum, divinaque concedente
lumultus motus fucrat, monachi cauleomiltunt. In
clementia monarchus, regum antiquorum Ethelberti
hoc lumultu Edgarus regis frater regni parlem ob-
et successorum illius, ac archiepiscoporum Bryth-
tinet. Hi multis ulrinque illatis prseliis, regni vires
vvaldiet Athelardi statuta, et privilegia monasterid-
labefaelarunt: sed Edgarus landem potior, convo-
calo ad Brandan fordiam regni concilio, fratiis Ed- rum Kancegenum , cum venerabilis archipontificis
wini acta et decrela rescinoit, ablatas ecclesiis et Dunstani consultu atque consilio, ad malediclionerii
monasteriis opes restituit, Dunslanumque ab exsilio impiorum raptorum, imo magis Deo favente ad
ad pristinum honorem revoeat, deinde ad episcopa- benevolentiam juslorumque benediclionem, selerria
tutn Wigornenseni, noleiitenij ul aiunt, et volen- conclusione renovamus, et in Domino summo robo-
tom promovit, postea ad Londinensem, taudem - ' ramus, statuentes,
bieiiiffio vix traiisacto ad Canluariensem archi- Ut.EccIesia Chrisli in Dorobernia aliaium Eccle-
siarum regni nostri mater sit el doinina, et cum suis"
proesulatum.
omnibus perpeiualiter sit ubique libera, praeter ex-
Privilegium quorexEdgarus confirmal Dorobernensem pedilionem, pontis et arcis coiistructionem.

EBGARI REGIS CHARTA

DE OSWADESLAU,
Hoc est de ejiciendis clericis uxoralis et introducendis monachis.

(Anno 964.)

Altilonanlis Dei largifiua clementia, qui est Rex D regnum patrum meorum, qui licet monarchiam to-
regum et Dominus dominantium, ego Edgarus An- tius Angliae adepli sint, a tempore iEslelstani, qui
glovtimbasileuSjOmniumquereguminsularumOceani primus regum Anglorum omnes nationes quse Bri-
quoe Brita-nniam circumjacent, cunclarumque na- tanniam incolunt sibi armis subegit, nullus tamen
lionum quae infra eam includunlur, imperalor el eorum ultva ejus llnes imperium suum rlilalare ag-
dominus, gratias ago ipsi Deo omnipotenti regt meo, gressus est. Mihi autem concessil propitia divinitas,
qui meum imperium sjc ampliavit et exallavit super cum Anglorum imperio omnia regua insularum Oeea-
W APPEND AD S^EC. X. — MONUMENTADIPLOMATICA, 4S8
ni cum suis ferocissimis regibus usque Norvegiam, " signo, ila ut jam amplius non sit fas nequejus cle-
maximam partem Hibernioe, cuni sua nobilissima ricis reclamandi qtiidquam inde; quippe qui magis
civilate Dublina, Anglorum regno subjugare; quos elegerunt, cum sui ordinis periculo et ecclesiaslici
etiam omnesmeis imperiis colla subdere, Dei favente beneficii dispendio, suis uxoribus adhserere quam
jjralia, coegi. Deo caste et canonice servire. Et ideo cuncla quae
Quapropler et ego Chrisli gloriam el laudem in illi de ecclesia possederunt, cum ipsa ecclesia, sive
regno meo exaltare, et ej'us servilium amplificare, ecclesiastica, sive saecularia, tam mohilia quam im-
devotus disposui, et per meos fideles fautores, Dun- mobilia, ipsis Dei servis monacbis ab hac die per-
sianum videlicet archiepiscopum, et Alhelwoldum pelualilerregisemunificenliaejuredeincepspossidenda
ac Oswaldumepiscopos(quos mihi Palres spiriluales trado et consigno, ila firmitev, ut nulli principum,
et consiliatores elegi) magna ex parte, secundum nec etiam ulli episcopo succedenti, fas sil aut licilum
quod disposui, perfeci, elc. quidquam inde sublrahere, aut pervadere, aut ab
Si quidem leniporibus anlecessorum meorum re- eorum polestate subripere, et in clericorum jus
gum Anglorum, monasteria, lam monachorum iterum traducere, quandiu fides Christiana in An-
qnani virginurii, deslructa, penitus rejecla in lola n glia perduravit, elc.
Anglia erant, qua3ego ad Dei laudem ;pro remedio Facta suntbsecanno Dominicaeincarnalionis 96i,
animae mete reparare, el servoium et ancillarum indiclione vnt, regni vero Eiigari Anglorum regis
Dei numerum multiplicare dcvovi.Et ipsis supra- sexto, in vegia urbe quaeab incblis nomina-
Vlictis ineis cooperatovibus slvenue annitcntibus, lur; in nalali Domini,feslivilale sanctorum Innocen-
jam quadvaginta et septem monasteria cum mona- tium, feria quarla.
chis et sanciimonialibus conslitui : el si Christus SUBSCRIPTIONES.
vilam mihi landiu concesseril, usque ad quinqua- Ego Eadgar, basileus Anglorum et imperalor re-
gesimum remissionis numerum (id esl jubilsei), gum gentium, cum consensu et principum et archi-
mese devotaeDei munificcniiaeoblationem prolen- episcoporum meorum, hanc munificentiam signo
dere decrevi. crucis corroboro.
Unde nunc in prsesenli monasterium, quod pree- Ego ^Elfrith,regina consensi, el sigiioerueis con-
dictus reverendus episcopus Oswaldus, in sede epi- firmavi.
scopali Wiogreceastere, in lionore sanctse Dei geni- Ego Dunslan, archiepiscopus DorobernensisEc-'
tricis Mariae amplificavit, et eliminalis clericorum clesia;Christi, consensi et subscvipsi.
naeniiset spurcis lasciviis, religiosis Dei servis rao- P Ego Oscitel, archiepiscopusEboracensisEccIesioe,
nachis meo consensu et favore confullus [al., sufful- consensi el subscripsi.
tus] locavit: ego ipsis monaslicsereligionis viris re- •
Ego Aferic, dux.
gali auctoritale.confirmo, et consilio et astipulalione Ego.Brulhnod, dux.
priricipum et optimalum meorum corroboro et con- Ego Adrigari, dux.

CHARTA REGIS EB&ARl

NOVO
WINTONI.E
MONA.STER10
QUODHTDAM
VOCANT

Goncessa,
ln qua angelorum refert crealionematque lapsum, hominemfieri ad capessendumcum prole sua vacuum
jam ipsorum ordinem. Invidet, inquit, hoc diabolus, fraudeque circumventumsui cum prole reddil simi-
lem; hos misertus Christus redemil, el hos inler ipsum regemEdgarum, qui' lanla raplus benignilate,
tolum se effundil in graliludinemel bona opera. Christo igitur et familim sum plurima condil monasleria,
unumque Iwc Wintonim; cujus ccenobitisvitm regulas el honeslalisimponit, tam ecclesiasticasquam smcu-
lares.

(Anno 966.)

(12) Incipit charta privilegii Edgari benignissimi . omnipolenliDomino ejusquegenitrici Mariceeju'

laudis maamlm concessit.
principis concessa novo monaslerio Wintonio quod
niodo Hyda appellalur; cujus rubrica sic cancella- CAPITULUMI.
lur : Omnipolens, lolius machinae condilor, ineffabili
EDGAR rexhoc privilegiumnovoedidit monaslerio,ae pietale universa mirifice moderalur quaecondidit,
(12) Ex cbronico monasterii Wintoniensis quod Hyda dicebalur.
 -m ANGLO-SAXONUMREGUMLECES ECCLESIASTICiil. 490
qui eoacternovideiicet.Vefbo,'qua3damex nihilo edi- A etim Domino regtians cbnsceridere macrobius' con-
,dit, quaedam.-exinformi subtilis artifex ptopagavit .fidebat. Invidus igitur hocaniniadvertcns
" Zabultis,
rmatevia. Angelica quippe cveatura, Titinformis'ma- nioJia perculsus inviilia riniari caliide versttlus
ne ad tanlam nuiiiinis con-
4cvia^-nullisrebus exisleritibus, divinitus formala cteperal, qui •insidiis',
iocujenlo.resplenduit vultu. MaIe,prolTdolor!libero scenderei gioriam, subdolus deciperel; pro nlbi-
-atens arbitrio, contumaci arrogans fastu, Creatori lo forle dueens^ concessa, il!icila'nimlumallube-
universitatis fanfulari dedignans,'semetipsum Crea- scendo Iaiidans, muliefem adniodum fragilem pel-
lorisequiparans, seterni baralhfi incendiis cumsuis lexil. Quse"sui detrimenti miiiimecontenia.yirum
-complicibhsdemersus,jugi merilQcrucialur niise- mtiliebriten vicltim blandissuasionibus delinituifi,
'ria. Hoeitaque themale "lOlius.sceleris peccatum exili', -lieumaloguslato sibi similein ' ' raciens,"perdi-
' ' '
" • dit.- - ''
:exo.rsumest. , . .',
• II, Quare homincfmcondidjtiel-quidei commisit.'
y-i.Quomodoinhac miseiia omnikus privati virluli-
Evacuitta anitriaque [forie, namque HARD.J polo- - bns dejiciu'niur,'iaridemque ' cataclysmate
' Ae. ....
rumsede, et eliminata tumidi- fastus -spurcilia, {legedempti.-,-IlARD.].' .•"•--
'
summus lotius bonitatis Arbtter iticidas ccelorum • Utrique"landem praefatispiivali odonariis, para-
sedes non sine cultore passus lorpere, fovmatis "disi eliminali melis,iri proesentisvitseicrmrina.nii-
,-ex informi - materia. diversarum'Terum speeie- serrimi'dejiciuntur, cdnlem.neritesconditoreth, a
hus, homineni-landem ex limo conditum; viloe cunctis insequuntdrereatis/Vita desiit, morsinolevit'
-spiraculo ad sui formavit similitudinem, cui urii- Yirtutum calerva recedente, vitiorum.cumtilus suc-
versa toiius cosmi superficie condita subjiciens, cessit. Succedente nepotrim prosapia,,suecessit cu«
seipsum suosque posteros sibi subjecit, quatenus mulata criminum collegio (colleclio) : universi ciun
ejus exseculura posterilas angelorum suppleret nu- suis sceleribus calaclysmate -dempti,.tandem, octo
-merum, coolorumsedibus
" superhia lurgente detru- utriusque"sexus resefvalis, tabescenda deficiunt."Vi-
suin. - ' -- • liis copiose surgentibus, Condiforse hbinlnemfccisse
III. QuaUterin pdradisq sine crbnine,conversatmsit^ indolurt. Postvemoinisericofs " ' morlalibus,'utpoliici-
tus est, succurrit.'"'--•
Qui jparadisiacae voluptalis. amoenitaie locaUis., ~Ml.QuomoddChrislnSnatiissua nospassioneredemit,
-millius tei patiebatttr dispendium", sedei totius •etZcelosconscendete'fecit'.
'niundi ad. volum suppediiabat facultas. Tctius Stella emicuit-niatutina, quse suo radio niuiidi
namque bonitatis ubertate fruenli^.nulla. ei res ienebras fugavet. Faiista' "TespleridiiilMaria, cujus
--insiita resistebal.^Amore Altiihrono devole obse- ^ utero .virghiali Chrislus. irieffahililer editus," pec-
qiienti^veaturacuncla famulabalur subjecta. Frue- catorum tencbras mediator clenichtissimus dempsil.
•batur loetabundusCreatoris tripudie,- et angelo- YiguitChristusTir.Uitibusplenus/Incanihiit Judaea :
rum alacfiter -ulehatur -eonsortio. Non eum eov- irigenli rancore repiela. Oavnem suseipieiis pvo
,poralis debililabat imbecHlilas, nee animi affli- nobispaii voluit; quodejuspevmissu infelix.audacler-
gebat anxielas. Non typho levis raptabaiur snper-. complevit Judcea. Ligno quippe perdilum, ligrii.
. bise, sed suo se coiijungensauclofi, huriiilis pol- scandens gahulurri,genus redemit-.humamim. Uni-
lebat- mrrjfice. Non eum Inanistumidum vexabat veisas nainque hominum dsemon natiories luiiifi-
dgloria,.-sed devotum Creatoris magnhicabal me- "carido irisultans, jure ut mandati transgressorem
•moria. Non invidiaeum alieno-torquebat profectu; possidens, morte multabat pevpelua.Sanguis veio.a
•sed charitas jugiter lselabalur. amplexu. -Non ira •ffiortnisullorehrtropheee crucis~ilivisit. Praidam"de
cruciabatur infestus,' sed charilatis tranqhiliitate perfidi leonisore tulit, secuinquesuperaelhera veheris
leviabatur palienlissimus. Noneum tristitia mce- supefius angelorum ccetibusconsociavit, "ut cnm eo
.rore dejiciebat,-sed gaudii spiritalis spe polT •conraiuni.contubernio fruretites, bonitate pefspiciii;'
lenle. flovebat.-Non avarilia nimium incitahalur n-virlutum-'oninium uberlate -referti, experles pec-
ctipidris, sed dapsilitaiis studio exereebatuv-lar- cati, omni -contagione pfivaii, Sine •fincpost
gissimus. Non illicilo-massicus delectabaiur edu- diem judicii- restauratis CprpoWbus exsultanles'
lio, sed parcitate conientus licito utebatur ciba- regnarenl. ,Hanc praecip"uam^"sirffi dubio gloriam
rio. Non-iuxuvia eum slimulabat nefaiia, sed con- credentibus, qui Trinitatis.'v£vaeque unitatis- fidem
•
linentia-compelens-eonstvingebalad pvsemia; .©m- bonis' insudaiiles operibus"'se.ctantur,.pollicitus,-
.nium, polycraies viriutum, cunctis carens adversis, . non «redentibus :supplicium :minalus -selernum ,
omnibus florens -prosperis^ rite' pollebat inge- -perpeluis baraihri iricendiis^ justissime- spopon-
nuus, " ; . - - . .- ' - . " ..•.' -dit. --•--".-..-". - . -• •-. .'
•IV. Quomodeccelumsinemorle • • VII. Debenevoto.regismedilamine. -,
consceriderecoilfidebat, .
el-diabolnsinvidusne ascenderetinipediebat.'' . llinc ego- Edgariis, divina favente.gralia lotius'
ijui prole ad numerum palrala, superbieniiuin -Albionis basileus,"rimafi magnopere-ccaperamquii
angelprum universa comitante prosapia, rhve,1oto-" operum, studio exercerem ,',-ut ad tantam gioriam.
[fo.ne; sine ]qco,",IJARD.].g'ostaio
ligni veliti- fruclti, -pervenicns, Christi sahctorumque ejus icoelo^coi-
. anhereos scle.rnsebealilmlinis..suggestus. tviniatim ....
" - " locatorum- -contubefnio-.coronatus frtierer,' ~ian-<
TATROL."CXxiviIL . 16
 A91 APPEND. AD S.EC. X; — MONUMENTACIPLOMATICA, ;492
lamquc inlerni,,, miser.iam djvitarcm. Instigante>A I X. D.e i\lorum analhemate qui monachis insidianlur.
rlenim Domini depienlia, occurril animo u.t ipse . Si aulem
qualibel.oGcasiqne, diabolo jnstiganle,
^criminibos cessarem -cunctis, atque bonis operiv contigerit., utfastu superhiejilis ,arrogantise;-dejpcli
bus insjstcns,. forma faclus gregi, qupusqne fio- carionici,
monacliorum.gregem,
stri regiminis .guberjiamine degenies lucrifacerem. ,cum paslore.in Dei constilui «[uem egovenerans
pqssessione^dejicere
Quosdain igiiur suiu-siombus-.iuyiiansad praemiaj insidiando voluerint, agalur de eis erde .omnibus
quqsdam leiTOiibus-compelIens,ad glpriam, bona qui quoUbel.niunere caecali juvamen eis impende-
jedificans.r mala, nt Domino facienie . polui, dis- rint,, quod .actimvjest de angelis superbientibus,
sipayi. .Scriplum- ,quippe per .Jeremiam meinini et de protoplasto diaboli fratide seduclo.,:ut pa-
projibelam'» Ecce £onslitui;iesupey geules el.super radisi videlicei limitiljtis .[forte^ liniinibusi/.HARD.J
regna, ui evellas, el .destruas, et disperdas, -etdis- sublimibusque coelorum scdilibus-ejecli, cum.iis
sipes, et wdifices., £t plqnles (Jerem. i). Talibus qui Domini. faniulatum aspernantes conlempse-
igttiir exhoiiatuS doctoribus, quibus nos .Dqmintis .runt,- baralhri incendiis- deirusi,^jugi.crucicntur
per*pfophetarii "clemenicr"ajmonuit, .ageris.Chrisio miseria. Nec; inde eyulsi se glorientur .evasisse
fayente ,in - lerris qnod ipse j"uste egit. in cce- " lormenla, sed.cum Juda Christi prodilore ejusque
iis, extficans yidelicet\Domini cullura criminum ' complicibus,Acheronle coiiglulinati, frigorestriden-
- fpiircitias, virttitum semina sedulus. agricola inse- tes, fervore perusli,
' Iqelitiaprivatlj mcerofe anxii,
rui. .. '\J - .- - .-.' catenis igneis- compeditiK..lictorum. metu percul-
WHLQua rcitionecler&o$.elimina'ns,--mr>nuchoscoih-,si, scelevum .niemoria confu.si, lolius 'bonilatis. re-
"-••.".*. , cavit. . ... cordatiorie- semoti, eelerno lugubres puniantur cru-
'-
. .Timens' ne oeterhain incurrerem, miseriam,..si .ciatu. '. . "-....
^ulepia potestaie non .facprem^juod-ipse, qui ope- , ~%X.Ilemdeanalhemateinsidianlium. ,
Vafur omnia .qnoa.jit ccelo yult ler jLn.ierva-, suis , Quj autem jam preedictos-novi Wintoniensis ec-
exeuiplis jiislus- examjnator, jnnoluil,../viiiosorum clesiae ccenobii monachos, vel quoslihel ejtisdem
cuneos -caiiQnicor-uro ie -diyersis-ynostvi-.regiminis ordinis noslroregimine degentes, monasteriis, quos
«oenobiis Christi vicarius climinavi;-.qux)d nuIHs vitiorumspurciliis cxpurgans, Jesu .Clirislo'Domirio
lnihi ^inlercessionibris•prodesse .poieraiit, sed, po- noslro, victo deemorie, acqriisivi" eliminave pveesu-
iitis, ul healus.ait Gvegbrius,jusil viiidictamJudicis meris voluevit,analhema sil;.eteaidem maledictipnC
Tuovocavenl, qui vicoiriis vitiorum. naevis conla- qua€ainj:)arricida, qui fralrem suum Ahel^slimu-
ininati, -non agenjes quee-Deus. jubendo volebal, ' lanle, invidia, Iividus intereniit mastigia;' adducttis
fironia. qriie jiolebat , velifelles Jacicbanl; avidus ^ est, -sine termino-teneatur obnoxius; atque-inDei
iiiqnisilor advertens gr.atps Doiiiino. iponachorum persecutione conlinuo perseverans, in hac viia nul-
cinieqs,; qui pro. nobis> 'nciirictanter - inlercede- lum.dignitalis acquiralhonorem,,nec-ln ftituro- sine
venl-, nostri juris monasleriis-deyolus hilariler col- miseria ritinquam persistat, sed cum"Anania et Sa-
Jocavj' 7.-. ,-.- ..,..-;- _. .- -phira ttna Styx-porragirie [forte voraginefejulanlem
crucians - - --
JX. Quod-sqncti Spiritusgratia conivuriclusnbkaiem complectalur."
^ et monacliosin.itoyqconsfiluiimpnaslerig. .. •. XII. De b^nediclionemoitachosveneranlium:
,'Hac ilaque rafione, sancli -Sjiiritus allactus fla-
' QuiGuiiquepreetitulalos monachos-bonis ^quibus-
Tiiine, locunv Uomini mundansWinloriensis eccle- libet iGciiplelansditaveToluerit, Crealor cUnctitenens
sise, novi moiiasterii .ajxisleriuro[fqrle, .ascelevlum. «lementer eos eortimque progeniemtolius ubertale
- "HU.HD.' Jipc. csl, .hionasferitim] nostrc. salvatori -prosperilalishic et in fulufosseculp-diiando lopuplC-
cjusque-genilrici-sempev virjini Mariae, di om- tet. Scriptis dec-eritereorumin libro vitaenoniinibus,
nibus apostolicis, ctim caeferis sanctis, dicalum Cum Chrisloportionem inccelorumhabitaculis ha-
TCsiauravi.-Sciens scriptum z Gonsenlieiites ef fa- -beanlj qui monachos suos, quos/noslris congregalos
•eienles pari;cqns.U'jnguntur.po3na rebellionis, Om- •Jemporibiis possidet, vel verbis,-vel factis, sanctita-
"
jiipotentis yoluntati - obyiantes.. Possessionem ;.Do-_ lis studio:honoraverinti --,-,".-
<3iiini .usuvpare non. siistinenr, clericos. lascivientes Xill. Qvales ec qualiler mojiacln iri hoc moriasterio
- • • eonservenlur. - . -
a-epuli,-. acyeros .Dei-cuUores monachico.igradu '"
..\fti.ngentesT--qni ,pro, .rioslris.noslroEiimqUe, inibi ""-' -Reguiaresigiluv monachi, non seeculares,-jnprae-
quiescentium excessibus -<sedulointercederent seiv fato, ;Gbristo comite, degentes monaslerio, regulaa
]vitio, quo eortim.intercessionibus nbstri regiminis5 .irioribuseblemperent,-Patres venerantes spirituaSes,
slatus. vigeret jntinitus,'abbalem-Chrislo «oope- sanctoriim-Ealrum imileiilur exempla,-nii agentes,
ranle eligens, AUUhrono subjectus' illic" devote; nisi qtiod communis monasterii regula, vel majorum
ordinavi.' Hoe suhnixe; efflagilans deposco, ut quodI demonstravitiior,ma.' A soecularibusigitur.pompisre-
in suis egi, hoc agat in "mibi abiipso- collalis,, Tnoti,tofo riisu cofporis custodiant.et animse casti-
scilicet adversarios nostr6s.de'tciens,.-amico"ssubli- latem. Humililatis sludio-pollentes, et corpvxsparct-
mando provehal, ul inimicos sanctee Dei"Ecclesiae v -moniaeyigofe-minuentes,alacri -constringant animo.
^lcprimens, amicos ejus moriachos*videlicel bealifi--' Civium convivoeinlra.urberiiperpeluo interdiclufiej'i
t:aris juslificavi. .•.-. «rubescant."In civilaie degenles, in-TeTcctoriopriin-
 m "ANGLO-SAXONUM REGUM LEGES ECCLESIASTICiE. -594
palicas lascivasquc ssecu.arium'del*'ciasul melan- A viehtiumannihilando dejieiens, Condiloris sui pascua
eholiam apoviantes, licitis charitatum utantur ciba- gregemque sollicita inexpugnabilis tueatur cuslodia,
riis; extra refectorium autem minime, nisi iri domo quatenus. ad vitae bravium pei'venicns, eeternis
infirmorum aegroti decubuerint, edentes licite quae tripndiansfruaturbonis, quee.nec oculus vidcre alir
jussi fuerint. Sacri summique ordinis hospiles, si qualenus poluit humanus, riec in hominis cor ul:
ralio exegerit, etperegrini ovdihatr, longo ferrarum latenus ascendil quee proeparavit Deus diligcnlihus
spatio venientes, ad abbalis mensam iri refectorio se. , .
Eautissime inviteniur; laicis in hospltio condecens «f 4| XVIII. De nionasticmpossessionis libertate.
exhibealur humanilas; Monachorum quispiam man- -' - Sinl praefali monaslerii rura, ohmis-rnonachorum
-ducandi vel bibendi-cum' cis- secundum -Patrum vle- possessio, in rebus" magnis vel modicis, inlernis
-creta licentiam non habeat; iri vefeetovio autem ,Tel externis,in urhanis vel" suburbanis, proediis,
sdendi causa vel hibendi non introducanluv, Pau- campis, pralis, pascuis, silvis, molendinis, Tivulo-
-peves, ut Ghristi, ingenti cordis suscipiantur tri- rum cursihus, aeterna Iiberlate In Chrisli nomine
-pudio. - 'ejusque Genitricis dilala;
XIV. De abbatum electione. XIX. Quod nullus smcularium monaslerii possessio-
Divinarum sludio Seriplurarum luculentissime B I nem illicileusurpel.
erudili, oralibnum Trequentia as.sidue occupali, Soecularium quispiam ausu temerario jus lyran-
«harilatis amplexu Isetissimi, fidci exevcitio prom- nidls non in Chrisfi cullura
prsesumpluosus exer-
-ptissimi, spe pvovehente sincerissimi,- pace concov- ceat; non minuet, insligante diabolo, quod sancti
diter fixl; omniumque virtutum flore decorati, Spirilus inslinctu lam a me quam a prsedecessoribus
ad finem usque, coeplum tantae bonitaiis initium, meis, necnon a cailiolicis ulriusqrie sexus homini-
1|"hrislo juvante, pevducentes, eadem gloriosi frrian- bus, iargiffua concessum est dapsilitate.
im libertale, qtiam beatus palronus Benediclus
XX. De benedictioneaugentiwn.
'omnibus regulee praecepto subjectis instituit, scili-
•cet ut post abhatis oijitnm tunc lemporis regen- Augenti tribuat rerum cunclarum. Opifex tran-
abbatem- . .'. . quillum vitae proesenlisexcursum, longaevuminstan-
tis, ordinent congregatione, quem tis
sibi omnis concors congregalio, sive pars quam- lempoiis, fulurum selernaebeatiludinis tahonem,
sufficientem viclualium uberlatem, inlerminabile
"visminima cojigregatiojiis, saluljriori clegeril con-
•silio. ' prosperiiatis
nium juvamen,
augmenlum, copiosum virtutum om-
XV. Qualiler tex aVbatem ~et monachos venercms
•muniat. *-
fj XXI. De malediclione minuentium.
"Regesitaque , ^ruicunque noslri Tuerint successo- Minuenlem perjietua possideat miseria; in Domirii
yesjfiullam extrarieam personam jns lyrannidis super manens perseculione, iejusGenitricis sanctorumque
inonachos exerceritem imponant, ne fofte Deus eos omnium incurral offensam^ praesentis vilae adversi-
•damnans, et rcgno deponat et viia. Eleclum vero a tas illi semper eveniat; nulla eis benilatis accidat
fralribus Christivicarium dignanler suseipiant, eum- prosperitas; omriia ejus peculia inimici astanles
•quecharitalis igne succensiiocupletando venerentur; diripiant; in futuro aulem, seterni miserrimum cum
"jnvamen,inquantum indiguerit.Christi amove com- heedisin sinistra positum damnent crucialus, si non
ptincli, alacviter impendant. Mutuo namque confor- saiisfactione emendaverit congrua quod in Domini
"taii juvamine, hrnuilo a regulse preeceplis diseor- usurpans detraxil censura.
"dariteSjDominigregem, non mercenarii, sed paslores XXII. Quibusmodis smcularibus Obtemperent,et quod
fidissimi, luporum riclibus eximentes, Inlrepidi de- nultus reatus hoe Domini privilegium minuere
fendant. valeal. -.
XVI. Qudliter dbbas et monachi regerii a dmriionum Tribus tantummodo causis, ssecularibus obtempe-
tentaiiorie-eripiant. rent proeceplis, rala videlicet expeditione, ponlis,
- Abhas auletii avmis
succinctus spiritualibus, mo- D
^ arcisveeonstructione; alias seterna ditati
glorienlur
tiaehorum cuneo bine inde vallalus, charismalum libertate. Reatus ^quidpiam si, incilante daemone,
coelestium rore perfusus,- aereas deemonum expu-. seductus, vel abbas, vel fratrum aliquis fragiliter;
gnans .versutias, regem, omnemque sui regiminis • quodabsit, conlraxeril, justitia purgante seeundum
clerum, Chrislo, cujus virtule dimicant, juvanle, a regulas prsecepiura abolitus damiietur, maneatque
rabida hostiumperseculione invisibilium solerterspi--- prsefatsemunificentiselibertas Altilhrono per nostrain
ritus gladia defendens, fidei scuto subtili protegens .-bumilitalem oblata, ad monachorum usus
graiuite
tuianiine, robuslo preeliaris triumpho, roiles eripiat sibi famulanlium inviolabilis, aeterna liberlate jucun-
imperlerfitus. da, quia Deus, qui hanc privilegii largifluam dona-
XVII. Qualiter rex abbaiemel nionachosab hontinum ~- •-tionem, locumque cum universa monachorum fami-
perseculipnedefendat. , - ; .,, lia, juraque omnia-sacro subjeeta coenohio possidet; _
Rex ilidem lcrrenus, coaleslis castra regis foriis- nunquam reatum commisit, nec ullo
unquam tem-
simo roborans munimine, armis seecularjbtis visi- pore committet. Sii igitur proefata li-bertas seterna,
"jj.es expugnansadversariQSjhostiumque.rabiem sae- quia Deuslibertatis possessor aelernusest.
 APPEND. AD S.EC. X". — MONUMENTADIPLOMATIGA. - 196
495
XXIII. Quolies et quare in anni circuto hoc fratribus A.
< Ego Osdgar, dux;.
legalur privilegium. Ego jEtbelslan, dux.
Anno incarnationis Dominieaenongenlesimo sexa- Ego Athelwine, dttx.
gesimo sexto scripta esl hujus privilegii syngrapha, Ego -Ethelweard, m.
his lestibus consenlienlibus, quortim inferius nomina Ego Elfweard, m.
ordinatim cbavaxanlur. Ego Wulrtan, m. ,
SUBSCRIPTIONES. Omnes qui nominatim huic piivilegio regis jussu
Ego Edgar, divina largienlc gratia, Anglorum deseripli-videntur, posteiitatis noslroe prosapiam
basileus, hoc privilegii donum nostro largiens Re- subnixe deposcimus, ut manuum nostrarum vadime-
demplori, locoque ejus sanclissimo, primus omnium nium Christi cruce lirmatum nequaquam violanles'
regum, moiiacborum inibi collegium consliluens, irritum faciant; sisuccessorum quispiam humilitalis
manu ptopria signum hagioc crucis iinpriuiens con- ausu violare et sanguinis
• preesumpseril, corporis
iirmavi. . ,, -Jesu Chrisli parlieipaiione privatns; perpelua dam-
Ego Dunslan, DorobernensisEcclesise afchiepisco- natus perditione, analhema sit, nisi divino pfopi-
pus, largifluani benevoli regis donationem veiierans, „ tiante respectu adhumilcin satisfactionem resipiscens
cvucis signaculo corroboravi. conversus fuerit.
Ego Eadmund, clytos legitimus pree-fali filius,
crucis signaciilum, inTarituli florens ailale, pvopvia ALIA GHARTA EDGARI REGIS,
Indidi. inanu. jQua nullos unguam fuisse perhibet in Wintoniensi
"EgoEdward, eodem rege clylo procreatus, prffl- hoc cmnobio monachos, iinle hos quos Ipse jam
Fatam patris munificcntiam crucis signo consoli- inlroduxit einonasimio Abingioniensi.
davi. Annuente Aliilhrom moderaioris lmperio to;ius
Ego ^Ellthrylh, legilima prsefati regisconjux, mea Albionis trinialim politiis regimtne, non immemor
legatione monachos eodenrloco rege anmieule con- ob hoe recidiva fore concessa, ut his stvenue telerna
stituens, crucem impressi. lucrarer; quapropler' ego -Edgar, totius Britanniae
Ego Eadgifa, preedicii regis ava, hoc opus cgre- basileus, quasdam villas, ut nominantur, Dunkildhe
gium erucis ihaumate consolidavi. babens, quinque hydas terrse, et ecclesia,m Sueyse,
-EgoOscytyl, Eboracensis Ecclesioearchiepiscspus, com viginti oclo hydis ten-ee,et ecclesiamTitlescumhe
firmavi." cum decem hydis terrse, et quamdam ruris portio-
Ego Athelwold, EcclesiaeWintoniensis episcopus, nem, duos videlicet cassalos lerrse, loco qui celebri
regis gloriosissimi bcnevolcnliam, abbatem mea' •GWynterburna nuncupatuv vocabulo, do el concedo
altum medioerilale, et alumnos quos cducavi, illi in.puram el perpetuam eleemosynam novaa Winto-
commendans, crucis signaculo benedixi. niensi ecclesiae,B. Pelro apo.slolorumprincipi dica-
Ego./Elfslan, Londoniensis Ecclesioepontifex, con- tse,-necnon S. Edolio, cujus reliquiee inibi miraculis
solidavi. clareseunl, cum omnibus ulensilibus,.pralis videlicet,
JSgo Osulf, episcopus, confirmavi. paseuis,rivulis, aulernalargilasinl haereditateperspi-
- '.'Ego Oswold,.episcopus,consignavi. cuis, ut canonicos qui ineorrigibiles.perdurarenl de
,-EgoBysen.telm,.episcopus,confiriiiavi. ecclesia dicla ejeci/rnonachos de Abundonie loco
Ea.lfs.an, qiiscopus, consolidavi. suhstitui.-Sint autem .proetlieteevillae,-rus, mansio-
Ego Eadelm, episcopus, confirmavi. nes,terr38,rivuli, omni terrenaeseryitulisjugoliberee
, -Ego Athulf, «piscopus, consignavi.. in perpeluum, tribus exceptis, rata videlicet expe-
Ego Urynryge,episcopus, confirmavi. ditione,pontis, arcisve-reslauralione. Si quis aulem
j&cwig, abbas, oonsolidavi. banc noslram donationem in aliud quam constitui-
. Ego Osgar, abbas, consignavi. mus Iransferre volueril, privatus consortio sanctse
,Ego Ovobyrihe,abbas. Dei Ecclesise, seternis, baralhri iticendiis lugubris
«EgojElfslan, abbas. j"ugiler cum Juda Cbristi proditove ejusque compli-
. Ego Adelgar, abbasprimus huie loco-abbasordi- cibtis punialuv, si non salisfactione emendavevitcon-
nalus. - - grua quod contra iioslrum deliquit decrelum.

'
LEGES ECCLESIASTICJE REGIS EBGARDI -
Ut per se habenlur in Saxonico libro, a sacularibus disjunctw, et a Lombardo versce.

1 TITULI CAPITULORUM. - J) jy. j)e denario in domos sihgnlas impusilo.

I. De immunitaie Ecclesim, el debitis eidcm red- y. De diebus feslis,.et jejunio.
' . '
, dendis.
II. De censu ecclesiaslico, sive primiliis seminum; LEGES EDGARl REGIS,
III. De clecimis. ..' - Leges, quas fo'garus rex frequenii senalu ad
497 AKGLOSAXQNUMREGUII LEGES ECCLESIASTIOE.'- 4!*!8
Pei giqriam, regiaemajastaiis ornatnentum ac reipu- A II. De ecclesiis idn esl cmmelerium.
blicae utililatem sancivit ;• , . " HI. De lerminis
decimandis.
I. Primum, ecclesia Dei jura atque immunitaies IV. De 'nolente decimas dare.
suas omnes habeto; decimas quisque primariae (cui V. De non solventibusdenarium S. Pelri.
is fuerit subjeclus) ecclesioe, ut jpsum quidem cir- VI. De solemnilalibus et lerminis observandis.
cumducitur aralrum, dalo, sive id in prsediis thano-
Hoc est institutum quod Edgarus rex consilio
rum propiiis, sive in terris villicorum fuerit.
suovum inslituit Deo ad gloviam, ct
II. Tliauus si in terra ex'scripto possessa templum sapienlum
sibi ad regiam dignitatem, et genti suse ad com-
Iiabuerit, circunr quod fuerit deslinatus sepulturaa modunw
locus, decimarum stiarum trientem unum in id con-
ferre ei integrum esto. Sin circa lemplum nullus I.' Pvimuni est, ul ecclesioe Dei vecli sui dignse
fuefit designatus humationi locus, daio qui est sint, etreddatuv omnis decitnalio ad matrem.eccle-
fundi dominus sacerdoti novem parlium rcliquiarum siam cui parochia adjacet de terra thaynorum et
quantulum visum fuerit. Atque ex omni quidem in- villanorum, sicut aralrum peragrabit.
^enuorum terra, ipsse semiuum primitiae, primarise II. Si quis thaynorum sil qui feodo sno eccle-
pendunlor ecclesise. siam habeat ubi eo3meterium.sit,det eitertiam par-
III. Quisque fetuum decimas omnes anie Pente- tem decimae suae. Si non sit ibi alrium, det: ex
«oslen persolvito; terrae quidem fruetuum decimas suis novem parlibus presby.tero quod vult, et etiarii
ante JEquinoctium pendiio; ipsas autem seininuih omne cificsceatum ad malrem ecclesiam de omni
primitias sub festum divi Manini.reddilo. Si quis libera domo.
rion solveiit,.poenas,. ut judiciali Iibj'o proditum esl,, III. Et omnis decimatio juvenlulis- reddita sil ad
dato. Alque si quis decima?, ad eum qucm dhin.us Pentecoslen, et lerrae frugum ad jEquinoctium, et
modum, dare noluerit, preeposiius regius, illiusloci oriineciricscealum ad fesliim S. Martini, per plenam.
cpiseopus,-et sacerdos conveniunlo, atque eo vel forisfacturam quam judicialis liber dicit.
invito decimam ecclesiee,cui debeatur, partem, nona IV. Si quis decimam dare noluerit, sicut diximns,..
ei-veliqua facla, redduntd. Quod ad residuas octo adest praepositus regis el epis.copi sacerdos |"f.
partes attinet, quatuor dominus, quatuor episcopus et episcopus, el sacerdos, elc.], illius eccletioe, et
babeto; id quod fiat, sive is fueril niinisler regis, reddat eccleshe-eui pevtinebit decimarii suamj ,et.
sive thani allerius cnjuscunque. nonam parlem diniiltant ei qui decinjam suam dc-
t IV. Deirarius autem in domos singnlas jniposiliis, r linuit, et octo partes in duo dividantuf, di.midiun»,
ante festum divi Pelri redditor. Qui tum non sol- damino , dimidium "episcopo, sil hotno rcgis, sii'
verit, denarium illum ac alios praelerea triginta ad homo thayni.
Romam comporlato, certaque littevavum testifica- V. Et omnis heordpen reddal ad feslum S. Pe-
lione, domumrediens, seeo dettilisse confirmato,ae tri : el qni non solvil ad lermiimin iilnm, deferat,
regi denique centum viginti solidos numerato. Si eum Romam, et etiam triginta denarios, et afferat.
quis seetindo non dederit, denariuni ilium ac prae- inde significationeni quod tanlum "ibi reddidil. Et-
tevea ter denos Romanj deferat, regique postquam cum redierit domum, emendet cenlum viginti so-
redierit ducenlos sojidos dependito. Sin terlio deli- lidos. Et si ilerum reddere nolit; deferat. cuni R:o-
querit, rcbus suis omnibus exuilor. mam,et emendationem eamdem. El cum redierit,
V.Dics Sabbatrab ipsa diei. Saturni hora ponfe- emendel ceutum viginti solidos1regi. Ad teriiani
ridiana lertia usque in lunaris. diei diluculum feslus vieem,.si adhuc non reddidertt, perdal tolum quod
agilor; qui non celebrarit, posnas in jtidiciali libro habebil.
descriptas pendito. Cseleri autem dies perinde ut VI. Et solemne diei Dominicoeconservetur ab hoT.
fuerint a sacerdole indicti, fesli aguntor. Instituta ra nona Sabbaii usque ad lucidum diei Lunee, super.
eliam quam religiosissime observantor jejuiiia. J) forisfactura quam liber judiciorum dicit el docet.
LEGUM ECCLESIASTICARUMEDGARIREGIS El alia festivilas, sicut a sacerdote nuntiabilur. Et
PRISCA VERSIO. otmie iudictum jejunium cum omni devotione sefve-
I. De debitis Ecclesiw reddendis. tur.
499 APPEND. AD SJEC. X. — MONUMESTADIPLOMATJCA. 500-

CANONES EDITI SUB EDGA.RDO EEGE.

ET AD LEGES SDASPERTINENTES,

Ut in v.eterrimo manuscripto codice Saxonico collegii Corporis Christi Cantabrigiae repe?

riuntur, in hoc frontispkio.
JEfoc pertinet nunc ad Edgari instilutum de sacris initiatorum vivbndi formulu.

I. Docemus ut Dei ministri sint devole Deo ser-' A contumelia afficiat semidoelum, sed eorrigat eum,.
vientes, et ministrantcs, et pro omni populo Chri- si meliusnorit.
sliano intercedenles, etul omnes illi senioribtis suis XIII. Docemus eliam, ul nullus sacerdos illustri
sint fideles el obedientes, el omnes promoti in eom- loco n.atus, contemnat inferioris condilionis sacer-
jimni necessitate, ac ut quilibet sit aliis auxilio et doiem.; si quis hoc rccie contemplelur,, omnes ho?-
adjulorio tam coram Deo, quam cor.am bominihus,. mines ejusdem esse nativitalis.(inveniel).
et ul sinleliam, dominis sriis liiundanis iidi et veri. XIV. Docemus etiam, ut quilibet sacerdos decen-
II. Doccmus eliam, ut quilibet honoret alterum, tevsegevat,'etiion sit emplov injuslus, nec avarus
et juniores diligenter audianl seniores suos el ament, mercator.
et seniores diligenter doeeant juniorcssiios. XV. Docemusetiam, ut quilibet sacerdos bapti-
III. Docemus eliam, ul illi ad quamlibet synddum smum peragat, siniul ac requiritur,; et deinde in pa-
(abeant el) habeant quolannis libros et vestimenla ad rochia sua praecipial, ut quilibelinfansbaptizetur-
"servitium ecclesiaslicum, et atramenlumacpergame- intra 37 dies; et ut nemo nimis diu ab episcopo
nasad eorura conslitutiones, cl trium dierum com- confirmari differat.
iriealunk, XVI. Docemus cllam, ut quilibet sacerdos Chri-
'
IV. Docemus etiam, utsacerclos quilibet ad syn- siianismum diligenler promoveat, et omnerri genti-
odum. (abiens) habeat clericum suum et aplum lismum omnino exstinguat, el prohibeat fontiuni
lioniinem pro ministro, et non ignotum aliquem, adoralionem, et necfomantiam, el auguria, elincan-
qui stultitiain amei,.se,J proficiscanlur omnes in or- taiiones, et divinum hominis cultrim, et offacias,
dineet in Dei omnipoteniis timpre. quoeexercenltir in variis presligiis, et in tedis, et in
V.Docemus eliam, iit quilibet sacerdos in synodo sorlilegiis , et in ulnis, et eliam in variis arboii-:
eniinliet, si quid ci noGeal, el si aliquis magnani bus, et insaxis, el in multis aliis pbantasmatibus,
ipsi injuriam feGeril; et tunc illi omnes suscipiant quibus mulli eorum qui non deberent, decipiun-
quasi sibi omnihus faclam,. ct adjuvent ad compen- tur. -
sationem,.prott;i episcopus arinolaverii... XVIL Docemus etiam, ut quilibet Chrisiianus in-
.VI...Docemus eliam, ul qtiilibel saccrdos in syn- fantem suum ad Christianismum. diligenler adsue-
odo enuntiet, si in parochia sua noscat aliquem scat, " el eum Paler noster et Credo doceat.
erga Dcum contumacem, vel qui in peccatum nior- X.V1U.Docemus eliam, ut diebus festis cessenl
tale male inciderit, quem ad emendatiouem incli- profanacantica, el ludi diaboliGi.
nare nequit, vel non audet propler seeculares. r>
( XIX, Docemus eliam, ut cessent diebus Solis.
VII. Docemus eiiam,vul nullum, negolium, qiiod mercaturaeet eonvenius popul.i.
iniersacerdolesesi, deferaiur adjudicium soeculare,, XX. Docemus eliam, ut cessent falsa el slulta
sed componanl, ac pacificenl (illiid) proprii illorum colloquia, el ignominiosoelonsurae.
socii, vel transferanl ad episcopum si opusfuerit.. XXI. Docemus eliam, ut cessent concubinqtus,,
'
VIIL Docemus eiiain,. ul nulitis presbyter sponle el amcntur jusla conjugia.
ecclesiam- deserat, cui consecratus erat, sed habeat XXII. Docenms etiam, ut quilibet discat Pater
eam pro lcgitima conjiige.. noster, et Credo, si qriando in consecrato ccemeterio.
IX. Docernus eliam,, ut nulliis sacerdos faciai ali-' jacere yel Eucbarisiiani sacrarii percipere velil;
qnid covtim, quee ad altevum speclant; non in eccle- proplerea quia is non est bonus Chrislianus, qui,
sia ej'us, nec in parochia ejus, ncque in societate hoc disc«*,renon vult, nec jurepolesl alios e bapti-
illius, neque in aliqua earum rerum quae ad eum smate levare, nec episcopi manum accipere (in Con-
perlinent. firmatione) nisi hoe prius addiscat.
X. Docemtts eliam, ut nullus sacerdos suscipiat XXIII. Docemusetiam, ul in diebus festis et sta-
alterius scholarem absque venia ejus quem prius tis jejuniis nulla omnino conientib sit inler quoscun-
sequebalur. D que homines.
XI. Docemus etiam ul quilibet sacerdos augendee XXIV. Docemus eliani, ut in diebus festis et j'e-
scienlix causa diligenler discat opificium. jtiniis juramenla et ordalia proetermittantur.
XII. Doccmuscliarn, ut quis doctus saccrdos non XXV. Doceiuus etiam, ui quilibet vir abstineat.
£01 s :'ANGL"0-SAXONUM REGUMLEGES.ECCOESIASTICa;.. BG2
-ab uxore.sua in diebus iestis ei-stalis jejuniis. A. XL; Docennisetiam, quod sacerdosjiiinquaiii sit
XXVI; Docemus eliam, ut presbyleri' ecclesias dignus missam celebrare, qui non ipse S. Eucha-
eustodiant cura omni veneTatione ad ecclesiasliciim ristiam percipit; hec «onsecratum' '• unquaih deriuo
• ••
ministerium, -etad purum servitium, el ad 'nullas co,nseci'elur.
alias Tes;neque sit aliquid-inulile ibi, neque in vi- - -.XLI. Docemus eliam , nt quilibet ealix fnsus^sitj
cima; non permiltantur vana colloquia, nec vanse in. quo S. Eucharistia consecretur, ' • •,:-.
et iri Iigneb
..aciiones,neque indecora compolatio, neque unquam rinnquam consecreturi .> . . .-V-
alia vanitas, neque intra ecclesiae sepem canis ali- . XLII. Docemus ^liam, ul omnia, quoe.altari.ap-
quis veniat; neque porcorum plures. quairi quis re- propinqiiai)t,-et adecclesiam perlinem-, sinlvalde
- - * pura, et digne disposila, et nihil (impurum) appro-i'
gere possit.
. XXVII. Docemuseliam,.ut'nihil in ecclesia repo- pinquel illuil,sed reponatur^sanctuarium valde hof.o,
jialur,_qupd ibidem indeeens. sit. riflcej^et semper lumen ardeat in ecclesia^- cum
'. •
-XXVIII.Docemus etiam, ut .{omnes) m ecclesise missa decanlatur. .s ''.-.'. .
eneseuiis valde .sobrii sint.-et diligenter orent, nec -XLIII. Docemus eliarii', ut non negligatur aliquid
inulileibi exerceanl. " consecratum ,•'noi; aqua- consecrala, nec sal., nec
pocula, jieque aliquid
XXIX. Docemus"«tiani, ul in ecclesia nemo se- 1B thus, necpanis, nec aliquid-sanctumi.' > • . . ?
pelialur, nisi scialur quod in vita Deobene placuerilj XLIV. Docemiis etiam, ut .nulia tixor altareap-;
ul inde judjcelur, quod sil sepultura dignus. propinqiiet,rquandiu missa celebralur^ •-' -""v
XXX. Doeemuseliam, ul sacevdos in. nulla domo _.XLV.Docemus-eliam , ul juslo slato-^empore"
missam celebr-e.t,nisi i.n consecratis eeelesiis,' -prae- campana pulsetur, et sacerdbs quilibet caiilunt
terquam ob extremam.alicujus aegriludinem. - siiuin horaiium iii ecclesia psaliat"', «t ibi -ijiim
XXXI. Docemns ,el,am, ul sacerdos nunqu-am' Dei.iimare sedulo loraJ;, et pro omnrpopulo inter-'
Ballem missam celebret nisi super"<:onseci'alumalr. cedat. ..-- • ."" "-'-' -i
tare. •• . - XLyL Docemus.^tiam, ut. sacerdos ssecuiaris,
'"'
XXXII. Docemus etiam, ut sacerdos nunquam vel corivenlualis" aliquis,. non yeniat iutra ostiuirf
roissam celebret absque Jibro, etsil. eanon ei ante ecclesiae, necintra sacrariiimi;ahsque superpelliceo
pculos positus, si velit-, ne forte impingat- suo, neque sallem adaltare,sitt ibl.ministret.ahsque'
XXXIII.Docemusetiam., u( quilibel sacerdos ha-i veslitu, illo. .' < ' .'.,•.. - ;','./;
l)eat corpqralem vestem, cum niissam. celebrat, et . XLVH. Docemns etiam,,_jilnullus saerjs' initiatus";
siibuculam sub alba sua, et.omma vestimenta missae homb tonsuram suam consecret, nec eairt male ton-t
debite coniexla. . u deri permittat, nec barbam suam per .aliqnod-tena-
XXXIY. Docemus eliam , ut quilibet sacerdos pusalat, siquidem lben,edictionemDei,.et S. Eetrif.
diligenler curet, ' ut bonuni.et salleni justum.libriim et nostram.habere yelit. - ' • . •: ' i .
habeat. XLVIII. Docemus etianv, ut omnes "sacerjlotes"fe-
XXXV. Docemus.eliam, ul nullus sacerdos solus stis diebus et. jejuniis unanimes sint, elomnes unoi
missam celebrel, si non habeat sum qui ipsi r.e- modp prent, rie populum in errorem •ducanl.' '- s
spondeat» XLIX. Docemus etiam ,. nt tiuodliberjejitniuni-
* XXXVI. Docemus
eliam, ut qui]ibet*acei'dps E.u-. eleemosynis honorificetur, hoc est, jiiquiiquis ex.'
charistiam accipiat jejunans, nisi ob extremam devotione erga Deumjelecmosynam sedulo'dare"!
yelit, tunc jejunium ipsius Deo sit gratius, ' --'
segriludinem.
XXXVII. Docemus etiam, ut nullus sacerdos L. Doeemus etiam, ut sacerdoles in eeelesice-
uno die saepius quam ier ad summum missam ce- niinisieriisoranes-simuloperam navent, ei sit
aequale
lebret. . salarium in anni-spalioin onuiibus.ecclesise m[ni--
XXXVIII. Docemus eliam, ut sacerdos semper- sleriis.. •' * ;- . ! - ^ .-;->-'.
liabeat paralam Eucharisiiam, prout opus fuerit, et , LI. Docemus etiam, ut sacerdotes;juventuierii se--
D
hanc diligenter in puritale custodiat, et caveal ne dulo doceant,--et" ad opificia ut 1
trahant,.
' - •' "' Ecclesi.e-
"
'" • '
irivelereseat, si aulem inveteraveril, ul accipi Jie- auxilium (inde) haheanl.
queatjtunc comburaiur in.puro igne, et cineres.sub LII. Docemus eliam, ut sacerdoles quolibet Jie-
allai-i condantur, et diligenter apud Deum emendet,
Solis ad populum praedlceni,. et semper. bphujniis,
qui hoc neglexit. . . '. '
XXXIX. Docehiuseliam ,. ut sacerdos nunquim prasbeant exemplum.
LIII. Docemus etiam, utnuIlusChrislianus san-
praesumat missam celebrare, nisi omnia habeat, '
quae ad S. Eucliaristiam pertinent, hoc esl puram gtiinem comedalalicujus generis.
bblaliohem, et vihura purum, et aquam purarii. LIY. Documusetiam, ut sacerdoles populiim ad-
Yaeilli qiii missam inchoat anlequam haecomnia moneant. ejus , .quod sedulo ' Deo facere -debeni,'
habeai !El vaeilli quiimpurum quid addit illis! hoc ntjiisli sint "in reddendis decimis et'aliis-rebus,'
simile esset ei quod Judaei fecerunt, cum acetum primo aralri eleemosynis IS, dies a Paschaie," eit
et fel simul miscererit, ct illud postea Christo in. fituum decimis. ad Penlecosteh, et frugura lcrrae'
ludibrium porrigerent.'• ai omnium sanctorum (feslum), et, denarii S. Peiiii
503 APPEND.-AD-S^C, X. -- MONUMENTADIPLOMATICA. SOi.
aii Petn lesturii, cl census ecclesice ad Martini Ai-Magiiq !nc lacuna, she spalium in ms-. codice, cui
feslum. caflera aliqs inserturus videbalurscriba. .
,LY, Doeerous. etiam, ut sacerdotes itapopuli Prsev.eniat.hune famulum tuura, quaesp;Domine,
eleemosynam distribuant, ut illis lam Deum.-propi- misericordia tqa, ut omnes iniquitates ejus «cleri
tium reddant, quani-populum ad eleemosynas as- indulgentia deleantur-perJesum Chrislum Dominum
suescant. -- "" - ' - nostrum.
LYI. Docemus etiam , ul- sacerdotes psahnos Exaudi, -quasso, Domine, suppltcum preces cla-
canlent, cum eleemosynas distribuunl, et pauperes mantium ad le, quseso,Doniine. • ,
riiligenlet orent, ul. his. pro. populo, iiuercedanl -II. Quicunqueest medicusanimar-umhominumj>t
sedulo. - earum acliones norit, studeat divisipnem et discri-
-LYJI.' Docemusetiam, ul-sacerdotes^ibi caveant rrien, quomodo hominum aclionibus poenitentiam
ab ebrietate, ei illain diligenter reprehendendo in- injungat; aliaincn non condemnet eos, neque de-
terdicanl aliis hbminibus. sperare faciat. Ctim homo delictasua ei confiteri
LYIH. Docemus eliam. ul millus sacerdos sit ce- vult, exaudiat eum primo patienter, quam prudens
revisiarius, nec aliquo-modo scurram agal secuin ipsius sit intenlio; si velit el possit. humiliter actio-
,sed sil, sicul ordinem ejus decel,- "3 nes suas-coiifileri, -cl tu
ipso,-vel aliis.-, percipias, qued pceniteat
- • peccatorum suorum, dpce ipsum-amanler et cura
prudens.et venerandus.
LIX. Docemus«liam, ut sacerdotes a juramenlo misericordia. Si ncn possit actiones suas conuleri
sedulo sibi-.caveanl, «i illud valde eiiam iirohi- el Teatus suos examinare,
' III. Interrogaeura de moribus ipsius, el extorque
beant..." . ",
. LX., Docemus etiam", ut" nullus saccrdos mulie- reatus illius, et expone acliones ejus, ct cogila qubd
rum consqrtium nimis amet,"sed diligat legitimam nunquam debeas eodem niodo judicare divites e&
suvtmuxorem, id est Ecclesiaui suam. pauperes. liberos el servos-,senes et juvenes,"sanos.
LXI. Docemus eliam,. ut nullus saeerdos"adsiet et infirmos, humiles el superbos, fortes ei debiles,
folso tcsiimonio, neque a^consiliis furum sit. sacris iiiiliatos et laicos.
- LXII.. Dbcemuseliaro., ul sacerdos mmquam or- Qubdlibel factum judex prudens diseernere debet
daiia visilel, aul juramenta: prudenter, quando factum sit, et ubi, vel quando;
LXIII. Dbcemus eiiam, ut sacerdos coritra iha- nullo-lemporeinjustum permissuni esi, ailamen quis
Diiriinon.juMl.in compurgalione,. nisi thanus pr-ae- diebu.s feslis et jejuniis et loeis festivis quam dili-
juraveril, - gentissime ab eo sil:i caveal. Et quanto potentioris.
LXIY. Docemusetiam, utsacerdos-non sil vena- et majoris ordinis homo sit, lantogravius corani
tpr, neque accipitrarius, neque polator, sed incum- Deo et coram niundo injtislitiani emendare debet,
liat libris suis, sicut ordiuem ipsius decet. . qucniam pOlens et inipotens non possunt aaqualia
LXY. Docemus eliam, ul quilibel sacerdos con- onera habere, nec infirmus firmo siniilis esse; hi
fassionem et- posnitcjitiam doceat eum qui ipsi- ergo sunt dislinguendi et discrete discernendi,
confiteiur, el ad emendalionem quoque adjuvet, et - IV. Posiha3c surgat humiliter ad' confessorem
-.BgroioS. Eucharistiam preelieal, ctrm-ei opus esl, suujn. et dicat primo '. Ego credo in Dcminu;n,
el ungal illuni quoque, si hoc desideret, el ppst ob- summumPafrem, pmnium rerum gubernaterem,"et
iium diligenter jirvolval;•neque permittatur aliquid in Filium, cl in Spiritum sanctum; et ego credo
vanum circa corpus, sed cum.Dei timore-decenlcr vivere post morlem; el ego credo resurgere in die
- .
sepeliatur. judicii; et pmne hoc credo per Dei polentiam et.
LXYI. Docemusetiam, ut.qjiilibetsacerdos-oleum misericordiam ejus-nier.eri.
habeal tam ad br.plismuiii,.quam ad a^grolos-iiiun-, Y. Et tunc dicat animo pceniienti et humili con-
gendos.; sit eliam paratus jus populi el Cbristiani--- fessicnem suani confessar.iosuo, inclinans humiliter^
smum sedulo promovere qnovis modP lara bene rv.et sic dieat :„"
p.racdicando.,.quam bonum exemplum praebeiido; Ego. confitcor omnipotcnti Deo, ct- confessario
mnc largielur ei Deus omnipotens quod ipsi maxime: meo, spirituali medico, oninia peccata mea, quibus
acceplum eijt. . ,, per malignilalemspiritus unquam pcllutus jfui, sive
LXYII. Docemuseliam,.ul quiiibe. sacerdos noritt in factis, sivein cogitalionibus, sive cum masculis,
respbndere, cum chrisma tollil, quid in oralionibuss sive cum feminis, "velcum aliqua crealura, peccata
pro rege et episcopp feceril. naturalia sive prajlernaturalia,
• Yl. Confltpor gastrimargiam.ciborura lam, mane
DE.CONEESSIONE..
quara vespere. Confiteoromneni ava'r.itiam, et invi-
„-I. Quando aliquis voliterit -gonfessionemfacere3 diam, et detractionem, et bilingue vilium, nienda-.
peccatorum suorum, viriliter agai, et non erubescati cium,"et injustam gloriam, et vaniloquium, el in-
conlileri scelera, et facinora se accusando; quiaa juslam magnificentiam, et omnem superbiam, quae
jjide venil indulgeiilia, el quia sine confessione e ad cbrporis mei pra.vumconsiliumaccidit. Confileoi;
ji.ulla est venia. Confessio cnim sanat, confessic o quodnimis snepefuerim peccati auctor, cl peccatj,
|u,fatiG.cal. fautor, elpcccali conschis, et pcccali doctOT.
 503 ANfiLO-S^XONUMREGUM LEGES ECCLESIASTfGJE. 566
VII. Confifeoranimi mei Lomieidium, et perjuria, y IV. El iude die Jovis ante Pascha omnesad suum
ct seditionem, et superbjam, negleclum praceplum quilibet locum congregenlur, et cantet super euin
Dei. Confileor omnia, quseunquam pculis vidi ad episcopus, 'el absolutionem det; et ille sic poslea'
avariliam vel ad detractionem, vcl auribus ad inuli- doinum revertatur cum episcopi rienedictione : hdc
lia audivi, vel ore meo vana locutus sum. ita observandum cst ab orani Ciirislianorum populo.
VIII. Gonfiteor omnia corporis meipeccata, cutis, V; Attamen sacerdos diiigenler considerare de-
el carnis, ct opis, el nervorum, el renum, el carti- bet, quali cum contrilione, el quali cum perfectione
laginum, etlingure, et labiorum, et faucium, ettien- •pP3i>'tentiam,quse ipsi imposita eral, compensave-
tium, «icomse-£l medullae,et rci cujusque niollis rit, el quomodo ipsi remissionem dare debeat.
vel durse, bumidGevelsiccx. Confiteor quod baplisma YI. Si laicus alium cccidat sine causa, jejunet
nieum pejus servaverim quam Domino meo sum pol- VII anncs, lii pane etaqua, iv, sicuti ccnfessarius-
licilus, et ordinem meum, quem in amorem Dei et eutn docuerit, el post- septem annos compenset;
sanctorura. ipsius debebam custodire, et in meam poslea diligenter lugeat deliclum suum, qua polerit -
ipsius seternam salutem ego non custodivi debito induslria, quoniam incognilum esl quomodo accipia-
niodo. Confiteor quod horas meas canonicas ssepius tur pcenitentia ejus apud Deum.
neglexerim, et pojeraverim jn dominorum ineorum jj, VII. Si quis alterum occidere velit, et nequeat
animam, et Demini mei npmenin vanum sumpserim. voluntatem suam implere, jejunet tres annos, ununr
IX. Oniniura.^peccatcrum)rogo a Dominomeo re- pane el aqua, el duos sicuti confessarius ipsius eum
roissionem ul nunquam diabolus mihi insidietur-,ut doeuerit.
absque confessione el emendaiione pecealorum meo- Ylil. Si laicus invitus aliquem occidat, jejunet
rum (nbn nioriar), siculhodie confileor omnes meos tres annos; unum pane et aqua; et duos sicut con-
reatus coram DominoSalvatore Chrislo, qui guber- fessarius illius eum docuerit, el lugeat deliclum
nat ccolumet terram, et coram hoc sanclo altaii, et suum semper.
his reliquiis, et coram confessario meo, et Doraini IX. Si sit subdiaconus, jejunet sex annos. Si sit
presbylero, et sum in pura ct in vera confessione, et diaconus, jejunet septem annos. Si sitsacerdos,
in bona voluntate omiiiamea peccata emendare, et jejunet decem annos, et episccpus xn, elslugeat:
"deinde taliter abstinere, qualiter unquam possim. semper.
X. Et lu, Salvator Christe, sis niisericors animae X. Si quis infantem suiim occiderit invitus,'
meae, el remitle ac dele peccata mea, et realus meos, jejunet, quinque annos, tres pane -et aqua, ut
quae oiim vel unquam antea eoniraisi, et duc me ad SKpra.
sublime tuum regnum, et ibi habitem cum sanclis (-, XI. Si episcopus vel saeerdos aliquem occiderit,
luis et eleelis absque fine in selernum. Jam te oro perdat ordineui suum, el postea diligenter com-
humiliter, sacerdos Domini, ut sis leslis meus in die penset.
jiidicii, ut diabolus nequeal in me potestatem ha- ISS. Si uxor infaulem suum enecel inlra se, vel
bere. el ut lu apud Dominum sis advocalus meus, poslquam natus sit, poiu vel aliis rebus, jejunet
quod peccata mea et realus meos emendem,ot ab deccm annos, tres pane' et aqua, et septem prouti
aliis liujusinodi abslineam : ad boc adjuvet me Do- confessarius ejus ex misericordia ei sanciverit, et"
minus, qui vivit el regnal in ceternum. Amen. deinde illud lugeal.
MODUSIMPONENDIPOENITENTIAM. XIM. Si quis mancipium suum Occideril, sine
I. Senex et juvenis, dives el pauper, sanus et in- celpa in furore suo, jcjunel tres annos.
firnius, el cujuseunque ordinis, et si quis aliquid in- XiV. Si mulier maritum suum verberet ex
vitus peccaveril, non sit similis ei quiTolunlarie et aliqua zelotypia , el. ille inde moriatur, et ille.
sit innocens, jejunel seplem annos, el si ille sit'
sponte de industria peccavit; el si quis eliam neces- -
sitate coactus deliquerit, sit proteclione et cor-' reus, jejunet tres annos, et lugeat dilectuni suuin
rectione legis semper dignus, quia necessitale co- semper.. ,
actus eral ad id quod perpetravit. '
D XV. Si quis seipsum sponte occidat armis, vel
II. Quodlibetfactum distinguendum est caute co- aliqna diaboli insligatione, non esl permissum -ut
ram Deo et corani munde. pro. tali homine rnissss canleniur, neque cum ali-
lli rilus observantur trans mare, hoc est :"! quo psalmi canlu corpus terraa inferatur, neque
- III. Ut quilibet
episeopussit in sede sua episcopali in pura sepultura jaceat sepullus. Illud idem judi-
die Mereurii, quem appellamus caput jejunii; lunc cium faciendum est ei, qui pre realu suo vitain"
quilibet illoruni; qui peccatis mortalibus pollulus est, suam lornienlis (init, quales sunl fur, homicida et
in illa provincia ad eum veniat illo die, et peccata domini prodilor. _ - .
sua ei fateatur, et ille lunc doceal eum pcenilenliam, XYI. Si quis se eum bestia poliuit, vel masculus
jnxta quamlibel reatus rationem; qui si magnsc sit cum alio, si. sit xx annbrurn, jejunet quindecim
enormitatis,-removealur ab ecclesiastica cemmu- annos; el si vir uxorem suam habeat, et ipse 4f>"
nicne, atiamen ad propriam necessilateni exciletur, annos natussit, et lale quid commillat, abslineat,
el-admoneatur, el ipsc sic/cum veiiia cjus doniunii «i •jpjunel quandiu in vivis est, et non pracsuniat
Ecvertalur. Donsini corpus pcrcipcre, anlcquam mors -iliijftt
507 APPEND. AD S^C. X. — MONIMZNTA DIPLOMATICA. BOi
avocet. Juvenis et insipiens acriter verberetur, qui A>. XXVIII, Si presbyter vel monachus homihem oc-
tale quid commiserit. clderit.perdatorJinem suuin,et jejunel-deeemannos;
XVII. Si quis adullerium committit, per septen- qtiinque pane el-aqua,.et quinque tribus diebus per
nium tribus diebus in hebdomada jejunel pane et hebdouiadam; et reliquis frualur cibo suo, et lugeat
aqua, sive sit uxor, sive raaritus. delictum suum seraper.
XVIII. Si quis conjugem suam deserit, et ducit Diaconuscctc pane et aqua, et reliquis ut supra.
aliam uxorem, adulierium commiltit, non conceda- Clericus iv anncs; vi pane ct aqua.
lur ei aliquid eoruni jurium, qua; ad Chrislianos Laicus v annes; III pane et aqua, ntsupra..
peilinenl, nec mo/luo, nec vivo, nec sepeliatur XXIX. Si quis sacris initiatum occiderit, vel
homo hic cum Christianis. Et idem etiam uxori (iat. propriura proximum ccgnaluni, deseral terram et
Et cognatorum, qui idem fecerint, perdat quilibet possessionem suam, et faciat sicuti papa inslruxerit
jus suum, nisi citius reverti et sedulo corrigcre eum, et iugeat semper.
velim. . XXX. Si presbyter vel monachus concubiluin la-
XIX. Si quis habeal uxorem et concubinam scivum exerceat, vel conjugium violet, jejunet x
eliam, nullus sacerdos ei ullum aliquod officium aimos, et lugeat semper. Diaconus-VII,clerieus vi,
praesleicum "Chrislianis, nisi ad emendalionem J8 Laicus v [annisj ut propter homicidium.
revertatur, unam relineal sibi sive uxorem, sive XXXI. Si presbyler vel monachus vel diaconus"
concubinam, legitimam uxorem habel, antequanf consecraiussil,
XX. Si vir cum altcrius legitima uxore coeat, eam deserat et ordines recipiat, et postea propler
vel uxor-cum allerius uxoris legitime conjuge, concubiluni illam saepe-recipiat, jejunet quilibet
jejunet septem annos, tres pane el aqua, et qua- eorum tanquam pro honricidio, et valde lugeant.
luor sicul confessarius eum doeuerit, el Iugeat de- XXXII. Si sacerdos, vel monaclius vel diaconus
lictum suum semper. vel laicus vel clericus cum nionacha coeat, jejunet
. XXI. Si qua3uxor duos fralres in conjugium su- quilibet, prouti ordini suo convenit laiiquam pro
mal, unum post alium, judicio obnoxii sunt illi, et homicidio, el seuiper a carne abstlneat ; et mo-
Beduji in poenitenlia sinl quandiu vivunt, prout nialis decem annos , uti etiam sacerdos, et lugeanl
confessariuseorum docuerit ipsos; et in eorum obilu
semper.
s.acerdcs faciat iisofficium, sicul Cbrislianis fu, si'
XXXIII. Si quis cum raoniali coire vellei, et ipsa
promiserint se melius emendare voluisse, sj diutius
vixissent. nollet, jejunet uuum annum pro injusta illa vo-
, XXII. Si quis in aliquo nefando peccati consortio 'Q lunlale pane el aqua. Si quis vellel coire ciim.
vitam suara finiat alterius legilima uxore_, et ipsa nollet, jejunet
permanseril, usqueduni absque
ulla resipiseenlia.non novimus aliquod ei consilium unuiii annum pro injusta illa volunlate pane et
srippeditare, nisi quodhocad Deijudicium pertineat, aqua. XXXIV. Si quis coire vellet cuma.terius Iegitima
neque polest absolvi.
XXIII. Si uxor aliqua desponsala sit, non sit per- conjuge, et ipsa nollet, jejunet trcs quadragesimas.
missum ut aliqriis alius vir eam illi eripiat; si quis panc et aqua, unam in sestale, aliam in autumno,
Iioc fecerit, sil excommunicalus. lertiam in hieme.
XXIY. Si quis cum fraude sua uxorem vel virgi- XXXY. Si quis yelil cum uxere iujusle ccire, je-
nem invitam rapueril ad illicilum concubitum, sil junei xi. dies pane et aqua.
jlle exconimiinicalus/ XXXVI. Si quis alium cum filia sua deprehendal,
XXV. Si quis illecebris suis allerius hominispe- compenset apud [puejlae] ahricos, el uterquejejunet
dissequam ab eo seducat scortationis causa, et cum' unum annum diebus Mercurii et Yeneris quandiu
illa invila coeat; sisit sacris initialus Iiomo,perdat vixerit, ei lugeat semper delictum suum.
ordinem suum; si sit laicus, sil excommunicalus ab XXXVII. Si quis cum bestia coeat., jejunet xv
omnibus Chrislianis olficiis. " annos; octo pane et aqua, et septem alios.
qnolibet,
XXVI. Si quse^virgodesponsala est, et hoc tem- anno tribus diebus quadragesimis, et diebus Mercu-
poris inlervallo abducatur, vel- sub aliquo praelextu rii et Veneris, quandiu vixerit, et Iugeat semper de-.
auferatur ab co cui desponsata eral, et beinde ac- Iiclum suum.
cidal ul illa in conspeclura ejus veniat, cum venia XXXVIII. Si quis seipsum propria de voluntate
illi possuntcoire, quoniam contra voluntatein, suam pollual, jejunet tribus annis; quolihcl tribus qua-
illa ab co alierat.- • diagesiinis pane el aqua,, ,et abstineat a carne sin-
XXVII. Si femina consecrata sit, et deinde ad gulis diebus, excepio die Solis.
nnindanam vanitatem revertalur, cl familiam alat, XXXIX. Si quis aliurii veneficio occidal. jejunet
el cogitet se ex possessione sua emendaturam esse. septeni annos,. trcs pane et aqua, et<juaiuor alios
quod a Dep' declinaveril,, hoc.nihil esl; sed deserat annos tribus diebusper hebdomadam pane et aqua;
pcceali consortium, et revertatur a,d Clirislu.m.,. et- el. lugeat semper;
vjtain suam yivat, sicut confessarius illius docuerit, XL. Si quis hpmini paxillum infigat, jejunel tres
el diligeniissime deinde delictum corrigat. , : aunos; unum pane ci-aq>:a,el duos iribus diebus per
 509 ANGLO-SAXONUMREGUM LEGES ECCLESIASTIC.E. , 510
hebdomadam pane et aqua; et si homo propter A t modum, secundum leges earionicas. Et ettara quoe-
.-
paxillum Ulum morialur, tunc jejunet septerii annis; rendum est de hominis viribus, et de [salisfaclibnis].
siculi lric ascriptum est-, et lugeat deliclum"suum ejus modo, et de ipsiusmet animi compunclione.
' Aliqui pcehitcnliam agant annum; aliqui plus anno;
semper.
"
XLI. Si quis veneficio utaturad alterius aniorem' et deinde pre delicti modo, aliqui posniteaiilmensem,
(sibi concilianduni) et ei (illud) det in esu vel in aliquiplus riicnse; aliqui seplimanani poenileant,
potu, vel In arte' incanlandi, si sit" laicus, jejunet aliqui plus sepliinana; aliqui diem posniteanl, el ali-
dimidium anni diebus Mercurii et Verieris pane et qui p!us die, el aliqui einnes vilse suaedies.
aqua, et aliis diebus utalur cihe suc,"excepta carne. IV. Si medicus gravia vulnera bene curare debet,
Clericusunum annum, ut supra, tribus diebus per adhibeal cportel hona niedicamenta ; nulla vulnera
, hebdemadariipane et aqtia. Diaconus Ires annos, ut sunl adeo "malaquarii-vulnera peccati, qubniam iis
supra. Presbyter quinque annos ; unum eorum pane homo meretur aclernam inortem, nlsi per confessio-
el aqua.dqualuoc quolibel die Veneris pane efc nem, et per abstinentiam , et per pceriitenliam sa-
aqua, et aliis diebus abstineat a carue. hetur.
XLII. Si quis iurpiter in prseternaliiralibus rebus V'. Tunc"medicus debet esse sapiens et prudens ,
conlra Dei creaturam per aliquani rem se poHueril " qui vulnera curare debet. Per bonam doctrinam
ipsum, lugeat semper quandiu vixeri.l, 'juxta illud prius curetur, et hoc facto expurgelur venenum
quod facium esl. quod in eo est, hoc est, ut seipsum prius purget per
XLIIl. Si quis-in somno infantem suum compri- ccnfcssioneni.
mat, utmorialur, jejunet tres annos; unum pane et VI. Omnis homo evomere debet peccata per bo-
aqua, et biennium tribus diebus per hebdomadein; nani doctriiiam cum confessione, eodem modo ac
etsi per ebrielatem faclus sit, compenset gravius, "fltlethalis morbus per bonam potionera.
sicut confessarius ipsius docuerit, et lugeat illud VII. Non potest aliquis niedicus bene curare an-
semper. tequam venenum excesserit, neque . homo aliquis
XLIV. Si infirmus infans ethnicus (id estabsque etiam pcenilentiani.benedocere potest.eum, qni con-
baptismo) decedat, etlioc ex sacerdotis procraslina- fiteri nolit, neque aliquis homopeccata absque con-
tione sil, perdal ordinem suum, et sedulo hoc, cor- fessione corrigere po.lesl; sicut minus bene curari
rigat;et si id per negligentiam amicorum fiat, je-r polest .qui lethale quid exhausit, nisi venenum om—-
jnneut tres annos, unum pane et aqua , et hieiinium irino evomal. • "•
tribus diebus per seplimanam, et l.ugeanlhoc sem-
' Q VIII. Post co.nfessionemper poenitentiam quis Dei
per. misericordiara poiest cito mereri, si cura interiori
XLV. Si quis Clirislianum ad elhnicisHium ven- . corde et lugeat quod per"dialioli instigalio-
plangat,
dal, non sit dignus aliqua requie cum Cbrislianis, riera antea seductus sit ad
nisi ipsum deinde domum Tedemerit, quemanlea injustiiiam.
IX. Prudentem confessarium valde etiam decet
vendiderat foris; et si hoc facere nequil, dividatur
prudens poeniteiHia,sicut omnino boni medici est.
pretium illud toliim, Dei gralia, et alium redisnat segrumhominem ctirare. De
alid "pretio,et eum lunc dimiltat, el ad hocc augeat rii usus et de compensatione neccssa-
operibus hominis inquiri debet secun-
compensationem tres annos inlegros, siculi confes- dum leges canonicas, et ralio"statui
sarius illum docuerit. Et si pecuniam rion habeat etiam pro viri-
bus, et pro modo, et pro eo, qui aguoscit cordis sui
qua hominein redimere posset, corapensel gravius, Iuctum et solliciludinempropriara
hoc est, seplem annos inlegros, et lugeal semper.
XLYl. Si quis seipsum valde labefaclet mullifariis X. Gravis poenitentia est, quod laicus arma sua,
peccatis, et ille deinde ab eis abstinere- et sedulo deponat, et nudus pedibus longe peregrinetur, el non
corrigere velit, inclinet ad monasterium, et serviat pernoctetur alicubi, et jejunet et valde vigilet, et
ibi semper Deo et hominibus, "sicuti docetur, vel a " oret diligenter die ac nocle, e.t volens se fatigel, et
ita incultus sit, ut ferre nec crines nec ungues.
patria longeperegrinetur, etpoenitenliam agal sem-
per, quandiu vixerit," atque salutem quaeral animae" langat.
suas saltem in terra per gravissimam compensa(.io- XI. Kec ut ingrediatur lliernias, nec lectum mol"»
Bem, quam unquam cxperiri possit, prouti docetur. lem, necgustetcarnem, nec aliquidejus undeehrius.
DE POENITENTIA. esse. possil; non ingrediatur ecclesias, atlamen lo-
• I. In hac confessione valde.conducitalicujus theo- - cun!h,anci:umdiligeiiterquaerat, etreatum suumcon-
logi necessarium auxilium, sicuti omnino bonus fiteatur, et intercessionera roget; et neminem oscu-
medicusesl a?groti hominis medela. letur, sed semper peccata sua valde lugeat.
" II. Per XII. Crudeliter agit qui seipsum hoc modo danmat,.
concupiscentiam homo saepe peccat, et
haud rarc per diabeli insligatipneni; el hec esi ler- atlamen bealus esl ille, si nulli alii-rei invigilet,.
ribiie, quod sacris ihiiiati lam graviter apud Deum quam ut plene (peccala) corrigat,; quoniam nulliis:
pcccent, ul ordinem-amittant. liomoin mundo adeo valde Deum peccalis offendit^.
III. Etadhoc corrigendum opns est rigida poani- quin apud Deum eraendarc queat, si hoc sedulo,ag-
'
fenih, sempcr lamen jiixla ordinis efjuxta pcccati gfedialur." .
 511 APPEND. AD SJIC. X. — MONUMENTADIPLOMATICA. 512
. XIII. Poeiiitentise fiunt variis modis, et raulti A. XYII.Idem judicium potest quis cum confessarii
homines eleemosynis (eam) redimere possunt. consilib sibi ipsi judicare, qui constanter a peccalis
XIV. Si quis ad hoc facullales haheat, erigat ec- suis abslihere, el peccata sua corrigere vull, distri.-
clesiam in laudem Dei; et si prasierea valeat, adji- buat ex devotione erga Deum omne quod habet, et
ciat terram, et admitlat decem juhiores, qui ibi pro deserat cura iis tolam ierram clpalriam, et omnem
eb servire, et ibi quetidie Dee pessint ministrare;' et riiundi amorem, el serviat Domino suo die et noctej
instauret etiam Dei ecclesiam ubique pro facultale el laboret quam maxime potesl contra propriam cu-
sua, et instauret vias publicas pontihus super aquas pidinem onmes viiae suaa dies. Quid ainpiius faccre
profundans, et super cosnosas vias, et dislribuat, polest, quara ut hortetur (proprii co.mmodicausa)
Dei causa, diligenter id quodhabet juxla facullalum quemlibet hominem ad jus, quam potest diligentis-
suarum rationem, et adjuvet diligenter panperes, \i- slme.
duas, el orphanos etperegrinbs;manumiliai servos Hic indicitur quomodo cegrotusjejunium suum redi-
suos proprios, et redimat ab aliis hominibus ser- mere debet.
vorum suorum libertalem, ac saltem pauperes bello XVIII. Unius diei jejunium uno denario redimi
vastalos, et pascatur egenos, et vesliat hospitio; et polesl: quilibet homo potest unius diei jejunium re-
foco, balneo,'el lectis eos prospiciat, et in sui ipsius B dimere ducenlis cl viginli psalmis; quilibet homo.
necessitatem ubique diligenter intercessionem faciat XIImensium jejuniumr redimere polesl 50 solidis,
in niissafum et psalmorum cantibus," et- semetipsum vel si aliquem (e carcere) liberet, qui tanli cestime-
ex devolione erga Dominum suum casliget quam lu-r.Et pro uiiius diei jejuriio, ut canteiur sex-vlci-
acerrime per abst.iienliam a cibo et potu, el quacun- bus : Beaii immacul. et sex vicibus Paler noster ct
que corporali concupiscenlia. pro uriius diei jejunio, ut genua flectantur, ei incur-
XV. Et si quisautem minuS -facultalum habeat, venlur LXvieibus ad terram cum Pater noster. Polcst
diligeriler pj'0 viribusjsuis 1faciat quo"d potest; eiiam aliquis uniiis diei jejunium redimere, si omnia
rieciinet in Dei timore omne qnod habel, el exa- membra cxtendat ad Deum in orationibus suis, et
minel seipsum, quoties opporiune poterit, et saepe cum vera cootritione, el cuni fide recta, el-xv vici-
visitet eum eleemosynis-suis eeclesias,- et saneti- bus canlel Misereremei, Deus,ei xvvicibus Paier no-
ficet locum cumsalulalione candelari, et conce- ster. El tuncei concessa sitpotius diei allevatiopec-
dal hospitium, el eibum, el proteclionem eis quihus- ealerum.
opiis est, et ignem ac alimentum, et leclum ac hal- XIX. Septennale jejunium quis xn mensibus ccni-
iieum, el faciat vestiri el adjuvaripauperesquanlum pensare ppiest, si quolidie cantando finial psaiterii
potest. ^
psalmos, et itidem nocle, eti-vespere. Rediinipotest
-XVI. Visitet ex- amore Dei "acgrosanimo, et aegro- • cliam per unam hrissamxn dierum jpjuniuni; et per
les, ac mprlups sepeliat ex devotione erga Deum, et decem missas allevari potest iv mensium jejunium,.
ipse in occullislocis ingenua provolvatur saepe,elsu- el pcr 30 missas allevari potest xn mensiiim jeju-
per terram lolam se prosternat ssepe ac crebro, et niiim, si velitex vero Deiamore pro seipso inter-
jejunet ac vigilct, etdiligenter orel dieet nocte saepe cedere, et" peccata sua confessario suo confitcri,
ac crebro. El si quis minus adliuc minus facultalum et eadeni' corrigere, prout ille eum docueril, et
babcat, pre viribus suis -facial sedulp qnidquid pp- diligenter seraper ab iis abslihere.
test, saitein labore conterat corpus suum adyersus DE. MAGNATIBUS.
libidirieni. Si^prius per niollem libidinem diabolo': L Ita vir polens et amicorum dives pcenitentians
placuerit, jejunet nunc, econtrario, qiiod id priuspei suahi auxilio ainicorum nuiltum allevare polest,
injuslam irigluvieinperpeiraveral; vigilet el laborel Priino inDei nomin.eper confessarii.sui lestimonium
conlrario, quod prius sacpe somnelenlus el pigei ostendat vcram fidem, et condonel omnibus illis. qui
fueril, cum ncndeberel, vel inutiliter nirais v.gila- crga eum peccav.erunt, et faeiat confessionemsuam
veril; suslineal frgns et balneum frigidum con- intrcpide, el polliccatur abstinentiani,. et suscipiat
tra sestum , quem per cupidinem suam . ubique- poenitentiam cum multo
gemitu.
excitavil. Et si aliquem ubique injustc spontc! • 11. Depbnat tunc arma sua et inanem vestium cul-
exacerbaverit, compenset diligeiiler; el si aliquis» tuni", el sumal scipionem in manus, el eat sedulo
eum offeiidal , libenler reurillal ex' timore Deij nudus pedibus, et corpori induat lanea,. vel eilicia,
et sempcr, quantum poierit, cogitet diligeniissime1 et non ingredialur lectum, sed
jaceal in area, et
quidquid cempensationis loco facere poss.il contrs1 faciat, utviiannorum numerus inlra tres dies ita
singula peccala, quae per diaboli semen.prius adole- temperetur; primo accipiat in auxilium sibi 12 iio-
verant; elsi de via aliquem ad lucrandum quidquan1 mines, eljejunent tres dies pane. et viridibus oUri-
deduxerit,ducat eum diligenler pestea in rcciau:1 bus, et aqua, et conquiraLsibi ad cons.ummandiim,
viam. llec est quod ege volo; si aliquem ad peeca-"_ illud, quomodoeunqnepotest, septies 120 homines,
tum incilaverit,- facial ei sicul nccessarium esl
; qui jejunent singuli pro eo tribus diebus; tuuc jeju-
deducat eum iude, et ducal.ilrunrin reclairi viam e1 nanlur tol jejunia quot sunt dies iu VJIannis.
quemiibet diligenter dehorteturapeccatis; tuncsla "" _ III. Cum quis jejunat, dislribuat fercula, quibus
tiin pcccala ipsius erunl leviora. ipse uti dcberet, omnibus Dei pauperibus, et tnbus
513 ANGLOSAXONUMREGUMLEGES ECCLESIASTI&E. 514
diebus,"qi'.ibusjejunat, negligat mundi negolia, et' » dignse sint, et dentur omnes decimceprimarise ec-
die ac nocte quam saepissimepotest in ecclesiis ha- clesisead quam parochia perlinet; et tune proeste-
biiet, et ibi cum eleemosynariolumine vigilet dili- -lur siye de lerra ihani, sive jle terra villanoTum,
genter, et ad Deum claniet, et remissionem pelat prouti aralrura cireumducitur.
ariimo gementi, el ssepegenua fieclat super crucis II. De censu ecclesiaslico.
signum ; interdum erigat se, inlerdum se proster- Si quis thanorum sit qui in feodo suo ecclesiam
nal, el diligenler noscat vir potens lacrymas fun- habetj-in qua sit ccemeterium,del tunc tertiam par-
dere, et peccata defiere. -Et pascat tribus diebus temjpropriarum decimarum suarum ecclesiaesuae.
pauperes quolquol maxime pplest, et quar.to die ab- Si quis ecclesiamhabet in qua non sit coemeterium,
luat omnes, et hospitioexcipiat, el pecuniam donet, tunc ex novem parlibus presbytero suo det quidquid
et ipse poenilenliamagens sil circa lotionem pedum. velit, el transeat quilibet ecclesiasticus census ad
eorum (occupalus), et missosdicantur eo die pro ipso primariahi ecclesiam de qualibet lerra libera.
tot quot unquam obtineri possunt, et illaruns mis- III. De decimis.
sarum tempore delur ei absolulio, el luni sanctam . Et singulsefeluum decimseprsestentur ad Penteco-
Eucharisliara percipiat, nisi nimium gravjs sil pec- sten, et terrse frugum ad aequinocliura. El quilibet
.caior, ut adhuc (eam percipere) nequeat: etlunc B census-ecclesiaslicus prsestetur ad festum Martini,
.polliceatur saltem quod semper [ablrinc Dei volunr per plenam mulctara, quamlibet judicialis adnotat,
tatem peragere velit, el ab omni injuslitia per Dei •El si quis becimam prsestai'e nolit, siculi diximus,
auxilium imposterum abstinere, ChristianismuMi proficiscatur ad eum. Prsefectusregis, et episeopi, et
quam slrenue unquampotest, juste tenere, et omnesn ecclesise presbyter,,et sumanl, invito eo, decimam
gentilismum ornnino abjicere, animum et mores, parterii, quse ad ecclesiam pertinet, et assignent ei
verba et opera sedulo cbrrigere, omnem jusliliam nonam parlem, et dividanlur oelo partes in duo, et
-£olere,el inj'ustitiamevilare per Dei auxilium, quam capiat dominus dimidium, diinidiuiri episcopus, 'sive
diligeutissimexinquanipossit.. Et maximo suo com- sit regis sive thani minister.
modo faciet ille, qui hoc prsesliterit, quod Deo pol- , IV.-De nummo insingulas domos imposilo.
Jiciiuserat. El quilibet nnmmus in domos singulas impositus,
. IV,Hsecest potentis viri et amicorum divitis pce- detur ad Petri festum diera, «t qui ad iilum termi-
jiiientise allevatio; ast infirmus non pbtest ila prb- num (eum) non solverit, portet eum Romam, et
cedere, sed debet in seipso illud exquirere diligen- •aliosproetereaSOxlenarios, el referat inde leslimd-
lius. Et hoc est etiam sequissimum, ul quilibet nium quod ibi tot tradiderit. Et tunc domum^re-
propria sua delicta diligenli correclione.ulciscalur C versus, solvat regi 120 solidos,' et si eum itertim
in seipsb : Scriptum est enim '« Quia unusquisque solvere nolit, portet illum deinde Romam,"et simile
onus suum portabit. i quid-compenset, ~et tunc.domum. reversus, solvat
-LEGES ECCLESIASTIGiE REGIS EDGARI. regi ducentos solidos. Si terlia vice reddere '
nolit,
omne bab.et. , - -
Ex ms. coll. Corp. Clir. Canlabr. § 28 el k. 2.) perdat qnod
V. De feslis diebus et jejuniis.
EADGARILEGES. • Quodlibetdiei solis festum celebretur ab hora po-
- Hoc esl institutum jpiodEadgarus cum sapientura meridiana diei Saturni, usque ad diluculum diei
suorum consilio instituit in gloriamDei,elsibi ipsiin lunae.sub mulcla quam Hber judicialis adnotat; et
dignitalemregiam, et in ulilitatem omni populo suo. singuli alii fesli dies (celebrentur) sicul juslura est.
I. De immunilqteecclesiw,et debiliseidemreddendis. ,Et inslitulum jejunium servelur cum omni devo-
Hoc sil igitur primum quod ecclesiae Dei jure suo lione. '

'
ORATIG EDGARI REGIS . :
Ad DUNSTANUM
archiepiscopum Cantuarice, OSWALDOMWigorniai, et ETHELWALDUM Wen-
tance, episGopos. • . -'
'
(Anno 967.) .....
Clericorumconjugatorumenunierat yitia, ejiciendosquedecernit, et iniroilucendos-monachos.'Curam
•
rei liis
.demandal eviscopisregia fullis aucloritate. • -.. '- - •

Quoniam magnificavitmisericordiam suam Domi- D nos, sed dextra ejus , et -rir.achium.sanctum ejus,
nus facere nobiscum, dignum est, o Palres reyeren- quoniam .complacuit illi in nobis. Jusuim prpinde
dissimi, ul innumeris illius beneficiis,dignis respon- est, ut qui omnia subjecit sub pedibus nostris, sub-
deamus operibus. Neque enini in gladio noslro pos- jiciamus illi et nos et animas noslras, et, ulhi,
sidemus terram, el nrachiuni nostrum non servavit quos nobis subdidit, ejus subdanlur legibus, non se-
,515 APPEND. AD S^EC. X. — 'MQNUMENTADIPLOMATICl. %I-6
gniter elaboremus: Et mea quidem interest laicos"-Amus dexteras, gladium gladio eoptilemus, lit PJI-
cum seqniialis jure -Iractare, inler virum et proxl- cianlur extra caslra leprosi, ul piirgetur sanctua-
. mum suum jiislnm, judicium facere, punire sacrile- rrum Domini, elminislrent in lemplo filii Levi, qui
gos, rebelles comprimere, cripere inopehi de riianii dixit patri el instri : Nescio vos, el fralribus suis •:
fortiorum ejus, egcnumet pauperema diripieniibus Igiioro vbS".Agite, quteso., sollicite, ne poeniteat nos
eum. Sed et mesesollickudinis est, ecclesiarumriii- fecisse quod fecimiis, dedisse •quod dedimus ; si vi-
nislris, gregimis monachorum , chorisvirginum et derimus illudrion in Dei obsequiurii, sed "in pessi»
necessaria eorum procurare, ac saluti, et quieli, morum luxuriam impunita liberlaie cdnsumi. Mo-
vel paci consulere. De quorum omnhim moribus ad veantvos sanctorum reliquiss', in quibils ihsultanl;
nos [f., ad vos] spectat examen, si vixerir.t continen. vencranda allaria, ante quse insariiunl. Moveat vos
ter, silioneslese habeanl ad eos qui foris sunt^ si "antecessorum nostroruni ni.ira devotio, quorurh
divinis officiissolliciti, si addocendum populum as- eleemosynis vesania clericajis abutitur. Proavus
sidui, si viciu sobr-ii, si habiiumoderali, si in judi- meus Edwardus, ut scilis, oninem terram suam
ciis sint discreli. Pace veslra Icqupr, reverendi Pa- ccclesiis et monasteriis decimavil. Sancta?,memorise
tres, si isla selerli -scrutinic curasselis,. non (am "atavus fneus Aluredus, iil ecclesiam dilarel, non pa-
herrenda et abeminanda ad aures nestras de cleri- ^ trihionio, non siimpiibus; rion redditibus parcendum
cis pervenissent., puiavit. Avus meus senior Edwardus quanta^conlu-
Taccequod non esl illis corona palens, nec ton- leritecclesiis, paternilatem vestram non latet. Pater
sura conveniens ; at in vesle lascivia, insolentia in iheus, et fraler, -quibus donariis Clirisii allaria cu>-
:
gestu, in verbis .turpiludo, interioris hominis pro- 'mulaverint,-meminisse vbs decel;
dunl insaniam. Prseterea iri divinis officiis quanla • OPaterPalrtim, Dunslaric, cbntemplare, quseso,
sit. negligentia, cum sacris vigiliis vix interesse Patris mei bculbs ab illa lucida coeli plaga in ie
, dignentur, cum.ad sacra missarum solemnia ad radianies.' Audi querulas ejus yoces bum quadam
ludendum, subridendum magis quam ad psallendum, pietate in luis auribus resonanles : Tu mibi, Pater
congregari videanlur. Dicam quod honi lugent, mali 'Dunstane, lu mihi de construendis nionasteriis, de
ridenl; dicam dolens (et si tamen dici potesl) qiio- ecclesiis a3dificandis, consilium salubre dedisti': lu
niodo diffluanlin ccmessalionibus, inebrictatibus,in riiilii adjulor iri omriibus et cboperator exstitisti:
cubilibusel impudieitiis, uljam domuscleiicorum pu- te quasi pastoreiri, palrem, e.l episcopum animae
lenljjr poslribula meretricum, cpnciliabulumhislrio- •mese,morumque meorum custodem elegi. tjuando
nuni.Ibi alese;ibi saltusel canlus ; ibiusquead me- iihi non parui? Quos unquam tbelauros tuls censi-
diiim noctisspatium protrael&.in clamore el horrore "*-liispractiili? Quas pcssessipnes, -le praecipiente, ncti
vigiliae.Sicpatrimoniaregiira,e]eeniosyn8epauperura, sprevi? Si quid pauperibus'«rogaiidum existimabas,
Jmo, quod magis esl, illiuspreliosi sanguinisprelium prsesto fui. Si quid conferendurii ecclesiis judicabas,
.profligalur. Ad hoc ergo .exhauserunl-Palres noslri non distuii. Si quid monaclris clericisve deesse.que-
thesauros suos? ad hocfiscus^.regius,detractis reddi- rebaris, supplevi. jEternam dicehas. eleemosynant
libus mullis, elargitus esl ? ad hoc ecclcsiis Christi esse"; hec aliarii fructuosioreni, quam quod mpna-
.agros el possessiones rcgalis munificentia' contiilit, sleriis ecclesiisvc ccnfertur, quo *Deiservi suslen-
jit deliciis clericorummeretrices orrienlur, luxuriosa ' tentur", et qitod superest, pauperibus" erbgelur". 0
convivia.pra3parenlur, -canes, ac aves, et lalia ludi- .preiiosam eleemosynam', et dignum animaspreliuHiI
cra comparentur? Hoc mililes clamani, plebssub- 0 peccalis rioslris salubre reniedium I quod a sinu
-murmurat, mimi canlant et saltanl.el vos neglgitis, Sibyllaein peregrini muris pellicula fcelel, quod ejtis
vos parcitis, vos dissimulatis! Ubi gladius Levi et lauricnlas orrial, quod componit digitulds, quod
zelus Simeonis, qui ut scorlo abulenles lilia'3acob, corpus delicatum in bysso slringit et purpura. Ecce,
Sichimilas (ebrum habentes figuram qui Clirisli ec- Pater, eleembsynarum frucjus mearura, el luaeper-
'
clcsiam pollutis actibus foedant) eliam circumciscs missipnis effectus.
succiderunt? Ubi splritus Meysis, qui caput yituli <Juidhuic querimonise respendebis ? Scio, scio ;
adpranlibus eliam domeslicis sui sanguinis non pe- Cuni videbas furem, Jiori currebas cum eo, neccurii
percit ? Ubi p.tigioPhiiiees sacerdotis, qui fornican- adulteris portionem luam ponebas. .Arguisti, ohse-
Sem cum Madianita confodiens, sancta bac semula- crasti atque increpasti. Contenipta verba sunl, ve-
tione Deum placavit iratum? Ubi spirilus Pelri, niendumest ad verbera, et non xleerit tibi polestas
cuj'us virtute perinrilur .avaritia, .hseresis Simoniaca regia. Habes hic lecum venerabi.IemPatrem Etliel-
condemnatur ? waldum Wintoniensem episeopum; Jiabes reveren-
yEmulamini, o saeerdotes,- semulamini vias Do- dum- prajsulem Wigornienseni Oswaldum ; . vobis
mini, et jusiitias Dei nostrisr Tempus insurgendi istud committo negotium, tit cl episcopali censura,
contra cbsqui disslparurit' egeniDei. Ego Constan- et regia auctoritaie, turpiter vivenles de ecclesiis
tini.vos Petri, gladium habelis in manibus.' Junga- ejiciantur, etordinate viventes inlroduGantur.
1SI7 A$GLO-SAXONUMREGUM LEGES ECCLESIASTIC.E. 518

- CHARTA" EDGARI .REGIS* -

IN CONCILIOLONDONIENSIANNO 970 YEL 972 DATA.

(Ex veluslocodicems. Glasoniensi.)

In nomine Domini nostri Jesu Christi. Quamvis •" 4 jus in eos exercere prscsumanl. Mohacnos suos et
-decrela ponlificum, et verba sacerdolum inconvul- praediclarum ecclesiarum clericos, secundum anliquse
sis ligaminibtis, velut fundamenla montium , fixa Ecclesiae£lasloniae consueludinem, et apostolicam
-Snnt, tamen-plerumque lempestatihus et lurbinibus auctoritatem rarchiprassulis Diinsiani, et omniurn
ssecularium rerum religlo sanclaa Ecclesise maculis episcoporum regni mei assensu, abbas a quociinque
reproboruni dissipatur ac rumpitur. Idcirco profutu- comprovincialiepiscopo voluerit ordinarifaciat.
ruhi-succedenlibus posleris esse decrevimus, ul ea Dedicationes vero ecclesiarum, si ab abbale ro-
quae salubri consilioet communi assensu diffinhin1 galns fuerit, Fontanensi episcopo permitlimus," In
tur noslris-lilleris roborala firmentur. Quapropler Pascha quoque chrisma sanctificationis et oleum
dignurii videtur, utccclesia bealisimaeDei genitricis a Fonlanensi episcopo ex morc accipiat, cl prsefatis'
.seinperqucvirginis MariseGlaslonise, sicnt ex ahii- "ecclesiis suis dislribual! , .
quo principalem in regno nieo obtinet dignitatem, Hoceliara super omnia Dei interdictione et nostra.
ita speciali quadam et-singulari privilegii libertale - auctoritate (salva tamen sanclaeRomanaeEcclesisee't
-per-noslionorelurf - •. - - - - Dorobernensis dignitate)prohibeo', ne persena cujiis-
Hoc itaque Dunstano Dorobernensi alque.Gswal- „ cunque petestatis, sive rex, sive episcopus, sive dux
do Eboracensi arebiepiscopoadhorlanlibus, consen- .aul princeps,'veliiuilibet ministrorum eorum, Gla-
tiente etiam el annuenle Brithelmo Fontanensi epi- slonise tenninos ,' vel supradictarum paroclriarum,
scopo cseterisque episcopis, abbatibiis et primatibus, perscrulandi, raplendi, placitandi gratia, vel quid-
egoEdgar, divina disposiiionexex Anglorum, csete- quam aliud faciendi, quod conlrarium possit esse
rarumquegentiurivihcircuitu persisleiitiumgubejna- ibidem servientihus, intrare prsesuinant; abbati tan-
tor et rector, in nomine almseTrinitatis, pro anima tummodo et conventui potestas sit, lam in notis
patris mei, qui jbi requiescit, et anlecessorummeo- causis quam in ignotis, in modicis etinmagnis, et in
"rum-, prsesenii privilegio decerno, statuo, confirmc, omnibusoraniiionegotiis,'sicut supra memoravimus.
ut prsedictum mcriaslerium Omnisquepossessio" ejus Quisquis autem hujus privilegii mei dignilatenl qua-
'ab' omiri tribuld fiscalium' negoliorum riunc el in libet occasione, cujuscunque dignilatis,-cujuscunque
perpetuum libera et quieta permaneanl, et habeant ordinis, cujuscunque jirofessionis, pervertere vel in
•sQfiamelsacarii, etc, ita libere et quiele "sicut ego irritumdeducere sacrilega pra:sumptione amodo len-
~liabeoin toto regrio; eamdem quoque liberlatem et • taverit, sciat se procul dubio ante" districtuni Judi-
-potestaienv qiiam ego in curia mea habeo, lani in Cem, titubantem tremebundumque rationem reddi-
dimiltendo quam in puriiendo, et in qiribuslibet om- turum, nisi prius digna satisfactione emendare stu-
nino negoliis, abhas et irionachipraefali monaslerii rG duertt. - .
"f - J
in sua cufia habeant. Sj autem abbas vel quilibet '
Acta est licecprivilegii pagina et confinnala apud
'nionaclius loci illius, latrcricm qiii ad suspendium, Lbndoniani communi' consilio omnium • primaiurii
"vel quedlibet merlis perjculum ducitur, in ilinwe meoruni, annb ab incarnatione Domini nostri Jesu
.lbbviumhaliuerit', poleslaleni haheat eripiendi eura 'Chrisli"nongentesimo septuagesimo primo.findi-
"irii imminenli periculo"in loto"regno irico. ctione' quarta decima. Iliijus doni, conslipiilatores
Confirmoetiam el eorroboro ut, quod hactenus ab fuerunl, quorum nomina inferius charaxari" viden-
""oirinibus- nosiris anleeessoribus diligenter observa- tur., , '
^
" ' SUESCRlfTIONES." ' " '
tum est, Fonlanensis episcopus, vel ejus ministri,
" "
siiper iioc monasteriurri, vel-.stiper parochiales ejus- Ego Edgar, rex lotiusBHtahniae, praefataralibef
' dem
ecclesias, videlicet, Streete, Mirielinge, Bude- -" tatem cuiri sigillosanctx crucis confiuiiavi,
ccIea,~Scliapwicke,Sbvri, aut super eoruni capellas, Ego Eilfgina, ejusdem regis maler,' cum gauriio
hec etiam super eas q,useinsulis coniinenlur, scilicet consensi; '
• Ego Edward, clyto (clytos)patris mci ddnuin cuis
Bekeria, quaeparva Hibernia dicitur, Godeneja, Mar-
terieseja, Ferramere,-Padeh"ebergia, et AdredeSejn, „j iriumpbo sanctse crucis impressi.
"hullampotestatcni oirinino haheant, nisi lanliuii cum - 'Ego liinedius, rex Albanise, aequievi."
' ab abbate, causa dedicandi vel ordinandi, advocati Ego Mascusius archipirata confortavi.
fuermf," riec ebrnm presbyleros ad synodum suam, Ego Duustanus, Dorobernensis Ecclesise arehi-
vel capilulum, vel ad quodlibet placitum convocent; episcopus, cuni trophseoS. crucis, el cum suffraga-
ticc ab officiodivbio suspendant, el omnino nullum neis praesulibus,-regis douum corroboravt.
 '
Si9 APPE.ND.AD S^C.-X. — MONUMENIAD^IPLOMATICA- .530
Ego Oswalde, Eboracensis Ecclesisejrimas, con- A Ego Eilphere ,dux dominaemeos sanctavMafiaeGla-
senliens subscripsi. stoniensis ecclesise libertalera omni devolione cum
Ego Elbellwolde, YVintoniensisEcclesise minister, sigillo sanctae crucis confirmavi.,
et Glastoniensis raouachus, signum sanctse"crucis Ego -Oslacdux consensi.
hnpressi. Ego Ethelwine dux. hoc.donum triumphale hagiae
Ego Brilchtelm, -Foriianensis episcopus, fconsen- crucisprojiriae inanus depictione impressi.
ticns corroboravi. Ego Oswolde minister confirmavi.
Ego Ellstan episcopus confirmavi. 'Ego Elwrde minisier corrOboravi.
Ego Oswolde episcopus acquievi. Egb Ethelsie minister consensi.
Ego Elfwolde episcopus concessi. Egp Ellfkie.rainister consensi.
Ego Winsige episeopus cum signo sanctse crucis . Hanc
conclusi. privilegii paginam rex Edgarus, duodecime-
,anno regirisui, sacro scriplo apud Londoniam, com-
Egp Segegar abbas ycxilium, saiictse crucis im- .niuni consiiio oplimaluhi suorum, confirmavil.Eb-
pressi.
Escwi demque . Joannes papa XIIIhanc ipsam paginara Ro-
Ego abiias confirniavi. mse in. generali. syhodo auclorizavit : cunetosque
Ego Ordgar abbas cprrobor.avi. potioris dignitatis viros -qui prsefueruol eideiri
Egp Elhelgar abbas concessi. concilio confij'mare fecit, ad inslantiam praedicii
Kinworde abbas consensi. '
Ego
regls Edgari,\et heati Dunstani,ac aliorum nobiiiuiri
"Ego Fideman_abbas.consolidavi.
praescriptorum.Etad supplemeiitmn firmioris secu-
Ego Eipheh.abbas subscripsi., rilalis,- idem aposlolicris dicluin pfivilegium appsto-
EgoAdull, HerelbrUensisJEcclesiajcalascopus,cor- iiea suffulsit aucloritate.
rolioravi.

. .CHARTA". EDGABi .REGIS • ". '-'

Mahne.sburicnsi ccenobio confecta anno 974.. .

Se indicat d.ericos satcutares ejecisse, monachosquevilk regularis induxisse.

(13) Ego Edgarus, lolius Albionis.basileus, nec- C tentioso. injusle possessa~"est Edolnolo- [al. Edel-
non inaritimorum seu insulanorum regum circum- nodo] : sedsuperslitiosa.subliliqueejusdisceptatione'
habitantium,,adeo ut nullius"progenilorum meofum a sapientibus meis audila., et confliclalione illius
subjeclione, largiflua Dei gralia suppetente, subli- mendosa ab eisdem me praesente convicla,. mona-
matus,. quid imperii mei pptissimum Regi regum "steriall anie reddila estusui, anno Dominicseiri-
dono dsrem, tahti .memor honoris, soleriius ssep.e carnalionis nprigeiitesimp sepluagesimo <juarto , Te-
traclavi. Pke igitur faulrix devotionis pervigili inese "gnb"vefo riiei decimo quario, fegise conversaiipnis'
studiosilad superna subilo.insinuavilpielas, quseque "primb.. Hmc/Mqlmesburiensis. , ...
iu regno mee sancta restaurare menasleria, quse SUBSCMPTIOXES. '
velut muscivis scindulis, cariosisqueJlabulis,. lignc Ego Edgarus, loiius Albionis finilimorumque re
tenus visibiliter diruta,.sic (quod majus est) intus a =gumbasileus, ,'crira signo sanclse crucis istud chiro-
servilip, Dei ferme vacue fueranl neglecta. Idietis graphumconfirmavi.
nerape .clericis ejeclis, nullis regularis religionis di- '. Ego Dunstanus,, Dorpbernensis arclriepiscepus,
sciplina? subjeclis, plurimis in locis sapclioris se- istud donura * regium hagise crucis trophseo corrobo-
.riei, seilicet nioiia.cIii.cihabitus, prsefccipastores, ad ravi. .
ruinpsa quseque lemplorum redintegranda" opulenlos " Ego Oswaldus, Eboracensis archlepiscopuSj sub-
"
eis fiscalium munerum exhibens sumptus. Quorum scripsi. .-
unum, nonrine Eluricum,, virum iircmnibus eccle- Ego Athelwoldus, episcopus Wintoniensis, con-
'
siasticum, famesissiml .conslitui cuslodem ccenobji, slgnavi. , . -,,.-.- -.-..-
quod Angli bifario vocitant ononiateMaldemelsburli. Ego Lefwiiins, Dorcacistrensis
" ' episcopus, ,con-
Cui pro comriiodilale animse mese, ob Salvaloris sensi'. .. ,
noslri, ej'usque GEOTOXOU semper virginis Mari:e , Egb Alstanus, epis.copusLondoniensis, annui. ,
necnon apostolorum Petriet Pauli, Aldelniique alitfi Ego Turketulus, abbas.Croyiandia?,',siibnolavi.
prsesulis, hqnoreni, particulam ierrae , el nominalini Egb Aibelgarus, abbas iiovi mpnasterii Winto.-
lerram cumpralis el.silvis, nmnifica liberalitate re- nise, approbavi. .:-,--
stilui. Hseca prxdictis accommodata clericis i con- EgoAdiilphus,,_abbas Burgensis, collaudavi.

(15) Ingnlph.bistor, Crpyl., pag. 884. Malm.De gest. rcg. lib. i, cap. 8.
521 REGCMLEGES ECCLESIASTICiE.
ANGLO-SAXONUM S22
Ego Alferusdux adfui. . . Ego Brilholdus duxaspcxi.
astiti. " Et alii.
Ego Ailielwliiusdux

-LEGES PRESBYTERORUM NORTHUMBREiNSIUM

Cum ad ioores eor-uni corrigendos, tum ad ipsorum ministeria prcmovenda.

• - (Exms. coll. Corp. Chr. Cantabr. S. xvm.)

1. Si qtiis preshylero alicui injuriam aliquam in- Aobtineai, solvat xn oras, et diaconus vi oras; ct
tulerit, omnes secii ejus eum .auxilio episcopi dili- perdant ordinem suum , nisi dicccesanus episcopus
genter compensaliqnemcurenl, et sinl ad quodcun- ordihem iilis confinnaverit.
.quc j'ustum faciendum, uli scriplum est, quasi -cot XIII. Si presbyler in non consecratis scdibusmis-
unum el aninm unw. ... i sam celebfet, solvat xu oras.
il. ,Et. [quasi] Dei. interdiclum prolribemus ,. ui XIV. Si preshytct extra consecralum altarc inisr
nullus sacerjlos vel ematalterius ccclesiam vel re- sam celebret, solvat xn oras.
cipiat, nisi is capitali criraine effecerit-j ut altari XV. Si presbytcr in ligneo calice EucIiariSliam
deservire imposlerum dignus non esset. El si quis consecrel, sclvat xn pras.
presbyter eontrarium fecerit, perdal dignilalem XVI. Si prcshyter absque vino missara celebret,
suam et soeicrum suorum amicitiam^ et nuliibi solvat "
XJIoras.
nrissani celebret, donec oblineal eani is qui jure XVII. Si presbyler sanclam Eucharistiam negli-
illam possidere debeat,..el solvat. is qui injuriam gat,- solval xii oras.
fecit, xx pras episcopo, xu. oras -sacerdoti quem XVIII. Si presbyter saepiusquam ler uno die mis-
ex ecclesia sua ejecil, xn oras omnibus sociis, et sam celehrel, selvat xu oras.
perdat eliam pecuniam illam, si injuste aliquid pro B XIX. Si quis ecclesiasiicam pacera violet, com-
alterius presb.yteri ecelesia dederit. Quilibet eliara pensel pro ecclesise dignilaie et pro immunitate
sacerdos inveniat sibi xn fidejussiones, quod leges ejxs.
prosbyterorum debile observare velit. XX. Si qiiis cum ecclesia mercaturam exerceai,
III. Et si.quis sacerdos delinquat, ac conlra epi- compensetposnam violatse legis.
scopl mandatum niissam .celebret, solvat pro[transr XXI. Si quis ecclesiam neeessariis suis" servire
"
gfessione] mandati jllius xx oras; et ad haeceliam faciat, compenset lioc pcena viblatse legis.
delictum illud compensetquod antea.patrayil.. . XXII. Si quis' presbytefum injuste ex "ecclesia
IV. Si presbyler episcopi proprium ediclum ne- ejecerit, compehset hoc poena Violalsclegis.
gligat, solvai xx oras. . , . XXIII. Si quis presbyterum vulndret, compense-.
V. Si presbyter Iributum laipis det quod sacris lur cura vulneris, et ad eompensatiohem altaris
initialis debebal, solvat xx oras.. propter ordinem illius dentur xn orsej prb dia-
VI. Si presbyler archidiaeoni ediclum negligal, c-onovi orse ad altaris compeiisationem.
solvat XIIoras. , , -, XXIV. Si quis presbylerurii occiderjt, solvatur
YII. Si presbyter cfiminis- s.it reus, et absque plena _capitis testimatio, et episcopo xxiv ora; in
archidiaconi edicto n,iissam celebret,, solvat xn C allaris compensationem; pro diacorip xn ora> ad
oras/ • altaris compensationem.
YIII. Si presbjler baptisnunn yel confessionem XXV. Si presbyter ecclesiam dedccoret, tinde
negaverit, compenset hoc xn oris, el saltem apud omnis ejus'gloria'oriridel,et, hoc corapensei.
Deumintercedat sedulo,. . XXVI. Si preshyler lem indccentem in eccle-
. IX. £i presbyter justq lempore chrisma non quse- siam posuerit, hoc compensel.
rat, splvat xn oras. XXVII. Si presbyter rem ecclesise ejecerit, hanc
X. Quilibet infans malure baplizelur inlra rx dies compenset.
siib pcena vi orarum; et si infans paganus [h. e. XXVIII. Si presbyler sua sponte ecclesiam dese-
absque baptisnio] inlra ix dies per negligenliam rat, in craaordiriatus erat, hbc corapenset.
morluussit, emendent [parentes] apud Deum absque XXIX. Si presbyter alium coniempserit, vel eum
mulcla mundana ; el si supra ix. dies fuerit, emen- iiluseril verbo, vel facto, hoc compenset. '
dent apud Deum, et solvant xn pras parpcho illi XXX. Si presbyter cum alio pugnel, com^enset
quod elhnicus tandiu fuerii. ei-et*.epis'cbpo.
XI. Si presbyter populo male indicat feslum vel, • XXXI. Si presbyter aliis iu re injusla auxilio sit,
jejunium , compenset apud Deum, et solval xii D compenset hoc.
oras. XXXII. Si. prcsbyter sliis justum auxilium dene-
XII. Si presbyter injuste extra dioecesimordinem get, liDccompensct. • '
_
PATROL.CXXXVHI. 17
525 APPEND. AD SJSC. X. — MONUMEKTADIPLO.MATICA. 524
XXXIII. Si presbyler alium non admoneal ejus ' lite negaverit, accipiantnr ei parium suorum quol-
quod noveril ipsi delrimcnlo fore , hoc compcnset. quot prsedictis aliis esl indicium : et si is defeceril,
XXXIV. Si presbyier barbam vel comam radere lahslitam pcndito xn oras.
neglexeril, ccmpensct. XLVIII.Si supcrslitiosus ille conventus, qui fri-
XXXV.Si pfesbytcr concubinabi suani diihiseril, thgear dicilur, habitiis fuerit in terra alicujus circa
ei aliam acceperil, anathema sit. lapidem, arborem, forilem, vel nugas alias isliusmo-
XXXVj. Si presbyter ad lomppra.consiiliila vi- di, pendal, qui hoc .feceril, legis violalse mulctam,
res jion pulset, vel horas non cantet, hoc com- dimidium Christo,' dimidium lerise donrino; el si
' lerrse dominus noluerit auxilium prschere ad hoc
pensci.
XXXVII.Si presbylcr cinn armis ecclesiam intra- corrigenduni, liabeanl Christus^ et rex emenda-
verii, hoc conipenset. lionem.
XXXVIII.Si presbyter ma!e absolverit anniversa- XLIX. Mercatnram in die solis exercere, et curias
riiun ecclcsise ministerinm inierd.iii vcl noctu, illud alicubi celebrare prohibemus, opns eliam quodlibet,
compenset. et omnimodam veclionem, sive in plaustris, sive in.
XXXIX. Si prcsbyter ordalium niale disposuerit, cquis, sive in aliis oneribus ferendis. Qui contra hoe
conipenset. ]} deliquerit, liber mulctam solvat xn oras; servus
XL. Si presbyter lonsuram suam obvelet, eirien- corium perdat, id est vapulel, ni sit viator necessi-
det. lale compulsusj vel propter cibi inopiam, aul causa
XLI. Si presbyte.rebriosns, aut scurrilis, aut cal- evitandi inimicos. In vigiliis feslorum iiiiierari ex
ecopfuerit, compensel. uecessitale licet inler Eboracum et sex inde mille
XLII. Si presbyler inter vicinos in parochia snar passus mensuratos.
aliquid occultaverit ad injustuni regimen exorceit- -L. Qui fesla aut debita jejunia viblaverit, xn oris
duin, hoc emendet. luat.
XLUI. Si presbyler anniversarios ritus per obli- LI. Volumus etiam ut omnis dcnarius Romanus
vionem prselermiserii, emendet. inlegre solvatur ad calhedram episcopalerii ante
XLIY. Si preshyler synodum detlinavcrit, hoc missam sancti Pelri annualini; et prseterea rolumus
conipensel. , ut in qu libel Wapentachio duo fideles thani et pre-
XLV. Si presbyter se justitise non suburiseril, sed sbyter niissalis uiius, eliganttir ad hunc colligendunu
decreto episcopi repugnaverit: vel id corrigat, vel a qui acccplunv protinus tradanl, intcrposito, si ne-
communioneseparclur ordinalorum, el exualur lam cesse fuerit, juramento.
e. societale sua, quamhonore quolibet, iri se sub- Z Si vel ihanus regis, vel quis alius fundi t'ominus
nriseril ei luculentius satisfecerit. hunc delinuerii, mulctam inferat x semimarcas,
XLVI. Si quis legem divinam vel humaisamca- dimidium Chrislo, et dimidium regi.
iumniatus fucrii, acriter corrigatur. Si villaticus aliquis liuric denarium aut celaverit,
XLVII. Debeinus omiies Deum umim venerari et aut delinuerit; euni solvat. dominus ejus pfsedialis;
diligere, unani eliam fidem Chrislianam lenere et ia compensalioneni hovem capiat villatici. Quod
jiiofdiciis, "bmnemque pagahismum uiianimiler ab- si.doniinus detreclavcrit, accipiant Chrislus ct.res
jicerc. XIIoras in pleniorememendatibnem".
Si quis igitur posthac aliqueni cognoverit quj • Si decimas qiri thanus, est regis deliuueril, 10 pcn-
superstitiones aliquas ellinicas exercuerjl, slve per dito semimarcas, possessor praediorura vi el cyrli-
sortilegiurii, sive per torrein, vel qui vencficiis de- scus seupaganns xu oras.
leclatur, aut idola colit: si .thanus* sil regius, x LII. Proliibemus etiara, ul a Deo esl prohibiium,
semiriiarcis plectilor, una scilicel medietale Christo, ut nemo habeat nisi uxorem unicam, et hanc ulique
iiltera vero ipsi regi. debite conjtigaiam, et in conspectu publico datain
Si sit alius possessor prsediorum qui fecerit, vi antea : et ut nemo niatiimonium conlrahat iu co-
liic seminiarcas dependito, medielatem scilicelunam " gnatione sua, scilicet infra gradum seh geniculnm
Chrislo, alleram fuiidiillius domino. quarlum, liec cum cbnsponsali sua ad forilcm sa- ';
Si inferior quispiam qui fa?rbena dicilur, n oras crum: Si quis contraritim feceril, careat Dei mise-
soival. ricordia, ni resipiseat, et secundum arbitrium epi-
Si lhanus'regis hoc in lite negaverit, nonrinenlur scopi conipensaverit. Sin ullerius in nequitia progrc-
ei XIIcompurgatores, el accipial e consanguincis diens moriatur, honesla careal sepultura, et a Dei
suis duodecim, duodecim etiam alienigenas... ..... . misericordia alienus sit.
..... . et si defecerit, lahsliia'mpendilox;somi- LIII. Si quis cum moniali concubuerit, nterque
marcas. • : ."//f.Z pendat wefam suam, id est capiiis sestimationem,
Si possessor prsediorum hoc negaverit,".a.cei.pjan- ipse sciliccl alque illa; et si ih lioc nioriaiuur abs-
tur ei lot parium suorum, quot ahanq;-regis indi- que poanitenlia,'honesla cafeanl sepiiltura, ct a Dei
cebanluriel si is defecerit, lalislilam- pendito vi misericordia' aliehi sinl. ' '
semimarcas, . .. . • LIV. Si quis uxorem suam legitimo rcatrimbnio
Si eyrliscus (id est rusticus vel paganus) hoc in viventem • diiiiiserit," et aliani Hlegitime duxerii,
523 FRANCORUMRtGUM CAPlTULARIA. . S23
careal Dei misericordia, nisi. emendaveril. Unus- , omnemque paganismum penitus ahjicere.-Et vol.u-
quisque autem juste teneat matrinionium suum nius tit iand ceap et lah ceap, el responsaprudcn-
dum uxpr vixerit, nisi forte acciderit quod consilio lium.el verum lestimonhim, et jusltim judicium,
episcopiseparenliir, ut divisimposlea vivant in ca- et fulloc et frum.talu firma permaiieant:.pocuIenla
slilate. «tiam, ct esculenta, dominoque fundi debilse rerli-
LV. Si qiris in poslerum leges justas 'violaverit, tudines persolvantur; et una semper sit in popula
assidue componat. •Chrislianilas, el regnum unum.
LVI. Debenuisonmes Deum unum venerari et dl- Sil nomenBamini benediclum, ex hoc twnc, et
Hgere, fidemnnicam Chrisiianam tcnere mordicus, usque in'-soic;4um.

mmmm msi, IMFERATORUM,

DIVISO IMPERIO,

CAPITULARIA '..'
An. 810-921.
'
^ApudlPerlz, MbnumentaGermanimliislorica,-Legumtom. I, pag. 1574.)

LOTHARII I CONVENTUSINGELHEIMENSIS.

j{Aiu 840,.Aug. 25.)

Cum patre defuncto Lolharius In Germaniam rediisset, "Flodoardoin Hisloria Remensi referente, ad
Wormaliam oecurrit ei Ebo, qubndam Remerum arclriepiscopus.cuiimpefatof pest aliqtiot dies sedem et
tKcecesimRemensem per ediclum imperiale reslituit. Cujus lextus a Flcdpardp servatus, episcoporum qui
Initio dissensionura ad Lolliarium confluxeranl nomina recenset in foiraiula-UdalriciRabenbergeusis apud.
Eckhartuni recisa. "- ,
fn nomine Domini.noslri Jesu Clirisli Dei seterni. B lem ergo ^tiam pro causa.riostra raptus perdidisli,
Hlotharius l divina ordinante providentia imperalor repetentibus ecclesisetuse filiis , sedeiii ac diocesini
1
.augustus. Quia confessiodeliclorum noh nrinus in Remensis urbis tibi, Ebo restiluimus, ut pristino
adversis Jiecessaria <eslquam' in -prosperis , ct cor sanctse Iargilalis aposlolicajpallio indulus, concor-
«ontrituni et humiliatum Deus non despicit; gaudium diam alque graiiam divirii oiricii nobiscnm, humili
ctiam esse angelorum in coelo^superuno peecalore satisfaclioneexpleta, solemninostra.a iargitate re-
poenitcntiamagente non dubiiamus,nos morlales in cipiendo exerceas. ,
ierris ees nequaquam despicimuspro quihus gaudere Drogo (1) episcopus assensi. Olgarius (2) archie-
angeles in coeic divino leslimonio non rgnorainus. piscopus. Hecli (3) archiepiscopus. Anialwinus (4)
Accusanles «1 reprehendentes in excessibus seme- areiiiepiscopus.Audax(S) archiepiscopus. Joseph.(6)
tipsos divina nos benignitas non condemnare, sed episcopus. Adalulfus (7)episcopus. David (8) episco-
recreare docuii; qui meretricem non solum a legali pus. Rodingus (9) epjscopus. Giselbertus (10)episco-
damhalione eripuit, veruteietiam publicanum humi- pus. Flptarius (11) episcopus. Badaradus{{%) epi-
lialum el accusantem se non condemnavit, sed magis scepus. Haga?no,(l5)episcopus. .Hartgarius (ii) epi-
justifieando exaltavil; qui non dixit: Omnis qui se scopus.Ado (15) episeopiis. Sainuel (16) episcopus.
humilialnon condemnabilur,sedexaltabilttr. Polesla- C Rambertus (17) episcppus. Haiminus (18) episcopus.
VARLE LECTIONES.
-.Mgtharius FL
MTM.
(1) Mettensis. (I0)Xf. NithardiKisi. H, 2.
(21 Mogunliuus. (II) TuIIensis.
(3) Trevirensis. {•12)Paderbornensis.
(&) Yesonliensis. (13) Bergomensis.
(Si Taranlasiensis. (U) Leodiensis?
..fjS)Epprediensis, . ho) Valenlinus."
. (7).GraliahopoIiianus. (10) Wormaliensis.
(8) Lausannensis." (17) Rfixiensis:'-
(9) Occurrit in Lupi epistola 11. (18) Cenedensis?
' ' .
527 APPEND. AD S/EC. X. — MONUMENTADIPLOMATICA. $28
Rateldus (19) presbyler vecatus episcopus. Amalri- ^ Jtnrio 8 Kalendas Juiii ', regnanle el imperanie
cus (20) vocalus episcopus cum- caeleris plurimis domno Hlotharip csesare amio reversienis ejtis
presbyteris ac"diaconis publice assistentibus. primo, successor patris 1'actusinTrancia, indictione
Aclum in Engilenbeira palalio publico in inense tertia. ., -

. BLUDOWICI II ET [KAROI.IU PACTUM ARGENTORATENs£ . '

An. 842, Febr. 14.)
Damus illud ex Nithardi Historia,
Hludouiiciadnunlialio ad ptebem lingua Theudisca. Hludowicijuramentum lingua Romana.
Quotiens Lodharius jne .et hun_c fratrem .raeifm Pro Deo anuif et pro Clmsiiari poblo et nostro
post obilum palris npslri insectandc, usque ad in- commun salvament, disl di in avanl, in quanl Deus
ternecticnem delere.conatus sit, noslis;.cum aulem g savir et podir rne diiiiat ,-si salvarseio cist meofi
ncc fraternilas, nec' chrislianitas , riec quodlibet. fradre Kafio,-et.'in adjudha etin cadhuna cosa, si
cum om per dreit sen fradra salvar disl, in p quid il
ingenium, salva justilia ul pax inler nos esset, ad-
juvare posset, tandem coacli reni a'd judicium om^ miallresi fazet; et ab Ludher nul plaid numquam
nipolenlis Dei detulimus, ut suo nulu, quid cuique prindrai, qui meen vol cist meon fradre Karle in
deberelur, conlenli essemus. In quo nos, sicut jlamno sit.
noslis, per misericordiam Dej.viclores exlilimhs.; is JCaroli jur,amenlnm lingua Theudisca.
autem viclus, una cum suis quo valuil secessit. In Godes niinna- ind in thes christianes folches
Hincvero fraternoampre ccrrepli, necnen elsuper ind unser bedhero geallnissi, fon thesemo dage
se frani so mir Got gewizei indi madh
.pcpulum chiistianum compassi, persequi atqtie de- frammordes,
•lere illes npluimus; sed aclenus-sicuret antea, ut: "furgibit, so haldih fesan minari bruodher, soso man
sallem deinde cuique sua jnslilia cederetur, man- mit rehtu sinan bruodher scal, in tliiu, thaz er mig
davimiis. At ille pesllisec nen c.ontenlus judicio sespma duo; indj mil Ludheren in noliheiniu tbing
divino, sed hcstili manti iteruni et me.et hhnc fra- •ne geganga, the minan willon imo ce scadhcn
trem meiini persequi non cessat; insuper et populum werhen.
nostrum incendiis, rapinis, cedibusque devaslat: 2 ... Sacramenlum -
Francorum occidentalium lingua
• quamcbrem -ntinc, necessitate-ceacti, cenveniuuis; . Romana. - . • _
Si Lodhuvigs-sagramenl, quse son ffadre Kaflq
ctqupniam VPS de npstra stabili fide #c fjrmaj"na-
inter, ' jurat, cnnservat, etKarlus mees sendra de suo part
tefniiale dubilare',credimus,lioe sacfamenlurii
non lo stanit,-sl io reitirnar nonlinl pois, ne io.ne
nos in conspeclu veslro j'uvare decrevimus. Non neuls cui eo relurnar inl
illecti hoc sed ut pois, in nulla aiudha con-.
qtialibel iniqua cupidilale agimus, tra Lodhuwig nun li iver. - -
certiores, si Dais.nobis vestro adjulorio quielem Sacramcntum.. Fmncorum orientalium lingua
dederit, de communu profeclu simus; si aulem, Theudisca.. - .
quod absit, sacraraenlnm-quod fralri meo juravefe, Oba Karl llien eid, tlien er sineno bruodherLud-
vielare praesumpsero,, a gubdilion.e niea, necnon et huwige gesiibi;,geleislit,indi Ludhuwig min herro
a juramenlo quod hiilri jurastis, unumquemque ve- then er irao .gesuor, forbrihchii, pb ih inah, es>
struin absolvo. '"
irwenden rie ftiag,noh ih noli lliere nohhein then
Karoli adnuntialio lingua Romana. jh cs irwenden mag, widhaf Karle imo " _ce follusti
Ejitsdem argumenli .ac adnuntialio Hludowici. ne wirdhic. _ . .
'
KAROLl II CONVENTUSIN YILLA COLOSIA.
" '
lAn. 843, AToi>.) . .
Editum a SirmondpetRaluzioex codd. l)Tiliano2) reg. Paris. n. 4638 et 3b) Sancti Yincenlii Metten-
sis, stibsidio codicis 2 el 3) regii Paris. inter Suppjemema Lalina n. 75 sse,c.x, qui praofatioiiisIoco .hsec
habet n Capilula ex conventu habilo in villa qiiai dicitur Colonia piincipis eoi-umac ceteforum. fideliuin
conscnsti prolata el confinriala et ab omnihus " fidelibus necessarise .ohservanda, irecognovimus.. Colonia
Villa Conlqinesprope Cenomannos esl. . .- ... . .. -.•
Incipiunl capitnta qum acta- sunt tmno quarto regni D Dei, confirmata fuere, consensuWariniel aliorum '
domni Karoti gloriosi" regis, domni Hludowicitm- optimalum, indictionevi (21). . , -
veratoris filii, in conventu habito invilla qum dici- „Sancta _ , . navis . , . -..
tur Colonia : qum etiam subscnptione ejusdem Ecclesia, more, ut de pnonbns se-
principis et episcoporum, ac cmterorum fideliuni .' culis laceamus, ab inilio susa inslilutipnispelagus
' " ' " •'
V.ARIyELECTIONES. ',
a ex senlenlia Cointii et Pagiilegendmn-essevidelur-menseAugusle vui Kal septembris. 3 deesl 2.
' ' "
.' k)TJE. ';-' .- ....
(19) Strasburgensis designalus. Oltoru fideli cliarlam concessil, redux, convenlum
(20) Comensis designatus. . merise- . ,- . isiuiiThabiiit. V. prsefationem synodi Meldensis an.
(2I)Legevii, quae currebat Neyerhbri, 845 habilae.
cum Karelus ex itinere Redonis, ubi die 13 Nov. ,
 529... FRANCORUMREGUMCAPITULARIA. 530
seculi hujus diversa, qualitale hacleniis,. Domino A hoc faclo, qtiod sine dubio ad prsesenfem et seter-
moderanle, 'iransegil; et modolranquillitale gravis, nam lendit salutem, sociam et cojnilem fore lota
amodo autem procellsealicnjtistempeslare concussa, devolione spopondimus, abdicatis omnibus, quan-
, sed non usquequaque demersa; quinpotius, excitalo lurn patilur humana fragilitas, quse persena nostri
fideliumprecibus Christo suo gubernatore, salubri regiminis ignorantia seu jtiventute aut necessitate,
libertatis securilale, alque oplala donata serenitate. contra convenientem sibi salubriialera et honesta-
Undeeliamin partihus noslri orbis, quae tempore teni, usque raodo egeral aut alterius astu cohtraxe-
divse"recordationis avi nostri, et sanctse memorise ral. Qua de re communiter inito consilio , -hoe
domni ae geniloris iiosiri, aliqnandiu fuerat pacis scriptum fieri proposuimus, quod eliam inanuurii "
suavilale Itelata,. jnimico liomine, j'uxla sanclum .- omnium riosfroruin subscriplione roborandum de-
evangelium, in agro dominico supersemihante crevimus. In quo quse nobis nunc prsecipue ad cora-
discordiae zizania in medio tritici,. Deo amatae mupem saliitem, el regni soliditatem atque omntum
carilafis, adeo est diversis alque adversis' vexata nostrprum utilitateni, imnio plenissimam bonesta-
molestiis, nl non sine maxima difficnliale, respectu tem visa sunt perlinere, conscripsimus : non lo-
divino, el fidcliuraDei ac nostrorum v solatio, inter qucntes diversarum imnmlatione personarum , ut
nos fratresque noslros pacificatio, et paterni regni B 1 medp regalis sublimiias , niedo episcopalis auclori-
ex consensu divisio, seu ej'usdem sanclse ecclesias tas, modo autem fideliuin loqnatur commodilas; '
ac fidelis populi tantorum.Jaboruin quantulacun- sed secundum apostolum, sirb uiio capileChristo,,
que fieret respiralio." Processu -vero temporis, ut ut revera unus homo, ih turius ccclesise corpore,
solenl post condensos aeris lurbines nubium in per- siiiguli autem alter allerius membra, quod prosil
transeundo- remanere yestigia, ,-resliierunl, fate- omnibus onincs unanimiter una voce lbquamur, per '
mur, irinobis el in viris eeclesiasiicis, necnon-et eum et in eo qui dixit, et de quo dictum est: Non
in rei publicse noslrae solaiiaioribus, htfjusriiodi vos estis qui loquimini, sed Spirilus Pairis vestri qui
materise et fomiles dissensionum, ut nianifesle loquilur in vobis.
palesceret nos divina gralia indigere, ut omnes a I. J3e honore videlicet ct culluDei, atque san-
contagio raorbi pristini penilus exiieremtir, qua ctarum ecclesiarum, qtiae auclore Deo, sub ditione
prseventi eramus, ut infirmitatem communem vi- et tuitione regiminis nostri consistunt, communiler
dere possemus. Quapropter venientes in" nnnm Domino mediante Jecernimus ,' nl "sicut tempbrc •
fideles noslri, tam.in venerabili ordine clericali, bealae recoi-dalionis doinini ac .geniloris noslri ex-
quam et inlustres vlri in npbili laicali habitu-con- cultae el honoratse alque rebus ampliaUe fuerunt,
slituti, et-zelo Dei accensi, memores etiam fidei *G salva aeqiiitalis ratioiie 6 ita permaneant,' et qnse-
quam ipsi et antecessores eorum nostris detulerunt a nostra liberalilate honoranlur alque ditantur, de
prsedecessoribus, ponentesqtie anle oeulos dile- caelerosub integritate sui.serventur, et sacerdotcs
cioriemet fidelilatem quara nobis post defunctio-- ac servi Dei vigofem" ecclesiaslicuni, etdebila pri-
nem "patris latidabililer et continentissime servave- vilegia, j'uxla reverendain auclorilatem oblineaiU;
rmit, secundum quod legitttr in litteris divinitus eisdem vero regalis petestaSiCl inluslrium v:rcrum.
inspiratis, hortatus esl-aller alterum, immo omnes- strenuitas, seu'reipublicse admini.strateres, ntsuum
se invicem monueruntc, ut euncti universum animi nuiiisteriumcompelenler exequi valeanl, in omiii-
rancorem. pro quocunque conceplum negotio a bus rationabililer et juste concurrant-
corde propellefent, et inDei volunlate ac sanctse . 2. Honor etiam regius, ct polestas rfegali digni-
ecclesisecorapetenti veneratione; seu noslra fideli- lati competens, alque sinceriias el ob.lemperantia:'
late servanda, atque debito honore et regia potes- seniori dehita,-remota omni socprdia el callidilate,
tale.stabilienda el ccnservanda, quin etiam. sese in seu qualibet indebita que.rumcunque conjiinclioiie,
paeis concordia et vera amicilia copularent; qua- conlra honorem et poteslatem atque salulem na-
tenus divinae.clemeiiliseplacerentobnixius, etdere- stram, sive regni noslri soliditatem, nobis..in .om-
5 nibus et ab omnibus f,
gis ac regni slabilitate e.t utilitale po.ssent traclare *- sicut.lempore antecessorum
sublimius, el suum atque lolius populi communera • nostrorum consueverat, exhibealur. Elsi quis quem-
prpfeclum et trariquillilalem.obtinerent propensius. curaque conlra nos et contra hanc paclara.sincerila-
Sicque Deo amabili alque laudabili conventu unanri- lem aliquid moliri manifeste-cognoverits, si.eum
miterac ralionahililer perpelralo, nostrse mansuelu- convecti nequiverit, aperle prodat atque denotel. Et
dini suam devolionem et actionem fidelissimesng- sic consilio,alqiie auxilio episcepalis auclorilas et
gesserunt. Nos aulem tanla fidejium erga dominatio- fidelium unanimitas ,. ut noster s lienpr et potestas
nem jioslram : subtiliter perspecta beuig.nitate, ut regia inconvulsa permaneat, lotis iiisihus decertare
causa pro sui merilo exigebat, eis condignas gratia-. et adj'uvare precuret.
rum acliones retulimus, et nos npstramque polesta- 3., Quja vero debilum. esse cognoscimus, ut a
tem eorum bonse convenientise.per benevolenliara.in quibus honorem suscipinjus, eos juxta diclhiii do.

VARLE LECTIONES.
* D. amatorum 2. bdeest2. * s. a. r,-dcsunl 5. 7 clah o. desttntZ,- <*agnoverit.2. • 9 deesi.Z.
831' APPEND. AD SALG. X. — MOXUMENTADIPLOMATICA,' 852-
minicum lionofemus, volnmus ut oinn.es fideles A ^"blimitaii fegise"copvenil et. necessitaiibus siibjecto-
«oslri eertissimuni leneanl, neminem _ci>juslinet riim expedit,.nt hoe rationabiiiler. corrigatuT, vestra
ofdinis aut dignitalis deinceps, nostro inconv.enienli fuleiisdev.otio ammonere eurahil.
Jjbku- aut alterius calliditale vel irijtista cupidilate, 6: Tandeni autem vlsum esi nobis adnectere, "ut
" si quis hbc fosdus concofriise «alubris, quod pror"
promerito honore debere pi-ivare^j.nisi juslilise
judicio et ratione afque sequilate dictante. Legeni pter pacis caritalisque custodiam inivimus et cyro-
Tccrounicuique competentem, sicut antecessores grapbi yirtule suhscripsimus, rebelli atqueanimo
stii tempore nestrprum praedecesserum habuerunt, perlinaci inruperit, christiana dilectione admo-
iri omni "digniiale et ordine, favenle Deo ls,.ine -npatur, et ad,ineonyulsum. earitalis vjnculum coi-
observaturum perdono. servandum.-quod qul lemplaverit corrumpefc, fa-
i. Qno.i ul" facilius atque obnixius nostra aucto- cilius poterit se ipsum disrumpere quam illud;»7.
r'.las valeat 1Sobservare., omnes. sicut in vcslra possit ii>rumpere,]uxta;monita diviha., ut.resipiscal,
henc raemorabili •* convenienlia pepigistis^ conser-. hortelur. Et- si- audierit, fiat de- socielate fideli
vare-sludebitis. Ijnmoeiiam cuncli iu postmodum omnibus gaudium. Si vero obaudire renmterit, tune
sollieile praecavebiinl, ne aljquis pro. quacumque- ponlificalis auctorilas el regalis stibtimitas, alque iii
privata cominodilale, aut reipienda. cupidilale, sive. B caritatis connexlone persistenljummagnairifmias;se~
alicujus consangiiinitaiis velfamiliaritalis seu ami- eundum quod res et necessilas postulavefit ac ratii».
18
sitise conjunctipne, nebis, immoderalius suggeral ,. expetierit, seu qualitali personoe convenerit,. ze-
vef p6s;ulatMonibus.aut quolibet mado itliciat, ut lum suss devolionis fervenlissime exerat, et quod,
contra juslilise. ralipnem IS et noslri nbminis di_- inspirante Deo, agenduin in omneiri saltitis et. uti-"
gnUalemacregiminis.sequilalein agamus. liiatis alqne honestalis partem' •judicavei-it,;inrcfis-_
5.-El',s si forte subreplum nobis. qnippiam .ut gabililer peragal1?." . .
feoimni fuerjl, conipetentef et fideliter, proiu _su-.
""
KAROLI H SINODUS APUD TOLOSAM;.
(An.i&Uun.). =• .
.Snnondi Raluz.iique editioncm ope codicis 2) Paris. n. 4638 reeognovimus.

Seqitentia cnpitula aka sunt apud Tolosam. civila- iC aniplius cxiganl. Eijsi haec non accipiunt, accipians,
• tem, annotqwario regni domini Karoli, indictione . si
vt *", mense Junio, aiilequam illa quai praicedunt voluntvpro.his.omnibus, duos solidbs ih denariis,
facta fuerint secus Teudonis tiillam, et in y«rrio sicni in Tolelano, et. Bracharense consensu ^ epir..
' -
palalio el ih Belvaco civilate:.s.ed ideo anle illa scopi considerasse dicuntuf. .
posila sunl{iQ),~quiael dignitate gene.ralitatis ej. 5; Ut presbyteri qui prope civilatcm. quinqiie-
synodali.prwemincntxtuclpriiate.- \
miliaria- commanen.t,.per. famulos subs praediclai».
Hoec q'usesequun,luf capituIa,..consulentes neces- dispensam reddi in eivilale ctri jnsserit civitatis.
sitaii" episcoporum-Septiraanise, el subjeetorum eis episcoptis, faciant. Qui aulpm lpngius ajj urbe com-
pfesbyieromm, prpvidentes possibililali,- tractahtes: inanent, slatuanl.episcopi loca convenieiitiapef.de-.
etiam sacri et. juste "irirepfehensibilisministerii ho-. cauias, sicufconslituti suniaicIripj'esbyieri,.quo si-
riestalem, presbyterofum reclajnatione commoni.ti; miliier et eadem-propinqtitiate.'eceteri prcsby.leri
Hioderamineniaiisueludinis.nostvseusqne ad diiigen-. per famulossuos debitam dispeiisam archipresbyleris
tiorem tractaiuni synodi generalis decernimus.. aist episcoporum riiinistris conyehant. El procurent,
1. Ul episcopi nuilam inquietiidineni sive expro- episeopi, ne ministfi illoriiin presbyleros. dehono-
braliOnem presljyteris; au,l aperle ingerende, anl rent, aut pignora Inhonesle lollendo, vel JocaticHeni,
alia qualibet oceasibne macliinando, pro eo quotl B prb i'eceplione dispensse exigendo; seb!ctim gratia-
se ad nos hac vice rcclamare venerunt, infei'anl; fum aciione recipiant quae:presbyleri -ciim hilarita-
quia longa. oppressio, hujusmodi itincris -eos fecit iis htnnanitate, juxta aposlolum,confcrre,debebunt..
- -
s!.bi^e.laborem., Quodsi riiinislri episcoporura presbyteros dchono-
2. Ut.unuih mbdium frumenli,. <etuntim. mbdium raverini, dignarii illis cxinde'episcopi casligaiiohem
ordei, atqne nnum mcdium vini, cum mehsnra qure, exhibeant; 'qubniam nisifecefinl, el^ad nos iterum
publica et.pfobata, ae "generaiis:seu legitima , per prblioc se pi-esbyteri i-eclamaverint, raotus.noslros
civitatem et. pagum. atqhe. vjcinitatem habelur, quiculpabilis Teperlus.fuerit, sentiel.
fepiscopi.a.presbylerisaccipiant, el frischingam sex k. Ut-in. circuitiPiie paroechiseepiscopi de caelefo
valentem. denarios, aut sex pfoea,de'narjos , et non singulos presbytcros.per singulas jacendo.eunles ec-.
" " - XKVA&LECTIONES. ' '
10 privari 3_. u i. adscripto- vel justo 3; '? domino noslram magnificenli.im dbservaluram pronritli-
mus 3,3b.. " possit 3. u memoriali Bell. iS justitiam et ralionem Bal. ie Ul 3; i? illa 5." 1Bquali-
tate 3. 19agal2. 30lege vu. "• consessu?.concilio?- -
NOTJE":, "
" :
(22) Scil. "in codice 4^638et inde in editt. Sifrabndi.ct. Baluzii,.
5_-3, , FRANCORUMREGUMCAPITULARIA.
clesiolas, siculfiaclenus, non praedenlur; cuin scri- A . 7- Uiepiscopiparoecbias prcsbylerprum, propter
ptum sit eosdeni evangelizaredebere, noniurpislucri iiihoiiestiim et- periculosum lucriim, non dividant.
" gralia, ne vituperelur minislerium saiictuni : sed Sed sinecessilas populiexegeril.ut pltir.es ftant ec-
sonsiderentetdeiiiintient loca sibi el pppulo conve-. clesiseaut slaluantur altaria, cum ralione elauctori-
nientia; el illuc presbyteri, quolqupt possibilitas et tateiioefaciant, scilicet ut silongiludo, aul pericu-.
moderatio providerit,plebesstiavadducanl, et ibidem liim aquee.vel sylvseaut alicujus cerlae rationis vel
episcopi.prsedicent,confirment, et pbpuli errata M necessilatis causa poposcerit, ul populus et scxus
inquirant ac corrigant. Iterumautem, quia dominica infirmior, mulierumvidelicet vel infanliiin, aul etiani
voce datur licentia qtii cvangeliuni adnunliant, ul de debilium imbecillilas, ad ecclesiam principalem npn
evangeliovivant, licet Paulus apostolus nilril horum possil occurrere, etnon est sic longe villa utpreshy-
fuerit usus,"presbyleri lale conjectum faciant, ut et ter illic sinepericulo ad tempus et corigrue non pos-
episcopisolatium habeaiit, elipsi nongraventur. Quod sit venire, statualur aitare; etsi ita populo compla-
ita nobis Oeri pesse videtur, videlicel ut quatuer cel,et commodum fuerit; ne sine ralionescandali-
presbyleri ad locum ubi quintus degit et episcopus zetur, paroechia maneat jndivisa. Sin autem prsefatre
rcsidet, plebes suas de quatuor parlibus adducere , causaepostulaverint, et popultisnonconductus, neque
studeant, et unusquisque eoruin decem panes, et B cupidilate vel invidia excitatus, -sed ralionabililcr
dimidium modium \ini el frisclringam de quatuor adclamaverit ut ecclesia illis fieri et presbyter de-
dcnariis, et pullos duos et ova decem, et modiura beat ordinari, hoc episcopi episcopaliter, leste DeO,
miuihdeannona ad caballcs, in subsidium henedic- in conscientisepurilate, ctim ratione et aucloritate,
licnis gratia praesenlet episcepp. Et similiter quin- sine intentione lurpis lucri, malure consilio canoni
ttis,.in cujus domo episcopus residet, faciat: nec am- co tractent, et utilitali ac saluti suhjeclse plebis quse-
plius ab eo^exigatur, nisi forte ligna elutensilia in que agenda sunt peragant; et seciinduni qnod stib-
opus niinislerii commodet. Quapropler episcopus traxerint cuilibet presbytero de paroechia, de dis-
providebit, ne domus aut sepes illius a iriinisiris pensa quoque debila ab illo minus accipiant, el al-
•aslenlur. . . • , leri, qui quod dividiluf a paroechia, suscipit, sub
5. Ui semel in anno episcopi hanc circumitionem hac eadem mensura-imponaiit.
lempore congruo faciant. El si amplius ministerium 8. Ut episcopi sub occasione quasi auclorilaleni
snum per diocesim agere voluerint, hanc tamea dis-
habeant canonum, his constitulisexcellentise nostraj
pensam non amplius quam semel a presbyleris per
aiinum accipiant. jeequaquamresultent, aut negleganl; sed potius ca-
P nones ut intellegendi sunt inlellegere etiticunctis
6, Quod et si circumitionem in salulem et neces-
observare procurent; quia si aliter fecerint, omni-
sitatem populi quacumque de causa dimiserint, a
modis et qualiter canones fideliuni, decimis agenduin
presbyteris ncc hanc dispensam neque prelium illius
statuant, .et,<juaiiter inlellegi ac observari cum man-
exigant, nequealiis aul suis demeslicis aut amicis ,
ccncedaht. Et su.eludinis nostra* decreto debeant, synodali. dijudi-
exigenda quaride circumierint, et in'
dehio presbyteri resedeiint, non stib occasione adfli- catione et nostra regia aucloritate docebuntur., ..
3. Ut episcopi sjmpdps a presbyteris, nisi sicut.
gendi presbyleros immoderale et non necessarie nu-
merum faraulorumadducaiit, nequevicinosadpasluni dpcet auclprilas canonuni,.duosscilicet, et per leniT
pora constituta, non exiganl: sed et in eisdeni sy-
incbngrue convocenl. Quod et si cum caritate vocare
sed per veritalem miiiis-
vohierint, faciant; sed rion amplius a presbyleris; nodisnpn per occasjpnem,
vel sub occasione vendendi, vel alio quolibet modo, terii sui, teste Dee, ad qupd conslituti sunl, presbyv
teroset traclent, et leiieant, el absolvant. ; , -,
quarii siatulum est exigant, neque paraveredos aut
aliasexacliohestollanl. '...
HLOTHARIII, HLUDO^ICI II ET KAROLIIICONVENT.USAD THEODONISYILLAM.
(An. Ul.-Oct.) . • -- . • . , t-
CiiinLotharius, Ludovieusel Carolus, Priidentio Trecensi teste {Monum.Ge.rm. SS. lom. I,;p.-4'M,[P<i?
trologiai tom. CXV].), meriseOclobri an. 844 ad Theodonis villain convenissent, capilula hsec ab episcopis
oblata atque a principibus in convenlu fidelium approbata sunt. Sirmondi et Raluzii editiones ope codicis
2) Bibl. reg. Paris. n. 4658 "recognovimtis.Codex regius inter Suppl. Latina n. 75 nonnisi excerpta habet,
ila conventui in viila Coloniaaduexa : « Ex capitulis vero in svnodo apud Theotonisvillam habitis qusedam
inorienda subjungiraus, qusedam auleui pro temppretunc diceada, nuncbrevitati sludentes recidiraus, qnse,-
dara eliam necessitati consulentes el ordini provid.entes,patruni sequerites"consueludiuem, interposiiiin.us,'
ita abepiscopis prolala principum et ceterorum lideliumsaluti. i -' ' '
Secunlur capilulaqute acla sunl in sijnodosecusTeudo-D rius videlicet, Hludowicus,et Karolus shnul convc-
nis viUamhabila!4, inlocoqui dicilur Jndicium (23), nerunt,jinno quintoregni Karoli ,cui sijnodoHrogd,
quando tres fratres gloriosi principes, IHollia- _ Metensis episcopus, prmsedif consensu eorumdem
VARI/E LECTIONES."
S! glucii 2. " decst 2. n habitam 2. ' '
-,
NOTJ3.
(23) Juditz villa, haud prpcul a Diedcnhofcn.Sinjiop.
535 APPEND. AD S^C. X. — MONUMENTADIPLOMATICAJ Mfi
regum: qum et ipsi principes ante se fidelesque eo- Ai reiribla quolrbet riiodoomri occulta nocendi machi- "
rum relecta capitula ddprobaveriinl,else eadem ser-
valuros, auxiliante fiomino, .promiserunt, mense. . natiorie, ant,"qiiod" absit, sliena 'a'cafilate aperia
Oclobriq, indiclioneVH."-•,.. . iriipugriatione.quoeuirique quis indiget,pro"vifibus
Navis sanetaeEcclesiseab exordip suo.variis ssepe vero s° corisilioet pforiiptb auxilio'abvallerb adjuve-'
perturbationibus raersa, sed excitalo fidelLumpre- tur, Thibriiani"scrfptumesf: Fraier qui adjuvatur a
cibus gubernalore sjio Christo hunquam est usque- fratre, quasictviias ftrma. Kt ita in- pbpulum vobis
quaque demersa.. Quse quo.ndairieliam, ut riunc vi- commendalum, proista qiioeliactenus operante'"per
detur, pene epnlapsa, progenilorum veslroruni slu-. fnembra siia - diabolo versaia est discbfdia, pacem'"
dio et devotione, est.auclpre Deo jiixla modurii divi-. illam disseminate quam Clristus in coeliim ascen-
i:itus concessum.recuperata. Unde immensas.doniJnp dens fidelibus suis mtinere magrio' reliquit dicens :
©eo nostro laudes referinuis,. qui e>.corda vesira ad Paceni relinquovobis, pacem meam do"vobis; sine qua
iiilentionein similem cxcitavit,.et post vesligia'pa-. nemb videbit Deuni,
trum veslrorum, quibus per lemporale regnum ad, 2. Quia beue nbstis, ab illb qiil soilis nierito ei- 31
selernum pervenia.tis, ire-vielle.docuil et inspiravit. rex el sacerdos fieri pcttrit, itaecclesiain dispcsitam
Yestrse nihilominus nobilissimse dominatibni mulli- -esse, ut poniificali auctorilale et i'egali polestate
inodas.gratiarum,acliones. fependimhs, quia ad evi- "* "gubernelur, el scriplum esse liquidopervldetis : Vbi
tandum et vesirum et nostrum !G periculum, et ad npn esl gv.bernator,popuiuscorrv.il, el tahlo pericttlo-
communem tptiusque popiili.providendam salvatio- sius, quanto anima plus est pretiosaquam cpfpus,
nem, honamet beneplacilam Dei vpluntalem sub- cannnum eliarii inrefragabilis auctciilas super epi-
sequi, el divinum consiliura,, secundum. prseceptum. sccpprurii prdinattprie, et in populi ad custbdiendum
Doraini quo dicitur: Inlerroga sacerdotes, Aegem. siiscepii Mvigilantia, ac seditim suarum tenaci sla-
meam; el,Interroga palres luosel adnunliabunl tibi, bililate, evidentissime prsecrpiat,"ferventissime" Def
a iiobis,.quamquam.indignis, Chrisii tamen vicariis,. legaiionefungenles moneraus, ut sedes quae vestra
quserei!e'etbeiiignadevotionev.elulreveraex ore ipsius discordia, ulteriiis nec -riominanda; sirie sacroepi-
Dei, expectare dignamini., Quod humilitalis vestrsa sccpali ininislerib et sine episcepis viduatai marient,
supernura donum sancta ecclesia cum lanto £audio submeta funditus peste symeniaca? hseresees," sine
suscipit, utdevoliis eliam iu consblationesua sibi dilatiene, j'uxta aucteritateih' canpnicam, aut epi-
dicliim a Domiiio aplarevelit: Pro palribus tuis nali scbpbs a Deb dafos,-ef avobis regularilerdesignatos
sunl libifdii-. id est' 27;pro istoruiri s8 progenilorihus, et gratia - sancti Spiritus cbnsecratos, accipiant,
qui tcpaternoaffecludilaverunt, et-ampliaveriini} ac , aut quse suis episcbpis quacumque occasioneprivalai-
^
coluerunt,.nali sunt libi isli filii; quiin teetpaterna sunt, carionice eos sine aliqua exeusatione' aut tar-.
munera resarciant, recuperent, et conservent, etle dit.ate recipiahi. • • "
iideli devotione, ut bonse indolis adolescentes, me 3t Sacrum quoqu.e monaslictim ordinem, a Deo,
supej' eos intendeiue' eisque manum solatii porri- inspiratum etab ipsis aposiolis fundalum, seu a no-
gente, tueanlur etexcolanti .... miiiaiissimis.acsanctissim.ispatribus excultura, atqtie
1. His ila prsemissis, nobilissimi domini-, ul cuni per. istrid itnp.eriuin. a. veslrls pjse memorise pfaede-
pace vestra dicamus, quia constat hanc sanctara cessofihuspfbpagaturii, et qusedameliam loca spe-
ccclesiam sanguine Christi redemptara et prsedeces- cialius venerabilia", cohtra omnem auciorilatem "el
sorum veslrorum ^mullo labore redinlegralaiai ac ralionem, ac patiiini vestrorum seu regtim prsece-
adunalam atque gubernatain, vestra discordia-esse denlium cohsuetudinem, laicorum curse et pclestati
discissam etperlurbatam alquealflictam,videturno- in maximp vestre periculo et illorum perditione, et
bis, si el in prsesenli feliciler regnare el in fuluro Dei ac sanctorum non modica ad irascendum pro- ,
cupitis esse salvi, et ab hac eadera eccles.iavchis. vocalione, vos commisisse dolemus. Quapropler pro
ad gubernandum cemmissa, prc qua ex ministerio Chrislo.devotissime ohsecranius,. ut tam magriam
regaii reddituri estis regiTegum i'alionem in die offensam, et justam reprcliensioncm,.alque periculo-
judicii, lam multiplices ac- perniciosas corruptionis ; sam sine exemplo prsecedentiumprsesumptionem,ab
pestilentias vultis araovere,- et vigorem regium ac animabus veslris et a felicitaie regni vestri pellatis,
senioralem, et.super vestros et. super . impjignanles et loca venerabilia et habilum • ac oidinein sacruni
poleslalem vestram,,oplatis habere, caritatem jlla.ni eis qui ad hoc vocati "suiU.vjris.scilicet' ex clericali
quam apostolus docuit, decorde puroet conscientia et ecclesiaslieo vel' mouaslico ordine religiosis-seu
bona et lide non ficta inter vosstudete habere;- et . el. in suo sexu feminis Deo dicalis atque devotis, cl
quia sic habeatis, el fidelibus et infidelibus.vestris in scola Chrisli-eruditis, adcustodienduni et pro^i-
omni virtu.te et puritate curate manifesiare, sicul dendum commiitatis; qui el-quse Dei sunt Deo, et
Dominus docuit, dicens : In hoc cpgnosceul amnes quaesuni Caesaris.Caesarireddant. "Qnisi.niinus riir-
quia mei eslis discipuli, si .dileclioncmhabueritis ad fecte eli» divina religione et in rei ptiblieseutilitate
iiivicem.Quse noii tanltim vcrbo ctlingua, sed polius profecerint, aut corripianlur, aul mclioves et utilio-
VARIiE LECTIONES.
-"tege\i. !6-n. etv. 2. 2Mdeo2. s8jusloru'm BAL. " nostTOrtuii2. '"deesll. S1 deesl2. S2stt-
^cepta 2.
 537-. • , , FRANCORUMREGUM CAPITULARIA. ... 53S
res in locis eorum subsliliianlur; et non.propter A et scienliseipsius uberibus sufficienler repleti, .ante
pravorum nequiliam prdo religionis el loca sacralis- oculos reducenies, turiicam Chrisli qui vos eiegit el"
sima eis quibus Hciluin non est committanlur; cum exaltavil, quam nec mililes ausi fueruht "scindere,
manifestissirae '.'criptura.deraonstret, Ozam mofte tempore vestro quantocius reconsuite et resarcite,"
damnatura, qrij archam Domini quasi cadenlem re- et nec violeiila abIaliohe,iiec i.nlicilorum prsecepto-'
levare voluit, quam vel.cpntingere inlicilum ei fuit. rum confirmatione, res ab ecclesiis vobis ad tuen-
4. Occasionemctiam el fomitem, unde ordo eccle- dum et defensaridum ac propagandura commissis,
siaslicus et canonica forma alque monaslica religio auferrc lentate : sed ut sanclse memoriseavus et
srepe a longe supefioriiempofe, cum minus feligio- pater vestcr eas gubernandas vobis, faulore Dco,'
sos principes habuil, tilubavil et pene conlabens de- dimiseruni, redinlegrate, et prseceplaregalia cafum- •
periit; et iteruin, cum devotos el iii Dei zeloferven- dem ecelesiarum coiiservate ac confirmate; rie sicut
tes principes accipere meruit, resurreclionequadam intenlavit Sarhuheiprophela ad Rolioam filium Ssi-
revixil cl vigorein.recepit, alque suiprocessus lem- lomonis in conscissione pallii, prsesens regnum,
pore anibulavit, quod non sine gravi dolore S3 et quod absit, vobis patrum labore adquisilum et he-
ullionis divinsedicimus; in vestri regiminis lempore reditate.reliclum, a vobis ipse Christus dividat, et
in destruclionem, non in aedificaiionemsicut Paulus B seternum regnuni quod promisit non tribuat. Nec
docueral, accidisse conspicinius.' Quod et nostris contra Dei faciem ifalas" hominum facies considere-
peccalis, qui dispensalores el pastores ecclesiaruni tis; quia si ad lempus illis displicueritis, cum vos'
esse debuimus, veraciter imputamus ; et eorum qtio- Deb placebills, in vobis ille quod promisit, implebil:-
rum factione res istaadeo male pullulavit et exere- Cum placuerinl3inquiens, Domino vimhominis, omnes
vit, alia prsecedentiapeccata hocmerulsse', pi-ocefto' inimicos ejus conver.tetad pacem. Quod ut commodius
auclorilaie divina cognoscimus": iit "qui nocebant, valeatis implere, unusquisque vir ecclesiaslicus, et
sicut scriplum est, noceant 734 a"dhuc,et \ai in sor- intercessioiiis adjutbrium,- et solalii quo-res pu-
dibus erant, sordescant3S adlitic. Unde Deum "gfa- blica indigel subsidium, -juxta quaiiliialeni rerum
vius ad iracundiam pfovbeareht, "et sanctos, "quos ecclesise sibi commissse, salvo jure quod exinde di-
intercessores pro suis peccatis habefe dcbuerant, in- vinis dispensalionibus debet impendi, piomple et ex>
fensos haherenf,'et sacei*dblesac virbs religiosos, seu auimo parare, et' impigre, siciit tempofe antecesso-'
Chrisii pauperes, quos oralbres et retbnciliatbres "fum vesirorum consueyerat, sttulehii cffefre.
sibi de suoproraereri riecessefueral, proeiamaiofes 5. Ei qtiia sanciaecclesia in area triturae demi-
'
adversum sefieri irrilareht, et ad Gumhluinpecca- nicse docta, qusedam uovit redaTguenda, qiisedam'
torumsuorhm eiiam illa peccata, unde in conspectu dissimulanda, qngcdam etiam geriierida usque iid
Dei 36 falibnemjn die terribilisjudicii redderent, et teinpus perfercnda, perspexiiiius eo' fervenliofi zelo
angerent, quseilli cbmniiseruntqui eadem ipsapec- quo majora corrigenda suht, vesfram potestatem,"el-"
eala per inlercessionem fidelissimaruiJi oblalionum 'sacerdolalis cohsilii auctoritaleiri, qusedamad praV-
deleverunt, quas ecclesiaslicarum rerum psrvasores sehs-cx asse non valerecorrigere. Eiideo de carioni-
ineohsulie.et in pcrnicieni sui sirie reverentia ahu- cofum monasteriis et saneiimonialium "quaesubea-
luritur. Quod ita verirai esse ut dicinius, Dohiinus dem forma vivere dicuntur, cbnsideravinius, sicut
proteslatur, dicens : Peccala populi mei comedunt. aposlolus Paulusdicit, secundum indulgenliam, nqn
Peccata enim populi comedunt, qui contra auctorita- secundnm imperium,'\il si ^propter immiiientera rei
tem divinam res ecclesiaslicas indebite pervadtint; publicae riecessilatem laicis interjmcommittuntur,
et nec iulercessiohis ope, necprsedicaiioniscorisilio; episcopi pfovidentia, in cujus paroechia consislunl,-'
' '
vel quocuraque divinb auxilio pfopeccatis eoruni adjunclb sibi aliquo abhale viro religioso sludeatur,
quieas dederanl, laborant, liec pio operi, adqiiod qiialitef reslauralio -locoriraj, et sludium ac custodia
ftdes fideliumeas tfadiderat, iriservire permillunt. officii et religionis, atquesubsidium- temporalis-ne-
Dequopericulosofactovos, chrislianissimi prineipes, D cessitatis, in eisdem locis degenlibus juxia quali-
verierabilitefadnionemuset devolissime obseci'amus, talem el quariliiatem moderationis adhibeatur et xni-
ut memores salulis vestrse, prsesentis scilicet et nistfelur : el qui eadeni loca teriuerint, eis inde, si-
teiernae , iriemores eliani largitalis progenitorum cut el de aliis chrislianae religioriis negoliis, pro
vestrorum erga sanctas ecclesias, prbplefqiiam fe- Ciirisfi et vestra^reverenlia, obediatur. Quod si quis
lieiter regnaverunt et sibi contrarios superaveriint, uon fecerit, provisorum curce erit, ut ad veslram
meniores siquidem cuni quanta religione, eliam anle lioc nolitiani referant, etvestra dominatiosecundum
Chfisli sanguinem, et in ieni]iore famis in jEgyplo', sibi a Deo commissuiri hiinisleriura pro modP culpae,
discrelione sancli Joseph apud nefandum regerii qiiaj emendanda suiilfcbfriget 37.Per lcca etiara me-'
erit
' Pharaonem terra sacerdotalis exlitit, innumera-quo- nasiica ejusdem ordinis provisores necesse
qiie scripturarura exempla, ut lacle 6001^8133 nutriti disponere, cum vestra auctoritas eos qui- vices
VARI^E LECTIONES..
deest 2. sviia 2. necerent B. 3Si,'a.2. sordescercnl B. S6 deesl 2. " corrigantur 2.
 '
1:3)9. APPEND..AD S/EC. X. — MONUMENTADIPLOMATICA. 510
Ciiiisli SKsccimJum regulam divinitus diclalam in A vest.ra subliinilas, et quisque in quolibet stalu vcl
inonasteriis agant, sluduerit ordinare. ordine, de rapinis et celeris, qtise diseordise malo
6. relimus tandem, ut ordo ecclesiasticus In qui- accidertmt, praeierilis errcribus, pOsiiiludinemgeral,
buscumque ei fueril necesse rigorcm salutis humanse et Domini reconciliationem expostulel; Quam facile
exerere, per potcslalem vestram, cl per ministerium omnis qui qusesierit invcniet, si in loco discordia».
nriijislrorum-rio.niinationis.vcslrae, secundiim anti- plantala fuerit carilas, qtiae cooperil mtiltitudincm
qiiam consiieludinem, suum vigorem rccipiat; etpo- peccatpfum, eumque polius qiiam' nos in consilio ,
puli generalitas una cum ecclcsiaslica devolione ju- non nostro, sed Dei, allendalis, qui dixit : Qui vos
dicium, quod honor regis diligit, etjustitiam, qua. audit, me audit; el qui vos spernil, me spernil. Non
thronus ejns firniatur, per disposilionem .vestram enim vos eslis qui loquimini, sed spiritus patris vestri
suscipiat; seu admonitione atque consilio sacerdolali qui loquilur in vobis.
KAROLI II CONCILIUMIN YERNO PALATIO.

(An. 844, Dec.) - " .

' A Sirmoiido et Raluzio excodd. Tiliano elPlthooano edittim, ope ejusdem codicis 2) bibl. reg. Paris.
n. 4658 recognovimus. .CapiLulaeii a Ltipo Ferraricrisi abbate conscripta fnisse, ex cpistola ejus 42Daluzius
adinonnit.
Canones concilii in:Verno palatio habili, nbi prtcse- t . i. Itaqtie vos primo convenimtis, ul, qnia veslia
dit Ebroiflus ss Pictavorum episcopus, el Wenilo probitas punclis vobis potcsl prodesse suhjectis, cul-
Senonum archiepiscopus, necnon et Hludoivicus "omnibus praeferatis. Namque ipse
sancti Diomjsii abbas,et Hincmarus posl •Remo- tum Dei rebus
rnm episcopus,- anno -qvtintoregni domini .noslri dicit : Qui tjlorificanl me , glorificabo.eos.Qui auiem
Karoli, filii Hludowici imperaloris, mense Dec, contemnunt.me, erunl i#tto&i/es.,Praelereainisericqr-
indictione 7 40. diam et judieiiim alque justitiam " eonservelis; sci-
^Gratias pmnipotenti Deo referimus, inclyle rcx licet ut misericordia lemperetseveritalem poleslatis,
Karole, nos episcopi el cseteri fidelcsqui ex diversis judicium , comprimat obslinate poceantes , justitia
partibus ad Vcrniim evocati sumus,, quod deposita inerentibusrilgna.resliluat. Siquidem : Beati miscri-
discordia, undc lot mala processerunl, qrise et enu- cordeSf.quoniqmipsi misericordiam consequenlur.Et-:
merare Iongum esl, el declinare adhuc impossibile, Beati qui custodiunt judicium et faciunl justitiam in
redistis ad pacem cum fratribus vestris, quam et omni tempore. El : Bonor regis judicium dilitjit u.
natura vobis el. religione jlebelis : in qua ut.semper El-: Justilia.firmari thronum regis, sapientissimi Sa-
maneatis, per Lbrisluni, qui pax nostra est, obse-, lompnis, imroo pereum loquenlis Dei, predil auctc-
cramus; ut qui maximas res vestras disccrdia pene ritas. Taliter vobis agentibus, vel Ineruenlam v.ohis,
dllapsas videlis, concordia et fido adjtitorio relevatas \ ul credimus,,vel juslam dehostibus yictoriam divina
cito aspicialis. Cedendum est enim Deo, de quo ve- gratja providcbit. Exemplo vpbis esse possunl David
rissime conlinenl litlerae : Polestqtem liabelexcelsus et £zechias,-4ni merjlo saactitatis ininJicbs pppuli
in regno-hominum,et cuicumquevolueril,dabitillud; Deij.vel pugnandp yel prando , mirabili celerilate
cfqui digiiatioiie-mirabjli ppllicetiir : Beati pacifici, yicer.unt : sed est domesticura lumen imperator Kti-
quoniam filii Dei vocabunlur. Cselerum, qtiia epdem rolus, qui nomen quod farailiseyestrsepepeiil, claris-
Deo inspiraiile dignaliestisjubere, ut deslatu eccle- simis aclibus adornavit. Nec regni vobis ampliludi-
siie', qui vehementer maguitudine ac multitudine nem ac spliditatem tantummpdo, veram etiam yobis
"
peccatorum iioslrortnii confusus esl, traclaremus, bene gerenlibus, post vitse hujus excurstim eadem
in nonrine^et adj'utorio ejus, quse coromuni delibera- Dei gralia ^loriam largietur. selernam, cui rex el
tione reperimus, celsitudini veslrse ac pppuli lidelis prophela suspirans : Satiabor, inquit, cum apparuerit
devotioni humilileraperinuis. Neque enim nos juslos . gloria lua. Ilsec aulem yeslrae niajeslali non temere
approbare conlendimtis; .consideraiione conscieutise suggerimus ,^quia veslji quoquectira npbis- com-<
riostrseillud -Bieremise suppliciter dicamus.: Jli.se- nrissa. est, quorum ministerip per fidern alquo
xicortlia esl -Doniini, quia non sumus consumpti, quiq .baptisma mundati, diem ireinendi judicii cura CDetc-
tion defeceritnt misemtiones ejus. Sed ad Deum re- D.rjs fidelibusexpeclatis.
jerli, el vos nobisctim trahere meditanles, oOficium 2. Y.erum. tu ad nos epjscopos redeamus, per
noslrum exequimur,, cunctis adquiesceniibus pro- hanc civilem, imrap plns quam,civilein discordiam ,
fulurum. Quippe non vobis nostra, sed illius auctor multa interdum in nobis ipsis ac aliis nohis coin-
ritale loquitnur qui ail: Qui estex Deo, verba Dei missi.snegieximus, iuterdum neglegere coacli sumus,
qudil. Absit auieiii, ut in Tvobisimplealur qupd se- lla ul jn omnibus prdiuibus religio magnum detri-
quitur :.Pmplerea vos non auditis ,.quia ex Deo noii .m.entum acceperit, et alji quidemper *"jgnoijaiiliam
estis ". in inlerilura tendanl, alii vero longa licenlia as-
YARl^E LECTIONES.'
86deest 2. M sninjnus cappcll.inus Karoli rcgis Cod. Landunensis.- ''"-lege vm. *' deest %.. M istis 2.
M.a. j. desunt 2. v' diligi 2. " ii«s/ 1 .
 541 FRANCORUMREGUMCA.PITULARIA.
siuf.icti, inipur.e se peceare p^sse coufidant. Tan- A nes adlnndenl, quia ignorantia magis quam studio
dem igilur adpropriam el caelerorum correclionem eas errare putamus, adnionendas castigandasqne de-
conversi, quaesumus, nl scelerum patralores , et cernimus ; ne forte veteris ac novi inslrumenti proe-
apostolica; disciplinaecontemplores, missis a lalcre varicatrices, juxta Gtnigrensenisynodum, scveritate
veslro probataj fidei legatis, absqtie respectu perso- analliematis ab ecclesisecorpore prsecidantur.
narum et- excecatione numerum , coherceanlur ; et 8. Quoniam quosdam episcoporumabcxpeditionis
oiio" nobis, qnantum possibilecsi„-concesso,sermo labore corporis defendit iinbecillilas,aliis aulem ve-
Dei prsedicando fructificet, et canohum reverenda slra indulgenlia cunctis oplabilem largilu.r quielein,
auetoritas debitum in omnibus vigorcm oblineat. prsecavendumest titrisque, ne per eoruni abscntiam
-3. Iri locis sancfis, hoc est raonasteriis, alios res militaris dispendium paliattir. Itaqtie si veslra
studio, nonnulios desidia , mullos necessitale yicttis consenlil sublimitas, homines suos rei publicsepro-
ci vcstiu-enii, a sua professione deviare comperinms. fiituros, cuilibet fideliumveslrorum, qtiem sibiutilem
Quoi peiiinus ut in omnibus parcechiis directi ,a jiidicaverin!, eominitlanl, cujus diligentia, ne se ab
veslra mansueludinc religiosi atque idonci viri, cum officiosublrahere valeanl, observetur.
notilia ppiscopnrnm, scriUcnlur et eorrigant,ao 9. .Rcroonini ecclesiam, diu nmltuinque pastore
singuloriim locorum statiim vestrrc celsitudini el R desiitulam, nttper spoliatam rebus, honeralam inju-
nosirsc mcdiocrilati, (emporea vobis " constituendo, riis, ahsque ingenti dolorc falcri non possumus. Et
Fciiimtieiii. quia vcslram sublimitatem et nostram parvitajeni
4-. Moriac'>osqtii cupidilatis causa vagantur, el eruere E1desideramus periculo, obsccramus ut tani
sanetse religionis pfopositum impurienlcr infamant, foede"* lacera.ta ecclcsia redinlegretnr, alqne juxla
a/J siia loca ju.-emns 4Sfevcrii, et rcgularilcr abba- venerabilium canonum cons.titulipnem diguus ei ce-
tum solcriia rccipi. Eis autem qui post evidentem leriter quseratur etprseficiatur episcopus ; ul clerus
prbfessionem raonachicani eliam habilum i-cliqne- etpopulus tanlis atlritus et spiriialibtis et corporali-
rimt, vel qui sua cnlpa proiciiintur, nisireuire, et bns incommodis, consolalionerecepta, cum suoprae-:
qjiod Deo spopondertint implere conscntianl, hoc snle pro vestra salule ac prosperitale communi. Do-
credimus possc " remedio snbveniri, si in ergaslulis raino sludeat snpplicarc. . .
iuclusi (amdiu a conventu hominuni ahstineahiur, ct iO.Aurelianensis eliam ecclesia cnnfusione maxi-,
piefalis inluitu convciiientihusmacefentur operibus, ma noscitur laborare. Tamen quia supcriore anno -
donec sanilatem eorreclionis admitlaiit. ^Namqueilli archiepiscopus YVcnilo, suis anniientibus suffraga-
qtii qtiondammoriaehi, poslea relicla singularitatis neis, ex eodem loco Agium *> presuyleruin palatii
professione, ad iriililiam vel ad niiplias devolvnntur, 3-veslri memoralseecclesia?ordinavil, probabilium ca-.
papse Leonis decretc publicse poenileiilisesaiisfa- nonicorum,aclaicouim atlestalione inslru.cttis, el pe-
ctione pufgandi sunt. De clericis aulem eeclesiarum titione impulsus, et eadem ecclesia noslro et veslro
suariim deserloribhs, antiqua forma Calcidonensis vacat periculo, htijus rei alium exilum non videmus,.,
concilii servanda est, qnaeprsescribit, uj, si episco- nisi nl vestra pielas quod a ianlis viris factum esi,
pus susceperit clericum ad alitim episcopum perti- ratumcsse permiltal.
nenlem, cl snsceplus el suscipiens cbinmunionepri- II- De prselalionerevereudissinii Drogonisdefinire
venlur, donec is qui migravcrat clericus, ad pro- aliquid si non audemus, nisi expectandiim , quam
priam rcyerlalur ccclesiam. maximus cogipoiest GalliseGermaniaequeconvenliis,
5. Qui sanclimonialibus inlicite misccntur, et el in eo metropolilanorum reliquorumque aniislilura
saerilega foedera cnm cis faciunt nupliariira ,' eos inquirendtim esse consensum, cui resislere nec vo-.
Innorenlii papse censura a commtiuione jubel su- lumus ncc valemus. Nobis lamen, si quid tale alicui
spendi; et nisi per publicam probatamque poeniten- commitli potest, et non alia quam quse prselen-,
tfain omnino non recipi, aut his ccrte viaticum de dittir latet causa, illi potissimum convenire videlu.r,
seeulo iranseuniibus , si lameti' poeniluei'Jnt,- non qtri et communione sacei'dolii nobis, et excelleutiaj
- * vestrae • ,;
negari. propinquilalis privilegio, sociattir. ."
6. Ab altero vero desponsata, el ab altero i'apta 12. Yeniemus nunc ad ultiniam parlem admoni-
puella, seciunlum staluta Ancirani concilii ei a quo tionis nostrse ; quani qna inlentione ftindimus, dede-
desponsala fueral, reddenda esl, etiamsi vim a ra- ril Deus ut vos ac proceres cocteriqiie fideles ea de-.
ptore pertulerit. De rapioribus autera id nbbis vide- votioife suscipiatis. Yiderausenirn iram Dei nobis et_.
tur oplimum,ul quoniam ecclesiasticaraexcommuni- vobis iramirie.re, cum pro i'apinis el immanibus,
cationemparvipendiint,secularium legum lerreantur aliis sceleribtis, tum eliain maxime qriod ecclesisefa-
' "
atisteritale"°. cultatos,-.qtias feges et reliqui cbristiani Deo vovc-
•7. Si quse sanctinioniales causa religionis, ul eis runt ad alimentum servorum Dei-et panperum, ari
fjilsovidetur, vel virilem habiium sumunt, vel cri- exceptionem hospiium, redemptioncm caplivoruin^

VARI.E LECTIONES.
46otium 2. " nobis 2. 4Shaboinus 2. " no.sse2. h° auctoritatc 2. . 81 cxucre 2.. S! i.anta fade 9...
*"* ' '
2.
ss'-.iiRiim aliud B4L.
 513- APPEND. AD SJEC. X. —MONUMENTAIMPLOMATICA. m-
atqne templorum Dei inslaurationem, nttnc in usti tA lissimam peruicieni siiam oecupet el invadal 0 fi-
.seciilaiium detinentuf. Hinc iiittliiservi Dei penu- deles Dec el vobis ipsis, nolite pro iempoi'ali abtiti-.
riam cibi et pbtus ac vesliriienlorum paliuntur, pau- danlia.divitiarum mereri sempileniam congciiem-
peres consuetam selemosinamnoh accipiunt, negle-* miseriaruin, nec ullra decus animaevestrse lam pe---
gunlur hospiies, fraudaiuur caplivi, et faina oriiniuni slifero, tam inaudito, lam denique certo sacfiiegio:'
merito laeeralur. Et quidem si haec.a paganis pate- polluatis ! Reddite Deo sua, jit vestra cuin pace pos- -
retur ecclesia, paiientlaniil.igitaret. Nunc aiiicm op sideatis, tormentaevadatis33terna,et poslmodum a'd
pressi a filiis noslris, hoc est, ab liis quos vel nos vel gaudiiimDomini nostri,- ut servi fideles, ihlromilla-
deccssores nostri in Chrislo genuimus, chrislianos niini."Secuhwes honbres seculares posside'ant,-ecclc--
eos nostro ministcrio facientcs, nullam patienliav siaslicos ecclesiastici sortiantur. Nec nosinsaliabilis
consolalionem reeipiinns, quoniam de illorum inle- cupUitatis argualis,-quia, qualescumquesumus, vera
rilu formidamus. Certe, quod nulhis tinquam C5im- nos dicere nec ipsi nescitis. El licel pauci, siiiu 05"
-pudeutissimus negarc au.lebit, possessio ecclesise lainen.aliqni noslrum Deiimlimentes, qui juxta illud
votum est fideliuin, patrimonium paupernm, redem- proplielictim exaudiantur: Voluntatemtimentium se
ptio animaruni. Yptum ergo alterius quomodo quis- facict, cl deprccalionem eorum exaudiet;- quia om-
quain Deoaudet auferre, lisereditaterapatiperttm qua B niumfinis quptidie apprepinqual; et quse videulur,
temerilateprsesumit invadere ? Unde alii suas ani- temperalia suiit, quse aulem nen videnltir-, {eterna. -
mas redemerunl, cur inde alii suas perdunt ? Itaque Si volumus evadere praesentes calaniitalesetfuturas
qusedam loca venerabilia, quod ritinquam antea au- eyilare miserias, in commune omnes a nostris pra-
diliim est, laici cx- integfo possiiient, quorumdam vitatihus ad Dominum convertaniur, et declinantes
partera sibi vindicanl,'quorunidam praediamultipli- a malo faciamus bonum, ut bpna Dpmini niercamur
citef divisa in hsereditalem sibi dari fecerunl. jEgy- videre iri terra viventium. Tu aulem, claiissinie rex,
piii sacerdoies, faniis necessitale eacleriscuuciaven- qitia verissime scriplum e»t,- corrumpunt mores bo-
denlibus, suas possessiones reliiuierunt, el falsi dii nos colloqitia mala, fuge perverserum consorlia el
revcrentiam a stiis cultoribus meruerunt, qtiam in consilia, nee a le qnisquam pelere audeat, quod ma-
hac parte solus el verus Dens non obtinet. Oza per- jeslatem' luam prsestare non deceat. Nec tinieas ira-
cussus est, proplerea quocl nuianlein archam suble- tos homines, hoc est, terrara et cinefem, amplius
vare prsesumpslt, quani langere nefas erat. Rideat quam Deum qui le creavit, quique in veritate jttdi-
lioc aliquis, nisi, quod summo dolore dicirans, qui- cabitrcujus volunlatem si perfecte secutus fueris,
dam oppressores ecclesisedignum suis raoribus exi- credimus quod a quorumlibet bominum le'cbiUtima-
lumiioslro etiam iempbre invcn.runi. Propheta cla- G cia Iiberabit, e^cmnibiis angusliis clenienler eripict,
nial: Qui dixeruni, hereditate possideamussanctua- ac post hoc ".lenipprale regnum ad perpeluum cu-
rium Dei-,Deus tneus, pone illos ut rotam, et sicnt s:i- mulala felicitale perducet; In fiiieomnes alloquimur,
putam antefaciem venli. Postremo ipse dominus Je- quod si riostrls salulaiibus adquieverilis consiliis, "ve-
sus condilor el rcdemplor: Quid proficit honw, si stro profectui plurimum congratulabimur. Sin autem,
lucratur universum mundum, se aulemipsum perdal, nos, immo Denm pernosloquentem, con.lempsefilis,
etdeirimenlum sui-faciat? El quisquam lam budax necessitate-implendi ministerii, quod nollemus, fa^
el desperattis invenitur, qui possessionesDei ad cer-. cere^conipellemur.. '
.

KAROLIII SYNODUSRELLOYACENSIS.
'
(47i. 845, April.)
Edilam a Sirmondo el Raluzio ex codd. Tiliano, Pithoeano el Meltensi, ope codd. 2) regii Parisiensis
n..'4638 et 5)- Paris. inter Supplem. latina n. 73 recognovimus. Exstat etiam in Yaticano et regio Parisiensi
n. 3878.
Hcec capilula qumsequunlur facla sunt in synodo ha- D Deo lesle, sub ftdei sum adslipulalioneseservalurum
bila apud Belvacum(2i) civilatem,annoincarnnlionis promisil erga omnesecclesias el episcopps regni sui.
dominicm84S, mense Aprilio, anno sexlo™ regni- Qum ad vicemomnium episcoporumsui principalus
tlomniKaroli, indictione septima. Qum collata sunl qui eranl, quique fuluri eranl, de manu horum epi-
inter eumdcm principem domnumKarolum et epi- scoporumconservandasuscepit,idest, Wenilonis(25),
scoposregni sui. El eademisdem princepsgloriosus, Erchanradi (W) ,Ymmonis (27J",Rolhadi (28), SU
YARLE LECTIONES.
611quamquani RAJ.. ^1'6 p. siiil 2. B7deest2., ss lege arino v... indictione viu.
NOT.E. .
(24) Die 18 Aprilis rex ibidem fidelisuo Niihardo (26) Parisiensis.
bona largilus esl. (27) Noviomensis,
(25) Senoijeusis. (28) Suessionensis.
 'U'i FRANCORUMREGUMCAPITULARiA. --• 546
mediris(29), Ltipi (30), Ragenarii (31), Helim (32), A i. Ut prsccepta inlicila de rehtis ecclcsioe mibi
Erpoini*"(33), Aii60 (54), Hincmari presbileri et vo- "commisssea vebis facla "reseindantur c','el ul do
cuti archiepiscopi (35). cseiere, ne fiant, caveatis.
I. Ul jus ecclesiasticum etlegem canonicam no- 5. Ut ab ecclesia mihi commissa indebitas con-
bis ila ccnservetis, sicut antecessores vestri qui hoc suetudines et injustas exactiones 66de celerb non
'
bcne et ralienabiliter pbservaverunt, juxta'6-1 quod exactelis; sed sic eas conservetis, sicut iempore avi
sciri poierit etDeus vobis pesse, dederit etveslri et patris vestri conservatsefuerunt.
6a -
prsedecessores conservaverunt. 6. Ut contra deprsedatores et oppresseres eccle-
i .2. Quod in mea persona nec iri meo ordine, nisi siarum noslrarum, et rerum ad easdetn 6I pertinen-
forte, jjuod absit, inantea contra Deurn el contra liiim, defensionemsecundum ministerium veslrum,
vos manifeste fecero, ut dampriari canonice debeam, quantum posse vobis Deus dederit, exhiheatis.
•adversumme-et meum ordinem" ita dampnabilitef 7. Ut prseceptaquse avuset paler vesler ecclesiis
non facialis ;pro quacumque prseterila cahsa, ut nohis commissis feceruul et firniaverunl, el slabi-
-mihi dehpnoralio aut dampnatio veniat. lia 68conservayerunt, quse etiarn vos corifirmastis,
-. 3. Quod res ad ecclesiam mihi commissam perti- el6S de celefo rata conseryetis.
uentes et- iempore principalus Vestri ablatas, ita B 8. Ut si vos coritra hsee capitula, aut. nos, quod
praesenlaliter reslilualis' "el festilulas conserveiis, absit, non malilia, nec perverso studio, sed aut per
sicut ierapore avi "etpatris vestri.fuerunt, et exce- humanam fragilitalem, aut per ignorantlam, vel pcr
pto superposito' quod in usus possidentium "vel es subreptionem, non dampnabiliter conlra vos 7.°cge-
:sedificiisabsumptum 6Sest," quomodb lunc erant, rimus, mutuo hoc consilio corrigamus; cl firin.ua
quantumad hoc quod res usilalo nomine appellamus deinceps convenienlia maneat.
censtat, qtiandp vos inde illas 6S.lulislis.' .

HLUDOWICIH ITALI^: REGIS CAPITULUM.

. . (An.844-850.) "" '

Exstal in codice Chisiano.ssec.xinitiiim.capitiilarisLndoviccvegi, Lotharii filio, ascripli, cujus reliqua

pars fatis invideiuihus periit. Ascriberiduiriigilur erat anne alicui intra diem.lo Jtniii an. 844, quo i'exLan-
.^obardofum coronatus "est,etdiem 6 Apfilis ari. 850, quo coronam imperii suscepit.Capitiilum quod unum
snperest, in codicibus Ambrosiano, Florenlino, Lolidinensi, Yindobonensi, Yeronensi, Estensi apud.Mura-
lorittm 80 Lotharii nojnen praefert, sed Chisiani auctoritas in his rebus prsevalere debet, et reliquis Lo-
- tliariuincap.
iiipole iinperalorein nbminare licebal.-
' T ' „ • '• ' quod si 'paruerit ideo eas
., , dotnno
Iletn" capilula j' T J C emendent;
. . . res delegasse-ne
. fhannuni
Loudowtqirequ in
jusliliam facerent, voIumus,--ul ipsi
71
De his quideni7a personis qui res suas ideo in niittantur7i, quousqne iili qui eas babcnt auctorem
alicram personam delegant, ut ad placilum 7Svenire ad placitum adducant, et isdem malefaclor..j'usliliaiii
non conpellanlur. ut mala quae facta habent non faciat/
KAROLIII CONVENTUSIN YILLA SPARNACO.
(An. 846. Jun.) ....
llsec priraus edidil Pelrus Pithoeus posl libros Capilularium p. 415-424, ejusque ediiionenvLindehbrogius
in codicestto et Goldaslns repeliverunt. Sirmondi et Raluzii edilio codioibus Tiliano; Pitlioeanp, Metensiet
Lendinensi nitilur; quain nps auxilio codd. 2) Pilhceani, j'am reg. Paris. n. 4638 et 3) resii Paris. inter
Suppl. Lalina n. 75 saec.x recpgnoYimus. ." .
Hmc qum sequunltir capiluld excerpta suiit a domnoD * Wenilo (37) scilicetcum suffraganeissuis, Gunlbol-
rege Karolo, et principibus ejus, ex his capilulis dus (38) cutn suffragaimissnis, llrsmarus (59) cntn
qumanno 846 edideruntepiscqpi in synodis (56),- suffraganeissuis, Hincmaruscumsuffraganeis sttis,
, • - : YTARLELECTIONES. ."--•"
89erdoin 2. 60hmcdesunt in 3. 61ita 3. 62 dederit noslris prsedecessoribusc. 3. S. et BAL. ca as-
suraptum 3. "in die illa 3. 6Srescidandur 2. B. 66exactationes S. B. 67 eas 3. 6Sstabilita B. e-
deestS. 70c. v. desunl 2. B. 'iEt.C/i. ' 72qtii Ch. deest in reliquis. 73.q)Iailuni-C/j.,,74 reliqud-exci-
deruiilin Chisiano;"supplevi ea ope cqdjcitmreliquorutn. . - - "
- '- " ' " '
•'..,. , -..,.!". ; .NOT^E. "',. . ;'
; (29) Laudunerisis. 19 capitula oninia qnidem in synodo Meldensi-.sjih,iis
{50) Calalaunensis. nuriieris qui singuliscapitulis prselixasunt coiilinen-.
(31) Amhianensis. . lur; sed ([iiaein Meldeusiconslituta fueranl, in Pa-
(52) Carnoleiisis. risiacensi denium, ut prsefatio declarat, absolula et
(35) Silvanecleusis. edila sunt anno 846. SIRMOSD.
Aurelianensis. •• Senonensis. - ' . '
(34) (37) ' - •
(35) Remensis. (38) Rothomagensis.
(56) MeldensietParisiensi. Quseenim sequuntur (39) Turonensis-
347 APPEND..AD SMC. X. — MONUMENTADIPLOMATICA. 518
Amalo (40), cum sujfraganeis suis; et oblala sttnl A_ Commemoratio terlia(; de^jiisliiiis, siiniliter.
eidem principi, sicul ipse jnsseral, col.leclaad re- Comriiemoratioquinta, de his qui contra regiam
in
legendum Sparnaco (41)', villd Remehsisecclesim.
Et quia factionequorumdumtnoluseslanimus ipsius polestalem contumaces 'esse mpliuniur, similitcr.
regis conlra episcopos, dissidenlibus regni primori- Gommemoraliosexta.
bus sui ab corumdemepiscoporum ammoniiione, et Caterm atttem commemoralionesqua; sequunlur, ita
remblis ab eodeni cnncilio episcopis, ex omnibus7" in prmfata pieniludinexum suis capitulis continen-
illis capittilis hwc tantum observanda el cotnpla- . tur.
cenda sibi cellegerunl, el episcopisscripto tradide- 20. Et ne magnificentiam vestram illuc veslrse di-
runt, dicenles non amplius de eorum capitulis
' tticccplassequam
76 ista, et ista se velle cum principe gnitati indecens ct inliouesta impellai necessitas quo
observare (42). rion trahit volunlas, et partini necessitale, parlim
i. De honore et cultu ecclesiarum. etiam subreplione, quia. aliter quam se rei verilas
2. De bonore episcoporum et vencratione servo- habeat vobis dictum yel postulalum fuit, njaximo
ium Dei. quod ad rempublicam pertinuii, aut prsereplione in
-5. Dejustitiis. beneficiario jure aut in adole 79adsumptum habetur,
' 4. Ut caulela fiat
erga eos qui causa juvenlutis yidetur nolris utileet. necessarium, utfideles etslre-
:uit insipicntiae iu aliquo fallunl, sive .conteraimnt „ nuos missos ex utroque ordinc per. singulos comita-
admbnitionein episcoporum, ne suhito aul incaute lus regni veslri mktalis, qui omnia diligenler in-
clamnentur anathemate. brevient quaj lempore avi ac patris vestri, vel in re-
5. De his qui contra regiam pplestaiera conluma- gio specialiter servitio, vel in vassallorum domini-
ces esse moliunlur. corum beneficiis fuerunt, et qnidvel-qualiter aui
6. De precariis. quaiitunTexinde quisque modo retineal, et secun-
7. De hospitalibus dum veritatem renunlietur vobis. El ubi *° invene"
8. De rapacibus. ritis, quia ratio ct uliliias, ac ordoses veritas, iu
9. Ul ejriscopis tempus congruum observetur ad absuniptis vel donationibus habeantur, in stalu per-
niiiiisterium suum peragendum. - maneanl. Ubi aulem inrationabilitas vel poiius fraus
10. Ul clcrici arma militaria non coijlingant. ' inventae fuerint, una cura consilio fidelium veslro-
11. Utmissi dirigantur, qui inquirant, si prsecep- rtim hoc laliter corrigite, ut 81ratio alque utilitas
ta a nobis dc rebus ecclesiarum ad proprium sint' seujuslitia nbn deserantur, et dignitas magnificen-
facta. liae vestrse per necessitatem ila. vilis non fiat, sicut
. 12. De hseresi symoniaca.
vos non decere cognoscitur : quoniarii domestica do-
15. Ut a nullo sedes episcopalis, proprio iiifirman-
te ejiiscopo,usurpeiur. ] mus vestra aliief ohsequiis doihesticorum replcrt
non poterit, nisi hahuerilis uride eis riieritis respon-
14. Ul canonici infra dormitorium dormiaul.
dere el solatium ferre pessilis. Et sic
. 15. Ul monachi ad palatium non veniaiU, nisi dcmum indigentise
res puhlica veslra de sue suffragetur sibi,
causa"obcdienlise, exccptis abbalibiis.
et ecclesisea quibus uen expedit liabcantur immu-
16. Ut laici uecimas de ecclesiis non coniln- '"
- iies 82. ,. . .
gant. . , 21. Ul precarise et ceinmutatipnes lempere vidua-
17. De sanctimonialibus contra auctorilatem niip-
tarum ecclesiarum .factse, ab his qui leca episce-
tis.
18. De sponsis aliorum. pPHim oecupaveranl, rescindanlur, et cum auctori-
tate ccclesiaslica vel civili denuo, si fiendse 88sunt,
19. De sepulluris infra ecclesiam 77. fiant.
Pleniludo aulem capitulorum qum in pleniludine sy- . 22. Precariseautera a nemine de rebus ecclesiasticis
.nodalium aclionum habenlur, -undehm.comtnemo- fieri
rtttiones excerpttvsuut,'iiuper loca contineittur,6. .- prsesumantur, nisi quanlum de qualitale cenve-
Coinraenioralio prima, de honore videlicetcl cul- nienli dalurex pfoprie, duplum accipiatur ex rcbns
iu ecclesiarum, sicul supra scriptum habetur (43) in '; ecclesiae, in suo tantum qui. dederii ncmine, si res
villa Colonia, subscri()tioneregis et principum robo- 0 proprias si-et ecclcsiaslicas usufrucluario lenere vo-
ratum. luerit; Si aulerii res proprias ad prsesensdimiseril, cx
Gommemoralio sccunda, de honore episcoporum rebus ecelesiaslicis triplum fructuario usii in suo
et veneralione scrvorum Dci, similitcr. lanium quis noniine sumat; quia sic eas queinque

VARLE LECTIONES. - , - i
,s el coniilibus corr. ex omnibus 2. 7a rubrica deeslin 3. 77huc usque tdnlum cod. 5. 78apud Pithceum
pag. 416 sqq. capitula integra habenlur, t/um quum supra locis in cod. 2. indicalis
79 jam leganlur, eas repetere
cum SirmondoctBaluzio superfluum.ralus, lcclionemcodicis2. sectttus sum. alodo 2. 6° ibi invenielis 2.
61et 2. 8S hic edilio Pithceana el sequenteseam, inserunt caput infra numero 56 allalum. Ut neino epi-
8S ficndi 2. 8V desunt 2. "
scoporum. proprias usque proprias
NOTJE.
(40) Lugdunensis. p. 442 (Patrol. CXY).
(41) Epernay. , (45) Col. 550, n. 1.
(42) Cf. Prudentii Annales Mon Ger.m. SS. I,
 849 .'" FRANCORUMREGUMCAPITULARIA. '• .550
Iraclare oportet ut alienarum dispensalorem, noni A atque hospitalitate, secimdum eorum miiiistcrium s0
propriaTiiin largiloretii. Et a ritilla poteslate quisi hortcnlur el compellant.
cogatur facere precariam "de febus propfie Deo eti 57. Ut quicumque ex cleroesse videntur, arma
sanctis illiusdicalis; ciim rafio et usus bbtfneat, ne- rioirsuhiarit, nec armali incedant,- sed professionis
minein cui non "vult conlra-utilitalem et ralionemi susevocabulum religiosis moribus et i'efgioso habitu
'
pracstilum "" deproprio facere beneficium. Prsecepta • prsebeant. Cuiod si contempserint, tamquain sacro-
autem regalia super precariis ecclesiastieis fieri, riiin canonum contemptores, et' ecclesiasticse san-
nec ralio sinil, riec auclprilas quolibet mbdo per- ctitatis profanaiores, prbpfii gradus amissioriemul-
niittii; qiipniaihpraeceptain jure ecclesiaslico firma- tenlur, quia non possunt simul Deo et seculo mili-
fe iiidigntiriijhdicet necesse est majestas regia,. nisi[ lai*e.
ab ecclesiaslico reclere , 86 petantur. Isdem aulem , 40. Admonenda est regia maghitudo dehespitali-
ctistds ecclesiaesbllertissiine caveat, ne sui ordhjis bus, quse tempcre pi'sedecesspruiri suprum el erdi-
ei ecclesiasticsecoihmiiiiionisforle immeirior, con- nata et exculta fuerunt, eX hiodo ad jiihilura sunt
tra aucloriiatem prseceptum regium pro quacumque redacta. Sed et hospitalia Scottofuin, qtiae sancti
adsentalione fieri petal. Qui et si fecerit, non audia- . homines gentis illius in hoc fegno 91coiislruxerurit,
tiir:" si aulem obtinueril, regia dislriclione 87et epi- B e"trebuspro sanctitale sua adquisi.lis ampliaveru.nl, "
scopali judicio-idem rescindatur, et pelitorinjuslus ab eodeni Iiospitalilatis oflicio funditus suntS 2 alie-
jiro principis injus,la suggeslione digne corripiatur. nala; et non solura supervenienles iri eadem bospi-
El.prsecariae,secundum anliquam consueludinem et talia non recipiunlur, verum eliani ipsi qui ab in-
aucloritatera, dequinquenuio in quinquennium re- fanlia in eisdem Iocis sub religione Domino miiila-
noventur. verunt, exinde ciciuutur, el osliatim meridicare co-
24. Ut contra deprsedalores et oppressores eccle- gunlur. Unde pertimescenda est canonica sententia,
siarum et rerum ad easdera pertincnlium, defenso- et maxime decretalis Simraachi papse definitio, quia
res secundum min.isterium veslrum, quanlura Deus nt necator pauperum,'et Chrisli traditor Judas, idcm
posse dederit, exislatis; et praecepta quseavus ct 93qui.Jiujus sceleris auctor el perpetralor esse di-
pater vester ecclesiis ditioni veslrae subjectis fece- noscilui', praesenti.et perpetuo est ** analbemalb
rtint ac lirmaverunt, et stabilia. conservaverunl 6S, feriendus. • Quireiculam, inquil Simmachits papa,
quseque vos confirmastis, de. caelero rata in omni- vel quicquid fueritecclesise, pelunt a regibus, etcor-
bus conservelis. rumpendm..pielatisinstinctu egentium subslaniiam ra-
.28. Uiregia.magnificeiUia lib.eriorem. Ijberlalem. piunl, irrita habeanlur qum oblincnl •", et a commu-
episcopis, ad suum peragendum in eorum paroe-. nione ecclesim, cujus facultaiem auferre cupiunt, ex-
chiis minislerium, quara aclenus propter diyersas cludantur. Item in canone Aurelianensi : Si qtiis
perturbaliones habuissent, maxime in sacralissiinis (juolibel lempore conlra hanc conslilutionemnostram
temporibu.s, quadragesiniae scilicel et adventus Do- venire tenlaveril, aut aliquid de consuetudine vel fa-
riiini, tribuat; quatenus etpericulum etipsi 89 epi- cultate. xenodochii ipsius 96 abslulevil, ul xenodo-
cppi, et regia dignitas, sa:Iubriuspro ministerio sihi cliiutn, quod averlal Deus, esse desinat, ut necalor
comnrissoet neglecto, possint evadere, et pro stre- pauperum inrevocabili anathemaie feriatttr.
nue exseciitp divinam misericerdiam sibi conciliarc •43.Cavendum et summopere prsecavendum , ac
p.rseyaleant.Jpsi autem epispppi concessura sibi per virlutem Christi sanguinis interdiccndum et cpi-
otium, non in suas voluptates, sed.in- divinum et of- scopis et rcgibus, et omnibus sublimioribus potesla-
ficiesum convertant Tiegotium : quatenus studenles tibus,. atque cunctis fauloribus et-electoribus quo-
praedicationi alque coiifirmalioni. quod aclenus per- rumcumque, atque consensoribus seu erdinaloribus
partechias fuil neglectum, solerter et devotissime de in gradu eeclesiasticc, ut nemo per syraeniacam hae-
caetero sit cprrecium el emendatura. Et nen propter lcsini regiminis loctimobiineat quacumque factionej
siiam.quictudinem episcopi.ad remotiora loca sece- -n calliditate, promissione, seu commoditale aut dona-
denles, et suum mimslerium iicglegenles,,proprias' tione, per se aut per emissam personaiii, cum Spiri-
deserant civilatcs; sed ul-paroechias suas cuin offi- tus sanctus inter csetera docume.ntaeeclesiaslica per
cii elficacia circumearit, aul cum. religione in stiis os sancli dicat Gregorii : Cur_non perpendituf quia
eivitalibus "canonicecumsiiis filiis deganl. El hospi- benediclioilli.f in malediclionemconverlilitr, qtti ad
talitate-ornati,' qusejam pene propler diversas rapa- hocul fial hmreticus promovelur? El iteni : Emenles
cilates adnullala est, non solum in oculis Donrini quippe atque vendentespar pmnaconsiringit, cnm li-
propler obedientiam mandalijlivini reddanlur coa- queal hanc hmresim in ipsa sua oric/ineaposlol ca esse
spicui, verura et bonura tcstimonium secnndum delestationedamnatflm, Et apostolus docet : Non-so-
sanctum adqiiirant aposiolum. Presbyteros etiam lum qui faciunl, sed eliam qui consenliunl, digni sunl
sibi commissos, et doctrina, castitaie et sobrieiaJe, morte: Et item beatus Gregorius : Dolens, inqiiit,

VARIJi' LECTIONES.
8aprsefecUim2. S6recte 2'. 87ita 2. discretione Sirm. Sscoiifiririavermit2.. S9si 2. *° ni.
repe:aijtur
sornaric. B. B1deest 2. 92deest 2. " id esl Bellov. 9'' deesl 2.' ss obiineanl 2. 96 i. a".u't x. desijnt2.
97 deest 2.
 STJ1 APPEND. AD SJ£G:-X. -- MONUMENTADIPLOMATICA. 532
dico, gemens denunho, quia sacerdohum, quod .npilfl. i manitesta peccati causa, commuuione privel eccle-
vos inlus cecidit, {oris diu slare non poierit. Item siastica. Anathema autem sineconsensuarehicpiscopi
i6s etiam evangelica ad«-
idem.98 : Adversarius animarum callida specie sna- aul coepiscoporum,prailata
del quasi debere,ab liabentibus accipi, ut sit .quocl monitione,"nulli imponat, nisl unde canbnica doeel
9"
possit non habehlibus erogari; sicul 10°scriplum est : aucloritas; quia anathema selernsemortis est damna-
llosliai impiorum abominabiles,quia ojferunlur ex lio, etnon nisipro mortali debet imponi cfimine, ei
scelerei -, - :. illi qui aliier non poluerit cofrigi.
47. Ul nemo, episcopo vivente, ecclesiam illhis 57. Ut inbnachi quibus monasieriorum cura eom-
anLres ad eara pertinenies invadere aiit dominari miss.a non est, passim et sine auctbrltate palalium
voluntariaa cleriac ele- non in eb - vel ul)i et uhi
pracsumat,neque.sub populi adearit,"nec iriimoreritur,
ctionis obtentu, prafef voltmtatem episcopi, quis- 109discurrere ac pervagari acepliali praesiiiriarit. Sed
quam quacumque secul.arippleslale preeditus, quasi si-tales quilibetfuerinlut utiles et necessarii eccle-
oaconomum constitual. Sed si episcopiis minisle- siae ac principi reperlantur, cuni auclbrilaie episcbpi
rium ecclesiasticum propter infirmitalem corpoream canonice ac religiose pergariu Sin "auicm, in 'moria-
cxhibere rion potuerit, in archiepiscopi lioc cum vo- sleriis suis; sieut cairbnica et regularis dbcet; irisii-
lunlaie episcopi ejusdem ecclesiae maneat ordina- 3 tiitio, religiose resideant. Quos etiam nec episcopus,
lione, qiialiler debilunr oflicium non remaneat. Ob- nec abbas, vel quilibet alins eos veredariorum more
sequium vero ad rem piiblieam perlinens qualiter in missaticis instanter "1M
transmittat"; quia per quos^-
exsequalur, per tales ex subdilis et ecclesiaslicis dam illbr"um,-conlra carionicam atieioritalem, et
niiriistris, cum consensu archiepiscopi-propter pacis ecclesiastica et civilia perlurbahiuriiegbiia. Nec sub
caritatisqiiecuslodiam, episcopus brdinet; el dispo- pratextu obedienliaediutiusvilicationibus inserviant';-
nat, quos succedendi inepiscopatu appetitus inde- sed regulariter obedientiam vicissiludine sua pera-' 5
bilus nori elovei neque vexei;"Tiisimoratus. ita exti- gentes, secum, ul de sancto Benediclx)legitur, in
ierit,:nl secundum inslituiabeali Gfegorii in libro monasterio habitenl, atque se ipsos recolligaut. Itec
101
epistolarum, et liumilker in subdilione prosif '1<!", autem transgfidienles, sive praelatiin favendo, sive
et post uliliter ios conveniens sanclis regiilis subditi in oblinendo, excommunicentur.
prcesit; quia ob hoc in multis ecclesiis scandalimv ^65.Hi vero qui ex rebus ecclesiasticls nonas et
magnumconspeximus. Si autem in arehiepiscopo decimas persolvere, el saria lecta ecclesiaeseciinduni'
lalis necessitas acciderit, simililer ipse' consilio antiquam auclorilatem el consuetudinem restaurarc
coepiscoporum 10'' suorum hujusrirodi ordinafionem dcbenl, elliob non solum negleguflt, vertfm et per
exhibeat. J contemptum cliniiltunt; atque clericosfariie et .pe-
53. Ulcanoniciin civilate" vel monastefiis, sieut nuria, ecclbsiasiica quoque aedifieiadissolulionead-
conslilutum est, in dormitoribdormiarit, etiri refe- nullari-permiilunt, tamdiu abecciesiastica cbmmu-
ctorio comedant, et indbmoinfirmofiim necessarib nione separentur, usque dum diligenlia ln emendare
subleventur, et tam saiii qnam et inflrmi canonice sludeant, quodsocbfdia neglcxerunt. Quod si ite-
vesliantur, atque"in"clausiris'horis corigrufs.degant, rum iteraveririt1IS, post excbmmunicatioiiis''satisfa- =
el subcustodiacarionicaleclibni los"el' eaUerjs -di- Clioneriiregia potesiate ebmpulsi, juxta legale et an-
vinaainsliliitionis"irisislarit offlciis. "Qiii"'''vefoepi- liquum dictunij tjid meglegilcensum,perdnlUiagrum.'
scoporum loci corivenientiam'aut facultatem noriha- Servi aiiiem ecclesiarum quibuscuinquepbiestatibus
buerit ul lioc perlicefe et brdiriarepbssit, priliceps subditi, underrielibr consueludo vel devotior coiii-
'
seciinduni coristitutionem domini imperatoris- Hlu-. mendatlo ex iempore et jussione' dbmrii-HHidowici,
dowici "ahnual: id esl, si vicina' episcopio ierfa de vel certe domni Karoli, seu etiam Pippini, nbn "*
eaderii ecclcsia essc reperla "fuerit, et ab "aliopossi- "existit, saltem viginti-diebus inarino.eidem ecelesiae
detur,'ecclesiae feciori ad' clauslra cleriebruiii, vel ad reficiendas ipsius ruirias absque irioleslia "servire
alia tjupelibetecclesisecommbda facienda," reddatur.. rv sinantur. Ubi"--autehiet -amplior r commendatio et'me-
Si atitem db'fisco fuerit, regia liberalilas earidem lior consuetudoinde habeluf,"pro hafc-nbstrancces-'
lcrramad servorum Dei habilaeulacbnslfuerida lar- situdinisconsideratiorienon decidat. ''- . ' -
- 67. Qui sanctimoniales virgincs vel viduas rapiunt,
giri dignelur. Si autem dealia easa"Deiaut decujus-
libet propiib fuerit, 'ex converiieniia commutandi et progressu etiam criminis iri conjugium-sumunt,
licentia tribuaiuf. Etsi pauperlasioei ad aedificandas publica?poeniteniiaejuxta jnodum quem-'15prsevide-
domos neeessarjas m non suffecerit,- eosad adjuto- rit epi.scopus, subigantur; ipsae.verdloeis cungruis
'
riunixdiiicandi potestas regia cogatqui res de ea- pcenitentiaerelrudantur, et "ad habituhi religionis--
- • ,16 aulem sine ulla- spe
derii ecclesia in beneficiis retinerit." rbdire.cogantur. Uterque
50. Uliieino episeopbrum quemlibet,-sine certalet ' uxoriajcopulalionis peiliennilcf maneant. St autciii,

-. VAUl^; LECTIONES. .'

98 ideo 2. S9 sed 2. 10°quae2. 101subdilo 2. -10sproraesit 2. 103Immiliter 2. 10*episcoporum
' 2.
108leclioiiis 2. 106quae 2. 10' domus necessarios 2.-." 108prolala 2^ 1°»el u. desunt 2, "li0 exlra 2.
111indulgeritia-2." lla iteravefitL 2." 113p'erdil"2. m voxdelela in2." *" quod 2. 'lle-ulriqae'2.
555" FRANCORUMREGUMCAPITULARIA. 554.
quod absit, conjugia iterare prasumpserinl", acriori -t^dum sanclorum Palruin «tatuta se purgare cogatur.
subdanlur vindiclae.-et amplius propellanlur. Qui si 72. Ut nemo qLemlibetmoituiim in ecciesiaquasi
forle obediremoniiissalutaribus noluerint, analhe- hereditario jure, nisi quem episcopus aul presbyler
" "
matizeritur. pro qualitale conversationisel viise dignum duxeijt,
68. Dehis qui sponsas alienas rapiunt, vel con- sepelire proesmnal. Nec quisquam ossa cnjtislibet
sensu par.enlumaccipiunl, anliqua et synodalis sen- mortui de"scpulcro suo ejiciat "llsj aut sepuliuram
tentia observetur. Quod et si forte in eeclesia even- cujusquam 119temerario ausu quoquo modo violet;
tus talis.reperiri dinoscilur, uipro salulis el reli- sed unumqueniquein loculo sibi a Deo proeparaio
gionis competenlia bnmanius quiddam deheant alque concessoadventum sui judicis praestolari con-
tractare ponlifices,sicut canonica, ut eisdem verbis cedat; maxime cum non soium divinae leges, scd
uXamur,docel auctorilas, quia prior quidem, in- etiam et humanae apud humanam rem pubiicam se-
quiens, definitio durius, poslerior-aulem quiddam pulerorum vlolalbres rebs inorlis dijudicent. Se-Jet
traclavit humanius, nulio modo, utad maximam in- neque pro loco septtilurae,ut verbis sancli Gregorii
dufgentiamdescendamus, allerius sponsaeacceplor utamur, pretium de lerra pulredini concessa quasr
sine publica transeat poenilentla, et sponso iegaiiter rere, el de alieiio velle la0 facere luctu lsl compen-
inultam 117componal. Quod sihaec obedirereuuerit, B dium, aliquo modo lemplel. Si quando autem 1!S
sine ulla ' refragatione anathemalizetur : fautores proximi vellieredes sponle aliquid ofierre ecdesioe
vero.iliius juxla modum cuipae episcopali decretp voluerint in elemosiria defuncli, aecipere non veta-
poenileant. Si vel'o, quod non optamus, qui de gradu mus : peti vero aut aliquid exigi omhimodo prohi-
ecclesiasiicolalibus -nuptiisse consensoremvellriter- beinus, ne,quod valde inreligiosum est, aul venalis,
ventbrem manifesteprodideril a gradii proprio repel- quod absil, dicatur ecclesia, aul de humanis mofti-
Jatur. El si verisimilibusexinde suspicionibus fueril bus videamur gralulari, si coropendium exinde slu-
propuls'atus,etcanonicenequiveril approbari; seeun- demus'modo quolibet quaerere.
HLOTHARII,HLUDOWICIET KAROLUCONVENTUS
APUD MARSNAM.

(An. 817. Febr.)

1 !, \ .
Sirmondi el Baluzii editiones ope cbdicis 2) regli Parisiensis n. £638 recognovimus.

Hmcquccsequnnlnr capilula acta sunl quando tres 'C '5. Ut singulis eorum fidelibus ialis lex conserve-
reges (ralres, Htotharius^scilicet, Hludowicus, et -lur,'qualem temporibus priorum regu/n, et proeci-
Karolus, simul convenerunlsecus municipiumTre-
jectum, in loco qui dicilur Marsna (U), anno ptte avi patrisque eorum, habuisse noscuntur, si
Dominicceincarnaiionis- 847 mense FeLrodrio 123 lamen et ipsi pristinamfideui erga ipsos conser-
qucBeliam capilula singulorumadnunliationes se- vent. (
quunlur. 6. Uf rapinoe el depraedaliories,quse quasi jufe
CAP.i. De .pace et concordia atque unanimilate legitiriio hactenus factaesunt, penitus interdicantur,
irium fratrum et regum intef se, el quod verissimo' et nemo se impune posl hatic eas
praesumere posse
el non ficlo-caritatis vinculo stnt uniti, ct ul nullus confidat.
deinceps scandalorum inter eos occasiones serere 7. Ut in singulis parlibus regni missi idonei con-
- .
possit. stituantur, qui quefelas pauperum et oppressiones
2. Ul ipsi -mutuo sibi auxilientur, et conlra Dei sive quorunicumque causas examinare, et sccun-
sanctaeque ecclesiae ac suos inimicos secundum dura legis aequitalemvaleant definire. Et si ab uno
oportunilalem lemporis invicem adjuvent. in aliud regnum iiujusmodipraesumptores confuge--
5.tJinemo per quamlibet cupiditatem leges pacis rinl, ibi similiter opprimanlur.
in cujuslibeleorum regno convellerem-pra3sumat. ]D 8. Ut
nullus.in omni eorum regno deinceps ra-
Quod si facere praesumpserit,communem ab eis ul- plum facere praesumat. A^utsi fecerit, legaliier pu-
tionemincurrat. nialur.
i. Ut-ecclesiaeChrisli 1!<lper omne eorum regnum 9. Ut regum filii legitimam heredilalem regni
prislinam dignitatem honoremqtte retineant; et secundum definitas praesenti tempore portiones post
quicquid superstite domno Hludowico imperatore eos relineant; et hoc quicumque ex his fratribus
~ possederunt, absaue ulla deminutione superstes fratribus fuerit consenliat.-si tamen ipsi
jure legitimo
recipiant. nepoles palriiis obedienles esse consenserint.
VARLE LECTIONES
117mnlta 2. '•'* eicere 2. "• quam t. a. q. m. v. s. u. in 1. s. a Deo desunt 2. J,° nullo 2. 'Bellov.
'
BaL Til. ullo Trec. in lucri Til. deesl 2. ,S2 deesi2. las per mensemfebruarium eliam edd. 1Hevel-
lere 2. Jrt deestl
NOTJl.
<44) Cf. Lupi Ferrarierisis epistolas 50,57,59; m:e colloquium celebraturps, Sirmondo monente
in qua dicit feges nebdomada secunda Quadragesi- Quadragesimaeinitium an. 847 fuildie lGFebruafru
PATROL,CXXXVIII. , 18
 553 APPEND.' AD'S_EC. X. — M0NI3MENTADIPLOMATICA. S56
10. Utlegaii ad ducem Briltoivum mitianliir, qui A Karoli fuerunt, et illis maiidat, ut per riullum irige^
de communi erga eos observaiione pacis eum coin- nium inanle,'~sicut de Deiet sua grittia gaiidefe vo-
riioneanl. -- - lunt; in iiliuselfideliumejus coritrarietatem aliquid
'
H, Ut simililer ad regem Nordmannorum legali faciant. . .. .
mittanlur, qni eum conlestenlur, qriod aul paeem "'5. El sciatis quia volumus, ul rcs ecelesiafum, in
sefvare sludebit, aul conitauniler eos iniensos lia-"4 cujuscumque regno capul.fuerit, tam *deepiscopatU
' ' bus qiiam.de abbaliis, sine illa' contradictione re-
bebii. .
, " Adnunlialio domni Hlotharii., , .. cioresipsarum ecclesiarum^ sicul lempofe idomni ac
• Nobisel 120 fralrib.us nostris visumfuit,, ut ajl geniftiris riostiTfecerunt, iljasppssideant... , , iii
Bei vbluptatcm quaerendam, qualiler sancia ecclesia 6. Simihtef ct'de episcpp.a.tibusel. inoriasleriisj
recuperata esse possil, et pacem et nos ac vos et libicdmque ln "ridsirocbmiriuiii.rcgno,aliler estmpdo.
isle populus ehrisliaiius habere possimus, nos simuT quam debeatj yojunius iitia cuni D.ei adjtitorio iilud
conjungeremus, sieul nunc fecimus, et.sic sinlus in-. eiii'endare;"utecclesia Dei suum_'honorem, dehitum,
ter lios, sicut fralres per ,rectui)i esse debent. Et. liabere posslt,' ""
et populus "suam legem el. justiiiauv
' .
liabeat. -"'.'". - .
pro cerlo illud sciatis, quiagratias Deoj sic sumus ' " .
et sic permanere ad]uvanle.Deo inanle .volumus, el fr i" ~Adnuntialio7iaroti.' .:
in consilio et in auxilio unusquisque ,erga allerum 1. Scialis quia dilecli fratres nosiri ,et nos com--
parati sumus adjutorium ferre, sicut fralres in Dei muriiierplacilum nostrum.ad missam.sancii Joiian-
"130
voliintaie ei communi profeclu-facere debeiit, in riis ap'ud'Pari'siiis cqnilicluni', habemus^ ubi db-
quibuscumque potuefimus, isiis-quae.illimodq dixerunt, el caeleiis -quaead ;Dei
Adnuntialio dbnmi Hludowici., _ voluntaierii et..nostrum ac veslrum communemt131.
1. Scialis quia fratres nostri et nos"vioslros. mis- profe,ctuin inveriirc .potuerimus, consideremus,, ctj
sosad communcm nepotem nostrum (45) in Aquiia- una cum Dei adjulorio ad effectum perducamus. Et
niam mUlinius,.:el.-ci lales comilalus designalos -volumus, ui abhinc inante, ubicuinqiie unusquisque
mandamus, in quibus ipse cum suis inlerim suffi- fuefit, eum pace eonsislal, et ad illud placituni cum
cienier esse possit, et fideles dilecti fratris nostri pace unusquisque veniat; quia in istis miseriis et
Karoli de illo regno pacem lialiere possin.l, usque rapinis usque niodomullum D.eumoffendiinus. Uniie
dum idem m nepos ntistef ad commune m placitum nobis Dei misericbrdiam deprecari, satis necessa-
noslrum venial; ad quod cum lali securilale anob.is ; rium esse cognpscimus. .--.--- - -. . -. i
accepta eum ve.nire mandamus, ut.sanusvenire et ^ 2. Volumusetiam, ut;-unusquisque libef homb. in
sanus slar"e'et sariiis reverti, quanium illum Deus nostro-regno seniofem,'qualem voiucril, irinbbis.et
salvare voluierit,possit. Et si lunc nojslram consilium. ih nostfis fidelibus"accipiai.. . - ,.
audire voluerii, voluiriuscuiii Dei adjutorio etvestro. 3. Mandamus.etiam, nt. nullus homo-seniorcm
consilio considerare., quomodo. melius .seeundum suum sine justa ralione dimittat, nec aliquis ciim
eommunem pfofectum el. ulilifalemiinante esse pqs- re,cipia(,.n)"sisicut tempore anlecessorliriinosirbrum
sil. El si nosirunVconsiliuin aiidire, noii volueril.12\ t consueludo;fuit. ,3 ,---.v-..'...,/: ': i - • - -"
t.incsicfu meliifs cuin Dei adjutorio et vcstro consi- 11-. E.t volunius:-ulsciatis,"quia nos fidelibusnosiris
lio invcnire potuerimus, exinde agere vqlum.its. • r.eclum consenlire.volumus,-et-conlr"a ;faiiorieriieis'
-2. Sciatis eiiarn, quia simililer "missbsnoslrps .ad., facere non volumus. Et similiter vos ac caeieros*
Britlones millimus, et 'lllos ad commuriem profec-. . fi.deiesnoslros '?2 admbnemus, utvbs veslfis homi-
tum et pacein hortamur. .Qui si .audierinl aut non- njbus reetum. conseritiatis, el coiilfa ratidnein " illis'
i -..'.••;" - • .!
audierint," cum Dei adjulorio et.veslro corisilio'exin- non facialis. .. v _::....
de eliamTacefe voiumu.s. i 5, Ei volumus, ul .cnjuscumque iioslrum- hbmo,
5. Scialis quia cpminuniter nrissos noslros ad ,_in cujuscumqrie-regno slt, euni-seniore" siio in -lio-
Nordmannbs propace accipieiidamiilimus. stem vel aliissuisiilililatibiis pergai; nisi lalis regn.i"
k. Sciaiir eiiani, quia" dilectus"frater'no¥tcf IIlo- " invasio quam lanlweri dictinl, quod ahsit-,-acei_lerii,-
ibariusroissos.suos.ad suos hqmines transniiilil qui utomnis pqpulus -illius-.regni;ad eam. repelleiidatn
"
usque modo-in contraiielalem dflecii frairis, nostii communiicr pergat (4,6). ..--,.;.
•-VARLE -i c-.. - -'.' ' :; ''
',"."_". - '. LECTIONES.- =-. ..:-.- -.
!"ex2. .ls'iiule2. 1,e comriuinem2. . 1Mnolueril 2.-'- 130parisium S. B.:' ,3'coiiiniuiie "2." i3s ve-
stros2. • - -- - ' :' - ""
'•>.„- KOTJE.
(-55)Pippinunr. "ternisisechndum istum modum in lege aut in capi~
(46) Godex olim S. Rcmigii Remensis, jam biblio- . tulfs imperatorumscr'rptnnCliabemus\:nisCinmvterio-
thecse regite Parisiensis n. 164 bh inter excerpla' ^ ribus capilutisdepaupiribus. Francis;'qui-si iioh /;'«-'
inde a fol. 285 bac rubrica insignia : « ln libro ca- ~behl undeheribanmun persolvanl,Mt se^.itf-servftium'-
piiuloriim domni Karoli et domni Hludowici impe-- .'" recjistradant, el lamdiu in eodem servilio maneant,
ratorum » capulexhibel jam a.Baluzio lom. II, p. iisquedum ille heribmvnusfiatj^ersotutus, Et 'si ynW-
126,4;exsbriptiirii :' Et quia- in hosfem aul propter . tuus'fuerii-in^da]i)h'^ervi{ig",'h'er^es£3ks simm liere-,
terfam de[ehdendamaia prophr lerram adquirendam ditalem recipianf, et hec dejibertaie h'ec'de ipso barino
tur, de lantw&i, id esl de palrim de[ensionet non cdi-_ obnoxii fiant. Sitniliter>in pbslerioribus 'capilulis de
 557 ,. FRANCORUMREGUMCAPITULARIA.. . 588
- • -HLUP0.WICIJI,:i-MPERAT0RISC0NVEN,T.US.TlCINENSIS. . ,-; '_• -
--.---..-,-,..
' "
-' (A...850.) _ - • - -
_ ,., ... ;\. .
-' Acla quaedam conveiitus^ricinensis^auiumrio anni 850"a Ludovico II' irnperalbrecelebrati primum ab
Henrico Ganisjo ope codicisSanga.lensis in Lectt. Antiqiiis torii. V, part.ii, pag. 674 seqq. edila, jani ope
codicum Golhani, et Blankenbiirgensis .multo. anipliora proponimus-.Et.primum squanlum ad ecclesiaslicas
leges, episcopbium rescfipiuni ad quaastionesiniperaloris cis propositas ex codice.Gothano etCanisio, leges
Ipsas -abimperatofe promuig:afis ex c'bdice;Bfank<.ribufgensi vulgamus. Leguin s_eculafitimnorinisi quinqtie
et ea imperfecta feapitiilaa Canisio rep'eria_eranT;-*
hic vero et-iniperatoriscapilula comilibus suis proposila,
et leges ipsae inlegraeex codice Golbanq .prodeunl.:C_eterumlegesa Ludovieo imperalore superslile patre
Lolhafiocondita., uiriusqueauclGrilate.promiilgalaefuerunt. - ' - ".
. ,, .

Anho iSiincarndtioms Dotnihicce$ot), indiplibne ii, A prasbeat exemplum. Jlemoveanlur ab, ejus con-
ei Hlothariialqne-Hludowici piissimofum Auguslo- vietibus-..148cuncta
> rumdfkesimo alque primoi.Jnwbe.regid Ticino turpitudinis argumenta; .nqn
.facla.s*ftiodus,.cuiprmseder.tunl Angilberlus Medio- ludicra S|)ectaeula,,non acromatum. yanilq.quia,non
' lanensis "dfchiepiscopus,"Theodemaru\.isl" 'Aqiii- fatuorum stultilpquia, _.npn scurriles admiUantur
leiensis~pa'iriarch'a,it-Josepfi venerabilis episcopus pr_esligi_e.Adsinl peregrini et pauperes el debileSj
atque arcMcapellanus-"loliuseccl£sicb',"in"' qud hcec
conslilulasui}t.; ; , ;---,•- '-,-.-',-- :- qui de. sacerdoiali mensa Chrisium benediceuies,
benedictionera percipiant. Reciletur sacra lec.lio;
-.ESC_-IPT05- •"I3^'CbNSDLt'A3'IONIS_ SIVBEXORTATIONIS
EPISCOPO_-t)M, A;D-DOMNUM; HLUDOWICUJI 1MPERATO.- ' subsequatur.viva. vocis, exbortatio; ut non lantum
BEMQOOD.IN PAPI.A FU1T,ACTUM.- • • ' corporali cybo,, immo verbi spiritalis alimento 143,
. Dqmino "e -glorioso imperatori Hludowico pax et cqnviyantes se refeclos gratulentur, ut in bmnibus
vita, salus.et-vicloria, minisiretur a Dep. palfe et honorificetur Deus per Jesum Ghristum -dominum '
domino Jesu C.hrislo. - r . , - . _. . nostrum. . .
. i. Decrevil sancla synodus domestieam et inte- i. Ut episcopus omnes affectiones, quse a sancta
riorem episcopi conversalionem totius reprehensior conyersatione el sacerdoiali abborrenl offlcio,poeni-
nis atquesuspiliouisinpenetrabilem fieri debere, ut tus repudiet. El non cum canibus aut accipitribus,
juxta aposlolunrprovideamus bona non solum co.ram B vel capis, quos. vulgus falcqnes. vocat, per se ipsuiu
Deo,-sed etiam coram omnibus hominibus; oportei venationes.exerceat. Equorum quoque mulorumque
igitur uleubieulo episeopi et «ecrecioribus quibus- superffuamcuram.contemnal; prseciosarumque v.e-
libel obsequiis sincerae opiniohis sacerdoles et cle- slium .cultuni, et dissolutum, ac velut ad pompani
rici assislant, qui vigilanlem, orantem,-sacra .elo- .' eomposituih, vitet incessum i?\ Sil sacerdotis elq-
quia scrutantem episcopum suum jugiter adlendant, quium spiritali sale conditum^- non injuriosis 1Wet
ejusque sanctae conversatiqnistestes, imitatores, et proleryis, et colurnosis yocibus.,tumidum 1W. Sit
ad Dei gloriampraedicalores i37exislant. sermo episcopi juxia evangclium.: est, esl; non
,2. Statuimus utaion tarilum dominicis diebus et non. Si quid enixius adfirmandum, durae forsitau
praeeipuis feslivitatibus episeopi rnissas, celebrent, audientium mentes exiguiit, more polius aposlolico
sel cum possibile fuerit, colidiana quoque sacrificia interponat suae loculioni: Deus scit! atit coram Deo!
1Mimperaloris graliam sicut militantibus
frequentent; nec fastidiant privatim primum pro quam per
se, deinde prp consacerdolibus, pro regibus et Cun- seculo jurare celebre est, sua dicta confirmeti -Ptir-
ctis ecclesiaeDei rectoribus, pro.que his qui se ora- gelur sane Domino suffragante ab omni levitate a.l-
lionibus ipsorum peculiariter commiserinl 138, et . que jactanlia dignitas episcopalis, ut omnibus ehri-
niaxime propauperibus precesfundere, et omnipo- C stianisJ)on_econversalionis speculum fieri valeat.
lenli Dep hoslias offerre, cpmitante pia conpun- 5. Ui episcopi canonicas scripturas ct sancla do-
clione, et saeraa devolionis affeelu, quod magis uti- gmata jugi meditatione discutiant, et presbiteris ac
que ls9 occulte sacrificanlibus convenil, ul ipse clericis suis subtilius tractando ct disserendo occul-
m litterarum thesauros
quoque sacerdos hoslia yiva liat, et.sacrifieium Deo, los sanctarum aperiant. Po-
spiritu .conlribulato. . pulis vero juxta ipsorum capacitalem dominicis ^t
I 3. Placet episcqpum moderatis epulis contenlurii festis-diebus verbum praedicationis.impendere non
esse, suosque conyivas ad comedendum et potandum neglegant; quod si quis sedeinceps ab hac observa-
non urgere uo, quin potius semper se 141sobrielatis lione bt.ab his quse superius sunt slalitta subtraxerit,
'-'• VARLE LECTIONES.
133hcBC habelur in'unb Sangallensi. iik.ilacorrexi Theodemanus Canis. iz" licecinscriptioadest in
inscriplio
iino Gothanoi' ds6 Dominousque Jesu Chrislo exstalin und Golliano. ^ praedicalionis G. 13Sconmiiserunl
C.: im.'deest'C. lt 0 virguere C. ul deesl m&.' *." convictu C: Ul alimenta G.'-"144vitae incensum sil
C. -14,-curiosisC. ^.".tumidus sit G. 1Mdeesl G., lts sacrarum C.
NOT^E.
'pduperibns Francis ibidem ,scriptum invemmus, ut . talu qui per se hoslein facere non possunl, ut, nlios
unusciuisque-comesdescribal.qujmti sint i?i suo.comi-. adfanniant, sicul ibi scriptum est.
559 ' APPEND. AD S.EC. X.— MONUMENTA DIPLOMATICA. 5G0
•tamquamproprii desertor oflioiidivinis legibus sub- A peccula, remiltunlur eis, et quorum Mtinueritis, re-
jacebit. tenta swit.
C. Soliiciteprocurenl1W episeopi, quam diiigen- 8. lllud quoque salutare sacraineiituin quod cbm-
tiam crga plebem sibi commissam unusquisque pre- mendai Jacobus aposlolus dicens : lnfmnuiur quis tre
sbiterorum gerat; oportet enim ut plebium archi- vobis,inducal presbiteros, et orenl super eum unguen-
lso villas unumquemque pa- tes eum oleoin nomine Domini,'et oratio
•presbiteri per singulas fidei salvabit
trem familias conveniant; qualinus tam ipsi quam infirmum, et suscilabil illum Dominus; el si in pec-
onines in eorum domibus commoranles qui publice calis fuerh, remitlzinlur 160 _ ei, sollerti praedieatione
crimina -perpetrarunt, publice peniteanl; qui vero populis innotescendum esl; niagnum sarie et valde
-
bcculte deliquerit1M, illis eonfileantur, quos episcopi ajipetendummysterium; per.cmod si fideliter posci-
et plebium archipresbiteri idoneos ad secreciora . lur, et peccata 101remiltuniur, el consequenter cor-
vulnera irienliuirimedicos elegerint; qui si forsilan poralis salus restituitur. Sed quia frequenler cbn-
inaliqtio dubiiaverint, episcopofurn suoruni non iingil 1C2, ul tegrolans aliquis aul sacrameiui vlm
dissimulenl iinplorare senlentiam. Si vero episcopus nesciat, aut minus periculosam reputans infirmita-
h_esitaYeril;non aspernetur consulere vicinos epi- tem, salulem suamoperari<lissimulet,aulcerfeniorbi
'
scopos, el anibiguam rem allerius aul cerle duorum violentia obliviscalur, debet eum loci presbiter con-
vel triumfralrum examinare consensu 1M. Quod si gruenler admonere, quatinus ad hanc spirilalem cu-
adeo aliqua obscuritate vel novitate perplexa res ram secundum propriae possihilitatis vires vicinos
fuerit, siquidem diffamatum certse personae scelus cruoque presbiteros invitet. Hoc-lamen sciendum,
est, metropolilani et provincialis synodi palam sen: quiat si is qui infirmalurpublic_epenitencia. manci-
tenlia requiratur, ul illud impleatur apostoli : Pec- patus est, non potesl hujus mislerii consequi medi-
cantes publice argue, ullt 3 caeteri meium habeant. cinam, nisi priusreconciliatione percepta, commti-
Si autem occulta confessio est, et is a quo queritur nionem corporis et sanguinis Chrisli meruerit; xsiii
salutis«onsilium explicarenon suffleit, potestsup- eniin .reliqua sacramenta inlerdicia sunt, ttoc uno
pre6so-facinorosi nomine qualitas quanlitasque pec- nulla ralione uti conceditur. Si aulein infinnl<juali-
cali discuti, et congruus correctioni modus inveniri. las lalis est, ul per seipsum yisitandum et unguen-
Similiier autem el in singulis urbium vicis et subur- duin dignum exisliniel episcopus, ab ijiso quam 1C>
Danis,'per isi niunicipalem archipresbiterum, et reli- plurimum competenter fieri valet, a quo ipsum
qiios"expresbileris slrenuos ministros procuret epi- chrisma conficilur, et cui peccala remiltendi ofiicii
copus, habita poenitus in 'rcbus dubiis ' observalione, privilegio 16ipoteslas concessa est.
- ^* 9. Ex diversis parlibus pervenlum est ad sacram
ijure superius praefixaest. .
7. Oportel etiam per oppida singula villasque cu- synodum, quod quidam parentum filias suas cum ad
ramgerere presbileros, qualiter poenitentes inposi- nubilem pervenerinta.latem, easque pro suo rnodulo
tam sibi abstinenli_c formam cuslodiant, -el utrum satis convenienter nuptunv tradere.possinl, diulius
«lemosyiiaruin largilione vel aliisremissioriem pec- quam necesse esl secum detineanl; unde sepe con-
caloruni promerenlibus piis operibusinservianl; el lingit16B,-ut.in ipsa paterna domo corrumpanlur.
qua cordis conlricione vel- lamenlaiione se-.ipsos Fertur «l de quibusdam, quod diclu quoque nefas
afflcianl, ul hac consideralione prsemissa '"poenitu- est, ipsos parentes filiarum suarum corruploribus
dinis tetnpus ralionabilem 1S6 possit accipere ternii- conhibentiam praehere, et natarum suarnm lenones
num, etvel extendatur si poeiiilens neglegenter in- exislere. Monendi igilur a presbiteris sunt patres
jnncta prosecutus esl, vel brevielur si desideranier familias, ut liliabus suis lempestive nuplias provi-
vcni_eplacationem sluduit promereri. Reconcilialio deant, et calorem ferventis setatis conjugali lege
vero pceniienlum juxla anliquorum canonum insti- praeveniant; primum scientes, quia lales et. si post
tula.non & presbiteris sed ab episeopis lieri debel, corruplelam legilimis viris copulatae fuerinl, non
nisi-forle qttis in periculo _fuerit conslitutus, et se j, possunt tamen cum sponso paiiler solleimie Leiie-
reoonciliari devote pelieril. Si episcoptts absens fue- diclionis a sacerdotc munus percipere. Deinde si in
rit, debet utique presbiter cpiscopum "' consulere, eorum domibus lale nefas 166accideril, siquidem illis
et-sic penileniein ejuspraeccpto reconciliarelc*; ali- neseienlibus pro sola neglegeniiaelcr culpa poeniten-
ter autem sicut nce chrismalis confcclio vel puella- liaesubjiciendi sunt; si vero corruplionis.tjirpiiudi-
rum. consecralio, ila-nec penilenluin reconciliatio nem ipsi consenserinl, major his qui prohibere de-
ullatenus a presbiteris fieri dehehit " 9, quia solis buerant penitenliaesarcina 163quam ipsis qui perpe-
episcopis apostotorum vicem leneniibus per manus traverunlimpoiienda esi.Ad.uIliiniini1S9hocnoverint
inpositionem speciaiilefin eclesia cpnceditur, quod eclesiaslicis sanclionibus esse prsefixum, ut nullus
iunc apostolis ad ipsos Domino dicenle' concessum publice poenilensusque ad tempus peracla. penileti-
cst : AccipiteSpirilum sanclum; quorum remiserilis : liae conjugiutn contrahere valeat, el hac ratione cor-
VARI^;. LECTIONES.
H9 percurent G. ls" sihgulos^in. C. 1S1 delinquerunt C. lcSconcessuC. "3 ut et c. C. m et per G.
w-deeslC. 1S6 ralionalem C. 1SJdeest C. "s reconciliari G. lS9 debuit C. 16°remitleiiir C. Ui deesi
C. 169contigit G. .1113_cuin G. 16'officioprivilegii C. 166conligit G. m n. est a. C. "7 negienlia. e
168sarcinatn G. 16B-u. vefo h. C.
561 ERANCORUMREGUM CAPITULARIA. 562
ls0 amministralionem implerq nequiverinl. Qui
ruptam filiam-non posse conjugio copulari, quousqne A rei
,sl
per publicam pcenilentiam et ipsa et parentes,. si vero ad admonilionem episcopi seu sacerdqtum
forte consensisse probati fuerinl, recohcilialionem et pro perpelrato palam scelere poenitentiaeremedium
sacri altafis eoiiimuiiionemobtinere meruerint. suseipere noluerint, magis abjiciendi sunl, anathe-
10. De (<_,7)raptoribus vero, anliquorum Eatrum matizandi scilicet, el tamquam pulrida ac despe-
slatuta sequentes, boc lenendum censemtis, ut si rala 162membra ab universalis ecclesiaecorpore dis-
eas rapuerint quaecum sponso pariler benedictione secandi; cujusmodi jam inler chrisliarios nulla 13!
sacerdotale iriitialaesunt, licel easdem corruperint, legum, nulla mofum, nulla collegii participatio est,.
abstralianlur tamen ab his, el propriis sponsis red- quibus neque in ipso exitu communiealur, et»qtio-
danlur. Quae vero vel viduae sunl, vel adhuc sponsaj fum nequepost morlera, saltini inter defunctos fldc-
non fuerinl, et absque ipsarum et parentum volun- les, commemoratio fit. Sed' si ad hoc inrevbcabile"
tate rapiuntur, nihilominus parentibus vel propin- juditiuin obdurati cordis contemplus rrahit, non sine
quis restituanlur, et aliis, si voluerint, nubarit. Nam rnagna tamen examinalione veniendum est, et om-
ipsis a quibus raplse sunt, legitimae demum uxores »ia sacerdoti prius experienda, nec absque metropo-
nullalenns esse possurit. Ipsos-^aulem Taplores Ktani cognitione et provincialium episcoporum com-
eisque auxilium prsebentes, quamquam anathemali- B muni judilio quemlibet analberaatizandum esse per-
zandos anliqui canones praecipiant, in ullimo tamen mitlinius. "
constitutis, si devole poslulaverint, sacrae commn- 15» Propter assiduara erga populum Dei-cufam
nionis viatieum pro misericordia dandum non negar
singulisplebibus archipresbiteros praeesse voluinus;
mus. Quod si aliquis de ordine clericali hujusmodi qui non solum inperiti vtilgi solliciludinem gerant,*
transgressoribusln cooperator exlilerit, proprii gra- verum etiam eorum presbiteroriim qui pef riiinores
dus honore carebit. tilulos habitant,vilamjugicircumspeclionerii cuslo-
11. lnveniunlur.nonnulli per diversas provincias diant; et qua unusquisque induslria divinum opus1
et civitateshabenles possessiones, qui cum aliquod exerceat, episcopo suo renunlient. Nec obtendat
publiee scelus perpelraverint et ab episcopo vel pre- ' episcopus,'non egere plebem archipresbitero, quod
sbileris locr convenli fuerint, ut penitudinem gerant^ ipse eam per se gubernare valeal; quia et si valde.
ab allerios civitalis episcopo vel presbitero se jam idorieus est, decet tamen ul parciatuf onerasua, et'
penitenliam 172susccpisse, vel suscipere, velle fa- sicut ipse matrici praeest, ila archipresbiteri praesiut
teantur 1!3, alqtie ita sibimel illudenles, Deo nienliri plebeis, ut in nullo titubet aeclesiaslica solliciludo.'
conantur. Tales ergo al) episcopo civitalis in cujus Cuncla tamen ad episcopum referarit, nec aliquid
p •
parfochia scelus commissum est, statim communione contra ej*usdecrelum ordinare pr_esumant.';
privaii, ad agendam penitenliam cogantur. Scribat ii. Quia non tantum a secularibuspersonis.immq
autem qui eum communione privaverit, aliisquoque et ab ipsis praesulibus,qtiod miuime deeuit, lam vi-
episcopis in quorttm parrochiarum territoriis hujus- rbrum quam feminarum monasteria deslructa invc-*
modi praedia possidet, ut el ipsi rem "* scientes, a niuntur, placuit sanclse synodo, ut ab episcopis pfi-
sua illum communione removeant, ne forte post- mum eorum stalus recuperaiioriis suraal exordium,-
modum per ignoranliam slbi subreptum queranlur. etomnia monasteria quae sub episcoporuni 1sunl po-
Manifeslaetenim est'"* aecclesiasticasanctio, conti- lestate, prolinus restaurenlur, elquicumque episco=
nens17S, ut qui ab uno episcopo excommunicatus porum ad venluram sequentis anni Domino propitW
est, ab aliis ei non debeat episcopis communicari. synodum monasteria quae sttb sua polestate. iieglectar
12. Hoc autem omnibus christianis -inlimandum fuerant, aliqua ex parter.ecuperasse repertus non:
' '
esl, quia hi-qui sacri allaris communione privati, et fuerit,excommunicetur.
pro suis sceleribus revefendis aditibus exclusi, pu- 15,..Simililer et de synodochiis statuimus,,ut quoe-
blicaepcenitenliaesubjugati surit, nullo niililice secu-_ cumque in episcoporum sunt potestaie, secuiidiirif
laris uti cingulo "7,~ riullamque feipublicae debent T\ dispositionem eorum qui ea instituer.unt.gubernen-:
.idminislrare digmlalem; quia nec popularibus con- tur; quaeaulem subdefensionequidemsuntecclesiae,
ventibusI,a cos misceri oporlet, riec vacare saluta- setjuxla institutorum decreta per heredes velpa-.
tionibus, nec quorumlibet causas judicare, cum sint renles18i qui l-eligiosamvitam duxefinl regi debent,;
ipsi divino addicli judicio; domesticas autem neces- procuret episcopus, ul ab eis non negleganiur. Et si
sitates curare non prohihentur, nisi forte, propter in aliquo mate tractationis bbnoxii reperiunlur,
scelerum ut stepe fit enormitatem conscientiae sti- ecclesiastic_esubjaceant disciplinae.Quodsiheredes,
fliulis exagitali, el mente 179perculsi, ipsius privatse sive clerici sive .seculares, adeo inportunc contra.
; -- VARm LECTIONES.
170 ipsi G. 171transgressor vel cooperator V. Vn. t. aut c. Est. lli penitenlia. G. ,7a falentur G.
174nonC. 175et C. 176continet C. "7 concilio C. 17Sgentibus C. *" el in se C. 1C 0 regi G. lel ad-
ministrationem C. 1S2 desjiarata G. 18anullam G. lsvperlirientes C.
"
NOT_E.
-
<W) In co-id, Fl. fol. 129. V. Vu. Est. apud Murat. inter Ludovici II leges,-cap. 5;
 '
503 APPEND, AD. S/EC. ' X.'—MOXUMENTAJDIPLOMATICA. 561
inajorunrsuorum decreta ire temptaveriiil, ut tesSla- ^ inhibendus esl, _quod;qu'idam seculares -virl presbi-
toris inslituiionem subprimefe velobscurare riil&n- teros aut alios ciericbs -conduclores,-yel procuralo-.
tur el intei se sinodoebii substantiam dividere, nun- res,"sive exaetores fisealiuni refum velredituum aut
m igitur ,deincej)§
tiettir sacratissimo imp.eiT.lbri,et ejusauctoritate veciigaliuni^eonsliiuunl;- si quis
liujtismodi transgressorum nequitia cohercealur. hujus exorbilationis reus-invehtus fuerit-, -:ulefque
excbriimunicetur, tam ipse qui bonstituili quam ille
•16. Siiggerendum est beatissimis imperatoribns, ' - ,: -
indigne paruil- 1?7. _:.-_•
quia lii-qui monasleria et sinodochia sub defensione qui
sacri palatii posuerunt, ideo fecisseprobanlur,quod .19., Quia lerribjliter .prophelicus,,sermo,mina'tur,
a. nullq tuelius <juam a. summis p.otestatibus prole- ad usuram dantem el/tmplitis acci.pientem,in aater-
genda-crediderint, et si. ea, contra decrela instituen- num non essevicturuni.etnon iiabitaturum iniaber-
lium, personis quibus non Kcel dederint, ipsijnpu- naculo 198altissinii,.necrequietufum in nionte sancto
gnatores ediciunlur qui propugnare debuerant; et De.i,;censeniusut <juipumque.Iiqc 19?.perpelfassein,-
caveiiduii- summopere est principibus, ut qui a veniuntur, -si supersunla -quibus .usuras.e-segerunt,
lieiriine 18s-nunc-inde judicantur, ne in fuluro.judilio ipsis- restituant. quae superhabu.ndantius absiulisse
:\J)onijiijioterite Keq gravius judicentur;. secundum 3 probanlur; si-auteni..4ecesserint SX0,_lieredibtrs..eo-
apostolum elenim horrendum est incidere iu riianus rum saUiip medietalem, ,refundant, aut eicmosinis
Dei viv.enlis. Nqs vero qu.i debilores su.niusul fideli- redimanl quod cupiditatedeliquerunt. Deinreps vero
icf annuntieihus, idcirco huinliiler suggeriniusjjirop" qui-bseesectari.inyentus fuerit,.si Iaiqus c»t, excom-
' - -
silefenon audemus. , -.' municeturj sacerdos.autem yelclericus siad episcopi
. 17. .Omnes chrislianos scireoportet, quia.omnium admoniiionem-ab.-boe lurj)^ et.peslifero itegotib
rerum suarum decimalioneni Deo -fideliter reddere se non cabibuerii, proprii gradtis ppriculum _"susti_:
debenl, et, secunduin cpiscpporum dispositioneni,y nebit. ,,.,;.,_,, ,...., :
sacer.dotnm elreliquorum • clericorum usibuscete- 20.' Comperittius quod -abliis qui seeundumiriun<.
fis_que cclcsiasticis utililalibus dislribuendse sunt., daiias leges vlduarum^et.offanertim tutelam sibi vir._!
Qiii-yero eas-suo: arbitrio. et non seeunduin epi- dicanty non solum neglegantuf ^W/.verarii-etiam
seopi 186dispositionemdispensare cpnaluf,duplic,em alitjuoiieiis oppTinianlur; .quibus _s03^ccclesiastica
reatuniincurrit,: unum quiadominicamsubslanliam sollicitudinesuecurreridum censemus.-Elsi liujusriiodi
jmjijesubtphitj allerum quia.rem saeram. sacrilega bppressores ?03.,ad-episcopaleni.admonitibnem cor»
feineritate viplare praesumit. Quisquis igitur .post ri rigi voluerint,graiulandiim bisest,:si aufenr in obsli-
admonitipnem episcopi et sacerdolunivel 187decimas nalibiiis inipietate-duraverinl, suggereiidumclemen-
dare conlempserit, vel *6&.prosuo arbitrio 188-quihus lissimb knperatori, quatinus ipse^efficacerntriloreni
dandae non sunl dare pr_esumpseril, tamquam divi- eis tribual,-'ut'et illi remtineralio reddalur, a
narum sanctioriuni. contemptor ettemerator, sacer- Deo, et de inuliii silentio sacerdotalis cfdo 4ion
dblali est vigore pleclendus, el a sacraccommtrnionis damprietur. - . '. - - . - . ..
-
participalion.e remoivendus,
" 18. Nulla ratione clerici aut sacerdoles liabendi i~2i'. Quida^nieiericorum ve! riionaclioruiri peregri-
sub nullius nantes,,per diversas yagando-proyiriciasel civitates,
sunt, qui "episcopi discipliiia ct,'provl- errpfes, et .in"iililes"qu_es(ibries
denlia gubernanlur; lales enini aeefalos, idestsine niultipli.Ges s jiafgu.nt
disseriiirianl,"decipienies' bbiHla-^siniplicium". De"his
caplle, prisca ecclesiaeeonsuetudo nuncupavit. Do- decrevil sanctasinbdus.Ul ab episebpo loci deliiieaii^
ccndi sunligilur seculares viri, -ul si. in domibus el ad riietropolitanum deduc.li, discussibne
iur:,
suis misleria divina jugiler exerceri desiderarit 190,
aec.clesiasli.caexaminenlur; et si vanilalis. atque
quod valde laudabile est, ab his tamen tractenlur,
jactaniios, rion autem "utilitatis aut doctrinae causa,
qui ab episcopis exaniiriali fuerint, et ab ordinatori- has inquieludinesserere reperiunlurin popnlis,yelut
bus suis coniniendaliciis litlcris comitati probantor, " eclesiaslic_e
1
^9. paeis perturbatores,. congruenti dlsci-.
cum ad peregrina fbrle migrare necesse est:. Si macereritui. . .
jilina
qui ergo contemptores eanoiiuni extrabrdinarieei
inlicite iuinisiranles,et divina sacrarnenla.laliler vio- 22. Inventi surit multi, el niaxime de ruslicis,qui
lanles inveiiiunlur,' primum ab episcopo uterque adultas femiiias subparvulorum filiofuin nomine iri
admonealur 19a,el vagaiis, scilieet clerieus vel' sa- domibus suis intro'duxerunl,etposlmoduni ipsi-soceii
cerdos, el is qui ejus usurpalivo 193fruitur officio, nurus suas aduiterasseconvicti sunl. Idcircoinbiben-
et si ab hac nbluerini se Temerilale cbmjiescere, dum decernimus, ut nulli deinceps- iriperfectae:aeta-
excoinmuniceniut *?*Sedel l9Silleexcessus omniuo lis puero "adulta femina jungalur; sed cum ad acta-

VARl^ELEGTIONES. .
180quia minime C. w deest C. 187deest-C. 18Sdeest C. 189deest G. sso debeant196C. m deest 197
C.
192 amovealur C. ls3'usurpative G. m hic Canis. canut XIX incipil. ls!ideesl G. qui G. 08 Inc
XXIV. lOuini ralione caret etc. insertum 8 habitaculo G.' 'w homo G, ? .d'e-
19-
Vi Canisio caput legitur.
202qui sibi C. J03stippressores C.
CcsserUG. 2"' nec regantur C.
SC5, ERANCORUMREGUM CAPITULARIA.. 800
^ convivantes se refectos
tem, jdoiieam.adu.eseen.es .yene.ri.nt,lunc legilimo ! vcrlji spiritalis alimcnto,
possint conubib m copulari. ... gratulenlur, ut in omnibus lioriorificelur Deus per
.23.. Quiapestiferas adhuc slirpesetreliquias arlis Jesum Chrislum dqminum noslruin.',''
' i. TJt
magicae iti.tantum vigeread nos perlatum est, ut, episcopus-omnes affecliqnes, quse a sancta
quaedam m_de_-C_e inlieitum amorem.aliprum-aienli^. conversatione et sacerdotali' abhorrerit20S officio,'
aliis vero odhinv inmittere dicantur penitus fepudiet,et non cum canibus aut accipilribus
bus, ; quaedam
falcones vbcat, perse ipsum
e.liam ,ita_ yenenarLaesunf, utquosdam peremisse vel capis , quos yulgo. mulo-
mullo populi rumore. deferantur, hujusmodi diai_oli, venationes noii exerceat. Equorum quoque
mini&lras.diligeiUiexaminalione proditas, sub acer-, rumque superfluam curam contemnat, pr_etiosaruni-
ad
rima penitentia redigendas staluinius, et inipso tan— que vestium cullum ,. et dissqluturii. ac velut
lum exi.tu,si tamen, priu.s digna-poenitenli_eopera; pdmpam compositum vitet incessum. Sit saccrdolis a09
eloquium spiritali sale conditum, non injuriosis
fecerint, reeonciliandas esse permiltimus. sefmo
%&,Onini raliohe caret, el religioni chrisliaii3e et protervis et coturnosis vocibusiumid,um..SIt
: non. Sf
no.xiumet.coiitrariu.mnoscitur, ul Judeia christianis episcopi "juxla evangelium est, est, non,
enixius afflrmandumdurae forsitan audientium
v.ectigai;a exigant, aut ullas civiles aut criminales B quid mente§ exigunt, nipre potius aposlolico interponat
causas in.ter,clirislianos. jiidicandi -Ioeum habeanl;
suaelbcutioni!1°: Deus scit, aut :.coram Deo, qttani:
gnicuniqiieigiturjudiciariaepoieslalissupercbrisiia-,
nos aliquam-administralionemJudeO: 206 tractare per imperaloris gratiam, sicut militantibus seculb
a christiana jurare celebre est, sua dicta confirmel. Purgetur
perrniserit, cummuniqnepcllatur. ., ; sane1 Domino
' su-fragante ab omni levitate alquq
. ••:CAPITULA DJSORDINIBUS ECCLES1AST1CIS Ms.
jactantia dignitas episcopalis, ut in omnibus chri-
.'"'1."Placuitsancla synodo domeslicam et interio- sliariis bbnaeConversationis speculum fieri valeat.
rem episcopii.bnversationem totius inreprehensibilis" S. TJtepiscopi carionicasscripluras el saricta dog-
atque suspicioriis inpenetrabilem fieri debere, iit niata jugi meditatione disculiant, et pfesbyteris ac
juxta Apbstbluinprovideamusbona nbn tanluni corarii clericis suisisublilius tractando el disserendo oc-
Deb sed etiam coram omnibus"iiominibus. Oportet cultos santlarum litterarurii thesauros aperiant"; po- %
igiturj ut cubiculo episcopibt secrelioribus qui- pulis vero j'uxta"ipsoruni capacitatem' dominicis et
buslibet bbsequiis sincerce opinionis sacerdoles el feslis diebus vefbum predicationis impendere non
clericiassistantMJ, qui-vigilantem, orantem.sacra iieglegant.'"Quod si qriis s"edeineeps ab liac obsefva-
bloquia ;serutarilemvepiscopum suum jtigiter atlen- lione etab liis quaesuperiussunt staluia substraxe-
dam, fejusque sanctae conveisationis testes, imitalo- £ rit, tamquam prbprii desertor bfficii divihis legibus
"'" ' "" • " "'
res, et ad Dei gloriam praedicatores exisiani. subjacebit. .
- 2; Siatuirnirs', ut-ribn ianluiri "dominicis
diebrtset 0. Sollicite prbcurent episcopi; quarri diligenliam
•prseeiju.s feslivilatibus- episcopi missas celebrent, erga plebem sibiconimissam unusqrfisque"prcsbytG-
•sedcitm"possibilefuerit eottidiaria quoque sacrificia roruni gerat. "Oportetenimut"plebium archipresby-
frequentent, nee fastidiant 'primnm pro se, deinde 'teri per singulas villas unumquemque patrerii fami-
proisaeerdotibus, pro regibus, et cunetis ecclesiaeDei Iias commbneant, quatinus lamipsi qrjam omnes"m
-reetoribus, et pro hisqui se orationibus ipsofum eorum domibus. ebmmbranles qui publice' crimina
peculiariter eomnaiserunt, et maxime pro pauperi- perpelrarunt, publice penifearit. Qui vero occulte
bus preces fundere; ct ohfnipoteriliDeo hostias beliquerunt, illis confiteantur quos episcopi et plc-
^offerre, comitante-pia cbmpunctione'et sacraj devo- bium archipresbyleri idoneos ^11ad secrelibra vul-
tionis ;affectu; qudd hiagis oceulte- sacrificatiTibus nefa mentium tnedicos elegerunt. Qui si forsitan ik
convenit, ut ipse quoque sacefdos hostia viva fiat, , aliqub "dubilayerint, episcoporum subrumnon dis-
et sacrificium-Ifeospirilu conlribulalo. ". sinittlent iniplorare sententiam. Si vero episcopus
-- '3.
Plaeet'episeopuni moderalis cpitlis" contentum iiesitaverit, non aspernetuf eonsulere vicinos episco-
"esse, suosque convivasad comedendiimet potaridum»D pos, et ambiguam rem alterius, aut certe duorum
nbn urguere,"quin polius semper se^obrietaiis pne- 'vel triurii fralrum examinare consensti, quod adeo
beat exemplum-.Removeanlur abejus conviclu-cun- 'aliqua obscurilate vel novitale perplexa res fuerit.
*ctajturpiludinis argumenta,"non-ludicra spectacula, "Si quidem diffamatum cert_eperson_escelus est, me-
non acromatum vatiiloquia, non fatuorum stullilo- "iropolilani et provincialis synbdi palaiu seriteiitiam
cquia-, nbh" seuriles'a<-inittanlui praestigiae; adsint requifatur, ut illud impleatur Aposibli: Peccantes
"peregrini et pauperes el debile"_r,gui de sacerdblall "publiee argue,' ut celeri metum habeant. Si aulein
inensa, Christum benedicentes, beriediciionem per- occulta confessio est, et his a quo queritufsaluiis
"cipiant. Recitetur-"sacra lectio, subsequatur vivae 'consjlium explicare noil sufficit-,polest subpresso sl'2
'voeis exhbrlaiio, ut rion tantum cbrporali cibo,yiiimb faciiierosi nbmine-, qualitas- quanlitasque peccati
i: : - - ;• , " "
<-• ,,>''- YARI.3SLECTIONES. . . "':-'-.
204conjugio C. m judicio C. a06Item alia "domhihlolharii de ordinibus ecclesiasticis coclex
capitula
Bl«ttk. 20'asistant c. 20sabhorent c. a09juriosis e. al° locuiionis c. sl1 idenens cod. "* suhpresse c.
SG7 . APPEND.AD S-iEC.X. — MONUMENTADIPLOMATICA. 568
tliscuii, et congruus correciionjs mo.dus inveniri. A citur, et cui jieecata remittcndi oflicii privilegto po-
Siiniliier auiem et in singulas urbium yicis el subur- teslas concessa est.
banis per niunicipalem arch.ipresbyterum et reliquos 9. Ex diversis partibus perventum est ad sacram
ex presbyleris strenuos niinistros procurent episco- synodum, quod quidam parenltim filias siias cum ad'
pus, habita penilus in rebus dubiis. observatione nubilem pervenerint aetaterri,easque prb sub mbduio
qtiaesuperius pra.fixa est. satis convenienter nuptu tradere possint, diutius
7. Oporlet etiam per oj.jiida singula villasque quam necesse est secum delineimt/Unde sepe con-
curjini gerere presbyleros, qualiter penitenles im- lingil ut in ipsa paterna domo corrumpanlur. Ferlur
positam .sibi abstinenliae .fprmam cuslodiant, et el de quibusdam, quod dictu quoque nefas esl, ipsos
utrum clernosiriarumI.afgilioiijvel aliis remissiopem parentes fi^iarum suarum corruptoribus eorihilieii-
peccaloruni promerentibus piis operibus inservianl, tiam praebere, et nalarum suaruni lenones exislefe.
et qua cordis contrilione vel lamentatione se ipsos Monendiigitur a presbyteris suni patres familias, ut
afficiant. Ut hac considerati.qne praemissa, penilu- filiabus suis tempeslive nuptiaisprovideant, et calo-
ilinis lempus ralionabilem possit accipere lerminum, rem ferventis aetatis conjugali lege praeveniantsl8.
et yel ex.lendatur si penitens jieglcgenter injuncta r Primum scienles, quia lales, etsi postcbrruplelam
1
prosecntus est, vel brevietur si^desideranler veniae legitimis viris copulalae fuerint, non possuiil tanien
placationem studtiil promereri. Reconciliatio vero ctjm sponso pariler sollemne benediciionis a sacer-
penilenlum juxta aniiquorum canqnum insliluta dolemiinus percipere;'deinde si in eorum domibus •
non a piesbylcris sed ab ^.piscopis fieri debet, nisi tale nefas aeciderit, siquidem illis nescientibus, pro
'
forte quis in periculo fueri.tconstitutus, et se recon- sola neglegcnli_eculpa penilenliaesubjiciendi sunt.
cili.nri.devote peiierit; si episcopus absens fuerit, Si vero corfuplionis turpiiudineni ipsi consenserinl,
debel utiqtie presbyter episcopum consulere, et sic majoribus qui prohibere debuerinl penitentiae sar-
penitenlem ejtrs preceplo reconciliare. Aliter autem, cina quam ipsis' qui perpelrarunt imponenda est. Ad
sicut-nec chrisnialis.coiifeclio, vel puellarurii conse- ultimum lioc noverint ccclesiaslicis sanclionibus
erat.io, ila nec penitentum reconeilialio ullatenus a esse pracfix.um,ut nullus publice penitens usque ad
: presbyieris fieri debet. Quia soiis episcopis aposto- tempus peractae penjlenliae conj'ugium cqntrahere
lor.um vicem lenentibus per nianus inipositionem valeat; et hac ratione corruptam filiam nbn posse
spccialiler in ecclcsiacbnceditur, quod tunc apostolis coitjugio copulari, quousque j)j_rpuhlicam-penilen-
ab ipso Dbmino dicente ,concessum est: Accipite tiam et ipsa et parentes, si forle consensisse probati
Spiritum sanclum,. quorum remiserilis peccatn rcm- _ fuerini, rcconciliaiionem et sacri altaris communio-
mitluntur eis, et quorum relinueritis retenta sunt. J nem oblinere meruerint-.
8. Ulud quoque salutare sacramerilum quod. cora- 10. De raploribus vero antiquorum Palruni statuta
mendat Jacobus apostolus dicens : Infinnatur quis sequentes, hoc tenendum censemus, ul si eas ra-
in vobis, inducat. pixsbyleros, el orent super eum jiuerint, quaecum sponsopariler benediclione sacer-
imguentes.eumoleoin nomine Domini, et oratio fidei dotali inilialae sunl, licel easdem corruperinl, abslra-
salvabil infirinum, el suscitabii illutn Dominus-;,el si .liantur lamen ab bis, el.propriis.sponsis reddantur.
in pcccatis fuerit^ remiltunlur ei, sollerti praedica- Quae vero. vel viduae sunt vefadhuc sponsaa,non
tione j.or)iiljs innolescendum esl. Magnum sahe et fuerunt^ el absque ipsarum et parentum voluntale-
valde appelendum my.slerium, per quod,.si fideliter rapiuntuf, nihilomiuus. parentibus vel propinquis,
poscitur, peccata reinittuntur..Sed quia frequenter restiluanlur, el aliis si voluerint pubant. Nam ipsis.
contingit, ul egrotans aliquis aut sacramenti vim a quibus raplae sunl legitimaedemum uxores nulla-
nescial, aut minus perieulosam repulans infrrmita- tenus esse possunl; ipsos autem raptores eisque
tem, salutem stiam bpbrari dissimulel., aul certe auxilium prcebehles quamquam analhematizandos
morbi violentia obliviscatur, debet euni loci presby- antiqui canones praecipiant, in ultimo tanien consli-
tcr congruenter admonere, q.uatinus adlianc spirita- Dituiis, si devote postulaverint, saerae communionis.
lem curam secundum prqprisepossibilitatisvires vici- viaticum pro misericordia danauni non negamus.
nosqiiosque presby.lerosinyilet.IIoc tamen sciendum, Quodsi aliquis de ordine clericali hujusmodi-trans-
quia si his qui infirmaturpiiblica. penitentiae manci- gressoribus cooperalor e^lilerit, proprii gradus
palns esi, non pqtest hujus misterii consequi medi- honore carebit. >.
cinam, nisi prius teconciliaiione percepla,. commu- 11. Inveniuntur nonnulli per diyersas provincias
' liiQi.cm
corporis cl sanguinis Christi meruerit. Cui et civiiales habentes possessiones "S qui.cum ali-
enim religua sacramenta inlerdicta sttnt, hoc uno quod publice sceleris perpetraverint, et ab, episcopo
nulla raiione uli cbnceditur. Si aulem iniirmi quali- veTpresby.teris loci commonili fuerintj ut penjludi-
taslalisest.utper seipsumyisitandunielunguendunv nem jjerant, al) alterius civitatis episcopovel presby-
dignuin exislimct episcopus, ab ipso quam plurimum tero se jam penitentiam suscepisse vel suscipere
cempelenter fieri valct, a qup ipsum chrisma confi- velle fateantur, atque ita sibimet illudentes Deo,
VARL-E LECTIONEg..
1proveniant c. sn passiones cod.
 509 FRANCORUMJIEGUM CAPITULARIA. 570
inenliri conantur. Tales ergo ab episcopb civiiat.is A et ab ipsis praesulibus, quod mininie decuil, tam
in cujus parroecliia scelus cominissum est, sialim virorum quam feminarunr monasleria destrucla in-
communione privati, ad ngendam penilentiam co- veniunlur, placuil sancta synodo, ul ab episcopis
gantur. Scribat aulem qui eum communione priva- priinum eorum slalus recuperaiionis sumat exor-
veril, aliis 210quoque episcopis in -quorum par- ditim, ef omnia monastefia quae sub episcoporuin
roecliiarurii territoriis hujusmodi praediapossidet, ut sunt poteslalc, prolinus restaufenlur. Et-quiciihiqtie
el ipsi rem scientes a sua illtim communione remo- episcoporum ad venturam sequenlis' anni Domino
veant, ne forte posthiodum per ignorantiam sibi propitio synodum monasleria quae subsua polestate
subreptum qiiseranlur. Manifesta etenim "ecclesla- neglecta fuerant, aliqua ex parte recuperassereper-
clica sanctio continel, ut qui ab uno episcopo excom- lus Tionfueril, excomniunicelur.
municaius est, ab aliis ei non debeat episebpis com- • 1S. Simililer et de senedochiis statulmus ut qtue-
municari. cunique in episebporum sunt poleslate, "secundum
1_>.Hoc autem omnibus cbrislianis intimandum disposilionemeorum qui ea instiluerunt giiberhentiir.
est, quia hi qui sacri altaris communione privali, Qua>autem sub defensione quidem sunl ecclesise,
et pio suis sceleribus reverendis aditibus exclusi, sed juxta institutorum decreta'per heredes velper-
publicae penitentioestibjugati sunt, nullo mililise se- K tinentes qui religiosam vitam duxerint regi debent,
cularis uti cingulo, nullamque rei publicaedebeant procuret episcopus ut ab eis non negleganlur- 2,71 et
administrare dignitatem, quia nec popularibus con- si in aliquo male tractalionis obnoxii reperiuntur,
ventibus eos misceri oportet, nec vacare salutalio- ecclesiaslicaesubjaceant diseiplinae.Quod si heredes,
nibiis, nec quorumlibet causas judicare, cum sint si.ve clerici sive seculares, adeo iriiporlune conlra
ipsi divino addicli j'udicio; domissticas aulem neces- niajorum suorum decretaire lemplaveriiif, ut lesta-
6itates curare non proliibentur, nisi forte, propter toris insiitutibnerri subprimere vel ob'scurare nitan-
scelerum ut sepe fil enormilatein conscieniiaeslimulis lur, et inter se senodocbii substantiam dividere,
exagilati, et n.eiite perctilsi, ipsius privatae reiad- nunlielur sacratissimo imperalori, ut ejus auclori-
minislrationem implere nequiverint. fQui vero ad late hujusmodi transgressorum nequitia cohereealur.
adrnonitione.mepiscopi seu sacerdolum pro perpetralo . 16. Suggerendum esl-bealissimis imperaloribus
palam scelefe penitenti_e remedium suscipere rrolue- quia hi qui monasteria et senedochia sub defensione
rint, magis abjiciendi sunt,anatbemaliza'ndi scilicet, sacri palatii posuerunt, ideo fecisse p.robantur, quod
et lamquam putrida ac desperata membra ab univer- a nullomelius.quam a" summis polestatibus prole-
versalis ecclesiaecorpore dissecandi. Hujusmodi jam -genda crediderunt. El si ea contra decrela instituen-
n
iuter christianos nulla, legum, nulla morum, nulla tium personis.quibus non licet dederint, ipsi irripu-
collegii panicipaiio est, quibus neque in ipso exilu .gnatores efficiuniur qui propugnare debueranl; et
communiceluf, el quoruni neque post mortem, sal- cavendum summopere est principibus,!!! qtii a ne-
tem interdefunctos fideles, commemoratio fiat. Sed jnine nunc 218inde judicantur, ne in fuluro judicio
si-ad boc inrevocabile judicium obdurati eordis con- -ab omnipolente Deo gravius judicentur; secundum
tenipiiis trahit, non sine magna tamen examinaiione ApostoIum,elenim horrendum est incidere tn manus
veniendum est, el omnia sacerdoti prius experienda, Dei viveniis. Nos vero quia debilores .sumus, ut
nec absque meiropolitani cognitione et proviiicialium fideliter annuntiemus, idcirco bumiliter suggeremus,
"
cpiscoporum communi judicio.quenilibel.analhema- ijuod silere non audemiis. .
tizandtim esse,permittimus. 17*"Omnes cbrislianos scire oporlet quia omnium
13. Propter assiduam erga populum' Dei curam rerum stiarum decimationem Deo fideliter reddere
singulis plebibus archipresbyteros preesse volumus, deberit, et secundum episcoporuin disposllionem sa-
qui non solum imperili vulgi sollicitudinem gerant, cerdoltim el reliquorum clericorum usibus ceterisque
vernm etiam eorum presbyterorum qui perminores ecclesiaslicis iilililatib.usdistribuendae sunt. Qui vero
lilulos hahitant vitam jugi circumspectione cuslo- j eas suo arbitrio et non secundum episcopi disposi-
. diant, el qua unusquisque industria diviimm opus lionem dispensare conalur, .duplicem reatutn incur-
•.'exerceat, episcopo suo renuntient. Nec oblendat ril : unum quia dominicam substantiam impie sub-
episcopus, non egere plebem archipresbylero, quod trahit, alterum quia fem sacram sacrilega temeri-
ipse eam guberuare valeat. Quia elsi valde idoneus tate violare prcesuniit. Quisquis igitur post admoni-
est, decet tamen ut parliatur onera su,a, et sicut lionem episcojti et sacerdotum vel decimas darealt
ipse malrici praeest, ita archipresbyteri praesinl ple- contempseri.l, vel pro suo arbilrio quibus dandae non
bibus, ut in nullo litubet ecclesiaslica sollicitudo; sunl darepraesuinpserit, famquani divinarunisanctio-
cuncla lamen ad episcopum referanl, nec aliquidal 6 num conlempior 220eitemeralor, sacerdotalem vigo-
contra cjus decretum ordinare praesumani. rem plectendus et a sacfae commuiiioTiisparticipa-
!•_,.Quianon tatilum a secularibus pcrsonis, immo tione removendus est. .
VARLE LECTIONES.
a,,Jalii cod. 21flaliquod corr. aliquid cod. ' *17egleganlur cod. 2,s nun c. sl° dare usque dare deestin
ocdice. "" contemoto. 1
571. < APPEND..ADS_£C. X..—'MONiJMENTA DIPL0MATICA. , 572'
-18.,Nulla ralione, cierici aut saeerdptes habendi i^ discussioneecclcsiastica.examinentur. Et si vanita^
sunt, qrii sub nullius episcopi disciplina et provi- tis alque.jaclanliae, noriautem utiililatis ant^doctri-
dentia gubernantur. Talesenim.aceralos, id est sine nae causa, has inquieludines serere repefiuntur in
capite, prisca ecclesiae consuetudo nuncupavil. Db- populis, velul ecelesiaslicae pacis periurbalores
c. ndi sunt igitur seeulares viri, ul si in domibus suis congruenli disciplina macerentur.
niysteria divina jugiier exerccri desideranl, quod - 22. InyenlL.simt roulli„ et maxime de rusticis,
yal-Jelaudabile, esl, ab his tamen tractentur, -qui qui adullas feminas sub parvulorum filiorum_nomine .
ab spjgcopis examinali fuerint, elab ordinaioribus in- domibus suis inlroduxerunt, et postmodum ipsi
su.is cpmniendaticiis litleris comitali probantur, cutn soceri nurus sttag adullerasse convi.cti sunt. Idcirco
ad peregrina fbrte migrare necesse est.-Si qui eorum inhibendum decernimus, ut nulli .deinceps iniper-
contemplores canonum extraordinarie et inlicite feclaeaetatispuero adulla femina jungatnr. Sed cuni
ininistranles, et-divina sacramenla taliter violanles ad aetalcm idoneam adolescentes venerint ,•lune le-
iijven.iuntur, prinium abepiscopo uterque admonea- gilimo possunt conubio copulari. ..• .' ... -
iur,-et vagans, seilieet clericus velsacerdos, el si 23: Quia pestiferas adhuc stirpes et Teliquias ar.:
qui ejus usurpalivo-fruifur officio, et_si ab Jioc uo- lis magicaein lantum vigere ad nos perlalgni est,
bierint se lenierilaie cornpescere, excommuniceiitur. n uiqua.dam maleficoeinlicitum-amoremalioruiii menj
j
j3ed et illc excessus omiiinb. inhibendus cst, quod libus, aliisverq pdium,ininiittere dicantur,,qua.dani
giiidaiii secul.ares.viri.presbyteros aul alios clcricos eliam venenariaesunt, ut.quosdam peremisse niuliq
ppnduclores vel procuralofessiveexactores fiscalium populi rumore -deferantur, huj'usmbdi diaboli mi-
rerum vel rediluuni "ac vecligalium conslituunt. Si nistras diligenii-examinatione proditas, .sub acer-
jquis-jgilur deinceps hujus exhorbitationis reus in- rima pcenitentia redigendas staluimus, et in ipso
ventus fueril, uterque excoiiimunieenlur, lariijpse •lantum exitu, si tamen prius digna pcenitenliae
/jui constituit; quam ille.qni indigne paruit. ppera fecerint, reconciliandas esse permiltimus..--
- "19.
Quia terribililef propheticus sefnib riiinatur, ad > 24. Omni ratione .caret, et religibni:chrislianae
usuram dantem et amplius'aecipierilem in seternum jioxium et contrarium noscitur, ut Judei a chriilia-.
iion bsse vtcturum, etnonhabitaturum iti tabernaculo .nis yectigalia exigant, autullas.civiles au.t criminales
;allissinii, nec"requietururii in monte saneto Dei',ceri- .causas-intra .chrislianos judicandi locum habeant.
chri-
semusut.quiciiriiqueli.ec perpetrasseinveniuntur, si Quicumqtie igilur.judiciari_e jiotestatis super tractare
-siipersiinta quibus usuras exigerunt, Ipsis reslituatft slianos aliquam adminislralionem Judeq"
tjuse superhaburidarilius absiulisse probantur. Si au- penniserit, a christiana cummunione pellalur.
tem deeesserunt, beredibus eoruiu saltem medie- <G ' CAPITELA COMITIBUS AEIMPEItATORE PnOPOsiTA.
tatem refundant, aut elemosinis redimant quod cur
1. Ul aperte depraedationes quae fiunt adversus
-jiiditate deliquerunt. Deinceps vero qui-hcee seclari eos Romam bratioriis causa.^eosque qui vel ad
siiaieus qui
'invenlusfuerit, esl, excommunicelur; sa- marcatum, aut ad alias ulilitates suas profici.scunlur,
-cerdos auteni vel clerieuS si ad episcopi admonitio-
iiem abhocturpi et pestifero negotio se non-cohi- quemadmodtim comprimantur , ne Dant ulteiius,
comitum nostroruni cbnsilium quoerimus.
buefit,.proj)rii gradus pericultim sustinebit. 2. Potentes.auteiri, ne eirca dbmosiri quibus habi-
' 20.
C6mpe'rinius."quodab hisqui seeundum mrin- tant oppressiones exerceant, quibus pauperes affli-
danas legessal viduarum 'et orfanorum tuielam sibi
guntur sss, quia solenl cum suis caballis, ac reli-
vindicant, ihbn solum negleganltir, verum eliamali- quis animalibus inter feliquas viblentias aliorum
quoliens oppriniantuf; quibus-ecelesiastica' sollici- prata decerpere, niliilhominus autem el biemistem-
tudine succurrenduni cens_emus.Etsi iiuj'usmodiop- "pore, bccasione nutriendorum eqiiorum illosauTi'-
pressores ad episcopalem admonitionem corrigi gunt, jier eos eliam scire volumus, qualiterboc emea-
yoluerint, gralulaiidum his est. Si aulem iri obsti- dariduriisit.
jiationis impietate duraverint, suggerendum cle- 3. Quando ad palatium, vel ad alia loca potentes
meniissimo imper^torj , qualinus ipse efficacem tu- " properanl, et iri exposcendis hospitiis patiperes ad-
torem ejus tribuat, ui el illi remuneralio reddatur gravant, inquirere jilacet, qualiier haec oppressio
a Deo , el de "" iriulili silentiosacerdotalis ordo non fieri desinat.
jdanineiur. . i. Furta quoque quae crebro longe Iateque per
.21. Quidam elericoriim vel monacbortini pere- llaliam fiunl, quo sludio reprimaritur, inqiiiri-
griiianlcs per diversas vagando provincias el civi- nius. .
lales, multiplices spargunt errores et inutiles S. Et boc scire volumus, qua cens.uraredarguendi
qii-csliones disseniiiianl, decipientes corda simpli- sunt illi, crui pohtem Tycyrieiisem toliens a nobis
cium. De his decrevit sancla sinodus, nl ab episcopo commoniti facefe neglexeruiit, el.ut rion soium ilie,
loei delineantiir, et ad mciropolitanum deducii, sed omnes 223Ttalia. pontcs qui cmeridalioneihdi-
VARL« LECTIONES.
2,1 deest c, ; 8! afligantur cod. **°-omnium corr. omnis cod.
 ' - "
•575 FRA-NCORUMREGUMCAPITULARIA. 57i
g>ni, quaiilef ad staluni aritiquilatis- fevoeentuf. A perseqiii neglexerit," nostrae indignalionis motuni
"' '.'
6.-Naves"auteniqii-C proplef- enstodiam littofis, 1"seiiliet,etproprib honore privabitur.
•per fnare "sunt-a-ntiquitusofdinatae ad prascavendas 2. Sed et lioc s31 eomperimus, quia "ex diversis
adversarioruni insidias, qualiter secundrim ordineiri locis hujusniodirioxii homines inlerse"S3S cohspi-
eundein reparaiae fianl, oportune consulimus, quo- renl, et diversos coniitatus circumeuntes, jifaedaset
iiiain hae desidia non modiea exparle populus noster rapinas, per villas, seu et 233per vias, vel per silvas
- '" • ' "
Iriiiriicorumiiisidias suslihct. faeiarit, et innocentes liomines depraedentur, et spo-
'- 7:'-Qualiter auteni palalia- nostra , quae longa lierit-, et hi quoquesimiliter volumuo, ut diligenti
"vetuslale vel ueglegentia sunt obsblela, reparehtur studib perquisiti capianlur et distringanlur. Elsi
atquerelieianlur, ' comilum nbsirbrum-corisullus in- obrioxii hnjus sceleris invenli fueririt, leg-tlibu.s
"
"quifituf. poeriis absque ulla dilalionesubigantur 23\"ethrijus-
"S.Et ut status fei publicae nostras in lioc rion vi- mbdi inquietttdo, et injusta direptiq, a populo nrislrb
deatuf infirinari, dicanl nobis si convehiens sit,' ut auferatur, ei liceat omnibus subiiostra-ditione de-
!3s j)ace vivefe",*ut
uifusquisque conies, dpnios a uobis su'sceplas,"bene gentibus, cum salvaliohe et
pftevisas el-bommendalasiiabeat, aut si qua.indigent . brdo rei publicae secundurii justam adniiriistra-
emeivdatione,-statiini pristiriae soliditatis suscipefe " iionem provisus 536, salvus et quietus periria-
- •" J - '..-•- ' - " ---••''
coiigfiium videatur. neat. '•; i . .
- 9. Qualiter auteni missi domni ac geniloris riostfi, .3. Audivirims
quoque quod quidarii dombset posr
acnbstri^vel apbstolici, "debitosuiscipiaritiirhonbre, sessioiies babenles, concilient sibi atqrre cbrisoiient
dTcehduhfest;~atqife ad riosffam"notitiain per comi- latrones aliunde yenientes, eosque bcculio fbveani,
ies nostros volumus perveniri,vde qiiibus rebus,-aut et solatium dent 23' a"dtale facinus perpetranduni,
faciiltatibus, hujusceinbdi-sumplusetapparatus le- ut quicquid ipsi ex pernilioso opere adquisierhif,
gnlio-.i designala.- (lelegatus,-sumebatur'aiiliquitus; crrrn bis 23Sjiarciantur. Quod genus malefactoriiiii
aut a qriibus persbnis "exigebanlurparvareda, ut et pessimum jndicamus, quia non soluni ipsi mala
riostrbiempoieidenVdrdo servetur, nee ad alias res peragunt, sed etiam aliorum opere et officioad scbr
aut personas-ususisteretorqueatiir. •: - lcra utunlur. Ubiclnnque' igitur in tali suspilione
lO.lloe etiam audire desideramiis, si in judilsb qullilbet venerit, et rumor in populodispersus fueril,
eomitum prius miserofum eausavid est viduanim, 23S
qtiod liaecfacinofa exerceat, si adhuc prqpalatum
pupillorum,, celerorumque paupefum quaerinioiii-e "nbrisw>est, cum duodeciin se expurget2tl; si aulem
terriiinandaesirit, ac deiiidepbtenlibfuni; quodsi ab jam a42in aliquo manifestus 243a'ut""depreheristisestj
p
aliquo tales Chfisti pauperes sunt despeeti, .quali- J slatim capiatu.r, et disiringattir, "ef danipnationeni
ter hoc emendare velint, "iriquirerilibrrs nobis insi- legibus praeiixam stislineat. Ubicuriique vefo 'sive"
nuehtasl. -.-"•' manenies seu st* vagantes latroncs compfebendere
LEGESABIMPERATORE PROMULGAT.E.' publici munerls adminisirator vbluerit," et ille se
fof-leeundeni
_jje 326rebus vero"saecularibus hapestaluit piissimusim- deferisare coiiatus fuefit," si intef"haec
perator Hludowicns,qu_eglotiosi quoquegeiiiloris ejus latronem occidi conligerit, ;nulla'is qui eum occidit
'HlothariiserenissimiAtigusliauctoriiale-firmatasunt.' tlariinatiorie multetur, rieque ullas inimicifiasiapa-
1. Pervenlum est ad rios quod ebs qui Romani "rentibus, aut ns perseculionemab ulIo.ej'us aniicb.
oialionis causa "pergunt, vel qui" riegotiandi gralia "velpropiriquo suslineat. Et"246si'a'liquis ejus seriior
-
per regnum rrpsCriini-dise;urr.unt;collecti ialrones; aut propinquus, propter hoc vindiclam facere cona-.
diripiant, eosque aliquotiens vulrierenl vel occidant, tus fuerit, et j'udex publicus eum compescere non
el _bonaeorum diripiant. Ideo volumus, ul comiles potueril, per fidejussorcs idoneos talis persona ad
iiostri„eorumque sctilda.ssi s:6.adjunclis secum vas- nostram deducalur prresenliam, ut complices ct
sallis •episcoporurii,si necessilas fuerit, ubicumque fautores sceleralorum noslra animadversione Hev
tales audierint2", studiosissime perquiranl, et 2a8 n ctantur. Ubicumque auteni fama est lales babUarci.
eos capiantaique distrlnganl. Et si hiijus.criminis ." inquisilio per saLcranientum,. pef omnem populum..
a'eos invenerint; poenas in legibus positas, erga eos circa maneiitem flat; et cujuscumque gentis aut;
absque ulla neglegentia exsequantur, ut ab liis ma- .condilionis fuerints4*' per quos lioc inquiri melius,
iefacioribus regnum nostrum - pufgetur, et -qui-in potuerit, jusjurandum dafe, cum ia coniite crin-,
-riostra fidiicia huc veniunt, sive oratidnis, seu S29 ventus fuerit, recusandi non babeal poteslatem. .
'- i. 'S'e"det hoc
riegbtiandi gratia, salvi esse possint. Sciat autem pervenit ad notiliarii noslram quod,.
unusquisque fidelium nostrorum, quia quicumque quando-pbtenteSj.et honorati, sive .ecclesiaslici or-_
comes, vel quilibet, publicus minister,-hujusniodi dinis sl8 sivc -saee.ularis,ad nos veniunt-, apopulo in
malefactorrbus aut adsensum preel)uerit,atit eos 230 quorum doniibus mansiories accipiunt, suis usibus,
VARI^'LEGTIONES.
!2i insinuet cod. aashac in-uno Sangallensi apua Canisium exlant. 526eomm scudassii C. saTfnerine
C. S28ulC. 229siveC. 230e.quip. C. °~udeestG. s32deest G. 233deest C. 234subicianlur-C. -S8eac C_
236prorstis C. 28' solatienltir C. 23Scjus C. -a38prblauim C" 210 deesl C. 2'" purgct C. "'" deesi Ci
2.'lfmaiiifcstaUts C. "* sive C. 2,!>a. ullam p. C. M Quod C. "' fuerit C. 24sdeest C. "''
B75 APPEND. AD S_4__C. X. — MONUMENTADIPLOMATICA. S76
suorumque equorum necessaria per vim tollant, ^ quibus commisste sunt, ad lapsnm et ruinam poene
et hac occasione populus nosler auTigatur. Idcirco pervenerinl; unde j'ubemus, ul prolinus resiauren-
praecipimusut omnis 249fidelis noster, quicumque tur, el ad priorem slalum recuperentur, q.iatinus
ad nostram .praesenliamproperat, nihil in veniendo nostris usibus., et exlernarum genlium legalioiiibus
aut reveftendo ab aliquo violenler lollal; set suis qu_e ad lios veniunl, satis congrua et decora fiant.
bominihus el equis, nisi forte ab amicis stipendia -8. Sepe noslra auctorilate monuimus' ut Tyci-
acciperit, ai) bospitibus suis praeciojusto comparet. nensis pons, secundum anliquam dispositionem rc-
Narii quicumque hujus mali famarn habueril, cum staurarelur, sed haclenus ab aliquibus negleclum
ad nos .venerU, veracem hominem volumus ut det, esl; unde praecipimus ul quicunque in Kalendas
qui pro suisornnibus juret,nihil eosin ilinere tulisse. Marcias portionem suam pleniter restauratam non
Et si forte in aliquo se suosqueobnoxios recognoscit, habuerit, tamdiu ibi ipse sedeal, quousque perfe-
donel idoneum honiinem, qui juret el -m cuncla clissime consummalam habeal. Per singulas quoque
reslitual, his quibus sel abstulisse visus est. provincias supcr quaelibet flumina ubi anliqua con-
5. Hoc eliam mullorum querellis ad nos delalum sueludine pontes^fieri solitisse sunt, inslanler volu-
est, quod polentes et honorati viri, in 2t2 locis qui- mus ut reslaurenlur; et si alicubi aliquis castis
bus cqnversanlur, miiiorem populum depopulentur, ^exigil, ut pons noviler fiat, volumus :ul commnni
et opprimant, ct2s 2 eofum prata depascant; man- opera lotius
populi circum habilanlis ibi pons con-
siones eliam contra volunlalem privatorum homi- slrtiatur.
num, sive pauperum, in "* eorum domibus suis ns 9. Quia racionabiliter in singulis civitatibtis co-
lioininibus disperciant, eisque per vim quaelibetlol- gnovimus, unde missi iranseuntes, vel slipendia, vel
lanl. Unde praecipiinus ut hoc ullerius non fiat, paravaredos acciperent, et nunc eorum temeritale
Sed uiiusqriisque honoratus noster se suosque ex violatum esl quibus ipsa loca commissa sunt, el ab
suo pascat. Et si de loco ad locum migrat, cum ordine suo res ad hoc depulal« ad alios usus con-
summa pace Iranseat, et neque in manendo, neque vertuntur, praecipimus ut juxla priorum ib7 disposi-
in iter agendo, onerosus et damnosus aliis existat. lionem, nnde stipendia et paravaredos exigere con-
Et hoe scianl omnes quia quicumqtie deinceps sueverant, indeexigant, et nullatenus ad alios usns
boc transgredi praesumpserit, nostrae indignalionis res ad hoc deputalse ullo modo relorqueanlur.-
liiolum suslinebil, et proprio honore carebil. 10. Haeeqnae superius nostra aucloritatc agenda
C. iiuia eorum desidia et neglegenlia, qui palatia el observanda decrevimus, omuimodis ab omnibus
noslra seeundum anliquam consuetudinem restau- nostris ftdelibus cum summa reverenlia observanda
rare debueranl, in magno squalore et neglegentia G praecipimus; neque patimur ut noslra dtspositio in
sunt, et ad ruinam poene pervenerunt, praecipimus, aliquo litubet, aul.a quocurnque parvipendalur; hoc
ut absque dilatione restaurenlur, et quicunque inde omnibus denuntianles, quia quieumque bis contraire
neglegens fueril, sciat quia nostra jussione tamdiu praesumpserit, aut nostrae disposilionis ordinem non
ibi residebil, quousque quod negiexerit pleniter re- custodierit, et a nobis conslituta lemerare aut ne-
cuperalum habeat. glegere praesumpserif, si ecclesiaslici esl ordinis,
7.Certissinie cognoyimus quia publicae domus, seeundum proprii gradus disciplinani cohercebitur;
q.cre in singulis civilatibus ad brnalum nostrae rei si autem et secularismunerisadmiriistrator est, no-
pubiic_eanliquius construclae fueranl, eorum desidia slra se noverit animadversibne pleclenduin.
HLOTHARIl, HLUDOWICIET KARQLI CONVENTUSAPUD MARSNAMII. -

'An.m.)
Paclum Prudenlii Annalibus insertum (Mon.Germ. SS. lom. I, p. i4S; [Patrol. CXV, col. 1390] et a.
Sirmondo el Baluzio editum, ope codicis 2)-bibl. reg. Parisiensis n. 4638 recognovimus. _

Ilatc quce sequuntur capitula acla sunt anno SSl in- D fideies SM0S perpetuo se conservaturos promiserunt.-
camaiionis-Domimcce,quando tres jratres reges, Quce capitula singulorum in populo adnuntiationes
Hiotharius scihcet, HlodowiciKet liarolus, secus sequunlur.
mnnicipium Trejectum, penes Ibcum qui dicilur , ...
* Ul onmlum ... .
malorum . contra-
et
Marsna, iterum convenerunt, el consultu episcopo- pralentorum
rum et tw.lerorumfideliumeadem capitula subscri- rietatum, et. supplanlationum ac malarum machina-
pserunt manibus -propriis (48), el inter se ac inter tionum alque molilionum, seu nocimentorum 25sin-
VARLELECTIONES.
»wut omnis desunl C. 5 s5° aut C. 261aq.C. 2CSdeesl C. sss deest C.
«*Jin e. desunt C. S6Bhcec
aB *S7
finis editionis Canisii. soluti cod. priorem eorr. priorum cod. 25Sitci2. et Prudentius. -nocumenlo-
rum S. B.
NOT.E.
(48) Hinc capitulis istis chirographi nomen indi- haec communi proeerum consilio et consensu a re-
Imn observal Sirmondus ex Karoli cap. 4 adversus gibus deereta, propriorumque nominum "monogram-
Weniionem Hiiicmari I, De divortio Loiharii, c. 23, maiibi.s conrtrmala
~ narrat.
ubi capp. 4 et Ssulmecluntur. Cfeteruiii Prudentius - -
.T77 FRANCORUMREGUM CAPITLXARIA.
invicem actorum, abolitio ila inter rios et apud nos A slatu, veraciter sint de nobis securi, quia nullunt
fiat, et a nostris cordibus penilus avellatur cum abhinc inante contra legem et juslitiam vel aucto-
omni malilia et rancore, ut nec iri memoriam, ad ritatem ac juslam ralionem au.t damiiabimus aut
relributionem duntaxat mali vel contrarielatis atque dehonorabimus, aut opprimemus vel indebitis ma-
exprobralionis 259seu improperii, de caelcro exiude T.hinalionibusaflligeinus. Et illorum, scilicet vera-
quiddam venial. eiter nobis fideliuiii, comnmni consilio, secunduni
2.-Ut a6° lanta., Domino cooperante, inter nos Dei voltinlatem et comniune salvamenlunr, ^td re-
veraecaritalis benignilas abhinc inanle maneal 261de slitutioiiem sanclaeDei ecclesiaeet statum regni, et
corde puro et conscientia bona et fide non ficla, sine ad honorein regium alque pacem pbpttli comniissi
dolo et simulalione, ut nemo suo pari sutim regnum nobis peninenii, adsensum praebebinius; in hbc,
aut suos fideles, vel quod ad salutem sive prosperi- ul illi non soliim non sint nobis conlradicentes et
tatem ac bonorem regium perlinet, discupial, aut resislenles ad isla exsequenda, verum eliam sic sint
forsconsiliet, aut per occullos susurrones libenler nobis fideles et obedieiites"ac veri adjrrlores atque
composila m.endacia seu detracliones acceptel. coopefatofes, vero consjlio el sineero auxilio, ad
3. Uttinusquisquefidelilersuuniparem, ubicumque - isla peragenda quaepraemlsimus, sicul pef recium
necessitas illi fuerit, et ipse potuerit, aut per se, .aut 1$uriusquisque in suo ordine et stalu suo principi et"
perfilium, autper fideles suos, etconsilio et auxilio suo seriiori esse debet.
adjuvet, ut regnum, fideles,. prosperitatem, alque 7. Ut sic simul conjuncli el nos fratres ad invi-
honoreni regium debite valeal obtinere. El veraciter cem, et nos cum fidelibus-noslris, et fidelesiiostri
unusquisque erga allerum cerlatini demonstret, iiobiscum, et omnes simul erim Deo nos reconjun-'
q.uia in fralris sui adversitate, si evenerit, fraterno gamus, et, ul nobis sit propilius, ilii pro devolomu-
niodo conlrisialur, et in prosperilaie illius laelaiur. nere offeramus, ut unusquisque oninium "nostrum
El lalem fidem, sicut inter nos modo abhihc in absque sua 267propria excusalioiie vel juslificalione'
ante 262conservaturos confirmatum habemus, sic recogrioscamus,in quibus aul singillalim aul com-
unusquisque infantibus fralris sui, si obieril, qui miiniter contra illius mandata et decrela suorurii
superfuerit, conservabit. sanclprum fecimus aut coiiseiisimus in ordine eccle-
i. El quia per vagos et lyrannica consuetudine siastico el statu regni, et per singula in medium illa
inreverenles homines pax et quies regni perturbari producamus ; et nemo nostrum suo aul propinqtio,
solet, volumus ut ad quemcumqtie noslrum talis ve- "aut confoederato, immo nec sibi secularitef parcat,
neril, ul de his qute egit ralionem et jtislitiam sub- ut spiritaliter cl salubriter parcere possil. Quin, sicul
ierfugere 263possit, nemo ex nobis illum ad aliud C piaemisinirisin praecedeiili capilulo, vero consilioet
recipiat vel relineat, nisi ul ad rectam rationem et sincero auxilio illa in comniune certaiim einendare
debilam emendationem perdttcalur. Et si rationem totis viribus procuremus, quam cilius ralionabilitei
rectam subterfugerit, omnes in commune, in cuj'us polerimus. -,.'.'"
regnum venerit, illum perseqnamur, donec aut ad • 8. El si aliquis de subdilis in quocumque ordine
rationem perducatur, aut deregno deleatur. et statu ^dehac convenientia exierit aut se retraxe-
5. Similiter et de eo agendum est, qui pro aliquo rit, vel huic communi decreto contradixerit, senio-
capitali el publico crimine a quolibet episcopo cor- res curii veraciter Udelibussuis lraec secundum Dei
ripituf vel 264excommunicatur S65, aut- ante excom- volunlalem s68ct legem ac juslam rationem, velit
municaiioiiem crimen faciens, regnum et regis re- aut isolil ille qui divinb consilio et decreto et huic
gimen s6' mutat, ne debitam poeiiitenliam suscipiat 'convenientiaeresisiens et contradicens fuerii, exse-
aul susceplamlegitime peragat, interdum etiam in- quanlui. El si aliqttis de senioribus de hac conve-
cestam propinquam suam, aut sanctimonialem, vel nientia exieril aul se [relraxerit, vel huic comniuni
raptam, sive adulleram, quam illic ei non licebat decrelo",quod absit, contradixerit, cum plures s'e-'
habere, fugiens seeum ducit. Hic talis, cum episco- niorum noslrorum fideles el regnorum primores in.
pus ad cujus curam pertinebit nobis notum fecerit, unum convenerint, eorum qui haec observaverint
diligenter perquiratur, ne morandi vel latendi. Io- seniorum.consilio,elepisco'porumjudicioaccommuni
cum in regno alicujus nostrum inveniat, et Dei ac consensu, qualiter deeo qui debite admonitus incor- .
nostros fideles suo morbo inficial; sed aiiobis.vel ^ rigibilis perseveraverit agendum sil, favente Domino
per ministros rei.publicae conslringalur, ut et simul decernemus. Elutobnixius suprascripta capitula a
cum diabolica praedaquani. secum duxit ad ejrisco- nobis, auxiliante Doinino ,-inviolabiliter observen-
pum suum redeat, et de quocumque crimine publico tur, et nos illa observalurqs certius credalur, mani-
debilam poeniteniiam suscipiat, aut susceptam ut Jbuspropriis eadem subler firmavimus.
lcgitime peragat compellatur. Adnunlialio Hlolhariia 69.
6. Ut nostri fideles, unusquisque in suo or.dineet Volumus ut vos sapiatis, ut s'° quid noster adven-
VARL-ELECTIONES.
"* a. e. desunt Prud. S6I)Ut cum t. 2. s61maneant 2. s6santea2. 563s. non 2. s. velit Prurf.
"' v. e. desunt 2. s" e. a. a. desunt Prud. S66nomen2. s67deest2. 268voluntate p. SCB
2. a. h. de-
sunti. "«deesl S. B. -
 579 APPEND. AD S_.'EC.Xv — MONUMENTADiPLOMATICA. 580
lus-hic ftieril. Veiiinuis hic,ut simul, adju.vaiite.Deo,A consilio el auxiliq sic adjuyet,.sicul.fi'ater fratri per
cnm fidelibusnostris jle Dei yoluntaie et^slatu san- rectum facere debet. _
cta. ecelesiae.ac regni, et commtmi nostro ac vcslrq i.dnunliatio Karoli.
profectu, consideraremus, sicut et fccimus; el gra- Sciatis qrria et nos et fidelesriostri veraciter reco-
lias Deo, sumus inde sic adunati, et ad-nos invicem,
et cum fidclibus nostris, sicut nos recognosciiims, gnoscimiis, quia partim necessitate, partim indebita"
el et extra voluntale, sicut meus fiaterHludowicusvobisdixil,-
quia infra, regnum regnum per.marcas multa accidcrunl in isto regrio , quaenobis neccsse
nostras nobis est necessarium.
AdnuntialioHludowici.. «on fueral. Et scialis quia -nUnc,-gfatias Deb,'adfi-
et cum fidelibus no-
Sicul meus frater vobis svl dicit, magna neeessi*- nati sumus, etnos ad invicem,
ineiitis et
tas esl riobis el isti poptilo chrisliano qui nobis.es,t stris, ct una cum Dei adjutorio, juanto
.a Deo commissus, ut nos ad invicem sic concordes citius raiionabiliter possumus, procuremus, qna.itef
emendata fiant.ut etDeussil no~-
et unili simus, quomodo Dei vol.unlas est el yer_e qu_eneglecla suni,-
liis propitius,-ct ecclesiasticusofdo debitiimhbnoferii
fraternitali cbnyenil. Quod usque modo, postquam,
el regni- nobis comm'issi•prosperitas•pfov"c',-
D.eusislud regnum in manus -nostras post pairenr habeal;
cbrislianus pacem'-habeat,-el
nosirum mlsil, per omnia, sicul necessitas fuerat, nial, etiste populus
lex et jusfuia consefvetur, elvos riobis,sicuf
non fuimus : et ideo lanta Deo cohtraria et nobis ac vobis
vobis impedimenlosa.acGiderunt.Et quia modp, Do- anlecessores' vestri rioslris antecessorihiis fecerurii,'
debitum bonbreiii el auxiiium exhibeatis. Et "quaii-
..iino a.ljuvanle, sic suiiius unanimes sicut per re-~
ier hoc consideratum ct veraciter eonfirmaltiiii nia-
cium esse dcbemus, sciatis quia unusquisque no-.
nibus propriis habeamus, hic vobis relegelUr.'•
stftim paratus est, ut suum.frairem ubicusnque ne-
cessilas fueril, et infra pairiam et foris patriam,.aut, El relecia suiil in conspeclu tplius populi .supfa-
pcr se ipsuin ;aul.per infaniem vel fideiessuos, el sciipla capitula.
HLUDOWIClGERMANI.E REGISCONVENTUSMOGUNTfRUS. '.'_'.-,
.-...--
(An. 751. Ocl. 3.)

. Aclah-ec debemus sludiqviri de re nostra merilissimi Joacliimi Heiririci Jaeck, bihiiothecarii publici
Babenbergensis, qui documenlum in<;odice bibliolhecae-ejus; olim moiiiis sancti Micliaelis prope _J_.abeii-;
berg, iri. in 4°, ssec. ix vel x, reperlum, opera Mariini Josqibi de Reider, palriae historiae aniiquitatum el
architeclurae culloiis, describi, scripturae specimine adjeclo, "eiiravit, atque opus docla praefalioneet ad-i
riotaiionibus laincfilicis quam hisloricis adofnaium, ainiol82i nobiscum cpmmimicavit. Et ohsefvavil V.
Gl. eonvenlus hujus jam in Annalibus Faldensihus ad an. 8S2 mentionem fieri, quos posteriores omnes
ea de re scriplores seculi sunt. Et Rudolfus quidem FuUlensisibi (Mon. Germ. SS. 1, 307) liarraliqui jsiiae
ipsa capiliilbrum subsequeniium verba liiserens : c .Habita esl aulem el synodusex vbluntate atque^pfai-
ceplo ejusdem serenissiini principis in civilate Mogomia; ineiropoli Gerniani_e, praesidente Rhabano, vene-
rabili cjusdem uiiiis arcliiepiscopo, cuinomnibus episeopis atque aijbatibus orieiilalisFrarici_e, Bajoriae.et
Saxoijice, J ita.pergit; « Et illi quidem de abso.lvendjs <iutcslionibus ccclesiasticis jractatuin haljebaiit, rex-
yero.cuni principibus.et praefectisprovinciarum publicis causis iitibusquc.compoiiendis insistens, posiquam
synodalia ebrtini decreta suojudicio coinprob'avii...'iBaj6ariani feversus est. » Sed iIla'_iimo'8S2 miuiiiie
congruere inde prodil, quod cum conYTenlus "Mbguhliaccnsis imense Oclobfi i!'.Gbbatusfuisset, non -fieri
potuit.ut eo absoluto LudoYicus fex reliqua-anni-parte .quatuor fprteterea .alios conventus in Bajoaria,-
Cbloniae,Min.dae,et Erfurdiae pro rebus Bajoaria., Saxoniaeet Thuringiae or.dinandis atque.princiijibus Lo-
tbarii audiendis haberet, et ante diem Natalis Dbmini Ratisbonamfevertefetur. Accedit. qubd lndictlo,
quam inprimis allendendam liquet, el aniius regni iri seque.nlibus indicali anno 852 haud congruanl; nain
indictio xv niensem Oclobrem anni 8Sl,"annus xvni»regni Ludovici Oetobfem anni 8S0 indigilani; etin
codice.Babcnbergensiprimo-ncccL scr.iptuin, eique. numeruni n adjectum essje, scriplurae specimen t!e-
riionstrai. Quts ita expedienda judicavi, ul indictionem secttlus, conventum anno 851 assignarem, qiio
faclo' et tota Ruodolfi narraiio,
" acta ultiniorum amii 851 mensiuni actis aniii sequentis adjungeiiS,
- - • - '
explicabilur. .

Canon-Hludowiciregis. est in civitate 'Magonlia,melropoli Germani_e,prassi-

- Anrio Doniinicaeincarnationis 852, 272indictione denleRabono, venerabili ejusdemcivitalis arcbiepi-
15, regis vero orthodoxi atquegloriosi el vera cle- scopOjCumceterisepiseojrisbricnialis Frantiae,et Ba-
menli-e dignilale praecipui Hludowici, anno 18, nten- joarite, atque Saxoniae.Hocest Liupfammo Juvaven-
se Octobre, die lerlib, <.x volunlale alquepra;ceplo si "3 archiepiscopo, Zozbaldo (49) episcopo, Salomo-
1
ejusdem serenissimi prineipis, sancta synodus habita rieepiscopo (50) Essone episeopo (50*),Laritoneepi-
VARLE'LECTIONES".
^..vobis^. a,7a.DCCC. L. snperaddito II. codex. m juvanensi c.
'_\1OtJE.
(49) Sive Gotzbaldp, Herb.ipolensi.
' . (50*).Cufiensi.
(50) Cbnsiantiensi.
581 FRANCORUMREGUM CAPITULARIA. -S82
mendaiium vel falsum
scopo(EI), Otkario'episGopo (52), Gebehardo epi- A el nullatenus^per aliquorum
lestimonium neque perjurium, aut per-pracniium,
scopo (55)., Hemmone episcopo- (54), Baturato
episcopo , Ercbanfrido lex jusla in aliquo depravelur (67). (,
episeopo (53), Gozperto (56)
episcopo(57), Hartwigoepiscopo(58), Latitfrido (59)
2'4 epi-
3. De decimis exquirendis: Voliimus, til decimre •
episcopo, Altfrido episcopo(60), Liutprando quae singulis danlur ascclcs.is,"per consulta episco-
scopb (6i),Diaimarp chorepiscopo, Folchardo chor- porum a presbiteris ad usus aecclesiaeet pauperum
episcopo, Albericliochorepiscopo, Reginhajic chor- sumnia diligentia dispensentiir. Quatuor autein tatn
episcopo(62), Grimaldo (65) .abbate, Ralhleibo (64) de redditibiiS279,quam de oblatione fldelium, prout :
abbaie, Hanlone(65) abbate,et reliquis aecclesiaslici cujuslibet secclesi_efacultas admittil, sicul dudurii
ordinis viris, presbiteris videlieet, monachis alque ralionabiliter decrettim est, convenit fieri portiones.
diaeonibus, a quibus slatutum est baec synodalhmi Quarum"sil una ponlificis, altera clericorum, tertia
decreta geslorum, quorum capita subtcr adnexa 275 pauperum, quarta fabricis applicanda juxla consli-
stinl. . . • tulionem episcopatem. Admonendum tamen est, ut
1. De concordidepiscoporumcomilumque.fideiium. decima Deo omnino dari non neglegatur, quairi jpse
Sane opus cst ut pax el coiicordia sit atque unani- ., Deiis sibicoristiluildari; qtiia liniendum esi, si quis
mitas in populo chrisliano,- quia iimim Deum pa- Deo suum debiiuiU abstrail, ne forte-Deus perpec-
<tremhabemus in coalis, et tinaiii matrenia.eclesiam, catum suum auferat ei necessaria sua. Dicitenini
unam fidem, unum baptisma aJ6_ideo in una pace et Deus taliler in Levitico (68) de decimis: Omnesde-
tinaiiimitate concbrditer vivere debemus, si ad unani cime terre, sive de fmctibus, sive depomis arborum,
et veram heredilatem regni ccelestis cupimus per- Domini sinl, et illi sanclificanlur bovesel oveset ca-
venire ; quia non est dissensionis Deus, sed pacis, prce, quce sub pasloris sso virga transeunl; quicquid
ulipSeail: Beati paciftci, quonium. filii Dei-voca- decimumvenerit-,sanclificabilurDomino.Si quis mu-
Ifuntur.Igilur si inter omnes fideles pax, et concor- tabiturssi, et quod mutali el quod mutabitur sancii-
dia habenda esl, dteenle Aposlolo:' P_.ci.insequiminv ficabilur Domino. .Non eligelur °8-, nec bonum nec
etsanclimoniath, sine qua nemovidebil Deum; multo malum, nec altero commulahllur, 'ef non redimeiur.
lii.Tgisinler episcopos et cbmiles esse debel, qui Sed quia modb-niulti inveninnlur decimas dafe no-
posl imperialis apicis dignitatema" jiopulum Dei lenles, s.aluimus, ut secundum Domini praeceptum,
regunt. lta enim inter se concordiam habenfa7S, ut aiiiinoneantur semeTet secundo atque lerlio ; si non
alterutrum sibi ad Dei servitium peragcndrms, ef eniendaY'erint, anaihematis vinculo eonstringantur
ifiin.slerium surim explendtim.non solum non no- usque ad satisfaclionem et emendationemcongiuam.
ceant, quin pbtius adminiculo sint (66). Nam hoc censuimus, quia sacri conones praecipiunl,
2. De poleslale episcoporum.Ut episcopi potesta- de decimis fideliumqiialluor fieri porliones, ex qui-
tem babeanl.res ecclesiaslicas praevidere, regcre, busuna-ad susceplionem pcrlineat episcopi. Stalui-
gubernare, alque dispensare secunduhi canonum mus ut per .ecclesi.as riionacliortmivel Jaicorum et
aucloritatem , yolumus : etutlaiei in eorum mini- per capellas dominicas seu •beneficiaias283,ubi de-
slerio obcedianl episcopis ad regendas aecclesias, cime "dantur, episcopidigno bonore suscipiantur, ut
viduas el-orphaiios-defensandos; et ut oboedientes ecclesiasticum officium ibi persolvere possinl (69)
sinl-eis ad eorum «liristianilatem servandam ; con- Ecclesiaeanliquilus coiistiliite284propter nova ofa-
sentienlesque sinl comites eljudices pra;sulibus suis loria nec decimisnec pbssessionibiis aliis priventur,
ad juslitias faciendas, juxta pr.ecepta divinoelegis", hecullam omnino injuriam patianlur (70).
VARIJLLECTIONES .
274iiutbrandocorr. liitlprando c. m adnecla c. 276baplismam e. 277diguitatec. ?78habent c. 2" 79
bereditibus c. s8°paslo-c. ssl lege mulaverii, asa elielur c. in-marg. alicnetur. • 283 bencfaciatas c.
!84constitutef. " • .-
". - -. _ , NOTiE. . "-
" "
(5i) Augusiano P. _ ptum esse videlur, excepto texlu : Beati pacifici —
(52) Eichstadiensi. vocabuntur.
(53) Spirensi. (67) Cap. 2 coneordal cum cap. 7 synodi, provin-
(44) Sivb Heinmone', sive HavmoneJlalbersla- -cialisMog., exceplis verbis : dd justitias. faciendas
densi.r- rjuxtaprcpcepl-a,divinw
' legis, '_cuj'uslextus lamen iliic
deest. •
(55) Paderbornensi.
(56) Sueonum eplscopoP. (68) Cap. xxvn, v. 30.
(57) Ralisbonensi^ (69) Cap. 5 eoncordal curn.lO synodi prov. Mog.,
(58) Passayiensi. ." '" . . cxceptis verbis: hereditibuspro reddhibus, qiiaria
(59) SabioriensiiP. fabricis pro quarla ecclesicefabricis. Addilus texltis
(60) Hildcsheimensi. in Levilico cap. xxvir, v. 30, de .decimissolummodo
(61) Incerto. • hic verbotenus inserlus est.
"
(62) MogunlinoP. -, . (70) H_ecconslilulib ullima concordans cum 11
(63) Sangallensi P. : " ' " synodiprov. Mog. sequentibus saeculisregulam-in-
{Q'i)SeligenstailensiP. - drixissevidemf,'quod in di\isione"ecc)esiartimfilia
(65)-Fuldensi P. , .- lium decimaeplerumquemalri servataesint, quodquc
<66)Capilulum 1' de ,vei;bo ad vcrbum-ex actis inpluribus adhuc ecclesiis posl. mille annbs cerni
syiiodi-prbVincialis''Mogtiritiri_can. 847 (apiud Harz- mus. _ • v
heim Collcct.Conc.Germ. lom. II, p. 155) desuni-
583 APPEND. AD S_i£C. X. — MONUMENTA DIPLOMATICA. '584
i.Ct nullus audeat iumunilates ?»' -infringere. A canonice .habeat ,qui .Hberesuum ministerium jbi
Qnisquis SSGfaslu superbie' elatus domiimDei ducit peragere possil.
contempiibilem, el -possessiones Deo consecratas, 6. Vt episcopi-venalionem non exerceant. Ul oirinis
atque ob honorem Dei sub regia. inniunitalis defen- controversia quaede ecclesiasticis rcbus -fltserun-
sione conslitiilas inhoneste tractavefiii vel infrin- dum divinam legeni sub duobus vel tribus lestibys
gerepraesumpserit, quasi invasor ct violalor donius lerniinelur, dicente Domino (72): Non unnsslet con-
Dei excomriiunicetur. Decet enim ut indignalionem tra alium ; sed in ore duorurii vel trium lesiium fiat
Domini atquei ipsius regis sentiat, cujus benevolen- omne yerbum coiitra episcopos, qui canes vel cetera.
liae contemptor, et consliluiionis praevaricalor ex- joca habere volunt. In psalnio 2isicui scripluriiest:
slilit. Nihiloininustamen rex sue concessionisinmu- Cunfundantnr omhes iliique agenlessupervacue, etin
nitalem ab omnibtis dicibnis suae subjectis iiil-esam 30° : Odisli observanlesvanitatessupervacue,\e\ sicut
conservare praecipiat; assenstim vero non praebeat hebraica translalio babet : Odisii custodientes20a
inprovideaffiniianlibus, non debereesse res domini- frustra. In Jona quoque propheta : Qui custodiunt
cas, id est Domino dominanlium traditas, ita sub vanilates frusira- (73) misericordiam snam derelin-
defensione fegis, sicut propriae stiae -haeredUates; quunt. Hinc ergo pensandum est, si illi qui adqui-
"
magis magisque advertal, quia quanlo .Deus excel- rendis transitoriis rebus elaboranl; quae aliquando
lenlior est homine, tanlo praestanlior est diyina necessaria pulanlur, contra quasnecessitatesinprac-
eausa mortalium possessione. QuocircasS' decipilur, dictis psalmis orat: De necessilatibusmeis erue.me,
quisquis plus in propriis quam in dominicis rebus. el satvasti de necessilalibusanimam meam, confusione
gloriatur; quar.um divinarutn defensor, el cusloss8S vel odio Dei digni sunl, aut niisericordiam suam. de-
divinilus stalutus, diligenti cura non solum eas ser- relinquunl, Deum videlicet cui dicimus yel cui can-
vare, sed etiam multiplicare debet; magisque illa tamus : Deus meus, misericordia mea, ouanlo magis
qu_e diximus praslanliore quam sua defenderc illuna illi, qtii ea diligunt quaenulliu.s sunl utilitalis., Item
oportet et augmenlare. Si quis igitur insanusiinpor- 39° psalmoscriptum esl (74): Bealusvir,£ujus esl no-
tunitale inprobifatis- suae regem a recto proposito men Domini spes.ejus : el non-respexit in vanitatcs,,
pervertere lemptaverit, nullisque remediis mitigare: i; et insanias falsas ; et secundum ebraicum : Bealus
posse visus fueril, licel obsequiis aliquibus transilo- vir, qui posuil Deum s-onfidentiamsuam, et non est
riis sit.necessarius, abscidendus ab eo projiciendus- aversus ad superbiaspompasquemendalii. In 118 ssa.
que est, juxla illut evangelicum : Si pes, manusocu- Averle oculosmeos, ne videanl vanitatem. In libro
lusque tuus scandalizel (71) le, erue illam et projice Jeremiae prophetae, in_verbis Baruch (75) scriplum
abs le. , -.,'• est: Ubi sunt principes nalionum, et qui dominantur
5. Ut heredes ecclesiam2SSnon dividanlur. Perla- bestiarum, qna?snnl super terram? qui in avibus lu-
tum ad nos est quod inter heredes ecclesie jn rebus , dunt, qui veccuniain thesaurizant el aurum, in quo
propriis consliliile dividanlur, et tanta per eandera confidebant homines, et non est finis, possessipnis
divisionemsimultas 20?oriatur, ut unius altaris quat- ipsorum ? qui in argento fabricanl,,';eVsollicitisunt,
luor parles liant, el singulte parles singttlosbabeant- et non esl invenliopperum ipsorum? Exterminali sunt,
presbiteros; quod a01 sine diseordia et sitnultate ' et in inferniim descenderunl, et alii surrexerunt pro
nullo modo augeri pote.st. Unde nobis visum est eis. Pensandum omnibus esl in hac sententia, quia
quod hujuscemodi ecclesiae inler heredes dividi non si principibus et laicis hominibus eliam paganis ni-
debeant, et si in conlentionem venerint, et simulta- hil prodest, quia dominanlur bestiarum ct in avi-
les inter eos surrexerint, per quas sacerdos suoibi btis ludunl, quanlo magis ejiisfeopisobeslm et qui-
officio canonice fungi non possit, praecipiatur an bus. porlare .neqne sacculum neque peram licet,
episcopo civitatis, ut nullo modo ibi missarum so- . neque duabus - indui lunicis, el quibus possidere
lemnia celebrentur, donec illi ad concorrliamredeant anrum (76) vei argenlum vel a_s in zona non licef,
ex pari voto, alque consilio ecclesia illa sacerdotem quomodopossidere canes licebit; el qui in via vir-
VARI-.ELECTIONES.
585mumlates c. SS6 m marg.glossa -theolisca litteris abscisis... ul uuegisemi... hahtol. S8Tglossa
in marg. imtto truncala... idiu... siuhan uuirdit. jrimis
S8Bcustus c. a89decimam e. s00 simultatas c. S81vox
S8S 38
scil. vanitates. _! CYIIl. c,- S9Vcontra est in marg.
deestinc. - . •
" "
NOTiE.
(71) Cap. 4 concbrda.iisplurimuni cum 6 synodi. (72) Deuteron. cap. xix, 15. — II Pauli ad Cor.
prov. Mbg. differt iantum in nonnullis verbis : ob xin, 1. Mallh. XVIII.Joann. vm.
pro ad, regia pro regice^decet enim pro eliam, diiio- (73) Jonaecap. n, 9.
nis sucesubjeclisinlcesamcoiiservare pro ditioni suce (74) Vers. 37.
subjeclis illcesamconservari prcecipiat, tradilas ,r>ro (75) Cap. ni, v. 16.
debitas, quarum divinarum defensorpro quarum div. (76) Nolite possidere aurum neque argenlum,
rerum, prcestaiitiorepro prcestanliora, perverlerepro neque pecuniam in zonis veslris : non peram in via,
nverlere, miligare pro mitigafi, abscidendus pro neque duas tnnicas, neque calceainenia, neque
abiciendus, evangelicumpro evangelium, erue illam virgam (Matlh. x, 9, 10•; Marc.xn, 8; Luc. ix, 3;
•proiila. li. ii).
 ' ' '" "
585 FRANCORUMREGUM CAPITULARIA. 586
gatn ferre non debent, quomodo aceipilres portare <i popuius ii-ietiumin eoscanuaiuui pana.tir. BI auteiu
debebunl ? Sie rile canones praecipiunt ut episco- accusatores legiiimi fueiint, qui ejus crimina ma-
ptis vileiii subpelleelilem mensae ad victum paupe- nifestis indiciis probai'e contenderint, ct ipse nega-
rurii habeat, et dignilaiis sute auc_oritalem:fide et verit, lunc ipse cum sociis' suis ej'u.sdemordinis sex
viie meritis-querat." Nam pastor a pascendis ovibtis viris, si valet, a crimine semetipsum.expurget. Dia7
vocatus est, non a canibtis : sicut per prophetam (77) coniis vero, si eodemcrimine accusatus fuerit,' se-
dicitur : Nonne oves pascuntur a pastoribus? metipsum cum tribus examinet. .. : ' ;
Hinc, Boncfacius in synodalibtis decretis sub Carlo- - 9. De infantibus obpressis. Si quis infantem suum
manhb duce et principe Francoruin habitis (78) ait incaute oppresserit aut vestimenlorum poridere suf-
venalibnes et silvatieas vagaliones cum cariibus om- focaverit posl baplisma, pi'oximos 40 dies penileat
nibus servis Dei interdici; similiter ut accipitfes et in pane et aqua et oleribus atque leguminibus, el a
Talconesnon babeanl. In concilio vero Agalerisi (79) conjugio se abstineat. Postea tres annos in per
et reliquis sanctorum Patrum convenlibus 29Spari nitenlia exigat 29S per legilimas ferias, et tres
rationeiioc modo diGBnilumest : Episcopis, presbi- quadragesimas. Et si anle baptisnmm oppresserif
teris atque diaconibus canen ad venandum atque fal- " infantein, proximos. dies 40, ut supra. Postea vero
cones ceterasquead ludendum aves habere non liceal; quinquenniuin expleat. -
yuod si quis lalium personurumin liac volunlate fuerit 10. De adulterio 299;Si quis incestum 3"°occulta
•detentus, si episcopusesl, tribus mensibusa commu- commiseril, et sacercloti occulle confessionem ege-
nione suspendatur, pfesbiter duobus, diaconus uno rit, indicetur ei.remedium canbnicum quod-subire
ab ornni officio ecclesiastico et communioiie remo- debueral, si ejus facinus publicum-fuisset; verura
'
veaiur.' • •- • - - : quia Jatet commissum, delur _ei a saeerriote consi-
"7; De conlinenlia presbiterorum. Id 296 etiam-ad lium, ut salnii animse suaeper occultam pcnitentiani
•cusiodiendamvitam et famam speciali ordinatione prospiciat^ hoc est ut vcraciter cx corde periiteai,
praecipimus, ut nuilus"cleficbrum extraneaeniuliefi se graviter deliquisse, et per jejunia et elemosinas
qiialibet collatione aut familiaritate jnngatur; et non vigiliasque, atque per sacras oraliones cum lacri-
soliuri ifl domo illius extranea mulier non accedat, mis se purgarecontendat, e! sic se ad spem ver.ia;
sed -nec ipse frequentandi ad extraneam mulierem per misericordiam Dei pervenire confidat. _
babeat potestatem," sed cum malre tantum et so- 11. De -homicidio. Si quattuor vel quinque ^eu
rbre, filia et neple, si habueril, liberam habeat po- etiam plures contra hominein unuin rixati fuerint,
testateni. Item in sequente capitulo (80) ancillas vel et ab his vulneratus niortuus fuerit, quicumque
libertas a cellario vel secreto minislerio et ab eade.m ^eorum plagam imposuissei, secundum statuta eanb-
mansibne in qua clericus manet, placuil removeri. num ut bomicida jttdicetur, seplem annorum peni-
iii cbriciliovero Hilardense (81) capitulo 15 ita prae- lentiaui subeat; hoc est proximos dies 40 penifeat
•cipiinf : Familiaritalem extraneariim mulierum licet in paneet aquact leguniinibus ct oleribus, abstineac
'ex iolo sancti Palres ariliquis monilionibusprmcepe- se ab iixore. et ingressu ccclesie, deinde 3 aurios
rint clericis evitanddm, id ' iiiinc"tamen nobis visum abslin.at se a carne, vino, medone et cervisa mel-
est, ut qui lalis probabilur, post primam et secundam lita.cxceptis festis diebus et gravi infiriniiale. Re-
ammonilionem si emendare neglexerit, donec ... liquos.aulem qualtuor tribns legitiinis feriis in siii-
vitio perseveral,offiriisui dignitale priveluriQuodsise gtilis bebdomadibus el.3 .quadragesimis in armi.,
Deo juvantevorrexerit, sanclo ministerio reslauretur. singulis a cai-ne tantum abstirical. Albgis, qui uxo-
8. De excusalione prespiterorum el diacenorum. Si rem Patricbi publice auferens ad extremos firtes"
quis presbiter vilae su_e neglegens pravis exemplis r.egni duxit in rudem 301adhuc christianitatem gen-
inala" de sesuspicari pertniserit, et populus ab cpi- lis Maraensium, et. criniine adulterii ecclesiam
scopo juramento seo 297banrio cbrislianitatis con- Christi diffamavit, communi consilio decernimus, ul
striclus, infamiam ejus patefeceril, efceteri accusa-i jussu regis in exiliurn missus, juxta sacrbrura cano-
lores criminis ejus defuerint, admoneatur primo' - num statula peniten.liampleniler agat, id est 3 annos
• seorsum ab cpiseopo, deinde sub duobtts vel tribus cuin
pane et.aqua et leguminibus alque ho.leiibus,
lesllbus; si non emendaverit, in conventu presbite- exceptis praecipuis festivilatibus, et postea.4 annos-
rorum episcopus eum -pubiica increpatione admo- . alios per singulas ebdomadas tres dies similiter
-ueat, Si vero nec sic se correxerit, ab officio . abstiueat, et tres quadragesimas,. nisi infirniitas
suspendatur usque ad dignam salisfaciionem, ne niinia hoc illum prohibeat ila inplere, el deposito
"
VARIJE LECTIONES.
BBconvenienlibiise. 296Ut c. ^1 se ab anno c. aOS .« s99 scribendum': de lncesiu.
800inhoiiesl in marg. 301iit novam in marg. . expurget marg.
_
-' '' " " " -
NOT-./E. , ',.,-•-.
(77) Ezeehiel. xxxiv, I. . (79) Concilitim Agntbense in Gallia Nnrboneiisi
(78) Vide supra pag. 1.7 (Palrol. lom.' XCYSI, an. 506 celebralnm est (Harduini Acia II, 995).'
Capiiidaria Cartomanni ad an. 742), el aptid I_.eiie- (80) Ibiriem II, 999.
dictum lib. l, c. 2. (81) Ibidem II, IC'66.
PATROL.CXXXVIII.
 SS7 APPEND. AD S,EC. X. — MONUMENTADIPLOMATICA. SSS
militari cingnlo omni lempore vila. absque conjugio A textilia non faciant, nec capulent vestitus, nec.coh-
pernianeat. Dc Baltone (82), qui accusatur iiomines suant, vel acupile fiant,. nec lanam carpere, nec
quinque occidisse, judicavimus euin, et a conjngio iinum baltere, nee in publico vestimenla lava|re,
se abstinere, et usque ad fineni vite sue in penilen- nec berbices londere habeanl licilum : ul.omninio-
tia perseverare. dis bonorum requies die Dominico persolvatur; sed
12. De concubinis. Quod si quislibet eoncubinam ad missarurn solemnia ad ecclesiam undique conve-
babueril, que non legitime fuil desponsala, elpostea niani, el laudent Deumproomnibus bonis, que nobis
idesponsalam rite puellam duxerit abjecla eoncu- in illa die fecit. ...
bina, habeat iliam quam lcgitime desponsavil. De 15. Qui uxorem habel et smul_ccncubinam.. De
Itoc Leo papa in decrelis suis ita diffinivit dicens : eo qui uxorem habet, si concubinam habuerit, non
.Dubium non est eam mutierem non perlinere ad ma- communicet. Ceterum autem is qui non habcl pxo-
trimoniuin, in qua docetur nuptiale non fuisse myste- rem, el pro uxore concubinam.habet,a cominunione-
riuui; paicrno arbilrio viris junclce carenl culpa, si n.on pellatur, lanlum aut unius mulieris, aut uxoris
mulieres, que a viris habebaniur, in malrimonio aut eoncubinoe,ut ei plaeueril, sil conjunclione con-
'tion fuernnt, quia atiud esl nupta, aliud cancu- tentus. Alias vero vivens, abieiatur, donec desinat
bina (83). - •' aut ad penilenliani reverlalur.
15. Jlem de homicidiis. Ubi manifeslari potest, 16. De parvntis iiifirmis baptizandis. Si parvulus
quenilibet liominein perpetrasse homicidium, sectin- egroians ad quenilibet presbilerum baptismi gralia
dum cariones condignum pcnilenliae judiciuin illi de cujuslibet parrochia allalus fuerit, ei- baplismi
iiigeratur. Si autem manifeslis indiciis non polest sacramenlum nullomodo nonnegetur. Si qujs hoc
proiiari eum homicidam esse, nec ipse vult confiieri, munus petehli ma concedere detractaverit,, et illa
omriipolcnlis Dei judicio, cui omnia occulta mani- parvulus absque baptismatis gratia morluus fuerit,
'fesla suut, reservetur, eique lanien indicetur, quod noverit se ille, qui eum noii baplizavit, pro ejus
'eonunuiiione ecclesiastica indignussit, donec per- anima ralionem redditiirum in die judicii.
.pelraluni crimen per confessionem el penilenliam n.jUt nullus .presbyler.alii sudm parrochiam in-
'condignaro ab hoc crimine se absolvere decerlet30!. lervenire praisumai. Nullus presbyter fidelibus .san-
Si marilus uxorem aut uxor maritum inlerfecerit, clte Dei ecclesiae de alterius presbyleri parrcechia
equum judicium sil super cos, dicente Domirio(84): perstiadeat, ut (86) suani ecclesiam concurranl de-
Non facias quod iniquum est, nec injuste judicabis, relicta propria ecclesia, et suas decinias sibi dent.
'iiec consideraspersonampauperis, nechonoresvultum P Sed untisqursque sua ecclesia contentus et populo,
•potentis; jusle judicabis proximum tuum, sivedives quod sibi non vult fieri, alleri nequaquam faciat,
sit iile sive peregrinus ; nulla erit disianlia persona- juxta illud evangelicum(87) : Quecumquevutlis vt
rum, ita parvum audietis ul magnum; nec accipietis faciant vobis homines, hec eadem facite illis. Quis-
cujusquam personam, quia Dei judicium est. Idcirco quis.aulem contra haecconstituta venerii, aut his
/ulerque eorttm in hujusmodi criminis accusalione si monilis noslris reriiti temptaverit, aut gradum se
liegaverit, pari judicio examineiur. - sciat amissurum, aut soi in carcere longo lempore
• 14. De:operibusservililmsque diebusDominicisnon delinenduin.
tjml agenda. Slaluimus (85) quoque secundum quod 18. Ut mdlus allerius (88) ctericumsollicitel.lloc
in lege Dominus praecejiit, ut opera servilia diebus quoquemodis omnibusprobibemus, ul nullus ve-
Dominicis non agantur, sicut et bonaememorite geni- strum alierius clertcum sollicitel aut recipiat, quia
<or meus in suis synodalibus ediciis mandayit, quod gravis de liac re in sacris canonibus sentenlia
nee--viri ruralia exerceanl, ncc in vinea colenda, est.
nec in campis arando, nec in melenle vel fosntim 19. Ut nullus presbyter munera aare (89) prcesu-
secando, vel sepem ponendo, nec in silvis stirpando, mal allerius ecclesiam'subripere. Si qins presHyter
vel arbores caedere,vel in petris laborare, _necdomos D invenlus fuerit alicui clericoaul laico rnunera dare
•struere,.nec in orto laborent, nec ad-placiia conve- aut dedisse, ut ecclesiam alteriuspresbiteri subfi-
niant, nec venationes exerceanl; et iria carraria pial, scial se pro bac rapina et seva cupiditateaut
-opera licet fieri in die dominico, id cst bostialia. gradum. aniisstiruni, aul in carceris erumna longo
- carra, vel victualia, et si forte necessc crit corpus tempore penilenliam agendo delinendum.
cujuslibet duci ad sepulchrum. Item femine opera 20. De presbiterisqui habuerecdnjugia.Quicumqus
VARIJELECTIONES.
MS coercet c. quod correxi P. 803penitenli c. 30>ut c
NOTiE.
82) Hoc capituliim conferendum est cum cap. (85) Ansegisi lib_.i, c. 75.
22 et 25 praiced. synodi an, 847. (86) Siibintelligciuluiliad.
(83) Hoc capiltilurii errore sciiptoriscodicisante- (87) Matllf.vit, 12.
posilum est sequenti : Ve homicidiis. (88) Scilicet ecclesice.
(84) Levil. cap. xix, 15. .(89) Forlasse daudp.
 '
SS9 FRANCORUMREGUMCAPITUEARIA. ' - :"- 59»
discernil a presbitero qui uxorem habuit, quod non A - inleresse. Quoil rioii oporteal sacerdbtes"aut clericos
oporteal eo minislrante de' oblaliohe pereipere, ana- quibuscuinque spectaculis'in coanis aul in ni.pti.s
thema sit. inleresse, sed antequam thimcliciso' ingredianlur,
_ 21. Ut presbyleri honorem, habednt. Quod non exsurgere eos cbnvenit atque inde descendere sos.-"
oporteat diaconum coram presbytero sedere, sed 24. Non licere missain canlare in domb. "Qubd
jussione presbyteri sedeal. Simililer autem et diaco- jion oporteat in domibus oblationes celebrari- ab
iitis honore habealur ab obsequentibus, id est sub- episcopis vel presbileris, id est fnissam canlafe.'"" \
diaconis et omnibus clericis.
celebrare. 25. In concilio Chalcedonense.Quod non bporieat
22. Non licel' in quadragesima festa
episcopos aut quemlibet cx clero per peccunias
Qaotl non oporteat in quadragesima panem bene-
ordinari ; qui utique deponeudi sunt, el qui ordiriet
idietionis offerri nisi sabbalo et dominico, id est et lion et qui me.diatof iriter
qui .ordinantur, nec,
Ralalicia vel fesla saneloriim celebrare.'
SM eo.s. ...
i 23. Non licere clericis speclaculh *°J ludicris

EAROLI H SVNODUSiSUESSIONENSIS.
' " '
- - ' :-...)
(Aii>'853. April. 22i)

.Aciah.ec a Sirinondo opecodtl. Tiiiani, Pithoeani, Metensis, Bellovacensis edita atque a Baluzio, adhi-
"l)iio Divionerisiet Rivipullensi,<r.epe-ila, auxilio codd. 2) bibl. reg. Paris. n. 4638, 3) Paris.:inter,-Sup<p|l.
•:Lat. n, 75, et 4) bibl. ejusdem n. 4761,, Divionensis scilicel, repelimus, Menlionem hujus et in co-
synodj
"diceibibl.regiae Parisiensis n. 5878 factam invenimus, ' ubi
' ranien annus 80,4regni xni,' indictioi/ef dies
~vf Kal. Maiiperperam scribuiiluf. • , -.

Jsta capitula constituta sunt a domno liarolo in sy- B aliis episeopis, qui auclores fuerunt, recilasis, resti-
. nodo -apud Suessionis civilalem , .._ monasterio tuiionis autem illius 318uon-cauonicae, immo-nee
' sancti Medardi, anno incarn. Domini 855, in mense
309. __ _• veresimilis, paucis admodum et aliarum regionura
_..-A';.ri._
1. Regnante in sempiternum dominoDeo tfniverso- praesulibus nominalim expressis, claruit, praefatum
jruni,- auno 810 incarnalionis ejusdcm doniliii Dei Ebonem episcopaleof-Iciumillicite^rcpetisse, quos-
•nostri Jesu Christi 855, anno vero regni gloribsi que gradibus.ecclesiaslicis aeslimalnsfuerit promo-
§.aroIi, filii Hludowici religiosissimi augusli, tertio visse, damnalibni potitts obnoxios eiTecissi,,:Hinc-
"
decimo, indiclione prima, episcopis jtixta instituta niarum autem suocessorem ejus , canonicii sanclio-
canonum synodum celebrare voJentibus, annuitidem nibiis caute ac subtiliter observatis , ..d.Sedem
rex Karolus, eosque apud tirbem Suessionum iri accessisse, Bl praeter deereta maj'orum in liac parta
hi-iil oninino "sicut
nioliri**, S16in geslis sy:.odaIibus
. monasterio sancti Medardi el sancli Sebastiani, 10
;-Kalendas Maias convenire pivecepil; ubi posthabilis exindeab episcopis ejnsdem fcoriciliimore canonico
seeularibus curis, ipse quoque rex adesse dignatus confirmalis pleriius edocetur. - , _" -i
-•esl, nt non solum devotione ecclcsi_e se filium esse 2. Postniotlum venerabilis Wenilonis 317Senonicas
ostenderet, verum eliam, sicubi opus"esset, prolec- „ tcrbis metropoliiani episcopi stiffragarieus Nevernfen-
, torem regia poteslate monstraret. Cum itaque prae- sis ecciesi_e, nomiiie HeriTiiarinus,prb su"isrexce'ssi-
sules diversarum ecclesiarum, pio rege multa hu- bus 31s, quos corpofallmblestia saepe dicebatur ad-
mililer et prudenter proponerite, "tfactassent potius mittere,"a sauctis praestilibus rrio^estes,9'!et acriler
. quaedamquam diffiiiissenl, 6 Kalendas Maias synodo incrcpattis est, qtibd •priris frequentei' correplus,
. praesidenlibus Hincmaro Rembrum, Wenilones,i Se- ordinisacraiissimbperseverantlalevitaiurii ssoadhtio
.libnum, Amalrico Turonorumsl 2, metropolitanis'epi- injuriarii facefeu Et in"praesentiaprincipisinfirmila-
'
«copis, idem Remorum melrbjjoliianus episcdpus "' tein "jrastoris neqiiaquam -fastiiiientis ',' iiijimctum
venerabilis fliiicmarus osiendit non paucos a'deces- tsl metroprilitand' ej'iis,' iit adjunciis seeum aliqtiot
.sorc suo Ebone *",' poslquam canonice depositus episcopi,., ad oppidurri-Nevefnenses21 accederet1, et
fuerit, nec vero sft canonicc fesfitutus, inrationabi- 'ornnia ibi negotia ecclesiastica sapienter compbne-
Jiter ordinatos. Jam rex absque'ulla"ariibitione syno- 1 Tet'; ipsum vero •coepiscbpum suum Herimannum
dtuii solus ingressus, simpliciier cum episcopis resi- apud urltem Sehoriuhi seeimi haberet,', dbnec "•3S!
debat. Serie igitur depositionis memorali Ebonis gjstivum tempsrs, quod valde cpnlraritim infirmilaii
.plenissime3prolala,multss metropolilanis pluribusque illius ferebatur, pertransiret, et sic, Domino an-
VARLE LEGTIONES.
^alossn ein uuigi. 306glossa lurpis j'ocis. 307 iv marg. fiuni. r sclm. S08 discedere legendum.
309ila 2. Hanc inskriptionemin plurimis codicibusdeesse Sirmondus aily el deesl in 5. s_° incarnaiioiiH
usque vero desunt B. *li guenilone2. 31sita 2. 3. 313ebbone 5. »u vere 5. .315n. c. -i. n. v. s. desnnt
5. *16sicul usque edocetur desunl in Met. codice ms. et 3. 347guenilonis 2. S18 e. variis a sanctis"3.
sls m. et desuiu3. ^* Herinianniis ineptire videbatur BAL. S!1 nivernense 2. hic, -sed supra itt edicliniv*-,
" "
sss donecabsiineatia media deiuni 5. _e_.itvumusgueinslructum incll. desunt 5b. - , ~, ''
 191. ArPEND. AD S.€C. X. _— MONUMENTADIPLOMATICA. 592
. ..
nitente, abslinentia competenli assuetum, episcopali A puli dissipare. Quos praesenlibus diversorum coeno-
gravitate instr.uclum, aposlolicis moribus informa- biarum religibsis abbalibus, et causanisubtiliter juxta
lum, clerus.el populus eum ad sedem propriam uli- regtilam beali Benedicti examinantibus, concors con-
liter, favente Dei 323gralia, revocaret. gregatio sanclj Medardi a sua unanimitale praecidit,
*5. De Burchardo etiam, qui Carnotenam 324eccle- attestata se ab horum crimirie lorige absistere, qttod
siam tenebai, statutum esl ul aut se idonenm ad su- usitnlas culpasj*amiude ab iriitio Inrjusreligioms nio-
mendum episcopalem gradum admonitu Weniloriis nachoruni omnium, prajter duntaxat Eutychis elalio-
metropolilani episcopi ostenderet, aut cefte pronarri rum haereticbrum, facile superaret. Ejeclos j*ussuve"1
in seclenientiam principis cognoscens, cederelsst5, in nerabilis Rothadissl, Suessionum episcopi, ad synod
ulroque Dei judicium experturus. Igitur sequenti die audienliam archidiaconus deduxit ;el parlim confcssi,
causaillius ad mediiim deducta, venerabiles episcopi partim convicti cpnspifationis inialuiniperpetrasse,
Reinoruni metropolitanus Hincmarus, Ludgunensium canonumseveritate deposilisunt— presbyteriquippe
Pardulus, Aurelianoruni Agius 32°,seorsim eum ad- erant — el separaiitnin monasteria sui ordinis longe
inonere prsecepli sunt, ut sim absque discrimine distanlia relegaii, ut deineeps nemo lale quid' com-
valeret, officium se posse aggredi faleretur; aul si millere auderel, nisi qtii similia perpelinoti timerel-
iion posset, propler Dei limorem, impossibiliiatein B 6. Post htcc glofiosis- Codexsuppl. Lal. 75.
ingenue confiierelur. Parte cleri, quae praesenserat, sinius domnus rex Karo- 6. Ut in civilatibus, et
hac laicorum bonum ei tesli.iionium perhibenle, me- lus coraindiaconuni saera synodo monasleriis utiiusque se-
qubmdam Re- xus et ordinis, Dei cullus
moratis pr_esulibusstiadentibus-,ad conciliuin intro- mensis ecclesiae noniine quam proxime fieri pos-
missus, tanlo quidem gradu se dignum esse profiteri Ragamfridum impetiit , sei inslauraretur, staluit
arrogantite asseruil esse, non verilalis. Si quis vero quod praeccplafalsa.regio sanctasynodus, anniteiite
crimen aliqtiod sibi velletobicere," ad id piirgandurn nomiiie compilasset, si- pio priricipe, ut idonei le-
cul ad eum quorumdam gati dirigerentur, qtti sin-
se paratum esse firmavit. Nullo qui id conarelur suggestionibus et verisi- guloruni locorum statnni
e_-isien_e,decreyitsancta synodus, nediu Carnolum milibiis.indiciis essctper- solertissime perscrnta-
sedes yacarel, sed directis illuc,.s_ecunduni-yolunta- latum. Unde qtiia puta- rentur; -el quae ipsi per
tiuii est-qnibusdamsigni- se iioa valerentcorjigeie,
lem jnelropoiilani episcopi vcnerabilis Wenilonis, ficalionibus, utpurgauo- judicio proxime futuri
328recognoscerent, nein sui isdem diaconus concilii, et potestati re-
ijui eleclionem praefaliBurchardi
ct ipsi referrent, oplanlibus32* 1 canonice ordinaretur subterfugere voluissel, giaerevelarent.
aliis aliler dicentibus, vi- 7. Dccre.verunlpr_etcr-
episcopus. suin esl omnibusin eodem ea sancti pt)iilifiees,"ut
s30
. 4. Prrelerea Cenomannica. urbis Aldricus epi- sacro conventn degentr- ecclesicc qtiaeolim indiil-
° tit ab omni concilio. genlia religiosorum juiu-
_r,opus,paralysi dissolulus, epislolam direxit, causam bus, illi interdiceretur, ne a cipum, -vefaliorinn Ude-
stiae'abseniiae insinuans, petensque ut maxime sibi parochia Reniensiqtioquo lium devolione, iinuiuni-
adliuc 331 viventi, el quandocumque 3S2 defunclp, niodo pracsumpsisscl su tatem niefuissent, e.i in
sacris precibus opilulareiitur. Quod exuberanles ca- absce;iere, donec se ab perpetuum perifui sine-
ritate sefacturos omnes promiserunt, et mclropoli- illis quse pi impjngeban- renlur.
lur idoneum redderel, vel 8. Et ut ex possessip-
lano illius, Turonicaeurbis venerabili eplscopoAmal- cbmpelenter satisfacere nibus qnae ecclcsiaslicae
'
lico, "utad eandem urbem accederet, injunxerunl, et procurarel. Quod el-oin- -ceriisiJidiciiscomproban-
nibus singillalim episco- tur, nec plene propter va-
quaecuniqueessenteidem ecclesiaeprolicua, ut siie- pis illi auctorilale episco- rias necessitates possunt
iiue exequerelur, unanimiier praeceperunt s33. pali praecipienlibus, ex restitui, saliem nona; ac
5. Ante hoc lempus venerandi concilii, obtinente divino mandaio est inler- decimae iribuanlur.
Pippino, Pippini regis filii Hludowici piissimi augusti dicluin. 9. Etut in locissacra-
7. Septima aciione ei- tis diebus doininicis vel
filio, Aqtiitaniam, cbnsentienle eliam avunculo ejus dein"saerae synodo idem aliis soleinnilalibus judi-
gloriosp rege Karolo, cui eadem provincia in partem chrislianissiinus domnus cia" publica non exerce-
obtigerat, ecclesiastica disciplina el"militari solula, rex Karolus h:ec .quaese- anlur; neque enim fas
.eadem regio a suis indigenis valde vaslata est, et _, quuntur capitula "propo- es.se, ibi reospuniri, ubi
suil, et consullu eorum- respectu divime revercn-
uiulti illicimpune illicita perpetrartinl. .Taridcmali- deni episcbporum ea per lite miscricordiain cbn-
quaiido respicienle Dcopopulum suum, idem Pippi- regnuin sutim innolescen- sensu fideliumconsequun-
uus asuisconlempluset deserliis, atque in polesiatem da, exercenda et conser- lur.
vanda common.uil. prae-
jayunculi sui Karolj reilactus, consilio reverendissi- cepil ct confirniavit.
morum poiilifictimet procerum attonsus, elin bahilu 10. Hlud quoque cunclis volentibus confirmatum
monachico ad monasteriuni sancti Medardi cuslo- est, qui discijjlina ecclesiastica noxii, sive ingenti'
diendus et docendus deductus esl. Ibi duo quidam sive servi, coercentur, ntilli audeant eos tueri, et
monachi habitii, sui proposili vix credibiliter irans- vindiclam eorurri in quoslibel ad potestatcm episco-
'
gressores, ardenles immodica cupiditale, etindemPip- porum pertirienliumretorquere. Quod si quideinceps
.ptnumabducere conati sunt, eTpaccm chrisliani po- pr_esumpserint, et excommunicalionem ecclesiasti-
VARIJE-LECTIONES.
»3 dpmini 5 w carnritiim 3. 32»e. c. 5. 3*.
*« ciiiomaiinicai2. 331deest 2.- S32 p. ejus 3, », non 5. 3_8b,jrgCha^i 2. », 0. „„0^,c..2.
quandoque 2. 33Spraecepil2. 33' rothardi 3. £« prtesuiuei-ei%
593 FRANCORUMREGUMCAPITULARIA. 53i
cam ; et molum indignalionis regiae perpessuros. < A nari possinl, ul inde cum consensu fiilelium nostro-
- 11. Obtenlum est etiam a devotissimo prineipe, ut rum ordinemus, qtiid decaslero agenduni sit.ISt qua-
incesii, elquiiibet alii perditi, examen episcoportim liter abbaiiarum praelati, et in locis sacris inhabi-
refugientes. per judiccs ptiblicos ad eorum praesen- lanles, de his quae missi noslri praeceperint, obedie-
liam dejucaiuur, nealterius iilecebram peccandinu- rinl, nobis diligenlissime et capilulalim referant.-
triat impunilas vitiorum. 2. Ut missi nostri diligenler investigent per sin-
12. Posnenio quod a qtiibtisdam conservabatur, gulas parochias, simul cum episcopo, de monasteriis
praefixuinest generaliter ab oiunibus cuslodiendtiin, quae Deum timentes in suis proprielaiibus ccdifica-
ne ui!_eres ecclesiasticoe absque regis conniventia verunt, el ne ab haeredibuseorurn 3ii dividerenlur,
commutenlur. parentibus et proedecessoribus nostris sub imnmni-
' talis defensione tradiderunt, et postea in alodem at5 ;
CAPITULARE MISSORUM. i
sunt dala; ut describant quae sint, et a quo vel qui-
Ista capitulaconslittilasnnta domnoKaroloin synorioapid
Suessionisoivitatemin monasterioSHIICU Mi-ilardi,auno bus in proprietalem data sunt, et nobis renunliare
. iucamationisDominicaa 835,itimenseApiiii as<;. procurcnt; rrt cum episcopis «t caeteris fidelibus
l.Utm.ssinoslriper.ivilateselsiiigiilanioiiasleria, noslris consideremus, quid et qualiter inde, secun-
tam cai-onieoram quam monachorum sive sanciimo- " dum Dei voluntatem el nostram saltitem, agere de-
jialium, una cum episcopopafoechia.iiniusctijusquein beanuis.
-qua consistunl, cum consilio etiam et co.isensu S37 5. Ul missi noslri per sir.gulas parochias, una
ipsius qui moiias.eiium 3S8 retinet, quem S39volumus cuin episcojjoparochiaeipsins, requirant de capellis
et expressc praecipiiiuis ut praesens sit, vitam inibi et de abbatiolis ex casis Dei in beneficium, datis,
degentiuni et conversationem inquirant, el u! i ne- qualis censtis inde exeat, ut ecclesia.de qua sunt
cesseest corrig.uU, et ubi desun!, congriias officinas exinde vestiturani habere possit, etnobis renunlienl,
conslruere 8t0 jiibeant;' el ubi sunt."" faclte, et per ul hoeiioslra auctoritate commendetur atque firme-
ncglegeiuiam sunt deslrnclie, inslaurari praecipianl, ftir, et secundum qualitalem vel qiiantilaiem Joci
el victum ac.pblum et vestinieiitiim aique e_etpra cleiicos et luminaria ibi ordinent, et loca restaurari
nccessaria, pro qualitale et possibilitaleloci el inhar faciant.
bilaiitium necessitate, ordinent; et hospilalitatem i. Denuntiandum est omnibus, et a missis noslris
siiperveneniium hospituhi cl recepiionem pauperum ofdinandum, ut omnes ecclesiaeet presbyteri, sub
ibidem disponarii et ordinenl. Ecdesiae quoque ftmi- knmunitate ac privilegio, et ordinatione alque dispo-
naria ei ornaitim debilum ordinent, el IhesauruTt.ab p sitione ejjiscoporumsingulartim parocbiarum iri qui-
vestimenla .seu libros diligenter inbrevienl, et' bre- buS consistunl, 5ecundum aucloritatem canonicam_et
vesjiobis reporteni. Inlirevienleliani, quid tinnsquis- capitularia domni Kafoli imperatoris" avi nristri, et
queecclesiaruni prailatus, quando praelationem ec- pii angusti Hludowici domni etgeniloris noslri, jrer-
' '
clesiaesuscepit, ibi invenerit, el quid .modo exii.de maneant.
ibi niinussil, velquidvel qtianlumsit superaddiltim". 5. Ut.missj nostri diligenter, invcstigenL curo
Quid S42etiam Nortmannis per nostram cbninienda- episcopo et proelatis monasterioriim, el per fideles.el
tionem sive sine noslra conimendatioiie dalum sil, stremios viros, inunaquaqucparochia de rebus eccle-
quidve relictum, vel quid a quoquam ibi in eleemo- siastieis inalodem datis; et sicul evidentibuset veris
syna datum. Numerum eliam caiionicoriinr el mona- indiclis sie ac auctoritalibus compererinl, diligenler
cborum sive sanclimonialitim uiiiuscujusque loci a quo el quibus datae sint s", vel qtiaiituin cxinde
describant, et nobisreferanl; ul secundtun qualita- sil S48,describant, eluobisrenuniient.
tem et quantitalem loci, cuni consilio episcoporum 6. Ut missi nosiri expresse et cum omni diligen-
et fidelium i.ioslrorum, ubi miuor nuineriis fueril, tia, cum episcopo el. prrelali.s monaslcrioruni pcr
nostra auctoritateaddamus; ubi vero indisereiione singulas jarochias,requirant de rebusecclesiaslicis
pra.latorum superfueril, ad niensuram rediganius. Q unde.non_e et decimae-solvi.debent.8-* 9 et,non sol-
Tnquirant ^ quoque, quol lempore avi noslri Karoli vuniur, et 350pcrsolvi ab easdem 3S1 res retineplibus
el domni genitoris nostri Hludowici unoquoque in facianl. El si aliqua conlfadictio,. quae rationabilis
loco fuerint, el qtiot modo sint, et ubi loca a Koii- videatur, oborta fuerit, describatur,' el proelalus
mannis sive a quibuslibet aliis destrucla sunt et pe- ipsius casseDei unde res essenoscuntur, et ille qui
nilus adnullata, quot ibi nunc propler paucitalem re- eas deiinetel nonaniacdeciinam solvere delrectat 362,
riim ct devastationem e-.rumdeinConstitui vel ordi- simul cum missis. nosiiis ad" nostram jubeatur
VARI.E LECTIONES.
886i.«2. Capilrila Karoli regis junioiis facta in monasterio sancli Medardi o. Capilula Karoli regis filii
illudowici i. —.Co.--._r;Iiii>ipuilensisuude Baluzins ea allcra vicc ad a. 807 edidil, hanc
S3' inscriptionemproferl:
CapitulaKaroli regis in Conqjeiidiafacla, anno regni ejus xxvn, indictioiiexv. et ciim c 5. 3ls quj
locum teriet 5,"a 35qiicm — sil desunlin codicems. Melensi.' 34°extruere 2:- ^1 deest 2. 34sQuid— da"-
lum dcsMiilin t-odiccmss. Bell. Rivip. el Met. *''3 Inquirant — agendum sit desunlin iisdemcodd." ?'''' deest
2. 3"1alodum 2. 3'-°al. jtidiciis BAL. 3" sunl '2. 34S-cxit 2. 3V 0 debeant 2. 3l0 ul 2. SMcisdcm 2.
"
3SSdclractal 2. .- - .'."'_. ' .''-''.
5*» APPEND. AD SJEC..X. —'MONUMENTADIPLOMATJCA. SP6
veniie prceseniiam; tit lunc verilaie comperta, et j\ lur cnm tali discrelione sine ulla oecasione indebita,
difliiiilione decrelafquod rationabiliter invenerimus, sicut in sii;odoreonloculiim esl;elvel invili'%Vt,
inde pr_ecipianiu's. Yblumus etiaai ut investigcnl pajuiteniiam temporaliter et corporalilcr
agant, ne
inissi riostri, qiialilbr illi qui easdetn res ecriesiasli- icternaiiter pereant; si seniores ipsorum colonortim
pas, undedecimaadaniursive non dantur, illassalvas 360indigne lulerint, el aliquam vindielam inde exer-
habeanl, el in easticr&_"", el iirsylvis custoditis, cere voltierint, aul eosdem colonos ne distringantur
ycl si terrafaulmaneipia inde pcrdita sinl, "yel ali- contendere pracsunipserint, sciant, quia et bafinum
quiJ liujusiiiodi, aul si familia oppfessa sil conlra nostnim coinponent, et simulciiniexcommunicalibne
legem, ef bniriia per breves nobis renuntjent missi ecclesiasiica nostram 35frharniiscaram m durissi-
i:03lri. mam snstinebunt.
7. Ul riiissi noslri per singulas paroehias comilt- 10. Ut missi noslri onmibus.rei publicae minislris
bus etrei' public_e'minisiris ex banno iio-lro pr_eci-
denuntieol, ufcomites vel rei publicaeministri siniul
piant, ne nialUi vel placita. in exitibus el in airiis «•iini episcopo S5S,uniuscujusque, parochise sint "in
ecc.esiafum, et presbytcrovum maiisioiiibus, neque lKinisteriis iilornin, quando idem episcopus suam
in doniinieis vel feslivis diebus lenere prastimanl;
parochiam circumierit, eum episcopus eis nblum
sed comes cbnvenienteni lociim consideret et inve- R
fecerit; et quos per excommunicalionem episcopus
liial, ubi statinriem ad malluni lcnendum coristilttat; adducere non potuerit, ipsi regia' auctorilate et
quia nefas est ibi reos puniri, ubi respectu divinae potestate ad poenitentiam vel rationem alque salisfac-
reverentioe misericordiam, consensu fideliumnostro- tionem adducanl. .
runi el decfeto, pr_edecessoruni lioslrorum, conse-
quunlur. li. Sciant etiam fideles noslri quia concessimus
.8.. Ul missi nostri comitibus el omnibus rei.publi- ii sinodo venerabilibus episcopis, ne snper beneficia
coe minislris firniiter ex. verbo nostro denuntient ecclesiastica velpr_eslarias,etiamsi episcopus aulqui-
.aique pfajcipiant, ut a qtiarta feria anle initium \t et inonasleriorum praelalus inralionabiliterpelieritt
modo faciamus.
quadragesimae, nec in, ipsa quarla feria, usque post proccepla coiifirmationis noslrae ullo
oclavas pasehae, niallum vel placituni p.iblieum, nisi Et irieo ab inratjonabili pelitione se unusquisque
* -
deconcordia el pacificatione discordanlium, lenere compescat.
praesunianl. Simililer etiam a quarta feria ante nati- 12, Ut missi.nostri omiiibus perllloriitri missati-
vilatem D.ominiusque posl cbnsecratos dies obser- cttm denunlient, ne eomniulationes rerum vel man-
yetil, nccnon et injejnuiis qualuor leiiiporum, elin cipiorum quilibet pra.Ja.us earumdem rerum eecle-
rogalipmbus, el in diebuspeniecbstes simili observa- ^ siasticarum sine liceiilia vel consensu nostro facere
.tione eosdeiii feriatos dies venerari oiiiiiimodis stu- praesumat, neque mancipia ecclesiaslica "qitisquam
deant. 360nisi ad libertatem commulel. Videlicct u.l man.-
• 9. Ut missi noslri omnibus per singulas jiarochias
cipia quaepro ecclesiastico dabuntur, in ecclesiae
dcnuntient, quia si episcopus -autministri episcopo- servitule permaneanl; et ecclesiasticus li.ohio.qtli
rum pro criminibus eolonosflagellaverint.cum virgis coiumulalus fuerit, pcrpetua libertale fruatur.
•^ropter mclum al.iorum, lrt ipsi criniinosi corrigaii-
•: liAROLl U-SYNODUS AP.UD-VERMERIAM.
'-"-'- • (An. 835. Aug.) . - - .

Sirmondj ct Baluzii editiones ope co.dicis2) regii Paiis. n. 4058 recognovimus.

llcvc quce-seqmmturdiffiniiiohesin,synpdo apudVer- nensitim",Yrmirifridus Belvacensium, Erpoinus Bil-

, meriam, paiaiimn habita, dctassunl annd supra- v'aneciensiuin,Italtfri<IusBajocacensium, Guntberliis
^ynmenssAugmo.mielioneprafoia. ^ Ebrocensiam, Eirardus Lixoviensium, Erloirius
i 1..0innibus sanet_edilectionis fralribiis adquortim Constaniiae, Hildebrannus Sagoriuh, Godelsadus
-baccpoXeruntpervenire notiliam, VyeniloSenonum, JJ Cabilionensiuni, Jonas J5duorum, Braidingus Maii-
IlincmarusRemoruni,PaulusR.otomagensium, Amal- sconensium, Agius Aurelianensiuni episcopi, apud
ricus Turonum, archiepiscopi, Pardulus Ltigdunen- Venneriam. E6° palalium jussu gloriosi principis
indictione
Kium.(90),Teutboldus Lingonum, Ilucberlus Meldcn- Karpli, aimo ab incarnatione Domini 853,
in noniine ejusdem
sium, Ansegaudus Abrincalum, Hroihadus Suessio- prima, 6 Kalend. Seplembris,
nu.m, Immo Noviomagensium, Hilmera.dus Anibia- domini nostri Jcsu ChriSii synodaliter congregati,
" - •• :•' - . .
--.- ,VARL'E LECTIONES.. ,."".'
^3 i. c. S34i. ipsi criuiinosi .corriganittr BAL. 265colonum 2. u?.d'eest2. 3s' barmscaraB32,
ajdificiis^ sss 3M t.i tod. ui ver-
armiscaram 5. harmsearam i. nullo 2... quisouam —,dabuiitur desunt ms..Jietensi.
mcnain 2. ' ' '
KOTJE. - - ,
' ' •
($Q)Id, esl Lugduni Clavali. Codcx % arcbiepiscopum vocat falsa^
 597 FRANCORCMREGUM CAPITULARIA." m
salulem. Nottim fraternitali yeslrae fieri. volumus,, |-A sibi commissaenecessitali pietative, consiiluisse ma-
quia nuper.instanli anno per .prsesentein primatn nifestissinie demonslramus. Quod ut prseserilibiis
indictionera apud urbem gtiessionum, decimo Kalen- scilicet et futuris lemporibus enuclealius cognosca-
das Maias, ad synodum. convenientes,, cui sacro1 lur, his gestis manibus propriis sublerfirmare de-
conv n.ui iderngloriosus.rex suam est dignalus exlii- crevimus.
bere pr_eseiiliam,inter caeteraecclesiaslica negoiia, 2. In nomine Palris, el Filii, et Spiritussancli. Epi-
de.venerabili fratre nostro Herimanno, Nivernensis scopiqui jiissti giofiosi principis doriininostri Itaroli
iirbis episcopo, quaestiorialisesl ratio nobis oblata. ad synodum in Vermeriam palalium coiiveiiimus,id
'
Y.delicet quia infirmitate praeoccupalus seu. praepe- esl, Weniio archiepiscbpus, Paulus archiepisco-
r'ilus corporea, _s_epeinepiire,etquaedaniqua_ad nau- pns, Amalricus archiepiscopus, Hincmarus" archi-
fragium rerura et facultalum ecclesiasticarum perti- episcopus, 362,.Teiitboldus episcoptts, Ansegaudusf
riVre,Htquead salvationeni ircdebitam seu rationabi- episcoptis, Pardulusepiscbpiis 363,Hrothadus episco-
ieiiidispensationeniiuipedirepoteraiit, nisi celeri re- pas , Immo- episcopus, Yrminfridus episcopus,
tue !iosubventumforel, agere indiscretesoleret. Ciijtis Erpoinns episcopus,' Hilmeradus episcoptis, Agius
Biiggestioniscerta oxperimeiuoium docrtmenta evi- episcopus, Erloinus episcopus, Baltfridus episcopus;
dentius perqnirent- s, aliquanta invenihius, qu_e Gunlberlus episcopus, Eirardus. episcopus, Hilde-
i.obis fidem. fecerunt,aliis quaeaudieraraus sensuni brannus episcopus, Ionas episcopus, Godelsadiis
accoimnodare. Unde seeundum quod in decretalibus episcoptis, Braidingus episcopus, Chuonrado inclyto
epistolis beati Gregorii exemplo reperimus, stalui- et nobilissimo viro praeseiilem et seternani oplanius
mns illi osconomum361 p.ersuadere, qui ei suffra- in omniuni salvalore saluiem. Ctim inler coeteraec-
giimi et ecclesiaesibi-commissae cuslodiam debitam clesiaslica negotia de ordinabili dispositione mona-
ei canonicam exhiberet, - donec annuente Dotnino slerii sancti Dyonisii disponeremus, yeneruntriio-
istlem fraler venerabilis a sua infirmitate oplabiliter rtachi ipsitis sacri coanobiiS61 in pra.sentia vehefani
convalesceret. Sed quoniam-intiniatum est nobis, in daesynodi-36S,deferenlesaucloritates.videlicel testa-
fitia ecclesia nemiiiem posse reperiri qui interim nienlum quod sanclae-recordalionis abba Fulra-
-eun.Iem vencrabilein, parlim indebita forle pielale, dus s66de monasterio Lebraha, ubi sanctus Alexan-
pariim reverenlia seniorali, secundum modum a der martyr.quiescit bumatus, el_ de cella quae ad
nobis .constitutum cuslodire aut vellet aut pos- sanetuni Yppolitum noniinatur, seu de rebus aliis
consilii consultu illum horlati sumtis, ut quas per idem teslamenium isdem venerabilis.abbas
" set,
eum domno Weiiilone praenominato, scilicet re.- _ sancio Dyonisio contuierat/necnon et pvivilegium
verendissiirio confr.il.re noslro et archiepiscopo quod exinde sancla sedes apostolica pcr bealum
,suo, mauerel, illeque ei convenicns studiiim-iinper- Stephanum papam eidem mbnasterio stiper prasfaltj
iiii curaret, et ecclesiae Nivernensi ea quibus indi- testamento fecerat, .dicenles quod venerabilis abbas.
gcrct yisitatorio ofiicio . iinpenderet et ordinaret, illoruni dotunus Illudowieus, ex praecepto gloriosis
qtiqtisque feslivum temptis, quod hiijiismodiinfinni- regis domni ribstri Karoli, ebs cotisuluisset, ac con-
ta(i, qtia impediri dicebaiur, valde contraritim cst, sensum eorum quoesissel, quatiritis. prtescriptttm
perlransir.et, et stepefaius dileclissimusac venera- lnonasterium vbbis in precariam, acceptis rebus
bilis frater nosler, ut praidiximus, a sua iiifirmilate vestra traditione ad eandem Casam Oei-delegandis,
innielioraretur, et snoepotestati suaeque ijisius cu- concessisset : quod conscntire sine consultu sui
-stodi-e,suajve .ecclesiaedisposilioni, ut esl debiluni, episcopi alque archiepiscopi, immo sacrae synodi,
restituerelur. Qua:quoniam, gralias Deo, ad volum 11011 auderent. Quamcausam subliliter invesliganles,
jtixla divinam ordinationem, ul fuerapt disposita, et ad liquidum cognoscentes, diffiiiivimusjuxta sa-
sunl quoque perducta, et canonica jnbet aucloritas, «ram el - divinani auctoritatem, ntque secundutn
ut ab uno quilibet rejeclus episcopo, non dicamus a tesiainentum praefati .piae recordationis Fulradi,
tanlis pro lempore etad iempus.reinotus secundtim jQ necnon et securidum ' decretum aposlolicce' sedis ,
quendam modum episcopis, non recipiatur sine nullo uriqiiam temjibre jara diclum moriasteriuni.
teslimonii ant litlerartim evideiitissimo.documento, sancii Alexandri ctim rebus sibi perlinenlibus a'ma-.
per hos noslraeliumani.alisapices plerunque diciuin jorc monaslerio sancti Dyonisii quocumque iiigenio ,
yenerabilem fratrem nostrum suae 'ditioni et pp- divellendum, nec benericiarlo neqtie pr.ecari.ojtire,-
leslati, atque ejriscopali cuslodiae,sua.qne ecclesia: distrahendum. Subjunxerunt. etiarii idem-irionachiv.
- gubernationi debite restituimus, et nos euni non quod vcstra commendatione. ac. jussione; iniitio
inorum vitiis, aut peccatis publicis, qu_e censura eliam actionc, idem mo.oastcriuin-cum l-ebus sibi
damnat ecclesiaslica, a sua illum ecclesia aliquan- siibditisijiveslram ditionerifredaelum et assiimptum,
iulum removisse, quod sine aperta convictione vel -quin eliam. usurpatum.. habuissetis. Quod quam
manifesta conftssione fieri non licet, qua de re et - absurdtim e.t contra Iegem alque juslitiam sit, si
non libet, sed corporeaesu;c iiifirmitati, et ecdesia. lan.ien ita se res habcl, ipsi eliain pervidetis..Undo
~
VARL« LECTIONES. - - • -
361echonomuni 2. ae'a. Pardulus
ss: folradus iia et archiepiscojmsT. 2. s63p e. clecsl1: 58i deest2. a" synodis-2,
infra 2, . . _ .
 599 APPEND. AD SMC. X, — MONUMENTADIPLOMA.TICA. 000
veslram palerna et caritaliva scu auctoritativa cuni "Aobsecravimus, prtcfaloque'venerabiIi abbati"el mo-
interpositione divini nominis elepiscopalis auclori- nachis stiis praecepiniits, ut in hoc nulli adsensmn
tatis nobililalem horlaniur et obtesiamur, ut hoe praebeant, quoniam nec vobis nec cuiquam lidelium
nullatep.us agere ulterius attenietis; sed et si moli- expedil talia postulare; Valeto, vir nobilissitne, et
tum est, ab hujusmodi molitipne vel actione vos admoduni nobis in Christo carissime.
vestrosque eompescatis; quia et contra Deum"et 5. Sed eicapitula qnae synodali consultu domntis
conlra omnem auctoritalein contraque vestram sa- rex Karolus in concilio.memorato apud'Suessionis
lulem esse dinosciltir. Sei.ilis etiam, quia' doimium civilatenr sacro proposuit eonventur, coram (ideli-
et seniorem noslrum regem gloriosissinium Karo- bus suis in eodem palalio Vermeria relegi fecit, et
lum et humili suggestione el divina auctoritate ah oninibus consonanter suscepla sunl et accepta.
IILOTHARII'ET KAROLI CONVENTUSAPUD VALENTIANAS.
• (8S5. Nov.)
Sirmondi et Baluzii editiooes cum codice 2) bibl. reg. Paris. n. 4658 collalas repetimus. Exslantcapitula
ct in Yatican.oet in cod.i. regiis Parisiensibus, fine carentia in c. n. 1750, ssec. xi, capita sex iu c. 2859,
siec. x, et apograpbo ejus charlaceo n. 241!...
De his capitulis quce subseqttunlur adnuntiaverunt B i. De observalione pacis, et cavenda rapacitate
populo domnireges Hloiharius et Karolus, quando a oppressione m.um ecclesiasticarum ac-paupe- r '
vi tpso anno incarnatwms Domim conveuerunlad Twm. •
Valenliauas per mensem Novembrium. .
- s.
Quod nos cum consslio fidelium nostrorum or-
Adnunliatiodomai Hlotarii. dinare volumus, qualilerhoneste et sine indigenlia
1, De missis direciis per regnum, ul popultis pa- in curte nostra, sicut antecessores noslri fecerunt,
cem e,t justitiam habeal. De raptorihus, de pra_da- viverepossimus. Et comiles ac caeleros fidelesnoslros
toribus, de lalronibus el aliis malefactoribus, et de adcnonemus-,ui ipsi sic suum esse. et yivere ordi-
omnibns j'uslitiis. ' nent, qualiter propler illorum necessilalem .vicini
-
2. Ut ubi missatici simul venerint, missi simul eorum ac pauperes nonopprinianliir.
venian.l. Et si de uno regno in aliud aut de • 6. De concordia -et muluo adjulorio episcopi et
uno missalico
' in aliud fugerinl, simul eos conslrin- eomitis, adjtistitias faciendas et divinum minisle-
rium exsequendum. - -
gai.t.
' 5.. Ut. 7.- De justitiis per episcopos et missos ac comites
ubicumquc fugerint, illuc indiculus trans-
ir illatur, u.t comes illos distringat, arit cum alodes 67 noslros in S70regno nostro studendis.
ant per quodctinique potest, ut illuc reveniat, et Q 8. De raptis et conjunctione sanclimonialium
einendel ubiS6Smalum S69fecit- alque propinqtiaruni seu sponsarum aliorum, ul quod
i.. Ul nnssis. comniendetur, titfaciantjuslilias; ei in praeteri.o actum est, secundum consilium et judi-
si lvonfecerint, quod ipsi pergere debeatis. cium episcoporum corrigatur, et de ctelero omnimo-
' - .
5.. Ut si. .necessitas alictti fueril, omnes sinl pa- discaveatur.
rat.i,.quomodo invicem vos adjuvetis. 9. Quod si aliquid per necessitalem in ecclesiis
Det attl contra aliqueni fidelium noslrorum fecimus,
Sequituradnutitialro-Karoli gloriosrregis, hoc quam cilius potuerinuis libentissime-emendabi-
1. De adriunliatione cpiscopali, et de honore sa- irus. Et de caelero si aliquis ajmd nos parem sutim
ce_:domm. nocerevoluerit,hoc secundum consuetudinem-ante-
2. De reaedificatione ecclesiarum, el de nonis ac cessorum nosirorum.diuinire volumus.
' 10. De placito nostro. et de communi adjulorio
decinus.
5. De observalione capilulorum donini Karoli et contra Nortmamios, et de conlocutione rioslra fra-
domni Hludowi.cirlfeecclesiis. lerna
' ' '
KAROLI IICONVENTUS SILVACENSIS.
„ Capitula haec Sirmondus ope codd. Tiliani, 2) regii Paris. 4658, 5b) S. Vincentii Melensis, tum Laudu-
nensis ac Bellovacensis ediderat; Baluzius praeterea usus est 5c) Palatino et 4) regio Paris. 4626, see. x ;
iios vero codicibiis 2, 5) regiae Paris. Suppl. Lal. 75, et i) Paris. n. 46.16adhibilis recognovimus. Codex 2
eoftitn quos vidimus solus sacramenloruin formulas et lotiim missaticorum in fine recensum exhihel, 5
(cerl.e et 5b el'5c) nonnisi missos decimi missatici, Senoneiisis scilicel no.minat;
,
codex i parliculam
-
litlera-
ru.m regis ad riiissos directarum exhihel..
in ipso anno, el in-ipso mense
Sequuntur capilu/a qumKarolus et missos suos, sicul subsequtlitr,per iegnum suuin
N.ovembrio,domnus consultu fideliumsuo- ordinavit 372.
s"
ruin in Sitvutico (91) eclidii,el'per regnum suum
a missis suis adnunliari etiobservari praicepit-,'sed In nomine sanctaeet- individuae trinilalis. Karolus'
VARIJE LECTIONES.
367alodo 2. 368deesl 2. 369m. quod f. 2. 370de 2. 371Silvaco Laudun. el Beltov. Silvalico reliqtd.
37iCapitttla iotharii itnperaloris et Iiaroli regis facta in palatio vaicnUniaiias5. 5b. 5c.
. " NOT-E.
-
(91) In pago Lauduncnsi.
 ' ' GG2
COl- FRANCORUMRECUM CAPITULARIA.
A
gratia Dei rex s'3, dileetis et fideiibus missis noslris el palris, jllorum slatuttim Iiabetur. Et ipsi percer-
in
per regimm nostrum consiiiulis,salutem. Siculvobisi tos fidejussores ad pracseiitiam illius cujus regno
notum esse credimus, cum dilectissimo fratre nostro tales inyenli fuerinl, perducanlur, ul inde ipse cdm-
Illotliario apud Valenlianas loculi fuiinus,' et cbm- mendel, quid de lali boniine fiatqui i:ec Deum tinlet,
muni consilio cnm fidelibusnostris 374communibus nec contra sanctos canones facere, nee lcgcnr et
consideravimus, ul hiter coelera sanct.seDei ccclesisi praeceplumregium-,S8I> infringere; pertimescit; salva
3S1
el nosiri piincipalus ac regni nobis a Deo commissi ccnsura ecelesiastica et episcopalis pcenilentise
vindicta. . - . . .
negolia necessaria, <ie bis quse subsequunlur vos
J5. Similiier de Hieudisca 382lirigua
specialiter animoneremns; nt sicut hic descripla collectis-qnas
babentur, una cum Dei adjulorio E7fi,prout melius beriszuph ss3appellal, elde bis qui- immuniialcsiii-
et yoluntaria bomicidia et
potueritis, strenue exsequi procurelis, el boc prae- fringunl, et qui incendia 381faeiunt. • •
sentaliter necessarium opus sine aliqua dilatione vel adsaliluras.in domos _•
-•i. De latronibus auiem commendavcrunt, ut missi
exeusalione, sicul in missalicis conjuncti et deputali
iidelitale quam Deo et
estis, simul convenialis, et hocadperficiendum quan- omnibus denuntient in illa S86 et promissam Iiabet;
toeius incboetis; et quantum vel qualiier inde factum regi- unusquisque -debet
386
habueritis, unusquisque veslrum, siculin missaticis B el in illa christianilale qua S37pacem proximo
constiluti eslis, de unoquoque mlssatico nobis ad unusquisque se-rvarc debel, ul sine exceplione ali-
conloquium quod in proximo citm fratribus nostris cujus personse, nec pro amiciiia, vel, prbpinqiiitate,
388latronem celet', scd
habebimus, renuntiare proeurel. Et si ut aut amore vel tiinore, ullus
contigefit,
aliquisvestrum nbslra servilio vel infirmitate aut illum389 missis illoruni manifestet, et ad accipien-
qiiacumque occasione delentus fuerit, pro lioc alii dum illum- adjulorium quantum polueril urius-
390sacramentum boc missi
non dimiilant ut commendala exsequi non slu- quisque prsestet, el per
deant; eliam si unus vacaverif a praedietisoceasio- illorum fiwnare faciant, sicul tempore antecessorum
nibus 376,ipse, quantum Deus dederit, jussa perfi- illorum consueludo fuit. El si aliquis missos illorum
cere 377studeatS7S. non obaudierit, si regis homo fuerit.per fidejussores
ad illius praesenliam perduealur. Si autem alterius
Isla denumianda sunl populoa missisnoslris. bomo fuerit, senior cujus homo fuerit, illum regi
proesenlet.
1. Nostri seniores,sicut audislis, parabolave- • 5. Commendaverunt eliani; ut si alicui deminlia-
runt (92) simui, ,et coiisideraverunl cum commuiu- tum fueril ut ad aecipiendum S91lalronem adjuto-
bus illorum fidelibusde Dei servitio, et sanclse eccle- C rium proestet, aut aliquis soriiiminde audier.it iit ad
sise ac rcgni stalu, et quaiiter vosqui in regno con- iatronem accipiendum concurralur, et se inde re-
sislilis pacem el jusliliam babere possilis; et ordi- traxerit ul ad hoc arijulorium non prseslet, si liber
navehint missosper regnum-illorum, quiiii hoc de- homo fueril, bannum dominicum componat; et si
cerlenl, quantum Deus adjutorium dederit. colonus fuerit, sexaginla ictus accipiat. Et si Ialro
2. Inler. omnes juslilias quas ordinaverunt ut ibi occisus fuerit, qui eum oceiderit leudem SSiinde
unusquisque babeat, primo consideraverunt de bo- non solvat, et imllus illi inde faidain portare prsesu-
nore ecclesiarum Dei, et orphanorum ac viduarum mat. Quod si quis facere procsumpserit, per certos
causis, et de regalibus justitiis. Tum maxime de fidejussores ad regis prseseriliamperducatur.
raploribus puellarum, et viduarum causis, el sancti- 6.' Quicumque aulem 3S3 abhinc inanle lalronem
monialium, et de bis qui presbylerosflagellare prse- receperil, maxiriie autem illum qui forbannilus fue-
sumunl, et qui presbyleros de ecclesiis sineepisco- rit, vel qui illos quos missi noslri forbannierunt
porum consensu eicere velrecipere.aul censum de recepit, poslquam forbannili ab eisdem missis noslris
manso, vel ex bis quse domnus et genilor nosler iri fuerunt, securidum quod constilutum est ineapilu-
suis capilularibus ecclesiis in immunilale concessit*, " laribus avi et patris nostri in libro' m, capitulo 23,
exigere non liment, et qui censa 379de rebus eecle- si Francus est, cum duodecim similibus Francisjuret
siasticis ad ecclesias persolvere detreclant, ul firmi- quod ipselatronemeum fuisse non scisset,Iicelpater
ter inquirantur, et acriler dislringaiilur, et "plena ejus sit, aut frater, vel propinquus. Si hoc jurare
juslitia inde lial, secundum cuod in capitularibus avi non poluerit, el abtilio conviclus fuerit uuod latro-

YARI^; LECTIQNES.
3,3 In usqne rex alia manu superscripia sunt. m deest 2. S7Sdeest 2. 376
occtipationibus 3b. c.
»77 adimplerjB5.-3b. 3c. S7SIwjus prccfalionis loco codex i. hwc habet: Ista denunlianda sunt a populo
missis nostris. Cap. quse fieri jussimus quando cum fratre noslro Iothario apud valentinas locuti fiiinms,
Noslri seniores-2. 379eensum 2. census 5. ss° regurii o'. .S8i sententise 4. 382theudisia 2. llieotisca 3.
4. herizjip 5. S8idomo 3. 4. .3SS.deest 2. 38Cdeest 5. S87quam
3S3..heriszuph39° 5. 388ullius 5. 38Sca-
_
piendum 2. , deest 5. 391capicndum 2. conslanter. 88i liudcm n. s. i. 3. 393deest3. 4. . .
NOTJE.
192\Pamverunt, locuti suiit.
"Ct>3 APPEND. -rADSMli^S..—*-M3NU3IENTA:D1PL0MATICA. 601'
i:emini)osp'itio sSiiscopisset,quasi lalro^eiiijfklelis &1 tem utsectmrtum corisuetiidinem, prbtitnecessitas'
judicet.uy; quia lalro est, el>-inflJelis esl "^4 noster- evencrit, ad Dei sevviliiim et illorum , atqne ad
tii Erancorum; et qui illum' suscepit, similis est illi. defendendarii sanctamDei 408 ecclesiam et
Si.autem audiVil quod-Iatro fuissel, et tamen tibii oinnes sinl pr.Tparati." ' " regmim, : '
,
scitpro (irmiler, aul jiirelsolus quod tmnqiiaui euuv
auOisset, nec per veritatem, nec per-mendaciunv . i 1. Capitiila autcm avi et patris noslri quas in
lalronen);auisilparatus,-si ille de lalrocinio evictus prs?scriptis commempravimus, quLex missis no-
•fueril, utS 95simililer damnetur.". stris non habueriiil, el eis"409indiguerinl, ul com-
7. Ulquando missi nosiri latronem forbaunierint, missa p*erilla corrigere possint, sicut in eisdem
lioc et missis aliis et comitibus seire faciant. Et si capiiulis jubetur-, *">_,de serinio nos'ro vd; a
de uiio missatico S96in alium ihgerit, si in vicinila- caricellaiio nostro accipiant, ut ralionabililer et.
"lem veneril 89%pro hoc missus >quieum forbannivit' legaliler cunela corrigant et dispqnant. .
nondimillat uieum uon persequnlur "et coinpre- 12. Ut timisqnisque missus ifi/suo missalico pro-
hendal. El si IongitiS'ftigent 39. 8, missus in cujus visionem.habeal,ut;.si aliquis- de vioslris -fidelibns
missaticum fugerit.si alodem W.hahuerit, illUollat. per missaticiim suum ul transierit, aul Ibi consi-
el ilium conslringnl-ul 400,illuc, veiit nolit, reve- stcns vel comtnanens rapinas vel depn-cdalibnes-,.'
nial 401,etibi malum emcndet ubi illud perpetra- aul lalia inlicita feeerit de quibus Deusoilcntlisolel,
-vit.-El si in aiicujiis villamfuger.it, et ipsa eunv et populus pro oppressione gemere; qnalenus hoc
conlenderifj secundum quod in capitujaribus avi et sublililer et veraciter investiget, et nobis renuntiei-,-
patrisnoslii scriplum habetur, inde fiati Et si nc- qualiter Indeuos sic ordinemus, ut nec ipsum, ncc
cesse fuerit,, ul juslilia non proteleiurj jadvocato alium hoc'a"geredelectet^
deiiuiitleiuruiipsum latronem reddal,-et eos qui - 1-5.Ut missi In illbrum missalieis curam habeant,
euin conlenderinl 40S prsesentcl, ul -debilamdisci-. ne homines' nostri aut alii quilibefr vieinos st:os
plinanv inde suslineant, et emfendalioneminde con- majores vel mjnofes lempore seslatis, quando ad
gruam faciant. ^Juod si. facere neglexerit.usque ad • horbam suos caballos mittunt, vel tenipore hyemls,"
sficundam vicem, bannum dominieum inde compo-. quando marascalcos 412illorum ad fodruin dirigunt,
nat; etsic per. fidejussores 3d proesentiam eorum vicinos majores vel minores 41Sdeprsedentur aut
dedticatur, ul et de illo, et de contradictoribus , ei opprimant. Etsi egerinf,"hoc eliam, ut proediximus,
de ipso latrone, socundum quod scausa conjacuerit, -veraciter-missi.-ribstri investigerit, et nobis reiutn-
sic 403decernalur, ul coclerimelum habeant., •,Q lient,-utin,seniore hoc" sic emendemus, qiialeims
8. Uocetianicommendaverunl seniores noslri, ul homines subs in potestate habeat, et' conleriti sint
si hujiismodi malcfactores, sicut proediximus, de debilis,' etindebita injusle nbn aj-ipetant4U
vmoregno^in aliud fugerinl, similiter-missi iliius,
de cujus regno fugcrit, ad-alios missos iu illoregno, hlud^&aeitrnitnimyt-jtirebmitFranci Jiomines.
ubi fugit, hoc noluin faciant, el illi missieos con- Ego ille adsallttiram, illtid 'mahim -qubd- scach Ut
.fitiingani, ut ad Illud regnum et ad illos missos re- vocanr-veltesceiam, non fa"ciam,rieVut alius faciat
veiiiant, ul ibi-distringi possint ubi malum feccrunt. consenliam; elsi'sapucro qui-hocTaciafVuoricela-
!- O.De adyenis qui oppressione Nof triiahnorumvel bo ; 'eiiiuemscio qui jiunclatrb auiscachcalor.esi,
Brittannorum in parles islonim regnorum rcbnfuge- vbbismissisdoniinicis noncelabo, uttion manifesiem.-
nttit, siatuerunt seniores nostri, ut\a nullo rei pu- Sic-meDcusadjuvel ei isloe^reliquise.
blicseminislro quamcumque violentiam vel oppres-
sionem .aut' exaclioriem patianiur j sed liceat eis jslud sacramenlum jurabunl.centenarii. , t
conduclum suurn quserere .el haberej lioiiee aut ipsi "'' Egoilleadsalituram 416,'illud malurti quod scach
redeant ad Ioca sua , aul senior.es ilkfruin 404< eos 417vocant vel tcsceiam, non faciain,- n"ecut alius
Tccipianti Nuilus 405autem eos inservire praesumat, D facial conseritiain; el si sapuero-qnihoc faciat.iimi
eo quod loco mercenarii apud 'aliquem manseriut, celalib^elquem scioqui nunc Iatro aut scacjicitlor
Tieccensiim aut tributum exigere. Quod si 406inven- est, vobis missis dominicis non-celalo, utnon mani-
tus fuerit ex .rei.publicse ministris aul aliis' 407qui- festem. Et de Francis liominibus in isto comitalu et
huslibcl contra hoc pietatis prseceptum facere -aut in meo mlnislerio commanentibus nullum recelabo;
fecisse, bannum dominicum exinde compotial. quanlum reeordari poluero, ut per brcvem vobis
- 10. Ut oninibus denuntielur, qualiter cuncti sint .missis-domiiiieisjion Jiiauifesteoi. Sic m"eDeus ad^
praeparati ad quamcumque necessiiatem imminen- juvet.etisiosreliquia;.
YARI^E LECT.10NES,
- a9*deest S. S9Caui 2. E9° u".transmissatico 2. m venennt 2. SDSluerit 2. - 399alodum consiantar 2:
*i0-etut i. 3. 40' redeal 2.-* 40acontenderunl 2. "' te! 2. 404eoruiii 2. m Nullus usque exigere-od-
didil Balmzius., desunl 2. 5. i. , 406Quod qui"5.413 k. *07alius 3- 40S s d. desunt 2. 409eisdem 3. 4.
410habelur 2. 4" deesl2. *'a marascalcbos 2. desunl 3. 4. 4lvreliqua omnia, excepla recensionemis-
sorum in missaiico decimo, desitnt in 5. 36. 5c. i. Codex k. 6 capitnlis superioribus
"' fragmcnium ep:s!o!ce
' - rc-
*' • -
giw ad.missos subjicit quod infra refcremus. 4,5-siach 2. assalturani 2. scah gt
 603;. FRAK.CORUM,REGUJlCAPITULARIA. C06
Missi- :aiitetn-et- pagi per missalicos qualiter
- xunc ordinati." " \uerunt
' A inissi in Giimomannio, Andegavensi, alque. Tnroni-
co, Corboniso, e.l Sagiso»
- 1. Hincmarus episcopus, Ricuinus,
Engilscalchus, 9. Burcardus 4aa(95) episcopus, et Hrodulfus,-et
missi in Remiiiano , Yonziso, Stadiniso,-Pertiso, H.eimicus abba, missi in BIesiso,.Aiirelianensi, Yin-
Barriso, Camiziso,Calalaunio, Yirludiso , Bagenso- dusniso, Carentino 4S3, Durcasino M4,Dnniso, Ebri-
"
niso,"TiirflahisoV cino, Stampiso, Castriso, Pincesiso, Madreciso.
% Pafdulus" episcopus , Altmarns , Theddacrus; 10. Wenilo 42Sepiscppus,,Odo, el Donatus, missi
missi in Lauduiiiso, Portiario, Suessoiiico, Urciso, in pngo Senonico, Trecasino 4!S,Wasteniso, -Milidu'-
et Vadiso". niso, Morviso, Proviniso 427,etin tribus Arcisisls 428,
3.Tmino 418episcoptis, Adalafdus abba.YVaHcatt- et in duobus Brionisis-. ' -...:-
dus, Odelricus, h.issiin Novjomiso, Yermendiso, 11. Teulboldus episcopus.lonas episcopus, Isem-
Aderliso " 9, Curtriciso, Fiandra, comilalibusEngil- hardus, el -Abbo abba, Daddo, missi iri"cornilatibus
rainiti.el, in comilalibusWaltcaudi 420.. Milonis, el in comilatibus Isembardi, Aiignstuduno
4. Folcoinus (S3j.episcopus,Adalgarius, Engiscal- scilicet, Matisconense, Divionense, CabiUone,-Ha-
cus, el Berengarius, missi"in comilalu Berenga.rii, tuariis, el in Tornedriso, ct in Belniso, et in Dusmi-
Engiscalclii,Gerardi, et in comitatibus Reginarii., **so com.ilalu.AUela:,eiin comitalu Romoldi.
5. IIIudow.icitsabba,_Yrminfridus episcopus, In- ]% Hugo, Gozso, Nivilungus, missi in.Nivemiso,
gilwinus, Gozselmus,missi in Parisiaco., Melciano4S1, Alciodriso, Avaliso.
Silvatieclensi, ..Yircasino , Belvacense, et Yindoi- Fragmenium episloUvregice ad missos ex cod.,i.'
liso . ..Mandamus praeterea ut, si capilula domniavi
6. Paulus epis.copus, Hilmeradus episcopus, Her- el genitoris nostri scripla non habetis , miltatis ad
loinus, Hungarius, missi in Roliuense, Tellau, palalium noslruin de more prsedecessorum yesj.ro;-
Yitnau, Pontiu, Ambianense. , rum missum vestrum et scriplorem cuin pcrgamena,
7.,Eirardus episcopus, Teodericus abba , Ilerlol- et ibi de noslro armario ipsa capilula accipiatatque
ntis, Hardojnus, jnjssi in Aprincato , •Constanliiio, conscribat.. Et. vos deinde secundum ipsa cjpitula,
Bagisino.Goriliso, Ollingna Saxonia, el Harduini,. Dei-justilia poptilique a Deo nobis commissi neces-
Oxiniso, et in Lisuino. , sarias. prc-elamaliones, legalitcr emendare sollerli
8. Dodo(94) episcopus, Hroiberlus, et, Osbcrlus, vigilantia procurelis. Yalcte. . - _ -
" -
HLOTIIARII ET KAROLI CONYENTUS"APUD LEUDICAM. .."*"'; '
' ' .
. , '(An. 854." Febr.)
Sirmondi Baluziique editiones ope codicis 2) bibl. reg. Paris. n. 4638 recognovimus.
Hce sunt adnuhlialiones quas IUolarius et Karolus C indissolubililer corde et opere conjungere nos volu-
apud Leudicam adnuntiaverunl anno 854." ___„S)ut „num simus in Curisto, et \os unum sjlis
HLOTHABlUS, SEBENISSISUS 42° IMPERATOB. HOjjiSCIim. ' " '
-,1. Scirc-volumus ;ycs,tram. omnium fidelilalem, 3. Sapiatis quia legem, qualem.antecessores uo,-
quia frequenler pr3esenti a.nno. dilectissimum.-fra- stri.-lioc est.pater et-avus nosler,TCslris anteces-
trem noslrum Hiudowicuminvitaviinus,ut»commtine soribus concesserunl el servavenint, nos similiter
.cofilqquium cum fideliuus noslris haberemus, atque vobis perdonamus,. et inviolabililer atque-incor-
cum illis de Doimni vpliin.ale., quantum-ip.se inspi- ruple, et prsesentibus el fuluris temporibus,,. per
rare vellet, ac de sancloe Dei ecclesioe ulililate , omnia volumus observare. •: - ,
nostroque ac nostrorum commuiji profeciu 430,ho- KAROLUS GLOEIOSISSIMUSREX. -
nore, el neces-silate tractaremus et ordinarernus. 1. Hanc siquidem.conjunclionem facere idelrco.
Sed qiiia.prsedicliis frater nosler haclenus, sicut usque uunc dislulimus,- quia voluimus ^ 1, ul.su-.
oplayeramus, quibusdam .inipedienlibtis causis, ve- ; pradielus fraler .noster cobiscura pariler, corive--
nire distulil', nos illud omiliere noluimus quin uti- niens, in eadem conjunclione se nobis -associaret,
liter nos cqiijungeremus. . Sed qnia ille aliquibus impedimenlis prajpedilus
2. Nunc volumus vos cerlos reddere de noslra D venire omisitfnos audita perturbalione quam (ilius
coiijtincliotie,quia Christo propitio secundum Deiim ejus faoere conaturj consociare nos voluimus. Scia-
ad*salutem sancte' Dei ccclesitc, nostramquc ac lis ergo, quoniam.et in-prosperis el in adversis simul
veslram commtinem ulilitatem et necessitalem, erinius; nec-polerit nos, Deo-adjuvanfe, ullumofr
' '
YABLE LECflONES. "V- '" """ " '• -"" i'
— ed^- immo. 4" aderqso 2. 42°uuatcaiidi 2. 4J1 molciano % 4,a berafdus 2>
isa"" ita.correxi
10 ^" ex^-d d. e. sl. c. desunl 2. igitur desumta sunl ex Tiliano, Laudunensi vel Bellovacensi.
JSS care1!!
- guemlo 3. ASStricassino. iinastesino'3. 4S7 profiso 2. pruviniso 5.- *28iarchis5,archisiis"3c. .*"'se^- '
renus 2. 430-profeclo2.- 431volumus 2. "- , •- - . . . . .
-
: -- ,- - . '. • -NQTJB.- , . '.,
-..'.",
. -- "
_._?)Te-rvannensis. ' --(9S) Carnotinuv
- - • -.-'-••-,<
- .
(9») Andcgavcnsts.
607 APPEND. AD S,EC. X. — MONUMENTADIPLQMATICA. • m
fendiciilum ab ea carilale separare, qtia fraternis A vobis amabilius eril; ita ut veraciler cognoscalis,
Tinculis.adstticli sumus. Sed ubicumque alterno proimssionem nostram omnimodis adtendere el ple-
solalio et adjulorio indiguerimus, quanlum Dominus nissime nos observare velle.
permiserit, in invicem sitpporlari et suslentari cu- i. Illttd praeterea in commune veslra et omnium
piinus, atque conlra omnem lerreiium inimicum comperial solerlia, quia ideo vobis in hoc sacro loco
auxHium in alterutrum ferre volumus. lieecsolliciledenunliarevoIuimus,utnoverilis. cuncla
2. Si autem isdem frater noster, sicut oplamus qusedicimus, Domino favente, sanctisque ejas suf7
et ei maiidamus, hoc agere distnlerit, nos ita con- fragantibus in quorum praesenlia denunlianiur, in-
juncti sumus, ut unus allcri tale proebeat solatium violalsiliter observaturos nos esse.
et adjulorium, qualenus ubicumque necesse fuerit, kZi mutuo juraverunt.
amodo et deinceps, sicut prsemisimus, unusquisque Eoc est sacramenlum quod
regnum sibi divitiitus commissum quiete obtinere Abhodiernadie el deinceps, si Hludowicus frater
possit. Ei si aliquis pari suo superstes exlilerit, nosler illud sacramentuni quod contra nosjuratum
ipse "qui remanserit, nepotes suos una cum regno habet, infregeril vel infringil, aul filii ejus ad talcm.
433conlra eum acceptam
pairlssub luitione et defensione habeat; rit contra * partem regni qiiam lu
adversaritium machinationes , auxiliante Deo, ila habes, in qtianlum Dominus posse deder't, et conlra
muniii exislant, qunliter quieto ordine regnum pa- ipsum el conlra filios ejus, ac omnes qui eam tibi
tris oblinere valeant. auferre voluerihl absque justa et rationabili occa-
3. Cerlissinie igitiir devolionem vestram scire sidne, si lu expetieris, adjutorium tibi defensionis
«upimus, quia veraciler nos recognoscimus in mul- prseslabo. Si aulem ego le supervixero, filiis luis
tis Deum offendisse, animosque vestros negligentcr talem partem regni quam tu conlra me et meiim
molestasse. Quse videlicet cimcta ila, favente Chri- fralrem iicceplam habes, non auferam, sed consen-
sto,, pro viribus emendare voti habemus, ul et tiam. Et si ipsi vel fideles illorum expelierint de-
Deum placare et veslrse devolioni satisfacere possi- fensionis adjulorium eontra ipsum fratrem noslrum
mus. De quibus omnibus certiores vos"reddere cu- et filios ejns, ac omnes, ut eam lenere possvnt,
4S4 prsestabo, si tu
rabimus, cum pluriores nostri fideles convenerint, adjutorium in quantum potero
aut cum prsefalus frater nosler, ut ei mandavimus, aut filii tui idipsum adjuiorium mihi prsestaverilis, et
'
venerit, si, tamen venire volueril, qnomodocumque anobis vos non dissoeiav«rilis.
KAROLI II CONYENTUSATTINIACENSIS.

(An. 854 Jun.)

Sirmondi Balnziique editiones ope codicis 2) bibl. reg. P^iris.n. 4638 recognovimus, unde et PetrusPi-
lUoeussacramenluin fidelitalls in Scriptoribus cosclaneisxu anno 1588 primus ediderat.

Hccc memorialia capilula qum sequnntur, dedit mis- C '' 6. De advenis quos afiligunt.minislri rei publicse>
- sis suis doriinusKaroius anno' Dominicceincafna- seilicel ut
- tionis,854, in mense Junio, quando apud Attinia- qui ab iilis quos' Nortmanni vel Brillones
in istud regnum ve-
cum cum fraire suo IUolhario fuil locuiiis, ul illa adflixerunt, et ideo meudicando
- unusquisque missus in suo missalico per regnum nerunt, vel qui propler adfliclionem.Aquilanicam
' Ulius exsequi procuret. ' •' huc venerunt, censum vel operationes exegerunt,
i. De missis pro lalronibus, scilicet ut addanttir boc cttm sua lege illis emendenl. Et qui deinceps
et suppleantur missi.qui illa peragant, 'quse in ca- boc facere proesumpserit, simul cum emeridalione
43!isupra in Silvaco illum dominicum bannum compohat.'
pilulis continentur quse
eilidisse' proescripsinius. • 7. De latronibus qui ntinc niliil mali faciunt, el
2. Demaritima custodia , u.l secundum consuelu» qiiod jamditt fecerurit emendalum habent, et nullus
dinem vigilanter disponeretur. ' niodo super eos clamal, videlicet ut propler hoc
3.*De viis per aquas-, videlicet ut ubi noviter modo non puniantur.
clausge efanl, ^perirentur, sicut antiquitus fuerunt - 8. De hominibus
- ' qtii in Mnno et in poenitentia
apertae': missi suni, et pejus semper faciunt, scilicet ut a
4. De ponlibus reslauvandis, videlicet ut secun- missis
capianlur el constriugantur.
dum capitiiliiria avi ~el palris sui, ubi anfiquitus D
reficiantur ab his lionorcs illos 436 9. De monetis et falsariis fahris , videlicel ut
f.ierunl, qui te-.-
et emendeniur.
nent de quibus anle pontes facti vel restaurali fue- diligenter inquirantur
runl. - ,-, . , . 10. De rebus ecclesiarum in alodem dalis, vide-
5. De navibus qttoevadunt suh ponlibus^ viidelicet Iicet ut a missis inquirantur, ct describantur,.cl regi
ut inde lcloneum non exigatur. renunlietur 43T.
YARl^; LECTIONES.
iv* polueio 2. 43Bquas 2. M deest 2.
.4!sq. sibi tres fratres francorum rcges m. i. 2. 43alua 2. " L ' - -
i,? ila 3. renur.cieiilur S. dcnuiiiicnlui' B.
609 FKANCORUMREGUM CAPITULARIA. 610
14. De monasleriis circumeundis , id esl, ul sicul A Teudacrus. Amalricus 440.'Ro'boldus.Amalberlus;
ordinalum fuit, ita missi exsequi procurent. ' Dodo. Wigboldiis 4il. Berulfus. Waln. Hecilo 4".
12. De hominibiis qni ilerum a novo raptos fa- Heirbertus, Airardus. Gollandus. Ililpricus. Ger-
ciunt,ut>a missiscoinprehendaiiiur, et conslringan- legius. Amalgisiis. Heico." Amalriqus , major de
lur, et ad regis 438prsesenliam deducantur. Buxido. .
"13.-De fidelitate regi promillenda, id est, omnes- - Isii juravcruiu fiUelitalem. - , .
per regnum iilius Franci fidelitatem illi promittanl. Goderamniis. Dodilo.-Sigeberlus. Fidcnlius. Er-
Et qui dicunt se illam promisisse, attl certis lestibus menulfus. Teulgriniinus. Wicboldus. Ermengaudiis;
hoeadpfobenl, aul jurent se iilam ante jurasse, Rolmundus. Gisluifus. Haimiricus. Teutbaldus. Dro-
aul illam ipsam fidelilalcm proiiiittant. go. Tcodericus. Ebroinus. Rodoinus; Gislinus. Viil-
Sacramenlum aulem fidelilalis lalp est. fridus. Haimuinus. Wandreberlus; Berecarius. An-
Ego ille Karolo Illudowici el Judithtse filio ab isla gelinus. Ado. Meiuardus. Oltradus, decanus. Gun-
die inanle fidelis ero secundum nie.umsavinim (96), ibeiins, decanus. Heruwincus, decimus. Ozias. Ailus.
sicul Francus homo per reclum esse debet suo regi. Teudaldus. Teodoldns, decanus. Berlricus. Rolhaus.
Sic.me Deus adjuvet et isloereliquioe.- Ingobertus. Amiilinus, decanus. Gozselmus, dccanus.
"
Anno incarnationis Domini 854', vNonas Julias 439 Yulfarius. Flodovius 4". Angleberlus. Emmeitulfus.
in mallo Remis isti juraverunl, :quod juratam ha- Sicberlus, decantis. Heclo. Isaac. Gislardus. Alari-
buissenl fidelilatem- cus. Gerardus.- Madergaudus, decanus.
Isti juraverunt antiquitus.

HLUDOWICIH IMPERATORIS CONVENTUSTICINENSISII.

(An. 855. "Febr. 4.) . -

Capitula ab imperatore episcopisproposita, episcoporum do iis R^scriplum, el Leges poslea promtilgate

primum a Laurentio Surio anno 1567 tomo Coiiciliornm III, pag. 48G-i!j3, Capitula missorum una cum le-
gibus a Muralorio ex codice Mutinensi edilasunt.Editio nostra nililitr tum codicibus 1) Blaifkenburgicoet
2) Goihario, 3) luin Mutinensi apud Muratorium et4) edilione principe.
Capitula in fineposita in codice Blankenburgico, unde hicprima vice prodeunt, post rescriptum episco-
porum.habentur, el ad slaluta convenlus anno 850 habili relerri videntur.

Capitula (97) quw gloriosus "rmpcraiorSludowicus G catis , sicut est de comitibus el eorttm ministris, si
-suis episcopis de statu' sni
" - regni considemre prai- justitias neglegimt, aut ipsas venduni ;"si sunt ra-
ccpil. paces, anl seclesiarum , viduarum, orfanorum, atit
De conversalione episcoporum , preshylerorum et pauperum oppressores; si adprsedicalionem veniiint",
ceterorum clericorum; de doclrina ct prsedicalione si' debittim honorem et obosdientiam sacerdotibus
in populo; de conscriptioiie librorum"; de resfaura- suis iinpenduril;. si aliquas novilales, aul
argu-
tione seclesiarum; de ordinalione plebium ct xcno- ^menta/quse ad deirimenlum poptili peilinent, agere
-dochiorum ; de moriasteriis viforum seu feminarusi proesumuiit, sicut est in adquirendis proprielalibus',
quse secmidiim regulam sancli Benedicli, vel ea quse aul inrationabiles prseces ad adjuloriafncicnda, sive
sectindurii canonicam auclorilalerii disposita esse de- in reliquis eausis, quoead peccatum nostrum perti-
hent; quicquid inproefalis ordinibus exiia ordinem nefe possunl ac populinoslri.
est, aul per neglegentiam prsepositorum', aut per Rescriptum (98) consullalionis sive exhortalivnis epi-
desidiam subditorum/ vehemenler cttpio scire,et scoporumad domnum IJludowicum imperatorem*
'
secundum Dei voluntatem veslrumquesanctnm con- 1.' Domino 445gloriosissimo 446regi Hlndowico",
silium sic emendafe desidero, ul in conspectu Dei Lpax et vita , salus etvicloria , ministrctur a Deo
nec ego reprobus sijn, neque vos ct populus milii 0 patfe 447,el douiino nostro Jesu' Chrislo. Nos qui-
commissus 443iram suoeindignalionis incurral. Quo- "demin Dei nomineAngilbertus arcliiepiscopus,-.et
modo autem islud rationabiliter qusesilum et invea- Andreas-patriarcha, una eum Joscph archieapellano,
tum perficiatur, vobis hoc ad traclandum ac nobis cuin ad hanc sanctam 44s synodum in urbe regia
renuniiandum commitlimus. De minoribus quoqtie " Ticino congregatnm venissemus,--replicavimus eis
causis quse generaliter omnes, specialiier aliquos- piainexliortationem vestram, qua "449viva voccad
langunl, et indigenl emendalione, volumus ul post nos usi fuistis, flagrantes, Spiritus sancti mnnere,
hsec 444illas quseratis, el ad nostraih notiliam redu- el tillra quam hujus setatis leneritudo capere potuisse
YARIiE LECTIONES.
438rcgtim 2. 4S9 julii 2. 440codex 2. ainalricus habere videtur. iivita correxi ad fidem cbdicis 2.
4''sila2. 4>3 p. in commissis 4. 44t posthac 4. 446.Domno2. Hic incipil codex 1. 4''6 glorio corr. glo-
4'18deesl 4- 449quam.2. -' ' .
riosissimo 2. glorioso 1. wdeesti. .
NOTJE.
(96) I. e. savoir, sapere. (98) Ex codd. I,2el4.
(97) Ex cod. 2 et 4. .
 Gli APPEND. AD S:£C. X. — MONUMENTADIPLOMATICA. CIS
"viderelur, totius modestioe, el gravitatis, atqiiesa- A prsedicandnm esset, ut a rapinis- se compescerenl,
pientiae sapdre conditam; prolulimiis eliam et coram ttlique.4?6, dum possunt, elemosyhis. peccala sua
eis relegi fecimus commonilorium-a veslra nobis vedimerenl, uta.fluxu rerum temporalium se absti-
magnificentia traditum. Qtiibus auditis, omnes una- nerenl.-Admonendi. sunt igitur polenles, ut ad ma-
nimiter pro veslra indole, omnipoicnti Dco diutis- joreseeclesias.ubi p-cedicalionem- audire possint,
sime gratias cgerunl, quia populo suo lampissi- sepius46'conveniant; etquanlum dono omnipotenlis
mum tamque>4£ 0 sapienlissimum 451principem dedil, Dei divitiis et honoruus, coctefos ajjtecedunt, lanto
qui cuncta ordinabiliter et rationabiliter iSi dispo- ad audiendum 468praecepla.cqnditoris sui. alacritis
nere cupit. festinenl. Quidam auiem comiles..et.vassi, domi-
2. £t quoniam religiosa sollicitudo vestra primum niei 469 presbyleros ct cacieros clericos riostros,
de conversatione episcoporum, presbylerorum et quod nec episcopis facere licet, absque noslra lieen-
eelefbrum clericorum qtioerere studuit, nos qtioqne tia'recipiunl,-insuper eliam ubicumque ordinatos,
qtiia nec aliter 453melius fieri potuii, eundem ordi- et quosdam de quibus dubiumcst-utrum consecrati
nem servavimus 454;et episcopum quidem iia con- sint 4'°, in parroechiis nosiris absque noslra exa-
vefsari debere proniinliamus, til ejns vita omni- -minalioue missas sibi 4'1 celebrare faciunt; quod
Ims 46!recle vivendi sil norma. Presbyleros yero ne ulterius fial, omnimodis est inhibendum.; . .
et clericos ila vivere oportet, ut subdilse plebi 4. Qnare 47s in ordinandis plebibus sanciorutn
exeniplo suoe conversationis proficiant: At 4'6 qtti- canonum 473instiluta servenlur, et pesliferoe am-
dam coepiscoportim noslrorum, qui bonoeconversa- bilionis vilium radicilus iexlirpetur 4'4; etnequeob
tionis sibi conscii sunt, palam faleri recusabant, ne quorundam propinquitatem, nec 4™ pro alicujtts
sui ipsorum Iaudalores viderenlur; qui vero negle- familiaritatis gratia, ne.que quod maxime delcslan-
genliam suam recognoscunt, more humani ingenii dum.esl47C, propler pecuniarum aeceptionem, indi •
se ipsos accusare verebaniur : juxta commonilio- griiis quilibet ordinelur. Et primum quidem ipsius
nem lamen vestram diligenlius perscrutantes, (jttos- loci presbyteri, vel caJeri clerici, idoneum sibi
dam qualesdesideraiis, qualesque populi Dei pasto- reclorem eligant; deinde populi quiad eandem ple-
>reset reelores csse .decet, invenimus; quorumdnm ,l>em'aspicit, sequatur assensus. Si "aulem in ipsa
veroneglegenliam, vel erga clericorum suortiin 4ST -plebe lalis inveniri non polueril, qui illud ppus
'custodiam- atque doclrinam'-41,«,vel erga plebium compelenler peragere possit, tunc episcopus desuis
sohiciludinem repperimus; quibus ut aliquaiilulus» quem idbneum judicaverit-, inibi consliluat.' Sane
emendandi spaiium tribuatis, humiliter petimus. r. removenda est quorundam laycofum procacitas 47',
Qudd 459si cilo delicla nori correxeriut, severiori qui.hoe solo obtenlu, quod ad electionis consortium
sentenlioesubjacebunt. Cselorumsi quislibcl4C0laieo- admittunlur, archipresbyleris suis dominari proesu-
rum vel clericonim conlra episcopum, auj alicnjus ntunt, el ,quos tamquam patres venerari debue-
ordinis clericum, aliquid queritur, novefit nos pa- .rant 4'/s, velut subdilos conlempnunl. Hi igilur inlra
. ratos esse 4C1el Iegitimam- prsebere audienliam, et proprii juris lerminos sunt redigendi; et.si exlraor-
si qnid perperam. gessisso probali fuerinl, debila dinariam dominalionem in oocclcsiisexercere pras-
animadversione puliire 4S\ sumpserinl, regia sunt disciplina cohefc.endi.
3. Docirina vero et proedicatioin poptihim, parlim 5. Hi 4'8 vero qui ad gubernandas plehes legitime
episcoporum el reliquorum sacerdolum, parlim vero provecti sunt, nullatenus a suis episcopis repellan-
poptili neglegentia, non sicut necessarium est pro- tu.r, nisi au.l alicujus criminis reatuni incideriril, atit
curatur. El sacerdotum ^vuidemincuria 463nullate- easdem plebes male traclaverinlj Tollcnda est enim
nus est.excusanda :vquidam verp Iaici, -el maxime omnino prava consueludo, quse in quibusdam locis
™ vel
potenles ac nobiles, qtips sludiosius ad proedicatio- oriri coepil; quia nonmilli archipresliyteri
. tiem-venireoportebat, juxla domqs suas ,basilicas -aliqrum titulorum' custodes, fruges 481vel alios ec-
i Iiabenl,- in quibus . divinum audientes; ofiieium, ad D clesiarum . redditus ad proprias doinos abduciinl';
traajorcs ecclesias rarius venire cansuerunl. Etdr.m guidam vero aliorum possessiones.conduciint, ul iis
soli afflictiel pauperes veniunt, quid aliiid, quam ut eis quseab.ecclesiis suis male sublraxerinl 482recon-
pacienter mala fcranl, illis prsedicandum-esl? Si <3ant; nonnulli autem laicorum in tantum coruni
autem divites, qui pauperibus injuriam facere so- ..nequiiioese complices faciunt, ut qtioe hujusmoili
• liti m sunl, veiiirenonrennuerent, ilhs. 165omnino transgresspres ab ecclcsia subripuerini 483,ipsi in

, . . YARI.E LECTiONES.
480quamque 2. 4. 4S1 sanclissimum 2. 4. U! et r. deest 1. 2. 4E?Qui regaliter.2. qno regtilariier 4.
"4 servamus 2. 4. MBdeesi 4, 4t0pi2. 4. 457snorunique 1. 453a. d. desunt4. ^*3 qui 2. 4. 4-<! 0 qui-
libet 4. ' 4" deest 2'.-4. 46!puniri 1; 2.. 403 injiiria -4. 4o'*solliciti 1. 465illis — possunt deesl.2. i. cu-
466ut quia i. quod correxi. ' 467deest '2. 4. . 46Saudiendal.
loco 4. leijit admoheii' ulique possenl. '471
j«s
*69 domici 2. domestioi 4. 47°sunt 4. deesl 2.4. *•'*deest 2. 473jplebiumrationibuscivium 4.
474radilitus exlurpettir 2. 47" neque 2. 4. 476 deesi 2.4. 477procaslitas 1. 4'8 debuerint 2. de-
buerunt 4. 47SSi 2. Ipsi 4. 4S0 archiepiscopi L 4S1 frues 2. tBi subtraxerurit 2. 4. 4E3 subripue-
funi 4. - . .'
 613 "-'-* FRANCORUM-REGUMCAP1TULARIA. '- 614
sms domibus abscohdant.Tales ergo primum a suis A biiunt. Qttod oinnimoilis divinoa legi «t sacris eaiio-
episcopis corripiantur; quod si*se citius corrigere nibus constai -.esse conlrariuin. Unde - vestram
-noluerinl; tamquam qui ecclesiasticas res sacrilega potestalem,nt eos corrigntis, expelimus. .
temeritaie traclaverunl, synodali sentenliaferianliir. , 12. Sacra„docet auctdiifas, mt publice pepcantes
Laiei4S4 vero'qui posthanc deirunlialionem sociosse •piiblicsepamileniise subiciaritur: Inveniiinliir atttcm
lmjus expilationis proebuerint,. tamquam furti reos .quidam-qui jnccsta mati;iiiionia coritraxerunt, et yel
judiciaria coarlabil 485anctorilas. -„ - • . .. proximis.suis, vel Deosacratis 501.mulieribus copu-
6. De reslauralione eeclesiarum, illud capitnlum lali stint; qtiidam eliam publice homicidia vel alia
iufficit, quod -gloriosus 4s° genitor vester 48'.iii crimina perpelraruul, quos -til cpiscopi 50!publicse
Olomia 4ssconstituit; sed ut observelur *s9, vestra possinl pceniteniiae subjiigare,"petimus ul comitum
-judigei -admoiiitione. - - • "" :vesliK)rumauxilio 503fulciantur. ' . - -'- - - -
T. Similiter etde xenodochiis, sicut in eodein dS.Quosdain minislros comitum propter frequen-
kapilulari contiiietur, observandtfm est. ; -• tia placita pauperiorem populum . nimis aflligera
S. De monasteriis aulem virorum scu fcniiriarum, conaperimus; undemajestalem vestramobsecrainus,
quae sectmdum regulam sancti Benedicli, ",velsecun- utcapitulare avj vestii de.hae-ve obser.Vares0-4prae-
duin canonicam auctoritalem disposila esse.debent, cipiatis - . -.='.,.-.--,,.
-quia inspirnlio omnipotentis Dei ut 49°credimus a'd - 14. Decomitibus vero, de.quorum vita«t actibuS
hanc inquisitionem 491cor veslii-moderaminis in- ,-a nobis<ruserei;e-voluil sublimiias vcslra, quosdam
citavit, ipsi gralias referimus. Nam quod jam lales esse scimus, qnalcs Dei minislros et vestrse rcl
-maxima 4s! ex parte ordinem stmm amiserint"493, -pubhcoe pfovisores esse decet 60li;..nonnulliauiein,
omnihus esl manifestum;' quse-iilad pristinum sta- ul s.e suosque minislros corrigant, vestra ,admoni-
ttim reducaniur," in ;domini el genitoris veslri ,ac .tione indi^ept, quibns lamen, >similiter.s0f-utepisco-
veslra gloriosa dispositione consistit. ' .< < pis 50',aliqua.nlulum emendandi spatiutn tribuatis,
- 9. El 494ea quidem mxmasteria quse adhucslaluK» -exposcimus. Qui -si se cilius'corrigefe noluerint,
suttm relinent, unumquemque episcoporum in cujus regia sutil auctoritale repj'imendi." • -
parrcechia constiluta sunt 495,• providerc oporlet, • iS. Slatiiimus eiiam, ne" «piscopi, quando pro
utrumjDrdinem suum.teneant. Qui49Esi'aliter inve- confinnando populo 5.08parroechias circumeunt, ar-
nerit, una cum reclore monasierii corrigere debebit. •chiprebbyleros-suos gravent,nt hujusmodi dispensa
Quod si recloris riionaslerii principaliter' culpa fue- contenti sinl: panes cenium, friskingas 509.quatuor,
rit, et se suosque subditos ad- admonitionem episcopi _ vinuni;510sexlariaquinquaginl.a, pnllos decem "l,
sui eorrigere dissimulaverit40', synodica debet att- ova.q,tiinquaginia; agnum unum, porcellum- unum,
ctoritate percelli. - - . . - -annonam ad caballos modiOssex,-foeuum carratlas
10. Qttidam autem episcopr et -rectores monaste- ^tres, rsel, o!eum,,cera, quod «lifflcili
;riorum res ecclesiarum suarum subtractas et aliis 1 l"6.'5"'Petimus eiiam; titemiinitates progenito-
personis in bencficium 498largitas esse qiieruntiir, •fum vestrorum ita conservare'5-'3 prsecipialis, Sicut
etideo ecciesiaslicas ulililalesse nequaquain implere a gloriosogenilorc vcstro ih Olonria 5I4 constilutiim
posse dicunl; quoe ul resliluaiitur^vcslrarii reginm est. .'---.
"majeslalem imploramus, humiliter admoneriles-499, iT^Persingnliis parroechias eas feslivitates pOpu--
quia si lii qui eas pro animaruni suarum remedio 'lus observare studeat.quas pfoprius eprurii' iepisco-
ecclesiiscontulerinii, proemiurhmerentur, sirie du- pus venerari proedicaverit, ila ut 518rieque' ilfas ne-
bio dampnalione digni suiit, qui eas sublrahere m©- glegarit quas sacefdotes'colere'hiotuieiini,
- • neqrie
iiutitur. ".•-• iiiani superstilibne eas celelifafe proesuriiant; ''quse
' 11. Insacris canonibus
proefixurii esl, ut de"cimsa nequaquariVsuul observandoe.SiTefo aliqiii inventi
-juxta episcopi disposilionemdistfibtianlur; quidam fuerint qui sacerdotibns Obteiriperare holticriiit -,per
autem-hiiei, qiii vel in propriis vel in heneficiis sttasjDmiriistros rei publicoedistrlrigaiitiir, el salisfactibiieh»
liabenl basilicas, coniempta episcopi dispositione, poeriiteiiliic quam pfesbyteii imposueiint-, "subire
nori ad ecclesias ubi bapiisnium et praeilicationem "coganfur.' ' ' f- - •' • '
. ct so° marius iriipositionem et alia Chfisti sacra- "
menla percipiunl, decimas: suas dahi| sel vel -pfd- LEfiES.ABraPSRATOBEPHOMULGAT^E^QS),,
"priis basilicis, vel suis xlericis pro* siio libitu- tri- . In noriiinC'*Dei-omnipoientis anno rncarnalioriis
VARI^.LECTION.ES
484 laicos4. Wj coartabat 2. 48(i deest i. M7 nostcr 1. 48Svox exciditini. 4'9 servelur 2. 4.
i9<> deesl % i. ^1 ad h. i. deest.2. 4. %ssmaxime 2.. -493amiserrint 1. 494deesti. ' 49Ssinl,;2... 4.9,6uQiiod
i: ,49'jl. s. -d*.a. deest 1. -498in h. deest 4. 499 h.a. deesli; 500 deest 2. 501 sacris 2. .5°?,pn-
-blice— pnblicoedefisi2:4. S03axilio 2. 504observar.i^4. t,)5 debet 2. 5. ^deesl^. i. .'?' deesl i, i.
^08populum 2.4. ^08ftischingasl.' sl° vinr4. . 5U sl? Codex&.-qiw sequuhlw omniu supcriori
"3 septem4."
eapiti adjungit, conservari 4. *i!tlocus vacuus m_ 4.' 516deest 1-. ... - , , '; '-'
NOT^E..
(99) Ex eodicibus 2, 5 et &.]
6!5 APPEND. AD SMG. X. — MONUMENTADIP-LOMATICA. 616
Dominicoe855, indictione 5. 51' 6 mense Februario , A redeundo
gradiaturpacifice; elni "38 generalis ^esj- .
diemensis.ejusdem quarlo 51' gat 539ulilitas, ut-840cum scaritis Veniat, in statiiiis
Cum domnus el 518 magnificenlissimus Hiudowi- juxta 841domibus'542maneal.- Episcopus, et comes,
cns augustus apud Tycinensem civitalem in augu- per quorum transeunl terminum, diligenler provi-
siaji aula resideret, .tractalurus de statu sanctse ma- deant, ne molestenlur incolse",aut eorum ;dom'oss43
iris oecclesue, et pace divina disposilione 519 sibi per vim pacianiur^.invadere,"vel propria diripere,
cominissi imperii, ac^enerali lotius populi salute absque conlalo_544.proeeio;sed neque indigenoe 54a
pripsentibus oblimalibus suis dixil. pef solila-556loca teetum focum aquam et-paleam
1. Crebro yeslram fidelitatem relroactis lempori- liospilmus denegare, aulsua 547carius quam viciuis
bus commonuimus, nt secundum normam christinnse audeant vendere. -
religionis vivere imusquisque lioslrorum fidelium 6. Igitur quia S4S,haclenus in regno nostro quos-
satageret, et .suosa rapina conpescerel; attamen dam s's. inreffenale vixisse , nulli est ambigiium ,
quia-hactenus minus ^120diligenler °21 est acttrm, sancimus unumquemque suorum hominum sollici-
amodo omni conamine vos 522studere volumus, quo ludinem gerere, ne solitamrapinampatrare m prai.
penitus a noslro regno rapina eliminetur, et paupe- suoianl. Qua pro re si quis artatus suum seniorem
rum voccs usqtte nunc domini Sabaoth aures pulsan- dimiserit, penitus inlerdicimusne recipialur ab al-
tes querimoniis, incipiarit suo creatori laudes repen- lero,qiiatinus, nisi corrigL voluerit, a noslri regni
dere pro ubique pace et quiele coucessa nobis a penitus excludatur finibus.
geniibus. • .''.... 7. Hsec5S1-olim saepe inculcata el augustali noslra
.2. Statuimus aulem ut ecclesise Dei per totius sanctione promulgata,-qttia ^52ex parle in aliquibus
regni noslri fttndatae terminos sub noslroe.inmunita- neglecla videntur, iiactenus acriori ulciscidebueraiu
lis luilionesecuroecum.rehus et familiis permaneant, examine : allamen noslra. mansuefudine, ut corri-
ceu praedeeessorum 523nostrorum, piissimofum -vi- gantur, quanliilumcumque largjmur spatium, quo
dejicet augustoriim, lemporibus fuisse*2?probarilur; quiqtie SS3 neglecta.emendare 554valeant ou; desti-
earumque rectores propriis ulanlur piivilegiis52B. naturi post.modicum M6legatos slrenuos, emendala
.Et 826monachi per sna cenobia regularem teneant inquirere. Qui vero neglegens repertus fuerit pro-
ordinem.-Simililer et clerus omnis proprio fungalur priis houoribus nosXro-privabilurjudilio.
- - e.
ministerio, nemine moleslante, nostri lerroris for-
midine. CAPITULAMlSSORTJM.
5..Sancimus iiihilomniits, ul singuli. comiles m et Legalio.
actores £°8 rei. publicse.in . suis, ministeriis iegalem' " 1. Ecclesiarum Dei"justiiia jnquiraturj el omni
-procurent, populo facere justitiam, "pnpillos et vi- studio perficialur, et ne a sacrilegis thesaurus diri-
duas prolegant, per loca solita restaurent palatia, pialur earum, fidehler conscribalitr.
qttibus cum iter djclaverit, nos legatosque nostros 2. Pupillorum. el viduarumcausainvestigetur, et
valeanl recipere, ne gravetur J 529sccclesia. Quando diligeriti cura misericorditer cxaminelur.
eiiam episcopos, abbatcs, vel comitcs, seu fideliuiri . -5. Totius populi querimonia generaliier audiatur,
nostrorum quempiam, in propria villa morari con- . et legaliter defn.iialuf. .
ligerit, cum suis in suis maneanl domibus, ne sub 4-.De stalti rei puldicoeinquirendum, ubi, cum ker
oblenlu liospitii 530vicinos' 531opprimanl, vel eoruin dictaverit domnus imperator, recipi debeant ur per
bona 532diripiant .... singula minisleria ah eo direcli legali. Unde eis ad-
4. Denique quia, Christi custodiente clementia, rainislrehlur.obsequia, unde paraveredi SS8; unde
neniinem injusle S33 consecuti S34 privavimus, sed vel quoedona annuaHa aul tribtita publica exigi de-
neque privari absque legali sanclione -aliquem no- heanl; qui debeantpalatia restaurare, qui pontes ;
sirorum fidehiim-vohimus835beneficio , jubemiis ne ul non desiruarilurbeneficia, et destrucla reslau-
quis suum depravet nullo E36 modo, sed inslauret renlur 559; quoe beneficia dominicus garindius ^60
securiter, ne qui dirigendi sunt a nobis undique, si habiiil; quis habeat illa, vel ubi conjaeeanl.'
depravala repererint, legaliter emeridare conpel- 5. Directi abbates monasteria monachorum et
lant, ei eos deinceps perfrui prohibeant. puellarum ac senodochia cireumeant, si unde admi-
5. Porro cum ad nostrumquislibet nostrofuni fi- liislranlur S61debila obseqnia habeant, el concorJi-
deliuni properat obsequium, lam ,eundo 53' quasn . ler degant, inquiraut. Quidquid inordinaium r,ex>pe-

YARl/E LECTIONES.
810 XIII. 2. 4. B" qtiarla 5. sis dominus ni. 4. , *19 dispositionem 2. 520 deest 2. S2' in-
diligenlcr 41 *** omnes 4.' t!3 ' prodecessorum. 524 fecisse 2.' Sis' privilegibus '2. 5S6 deest 5.
8!" conventus 4. S28etexactores2. 4. 529gravent ecclesias 5. 530 bospitum 2. -S3«eos 5. 8S2 res ?.
833jiiste consecuto 3. S34.deest i. 58Bvoluimus 4. S3Gullp'3- S3' t. in e. q. in r. '5. 538 p. ut" lerrse
g. exigit 3. s3!l deest i. .5i 0 vox.decst in codd. S41 justa domirius3. s42 deest iri i.Joco vhcuo.
843dointts 4. 5''4 deest, loco vacuo' 4. S4Sindigne 2.4. ^46 solula:2. 547suam 2. 4. S48 qui~2. 4.
s''9 deesl 2. 4. 55°pevpetvare 3. sbl Recolimus hiccsoepe 3. 552elqiiia3. 5Saquisque 3. ,ss4 emendaii
2. 8SSvraleat3. 55Bpostmodum 5. S57debeal p. s.-iriinisleria. Ubi ab eo d. L 3. 56Bparaveredse 3.
569recupcentur 2. b6°gisiudius 2. 5C1 ammiiiislrcnltir 3. •-•_.-...
 * FRANCORUMEEGUM CAPlTULAIUA. 618
617
BMecclesiarum baptismahum juxta amiqtiam '
rerint, regulnriler corngant;-seno.ttociua auteni sic _k tio
ubi surit ncglecla, ad pristinum slalum revocenl; consueludiisempeiiicialur.
hospilales Vero pauperum tam in.nTontanisquam et 2. De decimis, sicutsupra dicto placito (101) in-
56s ventum esl, quicumque rieglexerii, canonico jndicio
ubicumque fnisse noscunlur, pleniter 'et diligenti
curaresiaureniur. corrigatur. El qui in hocaliqoid^contraslelevit, scial
Item inslilulio domni Hludowici hiiperatoris. se nostra imperiali auctoritaTe emejidnndum. Judi-.
1. Yolumusut umisquisque pro lemporis consi- ces namque coinmoneanlur Dei timorem anle ocu-.
slentia ctministerii sui congruentia juslilias procu- los habere, ct pro nulla persona justitiam iirimutare
rare decerlent; el subditos non solum commoneant, audeant; sed quod Verutn est juslissimeperquirani,
sed etiam procurare Compellant. Coiistituirnuset mo- et veraciter judieent.
<iisomnibus monemus, ul in secclesiasticis ministe- -B.Pontes enim ubicumque consucti sttnt, per-
riis juxta quod preterilo (100) savicliPatres in uo- maxime Ticinensis, restaurenlur; et ubiciimque noiv
siro placito invenerunt, unusquisqueservaresludeal, consueti necessarii sunt, construantur. Navigia in
el preterito neglecta celeriteremendet. El reslaura-- consuelis locis preparata consistant; et ne transeutv-
tes gvaveiit, commonendi sunt.

HLUDOWICl II IMPERATORIS CONVENTUSTICINENSIS III.

(An. 855. Jui.)

Capifula ad petitionem populi ab imperalore promwlgataquseprimum aCanisio I. c.-, pag. i385, excodice
Snngallensi vulgata, lum aBaluzio ope codicis regii Parisiensis 11.4613 recognita sunt, eudem codice ilerum
«voluto proponimus.
Staluta prolege posita auxilip codicis Blankenburgensis et .regii Parisiensis n. 4615 recognita et aucta
prodeunl, cum antea nonnisi tria ejus capita a Baluzio, tom. II, pag. 349, 350, 'edita essent. Contuli ctFrag-
mentum Floreniiniim a Dato edittim et codiees legum Langobardorum Vindobonensem, Veronensem et Es-
lensem apud Muratorium inter leges Lolharii capp. 65-67. . .
Capilula tnissis tJomiriicisconlraditain uno Blankenburgensi obvia, prinia jam vice lypis vulgaiiluf.

In nonstne sanctoe et individuse TririRatis, anno B' ranles quia pfseterito 5S1pro ipsa ililalione mullae s"
564incarnationis Domini nostri Jesu Ciirisli S6E854, eliam raptse inira eumderivspatium 5S3 ad aliam par-
566 imperii* 67 noslri 6, indiclione 4. Dum conven- tem distraclse fuerunl, ideo et eorum pclilionem ^
ttim 86Siidelium noslrorum palalio nostro Ticinoe quam justam sss censuimus, suscepimus3 et "eis ita
cfvilalis convocaremus ^69, el simul episcoporum S70 iieriS 86 concedimus.
el nobilium nostrorum e,i consullu 15'2 rion solum 2. Nostrse majestali S8' reelamavefunt5SS, patris
oecclesiasticamuiilitalem el populi pacem vel-5'3 sal- SS9jiostri vel nostri super eas superfluas 590faeias
vationem, sed eliam totius regnl slatum perquirere fuisse 591inquisitiones. Ideo eis concedimus, ab hinc
sluderemus, inter reliqua bn populus noster nobis in iuturum nullas alias super eos fieri inquisitioncs,
quasdam petilionesobttiIit,quas nosDei amoreeteo- nisi unde Karoli proaviS92et avi 593nostri tempore
'
rumfidelitaleductilibenier suscepimus-,atqite 576ideo factoefuerunt. ,
subter annotata capilula ad eorum ulilitatem coir- 3594.De liberis hominibus qui superalterius res59S
scribi 576 fecimus, quas in fmurum s' 7 pro lege te- resident, ets 96tisque nunc a ministris b9' rei publicaj
nenda firmamus. contralegem ad placila protrahebanlur s»8. et ideo
1. De feminis quee, defnnclis viris, lex Langobar- pignerabanlur, conslituimus S99>ut 600secundum le^
doruni prohibet ante anni 578spatiuni vesletn religio- ^ ' gem palroni G01 eorum eos ad placilum adducant,-
nis mulare velumque 579suscipere, petierunt, ut no- Ei si quis eos conlra hane noslram aucloritatem
slra licentia eis, mox divina pietas inspiraverit5S0, et eoruhi le-gem_pignevare aut distringere 60!prsesuni-
eas indemnes lieere suscipere. Nos autem conside- . pserit 603, patrono 60i eorum omnia . cum Iege 60S
VARLE LECTIONES.
562 dilenli 2. S63 emendet et restatirandis codex, qaod correxi. *6i deest Canis. OTSGh. annis
Canis, 5G 6 CLIUI or Paris. 567 anni imperii domini Hludowici
568 conventti Paris. m ila Paris. convacarentur - Canis. S70 eorum imperatoris'S71aiigusli VI. Canis.
C. nostrorum n. C.
572consulmm C. S73pacem vel desunt C. s' 4 reliquos P. S7Sadque P. b'6 subscribi C. "' fu-
turo C. 5,s anno P.584579velamquc C. bS0 inspiraverat P. ss' pfaeterila P. opto C. "SS 2 mulii P.
583eodem spatio P. petilione P.5S9 ^jusla P. ^CierhP. SS7 majestalis P. S8SBahmus inseruit tem-
pore absqueaucloritate codicum. patres C. vel p. n. snper P. 590superflua facln P. 59' deesl C. 59a
s93avii -P. S94hoc caput-in codd. V. Vn. E. el edilis Hlothario
p. et deeslP.
S9S b9C b9' b'
98 imp. adscribitur. v. Mur. c.
j>2. terram V. Vn. E.. °01 ejusque C. C02 amministns C. ad m. P. proirahanliir C. S99 consii-
tutum est C. 600deesl P. P. 603 °04
patronos
60s distingucre I'. Vn. prsBSumseriniP. patronum ejns
C. paironi P. cjus Y. Vn. E. Vn. in :
margine id est sibi nonus si esl langobardus, vel in quadrupluin.
si est romanus velsecundum legem ejus.
NOTiE.
(100) d. Constituliones anni 850. (101) Cf. Constituliones anni 850, cap. 17.
PATROL.CXXXVIH» , .20
619 APPEND. AD SJEC X. — MONCMENTADIPLOMATICA. 620
emendet °06,cl insuper pro incaula 607prsesumptione A praibeat 63°sacramentum, quod pro nulla dilatione
bamium noslvum componant60S. justiliaj6SI ejus hoc dixerit, nisi pro cerlo ila verum
4 °09. De homieidio, unde lex pro simplicilate pvo- esse crediderit 632.Quod si jurare ausus non fuerit
hationem6,l>trium testium quseril, et testes habere 633,quia pro occasione.prolongandijuslitiam 634hoe
npn polueril, concedimus, ut cum duodeeim jurato- dixit, componal illi barinum nostrum, el justiliam
ribus jurel, et6U ab eadem simplicitale 611absolulus plenissimam faciat. Si vero aliquem adduxerit qui se
proprium non amittat 613. dominum ejus dicat, et illum quem de servilio 63s
5 °1V.De cartis quse a quibusdam personis falsoe appellavil, replicare 63e ad servitium non voluerit,
63r dixil, bannum no-
appellantur, consliluimus, ul si notarius superfuerit titnc ijise qui se dominum ejtts
el tesles qni eam veram el idoneam faciant; et si sirum ilii componat, eo quod pro 63Sconctilcanda
tesles morlui fuerint, et nolaritis superfuerit, cttm justitia ingenium lale facere ausus fuil* 39.Crimina
duodecim juraloribus veram et idoiieam eam fa- vero si super eum pro dilatanda justitia 64°imponere
ciat. voluerii, proba^recogalur. Et si probare non potue-
. Concessas deniquepelitiones vestras, consideravi- ril, eljusiiliam faciat,.et insuper bannum iioslrum
mus etiam ea qttaaad nos jam C1Spridem 616perve- pro lattla 641calliditate 642componere cogatur.
neriint, ad *" resecandas 61Smalorum insidiationcs B 2. Si forte quispiam aliquem mallaverit, el ille
iisdem 6'9 adjungere capitulis 620. 1qui mallalus fuerit, dixerit eunvsuum servum6la esse
In nomine sanclae et individuse Trinitatis. Hludo- vel alius 644in ipsa altercatione veniens eum 64Sad
vvicus gratia Dei imperator augustus. Dum enim sti- servitium mallaverit, jubemus 646, ut preesenlaliter
perno nutu cum fidelibus noslris convenlum Papia inter se wadient, ut ad primum et 64' seeundum vel
regiacivitalehabuissemus, pervenil ad nos, qualiter lertium placitum causam ipsam definiant6l8. Inter
dum aliqui bomines suam infra regnum qttoerereco- placitum vero et placilum sint dies 15 ; terlium au-
iianlur justiiiain, a quorundam pravorum Jiomimim tem quando comes placilum habuerit, si infra unum
insidiis impediantur, ita ut per se aulper alios stib- comitaium esl, sinl 649dies 15 ; sinGS0 aulem in alium
missos eos ad servitium quserant, sive illos sive qttos 651sint dies 65220, ne "protali occasione ejiis 653ju-
ad leslimoiiium producere velinlj ut sub-tali occa- stilia prolongetur6s4. Quod"655si in his tribus pla-
sione suam pereipere non. valeant justiiiam. Qua citis ille qui quseril venire1666neglexcrit, excepto
pro re, ut lalem resecaremus nequiliam, duo servilio regis aut inevitabili nccessitate, el comes
capitula infra regnum nostrumltalicum populo com- placilum habuerit, ille quoque al.iusad suam pro-
moranti in legem dare prsevidimus. Anno imperii bandam liberlalem paratus fuerit, tunc comes
domni et geniioris nostri Hlotharii pii imperatoris C ipsam 66' causam finial66S veluli si ,ipse qui quse-
irigesimo sexlo, nostro eliam sexlo, 13 Kal. Aug. ril prsesens fuisset, et ultra ille qui qusesierat fa-
attb indictione 3. cundiam 659de servitio illius dicendi 660non habeat,
Item slatula domm Hludowici pro lege posila. et insuper ut supra 6G 1 bannum noslrum illi compo-
1. Si quis aliquem de aliquo mallaverit negotio, et nat, ac 662jusliliam pleniter faciat.
llle qui mallatus iuerit dicat, ideo ei nolle 621quia 3. Et sunl aliqui 663,qui dum alios in servitium 664
servus allerius sit62a, ,aut si testimonia produxerit jnallanl, et ipsi de sua 66s libertale approbare 6C 6
et simililer dixcrit623'quod ea*324recipere non de- -wadiam667,dant, in lantum eos mutando 668placi-
beal 625,quia aliquis eorum servus' sit 626,nominet tum lacerant, ut vix pro sua pauperlate evadere pos-
dominum ejus, et sic det wadiam 627de eo 628ad- sint, unde lertium addere capitulum placuit. Si vero
ducendo.; el posilo placiio in quanlum ire ubi eum aliquis G69 alium ad servitium mallaveril, et ille qui
invenire credil et reverti 629posse judices dixerint, mallalus fuerit, wadiam de sua probanda libertate
si in placito constituto domiuum non adduxerit, dederit, jubemus, ut supra, ad G'° primum aul se-

VARliE LECTIONES.
636commendel C. emendcnt P. 60'p. i- desunl C. i. deest V. Vn. E. m conponat C. conpona P.
609Capul hoc inler teges Hlollmrii reccnsent Ambr. Fl, L. V. Vn. E. apud Mur. c. 89. 61° proba-
lione P. C11 deest C. 612 simplicitalem P. s. sit a. V." Vn. G13 admiltat C. ammiltat P. "* hoc
capnl deesl in Paris. Glsin C. 6l6 pridie21P. 617et ad P. u" reserandas C. 619insidiatores hisdem P.
020uliima vqx Canisii. c. i<l est P. G nollel Paris. nolo Fr. Flor. A. Fl. V. Vn. E. G22est alterius
Par. °23els. d. desunl in Bl. 624eum P. tS6 debet P. 626s. alterius Fr. FL codd. Lcjbb. 6'7 wadia
P. G28eo ad plaeitum a. Fr. Fl. Lgbb. e29reverte BL 630prsebeat usque.dixerit dcesi P. 631justitia Bl.
662crederilP. 633jurare noluerii V. Vn.E. 634jttstilia obttixerit conponal P. prolongandsejustitia? boe
non dixiss'et Fr. Fl. Lybb. 636servitium/'. G36applicare P. 637dominus esse itixcrit P. dominum ejus
dixit esse Fr. Fl. °ss quod conculcandam justitiainin jejunium.l. a. fuerit f. P.. G39*Criiiiiiia—cogaltir
deeslBl. 6i0jtislitiam P. 6il deesi Fr. FL C42 caliditate P. G43 servus P. 64i aliut P. 64sdeeit P.
046volunius Fr. Fl. G47aulFr. Fl. V. Vn. E. 648definiat P. deliberet Frcj. Fl. /t. deliberenl V. Vn.
649s. d. 15. deestin Bl. P. GS0si P. CS 1 alia P. G52deesi Bl. P. 6s3 ei P. 6bi P. 6b5 Quo
prolongentur
B/. O5G deest P. 6b7 deeslP. 6b8 prodefiniat G6iP. 6b9faenndia P. Cfi 0dcesl Frg. Fl. 6G 1 ul s. desunl Frg.
Fl. Lcjbb. c62et P. C63aliquid dum alii P. servitio Frcj. Lgbb. 6Gbde sua li ullimcevocesFragmenli
Floreniini. GGG probanda V. Vn. E. °67vvadia P. 6GS mutatidt placidum laterant ul vis P. 669aiiquid P.
670ut ad F. Vn. E.
 621 FRANCORUMREGUMCAPlTULARlA. C22
cundum vel terlium placitum causam delibercnt. In-. Let ullra ille qui quacsieritGYstacitus G79 de servitio
Xer placitum et placilum sint6n dies 15 ; tertium illius permaneal.
\ero quando comes plaeitum habueril, si infra unum 4 G8°.Previdimus deJttdeis, ul nullus infra regnum
comilatiim esl, sint dies 15 c'% sin 67Sautem In Ilalicum nllra Kalendas Octobris mancat, et modo
alium, sint dies 20 674.Et-si in islis C7Stribus placitis eis denuniietur ul oinnes usque ad placilum illud
6'6 -exeant ubi voluerint-, sine ullius contradklione.
-ipsequi quoerit venire contempserit, anleposilis'
quoesupe.ri.tsanleposuimus, et comes placitum ha- Quod si post Kalendas Octobris aliquis inventus
btterit, ille namque alius cum suis lestibus paralus fuerit, a quibuscumque comprehendi potest, ctttii
fuerit, tunc comes ipsos lesles recipiat et causani omni subslanlia CB 1 sua ad nostram deducatur pra>
*" defmiat, veluti si ipse qui quarilproesens Msset, sentiam.

IHJUDOWICIIIIMPERATORIS CONSTITUTIONES.

(An. 856. Marlio ; Manlum?.)

'Capitula in codicibusBlankenburgensi et Parisiensi proxime post censtitutiOnes ann. 855 seripia, cum ad
•eum convenlum non pertineant, ut ex inscriptioiie codicis Parisiensis et ex capite secundo Missis dato
-coiislal, cuinani placito ascribam nescio, nisi fortasse primo posl Lotharii obilum a Ludovico vere anni 856
.Maniuae(ut ex diplomate Veneticis concesso conjicere-licet) habilo.

Alio teinporedictus 632serenissimus Auguslus insti- B lia nostra deducanlur.

luere prcevidilcapilula. o. Ut missi nostri per singulas Civitates mensuram
.1683.Si quislibet.episcopusabba vel comes inpro- antiquam inquirant, cT,nemo neque eniere neque
pria sede vel domos aut villa residet, homines ipsius veiidere-prcesumal-nisiad ipsam mensuram.
deprsedaliones fecerint, messes vel prata defensio- 4. De usuris, qtiemullis argumeiilis fiunl, dili1-
ifis lempore devastaverint, el hoccognitum absque' 381
gentissime-Inqtiiratur a missis nostris,-et cum re-
5njusla dilatione non emendaverit, et factori con- perli fuerinl qui eas exercenl, propriis episcopis tra-
digna casligalione non inposuerit, ipsum malum. ul dantur, ut subpubliea poeniientiarcdigantur.
lex esiemendarc cogalur, «t insuper.quadraghua •5'68'. De judicibiis inquiralur, si nobiles 688 et
dies et.noctes a vino et carne abslineat. sapientes el Deum"limentes consliluli sunt; el 68'
2. Per viam quoque ad palalium veniens aul re- jurenl, uljuxia suam iritellegentiamrecle judicem\
diens cuicumque homines rapinam fecerini,, el co- et pro muneribus vel humana gralia justiliam, non
•gniio stalim non emendaverk, et "facloricondignam perveriaril nee diflerant, ci quod judicaverint con-
casligalionem nen inposuerit, omnia que rapla sunt firmare sua subscriplione non dissimulent. Ubi
ut Iex est emendare cogalur, et insuper triginla autem tales non sunt, a missis nostris conslituanluv,
-dieset carnes et a vino abslineat. C et idem sacramenlum facere cogantur. Quod si vi-
3. (Reliquaexcideruiu.) les personoe-etminusidoneoe ad hocconstitutoesunly
Capilula missis data6Sls. rejiciantur. Simiiiler et nolarii Iegibus erudili es
1. Ut inquirant de singulis monasleriis vel sene- bonee opinionis constituaiitur, et jusjurandum pra>
•dochiis, qualjler a condiloribus ordinata sunt, vel heant, ut nullatenus falsilalem vel colludium scri-
quomodo nunc permaneanl, et & quibus fjersenis bant; el qui hoc fecisse prelerito tempore inventi
detineanuir. fuerint, proesentaliler690damnentur..
2. De monetis inquiralur, qua ctistodia observan- 6. Ut inquirant diligentissime missi xiostri per
*ur, vel qua fraude vilianlur,, et a quibus personis singulos comitatus, qui adhuc sacramentum fidelita-
hoc perpetratum sit, et noviter a nobis instiluta in- tis nondum nobis promiserunt, et promittere eos
stanler G6G figurari precipianlur. Verumlamen ttsque •compeliant. Et inquir-ant diligentissime missi nostri
missa sancti Johannis denarium argenteum et non vilias-et corles, underegis expensa minislravi solila
fractum cujuscumque mbnelserecipiattir. Rejectori- sit, et a quibus personis modo detineaiur, nec non
bus atilem juxta capiiulare castigalio adhibenda, vel et qtioein transilu domni imperaloris servire debent
60 solidoscomponat, vel lolidem ictus accipiat. Fal- vel missis tvanseuntibus necessaria ministrare.
satores vero monetre, si invenli fuefint, in praesen- 7. Ut per singulas civitales inquirant missi nostri,
VARLE LECTIONES.
6,1deest P. *'2 s. d. 15. deest in Bl. el P. 6'3 si P. *'4 XV. Bl. *u his P. V. Vn. E. 6'Ganteposito
P. a quod V. Vn. E. exceplo Ambr. 6" recipiant el causa deflniant P. G78 quesierit corr. qtiesierat
Bl. C7Stacito i. de s. p. P. CS 0 hoc caput exhibelcod, ' GS
1 vox deest in codice, sed aul ea aut
Blankenburg.
2 edictus c. *83numeri codicisParisiensis, qui unus licec capila exhibet, sunl VIIIL
aliasimilis inserenda. GS
X. XI. 98i adque c. 6E 5 llem alia capiiula codex Blanltenb.unde hcec
688inslanlur cod. C8' Capul hoc habelur inler HloUiariileges in codicibusAmbr.capltula jam prima viceprodeunt.
Fhr. Lond. Vind. Veron.
Esl. apud Muralorium ccip.14. GB8 ln codiceVeronensihic glossa : nobiles sunl quorum majorum paren-
ttim suoruin nemo scrvituli subjeclus sit manu sceculi XII inserta est. 6s9 dcesl in cod. Blank. 6C0 prse-
sentalis Ambr,
623 APPEND. AD S.EC. X. — MONUMENTADIPLOMATICA. fi24
ubi palatia anliquilusfueruntG 91 vcl publicae domtis A 10. Ut idein missi perquirant in singulis civitati-
anliquitus, vel tinde conlinebanlur, vel qua occa- bus, qualiter canonicorum vita et coiwersalio ordi-
sione aut a qiiibus personis vel sub cujus tempore nata sil, et de thesauro ecclesise, quid c93inde per-
deslrucla suiil, el hoslra aucloritale pfoecipiant ut ditum slt, vcl a quo, aul ciijus leiripore; et ulrum
aniodo quanlolius restatirentur. Sed et de singulis episcopi suasplebesordinalas habe.int, et si contra
conditionibiis quae ad cameram nostram vel ad restaurationem destributae sunt, ut einendenl; elsi
iiscum vel ad diversa palatia perlineni. opusfuerit,' nbbis renuntienl.
S.Ulinissi noslri pcrquifanl in singulis civitali- 11. De deprsedaiionibus quoqiie quoe mo 'evno
bus beneficia quse atitiquis lemporibus clerici et lempore defunctis episcopis a diversis honiinibus
vassalli predecessorum noslrorum "habuerunl 692 factsesunl in rebus ecjesiaslicis, ul qui eas fecerunt,
vel qui nunc ca relinenl, et nobis renuntient.- Simi- legaliter eiuendeiit cum emunilale nostra.
liter comitatus pertinentia qtise comiiatus non ha- 12. Be seeleribus 9i atque criminibus quse mullis
bent, nec non et res ecclesiis Dei perlinentes, et modis increverunl, volumtis ul inquiranl et emen-
alise personoequam reclores earum relinenl, inqui- dent. Similiter el de
rant et nobis renuntient. conspiralionibus noiivisjuxla
emendent. Similiter et de rapinis sett et
9. Ul baptismales eclesise , quse per neglegeniiam " capilulare
de falsis testibus, vel de perjuris C9Sbbminibus, sive
eorum qui eas restaurnre debuerunt, paulalim a suo de
moiiachis qui proprium habitum reliquerunl, et
stalu defecerunt, diligentia missorum nostrorum ab de his seculares vel laici ex clericis vel mona-
his qui ibi baptizantur vel sacra misteria perciphuit chis suntquieffecti.
rcstaurari praecipiaiuur, et miiiislris rei publice co-
13. De viis el ponlibus et celeris excubiis pubiicis
mUianlur, ut filii eclesise eorum instaniia ad earum
reslauralionem compellanlur, dccimas quoque Deo ut inquirant; et qusepoluerintemendent, aul nobis
dare ibidem coj&nlur. quod invenerint renuntient 6»6.

"HLUDOWIClII -IMPERATORISCAPITDLA ECCLESIASTICA.

"
{An. 856).
Ilabcnlurin codice Blankeiiburgensi posl capituia superiora; et a synodo Italica videntur fuisse edita.

1. Primo, omnium disculienda esl sacerdotum < C aniifonarius, bnpisterium, compoliis, canon peni-
fides, qualiter credant et alios credere doceanl; ubi leniialis, psalterium, homeliseper circulum auni do-
exempla pro]ionenda sunl, quatenus a creatura crea- mlnicis diebus et singulis festivitatibus apise, ex
tor quantulumcumqiie possit intellegi. quibus pmnibus si unttm defuerit saccrdoiis nomen
2. Secundo, jubendum, uloratio Dominica in qtta vix in eo conslabil. Quia valde periculose snnt
omnia necessaria humanoe-vilaecomprehenduntur, evangelicse minoequibus dicitur : Si cecus csecodu-
et Symbolum aposlolorum in quo fides catholica ex catum prsestel, ambo iu foveam cadunt.
integro comprehendilur, ab omnibus discalur, lam 7. Seplimo, tit sciant tempora legilima ad bapti-
latine quam barbarice 69', ut quod ore profiletur, zandum in anno, idest sabbalo sanctae Paschse, ut
corde credatur et inlellegamr. illa triduana niersio in baptismale imiteliir tridui-
3- Tertib, intimandum, ut ad salutationes sacer- nam mortem Doiuini clarificata resurreclione, et
doiales congrue responsiones "discantur, ubi non idcirco usque ad octavum diem ipsa regeneratio
solum clerici et Deo dicalse sacerdoti responsionem sacra a"bomni populo cliristiano celebralur. Aliud
offeranl, sed omnis plebs devota consona voce re- vero tempus baplismalis sabbalb sanclo Pentecosicn
spondere d.ebel. celebrandum est. Si vcro necessitas coniigeril,
4. Quarlo, ul fides sancli Athanasii a sacerdoti- f)i omni lempore in periculo subveiiiendum est, quia
bus discatur, et ex cotde omni Dominica ad "horam necessitas vix habet legem. Et ut vas ad fontem
BBS
primam recilelur. baptismalis habeanl, quod ad reliquos usus nul-
: 5. Quinlo, ut sciant quid sint sacramenlum ha- lalenus asstimalur.
plismatis et conlirmationis, el quale sit myslerium 8. Octavo, pronuntiandum esl, ul sciant tcriipora
corporis el sanguinis Domini, quomodo in eisdem feriandi pev annum, id est omnem Domiiiicam a
mysteriis visibilis crealura videlur, et tamen invisi- mane usque ad vesperam ob veneralionem Dominicae
bilis salus ad seterniialem animse subministratur, resurreclionis. Sabbatum vero operandum a mane
quod in sola fide continelur. • usque ad vesperatn, ne in judaismo capianlur. Fe-
6. Sexio, quae ipsis sacerdotibus necessaria sunl riandi vero per annum isli sunl dies, ut supra.orsi
ad dicendum, id esl sacramentarius 698,leclionaritts, stimus : Nalalis Domini, sancli Siephani, sancli
VARI^E LECTIONES.
- 691fuerint corr. fuerunl c. 69"habuerint corr. habuenmt cod. C93 qui c. C94cseleslibuscod. G9E per-
c. 696Finita sunl relro in numero sunl scripta, cod. 687 i. e. aermanice. m sacra-
juriis 699 capilula quse
mentorum cod. a cod.
 ~~
625 FRANCORUM REGUM CAPITULARIA.' .. . :- C26
Johannis evangelislse,Innocentum, oclavaDomini, 1A non celebrent. Qnod si fecerint, propter inoboeJieii-
Theopliania, Purificalio sanctseMarise, sanctum Pa- tiam degradandos se sciant.
schse, ,sicut in superiore capitulo comprehensum 15. Quinto decirno, quod decima quse a fidelibus
.est. Rogaliones tribus diebus, Ascensio Domini, datur, Dei census nuncupnnda est, et ideo ex inte-
,sabbatum sanclum Penlecoslen; sancti Joannis ba- gro est reddenda. Cujus terlia pars secundum ca-
piista?,,duodecim apostolorum, maxime tamen san- rionem Toletanttm episcoporum esse debet. Nos voro
ciorum Pelri jetPauii, qui Europam sua prsedicalione hae potestate uli nolumus, sed tanium quarlam
inluminaveruiil, assuinptio sanclse Marise,-dedicalio partem, secundum usum Romanorum pontificum et
sancti archangeli Michahelis, dedicatio cujuscumque observantiam sanctse ecclesise Romanse, de eaderii
oratorii seu cujuslibel sancli in cujus honore eadem liabere volumus. Quod si quis contenlfosus inlen-
ecclesia fundata esl, quod vicinis lantum circum dere repertus fuerit, sive clericus sive ille laicus
commorantibus indicendtim est, non generaliter ,sit, communione privabilur, et synodali censura
-omnibus. Indiclum vero jejunium quandb a palatio dijudicabitur.
vel a domo fnerit denunlialum;. ab omnibus gene- 16. Sexto decimo, ut unusquisque hoc provideal,
raliter observetur. Relique vero festivitates per an- ul mulieres ad altare non accedant, nec ipsoe Deo
num, sieut sancti Remedii, sancli Maurieii, sancti B. 1 dicatse in ullo minislerio altaris iniermisceanlur.
Martini, non su.nl colendead feriaudum, nec lameri Quod si:pallse altaris lavandse sunt, aclericis abs-
prohibendum, si plebs hoc caste et zelo Dei cupiunt trahanluiy el ad cancellos feininis tradanlur, et
exercere. ibideni repelaniur. Similiter et - presbyieri, cum
9. Nono, jiibendum est eisdem sacerdotibus, ut oblata ab-eisdem mulieribus ofleruntur, ibidem ac-
jion permittant secum nmlieres habitare extraneas, cipiantur et ad altare deferanlur.
jux-ta Nicenum concilium, nisi eas tantum in quibus 17. Septimo decimo, ul ipsi sacerdotes verbo et
suspicio nulla malsefamoeoboriri polest.- cxemplo omnibus prsedicenl, ul liullus usuras acci-
70°
10. Decimo , ut tabernas non ingrediantur, nec piat, necsexcupla nec speciem pro specie, qttia
scdendo domi nec in iiinere oecupati.. Si vero ne- valde infidelis et rebellis Dei jussioni esl qui hoc
eesse habent ibidem aliquid emendi, missos suos agit quod omuibus chrislianis seque interdictum-
difiganl, el oblalam in aliam domum conferant, et csse dinoscitur, maxime lamen sacerdotibus, qui
cum graliarumactione fideliier.percipiant. forma et.exemplum omnibus esse debent.
18.' Oclavo decimo, ut nullus ordinatus sive or-
11. UndGcimo,ut,placila.soecularia-nonobservent,
dinandus migret de stta parroDchia ad aliani, ncc
nec fidejussorosexislaiit, nec canes ad venandum, C ( ad limina aposlolerum causa orationfs eclesioesuse
nec 'a.ccipities,~nee fnlcones, nec sparavarios, nec
ullius ludi aut speclaciili'licenii'amhabeant. Sufficil ' cura derelicta, nec adpalalium cnusa ihlerpellandi;
eriiriieis quod in pfimo psalmo dicitur : In tege Do- nec a communione suspensfab. alib commiinionc
minieorumesse votuntalem,.el i'n lege ejus meditnri recipiendi-sine permissione et prsesentia episcopi
die ac noclc; et quod iu Aposlolo precipilur-: Ncnio sui. Quod si fecerit, nihil valebit hujusmodi commti-
mililans Deo implicel se-negoliis scecularibus,ut ei nio aulordinalio. aut demigralio. Et hoc omnibus
fidciibus denunliandtim, ul qui causa oralionis ad
piaceat cui se probavit;
limina bealorum apostolorum pergere ciipiuiit, donii
12: Dtiodecimo, ul sciant quianemo per pecunias coufiteanlur
bjJinalus est, nec per munera eclesiam debet oc- A peccata sua, et sic proflciscanlur; quod
si proprio ,episcopo suo aul sacerdote ligandi ati-t
cupare. Quia facium fuerit, et ipse ct ordinator solvendi sunt, non exlraneo.
ejus deponendi sunl; quia manifestiim est, eos qui •19. Noho decimo, ut aliud in eclesia non legatur
lalia agunt, Simoniacam heresem seclari, et talem
aut canlelur, nisi ea quse auctorilaiis divinne sunl,
non per hoslium iri bvile ovium juxla Evangelii
et patrum orthodoxorum sanxit aucloritas. Nec f.Isa
verba, sed ascendentem alinnde furem esse el latro- nomina colant, sed ea lantum qttsepro-
et non solum ipsi qui hoc faciunl, sed et qui I angciorum
nem;
consentiunt facientibus, excommunicandi sunl. phelica et evangelica docel scvipltira, id est Mi-
chnhel, -Gabrihel, Rafahe!. Ncc diversa senliant iu
13. Terlio decimo, iil nullus vagantem ex alia judiciis posnitenlium, ciimuni miiitis alteri majus,
parroechia audeat recipere aut secum commorandi alleri adolando, alleri delrahendo, placere velil.sed
aut missam celebrandi, nisi pe.r missionem veram, considerala 7C 1 qualitate personoe, juxta modmn
nec.ullius eclesise ant plebis aul gubernacula susci- culpaeagatur censura vindictse.
jiiendi, nisi prsevenienle conscienlia nostra. Quod 20.' Vigesimo', admoncndi sunt ut perpendant,.
si feceril, excommunicabitur. a fidclibus dalur, redemplio peccato-
qnia quicquid
14. Quarto <Iecimo,ut in tuguriis vel in ^clesiis rum
est; el ideo non gloricnlur talibus sumptibus
iion consecratis vel in domibus, nisi forte visilandi
uti, sed magis limeanl quod in veteri testameirt*-
gralia in infirmitaie <Ietcntis, missarum mysleria de sacerdotibus dictum est :
inquitatem popullco-S1-
VARl^: LECTIONES.
M0qni c. '0I considerata c.
627 APPEND. AD SJEC- X. — MONUMENTA DIPLOMATICA., 62$.
debere porlare. Et ideo cum magno limore super J", tamen et his similibus personis copttla maritalis in
cis sollicili stint quortim donis parlieipanlur. Quia sempiternum sublrabitur.
magnum periculum, judicem fieri vitoealiense, qui 22. Vicesimosecundo, admonendi sunt ut sciant-
nescit tenere moderamina vitse suse. populis denunliare quaesint opera misericordioecum
21. Vicesimoprimo, ul scianl et intellegant quod fruclibus suts quse evangelica et apostolica pagina
sil incesli crimen, et hoe unusquisque in sua parroe- compleclitur, quibus pervenitur ad vilam, quaeve
ehia prsevideal ne-fiat; et si facium fuerit, quanlum opera iniquitalis ctim fructibu& sttis multiplicibus,
celerrime poiuerit, emendelur; id esl ul ntilius sibi quibus calle sinistroad seternum.intenditinteritum :
accipiat de propinqtiiiale usque in quinlum genu. el ut perjurii crimen omnimododevilent, quia non
Quod si ignpranterfactum fuerit, non facile credalur, solum in evangelio vel reliquis sanctorum crimen
sei judicio Dei examitietur. Et non separentur in perjurii, sed in verilate, quoeDeus-est, si mentilur
(jiiarlo genu, sed in penitentia cunctis diebus con- perpelrari dinoscilur.
junclionis suaeperscverent. Et similiter duas uxores 23. Vigesimo lerlio, admonendi sunt ut sciamt,
inier se simili ratione conjunclas, aut uxor duos quia'05in seclesiis qtiibus proesunt, sponsi facti
viros inler seeodem modo conjunclos, aul compaler . sunt, el ideo omni vigilanlia, qualiler eas decorent
aul commater, filiolus aut filiola spirilalis de fonte B el eis incessanleE deservianl, lolius cttroesuoevi-
aut de conversaiione, aut Deo dicaia aut alterius gilanliam impendant.
uxor vivente marito, aut alterius maritus vivente 24. Vigesimo quarto, ut horas canonicas tam,
uxore, bis talibus nulla r.alione in.malrimonium lici-. nocturnas quam diurnas nullatenus prelermitlant.
lum est conjungi. In primo vero genuvel secundo Quia sicut Romana psallit ccclesia, ita omnSbu&
si invenli fuerint scelus fornicalionis perpelrasse, ejusdem propositi v.iam.tendenlibus.faciendum est..
matrimonii jura alterius sciant se funditus pcrdi- El non solum novi lestamenti documenla sunt eae-
disse. In lertio vero genu si iuventi fuerint lali cri- dern formulam observandi, sed veteris lestamenti.
mine pollulos 702 esse, digna penitentia eos subse- palel ralio, quia propheta Spiritu sancto iuslin-
qualur, et lamen matrimonii jura eis non vieissim. ctus profert: Sepliesin.die laudemdisAtibi, el media.'
sed ad alios non negantur. Ubi vero mancipia non nocle surgebam ad conftlendumlibi.
unius.seddiverjoepotestatis juncta fuerint, nisi con- 25. Vigesimo quinto , ut plebibus demintienl,
venientibus utrisque dominis, hujusmooi copulalio quod filios el filias spiritales quos in baptlsmate
raia non erit. Quicquid verp neglegendoconsentitur suscipiunl, eis fulejussores exislant, et sponsores
'° 3 et virtute qua potueril non emendetur, nam hujus fidei proeis exislunt, el diabolo pro eis cui ante
^
copulae auctor erit, qui hoc neglegendo.consenlil. maneipali fuerant abrenunlianl; et ideo usqne cunv
Plura suntqnsead incesti 704crimenscribi polerant, adulti fuerint el eis fidei sponsionem et abrenunlia-
sicut in malre et filia et.nover.ca, et pene inpumera lioncs exposuerint et reddiderint, in sua providenlia
qusemenli ad seribendumnon ocettrrunt; hujusmodi habeant; et quod illi pro eis spoponderant, ab eis,
eadem ex inlegro exigant.
HLUDOWICIII IMPERATORISCAPITULAEXCERPTA,

(fin. 856.)-
Excipiunt superipra in.codice Blarikenburgensi-,el ad exemplum eonstilutionum Papiensium anni 832 ex,
capitularibus arilerioribus deprompta, in fine capitula pauca et in constitulionibus Ticinensibus anni 855,
obvia exbibeul. Texlus compluribusin locis valde corruptus est.

Item capitula lcgisSalicm. 1. Ut (1.02)loca.quodJ) cundum merita propria, et quomodoimpii prossce-

semel dedicala sunt ul monasteria sint, et maneant Iera sua cum diabolo in ignem oelernummilluntur,
in perpeluum monasleria, nec possunt' 06ullra fieri et justi cum Christo el sanclis angelis in, vitani
soeculariahabilacula. oeternam.
2. Ut virgines non velenlur ante viginti quinque 4. Ilem. diligendum 70Sest el praidicanduin de
annos, nisi.ratiopabili.necessitatecoganlur, resurrectione mortuprum, ut sciant et credant in
3. Ilem predicandum est, quomodoDei fijius in? hisdem corporis prsemia meritorum accepttiros.
carnatus est de Spirilu sanclo etMaria semper vir- 5. Item cum mngna diligenlia cunctis praeiican-
gine, pro salpte et reparatione humani generis, dum est, pro quibus criminibus deputantur cum
ascendit in caelum,. el quomodo iterum venturus diabolo in aelernuin supplicium. L<"g'mlus enim aP0_
sit inmajeslate divina'°'judicare omneshomines se- stolpmanifestante'09:ii Sunlauteniopera carnis quoe
VARl^E LECTIONES.
702poltitos c. 70Ssentilur c. ' 04cesli c. "5 qui c. '° 6 ]iossam ut cod. "" divine cod. 708
legen-
dumne : dicendum an diligenier est prsedicandum? 709manifcslac.
NOT.E.
(102) 789. Ecc. c. 51.
 529 FRANCORUMREGUM CAPITULARIA. 630
sunl fornicatio, Inmunditise,luxurise, idolorum ser- A . vilute dominorum suorurn, qua ' 21. fiscalinus ^el
vitus, veneficioe,conlentiones, emulaliones, animo- lidus vivunt in Francia.
«itates, irse, rixse, dissensiones, secloe,invidise, omi- - 11 (107). Item de lege Ribuariense. Si ingenuus
cidia, ebrielales, commessaliones, et liis similia ingenuam ictu pcrcusseril, sol. 15 culpabilis judice-
quse prsedicovobis sicut prsedixi, quoniam qui talia tur.
agunt, regnum Dei non possidebunl. » Magnusprse- 12 (108). Homo regius, id est fiscalinus, aeclesia-
dieator eclesise Dei singillatim nominavit, cum sticus vel lidus interfeclus sol. 100 componatur.
omni sludio prohibelur, ita legentes, quam sit terri- Homo (109) ingenuus qui mullam quamlibet solvere
bile illud quod dixit, quia qui lalia agunl regnum Dei non potuerit et fidejussores ,22non habuerit, liceat
non consequenlur; sed in omni justitia ' 10ammonete ei semelipsum in vatdio ei cui debitor 723est mille-
«os de regno Dei et dilectione Dei et proximi, de re, usque dum mullam qnam debet persolvat. Iti
fide el spe in Deo, de humililate el patientia, de eodem capitulo de soniste ,24aul 600 sol. componat,
castilale et conlinenlia, de benignitate et miseri- aut cum 12 juret, aut si ille qui causam querit,
cordia, de elemosinis, et confessionepeccatorum suo- duodecimo hominem sacramenltim recipere nolue-'
rum. Elut debiloribus"'11suis secundum Dominicam rit, aut ad crucem aul cum scuto eliuste contra cum.
oralionem sua ,/12debila condonent,713,scientes cer- B decerlet.
tissime, quod qui talia agunt regnum Dci illi conse- 13 (110). Si quis ad mallum legibus baiinitus fue-
cuntur; et hoc ideo 'i4diligentius injungimus veslrse rit, si eum sunnis "s non detinuerit, sol. 15 com—
carilati, quia scimus temporibus novissirnis psett- ponat. Sic ad secundum el tertium; si autem aut
dodoclores ,ls esse venluros, sicut ipse Dominus in quarliim venire contempserit, possessio ejus in
evangelio prsedixit, et aposlolus Paulus ad Timo- barinum mitlalur, donec venial el de re qua inler-
theuin testalur; el ideo dilectissimi lolo corde prse- pellalus fuerat jiisliliam faciat. Si infra annum non,
paremus nos in scientia et veritatis, ut possimus venerit, de rebus ejus quoe in bannum misse sunt
conlradicenlibus veritati resistere, et divina donante rex interrogelur, el qnicquid inde judicaveril fial.
gratia verbum Dei crescat, et concurral71C el mul- Prima admonilio super noctes 7, secunda super no-
liplieetur in profectum in sancla seclesioeet salutem ctes 14, lerlia super noetes 21, quarla super nocles
animarum nostrarum, et laudem in gloria norainis 42. Similileret de beneficio hominis, si forse res
domini nostri Jesu Christi. Pax proedicantibus, gra- proprias non hahuerit, mittatur in bannum >, usque
tia obedientibus, gloriam domino Deo noslro. dum rex interrogetur. Si auctor venerit et rena
6. Ut '' (103) nullus in psalterio vel in evange- intertiatam recipere 'noluerit, in campo vel cruce
litim vel in aliis rebus sortire prsesummal, nec di- ^ contendant...
vinationes aliquasobservare. 14 (111). Qui filios non habuerit, elalium qttem-
1". Omnino (104) prohibendum est omnibtis ebrie- libet heredem sibi facere volueril72G coram rege et
talis malum, et qui ista conjuraliones faciunt per coram comite et scavinis vel missis dominieis qui
sanclum Stephanum aut per nos aut per lilios no- tunc ad juslilias faciendas in illa provincia ordinali,
stros prohibemus el prsecipimus 718,ut episcopi vel tradilione facial.
abbates non vadant ' 19per casas ' 20miscendum. 15 (112). Homo dinarialis non antea in suam
8 (165). De eo quod missi nostri provideri de- agnitionem potucrit quam usque in terliam, genera-
bent, ne forte alicujus elamor super episcopum vel lionem. perveniat. Homo (113) carlularius stmili-
abbatemvcl abbatissamvel comilem seu superquale--- ler. • -
cumque gradum sit, et nobis renunliare 16. Omnis (114)'2'sacramenlum i'n seclesia aut .
9 (106). De monasteriis et senodochiis quae per super reliquias jurelur, et quod in sedesia jurandum
diversos comites esse videnlur, ut rcgulares sint, est, vel cum sexaul cunrl2; sic esse debeiit,;quales .
et quicumque eas habere volueril, per beneficium. et potuefit legibus invenire, et sio juret,* si "illnm
domni regis habeal. Beus adjuvet et illi sancti quorum istereliquiesunt,-
.0. De aldionibus. Aldiones publicum pertinentes ut veritatem dicat.
aldiones vel aldianes ea lege vivant in Italia in ser-. 16 H15). Si res inlerlialaiurto ablala fuerit, liceat
VARI.E LECTIONES.
"° justia ainmonente cod. 711debilo c. 7la suam
'" c. 7lSdeest in c. m deo illi c. 715 per seupdo-.
doctores c. 716/OT« excurrat. Ut ut cod. 718percipimus cod. '19'vadalc. ' 20 cassa c. ' 21quaa
fiscalines velidis cod. 722fiiussores cod: ' 23 debito cod. 724clesoniste cod. ns sunis cod. ,2Gvolueris.
cod. ' 2' mnis cod. rubralitiera omissa; novum igilur capul orditur.
NOTJS.
-(103) 789. Gen. 4. (110) Ibid. 7.
(104) 789. Gen. 10. illl Ibid. 9.
(!05) 789. Gen. 11. (112) Iiiid. 10.
(106) 783. 6. Lg. (115) Ibid. 11.
(407) 803. Rib. 1. (114) Ibid. 12.
(108)Ibid.2. (11-5)IMd. 13.
(L09). I Md. 3..
631 APPEND. AD S-&C X. -=, MQNUMEN.TA DIPLOMATICA. 632-
ei super quem res intertiala fuerit, sacramento se' \ monachum et ali.um capelianum dirigamus nifra
cxcusare de furto, ut nec sue voiunlaiis aut consen- regnum nostrum procvidendo.vel inquirendo per
liente fuissel quo.dablatum est, aut lantum, sine monasleria virorum vel- puellarum quoesub. sancta
d.amnorestituat. regula yivere debent, quomodo cst corum hahilali.o,
17 (116). De hominequi comprehendit servum, aut quali seniper vila vel conversatio illorum, et quo-
el jussil eum occidere dominussuus duos infantes, modo ununiquemque monasterium de rebus habcre
ct unum qui habuit 9 annos, alium qui habtiit 11; videtur unde vivere possit.
ad extremum illum servum postquam dominus suus 22 (121.).-De feminis qu:e, defnnclis viris, lex Lan-
illos pueros occidit, in foveam quandam projeci, et gbbardorum prohibel ante 729anni spatium veslem 7C 0
jiidicalum,est, ut illum qui novem annos habuit tri- rcligionis imitare v.elumq.ue' 31 suscipere, petie-
plici udrichildo.componat,aliiim vero qui 11 annos runt noslram licenliamut eum eis moxdhinapietas
habuil dupliciier, servum Iripliciter, et banuuES inspiraveril, eas indemnes licerel suscipere.- Nhs
nostrum ad onuiia. autem considerantes, quia proeterilo' 32pro ipsa di-
18 (117). Ullaici non sint prseposili monachorum latione multaeetiam raptu 733inlfa eundem spalitim
infra monasteria, nec archidiaconi sunt Iaici. ad aliam partem distracta! fuerunl, ideo el eorum
19 (118). Dehoc, ut si fames evenerit, clades aut B peiitionem ' 34quia j"ustamcensi<imussuscepimus,-et
in.equaliias aeris ' 28, vel alia qualiscumque tribula- eis ita fieri concedimus,
tio, non exspecletur ediclum nostrum, sed staiim 23 (122). De homicidio unde lex pro simplicitate
deprecetur Dei misericordia; et in prsesenti anno probaiione trium testium querit, et lestes habere
de famis inopia, ut s.uosquisque adjuvet, prout po-
non poiuerit, concedimus, ut cum 12 juratoribus
tero., et ut suam anonam non nimis care vendit, et et abeadem simplicitatem absolutus, proprium
ne foris imperium noslrttm vendotur aliquid alimq- jnret,
non admittat-.
nioe. -
20 (119). De armatura in hosle, sictit antea. in 24 (123). De carlis qusea quibusdam personoe fal-
ut si jiotarius super-
alio capittilo commendavimusitaservetur, et instt- soeappellantur, constituimus,
fuerit73S et testes, ipsi eam veram et idoneam fa-
per omnis homo qui 12 habet mansosbruniahabeal, et si lestes mortui 10 fuerinl, et notarius,
qui vero bruniam habet et eam secum non lulerit, cianl; 12 juraloribus' 36veram elidoneam
- superftierit, cum
emnebeneficium elbruniam perdat.
21 (120). Stetit nobis ut missos nostrps ununi faciat.

KAROLIII CAPITULAAD FRANCOS ET AQUITANOSMISSA DE CARISIACO.,

(An. 856. Jul. 7.)

SirKiondiBaluziique ediliones ope codicis 2) bibl. regia?Parisiensis n. 4638 recogriovimus.

Hac qucesequunlur capitula misit domnusrex Karo- C 2. Et mandal vobis noster senior, quia placel e-I
Ins ad Francoset Aquilanos qui ab eo disciveranl, quod.illi suus avuncnlus de veslra fidelitate el hona
anno incarnationis Dominicce856, Nonis Julii de et secundum vestram depreca-
palatio Carisiaco,per [ideles.,37-missos suos Ada- voluntate nuntiavit;
lardum abbalem, Rodulfum, Richuinum, Adalga- tionem transmilli.tnos, sieut prccastis , ad vos ; "et
rium, el Berengarium. mandat vobis, quia si aliquis de Tobis se reelamat,
i. Mandatvobis noster scnior, quia suus avuncu- quod injusle alicui de vobis fecil, et ad rectam ratio-
lus Rhtiodulfusilli de veslra tidelitate nunliavit, et nem el juslum judicium venirenon potuit, aut per
qupd vos 73Siilum precastis, ut ad vos suos denomi- insidiasaliquas aut. ipse senior noster , aul aliquis
iialos fideles.in sua mercede transmitteret, el vos illi ad illum, aliquem de vobis.comprehendere 739voluit,
per ijlps veslram necessitatem et volunt.alem man- et propter hoc a'd lempus aliquis de vobis ab illius
dare volebalis; et si aliquid fnctum habebat.is' quod pi-icsentiaet ab illius servitio se subtraxil ' 40; quia
necessitas fuisset emendare, vqluntarie per iljorum omnis quj.cumquede vobis ad r-eelain ralionehi ad
consilium emendabalis, el quod vobis consili.umdo- illuin et anle suos fideles venire voluerit, hoc ei
naverint ad nostri senioris fideliialem cl veslram concedi.t.Et si juste et rationabililer inventum iue-
salvalionem, voluntnriefaceretis. D ril, quod reclam rationem cbntra eum aliquis de
VARI^ELECTIONES.
728 erit cod. '2'JdeeslBl. '30-vesteBL. 7S1vcllun) quoecod. m p. lempore Frg. Fl. 733deesi B/.
734pelitione Bl. "3bsnpervixeril Frg. Fl. 736i. ipsam charlam Vrg. FL 737deest 2. ,38deest 2. 7SSsic
QliumSirmpndus. At munu reposuit comperdere. BAL. 7i0 substraxil S. B,
mTM.
(116) Rih., p. 118, lin. 20. (120)790. Pipp. 11.
(117) 805, p. 132, c. 15. (121) Vide supra an. 855; J;d., c. i,.
(118) Ibid. 4. (122) Ibid., c. 4. .
(119)Ibid. 6. (!23)lbid., c. 5.
 633 - • " FRANCORUMREGUMCAPITULARIA. 634".
vobishabuerit, cum consilio fiielium.suorum hoic A illius persona-in ista caiisa commislt, et suum ser
voluntarie emendabit. El si invenlum fuerit, quoi id vilium, qttod illi el antefecit el adhue Deo juvante
illam causam unde aliquis de vobis conquirere vo)- faciet, dehiteetralionabiliter vultilli mereri 745.Si
lucrit, per rationem fecerit, volet, ut sicut pcr rai- autem aliquis IIIIaut alicui injuste abstulit, lex hoc,
lionem fecit, ita factaper rationem permaneat. - sicut consueludo et rectum est, paciiicabit.
3. Mandal vobis, utsi aliquis de vobis rectarri rai- 8. Et sciatis, quia senior noster, siculsubinde vo-
tionem ad illum et anle suos fideles precaverit, e:t luit, Deo gralias, nunc ad bonum effectumperduxit,
inde in reetam rationem venerit, et juste et rationai- el rogavit fideles suos, ulsine ulla malasuspicione
bililerinventiim fuerit quod rectam_j*alionemaliquiid de illins iracundia aut animi commotione commtini-
de vobis non habeat, et ipsa recta ratio illum convi- lcr quserant et inveniant, atque describanl hoc quod
cerit, quia si se concredideril et humiliaverit, e!t ille secundum suum ministerium facere debct,-et
"emendare volueril, el in ipsa eniendatioiie perma- i- quse facere illum non condeceanl. Et ubicumque iri-
nere voluefit, quia sicut cum suis. fidelibus raliona- venlum fuerit, quod fecit quod facere hondebuit,
hililer inveneritut ralionabilem misericordiam fa- ;- paratus est, ul ctim Dei adjutorio et fideliumsuorum
ciat, voluntarie paratus est.facere. consilio hoc, quam ciliuscum ratione el possibililale
4. Mandal vobis, quia si aliquis est de vobis quij B-emendarepotuerit, emendet et inante corrigat, et
non se confiditin sua cbnscientia, ut rectam rationemn eorrecta cuslodiat; el quod facere debuit quod ad
precare aut non valeal aut non-audeat, et se reco-- salulem et honeslatemillius perlinuit, el aliquid mi-
gnoscit et pcenitet, et misericoidiam jllius et indul- nus fecit, hoc cum Dei adjiitorio et fidelium suorum
genliampetierit, quia illum, tanlum ul inanle sicutl consilio el auxilio, facere quam citius cum ratione
dehet se caveat, voliintarle unicuiqiie -qui sic se re- elpossibililale potueril, faciat.
" 9. Et simililer vull, ul nos quseramus et invenia-
cognoscit, misericordiam el induigentiam donat.
6. Maridat vobis, ut ne aliquis de ilfo inante du- mus el describamus quid et qualiter nobis (idelibus
hitel, quia ipsarii rectam rationem, qui illam quoorit, , suis in unoquoqueordine conlra illum conveniat fa-
semper illi vult conservare, el illam misericordiami cere, etquid nonconveniatfacere; utilla quoe con-
quam modo illi concedil, similiter illam scmper vultt veniunl faeiamus, el illa qusenon conveniunl cavea-
eonservare, si ille aliam iterum lalem 741 causami nius, ei ubicumque -in retro aliqua ?46 a nobis suis
non commiserit, pro qiia per rectam rationem JK- fidelibus in quocumque ordine facta sunl quoenon
stum judicium debealsuslinere. eondeceanl, cum Dei et illius auxilio et nostro com-
6. Mandatvohis, quia si aliquis de vobis lalis estl muni consilio,quam citius cum ratione et possibili-
qui dical,' quia pro paupertate et necessitate, quiai ^ iate emendare poluerimus, emcndemus el inante
multos dies in illius servilio misitetomnia quoeha- corrigamus, et correcta cuslodiamus.
buit dispendil, ad lalem conjunctionem, ul aliquid[ 10. Etscialis, quia sic est adunalus' 4' cum om-
impetraret quotl per serviliutn impelrare non potuit, nilius suis fidelibus in omni ordine et slatu, et nos
se conjunxii,quia si hocnoslroseniori ante suosfide- omnes sui fideles deomni ordine etstalu, ut si ille
les demonstrnre polueril, et hoc si verum inventum juxta hiimanam fragilitalem aliquid contra lale pa-
fueiit quod sonicris noslri culpa fuerit, quod perne- ciiim fecerit, illum honeste et cum reverentia, sicut
cessilalem aliquis de vobis rationabiliter de servitio, seniorem decet, ammonemus, ut ille hoc corrigat
illius se lali modo sublraxerit,-quia senior noster et emendet, et unicuique iu suo ordine debitam le-
hoc volunlarie recognoscil, et cum consilio de suis; gem conservet. Et si aliquis de nbbis in quocumque
fidelibus hoc,"quam cilius et ralionabilius potuefit, brdine contra istum paclivmin contra illuiH fecerit,
eniendabit. si lalis est, ut ille inde eum ammonere voleat ut
7. Mandat vobis, quia si aiiqtiis de vobis dixerit, emendet, faciat; el si talis est causa, ut inde ilhim
quod hoe quod fecit non pro sua infidelilale ncque fnmiliariler non debeat ammonere, el ante suos pares
pro sua desinhonorantia 7i2 fecit, et limel aliquis de n illum in rectam rationem mitlal, et ille qui debitum
vobis, quod noster senior alicui de vobis reputare pactum et rectam legem et debitam seniori revereri-
inante debeat hoc factum, aut pro sua infidelitate tiam non vult exhibereel observare, justum justitios
aut pr.o sua desinhoranlia, et propier hoc j°am ultra judicium sustineal. Et si sustinere non vbluerit,'et
ad illum non debeal consilium acaplare, quia qua- conlumax et rebellis extiterit et converti non po-
liscumque de vobis lali modoin islo facto commis- tuerit, a nostra omnium societate et regno ab om-
culatus est, si inante illi sic 743fidelis et obedieiiset nibus expellatur. El si senior noster Iegem unicuique
adjulor ad suum regnum et debilum honorem conti- debitam el a se et a suis antecessoribus nobis el ho-
nendum fuerii, sicut per rectum homo suo regi et strisantecessoribusperdonatam,per reclam rationem
suo seniori esse debet, quia nulli de ista causa volet ve! lnisericordiam competentem unicuique in suo
">4 reputare, sed tolum ex corde dimitlere
quod in •rdine conservare non voluerit, et ammouitus a suis
VAlUi*iLEUliUlNES.
741deesi2. ' 42deshonorantia hic 2. ' 43inante sit 2. ' 44y. r. s. t. ex c. d. in i.
q. p. in i. c. secunda
mcinuin marcjinescnipta2- 745mercre S. B. 74Galiqnid 2. ' 4' Sirmondus manu r.eposuitlegendum sic
cbt ille adunatus, ctc. BAL.
 «35 APPEND. AD BMC. X. — MONUMENTADIPLOMATICA. 656
fidelibussnam intentionem non voluerit, sciatis, quia A simililer: et vobis aliis onmibus, sicut et nobis, de-
sic es"tille nobiscum el nos cum illo adunati, et sic bitam legem el reetam rationem dehinc inanle, sicut
sumus omnes per illius voluntalem et consensum rectum est, vult conservare, sicut sui antecessores,
confirmati, episcopi atque abhalcs cum laicis, et qui hoc melius et rationabilius fecerunt, nostris el
laici cum viris ecclesiasticis, ut nulliis suum parem vestris anlecessoribus in omni ordine conservave-
dimiltol, ut contrasuam. legem et reetam rationem runt.
el juslum judicium, eliamsi volucrit, quod absit, rex 15. Et mandat vobis noster senior,. quia si aliquis
nosler alicui facere non possil. de vobis talis est cui suus senioralus non placet, et
11. Et sciatis, quia ad hoc quoerendum et inve- illi simulat ut ad alium seniorem melius quam ad il-
niendum, cl statuendum atque confirmnndum, cum Itim acaplare possit, veniat ad illum, el ipse tran-
nostroel coeterorumfideliumsuorumeonsensu, habet quiflo etpacificoaninvo donat illi commealum; tan-
noster seniorconstilulumlocum Vermeriampalatium lum u l ipsi et insuo regno vel suis.fidelibus aliquod
el lempusac diem 14 Kalend. Augusti; elhabet ex damnum atitaliquam marritionem aon faciat;etquod
nomine descriptos fideles suqs, per quorum tractattim Deus illi cupierit, et' ad alium seniorem acaptare po-
ista causa,Deoadjuvanle, adperfeclionemperveniai; tuerit, pacilice habeat.
et habet 7 Kalend. Augusli ad ipsum palalium Ver- g 14._Etsi aliquis fuerit de vobis, qui voleat dicere
meriam generaliteroinnes fidelessuos convocatos.ul quia non credit senioris noslri fidem, et suspectus
omnibus snam voluntalem el perdonalionem et no- sit de sua perditione, et propter hoe non audeatam-
slram, qui fidelesillius sunuis, devotionemaccog.nitet; bulareadjllum, nos vobis- damus Dei^et nostri se-
ut ista convenientia, quam leste Deo confirmabinms, nioris Karoli fidem, et de suis cpiscopis et fidelibus
inante diebus vita? suoeet diebus vitse nostraeconser- clericis ' 49fidem, quia quanlum Deus vos salvaverit,.
velur, et ipse suis successoribus contra.suceesspres et vos vos ipsos salvavcritis, sani ambuletis el sani
noslros, elnos nostris suceessoribus suis. successo- cum illo sitis; et sani, si vobiscum illo, sicui.debet,
ribus conservandam inDei nomine relinquamus. non conveneril, retornelis; tanlum utpacillce et
12. Et scialis, quia vult senior nosler et nos ae sine seditione ambuletis, et suos fideles non sollici—
cseieri fideles illius, ut ss vos, qui illius fideles.et tetis.-
consiliarii esse debetis, volueritis,,. sicut vobis dixi- 15. Et si adhuc thibitalis, el aliam firmitalem
mus, ad illitis prsesentiam et fidelitatem. atque ser- quxrilis, tantum ut eontra rationem non qttaeralis^
vitium venire, et nobiscum in ista. socielate esse, si ad illum, sicut diximus, ambulare vultis, etiam et
<_uiael ipse el nos quoe volunlarie volemus, ul cum ad hoc parati sumus utfaciamus; quia certi sumus,.
nobis hoc et quseralis el invenialis, et slatualis et quia omnia cum securitate facere possumus ' 50.
confirmetis atque conservetis '4E,et nos cum vobis

PROCERUMKAROLI II CQNSHJUM.

(An. 856. Aug.)

Ssrmondi el Baluzii editiones ope codicis 2) bibl. reg. Paris. n. 4638 recognovimus.

Hoc est consiliumquod episcopi et abbales (124) et lC severissime nos tangeret, si nos aVter non egissemus
cmieri fidelesdomniKaroli apud Bonoilum commu-
niler illi dederunt, anno incarn. 856, in menseAug. quam isdem doinnus apostolicus nos egisse, secun-
dum quod ipseaudierat, cum magna auclorilale man-
Increpalio quam in epistola domni apostolici vo- davit. Nam quia nos in isto facto, unde nos specia-
Wscum ,s' et cutn aliis fidelibus vestris audivimus, liter redarguil, consentientes non fuimus, el vos ac.

VARI4HLECTIONES.
748ila 2. 749damus Bellov. 750hic finis codicum Tiliani el Parisiensis Nro. 4638, guorum prcecipue-
regii
cpe Kqroli II capilularia annorum 813-856 proaierunt. Animadvertendum tamen, Procerum consiliumquod-
pagg.iil.ii8edimus, in codicibus Capiiula hctc de Carisiaco missa praicedere. 751>Siceliam legitur in
Sirmondo. At codex Piihoeanus habet nobhcum, et sic legendum videtur. BAA. Collaiio novu codicis 2. hcvc-
uon indicat.
NOT^E.
(124) Nomina episcoportim et ahbatnm qni con- D Immo Noviomensis, Agius Aurelianensis, Frolbol-
Yentui interfuerunl a Balnziotom. II, p. 1267, ediia dus.Carnotensis, Pardulns Lauduiiensis, Elmeradtis.
haecsunt : Amalricus Turonensis arcliiepiscopns, Ambianensis, Remedius Abrincalensis, Godelsadus,
"Wenilo Senonensis, Hincmarus Remensis, Panllis Cabillonensis, Braindigus Matisconensis, Prudenlius.
Rolomagensis, Heribaldus episcopus Autissiodoren- Tricassinus, Dodo Ahdegavcrisis, Actardus Nanne-
sis, Ercbenradus Parisiensis, Rotliadus Snessionen- lensis. Ludovicus abbas sancli Dionysii, Adalardus
sis, Teiilboldus Lingonensis, Ilirminfridus Bellova- abba, Lupus abbas Ferrariensis, Ileinliardus abbas,
censis, Baliiidiis Bajocensis, Herluiniis Const:»n- Frodinus abbas, Odo abbas Corbeiensis, Hunfredus.
tinensis, Herpiiinus Silvahectensis , Guuiberltts abbas Dervensis, Beniardus abbas, Gautlenus ab-
Ebroicehsis, Jonas JJduensis, Hariardus Lexovien- bas, Abbo abba, Arcamboldus abba,,Georgius abba,.
siS; HiJdctirajilUl.sSaoicosis, Hjldegarius Meldensis, ilcm Ahbo abba.
 637 FRANCORUMREGUM CAPITULARIA. 65S
fideles veslros, quos inde admonere convenil, el, A vaco decrevistis, cum his quoe in Leodico cum fra—
verbis et scriptis, sicul ipsi scitis etmanenlia seripia tre vestro Hlothario adnunliastis, diligenler et fre-
testanlur, frequenter et salubriter commoimimus, quenler ad mcmoriam reducatis ac relegatis, et quoe
ut quod contra salutem et auctoritatem factttm erat in regno vestro conlra illa acta sunl, contraque di-
emendarelur, el ne deinceps commitleretur omni- vinam et salubrem aucioritalem, quam progenitores
modis caveretur, damnabibier isla increpatione non et prsedecessores vestri directo ordine lenuerunl et
tangimtir. Sed et nunc noslris monitis illius monita observaverunt, perpelrata sunl, quanlocius ralio et
eonjuiigenies, et illius monitis nostra 752 monita possibilitas permittit, corrigere proeuretis. Et ne
subjungentes, horlamur, ut slatum monasteriorum de coetero a qtiocumque contra hoec agaritur 7S\
in regno veslro '" consistenlkim, aliter quam de- conimuniler omnes cooperanle Domino caveamus.
• beal et deceat perversum ac confusum, quanto ci- Etsi quid contra hsec actum fuerit, statim ut citius
lius et melius ac possibilius atque rationabilius po- fieri polueril, sequilale et ralione ac possibilitale
tueritis, restituere et corrigere sludeatis. E.t non dictante absque dolo eum recta intentione et lege ac
solum hoc vos el commissos vobis in regno veslro aucloritale competenle unicuique ordini corrigalur.
agere commonemus, verum etiam monemus, hor- Et ne leve cuiquam videalur, quod Deotesle ac m&s
tamur, et precamur, ut capitula quse vos ipse cum B ; dianle manu propria confirmatum , et sponsione
fidelibus veslris in Colonia villa manu propria con.- tantse 7SSverilatis, quoe Deus esl, assertione prola-
firmaslis, sed et ea qtiae in Belvacocivitate episco- tum est, discat exconfirmalionis cautione. in.terris,
pis Iradenlibus sub conditione notissima suscepistis,. et ex baptismatis ac coeterarum observationum con-
illa quoque quse cum fralribus veslris secus Teudo- . firmatione in coelis, quantis nexibus quisque lenea-
iiis villamin loco qtii dicitur Judieium approbastis, tur obstriclus; omnesque quod divino Spiritu dicitur
illaque quse in Verno palatio synodaliler prolata communiter audiamus : Nisi conversi fuerilis, gla-.
suscepislis, ea etiam qusc in Spnrnaco de episcopali^ dium suum vibrabil; arcum suum lelendil, el paravit
bus capilulis cum iHuslribtis viris et sapienlibus iltum, et in eo paravit vasa mortis. De qitibus nos 756
baronibus vestris observanda delegislis, sed el illa omnes ad se et mandatorum suorum observalionem
quse cum fratribus vestris apud Marsnam manu eonversos, el in obseryatione eorumdem permanen-
propria confirmastis, verum et illa quse in synodo les, eripial J.esus Christus.dominus nosler; cui est
Suessionica, cui vestram prsesentiam exhibere di- .honor, et gloria, pole&las,el. imperium per omnia
gnali fuistis, acceptastis, necnon et illa quoe in Sil- secula seculorum. Amen..

KAROLLII CAPITULAAD FRANCOSET AQUITANOSMISSA.

* '
(^n. 856. Aug.-Sepl.) -

Isla "" capitula misit rex de Basu per Kadabrannum C 4. Sciatis, quia vult vobis hoc observare, secun-
et Bellonem. dum quod vobis in Vermeria concessit, et sicuf.
1. Mandat vobis senior nosler salrites. Mandat seriptis el verbis anlea mandaverat, et quicquid am-.
etiam vobis, quia valde miratur, quod placilum lale pliusjuste et ralionabiliter poslulare vultis. Pariter-
non cuslodistis, sicut vos illi promisislis, et sicut et de expeclatione, secundum quod cum fidelibus.
ipse vobis mandavit. suis inveirerit quod Dei voluniati et ejus fiilelium.-.
2. Mandat vobis senior noster, quod proplerea quesuorum honori non silindignum, propter Deum,
hoc placilum dimisislis ut fratris ejus expeelare vo- el nutrKiientum domini el geniloris sui ac illius, ete.
Iiiissetis advenlum, juxla quod illi riiandastis, non servitium illi a vobis impensum, hoc vobis adsenli--
siae aliis suis fidelibus, quos modo secum non ha- re non contradicit.
buit, invenire potuil, ut neeesseessel inde aliquam 5. Mantlat vobis, ut nremores siiis Dei et vestrse.
expectalionem facere. christianiialis, elnulrimenli genitoris ejus et sui, et
3. Habet senior noster constitutum aliud placiium debitsefidelitatis, et rcgni supervenienlis pcriculi;
Kal. Septemb. in villa Nielfa ,S8',ubi ei occurrere studeatis vos iideles sanclse matris ecclesiae el sui
sui fideles debenl. Proplerea mandat Yobis, ut vos unanimes fieri, et omnipotentis Dei voluntatem ac
lali loco et vobis congruo el eidem prse nisso loco illius fidclitatem communemque salutem simul cum
proximo veniatis, ubi (ales suos firdelestransmitlere ipso fideliter explere, ad resistendtim inimicis et
ad vos possit, quos vobis mitlendos poslulaveritis. christiaiii nominis perseculoribus.
VARLE LECTIONES.
752m. n. desunt 2. "3 nostro 2. ' 54
agatur? "'5 iia 2. cum S. B. 7S6 rios 2.. 7S7 Ex Sirmondi et
Baluzii ediiionibus; liincinde Sirmondus capilularia Karoli Calvi edidit prcecipue ope codicumLauduncnsk:
CLBellovacensisquceet Baluzius iterum adhibuit. r5sNeaufllccn Vexin. SIRMOXD.
039 APPEND. AD SJEC. X. — MONUMENTA~DH'LOMATICA. CiO

htum missaticumtransmisil domnus rex gtoriosns " illum rieglegcnler egit in hac eausa; ita lamen", si
. Karolus pcr Adalctrdumabbalem, el Richuinnm,et vos quoque erga illum debilum honorem et debi-
liodulfum, el Berengarium. tam fidelitatem conservavetitis, sicut Dei suique
1. Mandatvobis senior noster salules. El mandat fideles.
vobis, quin quicquid in vestra causa secundiimcon- 6. El si aliqua pars ex vobis ad ejus scnioralum
siium suorum fideliummelius et honestius invenive et ad ej'us fideliiatenireverti voluerit, similiter est
poluil, per suos fidelesel sua oapilula jam per duas paratus eos-benignerecipere, et erga illosomnimoftis
vices vobis mandavit. adimplere quae superius scripta sunt.--
2. Mandal vobis, quia sicul per illos suos ftdeles Islum missalicum transmisit rex per Ilincmarum
et Yrminfridumepiscopos,el.per Adalardum abba-
et per eadem capilula vobis innotuii, sic vult erga lem , et Rodulfum, el Richuinum,e.1Berengarium.
vos adtendere et observare. Et si vos adhuc lalem Mandat vobis senior noster .salutes.Et mandat
causam eum poslulare voluerilis quse ad suum lio- vobis, quia pro Dei amore et pro veslrse quondam
iiorem cl ad vestrum profeclum pertirieat, paratus fidelilalis servilio sibi impenso, omncs vosvultsal-
esl eliam in hnc secundum vesiram petitionem fa- vos esse, et.sine aliqjia oceasioneomnes vos ad
ccrejuxta consiliumfidelium suorum. Dei servitium et ad suam.fidelilateuvadlrahere ctt-
3. Mandal ctiam, ut recordemini Dei et veslfse | ; pit. El ut omnibus manifestum fiat, quia sic oinnes
chrislianilatis, el condoieatis atque compaliammi vos vult salvare sicut stios fidel.es, et ruilla occa-
huic sanctse ecclesise, qiue et a vobis et ab aliis sione inlermissa aliquem ex vobis perdere vult, et
misernbiliter esl oppressa et depraodaia, et quoe ut etiam conlra pares vestros absque loesionesalvi
crudeliter ex altera parte persequiliir a paganis ; et esse possilis, sicul debelis el chrislianos oportet,
iion vos dissocietisab iinitate el unanimitaie fide- lalem causam qualem yos eum poslulaslis, liben-
lium Dei, sed accelereiisprsesentaliler vos illi ad- tissime vobis concedit secundum eonsilium suorum
nnare, et conjiingere aliis "Dei suisque ffdelibus, ail fidelium usque ad condiclum placilum quod est 5
defensionemsanctse ecclesiaeet suam fideliiatem. Idus Octob. Carnuliim. Ita lamen, ut vos securitar
- 4. Si antein dicilis, vos propter pares vestros tem lalem ei facialis, ut usque ad Illud placitum in
qui proesentesnon stint hoc non posse lacere, man- pace manealis, et millam dehonorationeni in aliqua
dat, ul vos qui in prsesenliarum estis, tnlem securi- causa crga eum aut erga suos fideles facialis, quani-
talem ei facialis, ul non propter aliam causam hoc ralionabiliter el possibiliier vilare et caverjepoteslis,
dimitlatis quod per nos vobis mandal, nisi propler neque impcdimentum suis fidclibus faciatis , nec
illos vestros pares qui proesentes non sunl. Et fa- intpra3dationem, nec aliquam inquietudinem 759.Et
cile ei securitatem, ut illos veslros pares ad Dei ] concedit vobis, ut omnes in honoribus et in alodis
scrvitium el ad suam fidetitalem, in quantum po- vestris inlerim consislatis, exceptis his quorum
luerilis, exhortemini et converlatis, et si illos con- honores senior noster donatos habet. Et si aliqui
verti non potueriiis, vos ab ejiis servitio non vos SUKIex vobis qui honores non habenl, si volunt in
siiblraliatis. Quoniam si omnes converti ad illum suis alodibus consistere, aut cum aliis eorum pari-
voluerilis, paralus est vos omncs secuiidiim sanctse bus vel amicis, facianl.,Et eliam si volucrinl- cum
ecclesise utilitatem et snum honorem el veslrura seniore nostro manerc, ita tamen tit cum pace vi-
communem profeclum recipere el snlvare efhono- vant, et ipsi el stii , ctiam hoc clemenler conce-
rabiles semper habere, et nulli umquam impulare, dit. Ea videlicet ralione, ul vos securum de vobis
in quanttim ad se perlinet, quicquid neglegenter illum faciatis, el ut nullum suum fidelem aliquo
facttim habetis de ejus servilio, aut in ista causa modo de sua fidelitate subtrahatis neque sollicitetis.
contra illum egislis. El. si aliquis ex vobis fueril qui hanc paeem isto
5. El mandal vobis, quia pnstquam vestram fide- modo servare noluerit, a vestro consorlio omnes
Klalem cognovcrit, securos cliam vos faciet ex sua eum unanimiler expellalis",.si-emendare'noluerit
parle, quod nuili debeat reputare hoe quod crga quod neglegenler fecisse nranifestumfuerit. .
CORONATIOJUDITIL-EKAROLIII FILl^.
'
(An. 856. Ocl. 1.) ,
Judith regi Anglorumdesponsnta est anno 856 apud Vermeriam palatium (125). Coronaliones Judilliae,,
K.aroliII, Hirniintrudis el LudowiciCaroli filii, Sirmondus ex codiee S. Laurentii Leodicnsis edidit; quod
liaud amplitis superslite, nos Sirmondi editionem iterum proponimus.
Benedicliosuper reginam, quctmEdelulfus rex ctcce- gerata gralia spirilali, ac protecta ab omni inlicita
pil tn uxorem. concupiscenlia, pangas fosdus cum oculis luis, ut
Nubas in Chrislo obnupta nube caelesli, el refri- non videas alienumvirum ad concupiscendum eum,
VARLE LECTIONES.
' 59Sic Sirmondus : al mctnuposuil nec in
prsedalionenec in aliqua inquietudine. BAL.
NOT^l.
(i%o) Vide Prmlemii Annales Mon. Gcrm. SS. tom. 1, an. 856 (Putrotogia;lo;n. CXY).
 641 FRANCORLM REGUMCAPiTULARIA. 612
e't hon moecheris in corpore vel corde luo, el aver- A Sursum cordct. Domine sancte, paler omnipotens,
las-oculos tuos, ne videant vanilatem-: quatenus in . selerne Deus, electorum fortitudo; et bumilium cel-
via Domini vivificeris, ul possis dicere cum pro- siludo, qui in priinordio per effusionem diluviicri-
plieta : Ad te levavioculos meos qui habilas in ccetis. mina nmndi purgari. voluisti, et per columbam ra-
El : Levavi,oculosmeosin monles, unde. veniat auxi- mum olivse portantem pacem terris reddilam de-
lium mihi.. Per conditorem et redemptorem ac do- nsonslrasti, ilerum Aaron famulum tuuin per unctic-
minum noslrum Jesum Christum, qui cum. Palre et nem olei sacerdolem unxisti, et postea per higus
Spiritu sancto"vivit.-elregnat in stecula sseculorum. unguenti infusionem ad regeiidum populum Israeli-
Benedic, Domine, has dotes, et accipientes tua licum sacerdotcs, reges, et prophetas perfecisti,
benedictione-,-do.tare digneris -: ul cojrjugii fidem vullumque ecclesise in qleo exhilaranduni propher
et thorum immaciilalum servantes, sanctorum tica iamuli tui voce David esse praedixisti.; qui hoc
v patriarcharum adscisci mereanlur consovtio. Per etiam unguenlo famuloettiaeJudith ad liberationem
fioininum. _ t - - - : . . sevvorum luorum et confusionem inimicorum vul-
Accipe anultim, fidci el-diiecllonissignum., atque tum exhilarasti, et ancjlloe tuse Hester faciem hac
conjugalis-conjunclionis vinciilum, ut non separet spiritali misericordioe tuseunclione adeo Iucifliiam
homo quos conjungit Deus. Qui vivit et r.esjnal-in IB reddidisti, ut efferatum cor regis ad misericordiam
onmia sooculasseculorum. et salvationem in le credentium, ipsius precibus .
Despondeo le uni viro virginem castam atque pu- inclinares. Te queesumus,oi.nnipolensDeus, ut per
dicam futuram conjugem, ut sanctse mulieres^fuere hujus crealuroe pinguedinem, columbse pace, simpli-
viris suis, Sarra, Rebecca, Rachel, Hesler , Judiih, cilate, ac pudicilia decoram eflicias. Per dominnm
Anna, Noemi,, favente auctore sanclificalore nuptia- nostrumJesum Christum iilium tuuin, qui venlurus
rum Jesu Christo domino nosiro. qtti vivit et regnat esljudicare.
in seeculasseculorum. Coronalio. Gloria et honore coronel le Dominus, et
Deus, qui in mundi crescenlis exordio multipli- ponat super caput luum coronam de spiritali Iapide
candse .proli benedixisti,.propitiare supplicationibus prclioso; ut quiequid in fulgore auri et in vario ni-
nostris, et huic famulo luo et huic famuloe tuse tore gemmarum significatur, hoc in tuis moribus,
opem tuae benediclionis infunde; ut in conjugali hoc in aciibus semper refulgeal. Quod ipse praestare
consortio secundum beneplacilum tuum affeclu dignelur, cui est honor et gloria in secula secu-
compari, mente consimili, sanclitale mutua copu- lorum. , .
lenlur. Dita eos fructibus sanctis el opefibus bene- . Benediciiones. Benedic, Domine, hanc famulam
diclis. Fac illos laiem sobolem generare, quse ad tui -<luam , qtii regna regum a sxculo moderaris. Amen.
paradisi perlineat hereditatem. Aperi, Domine, ja- Opera manuum illius suscipe, ct benedictione tua
nuas coeli , el visila eos in pace. Infiga lerram -lerra ejus de pomis fructuum coeli et rore alque,
ebrum, ut gerniinet fruclum spiritalem. Sancllfica abysso subjacente repleatur. Amen.
eos, qrii datus es nobis ex virgine ; et prsesla eis" . De 'vcrliceantiqiiorum.monii.um et collium ocler-
tempora salutis, qtise'ante tuum adventum proedixil norum, de frugibus terrse , et pleiiitudine ejus iua
sanctus propheta JoIiannes,'utTiic fidelitcr credant, benedictione heteliir. Amen.
etbeate viventes vitam'et regmim consequanlur Benediclio illius qui apparuit in rubo veniat su-
aelernum, gratia tua, Cliriste salvator nosier, qui per caput ejus. Da ei de rore cseliet de pinguedine
cum Deo Palre in' unilate Spiritus sancli vivis ct terroe abundantiam frumenli et vini; ut serviant
illi ac semini ejus populi, et in honore tuo iribus
regnas Deus per omnia.
Benediclioregince.Te invocamus, Domine sancle, illam et semen ejus adorent. Ameiv.
Pater omnipolens, oelerne Deus, ut hahc famulam . Reple eam benedictionibus ubertim et vulvae.
tnam , qiiam tiioe divinae dispensaiionis providentia Benedicliones patrum antiquqrum conforlaiae siiit
>n proesentem <Iiemjuvenali flore Isetanlem crescere r supcr eam et super semen ejus , sicut promisisli
concessisti, ItiaVpietatisdono dilalam, plenam veri- servo luo Abrabse et semini ejus in saeeula. Amen.
latis, de die in diem coram le el hominibus ad me- Concede., qiiar-sumus,,omnipotens et miserieors
liora semper proficere facias; ul in regimine suo Deus, ut haec dona tua, quoe fideles tui acceperimt
gratise supernse largitaiem congaudens suscipiat, et de manu tua, dantibus, aecipientibus, et dispensan-.
misericordise tusemuro adversitale undique munila, tibus ad proesenlisvitse subsidium, ac redemptioneni'
cum pace propitiationis viverc mereatur. Per Domi- animarum, atque ad vitam capessendam proficiant
mim. sempiternam. Per Dominum.

KAROLI II CONVENTUS'CARISIACENSIS.,

(An. 857. Febr. 14.)

Sirmondi Baltiziique ediliones recognovimus adhibitis. codd. 3) bibl. regiae Paris. inter Suppl. Laiina
xi. 75, qui seque ac co.id. 5b) S. Vincentii Metensis et 5c) Palaiiiius Baluzii', lexlum, proul missis in mh-
643 APPEND. AD S;£C. X. —.MONUMENTADIPLOMATICA. 644
satico qtiarto (snpra col. 605 recensito) conslitutis directus crat, exhibet, et 4) c. regio Parisiensi n. 4626,
in usuni niissalici undecimi coiiscripto.
Capiiula quce 'G0 Karolus fecil apud Carisiacum 1^ abhinc inante in noslro regno laiia facere aliquis
palalium ' 61. praesumpserit, secundum divinas senleulias episco-
\. ln nomine sanctoe et individuoeTrinilalis. Ka- palem exeipiel sententiam , et secundum leges ac
62
rolus, gratia Dei rex, illi, episcopo el dilectis ac capilula regia emendare cogetur, el secundum ju-
fidelibus missis illis «omitibusque nostris, salutem. dicium fideliumnostrofum condignam vindiclam sus*
Notum sit fidelitati vcslrse, quia 16 Kal. Mart. se- cipiet.
c.undumsacranvaucloritalem synodum venevabiiium 5. El si talis persona fuerit, ut episcopi vel missi -
episcoporum aeconvenlum fideliumnos'vor«m apud nostri ac comiles in illorum ministeriis quod pra-
Carisit.cum fecirrius convenire. Cum quibus inier vumaclum fuerit potuerint emendare, secundum
cseiera ecclesiasticaeulilitatis ac regni necessilalis prsefixum modum illud emendare sludeant, aut
negotia consideravimus, qualiler rapinoe et dcpo- per fidejussores ad nostram proesenliam venire fa-
pulationes, quse paftim occasioiie superinrueniiuin ciant.
paganorum, parlim mobilitate quorumdam fideliiim 6. Si autem aliquis quiscurnque inobediens exti-
nostrorum in regno nostro, per eos eliam qui ec- lerit, cum summa festinatione nobis notum facere
clesiam Dei defendere et tueri, et regni solidila- curenl, ut quanlocius ad nostram prsesentiam illuni
•lem ac quietem debuerant providere , grassantur, 1 venire jubeamus , et dignam uliionem secundum
aliquo modo, annuente Domino, sedari valeant et judicium fidelium noslrorum sustitieat.
amoveri. 7. Et si76S,quod absii, talis emerserit qui Dei ti-
"2. Quorum consultu decrevimus, ut-quia peceata, Riorem et ecciesiaslicam auclorilatem
oosii- poslponat,
quse in suo inilio, ut sunl, magni ponderis conlemnat, et regianr potestalem refttgiat, sciat
manlur, pernicioso -63 processu, ipsoctiam exiliabili quiscumque ille fueril, quia et seciinduni canonicam
usu pravis mentibus leviantur 'G4, et quasi insensi- aHctoritatem ab omniuni christianorum coetu et a
hiles reddunl, ac si quando resipiscere moliunlur, sanciae ecclesiae consorlio«t iri coeloelin terra alie-
eas socpiusobligaul, ul si surgere velint non-pos- nus
ecclesiastica el efficietur, et regali potestate alque omnium re*
sinl7GS, anlequarn censura legales fidelium unanimitate.sicut Dei et ecclesiseinimi-
serilenlise hiijusmodi pfxdalores 766 terribililer et gni
cus et regni devaslalor, persequetitr usauc dum a
daninabililer feriant '°', episcopi quique in suis
in illorttm comites- regno extcrmhieiur.
pavoehiis cl missi missaticis,
'%.El si aliquis comes fuerit qui hoc in suo *co-
que in eorum comilalibus, pariter placita leneant, mitatu fecerit, aut ibi lalia increscere
permiserii,
quo omnes rei pubiicse minisiri, et vassi domi- ul aut illa non emende.t., aut nobis nola nois
niei, omnesque quicumque vel quorumcumque ho- Q fecerit ipse ut noslra a.uctorilas talia corrigal, sciat quia
ntines in eisdem parochiis vel comitatibus comma-
lalem senteniiam inde sicui lemporc aa-
jienl, sine ulla personarum exceptione vel excusa- lecessorum nostrorum suslinebit, consuetudo fuit.
lione aut dilatione conveniant.
3. Et episcopus illius parochiae breviter adnota- 9. Et si aliqui ilerantes deprsedationes et rapi-
tas senlentias de Jiirjusmodi causa, evangelicaa vi- nas pcr regnum nostrum feceriiit, ei. cpiscopi ac
delicet et apostolicse atque prophelicse auctorilaiis, miissi vel comiles hoc emendare non poluerint,
siecnon et dccreta aposlolica atque canonica omni- quam cilius possunt nobis notum faccre ciurent, ut
bus relegal, el aperto scrhione"cunctis quale quan- jubeamus ipsos depiedatores per eandem viam cum
tumque peccalum sit, el qualem quantamque pmi- misso noslro redire, et illa omnia quee male egerant
iiiieniiam et quam immanem severissimamque vin- legaliter emendare, el lalem harmiscaram 7t9, sicut'
dictam exposcal, cum aliis. debilis et necessariis rsobisvisum fuerit, autjudicium, sicul cam fidelibus
atque utilibus prsedicationibus innotesccre curet. nostris considcravimus 770,sustinere.
4. Missi quoquc legales sentenlias, sicut eas co- 10. Si autem dilecti fratris riostri aut nepotum
gnilas habent, adnotent, el praedecessorum nostro- n nostrorum homines fuerint, qui talia cgerint, et
rum regum alquejmperatorum^nostraquecapitulade hoc nobis inriolescant, ut illis noium faciarnus, et
haccausa in uuum collecta omnibus nola faciant. Et iili suos homines, sicut illis melius visum fuerit; ds
cpiscopi Dei et episcopali aucloriiale tales deprseda- lalibus castigare procurent, sicul et nos noslro?;
tiones omnibus inlerdicant. El missi ac comites honiines castigare volumus, si in illorum regnis
noslri cunctis ex noslro regio banno prohibere indecentia et aliqua noxia facere, quod absit, pra>
firmiter studeaiil, ut cognoscant omnesj quia si sumpserint.
VARLE LECTIONES.
''t0 quem 4. ' 61deesti. tola inscriptio deest 5. 3b. 3c. 762rex Hunfrido venerabili episcopo , liigiscaleo
el Berengario comitibus ct minislerialibus acTidelibus missis nostris in Domino salutem. 5. 3b. 3c. diiecto
nobis Jonaevenerabili episcopo cllsimbardo inlustri comiti missis nosiris salutem 4. ' 63peniiliosa 4.
764levaniur S. '°5 4. 766proedicatores 3. 7Mferiant. 4. 7CSEt q, a. si 3.
possunt
768armiscaram 4. "° ita 3. 4. consideravimus S. B. Episcopi quoque
 645 / FRANCORUMREGUM CAPITULARIA. :. CJ.R
, .Colleclio de raploribus m. A lius mundi saeerdotibus jiidicavit. Dicit namque :
Qui abstulerit patri vel btatri, homkidcepar-
Sanclus Gregorius in libro pastorali dicit : Am- licepsest. Pateraliquid nosler sine dubio Deus esl, qui ?ios'
monendi sunt qui aliena rapere contenduiit, ut creavit : maler ve.ro
sollicite audianl quid veniens iri judicio Dominus plismo spiritatiter noslra, Ecclcsia, qucv nos iri ba-
dieal: Esurivi enim, et non dedisiis mihi' mandu- cunias et ecclesice regeneravit. Erqo qui Chrisli pe-'
care. Et cselera. Quibus dicit : Discedile a me, ma- cida est, rapit, aufert, vel fraudalur, homi-
ledicli, in ignem cclernumqui paralus esl diabolo et •depulabilur. alque homicida ante conspectumjusti judicis
Qui rapit pecuniamproximi sui, iniqui- .
angelis ejus. Hinc ergo colligendmn e->t quanla da- lalem operatur. Qui autem vel res ecclesice.
mnaiioneplectendi stml qui aliena rspiunt, si tanla abstulerit, sacrilegium facit,pecuniam et ut sacrilegusjudican-
animadversione feriunlur qtii sua indiscrete lenue- dus est. Item sanctus Urbanus
runt.Perpendant quo eos obliget realu res rapla, si lali et facullales ecclesice oblaiiones papa et martyr : Res
subjicil poansenon tradita. Perpendant quid meretur Domino offerunlur, el vota sunt fidelium, appellantur, quia
injuslitia inlata.si lanta percussione digna est pietas peccalorum, alque patrimonia ac prelia
non impensa. Audianl raplores : Vceei qui multipli- illa pauperum. Si quis
cai non sua usquequo,et adgravat conlra se densum rce, et rapuerit, reusesl damnulionis Ananiceel Saphi-
lutam. Densum lutum conlra se adgravare, est ter- salvus sit oporlel liujusmodi iradere Satanm, ut spiritus
rena lucra cum pondere peccati cumulare. Audiant Rerum ecclesiaslicarum in die Domini. Item sanctus Lucius papa :
el facuhalum raplores a li-
quid Chrislus dical: Quid prodest homini si tolum minibus sanctceEcclesice analJtematizalos
mundum lucrelur, animceverosucedetrimenium fiat ? iB aucloritale apostolica '
id est, "quidprodesthomini si tottim quod exlra se esse pellimus el damnamus, atque sacrilegos
est congregal, sed hocsolum quod ipse est damnat? senlienles judicamus; et non solum eos, sed el omncs con-
Audiant quod illa quse rapiunt in hoc seculo deli- cantur, sed eis, quia non solum qui faciunl, rei judi-
eliam qui facientibus' conscnlianl : par
cient, aul in seeulo dimitlenl; sed secum ad judi- enim
cium cnnsas rapinoe, id esl, damnationem secuni Ei sanclus pcena et agentes et conseniientescompreliendii.
ferent. Et aiibi scriptum est. Audiant quid propheta Johannis ilaAugnslinus in sermone evangelii sancii'
Esaias dicil: Rapina pauperis in domo veslra, el cau- rum el dominicorum dicit: Fur scterilegus locutorum sacro-
sa viduce non ingreditur ad eos. El: Lacryma viducc est Judas; et qui aliquid de
ecclesia furatur el rapil, Judrn perdilo comparatur.
usque ctd maxillam descendil, el Dominus non dele- Item in sacris canonibiis, sancto Spiritu diciatis et
ctabiiurin illis. Audiant quia in cnjus domo rapina Chrisli
est, sivein domo corporis, sive in domo mansionis, oblaiiones sangiiine confirmaiis, "scriplum est: Si quis
non habitat in illa domo Spiritus sanclus, sed spiri- volueril ecclesiie exlra ecclesiam accipere vel dare
tus maligiius; et siaccedit ad communionem corpo- prcvter cdnscienliam episcopi, vel ejus cui
ris etsangninis Christi anle dignani satisfactionem, hujusmodi officia commissasunl, nec cuiii ejus volue-
f non mimdatiir per illani communionem a peccato, rit agere consilio, anathema sit. .
sed plenius, sicut Judas, quando in coena pleims ra- Episcopus autem omnibus dicefe debet quid sit
pina et iniquitate communieare proesumpsitde manu duret anathema; elne desperent, oslendere debet quandiu '
Chrisli, possidelura diabolo : unde et suspensus non aoathema, id est, quandiu quisqiie errorein
corrigit el digna saiisfactione non emendat, ut.
crepnii medius. Et ad quem causa vidusenon ingre- r_ reconciliationem
dimr, nec ipse, si digne non salisfecerii, in coele- C Si el indulgeniiam valealjiromereri.
stem ecclesiam intrare valebil. Audiant rapaces et quis vero anlesalisfaclionem et recoiicilialionis
praedatores quid iterum propheta dical: Qui prceda- fuerii, indulgenliam in peccalis suis perseverans morluus
ris : nonne el ipse prcedaberis? Videlicel quia ille jam anathema perpeluuni IIII eril, ei pecca-
qni prsedalur res pauperum et ecclesiarum ac servo- ttitn ad inortem, pro quo non dicit Aposlolus ut ore-
rum Dei, prsedalur a diabolo, et praedaillius fit. Au- tur. Sedelplura, si necesse fuerit, episcopus quis-
diant quid sanetus Paulus apostolus dicat, per quem que coiligere et dicere procurabit. -
locutus est Chrislus, el qui raplus fuit tisque ad ter- Secuniur 7T2 capiiula domni Kardli et domni Hludo-
tium coelum, et qui raptus fuit in paradisum , et vici imperalorum.
atidivit talia secreta verba quse non licebat Iiomini
loqui : Ait namqiie qnia neque rapaces, neqne Itomi- (ANSEG.,H, 6.) Vobis vero comitibus dicimus,.
cidce,neque adulteri regnumDeipossidebunt.Undein-- vosque commonemus, qnia ad vestrum minislerium
lendat quale quanlumquepeecatum estrapina, quam maxime pertinet, ut reverenliam el honorem sanctoe
cum adullerio ethomicidio sanctus comparavilaposlo- Dei ecclesioe exhibeaiis, et cum episcopis vestris
lus. Item ipse dicat: Siquis fornicalor, aut adutler, concorditer vivalis, el eis adjutorittm ad suum mi- ,
aul rapax, aut homicida esl, cum hujusmodineccibum nisterium peragendum proeheatis; ut et vos ipsi in .
suinereCbristi disciptilo, id est cbr.stiano, licetante ministeriis vestris pacem et jusiitiam faciatis, et
salisfaclione"m, id est, correclionem ac emendatio- quse nostra auctoritas publice fieri decerriil, ul in
nem et dignain poeiiitentiani. Audiaru quia sanctus minisleriis' veslris studiose perfieiatur, studeatis.
Jobannes aposlolus eleclus et dilectus Cbristi, qui in D [) Proinde monemus vestram fidelilatem, ut memeres
coena super pectus ejus reciibuil, ialem homincm sitis fidei nobis promissse, et in parte ministerii no-
salutare velat, dicens : Nec ave ei dixeris, neque in slri vobis commissi, in pace scilicet et jtistitia fa- ,
domum receperis. Audiant quid in Toletano coneilio cienda, vosmetipsos coram Deo et coram hominibus
sancti episcopi, qui in coelociim Deo regnanl, et in "talesexbibeaiis, ut et nostri veri-adjuiores etpopuli
terris miraculis coruscanl, de lotius niundi partibus conservatores jusle dici et vocari possitis. Et nulla
congregati, decreverunt. Siquis, inqiiiunt, de poten- quselibetcausa, aut munerum aeceptio, aut aniici-
libus clericum, aul quemlibetpauperem, aul religio- tia cujuslibet, vel odiuin, aut timor, aut gratia, ab
sum esxpoliaveril. et mandave.rilad ipsum episcopus slatu reclitiidinis vos deviare compellat, qtiin inter
~ ut eum audial; et si conlempserit,inviccm mox scri- proximum et proximiim semper juste jtidicetis ; pu-
pla percurrant per omnes provinciceepiscopos, quos- pillorum vero et viduarum et caelerorum pauperum 1
cunque adire potuerit, ul excommumcatus habeatur adjutores ac defensores, et sanctaeecclesiaevel ser-
donec audiat el reddal aliena. Ecce de pauperum vorumillius honoratores juxta vestram possibilitatem
raptoribus. Audiant raptores el praedones rerum ,sitis. Illos quoque qni temeritate ei violentia in fur-
ecclesiasticartimquid sanclusAnaclelns papa, ab ipso lis ei latrociniis, sive rapinis, communem pacem
beato Pe.tro apostolo presbyter ordinatus, cum to- populi perturbare moliuntur, vestro studio et cor-
VARLE LECTIONES.
inscriplio deest 3. 4. "* deest3.
 (347 APPEND. AD SJEC. X. — MONUMENTA DIPLOMATICA. 648
reciione, siculdecet.compescile. Etsi aliqua persona \ fuerit,- sexaginla solidis, siliberest, sit cnlpabilis,
in aliquo vobis impedimenlumfueritquin ea quaedi- et omniasimilia restitual, aut ctim duodecim lesti-
cimus facere non valeatis, nobis ad tempus illud bus se purget. Si.vero servus hocfeceril, capilali
notum facialis, ut uoslra auctorilale adjuii niiniste- crimini subjaceal, et dominus omnia similia resli- •
rhim' veslrum digne adimplere possitis. luat, quia servum suum non correxit, nec ctistodivit
(7.) Omnesvero lnicos monemus, ut honorem ec- ul talia non perpetraret: quoniam si nos ipsos co-
clesiaslicum conservenl, et dignam venerationem medimus, cilo deficienms. Unusquisqiie tainen cu-
•episcopiset Dei sacerdotibus exhiheanl, el ad eo- stodiat exercilum suum, ne aliqua deprsedatio infra
rum praadicalionemcum suis devole occurianl, et regnum fiat.
jejunia ab illiscommuniter indicta reverenter con- (II, 37.) Si quis infra regnum rapinam feceril,
servenl, el suos observare doceant et compellant. aut cuiquam nostro fideli ejusque hoinini aliquid vi
Ul etiam dies dominicus sicul deeel honovetur et absluleril, in triplo cui aliquidabstulit legibus cbm-
colatur, omnes studeanl. Et ul liberius fieri pns- ponat, et insuper bannuin nostriim, id est sexaginia
sinl, mercata et placita a comitibus, sicut ssepe solidos, nobis persolvat. Postmodum vero a comiie
admonitum fuii, illo die prohibeanlur. antenos addticalur, ut in baslonico retrusus usque
(n, 14.) De paee vero in exercitali itinere ser- dum nobis placuerit, poenas luat. Nam si publice
vanda usque ad marcham hoc omnibus notum fieri actum fuerit, publicam inde agat poeniteiuiam juxla
voluinns, quod quicunque auetorem damui sibi prae- sanclorum canonum sanctionem. Si vero occulte,
terito annolnlati nominalim cognoscit, ut justitiam sacerdotum consilio ex hoc agat poeiiilentiam :
de illo quserat el accipiat. g'quoniam raplores, ut ail Aposlolus, nisi veram ege-
(n, 15.) Deinceps tamen omnibus denuniiare vo- ~ rintpoenilenliani, regnum Dei non possidebunt. Qui
lumus, u'l unusquisqiiecognoscat omnes qui in suo vero de rebus ecclesiarum aliquid abslulerit, gravius
obsequio in tali itinere pergtint, sive stii sint, sive inde j'udicetur; quia sacrarum rerum ablatio sacri-
alieni; ul ille de corum factis ralionem se scial legium est; et sacrilegus vocatur qui ex eis aliquiif
reddiiiirum, ul quicquid in pace violanda delique- abslulerit aut rapuerit. Exlorres namque a liniini
rint, ad ipsius debeai periculum pertinere. Ea sci- bus sancloemalris Ecclesioelales persona?usque nd
licet conditione, ul paeis violalor primum jttxla fa- sartsfactionein ecclesioe, quam loeserunt, sunt ha-
cinoris qualitatem, sive coram nobis, sive cor.am bendsealque firmiter denotandae.
misso noslro, dignas poenas persolvat, el senior
qtii secum lalem duxeril quem aul conslringere no- SHSSOMBl CAPITOLA.
luit aul non potnit ut nostram jussionem servaret-, {An. 857. Febr.)
ei insuper in regrio nostro pvoedasfacere non timue-
ril, pro illitts neglegentia, si anle euni cle his non . Capitula a Baluzio ex codicebibl. regiaeParisieri-
adnionuerit, et postquam neglegeniia contemptovis sis n. 4626
ad ejus notiliam perveneril, etim corrigere, sicut primum edita, ad fidemcj^u^demcodicis
decet, neglexerit, honore suo privetuf, ul scilicet recognovimus.
neuter illorum sine justa vindicla remaneal. Propter cognilas vobis necessitales el nimias per-
(n, 23.) Comiles vero ministris ecclesioe in eo- lurbationes quoein regno istoevencrunt, sicut scilis,
rum-miuisleriis,'ui tioc plenius et de noslris et de ' '
se et de suis hominibus oblinere possiiu, adjulores senior noster Karolus pluriinos fideles regni suit
inomnibus fiant. Et quicunque prima et secunda tam episcopos,quam abbales, et comites, atque re-
vice de his a comite admoniliis non se correxerit, medianle Febrtiario mense
volumus ut pef emidem comilem ej'us neglegenlia liquos regni sui iideles,
ad nostram noliliam perferalur, utnostra auciori- apud Carisiacum congregans, hseccapitula ab ipsis
tale quod in nostro capitulari continetur, subire co- confirmata noliis transmisil, uiea vobisdenuntiare-
gatur. mus, utetvos cum omni timoreDeiel iegali impe-
{in, 1.) De pace admonemus, ut omnes qui pcr rio observare cum
aliqua scelera rebelles sunt, conslringaiiiur. juslitia studeatis, omnesque cbri-
(62.) De paceet jusiitia infra pairiam, sicut sscpe stiani qui in nostro consistunl missatico.
per alia capittila jussimus, adimplctum fiat. 1. Primo capilulo eoiuinetur, ul vos moneamus
< ^65.) Si quis domum alienam cujuslibet infrege-
exinde vim abstuleril aut de honore sanclae Dei secclesisevqui per omnia ab
rit,-qiiicquid per rapuerit
vel furaveril, secundum legem eam illi cujus domtis omnibus fidelibus christianis ohservandus est, ut
fuerit infracta el spoliata in triplum componat, et eoruni ,73 immunitales in nul!o iufringanlur, res
insuper bannum doininicum solvah Si servus hoc sacrse el fructus ejus a riullo rapianlur; quoniam
fecerit, sentenliam superiorem accipial, el insupcr
secimdum suam legem composilioneni faciat. Si qui aliena rapiunt, a regno Dei excltuluniur , di- .
quislibel homo aliquod tale damnuin alicui fecerit cenle Apostolo : Rapaces regnum Dei non posside-
pro quo plenam conipositionem iaccre non valent, 0 bun!.. Nonoe et decimse fideliter persolvanlur. Sa-
semetipsum in vvadio pro servo dare sludeat usque cerdoles Dei et ministri
dum plenam composilionemadimpleal. ejus non deshonorenlur,
(m, 66.) Si quis messes aut annonas in hoste non flagellentur, neque de secclesia sine conscnsu
super bannum domiiiiciim rapuerii, vel paverit, aut episcopi sui ejiciantur aut iu ea recipianlur. ."Ecele-
furaverit, aul cum caballis vaslaverit, sestimato siaidestructse rcstaurentur. Qudd ,si quis trausgres-
damno secundum legem in iriplum componat. Et si
liber homo hoc feceril, bannuin dominicum pro liac siis fuerit, analhematis vindicta feriatur, et comilis
ve componere,cogalur. Servus vero secundum legem dislriciioue conslringatur, el banni regalis exactione
tripla composilione dainnum in loeo restiluat, cl dampneiur. -
pro damno disciplinsecorporali subjaceat. 2. Sanctimoniales, viduoe, orphani, el pauperes
(BCXEDICT. i, 541.) Si quis in exercitu infra re-
gnum sine jussione.dominica per vim hoslilem ali- nullo modo opprimantur; et res illorum, tam in fru-
quid prsedaie voluerit, aut fcenumloilere, aut gra- gibus, quam in pralis, necnon etiam in eorum fceno,
nuin, sive peeora majora vel minora, domosque in- a nullo per rapinam dcpra?dentur; el ubicumque op-
frangere vel incendere, hsec ne fiant, omnino pro-
hibemus. Quod si ab aliquo prscsumptioso factum pressi sunt, ab episcopis, comitibus, el missis rega-
VARIiE LECTIONES
"3 leqeejus B.
 " ' <550
~m . - . ' • FRANCORUM REGUMCAPITULARIAV
illorum, sicut su-..A.etveddere noluerit, et postea fugerint, legaliter eas
Sibussuhlevenlur-;et.oppressores • . - • *
persolval. . . .
pra scriptum est, in omnibus conslringarilur. 5. Ut nemo virgines autviduas rapere prsesumal,
"5. De his vero quiintrapatriam residehleVrapi- et.ad eas nullo modo ^cced.at, nisi iegaliler eas.nn-
nas exercent, domosinfringtm'-,liominessirie catisa Mdesponsalas conjunxerit. Nullus Deo sa-
ptialiicr
occidunt, trust.escommovehl,aut aliqs dampnahl et cratam rapiat aut violet,.vel in conjugio sibi societ,
opprimant, prata defensoriadepascimt, fruges alio- -Si quis hoc transgressus fuerit., eectesiasiico ana-
"exhis mandat senior nosler, ulpri-
"rurii'd<3vashinl, themate ferjatur, et publicojudicio damnetur. . -;,
"
riium episcopaliauctofitale judicenlur, et sic posiea 6. Ut regales justiiise cum omni diligentia perr-
a comilibusIegaliterconstringantttr, ej.insiiper ban- - .
-ficiantur. . .
num- nostrurii,id est solidos 60, cornponant. Et si
7'4 7i Ut millns de domo sua ad aliam transiens, aut
eositorisiringere" non poluerint, ad regalem pf.se- in jtinere pergens, rapinam facere proesumat.-
senliamdeducantur, ut dignam suscipiantvindjclam. 8. Ul unusquisque presbyter.inbreviat t,5'in s.ua
4. Manciplaaliena,-quseintra inmuniiates fugiunt . parrochia omnes rna.lefaclofes,-vide.ticel.-raptor.es,
aul inlra fiscumnostrum aul aliorum poteslale, et a rapaces, adulteros, incestos, homicidas,ialrones~;et
dominissuis insecunlur, sineullo munere autaiiqua B eos extra ecclesiamiaeiat,-. nisi poenilenliam hgere
conltadiclione reddanluf, aul foras ejiciantur, nisi voluerinL Si se emendare iioUierint, a"d episcopi
legibus sua esse probaverint. Et si quisconlendevit praeseniiamperducantur. .

KAROLIII ET HLOTHARIIII CONVENTUSAPUD SANCTUMQUINTINUM. , _ - . -

- . -. (An-S57. Marl. I.) -','.,
"Sirmondusin collocaiioneadnunlialionumisiarum, quia In codiceRetlovacensiconfusoeessenl-,codicem
Sb) Metensemse secutum esse ail, inscriplione lameri quoeiri codiceBellovaeensi exs'1'aba't 'servala' Nbs'
ediiionem ejus collalocodice 5) regioParisiensi, inier Supplementa Latina n. 75 signalo,'recogriovimus:

AdnunlialioKaroli el nepolissui Hlolhorn apud san- C audistis, infirmitate, ex 7S2 parte pro paganorum
cium Quintinum,KalendisMctrt. anho 857 incar- superventione, et pro aliis occasionibus'S3'qii3e-in
nalionis dominicce" 6.
regno nostro acciderunt, usque.modo-rionfuit Gpor-
Adnnniiatio'" Karoli..— 1. Volumus vos scire, lunus locus, ut ego ,et iste nieus carissimus nepos
quod fiiit insimul noster conyentus.Postquam D.eus insimnl parabolare potuis.semus",ct -invicemnobis
nostrum senioremToca.vit de jsto jseeulo, semper prsesenles nostras voluniates demonslraremtis,quas
inveni tale consiliuin.in meo dilecto fratre Hludo- in.corde unusquijsqueconlra allerum retiiiebamus:
vtico " 8, sicut mihinecessc fuit, et ego in illo qusc- 5. Evenil autem locus congruus, quia iste meus
siyi, et illum ostendere deeuit; et illius adhortatione carissimus' nepos crim dilectissimo fratre meo IIlu-
et interventionedevenit.Deo gratias, talis unanimi- dovvicoparabolavil (126), et tale receplum et consi-
las inter me.el "bonsememorisefratrem meum IIlo- lium in eoinvenit, sicut et isii necesse fuitelillum
tharium, sicut inter fratres esse debebat " 9. Et demonsirare decuit: quod mihi salis cqmplacuitvEt
propter lales causas, quse sicutintef nos cofijacue- nunc, quaridomecum paraboiavit,.dixit.mihi, qriod
rant, invenimuscum communibus'fidelibusnoslris, in illa firmitatequam ego cum patresuo bonseme-
quia neeesse.erat, ul inier nos firmilas facla fuissel morioefratre meo' feci,' et. illum suscepi, in illa ,S4.
seciiridnriiDei volunlatem de nostro communipro- " susceptione vellet perseyerare, et il.Iam firmitatem
feclu et adjulorio, et de filiortimac regni el fidelium qtiam suus paler fneus Traler contra me feceral,
iiostrdrumsalvairienlo,sicut tunc 'so adcognitavimus vellet, adjuvante Domino, per omnia observare.
riostris conimunibusfidelibus qui adfuerunt. Et78i --"4.-Et inveninius cum communibus fidelibus no-
ille in sua vita contra nos conservavit, et, D.eogra- slris, ulpro talibus necessitaljbus, sicut scitis et
lias, nos contra illum conservavimus,et contra illius videiis in isto Tegnocvcnire, nqs invicem confirmaS
filios nepotes riostros, adj'uvanleDeo, quanltifn "sci- remus,-sicut et fecimus, ut adlionorem sancloeDei
nius et possumus, et illi ad nos quaesierint, conser- ecclesiacel communem-profeclum ac fideliuni no-
vare volumus, slrorum salvamenliim, et regnumnostrum coritra
2. Post obitum.vero illius, ex parle pro mca, sictii quoscumque-nobis neeesse fuerifconlinendtim, in-
VARI^ELECTIONES. . ,, .
"4 confringerec. "s ila codex. "° Pal. et Mel. : Cnpilula Karoli regis et Lothari regis nepoiis ejus
in Valentianas. '" annuntio 3/ "$ hluduvuico-3.64"9debeal5, ' 80(er 5. 781adfuerunl'et 3. ' n5eiC.'
583ifa correxitBAL. occupalionibus-omnescodd. .' iia 5. ipsa. S. B. ...
" - ' '
NOTiE. :
(120) Anno 857 mense Februario in'" Confiticnte"castellocx RuodolfiAnnalibusSS, T. I, p. 370.
PATHOL.CXXXVIIL. "21
 -
631 APPEND. AD. SJEC. X.-450NUMENTA DIPLQMATICA. 652
•vicemuos' salvemus et adjuvemus, .sicul avunculus A sorum noslrorum de hoc omnibus ostendant, et lan-
nepotem cl nepos avuncuiuinperrcelum salvare ct tam miseriam 7f inlerdicant. Et sciant omnes, quia
adjuvare "debel.. quicumque abinde talia facere prasumpseril, ei ca-
5. Et nostri fldeles, qui prsesentes fuerunt et lioc nonicain et regalem vindictam suscipiet, sicut iunc
consilium nobis dederunl, dixorunt nobis, quod pa- omnibus et episcopiel missi nostri plenius adnun-
rati sunl nos, auxiiianle Domino, in omnibus adju- liabunt.
vare, ul islam firmitalem-possimus ad invicem ob- Ilem adnunliatio ElothariL — 1. Scialis eliam, quia
servare. Et prOplereavolumus a vobis vestnim con- consideravimus, ut quiscumque malefactor de uno
'sensum et voluntalem audire, si et lioc vobis bene regno nostro in alterum venerit, episcopus vel mis-
videlur, el-nobis inde auxilium vullis proeslare, ut sus, sive comes, de quorum ministerio effugerit ut
lioc possimus cum Dei adjulorio cl vestro observare. jusliliam non reddat aut dignam vindictam non su~
Adnunlialio 7SSUlolliarii. — Sicut meus avunculus stineal, illis missis in quorum missatieoin.alio regno
voliis dicit, quantumDeus mihi scireel posse dona- fugerit, notum facianl, elipsi illum taliter constrin-
verit, el in 78°illa firmitate cum seniore meo facta in ganl,~ ul aut ad composilionem aut ad vindictam
.qua me suscepit, et quam senior meus contra illum ilhic reveniat ubi malum perpetravit.
fecil, volo perseverare, et illam quam contra eum B 2. Et scialis," quia sicut Deus per suam miseri-
feci, cum Dei adjiilorio volo firmilerobservare. cordiam, et per meos avunculos788bonitalem, et
llem adnunliatio Karoli regis.—Yolumusvos scirc, pcr mei senioris ae meos fideles ' 89adjutoriuni, meo
quia propter isias rapinas et depraidalionesquaein seniori in regno successi, ita et in omni bonilaie et
regno roslro iircreverunl, ex parle quia pagani no- in observalione de illis capitulis quos meus senior
bis superveiierunl, ex parte pro lalibus oceasionibus cum suis fralribus, meisavunculis, ad Marsnam de
qusttin regno noslro acciderunl, synodum e.piscopo- Dei vokmtale el sanclai eeclesiaa bonore, et regni
rum ct aliquanlos de nostris fidelibus pro oportuni- slabiiitale, et sanclaj ecclesia; ac regni fidelium sal-
tate'temporis convocavimus, el considuravimus cum vamento, consideravit et confirmavit, cum Dei ad-
jpsis, ut peromne regnum nostrum episcopi etmissi julorio el meis avunculis' 90 consilio et auxilio el
noslri ac comites in singulis parrochiis ac eomitati- vestro adjutorio permanere volo.
btis placila leneant, et ad illa placila omnis homo Terlia adnunlialioKaroli.—Deus.oranipolensnobis
qui.placitum cuslodire debet el in illis comilatibus donet, ut'veslram fidelilatem et vestrum adjutorium,
commanet, sine exccptione et excusatione cnnvenial. qua; semper contra nos cum omni barnatu (127) de-
Et episcopi -omnibus demonslrenl, quam grave hoc monstrastis , vohis sic merere possimus, sicut an-
paccalum sit, et qualem posnitenliam quserit, el G lecessores noslri veslr.isanleeessoribus in bono me-
qualem damnationem, nisi poenilentia succiirrerit, Tuefunt, et nos vobis cum omni bonitale volumus
adquiral. Et missi noslri capitula legis ct anteces- commereri.

KAROLIII CONYENTUSCARISIACENSIS;
•'•'••
(An. 858. Mart. 21.)
Petri Pilboei editionem an. 1S88 in SS. cosetaiieis XII Sirmondus Baluziusque repelierunt; quoruin
prior episcopofum et comilum, qui sacramenlo subscripserunt, nomina ex.codice Laudunensi adjecit.

Aclasunt haic sequenliaapud Carisiacum palalium, inde relraham, quantum Deus rnihi inlellectum et
anno incarnationis dominica; .858, regni aulem possibilitalem donaveril.
domni Karoli 18, indictione 6, 12 Kal. Aprilis^
• in Dei ncminefeliciter. Sacramenlum regis.—Et ego, quantum seiero et
rationabililer poluero, Domino adjuvante, unum-
Sacramcnlum fidelium.—Quanlum sciero el potiie- quemque veslrum secundum suum ordinem et
per-
ro, Domino adjuvante, absque ulla dolosilaleaulse- sonamlionorabo et salvabo, et bonoratum ac sal-
ductione, et consilio et auxilio secundum meuni vatum absque ullo dolo ac damnatione vel de-
ministerium-et secundiain meam personam fidelis ceptione ' conservabo, et unicuique' competen-
v-obis adjutor ero, ulillam poleslalcm, quam in lcm legem et justiliam conservabo. Et qui illam
fegio noraine et regno vobis Deus conccssit.ad ipsius Q necesse babuerit, et ralionabililer petierit, raliona-
voluntatem el ad. veslram ae fidelium veslrorum bilera misericordiam exbibebo, sicut fidelis rex
salvationem, cum debito et honore etvigore, tenere suosfideles per reclum honorare et salvare, et uni-
el gubernare possitis : et pro ullo homine hoii me cuique compelentem legem et jusliliam in unoquo:
YARIiE LECTIONES.
'8b annuntiatio 5. constanler. ,8Gdcest 3. !8V tantum mysterium. 5. ,8B ita velustior leclio codicis5.
correcla in mei avunculi, quod el 5b. habet. ,ss meorum fidclium 5c. BAL. "0 mcorum avunculorum 5e.
. mei avunculi BAL.
L NOT^<:.
(127) i. c; baronatu.
 FRANCORUMREGUM CAPITULARIA. mi
<[ueordine conservaro, et indigentibus et rationa- A. mihi subreptnm fuerit, cum hoc recognovcro, vo-
bililer petenlibus rationabile.m misericbrdiam debct luntarie illud emendare curabo.
imperidere. Et pro nullo homine ab boc, quanlum Hincmarus archiepiscopus, Immo episcopus, Yr-
dimitlit humana fragilitas, per studium aul mali- minfridus cpiscopus, Hincmarus episcopus, Hildui-~
volenliam vel alicujus ihdebitum hortamenluni deT nus abba. -
'viabo, quantum mihi Deus intellecttim et possibili- ilungarius, Engiliamnus, Isembardus, Odo, Os-
latem donaverit. Et si per fragililatem contra hoc berius, Ralbodus, Hunfridus, Odaliicus,' Rhodulfus,
Engischalcus, Herluinus, Hilto.
' ' '
KAROLl II ET BLOTIIARil II SYNODUSMETTENSIS.
- • . •
(An. 859. Mai. 28, Jun. L)
Edita est a Baronio ex codicc Mureti alque Anlonii Augustini tem. Annalium X, tum a Sirmondo et
Baluzio.

EPISCOPOItDM IEGATIO ADHLUDOVYICUM RF.GEM. B * legatio vestrsefralernitatis

Imjusmodi crit conditio-
Hccccapitnla' traclala et confirmata sunl ab -episcopis nis, ut isdem rex nobis, et utinam Deo,
in synodohabita apud Mellis civilatem, de iridul- amabilis, ad missorum semper
genlia Illudoivici regis pro scdilione et excessibus Jndulgentiam consequatur.
in regnofralris sui.Karoli perpelratis. 5. Videiicelsi se de omnibus qiiaeper euni ma-
Dileclis in Chrislo iralribus et consacerdolibus litiosorum bominum persuasione atqne seductiorie in
nostris, legatis •videlicet divinae pacis ac nostra; parochiis noslris fratrumque noslrorum perpetrala
sunt veraciter recognoverit, sicut- scriptum est .:
tmanimitatis, .Hincmaro; Gunthario, AYeniloniar-
Juxla esl Dgminus liis qui tribulato sunt corde. Et :
chiepiscopis, et venerabilibus coepiscopis noslris
Kerluino, Hildegario, Advenlio, Abboni, Hincmaro, Sdcrificium Deo est spiritus conlribulatus; quoniam
cor contritum et humiliatum Deus no_nspernit. Et
Erchanrao, episcopi quorum nomina subter haben- sicut Iii
iur adscripla, qui favenle.Domino, et annuenlibus qui ficle Deum"quocrunt,invenire nunquam
iia prope est Dominus omnibiis invocan-
gloriosis principibus noslris Karolo et Hlothario, in merentur,
tibus se in vcritale. '•
.Mediomalricum civitatem, anno incarnalionis.do-
niinicoe859, indictione 7, 5 Kal. Junias synodali •i. El si post veram recognilionem puriter conr
-decretoconvenimus. fessus fuerit; quia iterum dicit Scriplura : Qui
( abscondilscelere
1. Nota.et prob dolor! nimis est nola discordia sua, non dirigetur. Qui aulemcon-
et
alqne calamitatispernicies, quaVfaclionequorumdam fessus fuerit, reliquerit ea, misericordiam conse-
seditiosorum hominumuuperinterfratres,reges no- quetur. Et : Si confiteamurpeccalanostra, fidelis esl
slros, Hludowicum et Karolum accidit: unde tanta eijustus, ut remittat nobis peccala noslra-,et emundel
ac. talia in ecclesia nobis ad regendum, divinadi- nos ab omni iniquilqte.
5. Posl puram autem confessionem, si promiscrit
gnalione, commissa et in Iioc regno perpere sunl
admissa, nt ipso etiam audilu horribilia cognoscan- quoeniale gesta sunt, per dignos poenilenticefructus,
tur;et si hoec discordioe pestilentia ditilius, ope- prsevcniente, adjuvante, et subsequente divina
rante lmmani generis anliquo hosle , .duravcrit, gralia, se pro "viribusemendaturum, quia scriptum
quam exiiiabilis et morlifera existat melius ipsi sci- csl, Facile frucfus dignos pmniientim,ut lauio ma-
tis. Qua de re memores quid veritas missis proedi- jora quceratbonorum operum quisque lucra per po3-
catoribus jusserit, ut divinus Paulus dicit, legatiorie nitenliam, quanto graviora sibi iniulii damna per
fungimurpro tjhristo, reconciliaminiDeo, legatione culpam; quoniam ct illi beati quorum tecta bonis
pro Cbrislo fungentes, vos, fralres carissimi, legalos, operibus sunl peccata, 6t ul scriptum est, quia pec-
Deo amaue pacis, quoniam exinde jam gloriosos -n cavit, et populum peccare fecit, tanta sint hona quau
prjncipesr noslros Karolum et Hlolharium episcopali lanta operiant mala, „
auctoritate monuimus, ad domnum Hludovricum . 6. Deinde si spoponderit ad pacem et concordiam
regem. gloriosum mediante Domino ordinamus, si- prcesentaliter in loto corde el ore, et quanlocius ra- -
«il Salvator.dicit : In quamcumque, inquiens, do- lionabiliter et possibiliter. atque convenienler ex
tnum inlraveritis, primum dicile : Pax'liuic domui. communiconsensu fieri poterit, etiam prasentia cor-
El si ibi {neritfilius pacis, rtquiescet super illum pax poris ad pacem ct concordiam«um fratre suo Karolo
vestra. Sin autem, ad vos reverMlur. Quia aut erjt se rcditiirum, et in pace.ac caritate Deo placita cum
quisque praedestinatus ad vilam , cl ccelesteverbmn prosfalisprincipibus nostris Karolo alque Hlothario,-
sequeturquod audiet; aul si nullus audirc volueril, si ipsi eandcm pacem eltoricordiani crga eum ser-
ipse proedicalorsine fructu non fuerit, quoniam ei vaveriul, permansurmu, et in-se peccantibus tlebita
a Domino.pro labore sui operis merces recompen- dimiscril, siciilsua a Deo dcbiia sibi cupit.-dimillk.
sabitur. , .. . Quia ilidein Scriplura dicil : Pacem^equimini cum.
% Post prosdicatam vero e,t postulatam.pacem, omnibus, et sanciimoniam, -sine qna nema videbl(
 655 APPEND. AD SvEC. X. - MONUMENTADIPLOMATICA. 656
Deum. Et cum mala cuncta bonis sequentibus dl- A fds qui oderunt Dominum amicitia jungeris. Et id-
luantur, tantum est discordise malum, <juoanisi circo iramquidam Dominimerebaris; sed bonaopera
extincta funditus fuerit, bonum nullalenus sequi, inventa sunt in te. Hinc sacri canones a sancto pro-
evangelio teste, permitlat ; el carilas est quss mulgati Spirilu dicunl, ut bi qui post cxcommuni-
operit mullitudinem peccalorum, sine qua etiam calionem vel -interdicttim cum excommunicatis
si quis corpus suura tradat ad ignem, nibil ei communicavefiiit,condemnali .analhema habeantur.
nisi ad damnationis judicium proderit. El Dominus Et sanctus Cyprianus regis ministerium esse dicil,
dicit : Si non dimiserilis hominibus peccata eorum, impios de terra perdere, homicidas,- perjuros, adul-
nec Paler vester cceleslis dimiltet vobis peccata teros, veneficos, sacrilegos non sinere vivere. Et in
vestra. lihrb regura- scriplum est, dicente Domino-per pro-
7. Post hsee si promiserit, quod jam utterius lale phetani : Quia dimisisti virum morle dignum, erit
vel simile schisma in hac sancla Dei ecclesia alque anima tva pro anima illius, et populus tuus pro po-
in isla. chrisiianilale non reiteret. Unde scriptum puio illius. Et quam noxia sil indebila erga iniquos
est : Qui baplizalur a morluo, et ilerum langit misericordia, monslratur in opere Saul ac Samue-
illum, quid proficit iavalio ejus ? Baplizatur quippe -lis;.quoniam cui Saul pepercil offendens Dominum,
a mortuo, qui nmndatur fletibus a.peccato,; sed-B Samuel propbeta in frusta concidil, JSam sicut quis-
postbaplisma morluum tangit, qui culpas post la- que in se peccantibus debet proptev Deumdimit-
crymas repelit. Et iterum scriptum esl: Cdnis re- tere, ita in Deum peccantes, ct ecclesiam concul-
ver:susad vomilum suum, el sus lola in volulabro cantes, et regni pervasores, el in fchrislianiialis
luti; quia qui peccatum post poenitentiam repetil, depopulaiores, et in pacis perturbatores, et in pa-
quasi in lulosa aqua semetipsum volvit, vilsemundi- trioe proditores debel minister Dominirex debitam
liani subtrahit, Ipsas cliam lacrymas ante Dei oeulos vindictam proptcr Deum exercere. Quapropter sciat
•sordidasfacit. , rex nobis amabilis, quia sicul infirmus sanari non
'8. Tunc demum promillat se ab illorum perditiB- potest qui a medicc coquitur, quandiu ferrum igni-
-rum hominum tuitione alque favore, perjjuos tam tum in illius tenetur corpore, ila et nemo sanari,
graviter Deumoffendil, disjungere. Et qui quasi ad polest a peccato quandiu in peccato manserit, vel
ejus fidem, sedpotius infidelilor ad eum,venerunt, quandiu in peccato mauenti scienlerel libenter com-
afl rectam rationem in proximo placito ante fralrem municaverit.
suum Karolum et nepotem suum Hlotharium, sicut, 9. Taridem si se promiserit adjulorem et coope-
Deo leste, jatn apud Marsnam propria manu firma- ralorem Dei pro viribiis de cseteroet rationabiliter
Terat, venire, si poluerit, faciat. El quemcumque G futurum, qualiter ecclesia Dei quoein suo regno ac
illorum recta ratio dignificaverit, digne honore suo regnis nostrorum principum una esl, sicul et unum
frualur. El qui per rectam rationem erga seniorem sacerdotium, secundum qualitatem periculosi lem-
suum juslificariiionpotueril, elrationabilemroiseri- poris in unoquoque ordine reslituatur, et sacefdotes
cordiam pro eo expelierit, eandem rationabilen»mi- Dei debita privilegia et ecclesiasticum vigorem obti-
sericordiam illi' obtineat. De illo vero quem recla neanl, et populus justitiam et pacem -liabeat; con-
ratlo et jiislum judiciuni coiidemnaverit, ut rcx grogalis-vobiset-nostroimmo -divinospiritu, qui cst.
ehristianus cum rege regum Chrislo concordet, et remissio omnium "peccalorum, per ecclesiasticatn
alienseperdilioni senon comniisculet; quia, ul Pau- apostolicse auctorilalis jpotestalem illi peceata in
lus dicil, non solum qui faciunt, sed etiam qui male iiQslris parochiis ,per illum et ab illo commissa ec-
facienlibus consenliunt, digni sunt morte. 'Unde san- clesiastica piclale et canonico more dimittile.-eique
dus limoceiilius dicil, quia non multtim inlcrest indulgentiam postulanti donate, atque illum sacrse
hYler cbmmitteniis animum et consentientisfavo- communioni, quaipsese privaverat exconimunicatis
rcm. Addo amplius, plerumque dediscil errare cui communicans, rcstituite.
nemo consentit. El ilerurii sanctus Paulus cum lali- " 10. Et licet multorura annorum, secundum pras-
biis hominibus '-neccibum suniere permitlil. El san- fixos asacris canonibus gradus, po3nilenficeha^c
clus David.dum toltim se ad foedera pacis internaa perpelrata facinora indigerenl, tamen coiifisi de Dei
constringcrel, ieslatur, quod cum malis concordiam misericordia, apud quem non sic acceplatur men-
non teneret,' dicens : Nonne qui oderunl le, Deus, sura temporis ut doloris, nec abslinenlia1 ciborum
odcram. illos, et supcr inimicos tuos labescebam? sicut mortificaiio viliorum, non prsejudicantes pa---
Perfeclo odio oderam illos, inimici facti sunl mihi. trum sententiis quce de hujusmodi decreverunt, sed
Inimicos eliain Dei perfecto odio-odisseest, ad quod polius eorum sequenles •humaniorem diffinitionem;
facli sunt.diligerc, et quod faeiunt increpare; mores bajc scribimus. Ait sancta synodus Africana ; Pwni-
pravorum premere, vilse prodesse."lliric Fiuees pec- tenlibus, secundumdifferentiam peccatorum, episcopi
• canlem civem coeuntem cum Madiauite perculit, et arbitrio pxnilenlia; tempora discernanlur. Et sanctus
iram Dei iralus placavit. El Josaphat,-quf tot de Leo aposlolicce sedisponlifex : UfV, inquit, qui tn
anieaclavlta prseconiisallollitur, de Achab regis lempore necessilalisct in periculi urgentis instdnlia
amicitiis pene periturus increpalur; cui a Domino prwsidium posnitenlimtl mox reconciliaiionisimplo-
3>wprophetam dicitur : Impio pra.'bes auxilinm, et ranf, nec salhfaclio inlenlicendu est, nec reconciliatio
657 FRANCORUMREGUM.CAPITULARLA. «58:
D ei nec mensuras el imminentia alque futura eavens , Deomililare in >
denegnnda; quia misericordiai pos- x L
sumus ponere, nec lemporadefmire,apud quem nul- regno terreno, qualeiius mereatur conregnare.Chri--
las palilur venim moras vera confessio, dicenle Dei sto ,in rcgno ccelesti. . -, .
spiritu per prophetam : Cum conversus tngemueris, Itmc qumsequuntuf, peracia legatione,renunliarunl,
tunc sakus eris., El alibi : D.iciniquitales tuas prior, episcopi.
ut justificeris. Elhem : Quia apud Dommum^mise- (An. 859; Jun. -L) -
ricordia cst,'el copiosa apud.eum redemplio.In dis- . De indulgentia-sua nobis Hludowicus rex pridie
pensandis itaque donis Dei non debemusesse diffwi- NonasJunias in Wormalia dixil: Volovos precari,
les, nec se accusantium gemitus tacrymgsque negle- ut si in~aliquo vestros animos offendi, ut hoc mihi
gere, cum ipsampmnilendi affeclionemex. Dci creda- perdonetis, ut inanied securus vobiscnm loqui possi-
mus iuspiralione conceptam, dicente Aposlplo: Ne mus. Ad hsec' Hiucmarus, qiii primus in ordinc ex
forle det illis Deus pmnitentiam, et resipiscanl a sinistra parle lllius sielil, rcspondil dicens : Ista
a lenentur ad ipsius volun- causa cilo ad effeclumpervenirepotesl;quia quod hos
' diaboli laqueis, quo-caplivi
latem. Et sancius Gregofius.in evangelii homelia offerimus,hocvospetitis. Elmonenle Grimoldo (128),
dicil: Vmial foras morluus,id est, culpam confueatur ac Theodorieo episcopo(129),iterum ipse Hincmarus
pcccalor. Venientem vero foras solvant discipuli, ut ( dixil: Nihil conlra me fecistis unde iwximn ranco-
paslores ccclesiceei pmnam debeant amovere, quam rem in mente contra vostenedm, quia si facercm, ad
meruil qulnon erubuilconfileri quod fecil. allare, ut Domino.sacrificarem, accedere non aude-
-11. His perpensis, iralrescarissimi, si, ut dixi- rcm. Iterura' monentibus eisdemGrimoldo ct Tlieo-
"lmis,jam dictum regem a nobis amabilem ita con- dorico-ac Saloriione(150) ^ dicento ipso Theodorieo
lemperatum divinse voluntali et sacrseauclorilati lioecverba : Facite sicut senior nosler precatur, par-
inveneritis, -secundum, minislerium vobis a Deo ciie illi, respondil ipsellincmarus hseccadem vcrba:.
traditum cum noslra , unaninritate absolvite. Sin Quod tn me, id esl in mea' persona, offendislis, et
alias, vos nullo modo cum eo, quem absolvere non peperciel pdrco. De hoc aulem quod in ecplesiamilii
poteritis, ligare nolite; quoniam nec coram Deo, nec comniissael itt populomaleest fuclum, volunlarievobis
in synodo nos inde auclores habebitis, si agere dbno consilium,et secundum.Deum praislo, aiixilium
aliter , quod absit, prsesumpscritis;.vosque et in ul inde salvi silis, si vobis placet. Et pracfali viri
synodo et eoram Deo pro faclo irrito .dabjtis Ta- responderunt: Certe benc dicit. Et cscleri fralres.
tiones. • • nostri in hoecverba et -scnseruntet prosecuii ..sunl..
Et si ipse, quod -DeusJonge facial,, ea. qugeegi,l, Tanta"et talis^ indulgenlia ilii largita fuit, etnon al--
unde illum nunc commonere vos mitlimus, reitera- tera, neque amphus. De scripto autem ijuod confir,-'
1
veril, omnia- et anle divinos oculps el ad eeclessa- ' matum nobis est tradiium, nec ipse a nobis qpiddam
•
slica judicia redivivo vulnere curanda vel ampulanda quoesivit, necnos illi aliquid diximus, quoniam
noverit revenire. Si quid'quoque xontra sanctara necdum cum illo ex hujusmodi In ratione .eramus.
auctorilaiem prasumptum vel subreptum siveextor- Ipse aulem posllisec et alia dixit nos egissc quod.
lum fuerit, nonsolum in. divinisexaminalionibus, non cgimus, ex hoc maleriam sumens, quod Gun-
verum neein. diviriislegibus quippiam prsevalebit. tbarius illi familiariter, ut eum instrueret el ad sa-
Et nonsit de csetero immemor idem rex gloriosus tisfaclionem provocaret, scripturii relegit ita iu-
quod diciusanclus Gregorius ; Sciendum est, inquil, quiens : Vos mihi transmisislis iseslram• episloiam
quia quisquisinlicila nutla commisil,huicjure conce- cum caphulis : vos venislis cum causa facta. Nos
diluf ut licilis ulalur; sicquepietalis opera-facial, non sumus hic nisi duo vel tres, qui sine aliis huc
ut lamen,si noluerit, ea qnm mundi sunt non relin- exilivimus: in illas causas intrare non possumus,.
qual..Quilibet vero lan:o a seJiciladebet abscidere, anlequamcum nostris episcopisinde tractemus; qiiia,
quanto se meminitelinlicila perpelrasse,.Neque enim Deo gratias, nihil siiieillorum consilidfeci; ,et poslea..
par fructus esse boni vperis debet ejus qui minus et inde respohdeam.Nos autem.expeclabamus,,ut.con-
ejus qui amplius deliqnit, aul ejus qui in nullis et silitim a nobis de sua saiiite oblalum.ipse qusereret,
'
ejusqui in quibuslibel.facinoribus cecidit. Sed tanto et ttincei secundum illud scriplum donaremus coii-.
quisque majora qurnrat bonorum operum lucra per silium. Ipse aulem de suo gradu respondit, quod inr
pmnitenliam,quanto.graviora sibi intulit damna per illud scriptutn ribninlrarel, anteqnam cum suis
culpam: Unde a YObisnostra, quin poiius Dei voce, episcopis consideraret. Et siequicquidin generali.
commonealur ul sicsiudeai prceteritorum poenileris, causa ecclesiseel populi egil, penes illum remansit.-
KAROLl ILET HLOTHARIIII ATQUE KAROLIFRATRUM,CONViNTU3APUD SAPQNARIAS.
' ''",''
... , {An.859, JunAi.). ," , '."'
_ Ex actis conventus Saponarierisis supersiml, libellus synodo a Carolo rege contra'WeniIonem arcbiepi-
scopum'Seuoneusem porrectus, el capitula promulgata. Illum Pithoeus " inter Scripiores.coailaneos etGol-
- • -..-"' NOTJ5. , .
. (128) Abbale saucti Galli et archicapellano. ' -
(130) Constantiensi.
(129) Mindensi.
 659 APPEND. AD SJEC. X. MONUMENTA DIPLOMATICA. G60
dastus, ulraque Baronius lom. X, p. 170, ex codice Ai tonii Auguslini, lum Sirmondus, et ilerum, adhtbito
codice Bellovacensi,-Baluzius ediderunt.
Llbelius prbclamalionis domni Caroli regis adveisus A inde postmodum solalium ferre debuissent. Cui
Wemlonem, archiepiscopumSenvnum, eleclisjudi- scripto Wenilo apud Bajernam villam propria mami
cibus RemigioLugdunensium,Eirardo Turonorum, sicut in pfsesenti videre potestis.
j Weniloni Rothomagensium, el Rodulplio Biluri- subscripsit,
gum archiepiscopisin sancla synodo duodecim pro- 5. Deinde cum conlra paganos a'd insulam locl qui
vinciarum apud Tullensempuroctiiam,in suburbano Oscellus dicitur cum fideli.bus nostris, et terreno
ejusdem .urhis quod dicilur Saponarias, propria itinereac navigio, sicut scilis, per-rexi, quidara a
ipsius manu porreclus anno incdrnalionis domini-
cm 859, i.tdtcl.-.\\i, xvm Kal. Julias. nobis deficientes fuga lapsi sunt. Wenilo autem se
ire non posse dicens, ad
i. Quia, sicutdieit sanctus Gregorius, et ex con- pro infirmitaie sua illuc
sueludine olitana cognoscilis, in Fraricorum regno sedem suam reversus esl. Dum aulemin procinctu
eo nos infirmi degeremus, frater nosler Hludowicus,
reges ex genere prodeunt, inihi a domino et genitore sicul cum manu hoslili et seditiosis hofninl-
incmorioe Hludowico scitis,
meopice auguslo pars regni
inter fratres meos reges divina disposilione est tra- bus ex regno suo regnum nostrum irrupil. A'deujus
' licerilia Wenilo
tlilar. In qua parte regni vacabat tuncpaslore metro- colloquium sine mea volunlate atque
polis Senonum, quam, juxla eonsueludinem prajde- venit, nemo quem supplantalorem meiim esse cognovi;
eessorum ineorum regum, Weniloni tunc clerico meo quod episcoporum cxregno nostro alius fecit.
in capella mea mihi servienli, qui more liberi clerici 6. De caetero, cum conlra prcedictum ffairem
ecclesice et
se niihi commendaverat, et fideliialemsacramento meum et inimicos meos, ac vastatores
depopulatores regni qui eiim illo eranl, cum fideli-
promiserat, consensti sacrorum episcoporum ipsius bus Dei ac nostris
perrexi, nec per se ipsum nec
meifopolisadguhernandum commisi, etapudepisco- debilum solatium quod aiileeessores meireges
pos, quantum ex me fuit, ut eum per
ibidemarchiepisco- el ex ecclesra illi commissa habere solitus
pum orilinaichl oblinuL ego ipse
cum hos
2. Post hsecde divisione i-egni inter me et fratres erain, aliquid adjutorii prsebuil, '
prsesertim
"
'devote ab illo petierim.
irieos ratio csl exorta notissima, uride partein divi-
sionis eum niuluis," nostris scilicet nostrorumque 7. Cum autem ralio el necessitas inihi accidit, de
sicut etiam villa Breona ut a proediclofralre meo secederem, et
lidelium, sacramcntis,- primorcs regni
ipsefrater meus Hludowicus ad hoc rediit in partem
loliusinvenerant, teneudametgubernandamsuscepi. t
' ,Quam divisiijiicm inter nie et fratres meos de caiter® regni mei ut mibi mcum nepolem subripefet, ejt-
homines meos mihi subtraheret, ac fidelcs meos
ajne substantialiter tenendam, sicut et alii qui ibi
adfuerunl episcopi, Wenilo' rnihi fralribusque meis vastanter-. imprimefetm, Wenilo cum quo potuk
solatio ad prajdictum fratrem tneum Hludovicumin
propria nianu juravfl : paceni etiam et mutuum ) cum quo erant excom-
inter rne el fralreni rneam contrarietalem venit;
adjutorium prsefatum Hludowi-
eiim Wenilo ffacramentofirmavit. muriicati istius regni et seditiosi,- de quorum exeom-
litleras accepit,
5. Sed et post boe, electione sua -aHorumque municatione-coepiseoportimsuorum
et missas publicas fralri meo, cum .quo ipsi sedi-
episcoporum,[ac cceterorum fidelium regni nosiri meo Attiniaco, et pafocbia et
tiosi erant, -ihpalalio
Yoluntaie;|consensuelacelaniatione, cumaliis archi- alterius archiepiscopi iidelis nostri, sine
episcopisetepiscopis Weniloihdicecesisua, apudAti- provincia
sua licenlia ac coepiscoporum consensu, Wenilo ex-
relianiscivitatem, inbasilica sancisecrucis,nie secun- '
dum traditionemeeclesiasticam regemconsecravit, et communicatis vel excbmmunicatorum participibus
consilio fuit, quo
in regiii regimine ehrismale sacro perunxit, et dia- celehravit. El In eo concilio atque
nepos meus HlolbaTitis per mendacia, quantum ex-
tiemate aiqueregnisceplro in.regni solio sublimavit. et debttum ac sa-
A qua 'consecralione vel regni subTimitaiesupplan- seductoribus suis, subriperetur,
cramento promissum solalium atque adjutorium ex
tari velprojici a nullo-dehueram, saltem sine au- ' ' "
illo mibi sublraheret.
dientia el judicib episcoporum quorum minislerio in
sum ihroiii Dei sunt S.Troedictis nihilominus fratris mei consiliariis,
regem consecralus/et qui dicti,
in quibus Deus sedet, el per quos sua decerhii judi- . et publicis ac secrelis"Iractalibus, Wenilo cum spe-
familiariler
cia; quorum paternis correptionibus ct castigaloriis eialibus familiaribus et inter priores ejus excommunicatis
judfciis me subdere fui' paratus, et in prxsenli sum cumepiscopaiijudicio, ut diximus,
subditus. • et judicio regni dijudicatis interfuil, quatenus par-
""4. cum in tem -regni quam idem ffaler meus et Wenilo mihi
. Deniqiie sediilohes regno nostro per
hoiriines irrcvererites 'coeperunt crebrescere, con- juraverant, et in qua Wenilo me regem sacraverat,
et ego illam per-
senstrepiscopofum accselerorum fidelium nostrorum sa-pe fatus frater meus-.oblineret,
chirographum invicerii conscripsimus, qualiler ego derenr.
crga eos, cooperante Domino, agere vellem, el qna- 9. Wenilo in eo-consilio et traclatu fuit, utepi-
liter mihi consiJioet auxllio iidem Ildeles nostri ab scopi qui mihi fidci, promissoe debilores erant,.et
YARiiE LECTID:SES.
opprimcret? BAL.
 661 • FRANCORUM" REGUMCAPITULARIA. • . 6GT
consilium atque auxilium manu propria confirmatum A 1 vari, et a perverso conamine ad" salubriora con-
ferre debuerant, deficerent el adTratris mei Hludo- verli. '
wici obsequium et subdiiiohem se verterent. 2. Episcopi namque secundnm illorum ministe-
10. De abbatia sanclse Columbse et rebus vel ho- ritim ac sacram auctoritateniuniti sint, et79Smtituo
noribus-regni mei apitdTHudowicum,fratrem meum, oonsilio atque auxilio reges rcgnorumque primores
prseceptumobtinuit, et Iilteras ad missos, nuo ean- atquc populum sibi commissumin Domino regant-
dem abbatiam revocafent, Eehardumet Theodori- el corrigant; etnemo se a~solatio riuiluo subtrahat,.
cum impetravit. Sed hieisdem Iitleris ad prsefalos sed '9* synodales conventus scctindum jussionem ca-
missos jussionem fratris mei HludowiciWenilo obli- nonicam frequentarc procurent: quatemis ordo cc-
nuil,"ut de muro castelli Meloduni, quod jus regice clesiaslicus, qui quasi oblileralus jam fueratj quo-
est potestalis , petras haberenl licenliam prendere. niam synodi propter discordiam regum' frequentari
Unde conslal, quod in plebe islius regni mihi a Deo non poterant,episcopali collatione ad necessarium ac
collali eum studehat fcolereet satagebat lenere. debitum statum reduci praetaleat. Uiide etism con-
, 11. Wenilo in eo consilioet tfactatu cum pracfatis sensum apud reges expetitum obtinuerufit.
excommunicatis fuit, ubi consideratum est, quate- 5. Reges nihilominus ac principes noslri Karolus,
nus illi homines qui mihi fideles erarit et mihi sacra- B 1 Hlolharius, atque ileni Karolus sid Dei voluiilatem
niento fideiitatem promiserant, sive nolentes sive atque sanctoe ecclesise slatum, suamque salutem et
volentes, fralri meo Hiudowicojufarent ut ei adju- populi salvationem, gralias Deo, unili et bx eadeiri
torium ferrent, qualiler regnum meum contra me salutari unitate Hrniali sunt. ,-
obtinere poluisset. Et nori solum consilio Weniio in- ' i. Pervenlum est ante conveiitum episcoporum,
terfuit; sed el ipse hoc idem consilium frairi meo quendam diaconum, cui Tortoldus nomen est, epi-
llludovico eontra -meam fidelitatem, quarii mihi.prd- scopalem potestaiem in urbe Bajocacensium oecu-
misit sacramento, donavit. - passe, etpollicitationibus ac minis sollicilare mullos
I2.Wenilo per se et pei familiares syos, supra- ac perlurbare. Unde definivit sancta synodus, ut
dictos scilicet excommunieatos, apud fratrem nieum Wenilo, Senonum archiepiscopus, cujiis diaconus
THudowicumoLtinuit, utvacans episcopatus, Baj--)- fuit, adjunclis secum tribus aliis, memoratum dia-
cacensis scilicet civilatis, propinquo suo clerico meo conum evocatum aridiant, et secundtim aiiclorilalem-
nomine Torloldo, qui mihi se cominendavit et fide- eaaonicam de eo definiant. Si autem refugerit eorum
Ijtalem sacramenlo promisit,'donaretur, <jui eundem eognitionem, annilente principali potestate venire-
episcopatum inniea infidelitate etconlra fidelitatem ' ad audientiam compellatur, Quod si hanc quoque
inihi promissam consensu Hludowici, fratris mei, G declinaverit, anathemate feriatur.,
' '
accepit. , 5. De quodam etiam subdiacono Anscafio, qui
15. Tandem postquam mihi Deus vires recupe-. vivo et incolumi episcopo civitatis Lingonum sedem
randi mei per solaiiurii fidelium meorum conlra fra- .pervasit, simili est senlentia definitum. Sed iriter-
tremmeum donavit, psrrexi prope de civitafe We- Venieritibus legatis ejusdem subdiaconi, huinanior
nilonis, qui me conlra fratrem fneum ad recuperan- est prolata senlenlia ; videlicet ut sacramenlo con-
dum' regnum'meum pergere scivir, et nuilum adju- firmet, se nunquam talia hujusraodi proesumplione
toiium vel per se, promisso ac subscripto consilio, facturum. Gujus sacrameiiti tenorem htiic capitulo
vel per militiam, quse ex ecclesia sihi commissa so- subnectere dignum existimavimus : Ego Anscarius,
let exife, adjutorium aliquod praestilit. subdiaconus, confaeor coram Domino et sanctis an-
gelis ejus, reverenlimsanctm paternitatis vestrm, con-
CAPITDLA. tra Dei voluntalem et contra canonica statiita teniere
Hwc ventilata, definita, atque oblenlasunt in synodo me fecisse in Isaac venerabilemponlificem,usurpando
duodecim.provinciar-umqumhabila est anno-incar- sedem ' ecclesimsanctm sibi
nationis dominicai 859 " 2, indictione vn, in lerri-, contmissmLingonicm, et
torio Tullensi, sub priucipibus Karolo, Iltolhario, soliicitando clericos et vassallos ejus omnemque'/"«-,
el ilem Karolo. "*F miliam. Alqueideo pro tanim prmsumplionis-excessu, .
1. Ut caritas fraterna et concordia pacis refor- per sacri ministerii vestri vobis largitam a Domino
metur inler fralres , principes scilicel gloriosos re- potestatem, veniam mihi pmnitenli largiri suppliciler
ges uostros HludowiGum el Karolum ; qualiler deprecor. Deinceps vero nec in eundem antislilem,
schisma quod ortum est nuper in ecclesia, ad unita- necin alium quemlibet.,nec.in ilia necin alia ecclesia
tem benignitatis valeat redintegrari, et status eccle- hujusmodi prmsumplionemfacere tenlabo, pt',neque
sice pene conlapsns resiitui, etpax- acjustitia -in po- illi aut alicui suorum clericorum aut laicorum in
puk>,;christianovalcat procurari; et qiii a fidelilate ' alfquareimpedimentum faciampro hac causa; quiame
debita defeceruni.-judicio etjustitia per rectam ra- graviter deliquisse.con/iteor.'Neque insidias.eis utlius
tionem e.l rationabilem , misericordiam possint sal- hiquieludinh pambo, neque per me nequeper^aliquem
YARLE LECTIONES."
- "s DCCCLYHISIRM. "< Sirmondus.manu correxit ut B. m'Sirmottdus, et : al mami posufl
synodalcs
-seil-syuodales. B. '.
6S5 APPEND, AD-&MC. X- — MONUMENTADIPLOMATiCA. 661
meorum, propinquorum,-nec per quemcumquehomi- .i unanimitate anaihemate lerribili ferientur.
nem; sed potius adjutor .pro vifibus et intelligenlia lO.^Relecta sunl denique in eadenTsynodo qtise*
ipsi suisque ero,proul sibi placuerit. Et qui sibi pro dam capilula, super quibus quorundam fpalrum,•
hoc ipso inimici sunl, quos ipse votuer.il,si poiuero, sensus dissenlire prbbanlur. Unde convenil inter
eidem conciliare ?9fiprocurabo. Sic me Deus adjuvet, episcopos, ut Deo favente, pace ac iranquillitale
etjstm sauclm sanctorumreliquim. Statuiteliam san- recuperata, simul conveniant, el prolatis sanctarum
cta -synodus, ul.nunquam ad eandem Lingoiiensesa scriplurarum atque catholicorum doclorum senlen-.
ccclesiam , sive ad Januacenseni " 6, quam jam pri- liis, quse saniora sunl concordi unanimitale sequan-
dem pari modo adftixerat,.debeat adspirare. Et si
ila utprcemisinms jussis episcopalibus obedire refu- 11. Tandem postulavit humiliter synodus.genera-
gerit, sententiam superius diaetmodaiam incurrat. lis, se ad terram usque proslernens anie Karolum
6. Deinde gloriosus rex dominus "Karolus.saerae regem ,ei "Rodulfum Biturigum archiepiscopum ,.
synodo libellum appellationis elcelorunique judicium ohsecrans et adjurans per crucem et Christi sangui-
inler se et Wenilonem, Seiionum archiepiscopum, nem, ut privilegium rnonasterii sancti Benedicti,
qui ab eo defcceral, el proclamationis diploma por- quod anriuenie rege prsefato firmaveranl, quodque-
rex.it. Unde secundum sacrara aucloritaiem , et in- jj idem Rodulfus suhscripserat qui prsefatam abbatiam
ducioe'acdieruro dilatio.est concessa, et cerla accu- inregulariter tenebal, ratum et inconvulsum -ser-
galio per episcopos et synodicas litieras prasfato,ar-i vare studerent. Quod si 797abbas negligens etsacris
chiepiscopo esl inlimata alque concessa secundum , regulis. inconveniens per directos missos'inyentus
regulas divinitus promulgatas. fuerit, ab eadempaternitate removealur., et alius qui
''7. Mola esl eliam qucestio de Altone, Yirdunen- dignus reperlus fuerit suhslilualur, el privilegii re-
sium episcopo, qttod ohlalione iegulari,unde petilio gularis auctoritas 79Sin eodem monaslerio quacum-
ibidem esl proesenlata, in monaslerio sancti Ger- que occasione nori destitiialur.
xnani Aniissiodoren.siumexlilerit, et conlra regulas 12. Hsec de prsecipuis in eadem sacra synodo
ccclesiaslicas inde discedens, minus provise quam ikere slatuta. Cselerumspecialia de quibusqueparo-
sacra aucforilas doceat, ad ordinem episcopalem chiis, prout visum fuit,. secundum ecdesiasticam
pervenerit. Unde eliam definiluni est, dari sibi auetoritalem definita, et episcopis in propriis.paro-
commeamra veiiiendi ad aliam synodum, sicut sa- clijis sunt ad exsequendum commissa.
cra sancit auctoritas. 13. Placuil.omnibus, ul credilurinstincludivino,
8. Ad episcopossiquiilem Briltonum qui.se contra qui' ad universale conciliumTn vicinia Tullensium
aueloritalem a metropoli sna moiiunlur diseindere, G confiuxerunt, quoniam calamilalum tsedio labora-
synodus lilteras secundum aucloritatem sacrara di- bant, quo invenirent, aliquid, ubi consolalionis gra-
rcxit, quatenus.ad suam metropolim redeanl,. eique lia respirarenl. Staluerunl ilaque, utpro se invicem
debilojure se suhdant, nec a canonica el episcopali omnes, durii adviverenl, preces hujusmodLfreqnen-
coKtmunionese segregenl. Excommunicatis eliam, larenl; scilicet ul singuli pro cunctis per singulas.
sicut sacroedecernunl regulce nequaquam commu- hebdomadas,feria quarta, missam ceiebrarenl. POst
nicent, et Salomonem commoneant, ul promissam vocationem autem cujuslibet eorum,, superstites
fideni glorioso regi Karolo observet, et ipse et Brit- oblineant, ui pro eo qui decesseril, in sedibus septe-
tones excommtinicalis communicantes, ipsi se sacra nse missse loiidemque vigilioeDomino.persolvanlur,
tommunione non privent. a presbyteris aulem monasteriorum sive. villaruhi
9. Ad memoralos qiioque excommunieatos sancla tres misssc lolidemque vigilisedependantur. Exilus
synodus litteras direxit, eisque usque ad futuram auiem uniuscujusque vicissim piis currenlibus litte-
proxiriianfsynoduni corrigendi spatium tribuit,; mo- ris innotescat, Prsesenles etiam abbates in tam pro-.
nens ecclesiastica pietate, ul convertantur et vivant; fulura societate recepli, eadem se conditione junxe-
'
quia, nisi se correxerinl, iri futiira synodo generali Funt.

HLOTHARHI! REGIS SYNODUSAQUENSIS. ,

"' ' '
{An. 800, Jan. 9.)
Exstat in libro Hincmari De divortio'Lotharii et Theutbergoe regirise, editionis Parisiensis an. 1C45,
tom. I, pag. 575,574. - -

•- l.-Poslquam domnus noster Hlotharius serenissi-D regali sibi sociavit, et discordiarum querelse inier
•mus ac gloriosissimusrex Tetbergam cum consensu eos cceperunt exoriri, dictum esl eidem prineipi a
et- Yolunlate iidelium-suorum ad conjugium more quibusdam, quomodo memorata Telberga scelus
YARIiE LECTIONES.
*9Ssic Bellov. conligare eidem Sirmondus. B. ,9CJanuensem Bellov.S. w Sic Sirmondus : qt manu
CofrexWEi\\si B. "8 In cod. Bellov. lcgitur slatus. Sic mdnu correxil Sirmondus. B.
 665 - , FRANCORUM'REGUM CAPITULARIA." . . . 666-
quoddam horrihile ac nefas pairatum, vulnus occul-A i. Primus Guntharius dixit: Confessaesi.Dco el
tum in animo sive in corpore haberet, inquo Deumi no.bis,quod vulnus in se haberet inlerius, tioii tamen
graviter offensum haberet, ,pro quo «tiam illi noni .sua sponte, sed violenter sibi inlaluni, pro quo.indi-.
essel digna, neque liceretyel eum deeerel ad conju- gnam se esseomnino judicavil ad regalem sive mari-
gium eam amplius habere. - . , lalem. .lorupi jam ulterius accedere, el nullalenus
2. Ex opinione.veroprsemissa,quoe deTIIaperora [' posset pro prmdiclp scelere, quod .lurpe est dicere,
quorunidam volitabat, prsefalus rex in conspectu fi- conjugiumfamulare cum eo., vel cum quolibet am~-
delium suoriimsecrete ac manifeste frequenier con- plius habere: ,el ideo deprecaia esl, licentiam<sibi
locutusfuit, et cum eis rationes habuit, unde judi- clari mulandi smcularem habitum , et q virili com-,
-cium postea per ipsortim.consilium-extiiit factuin,- mixtione discedendi, nulla intervenienle..fraude ira-
se"dnon divina pietas indulgens rei veritatem. mani-. cundim,-velMiam voluntate.quamcontra .eundemse-
feslare voluil; sed cum postmodum adfratrem suum gein haberet, sed. .ul illa discedente,ipse. anbno et
' Hludowicum
imperalorem, in Ilaliam devenisset, corpore solarelur, et ipsa quod' inique egil, per Dei.
illuc aperlius patratum scelus est illi nianifesta- misericordiam et eorumdem episcoporum arationes-
lum. . , • deflerepoluisset. .. - . , ,
• -3. Proinde ne suspicioista et nequissima fama de B 5. Advenlius dixit: IIoc -me- facinus el facluvi^
uxore regia diutius inexaminata aut improbata ma- hactenus latuil, ,et nefas est illud, ut deinceps mpre
neret, quatenus item dominus nosler ceriior secu- maris .et feminm simul .conveniatis, et si4ameh,ut.
riorque effeclus de hac causa, cum quse illi agenda' prius fuil, vobis esset.amabitis et d.itecla, darem vo- ,
erant rnore regali iiberius exsequerenlur, convene- bis consilium secundumminisleriummihi commissuni
runtjussu ejusdem principis, anno videlicet incar- el probdrem omnino,.ne ullerius lateri-veslro socia-
nalionis dominicse860, et regni ejus S, indictione^, retur sicuti conjux , sed juxta pelilidnem ejus,
5 Idus Januarii, Aquis palatio Guntharius surnmus velum accipere el liabilum mulare. .hoc vermillerer,
capellanus et Teolgaudus archiepiseopi, Adyenlius lis. - . , -
et Franco episcopi, Hegil et Odelingtts abbates,- 6. - Similiter Teolgaudus . archiepiscopus di.xit
sive alii fideles ejus. Quibus omnia superius inserta atque consensit.. - - . , .;
referens, juhendo monuit p'rsescripios episcopos - 7. Egil abba, Yiceejusdem Telbergse, ita facien-.
atque abbates, dirigens ad illam, ut <le proed.icia' duin suasit, et petiit, ut quianori sua sponte, sed.-yi
fama apud eam omnem r.ei veritatem perquirerent, oppress» rem. nefandam perpelraveral, tribuerelur.
sicuti et feeerunt. Nam ipsa confessa est eis eoram ei facultas velandi; et locus quo palratum vuln.us
Beo-et angelis ejus omnia quoeque in illa erant, iC sanarel, quod vero simpliciier; et nullo incumbente
omneque secretum juxta exortam famam penilus timore aut quaiibel occasione vel-voluniate, sed pro-
apparait illis, ipsique reversi nuntiaveruntprsedi- Deiamoreet ariimse.sucesolulione peiebat. .. -
cto.regi, quodad uxorem non liceret illieam habere.

HLOTHARIIII REGIS, SYNODUSAQUENSIS H._ •

' " ' ' '
(An. 860, Febr.)'
-Fragmenium actorum ejus delibavimus ex libro Hincmari De
•
divortio Lotharii el Theutbergoereginsej
editionis Parisiensis an. 1045, lom. I,-pag. 575T575. . .

AnnoabincarnalioneDoniini86b, indictione 8, me- inquit, propler Deum rogo, "el propier veslram merce-
diante Februario mense, decernentibus ^loriosis re- dem, ul mihi pmnilenliam agere liceat, quoniam. et
gibus Hludowico,Carolo, alqueHIoiharioiuniore, in verbh el scripto confileor, me conjugalem copulam
geherali conventu optimatum ex regnb almi Hlolharii "' non mereri, ideoqueproslrata supplicilerexposlulo, ut
actum est concilium episcoporum Aquisgrani palalio, mihi jani nunc el deinceps non denegetis quod mem
Gunlharii Agrippinensis, Theolgaiidi Treverensis, D saluli posthac succurrere potest. Textus ilaque illius
Wenilonis Rolomagensis, Franconis Tungrensis, scripturse hoecverbaethunc sensumcontinebal, Ego
Hallonis Yirdunensis, Hildegarii Meldensis, Hilduini Thielbrihcquani femineisexusimprudenlia el fragili-
Aviniensis. . , -, tas fefeltil Jiumana, et conscienlia dclicli mordet,
15. Ad locumSe femiriaunde agitar, ita scriplum propter spem salulis aniriim,mem, et propter fidelila-
reperimus: Porro iila, nulla securilate hoc celandi lem erga seniorem meum, veram confessionemcoram
aut superandi fulta, primo regi ordihem- perpetrali Deo el sdnctis angelis ejus, ac venerabilibusepiscopis,
reatus, ul fama fuerat, enarravil. Deinde quibusdam sivenobilibuslaicis,'sic profileor,'quia g.ermanus.hieus
episcoporumsiniul et taicorum idipsum enucleavil: Hucberlus clericus me adidescentulamcorrupil, el in
posteaquoquecliarlulam sum confessionis, suo rogatu meo corpore conlra naluralem usum fornicationem
conscriplam,in noslra omnium el mnllorum laicorum exercuit, ct perpelravil. IIoc teslificor, lesle mihi
prwsenlia, in manu gtoriosi rcgis Hlolarii porrexit, conscienliamea, non aliqua malivola suggestioneper-
moxquecorumomnibuspalam locula: Dotnine nii rex, suasa, nequeviolenti necessitate-compulsa, sed sfnt-j
067 APPEND. AD S.-EC. X. — MONUMENTA DIPLOMATICA. 668
plici votuntale rei veritatem siculi esl professa. Sic me ALconfilebor,-Tanlum obsecro propter Dei amorem, ut
adjuvel Dominus,qui peccalores salvare venit, etpec- meis precibus desideralammisericordiam jam modo
cala simplicilerac veraciler confitentibusveramindul- concedatis.Hincnostra sqlliciludo requisivll, an ipsa
gentiam promisil, si nihil fingo, si vera propria voce ulleriusTnde aliquam vellet querimoniam movere,
pronuncio, el liilerarum chirographq rem geslam aut aliquas aliquando insidias moliri, si suee peli-
confirmo:quia tolerabilius est milii, impriidenli ac tioiii fieret salisfactum; cujus obligalionem et rioslra
deceplmfeminm, coram hominibus culpam shnpliciler illico unanimitas ila prosecuta esi: Scias, o filia-,
confiteri, quam unle tribunal Dontini erubescere quia si nosiram in le luamqueconfessionemsenientiam
atque mternum ~vmhabere. expectabis,ut ie divinmet canoriicmcomprehendat au-
-16. Hoc itaque reciiato, adstanlium animoshorror ctorilalis censura.el indissolubilhincipialligare sacer-
pariler ac dolor perculit, ac de tanta licenlia diabo- dolum calena, unde adhuc poles recuperare, .silamen
licoefraudis sacerdotum pectora gemiius complevit. potes, ullerius, ut leslimamus, nonrecuperabh. Sic et
Sed quamvis ista ejus confessio credibiiis appareret, laici plurimum eani admonuerunl,' inaxirne ipsius
tamen ne forte pwaliqua deceplione aut pro.timore familiares et amici admodum illain, ne se deciperet,
alicujus saapedicla mulier mentirelur, denuo memo- pulsando increpabant. Ipsa tamen, veluli -sLejus
ratttrnregem alIoquenles,magniseumobiesialionibus J* conscienliee secrelum Mituenlium oculis visibiliter
adslrinximus, ut nobis conliterelur, si-eam siiasione- appareret, immobilis Jn sua confessione perdur
aiilcomminalione ad seipsam fallacitercriminandum ravit. - - -
conipulissei.Econtraipsecumniaximisallestaiionibus lS.-Quid Iongius immoremur? Jam omni dubietate
nobis declaravit, solam fci veritalem illam confileri remola, et rei veritate comperia, novum auditu sce-
so persuasisse, nec in ea causa industriose aliquid lus, nefandaque pollulione hoirenduiri, prsesertira
amplius egisse. Referebal eliam nobis in, ipsa hora, cujus fcetorem jam diu per innumeros longe laleque
quomodo postquam primum infandam rem audivit, fama disperserat,-ne proesentibus ac' futuris pesli-
et veramcredidit, quantum inde doluit, quantumque feram conruptionem inferat, nisi severius diligeie-
sibi inopinatum inalum, et minime oplala fors dis- tiusque evellatur, nulla levi cura vel indulgentia
plicuit; qualiter denique rem fcedam patienter ferre, tractandum visum est. Non enim dubiiim est, quia
et nisi jam lantum fama cueurrissef, occultare voluit, naturalis inter fralrem et sororem coricubitus ve-
et qrianlum potuit fecit. Undeet falsum judiciura se niam temporalis non meretur honoris, el nihil aliud
scienle'pro verifica examinalione suscepit et tolera- restai, quam vindicta et posnitentia, nec habel ulte-
vit, ut si fieri posset tanta turpiludo incredibilis rius progrediendi occasionem damnabile crimeB,
appareret, et sic in mundo evanesceret, ipseque '- quod stalim a prsevaricaloribus multa quce fuerant
coram sseculoin tam ignominiosa macula et ruinosa licita peniiusamputat: ideoque hoc eo rarius a sse-
offensionenon remanerel. Postquam autem revelala culd contigit, quo conslat, quia liurlus inde exeya-
peslis latere non potuil, ac ipse pondus tanli oppro- plum sibi pra^sumpsil, quod nunquam Teniale apud
brii ferre nequivil, maxime cum partibus Bnrgundise mundi gloriam esse potuit. Sed cum quilibet aliquo-
•atque Italioediscurrens nimis diffamatam ac divul- tiens In hanc miseriam lapsi sunt, non de exemplo
gatain foeditatem exhorruit, non esl passus Iianc alterius accidit, sed de antiqua diaboli fraude et
causam sine episcoporum examinediutius subsilere. simili fragilitatisjmpulsu acprsecipilio rccensel quasi
Revera laeryniosis suspifiis mtiltipiiciler id sibi de iiovaruina fuit.'fIstud autem cdniagionisgenus, quod
memorata femina inculcaium, el in hoc etiam regno nunc incipit esse noyum et antea ,nobis erat inaur
a plurimis affirmalum non sine geniitu repelebat. ditum, cavendum est, ne morbosam pesTemet incu-
17. Nos igitur rursus eandem mulierem, primum rabilem luem generi transmiiiat^humario, utita
seereto, deinde coram laicis adivimus, eamque cuni v'idelicel-origo perniciosa funditus exlirpelur, quo
adjuratione divina monilis pluribus exhortati sumus, nullum exemphim nullamque fragilibus relinquat
ne sibi ullo modofalsum crimen inferret, eelernarum occasionem, neforle, quod absit, lalis consueludo
quoque pcenarum minis, si hoc faceret, deterrei'6 ^ inolescat,quanaturalom consanguiniiatisconcubitum
curaviriius :'iterumque de nostro consilio et auxilio quis devitet, et fornicari contra naturam in prpprio
luitione ac defensione conlra omnes insidias vel vio- genere, leve boc cestimans malum, licentius assue-
lenlias securam reddidimus, tantum ul nobis jam scat.
timc fidueialiler confiteretur, ritruin persuasa an 19. His ergo consideratis el diligenler perspeclis,
compulsa ad seipsam criminandum fuisset. Ad hsec lugendamineeslipoTltitionem,inpubIiciimexhalalam,
illa aspero intuitti nos redarguens: Putatis, inquit, publicee poenilenlioe satisfactione pur^andam decre-
td meipsampro aliqua re in mundo ild perdere vo- vimus.
luissem? Sicul enhn confessa fui, sic confileor,et sic
 669 FRANCORUMREGUM CAPITULARIA, 670
HLUDOWICI. KAROLl, HLOTHARU CONYENTUS 1N BASfLTCASANCTl CASTORIS APUD CON-
. FLUENTES «».
(An. 860, Jun.y
Conventus regum in ecclesia sancli Castoris Confluentioea Ruodolfo et Prudentio in Annalibus memo-
ratur; el lluodolfus forniam sacramenti a Hludovico rege proestiti servaVil. Ampliora tamen convenlus
acta primus Baronius in Annalibus suis ad an. 860 edidil, in-codice Anlonii Auguslini ex veleri Mureti
exeraplari descriplo reperta, quee lainen multis in locis non bene descripta fuisse liquet. Sirmondus-ex
codkibus Laudunensi, Bellovacensi et 5b) Metensi Caroli rcgis adnuntiationem proposuit, Baluzius adhibito
codice 5c) Palalino Sirmondi editionem repetiit. Nos ope codicis 5) regii Parisiensis inter Supplemenla
Latina n. 75 pis,. et adhibita Baronii editiorie, lextum recognovimus. Codices 5, 5b, 5c; nonnisi capilula ab
omnibus ohservanda, procerum nomina et sacrainentum Ludovici regis exhibeni. Quoe proxime sequuntur
Caroli regis capitula post reditum a Coiifluciiiemissis siiis tradila, quomodo pactum Confluentiimiuexse-
cutus sit ostenduut,' alque Jicel in Baronii quoque -codice haherenlur, a Sirmondo lamen primum edila.
sunt. • - -
Adnuntiatio 800domni Karoli. A monasterio, et qui lieec capilula ,ab omnibus conser-
- Yos scitis, quoroodo aliquanti homines ; minus vanda 806acceptaverunt. Hiiiemarus, Gunlharius S07,
quam necesse fuerat Deum timentes, nostrum fra- Allfridus, Salomon, Adventius sos, Hallo 809(151),
trem Hludowicum quasi sub bona inleulione hoc .Franco S1° (132), Theudericus 811,Leulbertus, Ge-
anno sollicitavernnt, ut in regnum noslrum taliter behardus, Qhrislianus812(135),Yulfadusabbas (134),
813abbas. Hoec liomina laicorum. Chuon-
veniret, sicut ipsi scitis : unde nos Deus et vestra Witgarius
lidelitas sic" adjuvavit, sicut et bene cognoscitis. radus 814,Evrardus 81S,Adalardus 816,Arnustus 817,
Post boc laboravit adjuvanle Domino isle carissi- Warnarius 81S,Liutfridus 819,Hruodulfus 820,Erkin-
mus nepos nosler,-ut inter nos pax fieret, sicut per. garius 821,Gisleberlus 822, Ratbodus S33, Arnulfus ,
rectum esse debet., el ut moneniibus episcopis ad Hugo82i, item Chuonradttssali,Liuibariiis S26,Beren-
illam caritatem. et fraternam fconcordiam rediret? garius 8", Matfridus S2S,Boso, Sigeri, Harlinan-
sine qua nullus chrislianus salvus esse nonpotest. nus 829,Liuthardus 830, Richuinus 831, Wigricus ,
Proplerea transmisit ad :nos suos missos., et man- Ilunfridus S3s,-Bernoldus; 83S,llalto 83S Adalber-'
davit nobis primum tale missaticum quod nobis im- tus835,Burchardus 83G,Cbristianus 836,Leutttlfus837,
possibile visum fuit. Deinde, quia illud missalicum Hessi, Ilerimaniius S38, item Hruodulfus 839,Sige-
non suscepimus , aliud missalicum nobis sui missi B iiardus 8''°.
'
dixerunt; quod quia e.t secundum Deum^salubre et Sacrqmenlum su firmitaiis Illudowici regis.
secundum seculum utile nobis videtur, volumus vo- Amodo et qttamdiu vixero, islum fratrem meum
bis illud dieere; et si-vobis ita sicut et nobis yidetur, Karolmn, et nepotes meos Hludowiciim, el SV 2 JIlo-
cum vestro consilio volumus illud recipere, et quod tharium atque 8t3-Karolum, ad Dei volunlatem et
Deus-concesserit, ad necessarium effectum perdu- sanctee ejus iw ecclesise slatuni et honorein atque
cere. 801. . . defensionem , et ad noslram communem salutem et
Hcecsunl nomina episcoporum qui anno S02incar- honorem , et ad populi christiani nobis commissi
nalionis dominicee 860, Nonis Juniis, in seerelario salvamentum et pacem,etad legis ac justitiee alque
basilicoe sancli Castoris consideraverunt' cum nobi- rectse ralionis conservationem , quanlum mibi Deus
libtts.ac fidelibus 803laicis firniitatem quam gloriosi scire et posse donaverit, e.t ipsi me obaudierint, et
80Vreges Jiostri Hludowicusel Karolus atque Hlolha- - a me ipsi queesierint, vero consilio , et secundum
rius inter se fecerunt 7 .Idus 805Junias ineodem - quod 8Wmihi rationabililer et salubritcr possibile
VARI^E LEGTIONES.
' ,9S Anno incarnalionis domini ^nostri Jesu Cbrisli 860 hoec.sunl.
capllula venerhbilitim regum blotbarii,
hludowici el karoli quaa inter.se firmaverunl 2: idus junias inpago trejectinse juxta ipsum locum trejectum.
Utomnium prseterilorum.inalortim, etc. media desunt. 5. 56. 5e."Ea vero non ad Trejectum sed apud Con-
fluentespacla fuisse, ex annalibus Rnodolfi el Prudentii, alque ex capilulh Karoli posl redilum dalis palel.
800hmc lota adnunlialiddeest in codd. 5. ob. 3c. et dpud Baronium.' 801Qum in sequenlibus anle « Capi-
tula » Jeguniur, in codd. 5. 5b. 3c,. eis subjecta sunt. K02a. i. d. 860, desunt5. 56. 5c. 803ac. f. deesi apud
Baronium. 804gloriosissimi Baron. 805oclavo idus Baron. 806observanda Baron. 80' iunlherius Bar.
808adventus 5. '80s Atto Bar. 81° deest^.' Bar. 8" deodericus 3. 812crisli.arius5. S13witligarius 3.
814chonradtts 3. conradus Bar.~ sl° euerardus Bar. Sieadelardus 5. deest Bar. s" deest Bar. S18'vicar-
iiariusBar. 81s1.hr. desunt Bari 820hrodulfus 5. 821erchingarius 5. exslangarius Bqr. S22g. r. desunt
Bar. 823ralhbodo3. 82Vb. i. ch. desuni Bai\ 825conradtts 5. S26d. 1. Bar. S27 beringaiitis Bal.
828mathfridtts 5. m. b: s. h. desunt Bar. 829harmannus 5. 830deest 5. luthardus Bar. 831frichonius5. r. w.
.desunt Bar. 832huhfriardus Bar. S33 bcrnolfus 3. deesl Bar. m deestBar. 83Badelberttis 3. .836b. ch.
desuut'Bar. crisiianus 3. S37leutbulpbus, hernodulphus, adalardus, luilfridus, gisleherliis, hulo.matfri-
dus, boso, rilbuenus, bernoldus, burcbardus, hessi, arnuslus, hynodulphus, ralboius, ilem chuanradus, si-
geri, harmainus, wigricus, atto, 9
ch.risliantis, berimaniius, sigardus. Bar. $"seyrmannus 5. S3-rodolfus 5.
810Sirmondus, su habetur et in RuodolliAnnaiibus Mon. G'. SS. I. p. 375. inscriplio deest 3.
Sii deestZ.B. Sigeardus.
8Wel'3. m deest.in Ann.Ruodolfi.' Siisul3. -.
' •
NOT^. _
(151) Vir-dunensjs. • , (155)'Anlissiodorensls.
(152).Tungrensis. , -(131) Resbacensis.
 671 APPEND. AD. SMC: X. — MONUMENTADIPLOMATICA. 672
fuerit ,• sinccro auxilio adjutor ero ad regnum illo- A J. 5. Similiter et 873de eo agendum est qui pro ali-
rum conlinendum, et nec in vila s46, nec in meni- quo capilali et publico 874crimine a quolibel epi-
liris , neque in regnp illorum eos forconsiliabo , in scopo corripiltir vel 8'6 exconimunicatur, aut 87ede
lioc, ul ipsi erga me similenrpromissiqnemfacianl excommuriicalionecrimen faciens, fegnum et-regis
el.conservent 8>7. Sic 84Bnie- Deus adjuvet, et istee regimeri mutalS77,'nedebitam poenitenliam suscipial,'
sanctse reliquioe. 8 susccptam Iegitime
aul 87- peragat. Interdum eliam
Capilula ab omnibus conservanda. incestam S7B propinqtiam suam, aut sanclimonialem,
, 1. Uj omnium prseteriiorum malorum el contra- vel raptam, sive adulteram, quam illic ei non licc-
rietatum, et supplanlalioiium ac malarum machina- bat 3S0 habere, ftigiens secum ducit; Hic SB 1 lalis,.
lionum, atque molitionum 8ls seu nocinienlorum in- ciim episcopus ad cujus curam pertinebit S82 ridbis
vicem actdrum,, abolitio ila iiiler nos el apud nos 850 notum.feeerit, diligenter perquiratur "SS3-, ne rim-
fiat, et a noslris cordibus peniius avellaiur cum omni randi vel latendiS 84 loctim in regno S8Balicujus no-
malilia et rancore, uls 51nec in mcmoriam a"dretri- strum inveniat, el Dei ac nostros fideles suo niorbo
buendtim duntaxal mali vel contrarjetatis , alque inficiat8S6^sed 887a nobis vel ministris rei publicaj •
exprobrationis seu improperii ss-, de,ceetero,exinde eonsirihgatur, et ut simul cuiri. diabolica prseda ,
3 venial.
quiddam 8<i 1 quam secum duxit, ad, episcopum suum redeat, et
|}
2. Ut tanla inter nos, Domino cooperante, verse de ^juocumqueS8Scriminepublico debitam poeuiten-
cariiatis benignitas abhiiic inante semper maneat de liam stiscipiat SS9Saut susceptam legilinie peragal,
corde puro et conscientia bona , effide non ficta , compellatur. •'-
sine dolo elsimulatione, ut nemo suo pari 864suun» • 6. s9°,Ut riemo ppiscoporum hominem peccantem
regnum aut suos fideles , ve! quod ad sahitem sive ab ecclesia etchristiana communione alienet, donee
prosperilaiem ac honorein regium s" pcrtinet, discu- illum secundum evangelicum preeceptum , nt^ad
piat aut forconsiliet, aut per occultos susurroiiesli- emendalionem eipcenitenliam redeat, commoiiitum
benter 'composita mendacia seu delracliones ac- habeal. Qui 89fpeccans, s'i commonitus inobediens
ceptel. elTncorrigibilis permansefit et ad emendalionem re-
5. Ut unusquisque fideliter suum parem s-66,.ubi- dire.noluerii, regiam-vel rei-publicse potestatem per
cumque necessitas illi fuerit, et ipse potuerit, aut se episcopus vel pef ministros suosadeat, "lit con-
per se aulper filium, autper fideles suos,'et consilio slringalur, et ad einendalionem ac pcehilenliam pec-
et auxilio adjuvel, ut regnum, fideles 867prosperila- cator redeat. Qui etiani si ita ad correetionem perduci
tem, atque lionorem regium debite valeat obtinere. nequiveritjtunc secundum leges ecelesiasticasmedici-
Et veraciler unusquisque~ erga" alterum certalim G * nali
81S separationeaeommunioneecclesiasiieasegregeliir.
in
demonstret, qtiia paris sui adversilate, si eve- 7. Ut illis hominibus qui in talibus periurbati^ni-
nerit, fraterno modo contristetur, et in prosperiiate bus,siculin -his praHcrilis arinis acciderunt, in Deum
illius ketetur. El talem fidem sicut inter nos modo ct in sanctam ecclesiam alque in nos peccaverunl,
abhinc in ante conservaturos confirmattimhabemus, si'se 'ex veritate^recognoscentes 8S2 petierinl, et
sic unusquisqtie infantibus fratris sui, si obierit; deincepsriobis vefaciter fideles esse vditierint, etin
ille *89 -
N .
qui superfuerit conservabit, regnis-nostris pacifi.cl-ac'quieti-el legibusac jusli-
- 4. Et quia per vagos et s6°
tyrannica consuetudine tise-obedientes extiterint, ralionabilis miseribordia
inreverentes s61homines paxel tranquiliilas regnii impendalur, non solum in Indulgeniia commissorum
862perlurliari solet, volumus, ut 863ad . et in-eoncessioneproprielatum, verum' etiam et' in
quemcunique
noslrum lalis veneritS 64utS 66de 866his quoeegit ra- largitione honorum secundunuioslram ralionabilem
lionem et justitiam subierfugere.S67'possit, nemo ex: possibililalem.
nobis illum ad aliud 86Srecipiat verreUneat 86Driisii - 8. Ut de rapinis ac deprajclationTbus, et de- con-
ut ad reclam.rationeniet debilam emcndationem 870 » spirationibus seditionibus, et de raplis femi-
algue
perducalur. Et si-ialionem rectam 871subtcrfugerit, narum, sicut ecclesiasticeeel cbristianse leges atqne
omnes in commune, in-cujus regutim vencrit, ilium" i"r progenitor,um nosirorum capitula conlinent, ita in
perseqiiamur *72, donec ad raiionerii perdncalur atitL omnimiset ab omnibusconserventur 893.
de regno deleatur. 9: Ut alia etiam capilula eoruiidemprogenitofum.
YARLE LECTIONES.

"846via5. s47hic finilRuedolfus. S48si5. 8V 0 nionilionum 3. S6° vos 3. S51et Bar. 852 et
dec3'. S53qnitlquam Bar.' S5*'fralri Bar. sls regtim Bdr.- 856param suum 3. suum fratremimperii
leclio e&lcodd. 56. 5c. • 867 fidele-Bnr. 8,'s pafi 5. fralris Bar. sbs deest Bar. S6° et t,"p. i. Bar.qum
desunl 5.
1,61irruentes Bar. 8C2 deesl 5. 863ut si atl tiar. 864 eveaerit 5. 866 86G
~ ut usque po^sit desuntS. in
Bar. S67's.nonp." Bar. S68illumaliter 5. S69v. r.desiintZ. ,S70ei d. e. .desuSit3. '"871T. r. desunt .5..
872venit i. persequanlur Bar. 873deest Bar. S74et desunto'1 876c. v. desunt 5. 876a, de e. c. f. de-_
p.
snnfb. 877rcgiiuen regis immulat 5. 87Sa. s. 1p. desunt 5. SMincerlam3. s80ljceat3. SS1 Hi lales 5.
882perlinet c. 5. 883 5. S84,v.1. desnnl 3.' lalilandi Bar. ssb in f. a. n. invenianlloctun 5.
perqtiirantur
S86ihficiant3. 887s,eAusqueredeat desunl.o. 8SSqttoque 5. S89suscipere compellanlur. 3, inedia desunl.
890capp. 6—9 non edita
fuerant ad Marsiiam, 80,-'quia5. , 892r. veniatn p. Bar. '893conservetur 5.
 67.5 , FRANCORUMREGUMCAPITULARIA.»' ' 674
nostrorum de sanctseecelesiochonore el inimunilaie;A velit nolit ille qui divinoconsilio et- decreto C37 et
ac conservatione, et de regio etiam honore atque huic conyenienliseresistens93Scl contradiccns fue-
-vigore 894,et
populi nohiscommissi lege ac juslitia,- rit, exequantur 939.Et si aliquis de senioribus do
in omnibuset ab omnibusconserventur. .hacconvenienlia exierit 940aut se relraxerit, Ydl
10. Ut noslri fideles,unusquisque in suo ordine et huic commnni decrelo, quod absit, contradixerit,
stalu, veraciter sint de nobis securi, quia nullum ab- .cuin phiresseniorum >Hnostrorum fidelcs 942el re-
liinc"inanlea contra legera 89Sel jusliliam, vel au- gnorum primores in unum convenerinl 943, eorum
ctoritatem ac juslam ralionem, aut dampnabimus quiTinee944observaverint seniorum 946 consilio, et
auts 56dehonorahimus, aut opprimemus vel indebi- 946episcoporumjudicio ac communi consensu, qua- .
tis machinatioriibusadfljgemus, sed 897illorum scj- liter de eo qui debile admonilus"incorrigibilis per-
licet veraciler 89Snobis fidclium communi consilio, severaverit agendum sit, facientc 947Domino decer-
secundumDei yoluntatem et 899commune salvamen- naltnv Et ut obnixius 94Ssuprascripta capitula a no-
tum, ad restiiutionem sanctas Dei• ecclesioe et 90° bis auxiliante Domino inviolabiliter observentur, et
statrim regni, et ad bonorem regium alque pacem BOSilla observaturos certius 949credalur, manibus
populi commissinobis 901pertinenti,adsensum proe- propriis 96° subleiv firmayimus 961. Annunliationes
bebimus; in 902hoc, utilli non 903solum non sint ]B 962domini Hludowici regis apud Coiifluentem 9-63,
nobis coutradicentes 904et resistenles ad ista exe- lingua Theolhisca 964.
quenda, verumdiam sicsint nobis 90Sfideles el 90°. 1. Yosscitis, quid in isto regno evenit. Et ideo
obedientes, acveri adjutores atque 907 cooperalo- huc conveniinus, ut de Dei voluntateet sanctse ec-
r-esvero consilioet sincero auxilio ad istaperagenda clesicestalu, et de nostra ac veslra commtini saluie
quse 90Sprsemisimus,sicut per rectum unusquisque atque bonore, el depaeepopuli christiani, ciimDei
in suo brdine et 909stalu suo principi el 91° suo se- adjutorio et fidelium noslrorum consilio tracta-
niori 9il esse debet. remus. . •
11. Ut sic simul conjuncti,'et nos fratres ac nepos •-2. Et misimus hoc super episcoposet ceteros fi-
nosler ad invicem, ct nos cum fidelibus nostris, • et deles noslros, tit illi hoc-invenirent, qualiter. nos ad
912fideles nostri
nobiscuni, et omnes simul cum Deo haec quee-diximusexequendaadunaremus.ElYohimus
nos 9I3 reconjungamus, el'S14ut nobis sit propitius ut sciatis, quia sicut illi invenerunt et scriplo nobis
illi 916pro deyoto niunere.offeramus. Et unusquis- ostenderunl96B, adimicemadunali sumus, siculfra-
que omnium 916noslrum absque sua propria 9I7 ex- tres per reclum esse debent, etnos simul cum isto
cusationevel juslificatione918recognoscamus, in qui- nepote noslro et illc nobiscum. El etiam suos fratrcs
busaut singillalim aut communiier conlra illius C 986,nepoles nostros, in.hac adimaiionisfirmiiale no-
iiandata 919et deerefcasuemini sanctorum fecimus biscum recepimus, ila tamcn, si ei 967ipsi hanc fir-
aut consensimus 92° in ,ordine ecclesiaslico et 921 niitatem erga nos fecerint elobservaverint.
statu regni, et per singula in mediumilla 922produ- 5. El sciatis, quia non .volumus,ut ullus inter nos
camus. Et nerno nostrum suo aut 923aniico, aut 924 abhincin.antea aliaverbaporietnisi talia quoeDeo
propinquo vel 925confoederato, immo nec sibi ipsi sint placjta, etquoead nostram comniiinem salutem
926seculafiter
parcat, ut 927spiritaliler et salubriter et noslrtim honorem pertineant; ut sic".simus sicut
parcerepossil; quin, sicut prsemisimus in prsece- fratres in inviccm, et palrui cuin nepotibus,'et nc-
denli capilulo, yero consilio et 92S sincero auxilio -potes cum palruis, esse debent. Et si aliquis fuerit
illa in commune certatim emendare 929totis viribus i qui boc facere tentaverit, producalur in medium ad
1)30procuremus931,
quanlocius ralionabifiter 9S2.po- raiionem, et laliter iude castigeiur, ut nemo alius
terimus. similia 95Sagere lenlet. ^
12. Et si allquis ex 933subditis, jn quocumque of- 4. Et 969volumus, ul ecclesioeet casseDei, el epi--
dine et slatu 934,de hacconvenientia exierit aut 936 scopi ct Dei homines, clerici et monachi el noniise,
se relraxerjt, vel huic communi decreto conlradixe- lalem mundeburdem et honorem habeant, sicul tem-
ril, seniores cum veraeiter 936fidelibus suis hoecse- D poreanleccssorum noslrorum habuerunt.
£undumDeivoluntatem et legemac justam ralionem, 5. Et volumus, ut-vos el ceteri homines fideles
. - YARIM LECTIONES.
*94a. v. desunt Bar. S9bet i. v. a. a. I. =v.a. destint 5. 896a. d. desunt 3. 697et Bal. S9Sv. n. f.
desnnt 5. 899et c. s. desunt 5. 90°et st. r. et a. h. r. desunl 3. ' 901n. p. desunt 3. 902i."h. desunl3:
903n. s. desunCS. ,901c. et desunl5. 905deest-3. 906et o. desunl3. 907a. c. desunt 5. 90Sq. p. desunt 5.
903et-sl. desunt 3. " 910deest 5. 911deest5.- 912et f. n. n. et o. desunl 5. 913deest 3. 914deest 5. 916i.
p. d. m. o. desunt5. B16deesl3. 91' deesl5. 91Sv. i. desunt5. 91°et d. s. s. desunt 5. '92°c. attt f, 5.
921seu 5. 92adeesl 5. 923deesl5. 924vel 3. 92Bv. c. i. desunt 5. 926deest5. ,927ul s. el s. p. p. de-
sunlS. 92Set. s. a. desunl 5. 929emeiidari Bar.B. 9C0 t. v. desunt 5. 931curemns 5. 932deest 5..
933de B. 934et st. desunt 3.' 935a. s. r. desunt 5. 936deest 3. 937et d. desunt 5. 93Sr. et desunl 5.
639f. hsec sequatnr 5.. . 940a. s. r. Y. h. c. d. q. a. c. desunt 5. 941s. n. desunt 5. seniornni us.jue
senioruni desunt Bar. '94sf. rcgni noslri in 5. 943c. et e. 5. 94V deest B. 94t deeslB. 94Gac cominti-
ni e. 3. 947faciente 5. S. B. favente Bar. 948firmlus5. - 9V 9 deesl5. 950noslri 5. 961reliqua dcsnnt'hiT>.
962adnunlialio S. B. . 963'confhietiiesS. B_. 914iheodisca constanterS. B. S35nunliavcriml Bar. 96ef,-
et n. "n. Bar. 967ut si Bar. 96asimililer Bar. 969deest Bar.
 675 APPEND. AD SMC. X. ~- MGNUMENTADIPLOMATICA. 676
. riostri lalcm legcm et recliludinem ei-lale salva-A pto illo quod de mea donatione venit, illis concedo,
menlum -inregnis noslris habeatis , sicut antecesso- si mihi firmilatcm feeerint quod in regno nieo pa-
TGS veslri tempore antecessorum nOstrorumhabuerunt cifici sinl,' et sic ibi vivant sicut chrisliani in chri-
p6°; et nos lalem honorem' et reclam potestatem in stiano regnovivere debent. In boc si frater meus
nostro regio nomine apud.vos habeamus, sicut no- meis fidelibus, qui conlra iljum nihil misfecerunt m,
stri antccessores apud veslros antecessores habue- et me quando mihi opus fuit adjuvaverunt, si-
runt; el juslitia >el lex omnibtis conservetur; et militef illorum alodes, quos in regno illius habent,
pauperes homines talem derensionem habeant-, sicut concesserit. Sed et de illis alodibus quos de mea do-
lempore antecessorum nostrorum lex el consuetudo natione babtierunt, et etiara -de honoribus, sicul
ftiit, el siculhic mi -fidelcs noslri communiler con- cum illo melius considefabo, illis qui ad me.se 972
senserunlet scripto nobis demonstraverunt, el nos retornabunt, voluntarie faciam. ,
cum illorum consilio consentimus et observari 9G* Et domnus Eloiharius lingua Theothiscain supra
commtiniter volumus. Et si aliquis boc perlurbare adnunliatis capitulis se consenlire dixit, el se obser-
voluerilj anullo nostrtim recipiatur, nisi tit aut 963 valnrum illa promisit.
ad rectamrationem aut ad 964 rationabilem indul- Et lunc domnus Karolus iterum lingua Romana de
gentiseconcessioncm deducalur. ]j pace commonuit, et ut cum Be'i gralia sani el salvi
6. Scd et 966de istis rapinis et deproedationibus, irent,nl ut eos sanosrevidererit oravit, el adnuntia-
qtias jam qnasi pro lege multi per consueludinem lionibus 973finem hnposuil.
tcnenl, ab boc die et deinceps de Dei lianiio et dc K4R0LICAPITUIAPOST.REDITUSI A. CONFLTJEKT1BUS
906noslro verbo 967bannimtis, ut nemo hoc amplius
MISSIS SUISCONTRADITA.
prsesumat. Sed unusquisque infra palriam cum pace domnus Karolus,_reversusa Con-
cl sine oppressione paupcrum ct circummancnlium Hmcqumsequunlurfluenle, cum consilio fidelium snorum per regnum
consistat, et in hostem vel ad placitum sive ad cur- suum 'denuntianda el observandadirexit
tcm vcniens,- desuo sic warnitus ^68(155)eldedomo Hsecmissi nostri diseurrenles facianl.
stia moveal, ut cum pace venire et nobiscum ^slare, 1. Omnibus in suo missatico firmitaiem quseinter
el ad domumsuam fedire possit.- Et quilioc trans- nos et carissimurii fralrem nostrtim alque dHectos
gressus fuerit, sicut lempore anlecessorum noslro- nepotes-noslros facta est, noiam faciant.
rum consuetudo 96?fuit, et in illorurh' capitulis con- 2. Capitula etiam quoeapud Confluenles accepla
tinetur, Yolumus^ut hoc in illis transgressoribus sunt a nobis et communibus fidelibus nostris, adnun-
emendetur-. ~ tierit.
7. Similiter et dc conspirationibus, et de raplis ( ; 5. Sed et illa capitula quse ante per regnum JIO-
feminarum, tam viduarum quam et puellarum atque slrum observanda misimus, cum capitulis episco-
nonnarum, bannimus ex Dei et noslro verbo , ut palibus et progcnitorum "nostrorum imperatorum
nulltis hoc in regnis noslris agere prsesuriiat. Et si adcognitenl (136), el cognitamenlum (157)'quod
quishoc prasumpserit, secundiim legem, et sicut in modoapudConfluentes fecimusomnibus imiotescant;
capilularibus progenilorum noslrorum continetur, et firmitatem ab omnibus qui ita conlra nos misfe-
sichocemendare cogatur. cerunt "sicuinotum est, el de quibus carissimus fra-
Hmc eadem domnus Karolus Romana lirigiia'ad- ter riosler peliit, qui alodes in regno 4ioslro habere
nuntiavil, eiexmaxima parle lingua Theoihisca re- "volunl, sicut in cognitamenio noslro scriptum est,
capitulavit. firmameiitum recipiant. Ita tamen, ut si majores
Posthmc domnuslltudottncus ad doninnm Karo- honiines voluerint, ad nos veniani, el in preesenlia
inm fralrem suum lingua Romaua dixil : Nunc, si noslra ipsam firmitatem facianl; homines veroillo-
Yobisplacel, vestrutn verbum habere volo de illis rtim ante missos noslros eandem firmitalem Ta-
iiommibus qui ad nicain fnlem venerunl. . ciant.
Et domnusKarolus excelsiorivoce lingua Romana - 4. Ut missi nostri eis qni firmitatem fecerint, alo-
dixil: lllis hominibus qui contra'me,sic fccerunt si- ]_ydes illorum quos de bereditale, et de lali conquisilu
cul scitis, et atl meum 'fratfem venerunl, propier qui' de noslra donalione non venit, habuerunt, et
Deum et propler illius amorcm, ct pro illius gratia, quos senior nosler domnus imperaior eis dedit, si
lotttm perdono quod contra me misfeceruni 970, et praecepta illius ostenderint, quantuni In ipsis prse-
' illofurii alodes de heredilate el, de
conqtiisitu, ct ceplis indc ccnlinelur, illis reddairt.
qriodde donalione noslri senioris habuerunt, exce- 5. Ut omnes qui firmilalem "fecerint, et quiluis
\AKIM LECTIONES.
960habuerunt usque babucrttnl dcsunt Bur. 9<ildeesl Bar. 9S! deest Bar. 96Sut aut desunt Bar.
064deest Bar. e(ihdeesl Bar. 966deest Bar. 967 dcest Bar. 96Sde suo scuvarinlcesfi»)-. -969ikest
Bar. 970nimis feccrunl Bar. °71 nibilomintis fccenint Bar. 978de-estBar. S73annuntiationi Bar.
NOT/E.
(155i guarm. ^ (557) Adnuntiationem.
(136) Id cst aclnunlicnt.
 &n FIUNCORUM REGUM CAPITULARIA. 67S
alodes reddiderint, diligeriterinbrevient. Et si aliqui A communem sahitem et honorem sint pertinentia; Et
eam facere noluerint, similiter inbrevient el nobis si aliquis aliler prsesumpserit, in medium adducalur,
renuntient. et taliter inde casligetur, ut nemo aliussimilia agere -
6. De rapinis autem et violenliis, et eeteris.in- tentet.
iustiliis qnas in isiis prseteritis annis, postquam 3. Et (140) volunt, ut ecclesise et causse Dei, et
isla perturbatio exorta est, in regno noslrofecerunl, episcopi et Dei homines, clerici.monacbi, et nonnoe,
quanlum ralionabililer poluerint, missi noslri pacifi- lalem mundeburdem et honorem habeant, sicut tcm-
care"procurent. Et si de ipsa pacificatione wadiuad pore antecessorum suorum habuerunl.
nostram parlem venerint, ex toto, sicul frater noster 4. Et (141) volunt, ut fideles illorum talem legem
carissinms nos petiit, ex nostra auctoritale per- el jusliliam et tale salvamentum in regnis illorum
donent, in hoc ut talia de celero non faciant. habeant, sicut antecessores eorum tempore anteces-
7. De pacificatione- vero illorum qui in regno sorum illorum habuerunl; et ipsi reges talem hono-
noslro consistenies, postquam Deus suam nobis rem et reetam potestatem- habeant, sicut ipsorum
bstendit gratiorem misericordiam, per illorum inde- antecessores habuerunt, et juslilia et lex omnibus
bitam proesumptionem, rapinas et violentias, alque conservelur. Et si aliquis hoc perturbare voluerit, a
alias injustitiasfecerunt, siwadii ad nostram par- & nullo eorum recipiatur, nisi ut.aut ad rectam ratio-
tem exierint, missi nostri inbrevient, et nobis re- nemaut ad ralionabilem indulgentise concessionem
nuntient, ul nos inde commendemus quid nobis tune deducatur.
visum fuerit. 5. Et (142) ut illi homines qui in isto regno con-
8. Et ut pax in regno nostro per illorum missa tra seniorem nostrum domnum Karolum misprise-
ticum, sicut nos adcognitavimus, el capitula a nohis runt, si se recognoverint, propler Deum el propter
dirccta commendant, omnibus modis observelur, fratris sui deprecationem, quicquid contra eum iriisfe-
diligenier provideanl; et qualiter eam quisque obser- cerunl eis vull indulgere. Et sicul preescriptum est,
vaverit, absque respectu alicujus' personee, ut veri- alodes illorum de hereditate et de conquisitu, quod
tatem inde nobis renuntient, diligenter inspiciant. tamen de donatione sua non venit, sed et illos alodes
Et quicquid exinde quod conimendamusperse adim quos de donationedomni imperatoris Hludowici ha- -
plere non potuerint, ad missos majores per ipsum buerunt,eis concedit, si talem firmitatem ei fecerint,
missalicum-constitutos referant, utcum illorum con- sicut prscdiximus.
silio el auxilio omniaTmpleant. 6. Sed (145) elde rapinis et deprsedalionibus,et
Eirmitas autem, quam a prcedictishominibus missi de conjurationibus et de conspirationibus, et de
noslri debent recipere, isla est : c De ista die in '" raplis feminarum, tam viduarum quam etpuellarum
ante, Karoli, Hludowici imperaloris filii, regnum illi alque nonnarum, firmiler- banniverunt, ut amodo
non forconsiliabo,neque werribo. Sic me Deus adjn- et deinceps nullus preesiimat: et qui preesumpserit,
vet, et istoesanctoe reliquioe. ! secundum leges divinas ei humanas, et secundum
Confirmalioseniorum noslrorum regum modo apud capitula imperatorum ac prcedecessorum suorum,
< Confluentesfacta isla est. hoc emendare cogalur. Et (144) ul nnusquisque
Quod ad Dei voluntatem, et sanctse ejus ecclesice infra patriam cum pace et sine oppressione paupe-
Statum el bonorem atque defensionemjet ad illorum rum el circummanenlium consistat; et in hostem
communem sahilem et honorem, et ad populi chri- vel ad placilum sivc ad curtem veniens, de suo sic"
stiani iliis commissi salvamcntum et pacem, et ad warnitiis de domo sua moveat, ul cum pace venife,
leges ac justitise atquerectse ralionis conservatio- stare et ad domumsuam redire possit.
nem, quanlum illis Deus scire et posse donaverit,
vero consilio, et secundum quod illis rationabiliter Summa capilulorum qum apud Confluentes modo
acceptala sunt a senioribusnoslrh regibus el iilorum
et salubriter possibile fuerit, sincero auxilio adju- fidelibus, hmc est.
tores sibi invicem ad regnum illorum conlinendum
et fraterna con-
erunt, el nec in vifa,"nec in membris, neque inrcgno *) 1. De (1'45) illorumconcordia
aliqujs eorum suum parem forconsiliabit. junctione atque mutuo adjulorio, sicut in cognila-
Adnuntialio autem iltorum ista esl. mento illorum conlinetur.
1.. Quia (158) secundunrquod in pradicla firmi- 2. Et (146)„de'ill0rumindulgentia qui in is.toregno
tatecontinetur, deinceps ohservare volunt, et Doniino mispriserunl, si se recognoverinl, et. deinceps s
adjuvante observabunt. talibus se cavere voluerint, et in regno pa.cifici
2. Et (139) non volunt, ut aliquis inler eos alia esse voluerint, sicut in cognilamento illorum con-
aliquaverba portet, nisi queeDeo sint placita, et ad tinetur.
NOT^.
(138) Yide supra, col. 671-75, cap. 12. (Ii3)lbid. c. 6,7.
(139) Ibid. c. 5. (144) Ibid. c. 0.
(140) Ibid:c. 4. (145) Itrid., c. 1-6.
(141) Ihid. c. 5. (146 Ibid. c. 7.
(142) lbid. in fine professio Karoli.
679 APPEND. AD.SMC; X. — MONUMENTADIPLOMATICA. «so
5. De (147) lege et justitia omnibus unicuique in A_.servus hoe fecerit, sententiam superiorem accipiat,
suo slalu et ordine conser.vanda. et insuper seeundiim legem suam composilionem
4. Ut (148) a rapinis ac depraedationibus,atque a faciat."Si qnislibei homo aliquod lale damnuin alicui
fecerit pro quo plenam compositionem facereiion
conjurationibtis cl conspirationibtis, el sedilionibiis valeat, semetipsum in wadio pro servo dare' sludeat
el a raptis feminaruni, se oinnes caveant:-et qui usque dum plenam compositionemadbibeat.,
deinceps lalia prsesunipserit, siciit in cognilamenlo De capilutis autem a nobis per regnum nostrum
illoriun coritinetur, secundum leges ecclesiaslicas direclis ista excerpta sunl.
et nmndaiias, el secundum capituia prsedecessorum Ut unusquisqtie missus in missalico provisionem
rcgum,lioc emendare cogetur, el in compositionc, habeat, ul si aliquis de nostris fidelibus per missa-
tieum suiim Iransierit, aut ibi consislens vel com-
et in harmiscara, et in pcenitentia ab episcopopa- ma"nens
rapinas vel depreedationes, aut talia inlicita
rochise .ejus suscipiencla. fecerit de quibus Deus offendi solet ei populus pro
oppressione gemere, qualenus hoc subliliter et ve-
Capitula auiem huperaiorum domni Karoli el domni raciter investigel, et secundum legem emendari
Huldowicide lalibus rebus, ul de multis pauca hic faciat, nobisque renuntiel; qualiter "iridenos sie or-
ponamus, isla sunt. dinemus , ul nec ipsum nec alium hoc agere de-
(BENED. II, 585.) Si quis infra regnum rapinam Ieciei. Et item. Ut missi in illorum missaticis curam
fecerit, aut cuiquam nostro fideli ejusque bomini I,j babeant ne homines noslri aut alii,quilibet vicinos
aliquid vi abslulerit, |iri iriplo cui aliquid ahslulii, suos„majores vel minores tempore eestalis, quando
legibus componat, et insupcr baniium,noslrriin, id. ad herbam st.os caballos
cst sesaginla solidos, nobis persolvat. Postmodum mittunl, vel lempore hye-
vero a co.mile ante nos adducalur, et in bastonico mis.quando marascalcos illorum ad fodrum dirigunl,
retf tistisusquc dum nobis placuerit, pcenasluat. Nam vicinos majores vel minores deprsedentur. El si
hbe eiiam, ut prsediximus^ veraciter missi
si publice acttini fucrii, publicam inde agat poeni- egerint,
tenliam juxta sanelorum canonum sanclionem. Si noslri investigent, et legaliler emendalum nobis
ul in seniore hoc sicemendemus, qtia-
vero occulte, sacerdolum consilio ex hoc agat poeni- renunlient;
tentiam : quoniam raplores, ul ait Apostolus, nisi lenushomines suos in poteslale habeat, et conienii
veram egerint ptenilenliam, regnttm Dei non possi- sint debitis, 9'4 et indebila injuste non appetant.
decunt. iJni vero de rehus ecclesiarum aliquid abstu- Yolumus etiam, ut de bencficiis deslruclis et
lerit, gravius inde judicelur : quia sacrarumrcrum sylvis vendilis, tam ex re publica, quam.ex rebus
ablatio sacrilegium est, et sacrilegus vocaiur qui ex
eis aliquid abstuleril aut rapueril. Exlorres namque ecclesiasticis, missi noslri omnes admoneant, ul de
a liminihits sanclee matris ecclesise lales personoe cetero qui illa habent -exinde se caveant, et hoc
nsqtie ad satisfaclionem ecclesiae, quam loeserunt, quod male aclum esl, quanium poluerint, emendare
sunt habendseatque'iirmiler denolandee. nevindictam secundum capitularia prae-
Et iiem. (ANSECIS. m, 65.) Si quis in exercilu procurenl,
infra regnuni sine jussione dominica per vim hoslilem *,J deeessorum nostrorum suslinere coaantur. -
aliquid prsedari Yolucrii, aul foenum lollere, aut Capitula autem legum divinarum atque mundana-
granum, sive pecora majora vel minora, domosque rum .et imperatorum, de raptis feminarum, et de
infrangere vel incendere, heecne fiant omnino prohi-
hemus. Quod si ab aliquo proesumpliose faclum conspiralionibus , et de conjuralionibus, et Je ec-
fuerit, sexaginta solidos, si liber esl, sil culpabilis, clesiarum infracturis, atque clericorum dehonora--
et omniasiinilia resliiuat, aut cum duodecim testi- tionibus, et de comilibusqui in comilalibus suis
TJUS se purget. Si vero servus hoc fecerit, capiiaii.
crimini subjaceat, et dominus omnia similia resli- injusla faciunt, hic non adnotavimus, quia cognita
tuat, qriia servum sutim non correxit-nec cuslodivit sunt, et majpri districtione indigenl; de quibusbmnes
ut lalia non perpelraret; quoniani si nos ipsos coirie- admonere alque omnes ex Dei banno et nostro ca-
dimus.cilo deficiemus. Unusquisque lamen custodiat vere preecipimus;De his inlerim missi nostri discur-
exerciium suttm, ne aliqua depreedalio infra re-
gntini fiai. rentes cum consilio majorum missorum, ul pfsemi-
Et item. (BENED. n, 382.) Siquisdomum alienam simus, sludeant, donec plenitudinem capitulorum
cujusliliel infregeril.quicquid exinde per vim abstu- et- adnunliandam et observandam ad communem
lerilaut.rapiierit veifuraveril, secundum legem eam- omriium nostrum salutem el pacem per regnum no-
illi cujusdoinus fiierilinfracia etspoliala, jn triplum
componal, et irisuper hanriuin dominicum solvai. Si slrum, adjuvanle Domino^disponamus.
KAROLI H EDICTUMDE TRIBUTO NORDMANNICO.
(An. 861. Mai. Jun.)
Hincmarus in Annalibus pacli meminit, quo YVelandusdux sub pretio sibi a Carolo solvendo, Nord-
mannos Sequanam teiientes regno eiicere proniisil. Edictum ea de solulione emissuni, quod apud Sirmon-
dtim ei Baluzimri edicto posteriori ad an. 877 cpnjungitur, bic statuendum decrevimus; et memorare
iuvat, annis 861 et 877 pensionis qtianlitalem, scilicet 5000 hbras argenli, et modum imposilioms eumdem
Ttiisse, cum collatio anni 866, qualis apud Hiticmarum legitur, alio modo dislnbuta fuisset.
Ilwcexaclio a~Nortmannh, qui erant in Sequana D abbasqui similiter habet abbatiam, aut comes qui
lemporeKaroli regh, de suo recjnofuitfacla, ul ab eeque habet abbaliam, de suo manso indominicato,
ipsius regno recederent. similiterque et de vassallorum , accipial de manso
Unusquisque episcopiis qui habet abbatiam, aut indominicatodenarios duodecim; demanso ingcnuili
VARLE LECTIONES.
974Capiiulo hio hmc prmmiitit Balu&ius: Duo capitula scquentia pcrtinent ad litulum praescntem,et non
suntrenetita cx superioribus.
NOTJ:.
(147) Col- 671-75, c. 9, 10. (148) Jbid., c. 8.
Ul FRANCORUMREGUMCAPITLLARSA. , 68-2
quniuor Jenarios de censu dominicato, et quatuor de JA quesolidos, a quo niinimuni, quatuor deriarios i)e
sua facultate; de servili vero duos denarios de censu, ecclesiis vero quas comiles et vassalli dominici
et de sua facultate duos. De omnibus vero ecclesiis, • habent, seu de illis qui cum seniore noslro pergere
unusquisquo episcopusvel abbas de sua solummodo debeut, sive qui remanseriiit, episcopus in cujus
jjuteslate aecipiant, de presbyteris a quocumque parroehia consistunt secmulumpfoelaxalummodum
ph.rimum solidos quinque , et de unoquoque juxta accipere proeurabit. De ecclesiis vero imperatricis
quod possibilefuerit; ita ut a quo plurimum, qtiin- episcopus similileraccipiet prcetaxato modo.

KAROLIII EDICTUMCARISIACENSE.

(An. 861. Jul.?)

'Constituiio haee de moneta ope codicum Laudunensis et BelloVacensismulili a Sirmondo edita et a

fealuzio repetila est.

IIoc edictumconslituil domnusKarolus in Carisiaco, 'B venerit illum denarium merum et bene pensanlem,
anno incarnaiionisDominicm861. ul cambiare illum mercanli jubeat. Si aulem jllum
!n nomine sanclseet individusetrinilatis. Karolus, denarium bonum invenerit, considerel aetatem el in-
igratia Dei rex, omnibus regni nostri fidelibus. Per- firmilatem ct sexum hominis, quia et femiiiae bar-
veuit ad nos, croiaquod ad timorem incutiendum^ caniare(149) solent, et aul iciibus.proutviderit com-
ne aliquis bonum denariurri, id est merum el/bene petere, aut minutis virgis cum ratione et discretione
pensantem, reicere audeat, more prsedecessorum illuni qui denarium boriumrejecit, castiget; qualenus
nostrorum pro gerierali ulilitate regni nostri com- et"celeri"liriiorem habeant, et homo crudeliter non
mendavimus, aiiqui missi ad hoc conslitutum exe- damnetur. Et qui post huiic proesenlem banniun'
-queadum, minus intelligentes devolionemvoluntatis inventus fuerit pro tali correptione non casligatus,
nosiroe#etobseqrientesintenlionisusevoluntatis, quas- habeat missus rei publicse in civilatibus et in mcr-
dam adinventiones,quodmultum Dominusdeteslatur, catis'denarium -sic affectatum, ut deprebensum
el-in mallatione et in exactione intromitttinl; cum in fronte donario calefacto , salvis venis taliter co-
ineo quod ad regni ulilitatem jubetur et agitur, non qual, ul ipse homo et ceteri casligentur, et homo
privata' conlra generalem ulilitatem commoditas,. non pereat, et videnlibus signwn castigaiioriis
neque aliquodlurpe lucruni, quod in christiana reli- C ( ostendat. Missi autem nostri colonos et servos pau-
gione et -in regia dignitate aul in missorum fidelium peres cujusiibel poteslatis non mallent nec bannum
sincerilate non condecel, se debet ullomodomiscere. Francilem solvcre cogant; sed advoeatus eortim,
Proplerea necessarium duximus ut commendationem rion cum aliqua nova adinvenlione, sed quia de sua
nostram ex hoc scribere rogaremus, quse ex more advocatione coloni vel servi contra bannum noslrum
in noslro palatio apud cancellarium retineatur, et bonum denarium, id est, mefum etbenepensanlem,
inde per misSos nostros dirigatur; ut nemo per rejecerinl, sicut lex est mallelur. Et unusquisque
ignorantiam, nemo per industriam ah ea valeat de- advocatus pro omnibus de sua advocatione, si suo
viare. Unde volumus quia et timor utilis et consi- sacramento eos inculpabiles de hoc banno nostro
deratio misericors el discrelio mo.derala in hac reddere non potuerit, uiium,lantiim inlegrum ban-
«ommendalione nostra.est necessaria propterpau- num componat, in convenienlia, ut cum ministeria-
perlaiem hominum, quia necesse fuit iri istis tem- libus de sua advocatione, quos invenerit contra
porihus conjeclum de illis accipere et ad naviuin hunc hannum nostrum fecissc, sicut supra diximus,
eomposilionem, et in Nortmannorum catisa, pro cum necessaria et moderata discretioriecastiget. Et
regni, sicut res coujacel, salvamento, ut omnes si causa exegerit, ut advocatns de uno solo colono
eognoscant, qui non quseslum inhonestum, sed pu- v vel servo malletur cjuia conlra bannum nostrum
bli.camrcgni utililatem quoerimus.(ANSEG.IV,50.). fecerit,-noIumus,quia neclex est, ut, sicut audivimus
oalya constitutione et inpostmoduinjure firmissimo aliquos . inlerprendere, advocatus Francus suam
permanente, quoein capitulari avi elpatris nostri ex legem, sed coloni vel servi desua advocatione legem
hoc scrip.lahahetur, quilibel Francus homoconvictus componai; nisi forle ipse eumin Jioc induxeril qtii
quia bonum denarium, id est, merum el bene peu-. contra nostrumfeceritbannum. Hancautem noslram
santem, post hunc hannum nostrum ejecerit, medier de praesenti tempore constituiioneni, salva inpost-
lalem Francilis hanni coniponal. De-colonis auteim modum.ut diximus, ex hoc praedecessorumnostro-
el servis ctijuslibet potestatis,, si in civitatibus vel rum consiilulione, et in palatio nostro et in civilaii-
mercatis aliis deprehensus aliquis fuerit denarium tibus, el in mallis alque in placitis seu in mercatis,
reicere, missusrei publicas provideat, ut si non In- relegi, adcognitari et observari mandamus.
NOT^.
<149)Anglice to bargain; Gall. bargnigner, licilando cunclari.
PATBGL.CXXXviil. 22
 '633 APPEND. AD S.EC. I — MONUMENTA DIPLOMATICA. *U
KAROLIII SYNODUSPISTENSIS.-

(An. 862. Junio ineunte.)

* Editionibus Sirhiondi elBnluzli adhibuimus codices 5) bibl. "regiseParis. inter Supplemenla Lallna n. :"?S
et i) bihl. ejusdem n. 4/61, Baluzii Divionensem.

In nomine sanclse et Tndividusetrinilatis, Karo- A usque"ad partum'veniunt,quaiidoaplaccnsilia ^usqtts

ms, gratia Dei rex, et episcopi, abbatcs quoque, cl ad desiderium efficiendi operis proceduni; sed vir-
comiles, ac ceicri in Christo renali fideles, qui ex ttitem non habet • parturiens, quia dum irifirmus
tiivcrsis provinciis stiper fiuvium Sequanam, in Io- quisque consilia concipit, hsec ad uiilitalem ali-
cum qui Pistis dicitur, tibiexigenlibuspeccalisn06tris quanlam per partum 'operis non producit. Vide-
aiiquandiu sedes fuit Norlmannorum, convenimus musque impletum quoJ a Dominoest ante prse-
anno incarnationis DominicoeS6297S, annovero22976* dicttim populb contra voluniatem' siiam facienli:
regni donini nostriKaroli regis gloriosi, indictione 10. Ahalhema in medi'6 lui.' non pblerh siare coram
i. Reges el cpiscopi qui anle nos fuerunt, ducli Animich tuis. Qui contra piacatus placentibus sibi
amore et tiriiore divino, ctim ceterorum fideliumDei dixit : Nulius slabit contra vos. Sed el ideo terram
cousilio atque conscnsu plura statuerunt capilula, noslram inconspectu nostroalieni devorant, quoniam
providcntes qualiter sancta Dci ecciesia slatuuade- alienosaDeo diabolos,effugalagratia sancli Spiritus,
Iiitnni et bonorem, el regni habilatores 5n omni in animas nostras recepimus. Ideo terra"nostra de-
slatu ct .orriinebabereni legcm atquejusiiliam. Nos serta est sicot in""vaslaiione-hostili, quia florcset
etiam.pro qualitatereruni et oportunilale lemporum, ffuclus fidei, spei, et caritatis, et humilitaiis,-et
,JJ
quoedamhuic causse convenientia capilula superad- castitatis, et solirielatis, ac ceterarum virtutum ah
didhiius. Sed diabolo satagente supervenichlibus agro 977cordis noslri devastavimus, et pro illis spinas
periurbaiionibuSj lam a paganis quam a nbmine viiiorum et urlicas peccatorum, et cicutas 977*vani-
teims chrislianis miserabiliter "exeilaiis, incepia tatis in nohis ipsis, etiam laborantcs ut inique
bona defecerunt, ct in tanlum in hoc regno mala agamus, non increscere solum, sed increnffiniare
liorribilia increverunl, ut in nobis videamus et sen- ctim studio fecimus. Ideo habitatores lerree occisi
tiamus completumquod olim est per prophetam pree- et fugali sunt, quia nos ipsos peccati gladio occidi-
dictum : Terram veslram in conspectuveslro alieni mus, et omnia bona quoenobisDoriiinussive in inlel-
dcvorant, -etcril sicul in vaslitale hoslili, et pervenit lectu nalurali, sive in doclrma, sive in divili:s, sive
gladius usque ad animam; quoniam alieni insur- in honoribus, sive in familiaritalibus quas nobis
rexerunlhi nos, et forles.quwsieruntanimas noslras, contulit apud nobis potentiores, ad carnis voluptales-
et non proposuerunlDeum ante conspectum suum; converiimus, et nos et omnia quse nobis Dominus
conlra quos defensionemparavimus, sed defensiouis dedit, ab.illius voluntate, pro qua nobis facienda illa
auxilio. sicul ncccsse iiierai, bacienus adjtiti non donavit, averlitnus'. Quod unusquisque polesl -ih
sumus. Unde compellente cordis dolore nobis est seipso recognoscere; si etiam de singulis membris
cxclamandum quod rex bonus, obsidioiiis angustia' C sliis cogilaverit qiiid fecit et quid facil, quodDeus
tribulalus, cxclamavit, dicens : Dies tribulationiset ad operandam suam saluiem donavit. Et sicut de
btasphemimdiesisie. Yenerunl filtmusquea'd parlumf meriibris corporis iriveniet apud seipsum, ita de
el vir.esnon liabel parturiens. Hcec omnia vidimus, niemhfis animeepoterit invenire, quseper spiriialia
sensiuius ct dolemus; quia cum hostcs irruerunt, vilia dispergit afque disperdit, et spirilaTesin seTir-
defeiisores nostri parali sunt, sed ad prseparala non lutes a Deo sibi' conlalas aut effiigalaut conculcat.
convahierunl'.: quia illum Spiritum sanctum, qui Ideo ecclesiceet "villseTncenscesunt, quia-ignis ava-
rcquicvit super adjuiorcm in oportunitaiibus, in ritieeet rapacitalis, atqtie ihvidice,et adulteriorum,
tribiilationc, Christnm dominum B76noslrum, et9'6* a'c celerarum inimundiiiafum, non solumper nalir-
quem per impositionem nianiis episcopalis in consi- ralem sexum, sed etiam per eum sexum qui est
gnatione accepimus, conlrisialum malignis operibus sontra naiuram, sine pcenitenliaet sine resipiscen-
a nobis effugavimus,spiritmri scilicet consilii etfor- tia in noriis exarsit ct ardet. Et quoniam illtini
titudinis; queni quia iiaut nobis necessefueral non spirituih qui' super humilem et quielum, et
habemus, ideoconlra inimicosnostros slarcviriliter el' sermoncs suos tremenlem, requiescit, per super-
vincerefortiiefnon valemus.Quceutraque sibineces- biam et inobedieniiam acprsesumplionem a nobis
sario stml conjuiicla, quianeqtievirtussine consiiio, expulimus, ideo sanctorum ac proteetorum noslro-
nec consiliumsinevirtule ulilis esse potesl.QuidigTttif rum corpora de sepulchris suce requietionis effossa
97SDei per-
•prosunlqiii per consilium prsoparantur, dum ad prae- sunf. Et quia nos spiritui maligno jnxta
Tium per foriitudinem non procedunt? Filia; qttippe missionem poieslatem habenti el super nos ascen-
YARI^: LECTiONES.
^7"8 DCCCLXIII.3. i. 5'6, igilttr ante diem 20 Junii. — XXIII. 5. 4. S76 A.3. 97t*ila 3. 4.. vcl S. B.
*"7 ita 3. 4. ara S. 977'cunctas Met. 9's justa Dei permissione S,
 i&g . - FRANCORUMREGUM CAPITULAIUA. 683
denti norr-.L.isiimusut.fiigiat a nobis.Tdcirco servi A slipendia, Id est. retributio peccati, mors, gratia
ei ancilloeDei de loeis suis expulsi sunt, et nos de aulem Dei pro nobis operibus ipsa donata estviia
quiete eoTeslis paradisi et de consortio. coelestis selerna. Et.sicut quando solemus de istis frequenli-
ecclesise, id est angelorum sanclorum, ejecti sufaus, bus iiineribusre.verti ad mansiones nostras detonsi
r-.isiper dignos poeniienlioe fruclus ad liaec unde et delavati cum drappis et calciamentis depannatis,
cecidimus redeamus. Et quia nos tales efficimus de el lutic nos reficimus et reparamus, ita vel nunc
qualibus Dominus per.prophetam dixii; Causa vidum reparemus nos per cor conlrilum et humilialum, et
non ingreditur a'd eos; quia sic aptid nos est facla per confessiones ex puro corde, et per bcniguiiaiciu
venalis justitia, ut ad eam nemo possit pervenire, menlis, et per concordiam cum Dei volunlale; quia
nisi viani-ei aperuerinl munera, ideo vota fidelium per discordiam el regnuni: istud temporale imininu-
et-pretia pcccatorum, quse sacris locis conlala Tue- ttim eipene desertum, etcelernum regnum perditum
runl, -propter peccata nostra de hoc regno sunt habemus.Quia nec omnes reges esse possumus,
penitus exporlata, et vendentes jtisliliara et verita- nee regem super nos a Deo constitutum, quia, sicut
tem, etin his seilicet ipsum Christum qui est nobis scriplum est, imposuit homines super capita noslra,
a-Deofaeliisjusiilia, et qui dixit : Ego sum veritaS, habere sustinemus, non attendentes quia, sicul dicit
uisi digne.poenituerint, cum Juda traditore Christi, B Apostolus, Non esl.polestasnisi a Deo;\etqui potestati
eterna expectanl incentlia. Et.quia sanguis sangui- resislit, Dei ordinaiioni resislil. Quoniam Deus, qui
nem leligit, id est, culpce culpis adjunclae sunt, et essentialiter est rex regum et dominus dorainantium,
sicut scriptura est, adullerium et homicidium, et participatione nominis et nuriiinisDei, id esl pote-
mendacium el .furlum et perjurium., inundaverunt, statis suse, voluit et esse et vocari regem et domi-
etiniqiiiiates noslrae super.gressoesunt capita nostra, num pro honore et vice sua regem in terris. Et sicut
ideo nobiles nostri el de episcapali ordine et de aliis archangelus, qui nunc esl diabolus, cum suis sequa-
ordinibus inlerierunt, et capli cum maximo detri- cibus, quia per humilitatis subjectionem condilori
menio et regni et ecclesioesunt atit redempli aut suo suhdiius esse noluit, et per sequaliiatem carita-
interempti. Elquia nos .per peccala noslra a lerra tis coangelis suis socius esse despexit, de coeloce-
viventium peregrinati sumus, idcirco, sicul scri- cidit, ila etilli qui potestali a Deo consiitutse pro-
ptum esl: Praphela-ei sacerdosiermit in terram quam plerDeum et in Deo subjccti esse noiunt, et pares-
ignorabant. Etposl hcec omnia pius pater, cujus vel coeequales in regno habere non sttflerunl, per
multis miseralionibus non sumus consumpli, quia quam debilam suhjectionem el parilem eequalilatem
non defecerunt miserationes ejus, materna pietate Dei amici et angelorum eonsortes esse polerant,
nos flagellat, et expectat ut ipsa vexatio donet intel- C snbjecli diabolo et Dei Tnimici constiluuntur. Qua-
lectum auditui nostro, quia illa credere noluimus propler de diabolo scriptum est : Ipse est rex super
quoe per scri.pturas nobis se illaturum promisit, si universpsfilios superbim. Et illius subjeclis Domi-
iliitis volunlalem non fecerimus. Et ostendit nobis nus, apud quem non est vicissitudinis obumbratio,
in exterioribus vastationibus quse de interioribus quandiu in ipso malo perseverant, semper in Evan-
depopulationibus inlelligere debeamus, el intellecta gelio diciu Vos expatre diabolo eslis; non quia a
ad illtiiu redeamus et credamus. quia iterum nobis diabolo sint facii aut generati, -sed quia diabolum
in scriplura multipliciter promisit. Inter quoevera- sunt imitati. Reparemus ergo nos pef pcenitenliam
citer sicul vcrilas dixil : Revertimini-adme, et egn el confessionem, et per eleemosynas, iinusquisque
-reveriar ad vos; et : Quare moriemini,-in peccatis sccundum possibilitatem suam; et quantuni quisque
vestris? Et quia non c-redidimus proroittenli, cre-, sc recognoscit a Deo aruisse per culpas, tantum
damus tandem aliquando vel.juranti: V-ivoego, di- bibat compunclionis suoe lacrynias. Et tunc profi-
cil Dominus, nolo mqrlem peccalorh, sed, ul conver- cient in aqua ista quas facimus 97sfirmitales, si per
taiur el vivat.Et nisi conversi fuerimus, sicut jam bona opera restruxerimus979*,quas in nobis destruxe-
videmus, gladium suum vibravit 97S%arcum suum, 5j runt peccata, virlutum munitiones. Quee et tunc
idest vindiciam, letendit, et paravit ad exercendana proficient, si mala quee fecit quis prius, prout po-
duriorem vindictam. Sicut.item de reprobis dicturai luerit emendaverit, aut rapta solvendo, aut per
esl: Ignis, suiphur, et spiritus procellarum, pars indulgentiam deprecando, aul mala cetera per di-
calichjeorum. Et hoc quod videmus et sentimus,pars gnam poenilentiam aholendo. Et tunc proficient, si
et vindictse; quia majora et plura et graviora ve- in anle se custodierit, ne de illis se sordidet de qui -
nient super nos, nisi fuerjmus conversi, ut scriptum 1 hus se einundavit, quia scriptum est : Lavamiui,
esl: Pugnabit pro eo arbis terrarum-contra insensa- mundi estote. Auferte matum cogilalionum vestrarum
tos. Unde, sicul dicit Apostolus : Sicul exhibuimus ~ab oculis meh, dicil Dominus. Quiescile agere per-
membra noslra arma iniquitaiis peccalo ad sefiiien- verse, discile bencfacere.Quia qui se bonis operibus,
dum immundilimel iniquilali, ila exhibeamus mem- el lacrymis,- et orationibus a peccalo mundat, et
bra noslra servire juslilim in sancitficalionem.Qtiia iierum gravia peccata perpelrat, talis est, ut san-
VARIiE LECTIONES.
9i8«vibrabil S. 9™Sirmondus' manu pofuil fecimus BAL. 9r»"Sic manu
posuii Sirmondus : al te-git
tanlum si reslruxorimtis BAL. si bona dcsiruxcfiinus 5.
6S7 APPEND. AD SiEC. X. — MONUMENTADIPLOMATICA. 68S
elus Petrus dicit, sicut porcus qui se lavattso in A mentorum experimenla, morem sequentes prajde-
ltito, et sicul canis qui remanducat vomilum suum ; cessorum nostrorum, sancti Spiritus gratia iflustratiy
et timere debel, rie ipsas lacrymas in conspeclu Dei conlra venena diaboli minislrare curabimus medi-
rcddal iiiimuiidas,' per quas mundari poltiit a pec- cinalia antidola Christi.
calis. Queenon diciriius, ul.si iterum aliquis cecide- 3. Communi placilo constiluimus, ut usqne ad
rit posl confessionem in, peccalum, ut in peccatis missam sancti Remigii, id est Kalendas Octobris,
quasi desperatus jaceat, sed ut a peccatis quantum spatium babeant illi qui in istis lemporibus istas
polest se caveat. Et si fragililate ceciderit, quia deprsedationes et alia malefacta criminaliter et pu-
scriptum est : Numquid qui cadit non adjiciet ut re- blice fecerunt, ut inde et98!»apud Deum et apud
surgat? dicat, Nunc cmpi, el per immutationem eos quibus male fecerunt.sepacificent, Et quisquis
dextefoeexcejsi semper per poenitentiam resurgat, hoc rion fecerit, bannuni nostrum dupliciler com-
ne illurn ulliirius dies in peccatis inveniat, et sine ponat. Scilicel ut9S2' quia83Spostquam illas 9S3' ra-
ftneperditusflat. pinas el alia malefacia in Carisiaco, el postea apud
2. Unde quia solent medici, quando generalis Gonfluenles cum dilecto fratre nostro Hludowico,
infirmitas 9s°"vel morbus in terrain vcnit,generalem glorioso rcge, et nepole nostro Olothario, forbanni-
niedicmam conficere, unde omnes possint sanari, B vimus, et post islum bannum per consensum om-
ila nunc coriimuniter hanc medicinam, cooperante nlum factum illa emendare, sicut eis spatium dedi-
et medianle Domino, statuimus ad recuperandam mus, noluerunt, et cmnia quee commiscrunt legali-
et coriservandam sanilatcm nostram, ne et in isto ter componere compellantur, et per publicam
seculo gravius auTigamur,etin futuro seeulo, quando poenitentiam secundum sacros cariones Deoel eccle-
de istb corpore eiierimus, eelernis tormentis cru- sise in quam peccaverunl satisfaciant. Quibus si
ciemur. Id est,'ut unusquisque episcopus in sua obedire noluerint, aut per fidejussores ad praesen-
parochia, elmissiin illorum missaticis, et comitcs tiam nostram perducantur, aut omnia qtiaein regno
in- iliorum comiialibus, cum maximo sludio ct ncjstro habent, in bannum nostrum mittanlur, el
summa diligenlia curam Iiabeanl ul quicunque episcopali aucloritale a ' communi ecciesiastica et
raptores et dcpraedatoresTbi sunt, cujuscunque bo- omnium fidelium societale excludantur.^
mines sirit, ad rationem deducantur, ut secundum 4. De honore autem ecclcsiarum ac servorum
901
•legemquceibi male facta habent, emendenl, aut Dei, et de rapinis atque aliis malis seu prcesumptio-
solvanl secundum Iegale placitum, aut per indul- nihus ab ista die etin reliquuui compeseendis, capi-
genliam sibi impetrent perdonari. Et episcopi, se- tula avi et patris noslri lemporibus consiituta hic
cundura qualilatem et quanlitalem peecalorum, C subjungere, et ut omnimodis observentur ex banno
xibsque acceptione personarum, rapacibus et his nostro prsecipere dignum et necessarium duximus.
simllibus viliis nominalis et conviciis pcenitentioe Scriptum est enim inillis capitulis (Bened. n, 97):
'leges injungant, inspecla discretione et qualitate, « Si quis infra regnum rapinam fecerit, aut cuiquam
proutcuiquead salutem viderint expedire. Ad quoe nostro fideli ejusque homini aliquid vi abstulerit,
specialiler exequehda qusedam de pluribus capiiulis in triplo cui aliquid abstulit, legibus componat, et
prsedeeessorum regum, el synodalium hic ponere di- ihsuper bannum noslrum, id est sexaginta solidos,
gnum et necessarium duximus; commonentes epi- nobis persolvat. Postmodum vero anie nos a comite
scopos, missos et comites, ul illa capiiula quee inde adducalur, ut in bastonico vel in alio carcere trusus
anle hos anrios in urittm collecta fuerunl, et in Ca- usque dum nobis placuerilpoenas luat. Nam si pu-
risiaco981*episeopis ct missis-nostris peruniversum blice aclum fueril, publicam inde agal pcenitentiam;
rcgnurii noslrum ad exequendum donavimus, sed et quoriiam raptores, u-t ail Aposlolus, nisi veram ege-
illa quse consensu fidelium noslrorum fieri.jussimus rint pceniteniiam, regnum Dei non possidebunt. Qui
quando cum fralre nostro Hlolhario, glorioso irhpe- vero de rebus ecclesiarum aliquid abslulerint, gra-
ralore, apud Yalenlianas loquuti fuimus, et fidelibus vius indejudicenlur; quia sacrarum rertira ablalie
noslris denuntiari et observare preecepimus, ad D sacrilegium est, et, sacrilegus vocatur qrii ex eis ali-
preesentiam reducant, et illa relegant. Et quia hsec quid abstuierit aut rapuerit. Extorres nanique a
•pauca bic brcvitalis causa subscripsimus, in talibus liminibus sanctse matris ecclesiae lales personae us-
•rebus quse eis advenerint ad emendandum, et hic que ad satisfactionem ecclesiee, quamloeseruHt,sunt
inde capiiula non inveneiint, per illa et per alia liabendoe alque firmiler denotantloe.•>Et iteni san-
capilularegia-et synodalia, quoe emendanda sunl et ctus Paulus, per quem loquutus est Christus, dicit
emendanda perviderinl, emendare procurenl. Si quia neque rapaces, nequehomieidce, neque adulteri
vero el jiixla diabolicam callidilatem, et secundum regnum Dei possidebunt. El itcm, si quis fornicator
Immanam fragilitalem, nova quoecunqueacciderinl, est, auladulter, aul rapax, aut homicida, cum 1/u-
quia nova riiofborum genera nova quserunl medic.a- jusmodi nec cibum sumere Chrisli discipulo, id est
VARIiE LEeTlONES-.
' rso
jaclat 3. 9S0*generainfirmitatum 3. i.v. desvnti. nl manu 'Simondi et solvarit BAL. -9E1*
pariglacs
5, 9,8dees'5. 982"
et 3. 4. •>*'deestl. 88s*illiso.
 ©S9 FRANCORUMREGUMCAPITULARIA. -690
christiano, licet anie satisfactionem, id est corre- A ipse polens vel senior satisfecerit episcopo et rnissis
Ctionem ac emendationem el dignam poenitenliam. regiis, quia.suos homines ad emendalionem et ad
El sanclus Johannes apostolus lalem salutare aut in pcenitenliamnon polest addticere, sed seipsum vult
domum recipere velal. Et sacri canones Spiritu aut a talibus iirimunein oslendere aut digne satisfa-
sanetopereos diclali, qui in ccelocum Deo regnant cere, et hujusmodi malcficos a suo obsequio reice-
el in lerris miraculis coruseant, constiluerunl di- re, etut Dei inimicos persequi,.tunc aut non excom-
eenles : Si quis de potentibus clericuin, aut quem- municetur, aut ab exconimunicalione solvatur. Et
Jibet pauperem, aut reiigiosum exspoliaverit,. et item in capi.ttiiisimpcratorum scriptum est (AKSEG..
mandaverit ad ipsum episcopus ut eum audial, el is IJ, 23) : Comites vero minislris ecclesim in eorum
conlempser.il, invicem mox scripta.percurrant pcr minisleriis', ul hoc plenius el de noslris, et de- se, et
o.mnesprovincise epigcoposquoscunque adire potue- de suis hominibus oblinere possint, adjutores in om-
Tjnt, ut excommunicatus habeaturrdonec audiat el nibus fiant. El quicunqueprima ct secunda vice de
reddat aliena. Elde rebus ac facultalibus ecclesia- his a comileadmonilus ndn se correxeril, volumus «f
sticis.dicunt: Si quis oblationes ecclesiae extra ec- per eundem comitem ejus neglegentia ad noslram. no-
clesiam accipere vel dare voluerit prseter conscieu- tiliam perferalur, ut nostra auclorilate quodin noslro
tiam episcopi, vel ejus cui hiijuscemodi oflicia com- B capilulari continelur, subire cogalur. El item (u, 14):
•missa sunt, nec cum ejus vouierit agere consilio, De pace in exercilati ilinere servanda usque ad niar-
analhema sit. Et ilem in capitulis avi et palris no- cham, hoc omnibus nolum fieri volumus, quod gui-
6tri scriptum est de his qui in exercitu quoscunque cunque auclorem damni sibi inlati- nominatim cogno-
secum ducunt, quod et nos infra palriam volumus scit, iiljustitiam de illo qumrat sl accipial. Et item
observare. (AKSEG. II, 15.), Deinceps omnibus denun- (BEN.1,51!) : Siqnhin exerciiu vel infra regnura
iiare volumus ut unusquhque cognoscat omnesqui in sine jussione dominica per vim hostilem aliquid prm-
suo^bsequio sunt, siue sui sint, sive alieni, ut iiie de dari votuerit, aul fcenum tollere , aut granum, sips
eorumfaclh raiionemse sciat reddiluru-m; etquicquid pecord6Si*majora vel minora, domosque infringere
in pace violandp,deliquerinl, ad ipsius debeat pericu- velincendere, hmc ne fiant omninoprohibemus. Qupd.
lum perlinere : ea scilicei condilione, ut pacis viola- si ab aliquo prmsumptiosefaclum-fuerit,sexaginla
tor primum juxta facinorh qualitalem, sive coram sotidis, si-liber esl, sit culpabilh, et omnia similia re-
nobis, sive coram misso noslro, dignas pcenas persol- - siituat, aut cum duodecini leslibus se purget. Si vero
vat, el senior, qui secum lalem duxeril, quem aut ton- servus hoc fueril, senlenlia capilali subjaceat , ct-
slringere noluil aut non poluit ut nostram jmsionem dominus omnia similia restituat, quia servum suuin
servaret, et insuper in reguo nostro prwdas facere 'G non correxit nec cusiodivit ut laiia non perpetraret:
nonlimueril, prpillius negtegenlia, si ante eum ae quoniam si nos ipsos comedimus, cito dejiciemus.
lih non admonuerit, et postquam.twglegenlia-contem- , Unusquhque iam.en cuslodiat exercilum suum, ne
'
ptoris gd ejus noliliam pervenerit,eum- corrigere, aliqua deprmdalio infra regnum fiant. Similiter et
sicut decet, negtexerit, lioiioresuo privelur ; ut -scili- collectas quas Theotisca 9S6 lingua lieriz.uph 9S6 ap-
cet neuter illorum sine jusla vindicla remaneat. pellantj et infractiones Immunitatum, et incendia,
Vos 9s* autem episeopi, evangelica et apostoli.ca et assalituras in domos, et conjuraliones, el conspi-
"
atque episcopali aucloritate seuiorem"et quemlibet rationes, et seditiones, et raptus feminarum, sicut
regni potentem, si commonitus juxta evangelicum et divineeel humanoeleges prohiberit, et prcedecesso-
preeceptum se suosque homines corrigere noluerit, res nostri reges prohibuerunt, firmiter ex banno
e.t licet ipse lalia non facial, tamen sl sui vel in suo. nostro et nos prohibemus.
ohsequjo manentes laiia fecerint, si eos non cor- Nos quoque episcopi, auctoritate Dei el sacrorum
rexerit, et emendari quse faciunt non oblinuerit,. canontim, sicut sancti ponlifices 650 in Chalcedonen-
-eosque ad pcenitentiam non perduxeril, ipse excom- si concilio conspirationem fieri prohibuerunl, et sic-
municetur secundum sacros canones, donec suos ut ccetera. concilia- episcoporum hujusmodi perni-
hominesad emendationem et poeniientiam reducal; ciosa facta veluerunt, et nos prohibemus; quia fa-
quia melius judicavimus illum excommunicari per- cienles illa pcr eorum judicium qui cum Deo jam in
cujus fortiamsui talia faciunt, quam omnes illos coelo regnant, et a ccelesti ecclesia et a christiano-
qui nec Deum timent, nec episcopos neque missos rum societale separali sunt, nisi per dignos poeni-
rei publicoe propler ejtis fortiam reverentur, et tentise fructus ad boc redeant ut sanctce ecclesias
excommunicali ipsi non corriguntur, et alios suo possint readunari. Similiter ul hoec capitula, quce
morbo iniicitmt: quia, dicenteApostoIo, non solum liic annolala sunt, ita per li3ece,t illa .omnia quae in
qui faciunt, sed qui. consentiunt facientibus, digni . suprascriptis locis, scilicet in Carisiaco, et apud Va-
sunt morte. Non :est liber a consensu qui quod Tentianas, collecla et conslitula sunt, observari.prce-
emendare poiest, emendare neglegit : quapropter cipimus et omnes commumter confirmamus.
sine dubio peccati se participem facit. Si autem Si autem aliquis quiscunqtie inobediens extiterit,
YrARL€ LECTIONES. '
556ila 5, NosB. m* al. 6
corpoja B. peccora 5. sss teotisea -1. 9S herisub 3. heriszup 4...
C9I APPEND. AD S,EC. £. — MOXUMENTADIPLOMATICA. 692
ctim summa lesimaiione-episcopi, comiteset nnssi, A que eniendaiionis vel damnatioms eorum ah eo scii-
nobisnotum facere curent, ut quanlocius adnostram tentia promuJgelur. Quoniam nisi communiter cer-
proeseniiam.illum venire jubeamus, et dignam ul- taverimus ui in omnibus juslilia omn&>usconserve-'
tionem secundum judieium fidelium nostrorum sus- tur, nec rex piHer patriee, nec episcopi propjliato-
lineal. Et si, quod absil, lalis emerserit qui Dei res el reconeiliatores' populi ad "salutem seternam,
limorem poslponat, et.ecclesiaslicam auctorilalem nec qui participatione nominis Chrisli chrisliani
contemnat, .et regiam poteslatem refugiat, scial Yocantur, hoc quod humano ore dicimur, in divinis
qttiscunque ille fuerit, C|uiaet secundum canonicam oculis esse valemus. Ut auiem heecquoe observanda
auclofiialem ab oninium chrislianorum ccetu et a supra scripsimus ac prcenominavimus,nunc et de
sanctoeecclesiae consortio, et in coelo et in terra, cselero certius et expressius a nobis alque a succes-
alienusefficielur, et regali potestate atque omnitim soribus"nostris inconvulsa servenlur, propriis ma-
regnifideliumunaniinilale, sicut Dei et ecclesiseini- nibus his subscribere-communi consensu decrevir
micus el regni devastalor, persequelur usque cluma mus*,ea oonditione servala, ut quia omnes in cun,-
regno exterminetur. Et si aliquis comes fueril qui ctis ordinibus a regia ditione sibi espeiunt compe-
hoc in suo comilaiu fecerit, aut ibi lalia increscere tenlia legisjura servari, r-egioequoque potestati iu
permiserit, aul ipse illa non emendaveril, aut nobis Bcunctis ordinibus lex juris debiti et honor ab
nota non fcceril ut nosfra auctoritas talia corfigal, omnibus obedienter ct fideliler, cooperante DomiiiQ,
scial quia tal.em sentent.iam inde sustinebit sicut conservetur.
tempore aiHecessorum noslrorum consuel.udo fuit. Post hsec omnia relecta et conlaudala, communi
Episcopus anlem, secundum Toletani concilii capi- consensu decrevimus, ul si aliquis homo propler
lulum seplimtim, ad quem perlinere noscuntur illi mala facla, quaeemendare et per legem et per poe-
qui lalia contra Deum el ecclesisepacem faciunl, si nitentiam noluerit, senioremsuum dimiserit, aut ab
eos quolibet munere vel favore-aut neglegentia ad- illo propter hcec ejeclus fuerit, ab alio non recjpia,-
riionere noluerit, ut aut revertentes suscipiat, aut tur donec illa quse male fecit emendel, et perlega-
corilemnenies de ccclesia reiciat, excommunicatus lem compositionem, et per ecclesiaslicsesatisfactio.-
a collegio cselerorum episcoporum habebilur quous- nis posnitentiam.

OLUDOWICl KAROLIET HLOTHARII.CQLNV.ENTUS

AD SABLONARIAS».

(An. 862. Nov. 5.)

Acta lisec primus Baronius ex Augtistini apographo codicis Mureliani edidit; nos editiones anteriores,,
adhihito codice 3) biblibthecsercgiai Parisiensis, inter Supplementa Lalina n. 7S, reoognovimus.

Anno incamalionis Dominicm862, quando. Hludo--C aliquisalius mihi r^epularepossit aut velil, ut simi-
wicus Karolo mandavil utcum eosimul el Illotha- liler erga vos illa observala non habeam. Quod si
rium reciperct ad oscutum atque conloquium,misit
Karolus per eum,el per Allfridum, alque per Saio- quis feceril, paratus sum inde vobis certam reddere
monem, et per Adventium,et per Baltonemephco- rationem, et dignam facere sati&factionem. Et si
pos, Ulolhario hmcquwsequuntur capitula, dicens aliquis mihi reputare voluerit, quod quantum ex me
quia pro Ith caush ei non-auderel communicare, est, illa ciuoedebeonepol-ihostro Hlotliario observala
nisi ita perficerelur sicut ibidem-scriptum est.
Renunlianlibus auiem ex parle niolliarii Hlu- noniiaheam, simililer paralus sum certam-reddere
dotvicoet .nmfalis ephcoph Karolo et Hincmari, ralionem et congruam facere salisfaclionem. Quali-
ilemque Hincmaro el Hodoni atque Chrisliano ter autem ea quse mihi promisit ille, erga me obser-
episcopis,quod ita se velle et se facturum esse vaia non solam ego, sed et plures alii
fueral professus Hlothtrius, sub hac convenientia habeat,
receperunt eum ad osculumatque conloqniumKa- sciunt
rotus alque episcopi qui cum eo fuerunl m. 2. Sed et.eicut nobTstunc ibi convenit, ut le.m-
1. Posleaquam proxime 9S8 apud Confiuentes nos pore statulo ad locum condiclum eum primoribus
iuvicem mulua indulgenlia, annuenle Deo 989,com- regnorum nostrorum conveniremus899,ut ibi quse-
umni fidelium nostrorum consilio reconciliavimus, in regnis nostris emendalione digna el necessa-
qtte
et sacramenlo de observanda inter nos pace et de ria erant, et in sancta Dei eeclesia et in, noslro ac
Q
prsestando alterutrum adjutorio nos confirmavimus, populi salvaniento, iraclaremus, cT nos erga fideles
el capilula a communibus fidelibus noslris dictata noslros, et fidelesnostri erga nos, emen.daremus,et
et nobis relecla nos observaturos promisimus, et observanda de cetero staliieremus,et semel et sectm-
'
publice communibusfidelibusnostris adnuntiavimus, do ad boecexequenda paratus fui, et ad boc etia.m
vobis, unice et carissime fraler, reputare non volo, ntmc conveni, sicut ssepemihi per communes fideles
ut illa quaeinviccm nobis promisimus, haclenus erga noslros raaudaslis.
me obsenaia non habeaiis; nec spero ul vos atit
VARI.E LECTIONES.
«87hmcdesuin 3. ES 8 proxinio 5. 9Mdomino 3. M0convenerimuso.
 635 FRANCORUMREGUM CAPITUfcAfUA. 691
5. Pro ijuibus autemcausis cum pra?fatonepole A nos scire, quid doninus apostolicus-el illi et quibus-
nostro antea loqui non volui, quam vobiscum inde dam episeopis inde mandavit; et scitnus, cpiod ne-
acciperem consilium, quoedam volo bic designare, gare non possumus nec volumus, quoniani non dc-
qusedam vero postea congruo loco et Jconvenicnli benius, quia domni aposlolici commendalio ab evan-
niodo vobis innotescere. gelicaverilate et ab aposlolica atque canonica aticto-
4. Quando altera vice pro his quse dixi tractandis riiate, in- nullo discordat; et secundum mandalum
ad Tusiactimveni, adportavii mihi el episcopis regni illius de hoc facto executum non audivimus nec
nostri Bosoex parte domni apostolici epistelas-quas- •videmus. Illa eliam sancta. et prima in loto orbe
dam nepoli nostro etepiscopis regni sui mittendas, lerrarum sedes, per divinum Paulum, ccelestein sci-
qtias illis secundummandatum donmi papce transmi- licel tuham, qui ad lertium ccelumet ad pafadisum
simus, quasdam aulem nobis- legendas et observan- raptusTiocab ipso Dominodidicit, nohis et onmihus
das, quarum et hictextum habemus : in quibus 9S1 christjanis senrper in omni mundo clamat, cum
. invenimus nos-m increpatoscurfornicarios in regno •liujusmodi nec cihum stimere, Et per heatum Jqan-
nostro immorari peraiilleremus, et non solum ipsam -nem-apostolum, qui de seternp etvivo Christi pecto-
feminam, sed et omnes 99Sfaventes facinori ejus, a . ris fonte in ccena, qttando sacramcnta. redeinptio-
. corporeet sanguine Domini excomniunicatos, usque B nis 996.lioslra sunt celebrata et tradila,, super eo
dum ipsa mul.ierad virum suum redirel. Et scimus, recumbens Jiausit quod redemplis onuiibus propina-
sicut sanctusdicit Gregorius, quoniam '»$ qui rese- vit, manifestissime sedes apo.stolicainterdicit Jiujus-
'canda, si potest, non corrigit, ipse illa committit. modi hominem non debere quemquam in domum
, Nos autem audivimus prxdictam feminam in regno suam.recipere, nec ave ei dicere : quia qni dicit et
nepotis nostri commorari, el hanc senteutiam postea ave, communical operibus ejus malignis..Et per
non audivimus immulatam.El qui gravamur nostris, bealuni Gregori.umpapam in.homcliis Ezechielis 9S6
tipiemus alienis etiam communicare peccatis,.com- dicit, quia sicut ille qui fidea Deo recedit, aposlata
. municando excommunicalis.-. . est, ita et ille qui a Deo recedil opere,. sine dnbio
5. Filiam noslram Judilh viduanr, secundum leges aposlaia est. Quoniam, sicut djcit Apostolus, Fides
divinas et mundanas sub tuitione ecclesiastica et . sine aperibus ntoriua est. Et ilem, sicut alius 997di-
regio mundeburde constitutam, Balduinus sibi fura- cit Apostolus : _Sui.itqui confilentur se nosse Deum,
tus est in uxorem ; quem post Tegale judicium epi- faclis auiem neganL Et ipse Domihus dicit de semel
scopi regnLnostri excommunicaveruntsecundumsa- et secundo ac lertio legaliter commonilo 99Set nou
cros canones et diffinitionemsancii.Gregorii papee, . correcto, ut sit nobis sicul genlilis el publicis crimi-
qui dicit : Si quis viduam furalus fueril in uxorem, C nibus implicatus, cum quo et aposlolica et canonica
ipse ei,consentienlesei, analhcma sint. Quoeet verbis auctoritas nec cibum sumere, ul proemisimus,nobis
el litteris nos el eoiscopi regni noslri nepoli nostro coacedit.
Hlothario innotuimus. Nqs etiam, sicut scitis,, con- 7. Propterea, unice et frater carissime, el vobisr
-sili.oet cons.ensu fidelium noslrorum communiter metipsisconsilium999accipiie,et mihiconsilium datc,
eonfirmavimus, ut- nemo nostrum hujusmodi homi- et ipsi nepoti nostro suoesalulis et honoris dale con-
nem in regno suo recipiat, neque immorari permit- silium, et prsestate auxilium, quia et ego ad hoc,
tal, sed ad.rectam raljonem reddendam el ad posni- x quantum mihi Dominus scire et posse douaverit,
lentiam agendam,sicut. slattilum est, illum redire - stun paratus simul vohiscuni agere, si voluerit ipse
cogat. Qnaliter autem nepos nosler Hlolharius non recipere.
solum erga nos et consanguinilalem nqstram, verum 8. .Qtiod aulemconsilium .ego. cum episcopis ct
el contra Deum elsacram auctorilaiemet eommu- • celeris fid.elibusnostris,jol!icitiiselpro,nostra com-
nem chrislianilaiem Inde ege.rit, spero qu.iavos non muni, veslra scilicet et mea., sed etpro ipsius nepo-
lalet quo.dest plurimis cogiiituiu. Et sanclus Paulus, lis noslri salule et hqnore, et pro communi omnium
perajuem loquutus est Christus, dicit: Non solum fideiium nosirorunuindemniiale et salvatione, nunc
qui faciunt, sed qui consentiunt facientib,us, digni. D pfoxime et in-synodo etin placito.nostroacccpi, vo-
sunl morie. biscui nullnm bonum negare, sed omne bonunt
6..Nota est. vobjscagsa de. uxore nepolis nostri •meum paratu.s sum participare, dico si placet, ct si
Hlolharil, unde el a nobis et ab episcopis regni ita vobis bene. visum fuerit, bene 100,)accipiamtis '
nostri, sed et ab aliis episcopis proesentibus nobis iilud communiler, Et si melius nobis per rationeni
. consilium qusesivit et audivit.: sed secundum illud et auctoritaiem divinam et humanam noslrce salva-
consilium exinde non fecil. Scimus etiam quia et ad tioni et chrislianilati congruentem ostenderi.tis,pa-
d.oninumapo,stolicumpro hqc Iransmisit, et ab illo ratus sum iliud cum omni ,deyo.tione accipere, ct
epistolas exinde recepit. Negare quoque non volunius yobiscum, Deo cooperante et comniunium fulcliuiu

YARIM LECTIONES.;.
9,1 i.q. desunt 3. »» deesl 3. '"
sse omnibiis facienlibus corr.- coiisencientibiis5. m q. si qnis res et
catisassi5. in redeniptionis 3. "6 omcliis iezcchielis 3. <" alibi 5. e"s excommuiiicaxo3. "».«£/,
3.. me ita 5. dcesl B. .
 C95 APPEND. AD &MC. X. — M6NUME.NTADIPLOMATiCA- 696
nosirorum consilio et auxiiio adminiculanie, liben- j '__ 10. Et si ita nolueril, faciat quo.djudicaverit fa-
tissime seqni el exequi. cienduni. Ego in vestra amicitia et debita fralerni-
9. Quia scriptuin est, dicente bonorege, qui ta- tale persistere, et omni debito obsequio illam pro-
mcn deliquit ut homo el recognovit se ut felix, ex niereiT.cupiens, qui non queero.quseillius sunt, sed
rolunlale niea confucbbr ilii, proftteatur idem nepos ilhim, si eum salubriter babere non possum, roe Deo
noster coram vohis el coram episcopis qui vobiscum -pro iliius amicilia tollero nolq. Nec ad malum alicui
fuerint, et remandet nobis per vos elper ilios, quia proestare auxilium volo; quia legimus in seriptur-a
vnlt sccundnm domni apostolici et episcopale immo Dominum dixisse cuidam regi : Impio prmbes auxi-
divinum consilium, ad placitum convenire cuni epi- lium, et his qui oderunt me' amicitia jungeris : idcirco
7 Domini merebar.isquidem, et sicut ibidem
scopis el fidelihus alqu.e amicis Deiet nostris ac suis, iram 100,
quoniam hoeecausa generalis-esl omnibus christia- in reliquo scrjplum est. Et item Jegimus, quia de
loos impius con-
nis, et aut ostendere, quia secundum lcgem divinam quacumque impielale quiscumque
et liumaiiam. chrislianis congruani hoc factum de ;versus fuerit, et excorde suo 100sse converti velle
uxore sua habeat executum, at.it secundum Dei con- dixerit, jam non inler impios compulalur, sed a piis
.silium, el legem cbrisliano regi convenienlem, hoc pie recipi debet et saiubriter potest, dicente Scri-
cl jlla duo quse prcemisimus emendare velil*-etde- 13 ptura : Verte impios, et non erunt: non quia non
licat. El paratus sum cum lali carilale et hoiiorabi- erunt in essenlia, sed non erunl in impielatis culpa.
litate illum rccipere, sicut-cbristianus rex christia- Itee autem diximus, non ut nepotem nostrum in
ntim regem, ei siculdiligenspairuus dilectum nepo- numero impiorum compulari cupiamus, queni pio-
tem debel recipefe, et in illins amicitia ad illius rum numero sociari a Domino exoplamus,
salvationem et hoiiorem, si ita feceril, permanere. Sequunlur adnuniialiones quas- tres reges apud-
Et constiliiatur lempus congruum et locus oportu- Sablonarias ad.nunliare debuerunt.
nits quando simul pacifice conveniamns, et banc Adnunlialiodomni Hiudmvici.— i. Sicut scitis.,qur
causam, sicul de nobis ipsis, quia si.culScriptura di- ibi adfuistis quando proxime aptid Confluenles nos
cil, os noslrum et caro.noslra 1001esl, ad com.rnunem adj.uvante Domiho conjunximus, et capituia a nobis,
noslram et fidclium nostrorum salvaiipnem et honbv .et a fidelibus noslris observahda-slaiuirnus, convenit
rem difnniamus; ne, qui fidelibu.snosTrisel omnibus nobis,-ul congruo tempore et oporiuno loco ilerum
christianis in bono exemplum esse dehemus, ct 1002 simul conveniremus, el cum Dei adjulorio, et fide-
perdilionis exeniplum donamus,loos et qiii maloruni ~lrum nostrorum consilio, queein slalu sanclseeccle-
correclores esse debemus, capulnialorum, quod ab- sise el innobis et in regnis nostfis, atque in nostris
sil,'fianius. I3ed etea quce, ut supra diximus,'apud <^ fidelibus emendanda. erant, emendaremus, et ut
Coiiuiienies promisimus nos traclaturos et obser- emendala de cetero observarenlur 101°slatueremus.
vanda consiiiuluros, tractemus et statuamus; ut qui •Et ad icec agenda jam per tres vices et tenipiis et
undique propter peccata nostra et malum discordice locum condiximus; sed aul mihi aut fratri meo au.t
qnod in regnis ncstris mariet percutimur, placato eommuni nepoti nostro tales eausoeacciderunt, pro.
Deo misericordise iliitis solatium eonseqiii merea- ' quibus hoc quod condiximus 1011impl.ere non polui-
mur. Et non sit nepoti noslrd hoc agere irimenle mus.'
sna dtirtim; quia scriptum esl :.Qui menlis est durw, - 2p.Inlerea pefvenit ad nie, quia meus frater et
corruet in malum. SeJ timeal Deum, e'l compescat communis neposrioster ita inier se non erant, sicut
istud ""'' scandalum, quod tam.grande in isla chri- lunc fuerunt quando nos simttr coiijunximus. Et ideo,
stianilalesine ul.la necessilate est generalum et pro- ad hoc veui, ut inter eos privatris mediator exisle-
pagatum, cum per rationem et auctoritatem potuis- rem, et ipsi sic inter se sint, sicut per rectum esse
sel ad debitum effectum perduci, quod multis horni- dcbent. Unde frater noster per me et per-episcopos
nibus videtur sine plena ralione et auctoritate debita nostros ac per episcopos nepotis nostri, et scripto et
cxecutum. Et quia scriptum est: Bealus homo qui verbo tales causas nepoti noslro mandavil, pro qui-
semper esl pavidus, et Dominus dicit : Diligentes me 0 bus il.Iisic privatus (1.50)non eral sicut anlea fuerai;
diligo, pro amore et timore Dei honorcl se, et suam quasI 012si ille emendare vellet sicut ei mandabat 1013,
chrislianilatem, et suum ndmen regium, etexuat100E volunlarie illi erat sicul diligens patfuus dilecto ne-
se et nos omnes ab ista calumnia quse illum sequi- poti, el christianus rex christiano regi esse per re-
iur, el pcr illum ac propter illum nos propjnqtios ctum debet. De quibus causis nos et episcppi qui '
illitis; et honoret inde 1006Deum , scicns Dominum nobiscum fuerunl es, parte nepolis nostri, frairi no-
dieere : Ilonorantes me honorabo; el qui contem- slro et episcopis qui cu.m eo erahi tale respousum
pnunt me, erunt ighobiles". reddidimus : qnia illas causas quas ei repulabai,
'
VARI^; LECHONES.
"^01 deest 5. 100!deest 5. looalcgedbncnms. ,00lillua 3". lMe erual 3. 100G honore in 5. t007i. q.
d. m. 3. 100Sqtticumque 5. """ deest B. 101°observentur 3. I0U diximus 3. 10ls C[uiasi ita se e. v. 5.
*015emendabal 5.
' NOT.-E.- - ' "
(150) Id esl familiaris.
 697 FRANCORUMREGUMCAPITULAHIA. . C98
paratus erat aul emendare, aul de illis eertam red- A dis, et de his quse in regnis nostris emendanda sunt
dere ralionem, et dignam facere satisfaclioiiem, emendandis, et de statu alque honore ecclesiarum et
Quod responsum frater noster -et episcopi lihentei sacerdotumac servorum Dei, et de lege ac justilia
receperunt; et, Deo gratias, sunt ita modo frater eit conservanda unicuique fidelium noslrorum in regno
nepos noster, sicut per reclum esse debent. nostro, cujuscunque noslrum sil homo,.et in illo et
5. Et volumus, ut sicut nobis convenit, ut intci in suis proprielalibus, et in suis honoribus, -el de
nos fidelesmissi discuirant, et queein-unitisciijusqucv capilulis observandis, sicul fraler nosler nunc dixii,
nosirum regno emendanda sunt, el alieralleri inno- ila el ego per omnia cupio observare.
tuer.il, emcndentur, et casce Dei et sacerdotes ac; Adnuniiatio Illolharii. — I. Postqtiam isle patruus
servi Dei legem et bonorem debitum haheant, el meus Hludowicusme in sua bonilate in filii loco su-
unusquisque fidelium nostrorum in regnis nostrisj scepit, sic erga mesemper in sua mercede feeit, si-
cujusctimquenoslrum sil homo, Icgem et jiislitiara cut et illum decuit et mihi necesse fuit. Unde para-
el in se et in suis proprietalibus et in suis honoribus lus sum illi debitum obsequium exhibere, sicut per
habeat, sicut lempore antecessorum nosirortnn ha- -rectum debeo facere.
buerunt, el sictit inler nos jam conyenit101i, et in 2. Et de his qusepalfuus meus Karolus proxime
illis capitulis est constitulum quee antecessores >0?"B-nunc,.cjuandoprimum simul convenimus, mihi man-
nostri reges consliluerunt, et sicut nos apud Mars- .davit, sic observare cupio, sicut palruus meus Hlu-
nam firmavinius, et sicut riunc proxime apud Con- .dowicus et episcopiqui cum eo inter me et patruum
fluentes slatiiimus; donec, adjuvante'Deo, congruo meum Karolum medialores fuerunt, ex mea parie
lempore et oportuno loco itertim simul conveitiamus, i111el episcopis qui cum eo erant nuntiavcrunl. ElsT
et una cum communi fidelium noslrorum consilio ipse mihi,ita privatus- el amicus alque adjulor, se-
quse perfecta non fuerint/pacificeTractemus alque •cundum ralionabilem possibililalem, cxstiierit, sicut
perficiamus 1016,el ita nos ad invicem adjuvemus, ut . patruus. nepoti el chrislianus rex cliristiano regi
cum Dei adjulorio nos et fideles nostros salvemus, esse per recium dcbet, iia et illi et familiaris et
el oppressoribussanctseecelesioeresistamus: Et hanc .amicus atque adjulor, secundum raiionahilem possi-
ridcognitationemideo scribi conimuni consensu feci- bilitatem, essevolo, sicut diligens nepos dileclo pa-
mus, ul unusquisque.nostrum illam habeat, et cer- truo et christianus rex christianq regi esseper re-
' tius
scial, quid-et qualiler exinde observare exprcs- ctum debet.
sius dcbeat; quia non deeei, ut rex a sua cognita- 5. De fidelibus aulem missis inter nos discurren-
tionedeviet, sicut non convenil, ut episcopus a sua dis, et de his quceinregnis nostris emendanda sunt
recta prsedicationediscordet. " emendandis, el de statu atque honore ecclesiarum
Adnuntiatiodomni Karoli. — 1. IIoc quod dilectus et.sacerdotum ac servorum Dei, et de lege ac juslitia
frater nosler dixil nos proxime apud Confluenles-con- conservanda unicuiquefidelium nosirorum in regno
slituisse, quantum ex me fuit, hactenus observavi, noslro, cujuscumque nostrum sit homo, et in illo et
et observare cupio, si et erga me ita fuerit observa- in suis proprietalibus et in suis honoribus, et de
tum; et ei repulare non volo, ut ipse similiter erga capitulis observandis, sicut isti mei patrui nunc
me illa observata non habeal. Credo etiam, quia nec dixerunt, ita ^eiego per omnia cupio observare.
ille velit, nec aliqtiis alius inihi reputare possit, ut
erga-eum illa observata non haheam. Quod si aliquis Quoniam istas, qumprmcedunt,adnunliaiionesIlludo-
wicuselHlolhariuscumillorumsequacibus,poslquam
fecerit, paralus sum aut illa quse emendanda sunt coram omnibus,quiadfuerunt, irium regumconsilia-
emendare, aut de hoc quod mihi reputatuin fuetit, riis fereducenih,lamepiscopis quam abbalibus.cltai-
certam reddere r,ationem. cis, relectas penilus rcjecerunl, ne populolegerenlur,
2. El si hic communis nepos noster fecerit, sicul ut causa Hlolharii penilus lacerelur, hanc qumse-
qiiilnr adnunlialionem domnns Karolus isiis ipsis
frater noster et episcopi qui eum eo inter nos nie- verbh jam vesperi' adnuhliavil apud Sablonariqs ,
dialoresfuerunt, mibl et episcopis qui inecum erant anno incarnalionis Domiiiicw862, indiclione 11,3
ex parte illius lnmtiaverunt, effrater noster nuncxli- D Nonas. Novembris, in ipsa in casa ubi relectm sitnt
prmcedentes adnuntiationes, quam pauci alii in-
xit,"el ita mihi famiiiaris el amicus alque adjutor se* traverunt quam qui anlea (uerunt, quoniam fere
cundum ralionabilem possibilitatem exliterit, sicut plena de ipsis erat,
nepos patruo et christianus rex christiario regi esse AdnuntiatioKaroli. — Sicut ego verbis et scriptis
per recttim debet, sic ei privatus et amicus atque per fralrem meum et per episcopos nepoti meo
adjtitor secundum rationabilera possibilitatem esse mandavi, et illi de sua parle inibi renunliaverunl,
volo, sicut diligens palrtius dilecto nepoti •et sicut sic illi amicusesse ei ilhtmsalvare volo, sicut avun- .
chrislianus rex chrisliano regi per recttim esse culus per rectum iiepolem salvare debet, siille, -sU
debet. cut nepos per reclum avunculum salvare debet, me
5. De fidelihusaulem missis Inler nos discurren- - et meos salvavcrii.-

VARIJS LECTIONES.
inv c, i. 3. ">liiutercessore5 B- omniadesunl3,
101S-reliqua
m APPEND. AD SJEC. X; —. MONUMENTADIPLOMATICA. im-.'
KAROLI II EDICTUMPiTENSE..
'
(An. 86-4. Jun. 25.),

Capitulare hoc prolixum a Sirmondo et Baluzio vulgatum, opecodicisBaiuzii 3) bibl. regise Parisietisis inter.
Siipplemenla Lalina n. 75 recognovimus, relenlis. lamen fere ubique alia lotiuslectionibus , quod codcx
noster, cui 5b) S. Vincentii Mettensis et 3c) Pfdatinus consentiunt, pro edicli recensione,.paulo
breviori scilicel, habendus sit. Hibelur eiiam in codice bibliolheeaa Parisiensis soeculi X, n. 5095, et
exce.rpta in codice n. 3878; quibus .lauien ex inlegco conferendis cum editis olium nostrum uon suiTecil..
Adnunlialio domni Karoti apud Phlas, *' -ecclesiasticarum,utnullus sibi-de.ipsis rebus contra
V. Multas gralias vobis agimus de vestra fidelitale aucloritaiem preesumat; et coriiitesepiscopis el mir
etde veslra bona voluntate quam semper erga nos nistris eeclesieein eorumminisleriis adjutores in om-
iu omni adjutorio et obsequio <Iemonslratis,-sicut nibus fiant, sicul in eapitulari -prsedecessorum ac
vestri anlecessofes erga nostros antecessores demon- progenitorum nostrorum continetur, iu secundo li-
straverunt; el quia paeem ,. quarii jarii praeterito bro, capilulo 23. Et quicunque comitum vel mini-
lertio anno hic communiter confirmavimus et adco- slrorum rei publieee hsecquee mandamus, observare
gnitari fecimus, secundum quod causa in quibusdam neglexerii, si prima et^secunda vke-de his admoni-
Toeis conjacuit, elsi non omnes, sicut desideravimus, lus nou se correxerit, volumus ut neglegentia comi-
.lamen ex majori parte observastis, et quia-pleniter lis ad noslram noliliam per episcopos et per missos
et cum pace ad hoe nostium placitum convenistis. nostros deferatur, et aliorum neglegentia per co-
2. El qiua bonam voluntatem-vestram-in istis et - milcs ad noslram riotitiam perferatur, ut noslra au-
in.aliisvidemusetexpertisunius, fidticialiusvoscom- ctoritate quod in capitulari pra;decessorum noslra-
monemus, ul et.de ipsa pace observanda, etde islis rum contineitif-sttbire cogantur.
operibus quee contra Dei etsanctse ejus ecclesise et 2. Post haecde orphanorum etviduarumeausis,
nostros communes inimicos Nor-tmannosincepimus, •et de regalibusjustitiis, et summopere de raptoribus
sine defeclu et lassatione virililer laboretis, seientes puellarum elviduarum et sanctimonialium, etiieliis
qtialiter nobis.placuisset,-siistas firmitates hic fa- qui presbyteres flagcllare prsesumtint, et qui eos de
ctas habuissemus, quando in lali angustia sicut ex- ecclesiissine-episcoporum conscnsu eicere^vel reci-
perti estis ad Meldis contra eos communiter labora- pere, aut censum de manso vel ex his quoe domims
vimus, unde nos Deus, sicut suse misericordicejila- el genitor nosler in suis capilularibus ecclesiis i«
cuit, manifesto suseclemenlioeindicio adjuvavit. immunitate concessit exigere non. liment,. et qj.il
3. Et quoniam illa quoe jam lerlio anno hic-una ,-censa de.-rebus,eeclesiaslicis,ad-ecclesias persolvere
cum coiisensu el consilio fidelium nostrortim cou- delrectant, ut firmiter a missis.el coinitibus noslria
stiluimus et vobis adcognitari fecimus, libenler au- inquirantur, et aeriler distringantur, etplena justi-
disse el. suscepisse comperimus, quse nunc eliam ad . -liainde fiat, secundum quod in capitularibus avi et
nostram eommunein saltitem ef pacem, atque hono- patris nostri statutum habetur, el ipsi contempto-
rem, hic fidelium nostrorum.consensu atque cousilio res legum,.divi,na3sciiicct et huinance, ad nostram
coi)s[iiuinius,Yobisperscriptumnota facerevolumus, priBseniiam legaliier pprducantur,.utjnde.consiljo
ui illajjlcnius audire ei ad illud scriptum reeurreniio, H,fidelium Dei acnoslrorum comniendemus, quid de
quod in singulis coniitalibus dari el relcgi atque ba- lafibus homlnibns sil faeicndum,- qtti nec Deum
bcri praicipinms, firmius rctineie et cerlius ohser- titnenl, nec contra sanctos canones facere nec lcgem
var.e possitis. Qttseetiam ab episcopis vel eorum mi- el prceceplum regitim inffingere perlimescunt ;
nislris per singulos comitatus de eorum parochiis salva censura, ecelesiaslica et episcopaljs poeniteniise
apeiio sermone , ut ab omnibtis possinl intelligi, . vindicta.
liadi voltimus. 5. Ut lex et juslitia uuicuique in..suo ordine om-
, Karolus gralia Dei rex. Notum esse volumus om- nibus conservetur, et pacem quam proxime leste
njbus Del el nostris fideUbus, quoniam hsec quee . Deo propriis manibus commtini consensu confirma-
soqtiiiiiiur capiiula ntinc in m7 isto placito noslro, • vimus, quando hic placitum noslrum habuhnus, sic
anno ab incaniatione domini nostri Jesu Christi.854, oiimes et iufra patrlam, el cjuando ad placitum
aimo \hlelicet regni nostri ipso propitio 25», indi- unusquisque venerit, et qtiando redieril, et qtiando
clione 12 ,ws, 7 Kalend. Julias, in hoc.loco qui dici- necessilas nobis ev.en.eriiui hosiem nostrum adnun--
tmPisTs, una cum fidelium noslrorum consensu at- '•-liemus, usque constituta loea secun.dum.consuelu-
que consilio constituimus, et eunetis sine ulla refra- dineni ei capiiula proedecessorum nostroium obser-
gatione per regniim noslrum observauda mandamus. " vare procuret. El qni contra hanc confirmalionem
1. Primo consideravimus de honore ecclesiarum per contemplum venerit, aut quaiito.cius, quod con-
ct sacerdolumac servorum Dei el imnmnitate rerum tra hanc confirmationcmexcessum fuerit, emcndare
YARIJS LECTIONES.
itn deest3. )0,s ita S. B. el codd. Paris. 5095 ct 3S78. Yli. Kd. 3..
 '
v?0i' FRANCORUMREGDM CAPITULARIA. 702
neglexerll, ab epfscopis et missis ac comilibus no- ut mos quis habuitloa 5. mittat, et euin lne bannire et
slris hoc nobis nuniiari mandanius; qualenus tan- mannirejubeat. Et quoniam lex consensu populi iit
lum Dei et noslrum ac toliusichristianilalis con- et conslilulione regis, Franci jurare debeaitt102?,
templum, sicut secundum leges divinas et humanas quia secundum regium mandalum nostrum "°a ad
invenerimus, emendare curemus, ne ipso nostro ju- juslitiam reddendani.vel faciendam legibus l02Sban-
dieioa Deo, quodabsit, condemnati simtis. Ei vi- nitus vel,mannitus fuil; et sic ipsse res illi 1030ju-
deant episcopi et missi ac comiies nostri, ne si con- dicio scabiniorum in bannum mitlanlur, et si ne-
ira nostram communem conflrmavionem aliquis per cessefuerit, ipse in forbannum miltatur qui 10J!Iad
et alium jusliliam reddendam venire noluerit. Et mandet co-
"«onlemplum fecerit, emeudare noluerit, per
quam per illosqui ad hoc constituli sunl hunc con- mes qui boc executusfuil, alteri comili in c-ujusco-
templum sciamus ; quoniam si per alium quam per mitalu res et mancipia habel, quid inde factum ha-
illos hoc, sicut non conveiiit, audierimus, sicul nec beat; el ex nostro verbo illi mandet, ut per illa qusa
ipsi immunes a- peceato erunl, sic nec ab ultione in suo comitatu habet, illum distringat, quatenus ad
immunes exislent. 103syel faciendam in suum co-
justitiam reddendam
k. Yolumus et expresse mandamus comitibus no- miialum redeat.
stris, ulsicutin 24 capilulo secundi libri capitulo- i' 7. Audivimus etiam, quia hujusmodi leveshomi-
rum decessorum nostrorum continelur, vassalli no- nes in aliis comitalibufi depraedalioneset injuslitias
stri nobis et nostrse conjugi famulantes condigtium faeiant, el ad illum coniilaUim in quo commanent,.
apud omueshonorem habeant, sicut a genitore' no- et in quo illas malilias non facitinl, .faclis malitiis
slro et a nobis saepe admonilum esl; el sicut ipsi in aliiscomitatibus reveniunt. Unde maadamus et103*
volunl se anobis honoratos tenere, ita etnobis fama- comitibus noslris expresse praecipimus103i, ut illi
lanfcibus, sicut eonsuetudo fuil lempore antecesso- comites in quorum comitatibus tales homines j.usti-
rum noslrorum, debitum houorem exhibeant. lias faciunt 1035,iilis comiticus hoc mandent in quo-
5. Volumus etexpressecomitibus nostris manda- rum comitatibus refugium habent, et una menle,
nius, \&villsenostrae indominicalaj, sed et vilke de unoque consensu, et uno certamine ad lales homi-
- monasleriis quaeet conjugi nostra; et flliis ac filiakus nes se et ut '
comprehendendos erigant, decertent,
jaostris coneessa atque"donata habemus quaeque snb ecclesiae Dei et ministri ejus, et servi Dei ac popu-
immunitate consistunt, cum salvamento et debita ius, pacem et quietem habere possit.
reverentia in comitatibusillorum consistant. Sed et 8; Ut denarii ex omnibus monetis meri ac bene
quae bomines nostri ac illorum illarumque, qui sine , pensantes, sicut iucapitularipraedecessorum ac pro-
ulla differentia et noslrisunl 1019,cum salvamenlo el' ' genitorum nostrorum rcgum, liiiro quarto, 52 capitulo
debito honore babere possint. Et non ignorent neque continetur, in omni regnonostro nonreicianturusque
oblivisciinlur comites ac missi nostri, nos scire quod ad missam sancti Martiui. Et in omnibus civitatibus
' dominorum Dominusde se dicit: Ronorificantes me
et vicis ac villis, tam nostris indomlnicalis quam ct
honorxficabo; el qui contemnunt me, inlwnorali in bis quoe de immunilale sunl vel de comilatibus
erunl. alque hominum nostrorum, sive cujuscunque siut
6. Et qnoniamjnimana fragilitas proclivior est ad per omne regnum nostrum, a judicibus nostris, et
contra justitiam 102°faciendam quam ad juslitiam ab eis quorum villae sunt, ima cum ministris rei
exequendam, et diabolus scmper certat, utfragiii- publicae, secundum quantitatem locorum et villa-
1036ma-
tati humanseoculosmenlis claudat, ne castigationem rum, lanli ae tales de ipsis incolis et inibi
Dei videal et semelipsam 1021emendet; sicut ad nos nentibus constiluantur, qui inde providenliam ha-
pervenlum est, quod102aquidam leves homines de b.eant, ne boni denarii rejiciantur et non nisi meri
istis co.mitalibus qui devastati sunt a Noilmannis, et bene pensantes accipiantur.
in quibus res el mancipia et domos habuerunl,~quia 9. Ul ilii qui ex liac caitsa providehtiam habe-
nunc ibi mancipia el domosnon habent quasi licen- ) bunt, sacramento jurent, quod sicul eis ex bac
ler malum faciunt; quia 1023,sicul dicunl, nonha- causa'injunclum fueril, quantum scierint et polua-
bent unde ad jusliliam "faciendam10a*adducanlur: rint, debeant fideliler observare, et iiluni honiinem
et quia non habent domos ad quas secundum iegem quem scierint merum et bene pensanlem denarium
manniri et banniri possinl, dicunt quod de manni- reicere, non debeant celare, sed ministris rei pu-
tione vel bannitione legibus comprobari et legaliler blicse eum debeant noliim facere. De quo sacra-
judicari non possunt. Conlra quorum malas insidias mento quicunque comprobalus fuerit perjuralus, et
eonsensu et eonsilio fidelium noslrorum statuimus, secundum legem mundanam ul perjurus puniatur,
ul comes missumsuum ad illam terram in qua do- sicut in capilulari decessorum ac progenilorum no-
VARl^ LECTIONES.
10lsnostris 5. l0i0 ad injusliciam 5: 10alsemelipsum 5. 10S 2 deest a. 10S 3 f. eo quod non habeant Z.
t°!4 deest S. loas-d.habent 3. 1026eos 5. "" debento. "!I fa/ 5. 1029legaliter 5. 1030deest 5.
1031Sic Sirmondus legit: at mmiuvosuil lcgcndum quia ad justiciam, BAL. quia justiciam reddere noluit J.
,<l3' r. v. deehl3. 108Sdeesl 5. i"''t decsl 5. 1036faciunl uno consonsumedia desunt 3. 1036ibi comma-
Heuiibus 3.
 703 APPEND. AD SJEG. X. — MQNUMENTADIPLOMATiCA- . .704'
slrorum coiuinelur in fine capiluii decimi ex lerlio A . 14,.Ut in.proximis Kalendis,Julii per hanc duo-
libro, et secundum legem ecclesiasticam i087publicse decimam indictionem habeat in Silvanectis civilate
poenilentisesubigatur. unusquisque comes in cujus.eomitatu monetam esse
aliis bomi<=
10. Ul ab ipsa missa sancti Martini per omne jussimus, vicecomitem suum cum duobus
non istius nostrae novsemo- nibus qui in ejus comitalu.res «t mancipia vel bene-
regnum noslrum, nisi cum ipsis ha-
nelt» mcri el bene pensantes dcnarii aceipianttir, Et ficia habeanl, et suum monetarium
ibi manus suas de ca-
qnicumque ab illa die alium denarium negotiaiuii beal10"; qualenus accipianlper monetarii.de mero
causa prolulcpil, a comile et a ^038ministris ejus mcra noslra ad opus uniuscujusque
uthabeat unde
auferaiur 1039'ab eo ; siciil in libro Capitulorum se- argenlo cum pensa libras qninque,
decimo octavo conlinelur. inilium monelandi possit incipere; et pensam ar-
cundo, capitulo, noslra acceperit10S3, per
11. Ut in denariis novoe noslrse monelie ex una genli quam ex camera i05i
maiius eorum quas illud accepit, sabbato
parte nomen noslrum babeatur in gyro et in medio ante initium per
nostri nominis monogramma, ex allera.vero parte quadragesimaain monelatis denariisin
prsefalo loco et 1055cum ipsa pensa 1056cum qua ar-
nomen civitatis et in medio crux habealur.
genltim acceperat, unusquisque monefarius in nostra
12. Sequenies consueiudinempraadecessorum -no^B camera reddat.
slrorum, sicut in illorum capilulis invenilur, con- 15. Ut nullus more solilo pro ullo lucrovel ava-
slituimus, ut in nullo loco alio mo- in omni regtio ritia hoc leviter accipiat; sed omnes ab ipsis Ka-
nostro monela fiat, nisi in palatio noslro, el in lendis 'Julii argentum suum in constitutis monetis
Quenlovico 10Mac Rotomago 10i2, quae monela ad concambiari facianl,'scienles qui^ poslmissam san-
Quentovicum ex anliqua constieiiidirieperlinet, et in . cli Mariini nulli alii denarii in regno uostro nisi
Remis, et in Senonis, el "in Parisio, et in Aure- istius novaenoslrse monetse recipientur, et ab ipsis
lianis, et in Cavillono 10i3, cl iii MelulIo,.et in Nar- Kalcndis Julii ipsi novi denarii ab omnibus acci-
bona 10ii. . pianlur. Et quicumque liber homo 10" ab ipso dis
13. Ut bi.in qtiorum potestale deinceps moneta denarium merum nov* noslrse monetse in regno
. permanseril, oinni graiia et cupiditate seu Iucro noslro rejecerit, ,sicut in prsefalo libro et capiiulo
postposilo fideles monetarios eligant, sictil Dei10ie regio contineiuiy bannum nostrum, id est stslidos
et nostrain gratiam volnnl babere. Et ipsi moneta- sexaginta, compoBat. Si ?ero servi ecclesiaslici aui
rii jurenl quod ipsum niinisieritim, quantum scie- coinilum aut vassallorum nostrorum boc facere-
rint et poiuerint, (ideliter faciaut. El mixium dena- prcesumpserinl, qtiia in prsefalo capitulari conline-
ritim et minus qtiam debet pensantem non mone- C lu-rul sexaginla ictibus vapulent, el hac oecasione.-
le'nlnecnionelariloi6conseiiliaiil. Et sine ulla fraude indiscreti homines 10S 8 moduin in disciplina facie-
etabsque malo ingenio coitlra cos quonini argeutum banl, consliiuinius cum fideiium hoslroruin con-.
ad purgandum accepcrinl, ipsiini argentum exme- - sensu alqtte consilio ^06',«t quorumcumque.coloni
rent, et sinelVaiidctain in pensa quam in purgatione el servi pro hoc convicti fuerint, non cum grosso
denarioscoiicanibienl.Conlia qiiodsaeramenium si fuste, sed nudi cum virgis vapulenl; el in civitati-..
quilibetfccisserepulalus 10i'fueril, judicioDeiseexa- Jous 106°aique-vicis seu villis episcopi per suos
minet 10ls: et sicul conlra hoc fecisse comprobatus minislros i06i vel presbyteros providenliam una
fueril, — quia non majorem fraudem facil si mixlum cum rei publicoe minislris accipiant, no et in hac
denarium et minus quam debeal pensantem moneta- causa modus discipltnse transgrediatur, sed laliler
veril "w, quam si in purgalione et concambio, ar- fiat qualiter el homines casligentur, el quasi 1062pro
genti per malum ingenium fraudem de argenlo 1050 inlenlione vel. occasione casligalionis disciplinam.
rei publicae, el10S1 de argento rerum ecclesiaslica- facientes 1063peccatum non incurrant, et discipli-
rum, et de faculiaie pauper.iimfeeerit, — sicul. con- nam sustinentes in corpore suo '06i debiliores non,
slitultim est de falsis monetariis in libro IV Capitu- • fiant. Qttod si quis hoc mandalum nosirum trans-.
Iorum, 53 capitulo, manum perdal, etut sacrilegus gressus, fuerit, nobis ab episcopjs nuntielur; qua-
ac pauperum spoliator publicoe poenitenlise judicio tenns taliter casligetur, -ne deinceps mandatum.
episcopali subicialnc. In illis aulem rcgioujbus in nostrum quemquam deleclet contemnere. Et si.do-
quibus secundum legem Romanam judicia terminan- luinus vel magister 1066quilibet 106aaut advocatus
tur, juxta ipsam legem culpabilis judicetur. lalium hominum, eos vel ccmiitivel misso nostro .

\7ARLE LECTIONES.
108?sanctam 3. . 1038d.eesl5. 1039a. merces ab eo. 3. retiqua capilis desunt. iot,°a. I, 3. ioil quantovico..
conslanler 3- 1012rotomagno 5. 10''3 cavillonum 5. 10li arbona o._Qua; leclio sentenliam ineam 10i
5
de-_
Ann. Guelferbytanorumel Nazarianorum a. 756. (Mon Gerin. SS. I. p. 29) conGrmat. s. et
"leclione
D. et '3.' 10Vnec aliis monetariis 3. i0Wreperlus 5. iois dei examinatus si comprobalus fueril quia (corr.
(corr. niinorem) denarium miniisque quam 5. 10B 10i9 m. et in p. ct in c. 3. i050_dea. de-
qui nOn)'inajorein 3 acceperint 5. "5i quos i. acceperint
stm(5. i081el ecclesiarumet p. J. inluierit 5. im habeant 5.
3. ;oasdeest 5.. 10E 6. impensa 3. ^" 1. h. desunt 3. •,06sin discrelis liominibus.5. 1059a. c. desunt 3.
comitaiibus 3. 106im. liec eadem fociant vel 3. media desunt. iUi et qtii.in prolentione occasione 3.
106l)
V>M faciunl 3. "** i. c. s. desuuio. "" v. m. desunt 5. '"^ ita $. el 5. ib. 3c. qui liber eslB.ex.Bejlou..
 m JFRANGORUMREGUM CAPITULARIA. 706
ad disciplinam &ffsdnendameoniradixerit vel misso A } reddere noluerit; in prima conlradicliorte solidis
tiostro jussus prsesentare noluerit, prsedictum bar,- quindecini culpabilis judicetur. Si ad secundam ih-
imm sexaginta solidorttm componat, sicut in prae- quisitionem eum reddere noluerit, triginta solidis
dicto capilulari babetur. cuipabilis judicetiir.-Si nec ad tertiam iitquisitionem
16. Ut si aiiquis bomo a 1067proximis Ealendis eonsenlire voluerit, quidquid reus damni fecit, to-
Julii deliacnova noslra moneta mixtum vel miniis tum ille qui eum infra immunitaiem retiriet, nec
quam debeat pensanlem denarium invenerit-, con- redderevult, solvere cogatur, et ipse comes veniens
stringat eum qui ipsum denarium ad negotiandum liceniiam babeat ipsum hominem Infraimmunitatem
protulit, et ipse dicat, a quo eum accepit; et sic qua;rendi, ubicumque eum invenire polueril. Si
de manu^admanum veniat, usque dum ad falsilatis autem in prima inquisitione comitiresponsum fue-
auclorem pervenialur. Et invenlus mixii vel minus rit, qttod reus infra •immuniiatem quidein fuis-
quam debeal pensantis denarii monetator, in illa ' set, sed fuga lapsus sit> juret quod ipse eum ad
terra in qua judicia secundum Ifgern Romauam ter- juslitiarn cujuslibet disfaciendani fugere non fecis-
minantur, secundum ipsam legem judicelur; et in iila sel,.et sit ei in hoc satisfactum. Si vero inlranti in
terra in qua judicia secundum legem Ronianam non ipsani immunilatem, vel incujuslibet bominis po-
judicantur, monetarius, sicul supra diximus , falsi B I testalem vel proprictatem, comili collecta manu
denarii manuin dexteram perdal, sicul in qaarto quilibet resislere tentaveril, comes hoc ad rcgem
libro Capilulorum conlinelur, capite 35. El qurhoc velprincipem deferat, el ibi judicelur. Etsicut iile
consenserit, si liber es't,'G0solidos componat; si ser- qui^in iinmuniiale dainnum feeit, sexcentis solidis
vus vel colonus, nudtis cum virgis vaptilef 106s. componi debel, ita qui comiti collecta manu resi-
->-17.Ut diligenter comiies et minislri rei publicse slere praesumpseril, sexcentis solidis cuipabilis j"u-
per i06Ssuos comitatus ac minisleria provideant, dicetur. »
ne in aliquo loco occulta vel fraudulcnta moneta fieri 19. Ut melius et commodius liccc providentia de
possil. Et si invenlus ac compiobatus quilibet fue- bonis denariis non reiciendis et de monetse falsss
rit 1070fraudulentam inonetani perctitiens I07i, sic- denariis cuslodiri possit, voiumiis, ut unusqiiisque
ut constitutum est de falso monetario, ex prafato comes de comitaiu suo omnia mercata inbreviari
capilulari prsedecessorum nosirorum, manus ei am- facial, el sciat nobis dicere, quse mercata tempore
pulelur-" 72. El qui lioc consenseril, si Hber est, avi nostri fuerunt, et quaclempore donmi elgcniioiis
sexaginta solidos componat; si servus vel colohus,- nostri esse cceperunt, vel quse illius auctoritate
nudus cum virgis vapulel. conslituta fuerunt, vel qtiae sine auciorilale illius
• 18. Et si falsus monetarius, atit 1073de iliis locis *-
C facta fuerunt, vel quse lempore noslro convenire
in quibus rnonelam fieri jussinius,'aut occtilte BIO- crjeperunt, vel qttsein antiquis locis perinanenl, et
netam percutiens, aul denarium falsttm de nova si mulata sunt, cujus attcloritale mtilata ftierunt.
moneia ad ncgoliandum proferens, ut 107iconstringi Et ipsum brevem unusquisque comes ad proxi-
et puniri non possit m 5, sicut est conslitutum, in Kium placilum noslrum nobis adportet, ut decer-
fiscum nostrum vel in quamcumque immiinilatem, nere possimus, quatenus necessaria et utilia et
ant alicujus potentis potestatem vel proprieta- quse per auciorilaiem sunt maneant, quaa vero
lem 107S, confugcrit, si in nostrunt confugerit' superflua, interdicantur, vel Iocis suis restituan-
fiscum , reqmralur a ministro nostro. Et si ille iur. Et mercata die Dominico in nttllo loco ha-
eunt defenderil aul occullaverit, nunlielur no- beantur, sicul in primo libro Capiiulorum, capitulo
bis, quatenus ila i077 in eo secundum capilulare 156 10'9, habeiur.
regium vindicetur, ne ullus alius unquam faisi- ^O. Ut comes et rei publicae ministri ac ceieri
latem nostra auctoritate' vel polestate consenti- fideles nostri provideant, quatenus jttstus modius
re i07Saut defendere audeat. Si autem in immti- sequusque sextarius secundum sacram scripturant
nitatem vel potestatem aut proprielatem alicttjus _T et eapitula praedecessorum nostrorum in civitalibus
potentis confugerit, secundum quod in lertio libro et inviciselin villis ad vendendumelemendum fiat,
Capitularis, 26 capitulo, continetur, de eo qui furium et mensuram secundum autiquam consnetudineui
arfl bomicidium vel qttodlibet crimen foris eom- de paiatio nostro accipianl, et non pro hac occa-
mittens infra immunitatem fugeril, inde fial; id sione a mansuariis vel ab bis qtti censum debent,
est, « niandet comes vel publicse rei minisler epi- major modius, nisi sicut consuctudo fuit, exigatur.'
scopo vel abbati, vel illi quicumque locum episcopi Et ipsi homines qui per villas de denariis providen-
vel abbatis vel abbatissce tenuerit, vel potentis ho- tiamjuratihabebtint.ipsieiiam deinensura, neadtil-
minis in cujus poteslatem vel proprietalem confu- tereltir, provideant, sicut in libro terlio Capituloruni,
gerit, utreddat ei reum. Si ille contradixerit et eum capitulo 90, continetur. Et si quis repulalus fuerit
VARL-E LECTIONES
- 106'deest 3. 1068caedatur3. Sb. 1069deest 3. 10" f. q. 3. 10" f. m."p. desunt 5. i0" abscidalur 3. 3'b.
1(173deest3. ,07i deest 3. 1075polest eo quod in flsconostro 3. 1076v: p. desunl5. l077l deest 3. ".i0-7econ--
sonare 3. 'i079in Sirmondo legitur 145; legendumvero esl 139. BAL. -
707 APPEND. AD S-iEC. X. — MONUMENTADIPLOMATICA. 70S
mensuram adulterasse, et cum majori modio vel A x betur, et postea ab episcopo puLIicampcenitentiam
sexlario annonam vel vinum accepisse, et cum mi- de perjurio accipiant. .
nori mensura venundare , si liber homo est, aut 21. Ut quia pertres jam annos bannum proTeje-
seeundum suam -legem se inde sacramenlo ido- ctione bonorum denariorumperdonavimus, volumus
neum -reddat, aut si -boe fecisse 108°vel fieri jus- ut modo, secundum discretionem quam missis no-
sisse aut consensisse comprobalus fuerit, hoc unde stris commendavinms, rewadialum persolvalur, et
meiisttiam. adiilteravit, id cst vinum et annona , ubi revvadiatum non est, rewadietur et solvatur :
a niinisiris rei publicse lollalur ab eo; insuper quatenus. et ex boc et ex disciplina constituta ita
et bannum nostrum, id estsolidos sexaginta, com- constricti, deinceps cessenl denarios bonos reicere.
ponat. Si atttem colonus vel servus inde repula- Et quoniam audivimus , occasione accepla pro
tus fiier.it, atit judicio Dei se inde exTiminel,aut si rewadialo bannoquosdamplus apauperibus aceepisse
inde couvictus fuerit, boc, til supra diximtts, unde quam bannus levet, hoc a missis nostris diligenler
meiistiram adulicravil, perdal,insuper et virgis nudo requiri volumus. El quicumque plus ab eis accepe-
1087qttam jussimus, coganlur illis
corpore i0S1 vapulet. El sive liber sive colonus vel rinl reslituere-, e£
servus de bocconviclusfuerit, post legalem emenda- illos absque ulla excusatione ad prsesentiam no-
lionem episcopalejudicittm suscipiat,quia conlralale B stram missi nostri adducant; quatenus per nosiram
interdiclum Domini fecit, dicentis : Qui pecnniam harmiscaram 1<1SS ita castigentur, ne-ulterius tali
suam non dedit adnsuram; unde regnum Dei sibi conludio UsSeos deleclet opprimere pauperes.
clausit, et infernum sibi aperuit. Quod peccalttm 22. Ut a colonis qui,jam pro rejectione bonorunj
inter illa criminalia peccata computalur de.quibns denariorum flagellati vel flagellandi 1090sunt, nulla
dicit Aposlolus, quod qui ea fecerit, ctim hitjusmo- alia exactio requiratttr; etsiab aliquo eorum aii-
di nec cibum sumcrc christiano licet; et inde sacri quid inde acceptum fuit, a missis nosiris cogatur
Kicacni canones clericos gradus perdere jubent. Et restitui. Et qui beneficia vel alodes 1091in duobus
de tali causa unde scculares bomines vilam perdunt, vel tribus aul quatuor comitatibus habenl, et non
inde clerici ecclesiasticum gradum amittunt. Mini- habent in unoquoque eomitalu undeplenum bannum
slri auleni rei publicse se caute cuslpdiant, ne pro valeant solvere i092, vel qui in uno tantum comitatu
liac occasione dticli ctipiditate per aliquod malum ,. alodem vel beneficia habent, et non tanlum ibi ha-
ingenium a liberishominibus, velcolonis, seu ser- benl unde plenum bannum valeant solvere, mlssis
vis,, sua iirjttsle lollanl; quia si inde ad nos clamor nosiris boc notum faciant, et hoc ab eisdem missis
venerit, elinde convicti fuerint, sic iirjusliliam is- noslris diligenter inbrevieUir, et nobis renuntietur,"
tam exsoivent, sicttt illi qui in suo minislerio tor- 'C ut nostra discretione decernamus, qualiter elcasli-
uiin faciant. In illis autem regionibus in quibus gatio ex compositione fiat, et hominesultra mensu-
secundum legcm Romanam judicantur judicia , jttxla ram et indebitenon graventur : qtiia, sicut sancta
ipsam legem commiilenles-talia judicenttir,; quia Scriptura dicit, non inde requirimus dalum; sed
super illam legem vel contra ipsam Iegem nec an- friiclum, id est non inde reqtiirimus inlionestum
tecessores nostri quodcumqtie capitulum sfatuerunt, lucrum, serl jregrii ex castigatione profectum. Tur-
nec nos aliqnid consiiiuimus. Similitcr per civiiates pe 109avel inhonestum est iucrum, -ut Auguslinus
el vicos atque per mercata niinislri rei publicsepro- exponit, per varias circtimventiones el occasiones
videant, ne illi qtii panern coctum aul earnem per lucrahdi causa inhoneste res quaslibetcongregari.
deneratas, aut vintun per sextaria, vendunl, adul- Et non solum in pauperioribus, sed eliam in ditio-
terare el minuere possinl. Sed quanlos mensura- ribus, considerare volumus discretionem quam de-
bilcs panes in tinaquaque civitate de justo modio cessores nostri reges in quarto libro Capitulorum
cpiscopi ycl abbatis10ss seu comilis 1083ministeria-.. posuerunt, capilulo 87 109ldecernentes : Dt de de-
les 108ia pistoribus suis recipicinl, tanlos mensura- bito, inquiunt) quod ad opusnostritm juerii rewadia-
biles panes dc ceqno modio a pisloribus qui panem ~ tmn, talis consideratio fiat, ul js qui ignoranter
vendnnt, fieri faciant: quos si inventi fuerint adul- peccavit, non tolurrt secundum legem componereco-
terare vel minorarc, ut supra diximus, secundum gatur, sed juxta quod possibile visum^uerit. Is vero
sutim modum culpabiles judicenlur. Homines etiam qui lantum mala votunlate peccavit, lolam legis com-
qui providenliam super hoc 10SB habere debebuttt ne positionemcogatnr exsolvere.
mancse mensurse fiant, si 1086de perjurio quod 23..UI nullus deincepsin regno nostro mixtnram
jtiravernnl, quia boc consentire non debuissent,, auri vel argenti ad vendendum facere v.elconsentiro
revicli fuerint, secttndum legem puniantur, sicul ini prrestimat: el nullus a missa sancli Remigii, id est
fine capituli decimi ex libro leriio Capitulorum ba- a proximis Kalendis Oclobris, aurum vel argentum

VARIJE LECTIONES.
IOSOrerldat quod si 1. 3. 10lusic Sirmondus': At tnanu correxit nudo Corio qum lectioest codicumBellov.et
Palat. BAL. 1082v. a. desunl 3. i083•comitus3. 108ideest 5. 108S s. h. dtsunt Bal. 10Slisi"hoc consen-
tisse revicii ftieriiit5. 1087ita 3. acccperunt B. 10SS armiscaram 3. 1089concltidio3. ,090v. f. desunl 3.
1091alodos 5. 10*ssolvcrc usqne solvere desunl 5. iw
turpe—congregari desnnt 5. 1(l0iLVI, 3,.
703" "FRAKCORUMBEGUM CAPITULARIA. 7i0
ad vendendiim vel emendum 10s" nisi purificatunv A vendere prsesumat, et in eodetn iibro eapitulo 6 de-
proferat. Et si quis post proefatas Kalendas invenlus signata.sunt Joca regni usquead quaenegolialores
fuerit aurum vel argenlum , vel quodcumque fabri- brttnias et arma ad venundandumporlare el vendere
cinium ex auro vel argento "s 6 mixlum* ad ven- debeant, quodsi inventi fuerint ultra portantes aut
dendum vel emendum 109'portare, a minislris rei venundanles, ut omnis substantia oorum auferalur-
publieae ipsum quod porlaverit ab eolollaiur, eti ab eis, riimidia quidem pars pariibiis palalii, aiia
ipse per fidejussores, si res el -maneipia in illo -veromedietas inter missos regios et invcniorem di-
comitalunon habet, ad prsesenliam noslram cum yjdatur; quia peccalis nostris exigeniibus in nostra
ipso auro vel argento adducalur, ul nos inde com- vicinia Nortmanni deveiriunt "°7, et eis a nostris
mendemus qualiter culpabilis judicelur. Si vero res bruniae et arma atque caballi autii 08pro rcdem-.
et mancipia vel mobile, per quse dislringi legaliter plione dantur, aul propretii cupiditate vemindanlur;
possit, in ipso comitatu habuerit, secundum legem ctim prc rcdempiione unius hominis-ista donanlur,
ad nostram-praesentiam venirejubealiir. Et si quis- yel.pro.paucopretio venundanlur, per hoc auxilium
quam inventus fuerit suum aurum vel argenlum, iliis contra nos prseslitum 1108et regni nostri niaxi-
vel qtiodcumque fabricinium exauro vel.argento, murn flt dolrimefltum, et multse ecclesise lli 0 Dei -
porlare ad fabrum ut purgelur, provideant rei pu- B deslruunlur, el quampluriini chrjsliani deprredaritur,
bliese minislri, ne hac 1098occasione ab eo quod el facultales ecclesiaslicre et regni exliauriuiitur,
smim fueril.tollant. Quod si feccrint, et ad nos inde propterea una cum consensu alque eonsilio nosiro-
reclamatio vcneril, sieutilie qui torlitm in stto co- rum fidelium constitiiimus,- ut quicumque.posl pro-
milatu vel ministerio fecerit,- in noslra vel ftdelium ximas Kalendas Julii'hujus duodecimse indictionis
nostrorum praesentia cuIpabHisjudicabhtir. Faber Nortmannis quocumque ingenio, vel pro redem-
vero qui post prsefatasKalendas comprobatus fuerit tione, vel pro aliquo pretio, bruniam vel qusecuti:»
aurum vel argenlum ad vendendum vel emendum ^uearma aut caballum donaverit, sicul proditor
adulterasse vel misculasse i09!l, in illis regionibtts in patiireet expositor
quibus judicia secundum legem Romanam 1100- ter-.* cliristianilatis ad
minantur , juxta illani legem puniatur ; in aliis au- lionem genlilitali perdi- christianilatis, etadjulor
sine genlilium -erroris. Iginir
tem regionibus regni nostri, secundum capitulare ulla retraclione vel re- proialivendilioneet ausu
regium li01, sicut falsam monelam perculiens,rma- dempliohe de vila com- temerario volumus, ut
num perdat. Et liber homo qui hoc consenserit, ponal. Quaeomnia omni- venditor de vita compo-
bus citissime a missis nat et omnes res ejns
sicut in praefalo continelur capitulo, bannum no- nostris et comitibus nota iiifiscentur.Ecclesiasiieus
strum, id cst solidos sexaginta., componat; colonus Q liant, ne de ignoranlia se vero aul Deo sacrata per-
veLservus, nudus 1102cum virgis flagelletur 1103.Si excusare valeaut. petuo exiiio dampneiilur.
3. 5 b.
vero Judseus fueril, ipsum quod mixlum protulerit,
perdat; et bannuin nostrum, sicut tempore prrc- 26, Ut pagenses Franci qui caballos Iiabent vel
decessorumnoslrorum consuetudo fuit, componat. habere possunt, cum stiis comitibus lm in hosteni
24. Utin omni regno nostro non ampliusvendatur pergant; et nullus per violentiam, vel per aliquod
libra auri purissime coeti, nisi dttodecim libris ar- Ksalum ingenium, autper quamcumque.indebilam
lalibus Francis suas res aut ca-
genti de novis et meris denariis. Illud vero aurum oppressionem lii!,
ballos tollat, ut hostem facere et debilos paravere-
quod coctum quidem fnerit, sed non tantum titli0i
ex eo deauratura iieri.possit, libra tina de auro ven- dos secundum antiquam consuetudinem nobis ex-
datur deceni libris argenti de novis el meris dena- solvere non possinl, neque Comes neque aliquis
riis. Et omnimodis provideanl lam comites,.quam minister rei publicre. Qiiod si fecisse aliquis eorunu
ceteri omnes.ministri rei publicre, nealiqua adje- eomprobal.us fueril, sic hoc cogatur componere,
tione vel fraude per occasioncm aliquid amplius sicut dCillis est constilulum in capitularjbus regiis
tortum in suo comitatu vel minislerio faciunf.
vendatur, sicut de suis honoribus volunt .gattdere. qui
Et quicumque hanc.commendaiionem nostram ali- P 27. Ut juxta regiuni "i capitulrw-equod domnus et
3 regni sui capitulo 71114
genilor noster, anno 16
quo ingcnio iufirmare vel. fraudareseu aliter immu-
lare inyentus fuerit, si Iiber homo fuerit, bannum- conslituit,' comites yel missi noslri diligenter inqni-
homines Mberiin singulis coniilatibtis
noslrtim, idestsexaginta solidos, componat; colo- r.ant, quanli 1118expeditiouenvfacere,
nus seu.servus, nudus iios nianeant quiperse possunt
cum virgis flagelletur.
vel quanti de his quibus unus' alium adjuvet, quantt
25. Et qtioniam in praefalis capitulis continetur eiiam de his qui a duobus tertius adjuvetttr vcl
in libro lertio ii0Gcapitulo 75, ut riullus sine per-~ prseparetur 1" 6, necnon deliis quia tribus quartiis
missu regio brtiniani vcl arma extraneo iiare aut adjuvetur etim prseparetur, sive de liis qui a qua-

YARL53LECTIONES.
1096v. e. desmit3 1096ex a. v. s.desunli. 1097v.e.desunlZ.- 1098deestZ. im miscttlas5. ,100r. 1.3.
,!01regum c. 3. iioa nndi 5. 1103flagellentur 5. i,0i deest3. 1105nudi c. v. flagellentur 5. u<"\ 1.3.
lt 0' devenertint 3.- 11<1S
deest3. 1109prestatur 3. "w e. et 3. "" armis 5. 5b. "'? quanicumqiie etipidi-
talem aut oppressionem3. 3;j. "" VU. 3. lm 11.5. "J 5 possint 3. lli 0 v. p. desuni 5. - "* ut 5.
711 APPEND. AD. SjEC.X. MONUMENTRDIPLOMATICA 712
luor quintus ndjtivetur et prseparetur ut expcditio- A legem Romanam vivunt, nihil aliud nisi quod in
nem exercitalera facere possint, et eorum summam eisdem continetiir-legibus definimus.
adnostram noiitiam deferant; ut illi qui in hostem 29. Ut illicdoni, tam fiscales quam et ecclesia-
" 33conlinetur et
pergere non pduerint, juxla anliquam el aliarunr stici"1132,qui, sicut in polypticis
gcnlium consuetudinem ad 1118civilatos novas el ipsi non deneganl" 34,carropera et manoperaex an-
ponles ac transilus palttdium operenlur, et in civilale tiqua consuetndine debent"3*, et margilam"3-6'el
1120whclas facianl; ad defen-' alia quseque carricareU3', quse illis non placent,
alque 1419in marcha
sionem palrire omnes sine ttlla excusatione veniant. renuuni 1138,quoniam adhuc in illis anliquis tempo-
Et qtii de talibus hostem dimiserinl, horibanntim ribtis forte margila 1139non trahebatur, qusein mul-
juxla discrelionetn qtise"* 8 in progeriilorum nostro- tis locis tempore avi ac domni et" 40patris noslri
rum lertio;libroCapitulonim,capitulol4,conlinctur, trahi crjepit^14,1 et de marinpera in scuria baltere no-
persolvarit. Et qui ad defensionem patriae non oc- lunt, et lamen non denegant quia manoperamiil,s
currerint, secnndum antiquam consuetadinem etca- debenl; quicquid11*3 eis carricare prsecijritur de1Ui
pitulorum eonstituiionem judicentur; opera carroperaequando illam facere debent-, sine
28."Ut illi Franci qui censum de s«o capitevel . uila differentia carricent; et quidquid eis de opera
de suis rebus ad partem regiam debent, sine noslra B monoperae, quando illam facere debent, praecirjitur,
licenfia ad casam Dei vel adalterius cujuscumque similiter sine ulla differeniia faciant' 1'10.
servilium se non tradant, ul res publica quod de 30. Ut quoniam in quibusdarii locis coloni, ta"m
illis habere debet, non perdat. Quod si aut seipsos ftscales quam -et de-casis Dei, suas heredilates, id
aul res sttas ad casamDei aut ad alterius ctijuscum- estmansa 1146quse tenent,non solum suisparibus"",
que servilittm 'sine licentia nostra tradefe' volue- sed et clericis canonicis ac vilianis presbiteris et aliis
rinl 1122,sicitl in capitulari avi nostri continetur de quibuscumquehominibusvenduntettantummodo sel-
bis qui prodtrlo se in servitium tradere cupiunt, lam retinenl, et hac occasione. sic"I'B destruclrc'
conritcs vel vicarii boc eis non conseiiliant, sed ex. fiunllli 9 villae, ut nonsolum census debiltis inde
banno .nosiro prohibeanl. Quod si conlra bannum non possil exigi, sed eliam quse terrsede singulis
noslrum fecerinl, ipsi qui eos reccperint bannum mansis fuerunt" 50;jam non possinl agnosci; consli-
nostrum, id esl soJidos s-exagirila, componaril. Et si luimus ut praecipiatur a nostris ministerialibus, el a
ipsos in servitio suo riabere voluerint, vel illorum ministris ecclesiaslicis, ut hoc nullo modo de ceiero
res 1123de quibus census ad partcm regiam cxiebat, ftat, ne villse destruclse atque confusae fiant : ct
teriere voluerint, censum quem ipsi1I2i Franci de- quicquid de singulis mansis sine licentia doniinorum
beb'antli2S, vel qtii de illorum rebus exire solebat, C vel magistrorum pe"r-quoscumquelvenditumesl, re-
ad noslrarit regiam .partem " 26componanl, sicut in cipialur, et singulis mansis"Bi de qtiibus terrse ven-
52
prrefalo Capilulorum libro tertio, capitulis 15 e"t86, ditresunt, et de quibus census decidit" propter
elin libro iv, capituio 36, habetur. Et quia, sicut in eorttm impossibililalem qui115amansa deservire non
sacris" 27 ecclesiaslicis regulis inveriilur, prior bb» possurit, restituatur; et juxta qualitatein vel quan-v
servalio durior, posterior autem exigente eausa iti- lilatem lerrse, vel viaearumad singulos marisos per-
clinatior fuit, posl liaecpraefata capilula decessbrum tinenlium, -postquam restaurati fuerint, ab uno-
et progeniiorum nbstrorum,' hujusmodi sicut prse- quoque inanso census ad partem dominicam exi-
diximus Francis hominibus res suas ad casam Dei galur. - .
vel aliis tradcre ac vendere, eosque ad divinum servi- 51.'De advenlitiis islius terrae, quaea Norlman-
lium converti, si vellent, non prohibuerunt, sicul nis devastata 11" est, constituimus, ut sicul in-ca-
in capitulis libri prinii, capilulis 152il2Set 134, et pitulari avi noslri Karoli imperatoris babelur^ unus-
in libro ii, capitulo 3I"li2S,e.tin libro ivliao,capitulo quisque comes de suo comitalu et riomina eorum*-
19, conlinetur. Si quis de talibus Francis de suis. et qui sunl" 36 eorum seniores"6*, describi faciant,
rebus tradere yel vendere voluerit, non prohibemus. et ipsos advenas, qui a lempore avi nostri atqtte a
Taniuih ul jus regium, quod sibi debetuf, sine ra- D tempore domini et ^ 57palris noslri in illorum comi-
tione non perdat: quiainjuslas consuetudines novi- tatibuscommanent 11118, seoundumconsueludiriemqua?
ter inslituias imponere cuique non volumus, quas illorum temporibus fuit, eos ibi manere permillanl,
in quarlo libro eorundem Capitulorum probibitas, lllos vero qui propler persecutionem Norlmannorum
cap. ¥1113i, legimus. De illis aulem' qui secundum nuper de istis parlibus iri illas parles confugerunt,
"VARl^ELECTIONES.
iiiR deest Z. ""> aeest 3. " 80marka 3. "" qnam 3. llE2 tradiderint s. 5. "5-3 v. i. r. desunt 5.
,12i deest 3. li25 v. q. d. i. r. e. s. desunt 3. 1126deest 3. l 127 deest 3. "a 8 CXXXllll-el
CXXXYI. 3.' 1129XXXll. 3. " 30V. cap. XVIII. 3. lm "XLY.3. 113> Ul c. et f. el e. 3.' "sa polipticis
3. "113idenegent 5. ^1136deest 5. "a 6 margilla corr. argillam 5. "a7rfeesJ3. 11S 8 placent non renntiant
licet in illis 3. ll 39margillam non traberenl 3. lli0 deesl3. uii cepit (in locoraso debeal) etiam in scu-
ria batereet tamen non denegant 3. lli 2 manopera. 3. ili 3 q. ctiam eis 3. ,14i de o. c. q. i. f. d. de.unt
3." lli6;elomne opus quando eis prsecijiilur sine u. d. f. 5. "ie mansas 5. -lii7 paris 5. "i 8 deestS.-
"49snnr5. " 60fucriht 3." U5i deesl 5. J182debuit 3. "™ q. ni. d, n. p. -r, el i."q. desunt3. imvastata
3. 11S 5 e. sitii 3. 11116
decsiZ. " 57d*e$t3. iie» n. hic commauenl 3., -
713 FRANCORUMREGUMCAPITULARIA. 714
<*hiseojio'-um missi cum missis ret publicrc taliter de ,A nes habent, .ad"ss. smim malluih occufrerc 1186
iilis" 59 prtrlibus inistas" 60 partes venire faciant, possint.
ut non ojiprimaniur, nec aliquis 1161census vcl qurc- 55. Et quia sacramenla post quadraginla noctes
cumque exactioab illis exiganlur; et habeant licen- legaliter juranda accipiunlur, et in prsefatis prrsde-
tianr, qurciirillis partibus suo.servitio promeruerunt cessorum et progenitorum nostrorurn capilulis inve-
vel quocumqiie justo ingenio adepli sunt" 62,com- -nitur, utposlquam comes etpagenses de qualibel ex-
mcndandi. Et illi qiii nuUum lucruin de opere in vi- peditione hostili reversi fuerintj ex eo die super 40
neis sperant, Kalendis Septembris unusquisque ad nocles i187sil bannus resisus, quod in lingua Theo-
loctimsuum"S 3 jam pervenlus sil. Et qui lucrum de disca i188 scasllegi li89;id est armorum deposilio,
vineis in illis partibus promeruerit" 61, octo dies voeatur, multi indecontendunt^l se 1190.inter se "9I
postmissam sancii Remigii in istas partes 1165jam jeciiscunt. Alii enim suum sacramentum quadrage-
sit perventus, et sibi in istis partibus in futurum simo die; in quo illud accipiunt, jurare volunt; et irt
provideat, et suo seniori serviat. Et si necessCilliii 66 tantuin contendunt, ut eliamsi inlra quadragesimam
fuerit, ad missamsancti Martini ad suum condttctum sacri jejunii quadragesimusdies advenerit, suum sa-
in illas partes redeat, et usquead Kalendas Aprilis "cramentumsejurare debere contendant " 92,etcon-
ibidem immorandi" 67licenliam habeal" 68<indeque B 1 tra causatores 1193suos, si ad .lioc audiendum • non
itd terram susenativitatis et ad senioratumli 69suum . ^enerint, jectiscant"9is Numerant enim dies, et non
-untisqiiisqiie redeal; et usque ad meriium Maium numeranl cum eis noctes; sicut " 80numerantur dies
propler seminationemibidem maneat 1170;indeque, et jibnnumerantur noctes a Nalivitate Domini usque
si illi"'i 1 neeessitas fuerit-,ad suum conduclum red- ad Purificatiouem sanctre Mariaeet a Resurrectione'
eat; et inde ad messiones interram suam unus- Dominiusquead AscensionemDomini;Quadragesimo
qttisque redeat "'s-, et de cetero ibidem perma- enim die et puriiicalio sanctseMariaaa nativitate Do-
neat 11'3. Si aulem de istis partibus in illis parlihns mini, ct quadragesimo die a resurrectione Domini;
femina marilum aut marilus femiuam accepit, illud quaeest in Dominicadie; ascensioDominicelebratur,
conjugittm; quia non esllegaleneque"' 4 legiiimum, quse eveiiil quinlaferia, id est Jovis die.Et de die-
sicut Leo in suis decrelis el sanclus Gregorius in bus sine metnoria noctium " 90,Dominus per Jonam
suis epistolis monstrant, dissolvatur; ct cujus nian- prophetam dicil- Adkuc quadraginla dies,et Ninive
cipium vir vel femina fueril"' 5, suum quaequepo- subverteiur.-Klquadraginia dies simulcum noctibus
leslas recipiat; et sure potestalis homini conjungere in j"ejunioHelirc prophetce, et Moysi1to' quando le-
faciat. Et si infanles inde nati sunt, seoundum le- . gem secundoaccepit, et ipsius Domini «jejunio com-
gem el"' 6 antiquam consueludinem"" nostram 11'81C. pulantur. In quibus sex seplimanaejid esl quadra-
infantes maircm sequantur. In illis autem regionibus ginta et duo dies, ftunlusque ad resurrectionem Do-
qure legem Romanam sequuntur, secundum eaudem mini, quasfil in Domiuica die, sicul etinilium Qua-
Jegem11'9 fieri exinde" 80 decrevimus: dragesimos:Et haecnon sine Dei mysterio
"9S fiunt,
32. Ut conlimilarieiet vicini comites in una die; perquem conditores legum justa decernunt; Unde,
si tieri polest, mallttm" 81non teneant, maximepost sicutiriquibusdam regionibus.1199rectius lenerecom-
octavas paschre , propter Francos liomines et advo- periinus,iina cum consensuet 1200fideliumuostroium
catos-, qui ad ulraque malla non possunl occurrere; consiiio 120iconslittiiiiius, ut ab ipso die quo sacra-
sed mitlantsibi invicem missos; Et si unris die Lunis menlum accipitur, post quadraginla dies et quadra-
mallum habueril, alter die -Jovis aut dieLunis se- ginta noctes, id esl, quadragesimo. secundo die de
quenlis hebdomadremalium habeat. El ne grave ,ei 1202sex septimanis i2B3, ipsa.feria qua illud sacra-
sit qui suum mallum iulerjecitj qui uno anno pri- mentum accepit, sicut120iPascba ipsa feria fil qua
mns teriuerit maijum ; seqnenti anno consentiat al- initium Quadragesimre accipitur, qui sacramentum
leri priinum lenere. Et si sacramenta legalia in primo legaliteraccipiti 206legaliterinlocis.constitulis juret,
die Lunis post pascha jtiranda devenerint, aut in - sicul in Capitulorumlibris decessorum et progenito-
aliis feriis quando mallum tenere debueral118S,mittat D rum nosirOrumcontinemr. Et amodo nulla dissensio
unusquisque comes missum suttm , qui ipsa sacra- vel retraclatio in regnd noslro a quolibet ex boc fiat.
meitta" 83atiscultet, ne ipsi bomines jectivi"8'* in- Qiioilmandatumnoslrumsi quisconiemnerepraesum-
veniariiur. Et ipse sic malium suum leneat j ut ba- pserit, bannum nostrum', id. est sexaginta solidos,
rigildi ejus el advocati qui in aliis comilaiibus raiio- componat. El si ipsa dies intra Q:iaJragesi.msesacra
YARLE LECTIONES;
1156istis 3. " 60illas 3. il6i deest 3: "° 2 fuerint 5. i163s. rcvertatur et
1165p. revertanlur 5. " 66deest 5. " 67commdrandi 3". 116shabeant 5. " 69seniorein qui 5. "°*117° sperant oi
2 3. maneant
5. i"idees:5. "' redeant 5. "' 3 li7i " 76
i176 permaneant
" 77
5. 1. n. deest 5'. p .iOstateiiiliabeSt
il80 recipiendt.
" 81ila' 3;
et sibi conjungendiet si 3. 3b. deesl5. Uecst3. "'» deest 3. " 791.e. 3. deesto.
malum B. "SSdebtiefilS. i183ipsum sacramerituin5. ilsi locovacuoreliclo manusipsa in codd. 3. inscri-
psit fugitivi ita et 3b.^ 118Sh;el (rfctoiori) ad 3. ilS6 non (deletum) possunt 3. -"i'dies-5. 5h. 5c.
,lss teodisca5. 118S scasilei 3. " 90se inter in locofaso 3. 119ideesl3. [1192conlendunt 3. ' 119Saccu-
saiores 3. 119ijectiscunl3. li95s. n. ,d. et n. n. n. desunl 3. " 96noctis memoiia 3."-•lm moisi 5J
1198minisierio 3. 11M(te(3. •120°deest3. ,S0ideesi5. 1202 5. 1203
1205 posl seplimanas 3. «,w si pasca irf
ipsa 5 accepil 5. ' "
PATKOU CXXXYIII/ £3
 7IS , APPEND. AD SiEC. X, — MONUMENTADIPLOMATICA. 716
jejunia evenetii, ncmo illud-sacramenltim quod ac- . qualibel necessilale seu famis lempore vendiderint*
cepil in qtiadragesimajurare praesumat;qtiia eXhoc ipsa necessilale compulsi, emplor si quinque solidi
jam eliam 120emanifeslam Dei vindictam vidimus el emit, sex recipiat: si decem, duodecimsolidossimi-
audivitnus, Et si quis 1207prsesumpserit, similiter literrecipial; aut18?* si amplius, secundum supra-
bannum nostrum componat, et inde poenilentiam scriptam rationem augmenlum pretii consequatur. >
episeopali.judicio faciat. Ipsam autem quadragesi- Sancluslmeliam Gregorius.de his quiliberi a paga-
mam a qttarla feria, id est a capite jejitnii,.cuni ipsa nis capti ftterint, si-aliquis cos rcdemerit, ipsi qui
quarla feria, qua publice poenitentcs poenilenliam redempti sunt procurent.-ul lantum.prelium redem-
accipitint, ohservari «sque ad sanclam resurrectio- ptori suo donent sicut ab eo redempti fuerunt, et in
nemsecundumconsuetudinem antiquam prrccipimus. sua liberlalepermaneanl. Si aulem ecclesia eos.re-
Sed expeclel qui sacramentum ante quadragesimam demeril, graiis sine aliqua compositione liberi fiant
servatum accepil, si quadraginta dies et qriadraginta Quodctnos per regnum noslrum, una cum consen
nocles ante illam 1208quadragesimam non habtiit, su el 1222fidelium nostrorum consilio 1S2!,-observar'
sine ulla 1209legali compositione vel jeeiilione l2i0 regia auctoritate prsecipimus.Et siquis dixeril qui
usquc ad diem •Ltinis posl octavas.12U1212 Paschre; et 1224non vult, aut'lemporefamis, aut pro alia neces-
-tiiiicquod legalitcr accepit,.legaliter et perliciat..] sitatepretium suum darepro liberohomine, si sem-
; 34. Nolum lieri volumus onmibus Dei et nostris fi- per illumservum'habere non debet, adtendat quid
- dclibus, quoniam lal3 quidant comites no.strinos con- ei Dominusper apostolum suum dicat: Qui habuerit,
sttluerunldeillis Erancis hominibus qui censtnn re- inquiens,. substantiam hujus 12SI!mundi, ei vidcrit
giumde stiocapiteseil et de suis resccllis (iSI) de• Jralrem suum necessehabere; et clauserit viscera.sua
bebant, i21iqui lempore famis, aecessitate cogente, aVeo, non manel cariias Dei in eo. Et qtti non habet
seipsosad servitium vendideruiil. Unde cum episco- banc caritalem, etiamsi ad marlyfium et ad ignem se
• pis et celeris Dei acnosliis fidelibusIractavimusquid -tradiderit, sineistacaritateremissionempeccatorum
nobis cssetagendum; et quod cum eis inde inveni- suorutn haberc non pqlerit, et nullaleiius in regiium
nitis 1215ac consliluimus, prsesentiedietodecrevimus -Dei intrabit, quia pro Deo suos denarios vel suam
-121°.Id est, quia non in lege Salicaexhoccxpressitts annonam, qurc a Deo accepit, darenon indural, eum
• qtiiddam 1217invenimus, conlinelur latnen in lertio Deusseipsum etsangttinem suum pro eo in crnce,
Capiluloruniiibro capitulo 29 de hominelibero qui clavis et lancea transfixus, fudit. Et quia bominum
se locowadii Iradidit in allerius poteslatem, et ibi ingcnia qtti Deum non liment, diabolb suadenle,
conslilulus damnum aliqttod cuilibet fecerit, ulis mulia mala excogitantj potesi fieri, ut qui lales iio-
qui eum locowadii susccpit, aut damnumsolvat, aul' mines liberos, necessilale-ut diximus cogente, in
liominem in mallo produclumamillai,perdens simul servos suscipiunt, in alteras partes illos dispendant
debitum propter quod eum pro wadiosuscepit; el qui et vendanl. Proplerea una cum consensu et 1226 fide-
- damnum fecit, dimissusjuxla qualitatem rei cogatur liuni nosfrorum consilio 122' conslituimus, quod in
•cmendare. Si vero liberam feminam Jiabuerit, et amiquisfegibusdecretuminvenimus, ut silnfjusniodi
usquedum in pignore exlitit filios habuerint, liberi personas aliqui aut ad extraneas gentes aul ad trans-
pcrmaneant.El in lege digito Dei scripta lcgimus, ut marina loca transferre aul venundare prrcsumpse-
si allenttalus fueritfrater noster et se in servitium rinl, ipse qui hoc.contra slatuta prrcsumpseril, con-
tradidcrit, sex annis sc.rviet illi qui eum emit, et siitutionem regii banni componal. Et si talis honio
septimo liber cgrediclur gralis. Quse sacra historia anlea liber, nsque dum iri tali servitio fuerit, de li-
et observanles^moraliler aedificat, et aliiori sensu itera femina hiios habueril, ipsi filii liberiperma-
i22Slibri ca-
inlelligenles inluminat. In lege etiam quam prsede- neant, sicut in prsefalo 29 capiiulo 5
cessores irostri et nominalissimi imperalores con- "pitulorumpraadecessorum ac progenitorum-nostro-
stituerunlde bisquifilios suos, fame autalia aliqua rum babclurde eo qui se loco vvadiiin alterius po-
necessilale cogente; vendunt, plura feabenturcapi- leslatem commiserit: salva constilulione legis Ro-
tula qure omnia hic 12i?non necesse duximusponere. J manrein eis qui secundum illam \ivuntv
i'amen illud capilulum quod cum sanclis ecclesia- -- 55. Etsciant comites noslri, qttia per singulos co-
-Slicisregulisev maxima parte concordari invenimus, milaius missosnoslros dirigemus, qui specialiter de
hic lais ponere necessarium duximus, in quo dicit: liis qiire nunc-constituimusinquirant, qualiter inhis
« Ut qiticumqueiiigenui' filios suos, quod eldeipsis tiostram jussionem adimplere ccrlaverint, sicut in
liberis liominibus qui se vendunt observari volumus, secundb libro capitulorum pracdecessorumac proge-
" VMUM LECTlONES.
>"» i. «. desunl o. 'li"VEiqni 5. lsos"illud quadragesima Sirm. i2Mdeest 5. i2i0 jeclione 3. lSil oc-
3 quia 5. 12!4c,,et rescellis ricbeant (corr. dei-enl) 5. 12isi. consiiluere 5.
5. ,1512deest-5. -.lsl121'
tabas
• isl 6 d. ep-quod in lege 5. q. non i. Continetiir 5.' iiie deest 3. 12ls,id 5. 1220qtiod.3. 4f21 Sanctns
. autem GregoiIus,'.eliam de bis, Sirm. 1-2Sdeest 5., i223defisi.3. 122iquia liolo.prxlium teriipore
1226
famis
. dsre prolibero honiine si seniper
" illtim iiabere servuirinon debco,"atlcndat 5, ****dcest 3. deesl 5<
, {"''deest'3. mBquarti-3. ' '
' ; • IS(yL£.
(15i) Id est rebus parvis.
 717 . FRANCORUMREGUM CAPITULARIA. 713
uitorum noslrorum continetur, capitulo 18. Et qut-1^ adjutorium exhibuistis, ita nunc et senvper commtt-
cumqtterieglegensjnde inventus fueril, prsecipiemus niter atdDei volunlateni et sanciseEcclesiseatqtie is-
ut anle nostram prsesentiam venife jubeatnr, et ra- tius chrisiianilalis defensiouenij et noslram commu-
lionem reddat, ulrum hoc qubd jussimns facere no- riem salutem el pacem obtinendam et defendendam
liierit, aut non poluerit; aul si aliqua re prsepedieiite iriomnibus, quantum Deus auxilium praestaTe'di-
id facere non potuitj cur nobis ipsam impossibilita- gnatus fuerit, parati 123isempef et in omnibus .st-
tem ad lempus non adnuntiavit.Quia si.ipseiioc non mus.
voluit, aut suaenegligentisecausanon poluit, nos la^ Et p'osi hwc oinnia leila.
lem invenire volumus) quihocquodjubemusservafe 1. Moliemusfidelitatem veslfam, ut bsec firmiter
velit aut possil, observelts, et semper sfcut Dei et lioslri dilecli
, 36. Volumus, utvsicul in secundq librb Capitulo- iideles parati sitis, ut si necessitas nobis evene^
fttm decessorum ac progenit.orum nosirorum conti- rit, aut contra paganos aut contra quoscumque alios,
"netur capitulov24,hseccapitula quae nunc etalip tem- ut statim quando unlcuique nuntius" veneril aut
pore consullu fideliumnoslrorum a nobis constiluta nobis necesse audierit j sine ulladilatione hOstililei'
sunl,a cancellario noslro afchiepiscopi el coniiles prseparalus in Dei "et nostrum servitiufn ad com-
eorum l2S9 de propriis clvitatibus," modo aut per se 1B munem utililatem possit movere et certissime' nobis
aul per suos missos accipiunt; et unusquisque per Occurrere. Et volumus et expresse niandamus; ut
.suam dioecesimceteris episcopis*abbatSnis, comili- quicumqtie islis ternporibus castella -et firmitates
bus, aut i23° aliis fidelibus nostris ea transeribi. fa- ct liaias sine nostro verbo' fecerunt, Kalendis Au-
ciant, el in suiscomitatibuscorairiomnibus relegant, gusti omries lales firmilates dibfactas babeant; quia,
ut cunctis nostra ordinalio et yoluritas nota fieri pos- viclni et circummanenles exinde rnultas deprseda-
sit. Caneellaritis auleni noster nomina episeoporum tiones et imjiedimcnia susliiaenl. Et qui eas disfa-
el"comitum qui eaaccipere curaveririt, notet, et ea cere nori voluerint, comites in qtiorum comitalibus
ad nostram nolitiam perferat, uthullushoc prrcler- factoa sunt eas disfaciant. Et si aiiquis cis cdn-
.mittere prsesumah • - -. ^-.-A tradixerit; ,ad leriipus nobis nelum facere curent.
37. Et quoniam fideles nosiri in islis qui iii Se- Qui si hoc, sicut mandamus , adimplere negle-
quana fiiint et in aliis operjbus laborant, et heri- xerint, scianl, quia sicut in istis capitulis et ca-
bergum noslrum, quod prreierito annOhic fieri "jus- pitularibus pfredecessorum nostforum continetuf ;
simus, homines de illa parte SequanaeiriistaspaHes tales eomites quseremus et in illoriim comitatibus
venientes, et de istis partibus in illas partes euntes coristiiuemus,"qui nostrummandatum facere velint
- '
deslruxerunt per occasionem, quia in illo contra de- C et possinti
bitam revcrentiam mariere cceperunt, et nunc istud 2. El qui inlerpellrilus 8st ut hic aliqtiam causam
heribergum non sine labore et dispendio fidelium debeal diffinire, liic stetj usquequo diffinitasit ratio
nostroruin fteri fecimus, volumus et expresse man- de qua inlerpellatus habelur. Et qui pra sua causa
damus, ut sicut nec in noslro palalio, ita nec in islo liic •demofandi habet neeessitalein,' et ipsenobis-
heribergo laal aliquis alius 1232sine noslra ' jussione cuni stare polerit quaiituni ei necessitas fueril.
manere prrcsumat, nec 1233illud aliquis destruat. Sed et vassalli nostri cum tantis bominibus sicut
Quod si aliquis praesumpserit, et a cusloiiibus quos eis comtnoditas fuerit, nobiscum remaneant el no-
ad boc deputalos babemus, nobis notum factum fue- biscum pergant.
rit, non sine debita vindicta praesumptor evadel. 5. Yos autem alii , sed et ipsi qui nobiscum
Quiasemper parati esse volumus, etvosparatos esse reinanebuntj' in eundo^, et in patria remanendo ,
jubemus, ulin istis parlibus, el in aliis qtiibuscum- et ad nos redeundo, pacem a nobis. cdmmuniter
que nobis necesse fuerit, et conlra paganos et con- confirhialauTservanles, ite cum Dei et nostra gra-
tra alios quoscumque,sicut constiettido fiiit, et ve- tia. Et Deus nobis' eoncedat ul cito et per plures
stri antecessores noslris antecessoribus attxilium n annos saiii et lrcti nos iiivicem videamus , et deDei
prrcbuerunt, et vos nobis debitum et necessarium snper nos miserieordia el gratia gaudeamus.
HLUDOWICIGERMAMCIET KAROLIII PACTUMTUSIACENSE.• -
(An. 863. Febr. 19;) ^
Mentionem ejus faciuiit Annales HincmariTmens'eFebruario an. 865; et Annales Fuidensgs, qui tamen
iiltid ad merisem Septembrem auni 864 referunt. Sirmondus illud ex codice Laudunensi, Baluzius ope co-
dicis Rivipullensisedidit.
Anno 1SS 5 incarnalionis Dominicw 865 Ealend. secimdo et lertio in islo lempore convehire insi-
Marlii, hmc quassequuntur Hludowicnset Karolus mui pr0posuimus : sed variis occupalionibtisprse-
reqesvi Tustaco• vilia vopulo
rr - adnuniiaverunt. ,. ... , , . , • . •. .
<. pedientibus, boc usque modo implere Jiequivnnusi
Sicut vos et plures alios itudisse crediinus, jam Nunc qu:a) Deo"gratias, insimul eonvenimtis , vo«
VARLE LECTIONES.
1229noslri 5. iSS0 et 3. 12Siistum heribergum 3. 12aScleesl5. 1233ne destruatitr. Qtiod5. 12Sipfl-
yata s. intenlione silis.-3. 'reliqua omnia desunt. 123B Rivip: habeitantum
' : Capittija Karoli regis atqud
•jjudovicifratris ejtis.
 APPEND. AD &MC. X. — MONUMENTADIPLOMATICA. 720
lumus vos scire, qtioniam ad nullius deceplionem iA bona, el fidenon ficta , fideliconsilio et auxilio nobis -
vel condemnationem, neque' pro' ulla indebita cu- sint in omnibns adjutores. Et si aliquis, quod absit,
pidilale insimul conyeriimus. Propler qure aulem, ab hoc deviare lentaveril, unanimiier ul ad hoc
cxceplo debilo ac fralerno desiderio ut nos invicem redeat illum cohvertere decerlemtis. Et si ad hoc
dilectione miitua videremus, rioslcr conventus fu- reduci non polilerit, unanimiter studeamus, ut vel
crit, vobis nota faccre volumus, et qurc Dco pla- sibi soli noceat; etcontra lioc quod salubriter con- .
ciia et norits ac fidelibus nostris salubria et pro- servare debemus; non possit damnabiliter agere.
ficua sunt, una ctim Dei adjutorio et vestro ac Et omnes, tam nobis amici, quam et conlrarii,
celerorum commiitiium fidelium noslrorum cdnsilio ceriissimum teneant, quoniam qui conlra quem-
cl auxilio, ienere immulabiliter et augere utiliter Iibet nostrum quiddam adversi machinatus vel mo-
volumus. lilus fuerit, apuri alium locum famifiaritalis el ami-
1. Primo noslras ct sanclae DeiEeclesiseac regni cilise non habebit.
" 6. Yos scilis
nobis commissi necessilates, fraterne et sincera qualiler nepos nosler Hlolharius
mente ad invicem cxposuitrius. per>suamjuvenlutera , etper Jevium hominum con-
,. 2..IIla qtirs ntiper citm fidelium nostrorum con- seiisnm ct horlaineniurn, et etiam per eorum fa-
silio apud Confiuentes inler iios confirniata ftterunl, jR vorem qui illum salvare debuerant, fecit et facit
diligeiiter remcmoravimus, qure inviolabilitcr adju- contra illain legem, quam Deus pfimo in paradiso
.vanle Doriiitiocbnseryabimus. primis hominibus dedit, et quam in "evangelio per
3. Sicttt Deus boc in corde noslro videt , vo- prresentiam carnis cum honiinibus habitans reno-
lumtis. et vos scire, quoniam de corde pttro, et vavit el confirmavit, qure ad omnes homines per-
conscientia bona, ct fide non ficla adunati, id tinel qui secunduin Dcum Iegilimo utunlur conjugio.
est unanimes effecli sumus, quantum ipse dederlt Undeet universalis Ecclesia Dei pulsatur, et sa-
a quo esl omue datum oplimum et omne donum cerdoles sttnt dehonorati, el populus Chrislianus
sicul de mali morbi- contagio est maculatus. Pro-
perfeclum, ad Dci voluiitalem, et nostrum com-
munetri honorein. et. salvamentum, et ad sanctae pterea quod Deus dixil: Diligesproximutn iuum sic-
Dci Ecclesire statum, et sacerdotum ac servorum ul teipsum , el sicut scriptum est": Ipse os nostrum
ejus debitum honorem et vigoreni, ac regni nobis et caro ndstra esl, el ecclesia nobis et illi com-
a Deo commissi soliditalem restiluendain el con- missa et regnum unum est, et populus ac chfi-
-servandarii; ul Ecclesia ci regnum, quod Deus in siianitas-unaesl, consideravimus, ul ad iilum mis-
manus progenilorum nostrorum adunavit, el nobis sos noslros millamus, et ei tale consilium man-
misericordia sua commisit, in noslro tempore ne-1„ demus qualiter et ipse coram Deo salvus et coram
-cessariam defensionem et luilionem, et honorem seculo honoratus esse valeat, el ecclesia et fegnuffi,
alqiie solidilatem habeat. quod illi ad salvalionem commissmn est, solidum
4. Quoniam , sicttt dicil sancla Scriptura, qui csse possit, et populus Dei salvus sit,el le-
suorum el maxirne domesticorum curam non habet, gemacjuslitiam et pacem ac tranquillitateriiliabeaf.
iidem negavil, el esl infideli deterior, considera- 7. Qnia etiam ipse suos missos ad nos Iransmisit
s-imus et coiifirmavLnus in fide noslra inter nos quasi consilium quserens, per nostros missos et de
de uxoribus et filiis noslris , qui ita Ddeliiernobis his unde noiiis mandavit, quantum nobis Dominris
subditi et obedienles fuerint sicul filii patr.ibus et dedit, ei vertimel sincerum concilium remandamus,
suis senioribiisesse debenl., ut unusquisque nostrum et" talem voliinlatem nosiram' csse erga eum sic-
.alleriiis filios sicut piqprios in vcra dileclione ha- Tit vobis dicitnus, illi per eosdem missos noslros
beal; cl qtii stiperstes de uobis alteri fucrit, illius inandamus.
qui decesserit tixori cl filiis, sieul inter nos con- KAROLI CAPITOLA HISSISDATA.
yenildebilum et necessarium adjutorium prrestet
el fidcm conscrvct. (Ami.86S. Febr.)
5. Coiisideravimus et slaluimiis ut commtines "r. Excipiunt pacinm superius in codice Lauduncnsi,
fideles nosfri, quorum consilio et' auxilio sanctam uttde ea Sirmondus publicijuris fecil: Balnziusea ope
codicum a nobis eliam adhibitorum 4) bibl. regice
Dci Eiclesiam 'et regnum nobis commissum guber- Parisiensis rc..4626 smc. x, tilim
Bigoliuni, et 5) bibl.
jiare debemus, debitum bonorem el salvamenlum ejusdem n..4761, olim Divionensis,emendavit.
liabeanl. Et ip^i ad Dei volunlatuin, el ut no-
slrum debiium honorem el vigorem et salvamen- Bmcqum sequnntnr capitnla misit domnus rex,KarO'
lus in Burgundiam exequendaper Gauslenum 1236
,tum, el*ad sanetre Dei Ecclesise slatum, ct ad et F-ulconemel per Wal/arium cl Lanlwinum 1237,
de Tusiaco, anno incamalionis Dominicm1238.
regni snliditaicm ct defensionem, qualiter populus
in.regno, nostro legem.et justiiiairi et pacem ac In nomlne sanclrc etindividure trinilalis. Karolus
iranquillilaicm babeat, de,corde puro, et conscienlia gratia Dei rex , omnibus episcopis , abbaiibus,
.... VARU5..LECTIONES.
^Sirmondu-:, Gausliniim: atmann posuit Gaussenium BAL. 1237SirmonduSj Lantvinum.: at manu cct-
rexit Lanluvinuiii BAL. l-n liwcnonjiubeitl.i. S.
721 FRANCOUUMREGUMCAPITULARIA. 722
abbatissis; comitibus, et vassis nostris, sett cunclis A nobis adponewr. Ipsi aulem. infidelcs" nostri in
Dei et noslris fidelibusin regno Riirgmidircconsi- nostro regno locum habereiion pernnitanlur. Si-
stentibus , srduiem. Yolumtts et expresse prrceipi- militer et de commendatiotiibusquaiuTniibet facttl-
mus ut' in bis qure subjtincla ia,9 sunl exequcndis, tatum vel pccuniarum fial; et- si ad ieasam Dci
et in aliis qure ad Deivoliinlalem et sanctrc Ecclesire aliquid coramendalum Jiabent, ipse episcopus vel
sialum, alque ad noslram fidelitatem et ad no- reclor ecclesire ubi commendatre sunl, aul illis"
strum bonorem , ac ad regni soliditatem, necnon praesenlaliter in praesenlia missorum nostrorum
ad communefideliumnostrorum salvamentum per- reddant qui eas commeridavcrurit, atit cofam mis-
lincni, umtsqiiisque secundiim quod suo onlini et sis" noslris sigillentur, et sub sigillo cuslodiantuf,
Bitrepersonaecoinpelil, islis missis noslris obedien- donec ipsi veniant qui eas commeridavefunt,' e-t
tes et arijittoresin omnibus existatis. coram missis nostris illas recipiant,-et perinde
l.Ul sicut noslri infldelesel communes eonlra- distringantur, ttt ad fidelitateninostram et ad pacem
'
rii noslri se invicem confirmaverunt ad noslram ecclesiaeac regni reverlariltir.
contrarielatem, ut nullus de his quse considerave- 6. Ut de injuslis commutationibus quae ad casas
rinl snum parem discooperiat vel prodat, neque ad Dei factse sunf sine regia auclorilate, missi nostri
ilia quse adimplere volunt dimittat, ita Qdelesiio- inquirant, et eas i2iL dissolvant, sicttl in capitula-
stri se conftrment ad Dei voltintalem ct nosiram ribus avi et palris nostri coiitinetur. Et si niortua'
fidelitatem, et ad lionorem et sanctaeEcelesiresta- manus vel prseceptum regium super eas inlerjacet,
f.um, et regni utilitatem, el iliorum commune ariju- describanlur diligenlei' atqtte fideJiler qualiler factoe
torium et salvamentum. Et nullus fidelium nostro- snnl, et nobis missi nostri renuntient; ei signa-
rum cuicumque infideli noslro quocumque modo se tis ipsis praeceptis, sicut lex Romana praecipit, ad
conjungat, aut in aliquo faveat, vel in quacnmque nostram praeseriliam deferri faciant,sicut in capi-
cansa in qua illnm impedirepolueril illiparcal, nisi tularibus progenitoriuri nostrorum contirietur.
stalim ad fidelilntem nostram se converlere volue- 7. Quia, ut comperimus, plures nobis peliertint
rit. Et si pro cerlo cognoscerepolueril, qui contra alodes, et pelentes parum, plus inde accepertint;
istud capitulum fecerit, non nobis celet. El si volumus ut missi nostri hoc diligenler- inquirant et
aliquis audierit, quod pari suo fideli nostro neces- deseribant, et ipsos homines cttm pricceplis ad no-
sitas evenerit aul evenire debeat ad fesislendum strani praeseniiam venirefacianl. *
inlirieli noslro, non expectet ut illi hoc mandelur, - 8. Ut missi nostri de omnibus censibus vel pri-
sed slaiim sit prreparaltis, sicut Dei (idelis et noster, r raveredis quos Franci homines ad regiam potesla-
ari suum parem in nostra fidelitate adjuvanduni, et tem exsolvere debent, inqiiirant, el tibi- per ne-
qnanliim potuerit pergere festinet. gleclum dimissum est; exsolvi faciant, et diligenlcr
2. Ut omnes qni lideHtalemnobis adhuc pro- de singulis comifatibus cuncla descriliant, et nobis
missam non habent, fidelitatem nobis promhlant'; - renunlient. Similiter et de terris 12i2 censalibus,
sicut incapitnlis avi el palris nostri conliiielur-. elde rebtts ari casas Dei tradi.iis, tinrie ceristtsad
3. Ul qui Gdelilatemnobis proniiserunt, el post parlcm regis exivil anliqniliis. Et si aliquis aliquani
illud sacramentum ad infideles nostros in nostrum auclorilatem regiam inde oslenderit, ad nostram
damnum se conjunxcruht, proprietas illorum in prrcsentiam ipsam auctoritalem deferfi faciant.
nostrum indominicatnm recipiatur, donec ipsi per 9. (ANSEG. IV, c. 48.) Ul missi noslri delocis ad
fidcjussores in noslram prsesentiamveriiarit. claustra canonicorum vel monac-horum, ubi necesse
4. Ut nullus infidelium i2i0 nostrorum, qui liberi fuerit, nostra aucloritate exsequanlur, sicut in c:ipi-
homines sunt, in nostro fegno immorari vel tularibus avi et patris noslri continetur.
proprielatem habere permiilatur, nisi firielilatem 10. (Cap. 49.) Ut de nonis el decimis ad casas
nobis promiserit, et nosler aut noslri fidelis homo Dei reddenriis missi noslri exsequatilur, sicul' in
deveniat. TJprrefalis capitularibus continetttr.
5. Ut illre traditiones injuslte et a noslris 11. (cap..8S.) Ut de uno.manso ad ecclesiam
antecessoribus atqtte a nobis probibitse, quae factse daio nullus census neque caballi paslus a seiiioribns
sunl aul mulierilnisaut nialribusaiil quibttsctimqiie de presbyleris requiralur, sicut in praefato capilii-
personis, ut liberius ipsi tradilores nostram iufi- lari continetur. Sed neque de lerrulis ac vineolis
delilalem perficere possiiii, aut nl jttsiiiiam in • pro locosepulturae ad easdem ecclesias datis, ."neqiie
comilatibusnoji redrianl, tanqttamfactre non ftterinl, de decimis, sicut in carionibus et in praefatis capitu-
pro nihilo habeanlttr. Et sicul Ipsi ipsos alodes in laribus corilirietur. (Cap. 84.) Et ubi inventuni fue-
stia manu tenuissenl, ita de ipsis alodibus fiat. Et rit et a missis noslris, qtiod^seniores sine conscien-
si nec ita aii firielilaiem uoslram aut ari jtislitiam tia episcoporum presbyteros de.ecclesiis ejlciunt vel
redde.ndamadtiuci polncrinl, ipsi alodes in noslrmn in ecclesiis siatuunt, missi nostri -sicttt in prasfatis
dominicatuiiirecipianiur, et certa illorum descriplio capilularibus continetur, inde faciant.El.episcopi de
VARI.E LECTIONES.
«:" striijccla4. 12i0 nulli fideliumi.' 1211requirani, ul cas Sirm. 1!1«ccteris4.
725 APPEND."AD &JEC.X. — MONUMENTADIP-LOMATICA. 72-4
clencis homirvumnoslrorum ila faciant, sicul in A , necessitas venit, dicunt se in nostrum venire servi-
eisdem capiluiaribus contineiur. tiu.m,nolumus ut aliquis de his qui in illa terra ma-i
12. Ut Kiissl nostri juslitias, quaqium-temporis nent, et eam contra- inimicos noslros defendere de-
qualilas permiserit, omnibus indigentibus facianl; hent, deinceps han.c occasionem b.abeat; sed cum
et quod modo pro,qualitate vel lirevitate lemporis necessilasfueril,sicul prsediximus,ad missosnoslros
facerfe non poltierint, comilibus comniehdenl, ut et ad pares suos occurrant. El si- nos eum lsiB spe-
tenvpore cqngruo eis Icgem et jusliliam faciant. Et cialiler ad nos vcnire mandaverimus, aut ips.enobis,
iii suis.memorialibus adnolenl de qtiibns comitibus necessariam causam de noslra fideliiale nunliare
comniendaverunt; ut si iterum iltf liomines se re-. voluerit, plenitudinem hominun) 12i6 suorum illic ad
clamaverint quod juslitiam habere non poluerunt, noslram fidelitatomcxsequendam dimiltat, et missis.
nos ipsi invesligemus et decernamus quarehoc ipsi nostrisvel pa.rib.us suis hoc nolum faciat.. Alit.er
comites demiserunt. aulem in nullam partem de illa terra pergat, nisi
13. Ut si infideles nostri se adunaveriril ad de- cum communi consilio vel commendatione12i7 mis-
vastationem regni nostri, fideles noslri, -lam epi- sorum nostrorum aulreliquoruinfideliumiTostrorum
scopi, quam abbaies, et comites, et abbalissa- qui illam terram defendere debent. Et missi noslri
rum homines, sed-el ipsi comites ac vassi noslri, ;B cum episcopis et comilibus ac vassis nostris,.qui su-
geu ceteri quique fideles Dei ac nostri, de uno mis^ per aquas comm?tnentper quas infideles nostri ad,
salico se in uno. adunarc procurent. Et missi no- regnuin nostrum transeunt, ordinent qualiter illre
stri de ipso. missatico providentiam babeant, quali- nrjves cuslodiaiUur, ne infidelesnQSlriadregnumno-
ter unusquisque episcopus, vel abbas, seu abbatissa, strum devastandumtransirepossint.Et per cujus ne-
$um omni plenitudinectneeessario hostili apparatu, gleclum ipsaenavesposteabenecustoditaenonfuerint,
et.ad tempus, -suoshomines illuc transmiserit cum nobis renunlielur, ut nos decernamus qualiter de illo
guntfanonario i2ia (I52)qui de suis paribus isii contemptore praecepli nostri, quasi de prodilorepa-.
cum miss.is noslris rationem habeat; et qualiter. triae, agi debea^.
jpsi comiles et vassi noslri seu celeri quiqqe D,eifi- 15. Ut si missi nostri talem causam in illa- terra
deles ad lioc occurrerint,- nobis scripio renuntient, inveneriiu, quam ad debitum finem nec per ista
Et si de uno missatico ad Iioc prrevalereiion potue- capjiula.-nec per capilula progenilorum nostrorumj
yint, ad alium missaiicum celerit.er missos suos ii- neque per legalia capitula perducere possint, nobis
jfiganl, et omnes, sicut prsediximuSjde.alio missa- rationabilileret veraciter remandare procurenl, ut
f,icoad illos^qui iudigenl prseparali occurrant. Et si C nos illisremandemus qualiterinde agere deheant.
illi duo nrissalici ad hoc non suffecerint, nobis ad , 1.6. Ut ministri comitum in unoquoque eomilatu.
tempus liqc mandent, qualiter aut per nos, aut per dispensam missorum nostrorum, a quibuscumque
filium noslrum, autisicul viderimus, ejs necessarium dari debet, recipiant, sicut in (ractoria-nostra con-
s.olatium transmiltamus, qualenus in regno nostro tinetur; et ipsi- minislerialibus missorum noslro-
niillits noster infidelis vel contraritis locum nocentM rum 12* 8 eam reddant. Missi -aulem noslri provi-
liabeal. de^nt, ne pro hac occasioneinde ministri comitum
14. Ulqttia, sicul audivimus, quidarii in domibus amplius, nisi quantum in tractoria nostra contine?
s.uisresident quamdiupacem habere possunt, etcum lur, inde exigant 12i9.

IILOTHARIIII SACRAMENTUM.
DE TIIEOTRERGARECIPIENDA.

(An. 865. Aug. 5.)

Saeramentum a dtiodecim hominibusex parle Hlotbarii praeslitum,servalur. in Annalibus Hincmari Mo-
num. G.erin.SS. Tom. I, p. 468j 469, Pairologia! toni. CXY, unde illud hic Tepelendumcensuimus.

Jurans. proniitto ego tal.is p.er hrec qualuor sancla et eam sic habebit in omnibus, sicut decel reg^m
Cbrisli evangelia, quae manibus meis lango, atque habere reginam uxorem. Et propter j'am fatas dis-
i.stassanclorum reliquias, quia senior meus Hlotba- sensiones neque in vita, neque in membris, neque a
rius rex, ftlius quondam pise recordationis Hlotharii prsediclo seriiore meo Illotbario, neque a nullclio-
serenissimi impefatoris, amodo' el deinceps accipiet minum ipso instiganle aulauxiliante vel eliam con-
T(heqdbergamuxorem suam pro legilima matrona, '.B sentientealiquod malum babebit";sed eam sic habe-
" "
YARI^J LECTIONES.
8 gunt fanonario 4. lsii parlibus corr. paribus 5.
121, A. ^2" si quem Sirm. ^246omnittm S.
parlibus
^8" consilio et conimendationeSirm. 12i8 ministrorum nostroruin al ntanu pos\iit missorum noslroruni
Sirmond. Bal. ^reliquq desunt\. 5.
NOTiE.
(i52)"Yexilifer, dux. SIRMOND.
 ' '
723 FRANUOllUMREGUM "CAPITULARIA. 726
bii, sicut regem decet habere uxorem legiiimam : A.et , qui inlerfuerunt, hrcc stinl: Hardtiicus archiepi-
ca lariien ralione, ut sic se amodo custodiat, sicul scopus Besinlionensis, Remedius aTchiepiscoptts
decet uxorem suo seniori in omnibus observare ho- Laudunensis,-Ado archiepiscopus Bienueusis, Rod-
riorem. Hiec sunl- nomina eoruni qtti boc jurave- landus arcbiepisccpus Arelalensis, Adventius episco-
ftinl : De coniitibtis' Mi!o-, Ralharius,-Erlandus, pus, Mettensis, Alto cpiscopiis-Bardunensis, Franco
Theultriarus , Weremholdus,' R.ocolfus comes. De episcopus saricli Landberli, Rataldus episcopiis-
vassalis Erleboldus, Yulfridiis, Eidulfas, Bertmuh- Slratiburgensis , Fulcricus capellanus - et missus
dus, Nithardus, Arnostus. Hoc juralum esl stiper imperialis. De fegno autem Karoli Isaac episcopus
quatuor Dei evahgelia alque preliosissimum lignuin Linguineiisis, Erkanraus episcopus Calalauneusis4
sanctceDomihicsecrucisct aliassanctOrum reliquias, dequorum. manibusex parte Karoli regis suscepta
in loco qiii dicilur Yindonissa, die lertia mensis est Thcodberga regina ab Arsenio, venerabili epi-
Aiigusli, indiciione 13. Hoc faclum cst teriiporibus scopo et legato apostolicccsedis, una.cum pfsenotni-
domriiter beatissiiriiet coangelici Nicolai aposlolici, natis arcbiepiscopis et episcopis; adslanfibus vero
mediante el consiilueiile Arsenio venerabili epi- in eodem loco de diversis regnis nobilibus viris cum
scopo, misso et apocrisiarlo summse sariclse ca- hiultitudine populi publice hsecvidenlibus et audien-
lliolicseatque aposlolicsesedis, aposlolicani' habente '^ tibus, quorum nomina per oinnia non valuimusbuic
aucioritalem et legato ejusdem domni-Nicolai app- Inferre paginrc. ,
slolici. Nomina episcoporum iri quorum prsesentia

HLUDOWICIIIIMPERATORISCONSTITUTIODE EXERCITU BENEYENTUMPROMOVENDO.. .

•-,-- (An. 866,) ; . . ,
Edilam aCamillo Peregrinio in Historia principum Larigobardorum tom. I, p. 99 101, ex codice unico- •
Casinensi, ope ejusdem codicis n. 3S5 membr. ssec. x, iieruin a nobis evoluli eiuendaliorem sistimiis. Di-
Slinclionemcapitum iir codice haudobviam Baluzius iritrnduxit.

Constitutio promolionis exercitus observationisparli- C «rgo nulluni laicum Telinqtianl. Quicumque eiiim
bus Benevenli, sub indictionequinta decitna. • contra, hanc institutionem remanere praesumpseril,
1. Quicumque de mobilibus widrigild sttum ha- proprium ejus a missis, quod 12C 0 subter ordinatum
liere "potest, pergaf in boste. Qui vero metliiim habenius; prrcsentaliter, ad nostrum optis recipere
'
widrigild habet, duos juncti in unum\qnalilalem jussimus, et illum foras cjicere. , ,- ..
inslruant, ut bene ire possint. Pauperes vero pef- 2. Omnibus enim noturii esse volumus, quia janr
sonre ad custodiam maritiinain vel patriae pergalil; a pribribus nostris iuxta hanc institulioneni lultre
ita videlicet, ut qui plus quam decem'solidos habet fuerunl, sed pro niisericordia recuperare merue-
de mobilibus, ad eandem cuslodiain vadaht. Qui .rnni. Nunc aitiem certissime scilote, cujuscumque
vero ntm plus quam decem solidos habet de mobi- " proprielas tulta ftieril, vix a nobjs promerebilur
libus, nilei requiralur. Si paterquoqueunum filium recuperaiione.
habuerit, et ipse filius utilior patre est, inslrucltis 3. A fluvio Pado usque Trebia sil missus Iolsel-
a patre pergat. Kam si pater utilior esi, ipse mus. lnter Padum et Ticinum Eriulfus. Inler Tici-
pergat. Si vero duos filios habuerit, quicuinque ntim et Adda Eremberlus. Intef Addaiet Addiza
ex eis ulilior fuerit, ipse pergat; alius atitem Landeberlus. Ab Addiza usque Fofuin Jttlii Teodol-
cum patre remaneat. Quod si pltires filios habuerit, ^ dus. Petrus cl Arlhemius episcopi, jttnclis secum
utiliores omnes perganl; tanlum unus remarieat, niissis episcoportim.etcoinituiii, Pisa, Luca; Pistoris
qui inutilior ftierit. De fralribtis , indivisis, jtixla et Lunis Tettlmundus; Florentia, Yolterra et Aritio
capitularem domirii et genitoris noslri voIum"us,ut Rodselmus; Clusio et Sena Andreas. In ministerio
si duos fuerint, ambo pergant. Si tres fuerint, unus Witonis, Riinmo et Joannes episcopus de Forcona.
qui inutilior apparueril, remaneal; ceteri pergant. In niinislcrio Verengari, Hiselmundus" episcopus.
"Si quoque plures omnes uliliores apparuerint, per- In liitore Ilalico, Ermefridus, Macedo, elVulfericus.
gant'; unus inutilior remaneat. De qtia condicione 4. Hi volumus ut poptiltim ejiciant; et custodiam
volumus, ut neque per prtecepluin, riequeper ad- prrevidcanl, el popultim iri castella residere faciant,
vocalionem, aut qtiamcumqiie occasionein excusalus etiam el cum pace. Nam si missus aliquis arisus.
sil, aut conies aut gasialdus vel iriinistri eorum fuerit prretermillerc, qttin ominilius "" (153) re-
ullum excusatum habeant; praeter quod cotnes in ' manserinl, prrcsenlalitcr proprium tollant, el eum
unoquoque comitatu umim rclinquat qui eumdem foris ejiciant. Et si inVentus fuerit ipse missus,
Iocnm custodial, et duos cuni uxore sua. Episcopi proprium suum pcrdat. El si comes aliquem excit-
, YARI^ELECTIONES.
isu legesecttndum
qtiod e. o. h. 1!eiila correxi qui nominilms.
JNOTJE,
,(155) i. e. homincs.
m APPEND. AD SJ5C..X. — MONUMENTADIPLQMATICA. 72S
saltiin, itut bassaium suum, prrcler quqd superius A habere poterit. Fagidis (154) enim quicunvqueeundo
diximus, dimiseril, lionorem siium p.erdat. Similiter et redeundo commotionem fecerit, vilrc iucurrat
oorum minislri, si aliqttem dimiserint, el propriurq periculum.
et ministerjum perdanl, . 10. Et quia. etiam temppris congruentia imminet
5. Quod si comes aut bassi nostri aliqua inftr- quadvagesimale, in quo suidenda sunt prrccepta Dei,
mi:ate detenli remanserint, aut aliqueni excusatum. consliiuimtis ut quicumque ecclesiam Dei fregerit,
retiniierint, aul abbales vel'abbatissre si plenis^ adttlteria et incendia fecerit, vitae incurral pericu-
sime homin.cs snos non direxerinl, ipsi suos-ho- Juin. Quicumque caballum^ bovem, friskingas, ve-
nores perdant, et eorum bassalli et projirium et stes, armq, vcl atfa mobilia lollere ausus ftieril, fri-
henelicium anrillant. De episcopis autem ctijuscum- plici Iege componat; et liberum 12S*armiscara, id
quebassallus remanserint, et p.roprium et benefii est sella ad suttm dorsum, ante nos a sttis senioribus
cium perdant, dirigatur, et usque ad nostram induigentiam sustw
6. Si quoque cpiscopns absque manifesta infir-i neat. Scrvi yero flagellentur et lundruitur, el illorum
mitale remanserit, pro tali neglegentia ila emendet, donrini, quse ipsi tulerunl, restituant. Quod si cla-
ufin ipsa rnarcha rcsideat, quousque alia vice exerr nior a^dsenioyes venerit, et ipsi talia non emenda-
citus illuc pergal. g verinl, lunc Uorum seniores ipsam compositionent
7. Et ut cenisfime sciatis quia hanc expedilio? faciant, el eadem a,rmiscara, quamdiu nobis placue^
nem, in quantum Dominus largire dignatus fue- ril, sufficere compellantur,
rjl "l", plenissime explere velumus, .consiiluimus 11. Et hoc- coristiluimus ul ex ulraque parte ju-
ut episcopus, comes, aul bassus rioster.,"si in infir^ stitia servetur.. Yidelicet nostri sicut eircayicini,
milate incerla delenlus fuerit, cpiscopus quippe quse necessaria sunl, emenda. Yicini autem nulla-
pef suum lnissum, quem meliorem habet, comcs tentts carius quam suis circavicinis vendere praesu-;
^ero et bassi noslri per se ipsos hoc sub sacramen- mant.
tum aulrjnent, quadpro. nulla occasipne reman$isr 12. Qui vero homicidia indiscrete et prsesum,-
senl, nisi quod pro certissima infirmitate hoc agere ptiose feceril, vilre incurrat periculum.
iton potuissent. 13. Iter enim erit nostrum per Ravennam, exiu
8. Omnes enim volumus ut omm hostili appa^ mediante mense Marlio in Piscaria^ el omnis exer.r.
raiu secum deferant, ut eum nos hoc prospexeri- • citus llalicus nobiscum. Tuscani autem, cum populo
mus 12ii e"t jnbreviare fecerimus, non heglegentes qui deullra/veniunt, per Romam veniant ad Pon-
apjxareant, sed gratiam quoque nostram habere tem-curvum, inde Capuam, et per Benevenlum deT
niereanlur. C scendant nobis obviam Lueeria oclavo Kalenda$
. 9. Yestimenla autem habeant ad anntim nnum, Aprilis.
viclualia vero quousque novum fruclum ipsa patria

CORONATIOHERMINTRUDISREGIN;iE,
ESTAKSO866, MENSE 1KSYNODO '
SUESSIONEKSI.
SACItATA.
(JUAKDO AOGUSTO,
Formulam ex codice S. Laurentii Leodiensis a Sirmondo editam hic iterum proponimus.
Adloculioduorum.episcoporum in ecclesia sancti Me- JJ mus. Yidelicet quia, sicul roullis esl cognitum, Deus
' " Herminlrudis
durdi quando ' fuit consecraiam regi- pmnipotens sua gratia islud regnum in manus suo-
nani. rum antecessorttm mirabilitef adunayit. Quod ipsi
Yolumus vos scire, fratres, quia dptnntis et senior decessores sui nobiliter gubernaverunl, et per suc-
nosler Karolus rex gloriosus nostrae humiliiatis p^tiit cessiones sua progenies usque ad brcc tempora rexit.
deyotionem, ut aucloritate ministerii nobis a Dep Et isti nostt;o seniori Deus filios, sicul vobis tfotttm
conlali, sicul ipse in regem est unctus el cousecra- est, dedit: in qnorum nob'Iitale ad sanclam ecclc-
ttts episcopali auctoriirtle, unclione sacra et benedi- siam etregnum, quodDeus illi ad regenduni com-
Clione, veluli in S.cripturis legimus Dominum praece- inisit, fidcles illius spem maximam. se habere sunt
.pisseut reges ungerenlur, el sacrarentur iniegiam gratulali. De quibus ipse aliquos Deo oblulit, itt
pote.statem, ita uxorem suam dominam nostram in etiam de fructu ventris sui oblationem Ded offerret.
jiomine reginrcbenedicamus, sicut et a sede aposlo- Aliquos Deus adhuc rctate immalura suagratia de
lica el a ngslris decessoribus anlea de aliis faclurh hoc seculo raptiii, ne, ut seriplum est, inalitia niu-
cpniperimus. Et ut non vobis sil mirum qttare hoc taret corda eorum. 41iqtiiljus autem, quod vos.non
pelal, fraterniiaii vestrre rationem reddere mattira- lalet, stio jujicio talem passioncth pctmisit incur-
YARIiE LECTIONES.
i2bslu q. d. 1. d. fuer,il"ei ul c. q. b. expeditionem volttmus c. Ego sentcntias
5 §, 125i plenissime explere
transponendas duxi. ls"- propspcxeriniusc. lege liber cum a.
NOTiE.
•(154) i. e. faidis.
 FRANCORUMREGTJMCAPJTULARIA, toO
rere, sicul fideles illitts agnosctintur dolere. Prd- ^ • Oralio. Domine sanele., paler omnipotcns, retcrne
pserea petit benediclionem episcopalem super uxo- Detis, qui potestate virlulis luae de nihilo euncla
rem suam venire; ut lalcm sobolem ei Dominus de fecisli, et dispositjs universitatis exbrdiis, bomini ad
iila dignetur donare, unde sancta Ecclesia solalium, imaginem luam facto inseparabile mulieris. adjttio-
et regnum necessariam defensionem, et fideles illius rium condidisli, ac fcmineo corpori de virjli dedisli
desiderahile adjutorium, et ista Christianilas opta- carne principium, docens quia quod ex uno plaeuit
bilem tranquillitalem et legem alque justitiam, dttm tibi inslitui, non liceat ab homiiie separari, respice
iliis quos adhuc habet, annuente et cooperanle Do-r propilius super lianc famulani tuam marilali jitn-
mino, possil habere. Et de hoc in sanclis Scripluris ctam consortio, quae tua se expetit prolectione mu-
habemus aucloritatem, quia sicutDominus ad Abra- niri. Sit in ea jugum dileclionis et pacis. Fidelis et
ltani dixit :~In semineluo benedicenturomnes genles, casta nuhatin Christo, imitatrixque sanctafum per.-
cui jam centenario de nonagenaria uxore Isaac filiura maneat feminarum. Sit amabilis ut. Rachel yiro,
dedif, ita et ipsum Isaac uxoreni slerilem.accipere sapiens ul Rehecca, lorigacva pl fidelis ut.Sarra.
fecit, ut et in hoc, sicut in multis solet facere, mi- Kihil in ea ex "actibus suis auctor prsevsiricaiionis
sericordise suse largitalem ostenderet. El inde dicit -usurpet. Nexa fidei mandalis permaneat, uni thoro
Scriptura, quia deprecalus' est Isaac Dominumpro gjuncta contactus inlicilos fugiat. Munial infirmi-
uxore sua, eo quod esset sterilis, et concepit. Et tatem suam robore disciplinse.Sit verecundia gravis,
non sit vobis mirum , cur -antea hoc non fecit. pudore venerabilis, doctrinis crelestibus erudila. Sit
Quia, sicut sacra Scriptura dicit, in primordio coa- foecundairi tibi placita sobole, sit probata et inno-
junctionis masculi et feminse dixit Dominus ad cens. Percipiat per hanc sacram. misericordire, et
Evam : Ad virum tuum erit conversiotua, et ipse do- lsctitise, et exullationis olei unctionem sanilalem
minabilur lui. Et cum-jam essent-moribus in legir menlis, incolumilalem corporis, tutelam salutis, se-
tima conjunctione maturi et provectae relatis Abra- curilatem spei, corroboraiion&ai fidei,.plenittulinein
ham et Sarra, et, ut sanctus Petrus dicit, Sarra cariralis. Corona eam, Domine, corona jusliiirf,
obediebat Abrahm, dominum eum vocans, dixit Do- corona eam frtictibus sanclis el operibus benedictis,.
minus ad Abraham, quod antea nec ipsi nec alio Sil merilisel nomine atque-virtute regina, adsistens
liomini legimus illum dixisse: Omnia quas dixerit in hoc seculo fide recla et operibus bonis, el infu-
tibi Sarra, audi vocem ejus. Jam enim et Abraham,. turo, honore et gloria coronala a dexlris regis, jn
presbyier merilo vocabatur, et defecerant muliebria, yeslitti bonorum opermn, cir.cumdata virtutum va-
id est omnis lascivilas Sarrse;-et lun.c acceperttnt rietale. Fac illam lalem sobolem generare qurc ad
benedictionem seminis henedicti a.Domino, in quo (] paradisi lui pertineat heredilatem. Prrcsta, Domine,
benedicuntur omnes gentes. Amen. His ergo ruhi huic famulsetuse lantum caritatis affectum et mise-
auctoritatibus, in dispensandis Dei donis, qui ab illo ricordise.sttidium aique religionis augmenlum, ut
ministri ejus sumus ad hoc constituti, ut Leo dicit, tuum jugiter promereaturauxilium. Callidi serpentis
non debemus esse difliciles, nec devotorum peti- ab ea venena repelle, et lorica fidei indtilam scuto
liones negligere ; maxime si ipsas pelitiones eviden- salulis eam defende, actus ejus corrige, vitam
libus indiciis ex Dei viderimus inspiratione con- cmenda, inores compone, el eam in seneclute bona
ceptas. Quia multiplex misericordia Dei ita sahiti ?d coelestia regna digneris perducere. Per eundcr^
huinanresubvenire decrevil, m prrccipue sacerdptum Dominum nostrum,
stipplicalionibus ipsa salus debeal obtineri. Cul Coronel te Dominus gloria et bonore et sempi-
operi, ul in sacris literis legimus, ipsa SatvatoT in- terna prqlectione, Qui vivit el regnai.
lervenil, nec unquam ab his abesl qure minislris Deus omnipotens, qui benedixit Adam et Evam
suisexsequenda commisitdicens : Ecce ego vobiscum dicens : Cresciteet miilliplicaniini,et patriarchartim
sumomnibus diebus. Et si quid per servitutem no- benedixitconjugia, quique cum Tobia misil. RaphaeJ
slram bono ordine el gralulando implemus affectu, aiigelumsuiiin, cujtts ministerio dsernoniumefftigavit
ut Leo dicit, non ambigamus perSpirilum sancttim I-^a Sarra tixore ipsius, benedicat le et illam futuratu
nobis fuisse donatum. Et ideo, fratres, quoniam ila pxorem tuam, ul seeundum prreceptum Domini ef-
est, et nostra pro vobis ministratio, et veslra erga fecli dtto in carne una, quod Deusjiingit, honio non
nos conjuncta devoinx, ut una fiat apud Domintim' separet, et det vobis benedictionem de rore creli er
supplicatio, sicut iegimus, quia ad hoc constituti de pinguedine tefrse. Benetiicimus enim vobis in
suhl saeerdotes, ut prius pro suis, deinde pro pb- noiiiine Domini : qui mittat angelos suos bonos, ut
puli orent peccalis, el qratio fiebat sine intennis- vos cusloriiaiil semper, et qmnem phanlasiam et n'e-
siqne ad Deum pro Petro, id est pro omni episco- qtiitiam atqtte versutiam omnium malignorum spi-
porum pboro, orantibus nobis pro communi nostivi, riluum el iiominum a vobis depellant, etab omnl
immo pro tolius ecclesiic ac pojmli necessitate alque inquinamciUo omnis adulterii, omnibusque insidiis
salute, communevotum eliam veslra communis pro- humanis et diabolicis protegant, muniant, et de-
sequatur oratio apud eum qui facit unanimes habi- fendant. Gratia domini nostri Jesu Christi, qui amo-
tare in domo, et vivit et regnat in secula seculoruin. rem et timorem suum jugiter - eordibus vesiris'
Amen. infundal; ut consenescalis pariier ii.i senectute
 '
731 APPEND. AD SJEC. X. — MONUMENTADIPLOMATICA. 732
bona, et Videatis filios filiorum veslforum florenles ,\i communione perseveranles. ad vitam perveniatis
in voluntate Domini, et pax vobiscum ;permaneat, seternam. Quod ipse praestare dignetur, cujus regmim
atque in fide fecta, ac bonis operibus, et concordia ct imperium sine finepermanet insecula seculornm.
bona, et amore conjugali sincero, necnon et in Amen.
cohfessione sanclae iririilatiseiEcelesise calholicse
•
IILUPOWICIE.T KAROLI CONVENTUSMETJTS.
(An. 868. Jun. exeunte vel Jul.)
Sirmondus, primus sacramcuti ejtis ex codice Laudunensi ul videtur cditor, et Baluzius anno illttd 868
adsignaverunt; el ex inscriplioneposl diem 20 Junii qtto Caroli annus29 ineipil, et anleKalendas Seplem-
bresquibusmdiclio.priniaexplicil, collocandiim est. ConveiUtis hujus Hincmarus mentionem non fecit;
quemenim anno 867 referl, haud sipud Mettis faclum esseinde redire videlur, quodlfaroluma Hiudowico
redttcemper Hlolharium in Arduenna consistentem
" rediissej elindeHlotharium aMettis Francofurlum pe-
tiisse dicat.. .

Anno incarnaitonis Dominicm868, indicliohe prima, B rendo ac in dividendo, sicuti plus sequaliter aul nos
Metlis civilate apud sanclum Arnulfum, hm pa- aul nostri communes fideles invenerint quos com-
ctiones inier IIludowjcum el Karolun\ gloriosos muni consensu
reges faclm sunl, his prmsentibus. Hincmaro av- elegerimus, et in ipsa divisiorie con-
-
chiepiscopo, Liuiberlo 'arcltiepiscopo, Altfrido sentiendo, et ih. habendo.et in conservando atqtte
episcopo,ilem Hincmaro episcopo(155), Wilgario defendendo, lam istud quod habemus qriam et -quod
episcopo(136)',Odoue episcopo(157), regni Karoli , nobis de prrcfatis regnis Dominus concesserit, absque
gloriosi regis 29. .
dolositate aut deceptiqne vel superabreplione illi
Amodo et deinceps ad Dei volunlatem, et sanclse sincerus auxiliator et cooperator ero; sicul verus
Ecclesiserestauralionem et honorem atque defen- frater vero fralri per reclum esse debet; in hoc", ut
sionem, et ad noslrum conimunem honorem et sal- ipse similiter erga me .conservet. Mundeburdem
vamenlum alque profectttm, et ad salvationem ac autem cl defensionem sarictseRomanse "ecclesisepa-
pacem Christlani populi nobis comniissi, isti fratri riter conservaTiimus;-in hoc, ut Romani ponlifices
meo Karolo et consilio et -auxilio in vera' frater- nobis debitum honorem conservent,.sicut.eoruman-
nilale, quanlum Dcus mihi scire" ef posse dederit, tecessores nosiris antecessoribus conservaverunt.
fidelis adj"utorero. Et si Deus nobis ampliusadhuc Sic me Dcus adjuvet et isti sancli.
de regnis nepotum noslrorum donaveril, el in acqui- C Similiter et Karolus Hludowicopromisit.

KAROLI11CONVENTUSAPUD PISTAS.

(An. 869. Jun. exemle," Julio.) .

Sirmondi et Baluziicdiliones repelimus.

Hmcqum seqnunlur capilula consliliitasunt a domno fidelibus nostris honor regius et polesias ac"debita
nostro Karolo, rege glorioso, eum consilioei con-
sensu episcoporum ac ceterorum Bei etsuorum ob.edientia, alque adjutorium ad fegnum noslrtim
. ftdelium qui-adfueruntin loco qiti dicitur Pisiis, conlinendum et defensandum, nobis in omnibus et
incamalionis Dominicm anno auiem ab omnibiis secundum Jiniuscujttsque ordinein et
' anno sui 50, indietione secunda,869',
el ab eo denun-
regni
tiata sunt ase el ab omnibus fidelibits suis secim- dignitatem atque possibilitalem, sicut tempore ante-
dum uniuscujusque ordineni el personam inviolabi- cessorum noslrorum jusle et rationabililer consue-
liter conservunda. veral, exbibeatur.
1. De honore el cultu Del atque sanciarum eccle- 3. Ut omnes.noslri fideles veraciter sinl.de nobis
siarum.in regno nostro decernimus, ut sicrit tempore securi, quia quantum sciero el juste ac rationabililer
avi et palris nostri excultae et honoratae fuefuiit, et poluero, Domino adjuvante, unumquemque secun-
.sicut anostra largitaie honoratae et ditalre sunt, vel dum sui.ordinis.dignitaiem-et personam honorare
deinceps fuerint, salva sequilalis ralione, ita sub el salvare el honoratunx ae salvatuni conservare volo,
immunilaiepermaiioant. Archiepiscopi quoque et et unicuique eortim in suo ordine secundiim sibi
episcopiet ceteri sacerdotes ac servi et ancillaeDei, " compelentes leges, lam mundanas quam ecclesiasli-
quique yel quaequein ordinis sui dignitale, honorem ' cas, rectam ralionem et j'ustitiam conservabo : et
atqtie immunitatem secundum sacras leges et ca- nullum fideljum nostrorum conlra legem etjustiliam,
nones habeant. vcl auctoritalem. ac j"ustam ralionem, atit damnabo
2. tll ab archiepiscopis et cpiscopis et ab aliis aut dehonorabo, aut opprimam, aul indebitis machi-
1 KOTiE. .
(155) Laudiinensi. -
(157) Bellovacensi.
(156) Augustano.
 553 FRANCORUM.REGUM CAPITULARJA. 734
nalionibus aiuigam; et Jegem, ut praediximus, uni- A ipsi archiepiscopi el episcopi obedianf, nt secunduni
cuique compelentem, sicttt ariiecessores,sui tempore sanclos canones, et juxla Ieges qtias ecclesia caiho
antecessorum meorum habuerunt, in omni dignitale lica probat et servat, et secundum capilula avi et
et ordine, adjuvante Domino, conservaturum per- patris nostri, boc emendafe curcnt, el sicut lempo-
dono, cuilibet dunlaxat ex eis qui mihi fideles et ribus avi et patris nostri jusla et ralionabilis cori-
obedientesac veri adjutores alquecGoperaloresjuxla suetudo fuit.
suum minislerium el personam, consilio ct auxilio 8. Ut preslryteri parochiani suis senioribus debi-
secundumsuum scire et posse, et secundum Deum tam revereniiam el competentem, honorem - afque
_ac secundum seculum fuerint, sictit-per recium obsequium secundum suum ministcrium impendant,
unusquisque in suo ordine et slatu regi suo et suo sicul in legibus sacris el in prrcfalis -capitulis conti-
seiiiori. esse debet. Et capitula qtise avus el pater rieiur, el sicul temporibus avi el palris nostfi:jus(a
npster pro stalu et munimine sanetre Dei Ecclesiae ~el raiionabiiis consuetudo ftiit. Qtiod si ipsi preshy-
,ac minislrorum ejus et pro pace ac jtislitia populi et teri non feccrinl, seniores illorum episcopis,- non
quiete regni constituerunt, et qurc nos cuiiifralribus per occasionein apt maliliam, sed per ralionem et
nostris regibusct noslris ac eorum fidelibuscommu- v^ritatem, boc innotescefe .studeant;' et episcopi
niter cbnstituimtis, sed et qtiaenosconsilio et con- presbyleros sectmdum suum- minislerium eileges
serisuepiscoportim ac celerorttm Dei et nostrofum ecclesiasticas taliter castigent, ulbocillos emendare
fide!ium,pro suprascriptis causis in diversisplacitis deleclel; qualiter cum necessaria benignitalis Con-
noslris conservanda slaiuiihus, permanere incon- cordia et illi pro senioribus suis orare, el seniores
vulsa decernimus. - illorttmsacra officia et divina nrysteria ptiro corde
4. Ut quia Tegia noslra potestas hoc, adiuvanle per illos suscipere possinl.
Domino, cxequi per omnia ciipit; regni minislri, 9. Ut si abbales vel abbatissae, aut comiles seu
•quanlumDeusscire et posse illis donaverit, episco- vassi noslri, aul celeri laici clericos probabilis vilre
pis et celeris sacerdolibus ac servis etancillis Dei, et doctrinaa episcopis canonice-consecrantiossuisque
ut suum ministerlum implere possint, sicutab.ante- in ecclesiis consliluendos ohtulerint, nulla qualibet
cessoribus noslris imperatoribus el regibusct a nobis occasione eos episcopivel minislri eorum rejiciant;
coiislilutum est, adjuloritim prsesient, et sanctis et cpiscopi prrevideant- qitein honorem presbyleri
ecclesiis et sacerdotibus ac servis et ancillis Dei, pro ecclesiis suis senioribus suis tribuere debent.
seeunduirisacrasieges tam mundanas-quam eccle- Et episcopi parocbias et deciriias anliquis ecclesiis
siasticas, et secundum capilula avi etpalris noslri servenl; et seniores immtimiatem de manso ad ec-
ac nostra,-debitum honoreni et immunitatem con- clesiani dato conservenl :.el non sine.auctoritale vel
-servent clexhibeanl, ut quiete pro stabilitate regni consensu episcoportim, presbyteri in quibrislibet
ac nostra et illorum salqle Dominum exorare pos- ecelesiis constituaniur vel expellantur,sicut in pritno
sint. >' ' ' libro capituiorum avi et patris nostri, et sicut in
5. Ut episcopi comitibus, missis, et vassis nostris, capilulis patrisnoslri, anno .16 imperii ejiis faclis,
-sed et ipsis^suissubditis, tam clericis quam laicis, continetur. Et seniorihus presbyterorum hoc suffi-
et.comitum- ac vassallorum noslrorum hominibus, eial, et amplius per ingeniosas machinationcs a pre-
palernam benignilatem secundum suum minisle- sbyteris non exiganl vel-exquirant,"tiisi sicut in
rium, et debilum hpnorem ae legem et jttstitiam, eisdem capittilis avi -et- palris nostri ac nostris est -
unicuique secundum suum ordinem ac.dignitatem eonstilutum, ne-Deum offendant, et pro lucro lerre-
•Impendantetconservent; siculsacrrelegeslamroun- no, quod absil, suas anijnas. perdant, et noslram
dansequam ecclesiasticae, ,et capilula avi etpatris oflensam incttrrant, ac postdebitam emendaiionem
nostri decermml, et sicut in capilulis a nobis et -a dignam harmiscaram a nobis dispositam sustineanl.
tfratribus nostris regibus ac communibus fidelibus El episcopi tam seniores presbylerorum quam pre-
nostrisesl constiluium,ei sicut temporibus avi et j, sbyieros, sed el scipsos, custodiant, ne laici per
patris hostri justa,et ralionabilis consueludo fuit. ignoranliam, ct presbyleri per necessitatem, el ipsi
Siniililer comites et missi ac vassi • nostri episcopis episcopi vel ministri eorum per cupiditateni et ava-
ac presbyteris debitam reverenliam,, et vassallis riiiam, quod absit, in Simoniacam bseresim cadant;
episcoporumJegemet justitiam et debitum honorem quia, ut sanclus Gregorius dicit, qui prasmiovel gra-
-impendani, secundum prrefatas leges et prafala ca^ tja aut supplicalione indebita ad sacros ordines ac-
pitula ac prrefatam consuetudinem... cedil vel promovelur,hrcreiicus a Dominodeput-atitr,
6. Ul si episcopi suis cjericis injuste feeerint, se- tam ille qui promovetur, quam ille a quo taliter pro-
cundum quod-sacri canones et sacrrc leges, qtias movetur, et cujus interventu taliler promovetuf i et
ecclesia catholica probal et seryat, prrefigunt, boc quipro tali ordinatione inlicita quolibet-maloinge-
eorum judicio, quorum interest,. emendare pro- jiio, quod Deum latere non polest,"aliquid' dederit
curent. vel acceperit, vel mediator faclus fuerit, aDeo, sicut
7. Ut si episcopi suis laicis injuste fecerint, et canones Dei spiritu conditi demonstrant, condemna-
ipsi laici se ad nos inde reclamaverint-,nostrre regise lur per illorum judicium qui cum Deo in ccelis
potestati secundum nostrum et suum miiiislerittm regnant et in terris miraculis coruscant. Damnanfiir
735 APPEND.AD S^EC. X. — MONUMENTADlPLOMATICA. 7^6
ulique in prsescnli seculo, comburendi igne perpe- ALomnibus judicantibus dlcit: lu quo.jitdicio jndictt-
ttto, tales negotialores pravi, cum quod jusle bene veritis, judicabilur de vobis. Et: Beali qui citslo-
merilis dare gratis debent, justitiam, sicut Judas diunl judicium et faciunl juslilidm in onini tempore.
Christum, qui, ut dicil Apostolus, factus esl nobis a 12. Ut episcopi alque abbates, el comites ac vassi
Deojuslilia, vendidil, ila et isli Deum palrem omni- noslri, et orimes fideles laici, concordi dilceiionc c-t
potentsm, eteandem jusliliam Cbrislum, alque con- unanimi voluntale ad Dei el sanctse ecclesiseac no-
substanlialem'illis sanctum Spirilum, qtii per impo- stiutn et regninostri honorem et stalum atque com-
sitionem manuum sacerdolalium hominibus iribui- munem nostram salvalionem , sine invidia et mali-
tur, quoniam sanclae Trinitalis una est nalura, vo- volentia atque indebila conteniione,- communiter
luntas, el operalio, gradus ecclesiaslicos temporali decertare procurent, ut p3x el justitia, et vera cum
comniodo dantes vcl accipientes vendunt; el qui - Dei voluntate concordia, inter nos omnes el in regno
pretium proinde donant, einutit peccattim, et hsere- nostro maneal; quia, sicul sancta Scriptura dicii .-
licifiuni; el qui prsemiuinproinde accipiunl, sicut Juslitiaelcvat gentem,miserosfacilpopulospeccamm.
idcm sanctusriemonstral Gregorius, facti et ipsi hse- El ubi non esl vera cum Dei volunlate concordia,
rclici eos inalitisesurc gladiis occidunlquos vivificare ibi nisi' ad'judicium non habitat Deus, qui, sicut
orationis suseinlercessione debuer-unt. . E3 psalmus dicit, facit unanimes habilare in domo, id
' 10.-Ut nemo episcopus, nemo preshyler excom- csl, in sancta ecclesia. In qua fideliter consislentibus
.niunicet aliquem, anlequam causa probetur propter spiritum caritatis infundil; qui propter nimiarri cari-
quam ecclesiaslici canones hoc fieri jubenf, eldonec latem suam, qua dilexit nos, tradidit semetipsuin
illum qui peccavit, et inde aut sponte confessus aut pro nobis; ct cttm essemus mortui in peccaiis no-
aperte convictus fuerit, secundum evangelicum ls55 stris, convivifieavit nos in semetipso, ul esscmus
prreeeplum, ut ad cmendationem ct poanitentiam sancli et immaculati in conspeclu ejus in cariiate,
redcat, commonituni habeal. Qui peccator si com- el simusseclatores bonorum operum, in quibus cum
monitus de certa et mahifesta causa ut ad emenda- fide rccta perseverantes perveniamus. omnes, ipso
tionein et corrcplioncm redeat, inobediens el incor- prseveniente adjuvante et subsequente-, ad regna
rigibilis permanseril, el ad emendationem redire coelorum.
noluerit, et excommunicalionem cano.iicam de 13. 1256Episcopi'privilegia Romanresedis el regum
causis designalis el manifestis parvipenderil, regiam prsecepla ecclesiis suis confirmata vigili solerlia
vel rei publicaepoleslatem per se vel per ministros •custOdiant,ut exinde auctorabili firmitate tueanlur.
suos aul per litteras suas episcopus adeal, ut con- Nonas et decimas.unde statutum est.absqtie alicujus
'
slringalur, qualenus ad emendatioriemae pcenilen- C contradictu recipianl. De terris censalibus et pote-
tiam isdem peccator redeal; ne dicatur nobis a Do- slate ecclesiaesurc et culluris indominicatis et absi-
iiiino quod olim populo veleri ab eo legimus diclum : talibus' et manuflrmalis roajor ecclesia, qtirecapttt
Analhenia in medio lui. .Non poteris slare coram ini- episcopatus esl, decimam recipiat: similiter el de
.micistuis. Si aulem idem peccator de manifesia et carrttca 1257indomiriicata. De mansis liereditariis
comprobaiavela se sponle confessa causa ad poeni- presbyter parochiae, sicul constilutum est, decimum
tentiam veriire voluerit, sed ipsam poenilenliam conseqtialur. Et ne de boc conlentio orialur, sutn».
proplerfaidam secundumcanones suscipereeiquiele -nnoperecavendum esl.
agerenon potueril, episcopuspersevelperministros Adnuntialio Karoli regis.
aut perlitleras suas regiam noslram vel rei publicae 1. Volumusvos scirc quia sectindum consueltidi-
nostrae poleslatem adeat, ul ipsa faida secundum nem antecessorum noslroruin consideravimusin boc
conslitulionemiivi et patrisnoslri legaliter pacifice- placilo cum episcopis el ceteris fidelibus noslris de
tiir.aut jtixta lcges secundum quas in aliis regioni- hoiioresanoiae ecclesireet episcoporum ac celerorum
bus quilibelvivunt sedelur (AKSEG. IV, 25). Et lunc -servovum Dei, ut debitum honorem habeant, sicttt
pee.calor medicinam pcenileniire secttndttm sacros tempore antecessorum noslrorum habuerurii. Et
canones, cutn pia e'l salubri discrctione, secttndtim ^ hominibus fidelibus nostriS,-unicuiquein suo brriine,
regulas sacras suscipiat et peragal, et reconcilia- legem el jttsliliam conservabimus, sicut eoram ante-
lioneni alque communionem percipiat, sicut in cessores lempore antecessorum noslrorum ha-
eisdem sacrisregulis discrelissiuie et mlsericorditer bucrunt.
conlineliir. 2. Et volumiis atque jubemus ut vassalli episco-
11. Ut.comileset missi ac vassi nostri et mini- porum, abbalum et abbatissarum, atque comitum et
sieriaies regni noslri, unusquisque secundum ordi- vassorttm nostrorum, lalem legem et juslitiam apud
nem el dignilatem ac possibililalem siiam, pacem et seniores suos babeant, sicul eorum anleeessores
justiliam in suis ministefiis facianl, el jttste'omnes apud iliorum seniorestempore anleeessorum habue-
subOei rcspectujudiceni.atiendeniesquod Dcmintts runt. Et si aliquis episcopus, abbas aut abbalissa,
• YARI/E LECTIONES. • •
lm ecclcsiastieumrod. Bigol. BAI.UZ. ^* Capul isluddcesiin Sirmondo: a Baluxio reslitutumfuit ex itno
-eotliceRivipullensi. 12" f. cttrte. BAL.
737 FRANCORUMREGUM CAPITULARIA. 738'
vel comes ac vassns nosler, suo bomini confra ,. paganos atit contra alios Dei et nostros inimicos,
rectnm et justitiam feceril, etse inde ari nos recla- sicnt consiietiido fuit tenipore anlecessorum nostro-
maveril,-sciat, quiasieul ratio et lex atque juslitia rum, absque mora, statim ut eis nuntiatum fueril,
'
est, hoc emeridare facienlus. possint venire.
3. Et voluirius alque jubemns, ut episcopi atque - 4. Et volumus u^sciatis, quia commendamus,,ut
abbales, comitesac vassi noslri, concorrii dileclione unusquisque de sua opera tale certamen habeal,,
et unaniriii voluiitate ad Dei et sanctae Ecclesircac sicut scil necesse esse ad defensionem islius saneire
nostrum et regni noslri Iionorem et statum alqtie" Dei Ecclesire, secundum noslram commendalionemi
communem nostram salvalionem decertare procu- Gratias vobis agimus, quia fideliter secundum no-
renl, ut pax el juslifia et vera cum Dei volunlate slram commendationem in nostro yenistis servilio.
concordia-inler nos oinnes et in regno nostro ma- Et ile cum Dei .graiia sani et saivi, et Deus nobis
neat, etomnes ita sint semper parali. ut si nobis concedaf, ut iterum cum sanitate el gaudio ad stianr
necessitas evenerit, ad deferisionem patrire contra voluntatem reconjungamur.

KAROLIII CORONATJOIN REGNO HLOTHARO.

(An. 869. Sept. 9.)

Sirmondi et Baluzii editiories repeiimus.

Ordo qualiler Karolv.s rex fuit coronatus in Mellis B 1 principem nostrorum Kafolum, ut nobis praesit et
civilate anno 869 in mense Seplemb. v Idus Sep- prosii, videtur nobis, si vobis placet, itl sicut
temb. 'qure evenit die Veneris, cnm islis episcqpis, posi
videlicetHincmaroarchiepiscopo,Advenlio,liattone, illius vcrba vobis manifestabimus ,•sigiio certissimd
Arnutfo, Francone, Hincmaro, el Odone, quando demonslremus, quia illttm a Deo eleclum et nobfs
quondamrex Hlolliarius, filius Hlot/iarii imperalo- datum principetricredimus, et eidem largilori Deo
ris, fuit moriuus in Placcnlia civiiule. ex suis beneflciis iion simus ingrati; sed graiiarum
Anno Incarnafionis Dominicrc869, indiclione se- aciiones illi referentes, oremus , quatenus el eum
cunda, v Idns Septembris, Mettiscivilate in ecclesia nobis ad salntem et, defensionem sanctae sure eccle-
sancti Stephani martyris, hrcc qurc sequunlur capi- sire, etadauxilium aiqtieprofectum omnlum noslrum
lula Advenlius, episcopusipsfus civitatis, co.ramrege cum salttte ac pace et IranquillitateTiobis conservet
et episcbpis qui adfuerunt, populo et scripio el ver- diutitts; el nos fldeli devotione illi
bbsequenfes.atqiie
bis denuniiavit. optala salvatione fruentes, sub"illius administratione
l.Yos scitis, et multis in plurimis regnis est in suo ' '
gubernet servilio.
cognitum, quanlos et quales evenlus tempore senio- 3. El si illi placet, dignum ipsi el necessariuin
ris noslri, quem hactenus habuimus , pro causis no-
nobis esse videlur, ut ex ejus ore audiamus, quod a
tissimis communiter sttslintiimus, el qtianto dolore p(
Christianissimorege fideli elunanimi in servilio illius
quanlaque anguslia de illitts infausta morte miper in
cordibus perculsi sumus. Unde unicum refugium et populo, iinieuiqtie stio oriline, convenil ac devota
mente stiscipefe.
singulariter salubre consilium, et
rege principe no-
stro destiluti ac desolati, nobis omnibus esse consi- Post hrcc rex Karolus brce quaesequuntur per se iri
deravimus, ul jejuniis et oraiionibus ad eum nos eadem ecclesia cunctis qui afftterunt denunliavll,.
eonverteremiis qui est adjuior in oporlunitatibus, in Quia sicut isti venerabiles episcopi unius ex ipsis
trihulatione, el cujus est consilium ac cujus est re- voce dixerunt, elcertis indiciis ex vestra unanimi-
gnnm, et ut scriptum est, cui voluerit dabit illuri, et tate monstraverunl, et vos acclamastis, me Dei ele-
in eirjus manu corda sunl regum, et facit "unanimes ctione ad vestram salvationem et profecmm alque
habilare in domo , solvens medium parieiem, et regimeti et gubernaiionem huc advenisse, sciaiis ice
faciens ulraque untim; deprecanles ipsius miserieor- bonoremet ciiltum Dei alqucsanctarum ecclesiartim,
diam,'ul daret nobis regem ac principem secundum Dsmiito adjtivante, conservare, et unumquemque
corsuum, qui in judicio et jusiilia nos in omni or- veslritm secundnm sui ordinis dignitatem et perso-
dine ac jirofessione regeret, salvaret, atque defen- nam, juxta meum scire ct posse, honorare ct sal-
derel juxla voluntatem ejus, el corda omnium no- D '. vare et honoratum ac salvatum tenere velle, et uni-
strorum unanimiter in eum inclinarel atque uniret, ctiique in suo ordine secundum sibi compelentes
quem ipse ad salutem el profecium nostrttm pnesci- Ieges",lam ecclesiasticas quam" mundanas, .legem et
tutn eleleclum atqueprrfidcslinalumhabebat secttn- jusliliam conservare; in hoc, ut honor regitis et p.o-
dum misericordiam suarii. lestas, ac debiia.obedienlia, alque adjutorium ad
2. Quia dcnlque volunlafe Dei, qui voluniaiem regttum mihi a Deo dalum continendum el dcfen-
timenlium se facit et deprecationes eorum exaudit, sandum, ab unoquoque vestrum secundiim suum
in concordi unanimitale nOslra videmus Ininc regni ' ordinem etdgniiatem alquepossibilitatem ntihi exJii-
litijus heredem csse legitirmim, ctti nos sponle com- beatttr, sicut vestfi anlecessores fideliter.-jtisle ct
misimtis, domnum vidclicel prBesenlem regem ac raiionabiiiter, meisaniecessoribus exbi'bueruni.'
 759 APPEND. AD S.-EC.X. — MONUMENTA DIPLOMATICA. 740
Et posthxc Hincmarus, Remorum episcopus,hrec A pater suus domriusJIludovicus,pius imperaior augu-
qurescquuntur capitula,jubenle ac postulante Adven- stus, ex progenie Hludovviciregis Francorum inclyti,
lio, ipsius civitatis episcopo, ac celeris episcopis per beali Remigik-Francorum aposloli catholicam
Trevirorum provinciae,Atlone scilicet ecclesireYiri- praedicationemcum integra genle eonversi, et cuin
dtinensis episcopo, et AfnulfoTullensis civiialis epi- tribus Francorum millibus,exceplisparvulis el mulie-
scopo, Francone Tungrensis civitatis episcopo, con- ribus , vigilia sancli Paschaein Remensi meiropoli
liibeniibus provinciaeRemorumepiscopis, coramepi- baptizali, et coelitus sumpto chrismale, unde adbuc
scopis et regc crinctisquequi publiceadfuerunt in ea- habemus, peruncti et in regem sacrati, exoflus per
dem ecclesia publice denuntiavit. beatum Arnulfum, a cujus carne idem Hludovicus
. 1. Nealicui forte videalur incongrue ac prsesum- pius augustus originem duxit carnist el a Stepbano
ptiose, me ac provinciaenoslraevenerabilescoepisco- papa Romano anie sanclse:Dei genitricis et semper
pos facere, quoniam dc alle/a provincia ordinalioni virginis Mariaealiare Tiemis in imperaiorem est co-
et causis hujus provincire Jnos imniiscemuS; sciat ronatus, et demum factione quorumdam leirerio
nos conlra canones sacros non agere, quoniam Re- imperio destilutus, in praediclamregni parlcm una-
mensis et Treverensis ecclesirein hac regione Bel- Jiimitale episcoporum et fidelis populi anle sepul-
gica cum sibi cominissis ecclesiis sorores et com- R chrum sancti'Dionysii, eximii mariyris, ecclesire
proyincialeshabentur, sicul auctoritas.ecclesiaslica sanctre est redditust et in hae domo, ante hoc altare
et anliquissima demonslrat consueludo. Ac perboc protomartyris Stephani, cnjus npmen inlerprelaliim
unanimi consensu ct synodalia judicia exercere, et resonat coronalus, per Domini sacerdotes, acclatna-
flure a sanctis Patribus consiittita stint, debent con- tione fidelispopuli, sicul vidimusqui adfuimus* co-
cordiler cuslodire;Jiacprivilegii condilione servatai rona regni esl imperioque reslitutus. Et quia, itt in
utquipnoi; deRemensi elTreverensiepiscopo fuerit historiis sacris legimus, reges quando regna obti-
.ordinatus, prior ctiam habeatur. nuerunt, singiiloruniregnoruni sibi diademataimpo-
2. El Jex divinilus inspiratsi praecipit dicens: Si suerunt, non incongruumvidetur istis yenerabilibus
transieris per messemamici tui colligensspicas, txanu cpiscopis, si vestraeunanimilali placetj ut in oblen-
confricabisad manducandum,falcemaulemnon millas, tum "regni, unde vos ad illumsponle convenistis et
.vel falcenon meias. Messisesl populus, ul Dominus ei vos commendastis, sacerdotali ministerio anie
monstrat in Evangelio dicens: Messis quidem est aliare hoc coronetur, el sacra unctione Domino
tnulla, operarii autempauci. flogale dominum messis, .consecrelur. Quod si vobis placel, propriis vocibus
ul mitlal operarios in messem suam; quia vos pro xonsonale. Et in hoc conclamantibtlsomnib-us,dixit
nobis episcopis debetis orare, ulvobis digna possi- u idem episcopus: Agamus ergo unanimiter Deo gra-
mus loqui. .Messisaulem amici est populus in pro- tias, decantantes, Te Deumlaudamus.
vincia alteri metropolilano comriiissa. Unde vos - Et posl hwc ab episcopis cum bchediclionesacer-
hortandOjquasi manu operis confricando, ad Dei dotali esl idem rex coronalus.
voluntatem et vestram salulem in corpus unitatis
ecclesise valemus etdebemus trajicere. In parochia- BEKEDICTIOKES SUPEHIiLGEHKALOntlH ANTEMISSAM
ET ALTARE SAKCTISTEPHANl.
nos atitem provinciarum aliis melropolilanis cbm-
missarum falcemjudicii non millimus, quia nec est AdventiusepiscopusMettensis; Deus, qui "populis
nuis inditlgenlia coiisuliset amore dominarisj da buic
unde, nec noslrurit esse consideramus.
5. Est et alia causa, quia isli vencrabiles doriiini lamulo tuo spifitum sapientise,qui dedisli regimen
cl confralrcs noslii provinciae istitts episcopi, non disciplinrc; ut tihi loto corrie devoluSj et in regni
habenles lnelropolitanum episcopum, exiguitalem regimine ihaneat semper idoneus,-et in bonis operi-
-noslram sic in suis, sicut et in specialibus noslris bus perseveranSj ad rcternum regnum te duce valeat
-causis, nos fralerna caritaie jubenl elcommonent pervenire. Per Dominuin, elc.
agere. Est ila( donlini fratres? Et responderuntipsi Hatlo Virdunensis.Graiire turCjquassumuSjDomi-
episcopi: Ita cst. . D ne, luiicfamulo ttto tribuelargilaiem; ut mandala
. 4. Praeter ea qttaedomnus episcopus et fraler no- tua te operanle sectando, constdalionem prsesentis
- sler Adventius vobis ex sua el ceierorum suorum ac vitse percipiat et futurre. PerDomimim, elc.
noslrorum fralrum et venerabiliumepiscoporttmvoce Arnulfus Tullensis. Noslris, qusesumus, Domine,
* dixit, in hoc etiam animadvertere potes.tisvolunla- iri regimine istius famuli tui propitiare lemporibus;
tenr Dei esses ulprsesens domimsel rex noster, qtii ui tuomuneredirigalur et noslra securitas et devolio
- in parle regni quambacteniis lenetet lenuit, elnobis chrisliana. Per Dominum.
acecclesiis noslris ct populo slbi commissoutililer Franco Tungreiuis.Da, qurcsumus, Domine, huic
prseest ac prrefuil, el salubriter..prodesl el profuit, fatuulo t»o saltilem mentis ct corporis; ut bottis
- inde ad htinc locttmDominoducenle.pervenerit-,qtio operibtis iiihrcrendo, tua semper mereatur viriute
eliam vos ejus inspiratione confluxistis et ipsi vos dcfendi. Per Domiuum.
sponlecommendaslis, cujtis inslinclu animanlia om- Hincmarus Laudunensis. Benedictionem tuam,
nia iu arcam Noe, significaiitem ecclesire.unitatem, Domine, hic famulus iuus accipiat : qua corpore'
nullo cogenlc convencrunt, quia sanclae memoriae salvatus et menle, et graum tibi semper exbibeat
 741 FRANCORUMREGUM CAPITULARIA. 742
serviluiem, et propitialionis tuae beneficia semper A Clerum ac populum, quem sua voluit opitulatione
i ifvenial.Per Dominurii. ture subdere ditioni, sua dispensaliane el lua admi-
Odo Bellovacensis.Conserva,quaesumus, Domine, nistratione per diulurna lempora te faciat feliciler
htincfamtilum tuum, el benediciionum tuartim pro- gubernare; quo divinismonilis.parentes^ adversita-
yritiusuberlate purilica, ut erudiiionibus tuis semper tibus omnibus carentes, bonis omnibus exuberantes,
multiplicetur et donis. Per Dotninum. ttio ministerio fideli amore obsequentes, et in prre-
BenedictioHincmari archiepiscopi.Exlehdat omni- senti seculo pacis trariquillitale fruanlur, el lecum
potens Dohiinus dexlerafh sure benediclionis, et seternorum civium consortio.potirimereanlur. Amen.
effundai super tedonum suse propitialionis, et cir- Quod ipse praeslare dignetur.
cumdet te felici muro cuslodise- suae proteclionis, Ad ista verba, Coronet teDomintts, miserunl illi epi-
sanctse Mariaoetomnium sanctcrum irilercedentibus scopi coronam in capile.
nserilis.Amen. Coronet te Dominuscorona glorire atquc jusliliaej
Iudulgeat tibi malasomnia qusegessisli, et trihuat ut cum.fide recta et multiplici bonorum operum
tibi gratiam et misericordiam quarn humiliter ab eo fruclu ad coronam peryenias regni perpetui, ipso
deposcis; libefetque te ab adversilalibus cuneiis-et largiente cujus cst regnum est itnperium in secula
ab omnibus visibilium et invisibilium inimicorum. B seculorum. -. .
insidiis. Amen. Ad ista verba, Del libi Dominus velle, dederunt illi
Angelos suos bonos semper et ubique, qui te prre- palmamel sceptrum.
cedant, comitentur, et subsequahtur, ad custodiam Det tibi Domhius velle et posse quse prrccipit, ut
tui ponat: et apeccalo, seu gladio, ct ab omnium iri regni regimine secundum volunlalem suam pro-
periculorum riiscrimine te stia "polentia liberet. •ficiens, cum palma perseveraiiiis viclorire ad pal-»
Amen. "niampervenias gloriae sempiternac. Gralia Domini
Inimicos luos ad pacis caritalisque benigriila.lem nostri Jesu Chrisli, qui vivit.
convertal, et apud odientes le grafiosum et "amabi- .Oratiohes in niissa. Da nobis, omnipotens Deus,uc
lem faciat.Perjinaees quoijuein tui Unsectaione et beati-Gorgonii.martyris tui veneranda solenmitas et
odio confusione salutari induat. Super te atitem devotionem nobis augeat.et salutem. Per Dominum.
sarictificatio sempiterna effloreat. Amen. Quaesumus,omnipolens, ut famulus luus, qui tua
Ad isla verba, Coronet te. Dominus, inunsil eum miseratione suscepitregni gubernacula, a te viriutum
Hincmarus archiepiscopusde chrismalead dextrum etiam percipiat incrementa : quibus decenler orna-
auriculam, et in fronle usque ad sinistram aurku~ n tus, e't yitiorum monstra.vitare, et ad ie, qui via ve-
lam, et in capile. " ritas et vila
es, gratiosus valeat pervenire. Qui vivjs
Coronel le Domirius.corona glorise in misericor- 'el regnas cum Deo. .
dia et miseralionibus suis, et ungat tein regiii Tegi- Super oblala. -Respice, Domine, munera populi
mine oleo graliae Spifitus sancti sui, unde. unxit sa- -tni sanclorum.festivitate votiva, et tuae teslificaliri
cerdotes, reges, prophetas, et marlyres, qui per veritatis nobis proficiat ad salutem. Per Dominum. -
fiderhvicerunl regna, et op.erali sunt justitiam,-atque Munera, quresumus, Domine, oblata sanctifica ;-
adepli sunt promissiqnes; eisdemquepromissionihus ut et nobis Unigeniti lui corpus el sanguis fiant, et
gralia Dei flignusefficiaris, quatenus eofum consortio Karolo reginostro ab.obtinendam animsccorporis-
in coelesli regno perfrui fnerearis. Amen. que salulem, te largienle, usquequaque proficiant.
Yicloriosum te alque Iriumphatqrem de visibili- Per eundem.
bus atque invisibilibus hosiibus semper efftciat; et Post communionem-. Sacramentorum luorum, Do-=
"sancti nqminis sui limdrem pariter et amorem con- • mine, communio sumpta1nos salvet, et in tuse veri-
tinue cordi tuo infuridat; et in "fide recta ac bonis tatis luce confirmet. Per Dominum.
operibus perseverabilem reddat; et pace in diebtis Hrcc, Dorriine,communio salularis famulum tuum
tuis cbncessa, cum palma viclorirc te ad perpetuum ab omriibus lueatur adversis : quatenus et ecclesia-
D
regnum perducat. Amen. -sticsepacis obtineat tranquillitaiem, et post istius
Et qui te voluit super populum suum constituere temporis decursum ad aeternam perveniat haeredita»
regem, et in prsesenti seculo felicem et selernae feli- tem. Per Dominum,
citatis tribuatesse consortem. Amen.
HLUDOWICI.GERMANICIET KARQLIII PACTIO AQUENSIS.
r (An. 870. Marl. 6.)
Editnus eam-ex Sirmondo et Balttzio;' eadem formula exslat in Annalibus Hincmairi Mon. Gerin. S8.
. T. I. p. 487.
Aiino incarnalionisDoniini nostri Jesu Cliristi 870, Ingelramnus comesex parte Karoli 'regis.,
indicliqne III, pridieNonas Martii, anno-52 Karoli Sic promitlo ex parte senioris mei, quod , senior
gloriosi regis, Aquisgrani -palatio hre pactiones in- meusliarolus rex, fratri suo Hludowico regi, talem
ter ipsum et Hludowicum regem fratrem ipsius portionem de regno Hlotharii regis eonsentil habere,
factaesunt. qualem aul ipsi justiorem et plus sequaliorem, aut
743 APPEND. AD' SJEG. X. — MONljMENTADIPLOMATICA. 754'
communes fideles eoruin inter se- invenerini. Nec A rint. Nee eum.in ipsa portione, vel in regno quod
eum in ipsa porlioiie, vel inregnoquod antea tenuit, anlea tenuil, per aliquam fraudem vel subFeplioncm
per aliquam fraudem vel subrcptionem rieeipiet aut decipicl aut forconsiliabil, si frater suus Karolus
forconsiliabil, si fraler suus Hludowicuscandem fir- eandem firmilalem el fidelitatem quam ex "parte se-
milalem et fidelilalem, qttarii ex parte senioris mei nioris mei iili habeo .prqmissam, isle frater sutts
illi habeopromissam, isie frater suus ' Hludowicus Karolus seniori meo ex sua parle, quandiu vixerit,
senion mco ex parte sua; quandiu vixerit, inviola- inviolabiliter servaverit;
bililer servaveril. Hmc eadem tertius' Theodoricus comes ex parle
Ilem Leulfridns comes ex parte Hludowici regis. gloriosi regis Karoli, et quartus Radulfus comes ex
Sic promillo ego ex parle senioris mei , qnod se- parte Illttdowici proseculi sunl.
nior meus Illttdowicus rex, fratri suo Karolo regi, Isii prmsenles fuerunl : Leulberlus arcliiepisco-
talem porlionem de Tegno Hlolharii regis consentit pus, Allfridus episcoptts, Odo episcopus, Adalelraus
hrfbere, qttalem aut ipsijiistiorcm aut plus requalio- comes, Ingelramnus comes, Liuifridiis comes-,Theo-
rem, aul communes fideleseorttm intef se invene- doricus comes, item Adalelmus comes.

HLUDOWICIGERMANICIET KAROLIII DIVISIOREGNI HLOTIIARIL.

(An. 870. Aug. 9.)

Divisionis isiius formulam pfinnis edidit PeiruS Pithoeus in SS. cdaetaneisp. 488; e'a scilicet ralione; ut
Ludovici portionem cx codice Bellqvaeensi,ex suo auiem lecliones alLquotct poTtionem Karoli expriiiie-
ret. Alteram editionem babernus iiiAimoiuo tom. 11Corporis hisloriae Francicse, curanle Frehero el Sii>
inttndo; lertiamiiiAnnalibiis Hincmari et Baluzio. Locorum explicatioriem videsis in-Moii. Gefmaniae.SS.
tom. I, p. 488-490 (Patrologim lom. CXXV, col. 1255 etseqq.).
Anno incarnationis Dominic»S70, regni Karoli 55, B ac decurrit in Mosani; et sicul recta via pergit in
iridiclione 5 , 6 IdusAugusli, inter gloriosos reges Bedensi, secundum quod communes nostri missi re-
Karolum et Illudowicum fuil haecdivisio regni "facla clius iuveneriiii — exceplo quod de Condrusto est
In Procaspide super ffuviumMosam. • ' ad parlem orientis trans Urlam —--el abbalias Prtt-
Ei hmc portio quam.sibi Hludowicus accepit. miam et Stabolau, et omnibus villis dominicatis et
Ooloiiiam;Treviris, Uttrecht, Straslburg,Basulam; vassalloruni.
abbatiam Sttestre, Berch, Niu-Monasterium, Caslel- Et hmcest divisio quam Karolns de eodemregno sibi
ium, Indam, sancti Maximini, Ephterniacum, Hor- accepit.
ream, sancli Gangulfl, Faverniacnm, Pollemniacum,
Lugdunum, Vesbnliu.in, Vienna, Tungris. Tiillum;
Luxoiiim, Luleram, Balmam, Offonisvillam, Meieni Yiridunum, Cameracum,'Yivarias,
sancti Bodonis Ucetiani, Moti-
inonaslerium, Deodali, monasterium,
Romerici sancti Gre- temfalconis, sancii-Michaelis, Gillini monasieriuni;
Slivagium, monlem, Mofbach, sanctre Marirein Bisaiuione, sancti Maftiniin eoderii
gorii, Mauri monaslerium, Eboresbeiro,Hoinowa,
IOCOJsancti Augentii, saricli Marcelli, sancti Laii-
Masonis monasterium, Hoinborch, sancti Slephani rentii
LeuderisijSennonem, abbaliam Niellam, Mol-
Strastburch, Ereristein, sancli Ursi in Salodoro, bttrium, Laubias, "sancti sancli Salvii,
Altam "YallenrQ Gaugerici,
Grandivallem, pelram, Lustenam,
Castellum abbaliam Crispinno, Fossas, Marilias, Hunulficurt, saricli Sef-
Clusre, Carnonis, Heribodesheim,
vatii, Maalinas,Ledi, Sunniacuin, Antonium, Conda-
de Aquis , Hoenchirche, Augstchirche; comitatus ,lum, Mesrebecchi, tidivinni, Lutosa,
Gaimorilis,
Testrabant, Datiia, Haituarias.Masau subterior de sanclrc Marircin Deomant, Echa, Andana, Wasloij
isla parte, item Masau superior quod illa parte esl, Allum-Montem; comitalus Texandrum, in Bracbanio
Liugas quotl de isla paile est, districtum.Aquense, comilatus quatuor, Cameracensem, Dainoum, L6-
districtutri Trectis, in Ripuarias comitatus quiriqiie, mensem, in Hasbanio comiiaius Masausu-
Sarachowa quatuor,
MegenCnsium, Bedagowa, Nitachowa, peiior. de isla parte Mosae, Masau subterior de
subrerior,'Blesi;clrowa, Selriie; Albecliowa, Suenii-
isia parte, .Lingas quod" de isla parte est Mosrect
sium, Calmonlis, Saracbowa superior, Odornense
pertiuet ad Veosaturo , Scarponinse, Viridiii:e.,sc,
quod Bernanltis habuit, Solocense, Basiniachum,
Emaus, Basaleho- Dtilmense, Arlon, Wavrcnse comiiatus dtios, Mos-
Eliscbowe, Warasch, Scridingunii minSe , Caslricitim, Condrust; de Arduenna sicui fiu-
\va in Elisalio coniilatus duos, de Frisia duas.partes - men Uria
surgitinler Bislanc et Tumbas ac decur-
de regno quod Lolharius Iiabuit. Super istam divi-
rit ex hac pafte in Mosam, et sicut recta via ex hac
sionem propler jjacis ei chafitatis cusioriiam siipef- occidenlis pergit in Berfensi, secundum qtiod
addimus islam adjeclionem : civitatem Mellis cum T) parle
et comitalu missi nosiri reclius invenerinl; Tullense, aliud Or-
abbalia sancli Petri et sancli Maflirii
donense quod Telmarus habuit, Barrense, Portense;
Moslensi, ctnn omnibus villis in eo consislentibus,
, Yienneuse, Yivanasy
tam doniiuicalis qtiam el vassalloruni ; de Ardtieinia Salmoringum, Lugdunense
de Frisia terliam parleui.
sicui flunien Urta siirgil in.cr Bishtuc et Tunri;as, Uccericium,
 %
748 FRANCORUMREGUMCAPITULARIA. 746
KAROLlII CONVENTUSAPUDGUNDULFIVILLAM.

(An. 872. Sept. 9.)

Loquiluf de eo Hincmarusin AnnaJibusan. 872..Editionem Pithcei in SS. cosetaneis p. 509 exceperunt

Baroniana, tom. X, et-Sirmondiana, quibus inscriptionispars supplelur, generale vero.sacramentum omi.s-
sum eral.Baluzius utraque usus meliorem patravit, quam nos hic exprimendam duximus.

Anno incdrnalionis dominicse.872 125S indictione •A.strum honorem atque ad veslram saivationem con-
in placito generali tinere possilis, et quod Deus adhuc vobis concesse-
quinta, quinlo idus Septembris,i259
apud Gundulfi villam, — cum Hludowicus sa- rit, adquirere et contra omnes homines defendere
cramenta superius scripta disrupissel et sequivoco valealis.
suo ilidemHludowicoimperalori se conjunxisset, et Generaleomniumfidelium.
sacramenla quaesuperius scripta sunt fieri jussisset Sic promitlo ego, qtiia de isto die inantea isti se-
Ingilberga regiria et legatis sedis apostolicse,For- niori meo, qttandiu vixero, fidelis el obedienset ad-
moso scilicel et Gadericol26°, prsesentibus, — hac jutor, quanlumcumqueplus et melius'sciero et po-
tempestateurgente, episcopiomnesex regno gjoriosi ttiero, et consilio et auxilio secundum meum mini-
regis Karolihanc professionem infra scriplam fece- sterium in omnibus ero, absque fraude et raalo in-,
runi,el omnes laici hoc sacramenlum similiter in- genio, et absque ulla dolosilaie vel seduciione seu
fra scriptum juraverunt. deceptione, et absque respeclu alicujus personae;
Professio episcoporum. et neque per me, neque per missum, neque
Quantuhi sciero et potuero, adjuvanfe Domino, per littcras , sed neque per emissam seu' intro-
consilio et auxilio secundummeum ministerium fi- missam personam , vel quocumque modo ac si-
delis vobis adjutor ero, ul regnum quod vobis Deus B gnificatione contra suum bonorem et sanclas
donavitveldonaveril, ad ipsius volunlatem etsanclae ecclesiae atque regni illi commissi quietem et
ecclesiaeac debilum regium honorem veslrum et ve- tranquillitatem atque soliditatem niacbinabo vel
slram fideliumqueveslrorum salvationem habere et machinanti consenliam , neque unquam aliquod
obtinereet continere possilis. scandalum movebo, quod illius praesenti vel
Sacramentumlaicorum. fuluraa saluli contrarium vel nocivum esse pos-
Quantum sciero et pottiero, adjuvante Domino, sit. Sic me Deus adjuvet et ista sanctorum pa-
et auxiliofidelis vobis adjutor efo, ut regnum quod trocinia.
Iiabelisad Dei voluntatemet sanctseecclesiaeet ve-
KAROLIII CAPITULARECARISIACENSE.
(An. '873. Jan. 4.)
Sirmondi et Baluziieditiones, recepta lanlum qure polior esl (cf. et Hincraari Aimales\»u*/873ineuriie)
codicisLaudunensis inscriplione, iterum expressimus. ^ifi' -J^-r^'
AnnoincarnalionisDominicm875, indiclionevi, pri- C<missus vel comesin cnjus missaticum fugeril, per
die Nonas Januarii hwc quai sequuntur capiluia fidejussoresconslringat, ut velit nolit illuc reveniat,
. domnusrex Karolus in Carisiacopalalio cum fide- et ibi malum emendel ubi illud
lium suorum consilio decrevil,et per suum regnuin perpetravit. El si
denunliari et observarimandavit 126i.' fidejussoresnon habuerit, sub custodiaillum habeat,
Quia necesse est, iit quod male reincreseit, iterurii donec ad illum comitem, in cujus comitalu forban-
recidatur, de constitutionibus antecessorum nostro- nitus fuerit, illum revenire faciat. Et si alodeni ha-
rum et nostris, quse in illorum et nostris capitulis buerit vel in illo eomitatu unde fugit, vel in illo
constitulaesunt, ad resecanda mala quse specialiler comilalu ad quem fugit, coriies ipsuin alodem in
iterum remergunt, missis et comitibus noslris firmi- fiscum recipial. Et qui talem fofbannitum receperit,
ter exequendaproponimus, id est, ut quando missi secundum quod constilulum esl in capitttlafjbus avi
vel comites nostri lalronem vel aliquem malefaelo- e( palfis' noslri in Jibro terlio, si Francus est, cnm
rem vel infidelemnostrum forbannierint, hoc nobis duodecim similibusFrancis juret qtiod ipsum latro-
in riostro palatio et aliis missis et comilibus scire riem vel fofbannitum essenon scisset, licet paler
faciant, ut si ad nostram curtem venerii, inde facia- ejussit, aul fraler aut pfopinquus. Si hoc jtirare
mus quod rioslrum est. Et si de uno missalico vcl' rion pottierit, vel ab alio convictusfuefit qttod latro-
comitatuin alitira missaiicumvel comitatura fugefit, D nem vel malefacloreniauiinfldelem ndslfum fbrban-
- YARiaL LECTIONES:
1258DCCCLXXIJI.Pilh. ,SMcum usquejussissel desunl Pith. i!G0 Haderico SIRM. 1261ita codexLau-
dunensis.Bellovacensisveroet codex Anlonii Auguslini,atque edilionesBaronii, Sirmondiet Baluzii hmcha-
bent: Annoincarnalionis dominicae 873. regni vero domni Karoli 33. indietlone 5. hrcc capilula qurc se-
quunlur, ab eodem rege staluta sunt in placito generali apud Carisiacum, omnium cum voluntate et cou-
sensu, et a prrefatorege et ab omnibus .qui prsescntes fuerunl confirmata. " ' "'
PATROL.GXXXVIIL %k
 747 APPEND AD S.EC. X. — MONUMENTA DIP-LOMATICA. 748
iiilum in hospitio suscepissel, sicut ipse forbannilus A j tulb 56, quo dicitur de latronibus qui magriam
et ut infidelisjudicetur. babent blasphemiam.- Quicumque aliquem ex bis
2. Ut corailes et missi noslri maximam curam comprehenderit, nullum damnu.m exinde patialur.
adhibeant, quatinus in illorum comilatibuset missa- Comprehensasautem, si fidejussores habere pottte-
ticis populus justitiam et paceiri habeat, ct de latro- ril, per fidejussores ad mallum adducatur; si fide-
nibus exturbandis maximum certamen habeant. Et jussores. habere non poluerit, a.ministrls comiiis
si talis malefaelor aul infidelis noster emerseril, ut custodiatur, et ad mallum perducatur. Et si aliquis
per se illuin comprehendere comes in suo comitatu eum accusaverit, fiat de illo secundum prafatum
non possit, accipiat homines tam nostros quamepi- capitulum libri capitularis. Si autem eum nttllus ac-
scoporura vel abbaium et abbaiissarum in suo comi- cusaveril, excondicat se praedicto modo, et jurei,
talu' commanenles, el sic ilium persequalur donec quod deinceps teslejam vel lalrocinium non faciel,
comprehendai. Et qui ad talem malefaclorem acci- neque facienti consentiet, et si scierit qui hoc faciei,"
piendum vocatusfuerit, et se inde retraxerit ul ad nbn celet minislris regni per quos talis catisa emen-
hoc adjulorium non prseslet, si. liber homo fuerit, dari debet. Si vero lales, ul prsediximus,ad mallum
baiinum dominicum componal; el si colonus fuerif adduci non polu.erinl, in forbarinum mittantur, el
sexaginta ictus accipiat. Et si lalis malefaclor in ,JJ dehis missi vel comitcs, sicutsupra diximus, fa-
illa perseculione occistis fueril, qtii eum occiderit cianl;'ei de illis qtti talcs. receperint, sicut-prse-:
leudem inde non solval, et nullus illi.inde faidam scripsimus, fia.l. Si aulem fiscaliims noster ita infa-
porlare prsesumat. Quod si quis facere prresumpse- mis'In fiscuni nostrum confugcrit, vel colonus de
rit,per ccrtos fidejussores ad nostram prsesenliam immunitate inimmunitaiem confugerit, mandet co-
jierducalur. mes judici noslro vel advocato, cujttscumque casae
3. Deillis libefis hominibus qni irifariicsvel cla-- Dei, ut talem iiifamemin mallo suo pracsentel.-El si
inodici sunt de testejis vel latrociniis et rapacitati- lalem prrr-sentaveril, si aliquis eum comprobare.vo-
bus el assalturis vel dc infidelitaie nostra, et-cum luerit, faciat: ct si nullus eum comprobare.volueriti
furto non comprehenduntur, si eisjam yita perdo- tamen suam infamiam ad Deijudicium purget, et pcr
nala est propter aliquod malefactum, fiat de illis illud Dei judicium aut liberelur aut condemnelur.
sicut in capitulari avi el.palris nostri coiilinelur in Si autemjudex noster vel advocaius de casa Dei.
libro 3. capitulo 47. et si jam de.lalrocinio revicti. commonilus talem blasphemum comiti in mallosuo
sunt, fial de illis sicul de reviclis. Si aulem illis non prsesentaverit, fiat inde secundum capitulare
adbuc vita -perdonaia non fuit, et revicii non sunl, libri iertii, capitulo 26. Etsi servus alicujus ita cla-
et res et mancipia vel mobile liabent, fial de illis Q ( mosus est, comes domiimm servi commoneat, ut;
sicul in quarto libro Capitulorum capiiulo 29 dici- eum in mallo praesentet, et prassenlatum",si aliquis
lur, cum ad malluin comitis venerint. Si autem ad comprobare voluerit, faciat. Et si nullus eura com-
niallum non venerint, banniantur, et per res et man- probare voluerit, ad Dei judicium prsediclo modo se
cipia vel mobile 1262distringanlur ul venianl.Si au- examinet, et per illud Dei judicium aul libereturaut
lem non venerinl, fiat de illis sicut in capitulari con- condemnetttr. Si auteni dominusservi eundem ser-
tinetur. El si posl secundam comitis admonitionem vum suum comiti in mallo prsesentare noluerit, fiat
admallum venire noluerint, rebus eorum in bannum inde secunduni capitulare libri tertii capitulo 46. .
missis venire et jusiitiam reddere compellanlur. Et 4. De illis hominibus qui cum Carlomannoprsele-
si lalis est quem aul parentes aut proptef .fctidam riiis annis laala niaJa et tante- 8cde.ra in regno no-
homines accusare noltierinl aul ausi non fucrinl, el stro fecerunt-, sieuttunc et verbis el scriplis'prse-
cum malefacto compreliensus non fuerit et negave- cepimus, ila comites et missi noslri exequanlurin
rit,juret cum duodecim talibus Francis, quoruin cos in quibus noslrajussio, quam"consilio fidelium
teslimonium leges publicaenon rejieiuiit, quod teste- nostrorum jussimus, execttta non est. Id est,.ut fider
jam vel latrocinium aut rapinam non fecerit; et Iitatem nobis promiltant, sicut tunc. scarivimus
post hsecjurel ipse tantum , quod deinceps teslejam 0] ,264,et -scriplam comilibus. noslPisdedimus. Et ctii
vellatrocinium non faciet, rieque facienti consen- aliquid abslulerunt, aut eniendent aut deprecenlur,
tiet, et si scierit qui haec feceril, illis ministris no- et pcenitentiamiaciani, sicuf lunc constitulum fuit..
slris, per quos talis causa emendari debet, non celet. Et qui .seniores., sicut lunc prsecepimus., acceptos
Et qui res et mancipia vel molrile non habenl pef non babent, per fidejussoresad nqslram prsesentiam
quae distringi possinl ut ad lnallum veniaiU',(ei IbT perdttcaptur, et alodes quos habent.comiles, in.quo-,:
autse legaliter, ul praemisinius, excondicarit 1263, rum^comitatibussuni, in fiscum recipiant. .
aiil si se excondicere non potuerint, quodinale fece- 5. Ut uriusquis.qiiecomes in suo comitatu provi-.,
rint legaliier emendent. Post secundam barinitionem deat, ul qui fidelijalem nobis adhuc promissam non
comitis si atl mallum non venerlnt, compreheiidan- habent, fidelitalem nobis promittant, sicut in capi-
tur seeundum praefatumcapitulare libri teriii^api- lulis avi et palris nostri continetur.
YAJRLELECTIONES. \io
v. m. desunt Sirm. 126S
1262 i. e. excusenl.,,,,1261dislribuimus, inslituinms.
 FRANCORUMREGUM CAPlTULARtA. 750
6. Ut unusquisque comes in comitatu suo rnagnam A j generali placito nostro conservanda decreveruiit
providenliam accipiat, ut nullus liber homo in uostro discernendum est, de quali hereditale aucloritas non
regno imrnorari vel proprieiatein habere pennitlatur debet requiri, sed legitima hereditas ab aliquo appro-
cujuscumque homo sit, nisi fidelitatem nobis pro- bari. Ostenditur enim in eis capitulis ubi de rebus
miserit. alienis alicui per malum ingenium venditis vel datis
7. Et quia audivimus, quod malefici homines et loquilur, quae sit unictiique iegilima Iiereditas, cum
sortiariae per plura loca in nostro regno insurgunt, dicitur inler alia: « Similiter de omnibus justitiis
quorum, m-aleficiisjam multi horoines infirmati 12CS, a'deum periinenlibus rationem reddere compellatur,
et.plures moriui -sunt; quoniam , sicut sancti Dei excepta sua legitima hereditale, quse ei per succes-
homines scripserunt, regis minislerium esl, impios sionem parentum suorum legitime evenire debuil. >
de lerra perdere, maleficos et veneficos non sinere Et de hac legitima heredilate non esl aucloritas re-
vivere, expresse praecipimus, ut unusquisque comes qttirenda. Sed si interpellatio inde fuerit, legitima
in suo eomitatu magnum studium adhibeat, ul lales herediias approbanda, Qtiia vero derebus ex fiscore-
perquirantur et eoriiprehendanlur. El si jarii inde gio et de rebusecclesiasticis, qurc itautin eisdem ca-
comprobati masculi, vel comprobatse feminrc sunt, pitulis habetur contineri debent, sicut res ad fiscum
sicutlex et justitia docet, disperdanlur. Si vero no- IB dominicum periinentes contineri solent, auclorilas
mina.tivel suspecti, et necdura inde comprobati sunt, est requirenda, per quam auctoritalem qtiisque illas ,
vel per tesles veraces inde comprobari non possunt,- relineai, in ipsiscapitulis demonstralur, cum dicitur:
Dei judicio examinenlur; el sic per illud Dei judi- Hbicumqnecommutalionestam lempore nostro quam
cium aut liberentur aut condemnentur. Et non so- lemporegeniloris et avi nostri legitime et raliohabili-
Iumtales islius mali auctores, sed et conseii ac com- ler atque utiles ecclesiisDei faclm sunt-, permaneant.
plices illorum , sive masculorum , sive fcminarum , IJbicuniquevero inutiles et incommodmalque inratio-
disperdantur, ut tina cum eis scienlia tanti mali de nabiles factm suht, dissolvantur, et recipiat unusquis-
terra nostra pereat. que quod dedil. Bbi vero morlua manus inlerjaCet,aut
8. Quia, sicut el per scripluras el per auclori- alia qumlibelcausa qumralionubilis 1266esse videalur,
talem et per rationem manifesium est, duo sunl invenla fuerit, ditigenler describalur, el ad nostram
quibus principaliter mundus hic regitur, regia po- notitiam perferalur. Sed et justum alque ralionabile
lestas el ponlificalis auctoritas, et in libro cajritu- videlur, ut si rectores ecclesiarum negligenter res
lorum avi et patris noslri conjuncle ponilur, ut quas acceperunl in commutationem neglexerunt, et
res et mancipia ecclesiarum eo modo conlineantur commulantes commulatas excoluerunl, non compen-
sicut res ad fiscum dominicum perlinentes conti- G] sentur excultre el neglectrc requaliter : sed sicul turic
neri solent, j'uste et rationabiliter de rebus et fuerunt compensentur quando commutalse fuerunt.
mancipiis quse in regia ct in ecclesiasiica vestitura Et ita compensaiio ad nostram notitiam perferatur,
fuerunt, uniforraiter el rino modo lenendum est et nostro ac fidelium nostrorum judicio, utrum per-
{BENEO. C.ult.). Ut sicut quaecumqueres et mancipia manerc an dissolvi debeanl islse commutaliones, de-.
in regia vestitura avi et palris nostri el noslra fue- cernalur.
runl, el nunc ab aliis delinentur, demonstretur, 9. {BESED.Add. IV, 105.) Ut sicut in Capilulis avi'
qualiier de regia yestitttra avi et patris noslrf et et patris nostri contineiuiy roissi nostri, nbi boni
nostra exierunt, quia plures inde per mendacium scabinei non
sunt, bonos scabineos mittanl; el ubi-
quredain oblinuenint, et qtiidam plura per fraudem cumque malos scabineos inveniunt, ejicianl, et to-
obtiiienl, iia et de rebus qure in ecclesiarum vesti- liuspopuli consensu in locum eorum bonos
tura fuerunl, unde quaesliofuerit, demonstreiur, qua el cum eleeli eligant;
fuerint, jurare eos faciant ut scieuter
aucloritate in proprietalem cas quisque oblineant. non judicent.
Et quoniam quidam non contradicunt quod res el injuste
10. Yolumus ut secundum capilulare
mancipia quse tenent, in vestitura noslra vel anle- avi et \Cap. 107.)
cessorum noslrorum sive ecclesiarum Dei non fttis- D palris nostri, quicumque de scabineis depre-
sent, sed palres illorum morientes eis in heredila- hensus fuerit propter munera aul propler amiciliam
tem dimiserunl, ideo non volunt inde ullam auctori- injuste" judicasse, per fidejussores missus ad prse-
tatem ostendere, sed suam hereditatem probare, senliam noslram veniat. El omnibus scabineis de-
contra illos dicilur quia polest fieri ut aliquis rie nunlietur, ne quis etiam justura jtidicium vendere
fisco regio vel de rebus ecclesiae aliquid proprindat prsesumat.
autjier fraudem obtineat, et mortuo illo filius ejus 11. (Cap. 106.) Yolumus ut secundum capitulare
aut filia illas res tenere in hereditatem velit. Pr.o- avi et patris nostri, in comilatu omni hi qui raelio-
plerea per capilula avi et patris noslri, qure Franci res el veraciores inveniri possunl, eligantur a missis
pro lege lenenda judicaverunl, el fideles noslri in nostris ad inquisitionem faciendamcl rei veritatem

VARL-ELECTIONES.
is68jnforinali SI*M. 126G
rebellis. SIRM.
751 APPEND. AD SMC. X. — MONUMENTADIPLO.MATICA. 752
discendam, et nt adjulores corailura sint ad juslitias .^. debent. Domus vero, sicut in capitulis avi et patris
faciendas. nostri conlinetur, a comite in loco ubi mallum tenere
12. (AKSEG. IV, 26.) Yolumus ut secundum capi- debet conslruatur, quatenus propter calorem solis et
tula avi et patris nostri et nostra mallus neque in pluyiam publica utilitas non remancat. Minoravero
ecclesia neque in porticibus, aul atrio ecclesia;,ne- placita comes, sive intra suam potestatem, vel ubi
que in mansione presbyteri juxta ecclesiam habea- impelrare pdtueril, excepto in ecelesia, et portici-
tur: quia non esl tequum ut ibi liomines ad mortem bus, atque atrio ecclesiaj, et mansione presbyteri,
judicentur et dismembrentur el flagellentur, .ubi si liabeat, sicut in eisdem eapitulis continelur.
confugerint, secundum aliud capilulumpacem haoere
KAROLI II CONVENTUSATTINIACENSIS.
• ' • (An. 874. Jul. 1.)

Ex aelisconvenlus ejus servatum est episeoporum consilium de rcclamatione episcopi Barcinonensiss

KaToloregi datum, el a Sirmondo publici juris faclum. .
Anno incarnationis JJominicce874 hwc qum sequun- Ii nabiliter est decrelum, convenit fieri porliones : qua-.
iur capitula.domnus rex Karolus in Attiniaco Ka- rum una sit ponlificis, allera ctericorunv, pauperum
lendis Julii slaluit.
tertia, quarta' fabricis applicanda. De quibus sicut
\. Episcopus Barcinonensis I!67 se reclamavil, sacerdotis intereril integram ministris ecclesiwmemo-
quod Tyrsus presbyter Cordubensis in ecclesia inlra ratam dependerequanliialem,,sic 'plerus ulira delega-
muros ipsius .civitatis sita seorsim convenlus agens, tam sibi summam nihil insoientermoveritexpeleniluni.
pene duas parles ex decima ipsius civilatis sibi Ea vero quce ecctesiaslicis wdiftciis adtributa sunt,
usurpal, et sine ilHus licentia missas el baptisteria liuic operi veraciter prorogala locorumdoceal instau-
in eadem civitate prxsumil celebrare, .et convoca- ralio manifesla sanclorum : quia nefas est, si sacris
los ab episcopx)ad matxem eedesiam, eliam in solem- wdibus destilutis in lucfum suum prmsul impendia Itis
nitalibus paseluc ac nalivitatis .Domini, ad, se revo- designata convertat. Ipsam nilvdominus adscriplam
cat, atque -eonlempto episcopo eis commumottem pauperibiK portionem, quamvis divinis ralionibus se
largilur. Unde sacrum Nicoenum concilium dicil: dispensasse monslralurus esse videalur, tamen, juxta
Quicumque lemere ac'periculose, neque limorem Dei quod scriptum est, ut videanl operq vcstra bona et
prce oculis habentes, nec agnoscentesecclesiarumr-e- glorificent pairem vesirum qui in coslis est, oporlet
gulam, discedunl ab ecclesia presbyteri aul diaconi C eliam prwsenti testificationeprmdicari, el bonmfamai
vel quicumquesub reguta prorsus exislvnt, lii nequa- prwconiis non taceri. Et ha?c quidem de reditibus
quam debenl in aliam ecclcsiam recipi : sed omnem illis oblalionibusfidelium decreta sunt qusespeciali-
necessitatemconvenit illis imponi ut ad suas paro- ter ad episcopos ecclesiarum in illis regionibus per-
chias reverlantur. Quod si non fecerint, oportet eos tinent3 quoe non abundant rebus, sed tantum de
communioneprivari. IIoc de Tyrso, qui inregulariler fidelium decimis ac votis subsistunt. Celerum de
a sua eivitate discessil,- decretum est. Celerum de rusticanis parcchiis, quantum episcopas in parlibus
ipso el de aliis coiUemptoribusAntiocbenum conci- Septimanioe atque Gallicjse a presbyteris exjgere
lium dicit: Si quispresbyter aut diaconus episcopum debeat, Bracarense concilium «apitulo secundo,
proprium conlemnens, se ab ecclesia sequestmvit, et cl Toletanum concilium capitulo quarto tlemon-
seorsum colligens altare constiluil, nt commonenli slranl.De liis aulem qui contra auctorilalem et
episcopo non adquicverit, nec consentire vei obedire Barcinonensis episcopi volunlalem Tyrsum presby-
volnerit semel et ilerum convocanli, hic damnelur lerum in ecclesia Barcinona; civilalis relinent, capi-
omnimodo, nec ullra remedium consequalur ,. quia tulare auguslorum domni Karoli et domni Hludowici
suam recipere non polesl dignitalem. Quod si eccle- decernil hoc modo : De kis qui sine consensuepiscopi
siam conlurbare el sollicilare persistit, tanquam sedi- D presbyteros in" ecclesiis consliluunt, vel de ecclesiis
tiosus per poieslates exteras opprimatur. Hinc eliam ejiciunt, vel ab episcopo vel a quolibet misso dorni-
Africaj jwvinciae canones decreverunt. Sed tanliim nico admoniti obedire noluerint, ut bannum noslrum ,
boc capilulum de Aiuioclierioconcilio posuisse sufli- rewadiare cogantur, et per fidejussores ad paiatium
cial. De basilicis aulcm el decimis sacri canones de- noslrum venire jubeanlur : et lunc nos decernamus,
creverunt, ul omnes basilicas, quasper diversa loca ulrum-nobis placeat ul aut itlum-bannum persolvant,
conslrueU» sunt, vel quolidie const-ruunlur, secun- aui aliam harmiscaram suslineanl. Quia vero longum
dum priorum canonum regdlam in ejus episcopi, in est istos ad prasentiam-regis adducere, vel pericu-
cujus terrilorio posilac suni potestale consistaiu. Et losum esl Jongius a rharcha eos abduGere, domnus
sanclus Gelasius in decrelis suis: Qualuor, inquil, rex commendabit suo marcbioni qnaliter eos dislrin-
in
' lam de redilu quam de oblalione fidelium, proul cu- ' gat atque castiget. De decimis vero qusa potestate
juslibet ecclesicefacultas admittit, sicul dudum ratio- et dispositione episcopi esse debent, quas illi a ma-
VAHIiE LECTIONES.
1167forlasse Frodoinus. SIBHOKD.
 753 FRANCORUMREGUM CAPITULARIA. 754
tre ecclesia'abstrabuiU, ct pro suo libilu alibi do- .A divitumcum episcoporumprovisionedelegenlur. Se-
nanl, idem capilulare dicit : Quicumque decimam quendum est etiam supra posilum ,capilulum ex
ubslrahit de ecclesia ad quam per jusliliam debet capitulari auguslorum, de bis qui sine consensu
dari, el eam prwsumpliose vel propler munera aut episcopi presbyteros in ecclesiis suis conslituunt,
amicitiam vel aliam quamlibel occasionemad aliam vel de ecclesiis ejciunt.
ecctesiamdederit, a comitevel a misso noslroAistrin- 3. De boc quod se reclamavit, quia Golhus qui-
gulur, nt ejusdem decimai quanlilaiem cum sua lege dam Madascius fraude atque snbreptione per prae-
restituat. Et ilem : De his qui nonas et decimas jam ceptum ecclesiam sancti Stephani nobilem et anti-
per multosannosaul ex parte aut ex totodare neglexe- quam impetfavit; ubi, postposito Dei cullu, fceda-
runl, volumus ulper missos nostros conslringanlur, efficitur conversatio rusticorum, et. similiter Rico-
ut secundumcapilularem priorem solvanl unius anni sindus Gotbus fraude et subreptione agrum sanctoe
nonam el decimam cum sua legc, el insuper bannum Eubliae per praeceplum oblinuil, jussio regia hsec
nostrum., Et hoc eis denunlitlur, quod quicum- per iidelcs missos diligenter ac veraciter inquirere
que hanc negligenliamiteraveril, beneficiumunde hwc jubeal, et ipsam inquisitionem per fldelium cuslo-
nona el decima persolvi debuil amissurmn se sciat. diam sub sigillo ad nolitiam suam perferri faciat. Et
2, De boc quod se reclamavit, quoniam caslrum B si inventum fuerit, quod praedicia ecclesia sancti
"Terracinense suae subditum poleslali, factione Ba- Stepliani el ager sanelae Eulaliae a prafalis Gotbis
jonis, per presbyteri insoientiam suo resultat mini- per praeceplaobtenta sunt, ipsa proecepla secundum
sterio, definiliqpraefali Anliocbeni concilii sequenda iegem sigillenlur, el una cum ipsa inquisilione ad.
esl in causa insolentis presbyteri. Contra faclionem praesentiam regiam perferantur; ul- seeundum jura
autem Bajonis sequendum esl capitulum Cartbagi- forensia, qui in precibus fuere menliti, non illis pro-
nensis concilii, quo dicitur : Visum est universis ab sinl quaeimpelraverunl, et ibi careant ipso scripto-
'imperatoribus poslulari defensores, propler afflictio- rum beneflcio quo perducentur rescripia, el regia
nem pauperum, quorum molesiiissine inlermissione magnificeiUia recipiat quod est sui juris Barciuo-
faligalur ecclesia,ul defensoreseis adversus polenlias nensis ecclesia.
HLUDOWICIII IMPERAT6R1SCAPITULA DIVERSA.
(An. 875.)
Exslant capiiula hoccin codice Ambrosiano, eorumque nonnulla in codicibus etiam Florentinq, Viiido-
'bonensi, Veronensi et Estensi. Codicis Ambrosiani lectionem Blumio nostro debcmus, eamque in resli-
"tueudo textu praecipue seculi sumus; Videntur ad episcoporum quoddam rcscrinlum coiisuttalionis pro-
mulgata fuisse, cujus rei vestigia capite 29 in vocibus super quibus necesseesl ut veslra celsitudocomiiibus
.pxwcipiat ex relalione episcoporum ad imperatorem exstant. Subjicimus capitula <duo in codicibus saeculi.
xi LudovicoII imperatori "ascripta, quaecerto alicui anno assignare nequivimus..
Jncipit capilula secunaum Lodoici imperaloris I2GS,(G iuerinl, gralulandum his est. Sin aulem in obstina-
filius Lothari imperaloris 1269. tionis impielate duraverint, suggerendum clenien-
1. De incestis conjunctionibus hic prsecipimus, ut tissimo imperatori, quatenus ipse efiicacem tulorem
.nullus deinceps propinquam, nec quam propincus eis tribuat; ut el illi remuneralio reddatur a Deo,
abuit, uxorem ducat. et de inutili siientio sacerdolalis ordo non dam-
, 2. Ut qmnimodis diligeniissima examinalione se- netur.
.cundum scriptam legem, 'quam diulissime fleri pos-
sil ls'° justo judicio, omnibus "ususjuramenli -proi- "4 1277.Ut nullus ecclesiasticus femina secum ha-
bere proesummat. Si presbyter fuerit, aul diaconus,
.beatur, ut Deo donante, consuetudo pessima 1271
aut episcopus, ab ordine deponatur. Si clerieus,
perjurii a christiano populo "auferatur. Tamen om-
nino 127sfiant, universi 1273nullathenus hoc .con- nudus ad palum vapuletur; et femina1!7quae eum
8 tondan-
sentire volumus. Sed si quis in perjurio fueritcom- consensil, similiter vapuletur et capud
sic dicit Scriptura'Dei: membra Cbrisli
.probatus, aut manum dexteram 127tperdat, aut eam tur;' quia
secundum scripiam legem redimal, et numquam noli tangere meretricis.
amplius in nullo judicio ad 12!Ssacramentum venire 5. De episcopis, presby-teris, diaconibus vel cele-
permitlatur127G. . ris interdixit 1279per omnia magnum sinodum, ut
p
D
3. Comperimus, quod ab his qui secundum mun- nulli presbytero atque diacono sive clerico introdu-
danam lcgcm viduarum et orfanorum tutelam sibi clam non licead ,2eoabere mulierem, simul nec an-
vendicant, non solum negliguntur, sed etiam aliquo- cillam, nec aliam, quoe in opinionem adulterii ma-
tiens opprimuntur; quibus ecclesiastiea sollicitudine nent aiit difamantur, nisi forle malrem, aut soro-
suecurrendum esse censemus. Et si hujusmodi op- rem, aul amitam. Simul nec el in ipsa casa, uhi
pressores ad episcopalem admonitionem corrigi vo- ipsas manent, esse non debent. Et qui oc facere
VARI,E LECTIONES.
12GBIHPEFHIS cod. 1269IMPHRcod. 117°poxit c. lm pexima c. ,272omi nox fiat c. 127sila cod.
J^egendum essc videtur : si universi hoc consentire volunt. ,2"' destram c. I27Iia-. c. m6 permilalur c.
277camitin marqine codicis suvpletum, numero caret. 1278vox suveraddila. 127Sinterdixi c. ,i!80 licad c.
 755 ATPEND. AD S;EC. X. — MONUMENTADIPLOMATICA. 756
ausus fuerit,. bannum noslrum a parte nosfcra com- A pinquos suos expedendi reprehensionem caveant et
ponat. discretionis modum teneant. Quoniam mulli episco-
6. Ut unusquisque presbyler res suas quas 1!81 porum amoi-e propinquorum suorum de rebus sihi
post diem consecracionis adquisierint, propriae ec- commendatis suo aut quolibel amicorum nomine
clesiaerelinquant. praediael mancipia emunl, et ut In suorum propin-
7. Homo de statu suo pulsatus, si is qui eum quorum jus conducantur statuunt. Et ob hoc jura
pulsat, ad. vineendum illum procinctos habueril, ecclesiastica convelluntur- et minislerium sacerdo-
adhibeat sibi octo Icgitimos juralores ex ea parte tale fuscatur, imo ab subditis delrahitur 1298et con-
unde pulsalur, sive illa palema sive malerna sit, et temnitur. Placuit itaque nobis omnibus, ut deinceps-
quatuor aliunde non minus legitimos; et jurando Iioc avaritiae genus cavealur; fixumque abbinc el in
vlndieet libertatem suam. Quod si proeincti defue- perpetuum mansurum esse decrevimus, ut episeopus
rinl, assumat undecumque 12 liberos homines, et de rebus sui juris, quas ante episcopalum aut certe
jurando ingenuitatem suam defendat. in episcopalu heredflaria successione adquisivit^ se-
8. Placuit nobis ul ec 128Scnpitula 12S 3 quse ex- cundum aucloritatem canonicam
quidquid vult fa-
cerpsimus 1SS*de capitulare avii 1285nostri Karoli, ciat 1299,et cui vult conferat. Postquam autem epi-
ed domni genitori12SCnostri Ludovici imperatoris,, 15seopus factus est, quascumque res de ecclesiaefacul-
his omnibus el fidelibus noslris el sanctae ecclesiae tatibus aut suo aut alterius nomine qualibet condi-
in regno Italiae consistentibus per legem teneantur tione comparaverit, decrevimus ut non in propin.-
et servenlur. El quieumque horum capitulorum quorum suorum, sed in ecclesise cui praest jura
contemtor extiterit, 60 solidos componat M87. deveniant. Similiter de presbyieris vel diaconibus,
9 12SS.Dietum esl nobis, ut in quibusdam locis qui-de ecclesiarum rebus quibus praesunt praedia et
9 ab incestuosis et ab his
episcopas et comes 1SS qui mancipia eo modo emunl* faciendum statoimus,;
decimas non dant, guadias 1290accipiant, et a pre- quoniam multos presbyteros occasione taliter emtar
sbyteris quibusdam negligentibus",et inter se pecu- rum rerum ecclesias quibus praesunt disparasse et
nias:dividant mi ;"quod penilus abolendum decerni- ofiendisse et spoliasse, et suum ministerium niultis
mus, ne forle avaritiae locus detur. Et constituimtis, modis exorbilasse, et diabolo se mancipasse, el hac
ut incestuosus juxta canonicam sentenliam poani- occasione niultos laieorum in scandalum damnatio-
teuiia rnulctetur. Qui vero decimam 'post tres am- nis et perdilionis deperisse, comperimus. Et ideo-
mohitiones el proedicaiionem sacerdotum dare ne- non debemus ante tempus per suspeetionem judi-
glcxerit, excommunicetur. Juramento vero euns cari, sed patienter expectari, .donec ipsa veritas
conslringi nolumus, -propier periculum perjurii. C manifesla fiat, utrum 130l) magis audiendi an impro-
10. Statuimus 'de decimis, unde jam inler «pi- bandi simus.
scopo seu reliquis sacerdolibus, et comitibus et vas- 13. Consobrinam, neplem, novercam, fralris uxo-
sis et reliquis fldelibus nostris multas 129!audivi- rem, vel etiam de propria cognatione, aut quam co-
mus intenliones : set si edem sive.in sua proprie- gnalushabuerit, nullus audeat in eonjugio copulare.
tate habeat, sicul in capitulare constitutum est, 14. Si quis huic tali nefario conjugio se conjun-
ipsa decima de suo domo coltile rebus in eadem xeril, et in eo permanserit, sciat se episcopali aucto-
ecclesia concedimus : ipse sacerdos qui ibi ordina- ritate anathemalis vineulo esse innodatum, ut rnil-
tus fueril,.ipsadccima dispenset pro luminaria, sive lus sacerdos ei tribuat communionem.
elemosinis dislribuad. Slaluimus de suos manentes, 15. Si vero conversus divisusque fuerit ab illicita
qui in eadem parochia commanentes 1293sunt, ipsa copulatione, dignae poenitentiae-submillalur, nt sa-
decima a jplebe donelur., Et si contradixerinl ea cerdos loci consideraverit.
!294,publice dislringanlur, sieut in capitulare nostro 16. Ecclesiac vel qualibelpia loea deslructa jacen-
130isolent, re-
consliluimus. cia, praecipimus ex his quae suscipere
11. De propincuas 129snon accipiendas in conju- formala constitucione proprio 130adispendio reslau-
1S'J
7 parentella sit viro sicut et D rentur 1303;nec sufficiente vero necessario JS0t,a.
gio 129%quod uxoTis
propriaparentella. populo plebis 1S0Sauxilientur 1306,ut domus onori-
il. (158) Ut episcopi in rehus ecclesiaecirca pro- fice videatur existere 1307.
VARLE LECTIONES.
"" Uic
1281 deest in c. m2 i. e. haec. ,283capitule c. "<* cxersimus c. 128Sauuu c. 1286jenitori c.
in codice legilur prwfatio Otlonis III usque i legis edictum » pro capitnlo VIII, computala, sed adj.ecta
12S8 habelur etvi
qlossa non debet scribi cap. islo et caput seauens ilidem numero VIII. insignitur.- Caput
codd. V. et Vn. et Est. apud Murat. c. 1. In'Lombarda Hloihario adscribilur. 1289 episcopi et comites v.
Vn. cdd. 129<l uadia V Vn. ls91pecuniam diuidunt V. Vn. 1292mufta c. 1293parohia comanentes c.
1294ac. 129Spropincus c. 1S36conjungio c. 1297uxori parenlella c. 129S deconlrahitur V.130i
Vn. -l.vci
conferat Vn. 1300verum V.izu Vn. '1301suxipere c. 1302propio c. ,303restareniur c. necessano e,
1305plcbein corr. plebis c. ausilianlur c. 1307esislere c.
WTM.
In codd. V. Vn. et Est. inter Ludowici Illcges cap. 7 legitur ; est tamcn canon 16 concilii Pari-
(158)
sieiisis an. 829.
 757 - - - ' " - "
FRANCORUMREGUM CAPITULARIA.
"
'758
17^ Nulli episcopbrum lieeadVesinmobiles de sub-.,A parte ecclesiaeegisse1834,de privalo sibi re pertinente
jectis 130S plebibus vel aliis quibuslibet locis in pro- ap ipso suoque erede resolvatur- invasio. Sacerdos
prio usu abere, rie rnajores locupleclentur, et mino- 1335denique pro tali culpa reus perinventus, a pro-
- res tali facto panperiores fa'ctoe ihveniantur 1309. prio 1336canonice judicetur episcopo, ut non ecclesia
Coritraagens canonica auetorilate. 1310coartalus de- 1337sibi commissa. damnumsustinead. ' -
'
sislat'. .... - , 26. In sacris canonibus praefixum est' ut decimae
18. Femina vero quaahabitum religiosum aut ve- 13S8jusla episcopi disposicione distribuantur. Qui-
lamen obteuiu 1311reiigiositatis suseeperit, cum.es- dam autem laici, qui velln propriis vel in beneflciis
set vero potentes viros sociare non permilfantur '*", suis.abent basilieas, contemptaepiscopi disposicio-
seteiegentes .monasterio regulariter vivant, ,aui in . nem, non ad ecclesiam ubi baptismum 1S39et prae-
domibus susceptum abitum observenf. Contra au- dicacionem manus inposicionem et alia 134°Christi
tem lurpes invenlae,providencia episcopi emendetur. sacramenta percipiunl im, decimas suas dant
. 19. Res litigosa nullalhenus potest dare neque 1342,-sed propriis 1343basilicis vel suis clericis 1314pro
vendere, antequam elitigetur. suo libitum tribminl; quod omnismodisdivinoe legis
20. Quicumque homo, alterL debitor lal3 fuerit, - et sacris canonihus constat esse contrarittm. Unlle
ipsum debito negare voluerit, et postea convictus B vestram poleslatem, ut eos corrigaiis, exspetimus.
ftierit,. ipsum debitum jn dubium persolvad. 27. Quamqunm sacerdolis teslimonium credibile
. 21. Similiter et ilje homo qui res vendiderit «t habeatur, tamen ipsi in secularihus negotiis pro- lc-
exinde cartam feceril, si minus dederit quam ipsa stimonio aut confieiendis instrumenlis non rbgenlur,
caria scriplum.fueril, in dublo ei qui acceperil resti- quia eos in lalibus rebus esse non convenit.
luad- ... , . . -28. Si aulem causa eventus aliquid audierint aul
22 1S1<*. Ut postquam oc eapitulo notare 13lsjussi- viderint, tibi nullaeidoneae seculares personoe inve-
mus 1S16,et per regnum 1317nostrum usquam de no- niantur, ne veritas occulletur et malum in honum
stra Jussione i318commandatum fuerit, et aliomodo aestimelur, in providentia episcopi proprii sit, iia ut
fecerit nisi 131Squod nobis 1320et nostris fidelibus coram se aut competenlibus jiidicibus aulaliler ve-
placitum es(," quicumque -nostra jussione 1321rindi- ritatem honorifice tollant:
spectione 1322abuerit, banrium .noslrum 13S 3 a parlc
29. Quia sunl in plerisque" locis parriculae- la4B"et
noslra componat, et postea ipse- reus apparead 132i
ceteri homieidae, vel reliquis criminibus implicali,
in sanctam 132S sinodum, et secundum canoncs jndi- qui penitentiam publicam agere conlcmnunl, qui
eeiur? •' -' "" .
C utiqiie rei publicae utililatibus inuliles sunt; supcr
25. Consttatenim' omnis homo observare, ul die quibus necesse 134C est, ut veslra celsitudo comitibus
dbminieo nuilus audead operaciones 13S 6 mereacio- praeeipiad,quatenus episcopis adjulorium 1347ferant,
nesque peragere, praeter in cibalibus rebus pro itae- ut eos canonicaepoeniienliaesubdere valeand 1348.
rantibus, ita ut vivere possint13S7. Et debent dorni- 30. De.justiciis ecclcsiarum Dei.-viduarum, elor-
nico die, secundum possibilitatem, omnes ad eecle- fanorum, pupillorum 13is, ut in publicis judieiis non
siam concurrere, et in sola omnipotcnti Dei oracio- dispiciantur clamantes, set diligenter audiantur 13S 0.
ne vacare, ut qui chrisiiano vocabulo nuneupanlur. 51. De homicidas et ceteris malefactoribtis qui -le-
opera peragere v.ideantur. • 1
gibus 13Smorire debeanl, nemo eis ad exscusacione
24. I)e monasterio 1328vel oralorio quod a proprio in ecclesia sua inlroire permittat- Si absque volun-
domino soli edificatum esl, monenius ut ,329con- tate patroni 13S 2 ibidem introierit, lunc ipse cujus
slruclum a domirio ,3S0 constructori invito non au- ecclesia fueril, nullum viclum eum donet, nec aiii
feratur; liceadque illo presbitero cui voluerit pro dare permitlal.
sacro officio— qui illius diocesis 1331et bonaeaucto- 32. Ut nemo prcesumat,3S3 alterius servum mini-
ritalis dimissorioeI332cum consensu episcopi sui nec strum ecclesiaeconstituere vel benedicere, antequam
malus existat — comniendare 133S,ita utplacila ju- ' a domino 13S 4 suo tradatur in manu ponlificis.in li-
slicia ipsius episcopi obedientersacerdos.requirad. berlate integra persislendum omnibus^diebus; nec
25. Si quispiam invasor comprobatus, dicad pro possit domirius post illum diem ullum dominacionis
- " . VARLE LECTIONES.
1S?Ssttjeclis' c. "° 9 inveniatur c.. 1310auctbrilate c. 1311 oblinente religiiositatis c. -lslil pcr-
'Tnilantnr c. _1313debito c. 1314cod. Florent. fol. 104 hoc caput exhibelinter leges KarolVM. ,315anotare"
FL 1316 juximus c. I317jussimus ut peregrimis noster cuiquam noslra jussione commendalus fnerit- Fl.
r. n noslrum susquam c. 1318juxione c. 13. 19 13S0 vobis c. '1821jnxione c. 13S 2 dispeeione c.
1323n. dupliciter ad partem jiostram Fl: 13S'' nixi c. c. 132S sancta sinbdo Fl. 1326auperaciones c.
aparead
1327poxint c. 132Smoneslerio v. orelorio c. ,329moneru c. 13ao
ad.d. c. 1331diocessi c. 1332oclori-
tatis dimisorie c. 1333 comendare c. 13Slegisoec. ,335sacerdo c. 133G c. 133Jecclesie s. comis-
1338 propria
sa c. decima c. 1339 batismum c. 131°ad alia c. 1341perciunl c. 1342dent c. 1343proprias baxi-
licis c. 134iila e?nendavi, codex vel suis scii legil.' 134sparacide c. 1346necessa c. 1347"ajuioriiim c
!3'lSvalead c. ms
pr.pilorum <;. 1350audiaiur c. 13SIleibus c. 1352ita Murat. correxit, cod. patnis.
 759 APPEND. AD SiEC. X. — MONUMENTADIPLOMATICA. 760
jus in eum exercere; et lunc, sicut domini et volun- ;i tradiciones illorum exeredes fecerint, aliorum silicet
tas, ad 135ssacrum ordinem acccdat. suasionibus1374 aut peticionibus vel aliquo1376 ingeriio,
53. Ul episcopi, abhales et ,356,presbiteri res ec- omnino volumus atque 1370decrevimus emendari
clesiaesibi commissae, inler parcntes et .proximos quantum ad nos vel ad 1377nostram perlinet potesta-
1357suos non amplius quam canonica sancxil Kcen- tem juxta137Svoluntatem Dei et nostram voluntatem,
cia dividant,'ut acceptoa plebi vel eis qui res suas sancla amonicione et consideracibne, ut si forte
ibidem offerunt, murmur vel delraccio auferan- extra officiuni 1879noslrum alicubi inventumfuerit,
tttr. ammonere nostra clemencia audeamus 1380ulemen-
31. Ul liberi ominesnulium opsequium comilibus detur.
faciant, nee vicariis, neque in pratoneque in messe, 59 13S 1. Sancitum; est, ut nullus quislibel ecclesia-
• neque in aratura aut in vinea, el quongestum illum sticus ab his' personis res deiriceps accipere proesu-
vel residium non solvant, excepto aribannaioribus, mat, quarum liheri aut propinqui baacinconsulla ob-
vel missaiico qui Iegacionem ducunt. latione reruni propriarum exheredari possent. Quod
55. Statuimus de presbiteris et diaconibus eccle- si aliquis deinceps hoc facere tentaveril, ex hac re
siastico 1S5S onore privatis, ut redigantur 1359peni- a synodali et imperialisentenlia omnimodisferiatur,
tencioe,sicut canones praecipiunt.El si episcopus aut' B et res ad exberedalos redeant.
, abbas 1360- in sua parrochia abuerit monasteria 1S61, 40. Si Iiber homb de furlum accusalus.1382 fuerit,
ibi miltantur; tunc proecipiadipsi episcopus, ul ibi et res
proprias abuerit, in mallo in 138S
praesencia co-
tales incident ipsam plebem 136aunde sint, ut si res mitis searramiet. Etsi res non abuerit, fidemjussore
propria abuerint, eligantur sibi tali palrono qui de donet, qui eumarramire 1384, et-inplacidum1385 [adduci
ipsis rebus victum et vestimentum eis ministrel; ita faciat. Etliceal ei prima vieeper sacramenlum se]
tamen, ut nulla abeant licencia vagandi136saul dis- secundum legem idoneare, si potuerit. Et si alia
currendi, sive j)er placita sive ad palalium 1364seu vice 138Gduo 1S87 vel tres eum de furlo accusave-
ad ipsas quas proprias ante abuerint 136S,'sineliccn- rinl13S8, licead ei conlra unum 1389ex eis cumscuio
cia sui episcopi; el in eodem 136G loco ubi conslitu- et fuste in campo contendere. Quod si servus 1390de
tum esl, suapenitencia jugiter agatur. Quod si hoe furtoaccusalus fuerit, dominus ejus pro eo emendet,
r.on conservaverit, primum verberibus coerceaiur; aut eum cum sacramenta excuset, nisi tale furium
quod 13G 7 si nec sic 136Sse
castigaverint, lunc in tali perpetratum abead propter quod ad supplicium 1391
locodeducalur 1369.. . . tradi debead(159).
56 1370.De viduis el pupillis el orfanis, ct coecis, 41. Stalutum ut nullus canonica 1392aut regu-
est,
et claudis, tuicionem alque amminiculum habere Q lare inslitucione 1393conslilutus, aliquem 1394conse-
imperciamus juxta possibilitatem nostram vel vires, crare propter res adipiscendas deinceps persua-
sieut in praecepto domni regis conlinetur. deat1S95. Et qni hoc facere tentaveril, sinodalis vel
37 mi. Volumus, ul omnis inquisilio de rebus imperiali sentencia modis omnibus feriantur.
ecclesiaslicis vel 1372ad jus fiscinostri pertinentibus 42. Si de una causa plures fldejussores 139D daii
,398mor-
quaefacienda est, non per lestes qui producti fuerint, fuerint, et unus 1397ex ipsis fidejiissoribus
sed qui in eo comilalu meliores et veraciores esse luus fuerit1899,ut proinde causam suam nonperdat,
cognoscuntur, per illorum lcstimonium inquisilio set proeo qui de illis 1'-00fidejussoribus1401v,ivi140a
"
fiat, el juxta quod illi tesliflcati fuerinl, vel conli- sunt, solvalur quod promisil1403.
neantur vel reddandur ipsee res. 45. Sancilum est de villis novis ecclesiis in eis
38.- Placuit nobis de orfanis et pauperibus qui noviter eonslilulis, ut decimas de ipsis villis ad
debile velindebite dicunlur amisisse 1373ereditatem easdem1404ecclesias conferantur.
•
paterni vel materni juris ad se peninentibus, si ali-
cubi inventi fuerint, quos patres vel matres propler

VARIJE LECTIONES.
13611
a c. 1UIS et abales c. 1357prosimos c 135Secelesiasticos c. 1359redicantur c. iscoabas . . .
parrohia c. i3G 1 monesteria i.mititur c. iSG 2 tales atenl ut ipsa plebe c )l36svacandi a. disscurrendi
c. 1304a palacio c. i36Sabuerit c. 1366 eadem c. 1367co c 1368si c. 1S69reliqua supplenda sunt ex lin.
33 pag. 360. 137°in V. Vn. E. inter IIludowici\II. leges cap. 2. in Lombarda Hlothario adsignatur.
iS7i jn y_ y)K £# {nler HludowiciII. est ex Hludewici I. cap. Wormatiensi
1372 legescap. 6. Desumla
i37S i374 1S75 supra
pag. 354 iS cap. 2. . e. v. desunt in cap. a. 829. amise c. 0 suaxionib.us c alico in-
-jenioc. 76 sq; c. ""ac. 137Sjusta c. 137Sexslra oficium c." 13S adeamus c' 138iv. supra Hludo-
iviciI. cap. a. 817. c. 7. aiesl et in V. Vn. et Esl. inler Hludowici II. leges cap, 5. 138S acusalus c.
1383'
a c. 1SS4 artimire c. 138S
hmcdesunl in c. 138G vimdice c 13S7diiosc 1388acusavit c. 1389unus c
1390servo c l391 p. q. a suplicium c. 1392cannoriica c. 139Sislitucione c. 1394aliquit cause c
1398adibiscendas d. persuadat c 1S96fldejusores c 1397unu c 139S c 139smorlui i'ue-
1V0° illi c 1401fldejusoribusC i402f. fidejusoribus
rinlc qui vlvi c 140S promisi c 1404eademc
NOT^E.
(159) Hooloco codex capul 39 iterum babet, mtitatis initio vocibus Sancitum est ul in Slaluimus ul, etc.
 ' -
761 , FRANCORUMREGUM CAPITULARIA. 762
HLUPOWIClII IMPERATORISCAPITULA DUO.
(AH.875.)
De i40Sjudicio autem judicis ideo lam frequenler A pleniterlegemscriptam.Dequoautem nonesf scripla,
rerilemoramus,quia omnino consueiudinemjndicandi hocnoslro consilio 1407offeratur 1408.
.injuste judicibus auferre 1406volumus. Sed tantum 2. De 1409conjunctionibus quaeseeundum canones
secundum scripturamjudicent, ut nullatenusaudeant aut acdictum eopulataeesse non possunl, placuit no-
seeundum arbitrium suum judicare; sed discant bis ut separenlur ab invicem14, 10.

KAROLI II CONVENTUSTICINENSIS.
(An. 876. Febr.)
Carolo Roma redeunte, convenlns mense Februario anni 876 Ticirii habilus est, in quo Langobardiic
proceres Carolo subditi el capilula aliqua promulgata sunt. Quorum editionem in aclis concilii Ponligonen-
sis servatam, Pithoeus in SS. coaeianeis p. 506, Goldaslus, Sirmondus etBaluzius pubiici juris fecerunt.
Saeculodecimobeiavo in biblioiheca Ambrosiana inler scbedas Fonlanae apographum et excerpta codicis
cujusdam acta synodi Ticinensis sola conlinenlis reperta et in Muratorii SS. lom. II, p. n, p., 145 seqq.
edita sum; cui formulas sacramentorum a primoribus regni et a Karolo ipso"praestitorum debemus ; lec-
tiones tamen ejus apographi saeculodecimo sexlo coitfecti, quae Ansberti archiepiscopi Mediolanensis sin-
gularem inler onines ltalici regni proceres locum attinent, ita comparatae sunt, ut eas contra fidem docu-,
menti synodo Pontigonensi propositi et codicis Vindobonensis in textu recipere orniiino dubiiarem. Nec
minus Fonlanae excerpia. capitulorum a Muratorio et Cancianio reeepta rejicienda erant, ipsis capimlis
exslanlikus ; quihus in edendisusi sumus preecipue codice bibliothecoeCoesareoeVindobonensis inlerlibros
Juris canonici n. 106. Lectiones ejus foll. 117 et 118 depromplas, a V. Cl. Slephano Endlicher adjulus,
•benigmissimetransmisil Kopitarius-noster.

Gloriosissimo et a Deo coronato, magno el paci- B siaehumilis episcopussubscripsi. Jobannes episcopus

fico imperatori, domino nostro Karolo perpetuo au- sanctoe Ticinensis ecclesiae subscripsi. Benedicius
gusto, nos quidenr141iomnes episcopi, abbales, co- Cremonensis episcopus subscripsi. Teudulftis ,41S
mites, a"creliqui qui nobisciim convenerunl Italici Tertonensis 14i9 episcopus subscripsi. Adalgaudtts
regni optimates, quorum nomina generaliter subter Vercellensis episcopus subscripsi. Azo Eporediensis
habentur rnserla, perpetuam opianl i412prosperita- episcopus subscripsi. Gerardus exiguus in exigtia
lem et pacem. Jam quia divina pielas vos heatorum Laudensi ecclesia episcopus subscripsi. Hilduinus
principum aposlolorum Pelri et Pauli intervenlione Astensis ecclesiae episcopus subscripsi. Ratbornus
pervicarium ipsorum, domnum videlicel Johamiem 1420sedis Augustanaeepiscopussubscripsi. Leodoinus
summum ponlificemet universalem papam spiritua- Mulinensis ecclesiceepiscopus subscripsi. Hildradtis
lemque ,413pairem vestrum, ad profectum sanclae Albensis ecclesiaeepiscopus subscripsi. Bodo humilis
Dei ecclesiaenoslrorumque omnium invilavit 1414,et sanciae Aquensis ecclesiae episcoptis suhscripsi.
ad imperiale culmen saiicti Spirilus judicio provc- Sabbatinus Jenuensis 1421ecclesiae episcopus suh-
xit, nos unanimiier vos proteclorem, dominum, ac scripsi. Eilherlus 142aComensis episcopus subscripsi..
defensorem omnium nostrum -141Seligimus, cui et Adelardus servus servoruip' Dei Veronensis-episco-
gaudenlertoto cordis affeetu subdi gaudemus, el C pus subscripsi. Ego Paulus sanclae ecclesiaePlacen-_
omniaquoe nobiscum 141G ad profeclum lotius san- tinre 1423episcopus subscripsi. Ego Andreas sanctee
claeDei ecclesieenostrorumque omnium salutem de- Florentinae ecclesiaeepiscopus subscripsi. Reginerius
cernetis el sancielis 1417, iolis viribus, annuente 1124abbas subscripsi. Signum Bosonis incliti ducis
Christo concordi mente et prompta voluntate obser- et sacri palatii archiministri alque imperialis missi.
6
vare promittimus. Signnm Richai-di 1425comitis. Signum Walfridi14a
Et subscripserunlilli qiAin Itatia adfuerwit. comilis. Signum Liuifridi 1427comilis. Signuni Al-
Anspertus sanclse Mediolanensis ecclesioearchi- ierici comitis. Signum Supponis comitis. Signum
episcopus subscripsi. Joannes sanctoeArelinaeeccle- Hardingi comilis. Signum Bodra.di comitis palatii.
VARI^E-LECTIONES.
uos in codd.V. Vri.EsL apud Murat. cap. 4. cf. Karoli M. capit. a. 802suprapag. 94 cap. 26 (Palrol. t. XCXVII).
1406olferre V. Vn. 1407noslrum consilium Est. 1408habealtir in quibusdam V. Vn. E. Subjicimus lextum
eodicisLondinensis, in quo hwclex Hlothario adscribilur: De judicii consueludine. Ut consuetudinem injusle
jtidicandijtidicibus oinnino volumui auferre. Sed lanlumait scriptura judiceiit, et nullatentis audeant aliter
secundum arbitrium suum judicare, nisi sit jndicium legibus consentaneum. Sed discant pleniier legem
scripiam etila judicenl. Quae autem scripl38nonsunt, nostro auxiliu offerantur. 1409in codd. Flor. fol.
129 V. Vn. E. cap. 8. i4,° i. et qui de nostrisptdicibus neglexeril causam -islanrad judicandum aul di-
slringendum componat gtiidrigildsuum. Est. '14il q1.Ansbertus cuin omnibns episcopis, abbatibus, ms
comiti-
bus, ac reliquisqui noltiscum
,414 convenernnl Italici regni opiimaies MOR. 14i2"oputmus M- s. p. desunt
Mur. incitavit Jif. ,4,s n. et italici regni regem e. M. ,416 deesi. Bal. u" decernitis et sancilis M.
1418theudulphus M. »"9 dertonensis S. 1420ratbonus M. 1421januensis M. 142sfilberlus M. 1423pla-
eenliae B. / 424 ragnicnsis M. ,42S ricardi M. ,426walfredi M. n 27luitfredi M.
765 APPEND. AD SMC. X. — MONUMENTADIPLOMATICA. iu
Signum Guniberti comitis. Signum Bernardi comilis. A paecin ac profeclum totius imperii sui focit amio
Signum Airboli comitis. incarnationis domini nostri Jesu Christi 876 ^35',
Acta 14!Ssunt haec in palaeio Ticinensi anno Do- regui vero sui in Francia 367, imperii auiem sui
mini 876, regni domni imperatoris Karoli, Hludo- primo, indiclione 9, mense Februario, in palaeioTi-
vrici augusti piae memorioe fllii, in Francia 56, impe- cinensi.
rii primo, indictione ix. 1. Ut sancta Romana ecclesia, sicut est caput om-
Juramentum Anspetii archiepiscopi. niumxecclesiarum, ita- ab" omnibus honoretur et ve-
Sic promitto ego, quia de isto die in antea isti neretur; neque quisquam contra jus et potestatem
seniori meo, quamdiu vixero, fidelis et obediens et ipsius ajiquid injuste agere praesumal: sed liccat ei'
adjiitor, quanlumcumque plus el melius sciero et debi&um lcnere vigorem, et pro universali ecclesia
potuero, et concilio et auxilio secundum meum mi- pasloralem exhibere curam, atque sacris precibus
nisierium iri omnibus ero absque fraude et malo in- omnium pro omnibus interpellare auclorem.
genio, et absque ufla dolositale vel seduciione seu 2. Ui- honor domno et spiritali patri noslro
deceptione, et absque respectu alicujus personse, et Jolianni, siimmo pontificiet universali papae.ab.om-
neque per me, nequeper missum, nequeperliteras, nibus conser-vctur; et quoe secundum sacrum mi-
sed neque per emissam vel intromissam personam', B ^ nisterium suum aucloritate apostolica decreverit 1436,
vel quocumque modo vel significalione, contra suum cuni summa veneratione ab -omnibus suscipjanlur,
honorem, et suam ecclesiaealque regni sibi commissi; et debiia illi obedientia in omnibus conservetur.
qujelem et tranquillitalem atque solidilalem machi- 5. Et licet in omnibus id observari 1437velimus,
nabo,vel machinanii conseiitiam, ncque aliquod proecipue tamen sanccimus, ut in termino 1438bea-
umquam scandalum inovebo, quod illius proesenti lorum Pelri et Pauli aposlolorum principum nemo
vel futuraesaluti contraria vel nociva esse possit. Sic; in eundo et redeundo , vel ibi morando,
aliquam
me Deus adjuvei el U29palrocinia. vastalionem" et depraedalionem facere praesumat;
Quod rex Karolus juravit [Ansperto archiepUcopo, et quaeipsius sanclae Dei 1439ecclesioepropria sunl,
atque ,4S0] oblimatibus regni Ilalici. nemo aliqua iniqua macbinalione sine voluntate ip-
Et ego quanlum sciero el ralionabililer potuero, sius sacri pontificis sibi vindicare preesumal.Quod si
Dqmino adjuvante, [te sanetissime ac reverendis- quisquain fecerit, restilutis male praesumptis, im-
sime arcbiepiscope, et14S0] unumquemque vestrum, munilatem ipsius ecclesioepersolvat, etbannum no-
secuhdum' suum ordinem el personam honorabo, ett strum tripliciter componai.
salvabo, et honoratum ;et salvatum absque ullo dolo, 4. Ut ecclesiaslicus bonor, el sacerdotalis atque
ac damnatione vel decepiione conservabo, el uni-'. C clericalis reverenlia, debita compelentiq.ue sinceri-
cuique compelentem legem acjuslitiam conservabo, talis religione ab omnibus amplectalur, et ki ,,tt0'
et qui illani necesse habuerint, et rationabiliter 1441avi el geniloris noslri
pe- omnibus custodiatur, sicut
tieril, rationabilem misericordiam oxliibebo, sicutt monent edicta.
fldelis rex suos fideles per rectum bonorare, et sal- 5. Ut imperialis honor ab omnibus fideliter
vare, etunieuique competentem Iegeni et justitiam3 observettir; et qtioe ab eo seuper epislolam seu
in unoquoque ordine conservare, et mdigenlibus etl per legatos proecipiuntur 144S, a nullo impune au-
ralionanililerpelentibus rationabilem miserieordiamjj deant 1448violari.
dobet impendere. Et pro nullo homine ab hoc, quan- 6. Utepiscopi ministerium suum secundum sacros
lum dimillit humana fragililas, per sludium aul ma- et sancto Spiritu. promulgatos canones peragant,
levolentiam vel alicujus indebitum hortamentum de- parrcechias suas absque alicujus impedimento, prae-
viabo, quanlum mihi Deus intelleclum cl possibilita- dicando, corrigendo, et confirmando circunieant;
lem i4sl, et si per fragililatem contra hoc mihi sur- ct bo£ in ,4U agendo nullus eis contraire el quod ad
replum fuerit, cum .recognovero , voluntarie illudj minislerium illorum pertinet contradicere in ipsis
emendarc studebo, sic, etc. parrcechiis audeat, vel eis exinde aliquam molesiiam
CAPITBLA. inferat; sed adjutor, si oportuerit, invilalus a pon-
In nomine Patris et Filii et Spiritus sancti. Inci-;_ tifice quisque ecclesiaj fllius existat; ut liceat eis
piunt capitula quae domnus imperalor Karolus, Hlu- i- criminalia scelera et alia quseque corrigenda,,4iS in-
dowici augusti 1432piae memoriae fllius, una cum ii quirere, discutere, et dijudicare canonice. Quod
consensu et suggestione 1433venerabilium episcopo- i- qui lemerare proterve praesumpserit, triplicem le-
rum etilluslrjum optimalum reliquorumque fidelium ii gem et triplex ,44Gbannum noslrum persolval 1447.
suorum 1434,ad honorem sanctae Dei ecelesioeet add 7. Ut episcopi secundum sacram jussiouem do-
VARLE LECTIONES.
1428formula hmc integra deest apud M. loco el Karoli 142Slegeet liaec
cujus juramenta Ansperli subjiciunlur.
sanctorum patrocinia. i430uncinis inclusa pro spuriis habeo. ,4S1 dederit shpplendnm. ,1432deest M.
u33 s>reverendissimi ac sanclissimi domini
nsi1 Ansperti archiepiscopisaiiciae Mediolanensisecclesiae iiecuon
veiieraMlium e. M. s. in regno ilalico ad M. rt36'DCCCLXXVII
",37 iia V. observare edd. 143S codd. et edd i436-decrevit t Vmd.
lerminio Vind. i439ita V. deesl in edd. iW0 ab V. ,4U s. a. et g. n-
m. e. desunl V. ,44! V. 14i3 audeat V. m* in hoc edd. ,44Bcorrigendo V. ,,,M iriplicem
recipiuntur
V. i4''7 exsolvat V.
 765 FRANCORUMREGUM CAPITULARIA. 766
mini noslri Jesu Christi prsediealioncm per se vel A aliqua relraclione 146Sofferanlur; el in polestale
im presbyteris dispen-
per 1448suos congruenter exerceant, el presbyteros episcopi maneat, qualitcr a
snos ut similiter facianl inslruere procurent. Et ut sentur canonice. Et ut ecclesias baplismales, quas
seculares et fldeles laici diebus feslis, qtti in civilaii- -plebes appellanl, secundum anliquam consuetudi-
bus sunt, ad publicas staliories occurrant : et qui in nem ecclesiaefilii inslaurent.
villulis et possessionibus sunt, ad publicum officium 12. Ul cpiscopi comiles et vassos noslros in par-
in plebe 144sfestinent. Et nullus lalibulosa missarum roechia eorum manentes palerno amore secundum
in suis domibus ofiicia celebrare praesumat sine ecclesiaslicum ministerium diligant; ipsi vero co-
sui rationabili licentia il 5° episcopi. mites et vassalli seu rcsqua ^eneralitas praedictos
8. Ul episcopi in civilatibus suis proximum ec- episcopos ut sanclos patres honorenl'cl venerentur,
clesiocsua3,4S1 claustrum insiituant, in quo ipsi cum el ad ministerium illorum peragendum, ubicnmque
clero suo 1452secundum canonicam regulam Deo potuerint, eos adjuvare decerlenl. Si vero, qttod non
1470quae Dei simt
militent 14S 3; et saeerdotes suos ad hoc conslrin- optamus, eis infesli, quo mintis
gant, ul ecclesias non relinquanl et aliubi habitare exercere possint, reperti fuerinl, aitl ipsi conlra
proesumanl. Sint etiam subjecii proprio episcopo leges officiasua violaverint, et 1471eos quos venerari
secuiidum canonicam auclorilaiem, ncc pcr contu- debent inquietaverint, secundum capitulare avi el
maliam ab eorum poteslate dissiliant 1454,neque geniloris nostri eraendent. Qtialiter quoque prcsby-
seculari potestati i4BSad hoe eis commendare se leros ac reliquos gradus honorent, ipsius capilularis
liceal, aut eos quilihet recipere autieat, ut14BG contra forma doceanlur. Ipsi nihilomintis episcopi, singuli
canonicas leges el debitam 14S 7 cpiscopi potestatem in suo
episcopio, missatici noslri potesiaie el aucto-
quodammodo defenseniur. Hnjusmodi vero sacer- rilate funganlur.
doies episcopalis 145Sillico censura disciplinis ec- 15. Ut episcopi et comites in suis ministeriis
clesiasticis subdat14B 9. Nec fas est omnium eorum commoranles in suis consistant domibus cum
sollicitudinem episcopos non gererc, quibus in com- . suis vassallis, neque proesumant occasione ospitii
mittendis sacris ordinibus dignum visum est com- in pauperioris cujuspiam vicini domo, nisi rogali,
municasse. commorari; quia ob hoc maxime depraedaliones et
9. Ut a,4G0 domibus sacerdotum, propler maloa discordias actcnus pulttlasse manifestum est. Pree-.
opinionis famam, habilatio feminarum penitus tol- videanl quoque, secundum ministerium unusquis-
latur; neque illi in domoseartim inlrare indiscreie que suum, ne in poiestale iMorumprsedaeet devasla-
proesumant, ne nomen Bei, quod absit, per illos p""tiones fiant. El si aiiqui hoc faeere lemptaverint,
blaspbemeiur per quos laudari pie et jugiler debet. omni 1472sua virtute illis resislant. Et sl ipsi per
Venationem quoque nullus tam sacri ordinis exer- se constringere ad emeiidaiionem illos non potue-
ccre praesumat; neque arma militaria pro quali- rint, conslitulis missis nostris renuntieiU, ut ipso-
1473
cumque seditione porlare audeal, aut habiium ,461 rum judicio legaliter secundum capitulare avi et
quemlibet tantum apicem saeerdotii,4G2 non decen- geniloris nosiri emfindent. Quod si el ipsi hoc
lem assumat. emendare nequiverint, ad nosiram notitiam per-
10. Ul res ecclesiastieas tam mobiles quam et ducanl.
immobiles nemo invadere vel jiuferre praesumat; ep 14. Ut quotiens divinum judicitim aliquem eccle-
qusea rectoribus ecclesiae actenus, ob limorem vel sioe proesuiem e seecuk}voeaveril, nullus ad suimet
favorem, alicui iibellario vel enfiteoiicario 14c3 jure perditioneni facultales ejus invadai, diripial, et ad
doloseel cuhi damni delrimenlo ecclesiaeamissoe1464 jus suum transferat; sed erogatariis el eleemosyna-
videnlnr, ad pristinum jus reyerlanlur r quatinus riis ecclesiaslicis, cum ipsius ecclesiec consiituto
liceat illis quibus earum cura commissa est, quieto oeoonomo,Iiberum sit, canonico more, juste ratio-
et pacifico ordine eas lenere, et p:o uobis ac regno nabililerque deputala siicessori fuluro reservare, '
nobis a Deocommisso orare, pauperibusquc debita D vel quibuscumque, sicut expedit, pro cjus spiritu
stipendia erogare, familiam ecclesise juste 1465et dislribuere. Quod qui iniqua cupiditale transgredi
rationabililer regere et gubernare. Transgressori- praesumpserit, ut superius praelibatum esl, inrefra-
bus autem indicimus injuste preesumpta resiituere, gabililer multelur.
et sicutsuperius prsefixum est, triplicem legem et 15. Ut nemo fidelium nostrorum quodammodo
triplex 14G 6 bannum nostrum persolvere. aliquem celel quem nostrum scieril infidelem esse,
11. Ut decimaeconlaboralionum 1467el animalium neque ei suslentationem quameumquepraestare per-
secundum sacra proecepta Domino absque fraude et tentet, si eum ad nostram fidelitatem fevocare ne-
"VARI^; LECTIONES.
1448deest V. ,449plebem edd. 1450 licentiae V. 14B 1 ita V. deestin edd. 14s2 ita V. deeslin edd. 14SS mi-
litant V. 1454Uissilienl V. 145spolestale ad hoc commendare sed 1. V. iW ita F.aut edd. 145'debilum
V. 145sepistolas V. 14b 9 deest V. iiS0 deestin edd. ad omnibtis corr. ab omnibus V. 14Glabitum V.
VM sacerdotum V. ,463enfitcocario V. iiu iia recte V. ariiisisseedd. 146S hincpagina coMcis Vind. ul-
tima vix legi polest ob detritum KOPJTAR. ,46Gita elV. 1467coiilaboralionem V. 1468retractatione
edd. iU9'deestin edd. ll70cominus V. im et e. q. v. d. i. desunt V. im oimiis V. 1HSreliaua omnia
desideranlur in Vindobonensi. -
 767 APPEND. AD &MC. X. — MONUMENTADIPLOMATICA. 768"
quivent. Quicumque aulem conlra hxc feceril, prae- A pus subscripsi. Johannes humilis episcopus sancloe
decessorum et progeniloritm noslrorum judicium Ticinensiseeclesiae subscripsi. Teudulfus Terdonen-
experietur. sis episcopus subscripsi. Hilduinus Astensis episco,-
Ansbertus archiepiscopus subscripsi. Johannes pus subscripsi. Sabbatinus humilis Jenuensis eccle-
humilis Aretinoeecclesiaeepiscopus subscripsi. Ada- siae episcopus subscripsi. Signum Bosonis ducis et
lardus servus servorum Dei sanctaeVeronensis ec- missi Italioeatque sacri palalii archiministri. Signurii
clesioe episcopus subscripsi. Adalgaudus Vercellen- Bernardi comilis. Signuni Bodradi comitis. Signum
sis ecclesiaecpiscopus subscripsi. Azo Eporedicnsis Ricardi comilis. Signum Airboldi comitis. Signum
episcopus subscripsi. Benedicius episcopus Cremo- Cuniberli comilis. Signum Supponis comiiis. Signum
nensis subscripsi. Hildradus Alhensis episcopus sub- Alberici comitis. Signum item Bemardi. Siguum
scripsi. Gerardus exiguus ecclesiscLaudcnsis episco- Hardingi comitis. Signum Bcrardi comitis 1474.-
KAROLI II SYNODUSPONTIGONENSIS.
(An. 876. Jun. — Jul.)
Hisloriasynodi hujus ab Hincmaro in Auiialibns (Mon. Germ., SS. I, p. 499, 500 [Patrolog. CXV,])'
prolixius enarralur. Actorum ejus pars stiperesl, seilicel petitio Hincmari archiepiscopi adversus Ludovi-
cum regem, eonfirmalio actorum convenlus Tictnensis pridie Kalendas Julii edita una ciim iormula sa-
cramenli a proceribus omnibus-prop.siiti, definitio de Adelgaudo presbytero pridie Idus Julii, capilula ab
Odone Bellovacensi episcopo xvn Kal. Augusti in synodo leeta, sed Hincmaro monenle auctontate ca-
rentia, demum Leonis Sabinensis et Pctri Forosimproniensis episcoporum,'Joannis papae ad determmanda
Ludovici Germanise regis ei Caroli negoiia legalorum , auctorilas, qua soluta synodo Romam properan-
les, vices suas Joanni Tuscanensi et Joanni Arelino episcopis coroiitittunt; qusoIuc ex Sirmondo el Balu-
zio, ofdine tamen quo evenisse videniur, proponimus.
ECCLESI^E REMENSIS PETITIO. B comiies, et reliqui omnes qui cum illis eonvenerunl,
Palernis magisleriis instruimur, ut si qua majora domnum noslrum gloriosum imperatorem Karolum
unanimi devotione elegerunt sibi prote-
negotia vel majores causaeexortae fuerint, ad sedem auguslum
ctorem ac defensorem esse, iia ctnos qui de'Fran-
apostolicam, prout auctoriias docet et mos antiquus
oblinuit",semper referantur. Ideoque quia imperia- cia, Burgundia, Aquitania, Seplimania, Neuslria,
lem excellentiam veslram synodo praeesseet vicarios ac Proviricia, pridie Kalendas Julii in loco qui dicitur
sedis apostolicae praesto' hobis adesse gaudemus, Pontigonis" anno 37 in Francia, ac imperii primo,
calamiiaies el miserias ecclesiaenosirae ac filiorum jussu ejusdemdomni el gloriosi augusti convenimus,
boe pari consensu ac concordi Devotione eligimus et
nosirorum, quas anno ab Hludowico rege, item- •
Ehidowico filio ejus et complicibus eorum, cae- confirmamus.
que
dcs videlicet, bomicidia, adulteria, fornicationes, Et subscripserunt omnes Cisatpini episcopiqui ad-
el nomina subter sequentiacavilula,
rapinas, sacrilegia, et celera flagilia quae nullus fuerunt, quorum
cnumerare potest, ecclesia nosira perpessa est, 'quce confirmaverunt, teneniur adscripla.
veslroa serenitati innotescimus, obsecrantes ut pro, Juramenlum Hincmari archiepiscopi et reliquorum
Dei omnipolenlis amore, et pro ingeuila vohis be- , 'procerum..
G Sic promitto ego, quia de-islo die in antea isti
nignitate, ac pro minislerio imposilo, nobis et 'ec- seniori meo, quandiu vixero-, fldelis et obediens et
clesi* nostros ac filiis noslris secundum pervulga- et mclius sciero et
adjntor, quantumcunque plus
lam omnibus veslram sapientiam consulatis pariter
potuero, et consilio et auxiiio secundum nieum
ac succurratis, ne de celero talia ac lanta mala ministerium in omnibus
ero, absque fraude. et malo
ecclesia nqslra ac regrium patiatur qualia haclenus ingenio et absque ulla dolositate vel seduetione seu
passa est. deceplione et absque respeclu alicujus personae.Et-
CONFIRHATIO ACTORUM CONVENTUS TICINENSIS. neqtie per me, neque ,per missum, neque per litte-
sed neque per emissam vel.intromissam per-
Synodus qum fuil acla apud Ticinum palatium anno r.as,
incarnationis Dominicm 876, indictione tx,mense sonam, vel quocunque mpdo acsignificatione,contra
]'• Februario; et postea fuil confirmataipsa synodus suum honorem et suaim, ecclesioe,atque regni illi
apud Ponligonem, cum missis domni aposlolici commissi quietem et tranquillitatem
Joannis aliisque mullarum provinciarumepiscopis. atque solidita-
Eieclio Karoli imperatoris ab Ilatici regni episcopis tem machinabo vel machinanti conseniiam. Neque
cllceieris confirmala. unquam aliquod -scandalum movebo, quod illius
Gloriosissimo, etc. ut supra col. 761 nsque indi- praesenli vel futuroe saluli cpntrarium vel noeivum
ctione ix. D essepossit. Sic me Deus adjuvet et ista sancta pa-
ConfirmalioCisalpinorum. trocinia. . . ,
Sicul domnus Johannes apostolicus et universalis In nomine Patris, et Filii, etc. ul supra col. 765
papa primo Romaeelegit alque sacra unclione con- usque signum Berardi comitis.
stituit, omnesque Italici regni episcopi, ahbates, Johannes' Tuscanensis episcopus, legatus sanctae
VARI^ELECTtONES.
1474Subscriplionesomnes
qumprwcedunt in Sirmondo desnnl, relatwque fuere in islius operibus variis,.
postjllum editis, ex cod. Beltovacensi.BALUZ.
 m FRARCORUMREGUM CAPITULARIA. 770.
sedis aposlolicoset domni Johannis summi pontificis A ' chiepiscopus subscripsi. Wala Anlistodorensisepi-
et universalis papae, in bis quae supra seripia sunt scopus subscripsi. Adalgarius Augustidunensisepi-
inlerfui, consensi, et subscripsi. Ansegisus Seno- scopussubscripsi. HemicoDiensis ecclesiaeepiscopus
num melropolis episcopus, sanclae et apostolieae subscripsi. Aimarus Ruthenensium ecclesieeepisco-
sedis per domnum Johannem summum pontificem pus subscripsi. Theotarius^ Gerundensis ecclesiae
papam vicarius, interfui, consensi, el subscripsi. episcopus subscripsi. Hugo abba. Albustus abbas ex
Johannes Aretinus cpiscopus, sanctoe sedis aposto- monaslerio qupd vocatur Bethleem sive Ferrarias.'
licaelegatus, interfui, consensi, el subscripsi. Hinc- Hilduinus abbas el bibliolhecarius. Vulfardus abha
marus Remorum archiepiscopus subscripsi. Frota- scripsit el subscripsit. Gauzlenus abba et arcbican-
rius archiepiscopus consensi et subscripsi. Aure- . cellarius.
lianus Lugdunensis ecclesiae episcopus in Christi DEFINITIO DEADALGAUDO PRESBYTEnO.
nominc roboravi i47S.Otlramnus Vienncnsis eccle- Pridie Idus Julii, in loco qui vocatur Ponligonis,
siae episcopus subscripsi. Johannes Rolomagensis: ita de Adalgaudo presbytero a legalis sedis aposto-
ecclesiae archiepiscopus subscripsi. Bcrlmundus lieae,. Leone apocrisiario sanctoe sedis Romanae,
Ebredunensis ecclesiae archiepiscopus subscripsi. Pelro, Johanne, itemque Joanne, legatis memoralae
-Ragenelmus Tomacensis eeclesiae episcopus sub-.'. sancloe sedis, ac Ansegiso vicario ejusdem sanclae
scripsi. Waltgrus humilis Aurelianensis ecclesiae sedis, elab omni conciiiodefinitum est, ul illi. pro-
episcopus subscripsi. Gerboldus Cabillonensis ec- pria ecclesia reddaiur, el a praefaiis Kalendis qua-:
clesieeepiscopussubscripsi, Gislebertus Carnolensis tuor mensium dilatio ad famam suam purgandam
ecclesiaeepiscopus subscripsi. Hildeboldus Suessio- illi concedalur. Si post quatuor menses purgare se
nensis ecclesioe episcopus subscripsi. Rostagnus canonice non polueril, nulla ejus voxpostea penitus
sanctaeArelatensis ecclesiee bumilis episcopus sub- audialur.
scripsi. Isaac Lingonensis ecclesiaeepiscopus sub- CArlTULA ABODONE PROPOSITA.
scripsi. Lanibertus Maiiscensis ecclesieeepiscopus: Sancla synodus quae in nomiiie Dominivocalione
subscfipsi. Ingelwinus sanctie Parisiacensis eccle- domni Johannis ter bealissimi ac universalis papx',(
siae episcopus subscripsi. Geroldus Ambianensisi el jussione domniKaroli perpeluo augusti congregaia
ecelesioe episcopus subscripsi. Abbo Nevernensis; esl in loco qui vocalur Ponligonis, anno incarna-
ecclesiaeepiscopus subscripsi. Johannes Cameracen-. lioiiis dominicae 876, indiclione 9, regni praefali in-
sis eeclesioeepiseopus subscripsi. Hadebertus Silva-,. viclissimi imperatoris 57, imperii aulem.primo, 17
nectensis ecclesiaeepiscopus siibscripsi. Odo Belgi- Kalendas Augusli, haeccapiiula quaesubter adnexa
vacorum episeopus in Chrisli nomine subscripsi. *- sunt insliluit.
Ralberlus Valenlinae ecclesiaeepiscopus subscripsi. 1. Obeunte Hludowico qui Romani itnperii jura
Bernarius Gratianopolitanee ecclesiaeepiscopus sub- regebat, domnus Jobannes ler beaiissimus papa per
scripsi. Angenulfus Gabalitanensis ecclesiae episco-. Gadericum Velilernensem, Formosum Portuensem,
pus subscripsi. Birico Wapincensis ecclesiaeepisco- Johannem Aretinum venerabilesepiscopos, domiyini
pus suhscripsi. Alduinus Avinionensis 1476ecclesiae; Karolum tunc regem ad limina beatorum apostolo-
episcopussubscripsi. Wido Vallavensis 1477ecclesiaeT rum invitavii, eumque ecclesiaeipsius defensorem
episcopus subscripsi. Hildebrannus Sagensis episco- ac tutorem elegit, imperialique diademate coronavit,
pus subscfipsi. Willeberlus humilis Calalauiiorum eum pree cunctis solum et specialem eligens qui
episcopus subscripsi. Ragenfridus Meldensisecclesioe Romani imperii sceplra teneret. Cujus sacris insii-
episcopus subscripsi. Heirardus Lixoviensis ecclesiae : tutionibus pro debito parentes, quod ipse jnstituil
episeopus siibscripsi. Sigenandus Conslantiensis; instituimus, et quod ipse confirmavit pari consensu
ecclesioeepiseopus subseripsi. ^Etherius Vivariehsisi" omnes firmamus.
episcopus subscripsi. Erchambeftus Bajocensis ec- 2. Congregata igitur in Romana urbe sancta
clesiae"episcopus suhscripsi. Hedenulfus Laudunensisi n synodo, anle adveiiiuhi praedicti domni imperaloris,
ecclesiaeepiscopussubscripsi.AgilmarusAfvernehsiss niisil cum consensu bmriium epistolas Hludowico
ecclesiae episeopus subscripsi. Anselmus Lemovi-. regi, filiis qtioque ipsius-, archiepiscopis,
episcopis,
censis ecclesioe episcopus subscripsi. Adalbertusi abbalibus, acreliquis primoribus
regni sui, monentes
Morinensis ecclesiaeepiscopus subseripsi. Willelmuss eos apostolica auctoritate more
paterno servare
Cadurcorum ecclesiae episcopus siibscripsi. Lupusi quoepacis sunt, ne videlicet
aliquam inreplionem in
Albiensis ecclesiae episcopus subseripsi. Oitulfus; regno praefati
augusti facile-tentarehl, "usque diiin
sanctse Trecassinae ecclesiae bumilis episcopus sttb- simul ad mutuum
colloquium venirent, el ipse inter
scripsi. Berardus Viridunehsis eeelesfoe' episeopusi eos et de pace conservanda et de jure regnorum se-
subscripsi: Arnaldus Leucorum ecclesioeepiscopusi cunduni sibi a Deo ministerium crediium decerneret
subscripsi; Frarico Tungrensis ecclesiaeepiscopus: pariter et discerneret. Quas epistolas per Odonem
subscripsi.'Theddoricus Vesontiorum ecelesiae ar- Bellovacorum venerabilem episcopum sihi desli-
VARLE LECTIONES.
„»!4l! /." sirmondo subscriptio Aureliani prmcedti svbscripiidnem Froiarii BAL. 147SAvenionensis S.
irT! Vellavensis S.
--•-. i - - - -
771- APPEND-AD S^C. X. — MONUMENTADIPLOMATICA. 772
natas et bis delatas omnino recipere renuerunl. A Germaniaeconlulit in evocanda synodo el definiendo
.5. Ipsevero apostolica et paterna monila parvi- canonice si quaelibet insurrexerint necessaria, etut
pendens, et fraterna foedera disrumpens, hostili graviora ad ipsius notiliam referat, el nos"unani-
inanu tyrannico more fralernum regnum depopulando miter omni devoiione laudamus, et ul ita ipsepri-
invasil; homicidia, slupra, adulteria, sacrilegia, et matum teneat Gallioeet Germaniee decernimus et
innumeramala quoaenumerari nequeunl, aucloriias sancimus.
facieniium perpelravit. 8. Synodum quam domnus Johannes apostolicus
4. Haecmala audiens ter beatissimus papa perpe- et universalis papa super quorundam deposilionem,
trata esse in regno spirilalis filii sui domni Karoli Formosi scilicet Porluensis episcopi, et Gregorii no-
semper augusli, tactus dolore cordis acceleravit menculatoris, seu el Stephani secundicerii, et
miltere missos suos, Johannem videlicel el Johan- Georgii veslerarii, ceterorumque suorum complicum,
nem, venerabiles episcopos, cum aliis suis epistolis, sicui in epistola ipsius ad nos missa coniinelur,
volens eum monere, ut a tanio malo pcenitudinem nuper inslituii, et nos secundum jussionem ipsius,
de praelerilis agerel, el landem fralernum rcgnum in nullo acapile dissidentes, consentiendo decerni-
invadere desinerel. Quorum legationem secundo mus, omnibusque apostolicis illius sanclionibus per
commoniius necdum recipere voluit. " omnia parcnles, sicut decel, obedimus.
5. Post hos denique misil iierum alios lcgatos, 9. Censuram vcro quam domnus apostolicus super
Leonem sciliccl sanctissimum Gabinensem episco- nefandissima acta Hludowiciregiset eomplicumejus,
pum el sanctoeRomanoeeeclesieemissum et apoeri- nisi resipuerint et debitam obedienliam sedi apo-
siarium, pariterque ei Petrum Forosemproniatem stolicae exhihuerint, siatuit et firmavil, omnes nos
veuerahilem episcopum, heec eadem obsecrando, qui ad praeseniemsynodum convenimus, unanimiter
monendo prolestans. Quorum monita ulrum recipere decernimus alque firmamus.
vclit, adbuc ambiguum conslal. LEONIS ET PETRILEGATORUM AUCTORITAS.
6. Verum quia praefalus Leo Gabinensis reveren- Quia domnusnoster Johannes sanclissimus el -ler
lissimus episcopus elsanctoeRomanae ecclesiaemis- bealissimus papa, nos quidem, me scilicet Leonem
sus el apocrisiarius, seu el Petrus Foroseinproniaiis Gabinenseih episcopum et sanctoeRomanaeecclesise
episcopus, pro quibusdam uiilitatibus ecclesiasticis missum et apocrisiarium, et Petrum venerabilem
morari hic diuiius nequeunl, neque episcopos de Forosempronialem episcopum, ad hoc in has partes'
longinquo venieiites faligare longius dignum est, de- direxii, ut ceu pridem per venerabiles episcopos,
creverunt Johannem Tuscahensem et Johannera „ Jobannemvidelicetet Johannem, mandaverat, vestra
Aretinum venerandos episcopos , qui legalioneni sanclilate adgregala, de negoliis quaeinter utrosque
pruefalorumpariiercum priori legationesuscipientes, fralres hoc anno emerseranl determinaremus, sed
ea quae peragenda sunl, cum ceieris episcopis, quos nos ob quasdam sanctae Romaneeecclesiae utilitates
communi consensu eiegerinl, vice omnium episco- quia diutius morari nequiinus, ct vestram bealitu-
porum, quicquid scu in evocando seu in contempto- dinem longius fatigare nolumus, bbs fratrcs noslros,
ribus feriendo definierinl, apostolica auctoritate Johannem videlicet Tuscanensem el Johannem
libere definianl, et quicquhl, ipsi deliberaverinl, et Aretinum venerabiles episcopos, vobiscum morari
tlomnus apostolicus cum. omni sancta Romana decrevimus, usque dum res unde agitur opiatum
ecclesia delerminabit el in perpetuum mansurum flnem divina favente gratia accipial : qui quicquid
slaiucl el flrmabit. seu in evocanda synodo, seu iu definieiido/seu in
7. Sicul domnuspapa Johannes sanxit, connivenle contemptoribus feriendo delinierint, apostolicaaucto-
el consenliente et condecernenle domno et glorio- ritale iibere definianl, el quicquid ipsi deliberave-
sissimo Karolo imperatore semper auguslo, Ansi- rinl, et domnus aposlolious cum onini sanclaRomana
gisuni venerabilem episcopum, Senonum arehiepi- n ecclesia delerminabit et in perpetuum mansurum
scopum,suam vicem lenere, et primatum ei GaRiaeel slatuet el firmabit.
KAROLl H IWERATORIS EDICTUM DE TRIBUTO.NORDMANNIGO.
(An. 877. Mai. 7. Compendii.) -
-Ediclum Hincmaro referenle apud Carisiacum menseJunio, sed ex inscriplione Compendiipromulgalum,
post Sirmondum et Baluzium edimus. Consenlit cum eis quae Hincmarus in Annalibus de solulionum siu-
gularum quanliiate refert.
Anno incarnalionis dominicoe877, Nonis Maii, iti donent denarios duodecim; de manso ingenuili
Compendio palalio, de aliqua sed non de tola parte qualuor denarios de censu dominicato, el quatuor de
regni quod domnus imperator Karolus babuit ante- factiltate mansuarii; de servili vero rnanso, duos
quam junior Hlofharius defunclus fuisset, haec denarios decensu indominicato, et diios de facullate
tonsiituia est exactio Nortmannis, qui erant in mansuarii. De omnibus vero ecclesiis, unusquisque
Sequana, tribuenda, ul a regno ejus recederent. episcopus de suo episcopatu, vel abbas de sua solum-
Episcopi, abbales, comiles, ac vassi domiiiiciex modoabbatia, in cujuscumque episcopi sint parro-
suis honoribus de unoquoque manso indominicato chia, accipianl cum misso episcopi in cujusparro-
 775 FRANCORUMREGUMCAPITULARIA. 774
chia-sunt, de presbyteris secundum possibilitateni, A pergenl, quanrel illis qtii remanserint, episcopus
quinque solidos, vel quatuor, vel tres, vel duos,' vel in cujus parrochia consisluht secundum prsedictuifi
unum solidum. A quo plurimiim, quinque solidos; modum conjectum accipiat. De riegottatoribus au-
a quo minimum, quatuor denarios. De ecclesiisvero tem, vcl qui in civilatibus commanent, juxtapossi-
imperaloris et imperairicis et comitum ac vassallq- '' bilitaiem, secundum quod habuerint de facullatibus,
rum imperialium, tam de illis qui cum imperatoie conjeelus exigatur.
KAROLI HIMPERATORIS CONVENTUSCARISSACENSIS.
" '
(An. 877. Jun. II.)
'Capitula ab impcralore proposita et coriventus responsa Sirmondo et Baluzio proeeuntibiis, capilula ' •"
deinde promulgata cum codicebibl. regiaeParisiensis n. 4761, s. x, collata evulgamus.
• Haec capilula consliluta sunt a domno Karolo, rit et veslrum posse extileril, et quomodo nos de
glorioso imperatore, cum consensu fldelium suorum filio nostro et de vobis securi esse possimus, et vos
;apud Carisiacum anno incarnationis dominiea?877, de filio nostro securi esse possitis, et ipse de vobis,
regni vero ipsius 37, imperii autem 2, XVHIKalen- T>et nt vos ad invincem credere possitis.
das Julias, indiclione x ; de quibus quoedamipse de- RP. De quario, in quo scriptum est, quomodovos
-flnivil, et de quibusdam a suis fldelibus responderi de filio veslro securi esse possitis, respondemus",
Jussit. quia, Deo gratias, vos eundem filium vestrum et
CAPITULA PROPOS1TA CUM.RESPONSISCONVENTUS. generaslis et nutristis, et sub nutrimenlo veslro
1. De honore et cultu' Dei alque sanelarum eccle- •Deusad hanceeiaiem illum perduxit; et nemo noz
siarum, quaeauctore Deo subditione et luilionere- strum illum amplius salvare potest, vel debet, aul
•giminis nosiri consistunl, Dominomedianle decerni- sapit, quam vos",et inveslro consilio et auxilio ac
3HHS,ut sicui lempore beatae .recordationis domni dispositione illius salvatio el honor post Deum et
«t-geniloris nostri excultae et bonoralae atque rebus sanclos ejus consistit. Et qualiler ad Dei voluntalem
amplialae fuerunt, el quee a nostra Iiberalitale hono- et sanctoeeeclesieeet regni vestri utililalem securi
!raloeatqtie dilataesunt, de eetero sub integritate sui de illo esse possitis, in vestra dispositione manet.
-servenlur; et sacerdotes ac se.rvi Dei vigorem eccle- Et de hoc quod ibi scriptum est, quomodo de nobis
-siaslicum et debita privilegia jux.ta reverendam au- securi esse possitis, qualiter usquedum Deo donanie
ctoritatem oblineiSnt; et eisdem principalispotestas et hue revetlamini, ut a nullo regnum.A7estruminquie-
iiilustrium virorum strenuitas, seu rei publicaead- r tari possil, quantum Deusnos juvare voluerit etnb-
rninistralores, ul. suum minislerium competenier strum posse extiterit: respondemus, quia sunt saT
exequi valeanl, in onmibus rationabiliter et juste cramenla quee.vobis fecimus, et est professio quam
concurrant. Et fllius jioster hoec supraseripta slmi- vchis el clerici ct laici in Carisiaco fecimus et subt:
iiter Deo juvante conservet. scripsimus, et est perdonatio quain dominatio ve1
-: RESP. Primum capitulum, sicut Deo insptrante sira nobis fidelibus vestris et perdonavit et subscri-r
decrevislis, omnes conlaudamus ei conservare vo: psit, et esl professio et sacramentum quae in Gunr
lumus.» ... dulfl villa pro novis eausis emergentibus ex morte
2. Ul monasterium a nobis Compendio io honore Hlolharii et missatico domni aposlolicj Hadriani et
sanctae Dei genitricis' Mariae conslructum, a filio missaiico Hludowici nepotis vestri vobis fecimus.
noslro et fldelibus' noslris eo tenore quo coepiinus Esi etiahi professio quam Remis et de vestra fideli-
honorelUr, et privilegium-a domno papa et ab om- latc et<Ie'vcslri regnl dispositione ac defensipne ef
nibus episcopis eonflrmatunVimperiale eliam decre- de uxore vestra et de filio vestro quem habelis, et si
tum; ab omnibus fidelibus pro Dei et nostro aftiore Deus adhuc etiam alterum dederit, professi fuimus;
benignissime.alque iiiviolabiliter.conseiveior,el a Quse omnia hactenus conservavimus et conserva,-
filib nostro firmetur. ] mus, el adjuvante Deo usque ad flnem vitae nostrae
D
RP. De secundo similiter respondemus. conservare volumus. Unde pro certo nos "veraciter
3. Ut lales a vobis eligantur , exceplis illis quibus credere poleslis. Si autem aliquis a proefatis sacra-
commendatum habemus, quorum speciali consilio inenlis vel professionibus deviavil, hoc secundum
et adjulorio in pi-aesentiilinere uianiur.' rationem et auctoritateni' alque consuetudinem
RP. De tertio vos, sicut melius.-Deo inspirante emendet et de-celei» conservet. Si aulem lalis est
vidislis,. regni vestri defensionem atque tuitionem, de vestris fidelibus qni has professiones non fecit, si
et fllii vestri~"cuslodiamper fldeles vestros, lam per necesse fuerit facial, et de cetero conservet. Fideles
episcopos, quam abbales et comiles, dispositum ha- etiam veslri post mortem frairis vestri ad yos vene-
hetis," et necessarium esse cognoschnus.' Ipsam dis- runl. Quale sacramentum vobis fecerunl, vos scitis.
positionem nos disordinare non possumus, necde- Qui autem de illis illud sacramentum hactenus con-
bemus; et qualiler illam melius disponere possimusi servavit, de cetero conservet. Et si aliquis ab illo
non sapimus; ' --
. sacramento deviavit,secundum rationem et auctori-
4. Quomodo securi esse possimus",quousque Deo tatem atque consuetudinem hoe emendet, et dein-
donanlehuc revertamur, anullo regnum nostrumin- ceps conservei. De hoc quod ibidem scriptum esf,
quietari'posse, quantum Deus vos adjuvare volue- qualiter nos securi de filio vestro esse.possimus,
775 APPEND. AD SMC. X. — MONUMENTADIPLOMATIOA.. .776
respondemus, quia.de fllio veslro, quem per Dei *A vobis aliquod impedimentum facere volueril, in ve-
graliafn et veslram disposilionem futurum senio- slra disposilione erit qui in isto regno remaneant,
rem post vos habere volumus, nullani firmilalem vel qui post vqs in veslrum adjutorium pergant.
aliani quserimus, nisi hoc quod vos in capitulari ve- -8. Si antequam redeamus, aliqui honores inlerim
'
stro slatuislis et decrevistis, nobis unicuique in suo aperti fueriiu, considerandum quid.exindeagatur.
ordine el persona conservel. De hoc quod ibidem RP. Siantequam, juvanie Domino, reverlamini,
scriplum est, qualiier ipse de nobis securus esse aliquis archiepiscopus defunctus fuerit, vicinus epi-
possit, respondemus, quod et Remis (160) respondi- scopus ipsius dioceseos cum comite ipsam sedem
mus, quia si Deus et vos illum in regni regimine praevideat usque dum obitus ipsius archiepiscopi ad
sublimaveritis, el in parte denominata illum de- vestram uotitiam perveniat. Si aliquis episcopus in-
signaveritis, sic ei fldeles esse cupimus sicut per terim obierit, archiepiscopus ipsi sedi visiialorem
recluni esse seniori debemus. De hoc quod ibi scri- secundum sacros canones deputet, qui tina cum co-
ptum est, ei nobis verbis dixislis, ut ad irivicemnos roile ipsam ecclesiam, ne preedelur, custodiat usque
credere possimus, verbis fldeliler nos confirmavi- dumipsius episcopi obitus ad vestramnotitiam per-
mus, ut ad Dei voluntatem et vestram fidelilalem et. veniat. Si abbas.vel abbalissapbierit, episcopus in
honorem et sanclae ecclesiae ac regni vestri utilila- S cujus parochia.monasteriuni illudest, unaciim.co-
tem ac fidelium vesirorufn salvamenlum Deo me- .mite illud monaslerium cuslodiat usque dum veslra
diante adunaii simus, quantum unusquisque no- jussio inde fiat.
slrurii in suo ordine el persona per Dei gratiam scire 9. Si comes ohierit, cujus filius nobiscum sil-,
cl posse habueril, ul ad invicem hbs credamus ct -filius noster cum celefis" fidelibus nostris ordinet
mutuo adjuvemus. de his qui illi plus familiares et propinquiores fue-
5. Ul ea quaeper largitalis nostroe praecepta dile- rint, qui cum minislerialibus ipsius comiiatus et
ctaeconjugi nostrae in proprium babere concessimus, cpiscopo ipsum comitatum proevideat usque dum
filius nosfer ante nos confirmet; et ex omnibus quse nobis renuntietur. Si auiem fliium parvulum ha-
illi jure beneficiario concessimus sive concesseri- buerit, isdem cum ministerialibus ipsius comitatus
mus, si obitus noster evenerit et illa nos supervixe- et episcopo in cujusparochia consistit eundem co^
rit, quomodo securi sumus , qualinus illani et sua mitalum praevideat donec ad nbslram notiliam per-
oinnia filius noster et fideles noslri condigno honore veniat. Si vero fllium non habuerit, filius noster
studeant conservare. cuin ceteris lidelibus nostris ordinet qui cum mi-
' RP. T)e
quinlo' capitulo, in qub scriptum est de nisterialibus ipsius comitatus et episcopo ipsum
diieciae conjugis veslrae dbminee noslrae honbre el' G comitatum praevideal donec- jussio nostra inde fiat.
salvamento, et de conservatione earuni rerum quas Et pro hoc nullus irascatur, si eiimdem comitatum
illt dedislis vel dederitis, et de coriflrmatione a fllio alteri cui nobis placuerit dederimus quamilliqui
veslro exinde facienda, et filius vester ad hoepara- eum haclenus proevidit. Similiter et de vassallis
tus est sicul jubelis, et' nos, quantum scierimus et nostris faciendum est. Et volumus alque expresse
potuerimus, ad hocparati erimus. jubemus, ut tam episcopi quam abbates, et comitesc
6."De filiabus nostris, cum quo honore secundum seu eliam ceteri lideles noslri, homihibus suis si-
Dei voluntalem, et quali salvainento aut adjutorio militef conservare studeani; el tam de episcopa-
eonsislere debeant. Quod eliam parvute nostree filiee tibus quam el de abbaliisvicinus episeopus et comes
dalum habemus aul deinceps dederimus, -cum quali praevideant, ne aliquis res ecclesiasticas vel facul-
seeurilate tenere possit. Et si Deus eani ad perfe- tates diripial, et nullus ad ebrum, eleemosynam
ciam eelatem venire donaverit, in malris suae sit faeiendam" impediat. Quod si praesumpserit, et se-
potestate, et a nullo conlra ipsius voluntatem vei cundum leges humarias hoc componat, et secundum
marito tribualur, vel sacrum ei velamen imponalur. leges ecclesiasticas inde ecclesiaequam loesitsatis-
RP. Simililer et de fiiiabus veslris, et eiiam de faciat, et nostram harmiscaranf seeundum modum
^
parvula filia veslfa, sicul in capitulo veslro contine- culpaeet ut nobis placuerit sustineat.
tur, et fllius vester paratus est eonservare, ei ad RP. Cetera capitula responsione nen egent ,
hoc corisefvandum,- quanium scierimus et polueri- quoniamavestrasapienliasunt dispositaet dilflnita.
mus, adjulorium proeslabimus. , 10. Si aliquis ex fidelibns nostris post obituin
7. De ordinandis scaris, et si nepoles noslri, sui nosirum, Dei et nostro amore compunctus,"seculo
palris imilantes vestigia, contra nos, aut in itinere reiiuntiare volueril, et iilium, vel lalem propin-
aul postquam ad disposilum locum Deo duce vene- quum habuerit" qui rei publicae prodesse valeat,
riinus, aliquid nobis mali aut regno nostro machi- suos honores, .prout meliusvoluerit, eivaleatpla-
r.ari vbliierinl, quomodb illis, Deo juvante, plenis- eitare. Et si in alode suo<quiete yivere voluerit,
sinfe resistaltif. nullus ei aliquod impedimenlumfacerepraesumat,
"
RP. -Ce sacris ordinandis, el de adjulorio, si ali-. neque aliud aliquid ab eo requiratur,"nisi solummodo
quisde riepoiibusS'estris aul inter vias aut in Italiai ut ad patriae defensionem pergat.
NOT/E.
(160) Ubi Hincmaro tesle in proesentia procerum regni, exceptis Hugone abbale et Bcrnardo comite
Arvernensi, de Hludowici successioriein regno poslpatris obiium disposiium fuil. SIRMOND.
 9,V'- '- * FRAKCORUMREGUMCAPIT.ULARIA. 778
"ILVSI aliqiia 'ocjcasionefilro'.iiostro'ant-fidehbus A A eo.ire nori potuerint, mitiant cum eO electos viros.
- - - - '= • "• ".•--
rioslfis de nosifo ohiHJnunliatumfiierit, ndn facile prout "necessiiasfuenf.-
cfeda.tur: sed eonvehiant sirnul fideles rioslri, et. 17. Adalafmis"comes palatii remaneat cuni eo
TOtibnabiliier seeundum Bei vpriiintaiem omnia :a' •cum;«igillb.f El si ipse pro anqua neeessjtale-dei
liobis prdinaXa-disporiahi. . fuerit-; Gerardus,-sive-Fredricus, -vel.unus eorum .
i%, Si nos in T)ei saneiorumque ipsiiis serviti.o . qui -cumeo scartti sunt, eausas lerieat";et'vel-una
tnors praeoccupaverit-,eleemosynarii hoslri. secun- die "inseptimana ipse «ausas leneat; et-nbicm.ique
-<Jorii"quodillis coriimendaiumhabemus;, de eieeino- fueiin i,, de pacc"proevideant.' >: -
syria Tiffslfa deccflcnffEt Iibri nostfi, qui iri the- " 1S. COmites quoque per stios cOmitaius de .ra-
sauro iiosifo suniy'ab iilis, .'sicut dispositum lia- ptoribtis et malis hominibus praevideant,-qualiief.
Leriiusj iriter sanciurii DionysiuriVer sanciam.Ma- " p.ax fialV et malla teneaut>,--et "omnibus qui lio-
riarii.iri Conipendio el filiiim 'noslrhm "dispeftiantur. slem"debent;, .denuniient ut-parali sint-, quafmus,
Id esi, Hiiicmafusvcrierabilis aichiepiscopus, Ffaiico •si-necessiias -fuerit, in -Dei,et.nostrum servitiuni'
•episcopus'."Odoepiseppus, Gaiiziinus a.bfia,Afiiulfns pergere valeant. Et missi nestrj qui $er Omneire^
«OniesiTJefnardus cbmes, Chuqnradus coiiies, Ada- . grium••-nostrum constituti sunt .- roissalicum no-
lelmiiscoines.'Siiniliiefileiiis quoead eleemosynam "l gvStrum,. proul eis oppqrtunum-fuerit, iigere noir
- ". - " .
«onjogis riostfaapeftiileiit, si ipsa obierit, faciarit. " «egligant. .--". _.
Quee'Verbsuperfuerini,. ali ipsis salverilur _-usoue. '-4-9. =Si-'-we"rra"
in regno.-surrexeri.t.-,-quam cOmes
ad hbstfam, Deo danfe;, intefrbgalioriem ' " per se"comprimere
non possil, .fijius. nostcr*um,
13.. Inveniendum^ qualem partem imperii,, si obi- fideiib'uscriostris-eam quantocms comprimere stu- •
aiisnoster eveheril, sibi 'decernendam sperare fijii.is,. deal, ariicquam malum inregiio noslro accreseere
;' '_ - - '- . -.
nosier debeat j. ej. si^ Deus allerum fijium nobis" possii.
inleiim" .donaie voiuerit ,_quam ipse liabeai. Ei si 20. Ut lilius ftoslef ciirii fidelibus-nostris dn illa.
filjquis ex pepoiibus hostris ad, hqc se .digmiin;ex- . .parteTegni"moreiur.obi-"tnajor necessitas 'fueril,-et
iiibueril..vol.s'i non secunduni neinO-iiivillisnostfis vel in villis uxoris.noslrae man-,
,-•-".-' - <- _- •feccrit,
- . * auod^nobis
et cui siotiaticum -aecipiat•, et nullus homines. nostros sive
4uhc, placucril-, censeatiir,
. 14.' Ut,iilius noster lalem se.el laiiier-prchpar.et, alibsdeproedari-audeair et eorunr,qui^nol)iscum ya-
quatenus.ciim Deo.juvaritc reyersi fiierimus ,• Ro- dunlhenefiGiaet-sillaesub iihmunitale maneanl. Qiiod-
maiii ire" valeat, el ihi .Dei "et sancloriini .aposio-r. 'si"aliquis praesumpseril, in ,lriplo «omponal, sicut
•Iorum,. quaiidiu necesse iiicrit,, scrviiium agere, ille-qui iri trtlsle' doniinico comnjiltii. Et .qui in
«t. ibi JJeO adininiculante in. re^cm' ppssit cp" :--G \iHas~ic'piscoporiim'-; abbatum , v.el aliorum fidelium
•nafi,. . . . _ , nostroruni'depraedatio.nes feceririt, sicut in. capi^-
15../Qtialiter-'Ci_quo ordine filiiis' iibster.in hOc . idlar.ibusaiitecessor.uni nostro.runi el in.nostro con-,-
regne" remaheat, et qui -deheant esse-qiioriim au-.' . linetur «inendent. ..."•. .
xilioiilatur, et vicissiludiiie cum eo sint. Videlicet. 21*. Ut .iieiho dcspiciat litterasnosira auctffritaie
ex episeopis assidue .sijil cum jllo aul Ingilvyiiius, autfilii nostri nomine signala.s, vel eorum-quos
aiil Reinelinus, sive.Odp, seu Hildeholdus. Ex-ab- in Uoc regnb cuni illo. dimiitirrijis,.neque inobe-..
-
liaiibus., si alia hecessiias non evenerit,. assidue- diens- sitrquae sibi roandata fuerini. Quod sijjree-
•sint eum eo Welpho, Gauzlinus, ei.Folco, Ex co_-- sumpscril, iia muliettir' ,sicul in-capilulari aviet
<3omiiiac genitoris noslricontineXur.. .""
rhiti.busjero, aut Teuderibus, aul Balduiniis,-siv^..
Chuonra.dus,.seti .Adalchiius,.Mternatim cum HIo 22-.Monenduni. qijoque et hortandun., _ ut- fide,-
lium nosirorum, qui ctim-.rilionostro.remanserin.t_,
consjsieni, et," quaiUo;ssoepius pro nostra^uiililate . nullus in consilio
poruerintt Bdso. ef Beinardus. Si vcrsus Mo.sain ut sibi melius lar.dus appareat; sed unusquisque
perfexerjl,. sinl cum eo Francb episcopus, Johanncs visum.fuerit-Ioqualur, el postom-'
nium locutiohes ,_ qubd.melius. yisum. .iiierit -eli-
epjscopus, Arntilfus cpmes,, Gislcberttis, Letardiis, ' _"- - • ' -
Dgaiitv , '- , • ....... .'.
Maiffidus,- Widricus,, GotberUjs. Adalberlns., .In--[
gelgerus,'. Rainei;us, una cum .praediciis-."Si ujjra , -25.-.Qnaliler xegntim-quod necesshate Briiloni-.
Sequanaia -pe.r.rexeril,'Hugq abba, Waliiierus ejiiT bus -quondamjuramehio coiifirmatum fuerat ...qui.a-
de illis-quibus flrniatuni-est nullus superstcS.-est,-«
scqpus, Wala. episcoptts., Gisieberlus episcopus, et-•'
ceieri hoslri fideles iliius partis,. titia "cum ,prae frdelibus.uosliis recipialur.- .,-,
>24. De regnoAquitanieo, - - ..
diclis. "Sed et.de" aliis fulelibus nostris, sccnndiim'
.25.- Utpostnos cum.his-quoanoi.is ferenda siin.t-.
quod in unaquaque parle.regni necesse fuerit,
16. Si subiio evenerit ih aliqua parte regni ne.- pergat priinom-WilleSiertus epi.scoptis, deinde A,r-
cessiias, yideiur nobis, ut, quia Jieo gratias fiiiu.s J5 noldus episcopiiSj et deinde Wala episcopus. Et ut
. filius-jioster ei-alii nostri -fi.delesad.hoc sludeant,
np>ter juvenis esl, non oiniies fideles nbstros oeqna-
liier faciatlaborare;-sed siculnqs jam, Deo juvante,J ufnihil -hoyi aut inali-Tn .Iioc regno-'surg'al'qudrl
. aut per eqnites aut per-cursores pedites nonsciai
saepissime fecimus, acceptis secum -slrenuis viriss
ex fidelibus nostris, inimicis nostris insperat.e su- ''mus; quia de vestra prosperitatesicut de.noslra
semper sollicili erifflus.' Et si nepotes noslri,' fiiii
nerveniat, et eos virililer perterrcal; et qui cunif11 fratris
nostri, siii patris imilantes exempla , f/ost
,?ATROL.CXXXV-III, 2a"
 779, APPEND. AD S^EC.X. — MONUMENTADIPLOMATICA. 780
nospergere eteonlra-rios insurgerevolueiint, non A . <juiade generalibus et speeialibus causis generstia ef-
expectetur ul commendeiriusfidelibusnoslrisntnobis specialiq capilula habebal disposila, qumfilio suo et
occurranl; sed.prout plenius pptuerint-, slatim.ut fidelibussuis, quiih isto regno.remanebant,data ha-
hoc.cogrioscere potuerint,_ nobis in; adjuiorium ,,-• ,-- bebat, et secum porlabdt, dixit quia de ipsis capitu-
prout citius polueriiit,venianl," el -ad hocomries lis quadum capilulaexc.erptahubebat, quw ih illorum
- omnium noti:iam -recituri volebaf. El lunc '
semper"warnili sint. ..-.' _ ( ,, jussit
26. 'Ut castellum-deCompendio, anobis.coeplum, Gauzlenuih canceilarium,M hmc sequenlia. capitula
pro noslro amore et veslro' honore.perficialur in": inpopulum recitaret.-
teslimpnium dilcciionis veslrae erga nosiram be- Hmc capiinla' fecil domnus, Karolus. imperator el
nigriitatem.' ... adnuntiari jussit .novissimeapud Carisiacum.
27. De civitale Paiisitis et de castellis supef, S.e- l.De bonoreet cultu Dei atque sariclariim eccle-
quanain et super Ligerim ex utraque parle, qua-, siaruni quae auclore Deosub ditione et tuitiorie re-
liter et a quibus instaurenluh, speciaiiler etijm de giminis nostri coiisislunl, -Dqmitiomedianle decer-
caslello sariclLDionysii. ,'..- . nimiis,ut sictit temporebe.alaerccordalioiiis domni et
-28. De Vuiframnoe't Gauzmaro et Hadeberloaii- . . geiiitorls noslri exciiltoeethonoratae alque jebus ara-,
rifice,"sicuti-sta'luiuius, ita pernianeant. 1 pliatoefueruni, el quaea noslra .liberalitale Iionoratih ,
E
"
29.. Demonetis. ,•'.-•-' , atque'ditali» suiit, dccetero sub inlegritate^sui ser-
50. Qualiter hoc •perficialuf-el tid eflVclumper- veritii!:,etsacerdotesatqiiescni Deivigoremecclesia-
veniai, 'quod "Norlinaniiis'dari debet' de conjecto. slicum.el d_ebitaprivileg^ajuxla revei endam auclori-
31. De IioiiorihnsBosoms,-:Befnardi, et Widonis," latem oblineaiit *'*",ei eisdempfincipalis potestas et
el aliorum - illarum partium. Et de cappis (161.)-eV illus'triumu80virdrum strenuilas, seu reipubiicoeadnii-
aliis negoiiaioribus, videlicet ui Judaei dentdeci- nistratores, ul suum minislerium co.nipelenler•,',sl.
niaiii, ul hegotialores'clirisiiani tindecimam. _ _ exsequi valeant, in omnibus ratipnabiliier et jusle
52. In quibus:ex noslris palaliis filius noster, .si' cbncurrant. Et filius noster h«c supradicfa similiter,"
"' -
nefcessilasnon fuerit, morari vel in quibus foresti- DeojuvanteU8S, eonservet. - .•
bus venaiionem exercere non. debeai. Car.isiacus. 2: Utoriinesnostri fideles vefaciier sinl de nobis
penituscum forestibus'excipitur. Silvacuscum loto.. s.eeuri, quia,"quantum poluerimus et juste et ratio-
Laudunensi similiterXompendium cum^Causiasimi- nabilitef scierimus, unumquemqtie sccundum sui
litcr. Salmonciacus simililer.ln Odreia yilla (162)- .ordinis dignitaiem etpersorianihonorare etsalvare"
pofcos nori accipiat-; et non ibi caciei riisiin irans- ,. et-'lionbratum ac salvatiim conservare volumus. Et
eundi). 'IB Axtiriiaco'parum caciet. In verno porcos < C unicuique eorurii in suo ordine secundum sibicorii-
'
accipiat lantum. Afduenna-penitus excipilur, nisi in pelentes 1483Ieges, fam ecclestasticas quam rimnda-
transeundo. El villaead servitium•noslriinisimililer, nas, rectam ralioneni et jtislitiam conservabimus;
In Ligurio porcos et feramiiia.accipial.Arislalliuih- - et nnlluiii fideliumnostrorum cbntraiegCm vel jusli-
cuni forcsle peiiilus "excipitiir.Jn Lens et Waea «t tiam aut' aucloritatem etjustainrationein aut dam-
Astenido et ferariiina et porcos caperepolest.-'IirRu>- nabimus^aut delidnorabiinus,aul oppriiiieinns, vei
gitusit117S;ih Scadeboll, in Launif, ianlummodp in indebitis"machiriaiionibus affligemus; ef legem, ut
tTansilu. elsicutminus polesi. InCiisiaco similiter., ; proediximus;uiiicuique coinpetenlem , sicut anle-
In Lisga porcos laniumaceipiat'. -' . " - cessores sui teinpore anlecessoruin noslrorum ba-
55. Ut Adelelmus de foreslibus diligenter sciat, buerunl, in bnini dignitaie el ordine nos, adjuvante
quot porci et feramiiia in unaquaque a filio nostro " Domino, scfvaluros perdonamus,"iltis videlicet-qui
caciata fuerint. -•.•" " iiobis fldeles el"bbedientesatque adjutbres' et coope-
- - CiPITULi.EE. ralores juxla suum minisleriuni elpersonamconsi-
" An: " lio e't auxilio secundum suum scire ei posse et "se-
877-,fun. 1<5.
-•16. Kalend. prwdicii mehsis, poslquam domnus cunduni Deuinac seciniduinseculum fiterihl, sicut
W
imperator Karolus adnunliavit generaliter in pdpu- pef reclum unusqnisquein suo ordine ef-stalu inipe-
U8*seniori essedebel. Et
liimde sito itinereRomam, et quia prdinatum habebat, faiori suo et suo capitula"
qualiler filius suusinregno istdconsislal, etquorum quoe avus el pater noster pro staluei munimine
in-speciqlibiis.elgerieralibuscausis iilatur cpnsilio et: sanctaeDei ecclesieeel ministrorum ejus etpro pace
adjuvelur anxilio, et quia grdinatum habebat, -cjno^- acjusliiia populiacquiete regnicohsiilueruiit, el qtiae
modo Norimanni de islovegnoexpellantur, elposlea nos cuin fraifibusnostiisTegibus etnostris e.teoruiii
defenddittur,el 'sitderra de quacumqueparte iri islo> -fidelibuscommuniler cbnstiluiinus, sed et quee nos
regno- siirrexerit, comprimalur, vel- defendalur, elt co,as.ilibef consensu-episcopornmac im ccterorum
• • . '..'"- •' - VARLE-LECTIONES.
,/•.."". _ ,
- iwj. : porCoscapere potesl-in rugitu," 81 sic iri.Scadebolt. In Lauhif tantummodo in
(oriasse lege"ndum:esl
lws 1460 ' 14S2
transitu, etc. oplineanl 47J3I. ; iiilustrjum 4761. coiipetentur 4761. adjuvanie4/bl.
1483conpeienles 4761. .14S* "8B -
j-._ .- - .' - >.-'.-
• - . - s•ui 4761. • - -et I76L , "ISOTJ;. ...
,-'
- -. . .
' ' ' ' ,. -,-,
-.
,,„.,-.•i. e. circumcisis,. . J\ . - Tl^)'Audriaea vifla inler Ambianos ' " e't"Atr'e-
(161) Juoaeis; '
bates-S'
 781;'-' ..'V.-JMANCORUM.REGUMCAPmJLARlA. -r- ;• '782;
Dei ;et nosirofninjidelium pro stiprascriplisSausis rii-.A cuerit, dederimus .quam illi.qui eum eatenus prae-
•diyersisplacil.snoslrisconservaiidasiaiuimtis.etma-: : "vidil. Similiter elde vassallis.noslrisfaciendumest.
iiere.jneo nvulsa<deceniimus, -siniiliterjet.a fllio : Er volumus ;atque praecipimus, u.t tam episcopi
.npsiro;inConvulsa.conservari - volumus el marida^.-, quani abbates et comiles seu eliam teleri fideles.
imis-i*st •,.,. - .__ -;-.•-' .'•:••-, - -i: nostri hoc ,en.a liomines suos, siudeant conser-,
, .r-5.:SiYconies ,de-_JSlo,fegiio.obieril ciijns -fllius : vare. . , - , ,•,'-_.; , -.
n,obis'cuinsit* filiiis .noster, cunr ceteris fidelibus ; 4. Volumus eliam et expressepraecipimusj quod
nostris ordinet de his qiii •eulem^oinili-jiius-faiiri--- si aliquis episcopns ,vcl ahbasaut abbalissa, ,vcl.
. cojnes aut yassallus noster obierit, nullus res eecle-
liares propinquioresliierunt, qui cum ;miiiislerialibus_-
ipsius coiiiitalus,'.ei-ciim;cpisco'poincujiis parochia ciasticas aut faciillates diripiat, vel cOmilis aut vas-
ftieii. ipse.eomiiarus, ip.siini.eomiiatirmpraevideant, : salli nostri aut alicujus defuneli res aut.facullates
'usqiie-.dum nobis feniinlieluiy.ut filiuni.illius qui - invadefe ,vel usurpare praesumat-, vel uxniihus de-_
«iobisciira.cr-il,'de, hoiiorihus jllius honoremus. -Si _= fiinctorum iaicoruin ac flliis quamcumque violen-,
•auiem.fili.um:parvuluiniiabucfit,isdem liljus ejus-'• liam inferat, et nullus ad jl.Iorum eleemosynam fa-
cum niinislcrialjbus.ipiiuseoinilaius elcuinepiscopo,, ciendam .eleenipsynarios eorum impediat. Quod si.
'h cujus parocbia consislii; eundeni coiiiitatumpree-..g-aiiquis pfaesumps.erit,et secundiirii leges mi.ina.anas,.
videant;-doiicc"hbiuis' pnefati conritis ad .rioliliam' Iioc.cumbanno nosiro componat,-et..secundunileges .
nosiram pervenial; ,et .iri^'flliiis ejus-per noslram -' ccclesiaslicas inde .ecclesiaiquam laesit satisfaciat».,
cpiicessibnem' de iHijis jionoribus. lfonorelur. ,Si -lnsuper nostraih -Jiarmiscararri^ secundutn. modum
vei;o filium rion babuetit,, filius-noster cum.celeris cmpae, et ut nobis placuent, siistineai;.
fidelibus nostris -ordinet;, qiii cum minislerialibus - _Posl kmc lecia capkula,. dedit-omnibusiicentimti.-,
ipsius..comilatusel cum episcopo.proprio ipsumccr- -; cum Dei.gratia el -sua redeundi ad prpvria, exceplh.
niilalum prxvideat, donec jussio.nostra inde fiat. Et.'; hisquosspebiatitefprospecialibns causis considerandis
proiiocillenon-irascalur qiii illutn comifaium prae, ,. vef.pro dpna libefanda secum aliquanlis diebus ma-,.
Vjderil, si eundem eomilalum alleiv-cui nobispla-".. nere prwcepit.

'" ~ '" ' "'

;.." , „;',!. , , riLUpOWJCIIL IUROLI F. COKONAflO. \ / ; .
:- '• ' ' " "
''_'- ;'.~ \An. 877. Ndv. 50, -Dee:-%'.) • -"- .

Sequenlia "exceptqipsocoronalionis brdine inJIincmari Aniialibns hahenttir, petiiid episcoporum elpro--

iiiissio regis in. cdd. Parisiensi' n. 4761 exs.lat ;ordinem _Sirhipndus ex codice
tfdidit. ' .-,•.-•-•.- • . Laureniii
S- - Leodiensis
......

COMMEKDATIO PKOCERCM. G - "'., Pwiiiissio IHudomci fegis:

CpmmendatioAnsegisi episcppiel, aliorum episcopo- EgbTIludowicus, misericofdia doininiDei nosifi'
7 iiini. gui adfuerunt apud. Compendium,- quqnao el eleciione populi rex constiititus, proinitto, iesie
'•bencdixeruttt IIhCdoWicuni:filmM Karoli impera^ - ccclesia
-tvris.-' 'V •'• ' : .': •.'<;.• _"•"'. Dei. omnibusordiniljus, episcopbruih vide-
"Me- a'c ec.cleslafn nfihi commissam vobis cbm- licet; sacerdotuin, cahonicofunij nioriaciibrtim,atquel
iiiendoad debitam legem et jusliliam conservandam- sanciiriionialiiim, regulas a jiatribus cbnscriptas et
aileslaiionibds robofaias ex lioc inTulu-
el "defensibnemexhibendaiii, sicui jes episcoposec- ap~ostoiicis runi me illis ex iniegfo servatur.uni.Pollicedr
clesiae suaejuslb judicio"cdiisefvafe"ct exhibere de--. etianilempus me servatururii leges et" sfatuia' pbpulo"qui]
liel. "' "•'-'•-•-• "-- '- -• ."
, aiihi ad rcgendum misericordia ~Oe\commiliinii-.
; ^-• -'-
-_--"-- Prdfeshio ipsoruni. •_'- per commuiie cohsiiium fidelium!noslforuhi, secuii-
Ego illeipse.sic profiteor, de ista die et deihcep -4um quodproedecessoresmei impera"tofeset reges"
"isti seriori etregi meollludowiep Karoli et Hefnieii- gestis inserueriinl, eloriinino inviolabililer ierieridal
trudis filio, secundum nieiim sdire "et "posse el et ohservanda decreverunl.' Ego" igituf-^Hludowi--
meiim minisieriuni, auxilio"et cbhsilio fidelis et' D'Ctis jectiludinis',et jtisiitiae amore, hanc sponia-
adjulor ero,'siciu episcopus recte senioii siio debitor.'; neam piomissjonem meam relegens, mariu propYS
esl, in mea fide etmepsacerdqiio. , ' flrmavi. , ,' -'
.
Ad supfascripiani verb "episcopomm pelilionem
COROMA.TIO. (
hoec quae sequuniur res Jlludowicus professus est
~
episcopis, et islam ipsain perdoiiaiioriis;scripluram Ordo-qiialilcr Illudoivicus 'rex,- anno incarnaiionis
mauu sua eis "dcdil iri Cbmpendib ii Kalcndas De- domhiica;:877, vi- Idus- decembris, ab 'Hihcmarii
-' " "'"
cembri . '.' archiepiscopp^fuHco~forialus in Compehdio'pdlalio|

VARL^ L_E€TIONES.
»486re(jqUadesitntZiSl.
 785- APPEND. AD S;£C. 'X. — MONUMENTA- DIPLOMATICA. 784
qiiando el Itwc x/uw sequuniur qb episcopispeiita
"' A corisortiumin coelesii regno pefveniat.Perdominum
snnt apudregem,-cl ubeo promissa-episcopis. nostrum- Jesum Chrislurii filium luuni; qiii nnclus
Pciilio episcopofum.A vobis perdonafi nobis peli- t;st oleo iaelitiae prae consortibus siiis, et virlhte '
nius, iit unicuique de nobis*el eccleslis iiobis com- crucis poiestates aerias debellavit; tartara destrnxii,
missis,"secundum primumcapilulumquod novissi- regnumque diaboli superavit,- el.ad coelos vicior
me in Carisiaco domnus imperaior pater vesler a se ascendit".Iri ciijtis manu Ticioria"oriinis, glbria"-e't
efavobis servaturum, conseniienlibus fldelibussuis poleslas consistunt.et-tecum iivit el'regnal- Defls
ac veslris afque. aposlolicoe sedis legalis, legenle in unilatc-ejusdem Spirilhs sanciiper omniasecula
' '-•:-'- -'-
Gauzleho, deiiuliliavit, cahonicum privilegium" et secu.loriiin.Ameh. ..
debitam legem atque justiiiam conservetis, et idefeii- Jmposiiio coronm;CoronetleDoniintis.cororiaglo-
sionenVexhibealis, sicut rex ih suo regno iinicuique riae atque justilise horiore^et.opere'forlitudinis; iit
episcopb "et ecclesiae sibi commissbe per' rectutn per officiuriinbstfoe benediclionis.ciim fide tbcia ^ef
exhibere debet. . '' . " " " " _ lhu.lliplicibonorum ^operum,fructu, ad coronam'per-
Promissio regis. Promitto et perdono vobis, quia;. venias regni perpetui, ipsb iafgierile::cujus -re--
unicuiqtie de vobis' vet ecclesiis vobis coirimissis' ; gnum el .imperiumpermanet
' " ihsebula seculorum.
secundum primum capitulum quod novissinie in B.:Ameri.-'",-: -'." •:' '.-'-. . -:'
Cirisiaco-domnus"imperaior" paier meus a se ei a Scepiri:tfadilio'.-Accipe sceplruni, regiae poiesta-"
me servaliirum, conseiiiienlibiis fidelibus illiusac' lisinsigiie; yifgam scilicetTeetairiregni, virgam vir-'
nostris alqne apbslolicae sedis legalis, "legenie tulis: qua le ipsiim bene regas, sanclanrecclesiam,
Gauzleno, demiiuiavit,- cniioriicum privilegium"et populum videlicef- ehrisiianumYiibi aDeo.cbmmis-"
debitam 1'egematque jiisiitiam conservabo, et defch- sum," regia virtule abiniprobis defendas," pravbs-
sioneni, quanlnm poluero, adjuvanle:Do'mino,'exhi- corrigas, rectos ul viam Teciam tcnere possint luo
bebo, sicul rex in suo regno uhicuique episcbpo' juvaniirie: diiigas: .qnatenus de iemporali regno ad'
el eeclesioe sibi commissie per" reclurii exhibere anerrium regnum pervenias, ipso-adjuvaiile-cujus
debet. regnum «t imperium sine finepermariei iri-secula
• " Hoc csl capitnlnm qnod hic commemoratur. scculorum; Amen.
De honore quoque et cultu, vide supra col-.775 et Benedklioifs. Doniinus Deus- omnipolens, qui
780 usqueconservet. "dixit ad Moysem servum suum, loquere ad Aaron
BenediclionessuperHludowicum regemfaclw,Bem', .fralremaumn, et ad fllios .ejusdicens, sic benediceiis
qui populisluis vlrlute consulis eiamo-redominaris, _popuiomeo, et ego benedicam ei, benedicat tibi, et
da hnic famuloluo spirilum sapienliae eum jegimi- G ctistodiat t'e. Amen. ".":••-..
ne disciplinae. ul tibi .loto corde devolus,'in regni - Illuminet facicm suani siiper te, el misereaiur tui.
regimine maneat semper idoneus, luoque munere Amen.
ipsius temporibus securiias Ecclesjoe.dirigalur, ct in Convertat vulium suum ad-to, el donet lihi pa-
' ' ' •
iranquillilate devolio christiana. pehnaneal. Per cem. Amen. _
"
Doniinum. . Extendat dexteram suai benediclionis, et effundaf
acri olei infusio. Gmiiipoleiissempilerne Deus, super le domim suae prdpiiiationis, el circunidet
creatoretgubernalorcceli et terrae, coriditor et dis- le felici muro custodiae suoe proieciionis, san-
positor angelorum et horoinuin, qui Abraham1'amu- ctoeMariaeel omniuinsancionim-intercedenlihus me-
lum lutirii de hoslibus triumpbare fecisli, Moysi et rilis. Amen. s ,-
Josue populo tuo praelalis niulliplicem vicloriani
" tri- Indulgeat tibimala omnia :quae gessisti, et tri-
buisii, humilcm quoque David puerum tuuhi regni bualiibj gratiam ,etmisericordiam quam. bumjliler
fasiigiospblimasti, eumque de orelconis eldemanu' ; ab eo deposcis, liberefque te ab adversilalibus,
besiioe alqrie Goliae,'sed el de gl.adiomaligno Saul cunctis et omnibus visibiiium iniinicorum insidiis._
et omnium ihimicorum ejus Jiberasti, el Salomo- Amen. - : -.
,
nem sapienlioe pacisque iiieffabili munere difasli,' D Multiplicet in le copiamsuaebenedictionis, et"coh-
" •
respiee, qnacsunnis,afl preces humililatis nostVae,et firmet in"spe reghi coelestis."Amen."
hunc famulum luuni viriuiibus qttibus praefatos Actus "tuos corrigat, vitam emendet, nibres
fideles luos decorasti,'mullipIici honoris benedictib- coinponai, eliead cceleslis paradisi hereditaieni
ne condecora, el in regni regiriiine sublfmiier collo- perducat. Amen.
ca, eloleo graliee Spiritus sancti tui perunge, untle Talique inienlione repleri valeas qiiae '
ei in
" perpe-
unxisti sacerdotes, reges."prophetas,,et martyres, tuum placeat. Amen. "* .
quiperfidemvicerunt regna, et operati sunt justi- ^ngelos suos; borios semperel ubiqiie, qui te prae-'
liam, alque adepli -sunt promissiones. Cujus sacra- . cedant, comitenlur, el subsequantur, adcustodiairi
lissima unctio super capul ejus defluat, alque ad in- lui.ponal; el a peccalo,"seu gladio, ct ab omnium
teriora ejus descendat, el- cordis illius intima pene- • periculorum discriinine de sua 'DOtenlialiberet.
tret, et promissionibus, rjuas adepti sunl victorio- Amen.. .- r
sissimi regCs, gratia tua diguus efficialur; qualenus Inimicos luos ad pacis cantalisque .benignilalem
el in pracsenli seculo feliciler regnet, et ad eorum converlat, et odientibus te grallosuiri et ariiabilcm
.78S FRANCORUMREGUMCAPITULARIA. 78S
laeiat. Periinaces.quqquc.in lui iiiseclatione-et.^odio', A regem, et in proeseiui seculo feiicem et aeiefhaefeli-
-cbn.rusiorie-salutariinduat.Super le aulein.sanelifi- - cilatis tfibuat esse cohsortem. Ahien.
calibs.enipileriia eifloreal. Amen -._ .- --' . ,' ,, ...Clerum ac populum, quem sua vohiit opitu.atiohe
" Vicibfiosum
teYttqueiriuinphatorem de visibilibus luae suhdere ditibni, "sua dispehsaiione et tiia admi-
alque invisibilij.us Iiostibus.Dominussemper efficiat,.' -riisfratione per diulurna leiripora le faciai feliciter
el sancti riominis -sui ..timoreni'-pariter ,et amofem tmbernare.: quo diviriis monitis parentes,-a_dversita-
coniinue cordi .tubiiifundat, el in fide recta ac.bonis . tibuscunctis cafentes, bonis bmhibus exuberanles,
/operibus perseverabilem reddat,- et pace.in die.bus. '-Uto.riiinisterio'fideli amore obsequenies,.et in prse-
;u_is.concessa,cum corona vicloriaead perpetu.uin te senti seculo pacis tranquiHitate fruantur, et lecum
fcghuni perdiicat, Amen. _ ." ..-.,.,. ,"...-, ' •selefnorurii civium' corisbrlio"' poliri .mereanlur..
Etqiii le voluil siiper populum sttum consliluere... "Airieii/Quodipse pfaestafe d*igheiur»'.*-
IILUDOWICIJUNIORIS ET IILUDOWICIKAROLLF. CONV.ENTUSFURONENSIS".
- '(An.-mrNov, i.)- ,..-„

Mpmeniio"qiiie inler •glpf.osos reges, •HitidouiicumB e'tKarblomariiium,-'et'alibs quos.dhiiia.pictas mihi"

filihiri Kufoli imperatoris, ilemque HIudow<cum donare voluerit, ut rcgnum paterniim qttielc lenere
filium regis Hludoivici,in loco qui vocalurFuronis;. -
K<{Jeiidas._Novembris,'ipsis et cdmmunibusfidelibils possint, similiter ef cbnsilio el auxilio, proul nielius
'. ipsorum faveniibus el conseniidntibus,.f-aclfi-est, ,-potueritis, nl adjuvetis rbgo.
-" anho incurhatiohis dominicm879, hidiciiqne n,,dir - - i. Ut si aliqui susurrones et detraclores, et
> cenlerege HJiidowicofdio Jiafoli: -"• ' " -: q.ui
- •"Sjcjil iulcr patrem meiimcKaroiumet palfem Ve- paci riostraeinvidenl et quiclum regnum esse.nou-
- 'paiiunfiir, ihler nos liles et di— -
_slrum/Ilhidowieum regnum Hlotharii divisum friit, cqnlenlioiies,-alqi.e
-volumus. ul :ita"coris'islai. -Et si^aliquis nostrorum , scordias seiiiinare-voluerint,. nullus iioslrum boc-
-iiJelium de regno.paris' sui ex hoc aliquid_purpri- fecipiaraul libenler hcceplel, nisi forle hoc ad ra-
"Eumliabet;*jiissuTioslroUliuLdimiltai. "lionem"cofairi ndbis ulfisqueel communiljus fidelir-
.'; De Vegno vero quod Illudowicus thiperaiof Italiae bus ndslris perdtieere "volueril.Si vero hoe nohierif,.
habiiil, quianee,dumexillo"aliqua.-divisio-facta.est, cttm nullo nosliumaliquam' soeietatem habeat,-sed
:-quieumquejnodo-illud tenei, iuf teiieas,,(Ionec Db—•omiies illum.sicut mendacemei falsatoresn.elinter
minovoleiiiejlerum SimuTvenienies,'.curircommu1 -fraifes voleritein seminare discorujasj ^pminiiniter
-Jiibjisfldelibusnoslris inveniamus ef diilitiiamusqjiid •!a nobis ahicfamiis, ne de cetero qitisque laiia men-
ex-hoc melius et jnstius riobis visuin fiier.it." " ' dacia auribus noslris inserere. audgal."
Deregno aitiem Italiae, qula"hiodo nuIlaTaiio-esse .5. "Ut communiter, prout citius pottierinius, mis-
poiesi;--omnessciaiil', quia parlem "nostram <}eillo sos nbstrbs hd Karolomannum et Karoljun,, glorio-
_r_egrio.'etVeqiiisivimus-et''requiririius, et' Db;Eiiio sos reges, dirigamus,.qui eos ad;placitnm quod -cc-
. auxiliante:requiremus.. ..'"..•' • " lavo Idiis Februarii slatutum Jiabemus inviteiit,,et,
-- " -; - CAprTjjLi". , ui imllaienus venire.differant,,obsecrenl; et si secun-
•' ' -
' Istasequenti-diestalula stint.'_ '-. duni-quod opiamus veniie volueriht, cominuniler-
1. Ut quia firmilasamicitiae e't conjunctionis no- nos ad Dei. volunlatem el sanclae ecclesiae salyatip»
,.siV.emodo,•quibusdanipraepedienlibus causis,_ esse nem, ac communemlionorem nostrum acpMfectum^
hoir poluit, usque.ad illudplaciirim, qub stinuLuX atque. salvariieiitum.tolius populi christiani nobis
eonveniariiusstatuitim habbmiis/talis eriim aniicilia commissi, Dominb cooperante.ila conjungannis, ut
.iiiier nos manebit Domifioauxiriantcdecorde-puro de cetero in eo qui unus esf, unum simus et unum
elcqiiscienliii bonrret fldc noh ficta,4H nemo suo ,~velimiis, et idipsum dicamus, secuiidumAposioluni,
jiari vilam,. regnum aut fideles. suos, vel altiruid et faciamus ' omnes, et n.on sint in nobis iilja schir .
'
tjuod ad salutem- sive-jirosperitatem.-ac -honoTemD sniala. , .,..,•
- -regni pertinet, .discujiiatautJbrsconsili.et. ", - . . 6^ Si autem illf, obsecralione nosira jocati et -in-
2..,Ut si- in. cujuscumque nosirum regno pagani * vitali, aul-missi.eorum ad jjroefalumplacitum venire
sivc pseudochrisiiani iiisurrexerint ,,unusquisque disluler.ini, rios, secuiidum,quod statutum babeinns,
veraciier.suum parenij nbicunique necesse fuerit.et illuc oihniriq."venire,eljibs secundiun Dei-voluntatem
ipse falionabiliier potuerit; aui per-semetipsurh auf eonjiirigercomnimbdis nqn o.miilamus,nisi forte fat
per suos fideles-etconsilio et auxilio- prout meli.us lis inevitabilis necessitas eveneril, pro qua i(Vfleri.
pptueril adjuyel. .", : riiillateiius possit. Et si hoc. acciderjt, ,ad tcmpus-
• S. Utsi ego vobis supersles fuero, filium vestrum quisque pari suo hoc rescire. faciat; et pr.qple.rea
Illudowicumadhuc pafvulutu et. alios filiosveStros aniicitia nbstfa nec miiniatur nec iiiinuUetur, dpnea:
qubs vobis boriiinus'donavcril,ul regriunipateriiiini Dominbjulienle congruo lempoi'e. perfecte co::fir-
hereditario jure quiele lenere possint, et consilio el ;jrielur.
auxilio, prout melius poluero,. adjuvabo. Si.-autein 7. ."Utres ecclesiarum iij cujusciimque.Fegno'cai>ttfc-
vos hiilii supersiites fueritis, (ilios meos Hludowjcum fttertt, lum jle-cpiscopaiibus quaiii de abbatiis,, siu&s
,787 APPEND.:-ADSiEC. X. — MONUMENTADIPLOMATICA. '788
' jilla contradidione reclores ipsarum, ecclesiarum A reclarn subterfugefil, otnnes ih comrnunei in cujus.
illas possideant; et si aliquid ijbimafi facliim-a qup- .r.egnuni veneril, Illum persequamur» donee aulad
quam esl, in ctijuseuiriquereguo illaeres consislunt, rationenrperdiicatur, aut de regno expellatur vel
legaliter exinde jusiiliam reddere facial. ... :del.eatur.. -: ; . , _ -
8.- Et quia per yagos el in lyrannica consueiudine .. .9i;,VoIumus,ul hi qui merito proprietatem illorum
iiireverenles hoiniries pax et qtiies regni perturbari jn regno noslro perdideruril.' ita' jtidiceni-uf, sicut
solel, volumus, ut ad quemeumque, nostrui.n talis .temporibus nosirorum/antecessoruiii iriventum fuil-;
veneri.t, ut de his quaeegit raiioneni.et. juslitjam .qui yero dicuntinjuste se proprielatem illorum pef-
sulHerftigefe possjl, nemo, cx nobis illum adaliud .didisse, yeiiiaiit in nosiram proesentiam, et sicul ja-
'.•ccipial-vei reiineat,"nisi ut ad reclam rationem et s.Uimest, ita illis judicelur, et sua fecipiant..
Ylebilani eniendatipncrri"perdijcatu,r. El si rationem
' " ' "'
" BOSONIS. R EGIS ELECTIO. - 'v:v-*"
,-;.-.
(An. 879. Ocl. IS.) _ - .. ,
Edita primiim a Paradino in AnnalihusBurgundioeacta convenlus Mantalensis, Sirmrindus Tom. III Con-
cilioruni, adjectis ex Paradini
' ' relatione
" "episcoporuin
" subscriotionibus, .atque Bouqiielus'tom. IX', p. SOi-,
:Ucrum'vhlgavei'unu" , -'"."" ..'-•-•>.
IUSGIS.
BOSON;IS
EI._ECTIO . B
jvisibilitef amhientibus, -cordi fuit exbibitus \\omo._
Cinn convenissenl sancli pafres in nomine Do- jamdudtimin principatii domrij Karo'li>dcfensor et
mini «alvatoris noslri, convenlnm celebraturi "adjutor necessajitis :-cujns pbsl se fllius ejtisdem
"npud (1G5)Manlalam lerrilprii V.ierinensis,.de mul- iniperalo.ris, cernens eju,s insignem prodeiiliam,
. lis ecclesloenegociis tracfaturi, el sanctae sollieilu.- amplificare delegerat^dbm.nus,rex Ludowicus. -Ip.se
dinis secrelarium peneifaturi, multis emergentibus, cliam non tantum in G.alliis,sed etinltalia.cjincli.s
> ftt stiimet consideratione cogenlibus, sacerdolalis enituit, ut dornnus aposlolicus Jpannes, Rqmensis^
affeciusex antiquo pairuni cordibusjiifusus eyiiien- instariilii complexns, ejusdem siiiceritateni multjs
ler dielavil ei pei-sonaecuram.gerere, cujus admini- proeconiis exfuleril, el ad suam tuifelam,-revertens
: culo lam iii vetefi teslamenlo, qijarii,et. in novq, ad sedem propriam, delegcrit. Ergo nuiu Dei, per
consuevii populo. condignum regimen exhiberi. Et suffragia sanciorum, ob inslantem necessilalem, et
quoniam jam olim ejusdem personae praesjdiis lam , eam, qiiam in eo compererunt,.,expelibilem uliljla-
ipsi patrbs', quos graiia divina episcopos yocarj tem el prudqntissiini.m.atque prqyidentissimam sa-s
concessif, quani principes el lotum vulguscarenles,. gacitatem, communi animo,.-pariqu_evolo, et uno
- nullis compatienlis fulciebanlur vel juvabantur auxi-
consensu, clarissimiim principem.dqininum Boso-
'liis',' pffeserlim cum",rege commurii morje recepio., n.em, C.hrisio,praeduce,. ad lioc.regale negqtium
TRUIIIIS in eos sua viscera per caritalis lafgilatem -petierjint,.et .unaniniilerelegerunt.Qni etsi conside--
-'slcnderJt,- anxiari plufimum . compulsi.sun1, quia ralione laufi htboris renueritel abdixerit, oppositis
j-ion'soluiri in" inlernis per invisihilem inimicum, his queeDei sunt el ejus-ecclesioe,landem ohedienier
sed eliam in apertis pef visibiles iniriiicqs, etiam ex colla proniitteiidp^subiijisil.'Eleclusajileni Deo sta-
Jiis, quos ipsa Ghrisli peperit-saricla mater ecclesia,' lujlur, preces funduiitur, dominj.npslr/i,Jesu Cbristi
pessumdari funditus vrdebantur. Itaque dum menlis gratia, qusepraecessitin veUe,,in cerloperfeclo salis
, ficiemiisquequaque verferentj etsimul cum hobilio- efficaxpostulalur. Ei ut lisec .elec.iio.praeseniibuset
ribus ad ira.nc hecessilaletn submovendam idoneas futuris cerfius. innotescat, omnium episcoporum.
personas cbnsidefarent, non' "invenieriles qui sui subscriptio luce.clarius indieat.Aclum apud Man-
consultalioni' respondere vellent, utppte riegligerili-. lalam publice,- anno incarnalionis dominicae.879.,
bus'cunclis^ tanlum laborein ob honorem Dei, el Idibu?OcfobVisr ' _. .-- ; . . ..- ••
> sanc.loriim ejus;et malris ecclesiae"sumere",omnes.
Et. subscripserunt -episcopi, Otiramnus arcliiepU
inflammati Deum omnium principem pro hac angu- Viennerisis. Aurelianus archiepiscopus.Lug-
scopus
slia medullitu.sexorayerunt, ut is qui cufam sirigu- JJ
dunensis, TeutrannusafchjepiscopusTarariiasiensis,
larem habet morlalium, el cujus dispositio curri>
Ro.ibertus;arcbiepiscopu"s Aquehsis, Radbertus epi-.
cula vergii omnium seculortim," ei recium darel Valenliae, Bernarius episcopus Graliaribpo-
scopus
ionsiliurii, el evidens_.cqnsilii.promerei. indiclum. lilanus,-Helias' episcopus Vasionensis, Hcmico epi-
Denique cui palet onine cor.elbmnis volunlas loqui- scopus Diehsis,'A(lalbe"rtus episcopus Mauiiennae,
tur, faligatds majorum et min.oriiminspiciens ani- • Euslofgtus episcbpus
irios, quoddam clarescere fecit.solalium, eiquodam- • Biracq episcopus Wapicensis, Hie-
inodo praesehtavil siiffragium...Sane omnibus unum Tolonensis,;Girbaldus'eplscopus Cabilonensis,
Richardus episcb-
sapienlibus ei per diviiiaih visilatibneih idem indU roriymusepiscbpusLausajiens^s,'
' • NOTJE:--' • "•' •" ::: ' : - ' ''"'
- '-- ; '"';-- ./
165) Nunc est vicus pagi yi.eiinensis-in -AHobrogibus.Viehnam inl.ereiValcnliam sjlus," vocalusque
BOVQ. \_ ..-'. ' .:•-•-"•>'- -,.:....- •;_---'•
gall.icc MMiitailJc.
%~m f RANCORUMPlEGUM:.CAPITUL.-V.S\IA;; 79»
pus (164) Agafhensis, Gunlardus episcopus Matisco- A-corde et ore reperidb,"quoO-llcet immeritq, shla ve-
.«ensis, Roslagnus archiepiscbpus Arelatensis„Theo- - slra benevqleritiii,,per.incomniulabilem"Dei*gra'tfam,
: dericus "archiepiscopus, Vesonlionensis, A-etherius ,.ampleclirne yisceribus vestris adliquidunvcbiiipe-
. «piscopus Vivaricnsi.s, Leodoirius. episcopus Massi- • rio.-Eariter qrioque, "qriod fervor yestfoe-caiitaiis
liensis, Germardus episeqpus Arausicensis."Ratfridus '_ad.id-ofliciiimjne prombvefi"divinitus bptai, ul "iriea
episcoptis Aveniojicnsis,Walefridus episcopus Uce- : panjfasjnawi nieoe,'quae-ecclesiaDeivivi est, oh
licensis, Edoldus ep"scopusRegiensis. .Jmriiorlalem remuriera.libnem decertare valeai.' Ego
"
Syhodiad Bpsonemregemdesighatum legalib. _ antem, cbnscius ineae conditionis et fignienti fragi-
Sacra syoodus Manlalensis territorii Viennerisis, ljs,' imparcm mcjudicanstanto negoiio,:'oninimo'dis
in nomine Domini nostri congregala, simhl ciim abniiissein, nisiper Dei niiltim vpbis cor unurii da-
. primoribus, inspiranle diviniiatesumm.oeniajestali.s, ' lum, et animam.imarii; in nriuriicorisenstim adyer-
.sincera devolione vestram prudenliam., clarissime lisseni. Obedieiidum ilaque pro certo cbgrioscens
: princeps, "adit. 'pelens addiscere vestra -certissima irispiralis a Deo iam sacefdolibus quahi nostris
responsione, qualem vos-velitis in piincipatu, quo amicis et fidelihus.jion reluctor, nec audeo, vcslris
vqS:Suhlimari per divinam misericordiam optamus, - jussionibus. Quod yeno.,requisisiis,..qualenimeprae-
Si videlicet fioriorem Dei bnnii- B.-bere vellein ia. coirimiltehdo"per Deiniisericordiam
oiriii;ibti's'bslerideVe.
j.poleniis.et /dilectioneni iri fide catholica veraciler in regimine fiiluro,- et simui osieridistis-norinam, et
fqiicesituri eslis, et ecclesiasn.illius pro viribus exal- inslruxistis dogmate sacro, libentissime suscipio.
. ialuri. Sivultispmnibus,; sicut boni 'princip.es. qni ' Ampleetor bafholicam fldem-,' in qua el nutiiius
vos proecessern.nt,et quorum formam lilteris.et-faina sum,4ua'ni purissiniq cqrde -teneb, ore veracissinjb
.jnoslis, legem, juslitiam el.reclum .concodere et pfoiiuncio, proqua paralus siim iinpendheLsuper-
.seryare; tenenies huniililalem, quoe.cst fundamen- - iritpendi,' sl sic placueril doininq" Dco "nostfo..;Ee-
"
. tum.vjrtulum, eum patienlia, et .animo; serenn, iiu- -ciesiaiiiriv "privilegia,. juvante" doiiiino nosiro. Jesu
. miHhno;.ad damnandpni.jncondito. sed inomriibus -"*Glifislo,-'reslaurare' et; conservare, et justitiani
, juste promissis siabili c.'lcerlo._::bene per Dei gra- ;-per vestriini cominuhe - cbiisilium curaboYpniiik-
'
,tiani..pra;p.arato-,er ornalo, sobrielate comp.etenti bus, ut riionuislis, legem,:jiis!iliam-el-reciuni manv
.,veiiusio.,-.Qiii,siiisaccessibiles.nmiiibus reefa sugge- "biifgium, auxiliiiiu.eDeq, conservabo el impendere
. renlibus, et: pro, aliis intercedenlibus, qtteerentes eurabb : qubisequeiispfaecedentiumbonoriim princi-
-magis prodesse-.quam praeesse, sequentes vestigia pum vestigia,-- tam sacris ordiiiibus quam vobis ,
sanctpnimprincipiim ,. calcanies . iram, socvitiam, nostris fldelibus,-constilere cerlcm, aequitalem ser-
(luriliam,.avaritiam, ctip.idilaieni,jndignalioneni-el C vando. De inoribus meis',| licet me pecea.lorem-proe
-superbiam r.justus patricius...veslris majoriluis et ; omnibiis sciani, volunlatem meam hanc esse vera-
rainoribus apparcnleSj.veritatem oied .opere.prai- eilerasserd, ul pef omnia moiigerum bonorum, et
fcrentes,, salubre consilium - libeuter audietues, .' in„nullo malbrum..pslenda*m: Si aulem ,. quoriiam
"morislra viiiorum declinahles et perseqiieiites-,'vir- liomo sum ,. contfa, quenilibet animo excessero f
tules. anianies, defensionem ei niamburgium _1187-secundum vestrum consiliinri corrigcre curabo. Iu
singulis exhibenles. Ut neqtie eademsaneta syjiojlus quo precdf revereriter, ul" quod justius el ralionabi-
ef primates vestri cum ea seritienles, nunc de vobis lius inveheriiis', mibi congVueproteiiipore-el Ibco
in bqnitate nialedicanliir.ve]:detr,alianiur_in-fniHro, suggerentes,,vos ipsos in nie honorelis : quoniam et
neque-sacro. yeslro .pjincipatui. riobis^ut credimus, ,ego, si quis "vestrumin medeliqiierit, cmendalionein
^ronjthro.juste d.erogetur : sed sit pax et<veritas TationabiliterVccessibilis hictiis-exspeclabo'.-Evan-
sanclo.rumsuffragiis.per-divinam :graliam,.prailali,s ,"gelicam et apbslolicam-auciorita.lemcuin justa:Iege
-et.subditis,..sacerdoiibiis et jllis commissis prima.ii- " sequ.ar.luunana-,ul-ipso pree..Iuceel,,comile,per pm-
lius, dum eis.auctor-italem.evarigelicampt apostoli- niaetin oriiiiibusbenedicatiir Deits. De ilomono.-
camctim justa.lege humana consenserilis. el obserY - sira, sicui me monuisiisvqiiia Deus insahcti.siiabi-
vaveriiis, ut-per omnia et Jij.nmnibus benedicatur- ial, sollicitudihemadhibel.10,.etul"decenterquisqiie
Deus. Rrecatur e.tiam saeerdotalis el laicalis fideli- - incedai, ,vsludiq"sissime"proeurabb.-ljjilur,. domirii
tas, ut faeiat veslra prudentia unumquemque in riiei; saerbsaiiclrpbhliflfces,"ecclcsiae.summi Dei no-
vestra domo sttum vas possidere in jsanclificafione- stri e*tvos omnes iiostri fideles, primates
- - -"- praesujes,
ethonore. -'- '_ et" subpiiriiates ^cbijfisusTde Dei gralia et auxilio,
, Bosonis.regis elecii.ail.synodum responsib..* :,persancloruhicjussijffragia.qi.iia vesiris jussioni-
Sacralissiniaesynodo et cunclis primoribus nostris - bus faveq,Tprecor vos et.obsecro , ul per ipsum et.
frdelibus.hiimilis Christr vernaeuius Eosb; Piimnm" cum.ipso',iaih piis ad ipsifmiiitefvenlibiis, in lanto
.vesirae-sincefissimae devbtioni graliariim actibnes subeundo laiiofe meamnecessilalem ei humiliiatem

.VARIj; LECTIONES..
1487"mundeburdium;
-KGTJE.
; (164) Corrigehdum, Apiensis. Ei ceiie lunc Alaricus Ag-itherisis eral ' enjscopus, ,ncc- undtiaiK.
m Serilimania rcgnavii Boso. Bouo. " " ' ieinporis
, "-- '' "- : '-'""- -
 "9' APPEND. AD S/EC. X. — MONUMENTADIPLOMATICA.'. 792
juvelis, quam eliam humani.sadminicniis et auxiliis A , Detim noslruiu-cum plebibus vobis commissisexo-
pro posse sufTraga.rjmih.i certelis. Quod sicui dis- - retis, ut propier peccata inea; vel levitalem mea.ii),
plice.L, el aliler animo fenet, qu.aesopatenler edicat, vos aut me ad deceplioneriipopuli sui neqiiaqiiaiii
\% se nobiseum,in n.ullo.decipiat.Sjmu!qu,oprecor, errare permilta!, sed;suam ex hop volurilalemini-
ler.-carilalem qua fervelis, ul communi faventes sericorditer osxen.da.f.. -..-...". .-.
jttiljtati, triduanis solemniter precibus doiriinum
KARLOMANNI,HLUDOWICiII E., GALLIJE.R.EGIS\ i^ROfflSSIO.APUDCXRISIACUM..
" - -
(AH;;882. Sept.9-.).. -
-Capitulum hoc Kaiiomanuj t.quando post moiiem.Ludowiei fratris integrnm reghum^sbrtittis est aiino:
882 inense Septembri ».ex codice Rivipullensi primus.edidit Baluzius. Desiderabattir in codice niensis,-
sed B:\hi7.ius,Kariomannum a proccrihus fralris mense Auguslo defuncti evocatuin, mense Septemhri in
porlione-frairis commoratum esse observans, eum isto quoque mense In regno. fratris eoronaium.fiiisse- '
coiijccil. - .-•->'-.- .,- .
Pelilio eptscopoyumud damnum Karolomftnnumre- ]^Proniissio domni Karotomanniregts aa supradiclam
ei se - " '' ' ,
gem,, quando commendaveriwtin, Car.isiac.o-_ i . pelilionem. .
y Jdus,Septembri$, anno 882. "Prohiitloetperdono vobisj.quia uiiieuiquede vobis.
A vobis.perdohare-petimus, ut unicuiquede<riobis et ecelcsiis vobis.commissis, seeujidum pjimumca-.
cfecclesiis iiobis commi.ssis, secundum primunf -pitulumquod npvissime in Carisraeo.domnus impe-
a se el apalre meo'servaturum,
capltulum quod npvissime in Carisiaco domnus 'rator.avusmeus
-consentierilibusfldelibus suis _ac patris mei atque
imperalbr aviis vester a se et a Palre veslro serva--
lurum , consemient.ibus fidelibusillius ac patris ve- aposlolicaesedislegalis, legente Gauzleno, denuniia-
vit, c3nonicuni privilegium et debitam legem atque-
siri.atque apostolicaesedislegaiis, legente Gauzleijo,,
(Jeiiuiiliavit,eanonicum privileguimetdebitanilegem juslitiahr. conservabo, et defensionem,.quanlum po--
siGiiirex.iji suo,
atque. jusfitjam conservetis, efdefensipnem. exbi- luero, adjuvante Domino,.exhibebo,
Leatis.,sicut. rex in suo regno uuicuique "etcpiscopo, fegno.tinicuique epjscopo et ecclesise sibi commissas
e.t ecclesiie sibi commissse per r.ectum exhiberc per rectum exhibcre debet, "et quemadmoduin eori-
debet, et quemadmodum.continetur m scriptoquod tineiuf in scriplo quod in Ferrariorjjm jnonasierio
in Ferrarionim monasterio coram altarc sancti Petri coram altare sancti Pelri perdonavi. In hoc, ul vos
et manu uua cum fralre vesfcro mibi secundum Detimet secundum seculum sic fljle-.
pcfdonaslis, propria
•Sopfirmaslis. les adjulores etconsilio et.-auxiliosiiis, sicut vestri.
anlecessores boni meis melioribus proedeeessoiibus_
Cililerijnt, secund'" «cireet posse',.-
KARLQMANNICAPITULAIN BKOILOCOMPENDIL

(An. 8,85,Febr. -22.). -

Sirmoridi c-t Baltizii ediiibncs rcpctimus.
hunc conventnm el bannum "
IJjtec capiiula quw setmunlur, sunl promulgata a f? 3. Ut si quis post
doinhoylorioso rege Karlomannoannoincarnalionis iriostrumrapinam factens inventus fuerit ,'is cujiis
- dominicm885, vin Kal. Martias, feria 6, anno regni iiomo; eam fecerit, eiirii ad legalem emendationerri
sui in Frqncia pripio ,.in broiloCompendiipalalii, -
de rapinis. In praesenliam.ribslram adducat.,Qiiod si eum.addu-.
' Coiiiniimifideliumnoslrorum consilio
1.. staliituni .cere non potuerit, pro eo secundum statuia legum
sciant
habcinus, iit rapinam nullus dcinccps. faciat, ant emendcl. Eum autein qui juslitiam fugerif,
facienti coiisentiat. , oriines esse forbaniiiluin, ila-ul null.us.eum ni.siad.
'• '
2. Ul rapina qute Tetro est acla', cum onmi djli- proeseiUandum.recipiat..
gentia cmeiulctur, ct cbndignam pro hoc harmisca-
la.iji.,is qui cam fecil susiineat..,
' -
KARLOMANNlCAPITULAAPUD VEftNIS PALATIUM, '
• '
(An. 884. Mart.) r '.[_'.; . •
Capjtula a Sirmondoex codice 5b) sancti Vincentii"Metensis edila, a Balnzio ex codiceScVPalalino re-
cognita, leiiia demum.vice qpe eodfeis'5) bibl; --regiae-Pjirisiensis. iriter supplementa Latina n. 75, saec. x,
- • - • •
vulgainus.
In nomine sanclaeet individuaeTrinitalis.fiarlo-^-ad palalium. Vcrnis anno ^omiiiicae incarnalio-
jajaimus, gratia' Dei rcx , omnibus venerabilibus, . njs 884, anno aulcm rcgni nosificiiiinto, indictione
^pjscopis, abbatibus, comitibus, judicibus, omnibus- secunda , inense Martio. convcnisserii.us.,et .pars
VMfl-sauctae-Dei ecclesiae et noslris fiflelibus.Cuni fideiium nostiorum- jiobiscum, placuil u\ qnjcdani
 .593 FIUNCORUM REGUM.CAPJTULARIAi,- . '. .-.:>£.734
staluta saororiim caiibiiumneciiori quoedameapitula A i unde viyere debel ei tollit. El.-scitrius , dicente
anleeessoruin hoslrorum reriovafenluV; quia gravi- Paulo aposiolo,, quia oninis homiciiia non h.abet
ter;etmpleste fefimus,' qudd peccaiis' impediehtibus vitam inregno De.i,et homicidas.el.adullefos jiidi-
et malitiis- perversorum hbminuin exuberaniibus, ' cabit'Deus. Quia ergb rapaces ^regnum Dei nqn
ultra iriodura>ilescuht alque pene adnullala exi- ' possideburil, nisi ea reddiilerint "quoetuleririt; et
stunl, praecipue Illa*quae conti-a malum rapinoe*et ' 3ri9uperpoetiitehtiam egerhit, fugiamus hoc lantum
deproedationis"asariclis-"paffibus-sunt' promulgaia," '"nialuni, unde tot ac lanla; alia hiala procedunf, et
et.a christianissimis regibus auctorilate regia confiT- diligamus pfoxiinos siciit nosmetipsos, adimplentes
niaia. Siquidem ila passim longe latequehoc vene-" iegem quae.dicit : Nqncqncupiscas fem proximi lui,
lium diffiisunrct" dispersurii est, ut ijuasi liherejhm ' neConinia.quwillius suril. Qiiia aliler neque inimi-
-male abutantur -bmhes"infecti" et corrupti corpore cis noslris potefimus Vesistere,"neque. regmrm Del
- et-"anima
;lipc*tam secleraiissimo atque mortifero" possiderer
-morbo, 'non.-rec"ogitarites<Iioeqiiod "Patilus dicit, " I. Vbltiniiisitaque, ut paiattum nostrum, mbre
iirimoDeus "oniriipotensper ipsum ; Rapaces reghum praedecessbruni nosirofum, et Dei ,cultu, _el regaii
. 'Dei-rion possidebuni:Neqtie illudquodalibi Apbslo- - hoiiofe, - sed ef Veligioiiisiiabitu, el jfnanimiiatis
Ius ait,- qiiia:si'nosmeiipsos-coriiediniiisetconsumi- R cbncbfdia , aiquepacfs qrdine slabilialur, e't iu
mus,.id est depraedamur,"eito deficieiri&s."Gomple-Yeodem , palaiio nosifopaxpraedecessorumrnostrbrijm
- Hir-ergo-iii nohis,-imriio -
- Deus "per ribs."qubd bmnipolehs" sanclioiiihus sefvala, pef bmne. regriuin nosifura '
-per Isaiam propifelam"imprhpefat' dicens : ; exequeridaproferatur. .' .' _, .
-
LJnusquisquecarnein brachiisui vdrabit,"ul'est,'sub'-~ "2. Decefhimusigilur, iil' omnesjn" palatiq ndstr-o
-stantianr fralris -sui difipiel.lCarricm" eriirii"bfacbii - commanenies, e"t illud undique.adeiinles." pacifice
•sui-deVorat, et'sanguirieni brachii sifibibil, qtti* vivarit. 0_uotlsi
aliquis eorriipla""pacerapinamexer-
substantiam pfoximirsui tolIit,-unde caro siistenfari .crierit,' per noslrain regiam aucloriiaiem et riiissi
-debuil. Non est.autem miriimVsi pagani et exleroe; •noslri jussioriemad palalinam adducafttf audieniiam ;
.. natibnes nobis dominantur riobisqiiebbha -icmpoVa-' "jil secundum quoil in capitulis aniecessorum cohti-
lia:toIIuiit,dtimuriusquisqiie"proximo srio per vim nelur, legali- mttltetur judicio, tfipla"composilibire
tolMtHndeviveredebet. Tdeo juste cbnvenit nohis" '"peiMctacum dohiinicobanno, '
- illud-qJiod omnipoleifs Deus per Isaiairi " ' 5.
piriphelath Siquis verb absque senibreautirifrapalaiium
Jniriafur dicens :-V'm qui -prwdaris,- honne ei ipse aut circailiud^degeris ho.e idem fecerii, liunc mis-
•prwdaberis?Nos-vero proedamiirfratres ribslros ,"et ,„ sus'noster adeat, et ad ipsum palaliuni jussu riostrb.
. -idcirco pagaHrmerito-nbs ribstramque ar.bstantiain u eum
vehirepraecipiat. Quod isi aitsu temefafio ve-
- depraedanlur. Quomodo Igilur seeiiri
poferimus per- iiirecontempserit, ;viad noslrani"pfoesenliainaddu-
.gere contra inimiGossancleeDei ecclesiaret rioitros, -c:Uur, subdendus praedecessorumriostrorum saiictio-
cum rapina panperis- inclusa esl ih doYiio.nbstra? "•nibiisJ Si-autem eVnos ef missum riostrhm"con-
J «tnan soluni domi reclusa est, verumetiam
ple- tempseriti et ad nos venire nblueril, etsedefendendo
'
rumque evenit; ut pieno ventre ranina in hostem ;;-*ihioccisus fuerit, et aliqriis parenlum aul amicofum
quidam-prdficiscantur. *Ei"- quomodo "potefimusini- xjns-inde faidam fidelibus nostris'qui.eum pccidc-
, micos nostros deyincere,-eum sanguis fratrum no- rinl
portafe voluerit, poleslalive eam jurafe facie-»
-strorum ab ore. nosiro 'dislillal. et mahus nosfrae nuis , e"t-fideles riosiros regia' aucibfliate" exiride-
plerioesunl sanguine, eibrachiaponderemiseriafum - '-'-.'
-aifjuvabimus.
et rapinarum-gi-avanUjr, toiaque virlus ariimi cor- -- &. -Piacuit eliain nobis et fidelibus nostris," iili
porjsque. debilitatur?, Preces-nostroe a'Dco-"non :quicumque irifra regnum nostrumaliquid fapiierit
3,^ecipiunlur.^quia clamores et- ploratus" allaque •aul depraejlalusfuerit, omnia in tripliim "componatv
suspiria' pauperuin et orphanortim ,• pupillorum - etbannum dominicum persolval, -et -iifsuper publi-. -
aique viduarnm proeocciiparilet praeveniunt preces ,'cam pcenitenfiam inde faciat, sicui in capitularij
nostras, quae crudis.-carnibils fratrum nostrorum r aniecessorum continelur. -Si-auiem"colonus aut ser-
gravatoe raucitudinem acceperunt, nullaih sonojita-* vus fuerit, simililerv omnia in tripltim componal.
teni. virtutum habentes. Et sunt niulli qui ex ipsa aut domiriuspro eo sexaginla ictris bene prcssos,
rapjna videntureleemosynasfacere, nbn inteliegentes, 'accipiat, et iiisuper"puhlicain peenitentiam inde
qtiod de talibus dicjt.Esaias :• Qut bfferi Doniinbde - jagat; eujus modus erit_ ih"j;oiisideraiione episcopi,.
impina oblationenii quasi qui mactet filium antepa^ 'secundunvquanlilatem facti ': qtiia-fornicatiories et
trem. El sunt nonnulli qni dehomicidiis, adulleriis, ,'adulteria atqtte homicidia, riecnon incendia, ebrieta-
perjuriis, incendiis consilium et poeniienliam quae- tes, aliaque, qtiajnplura ~vitia cxinde prodeunt. Sii
rtint, et malu.mrapinje pronibilo ducunt, non intel- quis autem negaverit • factum , s" cotpprobatus .
legentes-quiaquot pauperes qnis exspoliat et fanie '.. non ftierit, • prbpria inanii jjii-anienlo s.c excoridi-,
ae riudilale periclilari facit, tot horiiicidia
perpe- .cal'48S; ^xcepto".nostris.yassis dominicis, prq qui-
trat : quia lunc proximuni suum-iriterficit, duiii
bjis illorum liomines inelLof.es.juramenlum persol- •
VARIJS LE.CTIONES.,
w-6fl
se abscondal 5,..
 ^ ""'""
79S APPEND..AD S."EC.X.'—MONUMENTAD^LOJIATSCA. -; 790
vent. Hocvero cum sumnia diljgentia talimodo: A tospresbyteros,
' - qui sua.vice-.superiusslatuia Tmo-
procurabitur. . des(e],perficiani,-eiadquos -alii presbytcn juniores
5. Episcopus in cujus parrochia aliquis consi- _el minus cauti suam causam referanl.
stens aliquid depraedauis"fuerit, semel et bis afqiie 8. Plaeuil. nobis [et fidelibus noslris"'"'j pro
tertiq, si necesse fuerit, voeabit illum sua adnioni- _communi uliiilate et inslanli. nccessitale,. ul nullus
tione per suuin presby.terum canonice ad enienda-. episeoporum-graviier ferat,. si. ejus parrochianuin
tionem [sive ad compositionem 1489]. ef ad poeiiiien- prp huiusmodi- causa deproedalionis alter epjscopus
liain, ui Deo el ecclesiae saiisfacial quam loesiu Si excommunicavenf. . i. . .. - -- ,
atuem despexeril atquecnnlempserit -cjus 148(lad- 9. Et quia .ad.tanlum malum funhilus eradjcah-
ihonilionem atque saluberriijiam invitaiionem, fe- dum [alque tollendum"14* 6]etianlum bonum plan-
rial illiim pastorali virga , hac est senteniia cxcom- .landum [atque staluendum-] necesse habef_epi-
niunicalionis , ut a communione sanclae ecclcsiae , scopalis .auctoritas. judiciali poleslate _ adjuvari,
omniumque christianorum.sit separatiis usque ad placttit iiiobis nostrisque fulelibus.in commune, ,ut
eongruam saiisfactionem el [dignam 1V 91] emenda- . missi_dominici. suis in.locis _exJioc fideliler adju- •
lionem. Quani excommunicaiionem debebit idcm vent, et.coni.es pi'oecipiatsno vicecomili -suisque.
episcopus seniqri illius notam- facere el omiiibits B [ vicariis:alque ] -centenariis ac reiiqtiis ministris
suis cbepiscopis, -ne euni recipiant usque ad [di- rei publicae, necnon Francis hominibus.mundanaS-
gnam 149S]saljsfaciionem.. -. .legis docunieniis erudiiis^ ul. pro amore-Dei omni^
6. De.illis autem qni infra.parr.ochiam benefieia .poteiuis ac pace-sanctae ecclesioe.el.fidelitaienosira
el aloduni non habent, et alterins episcopi parro: ex hoc adjuyent, qtianfum mclius-polueiinl [taih
chiani.suiil, et.diim ati cuiiem pergitntaut deloco perse quam eum-mjiiistrls ecclesioe(163)1, quoties-
ad.locuni iter faciunl,, rapinas el deprcedationes.in- -episcopiautniinisUiiHonini, siveeiiam ipsi paupefes,
fra parrochiam faciuiU ,. placuil. nobis ut si ita [super hac re]r"eos appclhiverinl; ila-ul' niiiiisiri.
prope episcopnm,,ut_ei depr».!.atioillorumnota fieri ^ccclesioehabeanl auelorilaleinsui.episcopi," etjnini-
possil,. a.ntcqtiam parxocliiam-'ejus exeaijt,. mittat stri comitis auctoritateniiiostrain et sui comitis.
slrenuiim et prudenlcm presuyierum, qui-suayice ra- 10. "Volumus aiiiem, iif si -episcopalom aut: 41"
lionabililer-illosademeiidationem vocet. In quosupe- regiam auctoritalem ausu lenierario aliquispro-ni-
rior modus composiiionisetpme ^iafionis servabilur, hilo duxcrit, in coiiutaiuconsjsteiiSj ahlilerfacieris,
si vocafi yenire iroltierint. Si vero.vocalioiiem atque si quod, iiijusle -abstnierit,-Iegaliler uss" einendafe
ammbuitionem episcopi siiperbe. conicmpserini,si- contcmpserit, et rebellis existens, si ibioccisus fue-
mjli seiiieiiiia excomnuinicationis feriantur cua et C ril,,nulli fideliumnostroxum qui eum .occiderifali-
illi qiii infra parrochiam rcs aut heneficia habent; quis faidam portel, neqiie pro ejus morte aliquid
et insuper excohuinuiiccnlur, ne extra parrochiam , componat. Si.vero aliquis paieiifuin [aulamieoruni]:
exeant Jinlequam superius staiuia adimpleaiU..Quo- -cjus aliquam [inde] faidam portare vbluerif.potesta-
rtim pxcommunicatio seniori illorum ef proprio _ljve eaiii' jurare;facicnlus, et. fidelesnoslVos reg.iit
eorum cpiscopo'sjgiiificandn .e.»i, ne cos reoipiarit jjueloritate"exinde adjuvabinliis." _ •. ;;'-.-, .... •
anleqtiam illuc rcdeant. ubi rapinam, fecerunt, ibir. .. 11. De hostris quoquedomin.icis-vassallisjube.mus.
qtte pleniler emendentiir. , , ul si aljqtiis piTCdas:egeril, comes in cujiispotestale
7. Et.quoniam e»iscopi,qui- nostris el sttis cl fuerit, ad.eutenilaiibnoin.euin [venire] vocet. Qui.si
communihtis ecclesioeatque totitis regni necessi.tali- comiteip'aut missiun illius audire nolueril, perfor—
bus oeciipaii siint, non yalenl cuncla soli '49apro- .ciamilludemendarecogatur.pfoullex docelelquem-
spiccre quae infra fines parrochiae illorum perpe- ' admodum fln .capuiilaribus: regnm .'[ antecessorum
iranlur, slaliijmus, nl qiiolipscumquc episcopi a nostrorum] ienetur, inserlum,'. in epdeni loco ubi
.propria civilale ,(ligrediunttir,,lal_es'adjuiores iiims- praida,comniissa friefit. Quod si proclamav^rit,.se
quisque .in sua civitate relinqual qni haecomnia in - nnte praescnliam.nosu-amvelle distriiigi polirisqnam
sua -eivitate prudentissime peragarit, et .-pauperes aiue.cbnijiem^per. credibiles"fidejtissores aut per
saiigiiine.Cbrisii redempti serhper in ciyita-te.proe- sacrameiiiummeliprls honijnis anlenos venire per-r-
scnlem inveniani a quo Tesponsum et consolalioneni niitlalur, utibi lalisrati.o finein acGipiat,_Hbnorein
accipianl. Iti vicis auiem et villis longea civiiale enim talem nostris yassis domifiicisconcediums, ut
remotis, conslilual .uiuisquisqiie episoopus revereri- ipsi non sicnt roliqui; maniiipropria sae.ramentum
,dosel caulos atque prudenlia [niorum 1_'9'*'",.tcn]pera-j,iii:eni,,scdinelior.bbmoillorum ef .credibilior illad

VARI^ELECTIONES.
• -'48Ss. a. c. addunl 5c. atque Rcgino * " -1W1addunl iidem;,
Burchardusque ; .desuril in-5: 5b" im'dcest 3:
deeetin 5. 5b. n9Saddunt iidem.; dtest in 5. 5b.1 lln3 sibi.Sb. S. .^Jtmcaddunt 5c. et ,Reguw,de'
s/int iii 5. 5h. 14SB
ci f. n. addunt 5 c el" Rcgino; decsl' 5. ob. .1V!E u ncis inclusa unus 5c. 7 a.
Iiabct. ,li3-
"
eiiam r. a. 5c. 14,s1. q. i. a. e. c. 5c.
.'- ;' N0T4- '
" -
{165}llic cllnfra uncis inclusa unus 5c. • tiabCt. . —'-
/
 79? -•-"' • FRANCORUM- REGUMCAPITULARIA. - 798
dixtmus A-tidne. ""- praebeant Uer facieiitibus,"quia per
agere.jion-differat.-Si aiitem.quaf sttpfa quani
-'
"despexerint, "et nullo modoemendare vbiiieriht, et - illam i50!;placuerunl quidam Deb, angelis liospilio
'ihcontemplupernianenles ibi bccisi fuerint, nullam siisccplis "° 4.
'
*-contra-ipsos qui'eos occiderint iracrindiam lenebi- 15. Placiiiinobisiet nostris fidelibiis^;,ut presby-
mus unquam. Quodsi.aliqhisspafcnlum[aut amico- leri_ stios parrochianos adnioheaiil, ulel ipsi hbspi-
'
. Tiim eoruin] iiide faidam porlare volueril, [polesla- lales exisiant, el nulli ilerfacienirniansionem denc-
live eam- ei jurare-faciemus, sicut superius;dicliim gen_t:.Et- ut omnis oecasio rapirioe (ollalur , riiiiil
,cs!,_et].nostra regia aucloritale. 1'189exinde eum "?' carius' vendatur. """ iranseimtibus, riisi' sicut in
-juvabimus. Si-vero-dixerint, quodeis. comes non ^mevcatoaccipiunl 1(,'06:.Qiiod si eaiius vendere volue-
secundum legerirfecerii,. sed pro,-aliqua-1601- iracuii- rinf," ad presbyterum Ifanscunles hoc referanl, et
dia"_[autinvidia] quam [anle} conlra illbs lenebat, illiusjiissu cuni hunvariitateeis vendani-. - -
JiHud fecerit], boc comes.eis ante nos saiisfaciai, v- 14. Voluniiis-ui presbyteri et fiiinislri cortiills
[secnndum.quod nobis placuerit], quod non ob aiiud villanis praecipiant, nc coilcclani facian''qiiam vulgo
-quam pro rapina sit aclnm. : , •geldam 1S07vocant contra illos qui altquid Tapiierint.
I . 12.' JUtaiileni oninis occasio rapinae tollatur.-volu- Sed causani stiam ad illiiin preshyternm refcfant
mus, ut presbyteri, qui bonum exemplum [caritatis] C 1 qui cpiscopi nrissus esf, el ad illos quiiii illis locis
omnibus oslendere debenl, hospitales exislant, sicul fninislri comilis super -hoc .cxistuiit,' ul oninia
~ ' " pfa-
Aposlolus dicit : Hospitales inviceni sine murmura- -denler.et-ratioiiabililer corrigaiUiuY '.
'
-. - ODON.iS-REOISELECTIO. - .
V _;. ,-"'."""' .' .7 (An. 888. Dec. iie/SSO Jan.) ....,-. ..' - . -/ - -

Ex aclis ejus exsfat nonnisi promissiol-cgis a Baltizio tom. II, 291, hoc liitilo' cdila' : '« Gapitulum Otlo-
iiis regis-quajido uncliis esl a Walterio archiepiscopo' Scndnensi aniio 888-.v
• Pfbmitto e!
perdoiiouhtcuiqueveslnim et ecelesiis .clunj debilum liiiiuscujusqtie seryitiuin, prout scire
vpbis cbmniissis, quia canonicuin. privilegium ei eijiosse jnihi Deus rationabililer dcderii et lcmpus
debilahi legeihiltque juslitiam conseryabo, cl-confra ditaveril, .stiulebo, sicul niei ,an.tecessores,-qiiihoc
dcpfoedatores et oppressores ccclesiarum vesirartun benect rationabililer observaveruitt,' veslris :proede-
_Ctrerum adleasd_em"perlijienliuj.n dcfensjonemsccun- P cessoribus;.-in hoc, ul vo.s-mjhi seeundum J)eum, et
dum"ininis.teriummeunr, quanlum muii_-posse,Deus sectuidiini seculum sic fidelcs adjulores elcpnsilio
dederjt, exliibebq; el jtis ecclesiaslicum et.legem .el auxilio sitis, - sicut ^veslri anleCessoresboni nreis
caponicani vpbisila conservabp, et res-ecclesia.rum .melioribus .proodecessoribus exlitcrunt, secuhdum
ves"irar,iim,."tam a regibus, vel imperatoribus, quam scire et posse. El quae'|rcfronialo sunt ingeiiio.ide-
a reliquis Dej lidelibiis, collalas, >sub inlegi.ilale.et" pravaia, in meliorem .el prislinum .gradtini, adju-
immuriitaie absque aijqiia inhonoration.epernianere .yante me divina clementia, rcforhiaho cum.vestio.
. "cqncedarii,qnas mbdojuste et Jegaliler vesirae relir _el. a.Iiortim nosirorum,,fi(lelium-eoncilio ctauxilio.
lierit eecle.siae;.et.eas augmentai;cel-ex.altaresccuu. ConfirmafioOfonis regis. , .- •.*•:•..-

....;,., .... . "WIDOISIS.REGIS-ELECTIO.. . ,,.-.--' : ":•-.

' ' '
- vel 889 iaeunte.)
(Au. 888 ,(U'<.uiire _, ,....,- .
Y Acla ejus C(lidii--Miiratoriusexmembrana cjtis -aeviin cclebeiiihio moiia's!erioBobicnsi asservala, pij-
jnum in.SS.Ital,. lom. II, p..4I6;sqq; tum leciionibus noiinuliis emendalis in Anliquilalibus lialiae, lom.
• I. Dies, secii.ndum paucas quae supefsuni A5'idonischartas et ahnales ^jiis-lemporis,. ahf in nliiinos
anrii.'888"inensesaui in Januaritirii yel primos Fehruarii dies, anie d. 21 ejus mensis, anni 8S9 incidil.
-""- --'•"--"•• ELECTIOKIS'CAPITCLAi ' -. '
D desolalionis.iiiclinala erat,, anr.uenie nobis eodem
-
"Posibellahorribiliadadesque rierandissimas, que pfincipe in uno congregati sumus collegio, ea vide-
meriiis-facinbrum' hesiroriim accideHinOIiiiic pro- licel raliob.e, ut his per quos Ijojnicidia, sacrilegia,
vincie,' disporiehfejufa Teghi^uijtis cum trariquiHi- rapine,-.'elcetera facinora perpetraia.erauf, dignam
late; sopilis hosiibus suis, insigrii rege etseniore capieii.dam*saluleni,subiractis eis a
peniteiitiamad
noslro "Widone, in aula Ticineiisi nos bumiles epi- iiiale ceplo
hegolio, per yerani confessionem Deo
scopos ex diversis pariibus Papiae convenientibus, adjuvanteiriipoiiereriius; ac rie ttlierius tanluin nefas
pro ecclesiarumnostraruni ereptione elomjiis cliri- ex.cre.scereiuil vires suniere valerci, pasiorali pro-
stianitatis salvallone quae peue jam ad intefilum vfsione et auxilio
regio. compescemUimdecreyinxus.
YARI^ELECTtOiNES: " ,
. ; ;
'*" vocem adjeci ex 5. lm illos 5c. 1501ila 5. Bal. iM!,et hospilaliialem p. 5c. lt09 hnspi-
1("" aliquo
5 veiidaiil oc. Rcgino. l"">e
falitatem 5c. .ieu receplisSc. nisi quanlo in mcrc.tlo vendere possuul
5c. Reg.. 16:"geldeam torr geldarii 5^
 .799 APPEND. AD SMC._X..— MOKUMENTADJPLOMATICA. 800
_'I. In primis .oramus, optamjts operaihque damus, A eerc presuiiiurit, hi cum quibus morantur, aut ad
ut.mater nostra sancta Roiharia ecclesia in..slatu "aiidienfiameosadducanl aut pro eis emenderii,"ne-
el lionore,suo cum mnnibus privilegiis et"auctorita-: qrieeos jijterius;iri talibiis ausis suajiotestale defen,-
-
tibus, sicul ab antiquis el niodernis imperatoribns dere audeanf; quoaVsi'fecerhit, inter excomniunica-
-
a.tquei'egihus,sublimaia est; iia hab.ealur, letieaiur, ios habeanlur-qiiousqii'"resipiscantY. . .*'"" .
et' peiiienniter -ciislOdiaturillcsa.-Nefasesl,eniiri,-ul M. Preterea quia gloiiosus rex. Ayidb";dignatusesfr
.hecqttae loiius. corporis. ecciesioe"caput est, et con- -ritfbispromillere, toriser-valurus se prescripta.capi-
fugium alque rclevalio Infirmantiuui, a quoquam te- tula fieGessilate rion'niinima confecta et quoein.ers
niere propttlsari vexaiive permitialur, preserlim -conlineiitur, cnram haberis,Debjnspirante.suae nd-
ctun sanilas ipsiusnoslrprum.oinnium silsalubr.ilas. slrseque salutis, sicut aperlis indiiiis jam demon-
Ipse qtioque sumibhs ponsifex a cunclis principibus ,slral-; ideo nobis omnibus compIacutt,eiige'reilium
et chiistianinomiriisculioribus digno semper vene- in regem et senioreni"-alquedefensoreiri, qu.alintis
.retnr lionofe, debitaqtte precellat r_everentiai. amodo et deinceps|- illo nos.-secunaumregale niini-
; . 2.'Singulorum cpiscopoi-um ecclesiae cuin -suis steriuni gubernanle, singuli noslrum in suo ordine
..privijegiiset .possessiohibiis tam jnterioribus quam obqedientes.etadjulorespro posse. exislamus-illi .ad
. cxierioribus inconyujseei iitcorrupte, absque aliqua f ' suiiftiregniquesui saivationeln. ;..-•,, • -, -.;.',
sui deminoraiione vel qtioruinlibel pravorum -liomi- ' '' ',
' iium __- - J.I.ECT10M3 DEC_Iil3TCSI»-.-Y
injusla vexatione -perriiancanl,. sicul -praecepla
reguin et imper.iiorum sihi collala conlinent. Recto- Post-ohiiiini recordaadoeinemorioedomni Karoli,
resque earum libere pontillcalem exerceanl poie-r' '-igloriosiiiiiperalorisetsenioris iiostri, quol quanta-
slatem , tam in disponendis ecelesiasticis "negoliTs, que -peficula huic llalico regno usque in presens
quani in comprimendis legis Dei iransgressoribi.is fempiis siipervenerint., nec lingtta potcsl evolvere
universis. _ __ . neccalamus explicare: Ipsis denique uliebus .quasi.
•5. Sancimus etiam, iit neqiie I.n episcopaiibus rie- ad eertiim sigmimrsnipefveneruni,'-qui p.ro lioc re-^
que in abbaliis vel in scnetlochiistaui ullis Deo sa- "gno, ut sibi volentes noletitcsque adseritifcmus,.riii-
cralis locis, ulla viqleiifia-aul hoyoecontlilioiiis gra1- iiis diversis el suasionibus inretilos 'lsl*'fartive ac-
«vaniina inipohaiilur, sed seciindum aniiquam con- frah.dulenleT adtraxcfunt. S&I squia illi.; sitperve-
siiettulihem omnes in suo "staiu sttoque privilegio riiente perspicuo pfincipe "\Yiilone,."bis,jamfuga ia-
'- '
. perpetuo maneant. .psi, ut -fuinus; evanuefunt, nosque iif ambiguo reli--
•"".Ul sacerdolum oniiuuriiet riiinislrorumChrisli qiieruiit lainqiiam oves non haberiles paslofem, ne-
;unusq'jisque in suo ordine condigno'vencretiw" Iio- ^*'cessarium duXimus~ad'riiuluurii"col'oquiuiri Papie iri
nore-et revereiriia, et cum oniiiibtisrebiis ecclesia- aulafegia convenife; ibique de cbriinuini saiute ct.
-slicis ac fainiliis a'd se' peitiiientibus sub potestate •sialu Iiujus regni "sollicilepertraclarites,-debreviiiius-
proprii episcopiqttietiis-et iiiconcusstts perniaiieatj iiiio animo eademqiiesenlentia, proefatuni magnani--
salva ecclcsiasticadiscipliria'. '• hium priricipeinWidoneiriad protegendum e't: rega-
'5. Plebei honines et universi ecelesiocfilii libere liiergubernandurii hos in regeni et senioreiri nobis
suiS utanliir.iegibus.. Ex._pariepublica, ultra qtiam eligereetin regni fasljgiuriiDebihiseranleprefigere,_
' legilius sancitum esl, ab eis nbn exigatur-, iiec-vio-
pro eo quod-isdemrijagliificus rex,"' divino ut creili—
lenter opprimantur; qttod si faelum fuerit, legaliier nmsproleclus auxilio', de hosiibus poleiiler trium--
per cornitein ipsius-loci emendettir, si.suo voluerit- piiavit, el hbe non suc virluli 1EU,sed lotum divinae
deinceps potiri honore; si vero ipse neglcxerit, vel misericordia?.prudenler 1512adtribuil, insuper etiam.
fec-erit,-aul facienti prebuerit assensuin 1"i08,,a loci sanelahf Ronianam ecclesiam ex corde se diligere et
episcopousque ad 15CD dignam salisfaclionem excom-- exailare,jeteeclesiasiica.jura in omriibus-obse.rvare,.
~iatii)icalus>liabeatnr. . ., "
efieges proprias singulis quibttsquesub suadilione-
.-, 0".Palaliiiiquijn regio inorantur ohseqtiio, ,paci- positis.cohcederc, et -rapiiiasdesuo j'egno peniuis.
ficc sine depredatiorie regi descrviant, suis conienii D extirpare,'et pacem reforniare et custodire scvielle,
'
siipendiis. p Deo tesle professns est. Pro Jiisergo et aliis multis-
7. Ili vcro qui leniporepiacili-diver&isex parti- cjusbonajyoluulalis -inditiis, ipsuni, nt prelibavi-
"JJUS conveniunl, niiHamperlranseuiiles iri villis seu mus, a"d regni-hujus gubernacula ascivimus^ eique
cmtaiiohs rapinam exerccant,''sibi necessaria anli- loto meiuis.iiisu.adhesinius.-seriiorenipiissimumct
qtia consuetudine-digho-prelio'einenles. . - regem.excellenlissinitimpari.consensu ex hinc ci^iu.
'
8. Qiiicuriiqueah exteris prdvinciis advehlanies, poslerum yicceriienles. - - - , ••
deprcdationes atque rapinas infra regiium hoc excr-
'
. " ,. ;
• -YARIvELECTIONES. - .
ls" mi-
ls03a. p." S'S..' ">3 deestin SS. adesl in Afl.iifq..-,?-<'ita.Anliqq. inlectos~SS. "ll virtutis SS.
scraiionis providciitia S.S. '"''''','
 "
801" >RANCORUi.REGUM.GAPITLlLARIA. •' 802'
-*'-'. ,,•..-; ,'-. REGIS LEGES. : -~-' - - ' -. -"-•" -.:
-.-•""'''; . : wiDosis J\
-,-..>. .-. . .-.-.. .- _, 'An.- 8S9. JUmi-)-'" .' ..-.-.' . =•_.-•• . \--_-,. _-.-}
. -€apitula 5n editio.hibus-legiirii-iangoMrilorurnvulgala, ope codi.cumAnibfosIanUlondjnensis, Vindqhor^
iieusis,-Yeronensis-,-Eslensis.apiidMufaiofium,reco,gnoyiiiius annoque siio-adsignavimus. ;"'."-_

ljicipiunl ;1B1Skapilula quce domnus WH0.'impefaldr-A sculdasius ^*' al) anniannis, .-suis .aliquidper yini
addidit in Kalendas Madii civitale Ticine>isi,.an- qnod lcgibus~,consiilutum,est. Sod
no imperWejusprimo,:indictionevn.1BI 4. .-— "" exjgat, prauer suam forciani in niansione amiianiii siii
neque per
i'i. Piacuil iiobis.eeiani-suninioper6"15,15,-slaluere,-
• applicet:Jfai, aut placilurii teneat, autaliquam vio-*
nl episcopi et -comites.uhiti sini- insuls par.oecliiis-'-' lenUanl faciai. Si vero de
•et comitatiiius prp.pacc-et salvalione,;,in oninibiis" proodictis persqnis pu-
""hoe ifriium fecenC.honofe^proprio sive
iiominibus 1MGhonoribus1B1I.suis habitanlibus, ita biicis
exsecuiidumlegem.eme-ndelT1"(i.
ni nulhrm prsedonem,.Trmlorem.ycl; incestunv-per-- minis.ter-ioprivetur,
i. Siigitur. ex praceptoimperiali, cqmes loci ad.
niiilant morafi in-suis sedijius vel concessis honpri-.
suse-suos'^" arihiannns hosiir
-bus.Etsi ihlellexerint1'118,'. «x aliqua parje per «o- ia.efensioiienipa.t.riae 8 monuerit.aut per se aut per.
liter.pfoperare ,,TSf
Tiim,"lerminos velle aul debere_ll'ansire,extefos•.atl,
islius regni vaslationem.,,6byiaineisinissos eommu- " suum mis.sum., et aiiquis eqriim remanseril, ex-
sua' V eleger.il
niiorios dirigaiU,,ul-pacificeViiie'prseda per eorum- ceptis-iSi' his quos .episc-opusin
transeanl-leiTam. Vendere aulem eis quoe necessa- necessi.tate autcomes dimiltgfe Tolueril, iiisi alj-»
1631suimis el ceteris impedimentisqiise legibus
Tia sunt facianl, non plus.1*19carum,sed sceuiidum . qnis
suum com-
-iisiiniel consuoiudinemlerr:c."Si vero noluefitit.ad-' ; -eoiUinentur deteiitus' fjierit, widrigild 1B3a
Et :]ioc niillus comitum aut aotor publi-
quiescere, sed praedas et rapinas exercuerinl. quie-vB.pohaU 1C3a
-cus potes'atem habeat exigendum , nisi cuni
quidallefi rapuefint,,legalitef:-eurn..banno'nosif6._al) ^ .' i ,
episcppb et.comite ejusdoni locienrendarecogaiiliii'-. .niissoilcpalaiio iniperatofis.
(_uo'dsi exequi noliierinl, slalim abepisco.piKcxcom- • 5. "i)e.cartis yero' jnterdicimus,, ,nemiiii liceat
inuniccnlur. Postea vero si_cpntigefit,.ut comes loci " alienas res prasumtive invadere occasione carjute
populusque terrse super jpsos «phwloncs veiierhil, aJ);,eo,factse,xj"ui-yestituramJegitimam non -habens
et *os impedierinl,. <;tuioriui fucrint, neque '.'akhi dtgnoscilur 15SV- invasi.sse.,-Sed si quis adquisilor
inde prsecipimuscrescat, neque eompositioaliqiian- cxliterit, no.iianlea inyadere alieuas ,S3Bres, ecclei
QOfequiralur pro hls qiii;"ibidem opctrbueriiit. Ei «1: - sise vcl .ciijiispianj Iibcri 1S3Shomiuis ,"prasumat,
coniesejusdem loci hpc adimplere iieglexerit,-pro- antequani-auclox carluhc jegaii et- judiciali diffini-'
jirio iionore privetur. Et si-oporlueiii el necesse tionefeas.vendicet, et luiic demum cui vult. libefain
fueril'iit.j.n suo auxilio-viciiium suum advocet -'eo-:' lrBdendi..l]abeal facultaieni(. Et si quis ipsas -1'"
liies"1BS9,*t i.lie se sublraxcrii,- -similiter .proprio' sine, lege inyaserit, .noii solum ipsas~lssares amitlat,
priv.efurhonore, etinsuper 50 libras argenliconii.li sod.hisHperbannuni noslrum componat
sBsipiersolyat. - _'-,"'_'•-- - "~'__- _; . ' ", • • ;— - -g.r-">?»_
De. cartis etiam -vel -quibuscuinque scri-
"2. Quicumqiieigifur.ex laicali ordine lafn: liberi- ptiohibus isi0-qnai a-quibusdam personis falsaa.jap-
quam seryi homines in\coihiiatu commanerites ,••a pellantur.. siatuiiiiUS-,-sinotaiius supervlxerit ^ 4,1 et
pfoprio^comilevel a publicapaflc; /hj^esl ab his qui tesles", ut iilem notarius cum-legiliinjs sa.crampnta-
vem publicani aguift-,-ammoniti.fuefint,-sL-se'sub- libus 12,' 'simul -etv1*''2, cum ipsi-s' lestibus 'qui/in
u-axerini ab •adjulorio sui prbprii comiiis,- et eum eadeincaria scnpti4untf.ipsam carlam-veram 14*3
non adjuyaverinliuffaipsum comitalum cohtra su- "' faeiat;- Similiter^ot -carta; osiensor cum 12 ,sao.ra-
peryenientes- praedones=jn ^iio. -coniiiatu , tertiam- nieritalibus-sicat legitimejurare viileat, ipsam cartaih
parlem ljbeii, ex suis m6Dilibuscomponanl, sefvi' veramefidoneam faciaL Inierpelkrtor aul.cm p#-
auiem-.eOiGtosvapulentur;.si lamen pfobalunrfoe- miini jnret, -qiiol!se sciente :nihil aliud, riisi verissi-
-"- "-
rifqnpd ipsis denuntiatum fuisset. •.. manietjiislaih in ohiiiibusr.ationem exquirat: Si
VNento comes neqiielocop.ositus ejus 13"neque" autem holarius se subtfaxcrit, el cartam sno scri-

,.-.{. YARIiE LEGTlONES. -. ...

-•"".hwcinscriptib habeiur notinisi in coddMmbr. et Ldhd. Contra-Vind^Vcron. et EsL.habint- Imperat
istabonis regaiis sermo-Gidoms, Goldastns Dat.PapiseKalendis «aii-anno imperii lioslri prinio. ",5" JJIL
.4. 1B1B sumopereque"4.21 __">>e;deest A. . w*TJ).- in snis' V. Vn. . 15,8.i. m cx ,L. «""ampliuVX.
1820comitem.V.. Vru deest in lextu A. sed glossriinlerlin. comili cui^enegaverit osilium id est ani.
V. Vn.E.-dekium tn L. .«« scnldascms A. »2t ampiicel A."¥. V.n.Glossn interlin.' Ambr..
ieii-<l_eest
id esi albergat. Apphcare *a diveriere.- • "-".^.p.-aliqiiis V. Vn. E. .<y",.e.-hoc quod ei fecil V. V.n.E.
w-deeslL. ambulare A. -^^.-exceptoil. " lb30-.ins. deesl A-. 1M1 alLquodA. 17if
1M-8.g/ossd 2 vocem
inseruij ahd meilela ¥-. V-n.E. usi publica potestns licenliam habeai scrip&erunt. '*BSpiiblice.corf. pu-
-
bhcam A. ^3-*-glossaLond. idestjpse homo facif ipsam carlaiii.,-)isi deestL. '^6'-dcestA.'- 153»\. i-es
L._ '.^-deestL. 1539
1C4S capuiJwcdeestapiidtteroldum. mo4nscripiionibus L. "t* vixeril A. u'.',ssimir
Hler^. v. et idoneam V. Vn. '_-"''
 m~ A.PPEND.AD SMC. X. - MONU.MENTA DIPLOMATICA. «04
plam lsu nomine idoneani minime potuerit confir-.A viris.siiis venumdare et donare res.suas
pqssunt, ita.
snare, nulla redemtio ei concedalur, sed nianum et commutare valeant, ac familiam suam liberam"
propriam aniittat; et ostensor ipsius cartulse ppst " facere. _
reriim amissionem widrigild siium' componai 1BVS. 9. Si quisjudicibus nostris in.judiciq residehlibus
Et si-^ 46 nolarius defuerit, et tesles supervixermtv mirias-aut'eliamcoriVicia
intulerit, eosqueverbis aiit
•ipse ostensor cartse curii ipsis testibus et -cum 12 '-faciis tufpiter dehonestaVerit,- -widrigildilli co.in--
saeramentat.ibus, sex suis propinquis, el ipse sit ponal quem Iseserit. Si vero aliquis ex ipsis judi-
sepliinus, elquinque aliis jdoneis, ostensis primum cibus nqslrls. pro ipso judicio falsidicosdixerit, vel
duabus aliis carlis.nianus collalione 1M*ab eodem- pro ipsa inientione et W5 causa quemlibet hohii-
notarip descriptis, ipsam tefliam cartam per '
sacra- nem JBS7.iiiterjfecerit,
" quinquaginla' libras aiiri opti-
lnenlum veram et idoneam Jsw faciat "*?, mi componat,,medietaiem pr.imam heredibus inlef-
T. Volumus pra;lerea atqhe "sarichnusjht si quis\ fecii judicis et alteram medietalem camersenoslrse-.
liber 1SB 0 homolegiliiiiseux.ori stiai dum vixefil 4BB 1'
Codex -Ambrosianus in margine hcec dddil: Ut
res-suas per 'scripium ad"usumfructum dederit, et: mulier.Langobarda,. si yero abuerit nou
polesi,fai
fflios"duosvel plures Iiabuei'il,'"et unus ex ipsis vel cere, nullum
2
1SB sciiptum qui ;perliiiet.ad Iiereditahdant.
dub riiofluifuerlnt, el fllios vel filias reliqueiil,' B sine irilerrogacioiies-parentes,. et »Jsi]. Viro.non
sequalitet ipsas res, quasusuTruciuafiO1BB3-prsediciaabuerit, .polest-facere cunvconsensu -munddaljo,
uxor liabxierit filii deiilncti cum palruis suis, sicul sine interrogacione.parentes; el si fueril Ron.ana «t.
ceterrtm heredilatem, ita lssf usumfiuclmn dividant.- viro I1.0H abuerii, potesl facere sola>
8.. Coiicedimus eliam, tit sicul 1BSSmulieres cum
" " "
'"." _. • '"-MDOYICI REGIS ARELATEI^SIS 1 ELECTIO.
~~
~{An.890. Aug. eiteunle.). .. . ... .
Acla ejus in Paradini annalibus-Brirgundiae.priimim -edila.-a ,neshio fom. tl, p. ,-SSO, et BouqueM
tom. IX, p. 515, repelita sunt. tromulgata fuisse medio yel exeunte'.menseAuguslq. ex indiclione el diplor
rnate Ludovici pro Isaac episeopoGMtianopolitatio rii ldus Augusli" an. 894 , indict. xii, regni iv,'edi't6 • .
apudBouquelum iom.lX, p. C7S, consta'.-, . ;"._'' . ... .
4nnp incaihalionis dominicoe890,indictione Vlii; C ul- unanim.esatque concordes omries in Ludovicq,
religiosus alque satis VeherabilisBernoinus sacioe nepole quondamLudovici gloriosissimi imperatoris. •
sedis Yieniiensis archiepiscopus, pro -quibusdam consenlientes, hunc super populum Dei ligem con'
ecclesia3siiaesive generalibus tolius regiii necessila- stituefent. Cum igitur: diligenler- .comperissemus,
libiis sedem adiens apostolitam', -cOnsultii ipsius quodassenstis sanctascatbolicseet apostolicEemalris
domni aposlolici, cui cufa el sol!ieiludo:irislat om- noslrseJiuic fayeret ekctioni, simul convenimus in..
nium ecclesiafhm, digrio quoque suorelalu de per- civitsflem-Yalenliam ,- domnus sciiice. Aurelianns
turbalione hujus regiii relulit," qiiomodopost j_lo,-' Lugdunensis sedis arcliiepiscopuSineci:on.ct'doinrius.
riosissimi Karoii imperatoris obitum aliqiiamdiu Rosiagnus urbis Arelalensis .ajTchiepiseopus,vene-
sine rege etprincipeexistens, valde"un'diqueaffli- - jabilis quoque Arnaldus Ebrodunehsis tirciiiepisco-
Ciarelur, non modo a propriis incolis, quos niilla pus, jpse-quoque Berjipipus Yiennensis archiepi-
doihinalionisvir.gacoereebal,' sed etiam a paganjs : scopus^ cujus relatu yoluntalem .domrii apostqlici
quoniam ex hnaparle Norlmanui cuncta peiitus . venerabililer. accepinvus, cum ajiis compIiirJbus
devasiahtesiiisisiebant, cx alia vero: Sarraceni PrO' coepiscopis tractalurj,; atque. secundum Dei vohin-
vinclam depopiilanles, lerram in.soliludinem redi- tatem qnsesituri, exploravimus,.si lijmc digne-et ra—
gebant. His et aiiis-lmjusmodi causis al).eo auditis,'" lionabiliter se.cundum.mpnila'domniapostolici,cujus.
'
reverendus dohiinus Slephanus-.apostolicus ad -la- scripta prse mani.bus.babebanlur,, siipernos regem -
crymasusquecompunctus, tam verbisquam scriptis, constituere deberemus. Assensus itaque in eq «m-
generalitef ad omnes .Galliarumcisalpinarum tam nium-1'uit,-ui nulius melius rex. fieri debnisset,
Tafchiepiscoposqnam et re.liquos venefabiles anli- quamillequi-ex prosapia imperiali prodiens, bonse
siites directis, suo sanclissimo commoiiuil..borlalu. puer indolisjam-coalescebat. .Cujus etsiajtas idonea
YA-RIj; LECTIOiSIES.
1B4tcl cuni suo subscriptam L. 1BW c. el si oslensqrpaientes non habuerit, tameniion debet perdere eau*
sam stiaiii, sed eum aliis sdcrameniaiibus-jurctl Si "aiitemhotarius iniriq-uanvscripseiit cliftftiimanteaet sit
illa prior, lialcoinparalio eiiftmexallera sua scripiurautlegirui' iniSoveUis.-similiterinlelligiitir de char.ia
""" colecGJonisA. collalionisL.
liliertalis/ct si oslensor non solvat widrigild. Est. 'ls<l6'Siaulem'n..£.-'
ltw '.. f. Si riolariusest absehs vel aliqua causa in judicium impeditus, venire faciat oslensor, quod debet
facere, si holarius est morluus per «sum Est. 1BW.' in fine hirjus-capilis codices V. V_n.fin.jine capitis
tioni Londinensis,argumentvm lutjus capilis-pro lege scribuni: De cartis <_U33 a quibusdam pers.o;iis falsae
appellanluv, conslilujmus si lestes fuerint morlui, el notarius supererit, cum duodeciin juratofibus veram
et idoneam ' 1BS
ipsam cai'lam faciai. Codd. ¥. et Yn.: ut.— faciat.-juref. .--1SM,quislil)ettlongobardtis homq.K-.
Vn. E.. 1 scil. uxor L. 1S 62 fVlegiliihos V. Yn. E. - '1SB3 .n. noriiineL. "^ i..ipsu.nru. -'L..-Y. Y.n._
"« IU. V.Vn.-E.; ".B6 i. vei alia causa L. ""'- '..-- • .-'
E'l s. lohgobardaj £-.;'":lss-'..Judieuin.
 '
805-'- '-'' PtUNCORUM REGOM CAPITULARIA. '/' -' ' 806'
•aflTeprhhehaam Tiarbarofurrisseviilam ihinus suffi-;Adum decfevirnus fjudicatites illurii ad hoc digiium,'
cere videfetur , iairien riobiliunf priiicipiinris.lius' chi'prsesiantissimus-KaroIus irivperalor jafn-rSgianr:
- cohcesserat
regni, quorriih rion-parvus est nu'merus,'-cpnsflio"et" digbilafem; et Ar.iulfus, ivui 'successor:
fbrlitudirie;;'De6"juvanle, compfiinerentuf.-Maxiirie ejusexliliVper.srilini sceptrum, perque suos sagacis--
incly-lifYicliardiducis eximiique^riricipisTuIla Juva- . siriioslegatos;Reocuiftim videlicet episcbpumet- Ber-"
mihe,; quih" etiam 'dominse HiTmerigardis glorio--: taldum eGriiiienvfaiilorTegrii auclorqueiifonihimis
sissiriiaeregmse,ulilitatisregrii,'insTta'sihi•acuiissima . esse cbmprobaiur. Hac tanta lalique Mli aucibrilalis
aique-pfofundissinra a-Deo prudentia, adjuricto sibr litentia,- comriiuni biivnes-in- jani.dictam'civilaiem:
supradietbrum episcoporum"dignoliorlatu,'' .proce"-" advenienles eohsensb', lianc Tegiarii fieri decrbvjnius.
rOfniquefoiiuS regrii c6nsili6,Vs'ecundumDei timo-. cpiiscriptioneiri', iriaiiibusque ihsnper- "prbpriisj*fa-'-
rejrn deceriiissirrieadmihislrsabiUir.Denique'freli e't tam.pereniiibusque cam temporibiis felieem figere _
laritasublevali flducia; per Dei, ni;;ere'dimus, volun- pfseoptantes, Toboravimus, singulique •subjscr-ipsi-
"
XaiemsupradiGtum LudoviGuni,exceTleiiiisslnir-B6-- miis1?68.- " • - - ' '• • .•'--" •'- .---:.
-sonisregisifilium,-eleginius^aftjpiein regem hirgeh-- •'". -•.. -• ' ...'--
" ' ' "
>'- ; -. ''-
?AKKOI^LCONeiLitJM;,TRlBJJBJENSE.s'"'"-"
' " -V
; '-''•' - '" ' '"-' " '' '"' -"" •
; :: "';_" »;' (A)i.'8m. ifcii.) '-"'\ -', " ' /
Ex"aclis Trituriensis eonciffi, 'aiino15§ia"Coclflseoex codicelBmiriensrp'r1mum eaiii, iiorinisl episiolam'
:gerieralem,r43giscbnslifuliorieriide-excdminuhjcaiis capile 5 exsianlem, el episcoporum-siiuscriplionesopV
codicis.CoesareiYjndobonensis-.inier-librqs Juriscanoniei n. i)9,- mbtvssec 'xi, emetijia.tas,-propoheudaS'
•cehsuiinys. .. • . -
_'..--.., y _ -*._-_.,--. "-.«. .*-
Cum^conslet omnibus, divinam legem iractanli* B villam regiam., -yjdelicet.Triburiam, jiiilefra JBYancO-.
bus,,post evangeiia el-limpi.dissiina.I^ov.iTestamenli. runi-.cQnsisieniem; cum episcopfs infra conscripiis,
iluenla, -bealorum,canQnibus .aposlol.qrum,'et rsan- abbalibus, oomilibus et omnibHSregni sui-principi-
clorum-palr.um apud Niceam BilliyniserCongregato-. bus, neO. hon convenientibus eoclesiaslicor-tim et
rurii .constitutis,. nec non e_tapostolicorum Romarise ssRCulafiuminiiumeris .lurbis^ qualenus Jnfaligabjli
sedisp.ontific.um-decretis,salis occurrisse, reslilisse,. pei'seyefanU£i,divina et hrimana traciarentiir, alqtie;
et .oppugnasse, sive liserelicis, siye scliismaticis;.et eniergeniia mala'"-cc<iiiprimefentur,ut _ep liberius
oinnibus verse -jideiqppugnantibus regulas, ,sed an-- sancla Dei-ecclesiasuo poliretur honpre. Cum aulein
tiquus serperis,.qui dicitur diaboius et salanas, inj- sajpieniissimus rex cpn.ciiiunisacfum cbntiuuari de-
micus huniani -genedsr.noya ..yenena-maiitise suse. creyisset, placuit sijii et univ.erso clero,.ut peraclo
dulci-poculo sancli Spirilus -admiscere,.et bpno se- -triduano jejunio, lilaniis et oraliohibus super se de,
mini -sancti evangeiii zizani.a suseprayiiatis etpr.o? cpeiisproniissum inyilarent.adjuiorium : sicut ipse.
fanae iuiquitatissubseminare hon-desinit. Sicutin , salvatw ascendens ih coelum, discipulis suis promir-
_Matlhseo,cum bonse mcssiXr?ania.fuissent insefia,,- sit,fdicens : Ecce ego.vobiscum sjim qmnibus'.diebus_
scriptum^est z-Iriimicus Iwmo.hoc fecit. ,Et-deejtis:_, usque ad consummaiionem-smc.uli;ul futura conbilia-.
saieilitibus. ^ub.sqnaniaTJnn specie, Iii.Job..perhiber- ' in ipso inchoarentur et per.ipsunifinirehlur, quiest
lur_: Una uni conjui.gilur,,et mspiracidmn quidem iniliuni et finis, et siipplemenluriilegis, ut Apqstolus
inp,edH'per£as.-\]_u\e necesse.cst, ejus-p.eryersissimis Romanis scrib.ens ait:'"F»«.s"enim'legisCkristi_s,\ad-
machinationjbusel s.alelliiuniI£uorum.insecutionibiis. jusliliam omni credenti.sQuo"perac.to,pergons ad pa-.
ex-,autenti,ca.-potestate;€ontfaire, -et novum paradi- laiiuni, regalesediisoiiuni, indulus, yeste .splendi-
gma-'yarae -;asserj.iqnis opponere... Qtifjpropter rex dissiina quam texit sapjenlia, veplelus.est pruden-,
regum, cujus regnum, ulPsalmisla canil.Tg_u.wmesL- iia, erectus.et potentia, pro sua^niaghitudine ^'.i.
omtliumr4ceculormn,.omnibus 'eeclesiaslicse -sublinii- patus- niultiludine, tracians.practice. de staltu regn!,
laliSjOrdinibus^iiec non et-ssecularis potentise di^ni-- ct theprice de . ordine .et siabilitate .ecclesiarum,
tatilius^novunivpriricipem.Araulfuui regem.pacjfico, Chrisii, et-.oualiier Jboni quiete viverent,_et -.nial."'
ofdine peipeluse tranquillilatis iprseferre dignat.us inu|te,rion peecaren.t,, Interiin,jepiscoporuhi. sacer
est. Cujus cOr.sancti Spiritus ardbre, inflamniare.et cqiiv;ehlus,in.basilica praadicisevillse.posl conimiines
zelo<livini amofis voluit aceeadere,. ut-loius cog'no- qraiiones _et pieces finiias, honorificenii.ssime"infti-
scat mundjis,non-ab.liomine, neque p^er-honiinenv, iatij, pontificalibus sedibus .suffulti, meriiibus sere-.
sed per jpsum Doniim.m eum esse electum. CbjBsi-V, . na.ti, prudentia prsedili, sacrosanclum jngres.si siiiH
.derans .•eniin.idem.s.apieniissjmus rex .pfofutidse sjwodale .coUoquium.-,Inter alia.namque, quibjis -di-
meiiiis-iiituiiu,^ abundantem in^e.saricii^Spiritus - yjnael Iiumana traclaturicrant, commu.niTolo.c.t,
graliamjjquia quos repleveril.ardentes in se,,pariter- pari,;.consensu,-,,de collegio sanetqrjim,. sacer^o.ium
ei'loqnentes facit.de- se : annp ijicariiaiiqnis ilosu gnaros et.idoneos..di.re^erunt mediatores ad.prsefa-
Clirisii jdpniin; nostr-i 893, regivi.yero.-siii 8, jndi- • tuin.pium jegem, inquireiiles,;quo studjo vel-quaii
clignelS, mense Maio, ejusdeni -sancli Spiritus. in-. benigiiilale, secundum sapieniiain et pos.sibiiitaleni
. Biinelu. et .primatuni. su.oruni «onsuliu., -venit in ab "ipsoDeo sibi datani.VeccIesiam•Ghrislij..,iili-per
YARFJS-L-ECTIONESi"
15s8. Subscriptionesdesideran.lur.
«07- APPEND. ADSJEC. X.-— .MOxNUMENTA DIPLOMATICA. 4108
rcgalem pDtesiaienij.ct ipsis per, sacerdojtalem cmi-; v iuclin.antes"se;.co.i.ampii.jjrincjpis. astaiuibus nilsr.
nciiii^m,.-ppniissajn.defe{idere,_et minisjeriunf illo-: sis,.graiifican.lcs, et magno prineipi- lau.des.debitas,,
runi jaraplificare jei sublim.aredigharetuiv Proponen- :p_ersoi.ventrJs,_ dein.de recto.ordine consedefunt,.et.
t'es ,ei propr,i,am„regisremirienliam,<idcsl, uf-miseri- prseyipsanplo;.SpiriI(i.,.qjisedam capiiuJa magis-iie'-
cordia ,et_nio.d.esti.a omries prsecellal.,^ei non secun-, ccssaria , ex canonicis. in.slittitionibiis ,-siibscripse-
dunKpersonani judicct, atque jux-la Salomoneih,._jij- ru.nl., Erraia. ppfrigere, "superflua absci.defe, recta:
sliliam, judiciuiy-el.aiquilaiemditigal, AddeiUesinsu>- via. regia cqarlare. Post liseb prudenliss.imu.s"rcx
per sacrarum i.xempla liltci'ariim,;qijib.iis,sapieiUia. regnor_um sacrosanctis ..diyj.na?,religionis inlerfuit.
alumrips -sujs Jaborihus ediicalos. inslruens., ait:. inysleriis ,' el.sancti-.patres seci?3tis pitlalinis.. JSt
Mxuunesl_consilium',cla'quil.asi.mea prudenli?,, t.Kea,- Cftiicqrdia.•firat,-in.ctinclis, _ad laudem Jesu 'ChTisli
esl fortiludo:: per.inc rec/es-regnani,.fil.legum condi-. domiiii.r.no_slri,.cu"isirjjius.et gloria_,per••infiuija
t.ores:]}i£l.Q_'dcccrnuhtj perme pt_i.ic_if.es imperani_,_et sseculoruiii.sseeul...... '; . . ., .-.-;', / .",'-
polenles decernuntjusliliam. El ilcm : Ii.ex_quijudi~ Cap.:5.-.Nosjgilur^quib^.sVegoi.cura>cl$oiiciliids. <
cafin verilale, lhronus ejus in wlernum firmabilur. occlesiaruin^Chrislj. commissa.est, aliter regiiumet
l'ra.'ferentes eiiam ci instilutioiiesMariinr-episcopi. iiypeciuiBj!U;e bcclesiasiico regere el gubernarc
ad^Iironcm regem, quibus cum.adhoncstaienryiise B ijon.piQssuiiius,nisi hqs., Qui ecclesiam.Chrisii,.n'on
ct.pi.ctiale!h;nxpfiinibi;diiie..raiionis.--iriS:iitucns,.ait: habenlemyrui.k.\)qsUiliis-a\is,m
*,I?nideiifjs_,)ropciumcst, ctamjnar.c^coiisilia:.alque . -fioiuurba.it..zelo fidei persequamur. De qiio rex-I)a- :
-
suljjmixii :'si prudensvest aiimins-.tuiis, irib.usicmk Vid tesialur-,.JXdnne;qui vdeimihie, .Deus,-vderanr-
poribus.dispenseUir. Prsesenfja ordina. fufara prar- 4llg_s, el siiper inimicos tiios tdbeicebam? Perjehio' '
vide,--nra:icrila -rccbrtiare. El sbrinb l-tius-rion.^sit ^odio-oderanv-iUos >, inimici facivsunt hliffi; Et cum
inanfe^sCd-aut suadeaf.-iiMimo'neatvaiii consoleluiy • EvarigelhiuiJegereiur-audivimus: Sl le honaudieri.,'
fful-praicipiat.»,<>Juib«s rexilieologiarirquasvab alto sit iibi sicurelhnhus.el pubUcdnus.Etalibi :;(lui"per-:~
dissercnlibus,-ab;aiigiisla meritis-suse sede,-q,uiaut cuiitmatos in.-f.b__qwd-malh-sunl-, minister' Domini-
Sapientia '«iti:~Corrcgum inscrutaijiieH^tf'-_\rcsumm' csl., Wcirc6.iioir poteiiliam osleiideriles-,' Sed"justi-'
M-ysterii.sui revcians, ni"liaecveilja- jwbriipil: i 0 .tiam exhibeniesv pipecipinuis, et' auctoritate iiostfa':
.paslorcs eeciesiaruth.Clinsti^-.et-claiissima Turiiiiwf iiijurigimusorhnibus regiii nosiri comilibns', pbst-"
rnondi, agite.nuw. vobisiniposita csf, curani.pasto- "quam ab epis'Gopis*a-ndiIiemaie-«xConiriiuriicaiioiiis"
raiern. Ei _iixia'Aposlolinn-.Jnsiaie oppoiiune', iin- pefccHhntur5,,el tameri.ad poenileriduih -hon incli^
omAi ui-aW anie"-"nos '
portv.ne.;drguiie, obsecrt.th.;i ncrepale^in pa- nant4ir; ipsis corriprVheiidaiiluf ,-el
tienlid ~k-dor.irina,ui vigilreura cf adniohitlone-se- C perJeraniuf':-i"u't qui diviha' judicia rion verentur,
tiuIa,ovesCIirisli adcaulas ifetcmajviia>inlroducere -.iiumana s,enlentia-feriantur;-On:le"per quendahi sa--
mercamiiii; Ualieiis ir.e, «riniibiis eeclcsise Christi pienlcin-dictuiir^esi--:-liexquisedet.-in-sdlh' judicii.,-
aUvcf-Saiuibas.iCirveslrosaeenlotali ministcrio-rcni- dissipal-omne-tiidluiritnluiiu $uo. :SreriIiii-'lah]';re-.'
lehfibus.-onp^siiissimiim'•hellaliircni.-Q_uia,ut Apo- . bellesexlilerinl';' tit-'c6iriprelie)rdentibus repiignafc
slolus Romai]is""scfjpsit::'iii liis-omnilnis\snpe_'amm studtief-int_>ei-iiriali-temerita*te fnteifecti fuerint;-
propler tum, qiii dilexii nos'. El ileni":-Si Deus prd judieio.episcopor.uniiriterfeclbribus 11'iilla -impoiialur-
ndbis, q.uis'contr'anbs^^Certus sa.n eni'm,-~quiancquc poenileniia": .etprgeecpto-nosiro, weregelii 'nufia'al)
mors^neque iilaint.q)ie-ins\dirtia, heqiiefuliiravneqm feisexXofqueaturcomposiiio.-CohstringaiUurqiie-prrf-
vila-cretilura' polerii nps sepafare-'a'chariidieIlei] ei ximiet corum cogiiali «Cim-jufahieriio,'iie- iii illis-
unaiiiiiiiiatc sancta, bealissiisiipali-es. i Grattilantes eos-' vimJiceni,-:sedpacehv-ad eos-et ioiicoVdiam,
--.'--'-;'_ .>---:-,- ..-' ,,.
igiiurbeali.qui missi siini, -sacer'doies.'tbm;icdieri- s"efvcnk..;.-'
libus.qmbustlain-oj>i.matib:is,-de'tliroiio regis, cahss ' 'In lioc.sa^ribto"cl univ^rsali^ontilio prsecidenieet
jiistse lcgiflionisBl.vcra» uriariimilalis., ad-sanctain adjuvanTe.'jio:priiic!pC'A:rnoIfp-giorfosissimo^rege,
syri&diimdifeciis, revevsi surri ad-eos"'•quiiriiSer-ani con.soderuht._-qui:cbnvenerant,isaifc;i patresBtye-
. rllos.'- Peramhulantes' igiitfr; ot sacrum convehtuir D ficiabiles ecclesiarum pasioresjel-quse-caili-olicaiide-
inru!iip"ehte's,.etecclesiaiii illic congregaiaih cohso - promulgayerunt;-'pari professiorie*-coniiimavefurit,
" - " ;
iaibfia; responsioue""Iseiificflnlcs,-silij'cru"rii,''eiquit cl hhanimes snbscripserurit.-"" '• - ""-.
deiiiceps acturi ^sseniiiaciii-expectafe ccepcrunt , •.Ilattlio.-:.santlse.'Mogohiiacensis-ceclesise archie^-
- piscopus-"subscripsr.. ilerimanniis -sancise. Agrippi-
Ex.urgenleg' lgiiur- de sedipus shis revcrerillssim
palrcs,'fiiitnasianti-clerq;-ief quatorquepfoclaTman iicnsis'qOaeiet:Coioniensis-ccclesi'oe-arcliiepiseopiis,
ies,«T.diviiiseniajesliilisiipplicantes: Exaudvj.Gliriste subsciipsi.-Ralbolus Treverensis'-ecclesi&3 arcM-
&fri\Upli6magno regi wtii/^isorianffbus'ttampariis episepptis', "subscripsi.-^Wal.do,- FTlgisirigehsis eer
TiViu.n /««rfamiisrcohcincntibus- ctinclis,--giorifi ' Clesise cpiscopus ,' su.bscripsi,' Ereliahbardus^-Eih-
C&fltesrel Jestim '(Cliristum .conlaudanles,' <pii- ii L siatensis eccJesisebpjscopus",subscripsi. Tutb ,4ia-
sefvis siiis corisolabiiur, -qui eccle^ise suse saiicli ; , dasponcnsis episeopus. A'dalpei'b,-'Augustensisepi- •
tah. pium et viiitem consolatofein-tainqiie'streniiui T scopus.'Salonion','Coiislanliensis-episcopps. Tlieo-
Basiliensis
adjutorem"ad bonorem nominjssui condoriare. d.- , dujfus , 'Ctiriensis epTSCQpus.Iriiigus',
gitalus esi. Et pcraclis divinse majestati precibui , .cpiscopus. Baidramn.ps, Stra.7,»urge(isis^piscopus.
 ' " ''
f-39 FIUNCORTJMREGOMCAPITOLARIA. _ SI9
Cotuetlianciis,- Spirensis episcopus, T.heotelaus, A gensis episcopus. Sigiaiundus, Ilalvarastalcnsis ni 0
Wormacensis sepiscopus.Adalgarius, Bremensis J"" episcopus.Ruodberius,Meitci!sis episcopus. Druogo,
episcqpus. Dado, Wirdunensis episeopus.Wigbertus, Mlmidensis episcopus. Biso , Padarbrunnensis epi-
MiUinesneimensisepiscopus. Ruodulfus Wirzibur- scopus. Engihnarus, Osnebruggensis episcopus.

ARNOLFI IMPERATORISCORONATIO.
(An. -896April. 18.) _
Diem ejus, cum ArnuIFiisnonnisi quindecim diebus llomse moralus sit, aul die 18 , aut 25 Aprilis fuisse
Boehmerus noster inRegestis Caroloruui observavit. Quos inter prioii magis assenlio, quod coTonalionem
expognala Urbe statim narranl Annales Fuldenses, qiti etiam formulani .juramenli a Romanis prastiti ser-
vaverunt.

Juramenlum liomanorum. I 5 litatem cuni «iiquo bomine sociabo ; -el Lanlberto

filio Agildrudse, vel. ipsi matri suse ad secularem lio-'
Juro per hsec omnia Dei mysteria , quod , salvo norein nunquam adjutorium prsebcbo : et hanc ci-
lionore el Iege niea atque fidelilate domno Formoso vilatem Romam ipsi Lantberto, vcl matri ejus Agil-
papse, fidelis sum -etero omnibus diebus vitse mese drudie, vel eorum iiominibnsper • aliquod iiigeiiiufu
Arnulfo Imperalori, et nunquam me ad Hliusirifnie- aul argumentum non tradam.
LAMBERTIJMPERATORIS CONYENTOSRAYENNAS.
{Atu 898 Ocl. ?)
Ccriventus Irojus, prsesente Joanne IX papa celebrali, acia primus ex cod. Arilonii Aiigustini, codicis
Mureti apographo, edidit Baronius annoque $04 ascripsit. 0_uodcuni, Laoiberlo IUIIGliatid amplins super-
slite absonum viderelur, Goldastus lomo ierlio Constitulioiuim_capilfila ab ifnperalore promulgata Berch-
gario assigtiavit.Sed vifum indusirium.ea in re fcfellisseBaluzius in prsefalioite ad Capilularia,, tom.I,
p. dP, monuit, in codiceveteri bibliolheca; Thuaneseexcerpla haberiprofessus, in quibus hac inscriptione :
Jlem ex legibusRomanisa domno Lamberlo imperalore promutgalis capitul. XI caput- priinum pelitionis
imperatori porrigendse. Si quis sanctorum Palrum recjulas, elc.; et raput iegtim uiundanaruin nonuni Ul
imnis decimaiio.elc, legerenliiRr Canciani utrasqtie leges ad annum 898 perthiere pulavil, nec laniefl eas
nnius ejusdemque conventus aeta esse animadvertit; quod qnidem ex capiiulis supra laudalis et ex parvo
•spalio qtio obitum Larnberli prsecesserunt sequi videtur. Nam cum Joannes IX poiuiiicatum mense Julii an.
S98 intravissel, Lamberlus yero mense Qctobri autinitio Novembris ejusdem atmi obierit, tam parvo spa-
iio teutporis prseter Ronianum concilium et conventuin Ravennatem lertium convenium babitttin fuisse
vix credi polest. Texium ex Baronio proferimus, aliquol loGis, proul res poscere videbalur, eiueiidaiuiii.

«APITUJ.A Si-MODALl^U C nilaterii decernere, ul omne ab ea zizanium eradi-

Prcelocuiio poniificis. car-econemini, prout in liae sancta synodo cunctis
JQuia divina inspiranle misericordia, veslra no- nationibus aperlis declaralur indiciis. Capitula etiam
Liscuniconvenil fraternilas, ut nutu sanctiSpiritus, qua?pro generali omnium caulela ad robur et muni-
gui suis numquamdeestfidelibtis. communi omninm men sanclse ecclesise conscripia sunt, si vestne pla-
veslrum consultu, fralres carissimi, ea quse neces- cel pielati, legantur, qnaiiter pcr ea omnes docea-
saria sanctaeDei ecclesise prsevidimus, una cum spi- mur, quse observare, vel quae cavere debeanms, ne
rituali filio noslro , gloriosissimo vide.licel impera- in aliquo a regulis sanelortim patrum, quod Deus
tore Lanvberlo, ei veslro sanclo collegio, et qussno- averiat, deviare inveniamur.
jcivo surculo pullulare conabantur iu agro sancte Pelitio sijnodi.
ccclesioe. canonico sarculo eradicare studeamus , •I. Si quis saiictorum patrum lvguins conlempserit,
otise capilulatim anuotala suni, si omnibus placent, et gloriosissimoruiu imperalorum, Karoli videliccl
jn conspeclu omnium tegantur, examirientur, et magni imperaloris, et 'Hludovvici atque lilolharii,
examinala, manibus omnium pro fulura memoria necnon et Iilii ejus Hludowici, quse de ecclcsiasiicis
sroborentur, ne ulli umqtiam siue status sui periculo decimis in eorum -capitularibus siatuia atqtie san-
eadem violare liceat, se.dralaet firma in perpetmim 0 cila sunt, non observaverit: et qui dat ei qui reci-
«onsislaiit ad statum ct munimen sancue Dei eceie- pit, auolorilate sanctse sedis aposioiicseel sanctione
sisc, ad salvationem omniuni hdelium perDei mise- sanctse synodi excommtinicationi subjaceai.
ricprdiam. 2. Si quis Romanus, cujuscumque sit ordinis, sive
Respvnsio. cle clero, sive de seoatu, seu de quocumqiie ordine,
Immensas Deo salvatori nosiro laudes referimus, gralis ad [veslram (16-6)]imperjalem majesiateiii ve-
qui laleiii vos suse prsefecit ecclesise, ejus opporiu- nire voluerit, auliiecessitate compulstis ad [vos] vo-
VARIiE LECTIONES.
1559brumensis c. iB60 haluarastanensis c.
'''.' mik.
(IC6) Hic ct infra uncis inclusa ita correxi : nostram... nos... nostros... noslram... nobis... nostris ..
uoslri edili.
P.ATitoi.. CXXXVIII. m
$H, APPEND. AD SALC.X. - - MONUMENTADIPLOMATICA. 812
luerii proclamare-: niillus eis contradiccre prsesu- i. in perpeiuum firmiler statuatur atquc firmelur.
' 10. De hoc sane
mal, ctneque eorum res quispiam invadere vel de- prse omnibus condolemus, quia
proedari,aul eor-umpersonas in eundo vel redeundo ad laiitum aposlolicum culmcn gratia Chrisli pro-
vel morando inquielare prsesumat, donec liccat im- vecti, cum eeclesiam Domini salvaloris, quse Con-
peratorioepotestati eorum causas, aut personas, aut siantiniana vocalur, destriictam cerneremus : dire-
per missos [vestros] dcliberare. Qui autem cos in- ximus pro illius aliqua reslauralioiie ad trabesinci-
quietare, eundo, redeundo, vel morando tentaverit, dendas; sed qui direcli sunl a nobis, qusenecessaria.
vcl eorum quidpiam rerum auferre : poslquam pur eranl ad malitiosorumhominum infeslationem facere
[veslram] misericordiam se proclamaverint, impe- ntillomodo valuerunt. Super quibus omnibus, earis-
rialis ultionis indignalionem incurrat. sime fili, videte nobiscum, elquanlum sit indeccns,
5. Ul privilegium sanclseRoinanoeccclesisc,quod quantamqtie violenliam saneta maler Romana ec-
a.priscis temporibus per piissimos imperalores sta- clesia sit passa, medullitus considcrate, el ut amodo
bililumesi alque firmatum, ila liimc a [vobisj firme- ct deinceps vestro imperiali studio ad oplatum vigo-
tur, ct dicbiis[veslris] sicut condccet immutilalum rem perducatur, sicut dilectissimus.ejus iifius-et
servetur, et sancla Romana ecclcsia mater -noslra imperator subliinissimus, operam dale. -Sed hoc
exaltctur, prolegalur, ac defendalur, quoad imperii jg scire vos volumus, quoniam sancta-Romana ecclesia
[veslri] cst., . tantum est ad nihilum deducta, quod ct eleemosynse
i. Ut synodus quoe vestris lemporibus in basilica quse pauperibus pro sospitate veslri imjierii distri-
beali Pctri apostoli pro nonniillis malis eradicandis-, bui solebanl, et stipendia clericorum ac famulorum
ct maximc pro causa domni Formosi sanctissimi ejus omnimodis sunt evacuata; pro quibus vero ad
papsc acla csi, vestro imperiali consensti, el venera- stabilitatem imperii veslri magis vos oportet cuni
bilium episcoporum et optimalum vestrorum robo- vestris fidelibus prudenter traclare, ul sicut prcedi-
retur, ac perpetualiter slabilila servelur. Quae non ximus, alicui reslaurationi ipsius, quse nimitim-esl
invidisczelo, scd rcctiludinis gratia canonice peracta. afflicta, operam detis.
5. Ut lanlse impielates, pro quibus hos ad vos Jlis leclis, papa ad episcoposconversussrc peroral.
venissemus, quas cliam per terriloria nostra vidi- Quia vestra omniuni fralernitas concordi voce sibi
-mus in traclatlonibus, deprsedationibus, incendiis,
placer* profitelur, quse Christi Dei noslri gralia in-
rapinis.et, violenliis, a -.vobis diligentissime inqui- spiranle prseliximus, hortamur, ut secundum debi-
rantur, el, pronl nccesse.cst, legaliter emendenlur, tan« solicitudinem commissse sibi a Deo ecclesioe
quoniam lanlo dolore perculsi sunius talia contem- curam unusqtiisque veslrum agere studeat, -et.gre-
plarites, quod magis mori cupieramus,quain talia in C gem Christi sanguine redemplum bonis exemplis ac
noslris diebus ceruisseinus "", de qnibus, si eraen- salutaribus documenlis instrual, babens
semperpnc
datanon fuerint, vos et nos asummqjudicedistiiieie oculis illum tremendum judicem, qni suum sacralis-
quseremur. Ideo petimus, et por Cbristum dominum simum sanguinein pro omnibus fudil. ut cuni afile
adjuramus, ul lalia impunita non dimittatis. ipsius tribunal steleritis, unicuique vestrum dicat:
6. Ul pactum quod a beatse memorise vestrb ge- serve bone et fidelis, quia super pauca fuisti
1502 Euge,
riitore domno Widone, et a -vobis,piissimis im- fidclis, supia multa te consliitiam : intra in gaudium
peraloribus, juxla.prsecedeiilem consuetudinem fa- dominitui. <JumqueDeoauxiliante ad propria vene-
clum esl, nunc reinlegrelur., ei inviolalum servetor. rilis,
jejtinium indicite, litaniam celebrate, roganles
7. DeTocisaulem alque rebus qusein eodem pacto et obsecranles pium et misericordem-Dominum, ut
conlinenlur, prsecepta nonnulla illicila facta sunl, furorem mitigct, iram a populo averlat, paeem tri-
quse petimus ut in eadem synodo terminenlur, et buat, schismata el seditiones comprimat, discordiam
quoe non recte facta proeceptasunl, corrumpanlur. auferat, retroacta peccata tergal, et miserando abo-
8. .Ut.patrimonia, seu suburbana, atque massaeet leat; qualenus, indullis omnibus delictis, misericor_
colonilise, necnon civitates quse conlra rationem. diam rogantibus largiatur, et ad protectionem et
qnasi per.proecepta largita.sunl,.pelimus reddaniur, I) cxallationem sanctse suoeEcclesioespirilualem filiur.t
ipsaque nt 3.
iiostrum,excel!enlissimuinscilicelimperatoremLam-
9. Yeslraeigitur majestali non manct incognitum, bertum conscrvet, et superbarum genlium Hli colla
qualiier illicitas conjunciiones Romani el Longo- subjiciat sua potenti dcxtera Jesus Cliristus dominus
bardi, siriiul ct-Franci, conlra aposlolicam el impe- nosler, cui esl ciim Paire et Spirilu sancto honor ct
rialein volunlatcm facere praesumpserein terriloriis
gloria in sseculasseculorum.Amen.
beali Pelri aposlolorum principis : pelimus, ul sicut
a vestris anteccssoribus imperaloribus prohibilumi .LAMBEItTI
IMPEUATOIUS CAP1TULARE.
cst, ne quoquo modo lierenl, ila amodo veslro au- i. Ut comcs inter lionorcs stios, rapinam cxcrci-
guslali dccrelo omnimodis proliibeanlur, et syn- lus legi subjicial.
odalitcr, ne aniodo ac deinceps fieri tententur,, 2. Ut imperiales homines ad colloqtiium sive ser-
YARI.E LECTIOJNES.
1,61at. crcvissemus BAitOKitJS.li3Sdomino edd. 16ss
aliqua excideiunt.
 FRANCORUMREGUM CAPiTULARIA. Slb
viiiiun impeTaioris properantes, suis slipendns sint _\ ferat. Quod si fecisse-contigerit, primum legibus sub-
coiUenli. jaceatliumanis, postea excommunicalibne populi con-
T>.Ut nulius comitum arimannos in beneficia suis siriclus, ad ultimum ipsa capellii, qusemagisconieii'-
bomiiiibus tribuat. lioiiem quamutilitatem aliquam prsestal,'des'truatur.'
4. Ut homines comitum nuilatenus in domibns 10. Ulplebes ecclesise nullatenus aut comilibus,
aiimannorum resideanl, sed domos rei publicse in- aut episcoporum vassallis, aut ultisiaicisin beneficia
staur-ent, ibique resideant. tribuantur.
5. Ut scriploribus publicis nullalenus inierdicatur 11. Ul in domibus ecciesiarum ncque missus, ne-
res ariniannorum transcribere, si qttando eis fueril que comes, vel jitdex quasi pro consuetudine ncque
epporlunum. Quod si occasione vitandi exercitus aut placittim neque hospilium vendicent, sed iu publicis
placiium venditse fuerint, el ipsi eas pendere super- vicis domos constiluanl, in quibtispiacituih teneant,
sederint, exigalur ab eis ulrumque, sicul ante tran- el secundum anliqtiam eonsuetudhiem hospitcnlur.
scriptionem. 12. Ut singnlseplebes archipresbyteriim liabeanl.
C. Ut ipsi arimanni frequentius quam in lege sta- Propter assiduam ergo populi Dei curam singulis
tutum est, ad placiltim ire non cogantur, nec a co- plebibus afcbipresbyieros proecssevolumus, qui non
milibus nec a sculdalisiis. B solum imperiti vulgi solicitudinem gerani, verum
7. Ut banntim missi exercilus imperialis solum- eiiani eoruni prcshyterorum., qtii per minores tilti-
modo exigani. los habitaril, vitamjugi clrcumspeclione custodiant,
8. Ul pastus imperatoris ab episcopis et comiti- et qua unusquisque industria divinum opus exerceai,
Lus, seetiridum anliquam consuetudinem solvatur. episcopo suo renuntienl. Nec obtendat episcopus
Quod si novo tempore fiscus comilialis in jus eccle- nan egere plebem archiprcsbytero. Quod si ipse gu-
siasticum conversus est, augealur slipendium im- bemare valeal, quia est valde idoneus, decet tariieii
periale ab ecclesia, juxta quod res publicse fiierint utpartiatur onera sua, et sicut ipse niatrici proeesi,
minoratse. iia presbyteri prsesint plebibus, ut in nullo litu-
.9. Ut omnis .decimaiio ab eplscef.is. vel bis qai bet ecclesiastica solicitudo.. Cuncta tamen ad epi-
ab eo substiluli sunl prsebeatur, nutlssque eam ad scopum referanl, nec aliquid contra ejiis decrelum
suam capellam, nisi forte concessioue episcopi, con- ordinare pra^sumanl.

EAROLI HI CAPITULA DE TUNGRENSlEPISCOPATU-

\ (_S.II.920.) . ...
THdiditea Sirmondus ex codice S. MariseVirdunensis. fiei actoe seriem iegimus in Flod<3ardiAnnalibus,
alquc paulo ampliorem in Richeri Hisloriarum libro primo.
In nominesanctoe et individusetrinitatis. Karolus C Non cst enim polestas nisi a Deo; et adversus citha-
vir illusiris, divina propiiianle clementia rex Fran- reedi David dicta, ubi ad Dominum loquitur : Jmpo--
corum, omnibus archiepiscopis et episcopis in regno suisti homines-supercapita noslra, quique ultra Rhc-
nobis a Deo commisso constitutis, pax et salus ab mim ad inimicos nostros proficisceris, mininiequa
eodemDeo selerno. reminiscens sacramentorum suorumnoljisprornisso-'
I. Quia divinoe propitiationis beneficia, quoe ab rum,-eaque retro dorsum abjiciens, ab Heinrico ini-'
ipso ai>Ipsis crepundiis experii sumus, nullateims lriico nostro episcopium Tungrensis ecclesise expe-
enumerare possumus, idcirco laudem Domini loque- tHt, suaque damnatione contra omnia statuia larii
lur os meum, el benedicet nomen sanetum ejus in sacromm patrum quam regum udefieel aniecesso-
scculum seculi. Unde quia, pluribus nostris exigen- rum nostrorum usurpavit. De qualibtis in liliro rc-'
libus meritis, multotieris adversa quoeque sustintii- gum capitulari ila dicilur- : Si quis prtvsampserit'
mus, credimus non hoc ad noslrse damnationis me- quam non meruil a principe velseniorejusto dignila-r'
rilum, sed ad gratiam stise reconcilialionis nobis tem, sacrilegus habeaiur. Et beatus Gregorius : Sicul
forepermlssum: uttlagellisejuseruditi,discamusper- qui invitatus renuil, cjuwsilusrefugit, sacris esl alla-
versa cavere, el in cunclis ejus voiuntaiibus parere- ribus admovendus, sic qui ull.roambit, vel qui impof-
Sicut vobis"demullis notum est, cum oiim quidam " lunus se inyeril, proculdubio est repellenduf. Ncnn
noslri fideles, a nostra debita fidelitate exorbiiarttes, qui nililttr ad ctliiora contendere, quid agit r.isi nt
vilam ei regnum nobis auferre moliti sunt, euiiles CKScendodeciescat ? Curnon perpendit, quia benedi-
postinimicos noslros, eisque familiariter inhseren- ctio illi in mateJictum converlitur, qui ad hoc ut fial
les, res el episcopia nostri regni ab ipsis dari fibi liwrelicns promovetur.
concupierunt. Ut ergo de mullis laceamus, unum, 2. Cum qiiidam pestiferi viri, ut supra memora-
qui nobis noslris visceribus serpenlinum virus iufu- vimus, a nostra ftdelitate deviarent, convocavimus
dit, vestroesanctitati propalabimus, Hilduintim \ide- archiepiscoposprscstiles 16 nostri regni, nonnullos
licet, qui contra regalem agens potestatem, contra eliam proceres, marcbiones, et comites, oplimates-
quoque apostoli dicta, ubi dicitur : Deum timele, qtie, ut eorum consilio, aucloritale, atque virltite,
reyem honorifwale; et : Non est polestas nisi a Deo; tantoe vesanise resislcreinus. Iuvenlum esl, ul nova
ei : Qui poteslaii resislii, Dci ordinntioni resis.it. gibborum gcncra novis medicatiouibus secarentur
 SIS APPEND. AT>SJEC. X. — MOXCJSIENTA DIPLOMATICA. ti5
ac sanarentur, pellenles eos episcop.aIi auctorilate .A.quid ae ecclesia aufert vel fraudulur, hmce proditod
fiacroruniqueeanonuniconsiilulione a coelu el con- comparalur.
sorliq chrjslianorum, Qtiorum p.rsesumplioni ac 5. HoS',ccclesj.se thcsauros epispopis et c.o.milibus
iiefandae lyrannidi Hilduinus sc inlumescens, daiis ^t fauloribus _pro sua ordinatione dedit, non prse
•Heinrico suisque 'proceribus complurimis auri ar- oeulis liabens
slatu.ta Africani concij.ij, quibfis p.roe-
•gentique pond.eribus, non solum pum eis scienter cipitur ut nullus per pepuniajs prdinetur, it,a in-
iparticipavit, sed etiam ex ihcsauris ecclesise Tun- quiens : Si quis ephcopus per pecunias o.biinueril
grensis, quos instinclu dia"bolicorapuerat vel fura- dignilglem, deiciatur,mo.dis omnibusfibipjatur, sicut
ttis fueraij quibrisdam minis ac lerroribus egil, ul Simpn
niagus abscissus esl a Pfilrp. Item in ponci-
Jlcrimannus Agrippinae civitalis archiepiscopus per liq Cbalcedbnensi : Si qui,s_cpjscopus.,
presbyier.,
^viblenliapi Heiurici suorumquc fidelium illum in ant diaconussub prelio Spirilns sancll graiiam obii-
-ppnlificcm consecrarcl. Na.m si non fecisset, sicul nere voluerit, prpprii .gradus per.icidosubjftcebfl; el
•ipsevenerabiiis archiepiscopus nobis postea in prse- nihil ex hac ordinalione vel promotione quce esj, per
scrilia plurimorum relulit, sibi vitam resque eccle- neyolialionem factq
proficial, secl qnalkemalhelur:
iiasticas aufeiret, bnuiemque familiam trucidarel. C. Jam diclus Hilduinus ad cumulum sute damna-
ac lllorum isona diriperel.- Lieoque absque legitimo- ]Blioiris anle venerabilis Herimanni
proeseutiara ve-
runi aiilccessoruni auctoritale eum consccravii, ui riiens,
super sacr.a nefande juravit, qnod ,egoKaro-
ipse adbuc teslalur, setl tantis terroribus ac diris lus episcopium Tungrense aedcrim (167), et quos-
erude!ilalibus coadus. Unde in Nicseno concilio ita dain ex clericis el laicis
jurare compul.it. Quod
adiocu.ii irtvenilur : Si quis ex clero deprehensus quam sil absurdum quamque yilandum, -spars.im
fueriicurnexcommumcalis copimunicare, etiam ipse s.anc-lar.umscriplurarum testimonia appr.obant.
privelur communicne, tanquam qui reyul-asconfundit. 7. Memorajus prselerea Hilduinus per domnum
Quoe lotigc laleque iji diycrsis conciliis et capiiula- Ilcrimannum
fibus regum deexcommunieatisinvemurittir. episcopum terlio -yocalusad synodum,,
sibi obiciuniur responderct, si
5. Idcm cliam liildujnus fcs poslrr rcgni cx pr;c- ntcontra hoecquse
causam -liaberct.aut si non posset,- cano-
dalo cpiscopio inva.sii; diripujt, et pio Iibilo abduxil, jnstam
num feriretur spiculis. <Jui quoiiiam quidem venirc.
ageris cbnlra slatuta Anacleti p.apcc, ubi dicitur :
inciditsenteiitiam Bonifacii papoeila dicen-
Sancius Anadelus, .qui ub ipso 1'etio apostolo ordi- distulit,
: illa
jtaius esl presbijler,,postea hf sede Jiomana successor tis Probat vera esse • quceadversusse dicta sunt,
ad ea confulanda adesse minime vult. Et ne du-
Mlius factusepiscopus cum loltus mundi sacerdoiibus qui
' quod ita judicium nocens sublerfugit', quem-
.judicavil. Qui abstute.il, in.quil, palri vet matri ati- n iiitel-,
admodum ul dbsotvaitiir qui esl innoceiis quivrit. Et
•quid, homicidmparticeps est. Pater noster sine dubio
Deus esi. Malervaro nosna Ecclesia est, quce nos in posl pauca : Confilelur etiim de omnibus., <juisquis
kqpiispiqregeneravil-.JZfgoqui pefuni.asChrhli el ec- sublerfugerejudicium posse dilationibus pulat. Item
Si adesse vqlueril, prcesens, si cpnfidil, ad
clesitp rctpit,aufert, vel Jrqndqlitr, homicida est, al- ipse-:
homicida coiispeclu objecla respondeat. Quod si adesse neglexeril, dila-
cjue '»; justi.jjuditis depulabitur. lionem senienlicede absentia non lucreiur.
Quirapil pecuniam prpxhni sui, jniquitatem opera-
tur.-Qui aulempecun.um-cel r.e§.ecclcsiceabsliderit, 8. Omnes tam clerici quam laici supradictse eccl.e-
_sacrilegimnfqcii, el ui .sacriicgusjndicandus esl. sioenoslramadeunles sublimiiatem.lucluosisvocibus
i. Prscfalus deiiique llilduiuus tbesaiiros ecclesiae innotuer.unt, quodjammemoralus Hilduinuscum suis
TungrciiBiset Aquisgrani paialii jtixia beaii.Lajiibo.t',li proed.onibusbona ill.orumdiripuit, omiiem([ueiIlorum
mariyris eorpus in quadam arca positos avida ctt- facultalem el supelleclilem abstulit, nihil illis reman-
j.iditale rapuil, .eqsque ini.mi.cisnostris, suis vjdeli- sil, unde sallem sibi viclus sufficienliani adhiberent,
«et iauloribus, coiilulil, el ecclesise ab<uulii. De Addentes eliam in precibus, ut veslro consilio cilius
quo quibus.que hujusccrnodi sacr, canones ila de- a.geretur, ne amplius proedoe^tdireplioni paterent;
teinunt: Siquis-invenlus fueril aliquid.de ministeriis ^ sed illis ad ordinaridum darernus pontificem Richc-
ecclesicvvendidisse vel qbotulisse,sacrilegium commi- rum, quem concorditer eJegei'tint. De quilius vide-
sit. Plqcutl evt,m;'.; ordinc ecclesiaslico non haberi. licet omnibus hic capilulatim insertis vestrum pre-
UndCiil,bca(.usAtiguslijiii.sl7ovangeliihomiliaJufaan- camur ppnlificiuin, ut propter Deuni et debitam
nis dicil i.Eecp inter muclas esl Judas, eccefur esl qita.m nobis polliciti eslis. fidplitaiem, pro yiribus -
Judas; el n.cconlemnas, fur liic sacrilegus esl, non exinde adjuvelis, pl poslpr lipnor in bujusmodi
qualiwimimque fur Ipcorum, sed dominicoruin; loco^ negoiiis aroplius noii decrescai, el slatus sanciaa
nim, ^ed sacrorum. Et posl pauca : Quicumque ali- Dei epclesise giabilialur.
- ' :' ' ' ' -
NQTJE.
vi67) Quod iia fuissc cx Flodoardo ct Ridievo consiat.
 817 FRANC©RUM.REGUMCAPITULARIA. s:s
CONFLUENTI^E.
HEINRICII ET "KAROLTCONYENTUS
(An. 922.)
Acia Iiujiis corivenUis,a Bufcliardo"riiemorala, in1Hbrdviri cl. M. Libbri Baroriisde Freybefg, tabularii
regii Monacensis prsefecti, Histprisclie Schriften und Urlcundentom. IV, ex codiceregio Yaticanse Mohacerisiprbdie-
rtiiu, tinde ea repelenda simtilque fragmenltima\ Scbannato ex Codice bibliolhecse n. 4227
' '
descriptum et ab Harzheimio.lom. II, p. 600, vulgattim, proporiendurii duximus.
Anno Dominicseincarnalionis 922 apud Confluen-" giriiini, eisqiie debita' obsequia- in> exercendis oec-
tiam jussu venerabilium principum, Karoli videlicet clesiastica; curoe negotiis sollicitc exhibeant. lpsi.
11 Henriei regttm revercnlissimorum , congregati prociil dtibid riioiiaclii episcopis suis- in<omnibus
sunl episcopi numero 8, Herimarinus Agfippirise obediahl 15GS.
archiepiscopns, Herigerus Mogoiiliaearchiepisco- 7. Iteminlefrbgalum' est, quid de eo facienduni
pus,.ThiadoWirciburgensis episcopus1661- 08,Liutha- sit, qui cbristiantim homiriem vendidcrit. Respon-.
rius Mimidanensis.episcopus; Dodq Osnebrtiggensis sumqtie est ab omnibus, homicidii reatum ipsum
episcopus , Richgauwo YVormaciensis episcopus , liominem sibi contrabere.
Uihvfinus Strazbttrgensis cpiscopus, UivwanoPader- ' 8. Si quis vero laieus vei'clericus seti ulfiusqiVo•
brunnensis '66Bepiscopus, cum abbalibus aliisque sexus persona proprietatis suse Ioca vel rcs aiir.
sacri ordinis viris quam plurimis (168)- cubi donare delegayerit, decirnatioiiumprbveiitum
1. Qui, ipso cooperante et senlenlias eorum csrt- priori oecclesioelegilime assighalum, iride. abstra-
firmante domino Cliristo,. in synodali residentes here nullam habeat poiesfaicm. Quod si fticcre'
convenlu, niulta utiliaac sanclse Dei Ecclesioe pro- templaveril, lalis traditio iriila prorsiis diVcaliir',,.
futtira saluberrimo traclantes consilio, inler cselera et ipse ad emendatipnem ecclesiastica coefcealur
quoe staluerunt, hoc maxime necessarium et in- censura.
stanti-pro dolor! temporeperabusionemfrequcnlissi- 9. Perlatum est quoqtie ad candem saciam sy--
mum,.cognationis inceslum. summa cautela vitan- nodum,, quosdam seculares inracionabiliter aliquir-.
(liim firmaverunt; hoe esi, n'e lillus clirlslianus in- bus presbiteris suas oecclesias commendasse ci pro
ira quintam 1667generationem nuptias copiiiare pise- libitu suo cum voluerinl auferre. Quo circa unarii-
siiinnt. i miter firmari convenitj ut nullus presbyier deihceps
2. Item placuit, ul sfcut pfsecedeiiiiurivseritbniiis aliquam suscipiat a*.cclesiam,nisi in presenlia' epi~-
patrum firmalur, nulius-proprium filiurii vcl filiata scopH-el ejus Yicariorum,-nec-iiabeatquilibel.laicus.
a fonte baptismatis suscipiat, riec filiofahi nec ccia- ullam potcslalem eam auferendi nm sine judicio,
matreiriducal' lixorem, nec iliam'ciijiis' filiuhVaut episcopi aut ejus archipresbiterorum. Si enim isdem;
filiam ad confirnialioneinlduxerii-.Ubiaiileiri fa!ctum presbyter ratione juslitise perventus 1M0 liieril, qtiod ,
fueril, separehvuf.- eam minus provide in a?eclesiasticisprocurarel of-
5. De eb, ht riori plrires ad' suscipieniliiiir de" ficiis, auferalur ab eo. Sin auiem, indemnis lalibris.
baptismo iiifarilem' accedanl. quam' urius' sive vir sui utalur commodo.-Cum vero defiinclus ftiefit,.
sive riuilier. In cdnfirmatibnibus' quoqhe' id' ipsunv r. iiullum dominium lon in subslaritioe illius" posscs-
fiaf. sionibus sibi ecclesise dominus vindicef, sed duou
I. (Conc. Tribur. c. 51.) Si rimlief viveiUe"legi- paries in elembsinani pro ipsius laigiaiiiur ariima,,
tiino virO"aii altero' fortassis coiitra.fas-aduiteraia- tertia aulem pars secclesioecui servivit prbTutura_,
ftieiil, noii liceal illradullero.fortassis si legifimus: rclinquatur'. Si quis prseler lisec lecerit, secclesiasti-
vila- deccsSerit,-iliani quam prius siupravit .mce- cis correplionibus subjaceal. . -
eliamlegiiimo sdciare coiv_iigio,sed'silioe fecerint; 10. lioc quoque slaluiurii csi, uinullus pfesbyie-
sepaiaiiprrtiileriiise sulijaceant. rorum missarum solleniriiacelebrare propsuriiai,hisi
5. Ut-sccclesias"ticarum rerurii judicia ad ^olos per- duobus pfsesemibussibique°respondetitibiis ipse lef-:.
lineant episeopos. tius babeatur; quia cum pluraliter abcb' dicitiii:
G. Hoc quoque statutum est, qualinus secclcsioe Dominus vobiscum,et illud iri secretis': Oraie pro-.
quorumcttnque monachoriim in singulis parrcechiis me, aptissime convenit, ut el pluraliter ipsiiis'.!**' .
sitoe,cpiscoporum til- decet divinitus subdantur re- rv , spondealur salutalioni 1572'
VARLE"LECTIONES.
fe_t.escpiscopus/iic ev in seqq. dcesl in cod. Frising. a. cl. Foringer in usiim-nostrum-ilernmexscripto ,
ctdeslvi.rovircicl. moheittein Colleclionecanonum legi Baiuwariorum iivCodice TegernseensiCimel. iy. 5 a.
iiVanusec. X: ex~.ciutM. in. adjeclci\.iibi-fol.-24-.iib. VJJJ. cap. Mi.inlroiius et cap_\. coricilii.isiius le-;
cjuiiiur'. ideni : >\'irzibufgensis, Mindanensis, Doto:Oshebrugensis,.Rigouuo,-Rihuuiniis. Padebruhen.sis.-,.
oWsso circh. 15G6 1567sextam c. Teg.
ItabeC,
1668obediaiit, mmm' Uerigero Uogonlino.1S6S R. S. U. P. in viargine suppleta.
137°proeventus Th. "^ 1 dominum flu
posieriori oboetliant. cbnferendi Theiner.
"*" capul cibHarzheim-p.GQQ,
adjeclum, vir cl. Fbritiger referenie cl. Kunstmann. Th. D, iii codice regio
KOTJE..
(168) Pisef. cl app. 3, 6, 7",8. Yide apud BurcUard. vn, 50; m, 240; vi, 59; w, 2n, cap. 9..in,
cod. Palat.; iv, loi., aptid'fheincriim loc. cil.
859 APPEND. AD SyEC. X. — MONUMENTADIPLOMATICA. fefr
HEINRICII CONVEISTUSDIUSBURGENSIS,
(An. 929.)
Hubricas canonum a Y. Cl. Fbringcr in codice Monacensirepertas nec ad aliam facile synoaum kim
apte referendas proponimus.
1. De episcopis Einiiardo el Benedicto.2. De mo- A Tbiedriche.9.De Hartmanno. 10. DeBuosen. 11. Pe
nasteriis. 5. De decimis. 4. De Eginone. 5. De Ge- Luove 1573.12. De falsis teslibus. 13. De clericis et
l.eliarlo. 6. De Thiotmaro. 7. De Asiche. 8. De ecclesiaslicis rebus.
HEINRICII CONVENTUSERFORDIENSIS.
(An. 9S2, Jwn. 1.)
Capiinla a Baronio tom. XI, p. 805, 804, corrupt i edita , beneficio Y. Cl. Foringer ex codiee regio*
Monacensi correcta sistimus.
Annoab incarnatione domini nostri Jesu Chrisli 2. Placita soecularia dominicisvel aliis feslis die-
952 ,6n,annoeliain dominiHeinrici regis cliristianis- lnis, seu etiam bis l690in qnibtis legitima jejunia
simi xiYjindfclionev, sub die Kalcndarttm Juniarum celcbranltrr, secundum canonicaminsiitulionem mi-
congregala csl apud Erpliesfurt sancla cl univcrsa- nime fieri voluinus. Insuper quoqtic gloriosissimus
lis synodus, til rex sapienlissimus cum consilio pii- rex ad augmenttim chrislianse religionis concessii,-
malum stiorum decrevit, inspiranle omnitim Salva- til nulla judiciaria potcsias iicentiam habeat chri-
toris clemenlia pro uiilitale et slatu sanctse matris siianos sutfauctoritatc ad placitum bannire 7 diebus
ecclesise. Cujtis rei 16'75solerliam prudenlissiini viri ante nalalem Domini, el a quinquagesima usque ad
Iliitiberli' archiepiscopi studium ,5fG gubernabal, octavas paschse, el 7 diebus antc nalivitatem san-
considentibus 1577religiosissimis sacerdotibtis, id cti Joannis Baptistse, quatenus adcundi ecclesiaro
est Ruoperto lm sanclse Trevercnsis scdis ,679ar- oralionibusque vacandi liberius babeatur facultas.
chiepisebpo, Unni sancloeHammaburgcnsissecclesioe 5. Prsecipimus namque, ut nulltis chrisiianus
archiepiscopo l6so,Adahvardo "" Fardunensis sedis ecclesiani pro rcverentia petcndo, ibique niane.».do,.
cpiscopo, Riqttino ,6S2 Argenlinoecivitalis episcopo, indeqtie revertendo, alfcujtis publicse potestatis
Notingo 16S 3 Constanliensis lb84 secciesioecpiscopn, banno ibidem
constringatur, ne forte, dum*ad ec-
Unwano Padarbrunnensis scdis episcopo, Uodalri- clesiam causa oralionis 15?t properat, per bannum
cho 1585Augusludunensis sccclesise cpiscopo, Ber- impediatur pro salute animoe dcvole Insistere.
rfliardo Halvaraslelensis sedis episcopo, Burchardo 4. Si quis prcsbyler autdiaconus, ncgKgensviloe
16S
6
YVirziburgensis oecclesisc episcopo , Tuotone suoe,mala de se suspicari permiscril, et ejus infa-
Osnebtirgensis sedis episcopo, Rumaldo Mimigar- G raia coram cpiscopo canonice denotatur, admonea-
tenovurdensis 1687secclesioe episcopo, Eberiso 15ss tur ab episcopo semel,bis,ac tertio, ut vel prodendo
Mimidensis secclesioecpiscopo, nccnoii et abbalibus, realum
culpabilem se csse cognoscat, el sic justse.
aiiisqtie sacri ordinis viris. Porro cum corum una- correptionis senlenliam excipiat, aut adhibitis se-
iiimitate ac primum Deo favente capilula infra no- ctim
,b89 collegis juramento se expurgando innocenlem
iats, tam pro nostra quam pro poptili chrisliani se esse demonstret.
correctione, coliecta sunt.
Ul nalalitia 12 5. Ul nemo nisi consenlicnle proprio episcopof
Cap.~l. deinceps apostolorum aui
stimma venerationc solemniter cclebrenlur; et in ejus misso, jejunium snb oplenlu 169!religionis
sibi imponat, tinuni diem 1503prse.aliis excipiendo,
vigiliis.antiquiltis stalutis atque baclcnus ab ante- inlerdicimtis. Qttod et factum displicet,
cessoribus nostris scr.vatis jejuniorum vota omni omni modo
cl in fulurum fieri prohibcmus, quia plus causa
diligentia persolvefe decernimus; quia quos cce-
ariolandi essc dinoscilur ,694 qtiam supplcmcntum
lilus sublimioris mefili'scimus, hos et amplioris
calholicse legis.
tlignitaie honoris a nbbis co.lehdos esse non dubi-
taiivus. D '
YAR^ LEGTIONES.
Uonacensi inter Rri.isp: S. Emmeramm G. XII. sec. XI. in farragine canonum reperit, unde jam texlunt
cmendaiiorem sisiimus: «Ex concilio [ronciliis, cod. Emm.] apud Conflticnliamctti interfuere Hcnricus ct
Carolus. Eniunitas sexceniis solidis solvitnr et novem capitibus. Sacrilegitim novem novigeldis compona-
lur [componendum cst Harzh.]; aut si quis negare volueril, cum [in II. ei codex]24-lestibus [lolis H.]
nominalis atqtte clcciis viris super aliare jnret; aul aliis non nominalis lamen ingenuis72 super altarc
1673iici luoiie lcgi, cl. Foringer, hnpressa jam pagina
jurel; [servus cl ignobilis ferro ignito » c. E.]
'551. ilerum ameinterrogaiw, respondil; an Ivonc? ",,i- annum el diem eosdcmhabenl diplomala JJeinrici
Erfurdim data, unde Ann. Hildesh. el Conlinuatorem ReqinonisI675 ctniium955 et 956 refercnlcs errassc con-
s/ai. Cnpitn 2. 3. S. i). apuclBurchardum XIII. 21. 2S.' 27. regis Baronius. l5,c deesl B. lt7' 7 gu-
bernai consilium. Resideniibus r. B. ,57SR. B. ~h'9 ecclesiceila strpius, B. 1680episeopo B. .16S1 ada-
liinarto corr. adaluiiardo codex. adalguardo B. 1582licuino C. 1583nodtingo B. 1!,8iConsiantioe'B.
1685aiiguslitudtinensis codex, haud.delelo ti. Olhilrico A. ccclesise ap. proxime scquenli loco stribitur B.
1586Duodone B. 15S 7 meiiiigcrnafnrdcnsis B. U8Seburgiso mimidoncnsis B. lbS9 t. p. n. desunt i/.
""" dccst B. ~h"~oralionum B.- ,sl" opicpttt c. ,b'"3 dccstB. 1!?''cognoscitur. J5.
m TRIUM OTTONUMCON3TIT..ECCLES. 822

TBIUM OTTOIWM

CONSTITUTIONES ECCLESIASTIC<E

(Rertz.-jl/o!nrm. Cernv.Uisl.)

OTTONIS MAGNI.CONSTITUTIOMS.

SYNODUSINGELHEIMENSIS.
-
(An. 948.)
Conventus Oltonis atque Ludovici regum in palalio Ingelheimensi celebrati causas atquc liistorbrni
liicherus lnonachus uberrime exposuit, unde plurima Trithemfus abbas Spanheimensis in Historiam Hir-
saugiensem transeripsit; succinctam de rebus in eo gestis liarralionem Flodoardus Annalibus suis-ad
an. 948, el HistoriocRemensi inseruit. Acla prodierunt in Canisii Leclionibus ex'codice bibliolhccseWein- -
gariensis, male transcripio, cujtis vestigia in bibliotheeis regia Stultgardiensi ei Fuldensi qtise codices
Weingarlensesinlerse parlitaesunt, necnon in regia Parisiensi, viris clarissimis D.Mosero Hauck el Guerard
operam suam.prseslantibus, explorare, casso lamen labore, studui; seriem tandem cpiscoporum.repcri iii^
codice bibliothecse CsesareaeYindobonensis in catalogojuris canonicin.99, fol. 87, mbr., ssec, x. Ex quibus
ea quoe acta ipsa exprimere videntur, hic referimus. Richerus, sseculi noni exeuntis auclor, prblixa coh-
venlus ipsius acta antc oculos babuisse videtur, sed diversa ab iis quse Flodoardus et codex Weingartensis"
referunt, iia ut cuinam potius in lcmpore conventus constiluendo-fides -habenda sit, charlis Ottonis cade.
re silenlibus, vere ambigipossit.
Priclocutio RolberliTreverici melropolilaniin synodo. A busqueredeai.Quodut Deo annueiiie fierilqueat, in
Mulla sunt, Patres reverendi, quibus hic apud pririiis. audienda atque slrentiissime dispor.eifda
scrcnissimos reges, in unum coacti residemus. Plu- vulelur causa domni ac serenissimi regis, siid quo-
rima eliam quse vestra probitateordinanda videntur. que veslri jtidicii paeialur censura.
Tolius pene Galliserem publicam pravorum-lemeri- Synodus dixil : Audiatur.
tale lurbatam, magnisque subjacere periculis Conqueslio Ludovici regis apud Ollonem regem et
'
constat. Undc e-tlegcs divinse alque humanae'in- synodum regni.
discrete a maiivolis contemprninlur, cum is cui Quanto Ilugonis inslinclti, quanloque ejus impulsii
regnorum jura debentur, et iniperandi potestas conqueri cogor, leslis est ille, cujus gralia vos bic
transfusione palerna credita est, suorum insecta- congregatos paulo ante relaltim csl. Pater ejus, ul a
tione capius, ergasluloqhe immaniter trusus sil, principio exordiar, patri meo regiium invidens, dum
suorum adhuc gladiis infeslelnr, Rcmorum quoque ci domi militiseque servitium deberel, regno illurn
uietropolim absque-paslor-e fures atrocissime inse- iminaniter privavit et usque ad vilse cjus suprcma.
ctenlur, cullus divinus vilescat, religio canonica pro ergastulo inclusum esse fecil. Me veio parvum iii-
niliilo sit. Hisergo.Palres, velieihenlissime insislen- fasciculo farraginisa.meis (lissimiilaium, iii partes
dum arbitror, multaque nobis diligentia enitendum, B transmarinas et prope in Rifeos fugere compttlit
qtii gralia sancti Spirjtus hic in unum conflnximus, Palreautem extincto et me in exilium deportato,
qualinus res anle dissoltilsesic in foedus redeanl, ut iste ciim reminisceretur sui patris,' ob insblenliam
el domno acserenissimo regi libera regnandi redda- ijitorfecti, regni curam susciperc forraidabal-. Nobis.
tur potesias, et per eum ecclesiseRemensi dcbitus- ilaqne invidens, Rodulfum promovit.. Sed divinitas
suiis restituatur bonor. res illius sicut et cetcra determinans, ei quando vo~
Responsio Marini Romanwsedis legati: luit finem regnandi dedit. Dum itcmregnmnvacarct,
pptime alque tttiliter fralcr- ac coepiscopus consilio bonorum me a partibus. peregrinis exulan-
Rolbcrtus rerum seriem lenuit. Etenim cuin divinas tem, revocavit, ac omnium conibentia in regnum
lcgcs humanis prseponendas ipse pernoscat, consi- promovit.nihil riiihi proeler.Laudunum relinquens.
derata lamen rerum fortuna,.regioe dominalionis Promotusque cum ea quoeregiijuris videbantur, rc-
imperium ante dixifrcstaurandum, ut cjus vigore petere niterer, id invidissime fcrcbal. Faclus ergo
firmalo, ejtisque potenlia utiliter restituta, ejus post latcnier adversarius, amicos si quos liabebDm,-
iiberaliiate, ecclesiarum Dei honor consequenler pecuniis subvcrlebat, inimicos in odium amplius.,
reercscaf, ej«s patrocinio agenlc, virttis bonis qtii- incilabat. Tiindem urgenteinvidia, apudpjralas egif,i_
8& -APPEND..-AT)S.-EC. X. — MONUMENTADIPLOMATICA. m
nt ap eis dolo. caperer, regnum inse posse refundi A nuin redire cogantur, nt vel invitisbona-praestCBiuiv
arbilran1!, s"tid fieri conligissel. Nec defuit insidiis Oralio Oltonis regis pro eodem.
effectus. Captus ftii, carcerique- mancipatus. Ille- Mtilta snnt, Patres, beneficia, quoe a vobis domno
vero, me eripere simulans, filios mcosjure obsidiinr ac serenissimo- regi Lttdovico utililer accommodari
dandos petebal. At iis qui mihi fide adjuncti erant valebtmt. Etenini si ejns insectatores armis di-vinis
omnes dari reclamanlibus, dimisso uno, a piralis me adoriamini, consequenter aut facili lumultu devicii
vecepit. 3ain libertaiem sperans, quo animus impel- labascent. aulsi. quid impelendum relinqueiur, faci-
leret ire volebam. Yerum aliter provenisse mani- lius nostris armis ihfirmabilur. Yos ergo, jubenie
fcstum est. Nam captum mox in vincula conjecit, domni papoa legato, veslri ordinis instrumenia
ac annuali carceri mancipavil. Unde cum a cognalis excrite, ac lanli regis adversarios anathematis
et amicis meis indignantibus sese impcteitdum gladio transverbcrale. Conlra quaesi ccvvicempostea
advcrlcret, libertatem spopondit siLaudunum acci- erjgere audeant, et doininicis interdiclis resistere-
perct. Hoc lanium claudebar, hoe-.solo cumuxore nOaformidant, nostrum exindeerit, quibus commis-
et natis recipiebar. Quid facerem? Caslro vitam sum est in hac mundi parie sanclam Dei secclesiam
praeposui; pro castro libertatem merui. Ei,- en- tueri, ut in talcs arma sumamus,hujusmodi debel-
omnibus privatus, onininm opem deposco. His si B lemu.s. Et si necessitas adurgeat, strictis gladiis
dnx conlraire audeat, nobis lanlum singulariier usqtie ad immanissimam csedem perdilissimorum
congrediendum sit. hominum deseviamus, habita in illos justissima: in-
Oralio Rotberli pro Ludovico. dignalionis causa, quod illieiia aggrediantur, el pro
illiciiis ammoniti', non corriganiur. 'Vosiiiaqtie lan-
Quoniam doniniaique.serenissinii regis salis br.e- tum vestris insisliie : el
vitcr ac dilucide digestam, opllme ut arbitror cou- post modestiam veslram,.
virlus nosfra sequetur.
queslionem pereepimus, consequens videtur, ut
Episiola a sijnodo ad Hugonem dekgata.
cjus causam iaquantuni fas est deter.mincmus. Dux- Sancta sinodusin palalio A-nglehefmsub-domiris
crgo.quia omnia.pene regni jurain sese transfudit,
viribus rcnili non mitius liwc. alque orlhodoxis regibus Ludovico el Ottone
ciquc valemus, utiliier habila, Hngoni duci. Quantis malis, quan-
aliernpiandumarbilror, ul quiDeum.non meiuii, et
vexaveris illanr venerabilem
liominem. non revcretur, mulia. ratione multsique taque perseculione
Remorum ineiropolim, quanta quoque crudeli-
rerum considcralionc, ad normam Deo juvante re- tate debacchalus sis in dominum luum regem _.
ducatur. Igilur jnxla Palrum decreta,'et canonum
QTA.omnium. locuntur,, apud omnes agilalur^
regulam, inprimis atl salisfactionem fralerne mo- C (|uod quam. s.celeratum, et qtiaiu pernitiosum sity
nendus esl, verbisqne suasoriis ad id modeslissime-
luimaiiEC leges copiosissime pro-
rovocandus. Quod si post blandam revocalionis divinse atque.
ab talibus ie
ammonitionem resipiscere noluerit, omnium anathc- dutU. Unde el libi compalientes,
monemus ,_ et ad dominum luum ,
mate ferialiir, hoc habehtes prsesidiO,quodjam a quieseere;
mnlia mansp.o.tudinishtimilitate qnantotius revcrli
domno papa correctiissit, jussusque a -dominisui-"
Iiortamur. Qupd' si .conlempseris-,,priusquam iu
ins.eciatione qttiescere. diversa referamur,. anathemate sine dubio le-
Responsia Marhii legali pxq codcm. perstringemusy. donec, ati. satisfacias, aut Ro-
Reminiscor, domnum papam anle hunc annum. mani; apud domntim- papam ratiocinaturus petas.
anathema, iiv reos misisse qui hunc; dominum et- Cuj.us lilieris jam bis monims- es, et a lanto-
rcgem Franco.rum insoclabantur,- epislolam quoque facinore-prohibilus. Unde et.nos post illum, ler-
suasoriam, ut ab co non deficiant. bonis;,quibusIibet. cio jam te ad corrcclionem revocamtis.
delegalam,.atque conquestionem de-eadcirhre liite- ART0LBI. LIBELLUS SVNO.DO rORRECTUS.
ris cxpressam, iisquibus sanior mens.erat.delegaiam Sanctoe Romanse et. apostolicse sedis vicario-
fuisse. Unde et opinorjuslissimedieUim, eum ante domno Marino,. universseqpe sanclse synodo apud
a papa. vocatuSi alque correclus. sit, nunc quoque Engnlenbeim congregatoe, Artoldus, divina pro-
car.ilalis gratia revocandus. est, et diligenlissima. pitiante clemenlia Remorunr episcopus. Domnus
suasione ut:a malisujtiiescat commonendus. Ef.posk Agapitus papa litteras nobis et celeris coepi-
omnium anathemale dampnandtis. Et non solum. scopis. nostrse, diceceseos direxil, in- qnjbus proe-
ille, verum omnes qui eiin malis favere faventque. cepit, ut ad hoe vestrse sanclitalis coiicilimn
Sed hanc solum a nobis apcipiet opem. Numquid convenire sluderemus, ita instructi dc omnibus,
ver-o.abaito qpicqpam opis accipiet? Ejus conquestio ut rei" vcritasi miseriarum nostrse sedis, quas
in siiaclausula, opem omnium poslplat: Sedi si a, patimur . coranr sanctitate vestra- manifesta fieri
nobis ei suceurritur, • a domno. Oltone rcge quid- posseti Quocirca- propalare prudentiae vestrse-com-
accipiei? Et-decrelalia.sancta.acclamani, postquam niodumv du^imus,. qnaliter res exordium coepcrit
lirannisanalliema, dampnationis ab episcopis.inje- lilis. liu.us., quoo adhuq inler mc cl' lltigonem
fiUmiest,.a bonis quoquepotenlibus vim iiiferendam, niiserrime, veniilalur. Deftincto siquidem. Heriveq
titsijricclesiasticiscorreclionibus.ad nor.mamrcdire archiepisoopo» Seulfum , qui archidiaconatus ur-
iioli.nl. salte.m potentium vchcmentiviolcnlia ad bo- bis- noslrsc a tunc officio fungcbalur, ad pnc-
 ' TRIUM OTTONUMCONSTIT.ECCLES. §26
823
snlalum ejusdem sedis elegimus. Qui pontifex A.latem ad-Iki honorem et sui fidelifatem. Sicqtie
ordinaius assumens iclum- contra proximos prse- concordanlibtis .cunclis,. lam clericis quam lai-
decessoris sui, ciim eos pcr semei a "loco "<!c- eis, qui extra obsidionem eranl, pluribus eliam
pcllere non valerel, consilio inilo cum quibus-1 eorum qui clausi lenebanlur in idipsum faveiui-
dam laicis scilicct cbnsiliariis stiis-,. amiriiiimr bus, eligitur btimilitatis nosl-rse pcrsona in hoc
qiionsivil Hbriberli comilis, qtianv dato jureju- magis onere quam honpra subeundo. Aperieniibus
rando per" eosdem consiliaribs obtinuit eo tenorc;. tandem lam mililibus quam civibus porlas urbis regi
ut post obitum ipsifis ad eleclionem pontificis Rodulfo,et episcopalem benedictionem mihi traden-
miiles ecclesioenirllalenus aspirarenl sine consi- libus episcopisqui aderant decem et octo, et susci-
lio ipsius Heriberii . idem vero comes fratrem pieniibHS nostram humililatem tam clero universo
Ilcrivei proestilis, et nepotes ipsitts a participa- quam reliquis civibus,-inibi intbronizalus ab episco-
tione rerum Remensis episcopii separarel. Qni- pis noslrse dioeceseos,imposilum mihi, protit Deus
lius palratis, insimulati sunl iidem propinqui He- concessit-,miiiisieritinvper annos ferme noveni tia-
vivei prffisulis a consiliariis Seulfi episcopi de clavi, ordinansper. dioscesimcpiscopos oclo, et in
inlideliiale ipsius senioris sui, aceeriiloque He- e|)isGopiomultos,. prout compeiens videbatur, cleri-
riberlo comile cum pluribus siris jubentur ad B cos, quousque nono postmodumanno, poslquam Lu-
rationem reddendam coram ipsis venire. Et quia doviciiin regem , favente Htigone cttnciisqne rcgni
conlra eos a qttibus accusati ftierant-, singulari principibjs, Gcrbergamquoquereginam beiiedixeram
congredi certamine noluerunt, sublatis ab eis re- et sacro perfudcram chrismate, insfigalus Hugo co-
IJIISquas- ex episeopio-possidebanl, comprcliensi ities iracundia, quod ei consentire vel conjungi no-
siiiit alque deducti per Heriberlum comitem ad luerini ad ipsins regis infidelilalem, adhibilis sectim
Kotbertum regem , a quo etiam sub custodia Lleriberto comite el Willelmo Nordmannorum prin-
snnl delenti usque ad mortem "ipsitis Rotherti. cipe; Remenscm obsidct urbem. Nec Iongtim, sexta
Tertio demum sui episcopatus-anno Senlfns-epi- scilicet obsidionis die, deseror ab omni pene coetu
scoptts , ut plures asserunt-, ab Heribcrli fami- laicalis militiae. Sicquc dereliclus ab his, ad-Hugo-
-liaribus vcneno potaihs defungitur. Mox itaque nem ct Heribertum compellorcxire, a quibus- coar-
comes fleribertus urbenr Remensenv adiit, el ctatus et conterritus, c.ogormemet episcopaliprocu-
ecclesiiE'milites, clericorum quoquc quosdam de ralione abdicare,. el' lift mc propellcnfes, in cceno-
rtaoris eleclione ad suuin- consilium, eett jura- bio sancti Basoli liabitare consliluunt ; Hngonein
tum fuerat, inlcndere-fecil. Gtinv quibus-ad Ro- verq filiuni Heriberli,- qtti Antisiodori diaconus or-
diilfuni regcm pergens in- Burgiindianh,. obliiinit' C dinalus fuerat. in urbem introducunt, et civilate
ab eo, ul sibi eommiUeretur idenv-cpiscopittnr, potitmlur. Ludovicusautem rexa Burgundia fediens,
eo lenore, ttf tam clericis quam laicis debifum me apud sanctum Basolum reperil, et assumens se-
bonorem concederet et- conservaref, nec injusli- cum., simul-cum propinquismeis , qtiorum res He-
tiam alicui' facerel: sed ipsunv episcopium oeqno ribertus comes abstuleral, Laudunum deducit, quod
jure gtibernaret,. donee talem clericum eidem regi Gaslrumtunc obsidobantHeriberlus et Hugo : soluta-
prajsentarct, qui ad episcopale ministerium exe- q.ue obsidione oppidumingredimur, nobisque.mcta-
quendum rite ordinari valeret. Qui comes ad lus dcgendi-disponitur. Interim-clcrici-nostri loci,
eamdem urbem regressus, Tes episcopii prout sed et laici quidam, pessime ab-Heriberto tractan-
sibi placuit fauloribus suis divisil, cseleris abs- tur, el quidam clericorum in cuslodiis relruduntur,
tulit, et absque ullo judicio vel- lege, quos vo- res eorum auferunliir atque diripiuntur, rapinse pcr
Init rebus expoliavit, v-elab urbe propulil. Odal- lotam urbem licite perpetrantur. Inlerea convocan-
ricum denique Aquensem episcopum- in eadem tur episccpi noslrse diceceseos ab llugone et Ile-
urbe suscipiens, episcopale inibi ministerium ce- riberto, salagentibus et qiioerenlftmsah eis de ordi-
lcbrare prsecepil. Sicque per annos. sex el e'o nalione Ilugonis filii Ileriberti. Qui Sucssionis-con-
amplius idem episcopium suo dominio vendicar gregati, milltint ad me Laudunum Hildegariiun epi-
vil, pro libitu proprio- illud tractans; et' in sede scopumcum aliis quibusdam lcgatis,. mandantes ut
prsesulis residens tam. ipse qiiam conjux sua, ad eosvcnirem, ad consenliendumscilicet litijus or-
dbnec septimo landem anno , ortis inter ipstim dinaTionisperversitati. Quibus remandavi, quod non
ct regem- Rodulfum- atque Hugonem comitem esset miliii competens ad eos- illo proflcisci, ubi ad-
quibusdam, simulialibus. Rodulfus re» cum Hu- versarii ef inimici- mei cum ipsis erani aggregali.
gime et.Tsosone fratre sub- caeterisque pluribus •Quodsiloqui mcciinivellent, ad lalem Iocum,deve-
tam- episcopis-quani comitibus Remoruni: qbsidet riirent-, ubi sine periculo ad. eos accedere possem.
urbem, succenseniibus.sibr cpiscopis,. ct conqner <JUibusadvenienlibusjfl locuni ab eisdem deleclum,
rcntibus adversus eum, quod tam diuturno tem- profectus- sum ad, eos•,.yeniensque proslernor co-
pore contra- divinse Iegis auctoritates hanc ur- ram ipsis, obsecransutpropter amoremel honorem
bem permise-rif vacaTe pastore.. Quoruin queri- Dei; tam mihi quanr sibi- compelcns consiliumdare
moniis' permoltts rex, admonct cierum et populum sluderent. Qui-me de ordinatione praedicliHugonis
dc- pastoris cleclioiic, dans eis id agendi facul-
inlrrpeliare coepcrunl,et liocomnimotlissuadere, ut
827 AFPESD.-AD SJEC.X. — MONUMENTA DIPLOMATICA. . 82S
eis IIIhaco-dinalnne consensum pr:oberem, promit-j A in cor domni regis Oihonis niittere, ul ad stibven-
lcntes rcs nommllas episcopii milii se impelraluros. tionem senioris mei regi% cl nostram, propcrarct
Al ego poslquam responsum diu disluleram, videns in Franciam. Denique poslquam domina nostra rc-
cos cunctos in proposilo quod ceperant pcrseveran- gina Laudtinum, propter absolutionem domni regis,
tos, surgcns interdixi, palam cunctis audientibtisex- reliqueral, egressus inde ad domnum regem Olho-
rommtinicans auctoritale DciPatris omtiipolenlis, et nemcum scniore meodevcni rcge, simnlque Remos
Filii, el.Spiriltis sancti, ut nulltis eortim ad eamdem accessimus. Cingiluriiaqneurbs exercilibus, ct epi-
ordinalionem accederel, nec alicui in cpiscopali bo- scopi qtii aderant, me sedi nostrse restitui censeni.
nore, me vivcnle, manus imponeret, scd nec ullus Mandatur ergo Hugoni a domno rege Oihonc, ut
camdcm benedietionem suscipere prsesumercl. Quod egrediatur, el pervasam deseral urbem. At ille nu-
si forte fierel, ad sedem apostoicam cos provoca- lans aliquaniditi ct pro posse, ubi vidit ad resisten-
bam. Illis inde furentibus, ul possem exire de medio dum .penilus snfiicercse nequaquam valere,Jiec ami-
corum, etLaudunum reverti, temperavi responsum : corum sibi pnrsidia subvenire, dccernii exeundum,
tlicens til millercnl niecum , qui cis reiiunciaret, quserens ui liber cuii) suis dimittatur abscedere.
quid consilii repcrire valerem super hac re in do- Permitlitur itaque sanus exire, cum omiiiblis qui
niiiia mea rcgina, elfidelibus ejus, qtiia rex non ad- G
1 secum volucro comiiari, et qusecunquesecum voluit
eral. AdhocilIiiriittuntDeroldumepiscopum,piitantes ferr-e, nullo contradicenlc, asportavit. Sicque cum
me esse mutalurum consilium. Quoveniciite, el co- regibus introgresstis urbem, prsecipior loco nostro cl
ram domina regina ct' fidelibus cjus inde me kiler- honori restitui. Susceplus igitur a domnis archicpi-
piilanie, iteruih exurgens prsefatoenioduni excom- scopis Rolberto Trevirensi, el Frederico Magontia-
miinicalionis in cosdem episcopos jaculalus sum : censi, comitantibns ceteris etcong.rattilontibus, lam
vocalionem qtioque ad' sedem apostolicam ilerare clericis ecclesise nostrse,.quam reliquis civibus, ab
curavi, excommunicans ipsum lmncDeroldum, id ut ipsis restittior calhedrae cpiscopali. Hugo vero Re-
eis omniiio noh taceret, sed cunctis manifesteprofer- mis egressus, Mosomumcaslriim.cum suis occupal,
ret. His ila gestis, parvipendenles illi noslram ex- et niuniens conlra fideles regis senioris nostri de-
communicatiohem, Remis accedunt, et quidam co- linet. Ilabito dcnique colloquii placito inter reges,
riiin ordinaiioni liuic manus applicuerunt, quidam seniorem meum videlicet ac domnum Olhonem,. su-
vero sc subdtixisse sciunlur. Ego vero cum rege per Charam fluvium, convenimus ad illud, lam cgo
riianens, qrias ille scilttr angustias permlisse, secum quam ipse Hugo cum ordinaloribus suis. Ibique rcs
pcrluli : et quaudo eum bello aggrcssi sunt Btigo et iilis liujus ab episcopis auditur : protulitque litleras
lleriberliis, cum fpso eram, el vix mortis evasi peri- ad sedem.Romanam, quasi ex nostra personadalas,
cnliim. Prolapsns ilaque, anxilio et proteciione Dei, exctisalionis meso, ac si vacalionem petentes admi-
dc medio ininiicorum, profugus el vagabundus loca nislrationis-episcopii noslri : quas me nunquam di-
invia quoequesilvasque perlustro, non ausus certo ctasse, neque vel subscribcndo aliqualenus corrobo-
cousisiere loco. Comites autem Htigo et Heribertus rasse proleslaltissum, atque prolestor. Elquia luiic
affati quosdam nosfros amicds sibi subditos, • sua- synodus convocala non fuerat, id opponentibus fau-
deni, tit nie requirentes ad ipsos deducant, pollicen- toribus ipsitts Hugonis, aliercatio- nostra delerminai i
tes se milii benefacturos, ct rebus quas ipsi pelis- iion potuil. Synodus atilem circa- medium mensis
sent tlitaluros. Requirentes ergo meamici, reperiunt Nove.mbrishabcnda Yirduni utiiusque parlis cpi-
pcr divcrsa vagantem, et ita perducor a fralribus scopis annueiilibus dcnuncialur. Inlerini vero sedes
nieis ct amicis ad prsefalos comites. Qui postquam Remensis mihi rcgenda decernilur : idem vero Hugo
ine iu poleslalesua conspiciunt, qiraerere coeperunt, Mosomicommorari permitiilur. Neclongum, inslaiue
ul eis pallium a sede Romana mihi collalum trade- scilicet vindemiootempore, bicnosler semulusHugo,
rem, cl sacerdotuli me minislerio pcuitns abjurarem. assumcns sccum Thcobaldnm, regis iuimicum ct
Qiod cgo liiillatenus mefacltirum, neque pro amore n regni noslri, cum aliis pluribus malefactoiibus, in
hujiis viiseprscseniis, «lleslor. Districlus igitur et villas Reinensis cpiscopii contiguas urJ)i devenit,
coangusliatus ab eis, episcopii landem rebus abre- cl omne pene vinuni ex liis colligens in divcrsos pa-
hnuciare compellor : sicquerursus ad sanctum Ba- gos abduci feeil. Tum mulla mala inibi .pcrpetrala,
sblum, quasi vacans, babilalurus dcducor. Mansi el ccclesi3enostroe homines captivi abducti, el ad
dcuique paucis diebus in ipso coenobio, quoadusque redemptionem variis suiit adacti lormeiitis. Synodns
comperiens per ccrtos ex farniliaribus Ileriberli co- aulem circa medium mensis denunciata, Yirduni
milis nuncios, quod ab eo male dc mea tractabatur eelebra.ur, prsesideriteRolberlo prsesule Trevirensi,
perditione, itcrum ilerumque nunciis hujusmodi proecepto domni papse Romani, prsesente quoque
pavcfacluset impulsus, locum deserui, et abdila lu- domno Brunone, cum episcopis et abbalibus non-
stra silvarum vagabundus repetii, horisque silenli- nullis. Ad quam prsefattis Hugo evocatus, missis
bus, elitineic devioLaudunum revertor, ibique susce- etiam duobus ad eum deduccndum episcopis, Adal-
pttis a rege, secum inanere consliluor. Mansi vcro bcrone el Gozlino, vcnire contempsil. Universa vcro
ibidcm cttm ipso vel fidelibus ejus, cxpectans ct de- synodiis mihi Remense regendum decernit- cpisco-
preeahs misericordiam Dci, doncc ipsc tlignatus csl pium. Indicilurquc ilcrum synodus habcnda dio
82* TRIU.MOTTONUMCONSTIT.ECCLE3. 850
Iduum mensisJanuarii, quseet ag-gregatur, ut dc- A ab incarnatione Dominfnorgentesimo quadragesimo
nunciatum ftieral, in ecclesia sancli Pelri ante pro- octavo, indiclione 6, 7 Idus Januarii. Anno sercnis-
speclum castri Mosomi,a doinno Rotberto, conve- simi regis Oitonis 15, ipso quoque cum illuslrissinio
nienlibus celeris quoqtie Trevirensis diceceseos rege Ludovicoin prsesenlia manenle, sancta ac ge-
opiscopis,et aliquibus Remensis._Yeniens autem il- neralis synodus apud Engilciihem in ecclesia sancli
luc semulusnostcr Hugo,eiloculusdomnoRolberto, Remigii confessoris Chrisli, in pago Nagawi diclo
synodum noluil ingredi : lilteras' vero quasi ex no- collecla est.prsesidente videlicetdomni Agapili papoe
mine domni papoadirexil ad episcopos per clericttm apocrisiario-l, venerabili Polimarciensis ccclesise
siium, q.ui eas Roma detulisse ferebatur, nihil att- cpiscopo, Marino5, el considentibtts archiepiscopis,
cloritatis canonicoe conlinentes, sed hoc tantum WichfredosancloeCoIoniensiseccIcsisearcliiepiscopo;
proecipicntes,ut Hugoni Remeiiseredderetuf episco- Frithurico sanclse Moguntinsescdis archiepiscopo ;
pium. Quibus recitatis, ineuntcs episcopi consilium Rhotbcrto sanctseTrevirensisecclesioearchiepiscopo;
cum abbalibus et celeris qni aderant sapientibus, Ardoldo sanctoeRhemcnsisecclesioeepiscopo; Adal-
3 4
responderunt non essc dignum vel congfuum, ut dago sancloe Hammabiirgensis ecclesioe archiepi-
mandatum legationisaposlolicoe, quam dudum Rot- seopo; RichgawoneWangionensis ecclesise archie-
berlus archiepiscopus, deferente Frederico proestile1»piseopo; Heroldo sanclse Juvavensis s ecclesise ar-
Magonliacensi, coram regibus ct cpiscopis tarii Gal- chiepiscopo, UdalricoAuguslcnsisecclesiseepiscopo;
liaeqtiam Germanioesusceperat, et partem jam proe- Bernardo Halbarslelensis6ecclesise episcopo; Tbre-
ceptionis ipsius exegeral, propter illas litteras in- dhardo ' Hildiiiesheimensis ecclesise episcopo; Du-
(ermitleret, quas insidiator noster exhibebat: immo done Padebrunncnsis ecclesioe episcopo; Cuonrado
quod regulariter coeplum fueral, ul canonice pcr- Conslanciensisecelcsioeepiscopo; Slarcando Eistel-
traclaretur, unanimiler censenl: prsecipiturqtie re- tensis ecclesioe episcopo; Reginbaldo Nemetensis
cilari capitulum Carlhaginensis concilii nonum de- ecclesiacepiscopo ; Bobbone Wireiburgensis eccle-
cimum de accusato et accusatore. Quo reciiato , sise episcopo ; Adalberone Metensis ecclesise opi-
jiidicatum esl juxla difflnilionem ipsius capituli, ut scopo; Gozlino8 Tullensis ecclesioe episcopo; Be-
communioiiemet parochiam Remensemme retinente, rengcro Yirduncnsis ccclesise episcopo; Baldefico
Ilugo, qui ad duas jam synodos evocattis interesse Trajectensis ecclesiseepiscopo: Wichardo Basilcnsi s
contempserat, a communioneel regimine Remensis ecclesiseepiscopo; DuodoneOsneburgensis ecclesioe
episcopiiabstineret, donecad universalem synodum, episcopo; Eberiso Mimidonensisecclesiseepiscopo ;
quseindicebatur, sese purgaturus vel ralionem red- HildiboldoMimigardevurdensisecclesise episcopo ;
diturus prsesentaret. Ipsumque capitultim mox in *- Varaberlo Tungrensis ecclesiseepiscopo; Yolgberto
charla episcopi coram se describi fecerunt, stibnc- Camaracensis ccclesise episcopo; Rudolfo Lugilti-
ctentes hanc eliam definitionemsnam, et eidem IIu- ncnsis ecclesise episcopo; Michaclc Radesbonensis
go:ii miseriint. Qui post alteram diem charlam eam- ecclesiseepiscopo; Adalbcrlo Lauriacensis ccclesise,
dem Rotberto praesuliremisil,lioc verbisremandans: episcopo; Liopdago Ripuensis ecclesiae episeopo;
quod ipsorum judicio nequaquam obediturus esset. Oredo Slesviccnsis9ecclesiseepiscopo; Reginbran.lo
Sicque-absoluto concilio , ipse Mosomum contra Arusuensis ecclesiseepiscopo; cum coelu abbalum,
mandata regum et episcoporumrctinet, et ego Rc- canonicorum, nec non et monacliorum ; unitis spir
mos regressus, reclamationis mete qtterelas ad se- riltis amore ferventitim, quatenus ccelitusadminicu-
dem Romanam per legatos domni regis Olhonis de- lali zizania divini culttis agro ab-inimica mami su-
stinavi, prsesiolans mandafa ipsius sancloe sedis, persita, canonicarum sarculis senlentiarum radici-
ejus decrelis et univer^alis liuju.ssancli concilii ve- tus cxstirparentur.
strl judiciis parere parattis. Igitur reciiato primilus evangelio , oramineque
ACTASYNODl EXCODICE WEINGAItTENSI. finilo, el sanclorum canonuni quam plurimis insli-,
In nomine sanclaeel individuse Trinitatis, anno n tutionibus lingua!'um clavibus coram rcclusis , mis-

YARI.ELECTIONES.
1 apocfifario C. - codexCmsareo Yindobanensis 99 Jnris canonici
N._ prirmissis Michahel(Ratisponen-
sis) Starchandus rubilocensis, luvc episcoporumnomina exhibet : Marinus. Fridaricus mogonciacensisae
Viiicfrcdus agrippinensis. Ruodperius treverensis. Adaliac lian mapurcgensis. Heroldtis. arcbicpisccpi
Chuonradus constaniiensis. Paldricus taueiitraceiisis^iqjerscri.)/. trajectensis. Tuoto osncpruggensis.Rili-
liardnscoiT. Wichardiis Hasiliensis.Adalperlus palaviensis. Dioihardtis hiltincsheimensis.Peringarius Wir-
dimcnsis. Reginzo Spirensis superscr. nemetensis. Tmo padarpriinnensis. Pernhardtis haluarasianensis
Ribgouowormacensis. Ariolfus corr. Artoldus remensis. Hiberis mindensis. Poppo Wirzipurgciisis. Adal-
pero melensis. Gozlinus lullcnsis. Hillipald Mimigernefordunensis.Uapcri Uarapertus liiiticensis. Liopta-
cus ribuiiensis Horat. Scleoswiccnsis. Ftilpcrtus caniarjcensis. Reginpranl Arunensis (Arusiensis). Ruo-
dolfus laudanensis et licecfragmcnta : H;ecexconmiunicalio acla est in ingelenheim ab episcopis infrascri-
pllis. Marinusepiscopusvicarius domini mci beatissimi aique aposiolici univcrsalis ccclesisepape agapiii
urbisromse synodo prsesidens slatui consensi el siibscripsi. Tuin alia manu : Si atitem progcnies lota defe-
cerit. ab antiquioribns el veneratinribus adque veralioribus quibus eadcm lex vel propin.quitas nota sit.
cpiscopus.canonice perquiral, elsi iiivenia propinquitas fuerit a C. 4 haiiimebui-
* srparciilur. adalgago
gensis C. kcroldo s. jtivancnsis C. e IiabalrcsteiisisC. 'lliiedavdo C. "Goclilino6'. " suetmiccnMsC.
£51 APPEND. AD SJEC. X. MONUMENTADIPLOMATICA. m
sus aposlolicoesedis chartam suse legalionis honori—. A multalus; ejusque ordinalores, et qui ab eb s"untor-
fice prolulit; in qua pro debitoereverentioedohoRo— dinati,nisi C ldus SepTbr. Treviris veriiaril, et ibi
niano poniifici cxhibendo commoniti sunt, ut nni- pro erratibus dignam salisfaciendo - pOeriileritfatu
vcrsalis ecclesisepuppis exoplalse tranqiiillilatis-pbr- subeanl, siniilemexconiniunicatiqnisseiilenlianisus-
tui secura succedat, seque procelioso tribulaiionum tineant:
lurbine vexaridiutius non limeat. Sigiiificatum esl 3. Item reclamaiio Rudolfi Lugdunensis ecclesice
aiilem in ejusdein recitaminis senlentia ,. prsedictum episcopi. De antediclo Hugoiie comite, qui Ruodol-
pisesulem Marinum ab ipso universali papa lali le- phum Lugd.unensisecclesise episcopum prbpria de
nore ad noslros fines dircclum fuisse , quo in omni sede, non causa alicujus criminis, sed pro fidelilale
ecclesiaslicarum legtim discussioni ipsius existens Ludovici prsefati regis proprii seniorisexpitlil, de-
vicarius, qusecunquelignnda esseril, apostolica auclo* crevimus in sancla synodo eum pro liac re, sicut dc
riiale ligarel; et quoe solvenda vitlerenlur, parili prsescrlpta , excoinmunicamlum, .riisi veniendb sa-
solveret potestate. Hujusmodi proculdubio affaminis lisfeceril..
lam salubri inissalico gloriosissimircges prsefati cum £-. Ut laici sine episoopaliliceiitia presbyteris ec-
pontificibus omniumque clero congralulantes, ut clesias dare vel dimitterc non' praesumant.
dignum fuil, se in omnibus consenlire el obcdire "• 5. Ut nttllus laicorum presbyieriim flagitare seu
professi sunt. A quibus, aticloranle el confirmante fatigare 10_vel aliquain sibi injurianiinferre audeat.
lcgato apostolico,capitula subseqnentia slaiula sunt. C. Ut pascbalis hebdomadaftistive-totacelebretur;
Dehinc ex sessionis suoeloco se subrigens inclytus e't in penieeosleii %,5, &ferianon minus quam clies
rex Ltrdovicusad proesenlianiserenissimi regis Otto- dominicussollemniter honorentur;
nis toliusque sanclissimi Gonciliiunanimilalem , sa- ' 7. In letania
majore jejunium, sicut in roga.tioni-
tis lacrymosi conquestus prolulit qiierimoniam,-vi- bus ante ascensionemDoinini,-.exerceatur.
delicet quod regia privarelur poicstate a quodam 8. Uioblarioncs-fidelium qnaler u altari deferan-
priiicipe Uugoue iioininalo,.quondamque sibi sub- tor, nihil omninoad laicalempertineant potestatem,
jeclo, cujtis anxietali- el mullimodse reclamationi dicente Scriplura: Qui aliariodeserviunt, de allarib
tondolentes , in unilale spiritus coadunali sanctis- participentur.
simi patres, ejusniodi-super liac re scnlenliam pro- 9. Ut deeimoe,quas Dominus prsecipil in horreum
tulere. smim.deferri , si ecclesiis Dei non fuerinl reddilse,
1. Reclamalio Lndovici, qualiter Hugo comes il- sed nefaria cupiditate, quoe ssevior ^tncc ignibus-
liim deregno suo privavit. Nullus dcihceps regiam po- ardel, a secularibus fuerinl retenlse, ssecularia super
icslatem prsestimat populari, seti aliquam perfidise hoc non exerceantur judicia, nec in forensibns discu-
mnculam sibi-f.illaciler cxhibcre. Decrevimus enim lialur causis, sed in sancta synodo ab ipsis saccr-
Tolclani conciliijudicium exequendo, Hugonem,.re- dolibus , quorum deputatoestintusibus, quid exindc-
gis Ludovici regni iiivasorem-el raptoreni_, excom- deboat actilari cerlis difliniatur promulgationibus-
nitinicationis gladio feriendum, nisi forte tempore 1®. Ul evangelica auctoritale et sacrorum cano-
siatulo ad synodale concilium veniat, el a lam nefa- num kistitulione '2 ...., pconasqueproponere divini
ria prolcrvitate salisfaciendo resipiscat. jiidicii,.iu noslra sit absoluta conscicntia, et illanmi
2; Item reclamalio Ardoldi episcopi,qualiler Ilugo pro se rationeni Deorcddat intentio. Cavendum cst
pseudocpiscopussedemsuam illicileinvasit.-Ardoldus quippe, quod dc eartim moribus aclibusque beatus
llcmcnsis ecclesise archicpiscopus, propria de sede Paulus teslatuv apostolus. Quod planius exponcve
sxpulsus, ex eanonica aucloriiate in pristinum ho- proeleriirius,-nc sexus instabilis non, lam delerre.ri,
norem inthronizalus ,- Hugo autem, qui ejus sedem qtiain admoncri vidcalun.
conlra fas sibj usurpat,. anallicmalis cst mucrone D

CONSTlTUTiO'FRANCOFUiifANA.
(An. 9S1.)
Edidcrunt eam Baluzitis-ex codice Oratorii Parisiensis scc. x vel xr. in Rcginone De ecclesiaslicis disci^
plinis appendice i, cap. 55 .Eccardus in Legibus Francortini, p. 198,ex codiceGoihano sa»,c.xi, fql. 14S1;.
ct Ilarzhcimiiis in conciliis GcrinaniseII, p. 621, ex Scliannati apograpjio co.dicis memliranacei Falatiho-
.V-.iUcani n.-585. Novameditionem, codice Golhano cum editionibus Baluz-iict llarzheiiiiii 'coliato,-insti-
iiiimus. .
Anno incarupiionis Domini9SI l4, imlicl. 9 ,lcon-- coiiiiiibus,-aliisque fidclibus compluribus, canonum
stiiniutn-osl; iii FranconOfurf a"regc' glbriosissimo saiiciorumqiie^palnimaitclorilale, riec non capitula-
Ollone, auno illius 15, coriseniierilibusepiscopis, rkim pneeedeiiliumregum institutis coram posilis.
VA-IUiELECTIONES.
,b fl.igeiiarc?' " qusc?' ,s liic aliqua desunt. ia'codcx, Appendixet i/nii/ieim DCCCCLIl.quodcorrexi,
quum el indictio 91 cf regni annus 15. in aiiuum cadanlQWW, quo et Ollo menseJanuario Francofurti mora-
tus- esl. IJtirzheiminttictionenfX.
' ''* edidij, sed conectio polius esse vidclur quain codich leciio, quvm annus-_i
rctjrit idein habealur, X Harzh.
~S3J "T.RIUMOTTONTJMCQ.NSTIT.EGCLES. (,:>i
ne oppressi.ovirgtntim aril viduariim, vel raptus, ab ,,_V 2. lnvcn.um esl.Ciam a pra-fato rcge, ut nulla'
ullis bomiiiibtis lial; ct ul qui rapinnt cas sub no- abbatia quseper..se dcciionem iiabet, ad monaste-
mine slmul habilandi, cooperantcs c( connivent.esls _riurji ji.ecalicuiin proprium dani possit; illse vero
raploribus, siquideni clerici sunt, decidant a gradu ^tioe elcciione carenl, r.cgis donaiione et privilcgio
"
proprio; si vero laici, atiathemalizcntut'; et raptores ad aliud rooiiasier.iiimquod. sub cjus niundibuidlo
sine spe conjugiiperpeluo nianeaul lf- Quod si post consistit subrogari possint 18
hoecjnngere se prasumpserint, uirique auaiheniati-
zeijlur.
CONV.ENTUSAUGUSTANUS.
(An, 952, Aug. 7.)
- Conventus bn_us,iii qno, continualore Reginonis tesle, Berengarii cl Adalberli Italisc regiun causa
tractala est, nonnisi eeclesiaslica-.capitula servata siini. Dobemus ea codici Weingartensi jam dcperdito,
cujus igitur edilionem principem a Canisio in Lcciionibus anljquis iijsiitulam repetere ,opor,tet.
Cum excellenlissimus piissiiivusqueOtlo rex, su- )B principemregnibeaiscmairisecclcsise tlevolumfiliiim
perna allractus clemenlia, non roinus de .negoiio postulare, quaicnus ibidcm divina discutientibtis iu-
spiritali, quam de slatu christiani imperii tractare ieresse dignarelur. Tum die pnefiniio eo veniens,
disponerel 19,imprimis ponlificum, aliorumque pri- dulcjsona modulaiionum jocunditaie, honorifice, uii
malum suorum communi consilio fretus, anno in- regiam dignitalem decuerat, ab omnibus acceplus 29,
carnalionis 952, indictibne tO, anno vero regni ejus jnissse celebration.e3''finiia, saiisfaciendo pontificum
16 sub die 7 Id. Aug.,placitum conventumque syno- pelitioni cum insigni privalim lurba synodum intra-
dalem Augustsefieri decrevit, qualenus-concordi di- yil. Jnierim reverendus Mogontinsesedis archiepi-
ligenlia, tam sancti cleri quam populi eeclesioesla- scopus Friihuricus se e solic erigens, huniilitcr,
bililalis profectus et lotius ehristianilalis ulililales jjti-.euueque sermoiiem regulari siudio congruenteni
iractarentur. Cujus divinserei dispositionemper re- prolulerat; deinde cuncta , quoede jure ecclesjasfcico
verenlissimi alque prudenlissimi Frithurici Magun- - juxta canonicam auctoriiaiem et imiiauda sancforuii)
linse sedis archiepiscopi induslriam maxime guber- patruni decreta erant vpntilaia pronuncians, in hisce
nari deliberavil. Heroldoetiam Juyaweiisis2^ee-clesise omuibus liuic rei neccssariis se in communc ejus
archi.episcopo,ManasequoqueMediolanensisecelesiae prsesidium scnlire posiulabai. Quibus rex., supcrni
archiepiscopo, Petro Ravennali archiepiscopo, coe-< C amoris jgne succensus et zelo divini amoris anima-
terisque Ilalise, Gallise, Germanise, subnotalis pon- lus, menlis corporisque nisu ecclesiaslicarum rerum
tificibus huic discussioni operam exigentibus : Udal- auxilialorem, defensorem promptissiinum, se esse
rico Augustensis ecclesise episcopo; Annoni Wan- promittendo cerlificavii. Hac videlicct prpm.issior.ti.
gionensis ecclesise episcopo. Starcando Eihstetcn- audila regali, pfoelibatus archiepiscopus residens,
sissl ecclesioeepiscopo; Cunrado Conslanliensis ec- cominuni coeter.orumassensu capitula subsequentia
clesise episcopo; Poponi Werziburgensis ecclesise, lilulari prsecepit.
episcopo; Godefrido Nemetensis ecclesiseepiscopo; 1. Si qttis episcoporum, presbyteroruni., diacp-
Harberlo Curiensis ecclesiseepiscopo; Uodcr.ii22Ar- norum , subdiaconorumque uxorem acceperit, a sibi
genlinensis ecclesioe episcopo; Lanlberlo Frisinge- iujuncto officio dcponendus esl, sicut in coneilio
nensis ecclesioe episcopo; Hugone Brixiensis 23 cc- Carlhaginensi lenetur cap. 25,
clesiae episcopo; Micbael-Radesbonensis~"°eeclesioe 2. Episcopos, presbyieros, vel aliquem de clero,
25
episcopo; Adelberto Palaviensis ecclesioeepiscopo; canes venandi amore vel aceipiires habere non licet,
LuidfridoTicinensis26ecclesiseepiscopo; Gisibrando sicut in coucilio legitur Toletano cap. 10. Quisquis
Terdonensis ecclesise episcopo; Antonio Bricsiensis autem personarum hujusmodi in hac voluplate de-
ecclesioe episcopo; Waldone-' Cuinano cpiscopo; D leclatus 31ftierit, quaindiu jji jlla delestabili v-oluplalc
Deodato Parmensis ecclesioe episcopo; Wilione Mu- detinetur, ab omni e.cclesiasticooffitio cessct.
tinensis ecclesioe episcopo; Adelhardo Regenensis 5. Episcopus,presbyler, auidiaconns alese vacajis,
ecclesiseepiscppo; Sigolfo Placentkisc ecclesiseepi- si ab hoc interdiclo opere cessare noluerit, velut in
scopo; AdalgisoAquensis28ecclcsisc cpiscopo; cum canone aposioloruni habetur capitulo quadragesimo
eorum unanimis diligenlia huic ecclesiastico iiego- secundo, dcponeudus erit, ,
tio vigilanter instarel, omnibus ralum putahatur, i. Nullus in clcricatus officio nianens muiiereni
XARIM LECTIONES. - . -
" ila App. convenienfes Got/i. Ilqrzli. le c. pcrmancanl App. 17 illud G. Harzh. 1Bpossc Harzh.
19 vox hcec excidisse videlur, dcest qpud Canisium. 20iln correxi juvanensis Canis. sl ila correxi;
eibsleitsis C. 22Vudoni C. 23ifacorrexi; Arilicnsis C. scd hic inler episcoposdiocescosSalisburgensis non
cleAriliensiin-Jlalia ,sed de Brixiensi episcoposermonemcsse palet. Suffraganei ccclesitt Moguhlinensis ab
Auguslensi incipittnl, Salisburyensis ti Frisingensi, Metliolanensis a Ticinensi. 2i Radcsboriensis C.
s" Patavensis C. 26PicinensisC. " ila correji; vultoni C. ?" aquenensisC. 29rcceplus? 80cclcbrateC.
S1iia correxi; denadalus C.
 '
833 APPEND. AD S.-EC X. — MONUMENTA DIPLOMATICA. 836
siibinlrodticlam secum babitare permiltat. Si vero A eum in tali conversaiione pcrstaie exhortari conetur,
aiqua suspicionuin maculis adspcrsa conira Incc sicut in concilio Toletano babelur cap. 50.
agere teritaverit, ab episcopo vel ejus niisso virgis 8. Sanclimonialis, • quae spontanea voluntatc,
c;x>sadetondeatur. Si autem ssecularis poleslas Imc slrictiori vifoeproposilo se alligare voluerit, milla re
ficri prohibuerit, rcgia polestate fscmina eoacfa obstante, id quod bona intentione disposuerat per-
prailatse sentenlioesubjaceal. agendum , abepiscopo impediatur. ,
5. Diversa ssecularis vitoenegolia fugiontcs, et 9. Ut laici presbyicros sine conscienlia et con-
monast!c;einstitulionis normam aggredicnlcs, cxtra sensu proprii cpiscopiab ecclesiiseis canonice com-
clauslruni sine licentia proprii abbatis ire non licel •• nieiidaiis non ejicere pr;csuniant, nec alios locuin.
sed laiitunimodojejunio ct oralioni vacare, in locis eoium subire faciant; quiaui ab episcopis ordinan-
quibus renuiiciaverunl seculo perinanentes, sicut in tur, ita necesse cst ab ipsis ecclcsias procurandas
concilioChalcedonensiprsecipitur. accipianl, sicut in conciiio habelur Arelaleusi
i.
6. Oportet etiam episcopum, in cujus dioecesi cap. 10. Ut omnis decimatio in potesiaie episeopisit,
ccenobium siltim est, monachorunf" provideiiliam el si
et si corrcclione neglecla fuerit, quidquid inde emenjaiidiitii sil,
gerere, aliquid dignuin rcpperil,
feslinet. rj coram episcopo ejusve misso corrigalur.
corrigerc il. Episcoptis,presbylcr, diaconus,subdiaconus,
7. Clericis lnonachicum habilum sequi cupienti- ut in mullis conciliis firmalum esl, quia divina mi-
bus, ct pro rcmuneralione divina ssectilaribusspretis nisteria conircctani, ab uxoribus absiineant. Ctcteri
arcliorcm vitam adire volentibus, nullaicnus In- aulem clcrici, quando ad maluriorcm selalem per-
iroeundi aditus ab episcopo denegctur, sed polius veneriiil, licel nolenles, ad conlineiiiiam coganlur.

CORONATIOROMANA.

{.4n. 9C2, Febr. 2.)

Jtiramenla cx parte Ollonis antc coronalionem prauila exscripsi ex eodicibus 1) bibliothecse pnblicse
BabenbcrgcnsisC. n. il membr. ssec. x exeuiuis vel xi", Isidori Mereatoris canbnes conlinenle, 2) bibl.
Yaiicanoen. 5855 nilir. in fol, 1591ssec. xn ineuniis, cardinalis Dcusdeditcanonum colleclioneniexliibenle,
ubi fol. -1591haic m margine leguntur : lloc sacramenium invenii scripior hujus libri in Saxonia in
monaslerio quod dicilur luineburg. JurarneiUuin Ottonis ipsius exscripsi cx 5) duobus codicibus Cencii
Camcrarii de censibns R. E. in laUulario scereliori Vaiicano cxslauiibus, sciiicet.ex co.liee sancli Angeli,
s;cc. xiv, fol. 5G0, ci coriice Aviniouensi, ssec. xv ineiinlis, fol. 278 ubi narralioni succiuctsedc historia
Jolianuis XII pap;c inserilur. Haben illud ct in codiccCencii bibliothccoeYaiicanoeel in Graliano Distincl.
(i5,cap. 55, Baronius ad a. 9(50obscrvavit.
Juramenlum qvodfacere fccil suos fideles Otlo Au- C liquias sanctoriim, quod si permillenteDeo Romam
gusws cmiequamRomamadiret. vcnerit, saiiclam Roinauam oecclesiamet eundein
Tibi domno Johanni papscego i*exOllopromitterc domnumJohanncni papam reclorem ipsitts exaltabit
cl jurare facio per Pairem et Filium el Spirittim secundum simm posse, si vivum invenerit. Sin au-
sanclum, et per hoc lignuni vivilicoecrucis, ct pcr lem, eum qui lcgabiliter illi succedet. Et nunquam
has rcliquias sanclorum, til si permitlenlc Dco Ro- vilam, aul niembra neque ipsum lionorem quem
manr venero, sanclam Romanani scclcsiam el le habel, el qui eum habilurtis est sua vohmiate, aut
lectorcm ipsius exaliabo sectindum meuro posse; el suo consensu, aulsuo consilio, aut sua cxhorlatione
iiumquam vitani aul membra neque ipsttm bonorcm perdet, ueque ipse, neque aliqnis successorumejus.
([tieninmfc habes cl per me liabilurus eris, mea vo- El in Roma nullum 33 placilum, aut ordiiia"tionem
luntate aulmeo cbnscnsu aut mco consilio aut exor- faciel de omnibtts qtioe pape el Romanis periinet,
latione pcrdes. Et in Roiriauullum placitum ncquc sine consilio domni pape. Et qtiicquid dc terra sancti
ordiiiationem faciam de omnibus qute ad le vel ad Petri ad ejus poleslalem venit vel veniet, Romane
liipsRomanosperlinent, si.neitioconsilio.Elquicqttid sccclesioeresliluel. Cuicumque aulem ragnum Itali-
tle terra sancli Peiri ad nostram poleslaiem veherit, cum commillet, jurai'e faciel illum, ut adjutor sit
tibi recldani. Cuicumque atilcm regnum Ilalicum domno pape el successoribus ejus ad defendendairi
commisero, jurare libi faciam illum, ut adjulor lui lerram sancli Petri secundumsuum posse. Sie adju-
sit, addefcndeiidam terram sancli Petri secundum vcl Deus eundem domntim regem Ottonem, ct hcc
suum posse. sancta cvaiigelia,et hec sacrosancta sancluaria.
Juramenlum fuluri imperatoris. Juramenlum corporaliler prwslilum.
DomrioJqhaniii pape duodecimo rex Otto- 32 per libi dompno pape Johanni cgo rex Otlo proriiiftn
nos mittil, et jural perPatrem et Filium et Spiritum et juro per Pairem el Filiuni ct Spiriltnn sancutm ct
sancium et per boc lignum vivificecrucis, el bas rc- per hoc lignum vivifice crucis et pcr lias sanclorum

YARI^: LECTIONES.
»soclo cod. sl iia corrcxi; romanuii) cod.
857; TRiUM OTTONTJMCOT\TSTIT. ECCLES. 838
rcliqtiias, quod si permitlentc Dco Romam venero, A nationem faciam de omnibus que ad (e aul ad Ro-
sariciam Romanam Ecclesiam ct le rectorem ipsius manos pertinenl sine tuo consilio. et quiequid de
exallabo secundum meurriposse, et numquam vitam lerra sancli Petri ad nostram potestatem venerit
aut membra neque ipsum honorem quem habcs, libi reddam. Cuicumque rcgnuni Ytalicum commi-
mea volunlate aut consensuaul mea exhortatione sero, jurare faciam illum, ut adjutor lui sil ad defen-
~
perdes. Et in Romani 34nullum pJacitum aut ordi- dendam sancli Petri terram secunditm suum posse.
GTTONIS MAGNIPACTUMCUMJOHANNEXII (1).
{An. 962, -Fehr. 15.)
Deiensio Romanse Ecclesiseper pactum a Karolo inajoredomus cum Gregorio III ielum generi Karolo--
rum hsereditario jure obiala, atqtie patricialus sive consulatus titulo ab eo suscepia, patriciuin seque ac
poiitificemmutuis sacramentis obligabal (2). Palricio competebat defensio papse et Ecclesiae, summtim im-
perium, suprema jurisdictio, et jus suum in ponlifice eligendo. At, suscepla :mperaloris dignilate.fKarolus
Magnusel hseredesejus papam seque' ac reliquos Romanos et incolas patrimonii B. Pelri juramento Udeii-
latis sibi obslrinxerunt, defensibnis tamen officioinlegro, et possessionibus Ecclesise, aequcac reliquaruin
imperii ecclesiarum, intaclis. Quod quidem jurameiiium aimo 800 Karolo praesente.prima vice proesiitum
fnisse crediderim, cum imperator in Franciain redux iliud a cseteris' quoque rcgni sui pbpulis exegerit.' ct
Romam inter melropolcsimperii primam computalam esse ex testamento Karoli constal. Ex eo igilur tcm-
pore reges Francorum ut anlea patriciatuin, jam iinperium atque palricialum jure hsereditario adepti, co-
ronam Romanam aut in Francia (3) aut Romsestiscipiebant; e contra papa ex-antiqua consuetudine (i) a
clero populoque Romano electus, nonnisi electione sua per imperatorem aut missum ejus examinata, et
approbala, erat ordinandus. Susceptis im.periovel pontilicatu, papa cum uniyerso populo Roinano impera-
•torifideliialisjurameiitumprseslitit, imperalorpaclum proedecessorumsuoruhi ciiui pontilicibus anteriori-
btts et privilegia Romanoeecclesiseconfirmavit. Qnod ita fttisse, ex hisioricis noni deciiniqiic soeculicolli-
.gilur (5), et charlse qttoquein tabulario Vaiicanoadservalselidem facturse essenl, nisi omues qtisesscciiliini
undecimum ditodecimtimveantecedunt inleriisseni. Nam nec cliarlseper LudiivicumI an, 816 Stepliano IV
(6) et an. 817 Paschali (7) 1, anno 876 ut videtur (8) perKarolum II, anno 888 per Widor.em (9) et Lam-
hertum, anno 898 per Lambertum (10), anno 916 per Berengarium (11), poiuilicibus Romanis coiicessa;,
nec quas a reliquis imperatoribus editas fuisse hatid dubie conjicimus, ampllus exstant; eas iamen lum
ofiicium defensionisab imperatore susceptse, tum possessionesEcclesiseRomanoesingulas, proul in dona-
lionibus Pippini et Karoli atque in pacto Carisiaeensi continebaiitur, expressisse, atljectis fortasse inde ab
anno 824 praicipuis consiilttlioiiis Lotliarii I seutentiis, quas vel sscculoxu et xm in legibus Langobardorum
.servatas esse videmus, haud.absimile vidcri polest; Adest etiamnum in labuiario Yaticano purpurei colo-
ris membrana, aureis litteris conscripla, accessu quidem difficilimihique negalo, quaOllonis 1confirmatio
atino 962 Jbanni XII promissa (12) legi dicitur; quam aut pro autographo aut pro apographo ejus oevi
•habitamY. 111.Marinus Marinius, tabularii Yalicanl prsefeclus,in libro supra pag, 7 laudatopag. 111-120
YARLE LECTIONES.
**ita ulerque codex.
WTJE.
Niem De pfivilegiis el juribus apud Scbardiuni in
(1) Fredegarii cbron. C. 110. B Syntagmate pag/248, 249.
(2) Yita Adriani I, c. 59. Quid de paeto isto soe- Ludoyieus 1 anno 815 Aquisgrani, el iterum
«ula subsequentia senserint, tum Leonis YHIconsti- an.(5) 816 a Stephano IVRemis. .
lulio, tum locus in libro tertio Collectioniscanonum (4) Qttsejam sub imperatoribus Conslanlinopolila
triparlitse, tempore Urbani II scriptoe, docet, qui e.l nis obtinebal.
in Ivonis Decrotumlib. VIII,c. 154, el in Sigeberti'
GemblacensisChronicon ad an. 774 transiit, queni- lotiitsque (5)De juramento papse, cardinalium, procertim
cleri populiqueRomani cf. anno 816 The-
que hic ex codiceIvonis CsesareoVindobonensiinler - ganum, an. 824 coustitutionem Lolharii et saci'a-
Salisburgenses n. 525, fol. 10-4, ssec. xi exeuntis nienlum Romanoriim, an 844 Sergii II Yiiam, n.
aut xn, a Kopitario noslro-lransscripfuhi sistimus : 15, an. 896 sacramenliirn Romanorum, au. 965 ef
c Adrianus papa Romam venire Karolum regem ad 96i-conciliaRomana
defendendas res Ecclesise postulavit. Karolus ergo electionis papsecf., an.apiui Liulprandum. De modo
Romam (a) veniens Papiam obsedit, ibique relicto 824,constitulionem Lotharii 817, Eginhardi Annales, an.
et sacrameiittim Roma-
exercilu, iri sancta Resurreclione ab Adriano papa norum, an. 827 Eginliardi Annales, an. 844 Prn-
Rome honorifice susceptus est. Post sanelam vero dentii Annales, an. 885 AnualesFuhlenses, an. 898
Rp.surrectionemreversus Papiam, cepit Desideriuni Joannis IX Constitiilionemin concilio
Romano, cap.
regem. Deinde Romam reversus, conslituit ibi syn- 10 et 56. Privilegifim Ludovici spurium de coulir-
odtimciiin Adriano papa in patriarchio (6) Late- maiione electionis silet, cum lamen
rani in ecclesia sancti Salvatoris; que synodus cui concessum fnisse ipse Paschalis
celebrata est a centum quiiiquaginla li-ibus religio- lam de consccraiioiielingilur, cxcusatoriam episto-
sis episcopiset abbatibus. Adrianus aulein papa cum *-' sua antequam coiifirmaius
universa synodo tradiderunt Karolo jus et polesta- fuisset, ad Ludowicum misisset, ex Eginhardi
lem eligendi pontificem et ordinandi aposlolicani Ann. Ermoldus L.
sedem, digniiateniqttoque palriciatus (c) ei conces- (0) n, p. 485, 483.
serunt. Iusuper archiepiscopos,episcopos, per sin- (7) Eginhaidi Aim.
Convenlus Ticin. Benedictus sancli Andreae
gulas provincias ab e"oinvestiluram accipere diffini- in (8) Eutropii; et Joannis YIU epislola 9.
verunt, et ul nisi a rege laudetur et investialur Cf.appentlice ep. 119, 216.
episcopus a nemine consecrelur. Et quicunque (9) Mon. Germ. T. III.
coulra hoc decrelum esset, analhematis euiiivin- '
culo innodaverunt, et nisi resipisceret, bona ejus (lO)Tbid. p. 563, 5,c. 6.
(H) Panegyrictts in Bereng. lib. iv.
publicari prseceperunt. J Cf. ct Theodericum da • (12) Yide Liuipranduni l.vn.
(a) legeitaliam. (b)patriurcluc. (c) paliiarchatuse.
 APPEND..AD S.EC. X. — MGNUMENTAD.PLOMATICA. -
.839 «0
ty.pi? iteruni dedit.commenlaiioque donavit, cum aniea rarjtts ex ipso quam ex apogi-aphissaeculorurrt
pnsieriorum ssepissimc cdita alque a doctissiinis aeqtieImpfcgnaloribusac defensoribus, Muratorio prsepipuje
'Ct Bbrgia, "aiuplis commentariis illuslrata fuisset. Aiiiiquissimaipsius atque charlarum Ludovici el lieiif-
riei H apographa in codicibus Vaticanis n. 4984 et 5835 manu sseculixu ineuiitis inveni, tinde ct in librum
consnalem Cencii Camerarii transcriplas esse animadverti (15). Pacium seeunda sui parte -pr%cipua< con-
siiliiiionis l.olliarii an. 824 capitula una cttm formula sacrameiiti Romanoruni conlirmat. Prima vero pans
conlinel cnnfirmalionempossessionum EcclesioeRomahoe,tum earuni quas ex ariliqno jure_, donationibus
Pippini et Karoli, et expaclo Carisiaccnsi et jure Karolo Magno-probato repetebal, necnon earum quas a
meridie litieaj a Lunis usque ad Monlem Silicis porrecise poniilices affectasse nec lamen evincere potuisse
supra diximus, adjecla ecclesia sanctse Chrislinoe pfope Papiam, tum vero-aliartim, quas ab iniperatoribiis
collatas esse nuUibi fere nisi bic atquein ficlo Ludovici diplomate et Heinrici legiinus. Nam licet appendix
Uislorise Etilropii a Flacio lllyricb edita, qnam -BenedictoS. Andicoe ad Soractem monacho tribtiendam
esse ceiiseo, Karolum II pacto cum Romanis, id est cuin Ecclesia ftomana, rcijovato, ei monaste.ria Sal-
vatoris et B. Mariaeel S. Antlrcsead Soractem, tum patrias -Sanhise(Samnii) el Galabrioesimul cum onmi-
bus civilaiibus BeneveiUi,insuper tolum ducalum Spoletinum cum diiabus.civitatibus Tuseiao, Aricio ei
Clusio contulisse (14) et regise legationis asskluiialem vel prsesentiam jn clcctione xemovisse dicat, e*
Joannes VUIin epislola nona Capuam a Karolo Eeclesioe Romansejuri poleslaiiqne eommissam memoiei,
ejusmodi lainen donalionem, si verc' conligerii, haud ultra Karoli 11 usurpaioris prsesemiam durasse, ncb
a sticcessoribus eoronse iegitimis agnilam fnisse, per se patet. Imperaloribus eriini rcgibustpie Gcrinano-
rum etiani legilimis, hona el possessiones imperii regnive nonnisi in vitse su:c femptts confcreiuli jus coni-
petisse, ila ut donalore defnnclo res ipso jnre ad rem publieam rcvertereiitiir, inter omiics antiqnifaiis
Germantse gnaros constat. Mullo magis autem nsurpatoris acta, potcnlia cjus collapsa, in irritinu cccidcre,
Ctijus seiiientiaj ei -Qllouem"III imperatorein fuisse, charla doiuuionis-ociocomiiauiurn ab-eo Silvesiro 11
iuiiiilla evineit, quam vei sseculo xvi iri labulario Valicano asservalam (15), el anno 1559aiictoritate IScne,-
dicti XII papoeex originali btilla plumbea Oilonis, quales compliires in labulario regio apud nos exstant,
nninitotraiistimptam^ Baronius Annalibus suis an. 119Ir_pa'g. S47, inseruil, tinde cam hoc potissimum
loco repelendarii esse ccnsuimus.
< In nomiiie sanctse et individuoeTrinitalis, Otlo A tum, jam rmperio privaitim, jam destilutiim ct an-
servus a.postolorum, et sccundum volunlalem Dei nulialum. Ergo quod non habuit, dedit : sic dedii,
S<tlvalorisRomanoruro imperator auguslus. sieut uimiruin dure potuit, utpote qui analc acquisi-
« Roinam capttt mundi profiiejnur, B.omanam vil ei diu se possessurum non speravit. Spretis evgo
ecclesiam -matrem omnium ecclesiarum essc lesta- commciiliciis pivcceptis el timaginariis scriptis, cs
mur, sed incuria et inscientia ponlifieum longe suoe noslra Jiljeralitale sancto Petro donainus jquoenostra
tlarilalis tilulos obfuscasse. Nam non ;solum quse sui.t, ;iioi) sibi, quse sna sunt, veluti noslra confc-
cxlra Urbem esse vidlebanlur-vendiderunt, -et qui- rimus. Sicttt enim pro ainore sancti Petri dominum
busdam colluviis a lare sancli Petri alienaverunt, Silvestrum magislrum nbslrum papam. elegimus, et
sed quod absque dolore non dicimus, si quid in hac Deo volente, ipsum screnissimum ordiuavimus et
nostra. Urbe regia habuerunt, ut majori licentia eva- creavimus : ita pro amore ipsius domini Siivestri
garenlur, omnibus cum vindicanle pecunia in coni- papse sancto Petro de publico noslro "dona conferi-
mune dederunl, ci. sanctum Petrum, ct sanctum Tnus, ut habeat magisler qtiod principi nostro Pctro
-Paulum, ipsa quoque altaria spoiiaverunl, et pro a parte.sui discipuli offej'at. Octo igitur comitatus
.reparalione semper confusionem duxerunt. Gonftisis pro aniore magislri noslri domini Silveslri papaj
vero papaticis Iegibus, et jam abjecta ecclesia Ro- B saucto Pelro olfcrJmus-eldonamus, ut ad honoiem
jrriana, in iaiUum quidam pontificum jrrueruni, ut Dei el sajicii Pelri -cumsua et noslra sajute habeai
. niaxjmam partem imperii noslri aposiolalui suo con- et teneat, et ad incremcnla sui aposlolalus nostriquc
jungerenl, jani non quserenles quse et qtianla suis iinpcrii ordinet. Hos aulem sibi ad ordinandtim
culpis perdiderunl, non curantes quanla ex volunta- conccdimus : Pisaurum, Fanum, Senogalliam, An-
ria vanitale effudermU; sed sua propria, uipote ab conam, Fossabrunum, Callium, Esium el Ausimum,
illis ipsis dilapidata, dimitlcnles, quasi cnlpam suam ut nullus umquam ci el sanclo Pelro aitdeal aliquam
in impcrium nostrum retor.quentes, -ad aliena, id inquielationeni facere, aut eum aliquo inscnio faii-
e,sl, ad nostra el noslri impcrii jnaxime, migrave- gare. Quicumque vero praesuinp.seril, omnia quse
runt. -Haecsunt enim commenta ab illis ipsis inventa, habuerit, amittal, et sanctus Petrus quoe sunt sua
quibtis Joannes diaconus, cognomcnto digilorum recipiat. Ul hoc autem in aelernum ab oinnibiis
inutius, prseceptum aureis lilteris scripsit, sub lilulo conservelur, libc proeccptum manu noslra diu, Do-
iiiagui Constaiithii longa uiendacii lempora finxiu mino adjutore, victura conlirmavimus, et nostro
jlsec suni.etiam commenta, quibus dicunl, quemdam sjgillo prsecepimus instguiri, ut sibi suisque succ^b-
'"Carolinii 30 sancio Pelro uostra publica iriliuisse. soribus valeat.
Sed ad haic rcspondemus, ipsiim Carolumnihil dare C « Signum domini Ottonis inviclissinii Romanorum
36
jure potuisse, utpote jam a Carolp meliore fuga- imperatoris augusti. *
VARI.E LECTIONES.-
M Calvum s6 Krasso.
NOTJE,
• (15) Cf. Annales noslros Archiv., elc. T. ¥, pag. jjiscripta legi Pelrus Mallius djcit.
88, 94.
"'S4.,(14) Cui consonat, qtiod civitaiem utramq.ie in geli (15) Index scripturarum archivi arcis S. Ari-
in Areiins'Bcytragcn totii. 11, fasc. 1S, p. 80,
donaiione porise basilicoeS. Pclri argeuleis litlcris p. 158.
 841 TRIUM OTTONUMCONSTIT. ECCLES. 842
Eliarla hsecKaroli II (Calvi)donalionem Karoli III (Crassi) vicloria ad nihilum redactam profitetur; nec
ob tiluluni imperaloris nec ob formulas impugnanda, lilleris aliis Ollonis ad.Gerberlum datis lllustralur.
Namque scribit imper,.tor Italiam reliclurus et- Germaniani appetens, epistola 158 apud Chesnium pag.
826 : vestroquesotalio alque subsidio primores Ilatiw relinquimus. HugonemTuscum vobis per omniafidum,
S. comitemSpolelinis el Camerinisprwfeclum, cui'ocio COHITATUS QUISUBLITESUNTveslrum ob amoretn
conlulimus nostrumque legalum eis ad prwsens prwfecimus,ul populi reclorem habeant, et vobisejus opera
debita servitia adhibeanti Hoccanno 999, circa mensem Novembrem, Romse scripla esse exislimaverim.
Ctnn igitui Caroli U donaiio a poslerioribus imperatoribus pro irrita habita sit, sententia Benedicti de S.
Andrea, qui ipsa donationis Ottonianse verba exscripsit, mininie tenere pqlesl, cum Caroli II donatione
polenlinm imperalorum inimiiiutam esse slaluit (16). Nec.hoc lantum, sed aliud quoque Oltonis charta
docemur, scilicet quod stcculo decimo exeunte Romse falssedonalionum imperialium chartoe a ' Joanne
quodam ficlseaureisque lilteris conscriplse habebantur.
Licet igitur minitne dubitari possit, Oiionem 1 oequeac anlecessores ejus, imperatorcs inde a Carolo
renovasse, chartse lamen, quse sub nomine ejus in
Magnoomnes, pactiim et privilegia Romansc Ecclesisescilicel
tabulario Vaticano bodie habelur, partem aliquam , a vocibus in partibv.sCampaniw Soram, Af-'
ces, etc, usque Cajelam el Fundum.cum omnibus earum periinenciis, gravi suspicione atlingi confilemur.
De alia parte Insuper offerimuslibi beate Petre usque Terranem cum perlinentiis suis, quid certi slatua-
mus, non habemus, quandoquidem nonnisi generalim , Otionem Joanni papse restitulionem lerrse sancti
Petri promisisse, legimus. . .
Quibus exceptis, si pactum Otlonis charta ista proponitur, in aliquibus lamen a genuina forma discedit; -
Tiam Pippinum imperaiorem vocalum, nnnuni Olionis imperii xxvn, loco regni xxvi, etimperii i, scripluni,
tum Preierea alia minora huic operi inserenda previdimuset crttci iniperatoris: f Signum domni Otlonis
serenjssimi imperaloris ac suorum episcoporum abbalum el comilum ascriptum fuisse, cuin signa singula
episcoporum aliorumque leslium subseqtiereiitur, ea non diploma autbcnticum, sed apographum quoddani
incerlae aucloritatis prodmit. Mirari quoque aliquis possel cur imperator dicat pontilicem haud conse«
crandum priusquam talem promissionem faciat qualetn domnus et vcnerandus spiriialis pater noster Leo
spontefecisse dinoscitur, cum nec Leonem VII promissioncm aliquam Ottoni fecisse consiet, nec Leo-
nem VIII Joanni XII posteriorem fuisse ambigipossil; nisi verba isla ex LudoviciI pacto cum Slephano.IY
in pactis sequentium imperatorum reoeliia statuere velimus, quod certe haud niullum abs re cadere
viderelur. -•
Ut igilur rem uno verbo absolvam, chartam genuinum quidem Ottonis.et Joannis Xllpaclum, sed
superaddila donatione vilialum, forma etiam haud^omnino sincera , referre censeo. Earn inde ab.exeunte
sseculo undecimo pro genuina venditam, in codices Vaticanos iranscriptam , sensimque fitlem populbriihi
naclam, inde a dissidio Philippi, Ollonis IV el Friderici II imperaloribus quoqticcreditain , demumque a
Rudolfo 1 ef successoribus ejtts confirmalam fuisse, omnibus notum est. Ecce textum ab III. Marino
Marinio proposilum: ,
iln nomine domini Dei omnipolentis Palris, et A J excellentissimi iinperatores, predecessores videlicet
Filii, et Spiritus sancti. Ego Olto Dei gratia impe- nostri, beato Petro aposlolo et predecessoribus
rator Auguslus una cum Otlone glorioso rege filio veslris jamdudum per donationis paginam contule-
nosli'odivinaordinaiueprovidentia,spondemusatque runt: hoc est civitatem Ravennam , el Emeliam,
promitlimus per hoc pactum confirmaiionis noslre, Bobium, Cesenam, Forumpopoli, Foramlivii, Faven-
' libi bealo Pelro principi apostolorum, et clavigero liam, Immolam, Bononiam,Ferrariam, Comijaclum.
rcgni ccelorum, etper le vicario luo domno Johanni etAdrianis atque Gabellum, cum omnibus finibus,
summo pontifici et universali XII pape, sicut a pre- territoriis, atque 'insulis , terra marique ad supra-
decessoribus vestris usque nunc in vestra poteslate diclas civilales pertinentibus : simul el Pentapolim,
atque dicione tenuistis et disposuislis civitatem videlicet Arimintim, Pensaurum, Phanum, Senogal-
Romanam cum ducatu suo et suburbanis suis, atque liam , Anconam , Ausimum , Humanam, Hesim,
viculis omnibus el lerritoriis ejijs, montanis ac ma- Forumsimpronii, Monlemfeltri, Urbinuin, S7el tef-
rilliniis, litoribus ac porlibus, seu cunctis civita- rilorium Balnense, Callis, Luciolis et Eugubium,
tibus, caslellis, oppidis, ac viculis Tuscie partibus, cum omnibus finibus ac lerriloriis ad easdem civi-
id eslPorlum, CenlumceIlas,Cerem, Bledam, Martu- lales perlinenlibus. Eodem modo lerrilbrium Sabi-
rianum, Sutriam, Nepem, Castellum, Gallisem,0r- "' nense, sicul a donihoKarlo imperalore, antecessore
lem, Polimartium, Ameriam, Tudam, Perusiam cum nostro, bealo Petro aposloloper donationis scriplum
tribus insulis, id esl majore et minore, Puivensim, concessum est sub integritate facte ; 38in parlibus
Narniain, et Utriculum, cum omnibus finibus ac ter- TuscieLongobardorumBastelluni Felicilalis, Urbem
riloriis ad suprascriplas civilates perlinentibus : nec veterem.Balneum regis.Ferenti.Viterbium, Ortherii,
non exarcatum Ravennatem sub integritate , cum Marcam, Tuscanam, Suanam, Popolonium, Rosel-
urbibus, civitalibus, oppidis et easlellis, qiia».piaa les, cum suburbanis alque viculis omnibus el terri-
recordalionis domnus Pipinus et domnus Karlus toriisac marilimis, oppidis, ac viculis seu finlbus
VARI^S LECTTONEf<
iTUrbanum MARINT.38i. Item in codd.
NOTiE,-
(16) ( Cuncla illis (Karolus II) conlulit quse vo- Egressus namque yix , derunclus est. Ab illo auterU
luerunt, quemadmodum dantur illa quse nec recle die homn-ificasconsueludines regise dignitatis nemo
acquirunturnec possessura speraniur. Fugalo.itaque imperalorum, nemo regum acquisivit, quiaaut virlus
isto Carolo prae metu alterius Caroli qui veiiiebat, defuit, aut scieniia,
jnfirmatur antequam de regno egredereiur Italico. cl assiduis divisionibus.) pro mullis 'regni conlentionibus
, .-
PATROL.CXXXVIU. m
 m :-. , -._ APPEND AD SMC. IX. — MONUMENTADIPU3MAT1CA. Sii
o";tinib.usr.Ifemque a Lunis cum insula Corsica, & ramus, ut in vestro permaneant jure, principalu at-
{jein(1ein,!3uriano,deinde in monte Bardonis, deinde que dicione, elneque a nobis neque a successoribtis
in; Berlelo , exinde.iiv.Parma.,_,.deJnde, in Regia-, nostris per quo.dlibet argumenlum.sive niacliinatio-
exi.nde in Mantua, atque inMonle.Silicis atque pro- nem in quacumque parte veistra potestas irominua-
yjncia. Yeneviarum et Istria :. .necnon et functum tur, aud a vobis inde aliquid sublrahatur, de supra-
ducalum SpoIelanunV.acXjeneventan.um,.una cum scriplis videlicet provinciis, inbibus, .civitatibus,
ecclesia sancl.seCristinse posita prope Papiam juxta oppjdis, caslris, yiculis, insjalis, lerritoriis, alque
Padum, quarto miliario. Ilem in parlibus' Campanie, palrimoniis, necnon et pensionibus atque ceiisibus ;
Soranif. Arces, Aquinum,. Arpinum,..Teanum,, ,et ita ut neqtte nos ea facturi simus neque quibuslibet
Gcfpuam;. necnon et patrimonia aa potestalem'et di- ea.facere volentibus consenciamus, sed.-potius pm-
liom.nl .vestram. perlinenlia, sicut est palrimoniutn nia que'superius legunlur, id est.provinciae,.civita-
QemwulQnumet.patrimonium Neapoliianum^ atque les, urbes, oppida; c&stelia, lerritoria,.et ^palrimp.-
palrimonia Culabrice superioris ,et inferioris. De civi- nia, atque insulas, censusque et .pensiones,-,ad.p"ar-
tttty.autem Neapolilana cum caslellis. et lerrilcriis ac ; tem ecclesise beati Pelri apostoli ,al.fme.,p.onti(icur_Ti
fyibins. et insulis suis sibi perlinentibus, sicuti ad " in sacratissima sede illius residenlium, nos imquan-
easdem aspicere videntur, necnon palrimonium Sici- tum possumus defensores esse testamur, ad hoc. ut
liw.si Deus noslris illud tradideril manibus, simili ea in illius ditione ad utendum el fruendum alqu.e
jnqdp, ciyitalem Cajelam el Fundum cum omnibus disponendum firniiler valeant optineri; ,salva in
earum _pcrlinenciis.Insuper offerimustibi beaie Petre omnibus potestate noslra et filii nostri posterorum-
aposlolevicarioque luo domno Johannipapw el suc~ que noslrqruro, secundum quod in pa.clo et confir-
cpssoribjisejus, pro nostre anime remedio, nostrique nialione ac promissionis firmitale Eugeniipontificis
39
filii el noslrorum parenlum, de proprio nostro regno successorumque illius continelur. Id esl ut omnis
dvilales el oppida cum piscariis suis, idest Reatem, clerus et universi populi Romani nobililas, propler
Aniiternum,Furconem, Nursiam, Balvatn, el Marsim, diversas necessitates ct ponlificum inralionabiles
,ef,.qlibi..c'witalem Terranem cum pertinenliis suis. erga populum sibi subiectum asperitates retunden-
Hasiomnes suprascriptas provincias, urbes et civi- das, sacramerito se obliget, qualinus futura poniifi-
tales, oppida alque castella, viculos ac territoria, cum electio quanlum uniuscujusque iniellecius fue-
siniulque et.patrimonia,.pro remedio animse nostrse rit, canonice et juste fial. El-ut ille qtii ad hoc san-
et.Jiliinoslri.sive parenlum noslrorum ac succes- ctum atque apostolicum regimen eligitur, neniine
sorum nostrorum elpro cuncto a Deo cqnservalo _ consenlientp cqnsecraii 40 fiat ponlifex, priusquani
.atque. conservando Francorum populo, jara. dielaa lalem in presentia missorum noslrorum vel filji.no-
ecclesise.tuse, beate Pejtre apostole, el per le vicario slri seu uniyersse generalitatis facial promissione.m
,tuo'.spirilali patri nostro.domno Johanni summo pro omniuni satisfactione atque futura conserva-
pontiflci.eluniversali papse, cjusque successoribus tione, qualem domnus et venerand.iis.spir.italispater
usque in finem seculi, eo.modo confirniamus,.ul in Boster^Leo sponle fecisse dinoscilur. Preterea.alia
.Siio,:delineant. jure , principatu ,. atque dicioiie. rainora, ljuic ope.ri inserenda, previdimus, videlicet
•Simili.,.niodo per hoc iiqstrae, delegalionis pacluni ut in eleci.ionepon.tiiicumneque liber neque servus
,conii.rmaiiius_,donationes quas .pise recordaliqnis adhoc;venire presumat, ul illis Romanis,,quos1.ad
domnus .Pipinus rcx,, el postea doninus liarlus hanc eleciionem per consiiluiionem sanciorunj.pa-
excellenlissimus . imperator... bea.lo _ Petrb , apq- trum aiiliqua admisit consueludo, aliquod. faciat
slolo sponlauea volunlale .conlulcrunt; necnon et ifflpediinentum. Quod si quis contra hanc np.slram
•eensum vel p.ensionesse.u ceteras daeiones que.an- isnstilutionem ire presumpscrit, exilio livad.alur.Iii-
nualim.vin palacium .regis .Lo.ngobardorum inferri super etiani, ut nullus missorum noslr.brtini,*' cu-
Eolebant, siv,e,de Tuseia, sive de ducalu Spolelano, iuscuniqiie impediiinnis argumentum componere in
sicut in suprascriplis doiiationibus jcqniinelur., et j) prefatam clectio.flemaudeat, prohibemus.. Nam ,ct
jfitef..sancife rnemoriaeAdiiianumpapam ptdomnu.ni hpc omnimodis instiliiere placuii, ul qui semel stib
liarlum jmperalqreni convenil,. quandp idem.ponti- speciali .defensione. dqmni. apostojici_.siv.e._jiostra
fex-.>eideni;..de.suprascriptis ducalibus. id. est Tu- fuerint suscepli, impetrata justc.utan.tur defensiqne.
.SCaiiPjeU-Spole.lanp,, suse...au.ctoritalis .preceptum Quod si qjiis.in quemquam jllqrum quihqc prome-
coniirmavil, eo scilicet niodp.ut annis .singulis pre- rperint violare presunipserit,,sciat. se periculum vit.oe
dictus census ad parlenv ecclesise beati Pelri apo; suai esse incursui-um. lllud etiam confirmamus, ut
slolipersolvatur; salva supereosdemducatusnoslra domno apostolicojustani in omiiibus servent pbe-
in omnibus dominalione et illorum ad nostram dientiam seuducibus ac judicibus.suis ad juslitiam
partem et filii noslri subjeclione. Celerum, sicut faciendam. Huic enim inslilitcioni hoc necessario
.djximus,.o.ninia .superius nominata ita.ad.vestram . adncclendum esse perspeximus. ut missi.jdomni
parlem per lioc nostroeconfirmationis pactum robo- apostolici seu nostfi semper sint consliluli, qui
VARLE LECTIONES.
" idem MARINI. 40 consecratus pag. 240. ei codd. 41 nostrum MARINJ.
84f ' TRIUM OTTOtCttMCoWlf: ECCLES. 846
aiinuatim rioliis"vel fili'6"riosfro renifnciare valeantj £, gonis.4,1Osriabrugguensis ecclesiseepiscopi. Signum
qualifef sihgiili duces.ae" judices pppulo justitjam Uolonis Argentenensis ecelesise, episeopi» Sigriiim
faciaiit,. iianc .imperiaiem eonstYlucioiieniquomodo Otwini fliiijnesejriensis ecclesjie episcopi. Signum
observent. Qui missl .decerninius, ui primuin cun- Ea"ndwarll.srindbn.ensis.eccfesise,epispopii Sjgnjim
cTos"cTamores"qiii ,per liegligentiam.ducuiii seu ju- Otgeri Neiheiinensls e.ciilesioeepis,copi,;Sign!}mCIe-
dieum, fueriiit iiiverili a.d nofitiani ^oiprii aposfoljci zoiiis .Tortunensis ecclesise episcopj. .Sigrium Hue-
deTerarif,ef ipse'imurii eduobiis eljgat,, aul, slatiiii berii .Parmanensis ecclesiaeepiscop,i..SignumVv"ido^
per ebsdem'iriissbs"fiarit ipsse necessiiales emenda- nis_Mutunensis,ecclesioe,episcgpi.S.ignum Hattqnis
tse, aut niiss.onosirb ribbis reiiuriciante per npstros FulBen.sisnionasterii-abbatis. Signuni Guntbari He-
niisVola' ndljis difecibs emerideiilur'.Hoc lif ali bin- rblfesfeldensislnonasterii. abbali.s".Signuii) Ebeiilia-
nilius' iidelibus s'ah'clse"Dei, ecciesiee"6t ribslfls fir- rii cbmiiis. Signum.Gtmtdrji cqniitis. Slgrium Bur-
nfunt esse" cfedaiuf, prbprioe riiarius signacuTb"ef gliarii cbiniiis, Signum Uibnis. conv'lis. Signum.
nbliiiiuiri'optimaliim rioslrbrffriisu^scnplibriiBtislibc" Cbrirafes coriiitis, Signum Ernusles. Sjgivum Thie-
pScTulhdohfirmatioriisnbsifse' fbboravimus ei bullaa llieres,, Ricdages, .Lupen., Hartuiges, Hai'nolyes,
nosifaJ' ihfpfessiohi adsighafi jussimus. f Sigrium . Inghiithies, Bhrcliarleg, Reiinges, anno.doininicss
dbriirii Ottoiiis sereriissiml iriiperaloiis ac suorum B iricafnaiionis 962, iiidlciione 5, *' riiense Febrtiariq,
epTsctfporimiabbaliim et"coriiifuiii. j- Sighum Adal- 15 die ejusdem mensis, annoyerodomni Ottonis
d*aglHaiiialibrgiehsTS^ecclesise" arcliiepiscbpi. Sigriurii imperii invictissimi imperatoris 27, facta est hec
HkVTBeiilCuriehsis" e'cclesise'e*piscbpi.fslgriuniDhi'6- pactiofciicitef. »
.- ,-. SYNODUS ROWANA....; . ... . ,_ . ., ^
,Acta ejus alias deperdita, Lio.tprandus. Histor.ifesuoe_Jibro seplimoihse.ruit. unde, ea qase authenticam
fbfiliaftrpi^ferebahfdepfomia', ope cbdicis oliiri'SpanheinienSis, jam BfSeifeiisis, eiffeYfdavihiusV;
Lilterce synodi ad Joannem Xi-Ipapanv. ifj Synodi nscriplum ad papam.
Summo ponlificiet uni3'e_rsalipapsc, domno Joanni,
SmiimWpohiifibi €i univefs"illvpapsedbiiirio*Joarihl,
Qito divinse respectu cl_enienti.eimp.era.toraugJislus, Oifb' divlffse
resTfebiucieihehtife fnTjJ^raVor'Sngusfiis.
cum;..archiepiscqpis .Ljgtirise,• Tuscise, Saxqrii.se, sed et saffcta
Frantioe, in.Domino salutem.( Bomam.pb ser.vitium syhbdiVsRoiiite D'ei oii servilium cbn-
iri Dohiiribsaluteiff. Piaeiefiia syriodb. qiiae
Dei venieriies, ilum filios.vestros,, Romanos scilicet gfegata,
celebfata es\" 8 Idtfs KoveiWbfis",litfefSs vohls di-
episcoposj.cardinales,-!presbyterps etdiaconos, iiisti-
re*xlmus,iii quiiiris acchsatbiiim v&sirbfifriiverfia.
per el univcrsam plebem devestri a"bsentiapercon- acciisStibiiiscausae"dbiiiieliar/lufi ROgaViiriiis,
taremur, elquid causse esset, q^iiod.nos ecclesige aiqiie
efiam eisdchvIlfteris magiii-fudlrieinvestram, quern-
vesti'3evestrique defeiisbres videi^e'ri"6Iuiss"etis, laila
de vobis tamque obscccna protulerunt, ut si de" admo.duuijuslum est, Romam venire seque ex his
hisirionibus dicereBiuiv-nobis v*reeundiain ingere- qufe obiciuntur purgare. Recepinius .autem lilteras
rent. Qurene magnitudineni ve's'tranVohinia'latearit, a vobis,.npn qua.les"lemporis,,qualilas, sed incon-
sullorum hominum vanitas exposcit. Non veniendi
quoedaiiivobis sub breyitate describimus :. quoniam
si.cuncla nominaiim.expritnerc cupiinus, dies nopis ad synpduhi raTlbhalfilisessb excusStjo .debuif..Sbd"
non.sufficitunus. Noveritis ilaque, non a paycis,sed _ etpraeseiitesniagnitudinis.-veslESo debtieruirt. nuniii
ab. om.nibus larii rios.tri.quamet alterius ordinis, yps interesse,-qrii aut-segrifucliriis,aift cgfie difficliifaiis
lvqmicidii,perjurii, sacrilegii, e.t ex pi-opria cognar causa satisfacerent, sanctam vos synpdum decli-
riassb. Estie'Caiiud veislris lhlilfens sbripthhi. ifubd
tione, atque ex, dualius sororibus, incesti criniiwe
esse accusatos. Dicuntet aliud auditu ipso horridum, riort episCbpuiii, sed piierilein iheplia.rii sdfilJeYe"de-
diaboli yos in ampre vinum bibjsse; in ludo aleaj cdi.et. Eicomhiuhicastis elehiiii oifines, ift hoh Iia-
Jovis yeneris, .cselerorumque doemonum auxilipm Befent.lifieii.tiarii cMeiioi iiiissas, ofdinandi eccfe-
poposcisse. Oramus, itaque palernitatem yestrara siasiicas dispbsffioffes;sf aliuiii Rbni|iiirse-gedi corilti-
obnixe,-ne Roinani veriire atque ex his omnibus vos tupferiiiis episcbpufti:-Ita ehirh scfiptum erai, « ridh
h"ai)"eaxis"
licehiiam hullum bruiriafe. s Ntiric u.sqiie
purgare dissin.rilelis.jSilorte vim tenierarise mulli-
tudinis forriiidalis, juramento vobis adfirmamus, piitavirhus, iiffrnbvere cfedimiis, dub iiegativi unufii
nihil fieri prseter sanctorum canonum sanctionem.- Iacbre"ide"diGativum, nisi vcslra auloritas priscorum
Data 8 ldtis Noveinbfis. sententias iiiiirniaret autorum. Nos.yerq.intentioni
Jbahnih pdpw ttpdtogeliiiUs': ^eslrse.norisveriis resporidenius. Si Tad,synodum ve-
Joaiibes episcbpus,"servris serypfuni Dei, ;omfiibus fiife' et bijjecta pufgare nbn differlis,, autoritafs
cpiscopis. Nos audivimus dicere, quia vos vullis vest"r£epfoculdubio obediriius. Sed' si, qubd abs'it,'
alium papam facere : si hoc facilis, excommunico vghire et objecta vobis capitalia crimina purgarc
vos ile Deb Oirih'ip'6ient6,- ut "nonlialjeatis iiceritiam Tissimulalis,__'"juumjjf "e'seriimybs nihll vfehifeim-
liiillum ovdiriareei hiissani celebrare. , -pediat, nbri riiaris havigatio, non corporis segritudo',
VARIiE LECTIONES.
Mdrisogonis MARINI. 43hic desinit Cod. Yalic. 1984. addilo; Iteni in partibus TusciseRealse, cum
perli*
ueiitiis suis.
8« AP-PEND.AD S^C. X. — MONUMENTADIPLOMATICA. . - 8i8
itinerislongitudo: luncexcommunicationem vestram A . est necesse dicere, ut imprsesentiarum videtis.
parvipendenius, eamque polius in vos retorquebi- Ereptus vero mea opera ex corum manibus, et ho-
mus, quoniam quidem jusle facere possumus. Judas nori debitoreslitulus, oblitus juramenti el fidelilatis,
Domini nostri Jesu Chrisli proditor, imo vendilor, quam mihi.supra corpus sancti Pelri proriiIsit,eun-
cum celeris prius ligandi atque solvendi potestatem dem Adelperlum Romam venire fecit, et conlra me
a magistro in hsec verba acceperal : Amen dico defendit, seditiones fecit, et videntibus nostris mili-
vobis, qusecumquealligaveritis super terram, ligala tibus, dux belli factus, loriea et galea est indutus.
erunt et in coelis, et qusecumque solveritis super Quid supei hoc sancta synodus decernat, edicat.
terram, erunt soluta el in ccclis. Quamdiu enim bo- Synodi responsum.
nus inter condiscipulos fuit, ligare alque solvere Inauditum vulnus inaudito est cauterio exuren-
valuit: poslquam vero cupiditalis caiisa bomicida - dum. Si corruptis moribus soli sibi, etnon cunclis
factus, vilam omnium occidere voJuit, quem pbstea obesset, quoquo modo tolerandus esset. Quot prius
ligalum solvere, aut soltitum Iigare pottiit, nisi casti hujus facii sunt imitatione incesti? Quol probi
seipsum, quem infelicissimo laqueo strangulavit? liujus exemplo conversationissunl reprobi? Pelimus
Dala 10 Kalend. Decembr. jel missa per Adrianum itaque magnitudinem imperii vestri, monslrum illud
cardinalem presbyterum, et Benediclum cardinalem B nulla virtute redemptum a vitiis, a sancta ecclesia
diaconem. pelli, aliumque loco ejus conslitui, qui nobis exem- .
Ottonis oratio qd synodum. plo bonae coriversationis proeessevaleat, el prodesse
Expectavimus adventum ejus, ut prsesenle eo, sibi: recte vivat, ac bene vivendi nobis exemplum
quod nobis egerit, quereremur : verum quoniam prsebeat.
eum non adfulurum certo scimus, quam perfide no- Ollonis consensus.
1
biscum egerit, ul diligenter agnoscatis, eliam atque Placet quod dicitis, nihilque gratius nobis, quain
etiam flagitanius. Nolum itaque vobis facimus, ar- ut lalis, qui huic sanctfe el universali sedi prsepo-
chiepiscopis, episcopis 44 presbyteris, diaconibus, natur, inveniri possiu
reliquoque clero, necnon et comitibus, judicibus, Electio Leonis papw.
omnique plebi, quod idem Joaiines papa oppressus a Leonem venerabilem, saneUe Romanse ecclesise
Berengario atque Adalperto, rebellibus nostris, mi- proloscriniarium, virum approbatum, ad summum
sitnobis in Saxoniam nunlios, rogans, ut ob amo- sacerdotii gradum nobis in pastorem eligimus, ut
rem Dei in Italiam venireraus, el ecclesiam sancli sil summtts et universalis papa Romanse ecclesise,
Pelri ac seipsum ex eorum faucibus liberaremus. i-eprobato ob improhos mores Joanne aposlala.
r.os"vero, adjuvante Deo, quantum lecerimus, non
OTTONTSI IMPERATORIS ET OTTONIS H REGIS EDICTUM.
(An. 967. Oct. 29.)
Post anteriores editiones hic ope codicum Ambrosiani,Florentini, Londinensis, Yindobonensis, Yeronen-
sis et Eslensis apudMuraloriumrecognilum, auctori suo lemporique restituilur.
Incipit '" kapiluia quw msliluil dpmnus Ollo glprio- (~>jurare formidarel. Tempore igilur quo piissimus rex
sissimus imperator el ilem Ollo filiusejus gloriosus Otto Romseunctionem suscepil irnperii, residente M
recc,uha cum summis principibus, id esl episcopis in
abbalibusjudicibus, seu cum omni populo. synodo summo al et universali papa ~~'domno-,3
Johanne B4lercio decimo anno (17), ab llalisepro-
46
Anliquis est inslitulum lemporibus, ul si car- ceribus est adclamatum, ul imperator sanclusmu-
larum inscriptio ", quse conslabat ex prsediis, falsa lata lege facinus indignum destrueret, per quod,
sb adversario dicerelur, sacrosanclisevangeliistaclis si corpore quisquam dives' fieret, anima m vero pe-
veram esse ab ostensore probabatur, sicque sibi reunle pauper in oeternummaneret. Judiciu »6itaque
prsedium deliberalione judicum vendicabat. Qua ex domni papse piissimique augusti expectatum est ad
re mos deteslabilis in Italia improbusque non imi- illam usque synodum quse parva post intercape-
tandus inolevit, ut legum specie jure 4Sjurando dine (18) habita est Ravennse. Cumque ibideni es.
acquireret, qui Deumi 9 non timendo minime per- eadem re proclamatio repeteretur, ob quorurridam
VAR1;E LECTIONES.
wvocem supplevi. 4Shwc inscriplio exlal nonnisiin L. 46Prwfalio limcdeestin A. AiUiquitus.F/. 4Tina-
scriplio V. adscriplio Yn. 4' jam delelum in L: w dominnniL. 60residentis V. E. residens Yn. »' summa
L.Y. Vn.E. 82papse V. Yn. E. eadonne Y. donni Vn. domni E. ^* johannis V. £.johanne corr. johan-
6S JudiciumL.
nis Yn. ** anime L. anima periret et pauper V. Yn. E.
NOTJS.
(17) Locus corruptus, codicum ope nonesse sananctus. Anno 962 Joannes XII anno septimo sedit. anno
vero 967 Joannes XIII. Muratorius legendum conjicil Johanne XII, i anno, scilicel anno i imperii Ottonis
Magni. Cui tameii adversaltir quod auctor proefalionis hiijus Joannem XII et XUl infra noii dislinguit, sed
Joanni XIII et Otionis coronationem et syiiodum Ravenna-taiuassignaro videalur.
(18) An. 967, mensibtis Mariio aut Aprili.
849 TRIUM OTTONUMCONSTIT. ECCLES. 850
procerum absentiam usque ad id tempus est ex- A 7. Si quis equum suum vel cetera animalia sive
pedatum, quod 57gloriosissimi cs augusli Ouonis™ rem suam super aliquem reppererit,- et ipse waren-
rex Oito gloriosus filius, el Chuonradus Rurgnndise tem dare se dixeril, slatim jurel ut ad certum wa-
rcx Ilaliam properantes, Veronse colloquium cum rentcm eum conducat, et super ™tertium warenlem.
omnibtts Italise proceribus habuerunt. In hoc itaque et 7*lertium comitatum non procedat. Et si hoc ""
cum ab omnibus impemtorioe aures magnis quoesli- facere noluerit, rem perdat, et secundum legem
buspulsarenlur, ut mutata lege fraudem hanc tam componat.
diram ab Ilalia tolleret, convenientibus vel 60 con- 8. Laicorum vero nullum prseter comites 7ein so-
senlientibus cunctis, legem hujusmodi secundum lis ecclesiaslicis rcbus advocatorem habere ullum
inferiora promulgavit capitula 61. permiftimus.
62
4. Si de proediis conlenlio emerserit, et utraque 9. Quactimque legc, sive eliam Romana, in omni
63
pars sive altera cartis seu scriptionibus prxdium regno Italico homo vixerit, hoec omnia, ut77 jn bis
sibi vendicare voluerit, si ipse qtti cartam falsam capitulis per pugnam decrevimus, servare prseci-
appellaverit, per 64pugnam declarare volueril, ut pimus; ita lamen, ut si eorum unum autjuvenilis
ila decernatur. Sin aliter, secundum priora capitula aut decrepita setas seu infirmitas pugnare prolvi-
determinetur edicimus (19). B buerit, liceat ei pro se pugnatorem imponere, et
2. De secclesiarum rebus, ut oer advocatos fiat, alterum simililev.facere 7S.
similiterjubemus. *~10. yEcdesise' 9el comitesseu viduselites suas de
5. Deinvestitura prsedii si contentio fuerit, simili- his 80 qtise in suprascriplis capilulis conlinentur,
S1
lef ul per pttgnam decernatur edicimus. per consimiles advocatos pugna dirimant. Ceteri
4 CB.Si quis per se ipsum, aut suum nuntiuna liomines natura liberi, secundum legem pristinam
qiricquam alicui deposuerit, et depositumcupidilate per semelipsos respondeant et delerminent.
viclus negaverit 66, si viginli solidorum pretium -H. Diaconorum , presbiterorumj, episcoporum
fueril, ut 67per pugnam veritas 6Sdecematur prse- filios, notarios, seuldasios 82,comites, judices fieri,
cipimus. omnibus modis S3prohibemus.
5 69.Si quis dixerit quodper vim de prsedio carlam Aclum 84 sub urbe 8S Yeronense, in 80loco qui
alicui feceril 70, ut per pugnam verilas decernatur dicilur instila sancti Zenonis, 4 Kalendarum No-
edicimus. vembritim, anno dominicse iricarnationis 907 87,
6. De furto aut scacho ", si ullra sex solidos fue- imperii domni Ottonis8S. serenissimi imperatoris
rit, similiter ut '2 per ptignam veritas invenialur augusti sexto, regni vero filii ejus demni Ottonis
prsecipimus. C sexlo, inditione undecima. *

OTTONISMAGNIMANDATUMDE INTHRONTZATIONEARCHIEPISCOPI MAGDEBURGENSIS.

' -• , (An. 968. Oct.-Nov.)
Ex actis institutionis archiepiscopatns Magdeburgensis apud Sagiltariura (v. Boysen, hisior. Mdgazin,
fjsc. i).a Boehmero nostro cum anlhenlicis et cum diplomatario ssec. xiu coilatis, litleras imperalotis ad
proceres Saxoniae de intronizando Adalberto, primo Magdeburgensiarchiepiscopo, seliginius, loco reliquis
inler diplomaia assignalo. Atitograplmm asservatur in tabulario regio Beroiinensi; editum est posl conse-
crationem Adalberli, quse Romse die xv Kal. Nov. conligit. Manu ejusdem seviinscribilur : Qualiter Adal-
berlus archiepiscopusin episcopalemsedem primus inlronizalus est.
In nomine sanclse et individua»Trinitalis. Otto Quoniam augmenlum divini cultus salulem el
divina favenle clemenlia imperator augustus, omni- statum esse regni vel imperii noslri credimus, id-
bus fidelibus noslris, episcopis scilicet el comitibus circo cunctis, quibus posse suppetil, modis hocatn-
ceterisque comprovincialibus, seternam in Domino plificare lendimus et desideramus. Igitur Magada-
salulem et oinne bonum. burgensi civilate, sicut omnium vestrorum novit
YARI.E LECTIONES.
" quo V. Vn. E. " gloriosissimiaugusli ottonis regis olto gloriosus filius corr. gloriosissimus augustus
otlorex etotto gloriosus ejus filiusL. 59scil. priroi glossa V. tn. 60c. cunclis et c. V.Vn.E. 6lc. Otlo
seeundus V. Nosbelli donoditat rex maxirous Oilo V. Vn. E. 62scil. aloditm glossa L. 6aita A. L. Y. E.
(L.corr. inscriplionibus) descriplionibus
~~~~ Vn. '64ela. A. ad V. Vn. 65Loud. hoc caput sequenli submiltit.
6,6 convictus denegaveritL. deest A. V. esdeestA. 6~~ CodexFl. hoc caput sequentisubmitlii. 7<> facerse
A. faceret V. fecisset Vn. 71scasco A. ™deeslL. V. 73supra L. 74attt L. 's hsec L. 76comiiein L.
com. Vn. (corr. comile) comes E. 77servari L. 78facere. Si dubilatio sit de infirniitale, juret quod lalem
iniirmitaiem habet propter quam pugnarenon valet V. E. \in mdrg. per usum] Vn. 79De ecclesias A. 80 eis
A. Sl advocalos (corr. advocatores) L. advocalores V. Vn. E. 8Z sculdaxios A. sculdascios V. Vn. (in-
serlo c) S3omnimodoL. 84 hwc extant nonnisiin codd. Fl. et Londinensi, qui lamen ea capilulis prw-
mittit. 8Burbem L. 86 deeslL. S7 DCCCC.LXVIH.Fl. 8S ottonis usque ottonis deest L.
NOT.E.
(19) Caput hoc in placito Romoedie 2 Decembris, -tenliam, non lamen vocibus ipsis prolalis, lau-
an. 999, coram Ollone 111et Silveslro habito, apud datur.
Muralorium SS. tom. II, p. n, p. 501, quoad sen-
 85.1. APPEND. AD SJEC. X. —MONUMENTADIPLOMATICA. 852
caritas, arehiepiscopalem sedera fieri desideranles, A secundum convenientiam noslram in dispositionem
oporlunum etianinunc lemporis a'd Iiocperagendum arebiepiscopi noslri cedat. Vos 'autem ^marchipnes
iempus invenienles, cpnsllio venerabilis archiepi- nosiros, -Wigberlum scilicet, 'Wiggerum el.-Gunlbe-
scopiHaltonis (20) et Hildewardi (21) episcopi, ce- fium, fidelitalenobis debita obtestamur,jetadmone-
terbrumque.fidelium nostrorum, ^virumvenefabilem mus, ne-quidiin hacofdinatione archiepiscppo no-
Adalberium episcopum,'itugis olim pfsedicaiorerii stro in-vobis obsistat,<sed secundunndjspnsieipne.m
deslinalum et missum, arcliiepiscopumetnielrbpo- noslram et-suani, ut-vobis dixerit, fial.-.Etquaecum-
lilanum lolius ullra Albiam et Salam Sclavorum que ab illo audifcrilis, nos<velle .scialis. xNe.v.ero
gcntis, mbdp "atl!Deum conversae-velcoiWeftendae, idem episcopi quiordinandi jerunt, pauper,es et.vij-
iieri decrevimus pariter' el elegimus, querii etHo- lanis -similes-ceslimenlur,.volumus-caveatis et-con-
mam pro pallio a domno papa suseipiehdb direxi- silio arcbiepiscopi el ebruin, .qiu.e.um-.illpjn.natale
miis. Et ut bec hostra eleclio flrmior etsubnixior Domini-erunt,-episcoporum -et eomilum, qualiler
fiat, euni veslrse carUaii 'diriginius, et ut a vobi.s sustentenlur inveniatis.. Quicquid enim ijlis,inipen-
bmnibus et vocum acclamaiiorie~et'inariuuni eleva- dUur.-pro-nostra Deo.salute'offertur^veslraquejper
tione eleclus, suaj sedi ' inlroriizeluf, omnimodis boc merces apudDeumnon minorabilur..Super.ba;c
desideramus. Ne vero haec ejus eleclio vel intro- J ; aomni episcopi sDudo{24) etvboudelin.us(-25)in ar-
nizaiio fuluris, quod absit, lemporibus aliquorum chiepiscopi nostri electione volumus-ulrSubscribanl,
valeat invidia mpleslari, te-esab illo episcppos,unum ct fidem-subjectionemque. illi pr.omiltant.
Merseburgo,alierumCitica? (22), terliumiiisnge (25), Et ut haec nostra veslraque postmodum .eleclip
in prsesentia legatorum domini papae etyesira, vo- firnia et stabilis perseveret, cartam vel -nojiciam
lumus ordinari, ut hoeceadem praesentia veslra anle banc in ecclesia tMagadaburgensi perpetualiter per-
Deum et sanctos ejus inientidnis nostrae sit lestls mansuram, el eor,umquae.praediximusteslemjugiter
futura. Et quia vir venerabilis Bouso niu.ll.umjam luturam, scribi jussimus, et manu -prppria -subjus
in eadem Solavofum genle ad Deurii'coiiverlenda iirmavimus, et anuli noslri impressione-.signarijus-
sudavit, inter Merseburgeriseniet Cillcehseni eccle- simus.
siam, quam velit, elecijonem,.habe'al'."AIieravero Signum domini Ollonis (L. M.) magni etinyicljs-
;simi,imperaloris augusti. (L.J3.)
CONVENTUSPAPIENSIS.
{An. 971.)
| Unicum ejus vestigium habemus in codice-Institutionumsaec. xi bibliolhecse.Bambergensisa cl.,ilossbirt
in libro Beiirage zum Komhchen -Refiitxl; 7, -^ulgalum; quod quantum ad senteniiam a capuulo.;prlin.o
anni 9G7vix differre videtur. -..,,..-

Capilulum Otionis magni Romanorum imperatoris homines, aulinter ecctesiam vel hominem deprediis
Augusti datum Papia anno incarnalionixDomini ^ilTo ;VeIcemmen sit) pugna decernalur. Si non
'- ^audeat^^resisuerjnfiscehlur.-eltecclesie vel.hpmini
. Si inler ecclesias vel alios. ingenuos vel liberps cuij'ustitia pertinet, res sue reddanlur.

AT^OJylSJLIMP^PAX CUM VE,NETIS.

(An. 983. Jun. 7. Veron.)

Exscripsi cam ex (1 libro Blanco, ab Andrea^Dandulo-duce Y.enetiarumseircaan.,13i0 confecto, qui

Iiodie-una=cumsS)cpdiGe;TreyisanOjS;.xjijn, ta.bitlariojmppnali.yjndpb^
. Pacificaiio et confirmaiio^Oltoniscum Venelis. D paupermn ipsius genlis sedali,.pacem etledusinier
In nomine sancte et individue Trinitatis. Olto , nos iniyimus, eo tenore, quatenus de hac dissensione
divina favenle cleinenlia imperator augustus. Oninl- ila nbs quam nostri beredes neniolesliamnec inquie-
;bus nostris --fidelibus'presenlibus >ac',futiijjsrnotupi uludinemvnulloripjsjus-gentis honiinii inferant,vct a
'esse. volumus.eo quod orta; fuil dissensio inter.jios^t hpbjs et a rioslfis bel-ejaibushujiis^^similemdissen-
.Venejicps.LUnde nps.dijgnavp.i.etaTie cbmmoli,;etIri- s]oriem.ppst'bac.sin'e';jriditip,quod inpaclo"'qupd:iljis
-tervehlu noslre.serenissime Adbeleida;jbminse,ma- rconstituimus.jooniineiur,hpn.90nrecipjani;-'se"i,irile'si
tris augiislae, acTheopIianu dilecfe cpnjiigis-nostraj i>tsecuri omnium-bominuni-molestiafeniola:in per-
jnpstrique •imperii.cpnsorlis,.dejinjii,'p.f.ecibusque p.eluuriipermahearil.';jEt'ut yefiiis credatuf,;^iligen-
VARLE LEGTIONES.
,B habuimusi. -w,mce>ninserui.
TOJ.
(W\ Mpgunlini. (23)-JBurchar.dum.
(21) Halberstadensis. ,|24) Jiayelbergens.is.
'
(22) Hugonem. (25) Brandenburgensis.
 '
853 TRIUM OTTONUMCONSTIT. ECCLES. . 854
tiusque ab omnibus observetur, sigilli noslri impres- J&quam piuribus majoris et inferioris ordinis nohilibus
sione sublersignari jussimus. hominibus, imperialerii adierunt celsitudirieiuVehe-'
Signum (L, M.) domini Ottonis secundi impera- tici, ostendendo precepta et cohfirmaliones quas
toris et invictissimi augusti. antecessores eorum a regibus et aVimpefalofibus
Adelbertus cancellarius ad vicem Petri episcopi habuerunt, qualenus pacem et foedera tam firma et
el archicancellarii recognovi et scripsi. rata per imperialem paginam dignitas ihipendlis
Securilas Venelorumprestita 91 per Ollonem conslitueret, ut liberi et securi absque uM*la;sione
imperalorem. per totum suum imperium habirent. Ob quam "gra-'
In noinine Patris et Filii el Spiritus sancti. Anno liam eonsultum est ab omnibus ecclesiasticis^viris
dominice incarnationis 983, indictione undecima, et secularibus propter divinuhi amoreni et fecom"-
anno vero regni secundi Ottonis 2G°, imperii autem pensalionem regui cselestis,congruum esset efficefei
ejusdem 16, 7 Idus Junias. Residentibus cuni Oltone quod iidem Venelici pelebant. Idcireb jussit hiaje-
piissimo imperatore ac invictissiino augusto Adbe- slas imperii hujuscemodi '9ti scriptum scfibefe,Klet
leida malre sua, cmn Theuphanu conjugeejus, seu cuin confirmatione suae propriae manus sigilli sui
principibus ultramontanis et Ilalicis, Willigiso Ma- impressione corroborare, ul deinceps talis dissensio
guniino archipresule, et Gislario Magdiburgensi925ig nunquam inter se el illos aut suos heredes ofiatiif,
seu Eclierlo Treveriensi arcbipresulibus, Pelro Tici- ut majores el minores illius Venetise populi patriae
nensi S3et Petro Cumano episcopis, Deodrico Mel- per suum imperium, orientem versus meridiem occi-
lcnsi, Albino Bresenono episcopis, Ezulo duce Ba- dentem et septentrionem, libereel secure ambuleht.'
joariorum, Ollone Wilelmo 94 coihitibus, aliisque
OTTONISIII IMPERATORISEDICTUM.

(An. 996? Mai.)

Ope codictim Ambrosiani, Fiorentini, Londinensis , Vindobonensis,Veronensis, et Estensis apud Mura-
lorium recognitum, primo Ottonis lil imperaloris convenlui ascripsimus, cum Romsecoronalus Rohianos,
Francos, Bajoarios, Saxones , Alsatienses,Suevos, Lotbaringos secum congrcgasset. • '. •-..,. -x&e
' 96kapilulum domni Oltonis lercii
Incipit imperatoris CjJjonis numquam, a malis autem operibus semper
piissimi Augusli. , requiescendum esse catholice didicimuset jtigiier
Cotidie contra leges agitur, colidie mali male S7 conservandum, Deo auctore et imperiali majestale,
,-facere non verentur. Ideo haclege omneper aevuni, . decrevimus. David autem rex et propheta dicit:
'divinilale propicia, valitura cdicimus 98,ut lotoanni Beali qui custodiunl judicium et faciuntjusliliam in
tempore liceat judicibus causas agere, lilesdirimere, omni tempore. In nalale vero Domini, in epipha-
tumultus quaesiionum 99 terminare et difiinire, ut niaI0S,in pascba, in ascensione Domini10', iifperite-
qui cotidie leges 10°offendunt,cotidie legis senleniia costen, in diebus dominicis et in festis prsccipuis 10s
ferianlur. Nec enini 'tempore messium m vel vinde- et in.conslitiilisjejiiniorum diebus judiciarios mblus
miarum iegis edictum debeht effugere, qui 102nullo exequi, publicas qusestionesappeli; ut cum omni
lempore peccare desierunl 103. Bene enim facere, vigilantia solennilalescbristianorum 109celebrenlur,
vevum dicere, justiciam amare, rectum 10tjudicare, penilus prohibemus 110.
omni lempore 106licet, semperque licebjt, quia a
OTTOMS III CONSTITUTIOTICINENSIS.

(An. 998. Sevl. 20/.

ChronicoFarfensi insertam Holstenius,Labbeus, et Muratorius SS. Ital. tom. II, p. 207, et tom. n,p.496,
497,ediderunl, unde etnoseam iterum proferimus. Noiinullatameriinea haberi,exempli gratia, sententiam
VARL« LECTIONES.
91 preslitam 1. ss magiburgensi codd. 93 ucinensi 1. 9i uuielmo cc. S5 hujus 1. hujusce 2.
96 ila L. Incipiunt capilula otlonis tertii imperatoris-F/. Adest versus'injj. hic Romaesyndonjcorex invi-
dei lercius Olto. ln Esiensi: Romae sindonico rcx tertius invidel oito. Vind. e.t Veron. : Festorum 97 placito
rex lcrtius invidet Ollo. Ambrosianus pro capite XH—consihutionuma.101 967 numerarevidetur. mala L.
malum V.Vii.-.^.e.ideslutL. "quocstiones A. 100IegiL. V. Vn. messis L. 102q.inn.A. 103de-
' 106 106
sierintL^ - loi recle L. V.Vn. o. l. omnibus 1. L: e. et in slaiutis-jejunioriim diebus indiebus
quaciragcsimalibusedd. e. in diebus quadragesimalibus V. Vn. m deesl L. 108principalibusi. w.*P, 9,s.
110 CodicesVindoboneiisis,Vn. Est. haic addunt : HaeG;sunt festi-
quod cb. A. s. quod cb. est V. Vn. E.
vitates prsecipuse,inanno, quaeper oninia venerari debent. Nalalis Domini, sancli .Slephani,;sancli,-Johan-
nis evangelisric,Innocentum, oclavaeDomini, octavseEpiphani;c,-purificalionissanctseMarise^pascadieruin'
octo, lelaniae riiajoris, ascensionis Domini, pentecosles, sancti Johannis baptistae,oclavae.apostolorum,
lnaxime lamen sanciorum Petri el Pauli; dedicationissaneti arcbangeli "Michahelis,sancli..= Marliriiyassum-
lionis sanclseMarioe. - - -..---.. ,.-
 853 APPEND. AD &MG. X. — MONUMELNTA LITURG. 856
'siveyresbyteri suntel annum ponlificis, qnae de inlegra conslilulionis fide suspicionem aliquam m.overe"
possil, haud diffilemur. ;;
Jhciptl consltlutiodecretalissacra; legis domniOltonis A ' in proprium jus ecclesioerevocare, et ita ordinare,
piissimi imperaloris. ut Deo et nobis debilum obsequium valcat exhibere.
Olto Dei gralia Romanorum imperator auguslus, Nam cum regibus el imperaloribus eaquse regni et
consulibus lu senatus populique Romani "*, archi- imperii sunt, nisi se viventibus llB, dare non liceat,
episcopis lls, abbatibus, marcbionibus , comitibus exceptis ecelesiis, qubmodo abbatibtis el episcopis
et cunclis judicibus inlra Italiam constitutis in per- res ecclesiarum per tempora suorum successorum
petuum. Comperimus, quod episcopi et abbates ec- distribuere liceal? Omne quippe jus, sive Iex, sive
clesiarum, possessionibus abulanlur, et per scripla quodlibetscriplum, velqucelibetconsuetudo, sicontra
quibuscumqiie personis atlribuant, el hoc non ad ecciesise utilitalem fuerint, in irritum dcducemia
utililalem ecclesiarum, sed pecuniae, aflinitalis et sunt; nec nostra aucloritate debeni (irmari, quse
amicitioecausa. Dumque eortiin successores et pro conlra imperii auctorem et propagalorem probabun-
domorum Dei reslauralione ac pro rei publicoeodicio lnr iuferri. Hoc ergo soluin scriptum pro lege in
noslroque obseqnio coinmonentur, suarum ecclesia- laiibus causis habeatur, quod ecclesise Dei prosit et
rum prsadia ab aliis detineri causanlur, sequc impe- nullo modo obesse possil. Quod si aliquis contra
rata non posse perficere, re vera denionstraiil. haneconstitutionem nostram ire tentaveril, tamquam
Proinde quia slatus ceclesiarum Dei annullalur, no- B reijellis judicelur, cl sil ei anatheina maranalha,
straque imperialis majestas non minus patitur de- nisi resipiscat , ab uuivcrsis cpiscopis qui liuic
trimenliim, dum subditi no'.)isdebila 1I4 non possunt iniperii noslri ediclo subscripserunt vel assensum
exhiberc obscquia, constiluimus et imperiali edicto pramuerunt, sive prsesbyleri sunt. Amen.
confirmamus, ut omnia scripla, sive si Iibelll nomine Actum 11612 Ralendas Oclobris, indictione 12
sivesi emphilheusis prolalum fuerit, quod de eccle- anno 3 domni Gregorii quinti papae pontiiicalus,
siis Dei sive aliquo modo effici non possil, obeunte proinulgata per maniis Gerberli sanclse Ravennalis
aclore obeat, solusque detrimentum habeal, qui se ecclesise archiepiscopi, in ea synodo in qua Me-
ei scriplo obligavit atque vinxil, necomnino ad enm diolanensi episcopo Ainuifo nomirie papalum abla-
suprascripla damna perlineanl, qui ci in rcgimine tum est, in basilica beati Peiri quae vocatur ad Cce-
• successit; sed sit ei libera
facultas, omnia quw per lum aureum;el subscripserunt omnes qui adfuerunt
libellos vel alia quaelibetscripla abalienala fuerint, episcopi.
VARLE LECTIONES.
111c. s. p. r. desunt Labbeum. lls lege senalui populoque romano. li3 exdditsinedubio episcopis.
111dcesl apud
apud Mur. 11. b. '" ita Mur. II. ;j."207. nisi servienlibus Mur. II. b. i16 excidit Ticini. MUR.

IN UNIVERSITATEWIRCEBURSENSITHEOLOGI-EPROFESSORIS,

DE MISSIS GALLIGANIS UNDECIM

A cl. IIONE de*leclis

DISQUISITIO CRITICA.

Cum nuper vir in re diploinaiiea versalissimus Franciscus Josephus Mone,archivio, Magnl Diicis
•Badensium praefeclus, rescriptum codicem Reichenavieusem (I) bibliothecie in Carlsrnhe perquireret,
missas Gallicanas velustissimas undecim delexit, quie sub commentarii Hieronymiani. in Matthseum
charactere lalilabant; quas et publici juris fecit, additis insuper disquisitionibus liturgicis et palaeogra-
phicis aliisque liturgiarum fragmenlis aliunde a se\congeslis (2), oportebat quidem viro doclissimo eas
(l)Cod. 255.
(2) Lateinischettnd griechisclteMessen ttus dem zweitenbis schestenJahrh herausgezebenvon Fr. J.-Mwe,
Archivdireclorxu Karlsruhe. Frankfurt, C. B. Ljzius, 1850.
 '
'857 I>E SEQ. MISSISII. BENZINGER DISQUISITKJ: 3858
"partes concedere, ut, qui monumentum istud non exigni sane momenlicum delegendo optinie de re catbolica
meruit, hac in bibliotheca edendo et ipse praeluderet. Verumtamen, ea quoede missarum lempore
ipse, ulpole miims in theologicis versalus, slatuit, eruditis non ffique probala fuerint, prolixioresque
tractalus, qui minus ad rem hanc nostram faciant, huc inserere non juvet : integram qUsestionem
adhibilis omnibus, quse ab ipso Cl. Monc vel ab aliis 13) bac de -re scripla fuere, retraclare su-
scepimus. ...
Reliquiaesacrse, quas viro bene merenlissimo debemus,' ex quadraginta quinque folns missarum rUalli-
„.
canarum consistunl, quarum tamen nulla inlegraremansit. Forma foliorum esl in quarlo, quod dicunt,
minori, unde codex recte libellus dici potest, ut Gregorius Turonensis Sacramenlaria Gallicana missae
"sacrificio inservientia vocare assolet (4). Missse nostrae ex illarum numero sunt, quse sub missarura
<jUotidianarumet Dominicalium in Sacramentariis Gallicanis caeleris adjungantur. Ex quarum integra
s.erie duse tanliim desunl, eum tertia in manuscripto codice numerum V, quarla numerum VI super
scriplmn habeat. Falsus esl autem Mone ctim inde conclusil, alias Sacramenlarinm nostrum prseler
duas supra undeeim supersiiles non habuisse. Missa porro nltima S. Germani numerum VII habet, cui
respondel numerus III missae septimse, ita ut et aliae deperdilae videanlur. Missa octava metrica, nona
et undecima ad sanclos referunlur. Aliquam inter missas pro defunctis referendam esse, ut aulumat
Mone, vix rationibus eilici polevit. Canonem Romanum in usu nondum fuisse, inde seqtiilur quod oralio
brevissima post sancius continuo ad illa verba qui pridie pevducal, sicut et in missali Gothico-Gallicauo
Mabillonii videre lieet. Sane ad puriorem illum et antiquiorem ritum Gallicanum, quem Golhico-Galli-
canum appellavit Mabillonius, generalim referendoe sunt missse noslrae. Lingua, qua conscriptse sunt,
esl ruslica Galliarum, in mullis pro]>ria, de qtiibus egregie disseruit Mone (5). Quod ad leinpus atti-
net, exemplar istud Sacramentarii infra saeculum VII reponendiim prsepvimis non est. Nam ejus, qm
superscripius esl, commentarii inilium eo cbaractere descviptum est, ut ssecuii vn exeunlis csse huc videa-
lur, proindeque ab ipso S. Germinio monaslerii Reiclienaviensis fundaiore (6), ex paivia Ausirasia
dehuus prsesumipossit. Quod el eo ex capile confirmatur , quod in fine commenlarii recenliori manu
addila fuerinl verba ltscc: « Benedicat Deus lohanne episcopo et congregatione noslrse. « Estautem Joannes
isle secundus nominis episcopus Constanliensis, qui et abbas Reichenaviensis fuit et ab anno 700 ad 781
usqtie illi Ecclesiseprsesedit.
Verumtainen longe aliius ascendendum nobis est. Poslremum Sacrariientarii foliuni. orationes duas,
exhibei chavactere Merovingico soeculivi descriptas, quse alienaruni genlium hostiiem incursum concer-
nunt. Illa ergo tempora atliiigunt missse noslrse, imo superanl, cum ipsas adjectas oraliones non exiguo
annorum spaiio excedere oporleat. Porro missis ipsis superaddita reperitur missa de S. Germano
Antissiotlorensi episcopo, quse manu paulo recentiori descvipta esset quam iila fuit, quse niissarum
libellum praeformaveval.'Quod aliunde deducendum non est, nisi ex eo, quod jam absoluto codici primario,
invalescenle illins sancti cultu, addita fuerit recenlior lilurgia , qticeejus nomen prseseferret. Cum aulem
.bealus ille Germanus anno Christi 448 ad superas conscenderit, decem priores missas non longo ab
ipsius obilu tempore transeriptas fuisse oporlet. inser-
Deniquevix infra Cbalcedonensis synodi lempora reponenda videlur liturgia, quse, cum orlhodoxis missae
vierit, eo tamen de pevsona Christi "modo , quo nostra loquilur. Nimirum in secnnda contestalione
sexlse Verbuni dicit e coelomissum , « quod humani corporis immixtione concretum perdilas sseculi partes
et vulnera antiqua curarel.» Vix enim quisin animum inducat post lata in Eulychetem anathemala ejusmodi
formulam ex publica liturgia non fuisse amotam, quoelucvesiarchaeillius erroribus favere videalur (7)..
_ Hahemus igitur lerininum ad quein descendere nobis liceat, sseculum quinlum medians; quserilur ler-
minus a quo in statuenda libelli epocha incipiendum nobis erit. Si Cl. Mone audianius ad ea tempora
ascendendum est, quae Lugdunensis el Viennensis Ecclesi;e celebralissimam illam persecutionem conse-
cuta sunt. Proferantur dncumenla , expendantur rationes! Ail vir clarissimus ea in missis suis reperiri,
quae adhuc grassatas niisseperseciuiones innuant et antiqiiissjmam illam specialius non obscure indigilent.
In missse qiiavlic ovatione ante nomina hsec neinpe decantavi : « Pva^stavevacitevte cvedere, rationabiliter
conlileri , si lenlalio ingruai , non negare. » In septimoeproefatione: « Affiictos poenis et vexalionibus...
exaudire dignetur. » Praeprimis vero conleslalionis quinlse missae verha adhibet, qtiaesequtiniur : « Nullae
quidem noliis adhuc citiiarae personant. Sancli tui, qui bestiam saeculihujiis concordia virtiilum persevo-
ranle vicerunt. (Hic verbuni deesse, vel particulam qui abundare ail). JNulIumde nobis Moysicanticum,
quiinter fluctus adhuc istitis saeculivoltitanmr. Nulla vox angelorum nisi forte laudare nos possiinl, (hic
possumus legendum esse autumat) cum Filii tui dilectissimi corpus sacramus cl sanguinem, sed pia cura
pro populo et sancia pro salute plebis oralio et mens cultui intenta divino, si non potesl majestaiem tan-
operis explicare , uitilur tamen usum concessi muneris frequeniave. * Ex his cevJissiinecenset, eum conit
fecta est lilurgia, adhuc viguisse perseculiones, Christianos Jndseis sequiparari, Babylonica vel /Egyptiaca
captivitale delentis , fideles majeslatem cultus divini explicare , hoc est publice sacris vacare , Deumque
angeloruin,Ji<jc est alta vocelaudave non poluisse.
Verum neque nos neque alii in allatis verbis ea vidimns, quae detegere sibi visus est vir cocleroquin
benemerentissinuis , neque nisi subtililates venari vimque textibus inferre velimus, videre possumus.
Captivitales Babylonica ct ^Egyptiaca hic loci vilse prsesentis tanlum ligurae sunt , in qua nobis
Deum sicut in illa beatissima futuri saeculi requie laudare non est concessum. Nihiio secius tamen
nilendum esse monet liturgia . ut quod possumus id saltem proestemus. Nondum quidem nobis resonare
citharas , coslestis nempe Jerusalem , sanctos nondum Moysi canlicum nobis decanlare, qui adbuc fluclibus
(3) H.Denzinger, Fuebinher Quarlalschrisl 18503 les Heft. J." G. Miiller, Theologische Monalschrisl von
"Hildesheim, 18J0,4 les Heft.
(4) Zaccaria Bibl. Riiual. 1, 75, primus hanc Toeabuli vim indigitavit. Ef. Gregor. Turonen.de Vil.
Patr., 16: « Qtiadam Dominica ad missarum celebranda solemnia invitatur , dixilque fratribus : Jam
oculi mei caligine obleguntur, nee possum libeltum aspicere. > — Hist. Francorum 11, 22 : «Ablalo sibi
nequiter libello per quem sacrosancta solemnia agere consueveral ita paralus a lempove cuiir.luin ieslivi-
talis opus explicuit ut ab omnibus miraretur. » HsecCl. Mone. - -
(5) Capile 4 sui operis , p. 39 sqq.
. (6) Erexil monaslerium Rejchenaviae cirea annum 724 Pirminius et ad superos anno 754 evasil.
(7) Ejusmodi termmo, liccl wiuas distinclo, usos lamen et orlhodoxos PP. vide ap. Petav. de Inc. I. m,
c. 2, n. 8 sqtr.
SS9 APPEND. AD S/EC. X. — MONUMENTALlTURG. S<50
Imjiis yitoe-jactaniiir. Sancti nimirinn locuni Moysis hic tenent et cum populus nondum mare hujns sosculi
transierit, nondtim pericula evaserit, tviumphaleni hymiium de nobis decitntare non possunt. Nondum ita
pergitconleslalio, angelorum ccalestesvoces audiuntur, qtise nos de parta victoria laudent, nisi forte nos
laudare possunt propter eximium ac divintnn plane jopus quo fungimur, angeli qui sacrosancto sacrificio
aslant. Digneigitur opus Dei non possumus conficere neque majeslatem tanti sacrificii explicare, hoc est
yerbis exponere alque exlollerc; nihilominus fvequentare usum concessi muneris nitamur oportct, ne Deo
ciillus , populogralia desil. En maiiifeslum lociislius sensum. Quod ad alterum utiuimque atlinct, faten-
dunrest ad perseculiones et perversionis periculum inde exorium respicere.maxime cum in sepiimsemissoe
prailatione iriter diversos ordines, pro quibus Beum exorat sacerdos, nulla adhuc Christianofum principum
menlio fiat. Nihil lamen indesequilur, nisi quod partes qusedamliturgiosanjiquissimaesihl et pcrseciilionum
teiriporcconscriplae; nullo lamen modo legitime inde concludas , formam islam lilurgia? integram, qualein
exhibet exemplar Reichenaviense ad ejusmodi tcmpora referendam esse.Namet in missis Mabillonii ambabus
siiriiliaprosunt(8), cum lanien harum missarum cpocba certissime mullo magis adhtic deprimenda sit. Deni-
qiie nec saecuiov deevanl persecutiones ah Avianis barbaris moloe,nec pervevsionispeviculumi/ide exoviuin.
: His proesiitulisvix operoe preiium erit, fusiori calamo ea pevstringere ex quibus Mone speciatiin ad pri-
mam et celebratissimam in Galliis Ecclesi* calamitalem allegala verba veferre sluduit. Vix enim sunl, qna;
in 'omnibtispersecutionibus facla non fuerinl, vel "nonnisi mulata Ieclione cpntorlisque inlerprelalionibus
rid ediloris sensiim inflecti possinl. Tot sunt denique documenla sequioris ostatis eaque manifeslissima, ut
in his diiilius immorari non conveniat.
llabes prseprimis formulas dogmatum, quse a soeculiu vel m, non dico doctrina, loquendi tamen modo
discedanl. Vox Triadis vel Trinitatis vix non in quavis pagina occurrit, cuni ejus tisus sseculoEeelesise in
parcus admodum exslileril: prima vice apud Anliocbenum Theophilum , postea vero apud Tevtiillianum
ihvehies. TevtiscmissoecolleGtio TOopoovo-iov Nicssnum exhibet his verbis : « Filium cum Patrem semper
exslanlem, omniasoecula consubstaniialiier el oequaliter dominantem. > Conteslatio vero ejusdem missse
Spirittim sanclum dicil ex Palre et Filio myslica pvocessionesubsislenlem. Hsecvevo addilio ad symbolum
facla esl eo tempore quo incurventes barbari Arinnse faclioni dedili Gallias et Hispaniam devaslabanl, ut
advefsus eorum errorem Spiritus sancti divinitas definirelur , inler omnes prima synodus Galleciensis
anni 447 ejusmodi addilamenlum adbibuil. Proinde ante soectiliv initium vix ejusmodi conlroversia in Galliis.
;riiola fuisse videtur et vix in publica liturgia ejusmodi formula adhibila; imo antiquissimum forsancius-
riioiliformuloemonumentum in noslris missis adesse, postea apparebit.
'"' Nos, nisi falliintir, ex quibusdam iliius quintse missae contesialionis vorbis alterum lnomenttim delexisse
hobis videmur, ex quo-perspicue satis sequatur, non anle sseculi v initium conscriptam fuisse lituvgiam
iiosiram. Nimirum aii liturgus , hominem utpole limum indignum qtiidem esse, qui Deum Iaudel, sed ipsum
Deum buiclimo mentem immorlaiem inspirasse, legem pvophetasque dedisse, hoclimo Salvatorem in cruce
tfiumphasse; denique addit: : Quid loquar, ad tuorum cineres martyrum torqueri incorporeas poteslates :
hfit'Iiib'limus, quos flamma non langit; torquet favilla, quos ungulse poena non invenit; auditur geinitus,
quorum tormenla non cdrnimus. » Hsecsane videnlur ad facta quoedamspectalissima, quse liltirgise tem-
jjpra praecesserint, pertincre. Vix enim post generica illa , quibus hominis dignilalem extulevai, lam^pc-
'ciale faclum relulisset auctor liturgiae, nisi ejusmodi 1'uisset,quod exiguo ante conscriptam lilurgiam lein-
pqfe oriinium animos perculisset. Atqui similia apud Gregorium Turonensem reperimus qui 1. n De gloria
'iriarlyrimi, c. 50, de miraculis sanctissimi martyris Juliani disserens, narratquse sequuntur : « Energumeni
yefpeuin advenerint, plerumque evomunt in sanclum Dei convicia, cur sanclos alios ad sua convocet festa,
ipspsgne hominalim confitentes eoruiii falentuv vivtntes et merita. Aiunt enim : Sufilcial-iibi, Julianej nos
propvia virtute torquere. Ut quid veliquospvovocas? Qtiid invitas extraneos? Eece Marlinum Pannonicum
inimicum jugiter-nosirum, qui trcs a nostris cavevnis repulit mortuos. Adest Privatus ex gabalis,-quloves
suas barbaris, nostva instigatione commotis, tradeve noluit. Advenit Ferreolns collega tuus ex VienriensibTiB,
;qui nobis in te supplicium, incolis prsesidium misii. Quid Symphorianum jEduum, quid Salurninunirvocas
Tolosahum? Aggregasti concilium, utiiobis ingevas infernale tormeiitum. Hsecet his similia dicentibus , ita
Xandos Dei humanis menlibus repraesenlant, ut nulli sit dubitim eos inibi commorari: multi lamenab his
jrififmi curantur el sani recedunl. t Enevgiimenum narral (9) coram Juliani veliquiis « percussis palmis
"poepisse debacchando clamare vel dicere quod marlyris Juliani virtule exureretur, » postea vero laclu
pigho.ris sacri fuisse liberalum. Porro cum Turrone \10) reliquiie Jtiliani deferrenlur ad basilicam in ejus
.libnOfem exstruelam, conquesttini eiiergumentim, quod MariinusJuliano se junxerit. Jam vero quam crebro
'"lisecacla sinl, ex iis conjicere licet, qiiibus narraiionemdianc conclusil Gregorius : i Jam exindetempore
rprocedentequanii ibi energumeni, frigoriiicivel diversis movbisoppvessi marlyris virtule sanati sint, nec
npiniria-retineri, nec numerus potuit colligi. » Atqui ipse Julianus sub Diocletiano marlyrium subiil;"Ii33c
pbfrV oinnia in ejus basilica Bvivatensi acta siint, quae, ul ex ipso Gvegorio(11) conjicere 'licel, eo
- lempofe
exstructa Cst, quo Burgundiones in Galliam vix irruerant, s;cculo igitur v ineunle. •- -
.Jfloecipsa nos movent, ne cuin Cl. J. G. Mueller, profcssovc Hildesiensi, qtii cseteroquin Moniana^phal-
niaia egregie ac iisdem ferc ac nos rationibus solvit, lilurgiam nostvam in altevamsseculiiv partein refera-
"iiius. Nam et ea quaeex Juliani Vita retulinius, cl ea quae de Spiritus sancti processione habenliir-ejusmodi
,'Iibelli selalemnon admittunt. Accedil denique cbavacter codicis, quem Cl. Mone, hac iit re judex coinpeteirs,
'"pavtis mediaj prioris saeculiv esse evicit. Nempe missa S. Germani adjecta eodem fere charactere scripta
esl ac codex canonumDarmstadiantis anni 555, neque junioris aetatis esse potest, cum seriores codicesjahi
'in mtiltis divergarit'. Character'vero decem missarum sicculi lvesse possel, nisi d minus occurrerct unde
in priorem partem sasculiv reponendum £sse,jure ccnset.

(8) Lit. Gallican. 1. m, p. 245, 244. Patrologise nostrnat. LXSIL col.-27 A, Oralio proexsulibus. Mus.Itali-
. punij t. I, p. 520, Patrol. t.,LXXIl, col. 497. C Oralio pro his
' qui cuslodiarian vimulis elcdplivilate delenii
Pascha inleresse non possunl. - '
' .
<9) C. U.
(•10)C. 54.
(11) C. 7 el 9
 '
863 APPEND. AD S^C. X. — MONUMENTALITURG. 804'
Quo semel statuto, missas noslras, si forsan minutissima quaedamexcipias, antiqiiissimum Gallicanae
lilurgiae mnnumenlum esse exsurgil. Nam missa Gothico-Gallicana,a beato Joanne Maria cardinali Tho-
masio (12) edita, post annnm 087 reponenda esl, cum S. Leodegarium hoc ipso anno mortuum com-
memorcl, el saeculi vm ineiintis esse videalur. Alterum Sacramenlarium Gothico-Gallicanum, quod
Mahillonius Museo sno Italico inseruil (15), sseculivi exeunlis vel vn incunlis est, cum Martinum
et Benedictumin canone recenseat el B. Sigismundum, a. 525 ab Arianis occisum, celebret.
Prseler venerandam antiquitatem, tvaditionis ecclesiasticoemonuinenia, quoe hac nostra liturgia con-
tinentur, celebranda sunl, quae ex diclis ad saeculiv pariem pviorem referenda sunt. Habes missae
sacriucium (14), oralionem pro defunctis (15), cultuni sanctorum (16) et reliquiarum (17), poenilenlise
sacramentum (18); missae fructum pro defunctis (19). Quod vero imprimis nolandum, Iranssubstan-
liationis documenia insignia prosunt. Missa tertia Deum invocat, « ul susepoteslalis sanctificationem
largita, hsec oblalio in Chrisli corpore el cruore conversaproviciat »; povro, « ut his crealuris altario
tuo superpositis spivitus sanctificationis infundas, ut per transfusione cseleslis adque invisibilis sacra-
menii panis hic mutatus in carne el calex translatus in sanguine sit lotius gratia, » elc. Quarta
denique missa, « ul lial nobis legitima eucharislia in transformaiione corporis el sanguinis Domini. >
Hsec sane vox transformaiionis non ul apud nos fieri assolet, de mulatione formse cujusdam exlevioris
lanlummodo est interpretanda. Nam forma, popyri, apud antiquos idem valebat alque ouo-ia, praeeunle
Apostolo, qui Phil. n, 6, ait Chvisliini, cuin in forma D.-ii esset, lbrmam servi accepisse. "Quare
Palrcs non raro utramque in Chrisio naturam formse appcllatione desiguarunt (20) unde et Psellus :
OuirtKph ovvy-cdpopfh y.cr.i
yvcriffEVTWAoya.
Deuique de ipsa inelhodo, qua cl. Mbnetextum lypis excudi curavit, hoeepraenotanda sunt, quse ipse mo-
nuit. Vetustum comnia, quod cifroeJ simile cst, moderno signo reddidit. Interpunclionem, quam dicunt,
codicis reienuil; quifc cum a nostra miruni quanlum divergat, signa polius cantus quam dividendi
sensus videnlur. Missarum numerum uncis incliisum et litleris cursivis Impressiim ipsemet addidil,
similiter et orationum nomina ad instar Sacramentarii Golhici apud Mabillomum. Tiluli vero ora-
tionum et numeri missarum, qui in codice superslites exslabant, majoribus et slanlibus characteribus
redduntur. Foliorum codicis nuinerus in margine addilur cl cujusque folii fiuis vevticali lineola iiidicatur»
Notas Moneanas, quantum fieri oporluit, relinuimus, pauca addidimus.
12) Codices sacramentorum, Romse1680, p. 265. Patrol. l. LXXII.
(131 Mus. Ital. t. I, p. 278.
(14) Missa 2, oratt. adpacem, post mysleritim ; missa 4, coMectio; missa 5, post secrela.
(15) In oralt. poslmomina missarum 2. 5. 4. 5. 8.
(16) Missa9,11.
(17) Missoe5 in conleslatione.
(18) Miss. 4, coni. 2.
(19) Missa 8, oral. post nom.,
(20) Petay. 1. vn de Inc, c. 8, n. 5, 9; 1. iv de Trin., c. 3, n. 2 -. « Iis quae celebratissimus auctor
contulit, addere liccl Ovidium, qui initio operis //ETKPIO/JIJIMO-W
non aliter se inlelligere indical, quam
essentise mulalionem u :
In novafert animusmutatasdicereformas
Corpora.
Id inlerprelibus usus anliqui ignaris tam peregrinum visum est, ut Scaliger principiuminfelix admodum
voearel, Vossius hypallagen admitieret. Acutius rem suspicatus est de Sainl-Ange, Gallicanus Ovidii
inlerpres. (OEuvres de Saint-Ange, l. II, Paris, 1825, p. 148.) Porro allegandus esl Terlullianus
adversus Praxeam (c. 22), qui, tit Verbum assumpta humaniiate immuiaium non fuisse ostenderet:
t Deum, inquil, immutabilein et informabilem credi necesse est, ul aeternum. Tr.msfiguratio autem
interemptio esl prislini. Omne enim quodcunque iransfiguralur in aliud, desinit esse quod fueral, et
incipit csse quod non eral Sermo autem Deus et sermo Domini manet in scvum, perseverando
scilicet in sua forma si enim Sermo ex transftguraiione et demulalione substanlia: caro faclus est,
una jam erit suhtantia Jesu ex duabus. J

^
MISSJE GALLICANJE UNDEGM

A F. J. MONE

ARCHIVlO'MASKIDTJCISBADENSIUM
PR^FECTO
DETECTJG.

(Laleinische und GriechischeMessenans den zweilenbis sechsten Jahrhundeit herausgegeben von Franz Jo-
seph Mone, Archivdiveclor zu Karlsruhe.)

(MISSA I.) suae maieslalis inluminet per Jhesiim Chrislum do-

(ante orationem dominicam)... cato sancto nomine
suo iubeat liberari el iameosnoslvis pvaecibusadiu-
uemus. qui ignorantes adhuc iter uerum a diabulo
in erroribus saeculi detihenlur. ut omnes agnitione
(21) Apud Mabillon,202, praecepla relinenles.
miiium nostrum cujus mandata retenentes (21) ora-
mus et dicimus.
(posl oraiionem dominicam.)Libera domine libera
nus ab omni malo. et constilue nos in omni opere
 865 MISSyE GALLICANJEUNDECIM. 866
bono (22) qui uiues et regnas cum palre et spiritu A deus. omnibus locis. "omnibusque temporibus. per
sancto in secula seculorum. amen. omnia momenta ueneremur. libi supplices simus.
(posl communionem.)Spirita- | ii esca hausluque tibi deferamus praecis (53), te lotis stodiis el eflecli-
1 recreali (25) omnipolenlem deum patrem debitagra- bus (54) adoremus. deus qui ultra omnibus (55) uir-
tiarum actione ueneremur per dominum nostrum tutis. ultra omnis es polestalis. deux uniuersorum
Jhesum Chrislum filiumsuum uiuentem manentem- arbiter. judex secretonun. quem caeli el terra.quem
que secum cum spirilu sanclo in aeterna saecula angeli | el archangeli. quem throni et dominalionis.
saeculorum. amen. quem cberubin. et serafin. incessabili uoce procla-
(colleclio.)Exaudi nos Deus pater omnipolens et mant dicentes. SS. SCS. SS.
praesta quae petimus per dominumJhesum Christum (conleslalio.)Dignum et iustum est. nos libi gratias
filium luum qui uiuet (24) regnat deus in saecula agere domine deus per Xpin Jlim filium tutim. qui
seculorum (25). cum deus essetaeternus. hoinofieri pro nostra salute
(benediclio.)Sil domine meseralio lua digna mise- dignatus est. 0 unice singulare. et multiplex salua-
ricordia uox petentum cunclus (2C) ] respiciens j'n toris nostri mysleriuim nam unus idemque et deus
singulus non repelles. hoc uotiuum nobis faciens. summus el homo perfeclus, | et pontifex maximus.
quod necessarium esse cognusces. ne aliul nostra B et sacrificii sacralissimum. secundum diuinam po-
intemperanlia studeat pelere. quam lua praesciat lentiam creauil omnia. secundum humanam condi-
potenlia conuenire. p. d. lionem liberabit (56) hominem. secundum uim sacri-
(MISSA II.) ficii expiauit conmaculatus (37). sccundum jus sa-
(colleclio»)Deumfidelium saluatorem, conseruato- cerdocii reconciliauitoffensus. 0 unice redemptionis.
remque credenlium. deum aeterne. inmortalitatis niysterium singulare. in qtio ueltista illa uulnera.
auclorem. fratres dilectissimi. unianimiler domi- novadomino (58) medicina sanauit. et primibominis
num depraecemur. ut nobis pietatis suae dono spiri- praeiudi- ] cia. salutares nostri praeuiligia rescide-
tali | misericordiam indeficienler impercial p. d. runl ille concupiscenliae exagitatus slimolis. hic
(colleciio anle nomina.) Deus qui pro magniiudi- oboedientiae, confixus esl clauis. ille ad arborem
nem luam per uniuersadeffunderis el ubi (27) tamen manus inconlinenler exlendii. iste ad crucem pa-
totus adsistis. discriteus (28) omnium uolunlaiis cienter ablauit. ille uoluptaie inlecitus gusliis exple-
qualilalebus Iocis temporibus adque personis. uoto- bit. iste cruciatu indebite dolores'(39) afflicliisest.
rum omnium capax. propicialus exaudi. dum ad ideo meriio poena innocentiae facla est absolulio
cunctus adspices foues (29) omnebus misereris. p. d. debetores j'ure; eteniin obnoxii demittuntur debita |
(poslnomina.) Recitata nomina dominusbenedicat quae pro eis ille qui nihil habebal absoluit. quod
et accep- ] ta sit domiiiouti huius oblatio. noslrisque singulare myslirium. non solum homines in terris.
praecebus intercessio suffragetur. spirilibus quoque uerum etiam. angeli uenerantur in caelis. cui
karorum noslrorum laetis sedibus conquiiscant. et Bie (40).
primi (50) resurreclionis gaudia consequantur. (post sanctus.) Uere s;inclus. uere nenedictus do-
p. d. iiiii. nsinus noster Jhs Xps filius luus (41). qui pridie.
(adpacem.) Exaudi rios deus salutares (51) noster. (post myslerium.) Domini ac dei nostri sempeterni
et in consortio nos diuinorum sacrificiorum dignan- gloriam depraecemur. oranlis (42) uti hoc sacrifi-
ler admilte. bac(52) pacem tuam benignus largire. cium tua benediclionc. benedictas ct sancli spiritus
p. d. tui rorc perfundas. ut accipientibus uniuersis. legi-
(conleslalio.) Dignum et iuslum est. equum et lima sil euchareslia (45) per Jhni Xpm filium tuiim
iustum est ut te sancte paler omnipolens seterne deum ac dominum conserualoremque noslrum. cui
(22) Mabillon, 192, libera nos ab omni malo, et (31) Hoc esl salutaris.
cuslodinos in omni opere bono.P. 189, libera nos a (52) Ilanc. Omissumesl abbrevialionis signum.
malo el custodi nos in bono. Cf. pp. 294, 297 Con- (35) Hod est preces.
D
Slilllt. apOStol.VIII,8 : htrfi5>y.iv07rw?«Troc-TpKfEVTS;(54) Affectibus.
7TKV epyOV K©£/XtTOV,
KpOUOlX£twSSlCl TtKCV)TCpvSfil
hyofti). (55) Omnes.
Missa S. Basilii ap. Goar, Rit. Graec'. p. 148 : 'ATT6 (56) Est tempus perfectum, sicut cl infra explebit.
TTKVTOf SpyOV «TTOBTWOV.
7TOV17/5OU TTKVTi§£ Spf& «y«- (57) E«l accus. plur., sicut et o/fensus. '
6<So-uvKifiov.Ex Epist. ad Titum inyl. (58) Domini.
(25) Mabillon, 190, cceleslicibo poiuque recreati. (59) Hoc esl doloris, sicut infra debetores.
205, refecli spirilali cibo et ctelesli pocuto reparaii. (40;' Tola clausula est et apud Mabill., pag. 195-
296, spirilalibus pasti epulis. 200.
(24) Est tempus prsesens, sicul et vives, ad mo- (41) Post sanclus sequitur in Conslit. apnsl. vm,
dum linguajrusticse. 12, similis oratio, cujus inilium hoc esl: "Ayiosyctp
(25) Eadem oralio in missa 6 habelur. £t w?«).vj9&ij-o-ou Ttcif6 ToApias
ripSrnKKt&tbg Ijjo-ovf
(26) Hoc esl cunclos. o xpwros. Cf. missam S. Basilii apud Goar Rit;
(27) Mendumamanuensis. Leg. ubique. Graie., p. 142., et lilurgiam S. Jacobi -r.p. Reiiatt-
(28) Hoc esl discretius. doi, n, 51.
(29) Faves. (42) Esl nom. plur.
(30) Prinice, sicut apud Mabill. 292, in prima ana- (45) Eucharistia legmma eliam apud Mabill. 202,
slasi cum sanciiset electis tuis; p. 299, in prima re- 251, 296. Ita in missa 4 et in 5, cum prsedicato
surreclioneApoc. sx, 5; I T.iiess.IV, 16. verte, pura.', teqitimiv.
'867 APPEND. AD &JEC. X. — MONUMENTA LITURG. 86t"
est.aput.lc dominc cum spjriluni sanclum (44) re- .A eademque in sanclam trihilaterii tifumpefsrjpafuhT
gniim.seropileinum perpetua diuinitas in sseculase- substanliam. coaeterna esseiit'.et' hbhdistfretVcoii-"
culorum amen (45). cordia. aequalis potenlia. hbliiritas uhita. ipsa apiid
'. . . se permanens. ante lempora uriiuersa liel s"aecula
(MISSA 111.)
nihilultra se habens. nihil intra s'enescieiVsicuncta
(colleclio.)Omnipotentem deum in trinitatem (46)
ueuerabilis subsistenlem patrem diuinitatis. aucto- superemihens. e't se cuiictis infuntlens';lb'C'a'cdiili-"
rem. filium cum palrem semper exlantem omnia nens. et locis excedens. nullius 1indigeris; ei" oni-
sseciila. consubstantialiter el ] aequaliter dominan- nia complens. sermone ineffabilis. uiflule' efficax;
tem. fralres karissimi (47). dilectionis pliniludinem elsi uoce non capax solo praeceptP pdteritiae*.cae-
ul sinsus • liim lerram maria cumsuis forniis iii' genefibus pro-"
depraecemur.
~-.v .-,. i i •- . nostri terrensis aclibus se-
gregati. illi inseparabiliter. copolentur. a quo se creasli. sed inlef reliquas aniriiantiiim cfdaiufas
. et (56) peculiarius in tua laude uiuerint (57) lidhiirifem'
inlellegiml. accepisse quod uiuuni. et cum auctore
suo se,bumiliando. mens detipla subdederint repara- ad imaginem in similitudinem bealissima tviiiiiaiis
lur nosler exallel. inclinata. maiestatis polentiam condedisti ut conlocalus iii suauitiiie pafadyssT
quos r.edemil. p. d. crealuri seruiens, crealuris reliquis iriipCrani. ] ef
_„{ante nomina.) Deus qui exuberanlcm fontCKiB tibi fedeliler famolando baberil iri aliis generibus"
miserjcor- ] diae. iardus ad uindicta (48). celcriier domiiialum. sed culpa (-58)praeuardcaliohe adibissa".
a.d. ueniam. quem peccalorum nostrorum non igno- Iiomiiie pvoiecto. de uita paradissi successit nibfs
ranlia retiocat. sed palientia clemenler expectat. dc poena. peccati. et iacebat in tenebris, luae lucis.
iussa contemnens. inler lioc nulltis erat. qul' ca'ei;o
propiciosa a (49) nobis te indulge. iutellecium.diiige
dileclum inrepraehinsibililer. emitari. ut uitanlis. luiiien osteiiderit. postramanuu (59)porfegeril (60)V
cxoli patriam reddcril. sepullo uitae riiUnera fefof-"
gui. morimur ualeamus accidire (50) le praeuio quo
uiuanius. p. d. liih. marit. tu autem climcns et condithr ci)i)dO-| leiis
noslris facinoribus luo homini praeualuisse. ctilpam peccaii,- ut iacehs"
K.(lwst nominq.) Propiciatorcm
Iralres amanlissimi uene- | rabiliter supplicis exorc- poluissit erigi. ad iilum inclinala pbientia disteii-
inus. ut recitalis nominibus defunctorum (51) di- disti. in hoc enirii personam (61) unigeniti fili hii-
munera ut suae mana (62) carnis absoluit. ct quod omriipolciisdedit
gnanler respiciat offcrcntum. pote-
sla.lissanclificationem(52)largita. h a e c ob1a t io i n per pietatem humilis relbrmatiit fonriis. igilur digiie
pvofevat. quod indignis praesteiit diuihae clem'en_
X~pi c.orpore et cruore conuersa provicial, liae. et deiim admirabililer. uniretiir diviiiWas". et
defunctis.ad requiem fiai. offerenlibus ad mercidem
nianiat. sumeniibus ad salutem, p. d. nm. G homini per deo trebuetur aeterhilas (63),' cui riie.
(coniesiaiio.) Dignum el iusiiim esl.'ridre eqiium
L-(adTpacem.)Deus uniuersalis creaturse domina- et ittstum est. ct sanclum est. ribs l'ibi
tur (B3)el conditur. quem agnusccre lux est. el co- grat'ia'sageve;
domine sancte patei omriijolens" aetcrhe -deW.
Jere salus | desiderare corona est. suscipere humili- fundere te confetiri. jh luis laudibus glo-
laiis nostrae Ijbenter. et tribuae diuinitalis luae praecem riari. qui omnem (64) uerbum. iubes saiifentia.
dignanter.indulla. ul qui munira lui bonoris offeri-
mus. culpae noslrae debita non luanms. depraecantes sapientia disponis uivlutem. (65) corifirmafs,"rSfio-
nem dispensas, digne igittir ac iuste.' telaiidaie
ul.quicumquejungiintur ad osculum. magis inlegen-
affeclu leneantur hoc ore qitem omnis angeii cumlaudani, el astra rinfahttif,
tur.(54) (55) pectore quod mavia be- ] nedicunt, levra ueneralur. ininferna'(66)
profertur. p, q. I. Xm.
suscipiunl, cui cyrupbym el seraphyhi ribri ccsfarit.
(conteslalio.) Dignum et iustum esl. uere equum clamaredicentes,:
et iustum est. nos tibi gralias agere omnipotcns.
aelerne deus, | paler unigenite spiritus sancte. ex (post sanclus.) Benedictus oeus et c.emenli:pro-
una posito. pro erudiendis (67). morlalitaiis nostrse fa-
paire el filio myslica processione. subsistens.
nv (-54)llligenlur.
(44) Loco ablativi. (55) Teneant.
(45) Haecmissa non esl inlegra, nam desunl ora-
iiones post consecrationem. Duplicem porro baoel (56) Ul.
(57) Viverel.
prsefalionem sicut et aliseex sequeniibus.
(46) Hicplures aecusalivi loco ablativi sequuntur. (58) Cnlpm.
(59) Prostrato manum.
(47) In codice Iiabeo F Kl. Hic alloquendi mndus (60) Porrigerel.
m anliquissimis Sacfamentariis et Homiiiariis ha- (61) Persona.
betur. Cf. Mabill.;190,204, 285. MissaleFraucum Humance , .,'-.-....- '
(62)
ssepius forniula dileclissimi fralres utittir, quaj la- (65) Ejusmodi orationes, qua; deicrealione ac firic
iiien et-.in noslris missis , occurrit. Epitaphia Ro- hominis, peccalo Adseac reilenipiione.ir.TctSi-S, iu
piana ctiam scribendi modo lioc karissimus ulunlur, liturgiis Orientaliuinanle consecralioiiem.crebni!vc-
el est hicsigliisrquem dicunl, lapidaiis. periuniur. Gf. Co.nslit. aposl, vn, 35,- 56-; Jitiirg.
(48) Vindiciam.Deest abbveviatioiiis signum. Copt. S. Basilii, S. Gregorii el al. apud ReiiauJoI.
(49) Locus usque finem corrnptus. (64) Omne.
(50) Accedere. (65) Viriute] sicut postea ralione: - .
(51) Mab. 218, nomintimserie relata ac\unCtorum. (66) Mendumamanuensis pro injerna,
(52) Loco ablativi. (67) Eradicandis.
(55) Dominator.
 "
869 ' -, *""' " '
MIS5JS GALLICAN,E UNDECIM. '870
einorikis, irifertis (63) ipse (69) etiani uriigeriitus A i (posl nomina.) Sanctifiea tua omnipolensdcus ea
pro parte quae (70) caro factus est. abitus (71) est. quae a te ovdinata sunt, plagabililale dignalur.'
moftalis ultro se subdens ludibriis. et colomna sui libens, suseipe. quod offeremus , et clemins indul-
corporis, dilectionis noslrae ruinas fulcirlt | ac suf geat, quod laetamus, sanctorum tuorum nos glqriosa
casns cbndere (72) hosles arma conlerens forciore merila. ne in poena (85) ueniamus. excusent,-de-
rubove (75) quam ecclesiam ruiramus (74) erigit. funclorum fedilium. animae quae bcate-
| tudi-
p. d. Qtti pridie,- nem (84) gaudent, nobis opetulenlur,' quae conso-
- (poslsecrela.) Rccoleniesigitur. ct seruantes
prae- latione indigcnt, ecclesiae praccibus. absoluanliir,
cepta (75)unigenili. depraecamurpateromnipotens. quorumque oblatio, qnorum ante altarem (85) tuum, •
ut his creaturis altario/tuo superpositis spivilus nomina recitantur. ila sil in luis oculis placita, ul
sanclificationis infundas, ut per transfusione iilis sit injjcneficiis copiosa p. d. nni..^
eaelestis. adque inuisibilis sacramenti. (ad pacem.) Dona nobis dominedeus noslei, in
panis hic mulaiur, in carne (76), et j calex custodicnda. pacem tuum.donum , tuumque deposi-
translatus in sanguine (77), sit tolius gralia, tuni custudire, et sic in nominibus scqui quam
sit stimenlibusmedicina. p. d. ipsi (86), | jubias. et trebues caritale, ul in aliqui-
"] bus eulpas noueremus odisse. non
(MISSA IV.) animas, finern
- I>OST PHOFETUM"(78). Dum profilica dicta, nostrae oplare crimine, non salute si eunctis, concordia sit
deuolionis cometamur obsequiis. et benedictionem amori. ut discordia. nec inferre ulli liceat. nec re-
reJdimiis gralias, et uecessitudinem pvo uisiiatione fcrre p. d. ,,
desoluemus, et quia omnipolens plebi suae fecit in (conieslaiio.) Dignum et iusluin est. omnipbtens"
domo Dauid covnu evecturus. et gaudio adsignans, pater. libi semper gratias agcre, le super omnia di-
post spacia temporuiii, uaticinia profctarum, gres- ligere, pro omnibus te laudare, cujus munera..(87)
susque nostros. | et uia oaces dirigens, el salutes cunctis homenibus. imaginis tuae, dig;iilas..conce-
p. d. nm. Ihm. Xpm. detur. in natu- | ra. aeternifcilis facu.llas dignaiur-.
, VI. (79) (praefatio.) (80) Unnm detim patrem el in anima liberlas arbitrii praestatur in uita fiiicitas
filium hac spirito sancto, diuisis personartim nomi- baptismi offertur. in gralia hereditas. caeli .promil;
nibus, indiuisa diuinilale confessi. fratres. karissimi. tctur. in innocenlia. tiielitas .remedii serualur. in
lotis menti.bus depraecemur, ul in omni loco. uel paenitentiabonitatisueniam. (88) iniquitalispoenam.
lempore, cuncti iidem reclam uitanihabiant inno- pvoponetuv. ul babundantius in omnes homines dei
cenlem , auctorem conditionibus suae (81) ac re- („ pietas, necin niilitia uellit degenere, (89) qubs con-
demptionesagnuscantresurreclurusse, ac secundum dedit, nec in ignorantia perive. quos docuit. necin.
sua opera iudi- ] candusintelleganl. etquiaex uiciate supplicio perman.ere quos diligel. nec a.regiio dis-
naturae, conlacto noslraeuolunlatis habit fragilitas, cedere | quos redemit, ante cujus conspeclu,. (90)
ut laedatur suae benignitatis praestit pietas ut pla- omnes angeli non cessant clamare dicentes. -SSS.....
celur. p. d. nm. - ITEMCOKTESTATIO.
Dignum et iustum est. JIOS(ibi
. (anle nomina.) Deus cuius tam inmensa est. bo- - semper gratias.ageve, irimias deus. cujus nos po-
jiitas, quam polestas, praesta qttod iustis polliceris. testas uerbo crcauil, per (91) mereto, nostro offcnsa
accepire quod reis minaris, euadere, ueraciter le damnauit, per filio (92) pielas Iiberauk. per bnpti-
credere, rationabiliierconfeiiri, salubriter conuer- smiim et paenilentia. ad caelos uocauil. cui m.
sari (82), sit quies. advidat, | te colere, si limptalio omnes. SS. . ,-,-..
ingrnal non negare, lemporariae uitae, necessariis POSTSANCTUS DICES.Deus qui. nos caclestium
abundare. aelernis gaudiis non carcre p. d. numquid bymnum libi uis offerri sed nieretuni ct
(68) lltatis. prseeessissemintis dextere inde conclusit cl. Mone.D.
(69) Hoc est ipsi. . (80) Hsecoratio ssepiusin Missaii'Goihicopccur-
"(70),0"«- ^ ril, sed absque titulo. Utrtim prcefutioan ad solilum
I)
(71) Habitus. collectio dicenda sit dubitimvidetur.
(72) Pondere. * . (81) conditionis. Dialeclus amaiiuensisgenitivuni
(73) Robore. casum terliaedeclinaiionis in es habebat..Eorniam is
(74). Hic aiiquid deesse videtur. noniiunquam dativum pluralem esse .pninajus esjt,
(75) Recolimuspassionem Mab., p. 192, 222. Ilcec aique in ibus immutavit, siciil iri fiiie hiissse ujijus',
igilur prceceplaservantes 227. -
benedictionis loco dativi benedicliohibits posiluiii
(76) Loco aceusativi sicul inferius, sanguine. occurvit.
(77) Sic et in liturgiis Orientaluim -adliibelur ••
(82) Mab., 219, salubriter conversari
inir.yntns-Spirilus sancli ul elemenla immutet. > (85) pcenam.
(78) Hunc lilulum nonntimquatn - et Mabillonius (84) Loco ablativi.
habel (p.-190, 251). In ejusmodi missis sequens-ora- (85) altare.
ti» post prec. dicilur. Notettir porro numerum V (86) ipse.
post banc orationem liaberi. Unde concludere-licel (87) munere.
orationem post propheiiamnon in-.-omniljusmissis (88) Loco nominativi.
fuisse. Nam alioquin oporluisset eam ad prteceden- (83) Leg. degenevare.
lem bricam adjicere. - - (90) Loco aeeus.
(79) Ex hoc numero concliidendumest duas missas (91) pro. .
ex .hoc ovdine deessc. Alias plane in Missali non (02 ftliwn.
871 ' APPEND. AD SMC; X. — MONUMENTA LITURG. 872
sacrum, angelorum tam ] loca tcnere quam carmena J&.labores miseralushumanos. cruce sui corporis trlum-
dona qui supernarum uirlulum conccnlum. in tua fauit, quid loquarad tuorum ciiiefes marlyrum lor-
praedicationem (95) sumeinusetiam superiores uilae queri incorporcas potestates, tiritjiic limus quos
affectum. ex correctione. sumamus. illa domini no- flamma non langil,' iorquel fauilla^,quos ungulae
slri Ibu Xpl que in memoria (94) passionis suae tra- poena non inuenit. audiiurgeniiiusquorum tormenia
dedil uerba dicluri p. d. Qui pridie. non cernimus, et haec quam magna parui laboris
COLLECTIO. DeusAbrabam. deus Isaac. deus Jacob prae- | mia, infilex uoluptas quod eicit misera caro.
dcus et pater domini noslri Ihii Xpi lu de caelis tuis. ejuid sibi inuidet. de caelo se reuocat, et luto reddit.
propilius affauens. boc sacriiicium noslrum. indul- nec hoc niiruin si lerra pfaepondefal. sed quia tu
lentissima pielale prosequere.- discendat ] domine domine deus pater omnipoiens. in lui unigeniti le-
plenitudo. magislalis. diuinilalis, pielatis. uirlutis, ualus corpore caclum nos separare (104) iussisli.
benediclionibus (95) et gloriae luae. super hunc ne quaeso. patiar ui perire, nobis miscricordiam
panem. etsuper hunc calieem. etfiat no- tuam salis sil quod inclusa corpore anima in leges
bis. legitima euch arislia in transforma- misera transit alienas generisque poena cpmmuni
tione (96) corporiset sanguinis domini. pro errore unius est persolula | ainiserimus certe
ut quicumque el coiienscumque ex hoc panem. et B 1 proerogatitiamnaturae non amitlamus redemptionis
ex boc calice libaberimus. sumamus nobis. moni- tuae graliam, mercem igitur domine luam libi serua,
menlum, fidei. sincerem dilectioncs. tranquilla (97) quam fili tui dilectissimi tibi covpore conparasli,
spem resurreclionis. adque inmorlalitatis aeterne in nihil huic carni debemusel sanguini (105)jussumque
tuofilique lui. hac... dominicae redemptionis. ut quemadmodumscriptum
esl. simus eius qui a mortuis resurrexit, merilo
(MISSA ¥.)
(contestalio.) res gvaliae debitores, iugi conliima- tibi.
lione (98), ueneremur, seu cum publica praece sacra ALIACONTESTATIO. Dignuni ct itistum est. aequum
adolcmus allaria, siue ciim secretis mentium pene- el iustum esl, nos tibi gratias agere ] sancle pater
tralibus ineffabilia dicta quae feceris , aestimantes omnipotens deus qui quamuis magnitudinis luae
tacito foueinus adfeclu, justae eiiim uox (99) luae meritum digno sermone non ualcmus atlingere,
rex genlium. quis non limebit. et magnificabit no- laudis lamen debitum libenlissime confileiriur, ctyiis
men luum. nullae quidem nobis adhuc cylhare per- nomen inuictum regit caeltim , tcrram nraria, et
sonanl. sancti tui. qui besliam saeculi hujtis. con- cum ex te omnia lu in omnibus iniieniiis, es enim
cordia uirttiluin perseveranle uicerint (lOOj| nulluin ., lam excellens. ut celsa possedeas, tam dignabilis ut
de nobis Moysi canticum. qui inler fluctus adhuc terrena non deseras, sic ctiam pius ut necinfeiis
islius saeculi uolulamur. nulla uox angelorum nisi desis, namque ciim tolus semper et ubique sis, cle-
forte laudare nos possunt, qui adesse nobis possent, naentia maieslatis tuae, | nota sideribus patefacla
cum fili lui dilectissimi corpussacramus terrenis apud inferos manifeslata perclaruit, quia
et sanguinem, sed pia cura pro popujo. et san- miseratione qua polles. sicTidem credenlium pascis,
cta pro salute plebis oratio. et mens cultui intenia ul hoc tam copioso profetarum nuinerum (106) spi-
diuino si non polest maieslalem lanti operis exple- ritus sancius semper operatus sit, nec discrepans.
care, nititur lamen usum concessi niuneris, fve- alier ab alio scd potius deum unum et dei dona.
quenlare, quis enini | possit perfuncturio sensu, omnis profelia consona voce tesletur, uleo sit nobis
diuina lua praelerire munera , tti corriiplibili, limo manifesta fides. qui abundantius profetarum numero
luloque solubili spiritu (lOi) uilaeinsufllare dignatus et testimonio pevhibeltir. incrementum ma | ius ha-
es, hominem fecisti esse quod limos csl. (102) ma- bilura credulitatls (.107) intenlio cum conlalis, binc
tcriamque morlalem, ad iinagineinsimilitudinemque et inde lidei membris plenitudo corporis inuenitur.
luain spiritali uiuificasli uigore naturae, ul pigram nec frustra in nobis per saecula nuutiantur, uidelicet
humuhihebelernquelimuinigneus uigor. intus auiina-'.D ne inopinantibus accederet caeleste beneficium. et
rel. agilisque motu uenae lepeniis. caro noslra tiiues- diffieile ignorantia crederet quod slalim deberel,
ceret, quid sumus. el quanlum eruemus j liuic limo fides inluminala suscipere, tradilis ilaque legis
leges. liuic limo profelarum oracula (103) angelorum ordinibtis et inspiralis profetarum uocibus imiicia
ministeria militarunl, liuiclimoipse dominus Ihesus cucurrerunt, ut cum caelesti beneficiogratularemur,

(9i>,Loco anlal. , - (99) Leg. vice. MUELLER. ...

(94) memoriatn. (100) Sancti tui de perseculoribussuis et diabolo
(95) benedictionis. Iriumpharuni. Mab. 198.
(96) Hac de voce vide Prolegomena nostra. D. (101) Loco accusativL Deest abbrevialionis si-
(97) Loco accus. gnum.
(98) Nempe ilerata sanctissimi sacrificii celebra- (102) erimus.
lione. Yerba sequenlia secreiis et tanio ad Canonem (105) Mab., 190, oracula vatum.
hiissoe respiciunt, quem inde voce remissa lunc (104) Videtur mendosum.
elinfti recitatiim fuisse concludas : ineffabiliadicla (105) Rom. VIII, 12.
sunt vcrba instilutionis eucharislise.MOINE.— Forsan (106) numero.
'egendum eril diciu. D. (107) Mab., 280, muro credulitalis inclusit. Cre-
 '
- . 874
£7i MISSJE GALLICANJEUNDECIM>
beneficiorum etiam | confileremurauctorem qm dei £\ (114) exaudiat cum lnu.ocauerint. et mus quia con-
clementiam uenerali praecolorata sihgula uidere- -. dam inuocauerunt non condemnet p.-di
nnus in Xpb, quallter signa praemissa indicium mox (ad pacenr.) Exaudi nos deus paler onimpoiensi
fuliirae passionis ostendererit, ul capliuitatem ge- ' et praesta que petemti». p. d. paxdomini sit. , ,.
neris humani triumphus passionis. euinceret cuni- (conteslatioi) Dignum et iustum esl. te laudare iri-
dsus noster aduersarium morlis destruxerit qui mof- nitas deus, qui boinincm luum limiglotino. quoago-
l!s oblinuerat ppleslatem, cui merito; lante constriclum. et ad imaginis tuae. speciem con-
OR.POST: scs. Hic inquam Christus donunus nosler. cordantium. liniamenlorum officio nurmali ralione-
et deus nbster qui sponte morlalibusj factus adsi- plasmatum. effecefas, de terra sidereum.;depuiuere
miles (108)per omne(109) bunc aeuidiem. inmacu-, senspelernunis nam spiritum luum infuudens prote-
laium tibicorpus-oslehdit.- uelerisque delecti (110) nus per mem- | bra turpentia. caluit sanguis in ui-
idoneus expialor. siheerani "nuiolalanique peccatis nist (115) uigor in neruis. el ad caelesiis creaforis
exhibuit animam, quam sordentem rursussanguis (116) imperio mox meruit. terra. animam-;anima
elueret (111), abrogataque in ultimum lege moriendi» spiritum. spirilus rafionem (117). cui cuncla'. operis,
1n"caelocorpus'perditum atque ad patris dexteram lui elemerila conmiliens, .sicul..eum. plasmaueras
releuaret. p.. d. iiTri;Qui pridie. B praestanciorem membris.. ita uolucras .esse subli-
- POSTSECRETA. Addil etiam istudedictum. ut quo- miorem et merelis.. sedmisire carnis. inrrcebrqsa uo1
tienscumque corpus ipslus sumer.etur. et. luptate. flamniatus concessa,-perdedil. dum inlicita'
sa-nguis. |.eommeriioratio fier.itdominicae passro- Gonciipitiit,nam dum dissimiles (118)fieri. peredhlia
•nis,-quod nos faeienlis. Jhesu Chrisli fili lui domini in- | terdicta conlendil) accepit confertim (119) pro"
- ac dei nostri. semper gloriam praedicamus, roga- aeternitaiem mortim, pro edacitale ieiunium. pro-
mus uti hoc sacrificium lua betiedictiohe benedicas praestimclone suppliciiimcunctisque morlalibus. con-
et sancti spirilus roreperfundas , lit accipientibus formis effeciui mertiit per culpam. quod noniiccepe-
uniuersis,siteucliariapura uer-alegltinia,per Jhesum rat in naiurain.sedformaeluaeiniaginis. miseraluri
Ghristum filium .tuum dpminum- ac deum nostrum libi doluit perire quod feceras. cum ille neseirit, se
qui uiuef el regnat tecum- cum spiritu. sancto in perdedissexrubddederas. igclur.cumipse capijuiiates,
aelerna saeeula-saeculorum amen. ,- nescirij. uinculum, lu raedemptionis { distenas (.120)
- ITEMORATIO.Orenius deum nostruni"ut oblatio- modum. mittendum (121) nobis. unigenilum luum
nem quam..i ^ . - . . . , dominum.ac dgum noslrpm Jhesum.Cbnstum. qui,
.' {MISSA-VI.) ih s&et per se nostrum nexus exsolueret. debelorum..
'-'
(tsratioante noinina.)... (po) pulo. adslo (1J2) im- qui mortem noslram. sua inorte proslernerel et uul'-
parata seruida. pers-olueniisit saliim dbitlienlia; pro neres sui cruore paritor lymfaque perfususpurgarei.
merelum quia polloetur, conscientia. per reatum baplismb martyrio (122) coronaril. fiefilque nobis
oblenealque ueniani quatrata confessio..quia amisit praeuiiis in paradyso, raedemplor in taflafo doetbf
gloriam scelera.la conuersatio. et quod in nobis sti- iii ihiindo,"Thuilaturin caelo. cuiinerfto.
moliscarnalibus petpjans_culpa .contraxit. purgent ITESICONTESTATIO. Dignumet iustum esl. aequum
stispiria. per dolorehi, quod.perpetfasse caro cogriu- et.iustum.est. liic et ubique iibi gralias agere domine
scelur uoluptate p. d. '
, / sancte pater. aeterne deus. qui nos ex morte perpe-
POST'(nomina) Offererilum nuii- j copaliorie con- tua. adque ultimis inferorum iehebris euulsisli, ma-
perlanique eliam danitim. aecipiehdumque personas. leriamque iriprialem Iuto sotubili. cohgregaianifiiio
hota uocabolorum."designaiione, nionstrauii ad, de- tuo aeternilatique donasli, ijuis ih laudibus t.uis
gra-
lictam (113). praecum reuerlamur officia, speranles tus Telator,-quls"operuhi tuoruiii cOpiosusadsertor,
de 'pblentiam trinitatis inminse til et- superslilurii le omnis lingua:niiratuf,. tuam 'crincti extollunt
]
confirmi uota. et defunclorum laxit ergaslola. ut; gloriam sacerdbtes', tu cbaos oonfusisque
uiuis praestans-graliam.' pariter el sepultis; el osi et riantiim' "reruniicaligihein scmpiterham^admira'' pfincipiil,
j^
(108) simiiis'; dd abiindat. '
- (109) omnem. - - - ' ^116) 'D'esunt"iillera'ciifsivo charactefe iihpfesstis'
et.a Moneita supplelum est vocabulum. • <
delicli.
(110^ Hic (117) Similem climacom habes apud Mabill., 298,-
...(111) aliquid deesse videtiir. MOKE;^'C1 saltent propitialus aspicia^S}aspiciendosanclificesi sanctifi-
locus.obscurus.ac mendosus est. Sehsus ejusmbtli candg benedicas. MONE. — Disliuctio corporis, ani-.».,
esse videtur ul voces animceei corpoWs,genericesint. mseet spiritus cum ratione ad Pla.tonicamillam an-
sumendsetum de.anim.a el cof.pore Christi,, tum de tbropologiain nbn est referenda, quae trinam in
caeierorumiioriiinuni.Hane jgituraiiunam in se im- njine. substantiam admiilebatj sed, aninia et. spiriius hp-
maculalam ostendit Christtis^tri ut si rursiis sor- distinctse tanlurii sunt eiusdem subslanlise faculta-
-desceret in bominibus, sanguine ipsius ilerum ablue- tes. D. •. .
retur. D..., .---_ . (y!18)Mone3dissimiles.. Cl. vero Mtieller-egregie
. (112) Videlur esse- mendosum alque legendum. animadvertil legendura.esse dfst hocSsidiis similesi-.
ut
adesto, apud Maliill. adesto luce plebi:. • '"
210, (liS) confeslim.. ' ,; . - '., .. - .„
'- {il5)4Uecla, desiinas. •" <
' .(120) . .' ,- \ -. 'i .",...."
"(H4) /ws. .' _:- (121) miltettdd., ,. -.-.... -., ..
(115) venis^ ... ... (122) mariyrii; '.-•'.' ..:.-.*"'
PiTBOL. CXXXVIIL
 APPEND AD S^C. Xi — MONUMENTA "
«7-3" LITURG. .876,
bUes formas elementis, stupenlibus addidisti, cum A_ :.(post cnmmunioitem.) Refesli (127) esca caelesti.
solis ignibus leher. mundus (125) erubuit. et lunare poculo domini recreali deopalripmnipotenlilautles
-commercium rudis lerra mirata est, hac ne baec- et gralias refeiiamusp.-d.. • . - - •,,-..
onmia nullus -babitalor ornaret, solisque rebus ua- (bcnediclio.)Exaudi nos domirie et praesla-quae.:
cuisorbis inienderel, facta est de limo hianibus tti.is le petiinus,- pacem-tuam | perfeclamde caelis; da.
figura. praestanlior. miam sacer-ignis ] intus ani- nobisJiodie paciricum quoque Imnc diem. et citeros
jnaret, pigrasque per partes agilis anima uiucsce- diesiiitae noslrae pracsla paccm p. d. nm. -
ret,«crulari non licel pater inlefiora. mysleria,- libi W, (128) ; ••-•• {MISSA VII.) .'-"-' -:-"'V
solioperis. tui nota maiestas, qiiid-illud in homine (praefaiio.) Supplica.ntes.bumili praece. dei patus,-•
tjiiod pauidns-arlus. terraque- .uiucntem, clausus in el-dqmini nostri-Jhesu Chrisli. maieslaiem-.iib:que
uenis. sanguis. inlerluit quod solulae corpOrum. dominantem. humi.li pfaece depraeceniur, comme-
species neruis. rigenlibus. -eolligunlur, el in lerris niorationemfacienies;pro omnibus epyscopis,-prae-'
sola uisceribus. essa redolescunt, <sedunde .lanlura- sbiteris'<3iaConibussubdiaconibus omiiibusquenie-
miseris bonum, ut filio tuo libique si- | miles finge- nislris suis. uti eos sancto spirllu rcgat. -deuoluiiv
remuiyet. aliquidde terra esse ^elernuni; .beatae sibi ac dicalum | uirginum podorem. etcontinenlium
maieslales luaepraecepta perdidimus, morlalusque:"propositum integrum- in. omnibus. intemeratuinque.
rursuni-iri lerram cx qua ucncramusinmersidefle- concedat uiduarum labofiosam. loler.antiam sua mi-
biimus,. aclerna doni tui amissa.solacia, seJ lua seratione cbnfoueat,. orfanis quoque open.-paterriss
nmlliplex bonitas. inaesiimaiaque maieslas, salutarc pieialislndulgeat (129), misericordibus misericor-
uerbuni,misil e.caelo, .quod humani corporis jnmix- ~diam largialur, aegrotis -rnedellam tribuai, uberta-
lione.coricrelunLperdilassaeculi parles.el uulnera lem quoque tefrae.et frugurii coipiamsummintstrct,-
anliqua curaril,, ipsum. igitur- emnes-angeli cum adfiiclbs-poenjs'.,ac uexalionibus.-piasqueoinnium.
-' ."
niuliiplici. .ttirba' sanctorum. incessabili uoce con- praeces e.xaudire digneiurp . d. (130).
laudant dicentes. SSS» - - •. . :•{cojlectio.).Exaudi nos deus paler. omnipoiens et
'.{posl sanctiisi) Ilanc "in excelsis gloriae-luae lau-' praesta qne petimus .per.unigeiiiruni et.primogeni-.
dem supernarumcrcaiurafttm.uoce fesonaute, no-" -tom.Jhesum-Chrisium.filium-tuumdqmihum el ileum
bis quoque famuiis-luis cognitam fiefi piclas tuauo- nostrum uluentem.maneniemque.lecum. cumspiritu.
luii, et haec praccunia sedebus celebrata.-sidereis. sancto in aeterna saecula saeculbrum.amcn .
iiiagiiifieenliae luae donum. non solum noscehdam- noslris. (ante nomina.) Oremus. carissimi pro fralribus.
famulis luis. sedeliam himelandam (L24)_palue'runl,^" qui ofierunl deo'nostro-spiritalia munera,
Qiii pridie. *'
- pelentes.utoblationis ib^orum. acceplo ferredigne-
tur. reslituatillis. prb modicis,]...- ^ -. -
| (posl secreta.) Respice igilur clemenlissime pa-
ler. fili instituta ecclesiae mystiria credenlibus mu- (MISSA VlIL) - -
nera, a supplicantibus oblata et erogahda .supple-r: '"''-'• (praefatio.)
«lanlibus p. d. nni." . Siderea de sede nitens'bbn.e condilur orbis,
'
\cthte orqiionem dominicam.)"Indigniquidcm sur tepietaiepfobaiis hbnnoslra hic crimfna pinsas (151)'
mus nomihaiiliorum pirinipoiens. deus sed ibuente" cxpbsilas admitte preces, elludicelibrii
mitior honreddens ^
te
(125) (126) ddmino nbstro "Jhesu" Christb filio. aequali pondere poenam,
mo." licet tiipidahles lamen' oboedientes,. bumili errofes ignosce grcgis paslorque fidilis
inciiie oramus et dicemus. , ercptis obibus'(152) paradissijpabbla reddas.p, d; n."
"
. . .
.(posi oraiionem.dpminicam.) Libera-nus a -nialq. .(colleclio.)
nos- 1-J.raliberlas, nuia libi-sulj. licet -augefeme- Summe satur rerum., qui spinis cul:pr ad.- j.im-
ri.a_.et dcrailli peccata. euaeua n.osuitiis. et. reple .. " -.'- "lptis(155)
-.
nqs uirlut.bus, ul sanclifica.a-alqueauxla. sanclifi- l^ catbolicae ecclesiae plantaria fida-locasti,
cct corda dum credilur. deleat peccala dum sume- plecte(154) oculos^aduotapiivs. agemente seieria,
iur, .ul.hic et in aeternum salui.esse mereamur,p. baec ut apostoleco fodcatur uinea-raslro, .. --_•-
il. nin.' , . ' -..-,.- adridens foliis, uiuaci palmile uernans, .- .*.

{125) Proba - Falconia,"• -vers.' 150 r tener mundi- lempudorem elconiinehlia: propositnmglorwsum at-
mbis. ," ""' "' '- que bealum inmnnibus custoUiat*;viduanim luborio-
•"".:' - - '- '' - _'•'-' . irnn oontinentiamsua miseralione.confovealfm-phu-
•{iQtyimitandant'. - ,- •.-.- ; itis opein pielalis pateritmimpertiat. ----- . - „
(125) jubeme. •-<<? - Mabilj.', 294. -' ""-'" n
(iWte nbundal.MoNE. Forsan legen.Iumcst (I50).CC-oraiioriem" apud"' • • -" - ' ',"'-
ei. D. • - ---.'• •(151) pensas: --' '-_
'•-.'. -•'" <"-'i- "-•' ..''"''".
(127) refecli. , . .,"'-' -'•(152):-oiiiMS.
- (128) Moriepuiat duas cifra.srdbCssc,-hcmpe -VI,_ (135) Mab., 25J, ,Dcus qui, evulsis ,supersiiiionum
ita ul missa ordincnona sit.' Si tamen-Aiiui.neroTII spinisf hi Ecctcsia lua plantaritt fideinita radice-po-
niissse S. Germani regrediendo nunieres, cpncqrdal suisli, respicede coiloJelvisila 'vineicihistam,'et prce-
numerus 111cumillo.VH, ila ulaliusn.isssruiribrdo- sla ul, leirrigante, fruclum accipiat inntberiate, "quce
.esse videalur, ex quo missse qtiasdniiidesiiit. D.; le' ptanlanle incremenium acccpii in garmine; . ,
(154) ptecle pro flccle. .--'-';
-(129) Mab., 253, dtvotum ac dicatunusibi-virgiha-
 " ' '' " ' ;'
877 MISS-E 'GALLICANiE'UNDECLuV 878'-"
ruseida fonte lup,' nullo critciala "uapore, * '-"- , euhi fiefcnt, uox seriien erat('I5I), nccdistuiit-oilus
A
nuirial aetevnus (155) filici^geiiriihefruclus,» impefmm nalura sequens; mox spirittis oris (152)
feftiles .'1565,e't placeat"largo uindimiae (157) partu. aethera curuavitsola -\~\),nec suetaequOra.fudit, -'.
~~. . • " "'''
.; ,. .(ariie noniina.) '.":" - materiamqiie operissolaesl largitauolbntas
Adiiuae" ..I58"1reclof opeiri . "iiultuque aduerte' s'e- JNe.defurme iugum simiiis poriarit imago, ' --'
- -'- "-' •- -• , '"" - '• "[cuhtlo, ligmine seruiIelafuiiT'e'griafor(lo5)'OHmpi,-''
-
-'
daraus"aceh ! niens,' quod cbscimus. Ipse re^" ul sua geritiles (I5i) implererit cPepta. fuvoris.
quae ;"'
-'•-' •• • - '- - .- -' -. •
'''[pendens; C_uis"doTus'Hefbdis,cum "iristia bella mouevet, •• :.
et" q.iamu.strepidet"propno nii'ns"iacta reatus (159). - infahtiini, niaridata rifeei?quos ublre" raptus (155) '*"-
uei saera feddentes cohimendet,caUsa f edimptus, •' uulriera suscipiunt paruis efranlia membris,
uix -" '
bbespecialebohunftribuens, ul corde fidili "•""-, , habjtura locuhii saeiioque iiibente tbirahrio
uiuamus" domino, ntbriamufcrimine mundo (140), nasci poena-fu- |'i.l, cujus lulil-impitus"aeti.iim:
-"•- -:v-; _. = :--. • / '-; quemnesciuit a"gi,qui pcrdedit. 0 noua moflis "
;- ""-''ii..'<.:_-- ;
. "" ' '" ' ; _i>OST KOMISA. Condiciq. solus uilam pro fine subire.
: > ' " *
" et curii prima:diesatque uliima sit simul una,
Qubdposcirdiuirius lionor, quod fuiius ahianiurii '
obseqiiio reddente deosoieihhi {141) tributum, B posse magis quam scire mori. "Quis lumine sicco .
uota- - :- aut cessan.e mcmdrare '
domlfium pef- gemella pr'aece-:•" gemelu queal Pilati,
-suppliciter
""''--' --"-.• ".""" . ' deflent eiimenta, hefas? '
[mur(I42)/ quod
' ' quod judice'(i56)"Chfi:
lit qaosculpa praemit-,'pietas niiserafa felaxit (145) '..' . "'; "'" -- -" • -
[stus
'"'
|"aique intefvenlu sacri' libariiihi (144) huiiis subdefeproniundiuoluil sua membra periclis,'
'
"uiia supeistitibus "delur, iiidulgehlia-fuhelis: (1^5) ul carnalem-(157)' irialuih caro soluerit el feibs*b*b-
''' :'
'"'..._'- :" '-' '• --.-- .V "IM:
- _'.".: '' ' ". ". cuius ab injeriiuhi (158) ] iluxerunt telaiienenlv '"'"-"
(ad pacem.) _".,'"
Arbiler orbis, apex_-rerum,-spisuna reorum, perderet -antiqni' lacrlmosa piacqla belli, " "
lafdus uiridiclae, uiniae ceier. inmemor ifae, maleria superarite pari ;rieccriminis ultra
" ' '
qurloea perqu'iiis$ miseris iibi parcerepbssis pef subolem proderit (159) onus. daniiialio jiisii" '"
Iriuitarisad doiia magis', rie crimiria damnis (146), libertas est facta reis.Da seniiha uefbi ' -"
necte fidem" populis, pacem "serere irik colis nbualibus ~
' (147) pectbra per ilona; "(160)signisqtie Aisa,'
; .''/ "''. ",."'"-.' ,"", "'[iuiige' cbllegat ista manus tb fructificante mariipolus'(-l-6ii°:
. de quibus'ipse lui conponas borrea caeli *
uT Ceiieant animo, quod bianda per bs: [ cola _p'ro- ''"'"_*"
" "' " " '
G -' "
_ . . [dunt. d-.ni. triticiariiqife fidemiulio pefeuiite coforiis
' pt. " ,162).
-CONTESTATIO. _' ; Perquemcuhcl^ libi, qu&e sjint caelestia., ] scmper'
• -:
Dightim etlustiiin esl, nosgfatias tlbi dicere tlignas - uirtuisque toas (165) sacro modolanrine-carmen
suihme deus semperque' manens dominatur (148)" angelorumque chortis resonant hisiiocibus hymnum:
"- .r. [iibiquc,' quaesumusutjubeas mmchos aiidire canenies' '
ettibi
el qui cuncta poteris propriis animata figuvis * -' siht placltae,
- " laudescum dicimus ' istas"
'%•' '- - -
aHeiice (149) sermbnd f^cis-, qriique'. edita ccr- -cur BS ss ss"
' ' '' "- - • ' ' . "- • •" ' "
-.. •':', [nens. (150)' thueslaiid.)
pnieuidens rerumque-crcans (J_50):pcf.j.o'mina for* Dignum aeqiium ac iustum cstt " libi nos piae (iM)::
: - '„" " .. "'".',-; . [irias. '•".' -""' " ' '" .clangefe-iaiiiiels,'"
(155) hoc esl -oteriios-.-- . - - -.-:.:
,_{Mfyarlefice, sicut.infra.seviv/e pvo servilt.
(imyfertitts." .(150) Lbcb-pafticipioriim ccrneits"cXbreaiis~s&isus'
(137) Leg. vindemia.' ... -. _._ - . ...
'' ' •_. exigif ih"dicativ(iiircerni$,-creaK. ". --'" -• -•„•-
(158) adnue, cmnue. " _ ., .. '" ' ' :"'.'- _ , (\5l) Mab.,.quod'seminaoh,ver,b'o.. _ ,;..;.-•:> --••,,.
realu:- -" -
(159) Leg:
- {l40)--€-."I.oni..vi,'2;.10; ••.(152) necsuet, bbc-esl n,exuitlegentjuin.e.scop.iiine
viii,-l2. HiucMbnecofl- iriolavit 61.Mueller. Mbne, ciim bocijoii Vidisset; piP"
cludit crimine loco dativi'casns posilum et per asjm-' D lavit elisionem
delbn e.omissum. Meliusforsan diceretur crimine solida vel solidata esse, pro suela cequord, el soia iir
ablaiivum esseidque innuere in quo vel qiiomorilur mulandum. Est - autenl''sola
"' num.
jisitatissiihae vqcissb/iim. "_.-'
Christianus, partem secundiim quam.vivere dcsinit, pliiri
mundo vero dalivus esset,- iridicans illum ciji mori- san(155) Desunt charactercssicut dno posteriores. "HiCfor-'!
dominatttr.'- -
desertionem auferltir-. I>. legcbantur regnalur. supra,
tnr,"cul-per-mortem,.
' (154) Cum efetbnici ad -neeem--infantiumco!itu-
(141)-so._fm.ie. . .-••.."•---,. -
.-'.. .:-=:_-_--- lerinl,- oceispres-geniiles iVDcanlur,-
^(14-.)-pre<;_!inMr. ,(15.5) HoeestT«J..OS. ' . "• '..1
. (145) relaxei. '. . i
'
(144) libaminis.: • - •-- - • - ., .- (156) quojtcdice. '" ' • '" "''
1-.(d45) Mab:, l4u .tit'supersiilibus vitath, defnnciis (157) carnale, fefus. ' '
(158) Leg. ihgehio. ' ". .' " "•' -'
vequiem tribuas. Male ex hac oralione conclusit .•
Mone-missam esse pro defiincijs, non au.lem.iUtpx (159yHoc'e'stpfo-/n'6(.
patet, ih honorem S.S. Innocentium, cnm _ (160) per tua dona colis coiijimgendiim-esr.^cof^ " T
prasfalione fdrsah loco.fuluri co/cs.posituhi1_sl. D.
tamen in singulis missis oratio Posl.nqminci vi.vosxt "'• '' ~~' ;"' -------
dSifunctosallingatj-D.. -,- .' -..,.. : (161) maniplos. ;
"'- '.*:. '
(162) lolio. .. corones.; ";".'" " ••-
(146) Hoc esl.<.a_.-.ies.. , ' " " . ._.-. . (165) luas, Airtutes. ~:" "•- "'.- -'' -
- *".'
|l47) Leg., sere. (164) Loco yocativi piCt -•..'.....-.- , ___;
(148) dominmori
m APPEND. AD SiEC, X. — MONUMENTALITURG. 880
liix, uia, uila, decus, spis,.tons, salor., aroiter,.A , propiciandam diuinam potenliam. stabat fidelissimtis
. . ... . [auclor seruus. redundabat cupiens. gens ccruicalam, et
gratia, dulcido, sapientia, gloria rcgnum, inter dapsilis. dapes patriam neglixerat. jura unius
qui sine prin-. | cipio praestas (165) sine fine per mulieres Inpudice, purlenliTosae (175) coleban.uf
, - • - -. [eum(166).., figmenla. el ad sacforum uolumenum, legalia con-
cujus trlniis apex slatuil tria maxime (167) rerum. lenmebanlur praecepla. conflagrat at Helias, super-
sol, luna, aslra", polus.radiarunt lumine mundum, lium zelum ' accensus",__.aduersus indomela ^176)
funs. pecus, berba, fr.utex lerras uariauit bpnpre, plebem, mox imperat aclementis, caelos pr_ece|.itac
piscis, eoncba, lapis, sal, nmrex aequora.com- niibcbns.ne,ros darent nepluuias, Ingebal tellussleri-
,....,. tplet(168) les. ueduaia rosceda prata. etierrena sacries palle-
«ic hominem genitor finxisti duclile (169) limo bat ora ieiima (177). placabiles-exorat dinuo,, et in- -
alque reformasti posl criinina.fonle lauacri. briuin cataractae, reseranlur. et aelberio a sacra
unde tibi merito rcrum deus una triades (17,0)" jobel discendere ignem. iil inpuluta (178) bostia.
nocibus angelicis haec carmine sancla resuliat ] siderea tieclat ad side''' ,(179)qtiid fuit inquidillum
[cui m.. (180) mirificum. stimmum- | que prodigio ul quod-
(post sanctus.) _ .. ... B1 prius pulsaueral. infernum. et morleferuin. jam ah-
Uere terribilis, sanctus, jneluendus, aniandus, Irurii deftmclum, unicum filium suaeque matri fed-.
condilur, inslructor, motiiralur, tutor, eperatur, dedil "uiuum. bis uirtulebus scpius, ad angelorum
qui.proprium genilum, pcr ouem uirtuteni pater- uita pergil serus. raptatur carruca flarnmegera. et
. . •, . :.[nam.(17!) igniis ual.atis equis. uolal per astra, ascendit ange-
lunc adoliscenles (172) formasi exortia muiuij, lorum cuniis circumdaltis,, jn cuijtis translatione
mlltere sede poli demum dignatus es oibi, tanus testis esl. Helisaeus gloriosum. J nunc fruelur
quj reparotur (175) adesl nostrarum anim.ani_.i. _ cliorum. (181) conlaudat regem sedpiilem m tronum,
p. d. n. pui,pridie. _snerito. _ ..."-,
(posl secrela.) Misirere domine .supplecibusluis. CONTESTI-TIO. . Dignum et iustuni el. aequum et
et peticionis bumiliate | libi plebis placalus inlel- iuslum est. iiosiibj semper gratjas agere," domine.
lege, moueat te ad misericordia, inmenens nobis te, sancte pater omnipoleris aelefne.deus, tu in sanelis
deserente discrimen, aspice qnaesomus. lacrimas laudibus gloriaris, lu- in caelis regnaris, -lu agnris,
noslras. uberlaie-fleiuum. uix cadentis audi.-.singul- iinmaeulatus lu pater (182) sempeterrius es.filius, tu
tebus. interpellala suspiria ,. etpraesia in iudicio splendor sacrum, iu m.artyrum corpnatur omnitim
'
liberos quos uides in confessione coupunctns. et quos J animarum proleclur'. orfarioruni, | -pastor. viduaruai.
-
as.piceshumilis per reatum. erictus-munerare digiier gobernatur. caecordm inluminatur. peecatorum
ris in pr_emio,_mitigans,J... . _- , ueniam promissor captiuorum liberatur (185),,Ian-
t(MlSSA IX.) ".. .. gueniiuni salu>tur, morluorum snsciialur. paradyssl'
(ad pacem.) . - spirito sanctonpmine, in conniu- plantalur, maris' stabiliitir.. caeli et territe fabrica-'
nione, omnium.. sanclorum remissionem. omnium.. lur,' gentijus intellectum, cateeuminus ad bapli-
noslrorum. criminum. -credemus domine quod hiec sn_umprouocatiir,presbite"ris'sacprdotium, episcopss.
nobis fessa (174) credulilate npscenlibus praeslabis apostolatum datum , tu domine caelestia possedes,
• . - .. .. . .. ':.'. terreslria indicas, inferna suscilas,, aelevna [ mo-
p. d.
-CONTESTATIO. Dignum. et iuslum, et aeqtium 'etf deraris, merito libi domine omnes" angeli. ' N. S'S'.'
iustum. est. nos libi semper gratias agere. domine SS.SS.'"- - ' . . '.' --
in san- '' ' --'
sancle.paterDinnipolenstielerne^defls, qiii (MISSA X.)
tlorum tuorum palriareariira Heliam fainosissimo.;. Posl projE-riam Deus sancte"ecllsiae cbnstitutur,
rlare dignalus es uatem discurrebat. inter detim | et , qui slans in medio discipolorumluoruni, ueneriillo--
ligniines uirus legalus, n.aslilaiis balteo cinclus, ad _, n nis huius sacramenta doc-uisti, praesta ori nieo
' • - --. - --•
(165) perstas. (175) reparator. •
(166) lloc cst cevum iFor.ma''hseceum pro aivum (174) fixa^ _ - "
aP.mc s-ecule vn poetse. FrancV ulcbautur. "Verbi (\lli)porlenlosa^ - -
gvatia: (176) Loco accus. • - .-.
Irradietquedomumnon extinguendaper enm. (l^^j-Ha-.c vix non versus sunt-i Lugelmt lellus
(MAHTEN., y/ies. Anecd.III, 16bb.) viduuta roscida prata , el lerrena sacris pallebani dra
• jejitna. MONE.— Forsan legendunijcjuuis y hoG eaj.
(167) maxima, sicrit in, ullimo bujus cohlestatio- - jejnniis. D. . *;-...
nis versu, carmina. . .
H;BC sunt tria mctxima rerum SS. Tri. (178) impolluta.
(168) qiise •(178)'Sicin-codice-habetar. Legcndum videlur
hilati in divinis rcspondent: coelum. terva, "inare. , secies. .-.;-'.',-..
. <169) duclilu ,N : . '. • , /" .{180)inquamillud: -..- '
(170) triades, boc esl tvias , siciil in serloribus (181) fruitur choro.. -- -.'" -, - -
bymnls theoteta, loco iheoies babetur. Quie ex igiio- -(182)Loco genitivi.
raniia liiigiiae Gr_ec_e orta sunt. (185) Mab., 190, tribue capiivis redempiioncn,
(171) Leg. virltite palcrna. ccecisvisum, peccanlibus remissionem.
(172) adolescentis.
 881 MISSiE GALLICANiE.UNDECfM. 882
divinitatisgratiamutquae acceptabiliasunt inlaiide f1 fuit amor domine, lanla dilielio ut tam pr_esentcs
tua verba labiorum meorum inueniant, inlumina saeculi seduclione calcala, ad futuram beatitudinem
faciem liiara snper sefuum. tuuin ut.de meis oneri- mirabile uirtute tetenderit nebpbtuerit peccatoriuri
bus absolutus; recte etiarii libi pro populo -tuo'roga- funibus iniigari, autgladiis, uelsagiltis, antiqui, |
turus adsistam, p. dnm, nm. Ihm. hostis allingi, quem.per luricam jusliliae et scutum
(collectio)| Misericors et misefator domine, qui" fidei, prbtectio lua, oiiibussuis liberum ac securum
si nobis quod meremur rependeris. nullum_luis di- _, fecerat. esse pastorem, pro quibus, utique obibus iu
gnum remissionibus inveneris, muliiplica super nos etymoshiis in ieiuniis., in uigiliis, omni tempore.
indulgentiam tuam, ul ubi abundavit peccalum.- coiistitutu.s, paslor egregius, rhori polius desidera-
gratia remissionisexuberet. (J84) p. d. (185) it. quam lupi rapacis poluerit in aliquo morsibus
' supefari fuit etiam eclisiae iustissimus judex, sa-
.VII. (186). . (MISSA II.) .
•pienli.e primus. spirilali instructione praecipuus,
'. (De s. GermanoepiscopoAutissiodorensi{187).-" bumililate magniis",affabllitate,suaiiis.patientia fortis
.(Colleclio.)Uniariimes{188).fratres karissimido- distrionenecessa- | riusdoctrinae.religibnispater,di-
.iriinodepraecemur utliaec.nohis sollemiiitas beatis- leclionefratev, fidei amicus, misericordiae proximus,
simi palris noslri Germani episcopi. meretis'inchoa- ' coepyscopus suos, oratlone iuuit, consilio supplcuit.
ta ipso interueriieriie, plebi suae pacem tribtiai, auctoritalempnuil.praesbitcros diaconos omnemque
fidem augeat, cordapure- | ficil,-Iumbus.acGingat,et clerum totaque (191) plebem luam domine uelut
ianuam salulis. aperiat. p. d. "• sua niembra dilexil, erexit 'obpressos, indcfessos
.(antenomina.) Exaudi nhs domine sancte paler fouit dissiden.esfecitessepaci-ic'u_i.discordes'docuit
omnipolensaeterne deus.-ex-meritis,siue intercessio- seruare cbncordiam, Teddedil caecis uisum, clodis
liibus-sanctiantestitis tui, Germani episcopi hanc gressum, febricitantibus medicinam. et occifbalas,
plebem tuam tuae "miserationis- cosludi. benigni- ' ab inmundissimis spifitibus animas ] uelbciier libe-
"tate
" COLL conserua, pielate. saluifiea. p. d. .rauit, quo igitur interuenienle. supplicis (492) liii
, POST(noniina.) Oremus, fralreslarissimi. ut pietates (195) luae miserieordiam postulamus. om-
hancoblatio nostra. accepla sil dbmino. utquosin nipoleris domine, ul qtii eius meritis aequaii non
honorem.summi sacerdolis sui Germani episcspi possunius, psaltim (194) peccatbrum nostrorum-
uidel essedeuolus. ita sibi berieplacito esse corice- ueniam "corisequimereamur,"angelica le exullalib-
datut defunc- | lorum-spiritibiisetTequiemlribuat. ne Iaudantes, ciii merito angeli'et clamarit di-
et bealiludiriemlargiatur. p. d. -' • - ' '
-centes".
(ad pdcem.), Praesta domirie ut' iritercedente ' 1.... io efat...nes
sanclo antestile tuo'Germano,cuius hodie in cori- peccamina se imparibus noslris. iniustc egemus
spectu maieslalis tuae- bealitudinis gloriam dignis Iniquitatehl feciihus oihnia heredilales tuae dona
landibus exultamtiSj«t omissis, odiis in "paee, quia perdedemus. Confusionoslroruhi labepeccaminum :
nobis daluri sunius, pura tibi ac pacifica corda "dbmus nostfa aliginigenus (195) hostis "inuasit.
nostra pandanius. p. d. pax doininisit. subiecti facti sumus serui dominantibus nobis. addi-
iiONrsstaiio.Dignuni et iustum est deus noster, cti uirieulodilectorum(196)-: Cdnuerte ntis ilomirie
uere dignum est, majestati luae semper gratias ad seruiendum libi. reiiova,s tui operationc' (197)
' ' .
in
•agereatquae laudibus, | luis cum laetilia et ex-til- mandati. p. d.'n.'
tatione sahctorum tuoriihi praeconia dicere; laudes "2. Exaridi doniine quaeso. gemitum populi iui :
adtollere eorumque jugiter exultare (189) uirlulis," ne plus aput fe ualeat'o-rensio.<lelihqueiilium.qiiam
nambealissimi, patris nostri, anleslitis tui Germani niiseratib: semper indullu flelebtis supplecaniiiim.
' '""' " " "'
episcopi: cuius hodie annua, ac -praecipua disposi- -P. d. no". "
lionis.{190) festa celebramus, cuius lanlus ergate
' - -- .
(184) Mab., 258, udi ttbttndavit peecatum,supera- 246 habcttir.
bundavitel gralia. Cf; 570, Ilom. v, 20. (189) exaltare. ... • • '
(185) H?ec missa complela non est, nihil ta- (190) Deposiiionis. '
men in codice deest, sed undecima inijnediale (191) Toldniqtie. '
-(192) Suppliees.- -
sequitur.
.(186) Hic numerus cifrse IH in iniliomiss_c 7 (J95) Pielatis. ,
respondet. -_.,. ., (194) Saltefn. ..... • '
(187) MissaS. Germani apud Mabilb, 529 mullo (195) Alientgenus.
longiorest, unde et recentior videtur. (196) Deliclorum.
Retwva
' •
. (.188)ll.ec forma vocabuli el apud Mab.,-245,2i4, (197) opentlionem. ; _
 b'S3 APPEND/AD SiEC.X — MONUMENTALITURG". :SS".

. LITURGI^GAL-UGAM FRAGMENTA.-'

Litt.eris maximis in Ambrosiano palimpsesto scfipta, -- .

'
'(ApudMaiisScripl.^-veUnov. CoilecLtohi. lll, pj'247.) . .= ...

_> . . . quis non diligal, cujus filium scil.pro sui re- i ^ el alomna 9 paradisi, candedata I0 caeli turba con-.
demptione suspensum ? Quis nonmeluat, quem scit eludilur": ubi seculurus agnuhi dexifi "ordihisV nri-.
in judicij majeslaie vcnlurum?. Debemusmterim ti- merus adgregatur : ubiill.aprimirivorumecclesia, de
inere, quod dom.inuspsl; el amare, qupdpater esl: . qua fugiet dolbr el gemitns, tuisinaeternum laii_ii--
utriusque satisfaclio.nesubnexi *, filioruni affeclu, et bus militafet-^j-adscribiiur, Pacem-tuanrda nobis,
servituie famulofuni. Pef "Dbminumhostfum. ' -
f\ancte paterpmriipotens D.eus;pacem luam.Telinque
, Invitemos 2, fralres karissimi, redemptoris .'nostn nobis.; .pmnia enim dedisti nbbis. Per Dominum
.serenus 3'oculos, et benignus audilos..' nostrum...... . ..sace.^dolis; quem adnunierandum
C01.TESTAT10. IJigiiuni et iustuni.esl, vere acquum apostulis_", mariyribus.adgregandurii. Quiciimquo
_el iusliih est, nos i.ngcnitae bonitatis tuae profuiida ..gratulamur merjlis, su|fra"giis'ereg_lmor.•1V.:ferat
laudare, dqmine sancle pater" qmnipolens aelerne ^plebiculae, " praesenti sacrilicio indefess^te.oraiibnia
"
Deus, qui delersis tenebris. .,..,.. effectu, patrocinii pereijhis auxilium (2).;--eairique
, . ._,. .et.in praesenli requieni, et in priro.a resuf-- Jnserat gratjam .meritibus.sensibusque cunctofum,
leetione pariieip.es. Per boiiiinum noslrum;. • .."".. ut cujus apostolica yeiieratione;per.fecta-sus"eopimus
Praesta nobis, Domlne, in donio tua sancla iinani- ...... a.te niereamur ejus sajlim " consequi fidei
Wilale vivenlibus pacem baberc quam tradimus, *^aeniulatione.yirtuleni. Ver D.. N. - • ' --..,
pacem s.ervare quain sumiiiius (1). Maneal in nobis OPostnomina, audjtis nominibus pffcrentum'-?..Om-r
,stsi.ne osculis pax dummodb oscuia sine pace no.n. nipotentis Domini rnisericordiam depraecemur,- ut
pianeant. Per.D,. . , . .' . ^acceptmri rpfer-at divina-d.ignatio.quidquid altafibus
Sanctc D.ominc, semper tuis exorabilis, qui n.oin. suis infert bumana sedulilas. Ralas faciat praeces et
quam pias luoruni praeces fidelium aspcraliter . in« -yo.la cunclorum : el qucd .devptibinpcndit ad gra.
tueris famulorum, oraflonem familiae iuae peY. . . ' tiam, poscenlibus .profeciat "• ad saluiem. : -
sanciae ecclesiae raembra dlspcfsae lulius sol.ditatis .. . .. ..... ad quepiredi_1-8reY-viscere:; qi.cm.nemo,
prbspiritate *, conoorpora^ et quod .p.vaccantium amiltit, nisi efrore deceptus; nemo quaerit, nisi
solliciiudine ftiit variuin, fial donsnte luaeihiserk ratione .commoniliis^nemo invehil, nisi corde.epnr
'
cbrdiae liberalitate. _-., . , . pimetus Infentis, fralres kavissimi",praecibus-exore-
,,.._,. Sine qualitate bonum, sinenuanlitale ma? mus ut menlibus.noslris ' " studiuni reqtri:.endi. .... . .,
'• . - ". '.
. gnum, .sine situpraesenteni, sipe ambitu omnia ,PerD. K ... . .
conlinentem ',' sine loco. ubique lotum, sine tbm- ..... relaxalas.cultui.suotanlo.liceataa.slrihgi: ct
,pore sempelernum 8 sine ulh sui mutalione muta- ..solo.negotio "quod.elliic el in aeterrium prbderit
bilia lacicrilem, nihfli patienleip. ln iiaeergo natura J occupari.. _ .._.-• -. '. -.-''-. .
tibi patri spivituque tuo suoque cpnfornris et 'con- -; Ppst nomina. Non.iiiibu.s-reccns.iiis. ..-.-. .^.qnse-
substanlialis unigenitus, abiectionem pulveris nostri, -crandis in. . : . . . libamiuibus jmploremos-20,ut
celsitudinemluaemaieslaiis pmnium sanclorum suorum- inicrcessione ,nos. prp-
lebitas tibi omnipotens sancte pater referemus tegat, el reatum delinquentiae nostrae, eorum de-
' . "' --'
gralias, quia sive vivemus, sive morimur. lui sumus. praeca. , --.:..- -.•':
Tu enim perditionis legein supra humanum gentis, , . . .- sacramenla. . ; .- calicem bebere_2-,'qnein •
peccato vaslante et dominante,'per tiiiigehitiimtuum iradebai. . .'. 0 ing^enaedomihicae paedis deside-
reconcilialus co. ,_, . as; et hominem-qtiapoteslale "rium carilatis! • ,'--,--•;
cx humili niateria figurasli, eadem-de sinu ter-rae , . . .- occidivelle:post Dominum.; occisi aniorera
suscilabis. . . sanguine filii lui beredi(a_s'acqnisita, inter bomicidas faleri noyeranj. . . . , .; '-•
- - ..-''-VARLELECTIONES.. - ". - - " .
;
1 ita cod, e pro i. ^ila cod. Et in Seqq. 3"ita cod. '-* ita cod.qma videlicel m liquescebal ahte voca-
lcm. * ila videbalur in cod. 6 ita cod. .» cod habitu omnia conthtcns. 8 ita cod. 9 ila cod. 10ila l9
cod.
11cod. ordines. 12itacod. 13ita cod. ujla cod. ie ita cod. A^itacop1. 17ila cqd.ls ita cpd. Cou,
solum negolium. ?° Ita cod. " Ita cod.
N0TJ5.'
(1) En antiquissimum morem, adhtic apud nos dalur.
vigeniem, pacem invicem in missa impertiendi; (2) Ln sanctortim invocationemhic el infra,
"
- ;
(juanquam pax nuncpcr amplexum, 11011
peroscula,
 S85 LITANI.E ET ORATIONESANTIQU-4L M-%

-LXTAM^ GAROLINJE-

Apiid Mabill., Atiaiectanov. edil. pag. 17.0.)

. MONITDM.
* Ilas litanias Caroliriasvoco quod. prineipalu Caroli Magni, Adriano suhimo ponlifice, scrip.ta.sini.iii
Paflbenone, ut quidem puto,"beat_e:_tIari_e apudSuessionas, Coiijecluram ejus rei hanc habeo, non soliuii
quia sanctos ejus urbis episcopbs, Baniaridum et Dfaiiscium,dicti Pafthenohis auctorem primum,celebreht
J.ae litania.: sed maxime quia sanetos -YodoalumetXeodardum; quorum ille reclusus, hic pisldr iii eodem
ccenobio vixil ante saecblumnorium. Et tainen has litanias cx ms. codice Yesontionensi excepit, atque
Aeherio noslro transmisit vir doctus ae religipsus Pelrus Franciscus Chifflelius socielalis Jesu. Quod de
Rolrude Caroli Magni, ni.fallor, filia in fine subditur, additanienlum esl fvalris ejus _autspforis. In.his
lilaniisbarbaram<Ro'mananiIihguam, qualis i!lo~_evoin familiari hsu recepla eraL,observare licet.in-b.is
.vocibus. Julo juva, Tulos juva, ubi.dicere solemuSj Tu illum,Tuillos. _•''.-'
In recensione sancloruni unum laiilum observo,-nempe iiilersanctosangelos invocariOnelem.Raguelein
acTobielem : qu_enomina, nbn -angelorum, sed dcemonum.essedefinivit Zacharias papa,-iri concilio Ro-
niano, quod conlra" Clementein et-Adalbertum annb 745 coactum est. Huc spectat cruditi . - - viri Joannis
-
Baplisl-e Thiersii epis_oladisserla.ioni._Derelinenda vocePARACLITUS,pr_cfixa.
'
Krlste audi nos S. Rnfini-, "• ' ora. A S. Agrippie, ora. S. Metiardi, ora.
Sancta Maria, '-. .orit S.Valerie,- ; -S. Tlieospis, S. Gildardi,"
i pro nos.. . S. Eugenie S.-Tbeagenis- S. Vedastl, •'
- Saneie Michael,' bra. ".S: Vilalis, ... S. Yiseniie, ' S. Amandi,
SaneteGabribel, ora. S. Gervasi,' .; S."Babille, S. Elegi., ,' - ..
Sanete Rafabel, ';ora. S. Prolasl, "*- S. Mammii,
Sancle Orihel, ora. S_.Nazari, . • S.'Asclas,.'
S.Palroeli, S. Audomar. "'
Saneie Raguhel, " ora. "S. Juliane, S^yFructuosi, S. - -.- • '"
' Uichariij
Sancle Tobihel,' ora'. '""S.Celse, _" " S. Eulbgie, •Sanctc _ .. _ .'
Sancte Cherubim, ora- "-S.Symforiane,- - ': S. Trisse, -' ' S. Fifmini,
-pro nos. -S..Speusippe, - - S. Leuce. S. Lupi,
Sancle Seraphini, pra. -S. EJeusippe, S. Grillinice, - S. Paulini,-
pronos. S. Meleosippe, . S. Magne, . . * S. Donati, - • .
"
Nomina apostolorum, S. Antohne, _. " S. Marcelline', ' S. Fursei,
S. Petre,- ofapronos. S.-Polycarpe, - S. Feriole," .'"' S. Gregorii,
S. Paule, S. Georgie,. - . S. Mantmes, •" S. Hieronymi,
S. Andrea, -S. Christofori, S. Jtiste, S. Ambrosii, -<
- S.Jacobe. S. Errice, "'" S. "Felicis,
• . S.-Caesarii, ...
&. Jobannis, S. Mauricii; S. Theofilc, 'S. Ahgustini,
S. Thomas, S. Yiclor,. • -. T..S. ' '
Tbeoderite, S.Basilii,
S. Philippe, S. Felix, '". " . , ' •" S. Leudegarie, S. Fronioni, * ' -'
S. Barliiolo.mei, S. Exnpefi, . S. jNicoslralej. Si-Raniaridi, . . .... ...
S. Matliei. • - S»
". Candide1, cimv'«ociis S. Claudie, S. Auduini, '"_ . . -. .
S. 5ymonis, - Testfissexniilibus sex- •S'.Egias, S. Benedicli, '_.'.
S. Judas, cenlis. . ac-. sexaginta- S. Juvenalis, S. Colimibani. -.'
S. Taihei,. "'. ; '. ., quatuor . validos, _'in-:.: S, Landeberle, S. Vodoali, -- .
S-.Lucas,* - lercedite pfo me pec- Omnes martyres Domi.ni S. Lepdardi,,, . , .-
S. Marci, ' ' - ' catofe in conspeciu mei Jesu Christi,inter- S.'Drauscii,T
A'ominajnartyrum . Domini rnei Jesu Chrj- cedite pro"me niniium Omnes confessores Cbrj -
S. Stephani, ora. sli. peccatore. sti ,-- interccdite • pfo
S. Christe, S. Diunysi, Notnina confessoritm..
' me.: ...
S. "Laurenii, S. • ''"' ''
. Eleutheri, ; _ "S. Ilelari, bra. Nomina virginum.
S. Appoliti, S. Rustici, - <-- S. Martini,
" • Sancla.Eugenia." ' ora.
S. Clernentis; . , S. Salucnitti, / . S-. Honorati, S. Eulaiia, . -
S. Corneli, " " S. Yictuii, v. S. Bricii, S. • .•--..•
S. Cypriani, S. Pfacati'[/[.Pa'ncrati], Agalbe,
S. Albini, S. Agnes,
S. Darie, S. Thimothei, S. Aniani,
S. Cosme, S. Apollinaris, , S. Cecilia",
S.. Sulpicii, S. Lucia,
S. Damiane,1 S. Irasmi, -S. -Austrigisili, S. Dorothea,
- S. Lucie, S. Quiriaci, Q-S. Silresler, S. Theuilosia,
S. Quintini, S. Longini, -• S. Remedii, S. Columba,
S. Crispini, S. Marine, S. Germani, S. Crislina,
S. Cfispiniani • S. Euslatie, S. Divitiaui, S. Maviua.
 APPEND. ADS.EC. S. — MONUMENTA LJTURG. 8SS
887
" - ora. ,__.ApRiANO.summo papae vita-.
S. Teela, ora, S. Posimia, pontifice et universale -
S. Eufiiriia, • S- Magra, Redemplor mundi, tulo juva,
5. Eufraxia, ' - Nomina s,anctorutn. ' , tiilo juva.
- • -Sahcta «".•- Sancte I?etre?
6. Brigida, , Ahna,
S. Ahastasia, - S. Helisabetb, Yel alius Sanctos, quales volueris.
S. Genovefa, S. Helena, Exaudi Chris.le.
S. Reparaia, S. Baula, KAHOLO excellenlissimo et a Deo coronato, riiagno
S. Perpelua, S. Radegundis.
S. Felicitas, S. Nadali_t_, - et pacifico rege Francorum et Langobardorum,
S. Scolaslica., S. Abrit, ac patricio Romanorum viia et victoria.
S.' Susanna, S. Soffia, Salvator mundi, , tulp juva.
S.' Spes, S. Marionilla, Sancte Johannis, . -tulo juva.
S. Fides» S. Concordia,
S. Carilas, S. Susanna, Vel-alius Sanctus, qualis volueris.
S. Petronilla, S. Augusta, Exaudi Chrisle.
S. Medrisrha. s- Leonilla, PIPIKOet KAKOLO nobilissimis filiis ejus .vita. Sancti
S. Solempnia, S. Junilla, lulo juva.
S. Balbina, S. Claudia, " illius, quales volner-is," ' • .
S. Eugamina, S. Pelagia, . - _ Exaudi Christe. -
'
S."Pbtenliaria^ . S,
. Tbeospila, B PIMNO rege Langbbardorurh vila, . .
S. Rpmola - . : Sancti Mauricii, . tuio juva;
Yelalius Sanctus, qualesvoiuensi - •"-•
Sancli angeli, ., orate pro me. Exaudi
"' Christp,
orale pro "me/
' SancliarchangeH, " ' CIILODOVIO rege Aquitan.orum
- '
vita»
Sancli throni, prate. pro me. Saircte Marline, .lulo juVa,
.Sanc._edominal.ones,, , orate pro me. Yel aliifs sahclus,,quales vo(ueris
Sancli principatus, ' • -orate pro .nie, . Exaudi Chfisto. _ '
. , . ....'-
Sancta. polesiates, brate" pro me. FASTK/EI)AI« reginaesalus et -vita.
Sanctae virlutes, orate pro me. Alias virgines Christi, quales volueris
Sancta. cbcrubim, . orale pro me. Exaudi Christe. .
Sanclae seraphim,, prate prb me. Omnibus judicibus veleunctoexercitui. Francorum
Omnes pairiar"ch-e, orate pro me. vita et victdria. . .
Onmes propbeta., '
prate prp me. Sancte Remegii, . tulo -juva,
Onines evangelisla. prate pro me. Cbristus vincjt,.Cbrislus regnal, Cbristus imp.erat».
Qmnes aposioli^ orale pr» me. « Kyrie eleison,Cbriste eleison.'
Omnes martyres, orale pro me. Pater deccelisBeus,'miserere nobis..
Oninesconfessores, prale pro me. FiliusRedemplbr Deus, miserere no.bis. .
Qmnes sanclorum, , orate pro.-me. Spiritus sanctus Deus, miserere nobis. *. • ;
fropitius esto,, Libera nos Domine. ler. Qui es trinus etiinusj riijserere nobis. , "
Prqpitius esto, - _ Parce nobis Domine. let. Ipse idemquelipnignus,
Ab onini nialo.j* Libera nos Domine. ler. SanctaVirgo Yirginnm, . . -ora pro nobis,
Peccatores, - Libera nos Domine. ler. Sancta Dei genilrix, - ora:
-"' Te yogamus, audi nos. Sancta Maria, -- J "
Utp.acem dones," . -ora.-
Te preeamur; Pater stfheie, audi nos. Sancle Pe.lre^," pra-.
Miserere, Pater sancte,- audi nos. • Sancte Paule, . - ora.
'
Pro. sacercloiibus-, Te precamus. Sancte Andreas, - _ .
fro. omni gradu JEcclesite, Te rogamus, audi nos. Qmnes sancli, , . orate pro nobis..
Indigni sumus. - Jesu Christe, audi nos. Graliam tuam-nobis concedet Domine. , .
Pro omni ppo.ulocatholico, Te precamus, audi nos. Gaudiuni et pacem dona nobis, Domine.
'
, 'Filius Dei, . Te precamus, audinos. Vilam et sanitatem cqncede nobis, Domine.
.Agnus Dei .qui lollit peccata mundi.Chrisle audi Ab inimipis noslris tuere nos, Domine.
nos. Dona nobis, Domine,- peccala nostra, parce nobis "
. Kyrie eleison, ..ei.. Domine. ..
Christus vincit, Chrislus regnal, Ghrislus inipc- Filius Dei, - miserere.npbis,
"
rai, ter. Kyrie eleison, €hriste eleison. . _
illius.quales volueris, ...-plo juva.
' Tu milui Cbrisle, concede sororem,nbmineRoTiiu-i
' •
^xaudi Ghriste. , DEM.^SSC bealatn, ut libi semper serviat illa.
 889 UTANLE ET OSATIONESANTJQU__E; 89.0

V . LITANIJS ARELATENSES. .,."-..'•

.{ApudDu Cange, Glossariummediceet infima; Latimtatis, ex eodiee ths. ecclesia. Ai'elatensis, argenteis
' - - et
ebiirneis lamiuis texto.)

Christus vmcit. Chrislus regnat, Cbristus. imperat, A Sancte Theodore, Tu illos adjuva".
Exaudi Christe. Summo pontifici et uriiversali, Sancle Mercuri, . - -' Tu illos adjuva;
- -- - Christus vincit, Christus regnat, Chrislus imperat. 1
papaevita.
Salvator mundi, Tu lllum adjuva. Rex nosler : . Christus vincit.
_Sancte Pelre, To illum adjuvai ,'. . -. ia nostra : Chrisius vineit.
Sancte Paule, - Tu illiim .adjnva. Auxilium nostrum : Christus vincit.
. Sancte Andrea, - Tu illurii adjuva. Liberatio et redemptiP nostra : Chrislusvincil..
.Exaudi Christe. N. Pontifici, cleroet populo sibi Victoria nosira : Chrislus vincit.
-commisso solus et ....-.? : - Arma nostra inviclissima : Chrislusvincit.
gloria.
.Redemptor mundi, Tu illuni atljuva. Murusrioster inexpugnabilis : Christus vincit.
.Sancte Ferreole, Tuillum adjuva.. -Defensioet exaltatio noslra-: Ghrislhs vincit.
SancleAntidi, Tuillum adjuva.. Liix, via et vila nostra :-, Christus vincit.
"
Sancte Desiderate, - • - Tu.illum adjuva.. Ipsi soliimperium, gloria et *)oteslasper immdrlalia.
" saeculasaeculorum. - • -
Exaudi Chrisle. N. Regi excellentissinio, niagno et Amen,
pacifico, a Deo eoro_ialo,vila et vicloria.." -_. • - Ipsi soli-lionor et jubilalio per infinita:s_eculassecu-
" '
.Protector mundi, Tu illum adjuva, B • -lorum. Amen,
.Sancte Manrici, Tu illuih adjuva. Ipsi soli virtus, fortitudo et victoria per omnia S_ei
'
SancleSigismunde, --Tu.illuhi adjuva. . cula s_eculorum. Amen.
Sancte Yictor,. Tu Hltfm adjuva. Ghrisie audi nos, Christe audi nos, Christe audi nosl
,Exaudi Chrisle. N. Inclylse reginae lux et gratia. : .> Kirie eleison, Christe eleison, Kiriedeisori." '•'
'
Luxmundi, Tii"illajn adjuva. _ Te Paslorem Domimisdegit. •
Sancla Perpetua, ; Tu illam adjuva. In ista sede, • Dominus eonservet,
gancla Lucia, Tu illam adjuva. Ainibs vil_e, Domiiiushniltipl.cel..
SpnclaWalburgis, . Tu illamadjuYa.i ,-.' .Felieiter, Felieiter, Felieiter. *_
Jlxaudi Christe. Omnibus jtidicibus cunclo exercitui Tempora bonababeas,- Tempora boha habeas, Tem-
-' - "
Christianorum, vita el vicloria. '->•. . pora bona habeas. - ."".
Salvalio nostra, .-_Tuillos adjuva. . - Multos annos multos annos, multos-annos,
, gancle Georgi, . Tu illos adjuva.'

INGIPIUNT

LITANI^: A SANCTIS-'PATRIBUS CONSTITUT^E.

(Apud Bahdini, Caialog'. bibl. Laurent., pag. 326.;

Kirie eleison ter. i Sancte Micbael OTi

Ghriste eleison. Sancte Gabriel or_
Chrisleaudi nOs. Sancle RaphaeJ br-
Paler de ccelisDeus miserere-nobis. Sancti throni . , -or.
_E_iliredemptor mundi Deus inis. nob. Sanc._e dominaliones . or-
~ - mis.nob.
Spiritus S. Deus Sanctse principalus flr,
Sancta Trinilas, et une Deus , . -mis_.nob. Sanctse potestates. .. , or.
Sancta Maria pra pro nob-. Sanelse virlutes ccelorum or.
Sancla Dei genitrix or. Sancli cberubim or.
Sancta virgo virginum or. Sancti seraphim or.
gaacta JVfalerDomini : or. Omnes sancli Angeli.el archangelj or.
 .891 APPEND. AD SMC. X. ^jSfONUMENTA LITURG ,893
Omnes sancli bealof um Spirituum ordines. or:-A Sancte Agapite-- , ;pr.
- - Sancte Abundi-. - .. --_.-.___v--^=._=_._^_._or.
Nominajustorttmt
Sancte Abel . _,,.-_, or, Sancte Cesari or.
Sancte Enoch <r '. '',•" •or-.-"Omries sahcli ievilah or.
Sancte Noe or. . Nomina saceraolum.
"
-'Omnis,chorusjustoruii',- ;'_,'•-;"_ =-- '}'-'•'', or." Siiiicte, Line, ;.-';'
' ' " ; T--'. _'' -or.
Nomina prophelarum. * ;- "' SaiicieCIete ''e~ '-' bf.
"
Sancle Abrabam OJV .Sancte Clemens or.
Sancle Ysaac or. "Sancte Corneli or.
Sancte Jacob,-.. ,- ... •-or. - SancfeaCypriane _ -_,_ , or.
Omnes sancii palfiarchae '-' --.*_ , or.' -Sancie..Urbane . __.'''.•-";.-?-vrs.jr- ,:-._-?-tj~v.- or.
Sancte Mciyses - . -_, . '..-'--''.' '''}• or. -Sancle Anaclete '.', ;."' .__'_,*''._'-,.__,or.
Sancte Aarpn. "" •. ', or. Sancte Xiste - ,:--:".•-;,._] or.
Sancte.Samuel -- , or,. Sariete Silvester •';._._:..,'or.
: " *
Sancte Ilelia , , -or» .Sanele Calixle- ;..;._"' _-„.--or.
Sancle.IIclisee . _ , .-,.-_";.'"" - or. Bgancte Marcelle ... .;,--' -_;{..,o,r.
Sancle-Ysaia- ' .or. Sancte Oregofi " . ' .•
''"..' ,_,_-_: ..;;-,dr.
Sancte jllieremia ; .„ , , >', • - ,_. or. Sancle Bonifatii- .".;.-.-. .. .-,.... .;--_,„-., '-;,or.
Sancle fhezecbiel or. .Sancte Damase' '•' -_ - ---":•; '...•_-:;.-.. of.-
-.-•_.--. " ,"•-'"
Sancte.DaiiicJ.- '. - - .. \ .or. =.SancteI_eo =:_,.,.-"r;; -,, ,;.•:-<&.
Sanele Osee - .... .•."',•". er.. Omnes sanctisacerdotes --"'.- "--''_';<-:'&.
- '
.Sancte Johel-; ,-. ,___-..- _-,-.• -.":.- ...' •"'.'.- or. ' '.'-: -_ Nomina marlyrum .-''_.".•:'.*».•_>,
Saucte Amos' . ': , or. :Sancte Nazari • -. " •" "."-'- •: -:_
•. -ior,
•Sahcle.:Abdia,- . - • •','.-,.;', or, Sancte Celse .-.'•'-'- ':'--- -•- "-", _.' •" _--:br.
" . . ..;
Sancle Jona .-_ or.;;-Sancte Oefvasr - --•--',, .. - . . .;._-of.
Sancle Michea . i- - .. -" or. .Sancte Protasi" . ' " .' -'or.
Sancle Nahum - ..."-.. _er. Sancte Valenliiie --'- --"."• _6r.
or. Saiicte Abundi: '
Sancte Abbaeuc ... ..- .... .,-•--•-___.. «r.
- •. - - _-'..-- -• -::::.,'
SancteSophoni • . . " or. .Sancle Agapile - -
'
.; r_0j._
Sancte-Aggee . .'-',- -or. Sancle -- • -"- -'•''' -' ''''-^ *""-:':_^>r.
' Ipolife
.Sancte-Zacharia-- ,- br. '-Sancte .Pereg-r.ine - -'<:--l;--•'-"'-"" _or.
JSancte:Malachia or. Sancte'Cassiane ->~-.c. \ :. i.i^-gf.
-
Sanctc Joannes Baptista- , -' _.- * br. Sttnble Faustine :-.-.,-, -;or_
- ~ '_,-... - •Nominaaposlolorum, ~ • - -' -'i!-"''--of.
- Sanete Jovitta _'_ ; ;• "',"
- -- , or. Saricte Domine -' - '' ; " ' - _f "- • -:-:-or.
Sanele "Pctre , - - .
" ' "
Sancle .'Paule j-' ...-,• -_ - • . or. Sancte Antonine - ' '
...--. ' "- or.
Sancte Andrea or.' Sancle Apollinaris .or.
Sancte Jacobe or. Sancle "Vilalis :.•._, ori
Sancie%fb_.rii.es -~- "-"'-" '-"-"- --'.--.-_...-'.-_.____. '
,"Dr. _:Sancie_B_ebasijane.___'_'; ""~ " br.
Sanete Thoma or. Sancte Yeriane or*
Sancte Jacobe br."' Sancle Secundiane . or.
Sancte Philippe - - or. Sancle Marcelliane or..
• Sancte-Bartliolbhiee; ;, -- ',.'-- -. ->'-\ or-_ Sancte:Crispine ., " or.
" ' ''•_; ;,:
- '
gancle Mathee or. Sancte Crispiane . '--'__'_• or.
gancte Simon or. _. Sancte Epy-maclie. _ar,
Sancle Taddee or. Sancte Prinie , or.
Sancle Mathia -or.' "Sancte Fcliciane or.
Sancle Barnaba or. Sahcte Processe or.
Sancte Luca •-'-, •'- or. Sancte Martiniane . or_.
Sancle Marce _•"•'. o'r. Sancte Tiburti _• ..,..-.,• ©r.
' - - -*.'• - <>r.-
•Sancle Timolbee 'or. Sancte Valeriane
Omnes sancti apostoli et evangelistaa- . "' -'- or. Sancte Yile ; '- -l -\ - or.
Omnessancti discipuli Domini - or. SaricteModesle - '-- =-- - " - or.
'' ' - ----"--'
Onines sancti innocenles of. -Sancte Georgi or.
' -. -- -
Nomina ievitarum. '-':' Sancle'Fidelis , j - -'-'---of.
Sancte Slepbane "or. Sancte Carpofore -'-'-"-"'•'«r.
Sancte Laurcnli ' - or. Sancte Callocere -- ; '"'---''- "Pr.
Sancle Yincenti or. Sancte Secunde -"- .- - :"V -of.
'Sancte Fclicissitftc"- "- -' ••..-. or. Sanclc Martiane- -.""""--;:•••;. ---of.
••S93 .' LJTANI^ Ei; ORATIONESANTIQIJj:.- •' ' m
" ' ' v .; --'
Sanele Gereon . /or. A Sancte Bfiiii or.
Sapete Genesi . V br. Sancle Eusebi - '•"•'- '•' «fi 1
Sancte Anaslasi . . or; Sancte Gaudenli -.:-• -; -.'-%f:
" :-.--'" - : ef.
"Sancte Ciriace .' ~\" 9r# Sancle Remigi
Sancle Miniascum sociisTuis "'.; .' . ... °J' Sancte Germane - • J" •:.-•'efj
Sancle Maufici gujiisocjis tuiV; '(. ";. ;. °V; . Sancie Yedaste -- '----" *-"bri
'' - -
Sancte Quintine '_", ,;°f- Sancte" Cerboni ; ;-r> ;bf.
Sancte Dionysi or- Sancte Amande -''-" ""-'.". -ofi
" " ... -J '• •-'-
Sancte Rustice , . - . j°r- Sancte Frigdiane '-f'". . of.
"
Sancte Eleu.thefi' ="' """'""'"."„,. , ._ _ '°J'- Sancte Mautialis *:' _.:.'--_-"' dr.
; .- V- '.''- '- r' ?r_-- Sancte Donale '•'•'< ' • ' ;".- :br.
Sancle Neree
Archillee -. - _• or«
$"ancte ...:.-..
' Sancte Blasie,, : .'.. :."'- *-'--.-'of.
Sancle Pancrati .' " OT'- .SancteFortunate -.;'• "_;oil
' - " ; " " - ".
Sancte Abdon -:'- . or- Sancle Pauline . '-.". ;-6r.
"Saiicle Sennon ' " - •"" - '."or.
"'"}''
' ""'' . or-,R Sancte Justine
"Sancte Petre _ " '' '*-"-" -'"• °T- Sancte Zenon ','-:• -.- -:>oxi
Sancte Mafcelline or* Sancle Gandulfe r-' :. •" r..;.-j-.o"r,
Sancle Prole '----' """-"•""•'- -or- -'" ;;. : -jor.
:;1 - Sancle Abunde
Sancte Jacinte ;.--'• v--- .- ,-:.---..'_•
---.-...> ,-or' Sancte Albane ;. V1-^i- ".-> .'.• -pr.
"Sancle Magne ;--.-. or* Sancte Severe - .- -:pf,
"' ,; ;.
Sanctc Hermes ^. ',..".: ,;-_-. ;•' .:•;-. ->i;, er.
:.ov- Sancte Severine
;gancle Paule /- -"-_-' --'-.'.•::'' ';•/' °'r-" - Sancle Yictorine - . _' - :.cir,
"Sancle Joan.nes '''"'- .'"---' "'-'-,••:•_.-_' or'" Sancle
Prosper ..." ... ,or.
"Sancte Alexander >'vr"v'- •-; -.*'-__ <-'_ or« Sancie Zenobi
" ' .. .. ,',-of,'
Sancle Eventi - "•- - V- "-. -" - ." or' Sancle Crcscenli
"'' . , "';. 01%
" '•"' - -
'-£ancie Theodoje "" "'"-.-- °?" Sancle Eugerii , .. _ or.
'- '" • ...
"Sancle Firmine '-_" or' SancfceRomule or.
Sancte Desideri ' "'.'-" '.-"': or. -Omiies ."'
" • ' " ' " sancti ponlifices et confessores ' , or.
"Sancte Saturnine . . : ,"-or. .".,-', '*-'
'" '~ ' ' - "
Sancle Savine --' : - . "'or- Nomina monachorum: }
" '"•"'* ,:._?. "' '. .
",Sancie Maurici .:; -or. Q.Sancte Benedicte . 'jof.
" '- "--";''"-". "
"Sancle Nabor or. . Sancte Columbane ,-,_.-, "pr.
" - "•'--" - -Sancie Patile . .' or.
'Sancte Felix Tof. "
- - '
Sancle Cosma . '• . - , or. 'Sancte Anlime . . , ., ' ,oi\
Sanete Damiane "-'.-"'" -pr. :Sancte Basili " .. _ pr.
' - .
Saiicle Anlime - - •"- ;_-' - , - or. - Sancte Maure , or.'
"Sancle Leonti , ...-• or, Sancte Placide .- or^
- " ' " .. ,
Sancte Euprepi '. pr,. Sancte Equitie ' Or^1
Sancti Innbcentes^ "-" ""-"" - "'-"-" -01;", Sancte Machari ; . or,
'Sancti Agoenenses ~-;' ';.--'-;"•:.- .'-- , 'oi. "SancteRomane - ; . sor,
"- ";'- ,;-''-""•"- or. Sancte Galle • v - - ert'
iSancli Quadraginta ' _.
- ' ' :
Sancli Septem Fratres :." ' -of. -.'Sancte Pachomi '-.',..'.-.-;-.:;.-SV?
'•" •"; Y '
Sancli Qualuor Coronali"'-";' :br. Sancte Gustasi .-__•' o\\
""' -" - '; " '
"Omnessancli martyfes pr. Sancle Atlale ,, . -. -, OP8
. -. |j Sancte Bernulfe •- - ... or.
Nvmina"'c6nfess6rv,m.
*
"Sancle Syre -." ;, ;or.. Suncle Cassiane. . .. , pr,
Sancte Yventi ",-or. Sancte Effrem '..':. -,or,
'Sancte Crispine . i . o"r. Sancte Arseni ... . or..
Sancte" Ursecene" or. Sancle Honorate ' ',-... or*
Sancte Epiphani br. Sancte Liberline : _'•/.-•.- o*r,
" -
•Sancte Maxime . ' -or. Sancle Serene ,'_ -• ; ,.,or_,
Sancle Hieronime : ' ' ' ' of.
Sancte Papbnulie _._-". -.. . oiv
Sancle Ambrbsi '"' • - .-- - . _•- .. - or. Sancte Pastor , . .... . pr.
-Sancte Nicolae- . or. Saucte Joannes . - .;pr..
'
Sanclp Augustipe, - --; • -.,._ ;.;. • or'. Sancle Hilarion . -.
' 6r,
Sanete.Isidore, ; - . . -.. .---.. .-. - .. . or. Sancte Ysaac. . , -or.
Sancle Hylari - ; or. Sancte Fursee - . -, ",--, ,pr.
' .-...-
" . . sr?.
Sancte Leodegari ;. ... .;or. Sancte Saba . ..".
gancte Martine. ..--", ... Qr, Orones sancti monachi et eremite.,.. . ,. er,
 SG5 APPEND. AD S.EC.i. — MONUMENTALITURG. 89C
Nomina virginum. "•"- A Propilius esto parce nobis Domine.
Sancla Felicilas m\ Pfopitius esto . libera nos Dbmine.
Sancta Fcrpelua- or-. Ab omni malo libera.
Sancta Peirouilla • or. Ab omni iniquilale lib.
Sancta Agnes '. or. Ab omni cbgilatione prav.v "
lib.
' f'
Sancla Agatha ; of. Ab omni immundilia menlis. et corporis lib.
Sancta Lucia \ • or. Apeccatis nostris lib.
Sancla Cecilia , * or. Ab ira tua lib.
Sancla Anna *•= or. A persecutioneinimicprum ., lib.
Sancla Chrislina • - - '. w Ab ira, et odio, et omni mala voluntate lib.
Sancla Constantia fr - '
' ' or. Ab insidiis diaboli r lib.
Sancta Emerentiana ... . " or. Ab insidiis hominum . lib.
"'•'" "
.Sancta Daria or. A-ventura ira lib.
Sancla Praxedis - - or. A gladio maligno lib.
SanclaSavina or. A gente pagana ' Jib.
" _
Sancta Genufefa OT. A perfidis gentibus lib.
Saneta Scolastica of. A pesle et cla"de . lib.
Sancla Tbecla or. A fulgure et tenipestate . Ijli.
Sancla Polenliana or. A subilanea, et seterna inorle _ lib.
Sancta Jnliafta of. A.cajcitate cordis . . Jib>
Sancla Justiria or. A pesle, el fame, etgladio lib-
Sancta Enlalia "•or: A carnalibus desiderijs Ub.
'.,
Sancla Eugenia or. Ab omni immundilia mentis et corporis (bis) fib.
Sancta Etifemia or. Ab immundis cogitationibus . ib.
Sancta Margarita ' ' ' '< o"r. Ab hostibus visibilibus et inyisibilibji lil>>
Sancla Marina or. A variis languoribus lib.
Sancta Sotheris "' " of. A.
pcenis inferni Ijb.
Sancta Musliola or.' A polestale diaboli lib.
Sarieta Speciosa , . " or. A: delectalionibus carnis. lib.
Sancla Columba or. A spiritu libidiriis, el immundiliis lib,
Sancla Juliana or. " A dominatu omnium vilioruin Jib.
' Bancla Benedicta oiv A-repenlinar/iorte lib.
Sancla Anaslasia or.. A poenis inferni (bis) lib.
Sancta Concordia. - bf. Ab omnibus aelernis suppliciis , -lib.
Sancla Pelagia. or. Animia pluyia . lib.
Sancta Nalalia.' or, Per niysterium S. incarnalionis luse lib.
Sancla Prisca , or. P6r advenlum luiim , lib.
Sancia Barbara br, Per nativilalem.tuam 7 - .lib-
Sancta Martina ' Per
pr. baplismum tuum lib.
Sanela Digna oK Perjejunium sanctumluum K_ . . lib.
Sancla Merita. or. Per passionem luam Iib.
Saricta Rufina; ' "•' ~
or. Persanclam crucem tuam . _lib.
Sancta Secunda or. Persanctam resurreclionem. tustm. : • lib.
Sahcta Polentiana oV. Per admirabilem ascens.ionemiuam - - Iib..
Sancta Marlba '- or. Per graliam Spiritus S._paracleti . lib.
'- "
Saiicta Aurea or. ^ lu diejudicii . -. lib.
Siuicta Helena ^' or^ Ifl adventu luo secundo - lib.
Sancta Sopbia _. or. Peccaloris tc rogamus, audi nos.
"
Saneta Anna or. Ut parcas nobis te fog-.
Sancta Susanna -.
pi'; Utpacem nobis dones le rog.
Sancta Elisabeth 0|'- Ul sanitatem nobis dones ie rog.
Saucla Eufraxia 01- U,lecclesiam tuam regere, et defensare di-
Sancta Honorata or. gneris le rog.
Sancta Reparala -or". Ut eam semper exaltare bigneris lc rog.
Sahcta llomula
- Sancta Redempla Ut domnum apostolicum el omnes gradus
... • .scclesisein sancla
Sancta Brigida-, religione ponservare
Omnes sanctse virgines or. digneris - fefog.
Omnes sancli el sancloeDci 0f' IH"fegibus nostris, et principibus pacem et
 "
8?7 -LITANLE ET. ORATIONESANTIQUJE.'.- 898
veram concofdiam, atque victoriam dp- - . <A Ut regularibus disciplinis nos inslruere oi- '
nai'e digneris le rog. - r •
. gneris , teTog.":
Ut episcopos, et abbates nostros, et omnes Ut oculos misericordiaj luae suoer nos re-'
congregaliones illis commissas in sancta ducere digneris "le rog."
religione cbnservare digneris _. le rog, Ut nobis sanclum-angebim tuufti a tutela'
. mittere dig.ueris ' ' • "
Ut congregaiionemnpstram in sancta reli- le rog.-
gione conservare dignefis" te rog. Ut veniamdepe.ccalis noslris consequinie-
Ul cimctum popiihiriiChristianum, .pacem- reaniur te rog.'
el unilatem, donare digneris le rog. Ul inimlco^ siinctaj Dei Ecclesia;humiliare r
Ut coiigregaiionemomniumsanctorum luo-. digneris ... . te rog.
fum in luo sanctb servilib conservare . Ut genteni paganam confringere digneris te rog.-
digneris . . te rog. Ut nos famulos tnos in tuo sanclo servitio . •
Ut compunctionemcofdis, ej,fontem lacry- . - custodire et confortare digneris . , te- rog.
marqm nobis dones te rog. Ut cunctos inimicoset adversariost no-
Uttempora tranquilla nobisdones te rog. strosJmmiliare digneris ,. • "te rog-.
Ut emendationemnobisdones ie rog. "- Ut cunctos fldeles amicos nosiros salvare "
Ul compimclionemcordis et corporis nbbis . • le
. digneris rog.
dqnes . . le',rog. Ut cunctos gradus ecclesiaslici ordinis in -. -• .
Ut aeris temperiem riobis dones ," le rog. sancta religione conservare digneris te rog«'
Ut
' fructum terrse dare et .conservare di- Ul fratribus nostris, el omnibus fidelibus
- '
gneris te rog. jnfirmis salulem mentis et corporls re- -, y
Ul fontem lacfymarum hobis tribuas le rbg. stituas -: , . le rog.
Ut spiritum poBiiitentiocnobis tribuas. . "le• rog. Ul in viam pacis, et cbaritalis nos diri- .' .-
Ulveram pooniifiniiariinobis cohcedere el , gas . lerog.
peragere digneris . . -" le rog. Ul fratribus noslris, el omnibus fldelibus
Ul iridulgenliam el remissionCni omnium defunetis requiem eelernam donare di- .
-peccatorurn nostrorum nobis dones te rog. gneris lc rog.
Ul gratiam sancti Spiritus cordibus rio- Ut gentes, quse in sua feritale confidunl, .; - .
slris ciemenler infondere digneris ' • . .lerag.r
le rog. .dexlera lua conleranlur
Ut fidem, spem el cliaritalem nobis dohes le rog. Ut.civitatemistamprotegere, alque defen-
Ui fidem rectam nobis dones P
te rog. dere digneris le rog.
" '
Ulgraliam tuam nobis dbnes terog.' Ut cunctos fidelesXuosbabitanlesin eacon-
Ut ad gaudia ajlerna nos perducere digne- servare digneris -te rog.
" ' ' " ' '
ris _ - . te rog. Ul.hodie sine peccalonos ciislodias . te rog. •
Ut misericordia et pielas tua noa «isto- Ul nps exaudire - - . te rog.:
"' digneris
dial - ." ie rpg. Ul nobis misereri digneris (c.rog..
TJlhicelin perpeluuni nos custodire "di- Fili Dei, lerog. andi nos. . ..:
' '
gneris te rog. Pastor bone, te rog. audi nos. . -
Uidies el acliis nostros in iua.pacedispo- Redemplor inundi, te rog. audi iios^
nas . . te fog. Salyator. mundi, le rog. audi nos.
Ut"ohsequium nostrseservilutisraiionabile Medialor Dei et bominum, le rog. audi nos..
facias le fog. Dei qui lollis peceata mundi, "parce nobis,
-' ' Agnus
Ut vitam oelernam nobis doiies te fog. . Dpmine.
Ilt animasnostras et parentum noslrorum"
Agnus Dei qui tollis peccata mundi, 'exaudi nos,
ab oeterna damnalione eripias ' • ' 'le rog; Domine. - - •
'' D
Ut errantes ad viam suaro redueas te fog. '
Agtius Dei qui tollis peccala niundi, miserere no-.-
,bis.

LITANI^E BYZUNTIN^E

(ApudDunod, Hisloire deVEylise de Besangon,lorii; I, preuves*)

Kyrie eleyson. Cliriste eleyson. fili Redemptor mundi t)'eus, miserere nobis.
Gbriste audi nos: • miserere.nobis.
Spirilus sanete Deus,
Paler dc ccelisDetiSj Miserere nobis.. SanclaTrinitasunus Deus? -miserere-nbbisv-
85» APPEND.-AD "S/EC.X. — MONUMENTALITURG. 930'
Sancla MarLa, -.. -;-.-.• _-..•. -Gra pro nobis. A;A periculo*mbriis, ' •' libera.
S.anctajnaler miscricordiaj", '*" 'ora. A-bomhi riialbj "'
' ' ' libera.
SancteMicbael,- '. = •. . -: - • Per crucem'tuamj " :
' ' ora.1- " ' "' " "' libera."
SancteGabricl, 6fa. Per resufreciionem"ttfam^ ' libefa.
Sancte Raphael;. ..-".- .'-. ... • '"' "'
Ora." Per ascerisionemluam,'" "liberai
Qmnes sancti angeli ct arcliangoli, Ofale pfo nobis, Per adventum Spirilus " sariclj paracleli, libera.
Omnes sancti beatorum spirituum ordines, orate. Peccaiores, ". Terpgannfsaudi nos..
Qmnes sancti ccelicicivcs, - orate. Ut pacem hqbisdohesj.; '-. ._."" terogamus.
Sancte Joannes.Baplisin,-,-. -" •'- ora.* Ulirarii el indignatiprieriituam aribbis.aufefas, te.-.
Qmnes.sancli palriarcliae et propiieue, - ofate.. Ut misericbrdia
' et.pielas luahos" custbdjat,- :" le.
Sancte :Petre, -.;,*- - ". "ora. Ut nobis spem cerlatii doiies,'" " "}" te.
.,-" '
SanctePauIe, . -- driu Ut fidehi rectam nobis IribuaSj . le.
• . -. "' "
Sancle.Andrea, ora. tfl charitaiemperlet.liam n'obis conferas,' te.'
Sancle Joanncs,... -. • 6ra." Ut cunctorum in nobis
• " " vitlofiiifiiiibh.stja
•-- > - nibfli-,
-, - ^J
Sanete Jacobe, "ora. '.flccsj
Sancte Tboma, -• - • . • "
Ora.-]l Ut omiiium in nbbis .prsefogafiVas '
"virtiituni vitir
"
-• • ora. •' "
SancleJacobe, iices, .,te.'
Sancte BartIiolom"a:e-, . ora.' Ui nobis pcr incarnationein liiam, inlroituin ad
"
Omnes-sancti apostoli, •• -- - "ofate. Sancta sanctorum paiidas, . - . . .te.
- • '
Oriines sancti evahgelistae, -. orale.; Ut per hoc consclenlias nostras puritices, ... le.
Omnes sancti discipnli Dominij -' ' " orale. Ut per hocsacrosancium niysterium, aniinaiet coi'r-
* " -te.
Onines'sancti innocenles, orate. pora nostra fenoves, - , . . , ...
Sancle S.TEPIIANE -•.'-" "-- •' ora. Ut hoc terribile'"myslerium,non sinas uobisfierl ad
Sancte Vincenli, ora. judicium, .. ^ . te;
Sancle Laurcnti, • -• ., . •' - ,ora.;'' Ut- lioC ineffabile sacramentutn , mundis hianibus.
"' " " " " ora. ' '
Sancte Agapile,. ti^ictemus, tc;
Sancle Ferreole (i\ bra. Ul puris mcntibiis.sumamus,. , , v ... te.
' '
Sancle Ferruci, - • ', '•- ora. Ut indulgenliani om.niuin peccatorum .per boe con-
Sanete Antidi, - ; " °ra. >-
,"'-.'" sequi mereamur, . c _.- te^
Omnes saneti marlyreSj-' --'- . •' '- "Orale. .Ut p.er hoc libi inhoefere yaleamns, - . ; -te:
- '
Saiicte Marline, ora. C Ut per boc lu in nobis, et nos in tc inanere yalea-
"- - ' - - -ora. '
SancleAniane, .--•-- hius, - Tp rogamus audi nos.
Sancle Desiderate, • ora. Ut
graliamsahcli Spiritus, cordibus noslris clemcn-
SancleDonale, . ora. ter infundcre digne.ris, ... lea
" '
SariCteProlbadi, . ora.: Ul ctinclum populum Christianum, pretiosissimo
-."•'- • :ora.
Sancle-Analoli, " -. . ' "sanguinetuo .redemplum, cpnservare digneris,' le..
Sanclc Nicolae, ora."- Ut nobis"lbcum poenitenliai dones,' • . tc.
"
Onincssancli coiifessoresj-.--•• ofale. Ut omnibus fidelibus defimctis requieni, Ee.iernani
' ' " te.
Sancta Felicitas, - • ;- - ora; dones, .-
- - • ' '
Sancla Perpelua,- - . . ora. Ut nos exaudire digneris, ^ . le.
" - "• ' '
Sancla Agatha,- Ora.- Fil.i.iiel, "Te-rogamus3iiiii-nos.
• ---«-. • '
Sancta Agnes, '-•' ora: Agnus.Dei qui lollis peccata mundj, Parce .nobi3,
Sancta Lucia, 'ora.. Domine. , ...-.....--:-, --.:--- s _.„_.-. .,
- SanctaOccilia,. ' •'..-•'- • ora:;
Agnus-.Deiqiii lollis.pcccata ;jnundi,.Libera nos
Sancta Maria Magdalcne, • ora. ';
Domine. .,, '-.',"='•
Omnessandtse virgiheSj' - • . ' .• • orale. Agnus Dei qui tollis peccata. mundi, Dona nobis
Omnes San.cti, orate. pacem.
Propilius CslOj Parce nobis Dominei Christe audi nos.
—PropitiUsestOf -•; - _-;-• Liberanos Domine.-
Libera. Sequitur ofalio.. i
Abhostemalo,
A morbo malo, ;"; ;~ ] Libefa-. "_-"fPer-merita bbVumfet omniumsahctorum luofunii
Ab insidiis diaboli, - Libera; parce Dominej indulge et miserere. Aufer a me
A perseculione inimici, '. /Libera.ngsDomine: .-rqiiidquid libi-displicet in me. Suscipe sacriftcium
,A venlura ira, liberai de manibus meis, placidc el benigne. Eripe me dC

.{!) Saint Ferreol est ici au rang des mariyrs, ej,
-
ribn.des-eveques, parce que"les mariyrs precedent
les evcqiiesdans fordre des lilanies,'conime bn le
voil-.danscellesde 1'Egliseromaine, ou-saint' Fabien
pape et maTtyren 250 cst avec les mariyrs, avant
les sainls papes et confesseurs. Aussi dans nos lil.a-
nies sainl Ferreol esf nomme avec saint Anlidd "
martyr, qui a aussi ele l'un de nos eveques; et-dans
nos-
anlres saintsevcques confesseurs sont.nommcs
un ordre poslefieur.
 "
90i-v- - - . ._ _;-'1ITANI'_3F-ET0RATI0N£S ANTIQU.E,', .-.••- 902,.
maiiibus inimicorum meorura_-eia persequenlibus __\.-vum me fac -in-niisericordia -4ua; non -coi.funda_.-~
nie. Illustra faciem luam super servuni luum. e* sal- - quoniam -invoco te, qui vivis et regnas. -

, - LAUDES SEU A^CLMfATIONES

Q.im mEeclesigsJR.ernep.si,juocta anHquummorem,uOralronem inler.et Epistolam.dfcanlabantju,ri%

=-,: eccles: •' '-"'- "' " '-

-; ;. .-•;,-- {Hisloire dejafrovhice deReims, ldmAl/$tfg<:(}W1i)-r

Canonici : Cbrislus T)ncit3 Clirisiiis regnat, P Pueri : Tu"illos adjuva. •.- " '- "
Chris-usjmperat. - . ... ... . . . Canonici : Sancle Dionysi. - ;
'
JPueri..:Christus viricil, Chrislus regnal,' Cliristus -Pucri: Tu illos adjiiva. - ";- -.--••- •- -
imperat. Chnonici; Clirislusvincit,
" Christus regnai, Chfi-
-- Canonici.:.Exaudi.Chrisie. ,'.".,,' - - stiis iniperat. • ; •''-- Y •'"'-• -----
Puerij. Domino. N. ja. Deo decrelo, apostolico et Pzi_._:"__ux,.via.-.ctvita _iostfa.-' '-'" - • ""'-
sane4issimopap.a.vita.. ,.-.--. . • ,. - - Caiionici: Cbristus vincit, Cbrisliis regnat,"Chri- -
Cahomci.: Salyator.muridi.--.- , . <c -"'."'.'.• sius jmperat: -"•'• ' ~-'" '"''"' - " '"" - •- -
'•"-" "' ' .
Pueri :.Tu illum.adjuya. _- . . •" ""."' . _ PMmrRes-Tegiim. -
' , '_•'- -- .
' Canonici ; SanctePetre. Canonici :Christu's vihcit, CiifislusTegnat, Chri-"^
Pueri: Tu illumadjiiva. -.''"."' stus imperat. ' .•.-:.--•- :•-
Canoiiicl:=Sanclti°Paufe.'"'3' ---••-•-" PM.rr.-CIorianbstrS. -" - ; ••'"-=--< -"-
Piieh :-Tu illurff-atijuva.' - •" Canonki :-CKrist'usvincit, Chrislus regnai, "Chri--
'- ' " '
Ca«onta':: ExaudiChriste; '.'.-' slus imper;a1. • •' . ' " •
- Pueri:DominoJS".ChrislianissimoregiFraiieorum,' ^Pueri ;Ipsi soliifripefium, gloria ~etpotestas per™
-a:Deo coroiTaio,niagno"et pacifico, vivaelvicloria'. ^* immorlalia sa?cula saiculorum. Anien. .*-i- »
• Canomc. : Redemptof rnundi. . -' ,-. . •-_ ' GM_m'c':.-psi""soli honor, laus' et"jubilalio, p'er
Piwr..v.-Tu iltam,adju)va., .-.•••. • inflnita ssecula saccuIorum.-Amen.- • '' ~- •
Cunonieir.Sancta' Maria. ' - - '•Pueri: Ipsi- soli virtus", forlitudo et vicloria ' per •
Pueri-iln illufhadjuya.'. -. . -- '. ' -- • - omnia sajcula ssnculorum. Ameji: • - - • ... ,
'Canonici :' Sancte Mieha_".. - ' -- ' ' '~
,' •• - Canonici : Chrisleaudi nos. .
Pueri: Tuillum adjuva. •. -. .- •" -Pueri '-"'' -- ' --_ "
:-Kyrie eleison. •_ "
Canonici: Sancte Gabriel. ••-".. Canonici-: Cliriste eleison." . - -"
Pueri: Tu illum adjuva. Pueri : Kyrie eleison'.- '." - - . --"-----
Cdiiomci."Sancte Joannes. Canonici. deinde el pueri, ante archiejjiscopumin
'
"Pueri : Tu illuni"adjuva. soiio sedehlem"geniia' noii arfeo demisse fleclenTesf
Canonici: Exaudi-Christe. ,._•,_ _.pergunt : •-
.Pueri: Domino NJ aVcliieplscppOsSlusjper^eiii.a^ '."-.Canonicl: jTe pastbrim. _ __V \
Canonici: Sancte Nicasi. Pueri: Deus elegil.
Pueri ; Tu illum adjuva. _Y * "
-...;-•_ £anonici v lu "bacscde.
Canonici-: Saneie Remigi, ' -Pueri : Te conservel.
. _
Pueri :. T.u illum adjuva. '
. . . " ' - .Canonici: Annos vita_.- .<- . ' •'"-.
Canonici : Sancte Rigoberie. -Pueri : Deus mulliplicet feliciter, feliciter,- feli*
Pueri : Tu illum arijuva. citer".
Canonici: Exaudi Chrisle. ' .. Canonki: Tempora bona habeas,Jfiinpora bqna
*Pueri i .•__--
"et cuncto
Oninibus"_(tidieibus, ' *' '" 'esereitui habeas, lempora bdria habeas. -',"-.' "
FfahcPrunf vita et'vfci'o'fia". .' . Pueri: Multos annos. *.- .-.!. _ - ..
'Canff(i!.Ji;.Sati"cte'Maf_ine. -""-"-. ."
m APPEND."AD S/EC. X. — MONUMENTALITTJRG 904.

ORATIONES. OBiEDAM*

(Apud Bandini, Galalog. bibt. Laur,, pag. 183;)

VIH'KA__.0'CTOnixis.Pfo'ioncebtione S. Jvannis A. Viri KAL."NOVESIBMS. S. Minialis mdrlyris.

Baylislee. Oratio: Omnipotens sempilerne Deus, qui per
Oratto. ommpotens sempiterne Deus, qui insli- :gloriosa bella -certaminis adimmortales
triumphos
lulalegalia et sanclorum praeconia prophetarum in marlyres extulisli Miniatem et socios ejus, da cbr-
diebus conceptionis beali Baplisla. Joannis implesti, dibus jiostris dignam pro eorum commemoratione
prassta , qticesumus, ut cessantibus signifieationum Isetitiam, ut quorum corpora pio amore celebramus,"
figuris. ipsa sui manifeslaiiorie veritas eloquatur. eoriinfprecibus adjuvemur.Per, elc.
Per, etc. - ... - Secr. Salutare sacrificium, Domine,"populus luus
Secr. Da qusesumus, misericors Deus, ut my- semper exultet, quoel dehitus honor sacris
-marty*
sliois .Ecclesia. tuseheati Baplisla. Joannis exordiis, ribus exhibetur, et sanctificationis tua. munus ae-"
el sacris erudita p.a_coniis aii -iram venturi, judicii quirilur. Per, elc. ":'
deelinandam dignos-saluiis fructus jugiter -Opereiur.
" . ' - Adcomm."Celebrantesmarlyrum tubrum Miniatis
P_3r,,*.c» , .. '•--: •. et. sociorum ejus beatam passionem, ipsorum nobisj -
Ad comm. Benedic, Domine, plebem tuam, et qusesumus, fiant intercessione salulana ih
beali Joannis Baptislsedeprecalionibus conlidenlem aataliliis sunt quorum
"
exsultanler'implet'a. Per, elc.
tribue consequi deyotionis auxilium. Per, etc. ~ B
ID.Nov. S. Brilii confessoris.
VIII. ID_.OCTOBRJS. Sahclce reparaldivirginis.
Concede a.ua.samus, Domine, .fidelibusluis; digne " Propitiare, Domine, populo tuo, ut quem in fre^
saiicte-. Reparalie «elebrare myjsteria, ul qui ejus quentaiione beali sacerdotis el confessoris lui Brilii
solemnia fldeliier exequuniur, et hic experiantur tribuis interesse,.prolectione perpelua semper facias
auxilium, et. selernit.atis . effeclibus apprehendaiil. esse securnm. Pi_r,"etc. , . -;
Per,----.. . , .' \ • . ,. - '. Secr.. Grala tibi sinl qua_sumusDomine, munera.
,Secr. llcec. dona , pciimus ;Don.inet. placalus in- qiia. in beali sacerdotis et confessoris tui Britii _ora-
tcntle, ct ut ipsi acccptabjles, simus, saerificium. niemoralione deferimus, obsecraiues, ul.qua. ore
cordis con_.rj.ione;. hcee -hpsiia'*,pr-a.cibus'mar!yris prosequimur, conlingamus et.menle. Rer, etc.
lua. Reparata. tibi plaeila consecrelur. Per, elc. • Ad comm. Praosta, qusesumiis, .Domirie, ut beati
Comm. H_ecnos communio.grali.__.tu_2,petimus- sacerdotis et confessorisluiBrilii], cujus-festivita-
Somir.e, tibi reddat acceptos, «t divinis rnysleriii tem celebramusj-prccibus indulgenliam senliamus.
insiaurei noslra corda martyris luse Reparala. com- Per, etc ' . .
ii.emoralio veneranda. Per, etc, ~ ..- .

- PCENITENTIALE-GEftUNDENSE.'.
,"
. . (Apud Florez, Espana Sdgrada, tom. XLIII.^ - :--

Peenilentium recwciliaiio juscta antiquam Ecclesice Gerundensis corisuehidinenii

"
tfora nmia aecantaid , sit ejnscopusinaktus _..6oG servaverint, et ti/etiamjpsi sacerdolesaa noc ex o_-
S.O.B, cappa,~et duo \archidiaconi cum e,oin albis" ficii sui debiio sollkite vigilnverinl episcopo verum
,.(o/issine dalmaticis, el subdidcona'-unusel acolyild lestimonium" ferant. Dicatque nnus archidiaconus
duo siiiiulinalbis et cum cruce et candelabrisaccen* exceisa vbceslahs extra rores ecclesimcum pmnitcn-
sis, et cutfi aqua benedicla: et episbopiisveniat cum tibus _ -
iltis et cum omni clero usque ad porlas ecclesiainihil . Adest, 0 venerabilis pontifex, lempus acceplum *
dicendo. Stentque pra~seiites ibi exlra ipsas januas dies propitiationis divilisefit salulis humanse quo-
ecclesix pcenitenlesqui reconciliandi sunl. Sintque mors ihterilum el .vita .eterna accepit principjum i
cwn illis sacerdoles eorwn, qui de canversationi et quatido in vineani -Domini Sabaolh sic "novorum
emendalionevila ipsorum poenitenliutn, et si digne ~ plantalio facienda est, ut purgetur exsecratio velu^
vcenilenliamsibi try_.iic.ampro iotis viribus suis ob- statis. Quamvis enim ad viam bonita.Is ct pielatis
995 POENITENTIALEGERUJSDENSE. 008
Dei nibil temporis vacet, nunc tamen largior per _\ reliquos sacerdolesde singulis suis propriispcenilen-
indulgenliam est remissio omnium peccalorum, et Jibus dicens : J)igni.sunt reeonei.iari? $ Presbyleri :
copiosiorper graliam assumpliorenascenlium.Auge- Digni. Et dicat eis episcopus: Vobiscum maneant.
mur regenerandis; crescimus reversis. Lavanl aquae, El sic intrent omnesin ecclesia, cantore incipiente
Iavant laeryn.ae.Inde est gaudium vocatorum , "binc hanc anliplwnam ; Cor mundum. Cum psulmo Mise-
laelilia de absolulioiie pcenitentium. Inde esl quod rere mei, Deus.Aller psal.: Miserere mei, Deus, quo-
suppliees tui postquam in varias criminum forriias, niam concuicavit. AJterpsalm;: Miserere mei, Deus,
neglectum mandatorum coslestium et morum pro- miserere mei. Poslquam aulem omnesreconciliandi
babilium transgressione eeciderunt, bumiliati atque in eeclesia fuerinl inlroducli, episcopus ante allare
prostrali prophelica voce clamant dicentes : Pecea- prosternatur cum minislrissuis et pmnilenlibus.Fini-
vimuscum palribus nostris , injusle egimus, iniqui- lis' vefo prmdictis psalmis cum antiphona, dicatur :
tatem fecimus; miserere nostri, Domine, miserere Kyrie eleison et Pater noster.- Et episcop.: Domine,
nostri; et;evangelicam vocem non fruslra aure<;ar non secundum peceata_nostra, elc. R).Neque secun-
pientes -.Bealiqui lugent, quoniam ipsi consolabun- dum, etc. Domine, ne memineris iniquilalum , etc.
tur, manducaverunt, sicul scriplum est, j.anen. do- i_).Cito anticipent nos, etc. Oremus. Adesto, Do-
•oris; lacrymis stralum rigaverunt, cor suum luclu, B mine, supplicationibus nostris, et nie.qui ctiam
corpus suum atuixerunt jejuniis, ul animarum re-. medicina tua primus indigeo, ciementer exaudi; ct
ciperentquamperdiderantsanitatem. Unicum itaque quem non, electione meriti, sed dono gratioe lua.
esl pamilenlisesuffragium,quod el singulisprodcsi, constituisti operis bujus ministrum, da fiduciam tui
et omnibusin communesuccurri.t. muneris exsequendi, et ipse in nostro ministerio
Hoc finilo,,_(_.episcopusin ostioecelesimet facidi quod tuse pietaljs est, operare. Per, elc. Oratio ad
exhorlalionem ad pmnilentes.Sed quia dies hmc per reconciliandum: Prasta, qusesumus,Domine, famu-
ipsa hodierna opera medicinm"nostri Redemploris, lis tuis posnitentisefructurii, utEcclesise tuoe, a cujus
qum nobis evangelicaleclio reprmsenlal, dies est re- integritate deviarantpeccando, admissorum reddan-
missionis et graliai, ipsis ingemiscenlibuset magnis tur innoxii veniam consequendo.Per, etc. .4i.a:De_s
lacrymis et profundis . suspiriis morum emendalio- humani generis benignissime conditbrel misericor-
nem promitlenlibus, pmnitenlimpondus usque in oc- dissime reformalor, qui hominem invidia diaboli ah
iasas Penlecostesmisericordilerrelaxet, et dicat hanc selernilate dejectum unici Filii tui sanguine rcde-
ainiphonam cum cantu: Yeniie, venite, venite, fllii; misti, viviiica hos famulos luos quos libi nullatenus
et clwrus respondeal : Audile me, timorem Domini mori desideras,el qui non derelinquisdevios, assuriie
docebovos. El diaconusex parle pmnilentiumdical ; i__correclos. Moveantpielatem luam, qucesumus, Do-
Fleclamus genua. Deinde dicat aller diaconus; Le- mine, borum famulorum luorurii Iacrymosasuspiria.
vate. Et.secundo repetat episcopus: Venite, venite, Tu eorum medere vulneribus. Tu jacentibus manum
venile, filii; el chorus : Audite me, timorem Domini porrige salutarem, ne Ecclesia lua aliqua corporis
docebovos. Et archidiaconus': .Fle.clam.us.genua(; sui portione vastelur, ne gcex tuus delrimentum psi-
et alter : Levate. Et episcopus: >Venite,venite, v<_-__tiatur, nede familiselua. damno inimicus exsultet,
nite, filii. Et chorus : Audite me, timorem Domini ne renato lavacro salutari mors secunda'possideat.
docebovos. Et arcliidiaconns: Accedite ad eum et Tibi ergo, Doinine, supplices preces, libi fletum
illuminamini, et facies vestrse non confundcnlur. cordis effundimus.Tu parce confitentibus, ut sicin
Quo finito, dicat clerus divisus'per chorumjuxia epi- bac niorialilate-peccata sua te adjuvante defleani,
scopum toium psalmum : Renedicam Donunum,in qualiter in tremendi judicii die seni£ntiam a_lerna_
omni lempore; el interim dum psalmus iste canlalur, damnationis evadant, et nesciant quod terrel in te-
'
pmnitenlescorruant ad pedes episcopi, sicque pro- nebris , quod stridet in flamrois, atque ab erroris
slrati jaceahl, quoadusquepsalmus finiatur (in mar- via ad iter reversi justitise, nequaquam ultra vulne-
gine : hic aquam benediclamspargai). Quo diclo, in- ribus saucientur, sed integrum sit eis atque perpe-
nuat episcopus alteri diacono dicenle: Leva16; el D tuum et quod gralia tua contulit, et.quod miseri-
statim surgant pmnitenles,'.eldum offertinturepiscopo .cordiatua j'e_brmavit. Per eumdem , elc. Alia ora-
a presbylerissuis ut eos ipse malri Ecclesimreconci- iio : Majestatem luam supplices deprecamur, omni-
iiet ,'accipiat unum ex ipsis pmnitenlibus, et interro- potens Deus, ut his famulis et,famulabus luis Iongo
gel suum presbyterum dicens : Dignus «st reconci- squalore poanilentise maceratis miseraiionis.tuceve-
liari.jjc.umcanlu)'!Presbyler : Dignus. Et dicat epi- niam largiri digneris, ut nuptiali veste recepta ad
scopus:Tecummaneat^et detpmnileniipacem dicens: regalem mensani unde ejecti fueranl merearilur in-
Pax tpcum. Et poslea ab ipso pmnitentecmlerisimi- troire, per, etc. Ultima,ut in ordine reepmmendationis
liler omnes pmnitenies osculum pacis accipiant. Et vel in exirema unctione.
stqtim episcgpusinterrogclilerum universalileromnes

PiTBOL. CXXXVIJI. 29
607 APPEND. AD S_EC.X. — MONUMENTALITURG. 908

"'
NEGROLOGIUM GERUNBENSE
Ex Adonis Martyrologio smculo xi exarato, et in ecclesia Gerundensi asservato,
' ' desum-
plum. - -

(Apud Florez, ubi supra.)

III Idus Jaiiuarii. Eodemdie obiilBerengarius Ter- __ 4. carriatione Domini.

rachonensis archiepiscopus anno MXCIX. Kal. Aug. Eodem die obiit P. G. (Petrus Gerimden»
-IV Kal. Martii. Eodem die obiil Raymundus cbmes sis) episcopus, qui valde diligens Gerunderiseni
anno doniinicetrabeationis XVI post M. "sedemexercens, qui in ea diversi lionoris ordineiri
II Kalend. Mart.Eodem die obiit 0Senderedusar- ob Dei genitricis amorem voeatione divina vitam
chipresbyter anno DCCCCLXVI. meruit ccelibem.
XV Kal. Maii. Eodem die bbilum Arnulphi illu- XII Kal. Sep. Eodem die obiiiim Atoni episcopi et
slrissiriii episcopi Gerundensis anno Don.ini Ermengaudi comitis. Eodem diV obil-Guillelmus
DCCCCLXX, q ui rexit Ecclesiam ann. xv, mens. Guifredi ai.no Dominicceincarnationis MLXVIl. '
'
vii, dieb. et"VII, f. 3nno xv, qurid sumsit Loiha- III Non. Sep. Eodem"die obiit Bernardus Umberti
l-ius rex Fraiicorum exordium liujUssedis episeopus'anno Dorii. inCarn.CXl post
Yx Kal. Maii. Eodem die anrio CXI post millcsimum millesimuni. . _
obiit Ermengaudus Elenensis prcesul. V ldus Oct. Eodemdie obiit Sicaruis m'ate"rBe'rnar<M
Junii. Annbincarnalionis Dominica.LXXVI -
'VIIIKal.
' episcopi.
posl millesimum, cera sicxiv, indictione xm, obiit XV Kal. Dec. Eodem "die bbiit Berengarius Gefun-
domnus Remundus Berengarii comes Barchino- B densis episcopusann. XCIII-pasl millesimumafi
riensiset marchio. iricarri. Domini.
IV Idus Julii. Eodem die obiit Petrus Pontii hujus Nonis. Dec. Obiit Raymuridus Berengarii comcs
sedis'arc-1-levita, qui obiil in expeditione Iliero- Barchin.
solymitana annq XCVIII post n.illesimum ab in-

MISSA- iETHIOPUM- ,

QU_E ETIAM APPELLATUR CANON UNIfERSALIS,

.(Bibliotheca Palrum maxima, Supplem;, tom. XXVII.)

__. N05IIKE PATIUS,ET FILll ET SPIRITUS IG Panem coelidedit eis.

"SAHCTI. AMEN. Panem Angelorum manducavit homo.
Chorus incipit: Alleluia. . Lavabo inler innocenles manus meas, el circum-
Ego aulem in multiluc-iiie misericordice luse, <?!abo akare tuum, Domine.
introibo in domum tuam. Circuivi, et immolaviih labernaculo ejus hosliam
Adcrabo ad tenipmm sanclum tuum, in timo- vociferationis_
'
fe tuo. . Parasti in meomensamadversus eqs qui
Confitebor libi, Domine,'in toto corde meo, quo- tribulanlme. cqnspectu •, - -
i.iam exaudisli verba oris mei. .......-
In cbnspectU angelotum psallam libi. adorabo ad Impinguasli oleo capnt meum, et calix meus in-
sanclum luum. ' ebrians quahr prceclarusest.
(emplum
Sacevdolestui induanlur justitiam, el sancti tui Calieem salularis accipiam, et nomen Domini
exsultatione exsullenl. invocabo. ' - -.-..•
Asperges mc, Domine, hyssopo, et mundabor; et Benedictus, quiVenit in noinineDomini! Benedi-
lavabis me, et supef nivem dealbabor. ximus vqbis de domo Domini.
Amplius-lava me ab iniqui.ate.mea, et a peccalo Salve, mater noslra, Ecclesia sairc.la, munila
s.eo munda me. pariele,- ornata topazio. ,Maler nostra, Ecclesia,
Et ab alienis parce servo tuo. salve. -
909 MISSA/ETIISOPUM. -, 910.
Tu es vas lllud puri auri, in quo erat manna abs- A effudisli, fac nunc ut manus tuce siul super bunc
condilum, et tu es tabernaculumpanis, descendens calicem. f Benedic, f sanciilica, f et purificaeum,
de coelo,praebensomnibusvitam in sceculum. ul in eo sanguis tuus sanctus consecrelur, in hac'
IN,NOMINE ET FlLII,ET SPIIUTUS
PATB.IS, ccclesia tua apostolica. Tibi gloria, cum optimo
SANCTI. AMEN. Patre tuo, et Spirilu sancto, nunc, ct semper, et in
Anle omniasacerdos dicit oralibnes sequenlespro sceculasceculorum..Amen.
ecclesia,et altari "etindumenliseorum: Benedictio, purilas, •_-et dulcedo omnibus san-
Domine, Deus noslef, tu es solus sanctus, q=ui guinem luum pretiosum sumentibus, alitheos vere.
omnibus lua occultavirtule.sanclificationemdedisti. Amen.
Sic te, Domine, supplicesexoramiis ut haric eccle- Oraiio coclear per quod lancea crucis signi-
super
siam, et siiper boc altare, et super oirinia ad sacra ficatur.
fnysleria pfcepafala, Spirituni sanctum mitlere Domine Deus noster, qui Isaiceprophetceet famu-
digneris ; ei iterum benedic, sanctifica, et ab omni lo tuo ul cerneret seraphim, carbonem ignitum de
inacula et pollutionemunda ea, el nihil incredulita- sacrificio forcipe'suscipientenij et labia ejus mun-
tis etimmundi in eis remaneat. Fac liuic ecclesiceet dantem, concedere diguatus es," sic Pater omnipo-
altari fesriuiridas et electas, _sicut argenlum igne g tens, Dominus noster, el Deusjrioster, continens
examinalum,- prbbaiunii et pufgatum septuplum. omnia, concedeut manus tucesint super hanc lan»
Perfieeut super ea sit mysterium Patris, Filii, et ceam, ut corpus et sanguhiem. preliosum Filii tui
Spiritussanci, nunc, et semper, et ih saecula.sascu- unici Domininostri, et Dei, et Salvalorisnostri Jesu
lorum. Amen. Ghristi, digne, ministrare possit. Benedic nunc, •_•
Finila oratione, vestilur allaie,'el prwparanlur sanctifica, •_-et purifica f eam, da ei virtutem et
omniaad sacrificium,et sequitur: . " « gloriam, sicut forcipi illi. Tibi ^loria cum Filio tuo
Domine,Domine Deus, scrulalor cordis omnium, iniico, cum Spiritu sanelo, nunc, et semper, el in
qui manilestas abscbndita, et bmriia, et singula sceculasseculorum.Amen.- -
cognoscis; tu es sanctus, quiescens super sanclos. » Virlus, •{.benedictio, f sanetificatio sanclce Tri-
Tu solus sine peccato, potens delere peccata. Tu nitatis, in banc ecclesiam,sancti N. dejSceva(1). Tibi
scis,.bomine, quod husc mysterio sanclo, quod ex g-oria cum Filio luo, et Spiritu sancto, nunc, et
te procedit, jmmundus sum ; non est mihi facies semper, et in sceculasceculorum.Amen.
appropinquandi, neque os laudem luani sanctam Ormtiosuper arculam in qua ponitur hostia pro sa-
aperiendi, etgratias ageridi.Sed solum proptes'mul- crificio.
litudinemmiserationumtuarum parce misii,Domine,fj Domjne Deus noster, qui in monle Sinai Moysi
quia peccator sum. Praesta et concede mihl, Domi- servo et prophetce luo praecepistiut electa congre-
ne, {siin hanc horam misericordiam inveniam) el garet, quorum usus erat in ministerio aitaris, areae,
mitte desursum, Domine, fortitudinem tuam, ut tua et sanetuarii in labernaculo luo, nunc, Domine,Deus
sancta mysteria dignus efficiarconsummafepropter Ms.ter omnipotens,^iraeslaut manus tucesint super
voluntatem et lcetitiamcordis tui. Fial incensum et hanc arculam, et iniple eam virtule, forlitudine et
oblalio ista bonus odor in conspectu tuo, ct tu, p.usitate et gratia Spiritus sancti ad gloriam luam,
Domi.nenosler, et Salvalor noster Jesu Cbiisle, sis ut in ea perflciatiir corpus unici Domini nostri,
nobiscum, et benedic rios. Tu es ille qui deles.pec- Dei nostri, et Salvaloris, Jesu Christi, in hac sancta
cala noslra, et illuminaior animcenostrse,vila, po- ecelesia apostolica. Tibi gloria, el Filio tuo unico, et
tenlia nostra, et introilus nosler; libi aginius .graiias Spirilui sancto, nunc, el semper, et in saeculascecu-
etin scecula - '
usque ad sedem tuam, nunc, etsemper, lorum. Amen. __ ,
saeculorum.Amen. .. f Sanclificationem acceptabilem, remissioneni
." . . Oratio siiper palenam. peccatorum concedal nobis Deus Pater, cui laus, et
Domine Deus noster, Jesu Christe, qui super bonor, nunc, et semper, et in saeeula sceculorum.
lignum sanctce crucis manus tuas extendisti, sic B Ainen. , -
super istam patenamextende, qua tuum sacrum cor- Quando sacerdoso/ferl hosliam super altare, dicit
pus ministratur; Benedic f nunc, sanctifica et oralionemsequenlem:
mundaeam, utcorpus tuum sanctum in ea perficia- Domine, Deus,noster, qui suscepisti sacrificium
tur, in bac ecclesiasancta et apostolica, quoniam _ Abelin deserto, et Noe in ara, et Abrahce in sum-
tibi ^loria, elPalri tuo.coelesli," cum Spirilu sancto mitate montis, et Elice in morite Carmeli, etDavid
vitali, nunc, et semper, et in saeculasceculorum. in area Orna Jebuscei1, et oblalioriem pauperculce
Amen. ... -. , viduce in templo sancto, sic oblationerii meani, et
Oratio super calicem.. '
bmniumfamuloruin famularuinque tiiafum, bfferen-
_Domine, Deus nosler Jesu Chrisle, o-XnBzu;, qui tium in nomine sancto tuo, suscipe, ut pro meis et
vere.Deus et bomo factus es, et nunquam-a tua eorum peccatis sil redemplio. Et sicut nos offerimus,
diyiriitateseparatus fuisti, et sanguinem tuum pre- ila mercedem nobis retribue in prpssenti saeculo,et
. tiosumpropter fragilem cre.aturam tuam voluntarie in futuvo, et in sceculasceculorum.Amen.
(i) Regnumde Scevaillud est quod appelicitiirsaba
 '
9ii" APPEND. AD S_EC. X. — MONUMENTALITURG. 912
Oratio, quando ponilur vinum et aqua in calice, a & de participaiione et sacramenlo suo benedicto ut
diacono. dimittantur nobispeccata noslra.'
Tere.Christe, Deus noster, et Domine nosler, qui Sacerdos subsequilur : Ul perducamus liuric diem
-ad nuplias in Gana Galilece vocatus fuisti, et eas sanclum in omni tempore vitae nostrae,in omni pace,
'benedixisti, el de aqua yinum fecisti; siinililer fac; cum limore luo. Omnem invidiam, et omnem tenla-
ct f benedic, f sanctifica, et f puriflca boc vinum lionem, el omhe opus Salance, cqnsilium hominum
in conspectu luo; et fiat exsullatio el vita animseet malorum, insultationes inimici absconditas el mani-
corpori nostro, et in omni lempore nobiscum per- feslas, elonga et expelle a me et ab universo populo
maneanl Paler, Filius, et Spirilus sanclus, quia luo, et ab hoc loeb sancto tuo. Omnia bona, quid-
non habemus alios deos praeler te, Domine.Imple quidutique prajslatet juvat,impetra eisper nqs, quia
igitur nos vino exsullationis, salutis, et lcetiliae,vilce, tu es qui dedisli nobis polestatem ul calcaremus
intelleclus, el consilii Spirilus sancti, in sceculasce- serpentem, et scorpionem et omnem vim inimici; ne
culorum. Amen. f I_!enedictus-DominusDeus, Paler jnducas nos, Domine, in tenlationem, sed redime
omnipotens. f Benediclus Filius unigcnitus, Jesus et-libera nosab omni malo per gratiam el niiseri-
Christus, qiu natus est de Maria Virgine. f ,Bene- cordiam el amorem erga humaiium genus Filii tul
dictus Spirilus Paracletus, Deus nosier, quibus I w.iici,DominiDei el Redemploris noslri JesuChrisli,
-Patri, et Filio, et Spirituisancto, vera fortiludo in cum quo, libi una cum sancto Spiritu, el gloria^et
sseculasa_culorum.Amen. potestas, nunc, et semper, et in sceculasceculorum.
Posiea replicetsuper calicemoralionem. Amen.
Domine,Deusnosler, qui suseepisti, elc. Ulsupra, Pro offerenlibusmunera, sacerdos:
in offerendohosliam. Iterum rogemus omnipolenlem Deum, PalremDo-
Dicit sacerdqs cantando el exlendendo palmas < mini, Dei el Redemploris nostri Jesu Christi, prb iis
sitrsum, ila tamen quod cgput non excedanl : qui obtulerunl munera saiwte, unicce,qiiaeest supcr
Unus Pater sanctus, unus Filius sanctus, el unus ontnes, Ecclesice, sacrificium scilicet primarum dc-
-Spirilus sanclus. «imarum graliarum actionis signum et monimenlum;
Populus respondel: Amen. seu autem quis multiim oblulerit, seu parum, seu
Sacerdos, cantando dicit : Laudate Dominum, secreto, seupalam,seuvolens etnonhabens, oninium
omnes genles, laudate eum, omnes populi, quoniam amplectalur voluntatem qui cceleslemSpirilum do-
conlirmata esl super nos misericordia ejus, et veri- nat, et in quo omuiumbonorum operum eslpoteslas,
-tas Dominimanet in ceternum. Gloria Patri, elc. Dominus, Deus noster.
_
' ' Caute ista
Dicit diaconus: Surgile ad oralionem. lege, nam si vox Spiriius,. sit in
Popuhis: Domine, miserere noslri. reclo, dicel filium esse Spiriium Sancli, id est Patris,
Sacerdos ; Pax vobis. luncque vox Spirilus capielur essentialiler, ut esl
Populus : Et -cum spirilu luo. communis tribuspersonis, non personaliler. Si vero
Sacerdos, in graliarum aclionem,. dictl oralionem sil in obliquo, cerlissimumestChristumsecundumdi-
sequenlem:, vinitatemnutlo pacto esseFilium Spirilus sancli, nisi
Gralias agamus bcnefaclori nosiro, Domino mir nomen Spirilus sancti essentialiter sumalur, nempc
sericordi, Palri Domini Dei, et Redemptoris nostri pro Patre, qum latnen esl insolens et atiena locutio.
Jesu Gbrisli, quia protexit nos,'auxiliatus est nobis, Neque vero secundumhumanitalem dici posse Chri-
custodivii.et commendalosnossibi reddidit, attraxit, slum filium Spirifus sancliJdocent theologi.' Vide
amplexus est, confirmavit, et pervenire nos fecit -ad sanclum Thomam, part. m ,q. 5if, art. 3.
hanc horam ; rogemusque ipsum, ul eliam custodiat Diaconus dicit: Orate pro iis qui pblulerunl mu-
nos in hac die.sancta, in omui tempore vitcenostrce, nera.
el in omni pace, omnipotens Deusnosler. Sacerdos : Domine, Deus omnipolens, rogamus te
Diaconus dicilx Orate. et qucesumuspro iis qui obtulerunt dona sanclce,
' unicce, quaesuper omnes est, Ecelesice,seu mullum
Sacerdos aulemsequilur :Bomi\~t5,oDomine, Pater obtulerinl sive secreto sive palam| sive
seu^arum,
bone et omnipqteiis, Patcr Dpmini Dei, ct Redem- volentes et non habentes, omnium voluntalem ac-
ptoris noslri Jesu Christi, laudarous le super omne ceptans, da unicuique -eorum,pro praemiOjberiedi-
opus, pro omni opere, et in omni opere, quia pro- clionem per unicum Filium luum, cum quo tibi et
texisti nos, auxiliatus es nobis, custodisli nos, et sancto est gloria el potestas, nunc, et sem-
Spiriiui
commendalos tibi nos reddidisli; aitraxisli et am-
per, et in sceculasceculorum.Amen.
plexus es; confirmasti ei pervenire fecisti usque ad Oralio oblalionis sacrm: 0 princeps noster, Jesu
banchoram. Pelimus quoque, et qucesumusa boni- Christe, cujus subslantia creala non esl, sed es pu-
tate tua, o amator generis humani. rum Verbum; tu es Filiris Patris et Spiritus sancti.
Diaconus dicil: Petite et rogate ul .parcat nobis Tu es panis vilce, descendens de coelo,qui antequam
Dominus, et miserealur noslri, et suscipiai oralio- venires, eras in figura Agni immaculati pro redem-
nem qucepro nobis fil a sanctis suis; el faciat nos
plione mundi. Nunc bonitatem tuam super huric
dignos u't quce prceslal accipiamus; et sumanius panem et calicem in hoc allare porlalile_oslendas.
 915 MISSA .ETHIOPUM. 914.
f Benedic,f sanclifica,f munda, et transfer panem A rum sanctoram palrum; et qiiindecinipropbetarum,
hunc in carnem tuam_immaculatam;cl vinuni hoc, et duodecim eorum filiorum; et per os duodecim
in sangulnemluum preliosum. Fiat sacrificium ar- aposlolorum, et sancti Jacobi episcopi Hierosolymi-
dens et acceplabile,-medelaet salus animaeet cor- tani, el saneti Pauli, Timolhei, Syllce, Barnabae,
pori nostro; quia lu es Rex noster et Christus Deus Titi, Philemonis, Clemcnlis, et omnium septuaginta
npster, omni laude, reverentia, et gloria libi gra- duorum discipulorum, et quingenlorum suorum so-
tiasagimus; cum Patre tuo coelesti,Spiritu sancto ciorum : el per os sancti Marcidivinital.ro claman-
vitali, nunc, et semper, et in scecula sceculorum. lis, et aliorum evangelistarum; el per os trecento-
Amen. rum et deeem el oclo episGoporum,qui-pro recla fide
•Diaconus:Flectite genua. in synodo Nicasna congregali fueninl, el centum
Populus: Ante le, Domine, flectimus, et te laa- quinquaginta in Constahtinopolilana,et ducentorum
damus. in synodoEphesina; et per os poniificis noslri Sa-'
Coadjulorsaccrdolisdicit quod-sequitur-: viros, Joannis Chrysostomi oris aurei, Cyrilli, Basi-'
Domjne,Domine,Fili unice, Jesu Cbriste, Yerbum lii, Theophili; Atbanasii, Gregorii, et pontilicum
Dei.P_alris,qui nobis per luam salutiferam el vitalem nostrorum, Mattbsei, Gabrielis, Joannis, Salamce,
"
passion.em,-peccalorum nostrorum vincula omriia Barlholomcei,Isaac,Marcii, et per os Ecclesiaeunicre
dirupisti, qui in discipulorumsanclorum, immacu- quce congregata fuil per apostolos sanctos ;ei per
lalorum minislrorum tuorum faciem insufflasti,di. me peceatorem absolvamini, el impleamini gratia
ccndo : AccipiteSpiritum sanctum: quorum remise- ad gloriam el honorem, Patris, Filii, et Spirilus
ritis peccataremiuuninr eis, el quorum retinueritis, sancii.Amen.
relenta sunt; prcesta, Domine,,-sicut eis boc ofiicium Ric, sacerdosdeclarat epacla, aureuni numerum,
sacerdotale Ecclesia sancla lua, cum potestate li- mobilia et immobilia fesla, indnlgentias', et omnes
gandi et absolvendiin omni.le-mporepeccafa et vin- rilus el ceremoniasa principio usquead finem, ei in ,
eula iniquilatum noslrarum, tr-ibuisli, ita bonitatem vivorum-eldefunctorummeinoriameffundilincensum,
et elementiam tuam imploramus, o amator homi- et prosequiturhanc oralionem ponendo ler incensuni
i.um, ul absolvant nos servos tuos, et parenles, fra- in thuribulo, dicens.'
tresj-sorores, et amicos nostros,.et me peccatorem, f BenedictusPater omnipotens. f BenediciusFi- "
ci omnes capita sua inclinantes anle conspeclum lius unicus Jesus Chrislus. f Benedictus Spirilus
tuum in boc saciificio sancto tuo ; dirige nos, Do- Paradetus, quibus nunc, et semper"honor, et gloria,
uiine, in viam misericordiceluce; disrumpeelfrange r Amen.
omnia vincula peccatorum nostrorum. Deindecircumcirca allare incensando,dicit:
0 D.omine,si scienter aut ignoranler, a«i malitia AJIeluia Patri, Alleluia Filio, Alleluia Spiritui
cordis, Jevilate spirilus, aut inclinatione et macula sancto, nuac, et semper, et iu sceculasceculorum.
carnis, faclis, verbis, el lemporibuspeccavirauslibi, Amen.
parce, Domine/quia scis fragililatem nostram. 0 f 0 Deusin ceternum; lu es anle et post, qui cares
optime Domitieuniversi, et amator bomirium, con- principio et fine, magnus in providenlia, potens in
cede nobis.remissionempeccaloriini nostrorum. f opere et prudens in consilio, quceomniain omnibus
Renedic,et f sanctifica,f mundificaet odorifica, ei demonslratur. Oramus, et supplices te rogamus,
fac nosliberos etabsoluios. Absolvepontifices,prin- Domine,-utin hac die nobiscummaneas, et faciera
cipes, et regesnoslros; palriarchas, arcbiepiscopos, luam super nos ostendas; nobiscumhabila, dele pec-
episcopos,sacerdbtes, diaconos,et ministros noslros, cata et iniquitates noslras quce volunlarie et invo-
«l populum luum, parenles et fratres nostros. Me- luntarie, scienter et ignoranler fecimus, munda cor.
mento, Doroine,dormientiumprincipum,pontificum, noslrum, el sanctifica animam 'noslram. Permitte
regum, patriarcharum, archiepiscoporum, episcopo- nos tibi appropinquare. Oblatio, et graliar.umsa-
rum, saeefdotum, diaconofum, et ministrofiim tuo- _ crificium, incensum-spirituale intret et ascendat in
rum, parenlum noslrorum, et omnium In recla fide couspeclu sanclilatis luce. ' ,
quiescenlinm, el imple nos limore nominis tui, et Cumincensat allare, dicit oralionem:
dirigenos facere voluntalem tuam. Sit tibi gloria, et Memento,Domine, unicce Ecclesice tuae 6anctas
bonor, quia lu^solus eis dignus es, in sceculascecu- apostolicce,et congregationislua.,quam possedisti ab
Ibrum. Amen. inilio. Memenlo, Domine,-principis nostri, N., et
Seryi lui hodie ministranles, saoefdos, diaeonus, aniislitum Palrum nostrorum, patriarcharum, ar-
et birines ininislfi, populus, et ego pauperservus chiepiscoporum,cpiscoporum,sacerdolum, diacono-
tuus el peccatof, absolvamurper os Trinilalis sairct.cc rum, et omniumapos.tolicaefidei.cultorum.Meinento,.
Patris,. Fflii el Spiritus sancti et beala. Mariaecceli Domine, regis nbstri, N., et on.nium regum Chri-
secundi, MalrisDei : per os Miebaelis, Gabrielis, el slianorum, parenium, famulorum famularumque
omnium archangelorum, et noiiaginta novem ordi- tiiarum, fratrum et sororum omnium fideliumdor-
num angelofum,et mille millium ministrantium, et mieniium, et in signo rectcefidei quiescentium. Me-
quorum nomina numerare nescimus; et quatuor menlo, Domine, congregalionumnoslrarum, el be-
anirualium,el viginli quatuor seniorum, el jirinio- nedic eis.
 91S APPENl). AD S,4-C. X_ MONUMENTALITURG. 816
Diacomis dicit: Su.gile in orationem. A Popntus : El cum spiritu tiio.
Sacerdos: Pax vobis. Sacerdos sequitur oralioncm signatam snb signof
Popldus': El cum spirilU tuo. ut supra; inciphntem : 0 Deus, in aeternumtu es, etc.
Sacerdos, magna vocesequilur, ter : Adoramus Pa- Minister sive subdiaconus, anle Epistolam dicil :
_rem,Filium,el Spiritum sanctum, trinum et unum. De Epistola Petri, sive allerius aposloli : Discipulus
Popuii rcplicanl idem ter. el apostolus Domini, et Salvaloris noslri Jesu Cbri-
Sacerdos sequitur: Pas libi, sancla Ecclesia, ha- sli, cujus oratio el benedictio' sit super nos semper.
• -
bitalio pacis. Salvo, virgo Maria, Dei genitrix, tu es Amen. .
ihuribulum aureum, qucecarbonemignitum portasti. Paslea magna vocedicit Epislolam.
Benedictus qui eum de sanctuario recipil, quia vere Finila el lecia Epistola, diaconus sequitur :
Vcrbum Dei ipse est, qui peccata remillil et culpam Fratres mei, nolile diligere mundura, neque oa
delet, el ex te homo faclus est, et Patri. seipsum quce sunt in mundo, quoniam omne quod est m
verum incensum et pretiosum sacrificium obtulii. mundo, concupis.entia esl carnis, concupiscentia
Adoramus 1«,Cbriste, cum Patre. tuo optimo et mi- oculorum,-et superbia vitae; quce non ex Paire, sed
sericorde, el Spirilu tuo vitali, quia tu venisti, et li- ex mundo esl; et mundus transit, et concupiscemia
berasli nos. I" ejus. Qui a.ulem facit voluntatem ejus manel in
Populus replical idem. aelernum.
Poslea coadjutor sacerdolis sequitur oraiionem: Dicunt populi:. Sanctus trinus e.l unus in subslan -
Domine inlelligentice, et annunliator sapienlice tia tua, custodi. congregationem nostram', pfoptev-
quccpritis nobis abscondiia eral, eam manifestasti, s.anctos eleclos tuos ct discipulos luos,-corisolare
Dominc largilor verbi exsultalionis el Iceiilice,prce- nos per misericordiam luam', el propler noiriea
dicanlibus magnificeniiam virtulis luce. Tu cs qui sanctum tuuin.
Paulum, muliitudine bonitalis tuce, vocasti, qui Dkil diaconus : Surgite in orationciu.
pvius erat perseeulor Ecclesiae, et consliluisli eum Populus: Domine, miserere nobis.
Vas eleeiionis regni tui, et Evangelii apostolum et Sacerdos : Pax vobis.
picedicalofcm elegisli, el concionatorem regni lui. Populus : Ei cum spiritu-tuo.
0 Chrislc, Deu.snosler, lu es optimus araalor ho- Sacerd-os : Domine, Dominus noster, et Deus
niu.um, concedc nobis, qucesumus,sapicn_iam,inlel- noster; tu es qui apostolis tuis siinctis mysleiium
ligentiam, scientiam et inlellectum, quae semper glorice Christi tui manifeslasti, el magna et iiinu-
nobiscum pcnnaneant, ut sapiamus, inlelligamus, ^ merabilia dona eis tribuisli, divitias cl secrela.mi-
sciamus,.et perspiciamus Scripturam sanclitalis tuse, '-" sericordiae tuae, eo's ad praedicandum misisti.. Pro-
quce in conspcctu luo legitur. Sieul dono dedisii pitias esto, Domine, et concedere dignare, facere
Paulo, et dignum tanla gralia eum fecisli, ilanos, nos parlieipes et consorles hcereditatis eqriim, ot
qucesumus,quoque dignos fac, caput vilae, ut eum ambulare et sequi yesligia-eorum. Prcesla, qucesu-
imitemur, ei-in viam ejus ambulemus, et ejus yesti- mus, ut jn omnl tempore eis similes simus, et in
et tuum sanetuin '
sequamur, nom.en laudemus, eorum amore fortificemur, el eorum labores
' gia
et iii cruce tua in oinni.tempore^gloriemur, sicut el cipemus. Custodi, D.omine, Ecclesiam Clirisiiai-am
parti-

.jpse semper glorialus fuit. Tibi virtus, regnum sanetam, iri bona adoratione, quaeaedifieataei fun-
triumpbus, magnificcntia, honor, el glqria, in seecula daia fuit per aposlolos sanclos.
sccculorum. Amen. Sacerdos sequilur erga populuin: -
Diaconus aniequam legatur Epistola, dicil: Omnes f'Beneilic gfegi,. el agnis tuis, multiplica, Do-
qui 11011 amant Dominum nostrum, et in nativitatem mine, hanc uvaruni vilem, quam per- manus tuas
suain -iuinime credunt, el in sanctam Mariam Vir- sanctas, per Dominum nqslrum-Jesum Christum,
ginem, anatbema sintusque ad-advenlum ejus.. planlasli; cui, et tibi,- et Spiiilui sancto gloria el
Deinde tegitur Epist.ola Pauli, qum occurrit, et n potenlia, et nunc, et semper, el in sceculasceculo-
vsquelibel sccundum diem occurrenlem. Lecta Epi- rum.-Amen.
slola, dicil diaconus : Iiic sacerilos ponil incensum in thuribulo, dicens :
Gloria Palris, amor Filii, et donumSpiritus san- Dpmine, Deus noster, qui sacrificium,Abrahcc
cli, quce descenderunt super apostolos benediclos et palris nostri suscepisli, et pro vice et salvatione
mundos in'Sion loco sanclo, dupliceniur super nos, Isaac fihi ejus, agnum desc.enderefecisli; sic, Do-
Cbrisiianos, 111sceculasceculoruni.Ameii. mine, odorem istius incensi su.scipe,etsicul sacrifi-
Popidus : -0 bone minisier, sancle Paule, sa- cium illius agni recepisli, ita, Domine,.mitte divilias
naior infirmorum, qui coronam recepisti, ora et gratice et misericordiseluce. Fac_nos puros et mun-
intercede pro nobis, ut liberelur anlma nostra pro- dqs ab omnibus.malis odoribus peccatorum, et tuce
pter multitudinem miserationum Jesu Christi, et virtutis et majestalis dignos in laude mundilia. luce.
sancli nominis sui. 0 amator bominum, facnos justos sinemacula,
' Dicit diaconus :
Surgite ad oralionem. cum icelitiaomnibus diebus vitce nostrae..
Populus: Domine, miserere noslri. Sequitur : Memento, Domine, unicaeEcclesiaetucc.
Sacerdos; Pax vobis. sanctce, quce de fine usque ad finem, in lolo orbe
947- MISSA -ETHIOPUM. 918
teraar.um, in apostolis tuis congregata fuit. Lcetare,-•^- Diacpnus circuit ecciesiam clamando: Surgite;
Dpmina,. quia salutem sanctam deprecamur. 0 audite Evangelium sanclum et bonam annuntiatio-
Virgo, Maler Dei et Cbrislij in omni lempore effer. item Domini nostri, el Salvalorisnostri Jesu Cbristi.
sursum et.in allum-oraiionem-noslram apud eleclos , Poslea, coadjulor accipit thuribulum et.porrigit
Filii lui,-ut remitlantur peecata noslra. Lcelarc, Do- sacerd.oti,qui ter. incensat, accipiendo Evangelium
mina, quia peperisti nobis lumen verum, Jesum erga populum, et dicit :. ., ,
Chrislum, Dpmimunnostrum, Ora pro nobis apud Magnus. Deus, benedic f nos, et populum Chri-
eum, ut raisereatur animcenostrae; ora pro nobis in stianuni, el fac inlroilum.nostrum in ecclesia tua
conspaclii tbrqni Filii tui, Jesu Christi. Lcelare, Ini- sancla, una cum angelis sanctis qui serviunt Deo, et
niaeu.lala,vere Regina. Lcetare, Gloria noslrorum laudant eum omni tempore, in scecula sceculorum.
n_arentum,q_uia peperisti nobis_EmmanueIero.'0.vere Ameq.
niediatrix ante Dominum nostruro Jesuro.Christum, Sacerdos annunliat Evangelium,sic canlando :
le supplices exoramus ut inemor sis nostri. Ora prq Sanctum EvangeKum, quod annunliavit Mat-
-riobisut deleaniur iniquitales nostrce.. ll}__us,vel Marcus, vel Lucas, vel Joannes.
•.Coadjulor sacerdos, antequam legantur Aeta apo- Minislri accendunt lumina, el prmparant alia ne-
stolorum : Hoe es.t opus et dicta nostrorum Patrum, " cessaria, «f dicwil:
aposlolorum .sanclorum et immaculatorum. Gratia Gloria Chrislo, el Dominonostro, el Deo noslro
Spiriuis saneti, el misericordia duplicelur supe.r semper; exsultate in Domino, qui, auxiliatur no-
nos, et omnes Chrislianos. Amen. bis, et psallite Deo Jacob, accipite psalterium in
Posie<flegitur cx_ Actis aposlolonim, secu.nduni cythara, etc. $
diem.occurrenlem:Finita ieclione, sequilur : Sacerdos. alta voce legit Evangelium diei. Diaco-
Verba Domini magna, mulliplicata in Ecclesia nus, finilo Evangelio, dicil:
sancta, populos credentes in, DominumJesum Chri- Exite foras, qui non-vullis accipefe sacramen-
Slum muliiplicaverunt, cui gloria in seeculascecu- tujn, sive_Eucharistiam. Ile calechumeni.
'
lorum. , • Mjnistri dicixnl :. Et il.li, Cherubin.et Seraphin
Populus.respondel:.Amen. . r.eddant gloriam : Sanctus, sanctus, sanctus, et
Poslea sequitur ; Sancius, sanclus, sanctus, Dq- sanclus Omnipolens. Pleni sunl cosli et lerra glo-
ininus Pater omnipbtens, Saiiclus, sanctus,sanctus, rice et. sanctitatis luce. Adoramus le, Chrisle, cuni.
nnicus Jesus Christus Filius, Verbum Patris. San- Patre-lup optimo, el misericorde, el Spiritu sanclo,
clus, sanctus, sanctus, Spirilus sanelus, sciens _ vilali; tu venisli et liberasli nos;
qmnia. Diaconus dicit: Surgite in oraljoncm
Dicit diaconus: Surgite in oralionem. Papulus :_Doqiine, miserere nqstri.
Populus: Domine, miserere nqbis.- Sace.rdos;.Pas v.obis. . .
Sacerdos : Pax vqbis. Bopulus : Et oum spirilu tuo__
Populus : Et cum-spiritu l(ip. Diaconusdicil: Surgite ad oraiioncm.
^Sacerdos: Domine, Deus nostei', Jesu .Ghriste, Sacerdos dicil : Pax omnibus vobis. Et itenun
qui dixisti, discipulis tuis sanctis el electis : Mulii rogemus omnipotentem.Deum Patrem Domini ct
prophetce et justi desideraverunt videre quae vos Dei ac Salvaloris nostri Jesu. Chrisli.. Rogamus et
videtis,, el.audire^quceaudilis; ej: .iqn. viderunt ne- petimus a.bonitai.e lua, o amator hominum; recor-
que audierunt, sed beali qculiveslri et aures veslrse, dare, Domine, pacis Ecclesice sanctpe,in unum per
videntes et aqdienlesi sic nos fac dignos audire et apostolos congregalce. • .
facere verba Eyangelji tui sancli, per-oralion.es et • Diaconus dicit :Orate pro hac Eeclesia sancta, in
preces sanctorum tuoruni. ' unum per apostolos cohgregata, recla in Domino.
Diaconusdicit ;J)rate. . . Populus dicit .-Domine, Deus noster, da nobis
^Sequitur-sacerdos : Memento iterum ,' Domine, iQpacem; Domine , Deus noster, da nobis pacem;
verhorum.tuqrum, pro illjs qui se. oratipnibus no- - Clirisie, rex noster, miserere nobis..
slris «onimendaverunt, quando oramus ad le, Dq. ' Sacerdos dicil : - . -
mineDeus.noster, memento dorroientium. el in recta Eam quce fuit a principio, et erit usque in finem
- fule
quiescentium; et concede infirmis sanitatem, saeculi,omnes populos, et omnes greges benedic.
quia tu es vita,-spes, liberalpr, et resurreclio om- Pacem de coelomilte super omnes-animasnoslras ;
nium; libi graiias referimus in celernuin, et in sce- pacem vilaenostrce da nobis per ipsani Ecclesiam.
ciila sceculorum.Amen. Da, Domine, pacem regi nostro.N., et prinei-
Diaconus acpipienscrucem,dicit ; ' pibus ejus, ac judicibus ejus, et subditis ejus, ,et
. Orale ut digni efliciaminiaudire Evangelium. circa nos congregatis, lam exlra quam intra-Eccle-
• Postea cantat: Benedicam Domino in oinni tem- siam.'Orna eos omni genefe pacis, Rex pacis; pa-
pore, semper laus «jusin ore meo. Iu !Dominolau- cem da nobis, quoniam omnia dedisti.nobis; con-
dabitur anima mea,e.c. serva nos, Domine; quomam.prceter te neminem
Sacerdos idem dicil; Populus ter idem dicit: el cognoscimus : nomcn sanctum tuum.nominam.us et
in ullimoversu semper dicitur, Alleluia. invocamus, ut vivat anima nostra in Spirilu sancto
913 APPEND. AD S_5EC.X. — MONUMENTA LITURG. 920
iiec invalescat mofs peccati, supernbs servos luos A'Palre et Filio simul adoratur et conglorificalur. Qui
et supef orrinem pbpulum luum. loculus est per prophelas. Et unam sanctam catbq-
Pro ponlificibus. licam, et apostolicam Ecclesiam. Confiteor unum
Et iterum fogemus oninipbteiiteriiDerira, Palrem baptisma in remissionem peccatorum : «t exspeclo
Domini et Dei ac Salvatoris nostri Jesu Chrisli.' resurreclionem morttiorum, et vitam venturi saeculi
Rogamus el pelimus a bonitate tua, b amalof ho-' Ainen.
liiinum', recordare, Dbmirie, Palris noslri vcne- Sacerdos dica : Fac eos ut sint tibi sine divisione,
faridi principis af chiepiscoporum' nostrbruiri, N., et slne pigritia facianl voluntafem tuam sanctam el
ac sancii et beali antistitis nostri, "N., beatam.Fac eos domusn oralionis, doroum purila-
Diaconus dicil: Ofate pro pfineipe noslro, priri- lis, domum abundanlice et gratice, gratificare, Do-
cipe nostrorum archiepiscoporum N., et capite epi- riiine, nobis servis tuis , et post nos venluris in
scoporum niagnae proviriciae Alexandrince; pro sccculum. Exsurge Domine, Deus noster, et dissi-
capile patrice nosirce, venerando archiepiscopo no- pentur inimici tui, et fugiant ante faciem tuam om-
stro N., ac omhibus episcopis, sacerdoiibus, et nes qui oderunt sanctum et lienedictum nbmen
diacbnis reclce fidei. ttium. Populi anlem tui sint benedicli millies niil-
Sacerdos dicit: Cuslodiendo ciislodi eos nobis, U libus, et iterum niillies millihus benedictionum , fa-
multis annis et longo tempore in justitia elpace; cianlque bmnem voluntalena tuam, per gratiam ,
ut perficiaril consecratioriem quam tu commisisti benignitatem, ac amorem homines Filii tui unige-
dignilalis.-eerdolali, secundum sanctam ae bealam nili Domini Dei, et Salvatoris noslriJesu Christi;
volunlaiemfaam; utjudicenl injustitia et reclitu- cui, et tibi, ac Spir.ilui sancto sit gloria et po-
dine, el pascarit populos tuos in aequitate. Cuslb- tentia, nunc et semper, et in scecula sceculorum.
diendo custodi eliam omiies episcopos, sacerdotes, Amen.
et diacorios reclae fidei,-et omnes conformessanctx: Ornlio pro paceperfecta, sacerdosdicil:
et unicce Ecclesiae q.uceesl congregatio apostolica'; Magnus et a_lerniisDominus psalmavit liominem
oraliories vero quas pro riobis et pro universis po- immaculalum, incorruplibilem. Mors autem jngressa
pulistuis faciunt, acccptii in sacrificium tuum altis- est a priricipio in mundum ob invidiam diaboli. Tu,
simum in odore bono suavilatis, e't omnes hostes Donsine, cripuisli vim ejus per adventum unigenili
et adversarios eo.um dissipa, et •confringe sub pe- Filii lui Domini Dei el Salvatorls noslri Jesu Chfi-
dibus eorum velociler. Ipsos vero-cuslodi nobis in sli, et iniplevisti lotam terram pace lua. Propterea
justitia et pace in Ecclesia sancla tua. ccolestes legiones laudant te dicenles: Gloria Do-
' Pro C laino in coelis, et pax in terra hominibus boncevo-
congregalis.
Sacerdos dicit: Et iterum rpgemus omnipotenlem luulalis.
Deum, Palrem Domini, el Dei, acSalvatoris noslri Diaronus dicit : Ofale pro pace perfecta et _ma.
Jesu Chrisii. Qucerimusel fogamus a bonilale tua, bili ac salulifera et aposlolica : Salulaie vos invi-
o amalor hoininum. Recordare, Domine, congrega- ccm. Qui communicare non vullis, discedile: Qui
tionis riostrce, et benedic ei. • autem vuliis communicare, amplectimini invicerii in
Diaconusdicit: Orateproliac ecclesia " sancta, et plenitudine cordis. Qui coriimunicat custodiat.se a
r.ostra congregationequceiri ea esl. nialo.
_Po_.u/..sdicit: Benedic congregationi nostrce, el Sacerdos dicil : 0 Domine , ex. beneplacito' luo
custodi eam ii. pace. imple corda nostra pace lua, et rriunda nos ab omni
Diaconus dicit : In sapienlia Domini dicite et mala cogitalione et immunditia, el ab omni memo-
canile oraiionem fidei. ' ' ria injuriarum, el ab omni invidia, et recordatione
Pormlus dicit : Credo in unum Deum.Patrem malorum, qucemortem iriferunl. 0 Domine,fae nos
oinnipoteniem, factorem cosli et terra, visibilium omne dignosul salutemur ad invicem salulatione
omniuhi et invisibilium. Et in unum DominumJe- sancta «t immaculata, et reciJDiamussine judicio et
"
stim Cbrislum , Filium Dei unigeniium; et ex Palre sine morte donum tuum cceleste,'hoc est, gratiam"
nalum anle omnia scecula,Deum de Deo, lumen de tuam cum-Spirilusanclo.
ltimirie; Deum vcrum de Dcb vero.Genitum rion Populus dicit: Chrisle, Deus noster, fac nos di-
factum, cousubstamialem Patri, per queni omnia gnos salutandi te salulatione ccelesti, ac laudandi le
facla sunt. Qui propter nos' homines, et propter una cum ChcrubimiCt Serapbim, dicentes :.San-
nostram salutem descendit de coelis. El incarnatus ctus, «anclus, sanctus, Omnipotens. -Pleni sunl coeli
est de Spiritu- sancto, ex Maria"Virgine, et bomo el terra sanclilale gloriaetuac.
factus esl. Crucifixus etiam pro nobis sub Ponlio Sacerdos dicit; Dominusvobiscum, sanctus inter
Pilato, passus et sepultus est. Et resurrexil lerlia sanctos, sanclus inter sauctos, sanclbs inter sanclos.
diesecundum Scripiuras: Etascendit incoelum, se- Gratias agimus libi, Domine, per dileclum unigeni-
det ad dexteram Patris. Et iterum venturus est cum lum Filium- tuum, Dominum Deum, ct Servatorem
gloria judicare vivos et morluos; cujus regni non nostrum Jesum Cbrislum, quem in posteriori tem-
erit finis. El in Spiritum sanclum Dominumel vivi- pore misisti nobis Filium luum, Servatorem et
ficanlem, quj ex Patre Filioque procedit. Qui cum Redcmptorem, nuntium cohsilii. tui,, qui Verbum
 921- MISSA_ETHIOPUM. 922
tuum est, et per querii omnia fecisli.secundum vo A nibus Ulis qul nobis eleeinosynam trib:ieriinl, in
luntatem tuam. sedejudicii tui mitis sis et placidus. Libera, Domiue,
Diaconus dicit: Per bealum et sanclum pafriar ob multiiudinem misericordice tuce , ofhnes aiiiriias
cham nostrum N., et per veneraridum anlislilen" inopes et aiflictas,- carceralos qiioqua ac captivos
nostrum N., qui suis orationibus et- .precibus lau- el exsules ae in s^ervitulemadaclos; et in aniaris
danlte; per Stephanum protomarlyrem, Zachariait laboribus deteiitos. Recordare, Domine hoster, Jesu
sacerdblem, Joannem -Baplistam; per omnes san> Chrisle, in- regno coelorum, omnium illorum qni a
ctos niarlyres qui in fide Jesu Christi quieverunt; nobis petierunt ut recordaremur eorum. 0 Domine,
per Maiihseum,'Marcum,Lucam, et Joannem evan- libera pbpulum tuum et benedic hcereditati luae, ae
gelislas; per Mariam Dei genitrieem; per Simorien nutri eum et exalta usque. in sceculum. Cuslodi eos
Petrum, Andream, Jacobum, Joannem, Pbilippum, in recta fide el in gloria, omni tempore,.el fac ut
Bartholomceum., Thomam, Mallh_eum,-Thadaenn_ ferveant ineffabili et inexcogilabili charitate, pcr
"Naihanael, Jacobum AIphei(2), elMallhiam aposto- preces ac iniercessioneni quam pro nobis facit Do-
los; per Jacobum aposlolum fralrem Domini noslii riiinanostra sancla et immaculala virgq Maria; el pcr
episcopuni -Jerusalem sanclce; per Paulum, Timo- precesmajorum.angelorum splendenlium, Michaelis,
th__um, Silam, Barnabam , Tilum , Philemona . B etGabrielis, ac Rapbaelis, e"lUrielis, etqiialubr ani-
Clemenlem, et per septuaginta dtios -discipulos, el malium sine carne, et viginli quatuor seniorum
qtiingeritos socios eoruta, ac per trecentos deceii" cceli; et Patrum nostrorum sanctorum, patriarcba-
el oclo reclce fidei Patres, visila nos et fac no_ rum, Abrabam, Isaac, el Jacob, ct omniuriiprobo-
parfcicipes oralionum eofum omniunr: et supei rum Palrum priorum, ac quindecim P.ilrum nostro-
omnia recordare catholicce el apostoliece Ecclesia rum prophetarum, ac sancli Joannis Baptistae, et
iri pace, pretioso sanguineper Christum a_dif_ealce. qualuordecim millium puerorum Bethlehem, el Pa-
Recordare eliam omnium -pairiarcharum arcbiepi- Irum noslrorum duodecim principiim apostolorum,
scoporurri,episcoporum, sacerdottim,;el dcaconorum, -cl sepluagin.a duorum discipulorum, el quingenlo-
qui dirigunt viam verbi, quod estln veritate. rum sociorum eortim; ac triiim puerorum, Ananice,
Dicit populiis : Miserere,-Domine, anknarum ser- Azaricc, &i Misacl; oc sancii Marci evangelistae ct
vorum ttiorura et aneillarum tuarum, qui mandu- marlyris, et sancti Slepbani archidiaconi, proloma^-
carunt c.arnem'luanrel.biberunl tuum sanguinem, lyris, el sancti Georgii sielice honoris, Theodori,
et in fide lua quieverunl.. Banadlii, Claudii, Minas elecli, Cosmceet Damiani,
Oralio oenedictionis. elPatrum noslrorum, principum episcoporum tre-
Sacerdos dicil : 0 sancta Trinitas, Pater, Fili et ^ centorum dccem et oclo qiii fueriint Nicece,el cen-
Spiritus sanete, benedicsnper populum luwn Chri- ttim quinquaginia qui ftierunt Conslanlinopoli, et
siianum eiectum' benediclione ccelesti , el mitte duccntorum quiftierunt Ephesi; et Tecla Aimanor,
snper nos graliarii Spirilus sancti. Aperi nobis fo- quorum orationcs et bencdicliones et auxilium ac
ics Ecclesice tuce sanetce, propter misericordiam gratia sil nohiscum in scecula sceculorum. Amen.
iiiam e"tfidem nostram.-Perfice- in nobis fidem Tri- Islbrum et illoruro omnium animabus requiem tribue,
nitatis usquc ,ad. exlremuiri spiritum , o princeps el miserere eorum, ob id enim misisti e ceeloFi-
nosler, Jesu Christe , visita infirmum populnm lium liium in tiicrum Virginis.
tuum, et sana eum_.Dirige patres noslros et fralres Diaconus dicil: Qiii sedelis, surgiie.
noslros peregrinanles, radue eos ad lares.suos., Sacerdos dicil : In quo portatus, caro factiis est,
cum salule et pacc; benedic ventos cceli, et -pluvias, ct nolus per Spifilum sanctum in ejus nativilale.
ac fruclus terroe praesentis annipro graliatua; Diaconus dicit: Aspicite ad ortum. •
praebe semper gaudium et delicias super faciem Sacerdos dicil : CoTam le assislant riiillia-mil-
teyrae,et coi-robora super nos pacem tuam. Indiic lium sanctorum angelorum, et principum eo-
corda jregum proboruni ad benefaciendum nobis, run1; .^
n
da\graliose bonorem principibus Ecclesiae sancla?, . Diaconus dicit ; Aspiciamus. .
singulis eorpm juxla eqrum- nomen, in conspeciu Sacerdos dicit: Honorata quoque animalia, sex
1
regum potentium fae eos gratos. 0 Domine, prcebe alas babentia, Seraphim et Ghefubim qui cum dua-
requiem aniiuabus patrum el fratrum nostrorum, hus alis suis faciem, suam, et cum duabus pedes
qui in recta fide dormiunt et quiescunt, et benedic suos legunl; cum duabus -vero volant a fine mundi
his qui laborant circa thura, circa sacrificia, circa ad finem; sicut semper le sanctificant et laudant,
vinum, circa oleum, ac bulyriim, el<;irca cortinas, sic a nobis sanclificalionem nostram recipias,
et circa etiam libros, et calhedras, eirca res omnes. qui dicimus assidue: Sanctus.
san.claeEcclesice, ut Jesus Chrislus Deus noster. Diaconus dicil : Dicite.
remuneretur eos in coelesli Jerusalem. Miserere Populus dicit: Sanclus , sanclus , sanclus, Domi-
omnium qui nqhiscum congregati sunt ad quceren- nusSabaoth. Perfecle pleni sunl coeliet terra san-
dam misericordiam.Dei noslri Jesu Christi, ^t om- clitate -
gloriaetuae.
(2) Existimant .Ethiopes in hac liturgia Jacobum Alphaeiapostolorum alium fuisse a Jacobo,fralreDoniini.
023' APPEND..AD S/£C. X. — MONUMENTALITURG. 924
Sacerdosdicit: Yere pleni surit coeliet lerra san- A^. Spiritu sanelo tuo, et sana nos/per hoc.sacnficium,.
clitale glqrice.tuce,- per .p.ominum,. et servalqrem ut in te salvi simus,perumnia scecula sceculorum.
nbslrum Jesum Christum, cuin Spiritu sancto in sce- .Amen. '
cula saiculorum.Amen."Sanctus Filius tuus venil ex Benedictum sit nomen Domim",et benedictus qui
Virgine ui volnp.atemtuam adimplerel, et pqpulum venit iri nqmine Dqmini, el_ beriedielum riomen
sanctum tibi ordinaret. , gloriseejus. Fiat, fial, flat.
Populus dicit: Secundum misericordiam tuam_ - Populus.dicil: Benediclum sit jiomen Domini, et
Doniine, necsecundura peccalanostra. " benedictus qui venit in nomirie Doniini,. el benedi-
Sacerdosdicil: Extendit manits suasad infirmita- clum nomen glbrice.ejus.-Fiat,fiat, fiat.
tem. Infirmatus eslut infirmos sanaret in se speran- Sacerdos dicil :.Mitte graliam Spiritus sancli super
. - ' . •
tes. Qui eliam dalus e&lper volunlaiem siiani infir- nos, Dpminie.
niitali, ut mortem deslrueret, el vincula dialtoli -Djacouusdicit :.Surgite adorationem,
Sacerdbs dicil ad oralionemfragmenti:
dissolveret, el calcarel infernum , probos dirigeret;
ordinem plantarel, el resurreclioriem suam mani- . Confiteor libi, Domine,'Deus meus omnipolensy
festaret. Ih ea noete in qua traditus csl, accepit qui sedes supei; thronum Ghefubimet babilassuper
in sanclas ac et [) excelsa., etlaudaris ab liumilibus",qui-in splendore
panem beatas 'sirie macula manus munduni cognovistj et abscondilum myste-
suas, inspexit in coslum ad le Patrem suum, gra- e__.istens,
tias egit, benedixit, et sanelificavit, etdedil disei- rium-in efuce nobis ostendisti. Quis Deus mlseri-
suis dicens: et cqrs, et saijctus sicul lu 1 Polestas tua rionest elon-
pnlis Accipile cbmedite ex eo omnes : a tuis dedisti.discipuljsqui-riiundo
Hoc est corpus meum, quod pro vobis tradelur in gala nobis, quam
et sincero corde libi serviunt et oflerunl libi sacri-
femissionem.pdccalbrum.' Amen; fieium suaveolentis odoris, per Dpminmnet Serva-
Populus dicit: Amen, amen, amen. Credimus et lorem nostrum Jesum Chrislum cui, et^tibl, et Spiri-
cpnfidiiiius,'et laudamus le, o Domine, Deus noster. tui sanctq sil gralia, hpnor, et gloria, in scccula
Hoc vere corpus ttnjm esl. sceculorum. ' - -.
Sacerdps e.tct/"»'*SimiIitercalicem, gralias agens, .D.iacanus dicil ; Qui statjs , humiliale capita
benedixit, et sanctificavit, et dixiiois : Accipite et vestra. -
Ijibile ex eo omnes-: Hic esl calix sanguinis mei qui Sacerdbs.dicit ..Domine, qui habitas super Cheru-
pro.vobis effundetur et pro redemplione multorum. bim, et respicis super populum liium et haeredita-
Amen. . tem luam, benedic .servos tuos. et ancillas luas , ct
Populusdicit: Amen, amen , ainen. Credimus et < C filios epruni/; porlionem tribue eis qui de miraculosa
confidimus, ellaudamus te, o Domine, Deus npstcr.. mensa tua sumere veni.unt pro mentis purgatipne, et
H.ic vere sangtiis luus est. . ... peccatorum remissione, uriioneque Spiritus sancti
Sacerdos dicil : Quqties hoe fecerilis, ii) mci ac.salute a,nimaeet c.orporis, et hcereditale regni
- '
memoriam faciplis.. . coslorum, cum bonore et voltinlate, per unicum
P-opulus;dicil,; Annunliamus morlem luam, Do-. Filium tiium, cui, el tibi cum eo, et «um'Spiriiu
niiue, et sanelam-resurrectionem tuam ; credimus sanclqlaus eigloria, nunc, efsemper, et in scecuia
ascerisionem luam, et seciuidum adventum. tmim;. sceculorum.Amen.
rogamus te, Domine Deus noster; haec-yera esse . Dicit subdiaconus cum pqjmlo:.Exercitus angelo-
credimus. rum Salvaloris lnundi slanl coram eb, el legunt
Sacerdos dicit': Nunc. aulem recordamur-mortis. corpus et s,anguinem Domini et Salvaloris nostri
ttiae et resufreclionis. tuae, offerimusque tibi hunc Jesu Chrisli : accedamus anle faciem ejus, etiri fida
panem etliunc calicem,,tibiquegratia,s agimus quod eum revereaniur. . . .
per hoc sacrificium dignos nos fecisti standi in con- .Diaconus dkil :•Adorale Deuni cum. timOTe.
spectu luo,_et sacerdplale officium coram-te. exse- . Sacerdos dicit.:,Domine Deus omnipoiens, saliis
quendi; oranius te, Domine,et^a te.inslanter petimusi " animce et corporis noslfi, qui per os_Fi!ii -lui uni-
ut. mitlas. Spiritum sanctum super buncpanem-.etL genili, Dpmini Dei, et.servatoris nostfi Jesu Christi,
liunc calicem, videlicel-corpus .etsanguinem Do- . dixisli Palri nostro Petro : Tti es Peirus, et super
mini et servatoris nostri Jesu. Christi, in saecula i. lianc petram acdificaboEccIesiam meam , et portse
sceculorum..Amen. Tribue simulomnibus ex eoi inferni non prcevalebunl adversus earn conculien-
sumeniibus, ut' fialeis _ad'.sanclificatioriem el.pleni- dam,: et, libi dabo claves regni ccelorum,quenicun-
tudinem Spirittis saiicti .et ad eorroboralionemt que ligaveris super lerram erit ligalus In coelis,
fidei, ul sanclificent el laudent le , per Domihumett et qtiemcunque solveris super terram eril solutus
servatorem noslrum Jesum Chrislumcum sanclo> in.cpelis, sint soluti servi tui.el ancillcetuae, ab ore
Spifitu, inscecula sceculorum.Amen. . sanctse Trinilalis, Patris, el Filii, et Spiritus san-
Diaconus dicil : Qucesumus te, Domine, Deuss cli, et etiam ab ore nieo, servo tuo peecatore et
nosler, lolo corde, ul des nobis bonam Spirituss culpis pleno. Domine, Deus noster, lu lollis peccata
sancli unionem. mujidi,suscipepoinilentiam servorum luorum, et an-
Sacerdos sequilur : Da nobis ut conjugamur ini cillarinutuarum. Oriri fac supeVeoslumenvilse.Evelle
 , . . ' - :"' 9- 6
923 . . MISSA/ETHIOPUM.
ab eis peccata corum, quoniam tu es -niisericorsct A lempore Poiitii Pilati', quo se sponte "prajbuil pro
miseraior, Domine,- Deus nosler, alienus ab ira,- riobisin ligno sanclo.cfucis.Amen; Gredo , • credo,
abundans misericordia., el vere justus. Quando iii- credo qiiod diviniias non sil separata al) humani-
le peccamus, Domine, aut cogitatione, aut verbo," tate, ne hora quideln, riequeper ictum.oculi.; dedit
aut opere,'parce, evelie, el compatefe, quoniamtu- aiiteni se prP nobis ad- salutem' el in remissionera,
es misericors el- hominum amalor. Domine-Detis peccatorum, et ad vitam _eternam-consequendatn,-
nosler," solve nos omnes, et, omne.s populos luos : siimentibus eum'!in veritale.;Amen. Cre'dorcredo,-
solve,.Domine,summum ponlificemnostrum N., et;: credo ex nunc , "elusque in sceculum.-Ainen. II-__c
sanctum ac bealum antistitem noslrum M.,-el.om-.. ejus sunt qui dignus est hqnore , gloria. -etreve-
nes iilipsporitifices,,episcqpos, sacerdotcs et diaco- renlia. ' • -'','.
nos, juxla eorum-nomina-cuslodiendo cnstodi eos Ilic, sacerdossumil cotpus el sanguincm,-et postea
propler nos, ad mullos annos et ad longos dies , communicat ex eadem- hostid ministr.is sdcrificii ;
in jusiilia e.l pa.ce. Solve, Domine,.regem naslrum,. dkens: Hoc est cofpus, etc. , , "'.-'
- Diaconusdicit: Orale >pronobis, ei' pfo omnibus-
K., ab omni yineulodelictoram. Memenlo,Doniine,
qmnium dormientitinict quiescentium in fide Chri- populis Chrislianis, el illorum meinoriani :facile qui
stj, cqllocaanimas eorum in sinu Abrahae, Isaac, et B.nobis dixerunt ut sui rccordaremur, laudate el psal-
Jacob, et libera nosab qmnibus culpis*etmale,dictio- lite cura pace et amore Jesu-Ghrisli. _-_ •
nibus, £t ab omnibus abnegalionibus veritalis, et Hoc toco, dum ministralur sacrumenlumpopuio ,
ab .onwibus perjuriis, ac communione infidelinm, psallunl docli aliqua carmina-,~in honorem sacra-
et gentilium , ac bcereticorum. Da nobis cbr,-et mehli,-"elsandorum quorum-festa celebrantur com-
intelligenliam aufugiendi ab omnibus-opei.bus di,i- posila. Qumpoputusreiieral cdnendo.
boli,; da nobis ut faciamusvoluntatenitt.am in omni. -Sacerdos-dicil-: Qnos vocasli, Doniine, et quos
tempore, et describe nomina nostra in regnis coelo.- sanctificasti,p.br_tiqnjmidaeis^inyocatione tua , et
rum, el conjunge cum omnibus sanctis et martyri- fortifica eos'in amofe liio, et cusiodi in sanctifica-
bus per Jesum ChristumDpininumjioslriim, cui, ac tione tua per ChristumunicumPilium tiium , cni et
"
libi,d Spiritui sanclosit glbria, et potentia, minc tibi cum e'o,-etcuni sanctoSpirilu, gloria et hohor,
et semper, et in sceculasceculorum.Amen. riunc et semper; el iri scecula-sceculoruiri-" Aiiien.
Diaconusdicil:. Inspiciamus. ... Domine, qui ceternumJumen vitce,et fortitudiniini
Sacerdos, Sancltim dale sanctis. «ervis tuis tribuisti, et eos custodivisti pluribus
Populus dicit: Unus pater-sanclus ,_-unusFilius ., diebus ac noclibus , prceteritis in pace , benedic eis
-sanctus,unus esl Spirilus saricius. (C"eliam"ih "hacdie ipost Dominuin nqslrum - Jesum
Sacerdos dicil: Domiriusvobiscum sit.. - - Cbrislum , cui, et libi cum eo, el sanclo Spiritu,
Popuhis dicil: El cum spiritu luo. gloria 5et bonor, nunc, el semper, et in sceculasaecu-
. Sacerdos, elevanssacramenlum, dicil atia voce: lorum. Amen
Domine, Jesu,Christe, miserere hostri ; Dominff, Diaconusdicil :Gralias nganiusDomino. Sanctum
'Jesu Christe, riiisererenosiri; Doinine,Jesu Christe, ejus sumpsiriius; sit qiiod:suri.psimii_>medela ad
niiserefe rioslfi. viviiicaridairianimam. •Laudemus"DominumDeum
Populi reiterani eademverba. noslrum,' sumpsimus sancium -eorpus, -et-veneran-
. Sacerdosdic\t: Oremus.qiii eslis po-iiUentes.Hu- dum san^uiriem, hoe est corpus Christi. Et gTalias
jiiiliate capi.aveslra. Surgile ad ado'randum".Pax ei agamus,quod digni fuerinius participare de-hoc
omnilius'vobis. ' •
veneraridqet sariclo .mysterib, ;•.
Populus dicil : Et cum spiritu luo. Sacerdosdicit :'Exaltabo te"; fex'"meus'", elDeus,
Sacerdosdicit: floc est~cbrpussanclum, honora- mous , et benedicam norriinituOIri sceculum et in
fum et yitaleDominiet seryaloris nostri JesuChri- s'ceculumsccculi."' ''' •" ''••- .--•- ; -.,
sti, quod Jatuiri est ih reimssibn_.nipeccatorum et - Populus dicii altd vbce;Pater'iibster_, qui es in'
ad viiam aelernani consequendam, vefe suriienii-1® co_lis',nbn iriducas nos, Domirie, iri.teritaiionem.
bus ipsum. Amen.Hic est sanguis Doiriini, et ser- Sacerdosdicit: Per singulos-dies benedicam tibi,
vatbris nostri JesuChrisIi, sancttis , boribralus, ac et laudabonoinen tuum insccculum ef in.sseculum
.vivificans,qui dalus est in remissionenipeccatoruih, sceculi.-- • - -'_•-- -;.- - ,-• ....
et ad viiam cea.r.iani consequendani, vefe sumeritl- ' Pbpulus iterum dicil :rPater-rioster; qui-cs in-coe-
bus ipsum. Amen. Vere boc esl.cbrpus, at hicest lis,non inducas ribsintentalioriem. - <':••
sanguis Emmantiel Deiiioslfi."Amen. Credb,ccredo, Sacerdos dicit- : Laudem' Domini _.loqueturvos
eredo exnunc etusque insajculum. Anieri. Ifoc est meum, et benedicet oinuis caronomini sanctoejus,
corpus, el hic esl'sanguis Dbmiiii ei servaibris iri sceculuin«l in sceculumsceculir - '. "_•_,«;. ,, r-
nosiri Jesu Ciirisli, quod et quem assumpsit,ex Populiis iterum dich ; Pater nostef, etc-.,ui supra.
Dominanostra sancta et immaculata Virgine Marici, Sacerdosdicit: Domine,ariimarurrirector, sancto-
et univit cum divinitate sine mislione aut copnla fum direelor, et juslorum honbr', da nobis intelli-
naturali, sine separaiione aiit permutatiqne divini- gentiaeoculos qui te semper videant, el aures quce
tatis, quam rem testatus esl opliino iesiiirio.iio, tesoliirn semperaudiant/postquamsaliasli animam
 '
927 APPEND. AD S_£C. X. — MONUMENTA LITURG. m
nostram gralfa lua. Cor mundum crea in nobis,. A manifestetur in gloria tua-; viyifica nosin le, ut
Domine, ut magnitudinem pt probitatem tuam ac faciamus voluntatpm luam. Cum lide invoeamus te,
amorem luum erga homines intelligamus. Fiat vo-, Pater,-et regnum_luura petimus. Sanclificatur no-
Iuritas lua super aniraam nostram , et mentem pu- inen tuum super nos, quoniam tu es
fqrtis ac lau-
ram ac rectam tribue nobis, qui de corpore luo el dabilis et gloriosus. Tibi sil _gloria in saeculasaecu-
sanguineluo sumpsimus, servi tuihumiles, quoniam lorum.
regnum luum, Domine- Gloria ac benediclio sit Diaconusdicil :Tnclinate capita veslra anle Do-
'Palri, et Filio, el Spiritui sanclo, nunc, el semper, iftinum immortalem , ut benedical vos
et in sceculasacculorum.Anien. per manuiu
servi sui sacerdolis
Sacerdos dicit : Domine, Deus nosler, Iumen
inexstin.guibile, respice supcr servos luos et super Populus dicil': Amen. Benedicat nos servos suos
ancillas tuas, et semina in cordihus noslris^limo- Dominus.In pace sit remissio super iios qui sanctum
rem nominis lui, et numera eos quihus corpus tuum cofpus et pretiosum sanguinem siimpslmus. Concede
et sanguis tuus datus _esl, ut fruclificent in hene- nobis ut spiritii omnes vires inimici conculeemus.
dictlone. Fac habites in illis populis tuis, qui caput Benedictio manus tuce sanctce pleha est misericor-
sunm anle te inclinanl", lam in maribus quam in T, dia. In ipsa speramus oirines. Ab omnibus opefibus
feminis et pueris, et nos etiam iliis adjunge , pro- malissejunge nos, in omriibus operibus bonis col-
loca nos , benedictus sil qui dedii riobis sancuim
lege, fbve, ac guberna nos per vires principum an-
luorum. malis corpus et pretiosum sanguinem suum. Graiiam
gclorum Ab-pmnibus operibus separa . acccpimus, et vitam Invenimus
nos ,. omnibus operibus honis conjunge nos , per Jesu Chrisli. per virtulem crucis
Gralias agimus' tibi', cum Spiritus
Chrislum unicum Filium tuum, cui, et tihi cum eo sancti
e.t cum sanctoSpiritu , glpria e't honor, nunc , et gratiam receperimus. Gloria sil Domino, qui
dedit nobis corpus suum sanclum,' el pretiosum
sgmper, et in scecula sceculorum. Amen..
Tolus populus dicil comedendo: Sanclus, sanctus, sanguinem stium. Gloria sit divce Marice, qnsa est
et quaeparturiit nobissacrificium.
sanclusi trinus, ineffabilis, da nobis ut suriiamus gloria noslra,
vitam perhoc corpus tuum, sine judicio-; da nobis Finis canonisPalrum nostrorum apostolorum, que-
ut fructificemus in beneplac.ilqluo, elfruclus nosler rum oralio el benedictiosit nobiscum.Amen.

BENEDIGTIO PUERPERU.
Secundura usuui _Ethiopum. .

IMNOMINE , E.T-
P/_TrtIS F ILII, ET SPIRITUS S C plexus es, confirniasti, et pervenire fecistl usque ad
ANCTI.
' lianc horam. Petimus qiioque el qucerimus a boni-
AMEN.
taie tua, o amalor bumani generis.
Orationes quas dicit sacerdos cum imponit Hic diaconus dicit: Petite et rogate ut parcat
manus super matrem :et infantem, -post- nobis Domirius, el miserealur noslri, et suscipial
-
quam ingressi sunt eccles.iam. oralioriem qucepro nobis fit a sanctis suis, et facial
Sacerdos primum hortatiir 'popidum ad agendas nos dignos ut qucepraestat accipiamus, et sumamus
Deo gralias, dicens; de participatione et sacramento suo benedicto, ut di-
Gratias agamus benefactori nostrp Domino mise. mittanlurnobis peecata riostra.
riebrdi. Patri DcftniniDei, et Redemptoris noslri Sacerdos subseguitur: Da nobis ut pefdueamus
-
3esu Christi, quia protexit nos,auxiIiatus est nobis, hunc diem sanctuni et omne lempus vitas nostrce,
cuslodivil, el cpmmendalos sibi nos credidil, allra- in omni pace, cuin timore luo. Omnem invidiam, et
xit'.,.amplexus esl, confimnavit, et pervenire nos omnem ienlationem, et omne opus Satanae, consi-
fecil ad hanc hqram. Rogemusque ipsum ut eliam lium hominum malorum , insultationes" inimici-
custodiat nos iri hac die sancta el in omni tempore abscbnditas eimanifestas elonga el expelle a meet
vilce nostrce, in omni pace, omnipotens Domine, ]) ab uriiverso populo tuo, et ab boc loco sancto luo.
-Detisnoster. Omriia bona (quidquid utique prceslat et juval)
Diaconusdicit: Orate. impera eis per nos, quia tu es qui dedisti nobis po-
Sacerddsanlem dicit: Dbm.ine, o Domine , Paler testatem ut calcaremus serpentem et scorpionem,
bone et omnipolens, Pater Domini Dei, el Redem- etomnem vim inimieam. Ke inducas nos , Doiriine,
ptoris noslri<Jesu Chris.ti, laudamus le super omne in tenialionem, sed redime et libera nos ab omni
opus, pro omni Topere,et in omni opere, quia pro- malo, per graliam et raisericordiam el amorem erga
texisti nos el auxiliatus es nobis, cuslodisti nos, et liumauum genus, Filii tui unici, Domini Dei, et
commendatos libi nos credidisti, allraxisli, et am- Redemptoris noslri Jesu Chrisii, cum quq, libi.una
929 ORDO BAPTISMI SECUNDUM_£THlOPES. 950
cum sancto Spirilu est gloria el potestas , nunc, et Aei virtutem, et prqtege eum,et altingere fac ad
semper, et in sceculasceculorum.Amen. metam cetatis suce.Fiat timens, el coalescal in vo-
Postea sacerdos dat thus, et dicit hanc oralionem. luntalem luam sanclam. Custodi el confirma euiii
Domine, Deus noster, omnipotens , Pater Domini in fide recta, in spe, pace, et charitate tua , per
Dei, et Redempioris noslri Jesu Christi, creator unicum Filium tuum Jesum Chrislum Dominum
saeculorum, qui nativilalem nostrani fecisli, lu-, nostrum, cum quo libi convenit, una.cum, sajiclb
Domine, inslituisti Moyseir servum tuum in lege Spiritu, gloria etgratiarum actio, in sceculasceculo^
tua, et docuisti eum constilulionem mundam , quce rum. Amen.--
convenit omni femince quce pepererit, ut. scilicet Sacerdos ungit eorum fronteni, feminmscilicel et
modicum temporis .separarelur; et praecepisti ei ne infaniis, unciionesancla, el dicitsequenlem oralibnem
appropinquaret ad sancta _jua,,sedut se contineret impositionis manuum:
quoad liberaretur : ita quoquerogamus bonitalem Domirie, o Domine, Pater bone, Deus nosler,
tuam, et quaesumuspro ancilla tua N., quaeservavit imposuimus riianus noslras super capita fairiulorum
constitulionem luam , etoptat iqgredi in sanctum luorum, in coronani honoris et glorise, amen ; cofo-
tabernaculum luum, ut adoret ante altare tuum uam fidei,'el decoris, amen ; coronamjusliliae, quae
sanctum ; et deslderal sumere sacramenlum luum B nqn expugnalur ab ininiico, amen. Facservos tuos
sanctum et vivificans : rogamus, inquam, bonitalem plenos graticeSpiritus sancli, per misericordiain el
tuam, et quaesumus,o amalor bumani generis, be-. propilialionem amaloris humarii generis,' iilii lui
nedic ancillceluceN. in hac bora, el libera eam ab Jesu Chrisli,-nam libi, et ipsi, cum saiicto.Spiriiu,
omni immundilia maligna quaepropellit a regia tua est gloria et polestas , ,in scecula sceculonim'.Amcn'.
sancia, et.facut suscipiat ex saeramenlp luo san- Postea mater sumit s.acramentumsanetum Eucha-
cto. Infanti eliam buic paryulo, Domine, qui natus rislim.
est ex ea, benedic, sanctifica, etconfirma eum ;.da Renedictionis puerperce finis.

OHDO BAPTISMI SECUNBUM USUM ^ITHIOPUM.

1NN05I1NE PATEIS , ET FIXII, ET SPIRITCSSANCTI. C ptorls nostri Jesu Christi, oramus et rogamus borii-
AMEN. talem luam, o amalor humani ^eneris, prq famulis
Orationes qua^.dicuntur. in sancto baptismo'. tuis qui"docentur; erudi eos, et omnes reliquias
Sacerdos primum dicit psafmumquinquagesimum, idololatrice elonga et expelle a cordibus eorum.
scilicet : Legem tuam, iiinorem, etmandata tua, juslitiam,
tuas sanctas impone cordibus e'o-
J_Iisererejnei,JDeus,secundum magnam misericor- et cdnsiituiiones
diam tuam, usque in finem. Thus dat, el interrogat rum; et fac eos aptos ad conservandarii virtirtem
nominaeorum qui baptizandi sunt, et orat supereos. verbi lui quod docentur, "ut in tempore staluto in-
Diaconus dicit: Orale. veriiant ablutionem regenerationis in remissionem
Sacerdos aulem dicil.; Domine npsler, JesuChri- peccatorum suorum, et sint habitatio sancti Spiri-
Filii tui, ut libi, etipsi, el
ste, qui inclina_tl et descendisli in terram j. cujus tus per gratiain unici
verliuhi scindit^petras, et acutum estplusquam gla- sancto Spiritui sit gloria "et gfaliafum'a^tio,
• '
in
ssecula sceculorum. Amen.
dius; eujiis. prcesentia coinmotce sunt,aquce, et
retro fugerunt, sana hos famulos tuos qui-ingressi Accipit poslmodum sacerdos vas olei in rnanibus
sunl ad doetrinam tuam. Ostend_e'.ejsviam qua3,qisn suis , et oral super ipsum in Jiuhc modum, dicens :
convenit, ut per earii incedanl-per .graliam jsancti Domine, o Domine, .Pater hone, Deus nosler ,om-
Spiritus immaculati, et dona eis remissionem pecca- nipotens-, Paler Honiini Dei et Redemploris nostri
torum eoruni. Da eis gratiam, ut inveniant mede- Jesu Chrisli, unici Filii tui, Vefbi incarnali propler
lam peccatorum suorum qucecoinquinant, .et fiant nostempore Pontii Pilati (hoc.enim verq credimus),"
digni sanclo baptismo tuo quod est regeneralio in- oramus et rogamusIjonitatem tuam, q_amaiorliu-
corrupiibilis, et inveniant Spiritum sanctum, ut mani -generis; raitte virtutem tuam sanctam ,super
videant magniludineni' ejus et clarilatem , el virtu- boe- oleum, et fiat oleum ,in jnundationem .et pro-
lum inielligeniice tuae, et glbrificent te,.Domine pugnaculum conlra omnia quoe adyersantur. Amen.
nosler, tibi enim eonvenit gloria, Patrique luo bono, Omnem infldelitalem.et omne venelicium, et om-
et Spiritui sancto, vivificanti, riunc, et seroper , et nem adoraljonem idolorum. et omne opus mali re-
in saeculasccculorum.Amen. trovertatur per virtutem unici Filii tui Jesu Christi
Diaconus dicit: Orale. "' " _ -Domini et Redemptoris noslri,:cui.tecum, una cum
Sacerdosautern dicit; Domine, Pater bone, Deus ^sancto-Spiritu, corivenit gloria et Iiorior ,in scecula
nosler oinnipotens, P^iter Domini Dei, et Redera- scectilorum. Amen.
 931 APPEND. AD 8_£C. X. — MONUMENTALITURG. SO2
"
Dtacohus dicit: Qrate. :1 Tunc sacerdos fleclil genua eorum qui baplizandi
Sdcerdos aulem' dicit: Doriiine, b Domine, Pater stinl, et dicil hanc orationein super eos : Domine, o
bone, Deiis noster omnipoieiis, PalefDoiiiiui Dei, Domine,'Paler bone,' Deus'nostcr omnipolens,Patcr
et Redeinploris noslri Jesu Cbristi, oramus el roga- i)omini, Dei, et Redeniplorisnostri Jesu.Cbristi,
mus bqnitalem tuam, o amator humani gerieris, qui rogamUs boriitalem ttiam, et qiicesumus,o amalor
solus" es'Deus" justitice cum unico»Filio ttio Jesu humarii^geneiis; famulorum tuorum qui dedferunt
Cbfislo, Doriiino"riostro, et cum Spiritu sancto, ui noniina sua,. misefere, et fac bos dignos.ea gralia
inveriiant Spirilum san-
aspeclu aspicias super hoc oleum, el facias ut re~ ad quam accesserunt,-ut
pellat onines daeiriqnes,omnia veneficia el ineanja- fctum,et repleantur Spiritu tuo, ei flanlin similitu-
tioiies','et oirinenVidololatriam. Mula ijisum, et fac dinemFilii lui-Jesu:ChrisiiDomini noslri, elunum
unetionein miindam, qriaefaciat aniniam credere in efficianlur cum *eo.-Dona eis-cor mundum, etmen-
Jesum ciiristum, cui lecu.n, et cum Spirilu sancto tem reclam; ob hoc supplicamus tibi ^genibus no-
esl gloria, in ssecula sceculorum. Amen. stris, et rugamus- te. Da manum luam, Domine, et
' ""
Poslea ungit sacerdds fronteih eorum qui bapii- subleva nos a terra,_et attolle mentem et inielle-
zandi sunt, scapidas eorain, ulnas, el grdnum pecto- ctuni nostfum. -Da nobis mentem intellectivam,' et
ris,ihleribrem ei exteriorempartim iiahimn, el SK.it-" B toct__iiiani.Fac nos servos tuos,- et "custodi nos,
ihiiaies 'digiiorum, dum dicit : Ungo te, N., inno- gratia Spiritus saneti. Dirige spebonilalis-luce^celer- 1
ro"me'unicae'Eccl-si-3,';quce" esi eoncilium seu congre- nce lios fainulos tuos, per Fniunl-luumrunigeniium
' Jesum Christum. cuui quotibi el sancio Spiritui est"
galio aposlpibrum Domiiii. ' ' ' -~
dicii: Ameri. glbria et honof; in sceculasceculorum.Amen. •
Qui bjiptizaliir
- Postea flectit sacerdospedes eorunrqui baptimndi
Sacerdos %erodich ; Oleiim hoc deleat' omrie opus
' -'- -'.-;- ; -
inimici qui adversatur. Qui baptizalur dicif: Ameri. siititj el dicit:-
Sacerdos aulem dicit ortiiiouem graiiaiiim aciib- •'-Rogamus le, Domlne, -mult.pl.eibns-precibus-et
nis, quw ~esiut «_._.]•«,cujus initium esi : Gratias , gemitibus rogamiis boni.lalem luam, Domine pmni-
agamus benefactori, etc. Deinde flectit brachia eo- polenS, Pater Doir.ini Dei, et Redemptoris nostri
vuin qui baplizandi ¥_....,oralque.super eos, et dicit: Jesu Chrisli, pro-famulis tuis qui dederunt nomina
T-enedlctussit Dqminus Dfeusnbster qmnipotens. Sua. Te,Domirie; rbgafnusuiaperiasaurescordis
Amen.,Benediclum sit nomen gloriceejus. Amen. 'corum et Ilumines eos lumine inteMigentice,et des
Benediclussit unicus Filius ejus Jesus Ghfistus. eis desiderium cognoscendi yirlutem verbi tui quod
Amen. Per queui vocalcesunl omncsgenles a tene- docentur, quia polestas quce in te est, potestas esl
"bris ad liiriienivefum el admirandum.eiab errore ^ ad misencordiam, Dominb, "Deus- nosler omnipo-
' • . .- ,
qni est idqlolatria, ad scientiam rectam. Amen.. teris.
' Diacomts dicit : OrSte. ' '
Diaconusdicit: Ofate.
Sacerdos autem dicit : Famulorum tuorum nomi- . Sacerdos vero dicit•: Domine, Jesu Cbrlsle, Deus
na, qups yoeasti ad nqmen iuum sanctum _etbene- et Rede.mplor noster, qui omnia fecisti, rogamus
diclum, scribe iri libro vitce, et connumpra eos".in- bonitatem" tuam, e"t qucesumus"," "oarnalor humani
ter greges" luos, et inler populuni tuum qui tiriiet generis, -ut lalenter:et' irivisibiliter-per Spiritum
nomen tuum, o Doiriine. Dona eis, ut perveriiant ad saricluiri abbleas-bmnes dcemonesmalos qui-adver-
metam cetalis suca, in fide el rerhissionem peccatp- sanlur nobis, cperceas et- castiges eos,- quia. ipse
rum. Fac eos habiiationem saricti Spiritus, -per vucasli populum ttfum'et bos famulos tuos qui ve-
unicum Filium tuum.Je.sum. Christum, ut libi, et neruril 'a tenebris ad lucem, a morte advitam,-et
ipsi.et sancto Spirilui sit gloria el honor, in scecula ab erroread jntelligen.iam justitia..Post'cognitioriem
sceculorum.Amen. vero tui, Deus rnoster-jusiissime,- scrulare :eliam
Oralio prq iis: qui dederunt notntna siia '.ad "interiora cordis eorum,*o Dbmine; quemadfaiodum
baptismum. T) dicis,, scrutabunlur Jerusalerii lucerna-sapieuli__,
El dicil sacerdbs : Rogamus etiam, et qucerinius, . nec permitte spiritum malignum lalere in eis. Dona
o Domine, Paler bone et orrinipofens, Jater- Domini eis niuiidiliam elsalulem, da eis vilam aeternam,
Dei, el Redemploris noslri Jesri Christi, famulorum -genera-eos.per ablutionem regenerationis in remis-
•ludrum qui dedefunt nbiriinasua miserere, qui in- •sionem peccatqrum; el fac eos habiiatlonem.sancti
gressi sunt>perfidem luani, in gratiam luam, ut sint -Spirilus pef Filium jtuum unigenitum Jesum Chri-
digni-qui -invenianl dorium ad quod veherunt,'rege- :stum, Dominum -Deum,et -Redempiorem.'nosirum,
1'neratioriefn scilicet in femissionem peccatorufli, qiii -quia tibi, cum eo et Spiiitrirsancto eopvenit glofia
- aceesserunt-ad le, utrriundentur-a peccatis in ceter- et potestas; in.scecula sceciil.orum.-Ameti:.. , -
et"ab corum turpitudine libereritur^ quiajudi- Deindesacerdos flectit.pedeseorum qui baptizandi
' nuiri,
biufnomnium !in -mamiiua est, Domine, Deus noster suht, et dicilihanc.oralionem : • _. .,, • • ,' :
'
oriinipoiei_'s.;'• ;"' '.-..' .•--• 0 amator humani, generis, misericors, genilor
Maconus dicit :Ofale pfo his qui dederurit no- luminis;el vitce, scalurigb ,omnis munditiae;tu om-
• mina sua.-ut.faciat Deus.eosdignos baplismate suo riiaquaefacla sunt ab-origirieifecisli^-qt dedisti si-
sancto, et remissione peccatofum. -• gnum singulis operibtis.tuis, tjuia autemidemipse
 935 ORDO-BAPTISMl SECUNDUM__F.TH10P$S.-• 934
mutarepotes oronia, fnuta hofum animas, et dona A bus, et omnibus qperjbus tuis. quce fiant vilam.
, eis"secundam:generationem, cceleslem, ut non sint Pbstea sacerdos dicit symbolumfidei; qui bapti-
caro, sed vere filii Spirit.us sancti, per unicum Fi- zandi sunt una cum <.<_> dicunt
Hum luuiri, quia cum eo-et Spiritu.sancto, tibi est Credijims in unum Deuni, Dominum, Patrem om-
gloria etpoteslasin saeculasceculorum. Amen. . nipoleniem, et. uniciun-Filium ejus, Jesum Chri-
Ulerum fleciit.sacerdoSpedes eorum qui bapli&andi stum,- Dominum nostrum,,et ,in- Spiritum sanctum
sunt, el dicil hanc oralionem : vivificantem, el resurrectionein carnis, .et unicam,
Domine,' o Domine, Pater bonus, Deus noster sanclam5,qu,cesuper omnes est,'.Ecclesiam apostbli-
ornriipaleris;Pater-Dbmini Dei, el.Redemploris no- cam; et credimus unumbaplismum in remissjoncm.
stri Jesu Chrisli, qui dat vitam, animabus nostris, peccatorum, in sceculasceculorum. Amen., .
dirige, -qucesumus,ebs qui eam qucerunt. 0 amator . Sacerdos deihde inierrogat eos_: Annon credilis?
humani generis,-aspice-de coelo, el sancluarib tuo; Ipsi aulem ter dicunt: Credimus, credimus, .credi-
et de excelsa sede regiri.tui, super hos famulos tuos mus. Qui.quidem.mtatem.habent, atpro infantibus
qui dederunt nomina sua Ecclesice luce, ut veneren- qui nesciunl loqui respondenlqui vades sunl. Deinde
tur nomen tuum sanctunfei.ei iriserviant. Rege cor sacerdos.dicil hanc oratiotiem :.. _.-:,_.
"eorum, ut fiam tibi vasa.electa ; aploseps fac, Do- -B Domine, o. Domine.Paler bone, Deus noslef orii-
mine, ad omne opus bonum, et arce abeis imminu- jiipplens;- Pater Domirii.Dei, et Redemploris nos.iri
tionem et defeciiqnem.fideipfislinam, ut amplectan- Jesu Clirisli,-T),bminecoeli el lerrce, factor oninium
tur verbum luum sariclum ,'et accipiant virtulem sceculorum,qui donastiintelligenliani iisqtii in terra
-fldel lua. et h.andata tua faciant. Spolia eos velu-'. sunt,-per unic.um Filium tuum Jesum Christum,
state, per spem vitce quce ceterna est. Dele in eis Dominum et Redemptorem nqstrum,.qui prccparasti
umnem vini inimici. Scrutare eorum corda, ut dicis eos ad.regnum coelorum_perhanc vocalfoneni, eos-
;per Jeremiam -prophetam scru labuntur-Jerusaleni dem confirnia yirtute tua, el confirma eorum
lucerna sapientiae; nec permitte ut Spiritus immun- mentem, quia servi lui sunt. Habiiet virius tua ia
dus et-maluslateat in BIS,nec sint mernbra earnis-,el eis, ne reverlantur ad prislinum quod ab.negarunt,
irieus mala, seddona eisjiiuriditiam per hanc aquam quin eorum fidem confirma, ut nibil possit separare
sanctam. Da eisverbum vitceaeternaa;el geriera eos eos a te. Confirma eos. in voliniiate /idei quae est
per ablutionem regenerationis iri remissionem pec- "apostolorum, fides recia et sancta. Fac eos dignos
catorum. Fac eos habitationem sancli Spiritus, per magnitudine gralice tuae, peile ab eis S'etusiatem,' et
gratiam unici Filii tui Jesu Cbristi, nunc et sempef, innova vilam eqrum, et infunde super eos virlutem
et in s_edula_sceculorum. Amen. - • --(_,Spiritus sancii, ul fiant digni. et' participes cum
'Postea imponil sacerdos mainim suam super capita Fiiio luo unico, et non sint. filii cariiis. sed filii
eorwmqui baplhandi sunt, et dicit hanc oralionem : • justi.tiae, et.sint servi tui.sapientes, _et credentes,
In nomine Filii unici-Jesu Chrisli,-cape, munda, per Jesura Christtmi, cum quo, tibi, et sancio Spi-
ritui est gloria, in ssecula sacculorum. Amen.
et.prcepara has ariimas, ut fiant, liberce ab omnibus
dcemoniiset ab Pmni erroreet culpa. Fugiant ab eis Poslea diaconus dicit: Jfumiliale capjia vestra.
omnes lenebra_,'et quidquid imminuit fidem, et Deinde et sacerdos fleclit pedes eorum„gui bapli-
omnis cogitatio mala. In nomine unici Filii tui Jesu zandi_sunt, et orat super eos, dicens:
Christi, miinda et libera eas ab omnibus fraudibus Domine, Redemptor noster, amator humani ge-
Satance, in sempiternum. Amen. - iieris,*factbr cd.!i etierrce; quia tri spluses.qui pcf-
Posteu detrahunt vesies"eorumquibapiizandi sunt,' ficis hoc mysterium, quia ie adorat omrie.genu quod
et omnia ornamenta, et erigunl manus ebrum-dexte- , in.ccelo esi' et _in lerra, et omnis lingua te lautlai,
ras, et aspicerefaciunl iersus occidentem (l), et abne- juxta illud Pauli', Redemptor et Dominus nosier
gat Salanam, qui habet ailalem; ipseniet, si aulem ,'Jcsus Christus omnia operalus est in gloriam Dei -
infans sit, qui^respondentloqu.untur'proeo^-etdicunt- . Pairis, hos servos tuos ampjeciere, qui festinarunt
hoc modo: ~ . • - ' , .D et venerunt rii adorarent te genu fli_..i..
. Didconiisdicit : Orate. . _ . ,
Abrenuntiq tibi, Satana*-et oirinibus operibus :tuis' ' Sacerdos
immundis, omnibus ministris, et incaiilationibus .autem dicii :.Propterea precamur.et ro-
•tuis malis,-et.omni virtuli to, o amalor humani generis, omnem invi-
luce, omnibus principibus _*g'amus et omiiem tentationerii elonga ab. eis, omnem
'_. diain.,
4uis,umnibusfraudihus,etomnibus adulalioriibus.et"
_•illecebris-tuis malis et tenebrosis, et omni jurisdi- infirmitatem; el omne.iri.affliciionemab eisdem trans-
ciipni et infuleliiali luce. ; '' " . Ter, scriilare interria eoriim,. et. illumina eorum
„ "cbrda et
: Postea-Deriunt-eorum facies versusV.rienlem (2),1 men.ies lutaine inlelligen.tice.Omne. opus
-ei erigunt maniis eorum dexteras alle, -etdicunl-: ^Satance, ei briinem'imirnitaiionem et deifectioneiri
et omnem adorationem idolorum, abeis arce.
-Credointe, Christe, Deus meus, credo legi tnce. "' fidei,
Confifma etdifigeeoriimcbrda, per assumptionem
salutiferce, et*-omnibus aftgelistuis.vivificauti-
Spirilustui sancti.Jet per yoluniatem Filii tui, quce
(I) Qiiod-enlmIslhiric oriantur tenebres, aspeclus- •
_- loci illius, in.Mysterid signi_icati.r_ncipein' tenebra- •. (2) Ut -recogilent se eonyersos" ad -eum. qui 'se
rum cuiahfeniiiitiatur, •. '.. - - " . Uicem esse testalur._.
.. •-.,.--•-. / . -_;'-.
 935 APPEND. AD S_EC. X. — MONUMENTALITURG. 956
est sine defeclu, nunc, et semper, et°insscculastecu- A haeredes regni lui. Amen. Et pugnent in custodiam
Iorum. Amen. mandatorum Christi, et ea cusiodiant..signo immo-
Postea sacerdos accipit oleum, et ungit eorum qui bili. Amen. Et indumenluiri immaculatum, -et inve-
baplizandi sunl scapulas, granum pectoris, seu os nianl constanliam et perseverationem quae est ele-
stomachi, ettnanuum interiores et exierioresparles; ctorum, per Jesum iCbrislum Dominum nostrum,
genua, el omnes junclwas corporiseorum, in-signum cui, lecum, una cuni:sancto Spirjtu convenit gloria
Crucis, el dicit: et poteslas in sceculasceculorum. Amen.
Ungo le,N., oleo lcelitice,quod perrumpit omnem Postea dicit sacerdbs adfonlem baplismi secrelo:
vim iiiimici, quod plantatum esl in riiedio ligni olivce Domine sancte, et lnx, confirma famplos luos, et
dulcis quce esl Ecclesia sancla apostolorum Do- fac eos dignos magna hac gratia , Ecclesia scilicel,
mini. et baptismo sanclo."Aufer ab eis velustatem, et gc-
Diaconuset qui ungunlur dicunl: Amen. nera eos secunda generalione in vitam sempiternam.
Sacerdos aulem, poslquam unxit eos oleo, dicit Infunde super eos virtulem Spiritus sancli, el_sapien-
' •
kanc oralionem: tiam Christi lui; ne sint filii carnis , ,sed filii gloriae
Domine, o Domine, Pater bbne, Deus nosler om- tuae, et haeredes regni lui, quod nunquam inyete-
nipotens, invocamus nomen-tuum sanctum et bene- B rascit, in voluntate Unigeniti, cui tecum, unactim
diclum, ut discutias et expellas' omnem vim adver- Spiritu sanclo convenil gloria,,divinitas et honor,
. sanlem, rogamus per omnes sanclos tuos, scrulare in saecula"saeculoriim.Amen.
famulorum luorum corda, qui venerunl ut consum- Deinde sacerdos dicil oralionem gratiarum aclio-
jnent et perficiantgratiam tuam sanctam, et si quas nis, --• thus dal; iHaconus aulem iegit ex.Epist.
"
babent rcliquias malas dacmonis,quce lateant, ex- Pauli ad Tit., cap. xi :
traheet exlermina ab animabus et corporibus eo- Apparuitenim gratia Dei Salvatoris noslri omni-
rum, qtiia servi lui sunt el credunl iri riominetuo bus hominibus, erudiens nos, ut abnegantes impie-
sanclo. Iunova eorum vitam.et fac eos-dignos qui talem el saecularia desideria, sobrie.et-jusle, el pie
absque mactila et cum sinceritate suscipiant himen vivamus in boc sxculo, exspectantes beatam spem
el signum Christi tui, et gratiain Spiriltis tui sanct., <?tadvenlum glorice magni Dei el Salvatoris nostri
quibus compar est tecum honor eliumen. AtaeB, JesuChrisli, qui deditsemetipstim.pro nobis, utn.os
lridumenlum salutis. Amen. Sculuin iidci quod ex- -rediimeretab omni iniquitale, et rnundaret sihi po-
"pugnari non polest ab inimico. Amen.Fiant oves pnlum aceepiabilem, sectatorem bonoruni operujii.
gregis lui, et fidei gloriae tuce eoeleslis, et hceredes Hcec loqucre,et .exhoriare, et argue.cum omni im-
"rcgni lui quod in celernum noh veterascit, neque G perio ; nemo te conlemnat. Admone illos principibus
corrumpilur. Amen, per Jesum Clirislum DominuM «t potestalibus siibdilos esse, dicto obedire, ad omne
noslrum, cum quo lihi, elsanclb Spirilui est honor qpus honum paralos esse, neminem blasphemare,
et gloria, in scecula.saeculbrum.Amen. ,non litigiososesse, sed modeslosomnem ostendentcs
Diaconusdicil: Orate. jnansuetudinem ad omnes homines. Eramus enim
Sacerdos autem oral in hunc inodum': ,aIiquando et nos. insipientes, increduli, crrantes,
Ens Domine,.Paler bone, Deus nosleromnipotens, /servientes desiderjis et voluptalibus variis, in.mali-
qui finxislibbminemad imaginemet simililudi.neintui, .tia^et invidiaagenles , odibjles ,- odienles invicqm.
et dedisti eij-'oleslalemvitce,potestalem qucemanelin Cum atilem benignitas el-humanitas.-apparuitSalva-
celernum, et cum «ecidisset in peccatum, i\on dese- toris nostri Dei, non ex operibus, juslitiac qucefeci-
ruisli sed correxisli eum salule, incarnatione scilicet ,mu's nos,.sed secundum .suam misericordiam salvos
Fi.lii tui unigeniti, Jesu Chrisli, Domini.npslri,"qui nos fecit per lavacrum regeneralipnis el renpva-
plenus est salute. llaee figmcnla ttia libera ab ope- -tionis Spiritussancli.quem effudil in nps abunaepcr
ribus inimici, et suscipe ea intra regnum tuum, ,et Jesum Chrislum Salvalorem nostrum, ul justificsiti
aperi oculos cordium eorum. Amen. Clarificenlur gralia ipsius, hseredes simus,_secunduin spem vilce
lumirie regnl lui, et sil cum-eis divinitas tua per' ffitemee.
spatium vitaeeorum. Liberet eps ab omni malitia .Subdiaconusdeindelegit.ex EpislolaJwhnis pri-
iiiimici, et a lentatione mala' dcemonii meridiani. ma, cap. v : - ,
Anien. A.^agitla volarite in die. Amen. Et ab opere Quis est qui vincit mundum, nisi qui credit quo-
ambulante iii.lenebris,, et a visione noctis.,.Amen. .niam Jesusesl.FiliusDei ?hic e.slqui veniljperaquam
hrcc ab eis «mnes Sjiiritus immundos. Amen. Et et sanguinem Jesus Chrislus, non in aqua solum, ,sed
Spiritum malignum,' qui perlurbal cor. Amen..Et in aqua et sanguiqe. Et Spirilus esl qui teslificalur
Spiritum .erroris, etomnero malignitatem. Amen. quoniam Chrislus est veritas, quoniam sunt tres qui
Spiritum amoris auri. Amen. Et omnem servitulem lestimonium danl in coelo; Paler, Yerbum, Spiritus
Idolorum, el spirituum mendacii. Amen. Et omnem sanctus, et hi ires unum sunl: et trcs sunl qui lesti- •
lurpitudinem quce exercetur es doctrina Salan.ae. -jnonium dant in terra, spiritus-,aqua, et sanguis, et
Amen. Fac eos oves gregis Cbristi lui. Amen. Et lii tres ununi sunt.-Si testimoniuni bominum acci-
-membra elecla Ecclesiaetuae, qua. est super oinnes. pimus, lcsiimonium Dei majus est, quoniam bocest
Amen. Filios lumiriis, et vasa -sancla. Amen. Et teslimonitim Dei quod majus.est,,jji}oniam.testifiCa-
 '
'957 ORDOBAPT.SMi SECUNDUM^THIOPES." . • ."958
tus csl de Filio suo. Qui credil in Filium Dei, habet A-fuerit denuo, nffn potest vldere regnum Dei.-Dtcit ad
testimonitini Dei in se. Qui*non crcdit Filip, nienda- eum Nicodemtis: Quomodopotest homo nasci cum
<_emfacit eum, quia nun credil in testimonium quod sit senex. Nunqtiid polest in venlre rnatris su_e
leslificatus-est Deus de Filiosuo. El hoe est iesii- iteratointroire, et renasei? Respondit Jesus : A-men,
"monium,quoniam vitam seternam dedit nobis Deus, ainen dico libi , nisi quis renalus fuerit ex aqua-et
el baecvita in Filio ejus est. Qui babel Filium Dei, Spiritusancio, non potest introire in regnum Dei.
Iiabet "vilam":qui non habet Filium Dei, vitam non Quod rialum est ex carne, caro est; et quod natum
babet. Hcecscribo Vobis, ut scialis qnoniam vilam est ex spiritu, spiritus est. Non mireris quia dixi
Iiabelis ceternam,qui creditis in nomineFilii Dei. tibi, oportet vos nasci denuo. Spiritus ubi vult spi-
Sacerdos autem , -quiadjuvat sacerdotem baplizan- rat, et vocem «jus audis, sed nescis unde veniat, aut
tem, legit ex Actis aposiolorum, cap. vm : quo vadat. Sic esl omnis , qui nalus esl«x spiritu.
Angeius au.em Domiui lopulus est ad Philippum, Respondit Nieodemus, et dixit ei: Quomodo possunt
dicens": Surge, el vade contra meridiem ad viam, hcec fieri ? Respondil Jesus,.et dixit ei; Tu. es ma-
quce descendit ab Serusalem in Gazam , hcee est gister in Israel et hacc igrioras? Amen, amen dico
'deserla. Et surgens "abiil, et ecce vir __Elliiops libi,'quia quod scimus loquimur, et quod vidimus, .
eunuehus, polens, Candacis regince __Elhiopum,qui B teslamur, et tesiimonium nostrum non accipilis. Si
erat snper omnes gazas ejus, venerat adorare in terrena dixi vobis, et non creditis-, quomodo si
Jerusalem, et reveriebatur sedens .stiper currum dixero vobis coelestiacredetis ? et nemoascendit-ia
suum , Iegensquejsaiam proplietam. "Dixil auteni coelum; nisi qui descendit de ccelo, filius hominis,
Spiritus Pbilippo : Accede, et adjunge le ad currura qui est in coelo. Et sicut Mbyses exaltavit serpenlem
istum. Accurrens autem Philippus , audivit eum le- in deserto,-ita exallari oporlet filiumhqminis, ut
geniem Isaiam prophetam, eldixit": Pulasne, intel- Tomnis qui credit in ipso non pereat, sed habeat
ligis qua_legis? Qui ait: Et quomodo possurii, si non vitam seternam. Sic enim Deus dilexit mundum , ut
•aliquis ostenderit mihi ? rogavitque Pbilippum ut Filiuin suum unigenituinflaret, ut omnis -qni credit
ascenderet et sederet secum. Locus aulem Scriptu- ineum, non pereat, sed habeat vilam aeternam. Non
rce, quam legebat, erat hic : Tanquam ovis ad occi- enim misit Deus Filium suum jriiriundum ul judieet
sibnem ductus est, et sicut agntis coTam tondente E.undum, sed ut salvetur rnundus per ipsura. Qui
se sine voce, sic non aperuit os suum. Inliumilitate credit iu eum, non judicalur; qui autem non cre-
judicium ejus sublatum esl. Generationem ejiis quis dit, jam jjudicalus esl, quia non credidit in nomine
-enarrabit ? quoriiam tollelrir de lerra' vita ejus. Hnigenili Filii Dei.Hocest autera jiidicium ,. qiiia
Respondens autem eunuchus Philippo , -dixit. Obse- F G lux venit in muiidum ,-ei dilexerunt homines magis
crote, de quo proplieta dicit hoc? de se, aude ^lio^ tenebras, quam lucem. Erant enim eorum mala
aliquo ? Aperiens autem Philippus os suuni, el inci- opera. Omnis enim qui male agit-odit Jucem, et non
piens a Scriptura ista , evangelizavitilliJesum. Et venil ad lucem, ut non arguantur opera ejus. Qui
dumirentper viam,veneriiiit ad quamdam aqiiam, autem faeil veriialem, venit ad lucem, ut manife-
et ait eunuchiis : Ecce aqua , qtiid prohihet me slentui'opera ejus, quia inDeo sunt facta. - '
- Postew dicil oralionem pro infirmis, qum sequilnr,
biiptizari"?diicit autem"Philippus": Si credis ex tolo
corde, licet. El respondens, ait. Credo Filium Dei populum prius exhorlans ad orundum.hoc modo:
esse Jesum Cbrislum. El jussit stare'currum,et Rogemus-omnipolentem Deum , Patrem.Domirii,
"descendernnt nlerque in aqtiam PhilippUSet eunu'- Dei et Scrvaloris nostri Jesu Christi pro Jnfirmis
clius, e't baptizavit eum.Cumiauiemascendissent de fralribiis nostris, ut omnem languorem, et omnem-
aqua, Spirilus Domiiii rapuit Philippum, el Ctmplius afflifciiouemab eis expellat, el exptilso Spirilu infir-
non vidil eum euriuchus; ibat autem per viam suam - jnitalis snuslaiemeis ipse det, in quo est omnis
• ' • '
guidens. medelcepoiestas, DominusDeiis nosler.
Ttim sacerdos, qui baptizat, dicil: - _- Diacotmsdicit: Orale pro infirmis. . .
Sanctus, sanctus, sanclus Bominus, Deus fortis et D- Sacerdos autcmrdicil: Domine, Deus_nosler..omi.i-
"immortalis, miserere nbstri, Domine. Beali quornm polens, rogamus te et qusesumus, infirmis fralribus
remissae sunl iniquitates, et quorum iecla~sirnt pec- sanilaiem dona , Spiritum inlirmilalis dele, omnem
cata. Beatus vir , cui non iniputavit Dominus pec- ssgriludinem ,el omnem passioneinab eis transfer.
eatum.Accedhe ad eumel illuminabit vos, et facies Ciloinveniat nos "niisericordia tua, o Domine.
Teslrse non confundentur. Isle pauper clamavit, et . - Diaconus dicit'ad._._._..!.......Mcdela aniince, medi-
Dominusexaudivit eum. calor corporis, tu es visilalor omnis carnis et
Deinde legit ex Evangelio Joannis, cap. ui. • eorum, qui a spiritibus immundis torquentur, libera
Erat aiHem homo ex Piiarisceis, Nicodemus no- omnem an.imam-alllictairiet oppressam, da ei relasa-
niine , prir.ceps Judceorum.- Hic venit'ad Jesum lionem, da quieterii; Omnem infirmitaiem, el omnem
iiocte, et dixit ei : Rahbi, scimus quia a Deo venisti passionem a nobis extermina , et a domo hac, quae
magisler; nemo eniiu polest hcee sigria facere, quce . invocat sanctum et benedictum nomen tuum , et
lu facis, riisi fuerilDeus cum eo. Rospondit Jesus, ^ingularum aiiimaruinnoslrarum-infirmiiale sanata,
ei dixil ei: Amen, amen dico libi, nisi quis renatus ' perfeclam salutem largire, per;unigenitum Filitun
PATROI.. CXXXVIII. 30
g;_9 APPEND. AD S/EC X. — MONUMENTALITURG. 9.0
lutim, cum-quo tihi el sancto Spirilui est gloria et JA Diaconusdicit : Dicamus omnes.nos :
polestas nunc, et seniper, et in scccula sccculorum. Obpauperem populura tuum, oDomine, el propter
Amen. -omnes , qui invocant sanctuni nomen tuum, per
Tum sacerdos horlatur populum ut oret pro pere- unicum Frlium tuum, ctim quo libi et sapcto.Spirilui
grinanlibus el poslea orat. est gloria, ct poleslas nunc et semper, et in scecula
Rogamus etiam qmnipolcrilcm Deum PalrcmDo- sceculorum.Amen.
jnini el Redemptoris noslri Jesu Chrisli pro fralri- Pro aquis fluvialibus, sacerdos : Rogenms eliam
bus nostris 'qni pcrcgre profecli sunt, et pro eis oriinipolentem Deum Patrem Dominiel Redemptoris
quos fulurum esl ul peregrineniur, sive per mare, nostri Jesu Christi pro aquis fluvialibus, tit.crescant
sive por flnmina, sive per lacus, scu-quacunque via ad mensuram suam, et divitias^ratia; Iargiatur Do-
peregrinalionetn faciani, ul omnes-dirigat ad por- minus Deus noster.
_umsalutarem , qui omnia continet Dominus Deus Diaconus dicil;. Orale pro aquis fiuenlibus.
uosicr. • Sacerdos autem dicit; Domine, Detis nosler omni-
.Diaconus.dicit: Orate pro iis qui percgritianlur. potens, rogamus te, el qucesumus, fluenla aquarum
Saccrdos auiem dicit: Domine Deus noster, qui auge usque ad mensuram eoruni, fac Jcelamfacieni
*oiniiia,-capis,rogamus te , el qucesumus. eorumqui B ] terrae, imbtie stilcos ejus, muliiplica segetes, et be-
profecti suut pcregre fratrum noslrornm , el eorum nedic circulo anni benignitate quce a te est. Cilq
qui profecturi sunt, dirige gressum, et cuin eis sis invenial.nos miscricordia tua, o Dpmine.
ut-assequanlur quod oplant. Cito '
invenial n©smise- Diacohusdkh : Dicamus omnes nos :
•rioordia tua, o Doniine. • - Ob pauperem populum iuum,o Doinine, et propter
Diaconus dicit:' Dicanius omnes Jnos : omnes, qui invoeant sanclum n.omen tuum, per.uni-
•Duceos ad pormm salularem, offer, et redde eos curn Filium-luum, cum quo libi, el Spiritui sanctoe
•eorum consanguineis cum laetitia el gaudio, ut est gloria el polestas, nunc, et semper, el in scecula
lcetenlur, et laetari faciant, per unicum Filium sceculorum.Amen.
ttium , eum quo libi et. Spiritui sancto esi gloria et Pro pace.
potestas nunc, el senrper-, et in sceculasceculorum. Sacerdos: Rogemus etiam omnipolen.em Deum
Amen. Patrem Domini et Rcdemptoris nostn Jesu Christj,
Sacerdos poslca horlalnr omnes ul orent pro pluvia pro pace sanctae ct unicae Ecclesiaeapostolic_e, quce
\oc modoj est super omnes Ecclesias.
. Rogemus eiiam omnipotentem Deum, Palrcm Do- Diaconus: Orate pro hac Ecclesia sancta unica,
'
•i.iini, ct Redemptoris nostri Jesu Christi pro pluvia, y quce est coiijgregalioper apostolps recla iu Domino.
nl eam mitlat illuc ubi opus esl, qtii omnia capit Sacerdos : Roganius et pelimus a bonitate tua, o
Dominus.DetiSTiosler. amalor bumani generis, recordare Domine pacis
Diaconus dicil-: Orale. Ecclesice sanctce, uni.ce congregationis apostolicce,,
Saeerdos aulenx.dicil. qucefuit ab origine, el erit usque in finern saeculi.
Domine, Deus.rioster omnipotens, roganius te, el Benedic, Domine, per eam omni populo et omni ali-
•quacsunms,milie pluviam liiam ad loca ubi deside- mento. Pacem qucc de coelisest, mitie stiper linius-
ratiir, lcetaii fac fiiciemVterrce, imliue sulcos.ejus, cujusque noslri animam, et pacem vita. noslrce da
diic semen ad messem*. quod ex bonilale lua cite nohis. Eamdem , Domine, largire. regi noslro N,,
•invenial nos misericordia lua, o Domine. principibus, acjudicibus et subdilisejus, et congre-
Diacoims dicit: Djcamus omnes nos : galioni vicinorum nostrorum, tam eorum qui exlfa
- Pro paupere populo luo, o Domine, et pro onuai- Ecclesiam sunl, quam eorum qui iifea cpnlinenlur;
Jius qnisperant in te, fac-nobisctim ju.vta-niiseiicor- et orna eos omni genere pacis. Rex pacis, pacem da
diam tuain. ciba cornoslrum divinilale doclrince, et nobis, quia omnia nobis dedisli, et fac nos pecuha-
intel!i_geiitiaqnce a le est, per unige-niiuinFiliuns res tibi, quia auiem praeter tc, alitis esl nemo quem
" cognoscamus, nomen tuum sanctum
-luuni,-cum qtio (ibi -el sajiclo Spiriiui gloriaestet appellanuis et
fiotesl.as ntnic el semper, et in sceeula sxciiloru».. inyocamus , ut vivatanima nostra pcr Spiritum san*
Amen, cttim, nec invalescat mors peccati siip.ernos famulos
Pro fructibus ienm, sacerdos. Ilermn rogcmus tuos, el superomnein populum.iuum.
oninipotenlem T)eum,.palrein Dominiel Redemptoris Pro pon ificibus. ,
uosiri Jesu Chrisli pro fructibus terne, ut eos au- Sacerdos : Et ilerum rogainus oninipoicnlcm
geat, ct uberes faeial.et divitias gralice largiattir Deum, Patrem Domini, Dei, el Redemptoris nosiri
DominusDeus noster.. Jesu Chiisli.
Diaconus dkit: Oratepro fruelibus tense. . Diaconusdicii: Oratepro principe noslro principe
•Sacerdos.Domine, Deus nosler omnipolcns, roga- archiepiscoporum el episcoporuti.,domiiio uoslro N.,
mus le, et.quaasumus, fructus terrce ange, el riberes el pro capile episcoporum inagnceproviiiciseN., et
iac, Jcetatifac faciem terrce : imbue sulcos ejus, de- capile civitatis iiosli-cevenerando aniistile paire N.,
dtic semen ad niessem ; quod ex bonitate lua est, el pro omnibus episcopis, sacerdolihus, el diarouis
cilo inveniat nos misericordia tua, o Domine. reetis in fide.
SH ORDO"BAPTISMISECUNDUM_«TIIIOPES. 912
Sacerdos: Rogamus et qucerimus a bonilate tua, A , ritm saneto esl poteslas, et glona, nune et semper,
o amator liuniani generis, recordare dorhirii Patris "etin sceculasccculorum.Amen.
uostri vencrandi, principis archiepiscoporum et epi- Pro parvis aul novisClm$lianis,-$eucatechumcnk.
scoporum Palfis N., et domini archiepiscopi noslri, Sacerdos: Rogemus eliarii omnipotentem Deum
Patris N., custodiendocustodi prb nohis mtillisssnnis fatrem Homini, et Redempiorisnostri Jesu Chrisli,
cl longo tenipore in juslilia et pace, omnes et epi- pro famulis noviliis Christianis, ut imparlialur els
scopos el sacerdoles, et diaconos rectae fidei, el om- iempore idoneo ablulioneni regeneralionis, remissio-
nem imaginem sanctceunicceEcclesiae Christi, quce nem peccatorum , quia omnia eapit Dominus Deus
esl congregalioapbstolica, ut fungantur sanctifica- noster.
tione quam credidisti eis in dignitate sacerdolii, Diaconus dicil: Oralepro nbvisChfistianis'.
juxta volunlalem luam sanctam ac beatam, el ul ab- Sdcerdos: Domirie, Deus noster omnipotens, ro-
solvanl in jnstitia el oequitate, et pascant populum gamus te, et qucesumus, famiilorum lubrtim, qiii
tuum in veritate. Orationem quani faeiunt pro nobis, nondum adulti sunt Chrisiiani,- miserere, omnes re-
el pro omni populo tuo, ipse suscipe in sacrificium liquias idololalria. ah eisarce, legem tuam, man-
tui excelsumcum bdofe bono suavitalis. Omnes ho- data, et juslitiam, et conslituliories -tuas impone
stes et iniinicoscorufn arce e't confringe snb eorum B ] cordibus eorum, et in tempore idor.eo abltstione re-
jiedibus quam primum, ipsos auteni custodi nohis in generationis impertire, remissionem scilicet pecca-
Juslitia el pace in Ecclesia lua sancta. Amen. torum eorum, et tabernaculum sancti Spiri.us'«o"s
fac, per unicum Filium luum,cum qtio-tibi et sancto
Pro rege oralio.
Spirixui esl gloria el potestas nunc et semper, et ii_
Sacerdos: Rogemus etiam om-aipolenlemDeuni-, sceculasceculbrum.Amen. • _
Palrem DoniinielRedemptorisnoslriJesu Cbristipro Pro ojfcrenlibusmunera.
anuitore Dei, rege nostro N., ut regnum ejus absque Sacerdos: Iterum rogemus omnipotentem Deunv,
ntfiiclione in pace et in justilia cuslodiat qui omnia Patrem Doniini, Dei, Redemptorisnostri,Jesu Chri-
capit Dominus Deusnosier. sli, jproiis quioblulerunt niunera sanctce,unicce,quce
Diaconusdicit: Orate pro rege. esl super omnes, Ecclesiae, sacrificium scilicet pri-
Sdcerdos: Deus noster, qui oinnia contines.roga- Eiitiarum, decimarum, graliarum aclionis signum ei;
mus te, el qucesumus,regi hujus provinciceamalori monimentum. Seu aulem quis niullum obtuIei'il, seu
tuo regi nostrq ulililatem suam da; arco undequa- "parum, seir secrelo, scu palam , seu volens et non
que inimicam ei genlem, loquere jusliliam in corde habens, omnium anipleclaiur voluntalcm qui coele-
ejuspro sancta Ecclesia tua. Ciloinveniat nos mise-1Cstem Spii-itum donat, et in quo omnium bonoruin
jicordia lua, o Domine. operum est polestas Dominus Deus noster.
Diaconusdicil: Dicamus omues nos_: Diaconus dicii : Orate pro iis qui oblulerunt mu-
Da ei, ubsque errore conservare intelligentiam nera.
fidci in honorem divmi'alis tuce,per unicurn Filiuni Sacerdos-: Domine, Deus omnipotens,rogan.usie,
4iiuni, cum quo liiri et Spiritui sanclri,est gloria et et quaesumus pro iis, qui oblulerunt dona sanctae,
poiestas, nunc, et semper, et in sceculasceculorum.. uriicce, qiicesqper omnes esl, Ecclesice,seu multum
Ainen. obtulerint-, seu parum, sive secreto, sive palam, sive
Pro congregalionesui -cujusqueloci. volenles, et non habenles, oirinium volunlalem ac-
Sacerdos:"Itertim rogemus omnipotenlem Deum ceplans, da unictiique eorum," pro praomio,-beriddi-
"Pairem Domini, Dei, et Redcmploris noslri -Jesu ciionem, per unicum Filium luum, cura quo tibi et
Chrisli. sancto Spiritui est gloria, et poteslas nunc, et sem-
Diacpnusdicil: Grale pro Eeclesla sancta, el con- per, et in saeculasceculorum.Ainen.
g.egatione nosira, qiicein ea esl. Pro iis qui dormicrnnV,sive pro mortuis. . ~ '
Sacerdos: Quaerimus, et peiimus a bonitale tua, Sacerdos : Rogemus quoque omnipotentem Dcuni,
o amator humani generis, memerito, Domine, cori- Palrem Domini, Dei, ct Redemploris nostri Jesu
gregalionis nostrae, et benedic ei. Fac eos, nt sinl Christi prb iis qui dormierunl.
tih'isine divisione,etsineotio, elfaeiant voluntatem Domine vivenlinm, vita morluorum, spes d.spera-
luam sanctam ac bealam. Faceos domum oralionis, tbrum, auxiliaior laboranlium, mundator pe:ccato-
domiimsinccritalis, et domumabundanticeelgiatiee, rum, qui niortem oliosam fecisii, el laqueos Satance
gratificare, Domine, Iirfc nobis sefvls tuis, et pbst abscindendo saluiem sjeneri humano conlulisti : ro-
nos venluris, m sccculum.Exsurge, Domine , Deus ganius te, el <_ucesumus,o immortalis apud quem
nosier, et"dissipentur inimici tui, et fugiant a facie est ihesaurus vitce, pro iisqui' dormierunt; el quie-
itia"onines qui odefunt sanclum et benediclum no- veruut in fide, Palies, primi priiicipcs archiepiscq-
men lutuii. Populi aulem tui sinl bencdicti cum infi- porum, archiepiscopi, episcopi, sacerdofes, diacoui,
nita benediclione angeloium, qui.faciuiit omnem antagonlslce, virgines-,monachi, doclores conjugali,
voiuntaiem tuain, per gratiam^benignllatenietairio- orbati conjuge, infantes, pupilli et pro aiiinia famuli
rern erga hominesfiili lui unigenili Domini, Dei, et " lui N., et pio animabus omhium quos ipse Yocasti
"
I.edempioris nosiri Jesu Christi, cum quo libi et Spl- de populo jusie et recte. Quiescere fac eorum ani-
 945 APPEND.-AD.S_EC:X. — MONUMENTA LITLRG. 914
mas ,in loco. aniosno apud aquam qtiietis in sinu A l super me auxilium tuum de-ccelo.Dalriihi virtuiem,
|Abrahcesimul cum Isaac et Jac. b, tu, in quo pote- ut digne furigar hac magnaadminislratione.niysle-
slas quielis, Domine, Detis uoster. rio luo, conslituiione coelesli.-El babitet Christus
i Diaconus dicil: Orale. super eos qui baptizanlur, per regenerationem, et
' Sacerdos:
Domi.ne, Deus noster omriipbtens,ro'- baplismum qui a me adininislratur, quia pauper sutn
gamus le, et qucesumus,animas famulorum luortim, ego, qui a te peto niisericordiam. ..Edifica eos Iri
qui dormierunt et in fide quieverunl, suscipe una frindamento apostolorumet prophelarum, nec am-
cum anima' famuli lui N., et omnium animas, qui plius destrue, sed fac eos plantas vcras in Ecclesia
hic morlui, aut moribundi sunt, nutri in Iocoamceno lua, qucesuper omnes est saneta, quceesl apostolo-
apud aquam quietis in sinu Ahrahce,una cum Isaac rum, ut adid se coriferarit, quod prcestal et glorifi-
el.Jacob. .Donaeis transilum animarum suarum sine cetur nomen tuum sanetum in eis. quod in coelo el
peccalo. Spirituro consolatorem el sedatorem con- in terra, ante omne sceculum,plenum est gloria Pa-
-sanguineis porum mitte. Solare eos, et.lcetos esse tris, el Filii, et Spiriius sancli, nunc, el semper, et
fac in Cbrislo, per unicum Filiuin tuunr, cum quo in saeculasaeculorum.Amen.
tibiel sancto Spiritui, esl gloria el poteslas nunc, - Poslea dicil oralionem '
pro pace.
et semper, et in sccculascecttlorum.Amen. g] ___oralionempro pontificibus.
Sacerdos poslea imponit manus super eos qui bapii- Et oralionem pro congrcgalione.
&andi,sunl,.et dicil: El Symbolumapostolorum.
Famulos ttios, qui inscrviunl, et adhcerenl.nomini Deindeaccipit oleum non benedictum, atque id ler
-iuo sancto, elinciinant capila sua ante te, protege, in baplismum infundil; unaquaque vice in modum
o Domine, et cum eis sis. Adjtiva eos in oinne opus crucis confundens,el dicens:
lionum. Excila corda eorum ab omiii opere malo, BenedictusDominusDcus noster , nunc, el usqne
quod in lerra fit.-Fac eos vivos, ut scilicet cogitent in saeculura.
omnia qiicesunt ad vitam , et recordeniur omnium BenedictusDominusPater f. Araen.-
operum luorum, o Domine,.per unicum Filium tuuni, Benedictus Filitis unigenilus, Jesus.Chrislus, Do-
ut lihi, el ipsi sanclo Spiritui sil gloria in scecula niimis noster -J-.Amen.
sceculorum.Amen. Benediclus Spiritus sanctus Paracletus •_•.Amen.
Poslea dicil sequenlemoralionem supra fonlem: Deindeorat super bapiismumhoc modo:
Deus prophetarum, Domine apostolorum, qui nun- , Beiis coeli, Deus luminis, Deus angelorum qui
iiasli advenltim Cbrisli lui per os prophetarum san- praesunl judicibus; Deus angelorum u_uiprcesunt
ctorum antequaui niilleres Joannem prophelam, qui C ( viribus regnm, popnlorum et prineipum; Deus glo,-
pnecederet ante le, rogarous te, et qucusumus,oama- rice, qui habitas super Cherubimet Seraphim, Pater
tor humani generis pro famulis Riis, qui venertint Domini, Dei, et Redemploris imslri Jesu Chrisli,
ad le, ul virlus tua adsit huic fonli. Confirma-fawiu- qui solvisli animas eorum qui vinctieranlpeecalo,
los et famulas luas. Fac eos dignos ut possint inve- et eos qni afiixi-erant leiiebris per peecatum, illti-
nire-baplisirium Uium, secundam scilicet generalio- Riinasli plagis passionis unici Filii tiri Jesu Chrisli,
•nem in-remissioricm peccatortirii, et spem luam, Domini noslfi.qiii abegii a nobispassionem, et libe-
qucenon fallit, per unicum Filium luum,ul libi et ravit nos ab omni onere peccalorum nostrorum:
ipsi, el sancto Spiritui sit gloria, nunc, el semper, Qui elougasti a hobis omne semen inimicum, quem
•et-in saeculasceculorum".Amen. omnia timent et reformidanl; crealor aquarum, et
Sacerdos.poslea secreto dicit pro se, antequam ba- fuclor -omnium, clamamus ad virlutem tuam -san-
ptizel. ctcun, adnomen luum-quod superat omnenomen,
Misericors, niiserator et clen.ens, qui scrutaris ad uriicum scilicet Filium luum, Jesura Chrislum
cor el.jecur, el cognoscis abscondita hominis (nihil qui crucifixus-est propler nos.tempofePontiiTilaii;
enim esl quod a le abscondalur, sed palam libi sunt rogamus le; Domine,4)roTiis famulis el famulabus
omnia) : tu cognoscis abscondita mea,.ne me dese- U luis"; converte, el immula eos: Amcn. Benediceis,
>ras,-neque avertas faciem luam aine, sedaufer-a el confirmaeos : Amen. Ut per banc aquam el hoc
mehac hora omnem meam «ulpam, et absolve-ho- oleum abolealur omnis vis inimici: Anien. Omnes
rnm hominum peccata, qui convenisli eos ad poeni- spiritus'malignos anfer, arce, et disjice"_Amen.
, lentiam, abJue maculas animcemeceet corporis, et "Omnemadorationem idolorumret omnem lurpiludi-
niunda jecur meum perfecle virlule tua invisibili, nem ab eisdemtqlle. Amen.
el dextera lua viviiicanleconfinna.me, ul annuni^icm E. sufflaiin aquam ier in modumcrucis, dicens '
aliis qui quneruntliberationem a me, id esi, fidem, Sanctifica lranc aquam et boc oleum. Amen".Et
ut eis eam tradam, quos quidem .praeparavitniagni- sint in alilulionem regenerationis : Amen. Et in vi-
tudo tua inenarrabilis, o amator Iiumani generis, tam ajlernani: Amen. Et in indumentum immacu-
pralerea, nesim.egotit servus peccator qui conde- Ialuin : Amen. Et in generationem gratise ":Amen.
mnatur. Ahsit, Domine, non ita fiat. Tu enim solus Et in innovalionem Spiritus Sancli: Amen. In no-
es bonus, el araator es Jiumani generis. Non-reee- mine unici Filii tui Jesu Christi, quem haptizarifo-
dam conftisiis.Absolveme a peccalo meo, el mitte cisti in Jordane, et sanciificavil, et iriundavil eum,
945 ORDO.BAPTISMi.SECUNDUM.ETMOPES. - 9<_6
\
et teslatus est diclSJis: Tjui non fueril nalus ex aqua.,_.semitam ejus, vox Domini super aqtias, Deus glorice
el Spirilu sancto __b,npotesl inlrare in regnum coe- inlonuit. Tona,Domine, super hancaquam et oleuin,
lorum; "deindeproecepil discipulis stiis dicens : Ite jilrumque prcepara; et da eis virlulem, ulTianl bap-
ergo, et docelesomnes^entes.et baptizatc eos in no- tismus tuus, qui est nova generalio, eLvita auerna,
riiine Patris, el Filii, et Spirilus Sancti. Suscipe, el regenerenlur hi famuli tui.
Domine, famulosel famulas tuas, quia in te est po- Diaconusdicil : Qui sedent surgaht..'
testas el liberaii.o.0 sancte, tona super hanc aquam, Sacerdos autem dicil : Domine, b Domine, paler-
ut ex ea el Spiritu saiiclo regenerentur hi famuli bone, Deus nosler omnlpolens, Paler Domini, Dei,
lui virlule diviniiatis tuce, qui venerunt ad te, fac el Redemptoris noslri Jesu Christi, faclor omnium
eps aplos ad remissionem peccatorum eorum, el ad crealtirarum quas oslendunt coalum,lerra, el mare,
indumenlum immaculalum, inhonoreni uniei Filii «tomnium quaein eis latenl, faclor omniumcrea-
lui, cum quo tibi el sancto.Spirilui"esl gloria in sce- lurarum, visibilium et invisibilium, qui congregasli
cula sceculorum.Amen. - _-.. aquas in alveos suos, qui' creasti, fofmasti, et obsi- -
Ttim dicii diaconus : Orate.. gnasli, et qucesuper coelossunt, lu coercuisti mare,
Sacerdos aulem dicit sanctificalioncmJordanis-, id et flumina virtuie tua, confregisti capila draconis in
esl, bapiismi. aqua, tu lerribilis es(quls enim tibi obstarepotest?),
Amor Dei, gralia Jesu Christi, el donum Spiriius aspice, Domine, super hanc, quam fecisli aqtiam, et
sancti sil vobiscum. da ei graliam, salutem, el benediclionem Jordanis,
. Populus autem respondet: Cum spiritu tuo. - ul ab ea fiigianl omnia quce malignantur adversus
Sacerdos/tulem dkil: . creaturas tuas,'quoniam invocavi nomen luiim san-
Sursum sint corda vesira. . ctum et adniirandum, quodplenum eslgloriaet lef-
.. Populus respondei: rore adversus ea, qucenobis adversanlur.
Habemusad DomiimC, Jeum no Irum.-
Diaconusdicil : In orienlem aspicite.
Sacerdos autem dicit ;.
.Gratiasagamus Domino,Pairi bono, Sacerdos autem subsequiturhoc modo :,
- Et dissipenlur eoram signo crucis omnes vires eo-
Populus respondet:
Rectum est, et convenil. rum, qui nobis adversanlur, et ab eafugiant omries
Sacerdosaulem dicit : . - da.mones qui sunlin aqua el.lerra, qui non viden-
. Vere dignum et justum esl. Benedicutssit Deusex- tur. Nec laleat "inbac aqiia superbia lenebrosa, nec
celsus qui in ce.lernumest foriis super oninia, in quo descendal cum eis qui baplizaniur malignus spiri-
tns qui obtenebret eorum mentem, el perturbei cor-.-
ea es. pplestas, ul rcgatel custodiat mundum. Qui C
te omnes, Domine, ut facias hane-
omnja yivificat, in eoenim Spiritus esl vilce, qui Imo,' rogamus esse aquam quietis :_Amen.Aquampurairi in
alit «mnemaniinam, qtii confirmat omnero spirilum, aquam
e sl : vocavit om- . roundaiionem : Amen. Aquam.salulis : Amen.-Etut"
qui v-irium.toiius.mundi capax qui
nia ex eo quod non-esl, et fecil onmia. Ipse,-Do- sit in aljltitionem turpitudinis animceeUcorppris :
Amen. Aquam in absoluiionem el reinissionem pec-
uiine, qui excelsorumes excelsissimus, qui videsel
calorum : Amen. Lumen animceet corporis : Amen.
cognoscisfinem-lemporuni,et sopilos a somnoexci-
dedisli voceni oinnibus Abluiio in regeneralionem : Amei). ln veslem im-
tas, quL quce movenlur,
ccmmove banc aquam, el imple eam Spirilu tuo maculabilem : Amen. In.innovalibnem Spiritus '
san_r
ctiel in fontem vitce :.Amen„ . ,
sancto,- el fiat ablulio in secundam generationem.
Amen. Et in viiam celernam, Amen. Ul-regeneren- Quiadsunt, dicunt: Amen.-
tur. hi famuli et famulcetuce, quemadmodum consti- Sacerdos: Quia auleni ipse dicit : Lavamiiii, pur-__
luisii, Pomine, inlelligemiam et rationem in anima, gale, et expellite maliliam a cordibus vestris; qui
etper eam regere .fecisti hominem,et judicem fe- dedistrnobis gencrationem de coelo',per aquam et
cjsti pmnium ornanieiilorumniundi : quapropter libi. rj Spiritum" sanctum, appare,, Domiiie, super banc •
convenit.gloria.et magniiudo. Benediclus es, Deus, aquam, elfaceos niundos qui in ea baptizanlur," u"t
super omnes- virtutes; benediclus es, Deus, super expellant veterem bominem el- lurpiiudineni lallacis_.
-omnesprincipes; benedictuses,-Deus, super omnem voluplatis; etinduanlurnovobomine, el renoventiir.
cogilalionemet loquelam; benedictus.es,Deus, super iierunv per simllitudinem creatoris sui : Anieii.
omnem intelligentiairi et scienliam; benedictus es, Fiant parlicipes morlis Chrislilui, per baplismum-,
Deus, supra omnes thrunos et regna..Tu niisisti ejusdem unici-filii lui" Jesu Chrisli : Ambn. Atque-
aqiiam, et ignem, frigiis el glaciem, tempestatem et cum eo participes sint resurrectionis ejtis-jel-custo-
lurbines- super terram, el scaturire fecisti aquam diant donum Spiritus sancti: Amen. Abundet super
de rupe dura. Tu es quem vidit mare, et fugil-; et eos doctrina gratiae tuae: Amen. Et inveniat pignus
Jordanis postle reversus- est, et monies ex-ultave- vocationis de - ccelo, quod tuum est, b Domine :
runt sicul hirci, et collessictit agni ovium._Tuesde Amen. Gonnumerenlur in congregationeprimoge-
quo,.el debenignitate cujus lesiimonium dedil Joan- niti, in congfegalione scilicet eorum quorum nomi-
nes,_qui,iiiissuseslante- le, clamaiis voce prcecouis - ria sr.ripla sunt in co.lis : Anien. Per Jestim Chri-
in deserlumetdieens: Mundaieviam_Domiiii,;r-qiiate stum Dominum noslrum, cura quo .'tibi est gloria'
 947 APPEND. AD S.EC.-X. — MONUMENTALITURG. "9<f8
cum sanclo Spiritu, nunc et seniper, et in saecula_. A homine qui innovatur in siinilijudinern Crealoris
saeculorum: Amen., sui. lliumina eos lumine justiilae,' qtii est Spirilus
Deinde dicit : Sanctus, sanclus, sanctus es, Dcus sanctus. Amen. Et inveniant vilam aelernam. Amen".
esercituum. Perfeclc plenum esl -coelum et terra Firma eorum spem. Amen. Et sient anie thronum
sanctiiale glorice tuae. Christi lui. Amen. Inveniant remissionem pecealo-
Et dicil populus : Sanctus, sanctus, sanctus es, -riimstiorum. Amen. Et accipianl coronam cceleslem.
Deus exerciluum.. Perfecte plenum esl cceluiu et Amcn. Sint, aqua hcec, et hoc oleum Lenedicia', et
ier.ra sanctitate glorice tiice. plena gloria, et -sint sancta, in-nomine Patris, et
Sacerdosauiem dicil: Ad le suspieimus, ct inten- Filii, et Spiritus saneti, in graliarum aclionem po-
dimus oculos cordis nostri in ca-lum; rogamus le, puli tui, et omnium qui oblulerunt lihi filiossuos
Domine, Deus nosler, cuslodi nos omnes. Deus no- famulos luos, in gloriam et lionorem Filii tui san-
sler; Deus pairum liosliorum, qni creasti coelumel cti. Stiscipe eos • in sacrificium tuum sanetum et
terram, elonmia ornamcnla eorum; crealor aqtta- cceleste, lanquam odorem suavem uiagniludini ttia.
riim„ qnae supra ccelos sunl;, qui fundasti lerram co_lesti,precihus, angelonim ct archangelprum tuo-
super aquas; qui congregasli aquas in alveos suos; rtim sanclorum. Domine, Iibera popnlum tuum, et
qui einxisli, et coereuisli mare, et ejus.profundila- B i)enedieha_redilati tuce, cuslodi, et exaltaeum usque
, tcm obsignasti magno nomine signi, quod pleiium in saeculum. Amen. Conserva eum in fectiludine
esl gloria, et quod omnia liment et expavcscunl, (idei, omni lempore vitce suae, et sil in eharitate.
aspccln, Doniine, fortiludinis etvirtutis luee.Ttifun- quae snperat omnem pacem, precibus bmnium san-
dasti mare virlute tiia, lu confregisli capila draco- ctorum, et intercessione plencegratiaVirginis geni-
liisin aquas, Iti scidisli scaturigines et fonles, et tricis Dei Marice, quce in omnibus est sancla, et
(iedisli viam aquis. Viderunl le aquce, Domine, et sancti Joarinis martyris,. et Baplislce,praecursoris
paveiunl, profunditates prce multiludine aquarum. et dueis viice, et omnium sanctorum qttos a primor-
Tu es, qncni mare Rubruni vidil, et timore tui con- dioelegisti, per gratiam unici Filii tui, cum quo libi
stiiil. Tu tr.ijccisii Israel, et per Moysen baptizasti una cum sancto Spiritu, est gloria in sceculascecu-
ctim; lii praecepistirupi durce, et effudit aquampo- lorum. Amen.
pulo luo ; tu mutasii aquam amaram, etfecisli eani Deinde sacerdos dicit ora:ionem Evangclii, sciiicet.
diilecm. Tu,- Domine, lerapnre Jesu filii Nave, abs- Paler nosler, qui es in co?lis, saiiclificelur nonien
tulisti, et reverli fecisii flumina, quce fluebaiilter- tuum : adveniat regnum tuum : fiat. volunlas lua
ribi.iter. Tu (quis enim suslincat aspectum tuum?) sicul in coslo, itael in terra. Da nobis hodie cibum
&c.erificiumquoque Elicein aqua suscepisli perllam- C nostrum quolidianum : dimitle -nobis oflensiones
iiiam et ignem de coslo.Tti es, Domine, qui osleu- noslras, et errores noslros , el tit-nos quoque dimil-
disti per Elisceumaqnani generalionis vitce, et Naa- lamus-offensione., quce in nos sunt : el ne indti-
inan Syrum mundari fecisti per aquam Jordanis. Tu • cas nos, Domine, in lenlalioneni, sed redime , et
omniapoies, el nihil est qubd libisit impossibile. libcra nos ab omni malo. Quoniam hoc est re-gmim
Diaronus dicit : Orale. liiiun, honor et gloria nttnc, elsemper,-et in scecula
-Sacerilosaulem dicit : sceculoV.um. Amen.
- Dornine. o Domine, Pater bone, Deus noster, rex Poslea dicil oraticnem impositionis manuum super
ordimmi coelesliumel lerresliitim, aspice, qui sedes cos qui baplizandi sunt.
super Cl.erubim, intende oculos qu.ihabitas in ccelo. Accipil postmodumcrucem, el ler ea aquam sulcat
Aspice, ei visita creattiram iuam. Da huic aqucedo- in modum crucis ter clamans.
mim Jordanis uiaguum, polcns, et coelesle, ct de- . Sanclus , sanctus , sancltis, Paler, el Filitis , et
scendat Spirilus s.inclus supeream, Amen. Dor.a ei Spiiitus sancliis, nunc et semper, etin sceculasce-
benediclionem Jordanis, daei virttitcm.ut sit aqua ciiloruni. Amen. - - —"
yilce. Amen. Aqna sanctilatis. Amen.Aqua mmi-. Descendit postea in fonletn, et infundil balsiimum
dalionis peccatoium. Anien. Aqua Iolionis ad rege- in figuram signi crucis dicens:
nerationem. Anien. Dona ei, ut si quis esl,lalensj Benedictus esl Deus Pater: Amen. f
exlra eam maliguus spiritus, noiireverlaluraniplitis ; BenedicluseslFiliusunicus Jesus Chrislus. Anien.-j-
ad eos, qui baplizantur. Amcn. Nec spiriius dici. BeiiedicluseslSpiritussaiictusparacIetus:Aineii.-_-
Aincn. Nec spiiitus.meridiei.-Amcn. Nec spiritus; Tum dicii tnngna"voce, Alleluia , </..... miscens
Amen. Nec aquam cum. bidsamo , manu -sua ' dexlera dicil:
yesperi. Anien..Nec spiritus noclis. spi-
riitis aeris. Anien. Nec spirilus superbice,quce sub, Psalm. cxxxi. Quoniam elegit Dpminus Sion iri babi-
terra csl. Amen. At arce omncs spiritus malignos3 lalionem.
virlule, et benigiiilatc lua, el franganlur coram! , Et psatm. xxviu, "VoxDomini super aquas, Deus
signo crucis Filii lui. Amen. In nomine sancto tuo,.. gloriaeintoiiuil. Ei psalm. xxsm, Accedite ad eum, et
quod precamtir.,quod plenum esl gloria, el.lerribiiej illuminahil vos. El psalm. LXV.Transmisit nos inlei'
adverstis ea quconobis adversanlur, ut oiiinis quii iguem el aquam. E( psalm. i,, Asperges-me,Doinijie;
baptizaiur in ea, expellal a se lioiniueni veterem, quii myrto, el mundabor, usque ad versiculum-; Ne pro-'
toinqninatus csl voltipiate erroris; et indiiatur novc3 jicias mc a facie lua. Deimle dicil :G].orici'Pal.i, 6S
949 .." - ORDO BAPTISMATIS. 930
RVnz,ct seniper,ei m sae-A g.S.i 3(JU3Sa primordio in unuiri cuniuliun, eldefi-
Filio, et Spiritui *_,.'..C.O
ctila sceculorum, Anien. nivisti oninia ah origine mundi magnitudiiievir-
Poslmodum dicii: Honor hic omnibus sanelis, be- luiis lua., ct inlelligeniia lua impereeplibili : lu
ne.-K.lus sil Deiis qui illum.&al in omne sceculum. es, Domine, qui fecissihanc aquam in emundalio-
Amen. nem per giatiam Christi lui super eam, et fecisli
Tum diaconusdncil eos qui baplizandi sunl versus eam his qui baptizali sunl fainulis tuis in-'abliilio-
occidentem, el ingredi facil versns orienlem; 'sacer- lionem regenerationis, iimovalionema yelere crro-
dos.autem eos suscepil et tergil, dicens: re, ut ab eo resipiscani, et illuminenliir Iiimine ttio,
ECOBAPTIZO TE, 1NNOSIIKE PATRIS , ET FiLil , ET rogatmis le, el qucesumus 0 bone , et amalor hu-
SPIRITUS SANCTI PARACLETI. A_IEN. niani geneiis, ut immiiles eam in primiim ordinem
Doc pe-rfeclo,dicit sequenlemorulionem; pro abso- el in priinam naturam supra terram, nobis auiem
lulione seu immutalione aqum in primutn ejus na- sit auxilium , et libeialio ul semper glorificemus
turam. Patrein, el Filium, et Spiritum sancttini, el tri-
Domine, o Doraine Palerbone, Deusnosier onmi- huamus libi hoiioreni nunc, et semper, el in scecula
potens, qui creasii oiiinia ex eo quod 11011esl, el ex sceeulorum,Anien.
nihilo sapienlia tua qucevera est, tu es qui cougre- R

MONUMENTA VARIA

QU_®AD CELEBRATIONEMSACRAMENTORUM ET OFFICIA QU_EQUEECCLESIASTICA

PERTINENT.

(Apud Gerbert., Monumentaveteris LiturgimAlemannicw.)

ORBO BAPTISMATIS.

[Ex coJ. iheol. 685 bibl. Cacsar.Yindob. saee. x.J.

(I) Primum xe.roanie januas ccclesia;presbytcr in- Dni nri Jhii Xpi in fronlem luam pono. Ei.in pcciore
eioist sacramentum baptismatis ila.dicendo : Abre- simililcr crucem fac dicendo : Sigmun SalvctlorisDni
nuntias Salarie. iij.Ahrenuiitio. Etomnihus operibus nri Jhu Xpi in pectus luum pono. Deinde.ponema-
ejus.iij.Ahrenuiitio.Etomnibus pompis ejus. i^.Ahre- num super caput infantis dicens lianc orationem. Ac-
nuntio. Deindecatechtiminumtribus vicibusin faciem cipe signactilunr crucis Christi tam in fronte quani.
exsufflael dic : Recede, diabole, ab bac imagine Dei in corde, Sumo fidem coelestinmprceceplorum: lalis
increpatus ab eo,-el da locum Spiritui sancto. Deinde esto morihus ut lemplum Dei esse jam possis. ,In-
crucetn fac in fronte dicendo: signum sanclaecrucis gressusque ecclesiain Dei evasisse ' le laqueos mortis.
1Q .
(l) Nihil hic prcemiltirur de scnitiiiiis, auf slatis mum ob oculos ponit periculurii, sic conchidens.
baplisnii temporibus. Quin exoidium sialim aliud p. 15 : Quantnm pulalis me discrucidri, cum -andio
indicat. Scriptus est equhiem hie codex aiitequam qiiempiamnon inilialum obiisse; et cogilo intolerabi-
slata bapiismi solemnis tempora paulaiim a medio lia illa supplicia inevilabllemquecrucialmn. IIcccCon-
circitei' scec. xn antiquarenlur. Neque lamen hic sianiinopoli gravius ingerenda regni opiimaiibns
ordo ejusmodi est, quales.passiin in aiiliquioribiis, ipsisque imperatoribus censebat S: Patereseniplis_
nostris cliam superiori volniuinerelatis sacramenla- prceteritis inoilalus; elsi, S. Ambrosius-.inoraiione'
fiis referuntur ad siiccurrendiim, urgenle ivmirum fiinebri de obiltt Valenliniani imp._niilius.judicet de
inorbi mortisque articulo. Fiihoc, stint S. Angusliui boc pio principe, quia.S. Ambrosio baptizari dcsi-
verba in lih. Deficfeet oper. c. 6 : ubi qucmquam dcraverat, sed antequam consequereltir, fuit inter..
forle dies urgelexlreims, ut ad verba paucissima,qui- fectus. Unde Mediolanensessollicitos de ejus salule,_
bus tamen omnia conlineutur, credat, sacramenlum- solatus, Audivl. inquit; vos, dolere, quod non acce-
que percipiat, ut si ex luccvita migraverit, liberalus perit sacratnenla baplismalis.Dicite mihi, quid aliud'
exeal a realu prmleriloruin omnium.peccatofum. Et in nobis est, nisi-volunlas, nisi jpeliliol Atqui eliam
anteS. Cyprianus : Andicnlibuseliam, iuquit, t'p. 15. dudum.hoc v.olumhabuit, ut antequamin Ilaliqm.
Si qui periculopravenli el in exltu constiluti, vigilaii- venisset, iniiiareiur, el proxime baplizafi a tne vellt
lia veslra ne desit. Severus vero eis cuni aliis Palri- siguificavit, etc. Erant porro limc caiionibns prce.-
bns in Novatianumaliosque Clinicos fuerat, quipro- seripla lempora exlra quae excepto necessilatis afli-
craslinabant baptisniun. et quandoque ad finem-n culo 11011 licebat bapiizari; conlra vero, immutata
usque vilce differebanl, in quos• scepe SS. Palres in- ^disciplina, differri'velabatur baptlsmus ultra men-
vehuntur alque-iriter alios'S. Jo. Chrysostomus in' scm in infantibus. Videatur Launoius depriscis el so-
Joan. e. c. l.. "VIIIOpp.-,p. .101,et 1-47,niullis vero lcmnibus baplismi lemporil^is t. II Opp. p. 11,p. 751,
in cap. 1Aet. hom. i, t. IX, psg. 14 seqq. gravissi-
 '
951 APPEND. AD SJEC. X. — MONUMENTALITURG. S52
loeius agnosce : horresce idola, respue simulacra, -& sancisecrucis fronli ejus.quod -nos damus, tumale-
cole Deuni Palrem omnipolenlem et Jesum Chrisium dicle diabole nunquain audeas violare. _ / • . '
Filium ejus, qui cum Spirilu sanclo vivil et regnat Item super masculos. - ' :
in ssecula sxculorum. Amen. Oremus. Audi,.raaledicteSatanas,ad,juralnsperno-
Alia. men aetefni Dei, et Salvaloris nostri Filii ejusjcum
Te deprecor, Domine, sancle Pater oninipolens tua v.iclusinvidia tremens gemerisque discede. Nihil
aeterne Deus, ui huic faniulo tuo, qui in sajculi liujus tibi.sit commune cum servo, Dei jam coeiestia cogi-
nocle vagatincerlus-et dubius,.viam verltalis elagni- tanle, renunliaturo libi a sseculo tuo, el bealse im-
tionis luoe jubeas demoustrare, qualinus reseralis morlalilati victuro. Da igilur honorem advenienti
oculis cordis sui le unum Deum Palrem in Filio et Spiritui sancto, qui ex summa cceli arce deseendens
Filium in Patre cum sanclo Spiritu recognoscat, al- perturbatis ffaudibus luis divino fonle -purgatum
que islius confessionis fruclum hic in fulufo sseeulo peclus idem sanctificalum D,eo templura et hahitum
percipere merealur. Per. perficiat, et ab omnibus penilus noxiis praeterito-'
Alia. rum criminum liberatus servus Dei gratias perenni
Preces nostras, qnaesumus,Dne, clementer csaudi Deo refcrat semper et benedical nomen ejussanclum
et hunc eiectiim luum cr.ucis Dominicsc cujus im- B in saeculasoeculorum.Amen. Ergo, maledicle, elc^
prcssione eum signamus virluie custodi, ut magni- Oratio super feminas.
ntdinis moerudhnenla servans per custodiam man- Oremus.DeusAhraliam, DeusIsaac, DeusJacoh, etc.
datorum tuorum ad regeneralionis gloriam pervenire ltetn oralio super masculum.
iscrealur. Per. Oremus. Exoreizo te, immunde spirilus, elc.
Alia. Ucccoralio super feminas.
Accipc signaculiim Dei- Palris.cl Filii et Spiritus Oremus. Exprcizo le, immunde spiritus, per Paf-
saocii. Mox aulem ad eundem purvulum caleclmme- trem et Fiflium et Spirilum -j-sanclum,'etc.
mitn, id esl doclum faciendum, isla sequilur oralio. Ilem oratio unde supra stalim dicenda.-
Oremus. Omnipolens sempiterne Deus, P;iter Dni Oremus. JEiernam ac juslissimam pietatem tuam
nri Jhu Xpi respicere dignare, elc. dcprecor, Domine, elc.
Orcmns. Exorcizo le, creatura salis, innomine Dci Ilic post ista diaconus legal evangetium super in-
Pairis omnipotentis, elc. Expleta autem isla oralione fantes : Dominusvobiscum. Seq, sancli evangelii se-
intenogei nomina singulorum el ponat de ipso sale in cundum Matiliaeum.In illo tempore oblati sunt Jesu
ore infantium ita diccndo : Accipe salem sapienliae parvuli, ul manus eis imponerel et orarel. Discipuii
propiliatus in vitam selernam. Pax libi. C aulem increpahant eos. Jesus vero ait illis: Sinile
Benedictio posl datnm salis lam super mascutosquain parvulos, et nolite eos prohibere ad me venire.
super feminas. Amen dico vobis , talium esl regnum ccelorum. Et
Oremus. Deus patrum noslrofum , Deus universae cum imposnissei-eis manus, abiiti.nde. Poslltwc-au-
condilor- veritatis, etc. liio iterum sacerdos facicns- tein sacerdos lenens manum supcr capul- infaklis si-
crncem in fronte infanlum kas sequenles slatim dicat t-enter'canlelsymbolum, quod esi Ciedo in-Deum,'^
^
oraliohes. Ecce islam- oratibnem. super mascuhtm. oraiionem Dominicam, quw tst Pater nosler. liis au-
Oremus. Dcus Abraham, Dcuslsaac, Deus Jacob, lem ita pertectis, hwc sequen.s^oratio publice dicatur
Deus qui Moysi fnmulo tuo, elc. Eigo mal., elc. ad calecliizandosinfantes : Oremus.Neete Iateat,Sa-
Omlio super feminas simili modo crncem faciens in tanas, imminere tibi pcenas, etc. Hic remiite sdlivam
ffohtibus earum. deoretuoin prinios dtgilos duos, idesl pollicem et
_ Orenms.. Deus coeli, Deus,terrse, Deus angeloruin, indicem, et sic apprehendcnsphinulam, dextrceauris
Deus archarigelomni, elc. dic : Effela, quod esl aperire. Et poslmodum capiens
Repulso digbolo de iilrisqne masculis simititef nares infantnm dic : In odorem siiavitalis: Deinde
el feminis. reiinens piiinutam sinislrai auris liwc dic : T.u- aulem
Ergo, maledicle diabole, reeognosce sententiam D efiugare, diabole, approquinquabit" eriim judicium
tuam, et da honoremDeo vjvo et vero : da bouo- Dei. hlis omnibus ita pefaclis ante ecclesiam.jubeat;
rem Jhu Xpo Filip ejus et Spiritui sancto, ei recede presbgler panmtos fieri in ecclesiam. ' - '.
a'b hoe (hac) famulo {farivu)a).Dei,quia istum (islam) Benedictio fonlis(2).- - '* ' -~
sibi Deus.et Dominiisnoster Jesus Chrislus ad suani Kyrie eleison. ChrisXeeleison. Cliriste audinbs.-
B.mclam graliam et benediclionem, fonlemque ba- Salvator mundi, adj.uva nos. " - ..
ptismatis dono vocare dignatus est pei; lioc signum Sancla virgo virginum, ora pro nohis.
{2) Ostendimus siipra,aqnam consecfalam a fide- consecratam a.fidelihusJiaustam initeqiiam S.oleum
Jibus.domumasporlatam fuisse. Habes id in rubrica miscereuir, qui mos etiamnum in •pariib"»snostris
hiijus ordinis bapiisrri. ejuseemodi: Hic aqua bene- vigel. JNIequeveio olim ul poslea ac. etiam-ntinc
dicla aspergalur snpercircumstantes, el quicunque ve- aquanrsemper conservalam per anmim.ad baptis-
lint, sumant extra ad spargendum, quo velinl. Post niiini. nliis quam stalis diebus conferen.dum, argu-
licecaccipe clirisma cum vasculo et infunde iilud in mento est pnesfns hic ordo. haptizandi extra stata
modumcrucis super ipsam aquam baplismalis invicem lempora-,ul.iamen consecralio " "" aqusebaplismalis- ini,-
miscens', elc. Ncmpe ut in disquis. Iilnrg. pag. 450, urHliuie pncccdul.' . -.
ex "ile"Molcon iliucre tilwyko nola^imus , aquam
 . --. • , -ORDO BAPTISMATIS. 954
93S
Samsla Dei .geuilrix, - ora pfb nobis, A Ut exercilui christiariorum sahiiem el sanitaieih.
' V ' _ ',' ora prb nobis, alque' vicloriani dones, le rogamus/audi nos.'
Sca Maria,
ora pro nobis. Ul fontem islum benedioerc et corisecrare-digne-
Sce Michahef,' ' '
' ora nobis. ris, - te rogamus, 'audi nos.
SeeGabrihel, pro
" - ora pro nobis. Agnus Dei, qui Xollispeccata mniiuVparccjiobis,'!).
Sce Rapbahel,
Omnes sancti angeli et archangeli, orate nobis. Agnus Dei, qui lollis peccata mnndi, exaudi nos; D.
" pro
Omnes sancti patriarehse et prophelse, orate. - Agnus Dei.quitollis peccata mundi,;nfiserercntfbis.
Sce Johannes Baplista, ora pro nobis. Christe audi nos. Kyrie eleison. Ghriste-eleison.
' -
Sce Petro, ora pro nobis. Mox sacerdos dicens Dominus vohiscurn , qiiod
Sce Panle, ora pro nobis. prius nunquam dicere debet,lianc sequeniemoYationem
Sce Andrea, ora pro nohis. legul super fonlem. Oreihus. Omnipblens sempiterne.
Sce Jacobe, ora pro nobis. Deus, adesto magnoe pielaiis tuaa niysteriiss,. etc."
Sce Jehannes, . ora pro nobis. . Hanc deinceps benediclionem sacerdbs cariendoprb-
Omnes sanctl aposloli et evangelistse, orate. ferat canonicam auctoritalem. Dominus vobis-
juxta
Sce Stephane, - ora pro. nobis. cum. Et cum Spiritu luo. Sursuni cpfda'habemus
- - ora pro nohis. ad bominum. Graiias agamiis Domirio'T)feonbslro.
SeeLine, -_,
Sce Clete, , . . orapro nohis.
Dignum et justum esl. Yere diguurii et juslum ;«st,
Sce Clemens, ora pro nobis. aequum el salutare. Kos tibi seriiper et ubique^gfa-1
'
Sce Pancrati, -' . . ora pro nobis. tias agere, Domine sancte Paler briiiiipbtensseierrie"
Sce Ciriace, - - ... ora pro nobis. Deus. Qui invisibili potenlia "sacrariienloruiriXuoriibi
Sce Ferruci,. - j . ora pro nohis. mirabililer operaris effectiim, et licet nbs laritis iby-
' '
Sce Albane II,- pra pro nobis. sieriisexsequendissiniiis indigni, tu tamen gralise luaa
Omnes sancli maftyres, orale pro nbhis. dona non deserens etiarii ad nostraspreces alires thse
" ora pro nobis. pietalis inclines. Deus cujiis Spiritiis super aquas.
Sce Silvcsler, . ,
' '
Sce Gregp.rj,• - , . ora pro nobis. inter ipsa niundi primdrdia ferebalur,'etc."Hw «</««»»
Sce Martine, • ora pro nobis. munu tangal himodum trucis. Qui haiic aquain rege-
' Sce .. ora pro nobis. nerandis , elc. Hic manu tdngatul supra'. Sit hsec
Remigj,. k
Sce Benedicte, .. -. ora- pro nobis. sancta et innocenscreiilura libera ab omni.impu-
Onmes sancti confessores, , oraie pfo nobis. ghatoris incursu, et totius nequiiisepurgala discessu.
Qnines sancli monacbi et eremiloc, orale pro nobis. -ifiii fons vivus, aqiia regenerans, "unda"purificaik, iJt
Sca Felicitas, , - ora pro nobis. omnes -hoc lavacro saliitifero diIuendi,'operante' in
Sca Perpetua, , . ora pro nebis. eis Spirilu sancto, perfectcepurgalionis irididgenlia
Sca Agalha, - ora pro nobis. eonsequantur. Undebenefdico le, creaturaaqusevper
Sca Csecilia; .; - , . ora pro nobis. Deum vivum, per Deum sanclurii, qui le in principlo
Sca Scbolaslica, , . - , . ora pro nobis.
verbo separavit ah arida -.'qui te de paradisp manare,
Sca Margaretha,; . , . ora pro nobis. Ilic aquam in quatupr matiu divide itajel in q.ua-
Omnessanctse virgines, - , orate pro riobis. luor iluminibus, etc. Hic muia cantici voceih, qudsi "
Omnessancti, . ; orate pro nobis. leciionem kqas. Haee nobis pfoecepta.etc. Hic'pohe.
Propijius esto,- . parce nohis, Domine. cereum ardenlem in aquam, el inclinaio super fohlem
i P.ropiiius:esto, - - lihera nos, Doniine. dic istttm
verbum, Desccndat inliaiic pleriuiidinem
Ab omni malo . , libera nos, Domine. fohlis Spiritus-sancti; Posi licec ihsuffla'siiperfoii-
Ab ira tua. , v -, libera.nos, Domirie. lem trlbus vicibus in liunc modupi T et lolam hujus
. A morte.perpetua , libera nos, Domine. aqu;e substanliani r.egerierandi feciinderit effectu.
- ' libera nos, Domine. Hic sumc cereum exlrg aquani",el istd qum•sequunlur,
A clade .et-peste
Per jialjvilatem luam . libera nos, Dbinine. ) statim subinfer. Hic omnium peccalbriim riiacula; de-
Per.crueem .ct passipnem.tuam. libcra uos, Dpmine. leantur, etc. Ilic aqua benedictaxtspergalursuper,cir-
. -Per resuireetionem et ascensionem' tuam ' libera. cumslantes et quicunque velinl sumant exlrd ,asper-
Per advenumi Spiriius sancti paracliti lihera. gendum qup velint, Post hcec^accipechrisma cumvas-
In die judieii, : ,, Jihera nos, Doiuirie. culo, et -funde illud in modum crucis mper/i])sam
Peccatores, . . te rogamus, audi nos. aqnam bMptismalhinvicemmiscensild dicendo1:Infu-
Ut pacem nobis dones, . le rogamus, audi nos. sio chrismalis Domininostri Jesu Chrisli ParacTiti,
Utsamlalem nobis dones, ,te rogamus,.audi.nps. in nomine sanctse Trinitatis. Amen. Elalio modb :
Ulfruetum terrse nohis dones, le rogamus, audi nos. In nomine Palris et Filii el Spiritus sancli saricliQ-
Ut "aeris lemperiem bonam nobis tlones, te rogamus. cetur el fecundetiir fons iste. Amen. Hoc 'autemfini-
*
Ut Eeclesiam luam cbnservare dignefis, te fog. iojnresenteniur infantes secundum ordinem-iinle sa-
Ut regem noslruin. cui» plehe coiiservare - digne- cerdolem, his namque in brackiis tenenlibus,,qui eos
- "r'sJ -"' - - - te rogamus. ae
baptismo snscepluri suiii: Ettunc demuni'_"sa-
Ut eis vilani et sanitstehi alque"victoriam"dones, te. iefdbs singhtos',,speeialiier (o) prcenomhians- ia-
(5) Desideronlur liie prsemilli s-mper solitsoabre- !'iini(|iic In lmjusmodi ordinibus baptizandi anliquis.
uuuliationes Sataiue, ipsaque professio fidei, ul plc- . Fmgua Lalina lcgilur. Abrenunlialio hsccdiaboli ei
 APPEND. AD S/EC. X. — MONfJMENTA LITURG. 956
tirroqet, sic ftrmV.ersymbolum in Deum habeant/i;s \ Amen. Tunc demum exlrahalur infans foras cubal-
verbisde credulilale. lla : Credis in Deuin Palrem lain ct siaiim in illa die usqne dum missaperrelebr-a-
biiinipoleiitemcreatorem cceli cl terrse? Et compa- tur qusnii sinl in ecclesia mancunl. Posl missamau-
ler infra siv.respondct. Credo. Item saccrdos. Credis tem antequam sumanl corpus el sanguinem Domini
el in Jestim Clirislum Filium ejus unicum Dominum liceorationes dicanlnr snpcr infanles noviler clirislia-
nostrumj naXum"et passnm. R). Credo. Sacerdos. nos. Orenms. Omnipotens sempiterne Deus, qui re-
Crcdis el in Spiriliim sanclum, sanctam Ecclesia.m gencrasli famulum tmim ex aqua et Spiiilu sanclo,
cailiolicam.Sanctorum communionem, remissionem tribue ei conlinuam sanilatem, -adagnoscendam uni-
pcccalorum, carnis resurreclionem, vilam selcrnam. tatis tusevcritalem. Pcr.
n) Crcdo. Posl.lalein vero parvulorum responsionem Alia.
presbyter faciens crucem cum exorcizaio oleo in Omnipotens sempilerne Dcus, majeslatein luam
pectore, et inler scapulas infanlum, eos nominundo, supplices deprecamur, ut hunc faraulum tuum di-
ila dical: Etcgo tfe linio oleo salulisin Xpo Ihu Dno . gneris serenis aspectibus prscsenlare, et cui donasli
Jiro in vilam selernam. Amen. Eo auiem ordine sic baplismi sacramentum longnevamtribuas sanitatem.
peraclo jnesbyler accipiens infanles a parentibus Posl lias autem oralionesdelur eis eucliarislia ila di-
eorum sicul juslum esl, cl ab eis rogalus sub trina B cendo. Corpus el sanguis Dni nri Ihu Xpi custodiat
mersione pfitnum masculoscl postmodumfeminasno- te in vilam seternam. Amcn. IIoc autem expleto, re-
minundo baplizelhis verbis.N.Yis baptizari. AVYolOo venanlur in pace doinum, et coiiidie ab eodemdie
Baptizo le in iiomine Palris. Et inlinquil semet.Et donecexpleatttursepiemdies lemporeetiam speraice(i)
Filii, Et inferal secundo. Et spiritus sancti. Et mer-. misscerevisent ccclesiam.
gal lertio. Scd el lioc in modum crucis facere me- Explicil sacri ordo baplismalis.
menlo. Primum vero in orienlatemplagam fer infan- Si autem infirmus infans vcnerit ad ,baptizcmdum,
tem pedibitsextensis in occidentalemplagam. Secundo faciat super scriptum ordinem^ei -oelernamac juslis-
in dcxteram, quod est ia auslralem plagam. Terlio simam addit oralionem. Mcaelamtuam <leprecor,Do-
in sinistram, hoc cst iti aquilonarem partem. Cum n.inesanetePaler, elc. Dic.itsymbolumetorationemDo-
autem infanles eleiati fueriiil a fonte, compater siii- minicamet calecliizateum.Nec lelaleat, Satanas, im-
gulorum accipiens eos habeat inlra cubam, pedibus minere tibipceiias,iinmineretibi^ebennam, imminere
iufaniis tidliucin vqua consistentibusdonec prcsbyter tibi diem judicii, diem snpplicii, diem qui venturus est
clirysma requirens praifcmi, interim quoqueista di- velutclibaiuisignis: inqiiotibiatqueuniversis angelis
cenie.: Beus oiriuipolensPaler Dni nrj Ihu Xpi, qui tnis veniel seternus inlcvilus : quapropler, diabble,
te regeneravit ex aqua cl Spirilu saricto, quique de- C da honorem Dco vivo ct vero et Jesu Cbristo Filio
dil tihi reniissionem omnium peccatorum. Bic pre- ejusqui ventufus est judicare vivos cl morluos et
sbyter faciens signum crucis cum chrysmale in verlice sseculumper ignem. In cujus nomine cl virtute ad-
infanlis, et eum nominans ila dical : Ipse le linil juro le, quicumquc es inmundus spirilus in hoc ja-
chrismate salutis in Xpo lhu Dno nostro in vilam ccntis corpore conslilulus, ut exeas et recedas ah
aeternam.Amen.Posl haic ponens cappainsaper capul eo fiatque vas mundiimad advenientemjain nune in
iejus el. eum .nominans sic dicat. ^Accipe vestem se spirilurn,- silqtie cliam tcmplum Dei vivi, qticm
. candidam sanclam et immaculatairi quairi praaferas Deus ef;Dominus siosler ad suam sanclam graiiam
anle tribunal Chrisli in nomine sanclae f rinilalis. vocare<lignalusest. Per. Ei reliqua facial sicut inislo
fidei professio saee.vm , lingua Theotisca adbihila ad vesperam cum benediclionedimitti.' Inlegra bac
primum a Luca Holstenio ex cod. Palalino csl in hehdomada paschali vcspertinam celebralam fuisse
Iiieem protracta, exstatque 1.1, conc. German. p. fil, synaxin ex conc. Mulisconensian. 585 discimus, in
jn haecverha : « Forsachistu Diobote? elrcsiQiis. Ec quo can. -11saiicilum est de bebdomada paschali :
forsacho Diobolae.Fn allum diobol gelde ? Resp. End Vt illis sanclissimis sex diebus nutlus servile opus
ec.forsacho allum diobol galde. En.d alliim,Dioboles uudeal faccre, sed omnes simul coadunali liymnis
wercum ? Resp. End ec farsacho alliim Diobolesvver- pasclialibusindidgenles, perseveralionis nostrcvjira;-
cuin, und wordum thuna ereri de voden ende Sax- " serlhn quolidianis silcrificiis oslei.clamus, laudanies
note, ende aibam ihem unholdum, the hiragenolns creatorem, et regeneratorem noslmm vespere, manc,
sinl. Gelobisluin Got almeluigan Fadaer.. Resp. Ec et meridie. Alias synaxes seu sacrilicia vesperlina cx
geloboih Got almahtigan Fadaer. Gelobislu in Ciirist eodcm coneilio notavit MahilloiiiusDeiit. Cnll. lib. I,
GodesSuno? Resp. Ec gelobo iritlhTisl Gotes Suno. c. S, qiiaacan. 9, dicunlur ordine quadragesimati ce-
Gelohistu in halogan Gasl? .Resp: Ec gelobo in ba- lehrari, alque inconc. Vasensi a». 529, can. 5,;
Iogon Gasl. t Plnra Eeeardus suppedilat in Ca- quadr-agesimales vocaniur, quibus horam nonam
iecliesi sua Tlieolisca§ 15, praefal. vel decimam assignal conc. II Dracarense, can. 9.
(i) lta eiiam habet apud Marlenium l.TD.e rit. In conciiio AureliacensiIII,"c. 29 sancilur -.Sacrifi-
p. 205 ordp xiv mouasterii Cludliacensis",vlJetur cia vero malulina missarum, sive vespertina, ne quis
t.amenmendumirrepsisse ac legendum lemporeetiam cum armis .perlinentibus ad.bellorum usum'speclet.
vespsriince missm. Forle scrilne sequioris aevt ila Qiiaequaliacunque sint, ad priorem cerlc cciisuin
textum mutarunt iguari nolionis" missae antiquioris periinet, quodin eodem conc. ean". 14, slalniliir de
pro synaxi,aulcollecia,ut t. IDisquis. iv, c. i,osten- missarum celebrilale in prsecipuis solemuifatibus,"
dimus aucloritale inleralia conc. Agatliensisan.50-3, ul liora lertia missarum celebrcttio inchoelur, quo ftt-
in quo.can. 50 ita statuilur : In. conclusione malu- ' citius inira horas compclentes_possint ad vesperlinn
tinarum vel vespcrlinurum missariim post liymnos officiu,id csl in vespertinolempore conveniie.
capitella de psalmisdici, el plcbem collcclaoralione
 SS7 ORDO CONFIRMATIONIS. 958
superiore ordine insertum cst usque ad benediclionemi, parali qui eos suscepluri sunl, cum tintets in manibus
fontis, el nondicil illam benedictionemmajorem, sed eprum el accipiunlipsos a pontifice, et jiresbyteris
islam adsuccurrendum.Exaudi nos, omnipotens Deus, vel diaconibus, qui eos baplizanl. Ponlifex vero re-
et inbnjus aquae subslantiam luam immisce virtu- grediatur a fonle in sacrarium, habens ibi composi-
tem, ut ahluendi peream et sanilatem simulet vilam lam sedem, velin ecclesia ubi volueril et sedeat in ea,
rnereantur 8eternam.„Per. ut cum vestiti fuerint infqntes, confirmet eos. Induli
Alia vero ordinentur per ordinem sicut scripli sunt
Exorzizo le, crealura aquae, in nominc Dei Patris in circuilu. Infanles quidem in brachiis dexlris
omiiipolenlis, et in charitate Jesu Christi Filii ejus teneantur, majores vero pedemponanl snper pedem
01 Spirilus saneli. Exorzizo te, omnis virtus adver- deostrumpatrini sui. Pontifex .vero-veniensacl infanr
sarii, omnis incursio Salanse et omne fanlasina, era- tes (6), tenente archidiacono chrisma invpluiis -sca-
dieare el effugareab hac crealura aquse, ut flat fons pulis el brachiis ex panno lineo elevata et cr.mpcsita
aquas salienlis in vilam aeternam. El qui ex ea manusuper capila omniumdet oralionem super eos
haptizattis fuerit, fiat templmn Dei vivi, el Spiritus cum invocalione septiformis gralice Sjriritus, sancli.
sanctus habilet in eo in remissionem omnium pecca- Spirilus sanctus supervenial in vos et virlus Altis-
lorum. Per. „ siaai sine peccalp cuslodial vos. Omnipotens sempi-
, Explicit liber baptismalis. (5). leme Deus qui.regenerare dignatus es hos famulos
. In celebri sacramentario Aurjiensis monasterii, el famulas luas ex aqua et Spirilu sanclo, quiqu.e
quod servalnmin bibl. Cces. Vindob. Lambecius re- dedisti eis remissionem oninium peccatorum, emilte
censel, scquenlem in modum legilur oralio ad bapli- in eos sepliformem Spiritum tuum paraclyliim de
zaudum infirmum. Medelamtuam dcprecor, Domine coelis.Amen. Spiritum sapientiae el pietatis. Amen.
sancte Paler omnipolens aeierne Deus, qui suhvenis Spiritum sapientiae el pietatis. Amen. Adimple eos .
in periculis, qui temperas flngella, dnm verheras; Spiritu timoris luj, et consigna eos signo crucis
le ergo supplices deprecamur,ut hiinc famulum luum "Christi in vitam propilialus selernam. Amen. P.
eruas ah bac valitudinc, 111non prscvaleat inimicus Oratione explela ,interroganlibits diaconibus nomine
usquead aniime lemptationein • sieut in Job termi-. singulorumponlifex unclo pollice in chrismale faciat
numeipone, ne inimicus de anima ista sine re- crucem in singulorum ffoniibus ila dicendo : Con-
demptione haptismatis incipial triumphare. Differ,- firmo te et signo in nomine Patris el Filii et Spiri-
Domine, exilum morlis,elspali»m vitse extende, re- tus sa-ncti. Amen. Pax tihi. Et cum Spiiilu tuo.
leva quem perducas ad gratiam baplismi tui. Per. Iterum confirmulis omnibns dicat Iws versus. Ecce
Orado aquce ad baplizandum inftrmum. Poslquam ,r. sic benedicelur bomo qui timet Dominum. Benedi-
cum cathechizaveiisbenedicisaquam Itisverbis.Exor- c.al vobis Dominusex Sion, ut videatis hona Hieru-
eizqte, creatura-aquae, in nomine Dni nri lhu Xpi saleni, omnibus diebtis vitae vestrse. Custodial vos
Filii Dei el Spiriius sancti, si qua faniasina, si qua Dojriinnsin.timoresuo sanclissimo, qui vivit ct regnat.
virlus inimiei, si qua incursip diaboli, eradicare, et Deus in' saecula saeculprum. Amen. Pax vobisciim.
effugare ah hac creatura aqnse ul fial fons saliens in El cum Spiritu luo. .Omiio. Deus qui aposlolis tuis.
vilam aeternam. Et cum bapuzaius fueiii.hic famur sanclum dedisti Spiritum, et per eos eorumque suc-
lus Domini, fiat templum .Dei vivi in remissionem cessores celeris fidelibus tradendum csse voluistij.
omnium peccalorum, in nomine Dni nri Ihu.Xpi, qui j-espicepropilius ad humilitatis nostrae famiilalum,
vejiturus ,esljudicare vivos el morluos, et saeculum et praesta, ul eorum corda quorum frontes sacro-
perignem. Aiuen. Baptizas el linis emain cerebro. chrismate deliiiivimus idem Spirilus saiiclus adve-
Et dicis : 111.taiis Baplizo te in' nomine Patris; ct niens templum gloriae tuse dignanter inhahitanuo
Filii et Spiiitus sancli. Poslea tangis eum de chri- per/icial. Qui tecum. Diaconus dicat. Humiiiate ad
smate in caput, el dicis oraiionem.islqm,B!M$omni- benedictioneni; Deo gratias. Benedicat vos omnipo-
potcns, ctc. Communicasret' confirmas eum. tens Deus, qui cuifcta ex nihilo ereavit, et vohis.
ORDO CONFIRMATIONIS. ]D in baptismate per Spirilum sanclum remissionent
Gum aulem infantes sublevati fueiinla fonle sinl omnium tribuit peccalorum. Quiime eundem Spiri--
(5) Alicubi simpliciter baplisterium seti .ordo infanlium.jam.dulcisvagjlus audilur, ecc.e pariemisz
baptisterii vocatur. Carolus M..in capilulis de diver- unodie venlre clarissima lurba procedit. Quae verha.
sis rebus an. 739, c. 7 sic statuit: Ut audiani episcopi Paul. Paciaudi affcrt dc sacris Christianorum bal--
baplislprininprcsbyierorum, ul secundum Romanum neis cap. 12,-ad vulgarem eximendum errorein,.,dc-
morembapiizarent. loco quotlam S. Jsidori Hispal. de capililavio, ac si-
[ (6) In brdine sacramenli confirmalionis hic ut solis infantibus.id officium fuisset impensum lib. i
alibi proiniscue infanles nominantur, ctsi pauloanle - De olfieiis, citattirquea Rhabano Mauro et anonymo
demajoribus quoque sit sermo. Quod etiam de re- sub noniine Aicuiiii-vulgalo. Est vero hic locns...
natis fonte baplismatis valel, ul sinl,juxta II Pclr. JI, Yulgus anlem hunc diem capililaviiim vocal, quod in
quasi modogcniti infantcs. "VeluliS. Zeno neophylos eo lunc est mos lavundi capila infanlium qui unyendi
serm. 1 compellal : Qui eratis celale diversi, diversi shnt,neobservaiione quadraginladierum cidunclionem.'
naiione, subilo germanifratres, subito unigeniti emcr- aceederent. Recte aulem bbscrvaf, quod si quajdra-
sislis infanles. El in invilatione.5 ad fonles, ad lo-, gesiniali observalione capita baplizandoruin sordida
ciim D. Pelri alludil : Eia,quidstulis,fratres, vestram lavantur, iniilto magis in adultis, qui ad jejunia pa-
quos fidein genilalis unda concepit,j>er sacramenta res eranl, id evenire dcbuissc.
jum itarturit. Sotemnisliytnnusjam cdnitur,"cccemox'
 9S9 APPEND. AD SJiC. X. - MONUMENTALITURG. 9StJ
tum sanctum in igneis lingute dedil disc/pulis, ipsjus A teniplnm glorie sue dignanler mhabitando perftciat.
-illiistratione corda yeslra pcfiustrel, atque in stnim Per Dnm noslrum. Circa istnd officium hotanduin
amoferii jugiler acccndal. Ameiu Quaiinus cjus esl^ qiiod si episcdpus propler jiassiin el successke
dono a cunciis viiiis emund.ii, ipsiusque ppilula- venienles, cdlleclus prcedicias iociens non. possit
lione ab oinnibus "adversitalibus dcfensi , lem- dicere, quociens confingii homines singnkiriier
plum ejus effici.nicreamur.-Quod ipse prieslare di- confirmacionem requirere , saliem in fine diei,
gnetur. , id est post complelqrium eas dicere non ob-
- ExCod. Sait-Dlas. sceb. IX. miilal. , . .
, Ad confirmandum pueros,; Episcopus dical : Sil (Ex cod. Yind. Th. Til^sxc. XJI.vcl xm.)
i:c:vjen Dni henediclum. Assistentes : Ex hoc nttnc Benediciionessuper confirmalos (7).
el usque in saeculum. Episc. Adjiitorium nostfum Spirilus sanclus siiperv.eniat in vos, et virlus AI-
in noinine Dni. Assislenl.es: qiri .fecit coelum et lissimi sine peccalb cnstodiat vos. Amen. Alia.
terram. Oremus. Omnipoiens sempiterne Deus, qui Omnipotens sempitefne Deus,.qui regnare etc. Et
regenerare digniitus es hunc famulum et famulam dicit episcopusConflrmo te.in nomine Palris el Filii'
tuam ex aquaiet Spiritu -sanclo-: Qnique dedisli ei el Spirilus sancli. Amen. Pax tecum elcum Spiritu
]'omissionem omnium peccalorum," inimillc in eis B tuo. Sigimm Xpi in vitam seieiiiam. Amen. Pax
Mpliformcm Spirilmn tuum saricmm Pnfaclitum de' lecum. Et cum Spirilu lup. Dens qui apostolis tuis
ceiis. Amcn. Spirilum sapiencie el iiitellcctus. Amen. eic. Tuiic pronuncial diac. Humiliate vos ad bene-
Spiritum.consilii el fortjtudinis. Amen. Spirituni dictionem. De.ogratias. El.episcopus det behedictio-
seiencie et, pielalis. Ainen. Adimple eos Spiritu li- nem. Omnipatens Deus, qui vos fecit aqua baplisma-
moris liii, et consigna ei signo cnicis Christi iii lis rcnasci, ipse vos corroborel dono septjrormi
vilam propiciatus eternam. Per Cfiristum Dnm Spiritus pnraclyli: quia sic benedicelur omnis homo,
nrm. Tunc inyuisito uniuscujusque nomine , el qni timel Domlntnn jit babeat regni cceleslis intro-
iminclo pollice in clirisinute, faciat crucem in fronle itum. Amen. Alia. Benedical vobis ex Sion-, ul vi-
cujuslibel eorum -dicens : Coiisignb lc sign.o crucis, dentis hona Jerusalem omnibus dichus vitso noslrse,
el confirmo le chrismale salntis. In nomine Palris et el in omnihns sumatis scutum fidei, ul mereamini
Filii et Spirilus sancli. Amen. ' in caslris selerni
rcgis ascribi. Alia. Cuslodiatqiie
- OmnibusMaquecumsanctochrisinale signalis dicat: vos limore sanclissimo sui, et tribuat vobis pacis
Pax1lccum. Et'cum,spiritu luo. Ecce sic benedice- uniiatem, et"'contra bnines hosles vicloriarii trium-
ttir houio, qui limet Domirium.Behedical vbs D*- phalem, ul signaculiim fidei, qnod- lciieiis, usque
iiiiniis ex Syon '. et videatis bona in Jerusalem, C in fmem impoliiitunl cnslodiatis. Amen. Qnodipse
omnihus diehus vile vestre.Gloria Patri eic. Pax praestaredigneltir, qui cum Palre el Spirilu sancio
tecum. Et cum spiritutuo. Oremus, Deus, qui app- vivit et glofiatur Deus per omnia-sseculasseculorum.
slolis tnis sanctum dedisti' Spirimm, et per eos Amen. Benediclio Dei Patris eL Filii et Spiritus
eorumqiie suceessor.es ceierisque fidelibus traden- sancli descend. Benediciio item siiper xonfirmdtps:
dum esse voluisti :,rcspice propicius ad humilitatis Benedical vos etc. ttt siipra. Alid. Beriedictio Dei
nostre famulalum; et presta, ul hujus cor, cnjus Palris et Filii et Spirilus sarieii. Etpax Domini sit
fronlem sacj'o,chrismale delinivimus, el signo «rucis semper vobiscurii. Et cuin spiritu tuo."Ite iii pace,
'
designavimus. Item Spifitus sanctus adveniens' Deo gratias.

'
J-UDICIUM PGENITEINTIS.;'
(Ex anliquissimo Alemanniaesacramenlario Rhenaug.ann.M: circ.)

Divefsarum (8) culparum diversitatein facit pe- T>ues (9) curant. iia igitur et spirituales medict
niieiiliarum-, nam et corporum medici diveisa me- diversis curationum generibus animarum vulnera,
dicamenta generibus componunl; aliler enim vul- morbiim, culpas, dolores, egiiludines, infirmitates
.nera, aliter niorbum, aliter tumores, aliter putredi- sanare debenl (10). Sed quia hec paucorum sunt, a"d
(7) Sic inscribitiif ordo confirmationis cum. ho- (8) Praefalio haec integra hahetiir in Tcollectioue
dierno litu fere conveniens, iis coniormiter, qnse anliqua canon.umpoenit. (apud Marienium.Thesaur.
anliquissiriius ex Latinis Palribus Terlullianus in nov. anecd. t. IV, col. 55) cum inscriptione : inci-
libro de bapiis. c. 8, de hoc sacramcnto luculenter pil de diversismalis : unde codicis iioslri .errata co.r-
explicat. Ed. Marteiiiuspofro lib.i. De auct. eccl. rigere licet. Ac quidem slalim iiiiliolegenduin : Di-
rit. c. 2, art. I, intef vatios confirmalionis lilus versildscuiparum.
eum eliam qui hic bahelur humiliandi. se ad hene- (9).,1. c. addilur : aliler caligines, alil-er confra-
diclionem, affefl ex sacrnmeiitaiio Moysacensi, ete. cliones, aliler combustiones.
lnTontificali Romano lioilieque proescribiliir-§. 9. (10) In lib. posnit. ex, scrin. Eccl. Rom. apudCa-
NnUtis confirniuius discedat, nisi benedictione acce- nisium t. II, p. 129, ed. Basnag. ita legimus : <-Jia
pla, quam ponlifex post omnhim confirnutlionem el spiritalcs medici, diversis curaiionum jjeueribus
clubit. Quod passim negligitur. animarum vulnera ciirare dehenl...Sedquia tec
961 JUDICIUMPOENTTENTIS. 902
purum scilicet cuncta cbgnoscere, et curare, atque A > adtestante : Qui converti feceril peccaloremub errort.
ad (11) iniegrum salutis statum debent revocare; vice, salvet aniinam suam a morte, el operit "mullilu-
ideoque vel pauca juxla seniorum traditiones (12), dinem..peccatorum (Jac. v, 20);"sed melius esl libi
juxla nostram ex parte intelligenliam : ex parte (1S) infirmus sis et vilam solitariam ducefe, quam
namque prophelamus, el ex parle cognoscimus; perire cum pltuimis (19). '_.,/'
aliqua proponamus, quod ab remedium anime per- Undecima, indulgenliaet remissio nostra, ^e.ilate'
liiiel, et de remediis vulnerum secundum. priorum promillente el dicenle : Dimiite eV diniilletur vobis
Palrum dilDnitionesdieturi; sacri tibi eloquii.fide- '- . '.'
(Luc. vi, 57)'. . , , .
Tissime frater, antea medicai.nina conpendii ralione Duodecima.passio iiiai;lyrii, spe unica salutis in--
inlimeimis (15). dulgente - et latrpni crucifixo Deb "respondenlc :
Prima lesl itaque remissio, qua bapt'zamus (14),. Atnen^dico tibi, quia hoclie meeum eris iu paradiso
\p aqua, secundumillud : Nisi quis reualus fuerit ex (Luc. xxxi.u,,45). Ilis ergo de xauoiiis auclorilate
aqua el Spiritu sanclo, non polesl .videre regnum Dei pfoIatis,7Palrum .diflinitionis etiam statula Domiiii"
(Jocn. in, 5). ore subrogaiofuiriinvesiigafeteconvenit, scciinduin
Secunda, caritas (15) efteclus, ut cst illud : Quo- illud : Interroga pglrem tuum, et adnunliabit tibi;
niani dilexilmundum (Luc. vn, 4). ' presbyteros luos, ei dicenltibi (Deitt. xxxii, 7).
B
Teriia, eliraosjnarum frucius, secundum hoc : Jtem (20),causa'deferalur ad eos. Staluuni ei-go
Sicut aqua exliuguit ignem, tta elimosinq extinguit ut oclo pfincipalia vitia huirianesaluii contraria his
fpeccatum(16). octo cpnlrariis remediis sanaiitur. Qpi enim inlicila
Quarta, perfusio lacrimarum, Domino dicente : lfcenler, commjsit, a "licitis licet:(2I) cbhefce'fe'se
Quia flevil in conspeclumSoel xtmbulavittrisliscqrani. debel.rIn alio loco : sed hoc in oinni nei.iteiifia
me, non ducam malum in diebus ejus (17). sblener est inducendiim; quantum quistenVporein
.QuiiUa,-crinunumcon,ressio,PsalmisLaieslante:i?ixi deliclis remaneat, qua erudiiipne imbutris, quali
:€onfitebor adversum me injustilias meas Dommo, el impugnalus (22),'passipne, qnali existal' fortiludine,'
tu remhi&tiimpielatempeccali mei (Psn/.*xxx),'5). qtiali yidetur aflligi lacrimabiliiale, quali ppnpulsus
Sexta, adfliclio cordis et corporis, aposloio con- est gravalione peccare; omnipoteris etenim De.us,
solante : Dedi ejusmodi hominemin inleritum curnis qui cor oriinjum.novii, diversisque naturis (25)
Satane, ut spiritus sal-vusfiat in die Domini ngstri indidit, nequa leutie .periiludinis(24) peccaminuiii
JJiesu Chrisli (I Cor. v, 5). pensavil, ui illud prpphelicum i Non enim seris (Isa.
• Seplima, cmendalio
morum, boc esl abrenuBciar -XXVIII,2.7)trilurabitur ghl, neque rola plattslri super-
-lio.viliorum,-Evangelislacontestante : Ecce jam sa- ciminum circnmiit, sed virga excutjelur gihil et cimi-
nus _es, noli ultra pcccare, ne quid libi deterius fiat num ; (25) jrihaculo auteiri.panis cpmminuelur, nt"
\Joan. v, 14). est illud Cjiotentes.pqlentef lermenta pacienlur (S.qp.
Octava, intercessio Sanclorum, uti illud : Si quis vi,.7). Unde quidam sapiens aiL: Cui plus commilli-_
-infirmatur, inducat presbylerosecclesice; el ortnlpro lur, _plus_abed exigilur (26).'Discani igitur sacerdo-
eo, et multum valel apud Deum depfecatipjusli assi- tes. Domini, qui ecclesiis praesunt, quia pars eis
dua (Jac. v, 14). data est, cum bis, quorum delicla fepropiciaveriiit.
Nona, misericordia et fidci meritum, ui est hoc : Quid est aulem repropiciare delictum, nisi cum
Beati misericordes, /juoniam ipsi misericordiam con- -adsuinseris peecalorem, et moiiendo, horlando, do-
sequenluf (Malth.\',1). '-"'', cendo, adduxeris eum ad penitenliairi, ab errore
Decima, conversio el salus alienorum, Jacobo - correxeris, a vitiis emendavcris, etsifeceris eum ei'

paucorum est ad purum cuncta cognoscere, el cu- Reg. xxii, 19, 20, uhi ad Josiam regem Juda dicilur':
rare, et mederi, alque ad integrum salutis siatum « Perterritum esl cor tunm, et liumiliatus es cpram
revocare; ideo solerter admonemus dpctum quem- ,Doinino— et flevisti coram me, el ego audivi, ait
—
qnesacerdplem Cbristi, ut non ex suo sensu, sed ." Dominus : Idcirco colligam le ad patres tiios ,.ut
«ecundtim canonum slaluta, el iradiliones.Patrum non videanl. oculi tiii omnia'maln, quae-iiiduclurus
uriiversa disponal, el contradiclionem,(/'. conditio- sum super locuin islurii. » Certe alibjlaudata verba i
nem) Utriusque sexus, actalem,.personas, paupeita- non occiirrunl in S. Scriptiira. ' - , , "',
teiri,-;causam,statum'cujusqiie peenitentiam agentis, (18) Add. ut.
jpsumque -cor.-poeniieiuis.sinspiciat.; et secuiidum - (19), Hinc «olligere pronum esl pra;senlcmcaiio-
lisec, ril sibi visum fueril,.ut sapiens medicus sin- ' num poeniienliajium
' collectioriem inscriplam esse
gula quaequedijudieel. t '- , monacho. ."
.{11) Leg., ad quaiiniegrum salulisslatumidekeaiu (20) Collect. anliq. cil.," iterum.
revocare:- "- .. .-- •.'•- (21) licet deleatur:" .' ' -
(12) Add., Ef-juxta: - (22)"ib.', impugnatur. , _.-',. - ; ,
(.15) Hinc' emendati possunt, quae obscurissima (23) Ib., diversasque naiuras.
sunl apud Marienium. {24) ib., non aquqlentiai. pceniludinis, elc. i. e".
(14) 1. baplizamur. - ' non "asqualem pro oiiinlbus peccatis , ppenilenliam,_
- -
(15) 1. Chnritdtis. sed pro diversis diversam, pro majoribusmajbrem,
-{16) -In Yulgala Eccli iii,55, ita legimus •.Ignem prb minoribiis minprem, pro singuljs ' congriiam.exi-
ardenlem exslinguii aqua,- el eleemosyna resislil pec- git, ut ex deeursu patct.'" ,
catis. - > ;' - -' (2i5)Serris. '....'"
(17) Respexisse videtur aticior anonymtis a:! IV (26) S. Bened. Reg. cnp. 2.
 935 APPEND. AD SJEC. X. — MONUMENTALITURG. 964
talem conversum, propicius sil Deus pro delicto A a besins. XL dies-penlteat-, si necessitas cogit, nihil
reprbpiciasse diceris (27). Cum ergb lalis sis sacer- esl; et si pro necessitate manducat animal, qni fn-
dos, el lalis sit doclrina lua (28), pars tibi datur muiidum videtur,'vel avem vel besliam, non nocet;
eorum, quos correxeris, nl illorum merilum lua sit qui casu quis inmunda manu cibum tangii, vel
inerces, el illorum salus lua gloria sempitcrna. canis vel pilax, aut animal inmundum sanguinem
Jncipit excarp_sus de aliis pluribus painilen- edit, non nocet (56). Qui sanguinem (57) vel quo-
tiis el canonibus de vitiis gulc et ebrietate cunqueiiimnndo polhielur, si neseit, qui manducat,
vct vomilut. El discrelione ciborum inundis nibil est; si autem scit, periitcat juxta inodum pol-
el inmundis inventis, lutionis. Qui sanguinem aut semen biberil, III annos
Si quis episcopns.el alius ordinatus in consuctu- peniteat. Si aves stercorant in quaeunque ligore,
dine vitiuni abueritobrietatis, aul desinai, aui depo- tollaturab eo stercus, et sanctificelur aqua, etrnun-
liatur. Simonacbus per ebrieiatem vomilum facit, dns erii cibus. Si ccciderit sorix in ligore, tollalur
XXX 'dies penileat. Si presbyier ant diacoims, XL foras, et boc pottim aspcrgatur aqua sanctificala,
tiies-penitcal. Si-vero-pro iiifirmiiate et quo (29) el sumatur, si vivens sit, si mortua inventa fuerit,
longo-lenipore sc abstinuerit, et in consuetudine projiciatur foras et mundeiur vas. Animalia, que
non erat ei multum bibere vel manducare, aut prae B a lupis seu canihus laceranlur, 11011sunfcoine-
gaudio in Nalale Doniirii, aul in Pascba, aut pro denda, nisi forie ab hominihus adbuc viva occi-
alicujus Sanclorum commemoralione faciehat- (50), dantur prius, sed porcis et eanibus deniur; nec cerr
miic plus non accepil, quam decretum esl a scniori- vus nec capra si mortui fuerint; aves vero, et ani-
hus, nihil "noecl. Si episeopus jusserii, non nocet, malia cetera, si in relihus slrangulanlur, non sunt
nisi ille simiiiler faciai. Si lnicus fidelis per cbrie- comedenda ab bominibus ; nec si accipfer' op-
Xalciuvomitum facil XII dies pen. Sacerdosin ehriel. presscrit, si morlui inveniuntur; qnia Hil capitula
pcr ignoranliam "VIIdies pcn. Si per ccnlcmplr.m Aclus apcslolorum precipiunt abstinere a fornica-
XL dies peniteal. Diaconus et moiiachus IIII ehdo- tione et sanguine el suffocato et idulatria. Pisces
- jRadcs :suhdiacoiius acolituslll, clerici II, laicieh !o- licet comedere, quia allerius naturse sunt. Equum
mades (31) penileant. Qui cogil hominem, ul in- non prohibel, tamen consueludo non esl. Lepo-
ehrieiur bumaniiatis injustae gralia, ul cbiiosus rem licet comedere. Apes si occident hominem,
penitcat; si per odium, ul homieidnjudicctnr '(52)- ipsa qtioque occi (58) feslinanler, mel
Qui psalicre non potcsl sltipens in linguis (5») SU7 tamen manducelur. Si casu porci vel gallinaesan-
pei'[)onal (M). Qui aniicipai orationem canonicam _, giiinem hominis comedunl, non .hahiciendos cre-
el suavioreni (55) caeleris sumit gulsc lanlum obten- dimus, sed manducantur; sed quia cadavcra mor-
111,-a coonacareat, vel duos dies in pane el aqua. tuorum lacerantes mahducayerint, carnem eorum
Qui supcrfliia ventris disteritione doloremquesatu- manducare non licet, usque dum macerenltir, et
riiaie seniitl dieiii : si auiem ad vomiium sine in- posl anni circulum. Animalia coitu hpminum pol-
firmilale VII dies. Si «acrificium evomeril XL peni- luta occidantur, carnesque canihiis proicianlur, sed
leal, si infirmilalis eausa VII dics. Si in igi;em quod genuerant, sint in usum, el coria adsu-
projecil C psalmos canlet : si vero canis Iambuerit ment; (59) nhi autem est dubium, non occidantur..
lalem vomifum, qui evomnil, cenlum dies peniteal. Infirmis licet omni hora cibum suniere ,et poltim,
Qiii furaitir cibum XL dies penileal: si iterum III ^uando desiderant vel possunl; si oporliinum tiorn
XLmas : si leitio, annum peniteal-: si vero IIIIlo possunt (40) qui ederit aliquos ligores, in quo fiier
"jugi cxilio sub alio abbaie penitcnl. Qui manducal rit miillila (41) vel moflua invenitur, III. snperpo-
«ariiem inmundam, autmoiiicinain, auulilaceralam sili, (42) peniteat.Si in farina aul in aliquo siccatp

{27) In edit., El feceriseum, ut ei laliler conversa sitionihus : si infirmilalis, et non voracitalis causa,
propitius silDeus? D 4 superpositionihus deleat culpani, 1 elc. Et mox
(28) In ed. addilur : Et sermoiuus. can. 7 : « Si quis autem ebrietatis causa psallere
(29) Tn libello de remediis peceaionim apud Mar- nonpolest siupens elinguis : coena privaliir." »
lenium (Thcsaur. nov. anee. t. IV, col. 21) legitur': (35) Suaviora, ulhabet lib. cil. de remed. peecat.
wl
' quia., (56) llic canon in lihtilo de remed. peccal. ila
(50) 1.'c. Et lunc. refertur ex- Theodorp Cnnluariensi,: c Quod si easu
(51) i., hehdomadcm. Nam seplem dierum poeni- qtiis immunda maiiu cibumtangil, vel canis, vel pi-'
lentia Iaico oh camdem eulpam iiijiingiltir iu collect. lax, vel inus, vel immundum animal, quodsanguj-
antiq. cit. : ,nem biberit, 11011nocei. y Sed eliain in hoc ipso
'
(52) In excerptis cx libro Davidis inler canones canone proprimo quarluscasus legendus csl, canem,
Hibernenses 1.c. col. 10, c q'ui vero aftectu odii seu ctc. Est vero pilax Marienio cailus murilegus.
luxuriac,ul lurpitercorifundat, vcl irrideal, ad ebrie- , (57) L, Sanguine.
*atem alios cogii, si 11011 saiis poenitticril, siepceni- {58) Theod. Canl. canon .inler Hibcrn. « -Fetli-
teat, ut iiomicida animarum. 1 nanler occidendi siint. i .
(55) Elinguis. (59) Clarius in antiq. collecl. can. poenit. (apud
(54) i..e. jejunet. Sic Gilda can.Gdepoenit. (apud •Marlen.l. c: coi. 41. inii.)sed coria assjxmantur.
Marl. 1. c. col. 7.) « Si moiiachusexundanle ventce (40) Suppie : manducare.
evomueril saerificinm ln die _:ccenam snain non (41) Mustelta.
prnesiiinal. Ef si non inflrmitalis causa, 7 supcroo- (42) Supprpositionibus.
 96S JUDICIUMPOENiTENTiS. 9<J5
cibo aut pullato coaculalo vel lacfe iste inveniantur Apeaileal, maxime jn III. XLmis. Qui per inrpilo-
besliole, quod si circa.corpora eorum foris proician- quium, vel aspectu coinquinatiis esl, tamen iion va-
tur; (43) omne reliquum sana sumaltir fide. Si san- luit fornicari corporaliler XX. vci XL. dies penileai.
guinem sine voluntale de deulibus biberit, id esl Si auiem in cogitaliones violenier (49) coinquinatus
cum saliva, non est peccatum. Si quis venationes est, VII. dies penileat, Qui diu inluditura cogitatio-
aliquas quocunque exerceat, si clericus anno 1, si ne, tepidtis ei repugnans IH. vel II. yel plurimos
diaconus II. si sacerdos III peniteat. Cateeumeni dies; qui lantum exegerit, diulurniias cogitationis
manducare non debent cum baptizatis, neque gen- penileat. (50) Pueri qui fornicantur inter semetipsos,
liles. Uxor que sanguinem viri proredium (44) gu- judicavit (51) ut fahulenler (52); pueri soli sermo-
siav.erk, XL peniteat. Sic el illa, que-seinen viri cinantes el transgredienles slatnia seniprum, insu-
sui in cibum miscens, ul inde plus amatores acci- per pnst eniendent osculum simplicum facientes VI.
piat, (45) III annos peniteat. Qui contemlo indicto suppos. lnlecebrosum osculum sine coinquinamen-
jejunio in Ecclesia, et contra decreia scniorum fe- lum VIII. cum quo inqiiinameiilo sine amplexu X.
ceril, sine XL. nia XL. dies peniteat; si autem in pos. (55) Posl anrium XX. id est adulti item (54)
XLma annum peniteal, si frequenter fecerii, el con- commitlentes XL. dies separati u-mensa extorres-
sueludinem hahuerit, exterminabilur ab Ecclesia, B que ab Eeclesia cum pane et aqua ;. miniiiii vero
Domino dicente : Qui scandalizaveril unum de pusil- fornicalione imitenles se invicem, (5n) sed inquiuati
lis istis, qui in me wedunt, ct reliqua, etc. si infia non sunt propter aeiatis maluiilatem XX. dies. Si
XLmam, annum peniteat. Qni de sui come- vero frequenter XL. dies. Pueri ante XX. annos sc
dens corporis cule, vel scabie sive vermicnlo, qui invicem manibus coinquinaiites, et confcssi ante-
peducle (46) nuncupantur : suam nec non bibens quam commuiiicent XX. dies; si-iteraverint postv
urinam, siercorave comedens, cum impositione penitenliam G. dies. Si vero frequentius, separeii-
mamium Episcopi annuni iniegrum cum pane et tureianimm peniteant. Puer oppressus a majore
aqua peniteat. infra X. annos, ebdomadem jejunat. Qui consentii,
De Fornical. et reliq. ingenila luxoriandi vel immun- XL. dies. Molles unum annuni peniteaiii. Qui Tn
.ais puerilibus. somnis voluniale pollutus est, surgat, canatque ge-
TSpiscopi, presbyieri, diaconi fornicatione.m l'a- nufleclendo VII. psahn. in crastino in pane ct a<jua,
cientes degradaii bebent, et peniterc, judicio cpiscopi vel XXX. psalmos fleclendo in flne unumquemque
lairien communicent.- De sodomilis, Episcopi XIII. canat gloria Patii". Volens quasi in somriopeccare.
annos peniteant, prbr. XII. diac. VIII. subdiac. III. sive pollulus est sine voluniate, Xll. psalmos cantet,
Clerici VI. Laici V.- annos peniteant. et uunquam C et super unitiscujusque psalmi dical ler Dcus in ad-
cuiri alio dormiat. Frater cum fratre naturali forni jutorium meum. Qui semen in ecclesia "dormiensfu-.
cafT.ne per commixtionem carnis XV. an. penileat, derit, III- diesjejunet/peccans non polluius XXilll.
ab omui carne se alisfineai, si semcn in os miseiit, psalm.cantet. Episcopus faciens fornicatioiicm, de-
septem an. penit. alii dicunl usque ad finem viiac. gradare debent, sive seplem aut XII. annos periit.
Yiri inier feinora fornicantes prinio annum peniteat, Pieshyter, aut (haconusfornicaiionem naturalem fa-
siitefans vero inter crui"a fornicaiues, si pueri sint ciens (56) prolalo ante monachi voiuiii (57) III.. aii-
anni II. si viri anni III. si autem in constieludinem nos penilcat, veniam omui hora rogei j.superposilo
veriunt, et modus peniteiiiie addalur judicio saosf- "(58) faciat in unaquaque hcbdomada, exceplis qtiin-
doli. (47) Vir semetipsum coinquinans"",primo C. quagesiriiis, post superpositionem' (59) panpm siiie
dies, elsi ileraiis, annum; si eum graduest, adda- mensura ulalur, el fercuio aliquatenus butero iii-
tur penit. per Xll. annoriim XL. dies. Qui.eonci.- pinquato, hoc esl quadrante,, et die Jominica. sic
piscit fn te (48) fofniearesed non poluit, annusw vivat: ceteris verb diehus laxali panis mensura et

(45) In poenit. Rom. Halitg. apud Canisium Lect. 3 (52) vapulent.

antiq. t. 11,P. n ed. Basnag. p. 158, occurril canon.l (55) Lociis inieger in pcemientiali Romano.ah Ifa-
liaud mtiltum absimilis, ubi nielius : « Qupd circa liigario ep. Camerucensi descripto til..9 Me tninuiis
corpora earum est, prpjicialur. » . . -. causis, iia bahcl: « Pueri soli sennocinanies et
(44) In coilect. anliq. J. c. col. 52, pro rcinedio. transgredientes instituta -seniorum, tflbiis superpo-
(45) 1„ c. ut inde plus ejus amoremaccipiai. silionibus emendenitir. Osculum simjiliciler facien-
(46) Pediculi. tes seplem- superposiiiones (/., supefposiiionibus).
\Vi) Sacerdotis.^ Illeccbrosum oscuhim sine inquinamenio , 8 super-.
(48) Pro in le legitur in lib. De remed. peeeat." positiones ; ctim inquinanieiito atitem sive ain-
melius tnente. - plexu, 15 superpositioriibus coriiganlur. > Apud "
Hic Morinum de 567, ed. V.enet. 1 752. '
(49) I. e., ex imaginalione vebemenli. canon pcenit. p.
in collect. anliq. his verbis refertur : i Qui impu- (54) 1., idcm. -=;."--
gnaiione meniis violenler coinquinatus est, 7 dies (55) I., fornicalionemimitanies in seinvicem. -.
poeiijleai,"velquousque cogilalio vincilur t (56) Gihiaaddit in sua-"pr.ef. de pceiiil. n: % sive
' -
-(50) i. e., qui tantum lemporis in pcenitentia ex- sodomitam. .
egerit, quin tamen vicerit tentationem, fanditi pce- (57) I., voto. . , . .-
- - - .
niteai,- quandiu turpi cogitniione impugnatur, ut (o8)L, Superpositionem^
habetur iri can. mox laud. .' (59) Apud " Gildam
' 1." C exceplis .1;' diebus ,pos_t_
- • '
(51) Forle suhinl. canon . JMISS: . , . . , ",
 '
S67 APPEND. AD"S;£C. X. — MONUMENTA LITURG. 96S
misso parvo inpinguato horto oleris, (60) ovis pau- A V ex iis in pane et aqua. Si cleiicus supeiibris gra-
cis, formalico imina laclis per flagilitalemtcorpora- dus, quiuxorem habuit, "et post confessionem vel
lcrh lcnuicula ycl pablifio lactis seslario pro silis honorem clericattis" iterum eam cognoverit, sciat
giaiia-ex aqualili potu, si operarius est, lecttimque sibi adulleriuiii commisisse, sicut suneriore senten-
IIOHmtiHofoeno"haljeat inslraii per III."quadragcsi- lia unusquisque juxta ordine suo peniteat. Si quis
rnaeannos addalaliquid proul virlusejus admiseiil, concupiscil mulierem alienam, et uon potens pec-
seniper exinlimo coi'dis deflleat culpam suam, obe- care cum ea, autnon viili eum sttscipere mulier,'si
"tlientie "quaeoninibus libenlissiine excipiat posl aii- laicus XL dies, si clericus aut monachiis annuiripe-
'imm et dimidium eucharisliam sumat ei. ad pacem "nlteat : medium inpane el.^aqua;-si- diaconus II.
vcnial'', psalmos cum frairibus canal, ne penitus Preshyter III. -Si quis elericus aut monaehus, post-
-aiiima tanlo iempore ccelestisntcdicina (61) jcjuna "quamse devovetil (65)ad Saeculareinhabilum iterum
irilercat; (62) siinferiore gradu prius quis mona- reversus ftierit, aul uxorem buxeiil, X annospeni-
«lms,ill. quidem annos peniteat, sed mensura non teat; Hlex-hisin pane el aqua, nunquam poste3
gravetiir panis, ;si :operaiius esl, sextario de lacte in conjugium copulelur; quod si -nolueril, sancta
Tomaneet alio;ienttcIa etaqua, quar.tuni suflicitpro siriodus, velsedes aposlolica -scparahit cos a-.cbm-
sitis ardore"suinat. Si vero sine volo nionachi pre- B munione et convivio catholicorum ; simililer ei hiu-
;sbyl. aut diao. • si (65) peccaverit, sicut monachus lier posiquam se Deo voverit, si lales scelos admi-
sinc gVadupeniical, elposlea recipiat- gradus suos, serit,' pari senlentia subjacebit. Si presbyter vel
{fil)'si autcm presbyleraul. diaconus post tale pcc- diaconus uxorem exlraneam duxerit, iil conscientia
caXumvolucrit inonachus fieri in districtb proposilo populideponatur. Si qnis adultcriuni perpetraverit
ex'illi'1. annnin efdimidio penileat. hahet tamen 'cum illa, cl in conscienliam advenit populis, depo-
ahhas liujiis i'ei;inodorandi facullniem, sl ohedienlia nalui", projiciaturexlra ecclesiain,.ei penileal Inler
-ejusplaeiia sitDeo el Ahbati stio. - . laicos, quamdiu vixeril. "Si quis cum malre forni-
"De aduliciio", elrnplos el' iiiccstos, eiuxores^dimis 1 caverii",' XII anrios peniteat : et nunquam mutet,
- sns : inticita'ie'mj>ora'nubeiidi,-vel'cumpecoribus; nisi in die Dominico; Qui cum sbrore, hocmodo XII
et:qui, poslquam.seDeq voverit,_adseculnm rediit, annos jejiinei. ' - ''-
. , votq stulta. . .-". I '.
Si "quisadulterium cbmriiiserii, id est, Ciiniuxbre CanonesAnclwrilmii (G6).Deincesiis(07)..
alieiia, aul sponsam vel virginem corrumperit, aul . Si qiCs more pecorum-cum propinquo sangnine
sanctembnuilem aul Deo dicaiattf, laici III annos incesli commixti snnt ante X_Xelatis suse-annum,
peniteani, uiium ex his'iri pane etaqua; si clericus' Q X annis deinde penileal-, exaeii bralione tantum
Vill in paneet aqua, .Diaconus eiMbnachi VII, 111 'ihcipiani.communieare; post XX vefo annos conir
ex his in pane et aqua. Presbyler X.Episcopus XII, niunionem cunj-obla.lione.suscipiantur; disculiatiir
(G0) Gilda 1. c. Et tnisoclo jmrvum impinijualo. esse deproraptos, ex notishi.nc inde a nobisadjeetis
Ilorli.oleribus, ovis paucis, brilaiinico formeiio uta- palam fii; codex vero-, /juo continenlur-, abhaliie
lur; Himina ,'Romaho laclis pro fragiiilale-'corporis Reinaugiensis,eb forleiielalus est a S. Findanb, qui
islius wvi: Tenuclai vefo vel Balbutcelaclis 'textario posl iniiia saec.ixex HiberniwprovinciaLangenieit-
.Romatw siiis graliu .et ttquce iulimp'ulo,si operurius si profeclus, poslquam Turonis ,S. Martiniiin. adiis-
est. Lectumnon mullo feno instructum. Iiabeul. Par. 'iet, ac Eranciam el Alemgnniam.peragrasset alque
III, quadragesimas.-superaddululiquid proul virltts ltqliam, ubi bealorum apostolorum limina atque
admiserjl,'-seinper ex"'inlitno'co'rde deflcdl cutpuin urbis-lbca sacra lustravit. redux landeni Rhinauqiam
rsuanC 6bedicniiainpro'-omnii)us " libentissimeexcipial. se recepii, serius quairi putat Mabillonius.'.Aniial.
Posl, clc. . r .-",'. l.xxvi, i. 11, p. 551. Sacramenlarium lamen cni
.(61) Medicime. praiiiiiltitur hpc pcenitentialeadusu.mregni Francici
(62) Apud -Gildam 1. c. n. 2-: « Si quis iiiferiore coiriparatuniesi, una manu exarntum characieribus
gradu positus monachus-5 annis pceniteat : sed ad JUerovin^iro«accedentibus.- In Germctnianoslra"
iiiensura gravetur panis. Si operarius, sexiarium de " spem clericis Iapsis ,ad pristinum. gradum rcdeundi
Jacte Romannm, et alium de -lemicla, el aquam fuisse conservatani.saac.vm duhitaii potest-; cum in
_o,uaiitiimsufliciat pro.si.tis ai-Jofe " sumal. » D Gregorii n epistoia caiipnlca ad S..BpnifaCLiim- Mo-
• '"
:-j(65J Si, j-eduudatw. ". .... •gunt.cap., m legamtisp.resbyicruni-tie ciimine ac-
.-(64).Hssc _verha, el postea recipial gradus siios, cusalum, sediion conyicitim, inaiiere in proprio
apud Gildam non comparenl. Palam Iiinc fitj circa gradii'posse.; alquc in conciiio quodanf Germanict!
saec. viii el ix, quo scriptus est hiccdiiex, uiitle cjusdem S. Bonifacii aucioritaie an. 742, cclehrato
canones pceniieniiales."excevpsinnis; npn -defuisse, caii. 6 .cierici el monachi in crimen.-,fbrnicafibiiis
qui lenuerinl, licere clericisin peccaiuiri caruaic prolapsi ad .sevefam quidem conLiemnanlur posni-
proiapsis post peracrain poeniteniiitm ad suos rjidire .tentiarii, quin tamen vestigiumapparcal.resuiulionis • :'
gradus. Contrariam tunc universim "disciplinam in piipfem.digiiitalis.graduiii. . •
obiinuisse prohandum sumpsixeminent. cardiiiiilis in antiq. ^oliect. cil. Deouoveril. i' - . . ' '
De Aguirre prolixa dissertatiorie iiiconcilitim Tqle- (65) '' ' :
lan. X,iJupei', lypis noslris cuiu~aliis-,iUustrissinio- "(66) L., De"-caiionibus£Ai)C.yranis. ,,,' ,' -
ruiu virorum crudilissiinis lucubraiionibusde adini- (67) Rlenibr insciiptio hahetur in-collecl. aniiq.
iiisiraiiiio- sacramento poeiiiteiiliaerccusa. Fbrteii.e can. pceuit'. (t.J Spicileg..Ltict d'Acherii,. p. 525, •
•in Auglia aul Hibernia, quorum populi^regnorum iipy. "eiV.fol.)jiempe": t De hjs qni foniicarilnf irra-
serius ad fulem.eonversismu, alia ohllnuil discipi- tionabiliier, idlest, qui miscenlur peeoribus, vel.si
na,,episcopis aliquid reiriitteiitibxis deariiiqub.ri- qui' cufiiipropiriqiiis jungunlur, aut- cum ninscuhs
gore? .Canoues,.poeniientiales, -'quos-liic ediiiuis , polliimilnr. » In ipso tamen .canpne 1. c.-.siibjecio
umxiinam -partem exconciliis Angliceei Hibernice neque deinccsiu, rieque de sodomia quidquam sla-
 9C3 •-..,.;--. ~ • r -JUPIGIUMP.OENITENTIS,.. ..; ?: I 978

ec-runi,'qui fueril lemporc-.penitenlise, A nonsepareuturjamen, Basiiius"hoc judicavit, iii-

auicm;et,vita Hil anni.Inqiiinta generaliorie:con-
-st ,iia_--lianc;.liumanilaiem.-c.oijsequanturi.-quodsi canonesautem
si invenla fuerit, uon separerilur.
abiisi su.iijtliqe crjminc.-proliiiore lempors X-Xelaie junguntur,-quarla'
lioc crinienInctderinf, XXV -ah: IntcrXia tamen propinqnitaj«nonlicetuxorera acci-
'111uxpres habentes
perepostobitumejus (?5). Equalilervir cohjiiiigilur
penileat-, peniienxia-aclaad_:commuhiOnem:.oraiior in matrimpnio ,eis, qui. sibi cbnsangiiinei sunt. ei
fji!m:perm.i.tlanlun.'EtiiaX)OSt alium quinquejihiuiri
uxoris suaejcpnsanguineispost moftejij rixoris.i)iio
ad.pleiiamcommuuioiicm ciim.;oblalj.OR,esuscipian- fratres duas. ,sorores, in-. conjugio-possiint
- .tiif. Quodsi-.aliqui;nxor.eshabenles, et ,'ppst «tatis quoque
Iiabere, etpater flliusquematremel filiai.ii/Si laicus
suavaiiB.iimin ;hoc prolapsKsunt,; ad .exifum' vitsc fornicayerit'cumyidua, II.an.',periit-.-.feddixbtameri
lantunj coipmunionem'mereantiiE.-.Si;qiiisjnupserit .Iimiiiliationis
iXL dies'periitda;t p rimo; axii pretio paVehlihiisejus.; si uxoremrioii
cuni;muliere'iiua; relro,
deaiii- habet, si.voljintas paj'entibus eofum'esl, ipsa sit
. si;;ii.!!'Xerga,nupserit,-'sic Lpenitea't, ^uoniodo uxor ejus,; ita, annuin V penileanl ambo. Si quis
Si
itial,(68}. ;quis rnenstruo lempore.coierit cum muiitf-
;laicus'Cum;j,umento foniicaverii, H arinbs-peiiiteaX,
are,iXLdiespeniteat.Mulieresmenstruo .lemporenon
iiec san~ si uxorem habel;;sinon. babet, Ianntim. Si clericus
jotrent. in.ec.clesiam, n eque cbmmunicent,
nec si III ehdo-J } Hj diaconus III, pfesbyter.V, duos ex his in pane c't
.jctemonialcs laica.te (69), praesumani,
si clericussemel forniGaiisiiriniim1 periileat
Tnadespenileant. Sin"iilileF.penit..qiij (70)iii eeclesia aqua;, et
ahtemundum sanguinisparliim',id "est,XLdies: Qui inpane aqua; si.genuerit filium.VIIannosperii'-
.teatexul, sjcct virgo.Qui diiniserit uxbrem suam;
iiupserit ethis lemporibus,XX dies,peniteat,(71); aliter
.Dom.IlI dies <72). jgul in ma- conjungens. se, V.U'an.-penitgat' cum iribula-
Qui nubeljlie penit.
. Irimonip.est, quadragesimisanni;etin sabbatis et iione vel XH-levius. Si abaliquo sua .discesfeerit
etiterum reyersafueril,.sus'cipieleam.et ipse
,<iominicisjiQclcdiei eiindiebus.pluriinis maxime III uxor, annum unum cum paneet.aquapenkeat, velsi ipse
:diespeniteai, anlequam ?eornmunicenlj:Bl^conceplO
semine usque ad modum sanguinem|consumendi,"el aliam du-xerit.Siquisintratad ancillamsuam,veriun-
menstruum; temppre continens, lieri; debet (75); deteam, etAnniiin I peniteat. SI genuerii filium*ex
VI feria ei in III ea, libera eam(76)dimitfet.Muljeradutterallll anrios
Jiigainuspenileal-Lannum, HI;ct
XLmis abslineat se a-carnibus, non .dimittat lamen peniteau Muliervero.(77)seipsa .-eoilumhabens llf
uxofeirii Trigamus ut superius, id est in quarlo vel ahnos poniie.at.Mulieresqui.fofnicaritur, et partus,
quinl9.{74),velplus. \Il anii.penilealin quarla et suosriegant, seddeiiis.queagantsecum ut utecuscpn-
in VITeria, eli» ' XL mis. abstineatse a carnibus, " ^j cep,tos
' disculiant, X annos peuil.eat,(78)).Si niulier
__ r "'"..;'.'. , . •. • 1 " '
xuiiur. Adlevandam bbscuritatem;cui jnybluius est Xineatse a vjro.5 mens. qnsindo.conceplaest, aif-
:canon cojlieisiiostri'alque expiendas lacunas; quas tequamparjal, et ppst parwni 40 ;dies.tQiii antein
"iibraiiioscitantia .aperuil, iiilerpretaiioriemIsidori ntipserit liis diehus, 40 dLes poeniteat, vel ' ' 50 " vel
'
Mercat;hic aseiibere visiim. cst, <jai-canonem 15 . 20. i v. Mart. 1. c., col. 52.; . .',' . .
qui-ipsi W est;coriciliiiiicj/rani-itareddidit/«Quol- , (72) Theod. CanU t Qui nubEt Bomihico, pclat
-<quotigiturarile-vigesim'umarihiirii laleciimenadmi- a Deo iiid,ulgenliam,el"2 velr-5-diebiis poeniteal."»
-serinl, guuidecim.arinisi.n.peenilenlia.peraciisora- 'Nubere hi&iion. pro caerenioiiiisnuptialjbus, sed
iioni'tanlii.m.incipianlcommunicare,etquinquennium pro concubilunjaritaliaccipiendum ;: esse, contexlus
• . -
'alterumiii coihmuhiorieoralibnissbjius perduranies, -suadet., .' . - ;
ipost vigesimum curii bblalibne ad «ommunibnem .. -(75).QEdipus.sit,;fqiiiex canoTieliocsanum seii-
:suscipianlur tunc demiim;.D.iscutiaiiir auteni ol vila suirieliciat. Videluflamen idem csse, qui incoliecl.
coruni, qualis fuerit lemporepoenitentiae;..et juxfa anliq. apud MarX.I:c^col.-52 ifa legffuf : \ Qiii iri
iliaiic^.liuraaiiilatetnxorisequaniur. Qubd.si quis pef- .niatrimonio-sunl,ahstineant se in- 5 quadj^agesiiiiis,
seyeranlius abusus fuerit-hoccrim.irie,jije piolixius ^ei in Dominicanocle, -et in saljbatoet Ter.-4 -ct %
jiehipus, viginlramiorumpceniteiiliarn,suscipiat. Qui ..quaelegilimsesunt, el a hootes abstineant se.hnte-
vero exacta viginli annorum setaie,"et"i:uxoresha- qtiam communicent. » Addiiur ib.^« Qui in Qua-
Ijentes, in boc crimen' intideruut, post 'viginii et rdi;agesimaahte.Paschacbgnriscit •muiicreiirsuam,
quinque annos poenitentiaacta, ad cpmiruihioriem aniium uiium pooniteal. » Pars posterior 'tjanonis
xjrationumadmittantur."In'qiia comiiiuiiioiieoratio- P nostri de vitanda familiaritate -ihutiferismeristruata;
"'
. jiuriialteroquinquerinioperdurantes,,aidpleiiamcom- 1. c. in lib, De remed. peccat. "col. 2i' his vefbis
.iiiimionem;cumoblatione suscipiaritur.Quodsi aliqui exprimitur:« Qui"aneristruo.temporecoieril, - ' 20 dies
«t.-uxofes babenles,"-etexcedenies quiriquagesiniurij jjceniteat. », , "."... - ; .'
^elatis siiae aniuim in hoc prolapsi sunt sfcelefe, "(74) 1. Sexio. ..-. ...... - ,*'-'.'-'*
;ad exitum iantuni vitaeeofnmuhioriem-mereantur. ;» (75) Undecunqueascitussii.hiccanbnVpalet sal-
. ,.(68)C'anoniiit<;gerin-antiq. coll&ct.'Marleri'. 1. <i. .tein.aiitjquiorem esse iisqnos iaudaiit Gratiaiius
-col.:S^,is est: « Si vir ciim:iritiliefesua' feifo nii- cC.,XXXV,Q. u,.uhi caii; 16, 17; :18, 19,-21, cbri-
pseril, poeniieatquoiiiodo de animalihusi id est, si saiiguinitas-in, gradibusTempiioflbus impedimei'-
«onsuetudineeril, 5 annos'.Si verb iri tergo niipsu- *lum malrimonii diiimensslatuitur. ' '
lil,- etconsueiudo eril; 7 annos poeniteai:.».- - /;(76)i..lihei'am-. ; --'.: ' '. :'
, 169) Marienii codex babet. .Leidtai, cujtis loco . <77)iii collecf. anliq'. additar"cttm. '•'. [
-legendumputavix vir doctus^vetatce.Sed canon est , (78) lriteger canon. Ancy'ranus;j<\ui Isidbro. cst
56 ex capitulis Theodori Carii-. i. I, spicileg^ed. .vigesiniusprinms,..;ex ejusdem interpretatioiie ita
,ibl., p.-487: Unde' sicrestituilui' : '«iiec laicw. .r: Tiabels: t De mulieribusquas for-nicanlur, et parttis
Similiter pceniteant, quse iritrant "Ecclesianf ant'e siios riecarit; sed et de hisquse' agunt sccum, rit
,uiuriduiiisanguin6inpostpaiium, idesl,40diebus."'** J utero cqnceplos exculiauVffntiqua quidem-defiriitio
(70) Suppl.ex-Mart.l.-"c.'col.%"Sinlfat. \'\ jest, usquead cxitiimvitaeeas abEcelesiaremovferi.
< (71)Cahoiimulilus ila Testitueridtis;:«-"Miilief abs- 'Htiitianju^autfm.nunc.defiiiimus, ui-eis dccemari-.
''''""''
.. PATROL.CXXXYIIIv 31
 971 APPEND. AD $MC. X. — "MOTvUMENTA LITURG. 972
cum muliere (79) .111annos penit. Si quis maritus, / Qui.sepe furium faciebaf, Vl.LanriospenifeaVvtl
v.el-si.quaeroulier yotum habens virginitalis adjun- iit sacerdos judicat, juxta quod conponipolest, xjui-
igilur uxori (80),-poslea.nondimittat uxorem, sed Jjus nocuit: et.semper debet reconciliare, quem
peiiiteat tres (81) annos; vota stulla frangenda sunt, olTendebat, el restituere juxla quod ei noeuit, -et
cl inpoftabilia.-Mulieri noh liceal votum vovere multum post. juvabit penitentia ejtis: si -vero no-
sine licentiaviri: sed si voluerit (82).-dimiilipotest, luerit, aut npn potest conslilutani lemporis-per
et peniteal judicio sacerdoxis. . (85) Sacerdbs, si omnia, (86)~puer-annorum X. aliquid furxi come-
osculaXtis est per (84) foeminam per desiderium, dens (87) VII. dies peniteat. Qui fu,ratur;cybum XL.
XX. dies peniteat; si per osculum vel langendo dies peniteat. si iterum III. quadragesimas i si tertio,
coinquinalus fuerit XL dies .penileat. Si per cogi- aiinum peniteat: si quarto,'jiigi «xiliosub alio ab-
.latibnem "semen fude.rit, VIL.dies peniteat. "Mulier "ba.te penileaX. Si laicus monachum ftirlum duxe-
si duobus rrairibus nupserit, abiei eam debere -rit (88) aut intret in monaslerio Deo servir^, vel hu-
iisquejn.diem.morlis reconciliari oportet: itala- lrianum subeat servilium; Si quisservum aul.quem-
men, ut si forte sanilatemrecuperavefit, malrimonio cunque hominem quolibet irigenio iij caplivitale.
soluio ad penilenliam admiltalur;' Quodsi defuncta duxerit, aut transmiserit, III. ahnos. in .pane.et
fuerit mulier liujusmodi consortio corisliluia dificUis ' aqua. Si quis palri "veTriialri;"expulserit, impiiis
crit, peni.tenlia remanenti: quam senlentiani.iam vel sacrilegus judicandus.est, et penileat equali
' viri
quam mulieres leneredebent (85). Puellae quse tempore, quamdiu (89) Impietale exteterel. Qni
si- basilieas incende-
pon parenlum coactae imperio, sed -spontaneo judi- praebent ducatum barbaris,
cio virginitatis pfoposiiumatque babilum siiscepe- rent, el si clerieum sive sanctemonialem bonos
Tunt, si postea nuplias" diligunt,- praevaricanlur occideriht et innocenles ab eeclesia xraxefint, du-
«liamsiconsecralio non acccssit, cujus utiqiie hori clor XHII.aiinos peniteat (9.0),pecuniaque in aliena
"
fraudafenturmunere, si in proposito permanererit. provincia alii hoste rapla fuerit, -id esf rege alio
De.furto .et incendio, ct sepulcrorum yiolalofes, qui superalo, lertia pars ad ^ecclesiam Xribuatur vel
,j>airemexpul: et de preda in hoste et captivitate et pauperibtis, quod jussio regis-erat- dies"XL. peni-
,.'' ,forlia,vel qui.martirio dispoliat. ...... leat.;Si quis;domum "velaj'eam ctijuscumqtie igne
. -Pectinia ectiesiaslica furaia sive rapla reddatur cbncremaverit, lll.-annos.penix.uhumex his in pane
quadruplum; populafia dupliciter. Si quis aliquid etaqna. •• , .- - - -, "' . """ -
de fninisierio sanetse eeclesiae.furaverit, aut negle- - De periurioet falso teslimonioet mendabio.
3:erit VH.aunos penixeat,:Til. ex his in paneet .. Si quis./periurium fecerit,- TaiciIII. annos, cle^
jiqua,: et tfeddat inlegrum quod abslulit.-.Si quis * lici V.. subdiac VI. diaconi,VII. presbit. X. episcopl
furtum fecerit, si puer, XL. diebus, ul etas, et qua- XII(9i)..Qiii:periuriiim fecerit inTecclesiaXL annos
litaserudilionis-.Laici annum I. Clericus II. subdia- . penileat. Si hvlrianu episcopi aut presbiteri vcl
conus III- diaconus IV. presbiter V.. episcopus VI: diaconi, seu in allari vel.liicruce-oonsecrata meu-
: anrioSi.penileat. Si,-laicus.semel furlum fecerit, Xiiusesl (92) 111.annos peniteat; Si in «riice non
reddaiquod furavit, etin-XLmis cum pane et aqua consecrala,iinum annuni peniteat.. Si quis laicus
•peniteat: .si; saepius fecerit,' el non habet, unde per cupititate perjufat, tptas r«s"-suas vendatj et
, reddat, aniips Il./in pane et aqua peniteat, etaliis .donet pauperibiis, etcconversus in munisleiio usque
.quadragesimis; et.sic postea in pasca recbncilielur. ad-inoriem serviat Deo.,Siautem'.non-per cupidita-
" '
jioriim iempiis poeniteniiae iribuatur. i . dehej, illis aut propria fcddere, vel cbniponere. Si
i (79) Iri collect. antiq^ e Si mulier cuni -
muliere, verb' nbn- habueril substantiam'unde- componere
x"amios;5,'id est.si.m.ulier-quse se>more fornicatoris vel nescierit,. ijujbus nocuerit, plus augeat
. ' ad aliefam conjiinxerit, 3 annos, sicul fornicalot po.lest, - ' -'• -
..pceniteiitiam..» . -. '" ' .- {,:.,'
pceniteat. »'-,'_ 787) ,1.conimilleris. .. " ' . ' . 1 ~~
malrimonio postea ' non • -
,'(80)4."«., col. 47, melius -. - , ' (88) \.-furlo hbduxeril. • ' 't -
dimillat illud. , , , , (89)jl. in impietate exslUer.it.' .
78!) 1. c. quaiuof- D (90) Hic.canon iri 4uo capilula -divisus apud Luc.
(8S")l..c. voverit. .. xTAchery(Spicileg. r.Tiri;.fol.,,iriter Capit. seleef.
..(85) Seqtientia.vefba: *• Vota sttnla-ifangenda can. Hib. lib; xyn, p. "306) ita legitur :' «Cap. it-"
sunl eV importabilial.... Et poeniteat judicio sacer- de Pcenitentia ducentiiini .barbarosrSynodus Hiber-
cdotis Yomniiiodesunt aprid Marienium. • =""" nensis aii: Qui praebeXducaXurribarbaris 44 aiinis
. , (84) Oniiit. per: .;.:;-- pceniteat; "barbariis,idesl,-alienjis.:Quiseslaliehus, -
(85) Cahon 2 conc Neocmsareensiscx
' interpre- ,nisi qui mbre crudeli etimmani curictps prosternit?
.lalione Isidori :ejusmodi est: « Mulier si; duobui 'T.Cap. iiide Jure quo,jtidicant senaiofes,- liaiinos
..iiupseril fraliibus, abjiciaturrusquc ad dierii.mortis poenilentiaeductorum."Syriodus^Eibernensisait".; 14
Sed'propieriiunianitatem in,-exiremls'suis sacra anrios.hacde.causanaricti suni (f. sarixerunl^sena-
• meritis reconciliari oporleal; ilaiameri, ul si forii tores, -si basilicas «piscoporum' incenileriht, vel si
• sanitatem
recuperaverii, mairimonio solulo, ad posni
• lenliam admitxalur.. liomineriiteligibsuriisiye^sanciimonialemoccidefint, .
Quod si defuncta fuerit mulie velproslraverint, sive innoceiites de ecclesia subtra-
in hujusmodi. consorlio cqnstilutn, diflicilis eri xerint; duclor 7 ;annos ,sui causa, * 1 aiinos: alios
paenilenlia remanenti. Qtia senlentia " tam vifi quan "caiisaductorum poauileatii... , .*.-
'ijiuli.eres ieneri dehebunt. i . - - (9I)ItaetianiJn P.oemt.Rom:, .Halit.g..<"e.iPer"ar'o,
/ . . --
,'. ,*(86)Add. exsequij-pcetiiieritiamipsemet angeat Verbis-Ianttim tTarispositi.s. ..
Sic in collect. Anliq. cit. col. 42: t Qut furtun . {92) ln cqllect. aiiliq. Mart. I. c, col. 42, etinen,~
'.cojnniiseril, etiion composuit Hlis^quibusnbeuit;.. iUitsest.
 .975 JUDICIUMPOENITENTIS..;..." ; - - 9U'
•teni morlis periculum incurrit, III. annos inerniis Aciderit,
. XII. (99) annos peniteat, etnunquam
exul in pane et aqua penit. et duos absiineat se a mutet, msi die Dominico. Mulier paupcrdma
vi.noet earnihiis, et dimittat pro se servum aui an- IIII. annos peniteat (100). Mulier ,si occiderit fi-
"cillain ingenuam e't per-II. annos elemosinam •faciati liuni suum in ufero anle XL. dies, Aannum I.
"elpostTIII. aimos ad judieium,sacerdolis communk penlteal; si vero XL. dies a conceptione, ul ho-
cei; qui vero riecessitate coaclus-sit, III.-quadra- niicida peniteat III._ annos. Si quis clericus ho-
gesimis. Qui duclus.est in periurio ignorans, elpo- micidiumfecerit', X. anrios ' penit. exul,"
11L ex
stea recognoseit,annum peniteat; quivero suspica- liis In.pane etaqua. Si qnis iiomicidiunj casu
tur, quod periurio ducilur, tamen iurat per fecerit; non volens, V. annos penit. III. ex his
consensuni, II. annospenileal. Profalso .testimonio in pane el aqua. Si ad homicidium conseiiserit,
laiei unum annuni,-elericusll. subdiaconus III. dia- et faclum fuerit, VII. annos peniieat. Si volue-
conus Iill. presliiler V. episcopus VI. annos penit. rit et non potuerit, III. annospenit. ;Siquis homo-
Falsum. Xestimonium diceifs placeat .prbximo (95) cidium fecerit, laici III. Clerieus V. Si.bdiaconusVI.
suo prirao,..quaIe frairi imposuil, tali judicio dam- Diaconus VIL Presbiiefus X.',Episcopus XII. annos
netur "ud.iciosacerdotis. Mendax vero-per ignoran- peuiieal. Si laicus prpximum suum-occideritV. an-
Uiamet non hocuil^confilealur ei, cui menlilus est, B nos exul penii. Si quis alium percusserit etjsangui-
el sacerdoii, liora tacendi da.mnetur, vel.XII. psalm. nem effuderit, X. dies in pane et aqua; si dicam
cantet; Si vero; de industria, -III.-dies tacendi vel septem menses, presbitef I. annum peniteal (101).
XXX. si 'potest (94). Mendax per cupiditalem,pla-. Cujusparvulus in negligenlia sine baptismo,mor-
" ', tuusfuerii, III. annos. I. ex hlsinpane elaqiia
ceatlargitate ei, cui frausli'avit. ' (102).'
De homicidioel sanguinis effusionesine morte, el qtti SI laici infantes siium ohpfesserint, anriurii"I.
parvulos ojipressoshicqui sine baptismomoriunlur, in parieet aqiia penit. et II. a vino -ef-carhe/eVabs-
et aborius, ei qui tnembru sua ' abscindunt, el qui lineat se ab iixore tempbre periiteriliae.Si mulier
t .prmbentducaium Barbafis* '-""... abortum fecerit voluhlarie III. annos in pane et"aqua
I. ... . . CanonesAnclionitani(9B). Tjui pbr f ixam"ictuni (105) debilem vel defor-
..Quiyolunlarie homicidhim fecerint, ad-peniten- penit.
meirihoriiineiiifecerit, reddax inpensis medicae(104)
, tiam.sgaugiter submittant,cirea-ex-ilum autem vilas et
communipiie digni habeanlur. Qui non voluntate egriludine restituat, et iriedio aiino in parfe et
sed casu homicidium.perpetratur, V. annos peni-. "aquapeniteal; si non hahueril, iinde feddat, unum
teat (9,6). Mulieres qui fornicantur, et- partus suos arinum peniteat. Si laicus per scaiidaluriisanguinem
iiegant, et eas que agunt ut uteros conceplos .excta-,,J effuderit, reddat ill. iantum quantum nocuil, et si
lianl, antiqtii Patres inslituerunt-usque ad exilum rion lialieat, unde reddat, solvet opera proximi sui,
vifae,nunc humanius adtlnitum.est, X.annos peni- quamdiu ille iiifii,musest: etpenileat XL dies m
teant.,(9.7) Si quis-occiderit monachum vel cleri- pane et aqua. Qui ictum. pi«'ximo"dederii et iioij
. cum,-arma relin.quatet.JDeoserviat, vel VII. annos nocult, I. vel.II. vel III. quadragesiin. in pane.et
peniteat. Qui autem episeopumveTpresbiterum occi- aqua peniteal. Si clericus, arinum vel dimidium. Si
derit, regisjudiciiim ost de eo. i,Si laieus alium quis quodlibel juenlirum voluntate Iruncavefit III.
bcciderit odii med.iiatiohe (98). si non. vult arma aniios. 1. ex his, in pane et aqua.- Parvoli'\invicem
relinqnere, VII. annos penileal sine carne el vino. perculientes VH. dies. Si vero adolescerilesXL. dics
Qui hpcciderit hominem.XL. dies absteneal se.ab penileant. "Si. pe.rvindictam fralribus (lOS) homi-
ecclesia, ct posiea superscriplam peniieni.iam.agat. nem occiderit, III. annum poni.l.si.cpont (106) pro-
Qui jussiohe-Domini siii hominerii hoeciderit, .XL. pinquis dimidio. spatium (107). Qui praebeu.tduca*
-dies penileal; el qui hpcciderit bominemin pu- tum barbaris, III. annos peniteat. qui- hospites non
blico bello, cum i'ege XL. dies penit. si.pefpo- fecepit in domo sua,'sicut Dominus pijecepit, et
culum vel per artem aliquarii.malam, VII. annos regna celpru.mpromisit,.ubi-dicil.i.venitebenedieti
peniteax, aut plus. Si, mater filium suum hoc- D et reliqua; quanlo temporehospites.non i'ecepil, et
(95)1. jiiacetjiroximum_suumr , . ,.; .' i suwii, 7 annos pmniteal. ;*..-'...-'.,
"(94) lnlib.de Reined. peccat. Mart.L, c, cpl. 25 (101) Colleci. anliq. Mart.col.41 : c Si quis alium
fin. integre~:Si vero "nnn. per ignoranliam, dudbtis aliter percnsserit, el sanguirieni "effuderit-,40 dies
" diebus taceat,_tacerenoti
veltrigintu psalmos, si prceest,cdniet, poenileat etvuInusreslituat.Si diaconus'6 menses,
si presbyler unum annum poenileat.» • -T>
"yrtcsules.enim possunt - - • - {102) 1. c, col. 42.: Si morilur infans sine ba-
i.Ancyram:
{{)'>) ......
(96)In gdii., -ex inlerp. Tsidori can. 22 conc. An- ptismojlctannos habens,'paler et mdler 5 annos ' --pcehi-
-
cyr:i Eos.vefe qui noii.volunlale, sedcasii.homici- .. teat, l exhis in et
pane aqua.. •' -
• .
"dium fecerinC, prior.communioni
quiderii regula post sepiem (105) 1.iclu. .
annorumpoeniteniiam sociavitsecundiim (104) 1. impensas medicince.In lib. de Remed.
gradus constitutos.' Haec vero :liumanior .definilib pecc. Mart..l.,c, col.26 : Reddetimpensa in medicbs,
quinquenni "tempustribuit.
' » . : el macuim-pretjum, et' opus'donec sdnelur-restittiat
(97) Vid. sup. p. . , .' -
(sc. tantiim; quarilum siio labore.acqujrere
•' potriis.-
- .: •
;.(98)Apud.Maii., collect. antiq. col. 41,-additur : sel) ei dimidioanni pmnileat:
" t vel possi.dendae haeredilatisejus. » '
:
''(AmUfrutris.. .-/-.''_.-_'- , .--'".'"
• ; *.•''*
(99) Apud Mart. I. c., IS.aiiHos. - (106)1. componit'i,,e-. salisfacit,"
(100) ;L c. :;Mulier pdupercula si occideril-filium i, :*(i07)-;l"'f ipaiiol' < .'•_'' 7 • - •;-• ;' l
975 APPEND. AD -SMC: X. —"MONUMENTA LITURG. 976
mandata evangelica non implevit,-riee pedes.lava- A annbslTKpeiiiteai in ;pane et aqua.'Si -qiiis laictis
vit, neeelemosinam fecit;,lanlo lempore penilealin per igriofanliani^ cuin.iieiieiieis-cbnirijiinicaverit",
pane et aqiia, sijibii^emeridaveril.Qhi permanetin stel inler/C.atecumeribs",id esl, sepafaibsab eccleiia
avaritia, alienetur,. ibesaurizans.superflua jn cra-; XL.i.diebus-elaliis XL'. in extremispeniieat, etI«ic
sliniim tempns,. per, ignorantiam, iribual illa ,pau' culparn suamdiluat' ;;si vero *p6siquam";s"aceMos
peribusj si autem per cbntcmptum .arguentium; ele- pfedieavit".:"ut.ciim her"etieo'ho"n;"cbnjriiunicaret,et
inosina et.jeju.nio, judicio sacerdolis.- Ternianeiis Herumiecerif.amium L. peniteaT, etTIl. quadrage^-
aulemin avaritia .alienelur (108).. Qui repetil aufe- siniis, el-HI. annos abslineat sea"yino:.e.t'a.cafriibiisi
renti-qusessua suitlcbnlra (109) inlerdiclum, tfjbual Si q\i\s ab hei;etico ordinatus -fuerltj; itefum:debet
indigenlihus, quae repelivit. Clericushabens- super- ordinari .-(li-4}:Jsi"=prehensibilis.iuerit,-;siriiiiihus,
flua, donet ea pauperibus, sin autem..exebmmuni- deponi. oportet; Si- quis a: catliol.icaecclesiaad he-
cetur. (110); si auiem.post penitenliac lempus quo resim transjeriti ct postea-reversus noii poiestbfdi-
viyit in conlradictionem; in . penitentiam Temotus iiari^jiisi post.lpngam abslinenliam".aut"magna!ne-
vivat. Si qiiiscupidus aul avafus/.aiJl, superbus", cessitate; liuiic-lnnocentius Papa.nec posfpenilen-
aul ebriosus , "aut .fraifem sunm. hbdio habuit, liam-rclericuiia.jfierircarionum;;'auctoriXate -adserit
vel alia liis. similia qitas diniimerare Iongrim,est B perm.UtU-Siquisaffide Deiidiscesserit":sihe':nlla rfe-
III. annos peniteal, et juxta .vifes' siias eleriiosinas eessilate,c?t-p.osteaex.lolo-animo periitentiam: a'c-
faciat. '.*"-" , -. . ,. v ......:. cepitj III...-annos e.xlra "ecclesiam-,id esiTnler. au-
De ira, lyistilia, odio, maledicto, delractione,-invidia, dientes.juxfa Nicenum c'oneiiiumannos;VlL- in ee-
dilatiiras (111), cogildlionesmqtasjlieresiin. clesia inter penilenles; -ct' anhos IL :adhuc; extra;,
;' Qui yerfia acervipra in furore, non tamen inju- communionem.; ,.. , , . .. ., ..,-. .:-
Hosa proiiilerit, satisfaciens fralri stiperponatuf. : _• -. -', . •.~De Reiteraio, .-'-" "
Raplhino
Si auiem curii pallpre et- rubbre vel tremore male-
dicens, cui uialedixil.plaeeal, et VII. dies peniteal, "•iiui bisbaptizali sunx ignorantes,- (115)' -indigent
canones
remolus cum pane et aquar Qui odit frairerirsuun: pro eo pcniteniiani,- pisi quod'secundum
non possiftt ordinari," nisi pro magha.necessltaie'
quamdiu non repellil odiiim, eum pane el aqua sit. non ilefum" baptizati^smit-, 1
Qui autem ignari
eteiquemhbderit caritafenonjficta conpelietur(112),
- crucifixerurit; aniibs- VII.
Qui caiisa invidiae .delrahit,; vel liberiler audii quasi ilerumv;Cbristtim etin«lres :quadfa^
deiraheritem, IIIL dies ih pane et aqua separeluf : peniteanl,HII; et VI. feria,
si vero deeo, qiii praeest, 1111.'dies'peniieat etser- gesiniiss (116)- si.pfo vixio aiiquo fueiii. (117), si
viat ei liberiler reliquo.Delfahenles laiel VI. diebtis, r autem prb, munditialicitum putaverunt, arinosIIL.
' ,•<.:'''•"•'-_•- ;
Cleriioi liebdoniadf II. Subdiaconus: IIT.""Diac.HU. peniteapt. _><•• r
- 1
preshitefi V. episeopi VI.' Si qiiis" cum alio irahi Deminhteiio ecclesia'',el remdi'ficalioiieiiel:Missas,
lenetin corde, lioniieida "tidicetur:- si hon vriltre- et diversas negligenlias,desanciosdtriftcio.'
'
conciliari fratri suo, quem hodio habet, lamdiii iu EcclesiamTicetpbnere inalio ioch, sliieeessesit,
pa'ne'et aqua "peiiiteat, lisqtie durii fecbncilietur ei : et non "debetitefumsanctiDcari," ianlurii jiresbiter
reticens peceaiuni-Tralri quod est'ad hibrtem.-af- Squa asp'ergere':debct, et in lpco allaris criix debet
guet eum - euin fiducia,*et quarilo Tenipbrefeticuit, componi (118). Ligna ecclesite ribh debenl ad aliud'
lanXocum pane e"taqua"viv'al.-SIpeecalum parviini opus "ungi, liisi ail aliahi ecclfesiam,vel igne "cbm-
feticuit, argiiit-quideni eum, sed psalihls sive ju- burenda,'veT ad'profeciiiiu in monastefiofralribus''
dicio sacerdotis periiteat. Qtii peccatufn puleridum coquere' curii eispanes licet, iiam" ialia" ih laicaiii
fralri injpulat,-pfiusquam sebrsum argnat-eum, sa- opera non debenl procedere. Sacfificiiiin' non" est'
iisfaciens^eiTH.'dies in pane ef• aqua pehileat. Si accipiendum de manu' sacerdoiis, qni oraiiones vM'
quis monachus solus cum.sola foDmkia.loculus.fue- dileclipnes (119secundiiniTitum implefe non poiesi,
rit, vel suijeodein leeto maneat,cena careat: si verc pto lionis rebus (120)offerre "debemus, pro malis.
post interdictumXLVdiesciim pane etaquapeniteat D nequaquam,-presbit. vero- pro" suis, ,si episcoptis;.
Si quis Dilaluras fecerit, quod el slabile. (115) esl non est, probihentiiT offerre(12l}.-Qiii_coihmunJ-
' ' -r
(108) i..e. excommu.nicelii!% ;. ; . (ilT) Suppl., ex eod. cari. .Gra*t.,",s.m'.i*<3,r.-..
'_'
' (109; Suppl,, Domini, gx Theotl. cant.. ..".-, (118)' ldem Jiic -canon. ediitfs ;'tsr: inter-*apiinla-, 1
.(110) Pcena baec;nonnisi graviiim. sceleruniijiho- rei' T"heddofI" c'«nr*.n. l*",.*xceptis"!pb"steriofibus yerbis,
linquamjnflicta.est; Igitur; an.onyrijiisnosler, quae et in loco altaris, eic./qiise ihidem desunt. 1Gre^,
Cenles'liaud.exisiiifi.avit clericos deJjGiiis • .. superfluis lerum^nolatD. De I'a,Baffe.ad«i",'eam"(rTiTSpicil.,
• n.-ed. p..487) iri pfiori. editione lectum : ^Ef ttiiic
tariquam suisjslatuentes,. "; ,.,„' „.
(lii) \. delatione, _,,'.'j.~,, " debet iterunr>acriticari,nec-tantuni aqua saneta.ad^
•(1T2) f., cops/e/ai'. .1 ,. spergi.jQiiEesarielectio -cum^can. S«t 24.sdist. -1,-
T(H5)l.~dei£stabile. _ ,, . .... ,•_!.!.;.-,-.", de.Corisecrrf,ubLniolo .altari iristaui^alaque^cclesia,
; (114),. Npn.-unarii'quoad pmnes liierexicpsTuiss. novapraecipitiirconsecratib. . *_ •-. .-• __,."; •;'
ohservaiani ciisciplinam
"" cx. historia.i ^.eclesiastjc; (119) 1. teciiones,ul aptid Theoil., 1. c.i «•-*".'
saits cbhstat''.. ,'' .... *"",'.*"; .,"" ." . .- (.120)1. >£grfoi.s..;Estque hic">can.M: Giltlie""(-F."
(115) Suppl.,ex Theodl cant.,..--- (apud Aeher. Spicil IV Tliesahf."tnbv«
' ariecil.). -Aliter*-saije
' yisum;Apt>-"
T. 1 fol. p. 486) non.-_ stblo. ,'".'",,. .,..,. ~~{-; ('-'•„."*'- '• '
(116) Suppl., jejtment, ex 'can.. qm..bk, 117, d.is :j-'(12l}'Gildas can. 1".,* .Presbyiefi vero"pro,;epit.,
--....-•
tinct'. 4-de'Cohsec. .'. scopis non'prohibeniur biferfe. >'' ". "- ,, , -
 977, -JUDICHJJtPOENITENTIS.* 978
ca.verit.jiee Tgnorans, excommunicato ab eeclesia .fVril sacrificium, elmuscomedilillud.XLdiespenileat.
XL. d[es;peniteat. Ante consumalioiiem.peiiitentiae Qui autcm perdiderit in ecclesia, aut pars ceciderit,
penitenles secundum cariones non dcbent.communi-. et no.ninventa fueril, XX dies penileat. Qui perdide-
care (122),-iio.sautem pro miserieordia post .annum.. rit suum .Crisma,.aui,solum"sacrificium ln regione
aiil_<VJ.-. menses.iicenliam .damus. Qut.miilla mala' qualibet, et non inyeniatur.III quadrag. velanntim I'
fpcerit; h( est honiicidium,adullerium vel cum qtia- periiieat; Peffundens aliquid de calicesuper altare, .
drupedia fornicaverit, auliiirla multa Teceri.t,eat.in. quando aufertJiiueamen, VII dies,penit. autsi ha-
nionasteriiiniel -periitealusque admbrtem.Si quis hundantius* superpositionibusVII penit. si super al-
p.resbiier.penileniiammorieiitibnsabnegaverit; reus lare slillayeril calix, sorbeat minister slillam et ter-
eril.animarum, quia Domiuusdicit : quaeunque.-die; nis diebus peniteat. Et si per lintea ad alia transierjt
cojiversus.fueril.peccator, vita vivelet non inorie-; VII djes peniteat; si.usque lerlio VIIUdies, si usque
Uir.;-vera;enimcpnycrsio In iiltimo lempore pptesl. quarto Xll.djes, et iinteamina quaj.teligerit slillalll
esse,. quia-Dominusjion solum„temporis,-sed.cordis perabluat .feces-calicesubter posito, et aqua ablutio-
inspectorest.siciil Iatro uiiiusjriomeiili-meruit.esse. ' nis sumatur; si vero per negligehtiam de calice ali-.
in paradiso.iiiunius .momenli confessoi (1.23).Pro quid stillayeritTii lerra, lingua bibatur, Jabula rada-
defunctoijioiiacliomissa..aganlur die.sepullure ejiis, B tur, si nonfyerit labula, miitat, ul non conculceiur,,
et-tertia iliac.et postea.^uanlum voluerit Abbas. igni.sumatur (12S),ut supra sacer.dosL dies penit. si
Pro laico bonb lercio die""yel septimo potesl jeju- quando interltietur calix.stiilaveril; prima vice XII
niiim>prope'nitenlia-XXX. .diesvel-VH. et propin-: psalmosxantet. _Quiin fltimen mergit, sacriftcium
quisejus oporlel jejunare Vllmo die (124) et obla- conlinuo hibat aquam quoein.Grismafuerit, sacrifn
tionem-offerread altare, sicut in Ihesu filio.Sirach cium sumat et - emendet. per X dies culpam so-
Icgitur, et prpSaul fllii Isi:ael jejunaverunt,'postea. 1^8^126)..Quinegligentiamerga sacrificium fecerit,
quantum voluerilpresbiter;-Missa secularium mpr- aut siccans, vermibusque consumtum ad nihilum de;r
tuorum IIL-in-anno, tercio die jet nono die, el lri-.; venitlll. Quadrag.cum.paneet.aqua penit. si inte-
gesitno^diae, qtiia lertia ,diae surrexit Dominus, ct grum irivenlum fuerit, igne comburatur, el cinis sub'
, hora nona -emisit spiritum,,et XXXmo,diae.MoyseiT altare abscpridatur,. el qui neglexerit XL dies suam
plarixerunliilii Israel: Mulieres possunt sub nigro. negligentiam-salvat. Si cum.amissionesaporis dceo-
velamine accipere sacrificium ; sanctus-BasiliusJi»c. loratur sacrificium, XX diebus explealur jejunium,
"iidicavit. -. : - -• .--... conclutinatum;yej;oVH-diebusj si ceciderit sacrifi-
. Desanclo"sacriftcio. . • .; : „ cjum de-manibus.offei*-entis terratenus,. et non iuye-
- Qui non commhnicat, non accedat non.ad pacem, ,2 n.iatur(127) omne quodcumque inventum ftierit, ins
neque ad lioscuram,'et qui prius manducat, ad hoscu- loco, in quo cecideril, conburalur, el cinis utsupra.;
liimnpnpermitlitur.-; qui acceperit. saer-ificiumpost abicqndalur: sacerdos deinde medio anno damne.iur.
eybriniVirdies penileat; si vero monachus neglexerit. Si verp invenium fuerit-isacrificium,de-manibusoffe-
accipefe.Jacrificium, et noniiilefrogat, necaliquid rentis , locus .scopis mundetur est(128) stramine,
causaeex.cusabilisexli Ceiit, superppnaiiif-j'el-quiac- vel,,quid ibi ihyentum fueiit, .utsupra ignitur, et
ceperit sacrificiiim-pplhilusnoclurijo ,siiniliterpeni- sacerdps XX dies peniteat;, si usque. altare lapsunf
leat; si saerificium.ierraienus negligendo ceciderit,. fueril, superponatur (129)..Quicumquealicui capitale:
siiperposiiib.sil;-qui"sacrificiuro*aliquo~perdit, relin- crimen;admiltenli per ignorantiam comnjuiiicaverit,
quehs illud fefisdevpraridiinj,si excusabiliterlllqua- VHjljes peniteat. [fjui evptui' sacrificium,-etcanis-
dfagesiriias,,sihyefb annuml. Qui non benecustodie-, sumit,aniium j,penit.,,sinatiteiiij/Xii dies.,Siin die,,
- :(,122)Iii:cap.-21Tbeodbriinserta habenliir sequen- siiibnftieril ia6«/a.ni«Maf,-il!ustraiilurluculentius ex
tia :, -t Thepdor.us. dicil.-J,:;JJndeconjicimus,: iesse:-" carii M lib.p08nit..eciitiaMa'billoriioT...I,Mus.ltaL,
biiiic canonem con.ciljicujusdam ariglicariij'•<-' cui .iijlpr- p.,:59ii,;iib,ij":.Si; si-.npti.fueftt,,
fuerit ,,l.abut,ci',rrqdut;
fuefit'Tliebciorus.; . '' '."."'' "'"'.', miltat.tabuUni,-ut no,ncpnculcelursunuuis^Chrisii., '_
(125) Hie canori:' Si"quis^presbyter"ex)ep.'2' Cce- v .'"(12t3)Exstaf'apud' Maftbn., de AntiqiEccl.'rlt':
lestini 1 ad5 episcopos.G«Hfe, quanlum.ad sensum ' L. i -cap. 5 , fragmenlum,Jibri ,poenil. ex ms. cod..
attitiet-, dbsuriiplusest.; :'' ;;'•'*- '.:; , Diblioth. 6'o//i.,.,quem,,'siJa.ja'm.i»late Maftenius 800
-:'{12'ijTri'-capit.":-Theodi'n.%%[:,i Pro laico:,Jjbno,; annorumjesseVjticlicavitiubi^liiccanon ita referltir' ;
tertja die vel sexta,' ppst jejuiiitirn;"pfo..'po3riitent"e » Qui;mergit.sacrificiiim,coritiriuobibataquanj, q.use.
irig'esimadie!ve!septiiria; et;propiriqrii'ejus,iejunare in.ciirjsmalfuerit/sum.atlsacfificjtim,et emeridetper;'
debent qiiiriqiie dies^et bblalipnem offerW; > eic:-'; 10"aies. culpani sbliis.jf,'Clfrisiiialseu.cljrisriiale;hic-'
"(125) ll,:ut'iri decret.-Grai.:, fdist'T de;Coiisecr.r loci intelligimusvaseultim,qub.JEuc"ia.fisiia.ass"ej'va'ta"
can*'27 'desiiinplo'ex' Tlieodori, caht! pcBnit.:i_Si[ .iut ada^gros deportata esi, quo seiisu.inJib. Sacram.
iwn fuerit 1ubuid,'*Uitori cqnculcelur;iocus corrode-: S.'firegoriiJjabelur prtcfatio chrismqljs, quaein^r-.
luY&rignetonsumeiitr, eVcinis'ihira allarerecpnde-' diiie-/?oniflno.eslprmfqtiovascuti,"ih qub':Eucliarisiia.
lur, el sacerdosAO.diebus.pcenileai. In.primo pcehit.' refibndiiur.-N.f)iicang'e.Sotus vero, i; e. ;solita"r'ius,,.
ex„Scrinib Rqni; Eccl. apiidCanis.', T; lI-,"P.'ii.,:ei[i. et ab hominum- consueHidine.abstraclus .culpaiiii^
Basnagi-p. 126; sic legimusi.{.Si'de calice .aliqtuU- emendarb jubetur sacerdos delin.quens. . - :";«'"
sliltdverllpef hegligenlidminierram,- lingua 'lambe- - (127) Iri Poenii. Roni., Iialitg., el invetri_alur'ati--,
titr, tabutu-fadatur, ignejcomburatur,'et 50-dies pce^'' quid, elc. . '-'.';.;_','
rtiieals Iri altefo abilalitgario descriptb-ib. p: 158, (428) 1., et slramen. Maft.-,ex cit. co.d; " Colb.*
''' .
taiiiuni quadriiginta dies"poehiieiuiac'assignaniur,-ut' (129) i. e. |ejunio puriiatur sacersjbs.
apud Gratianum. Vertim.verbailla maxime obsctiraj
m- APPEND.ADSMC. X>— MONUMENTA LITUP.G. "980
quando cbmmuijicaverit/sacrificiuni evo.muerit, sr,A pane et aqua.elemosina solid. XXVIin uuaquaque''
vnte mediamnoclem, III stiperposiliqnes facrat; si he"jdoinaleuriu.mdiem jejtmetad nonam, et alio ad*
post mediam nociem.ll 'superpositioiies; si ;post vesperum, etiri Hlquadragesirijisde quanlum sumat
matutirids, I. siiperpositioriemfaciat; si infirmilalis- penset el tribuat medietatem in elemosiria.Secundo
causa sacrifichim evomuefit, VII dies peniteat. Si auiem (13S) remissior penitenlia esl-de Natali-Do-
in igiiemipsusu proicil,, C psalmos caniel.,*Siyero niini usque Epiphaniam , et Pascaiisque in' Pente-
canes lanibueri.nttalem vom.ilum,Cdies, qui|evomit, costeii; et qui "sic-non potest (157) pro uno an-
' " '
peniteat. „ no(158) eleniosiiiam donet solid. XXVJ,'pro- dub-
De Reconctlialione,eidiversis el muttis matis. bus(159) XX, proIH(140) XVIII. Pblenles aiitem
Qui niulta mala fecefit, id est liomicidium,adulte- • pro criminalibus culpis faciant, ul Zacbeus dixit :•
rium cum muliere ef cum pecore, et furlum, eal in" Doniine omnium bonorum meorUiii dimidiuin' do
mbriasierium, et penilealusque;ad mortem. pauperihus, "et si aliquid injustum-absluli; in qua-
"Greci. omni Doininica commuiiicant-, Clerici et druplum restituarij; elsi hicnon sunt, cui abstulit,
laici: el qui in tiibus Domiiiicis-iiori.communicave- autnonpossunt, aniriius ejiisquaniunj ipsepensat in
rint, excomriiunicanlur, sicut.el Canones babenl. argentum medielatem donel, et iri Ereniosina (141). '
Romanisiihiliiercommunicant,iiuivolunt, qui aulem \\ .ORDOAD DANDAMPOENITENTIAM (142).
iibl.ue*ririi,."non exconimunieantuivGreei elRomani (Ex cod.nis. Bibl.Caes.Viiidob.Tiieo',.n. (38o,sacc-. x.:)'
trihusdiebus a~bsiinenlse a muKerihus,sieul in lcge 'Inlerrogal sacerdosdicens : Credis in Patreinet
scriptum esi-anle panis proposixionem(150); ante Filium el Spiritum sauetum. iij Credo. Credis quod
cbnsiinia.ti.oiiem' peiiitenticepenitenles secundtimCa- istae tres personsequaemodo dixjmUs, Pater Filius
iiojjes nbn debenl communicare; uos aulem pro mi-' ct Spifilus sanctus tres personaesurit et uhus Deus. -
sericordiapost aririumet VI menses licentiam da- lij.Credo. Credis, ijuod incafne,' in' quo nunc cs,.
nVus;.qiilautem implerequod in penilenlialc scri-; in ipsa liabes resurgere in die judicii, et recipcre-
pt.iiiii_.bonum esl; eiqtii non polestfacere, consilium sive bonumsive maluiriqubd gessisti. riVCredo. Vis
(famus (ISl);pro Idie in pane et aqua-, psalimiisL, dimittere illis peccata, quaecuriqueiri te peccaverunt
flectendp genua,. aut sine flexuLXX infra ecclesia, Dominodicente. SIKOSREMJSERI.TIS nbimNiBusPEC-
antin' loco imo per ordinem psallat; et pro.uno' C-ATA. EORBSl' KECPiTERVESTER COELESTIS DIJIITTET"
iriense,c[uodIripane el aqua debet penitefe psalmos- VOBJS PECCATA VESTnA". El requireeum diligenier, si
mijre CCtriginla , et poslea omnibus'diebus reliciat' est incesluosus,el sinonvutt ipsaincestadinutiere,hon,
ad sexjam ," nisi quaiia et sexta feria jejtinet ad' potes ei dnre pcenkeniiam.,Nam si vultipsa incesladi-
rionam.A caiiie el vino abstineal, alium cibum(T52),iC miliere,dicjisalmumDomineueinftiroreluo.Eldicora-
postquanrpsailil (153), sumat,- et qui.psalmos non tionem /ia)ic-(145),Cujusindulgeniiacuncti "indigeiil.
liovit (151) pro iinoquemque die denarium valente Oremus. Memeiild famuli liii.ili. et quiiubrica -ler-
efoget ih belemosina (15S), pro uno autem auno in reni corporis fragililafe utidatus est ,;quaesiimus,nu
: (150) L anle .panes jiroposilionis
' '" ut apud Marten. (152) Th.ebd.1. c, addit :"quem ei.dederit. '
T. IV Tiies., col. 46.' . ; - ' :
(1551ib., psallat..
(151) Inlegre ex Poenit-.J?om.apud Ganis./T. II (154) additur ib. : Et ila pienileredebel, el jcju--
P. -ii, p. 129•:.«Qui potesljejunare el implere,.quod. nare non poiesi. •_."-.
jn.Pceiiileutialiscripl!im'esi,bonumesiei Deogratias (155) Theod. pari obscurilate : per .unutnquemqua,
referat. Qui aulem non poiesl, permisericordiainDei diem redemplipvalenlidenariuminpauperibus.erogei,
cbrisiliuiridaiiiuslalc, nec sibi-,nec alicui necesse i". e. pro redempiione promeritaeposriiiienliae
ut num-„
sil vel perire, vel desperaTc.Prp uno.die, quem jeju- mum-ufl/or.sunius dcnarii eroget. Plura -sequuiitu.i.
nare debet in pane et aqua, SOpsaimpscantel flexis apud Tlieotl. quaehic aut dcstinl, aut transposila. <
genibus, si potesl fieri, in ecclesiavel iri alio conve-' --(136) Tlieodl i-Insecundo aniw remissio • poehiten-.
nienli, et linum; pauperem pascat. Vel si tandiu limesl de Nulati Doinini, ete. -.
flexis genibus' slaie non potest, 70 psalmos ereclus - Suppl. ex Theod., acjerepmnhen.liam,
(157) "
cantet, et paiipcrempascat.,Vclcenties genibus ilexis - (138) Tlieod., ... primo anno. .•-
veniam petal. i Nulla- deinceps inler Romanum et .ri (139) Theod., et insecitndo. ... . .* .
nosif.iim.poenileiitialem librum eonvenientia.In sae- D (140) Theod.,._!t!nlcriioxvjii, hocsunl solidi LXIV.:
piiis jam laudaiii collectioneantiq. can. poenit., Mar- (141) Clanora
-
non sunt, cpiaehabet Tbeodorus^
teif.-, 1, c.j.col: 55' siib nomine Theodori Cantua- etsi prolixiora bic enim loci ' in:codice noslro in-
riehsis nimirum , pliires occurfunl canones ad pce- tegra rescissa esl pagina. .- , . ,
jjiteniiarum redemplionehispeciantes, qui cum no- (142)ln antiquo ordineSictilo, qui ab'as cum hoc
slris" maximam. pariem cbnveniunt. Sic- ih., post iiostro plerumque convenit, pra.milti(ur haec, .ut
verba, bonum e$t, pergit -Tlieod. < Et hic est ordo alibi passim, rubrica in append. Morini de poenit.
idem psalmodiaaprb poeniteiitia'' pro.uno, hoc sunt •«'MoreJsolito cum alicjuis venerit ad sacerdotem
quando in pane et aqua debet jicenitere. Hbc suut confileri peccala sua, niandet ei sacerdos, ul ex-
psalmi 50 UeClendogenua, aril slne genua flectendo spectct modicum dbnec inliet in cubiculum -suuin
70 infra ecciestam; aut iu unum locumper ordineni adorare : si autem non babucrit cubiculum , prius
psallai. Pfo heb.domadaquando in pane et aqua debet in secreio cordis dical hanc orationem. :': Domine
poanitere,SOOpsalmosfleclendo genua per ordinem Deus omnipolensjnopitius , i etc. Quasomnja, ut
psallatinfra eeclesiam, aul iii"-unumTocum,-auisine ipse ordo, privalam pcenilentiamindicant, diyefsam,
genua ilectendo 420. Eipro uno meiise, qtjandbin ab ea, qusepubliceiri*capilejejunii
. - . - indicebatur age-.
paneet aqua debel pcenilere, psallai-psalmos.1200 baturque. . ., ;. , .
cum gentia fleclendo , aut sine "gesiua flectcrido •~(i'&) :ApudMorinum in. cod. Siculo sic ' legilur
1680, » etc. Deus etc. ' -
cujus induigentia, '..._-
 9«; - JUDlCnHI P-OEKHENTIS. 9S2'
d.esveniarii confitenli. Parce supplici, ui qui nosiris i 'M.Trhneasti ei ulluhimembruin propter iram. annos
nicriiisaccusamur, lua miseraliorresalvemur. Per.- tres. /)U.rO'distifratrem tuum.quamdiu in ipsoodio
Deinde dicispsdlnhim Benedic anima-mea Domino fuisll, tamdiu poenileas in pane et aqua. Int. De.
itsqueraiovabitur.' Et dic. ofat. /iflnc.^remus. Deus minlsterlb ecclesiae ahstraxisli aliquid. deiraxisli"
£ub,cujtiso.eulisomiie'cor trepidat, omnesque con- ullumhomlriemaut seniofemvel-ad parentespropter.
scieritia. conlremiscunt, prripitiafe omnium gemili- invidiam. "annum jfnum vel quadragirita dies.-I....
btis ct curiclorum niedefe vulneribus^ elsicut neiho Nubsisti bum uxore tuaaut cum alia foemina qua-
nosirtim' est lib.er a culpa , ita nemo sit aliemis' a draginta dies ante riarlum aut posl parlum, qiiadra-
veriia. Per. Et dicis psalmum quinquagesimum Mise-- ginta dies pGeniteas. Inti Nubsisti • die dominico, -
f ereinei Deus. usque omnes iniquitates measdele. unum diem veltres. Int. Violasti sepulcfa proptef
Et dicif hanc orai. Oremus.PrecbrDoriiine clemen- furtum, annos tres; aui duos. /..._ Conligit iibi ulla
liaeet miseficordiaetuaj majestatem, ul famulo tuo negligentia de saciilicib. Cenlum dies vel quadra-.
iil. peccata el facinbra sua confitenti, veniam re- ginta. M. Fecisti usuras. quinque- annos vel ires.
laxare digneris et praeteritorum criitfinum culpas M. Tulisti resalienasmalo ordine per malum inge- '
indulgeas",qui humeris tuis ovem perditariiTeduxisli, nium. tres aimos. M.• Fecisli sacrilegium, id est'
qui puhlicaiii preceseohfessibne placalus exaudisti, ^ qubd aruspices vocanl, et auguros faciunt et sorli-
tu etiam huic famulo luo placare Dominc; iu hujus logos, vel vota quse ad arbpres vel .ad fontes seu et -.
precibus benignus aspira, ut in confessione placa- caneellos, aul per ullum ingenium yovisti, aut sof-
bilis permaneat fleliis ejus, et petilio perpetuam cle- tiius fuisti.ant avorsum fecisii. quinque annos vel:.
menliam celeriter exoret, sanctisque altaribus et qiiatuor. M. Fecisti raptumdcvirgine vel yidua.
sacrariis reslilutus.sp.ei rursus aelernae ac cceleslis tfes annos pceniteas. M. Tulisti aliquid pecuniae in
gloriae mancipetur. Per. Interroga eum si iam con- ecclesia coulra directurii. tres annos , .aut quadfu--
fessus fuissel, etpropler.hoc interrogessi ipse aiiquid pium reslituas. M. Pfodidisti. aliquam-rem' per.ln-'
de malo ingenio habet itut de furtu, aut de qiiqua justam;dilaturam,tresannos poeniteas.jtf. Deduxisti-
causa iniuslificdta cohlfa direclum, Si confesstisfue-" aiil transmisisti per.ullumingenium servum" luurii-
ril quod habet, inslrue illum quod non est Hcentia de aiil alium hominem in captivitate chrlsliantim..
aliis peccalisjudiehmi f-ecipere,anlequamipsum ma- quinque annos pcehiteas aut tres. M CremasiT dor,
Ittm reddiderit, aut eieceril. Postea si fecent, inler- miim aut area.' tres.annos. M. F.ecisiivoiriituiii
vogeseum, si iraoundiam, conlra qualemcunque ho-- pfogtei_ebrielatem._quindeciin dibs si per conteij-'•
minem hubeut. Si confessus est admone eum , quod lionem quadraginta dies. Si nesciens -septem dies.
tcriplum est,.quod non proficit abslineiuia ejusi Etsi ' M'. Cogisliullum hominem bibere, ul iriebriaretuf','"
talis est inlerroges eum, si fugiiivus sil, qitia non li- aut per odium hbc fecisli, centuni dies. JIJ. Bibisii:.'
cel pmnilentiamagere anlequam se reconciliel. Tunc' sanguinem aut manducasti de ullo pecude vel hb--
fac eumconfiieri omnia peccala sua ita dicendo Fe- mine tres. annos pooniteas, Aliorum lhesauruni=
cisti omicidium, aut casu, aul nolens aut pro vin- sumpsi pro quodehilas orationes. non implev!.. ,
dicta parentum, aut per jussionem domini tui , aut M. Manducasti morlicina, aut dilacerata a bestiis.
in publico bello , vel facere voluisti et npn potuisti? quadraginta dies. M. Bibisli de liqupfe in quo-riius
qujnqiie aut tres velijuadraginla dies. Similiter si vel raustela mortuae inventae fueruni.M. Cpntempsi-
- servum occiderit duos ajinos. 31. Fecisti periurium sti iindiclumieiunium in ecclesia ; vel contra decreta^'
per cupidiiaxem.saeculi, autcoactus vel proneces- senibrum.' quadraginta dies."J!f.Et si qualuor tem-
sitate vel pfo vita parentum aulnesciens au.tsi. alios ppraanni vel quadragesima. annumuhum! M. Oppres-
. in periurium induxisli scienter. Septem annbs. vel sisti ihfantem luum vel alium ut mo.ifiretur. septeni
tres e\ quadraginta dies. M. Fecisli furlum., idest, annos, aut quinque vel ires. Int. Bibisti ullum riiale-'
effracturam, quadrupedia vel "forlioremcausam va- ficium, Id est erbas, vel aliascausas. til iiori"(io-
Ientem. Solidos quadraginta vel ceiitum., annos se- luisses infahtes liabere; aul alio donasti", aut Tib-
'
plem velquinque. M. El de minoribus furtis ahntim "liiinemrp.efpotionem bccidefe voluisti, aut- de san-
uiium vel tres quadragesimas , seu et quadraginta - guine, vel de seniine mariti tui, mt~majbrehi' de te
dies. M. Fecisti adullerium cum uxbre aliena aut liaberet ambrem, aut guslasli , aul urinam" biliisti.
cum sponsata. Vel virginem corrupisti, aut cum sepiem anrios poeniteas v.elquinque aulires. Necasti
sanciiB nionialaevel Deo dicala. quinque vel-lres paflus tuos. decem ahnospceniteas. M.' Et slfililim.
annos. Inl. Nnpsisti cum uxore lua retro, yel cum velfiliam occidisti, duodeclm annbs pceniteas. M.
ancilla.-.XIdies. Jnf.JFecisti fornicalionem sicul so- Etsi inulero-ante-conceptum.annum.unuiu. ILJSi
domilx fecerunl ,"vel cum fratre aut.cum matre , posl cpnceptum annos tfes.-Jlf.Si hifans per negli-
- yel cum pecoiibus vel ullo irigenio".quirideeim, aut gentiam mortuus fuerit sirie baplismo.annumuhuiri.
duodecim velseplem annps, "yelunum.. Int. Dixisti ethunciuain sine aliqua.poeliileji;lia.ilJ. Fecisti..aii,ud
falsum testimonium per cupiditatem. -sciensaut ne- paganias , quaein Kal. Jan. faciunt in cervulo au'*
sciens. tres vel duos aut unum annum. Int. Per- in vagula. tres annos poehiteas. Int. Misisti filium
cussisti hominem, ut sanguis.exiret ab homine, vel .'tuum super lectum aut.in ibrnacem pro aliqua sani-
ossa fregisli. annum unum ycl .quadraginia,dies." late_,qui!ique annos p.oeniteas.Et adultimum dicen.
9S3- APPEISD.A.D.S^C..:X.,r-:5I0_SlTMENTA:LlTUUG. 8M.
ilumest pmnitenti:Mtilta„sujil.jieccataniea 111faclis;_____ i_corr,uanl ad j)edes,episcopt..acqne pr-qslratt mancanl,
in verbis, in cogitali.oiiibus. jlf;. IIat_.esfidem con- ttsquedqmiius episcppussitrgcns.innttatalteri.diacqno,
fessam Dep.et sacertioli, ul remiiiantur tibi peccala; leyale.proseqitenteckrp- gntijiho.num: venite.ffiii au*
lua. Jlf. Crcd,is:J_oc.iijCredo.-JU,.Ilahes vplfiiilaieni, „ djte-me limojjcni;Dqi.niiii.docebo.-vps,. I_enedicam-
qnod, egisli. contra mandata ,J)ci. ia ho.c •cinendes..'. Dpminq.iiiomriuEt-gdjinpn usquedipente..Qaqmdhi
i|..Sic .habep.JIJ...I_nde confessusTuisli,.-vis jtidi-; vtrpj)salm.us:cqnituri,a ciero cutn aniiphonis^emXti',
«_____ recipere.etilludbene^cuslodire,. e.t omnibus, fihisemper -manuatitnpmnilenlesplebesanh ^abftrehi-,
adinyentipnibus d.iabolj.,renuntjare , et Trinitatem•_ dijtconqy.etqbarc)iidiqconq,.^d}lpntur,Ejriscqpp,Et
eredere? ^'Vqlo..;_9.ices ei :.Dpmirius;sit_tibi adiulpr. ab cpiscopp,restUttuntut\:ecctesim\gremio.prostrfitl
ct protectpr ,;"et.prsestet indulgentiam dc .peccafeis', omni teinpore in tcrram. Deinde.imponat.episcopus^
praeteritjs, prseseiitibus et. fuluris,. Tunc da.illi,ptB-~ anliphomtp...Co.rinijndum crea in rrie Peus,-spirilurn
uilenliam ,; et iudicasecttndum modulum criminum. rectiim ,innoyajin,visceribus jneis..•7>sfl/m.Miserere.
ejus..Dstta verp pmnitentia.dic psfl/inur.j.Deiisiiiiib- , mei Deus..Quofmi!pprosierm{ se.^EpiscppusMnacum,.
mine-lup. Eldices orhtiorieshas super eum. Collecla, yeenitenlibusin oratqrio. Clerp.fucienlehetaniam.Qua .
Exaudi; Domine preces nostras, et eonfitentiuju tibi. expleta, posiqttflin..dicalur..Kyrie eieison.. Erecltis.fi,
parcepeccalis, ul quos conscieniiaj reatus accusat, ftjerra dicat. Raler.rioslej,f,JB_t,.preees: ,,- • -,,•__.._._".;;
*,-
indulgentia tuae miserationis absolvat.. Per,., Atia.'. Saly.osfacserv.ostups.Dpniitie, Deusmeiis sperantes-
Praesta Domine-huic famulo luo ilK dignum pceni_- -in fe..„ -,--,. . ••-,:.•; ::• .:-v--:_ ::~ '. 1 cV-*'-'s--
tentias fruclum, ut ccclesiaetuae sanclae a.<_iiiiisin-. Gpnvertere -Bpmifto,usquequo...:C_-._deprfica.bi.I.is_: esto'.
iegritate;dev.iaverat peccando, admissorum veniarii. ;;super servps. tups... =;- ,,' •_>•_;.- -,-.'.,;. c "-.'--
conseqtiendo-reddatur innojeuus. Per-. Alia.. Prccye- Mitte_eis,:Domine,,-auxjiium;„tie.sanclo.ct cle-_Sion.
nial hunc famulum luumN. ablutjo crimiriiim.dafe^ ..luerefios; ; V; ;-.„Vi„-„,1 :-.:'. ::."../:-i'-.,H> ':'., -
et yeijiam praestaiepeccatoribus., qui dixisti posni-" IUu.stra.facien>'tuam.„siipev.-servostups.;salvos fae-
tentiam te malle peccatorum", quam moriem. ,Con-" : eos, Domine, neccoiifundas.'.-..', ','•,•..•• C ;.-;:.-. ;'*
cede ergo Domine boc ul libi poaniteniise excubias Domine.yide Jiumjiitatem .meam-._etJaborcih meumk.
colebret, et eorreclis actibus:suis conferri sibi anle „et dim.itte uniyersa delicla.-;.. --.'-."*-'.',-;
senipilerria gaudia gratuletur. Per^ Alia. Adesto D.o- Exaudi-me„Dpmine quoniam hen.gna esi miseji-:
imne.suuiplicaiionibusnostris, et me, qui etiam mir . cordia.tua. secunduni. multitiidinem miseiic,. ,
sericordia lua primus indigeo, ciemenier exaudi, ut. Ne..memineri.s.iniquiialu.ro nostraram antrquarum..
quein. npn electione meriii, sed dono .graiite .tuae Gilo^anljcipient-nos.-„.;.,'-; •,;;.'.„-,'', ;<-..*
constitiiisii operis hujusminislerurn, _dafiduciavri.tuiC A.djuva;pos.D.cus';sal.utarisnoster. „el'.propter ^lo-t
inuneris exequendi et ipse in npstro itjjnislerio^quod, • riam noihinis.Xui-DomineJiberai;..„,. _ . ;:;.;
tuaepietalisesi,.operare. Per.. ; Bomineexaudi„oraij.onemmeam. et,clamor_ffleus..
0RDOAD.REG0NCILIAND0SP0ENITENTES(143'). Oratio.AdestoDoniinesupplicationibusii'o"slfis,-i>tc.'.
Ex codice' ms; bibliotb: Caesar. Vindob. saec. x." vef _47m.'Exaiidi,'Domine,preees.hosti;as,'ctcT ---"-"
- • --x.i.theol. n. 339... ; ."....'".. „". 'A.!«..Prajveiiiall]bs'faiiiulbs;.etci. - - '•--; -'-:-
* -
, , , -
Sedente-jimuiftcepro foribuj ecctesicejxehitenttauf ; Alia: Deiis 'irifinitce;'miseficofdiaa .'"veritailsqne;
in airib ecciesim eminhs cum archidiacono jusstim immbrisaepropitiare.iiiiquliatibiisrioslris "et 'omni-
illius .pymstolanlibus.Anlequam egs offergt postulat_ biis' ariimarum,"riQslfariini''niedere' ianguorihiis' nt;
archidiuconus Iiis verbis :; Adesi venerabjlis pon- niiseratiofi.um luartirii' remissioiie per.cepia. in Xua.
• ' '- :'
tifex,'eic. junc dicit- ponlifex': Veriite.'Et diuconus seriiper __enedicXiorie.laete_h.ur;;Per.."'" '''_
ex parte pm.niienlium.yleclamusgenua.. Tririconineb Alia. Deus sub cujus oculis ornne cbr trepidat.
genua astanleii ileciunt jmhilenles._Quqfaclo' dicit oinnes conscientiaa pav.escuiit. propitiare bmniiim,
(liaconus exptirte vohiificis'.J_,evale.Similiier agdtur gentibus et eunctbruin medefe vulneribus..ut si.ciifr
secundo repeferite episcbpo:' Venite* veriite.. Subse- B-nerrionostrum ,esl libef a culpa., ita 'nemosil.alienus.
* ' '
quenie clidconb. Flpclamus gcriiia. itt"antea..el sic ad a venia. Pef _'_"" ."""
tnedium "tisqtieal.rii pavimeritum sblbtehus-vehiahf. Alia. Praesta quaesttmiisDomine his famulis tuis.
Quaiidb aulemleilib-'db'mnusepiscopus anmintiaverit dignum.pcenitenlifefruclum, etc. • - .•_-., . ,
ahtiphonuni.Neriile venile veriite. prosequaltir diaco- Omnipolens sempiterne Deus .confilentibus. .li^
tius"fleclanfus genua.. Mox.cuni di.acoho"pmnilenies bi, etc . ." , ..-.,,, -,
(143') lderii.ordo.quemhic ex cod: Viridob.edimus ilii-ab episcopb carionice-ef qrdiiiabiliter.^iciit. iri:
seorsim, -in alio, ex. qiio .ordinenr divini ofiicii per Sacramentarioji ek-R'omano>Ordiiie!,corilinetur,re-;
aniitim P. ni.edemus, habetnr suo Joco Fer.^V: jji concilientur-atque dijudicentui1.,,_ -In,ecclesia,tamen:
Ccena Domini",qua "eamfieri RptridiimEcclesiaicon- Medioldhensifactaferia VIex epist. xx S. Ambrosii
suetudo demonstrat teste Innocenlio I;in epist. ad ad Marcellinariisororemn.* 20' colligiiur,'.iteriique
P.eceniium Eugubihum. Idque in CapiiuJ.. fegum, lib. v. Hexamer^serm. iiliiino. "Eumderii-Tituni iri
Eranc. lib.*vii, e. 73, nolatur his verhis : cOmnes Hispania pblinuisse ex Cpnc. Tolet. iv,._cari.'6,-_per-,
publice pceniterites quirita feria arite Pascha, qnse spiciitim.esl: atque eiiam in Galhq alicubi-ita-iisu.
esi CoenaDommi,ad civitatem iri einefeei cilicio in venisse Marlenius libVi/de antiqnis eccl.' Rit.c'. 6',;'
au._cs.eitiiamepi.scopi-prostrato. yultu conv.eniant,"et art.:5, a. iO, perJiibef." -;;J " " -'„""- '--•<
 "^ r.JUDlCITJM EOENITENTIS. ''Z-.?.:.:} -- 980"-
'#85'' .'•"-",.
iJeforniayii.
=-.Omnipolens „el misencors-vDeuscjiii' oecca.orum A gralia tua bontulii, et quodmiisericordia
iridulgentiam.'.. --. "i- . "i --"•--"-'. •'--'.' AbsoluliopresbylerL -'<'-'- -..- •-"•
: Dbmine sancle Pater omnipolens aeterne-Deus.ue-. Dominus, Jesus*Clirislus"*quidignatiis.est disci-
'*-- ' »-- --'-" -" lerram
;6picepropitius, elc.*'..' jiulissuis dicere:'quaectirique ligavefilissupef ''
Detis clemehs;qi_i_secund_tmmiil- '
„,.Ceiis.misericors eruhi sbluta etih ccelo. dequbfuni nunieToi-jiiamvis''
:liludiiiein miseratjonum tuarum peccata pcenilen- indigrium et peccatorum yiriciilisaslriciurii"'ine esse
lium deles, elc. '._ -. *-'..._'- • • '..'• • - '" '•'' siia digriaiiorievohiit.Tpse vos largiduojpletatis' su"a_
J A,'ifl,_Ma"csiatem-luam,qu.esumus Dne, elc.; -'- dbno. ac nieae simul praviiatismiiiistefib alisolvere
- U/i(i._.;EamuIos-.tuosquaesumuS:DomineSab Jra "bmhibus fragilitaiis vesfrac excessiiiiis*
dignetur-'ab
t;ua,_elc,,-,;,.<_-- •_ •> '.'"'_ ' ""' >" '" iiiterius exteriusque liuiuaiiiius -coiitfactis. Amen.'
'
Alia: Deus qui cpnfitentium, Uhi cofda-purificas Et sictil peccatatotiiis iiiuiidVsua traditiohe atque
et accusanles suas conscienlias-.ab-rinini vinculo immaculati sanguiiiis effusiorie*idignaliis-est exptif-
jiiijuijatis ajjsolutis. Da indulgenjiainTeis.-et .medi- gare, ita quoque veslforuni peccamiiium maciilas
ciiiam.tribue_yulneraiis.;ulpereepta renrissione oni". miseficbrdiier iiori dcdignettif ehiuridafc'. Ejtisdeni",
niiini peccatorum-in-.*acrameniis„;tuis sincera -deinr sancti sanguiiiisihterveiilione. qhiftisuseslin pecca-
ceps deyotionepermaneant.' .ei.nuU.um-.redemijtionisS toruin remissionem. Ameri. Adjuvante DnbnfbJesii
.-Btcrnaesuslineant delrinnentuni. Per. -., -, -... • ,; - Ch. Devoiipnem qnbque vestram Ila deiriceps adju-'^
Atid.,Deushumani -generis henignissime condilof lorio gratiae suae nbn dedighetuf coffobbrare. qiia-
et misericordissinieTefprmator.qui in reconcilialione " leims et in hoc saeeulo'subrepentiiini laqiiebs';deli-
lapsorum.etiam me qui misericordia primus iudigeo ctbriim valeatis evadere. et_iiifulurb vitam setcfham""
servire effeciibusgraliae lu_eper;sacerdolale.niiste? Chrisii sanguine comparalam- sirie fiiie .possidefe.-
iiurn voluisli. ul cessanlemerito sup.plicis.mirabilior Amen. Adjtivante Doiriiiiohostro JesuCIi, qiifiecit,"
fiercl. indulgentia .j-emiltenlis, D.eus qui. jusliliaa i«oscum non'essehius. et redemit cum perditi esse-
lejiis misericordiae semper mulliplieatipne'. mode- mus. ad-laudem et glbriairi noniiuis sui pef ofnnia .
~ • ""
rarjs. dum delinqiien.tthuspoeiiitenii.anjadhibes. dum saecula'saaculorum.Ameriv" '' '''"'.",,
eliam nialis providenliaetuaedona non subtrahis. et - ' ' '"' _
.'„ AbsolulioSigri. '"-,
vindictam moderando jsuspendis. Deus qui Iiomiuem ' Sicut prineipali sehleritia'conslalQuiA is -jtuNDO
Juvidia diaboli.ab^aatei'pita_te dejecluiii unici filii:lni OFFENDIMUS OMNES. TJndcingemiscinius.itapriiiCipalT
sanguine redeinisii.. vivifica hos Tamulos.luos. quos seritentia cohsolamur :'QUIASIcoNFiTEXMUitrEccAfi:
tibi nullaienus nioridesideras.et.qups non'derelH KOS^TRA. FIDELIS ET IOSTPS EST JF.SOS CllRIST'uS*COS'-
qnisli. deyibs,-assumecorreetos. Moveat.pietaleni ] DITOU-ETHEDEMPTbh AC.SALVATOK. NOSTEltiQUE5I
luam fletus islcmerprum Uiorummedere vulrieribus. IIABEMUS ADVOTATOM 1USTUM APUD'PiTREM.ET EST .
lu benignam jacenfibiis-ma.numporrige. TXeecclesia rROPITlATlO PROPECCATIS NOSTRIS. ETiNfEitPi.LJ.AT
'
tua aliqua sui :corporis-pprtiojje.privaia' lemeretiir. PRONOBISFlDELJTIiR 1 CONFITENTiBUS: ET'"'DIMITtlT^
Ne grex tjius delriinentuin susl.ijieat.„JS'ede/amiliae" NOBISPECCATA NOSTRA.-ET StUSDAT NOSAB OilNIJNiQinii
tuaodamno inimiciis exultet. JNe renalas T'Iacryjnis TATE.'Quapropter' fratef noster coiifitentitibi pec-;
saliilaribus animas. secunda mors possideat. Tibi cata ttta. pcr ecclesiasticaeaiicloritatispolestatem.- 7
ergb humiliairiur onines, Tibi Dpmitie*piip{)ljces_.fun-quam Doniinus nosler Jesus Cliristus tradidit disci- (
diriius.'preces.,libi flelunj nostri cordis ojfeiimus. lu, pulis el '.aposiolis siiis dicens: ACCIPITJSISPIRITUM..
pafce "cpiifiieiitibiis.ul imminentes poenasfuturique SANCTUM. QCORUM REMISERltlS PECCATA REMITTUNTUili. .
judicii seriienliain ie niiser.ante nbu-incidant. Ne-; EIS. el per eosdem apostOlos-suos;Sucfeessoi'ibiis;;•
sciantqriod teiretin tenebris. Quod stridet inflam-. quprum vices licel indigni fenemus. Etsi non iheritp'..
mis. el ab errprum via ad iter jus_iii_ejaim reversi Xameii:nomine. atqtie offlcii susceptione eariidem.,,,
nequaquain *uIira"novisvulrierihus saucienlur. Pro- potesiatem donavit. et ih seci'edenti fideliler dixit •-
pitiiire efgo Domine iremeritibus atque supplieibus .FIAT TIBI^ECUNDUM PIDEMTUAM.gratia et poleiUia;.
sub serileniiae luae exspectalioiie. ad buniiliiatem \ sua.-virtute Spiritus sancli qui est remissio pecca-
jacenlium sublevandam dexteram.salulis extende. torum oniniumdimitiat iibiomnia-peccata-lua. et;. ,
Nobis-quoqueservis luis. quos apbslolicaeclavis sa- liherel teabonmi malo. conservel in omni, opere-,
cerdoiaiisque.offiai niiiiislros. non eleclione merili. bono. etducattein vitam asternam. etad saiictorhnx..
sed dbno,gratia. luae constil.uisti,da fiduciam tanli consoTiium.supernqrumcivium amen'._- -- — -• ". .,
muncris exequendi. Et ipse in nostro ministerio Oratio. Praesta qucesumusDominehis famulis tuisj
quod luaepbtesiaiis. est operare,. Agnosce piissime secuiidum pissimam-ijjisericordiam _tuarii. iiixla
pasibroves iuae redemtionis et constriclasvinculis;. libitnni .eoriim absolutiohis pcccaniiniim siiofiiiri' '.
pcccalortim. ecclesiaetuaeprecibusexbratus ahsolye. fructum. .iit sint tibi dignumhabitationis^tuae lem'-"
Redeaiit ad unifatem ecclesiaetu_e..el,post ,illam di-, pliim.- et mereantur deinceps'cum iustis-atqiib.'
_,.iminopis exilii famem.j-edeuntes veste-.splendida, Sanclisiin conspectu tuqaslanlibusabsoluti manergi',
ornaiae. gaudeaiu.se paterno receptas esse convivio, ab omnium criminum labe.Per.Jesum Ghrisluiri. '_-..-.
• -
Nihil de honofe adoptipnis, iiihil de.hfej'$,ditatisso.rte Atiu,-Nos-.etiam;secundumaucloritatem nobis in-
lerdant. se.d integrum siteis atque-p.erpciuuniqupd dignis a .Deo"commissam absblvimus vos vj"nctilb*r
087 APPEND. ADS_4_.C.X --- IfOiNUMENTALITURG. TDStf,
deliclorum veslrorum. ui, mereamini habere vilam A milatibus, et lunbus receptis nomen sanclum luum
aelernam. Per cum.qili vivil.. ihstaurata prolinus sanitale beneuical.-Per,
, . Alia absol. sign.. -„ Alia-.;Deus qui. bealum Petrum aposlolum luuhi
Fraler N. Dominus J. Ch. qui discipulissuis dixit. misisli ad Tbabitam famulam luain, ut eius precibus
QU/ECLNQUE LIGAVERITIS SUPER TERRAM ERUNT LIGATA fesuscitareiuf ad viiam, exaudi uos pro famulo tuo
ETINCQEI.O. ET QU_ECUNQUE SOLVEMTIS ERUNT SOLUTA W. -quem in luo ;nomine visilat nostra fragililasul
ET INCQE.LO. de quorum numero quamvis nos indig- exorata medicina tuae medicinaeei subveriiai. Per.
jios esse, voluit, Ipse te absoivat per ininisXerium Alia. Dne sancte Pateromps seterne Deus, qui es
nostrum ab .omnibuspeccatis luis..quaecunqiiecogi- l'ia veritas etvita,' exaudi el consefva-Tamtilum
l&xionelusione atque operatione negligenfer egisli. luum, quem precio magno redimendo vivificastt
,et a nexibus peccatorum aljsolutum perducere Sacfb sanguine Filii tfii dni nri IhuXpi. Qui.
ad ccelorum amen., Benedictio • '
dignetur regnum super infirmum.
. , Atia sing- . - Sanel le DeusPater omps qui le creavit, hec erit
. FraterN. absolutionem el remissjoiiem peccato- libi dolor in capite luo nec incapillis luis, riec oculiS
j;uni ttiorum per iiivocatioijem hominis Dei. et per tuis, neque in pectoribus luis, necin mente tua,
liiinislerium uostrum percipere mei'e;iris bic et in BI ricc in.auribus luis, nec in omni corpore luo. Surge,
a_Xernuniamen. Ilic uspercjaieps-aqua benedicla et surge Domine,' diabolum fugere facias, et proiice
posleadicat: ISXURGEQUI DORMIS. EXURGE AMOKTUIS. ET- illum de caplte, de capillis, de froiiie_de oeulis, de
JLLIIMINABIT TECII.RISTUS.Pos. hmcsurgaiitpmiiiletiles. lingua.de sub lingua, de_,ore,de gutlure, de corde,
el moneanturab cjriscojto-ttt quod pmnilendodiluerunt. de hunieris, de venlre, -de omnibus membris islius.
iterando non revocent.Item ordo ttnde supra. Per. BenediclioDei Palris. •
[ ORATl.ONESAD .YISITANDUMINFIRMUM.. , Omiiipotens"aeterne Deus, qui aegritudines ani-
. (Cod. Tlt. V,,i&Z.,smc. x.) marhm depellis ef corporum auxilii lui super iiifir-
t Deus qui famulo tuo Ezechioe ler qulnos annos ad irium huiic ostende viflutem, ut omni sanilate
vitam donasli, ita et famulum luuni a Ieclo a?gritu^, reccpta gratiaruintibiin ecclesia tua refefataclio-
dinis tua polentia erigas ad salutem. Per. nem. Per.
,._.Alia. llespice Diie famulum tuum infii'initate sui . Atia. Omps etmisericbrs Deus, quisubvenis in
corporis labprantem, claniniam refove.quamcreastij periculis laborantihus, et qui' temperas flagella, te
ui castigationibus emcndata conlinuo se senliallua supplices exoramus, ut visilaVionelua saneta erigas
mediciua essesalyatam.Per.. . . famulum tuuni N. ife bac aegrotalione,-qua leneliir,
; Alia. Omnipoiens clinisericors Deus, qui immen- ^G el praesentes eumecclesise tuae sanctae incolomeiri
sani pjetatem tuam, ul ad introiluin iu tuo nomine ad iaudem el gloriam nominisTui. Per.
liumililalis nostraehuiic.famulum tuuin iij habila- _3fi!!ec.ic_io
super unum hominein..
culo jacenleni fessum salutifere visilare digneris, Benedical lc Deus cceli, adiuvet te Cbrislus Filius
sicut yisitasli Dne Tobiain el,Sai;am,,s.ocrum Pctri, Dei cofptis tuum in servitio tuo custodire' et coiir
pucrumqiie,. cenlurionis , ila et, islum pristina sefvare dignetur. Pcr
saiiilate yisilare digneris. Per. - , . ... Atia. Mentein tuam iUuminet et sensuni'luum
.... 1T-EMALl/EORATIOXES. . ,. cuslodiat, graliam suam ad profectum. aniniae luae
.. Dominesancle Paler oninipblensaeterneDeus, qui tihi porrigat, ab omni malo te liberet, dextera sua
fragilitatem conditionis noslrae infusa virtutis luae te defendat, el qui sanctos suos semper adiuvat,
dignationecoufirmas, ut saliiiaribus-reniediis pietalis ipse le adiuvel et ad ceelestia regua perducat. Qtii
Ut_e corpora nostra. et membra vegetentur, super vivil et rcgnal Deus. . '
liunc famuluin tuuin propitiatus intende,-ut omni •' Alia. Dnc Ds acternc qui ulrunique sexum de in-
necessilale, corporeaeinfirmjiatis exclusa, gratia in terilu perpetuae mortis per Jesum Cbrislum lilium
eop.ristincesanitatis.perfecla reparetur. Per. ~ tuum de Maria virgine naium misericorditee
. . Alia. Deus qui faclurae tuae pio semper domiiiaris - i'edemisti, bunc famulum luuni devola lnentetilji
alfeclu, inclina aurein luam supplicalionibus servienlem omni Lenedictioue spiritali beuedicere
.nostris, et famulum tuum N. ex adversa.valetudine digneris, ul inter gratiani fidcm haheat, et iu
qorp.oris Jaborantem, placalus respice, et visila prteceplis legis luse semper perseveret, lerreria et
, in salutari tuo ac coclcslisgratiaepracsla mediciuam. transitoria despiciat, ceierna' et invisibilia intenta
Per. ';.- riieditalioiiediligat, iit in numero Sanctorum luoruin
(._4/io.,Deus,quiJiumano generi et salutis remedium" " permanens ccelesti sponso cum lampadihus bonoruni
et vitaexternae mnnera contulisii, conservafamulum iiducialitcr oceurrat. Amen
luuni luarum dona virtuium; et""concede,ut me- -Alia. Beiiedical te Deus, qui in principio cujiela
delam. tnam non solum in corpore, sed eliam [iii creavil. benedicat ie Deus Filius, qui de supefnis
ajiima senliat. Item atia. "VirtiilumccelestiuiiiDeus, sedibus pro nobis salvator deseendit. beiiedicai
qni ab) humanis coiporibus bninem languorem, et le Spirhns sanclus/qtii m similitudine coluinbaiiu
oninem infirmitalem praccepti tni potesiate depeilis, Ibrdane flumine fequievil in Chfisto, ipseque tc In
adcsto prop.iliushuic fannilo ttio N. ui fugatis infir-- Trinitate sancliiicet-,cjuem omnesgeiiles fulurum
 SS9 f-fUDlCHJM POENITENTIS: : -' 999
Dxspeclant ad judieiurii, jui enm ,Palre_;vivit el Asemlnando discordiam, in pace falsa, in 'ficla
regnaXJDetisper "omnia"saecula-saeculorum..Amen. amicitia, in ignavia, in-segnilia, inauditu, iu
• Alia. Beiiedieatxe DeusPaier, custodiat te Jesus guslu, in tactu, in visu, in odoratu, in dando, in
Chris.us,, illuminet ' te Spiritus saneliis omnibus accipiendo, in contentione, accipiendo nsuram.
dicbusvitae luae.Coiifirmet te virtus Chrisli. Indul- ltem Confessiopeccalorum. (144)
geal libiDns universa delicla tua, qui in Trinitale - lh.^gihun. goile: almahdigen. uride; alleh. godes.
perfecta vivil et fegnat Deus per omnia saecula engilon. unde. allen. godes; lieilegon." unde. dir.
sceculormn.Ameri. -- - ._. . • godes: boden. allero. miriero. sundirio.'unde.-uuiii_
- Alia. lile Deus
omnipplens penedical te "Pater dero. bigihdig. uuerdan.*suo. soehsegi; uremidi. so.
de ccelis, qui per gloriosani nalivitatem suam et uuaz.. soih. urifehdes. gisahfode. «nrehdes. giha-
adinirabilem resurreclionem, venerandamque cru- riedi. onrehtero; uuordb. unrehtero. uuerco. uri-
cem cl sacratissimam. geiiilricem et preciosi rehtefo. gidanco. -ubilero. Juslo; ubiles. uuillcn.'
sanguinis effusipne nos venit.redimere de.lerris. flubehonnes. liogannes. bispracbidu. unrehtes. sta-
Amen.'. , • , ' •' dales. iinrehdes. -sedales. In. uncidin. sclapluin.
Benedicat te "Dens Paler, sanel te Deus Filius, uncidin. uuaclmn. In. uncidigimo. mazze. uncl-
illnmiriet tc Deus Spiritus sanelus, corpiis tuum " digimo. dranche.' Thaz. unmezzon. uebonti; MH
salvet, aniniam luam custodiat, cor luum irradiet, nero. spiungu. huores. Thiubu. mansiahdu. meU
sensuiritiium dirigal," et ad siiperriam vilam le per- nero. eido. minero: faslu. ferbrbcheneru. mina chi-
Amen. - ' ricliun. "so. nisuohda. ,_;o;ib; solda'. suiinon. daga.
(Jucat.
'
Alia. Dnslhs Xps apud le sit, ut te reficiat, cif-- unde. andere.* beilega. daga. so; ne ereda. noli.
cum le sii,ut le ducat, supef omnia-sit, ut tebene-- jie. begienc. so. ih. solla. beilegan. uuizzuht. so.
dical, pro le sit, ut "pro le incercedat. Praestante ne. gihielt. so ih. solta; niinan. curs.ne. iruulta. so
Domino nostro Jesu Chrisio, cui est bbrior elgloria ih. solda. ghbrsam. ni. uuas. so ih solta. Thurpli-
'" ' -'
per omnia sceculasaeculorum. Amen." tiguri. ninl. piiiec. so.'' ih. -solta. alamuosa. nigah*
ilia. Hle le beriedicat, prolegat, alque defendat so ili. solta. Ana.- urlaub. gab. unde."na. dazih.
ciinctis diebus vitae iiiae.etperducat le adregnuni nisolta. Zuene. nibesuonda; so ih sblla. sunda.' ni
gloriae suae, quem omnes gentes exspeclant ven- ueriiez-, thien. ih. solta. mine. nahislbn. so ni. min-
turum
" iudicem. Amen. jiola. so ih.-solta. tbes. alles. unde.- andercs. ma-
A'!«_-Deusqui non vis morteni peccatoris, sed ut nages. thcs. ih. uuidar. got. sculdic.' si.tlies. ih.
Convertatur et vivat; huic faniulo tuo, ad te toto in minero. cristanheldi -gebiezi. unde.ib. daz.-.be-
corde cnnverso peecata dimitle, etpererinis gfaliam minen. menisgin. fcrliezzi. unde. beniiiiefu...cliin-
yitx concede. Per. • '.-;-. desgi. geburidi. so. mir. iz. slafanti. 'goburilu" so
Hic detur secretior *ocus.anguidis corifitendi. uuachandi. so. ih. iz. selbo. gefremidi. odcr. andc-
Confiteor Domino et omiiibussanctis eius el tibi Tenio.rgehancti. oder. anderen: -gcspuoni. so. ih.
sacerdos Cliristi, quia peccavi nimis in vila mea in es. gchnge. so. ni. gebuge. so ih. es. ge. dahti.
cogitatione, in locutiorie, in actu",in coimriessalibne, .oder. ge. sabi. pder. ih. iz. ge. dadi. order. gespra-
tn crapula, in ebrietale, in curis huius mundi, in chi. so nuirdon. ih- es. alles. bigihdig. gode. almah-
cohciipiscentia-carnis, iri avarilia, inluxufia, in digen. unde, allen. godes. heiligon. unde. thir. go-
iirinmnditia, iii pollucione, iri:"superbia, in "vana desmanne.
gloria, in arrogahtia, in laciantia, iri velalione, in Cum venerit-aliquisad sacerdgtemeottfileri'peccata
•inobcdierilia,-iii eonlumacia, in duritia'meniis, in SM«,ila itnprimis inlerrogelur. Int, Credis in Deum
cbntradictione, in 'murmuratibne,' in indignatione, Patrem, et Filium, et Spirilum sanctuni. itj. Crcdo.
in despecllbne, ih detractione, iri via, iri bdio, Ihl. Cfedis quod istce tres personae' sicut diximus
'invidia, in malcdicxione,"inperliriiicia, iri fornica- Pater et Filius et Spiritus sanctus tres surit per-
tione, in susurralione, In iiiusitaiioiie, in periurib, ^. sonae, et umis Deus. Hj. Cfedo. Iht. Cfedis quod in
iii niendacio, in furlu, in neglegentia, in-'trislili'a ipsa carne in qua ounc est fecipere debes sive
Tiuius saeculi, in laetitia vaiia, in loquendo, in feti- boniirn,"sive lrialum,' quod gessisti. i"j.Credo. Inl.
cendo, in increpando immodefate, in remittendo in- Tis dimiltefe liis qui in te peccaverunt, ril Deus
CaiiXe,in dilectlone vana, in iifclehientia, *insimu- dimitiai libi peccataXua ,'clicenteDbminoin Evan-
Talione, iri fisu, inibco, in scurrilitate, in discofdia gelio : DIMITTITE ET DIMITTETUR VOBIS.SI AUTEM
(IM.Minu. Lambecii in bibl. Cacsareahoc in eo- "postAcliil. GassariimGoldaslus t; III Rer/_l/e'm.pag.
dice scripium est -.sub Oifohepriihdvideltir scriptus. I4">. Eccardus" Franc. Orient. pag. 950; Schillerus.
Idemex celebri cod.Augiensie}ns<iembihlioili."C«- •Thes. 1.1 p. 87, cum.variis-versionihus ac .leclioni-
•saf.TIieol. 149 edidit antiquiorem adhuc confessip- bns variantibus ex BrovveriAntiq. Fuld*lib. n e. l&,
.nerii, ihepliscam lib. n hibl. Caes.c. 5, p. 318. Eam ediderunt, ex codice San-Guliensi -descf(ptairi,,cui
Diedericusvori Stade in speciminelect 1.an- Gnipenius leriioAoco:Lambecianam codicis itidem
*trepetit
tiq. Francicarum p.---SO. seq. Siiriilem"edidit Seb. AlemanniciAtigiensisac demtim Anglo-Saxqnicamex
jMunslerus.in' Cosmogr. serinone-.vulgarieiiamnum canonibus 'an. 967. sub Edgaro R.addidii Uannov.
.apud nosusitato ntifrankisch_<i\cLo.: iiiultaqne in ea an. 1767. :"'--•
riolat dialecti Anglo-SaxonicwGrupeniusiri forriiulis
velerum xionfessionum:"seqtiitur brevior illa quam
891- APPEND.AD SJEC;.X. ,—,'MONtJMpT-A LITURG. 992
vos NON; DIMISEMTIS IIOSH.NIBUS PECCATA EORUM NEC'*• • - -• Orationes. ' •" , . }
PiTER VESTER.COELESTIS DIMJTTET* VOBIS .PECCATA Praesta quaesumus Dne _huic famulo .tuo;dignum
VE.TRA . . , ' . ' - " "; • • poenitehtiaefructum, ul-Ecclesiaetuae, a .ctijus, inte-
' Et sacerdos gfilate deviaral peecando,«dmissorum veniam cohr
benedicat,et orel, et cliculilli.
sequeridb reddatur-innoxius. Per. Alia. Praeveriiat
- ,OmpsJ)s,-jqiii'. dixit: QUIUECONFESSUS FUERITCO- huncj famiilum-tutim quabsumiis'Dne misericordia
RAMHOMlNIBUSjCONFITEROR-ET EGOEUMCORAM PATBE liiaelomnesTniquitales-ejus celeri ihdulgentiatua
MEO.jlletebenedicat.etcustodiat; et.uet iibi*remis- deteantur. Per. Alia. Exaudi Dne supplicumpreces
sionem...omnitim.peccatortim;et scelerum Uiorum. et cbnfitentium tibi parce peccalis, ut quos conscien-
Amen. Misereatur tui-.omnipoleris Deus et dimittat tiaereaius accusat; iridulgeritiatuae.Tniseralionisabi
libi. omnia peceata lua; Amen.Liberet te'ab omni solvat.-P.er. •' - •.- ., - ...... :.;,
pialo,jet conservet fe-iin, omiii bono. Amen. donel-t "' ' "' .." Jlem.dhd: ' '''.'' ~. '.'--•'-'
que tibiyeram liuinilitalem.el verampcemtenliarifjV
snbrietatem, et.tolcrantiam, bonam perseveranliabi,' Omnipotens sempilerne Deus, ebrifltenti "huicTa-
et bonum finem,"et perducatXe in.vitam _elernam.- mulo-tuo pro tua pi.etate. peccala dimitle, ui nbii
ad pocriam,qifam
Amen.TnduIgeat Xibi.•Dominus:"omiiia'' peccata liia,- 'B plus ei uocepit conscjeritiaeTeatus ' "
praeterita "praesenlia et.Tiitura.-Amen.Tllumiriet te indulgenlia tuae pielatisadveriiarii.Pcr.' ;'.
Spiritus sanetus aPalre et Filioprocedens.Amen;' • Postea tinguatur mgrotus,de oleosanclificato,cruces
Salvum te faciat-Dns servum suiim. Amen. Dominus faciendo in quinqueeorporis locis, et dicalur ad eum.
eiislodiat.te .ab omnimalo. Amen...Benedicalle-Do- N.Innbmine Patris el Filii et .Spirittis sancxi accipe
niinus ex-Sion. Amen. Mitiatlibi Dominusauxilium sanitatem; Uhguo Tronlem tuum de oleo saucto in
desancto. Amen_>Dominusconservet te, efvivificet nomine Patris; >et Filii,-ct"Spiritus sancti in remis-
le Christus .Filius Dei salvatofiuundi. Amen. Propi- sionem omnium "peccato.ruin,xilsit lihi baec unctio
Uus sit.Xibi omnipolens,Deus, hicetln perpetuum.* olei saiiclificationis ad purificationem mentis ,et
Ahien. Indepost acceplampmhitenliamelfidem.expti- corporis,, elut npn Iateat in le spiritus immundus,"
cilam, redeahi.visiiutores, et lunc incipiunl psalmttm nejjue in membris, neque in nieduilis, nullague
•c.antare.cum.Atttslnvirlule tua-exaudi ine"Domine. BJembrorum compagine tuocum, ,sed in le babitel
J.S.- Domine.exaudi orationemi Sequilur-oraiiodo- virlus Chiisli allissimi, el Spirilus sdncti amen. Se-
"
fninica cum capilulishis. - ', ' .: .••• quitur anlijrit. cttm'ps.almisca«(.»rfis.SaiiaDne iijfii--
• : Salvumfacservumtuum. &. Deus meus speran- „ itmm istum cujus.ossa lurbala sunt, et cujujsspiiiius
- *'-tem."-.'•"-" .-'.,.- , . - ; - - :" turbatuseslDomine converlere.el sana eumj.-IV.Dne
- llilie ei Dne-huxilium de sancto. R).El.de Siori »e in "furoretuo. I. Ps. A"dleDne levavi. Ps^.Beati
' - * ' :i '
tueatur.' quorum. Ps.Domine ne infui'oreluo. ll.I^s. B.eatusqut
' !Nihirprbficieljiiihiicus Iri eo. ' Et filius intelligit. Ps. Miserere mei Deus.I.-Ps.-Miserere inei
*'' '' taiis." "-' '' ' ii).
' * ' iriiqiii-
"• "' .Deus.|III._Ps. Deus miserealurnoslfi. "JPi.Deus iu
;'
^Dominusrcbrisefvereum et vivif. '$.' El bealum adjutorium meum"iritende. Ps. lncljna Domine,-IV.
'faciel eum. - ' '- " ' ---.-" •Domineexaudi.T. Ps. Deprofundis.Ps. Dneexaudi."
""' Dris
operif ferat illi super lectum. it).'Universum II. ciini lel.ani.a, donec unclio firi.alur.-Poslea {qciat
stralum. crucem ad ctures ejus dicendo.J". In nomine Patris et
!' et Spiritus sancli accipe saniiatem. Uriguoet
Exiirge Dne Deus'meus, et exalt. _"_., Ne obliyis'car Filji
' has aures sacrati olei liquore irinbmine. Patris.ei
rispaii. '. .
Filiret Spiritus sancti, utquidquid peccatidelecta'-'
est
.TibiDne dereljjclus p.auper. -i^.Pupillo lu eris lione nocivi aiiditus adihissiim
. adiu ... . . e'si,"medicina spiri-"
__. ;.,... -_ , ,. .lualis evacuet. Anieu. Deinde sujier ocidos'faciens
, . p,esidcriujn.pauper,umexaud. ..,&. Praeparation. crucem dicqt. J". In noniine Paijis.etFiiii.ei Spiii-
j\
JlirhTcamisericord'as tuas, ii)..Qui.salvos.fac.- xiis sancti accipe'saiiitaleni. Ungripociiios ttibs'de
. -Tuaulem in sariclo h.abi.tas._,ii);LausTsrael. ."' saiiclificalo in nomine sanctae Trinitatis, ,ui
pleo
. Jn te speraverunl paires n. -„_$..Speravcrunt eli. - puidquid inlicito visu deliquisti,'bujus Oiei-urictione
Ad le clainaverunt et salvi.f. ,ri__. Intesperaveniiit expielur. Deindeunguantur narcs: N. InribmineP;i-'
ct n. ,.,., . ., , . ,,,., ; •, . ' -,.- , _ .: , tris etFilii,' el Spirilus sancliaccipe sahitalcm".Un-'
Mullae..tribjiialiones _,uslorum. li).Et de bis om- guo has nares-dc oleb S-tiictoin notriihe saiic!ce~TrU:
_ nibtis.. . ; . . . '"-' nilalis,'ut quidquid>noxlaesupeffluo cohiractum'est
- Redimet Dns ammas servorum stiorum.
' fi). Lt odore ista emundetJnunclio.-TtHic tabia uttganlitr,
[,, nqnderel.,.. • .: . ,,. -_-." r*.Tnuomiiie:Patfis et FiliietSpiiitus sancti-accipe:
Ke tradas besiiis animas confit. i?. Animas saiiitateriirjjnguo lahia isla consecrati olei medica-'
"- '•-paun.- "'•-'"',: - ' 1 " "; rnento In nomine.sanctae Trinitatis i.iit.quidqtiid'
' , „'
"ExiirgeDne adjuva nos. &. Et libera nos prop- ' ociosa vcl etiam criminosa locutione peccasxldivina,
tcr. cli>mentia•JnJse-raniertxpiirgefxif'liac-urictIoii&!Ppiii.a'
 " ' '
995 . . . JTJDICIUM POENITENTIS. - 994
pe'ctusthigualuf (145)1N. Jn nrimlridT'__tris-etTF-iliiA el cbnfessibhe-placaiiises, ita et liulc famulo iub
et i_jpiritus sanctl accipe sanitatem/Unguopeclus placare, et' pfecibus eiiis heriigniis aspira,*ut in
tuurn de oleosaucto in nomine sanclaeTriniiatis ut confessione •ffebilipefmanens et petilione perpbr
hbcuiicliqriisfprospecui ceftare forlitef valeas ad- - lua clemenliam luam celeriler exorei, sanctisqne
-Vefsus aefias caiervas.' Praestarite Dno^rirolliu X; altaribus et sacramenlis restitiilus rtifsus coelestij'
qui cum Patre. Deitide fac cruccin inter sca'pulds,'et gloriaemaiicipetur.'"Pef.'"
mediumscupuldrum. N.' In riomine'Paxris ei Filii et Alig. Detis misericdrs, Dens elcmens, qui seciin-,
Sp1iixi_is'sa'n_cli
a_cci_p.e"sanitalem,Ungubscapiilaslias dum-juultitudinem miscraiionum liiarum peccata
siveriiediiim, scapiilariuii"dboleoVacroj°fil£xJomiii _ pbenitentium deles, et pi'_eteiilofum criininum ciil-:
- pafte spirilriah prb.teclioneriiuiiilus-jaciila diabolici pas venia remlssionis evacuas, fespice superifuhc
impetus -vifiliter coniempiiere ac.prbcuTpbssis cum famulum ttium, et, remissionem sibi.bmhium pecca':
rohore juvaminis repellere. In 'nomirie *Dni;rirlihu lorum siiiirum.tota "cordis confessipne poscerileiii
Xpi qui cum Patre et Spirllu- sancto vivit el regnal deprecalus exaudi, renova in eo piissime "Pater",
Deus per oinnia saecula;saccuIorum. Amcn. Poslea quidquid lerrcna fragililate.''cofriipiurii, vel quidw
fai-cmcem .«-jt.a/m.s.N.in.nomine PatriseUFilii et quid. diabotica ^framle violatum est vcl in 'uiiufri
SpiriUissancti accipe sariilatem. Unguo.et-has ma- B membrum corporis Cbrislrel in uiiiialem Ecclesias
ntis-irinomine sanctae 'Trinitalis de oleo consecraio, tuaemembrorum perfecla reniissicAe feslitue; Mi^
ut qiiidquidinlicilo vel hbxioopere peregerunt; per serere Dne gemituum, riiiserere lacfhiiarum;' el noif
hanc unclionem evacuetur. Deinde pedes unguantur habenlem fiduciam nisi in tua uiisericordia ad _>a-_f
dicendb. N. In homirie lhu Xpi Nazareni surge ' cramcnlum qu;csiimus,j'e'concilialionisadniittc.Pcr.*
et ambtila. Unguo hos pedes de oleo benediclo in Atja. Maiestaterii luairi Dne supplices dcprcT-
nomine Dni ni;i lhu Xpi, ut quidquid superfluo vel "caihiir.iit lnfic famulo tuo loiigb sqiialore poerii-'
liocivo incessu commiserunl isla aboleal perunctib,' tenliaa maceralo 'miseralionis liire veniani- largiri'
ut haeunclione corroboraiusaerias valeas superare digneris, ut nuptiali yesle"recepla ad regaleni lrieii-
' ' " : - -
datervas. sam unile eiec.uis fuerai mcreatiir inlroire. Per. :-
" Atia. Benedicat te Deus Pa|er,"saTic-t le Deus'
'•.": Seqnilur Orulio.
Omnipolens Detis, qui.per';os beatilacobi apo-. Filius, illiiminet te.Spriilus sancuis. Corpiis luuiri
stoli lui hoc 'minislerium infirmis omnibus facere cusiodiat, aniniam Xuamsalvet, cor tiium irradiet,".
praecepisli, conserva famulo Xub N.- UiaruuTdona- et ad superna tejperducaX, perseverare le' ClnisXris'
virtuluni; et concede, ut medelam luam non solum in suo sanclo seivilib faclat,- el perducafTe iri vi-
in corpore, sed*etlamin menie percipial. Pcr'. C lam a.ternam. Parlem merearis haberc "ciini sarictls,
Alia. Domine sancte Pater omiiipotens celeriie el eiectis Del. Ihdulgeafiibi Deiis ohinia peccala'
Deiis, qui es via et verilas et vita, exaudi et con- tua, miscrcalur libi Chrislus uihis Dei, semper Xe,
serva hunc famulum tuum, qiiem prelib magno samiin el incblomem et pioieclunf ab omnibus insi-
redemendo ,vivificasli sacro sanguine-filii tui Do-, diis inimicorum omnium cuslpdiat Pater" oriihipo-^
mini nri llui Xpi qui tecum vivit et rcgnaU Hic leris qiii te cfeavit pef iinicum (iliuin suuiii -Diifn
communicetur(146); Pax et cominunicalio"cbrporis nrm qui cum eodem Palre et Spirilu saiicto ,yivit ct'
1saeculbrnrii. Amen. . ' ""
elsanguiriis- Dni nri Uui Xpi cohservet' arifmahi. iiTsrecrila
- - '. -1 rbgnat ,,.
tuam in vitam aeternam. Ameii. Alia. Adesto Dne siipplicationibus,.npsiris,. nec.'
* Alice Orationes. sitab hoc faniulotub clemefiiifebenigria iriiseratio,
- Oremus fratres Dnm nrm pfo fralre nostro,' sana vulnera, eiusque remitte peccaia, uf riullisa.
quem dure ad prtesens malum languoris aflligit, ul te lliiqtiitatibussuis sepafalus ' iibil'sein'per Drie '"
ad-'_
'
eum Domini pielas coelestibusdignetur ciirare me- ha.rere valeal."Pcr. '_' .
• Alia. Parce^Domine pafceTaniiilo iiio "queiri''r'e-'
dicinis, ut qui dedit vilam delsalulem. Pef. '
Dbmjne Iesu Clriisle, qtii corripierido parcis et"D demisli Christe sanguine luo, ne in xlerniiiii ira- '
^
parcendo remillis, qui fiagellando corripis et nii- , scaris ei/Hicdecdtilenlur peenitenlidtes"psnlthl TI/
serando. convertis, argue, famulum luuni N. in cumlwtania infra inserta. :,•••>.
'' '
misericordia lua, el non in furore, qui cuni eorrc- Kyrie el. Xpe el. Xpe audi rios.' "" ' '' _ 1
clioneiua corrigaiur, iridulgentia consolelur-,'disci-. Salvalor nntndi adiuva nos." .'
plina erudialur, medieina cureluf, verbere caslige- Sancta Slaria ora pro nobis.;
ttir, pietatesaheiur.Placeat ergo tjbi Domine euin Sancta Maria Dei genitrix ora pro famulo tuo. -
liherare, corfIpere, eriperc el non disperdere. Per. ; Sancta etperpetua virgo sjiecurre itiriiigustiis cbii-
Atiai "Danobis"Dne ut sicut publicani precibtis stiluto. . - -
" '
(145)Inungi haec pars corporis desiit, quam olim petiil, ut morh'est;inungi. . -
solam .eiiamunctam fuisse jam Mabilloniusiti pr_B-' (146) "Vid. Latinoii liber cu.i tituhis : Explicata -
fatione ad.Saec.i BeriedictinumaChristo vero iiato. vetus Ecclesim trudilio de data inftrmis post unctio- '
sextum "observavitex yita S.Augendi, quiextremo netn Euchafislia; undepauca de lioc ritu, qui libi-
-decumbens niorbo, vocalottno ad se de fratribus, cui . qrie obtinnit, dicendum existimavi P. n disquis. v
cum liberlale pecutiari olim eliam perungendi infirmos . c-3, n. 3,p,_,_4j_p. ;,..,. - ..-• •;•
opusinjunxerat, secretissimequoque.sibi-peciusculum
995 APPEND. AD SJEC.X.;- MONUMENTALITURG. 996
Omnes sancti Angeli orate pro hoc inlirmo. A leni in hunc mundiim, illumina cjurcsumuseor fa»
Oirinessancli Arcliangeli brate p. b. inf. muli tui gratiac luae-splendore, ul digna maiestaXi
Omnes sanctiPalriarchae orale p. h. Inf. luae cogiiare, et diligere valeat. Per."
Omnes sancti Prophelce orate p. h. inf. Alia. Dimitte Dne peccala noslra et tribue nobis
Sahcte lohannes Baplista ora.p. h. inf. misericordiam tuam qua oris nostri alloquio de-
S. Petre ora pro boc infirmo. precatus, famuli tui humilitatem et angusliam ad-
S. Paule ora pro hoc infirmo. lendas,"vinculasolvas, delicta deleas.-tribulalionem
S. Andrea ora pro hoc infirmo. inspicias, effeciumque peticioni nostrae largiens
S. lohannes et cacleri qui sequuntur. orale p. b. inf. clementer exaudias. Per. His ita explicilis roget
Omnes sancli Apostoli et Evarigeiislae. orale pro sacerdos cqnfessorinftrmi ulios sucerdoles, ut dicunt
hoc infirmo. super eum oraliones has, quce sunl de reconcilialione
Omnes sancti Martyres. orale p. h. inf. pmnileniisad motiem.
Oihnes sancti Confessores. ofate p. h. inf. . Oraliot,
Omnes sancl_eVirgines. orate p. h. inf. Deus niiseri.cors, Deus clemens» Alia. Maieslatem
Omnes saneti ab inicio muhdi usque ad praesens. tuam. Alia. Maiestatem luam quaesumusDne sancle
orale pro hoc infirmo. B Pater omnipotens aeterne Deus qui non mortem,
Propilius eslo el libera eum Dne. sed peccaiorum - vitam semper -inquiris; respice
Propitius esto et parce ei Dne. flentem. famulum tuum, adtende prostralum, eius-
Ali omni malo libera eum Dne. que plaiiclum in gaudium lua miseralione converlei.
Ab ira tua libera eum Dne. Scinde delictorunf saccum, et indue eum laetilia sa-
Ab iniqua morie libera eurii Dne. lutari,.iit post longam peregrinationis famem de
Ab omni "immmidilia cordis et corpbris lib. c. D. sanclis altaribus tuis salielur, ingressusque cubicu-
A vinculis diaboli liliera eum Dne. lum regis, in ipsius_aula beriedicat nomen gloriao
Per criieem luam libera eum Dne. tuce sempeV.Per. Deinde fuciant aquam benedictani
Per passionem luam libera eiim Dne. sale aspersam et asperganl eum, cum anliph. et ora-
Per advenlum' luum libera eum Dne. lionibus super ij>suminfirmum, el in domo, qua iacet.
Peccatores. Te roganms audi. Poslhmc asucerdote dicalur oralip. _ ,
Ul pacem perpetuam ei dones. Te rog . Domine Deus, qui per apostolum iuum loculus.
TJ.lfontem lacrymarum ei dones. Te j-og. cSj-infirnsalurquis in yobis inducal piesbyteros Ec-
Ul, graliam sancti Spritus cordi illius infundere clcsiae, et orent super eum, uriguerites.eum oleo
riigiieris. Te rogamus. C.sanclo in noniine Domini, el oratio fnlei salvabit in-
Dl spacium poeniienliae, si fieri potesl, ei dones. firmum, et ailevabit eum Dominus, et si in peccatis
Te rogamus. sit, diniitlunlur ei. Cura qucesumusredemlor no*
TJlintercessionem et solalium sanclorum ei dones. sler gratia Spirilus sancti languores istius infirmi,
Tc rogariius. eiusque sana vulnera, ac dimitte peccala, atque do-
Ut in praesenti periculo ei succurrere digneris. Te lores cunctos cordis ac -corporis ab eo expelle,: et
rogamiis. plenam ei interiiis exteriusqne sanilatem misericor-.
Ul repellas ab eo omnes pnncipes tenchrarum. Tc diter fcdde, ut ope misericordice luae reslitutus, et
_' rogamus. sanatus ad pristina pietalis tuae reparetur olficia.
t)t ad gaudia aclerna eum perducere digneris.' Te Qui cum Palre vivit et regnal Deus. Et sic fleclat
rogamiis. genua, qui esl lunguidus ad dexlrum sacerdolis sic et
Ul Ecclesiam luam in eb exaltare digneris. T. r. decantettirAnt. Sana Dne infirmum istum cuius ossa,
Uf hos exatidire digneris. Te rogaraus. conturbaia sunl, el cuius anima lurbataest valde,.
Fili Dei. Te rogamus audi nos. 111. sediu Domine convertere el sana eum, et .eripe
Agne Dei qui tollis peccala muiidi.Parce isti Dne. animam eius a morle. Ps. Domine ne in.furore.
Agne Dei -qui lollis peccata mundi. Miserere isli D. D Cutn Gloria. .
Xpe audi nos.ill. Kyrie el. Ora.io. Oremus Dnm nrm Jesum Xpm, el cum.
-
Xpe eleison. Kyrie eleison. . oriini supplicalione rogemus, ut hunc:ftimulum.
Paler nosler. Et ne nbs ind. suum per.angelum suum sanclum visitare, et con-
Salvum fac servum tuum. fortare dignetur. Qui -vivit. ...
Mitle ei Dominc. Sequilur Antiph. Dnus locutus est discipulis
Exurge Doniine. sriis , In nomine meo. daemoniaei.icienlur , super
irifirmos manus imporiite , el bene liaberiunt. ,Ps.
Sequilur Oralio.
Deus deorurii. Cuth Gloria. Seqwlttr Orut. Deus
Omnipotens milissime Deus-respice propitius qui famulo tiio Ezechiae. IterumAnl. Cor cori-
pfeces nbslras,- e'l liberacbr famiiUiui de malarum tritum elliiiriiiliaiuin Dcus"non despicias. PsuU'
lempiaiione cogilationum, ul sancli Spiritus di- Miserere niei Deus.., Cum ploria. Orat. .'Jlespice :
^num.fieri liabitaculum in.yenialui'. Per. Dne- fairiulum Tuufri in infirm. Ant. Succurre
'
Alia. Deus qui illuminas omnem homincriivcriien- • Dne infiravo isli iii prcese.nli aegritudine et riiedi-
 " ". - - '" - '• '
jf9t JUDiGiUMPOESITENTIS. - _ 908:
camlne , ut iri pristina safiilate a te restilulus .\ raiitem consolalionibiis siiis' adtbllal," quibus^t de
graliaruin libi in ecclesia -lua sanus referat actio- praesenti conseqnatur "auxilium et a>_ernafemedia
ries. Ps. Ad Dnm. cum Gloria. Orat. Adesto Dne comprehendat. Per.
stippTicalionibusnostris , nec. sit ab boc. Alia. Jllissa quando anima m qgone exitus.,labbrut...
Dpe IhuXpe, qui es salvalio et redemlioiiqsli-a, Anl.~Circumdederunt me gemitus hiorlis. Ps.
el.qui es vera salus -et medicina , el a, quo omnis Diligam te Dne. Omriipotens sempiterne Deus,
sanitas et raedieamentum venit: qtii apostoli lui, conservator animaruni , qui quos diligis cbfripisj'
voce nos instruis , >ut languidos olei liquore tan-, et quos recipis pia emeridalione coerces , te in-'
gentes. luse postulemus misericordiam pietatis; vocamus Dne , ut medelam luam conferre digne-
respice prppitius super Jiunc famulum. luum ab ris famulo tuo ,- qui in corpore palitur membro-"
ijla. mirabilj sumiiale coelorumj ut quemlanguor rum debilitatem , vim laboris , slimulos-infirny-
curvat ad exitum., el virium eonlraetio jara per-. talum ; da ei Domine gratiam: luam. in hora.exitus
trahit ad occasum , medela luae gratiae saluti re- illius de corpore , ut absque peccati macula tibi
stijiiat castjgalum. Extingue in.eodem. libidinum datori proprio per manus sanctorum angetoruiri'
el febrium actns, dolorum slimulos , ac viliorum repraesenlari merealur ejus anima. Per. ' '
cruciatus , , el cupiditalum 8
opprime ""aegriludinum limo-
-. . , .*- Mia, - ..) .
xormenta dissolve , superblae inflalionem ,' Affliciionem famuli lui quaesumus Dne inlende
remque compesce, ulcera et putredines vitiorum. placatus , ut indulta venia peccatorum de nris
eyacua , viscerum interna , cordiumqiie ac me- semperbeneficiis glorietur. Per. Alia.Praesta Domine
_duliarum et cogitatiojium sana discrimina , con- famulo luo quaesumus consolationis auxilium , et
scientiarum alque plagarum obducito cicalrices, diuturnis calamitatibus laborantem,propilius respj-
pliysicis , typicisque' adeslo pericuiis ," veteres im- rare concede. Per. -,.
mensasque remove passiones , opera carnis san- Lect. Hieremim Prophelm.
giiinisqiie materiani compbne , ac delictoruna illi In diebus illis, dixjt Hieremias. Domne ,. om-
veriiaiii. propiiiatus attribuc, sicque illum jugiter nes ,. qui le derelhiquunt-confundentur. Rece- •
clisxodiat' pielas lua'", ut nec ad cofruptioriem dentes a le in terra scribenlur,
ad te auxi- qiioiiiain-dere-.
aliquando sanitas, hec pefditioneni venam" aquarum viyentium Dominum.
illihacc liquerunt
Jiante iiuric perducal infirmitas : fiatque Sana me Doniine et sanabor-, salvum me fac ct-'
plei sacra perunctio conlra mbrbi praeserilis ex-
saiyus ero , quoniam laus mea lu: es. Ecceipsi-
piilsib, et' peccatorum omriiiim opiata reinissio,' , dicunt ad me , ubi est verbum Dooiinr? veniat. '•
te concedente, SaJvalnr mundi_i" qui vivis et J Et ego.non.sunj.iurbatiis te pasiofem'sequens-,-et-'
regnas. diem honiinis non desideravi. Tu .;scis quoii •
Atfa. egressum esl de Iabiis nieis, reelum in conspeciu -
Propilietur Dnuscunclis iniquitatibus 1iuju$. iri- tuo fuil. JNon sis mihi tu forniidinis.. spes,;mea
firmi , et sanet omnes. languores illius, -redimal- tu in die afljictipnis., Cpnfundantur qui nie per—'
que de interitu ,perpetu_e morlis vitam ejus , el .^secuntur ei non confundar ego ; paveant illi, et.i
corroboret _ac faciet in • bonis . omnibus deside- non. paveam ego.,. Induc -super eos, diem allli.ctib-
rium ipsius, qui solus in Trinilate unus-Deus nis , et duplici contricione contero: eos. Domine
vivit et regnat per immorlalia sEcculasaeculorum., Deus-nos|.er. ... ,. .• . ... .-_ .
Amen. JJis ila peractis, seplem.continups dies_(147) . Grad. Adiutor meus et liberator meus eslo ,. Db- .
st necessitas coniigerit, Idm de commuhione,-quam mine, ne tardaveris. f . Confundanlur et feverean- .
de alio officiofacianl jlti „ei suscilabit eum ,Domi-. lur. inimici mei , qui quacnint animam meam.-Sc-
nus.. ad salutem -, et si in peccalis fuerit, dimit- cundum Johannem. ln illo tempore dixil- Ihs disci-
tuntur .ei , «.. gpostolus dicit. Debent eiiam ex pulissuis.Amen, amen riico- vobis y quia plofabitis; •:
ministris sanctm Ecclesim cum summa reveren-; ) elflebitis vos. Mundus aulem gaudebit.vos aulem-
tia. in/irmis decdnlare per ^ingttlos^ dies ves- contrislabimini. Sed tristilia. vestra. vertetur- iu
peftinales et matutinales Jqudes.~cumJintiph.et gaudium. Mulier cum parit trislitiam-habet ,quia *
'
.responsor,.sive leclipnibus et oralionibus ad, hpc venit hora ejus. Cum auiem pepererit puertim, jam
perlinenlibus. Oralio. Omnipotens -sempiterue Deus*, non meminil presgurae propter'gaudiuin , quiaribr- *
.qui.subvenisin, periculis. el in Jiecessitale labpran-. lusest homo in mundum. El vos igitur nunc qiii-
libus majestalem luam suppliciter exoramus, ul dem tristitiam babetis. Itertim aulem videho vos_>'
niittere.digneris:.sanclum angelum -tuum , quiia- etgaudebitcorveslrum. Et "gaudiuin veslrum nemo
lutilum. tuum.vin augustiis: el Jiecessilalibus labo-. tollet a vobis; -.'.'• ...;•:;
_, ; .; -- ...,-,..- *
(147) IJunc ritum continuandi p_erseptem integros abbas aliique .lnfirmprum unctionem pon sojum.jn
dies exireiriairi"unetionemsequiintur"pleri.q'uefilua- eadeih aegriludine , sed iri diversa etiani npn magis.."
Jes ante et post annum Christimillesimum ac etiam ilerahdaiiicensebarit quam baplismuih, cbnfifmalib-
sequen.s«aeculum.xiij-quo Gaufridus ¥indocinensis nem et ordines. Quonim senieniiauirefulavil Petru_B.S
lib. ii, epist. 19. Iyo Carnolensisapud eiimdem epi- Cluniqcensis,,Lpmbardtts,eiplii., . ,. . , . ^
sioTaseqtienti, Theobaldus SehonensisS".Colunibce
 APPEND. AD S_E.C X. -,
939;
Offert.- BciiedicUis<es Domirie.doceme justifica- A
liones luas.Benedictiis ,.esD.nedoce me jtistifieaiio-
nes luas in labiis meis pronunciavi pmniajudicia.
orislui.. . , • ,
Secrela. Adestb Dne pro tua pielale supplicatio-
nihus riostris, el suscipe bostiam, quam tibi.offeri-
liiuspro famulo tuo J^jacenie in graballo prassians
saltiiem non corporis,_sed animae suaepetenle prs,
onips Diislndiilgentiamei omnium iniquitalum siia-.
ruin propler immensam misericordiam, luam , et
per iniercessionem omtiium Sanctorum t.uorum, ut
per lioc quod susiinct flagellum, a sanctis angelis
luis suscepla"ejus ariima pervenire mei-eatur ad
MONUMENTA LITURG. 3903
tuae.gloria?regnum.Per. Infra <r.s.;.HaiJcigJUirobla-
tionem quam tibi o,lferimus,pi'0famulo luo N.-quse-.
sumus Dne u,t placatus .accip.ias, et.des.ei ccelesle-
desiderium in exitu-de corpore suo,'et spirilum
refrigerii. rPer. • ' -. . . •,-.-,
: Com. Redinie me Deus Israel. Ad- complendtms
Gralias agimus Dne muTliplicibuslargitalibus luis','
exquibus. aniniasin te spefahtiuni sanare corisue*'
visti".Nam ccoiifiside lua pietaxe precamuf, ut mi-*
sereredigneris famulo Xiio,'rie praevaleat adversus-
eum adversarius irihora morlis illius de corpore,
sed transitiim mereaturad vilain. Pef. '•" <

ORDO- AD VISITAN'-DUM I1NTFIRMUM.-'

' '
(Ex cod. Rhenang. stec. xrcir.) .

~C..m 'ungendus 'est infirmus', iunc_ sacerdos in- 3 bajit in_lr,mosvariis languoribus driccbant illos ad.
"
dtttus alba et stola , prmcedit cum oieo infirmo-' Jesum_etcurabanlur". Ps.Doiiiiiie exatidi.
rum, aqua benedicta, cruce, el duobus cande- : Inlerim sucerdosJiocmodo fucit unclionem; Pol-
labris ,. 'ci convenlus. scquiluf , jisalmo Miserere lici oleum illinii, et cum pollice.sighum imprimit su-
imppsilo, dicenduque jtrimo Itmc collecla a sucer- per tttrumque oculum ila dicendo, singutis autem,vi~.
dote. Oninipotens -sempiterne Deus , qui per bea- cibus jepeiendo : Per. istam unetionem , et suam .
lum apostolum . luujp'' dixisli. Inlirnialur rjuis in piissimammisericordiariiindulgeattibiDominus (Jes,
vpbis , ioducal' presbyleros .ecclesiae, et orent Chrisl.) quidipiid peccasti (deiiqu.isti)'per visum,.,
-tuper cum., ungenles eum oleo in. nomine' Do- per.auditum., per guslum , per odoralum , per ta-
jjjini : el oralio .fldei-salvabit infirmum, elalle- etum, per incessum (peduni), per ardorem libidinis.
vjabjt eum Dominus , el si in peecatis sit,-di- Poslea pre'ces"islmcum seq. colleciisdicunlur:
liiilluntiir ei. Te suppliciter exoramus , xit bic Salvum (salvani) fac servum. (ancillam) iuuifc
famulus tuus per miiiisleriuni nbslrce"unclionis, (tuam)
cl,-donumluae>sancl_e pietalis , peccatorum suorum Mitteei bbmliie auxilium de sanclo. -'
veniam-consequi, eX-ad vitam aelernam jervenire Nibil proficiat inimicus in eo (e'a),' *
•. •
i ; . .-. C 'Esto ei Domirieturris fortitudinis. ' '
mereatur. Per. , : <-.
Imponunlurj Vtlh psahriv cuni-aiiitphonis islis :" • * • • Dominus:vobiscum. :0remus.
'
Ant. Sana nie Domine,, .quoniam .coniurbata :'Deus, qui faniulo tuo ler quinos annos ad.vitam
sunt ossa mea , et anima mea turbata est valde : doriasti, ila ei famulumtuum a leclo egriludinis lua
sed tu.Domine convertere _ et eripe animammeam. pbtentia erigal ad salulem. Per. : ...«..•
PsaL -Dominenein furoi-e. . - ,'• "Respice Domine fariiulum tuum infirmixate suii
. Anl. Erat quidam regulus , cujus filius infirmaba- cprporis laboraniem, etanimam refove, quam crea-'
lur Caphariiaum : bic cum audisset, quia Iesusveni- sti; nt castigalionibus emendatus conlinuo sescn-
rel in Galileani, i:ogabateum, ut sanarel filius ejus. - tiat lua medicina salvaluiii.Per Christum Dominum
r^.Beati, quorum. - . , -'nostrum. - - - -
Ant. Domine.pnermeus jacel paraliticus in domo, Deus qui faclurae tuae pio semper dominaris af-
et male torquetur. Amen dico.libi, ego.veiiiam,et feclu, inclina arirem tuam supplicationihusnostris;.
curaboeum. _Ps.-Dneue in furore. '" ct famuJum tuum ei_ adversa valetudirie
eorpons .
Ant. Cor.conlrilum, et humiliaUimDeus ne despi- • laborantem placalus fespice, el" visifa in salutari
cias; sed propter magnam niisericordiam' luam n Uio, ac cceleslis gratice praesla mediciriam. Per'_
miserere mei Deus. Ps. Miserere. Chfistum. .-'
,Ant. Doiuinc descende, .ut. .sanes Tilium.meum , Detis qtii humano generi, et* salutis remedium,-
priusquam niorialur : Dicit ei Jesus ;,vade filius : et:vilae selernaemuueraconUiHsli.; -conservain fa--"
tuus vivit. Ps. Domine exaudi. mulo tup tuarum dona virtutum : et concede, ut
Ant. Doniine noii sum dignus, ut intres sub te- medelam luam non solum in corpore, sed eiiam in-,
ctum meum, sed lanlum dic vefbo, ei sanabitui aniraa sentiat., Per. >. ,
puer.incus. Ps. De pi'ofundis. Yirtutum ccelesiium Deus, qui ab humariis cor-';
Ant. Cum sol auiem occidisset, omnes qui habe- poribus omneni languorem , et omnem infirmitatem
JOOi^ ORDOAO-VISITANDUMINFIRMUM. j'ooa
praecepli lui poteslale repellis, adeslo propi.iius.hiiicA^secundapossideat. Tibi ego Domine, suppiices.pre-
famulo luo; vl -ftrgalis infirmi-alibus et viribus re- ccs, tibi" fletum cordis effiindimus;"tu parce conft-
ceptis, nemen sanctumtuumihslaurala.protinus sa-- tenti., ui sic in hac mortalitale peccata sua teadju-
nilatebenedicat. Per X. ... vanle defleat, qualiter in tremendi pdicii die seu-
Domine saricle Pater omnipotens seicrne Deus, tentiam ajternae damnalionis «vadat, et nesciat,
qui -fragilitalen. «ondilionis nostrae infusa virtuiis quod terret in tenebns, quod stridet in flammis;
luardignatione confirmas, ut safularibusremediis •alque ab erroris viaad iler reversisjustitiae nequa-
pielatis tuaB -corpora-nostra et menibra vegetenmr quam tiUra vulneribus saueielur, sed jntegrum,,sit
super Jiunc, faniulum tuum, .propiiialus intende : ut- •ei, atqueperpetuum, et quod gralia jtua«ontulit,,et
pmnijiecessiialecorporeae infirmilalis-exclusa gra- quod misericordia reformavit. Per eundem,
tia in eo prislinse sanitatis perfecta reparetur. Per Deus infirmitatis Jiumanse.singularis prsesidium,,,
Bominum. auxilii tui super-infirmum nostrumostende.Tiriu-
,_Exaudi, Domine,preces nostras, et tibi confitentis tem, ut ope misericordiae tuas adjulus «cclesiaetuae,
parcepeecalis; ut-quem conscienliaerealusaccusat, ganelserepresentai-i mereatur. Per.
jndulgenli.atuse miseralionis absolvat. Per. "
Domine sancte Pater omnipptens selerne Deus,
Pra.venial iiunc (hanc) famulum (famulam) luum qui benediclionis tuse graliam ,aegrisinfundendocor-
:(tuam) queesumusDominemisericordia tua : ut ini- poribus facluram luam mulliplici pielate^ cuslodis,
qnitales .ejus celeri indulgenlia deleantur. Per. nd invocationem nominis tui benignus «ssisle, et
Domine Deus noster, qiii offensione noslra non hunc famulum tuum liberatum ab segritudine et sa-
"vineeris,sed satisfaclione placaris,' respicequa.su- nitali donatum dexlera tua erigas,. virtule confir-
mus -ad hunc famulum tuum, qui se libi peccasse ines, potestate luearis, et ccclesiaetuse, ^sanctisque
.graviter coi.liletur, iuum csse ablutionem dare cri- altaribus luis cum omni desiderata prosperitate re->
minum, et veniam prseslare.peccantium, qui.dixi-- slituas. Pe.r., ,. .-
sii -poenilentiam te malle. peccalorum , quam Deus misericors., Deusdemens, qui secundum <
mortemi concede ergo Domine hoc; ut libi poeni- multitudinem miseraiionum tuarum.-peccala poeni-'
tenlise-extubias celebrel, el'correclis actibus suis tenlium ^leles, ehpraeteritorum criminum culpas ve-
conferrisibi a tesempilerna gaudia gratulelur. Per. pia remissionis evacuas, respice super lranc famn- '
_ Adesto Domine supplicationibus nostris, nec sit lum luum , et remissionemsibi omniumpeccatorum
ab hoc famulo luo N.:clemenlise luae loriginquami- suorum lola^ordis confessione poscentem depreca- '
seratio: sana vulnera, ejusque remitte peccala, ut lus exaudi. . ... ; . - . • ."
nullis iniquitatibus a'te separa.uslibl Dominosem- p Renova in eo :piissime Pater, quidquid lerrena
per valeat adhserere. Per. , fragilitate corruplupi, vel qujdquid diabolica fraude
'Adestb'Domine supplicationibus noslris; et me yiolatum est; -et. 4n unitate corporis ecclesise Itia;
-qui eliam misericordia tua primus indigeo, clemen- Tnembrorumperfectam remissionem restilue. Mise-
ter exaudi: ul quem non eleclione meriti sed dono rere, Domine geniituum, miserere lacrimarum, et
tuaegraliae conslituisli operis hujus ministrum ; da nqn habentem -fiduciamnisi -intua misericordia a'd
fiduciajn lui muneris .exeqnendv et ipse. in nostro sacramentum reconciliatjonis admitte. Per; - - -
.ministerio, quod iuse pietalis esl, operare. Per. . -, Majestatem luam Domine supplices deprecamur,
-Proesta-qusesumusDoniinehuic fam.uloluo N. di- ut huicfamulo tuo squalqre poenitentiaemaceralo
..gnum.pcenilei.iisefructum,.utecclesiae luse.sanctaa, miseralionis luseveniam largiri digneris : ut nuptiali
a cujus integritate deviarat peccando-,admissorum veste recepta-ad rcgalem mensamj unde ejeclus-fue-
reddalur-innoxius yenianvconsequendo. Per:- rat, merealur introire. Per. ; . , •'
Deus-humarii generis benignissime.condilor et _ Absolve Domine animam famuli: (ae)tui (as) per
.rnisericordissime reformaior, qui homineminvidia intercessionem bealissimoeDei genilricis-Marise.-ct
diaboii -ab aelernilale dejectum unici filii tui san- D beati Petri, et omnium Sanctorum ab-omni vinculo
guine redemisli; vivifica hunc famulum tuum, quem deliclorum , antequam 'separelura membroruni
tibinullalenus mori desideras; et qui non derelir tompagine terrenorum, et prasla ut cum co3perit
quisii devium, assumecorreetum. Moveantpietatem , a corpore separari, mereatura beatissimis et beni-
tuam quaesumus Domine,' liujusfamuli tui lacry- gnissimis angelis suscipi.^aique iuis piissimis con-
-mosasuspiria. Tu ejus medere vulneribiis; lu )a- spectibus praasenlari, et in sinum beaise requiei le
cenU.manum-porrige salutarem,. nec beclesia tua donante deduci. Per.
aliqua sui.corporis-porlione vastetur; ne gfex luus Si emlus.ejui-lardiorfuerit agendaesl ipso domno
detrimenfum suslineal, ne. dc famlliae tusedamno Abbalevel Priore.pronunlianle Letania hoc inbxlo':-
inimicusexulletj necrenalum Iavacro salutari mors

PATHOL,CXXXVHI. 32
 1003 APPEND. AD SiECi X.*— MONBMEOTALITURG. 'iWi

•0'RBOvDE-SiGEIS ORDINI-BUS^

•• Vsalmisld; id esfcdnlor, posleaquam ab archidia- A iur qualiter in officilim ejus agere debeal. Sed ab
conoinstruclusfueril, polest-absque scienlia Epi,sola archidiacono dccipiat' cereoferaritim cum cereo, ut
jilssione presbiteri officium suscipere. VWe, ut quod sciqt se accendendq eccleske luminaria mancipare.
-Ore canias, cdrde eredas, et quoil corde credis', accipiat et orciolum-vucuumad suggerendum uinum
operibus'probes.' inxlioristia corporis. Dpmine sancle Pater.
• Osliarius ciim or'dinalur,'postquamab archidiaconb
•ITEM0RD0Q.TJALITER IN RGMAfii SEDISAPOSTOLIC^;
inslruclus fuerir, qualiler indomo Bei debealionver- PRESBYTERI DIACONI ET SDBDIACONI ELIGENDI SUNT.-
. sari, ad suggeslidnemarchidiaconi iradet ei episco-
claves'ecclesim de allare dicens : Sic Mensis primi quarti seplimi et decimi sabbalorum
pus' age quasi
dje inXII.lect. ad sanctum Pelrum ubi missu cete-
redditurpS' sis Deo ralionem pro bis rebus qUseque bratur.
islis clavibiis' recludunlur. £. trddet ei xHaconns postquam autem ad iniroilum dixerini dala
. "• • >' '~ oralione adnunliat Ponlifex inpopvlo. dicens. Auxi-
ostium ecclesiw.'
liante DoniinoDeo et Salvatore nosi.ro. Jesii Ghri-
TRjEFATIO OSTIAI.II.
- Deum Patrem omnipoterilem suppliciter. depreca- sto. Iterum dicit auxiliante Dno et-Salvalore noslro
Jesu Christo. Elegimus in ordine diacon» sive pre-
nrur,-ulliunc.famulum tuum nomine ill. benedicere .'B ill. subdiaconum de tifulo illo. si quisiautem
dighelur,-quorrijn officium Gstiarii eligcre dignatus sbyleri. habet aliquid contra JiOs viros pro Domino et pro-
es, ut sit ei fidelissima cura in diebus ac noclibus
ad distinclionem borarum cerlaruni ad.invocandum pter Dominum cum fiducia exeat, -dicat. Verumta-
noiiien Bni, per. - . men memor sit communioni suae, ei post modicum
- - inlervallum mox incipiunt omnes Kirie eleison cum
BENEDJCTIO EJUSDEM."
Dne sanctePaler omnipotens seterne-Deus,-bene- l&iania. Eac explela ascendunt ipsi ehclvad sedem
dicere digrierishunc famulum 4uum ill. ostiarium, pontificis. el benedicit-eosa quo vocaliswnl et descen-
dunl stanl in-ordine suo benedic. pcepta.
ul inter janitores ecclesiae paret obsequia; et ele-
ctos tuos partem tuam mereantur habere mercedis- CAPITULA SANCTI GRF.GORIIPAPX.
• - •
per. -'"-'--.'..-
' ' - Sicut qui invilatus renuit quesitus refiigit saeris
''' '- ' ' '
„ ORDINATI0. LECTOBIS. est altaribus removendus;' sic qui ultro ambil vel
' Lector cum
brdinalur, facit de itlo verbum Episco- importunus se
ad ingerit, esl procul dubio repellen-
pus plebem, judicans ejusfidem ac'vilqm, atque dus ; nam.qui nilitur ad altiora conscendere, quid
ihgenium'.,Posl -hwc expeclante'ptebe, tradet ei co- agit, nisi.ut crescerido decrescat, cur hon perpen-
dicem, de quo leclums est dicens ad eum : Accipe C dilur
et esto verbi-'Dei relatoiy habUui'us,--si fideliter quia.benedictio illi in maledictum converli-
ad hoc,ul:fiat-hsereiicus, promovetur.
et utiliier-impleveris officium, partem cum Ms, qui lur,.'quia
Manus cilo
verbum Dei minislraverinl; eligunl le fralres tui, Paulus aposlolus priecepit Thnolheo,
nemini. iriposueris-,-neque cbmhiuriicaverispeccatis
ut sis lecior in domo Dei lui," et agrioscas officiuni
alienis; quid "est,-cito nemini manuni inposueris,
ut
tuum,- impleas illud; potens est enim Deus tuus^
nisi anleselalcm maluritalis? ante lempus exami-
ut augeat libi graliam, quod ipse prseslare digneturj
nis?ante meritum laboris? anleexperientiamdisci-
. quiregnat-cumPatrein unitate Spiritus sancti,per
omnia ssecula sseculorum, ameri. plinae? sicul boni operis confoftat fructus, (|tii re-
clum scrulaiur in^eligehdo sacerdete judieium, ita
Quaihic lociin codiceTuricensi ob folium excisum
giavi semetipsum eflicit dafiinum,'qui in suse digni-
desideruniur, mteqra dariiusex Einsidlensi, smc. s lalis collegium sublimatindignum. -" "• -
'"
cire.'
ORDINATIO EXOB.CIST.E. ORDINATIO' SDBDIACONI..
Domine sancle Pater . . Exorcista cum ordinatur, Subdiaconus cum ordinatui;, quia nianusjnposi-
hccipiel de mahu episcopi tibellum , in quo' scripli tionem non accipit,.pateriam demanu Episcopi -ae-
sunt exortismi dicente sibi episcopo.Accipe el coin- cipiat vacuam el calicem vacuum^ de manu ^vero
- Tiienda memoriae, et habeto potestatem iiiponendi rj Archidiaconi
accipiat -orciolum cum aquamanile ac
riianum super energuminum sive baptizalum sive manutergio ' .
calicuminum.
PRJEFAT. PR/EFATIO SCBDIACONI.
EXORC
Deum Palrem omnipotenlem. ~'Bgned. Exbrcis. Oremus Deum ac Dominum noslrum Jesum Chri-
Domine sancie Patef omnipotens eeteriie Deus. slum, ul servum suum 111.quem ad suum diacona-
' "'
0RD1NATIO ACOLITl. '-tus officiumevocare dignatus est, infundat beneai-
- Acoliiusium vrdinatur prinwm ab episcopodccta- ctionem et
graijam suajn,'ut in conspeciu suo fide-
 4005 -. ORDO.DE-SACRIS ORDINIBUS. ' • 1006
Iker..serviens, .prsedesliiiata sanelis proamia conse- A semper prsevales el admissa ptirgare, el ,ea qusesunt
^guatur, per. . agendaconcedere.
'"BENEDICTIO SBBBIACONI.' " Emiite in eum Dne quaesumusSpiritum sanclum,
in opus minislerii fideliter excquendi sopti-
•Dnesancte Pateromnipolens selerne Deus, liene- quod
formis gralise munere roborentur, habundet.in eum
dicere. digneris hunc famulum luum ill. queriVad
forma virlutis,- auctorilas, modeslia, pudor
subdiaconalus ofliciumellegere dignalus es, uti eum totius
sacrarib luo saricio strenuum sollicitumque ccelesli constans, innoccnlioepuri.as, etspirilalis ob.servalio
ia
militise'inslituas, et. sanctis altaribus fideliier sub- disciplinse, .-moribus eoru,m; ejus, prsccepta^tua
ut suai castitalis exemplo inmitationem
minislrent, el requiescant super eum spirilus sa- fulgeant, sanclse plebis adquirant, et bonum conseientise les-
pienlioe et inlellectus, spirilus consilii et fbrlitudi-
timonium proferenles, firmus et stabilis perseveret,
nis, spirilus scientise ct pietalis; reple eum spfrilii successibus de inferiori gradu pcr gratiam
timoris lui, ut eum minisieiio divine.confirmes, ul dignisque luanricaperepoliora mereatur, pcr. - „ •
obedlens facto, alque diclo-pareris, iuani gratiani
•ORDINATIO PRESB.yTERJ. ,
consequatur, per.. . , . , , .- Presbilcr cum ordinatur, Episcopo eum benedi-
OEDINATIO JJIACONl.,. -
B cenle, et manum super caput ejus lenente, etiam
Diaconus cum ordinatur, solus Episcopns , qui omnespresbiteri, -quiprascntes manus suas juxia
eum benedicit, manum super eaput-illius ponat; manus Episcopi super caput illius leneanl,
quia non ad sacerdoiiurii, sed ad ministerium con- BENEDJCTIO PRESB4"-TERGRUM. ". '
secramr. Oremus dilectissimi DeumPatrem omnipolentem',
BENEDICTIO EJUSDEM.
utsupei- hunc famulum suum ill-.quem ad presbi-
Oremus dilectissimi Deum patrem omnipotehtem terii.munus elegit, XMKlestia dona, nmltiplicet, et qiii
super.liunc famulum luumill. queminsacrp br.dine ejus dignationem suscipiunt, et .ejus exequantur
dignalus esassumere, benediclioiiis suse gratiain - vtiuxiiio,per. - ,
clementer effundat, eique donum consecrationis Sequilur omtio,-
iudulgeat, per quod jsum ad' proemia seterna per- Exaudi nos DnevDeusnoster, elsuper hunc famu-
ducat. . ^ , <lumtuum benediclionem .sancti Spiritus.-et gratiaj
Alia. sacerdolalis effunde viriutem,'ut quem tua;;pietalis
Exaudi Dne preces nostras, et super hunc famu- .aspectibus offerimus consecrandum, perpetuam mu-
lum tuum ill. spiritum luse benedictiohis emitte, ut. neris largilatem consequaris, per.
ccelesli munere ditatus et.tuse gralise possit maje- - '" COKSECRATIO.
statcm adquirere, et bene vivendi aliis exemplum Domine sancte Paler omnipotens ailerhe Deus,.
- honorum auctor.et distributor. oninium dignitatum,
prxbere.
.. _ •-'• ', ; - - ' CqNSECBATIO,• - perquem proficiurit:universa;per quemcuncta fir-
Adeslo quaesumus omriipptens Deus-,.lionorum .mantur, ampliflcatis seniperin mel.ius.nalurse.ratio-
dalor, ordinumque distribuiqr," et officiorum dispo- nalis incrcmenlis^per ordinem congnia raiione dis-
silor, qui in te manens innovas omnia, et cuneta- _positum; unde et saeerdotales _gradus,atque officia
disponis; -per verbum et virtutem -sapientiamque levitarum Saeramentis misticis institula creverunl;
luam Jesum Christum filium tuiim Dnm nostrum «t cum ponlifices summos jegendjs populis praefecis-
seinpiterna providenlia prreparas, et singulis quibus- -sead eoriim societatisetoperisadjumentum s$queii-
que temporibus «ptanda dispensas; -cujus corpus tis ordinisviroset secundse digniiatjs elegeris; sie
ecclesiam tuani coelestium graiiarumvarietate dis- in heremo per seplnaginia virorum prudenliiim men-
tinctam , suorumque connexam Jdi.siincllonemem- Jem Moysispiritum.propagasti,-quibusilIe adjuto.ri-
brorum, periegem.mirabiIem.~to.iusconpaginisuni- bus usus inpopnlo innumeras mullitudines facile gu-
tam, in augmenluni templi tui crescere, dilalarique- r.-bernayil. Sic in Eleazaro et ;in Iihamaro, pateruoe
largiris sacri muneris .virlutem3.trinis gradibus mi-' .Jjeaiiludiiiis habundantiam . transfudisli, ul ad-ho-
nistrorum nomini luo miliiare constiluens, electis ab stias saluiares et fieqyentiores ofliciis, Sacrameijia
iriiiio Levi filiis, qui myslicis operalionibus domns niinisterium suflicerei Sacerdotum ; haecprovidentia
.11133 fidelibus excubis permanentes ^bsereditafembe- Dne Aposlolis filii tui doctores fidei presbilerii co-
iiedictionis selernaesorleperpelua possiderent ;su-' miles .addidisti, quibus illi orbem totnm secundis
per hunc quoque famulum tuum ill. quaesumusDne prsedicatoribus inpleverunl; quapropler infirmilati
placatusinlende, quem tuis sacris serviturum .in.of- quoque nostroe-Dne quscsnmus; hsec adjumenla lar-
ficiumDiaconalus-suppliciterdedicamus, et nosqui- gire, qiiifiianio"magis fragiliores-sumus, lanto his
~<Iemlamqiiam homihes divini sensus et sumnioera- pluribus,ii'iqigemus. Da qusesumus oniiiipoteri"S;'P|--
lionisignari hujus vitam, quantum possumus, scsli- .lerin.btiflfi-famulumliHim pres.biterji di^nitalein,'jn-'
iiiamus. Te autem Dne ea, ,qu_cnobis.sunl ignota, -ntfva ifi'.V-is'ceribus ^ejusSpirilum sahctiiatis, acce-
non transeunt, te. occulta non fallunt; Tu-cogni.or ptum 'a,'l'e'Deussecundumjmeriti munris olitiheant,
es seeretorujn, (u scrutator es eordium,' tu eorum, .censiiramque (morum ^exemplo suse conversationjs
:ejus, viiani coelesti poteiis examinare "udicro, quo ipsinueht,6iht;prol)j.coo'peratores ordinis nos(rii-Blu-
1007 APPEND. ADSM". X.'— MONUMENTALITURG. 1008
ceal in curii totius forma "ustitire, ul bonam ratio- A quidilla velarnina in fnlgore auri, in nilore gemma-
nem dispensalionis sibi credituri selerna beatitudi- rum, in multis modis operis varielale signabantj
nis praemia consequatur, per. hoc in ejus moribus actibusque clarescat. Comple in
PRESBYTERORUM CONSECRATIO MANUUM. sacerdole tuo myslerii tui summam et ornameniis to-
Consecrare ct sanctificare digneris Dne manus liiis glorificationisinslructum coslestisunguenli flore
istas pcr isiam hunclionem et noslram"benedictio- sanciifica.Hoc Do.minecopiosein ejus capul influat,
nem; ut quaecunque consecraverint consecrenlur. hoc in oris subjecla decurral, hoc in lotius corporis
Caileradesuni, quw, ittiin cod. Einsidl. habenlur, extrema discendal. Ut tui Spirilus vjrlus elinteriora
liic addimus. ' ejusrepleat et exleriora cireumlegal. Abundet in co
ORDINATIO EPISCOPI. constantia fidci, puritas dileclionis, binceritaspacis.
Episcopus curh ordinatur, duo cpiscopileneanl el Tribuas ei calhedram episcopalem ad regendam
ponaill cvangeliorum librum super cervicem ejus, et. ecclesiam tuam et plebem universam. Sis ei aucto-
unus fundai benediclionem.Iteliqui omnes Episcopi ritas, sis ei firmitas, 'sis poleslas, multiplices super
qui adsunt manibussuis capul ejus langanl. cum benediclionernel graliam tuam, ul ad exoraii-
BENEDICTIO EPISCOPORUM. dam misericordiam tuam luo munere semper ido-
' AdestoDomine.' B neus lua gratia possit esse devotus. Per Dom.
Sequilur. Propitiare Domine.Con-
secratio. Deus bohorum omnium. Oralio ad missam. SUPER OBLATA.
beus bonorum bmnium. Super oblata. H_eehostia. JHoechoslia Dominequsesumusemundet noslra de-
Infra accionc. Haiie igitur oblationem. Ad Commu— licta, et sacrificium celebrandum subditorum tibi
nioneih. Hacchos communio. fihit. , corpora menlesque sanclificel. Pe? D
(ExCbd". Vind. Th. 149. smc. IX. olim Augien- Hanc igilur oljlalionem servitutis nostrae, sed cl
." -" -" ' sis monasl. [148]. ) cunClosTamiliaetuae qiiajn libi offerimus etiam pro
' famiilo luo.ill."quem ad episcopatus ordinem promo-
BENEDICTIO EPISCOPORUM.
Adeslo siipplicalionibus nostris omnipOteBSDeus, Tere dignalus es, qusesumus Dne, ut placalus acci-
<elquod liumililalis nostrse gerendum esl ministerio pias, et piopitius in eo tua dona cuslodias, ui quod
iiiaevirluiis inipleaiiif effectu. Per Dom. diVino munere consecutus est. Divinis «ffectibus
' Aiia.
Propiliare Dne supplicalionibus nostris. et exsequatur, diesque^lc.
inclinalo super hunc famulum tuum cornu gratiae ADC
sacerdolalis lienediclionis lu_ein eo effunde virtu- Hsec nps Communio Domine purget a crimine, et
tem. Per Dom. '
C coelestibus remetliis faciat esse consorles. Per
CONSECRATIO. ' '
' Diium. (149) __ ;
Deushonorum bmnium, Deiis omnium dignila- ADORDINANDUM rRESBVTERUM.
tum, quoegloriaelusesaeratis fariiulantur ordinibus.
Deus qui Moysenfamulum tuum secreti familiaris Oratio. Oremus dilectissimi Deum Palrem omnir
afflalu inler cetera cceleslis documenta culturaede potentem, ut super. huncfamulum suum, quem ad
Jiabilu qubque indumenti sacerdolalis inslituens elc- pTesbylerii munus elegit, ccelestia dona multipliccl.
ctuni Aaron'mystico amictu vesliri inlersacra jussi- PerDom. ••:-,-
sti, uf intelligehlise sensuiii de exemplispibrum ca- Alia. Exaudinos qusesumusDomine Deusnostei',
ei; etc. •" " ••-."..
peret secutura posterilas.-ne eruditio doctrinae luoa
ullideesset oelali. Cum etapud veleres reverenliam CONSECRATIO.
ipsa significationum species bptineret el apud nos Domine sancle Pater omnipotens aeterne Deus,
certiora essent' experimenlarerum quam enigmata bonorum auctor, elc..
figuiarum. Hlius riamque sacerdolii anlerioris ha"bi- ADORDINANDUM DIACONUM.
tus noslrae menlis ornatus esl. Et ponlificalem glo- Oremus dileclissimi Deum Palrem omnipoten-
riam nbnjamnobis honor commendat vestiuiii,sed D tem, etc: -
splendof anlmarum. Quia el illa, quse lunc carnali- Atia. Exaudi Domine preces nosiras, H super
bus blandiebanlur oplutibus. ea potius quae in ipsis hunc famulum luum, elc.
.eranl inlelligenda poscebant. Et idcirco huicfamulo ' CONSECRATIO. "
tuo, quem ad summisacerdolii ministerium elegisli, Adesto quaesumusomnipolens Deus lionoruni da-
hanc quacsumusbomine graliam largiaris, ut quic- lor Ordinuni.

.«'(4*8) In msc. bibl. Caes.theol. 277-h'abelu,r.pecu- tem ordinahduhvqumaddi debeant in consecralione,

. liarjs grdg qualiter episcopus in RonianajEici^sia or-
dinalur, ibique post _Introiluni, Gloria<mf.w0sis et
orationem processionemque 'Jam conse^fenfi'. Inci-
pil examinaiioin ordinatione episcbpi^secfliidum Gal-
los, eadem qucein Ponti(icali'_r_oiH5isio'liabeiur;
Anti-
qua sanclorum Patr.um iiisiilulio dqcet, elc.
(149)'In ebdemcodice ihimediaie'ante missas vo-
tivas, quarum prima est die Dominica desancta Tri-
nilale,-addilur de .ordinalione episcopi :__4_.pontifi-
cujus Mz.ini.H^s.r.^Deus-honoruniommum,ad locum,
el idcirco jliu.iG-
famulq luo quem apostolicse.sedis
prsesulem..et^rimalurii omnium qtii in orbe leira-
rum sunt _ra'cerdotiimac universalis- Ecclesisetu:e
doctorem dedisli el ad summi sacerilblii ministeiiinn
elegisti, -hancquaesumns, DomiiTef;gratiamlargiar.s.
Trijjuas ei cathedram ponliticaleniad regendaiu Ec-
'clesiam tuam ct plebem universaiii.
 1009 • ORDO DE SAGRIS ORDINIBUS. 101!.
Orationes iitm dicenda; sunl a. domno papa super A lum a spirilualibus, sed eliam a corporaiibus nujus
archiepiscopumante pallium. " saeculi.adversitatibus habere mereatur : per le apo-
(Ex ms. Vindob. theol. 277, ssec. xfj, vel xin.-)" stolicoe dignitalis in ecelisei in lerris, solyendi et'
DomineDeus Ohuiipotens Pater, qui non^propriis
ligandi non jsblum corpora , sed et animas divina
suffragantibus meritis, sed sola ineffabili'gratias"luoe Deitalis gralia dominicuin suscipiat, ut ita dignis
largitate istum famulum tuum N. populo tuo prae- successibus devote degens ad destihata sanclis
esse jussisii; tribue ei per graliam Spiritus sancli aeternam aecipiat beatiludineru.
praemia pervenieus,
' '
tui dighe tibi persolvere niinislerfum sacerdotalis Per -. •;'
et ecclesiasticis eonvenienter servire (150). •'_".;
cfficii, ministe- - GBEGORIUS VICTOBJ EPISCOPO.
riis, plebemque commissam ad gloriam lui nominis
te in omnibus prolegente gubernare coucede. Per (Ex ms. Vindob. theol.2.77, ssecxn velxni.)
,Quisquis Tnetropolitanorum, quod minime cre-
ejusdem. dimus, sine pallio aliquem brdinare praesumpserit,
-j Alia. Deus inrioeenti_ereslitu.or et amator, dirige et ordinatur, et qui ordinatur, el cooperatores irrecii-
liuuc famulum tuum N. Spiritus lui fervore, ut in ab bmni ordine deponantur. Oremus dile-
fide Inveniatur stabiiis, et in operibus tuis efficax; perabiliter
ctissimi fratres, ut Deuset Dns nr Jhs Xps nos et ele-
jllumina eum lumihe sapieniiae, munda eum et san- - ctum noslrum
da gratia,Spiritus sancliiijuslraredigne-
ctifica, ei consilium reclum, doclrinam sanctam,' tur.Per. injunilateejusdem.-Deii._.crfiofl.ui'is.e_iersi_:«-
ut qui eum inter summos sacerdotes voluisti nume-
lus. Et exaltent eum in ecclesia plebis. Et Incathedra
fare, concede, ut, quod Jiumano ore eum voluisli seniorurii laudent eum. Post miitatur in calhedrdm,
vocari, hoc in conspectu luo per gratiam luae pielatis et dicalui-hmc oratio. OmnipotensPaler sancte Deiis
.possil fierij ut cum eleclis.tuis a.ierri_evitaebeatiiu- teterne, lu hominem dignalus es in coeleslibus.sedi-
dinem percipere merealur. Per.
bus ordinare, ut ait Psalmista., Dohiine in aetefnum
Dalo pallio dicilur oratio.
permanet Verbum luum in ccelo, angelos et archattv-
Domine. sanele Paier omnipotens ielenie Deus suo libi ordine manclpari voluisti, in Vetferis
gelos
regum et Dominus dominanlium, clementiam tuam Testamenliprivilegio Moysen e. AarohetSaiiiuelem
humiliter exoramus , nec non et uriigeniti Filii tui inter in sacerdolibiis suis, qui invocant homeh
brii hri Jhu.Xpi, qui omhes aeterno ponliiiGaiusu- eqs
ejus prcedeslinati, patriarcliaset prbplieias peruiigi
p.eremlnens.-solussine macula sacerdotale rhinisle- prdinasti, in hbvo per Filium tiium JesuriiCliiislum-
rium implevit, simulque sancti Spiritus, cujus septi- sanclosnobis bmnibus tuis servls ad sbla—
apostolos
formis gralia -cceleslivirluie cuncta"sanciificat, ut tium
elegisti, primurii Pe.runi apbstblumih xalhe-
huiic- faniulum luum N. divinaeprovidenlisegralia dram honoris enunierasti, elin numerum sahctorum-
largiente a minoribus usque ad majora per gradus emnium aposlolorum evbcasti, ul Spiritus""sanclus
ascendentem supernsa pietatis tuo greinio gralan- • Iu cathedra senibrum laudet
ai.l per Prophelam
ler suscipias, et quia hobis indignis , quos sedis eum.,'ln illis
teniporibus divino.nutu dealiissimi-
.apostolicae summ_eque-;ininislros serviiutis., non Jibus liis similia cbntigerurii. Et lu Domine prb ttia
exigentibus meritis, sed' dqno cleni.enti_e tuae imihensa'.misericbfciia 'in nos.ris teriiporibus da"Jsi-
conslituisti, salutaribus indumenlis ad sacri alta- milorh _?raiiam"fratri'hostrbN.'adinstaf S-thctoiurii
ris officiumforas veslitus in proesenli.apparet, ab "tubrum sedeiiliuin in' calhedra honbris-
oimiibus criminum contagiis castigatus, perpeluo aposlolorum et dignitatis, ut in"corispectu^majestalis; tiiae.digniis .
Spirilns tui sanclificalione inlusimpleri mereatui, lionore appar.eat, e't".in !.ipsb"Jibhbr"eonihibus sllii
vivisqne fontis fluentis irrigatum virluium fructibus virtuiiihi "tlictiset
subjectis, onihigeiiarumexempla
crescere, et corain omnibus clarescere coneedas, ut laclis oniiii huniilitate praebendo.mereaiur, ut'{K)s_
ejus vita aliispossit exempla praebeie. Sit ei hbnor hanc ,vitam inier angelicos cliorosje.terharum "sediuih-
pallii ornamentum animae,et unde advenit fastigium .solio suijlimetur. Pef euindem.,, '" [" ]'"''
"r
visibile, inde florescal amor invjsibilis , tua divina"
ms. hibliolh.San-Blas."sase.ixiy.~Ad
^potenlia eum cqrroboret, lui Filii virlus viscera ejus. D.PonliBcale -
ordines sac~os stalulis lemporibus riium
faeiendum--
similiter a.
'
fceeundei, lui Spiritus gratia ihteriora ejus impleat: psalmista"ordilursecus' ac PoritificaleRomanutb,a qiio
per te firmitatem fidei catliblicoanon solum sibimet «liam passimdiffert.Ita vero incipit: . .
servandi, sed etiam alios docendi causa conservet": Ad celebrandum'sacros ordihes episcopusindutus
per te cathedrae episcopalis eeclesia."scutumnon_so- plenis ponlificalibus ui siipru nolaluih est, cumdebito

(150) Nuper Benedictus XIV , qui de synodis tuis futuris temporibus observandam consliluere,.. ac
lib. II; c,-6,' ostendit pontificeni R.- etiam episcopis -prmseniiuni lilerarum auctorilate- firmare,-Conslitn-
potestatem dedisse loyiov,.ro/WTauptov, seu y_.tvo),tov, lionem hanc dedit integrani Jos. Catalanus t.I Caere-
-ut Grcscispallium dicitnr, geslandi , henedictionem mbnialis S. R. E.,-p.oM ; legi etiaiiimerentur, quse
etiam solemnem pallii ordinavit. Licet enim, ut sin- item in Cseremonialiepisc. I. I,- c. 16, §, cominen-
gulari bnlla eam in i-em edila loquilur.noh dtibita- tatur de forma pallii decurtari'coepla Sixti IV
verit, quin pallii tradiiioni ,-sou transmissioni'so- aetate.Vid.-idem ad.Pontificale"R., lih. i,.tit.-M;
leranis seniper praemissafueril. benediclio, quia ta- Ducangius',de inferioris ajvi ntiniismatibus § 'G,7,'9;
menJmjusmodi benedictionisrilus honnullas mutatio- 76. Maragonius in proleg. ad chronologiam Ri- P-.
nes in evotutionetempor.umsubiissedignosciiur, o/jicii 'basilibae Ostiensis.C;40, Barlhelius defallio., - '
nostri, pergit, egse judicuvinias iilius formamperpe-
 JOil APPEISD.AD SJEC. X..— MONUMENTA L5TURG. 1013
ordine minislrorum missam diciurus ad altare pro- A perpeluuih *onservet, el a mundi fenpedimentoatque
teiat cl dicta prima colleciq., vocentur oi--.ii.andi, a seculari desiderio corda eorum defendai, ufsicul
cl sedcns^supersedem suam iegat vet per-alium legi 'immutanlur vultibus, ita manus dexfera Dei eis vir-
faciat prohibicionemislam. tutum tribual incrementa, el ab omni cecitate spi-
Auctoritaie Diu n,ri Jesu Christi et Ecclesie omni--• ritali vel humana oculos corum aperial, el lumen
bus vobis sub excoirimunicacionispena firmiter pre- eis eterne gracie concedat. Quivivit et regnat Deus
cipimus et mahdamus, ut hulli servi dominorum nisi per omnia secula seculorimi. Clerus. Amen. Episc.
manumissi sint, nulli clerici alterius dyocesisabsque Oremus. Dyaconus.Flectamus genua. Levate. Episc.
licqncia seu lilleris' "dimissiorialibus sui episcopi, oraiionem dicat V Tradal superpeliciupi : Adeslo
nulli excommunicati, nulli iHegiiiiiienati.-nisi cum Domine supplicalionibus nosti'is , et hos fahiulos
cis suflicienler Tuerit dispensalum, nulli ftirtive aut luos benefdicere dignare , quibus in iuo,noinine
in membris suis enormiter vieiali,'nisi eVcerta habitum religioriis imponimus, ul te auxiliante de-
sciencia examiiialorum probali "sint, et admissi/ voli in ecclesia tua persistere et vitam percipere
nulii ordines minqres cum aliquo ordine sacro, siut mereantur eternam. p. bnm. Episc. sedeat el dicai:
ctiani sacruni curo sacro slmul recipiendo,nulli'ela- . Tu es Dne, qui reslilues heredilalem meaiu
tem «ufficieriteiunoh IiabeiHes, nulli per saltum et B mihi, etc.
i.ulli, qui prophanaverunt. conira' mandala apostb- ORATI0 AD-SPONSAS BENEDICENnAS.
lica y nisi cuni eis sufficienler fueril dispensatum, [Ex cod. Bibl, Cms.Ih. 149, smc. ix, olim Augiensip.:
aut quibiis aljas canonicum bbstat iihpcdimentum, monasterii.)
liic expressuih vel non expfessum ,'presumw.t ac- Exaudi nos omnipotens et misericors Deus, ufr
cedere, nec ad hbs.sacros ordines accedant. Si se-_ qiiod nostio minislratur officio,"tua benediclione.
fuerit a irritum "cernimus potius impleatur. Pef. . - •-
cus_at_empialuni quoquam
el inane.el penani supradictam excommunicacionis Secrela. Suseipe qusesumus. Domirie pro sacra-
se noverit ineurrisse. • connubii lege njunus oblatu_n,et "cujuslargitor es.
Lccta.-orohibicioneista, archidiaconusvel aller, cui operis, esto dispositor. Per.
ppiscopus.injunxeritad faciendum,per modumleclio- Prmfatio. VD. et justum «st aeqaum£l salutare..
-.115 tiicat. Poslulat sanpla mater Ecclesia reverende Qui foedera nuptiarum blando concordioe jugo et
paler hos viros ordinibus apfos.a vestrapaier.nitate insolubili pacis viriculo nexuisli, ut adoptioriemfi-.
corisecrari.,Episcopus dicat;. Yide,.ut nalura, scien- liorum. sanclorum connubiqrum fecunditas pudica.
cia el moribus tales per le inlroducanlur, immo per seivai-etiir. Tua enim Domine provideritia tua gratia,
nos lalesjn domo Dni ordinenlur persone per quas C ulrumque dispensat, ul quod generalio mundredidit
dyabolus procul pellalur, et clerus Deo mulliplice- ad ornalum, regeiieratib ad -ecclesiseperducal au-
tur.-/r_!Hi clericus : Quanlum ad Immanuin spcctal gnienlum. Et ideo cum angelis,et archangelis. Hanc
examen, riatura, sciencia el moribus digni habentur, igituroblatiohem famulorum luoiuni quam tihi offe-
-el probi cooperatores in his Deovolente eflici pos- ruril pro iamuja tua ill. quam peiducere digiialus es,
sunt. Ep.isc..•.Auxilianle Dno Deo.et Salvalofe-no- . ad slatum meiisura. et.ad diem nuptiarum pro qua
stro Jesu Christo eligimus hos viros consecrandos . majeslati suse supplices fundimus preces, ut eam
siquis autem habet aliquid cbntra.illos, pi.o Deo et propitius cum viro suo copulare digneris. Quaesumus.
propler Deum.cum iiducia exeat et dical. Verumla- Domineutplacalus accipias. Aniequam'dicatur Pax
.
men niemor.sit cpndicionis sue. Post hec episcopus Dbmini, dicil oralioncm.
procumbal.supersedemsuam ftcxis genibus, et canler Propitiare Domine supplicationi|jus.noslris, et in-
tur a dnobus clericis lelnnia prout supra notalum est, stitulis tujs quibus"propagaiionem humani generis
in qua loco suo surgat, et conversus ad ordinandos drdinasti, benignus adsiste, .ut quod le auctore.
dicat. Ilt islos ordinandos benefdicere sanctifficare ~jungitur, te auxiliante servetur. Per D.
;et conseferare digneris. Te rogamus audi nos. Ter Benediclio. Deus qui potestate virtutis lucede nlr
^
cpisc. islud repetai. Et poslea ab Ulis ctericiscom- hilQ.cuncla.fecisti: qui disposilis universilatis exor-
piealur lelania. Ul ponlificemnrmin sancta religione diis.hominem ad imaginem Dei.faclo ideo insepara-
conservaredigneris. Te rogamus audi nos. bile mulieris adjutGrium.condidisli,ut femineocor-
• hem episcopusreponal se super sedemmam usqiie poridevirili dares carne-principium, docens:quod
ad finemlelanie. Qua finila sedeal super sedemsuain, ex uno placuissel instilui, nunquam liceret disjungi.
et ordinahdis iradal anliphonarivm dicens: Videle, Deus qui lam excellenti mysterio conjugalem.copu-
ulqiiod pre canlatis, corde credatis, elquod corde Iam coiisecrasti, ul Christi ef Ecclesioasacramentum
credilis, operibus coriiprbbelis. Quo dicto, surgql et praesignares in foederenup.tiarum. Deus per quem
dicat super eos oralionem'.Slando sine milra. '.. 'niulier jungiturvirb et societas principaliler ordinata
' Dnus'vobiscum.' ea.benedictibne dohalur, qua; s.ola necper origina-
.Oreinus dilectissimifratres.Dnm nrm Jesum Ghri- lis peccati poenam, nec per diluvii esl ablata sen-
stum pro his famulis suis,-qui ad deponehdas comas tentiam. llespice ' propilius super banc famulam
capitum suorum prcejtis amore festinahl, ut donet luarii, qua\ maritali jungenda consorlio, tua expe-
eis Spirilum sanctum, qui haiutum religionis in cis tit prolecfione muniri, Sit in ca jngum dileclionisct
 1015 , . .; ORDODE SACRIS ORDINIBUS. 101k
pacis. Fidelis et casta nubat in Christo, 'imilalusqu.:.Alos ejus aperiat, et lumen ajteruitatiis gratice conce-
Sarictorum permane.at feminarum. Sit .amabilisui, dat. Per. - -. •:., ;
Rachel.viro, jsapiensut Kebeeca-,longsevaet fidelis . - ORATIO ADBARBAS :T0NDENDAS (1J2). . , . ;
utSara. Nihilin ea exaclibussuis ille auctoTprae- Deus cujus spirilu creatura bninis'iii<?.'ementi'
"varicationisusurpel. Nexa fideimandali permaneal adulta congaudet-,'exaudipVbces-nostrasstip^ei'. hunc
lini torp juncla, conlaclus inlicilos fugiat; munial. famulum liiuni ill. juvenilis selalis decore Isetantem,
infirmilalem suamrobore disciplinse.Sit verecunda. et primis auspieiis ad londendum; exaudi Domiifey
gravis, pudore venerabilis, doctrinis ccelestibuseru- ut in omnibus proleclionis tuaemunilus auxilio cce-'
dita. Sit fecunda in sobole, sit probata et innocens. Iestem benedictibnem accipiat, et praesentis vitae
et ad bealoruni requiem, et ad coelesli regna per- pra.sIdiisgaudeatet_elern_e.Pi_r. ' - '
veniant, et videant filios filiorum suoriim usque k OR.ATIO ADDIACONAM FACIENDAM.
terliam et quarlam progcniem, et ad pplalam per- Exaudi Domiiie nostras et superhanc fa--
veniant senectutem. Per. Pax Domini sit seinpei mulam tuam ill. jjreees luae
spirilum
vobiscum. Ad Com. Quaesumus omnipotens Deus. munere ditala, et luse graliam benedictibnis-jemittc,
possit iriajeslatis ad-
instilula providehiise luae pio ambre comilare, m'_ etbene-vivendi aliis cxemplum'pra_bere,-
quirere, ' ' ,
quos legilima societate connectis, longcevapace cu- Perdnm. ,
' • •
stodias.. Per t.151). ORAT10ADANCILLAS DEIVELANDAS.
_ORAT_0 ADVISITANDUM INFIRMUM.
Famulas tuas Domine tuaecustbdia munial pieta-
(Exeod. Vindob. iheol.'U9, smc. ix, Sacramentar.
Augiensii) tis, ul virginitatis sanclae propositunij quod le in-
. Deus qui" faraulo tuo Ezeehise, elc. Alia. Respice spirante susceperunl te protegente in laesumxustb--
'
Dnefamulum luum, etc. dianl. Per. . _..-.''•""
-. - -_ . . ORATIO SUPER POENITENTEM. . ORATIO ADABBATEM FACIENDCM VELABBATISSAMi,
. Da-nobis Domine, ut sieut publicanfprecibus et Concede quaesumus.omnipotensDeus eifamulum
«onfessione placatus es, ita et liuic famulo"tuoill. tuum ill. vel iliam, quem ad reginienanimarum ele-
placare, et precibus ejusbenigntis aspira, ut in con gimus "graliaetuaedono prosequere, ut te largienle:;
fessione, flebili permanehs, et petitione perpetuam cum ipsa tibi iiostra electione placeamus., Per.
demenliam tnam celeriter exoret, sanctisque aliari- ORATIO TEMPpRE BELLI.
lius et Sacramenlis i*eslitutus,rursus coelestigibrise Omnipoiens et misericors Deus, a bellorum nqs;
mancipetur. Per. , . , _ quaesumus tuibine fac quietos : quia bona nobis
. ORATIO.AD' AGAPE PACPERUM. G cuncla prseslabis, si pacem dederiset-merilis et cor-
.. Da Dqmine famuloluo ill. sperata suffragia obli- poris. Per Dnm.
•nere, ut.qui tuos pauperes vel tuas ecclesias memo- Atia. 0'mnipotens DeusHomani nominis inimicos
ralur, Sanclorum.omnium simul, el beali martyr.is virtute qusesumus tuse comprime majestaiis, ut po-
tui Laurentii merealur consortia, eujus nunc est pulus tuus, «l fidei integritate laetelur, el leniporum
exempla secutus. Per dnm. tranquillitale semper exultet. Per, , .
ORATIO ADCAPILLATURAM. - ORATIO PROUIS QUIITERAGONT.
Omnipotens sempiterne Deus respicepropitius Exaudi nos Domine. et iterfamuli lui ill. inter
super. hunc famiilum luurii ill. quem ad novam toa- vitse lmjus pericula• tuo semper protegalur auxilio.
dendigratiamvoftare dignatuses, tribuenseiremis- , Per. -
sionem omnium peccatorum, atque ccelesliunido- -f ORATIO PROPLUVIA POSTULANDA.
norum corisorliumesse percepturum. Per. Terram tuam Domine quam videmus nostris ini-
ORATIO ADCLERICUM FACIENDUM. quilalibus labescentem coelestibus aquis infunde>
Propsla quaesumus omnipolens Deus, et huic fa- ' atque Irriga beneficiis-gratiaesempilernse.Per.
mulo luo KI. qui ad deponehdam coniam capitis sui Atia. Danobis Domine, qusesumus'pluviamsalula-
propter amnrem Christi filii luifestinat,da Spiritum rem, elaridain terrae faciem fluentibus-ccelcslibtis
'
sanctum, qui habitum religionis in eo perpeluo cu- dignanler infunde. Per Dihn nrm.
slodiat,-et a mundi impedimenlis vel ssecularidesi- 'Alia. Omriipotens sempiterne "Deus, qui salvas
derio cor'ejus defendat, ut sicut immutatur iri omnes et neminemvis perire, aperi fontem benigni-
vultu, ita manus- dexterse luse in eum viTlulisper- talis tuse, etterram aridam aquis iluentibus cielest'--
fectionem tribuat, ut ab omni caecilateliumana ocu- bus dignantur infunde. Per Dhm.

(151) Qusehodieque in riluali Romaho legilur ru-
brica in ritu celebraudi matrimonii sacramentum,
respicit lisum anliqiiissimum, quovelulibenedictio-
nis nuplialis vice erat missa, quam 'vol. I, p. 258,
adduximus eamdem fere.qusein Leonino,'Gelasia'no;
Gregorianissacramenlariis antiquis, et recenlioribus
scu liodiernis missalibus legitur, lanlum quod in
noslro sacramentario ea desideretur, rubrica, quse
locum et- modum benediclioiiis propric speclat :
-__..dicis oralionem Dominicam,el sic _>..m,'(sponsam-)
benedicishis verbis: Deusquimundicrescenlis exbr-
dium, elc. Sic autem liabet ruhiica rilualis'iJomarii
posl benedictioncm annuli : His explelis, si benedi-
cendm sint nuplim,' parockus missam pro sponso.el
sponsa, ut in missali Romano ceiebret, servalis om-
nibus quwpmscribunlur.
(1S2) In Ponlificali Rom. variat. legunlur in co
eliam tres sequenfes oraliones. ... •./ ,
1015 APPEND. AD SJEC. X, — TMONUMENTA LITURG. 1016
~
ORATIO 0,1'ANDO,MULTUil PLTIIT.. j stras, ut ad Sancta sanclorum puris nierearnur meu-
Domine Deus, qui in. mysterio aquarum salulis libusintroire. PerDom.
OBATIO IN DEDICATIONE '
tuse nobis 'Sacramenta sanxisti, exaudioralionem ECCLESI_E(1S5).
populi lui, et jube lerrores inundanlium cessareplu-- Domumluam quaesuniusDomineclementer ingre-
viarum, ilagellumque liujus elemenlj ad effectumlui. dere, et in tuorum tibi corde fideliumperpetuam
converle my.slerii,. ut qui se.regeneranlibus aquis constitue mausionem,, ut- cujus cedificationesubsi-
gaudenl renatos, gaudeant his. casligantibus esse. slil, hiijusfial habitalione prseclara. Per.
cbrrectos. Per. ' ORATIO POSTVELATUM ALTARE.
Alia.. „Quaesumus. omnipolens Deus clementiam
Descendat quaesumus"DomincDeus nosler Spiri-
tuam, ui inundanljam cohserceasimbrium, el hila-
lus sanclus tuus super hoc altare, qui et populi ttii
lilatein tui.vulius nobisimpertiri digneris. Per. dbna sanctificet, et -sumenlium coida dignanler
ORATIO 1NAREA. •
emundet. Peiv
M.ullipljca Domine hanc aream frumenti tui dona
ABMISSAS.'
r.eplela (sic) et sicut. fidelibus tnis tricesimum.atque Deus qui invisibiiiler omnia contines.,.etc. ut in
sexagesimum vel-centesimum fructumdonare eon-
n missali Rom.
suevisli,. ita et famulo lu.o ill. prsesentis lemporisJ Alia. Deus qui sacrandorum libi auctor es mune-
uberius lua dona concede. Per Dnm.. rum. Ali.a. Deus qtti ex omni coaptalione.
ORATIO PROPESTEANIMALIUM, -.
Secrela. Qmnipolens sempitenie Deus. altare no-
Deus qtii. laboribus liomlnum eliam deminutis miiii tuo
dicalum, elp_,
animalibus solafia subrogasli, supplices te rogamus,"
ut. sine quibus non habetur (153) buinana co.idilio, Praifatio. VD. et juslum esl sequum et salulaTe,
nostris facias.usibus non perirc.Per. nos libi semper et ubique gratias agere. Dne sce.
ORATIO DE MORTAJL1TATE., Paler omnipolens selerne Deus per Chrislum Domi-
rion sed num nbslrum. Per quem te supplices.deprecamur,.
Deus.qui morteni posnitenliamdesideras; • altare lioc sanelis
ad te con- u.t usibus praeparalum ccelestide-.
peccalofum, populum fuuiii quaesumus • dicatione sanclifices, ut sicuf Melchisedee sacerdo-.
v.eite (154) propiliiis, ut dum libi devotus exlilerit,
iracundise' luse ab "co flagella amoveas. Per.- Alia: t.is praecipui oblationem dignatione mirabifi susce-
liuini Deus ab ira pisli, ita inposila novo liuic aliari munera semper
Populum qu_esuiiius omnipotens
ttia ad te coiiiugien.em paierna recipe pietaie, utqui P accepla ferre digheris; ul populus,qui in iianc ec-
clesise domum sauctam-convenit, jier hscc libamina,
ljioe majesialis flagella formidanl, de iua mereanlur
coelesli sanctificatione saiv.alus, animarum qiioque
yenia laHari.Per Dnm.
suarum salutem perpeluam consequantur. Ad Com.,
„ ORAXIO QUANDO LEVANTGR RELIQUI.E.. QusesumusDomine,, uthpc in loco, quem nomini.
(JEx eodem codice.), --
tuo, efc.
Aufer.a nobis qusesumus Domine iniquita.tes nq,-

OBDO QU019DODO'. EGGLESIA 'IjfEBEAT DEDIGA&L

{Ex co.d. Turicensi smc. ~~~.circ.)

. Primitus enim}anlequqmPonlifex introeatin eccle- D menia usque dkunt Agnus Dei qui tollis peccala. ufr
'
siam, inluminanturXII.. candelmper circuitumecch- aulem surrexerint ab oratione, non dicil Pohtifex Dor
sim, et induunt se vesiimeniis sacris, et cum venerint minus vobiscum, sed tantum Oremus, el Diaconus
ad hoslium.ecclesimperculiens,terram super liminare flectamus genua, el pgslquamoraverint dicit: Le-
de cambutasua dicit anliplionam: Toll.iteporlas prin-' vale, el sequitur oratio ;_MagniGcareDne Deus noster
cipes vestras, et elevamini porlse seternales. Ps. Dni in sanclis luis, etlioc in templo sedificationisappare,.
esl terra. Canunt ipsum psalmumlolum antehostium, ul qui omnia in filiis adoptionis operaris, ipse sem-
et aperto hoslio inlranles dicunt : Pax huic domui. per in tua haereditale lauderis, per. Deinde incipit
Deinde.incipitclerus Lelaniam, el cumvenerint Sacer- poniifexde sinislro angulo ab orientescribensper pa-
doies vel Levitaianlp allare,proslernuni se supersim- vimentum cum cdntbila sua:a._b.c. durium (156)

(153) Ponlificale Rom. alitur. grum exhibetur, antiquis litteris Greecisexaralum,

(154) Idem : Ad le reverieniem propitiusrespice.
(155) Quoesequuntur pariim in Poiilificali,pautl.iii
W missali Rom. legunlur.
- (156) ld est alphabelum, ut apud Mart..(i.-H De
?iulin;^Eccles. rit., 1. n, c. 13, p. m. 726), ubi intc-
quarumquaelibetin verlipe geril aseriptam quanti-
tatem uumericam I, li, III, et sic deinceps. • conf,-
pontif. R. de Dedicat.Eccl. ubi in formam crucis.
Graecumsimui ac Latinum alphabetiimscribiprce-
cipitur..
 1017 "ORDODE DEDICATIONEECCLESI.E. 1018
usque in dexlro angulo orienlalis; incipiens ilerum A vase sacra quwcuhque ad cultum Dei ad ecclesiam
similiier de dexlro orienlalis a. b. c.'durium scribens periinere debenlur, benedicitPontifex his verbis.
usque in sinisiro angulo basiticmoccidentalis. Deinde PR-EFATIO (160) LINTEAMINUM.
veniens anle allare dicit: Deus in adjutorium meum
Dne Deus. omnipolens, sicut ab initio hominibus
inlende , ctim Gloria absquealleliiia. Inde benedicit
utilia et neeessaria creasti, el quae ad modum (161)
salem el aquam cum cihere mixto, eldicit hdncora-
sacerdolibus et Ievilis orna-
tionem: Deus, qui ad salulem humani generis, ma- vestimenta pontificialia
nienlaque et liuteamina fieri famulo tuo Moysiper
xiinaque sacramenla in aquarum substaniia condi-
Inlroibo ad al- quadraginta dies docuisti, sive etiam ea, quae Maria
disti, etc. Ipso exptetaincipil anliph.
meam. lexit et fecit in usum minislerii labernaculi foede-
lare Dei; ad Deum qui lselifical juventuteih h_ec
Ps.Judica me Deus. Ipsa canendo cum ipsopsalmo ris, sanclificare. (162) consecrareqtie digneris
ad
vadit ante altare, et fundit, quod remansit de ipsa linleamina in usum altaris. lui, legendum involr
vendumque corpus et sanguinem filii tui Dni nostri
aqua adbasem et
allaris, extergiiur altarede linteo; Jesu
incensum niiltil oleum attare in Chrisli, qui viyit etregnat Deus in sseculasse-
poslea ojfert,el super - - .. -
medid crucenifaciehs,etsuper qualuor angulosailaris culorum. Amen.
cum aniiphona canendo : Erexil Jacobo lapideni in B ITEMBENEDICTIONESAD OMNIA INTJSUM BASILIO&.
iitulum, fundens oleum desuper. Ps. Quam dilecta.
el eum manu sua Dignare Deus omnipolens,.Rex "regumet Dominus
lolum; unguel lapide ipso, semper dominanlium, Sacerdos omnium, Ponlifex; univer-
incensumin circuilu ipsius allaris alius sdcerdos fa-
ciendum.Post explelopsalmomittil ilerum oleum si- factasunl sorum, per quem unacum .Palre sanctoque Spiritu
militer sicul prius canendo antiph. SaiiclificavitDrius universa, Christe Jesu. benedicere, conse».
crare e.t sanctificare digneris vasa lisec cum hoc alr
labernaculuni suuniet firmavii eam supcr firmam
Ps. Deus noster. miltit tare, linieaminibas, cseterisque .vasis; et quemad-
peiram. lpso psalmo explelo modum sanclificasti ofiicia tabernaculi teslimonii
chryjtina, similiter canendo ant. Jilcce odor filii mei olim cum archa oraeula Cherubin alosis (alalis) ve-
sicul odor agri plerii,. quem benedixit Dnus Deus.
Ps. Fundamenta cjus. Deinde irt circuilu ecclesim lis, columnas, candelabra, altareargenleis basibus,
tabulis deauralis, holocaustis, hostiis, psreo altare.
de
per parieles dexiro in sinislro faciens crucemcum cumieneis
vasis, tentoriis, funibus, oleum.unctionis,
pollice de chrysma ipsa; inde faciens crucem incensi et caeteris aliis in
inde dicit et diaconus figuram nosti-i, per.manus san-
snper altare; .\Oremus; ut su- clorum sanctificasti Sacerdotum ila nunc xnanens
;
pra dicil hanc oralionem super attare: Dei Patris in sacerdotum seeundum
C seteynumsumme.Sacerdos
omnipotentismisericordiam, dileclissimifralres, de- ordinem
ul hoc allare sacrificiis Melchisedecb, ut diximus, patenam lianc,
precemur, "spiritalis conse- calicem hunc, et omnia instr-umenla allaris hujns
crandum vocis riostrse exorandus oflicio prsesenti et
seu basilicse, quae inter noslras palnias.
Ijenedictione sanclificet, ut in eo semper oblationes Ecclesise
corde precamur,ut benedicas,.purifices,.
famulorum suoi'um studio suse devotionis inposilas habentur,
benedieere et sanclificare dignetur, el spiritale pla- nam consecres, et consummes, quibusinter nos^t aeter-
unitatem in supremo mealu sine fine constare-
catus incensum (157) famih» promptus exaudilor
credimus, per-.
exislat, per. Ilerum dicit Oremus : Diaconus ul
Deindevadunt ad locum, in quo reliquim prwterila
supia. nocle cum vigiliisfuerunt, el elevanteseas cum feretro
SEQUITUR BENEDIGTIO (158). cum honoreel laudes decantando, cum crucibus el tu-
Deus omnipotens, in cujus horiorem altare sub ribulis et luminibus muliis, venienlesante aiiare ex-
invocatione (15'9) tui cousecramus, clemens et pro- icnsovetointer eos etpopulum; recondil ipse pontifex-
pitius preees nostroehumililatis exaudi, et prsesta, manu sua ipsas reliquias in locum altaris, canentes:-
ut in, hanc mensam sint tibi libamina accepta, siiit Exul.labunl Sanctiin gloria, Isetabuntur incubilibus.
grata, sint pinguia, ut Spirilus- sancli lui semper D suis. cum psalmo : CantateDno, laus. Inde v.ero re-.
rore perfusa; ut omni lempore in hoc loco -suppli- verlitur ponlijex in sacrario cum ordinibus sacris,-et
cantis libi familioetuoeanxielates releves, aegritudi- induunl.se vesiimentisaliis sollempnibus,et inleriin
nes cures, preces exaudias, vota suscipias, desideria vesliunluraltare vel ecclesia,et accenduiilur-luminaria^
corifirmes,postulata concedas,-per Dnm. Deinde di- Posl hmc oinnia lunc incipiunt anliph. ad IntwilumK
cit aniiplwnam: Confirma hoc Deus quod -operalus ant. Terribilis est locus -iste; hic domusDei estet,
es in nohis a tcmplo sancto luo, quod est in Hieru- porla coeli, et vocabitur aula Dei. cwmpsalmo ,et-
salem. cum gloria. Deinde lenentes Subdidc. vet Ac- Gloria. Interea procedit ponlifexde sacrdrio cum.or-^
coliti linteamina, vel omnia ornamenla ecclesim,seu dinibussuis sicutconsuetudb esl.

(157),In Ord. lX.apud Marlen. 1. c. p. 751. leg. indigni consecramus. . ,

El .spiritali placalus incenso precanli familim sum
promplusexauditorussislal.
(158) In Ponliiicali Romanoinilium variat : etiam
seqtiens Pratfaiio lintean. ^
(i.59) Marten. 1. c. sub invocatione tui nominis
(160) Mart. 1.c. Beriediciio.
(161).lbid., Quemadmoduiuvestiriienla ponlifics,-
lia, sacerdotalia, el levilica, ornamentaque, clc .
(162) lb.. Jla sanclitficare, benedicere, etc. ..
 *019 APPEND. AD SJSC. X, — MONUMENTALITURG. 1020
ORATIO ADMISSAM. &
A" INCIPII OKHO
Deus qui sacrandorum libi auclor es munerum, . QUpMODO IN SANCTA ROMANA ECCLESIA RELIQll.E
effunde super hancorationis.domum benedictioriem CONDUNTUR.
luam, ul ab" omnibtisinvoeanlibus nomen tuum de- ( JPrimiimvadit Episcopus in ecclesiam, ubi reliqnim
fensionis auxilium senliatur, per Dnm. Sequilur sunt positm, el facit lelaniam, eldal orationenihanc :
lectio. Grad. Loeus iste a Deo faclus est. f. All. Aufer a nobis Dne iniquilates nostras , ut ad
Adorabo ad templum sanclum tuum. Sequiiur Sancta sanctorum puris niereamur mentibus in-
Evang. secundum. Offert. Dne Deusin simplieilate. troire. Per. Postea ponit reliquias in palena, et
f. Super oblatam. porrigit eas presbylero in uinas suas super sindo-
Omiiipotens sempilerne Deus, cffunde super hune nem, quam habet in collo ligalam, et cooperitipsas',
locum graliamluam; el ab omnibus le invocantibus cl exeuntpsallendoaniiph : Cum jocundilate exibitis.
auxilii tui munus oslende, ut horum Sacramento- Ei pergilEpiscopusin ecclesia nova ubi recludi de-
rum virlus omnium fidclium corda confirmet. bent reliquim, el intranl in ecclesiamcum eo mim-
'
Prmfaiio. VD. Per Chrislum Dnm nostrum, per slri duo vel ires, et claudel hoslium ecclesim,el facit
quem te supplices deprecamur, ut altare hoc sanclis aquam exorcizalam,el dicit oralionemhanc :
usibus prseparatum ccelestidedjcatioije sanctifices, B * Oremus.
et sicut Melchisedech sacerdotis praecipueoblatio- Deus qui ad salutem liumani generis maxima
riem dignalione mirabili suscepisli, ita inpbsita nova quaequeSacramenla in aquarum subslantia condi-
Iluic aliari munera super accepta feire digneris; u't di.sli, etc Et millit in ea chrisma, el condit ex ipsa
populus luus in hac ecelesia;tuse domo sancla' coii- aquaxatce, et facit matdam, unde reclaudere debel
verlens per haec pura libamiria ccelesli sanctifica- ipsas reliquias; et baplizat ipsum altare de ipsa
tione salvalus, ariimarum quoque suarum salutem aqua cum spongia una vice; deihde dicit scola leta-
perpetuam gratiam consequanlur. Per quem. niam; ipsa ccmplela egredilur Episcopus,el dal ora*
INFRAACTIONEH.. lionem anle hostium.
' Banc Deus qrii iri omni loco tusedominalionis dedicalor
igilurohlalionem famuli vel famuloeliioeill.
vel illius, quam tibi in-htijus templi sanclificatione adsistis; exaudi nosqusesumiis, ul inviolabilis hujus
offerunt imniolandam, qu_esumus_Dne, dignanter permaneat consecratio, ul beneficia lui muneris
'
inlende, ut aulam, quam beali martyris tui illius universilas, quaesubplicat, merealtir; per (163).
meritis aequipararenbn poluil, tuse chariiotis vultus Ipsa finila suscipil ipsas, reliquias a presbylerb,
inlustret, fiatque tuapropilialione tuis sacris san- . el portat eas cum lelania ad altareinlus in ecciesia,
clisque digna mysleriis; sit aeternselucis habitacu- " cl pbnilsuper allare novo; et antequuni recludanlur,
lum temporale, nihil hic mundance sordes obscuri- ponit chrysma inlus in confessioheper angnlosqua-
i.atesqtiepossideant,'uiveniens hic populus tuus suae tuor in cruce inlra dicendo: In nomine Patris "et
conscquatur orationis effectum, dignumque locum Filii et Spirilus sancti pax libi. "fy Et curiispirilti
hunc tusesentiat majes(ati,dumanle postulata-fuerit luo. Deindeponit ires poriiones corporis Dni inius in
consecutus , silque sedificantibusiniperatio delicto- confessione,et tres de incenso, et reciuduntur reti-
runijdum a le nori pro sui operis"quantitale, sed. quiw inlus in confessione,et diim recludjintur,'ca-
pro offerenlum fuerit devolione suscepla, Diesque hunl aniiph: Sub altare Domini sedes accepistis;
nostros. • inlercedite pro nobis, per quem meruistis. Et ponit
ADCOMPLENDCM. tabniam, el dal oralionem hanc :
Copiosa beneficia", quaesumus Dne, chrisiianus Oremus.Deus qui ex omni coaptalioneSanctorum
populus adsequatur, ut qui in honore sanctorum aeternumlibi condis habilaculum, da .edificaiionis
sacraudis libi liminibus devotus oecurrit, et vilae tuse incremenla ccelestia, ut quorum hic reliquias
subsidia praesenlis accipiat, et graliam sempiternoe pio amore compleclimur, eorum semper jneritis
redempiionis inveniat, per. . adjuvemur, per,
.- DENUNTIATIO . ... . • Deinde linit eam calce, •quw- unleu fuerut prm-
CUM RELlQULE 6ANCTORUM MARTYRUM -PONEND_E SUNT. purata; et poslquamfiierit linila, .facit desuper cum
Dileclissimi"fra_res!.'l.iier cselera virtutum sol- chrysmudiceiidout supru, el~facit crucem simililer
lempnia, ,quae ad gloriam pertinent-- Chrisli Dni cuni chrysma,.el per qualuor angulos altaris desit-
nostri, hoc.quoque suis praeslilit Martyribus, qui per dicendn ut supra; cl tunc velat allarc, el dal
pro riominis .ejus .confessione morte.suscepta coe- oralionemhanc : • ,
' leslia proemia meruerunl, ,ut fidelium volis-eorum Oremus. .
praeelaris reliquiis conlocatis inlegrilas sancti cor- Descendat, qusesumus Dne Deusaosler, Spirilus
poris esse credatur;. el ideo mohemus dilectionem sanctus tuus super-hoc altare, qui elpopuli lui dona
veslram, quoniam illaferia, illo loco reliquiaesancti sanclificet, et sumenthim coida emundet. Per. Et
illius martyris conlocandos sunt, quaesumus,ul ve- tunc conspargilaquam cum hysopo per totam eccle-
stiam prsesenliamnobis mdnentibus noiinegetis. siam; ipsaiiinamque tabulain, quam super reliquiai

(165) Sequenlcs oraliones ctiam in Pontilleali Rom,.lcguniur.

 I'«21 ORDODE DEDICATIONEECGLESI/E. 1022
-fjoi.ff,debel aniea confirinarefum- chrysma faciens, A crucis nobis redimeridis obtulit immolaridum; cujtts
crucem dicendo ~ut supra. Hoc peruclo cunit scola prsefiguralio(168) palriarcha Jacoblapidem erexit
antiph. nd Introilum, et posf Kyrie eleis. dicilut in litulum, qiio 'fieiet sacrificium,;et poftse' cceli
Gloria in excelsis Deo, el conplelur Missa ordine desuper aperiretur oraculurn; suppliciler tibi Diie
suo, et poslcu ebdomada Missa publica iiiipsaec- preces fundimus, ut metallis hujus expoliata-ma-
ct.esia celebrelur usquedum octo dies compteti sunl. teria superriis sacrificiis imbuenda,. ipse susedotare
ADPATENAM CONSECRANDAM sanctificationis ubertate praecipiat, qui quondam la-
Cohsecramus et sanclificamus hanc patenam ad pideas legem scripsit in labulas (169) per Dnm."
conficiendiim in ea' Corpus Dni nri Jestt Chrisii, Alia. Deus omnipolens, universarum rerum ra-
facienles crucem pro salute nostrorum omniuni, qui tionabilis arlifex, crealuras formam lapideae melalli
•cum Patre et Spiritu sancto vivit et regnat Deus ad obsequium lui sacrificii condidisti, ut legis li-
-per ciincta ssecula saeculorum,amen. Deinde facis baturi luo pareretur altari (170), annue dignanler
- signum crucis de oteo snpei ipsam palenain : hujus instilulor mysterii.ut quolquot (171) hic obla-
- Gonsecrare et sanctificare digneris Dnepaienam .tum sacrum
(172) fuerit, nomini tuo adsurgat, re-
per isiam unclionem , el noslrambenedictionem in ligioneproliciat, spei initur iidei sit honore (173),
Cbristo Jesu Dno nrq, quivivitet regnal in saeculaB per.
-jseculorum,anien.' • Item atia. Dne sancte Pater omnipoiens relerne
ADCALICEM BENEDICENDUM/ Deus, cleriierisclpropitius preces noslrse iiumilitaiis
Oremus dilectissimi fratres_, ut.Dnus Deus noster exaudi, et respice ad'Iioc altaris" tui hqlocaustum;
caJicem suum in ministerio consecrandtim coelestis quod (174) tam igne probalur, sed infusam sancti
.gratiajinspiialionesanctificetjUtadhumanambenedi- .Spiritus lui gratiam in honorem luae suavitatis ac-
ctionempIeniludinemdivinifavorisaccpmniodet,p,er. cendat (175), ut accipieniibus aG sumentibus nobis
.. Alia. Dignare Dne calicem islum in usum legitimum permaneat, eucharistiaque erigal (176) in
,-jiyslerii,(164)'tui, pia famuli luidevotione forma- visceribusnris, el vitam concedat aeternam. • ,
tum , ea sanctificalione- perfundere,, qua Melchise- ' PR.EFATIO. ;
decb famuli lui sacramentum (16.5).caliceni perfu- - VD. Dne'sancte,Pater omnipolens _eterne Deus,
. disti; el quod arte yel metallo officii (effici)jioii po- qui post offendiculamlapsus primi liominis insti-
test, altaribns luis dignum fiaf tua benedictsone tuisli libi _propiiia.orii deliniamenta libaminis, ul
preliosuin (1C6)., -culpa; quse pr_ec"esseral,.iuluris temporibus «xpia-
rR_EFATIO CHRVSMALIS ' ' , jfeturpro munere, quibus oriiarenturaltaria, hono-
.(167).
Oremus dileclissimi fralres! ut Deus oainipotens - rifiealur. et templum, qiiod libi primus Koe praepa-
ljoc lninislerium Corporis Filii lui Dni nri Jesu rav.l officio,rursus instruxit Habraam.immolalurus
Cliristi : geruluni , -benediclionis , sanctificationis filium-; dehinc eleetus Jacob erexit et unxit in li-
tiitamine, defensiouis donationis implere dignetur lulo; adsit redemploris mundi.pielas el expiala (177)
orantibus ijobis, per. ... ,• . utlapides sanctificandi myslerium, qui, penelrabi-
•-l/f«.Oninipolens sempiterne Deus, Trinitas in- lis (178)'et lapis angularis est, consecrare digneris
separabilis, manibus nostris opem luse benediciio-. benedictionis inlapsum (179) etliic inaereas placitus
ljis infujide,. ut per noslram benedictionem hoc •majeslas aeternalesobluto (180), et quicquid sacrum
yasculum sanclificetur, el corporis Cbristi novum rilu super hoc immolatur sicut Melchibedechohlatum
Ijepulchrum Spiritus sancti gratia perficialur, per. placeat libi lioc holocatisium, et reporlet per. hoc
ADTABULAS BENEDICENDUM. f , , pr_emium quicquid inttilerit votum , sacrificaj-e,
Singulare illud repropitiatorium, qnod se in altare benedicere, consecrareque digneris, lu etproma-
(164) Marl.-I. c ministerii. • "legem scripsit in tabulis. Per. At in Ord.. II, ut me-
Ib., sacratum cal.
(165) P. • talli hujus exposita materies superiiis sacriliciis
(166) R. sanclificatum. Caeterumcali.cesetiam, „~ iinbuendo, ipse tuoedotari sanctificaiionis iihertaie
. vilreos usilatos fuisse ostendiinl Aripghus et Bositis praecipias, qui quondam ' lapideis legem scripsisti ' in
Homa sublerr. lib.iv,C'28;- Bonarotius in qbser- tabtilis. s ,
crealuras foriuam
- vaiionibus ad vasa vitrea p. 57; Anonymus de velu- (170) Ib., Artifex, qui.inter
sta{e et forma jnonogrammatis, SS. Nomiriis Jesu lapidis et melalli ad qbseqiiium lui sacrificii condi-
Romw1747*.ProGjal.p. 12. disii, ut legislatori tuum pararetur altare... conf.
(167) ln Ord. III; apud^SIart. 1.'c. p. 705. Bene- P. R. ubi clarius. . •
diclio eucharistialis vasculi."Oremus, dilectissimi-et (171) Ib., quod hic oblalum fuerit:
fralres charissimi, ut Deus omnipoieiis hoc myste- , (172) 1. sacralumve fueril, ut habeiui; in pluribus
riale corporis filii sui Domlni nosiri Jesu Clirisli ordinibus apud Mart.
gerulurii benedicllone sanctificatibnis,' ttitamine _de- (173) P. R. Spei innilatur, fidei sit honori. , :
fensionis, et dominatione (I.-, rfwi«..o!!B)saluiis im- {174) Ord. I, Mart. Qubdnon tam igne probatur.
plere dignetur oranlibus nobis. Per. - .; (175)1. sedinfusaj etc ..,'gratia; eic,' '
(168) In Ord. IX, Marl. I. c. p. 1M : Quod pm- . (176) 1.c. hsereat. . - ,
fnjuranle. Sed meliusin Oril. II, p. 694 : Cujusprw- (177) Iri Ord. 1, Pietas exorala, ullapidis, etc.
figuralione... et portw cozli desupcr aperirelur ora- (178) I. Qui penetralis.... es"
culum, etc. (179) I. lilapsu.
(169) Ord. ut nlelalli lmjus expolitam materiarii (180) I. c. Et inhsereas placitris raajeslas o_tenialis
supernis sacrificiis imbuendam ipse suae sanctifi- obtutu. forl. legendum:... placiio inajcstatis ;eter-
sationis uberlale percipiat, qui quondam lapideis nalis oblutiu
 «25 APPEND. AD-S^C. X."— MONUMENTALITURG. 1024
nibus noslris;(181) opem luaebenedictioiiis iiifunde, 'A in mente fidei exerceatur inlegritas. Per Christum
qur te angnlarem lapidem ot saxum sine.-niaiiibus Dominum nostrum.
-excisum nominare ipse voluisti; tu -lapidesislos di- Ad pedules bened.
vinis cultibus apparatos henedic atque sanctifiea, et Benedic Dne Jesu Chrisle hec calciamenta ju-
saeri hnjus mysterii sictit instilutor, -ita cliam 'slitie. Johanes vidit veslitus podere, iit quicu.n-
que
sanctifieator appare, per Dnm. ex hiis veslilus fueril, valeat aliis prsebere bo-
que
BENEDICTIO CRCCIS. num exemplum, et tibi omni lempoi'e cum limore
Sanctifica Dne sigriaculuni' passionis inoe-istud, servke. Qsti vivis. '-
•ul sit inimieis tuis obstaculuni, et credentibus in (e ' ,.
Ad cyroihecas: ..
efficiatur vexilltim, per.
Rogamus te Dne sancte Pater omnipolens ssterne lmmeQsam clemeneiam luain.omiiipolens etpiis- •
Deus, ut digneris beriedicere hoc lignum crucls luae, j_imeDeus humiliter rogamus : ,ut manus famulo-
ut sit remedium-saruiaTegeneri humano,sil solidi- rum tuorum sicut exterius obducuntur manicis
tas fidei, profectuum (profeclus P. R.) bonorum ..isljs!.- sic interius- asperganlur rore tue Benedi-
operum, redcmptio animarum , prolectio ac lulela "Bclionis,. ut quocunque per eas sinl -benedicenda
conlra sseva jacula inimicorum, per. vel consecrajula , per te bene^dicantur , et con-
'-' Omnipotens sempiterne Deus, cujus sanctum et sefcrentur. Per eundem Dnm nrm Jesum Ghristum
terribile nomen inter^Gseteras visibiles erealuras fllium luum, etc .
ligna quoque fructifera laudare acbenedicerenon A'd dnnulnm benediclio..."-"-
cessant, qui in figuram unigeniti sapientiae luae Deus totius crcature principium el finis in quo
-ligno vitie a prineipio paradisum voluptatis ornasli, "clausa surit' bmhia hunc Annulurn benedicere f et
<ut ejusdem fruclu sacrosa.nctornysterio protoplausto sariclififcare dignere, ut-qui per euhf famulo luo
parentis noslri generis mortem cavere, et vitam "lionoris' insighia concedis, virtulem et premia
ammoneris cuslodire' perpetuam ;<qrii nos vetitoe 1'arg.aris'!"quibus et discreiiohis habitum semper
arboris adlactu viise mortem aditns, ejusdem co- reiineat, et vere fidei fulgore prefulgeat, sancie
seternaetibl sapientiae lute Dei el Dni riri Jesti Chri- Trinitatis quoque arriiatus munimihe riiiles, in
sli iitnoxia morfem' ad vitam misericordiler revo- i_xpughabilemacierii dyaboli constanter evincar. Per
«are dignatus cs, te supplices dcprecamur, ut hoc Chrisluiii Dnm nrm:
siugulare signum, quod ad exemplum primi: illius Ad Baculnm. . .v.. ' -•
sacratissimi vexiili pretioso Filii lui sanguine triuni- P Omnipotens et misericors Domimis! qui in effa-
phalis famultis tuus ilL devolus ei'exit, coelestehic bili honitate volis suppllcanciuni assistis?qulque ex
tuabenediclione sarictificare digneris; ui omnibus lue pietatis habundancia affectum pelendi tribuis ?
hic genufleclenlibus , -ac, tuae "supplicantibus Ma- htiic baculo , quem ad pastoralis officii signum
jeslali, largior et cordis compunciio, et indulgeiitia in tiio nomine dedicamus, lue' benedictionis vim
cbncedaiur admissorum; alque infercedento ipsa copiose infunde, ut eopaslor insigiiitus sic sollicile
yieloriosissimaFilii-liii passione et tibi placiia postti- custodiat,-quatenusab unitate ecclesise nullatenus
lare, elciliiis valeant postulata percipere. Da qiise- deviare permittat; sed coiifractuiiT redirilegret ,
sunms clementissirae "Pater, in quovivimtis, mo- quassatum consolid.et"',seque iinsi cui-ri grege suq
•vemur et sumus, ut -qnotiens triuniphum divinos integrum tibi alque immaculatum conservet, ut a
Iiuniilitatis, qtioe superbiam hoslis-noslri dejecit, te hunquam separetur iiidignus: Per Chrisfuna Dnin
-octilis-inluemur, quotieiis mente recolimus, et con- nrm.
tra hostem ipsum fiduciam fortiiudinis, et majorem1 " Ad milram benediciio.'..
tibi devqlse humilitatis gratiam consequamur, qua- Omnipotens sempiterne Deus, qui ,veterum figtt-'
tenus in illo tremendoe tuse Majestatis exaniine cum1 rarum yeritases el finis, benedic hoc lypicum pri-
pavenlibus elementis, coeloruniquecommotis virtu- D scorum prm insigne. per cornua Moyses famuli Iui
tibus, signum illud gloriiiciim redemptionis noslrsci ulrumque lestamentum figuralive declarans. Per'
•parueril in ccelo, ipsi de morte ad vitam transire, Christum,Dnm .tirm.
jic perpetua beatse i'esurrectionis gaudia videre me- \/, AD"BENEDICENDDM ORNAMENTA PRESPITERALlii
' - ' -
.•eamur, per.' '. . Casulam, dalmaticum et snblile..»' (ISSf).'
ADBENEDICENDUM ORNAMENTA PONTIFICALIA. Omnipoterissempiterne Deus, qui' per Moysen fa-
(Ex ms. Rhenaug: saec. xi.) muium iuiiin ponlificalia, etc. '
-Ad Cambagos. Ad mappas~ benediclio... ' .
Tolius honestalis -attclor omnipolens Deus! at I Dhe D.eusomnipotens, qui ab inicio, etc.
reprimendas antiqui hostis insidias-per nostrelm- Ad albas, slolas, manipulos, eingulos-et amiclus.
militatis mysterium jube sanclificari caligas islas. n t Deus invicte virtutis auctoret omnium rerum
e.lin ingressu earum resplendeat cvangeliiveiitas, ct creatqr, etc

(i81) 1. per manus.noslras. , . . - (182) Sequentesbenedict. etiam'iD P. R..legun-

tur. . :
 5025 GRBO DE DEDICATIONEECCLESLE. «26
liem' alibi ad id. A rislie Jcsu Ciirisli filii tui Dni nri, qtii pro noslra
Dne Deus Paler omnipotens Rex et magnificus omniiimqiie salule tibi Deo patri in palibulo crucis
Iriiimphalor, qui per sanclos patres nostros, qui clegil inimolari, qui tecum vhil el regnat, etc. Hic
libiin sacerdotali ordine placuerunl, diversi gencris faciat crucem ciim crismale super palenam trahens
ornanicnla et veslimeiila sacerdofalia fferi, et iu polliccmexadverso in longum el in latum ct dicat :
his sacerdotestibi servienies ornare jussisti, exaudi Consecraf re, efsaiiciifficare digneris Dne pateiiam
propicius orationem noslram, ut hane albam, hane haric per istam unctioriem el per nram benedictio-
casulam, stolam, planelam seu poderem, ac cingu- nem in Chrlsto Jcsu Dno nostro, qui teCum.
lum, orariosque dextra lua "saneta benef dicefe, Ad calicem.
consefcrare sanclif ficare et purif ficare digneris, Pax tecum. Et cum spirilu iuo. Oremus dileclis-''
quatenus hoc vestimentum riiinistris tuis levitis simi fralres? utDeus et Dnus noster Jesus Christtis
afque sacerdolibus ad divinum culium ornandum calicem hunc in usum sui ministerii conseerandum
cxplendumque proficlant, sanclisque allaiibus tuis celestis gratie inspiracibrie sariclif ficel (184) uthii-
liiurideet ornate in hac sacra Vesle ministraluri manam benedictionem pleniludinem divini favoris
irreprehensibile in actu et vita interius exlerius- accomodet, qui vivit.
que appareant, libique soli Deo puro corde et mundo B 1 Item alia benediciip.
corporeplacere, omnibus diebus vite sue irrepre- Dignare- Domine Calicem istum beriedifcere in
liensibiliter sanclorum patrum exempla sequentes usum ministerii lui et pia fariiulatus devocione for-
servire valeanl, hisque sacris minisierijs secundum nialumeasanctififcacibne perfunde (185) qua Mel-
ttiam volunlatem, qn libi placuerit, explelis coe-- chisedech famuli tui sacratum calicem perfudisti ?
leslis regni gloriam cum omnibus sibi commissis. ei quod arle.-velmetalli officioest composituin (186)
percipere mereanlur. Per Dumnrm Jesuin Chri- altaribus luis dignum fiat lua benediciione sanclifi-"
stum, etc. catum per Cbristum Dnm noslrum. Ilic faciat cru-
Ad' casulam. cem cumcrismale infra concavum trahens po.llicem
Deus fons pietatis et justicie, qui tui operis mi- ex adversoinlongum et lulumet dicul: Consefci'are
riisiros ad exlremum vestimenlo casule, cujus mu- et sanctifffcare--digneris Dne calicem hiincper
nimine omnia tegerenlur vestiri saiixisti; concede islam unctioriemet hostram benedietionem in Cliri-
peticionibus nostris, ut omnes hacplanela induti, sto Jesti Dno noslro, qui tecum.
enumeratls intus omniuin virlutum ornairientis vin- Benediclio super calicemjam consecrulnm.
culiim pacifice carilatis super omnia habeant, qtio Deus, manibus n.ostris
' *^ Omnjpolens sempiterne
perficere, qtie desideraril, teprestante, valeant. quhesumus opem tue benedictionis infuntie; ut per
Per Christum Drim_ nostram benediclionem hoc vasculum sariciificeiur,
Ad corporalia. ' ' et corporis et saijguinis Dni nri Jesu.Christi novuin
Clemehlissime Dne, cujus inenarrabiils virltis, sepulclirum Spiritus saricti gralia perficiatur. Per
cujns misteria' arclianis mirabilibus celebranlur;" Christum Dnm. Et lunc uspergal patenam el cqlicem
tribue qtiesumus, nt linlheamina tue propiciacib- cum aqua benedicta ,. et dical : Iri nom.ine Paftris,
nis beriedictione sanctifficentur ad consecrandurii et Fif lii, et Spirilusf sancti benediclus sil.
super illa Corpus Dni Jesu Christi, qui tecum vivit Ad vascuiumEukarislie. _ ,
et regnat, elc. .Oi'emuskai'issimi fralres, ul Deus omnipotens hoc
. Ilem alia benediciio ad idem. vasculum cqrporis Filii suiDni nostri Jesu Chrisli
Omnipoteussempilerne Deus, benedic lintheami- geruluni sue benediciionls lulainine Filiique sui Dni
na ista ad tegendum involvendumque corpus et nostri munere ac Spirilus sancti yirt.ute implere
sanguinem Dni nri Jesu Christi, qui teeiim, etc. digneiur per Cbrislum-Dum nostruni; Hac oratione
Benediclio palene , calicis et aliorum vasoruin- dicla aspergulur vasculum aqua benedicta,et dica-
ecclesiw.. . (183.) _n lur : In nomine Patris-et Fil. ul supra.
Consecraf mus Diie"et sanctif ficamus hanc pale- Benediclio vexillorum,et ymaginum.,.
nam ad confrigendum in ea corpus Dni nostri Jesu Omnipotens sempiterne Deus, qui es cunclcrum
Christi pacienlis .crucein pro salute omnium nrm, benedictio, et tryumpliancium forlitudo, respice
qui cum Palre et Spiritu sancto, etc. ' propicius ad preces humilitatis nostre,, et hoc
ltem alia ad idem. vexilltim, qtiod bellico usui pr_epai'atum est, celesli
Omnipotens senipiterne Deus, qui legalium insti- benedictione sanctiffica, ,ut contra adversarias et
lulor- eshosliarum, quique inter eas conspersam si- rebelles naciones sitvalidum, tuoque munimine cir-
milaginem deferri in patenis aureis et argenleis ad cumseptum. Silque inimicis christiani populi terri-
aliare luum jussisli, benefdicere et sanctif fic-are bile, atque in le confidentibus solidamenlum, et
digneris hanc patenam iu amminislracionem euka- viclorie certafiducia. Tu es eniin Deus, qui conteris
(183) Qnsesequunlur in P; R.variant. {186) In Ord.1V, p. 715. Et quod arte vel metallo
(184) ln Ord. VIII, Mart. p. 745. El ut ia hiuua- efficinon potesl altaribus luisdiginim, fiat lua bene-
nam, elc. diclione dignum atquc sanctificalum. Per.
(185) I. p.erfundere..
1027 APPEND. A-D-SiEC.-X. -f MONUMENTA-LJTURG. 1028
bella, et celeste presidium in le sperantibussempcr _V.niinus doniinanlium , sacerdos omnitim ponlifex
addis securum et optatum. Per Dnm nrm,. universorum, per.quem ttnacum Patre sancloque
Ad ymagines benediciio. Spirilu.facla suninniyersa, Ghriste Jesu benedice-"
Quesumus omnipotens Deus indefeclivam clemen- re, fonsecrare',. et ..•sanelilicare-digneris yasa liaec
ciani tuam, ut hoc inslrumenlum Sanctorum tuo- cum his altaris liDteaminibus caelerisquecunelis. Et
rum honorificiim dextra Majeslalis lue- dignaiiier . queinadmodum officia tabernaculi testimonii olim
extensa, misericori. et plsicidusbenefdicas, ut qui- cum arca • oracnli, -seilicetCherubim cjausa ve.lis,
cunque illorum patrocinia, yel qrio minus expeclen- columnas, eandelabra,. altare. aure.um_, argenleas
tes, vel eminus"recolenles, pietati lue fideli deyo- bases, tabulas deauratas, holocau§ta,, hostias,
cipne de quacunque necessitale supplicayerini , aineum altare fltim basibus-aeneis. tentoria, rfiines_.
optala consolacione ac, juvamine pociantur, per, oleum unclioriis, el cselera' iij figuram noslri lem-
Dnm nrm. . poris.per manus. sanclorum saricliiicasli Saberdo-
Benedicliolinteaminum, vestiumetvasorum sacrorum. tum;,itanunc manens in aeternum sume sacerdos
(Ex cod. Vindob. iheol. 559.) Sacerdolum secundunt.ordinem Melchisedech, yasa
Deinde ieitenl Subdiaconi vel Acolili linteami- hoecet omnia instrumenla altaris hujus ecclesise,
na (187) vel omniuomumenta ecclesiwseu vasa sctcra, 3 qiiaeinter nostras.paimas habeniur-,benedicas, pori-
qu-TicHnque ad culium Dei el ecclesiwperlinere viden- fiees, consecres, el consummes, qtiibus inter nos,
tur, el benedical ea pontifex juxta hunc morem. el aelernam uiiitatem in supremo nieatu sine finc
JBcnediciio corporalis. . constare credimus. Per te Jesu Christe qui Patre in
Oremus. Omnipolens sempilerne Deus, bencdic uniiate ejustiem Spiritus sancli Deus (190).
linleamen islud ad legend.um.el i.ivolvendiim.cor.-
pus et sanguinem Filii tui nri Ihu Xpi. Qui te- liem benediclio veslimenloruin sacerdolatium, s.ue
, leviiicorum,alqueseqnenlisordiirisminisiranlium.
cum(188).
Benedictio linleamitium. Omnipotens Deus, qui per Moysenfamultim luurii
Domine Deus omnipotens, qui ab initio hominibus pontificalia atque levitica veslimenla ad explendum
ulilia et necessaria creasli vestimenla quoque pon- in conspeOtutuo ministerium eorum, et ad decorein
tificalia sacerdblibus et levitisluis et ornamenta et spu laudem nominis lui fieri
decrevisti; adeslo pro-
lintamina facere famulum luum Moysenper quadra- invocationibus nostrjs, et haec indumenta sa-
pitius
ginla dies docuisti, .sive etiam-ea qtise Maria lexuil, ^.erdptalia famuli el sacerdolis lui destiper graiia
et fecit in usumallaris lui ad legendum involven- iua
irriganle, tua ingenti benedielione.per uosti-ae
dumque corpus el' sanguiiiem Fiiii tui Dni nri lhu £ humilitatis servilutem puriflcare benedicei-ceicon-.
Xpi. Qui tecum"vivit el regnat. secrare digneris, ut divinis cultibus et sacris mini-
Item behediklioad linteamen (189).
sleriis apla et benedicta existant. His quoque sacris
Er_audi Doinine preces nostras, et hoc linleamen vestibus sacerdolali vellevitoe lui induli, defensi ah
sacri ministeiii usulpracparalum lienedicereel san-_ emnibus
' ' inpulsionibus seu lemp.alionibus maligno-.
clificare digneris." Per.
rum spiriluum esse mereanlur, tuisque eos mini-
llembehedict. ad linteamina et ad omnia vasaet
. instfumentuin usum ieclcsim. .' sieriis-apte et condigne servire, el inhserere, inliis-.
Omnipotens sempiterne Deus Rex regurn et Do- que placlde et devote iribue perse^erare. Per.
(187) Post rilum dedicalionis et altarium, sequiltir CClurad consecrandum super illud corpus.el sangai-'
iirimediatein cbd. Vihdqb. lheol.-559, uti alias-etiam' neni Dei et-Doinlnl nbstri JesuCiiristi. Qui lecum.
benedictio linleaminuni vestiuni ac-vasorum -sacro- -' - \i\$3) Excod, i/ieo/. 27. AUa oralio. , ,'
rum. Testatur 'Sozomenus lib. n Hist. eccl. 25, i"n - Deus qui digne (Ibi ser-vientium.desideras famula^
dedicatione templillierosolymilani a ConsiantinoM. lum, respice prbpitius ad liumiliialis rioslraeservitu-
exstructi, benedicla luisseab episcopisvaria-miinera, r. tem.et liaeclinteamina lune^ervitiitis usihus prsepa-
a fidelibus oblata. Idque postea solemne fuisse, ui rata, coelesiisvirtutis benedictiope sanctifica, etcon-.
iii"ipsa-slatim Ecclesiarum dedicalione a mihistris secra, quatenus super"ea Spiritus sanctus inus de-
offerrentur.ornameiita, vasa et linteamina saci'a ex scendal, qui «t pbpuli lui bblationem ]jen,edicat, et
Remigii -Altisiodorensis tract. de dedic. Eecl. c 7 eorda siye corpbra sumeniiumbehignus reficiat. Per.
conslal". • ad orhnia'brna'mentainusuinecclesim
-. ,., . (188) Ex mcs.-.lheol:,JI.,277. solo. (100)Benedictio
- ; ml allaris'.' Ex msc. th. Til.sold. .
.Atiu. Domine Deus, 'qui jam sanclificare dignatus Omnipojens sempiterne Deus, qui ab jhitio ulilia
es Jio.cgenus specieruni,-quando eodignalus es in- et necessaria hominibus- creasti, templaque manu
volvl corpus Domini noslri Jesu Chrisli unigenli tui hominum facta.noinini'iup sancto dfcari, tuseque ha-
in beala passione, concede qusesumus per eumdem • bilationis loea vocari voluisti, quiper Moysen fairiu-
Dominum nobis quanquam indignis famulis tuis, ut elumtunm vestimcnta pbritificalia et sacerdotalia,'
praesenslinteum coelesiibenedictionesancttim et ap- f- seu levilica, e.talia quoequediversi generis ornamenta
tuiu fiat" Domiriicosepulcro, altari videlicel tuo, ut v ad cullum et decorem tabernaculi et. altaris tui' fieri
placabililer possit in eo imporii corpus et sanguis "'• decrevisti'; exaudipropilius preces nbstras,et omhia
ejusdem Domini nostri Jesu Christi, qui est vita liaecdiversarumspecierum ornamenta jn usum hujiis'
oinniunifideliter suinenlium, vivit et regnat pe? om- i-basilicae vel altaris ad honorem et gloriam luam
_nia?sec. saec. Amen. Alia. Clementissiine Domine, '.oprseparata purificare et sandificare, benedicere el
cujus inenarrabiiis virlus, cujns mysieria arcanis. * coiisecrareper nos.traehum.ilitatis.servitulein digne-
niirabilibus celehraniur, tribue, quEesumus,lil hoc ris, ut diviniscullihus saerisque ministeriis apla exi-
linleamen luae propilialioiiis benediclione sanctiii- stant, hisque in confectionecorporis-'elsanguinisJesu
 1029 ORDO DE DEDICATIONEECCLESI^. 1030
Bened. ad albds, plahetas, stolas^ et cingulos bene- A cem pro" salute omnium nostrum. Qui cnm Patre.
dicendos. Alia. Consecramuset sanclificamushanc palenam
Domine Deus Pater omnipotens rex et magnificus ad conficiendum in ea corpus Dni nri Ihu Xpi pa-
triumphalor, qui per sanctos palres nostros, qui tibi tientis crricem pro saltile omnium nostrum. Qui
in sacerdbiali ordine placuerunt, diversi generis cum Palr. fnde faciul signum crucis de chrismate
ornamenta ct vestimenla sacerdotalia fleri, et his "sanctosuperputenum et dicat. Consecrare etsanciifi-
ornari sacerdotestibiservienles jussisti, exaudi pro- care digneris Domine palcnam hanc per istani san-
pitius oralionem noslram et hanc planetam famuli ctam benedictionem in Xpo Ihu.Drio nro. Qui vivit
tui N. seu poderemac Gingulum,orariunique dexlera et reg-nal.
tua sancta benedicere, sauclificarcque, et purificare Prwfatio calicis.
digneris, qualenus hsec -veslimenla minislris luis Oremus dilectissimi fratres, ut Dfeuset Dominus
levilisac saeerdotibus ad divinumcullumornaiiduni nosler hunc calicem in usum-minislerii suiconse-
explendumqueprofieiant, sanctisque altaribus "tuis crandum coelestigratioeinspiratione sanclificet elei
niunde.etorna.e-in his sacris veslibus minislraturi, ad humanam bcnecliclionem plenitudincrii diyini
inreprehensibilis in aolu e't victu interius, exterius- favoiis accommodet.
que appareant, li.biquesoli Deo puro corde et mun- , Seqidtur benedictio.
.do corpore omnibus diebus viia."'
s u_eirireprehensi--
Dignare Dominc calicem istum in usum minis.tc-
biliter' sanclorum patrum exempla sequenles ser-
rii tui pia famuli lui devolione formatum ea sancti-
vire valeant, hisque sacris ministeriis secundum ficatione Melchisedech famuli tui
perfundere, qua
luam-voluntatem, quantio libi placuerit, expletis, sacraiumcalicem perfudisli, et quod arle vel metal-
coelestisregni gloriam cum'omnibus sibi cominissis li oflicionon
mereantur. Per. - poleslaliarilnis luis esse dignuin, lua
percipere flat benediclione preliosum, alque sanctificalum.
Benedictiostotarum.
Per. El faciat crucem de chrismale, super ipsttm sa-
DomineDeus omnipolens, qui ab initio hominibus elc (191).. .
ulilia etjiecessaria creasli, et vestimenta pontifica- licem. Omnipqtens,
lra aliaque ornameiifa et-linteainina sacerdotibus ac BenediclioCrucis. (Ex utroquc.)
leyilis in iisum tabernaculi foederis fieri Moysi Primitus'fiat benediclio salis el aqnw. Deinde-se-
famuloluo jussisti, eumque Spiritu sapientise ad id quatur benedictiocrucis. Benedic Dne, etc Alia. Ro-
etc- Per omnia ssecula saeculorum,-Dnus
peragendum replesti, lioc'orhamentuni in usrim gamus,
miuislerii lui «anctificare, benedieere, et conse- vobiscum. Et cum spiritu-tuo. '
VD.
" aeterneDeus.
minislros altaris tui C Cujiis sanctum, etc-
crare, atque qui illudporlave- "
riiit septiformis Spiritu sancio dignanter Teplere Alia. (Ex ms. Th. 277.)
dtgneris; atque caslitatisstola el indumentb lselilise Rogamus te Domirie suppliciter invocantes ul si-
sempiternse et heata facias, cum bonoruhi operum gnum islud sanciaeCrucis sitsaluscredeniibus in
fruclu ministeriis congruenti; immoiialitate vesliri. te per passionem crucis tuae, et per signuni sancti-'
PeT. . • latistuae, signum sit Dei vivi, sighuriisalutis, signurii
Puefalio Eucharislialis, id eslvasculi, in quo Eu- beatae Trinitatis, slgnum'ccelestis' glorise, sigrium
charislia ' recohdilur. Salvatoris Jesu Christi Dni noslri.' Hsec esl crus
- Oremus dileclissimi fratres; ut Deus omnipotens Salvatoris ChrJsli, crttx patriarcharum, crux pro-
hoc vasculum corporis- Filii sui Dni nri Ihu Xpi phetarum, crux'apostolorum saricioriim, crtixmar-'
gerulum suacbenedictionis lutariiine suique Fjlii tyrum Christi, crux Ecclesise Dei, crux omnium
Domini iiostri munere, ac sancli Spiritus virlule credeniium in sanctam et perfeciam "Triniiatem.
... ' " ~"'~
iniplere dignelur. Per. __ , . ',
• • • Sequilur benedictio. ' Aliu. Te Doriiine qusesumus, qui das animabus
Oremus.-OmnipotensDeus Trinitas inseparabiljs, . salulem per signum crucis tuso,ut ih lbcis ac domi-'
manibus nosiris opem lusebeneilictionis infunde, ut ^ bus, ubi criix ista fixa (192) maneat, fugentur dip-
per nostram benedictionemhocvasculunisanctifice- mones, el inimundi spiritus, ac pestifer pellalur
tur;;et eorporis Christi novtim sepulelirum' sancti inimicus, morbisque careant, et inimundiliis, ac
Spiritusgratia perliciat. Per. - omnes adversa; potestales, cognitione tua, sinl pro-
Prwfalio ad patenam cohsecrdndum. culdepiilsse, et virtute tnse benedictionis sit bene-'
Oremus fratresJcmi ut divinse.gratiae henedictio dicla haeccrux et sanclificata, et mundata dignan-.
cohsecret et sanelificet hanc patenam ad Gonflcien- ter, ut in quocunque loco maneat, in tuo nomine;
diim in ea corpqs Dni nri Ihu Xpi patientis cru- omnes lerrores meridiani et nocturni, et dmnesier-

Chrisii Eilii .ui.Domininbslri dignis libi pareat fa-
niulatibus. Qui loeumvivit.
(191)Abantinuissimporientalis etoecidentalis Ec-
clesioeusu iigeiidi crucem in locis sacris seu ecclesiis
nomen tiiuli esl, indeque ipsse ecciesioe liluli sunt
-dicti.
(192) Alia. Deus qui Moysi famulo tuo iii Oreb
monte servanda populo luo praecepladisponens, teni-
. plum sanctum luum, qualiter -edificet.-.insliluisli,.
sacra quoqtie vasa, quae inferri aliari tuo deberent
ihslar vasorttm coslestium fieri docuisti, pr_ecamur,
ut hunc Calicem,in qno celebraluri sumus sacro-
sancta niysteria emissionesancti Spiritus ttir calesti
benediclione sahctifices, gralumque et acceplabileia
 '
1051 APPENB. AD S^EC. X. — .MONUMEISTA LITURG. 1052
rores livqrcsque serpenlis excludanlur, abscedant- A . libi.Dqmino perpelua redoleat suavilate. P.er.Dnm
que insidjcelalentis inimici, et fanlasinala pereant. in unitate ejusdem. , .,.
Per. Alia. Deus qui beatse crucis, elc. Prwfatioin consecrulionecapsdrum (pro reliquiis).
Alia. Sanctifica Dne, etc Hic aspergal eam aqua _ Orerous dileclissimi. elc. Consecraiio in modum
stincta, addens odorem ihcensi dicens Sanelifice- Prmfaiionis. Deus Incestimabilis elc Aliu.,Dne Deus
lur, etc Benediclio crucis melatlizatm. Deusglorise oinnipolens qui mur. etc. Alia. oratio. Due sancle
excelste sabaoth, etc (195). Pater omnipo.lens.ceterneDeus, qui per unigenitum
Benediclioihuribuli. Filiuni luum bealum Paulum apostofum vas electio-
Domine Deus, qui dum filiosIsrael ob rebellem sui nis appellari.voluisli, elipspevangelizante acdicente
contumaciam durum vaslaret incendium, Aaron sa- fidelibus vosestis templum Dei-vivi, et Spiritus.Dei
cerdolem luurii inler vivos ac mortuos orando stan- habilatin^yobis, oninibus Dni nri lliu Xpi membris
tern tibique ineensum offerenlem exautlire dignatus eandeni spem concessisli, le liumiliter imploramus,
es, populumque de incendio liberare, -benedic hoc ul hanc capsam capiendis sanctorum tuorum mem-
quaesumuslliuribulum, el prsesta, utquptiens tibi in bris vel.exuviisvel pignorihiis atiificiose compactam
eo offorimusincensum, nos ipso Christo tuo eflicias et.ornatam , rorem divincesanclificaiionis infundas,
boni bdoris acceptabile lemplum. Qui cum Deo. B et non. solum ad illorum preesentiam v.enientes et
Alia (ex «od.Vind. th. 277, saec:xn yel xm). ibidem suppliciter exorantes exaudias, sed et qtiip- .
Domine sancle Pater omnipolens sclerife Deus, piam de niemoriis eorum pro benediclione repor-.
qui iff deserto profancemuliiiudinis murmuratioiietfl, lantes, aut .fideh.ter accipientes, inimensoepietalis
ilainma multante, cum Aaron sacerdos' luus repleto tucegralia Gonsbiari, refovere, tutari ac remunerare;
de altaris igne tliuribulo iuceinajestali pro illius li- digneris, Per. -- -
beratione humiiiter supplicaret, incenso placalus 'Item nnde snpra in transcursu.
precibusque ejtis clementer tmnuisti, benedic hoc" Qucesumus omnipolens Deus indefeclivam cle-
qucesumus ihuribulum tua niajestale, et preesla, ut menliam tuam, ul hoc instrumentum sancloruin
quod in eo libi pffciiur inccnsum; sil fuga deemo- tuorum reliqpiis honorificum, dextera majeslalis
mim, repiilsio fanlasmalum, irimundarum abscessio tucedignanter «xlensa misericorstet placidus hene-
cogilationurii,siiquc in illiusodore nostraiibioraiio dicas-; ul quicunque illorum patrocinia velcommi-
semper accepta. Per. nus exspectantcs,' vel eniinus recolenles pietati
Benediclioinccnsi vel ihimiamalis. (excod.-bfblioth. luse fideli. devotione de. quacunque nccessilale sup-
• _ JGaesar.theol. 559.) plicaverint, optata citius consolatione ac juyamiue
Dens omnipoterisDeus Abraham, Deus Isaac, Deus iC.poliantur. Per. , : . , . ,
iacob, immille in hanc creaturam incensi, vel thi- Prmfdtio ciborii, ,id eslumbruculi allaik. .
niiainalis, vim odoris lui, atque virlulem, ut sil ser- . Oremus .fratres. dilectissimi Deum reetorem, ac
\in vel ancillis tuis munimentum, lutelaque defe;.- gubernatoretn omniumsoeculorum, ut inmemor.om-
sionis, ne intret hostis in viscera eorum, nec liabituiri nium delictoruin et.facinorumjuventutis et.igno-
ibi vel sedem possil habere. Per (194). ranlice, sive prsevaricalionismeseislud inslrumenlum
. Alia Orc/e'ovDeusqui Moysifamulotuo per Spiii-- ad honorificentiam nominis tui compactum placidus
tum sanctum -revelare dignatus es, quaaad.cjUum- ac misericors illustratione. vullus sui benedicc.reet
sanctuarii hecessaria decrevisti, ex ijuibtis thimiaBia. sariclificaredignetnr.. .-. - -
boni odoris/ad opus Ecclesiae tucebb.causam,religio- ,.,.'..' . , '. Cgnsecralio\. -.-, - :-
nis jugller permanere jussisti-, ut.myslicc riobis si-' • pmnipolens sempuerne Deus, quiMoysi ramulo..
gnificationem spiritualium virlulum fragrans oslem- tuo prcecepisti,ul duosCherubim stiper aixam lesia-:
deret odorem suavilatis, iua qucesumusomnipotens. menti collocaret, quam exlensis ad alterutrum alis .
Dcus immenscemajeslalis dexterahanc creaturam protegerent, versis vullibusin propitialorium, qticesu-
benedicere ex diversarum rerum comrpixlioneconfe-, musineffabilemcleinentiam tiiam,uthoc legimenve-
clcim dignare, ut virtute sancti nomihis tui omnes- J .nerandi aliaris ttti in quo ipsaunigenilusFiliusDns nr ,
qu.eiiimiindoriim spiriniuhi fanlasiriaiicos incursus Ihs Xps, qui.est propjlia.jo pro peccatis noslris fide-
effugare , omnesque morbos reddita sanitale expel-. lium.manibus iinmolaliir, el sub quo sanctoruni tuo-
lere, ubicumque fumus aromatum ejus afllaverit, rum corpora qitaeveraciter fuerunt archa lesLain.en.li
mirabiliter possit, atque iri odorem iiagrantissiinum lui reeeplacula videlicet Spiritus"sancti per «undeni
habeas,-alque benedicas, ut digiie.vasculis.inissoc-ie- restaurandaemultum allaboravit S. Carolus-Borrom.
las, et acceptabilem libi deferat famulatum, et fligne, ut oslendil. - - ' .•• •'
' '' consecrelur.
tuis riiysleriis ' ' Pei' Dom. u. in un. ejus- (194) -Aliuexcod. theol. 277. DomineDeus omni-
deni.' ",'.'' poieiis, cni'astaiekercitus angelorum', diguarere-ul
(195) Eadcm oralio et in yeteri ordine Romano, spicere, et benedicere hanc creaiuram jncensi,
el in novo PpntificaliRomanb lcgiltir. Vid. post Mar-. Oinirislangpor dsejhoiiumqueinsidice-odorem ipsius
teniuml?. Jos. Gatalanuscomment. in Pontif. Rom. sontienlcs fugiant, el "separentur a plasmate.iiio,-'
l. II, p.:274. seq. El quaeideiu in ril. R. t. II, disse- quod tibi. filii lui ipretioso sanguine redemisli, - ut -
rit contra eos qui «ruces et alias imagines..sacras iuinquam lcedantur a siorsu serpenlis anliqui. Per
non preemissa benedietione ,in alfaribus collocani, eumd. .
noii sine ecclesiasticoe disciplincedelrimenfo, cui
\r.~-~~ ORDODE DEDIGATIONE ECCLESI/E; iOBi
consubslaniialem libi Filium. qni factus est nobis a \ tam causa sepullurce benedixisti, etqui populoIsra*'
te sanclifieatioet redemplio in virlule ejusdem Spi- heiitico promissionis tellurem in cevo d.urantem
rilusveritatis universa antiqui hostis falsitate cum concessisti, famulornm famularumque luarum cor-
satellilibussuis depulsa-,cuin omnibusoi'namentisad poribus in hoc cymileriiim intranlibus quietis sedent
ipsum umbraculuin pertinentibus, vel ab illo depen- ab omniineursionemalorum spirituum tutelam beni-
dentibus aut eidem supposilis, tua sancta benedi- gnus largilor tribuas, ut post animarum corporum-
cfionc perfundere el consecrare, atque ad tuilionem que resurreclionem coadunalam te donante atqiie
pignoruni sanclorum, ac roboranda sive multipli- concedehlebealiludinem sempiternampercipere me*
canda vola fidelium tuorum diutino lcmpore conser- . reantur. Alia. Domine Deus pastor eeterne, etc.
vare digneris, annuente eodem Dno nro Ihu Xpo Benedictiosepulcriet locuti
Filio ejus. Qui tecum vivil et regnat Deus in tini- Rogamus le Domine sancte Paler omnipotens
laie ejusdem Spiritus sancti per infinila saeculasee- eetenie Deus, ut digneris benedicere et sanctificare
culorum. hoc sepulclirum et loculum in eo collocalum,ut sit
Ilem consecraliominorisiiinerarii ciborii. [ (195)Ex remedium salutare in eo quiescenti, et redemtio
cod. th. 277.] animce ejus, alque tulela et munimen conlra sceva
Orcmus dileclissimi indulgenliam omnipoteniis j [jacula inimici. Per.
Dei, ut postpositishumansefragilitatisadmissiscon- Alia. Sanclifieeluristudhabilaculum DomineDeus
sueta.misericordicelusemunere lioc reposilorium sa- per noslram supplicalionem, et "fugelur ab eo im-
cris usibus prceparatum per unigenilum Verbum, inuiidus spirilus per viiiulem Dni nri IIiu Xpi-, pla->
virluiem scilicel et sapienliam suam in Spiritu san- cidaque sil requies corporum in eo poslmodumquie-
clificationis consecrare dignetur. Per eundem. in scentium, le prolegenle; ae conservanle majeslate
unit. ejus. tua Ibu Xpc.Qui cum.
Consecratio tymiterii (Ex cod. Vinif. th. 277, scec Aliu. Adesto Domine supplicalionibusnostris, e't
XIIvel xm). «iliil de noslra conscienlia preesumentibusineflabih
Cananliir vn psalmi, et illuminentur mi can- miseraiione lua nobis succurre, ul quod non habet
delce(196). nostrorum fiducia meritorum, luoriim conferat Iar-
Deus qui es tolius orbis condilor etc. Alia. Omni- gitas invicla donorum. Per.
polens sempiterne Deustrina majestas et una Dei- Bencdictiolabulwilinerariw (197).
tas, Paler et Filius, nec non Spirilus sanclils, justi- (Ex utroque theol. 559 el 277.)
ticeauctor, vcnicelargitor, bonorumdator, sanctitaiis Qusesumusomnipotens Deus indefectivam clemen-
origo, carisniatum distribulor, omniumque venien- <^ tiam elc (198).
lium pius i'ecepior, prcesta propilius ut hoc cymite- Alia. Deum omnipoleinem, fratres dilectissimi,
rium in honore nominis tui composilumbenedicere votis cxultaiitibiis depreceniur, ut qui per omrtetti
et sanclificare concedas, qui Habrahoe beato pa- mundum fidem spargit, et. ccelesiain-cOngregavit,
triarciiaefamulo luo terrain a filiis Ebron Gompara- qui es lapis excisus dc montc sine manibus.anguh- .
(195) Vocaturliiccihorium, qnod mox in oralione lerminos circumquaqueponi prwcepimus. In Ponlifi-
reposiioriiimappellatur : voceparmn diilerente, et, cali Christiani' archiepiscopi Moguiilirii scec. xiu
nl existinio, notione eadem qua in anliquo ortline prsescri.bittirbenedicliosulisei aquw, cineriset vhti,_
Romano apud Mabillonium coudiloriuni vocaiur, sicut in consecralioheecctesi.w.Brevissima est.apud
locus seu vasculum , in qno eucharislia recomii Jos. Caiaianuni in Ponl. Rom. t. II, p. 222. ex msc.
solebal, ut Mabilloniusadnoiavit. Unde reClea ciho- Poniiiicali EcclesieeBarensis quod asseivaiur Romae
rio, id est umbraculo allaris disliiiffuiiur,cujus hic in bihliollieca angelica Ord. FF. eremitarum, bene-
consecralio prcemillilnr, quod nempe pompccet or- dictiopotiandri, seu cwmelerii, ut etiam mox inscri-
natus causa super' altare expandi solebat, ut P. i, bilur apud eumdem ibidem Ordbll, ex msc. Pontifi-.
Disquis. 111,c I, n. 9, ostendimus. Ex liis riiajoribus CaliGtiilieliui Durandi, qui in Valicana bibl.'exsiat
cihoriis pendebanl, qucehodiernousu ciboria vocan- n. 4744, ac sic incipil : Quunquumpleriqueasserant
tur, in quibus eucharislia ipsa, vel ejus vasculum cwmeleriibenedictionemnecessariamnon esse, dicen-
seupixis asservatur, queeolim perisleria dicebaiuur, D les ad hoc sufficerecircuiius extra ecclesiam,elxwme-
ul I. c. meminimus ex leslamenlo etiam Perpeiui terii cspersiones,qnwfiiinlquundoecclesiadedicalur.
episcopi Turonensis, qui inlef alia legavil Amalario Quasqitidem asserlio-velcribus moniimentis Iiturgi-
presbylerocapsulamunam communemde serico, item cis adversaiur iisuique recenliori, et antiquo : qifem
peristerium, el columbamargenteamad reposilorium. legiiiiusjain ssectilovi ita inveteraltim religioseque
Eucharistisescilicet vel eliaiu reliquiaruin , lit 1. c. observatuin, ut abbalissam inonasierii anxiam red-
ostendimus, eslque generalis enunlialio in oraiione dideritac perpiexani cumde corporeB. Radegundis
consecratqriaminoris ifinerarii eiborii, dum vocatur Francorum reginceageretur : Quid faciemiis(allo-
hoc reposiloriumsacris usibus prwparatum. quilur S. Gregorium Turoii. ipso testein librode .
(196) Nihil liic de proemiltenda aqua benetlicla Gloria confess. c lOii), si episcopusurbis nonadve-
quain Pontilicale Egbeiii Eboraceiis.is,ut alia piera- ncrit? quiu locusille in quo sepeliri debetnon cst sa-
que omnia proescribil: Primitus cum aquaJ)'ened~>elacerdolatibenediclionesucratus. .
episcopuscum clericissuis circumdare debeal omne .(197; Ven. Beda vocat tabulamallarisvice dedica-..
cwmeieriumcum psalmo Misereremei Deus, el anii- lam inHist. Angl. lib. v, c. II, de duobus Ewaldis
phona Asperges me, etc Sic Caliistus II P. M_ad loquens, qui in itinere constituti sa_crificiu'mDeoi
Malisconenseniel Gabillonensemepiscopos de con- victimeeSalvaloris qfferebani qiioljdie. ... ,
secralione altarium el coemeleriiTrenorliensis mo- (I98).Oralio hacc in eodemx;od. posl.alia posita .
nasterii scribit x.Atiaria consecrgvimus,cwmelerinm inscribitur .prwfgiio labnlw itinerafiw ceolera r-o*.
benediximus, ibique aquam benedictam fundenies, spondenl.
PATROL.CXXXVIII. 33
 1055 APPEND. AD SJSC X. — MONUMENTALITURG. 1056
lem.eompagem solidavil, hanc petram serenus illu- " celebranlur, et dicat prw foribus hanc brationemsi-
stret, eamqtie ceterno luinine irrigatam ita nitiltipli- gnificans osiiumcl Ecclesiam.
cilius ac diversis carismalibns loeupletel, ut stiper Deus qtti sacrandoriun tibi auctor es mnnerum,
illam adminisirandam corporis sni hostiam bene- effunde super hanc orationis doimim benedictionem
dical, et suscipial consecratam. Qui cum. liiam, ut ab oinnibus hic invoeantibus nomen luuin,
Consecralio. defensionis tuseauxilium sentiat. Per.
Exaudi nos Deus noster, et precum nostrarum Et lunc porlanles ferelrum mugno iwnore csm re-
.jbe.nler accipe vota,. et hoe allare ad celebranda liquiis simut et crucibus et luminaribus circumeant
divina mysteria prceparatum odore unguenli cocleslis Ecctesium sequenie clero has ahliphonas vel respon-
asperge , et . aromata iili divince sanclificationis soria psallendo, ct populo cum midieribus el parvulis
infunde, et sicul lapidem Jacob patriarchce ereclum Kirie eieisondecant.
unguenti perfusione dedicasli, el angclicis visionibus A. Surgitc sancli de mansionibus vestris, loca san-
per scalam gradus ecclesice figurasli, sic stiper hunc ctificate, plebem benedicite et nos hoh.ines pee-
quoque lapidem allari cpaptandum ccelestis gratiam . catores in pace custodite. cevia.
benedictionis immilte, ut dum libi stiper eum sacri A. Ambulale sancli Dci ad locum destinattim qui
corporis et sanguinis Unigeniti lui mysteria conse- " vobis pi-ceparatusest ab origine mundi.
f.ranlur, pelenlibus peecata deieanlur, nicreniihns A. Plaie-Cllicrusalcm gaudebunt et omncs vici ejus
influal gralia-sempiterna. Per. ElMccipiens labnlam canlicum lcetitiajdicunl.
aspergal eam dqua benedicta, addens odorem incensi, A. Saneti lui Doinine niirabile.coiisecuti siint iler
el confirmel eam cum' chrismale ilu dic. In noinine servicntes preeecpiis tuis ut invcnireiUiir inlcsi
Patris et Filii el Spiritus sancti. Pax tccum. El cum in aqttis validis lcrra apparuit arida ct in mari'
Spiritu luo. rubro viam sinc impcdimcnto.
OllDOIN DEDICAT, BAPTISTERIl (199). y. Quoniam percussit pelram et fluxerunl aqucc et
(Ex cod. Vind. !,h. 277.) • lorrcntes inundaverurit.
Oninipotens sempiterne Deus fbns, etc. ij. Tradiderunt corpora sua propter Deum at! sup-
Consecralio fontis. plicia cl merueriint habere coronas perpcttias.
Omnipotens sempilerne Deus, hoc baplisicrium f. lsti sr.nl qui vencru.it ex inagna tribulaiionc el
coelcbli visitatione dcdicalum Spiritus sancli illu- laverunt slolas suas in sanguine agni. Et me-
slralione sanctifica, ut quoscunque fons iste Iolurus ruerunt.
est trina abluiione purgaii indulgenliani onmiuni r §. Sancti mei qui in isto sccculoccrtamen habuislis
dcliciorum tuo munere consequanlur. Per. mercedcm labonim ego reddam vobis.
• Atia. Multiplica Domine beiietiictionem tuam, el
f. Vcnitebenedicii Palris mei percipite regiiuiii.
Spiritus lui nmnere fidem nostram corrqbora, ut qui BJercedcm.
in hcecfluenta descenderunl, in libro vilce ascribi I^. ExsuItahuiHsancli in gloria, l_etabunliirin cubili-
niereanlur in regno libi Dco Patri in restirrectioiic liiis suis.
tradendos. Per. f. Jusli epulenlur et exulienl in eonspectu Dei ct
ORDOIN DEDICATIONE DAPTISTEI.1I. -delcctentur in lcetitia.
(Ex cod. ms. bibl. Csesar. Vindob. scec x vcl xi, fy Fulgcbunl juslisicut liliuin et siculrosee llicri-
n. 559, olim 551.) richo anle Dominum.
Primilus fiut dqua benediciucum twtania, dein.ic f. Jusli aulem in perpeluo vivent, et apud Domiimui
dicalur orulio. est merces eorum. Et sicut. _
Omnipblens sempilci-neDeus fons omnium virtu- His ila per ordinem geslis, cum redierit iterum ad
lum et plenitudo gratiarum dignare hoc fasculuni ostitim Ecclesiw faclo silenlio habeat ponlifex vcrbum
sacrobaplismaii prasparalum Majestalis tucepraesen- ad plebemde honore Ecclesiastico, et de decimis, vet
liaconsecrare^ ut qui ubique tolus es, etiam hic oblalionibus Ecclesiarum, ac de anniversaria ipsius
adesse tenoslrisprecibus sentiamus. Per. -Aliu.Pro- Ecclesiw dedicatione. Ipse aulem Dominus el con-
pitiare Domine fainilicetuoe, el benignus humililatis slruclor ipsius Ecclesiw admoneulur de doie illius,
noslree vola sanclifica, et onines in hoc fonle rege- el quulem honorem vel curam Ecclesiw el presbytero
uerandos universali adoplione custbdi. Per. exhibere debent.lllo aulem profitente in omnibus iia
. Tunc aspergat ipsum Bujitislcriumaqua benedicla, se agere velleponlifex hwc confirmari a Dno poslu-
addens bdorem incensi: Deinde redeat Poniifex ad lans, anlequam intrel Ecclesiam dicat "hanc oratio-
ostium Ecclesim,ubi iwtaniw velluudes circa feretrum nem (200).
• " olim
(199) Primiius fial aqua benedicla cum lilania. fabricubamini, scribitis jam posse consecrari.A.]-
Deinde dicalur oralio 0. s. D. fons, eic Sequitur laria vero olim.qtiando recens baplizaii siatini etiam
alia 'quce cum proxima poslea iiiscriliiiur Con- comniunionem corporisetsangiiinis Ddmini siime-
secralio fonlis 0. s. D.hoc bapt., etc -,alia Multiplica, banl juiicla fuisseex S. Paul.ni carmine in Nat. X.
elc ; alia Propiliare, elc uui baptisterium desertbil, disciinus. Diuu gemina
(200) De antiqiiissimo usu consecraudibaptisteria antistes gerii illic munera Cluisii. ln geininos ad-
Siubnii Apollinaris liaheiur teslinionium lib. iv,ep. ituui venerabile consecrat usus. Caslifico _sqcians
55"ad'Elapliium : Nam, scribil, baplisterium, quod pia sacramehla lavacro. Ejtismodi est baptisteriuni
 i057 ORDODE DEDICATIQNEECCLESLE. 1058
Doffiumluam queesumusDomine clementer ingre- _A rum ecleriiumMajeslati tucccoridis habitaculum, da
dere, et in tuorum cordibus fideliumperpetuain libi eedificatloiiiluse incrementa cceleslia el preesta, ut
construe mansiqnem, et prcesta ut domus lieecquse quorum hic reliquias pio amore complectimur eo-
itia subsislit dedicalione solemnis, iua fiat habita- rum semper meritis adjuvemur. Per.
iione snblimis. Per. Tunc lineat eam cum ccdcequm anle fueral prw-
Tunc accipiat Pontifex ferelrum cum presbylerisct parata,et postquum~Hnilufuerit facial crucem desu-
ingrediendoscola anliph. cant. per cum chrismale dicench: In nomine. Et miltat
Ingredimini benedicti Dei, parala esl vobis a Do- chrisma per quaiuor cornua allaris ipsa supiascripia
mirio habitatio sedis vestree, sed et populus fldelis ubi dicendoet crucem faciendo canl. A. Corpora san-
curn gaudio insequitur itcr noslrum ut oretis pro ctorum in pace septiltasunl ei.vivent nominae.orum
nobis Majeslatem Domini. Cuin Respons. Sancti Dei in eeternuni. Adjung. GloriaPalri. Tunc diuconi ve-
dedit vobis. stiunt nltare el scola,dic, untiph: Circumdote Syou
A. Benedicla gloria Domini de loco suo cevia. levitcealtare Dominivesliie veslimemis.albis estote
cutn vers. Canlate Domino canlicum novum, laus et vos canenlesymnum uoyum dicentes. benedictus
-
ejtis in Ecclesia sanctoruin. El cum inlraverint ex- Deus. f. Mirabilis Deus.in sanciis .suis. Et gloria
tenso velo inter pophtnm etallare. Pontifex reconclalB Patri. Alia A. In velamento cla.mabiint sancli mi
reliquiasin allari et presbyteriqui cum eosunl canlent Domine .ceviaj cevia, cevia. Posteaque offerat
anliph. incensum, vefsusquediculur. Omnis lerra .adoret le
•A. Exultabunt sancllin gloria, laetahunturiii cubi- Dcus et psallat. Preces.
libus suis. Cum psalmo. Cantate Domirio canticum Fundaia est domus Domini super veiiicem montium.
riovuni.laus ejus inEcclesia sanctorum. Bene fundata est super onn.es coiles.
£. untequum recludanlur reliquiw dicnl hanc oru-~, Dominusin templo sancto suo. Dominus in ccelo
tionem. sedes ejus.
Deus qui omniloco Dominalionis inoa clemens DomusmeadicUDominiis,Domusorcitionisvocabi!ui>.-
ac benignus dedicator assistis. Exaudi nos qtiae- Exultabuiii Sanctiin gloria.Leetabunftir in euLilibus
stimus et coucede ut" invidlabilis luijus loci per- suis.
'
maneat consecraiio ,' et beheficia lul nmneris Extiltent justi in conspectu. Dei. Et delee.enlur ia
iiiiiversilassanclccEcclesice qttaesupplical mereatur. lceiilia.
Per. - . . Pretiosaestin.conspectu Domini. Mors Sanctoriinv
Ilac explela ponat chrisma in confessionem per ejus.
dngulbsquaiuor in crucemdicendo. In nomine Patris C Exurge Domine adjuva nos. .Etlibera nos propter
et Filii el Spirifus sancti. Pax tecum. Et cum spi- nomen tuuui.
rilii luo. Doinine exaudi orationem meam. Et clamor mcus.
*"Deinde Dns. vobiscum. Et cuui Sp. t.
ponat Ires porliones (201) corporis Dni in
confessionem,et tres de incenso, el lunc recludantur Et dical pontifex orationem hanc.
reliquim in confessione et dum recludanlur cannnl DescendalqueestimusDoniine Dcus nosier Spiri-
aiitiph. Sub altare Doriiini sedes accepistis interce- tuiis sanctiis super hbc altare, qui ei populi tui dona
dile pro nobis ad Doininumqtti vos elegit. Cum saiictificel, el summentiurn corda purificet. Per,
psalmo. Exullabunt sancti in glorja, lcetabunlur in Atia. Omnipotenssempiterne Detts altare hoc no-
cubilibus suis. niiiii tuo dicatum, ccelestis virtutis benedictione
ORATIO ADDEDICAJiDUM ALTAItE POSTIMPOSITAS B.ELI- sanctilica, et omnibus in te speraiuibus auxilii tni
QDIAS. mimus ostende, ut hic sacranienlorum virtus et vo-
Deus qui altariaiioinini tuo dicanda sancfificas, torum obtineatur cffectus. Per.
- prcesla queesiimusut quod nostra fragilitas non me- Deinderevertalur pontifex iii sacrarium donec or-
retur intercessione beati N. huc Spiritus ttii pleni- netur ecclesia, et accendantur luminaria, et:
incipiat
fudo descendat, qui et munera nostra sanclificel, et cantor antiplionamad Inlroiium. Terribilis est.locus
. iiidiilgeuiiamnobis nise pielatis oblineal. Per. isle.'£< procedat pontifex cum ordinibiis suis, sicut,
. EtMccipienstabutam desublus confirmet ecinicum consueludoesl in feslivitatibus,-elcelebrelur solemni-
. chrismaiein cruccmiladicens. hi noinine Pairis et ter missa sicut sacrameniorum libro continelur cum
Filii .et Spirilus sancti. Pax tecum. Et cum spiritu Glqria in excelsis Deo, el poslea per lotgm. ebdoma-
tuo. Tunc imponal labulam super reliquius et dei ora- dam fiant missw publicw.(202) in ipsa ecclesia
usque
.ionem hanc. Deus qui ex omiii coaptatione sancio- ad dies octo complelos.
Pisaiium, quod.Mabillonius describil in itinere Ilal. mini, quando, reliquiee nullaestint prsesto, uli eliaiu
Eodenique perlinent oraioria" qucc Anastasius bi- habet Pontificale Durandi. :, Deficiemibus.reiiqnlis
. bfioth.a jionnullisponlificibusin baptisteriis fecisse ponat corpus Christi.
narrat.
' . . (202) Hcec rubrica in Saerameutario Gregoriano "
^201)Passim hoc in libris ritualihiis legere est de passiin.queinordin. dedicaljonis eccl. legiu.i- rilu
liibus portionibuscorporis Christi ponendisin altari anliqiiissimo, que.m in.dedicatione, basilicce Hicro-
dedicando. Quod quidem Durandtts in Raiion. div. solymitnnceservatiun, Euseb. lib.' iv,- De.Viia."C£wi-
o/fic, c 7. n. 25, facieiidumvull ciim'corpore Do-' siantini leslalur, cominemoratqiu. Sidonius Appolli-
i059 APPEND.ADSiEC. X. —.MONUMENTALITURG. t040
OltDOADBENEDJCENDUM ECCLESI/E SIGNUM. A gnitatis cedificalaeprincipalifcr ecclesice tuce portas
inferni numquam preevaliluras esse promisislt,
(Ex cod. ms., bibl. Ccesar. Vindob. scec x vcl xi,
-n. 559, olim 551.) cunctos ab eadeni remove placalus errores, ut qtiod
adversus eam praesunuio falsilalis exlollil, Spirilus
hnprimis dicitur twtania poslea VI. psalmi venia-
verilalis evincat. Dirige queesumus eam dispensa-
les, Miserere mei Deus seeundum. Deus-in nomine
ut quceante,niundi principium in tua
tuo. Miscrere inei Deus miserere mci. Deus mise- lionecoelesli, csl prcesentiaprceparaia, usqtie ad. plcnitii-
icaliir nostri. Deus in adjutorium lheum intende. semper dinem gloriamque prouiissam le moderante perma-
Inclina Domineaurcni tuam. neat, ct in luorum cordibus fidclium perpeluam libi
KECONCILIATIO VI0LAT.E ECCLESLE. construc mansionem, titplebs hoee quce dejcclo in
(Ex cod. Vindob.iheol. 277, scec. xn vel xm.) terram vultti.benedictionis tuce postulal domuirt
Primitus venial episcopus ante ipsam ecclesiam eelermim a le percipiatprsemium. Prcestaqucesumus
cum cleroet populo dicatquc hanc orationem. Domine, ulheec basilica, cujus hodie nunciamus in-
Omnipotens et misericors Deus, qui saccrdotibus cenia, quce tua dedieatione subsislil solemnis, tua
elc. A/ia.Aufer a nobis, etc. Tnnc intrel pontifexin semper fiat habitationeprceclara. Pcr.'
ecclesiamcum clero et lelaniis. His peractis dicit Ore- [ ' BENEDICTIOSUPEIt
MUNUS, QUOD QUISECCLESlyE OFFERT
mus. El diuconus: Flectamus genua. Posl pcndulum HONOKI. Ex eodem.]
Oralio : El be- [(205)
Levate. Deus qui peccati vcteris etc. Deus cujus vcrbo et polentia facla siinl omnia cu-
nedical aquam et satem cwn vino et cinere mixlam, et
jus dono peiccpimus, queead vitce.renicdium possi-
circumeat tribus vicibus inirinsecus ecctesiam spar-
et canlando me Doniine. Ps. demus, te supplices obnixis precihus exoramus, ut
gendo anliph. Asperges de sede njaieslalisiuae huicoblationi fidelium san^
Miserere mei Deus. lavando ac purificando loca con-
clificator accedas, suscipe de manu famttlorum tuo-
laininala el dicdt hanc Prwfalionem. Deum indulto- rum munus oblatum, quod a tua dementia becedi-
rem criminttm cic Cunsecrulio : Deus cujus bonitas
ctum in tisum hujus sancluarii maneat consecratum.-
elc. Sequilur anliph. Confirma hoc Deus. Ps. Exur- Sinl hcecin conspeclu luo libenter accepla, sicut
gal Dcus el dissip. Ei anlequara recludanlur retiqv.iw quondam Abel alumni lui, vel Melchisedecli.munera
dicit poniifex : Oremus. Et diaconus : Fleclamus tibi
: placuerunt oblala, et quia adhonorem tui amb-
genua. Levate. Sequilur oralio Deus qui omni loco ris ecclesiam tuarii summis nitunlur decorare obse-
etc. Tunc reliquiw reponantur. Require cwtera in de- tu eis Domine magna pro parvis recoriipensa,
dicat. ecctesix. El quiis,
canient. Ant. Confirma lioc Deus uldevotionemeorum
aecipiens, fide eos repleas, in-
cum versu Narrabo nomen. Et Gloria Patri. Sequi- | ~
dulgenlia foveas, misericordia protegas, adversa de-
lur Deus qui ecclesiam luam elc
.slruas, prospera concedas, habeant in hoc sceculo'
BENEDICTlO ECCLESI_E NOV/E. bonceaclionis documentum, caritalis sttidium, san-
(Ex codice Vindobon. theol. 277.) cti amoris effectum, et in futuro cum sanctisangelis
Deus qui super mysticam pelram apostolicee di- adipiscanlurperpetuum regnum. Ameii.

'
BE'NEDICTIQ SALIS ET AQVM, .

SEQUITUR^EXORCISMUSSALIS. BEXEDICTIO SALIS.

Exorcizo le creatura salis per Deum vivum, per
Deum sanclum, per Dominum lolius creaturce, qui 1^
divina voce oris sui loculus esl, ad discipulos suos
dicens : Vos estis sal leiTce, el qui pcr apostolum
stium Paulum dignalus esl dicere, Sit sermo vester
sapienlice sale conditus, ul efficiaris sal exorcizalum,
ad evacuandum ei expelleridtimab hoc ecclesice si-
rgno dnimicum,omnemque virlulem pulredinis ejus
et omnes quiex le sumpserint, sint sanclificati ani-
mis, aique corporibus et ubicunque fueris aspersum,
preesles omnibus rsmissionem peccalorum, sanila-
tein menlis, proleclionem salulis. in nomine Domini
nbsirilhu Xpi qui venlurus est.
naris fesla hebdomalia in dedicalione Liigdunensis
Ecclesicelib. ix., epist. 5. ad Faustum episc.
(205) Mendose hic tilulus in Sacramenlario Gal-
Virtulis luce fortitudinem deprecanles , Domine
sancle Paler omnipotens eeterne Deus, qui inler oin-
nia necessaria queeperllimXpm Domimim noslrnm
procreari jussisti, non.minimam graliam eojiferre
dignaluses sali, ut "exillo possinl universa condiri,
quse liominibus ad escairi per eumdem
1
Filium luum
Dominumnostrum procreasti. Te supplices exora-
nius, ut hoc sal digneris aspicere, quatejius ex Ma-
jeslatis tucc virliite conlra omnes spirilus immundos
vigorem possit accipcre. Expellat ab hoc Ecclesice
signo, ei ab bmni loco ubi fuerit.tua invocaliqne
aspersuni, quidquidpoleslesse pesliferum, et exhk
beat plemimsalutiseffeclum, deterreal omnia pree-
licano quod Mabilloniusedidit 1.1, jlfj.s. Iial. P. irf
p. 589. ex cod.monast. Bbbiensis, siclegittir•' :.Beue-
dictio omni, quod ih Ecclesia offerivr,
 '
1041' . BENEDICTIOSALIS ET AQU/E 1042
stigia vel portenla iriimici el omnium monstrorum A rnm custodia sempcrinibi mansura consistat, te prec-
genera, longius facial effugari. Gravedines omnes,' slanle oninipolenleDeo, quicum Filio luo et Spiritu
pliantasiasquecompescat, etpersignum crucis.Filii sancio regnas in ssecula sseculorum,amen.
tui Doinlninostri Ihu Xpi lulelam fidelissimam de- Posl hwc cantanlur .psalmiisli: Lauda anima mea
siderantibus prcestci. Per ctundem. . Doininiim.LaudateDominum quoniamhqnus. Lauda
EXORCISMUS AQU/E. HieiTisalemDominum.Laudate Dominum de coelis.
Ganlale Doniino cantictim. Laudate Dominum in
Discede immund.espirilus ab omnibus quibus fi-
sanclis ejus. Qui dum canlanlur lavet pontifexsignum
des noslra usura esl religionis ofiicii sacramenlis.' de
Nec prcetendasculjiam criminis, qui agnoscis polen- crucesin aqua benediclael sale benediclo cum oleo sanclo
eo faciendo el dicat hanc ofutionem: Deus
tiam salvaloris. Non esl meriti confidenlia scd prce-
qui perbeaium Moysen legiferiim tubas argenteas
cepti, Iicet ipsa poteslas mysterii... Te igitur per elc ut inponlificuUusqueadillaverba:
cbmmtinetn Domintim aquse creatura convenio, ut fieriprcecepisti
Ante sanclcecrucis in eo depictum vexillum. ubi hmc
conservare molumsensibiiilatis inlelligens, subjici omissisillis, quw in pontificali addhn-
servicio quo placare Deum nitimur non rccuses, oratio-finilur,
omnem a te dcemonumcommunionem, omne colle- lur. cui ilectitur omne genu etc
la- B Tunc extergat illud cum iinteo mundo el cantalur
gium iniquitatis expurgcs, lolain phantasmalis
anliphona : \ox Dominisuper aquas, Deus Majestatis
bem, capax Dominica. proteclionis extermines, ut
inlonuit. Dominus super aqtias multas. Psal. Vox
gratia sanctificationis adepla, luo noslroque pariter Dominiin virtuie.
usqiie ad finempsalmi cum Gloviti.
crealori deserviens , omnem spiriluum pravorum Post hwc langal illud cum chrysmale a foris
hequitiam ab hoc Ecclesiee dejicias, et in quocunque inlus quaier et dicat hanc orationem : Oiiini-
loeo fueris aspei'sa, sanclse copiam benedictionis septies,
jndueas'.Praestante ipso Domino redemplore jiostro polensseropitenie Deus, qui anteaixam fcedeiTS,etc
ul in ponlificali.
Ihti Xpo, qui cum Patre ct Spirilu sanclo vivit et Tunc ponalur in incensorio ignis el thimiamdlus
In
regnal ssecu.laseeculorum,amen. et mirru-, .el erigatur signum super incensorium, ut
BENEDICTIO AQU.C. lolum illum fumum colligat et dicatur aniiphona .
BenedicDominelianc aquam benedictioneccelcsti, Deus in sanelo via lua, quis Deus niagnus s ciu
et assislat super eam ctc. «I inpontificalis dc bene- •Deusnoster. Viderunl le aquaeDeus. usquead fineiu
iiclione campanw. psulini cum Gloria.
Hic millalur sai in aquaiR. Omnipolens Dominator Xpe, quo secundurn as-
Fial hsec commixlioet consecralio salis el aquee C sumuonem carnis dormiente in navi, dum oboiia
i:i iioininePalris efFilii el Spiritus Santii. lempestas maria conlurbassel: te prolinus excitato
Oraiio post eummixtionetn.- et imperante dissiluil. Tu necessilatibus populi ttti,
Omnipotens eeierneDcus, qui nobis a tc conditam benignus succui-re, lu hoc tinlinnabulumsancli Spi-
crealuram aqiice vividcedislinxisli, ulliquorem sim- ritiis roi'e perfunde, ut antesonitum illius semper
plicem ad lavacrum , salsam solidilalem preebercs fugiat inimicus, inviteiur adfidem popnlus Xnus,
ad cqndinientum,quatenus cl sordida possenl ablui, -hostijis terrealur exercitus, confoiietur in Domino
ei fatua imbui, quo ct noxia lollerenlur el originalis per eum populus evocatus, atque sicut per Davidi-
corrigcrelur error ad viam salulis. Te oflicii nostri -cam cytharam delcctalus desuper descendat Spiri-
funclionemimmeriti deprecemur, u. hcec salis cl tus santtus, atque tit Samuele crinigero agnum
aqusein luo nomine facla permixtio, clemenlioetuae maclanle in holocausto suo rex ceterni imperii fra-
dono ssnciificclur., ad purificaiidutn hoc ecclesioe gore aurarum turbam repulit adversanlem, ita dum
sjgnum, quodque minjslerialiter baptismo commo- lmjus vascuii sonitus transit per riubila ecclesiee
diim, culpceinimicum sapienticeaptum, errori proe- tuce convenlus eonsoletur, manuservenlur angelica
stas adversum, sancti Spiritus tui sanclificatione fruges, credentium mentes et coi^pora salvet pro-^
reddas sarictificaium, nec ullo contagio reddalur " teclio sempilerna. Per te Salvator mundi.
inmundum, quod lua fieri credimus majestate bea- MAJOR(204) BENEDICTIOAQU_E ET SALJ.S.
lum, sed ita per le plenum preebeal sanclificalionis (Ex Codicemsc. Theol. Bibl. Cws. Vindob. swc. x,
efleelum, ut ubicunque invbcalo luo noniine manu vel xi, n. 559, olim551.)
fuerit emissum, vel modo quolibet assumlum ex- Deus in adjulorium nieiun intende, cum Gloria.
pulsis et explosis omnibus insidiis co.iitrariee.pote- .A. Haec est genei.alio. Ps. Dominiest terra.-Afferte.
statis non solum diabolica machinamenla.ex eodem Domino. Ipsum. A. Secundum magnam misericor-
loco fugala deficiant, seu etiam sanclorum angelo- diam, Ps. Miserere ihei Deus secundum. Deinde
(204) Grwcis p.iyc~gKyio--~-).c.s dicilur benediclio vataevirtute. Idem t. VIII, opp. p. 455, moris com-
aqttee baptismalis olim in pervigilio, nunc in ipso munismeminit, manus anle ingressumecclesisela-
die EpiphaniceDominicelebralur. Vid.t. H,.disquis. vandi, ad quem in usum fontes (eodem cum aliis,
V, c.~l,.n. 18, ubi de veteri -usu solemnis baptismi leste t. III, p. 289) ad ecclesiai-tim atria erant (ta-
apud nos etiam in festo EpiphaniaeDominiac bene- lem eiiainniim videre est in vicina nobis Ecclesia
dictione aquce hodierna, cum qua hoc in lioniiullis primaria Friburgensi) uli nunc ad aspersionem sal--
convenil. Locum ibi p. 459 S. Chrysos.lomi attuli- tcm vasa aqua benedicla rcpleia, Perseverat vero
mus demirifica liujus aqucciulidcliumdomibus scr- mos lavandi manus in ipsa synaxi ab ecclesisein-
 1043 APPEND. AD,SJ5C. X.—MONUMENTA:LITURG. 1044
telunium. Kyrie eleison. Xpeeleison. Xpe audi nos. A Alia. Exorcizo tc creatura aquce in nomiiie Dei.
Sca Maria ora pro nobis. DcindeDominusvobiscttm. Palris omnipotentis, et in nomine Dominj nostri
'
et cum spiiituiuo. . . Josu Xpi, ut omnis immundus spirilus el incursio
Or. Dcus cujus anliqua miracula eliam in omni Salanee separelur ab. hac crealura aquee. Proinde-
s"eculo coruscare senlimus, dttm quod uni populo ergo elficere aqua exorcizata ad, effugandum oinne
persecutione jEgypli ad liberandtim dexlerce liicc fantasma inimici, et ipsum inimicum eradicare et
potentia conlulisti. Id-in salutem genlinni per aquse explantare. In nomine DeiPalris omnipotenlis, et in
regenerationem Operaris, prcesta ut in Habrahee nomine Domininostri Jesu Xpi, qui venturuS.
filiosel in Hisraheliticam dignilalem totius mundi Alia. Te autem creatura aquee adjuro per Deum
transeat plenitudo. Per Dnm. vivum, per Deum sanctum, per eum te adjuro, qui
Leclio Epislotwbeali Pauli apost. ad Corinlliios. te in principio separavit ab arida. Adjuro te per
Fralres nolumus autem vos ignorare quoniam Deum vivum, "quifontes pai^adysiemanare preecepit,
patres'no-lri omnes sub mibe fuerunt, et omnes el iii quatuor fluminibusexire jussit, et lotam ter-
mare transierunl, ei omijes in Moj'sebaptizaii sunt, ram rigare preecepit. Adjuro le pei etim, qtii in te
in nube, et in mari, et omnes eamdem escam spi- Neaman Syrum a sua lepra mundavil, et per manus
rilalem mandueaverunt, et onines eumdempolum Heliseei propheice inmissione .dulcoravit. Efficere
spirilalem biberunl. Bibebanl autem de spiritali. ergo aqua sancta, aqua benedicta, aqua lavans sor-
conseqtienle eos petra, petra auteni erat Chrislus. des, et mundans peccata. Adjuro le per. Deuni
Or. Adjutor in opnrlun. f. quoniam nou in finem. vivum, ut te mundam exhibeas, nec in te aliquam
SccMidmnMaltheum. fantasiam retineas; sed efficiarisfons exorcizatus,
In illo tcmpore dixil Jesus' discipulis suis. Vos ut ubicunque aspersiis fueris, sive iii donio, sive in
estis sal terrae : quod si sal evanuerit, ad nihilum angulis cubiculoriim,sive in agro, sive super homl-
valet,ulira, nisi ul mittaltir foras et conculcelur ab nes," sive super pecofa, veljumenta, vel si quis.ex
liominibtis. Vos estis lux hujiis mundi.Non potest te gustaveril, fias ei defensaculiimvitse, remedium
civilas abscondisuper montetriposila. Neque accen- sanitatis. Ipse qtioque diabolus elongetur et effuge-
diint lucernam, elponiint eam sub modio sed supra tur, tamqnani elongalum est coelum a lerra, lux a
candelabriim, ulluceat omnibus qui in domo.sunt. lenebris, justum ab injuslo, dulce ab amaro, sic
Sic luceat lux- veslra bona coram hominibus, ut separetur ille spirilus immundus ab omni liabita-"
videant bona vestra opera, et glorificent Palrem lione-famulorum famularumqtte Dei, vel ab his
veslnim, qtii- est in ccclis: o Iocis, ubi hsec unda respersa fuerit, per verbum
' ' ' BENF.DlCTlO AQUJE. et virlutem Domininostri Jesu Xpi. Qtiiventurus est.-
Dominusvobiscum.Oremus. BSNEDICTIO AQU_E.
Exorcizoie creatura aquaeper Deumvivum, per Exorcizo te creafura aqusein nomine Dei Palris
Deuin sanclnm, per Denm lolitts Greafurse, nt te omnipotentis, et in nomine Domini nostri Jesu Xpi
niundam exhibeas conlra omnem morbum, alqtie Filii ejns, ut fias aqua exorcizata ad effugandam
insidias inimici, ut ubicunque aspersa fneris, sit omnem potestatem inimici. Ef' ipsum inimicum
propilio Deo domus ipsa defensa, sieut defenseefue- eradicare et explantare valeas cum angelis suis apo-
vunt domiisHebrceorumper signum sanguinis agni. staticis. Per yirtulem Domini nostri Jesu Xpi. Qui
Sic defendaitiurDomine domus famulorumfamula- venlurus est.
•ruiJjque tuarum per aspersioneiu hujus aquae. In • Alict.Deus qui ad salutem humani generisiijaxima
ipsius nomine te exorcizo aqua, qni verbo suo fontes qucequesacramenta, etc
emanare pra.ce.pil. In ipsius-noinine te exorcizo, BENEDlCTIO SALIS.
qui filiosIsrael per mediiimmare eduxil. Ili ipsius Exorcizo te creafura salis per Deuni vivum, per
nomine te exorcizo, qui super te suis pedibus am- Deuin verum elc.
-bulavil. In ipsitis nomine le exorcizo, quem Joannes B' BENEDICTIO SALIS.
in le baptizavit, ut omnis spiritus erroris, et omnes Exorcizo te crealura salis per Deum vivum, pe?
fanlasise deenionum lua aspersione effugentur. el Deum sanctum, per Deumtotiuscreaturce,qui teper
separenftir. Per virtuiem Domini nosiri Jesu Xpi Helisceumprophelam in aqtiam mitti jussit utsa-
qui venlurus est judicare. narelurslerilitasaquce.quidivinavoce oris suilocutiis
cunabtilis usitatus in ulraqneEcHesia, ut de pre- billonitis seec. v, Bencd.,p. 51, luciilenlum vero
shyleris Grcecis, Maronitis, Armenis, cceterisqrie hiijus disci'iminis apud S. Cyrillnm Ilieros exslat
orieiualibus apud:Reiiodotiiim videre est; de fideli- leslimoniumcaiech.Mystag. III, initio atuem calech.
bns aulem sacram conimunionemaccedentibus S. .V, de conimtinifideliumusn lavandianle oraiionem
Chrysost. in hom. JDeira el simnliate : Non attdes, maniis. De qno Cwlermn,ait Teiiullianus c 11, de
inquil, illotis manibus sacram lwsiiam~atlrectcirc, Oraiione, qum rrtlio est, mbnibusctblutis,spiritu vero
eliamsi mille nccesMtalibuspremaris, ne igilur illota sordenle oraiionem.obire. Morem iilum communem
' accedas anima. El S. Ccesar. Arelat. serm. 229 : fuisse disciirms ex hom. XLHIS. Chrysost. in ep.
Omnesviri, inquit, quandb communicaredesideraul 1 ad Corinih. t. X, p. 405: ldeniin Joann. l.-VIII,
' tavant manus suas. Quia nimirum viri nuda nianu, p; 515_ct455 ante leclionein etiam sacram manu&
accipiebant sanctaiii hcistianv mulieres aiitem liu- lolas teslattir.
teis seu mappis, u( cxVilaS: Wiboradcenotavii Ma-
1045 BENEDICTIOSALIS ET AQUJE. 104G
'
est ad discipulos suos dieena : Vbs estis sal terrce : A. medium super Iianc creaturam salis et aquee, ut
qui per apostolum sutirii Paulum dicere dignatus est, ubictinque inlercesserit, ad animce el corporis pro-
Sit -sermo vester sapienlioe sale condilus, ideoque ficiat sanitalem. Per.
efflcere sal exorcizalus, ad evacuandum et expel- Aliu. jElerne Domine Deus omnipofens officii
lendiim inimicum,etomnemvirtutempulredinis ejtts. nostri funclione immerili deprecamtir, lit hsec salis
In -noniine .Domihi nostri Ihu Xpi. Qui venturus etaquse permixlio, in riomine clementiceluce sancti-
est judicare vivos et moiiuos. ficata, cum pcr nostras fuerit maniis cmissa, vel
Alia. Benedic omnipotens Deus hanc creaturam quolibet modo assumta, expulsis cunclis machina-
salis lua benedictione ccelesli in nomine. Domini mentis dccmonum ex eodemlocq fugata deficiant,
nostr.i Ihu Xpi, et in viiiute sancli Spiritus tui, ad et sanctoruin angelorum custodia' semper inibi inan-
effugandum ininiicum, qqam tu Domine sanclifi- sura consislat. Per Dnm.
cando sanclifices, el benedicendo benedicas, fiatque Dqminus vobiscum. El ctim spirilu tuo. Siirsum
onmibus accipientibus peifccla medicina permanens corda. Habemus ad Domiiium. Grallas agamus Do-
in visceribus sumiiienliuni. In nomine Dni nri Ihu mino Deo nostro. Digiium et juslum esl.
Xpi. Qui yenlurus est. ' Prwfalu
B
Alia. Deus invisibilis, Deus inceslihiabilis,qui per ' Domine Deus cceli et leri'ae, ciijtis viiitili siib-
cuncla diffusus es, pieta.em.luaniet.roiseiTCOrdiam jecta sunt universa, "cujus verbo prbcurata suiit
per sanctum eliremendum Filii tui nomen supplices omnia, submitte Spiiitum luum sanctum supcr
deprecamur, ul super hanc creaturarii salis bene- hanc creatiiram aquce, ut fiat aqtia sanciificala in
dictionehi luam per potenliam invisibilis operationis nomine Dei Patris, etFilii, el Spiritus sancti. lpsa
infundas, ut jumenla, quce necessitalibos huiiianis le cognovii altissima saltis et respector luus aqua.
tribuere dignalus es, cum.exeadem acceperint. vel Ergo humiles exorainus, tit exaudias et niisercaris
gustaverint, hecc benedictio et sanclificalio. tua in- precibus nostris, ut ubicunqtie aspcrsionis et puri-
lcesareddat, et ab omni lemplaloris incursu te pro- ficatioriis le jubente aspersa fuerit hcec aqua, habeat
tegente custodial. P.. ibi domus gaudiiim, speni, honorem perpeliuim, ut
Aliu. omnis malivoli invidia expellalur et sepaietur, per
Immensam clementiam tuam omnipotens celerne virlutem Domini nostri Jesu"Christi qiicm landant
Deus humiliter .imploramus, ut hane crealura.n angeli, et non cessanl clamare dicentcs. Sanctus,
salis, quam in usum generis humani tribuistLbfene- Sanclus, Sauctus, DominusDeus sabaolh.
dicere ct sanclificare tua pietate digneris, ut sit . Oremus..
omnibus sumenlibus sanitas animceet corporis; ut V Prceceptis salutaribus monili et diviiia insiitu-
quidqtiid eo laclum yel respersum fuerit, careat tione formali audemus dicere. Paler uoster. Libcra
omni immunditia, omuique impugnatione spiritalis nos quaesumusDomine ab omnibus malis prcelcritis,
nequilice. Per. praesenlibus, et fuiiiris, et cnslodi nos in omni
BENEDICTIO AMBORUM PARITER. opere bono, per liberatoreni Diominumnostrum Je-
Hic sujftat ler et miscet. sum Chrisium Filium tuum, qv.i tecuin vivil ct re-
Deus cui super Cherubim et. Seraphim suhlimi gnal. Ci'edoin Deum.
throno sedenli omnis profundilas abyssi, oninis lali- BENEDICTIO AMBOItUHl'PAItlTEn.
tudo perspicua est. Deus cujus ceternis legibus Deus inviclce virlutis arictor, et insuperalis impe-
'
omnis natura concluditur. Deiis cujus voluiilaii quid- rii Hex elc . ".
quid resistit infirmum est, quidquid scevitinimicus BENEDICTIO MIXOR SALISET AC.U.E.
el immundus spiritus tuis sermonibussauctis eviclum Exorcizo te creatura salis per Deum vivum, per
i_st.Deus qui inalignorum destruis vires, et adver- Deum verum, per Dcum sanctum, per Domiiiuniqui
santia per famulbs luos teniplamenta inimici extin- teper Helisceumetc.
guis. Te Dbriiinesiipplices exoramus, ut ad defen- D i RENEDICTIOSAL1S"ET kQUJE.
sionem noslram placatus aspicias, et salis et aqtice (Ex ms. Virid. th. 277, scec xu vel xin.)
hiijus crenturam gratiie lueebenedictione sanctifices, Deus in adjutorium meuiii intendc. Doiuine ad
el necessariis purificationibus facias efficaces, ul adjuvandum me festina. cum Gloria Palri. Kyj-ie
quidqiiid fucrit liquore ejus' aspersum, ab bmni elcisori. Xpe el. Kyrie el. Paier noster. Credo.iu
immundilia spiriiuum 'imniundorum vacuiim fiat et Denni. Et lelania sequilur si vis.' i,enediclio- Salis.
libenim. Nihil ihi peslilenlia nlorbidum, uihil nliiiis Exorcizo te creaiura salis in iiomine Dei Patris 0111-
lenbris silinquietum, omne illic deemonitim,onineni iiipolenlis, el in caritate Diii nri Ihu.Xpi, et.iii.vi_i-
adve/sariamjjoteslatem per hujus creattir;e iuee ttile Spiritus sancli.Exorcizo le per.Deum.viyuuL,
salis el aqueeaspersionem deprecatio tticeinvocalio- per Deum verum, qui te ad lulelam.liumani.geneiis
uis expellat. Nec iillas ilii diaboli minislrorumqtie procreavit, et populo venienti ad credulilatein per
ojus insidias nocere aut lcedere perniitlas, ubi de servos suos cbnsecfari prcecepit. Proiiide rogamus
tuo auxilio prcesumituret viiius ttii nominis invoca- teDne Deus nosier, ut hceccreatura salis in nomine
inr; Per. - " Trinitatis efliciatur salulare saeFameiitum aireffu-
Atiu. Precsta qiuesumiis Dominctuum salubrere- gaiidiim inimiciHii: quod tti' Domine sanciificantlo
 1047 APPEND. AD SiEC.X..-^ MOiNUMENTA LITURG. 1048,
sanctifices, et benedicendo benedicas, ut fiatonmibus j i, cum. Et cum spiritu tuo. Sursuni corda. HabemuS
accipientibusperfecta medicina permanens in visceri7 ad pominum. Gratias .agamus. Domino Deo noslro.
bus ebrum in nomine Dni nrj lhu Xpi. Qui venturus. DjgBum el justum est. .. . . _ „.
'
. Leciio libri Regum. In diebus illis. Dixerunl viri Prafalig.-, . ... .
civitatis ad Ilelyseuui. Ecce habilalio civilatis. hujus VD. et jusium est cequum et salulare nos iibi.
oplima esl, sicut iu ipse perspicis, sed aquoc amar semper et ubique gralias agere Dne^Deuscoeli et
rissimce sunt, et terra sterilis. At ille ail: Afferte terrce, cujus yirtuli subdita stini universa, cujus
wihi vas novu.m, el jjiitiiie in illud sal. Qtiod cuih verbp procreata sunt _omnia; supermiltendo super-
ctltulissenl, egressus ad foiiierii aquarum misit iri mille-Spiritum sanclum super Iianc creaturam
eum sal, el ait: Hsec dicit Dominus : Sanaviaquas aquce,ut fiat aqua sanclificata in nomine Patris, et
has, et npn eril in eis ultra mors, neque sterilitas. Filii, et SpirUus sancti. Ipsa le cognoscat allissima
Sanalse su.nt ergo aquee usque ad diem hanc juxla salus et respector perpetuus. Ad qnem humiles o.ra^.
verbum Helysei, quod locutus est. SecundumJo- mus et petimus, ut exaudias et miserearis preeibus
lian. (205). In illo lempore. .Vidil Johannes Jesum nosliis, ut ubicunqiie aspersioiiis et.purgalibhis, le
veni.enlem ad sc el ait : E.cce Agnus Dei, ecce qui jubente, aspersa fuerit heec aqua, habeat domus iila
tollit peccala niiintli. Hic esl enim de quo dixi : 1J gaudium, spem, lioiioreinqiie.perpeluum, ut omnes
Posl me venil yir, qui anle me factusest, quia prior malivoli et invidi expellanlur et separenlur. Iteralo
me ei;at, et ego jiesciebam ciim.Sed ut manifeslare- te ailoquar aqua, qui Iucis similiiudinem habes. Tu
turjn.Israel, propterea veni in aquabaptizans. Et sub coelo, lu super coslum, tu sub terra, tu super
xestimonium perhibuit Joliannes dicens : Quia vidi terram. Super te invoco nomensanctum, aique mi-
Spirilum descendeniem quasi columbam de coelo, et rabile Dei, qui te stia polentia suspendit super cbalos»
mansjt super eum. Sed qui misit me baptizare in- co])giegavit in terra, miscuit in mari: quilearcha-
•aqua, iile mihi dixil : Stiper quem videris Spiritum nis, et limpidis atquevelocibus ventis pluere prccce-.
descendenteni sup.er cum, hie est, qui baptizatin pii, et ad usus hominuni carhis lavacrum dedii, et"
Spirilu sancto. Et ego.vidi., eC leslimoiiium perhi- silienlibus potum subminislravii, super quam etiara
buij quijfihic esl Fiiius Dei. _, Spiritus Domini ferebalursed etiamnum. fertur.
BENEDJCTIO AOU___. Adjuro le per vocem tonilrui corruscanlis, et per
Exorcizo ie crealura.aquce per Deum vivum, per virtutemiremeiidi ccelestis regis. Adjuro le per
D.eumsanclum, per.Deum totius sseculi creatorem, lignum myslerii, de qiia aqua percussa stalim dulcis
ut mundam le exhibetis contra omnem morbum facta esf. Adjuro te pereum, qui omnla creavit,ne
-
aiqne insidias inimici, ul, ubicumque aspersa fueris,' cbntempnas vocein humilitatls mese, sed expellas
si.t propitio D.eo deiensa domus ipsa, sicut defensce omnein umbram, omnerii satanam, elomries inachi-
fuerunt domus Hebroeorum persignum sanguinis naliones djabolicas spirituum immundorum sivebio-
Chrisli,' sic defendatur Domine domus fainulorum thanalum, (206) siye errantium, sive ex invocatjone.
ianiul.aru.mquetu.aruiii.lii ipsius nomine "te exorcizo, magiceeartis, sivepreecantatbrumargumenla, sivedra».
qui iiljos Israel per niedium nfare eduxit.Tn ipsius .conum,sive volucrumet viperarum,quiaimperat tibi.
iiomii.ie le exorcizo, qui super le pedibus suis am- Dns lhs Xps Filius DeiTivi, utmox cum aspersa fueris
bulayit. ln ipsi.us nomirie le exorcizo, quem Johan-» iii nomineDei omnipoteiilissabaolh siye indbmo, sive
lies Vn le jjapfizavit, ut oninis spirilus erroris et ln vineis, sive in pecoribus, siiis in semiualis carii-
omiies fantasiee da.monum per hanc aquani asper- pis, sive in qualicuriique crealura, sive in polu dala
sionis effugentiir et separenlur per Xpm Dominum fuerls homini valettidine detenio, et a maligni in.fe-
iirni, qui venturus est judicare.'„ statione percusso, mox expellas, et excluclasqmneiii
Alia. Proesta Domirie luum salutaVe remodiuiJd rrialignuii),utpossit horiio velocius salyiis fier-iper
stiper hanc crealuram salis etaquee, "ut iibicimque viriutem etiiomen-Dni nri Ihu Xpi, quijneque dici,'
intercesserit,adanimae e't corporis proficiat sanita- _ neque scribi, iieque cojnputari potest, cril nomeri_
leni. Per. Dnm nrm.^Hic suffia ter in tnodum. crucis, estpeus. Qui perangeluintiium Dominefohtem Agar",
cl miscessqlem ei aquam, el diceshis verbis. os.tendisti, et ex eb Ismahel sitienlein polasti: qui
Exorcizo le crealura salis per Deum viyum, qul pueri Abraheein Mesopotamia precesaudisti, etom-
le per Ilelisceum p.rophetam in aquain milli jussit, nia "desideria cordis ejus implesti: qui faiiiuluin'
qui divina vo.ce ore sup loculus est ad discipulos . luum Moyseiiin deseito petram perculere, et ex ea
suos, diceiis: Vo,sestis sal terree. Qui per apostoiuin aquam producere, et populum rigare jussisti: qui
Paulum dixjt .Cor vestrunr sale conditum sit; ideo- aquarii amaram immisso Jigno dulcorasti, iia:benerii-
que'efiScere '~\ exo.rcizatuma^d"expugnanduminimi- cere digneris hanc aquan^ rn homine Patfis et Filii
cum et onwem inctirsum dsemonisper virlulem et et Spiritus sancli^ ut ubicunque aspersa fuerit in
nomeii Dni nri jhu.Xpi. Qui ve.iuu.rnsest judicare luo noiKine omnes jactationes seevas inimici expel-
sceculum,el te-inimiceper igneni.Dominus vobls- las. iflud etiam rogamus, ut sicul ad domum.Ragqel.
^205) Hodierna beiiedictio aqtice Iii Epiphauia ofationes 'curii-hodierno -.rilii, ex- qiiibus^colligilu.r;.
-
evangelium habet quidem de .baplisnio Joannis, sed d
benedi.clioiiis-desiinalio^iii omibus.Iidelium.
secuiidum Lucam;'concordani vcro tres sequeiues (206)'Jn.edilis danjnatqrum, "_ ; - .._- ,
 ' '
1049 BENEDICTIQ.SALISET AQUJE." I05O
angelum Raphael mittere dignalus es, et Asmodeum Aulterius in eo locb" habeat poteslatem -commbraiidi.'
deemonium colligavit, simili beneficio domui liuic Eer. - ••' "" - - • • -: -
praestes, ut mox, cum aspersa fuerit nunquam illic Alia Oratio. Preesta Domine per-hanc creaturam
vel in anima vel in eadem domo consislentibus ha- aspersionis (Dei-hujuscreaturee aspersioneni) sanita-
beat aiiquam polestatein, sed confusus el districlus tem mentis, inlegritatem corporis, tulelam salulis,
abscedat. Per Xp.mDnm nrm, per quem majeslalem securilalem spei, "corroborationem fidei, hlc bt' in-'
tuam. seterna seecula. - _ -. ..,,_•,
BENEDICTIO SALIS... BESEDICTIO AQU^:ADSPARGENDUM." "i
SancteDne crealor omnium crealurariim, ef. totins Deus qui ad salutem humani generis elc " ' "'
naturce arlifex, .el uniis magister gignentiiim,orjgo Item alia. Exorcizo te creatura salis et aqucc iii'
nalionuin, utilitasque virlulum,.cujus provideiilia jn nomine Dei Palris omnipotentis, et ih nomineHiu"
hac quoque creatura liquenles aquas coelesli ighe Xpi Filii ejtis, el Spiritus sancti, omnis virtiis adver-
solidasii, ut hcec ccetera humanis usibiis admixta" sarii, omnis incursio diaboli, omnisque inimici po-
coudirei, el in longiorem usum incorrupta servaral; lestas eradicare el 'effugare ab hac creatura' aqiiah
da ei Dne exoranilbus nobis eani cx tua benediclio-. -per Deum verum,jjer Deuin viviiin, per Deunrsan-'
ne siibstaniiam, ut ctijuscumque viscera^penetrave- B ctum, et Diiiim nrm Ihm Xpm, iit efficiaris aqua
rit, effuget ex liis atque depellat qttidquid "erroris, bencdicla, ut ubicurique efftisa fuerit, vel aspersi •
confusionis, malignitatis iraudes diabolicee templar sive in domo, sive inagro,-efTuges bmnem fanta-'
tionis infuderint, omni hostis nri infeslatione depul- sittm, omncm polestatem. ininilci: Spirilus sancttis-'
sa,id in liomine tantum quod a -le faclum eslrelin-r hahitet in domb hac Per Dnm: nriii. Qtii' veii-''
- iurus. : "' ;' '""*
quaiur. .
Alia, Domine sancte Pater omnipolens eeterne 1TEM EXORCISMUSSALIS ET AQUiE SUPEfi
Deus, te suppliciter deprecamur, ut benedicere 1NFIRMOSSCI GREGORIl PAP_E. '
digneris hanc crealuram salis, quam in usuni hu- (Ex cod. Vindob. theol. 685.) '-. -:•-'*•
mani generis tribuisti, ut qtii ex ea gnslaverint, •Deus in adjutorium meum intende. Tfibns viribris"-"
non moriantur in eelernuifi, sed' fe sapianl, in le cum Gloria. Kyrie el. Patcr noster. Credo in Deuii-i.'*
roborentur, atque ad celerna dona per tiiam gratlam Lecliolibri Rcgum. In dielius illis dixernnl viri ci-
venire mereanlur, in nomine Dni nri Ihu .Xpi, qui vitatis ad Heliseum. Eccc liabitatio civitalis hujiis
veniurtis esi. . opiima csl, sicut lu ipse prospicis, sed -aqueeama--
BENEDICTIO SALISADPECORA. lissimce suiit' et lerra slerilis. At ille ait: Afferte
Deus invisibilis "et ineestimabilis, qui per ciincta G mihi vas novum, et miltiie in illud sal. Quictim'
diffusus es, pietatem luam et hiisericordiam.per attul.issent, egressus ad fonlcs aqiiarum,'' misit in"
sanctumet'tremendum Elilii tui noriien supplices eumsal et aiti Heec dicit Dominus : Salvavi aqiias
deprecamiir, ulirihancGreaiuramsalis beriediciio- hr>s, ct non erit ultra in eis mors, -neque stcrililas."
nem"et polenliam- invisibilis operationis infundas, S.anatcesunt ergo aquen lisqufc addiem hanc, juxia"
ut jumenta,.quce necessi.atibus hunianisdignatuses verbum Hdisei, quotl Iociitiis osl In Dbm; Secun'-'
Iribuerecum ex eadem .acceperinl, vel giistaverinl, dum Joan. Ih illo lempore "vidil Joanues Jesuin ve-
lieecbenedictio et sanctificalio lua illeesa reddat, el nienteni ad se. et. ail: Ecee Agnus Dei, cccC qiii
ab omnitemptaloris incursu te prolegenle custbdiat, tollit peccala niundi. "Hicest de qtio dixi": Post ine
" Per.
" vcnit vir, qui anle me faelus est, quia-prior me'
Alia. DefendeDornjne pecora per hanc crealuram crat, et ego nesciebamcum." Sed ui mariifestaretiir'
salis a lupis rapacibus, a lalrohibus, a morbo, a inlsrahel, propterea ego vcni inaqua baplizans.Et
morlibus, a laqueis dialioli.. ab omni inlirmilate, a teslimonium peiliibuif Johannes dicens : Quia vidi
lempfatione, a malilia, ab odm, ab invldia, a irialtf Spiritum descendentem quasi coltimbani de coelb,et
homine, a.malis elbq'uiis'(i, e. incantationibiis, exc- ,n lnansil.supereiim, et ego nesciebani eum. Sed qiil
crationlbus), a malis oculis,' a veneficiis, ab omni misit me baplizare in aqua, ille mihi dixitiSuper
lemptatione sacrare" et salvare 'digneris Domine quem videris Spiritum descendentem etJmaheiitcm;'
pecora nosira, et omnia qiiadfupedia, quce riiorbo et siipereum, hicest, qui baplizalin Spiritusaricib.
iiifirmitate vexanlur.per hanc creaturam salis in no- Et ego vidi eliestinioniuni pcrhibui, qiiia iiic' cst;-
uiine tuo Paler, Filiique tui fhu Xpi et Spiritns Filius Dei. " ... • . • .,. ,->
' l" ' ""
sancli. Qui in Trinitatbperfecta. -' "BENEDICTIO SALIS." '
, BENEDICTIO SALISET A(JU-__7ADSPARGENDUM Exorcizo te creaiiira salis in -nomineDei Pafiris 1
IN DOMO. oiiihifpoleniis, et in caritate Domini' tibstri -Jesii;'
Domine sancte Paler omnipotens instaurator et Christi, el in virtute Spirilus sancti : Beriefdico ie
conditor omnium elementorum, qui per Xpm Dnm per Deum vif vum, per Deum vef rum, qui ie ad Iu- '
Filium tuum hanc creaturam salis inler eeetera esse lelam inimani generis procreavit; et-pbpulo venienti
jussisti, te deprecamur Domine, ul hanc creaturam ad credulitatem per servos suos consecrari prcecepit.
salis et aquae benedicere digneris, ut- ubicunque Proinde rogamus le Domine Deus noster-,_ut hsec
aspersa fuerit, omnis spiritusimmunduseffugiat, ne creatura salis, in riomine sarictOD Triiiitalis efficialur
1031 APPEND. AD SJEC. X. MO.NUMENTA LITURG. 10S2
sahuare sacramenlum ad effugandum inimicum r A suspendit super coelos,congregavit in lerra, miscuit
quam l>i Domiiiesanctilicando"sa'iiclifices,etbene- in mari: qui te arcbanis et hmpidis, velocibusven-.
diceiido benedicas, ut fial omnihus accipienlibus lis^pluereprcecepit, el le ad usus hominis lavacrum.
peiTeeia medicina permanens in visceribus eorum carnis dedil, silienlibus polum per te subminislra-.
in nomine Dni nri Jbu Xpi qui vcnlur. vil, super quem eliam "Spirilus Domini non solum
BENEDICTIO AQUJE. ferebatur, sed etiam fertur. Adjuro le per Spiri-
Exorcizo le.creaiura aquseper Deum vifvum, per tum Dei vivi. Adjurote per vocem lonitrni corusca-,
Deum sancluin, per Deum tolius mundi crealorem, lionis tremendsecoelestis regis. Adjuro le per lignum
lit niundum te exhibeas conlra omnem morbum, myslerii de quo aqua percussa slatim dulcis facla
alque insidias inimici, ut uhicunque aspersa fuerit est. Adjuro te per eum, qui omnia crcavit, non con-
sil propilio Dcodefensa doinus. Sicut defensse fue- lempnas voccm humililalismece, sed cxpellas omnein.
runl domus .Hebrseorumper sigmim sanguinis Chri- umbram, omnem satanam, et omnes machinaliones'
sti, sic dofendalur-Domine domus famularumque diaholicas spirituum immundorum, sive erranlium :
tuarum. ln ipsius nomine le exorcizo, qui verbo suo sive ex invocatione magicse arlis, sive preecantorum
fonles emanare prsecepit. Iu ipsius nomine le exor- argumenla, sive draconum et omniuih volucrum et
cizo,.qui (ilios Israel per medium mare eduxit. Iiv I ; viperarum. Imperet libi Dominus noster Jesus Chri-
ipsius.nomine le exorcizo, qui super le suis pedibus slus Filius Dei vivi, ut mox cum aspersa fueris in
amhulavit. In ipsius nomine te exorciso quem Johan- nomineDei omnipotenlis sabaofh, sive in domo, sive
ues in te baplizavit3 ut omnis spiritus erroris et in -vineis, sive in pecoribus, sive in seniinatis cam- '
omnes fanlasisedsemonnmper hanc aquam asper- pis, sive in qualicunque creatura, sive in potu data
sionis effngenlurel.separentur per Xpm Dnm nrm fueris homini invaliludinem delinenti, amaiigniin-
qui ventur. : festatione percusso, mox expellas, et excludas om-
Alia. Proesta Dne luumsalulare remedium super nem malignum, ul pcssit liomo velocius salvus fieri
hanc crealuram saflis el afquse, utuhieunque iu- per virlulem el nomen Dni nri Jhu Xpi, qui neque
.tercesserint ad animseet corporis proficianl sanita- dici, ncque scribi, neqne compulari polesl : cui no-
lem. PerXpm. Hic sufflal ler in modum crucis; menDeus, qui per angeliim tmim Dominefontem
el miscem salem, el dic. Exorcizo te, crealura salis Agarostendisli; et ex eo Ismaelem sitientem polasti.
per Deum vifvnm, per Deum vefrum, per Deum Qui pueri lui-Abrahoain Mesopotamia preces exan-
sanj-clum, pcr Deum, qui te per Heliseum prophe- disli, et omnia' desideria cordis ejiis implesti : qui
tam in aquam milii-jussit : qui diviria voce, ore suo, fainulum luum Moysen in deserlo pelram perculere,
loculus est ad .discipulossuos dicens : Yos estis sal 2 et populum potare jussisti : qui aquam airiaram im-
terrse; qui.per apostolum Paulum.dixit, Cor veslrum misso ligno dulcorasti; ita benedicere -digneris hanc
sit sale conditum. Ideoque efficere salexorcizatum aquam in nomine Paftris et Filii el Spiritus f san-
ad expngnandum inimieum et omnem incursum dx- cli, ulubicunque aspersa fuerit in tuo nomineom-
monis pervirtutem et nomen Dni nri Jliu Xpi qui nes jactationes ssevasinimici expellas. Illud etiam
venlurus est. Dominus vobiscum. El cum .spiritu rogamus le Domine,ul sicut domum Raguel ange-
tuo. Sursum corda. Habemus ad Dpminum. Gralias lum Raphahel mittere dignaius es, et Asmodeum
agamus Domino Deo nostro. Dignum et justuiri est. dsemonemcolligavit, simile Domine beneficiumdo-
VD. et juslum est sequum et salulare Domine Deus mui huic praestes, ut mos cum aspersa fueril, num-
cceli et terraa cujus virtuli' suhdita sunt- unfversa, quamillic vel in anima, vel in eademdomo consi-
cujus vcrbo procreata sunt omnia, supermitlendo- stenlibus habeat aliquam poleslatem, sed confusus'
supermitle Spiritum luum sanctum snper hanc crea- el districlus abscedat. Per.
turam aqnee, ut fiai aqua sanctificata. -In nomine ' EXORCISMUS AQU^E.
Paflris et Filiiel Spiritus f saneti. Jpsum te cogno- Exorcizo le ereatura aquse. Ul supra.
scimus altissima salus et respcctor perpeiuus, ad
_ Alia. Deus qui ad salutem humani gen. Ul sup.
quem huniiles bramus et pelinms, ut. «xaudias el
miserearis precibus nostris, ut ubicunque aspersio- .Deus invictse, elc. Ani. Asperges me. Psul. Mi-
nis ct purgalionis, te jubenie, aspersa fueril hsec serere.
aqua, haheal sibi domus gaiulium, spem, honorem Oralio posl aspersionemaquce.
perpetuum , ut omnes malivoli, invidi expeilanlur, Prsesles (Prs) %Domineper lianc ereaturam asper-
et separenlur. Ilerato te alloquor aqua, qusa lucis sionis sanilalem menlis,et corporis inlegrita-'
simililudinem hahes : tu sub coslo, tu super ccelum: tem , tulelam salulis , securilatem spei, corrobo-
lu sub terra, lu super lerram. Super te invoco nor rationem fidei, hic et in selerna sseculasseculorum.
r.en sanctunj atque mirabile Dci,.qui te sua polenlia Amen.
i053 BENEDICTIOCEREORUM". 10S4

BENEDICTIO CEREORUM.

m Non. Febr. Ypapanti. (207) Ad sanctam Mariam.,

(Ex cod. Yind. tbcol. n."68S ssee: x.)

Domihe Deus omnipoiens crcalor cceli el lerrie "• Tunc dicidanlur c-andelmper singulos, et accenda-
rex reguni Dominus dominantium, exaudi nos famu- tur, slanlibusque omnibus in eodem loco 'cantalur
' '
los tuos clamantes et orantes adte, Precaniur te, litrtt anthipliona-.
Domine sancte Pater omnipolens oeler-neDeus, qui' Anl. Ave gralia plena Dei genitrix virgo, ex te
oniniaex nihilo creasli, el jussu tuo per opera enim orlus esl Sol jiislicise, illumiiians qusein lene-
apiim bune liquorem ad perfeciionenv cera_-eve"nire bris suut. Lsetare et tu senior juste, suselpiens in
fccisti, et quihodierna die peiitionem jusliSimeonis uhias liberatorem animarumnostrarum, donantem
implesli, le liumiliter deprecamur, ut has canfdeias
' nohisresurrectionem. - " ' • '
ad usus hominum, et sanitatem corpbrum etanima-- Oralio. Exaudi qnsesumus Dne plebem tuafn, et
rum sive in terra sive in aquis 'per'invocalionem quse extrinsecus annua tribuis -devotione verierari,
sancti tui nominis, elper intercessionem sanctse inlerius assequi gralise tuse luce concede. Per. '
MaiTsegenitricis ttise, cujus hodie festa devote per- -Tunc--primunr e&eunlesinde procedant usque ad
colimus, et per preces omnium Sanclorum tuorum , crucem caniando Ant. Responsum accepit Symeon a
benefdicere et sanctiiicare digneris, u't iisec plebs Spiritu sancto. Non visurum se moriem uisi videret
tua illas in manibus honorifice portans,JC canlando, ChristumDoiniiiiim. Et cum inducerenfpuerum in
"
teque laudarido, tu exaudies voces illius, de ccelo leniplum, accepit eum in nlnas suas et benedixit
sancto tuo et de sede majestatis luse. Propitius sis Deum, et ctixil-:Nunc dimittis Domine '
servum tuum
omnihus clamanlibus ad lc, quos redemisli prccioso inpace. Ycrsieuli. '
sanguine.tuo, quivivis et regnas per om.«ia ssecula Qui sine pcccalo lempli eslobratus ad^iram.
sseculorum. Amen. Dominusvobiseuni. El cuni spi- A noliis clemeus criniina qiisequedemai.
rilu luo. Sursum'corda. Hahcnms acl Doniiiium. - QIV.MI rhorus vatum venerantlusolim Spirilu sanclo
Gratias agamus Domino Deo 'neslro- Digmim ei ju- cc-einitrcplotiis, in Dcifaclum genitrice constat esse
'
sium- cst.- Yerc digniim et jusiuiu csi, .cqnuni ct sa- M.iria OJIIsiiie peccato. -
lulare. Quia per serenissimahi ac placidissiinam stei !!_•< [iciim cceli Domimimque- terrae virgo con-
lam geniiricem tnaiii, cujus sur.rai.ssinnini nomcm ti-pil, oepeniqiie virgo, atque post-partu_nmeri.it
. •• -'
per jnelfabile el inenarranile merivum siclla maris nianerr-.-uiviolMa.Qui sine;.
.
iiiierpre.ntuiyliumanifm ger.us illumuiare hgnalus • Quem scncx justus Synieou in ulnis in domo
es. Pro hoc maxime gaudio hodienia die-ovanles, et sunipsi<Domini gavisus. Ob quod oplaliim- proprio
has caiulcias in manibus nostris venerabiljter. ieren- viiicrci luiuinc Chrislum. Quh
tcs, et inccssabili voce Clamaiites, ul pio duleissihio ( -Tu lihens votis, petimus precantis, regis SQjerni
*•*
aniorc, el ciemenlissima inlcrcessionc iuse dignaa geuitrix, favclo, clara quse celsi reiiuens Olinipi
regna pelisti. Qui. - . . • • .
genitricis "semperqueYirginis nos indignos, sedta-
men preiioso sanguine tuo.redemplos le sclerno ac Sit Deo noslro decus cl.poteslas. Sit salus perpes,
vero lumine facias clemenler perfrui. Per. sit Jionor-perennis. QuLpoli summa residet in arce
• - - -' "-" '
Oiemusi Omnipotens sempilerne Deus. qui Jio- trimisctuiius. Qui. -
dierna die Unigenilum luum ulnis sancli Symconis Oralio. IIIuminaDomineqiixsumuspopulum tuum,
in-lemplo luo sancfo suscipiendum praesentasli, luam ct sp.lendore.gloriseiua...cDj;pjus^emper-acceude,ut.
supplices dcprecamur clementiam ,• ut hos cereos, ' halvaiorem sunm, el iiicossanler agnescat, el vera-
quos nos _tui famuli in lui nominis magnificenlia citer.a)"ipi<:hci'dai._i1t_r eundcm.
suscipienles geslare cupimus benefdicere et sanctif - Tunc pioceJenles inde vcnianl ad ailare sanctcc
ficare atque lumine supernre benedictionis accendere Mnria- ctuicndo. Ant. Adorna llialamum luum Sion,
digneris:, quatinuseos lihi DnoDeonoslro oderendo, et suscipe regcm Clirisium. .Amp.eclcre Mariam,
digrii, et sanclo igne tuse dulcissimse caritatis suc- ([iia:esl ccelestis porta. Ips.a enim portal regem gld-
censi in templo sancitf glorise tuse reprasentsiri me-" risc. Novi luininis subsislit virgo, adduccns manibus "
reariur. Per. filiumanle luciferum'. Qtiem accipiens-Syriieon in
(207) Jos. Beletho, qui vixit s_ec. xn, in expli- di, eam circumeundo seu ambiendo.cum-candelis
catione divinorum offic.Hseccelebritas etiam Cande- ardentibus in manibus, unde etiam Amburbalevoca-
luria dicla memoratur ab aniiquissima Uomanorum tum fesium.
cunsue.udinc in principio Februarii urbem lusiran-
1055 APPEND. AD S>EC. X. -- MONUMENTALITURG. 1036
ulnas suas prsedicavlt populis. Dominum eum. esse _J i^et has candelas tua -ienef diclione periunde; ,qua-
vita3 et morlis, et Salvatorem muridi. Oralio. Ore- tenus fidelis populus eas in maniLus portans nou
mus. Da quajsumus populo luo Domine inviolabiliter solum exieriori Iumine gaudeat, sed cecilale cordis
fidei firmitatem ul qui unigenitum iuum in lua repulsa, sic lumen, quod in tenebris lucet, apprehen-
tecum gloria sempiternum in veritate nostri corpo- dal: ut nequaquam a via veritatis aberrel. p. D. n.
ris natum dc malre virgine confitenlur, et prsesenli- 1: Ch. F. t. q. tec. v. ct r. in u. Sp. S. D. per
bus liberentur adversis, et mansuris gaudiis inse- om. sc. Amen.
rantur. Per. Indeque incipienle cantore Atit. Cum Dominusvobiscumelc. Sursum corda etc.
inducerenl puerum. Ps. Benediclus. Oremus. Per- Gratias agamus Dno etc.
lice in nobis qua.sumus Domiire gratiam luani, qui Yere dignum elc. selerne Deus.
jusli Symeonis exspcctalionem implesti, ut sicut ille Fons, ct origo totius lucis, qui mundum. illumi-
mortern uon vidit priusquam ChrislumDominum nasli lumine luse clarilatis, mitlendo nobis unige-
videre mereretur, ita cl nos vitam obtineamusa_ter- nitum tuum per uterum inlemeralie Yirginis; et
nam. Per eundem.(2U8). quem longe anle promisisti Prophetarum oraculis,
(Ex codice liheuaug. scec. xi, circi) temporibus novissimis ipsum misisli lucem ,.populis
Aye gralia.. f . Suseepimus' etc. Dns vobiscum.-;g sedenlibns in tenebris, in vegione umbrse moriis iri
Orcmus : ipso claritas exorta esleis : Tu quoque benediclione •
Erudi (209) qua_suinusDomine plebcm luam; et tua digneris benefdicere has candelas Nomini luo-
i;u;e cxtriiisccus annua Iribtiis dcvolione -veuerari, prseparatas; qui nos translulisti a potestate tene-
iniriiisecus asscqui gratiac tuce lucem concede. Per brarum in lucem,etregnumdilecli filii tui.perquem
Dnm noslruni, exorlum esl in lenebris lumen rectis corde, el gau-
Domine Deus crealor coeli ct terrae, rex regum et dium salutisselernse. Etcjui juslum Simeonemfideli
Dominus doininantium, e.xaudi indignos famulos replesti exspeclalione, ut non prius videret moriem,
luos, clanunlcs ci orantes ad te : precamur-elc. antequam Chrisium Domini videret indutiun canie :
*
DcusPateromnipotens, Iu.menindeficicns, coudi- totitisinunclilumen et salutare; ipse nos lumine tua>.
tor omniiiin luminum! exaudi nos, eilienefdic hoc clarilalis sic repleas, ut omnes infidelilatis ienebras
iimieii)quod a _csancli.ii.ari alque bencdici rogantes a nobis repellas; elsicut hodie servum tuum dimi-
•ffevinun, ut accendamur el iilumiiiemur igne cla-. sisli in pace,ila nosin pace luse sanctse Ecclesiso.
liiaiistii.c; cv sicul igne illuminasti Moysen,'ila digneris guhernare,: iit porlum quielis selevnsev.a-
qua-sumus ut illumines corda, et sensus nostros, et leamus intrare, quateuus radiis ul (210) lucis pei-
initlere digneris.sanc.um angclum -lutim Raphahe- C fusi ibi in die justi Examinis lseti cum ymnidicis
!cin : ut qui •evulsi'.et repulil a Sara el Tohia dse- • Angelorum choris valeamus videre.faciem indefessi
lnonein mortifcrum infcsianiein, conteral illum, "et solis. Per eundem. D. n. J. Ch. F. l. q. t. v. et reg.
disperdat dc cunctis habitationibiis colenlium Do- in unit. Sp. S. D. per o.secla seclum. Amen.
iiiimiii), de basilicis, de domibus, de angulis, de-le-. Deinde aspergantur, thurilicenlur, dislribuantur.
ciulis, de rcfectoriis, dc universis I.ocis in quibus- .Ani. Lumen ad Revclalion. etc. f Atcipiens
ounque famulantes Domino habilant; et requie- S.imeonpuerum inmanibus :^;ratias agens bcnedh
scutv, dormiunt,-vigihint, auibiilanl, consislunl; cil Dominum.
ncc amplius valcat inqniclarc, vel pavoresirimiltere Omnipotens sempiterne Deus! qui unigenitum
supcr illos, quos sancti crismalis tui iiuclio fecit luum anle lempora de le genituin, sed tempovaliler
csscjiiiinilos.. ... . de Maria virgine incarnalum, lumen yerum, et incle-.
Bcncfdico le cera in rtomine sancta. Trinitatis : ficieiisad-depellendashumani generis tenebras,ctad
m sis exlcrminatio diaboli, cl omnium contuborna- incendendum lumen fidei et veritalis in mundum
liumejus. Pcr eiim, qui vivit el regnat Deus per misisli; concede propitius , ut sicul cxlerius corpo-
«nuiia secula scculoriim. Amen. rali, ita cliam interius Iuee spirituali mereamur ir-.
Adesto stipplicatiopibus nostris omriipolensDeus! D radiari. Per eund. Ghrist.

BENEDICTIO CINERUM.

Dominus vobiscum. Oremus.

Dcus.qui liumilitate flecleris, et saljsfactione pla-, et capitibus servorum tuorum norum einerum asper-
earis; aurem tuse pielalis_inclina prccibus nostris, sione ac lactis (21.1)effunde propitius graliahi- luic
(208) Pleraque hujus ritus festivi oraliones et meminil S. Bernavdus initio sermonis 1, de Purif:>
anliphonse cum usu hodierno Romano conveniiint, variique libri rituales apud Marlenium. , ,
de ciijus antiquitale diximus P'. m. Disquis. IX, (2U9)Miss.'.R.Exaudi. etc.
c. 2, n. 12.Niispiam vero quidpiam in nostris mo- (210)'leg. tuse. '
jnimerilis lilurgicis occurrll de benedictione novi "(211) leg. aiiaclis.- '_
5guisesiliceexcussi,undc cerci acccndcrciiitir.Cujus
10S? BENEDICTIONESPALMARUM. . 1058
benefdiclionis : ul eos et spirilu compunclionis re- A el concessa perpelua slabilitate manere inlacta dc-
pleas; et qua. jus.eposliilaverini; efficaciter tribuas, cernas. Per (212).

BENEBICTIONES PALMARUM.

f BENEDICTIO SUPEU KA5IOSPALSIARUM. . dedisli Noe; cui revelasti per.Spintum.aquas diluvii,-

(Ex anliquissimo Sacrameniario Rhenaug.) fulura cognoscens; cujus arcam-ad noslram salva-
Bone Redemptornoster Domine, qui ad passionem tioncm lestarelur mater Ecclesia, de qua emissa co-
rcdemplionis nostrse spontaneus adpropinquas, cum lumba volans spiritualis (specialis) oliva. fructuosum
Tihi ramis arborcis cerlatim sternilur yia, ct trium- surculum relulil, quam ad se reyerlenlem Noe gau-
phalricibus palmis cumvoce laudis occurritur, quse- dens suscepil; quam-adse revertenlem eum splritali
siimus Majesialem luam divinam, ut oris noslri con- (spceiali) fruclu libenter suscepil, de cujus.rami
f. ssionem alque eorporis in jejunii liuinilialione li- .junctioneJacob electi titulum erexit Domhio, volum
bens suscipias, cl fructum nostra; viriditatis habere vovil.el oleum-desupevfudit. H_eccst indicliorami
coneedas, ul sicut illi intui fuerunt obviam cum ar- illius manantis de coelis gratise seu et populi vasa
boreis virgis egressi, ila nos te rcdeunle in secundo replentis. Ilsec esl gratia, quse et viduam beiiedixit
adventu cum palmis vicloviJemereamur occurrore in oleo; hsec est indictio rami illius plantatisecns
lseti. Per Dnum. decursus aquarum, cnjus folium non defliiit, -per
BENEDICTIO DP. PALM/I.. ET OLIV/E. quod qr.otidieperlayacrumbaptismatis Ecclesiapro-
Omnipolenset misericors Deus, prsetcnde nobis " creatur, et nostra-delentur peccala. Hsec est tua
niisericordiam luam, ulquod speranles ad te peli- :Dominc plantatio bona valde, cl tu es vita et resur-
jnus, te donante consequi mereamur. Per. rectio mortuorum, qui quadriduanum Lazarum re-
Alia. Petimus le sancte Paler omnipolens aUerne suscilasli a mortuis; propterea et turba fcum ramis
Deus, ut respicere digneris super hanc creaturam palmariim obvians tibi clamabat : Osanna henedi-
olivseelc. ctus qui venit in nomine Domini rex Israel; qua-
Alia. Omnipotens sempiterne Deus.-,qui dispersa propter qtia.sumus Domine clementiam luam,- iit
'
congregasetc. .. , - nos famulos tuos, qui hnjusrei gratia_met fidem
Alia. Deus, qui Filium tuum Jesum Cluistum Do- veritatis .percepimus, eruas de ore inferni, et adju-
miniim nostrum pro salute noslra etc. torio gratise tuse nobis trihuere digneris, iitjusteet
(i_&)Teinter cselera mirabilium luorum prsecepta pie sancteque viventes, cum Electis et Sanctis luis
laudare f el ljenedicere, qui Lamech scmen jusluin facias habere consortium. P.er Cllr.,

(212) Unam hanc, quse eliam in Missali Romano Exin surgenlibus simul omnibus imponatur a
liahelur in msc. Rhenaug. fiOO.circ.annorum repevi cantore anl. Immulemur, cum f . Deus miserealur.
orationem pro benediclione cinerum, quam primum „ Tunc quoque sine Gloria fiat repetitio antiphonse,
lnonachi ex diseiplina pceniteiitioehac die cum im- 'J el cuni limore et revereiuiaeantdiscalceali, cunclis
posilione cinerum semulati videnlur. Juval hic ex iiilerim cineres super capila sua lollentibusflectendo .
ordine operis Dei msc. ssec. xiv,' qui usque ad saec. genua, priusquam eos sibi unusquisque suscipiat...
xvi.in usu fuit in monasterio S. Blasii riiiim singu- lsios cineres debet secrelarius maue ante lertiam
larein dcscnberc : FerialVin capite jejunii lega- exusloshabere deolivis,quos>seniorespra_leri.oaniio
tur exposilio de EvangelioCumjejunatis, non lamen in die Pidmarum ad manus sacerdoiis oflerebant,
a diacono pronuntietur. Ad onines iioras dicanlur Dehet etiam eos benepurgatos habere.per vas ; lale, .
capilula de jcjunio, el collecla pro peccatis. Ordo per quod farina purgatur. Tunc demum exeunlibus
auiem processionis ipso^clieita agatur. Consueludi- qui sancia ferunl, de ecclesia, inprimis scilicet aqua
nali hora generali facla oralione canatur anl. Ex- benedicta, deinde cum cruce, postea sacerdos canat
sv.rgeDominecum y. Deus auribus,jpso tamen die anliph. Propidus, j . Adjuva nos Deus; itein juxta
sin.eGloria, duobus inlerim resonanlibus signis. Post vestibulum, sicque cum prsedicta an.iphona ingre-
quem cap. Dotnine non secundum, Kyrie eleison, diantur capellam B. M. T. post autem dicit sacer-
Pater nosler, Psal. Deus niiserealur. Gap. A'e remi- dos eap. Exaudinos; subjungal et hane oralionem
niscaris, Dotninus vobiscum, oratio Exaudi. Tnnc Dominus vobiscum solemniter, oremus : Concede
sacerdos indutus sfola super alham surgens veniat nobisDominepraisidia militio}chrisliqna>,deinde ora-
anieallare cum conversis, qui crucem cineresque tionem de B. M. Yirgine, qua finiia prosternani se,
leneani,elstet ipse medius, ila ut conversum, qui et orent cum silentio : inde facio "sigriosurgenles
"tciiel crucem,. habeat a sinistris, illum vero qui signent se, facianlque anteet retro, et incipiant
cineres leriet, a dexlris. Aqiiam benediclam nu.llusD litanias, cum quihus revertenles ad malrem eccle' .
lam ibi debet lenere in manibus~ Tunc sacerdos siam perganl, ut moris esl, per ambiium. In capite
stans nudis pedibns dicat cap. Adjuva nos Deus salu- quoque jejunii cantor proniinliahit ad capilulum
taris, quo.clictosubjungat.el hanc oralionem, Deus mandatum"quolidianumin charia, quod fieri debet-
qui jusie irasceris; deinde benedictio super ciiieres - pauperibus, et ea die incipiatur secundnmquod ordi-
incumbenlibus orationi cseteris stiper formas. Nec nalum (iritimatum)esi, et ordinarius docet. Eadem,
dicatur isla oralio solemmter, sed plane, slcul et die fiat processiq, el hoc idem obseivelur' omni feria
auteriores, OmnipolenssempiterneDeus. quarla et sexta.iisque ad Paseha. '':,' \-v ,.l , _.
 '
"10S9 APPEND. AD SiEC. X. - MONUMENTALITURG. 1060
'BENEDICTIO PALMARUM. A manibus sunt suscepluri, et veiiientes in occursum
(Ex cod. Yindob. th. 149, olim Augiensissec. ix.) tuum te bencdicentes et dicentes, heriedictus qui
Deus omnipotens qui pro salule generis humani de venit in nomine Dominirex Israhel Salvalor mundi
Cffilodesceiidisti ad lerras, el appropinquante hora qui vivis et regnas in sascula s_ecuiorum.
passionis tuse Hierosolymam in asino venisti, el a Alia. Dcus qui dispersa congregas el congregata
ttirbis rex nominari, ab eis laudari voluisti, henef restauras,qui populis tuis etc.
dicere dignare hos palmarum cseterarumque fron- Alia. Adhuc petimus Domine sancte Pater, ut re-
dium ramos, ut omnes qui eos accipiunl ita bene- - spieere digneris super hanc creaturam oliva;vel ar-
ilictionis tuse dono repleantur, qualinus el in hoc borum quam ex ligni matcrie producere jussisli, qua
Sflcculohoslis antiqui lemplameiUa superare, el in columba rediens"ad areliam proprio detulit ore, be-
fuiuro cum palma victoriae,_etfrnclu bonorum ope- nedicere ct-sanclificare digneris, ut quicunque ex ea
. rum lihi valeaiU appareve. Pcr Dnm nrm. acceperinlaccipiaiU sibi ad defensionem animse et
• • Alia-Benediclw. ' •. • corporis.: fial Dominenobis ad salutis remeditim tuse
-
Omnipolenssempiierne Deus, qui in dihivio Noe -gralise sacramenta. Per Dnm.
famuio luo.osien^.isti effusione per oracolumbic ge- DOMINlCA IKTALMIS AD SANCTUM IOHAKSEM IN
slanlis ramps olivaepacem lerrce.redditami.unciasli; B LATEUAKIS.
te supplices deprecamur ut hanc creaturam quam (Ex-cod. Yind. Th. 685, scec. x.)
aule conspectum gloricc luse oflerimus verilas tua imprimis legilur Etiangeliumsecundum.Matthmum.
sanctif ficet, ul eam devolus populus suscipiens, be- In illo lempore cum adpropinquassent Iherosolym.
uediclionis lusc graliam consequi merealtir. Per. Deinde sequitur benedictio palmarum vel aliorum
Alia. Oninipotcns sclerne Deus mundi creatoret frondium. Deus cujas Filius pro salute generis hu-
redemlor qui nostrse liberalionis et salvationis gra- mani de coelisdescendit ad lcrras, el appropinquanle
lia ex sumnia coalisarce descendere,carnem sumere hora passionis.suseHierosolymam in asino venire et
ac passioneinsubire-dignalus es, quique'sponte pro- a lurbis rex appellari ac laiidari voluit, benef dicere
. pria loco ejusdem appropinquans passionis a lurbis d.ignare hos ramos palmarum cseterarumque "fron-
cum ramis palmarum obviantibus benedici, laudari, dium, ul omnes qui eos latnri sunt, hic et In-futuro
el rex benedictus in nomine Domini veniens, .elevaia cum. palma viclorise ei fruclu bouorum opevum va-
- -
vqce appellari yoluisti, lu riune noslra. laudationis leant apparere. Per eundem. - • -.
confessionem acceplave ct lios palniarum ac florum Alia. Deus qui per olivseramum paceni terrse nun-
ramos henef dicere et sanctif ficare digneris, ut qui- tiare jussisti, prsesla qusesumusefc.
cuiique in luoe scrvitulis obsequio exinde aliquid Alia. Omnipotens sempiterne Deus,-qui Dnm nrm
luleril, ccelesLibenefdiclione sanctifficelur, remis- Jhai Xpm hodierna die super piillum ajinse eic.
jsionem peceatorum civitce ailernse prsemia pevci- Exorcismus' frondium.
pere mercalur, per le Salvalor mundi qui vivis et Exorcizo. te-omnis creatura foliorum (/. florum)
regnas in ssecula sseculor.um.Amen. velJrondium in-nomirie Patris omnifpotenlis, el in
Aliaiorationes in die Palmarum ad floresbenedicendos noinine Jesii Chrifsti Filii ejus, bmnis.virtus-adyer-
velPalmas.' sarii omnisve exercilus "diaboli et omnis spiritus
Deus qui Filium luuni Jesum Xpm Diim nrm pro inimiei, onmisque incursio dsemonum eradicare et
'sahile.nostra iii hunc. munduni misisti etc. explantare ab liac creatura, ul hanc gerentes, et ad
Aliu oralio . Dei gratiam feslinantes non inquietare, uon illiideie
Omnipolens sempiterne Deus, qui de coelis ad prsesumas, interdico tibi per Dnum nrm Ihm ^Xpm
' terram deseendere
jignalus es, el ad passionem qui vent.
volunlalis tuoc venire voluisti, ut humanum genus Oremus; Deus qui Filium "ttium unigeniLum pr'o
per tuum sanguinem preliosum Iiberares, qni in redeinlione nostra dignalus es dirigere, ut populum
monte Oliveii misisli discipulos tuos, el. pra.cepis'ii „ luum ab injtioinpeccati profundo dimersum a morte
tisinam et pulluni subjugalem cum eis axldducere, revocares ad vitam, et chirographo letali deleto san-
quia tu Deus digntlus es super camascenderc, et guine Filii tui gentibus innovares regnum. Deus qui
pueri llebrseoriini Cumramis palmarum in occursuni dispersa congregas et congregala conservas, qui
tibi venerinl, "teiaudanteseldicenles : OsannafilioDa- populis obviam Christo ramos porJanfibus benedixi-
vid benediclus qui/venil in nomine Dominirex Israhel sli, benef dic eliam hos rainospalmse el arborum,
- Osanna in excelsis. Qui Noe in archa super undas quos iui famuliad nominis tui benedictionein fldeli-
diluvii giibornasii, et ipse ex ea columbam dimisit, ier suscipiunl, ut in quocunque loco inlroducti iue-
nt perspicereimuiidum, el reversa.ipsa ad eum ore finl, benedictionem.-luam consequantur, ut omni
suo ramum olivse proferebal, et exea nascitur adversa valeludine ejfugata, dextera tua protegat,
unciio. 1Unde Jacob "erigens lapidem in lilulum, et quos redeinit. Per eundem.
cx raniis oiivariim oleurii benedictionis iri cacumen , Dominus.vobiscum. El cum spiritu tuo. Sursum
liluli infundit, unde unxit:reges el prophelas luos corda. Habemus ad Dominum. Gratias agaiiius Do-
' oleo. Proinde te rogamus omnipotens Deus iit bene- mino Deo nostro. Dignum etjuslum esl. Prmfatio.
' (iicas"lios rainds olivarum, quos fui famuli in suis Yere dignum.et justum est, sequum et salu-tare,Do-
 , BENEDICTIONES PALMARUM. - '1082
i06i
Deus qut-Dnm nrm
mine sancte Paler omnipotens seterne Deus. Mundi { cum. Omnipotens semp'lerne
creaturarum mirabilis disposi- Jhm Xpm hodierna die super pullum, etc..
eonditor omniumque
tor elc.' Vividentibusminislns ramos per populwn Leciiolibri Exodi. c. xv,"u. 22.
elerus decantel.Ant. Turba multa. cum psalmo Can- In diebus ilIis:-Egressi sunt filiilsraeliridesertum
late Domino.primo. el GloriaPatri. Sur : ambiilaverunlque tribus diebus,.elc. nsquead
Oralioin Choropost acceptosramos. f. 2. seq. Cnpitis. i}. Collegcrunt Pontificcsel Pha-
-
AdjuvaDo.minefragilitatem plebis tiise, ut ad yo- rissei, elc.
livum magna.Jestivitalis effectumintercedente beato Init. Evang. secundum-Marcum :
Albano marlyre tuo (215), et corporaiiter gubernata Cum appropinquarel J,esusJerosolymse,el venis-
recurrat, et ad jierpetuam vilam .le miserante per- set Bethanisead moulem olivarum";lunc misit duos
veniat.-Per. • Ad Processionem. exdiscipulis sufs, el dixil illis : Ilein Castellum,etc.
Anl. Occurrunt turbse. AliaAnt. Ante qiiiiique c." 11. usque ad v. 11.
dies solemnis-Paschse.'Alia. Cum audisset populus. . Dns vobiscum. ... direclum. .
- Alia. Collegevuntpontifices. Unus aulem' ex ipsis. Deus, cujus filius pro salute generis htimani de
Alin. Cum appropinquasset. Versiculi. Gldria laus. , ccelo descendil ad lerras; el appropinquanle hora
(ul ferein missali-Roiiiano.)Sequilur salutalio pue- passionis siiEe-HierosoIyiiiam in asiuo. venire, el a
rorum dd crucem. Ant. Pueri Hebra_oruiri.fy Ingre- turbis rex appt.ll_.rivoluit; benef dicere dignare hos
diente Domino.y. Cum audissent (214).
' palmarum, seu ceierarum frondium ranios :-ut
BENEDICTrOINPALMIS. omnes, qui eos laturi sunt, ila benedictionis' tusc
- dono vepleanluv, quat.emiset in lioc seculo hoslis
{Excod Rhenaug. ssec. xi circ.)
Anl Silientes, f. Altendile.Gloria. Dominusvobis- antiqui lemplainenla superave, el in fuluro-cum
(215)Ad laius in codiceliic legilur: Beata Dei ge- explicat ordo operis Dei msc, ssc. xiv, qui ssec.
mlrice Maria cu'i bealissimse-virgini dicaluni luit xvi adliuc obtiiiuit in nionasterio S. Blasii " Post
monasterium S. Mavgarelhseord.-S.Ben. iiv Wal- lnaliiiinum missamiaciant aquam benedictani,deinr
dkyrch ad quodex monasterio S. Albaniexlrainu- de fiai processio per claustrum. Interim canunt ter-
,ros 'Moguiufse"pulamus pervenisse. liunc codicem tiam, er sint omnes revesiiti albis, sine aliis saciis
theol. 685, bibl. Csesai'.,ex quo mulia descripta re- veslibus. Post lertiam legat-diaconus Evangelium,
. ferimus. in eo.missa S. -Mflrgarethseeadem qnidem Cumappropinquassel;deinde_sacerdosincipiat bene-r
manu habetur extra ordinem posita, SS. Scholastic.c dictioneinsuperpalmas;hacexplela, aspergalpalinas
el Margarelbsenoinina in canono post consecraiio- .aqua 'bencdicta, dein oblaio-incensosuper aliave et
nem addita Anastasise,Eupliemise.Ante couseera- postea super palmisiucipiat canlor Ant. Pueri He-
• lionem post verba Cosmse ct Damiani udd. Albani, Q brmorum, limc secrelarius det singulis pahnas, et
Sergii, et Bachi, Dionysiiel Bonifacii, Mariini, Ue- ', cum onmes liabuerim reccjitaspaImas,processionciu
nedicli; nec non et illorum sanclorum, quoruin so- f.rciantin hunc modum: primo aqua benedicta, dein-
lemnilas hodie in eonspeclu majeslatis tuse ceiebra- de ihuribuluin et 2 csndclahra, postca crux, deinde
tnr, Domine Deus nosler in loto orbe lerraruni, et ' lexlus Evangelii, aique.tolus chorus ; el eant pe.r
omiiiumsanctorum, elc. Posl oraiioneiii-Doiniiiicani ambiiuif. ad'-valvas inonasterii, el ibi faciant sta-
in oratione libera nos, etc. post S. Andreamadtiilur: tionem. •.
Sed el sanclis martyribus luis Albano et Sergio, Item post.exitum seniorum de choro remaneant
Cyriaco, Pancratio, vincenlio ; nec non el s.mclis ibi aliqui de scbola, qui haboant etiam ordinatam
' cuufessoribus luis Martino,Bothardo, tJenediclocum processioueiii, ut supra scri)ilum csl, qui etiam ex-
oiiinibussaiiclis, da prop.iliuspacem, etc. Sic in li- e.int de choro, el faciant siatiouem retro imagiiiem
i:.uiis poslremis Rogalionum: 0 Bodarle cohfessor, -Christi, ccfihitis asenioribus processionalibus anti-
Idarlineque pariier nos cum conjessoribusadjuvate piionis incipiaut pncri, Gioria taus,'el cantent lolum
yrecibus. Et paulo anie : Martyr Ckrisle Theodole, versiiui, deinilesenioies repetanl Gloria iaus; deinde
paironequeAilfane,etc. Eodein ordinc in priinislita- pueri, isj-(.e_es lu, -liex, iiem se.niores,cui puerile ;
mis separalim poiiuntur SS. Theodolus,-etAlbanus; et sic facjaiil usque i;i -liuem hymniiji.orialaus, et
bic vero omnium frequeiitissimein omnibtis lilaniis postea redeat niinor prpcessio iii niajprem pr.oces-
iiiicubi eiianr nomiue Albani litteris uncialibus'di- sioneui, singuli inoriiinem etin locunr suum.
siincto cuin cifra ad repeteiidum..Bisetiam S. Mar- * Tunc cantor incipial occurrerunl lurbce; postea
gaieiba ultimo inter virgines occiirritloco. Notauda r, domnusabbas oflerat palmam Redempforiflexis ge-
piirroverba : Ut Ollonem regem el ejus exercilumu-nibus cantando anl.FuUjeniibus,h.cosperuniomnes.
JJominus conservel.Et .: Ul rex'noster Oltb ejus-et ~Adiniroiluin ingredienie,posteaCollegeruiu.lnterim
exeralus hinc et inde servelur ommus, Chrisle,audi duo bene vocilerati ad gi-adus cahlent f. Unns au-
nos. Ul smviensgladius, et puganuspoj>ulusdepellatur tein^. chorus, neforle veniant. Ad MissainDomiiie
u nobis, etc. Quod ad liiuigaios s_ec.x. Alemamiiam ne longe, duo fratres cantent graduale, tres primum
cuiii aliis regionibus contiuuo incuisautes ac niona- veisum tractus aute gradus, dexter chorus secun:
sterja-passimdepopulantespcr.inet. dum', sinistevclioius- tertiuni, supradicli.tres quar-'
" (214)aMagna imprimis celebiiiate hse.c.peraclale- lum, ei ita lolus tractus alternetur, uliimus auteiii
guniuT S. UdalricoAugustseVindelicbrum iu rio- versus ab omnibus dicatur, dexlro vero caneute
stra Alemnana.-DominicaRamorum ibat is sumriio suum versum sedeai sinister chorus : sinislro choro
mane ad ecelesiam-S.Afrse,uui canebat missamde canianle sedealdexler ciiorus";cautanlibus iliis ad
Trinitaie, et faciebalvamorumbenediciioiiem,quos, gradus-potestuterque chorus sedere.
comiiaiiiibusclericis,""elpopulodeferebal cumLvan- Et nota, in hac die faeto praridio -eant fralres in
geiio,cruce,'vexillis el imagine Dominum iiostruih dormiloriuin, el pausent. Et cum leinpus fuerii, ex-
Jesum Chrislum super asiiiam*reprsesenlanle,usque citenlur fratres cuin jiarya '' scylla, el postea pulsetur
ad certum locum, .quo illi occurrebal canoiiicoruin admonam. '
ciioriis, el wagiius "populi CGaius,'quiramos,' aut Hsecconsuetndoreincipiendacst in die-S. Pasch_e,
-vosiimemaprosternehaul in via. 'Divisaeac niutiio el servalur pe,-idlam a.slaleiu,
si.d occurreulisprocessionisiiioiiachorummodumiia
-5063 APPEND. AB SJEC X'. — MONUMENTALITURG. 10(U
palinavictorise, et fruclu bonorum operum libi va- A Dominusvobiscum "Et cum spirilu luo.
leanl apparere. Per eund., etc. - Sursum corda. Ilabemus. etc.
Deus, qui Filium luum unigenitum pro rcdem- Gratias agamus, elc. Dignum, elc.
lione noslra dignalus es ad nos dirigere, ut popuium Yere dignum et juslum Ost,-elc. seterne Deus.
iiium in peccali profundo ab inilio- demersum a Condilor mundi, omniumque creaturarum mirabilis
morte ad vitam revocares, et chyrographo l.elali de- dispositqr, qui inter ipsa niundi primordia, cum ex
lelo sanguine Filii tui gentibus innovares regnum. nihilo cuncta conderes; ligna quoque fructifera el
Deus, qui dispersa congregas, et congregata conser- diverso usui congrua lerram producere jus-
vas; quipopulis obviam Chrislo ramos porlantibus sisli; acpost maledictuminterdictse arboris universa
•benedixisti; benef dicetiam hos palmarum el cele- nobis pe.r obedienliam unigenili lui in benedictio-
vraruin frontinm rantos,' quos lui supjilices ad nomi- nem convcrtisti : benef dic eliam hos multigenarum
-nis lui gloriam fuieliter suscipiunt; ul in quocunque arborum ramos, inter quas prsecipue arbor olivse
loco allati fuerint, inibi manentes tuam benediciio- pinguedine cuncta pr_eceHil;per quam eliam cum
ncm consequanlur : el omni adversa valitudine fu- crinririaniundi diluvio quondam expiarenlur diffuso,
'
.gat».dextera lua prolegat q.ios redemil. Per eun- columba ramum ejusdem deferens pacem terris red-
.dem, eic. - B diiam nunliavit: nec non et innocens.lurba Spiritu
Deus qui per oltvseramum pacem terrsenunliari saneto afflala, unigenito tuo Domino nostro Jesu
jussisti, prscsta qusesumus : til ltos palmarum, cele- Cbristo pro tolius mundi salule passuro obviam
.rarjimque frondium ramos ita lua ccelesli benedi- currens, palmarum, et hujus arboris ramos absci-
ctione sanctifices; ut omnibus locis, ad qute povlaii dens, ac vestigiis cjus subslernens.jam quasi tiium-
fucrinl, coutra- anliqui hostis hisidias pacem et be- phatorem de morlis pvincipe oslendebal.
nedictionem yaleanl sine fine conferre. Per, etc. Te Domine suppliciler deprecamur : ut qui annua
. .Benefdic Domine qusesumus hos palmarum, sed devotione ejusdem Redemptoris noslrisacratissiinam
olivarum ramos; etiam Domine-deprecamur:" ut passionem prsevenire nilimur; ipso adjuvante pal-
prsediela arborum germina ita sanctif ficare digneris, mam vicldriie tenentes, alque oleo misericordise in-
ut loca, ad qu_eporlata fuerini,,sanclificala eflician- trinsecus refulgenles, in eius sancta resurreclione
tur : quo omnis iniquilas seu illusio dsemonumabs- prsemium vitie el immortalitatis coronam percipere
cedat, el lua nos semper dcxlera protegere digrie- jnereamur. Per etind. Dom.
lur. Pcr D..n. J. Ch. F. t. qui l. v. el r. etc. per
omnia ssecula sseeulorum. Amen.

BENEDICTIO OLEI.

(J rinthios : Fratres convenienlibus vobis in uimm.

-IN CQENADOJflNL
cbd. bibl. Cses. Yind. ssec. x vel xi theol. usque, ul non cum hoc mundo damnelur. Gr. Chri-
(Ex slus factus est. f. Propter quod Deus. Anle' Evan-
num. 5S9).
gelium porlenlur candelmet incensum sicui mos est,
Ipso die sonentur campanm ad Missam. et ad cm- legilur Evangelium secundumJoanhcm : Iriillo leifl-
teras horas, sicul mosest diebus soUemnibus,ut dmnes pore. Ante diem feslumPaschsesciens Jesus quia ve-
venianl ad Ecclesiam, in qua Chrisma mos esl conse- nit hora ejus. Usque,quemadmodum egb feci, vobis
crari, el sic sileant usquc in sabbalum sanctum. Pre~ ita etvos faciatis. Perlecto Evangelio, facto ad po-
sbileri vero el cwleri clerici, Iwm lertia iriduant se ve- pulum sermone dicat ponlifex ; Doiniimsvobiscuin.
slimentis sollemnibus, el diaconi dalmaticis, atque EtcumSp. t. et Oremus. Deinde canilur ojferlo-
subdiaconi albi sericis induaniur, el slent in ordine rium Dexlefa Domirii. Offerenlibuspresbileris et cm-
suo, singuli in Ecclesia exspecianles,usque dum ve- leris qui voluerinl, lunc dicatur secreta. lpse Tibi
niat domnus Pmilifex cttm pjocessione plenaria ad Domine, elc. {ut tom. 1 Mon.pag.ZI.)
Missam, sicul diebus sollemnibussolet, cum VI1 dia- Sequilur Prsefalio, et dicat pontifex Te igitur or-
conibusel loiidemsubdiaconibusel ceroferariis et VII dine suo ubi usque dicitur Communicanles et diem
cereostalis el duobus turribulis cum incensa. Cantor D saeralissimum celehrantes, quo Dominus nosler Jc-
auiem el scolaslatim ut jussum fuerit hnponat inlroi- sus Chrislus pro nobis est iradilus, sed et metno-
tum gd Missam ;'Nos autem gloriari. cum psalmo el riam venerarites. Sequilur : Hanc igittir oblationem
Gioria. et versu el Kyrie eleison. servitutis nostrcc et cuiiCtsefamilite lua?.quam libi
Tunc dicat pontifex-: Gloria in excelsis Deo. quq -offerimus ob diem in qua Dominus nosler Jesus
philo dical orationem picnilur. sicul aliis diebus, Pax Christus tradiditdiscipulis suis corporis et sanguinis
vobis. Sj. Et cum spiritu tuo_-Orn(. Deus a- quo- el sui mysteria celebranda, qusesumusDominc, ulpia-
Judas prodilor. Tunc legatur episiola Pauli ad Co- calus accipias el reliq. usque Qui pridie quam pate»
 1065 BENEDICTIOOLEI. ,5066
retur pro nostra omnium salule hoc est hodie ac-1\ Tunc duo accohti.accipienles duas ampullas, qum
cepit panem in sanclas ac venerabiles manus.suas; ad chrysma et ad oleum calecuminorumconsecrari
Tunc ofjeraiur ponlificioleumde ampullis quas of- debent, el procedanl, et ordinenl se illi presbyleri, el
ferunt populi ad unguendostain infirmosquam'ener- prmdicti clerici rile et ordinabililer. ila ut primum
gumenos, el in ultimo aniequam dicatur, Pcr cjuem 'ambulent duo acolili cum candelabris el ardentibus
lisecDomine seniper bona creas, exorcizet ei bene- cereis. Deinde portcnlur duw cruces el inlerillas me-
dicatillud lamipsequam omnespresbyteri quiassunt, dium chrhmale oleum. Post eas porlelur evangelium,
ut lanluhi possil a circumstantibusaudiri. ul implealur omne bonum. Postea sequanlur bini^l
EXOBCISMUS OLEI. bini illi XII presbyteri lesles et cooperatoresejusdem
- Exorcizo te' inmundissime spirilus omnisque in- sacrosancti chrismalis. myslerii. Tunc vere subse-
cursio satanse et omne fanlasma, in nomine Patris, quamur pueri in landem ejusdem myslerii concihen-
•
etFilii, et Spiritus sancli, ut reeedas ab hoc oleo, tes hos versus. . .
:ut~possit effici nnclio spiritalis ad corroborandum Audi juiiex mortuorum una spes mortalium.-
" Audi voces proferentum donum pacis praevium..
templum Dei vivi, ui in eo jmssil Spirilus sanclus
babiiare, per nomen Dei Patiis omnipotentis",ei per f. 0 Redempior sume carmen temet concinenlium.'
homen'.dilectissimi Filii cjus" Dominv nostri Jesu B '. f. Arbor feta alma luse hoc sacrandum prolulit. ':
Chrisli. Et non peragaiur "conclnsio. Fert hoc prona prensens turha salvatori sseculi. •
'
- Alia. Emitte Domiiie - - '• =•"'-
Spiritum luum paraclitum 0 Redemptor.
- de ccelisin hanc pingiiedinemolivse,quam de viridi f. Stans ad aram imo supplex infulalus ponlifex.
es ad refectioiiem Debitum omne consecralo chrismale. '"
lignoproducere dignatus corporis, persolvit
uliua sahcta benediclione sil omni langenli un- 0 Redemplor. .
guenlum salubre medicina ccelestis, lutamen menlis f. Consecrare tu dignare Rex perennis giorise;
el corporis, ad evacuandosomncs dolores, omnesque - Hoc olivum signum vivum j'ura contra dtemonunl,
infirmitates . omnemquea^gritudiiiemmeiilis et cor- • O-Redemplor, '
poris, unde unxisli sacerdoles, reges, el propheias, et f. Utnovelur sexusomnis unctione clirysmalis. - -
martyres. Chrisma ttium perfecium Domine nobis a Et medelur sauciala diguilatis gloria.
te benediclum permanens in visceribus noslris. In 0 Redemptol'.
nomine Doniini noslri J. Ch. (215)'., f. Lola menlesacro fonle aufugantur crimina. -
Tunc dicatur: Per qiiem hsecoriinia, etc. Prae- Uncla fonle sacrosancla influant carismata.
ceplis salutaribus moniii et divina inslilutione for- 0 Redemplor.
maii audemusiiiceie:Paiernosler. Et oleum repor- G Corde natus ex parenlis a_vum implens Yirginis.
telur et in locosuo conserveiur.Missa veroinordine suo Prsesta Iucem claude morlem chrismalis consorti-
agalur, usque dumbenedictionesepiscopalessolvantur. 0 Redemplor. [bus.
Tunc communicet solus pontifex anie altare, et Sit dies hsec festa nobis sseculorumsseculis.
- diaconus ei
o/ferat calicem et non frangat oblatas Sit sacrata digna laude nec senescat lempore.
nisi eam solam unde ille communicatillo tantunl hi - ' ' '
ORedemplor.
die. Postquam communicaverit,ponat diaconus cali- Venientibusaulem eodemordine in chorumfil slan-
• cem siiper altare. Deinde
acceptam a subdiaconopa- libus ad orientem versis versibusque finitis inlerdum
. tenhmponal juxla calicemde allare sinistro, et slalim ordinenl se lectores, hosiiarii, accoliti et subdiacdrii,
a duobus diaconibusulrumquecooperiaiur de sindone et slent in ordine suo secundumeorum gradum, ubi
• miinda,
quam prins prmparaverant in ora allaris e ascendilur ad ahare tanti, ul shbdiaconus sil sexlus
regionepostcorporaiem expansanu Tunc Domnusepi- in eminenliori loco, el juxta eum archidiaconus qui
scopusmdal ad sedemsuamcmhdiacouibusetexspeclet. legebat, el ita -invoiulamampnllam suscipieritesper
IlE CONSECRATIOKE PRINCIPALIS CHIUSMATIS. ordinemut ascendat. Et ul pervenerit ad archidiaco-
Exspectanle vero in sede sua pontifice veniant ad num, itleperferal eam ita involutamanle pontificein.
sacrarium XII presbyteri et cmleri clerici quanlum " Interim autem ums subdiaconus deferens vasculum
opus sit ad deferendum cum omni decoreoleum chry- cum balsamoatii diaconoet ille ponlifici.
shiale, el oleutti catecuminorumel neophylorumus- Tunc ordinentur circa episcopum hinc atque hinc
'que ih ecclesianianle episcopum.Sint enim idem pa- - eadem candelabra et cruc.eset thuribula ^alque evan-
rati presbyleri et cum eis cmteri clerici casulis et gelium. Necnon et pmdicti 'presbyteri XII testes et
solemnibiisvestimenlis.
gratia salutaris dehililalem exjtellat, et plenam con-
(21S) In cod. Vind. th, 277. ssec.xn vel xm, alio ferat sospitatem in nomine Domini jioslri Jesu
adduntiir.
•sequentia Chrisii. J Et non peragatur conclusio. ltem, bene-
Et non peragatur conclusio;itembenedictioejusdem diclio ejusdenr olei ad oninem Ianguoreiriquociin-
olei: « Doininequi"siudio salutis hiunan.ficrealuris que iempore, et nulla in hujus olei benediclionecon-
- .ttiis yim heiiedictioiiisindidisti, ut aiiimaruin no- clusio dicatur .aniequam subinferatur. i Per.quem
strarum sanciifieationis utili_as creatiirariim eliam hsec oinniii, Domiiic, semper bona creas. Intuo no-
corporalinm miuisterio noslris salus temporibus tri- mine; Deus Paler oiniiipoiens,'et Jesii Christi (ilii
bue.relur; infunde sanciilicaiipneni.tuam Jiuic oleo, lui Domininosiii signo et in viriult. Spiriius sancti
ut qu_e-uiixeritmembra, fugaiis insidiis adversarise hanc creaturain olei exqrcizamus. t. Hic dicatur:
poicslalis suscepiione prsesemis olei Spiritus sancli i'i'er quein, t ' 'c.
PATROL.GXXXVIII. 34
 1067 APPEND.AD S_£C. X. — MONUMENTA LITURG. 068
adjulores ejusdemmysterii, ita ut diaconi stent post A •adjutorium. Sed anliph. Calicem salularis. Ps. Cre-
dorsum episcopi,presbyteri vero a dexlris et a sini- ididipropter. Ani. Cum his qui otlerunt. Ps. AdDor
f slris. Crucesvero et cmtera ulrinque inler illos media. niinum.\ A. Ab hominibus iniquis. Ps. Eripe me.
His ila constitutisconvertalse episcopus aut cui ille A. Custodi me a laqueo. Ps. Domine clamavi.
pmceperit lam ad clerum quam ad populum, el faciat A. Gonsiderabamad dexieram. Ps. Yoce mea. Lectio
sermonem de confeciione chrysmalis congruentem. non i dicatur nec versus.Sed anliph. Conanlibus aulem.
Deinde convertat se ad Orientem, el inlrel in conse- Ps. Magnifical. Oratio ad Vesperum. Deus cujus
crationem principalis chrysmalis. Et primo misceal coenam < sacralissimam veneramur ut ea digni inve-
balsamum cum oleo, deinde halat ter super illam :niamur, munda nos qu_esumus a sordibus peccalo-
ampullam, el dicat lenta voce :' 'rum, qui ad insinuandum nobis humilitatis exem-
Exorcizo le creatura olei per Deum Patrem om- plumpedes ] luorum dignalus es iavare discipuldrum
nipotenlem, elc. (ul tom. I. Mon. p. 74.) Per omnia > qui cum DeoPalre. Cum autem scolaprimum anliph.
ssecuLvsseculornm.-Amen.Dominus vobisc. Et cum dicit. < Calicem salutaris. Stalim duo acolili parali cum
spirilu tuo. Sursum corda. Habemus ad Dnum. Gra- inigris casulis incipianl exspoliare altaria, usque dum
_tias,agamus Dno Deo nostro. Dignumet j'uslum esl. finitur . vesperaposlea iollunlur. A vesperaaulemIiujus
Yeredignum eljuslum est, a_quumet salulare. Nos ]Sj.diei nuda sunt altaria usque in mane sabbati: Exple-
tibi semper el ubiquc gratias agere, elc. (ib. p. 76.) lis omnibus procedil domnus Episcopus cum omni
Finila benediclione domnus Episcopus salulet alacrilate < cum presbiteris el clero si vult anle vel post
'
Chrisma nudum et minislri qui juxta eum suitt, el ila cibum ad locum ubi mandalum vull perficere. Unus
ilerum per ordinem descendat, sicul ascendil. El te- ex subdiaconiscum Evangelio et pueri cum cruceet
nenle ampullam accolito deferalur omnibus cooperta duobus > cereisardenlibusel incenso, parali procedunt
ad salutandum per ordinem, ttl a nemine nuda vi- cum archidiaconoin locum ubi fralres ad mandatum
dealur. Hoc autem faclo sutnmo honore procurelur, conveniunl. Et pritno omnium legitur evangelium
usque dum altera ampulla ascendat et iterum descen- secundumJoannem. Ante diem festum pascoe.Deinde
dat, ut ambmhonorifice ad locum suum redeant: fratribus muluo sese lavantibus canlantur anliph. de
EXORCISHUS OLEl. carna Dni. Ccena facta dicit Jesus. Ps. Miserere
Descendenteaulem ampulla cum Chrismale slalim mei. _4."Postquam surrexit. Ps. Deus misereatur
alia cum oleo catecuminorumcooperta ascendat sicut nostri. A. Si ego Dominus et magisler. Ps. ^Juam
prior usque ante Episcopum. JEthalat in ipsam ter dilecla. A.ln hoc cognoscent. Ps, Domine exaudi.
iicut in priorem, sedtacile ordine quo supra delalam, A. Dominusposlquam.Ps.Bealiimmaculaii.l. Dili-
et imprimis facial ^i exorcismum, et benedicctleam GI gamus nos. Ps. Ecce quam bonum. A. Mandatum
quasi legens leclionem. novum. A. In diebus illis. A. Ante diem feslum.
'. Exorcizo te crealura olei in nomine Dei Patris A. Yos vocatis me. A. Domine tu mihi lavas. Oralio
omnijioien.is elc. (Tom. I. Mon. pag. 74. col. 1.) post mandatum. Post lavacrum pedum, el post fra-
Tunc dicul Doniinus vobiscum. Deus incremen- clionem panis domnus Episcopus vel .precbyler pro-
lorum, etc. (ib. pag. 75.) nunliat hosversus : SuscejiimusDeus misericordiam
Tunc domnus Episcopus et qui juxta eum sunt sa- luam in medio templi. Tu mandasti mandata tua,
lulent- eam el-descendat per-ordinem sicut aiiera, et cuslodiri nimis. Tu lavasli pcdes -discijiulorum
deferalur omnibus ad salutandum, his ila peraclis luorum. Ooera manuum tuarum Dne non despiciasin
eodem ordine'et decorequo ascenderanl in ecclesiam eternum. - "
.
redeant ambaj ad sacrarium; lunc lavel ponlifex ma- Adesto Doniine officiis nostraeservitulis, quiatu
tms et diaconi vadunt ad allare, et discooperiant pedes lavare dignatuses luis discipulis. Ne despicias
sancla. El ponlifex venicns ad allare dhidal oblatas opera manuum luarum, quse nobis relinenda man-
,.ad frangendas, el communicelomnis populus ordine dasti, ut sicut hic exleriora abluuntur inquinamenta
suo et sumal de ipsis oblalas inlegras adservandum sic a le omnium noslruin inleriora lavenlurpeccata,
, usr/ue mane diei parasceve, de quibus communicent*'* quotl ipse pvsestare-dignelisqui vivis, etc. Alia. Deus
absque sanguine Domini, sanguis vero eadem die pe- qui discipulorum. tuorttm pedes abluens pio affeclu
nilus consumaiur. Et scola dicenie Agnus Dei atisque eis exemplumprsebuisli, mandalumquededisti.Con-
. osculoel communione.Dominus Jesus. cum psalmo cede propitius ut per obsequium mahdalorum tuo-
clgloria. Fractis autem oblalis .communicentpresby- rum eorum oblenlu de tuo Isetemuraspeclu, quod
tcri primo, poslea diaconi, el cmteri omnes. El ita jpse prsestare. Alia. Annue misericors Deus, ul qui
perftcialur Missa ordine stw. Ad Compl.Refecti vi- divina prsscepla violandoa paradisi felicitaie deci-
lalibus alimenlis. Super popuium. Concede qucesu- dimtts, ad seleriisebeatiludinis redeamus accessum
. mus Domine, ut perceptum novis. per tuorum cuslodiam mandatorum. Quod ipse
Et ponlifex descendatin sacrarium mandans pre- prscstare. .
sbiteris quod volueril, tunc Chrismanovum misceaiur FERIA Y. COENADOMIM.
cuniveteri, si quid residuum sit, similiter el oleum, et Media nocte surgendum est, et langilur signum, el
, ita dividalur per presbileros,el fmila sunl isla. post hmcnon tangitur nisi in nocle sancltim (sancta)
Ad vespcrumin carnaDomini. Non dicatur Deus in Paschw ad.matitiinum; al vero ecclesia oinni lumfne
 1069 BENEDICTIOOLEI. 1070
decorelur, el more solilo Deus in adjulorium meum A.mat eum cnm calice, illa tanlummododie, poslquam
non dicant, nec Gloria. Nec Invitalorium; sed cantor ^communicaverit,ponil calicem super allare. Deinde
incipit in psalmis(mo) anliphonam, sicut in anlipho- acceplam a subdiaconopatenam ponk juxta calicem
narium (rio) conlinelur; nec presbytereomplet in fine de latere sinislro, et. slalim cooperitur a daobus dia-
oralionem,sed tacile surgendum est, et leclor bene- conibus utrumquc de. sindone munda, quam prius
dicliohem . petal : et quantlo finit, non dical. Tu praiparaveranlin ore altaris e regionepontificis post
aulem, sed ex verbisleclionum jubeiur faccre. finem. corporalemexpansum; et continuo duo acolyli invo-
Leclionesverolegantur tres de lamenlalioneHieremim lutas ampullas cum sindonealba serica, ila ut vitleri
prophelm,.ubi dicit: Quomodo sedet sola civitas, possinl, a medio lenenl in brachio sinistro projeciis
_is<7_M!Cogitavit Dnus dissipare murum filiseSion; sindonibussuper scapulamsinistram, ila ul perlingat
tres de traclatu sancli Auguslini in psalmo (mum) scupulamdexlram, quatenuspossint dependenlia reti-
Exaudi Detis orationem meam primo (mum). Tres de nere; a quibus sub humero slantibiis venil snbdiaco*
aposlolo:ubiait I. ad Corinlhioscap. xi. Ego accepi nus, el accipit ampullam commixlam una cum sin-
a Dno, ,quod et tradidi vobis. VIIII psalmos. done, et dat eam archidiacono, et ille defert pontifici
VIIII lectipnes. VIIII responsoria, cum antiphcmas ante altare; tunc pontifexrespiciens ad orientem, et
(is) omnia complendasunl. Seqnilur maiulinum : ma- y diaconuslenensante ipsum amputiam in sinislro bra-'
lulino complelonon dicaiur Kyrie eleyson, nec Et ne chio revolutamin sindone, ut sttpra diximus, el dicit
nos inducas in templationem. Hora -autem teriia pontifex ; Sursum corda. ^ . Habemus ad Dnm. Gra-
ingressi sacrarium induuntur dahnalicis lam.ponti- tias agamus Dno Deo noslro. fy Dignuroet justum
fex,quam omnesdiaconijVeloinni ornamenlo,sedenle est. El intrat in consecrationem chrismqiis excelsa
pontifice in sella sua, et prmparanlur ampullmdutv voce, sed antequanm benedicalur, halat ler in am-
cum oleo, qitarum meliar defertur pontifici,ut.accepto vullam.
balsamo et commiscilalocum oleo manu sua impleai YD.et justum est, aaquumet salutare, nos tibi sem-
egm,.iliam vero aliam ministri leneant plenam; -et per el ubiquegraiias agere, Dne sanctePaieromnipo-
ponlifexlolis manibus procedit cum seplemcereoslala lensselerneDeus; qui in principio et inter cselera,elc.
. (is) ad Missas (216), dicla antiphona ad Inlroitum : EXORCISMUS OLEI.
Nobis autem glori (ari) oportet. Sequitur Gloria in Deusincremenlor.umetprofectuum spiritalium, elc.
cxcelsis Deo. Qna explelabenedicitampullam olei ordine quosupra
Dicit orationem : delalam, et simililer halal in ipsa sed laciie, umpul-
__Deus a quo et Judas reatus sui poenamet confes- lam aulem, qum cum chrismale est, slalim ut bene-
sioriis, clc. Legitur apostoli.leclio : Fratres, conve- G dicla fuerit, cooperilur, ul anima nuda videatur, sed
nienlEitis vobis in unum, usque ut non eum hoc tenenle eam accolito, omneseam per ordinemsalu-.
niundo dampnemur. Sequitur Grad. €hr9_factus est tent, quamEpiscopusel diaconi prius nudam salutant.
pro nobis obediensusque ad mortem. Legitur evan- Hoc expleto, ablotis manibus fonlifex venit anie
gelium secundumJohannem caput XIII-. In illo tem- allare, ei communical amnis populus Qrdine suo, et
pore sciens Dnus quia venit hora ejus : usquequem- servanl de sancta usque in craslinum.
admodum ego feei vobis, ita el vos"facialis. Canitur. ADCOMPLEKDUM.
offeriorium: Dextera Dni. Sequilur super oblala : Refecli vitalibus alimentis, qusesumus Domine.
Ipse libi qusesumusDne. Et dicit ponlifex.ordinesuo Deus nosler, ul quod te.mpore morlalitalis exequK
usque ubi dich : Communicantesel diem sacratissi- mur, inmorlalitalis tuse munere consequamur. Pcr.
mum celebrantes, quo Dnus noster Jesus Chrislus Ea verodie hora nona faciebal excuiiignem de lapide
pro nobis est traditus; sed et memoriam. Sequitur: in loco foris basitica, si ibi oratorium habuerii, in
Hanc igitur oblationem servitutis nostrse, sed et porta ibi exculiunl; sin vero, in locoin quo conside-
cunclse familiseluse, quam tibi offerimus ob diem, raverit. Prior ita iti ex eo possit candela accendi; qum
in qua Dnus noster Jesus Christus tradidil discipulis candela in arttndine debet poni, ct a mansionario
suis corporis et sanguinis sui mysteija celebranda, •0 Ecclesimvel locoubi accenditur lampas; uua servelur
qusesumus Dne ttt plaealus accipias. Qui pridie, tisquein Sabbatumsanctumad inlumindndumcereiun,
quam pro noslra omnium. salute pateretur, lioc, est aui eodemdie benedicendusest ordine, guo in sacra-
Itodie, accepit panem in sanctas ac venerabiles.Ilem nienlorumconlinelur. Ipsa vero die omnes diurnale
in ultimoanlequamdicalur: Per quem hsecomnia Dne offtciumiiisimul canunt. A vespereautem hujus diei
semper bpna creas, levanlur de ampullis quas o/fcr nuda sint allaria usquein mane Sabbato.
runl populis; el benedicil lam domnus pqpa, quam FEIUA VI INPARASCEVEN.
smnes presbyleri. Medianocle surgendum est,dicuntur VIIII psalmi
BENEDICTIO OLEIPB.0INFIRMIS. cum responsoriis; tres leclionesde lainentatidneHier
EmitleDneSpiritum sanctumluum qusesumus,elc. remimprophelmabeo loco, ubi ait:CogitavilDnusdis-
Sequilur Per quem hsec omnia. Quu expleta commu-' sipare, usquemisericofdiseDnimultse.jTresdeiractam
nicai episcopussolusanle altare, et diaconus confir- S-.AugustinidepsatmoLXIII. Tres deAposioloubiait

(216) Tota missa m M. R. oralionesaulem. sequentes pieraequeeasdqmin Ponlificali R. leguntur, =

 '
1071 APPEND.AD S_.EC.X. — MONUMENTA LITURG. 1072
i
adHebrmoscap. K.Feslinemuscrgoegredi.Deindese- A laribus moniti, et divina institulione formati aude-
quilur Matutimim;lucernmextinguun!ur;lumeiiaulem mus diceve: Paier uoster qui es in coelis. Sequitur:-
ecclesiw (hd) ab inilio cantus noclurni inchoatur Libera nos qu_esuiiiusDna -abomnibus malis. Cum
extingui hoc lamen ordine, ul ab ihlroilu ipsius ec- dixerinl Amen. Sumit de sancta, el ponit in caliccm •
clesimincipial paulalim lulari, ul verbi gralid.,'per- niliil dicens, elcommunicant omnes cum silentio , et
aclo primo noclurnovidealnr eorum pars lertia esse explela sunl universa, el dicit Pontifex: In nomine
exlincla : medio noclurno ilerum tertia; lerliovero Patris elFilii el Spiritus sancli, pax tibi. fy Et cum
expleto, exceplis seplem lampadibns,' nihil luminis spirilu luo. El post paululnm vespera dicit tinusquis-
reiinqualur; qumin malutino hoc ordine exlingnan- que privalim, et sic vadunlad mensam.
lur; in initio psalmi primi sil ciislos semper paralus SABBATOSANCTO.
in loco dexlrm parlis ecclesimprope lampadibus; at Media noclesurgendumest; dicuntur novempscthni
xxbi audieril anliphonam lcnens canitam in manu cum responsoriis, tres lectionesleguntur de lamenta-
sua tnlal lampadem unam ; infine psalmi ipsius lione Hieremim ab eo ioco ubi dicit : Misericordise
aliam sinislrm parlis, sic una ex purte una, alia ex Dni muliie, usque in finem. Deinde legunlur Iwmiliw
alia lutantur usque ad evangelium,in evangeiiovero sanclorum Pairum, ad ipsum diem pertinenles,el in
tutalur in ecciesialainpas. B cnndelisaccendcndisvel ex.inguendis, sicut superius
Bora lerlia proceditPonlifex, vel qui vicemillius liabelur. Post horam lerliam sabbalo procedunl, qui
lcnueril in ecclesia stttlnla infra urbem , non tqmen bapiizandi sunt, ad ccclesiam,el ordinantur \,er ordi-
in majore ecclesia; qui dum veiiens de sacrario pro- nem sicut scripti sunl, masculiin dexlram, feminm
cesserit anle allnre adorandum super oralorium , in sinislram, faciehs crucenv sacerdos in froniibus
sicul mos est, statim ul surreseril, cnm silenlio singulorum. Poslea inposila manu super capita sin-
ascendil ad sedem, quo sedenie slalim subdiaconus gulorum dicit:
ascendil ad legendum, el post leclionem cantalur Ipsa expleta iangil singulis nares el auresde spulo,-
canticum: Dne audivi cum versibus suis, et dicit et dicit: Ej.liela, quod est adaperirc in odorem sua-
Pontifex : Oremus : el Diaconus: Flectamus gcnua; vilatis. Tu antem efiiigare diabole, adpropitiquabit
ct oral diulissime, el dicil Levate, el dicii (forsan enim judieium Dei. Postea tangit de oleo sanclosca-
oraliones) quasut finieril, omnes laciteexeunt foras; pulas el pectus, el dicil : Abrenunlias salanse?
Presbyleri veroecclesiarumsitie de urbe, s?u de sub- i^. Abrenuntio : et omnibuspompis ejus : fy et om-
urbanis, vadunt per ecclesias suas , ul hoc ordine iiibus operibus ejus ? i^,Et ego te linio oleo salutis in
cuncta ad vesperum facianl, Iwc lanliim mutaiiles,ut Ckrislo Jesu nostro propilialus in vitam seteriiani,
ubi Pontifex meminil aposlolicum, ipsi uominent ^1pax tibi. Hac explela, ambulet id circuilum inposila
episcopumsuuin.Post oralionesprmparatur crux anie mctnu super capita eorum decanlando excclsavoce :
allare, inlerposilospaiio inler ipsam et allare suslen- Credo iri Deuni, vertit se ad feniinas, el facit siini-
tata'hinc"inde a duobus accolilis; posilo anle eam liter. Posteadicitur eis ab archidiacono: Orale elecli,
orpXorio, venil Pontifex , et adoratam deosculatur flectite genua, et post paululum dicit: Levate, com-
crucem; deinde Episcopi, Presbyteri, Diaconi, et jilete oraiionem vesiram in imum, et dicite anien ;
cmteri per ordinem, deinde populus; Pontifex vero et respondent omnes amen. Ilerum admonentur ab
sedet in sede usquedum omhes salutenl. Presbyleri archidiacono his verbis : Calicumiii! recedanl; si
tero duo priores, mox ul salulaverint, intranl in sa- quis caticuminus est, recedat; omnes calicumini
crarium, vel ubi posiium fuerit corpus Dni, quod exeant foras. llerum dicit diaconus : Filii karis-
pridie remansil, ponentes eum in patenum, el snbdia- simi' revevtimini in locis vestris evpectantes ho-
conus teneat ante ipsos calicem cum vino non conse- ram, qua possit circa vos Dei gralia bapiismi ope-
cralo, et aller subdiaconuspatenam cumcorpore Dni; rari. Hora nona ingrediunlur in sacrarium sacer-
quibus tenenlibusaccipil ttnus presbylcrpalenam, cl dolesel Icvilm,el induunl se vesiimeulis, cum quibus
aller calicem, et deferl super altare nudalum; Pon- rv vigilias celebrare debent, et accenso cereo procedunt
iifex vero sedet, dum persaluial populus crucem,nam omnessimul de sacrario cum ipso cereo in ecclesiam
salutanle Pontifice vel populocrucem,canitur semper cum siteniio, nihil canenles, el ponitur in candelabre
aniiphond: Ecce lignum crucis, in quo salus mundi ante altare, el uuus diaconus rogat unum de sacer-
pependil, venite adoremus. DicalurpsalmusCXVlll. dolibusveilevitis, qui ibidem revestiti adslant, pro se
qua salulala el reposita in loco suo descendit Pon- orare; et ui surrexit, dkii ipse diaconus:Dominusvo-
tifex anle altare, et dicit: Oremus : prseceplis salu- biscuin.it].Etcumspiritu.tuo.Eldicit orationemislam:

BENEDICTIONES VARI^e

BENEDICTIO CEREI. altaris ; el lunc ascendilipsepraxedens pontiftceniad

Expletis tectionibusstalim veniens unus minisler, fmue*; tiaic deinde scoladescendilad fontesad lcla-
{enensampullasin manibussttis, stansin dcxlrocornu nhini faciendam, expeclantesparali ponlificem; se~
 ~ ,-.—-,_
1073 EENEDICT. YARLE. ^^
cundus vero scolmtenel'vas aureum in manu sua si- _Adampnate, qui cseco nato oculos aperuit, et qualri-
nislra super planelam, nnde pontifex millere debei duanum Lazarum de monumcnlo suscitavit. Ergo
chrysma in fonlem, et jussi faciunl lelaniam trinam, rnaledicte. Ut supra.
Deindepoiilifexprocedil cum omni decore, sustenlatut jEternam acjusiissimam pietatem tuam elc.
a duobus diaconibus,el illaduo cereostata, qum anlt Seqttitur exorcismus.
fueranl inluminala , semper anle ipsum proceduni Exorcizo te creatura aquae in nomine Dei Patris
usquedumomnia finierint; letania finila, faclo silentic omnipolenlis, et in nomine Jesu ChrisliFilii ejus, et
dicil pontifex: Dnus vobiscum. is) Et cum spirilu Spiritus sancti. Onmisvirtiis adversarii, et omriis
luo., Dicil: Oremus ; et dat orationem. incursio diaboli, omne phantasma, omnis ininiici
BENEDICTIO FONTIS. potestas eradicarc et effugare ab hac creatura aquas.
. Omnipolenssenipiterne Deus, adesto etc. Unde exorcizo te crealnra aquacper Deuni verum,
CONSECRATIO FONTIS. per Deum Vivum, per Deum sanctum, per Dnm nrm
Dnus vobiscum. RJ.Et cum spiritu tuo. Sursum Jesum Christum, ut efficiaris aqua sancta . aqua
corda. t%.Habemus ad' Dnm. Gralias agamus Dno benedicla, ut ubicunqiie effusa fueris, vel aspersa,
Deo noslro. fij.Dignum et justum est. sive in domo, sive in agro, effugias omneni phaiitd-'
YD. el justum est, sequtim et salutare; Deus qui B siam, omnem inimici potestalem; Spirilus sanclus
invisibili potenlia etc.: habitet in domo hac, per. Et miscelur sal et cinis
Unde benef dicole creatura aquseper Deum vivum, faciens ter inde crucemsuper ipsa aqua. Dein deponis
per Deum verum etc. vinum tnixtumcitm ipsa aqua benedicta, el dicit hanc
Signate illos ; accedite ad benediclionem. Signent oraiionem: Creator et conservalor humani generis,
tpsosinfantes in fronlibus eorum palrini vet patrinm dator gralise spirilalis , largitor seternse salulis; lu
"de pollicibussuis dicenles : In n.omine Patris et Filii Dne mitle Spiritum luum snper vinumcum aqiia
et Spiritus sancti. Tunc venit accolilus iierum faciens mixlum, ut armata virtute ccelestis defensionis ad
crucem tn Jrontibus singulorum dicendo: In noniine consecrationem hujus ecclesisevel allaris proficiant.
Patris el Filii et Spiritus.sancti;, et inponit manum Per Dnm.
super eos, dans oralionemexcelsa vocehis verbis:, Deinde faciens crucem cum digilo suo de ipsa aqua
Deus Abraham, Deus Isaae, Deus Jacob etc. in dextra parle per quatuor cornua allaris, inde tatera
. Ergo maledicte diabole recognosce senteuliam cuin hysopo adspergit septem vicescanehdo aniipho-
tuam elc. ' , nam : Adsperges me Dne hysopo el mundabor, la-
Et adnunliat diaconus dicens.: Orateeiecti, fleclite vabis me, el super nivem dealbabor. _Ps.Miserere
genua, et reliqua prius; el signanl pairini vet ma- C mei Deus secundum : vadens in circttilu alldris,
trinm ut prius, el sequitur alius accolitus, super mas- spargendodeindein dextra parieles ccclesimusqnedum
- culos fgcit crucem sicut prius fecit; el inponens nia- veniens anle atlare spdrgens iierum desuper in cir-
num suam super eos dicit: cuitu atlaris vel ecckiim canendo ant. Exurgat Deus
. Audi inaledicle salanas adjuraturper nomen seterni el dissipentur inimici ejus. Ps. Ipsum, usquedum ve-
Dei et salvatoris nostri filii Dei cum lua viclus invi- niensilerum rintealtare spargens desuper el in circuitu
tlia tremens gcmensque discede ; nihil-lihi sil com- ecclesimcanendo ant. Qui habilat in adjutorio allis-
jnune cum servis Dei jam culeslia cogitantibus re- simi, iii proleelione Dei coeli commorabitur. Ps. ip-
nuntiatoribus tibi a sseculo, et beatse inmorlalilalis sam, et miitil ex minislris aut clericis duos vel tres,
victuris. Da igilur honorem advenienli Spiritui qui exirinsecus ecclesim pariler una vice psalhriles
-sanclo, qui es summa cceliarce descendens pro lur- spargant. .
batis fraudibus luis"divino fonle purgata peciora , lterum ipse ponlifex vadil de ipso altare spargen-
idem sanctiflcando lemplum et habiluin perficiai.,et dum per medittm ecclesimin longum el in lalo simili-
'
ab omnibus penitus noxis prseterilorum crimiuum ter crucem faciendo, sive per omnepavimentumspar-
liberati servi Dei gralias perenni Deo referanl sem- gendo, cum antiph. Domusmea domus oralionis vo-
per, et benedicant nomen ejus sanclum in ssecula D cabilur. y. Narrabo nomen luum fralribus meis, in
sseculorum.Per. medio ecclesise laudabo le. el Gloria. Et veniensin
Deus Abraham, Deus Isaac, DeusJacob elc. medioecclesimdicit: Oremus, et diaconus, flectamus
Ei'go maledicle diabole, ul supra. Ilem dicit dia- .genua. Levate, el dicil oralionem istam :
conus : Orate electi, et reliqua ul supra; e( signant Deus, qui loca uomini iuo dicata sanctificas,
patrini vel matrinmnl piius. Deinde teriius accolilus effunde super hanc orationis domum gratiam tuam,
facit crucem in fronlibus puerorum. sicut anlerior ut omnibus hic inyocanlibus le auxilium luse "miseri-
fecil, el inponit manum supercapiiaeorum dicendo : cordise seniialur, per. llerum dicit: Oremus : et
Exorcizo te inmunde spirilus elc. diaconus dicit: flectamus genua. Levate. Sequitur
Item super feminas faciens.crucem ul superius,et oralio:
inponit manum snper capiia earum dicendo: Deus sanctificalionum omnipotens dominalor,
Exorcizole inmunde spirilus per Pairem et Filittm cujus pielas sine fme sentitnr. Deus qni coelestia
el Spiriium sanctum, ut exeas el recedas ab his simul el lerrena eomplecteris, servans misericor-
famulabus Dei;'ipse enim libi imperat maledicte diani luam populo tuo anibulanti ante conspeclum
1075 APPEND; AD S^EC.X. — MONUMENTALl-TURG. 1076
glorice tuse; cxaucYipreces servorum tuorum, ut A scternarii. Dicil: Pax tecum. fy Et cum spirittt tuo.
sint oculi tui aperli super' domum istam die ac Ecce sic benedicetur omnis homo qui timet Dnm.
nocle; hancque Jjasilicam in honore Sancti ill. Benedieat vos Dominus "ex Syon, ut videalis bona,
sacris mysteviis iinstilutam clemenlissimus dedicat quac sttnt in Bierusalem , bmnibus diebus vilse
miseralus inluslra. proprio splendore clarifica, om- vestrse.
ncmque Iiominem vehientem adorare in hoc loco inde dicit:
placalus admitle; propitius dignare respicere, et .oiUirmat vos Pater et Filius et Spiritus sanctus,
propler nomen tuum magnum, et manu forli et ul babealis vitam seternam, et vivatis in sseculasa_-
brachio extenso, in hoc habitaculo supplicantes culorum. Amen.
libens protege, dignanter exaudi, ac seterna defen= Hoc aulein per omnia pmcaventes, ufhmc non ne-
sione conserva, ul semper felices semper tua reii- gliganlur, quia tunc omnes baptisino legilimoChri-
gione Isetanles constanter in sanctse Trinitatis ftde stianilatis nomihe confirmanlur. Inlerim vero scola
calholica perseverenl; per Dnm. jussa facit letaniam anle allare, prima septenas, et
Regenerationis ingressus in verse innocentisenova spalio facto faciunt aller quinas, ilerum spalio
infantia .renascatur. Per. Hac omni expleta fundit facto faciunt irinas , el dum dicil Agnus Dei,
chrysma de vasculo in fonlem super ipsam aquatn in B Magister scolm dicil accendite1; et lunc inluminatur
modum crucis, el cum manu sua miscilat ipsum cliry- ecclesia, 'et procedit Ponlifex de sacrario, cum duo
smq cum aqua, el spargit super omnem fonteni, vel su- cereostala (unde superius diximus) slanl sicut ahlea a
per umnem populum. Hoc faclo, omnis populus, qui dextris et a sinistris allaris. Letania explela dicit Pon-
voluerit. accipil benediclionem in vasis suis de ipsa tifex Gloria inexcels. D. et oralionem; deinde legilur
gqua, anlequam ibi baplizenlur parvuli, ad spargen- Apostolus.:s«/i«tai-All.GonfiteminiDno. Sequiturlra-
dum in domibus eorum, et vineis, et campis, el fru- elusLaudaiVeBnmonmesgenles:SequilurEvangclium.
ctibus eorum. Deinde presbyter, aut diaconusetiamsi De vespereSabbati ante Evangeliumnon portant lumen
necesse fuerit, et accolili discalceali induenles se aliis in ipsa nocle, sed tanlum incensum. Non cantenl Of-
veslibusmundis vel candidis ingrediuntur in fonles fertorium, nec Agrius Dei, nec Communionem, sed
intro aquain, et baptizaritur primo masculi, deinde missam per ordinem. Illud autem de parvulis -provi-
feminm sub hac inlerrogatione : Sanctificelur et dendum est, ut postquam baplizali fuerint, nullum
fcecundetur fons iste in nomine Patris et Filii et eibum accipiant, nec ablacienlur anlequam communi-
Spirilus sancli. Credis in 'Deum Patrem omni- cent Sacramento corporis Chrisli; et omnibus diebtis
polentem creatorem cceliet terrse ? $<.Credo. Cfe- septimanm paschm ad missas procedani, et offeranl
dis et in Jesum Christum Fiiium ejus unicum, G pro ipsis, et communicent omnes; hic aulem supra
Dnm nostrum natum et passttm? i^. Crcdo. Cre- scriptus ordine baplismi, sicul in hoc Sabbato pa-
dis et in Spiritum sanctum; sanctam Ecclesiam schm, sic et in Sabbato pentecostenomnimodis cele-
calholicam ; remissionem peccatorum ; carnis brelur. Item in ipsa die diurnalem cursumseparatim
resurreclionem , ,et vitam seternam? i^. Credo, cununtiln ipsu noctepost gallorum canlum, matulino
Et acceptis infanlibus de parenlibus baptizanl eos sub rumpente luce tenebras, surgente's in ecctesiam ve-
'
trina mersione, tanlum sanctam Triniiatem semel in- niunt, et muiua charitate se invicem obsculantes, et
vocanlesita dicendo: Baptizo te in nbmine Palris, et dicant .•'Deusin adjutorium meum. Sequilur Invitato-
mergil semel: et Filii, et mergit iterum : et Spiritus rium cum All. Sequuniur tres psalmi cum antiplionis:
..sancti, et mcrgil terlio. Levatis aulem ipsis infanies Beatus vir. Quare' fremuerunt. Dne quid nvultipli-
in manibus4iuisofferunl eosuni presbytero ; ipse vero cali suril. Seqmntur vero tres leclionescum respbnsb-
. presbyler faciens de chrysma crucem cum pollice in iiis. Prima lectio deActibus aposlolorum. Sequitur
verliceeorum cum invocalionesanctmTrinitatis dicil: secuhda et tertia dehomiliis saricti Augustini. Se-
'
Deus oinnipotens, etc. quilur Matuiinum cum All.
. El sitnl parali, qui eos suscepturi sunl,-cum linteis n Infra AlbdsPaschm super Venite: Surrexit DomU
inmanibus eorum, el dccipiunt ipsos a presbyterisvel nus vereall. et tres psalmi per nociurnum inponuntur
diaconibiis, qui eos baplizarunt. Pohtifex veroegre- per smgulas noctes usque in octavas paschm, id est.
dielur a foiile, habens compositam sedem in ipsd ec- Feria II. Cum invocarem. Yerba mea. Dne ne in
clesia ubi voluerit, sedens in ea. Et deporlanlur ipsi ira lua." _ -
infantes ante eum, eidat singulis slotam, casutam et: Feria III. Dne-Deusnieus in te soeravi. Dne Dnus
'
chrysmale, el decem siliquas, et vestiuniur; induli vero nosler. In Dno confido.
ordinanlur per ordinem sicut scripti sunl in circuilu, Feria IV. Salvum me fac Dne.Usquequo Due.
et datorationem Ponlifex super eos cum chrysnia fa- Dixit insipiens. . -
ciens crucem in frontibus eorum cum invocatione Feria V. "Dne' quis liabilabit. Gonserva me Dne.
sanclm Trinitatis, et tradit eis sepliformesgralias Spi- Exaudi Driejiistitiam meam.
rilus sancli. Feriasexla. Cceli enarrant. Exaudial te Dnus.
Orulio dd cohfirmanduni. Dne in virtule.
Omnipotens' seiripiterne Deus, cjtti regenerare. Sabbalo. Dni est terra. Ad te.Dne levavi. .Judica
Accipe signum crucis Christi in vitam propitiatus me Dne quoniam ego in innoeenlia mea.
 1077' VERSUS ET ORATIONES1NCOENADOMINI,ETC. 078
Ilem a Pascha usque __ioclavas ad omnes cursus pro versu et responsorio canlalur. fij. Hsec dies cjuam
non cantaiur responsorium, 'nec leclio recilalur, sed A fecit Dn9, lanlum prima, elc.

VERSUS' IN ,C(ENA DOMINF ET PARASCEVE, ET SABBATO

SANCTO OT..

(Excod. bibl. Vindob. th. 685, S9sc. x.)

Qui prophelice promisisti ero mors tua o mors. A celsis surgens daptaus prsebet formam morla-
Byrie eleison. Domine miserere. Christus Dns fa- ... [Iibus.
cius est obediens usque ad morlem. Vila in ligno Humilitalis gratia Pelri petens vestigia. Yicfori.
morilur, infernum ac morlem spoliavil. Kyrie elei- Pallel servus obsequio cum angelorum Dominum
soii. Qui expansis in cruce manibus traxisli dmnia Ferendo lympham linteam cernit cceno procum-
ade (ad le) ssecula. Kyrie .eleison. III. Bomine. [bere. Victori.
- Permilte Simon ablui, acta figurant mysiica.
VEKSUS FLA.VII A.DMAKDATUM (218). B Dum summus ima bajulo quid cinil servet cineri.
Yictori niortis inclita pangamus laude gloriam [Yiclori.
Cum Palre et sanclo Spirilu, qui nos redemit obitu. Lavator thoris accubat, verbique favos agerat.
[Victori. Quos intcr hostem denotat necis qui dolos ruminat.
Tcllus ac sethra jubilent in magni cosna princi- [Yictori.
[pis. Tu ex lupe Juda pessime fers agno misi basia.
Qai protopiasli pectora vitse purgavit ferculo. Yi- Dans membra Ioris regia, quse sorde tergunt s.secula.
[ctori. [Victori.
Ilae nocie factor omnium potenti sat mysterio, Nexi solvuntur hodie carnis, cordisque carcere
. Carnem suam cum i_aii"-uinein escam transfert Unguens sacratur crjsmalis spes inde crescit miseris
[animse. Viclori. [Victori.
(217) Yersus sequentes itemque Flavii ad manda- capitulo, legenles ipsos psalmos prosfrati in ter-
lunr et proximi in Parasceve habentur cum notis ram'; domnus aulem abbas ante aliare super sedem
mtisicis. sibi posilam. Finilis psalmis, dicat domnus abbas
(__18)Mandatum dicitur lolio pedum exjirincipio confessionem cum orationibus ad hoc pertinenlibus;
veiborum Christi : mandalum novumdo vobis, quse G deinde veniant in claustrum ad cblloquendum.
etiamnum canuntur in lotionc jiedtim , quse sola ln ccena Domini j.ost sextam prior, cellerarius,
nunc superesl ad exemplum Chrisli in cocna. Olim cantor sen camcrarius ordinent 24 pauperes; qui
autem frequens fuil iu ccetibusmonasticis ac quidem, sedeant in ambitu immediate post prandium. Post
. juxta regulam S. Benedicti, supervenicntibus hospi- prandinm vcnial domnus abbas ad ambitum penes
tum etiam fratribus inter se miiiuo; quod ad januam clauslralem, el prior cum quibusdam,fratri-
- libus,.
sseculum usque decimum sexlum usUatum in mona- bus , el ibi cantor procurel, quod ibidem in ambitu
Isterio S. Blasii fuit singulis Sabbatis per aimum. sint", et sedeanl solum illi 24 pauperes, et nOn
Pauperibus autem quolidie lavabantur pedes juxta plures. Servus aulem domus lavatorii prseparatam
laiidatum ord. operis Dei cum apparatu sacro habcai aquam calidam, el lintea et paropsides pro
jcanliret prccibus, a capite jcjunii usque ad festum lotipne et tersione pedum seu rnanuum. Cattera-
Simonis et Judse in eoena vero Dominiritu se- rius procuret ut ibidem sint duo picaiii- cum virio,
'__.__..
qtienii mane post tertiam et post prandium. ctf post hinc canlor incipial anl., Dominus Jesus
Dicta leriia eanl ad capitulum. postqitam ccenavit, etc, et slalim fial geniiflexio.ab
Dum domno abbati placucrit, faciat sigiium can- rum. omnibus, et medio tempore laventur pedes "paupe-
Posl dielam ant. f. Deus misereatur, prior
tori uicxiens videat, si pauperes ad mandatum sinl perctuial- tabulam, el dicat : et vespon-
ordinali. Si sunl ordinati debilo ijiore, mox renun- iieanl: Amen. Tunc domnus Benediciie; abbas dipat f. Polum
-tiet domno abbati, qui inniiat priori, ut pcrcutial servorttm suorum
iabuiam in capitulo, qua percussa dicioque benediciter, slalim incipiat canior dignelur Dominus benedicere. _Et
domnus abbasps. Misercrc mei Dcus, etc. r-esponsorium : Accessil'ad
' incipiat pedes Jesu, el liinc potus detur pauperibus. Post
euntibusque in claustrum ad visiiandum paujieres
doninusitbbas prsecedal eum capellano srio porianio n)./canlor incipial y. Dimissa sunt ci, el.cellerarius
dcX"peciiniam, cullibel 15 denarios
sibi libruni, deinde convcntus, el primo seniores, paupcribuseruni 50 soTuii.. ----.- --
iisuales;
jiostea pueri cum magistro. Finilo ps., iricipiat can- fiuietur, fepelitio i^.-repetatur,
tor arit. -JDomimcsJesus, etc, flcclantque onines ei Pdslquain'versus
ilcruiu administretur piiuperibtis. His per-
genua, et unicuique fratrum collocetur unus pau- actis dicatpotio canlor : Suscepimus, De'us,misericor-
per;.etslquis fratrum lioc anno-obierit,' eidem
unus paujierponatur. Duodecimvero pauperes domno diam tuam, Kyiie cleison, Pater nosler. f. Oslende
Vomine , misericordiamluam , y." tu mUudasli[,
abbati assignenlur, el tredecim domno Regenber-. nobis, Doniiimsvobiscurii, oremus. Adeslo, Domine, dfficio
" "chto dotalori. Post abluiionem pedum et manuum- nostrm
iabulam annuente abbatc, qua per- mediateservituiis, quai ipse prmstare digneris. Et Im-
percutiat piior fiat genullexio ab omnibus , ct iucipiat
cussa detur eleemosyna pauperibus. Cqmplelo man- domnus abbas
daio iricipiat domnus abbas septem "psahnos -poeiii- ps. Miserere mei, et eatit • ' in choruiu
-"--
in etfaciant, ulpra3scriplum est. .
tentiales, eantque chorum, sicul exierunt de
 1079 APPEND. AD SJIC. X. — MONUMENTA. LITURG. 1080
EKSUS IN PAUASCEVE. A nie circumtege , galcam salttlis mihi impone, gladio
spirilali me acciuge, ut contra hostem nequissimum
Popule meus quid feci libi? Aut in quo con- bellaiurus el tuo muniar miseralionis auxilio, et
tristavt le? Responde mihi ? Quia eduxi te de terra salulifcrse crucis vexillo : luo sancto no-
luo. cunctique
.tEgypliparasli erucem Salvatori Agioso Theos. mine
San- insignili ab hoslis perlidi sinl incursione secttri
Agios ischyros. Agiosathanatos eleyson ymas. le Jesu Chrisle.
clus Deus, Sanclus forlis. Sanclus immortalis mi- perAlia. Dcus
seiere nobis. Qui eduxi te per deserlum quadra- qui Moysi famulo tuo in via squa-
lentis heremi serpentem seneum in media pojiuli
ginta annis, et manna cibavi te, et inlroduxi in mullitiidine ad liberendas lelali viro infestas ani-
lerram satis oplimam parasli crncem Salvatori tuo. mas
exaltare jussisli; nt si quis mortiferoviilnere
Agios. Quid ultra debui facere libi et non feci ? inflictus ad eum
te vineam meam respicerel, et venenum exiciale
Ego quidem plantavi speciosissi- evaderet, et
et tu facta es mihi nimis amara. Aceto opiatse saluiis vitam adipiseeret. Si-
mam, futura posl curricula pro lui sa-
gnificans leipsum
namque sitim meam polasli, et lancca perforasti lute plasinatis , crucis extollendum patibulo , ut
lalus Salvatori tuo. Agios. Ant. Ecce lignum erucis
salus mundi quos diabolus armis invidise caplivaveral, tua de-
inTquo pependit, venite adoremus. siderabilis passio ad patriam revocarct. Concede
Ant. Dum Salvator mundi morlis suppliciuni pa- lam mihi misero el
lerelur in eruce, clamans voce magna tradidil spi- cruore peceatori_, quam omnibus tuo
mercatis, qui hodie sanctam passionem tuam
rilum. Et ecce velum lempli divisum csl, monu-
veneraniur, lignumque vitse. adoranl, ut
menta aperta sunt. Terrse motus enim factus est supplices diabolicas insidias, te adjuvanle vincamus etseler-
inagnus, quia mortem Filii Dei clamabat mundus nse vitic parlicipes esse mereamur. Qui citm Palre
se suslinere non posse. Aperto ergo laneea mi- •vivis.
lilis latere crucifixi Domini, exivit sanguis et aqua Alia. Domine Jesu Christe, qui nos per crucis
in redemlionemsalulis rioslrse.0 admirabile pretium -
passionem hodierna die a diabolica servitute Ii-
cnjus pondere caplivitas vedemta esl mundi, tav- berasti, ut quo die hominem condideras , eodein
-
tarea confracla sunl clauslra inferni, aperta est el reformarcs! Exaudi me iiiiserum et
peccalo-
liobis janua regni. f. Crnx fidelis inlcromnes arbor ••rem coram hoc
signaculo crucis facinora' confi-
una nobilis. Nulla silva talem profert, fronde flore tenlem, et
- deprecaniem, ut hujus venerahilis et
germinans. Dulce lignum. dulces clavos, dulce pondtis vilalis signi tuilione munitus elhoslis. nequissimi
sustinel. Crux f. Pange liiigua gloriosi prselium - ignila lela repellere, et ab infliclis evacuari vul-
cerlamiiiis. Elsupercrucis tropliseumdic triumplmm r neribus et ad vilam a.leniam valeam
pervenire.
nobilem. Qualiier redenilororhis immolatus vicerit. Qui cuni Palre et
Spirilu csancto vivis et regnas
Crux. De parenlis protoplasli etc. Hymnus. Yexilla. Deus per,
Anl. Crucem luam. Ant. Tuam crucem.
BENEDICTIO IGSISNOVI
OHATIONES INPAnASCEVE ADSALUTANDAM
XIVUCEM (219). (Ex cod. th. bibl. Yind. n. 68S, sa;c. x.)
Domine Jesu Christe Deus verus de Deo vero, Doinine Deus nosler Paler omhipolens exaudl
qui pro redemtione generis lmmani serpentina sua- nos luinen indeficiens, lu es Domine condilor om-
sione decepti, mundum erroribus implicalum illu- riium luminum benetdic quseso hoc lumen quod
itiinare et crucis patibulum subire voluisti, ut li- per te sanctilicatur atque benefdicilur. Tu illumi-
gnum ligno vinceres, et peccati hserediiariam mor- nasii Domine oinnem mundum. Pra_sla qusesumus,
lcm morle polenlissima superares. Exaudi me mi- ul igne claritalis tuse accendamur, et illuininemur :
serum et indignum proslratum anle oculos luse et sicut illuminasti ignem Moysi, ila illuminare
benignissimse Majestatis adoranlem te, ei bene- dignare corda et sensus nostros, ut ad vilam a;ter-
. dicentem
' ' nomen tuum sanclum atque terribile, et nam pervenire mereamur. Per.
concede mihi te puro corde sapere, te laudare, D 1 Benedicat vos trina
" majeslas Domine. (220) Be-
te prsedicare, et per vexillum istud sanelse"crucis, nedicat Spirilus sanctus, qui in specie coluuib.0
quaiu hodie in luo. nomine adoraturus adveni, men- in Jordane fluyio super Chrislum reijuievit. lile
tem meani- corpusque sanctifica, scuto fidei luse vos benedicat, qui de coelo dignatus est descen-
(219) Creditur hsec salttlifera. crucis adoralio in ferlur. Jonas Aurelianensis, ul vol. 1 horum mo-
ccclesiam per orbem propagata.ab Hicrosolymiiana. numentorum, lit.Al, p. 582 n. 5, indicamus e6
ln^monte Golgolha ecclesia, in qua a Conslaniino recordalionem saluliferm Dbminicmpassionis annua-
Magno vera, in qua Christus pependil, crux ex- tim in sanclissimodie Parasceves secundumtraditio-
posila cultui ac adorata j'aiii a suppari S. Cyrillo - nem ecclesiaslicamcrucem Christi adordri testatur
Iliersol. commemoralur, catech. iv. Quam, ut scri- in libro de Cultu imaginum adversus Claiidium Tau-
bil S. Paulinus Nol., epist. 51 ad Severum, epi- rinensem perinde ac conc. Paris.'in eadem causa,
scopus urbis eis quotannis, cum pascha Domini agi-- soec. ix habilum his verbis : Die sanclo, quo pdssio
tur, adorandam populo princeps ipse vcneranlum Dominiin universomundo specialiter celebratur cum
promit. Neque prse.ter hanc diem. qna crucis ipsius- -omui devotionettniversumordinem sacerdotalemseu.
mysleriuni celebraiur, ipsa, quse sacramenlorum cunctnm populum Christianum adorare.
csiiisaest, quasi quoddam solemnilalis insigne pro- (3_,0),Cu.mnoiis niusicis.
 11081 VERSUS ET ORATIONESIN COENADOMINI,ETC. 1082
dere in lerram, et de suo sanguine vos redemit. ^_ Sancie Alhane tuis esto favens mevilis. Ardua.
- Benedicat Dominus sacerdoiium veslrum , et in- Viclor, Alexander merilis ulnquebeali
Iroitum vestrum. Alleluia. Ant. Vidi aquam egre- Nobis oraie de Doniino veniam. Ardua.
-
'dientem de templo de iatere dextro, alleluia. Et Splendide Silvester Gregorie sancle magisler.
omnes ad quos perveuit aqua ista salvi facli sunt Nos quoque cum sociis ferle juvando polis. Ard.
et dicenl Alleluia alleluia. Ant. In die resurrectio- 0 Martine Dei, confessor summe sacerdos
nis mese dicil. Dominus alleluia congregabo gentes Gemma sacerdolum auxilitim fer ymon. Ardua.
et colligam regna et effimdam super vos aquam 0 BenediClePater monachorum Galleque fraler
mundam. Alleluia. Ant. Maria el Martha cum ve- Cum reliquis sanctis nos refovete polis. .Ardua.
nissenl ad monumentum angeli splendenles ajipa- Maxime de Francis superis conjuncie catervis
rueruntdicentes:Qjem quxrilis viventem cum mor- Sancte Oihmare luum lselificapopulum. Ardua.
locum ubi lnam clemens nunc -
tuis, non esl hic venite et videie jaeuit. Iiiclile Magne inspice plebem
Cito eunles dicite discipulis ejus, et Petro : Sur- Pontifiees fidos ac rcliquos famulos Ardua.
- rexil Cbrislus, qui creavit omnia , el misertus est Yirgineos fiores Agnes Agathesque ferenles
'- humano Auxilio vcstris addite nos sociis,- Ardua.
generi. AHel. " His Waldburga conies nostras pia suscipe voces
IR DIERESUKRECTI0N1S DNI. '
Nos et cum Dno prolege sancla polo. Ardua.
-
Anl. Cum vex glorise Christus infernum debella- Innocuos pueros resonennis laude peractos _
lurus inlrarel, el cborus angelicus ante'faciem ejus Qui mbdo nos pueros.danl resonare melos. Ard.
- portas principiim lolli prseciperel sanctorum pppu- Omnes o sancli nostr_esuccurrite vitae
- lus, qui lenebalur in morte captiyus, voce lacrima- Pcrque crucem sanclam salya nos Spe redemlor.
- Omnes.
bili clamaveral: advenisli Desiderabifis, quem ex-
speciabamus iu tenebris , ut, educeres hac nocte Ira deque lua clemens nos eripe Christe. Omnes.
- vinculalos de clauslris. Te noslra vocabant suspiria, Nos peccatores audi te Cbrisle rogamus. Omnes.
te larga requirebaol Iamenta cuni facliis es spes de- Ut pacem riobis dones te Chfiste rogamus.- Oinues.
speralis magna consolatio in lormentis. Alleluia. Crimen ut omne luis solvas te Xpe fogamus. Oms.
Ant. Sedet Angelus ad sepulcrum Domiui slola cla- Aura. ut lemperiem dones (e Xpe rogamus. Omnes.
ritatis coopertus. Videnies eum mulieres nimio ler- Ut fruges lerrse dones ie Xpe rogamus. - Oiiines.
" locutus est ' Ut cunclnm salves te ' Oms.
roreperlerritse asliterunl a longe. Tunc popuhun Xpe rogamus.
angelus et dixit eis, f. Crucifixiim in carne laudate, .' Ecclesiamque iuain firmes te Xpe rogamus. Oms.
et sepullum propler nos glorificate, resurgentemque Fili cclsithroni nos audi Christe rogamus. Omnes.
a morte adorale. Nolile metuere, dico vobis quia ille Agne Dei Palris nobis miserere pusillis. Omnes.
qucm quserilis morluum jam vivit el vita hominum Cbriste exaudi nos o Kyrie ymon eleyson. Oriuies.
cum eo surrexit. Alleluia. Ant. Chrislus resurgens lNClrlUNT LETAN1.E (222). . . >
ex morluis jain non niorilur, mors illi ultra non (Ex cod. 68S, sub Ollone).
dominabilur : quod cnim vivii, vivit Deo. AJleluia Humili prece ct sincera devotione
Alleluia. Ad le clamanlessemper exaudi rios. Hiimili.
Summus et omnipdtens genitor, qui cuncla creasli
L.ETANIA METR1CA (221). '
_5-llernusXps filius alque Deus.
Ardua spes mundi solidator et incliti cceli Necnon sanciificahs dominalor Spirilus almtis
Christeexaudi nos propilius famulos. Ardua Unica Majeslas trinaquc sola Dei Ad le clam.
Dei rulilans in honore Dei inclita muiidi -
Virgo genitrix perennis Ipsa genilrix reparatrix
, Ora pro famulis sancta Maria tuis. Ardua spes QnseDnm casto corpore concipiens '
Angele summe DeiMicbahel miserescito noslri ' Perpetua semper radians cum virginitale
AdjuvetetGabrihel alque pius Raphahel. Ardua. Indignos famulos Yirgo Maria luos. , Huinili.
..Aspicenos omnes clemens Baplista Jobannes. Angelici proceres coelorum exercilus omnis
Peireque cum Paulonos rege doctiloquo'. Ardua. __Eiernosemper Iumine conspicuus .
Coetusaposlolicus sit nohis faulor et omnis Agniine ier trino Supero per sidera regno
Ae palriarchavum pvophelicusque chorus. Ardua. Laudibusseternuin concelebrant Dominum. Ad te.
Poscere nuiic Stephanum sludeamus carmine sum- Pelrtit cum Paulo, Thomas cum Bartholomsco
[mum El Jacobi sancti nos relevent precibus,
Ut cum marlyribus nos juvet ipse pius. Ardua. Aridreas, Malthseus,'Barnabas atque Joannes,,
Inclyte Laurenti qui flammas exuperasti Malhias, Lucas, Marcus et allisoiius. , llumili.
Yictor ab elherio nos miserere choro. Ardua. Coetusapostolicus duodeno sidere comptus.
Care Deo martyr patrise decus huj'us herile. Propititis cunclos protege nos famulos

(221) Litanise hae in ordine.offlcii divini per an-

(222) Litanisc hse in ordine officii divini perrioise
annuni, quemparle lertia edemus, assignanlurfer. n hum assiguantiir fer. n Rogalionnm.-Ubique'
Rogat. Habepuir hic cum notjs musicis. musicse siiiil superscriplse in noslro codice, .
 "1085 APPEND. AD S/EC. X. — MONUMENTALITURG - 1084
Et quos multij)_ices,lacerantper crimina jvestes A Temperiem coolitribtiens, ul "coriiafrtigum
Peccata absolvens fac bona cuncta sequi. Ad le. Omnibusexundet uberc Iseticise. Ad te.
Nunc Stephanus, Linus, tClemens, Anaelelus et Agne Dei Patris, qui mundi crimina lollis
[almus Optatse pacis niunera dona tuis.
Xistus, Alexander, Cornehusque, Pius, Kyrie panlocrsilor yson so disse te panlos
Vpolitus, Vilus, Laurentius alque Modestus Sub basileos ymon Xpe eleyson ymos.
Gregoriusque pius nos miserando juvent. Humili. ITEMMETRICA LETANIA.
Theo.dolesumml miles fortissime Chrisli Salve vesta dies tolo venerabilissevo
Nobis nunc famulis auxiliare tuis. Qtia Deus infernum vicit et astra tcnet
Nilsic perspicuum polerit vox clara referre. Ecce renascentis lestatur gratia mundi
. Ul decet in lali nunc Patris obsequio. Ad te. Omilium(Homilium) Dominodona redisse suo.
Hiclibi perpcluis resonant coiicenlibussedes Namque triumphanli post tristia tarlara Christo
Ossibusel sacris semper habelur honos Undique fronde nemus gramine flore favent
Cum lseli famuli cclebrent hic fesla benigne Legibus inferni oppressis super aslra nieantens.-
Laudibus instantes nocte dieque tuis. Humili. Laudant rile Deum Itix polus arva frelum
Dirige corda pius el tempora dirige noslra B Qui.crucifixuserat Deus ecce per omnia regnat
Atque dies I_elosducere da famulos Daritquecreatorl cuncta creata precem
Ut semper valeant tibimet canjare quieti Nobilitas anni mensuni decus, arnfa dierum
Te quoque coslesti cernere luce poli. Ad te Horarum spleiidor scrupula puncta fovens
0 dileele Deoradians virlule corusea Christe salus rerum bohe conditor atque redemtor
Sancte Albane, patev juge pveces paviter Unica progenies ex Deitate Palris.
Intercede pius veniam poscendo misellis Funeris exequias pateris vitseauctor et orbis -
Aureque jam blandacarmina percipiens. Huniili Intransmovtis iter danclosalutis opem ' '
0 vos mysterio decorali injiomin_eChristi Pollicilam sed redde fidem precor alma poteslas
Conspicui lestes jmrpureiproceres" Terli.a lux rediit snrge sepulte meus.
. Ex bello invicli superastis dsemonisiras Solve catenatas inferni carceris umhras
Conspirala manus vincere morteminas. .Ad-le. Et revoca sursum quidquid ad ima ruit.
"
Silvester, Damasus, Gregorius, Anibrosiusque Redde ttiam faciem videant in sseculalumen
Hilarius, Zeno, Maximus atque Leo Redde diem qui non le morienle fuit
'Marlinus, Proculus, CcesariusEusebiusque Eripis in numerum populum de carcere mortis
Orent pro nostris cviminihus variis, Humili. G Et seqtiitur libef quo suus auclor adit.
Ordo sacralus Coii.essorumprsecipuorum. Hinc tumulum repelens posl tarlara, carne resumta
Auxilio ttilos undique redde tuos Belliger ad coelos ampla trophseaTefers.
Atque tua nosmel prece dimittendo reatum , L.ETANIA.
Nos fragiles m.ultum cladibus omnigenis. Ad le. Rex SaIvatoralme,suscipe nostrarum munuscula pr.
'.Paulus et Antonius, Macharius Arsenitisque Indulgere nobis assis tuis servis scelere gravatis-
Baltomius, Beda, Atala, Pafimtius 0 sancta Maria mater alque virgo Postula pro nobis
Berloltus, Libertinus, Basilius alque Archangele summe Michahelvirtus Dei Poslula pro
Ieronimus doclor nos miserere precor. Humili. [nobis
Summe Dei cullor monachorum rector et abba Condigue Gabrihel forlitudo "DeiPoslula pro nobis
0 Bcnedicle sacer atque benigne pater, 0 consors Raphahel medicina Dei Poslula p. nohis
Istud ccenobiumcoetumque tibi famulantum 0 almitas sancta patriarcharum Postula pro nobis
Nostraque sanclificans cuncta luere simul. Ad le. 0 sors impleta Deo virtutis propheticsePoslula p. n.
' 0 priucipalilas aposlolorum Poslula pro nobis
Felicitas, Felix, Eulalia digna, Verena
Pelronellaque cum perpele Perpetua. 0 marlvres sancti veniam precamini pro "peccatis
"
Agncs atque Agalhes,.Crislina, Euprepia, Thecla r [nostris
Eufemia, Regula,"Eugeniaalque bona. Humili. Confessores sancli preciDus assiduis poscite pro
Virginilale chorus resplendens Candidularum [nbbis
Turba puellarum integritale nianeus . 0 sanctarum chorl virginum cortisct poscile pro
Qiise.geminisgattdenspulcrum decorata coronis [nqhis
Laude pudicitise mj^steriiquesimul. Ad le. Faventes sanclarum viduarum preces nonismet
Omnes nuncSanclinoslrissuccurrile lapsis [nunc prdsirit
Et veniam cunclis ferte juvando polis Insontes pueroli mariyrum floretum. poscite pro
Jam veslris precibtts petilis qusecunquerogantes [nobis
Armuil ipse pius nilque negat Dominus. Humili. 0 sancti omnes virlutcs innumerse poscite pro noljis
pacern perpetuam rogitamus prospice Christe Maligno ab hoste ut Deus defcndat nos hic el iu
Ul sanje vilsc gaudia longa diu [aevum
 1083 YERSUS ET ORATIONESIN COENADOMINI,ETG. liSO
A gente jiagana ut Detis defendat nos hfc et in A Ex toto corde et ex tota mente oramus te Dne.
"[sevum Pro sancla Ecclesia catholica qu_ccst in toto orhe
Ab omni periculo ut Deus deferidat nos Iiic et in diffusa supplicamus libi Dne.
[sevum Pro pastore nostro N. et omni clero ejus imploramus.
Ab omni terrore ut Deus defendal nos hic et in te Dne.
[sevum Pro abbate nostro N. el grege sibt eomniisso obse-
Ab omni periculo ut Deus defendat nos hicet in cramus te. Dne.
[sevum Pro aeris temperie et foecunditateterrre precamurle,
Ut aurse temperiem bonam ac frugiferam det nobis Dne.
[Saivalor Pro his qui infirmaiitur et diversis languoribiis de-
;Ut commoditalem aeris, roris det nobis Salvator tinentur exoramus le. Dne.
Ut imbrem fetosum, bona germinantem det notiis Pro remissione peccatormn Vel emendalione morum
[Salvalor rogamus te. Dne.
"Ul tranquillam vitam pacem efpcrennem det nobis Exaudi nos Deus in omni oratione noslra quia pius
'-' ' - -
[Salvator es. Dne,
Ut indulgentiam criminum nostrorum det nobis B LETANIA GALLICA.
.'_,,' [Salvator Pater de ccelis Deus miserere nobis.
-Ul;summuin pastorem aposlolicum Dominus con- Filius redemtor Dcus miserere nobis.
[servet Spiritus sanctus Deus miserere nobis.
Ut dignum pontificem N. dominum Dominus' con- Sancla Trinitas miserere nobis.
[seivet Qui es l.rinus et unus Deus miserere nobis.
Ut Oilonem regem el ejus exercitum Dominus con- Sanela Yirgo virginum ora pro nobis.
[servel S. Micbahelora pro nobis.
Utper lolum orbem Eeclesiam sanctam Dominus S. Gahrihel. Ora.
[conservet S. Raphahel, Ora.
Preces ante allare. Prima die. S. Joannes. Ora.
Clamemusomnes una voce Domine miserere. S. Petre. Ora.
Deipara nobis est vita noslra Domine miserere. S. Paule. Ora.
Precainur excelse fideni largire Domine miserere. S. Andrea. Ora.
Curvamur peccatis opprimiinur malis Domine mi- _S. Johannes. Ora.
- serefe. ^J3. Jaoobe. Ora".
Delicia dele pacein eoncede Domine miserere. Omnes sancti Apostoli. Orate.
Excelsus respice pius indulge Dominemiserere. Onmes sancli Evangelistse. Orale.
Flagella remove veniam Iribue Dne riiiserere. Qmnes sancti.disc.ipuli. Orale.
Exaudiiios Pater pie Dominemiserere. S. Stephane. Ora pro nobis.
Nuricet in sevuinsalva mundiim Dne miserere., S. Laurenti. Ora.
Hymrium dlcamus libi Xpe Dne miserere. S. Vincenli. Ora.
Gloria libi selerno Fatri Dhe misererc. Clamemus-. S. Geo.rgi.Ora.
In die secnndu. S. Yite. Ora.
Tibi laiis tibi glovia tibi gratiarum actio in sceeula S. Pancrali.Ora.
seriipiterna. 0 beata Trinilas. S. Albane. Ora.
'fe invpcamiis, te adoramus, te laudamus. 0 beata Omnes sancti Martyres. Orale
, Triniias. S. Silvester. Ora pro nobis.
Exaudi Exaudi Exaitdi 0 beata frinilas. S. Martine. Ora.
"Libera nos, salva nos, justifica nos. 0 beata Tri- S. Gregori. Ora.
nitas. S. Benediete. Ora.
Auge in nobis lidem, auge spem, auge' cliaritalem. Ojnnessaneii Confessores. Orate.
0 beala Trinitas. Omnes sancii Monachi. Orate,
.11aie terha. '
S. Felicitas. Ora.
Aufer anoVis iniquitales ridstras, ut mereamurpu- S. Perpetua. Ora.
risiiieniibu.s hiiroire ad sancta sanctorum. S. Agatha.Ora.
Exaudi exaudi exaudi preces ndslras, sancta Maria S. llargaretha..Ora.
orapro hobis. Omnes sanctse Virgines. Orate.
Miserere, miserere, miserere populo tuo quem re- Qmnes Sancti. Orate.
demisti. - '.Graliam luam concede nobis Dne Deus.
Christe sanguine tuo, ne in selernum irascaris 119- Saluteni et sanitaterii dona nobis.
bis'. - - - " Aeris
tempericm boiiatn concede nobis.
LETANIA. Ab inimicis nris luere nos Dne. ' -
Dicamus omnes Domine miserere. Gaudium et pacem dona nobis Dhe,
1087 APPEND. AD SJEC. X. — MONUMENTALITURG. 1088
Filius Dei miserere nobis. iL 'n atrio.
Nnnc et in perpeluum miserere nobis. Adesto Dne supplicaiionibus nostris, et sperantes
Agnus Dei qui lollis peccala mundi, miserere no- in tua misericordia intercedente beato Petro apo-
bis. % Agnus. slolo luo, ccelesti prptege benignus auxilio. Per.
Suscipe deprecationem noslram, ,qui sedes ad dex- In atrio.
leram Patris. f}.Agnus. Prsesta qs omnipolens Deus, ut ad te loto corde
Gloria usque sseciilorumamen. nj. _*gnus. clamanles, inlercedenle beato N. marlyre tuo tuse
Sancte Sanctorum Deusmiserere nobis. pietatis indulgenliam consequaniur. Per.
Sancta Dei genilrix inlercede pvo nobis. Alia. Concede nos famnlos tuos qusesuinus Do-
S. Michahelinlercede pro nobis. mine Deus perpetua mentis et corporis sanitate
S. Gabribel intercede pro nobis. gaudere, et gloriosa beatse MariseYirginis inlerces-
S. Raphahel intercede pro nobis. sione a prtesenli liberari tristiiia, et fulura perfrui
S. Pelre inlercede pro nobis. Iselicia. Per.
S. Paule intercede pro nobis. Aita. Concede niisericors Deus fragilitati noslrae
S.Andrea intereede pro nobis. prsesidium, ut qui sanclse Dei genilricis gloriam ce-
SrSlephane intercede pro nobis. •*lebramus, intercessionis ejus auxilio a noslris ini-
S. Yite interccde pro nobis. qiiilalibus resurgamus. Per.
S. Albane intercode pro nobis. Alia. Da nobis qusesumus Domine de tribulalione
S. Martine inlercede pro nobis. ]_etiiiam, ut qui diu pro peccatis noslris affligimur,
S. Maximine intercede pro nobis. inlercedente bealo illo marlyre tuo in lua miseri-
S. Bencdicle intercede pro nobis. cordia respiremus. Per.
S. Felicilas inlercede pro nobis. Alia. Deus qui j'usle irasceris, et clementer igno-
S. Perpetua inlercede pro.nobis. scis afllieti populi .lacrimas respice, et iram tuse
S. Agalha inlercede pro nobis. indignaiionis , quam juste' Tneremur propiliatus
S. Brigida inlercede pro nobis. averte.-Per.
S. Cristina intercede pro nobis. Alia. .Afflictionem familise tuse qusesumus Dna
S. Margarelha intercede pro nobis. intende placilus, ut indulla venia peccatorumde
Omnes Sancli inlercedile pro nobis. tuis semper beneficiis gloriemur. Per.
In die, ad missam. Alia. Prsesta qusesumus omnipolens Deus, ut -qui
iram ttiaeindignationis agnovimus, misericordiaeluse
Anl. Exaudivit etc Prsesta q. o. D. ul qui in (J
indulgeniiam conseqiiamur. Per.
affliclione ctc. Alia. Deus qui beatum Marciim ete.
Aiia. Misericordiam luam Domine nobis qusesu-
Leclio epistolm Beati Jacobi Apostoli. Knii Coufile- niiusinterveniente bealo confessore luo ill. clemen-
mini alterulrum etc. Alleluia. Confilemini Dno etc.
ter impende, el nobis peccaloribus ipsius propiliare
Alleluia. Jam non esiis. Secundttm Lucam. In illo
Dixil Ihs suis. veslrum etc. suffragiis. Per.
tempore. discipulis Quis Alia. Ne despicias omnipotens Jeus populum
Ojf. Confitebor etc. Alleluia.- Secrela. Hsec munera tuum inafflictione clenientem, sed propler gloriatn
elc. Alia Secrela. Hanc Dne qs oblalionempro com-
nominisiui tribulanlibus succurre placalus. Per.
memoratione beati Marei etc Com. Petile el acci- L.ETANH.
pielis. Alleluia. Ad complendum. Vota noslra elc
Yotis supplicibus voces super astra feramus
Al. ad compl. Pasli cibo spiritalis alimonise qs Dne
Tririus ut el simplex nos regal omnipotens.
Ds nr, ulquod mysterio frequentamus, inlercedcnte
Sancla niundi Doniiua slella maris Maria tu pro
beato Marco evangelista el ponlificejilena verilate
nobis Filitim ora Christum Dominum.
consequamur. Per. Summo sedis minisler quis ul Deus Michahel cum
Alimoraliones.
n supernis civibus nos juvato precibus,
Meniem familiseluse qs Dne iniercedente bealo N. Preco Christi Johannes Agni Dei ostensor redem-
marlyre luo etmiinere compunctionis aperi; et lar- toris Baptisla nos Deoconcilia.
gitale j.ielatis exaudi. Alia. Deus qui culpas delin- Sancle Petre cuni Paulo cunctisque aposiolis im-
quentium dislricte feriendo percutis, fletus qtioque plorate pro nobis majestalis Dominum.
lugenlium non rccuses, ut qui pondus luse animad- Marlyr Christe Theodole patroneque Albane simul
versionis cognovimus, eliam pietatis graliam sen- junctis meritis nos solvilecriminibus.
tianius. Pcr. Alia. Parce Dne, parce pupulo tuo, ul Protomarlyr Sleplfane onines alque marlyres vos
nullis jam patiarisadversitaiibus faligari, quos pre- orale pro cunctis plebibtis caiholicis.
lioso Filii lui sanguine redemisli, qui lecum. 0 Bodarde confessor Martineque pariter nos cum
Ad crucem. confessoribus adjuvate precibus.'
Detis qui culpas nostras piis verberibus percutis, 0 sa marlyr Felicitas cohors alque vivginumprect-
ul nos a noslris iniquilalibus eniundes, da nobis bus coniinuis poslulate pro nobis.
et de verberc tno proficere, el de lua cilius con- Omnes sancti Dbmini Angeli et homines commen-
solatione gaudere. Per. date populos Domino Catholicos.
 '
1089 BENEDICT., CONSECRAT. E T ORDINAT. VARLE. 1090
Ut nobis ran.ssio peccatorum donetur, aeris tempe-,A tat Lazarum, digili exlreini sui gntlam aqusepeiit,
ries, terrseque fertiliias. ut refrigeretur lingtia ejus,.in flammis ardentilnis.
Ulpaeis tranquillitas, corporuinque sanitas a Chri- Homo. Fili mi recordare quod de puero rccepisti in
sto detur nobis obtinete meritis. vita tua valde bona plurima. Lazarus hic conlra
Ut N. prasulem, ejus clerum, et omnem plebem inala, modo consolabilur. lloriio quidam.
, conservare digneris oramus Chrisle audi nos. INL_ETANIA MAJORE, iNTEQUAM CltUXELEVETUR.
Ut rex nosler Otto cjus et exercilus hinc et inde Ant. Exaudi nos Domine, quoniam benigna est
servetur oramus Chrisle audi nos. misericordia tua, secundum multitudinem miseralio-.
Ut stcviens gladius el paganus populus depellatur"a ntim ttiarum respice nos Domiue. JPS. Salvum' me'
nobis oramus Chrisle audi nos. facDeus.
Xpe Xpe audi nos Kyrie eleison canimus, Xpe elei- In die secunda.
son psallimusXpe pie audi nos. Ant. Exurge Domine adjuva nos, el Hbera nos'
Homo quidam erat dives-vahle in deliciis, pur- propter nomen tttum. Ps. Deus auribus nbslris.
pura et bysso induebalur, epulans splendide, cadu- In die lertia.
cam vitam diligendo amisit pevpeluam. Lazarus Ant. Propitius esto Domine peccatis noslris prb-"
quidam mendicus circumdatus ulcere ad januam di- B pter nomen itium, nequando dicanl geutes, ubi est
vilis cum dolore niinio cupiebal saturari de micis Deus eorum. Ps. Deusvenerunl genles in liseredit.
menssedivilis. Homo. Postulabai nemo dabat, nemo In die quarla.
miseretur. Tantum cancs veniebant, consolantes Ant. ClementissimeexaudiDominepopu.uin tuum.'
pauperem. Ulcera ejus lingebanl, ciirabaniur vul- Alleluia. Ps. Deus misereatur nostri.
nera. Homo. Mortuus esl autem dives in infernum Ant. Cum esset desponsata mater Jesu Maria J9-
ducilur. Misericordiam non fecil, eam non conse- seph antequam conveiiirenl invenla est in ulero ha-
quilur.. Pro micis panis quas negavil, in infernum liens, quod enim in ea naluni est de Spiritu sanclo
ducitur. Homo. Patrem vocal Abraham, ut admit- est. Alleluia.

BENEDIGTI.ONES, CONSECMTIONES-ET ORDINATIONES

VARIJE.

BENEDICTIONESVARIARUMRERUM. J nes fructus terraj tam arborum quam' herbarmny

BENEDICTIO POMORUM. qui luo jussu oriiinlur. Per.
(Ex eodice Vindob. llieol. 085, ssee. x.) BENEDICTIO SUPEItAGNUM IN PASCHA (225).
Te deprecamur omnipotens Deus, ul bcnedicas Deus creator uuiverssc carui etc.
hunc fructum novum pomorum elc. INCIPITBENEDICTIO DOMUS.'
BENEDICTIOPANIS. (Ex cod. Yind. llieol. 68S, sa:c. x.)
Benedic Domine cfeaturam istam panis, sicul be- Oremus pro hac doriio, et domiuis hujus lalierna-
ncdixisti quinqtte panes in deserto, ut sit Dns eun- culi, ut eos Dominus in bonis Isetificet; dignetur
dem habundans in annum alimeiilum, guslaiilesque Dominus Iribuere anrora desursum coeli, el a ferti-
ex eo accipiant tam corporis quam anim_e sani- liiale deorsnm terric habundantem siibsluntiam vi-
talem. tae, et desideriis eorum afreclum stuc miseralionis
BENEDICTIO UV.ESIVEFAB.E. inmisceat, et iiitroitumnostriim benedicere digne-
Benedic Dotnine hos frucltis novos uvsc sive tur, ut his parielibus angelus benedictionis iiihabi-
fabse etc. tet. Per.
BENEDICTIO NUCIS. OltATIO SUPER DOMUM NOVAM.
BenedicDiie poinum el nuces, nucleosque el om- D Sanclificelur ista domus, et fugatur ab ea inmun-
(225) Yerba, Per quem hmc omnia, hic et paulo Kal. Augusti, ex pervetusto rituali ad usum dioeces.
anie ad benediclionemnvte sive fabse addiia demon- Remens. habetur beuedictio pomorum in die feslo
slranl benediclioneshas ad.illa canonis verba fuisse bealoruni Jacobi el Chrislopbori,'seil posl missam
factas.uljani indisquisiiionibus noslris.t. I, p. 571, .dicti diei. In Constilut. Apost., lib, VIII,c. 46, legi-
de aliarun. eliam rerum benediclioiie ostendimus, po- tur formula benediciionis primitiarum seu frucluum
morum, ex. g., quoriun hic benedictionem aiiulimus novoriim. Exslat etiam in cuchologio oralio in uvaj
eamdem, qusein Sacramentario Gelasiano habelur, dclibatione ad diem sextum Augusii, quo ipso die in
ulietianiIUV.Cseu fiibaj,frucluum novorum, quorum recenlioribus etiam missalibus uvse benediclio ea-
benediclionem in solemui missa AsccnsionisDoniini dem, cuj'us ex Gelasiano vulgato noslris Monumen-
factam fuisse card. Bona, lib 11Rer. liturg. c. 14 tismodo meminimus, ponitur, ut silenlio prseteream,
nolavit cx antiquissimo sacrameiitario. Exstatque rilum diei illius merito aniiquatuin vinum novum ex
ajiud Ed. Marieniiim, De ant. eccl. disc ln div. uva recenli expressiun liquaadi in calice, de quo
off. celebr. c. 28. El jiostea, cap. 55, ad diem vm Dtiraudtis, lib. vn Ratioii. div. off. c, 22 -
 109.1 APPEND. AD SiEC. X. — MONUMENTALITURG. 1092
dus spiritus per virlutem Dni nri Ihu Xpi, ui delur JA quisex ea gustaverit, libiimmensas referal graliarum
ibi omriibuscommanenlibus sanilas, claritas, hila- actiones. Per.
riias prolegenle ac servante maieslale tua Do- ORATIO SUPERVASAREPERTA IN LOCISANTIQUIS.
mliie. Per. Omnipotens seterne Deus insevete offieiisnoslris,
BENEDICTIO AQU_E SUPERSEGETES. el hsecvascula arte fabricata gentilium sublimilaiis
Benedic Dbminehanc creaturam aquse. ut ftigiant tiise potentia ita emendare digneris, utbmni immun-'
verriies, et volucres a nostris segelibus per nomen ditia depulsa, sint tuis fidelibus tempore pacisatque
Diii nri Iliu Xpi quod invocatum' est in ipsa crea- tianquillilatis utenda. Per.
lura inessis,-ut sana sil omnibus, qui uluntur ex ea. BENEDICTIO' ADOMNIA QVMVOLUERIS.
ORATIO SUPERSEGETES. Benedic Domine creaturam islam ill. elc.-
Doniine sancle Pater omnipotens aeterne Deus, BENEDICTIO SUPERVESTEM NOVAM.
permitte Spirilum sarictum tuum cum Panchielo Signaculum Dei super hanc veslerii.novam; qua
(224)'Aicharigelb, ut defendat segetes nostras a induantur hoinines,utSpiritus sanciusregnatinhomi-
veraiibus, a'volucribus, a dseSmonibusmalis, ut ne, qui circum se indueril in nomine Palris et Filii et
magriilicelur nomen tuum Deus in omni loco. Pcr. Spirilus sancli inanealsecum in sseculasseculorum.
- •
. BENEDICTIOSALIS ADOCULOS '
B - -
HOSIINCM. BENEDICTIO VIDU_E, QVJEFUERITCASTITATEM
Sana Doinine oculos hominis istius, cum "benedi- " ,
TROFESSA.
cimus hanc crealuram salis, in nomine Palris et Fi- "ConsolareDomine hanc famu.am tuam viduilatis'
IHet Spiri.us sancli, sicut aperuisti duorttm caeco- laboribus conslriclam, sicut consolari dignatus es'
riirn clamaritium tibi in evangelio ac diceniium mi- Sareptam viduam per Helisea prophetam; cbncede
sererenoslri fili David, el manifeslus fuisti illis, et ei pudicilisefruclum, ut -aniiquarum non meminer.it
aperli suritoculieorum, et sicul is, qui spulo sanatus voluptatum. Nescial enim iiiceiitiva"desidefia, utsoli-
el lavalus in natatorioSiloe lumen reddilus, sic ape- tibi subdat projiria colla, ijuo possit pro laboribus
riarilur oculi -islius bominis per te Ihu Xpe qui cum tantis sexagesimo gradu percipere munus delectaliile
Palre viv. sanctitatis. Per.
BENEDICTIO OCULORUM. BENEDICTIO VESTIMENTORUM VIRGINUM VELVlDUARUM.
Sana Domine bciilos hominis isiius, slcul sanasli
oculos Tobisc, et duorum csecorum, quos iif evange- - Deus a_ternorumbonorum fidelissime promissor;
hsec indumenla humililalem cordis et contemptuhi
lib eommemorat, purga oculos, expelle feslucam, et
aream,et o.mnequod nocel oculis, et ajroareal gloria mundisignificanlia, quaefamilisetuse sancto visiblli-
tua in omni loco. Per. 'Qler sunt informanda proposito, propilius benedicas
et beatse castitatis habitum, quem te aspiranle sus-
ORATIO PRODOLORE PARTUS.
Deus qui ab inicio fecisti hominem, et dedisii ei ceperit, te protegenie custodiat, et quatn veslibus
similem nt el venerandae j_romissionis induis lemporaliler, beata
adjutorem sibi, crescerent, multipli- - facias immortalitate vestifi. P,
carenlur super terram, da misericordiam tuam htiic
famulseluseill, ut -prospere et sine dolore parturiet, ORATIO ADABBATEM FACIENDUM,'VEL ABBATISSAM.
'" -
Per. Concede quaesumusomnipotens Detts et fainulum
ORATIO SUPER JFONTEM UBI ALIQUA KEGLEGENTIA tuum, vel famulam tuam, quem ad regimen anima-
CONTIGIT. rum clegimus gratise iuae dono prosequere, ut te
Domine sancte Paler omnipotens aeternc Deus, largienle cuin ' ipsa tibi nostra
' eleclionephiceamus.
"
qui per invisibilitatis tuse potenlisiiii has aquas ex Per.
nlchilo condilas inhujusmavia formam visibile prse- ORDO AD CLERICUMFACIENDUM.
buisli aique ex abditis investigabilibus concava per (Ex ms. Rhenaug. sscc.xi circ.)
abyssi magnilud.inemlargitalis lua. gratiam humanis Prsesta quaesumiis omnipolens Deus huic famulo
usibus fluenla fonlibus influxisti le supjjlices exora- rv luo elc.
ut 1) . -
mus, lias aquas, quas neglegentia polluil, sancti ITEMADCLERICUM VELMONACHUM FAC1ENDUM. ,
Spiritus iui gratia ad mundiciam revocet alque pu- Adesto Domiiie sujiplicationibus noslris, ct Iiunc
rificel etspiritus callidi hoslis abscedal, ac deinceps famulum tuum benedicere dignare, cui in iuo sancto
sanctificalam, familise liise potabilem tribuas, ulque nomine habitum sacrse religionis iinponimus, ut le
polantittm muiidet, cordaque sanclificet.'
' "' corpora "' lafgiente, el devote in ecclesia persistere, et vitam
Per. percipere mereatur seternam. Per B.
BENEDICTIO r.UTEINOVI. Inier iondeiidum dicaniur lim aniiphonm. Tu cs
Orerrius. Benedic qusesumus omnipolens Deus, Domine elc. ___£_. dicit oralionem PviEsta qusesumns
hahc cisternam aquse in qua exilu terrse interiora ' '
omnipotensDetishuic famulo tuo etc.
p.cr spiracula profluenlem lalicem inundare jussisli, Oratio ad capillaturdtn.
nl fugala ab ea cuncla diabolica machinatione quis- Omnipolenssempilerne Dens, respice super hunc
- (224) Peregvinum angcli noinen, cujusmodi ab cap. 198, ex canone conc. Aurel. tertio. Nihilomi-
Adelberlo liserelico conficla in concilio Ilomano nus qusedam legmUur in litania Carolina apud Ma-
, au. 745 damnantur, el apud Burcliardum. lib. m bill. Analecl.,p. 170.
, 1095 BENEDICT., CONSECRAT.ET ORDINAT.YARLE. 1094
(hos) famtilum (os) tuum (os) quem (os) ad novam A fectioriesuslenlari mereatur; ut sicut atlestari de
tondendi gratiamvocare dignalus es, tribuens ei (eis) luisovibus dignatuses; agnosceeum inter ovcstuas;
remissionem omniumpeccatorum,atque ad coelestitim el ipse leagnoscat, ut aiieiium nonsequaiur, sed le:
donorum pervenire consortium. Per. neque audiat vocem alienorum, sed tuam. qua dicis:
Ad barbam. ' qui mihi ministrat, me sequalur. Qui vivis etc
Deus, cujus Spirilu creatura omnis incrementis Sanct.e Spiritus, qui le Deum, ac Dominum rcve-
adulta congaudel, exaudi preces nostras super hunc lare mortalibus dignatus es, immensam tuse "pietatis
famiilum tuuni N. juvenilis aetatis decore Iselantem, gratiam jiostulamus: ut sicut ubi vis spiras, sic et
,el flbrem primis auspiciis adtondentem : exaudi Do- huic famulo tuo affectum devotionis. indulgeas; el
mine, uliiionmibusproleclionis luse niunitusauxilio, quoniam tua sapienlia esl conditus, liia quoque pro-
coelestembenedictionem accipiat, -et prsesentis vitse videnlia gubernetur; quem juxta consuetam libi
prsesidiis gaudeat, et seternse.Per. gratiam tinclio tua dc omnibus doceal; et per inter-
- Post Evang. majoris Missm Ordinalio mqnaeho- cessionem bealissimi Benedicti quem jirsecijiuum.
ntm esl agenda hoc modo."Ego frater N. promilto Iuijus sanctse inslilutionis legislatprem dedisli; nec.
stabilitalem et conversionem mortimmeorum et obe- non et aliorumSanclorum ad quorum noinina petitio-
dieriliam secundum Regulam sancli BENEDICTI coram B• nem facit, eum a vanitate seculi veraciter converie;
Deo, etSanclis ejus in hoc monasterio Renaugensi, et sicut es omnium peccatorum remissio, deprimen-
quod est conslructum in honore S. Marise.genilricis tis impietatisobligationes ineo dissolve, etadobser-
Dei; in prsesenlia Domini efc. Abbatis. vantiam hujus sancti propo.silifac eum certalini fer-r
Hoc poslquam singulilegunt, ter veniam super ma- vere in tribulationibus et angustiis; ut lua indefi-
nus elgenua pelenles hunc f .'dicunt : cienli consolalionevaleat respirare, et jusle et pie.
: f. Suscipe me Domine se.cuudum elc. per veram humilitatem alque obedienliani in fratetH
Quibus convenlu respondente adjungcndo Gloria na caritale fiindatus, quod le donante promittit, fe-
elc. ipsi novilii gyrumfacienlesflexis poplilibus, posl- lici perseverantia compleat. Quod ipse prsestare di-
ea prosiernunt se ad orat. Ei .Domnus M.bas slans gneris, qui cum Deo Patre, sanctoquc unigenito Fi-.
imponil;-Kyrie elc. Christe etc. Kyrie etc. Pater np- lio ejtis Domino nostro Jes:i Chrislo vivis et glo-
ster etc. Miserere mei Deus etc riaris Deus per infinila secula seculoruin. Amen.-
" Salvum
(os) fac servuin (os) tuum (os). Hic surgunt Novitii ad orat. ul domnus Abbas eos
Mille ei (eis) Domine auxilium de sancto. consperaal aqua benedicla.
Nihil proflciat inimicus in eo (cis). Cucullmila benedicunlur:
T.slo ei (eis) Domine turris [fortitudims. <2 DomineJesu Chrisle, qui tegimen noslr_e morla-
Dominus vobiscum. litatis induere dignatus es; obsecramus immensam
Oremus: Deus indulgentise Pater, qui severilatem luselargitatisabundantiam: uthocgenus vestimenti,
luse.distrielionis lemperans indulsisli, ne filitis por- quod sancti Palres ad innocenlise, et humililatis
laret iniquitalem patris; etquimira dispensalione judicium abrenunliantibus seculum ferre sanxere,
eiiam malis bene utens tusodignationis gratiam per ila benedicere digneris, ut hicfamulus tuus, qui hoc
eosfrequenleroperaris; qusesumusclemenliamtuam, usus fuerit, te inducre merealur. Qui cum Palrc.
ut huicfamulo luo non obsistat, quod habilum reli- Item exuendo froccum dicilur ad singulos.
gionis per nos tanla ac lali re indignos accipit, sed Extial te Domiuusveterem hominem ctim actibus
ministerium, quod exlevius pev nos exhibetuv, tu in- suis-.
terius per dona S. Spirittis exequaris. Per. Inler induendum cucullam dicitur ad unumquemque.
Deus, qui per coseterimm Filium luum cuncta Induat te Dominus novum hominem qui se-
crcasli, quique mundum pecealis inveleralum per cundum Deum crealus est in jusliiia et sanctilale
inysierium incarnalionis ejus renovaredignalus es; veritatis.
te snpjiliciter exoramus: ut ej'usdem Doinini nostri Tunc osculato Abbatevadunl in clwrum, et omnem
gralia super huncfamulum-tuum abrenunliationem IJ' Conveniumosculantur.
seculi proiitenlem, clementer respicere dignetur; CONSECRATIOSACRJE VIRGINIS
"
per quam in spiriiu suae menlis renovalus veterem QVM1NEPIPHANIA VELIN SECUNDA FERJAPASCH.E
,
liominem cum suis actibusexuat, et novum, qui se- AUT IN NATALITl.lS APOSTOLORUM CELEBRATUR..
cundum Deumesl, induere mereatur. Per. (Ex cod. Yind. tjieol. 5S9, ssec. x.)
-Domine Jesu Christe, qui es yia sine qua nenio Omne.squi ad sacros ordines debenl promoveri,
vjenitad Palrem; quaesumusbenignissimam clemcn- anle pronunliationem Evangelii ab episcopo debent
liain luam , ul.hunc famukim tuum a carnalibus de- consecrari, quia ab eis prmdicatio sancti Evangelii
sideriis abstraclum, per iterdiscipliria. regularis de- debet per totum tnundum diffundi. Virgines autem et
ducas; et qui peccatores.vocare dignatus es dicens: viduce post periecium evangelium debenl velari, quia
Venilc*adme onmes, qui laboralis et onerati <?,stis, decel eus el evangelhunprmdicari. Virginemepiscopo
el cgo vos reficiam; praesta: ut hsec vox invitationis parenles cum oblalione offerunt, et ille involutam
tuss' ita in eo convalescal, qualenus peccatorum maniim ejus in palla aitaris recipiat dicendo cum
Onera deponens, et ({tiamdulcis es, gustans, tti? re- adsKtfuibusantiph. .Ipsi suiii desponsata ciii Angeli
1095 APPEND. AD S/EC X. — MONUMENTALITURG. 109G
"
serviunl, cnjiis pulchriludinem sbl ct luna miraritur. /t" Consecralicin niodum Prmfalionis.
Sanctimoniatiscum ad~consecraiionem sui episcopi1 Deus castoruih <_orporumbenigrius haliilator 1et
offertur in lalibus veslibus applicetur, qualibns semper'- incorrnptarum amator aniinariini. Deus qui linma-1
usuraesi etprofessioniel sanclhnonimaplis. Inprimis nam subsianliam iii primis hominibus diabolica
aiilem qfferarilur itla veslimenta anle altare- episcbpo fraude viliatarii, ita in verbo tuo per quod omnia-
ad benedicendum. faela sunt, reparas, ul eam non solum ad primse
Benediaio vesliritenlorumvirginum. originis innoceiitiam revoceS, sed eliam ad expe-
Deus celernorum bonorum fidclissime promissor, rientiam quoruhdam bonorum quse in novo saeculo
' ' '
cerlis^simepersolulor, elc - sunt habenda perducas, el obslrictos adhuc con-
•Alia.Doniine Detts boriarum virtulum dator, et dilione morlaliuin jamad similitudinem promoveas
omnium-benedictionum lafgus infusor, le subnixis Angeloriim ; vespice super hanc famulam tuam,
preeibiis deprecamur, ul has vestes, quas famula quse manu tua cohtinentise suae proposilum collo-
tua N. prri indicio cognoscendse religionis induere cans tibi devolionem suam nffert, a quo ei ipsa
vtilt, benedicere el sanctificare digneris, ul inler re- iderii votum assumpsit. Quando enim animus.mor-
liquas feminas cbgnoscatur dedicata. P. lali carne circumdalus legem nalurse, libeTlalem
Alia. Exaudi Dominc preces noslras et hanc ve- 1B licentiife,vim cbnsuetudinis, et slimulos selalis evin-
slem quani "famula lita N. signo se adoperanduiri ccrel, nisi lu per Jiberum arhiirium liunc amarem
expbscit,- uberrimse benedictionis imbre perfunde, virginilatis clemcnter accenderes; iu hanc cupidi-
sicut perfudisli oram vestimeritorum Aaron , bene- tatem iri ejus corde benignus aleres, tti fortitudi-
<iicfione uiiguenii pfofluenle a capite in barbani. nem minislrares. Effusa namque in omnes genles.
Et sicut benedixisli vesles oninium religiosoruin libi gralia lua ex omni natione qu;e sub coelo esi in
per omnia placentium , ita etiam hanc beneiiicere slcllarum innumerabilem numerum Novi Testamenli
dignare, ac pracsta clemenlissime Paler, ul supra- hseredibus adoplatis inler cseteras virtules , .quas
dicise famuiseluseN. h.ec sit vcstis salubris proteetio filiis luis non ex sanguiriibus, neque ex voluntaie
1I.BCcogniiio"religioiiis, hsec initlum saiiclitatis lisec carnis, sed de tuo Spiritu genitis jnididisti, et jam
conlraomnia lela inimici robiisla defensio', ui si Jibc doiium in qnasdiim nieiites de largilalis, tuse
«ontiiiens est sexagesimi fruclus donum accipial, ut fonte defluxit; ut quamvis honorem nuptiarum nulla
si virgo cenlesimi muneris opulenlia in utraque parte interdicta minuissent, ac supersanctum conjugium
'
perseveranlc continentia diteiur. Per. iniiialis benediclio permaneret; exisierent lanien
Ilem benedictiosacri vetaininis. sublimiores aninise, quse in viri ac mulierfs cojiula
'
Cajiut omniuni lidelittm Deus, et totiiis corporis ^- faslidirent connubium, concupiscerent sacramenlum,
Salvalof, boc ojierimenlum velaminis. quod fariiula nec imilareniur quod nuptiis agiiur, seddiligereni,
tua propler tuum lo_eque genitricis beatissimse sci- quod niiptiis pragnolatur. Agnovit auclorem suum
licel seinper viiginis Mariseamorein suo capiti est beata virginitas, el -semula inlegrilatis.angelicae il-
ihiposilu.ra.lua dexlera sanctifica, el hos quod per lius thalamo, illius cubiculo.sc clevovjt, qui sic
iilud liiyslice daiur intellegi , tua semper custodia perpeltise virginitalis est .sponsus, quemadmodtim
cofpore pariler el animo inconlaminato cuslodial; pefpelusevirginitalis est filius. Implorapti ergo auxi-
tit quando ad perpetuam sanctorum remuneralionem littni luuin et confirmari se.b.enediclionis .Uisecon-
venerit, cum prudentibus el ipsa virginibus prsepa- secralione cupienli, da protectionis luse munimen,'
rata", le perducente, ad perpeiuoe felicitalis liuptias el regimen, nc hoslis anliquus, qui excellenliora ,
inirareinereatur. Per. _ studia subtilioribiis infeslat insidiis ad obscurandain
"- Hic suppliciler proslernal se ante allare illa quai perfeclse coiuinciitife palmam per aliquam mcnlis
consecranda esl, et dicdl hunc versum Iribus vicibus. serpal incuriam, el rapiat de pr.oposito-virginum,
Suscipe me Doniine secundum eloquium tuuni et quod etiam moribus decet inesse nuptiarum. Sit
vivam, el non confundas me ab exspectalione mea._l^ in <_aDoniine per donum Spiritus sancli prudens
Posihmc episcopusdical. Boror. Aecipe hanc vestem modestia, sapiens benignitas, gravis lenitas, casta
in iiomine Domini. Et illa respondeal. Suscipio in libertas. Jn carilaleferveai, elniJiil extra le diligat,
nomine Patfis el Filii et Spirilus sancli. Tunc epi- laudabililer vivat, Iaudarique non ajipetat. Te in san-
scopus det ei ipsa virginilalis vesihnenta, el lanlum clilalecorporis, tein aiiimse suaepurilale glorificet,
velariten apud se facial relineri. Ipsa autem virgo amore le limeat amore libi serviat. Tu ei sis honor, tu
vadal iri sacrarium ei induo.tse ipsis vestimenlisbe- gaudium, tti voluntas, luiu mosroresolatium, tu in am-
nediclis, accipiensqueduos cereos ardentes in manus biguitale consilium, lu in injuria defensio, in tribula-
suasvenial anie altare et imponal clerus inlroilum ad lione paeientia, in paupertate habundantia, in;jejunio
.nissam..Post evangeliumautem el dicla, ea proslrala, cibus, in infirmitate medicina. In le habeal omiiia,
Imlania, incltnulo capite anle allctre benedicat eam quem diligere appetit super onniia, et quod est
episcopus dicens hanc oraiionem. Respice-Domine professa custodiat, scrutalori peclorum non corpore
propitius super lianc famulam iuam N. ut virginita- placllura sed menle, transeal in numerum sapien-
tis sanclse proposilum, qubd te inspiranle sttscepit, itim puellarum, ut ccelestcm sponsum aversis lam-
te gubcnian.e custodiat. Per. padibus ctun _oleo prteparntionis exspeclet iiectur-
5097 1 . "BE^EDICti, CONSECRAT.ET ORD.NAT. VARLE. 109':.
bata.improvisirejis adventu,s>d-secti"racum iuniine,'A dllinquendi. -Silqiie in ea casta virginitas, et ornata
-
et prsecederilium_vjT%s,miih cijoro juiicla occurrat, -pariter, c't armala, fide integra, spe certa, cafilate
ei non excludatur cum siuVco,negalem/januam cum - sincera, ut prseparalo animo, ad conlinenliam virlus
tarila praeslelur,qusesupereldiaboli universa iigmen-
sapientibus virgin.ibus licenler inlvoeat, etinagiii
tui comitalu perpetuo probabilis mansura castitate ta, aique «.onlemnendo pva_sentiafhlura sectetur.
permaneat. Ver eundem. Benjdic&ohecxpleta epi- Jejunia ejiulis carnalibus praeferat, et lecliones sacras
scopus millat vetamen.xuper caput ipsius virginis, et orationes conviviis etpotalionibus anlepoiiat, ut
Accipe velamen sacrum puelia, quod .prseferas sine oraiionibus pasta et eruditionibus expleta, illiiminata
Vnacula anle iribunal Dni nri" Ihu Xpi cui fleclilur vigiliis opus gralise virginalis exerceat. His virtutuih
omne genu ccelestiuih, terrestrium el infOrnorum ^rmislianc' tuam famulam inlerius exteriusque com-
In saecula sseculorum. Amen. Tunc cantetur a cir- muniens , praesta . inoffensum cursuni virginilatis
cumslarilibusad singulas antipiiona. Induit me Do- implefe. Per..
frilnus ciclade auro lexta et immensis monilibus or- Ad annuluin dandum.
navit me. • Accipe annulum lidei, signaculum Spirilus san- ,
. . Oraiio posl assumplum velamen. cli, ul sponsa Dei yoceris si ei fideliter servicris.
Famulam luam Domine luse custodia muniat'" Accipe signum Christi ih csipite, ut uxor ejus effi-
pietatis, ut conlinentiae sanclse propositum quod le ciaris, et si in co permanseris, In perpetuum covo-
inspirante suseepit, te protegenle iltesum custodiat. neris.
Sequitur aniiplwna. Ipsi sum desponsata cui, etc. Interim dicalur anitphona : Annulo suo subarravit
Da qusesumusomnipolens Deus, ut hsec famula tua, ' me Dominus meus Jesus Chrislus et tanquam spbn-
"quaepro fepe retributionis aeternsetibi Dominode-' sam decoravit me coroha. Sequitur benedictio.fiene-
siderat consecrari, plena flde animoque iii sancto dicat te condilof coeliel lerrse Deus Pater omriipo-
proposjto permaneat. Tu eam omnipotens Paler lens, qui le eligere dignaiur ad sanctseMarlsematris
sanctificare el benedicere et in perpetuumxonser- Dni nri Jliu Xpri consortium, ut inlegram et imma-
vafe"digneris. Tribue ei humilitatem, castilatem, culalam virginilatem, quam jirofessa es coram Do-
cbedienliam, carilafem et oiriniumbonorum operum . mino ct angelis ejus conserves, propbsitum teneas,
quantitalem. Da'ei Domine prb bperibus gloriam. castitatem diligas ,'patienliam serves, et coronarii
...
pro pudore reverenliam, pro pudicitia sanctitatem virginitalis accipere merearis. Per.
ul ad merilum possit glorise pervenife. Pef. Tunc Posl hmc relinquens cereos puetla offerat.oblatio-
cantelur acircumslanlibusantiphona. Posuit slgnum nem. Ilerum accipienscereos;statjnclinata, usquedum
in faciem meam, ul nulluhi prseler eunTamaiorem commiinicel, el missa finiatur ordine sno. 'Posiquain
adhiittam. Eidical episcopusvenediciionemMatthmi jcommunicet, reservet de ipsa communioneusque in
aposldli super eami Or: Deus plasmalor corporum dieni oclavum, ut inde communicel.(225..' Et si est,
afflalbr ariitiiarum, qui nullam spernis selatem, non qui ei leslimdniumperhtbeqt, miliat.eam epVscopusih
sexuni reprbbas, hullam conditionem gratia ina manus suas dicens : Videte quomodo istam Deo sa-
ducis indignam ; sed oinnhim aequaliscreator es el cralam reprsesenles uumaculalam ante tribunal Dni
Tedeirilor-; lu hanc fainuiam tuam, quem ex omni nri Xpi. '
numero gregis pastor bohos eljgere ad conservandain Ilem'missa vhg'.num. ~~[~
coronam perpeiuaevirgiiiilalis el casiimoniam animse Tibi dixit cor roeum. Ps.r Dominus illuniinalib.
dignalus es; luseproiectionis sculo circuiniege, et ad - Da qusesumus Domine ancillae luse quam virginit.
omne opus virloiis et glorise, magistranle sapientia Gr. Miserere mei Deus. y. Misil de ccelo.Alleluia.
prsepara, ut innoceriscarnis illecebras, et-licila con- Laiida aninia mea Dominum. Ojf. Sperent in te. Sac.
tiubio,-rei.usans insolubiiem Filii lui Doniininoslri Oblalis hostiis Domine. lnfra can. Hanc igitur obla-
Jesu Chrisli copulam mereatnr. Ilfnc pelimus Do- lionem. Benedici. Domine Deus aelerne, qui utruni-
mine .-arnia - snggeras non cavnalia-, sed spiritus que sexum de.interilu perpetuse morlis per Jesum
virtute potcnlia , ut te" munienle ejus sensus et" Chrisium Filium tuum de Maria Virgine nalum mi-
meiubra _inej'uscorpore el animo nbn possit domi-- sericorditer redemisli, hanc famuiam tuamdevola
nari peccalum, alque sub tua gralia vivere ciipientl' men.e tibi servienlem omni benedictione spiritali
nihil sibi defensor malorum ct inimicus bonorum", lenedicere digiiare."Anfen. Uiinlegram fidem ha-
de hoc-vase jam nomini luo sacfato jfrsevaleat beat, et in pfsecepiis legis luaesemper perseveret ,
veiwlicare".'Omnem etiam genuin.um-calorem imber terrena el transiloria despiciat, sclerna ct invisibilia
graliae tuse ccelestis-extinguai; lumemvcro pen/e- in tanlameditalione diligat. Ameri. Ut in numero
ttise castilalis accendal rfacies scandalis pudica non ' sanctarum virginhm permanens ccelesti sponso cum
paleat, nec incaute occasioncm tribuat neglegentia lampadibiis bonofum operum"flducialiter bdcurrere,

(22.S)Rjtus hic dandi sacram hosliam, undc per tus hic in triduanam communionem est commuta-
ociiduum comm.unicetvirgo, ut olim in ordinatione tus, ul-prsescriptum tradit Jos. Catalanus ex- ms.
sacerdbtali'usu veniebat, prsescrjbitur in antiquo
Ordiiie R.. variisque libris ponlificalibus apud Mar- " ann.400, t. I Commerit.In Ponlif.
Valicano, circ ' '
R,p. 502. . , ; \-'
teniuni",lib. n, de aniiq.Ecci. Rit., c 6, l.i. 15. Ri-
PATROL.CX XXVIII. 35
 1099 . APPEND.AD..S_£C. X. — MONUMENTAL|TURG. - U00
ipsi tibi praeslanli mereatur. Amen. Quod ipse prae- A nostra N. quse corpo|-e ae mente ptrfecite continen-
slare dign. Comm. Nolas mihi fecisti. Respice Do- lise et pudicitiaese servituramj)_anino devovit, ul
minb famulsetuae.Sermo in nal. virginum. petenli famulae ipse/qui ef.'_]udex viduarum perfe-
rAd ancillas Dei virgines vetandas, qv.ibus,conversis ctam tribuat contiCeniiam.
vcstimentamuluntur. Benediftio propria vidum.
Ancilla Dei virgo, cnm ad consecralionemsv.iepi- Consoiare Domine_hanc ramulam luam viduilatis
,scopi offerlur, in lalibus veslibusapplicetur, qualibus laboribus conslriclam; sicut ,consoIari dignatus es
semper itsura, professioni-et sancitmonim-apiis.Tunc Sareptanam viduam' per Heliam"prophelam. Con-
dicat hanc prmfalionem. Oremus fralres kmi miseri- cede ei pudicitise fructiim ul antiquaruin no.n memi-
cordiam Domini, ul illud donum tribuat huic puellse, nerit volujiiatum. Nesciat eli.am, elc.
quseDco votumvovil, vestem candidani perferre ctim Alig. Da qusesumusomnijiotensDeus,_ut hsec fa-
integntalc coronse, in rcsurreclione vilae aoternse, mula tua, quaepro spe retributionis aHernseee libi
quse futura esl nobis. Per. Alia. Familiam luam Do- Dominedesiderat consecrari, elc Velamen capiii suo
mine tuse custodia muniat pictatis, ut virginilaiis imponat.
sanclse proposituni, quod te inspiranle suseepii_,te Oralio post assumplum indumentumet velamen.
"prolegente ilkcsum cusloSial. Per. B Famulain tuam Domine luse cuslodia muniat elc.
Alia. Te invocamus Domine Pater omnipotens Alitt. Domine Jesu s^hriste omnium Deus, qui inter
^BBterneDeus snper hanc famulam luam quse libi cselera virluluni docurhenla ad salutem nostram vi-
vovil"servire.pura menie, muiidoque corde, ut eani gorem caslitatis et pudicilise repafasti, te suppjices
sociaie digneris iiuer illa cenuim quadraginla qua- bxoramus, ut haiic Sororem nostram viduam ad gra-
luof millia h.fanlum qui virgines permanserunl, ct tiam nietalis tuse ex corde conversam ab omnibus
cum mulieribus non coinquinaveruni, inquorum ore leniplationibus inimicorum tutam defensamque cu-
«iolus iiiverilus non esl. Et ila banc famulam luam stodias , et hsec cajiitis velamina ad inleribris homi-
facias peiinanere immaciilai.am usque in finem, per nis lutamen perseverare facias. Per.AUa. Domine
iinmaculalum Jhm Xpni Dniiinrm, cum quo vivis et Deus virlutum ccelestiumaeternedominatoi' libi sup-
reguas Deus in unitale Spiritus sancti. Per. Bene- plices effundimus preces, ut hanc famulam tuam N.
4iclione explela miltal episcopusvelamensuper caput coiisecrare digneris, quam de pristina conversatione
ipsius virginis dicens. Accipe veliim sacrum puella , ad novitaiemvitse exspolians veterem hqminem , el
Ihu induens novum, converti fecisti, ut sicul Anna pro-
quod prscferas sine macula anle iribunal Dni nri
X.pi, cui fleciitur omne genu coelestiiim,lerrestrium " phelissa multis lemporibtis viduitalis vesteinduta in
et infernorum in saccula saaculorum amen. Bene- templo glorise tuse jejuniis et orationibus fldeliter
dklio: Benedical le.Deus Pater el Filius et Spirims deservivit, sic ei hsc.c famula lua tibi soli Deo in-
sanclus in omni benedictione spiritali, ut maneas Ecclesia tua devota mente deserviat. Per. Deuscasli-
sine macula sub vesliinenlo sanclse iiarise matris latis amalor. Et reliqua. ...
Dni nri Jhu Xpi. Qui viv. el reg. ORDINATIO(226) ABBATISS.E
CONSECRATIOVIDU/E. CANONICAH PP.OFITENTIS REGULAST. -
QVJEFUERITCASTITATEM PBOFESSA. In ordinatione abbatissm episco.pusdebel missam
~Vidumposl .perlectum evangelium debenl velari, catUareet eam benedicat hoc modo. Post antiplwnam
fjHifldecei eas per evangelimn prmdicari. Vidua au- ad _N.roi.u_H_ el datam orationem el reliquumofjicium
tem quia solttla esl a lege viri, seipsam simitiler dare missm usque ad evan<je'iumproslernat se etecln ante
a vel eiiam eonsecra- allare cum duabtts.veltribus de sororibussuis fianlque
' Deo debet jst presbyiero velnri, nec
jttm ab episcopovetamenipsa sibi, episcopusde- ._>.lelaniw. Quibus finilis benedicaleam cpiscopnsin-
bet imponere. Presbyterjs vero licet viduas velare, clinalo capite dicens. Dominus vobiscum. Et cum
solis episcopisvirgines. -spirilu tuo. Sequilur oral. Orejnus. Exaudi.Doniiiie •
Benediciiovesiimentorumvidum. ^preces nostras el super haucfamulam luam Spiritum
Visibilium et invisibilium creator.Deus adesto pro- luae benedictiouis eniitte., ut coelesli munere dicata
pilius, ut hsec indumenta sahclilatis. effigiem.osten- et tu_e.graiiam majestalis possil acquirere et bene
dentia desuper gratia. tua irrigante benedicere et vivendi aliis exemplum prsebere. Per Dmn nnn Jbm
sanciificare digneris. Per. Alia: Aperi qusesumus Xpm qui iccum vivil et regnal Deus iij unilale ejus-
Domine oculos majestatis tuae ad benedicendamhane dem Spiritus sancli.
viduitatisvestem, ut quse inornalis veslibus viri sui - Alia. Omnipoientiam tuam huniiliter impioramus
"usibusjdacuit, in sacris indumenta benedictionis lua_ Domine ut super hanc famulam luam, quam ad sa-
• servare mereatur. Per. Ttmc agalur lelania. Post crum ordinem assumere dignalus es, benedictionis
lelaniam sequitttr hmcprmfatio. Incorrupium aeter- lusedonum dignanter infundas, «ique gratiam Eancli-
nilalis Deumet inviolabiiis riaturseDominumfralres ficationis tribuas, ui fljiod le donante percipit, te
kmi suppliciter deprecemur poscenles. pro.Sorore prolcgente illaesum custodiat.,Per. Et prasequalur
(220) Ilac voce jam ad fem ususest S. Gregoritis nea, sed quam congreg'atio sibi de"suis elegerit, or-
M., lib. vi Reg., ep. 22, ad Respeclam abbatissain dinetur, quani tameu, si -digriahoc inonasierio jufli-
Massllieiisemscribens, in ba.c verba : « Noh extra- cata Juerit, ejusdem loci episcopus.ordinet. » _,
 HCi BSNEDSCT., CONSECRAT. ET ORDINAT. VARIiE. *!02
istatn orationem in modum pra'{ationis. Doininesan- A . Per. Quodsi ordinatioin domo sua facla fueril im-
oie Paler omnipolcns seterne Deus adesto precibus ponalur Te Deum laudamus Populo acclamante
uostris, adeslo votis, acleslofamulalibus, adeslo con- Kyrieelcison. Postea dicctar licecoraiio pro adepta di-
secrationibus, qui onmia per veibum virlutis tuaa gnilate. GinniumDomine fons nonorum, justorum- /
riiirabiliter dispensas, et dispensanda mini&lras. Qui que profeclunm munerator, tribue qusesumus f,i-
diversis floribus luam semper exornas Ecclcsiam , mulas tuoe adepiam bene gerere dignitatem et a te
<lumeam et virorum exemplis, et illustrium fcmina- sibi prsestitam bonis operibus comprobare. Per.
rum irradias instiluiis. Qui etiam de inflrmiori seut ltem sialibi consecrala fueiit, regresscead monaste-
hanc famulam tuam servitutis tuoe applicare digna- lium omnis chorus virginum honorifice procedal ci
iiis es famulatui, Effunde qusssumus Domine.'stip'cr obviam cum crucibvs, aqua benedicla, incenso et
lianc fanmlam tuam, quanfin officiumdivinum fide- evangelio, ei in ipso eodcm inlroilu imponant Te
liter dedicamus, gratiam sancti Spiritus, ut tibi omni Deum laudamus, lurba acclamanle Kyric eioison,
tempore ejus servitiis dignanter compleal, eamque et presbyteroprosequenle oiatioiwm ut supra. Om-
dextera polenliae luaebenediccre et sanelificare sne nium Domine fons'bonor.um.
consccrare digneris in opus minislerii tui eondignum, ORDINATIO ABRATISSiE
«juatenus aclum miaistrationis sibi ereditse fideli... " MONASTICAM REGULAM PRODTENTIS.
exequatur, et ejusdem sancti Spiritus septiformis Capitulum ex canone Theodori arcliiepiscopi Anglo-
graiise virtute corroboretur. Requiescat ergo super rum. ,
«m Domine Spiritus sapienlise etpielalis, ac repieas (Ex cod. nionast. Murensis olim mcnaslerii in Nidcr-
-eam Spirilu limoris lui. Concede quoque ei gr.ruta- munster Ratisb. ssec. xi ctrc.)
tem actuum, censuramque vivendi, ul j« lcge tua In otdinatione Abbalissce episcopus debet missam
die ac nocte meditetiir. Mandata tna cuslodiai, celebrare, et eam benedicerehoc modo.
dielis tuis obediat, sacris leclionibus insistat, ter Post awiphoniam ad introilum, et datam oralio-
rena et tran iloria despiciat, alque omni tempore nem, et reliquum officium mistce usque ad cvanqe-
bonis operibus inserviat. Omnem libidinem pravje laim, pros<etnat se eieclaanle altuie retio episcopum,
voluplaiis supcret, amorem liones-ttecastitaiis le- fianlque ibi lcetanice,'sequiiur Pater noster cum
neat, ut libi sponso venienti cum lampadibus suis ptecibus istis : Salvam fac ancillam tuam Domine.
-
jnextinguibilibus possit occurrere, el pra*cedentiuin Deus meus.
wginum cboro jungi, et ne cum stultis excludalur. Dominus conseneteam, etvivificet eam.
regalem januam cum sapientibus Jicenter introeat. i^. Et beatam fa.ciat eam in lerra.
J&bundet in ea totius forma virtutis, auctoiilas mo- G Dominus cuslodiai inlroitum luum et exituia
desta, pudor constans, innocentise puritas, et spiii- iuum. fij.E\ lioc nunc.
.lalis obsenantia disciplinsein moribus ejus prsecepta Dominus custodiat le ab omni malo.
iua fulgennt, ut tuse castitatis exemplo cunctis sihi R).Cuslodiat animam tuam Dominus.
subditis lmitalionem proebeat puram, et bonum con- Millal tibi anxilium de sancti^. R).Et de Sion,
scientise lestimoiiium osiendens.in CliristoJesu firma Esto ilii lurris foilitudinis . Sj. A facie.
«t stabiiis perseveret atque ita perceptum ministe- Exurg-e Domine adjuva nos. R).Et libera nos.
lium te auxiliante peragat, qualiter adxlcrnam re- Domine esaudi oratioiiem meam. I^. Et cla-
"nmueralionem, te donante, pervenire merealur. Per mor.
oundem Dnin nrni. Tunc del ei regulam dicens: Precibus istis finitis beiiedical eam episcopus in-
Accipe regulam saneUe conversationis simulque gra- clinalo cavite ita dicens :
tiam dninse benediclionis, et cum per hanc cum Doininus vobiscum. R). Et cum spirltu,
grege libi credito in dislricti Judieii die Doniino in- Sequiturista Or, tio.
«onlamuiala reproesentari valeas, ipse le -adjuvare Concede quocsumusomnipoleus Deus anectui no-
digneiur, qui cum Deo Patre \ivit. stro miserationis effectum, etfamalam tuam, quam
Sequilur oialio. ad regimen ,animarum elegimus, ^ratise tuse do:io
Domine Deus omnipotcns, qui sororem Moysi prosequere, ut te largiente cum ipsa tibi nostra de-
Mariam prsecincnie cum cseteris mulieribus inter \oiione placeanuis. Per Dnm nrm Jesum Chrm
equoreas undas cum tympanis et cboris talam ad Alia. Cunclorum bonorum inslitutor Deus, qlii
iiius maris venire fecisti, le suppliees deprecamur per Moysen famulum luunrad gubernandas Eccle-
pro fideli famula tua, qusebodie materna, in cathe- sias prosposilos histiluisti, tihi supplices fundinins
dra super universas subdilas sibi abbatissa consti- preces, te devotis mentibus e-xoramus',ut hanc fa-
tuitur, utiia canonica norma tueatur cunctas fa- nvulam tuam N. quam cohibeniia et electlo famu-
mulas tuas, quatenus ad seternam gloriam te auxi- larum tuarum abbatissam Iiodie famularum tuarum
iianle cum omnibus illis introeat Iseia. ibiqne euil- instituit, protectionis tiiaj gratia munire digneris,"
tans cuin angelis canens cantica no\a, sequalur sicque regere subdilas, commendatasque oves con-
agnum quocunque ierit Xpm Dnm nrm. F.imulain «edas, ut cum illis omnibns regna coelorum adepla,
iuairi qusesumus Domine tua semper gralia benedi- et Domino opitulante apostolicis jugiier fulta do-
£at, et inculjiabilem aJ viiam perducai aeieinam. ctrinis cum fiuctu ceiiiesimo laela , imroeaj porlas
 1103 APPEND. AD S_EC. X. — MONDMENTALITURG. r.Oi
paradysi, atque te conlaudante Domine audire me- A struat subdilarum, et aelernse remunerationis niet-
realur : Euge ancilla bona, et fidelis, quia in pauco cedem a tepiissimo percipial. Per. ,
- fuisti fidelis,.super niulta te' couslituam, intra in Omnium Domine fons bonorum, justoiuimque
gaudium Domini tui. Quod ipse prsesta. provectuum remunerator, tribue fjamuloe tuse ade-
- Tunc Ampjmiiei manum super caput (227) dicens ptam bene gerere dignilalem, et a te sibi proesti-
oralionem hanc in modum prcefalionis. tam bonis operibus eoirsprobare. Per Diim nrin.
Ornnjpotens sempiterne Deus benedictionis luoe Quodsi ordinalio abbathsm infra monaslerhnn
Spiritum N. orantibus nobis propiiiatus infunde, ut facla fuerit, imponalm\ Te Deum laudamus : populo
quoeper manus bodie imposilionem abbatissa con- acclamanle Kyrie eleison. poslea dicalur hcec oralio
stituitur, sanctificatione tua digne a le electa per- post adeptam Hignitalem.
maneat, ut nunqnam poslmodum de fua gratia se- Deus, cui omnis poleslas et dignitas famuiajur,
parelnr indigna. Suscipiat te Domine largiente ho- da famulas tuae,N. prosperum suoe \3ignitalis effe-
<l_ein bono opere perseveranliam, in advefsis con- ctum, in qna tc semper linieat, tibiquc jugiter pla-
slantiam, in tribulatione tolerantiam, in jejuniis e^recontendal. Per.
desjderium, in impietaiibus-misericordiam, in humi- Sialibi consecrata fuerii abbatissa," regressce ctd
litate principaliim, in superbla odium, in fide dile- B monasterium omnis cliprus monacharum honorifice
-ctionem, in doctrina vigilantiam, in castitate con- prcecedatcittn crucibus, aqua benedicla, incenso,^ et
tinenliam, in luxuria abslinenllam, in varietalibus evangelio, el iti ipso ecclesiceintroitu imponaiur
-moderantiam, in.moribus doclrinam/Temiinerante Te Deum laudamus, turba clamanle Kyrie eleison,
Domine talis in lioc minisferio, qualis levita ele- -el presbyteroprosequenteorationes ut supra ; D.1us,
•ctusab apostolis sahctus Stephanus meruit:perse\e-_ cui omnis potestas, etc.
rare. Tolara al) liodie diabolicam conversalionem CONSECRATIOSACRJ? VIRGINIS,
despjciat, tua Domine beneJielione largiente con- QU_E IN"EPIPnANIA , VELIN SECUNDA FERIAPASCH.E ,
"lempnat presenlia, diligat ccoleslia, prscmia "deside- ET IN NATALICIlS APOSTOLOIIDM OELEBRATUR.
retsempiter-na. Sit exeniplum, et forma jusiil.se ad Otnues,quiad sacrosordines debent promoveii,ante
.gubernandam, regcndamque Ecelesiam-.fideliter, ut pr-onuntiationemevangeliidebenlconsecrari. Virgines
speculatrix idonea inter siias •collegas semper effi- posl leclutn evangeliumdebent vclaii,post evangelium,
cialur, sit magni consilii, industria., 'censuroa, eifi- et dictam ea prostrata lcetaniaw.inclinalo capite anl-e
cata, ^discipltnoe.Ita te Dornine tribuente in omni- allare benedicateam episcopus dicens :
hus mandslis tuis sine^reprehensione libi mundo Bespice Domine super hanc fanvulam tuam N. ut
corde deserviat, ut ad bravium supernae voeationis ^ virginilalis proposilumj/quod te inspiranle suscepif,
inultiplicato foenore cum centesimo fructu, corona- te gubernante custodiat. Per.
'
quejuslitioa ad eoglestfum thesaurorum dona tua Consecralioin modum prccfationis.
perveniat. Per. ., _ Deus castorum corporum- henignus liabitator-et
Tunc del ei regulam dicensS incorruplorum amator cordium.-Deus qui Immanam
Accipe regulam a sauciisPatribus nobisUradilam,- substanliam in primis liominibus diabolica "fraude
ad regendum cuslodiendumque gregem tihi a Do- vicialam ila in verbo fuo, per quod oniiiiafacta suiii,
.niinocrediium, quantumDeus ipse te eorifeiiaverit, reparas, ut eam non solum ad primse originis inno-
ac fragilitas liumana. permiscrit. cenliam revoces, sed eliamadexperienliam quorum-
Domine. Deus omnipotens, .qur sororem Moysi ' dam lionorum, qusein novoseculo sunt iiabenda per-
llariam prseeuiifem cum coeteris mulieribus inter ducas, ei obstrictos «mditione mortalium ad s'm_li-
aiquoreas undas cum lympaTiiS-elchoris I.etam ajJ Xudinemprovehrs ang«lorum, respice super hanc fa-
litus maris venire fecisti, te supplices deprecar.ur mulam tuam, qnse in "manu ttia propositum conli-'
pro fideli famula N. quaehodie maierna jn catbedra nentiee suse collocans votum, tibi devolionem suam
super, universas subditas sibi abbatissaeousfiluitiir,- _ offerf, a quo etiam idem votum assumpsit, q-uan<'o.
Ita canonica norma lueatur cunclas famuias tuas, animus mnrtali -carne circumdatus legem naturaf,
'quatenus ad"selernani gloriam leauxiliaiile cum iilis libertatem licentise,"vinieoiisueiudinis, et stimui is
omnibus inlroeat Isela, ibique exultans, cum angclis oetatis>'inceret, iiisi Tu per liljerum, arbilrhnn hunc
canens cantica nova sequatur,
" agnum
' quocunque amorem clemenler accenderes, lu hanc ctipi..Ualem
ieril. Pcr. ~ in ejus corde clementer aleres, tu fortitudinem mi-
Concede qusesumus omnipotens Deus famulce-tua. nistrares, effusa in omfies ge^nlesgratia lua, cx
abbatissa?, ul pstendendo et exercerido, "qnoe recia -omni natione, quse est sub co_lo, in steliarum innu-
siuit, exemplo bonorum operum animas suarum in- nierabilem numerum novi testamenii heredibus ad-

(^ii) Nolavimusin disqmsit. S, p n, c i, n H, episcopalis, qni. ahcubi abbatibus fuit-impensa, a

locnm e\ pontificali Cliirstiam arcbiep. Mogunlim,
tibi posiqiiain iii coffiecidiwhe'ditbatis'mehibiata'Ifac
m.tnusdmposilioneadditnr Sed m ejusiienedicttone
Iwc non /-1,'unde iacile'inducli fmmus, uLciedeie-
mus eum dislnmssc hic conseciationem ordnns
simplici beiiedictione abbitum el abbatissarum, de
qiiabic^ 'ac"pb¥tea: eiiamTe.agitiri, iibi iaein liius
prsescnbitui m conseciaiioue, quando abbas vei ctb-
baltssa otdniMHu m monasieno'.
i-OS • BENEDICT.,CONSECRAT.ET ORDINAT.VARbE. 1K)5
optatis, inter cseteras viiiutes, quasfiliis luis non ex JA tuaN. qusepro spe reiribulionisoeiernoetibi Domiiio
sanguinibus,-neque ex voluntaie carnis, sed de tuo desideral consecrari, piena fide, animoque iri sanclo
Spiritu genilis indidisli. Etiam hoc donum in quas- proposilo pennaneat. Tuomnipolens:Pater sanctiti-
dam mentes de largitatis tuoefonte defluxil, ut cum care, elbcnedicere, in perpetuumconservare digne-;
nupliarum Konoremnulla inlerdicta minuissenl, ac ris, tribue ei humililalem, caslitalem, obedientiam,
sup.ersanclum conjugiuminitialis benedictio pCrma- caritalem, et omnium bonorum operum quantitateni. :
neret, existereiil tamen sublimiores animse,quseviri Da ei Domine pro. operibus gloriam, pro pmlore
ac mulieris copuloefastidirent connubium, concupi- sanctitalem, ut ad merilum glorisepossit pervenire.
scerent sacramenlum, nec imitarentur, quod nu- Per,- ', '
ptiis agitur, sed 'diligerent, quod nupliis prse.no-. Tunc cuntelura circumstanlibus.-Poimlsignum m
laiiir.' Agnovit aqctorem suum beata virginitas, faciem tuam, ut nullum proe, etc. - '";
jsmula iiuegritatis angelicae,illius thalamo, illius Deus plasmator corporum, affialor animarum, qui
enbiculb se devpvit, qui sicperpetuoe virginitatisest nullani spernis setatem, rionsexum reprobas, iiullanv
sponsus, quemadniodiiinperpetuse virginitatis eslfi- condilionem gratia tua dueis indignam, sed ereaior
lius. Imploranli auxilium luum Domine, cl confir- equalis es et redemptor, tu lianc famulam tuam,
mari se benediclionisluseconsecralione cupienti, da _ quain ex omni numero gregis bonus pastor elegere
'
protectionis luse munimen et regimen,- ne liostis ad coriservandam'coronam perpetuse virginitatis =ci
antiquus, qui excellentiora studia subtilioribus infe- caslitatis anima_dignaluses,iua. proteetionis scuio
stat insidiis ad exeeanciari."perfecl__ conliiienlia.pal- et-ad onme opus virtulis, et gloriaemagistrante sa^
mam per aliquam mentis serpat incuriam et rapiat pientia prsepara, ul vincenscarnis illecebras, elli-
de proposito virginum, quod moribus decet inesse cila connubia recusans, insolubilem tui FiliiDomini
miplarum.Sil in ea Dne per donum Spiritus lui pru- noslri Jesu.Christicopulam mereatiir.Huic pelimus
dens modeslia, sapiens benignilas, gravis i.nilas, Domine arma suggeras nori carnalia,-sed spiritus
casta libertas, in cariiate ferveat, et nihil extra te virtute potentia ul te muniente ei sensus et meriibra •
diligat, iaudabililer vivat, laudariqne non appeiat. ab oinnibus conserventur peccatis, et sub tiia gratia.
Te in sanetKate corporis, te in animsesua. glorificel viyere cupienti nihil sibi inimicus bonorum de boc
studiis, amore le tiineat, amore te.diligat, aniore libi vasenomini tuo eonsecratoproevalealvendicare. Om-
.ervial. - • - nem ^enuhium-ealorem yihber cceleslis-gratioe ex-
Tu ei sis lionor, tu gaudium, lu voluptas lu in linguat, luinenperpetuse caslilalis accendat, facies
fiiosroresolatium, lu in ambiguitale consilium,+u in seandalis pudica non pateat, ne"incaute occasiorieiii
.njuria defensio, in trihuialione palienlia/in pauper- Q tribiiat negtigentia delinquendi. Sit hr-ea casta vir-.
tate habundanlia in jejunio cibus, in infirmitale ginilas, ornata fideinlegra',spe certa, carita te sincera,' •
medicina. ln le habeal om.nia, quem diligereap- ut pra?parato animo ad continenliam virtus tanla"
petit siiper om.nia, et qiiod eslprofessa custodiat, pra_stetur, qtisesuperet uriiversa figmenta' diaboli.
serulalori peclorum non , corpore, placitiira , sed Contenipnendopra.sentia seclelur futuraj carhalibus
iiienle. Trarisealin numefum sapientiumpuellanim, i epnlis jejunia pr_efcral,,sacras lectiones et orationes
al coelestem.sponsnmaccensis Iampadibusciin. oleo conviviisel potationibus anteponat, ut orationibus 1
prseparationisexspectet, ne lurbala improvisi regis pasla",illuminata vigiliis virginalis gralise opus-exer^
adveniu.sed secura cism*.lumine,_eiprcecedenlium ceal. His virtuiuin armis lianc luam famulaminierius
virginuiri cliorojocanier occurral, et ne excludatur exteriusqile communiens prassta inoffensumcursuni-,
eum.slullis, regali_m januam cum sapienlibus vir- virginitalis implere. Per Dnm. - : - -' ''•" ^
ginibus licenter introeat, el agni luiperpetuo comi^ Ad annulum dandutn.
talu probabilistnansura castitate permaneat. : Accipe annuliim fidei, sigriaculiim Spiritus sai;--
Benediaione expleta episcopus millal velamelisuver . cli , ut "-sponsa'Dei. voceris.,si ei fiileliter ser\'ie|-_
capulipsius virginisdicens: ris. Per.: '' . ' ' ":"""''" ' '-'''
Aecipc velum sacruni pnelke, quod perferas sine " - ' ' ' '' ' ' ' '"' ' '
macula anle tribunal Christi, cuiileeiiluremnegenu- Ad'torquem.z
terrestrium-et in seculase- 'Accipe signiimChristi incapite. utuxoT ejiis effi-
ecelestium, infernorum, ciaris, et si in eo permaiisferis, perpetuo "cororieris.
culoruin., >" - '
. ,i, . , Per Dnm.- ,.';.•
Tunc-canletur a circumslatilibus ,
z ad singulas anti- Interimdicatiir aniiplidnd:-A.i\niil6
', stio si_bai'ravii.
ptioiia. " ' - •' ' '"""
Induit te Dominusey.cladeauro texta, et inimehsis 'SequilurBenedictio.
"' .:-"•-- T-enedicaVteconditor cceli'et terrse' Detis Paier
nioniiibusornavii te;
Oralio post assumptwnvelamen. oninipoleris,qui ie eligere dignaiur ad sancloeMarise
Famulam luam Domine cusiodia ' miiniat pieta- malris Domininostri 3"esu"Cliristi',coriS'6rlitiin,'ut
ii3 , iif eontineniise sarictse proposiium, quod te integram et immaculaiani.virginitalem, quam pro-
ihspirante
' ' suscepit, te prptegenle illesum cusl.odjat.:_ fessa-es, coramDbmiho etangelis ejus conserves,"
P_r. /"'.." proposilum" terieas','casiitatein diliga^; paiieiitiairi
SequilurAnliphona.lpsisis desponsala, cui an'.etc. scrves.coronafn virginitatis accipere merearis. Per.
Ba quoesumusomhipotens Deus, uf hsec famula ' Posl hcecrelinquitpuella cereos, offtmi eblai, ite-
 .107 vAPPEND.AD S/EC. X. MONUMENTA ElTU-RG. .108
" rtnii
accipienscereos, slet dum com,mumoet ftitssafi- _5,
, exerceanl. Castitatem et pudiciliam corde, ac cor-»
nialur. Uscjue.inoclavamdiemcpmmunicet.Siesl, qui poie teneanl. Patientiam el longanimilalem arri-
ei lestimoniunvperhibuerit,millal eam Episcopus in piani, et ctistodiant. Jejunio, et abslinenlise slu-
manus suas dicens: . _ .. . ,.- deani, et ament, gemitum et oralionem desiderent
Vide quomodo istam Deo sacralam repr.esentes ac invigilenl. Peccata-sua incessanter.eumiacrimis
immaculatamante Iribunal Domininostri. et suspiriis accusent, et diluant. Te Deum omnipo-
. BENEDICTIOET ..ORATIO.AD MONACilAS" lentem corde, ore, opere circumferant.
.- ,' .;', .FAGIENpAS, '• ,-,.' - . Suscip.equesumus sancte Pater omnipotens bas
Dignare-Dominequesumusfamulabus luis (famtiloe famulas tuas, quas de hiijus seculi jiaiifiagiis elpe-
tiiae)renuntianlibus.secularibus pompisgraiia. .tute riculis eruisti, ad nionaslicam vocare dignatus es
jariuasaperire, quseidespeetodiabolo confugiunl sub,- gratiam. Concedcpropitius, ui arclam el angustam,
lilulO/Ghristi,el venientes ,ad. l.esereno vultu su- quain prqfessse.sunl,viamjugiter diliganf. sectentur,
scipe, -ne de eis valcat inimicus triimiphare., tribue. quatenus ad ieternam, quam in le perseveranlibus
eis infatigabile b.acliium auxilii iui,.inen|emearum1 proinittere dignatus cs, gloriam pervenire merean-
fideilorica circumda, iil felicimuro valiaioemunduin lur. "Per Pnm.
se gaudeaiil evasisse. Per.. B ". PRO.FESSIOREGXILARIS. ,
'Alid. ClemeniissimeDeus tuaminvocamns pie.ia— - . Ego soror N. ab hodierna die et deinceps;mona-
tem, nl bas famulas tuas,.quas a seculo conversas cha promitio slabilitatem liujns vita., et conversio-
in numero Sanelorum luoruii. aecerseredignatus.es,-. - nero morum meoruni, etobsdieiitiam secundum re-
quesumus, ul* conyersionis suoefidem digne cuslo- gulam sancti lienedicti abbalis,quantuiri mehumana
diant,. el quidquid,,pro' -salule animarum- suanim fragilitas pcrniillil, corain Deo et saiiclis ejus, et
depreeatoefuerint, oblincant.-Sinl vifa probabiies, presenle abbale..EiBlKA.
siht sapjentes ,et lnmiiles. Scientia veroe, Tunc prostcrnuniur anle allare, et dicav.t-liune
'':. .in . . . ? obedientia-
...
cjarae, convcnienfes ooetrina,in uicrepafiombus- versum_:
immobiles,:iiigraviiate^iecoiae,.in.passioiiepiissiinfle, Suscipe me Domjne secunaum.e.oquiumiuum et
in operalione caulae, in-dispensationc solliciioc,in- vivanj, et. non coiifundas ine ab.expectatiflnemea.-
lemplatione forlcs,-in injuriis patienles, in pace_fi-, Et tertio repelatur fib omnibus. subjungentes ,GIo-
xse, in elcmosinispromptse, in oralionibiis-ircqueii- ria Patri , _( Mis jacentibus sequatar' lelania cl
ies,rin miserJcordia;,e_ricaccs,ncc. sint immemores,. preces: . - ".
'
qtiod ttio judicio judicandtc sinl. I.arum deprecamtir- Salvas.fac aucillas luas Domine Deus meus..,
Domine iilmunera.placaius snscipias, ct quicquid a-C . poniiiius ciisfodiat eas. ab omni malo..
te.pctierinl, .clemenler impcrlias..Per. _ Mitte cis Domine auxiiiuiri de sancfo.
„ jQmnipolens.et misericorsDcus lolius sancla. reli- Nihil ineis jiroiiciat iiiimicus. Et filius.
giopis qrigo,omnij)rofitenti tibi viise salvafio; SU.T.- Estq cis Dominc tiirris.foiiiuidinis. A facie.
scipe professionemfamularmn tuaruni, quasde linjns. Exurge Doiniiieadiu.. .. _
secoli vanitale fid te.coiifugiiint, sint quesumus (e Tunc aspeiganlut aqita benedicta vestimenla,et se~
arijuvanleab qmni negotiorum, seculariu.m strepiiu quaiur.ista'oratio: . , .- . - . .-
exiiloe, #b anjiqui liostis; insidiis creptai,. mo"iiiia_' . Exaudi quesuimis omnipotensDeus preces nostras,
liuic mundo,.remo.toeab omnibus pravorumjctinacu- et bas vcstes, quas famuise luoead opcriendum ex-
lis. Docpea.sDomine,qmnia hujus/wtai.prospera fon- poscuii(,,ube.rima_ .benedjctionis ymbre perfunde,'
iempnere,nonl.imereadversa,iioninferreinjui:ias;sed sicui-perfudisli. ora. vesiimeniorum Aaron benetii-
giqiianimiter loleraref ininiicos diligere , pro perse- Ciioneperiltienli a capite in barbam ungeiui, elsic-
quentibus, .el.calumnianlibus snppiicite.rdcprecari, ut benedixistivesles omnium religiosorum .tibi per
nil roiicupiscere"carnalilcr, non eas superbia inflcl, omnia piaceiitium, ila eas beneuice.re dignare, ac
non ardor avariliae siiccendat, non inceiiliva lu.xu- n prscsia quesumus Domine, ul supradi.ciisfamulabus
rise inflamment,. rion vana gloria turpiter jactei, ; tuis haec sint-vestinienla salubris protectio, hsee
non-gulaaui ej.rielas eas pru.pediai, non.ximljiiio edgniiio r.cligionis, hsec iniciuni sanetiiatis, hxc
ventqsa.proecigilei, noh ardor anjmossecontcnlionis conlra omnia tcla inimici robusla defensio. Per.
exagitet, lion desiderium, humana. opinionis eleveu Dcus qui vestinientum salutare,-et iiiduinentum
_ion diabqliis auctor, perdiiionis le.daf, aul p,erdat, reternse- joeundiiaiis itiis' fidelibus promisisii , te
scd luse pielatis dextera' clemeniissinieDeusa cun- suppliciler exoramus, ut hsec iiidiimenia juorlifi-
ctis jeruat malis, el in futuro.seculo prolegat, rega.t, c&tionisImmilila.em cordis, et conteinplmn mtindi
ac gubernet. Te limeani, imitentur, diligant. Aperi, signific.anlia,quibus famulseluse sancto invisibililer
eis sensum, ut divinarum siudiis lilterarum te.Ie- . sunl informanda.proposito, prqpilius benedicas, ct
gant corde,.ore, .opere meditentur, intelligarit, die- nionaslica. religionis Iiabitum, quem te Inspirante
iiociuqne tibi deserviant, ccclesliael ceterna sapianl,. stisceperirit, te protegente custqdiant. Per
'
ferrena ei caduca resp.uaiit, obedlc.nlcssint et in- :Alia'."Deusboiiarum virtutum"dator( ct oniniuin
structa., amicos e.l inimicos pro tui nominis aniore beneiliclipnum,largus infusor, cxaudi "preces no-
anient eldiliganj, liumilitatem el utilitatcm teneani, slras, ct IIKCvcslimcnta, qux faniula; tiuejifd sigi.io-
 fi09 BENEDKT.-,.CONSECRAT. ET ORDINAT..VARS_E. . ii;ia
cuL et •
conservandse regulse^se ad iiidiiendum exposcunt, Apedules. Post anliphonam Jnlroilum, -datttm,
- oiv/.. annunljal epis.cqpusrinpopulum,-dicens;ultqcur-
benedicere ei sanctiiicare fiigneris. P. .
Alia. Adesto Domine supplieaiionibus noslris- et tionem. _ .-.'''
has famulas lu.as benedicere digneris, quibus in tuo Ecclesise noslra .fralres kmi,.patej' eleclus suiim
sanclo nomine habitum sanctoe religionis imponi- adest ordinem- ad suscipiendum. Unde .apostolica
mus, ut te largiente devote in monasierio persislere, prius eum. censemus auclorilale examinandum,
et vitam percipere mereantur. Per.-. suum pi-oposilum, <et-sancli Benedicti reguiam sj
Da quoesumusDomine famulabus tuis indulgen- velil ipse observare, sihique. subjeptos, ut kijpsum
liam delictorum suorum, quatenus de omnibus, quoe facianl,- dili^genter instruere, res, quoque «cclesia.
carnali delectatione, vel animi cogilaiiohe, ant vana ubique Ioconim hactenus .dispersasinjuste, ^uantuni
hiijns seculi ambilione contra tuorum,-reclitudinem proevalet congrcgar.e, easque in JUSUS, ccclesii» et
mandatorum perfecernnt, in presenti vita perseve- fialrum pauper.um eliam, e.t pe.egrinonim obser-
rantes in fegulari aclione,- veniam oelernam perci- vare, sicque dignum-esse, ad, ordinem accedere;.
pere mereantur. Per. Eo_autem profilente proviribus Jiccc adimplere, pro-
Tnne exuantur veslimenlissuis, et induantar rebus slernal se episcopus anle aliari, el abkas sacrisveslir
monasterii, et dicalttr; B bus indulus. Fianl ibi lei'ania>.Scquiiur. Pater nosler.
Exuat te Dbniinus veterem Iiominem cum acli- Preces. .,_-...-..,:
bus suis, et indual ie novum hominem, qui se. Salvum-fac servum .uum.Domine. i)eus meus spe-
cundumDeum esl crealus in ;ustitia ct sanclitate ranlern in le.
veritatis-, " - Dominus conservet eum et viviiicet eum. El fiealun.
Tunc respondeant omnes : Amen, cl' ipse oblat. faciat.
offeranl. "Dominuscustodiatjntroiimn luum ei cxitum tuuin.
' '•
MISSA EODEM DIEPKOIPS1S. Ex boc nune. ]
Omnipotens sempiterne Deus, qui arclani et an- Dominus cuslodiat te ab omni malo. Custodiat
guslam viam jussisli arripcre, lamulas luas de hujus aiiimam.
seculi periculis adte confugientes propicius suscipe, -Miftat tibi auxilium de sancto. -Et de Sion lueal.uiv :
et delictorum pceriam,qua se dislrictas senliunt esse Nihil proficiat inimicus in ep. Et filius iniquitatis.
pie disrumpe, perseverantiam borii operis et prseinia Esto illi Domine liirris-foiiiliidinis. A facieinimici.
perpetua largire.Per. Exurge Domina adjuva eum. Ei redime eum. ,.
-:Prcefa^io. Domine exaudi oralionem meam. Et clamor-nietis.
"
VD. usque aslerne Deus tuam deprecamur cle- Seqmtur oratio. s • -;-.-,
inenliam, ul famulas tuas, quas bodierna die a mun- Concede quscsumus oirinipoteris Deus affectui no-'
diaiicontagionc abstrahere et ad nwnasticsereligio- stro luoe-miseratibniseffectuni; etfamiiluiniuunrN;
nis professiofiem vocare digiiatus es, protegas; qui- quem ad regimen animarum eligimiis, gralia.' luas
bus donasiibona_'volunlalisexerdiuni, tribuas recloe dono,prosequere,'ultc Iargienlecum ipsa libl nostra
' "
operationis perseveranliam, ei sempiten._e beatifu- llectiorie plaeeamus'.. Pef, '-:'•-.-_
dinis proemium:'Per.' -"...• Tunc det ei diceiis.'" : '
" regulam
-- Ad Commun.- - - '
Accipe regulam a sanctisPairibus nobis tfaditam,-
Haacnos qusasumusDomiriedivini sacramenli per- ad regendum, custodiendumque gregem libi'a Deo'
ceptio a nostris emundet offensis, et famulas luas a crediluin,' quautum'Deus"ipse teconfoiiaverii, ad
mundanis pravitalibus, et omnium tumuliuuna car- fragililas humanaperniiserit. i?er.;- " '-' - 7 • i
nalium delectationibuselemenler eruat. Per. Tutic det ei baqilum Mccns.. ' " '"-"
Alia,-Famulas tuas Domine qusesumus custodia
Accipebaculum pastoralem, querirpraefer-iscater-'-
luse pietatis mundet et muniai, ut virginilatis-san-. v__'libi coriimisssead
exemplum justse severitatis et_
ctse propositum, quodmente suscepcruni, te prole- n - - -_-'
D corfeptioiiis.. , '
gente iilsesumcustodiant in a.tefrium.-Per
• Alia. Famulas tuas qusesunrasDomine tua dextera CONSEC"RATJO._ ",
"beriedicat, et inculpabilcs advilam a_lernain perdu-- (SUANDO-AE.BA-S ,VELABBATISSA .ORPISAtfyOR 1N,!_
cat. Per. '".-,'. • . ' -; -' -\ - MOKASTEfilO» ' • -•-',
- • ORDiNATIOARBATIS. ." Curictorum^lioiiorum operum institutor/ etc. .
Ex Canohe.Thcodort., Tuhcimponat ehiiidmim siiper-capui-dicenshaticora-
(Excod. Tind. 77.. 359, smc-.x "... xi. tionem in tnodum Prasfationis (228), .Omnipotens
. In ordinalione abbaiis. debel episcopusmissam ce- sempilenieDeusaffluenlem'spiri'!ir-i; etc. Deusom-.
Jebrare, et eum benedicereinctinato capite cum.duo- nium fideliumpastor;errector, famulum tuum,.quem
bus vitiribtih.de'frhtribussiiis, et dat ei baculum et ecclesidelu_e proeessfe.voluistipropitius "r'espice;:da
'
(228) Vid.quse paulo ante de hac manus iriiposi- batis agitur. De. ea ab episcopis.irnpensa abbalibiis
abbaiissoe sscc; xi meminit S..Ai)se-mus)
tior)e,^c"voce.ordinatio.nisd.e'be.nedictioiie. " lib. JI,
• ep.42, -p.-'358,
tioiaiimuSi qua. vor exusu- regula. S.TBenedicliad. epi_t.'52;-p:SS6f. ";;•' :
. hibeiur, quando debenedictione abbaiissse velab-'
 "
-,4111 'APPEND..AD-S_EC..X.i— XtiNUMENTlVLITURG. -1112
ei qusesumus, verbo et exeinplo.quibHs prseesl;pro- A mine famulo abbali", ut prsedicando etexercenao,
iicere, ut. ad vjlam pnacum grcge sibi' coiriniisso quse feeta suiit exeinplo bonorum operum animos
perveniat sempiternam. Per. suoriim instruai subdiiorura, _e(ern_erefnuneratio-
Oratio- adepla dtgnttale, nis mercedem a lepiissijnopastore percfpjat. Per.
:: Omniuiri fons Dbminebonofum- ele. Deus, cui - Secrela. Muriera quoesumus llostra Domme su-
oirinis potestas elc. Sequilttr Te- Deuin laudamus scipe placatus,'et famulum tuum N. semperubique
" ':'
poputo acelamanle Kyrie eleison. Poslea dicit ora- inisericorditer protege. Ter.
iibiiem: Dcus seterne lucis.inventor, omnipolenliam Benediclidnes.Benedicat le Deus coeli, adjuvet le
iuam supplici precedeposcimus, ul famulum tuuni <]hristus Filius Dei, corpus tuum in servil;o suo
N: quem ad rcgimen animarum eligimus, .gratise custbdire el conservare riignelur. Amen. Menlem
tuse dono prosequaris, uj, te largie;;te cum ipsa tibi tuam illuminet, "sensum luum custodial, gratiam
nhstra clectione placeamus. Per unigenilunt iuum suam ad prbfectum animae tuse libi porrigat.Airien.
Diim nnri Ihm Xpm, - cum quo ,el Spirilu sanclo Ab-omni malo lc liberet ,.dextera sua defendat, et
uiius el verus es Deus, qui vivis et regnas.per qui Sanctos suos semper adjuvat, ipse leadjuvet,,
oinnia soeeula. , - • el ad co-leslia regna perducat. Amen, '' " ".
SIlSSAPROABBATE. B Ad Complendum. ' '
Protector noster aspice .Deus. Ps.- 0_a-_.ii)
dilecla Hsec nos Domine communio pufget a crimine,- e_
tabernacula. IHssa- (229). Goncede quoesuntus-Do- famulum -lutim betiigna pieiaieconservet. Per.

QRDQ AD JftEOEM BETSEDICENDUM.

v oralionem: Oinnipofenssempiterne Deus ccelesliuni-

.INCIPIT ORDOADREGEMRENEDICENDUM,
QUANDO KOTUSA 'CLE_.0TiT POPULOSCBLIMATUIlterresiriumque moderator; qui' famulum tuum ad
• 1«BEGNUM. ; • regni fastigiurri. dignatus'es provehere, con.cede
iEx cod. Vindobon. theol. 277. ssec. xn vel xin.) quaesumus, ut cunctis adversilatibusiliberatus, et
Primo exeunle illo 4e Ihalamo unusepiscopprum ecclesiasticoe pacis dono muniatur, et ad seiern_e
imponat orationem. Oinnipotens, sempiterne Deus, pacis gaudia, te donaiile, pervenire merea,tur."-Per.
qni. faimiliim Uiujn regni fasligio dignatus es su- - Ibi auiem ante choruth designalusjprincepspallium
3.1imare; trihue qusesumus ei, ut in liujus sseculi el iirma 4eponal, alqueinter manus episcopdruniper-
cursu cunctprum in conimune salutem disponat^ duclus in chorum itsque ad altaris gradus incedat;
quatenus a tuoe ver.tatis tramile non recedal. Per. cuncloque pavimetiio iapetibus el -pqtlialis' conlecto,
Poslfiq suscipianl illum duo_episcopidexlra levaque ibi humUileriotus in.xruce proslratus jaceat una cum
ejus honorifipeparali Jiabenles Sanclorum reliquias episcopis et presbyteris hinc itide prosiratis, cceleris
,ca!lo,\pendent"es ,. cceteriautem pltaphones\%Q) sinl in choro lelaniam breviler psallentibus, id est dito-
easulis adornati prcecedentcsanclo evangeiio,el kua-' decim aposlolos, ac lolidem marlyres, confessores,
bits cyucibus cum incensp boni odorisdueant illum ad et virgines. 'Et inler"cmlerainferenda "suntisla, quce.
ecciesiamcanentes.gnliplionamistam.allis clamoribus D secuniur. Ul isluni famulum luun) N. in regem eli-
Ecce mitlo Angelum. Cum versu, Israel- si me au. gere"digneris. Tc-rogamus audinos. Ul eum berie*
dierfs. Ad *..ostium
, ecclesiceclerus
- subsistal," et archi- dicereet'sublimare digneris. Te rog. Bteumad
episcopvs imponal drationcm subsequentem.Deus qui imperii fastigiiim perducere digneris. Te rogamus.
scisgenus Iiumanuminulla.virtute-posse subsistere., SublaM' auieni princeps ab ^episcopometropolilano
cpncede propiiius, ul famulus luus, .quempopulo ' hoc modo interrbgetur (231).'Vis fidem sariclam a
mo -voluisti preferri', ila luo fulciatur adjutorio catholicis viris- tibl traditam leiiere j et operibus
quatenus .quibus poiuit praeesse, valeat -prodesse; juslis .observaie. T. :Volo'. V.is sanctis .eeclesiisi
lntroeunles anlem prwcedentesclerici, decanlent an- ecclesiarumque minislris tutor et defeiisor esse.
tivhonqm Dornine salvum fa.c regem. Usque inin- T,. Volo. Vis regrium fibi a -Deo coricessum secun-
troiium chori. Tunc episcapus metropoiitanus dical dum jtistiliam patrum tuorurii regere el defendere.
'
<229).Singulare est hic '"niissse
" nomen pro collecta dain "veluiiKxjiclidieimus ex Groecowpwrm\, prie-
seu oratione. ':
- (250) "Siciheolisce olim dicebantur Pjiaplien: In ster tvptcivTepog; ve'luli sunt alia vocabnla sunl
eeele-
siasti^a Gracse ofiginis", ,qu_a argumerito a
charla e. c. vernacula fundalionjs monaslerii Wein- G.ra-'-.--primam apud nos fldei sementem factarii;
iianensis anni ,1090. <iWelf Gotes gnaden Herzoge ut, t.T Disquis. 1 -,-oslendiirius. Pliaphories auteni
«.von Nofnegouve eritbietet alien fu,rsten, grauen bonoraliores fuisse ex clero hic locus manifeslat %
« uiide friegen phaphen..» Videtur derivanda hsc.c curii jam noineny/a/^-probro accipi spleal. ',,' .
tox nostra P-fuffex Grsecovocahulo psipa, duriofe , (235).Ea2dern:inlerrogaiiories iu antiqtio Ordjite;
Gmntinorum pronuntiatioiie ac cohlraclione qua- iioin. habcnlnr,,. ,-',,; .;. . ',,- „' -. .-.• ,.- r
 ' " "'
H13 . ;ORDO AD REGEM BENEDIGENDUM; uU
$. Volo. Volo, el in qnanlum divinofultus adiu- Vrificatus ad paternunv decenler sqlium tua.misera-
iorio _ac solatio omnjuTi)suorum valuero, ita me lione, conscendere mereaiur. Tua_.ergoproteciionis
per pmnia fideliter-aclurum esse promitto. Deinde galea munitus, et scuto insuperabili jugiter prote-
ipse doninns melropotiianus affulur populutn his ver- ctus, armisque ccelestibuscifcuindatus, oplabilisvi-
bis. Vis tali principi ac rcclori' lesubiicere, ipsius- ctorioetriun.phum feliciter capiat,.terroremque suse
que regnum firmare, firma fide slabilire, atque potenlioeinfldelibusinferatet pacem tibi militanlibus
jussionibus illius obtemperare juxla apostolum : loetanler reportet per Dnm nrm qui virlute sanctoe
omnis anima potestatibus sublimioribus subdila sit crucis tartara deslruxit, regnoque diaboli superalo
regi quasi praceljenli; Sj; Volo. Tunc ergo a cir- ad coelos viclor ascendit, in quo omnis polesias,
cnmstanieclero el a populo unanimiler dicalur. Fiat. regum consistit victoria , qui,esl,gloria -humiiium
Fiat. Ainen.. . . , - et vita , salusque populorum. Qui tecum. ;
Poslea vero, eo devoleinclinalo cdpite dicalur ab Deinde ab, altero episcopo ha-c dicalur oralio.
uno episcopo.TSenedic Domine hunc.regem nostrum, Deus inenarrabilis aucior mundi, condilor gerieris
qu.iregna omnia moderaris a sseculo., et lali eum bumani, gubernator imperii, conflrmator regni,
benediclione glorifica, ul Davidicaeteneal sublimi- qui ex utero fidelis amici lui patriarchse noslri
laiis sceptrum, et glorificatus in ejus protinus reci- i Abrahse pra.elegisti reges soeculis profuturos tum
piaiur merito. Da eiDomine tuo spiramine cum preesenlem-regerrihunc cum exercilu suo per i-i-
mansueludine ita regere populum sicul Salomonem tercessioriemomnium sanctorum uberi benedictione
regnuri) obtinere paciflcum. Tibi semper cum li- locupletala, et in solium regni firma slabiliia.e
inoresit subdilus, iibique mililel cum quiele. Sit connecte. Vi.ila eum sicul visitasti Moysen in rubo,
tuo clypeoproteclus cum proceribus;, et ubique tua Jesu Nave in proelio, Gedeon in -agro, Samuelem
gratia victor existal. Honorifica- eum prse cunctis in templo, et illa eum bBncdictione siderea, -ac
regibus genlium. Felix populis dominelur, ei feli- rore sapientiee luoeperfunde, quam David in- psal-
ciler eum nationes adornent. Vivat inter gentium terio^, Saloniqn filius eius, te remunerantepercepit
catervas magnanimus, sit in judiciis oequitatis sin- e ecelo. Sis ei.acies^conlra inimicps, lorica in ad-
gularis, locuplelel eum prsedivesdextera, frugife- versis, galea in prosperis, paiienlia in prolectlone,
ramobtineal palriam, et ejus liberis liibuas prpfu- clypeus.eius sempiternus, eiproesla, ut jgentes illi
tura. Preesla ei prolixitatem vila. per tempora, et (illius) leneant fideni ,-proceres sui habeant pa-
in.diebus ejus orialur justiiia,-ac robuslum leneat cem, diligant charilatem, abslineant se a-cupidi-
regiminis solium, et cum iocundilate et l__litia late, loquanlur jusliiiam, custodiant verilatem. Et
_elcmo glorielur in regno. Per. ] ila populus iste sub eius. imperio pullulel coaluus
Oraiio (252). ((mcoalitus ?) bencdiclione xternifatis, ut semper
Omnipolens sempiterne Deus creator omnium, maneant tripudianles in pace victores. Quod ipse
imperalor angelorum, rex regnantium, Dominus- prseslare dignelur, qui tecum vivit. '
que dpminantium, qui Abraham fldelem famuiura Tunc ab episcopomelropolilanounguantur manus
luum de hostibus Iriiimpliare feeisli, Moysi et de oleo sanclificalo.r-Unguanlurmanus islse de oleo
Josuoe.populo praelatis multiplicem victoriam tri- sancliflcato, unde fuerunl uncli reges etpropheloe,
bnisti, humilemque David puerum tuum "fegni fa- etsicut unxil Samuel David in regem,ut sisbene-
stigio sublimasti, el Salomonem sapienlioepacisque ilictus, el conslitutus rex in regno isio super populum
ineffabili inunere d.itasli; respice quoesumus ad islum, quem Dbminus Deus tuus dedit tibj ad
preces humilitaiis nostroe, et superhunc famulum regendum ac ^ubernanduifi. Quod ipse proestare.
iuum N. queiri supplici devotione in regemelegi- Prospice omnipolens Deus hunc gloriosum re«em
mus, benedictionum.tuarum dona multiplicaeumque ill. serenis obtutibus, etsicut benedixisli Abraham,,
dexlera luse potentioe semper et ubique circumda, lsaac el- Jacob, sicul .ilium'largis benedictionibus
qualinus prsedicliAbrahse fidelitate firmalus, Mpysi spirilualis-gratisecum omni pleniludineiuoe potenlioe
inansuetudine frelus, Josue fortiludiiie munilus, ' irrigare, atque profundere dignare., Tribueei Do-
David. humililale exaltatus , Salomonis. sapienlia miue de rore cceli, et de pinguedine lerrse habun^
decoratus, tibi in omnibus placeal, et per tramilem dantiam frumenti, vini et olei, et omnium. frugum
justitia. ,in pffenso gressu semper incedat, eccle- per tempora, ut illo Tegnante sit sanitas corporum
siwnque tuam deinceps cum plebibussibi annexis in pata (patria), pax inviolata sit in regno, etdigni-
ita enulriat, ac doceat, muniat ac insiruat, contra- las gloriosa regalis palatii maximo splendore re.giee
que omnes visibilesel invisibiles'hbstes eidem po- potestalis oeulis omnium fulgeal, luce clarissima
tenter, regaliterque luoe virtutis regimenadmini- clarescat, atque splendore quasi splendidissima
sifet", et ad veroe"fidei pacisque coricordiam eorum fulgore maximo perfusa lurnine videatur., Tribue ei
animos le opilulanle, reformel, ut .horum pqpu_o- onmipolens.Deus,-ut sit fortissimus prolectorpa-
rum. debita subiectione fultus condigno amore glo- lrioe,-et consolalor ecclesiarum, alque co-iiobiorum
. (232) Iri- pontificali Rom,-hsecqralio conlractior sdcratto regis , "qtiodad eam ungeretur rex.-Plura
e'st qiiairi liic, in antiquo-O.diiie Romano , cod. in eamdem oralionem noiai laudatus MenardusE '
Ualolili,. elc. apud Hug. 'Meuar-dumjnscripta con,- pag. 401, ctc. , .
 i"U5 APPEND. AD. S_£C. X. — MONUMEiNTA '
LITURG. _U6
sanctorun) maxinia ctirn pietate regalis munificen- _K culus), oeternaliter eum eo regnare merearis, qui
tioe : atqiie ut sit forlissimus regtim/triumphaior solus siiie peccatq rex regum vivit el glorificalur
iiostium ad opprimendas rebellcs et paganas na- cuni Deo Palre in unitate Spiritus per omnia.
liones. Sitque suis inimieissalis lerribilis permaxima Postea ab episcopis ensem accipiat, el cum ense'
fortitudine regalis. Oplimalibus quoque ac proecelsis, tolum sibi regnum'fideliter ad regendum secutldum
proceribusqiie a"cfidelibus sui regni sil miignificus supradicla verba scial esse demandalum dicente tne-
et amabilis et pius, ut ab omnibus timeatur "atque tropolilano pontifrce. Accipe gladium per manus
diligatur. Reges qtioque de lumbis eius per succcs- episcoporum licel indignas, vice lamen el aucfofitate
Siones temporum fulurorum egrediantuf, regnum" sanctofum apostolorum consecratas libi regaliter
hoc- totuin regere, el posl gloriosa atqtie felicia inipositum, noslroeqne benediclionis officio in de-
liuius vitoe-prsesenlisgaudia senipiterna in perpeiua fensionein sancta. Dei Ecclesiae divinittis ordina-
beatiiudine habere mereatur.'. Quod ipse.- tum : et esto memor, d<_quo Psalihista prophelavit
• Postea vero a ponlificemeiropotitanounguanlnr de dicens : Accingere gladio tuo super femur tuum
oleo sanc.ificatocaputypectus, el scapulceambafcom- polentissime, ut in hoc per eundem vim oequitalis
pages. Unguo le in -regern de- oleo- sanctiftcato in exerceas, et molem iniquilalis potenter deslriias, et
noinine P-alris et Filii- et Spirilus '-sancti (255). B sanctam Dei Ecclesiani eiusque fideles propugnes,
Spintus sancli gralialiUmilitalis nosifse officioiii atque prbtegas, nec minus sul/ (ide falsos quain
te descendal copiosa, ut -sicul-riianibus noslris in- chrisliani nominis hostes (254) execres ac deslruas,
dignis oleo materiali pingueseis exlenus qblitus, iia yiduas ae pupillos'clemehter adiuves-ac defendas,
eiusinvisibili unguine delibutus impinguarimerearis desolala restaufes, reslaurata cohserves, ulciscaris
inlerius, eiusque spirifali unctioiie perfectissime iiiiusla, cbnfirmes bene disp.osila:.q'uatinus hsec in
seniper inibutus, eVilliciia dcclinare tota menle, et iigendo viiiulum triumpho gloriosus," iustilioeque
spcrnere diseas seii valeas, el utilia animse tuse • cullor egregius, cum mundi Salvatore, ciiiiis lypum
itigiter cogila'r"e,-:optare,-atqueoperari queas, auxi- gciis in noniine, sine fine merearis regnare. Qui
liante Dno nro-Ihii Xpo,-qui cum"Patre. t)einde di- cnm Deo.
calnr oraiio. Deus qui eJs-iuslorumgloria, ct mise- Accinclus autem ense similiter ab illis arinillas el
ricordia peccaldrum, "qui- hiisisti Filium tuuin pallium, et annulum accipiat illis dicehtibus. Accipe
preciosissimo •sangulne suo 'geiiuS_iumanum redi- d.gsiiiatisiinniilum et per hunc in te catholicse fldei
mcre : qui"conterisbella,-eip'ropugifalor es omnium cognosce signaculum, quia rit hodie ordinaris eaput
'
iri le isperanliiim,<ei-sub cuius afbiifio omnium el priricepsregni ac populi, ita perseverabilis auctor,
regriorum coritinetur potcstas; te humiiiter depreca- C ac slabiilor clirisliariitaiis el chrisliana. fidei, ut
mur, ul prsescntemTamulum tuum N. in tua mise- felix in operc, loctiples in iide, cum rege regum
ricordia confitenfein in-preesenti sede.regali bene» glorieris,- per eum cui est honor, gloria in
' "
dicas, eique propllius adesse digrieris, ut -qui lua" saec.ula". ,
expetit protectione-defendi,:-omnibus sil hoslibus Posled vero sceplrum el baculiimaccipiat dicente
foffior. Fac eum-Do.ninebeaiuiiresse et victorem sibi metropoliiatio : Accipe virgain virlulis atque
de iniinicis suis. Corona eun)- corona iustitise et • sequitatis, qna Inielligas mulcere pios, el terrere
pietatis, uf ex- lota rnenie in le credens, libi deser- reprobos, errantibus vlam pandere, lapsis irianisn)
vial, sanclam tuam Ecclesiam defeiidat, el subliim.i, porfigefe, disperdasque superbos,e'lreleveshumiles,
populumque .a- te sibi cominissum iuste regat: et aperiatur libioslium Ihs Xps.Dus nr.-qui dc
Nnllus insidiantibus malis in iuiustitiam veflat. semetipso ait:' Ego sum dstiuni: per me si quis in-
Accende Domine cor eius ad amdrem gratise tuse iroierit, salvabilur, et ipse, qui est clavis David et
per hoc unclionis oleum, unde unxisti reges et pro- scepirum domusIsrael :_qui aperil et nemo claudit,'
phetas : <juatinus iusiitiam -diligens-per tramiiem qui claudit el nemo aperit. Sitque auclor, qui educit
familiariter iuslilise, popiilum ducens, post pcracta vinctum dc domo cafceris,'sedenlemque in tenebris"
a te disposita in regali excellenlia annorum "curri- ^ et umbra mortis, el in omnibus sequi merearis eum",
cula perveiiire ad seterna gaudia mereatur. Per. de quo prophela David cecinit, Sedes tua Deus in
• Alia. Deus Dei Filius lesus Christus Dnus nr
qui sseculum s_eeuli,virga oequilatis',virga rcgrii tui. El
a Patire oleo cxultationisunctus est pr?eparticipibus imitando ipsum -diligas justitiam, etodio habeas
suis, ipse per-pra_senlemsacraj unclioms infusionem iniquitalem, qui proplefea unxit te Deus, Deus luus
Spiritus sancti Paraclyti supef capul tuum infundat ad exemplum iilius,'quem ante soccula'unxeral oleo
benediclionem,-eandemqueusque ad interiora cordis; exuliationis proe paiiicipibus suis Iesum Cliristum.
_;iiperielrare faciat : quaiinus hoc' visibili et ira- Poslea meiropoutanus verenier coronam imponat
ctabili donoinvisibilia percipere, etterriporaii regnoi capiii regis dicendol Accipe coronam "regni, quse
iuSlis moderaminibus exsecutio (f. exsecuto, exse- licet ab indignis, episcoporumlamenmanibus,capili

(253) Conyenit hic ungendi ritus cum antiquc> prajscribitur.

Ordirie Romano, a quo d.ffeii Pontiflcale Rom. inl (254) Vocem banc ex- Ponlificali Rom. suppleyi-
quo unctio lantum brachii dexteri inlei" junctura,_ i))us,-iir.quoeadeiri accingcndi regeni formula adhiic
s cxpressius describitur. . - -
inanus, cl'junciurani"cubili alque inler—scapulas
 '
U!7 - BEiSEDICTIOREG1NJ_., - = r- H.S
luo imponilur, quamque sanctitatis gloriam, et liq- A Dei et hoininum te mediatore.m cleri, et plobis (in
norem, et, opus forliludinis expresse, signare hoc toco faciat eum sedere domnus meiropotilunus
inlelligas, el per hanc parlicipem minislerii nostri dicens)\\\ lioc regui, solio confirmet, et iu regno
non ignores; ita, ut sicut nos in interioribus paslores selerno secum regnare faciat lhs Sps Dns nr.rex
rectoresque animarum inlelligimus, tu quoque in Tegnm el Dominus-dominaniium. Qui cumDeo
exterioribus verus Dei eultor, slrenuusque contra Patre. - - . ,.
omnes adversitales Ecclcsise Clnisli defensor, Tunc dei illis osculttm pacis. Cuncius aulem cleri-
regnique libi a Deo dati, el per officium nostrsebeue- corum cceius illo reciore gaudens sonaniibushymnis
dictionis in vice apostoloruin^mnitimque sanctorum alta voceconcinat hunc hymnum TeDeum laudamus.
luo regimini commissoulilis exeeulor, regnatorque Tunc episcopusmelropolilanusmissamcelebrel plena
proflcuus semper appareas . ut inter gloricsos processione. Deus qui miro ordine universa disponis,
alhlelas virlulum gemmis ornatus el prsemio sem- et ineffabiliter gubernas, prsesta. qusesumus, ut fa-
pilernoe felicifalis coronalus cum redemlore ac mulus luus N. hsecin huius sscculi cursu implerida
Salvatore Iesu Christo cujus nonienvicemquegestare decernat, undetibi in perpetuum placerepreevaleat.
crederis, sine Hne glorieris, qui vivit et imperat P.er. _ -
Deus cum Deo Patre in seecula soeculorum.]B • Secretum.
$j. Amen (255). ., .; . ..Concede quoesumus,omnipqtens Deus his salula-
' Etab eo slctlimdicatur oratio vel benediclio
super ribus sacrificiis placatus, ut famuhis luus N. ad per-
eutn, quai el tempore synodi dicenda esl. Benedicat agendtim regalis dignilatis ofiicium iovenialur sem-
libi Doniiniis,custodiatque le, el sicut le voluil super per indoneus, et coelesti patria) reddaiur acceptus.
populum suum esse regem, i(a in proesenii sseculo Per. • • • .
felicem a__ernsefelicitalis tribual esse consoiie.n. Benediclioepiscopalis.
i^. Amen. Clerum ac populum,.qua sua voluil opitu- Omnipotens Deus,qui te populisui yoluit esse
latione, in tua sanctione congregari, sua dispen- reciorem ipse te ccelesli benedictione sanctiiicans
satione, et iua admiiiistratione per- diulurna_teiu- oelerni regni faciat csse consoiiem.
pora faciat feliciler gubernari. i^. Amen. Qualiaus Oratio. Concedatque tibi conlra, on)nes fidei
divinis monilis parentes adversitalibus carentes, chiistianoe hostes visibiles et jnvisibiles vicloriflKa
bonisomnibus exuberanles, luo iinperio fideli amere tritiniphalem, el -pacis aique. quielis ecclesiastica.
obsequentes, et in prossenli so_culo_tranquillitate felici.ssimuiu le sibi longe lateque fundatqrem. A-
fruantur, et lecum' eeternorum civium. consortio men. Qualinus te gubernacula,regni tenente populus
potiri mcreatur. Amcn. Qnod ipse prsestare. (G sibi subiectus christianoe religionis' iura custodiens
Deiiidecoronatus honorificeper choruni ducalur de undique.tutus pace tranquilla perfruatur, et te jiri
allari ab episcopis usque ad solium, cqnenle clero_ concilio beatorum collocato seternafelicitale ibidem
Responsorium Desiderium aninia.. Deinde dicat sibi tecum pariler gaudcre mereatur. Quod ipse pra_-
melropolitanus. Sta el reline locum ammodo, quein stare.,
hucusque paterna successione tenuisti hseredilario Ad Complendum.HoecDomine salutaris sacrifLeii
jure (25G)delegatum per auctoritatem Dei omnips. perceptiolamulflui N. peccatorum maculas diluai,
tentis, et proesenlemtradiiionem noslram omniu.n ut ad regendum secunduin tuam volunlalem ,popu-
scilicet apostolorum, coeterorumque Dei servorurn, lum idoneum illum reddat;. ut hqc salulari my*ierio
et quanturi) clerum sacris allaribus propinquiorem conlra visibiles el invisibileshos.tesreddaiur invictus
prospicis. lanio ei potiorem in locis congruis per quod nmndus divina disposilione ledemius»
honorcm impendere memineris,: quatinus mediator Per. , - ._

'BEJNEDIGTIO REGIM,

ln ingressu ecclesice'dicat episcopus oraiionem. D qusequeconfundere docuisli, qui eliam glorise viriu-
Orimipotenssempiterne Deus, fons elofigo totins lisque tua, triiimphutn in manu Judilh feminoeolir»
bonitalis, quifeminei sextis fragililatem nequaquani Judaicoeplebi de hoste ssevissimoresignare voluisii ;•.
reprobando"aversaris , sed dignanter comprobando respice queesumuspreces "hriniililatisnostra., et su--_
potius eligis , et qiii infirma, mundi eligendo foiiia per hanc famulam tuam N."quamsupplici devotione^
(25S).Hucusque congfuit Ponlif.. Rom., iri quo posita anle Pax Dpmini, elc. _
deest benedictio sequens,'ex iribus.conslans oratio- (256) Verba quse perlinent ad paternam succes~
ut
nibris, antjqua. benedictiones episcopales in missa sioneii)jqsqne lisereditarium desideranturin PontiL
ficri; solilse diversse pto.diversitate dierurii.ac iiom.; iiabenllir ye.roi.n cod. -Bibl. regis Gall.:cum.
festorum, ut vol. I Monum. p. 551 videre esi* ac iis quoesequuntur - de rege in sedem conslituto, ceih
tnox Iiicaliasequiiursuo loco in celebratiorie mLss» solitim-regnl , - -
•11.9 APPEND.AD-S_EC.X. -- MONUMENTA LITORG. ItSSO
in reginam eligimus , benedictionum luarum dona }KSce Cyriace. Tu illum adiuva.
multiplica, eaihqtie dexlera poieniioctua>.semper el Exaudi Xpe. Henrico (259) a Dco coronalo magro
ubique circumda, ut ambone muniminis lui undique et pacifico regi vita et victoria.
secus flrmiter protecta visibilis scuinvisibilis hostis Redemptor mundi. Tu illum adiuva.
nequicias triumphaiilerexpugnafevaleat,el una cum Sca Maria. Tu illum adiuva.
Sara atque Rebecca, Lia, et Rachel beatis rever.n- Sce Micliahel.Tu illum adiuva,
disque feminis fruclu uteri sui fcecundari, seu gra- SceGabriel. Tu illum adiuva.
tulari merealur ad decorem lotius regni, stalumque Sce Raphael. Tu illunf adiuva.
sancieeDeiEccIesia_regei)diim,necnonprotegendnm. Sce Johannes. Tu illum adiuva.
Per Xpm Dnm nrm, qni ex intemerato beateeMarioe Sce Stephane. Tu illum acliuva.
virginaii alvo nasci,'visilare ac renovare hunc di- Sce "Line.Tu illum adiuva. Exaudi Xpe.
gnalus esl mundum, qui lecum vivit (257). Antistiti a Deoelecto vita elTicto.ria.
- Deus qui solus habes immortalilaiem , lueemque Sca Felieilas. Tu illtim adiuva.
inhabitas inaccessibilem, cuius providentia in sui Sca Perpetua. Tu illum adiuva.-
disposilionenonfallilur qui fecisli quoefutura (facta) Sca Agalha.Tuillum adiuva.
sunl, el vocas ea quse non sunt, tanquam ea quss B Sca Lucia. Tu illum adiuva.
sunt, -qui superbos a_quo moderamine principatu Scla Ca_cilia.Tti illum adiuva-
deiicis, aique Iiumilesdignatus in sublime proveliis; Sca Petronella. Tu illum adiuva. Exaudi Xpe.
ineffabilemmisericordiam luam supplicesexoramus, Omniclero Pataviensis ecclesiaevjla et vicloria.
ul sicul Hesler regina Israells causa saluiis de capli- Sce Apollinaris. Tu illum adiuva.
vitatis suoecompedesolutam ad regis Assueri thala- Sce Laurenli. Tu illum)idiuva. "
mum regnique sui consoiiium trarisire fecisli, ila Sce Nazari. Tu illum adiuva.
haricfamulam tuam humiliialis nostrsebenediclione Sce Silvcsler. Tu illumadiuva.
ehrislianoeplebi gratia salulis ad dignam sublimem- Sce Leo. Tu illufhadiuva."
que regis nostri copulam regnique sui participium Sce Anastasi. Tu-illum adiuva. Exaudi Xpe.
niisericorditer transire concedas, el ul in regalis fe- Omriibus judicibus fidelibus et cunclo exereitui
dere conjtigii seniper manens pmlicam proximam Chrislianorun)viia et vicloria.
virginitati palmam contiriere queat, tibiqueDeo vivo ScfeMaiirici.Tu illos aidiuva.
et vero in omnibus et super omnia jugiler placere Sce Dyonisi. Tu illos adiuva.
desideret, et te inspiranle, quselibi placila sunt tolo Sce "Willibalde.Tu illos adiuva.
corde perficiat. Per. C Sce Gregori. Tu illos adiuva.
Sancti Spiritus gratia humiliiaiis noslroeofficioin Sce Albane. Tu illos adiuva.
te copiosadescendat, ul sicul in niaiiibnsnostris Sce Martine. Tti illos ailiuva.
indignisoleo maieriali oblila pinguescisexterius, ila Sce Ambrosi. Tu illos adiuva.
eius irivisibili unguine delibula impinguarimerearis Xps viucit. Xps regnal. Sps imper.il. Spes noslra.
inlerius, eiusquespirilali unctioneperfectissimesem- Xps vincii.Xps regriat. Xpsimpefal. Gloria riostra.
per imbula , el illicita declinare lota mente et sper- . Xps vincit. Xps regnaL Xps imperaf. Foiiitudo no-
nere discas'seu "valeas, et utilia aniiriseiuee jugiter slra. Xps vincit. Xps regnat. Xps imperal. Miseri-
cogitafe, oplare atque operari qtieas , auxihante: cordia nostra. Xps vincit. Xps regnat. Xps impe-
Dnonro Ihti Xpo, qui cum DeoPalre et Spiritu vivis; ral. AuxiliumTioslrum. Xps vincit. Xps regnat. Xps
et regn.asDeus per omnia soeculaseeculorum.Amen. imperai.Libefalioetredemtio"no.ira.,Xpsvincit.Xps
(258) Xps vincil. Xps regnat. Xps imperat.. Exaudii regnal.Xps imperat.'Victorianostra] Xps vincit.Xps _
Xpe. regnal. Xpsimperat. Armanostra inviclissima. Xps
Silvestro summo pontifici, et univcrsali papoevitai vincit. Xps regnat.Xps imperat. Murus nosler iuex-
et yicloria. pugnabilis. Xps vincit. Xps'regnat. Xps imperat.
Salvator mundi. Tu illuin adiuva.- v Defensioetexaltalio noslra. Xps vincit. Xps regnal.
Sancte Petre. Tu illum adiuva - Xps impefat. Lux noslra ei vita nostra. Xps vincit.
Bancle Paule. Tu illumadiuva. Xps regnal. Xps imperat. Ipsi soli gloria et pote-
Sce Andrea. Tu illum adiuva. stas per immorlalia ssecula.sseculoriiri).Amen. Ipsi
Sce Clemens. Tu illum adiuva. soli honor, laus et iubilalio per infinita sseculasse-
Sce Sixte. Tu illum adiuva.
' Rom. seorstim pro imperatore, qusehic conjunciim
(257) Spalium.prorubricavacuumesl hicet anl<e legiiniur ' cum laudibus pontificiconcinisolitis. , . -
sequeiitem oralionem. "(259) Apud Gold. Ludovico.Eadcmque formula
; (258) Queesequuntur lilanioead eamdem ,'celebri i- adhibiia legitur in cororiatione Caroli MagniRoma. -
taiem regiee inaugurationis sunt re.crendoe. Cujusi- an: 800' in die nalalis Dominiin imperalorem inau-
modi cnm Goldasliis, t.Il Anliquit. Aleman.f).147 , gurato, uti apud Eginardutri, et Ademarum in Viia
' jam ediderit, alias liic, qusequidem ad vicinam Aleir Caroli Magnilegere est. P: Harzheim in.Cot. hist.
manniceJ3(iDan'ain'pertinent,ponere salius ,quan n crit. codd. ms. ecclesise melrop., Coloniensislita-
jjamvulgiitosrecudere ,-duxi ex rns: Vindob.Apuid niam ea occasione cantalam nofat cuni vubrica:
Goldasl. Nicolao P. fit apprccaiio.1Habenltirque iin Expieta orationea pontifice,antequamlcclor ascendat
euiri firiem apud AugiistinmhPairiciunv in €a_rem i. cCmbonem.
 ' • BENEDICTiQARMORUM.
1121 . 1122
culorum. Arnen. Ipsi soli virtus , fortitudo et \icto- _\ nos.Ter. Kyrie eleison. Ter, Xpe eleison.Ter. Kyrie
ria peremnia ssecula sseculorum.Amen. Xpe^audi eleison.

• BENEDICTIO ARMORUM.

* BENEDICTIO VEXILLI (2-0). piefate eo preecingitnr,visibiles ijiimicos suh pedibus

(FxCod. Vindob.T/.eo..277. scec.XH vet XIII, ul) conculcet, vicloriaque per omniap.olii!s sempe.r ma-
' '
. in Ponlificali Rom. neat illsesus. Per.
Ornnipolens sempiterrie Deris,"qui es ctinciorunv Seqitilur antiph.' Speciosus Jorma proefinis homi-
benediclio, et triumphantium fortitudo , respice rium, diffusa est gralia in labiis tuis. Accingere gla-
propitius ad preces hurailitalis n0slr_e, el hoc vexil- dio luo super femur tuuni pbtenlissime.
lum , quod bellico usui pra.paraium est ccelesti be- Alia. Omnipolenssempilerne Deus, qui famulum
nediclione sanclifica, ul contra adversarias et rebel- -tuumN. emincnti mucrone eircumcingijnssisli, fac
les naliones sil validum, tuoque munimine circum- illum conlra cuncla adversantia ita coeleslibus ar-
seplum; sitque inimicis christiarii populi terribile at- ' mari prsesidiis, qnse nullishic el in eevumiempesln-
que iu te confidenlibus solidamentum el viclorise tibns bellorom lurbetur. Per.
cerla filutia. Tu es enim Deus , qui conteris bella , iffiNE-lICTIO
SUPER CAPSELLAS ETFUSTES (242)
etcoelestis preesidii sperantibus in le proestasauxi- elsuper illos, quicunqite limina ac suffragia sanclo-
lium. PerT rum appeliluri sunt " •
BENEDlCTIO ENSIS(241-)." (Ex ms. Vindol).llieol. 277; ssec.xn vel xm.)
Exaudi qusesumusDomine preees nosfras, et hunc DomineJesu Chrisle mundi redemtdr el coiiditnr,
ensem quo hic famuius tuusN.se circumcingi desi- qui beatis apostolis tuis proeeepisii, ut euifies in
derat, majestatis tuse dextera benedicere dignare, prsedicalione virgas tanlum sunierent; tesupplici
quatinus defensio^alqueproleciio possit (sit) ecclesia- devolione deposcimus, ut digrieris has capsellas et
rum, viduarum, orphanorum, omniumque servieri-' hos henedicere fustes ,: qiialenus eos', qui illos in
tium contra ssevitiampaganonim, aliisque insidian- signum peregrinatioiiis et suorum corporum susleii-
iibus sil pavor, terror, et formido. talionem sunt recepluri, luoe ccelestis graliie reci-
Alia. Famulum liium N.queesumus Domine pieia- piant plenitudinem^ufin 'eis"'muriiinentuse benedi-
tis luse custodia muniat, ut liuncerisem, quem te ciionis pefcipere possint. Ut querriadinodum virga
inspiranledesiderat suscipere, lc adjuyanleilloesum' Aaforiin temploDofninifloreris^d rebellium Judseo-
custodiat. Per Dnm. rumnumero sic ipsiusslirperi) rile se junxit, ita-el
Ilem benedictio ' '• hos signaculo sanctiPetri at!ornandos"ai)"oini)ibiis
BenedicDominesancie Paler oninipolens per in- . peccatis absolvas, quo in'die judicii ab inrpiissepa-
"vocationemsancti nonffnis, et per advenlum Eilii tui rali, iir dextera sint parle coronandi. Per eum.
Dni nriThu Xpi, aique per dqnum Spirilus sancti Quando dabunlur capsillceet fusles dicit.. Accipite
Paraclyii hunc ensem, ul his qui hodiefna die ttia has capsellasTethos fustes^ef pergite ad liriiina -apo-
(240) De benedictione armorum, ensis, et fradi- ccnliori aliquo codice desumpta ipsi videlur. Obii-
lione vexilli bellici formuloe habeiilii.r,. p.n Poiit. ' nuisse lamen jam ahte plusquaiii 500 annos iniliitim
Rom., iit. 22 ,,'25, 2_.' Mitli aliquando pontifici so- ab episcopis benedictionemprobat ex Wilhelnii card.
lenl a slrenifis iieili ducibus ac principibus ensis, epist., apud ChesninmIlisior. Franc., t..IV, p. 765,
piieus, rosa.:' Qua dere exstat-exegesiscard. Poli . et aliis. Notavit P. Jos. Bianchini afferlque Jos.
apud Jos. Catalanum, .Commenl. in Ponl. Rom., t. . Catalarius in append., t. I Pontif. Rom. p..427, ex
II , pag.,3.88, ubi. inter alja etiam. breve Clemenlis pj his. Vdllicellano ann; 'circ. 800, benediclioneni
XI, principi Eugeiiio a Sabaudia, ejus rei «ralia vexilli et ensis eamdem. pfbpemodum, qu;im nos
missuiii -aiiaqueexeinpla legiintur. exhibemus; duos item ordincs ad. benedicendiim"
(241) Gongruunt, qua).apud Ed. Marienium lib. novum mililem ex codd. Vaiic. num. 47l4 ei 4748 ; ,
H de ant. eccl. Rit. cap. 12, habentur ex ms. Pon- posierior est ordo qualiter in saciosdncla beali P'e-
tificaliGuilielmi Durandirfe_5-/.erfic(.OH_ novimiliiis iri apostolorum principis-basilica' de urbe aliquis
in hfec verba, l. II p. 667": In benedictionenovinii- mililelur.
lilis.hoc niodo procedilur : >Ponlifex eniin prius-, (242) Fnstes ac capsellar hic baculi et sportsepe-
quam dicalur^ Evangelium, benedicat,ensem ejus : regiinantium sunl, qualesetiam cum gfadiis beiie-
Exaudi, qusesumus,l.omine, precesnoslras,-et lriinc dictse dabaniur eruce signalis prd iecuperatione
ensem; etc Atia benediclib. Benedic, Doiriine,. san- lerrte sanclse. Qua de re Conradus Ursperge sis
cle Patef, -omnipoiens «terne Deus, per in- abb., in Chron. _>.252: Omiiibus,inquit, uliraquam
vocationeni, etc.Prius.dixerat Martenius euin Ec- credi polesl calervatim concurrenlibus •
ad ecclesius
clesja abborreat a sanguine benediclionem, novi populis novo rilu gludios cum fuslibus el capseltis '
mililis in anfiquis pontificalibus librls, quos sibi sacerdotatis-benediaiodisperiivil. Vfd: Ed. Marieri.,
stimma cuindiligeniiaennagno numero peiiustrare • lib. n,,de ant. Eccl. Ril. C-. 25 ad flueni. Sed for-
licuerit, .nusquam deprchendisse : jiam quse in /ine mula hoeenostra iu grati.i.m esl composita Romam
Ordinis Ronianiedita habetur, exira ordinem ex re- ad limina apostolorunfPeiri elPauli pefgentiuin.
 '11'33 APPEND. AD S_EC. X.— MONUMENTA;LlTURG. 1124
'siolorum in nomine Patris el Filii, el-Spiriliis san- A ie adorandum-multis prodigiis venire fecisti : hcs
cti, el per inlcrcessionembeataeDei genitiicis Marise qusesumusad beatorum Pelri el Paulilimina te ad
et omniiim Aposlolor.iim,atque omniumSanctorum orare pergentes a periculis omnibus eruas, et a pec
mereamini in hoc sseculo accipere remissioneinom- calorum nexibus solvas. Et iu qui es vera "viain te
nium peccalorum, etinfuluro consortium omnium confidenlibuseorum iter bene dispone, ut inter om
beaiorum. Per Dnni. - - -' -- nes hujus sseculi -pertufbationes luo protegantui
'' Atia.
Omnipolens sempiterne Deus, humani ge- auxilio. Milte eis Domineangelum luum, quem To
neris reformalor el auctor, qui Abraha; puerdlho bi;e fainnlotuo comilem dedisli, ut ubicumque inan
ut irct de terra nativitatis suse,ct veniret in lerram seriut, sil illis defensor contra insidias omnir.m ini-
repromissionis, quam ei dafurus promiseras, prse- micortim visibiliumel invisibilium, qiiatenus Ioetiel
cepisti; nec non et poptilumIsraelitictiniin deserlo •incolomesad ifos iterum redire prsevaleant. Per. '

QRBO EXCQMMtJNIClTIQNIS.

OliBOEXCOM-icMCAMONIS, QUAUTER UNUSQUISQUE B Chrislus est. Singtili autem sumus aller alterius
INCORR1GIBIL1S ANATnEMATIZARI J.EBEAT. riiembra; et si compatituf unum membrum, cora-
(Ex-cod. 277 theol. Vindobon.sa_c.xii vel xnf.) patitintur omnia membra : procul dubio in nos pec-
Episcopuscum excommuuicarevel anathemalizare cat, qui menibra noslfa lsedit. Jubet igitur Dominus,
aliquempro cerlis-el manijcslissceleribusdisposilum ut iraler, id "est christianus, in nos peccans, primo
habet, -posl leclionemEvangeliiclerum.-elplebem ila secrete corripialur, deinde cum testibus redargua-
,ilebet alloqni. Noverit-.carilas .veslra.Tratres mei, tur, novissimeincohventu ecclesisepnbliceconvenia-
quod qnidam vir nomine N. diabolq suadenle post- lur. Quodsihas tres commonitiones, et pias corre-
ponens ehristianam.pr.omissionem qiiam ii_ bapti- ptiones conlempnit, et satisfacefe despicit, poslhooc
smo professusest.per aposlasiam conversus iiosl sa- sit tibi sicut elhnicus el publicanus, id esl genlilis
tanam cuiajbrenunciavi.t, cl omiiibus operibus.ejus, elp.ganus; utnonjam pro chrisliano, sed pro pa-
vineatn Chrisli id cst ccclesiam ejus. dcvaslare et gano habeatur. El in alio loco membrum, quod a
. depr__dari-non pertimescit, pauperes Christi, quos sua compageresolvitur, etajunclura caritaiis dis-
pretioso sanguine suo redemit, violenier opprimens, . socialur, et omne corpus scandaiizaf, Dominus ct
et interficiens, et bona eorum diripiens. Unde qnia abscidi, el projici jubel dicens : Si~oculus,mcinns,
filius.hujusnostrx ecclcsiee,cui Deo auclofe prsesi- Qvelpes tuus scandalizal le, abscide eum, et projice
.<lcmus, debueral esse, quia in-ea per.aquam cl Spi- abs te. Et Aposlolus, auferle, inquil, matnm u vo-
. rituin .sancttira renatus esl, et iriter adoptivos filips bis. El item : Si quis frater nominalur, "el est forni-
- Dei annumeralus, quamvis n)odo filius diaboli sit, cator aul aduller, aul homicida; aul rapax, cumhu-
jmilando dialiolum, -sollicili ne per negligentiam jusmodi ncc cibumsumere.licet.Et Joliannes dilectus
pastofalem aliqua deovibus riobis creditis ileperirei, proccoeterisChristi discipulis lalem nefarium honii-
-pro qua in tremendo judicio anle principem pasto- nem salutare prohibel dicens :"Ne ei ave dixeris,
rum Dnni nrm Ihm Xpm ralionem reddcre compelle- neque eum in donutm receperis.Qui enim ei ave di-
'
fnur, juxta quod ipsc lerribiliter nobis comminatur, cit, comtnunicat'opSribus ejus tnatigntts. Doniinica
dicens : Si non annunlicweriiis.iniquo' hiiquilatem itaque atque aposlolicapreeceplaadimpientes,niem-
suam, sanguinem ejus de manu luct requiram, rnisi- brum pulridum et insanabiie, quofl riiedieinari)non
mus ad eum presbylerum noslrum, el lilteras cdm- recipit, ferro excommuniealionisa eorpore Ecclesise
moniioriassemel eliterum acterlio invitanies eum ' abscidamtis, ne tam pestifero morbo reliqua mem-
•eanonice ad emendationem el satisfactiohem , et bra corporis veluti venerio inficianlur. Per.
pcenitenliam, corripienles eum palerno affectu. Sed Ipsa anatliemaihaiio. Igllur quia monita nostra
jpse proh dolor I-diabolo eorejus indurante, nionila D el crebras exhortaliones contempnit: quia teriio
salularia spreyit,et in.incep.a' malieiapersevprans, secundunfDoniinicymproeceptun)vocatus ad emeri-
EcclesiseDei, quam lsesil superbisespiritiis- inflatus dalio.nemel peeniieniiam veiiircdespexit :..quia cul-
;salisfacere dediguatur. De talibus ilaque transgres- ,' pam suani nccdum cognovit nec confessus csl, iiec
sofibus, et sanctse religionis. pacisque,, quam suis niissa nobis legatione,' quam causam.qua catisam
•
discipulis Christus dedil atquereliquil, violatoribus, . ipsitis exqulrimus, qriia noster parrochjanus est,
-
praicepta doiriinica el aposlolica liabcmus, quibus veniam non postulavit : quia in incepla malitia,
informamur, quod de hujuscemodi prsevaricaloribus ; diabolo cor ejus indu.ranie, perseveral, et juxta
. agerehos oporleat. Aii enim Dominusin Evangelio: quod.Aposiolus uicii," secundumduriciam suam et
Si peccaverilin le fraler tuus corripe eum-. Fraler cor impoihiiensthesaurizal sibi irainin die irce; iii-
'
iri unumquemque nostrum peccat. -Si enini saiicta circo nos eum cum uuiversis complicibus.et com-
Ecclesia unuin corpus cst, ciijus corporiscaput iriuiiiciitOribusfauloribusque suis judicio"Dei oinni-
 ' ' OUDOEXCOMMUNICATIONIS. "
im ; 11,20
potentis Palris,_el Filii, et Spiiitus sancti, et beali ,A,.... lerrce pro_stralt{sveniam poshdat,-culpam confi-
Petri principis aposlolorum, et omnium Sanclo- , lelur,, pceniienlianiimplorat , de fulnris caulelam
_ rum, nec non et nostroemediocritalis aucioritate et _spondel; lunc episcopusapprehensa manu ejus de.v-
poteslale nobis ,divinitus collata ligandi et solvendi lera .eumin ecclesiamintroducctl,el ei commur.ionem
in cceloel in lerra, excludimus et excommunica- el socielalemchrisiianam reddat, el septempsatnws
mus, et anathcmaiizaliimdecernimus, etdamnatun) -pcenilenlia', decatUet cum islis precibus.:.Kyiieel.
eunv diabolo, el angejis ejnsj.-el omnibus reprobis Xpeel. Kyrieel. Patcr.noster. Et nc nos inducas in
in igneaejerno judicamus; nisi forte a diaboli la- lenlationem. Sed libera nos a.-malo. Salvuni. Jac
. queis resipiscat, elad .emendationem et poeniten- servuni luum Doinine. Deus meus sperantem in le.
liam redeat, el EcclesiseDei quam lossitsatisfaciat. Milte ei Dne auxilium de sanclo. Et de Sion tnere.
Et respondeant omnes lerlio Amen aul Fial, Fia.l. "Niiiil proficiat iiiiniicus. in eo. Et fjlius iniqnilatis
avl anathema sil (245). Debenl enim duodecim non. Esto ei Domine tu.rris foriiiudinis. A facie ini-
sacerdotes episcopum circumslare , et lucernas inici. Domine exaudi orationem meam. Et clamor
ardenlcs hi manibus lenere , qaas in conctusione meus; Proestaqusesumus Dominehuic famulo luo N.
analhematis vel excommunicalionisprojicere debent dignum poenitpnli'_efructum, ut Eeclesiostusesan-
in lerram, el conctttcarepedibus. Pqsl hivc episco- B clse a cujus inl. Deus misericors, Deus clemens, qui
pus plebi excommunicationemcommunibus verbis seciinduriimulliludinem niiseraliomnn tuarum pec-
••debel explqnare , ul omnes inlcliiganl, quam ier- 'cata pcenitentiuirideles. Require in Feria V niajorh
' ebdpin. id est in
, ribiliter dqmpnqtus sil :_et ut noverinl, quod -qb Gcetta,Dominiin reconciliaiionela-
illa hord in reliquum non pro chrislianp, sed pro pa- psorum. Posl Jiwcsecundum modnm culpcepceniten- ,
gano Jiabendus sit, el qui itti.qu.usicliristianocommu- liam ei injungal. El literas per parrocliias dirigat,
nicaverit, aul biberit, ant eum osculalus fuerit, v.el ut bmnesnoverinl eutn in socielqle chrisiiana rece-
cum eo colloquiumfamiiiare habuerit, nisi forle ad ptum : "atiiseliam episcopisnolum faciat. Nullus au-
satisfaclipnemet p.cenilenliam_ eum.jprpvocaresludue- lem episcopusalterius parrocliianum .excommunicare
rit, aul tn domosua receperil, aut simul cum eo ora- vet reconcitiareprcesumat, sine conscienliavel con-
vef.l, .procul dubio simililer sil excoinmunicatus,- ,sensu proprii episcopi.
Deindeepisiolcepresbylerisper pqrrochias milianlur, Leo episcopus(244) servns servorum Dei diicciis-
coniinenlesmodum excommunicationis.In quibusju- simis fralribus el filiis arehiepiscopis, atque stiffia-
bealur, ul dominicis diebus posl lectionemevangelii ganeis eorum abbatibus, et monachorum congrega-
plebibussibi commissispubUceannuntienl ipsani ex- lionibus in Francia coirimanp.ntibussalutem perpe-
communicationem; ut n'equis per ignoranliam coin- *I! tnam. Iiidicaluni est nobis fllii Icmi, quod in vesiris
municel' excommuiiicato. Prceccpit enim Toletanum ' regionibus nialignorum hominum perversjias crevc-
concilium,ui invicemmox scripla perctlryaniper bm- rlt; ita' ut res vestras in siiis pravis usibus redigere
nes provinciceepiscopos, quosque-adire poluerint, et cupiant. Quapropief es aucioritate Dei Palris pmni-
excoinmunicalus audialur. Seniori eliahi ejus-ipsa potentis, el Fih'i ejus Dui nri Jhu Xpi el Spiritus
excommunieatiodebetnola fieri'. sancti paracliti, atque ex vice beati Petri aposloli,
S "iSFACTIO ET EMENDATIO ET RECONCILIAT-0 nec non et beatse Maria?matris Domini, et per bea-
- - ' "
. ANATHEMAHZATl. tos imgelos, et aposlolos,' martyres, confessores,'ac
Cum aliquis (excommunicatus)vel anatliemaihulus [virgines excriiiiinuriicanuis.eos atqne malcdiciirius,
'
pmnilenlia ductus veniattt,posiulal, el emendationem qui possessiones servorum sancti Manini, el quid-
vromillit, episcovus,qui eum excommunicavii, -anle - quid ad illos pertinet, tollunt, el perpefam invadunl.
januas ecclesicevenire debet, et duodecimpresbyieri Sit pars illorum cum.Dailian el Aliyron, quos terra
cumeo, qui eum hinc inde circumslare, debehl. Ubi pro sua superbia yivos absorbuil, cl.cum Juda pro-
eiiam adessedebent illi, quibusinjuria vei dampnum ,. difore, qui Dominum, in prelio yeudidit.-Amen.
- illalum est. Et ibi secundum leges divinas oporlet •«-Fianl fllii eorum orpharii, et rixoresleofuni \idu_e.
dampnum commissum.emendnri;aut si emendalum i Nutanles liansferanturfllii.eoruni,;el mendicent.
, esi, eorumtestimonio comprobari.fieinde episcapus f Eiicianlur de habitalionibus suis; Scruletur fene-
interroget,-,si pcenilenliam-juxla quod canones prce- « rator omnem substantiam' eorum: > Et iterurri':
cipiuntpro perpelratissceteribus suscipere velit. Et si s Oinnes qui dixerunt hseredila.tepossideamusjsan-
, -,(245) Pleraque hoec-adverbum in hodierno adlme .commmunicalusest,,el.exsiinctis luminciribttssub pcr-
Pontilicali Rom. leguntur; desideratur vero ritus pelttoanalhemalecondemiiatus.Romualdus Sale'rnfla-
sequens exsiinguendi projiciendique candelas. De nus in 'Chroji. "adan. 1177 afferl fornuilam adiiibi-
_,quo prinmin exeniplum _n synodo Lemovlcensisub -iam in^conciiiata pace abAlexandroIITcum Fri,fe-
• ponlificalu BenedicliIX P. habelur apud Labb., t. ,r.icoI sub anaihematis posna -in vioiaiorem ; Sicitt
, IX Conc. p. 891, l. X.pag. .406-in conc. Quintilino- Jtcecandelcetxslinguuntur, sic eoruin, qui pacem vio-
, burg., c. 15>.Hsec.leguntur.apud Bertholdum Cou- ,1-uverintaniincc lumihe wlernce'-visio'nis ei .clarilaie
slaiil., -adannum 1085 , ea de re : In fine synodi priventur. Ejns rilus passifn fit menlis in diariis Gou-
. senlentiaahalliemalis cum tirdentibus candelis pro- rcmon".-llom. • -- -.' .'••'" •.'''
-mulgula _est-in .Cruibertumhceresiarcliamsedis apo- Annexa iinmedi;>)e in ms. "-cii_
-siplicceinvasorem.,Memorai S; Pelrns Damiani iii hic(244) sub eiiieniilo iiomiue
reperi qua)
seqmintur -vicasii-Chrisii,
vsypodali(.iscepiatione-cum-regio advocato : Gerar- conficia a nonnemine, 'qiif'Jegen)"Chrisli exCiissit
.di.s Galerici comesa plenaria. Nicolai.il synodo _.r- .ariimo, dunf li_-ceoiis:ircinavji-;nialedicta.-' -'"-
1.127 APPEND. AD S-EC.X. — 'MOSUMENTALITURG. 1128
« cluariuiii Dei, Deus meus pone illos ut rofam, _\ pare solus (soletjxsecus in tenebris. Anreri. Etsieut
i et sicut siipulari) a-nte faciem venti. Amen. Sicut Dominus beato Petro apostolo, eiusque successori-
« ignis, qui comburil silvam, ct sicul flamma com- bus, cuius vicem.tenemus quamvis indigni, potesta-
« luifens montes; ita persequeTls illos in tempeslale tem dedil, ut quodeunque ligarent super tefram,
« lua, el impleas facies eorum ignoininia, ita ut ligatum esset et in ccelis; ita illis sierhendare rio-
« crubescaul, et confundantur ef pereant. i Sintque luerini, ccelum claudinius, el terram ad sepeliendum
maledictioncs illoe, quas Domiuus super filios Israel negamus, el demerganlur in inferno inferiori, sol-
pcr Moyseiipromu.gavil super iilos, qui bona el vil- vantque quod gesserunt sine fine. Amen. Si autem
ias sancti, Mafiini deprsedaotur. Sintque maledicti in ad pcenileriiiam, et emendalionem venerint, et se-
civitate, maledicti in agro, et in omni loco. Amen. cunduri) nomcn culpse friictus dignos pcenilentisefe-
Maledicta cellaria eorum, maledictus fructus ventris cerint, omnia malaista averlat Deus ab illis, et rios
eorum, el frucius terrse eorum. Amen. Maledicta parati sumus ad recipiendum ei orandum pro illis.
omnia, quse illorum sunt, et maledicti egredientes, Si autem ad emendationem noluerint venire, per-
et regredientes. Amen. Disperdat eos Dominus de petuo anathemate ferianlur : ita ecclesiam Dei non
-
terroi velociter., Amen. Percttlial eos Dominus de . intrent, pacem cum Chrislianis non habeant, nec
terra velociter. Amen. Perculiat eos Dqminus fame B ullamparlicipationem faciant. Corpus et «anguinem
et sili, egeslalej frigore, et febri, donec pereanl. Domini nec iri die morfis percipiant; seci eelernse
TraiDl illos Dominus corfuentes anle hostes eorum, ebliVioni traditi, tanquam-pulvis antefaciem fiant
et
sinlque.cadavera eorum in escam cunctis volalilibus venti, cum diabolo et angelis eius perpeluis igni-
coeli, et besliis agri. Percutiat eos Doriiinusulcere bus tradantur, et sicul lucerna ista exfinguitur, sic
pcssimo, scabie quoque e"t pruriginc, amenlia el et exlinguantur animee eorum in fetore. iriferni.
ceecilaie. Amen. Palperitque in meridie, sicut pal- Amen.

PROBATIQNES PER AQUAM, IGNITOS VOMERES,-ETC.

•, • -BENEmCTIO FERUIJUDICIALIS (245). Benedictio Dei Palris et Filil et Spiritus sancti

(Excod. Vindob.Theol. 149, olim Augiensi sx-c. ix.) descendai super hoc ferrum ad diseernendum ' judi-
Benedic Domine per invocalionem sanclissimi 110- citim Dei. Amen. , _ /
niinis ttii ad manifesiandum judicium tuum hoc ge- RENED1CT10 IGNISET FEBRI-SIVE AQUJE (246).
iiiis metnlli, ul omni daimoiiumfidsitate procul re- G (Ex eod. Th. Vind. 685 SIBC.X vel xi.)
mola vciitas veri juilicii tui fulelilius luis manifcsta Deusjudexjuslus, foiiis etpatiens,qui,auctorpacis
fial. Per Dnm es, et -judicasoequitalem, respice ad deprecationem
-{__45)Peiiinel hoc.ad purgalionem, ul voeari sole- Gondebaldi regis Burgundionum Ariani adfinem see-
bal, viilgarein,,canbnicam, judicium Dei. Qua de re -culi v; lex Gundebada, lex Burgundionuinperseve-
egimus Disquis. 6, c."3, p. n, p. 555 seqq. ubi ge,- rabat adhuc sub S. Sigismundo filio Gondebaldi;
nera"varia ejnsmodi probationum explicavitiius, eo- scripsiLvero Agobardus adversus iegcnyGuiidebadiet
rumqiie usuni ac fala in Ecclesia, donec-penilus.ab- impia£erlamina,-qum per eam geruniur.^Add.eapit.
rogarentnr, xum .in superslilioneir., qtio nihil pro- Ansegisi, lib. iv* c. 15. Dejudici"o_crucis-aCaroloM.
cliyius ftiif, deflectereni, per'nimis lrequentcm ac pefmisso, vid. Grets., de Cruce.. Quo sanciissimo
promiscumri jisum absque legilima auclorilale et signo ipsoque sacralissimo Chrisli nomine uliiodie-
discreiione. lnde eliam accidit, ut, successu teiripb- que, ita jam olini ad superstitiones abusps esse ma-
ris multiplicarenlur ejns species, prioribus aboiilis. lignos S. Auguslinus doluit, tr. VII, in.Joan., c. i,
Faiium, id quidem initio prudenti Ecclesise cau- . 344. .
tela, ne inceiiis magis eluderenfur indiciis homines, (246) Initio ssec. v S. Bricius Turonensis feriur«e
exempli causainsorlium variis generibus, quanim purgsisse judicio ferri igriiti, de quo S. Gregorius
antiquissima habentur exempla; consuliusque a Ja- Turon., Hist. Franc. lib. n,' c. 1, p. 45, primumque
nuario fesporidet S. Augustinus, episi. 55, n. 57 de auihenticum testimonium apud eumdem S. Grego-
Soiie per libros divinos, propriumque exeniplum Q fiuri), de Gtoria cbnfess. capl 76, de S. Simplicio ep.
narrat-lib. yiir Confes. c. 12; ipse yero in re dubia Augustoduneifsi-exslare asserit P. ,'Petfus Brunitts
remiliitapprobaiionem coramtumulo S. Felicis N'o- -presbyter Oratorii in opere Gallico: Histoire critique
lani ep.78. Sed non ita multo post variis in conciliis des praliques superslilieusesquiqnlseduit les peUpleset
velila) sunt.queecunquesorles sanctorum vejuti in embrasse les savants, aveclajneihode el tes principes
Venetensi, eodem adhuc seec. v; Agathensi, an. 506, pour discerner les effels naXurels.<fati.c ceux qui neie
,e.42; Aureliaiieusj,I, an.511, c. 20; Altisiodorensi, sont pas. Ac usum qtiidem,proniiscuuu) hujusmodi
an. IS78,c. 4; in Capilulari.etiam Caroli M. an. 789, probationum superslitiosum facit l. II, p..221 seq.,
lil, p.245. Add. S. Gregorius M., hom. 52inEvang., ulpoleex paganismo preyenienlem,.neque a pontifi-
t. I, pag. 1591 de Purgalione" per jurainentum; ad cib.us vel conclliis aueloratum p. 256. seq. Sicuti
"sepulefutn S: Pelfi nOmiriatim,t:. H,'opp. p. 1219. iegibus Salicq, Itipuaria,. Longobardica, -Canitiilari-
ApiidGregorium Turonensemfrequeiis habetur ejtis- bus ite.ii regum _Friuicorumsoec.'vin ac deniceps
inqdi probationum memoria, de.juramento eliam, ac ssfic. x, rriaxime freqtientatum conslat,"inde a fine
.duello legibus.antiquiset exemplis auclorato,-veluti ssec. vi, ut ex Balnzii ulroque Caprtulafium lomo
4130 PROBAT. PER AQUAM,IGNITOS VOl.ERES, ETC. U50
nostram, el dirige judicium noslfum, quia justus es, A tione islct, dicens.:' Adjuro vos homines per Patrem,
ef recliun judicium tutim, qui respicis lerrara- et et Filium, et Spiritum sanclum, et per sanclani Tri-
facis eam tremefe,:el qui per adventum Unigeniti nitatem, et per invocationem unigeniti Fiiii, efper
lui Dni nri Jlin Xpfseu passionem rnundum salvasti, vestram christianilalem, quam suscepistis ei per
gentisqiie humamim redemisti, lu hanc aquam vel sanelum Evangclium, et per istas reliqiiias, qiia_in
ferfuin igni fervenfem saneiifica, et sicuti tres pue- isla ecclesiasunt, iilnon proesumatisullo modo com-
rosSydrac,"Misac et Abdenaga jussu regis Babilo- municare, rieque accedere ad aIiar'e,-si-hocfecislis
nise civitalis missos in fornacem succensam illsesos aut consentistis, aul scitis quis hoc feeerit. Si auieih
salyasti, angelumque tuum mittens exinde eduxisii, tmnes iacuerinl,. et:iudlus~hoc'dixerit,- accedat ad
el Susaniiam de falso. testimonio. eripuisti, ita clc- allare sacerdos el communicel illos, quos vull in
mentisshrie dominatpr oramus, el peiimus, ul quis- aquammitlere.Citm aulem communicanl, dicat sa-
qiiis innncensdeiioc crimine. proenominalo in hanc cerdos per singulos : Corpus et sanguis Dni nri Ihtt
aqtiam maiium miseril, vel ferrum poiiaveril" sanain Xpi sit tibi.bodie in- comprobationem. Dcvccst cele-
el iliesam cam educat, per le salvatorem et redem- bracio missce-adjudicium sive aqucesiveferrii Justus
lorem locius orbis. Qui venturus est jud. es Dne. Beati immac. Da qs omps sic DO.S tuam gra-
Aiia. Omps sempiterne Ds, qui es.servalor oceul- B liam.promereri.nl nosli-os corrigamus excessus sie
lorum cordium, te supplices exoramus, ul sihomo confitenlibus felaxaie delfcfum, ut eoerccamus iu'
liic ciilpabilis est de rebus praefalis,. et diafiolo in- suispravilatibus.obsliria_os.Per. Expleta'missa,faciar
gruenle cor ejus prsesumserit iii ,hanc aquam igne sacerdos aquam benediclam,el vadai -ad loctim ubi
fervenlem sive ferrum ignitum nianum suam niit- homincs probanlur. Et cum probati sunt de omnibus
lere, lua juslissiirca veritas declarel, el in hujus biberede aqua benedicta: el cum- dederil, dical ad
opere ttiam veritatem manifesia, nl per lhaiiifeslam unumquemqueeorum: Hoec aqua -fiat libi hodiead
posnitenliam in corpore, anima ejtis salvetur in ex- comprobalionem. Poslea vero converlalse sacerdos
irema examinatione. Quod si pcrherbas aut perali- ad aquam, ttbi illam miltit, et conjuml Jiis verbis se-
qu i maleficia hoc peccatnm tegere, cselareque vplue- quenlibusimpriniisdicendo:Deusin adjuloriumnieum
jit, tuam sanctam dexteram evacuare dignetur per inlende. Ter. cum Gloria. Kyrie eleison. Xpe eleison.
unigenilum Dmri hrhi Jhm Xpni, qui venturus est Ter.el AeLaniatn, et nominibus Sanctorum-in eadem'
judicare vivos et mort. recilalis dical lios versus. Pro hujus-negolii qualitate
.CDICIUM FBIGID-E.
-_0_U_E (247) te rogamus audi nos. f. Ut juslitise non-domineiur
(Ex cod.-lheol. Vind. 511, ssec. x vcl xi.) iniquiias, sed subdalur falsitas veritali. Te rogamus
Cum vis hominemin aquam millere ad comprpba-G audi nos. Ter, qua finita cantet presbyter Paler no-
tionein-,ista debes facere,-Accipe illos homittesquos slcr. Cfedo in Detim. El dicat Dofninus vobiscum."
in volunlale habes miileretu aquatn (248),,el due eos Adjnro le ,aqua in nomine Dei Pairis omnipotenlis,
in, ecclesiam,ct-coram omnibuscanlet presbyler mis- qui.lein-principio creavit,.et le jussit minislrarc
sam. Cumaulem-ad-xommunicalionemvenerint, qntc- liuniaiiis neeessitalibus, qni. etiam le jussit segre-:
quam commanicenl, inlenogei eos sacerdos adjitrq- gari ab aquis supe.rioribus. Adjuro ic eliam per>

jam flstendit Brnnlus, rieque eiiani facta circa has' ntin conlinetur. ApudEccard., t. IIRer.Franc. p. 925.,
probationes ceiia et auihenlica diffilelur, quoevaria" (248) Agil de boc pfohationis geiiereBfunius loto'
profeii-t.H, babenturquc collecia exemplaelauclo- libro viciom. II copiose,-siiniquc ei lestimonia' carir
riiates apud Hildebeiium Genomenseiii et Ivonein,. in .rem extra diibium posila coinplura etiam reccn-
(jtii etiain.rem disctitit nonnullis in epistolis, fassus liora de lamiis prsesertim hoc judicio coiidemnai.is,
cp. 74 fefellisseprobationem: Egit de ea re dudunf deqtio ciiatur Wier. de"Pfsesligiis dsemoniuiiiih. yi
anie Hincmarus singulari Iraetatu proThielberga Lo- c. 7 ; exstalque Scriboriii epislola :de PurgationV
tharii uxore.. Editiis. vero inter opera Agobardi a sagarum stiper aquani fiigidam ; qui eliani refulat.
Baluzioexslat traciatus conlra damnabiiem opinio- Nevaldi exegesin purgalionis sive cxaminis sagarum,
nempulantium divini judicii verilatem igne vel aquis ~Qsuper aquam" ffigidam. Godelman vero Scribonii.
vel conflictuarmoruin patefieri. Scripsit hsecAgobar- hanc rcfuialioncin refulat de Magis etVeneficis,' et
dus~vefgent.csa_c.'ix. Qno liniente, nihilominus an., Lamiis noscendisct puriiendis, Francof;, a.nio 1591:
895 hr-cbncilio Trihnriensi c. 1 ei 22 permittitur ri- Brunius Scribonii-syslema refulal. Quomodo hscc'
l'us,"uiieiiain de prbximis soeculishabelur aticlori-' probatio mGalha fuerit disseminata oslendit' cap. 5
las in coiic. actis apud Labb.', t. IX, p. 587 et 1022. el4; lum.vero, an ]ier bofibs an per riialbs angelbs
Qnod-,Augliam speciat, in qtia Emmoe exempluni' cffectus fiant, disquirit cap. 5, recleque judieat §2,"*
inenioiafur in monasl. Angl. p. 54, oslendilqtie Bru- p.-512 etiamsi quandoque.producius.fuerii cffccius,-
iiius,"l." i!, p. 196 seq., in Orientem etiam pene- teinerarium esse cumdem iterare. Add. Mulierdm.
irasse^ Rilum explorandsc veritalis scu jiidiciunf lavalio , quam' purgatiottem per aqiiain frigidam.
ferri caiidenlis, quo in dirimendis controversiis gcns" Item vulgaris' clc polehtia' Lamiarum opinio; cjiicd
Ungarica olim uiebalur post ediiionem Chfudiopoli- nlraque Deo,naturce, omni jurc, et probalce consue-
tanam an. 1550, uberrimis notis illuslratuin recudit litdinisil contraria. Auclore Conrado ctbAnten, /;. U.:
Matth. Belius in- app-.iratnad Hist. Ilung.', t. I, p. L. Lubecce«n.',1590. Vjcissimvcro ab eodem Brunio
19!; ex niuliis.paiica cgo ad rcin ei iiioutuiienlis' cilalur Rickii Defensio probce, ui loquuniur', aqum
Liltirg Alemanniteedo. ' frigidce;qiw in cxamitntlibnc tnaleficarum plericiue-
(247)Goiivehiiferecod.xWeiiinensi'ssrec.xi, inquo judices hodie ulunlur ; sa'cttlo nempeadhuc xvi. Quo'
Bernonis abbalis AugiensisOrdorituiun eccLsiastico- fi.rieincvixil aiicior C'o/onta'queprodiit liber.
- -
PATKOI..cxxxvni. 36
 .15. APPEND. AD S.-EC.X. — MONUMENTALITCEG. __S3
ineffabilenomen Dni nri Ihu Xpi Fiiii Dei omnipo- A parum manifestaiione, ut uterque in ea probatione
teniis, siib cujus pedibus mare, elementum aqua- qua iiivenltis cst, isfe"per probilatem jusiiiiae, ilie
rum calcabile se proebiiit: qui etiam baptizari in pcr cofreptioiiem obdufatioiiis iattdcnt nomen san-
elemenlo aquarum voluil, el per iridividuam Trini- cliinfluiim in eaclaritale qua peririanes iri soecula
' '
talein, cujus voluntaleaquarum elemenluni divisum sseculdrum. Ameri.' .
esl-,elpopuluslsraeliiieus super illud siccis pedibus iDoiriiiie Deiis' bmps,qui baptisiriiim fieri jussisli
transivit. Ad cujus eliain invocationem Helias" fer- in" aqua; el per lavacriuh regenerationis iiumano
rum, quod de manubrio ceciderai, super aquam ria- generi" reinissioneni' omnium peecaloaiii) donare
larcfeeit, ul nullo' fnodo suscipias huncliominenij' dignalus es, sanctificaqs baifc flueniem aqu.im, et
si in aliquoex-hoc eslculpabilis, quod illi objicilur: justum iri ea discernejuciicium, qni solus es judex
scilicet, ut per opefa aut per consensum, aut per etfprtis, ila,'" ut si irinocens sif isle homoLde pree-
sjentiain, aul per ullum ingenium ; sed fac eum nomiriaia causa, aqua,"qus8in baplisiuo eum susce-
natave super le, et nulla possit esse contra le aliqua pit, nnnc in se fecipiat, el muridits cl innoceiis de
facla causa, aut hulla prsestigatio quod illud non inioprofurido abstrahalur lfujus aqiue. Pef.
possit manifeslare. Adjurata autem pcr nomeri Xpi . . Posl conjuralionem aulem et benediclioiiemaqttm
prsecipimus libi, ul per nomen ejus obedias, cui B exual iilos veslimentis eorum, elSfaciat illbsper sin-
oirinis crealura servil :'qiiem Cherubim elSeraphim gulos osculari evangelium el crucem Clirisli, el posi
Iaudant dieenies Sarictus, Sanclus, Sarictus Diis hccc de ipsa aqud" benedicla aspergal super ununi-
exerciluiim, qui etiam regriat el dominatuf per in- qiiemquecohjuralus eutti his vefbis. Adjuro"te""N.pcr
liiiitasseculas-eculoriim. Amen. . ' '
invocalioiiem Dni riri Ihu Xpi et per judiciura aquir)
Aiia: Ds qui maxima quseque sacramenla..:... frigidse, adjuro le per Palrem etFilium et iSpiritum
serviens ad' diabolicas fraudes delegendas, et ad sancium, et pcr Trinitatem iriseparabilein et per
eorum figmenla, argumeTita dissolvenda, atque ad Dniri nrni Ihfn Xpiri, el per qmnes angelos, ei archari-
multiformes eorum arles deslruendas divinsegralise' gelos, el per omnes sanctos Bei," ef per diein tre-
suinat efTeclum. Diseedant hincomnes liisidise ia- niendnm judicii Dei et per XXIIII seniores, qui cot-
tentis inimici, qualenus. verilas de his, quse a nobis tidie Deuin Iaudant, et per quaiuor evangelistas, et
divini sensus et alieni cordis ignar.isrequiruiimf; per XII ap6stolo's",et'per'X-lIprophetas,' per mar-
tuo judicio expelita' per invocationefn sancli lui tio- . "tyres, ef confessores, atque virgines, et principalus
iniuis. patefacla elarescal. Et ne tmde 'requirimus et poteslales, el pcf "domlirafione-.et virtutes, el per
injuste innoeens daninetur ";neque nocens a te/qui thronos, cherubim et seraphim,-el per omnia se-
)ux vera es, cuique non sunt obscurse tenebrse, el ^ creta cceleslia le adjuro, el pef tres pueros, qui cot-
qui illuminas lenebras riostras, quaerenlibus veri- lidie Deiim laudant Sidfac, Misac, et Abdenago et
lateni impune possil deludere te, quemocculta non per CIX.IIIl. millia, qui proChristo passisunl, et
iranseunl, ostenilente, el virluiem tuam,qui «ec.re- pef" sanctam Maviam"matrerri Dni nri Ihu Xpi, et
lorum es cognilor declaranle, fiat'hlnc nobis in te per curiclum pdpuium Dei, el per iilud bapiismum,
credentibtis veri cognilio manifesta. quod sacerdos super te regcneravit, te adjuro, ut
AHa. Omps Ds qui baplismum ifi aqua fieri jus- si tu de hoc furtu scis,-aut vidisii, aut biiiolasti, vel
sisli, et honiinibus remissionem peccatorum in eo ' in domum tiiani "recepisli, aut consenlieris aut con-
concessisli, tujudex justus.rectum judicium in ista sentaneus exinde fuisti. Aut si habes cor ingras-
aqua discerne; ita ul si culpabilis, sit iste homo de saium, vel induratum, aul sLiCiilpafiLs•hide.es- ,cva-
praenominata causa, aqua quoe in . baplismo - eum nescat cor luum,- 'et non suscipiat te aquaj neque
suscepit, niinc non recipial. Si aulerri inculpabilis' ulltim maleficium conira hoc prasyaleal. Hbc autem
sit, nunc in se recipial, nullurrique maleficium|.tui Dne Hiu Xpefac ad laudem etgioriam per invoca-,
cxaminis verilalem in isto judicio preevaleal im- tionem nominis lui, ut omnes.agnoscant quia tti es-
inutare, sed contra cunclas demoniacas illusiones, Deus benedictus qul vivis et regnas per oirinia.
-.obstantilius sanctj Joann.is Baplistse merilis ad di:. D ^ Post
aquce.benedictionemdicat iws.versus. Exurgat
gnos fruclus. po3nifci)tisej
' q' ui culpabilis est, -compel- •Deusetdissipentur inimici.ejus, elfngiant qui./otie-
Jatur. Per. ' rtirit-eiim a facieejus. SicuKleficitfumus, deficiant.
Alia. Dne Ds omps, qui aquarum substantiarii Siculfluil cera a.facie igriis,sicpereant afaeio Dei.
archanis -tuis subler esse jussisti, nobisque Spiritu Ter cum Gloria. Tunc (249)slaiini-.projkiet -eosin
sanclo -cooper.anle per eam abolitionem omriium' aquam. Htvc oninia ' debeni jejuni_fi:ce"re; neque illi
peccatoriuii femissioneni dedisii , tii prsesla pef ' aitlectcomedunt, qui ipsos mitlhnt iri uquam.
opera juslit-isetuse ut haecaqiia per yirlutem sanclse Jnqnisilus rdiquip defurtu, -vet hixuria, adullerio,
Trinilalis, quamvis flnens, tamen sit sanctificala, et. vebqualicuncfuere alia, et- nolensconfileri jnagistro
oinnium fantasniatun) adinvenliones expellat, delque seniori vel aliis, isla eiil ratio, Perg'ens saceidos.ad
justis et iiinocenlibus de prgBnomiriatacausa, pro eeclesiamiftdual se vestimehlis sacris, excepta casula,
qua rdisciiliendi sunl securilatem, reis.quidem cul- feretis in leva sanctum evangelium cum .chrhmario,
(249) Apud Eccardun), t.,II Rer. Ffancic. prse- eaque, qusehic desunl supplciiiur : lum addilur ju—
iflittilur lit. Aqua' cuiidccel-fersi caiidentisjudicium; liiciuinpanis el casei.. ,, . ., --- - ..-
 1155 PROBAT. PER AQUAM,1GNIT0S VOMF.RES,ETC. 1134
et palrociniis Sanclorum, calicemque,crimine impli- A S. Clete. or. _ S. Damase. or.
citq,jn alrio ecclesice,dicat aslanli plebi in oslio ec- S. Clemens. or. S. Leo. or.
clesice:Vid.elefratres chrislianoereligionis of.icium. S. Sixte. 'or. S. Eusebi. or.
Eece Jex in <pia spes et remissio peccalonim ble S. Comeii.or. S. Gregori. or,
chrismalis undio; hic corporis el sanguinis Domini S. Cypriane. or. Omnessci Confessores
corisecralkri Videte ne tantse beatitudinis bsercdi- S. Alexander. or. orate pro nobis.
tate, et consortio privemini, implicanles nos sceleri S. Felix. or. S. Fclicitas. or.
alieno, quia scriptum esl : non solum-qui faciunl, S. Agappite. of. S. Perpetua. or.
sed eiiam qui consentiunl facientibus, digni sunt S. Caliste. or. S. Petronella. or_
inorte. S. Marcelle. or. S. Agnes. or.
Omnesscimaiiyres,orale S. Agaiha. or. •
OKDO MSOBANDI PEBAQUAM, .IGNITOS VOMERES, PANEM
ET' CAsi-DH, - pro nobis. S. Cecilia. or.
ele., (250). ' S. Juliana. or.
{Ex Cod. Rhenaugiehsiscec.xi attt xn.)
. . . peccala veslra. Quod si vos non dimiserilis, S. Lucia. or. -
nec Paier vesierqui in ccelisesl dim.Mefliobispeccala S. Tecla. or. ,
vestra . . ., Offerl. De Profundis c/amaviad teDne. B S. Ambrosi. or. S. Affra. or.
Secretqr S. Severine. or. S. Columba.or.
Ab omni reatu vos, Domine,sancla qucetrieiamus S. AugKsline.or. S. Anastasia. or.
absolvant el eaderifnos inuniant a totius pravitatis S. Jeromine. or. - S. Susanna. or.
eldiabolicse illusioriisincursu. Per. S. Servaci. or. S. Eugenia. or. . -
pbm. Amen dico vqbis,quidquid. S. Silvester. or. S. Eufemia. or.
Ad Complenduni.Conspirantes conlra tuse pleni- OmnesscoeVirgines el Vidua.. orate pro nobis. .
tudinis firmamerilum dextrsetuse virlute proslerne, Omnes sci infantes et innocenles. or.
ul juslilise nqn dominetur iniquiias, sed subdattir Omnessci pcenitentes. orate pfo.
faisitas veritati. Omnessci monaehi et heremite. or-
Alia. Ostendenobis Domine misericordiam tuam Omnes sci orate pro nobis.
ad examinandum reclum judiciuin, ul per adventum Propitius esto. parce nobis Dne.
Spiritus sancli omnis falsilas diabolicoeaitis pro- Propilius esto. libera nos Dne.
cul remota exislal. Per. Ab omni malo libera rios D.
Conjuralio. Adjuro vos homines perPatrem,e/ Fi- A morbo malo libera nos D.
lium, el Spirilum sanclum, et per sanetain Trinita- A periculo moiiis. lihera nos D.
tem, cl per invocaiionemunigenili Filii, et per, ve- Ah omni iniquitaie. libera nos D.
sf-rai)) (tuam) C'.irislianil«fem, quam acccpistis . Per crucem et passionem tuam. 1.
et per sanctum Evangelium, et per isias rcliquias Peccalores. te rogamus audi.
quoein ista ecclesia sunt, ut non prsesumalis (mas) Ut pacem nobis dones. le.
ullo modo communicare neque accedere" ad allare, Utsanifatem nobis dones. te.
si vos (tu) hoc fecistis (li), aut consensjslis (li), aut Ut remissionem peccatorum nobis dones. te rog
scilis" (scisli) qtiis hoc feceril. Hic incipiunt VII Ul aeris lemperiem bonam nobis dones. te.
psdlmi penilentie. El sequensLelania.. Ui fruges tcrroenobrs dones, ie.
Kyrieleyson. Xpel. S. Jacpbe. or. Ut domnum aposlolicum in sancta religione con-
Christe audi nos. S. Philippe. or. servare digneris, te rog.
Salvator riiundi. 'adjuva S. Bartholomee.or. Ulregem nostrum et exercilum Cbristianorum per-
nos. _ S. Mattbee. or. petua prosperitate conserves.
Sca. Maria. or. S. Thoma or.' Ut eis vilam, sanilalem atque victoriam donare
' '
S. Michael. or. S. Tliathce.. or. ry digneris. Te rogam.
S. Gabriel. or. S. Sinion. or. Pro hujus negotii qualitale. Te rog. audi.
S. Raphahel. or. S. Mathia. or. Uf jtisticie non dominetur iniquitas, sed suhdalur
Oinnessci angcli et ar- ,S. Barnaba. or. faisitas veritaii. Te rog.
'
changeli. orate pro. S. Marce. or.
'
Ul justum judicium discernere digneris. Te rog.
S. -oannes. or. S. Luca. or. . Fili Dei, le rogamus audi.
S.Petre. or. Omnes sci Apli.. or. Agnus I)ei qui lollis peccata mundi, miserere nobis.
S. Paule. or. S. Slephane. or. AgniisDeiqui fbllispeccala mundi parce.
S. Aridrea. or. • S. Lanrcnli. or. Christe audi nos.

(250) Codexliic ab initio el fine mancus, in medio
quoque quasdam habet laeunas;'quas aliunde snp--
plere haud faciie fiierit, unde ea soltim ex Maiienio
lilieris minusculis.Testiluimus,quoein nostro codice
velustale vel exesa, vel alrita sunt. Facile autem
liquet totam missam hic_ fuisse posilam, quam ad
faciendumjtidicium probationis in frigida aqua ex
ms. codice S. Yictoris Parisiensis exhibet idem Mar-
leniiis, t. II de antiqiiis EcclesieeRitibus,'p. 942.
Q1133 enirn hic habenlur ab initio, tiltima sunt Evan»
gelii ibidem perperam ex Joanne eitati, cum habea»
tur Marci xi. Sic vero ordilur codex.
 -1155 APPEND. AD S_£C. X: — MONUMENTA LITURG. 1I5G-
Kyiic.leyson. Christe el. Kyricl. Pater nosler. A digneris, ita ut si innocens de pra.nominaia causa,
Jtisius os Dnc, el rectum judicium. luum. Osfende unde purgalio querenda esl, hoc ferrum ignitum in
nobis Dne miserieordiaTn luam. El salulare tuum nianus acceperit (inl), vel pedes imniiseril (int),
da nobis.Fiaf misericordia lua Dne super nos. illoesus(i. e) appareat(ant) ef si culpabilis (es) sit
Quemadmodum.-Conveiie nos Deus: Et averle iram (sini) aulreus (i. e) jnsiissimasil ad hoc virtus tua,
luam a.nobis. Miserere noslri Dne. Misererenosiri. in eo cumveriiate declarandum, qualinus jusiicie
Non nobis Dne non nobis. Sed nomini tuo da glo- non domineluriniquitas, sed subdatur falsitas veri-
riam. Dne exaudi oralionem meam. I's. Dens mise- lali. Per (251). Benediclio Dei Palris -el F. et Sp.
reaiur noslri. DneDeus viriutumconveiie.Etostend. scidescendal super hoc ferrum, ad disccrnendum
Dnus vobiscum. Et cum spiritu luo. . verum Dei judicium.
DENEDICTIO FERR)JUDICIALISOR. Oraiio aquceigne fervpnljs.ad Deijudicium facien-
BenedicDne per poientisetuoe viiiulem hoc genus dum. Deusjudex jusius, foiiis ei palieas, qui aucior
metalli, ut.ineo propter nomen sanctum tuum omni cs pacis et judicas oeqtiilaiem, tu jiidica quod jusiuin
domonum falsitale procul remota omni.quefascina- esl Dne, el rectum judicium tuum, qui respicis super
tione elfallacia infidelium sublala, yerissimi judicii terram, et facis eam-trcmere, Tu Deus oinnipotens,
tui fidelibusluis veritas patefiat, qualenus laudabile qui per advenlumFilii tuiBo.mini noslri Jesu Chrisii
el gloriosum nonien- tuum in sancta Ecclesia tua. munrium salvasli, et per sanctissiman) passionem
semper glorificeiur. Per. -genushumanum redeniisli, lu sanclifica hanc aquam
Oralio anle judicium fqcicnda. igne.fervenlem, qui (res .pueros Sydnac, Mjrsac 'et
Deus plasmator liominuin el totius bonitalis au- Abdenagojubenle rege Nabucliodonosor in camino
clor, respice supernos famiilostuos ad le tolo corde . ignis accensa fornace salvasti illsesos.el perangelum
clanianlcs, et proesta propilius per intervonlum uni- luum eduxisti. Tti cleuieiitissime dominator prseslaj
geuiti Filii tui Domini.noslri Jesu Christi, ul in hoc ul si iniioCenS(les) ,dc hoc ifurtovel de hoc stupro
cxaminalionis jutlicionon pra_valeantaliqua falsitatis hanc aqtiam igne ferventem maniini (maniis) suam
jacula inimici, sed manifestetur per le veritalis et (as) miseril (int), sicul tres pueros supra dictos in
declarelur recliludo jusllcie. Per eundem. camino ignis solvisti, et Susannam de falso ciimine
BENEDXTIO FERlilFERVENTIS ADJUDICIUM IIEI. liberasli, ila dehac aqua igne fervenie salvum et.
Deus omnipotens, Deus Abraham, Deus Isaae, iiileesnmeducas. Si vero ctilpakilisingravantediabolo
Deus Jacob, Deus omnium bene viventium, Deus cor induratum prsesumpserit, in,hanc aquam igne
origo el manifesiatio omnis justilisc, qui solus est „ ferventem manum suam millerc, lua jusiissima ve-
(es) juslus judex,foiiis el paliens; dignare nos exau- rilas hoc deciarel, et in hujus corpore tuam verita-
dire famulos tuos oranles ad te pro benedielione lem manifesla, ut anima per peniteniiam salvetur,
-hujtis ferri. Unde rogamus te Domine judicem uni- et si culpabilis per aliqua nialeficia-aut per herbas
versorum, ut mittere digneris sanclam et veram peccata sua conlueri voluerit, tua dexiera hoc eva-_
benediclionem luam super hoc ferrum, ul sit refri- cuare dignctur. Per unicumDominumnostrum Jesuni
gerium illud poiiantibus. el habenlibus justitiam, et Xpm Filium tuum. Qui tecum.
credenlibus in tuam juslitiam el foiiitudinem; et Alia. Benedicote ereatura aquse per ignem fer-
sit ighis "ardens iniqui , el facientibus iniqua, et ventis in nomine Palris et Filii et Spiritus sancli,
credentibus in injusiiliam suam, et injuslam pom- ex quo cuiicta procedunt; adjurd le per eum, qui te
pam diabolicam.Converte Domineincredulilalem in- ex flumiiiibus quaiuor totam lerram rigareprsecepif,
jiistoruniperviriutein etper benedictionem luain, et el de peira produxit, el te in vinuin convertii, ul
per invocalionem sancla. Trinilatis, Patris, el Filii, nullse insidioediaboli neque maliiia hominis te a ve-
el Spirilus sancli; el mitte iu hoc ferrum viri) vir- ritale judicii separare possinl, sed punias noxium
lulis lus. ac veritalis, ut in eo semper per miseri- (os am as), el illesuin purifices, et innoccntem. Per
cordiam et veritalem luain verissima juslitia, quse cumqtiem nulla laleni occulta, et qui misit le per
' diluviuni
libisolicognita est, fidelibustuis ad emendaiionem "super universum orbem, ut peccatores
iniquofum nianifeslissinie declarelur, de quacumqiie deleres, et adhuc venlurus es (est) judicare vivos ac
quoeslioneratio fiierit agiiata, etnullam potestatem mortuos, el secultim per ignem.
habeal diabolica virlus veritatem tuam aut pcciiliaie- Alia. Qninipoiens Deus, lesuppliciter deprecariiur
aut depravare; sed sil servis tuis in munimenlum pro hujus negotii examinatione, quam modo liic in-
lidei ad credulilalem divineemajeslatis tua), et ad ter nos ventilaraus, ui juslitise non dominelur iniqui-
certificalionem manifestissimeemisericordiseac ve- tas, sed subdatur falsitas veritali, el si aliquis hanc
rissimeeluoeveritatis. Per. prffisentem examinationem per aliquod maleficium
Alia. Deus judex -justus, qui auclor pacis cs, et aut per herbas tereoetegere vel impedire voluerit,
. judicas sequiiatem, te suppliciter rogamus, ut hoc lua sancta dexlera .juslissime judex evacuare di-
ferruin ordinatum ad juslam exairiihationem cujus- gneris.
libel duhietatis faciendamberiedicere et sanclificare Alia. Oremus. Omnipotcns sempiterne Deus, qui

(251) Ulfinta hsecdesunt in Martenio;

 1157 PRQBAT. PER AQUAM,IGNITOS VOMERES,.ETC. 113).
tua judicia incoinmutabili dispositione juslus ubique A aut per consensum, aut p.er scicntiam, aut per ulitini
judex discernis,"tu clemens in hocjudicio ad invo- ingenium, fac euiri super te nalare, et riulla possif
cationemsancti tui nominis, quod a te intentio (ide- a te .catisa esso aliqtio modo facfa, aut per ullurii,
iiiun implorat, lua'justissima examinatione declara. prsesiigiuni, quoilludnonpossit manifeslari. Adjtiro
P-,._\P-osteaverofumomyrrceodoreiur,et sumetur cai • aulemleper nomei) Chrisfi, et prsecipio libi, iit
dariala, subtus quam et in circuilu, el sic omnefurlum nobis obedias per.nomeri ejus,'cui oninis creatiira
prpbabi.ur. , servit, quem Cberubim el 'Sefapliim cotlaudanl di-
BENEDICTIO AQU-E FRIGIDiE ADJUDlCIUS DEl. ceniesSanciiis sanctus sanciiis Dnus neus exerci-
Omnipolens senipiterne Deus, adesto. invocaIior tuum, quf etiam regnat ef dominatur per infiriiia
nibus nostris, et hanc aquam ad hunc (hos has) ho- -seculaseculorum. Airien.
.ninem (es) purificandum preeparalam virtuie luse Quarla Adjuratio.
benedictionis infunde, et salubritas per tui nominis Deus qui niaxima quoequeSaciamentain aqiiarum
invocalionem expetiia sit ab omniinpugnatione an- substanlia condidisti: adeslo propitius invocationi-
iiqui hoslis defensa. Per. biis nosiris, et elementoImic multimodis purificalio-
Adjuralio. nibus proeparatovirtutem lusebenediclionis in.unde,
Adjurq te (vos) liomo (mines) per Patrem et Fi- B ut creattira mysteriis luis serviens ad diabolicas et '
iiuin et Spirilum sancium; per.diem treiien.di judi- humanas fallacias detegendas, ad eoruni argumenta
cii, et per quat-uorevangelistas, et per XXIIII senio- et figmenta dissolvenda, alque muliivomes (legemtil-'
"res, qufindefessavoce Dnum Iaudant, et numquam liformes) eorum aiies destruetidas divinse gratioe
concessant. Adjuro te per XII Aplos et per C qua- sumal effeclum. Discedant hine omnes iiisidioelaten-
draginta ISIImillia innocentium , qni pro Christo tis inimici, quatinus verilas cle liis',' quoe a nobis
passi sunt, per victoriam marlyrum, et per invoca- divini sensus et alieni cordis ignafis fequiruniur,
tionem saeri baplismatis lui, utsi tu de hae re cul« tuo judicio expetila, per invocalionen).ttti saneii
pabilis sis sive in facto aut aliqtio modo induralo iiominis patefactaclarescat: el nc iinde rcqtiirimus,
cbrde-a diabolisiiggestioife ad boc judicium "non innocens irijuste dainnelur, rieque nocens a fe, qui
proesumpiuosusaccedas, et aqua le non suscipiat, et lux vera es, cuique non suiil obscuroe, teiiphroc, ct
hoc signo crucis Christi tuse nialitise appareat, et qui ilhfminas tenebras nostras, quoerentibtis veriia-
virtus omnipotentis Dei n.anifesfeltir. Per eundem- tem iinpune possit deludere. Te, quem occulla nou
BEXEDICTIO EJO..DE_IAOU.E. transeuntostendenle, et virluic lua, qui occulfortim
Qne Deus omuipolens, qui bapiismum in aqna es cognitpr,.declaraule Jiant (legefial).hinc nobis i;i
fiorijtissisli, et per lavaertim regeneraiionis huniano Q le credenlibus veri.cogniiio manifesta. Per.
generi remissionem peccaionnn donare dignatus es, j- _ . ... .. Quinla Adjuratio.
«anetifica -quoesumushatic aquam, el jtistum in ea Adjuro le homo N. per invocalioncm Dni noslri
discernendum judicium, qui solus es juslus judex Jesu Clirisli ad judicium aqnoefrigidoe.Adjuro te per
el fortis, ul si reus sit homo iste de prxnoiniiiala Palrem et Filium el Spiiiltnn sahcttim, et per Tri-
re, aqua quoeeum in. baptismq suscepil, nunc non . miatem inseparabilem, ct per oinnes. Desunlhic cliio
reeipiet: si autem inculpabilis el innoeens sit inde, fotia in Ms.
aqua quse eun) in baptismo suscepit, nunc in se re- Verbum caro factum esl et habitayit. iu nobis, "et
eipiai, ei si mundus etinnocens sit inde, sanus de vidimus gloriam ejtts, gloriara qttasi Uiiigeiiiti ii
profundo hujus aquse abstrahaiur. Per... Palre, pienum gratia et veritate.
Adjurdlio. Adjuro le aqua' in nomine"Patris omni- JUDICIUM ADVOMERES.
- poteniis, qui te in prmcipip creavit, et te Jiissit jmi- Djie Deus oninipoieiis.quicrcasiico-hnii ei terrani,
nislrare hunianis riecessitalibus, qui te jussit segre- mareet omniaquoe in eis sunl,qui hoinincni ari ima-
gari ab;aquis superioribus:' Adjriro- te eliam per ginem tuain formasti, qui Filium tuuin uuigeniluui
ineffabilenomen Jesu Christi Filii Dei dmnipoterilis, Oniuiinrm Jesum Christum coopenfnlc Spirilu sanclo
sab cujus pedibus ambulanti in mari te. calc.abflemD in uteruiii iiitemerala. Virginis misisli,.qui ex ilia
- prsebiiisti, qui.in teetiam baptizari voluil. Adjuro te eum carnem humanam sumere voluisti, per iliius
etiam per Spiritum. sanctum, qui super Dnum ba- dilectissimi Fiiii tui Dni iiri Jesu Christi nomen
.plizalum.-ascendit. Adjuro te per iiouien sanctoe et .atqtie per merita sanctse Dei genitricis Marioele
iiidividuseTrinitatis, eujus voluntate aquarum ele- invocariius^tuamque majestatem supplices exoramiis,
- mentum divisum est, et-populus Israel per illud, «t in hoc examinationis iudicio evanescere jubeas
- siccis pedibustransiit, ad
cujus invocaiionem Helias oinnes versutias diabolicse fraudis calliditatisque,
ferium,.qtiod de manubrio exierat," super aquam sive incanlationes. hominum 'sive, mulierum, nee
naiare fecil,-ut nullb modo suscipias hominem hunc non et valitudines herbarufn, ut omnibus circum-
N. ut si in aliquo est culpabilis, quoii, eis ob|ici- stanlibns appareat quia tu es jiistus et justitiaui
lur. Per. .... diligis, et non est qui resisiat majestati tua_.Ideoque
Terlia Adjuratio. "dbmiriaiorDne'cceloruin et lerrse, cre.alor aquarum,
Si in aliquo est culpabilis- ille, pro quo iste ad rex universoecrealuroe tuoe, in.tuo sancto nomiiie
jirobationem mitlendus est, scilicet aut per opera, atquc virtutc benedicimus hos vomeres ad disceir-
1159 . APPEND. AD S_£C. X. — MGNUMENTALITURG. 11.0
nendum judiciuin vcrum, ut ita, si iste bomo inno- i1 Exorcizo te creatura salis perDeum vivum, per
eens sit dehujus rei inquestione, quam inter nos Deum verum, per Deum sanctum, qui te per Heli-
venlilamuset traclamus, qui nudis pedibus super eos seum proplielam in aquam mitti jussil, ut sanareiur
ambulaverit, lu Deus omnipotens sicut Iiberasti ires sferiliias aquae; uleflici.ris sal exorcizatum adsalu-
pueros de camino ignis ardenlis, et Susannam de tem credenlium, et sis omnibus tesumentibus sani-
falso crimine, elDanielem delacu leonum, sicinno- tasanimoe et corporis: effugiat, atque discedat abeo
centes pedes lua potenti virtute falsos (salvos) et loco quo aspersus fueris, omnis fantasia et nequilia
illesos eonservare diguer.is. Si aulem iste bomo vel versutia diabolica.fraudis, omnisque spirilus im-
culpabilis sil depifenominata re, et suadente diabolo mundus adjuratus, pel' eum, qui venturus est iudi-
iuam potentiam ausus lenlare fuerit, et super eos carevivos.
ambulaverit, tu qiii jtislus es el judex, fac manife- Exorcizo le crealura salis in nomine Dei Palris
stanvin ejus pedibiisapparere ustionem libi adhono- omnipotentis, et jn earilate Dni noslri Jesu-Christi,
rem et laudem (et) gloriam, nobis aufeinservis luis el in virtute Spiritus sancti : exorcizo teper Deum
_adconstantiam el confidenliam nominis lui, per- vivum, perDeum verum, per Doum sanctum, qui le
fidis auleni etobcsecatisad confusionemet peniten- ad lutelam humani generis procreavit, et populo ve-
tiam peccatonimsuorum, ut inviti cognoscant, qiiod B nienti ad credulilalem per servos suos consecrari
sponle noluerunl, te esse judicem vivorum alque prSeeepit, ut in nomine sanctae Trinilatis cfiiciaris
mortuorum viventem atque regnaritemin sectila secu- salutare sacrainenluiri ad effugandum inimicum.
loruiri. Amen. Proinde rogamus te Domine Deus nosler, uthanc
Relicto duarum linearnm spatio, quarum litlerce crealuram salis sancllficahdo sanclifices, et benedi-
sludio videnlur.erasa;, pergil, eendo benedicas, ut fiat oninibus accipieniiiius per-
AdesloDnesupp.icationibusnostris, utquod nostrse fecta rbedicina, permancns in viseeribus eorum in
humilitalis gerendum est minislerio, inlercedenlibus nomineDni nostri Jcsu Chrisli, qui.-
omnibus sanctis luis tuse vhiutis impleatur efQfe- Exorcizo (e crealura salis per nomen Dni nri Jesu-
ctu. Pcr. Christi, per gloriam et regifuin ejus, peromnipolen-
Perveniat (/. proeveniat)nos quoesumusDne mise- tiam el virtutem ejus, per illum redemptorem el sal-
Ticordia tua, el voces nostras clemeiitia tuse propi- vatorem mundi le exorcizo, qui.
tiaiionis anticipet. Pei'.

BENEDICTIONES VARIiEe

ANNUALIS BENEDICTIO PUTEI. CJ primitias creaturse tuse (quas) aeris et pluvise lem-
Deprecamur Dne elementiam pielalis tuoe, ut peramenlo nulrire dignaius es, benedictionis tuoe
aquam putei hnjus coelesti benedictione sanctifices, imbre perfunda.s, et fructus lefroe tuse ad matti...
et ad communem vilam concedas salubrem, et ita Desinit pagilia, ei sequunlur alia, sed coteva, manu ,
cx eo fugare digneris omnem diabolicsetenlationis scripta : salutare generi humano, et per invocatio-,
incursum, ut quicumque ex eo hauserit biberitve, nem. . . ut quicumque ex . . . sumpserinl, corporis
•vel in quibuslibet neccssariis usibtis hausta aqua sanitatem et animse lutelam percipiant.
usus fuerit, lolius sanitalis ac virtutis dulcedirie BENEDICTIO ADOMNIA QU_EVOLUER.IS.
perfrualur, ut tibi semper sanciificaiori et salvatori Benedic Dnelianc creaturam arborum, quam tua
omnium Dno gralias agere mereatur. Per.
VASA INANTIOUIS LOCIS REPERTA. nobislargilas (te) ad perfruendum dare dignatuses,
SUPER et prsesla clementissime Paler, ul dum harum ar-
Omnipolens sempilerne Deus, insere le offieiisno-
borum fruclu in nomine -sanclse Trinitatis vesci-
stris, et hsec vascula arte fabricala gentilium subli-
mur, tusebenediclione (is) participemus.
initatis luse potentia^ita mundare digneris, ut, onnai Per. sempilerna.
' . . .
immunditia depulsa.siut tuis fidelibus tempore pacis Alia. Creator et consejTator humani generis> -da~
ad (ac) tranquilitatis utenda. Per. D
Alia. Deus qui in advenlu Filii tui Dni nostri omni torgralise spirilalis, Iargitor a_lerneesalulis, tu Dne
emitte Spirilum tuum sanclum super hanc crea-
tuis mandasti fidelibus, adesto propitius invocalio-
lur.ain tuam H. u.l arniata viiiute coelestis defen-
, nibus noslris, et hx'c vascula, quaatuse indulgenlia sionis., qui ex ea gustaverint, proficiat illis atl
, pietalis posl (p') spatia temporum a voragine ferroe relernam salutem. Per. In unilate ejusdem Spirilus
abslracta humanis usibus reddidisti, gra.iselua, lar- sancti.
gitate emunda. Per. -
BENEDICTIO ADFRUGES NOVAS. BENEDICTIO YEXILLI BELLICI.
Oremus pietalem liiam oninipolens Dcus, ut has; Omnipolenssenipilernc Detts, qiii es cuiielorum
 ' - -
"ii.l BENEDICTIONES-VAIliiE. - 11-12
benedictio, ct triumplianlium (biiiludo (252) el \ Alia. Suggero tibi Pater omnipotens eeteriieDcns,
ccelesiis prossidii speranlibus in te prsestas auxi- qui ccelum terramque ftindasti, mare limilibus for-
lium. Per. ' '
maslf, et ipsum cceltim fabricasii;..et magnalumi-
BENEDICT-O EN3ISN0VI. naria videlicef solem etlunam supef "justos Gt inju-
Exaudi queesu.mis Dne.preces nostras, et hunc 'stos fulgerejussisti: fac Drie signum tale,-ul ©mnis
ensem elc." mundus omnisque terra lntelligat, quia tu es Deus,
' Alia. Famulum luinri elc. qni facis mirabilia magna solus, Dne Jesu Christe
.-Alja. Beneilie "Driesancle Patef' omnipotens elc. Fili Deivivi : ut qui' res jam dictas, qua. coiilinen-
_f'7«iccaiiianlur istce anliphonce : "Speciosus for- tursubscriplECj, et qui ex his conscii el conscientes
ma elc. esse videritur, ut gulse el Iinguse velfauces eortim
" ' ita fiant constrictse et obligatse, ut caseum istum non
'"•'.' Ileii:, Oralio : ''
_, Omnipotens Dejis, famuluiii lutim manducare. Per.
' - "seinpiierne
- "qul ' '" possint
N. eic. ADJURATIO VIRORUM.
' .
BENEDICTIO NOViPUTEI. Hic dividalur"pctriis et casens unicuique stanmen-
•DneDetis oninipotens,' qui iri hujus putei altiiu- tium uncia dimidia.
dine per crepldinem fistularuin aquarum cppiam B Ad<moneovos fratresin nomineDomini Jesu Chri-
emanare jrissisti, pfsesla, 'ulte jubenle alqrie bene- sti Nazarerii, ul si quis isfos ex vobis res furatus
dicente perrioslra. officiumfunctionis repulsis hinc est, aul.aliquo.modo pollutus est,.procedat in mc-
fanlasmalicis callidilalibus atque insidiis diabolicis dium, et profitealur coram sancio allari, et satisfa-
purilicaiiis atquemuridalushic puteus semper per- cial. Sin autem noluerit, sed arrogantia timidus (/.
' " ' ' - lumidus) inlroieril judicium, sential magnum judi-
severel. Per. .
Oralio_ubiitegligentiq,conligil. .. cem esseJesum (sc. Josue) super se, qui qtiondam
Dne sancte Pater omnipotens eelerne Deus, qni cupidum de spoliis victuin iriteremit, siringitt e^
per invisibilitatis potenliamhas aqtias visibiles p'ra_- fauces ejus Heliseus prophela qni mi (/".ministri)
buisli, te trii famuli supplices exoramus, ut aquas furtum depreliendit, gladius Petri apli asiel aniinam
has, <juasnegligentia polluil., sancti Spiiitus gratia Ananiop ac Sapbira_ verberans. Ideo"animoneo, ut
ad niunditiam. revocet alque purificet, ut spiritus detis gloriam Deo, el confiteamini illi ne inlroealis
callidi hoslis abscedat, ac delnceps sanctificatas fa- in tentationem.
miliseluse potabiles tribuas, ut el potentium mundet Adjuratio. Adjuro te immanissime draco, serpens
(nt) eorpora cordaquesanctificent. Pef. 'anlique, pei-verbuni veritalis' et signum elarilatis
ORATIO ADJUDJCIUM PAMS.ETCASEI. C Dni nri Jesu Christi agni immaculati de altissimis
Ayds ayos ayos (agios) sancte P.aler,. qui es invU procreati, rit hulla tua arteimpediatur, sed jutlicitim
sibilis .etcrne Deus.omnium reruiri creator, qui ar- reclum Dei existat. Et qui de hoc furfo conseniiens
caiia-q' prospicis, et cuncta cognoseis, qui scruta- fueril, judicium Dei spumato ore et strangulalo gul-
ris corda renesque Deus. Deus qui liherasliMoysen ture patefaciat qui seqnitatem (diligit omiss.) ki
ei Aaron de terra -Egypti, David Saul regis, Jonam omni tempore, qui benediclus -in sectila seculorum.
de venlre ceti, Petrum defluclibus, Paulum devin- Amen. - - "
culis, Theclam de besliis, Susannam .de falso cri-' Quando in os sumenlis miuiljtr, dicalur limc. Cqn-
mine, tres pueros de camino ignis ardenlis, Danie- jtiro le o homo per .Pairem et Filium et Spidtum
lem de lacu leonum, paralylicum de grabbato, La- sanclum, per fremendum judicii diem, per quatuor
zarum.de mqnumenlo.; ostende nunc hobis miseri- ^Evangelistas, pe.r duodecim Aplos, sedecim proplie-
cordiam tuam, ut qui haecjuiia, qucehic subnotan- las, per viginti qualuor seniores qui quotidie cum
tur, admiserint, panis vel caseus isle "fauces nec laudibus Deum adorant; per illum redemptofem,
'
guttura eortim transirepossinL Per. qui pro nostris"pecealis(mori omiss.)in saneta cruce
Exorcismus ejusdem. "dignatuscsl-, si de hoc furtq, iude (/.' unde) mode-.
- Exorcizo le maledicte el immundissime dfacb et- ratio (/. modo ratio) agitur, culpabilis es vel mixius,
serpens noxius, per verbum verilatis. per Dnfifom- aut fecisti,"aiil seisti, aulbaiolasti, aut consensisli,.
iiipotentem et Jesum .Chrisluiri Nazareiiinn agnum_ .hoctibiordinalumsit.de manii Dei, iitpanem vel
iinmaciilatum de altissimis misstnn; de Spirilu san- caseumistum non possis manducare nisi cum flaio.
clo concepliini, ex Mari» virgine natiini, quem Ga- , ore cum spuma et geinilu et dolore et lacrimis, e.t
briel angelus annnntiavif venlufumVquem cum vi-".- faucibus tuis conslriclis et obligatis. Per eundenu
disset Johannes clamavil voce magna dicens : hic Pritno . .-. ista conjuralia.
'
cst FiliuS'Dei vivi: et (/. ul) riullo ino.lo dimilias - Deus angelorum et archangelorum, Dcus.prophe-
rommunicare pane vel caseo isto eos , qui hsec iafum et palriarcharuni, Deus apostolorum et mar-
fuiiu , quoe litteris arinofavimus, admiscrint, et . tyrum, De.us confessorum el virginum, Deus paler
(qui)-de hoccrimine nescii sunt manducent, et.quf Dni nri Jesu Christi, qui in mundi exordio hominem
conscii esse-videntur,^ statim iremebundi evomenl. ad similitudinem tuam propria volunlate formasti,
Per. • -
pra-cepiunique ei dedlsti, ut veliftiiri Don tangeret
(252) Seqtieniia habcs supra CJI. 1121.
ilii APPEND; AD S_EC. X.— MONUMENTALITCRG.' l'i-i-4
poinum ,q\v(• • • ) traiisg.essione niultos luit ainios }i mat et hetus abscedal: quia tu Dnejudex cs jusltg
quamque immensa propitiaque tua divinitas in ho-' et" verus, scrutans renes et corda, et lu solus sciens
inine assumtotulit e vinculo servuiri festiiuiique cogitaliones hominum. Ne perdas justum ciim impio,
genus humanum perpelua clementia regno, incliiia" sed sequitalem misericordiee"tuas in illis osiende, ut
ad pfecem liumililaiis nostra. et ostende in nobis quomodo iii aqua beriedictioriiset maledietionis pu-
inisericotdiam luam, ut qui conlra proeceptuni.tutiiri dicitiam et typum decrevisti veleri quondam in lege,
et adversus inslituta legalia et evangelica'et per apo- ita quoque nostris temporibus in hac nunc lua crea-
stolica fiirtmn perpetraTe non metuunt, virtutem tura operare miracuta, ut omnes fihes terra. lime-
iuam f pef banc creaiuram panis et casei sentiant reni judicia lua, quia tu es Deus benedictus in se-
adveiiisse, ut si quis de his, quorum nomina hic cula seculorum. Amen.
ienent colnserta, sive de his fef.us, quse in brevi- Ilem exorcismus.
culo tenenlur, aliquid furatus est, aul consenliens Exoreizo le creatura panis et casei, per Deum
fuii, aut quolibet modo eominixlu, aul si reddere in omnipotentem, el Jesum ChristumFiliumejusDnuni
preesenli vei confiteri noluerit coram omnibus, pa- nruni el Spiritum sanctum procedentem aPatre et
nis vel casei istius parteni datam transglutire non Filio unum Deum in Trinitale, judicem vivorum ac
possit, sed spurnato ore ac sputo sanguine mixto, E niortuorum. Adjuro te per sanctos angelos ejus alque
laucibusque constriclis convineius appareat^ el qui per omnern mililiam ccoli, ut si qui ex his suinere
inuocens el illoesus est, ctnn giatiarum actipne su- vofiierii, te, qtii de his quoein hoc brevi (253).'

'
'OMTI0NE.S .CONTRl II.MONIA.eUM.

IMPOSITIO-MANUUMENERGUMEN.CATICU-- -vissimoSpiiittts sancti percepfosequamur.jPer. g. gg>

MLNUM. - - ITE51"ALIA' PROENERGDMEN0.
Ex Sacrameniario"Rhenaug. cmtiquissimo. DominesanctePater omnipoterissempiteriie Deus,
Omnipoleiis eeterne Deus, "cujus facie cceli distil- viiiuiem "ttiani lotis exoro 'gemitibiis pro Iiujtis a
lant, montes sicut cera liquescunl, terra tremuit, diabolo oppressa infantia, qui etiam indignis inter
ciii patent abyssi, quem infernus pavescit, quem pressuras donasti proesidium, exsurge pro infancia
oinnes irarum motris aspiciens humiliatur, Te sup-C debellala, et noli diu relinere vintlictam, nec anle,
plex deprecor Dominator Dne, at invocatione nomi- conspectum tuum veniantparentum delicla, qui nec
nis tui ab hujus fatnuli lui il. vexatione iniinicu* pro filio patrein necpatfi promisisti filium judicare,
confusus abscedai, et ab hujus possessione anima auxiliare qua.sumus, inimici furlive (254) vexatuii),
liberata ad auctqrem suee saluiis recurrat, liberato- he sine baplismafe Tacias ejus animum a diabolo
remque suum diabolico fcetore deptilso, et odore sua- possidcre, sed polins tenera oetas maligni oppres-
(255) Ijfie desinit Godex. Prseter hoeclam varia, arte el,fraude in nonnullqrtirii manibus se moveat;
.qufc ex codd. liturg. Alemannicis reltilimus, sunt et 2°. Quod nqn semper seinclinct, etquod quandoque
alia id genus aiaiid. Brunio notata. Copiose impri- deceplio aut illusio inierveniat; 5°.' Quod quandoque
ii)is agil de virga divina, ut vocat Cicero in lib. l De seflexerit, ubi nec^qua nec melalluiii. Puellse virga
Off. uli qnidem varia proh. dolor! supeTStilionisge- hac uiisolilse suasit Brtinius, ut preeibus, seccssu
nera Chrisiianismosunt illata, atque etiamChrislia- sacro cl sacra eqmmunio.ne Deum preceiur; quod
nis ritibus rebusque sacris veltili obvoluta: . Ut illi ipse sacrificio niissoe-faciebat,Togabatque, ut siqua
ipsi (utor S. Auguslini verbis Tr. VII in Joan.,c.i,p. diaboli opera eo in usu intercedefet, Deus effecunn
5U)qui seducunlperligaluras, perincantaliones,per impedirel, quod et factum, nec quidqnarii se virga
iiiachinamenla inimici misceant proecanlalionibus inclinante, uti legere est in Elogiq liislor. Brunii
suis nomen Christi; quia jain non possunl seducere operi edit. nov. an. 1750, praeniissot.I,p.xxvin.Agi-
Christianos, ut denl venenum, addunt mellis aliquid, P lurpostca p. xiv.-seq. de ejiisdem virgss usu maximo'
nt per id quod dulce est, laleat quod amarum. est, stiperstjliosoaddetegeiidosfacinorosos;l.imilesii'ans-
etbibatur ad perniciem. t Sic scimus abusos etiani positos, elc. Q_ubin genere , fraudis ctim maxime
malignos ipso sacratissimo cnrpore-Domini, verbis- celebrclur Jacbbus Aymar, de eodem aliisque varia
que consecratoriis ac aliis sacris formulis, rebusque Variorum.judicla affert Brunius t. III, p. 177."abba-
sacris aqua baptismali,. eercis benediciis, particulis iis etiam. celebris de la fruppe ad MaHebrantliium',
seri campani' benedicti, ornameiiloru))) sacerdolar -cujus acutissimi philosophi aliorumque varias pro-
iiiun.etc.NihilfrequenliuseslinilioEvangelii S. Joan- fert disserlaliones et epislolas cum responsoriis in
nis, quod notat Brunius in usu pulveris sympathetici utramque paftem diverso explicandi modo, qua ra-
virga)que divmatorise, ad recondila"-nianifestanda tiorie res saltem. in delegendismetallis, autaquis
meiaila.-aquas, etc. Incidunl eliain virgis.figuram , naluraliter accidal, aut superslitiose ac per illusio-
e. c. crucis,. nomina Gaspaf, Melchior, Balthasar, •iiembumanam vel diabolicam, seu coneurrenlecausa
quales Parisiis servari salis antiquas testaluf Bru- aliqua inielligenli, quae sese voluntali consullantis
nius. Recitant item qni virgam tenent, psalmuin Ve acconimodet, nec nisi super eo, qtiod.petitur delegi,
profundis, elc.; Credo videre bona-Doinihi inlerra se infleclit. Nobis pro cynosura sunt eonciliorum
. viwi.tum, utexWierpo dePrsessig. dicm.iih. iv, c. .decrei.i, quae varia legi possunt t. XV, conc. ssec
.9, Bodino Da;mon. Jib. if, c. 8, observavilBfunius xvi qno hoecsuperslitio maxime increbtiit.
."iibroque vn, c. 2, tria circa eani rem slatuit posl (255) leg., furore.
longam disquisitionem p. 538.1°. Qtiodvirgtila sine
 ' '
l'U5 "OBATiONESCQNTI.A/D_4_MONTACUM, . 114«
sionifmslibera tibi rcferaf gratias sempiternas. Per A/Osasiha iri excelsis. Paler Domini noslri Jhcsu Cbri-
Dmtr nostrum Jhc..simChrislum Filium tuum, qui * sti, ,qui illiim refugam lyramium gehennoe.depuiasti,
venlurus est judiearc. ". .'g.-gg. " - ' " ' '.
qui tlnigeniium tuumin hunc nmndum misisii , iit
1TEJIAI.IAENERCUJIEN. BAPTIZATU.H SUPERnOMIXESfiliuffl.fugieiitem leonem conlcrel (238), velbciler
fiUI A DEMONIO YEXATUR." \ a'dieride,,adcclera.ut eripias hominem luis formatum
Deiis anff-olorum,Deus archangelbrum, Deiisp.ro- nsanibusi.a ruina"et demoniomeridiano. DaDomiiie
phetanim:, Deusaposlolornm, Deus maiiyfunf, Dfriis, .ierrofem", ttitim' super bestiam, quoe exterminavii;
virginum, Deus Paler Dni nostri JhestfChrisii, in^ \ viri6am iu"am,'dafiduciam servis tuis conlra netjuis-
vbco sariclum nomeniuum prseclare Majestalis-tiiie sinTurii dracdnein' foiiiter stare, nec contempnat
(suppl. clemenliam supplex exposco) ul riiihi arixi- / spCr.antes in le, etdicat, sicut in Faraonem jam
lium prsesiare digneris adversus hunc neqtiis.iniuiri'',- dixit, Derim Tion novi, nec" Israel diniiilo, ufgeat .
' spiritum, nf, ubicurhque latet; audito nomine fuo / 'iII_fm:D"omine' dexiera tua potens discedcfe aTamu-
Velbciter exeat, et recedat. Ipse libi i_i)pefat,'quYie . liS tuis; he diulius presumal captivum lenere boriii-
relrorsiim-redife precepil, audi ergo^efSatahas.vi-- neiif, quem ad Imagirieri)tuain facere dignaius es.
ctus et prostratus abscede. In npmine Dbiiiiniiiosifi " .Adjrirote ergosefpens antique per judicem vivorum
Jliesu Chrisli tu ergo nequissime Satafias,"iniiriiciis Bfet-riiortuorum per factorem muhdi,'qui habet pble-
fidei generis liumani, inoriis raptof (255), jusiicioe , sfaiem mittefb tein gehennarii, ul ab hoc fariiiilo
declinator, malofum radix, fomesvitiorum, "seduclpi/ Dei (259),- qui ex his supplicium iutim crescil, qiib-
hoininum, perditor gentium,incitator invidi_e,'brigo niaih nbn lioininem conlempnis, sed eum, qui (ioini-
avaricise, causadiscordioe, exeilatbr dolorum, demo-i' nalor" vivorum et morttiorum est, qui veulurus est
rium magister, quid stas et resistis; cunvseis euni-", judicare soeculumper ignerii.
tifas perdere vires? "Illummetue, qni in Isaae iinmb-' ' - ' (Excod. bibl. Cces.-Vindob.Theol. 685, soec/x.)
lalus est, in Joseph venumdalus,in agno occisus, iii .'.Qildhdovenit aliquis vexalus a demone, tnnc pre-
lfomirie crucifixus, deinde "triurhphatof, recederin " -sbyter(260) coiisighet.eum cum.tribtts.a&lleclis.Juliet
nomine Patfis el Filii et Spirilussancti, qui.curi) ' eitmposlea exire de ecclesia el despoliari vestimenlis
Palre el Spifitu- saneto vivit et regnat- per ohfnia sttis \n secretb loco. Inlerim aulem caniet Iticiniam.
secula seculorum,"Amen. - •' • ".".'' '•' "BeKcilicalsalem et
aquam.' Tunc inchuil eum vesli-
Deus condilor ef defensor generis humaiiii'- qui '' metkis hovis aspersis cuin aquct benedicta, et tunc va-
hbntiiieri)'ad imaginem et simililudinemiuam "ma-- dnl anle altare eijejunet usque.adnonam, etpresby.-
nibus luis, el proprio lueedivinitatis hre forhiasti,' '-.;ter'carileimissam pro eo, el det ei sacrificium per' VII
-
Tespice super famulum tuum -huiic, qui dolo"serpeii- ''J dies~eihidneat cumpresbylero.sisquead XV clies, ni-
tis.adpetilur, quem vetus adversarius et;hostia-.(256)•'"'hiicdmpdens nisipanem et salem, ei, sipresbyter per-
reformidinis borrore circumvoiatyel serisum mehtis -: thillit',"pisces','leguinina, cum benediclione saiis et
Inmfana.stupore -defugit (257), terrore eoiiturbaf; et • 'equm".El si lunc tioii pr'a.'vulueril'inhnicum snperare,
inetum • trepldi timoris exagitat, repelleDne,- viffu- '.-.Ittnc'faiiat usque dum Deus digrieirir sttper illum fii-
tem diaboli, fallaces insidias, procul inipius tenlpia- ' cere misericbrdiam: quiaDomitnts dixilfhoc gemis in
lof auffugial, sit nominis tui signo famiilus tiius et >-,niillo potesl exire, nisi in-oraiione et jejnnio. Nihil
-aiiimo lolusei eorpore, iu pecloris hujus-intcfna ' comedes neqite bibes, itisi prins' de aquabenedicla.
cuslodias, luviscera fegas, tu corda cqnfor-mesyin "-' Non comedcU de capra. Neccasenm,'nec bniirum.Nec
anima adversari_epoles_atislemplamenta vanescariti''-•,nihit quceillagenerat.Nec capiit illiiisjiecudis. Necde
Da ad hanc invocationein nominis tui-graiiam, ='ef pisce. El usqtie ad XV cties ab%lineatse ab' uxore
qui himcusque lerrebat, territus habeai (/,"aheai)'e't , sua~,etilla shnilitera virosuo. Ei usqkeadptenum an-
victus abscedat, iibique possit hic servulus 'turis '• Jnimnon comechlindie Doini,nico'facinmpdriein.Nen
corde confirjnalo et.mente sincera debitum prebere , hanc carnem, quai inipso_djeoccidilur. Nec calidatti
'
fainulaluni., Peiv / ; '." . ,„"' *.' cerevisscim in Dominicofaclam. El nihil caiidum mdn- _
Domiiie sancte Pater pinnipofens oeterne Deus;." dncalnec bibat, usquedum ...._ri..TIec.Liezan (261).
(255) Impress. mortisadduclor, vila. raplor. Laodiceni : Quod hi, qtti iiph sunt, ab episcopis ordi-
(1S6).Impress. hostis anliqnus-terfse,elc. - nali, tum jn ecclesiis, jjiutm in ciomibuse.roreiznre
. (257) Lege defigit.'• non possunt. Utrumque aueforilale episcopi facien-
(258) Leg. contereret.
-' (259)
duin cs.se S. InnocenliusI,ad D.ecenlitiin.Evgubinum
Supple ex impressis:Q't\ adEeciesise sinum rescribit : Ut aulem fial, episcopi est imperare, ut •
rcctirrit, cum metti etexercitu furoris lui fesiinus manus^eivel a presbylero,,vel acceleris clericis inipo- .
discedas : qui quanto tardius exis, tanto niagis ex natur. ... . .
his, eic. (261) Videtur bic auclor nescio quis_i.csign.ari,:cx
(26U)Sunt qui puienl ab exorcistis munus ordi- quo destimpseril hsec scripiora superstitione liaud
nis sui esse exercenduiri, ncquaquam a presbyteris; vacua,- (|U_aaffert de seleciu ciborum alin, quam qtii
alHs econlra secus videtur, a presbyleris quod atLjejtmium spectet .seu abstinentiam. Locum hic
hie proescribilur, exorcizandtim esse, quod apud babere possunl, quse Jos. Catalanus t.H, p. 525, ,
Grseeosfit ab anliqua tradiiione', iit Jac. Goar in collegiiCommentar. ad rilualisR. ad illa § 19 verba ;
nqiisad Euchologium Grsee. observat, ilitic eliam ne uttam medicinam injirmb, vei obsessoprcebeul,aut ,
cum Christ. Lupo in Schol. "ad cap. M TerluIIiarii suadeal, ac si naluralis queedamquibusdam rebus,
De- Prcvscripiionibus, inierprclatus can. 26 couc insita cssctad pellendos (kemotiesvirtus. "•
1147 APPEND. AD S/EC. X. — MONUMENTALITURG. 1143
1NCIPIUNTORATIONESCONTR.-A DEMONIACUM. A cuin Xpo glorise, sigfnum altum ac profundum
(Ex eodem codice [2C2].) baptismi myslerinm, sigfnum salubre ac magnum
Separa le a famulo Dei illo, immunde spirilus ariime remedimn , sigf num ante consecratum
maledicte dainpnatissime Salanas! sicul separavit Xpi ore ac deprecalum, quod prsedixeral aposlolis
ornps Ds coeliiina tcrra, lucem a tcnebris, justitiain passurum a Jtideis cruceri) pfo salute niundi; per te
ab iniquilale, mendacium a veritate. Ecce iinponi- namque audilus surdis donalur. leprosi mundanlur,
tur tibi signtim Dei mei, quod tu maligne inponere morbi dolore sananlur, vicia separanlur. Sigfnum
iioii potes. Solve nodos, solve catenas, solve liga- Domine diei el resurrectionis Xpi, sigf nuni adve.n^
mina. Te adjnro maledieteSatana, fuge cnm estu tuo tus Sps sci descendentis super sanclos aposlolos et-
de mundohoc in terram jEgypti.Crepe.velocius sic- ignis supra singulos credentium populos Xpi pri-
ul crepuit draco iu Babilone ante pedes Dannihel mum el in ecclesia Sanclorum. Sigfnuni. super or-
servi Dei, et venienl septem angeli principes caii- bem lerrarum Xpi ecclesiarum canentiuin more
didi, ellucerne ardentes a'd conburendum te, semen unacura cordis affeclu intimaium. Ihu Xpe qui cuni
Cain, filii tenebrarum fictae..lalebroe, adversaior ca- Palre vivis ac regnas in unitate.Sps sancti Dsper,
stistatis. Sedtictor animarum, aspersator berelico- omnia sseculasseculorum.
rum, lassator populorum , dux malorum. Agnosce B Alia. Dne sancte Pater, omnipotens asterne Ds,
.'iiiem tuam maledicte Satana. Ecce.Gabrihel An- Osanna in excelsis,Paler Dni niilliu Xpi, qtii illunu
gelus cuni. turibulo aureo pleno incerisode oratioai- keuni reftigam iyrannum gehennoe depulasti, qui
bns sanclorum. Invoco nomen liiajesfatis luse Paler, Unigenilum tuum.in hunc mtindum niisisti, utillum
cum Xpo Filio luoqui fecit vinum de aqua in Chana rugienlem Ieonem conleret velociter, adtende acce-
Galilese.Iterumquebenedixit quinque sensus homi- lera ,ut eripias-hominem tuis formalum manibus a
iium. Non laleal hic inmtindus spirilus ab ungulis ruina el.demonio meridiano. Da Dne lerrorem luum
digitorum usque ad verlicenf capilis. Adjuva Dne super besliam, quse exlerniiuabit vineam tuam._Da
famuflum tuum N. sicul adjuvasti Saram filiam Ra- fiduciam servis luis conlra nequissimum forliter
guhel: sicut illuminasli oculos Tobise; sicut libera- slare draconem. Nec eonlemnat speranlem in teet
sli Lolh de Sodomis: sicut iiberasii David (suppl. de dicat sicut- in Pharaone jam dixit: Dnm nou novi,.
manu) Saul regis : sicut liberasti Teclam de tribus . nec Israe! dimitto. Urgueat illum dexlera lua poteris,.
lormentis, ut credat omnipoieniem atque in Dei sa- ut discedat a famulo ttto N. Ne diulius praesumat
pienliam el intellccltim. P. caplivum tenere hominen)j quem tuad imaginem.
Adiuro et deprecor Dne signtnn cruentum crucis ttiam faeere dignalus es. Adjiiro te serpens aiiiique
el Golgoilia speciem rubrse rupis, a sanguine hujtis C per judicem vivorum et mortuorum, per faclorem.
Judseoruiumagni regis Ihu Xpi Dninri redemptqris mundi, per eum qui habel potestalem mittere in
allissiini omnipoterillsDni unigenili Filii Pairis. Si- gehennam, ul ab hoc famulo Dei N.qui ad ecclesiae
gnum admirandum valde virltilis crucis Xpi altis- Dei proesepiacucurrit, cum .metu, et exercitu Juro-
simi, ut istum hominem vexatum a maligna virtute ris tui festinus discedas. Adfjnro te non mea infir-
adjuvet. Per Dntn. mitate, sed virlute Sps sci, ul discedas ab efo N.
Aiia: Deprecor Dne die noeluque, sigf num maje- quem omnips Deus ad imaginem suam fecil. Cede,.
slalis divinse, sigf num summe bohilatis Dei atque cede non mihi sed mysteriis Xpi., Illius eriim 13
ineffabilis, sigf num magne pielatis poteiiiise subli- perurgtiel poleslas, qui se affigens cruci sua? ie
mis, sigfnum gloriae c.celestisadmirabilis",sigfnum subjugavil. Illius brachiunl, contrcmisce, qui addir
salutis eeternae ac vitse perpeluic, sigf num palmaj , ctas gemilibus inferni animas ad lucem perduxit.
ac victorise maiiyrum, sigfnum lucis sempiiema. Sit libi terror corpus homiiiis, sit tibi formido imago
sanclorum requie fruenium sine fine iri regno Dei. Nec resislas. Nec moreris discedere ab homin.e

(262) Igilur oralionibus el cxorcismis contra dse-
mones resest agenda procul curiosis inlerrogatiorii- _"
Iins .sermocinaiibiiibusque cum obsessis. Qua de re
sic cavel Riluale Rom. § 15 : «Exorcisla ne evage-
lur in muliiloquio, aut supervAcaiieis, vel curiosis
inierrogaiionibus, preeseiiini de rebus ftituris el oc-
cnllis ad suum muniis non peiiinentibus, sed jubeat
immunduni spirimm tacere, el ad interrogala tan-
lum respondere. » Quanlo islnd cum dispendio fiat, '
quamve proclive gil hic ilelinquere ac mortaliler
eliam peccare Jos. Catalanus noiat in Comnieni. ad
h. 1.1. II, p. 310 cx Barrufaldo ad euindem locum :
atque eiiam ad card. Cajetantim in 2. 2, q. 90. aii. i
provocal. Nolatu digna stini queedeinrle ex Cardio
relert. Ilaque ex ejus senlcnlia < lenendum est im-
primis peccare moiialiter, qui longos el inutiles ser-
lnones cuni dsemoneobsidenle habet, quiajam hoc
cssel cnm eo amiciliamiiiire, cttm tantum cum ami-
cis ila familiariter aga.nus. Sccundo lethalitcr pecca-
re, qui hanc vel illam rerii a dsemoniomedia inlerro-
galione, addiscere vult: etenim hoc est, beneficiiini
aliquod ab eq exspeclare, quod certesupersliiiosuin
esi. Teiiio, siadsit pericultim, quoii daeinonoeculta
pericuia prodat, qtiia graviler lenemur, infamian).
proximi vilare. Quario , si quis -ea inlerroget
non coaetiyc, sed deprecative, quia jioc esset<3isci-
ptilus ejus/ieri, et hiimiiiter illi subjici, quod lllici-
tiim est. Deinde lenendum esl, quod si coaclive, et
imperalive hanc vel illam "remvanam et iuutileui
a dicino-,eiiiieiTogel.lantiini-coiiiiniltere peccainm -
veniale curiosilalis, » etc. Porro male post primam
oraiioucin hic codein forie, quem triodo perstrinxi-
mus, auctoreadjecla siinl verba hcec: Scribe in la-
bula, ei dele, et da bibere. Oralionibus et cxorcismis,
conlra dieinoncs procedendum esl, idque riiii-ae
fornnilis ab Ecciesia praiscriplis bic vcl- jnaxinie,
quaniio quidem cu:n hosle Tafcnhho congredien-
dum est.
 '
U-J9 ORATIONESCONTRA D_EMQNfACUM. _.5D
isto N. qnonism complacuit Xpo, ut in homine ha- A ; qualecunque vobis sit noirien. Exite velocitcr; De
Litaret. Et ne me infirmissimum putes dum nie pec- capite illius, et de eapillis ejus de" islo homiiie, dc
caiorem nimis esse cognoscis. Imperat libi Dnus. vertice, defrorile, de supereilijs, de bculis.de lem-
Imperat tibi Majeslas Npi. Imperal tibi Deus Paier. poribus, de auribus, de naribus, de fistulis, de mu-
Imperat tibi Filius et Spiritus scus. Imperat tibi lilagine, de maxillis, de lingua, "desub lingua, <!..
apostolorum fides, sci Petri et Pauli, et ceterorum dentibtis,. de ore, de gulture, de gula, de alleia
aposiolorum. Imperal tibi indulgentia Confessorum. gula, de uva,"de palalo, de aere, de anheliiu ipsius,
Imperal tibi Mariyrum sangiiis. Imperat tibi saera- de pectore, de cogitalione, de lahiis, de faucibus,
nientum crucis. Imperat libi misteriorum virtus. de gengivis, de ulroque collo, de ungulis, de hume-
Exi lrans_gressor, exi seductor plenus omni dolo , ris, de scapulis, de ascellis, de inlerscapulis, de
et fallacia, verilaiis inimicus, irinoceniioepersecu- dorso, de cervfce, de spinela, el de meduhis; cf
tor. Da locum, durissime, da locum impiissime. evola,"procede constrictus' per potentiam scoeTrini-
Da locum Xpo ~in qtio nihil invenisii de operibus tatis et noirien Dei omnipoientis. Effugeliquefactns
tuis, quite expoliavil, qui regnum tuum desiruxit, d.eventre, de visceribus, de femoribus, de genilibus
qui te vicfum ligavit, et vasa tua disrupit (diripuit), (/. genibus) de suffraginibus et suris, de cruribus,
qui le projecit in lenebfas exteriores, ubi tibi cuni.15 de qualuor talonibus, depedibus, dc plantis, de cal-
niinistris.tuis. eril pr_eparatus interitus. Sed quid caneis, de articulis, de inlerarticulis, de ungtti.bus
niinc lurbulenie recogitas? quid lemcrarie retractas omnibus, de medullis universis, devenis, deossibus
'
reus omnipolenti Deo, cujus transgressor es, reus cunctis, de nervis, de arteriis, de omnibus carni-
Ihu Xpo Filio ejus, quem lemptare ausus es, et cru- bus, de omni sangnine suo, de omni humoreiilfus,
cifigere proesumsisti, reus humano generi, eui mors de tblis quinque sensibus ejus, dc genitalibus Iqcis,
tufs persuasibnibus yehit. Adjuro le- ergo dqico ne- de seniine, de unguibus, de pectine, /de vesica, de
quissime in nomine Agni immaculati, qui ambulat foramine alvi, de mina, de sudore, de omni egeslione
super aspiiiem et basiliscum, qui coneuleat leonem ipsius.Expellaris in nomineihu "Xpi crncilixi, qui
et draconem, ut discedas ab homine isto N. el ab rcsurrexil: Exi de felle, de epate, de juiicluris om-
ecclesia -Dei.Conirernisce et effuge invo.catonomine nsbus, de intestinis, de slomacho, et ventriculo, cie
Domini. lllius quem inferi iremunt, cui Virtutes et splene omnino procede, nunquam reversurus ibi. Exi
Dominationes subjecte snnt, quem Gherubim et de adipe, de reticulo, de renunculis, de corde, de
Seraphin) indefessis vocibus clamant. Jmperat tibi subcorde, de pulmonibus, de omnibus cordis et pul-
Verbum caro factum. hnperat tibi natus ex Virgine. nionum. corporis et carnibus. Exi.de renibus, de
Iinperat tibi lhus Nazarenus, qui te, cuin in disci-(C Iuinbis, de ieribus, de coslis, de hiliis, de collis, dc
pulis suis contempneres (26.3),elisum et prostralum vertebr'ks,"de natibus, de internatibus, de omnibus
exire jussit ab homine : qub preesente euni te ab fibris vitalibus, de anima, de umbilico, de mammil-
homine separassel, nec porcorum gregem preesume- lis,"de intervivio, de mnia, de intestino grossiore, de
bas contingere. Recede nunc adjuratus in nomine pilis, de omni cute ipsius, de toto corpore ejus, de
ejus ab homine, quein ipse plasmavit. Durum libi cunctis cibariis, et omni pane suo, de toto potti, de
est contra slimulum calcitrare. Durum tibi est velle omni victu illius abscedes. Nec adpropinquare, nec
consistere, quia quanlo lardius exies, tanto tibi malos aeriSj.nec fendidos orrares, vel insidias ullas
stippliciumcrescil, quoniam non hominem contem- ei ingerereproesumas ; sed expulsus extra mundum
pnis, sed illum qui dominalor vivorum est, qui ven- isium per viiiulem et-signmn sanctoe crucis redem-
turus est judicare sseculu.mper ignem, qui cum Pa- ptoris noslri Ihu Xpi quee est (suiii) arma Chrislia-
tre et Filio ei Spiritu sancto vivit et regnal Deus, norum el triiimpbus Dni IIiu Salvatoris nri. Per
per omnia seec. sa_cul. Amen. __/_«"Deus qui hu- quem vicius et ligalus es, ut passer in soliludine
inano generi saluti etc. Atia. Virtutmn coelcstium vacuus, deserta mox concitus et constriclus pelas.
Dens elc. . . Per invocalionem el virtulem noininis Dei oinnipa-
Alia. ln nomine Dei -Patris, et Filif, el Spirilus -* lentis, exi in ista hora, el in islri momento spiritus
sci'. Conjuro le el obiestor te diabole, per nomen inmunde, qui invasisti hunc. hominem N. Evola.
Dni nri Ili.uXpi, et -iniperium ejus, el per virtutem Evanesee. Hune homiiiem sanuin, inlegrum, et sin-
sanctoe Trinltatis, el per omnipotentiam ejus, ut cerum corpore et anima, et spiritu in Dni Ihu ser-
cxeas Safanas, et omnis diabolica potestas de homiue vitio in perpetuum derelinque. Exilinathematizale,
istoN. absque loesioneaiiimae et corporis sui. Exeas uon rcmaneas, nec abscondaris in ulla coinpagine .
omnino nec slare, nec discurrere, nec lalere, nec membrorum islius, aut flatu ejus, in ullo domoruni
servire. in corpore istius, et spiritu, el anima, aut angnlo suaruni per ullum.argumenlum, aul callidi- '
vestimento preesumas, .sedprofugus abscedas. Nul-: latem te celare pioesumas. Neqne quoe sunt.ejus
litmque vestigiuin aut dolorem in anima istius, vel contingas, aut obsideas. Non vesiiinenla illius, non
in carne seu ossibus derelinquas. Exite innnindi viros, non foeniinas',nou pecora, non jumenta, qufe
spirilus, quicunque estis, aut unus, aut pluies, stia siint ullo modp invaderc prsesuinas ; sed cate-

(263) nnpres., cum discipulos ejus conlenineres, etu.

 lliil- APPEND. AD S.-EC. X. — ilO.NUMENTA LITSJRG. 1iS2
nalus. et frenalus.per imperium et polestalcm,. ct. A ccps in quo polestatemjiabeal pars iniqua, nee in»
regnum Dni «ri Thu Xpi crealoris mundi exiil effu- gre.Ii pr.aesuinal.Nec ariimam illius, nec corpus ejus
gias, parlesque illas pelas, ubi ullam crcaluram Dei ncquam spiritus isedere vel fatigare, aut lerrerc,
ledere prjpsumas. Da mox bonorem Deo oinnijoo- aut temptationibus titillare prajsurnat.Per.
lenli cnjiis oninia dominaulur imperio, cui incessa- ITEMBENEDICTIO SAKCTA SHPEB INFIIUIUM.
bilia obediunl elementa. Tirlus illius te expellat, Sanet te Deus Pater, qui te creavit, sanet leFi-
el exire cogat cum omni turba tua, qui de Maria lius Dei, qui pro le passus esl, sanei te Spiritus
Magdalena seplem fugavit doemonia. Qui regna sanclus,'qui in te effusus esl,sanel te fuies tua, quaj
morlis per (e inventa destruxit, et de potestate tua te liberavit ab omni iniquitate. Beneuicat "teDeus
electos suos abslulii. Ipse esl Dominus virtu-ium, Pater, el cuslodiat le Filius Dei, illuminel le Spi-
ipse est rex gloria;, qui ex ore Patris proriiit anle rilns sanctus, ul liabeas vitam ajlernam in sseeula
luciferum. Teque deprecamur, el invocamus le Deus sseculorum. Amen. Benedicat le Paler omnipolens
omps sancla Trinitas, ut liunc hominem, pi,etalem deccelo, qui in principio cuncta creavit verbo. Bene-
luam peicntem, jubeas emundari ab omni insidia dical te FiliusDei, qui de sede paterna ad nos re-
dsemonum,et doloris immissione eorum. Injiomine, dimendos venire dignatus est. Benedieat te Spiritus
Ihu et Spiriliis sci petimus Deus Paler, utvirlus^ B sanclus,' qui in specie columbse,in flumineJordanis
lua adferalur ii) hunc homine.mccgrum el corrobo- ' alversnper Xpum Dnm requievit: Saifcta Trinilas
rare eum digneris ad vitam .celernam. Legimus et et inseparabilrs unilas le benedical el animam luam
crcdiinus Dne ip Eyangelio sancto luo, quod cum custodiat, in.soeculasempiterna amen.
omni impeiio DmisIhs Filius luus spiritus imniun- Item sancla benedictio.
rios ejiciebat, et passiones ab ipsis illataspotenler Benedictio Dci Patris cum angelis suis sit snper
ciirabat, ,ut implerelur quod dictum est a Domin®. te. Benediclio Xpi cum apostolis siiis sit super te.
pcr Esaiam prophelam : Ipse inlirmi,lales nostras el, BenefiactioSpkiliis sancli cuinseptem donis sil su-
segnludincs porlavit, et livoresuo plagas noslras per te. Benedictio elsanclificalio et salvalio verbo-
sanavil. Tu Domine Salvalor mundi apo^tolisluis rum factorum, virtusque mysleriorum Dei, elsancli
sanelis el.omnibus in le credentibus poteslatem Evangelw,in nomincDei summi sil sup.erte in vitam
dedisti spiriius inmundos ,de .omnibus ejicere, et ealernani. Benedictio dominicajincarnationis et be-"
curarcomnes laiiguentes, el omnes infirmilaies.per nediblio beatai passionis et resiirrectionis et ascen-
iiivoeaimnem sancli nomi«is lui.Tu dixisti, Omnis sioiiis"Xpi sit super le : et pax Dei quai exsupcrat
quictinqiie inyocaverit nomen Domini, hic salvus omnem sensum cuslodiatseiisuin lunm, et cortuum,
tsrit. Et quodcunque peiieritis Palrem in noaiine C ' et corpus luum, in Xpo Jbu Dnonro amen. Benedi-
ineodabil vobis. Tu Domine dixtsli, Si ves cum sitis - clio Eeclesia3catholicsecumliliis suis electis sit su-
jnali noslis bona dare filiis veslris, quanto magis per te. Benedictio patriarcharum', et suffragia apo-
Paler vesler de coelo dabit spirilum bonum pelen- sloloriim, *el vicloria martyrum, fidcs confessoruni,
libus se. Tu Dpmine dixisli, Si habuerilis fidem, ,et caslitas virginum, el continentia viduarum, et intei-
dixeritis monti buic, Transi, et transiet. Nos credimus'• cessiones omniiim Sanctorum tuorum Domine sint
Dominum le esse omnipolentem et omhia apud. le siiper te. Fiant merita et orationeseorum tecum,
possibilia esse. Teqtie saricla Trihiias, invocamus, ih cogitalionibus, in sermonibus,- in operibus, in
cxaudi nos Dne Iliu Salvalor noster, el per sanctum diebns, in noctibus. Commendote toto lempore snb
Komen tuum pctimus Paircm, et Filiiim, el Spirituan pBtestate sanctaa Trinitatis*,ut cuslodiat tein viiam
'
•sancium, ut servum luum nomine N. ab omni in- oslernam.Amen.'
cnrsu demonum emundari, el omnem infirmilatem '- 6UPERn^JMONIACCUM.
quain ingessit, aut in animse aut in eorpore illius Domine sancte Pater omnipotens seterne Deus
medicina ma jubcas sanari. Tu Dne dixisli .non opus expelle diabolum de • homine isto N. de capile, de
^anis medico, sed aigrotis, et dignatus es dicere : capillis, de vertice, de eefebrd, de fronle, de oculis,
IS'on veni vocare justos, sed peccatores. Tu Deus D de ore, de auribus, de naribus, de Iingua,'de sub-
verus, el lu solus bonus cum Palre el Spirilu san-- lingua, dcgtiliure, degula, de collo, de corpore luo,
clo,' medialor Dei et hominum, et propitiaiio pro de omnibus'menibris luis,de compaginibiismembro-
jieccalis noslris Ihu Xpe Fili Dei vivi. Oinnipotens rtim luorum, de intus, de foris, deossibus, de venis,
ab omnipolenle genilus antc s;ecuia scmper es fa- de nervis, de omnibus operibus malis, devirtulc, de
ctor primi socculicum Spiritu sancto. Miite onmes orani conversatione, et in futuro opereturin te vir-
sanctos angclos alque archangelos. Mitle sanctuin tus Xpi, qui viv.
ArchangelumMicbaelem, sancium Gabrilielem, san- Alia. Omnipolenssempiterne-Dens, a cujus facie
clum Kaphaclem, ul adsint, el defendant, et ttiean- cceli dislillarit, inonles sicut cera liqtiescuni.terra
Eur hominem tuum N. quem tu plasmasti, cui ani- tremel, cui patent abyssi, quem infernus pavescii,-
nianrtu dedisli, et sanguinem tuuin pro ipso fundere quem omnis iralum mox aspiciens' huriiilialur. Te
dignatus faisti. Proleganl iiluni, illuminent vigilan- supplex deprecor dominalor Domine, ut invocatione
tem, dormientem ab omni infestatione diabolica nominis tui ab hujus famuli lui vexatione inimicus
ila reddant quietum atquc securum, ut iniilumdcin- confusus abscedat, cl ab hnjus possessioneaniina
,..•- ORATIONESCQNTRA-DJ5M0N1ACUM. HM
lijcrala ad auctorem suaesalutis recnrrat, iiberato-; A piator auffugial. Sit nominis tui sigfno famulus
tmis et animo lulus.et. corpore (264). Tu pecioris
remquesuum diabqlico fetore.depulso, elodoresua-
vissimo Spirilus sancii percepto sequalur.Per. . bujus inlerna cuslodias. Tu viscera regas. Tu corda
Atia. Domine sancte Paler omnipolens sempiterne confirmes. Mala adversarise poteslatis temptamenla
Deus, virtufem luam lolisexoro gemilibus pro hujus .vanescant-. Da ad 'hanc invocationem nominis lui
famuli tui adiabolo oppressi infanlia, qui etiam -gratiam, ut qui hucusque terrebat, sit lerrilus', et
indignis inter. pressuras donas prsesidium.Exurge .viclus abscedat. Tibiqtie.possit liic servus luus corde
pro bujtis infantia debellala, et noli diu retinere firnialo et mente sincera debitum prsebere' '
famula-
"
vinuiclam, nec anlc conspectum luum venianl pa- lum. Pcr.
rentum delicla, qui nec pro filio palrem, necpro pa- Alia. Qmps et misericors Deus, Pater Domini
tre promisisti filiiim judicare. Auxiliare quaesumus noslri Jhu Xpi. Te supplices deprccamur, impera
immicifurorevexato. Ne sine baplismale facias ejus diabolo, qui hunc faniulum luum N.delinet, nl ab
animam a diabolo possideri, sed potius tenera oetas eo recedal, el libera eum ul credat in veruin libe-
inalignis oppressionibus" liberata tibi referat gratias ralorem. Dnum>nrum JhmXpm, utlexpurgatus ab
scmpiternas. P. omni -labe- iniqnitatis, majestati tuse ^ura nienie
ilem nlia. Deiis~angelorum,.Deiisarehangelorum, B deserviat, conseculusgraliam'Spirilus sancti; qui -
Deus prophelarum, Deus apostolorum , Deus mar- cuciiPalre vivit. ' •'
lyrum, Deus confessorum , Deus virginum , Deus Aiia. Non ego impero- tibi propter peccata mea
Paier Dni nri Ihp.Xpi.. Invocosanclum nomen tuum .nmundissime spiriilis, sed imperat tibi agnus im-
ac proeclaraeMajestatis tuse clementiam supplex inaculalus Jhs Xpus Dmis nosler, Deus Dei Filius.
exposco, niihi auxilium prsestare digneris adyersus Urguent te angeli, urguent le archangeli, urguciil
hunc nequissimum spirilum, nt ubictmque lalel, te prophetse, urguent te apostoli, urguent le niar-
audito nomine tuo velociter.exeat, vel,recedal. Ipse tyres, urguent te confessores, urguentie virgines.
libiiniperat, diabole, qui ventis, et mari, vel jehipe- JJeficianl' ergo artes diaboli, in die; in nocle , in
slalibus imperavit. Ipse tibi imperat, qui.le de mense, in hora, in momento. Redde ergo forlitu-
superuis"coslorum in iuferiora terrse dimergi prav -dinem in membris. Redde animee'sanitatem. Noh
cepit. Ipse tibi imperat, qui te retrorsum redire lcmptes eam.TNon niorti tradas. Non in esea, non
prxcepil. Audi ergo el time Salanas vielus et pro- in poiu, non in oculis, non in Iocis piiblicis, non
slraius abseede in nomine-Dni Ihu Xpi; Tu ergo siipervenias vigilanli,- rion dormicnli, non inenteiii
nequissime Saianas-inimicus fidei generis humani r.ioveas, nec inpedias, quserentem vitam'-selernain.
niorlis raptor, justicie declinatpr, malorum radix, € Reccde ergo a capitc, a capillis, alingua, a sublin-
fomes viiiorum, seduclqr hominum , perditor gen- gua, a braciiiis, a naribus, a pectore, ab ociilis, a
lium, incitalor. invidise, origo avarilise, causa dis- venis, ab intesiino majorc, el minore: Separa le
cordia:, excitator dolorum, dsemonuni magister, diabole ab hoc faniulo Dei N. sicut separavil onini-
ntiid stas et resistis cum scis eum tuas perdere vi- potens Detis coslunr a terra, lucem a leriebris, veri-
res? illum melue, qui-inlsaac immolatus est, in latem a mendacio, bonum a inalo, dulceni ab amaro,
joseph venumdatus, in agno occisus, in hoininc sic eris separalus inniundissimespiritus, quia vicit
ciucifixus, deinde Recede in nomine le Xpi potentia, quem lu vincere non potes, sed
' Patris cl Filii et triuinphalor. et da locum
Spiritus sancti, Spi- Yindicct in le Dnus jioster Jhs Xpus, -qui te dam-
- rilui sanclo, per hoc
signum crucis Xpi Diii nrij pnavit in oeternum, et descendat ad nos Dorriino
qui cum Patre et Spiritu scovivit et regnat. ' gratia luse pietatis. Sigfna Dominecaput ejus, sicut
- Alia. Deus conditor ei defcnsor gen.erisliumani, sigiiavit Dnus omnipotens-infirmosin Chana Galilea?.
qui bominem ad imaginem et similitudiiiem luami Sigfna oculos ^uos, ut ex ipsis expellalur diabolus
formasli. Respice super fanmlum. luum hunc N. qui tedit omneni carnein. Benedicat tc Dns .sicut
qui' dolis invidi serpeniis adpetilur, queni vetus benedixil oculos csecorum, qui in evangeliolegun-
adversarius el hosfis anliquus atioe formidinis bor-- D tur. Sig-j-nabmniamembra illitis ut ex ipsis expel-
rore circumvolat, et sensum mentis hurnansestu-. iatur diabolus qui loedif omnein carnem. Benedicat
pore dofigit., lerrore coniurbal, et melu trcpidii le Dnus, sjcut benedixit domum Abraliam, Isaac, et
timoris exagital-.Repolle Domine virtulem diabuli,, Jacob. Fiat sanitas Domini super (e, sicut sanavit
fallacesque ejus insidias amove. Proeul impius tem-.. Dorninus mulierem afluxu sanguinis. Cuslddiant te
(2ff4)In Riluali Romano, in quo bsec ipsa oratioi iv, decreto 18 : Caveal, dum exorcizat, ne enerxju-
legilur, posl crucem ad verbum signg in- fronle hic menaimulieriscaput, humeros,manumqueJangal, elc.
tres oruces ficri in pectore jiibcntur § 27; sttpra, Lamlaturque S. Gregorius Lihgoniensis verhis' co-
vero | iT,quolies viderit obsessumin uliqua corporis: gnominis Turonensis in Yil. PP. c. 7, qui sine ullo
parle commoveri, anl pnngi, aut lumorem uiicubii laclu faclon tantum signo crucis econtra', daimonia
upparere,ibi faciat signumcrucis. Ubi Jos. Caiafamis disccdere imperabal : quod itla prolinus Mtidienlia,
opportune' S. Caroli Borronisei, conc. iv provinc. - corpora, quw sua nequiiia divexaverant, absolvebant.
Mediol;P. ii Coirstitutionumc.-l, caiitionem addit: Sic eotlem ieste facto signo crucis a S. Niceiio Tre-
duni exorcizul, ne energumenainiulieris capili, cor-- virensi ecomra, tres eiiergumeni
sopofe prcssi exper-
porhe, nisi cutn magna Iwnestule, atque caution,:: gefacn elevanles insublime voces, dalo impeiu, ad
manum adhibeul nevequidqumnnliud agnt, quodl vomilumemunduli sunt.
offenswiiempnebeat. El in synodoMe.iiol. (.'lavob.uui t
"!-iSS APPEND.AD SJGC. X. — MQNUMENTA LITURG. 1156
angeli, et archaugcli. Prolegat te'Deus Israel,ct A Alia unclio Olei.
adjicial saniiatem, elbenedictionem suam tibi ethic Hoactibi unctio per signum crucis el per oleum
el-in futuro sccculo.Amcn. - sanctificatumet per donum Spiritus sancti fiat libi
Alia. Oninipotens sempilerne Deus, pelimus hu- ad sanitatem. Per.
mili prece divinam clemenliam tuam ut hunc famu- Oratio poslunclionem Olei.
lum tuum N- quem conspicimus ab antiquo hosle Respice Dominefamulum tuum.in infir. etc.
graviter lemplari cl sensus suos a livore Salansein Alia. Respice Dne propitius super hunc famulnm
aliquo perlurbari atque vexari, ab ejus impetu cle- tuum, el opem ei ferre dignafe super lectum doloris
nienler eripias, ul hos, qui in ecclesia lua posili ejus, inpone manum tnam in nianu niea, ne meam
per baptismatis sacramenlum conjuncli nomen san- peccatoris manum spernal infirmiias, sed ad invo-
ctum luiimconfilentur nulia possit adversitas diabo- cationeiii tui nominis effugial,ul hic famulus luus,
Jica templatione snbverlere. Per. diabolo depulso, ad sanitatem refectus exurgat, ct
IMPOSITIO MANUU5I SCFER ENERGUMINUM CATICUMINUM. reproesentelurecelesise tuse, ul gralias referal no-
Omnipoiens sempiterne Deus, a cujus facie cceli mini sariclo luo. Per.
distillanl, monles sicut cera liquescunt, terra Xre- BENEDICTIO
n AQUJE (266) CUM, LIGNO SANCT/E CRUCIS.
mit, cui patent abyssi, quem infernus pavescit,
quem omnis irarum motus aspiciens liumilialur. Ut Inprimis laetania, postea Kyriel. Pater nosier. Credo
in Deum.
supra.
Alia pro parvuloenergumeno.Or. (265). (Ex.eodem codice.),
Dne sancle Pater omnipotens sempiterne Deus Ego dixi Dne. Concede nos Deus sal. Salvum fac
virt. Aliu. Deus angelorum. Alia. Deus conditor. servum tuum. Milteei Dneaux. Nihil proficiet inim.
Alia. Dominesancle Patcr omps Deus osanna. Casligans casfig: In tribulatione mea. Dne ne memi-
UNCTIO OLElSUPER EEMONIACUM. neris. Adjuva nos Deus sal. Dnus cuslodil ie. Dnus.
Unguo le oleo sanctificato in nomine Palris et pro elc. Postea Evangeliumlegatur secundum Lu-
Filii et Spirilus sancti, ut per sanctam Trinitaiem cam. Dnus vobisctim. Et cum spiritu tuo. In illo
salveris in ssecula-soeculorum amen. lempore. Surgens Ihs de synagoga.
Alia Oratio.
Benedicliosalis.
Benedical le Dominusel cuslodiat te Xps ab om-
nibus insidiis diaboli in nomine Patris et Filii et Exorcizo le creatura salis in nomine Patris et
Spirilus sancli., Filii cl Spirilus sci, qui te per Helyseumproplie-
Alia- Benedicat le Dominuselcuslodiat le, oslen- C lam in aquam milii jussit, ut sanarelur stcrllitas,
dalque Dnus facjem suam tibi et misereatur lui. qui divina voce sua ila discipulis, Yos eslis sal
Convertat Dns faciem suam ad.te, et det tibi pa'- .lerroe, ct per apostolum,Cor veslrum sit sale cohdi-
cem, ct impleal le Dominus Spiritu sanclo. Amen. lum, ul omnes qui ex te-sumpserintsanclificatifiant
Ipse Deus pacis sanclificet te per ornnia ad per- animis atque corporibus, el ubicunqtieaspersusprse-
feclum ut integer Spirittis tuus, el anima, et corpiis sles omnibus remissionem peccalorum, saniialem
sine querela-in advcnlu Dni nri JhuXpi servetur. menijs el corporis,pivteclionem salutis, ad expel-

(265) Pnecedit hic impositiomannmn super ener- mone dclapsus « conlra milleformes (inqtiit) dicmo-
gumenumcatechumenum, scd perinde est utrum se- imm inctii-stis, quis innoccnlia sua fidil? Quando-
qucns alid pro parvuloencrgumenopro calecbumeno quidem ne quis fiderel, etiam parvulos baptizalos,
an pro bnplizalo accipiniur. ld quidem perplexuni qiiibus cerie nihil esl innocenlius, aliquando sic
habuil S. llieiony-mmn,ad Paulam rie dormiiione vexanl, ut in eis maxime, Deo sinente, ista mon-
Hlesilla:a diemonio vexalse usqtie ad moriem iia sireuir btijus vila?flenda calamitas, et alterius desi-
scribenlem : « Quid causo?.est,,ut sa>pebiniuli.lri- deranda felicitas; »
innlique, et uliera m.aierna laclenies a dacmonio (266) Aquam erhcis signo inJesu Chrisli nominis
corripiantiir? Judicia enim Domini aliyssus miilia: r. invocalione benedicla conlra dasmoneset niorbos
Et, o prolundmn diviiiarum sapientise et scienlite pellendos adbibilam a Josepho Juriseoapud Epipha-'
Dei, qnam inscruiabilia stinl judicia ejus, etinvesii- nium.Hser. 31) leg;lnr; a Joan. Chrysosloriio lesie
gabiles via; ejus! » Perlinet huc Innoccnlii I respon- Georgio Alex. in Vita apud Pholium cod. 96. Bilil."
snm ad Decenlium c. 6. « De his baptizatis, qui a B. Macario, teste Palladio Hist. Laus. cap. 19,
poslea a dasmonio corripiuntur, qmesivit riilectio Braulio de S. jEmiliano apud.Mabill. sxc. i. Be-
tua, £ia preshytero *eldiacono po.ssint,aut debeant ned. p. 211 narrat, cum rogatum a nobiii viro, ut
consignari? Qnod lioc nisi episcopis pnecipere non daemonempellercl, qui domum suam infeslamhabe-
licel. Nam ei inantis imponenda omnino non esl, bat, salem xixorcizasse,aquic.miscuissemore eccle-
nisi.episcopus auctoritalein dederit id efficieiidi.Ut siastico, ei in fugam egisse. Nec abludit, qnod-
auicm lial, episcopiest imperare, ui manus ei vel a S. Gregorius fana in Anglia aqua benedicta lu-
presbyiero vel a cieteris clericis imponatur. N;im slranda prrecipit M.eliito.iib. i;t, cp. 71 Regest.
qiiomodoiil fieri sine magno labore poieril, tit longe Ilincque primas aqu* benedicla; iii dedicalionibus
consijtutus energtimenus ad episcopum tleducatur, teinplorumrepeti poiesl usus, lotioque pariatum, de
ciim si lalis casus ei in itinere-accideril, perferri qua Opiatus Milevil.lib. vi contra Donalisias. Proe--
ad .epjscopum, nec refcrri ad sira "facile'pnssit. » ceplio de aqua damionnm fngalrice, et insidiarum
S. Atigustiiitislib.xxn de Civit. Dei, c. 22, niiseram omnium profligalriceab episcopo benediceiria habe-.
lmmaiii gcneris lapsi expendens condiliouem, ad lur lib. -viu, c. 29.
h;ii infaiuiiimctiam haplizatorum infesialioiicsser-
 "1137 ORATIONES CONTRAD^MONIACUM. 1158
lendas et excludendas omnes demonum templalio- A in pectore, in corde, in ventre, in brachiis, in m.a-
nes. in nomine Dei Palris, el Filii, et Sps sci. qui - nibus, in pedibus, in omnibus membris corpors
•vehturuWsljiidieare vivos' el m. '- illius, ut' non' possint frigora-et-febres vincei*e
Benediclio aqua:. vel^nocere eum nec in visu, nec iiv auclitu, ~nec
iri ambulando, non" in guslu cibi, nec bibendo
-Bens-quiad-salulem humani generis. Vl supra. poius; jsed Deus perfeclus, qui es salvalor omnium,
ITENEDICTIO SALISET AQUJECONTRA- "FANTASIAM salvum fac hominem istum N. ab oriini periculo
--..-- ., - SA-TAN.E. redemptor mundi, qui cum Patre et Spiiitu sco
fExorcizo te crealura salis ei -aquseper Deuni vivis."
vrj-vuhi, pcr Deum vej-rnm, ul omnis virtus adver- ORATIO SUPEEDJEMONIACUM. . C
sarii, ohiriisque exercittts diaboli, omnis "incursus, fEx cod. Yind. fheol. 277, sa;c. xn vel.xm.)
omne fanlasma eradicetur et effugelur ab hac crea- Repelle Domine abhocfamulo luoomnem infesla-
tufaaquse velsalis, ui cuiri aspersus fuerit vel gusta- lionem inimici, ut redintegratus prislinoe sanitali,
verit.ex ea servus "tutisab hac creavura aquoeDne ad gratiarum clementise tuse ~ redeat actionem. Pcr
- - - s
sit' tutus ab omni diabolicoe potestatis iricursu et Dnm. ,
alienus habealur. Per. B Alia. Deus Angelorum etc." ul supra. Alid. Deus
Benediclioad unum hominem. qui condilor et delensor es generis humanl qui etc'.
Alia. Domine sanele Paler orrinipolerisaeterne Deus,
.Exorcizo te creatura salis el aquoe in iwmine Dej
Osanna elc. Alia. Domine sancle Paler omnipolens
Palris, et.in nomine Domini nostri lhesu Christi
ielerne Deus, expelleetc.
Filii ejus,. ut omnis inimundus spiriltis el incursio ' Alia '
ndjuralio.
djabolieradicetur, et separolur ab hac creatura salis ' Exorcizo te
«l aquaj: proinde efBcereexorcizata ad oinhem fan- spiritus immunde. Nori ego tibi im-
se"d imperal tibi agnus
tasiam inimici,,,et. ipsuni- inimicum eradicare el pero neqtie peccata mea,
immaculatus |Christus Deus el Dei Filius. Urgent
oxplantare in nominelhu Xpi qui venturus est in le et Archangelk Urgent- te patriarchse et
sanclo ac morluos et soeeu- Aiigeli
Spirifu judicare yivos
lum per ignem. Amen.. ... prophetse. Urgent te aposloli Christi. Urgenl te
hiarlyres Chrisli, el Confessores, ul deficianl artes
- • Oraliosuper lignuni-crucis .el aquam. diaboli die ac nqcle, iir mense; et in hora, alquc
'Oremus. Dne Ihu XpcFili Dei vivi; qui secundum momento. Reddeergo fortiiudinem membris, redde
"hiagnarridispensationem inearnalionis tuse in ligno animoesanitatem : non templabis eam, et morti non
-cfucismori voluisii, utper luam mortem humaiuim J tradas. Ncn apparebis in esca, nec in locis publicis,
genusa perpelua morle liberares, prossta per invo- neo stiper venies-vigilanti, neque dormienli, nec
calibnem noniinis tui, ut haec aqtia a taclu ipsius - nientem ejus nioveas, nec impedias quoereiiiem
sancUe"crucis sanctificata, farirulo tuoN. quem -ar- vilam seternam. Per Dnm.
deiis fehris graviter excrucial, profieial ad-corporis AKa.'Omnipolens et misericors Deus pater Dni
ahiriioeqbe saiutem, quod ipse pr«siare digneris. nri Ihu etc. Recede ergo immundissime spirilus. ab
"(jui cum Deo Patre et Spiritu/ - - hoc famuloDei, sicut separavit Deus Pater omnipo-
'
Alid, Dne Ihu Xpe, qui pro noslra redemplione tens ccfilunia terra, lucern a tenebris, veritatem a
per passionem tuam hoc lignum crucis sanctificare mendaeio, bonum a malo, dulce ab amaro; sic eris
voluisti. Cbncede propitius, -ul quicunque hanc scparatus ab eo per potenliam; qua teChrislus vicit,
aquam ejusdem sanclse crucis lactu sanctificatam, queiri lu vincere non potes, sed vincat te Dns Ihs
haus'tu pereeperint, ab omni infirmilale menlis et Xps,' teque dampnatum oelernis mancipet pcenis.
corporis-_absoly.entjir,qui cum Deo Palre et Spiritu Descendat ad nos Dominc gratia tuoepietalis. Signo
sco vivis etc. capul tuum, sicut sigriavit Dominus omnes infir-
Alia. Deus cui cunctoe obedimit erealuras,. et mos in Chana Galilese. Signo oculos luos, ut ex
omnia in verbo luo; fecisti in sapienlia, supplices -ipsis expellalur diaholus, qui.lsedit omnem carnem
qusesumus ineffabilem elemenliam tuani, ut quos tuam. Benedico le, sicut benedixit Dominus oculos
per lignum sancloe crucis Filii tui pio cruore di- csecorum, qui in Evangelio legunlur. Sigrio omnia
gnatus es redimere, tu qui es lignum vilse para- membra tua, Utex ipsis.expellatnr diabolus, qui
dysique reparator, omnibus in te .crcdentibus lsedit omnem earnem tuam. BenedicaXfe DominuS,
jdira.«erpeniis venena extingue, et per gratiam sicut behedixit domum'Aliraham,' et Isaac, et Jacob,
.«ancii Spiritiis poculum '' salutis semper intimde. sicul sanavit Dominus mulierem iie fluxu sanguinis,
' ' '"
Per: -. '.;; ,/-'"" sic fiat sanilas Doinini super te, ct cuslodiant ie
Alia. Deiis omnipotens Pater el Xpe IhuFili Dei' "angeli el arcliangeli. Protegat te Deus Israel, e(
el Spirilus saricle! Rogo vos, ut mittere dignchiini adjiciafsanitaiem et benedictionem hic el in fuluro
benedictionem vestram super lianc "creaiuram salis. soeculo."
el.aquoe,,velpomi yel casei, iirproiieianl ad saluiem Ilem'dlia. •
qmnibus quibus danluf, ut sanitas eis flat in bre, Dornine sancle Paier omnipotens "oelerne Deus
iniiaritms, in oculis, in fronle, in vertice, in collo, per inipositionem mamium nostraruhi fefugial ini.
 iIS9 APPESD. AD'-S/E€..X..-^ MOKUJiENTALITURG. mo
micus diabolus a capite, a capiilis, aboculls,-a-na'--- \-nVni. Exi Salanas de homine isto, de pilo,-de cercr
ribus, ab auribus, a labiis,- a lingua, a sublingiia'' a •;bro,.deveriice,detoio capite, de frontc, de ocu.is,
collo, a pectore,'a ventre, ab inleslinis, a\crurib'us, dc naribns, de au.ribus, de faucibus, de ore, <le
a pedibus,- a calcaneis, ab universis compaginibus lingua, de sublingua. Signum crucis Christi, sigiium
, membroruni. Non. habeal pplestalem nocendi,; nec Salvatoris Dni nii Iliu Xpi sit in fronte tua, ul con-
langendo, nec dormicndo, nec vigilando,-nec;indie, fidiis iri eo. Benedic oculos ttios, ut videas elariia-
,ncc in iioclc, nec in ingressu, nec in se(lendo,-,nec tein ejus,- aures, ut audias -verbu.mverilatis ejus,
in jacendo, nec in.visu, necin risu,-.nec in ludendo, -nares.ut recipias odorem suavitatis, pectus, ul cre-
in nomine Dni nii Ihu Xpi qui nos siio sanguine fdas-in eo; os, ut con.fit.earisilli. Qui vcnturus. '
redemil, qui-regnat in ssecula sxculorum. Nain te - • Ilem alia.
adjuro per Deum altissimum malediqie-Satanas.-ric , -Deus Abraham, Deus Isaac, Deus Jacoh, Deus lu-
iamiilum hunc Dei arlibus tuis temptare nitaris; -cis,-Deus ciaritatis.Domine Deusregiianlium domi-
neque in enm vioienliis irruas. Coniremisce Demp.-. nalor,'credenlium adjutor.Deiisiii cujusnomineego
-immundissime spiriius, principium,sceleris,. malo- 'peccator benediclionem peto, lu Dominemeadjtivare
rum omnium radix, transgressor vise veritalisrpra3- .digneris. Adjuro le Satanas per DeumPatrem omni-
;.varicalor rectse vioa,juslicise perseculor, fofnicatio-=:jj polenlem, qui fecil coclumetten;arn marq ei tfmnia,
nis suasor, parricidii magister, dissipalor-.pacis., quse in eis sunt, quicumque est spiritus inmundu^
senien pessinium, dux lenebrarum,. mortis -inveri- ne facias qtise facis. Nonseducas de via lucis in
lor, janua tarlari, gcnlium vorago, qmnium deni- viam tenebrarum, non nocteriori die ei siipervenias,
que criminum causa, separa te a famuloDei, si.cut nec operibus ejtrs te inlerponas, nec fureiis ariimss
separavit Deus Pater qmjiipotens eeeliim a terra, squas Deus ad imaginem suam fdrmavil. Yade spi-
viiam a morte, septenlrionein a mcridie,; lucem a rilus iinmunde,tibi nullus vel arator sit,- vel semi-
tcncbris, veritatem a mendacio, jusiiliam .-ab,.irii-- hator. Yide sigiium crticis, non iiic resistas viso signo
quilate, amorem ab odio, castitatem ab impudicilia. Ciiristi, qiii venturus esl ih niajestate Patris judicare
Da-honorcm Deo, laiidem advenienti Spirituj sancto scecuium el le ininiice per ignem. Erunttibi verhit
in soeculasajculorum. •- . . .- . "hcecin lcsiimonium hicet in die judicii Dni milijj
Alia._Obsecro.le Domine Jesu Ghriste ut ejicias Xpl venluri. Draco venenate , amator teucbraruni,
omues languores. ab omnibus nienrbris- bominis deceptor animaruhi,.radixamariludinis , mendax a
.isiios a capile, a capillis, a cerebro,-a frqnle, ab iprineipio, prsev-aricatorlegis, ejecie de paradiso, jni-
.oculis, ab auribus, a navibus, a.facio, a genis,- ab pero libi per Abraham, impero libi per Isaae, jmpero
ore, a lingua, a dentibus, a faucibus, a gutture, ab" u tibj per Jacob, impero tibi per qualuor.evaiigelis:as,
uberibus, a cordc,. a itomacho, a venlre, a visceri- impero tibi per Spiritum sanctiim, quisquis ,es im-
bus, a laleribus, a fe.moribus, a suris,--a ,pedibus, ririunde spirilus aposlata sive lunalice sive nialefice
a carne, a sanguine, ab ossibus? a medullis, a •>'c>> -nonaccedas ad eurn primaluna, neque decresccnie,
vis,a culej ab-omiii compage membroruni,.a :ver- Mionin .esca; non in potu, non in- dormiendo iicque
lice capitis cjus usque ad planlas pedum, a scapulis, .vjgilando,.non in via, non in triyio, neqiiein.qnadni-
.a brachiis, a manibus, ab ungulis,-ul non -lateal vio exterminare audeas el nocere famulum Dei. Per-
bic inmundus spiritus.. Exaudi Dominecui'. est. cutial tevirtus Domini nostri Jesu Cliristi, qui ven-
virtus et potestas, et imperium in soecula.sscculo- 'turus est-. -. *
.' , . .-

OBSE-QUITJM GlRGA' MORIENTES.

1NC1P1T OBSEQUIUM CIRCA MORIENTES. D.Pater, quod actione, quod verbo, qtiod ipsa deniquc
'
(Ex cod. Vinil. theol. 685, soec. x.) cogitatione diabolica ffaude viliatum est, eliinitate
Quando aliquis ad mortem adpropinquaverit, yri- corporis Ecclesioemembrorum tuscredemtionis ad-
milus fiat lilania, et anlequam anima exeatde corpore,, necte. Miserere gemituum, miserere lacrimarum, et
dicat sacerdos hanc prationem: non habentem fiduciam nisi in miserlcordia' tua ad
Oremus. Deus misericors, Deus clemens, qui mul- sacrainentum reconciliationis admiite. Per. Post ex-
liludine indulgcntiarurii nulla temporum;lege con- cisam paginamleguntur sequentia S. Evangelii se-
cluderis, sed pulsanlibus niisericordisetusc januam cundum-Joanhem : Litigabant crgo Judrei elc. Of-
aperis, pceiiilentes eliam sub ipso viiochujus termino ferl. Domine convertere. Secrela. Pr.opitiare qusesti-
non repelles, respice propjlius super hune iamulum .mus Domine animse famuli lni, pro qua libi hosiias
iuum. rcmissionem ,-sibi omnitim peccatornm -lola placationis -oflerinius , et qtiia in hac luce in fide
cordis confessione poscenlem. Renova in eo piissime 'inaiisil.calliolicajEcclcsisR, in futura vila ei reuibu-
 ' 11152
mi 03SEQUIUM CIRCAMORIENTES.
tio condonelur. Per. Praifaiio. VD. usque per Xpm A adeplum esse gaudest et-cum dies judicii advenerit
Dnm nrm.-In eujus advenlu cum genuinam jusseris cum Sanctis et electis luis eum resuscitari jubeas.
sistere plebem, jtibeas famulum luum a numero Per. Aperite illi. Ps. Confitemini Domino. Sequitur
discerni malorum, quem tribuas poenaeseternoaeva- oratio. Deus apud quem lnorluorum corpora vivunl,
dere fiammas, et "tislsi potius adipisci proemiavitas: et in quo eieciorum aninise deposilo carnis oncre
imlucique jubeas devicia morte vigorem, semperqtie plena felicilale lselanltir; preces (/. proesla) suppli-
ijie-xlinclamhabere luminis auram. Dignare perpe- cantibns nobis, ulanitna famuli tui, qtisc temporali
ttiam prseciaro in corpore tribuere vitam, «ibinox per corpus htijtis luminis caruii, visu , eelerne illius
smllas suas defendit atras ienebras securus de sa- lucis solatio poliattir. Non eum tormenta atlingani,
luie, placidus Iselelur in hono're semper viclurus, non dolor horrendsR visionis inficial, non poenalis
semperque in luce fulurus perXpm. timor excruciet, non reorum proxima calena con-
Infra act. Hanc igilur oblationem quam tibi pro slringal, sed concessadeliclorum omnium venia ob-
j-equie animse famtili itii offerimus, qusesumusDo- lenia; quietis consequalur gaudia repromissa. Hic
niine placalus accipias, el lua pietate concedas , ut deponatur in sepulcrum, el dicat sacerdos. Ant. Egre-
morialilatis nexibus absolula inter fideles tuos an- diar. Ps. Qiiemadmoduni.Oremus fraircs karissimi
numerari nierealur. Per. Tuam Deus deposcimus. B pro spirilu cari noslii, quem Dominusde laqueo hu-
Ad Compl.Prs qs omps Deus ut animam famuli lui jus seeculiliberare dignalns est, cujus corpusculum
ab angelis sttsceptamin piseparata habitacula dedttci hodie sepulturoetraditur, ut eum Domini pieias in
facias beatorum. Alia. Annuenobis Domineut anima sinu Abrabse, Isaac et Jacob collocare digneiur, et
famuli lui remissionem quam scmper oplavii me- cum diesjudicii advenerit inler Sanctos el electos
reatur percipere peccatorum. Per. Anteqiiamipsum suos eum in parte dextera collocandum resuscitari
corpus elevetur dicat sacerdos oyat. Oremus. Omui- faciat. Prseslante Dno nro. Ant. De lerra plasmasli
polentis Dei misericordiam deprecemur, cujus judi- me. Ps. Domine probasli me. Sequitur orat. Ore-
cio aut nascimur , aul finimur, ut spirilum fralris mus. Deus quijuslis supplicationibussempcr prseslo
(sororis) nostri, <juem Domini pieias de iucolaiu es, qui pia vota dignaris intueri, da famuio luo, cui
niundi htijus transire proccepil,requies oeieriiasusci- deposilioiiis hodie officia per htmianitatem exhibe-
piat, ul cum beala resurrectione reproasenlel, et in mus, cum sauclis atque fidelibus tuis beati muneris
siiiibus Abrahas, Isaac et Jacob collocari mereattir, porlionem. Per eum qui vent. Hoec requics mea.
per eum qui venturus est judicare vivos ei niortuos. Ps. MemenloDomine. Alia oratio. Debitum humani
Tunc incipial canlor responsorium. rij. Siibvenile corporis sepeliendi officiumfidelium more complen-
Sancli Dei. y. Suscipiat te. Hic dicant simul omnes*-"les, Deiim cui onlnia vivunl fideliter deprecemur, ut
Kyrie eleison ter. Sequilur oratio. Oremtts. Deumju- hoc corpus cari noslri a nobis in infirmitalo sepul-
diccm universitatis, Deumcoeleslium,etterrestriimi, lum in ordine Sanclorum suorum resuscitet, et ejus
ct infernorum. Deuni deprecemur pro spirilu cari spiritum sanclis et fidelibus aggregari jubeat, cum
nostri, ut enm Doniinus in requieni collocare digne- quibus inenarrabili gloria perenni felicitate perfrui
lur et in parte primse resurrectionis resuscitare, mereatur. Per. Ant. Rcquiem seternam. Ps. Miserere
qui venturus. ri). Aniequam nascer. f. Comrriissa mei Deus. Alia oratio. Temeriiaiis quidem est Do-
mea. Et dicanl simul Kyrie eleison. Sequitur oratio. niine, ut homo hominem, mortalis morluum , cinis
Oremus. Deus qui universorum cs creator et condi- cinerem libi Dno Deo nro audeat commendare; sed
tor, qui, cum sis Sanctorum bealiludo, proestanobis quia terra susrepit terram et pulvis eonverlitur in
petenlibusnl spiriium fralris nostri a corporis nexi- pulverem , donec oninis caro in suam redigalur eri-
bus absolutum in Sanctorum luorum resurrectione ginem inde tuam Deus, piissiine Paler, lacryinabili-
faoias prsesentari. Per. ler quoesumus,pietalem, ut hujus famuli tui ani-
Poslquam elevelur canlelur isla anliphona. A. In nram, quam de hujus mundi voragine diicis ad pa-
paradisum. Ps. Ad te Dominelevavi. Oralio. Inclina .. triam, Abrahoeamici lui sinu recipias f el refrigerii
Domine aurem luam ad preces nostras, quihtis mi- rore perfundas, sil ab sestuanlis gehennoe truci in-
sericordiam tuam supplices deprecamur, ut animam cendio segregalus, el beatserequiei, te donanle, con-
famuli tui, quem dehoc ssaculo migrare jussisli, in junctus. Et si quse ilii sunt, Domine, dignse cruciati
pacis ac lucis regione eonslituas, et Sanctorum luo- btis culpse, tu eas gratia mitissimoalenilatis indulge,
r.um ccetui jubeas esse consortem. Per. Oratio ante nec peccati recipial vicem, sed indulgentiastuoepiam
sepulvrumpriusquam sepeiialur. Oremus. Obsecra- sential bonitatem, cumque finilomundi termino, su-
lims misericordiara luam seterne omnipotens Deus, pernum cunctis illuxerit regnum, omnium Sancio-
qtti hominem ad imaginem tuam creare dignatus es, rum ccelibus aggregatus cum elcctis resurgat iu
ut spirilum ct animam famuli tui quem hodierna die parte dextera coronandus. Per. Alid. Tibi Domine'
rebus humanis eximi et ad le accersire jussisti, commendamusanimam famuli tui, utdefunclus sas-
blande et misericordiler suscipias non ei dominen- culo libi vival, et si qua per fragilitatem mundanaa
lur umbrse mortis , nec tangat eum chaos et caligo convcrsalionispeccata admisil, lu venia hiisericor-
'
lenebraruin, sed exutus oriinium crimimini labe in dissimoepielalis absterge Per. Aiia. Inveniaht quee-
sinu Abrahoe collocatusIdcumlucis ac refrigerii se suams Domine aniinee famulorum ' famularumque
PATKOL.CXXXVIIL • • 37 ';
1165 - APPEND. AD SJEC. X. — MONUMENTALITURG. 1164
tuarum omnium in Christo quiescenlinm lucis aeler- A Fratres nolumus vos ignorare de dorm. . . . itaque
nsa consoriium, qui in haclucepositi luum eonsecuti consolaminiinvicem iu v.erbis istis.
sunt sacramentum. Alia. Multiplica Domine super fy Libera me Domine de viis inferni."
tinimas famulorum farnularumque tuarum miseri- In malulinis Laudib. Ps. Miserere.
cordiam luam et quibus donasli baplismi sacia- Ani. Requiem seternam dona eis Domine, et lus
mentum da eis telernorum pleniludinem gaudiorum. perpetua luceal eis.
Per. Alia. Partem beatae resurrectionis oblineat, Ant. Ne inlres in judicitim cum servo luo Dne.
Ps. Domineexaudi.
viiamque selernam mcreantur in ccelis. Per te Jhu
X;ie. II. Ant. Me-suscepildextera tua Domine.
Ps. Deus Deus meus.
In eodem codice bibliolhecmCa's. Vindob. qui fuit Ant. Eruisii-Domine animam meam ne perirel.
otim monasteriiS. llargareihm in silva Nigra sub lit. Ps.Ego dixi etc.
in agenda morluorum habeiur officiumdejf. omnino Anl. Omnis spirilus laudet Dominum.
ut hodie obtinel, tantum qu6d nonn lectionon sit ex Ps. Laudate etc. y. Requiem oeiernam.
Job, sed lectio epistolceB. Pauli ap. ad Thessalon. In Evangel. Ant. Ego suni resurrectio et vrta etc.

EXPOSITIO SUPEB. MISSAM.

[Ex cod. Einsidiensis monast. smc. x c»Vc.)

Dominus vobiscum.Salutat Sacerdos populum, et B Dominum se esse inlcnlum. Dtgnumel justum est.
oral, ut Dominus sit cum illo. Et cum spirilu tuo. Populus cum Sacerdole simul gi-aliasagit Domino,
Responsiopopuli alque oralio, ulsicut Sacerdos ora- quia.justa et digna ratio esl Deo gralias referre,
vit, quod Dominus esset cum populo, ita el populus quia ab ipso omnia bona suscepimus. Yere dignuni
orat, quod Dominussit cum spiriiu Sacerdoiis. Dum et juslum esi, cequumet salulare. Confirmal Sacerdos
dicit Sacerdos, oremus, rogat, omnes orare, ut ora- professionempopuli, et dicit, quod veredignumcsi,
lio ejus a Domino exaudialiir. Et qnando dicit per etjuslum Deo gratias pro omnibusreferre, et quod
Dominumnostrum Jesum Chrislum Filium lunm, ad x>quum est, hoc esl, rcclum sive sequale saltttare,
Dominum Patrem orat Sacerdos, ut per Filium id esl salute plenum , ut ei gralias referamus, qui
suum qui Dominus noster esl ocquaiiiersieut Pator, nobis saluteni dedil seternam. Nos tibi semper, et
oralio perficialur. Cum dicil: qtii tecttm vivit et re- ubiquegratit\s agere. Conversus Sacerdos adDonii-
gnat Deus in unitale Spiritus sancti, vult populum num post professionem popnli quasi ad praasentem
credere, et intelligere, quod Filius cum Patre sine loqnitur, quia in pnesenlia Domiui semper sumus ,
inilio, ac sine fine vivit, et regnal; el Deus est sicut et ipse videt eogitationes noslras; et -dicit Sacerdos
Paler. Deus est, el uiia potestas esl Spiritui sancto iam de se, quam de populo. Nos tibi semper, hoc
cum Patre, elFilio, atque una subslantia, et in 0111-C est, omni tempore, et ubique, id esl, in omni locft.
nibus unitas Deilatis. Per omnia soecttlasoeculorurii, Gratias agere, Domine, quia dominalor esl omniurn,
id esi, ut F.lius cum Patre in unitate Spiritus.sancti el suii ejtts dominationeomnia sunt. Sancle,,lu, qui
sicut ante omnia seecula in Deitale vixil, et fuit, ita sanctus es, et per quem omnia sancta sunl, quia
et in pracsenli sseculo,alque in futuro, ubi justi cum bona et sancta-creasli. Pater. Grece dicilur Paier,
angelis sanctis permanebunt, et injtisti cum deemo- el laiine genitor, quia ipse genuit Filium sine ulla
nibus cruciabuntur. Gredalur eequaliier vivere cum coinquinalione, seu corruptione. Paler,, laline a pa-
Palre et Spirilu sauclo, et nullo fme concludi. Amen. trahdo dicitur, boc est, a perpetranuo, quod est ».
Confirmalio oralionis esl a populo, el in nosira lin- periiciendo, sive ab adjuvando. quia ipse perfecit
gua intelligi potest, quasi omnes dicant, ut ita iiat, omina, quse facta suni, et voltiit nos filios suos iieri
sicul Sacerdos oravit. Sed propria ejus interpreiatio adoptionisper sanctificaiionem, quia ille sanctificavit
,esl vere, sive fideliter. Sursum corda. Ammonet Sa- nos. Qmnipolens.Quoniam omnia potesi. Ideo omni-
cerdos populum, ut sursum, id est, supra semetipsum polenS dicitur : et non cst iinpossibileapud Deum
ad Dominum omnipolenlem corda levent, et fideliter omne verbum. JEterne Deus. Hoc-est inler aaiernum,
orenl, quod desursum eis venial auxilium a Deo 'D el lemporale, et perpetuuin. iEternum est, quod ini-
ccelesli, a quo creali sunt. Habemus ad Dominum. lium non habuil, nec finem habebit, sed.semper fuil,
Responsio esi populi, quod sicui Sacerdosjussit eos et esl, el erii. Perpetuum esl, quod esse ccepil, et
corda sursum lenere, sic lenere profitentur. Cratias finem non habebit. Temporale est, quqd ijiitium ha-
agamus Dno Deo nostro. Sacerdos gratias agil Deo buil, el finem hahebit. El ideo hicdicitur seierne
juxta professionem populi, quia confessus cst ad Deus, quia sdus Deus acternus. iEteruus est, nec
 Jlfis' EXPOSITIO SUPER MISSAM.. »06.
coepit esse, nee-desinit esse, sed est semper. Deus a £h. supplicatio noslra, ut ipse coalestisPater per Chri-
diligendo dicitur, quia omnia diligit, et gubernat, stum Filium suum, per qttem nos ei gratias de om-
quse creavit. Et aliter Detis a divinitate diclus esr, nibtis agimus, dignetur admillere voces noslras, et
quia divinus est, et omnia dividil proul vult. Per jungere vocibus proadictorum ordinnm angelorum.
Christum Dominumnostrum. Christiig graece, unctus Supplki confessione dicenles, boc esl bumili con-
dicit-ur Iatine. Hic .Christus anle omnia initia ine- fessione. Qtiid humilitis confileri, quam nosmetipsos
narrabiiiter genilus.est,. el conceplus est de Spiritu aaterni Patri per Filium oaternum commendare, et
sancto, et nalus est de Maria Virgine. Nam et in ve- de nostra conscienlia et bonitale nihil pveasumere,
leri lestamento Sacerdoles el Reges unguebantur, et ei juxta voces angelicas eum semper sanclum essen-
ideo Chrisli dicebantur, quia uncli eranl unctione. lialiter credere, et prsedicare dicenles :
leraporali. Isle Christus, per quem Patri gratias agi- Sanclus, Sanclus, Sanclus.
nius, teternaliter Chrislus est, et curn Palrc seterno Johannes Evan^elista in Apocalipsi libro scripsit,
Deus est, «t per ipsum redempli sumus, el ipse Do- se vidisse ante thronum Dei, et agni viginli qua-
minus noster esl, quia dominalur nobis. Per quem tuor ,animalia adstanlia, et ineessanter dicenlia :
majestalem tuam laudanl angeli; per ipsumChrislum, Sanclus, sanclus, sanclus Dominus Deus Sabaolh,
per quem nos gratias agimus Patri. Majestatem,E3 ct reliqua. Ideo enim trjhus vicibus dieitur sanclus,
Palris laudant angeli, qui ipse ajqualis est Patri in ut significelur, Pater sanclus, Filius sanctus, Spiri-
divinitaie. Majestas, quasi major est potestas, quia tus Patris, et Filii sanctus. Sed quamvis tripliciier
major esl poteslas Dei quanrhominum. Dei majesla- dicatur sanctus; non tamen dicilur plurali numero
lew per Chrislum laudanl angeli, quia Chrislus sancli, ut una sanclilas in his tribus personis, et
simul cum Patre creavil angelos. Angelus enim unasalernilas intelligalur. Dominus Deus Sabaoth.
grece, laline nuntius inlerprelalur.-Angelus nomen A multis interpretari solcl omnipolens. A niultis
offieii est, non naturae, ouia imntiat, sed naturaliter vero exercituum, ul et ipse sit Dominus Dens, et
spirilus suni. Adorant' Dominaliones. Majesiatem ipse oranes esercitus angelorum alque hominum
Dei Palris per Filium landant, et adoranl Domina- disponit. Pleni sunl cwliel lerra gtoria tua, hoc esl,
liones.. Dominationes, ordo est angelorum. Decem ut ejus gloria cceli ac terra gubernentur, et qui in
fueruut ordiues angelorum. Decimus ordo eecidit, eoslissunt ct lerra glorificenl, et honorent nomen
el versus est per superbiam in diabohnn. Novem sanelum ejus. Osanna in .excetsis. Quomodo nunc
autem permanserunt in. sanelitate sua. Haac sunt dieitur corrupte Osanna, anie "dicebatur Osianna.
nomina eorum : Angeli, Archangelij Virtules, Prin- Anna inlerjeclio est laudantis, sive causa magnifi-
cipalus et Poleslates, Throni, Dominaliones, Che- CJ cantis. Osi, sacrificia. Sed corrupte dicilur Osanna,
rubim, Serapbim. Istarum duarum nomina non suiit et inlelligi polest salvifica, vel salvum fac in excel-
iatina. Cherubim plenitudo scientise interpretaiur sis, id est in altis. Benedictus, qui venit in nomine.
Seraphim incendium dicitur. Ceterarum nomina Domini. Quando Christus veuit ad Hierusalem, et
dictorum ordinum latina sunl, nisi Angelorum et descendit de monte Oliveti, tunc filii Israel clama-
Archangelorum. Angeli nunlii, Archangeli- excelsi' bant dicentes : Benedictus, qui venil in nomine Do-
nunlii dicuiilur. Gregorius autem Papa Romanus mini. Sed quid significat ille Chrisli adventus Hie-
in omelia sua super lectionem evangelicam : Erant rusalem, nisi futuram resurrectionem, qnando ven-
adpropinquantes ad Jesum publicaai, el peccatores, larus erat judicare yivos el mortuos, el apparuerit
ul audirent illum, pleiiissime de prsediclisordiiiibtis , nobis in e-ademcarne qua pro' nobis passus esl, et
exposuil. Nos vero ad proposilum redeamus. Tre- tunc in nomine Domini Jesu omne genu flectitur
munt Poteslates de supra dicitis ordinibus dicit. Non cceleslium, terrestrium et infernorum. Et cetera;.
ideo dixil, quod supra dicli ordines corporales sunt, qiias Apostolus dixit.
fed nostro niore dicit, fl,uia nos tremere, ac limerc Te igilur clementissimePater. Te igitur, hoc est
ante Dominosnoslros solemus; sed ideo dicit tre- cerle clemenlissime Paler. Clemens diciluf, quasi
"'
mere, ut nos intelligamtis omnia coelestia, lerrestria clara mens, sive abundans, et clementissime quast
et infernaiia ante conspeeluni divinse majestatis clarissima menie, sive abundantissime, quia ipse
iremere ac liniefe. Cceli cmlorumque Yirlules. Ipsi clarissimus est mente, et niisericordissimuscorde
cceli jussioni divinse obediunf, quia -se osteudere Paier. Non ideo ibsum ciicimus cl.ementem el mise-
sercnos,-vel nebulosos, non habenl potestatem. ricordem, qtiod niembris corporeis, vel corde, aut
Ccelorurn virtutes sunt jtupra. tiicti ordines angelo- mente sit compositussicut liomo^ sed ideo cicinen-
rum sieul bealus Gregorius in omelia sua stiper tem et misericordem clamamus, ul illam clemen-
evangelicam leclionem, erunt -signa in Sole, et Lu- liam et misericordiam.super nos ab ipso senliamus,
na, et Stejlis, leslatur. Ac-beata Seraphim. De Sera- ut intelligamus unde.salvari debeamus. Per Jesum
i
phim namque «upra diclum est. Socia exullatidne Christum Filium tuum. Jesus graace,laline Salvalor,
concelebragl, Qmnes prsadicti ordines majeslatem eo quod salvet" popnlum suum a peccalis eorumJ
Dei P.jffriirp&'Christum juncta exullalione eequali- Ideo salvat a peccatis, q.uiapotestatem habet .dimit-'
ter eoncelebranl. Cumquibus et nostras voces,..ut tendi peccata. Salularis ideo dicitur, quia salutem,
admitti jubeas deprecamur. Ciim quibus hoec cst nobis dedit, ut, si prsecepta ejus servemus, vitasi.
 HG7 APPEND. AD SJEC. X. - MONUMENTA LITURG. liGft
oetcrnam capere valcamus. Filium iuum DominumA cumadstantium offcrenlium, et non ofTerenliiinico-
nostrum. Filium siuim unlgenitum , quia ipse est gnila esl, el nota devolio, omnes reddunt vola sua.
unigenitus ex stibslanlia Patris. Nos aulem filii Voia dicunlur, qusayoleiilerpromittnniur, quia volen-
adoplivi sumus per ipsiim, qui unigenitus esl a Patre ter et libenler Deo vovere, et reddcre debeimis.
procedens. Pairi cooaiernus. Et ideo per eum Pa- Communicanteset memoriam venerantes inprimis
irem postulare debemus, Iiumililer dicentes : Sup- gtoriose semperVirginisMariw GenitricisDei, et Do-
plices te rogamus, ac peiimiis. Supplices. id est mini nostri Jesu Chrisli, sed el beatorumAposlolorum
humiles. Uti accepla Imbeasel benedicas.Hascdona, ac Uariyrum luorum. CommuniGare,hoc est, parli-
ha'c munera, et sancla sacrificia inlibala. Dona sunt, cipare, memoriam venerari, hoc esl, in memoria
quoe volunlarie donantur; munera sunt, quaa pro venerabiliter tenere, quod S. Maria Yirgo per ad-
aliquo munere vel mercede offerunltir : sicut nos ventum Spiritus sancti genitrix facta est Filii Dei
offerimus Deo, ut peccata noslra dimiltantur. Sa- Domininoslri Jesu Christi, qui Deus, et homo esi,
crificia sunt, qtise jam cum orationibiis consecran- per quem Patrem supplicamus, el fidem communi-
tur. Inlibata, id est immaculata, el ab omni livore care debcmus, et credere, quod Spiritu sanclo ve-
malilisealiena. Tunc sunl dona et sacrificia inliba- niente, Filius Dei natus est ex ea, el virginiias ejtts
ta, quando absque scandalorum maculis sunt offer- V>non est violata. Sed et beatorum Aposiolorum ac
ta, et justo sunl lahore adquisila. Non ut mulli Marlyrum tuontm. Aposiolusdiciltir in nosiralingna
errant, qui dicunl inlibala esse non dedicala. Lege misstis. Martyr diciltir lestis. Apostoliideo dicuntiir
septem colIalionesPalrum, et in secunda collatione quia a Christo missi sunt. Martyres dicunlur; quia'
theonsein nono invenies,quoesint illibala. Imprimis, lesles sunt, quod Chrislus passus -est pro nobis. el
qua: tibi offerimus.Hoc pro.quibus offeruntur indi- ipsi pro Clirislo. Hanc igilur oblationem servitutis
cat. Imprimis offerri debenl pro ecclesia lua sancla noslrca, sed el cunclai familice tuw, quoesumusDo-
catholica. Ecclesia grece, latine convocatio dicitur. mine, ut placatus accipias. Sacerdos oblationem
Calholica, universalis dicitur, quia universi, qui in suam, atque cunctorum, qui Dominofamulanlur, id
Deum credunl, in una debent esse coiigrega- esl, qui Domino serviunl, commendat, ut Domino
tione. Quam pacificare, cuslodire, adilnare digneris, placeat, el ipse nobis propilius.sit. Diesquenostros
-el regere toto orbe terrarum. Pro boe offerimus in- in tua pacedisponas, atque abwler.nadamnationenos
-primis, ut stipra dictam congregationem tuam per eripi, et in eleclorumluorum jnbeas grege nmrcermi
-totum orhem lerrarum pacificalani et adunatam per Christum Dnm noslrum. Pro eo, quod Sacerdos
-cuslodire digneris. Una cum famulo tuo illo, hoc esl offerl, popiilus debel orare, ul Sacerdos exaudiatur,
simul cum illo, qui sedem apostoli tenel, quiaeccle- C ut omnium dies in pace disponanlur, et ab eeierna
sia, in qua Petrus princeps Apostolorum sedit, ca- damnalione eripiamur, de qua DominusChristus in
ptit esl omnimn ecclesiarum catholicarum, Ideoque fine mundi dicturus erit impiis : Ite maledicliin
Petro dixit Christus : tu es Pelrus, et super hanc igiiem selernum, et cetera. Et ad illum gregem
petram scdificabo ecclesiam meain, el celera. Et electoriim suoriirn per angelos- sanclos numerari
propler hanc senientiam debemtis omncs pro eo mcreamur, cui dicturus erit : Yenite BenedicliPa-
orare, qui iii eadem prseesl ecclesia. El anlistite tris mei possidete regnum, el celera. Quam obla-
noslro,'illo, boc cst pro episcopo, in cujus parochia tionem tu Deus in omnibus qucesumusbenediciam,
stimus, pro ipso orare debemus, qiiia ipse est pa- adscriptam,ratam, ralionabileni,acceplabitcmquefa-
stor, el praadicator nosler. MemenloDomine famu- cere digneris. .Supplicat Sacerdos, ut-illam oblalio-
lorum, famularumquc luarvm, et omniuni circum- nem, quam ipse.pro se offerl, et pro populo, omni-
siantium. Sacerdos ante dravit pro apostolico,'et potens Paierdigneiur accipere benediciam, et habere
episcopo suo. Si episcopus Missam celebral, ille non adscriptam, hoc esl, adsignaiam, ut sibi placeat.
debet dicere pro anlistile noslro: Jam oratum est Ralam, hoc est, judicatam, ut dignam illam judicet
pro senioribtis. Tostea orandum cst pro populo, " in conspeclu suo.offerri. Rationabilem, itl esl, jusla
quando sacerdos dicil : Memenlo Domine famulo- ratione plenam facere dignetur. Quia tunc illi est
rum famtilarumque tuarum. Deprecattir Dominum acceplabilis, si recle tredenles pro justa rationeof-
Patrem, ul memorari dignetur omnium ad officitmi ferimus; Juslum esi poslulare, ut illa oblatio; quam
Misscesive masculorum sive feminarum advenien- nos ralionabiliter offerimus, Pater omnipoiens.san-
liuiii; el quod dicit circumadstanlium, ipsi smu clificando facial, ul nobis Corpus.el Sanguis fiat
masculi et feminsc,qui cireumslant. Jam Sacerdos dilectissimiFilii sui Domininoslri Jesu Christi. Pairi
Oravit pro omnibus, qui ad audiendam Missamve- dileclus esl Filius, sicutipse Pater teslatus esl de
herunl, tune deriium oral pro his, qui oblationes coelodicens : liic est Filius nieus dilectus; eloetera.
siias offerunt. Qiti libi offerunihoc sacrificiumlaudis* Et nos eum diligere debemus, quiaipse.prior dilexit
Dicit, quod pro laude Dei inprimis offerunl, et pos- nos,'et passus eslpro nobis.
lea pro se, suisque onmibus. Pro redemplioneani- Qui pridie, quam paterelur accepitpaneminsanc-
marum suarum, pro spe salutis et incolomiialissuai ias ac venerabitesmanus suas, elevalis„oculis\n coi-
tibi reddunl vola sud ecternoDeo vivo,el vero.Ideo lum ad le Dnm Palrem suum omnipotenlem,libi
jsfierunt, quia vivo el vero Deo omnium fidcs cir- gratias agens benedixil,fregit, dedit discipulissids
 il«9 EXPOSITIO SUPER MiSSAM. ; 4170
dicens : Accipite, el manducale ex hec omnes, hoc A ctare majeslali lnm de tuis flouis ac datis^ Hosliam
•sslenim corpus meum. Simili modoposteaquam cce- puram, Hosliam sanctam, Hostiam immuculatam,
"nalum est
accipiens et liunc prmAarum Calicem in Panem sanctttm vilie mternm,el Calicem saluiis per-
sanctas ac venerabilesmanus snas, item tibi graiias petum. Domine omniummemores supradictarum Lo-
ggens benedixil.dedii discipulissuis dic.ens: Accipite, nitalum tuarum, offerimus luoe majesiati hostiam
et bibite ex eo omnes, hic est enim Calix Sanguinis ptiram, hoc est, puro corde, quia puruiu est corpus
mei noviet atlerni leslamenli, mysierium fidei, qui luum, quod de hoc pane fieri credimus. Hosliam
.pro vobis,el pro muliis effitndeturin remusionem pec- sanctam, quia lu sanctificasli corpus tuuni, quando
catorum. Ilaic quoliescunquefecerilis, in mei menw- - honiinem in Deum.adsumpsisti, et nunc sanctifica
tiam facietis. Quam inlermisinius, qui pridie, quam huuc et panem, ul corpus tuum fiat. Hosliam im-
p.iitretur, hoc est, pridie, qnam ipse passus est pro maculalam, quia tu sine macula peccali passus es
nobis voiuit li;adere discipulis suis Corporis et San- pro nobis. Panem sanclum vitse aalernoe,quia tu pa-
-guinis sui niyslerium, ut illi traderent nobis. Quis nis vivus es, qui de coalodesceiidisti, et-corpus tuum
tunquam crederel, quod panis in carnem poluisset in boc pane a te sanctllicaio nos accipere voluisti,
converti, vel vinum in sanguinem, nisi ipse Salvalor el per calicem passionis luoe, nos sanguinem-,luran
dicerel, qui panem et viirum creavit, et.omnia ex B sumere voluisti. Tu sanctifica hanc hosiiam , ut
nihilo fecil. Facilitts est aliquid cx aliquo facere, nobis corpus luum, el saiiguis luus fiat.
qtiani omnia ex nihilo creare. Ipse Salvator voluit Supra qna: propilio ac sereno vullu respicere, hoc
corpus humanum susdpere, el hominem Deo con- deprecamur, utPater sanctus supra dona a nobis
jungere, ut unus fierel mediator Dei et hominum. offerla pio et>blando vultu et claro dignelur respi-
Homo Cliristus Jesus ipse voluit per nos panem et cere, id esl videre. Et accepla habere, sicut accepla
vitmm offerri sibi, et ab ipso divinittis consecrari, et . habere dignalus es, munera pueri lui justi Abel, et
fjdelem populum credere, verum esse mysterium , sacrificium Patriarchm noslri Abrahm, et quod tibi
. «juodipse tradidit discipulis suis dicens :. Accipite, oblulit summus Sacerdos luus Melchisedech,sanctum
el manducate ex hoc omnes. Similiter et de calice sacrificium, immaculdlam Hosliam. Accepta! habuit
, dixil: Accipile,el bibileex eo omnes.El quando ocu- Dominus munera Abcl,qnia quicquid optimum in-
los ad coalumlevavit, et Patri gratias egil, nos <Io- venit, opkilit Domino, ct nosjusla muiieiaet munda
ouit, quod nosPatrem sempersupplicaredeberemus, Deo hiundo corde offerre debemus. Abraham filio
quod ille tam magnum Sacramentum per manus - sno Isaac non pepercit, sed obediens jussioni Do-
noslras perficere dignetur. Et cum, dicerel, ha?cquo- niini offerrecum voluit. Melcbisedechprimus Sacet-
tiescunquefeceritis in niei-memoriam facietis, jussit C dosDomino panens-ct vinum optulit, et ideo scriplum
nos ilhus passionis memores esse, quanta pro,nobis est in psalmo : Tn es Sacerdos in selernum secnn-
siislinuii. Orani lempore memores esse debemus, dum ordinem MelcbisedeclKQuia sicutMelcliisoilrrli
<juandohoc Sacramentum celebramus, el ejus niise- panem el vinum, ila et Chrisltis in p.assioiiesua Cor-
ricordiaa non noslroa bonifati flduciam dare. Unde pus el Sanguinem suum optditDeo Patri pro nohis,
el memores sumus Domine-nosservi lui, sed el plebs et in pane el vino passionis suoe myslerium nos
lua sancla Chrisli Filii tui Domini Dei nostri, me- iinilari voluit, quando discipulis suis dans panem et
mores nos esse Sacerdotes profiierour; atque ple- calicem dixit : IIoc est Corpus nieum, et hic est Ca-
bem memoremesse lestamur,,Chrisli Filii lui Do- lis. Sanguinis mei, et nos supplicare debemtis. Ut
mini Dei noslri. Ideo Sacerdotes fideliter memores sicut supra dictorum P-alrum accepta fuerunl Deo
esse debent, qnia ipsi Missam celebranl, etsacrifi- .munera, ita fiant et noslra.- Supplices te rogamus
cium oflerunt Christi exemplo inslrucli. Et scire de- omnipolensDeus,jube hmcperferri per manus Angeli
dehenf, qui celebrant, quia slulla pos.lulalio esl, si lui in subtimealtare luum, in consvectu-divinmMa-
nesciirqtiodpostulal.Plebssancta jdeo meminere.de- jestatis lum, bumililer poslulamus, ul mtinera noslra
bct, quiaChrislus non solum pro Sacerdotibus pas- super hoc altarc, quod videri potest offerta, Pater
sus-est,'sed et pro plebe. Sancia itleo dicilur, quia jubeal coelestis per manus angelisui pevferri in illud
' fide ac
hapiismo Christi perceplo sanclilieata esi, allum altare ante divinam majestatem suam, quod
inodo indicat, unde meminere debent, id esl tam oculis nostris videre non possumus, quia corporale
benlm Passionis, nec non ab inferis Resurreclionis, iion est, sed spiritale. Et sicul nos divinam majesla-
nec non in caztas Ascensionis gloriosm Christi Filii tem Patris invesligare, sed polius credere, ul quol-
Dei. Passionis memores esse debemus, quia animie quot ex hac altaris parlicipalione sacrosanclum Filii
-jnstaj ab inferis per resurrectionem ejus liberataa tui Gorpns el Sanguinem sumpserimusomni benedic-
Ssunt.Gloriosseascensionis ejus memores esse.debe- lionexwtesli, el gralia repleamur per Christum Domi-
nius, quia corptishumanum, quod sumpseral vin- .num nostrum. Orare debemus Patrem coeleslem, ut
ctum idivinilali sine ullius adjutorio, ut inlelligatur, omnis, qui ex ipsitts altari, supra quod offerimus
quotl nonhoiiiinum, necangelorum, nec ulliuscrea- Deo Patri in commemorationem Filii lui Domini
turse vehiculo eum ascendisse in cceltim sed a Patre Dei noslri Christi Corpus el Sanguinem prsedicti
iti majestate elevatus est,-de qua ipse dixil in.evan- Filii Dei sumpserimus omni benedictione coalesti ac-
gclio : ego ei Palcr unum sumus. Offerimus prar- cipere mcreamur pcr ipsuni Chrislum Dominuni
 ilU . APPEND.'AD SMC. X. — MONUMENTALITURG. 1172
noslrum. Nobis quoquepeccatoribus,famulis tuis de A eo qtiod pedibus teriiur. Panem nostrum cottidia-
muliitudine miserationum luarum speranlibuspartcm rium da nobis hodie. Panis .apud Grecos in nostra
aliquam vel societatem donare digneris cum luis lingua onmis interpretatur, el nos oramus, ut oiti-
sanctis Apostolis,et Marlyribus, vel omnibus Sanclis. nipotens Pater omnem viclum spirilalem ac carna
Heecomnia sacrificia ideo sunl offena lam a Sacer- lem nobis largiri dignetur-omni tempore. El dimitte
dofe, quam a populo, nt omnipoiens Deus peccala nobisdebita nostra, sicut el nos dimittimus debitori-
nostra non repniei, sed cum sanclissuis nobis por- busnosiris. Nihil enim injnste facil, qui sihi debenli
lionem tribuat. Inlra quorum nos consorlium non debitum requirit. Nullus sine debito invenietur. -Et
wslimaior merili, sed venim, quassnmus, largitor ad- ideo debemus debitoribus nostris debita dimittere,
mitle. Hoc rogamus, ut ipse dixit : In quacunqne ut nobis omnipotens noslra dimittat, quia ipse
die peccator conversus ftierit, ei pcenitentiam egerit, dixlt: Si non remiserilis unusquisque fratri suo de
omnia peccala ejus in oblivione erunt coram me. cordibus vestris, nec Pater vesier cwleslisremillel vo-
Non reiributionem peccalorum sastimet, sed ipse sit Bispeccata veslra, et alibi : Auferentur de regno ejus
veniae largitor, et intra sanctorum socieiatein nos omnia scandala. Et iteinin : Sacrificitim non reci-
millat per Chrislum Dominum nostrum. Per quem pitur, si cum scandalo offeriur, sed ahte altare
omnia hocedona iUe creavit, ille sanctificet et be- B dimitti jubetur, usque dum reconcilietur fratri suof
nedicat.et prseslel nohis, ul per Christum, perquem et tunc offerri mundo corde. Et ne nos inducas in
facla sunt omnia, et in Gbristo, in-quo facla stuit temptationem, hoe est, ne intrenins in temptalionein
omnia, et cum quo facta sunt omnia, quia coseler- illam, in qua diabolus nos temptat, et ei consentia-
nus esl Patri, semper gratias referamus Palri per mus, sed Dominus nos ipse defendat, ne inducamuv
omnia smcuta smculofum.Amen. in temptalionem diabolicam. Quia si Deus nos di-.
Prmceplis salularibus moniti. Cliristi proeeeplis, mitlil, statim inlroducimur in laqueum diaboli, et
, qusesalute sunt plena, quia ipsc est salus sslerna ideo postulamus, ut ipse nos liberet a inalo, hoc est
sumus ammoniti, et jussi, et divina institutione for- ab omni impugnatione diabolica. Libera nos, qnm-
tnati, id est formam el exemplum a Christo Domino sumus, ab omnibus malis prmterilis, prmsentibus,et
nostroaecepimus, el ausi sumus orare, sicut ille futuris, hoc est, poslulamus, ut ipse nos ab omhibus
docuit discipulossuos, ct Patrem nostrum credimus malis liberel, qui nos bonos et mundos creavit, in
in coalisesse, qui nos creavit, et dicimus : Pater qtio nulliim est malum. Preeterita sunl, quaa jam
iwster, qui es in cwlis. Chrislus dixit. post resur- anie peccanles.commisimus, el ideo ilagella susti-
re.clionem suam ascendo ad Patrem meum et Pa- nomus. Proesenlia sunt, quse eollidie commillimus.
trem vestrum. Aliter dixil Patrem suum, aliter Pa- C Fiilura sunt,
quai adhuc diabolo suadenfc advenire
trem nostrum. Patrem suum, quia proprius Filius; possunt. Et ideo oramus, ut ab omnibus liberemur,
Filius est Palris ex subslanlia Patris ante omnia quia ante conspectum Dei nulla sunl proelerita, nec
tempora genitus Patri coselernus. Pater nosler est fulura, sed omnia sunl prsesentia. Inlercedenle pro~
ideo, quia nos creavit in lempore, et -nos Fiiirsti- nobis beata et gloriosasemper Virgine Dei genitrice
mus sui adoptivi, et hereditatem coelestem Patris Mar.ia,el beatis Aposlolis luis Pelro, et Panlo, al-
. nostri coaleslis possidere debemus, si operibus im- qne Andrea. Invocamus nohis in adjutorium gene-
plemus, quaa perceptione fidei spopondimus. Coa- tricem Dei, quoevirgofuit, ante parttnn, virgo in
lum a ceiarido dicilur, eo quod celat divina seereta. partu, virgo post parttim, et beatos Apostolos, qui
Aliler cceluma eelsitudine dicitur, eo quod altius sit nobis heec mysteria celebranda tradiderunt, ut in-
rebus terrenis. Nos autem ideo dicimus Pater no- tercedanl pro nobis, quia nos ipsi digni non stimus
ster qui es in coelis, ul credere nos oslendamus dc preeteritis ac prsesentibusveniam promereri, nec
Patrem ccelestem; Et sicut Filii prseeepla Patris de futuris cautelam. nisi nobis eorum orationibus
sui implere, et ad ccehimsemper tendere desidere- donelur. Jam oravimus, ut liberemur a malis, nuuc
nius. Sancliftcetur nomen tuum, hoc cst, ut nos di- oramus, ut prsedictis sanctis inleryenienlibus ipse
gni simus nomen sanctum ejus tenere in cordibus ^ donelpacempropitiusin diebus noslris, qui polens
nostris, ut sicut angeli sancti, qni in ccelo sunt, est a malo Iiberare. Pacem a temptatione diaboli ne
sciunt et inlciligunt sanclitatem nominis ejus, ita et inducamur in eam. Pacem a nialis -honiinibus, ne
•nos, qui in-terra sumusipso adjuvante sanctitalem paliamur flagella eorum , utpole misericordicetuai
ejus mereamuragnoscere, ut sicut in ccelo, ita et adjuli, hocest,ut Dei adjutorio adjnfi; a peccato si-
in lerra sit liomen ejus sanclificalum. Adveniat re- mus semper liberi, et ab omni perlurbatione securi,
gnum luum, hoc esl, ut nos regnum ejus et polen- lioc est, ut peccalis nostris dimissis, in prcesenti
-tiam ejus mereamur cognoscere, et ut jam propter sseculone perlurbemur ilerum precanles, necin-die
no&lra peccata diabolus non rcgnet super nos, sed judicii aaternam patiamur perturhationem per Chri-
jpsius regrium advenial, sicut in Evangelio scriplum slum Dominumnostrum. Pax Domini sit semper-vo-
esl: regnum Dei iutra vos esl. Fial volunlas tua si- biscum.Christus est pax eeterna, qui nos reconcilia-
4iit in cwlo et tn terra; hoc est, ut ejus voluntaiem vit Palri per passionem suam, ne proplerpeccatum
sicul illi, qni in ccelo sunl, faciunt, ita et nos, qui -primi hominis in inferno delineremur. Hoc orat
in terrfl sumus faciamus, Terra a terendo dieitur, Sacerdos, ul illa pax cum populo permaneat, et
 «m EXPOSITIO SUPER MISSAM. 117*
omnes concordes faciat,' ut pacificati cum Christo A vicissim chori reciprocando melodiorum canlus al-
inereamtir in ccelo regnare, el-ideo lunc facimus lernant, velunius vox reflexuose aiteri redprocaci-
pacem antequam Corpus et Sanguinem Domini su- terque respondeS.
mamtiSjiit cbncordiamintemos habere ostendamus, Inlroilum namque ab inlroeundo est dicium. Eo
el cum concordia Corpus et SanguinemDomininoslri enim cantu ad sanctse modtilationis officia intratur;
-Jesu Cbrisli in corpora noslra suscipiamus, quia si- et tunc cbristianse religionis congregatio ecclesiam
ne concordia digni non sumus sanctam Communio- Dei inlrans, ad ceteras offieiorum laudes prseparat
nem accipere,quia muneranoslra, si discordiam ha- se. Sicut enim invilatorium dicitur ab invitando
bemus cum proximis nostris antequam reconcilie- cum inchoatur iniiium noclurnum,et dicitur venite,
mur, a Deo non recipiunlur. ita Introitiim ah introeundo, quando iniiiatur no-
Tunc orat clerus cantando. Agnus Dei, qui tollis cturnum. Antiphonam autem ad lntroitum Ccelesli-
-
peccata mundi miserere nobis. Agnus dicitur propter nus natione CampanusPontifcx Romsa conslittiit, ut
innocenliam, quia nulli hominum vel bestiariini anle sacrificium celebrareiur. Qtiod ante non fiebat,
'
nocet, el dum ad victimam ducitur occidentem se nisi tahtum Epislola Pauli rccitabatur, el sanclum
non ledil, sed occisorem suum post occisionem Evangelium. Inde Kyrieleison dicitur, quod ex gre-
suam reficit, ila et Chrislus nullum lesit, sicnt Apo- Jj co in Iatinum - Domine miserere intevpretatur.
slolus dixit: Qui peccatum non fecit, nec inventus Sic el Christe eleyson, hoc esi : Christe miserere.
est dolus in ore ejus. Sed post pnssionem stiam Ymnum vero angelicum id est Gtoria in excelsisDeo
conversos perseeutores suos multos per sanclam tanc angeli cecinerunt, quando natus est Domiiius.
- Communionem
Corporis ct Sanguinis sui refecil, et Quoe eliam Telesphorus Ponlifex natione Grecus
credentcS fecit. Ipse tulit peccata niundirquando statuit, ul ante sacrificium psalleretur. Qui et con-
veniam peccatorum nobis dedit, quia anle passio- stituit, ulin natale Domini per noctem Missoecele-
neni ejusjusti et peccatores in infernum descende- brarenlur.
runi, et in Veteri Testamento remissionem peccato- Deinde legitur Epistola Pauli. Paulum, omnibus
rum nusquam legimus.Cliristus vero per poeniten- E»lum est, Doclorem genlium esse. El quia a Do-
tiam non solum veniam peccatorum, sed eliamgau- minovas eleclionis fore meruil, idcirco idem dum
dium nobis promisit angelicum dicens : Gaudium corpore maneret, ex quo quasdam scribendo gerites
crit coram angelis Dei super uno peccatore pceniten- ad tehipus docuit. Inde nunc cotlidie dum recitatur :
Uam agente. Ipsum Christum, qui est agntis Dei in- omnium menles fldelium fideifirmseroborat solidi-
uoceris, qtii passus est pro salute mundi petimus, tate. Post responsorium Gradale psallilur. Etdicium
ul misereatur noslri dicentes : Miserere nobis (267). C responsorium, quod uno cessante, hoc ipsum aiter
Nam et agnus in veleri testamenlo Cbristus semet- respondeat. Gradale aulem diciiur ab illoriini dislin-
ipsum obtulit Deo Patri, ul genus humanum per tione responsoriorum, quodlioc in gradibus psalli-
p.tssionem suam liberaret a peccato, et ideo agnus tur. Ceelera ubicunque voluerit clerus. Deinde can-
Dei tunc canitur, quando Corpus el Sanguis Dni talur alleluia, quod ex bebreo in lalinum laus Dei in-
percipilur, ul omnes credamus, quia ipsius agni lerpretatur. Ex duobus enim hebraicae iocutionis
'
Corpus et Sanguis tunc sumitur, qui peccata mundi verbis hoc unum est composilum nomen. Decem
•tulil moriendo et vitam selernam"nobis donavit re- quippe nominibtis apud Ilebr.eos Deus vocatur, ex
surgendo Jesus Christus Dominus nosfer, qui cutu quibtis ia, quod hic dicilur, unum est.
Patre in unitate sancli Spirilus vivitot regnatDeus Ceterum hsec in officio melodia a sanctis instilu-
per omnia saaculasseculorum, Amen. Et post Mis- loribus sunt prepo.sita, ut populus laudihus Dei ih-
- sam finitam dicit Diaconus ad populum : Ite Missa sistens ad saneti Evangelii verba, ut adalia sacri-
est. Diaconus grece, latine minisler dicitur. Ille mysteriiofficia attentior, sollicitiorque exsistat.-'Post>
nuntiat populo, quod (initsesunt pfeces, quia nullus hancenim laudem leclio S. Evangelii legilur. Evan-
antea exire debet de ecclesia , quam nunliatum gelium namque grece, latine bonum nuntiumiiiter-
sit de ministro. Et omnes respondeant : Deo D pretatur. Nulluihenim nunlium melius potest esse,
gratias. quam illud, <piod nuntiat saluiem lolius seecuii,et
Pririium in Ordine Missaa Antiphona ad Intro- promillit ceterni felicibus procmiaregni.Et bene coti-
itum canitur. Aniiphona enim grece, latine vox re- venit posl hanc melodise iaudem", quee proprie Dei
ciproca interpretatur. In qtio genere canlionis duo nomine coniinetur ejus sanctissima protinus verba
(267) Passim iri mss. etiam Alemannicis additur : cioritates, vidclicel. lestamenltim, quod sanctoere-
Expositio hmca ccenobioS. Dionysiivenit, ctti nempe eordalionis abba Fulradus de monast. Lebbraha,
S. -Fulradus abbas varias cellas a se conditas in ubi S. Alexander M. quiescit humatus, et de cella,
Alsatia lestamento univit ssec. vin, quo celeberri- . quse ad sanctum Hippolytumnominaitir, sive dealiis
mus fuit Pipini et CaroliM. archicapellanus, simul- rebus, quas per idem testamenlum idem venerabilis
que papaaapocrysiarius in maximis Ecclesioeelimpe- abbas,sancto Dionysio contulerat. J Exstat lesta-
rii neghiiis adhibitus. In conc. Vermeriensi an. 833 menium illudapud Mabill. ssec. ui ord. S. Ben. t. II,
episcopi c cum (aiunl) inter cseleraecclesiastica ne- p. 341, anno 777 condiium , septennio ante Fulradi
gotia de ordinabili.disposilionemonaslerii S. Diony- mortem, quoa an. 784 conligit. Facile ergo c mo-
' sii disponereirius,veneruni monachi ipsitis sacri coa- nasieriis S. Dionysio obnoxiis in alia Alemannia".
nobiiihproesenlia venerandse synodi deferenles au- monaslena exp.siiio hssc devenit.
1175 APPEND. AD S.EC. X. — MONUMENTA LITURG. 1176
legi, ul dulcedinis canore primtim spiritus populi A el niedicabile. Nos tibi semper, et ubiquegraiias
informetur. Posiea boni nuniii, id esl Evangelii agere. Postquam aulem profiletur se populus ad
avida audilurus giatulatibne consolelur. Dnum corda habere intenla. Conversio vocis et
Offerloria, quoa in sacrificiorum bonore canunt mentis fita Saccrdoteveluti praasentialiter loquentis
ecclesiaslicus Iiber indilium esl, velcrescaniare so- ad ipsuiri dicendo : Nos tibi semper et ubique gra-
litos, quando viclimse immolabantur, sicut enim tias agcre. Tunc enim digne Deo graliaa concele-
dicit : porrexil, inquit, Sacerdos manum suam in brantur, si ab omnibus humaiii generis fidelibus
lihationes, el libavit de sanguine uvse3 et fudit in semper et ubique aganlur. Semper juxta Psalmislam
fundamenlum allaris odorem divino et excelso prin- benedicam Dominum in omni lempore, semper laus
cipi. Ttinc exclamaverunt filii Aaron in tubis pro- ejus in ore meo. Et iterum : Laudubo Dominum
duclilibus,-el sonaverunl, etauditum fecerunt ma- in vita mea, psallam Deo meo quandiu ero. El Apo-
gnam vocem in memoriam coram Dornino.Nonaliier slolus : Sine intermissioneorale : in omnibus gralias
etnunc in sonitu lubse, id est, in vocis proedica- agile, et reliqua. Et ubique Psalmista dicente : In
tione cantus accendinius. Simulque corde ct opere omniloco dominationisejus benedic anima mea Do-
laudes Domino declamantes jubilamus in alto; illo mino. Et quia eliam Deus ubique esi, ideirco illi
scilicel vero sacrificio, cujtis sanguine salvattis esi ° ubique gratias referre debemus. Dominesancie Pa-
niundus. Deinde posl orationem secrete dicilur a ter omnipotens mlerne.Deus. Dominus a doniinando'
Sacerdote : Dominus vobiscum. Sacerdos orat salu- dicitur, jure enim illi hoc nomen proprie adhibetur,
lando populnm pro clero et plebe, et clerus et plebs, qui ipse poleslalive ornniuni dominalur creatura-
ul participes sint pariler cum Domino reciproca- rum, in quo nomine omue genu flectitur ccelestittm,
ciler exorando responden!, et cum spiritu tuo; lerrestrium el infernorum. Et sicut Dominus a da-
id est, ul mens el spiritus noster unttm sinl se- minando, ita sanctus a sanclificando dicitur, quia
cundum Apostolum : psallam spiritu, psallam et ab ipso omma sanctificanlur. Paler, bocnon dicimus
menle, ipse pro illis, et illi pro illo, quia Apostolus nostro merito, sed sola suse concessionis largitione,
docet : invicem orare, ut salventur. Et-Dominus in qui dum peccali servi essemus, ei fllii iroesecundum
Evangelio : Amen dico vobis, quia si duo, vel tres Aposlolum, liberi facti juslilise. Palrem, illum dili-
consenserinlde omni re super terram, quamcunque genao, eo jubente vocamus. Per Chrislum Dnum
pelierint, fiel illis a Palre meo, qui esl in coilis. Ite- nostrum, grece enim Chrislus, laline unctus inter-
rum dicit Sacerdos : Sursum corda. Ilic non solum prelalur. Unde in.psalmo : Unxit le DeusJuus oleo
plebem hortatur.utadDominumcrigalcorda, veruru Imiitimprmparlicipibus luis. Per Chrislum vero"Do-
etiam siium cor participare cum ipsis. desiderando ^ minum nosirum. Omnes fideles gralias Deo Patri
exorat. Et sicutillos oplat sursum habere corda, et ref.runt medialorem, ac rntmdi redemplorem,.a quo
de coolestibus cogitare dicente Apostolo : Nostra cuncia creata et pereunlia, non nostris mefitis_,sed
convcrsalio in cwlis est.. Et iterum, quce sursum sola sua miscricqrdia sunt recuperata. Etbene, sicut
sunt.qumrile, non qumsuper lerram, sic et ipse ima per ipsum novem ordines angelorum dislinclis voca-
relinquens mente ad ecr-Iesliacum ipsis lendal juxta bulis crea.vit dicens : Fiat .lux, et Jacta esl lux, ita
Psalmistam : Levavioculos meos. et Ad te levaviocu- eliam etper ipsum paterna majeslas nierita vicissi-
los meos,qui habitus in cwlis.Hinc clerus exhorta- tudine ab angelis, id est, a nuniiis, et Archangelis,
tione Sacerdotis roboratus respondet : Habemusad id cst, Principibus angelorum conlaudaiur, quia ar-
Doniinum; ac si diceret: Sicut ammonendonos bor- chon grece, laline -Princeps dicitur. Et a Domina-
taris sttrsum erigere corda, sic exortationi tuaj fa- tionibus, id est, Dominationibus supra proedictos
cienles, altende ad Dnum habere profilemur.Gra- ordines adoralur. Per ipsum etiam unicum verbum,
tias agamus Domino Deo nostro. Gratias enim Deo id est, filium paternam diviniiatem treniunt Pote-
nobis agere optando imperal Sacerdos, qui ante pro- slates. Cceliccelorumqueviriutes, id est, potestatem
fessi sumus ad Domiimmnos esse intentos. Dignum r. habentes, el virtuiem stipra iuferiorcs ordines. Ac
et justum esl. Quid enim dignius, quam ut Deo gra- beata Seraphim. Seraphim quoque ardenles etin-
tias indesinenter agamus pro immenso dignalionis . cendentes interprelantur propter viciuilalem san-
ejus dono, quo nos in mente dignatus est suos ad- clissimi divinilalis ignis, quia Deus noster ignis
optare filios: Unde in consequcntibus se Patrem a consumens cst. Et ideo juste ab ipsis per unicuin
nobis permittit vocari. Et hsec responsio plebis aug- verbum socia exultatione Pater concelebralur. Cuin
menlum accumulat gratiarum aclionis. ipsis vero supra dictis ordinibus arigelorum et no-
PIt.«iFATIO. stras, id est, hominum voces, ut admitti jubeas, de-
Vere -dignum, el jusium, et mquum, et salutare. precamur. Ammitlere enim per duo m, el admittere
Conleslatur vero Sacerdos fixe el veraciler profes-- per d, suscipere est. Ainittere vero per unum m
sionempopuli, idest, gratiasrelerreDeoessedignum, absque d, hoc est dimitlere. Hic jam conjungendo
qtii nobis salulem indignis tribuit seternam. Diguum,, pars inferior chordarum superiori in concordatione
hoc est nieritunv; et justum, hocestjure et rationei ccelestiscylharea, id est, concordis ecclesite, socia-
stans,"ac solidalum, aaquum rectum ei eequale; eit tur. Ques spirilale ac novum carnem ajierno regi
calutarc, hoc est salubre, omnique salute plcnum., concinenti modulalione perslrepit. Unde Johannes :
 1177 EXPOSITIOSUPER MISSAM. 1178
- Et audivijoocemstcul vocemcytharizanliumin citha- A personis sanctilas demonslralur; unde inquitEsaias:
ris suis, el canlanl canlicum novum. Duas.quoque . Vidi Dominum sedentem super solium excelsumet
Deus creaturas, id est angelos et homines ad sibi elevatum,et ea, qum sub ipso erant, replebanl tem-
debitum reddere famulalum ac dignum servilium plum, et Serapliimslabanl super illud sex alm uni, et
condidit, qui laudem illius.dignam agereat, el pla- sexaim allerir el clamabant alter ad-qlterum el dice-
ciiam ejus volunlatem sensibiliter cum laudibus c( bant : Sanctus, Sflnctus, Sanclus Dnus Deus exerci-
gratiarum actionibus explerent. Per unigeniluin Fi- tuum, plena est omnis terra gloria ejus\ lude et Jo-
lium suum, per qiiem hi omnes ordines divinam bannes Evangelisia in libro Apocalypsis scribit, sc
ejus poteniiam sine intermissione laudant, adorant, vidisse ante tbronum Dei et agni viginli quatttor
et tremunl, concelebrantque supplici confessione animalia adslanlia, et incessanter diceniia : Sanclus,
dicentes, id est preecaria, humiliqtie laude, unde sanetus, sanctus DominusDeus Sabaolh, et reliqua.
Cassiodorusiiiquit: Confessioiiis.eniinnomen in di- Sabaoth quoque hebraice latine exerciiuum sive vir-
vinisScripluris duplici modo inlelligitur. Aliquando lutum interpretalur; quia ipse est omnium creator
enim ad satisfaclionem, el ad publicam sanabilein- el Deus, qui operatur per Filiuni una cum Spiritu
que prodilionem per poanitentiamperlinet, ul Apo- sancto omnia in omnibus. Pleni sunl cceli, hoc est
slolus : Confilemini peccala veslra alterulrum, ul B cceleslesordines, in quibus Deus plenissime habitare
salvemini.Aliquando ad gratiaruin actionem, ut in dicilur. El lerra, id est, (ideles adhuc per spem fu-
Evangelio : Confiteorlibi DominePater cceliet lerrm. turse bealitudinis in lerra conversanles. Glona tua :
Ilinc iierum Cassiodorus dicii: Coufiientur enim, illa enim gloria pleni stinl coeli cl terra, "quamna-
qui peccata deploranl, Et qui Domino.gratias refe- scenle Domino miiltitudo angelorurii cantasse dici-
runt, confitcnlur; sed et illud in lacrimis, islud in lur : Gloria in excelsis Deo, el in terra pax hornini-
gaudio est. lllud in affliclione, istud in sancttemen- bus boneevoltintatis. Osanna in excelsis. Osanna in
tis alacrilate. lllud in trislitia, islttd in exultalione. interpretalionem lingusaalterius in toto transire non
Ulud in labore, islud tn requie. Illud in limore istud potest, quia Osi salvifica inlerprelalur. Anna vero
in dilectione. lllud in luctu, islud in jocundilate. interjeclio est, significans molum animi sub posiu-
lllud in sorditate, isiud in decore. IUud quiescit in lantis affectu. Osianna autem integre diciiur, quod
indulgentia, istud perrnanet hic, el in fuluro, Illud nos vocali media Iitera, et corrupta, el elisa Osanna
homines peccatores, istud homines sancti, et angeli dicimus, sicut fit in versibus cum scandimus Litera
gratulando el laudando confitentur. Ex quo inlelli- enim prima verbi sequen.tis extremam prioris verbi
gitur, siculprecdielum.esi,,.quodnomen confessionis veniens excludil; et dicilur hebraice Osanna, quod
dupiici modo inlelligitur, id est, aliqtiando fit Coit- ^ interprelatur salvifica subaudiendo : ut populum
fessio ad salulis satisfaclionem, et ad ploranda pec- ttiiim, ul loltini niundum. Benedicius, qui venii in
cala. Aliquando ad gratiarum actionem, Deogratias nomineDomini. Adpropinquanle Jesu Hierosolymis
agendo, etejus nomendigne Iaudando; undedicitur pueri Ilebreorum sumentes ramos olivarum obvia-
in psalmis : ConfiteminiDomino, quoniam bonus, et verunt ei dicenles : Benedictus, qui venil in notnine
reliqua. Hic enim possumus-intelligere de prsesenli Domini, Osanna in excelsis.Sine intermissione et-
loco, verum dum sancli in hoccadtico vivunlseeculo, enim et nunc a fidelibus nomen ejus in sancta illius
anlequam inseparabili co"nsonioccelestisconjungan- ecclesia pronunciari debet, quia ab ipso spiritali
tur chori, divisis variisque modis Doniinumlaudant. benediclione, spiriiales replentur, de qua Apostolus
Ilinc Auguslinus : Laudanl eum omnes angeli ejus teslatur : Benedictus Deus, et Pater Domini nos.tri
condigne, quorum cibus saternus est, cujus vita vi- Jesu Chrisli, qui benedixh nos in omni benediclione
vunt, cujusaaterniiale et bonilate semper beale vi- spiritali in cwleslibus in Christo JQSU Domino
vunl. Laudemus Dominum nostrum, qui redemil, et noslro.
fecit nos; landant illi competenter, Iaudemus et nos Te igilur clemenlissimePaler per Jesum Christum
obedienies.lllilaudant videndo, nos credendo.; illi „ Filium tnutn Dominum noslrum. Recte per Jesum
fruendo, nos petendo; illi caoiendo, nos quserendo; Chrislum Deus, el jam Paler supplicalur, quia per
ilii inlrando, nos pulsando. ipsum omnia facta sunl, et sine jpso nihil faclum
Sanctus, sanctus, sanctus. est. El quia per ipsum salvati sumus, dignum est
Juste enim, et rationabiliter islud .nomen maje- eliam, ut per ipsum Patrem, a quo genitus est, im-
staiidivinaaterdecanialur,quiasanctusPaterdicente -ploremus. Supplices,id est bumiles, rogamus et peti-
Filio ad eum : Patersancte sanclificaeos in veritale, mus, uli accepta habeas; uli prout accepla habeas,
quos dedisli mihi, quia tu sanctus es. De Filio au- id est placabiliter accipias, el benedicas hcec dona,
tem per angelum adMariam dicitur:et quod nasce- hmc munera, htec sancta sacrificia inlibala, Donum
tur ex le vocabiluv .sanclum. Filius Dei de Spirilu dantis est munns aecipientis, quia illud a dando, hoc
Patris et Filii dicit idera Filius discipulis suis : Ac- a muniendo dicitur. Tamen propvie dona dicuntur,
cipile Spiritum sanclum, et coetera. Sed quamvis quaaDeo danlur. Munera.autem hominum sunt, quia
unicuique personse nomen inponatur sanctum, non manibus dantur, et accipiuntur. In hoc (amen locc
tamen plurali numero tres sunt sancti, sed uiuis et dona, et munera Deo oflerunlur. Sacrificia, id
Deus sanctus; et sub trina repetilione una in tribus est, sacra facta, quia prece mystica consccranlur iti
 \m APPEND.AD S./EC. X. - MONUMENTALITURG. 1180
nicmoriam pro nobis dominicoePassionis. Unde ab A nuno Ueoveslro omnes, qui in circuitu ejus olleretis
'
hoc, eo jubente, corpus el sanguinem dicimus. Quod munera. JElerno Deo vivoel vero. jElerno, quia nec
dum (it ex fructibus terroesanclificatur, el fit Sacra- initiiim liabuil, nec fine claudelur. Deovivo: vivum
ihentum opcranle invisibiliter Spiritu Dei', cujus eunvdicit, quia ipseestvila, et abeo. omnia vivifi-
panis et calicis Sacrameritnrn Greci eucharistiam cabunlur. Vero : quia verax est, et non fallit. Com-
dicunt,- qtiod laline bona gratia inlerpretatur. Et municantes, id est, communiter participanles. El
quid melius Corpore el Sanguine Cbristi? Inlibata, memoriam veneranles, venerabiliier memoriam ha-
boc esf inconiaminala, et omni imniunditia caren- benles. Inprimis gloriosm semper virginis Marim.
lia; inlibala etenim lunc suti! sacrificia, si de pro- Ejus memoriam primum Sacerdos facit, quia per
priis pnro corde dantur, ct jusio labore adqiiiruntur. cam salns omnibus nobis advenit. Semper Virginis
Inprimis, qum tibi offerimus pro ecclesia lua saticta dicit, quia bca(a Virgo Maria ante parium, et virgo
cailwlica. Piimo enim oinnium pro ecclesia sancta in partu, et posl partumvirgo incqrrupta permansit.
oflerrc debomus mcnle jitira ac loto digne devoiionis Gcnitricis Dei, et Dni noslri Jesu Chrisli. In bortiin
affectii, ut sempcr dilateltir, et munilione Chrisli duorum vocabulonominum in Dei, et Domini osleti-
(irmata stabilis in pace perseverel. Catholica autem -dii beatam Mariam Deum geriuisse, et bominem.
dicilttr univcrsaiis, quia grece calholicon; latine uni- ^ Sed el beatorum Apvstolorum,ac Marlyrum luorum.
versalitastlicilur, quampacificare, id esl in concordia Posl memoriam Dei genitricis, horum rnemoriam
manerc, sicul dicitur: Quia duos condidil in se utium facil Sanclorum, qui ccclesioePetro commissoapri-
novurn lioriiinem faciens' pacem. Pacem his, qtii • mumprsesules exstiterunt, post illos reliquos omnes,
longo, et paccni Iiis, qni propc. Cnstodire, quia est dicens: et omnium Sanclorum tuorum, el reliqua.
cuslos, sicut est cuslos, qtii de noclc; el nisi Domi- Non enim noslris precibus et meritis, Dei meremur
"nus cuslodieril civilatem, in vanum vigilat, qui cu- auxilium, sed sanclorum intercessionibus, si noslrttni
sioriiteam. Adunarc, idesl, iinam per fidcm facere, digne oblatum fueril sacrilicium. Et hoc non nisi
quia una esl columba, idesl, una ecclesia. Ellicet per Chrislum Dominumnoslrum a quo omnia fiiuii,
srplem in Apocalipsi seribanlur, una"tamen est sep- el per quem~omniafacla sunl. Hanc igilur oblatio-
tilbrmi Spiriui plena. Salomoncnim dicit : Sapicntia nem servitutis nosirm, sed et cunclm familim tum.
tvdificavit sibi domttm, cxcidit columnas VII. quas 'Islanf oblalionem Sacerdoles suaaservilulis dicunl,
seplcm Aposiolusunam dicil ecclcsiam Dci vivi,'quoe quia quicqtiid ad hujus pcrtinet mysterii celebralio-
cst coliimna ct firmamcnlum verilalis. Et rcgere di- nerii, per eortim d"spensatur ministrationem. Et non
gneris, id esl, luo nionimine, ac gubernaiione fir- solum dicit servitulis noslroe,verum cunctoafamiliaj
mare. Tolo orbe terrarum, una cum famulo tuo Papa G luoc; quia quamvis per eorum ministerium celebrc-
nostio N. Quia cnini ipse vice aposidlica captit est lur, non solura pro se, sed et cuncta Dei familia
ecclesise,ideo priinnsnoir.inaUir in hac precc. Et an- immolatur. QumsumusDomine, boc csl precamur, ut
tisiiie nostro. Anlisics dicilur, cpiod ante slat, co placatus accipias, itl est non nosiri attendas reatus
coeleris ordinibiis. Et digntim est, ut culpam sed (ua miseralione plaeabiliter concedas
' quodcoprajsit
pro Sacerdotcs nominatini exorcnl; in cujus pa- veniam. Diesque noslros in tua pace disponas. Hoc
rothia, et sub cujus giiberiiatione regunlur. primum non dieebatur, sed a Gregorio Papa viro
MemenloDomine famulorttm famularumque tua- eruriitissimopostea additum est. Quod omnes inces-
ritm. Faniuli a faitiulando dicli, id cst a servicndo, sanler pelere debemus, ul quamdiu in boc peregri-
co quod "famiiialiim cuicunquc impendtinl. Et namur- socculo,dies noslri gubernentur a-Deo. Quid
omnittmcircum adstaniium. Suiil lionnulli, qut pn- cniin esl aliud dies nosiros eum in pace disponere,
tain, non pro his ttiuc orari, qui forte aul infirnii- nisi ab setcrna damnatione nos cripere, el in eleeto-
tatis causa , aiil aliqua iiilcfvcnicnlc nccessilalc rum suorum nos cohgregatione sociarc, el hoc per
sctlcnl, sed adsiantiuni dicil ad proesens consisten- illura pef queni, et a quo cum Patre oinnia facta
•Jum, ei in fide ac spepernianentiiim, sicut Aposto- suut. Qurmi-oft/fllion^Hi lu Deus in omnibusqumsitmns
lus dtcit: Vigilale, el stalc in lide, et stabiles esiote, D benedictambenediclione spiritali oonfirmalam; Ad-
atqtioiiriiiiobilcs. Quorum libi fides cognila esi, el scriplam, mensoe coelesli adsignatam. Ralam, libi
nolu dcvotio. Deo eniin nihil est iiicogiiitum,quia (irmiter solidatam. Raixonubilem, acceplabilemque
scrutator est cordium : Dominus enim novit cogiia- faceredigneris.Rationabile est, cum rationeaclum. El
tiones hominuni. Qui tibi offerunt hoc sacificitim indc sirationabiliter ac digne oblalioefiicilur, luncDco
iau.lis juxla Aposlolum : qiiicquid agere' debclis, acceptabilis liabelur. Ut nobis Corptts etSanguis fiat
omi.iii in laudem Dei facile, ul el Deuslaudelur in dileclissimi Filii tuiDomini noslri JesuChristi, id esl,
vobis. Pro se suisque-omnibus,Masi, ctpro se ipsis, ul nos efliciainur corpus ejus, et nobis -divinitusira-
el pro omnibus, qiiiailseperlincnl. Pro redemplione: dat in ministerio divinaegratiee panem, qui de ccelo
animqrum suarttm, pro spe salutis, el incolumitatis descendit, ut sicut-visibili pane,-cl polu reficitur
sutv. Per oblalioneni eniniiilins sacrificii animsere- corpus, ita et invisibili animus nosler jrecreehir
diinunlur a viliis, el salvanlur per spem salutisi ac polclur, ne' lassescat in iliriere buius solitudi-
ailcmse. Tibi reddunt vola sud. Vola dicunlur vo- nis. Quidenim est, quod in panem, et vinum Do-
itmtaric daia, uiidc Psalmisia : Vovetcet reddile Do- minrisCOVDUS suum transfigurare voltiii?nisi qnia
1I8i "EXPOSITIO SUPER MISSAM. im
panis ex mullis conficiliir granis, el viimm ex miillis j [ mcmores iilius se esse profileniuf, quia ipsis cele-
uvartim racemis exprimitur, sie el Ecclesia, qtiee bvatio sacrificii Iiiijns commissa est ad consecran-
est Corpus Christi ex mttliis gradibus et seialibris, diim. Deiiidesuhditiir, sed et plebs itia, ul intelliga-
et personis, et lingtiis congregatur in unam fidem. mus non solum Sacerdolibus dignum esse momo-
Eisdem quippe maleriis Doihiiius se ipsum ostendit riam Chfsti yenerari, sed et gcneraliler omnibus,
dicens : Ego sum panis vivus. El infra : Ego sum plebs Chiisii vocatis, quia pro cunclis Christiis
vitis vera. Et ideo in easilem materias, unde cor mortuus est, et resurrexil, et ad ccelosvictor ascen-
hominis confirmatnr, et Iseiificatur dicente Psalmi- dil. Ipsa etenim sancta dicitur, quia per niysterium
sta : panis cor hominis confirmat, el viiutm leelifi- sacri baplismalis est ablula. Et jusie adjiciltir tua.
cat. Corpus suum Domintistransfiguravil, ut quam- quia Filii sui Domini nostri Jesu Cbristi proprio
diu illud adsumpserimus laali, et firmi maneamus, cruore esl redempta. Tambeatm pnssionis, nec non
elipse in nohis, ipso promillente : qui manducat el ab inferis resttrrectionis,sed et in cwtos gloriosm
carnem meam, et bibil sanguinem meum in me ascensionis.Horum ergo oinnium stimus memores,
manet, et ego in eo. Dilectissimus Filius dicitur, quia per haic nos credimus csse salvalos. Et idcirco
qttia, quamvis mulli sunt Filii, gratia lamen, hbn offerimus praclarm majestali lum de tuis donis ac
nalura. Isle solus riaturaliter est Filius Patre aiie- 13 datis, Hosliam puram, [Iosliam sanctam, Hostiam
staulc, qui dicit: Hic est Filius meus dileclus, in immaculatam, Pdnem sanciumvitm mlernwet Cali-
quo mihi bene complactti. Dominus Deus, quia ~cem salntis perpelum.Hosiioeapud veteres diceban-
solus cuni Patre, et Spirilu sanclo dominalur, et di- lur sacrificia, quoefiebanl,aiilequamad hostem per-
vino cultu colitur. Christe Jesu, bsec nomina sunt gereni. Nunc aiitem DoinineHostiam puram, id est,
divinoe gratisa suaa; ununi tamen hebreum, id est omni fermento malitiaaet nequitix carentein maje-
Jesus, quod interpreiatuf Salvator. Unde dicitnr: staii tuoecorde puro offerimus, quia sicut illi auxi-
Salvum faciet populumsutim a peccalis eorum. Al- liuni ale credebant impetrare viclorisc, iia et nos
lerum grecum, id es(, Christe, undc ja.m superius per Corpus Filii tui, qui est vcra bostia salutem
dictiim est. Qui pridie, quam palerelur. Pridie dici- noslrarnm nobis eredimus promereri animarum.
tur, quasi pree die, id est, ante diem, qua per pas- Hostiam sanctatn, idest, ccelestidonoper assumplio-
sionem occiderelur. Accepit panem in sanctas ac nein Coiporis Domini nostri Jesu Christi sanctifica-
venerabilesntanus suas. In hoc pane qnis alius, nisi lam. Hostiam immaculatam, quia ipse sine niacula
ille panis vivus designalur, qtii de ccelodescendit. peccali ex Maria Virgine naitis, et cruce suspensus,
Et elevuiis octdis in cwtum, ad te Dnnm Patreln redeundo ad ccelos ascendit. Panem sanctum vitm
suum omnipolcntem.Oculos elevavit in coalum, ut' C wternteofferimus, qtiia vilam, quicunqiie eum acce-
oslenderet nobis in omiiibus, quoe agimus, niliil perunt, percipient iiidefieienteni,ipse esl enim pa-
qtiaarereterrenum; el ul sciamtis inde nobis oiune nis vivus. El Calicem salulis perpeluce. Si vero
venire bonum. Tibi gralias aqens benedixil. Exem- calicem Domini condigne sumpserimus, salutem
plum nobis donans, ul in oninibus, quoe bene geri- aniineesemper manentem habebimus. Supraqum;
nius, Deo gratias seinper agamus. Fregit, dedit subauditur munefa, propilio ac sereno' vultu respi-
discipulissids. Quid aliud signifieat in fraclione liu- cere digneris, hoc est, misericordi el claro percipe-
jtispanis, nisi quia corpus suum manducabile praa- re. El accepla habere, sicuti accepla habere dignalus
buit nobis. Simiti modoposfquam cwnatum est, id es munera pueri lui justi Abel,el sactificiumPairiar-
est, postquam ille veteris lesiamentiagnus coniesttis chmnoslri Abrahm, el quod libi obtulil summusSa-
est. Quoddicit simili modo, non aliud est, nisi sictit cerdos luus Melchisedech, sanclum sacrificium im-
fecit primum de pane, sic per omhia fecit, et de maculatam hostiam. Abel namque de primogcnilis
calicc. Sicul illum gratias agendo benedixil fran- quicquid opiimum duxit, ac de aidipibusgregis stii,
gens ad manducandum,' sic et bunc benedicendo el justo labore adquisilis. '
Hoc Deo ciim inlimis
tra.iidil discipulis ad bibendum dicens: Accipite, ei cordis amore, ac tola menlis devolione optulii.
bibile ea; eo omnes; hic enrm calix Sanguinis mei D Ideoque Dcus ad muneraejus serei.o vultu respexii.
novi. et ceternitestamenti. Quod autem dicilur bic Abraham vero vdci Domini obedierisfilio suo non
calix novi lestamenti; ad discretionemveteris legis pepercil propter eum, sed imniolare ettm voluil,
dicitur dicente Moyse: Hic est sanguis, quemman- ideoque reputalum est ei ad justiliaih. Melchisedeeli
davit ad nos Damintts.Misterium fidei, qtti pro vobis stimmus Sacerdos primum panem et Yinum lypice
effundelur. Quia dicilur, nisi manducaveritis car- Dominooblnlit. Quam liguram posiea Chrislus, qui.
iiem Filii liominis,et biberitis ejus sanguinem,-non esf verus Sacerdos in ceiernnm corpus suum el san-
habebilisvilam seternam. Hceb quotiescunquefece-
guinem offerendo Deo Patri adimplevit. Dixit enim
ritis, in mei memoriam facielis. Unde Apostoius:
manducads' et .discipulissuis, dans eis panem etcalicem: hoc est
Quotiescunque, inquil, paneni hunc,
ealicem bibilis, mortem Domini adnuiitiabiiis donec Corpus hieum ; el hic esl Calix Sangtiinis-mei,qui
veniat. Undeet memoressumus Dotninenos servi lui, pro multorum Tedeiiiplione effundettir. Cum omni
sed et plebs lua sancla Chrisli Filii tui Domini Dei ergo purilate mentis implorare omnipoientem Detun
nostri, Hic Sacerdotes admoniiione Christi iinbuli, dcbemus,'ut sicul,' horum trium munere placatus,
1183 APPEND. AD SJEC. X. — MONUMENTA LITURG. H8i
respexil, ila etiam per suam misericordiam resrvi-A perfecta. Honor et gloria est Patri, etFilio, sed cum
cere.dignelur el nostra. Spiritu sanclo, per quem vivificalur, et sanclifica-
Suppliceste rogamits omnipotensDeus, jube hmc lui-j qiioa ex ipso, et per Filium facta noscuntur.
perferri per manus angeli tni in sublime altare tuum Per omnia smculasmculorum.Soeculasoeculorumdi-
in conspectudivhtmmajeslatis lum. Incessaiiler enim cuntur, sicut saneta sanctorum ; hoc est, per eeter-
nobis, el cum summa humiliiate posttilandum esl, na seecnla.Per quem vivil, et regnat Pater, vivlt, ac
ut sacrificia, quse a nohis in hoc corporali aliare regnat Filius , vivit, el regnat Spirilus sanclus.
offeruntur, etper manus Sacerdoium consecrantur, Amen, id esl vox fidelium, et credentium in trinita-
ab angelo in presenli adsistente sanclo suscipianltir, lem et unilatem. Amenhcbreum est, quod ab aliqtii-
per manusque illius sanctas in sublime allare Dei. bus interpreiibus inlerprelatur vere et fideliter, ab
Idemin preesenliam palernx majeslatis, quam nec aliis, vere fial.
ociilus vidit, nec auris audivit, nee in cor hominis Oremus, prmceptis salularibus hionili. Praeceptis
ascendit, perferantur. Ut quolquol ex allaris parli- enim saltitaribus, id csl, Dni Salvatoris, qui nos
cipulionesacrosanclumFiliilui Corpus et Sanguinem sine nostris meritis salvavil, monilismiius; ipso at-
sumpserimus, omni benediclioneccelestiet gratia re- teslanle discipulis suis : sic enim orabilis: et
pleamttr, per Chrislum Dnum nosirum. Semperque B divina instilultone formali audemus dicere. Si vero
DeumPatrem exorare debemus, ut quolquot Corptts ejus monitis et divina inslitulione formali fuerimus,
e.t Sariguinem proprium in commemorationemFilii reele dicere audebimus nobis ab ipso praadiciam
sui Domini noslri Jesu Chrisli fideliter sumimtis, oralionem subsequentem. Paler nosler, qui es in
illius benedictione ac gralia rcpleli, ccelesti ejus nos ccelis.Hoecvox liberlatis est. Palrem invocamus, qui
largiflua pielate 11011nostris meriiis aguoscamus nos creavit, quia omnes ab uno creati sumus Deo.
.esse salvandos. Sanclificelur nomen tuum. Num quod non setnper
Nobis quoquepeccaloribus, famtdis luis de mullilu- sanctificatum fuit nomen Dni, oramus, ul.in nobis
dine miserattonum tuarttm sperantibus partem ali- sit sanctificatumnomen ejus. Advenialregnum luutii.
quam et socielatem donare digneris. Hic peti.tur, ut Regnuin Dei semper ftiii, Oramus, ut in nobis non
nobis indignis cum sanclis suis, et electis gloriam regnet diabolus, neque vitia, sed regnum Dei sit in
tribual. Miserationes dicuntur, quia novil compali nobis. Fial volunlaslua sicut in coiloel in lerra; ut
vulneribus noslris, el medicamentum dat. Et hoec eflicialurvolunlas Dei in nobis in timore consumme-
tamen lanlummodo speranlibus projnillunlur, quia mur angelofum, ut simus in societale, nos terreni,
nihil valent sine spe, sicut nainque per pedescorpus _ stipernorum civiu.m.Panem nostrum collidianumda
ambulat, sic et menies bonorum per spem ad ccele- nobis hodie, id esl panem supersuhstantialem, .de
stia proflciscunlur. Cum tttis sanctis Aposlolis, el quo pane Dns dixil: Ego sum panis vivtts, qui de
Marlyribus cum Joanne, Slephano, Malhia, Barnaba, ccelo descendi, ul de sancto altari reflciamur corpo-
Ignalio, Alexandro, Marcellino, Pelro, Felicitate, reXpi. Et dimitle nobis debita noslra, sicut el nos
Perpelua, Agalha, Lucia, Agne, Cecilia,Anastasia, el dimiltimusdebitoribusnostris. Ecce remissionem di -
cum omnibusSanclis luis, inlra quormn nos consor- cinuis, quod in Evangelio Dns dicit: Si non remise-
tittm non. mstimalor meriti, sed venim qumsumus .riiis peccata hominum, necPater ccelestis dimittet
largilor admille, per Chrislum Dnm noslrum. Ideo peccala vestra. El tte nos inducas in lemplaiionem,
prsesumit rogare Deum sacerdos nobis dari partem ne nos dimitlas incidere in templationem diaboli.
cum Sanclis, quia nibil resislit voluntati Dei. Non Sed libera ries a malo, a diabolo, et inalis honii-
enim rneritis vqcamur ad regnmn Sanctorum, sed nibus.
sola bonitate Dei, per Xpm Dnm noslrum, qui fa- Libera nos qumsumusDneab omnibusmalis prm-
clus csl medialor, quem advocatum habemus apud tenlis, prmsenlibus,et fuluris. Et hoc eliam nobis
Patrem. Cujus pielate ac beata passione reconci- postulandtim, el supplici prece omnipolens Detisa
liali sumus Patri. Per quem hmc omnia bona Dne p. nobis exorandus est, ul nos a preascnlibiis, id esi
sempercreas. Creal ac condit Palerper Filiuni, utin nunc instantibus malis evipiat, el secundum suain
mysterio gratise divinoenobis tradilur corpus et san- largifluam misericordi.am a praateriiis, ne ad illa
guis. Sunciificas,ul el nos sanclificemur persanclum referamur, liberei : et a fuluris ipso auxilianle
sacrificium. Vivificas.Vivificalursancta oblatio pa- secernal, qtti esl agnitor preesenlium,praateritarum,
nis et vini, qualinus divinis mysleriis acceptis, vita /ulurarumqiie rerum. Ei inlercedenlepro nobis bea-
teterna tribuatur fidelibus. Bona scilicet Dni crea- ta et gloriosa semper Virgine Dei genitrice Maria, et
turse, quaanobis largiuntur, sanctificala sunt, qiiia sanctis apostolis tuis Pelro el Patdo, atque Andrea.
nos sanctificant. Vivificala : per quaa prestalur vita Da propilius pacem in diebus noslris, ut ope ntiseri-
beata. Benedicta: per qtioe benedictio corporis et cordim lum adjuti, et a peccato sumus semper liberi,
sanguinis dalur nobis. Per ipsiim, et cum ipso, et el ab omni perlurbationesecuri. Beata ergo Dei geni-
in ipso, est tibiDeo Palri omnipotenliinunitate Spi- trix, quse meruit virgo esse in parlu, virgo pon
rilits sancti omnislionor el gloria. Est hoiior et glo- parttim, primum humillima postulatione iinploranda
ria Patri, sed ctini Filio, per qiiem omnia creavit, est, ut ipsainterce.dat pro nobis ad Patrem, Filjum-
c:iui qtio cunci.i ctrpil facere, et in qtto sunt omnia qtte, cx se secundum carnem natum. Poslque Dei
 1185 KALENDARIUMFLORIACENSE. HSG
aposloli Petrus et Paulus alque Andreas primi ec- A est verus agnus sine macula Joanne dicente : qui
clesieedoctores sunlflagrandi,.tit ipsis intercedenli- tollii peccata mundi. Et dum ipse a fidelibus percipi-
bus^ pax in diebtts nostris Christo propitio delur lcir, dignum esl, ut communiosacramenli modula-
nobis, ul miserieordioesuse auxilio circumdati8 me- tionis lcnilaie aures accipientium mulceal, ui ociosa
reamuresse ab his liberi, et ab omni permrbaiione qtioaque niiuus recordari, ac eis delectari ad hanc
noxia covpus, et sanguinem Xpi sunianius securi, vocem inlonli valeanl, cordaque eorum ad conpun-
quia non nostra virlute speramus nos ah hisdem ctionem ejus amoris, quoaaccipiunt, excitentur.
liberari, scd magis credimus perillorum intercessio- Deinde oraliones a sacerdole sacreecommunionis
nein salvari. Per Xpm Dnm noslrum. £t jeliqua, peraguntur, et benedictio super populum, ut a nobis
Heec quoque redempiio ac liberatio per Xpm Dnm digne percepla slabiles in fide, et mundo corde ma-
nostrum, qui cum Patre vivil et regnal in ssecula neamus, el nobis salulem - aiiiniaruih et corportim
ssculorum esse debel, quia per ipsum ct ciim ipso habere credamus. Per Dnm nostrum Jesum Xpm,
et iji ipso facta sunt oninia, sine quo factum qui cum Patre vivit, et regnal Deusuna cum Spiritu
sii sihil,. in quo vivimus, movemur, el sumus. sancto in sceculasoecuioniniamen. Deinde adiaco-
Deinde Sacerdos pacem populis habendam denun- no populo pronuntialur dicendo: liemissa est. Missa
lial diceiuio: Pax Domini sit semper vobiscum.Et JJ enim dicitur, eo quod tempore sacrificii caiecumeni
clerus, et plebs in eadem concordia respondendo. foras niiltunlur. Postea vcro a clero respondetur :
subjiingit: Et cum spiritutuo. Dignum etenim esl, Deo graiias, quia in hujus Misseecelebralione Au- -
ul.post tanti sacramenta celebrata mysterii, et post giistino aiteslante : primum fiunt obsecrationes,
corpus, et sanguinem Dni noslri Jesu Xpi consecra- dcinde oraiiones,'el inierpellationes, nec noii graiia--
luni, pax accepturis prsentinlieiur, quia ipse esl, rtini actiones. Obsecraliones nainque, id est, prxca-
quem stimimtis,pax nostra, qsii fecil uiraque uniim, tiones dictas accipimtis, quas facimusin celebralio-
ipso allestanle discipulis: Pacetn relinquo vobis, ne sacrificiorum, -aniequam illtid, quod in Dsi
pacem meam do vobis. Et iterum : Pacem liabetein- mensa esl~incipiat benedici, quam totam petitio-
tra vos. nem fere omnis ecclesia Dominica oratione conclu-
Posl pacem autem omnibus fidelibus in eeclesia dit. Orationes agunltir, duiii sancia oblalio benedi-
- Dei peractam,
jusle illius corpus, etsanguis a dignis citnr, et ad dislrihuenduni prspparalur. Interpella-
. percipilur, qui esl pax vera, et in quo falli non tiones vero, siveitt aliqui codices habent, poslula-
potest. Quia a non nisi pacificis, ci in coiicordia liones fiunt, cum populus benedicitur. Tunc enim
manentibus Corpus el Sanguis Dni nostri Jesu Xpi antistiies velut advocali suseeplos suos per manus
digne percipilur, Scriptura atteslanle: Quicunque'C imposilionem misericordissiinaa offerunl poteslali.
comcderit Carnem Dni, et biberil ejus Sanguinem His enim paraclis, et parlicipaio ianlo sacramento
injuste, judicinm sibi manducal, el bibit. gratiarum aclio cuhcla concludil,-quam in hiseiiain
Agnus Dei vero, duni Corpns, et Sanguis Xpi verbis ultimam commendavit Aposlolus.
sumitur, a ciero modulando decantalur," quia ipse

KAIESDARIA IT 1AWRWGIA AMQM.

(Apud Marten. Ampl.Colleci et Zaccaria Antiquit. mediimvi.)

KA-LENDARIUM FLORIACENSE.

(Apud Marten. Ampl. Cbllect., lom. VI, pag. 6-49.)

JANUARIUS. D XIII. Kal. Natale S. Sebasliani.

Eal. Januarias. CIRCOMCISIO DOHIKI. XII. Kal. Nalale S. Agnes de passione.
Vlil. ldus. EPIPUAKIA DOMIKI NOSTBI JESCCHRISTI. XI. Kal. Natale S. Vincentii.
IV. Idus. Nataie-beali Pauli priroi eremiti. V. Kalend. Nalale S. Agnes de n.uivilate.
ldus. Jan. Depositio,Hilarii Piclaviensis. FEBRUARIUS.
XiX. Kal. Februar. Natale S. Felicis. IV. Nonas. Purificalio B. Marioa.
XVII. Kal. Natale S. Marcelli. II. Nonas. Auiissiodori deposilio corporis S.AIexan-
XVI. Kal. Deposilio S. Antonii. dri papm. Fidicula.
XV. Kal. Natale S. Priscaa. Nonas. Fcbr. Natale S. Agaihrjc.
 1187, APPEND.AD. S;£C. X. — MOXUMENTA LITURG. ffSS
XVI. Kalendas. Marlii. Natale S. Valenlini. A, IV. Idus. Natale SS. Felicis, Simplicis, Faustini
XIV. Kal. Natale S. Julianse. et Bealricis.
VI. Kal. Nalale S. Matthaai[/. MATHI*:] aposton. III. Idus.Natale SS. Abdo el Senne.
MARTIUS. II. Natale sancli Germani episcopi et confessons.
VII. Idns. Natale SS. XL martyrum. AUGUSTUS.
IV. Idus. Nalale S. Gregorii papaB. Kalendas Augustas. Natale Machabeeorum
XIII. Kal. DEPOSITIO DOMNI CpnBEitcnTiEPISCOPI. IV. Nonas. Nalale S. Stephani pontificis;
XII. Kalend. DEPOSITIO S. BENEDICTI. VIII. Idus. Natale S. Xisti papoe.et SS. Felicissimi
VII!.Kal. Annunlialio archangeli ad sanctarii Ma- elAgapiii.
riam. IV- ldtts. Natale S. Laurentii.
VI. Kal. RESURRECTIO DOHININOSTMJESUCHRISTI. III. Idus. Naiale S. Tiburlii.
APRILIS. XYIIl. Kal. Septembris, Assumptio S. Mariaa.
V. IdtiS'.Septein Virginum quee in unum merue- XV. Kal. Natale S. Agapiti.
runt coronas. XI. Kal. Natale S. Timolhei.
XVIII. Kalendas Maias. Nalale SS. Tibtirtii el Va- VIII. Kal. Naiale S. Bariholomrciapostoli.
lerianiel Maximi. 1B
' V. Kal. S. Augiislini episcopi. AutissiodoriTransla-
IX. Kal. Nalale S. Georgii marlyris. lio corporis S. Germaniepiscopi.
VII. Kal. Lelania majorad S. Petrum el S. Marci IV. Kal. Passio S. Joliannis Bapilslae.
evangelislse. SEPTEMBEB.
IV. Kal. Nalale S. Vitalis Martyris. VI. Idus Septembris. Nalale S. Maria?.
MAIUS. III. ldus. Nataie SS. Proti et Jaciiitlii.
Kalendas Maias. Nalale ,S. Philippi aposloli. Autis- XVIII. Kal. Octenibres. Natale SS. Cornelii ct Gy-
siodori Amatoris episcopi. piiani. Et exallalio S. Crucis.
Nonas Maii. lnvenlio S. Crtxis, etpassio SS. Alexan- XI. Kal. Nalale S. Matthoeiaposloli.
dri papaa cum sociis stiis. X. Kal. Passio Maurilii et VI M DCLX. Aulissiodori
VIII. Idus. Nalale S. Victoris marlyris. acceplio corporis S. Germani ab Italia.
VI. ldus. Naiale S. Gordiani mariyris. VIII. Kal. Conceptio Johannis-Baptistse.
IV. Idus. Nalale S. Pancralii-mariyris. V. Kal. Natale SS. Cosmeeel Damiani.
II. Idus. Nalale S. Hisidori." III. Kal; Dedicatio basilicse archangeli Michaelis.
XVI. Kal. Jtinii. Autissiodori passio sancli Peregrini II. Kal. Natale S. Hieronymi presbyieri.
C OCTORER.
episcopiet martyris primi civitalis ipsius.
XIV. Kal. Nalale S. Pudentianse. Autissiodori de- Kalendas Octeiubris. Natale S. Remedii.
dicatio ecelesueS. Stephani senioris. V. Nonas. Passio duorum Heuveddorum.
XIII. Kal. Natale S. Bassilloe. VII. Idus. Nalale SS. Marcellini et Gentii.
VIII. Kai. Natale S. Urbani papse. VI. Idus. DEPOSITIO COMNI PAULIKIEBROICENSIS [/.
VII. Kal. Bedm presbyteri deposilio. EBORACENSIS] EPJSCOPI.
III. Kal. Natale S. Felicis papse. XV. Kal. S. Luceeevangelisioe.
II. Kal. Nalale S. Petronelhe. V. Kal. Natale apostolorum Simonis et Judae.
JUNIUS. NOVEMBER.
VI. Idus Junii. Nalale S. Medardi. VI.-Idus Noveinbris. Nalale sanclorum IV Goro-
V. Idus. Nalale SS. Primi el Feliciani. natorum.
IV. Idns. Nalale S. Barnaboe. III. Idus. Naiale S. Marlini episcopi. ~
XVI. Kal. Jnlii. Nalale S. Vili. Idus, Autissiodoro exceptio corporis SS. A.exandri
XV. Kal. Nalale SS. Diogeni et Blasti. papm el Crisanli.
XIV. Kal. Nalale SS. Marcellini etMarci. j. X. Kal. Decembris. Nalale S. Ceciliee.
XIII. Kal. Natale SS. Gervasii et Protasii. IX: Kal. Natale S. Clemenlis.
X. Kal. Natale S. Jacobi aposloli. VIII. Kai. Natale S.Crisogoni.
VIII. Kal. Natale S. Johannis Bnptislee. III. Kal. Nalale S. Salurnini el S. Crisanti.
VI. Kal. Natale SS. Johannis el Pauli. II. Kal. Natale S. Andreeeapostoli.
IV. Kal. Natale S. Leonis papae. DECEMBElt.
III. Kal. Natale beaiorum apostolorum Peiri et II. Nonas Dccembr. S. Benedicliabbalis
Pauli. III. Idus. Natale S. Damasi papoe.
JULIUS! XVI. Kal. Jan. Natale S. Ignatii martyris.
VI. Nonas. Nalale SS. Processi etMarxiniani. XII. Kal. Natale Thomoeaposloli.
11. Nonas. Oclavas aposlolorum. X. Kal. Natale S. Eugenise. -
VI. Idus. Nalale Seplem Fratrum. VIII. Kal. Naiale Domini nostri JESUCHP.ISTI.
V. Idus. AdvenlusbealisstmiBenedictiabbatis. VII. Kal. Natale S. Stephani martyris.
Idus. Nalale S. Cyrici. VI. Kal. Natale S. Johaimis evangelislaj.
VIII. Idus. Nalale Jacobi aposioli, fralris Johannis. V. Kal. Natale S. fnnocenlium.
II. Kal. K 3le §i. Svilestri papoa.
 1189 KALENDARIUMANTIQUISSiMUM. 1190

KALENBARIUM ANTIQUISSIMUM.
(Apud Bandini, Catalog. bibl. Laurent., supplem.)

. . . Continet hic Codex (sc. Bibliothecm Laurenlianm) seeculi IX inetintis, characleribus- ferme qua-
dralis exaralus, prsaler compuli ccclesiaslici libros duos, et alia monuraenla astronomica, Kaieridarii'
fragmentum initio proefixum. Hoc cum clarissimo Leonardo Ximenes S. J. presbylero ignolum fiierit-in-
sua ad FlorentinumGnomonemhisiorica introduciione, impressa Florenlia?typis regiis anno 1767, et aiiorum
recentiorum exactam notitiam exhibet, visum est inlegrum exhibere; licet enim, quod max-imedolendum,
dimidia fere parte mulilum s:t, quod superest tamen, non parvo usui astronomicis observalionibus
' esse
polerit. .
Incipil Kalendarii fragmenlum a die sexta mensis Junii hoc paclo :
t c VIII. Idus. -As f II. Dies caniculares (vir.).
u d VII. I g IDUS.Sancli Quirici.
a e VI. u a XVII. KAL.AUG.
b f V. Nat. Piimi, elFeliciani. a b XVI.
c g IIII. b c XV. Sol in Leonem (rttbr.) sancti Mamao.
d a IH. c d XI1II.
e b II. Nal. Basilidis, Nazarii el Naboris. d e XIII.
f c Jdus. Ullimum Peniecosten- (Charactere . e f XII. Nat. sanctee Praxedis.
viridi). f g XI. Nai. sancli Apollinaris.
g d XVIII. KAL.;JUL. g a X. Aquileseoccasus (virid.).
b e XVII. Nat. saricli Viti mart. h , b VHII. Acsias oritur (virid.), sea vostea ex-
i r xvi. punctum fnii.
k g XV. Sol in Cancrum (Charact. rubr.) i c VIII. Nat. sancti Jacobi Ap., fratris Joannis.
1 a XHII. Nal. sanctorum MarcellietMarcelliani. k d VII. XHmus. JEgypiiortim mehsis Mesore
m b XIII. Nat. sanctorum Gervasii et Protasii. (rubr.)
n c XII. Solslitium (virid.). ' - -
•B' m fe- V. Nat.
0 d XI. Simplicii, Faustini et Beatricis.
p e X. n g IIII. Nat. Felicis conf.
q f VIIII. Vigilia sancli Joannis. 0 a III. Umbra absumitur in Meroe. Nat. Abdon
et Sennen. - . - '
r g VIII. Nalivilassancti Joannis.'
- " .'
s a VII. Xmus ^Egypliorunimensis Episi [rubr.). p b II. Nox h. vn, d. xvi (rubr.).
t b VI. Nat. sanclorum Joannis et Pauli. MENSIS AUGUSTUSDIES XXX.I(virid.).
a c V. d l d sepl. d sol. g d- (rubr.).
b d IIII. Nat. sancti Leonis papoe. q c KAL.AUG.Nat. Machabseorum.
e e 111.Nat. apostolorum Petri et Pauli. r d IIII. NON.VI emb. (tiirirf.). Nat. Stephani
d f II. Nox h. vi, d. xvm (rubr.) (1). poniific. ' ^ • ''
s e 111.
MENSIS JULIUS D. xxxi (vir.)
t f II.
a l d sept. d sol. g d (2). ' u g NON.Dedicalio Ecclesise.
e g KAL.JDL. a a YUI. ID.Nal. sancli Xisti, et -Felicissimi et-
f a VI. NON.Nat. sanctorum Processi et Marii- ,, Agapili.
'
nianL, 1) b VII.Autumni inifium, bb. d. xcn (rubr.) (5).
g b V. c c VI. Nat. Quiriach
h c IIII. d d V. Ver. Firmi el Rustici. ;
i d III. e e HII. Nat. sancti Laurentii. - "
k e II. f f III. Nat. sancti Tiburtii. -
1 f NON. S S n. ' - -
m g VIII. !D. h a IDUS.Nat. sancli Vppoliti. - -
n -l VII. i b XVHIlKAL.SEPT.Nal. sancti Eusebii.
o b VI. Nat. sepfemFratrum. k c XVIII. Assumptio sanctaaMariaa. - - . "
* - -------
p c V. 1 d XVII.
q d 1111. -' - m e XVI. ..:.'-' :
•r e 111. n f XV. Solin Virginem-(«ir,). Nal. Agapit!.'-: '•
<i) Scilicet nox norarum vi, dies xvm> Scilicet habet dies xcn. '
--- - (3) '.
(i) Lege Gesla dierum.
 «M APPEND.AD S^iC. X. - MONDMENTA LITURG. «92
0 g XIIII. A g c VI.
p a XIII. Nat. sancii Magni. h d V.
q b XII. i e IIII.
r c Nat. sancti Timotbei. k f m:
s d X. 1 g II. Nat. sancti Calistu -
t e VIIII. Residui dies qiilnque &%. epagomcne- m a IDUS.
dicit. n b XVII. KL. NOV.
a f VIII. 0 c XVI.
b g VII. p d XV. Sol in Scorpionem (vir.).
c a VI. Nat. sancti Rttffi. q e XHII. Nat. Luceeevang.
d b V.Nat. sancti Hermetismart. Priinus jEgyp- r f XIII.
tiorum meusis Tboih (virid.). s g XII.
e c IIII. Passio sancti Jo. Baplistse. 1 a XI.
f d III. Nat. Felicis et Audacii. a b X.
g e II. Nox li. x, d. xmi. (rubr.). b c IX.
MENSIS SEPTEMBRISDIES XXX (virid.). B c d VIII.
d l d sepl d sol gesla dierum (riibr.). d e VII.
h f KL. Sepl. Nal. sancti Prisci. e f VI.
i g IIII. NON. f g V. Tertius Mg. mensis Athyr. (rubr.). Nat.
k a III. App. Simonis et Judaa.
1 b II. g a IIIl.
m c NON. h b III.
ii d VIII. ID. i c II. Nox h. xmi. d. x (rubr.).
0 e VII.
MENSISNOVEMBRIS,DIES XXXI (virid.).
p f VI. Nativitas sancloeMarieeet sancli Adriani.
q g V. Nal. S. Gurgonii. d l d sept. d sol g d (rubr.) '
r a IIIl. k d KL NOV.Nat. sancti Csesarii.Initium divion.
s b III. Nat. Proti el.Hyacinlhi. Saureland. (sic). '
II.
't c 1 e IIII. NON.v. cmb. (virid.)
u d IDUS. m. f III.
C
a • e XVIII. KL.OCT.Exaltalio sanctse Crueis, et n g II.
Cornelii, el Cypriani. 0 a NON.
b f XVII. Nat. sancli Nicomedis. p b VIII. ID.
c g XVI. Nat. Lucise et Geminiani. q c VII, Hiemis inilium lib. d. xcn (virid.)
d a XV. Sol in Libram (virid.). r d VI. Occasus Vergiliarurn. Nat. IHlor Co-
c b XIIII. ronal.
f c XIII. s e- V. Nal. sancli Theodori.
g d XII. jEquinoctium (uirirf., t f HII.
li e XI. Nat. sancli Matlhei evangelistte. u g III. Nat. sancli MenneeNat. sancli Martini.
i f X. a a 11.
k g VIIII. b b IDUS.
1 a VIII.Hic indict. incipiuul el finiunlur (virid.). c c XVIII. KALDEC
m b VII. d d XVII.
n c VI. e e XVI.
o d V. Nal. sanctorum CosmaaetDamiani. f f XV. Sol in Sagiltar. (virid.).
p e 1111. g g XIHI,
q f III. Dedicalio Ecclesiee S. Archangeli. h a XIII.
r g II. Noxb. xii, d. xn (rubr.). i b XII.
MENSIS OCTOBRIS,DIES XXXI (virid.). k c XI.
d I d sept d soJ, gesia dierum (i«6r.) 1 d X. Nat. sanclseCsacilire.
s a KL. OCT. m e VIIll. Nat. sancti Clemerilis.
t b VI NON. n f VIII.-Nal. Chrisogoni.
u c V. o g VII.
a d IHI. p a VI.
b e III. q b V. Quartus Mg. mensis Cheac. (rubr.).
c f II. r c UII. Nat. Saturnini, Crisanti, Darioe..
d g NON.Nal. sancti Marci evangelistre. £ d III. Vigiliasancti Andreaa.
e a VIII. ID. t e II. Nat. sancli Andreoe.Nox b. xvi, d. vm
f b VII. (rubr.).
1195 KALENDAIUUMSTABULENSE. 1194
MENSIS DECEMBRIS,DIES XXXI (virid.). A n e XVHII. KL. JAF
d T .d Sept. d sol gesta dier.um(rubr.). o f XVIII.
' ' '
u f KL. DECEM. p g XVII.
a g 1111.NON.I. emb. (virid.). q a XVI.
b a III. r b XV. Sol in Capricom. (vir.j.
c b II. IIII. enfb. (rubr.). s e XI13I.
d c NON, t d XIII. Thomte apost. So.stititnn. (rubr.).
e d VIII. ID. a e XII.
f e VII. b f XI.
g f VI. Dedicatio ecclesiee sancti Zehonis. c g X.
(manu rec). d a VIIII
li g V. . - e b VIII. Nat. D. N. J. C. (rubr.).
i a 1111. i c VII. Ral. sancii Slephani.
k b III. g d VI. Qtiintus M%. mensis Tybi (virid.). Nal.
1 c lk Joanuis evangelislee.
m d bsus. Nat. sancteaLucise. B

KALENDARIUM STABULENSE,

JANUARIUS. X Kal. Passio SS. Emerentianse et Macnarii alque

Kalendis Januarii. Circumcisio et octava Domini. Eugenii.
RomoeS. Concordiimarlyris.Tliiatmarusepiscopus. IX Kal. Iu Antiochia Babilloe episcopi cum iribus
IV Nonas. RomseS. Telesfori paposet martyris vin.. pueris. Terlii Otlonis imperaloris obiltts.
III Nonas. Parisius deposilio S. Genovelaevir-ginis. VIII Kal. Damasco conversio Pauli ; et Arverhis
RomseAnlheri papseet martyris xvm. Prsejecti martyris.
II Nonas. In Antiochia S. Simeonis moiiaclfi, el Je VII Kal. JEdil regina obiit.
rusalem S. Simeonis prophetaa. VI Kal. Gisilharius archiepiscopusobiit.
'
Nonas, Natalis S. Severini confessoris. Hepo deca- V Kal. RomoeS. Agna^virginis. .
nus obiit. IV Kal. S. Valerii episcopi, Papioect Mauri marlyr.
VIII Idus. Epiphania Domini. , , S. Conslanlinimttriijrh.
VII Idus. In Thracia S. Isidori episcopi, et SS. Mar- III Kal. Malbodio monasierio S. Aldeguiidse vir-.
tyrum, Faustse cl Evilasii, S. Valentini episcopi. ginis.
VI Idus. In Gallia civilate Bellovagus"natalis SS. II Kal. S. Julii coaf. Roaolt subdiaconusobiit. -
martyrum Luciani, Maximiani, Juliani. C FEBRUARIUS
V Idus. Siccoobiit. Kalend. Fcbruarii ,S. Brigidse virginis el S. Poly-
IV Idus. in Thebaidis depositio S. Pauli primi ere- carpi episcopi.
mitoa. IV Nonas. Purificatio sanciseDei Genitricis. Eodem
IIlTdus. Eductio Domini de ^Egyplo. Havuini pre- die, anno MIVordinatio Tageni sanclmMagadabur-
sbyler obiil. gensis ecclesimarchiepiscopiterlii:
Idus. OclavaEpiphanise.S.Hilarii episcopiet SS. Ju- III Nonas. S. Blasii episcopiet marlyris.
liani et Basilissse.In Campaniacivitate Nola passio Nonas. In Sicilia passio S. Agathsevirginis.
Felicis, Agapiti, el Pontiaui marl. - VIII Idus. Amandi episcopi, S. Vedasli episcopi ct
XIX Kalcndas Februarii. deoositio S. Remigii con- S. Dorolhesevirginis.
fessoris. VII lclus. S. Helenoe.
XYIII Kal. RomeeS. Marcelli papsexxx, el Perronse III Idus. S. Soiheris et Scliolasliccevirginis, Zotici";
S. Fursei ahbatis, et Honoraii mariyris. Herenei et Jacinti. Adricus presbyter obiit. '
XVIIKal. S. Sulpitii martyris et S. Antonini. II Idus. S. Castrensis marivris. Hilderadus presbyier
XVI Kal. Romaa S. Priscee virginis, et caihedra obiit.
S. Petri. 1 D XVI Kal. Martii. Interamnis •/alentim episcopi.
XIII Kal. RompaFabiani mariyris papoexx, Seba- RomseValentini presbyleri, Vilalis, Feliculse,Te-
stiani martyris, Mari, Marlhse, Audifaxet Abactic nonis. • -
martyrum. S. Pontiani martyris. XV Kal. Deposilio S. Siivim episcopi, Fauslini et
XIIKal. S. Agnetis virginis. Joviieemariyrum.
XI Kal. Passio S. Vincenlii diaconi, el Anastasii XIV Kal. In Combas passio S. Julianse virginis, '
niartyris. Onclimi confessoris.
PATROL.CXXXVIII. 38
 1193 APPEND. AD SMC. X. — MONUMENTA LITURG. 113S
XII Kal. Vestburgsoror nostra obiil. j III Nonas.Passio S. Theodosiesvirginis.
A
XI Kal. Godila diaconus obiil. II Nonas. Mediolanidepositio S. Ambrosii episcopi
X Kal. S. Eiicbavii cpiscopi et confessoris. el confessoris.
IX Kal. S. Felicis confessoris. VIII Idus. RomsaS. Ccelestinipapre XEIV.
Vill Kal. In Antiocliia cathedra S. Petri, Teclsa,Gon- VII Idtis. Luiduifus archiepiscopus.
cordire. Anno MVIII,die Domimca dedicata est V Idus. S. Antonini confessoris, el in Sirmia vin
crtjpla noslrwbasilica. virginum.
VII Kal. Ihtscnuardus presbyter, Bodo confralcr no- IV Idus. S. Antonii martyris.
sler obiil. III Idtts. RomeeS. Leonis paprc XLVIet S. Zenonis
VI Kal. S. Malhiseapostoli. manyris. ftem, RomseS. Julii papcexxxv,
Y Kal. Walburgm virginis advenlus S. Mauricii Idus. In civilale CalccdonapassioS. Euphemiosvir-
marlyris. ginis, Wilping diuconusobiit.
IV Kal.In AlexandriaS. Forlunati confessoris.Amuco XVIII Kal. Maii. Romre SS. martyrum Tiburtii,
presbyler obiil Yaleriani Maximi el Fronloni. Krislin subdia-
III Kal. Hazacho presbtjterobiii. conus.
MARTIUS. , B: XVII Kal. Nal. S. Helenoamairis Conslanlini.
Kalend. Marlii, Dcpositio S. Albani, Donati marty- XVI Kal. Erv lakus obiil, Merquuardus presbyler
ris, el Leonis. obiil.
VI Nonas. RomceS. Simplkis papoaXLVIH. Willihel- XIV Kal, Eleutherii episcopi et martyris, et Antios
mus archiepiscopusobiii. matris ejus.
VNonas. dotnina Chunigunda hnp. augusla.obiil XII Kal. SS. Victoris episcopi Feiicis, Alexandri.
dignm el pim memorim. P-apiseSenesii martyris. Obiil Thiezuca sancli-
IV Nonas. S. Adriani marlyris cum sociis suis, Lu- tnonialis.
cii papseet marlyris. Ende abbas obiit. XI Kal. S. Maximi mariyris. Thoncuiiarduspresbyier
III Nonas. Passio S. Foceaepiscopi. obiil.
II Nonas. S. Quiriaci presbvteri. Thiedericuscomes X Kal.-RomoaS. Sothens papeexn.
obiil. IS Kal. S. Georgiimartyris. TS.A'dalber"liepiscopiet
Nonas. Passio SS. Perpeluoe et Felicitatis. Alferi martyris. Tabmsororis noslrm. -
-
presbyleri obilus • VII KaL In Alexandria S. Marci evangelislee.-
VII Idus. In Sebaste Armenia minore xr. militum V Kal. RomseS. Anastasii papae et confessoris XL.
Bruno archiepiscopusobiit. C IV Kal. SS. marlyrum Viialis, Torpetis- J?anphili
IV Idus. Romse S. Gregorii papse. Amturetl Laica episcopi et confessoris-.AtJietdagusarchiepjscopus.
obiil. III Kal. RomoeS. Cleti papoaetmarlyris n, et irans-
Idus. Sigiefrtaus comesobiit. lalio S. Richari sacerciotis.
XVII Kalendas April. S. Cyriaci martyris et S. Eu- II Kal. Romaa-Quiriniepiscopi et marlyris.
sebiee virginis. Reimvardus presbyter obiil. O.biit MAIUS.
Frithcrun sanciimonialis. K-alendisMaii. Nalalis apostolorum Philippi et Ja-
XVI Kal. In Scotia S. Pancratii, et in Nivella cobi. Passio S. Cyriaci episcopi, et Sigismundi
S. Gertrudis virginis. regis, el Walburgae virginis.
XV Kal. Roinse S. Pimenii martyris, VI Konas Maii. S. Anastasii episcopi el confes-
XIV Kalendas. In Belhleem S. Josepk nutriloris soris.
Domini. Frilhericus presbyler obiil. V Nonas. Romee S- Alexanarmi papoe vi, et SS.
XIII Kal. Fontinella dcposilio Wilfranm episcopi, Eveniii cl Theodoli, etlnveniio S. Giucis.- jBiso,
Culhberli app. el episcopi. Bernhardus diaconus Egico fralres noslri.
obiil. IV Nonas. S. Floriani marlyris curii XLsociis. -Her-
XII Kal. Deposilios. ^cnedicli abbatis. dingus abbas obiil.
IX Kal. Wihberhius episcopuset fraier noster obiil. Nonas. Obiius Oltonis Jlagni imperatoris. Szlodori-
VIII Kal. Adnuntialio, conceptio el passio DominL nus presbyler obiit.
Passio Jacobi fratris Domini. YIOlIdus. MedioianiS. Yictoris martyris el Goronai
VII Kal. S. Casluli presbyteri et Acacii. Liudgeri virginis.
episcopiet confessoris.Tltiedricttsdecanus. Bade- Tll Idus. S. Beati presbyteri et confessoris, Geron-
goz presbyler obiit iii marltjris.
VI Kal. Resurrectio Domini. VI Irius. Romsenatalis SS. marlyrum Gordiani el
V Kal. Liudulfus laicus obiit, Epimachi. Comtnemoraiiosancti Remagliepiscopu
III Kal. In Thessalonica S. Victoris marlyvis/ Y'Idus. Yienna deposilio sancti Mamerti episcopi.
II Kal. Silvaheclis S. Reguli episcopi el confessoris, IV Idus. Romoe SS. niartyrum Nerei,- Achillei et
APRILIS. Pancratii.
Kalendis Aprilis. In Thessaloiiiea aa. Ouintiani, III Idus. Trajecto S. Servalii episcopi, araci ,
Agapi, ctGhionise. 4 Probi ct Andronici.
 119,7 , KALENBARIUMSTABULEN^E. 1198
. M Idus. RomseS..Thcodori papajLxxxin.. Richarius,A XI Kal. In. Alamannia passio S. Albini martyris, S,
abbas obiit. Eusebii hystoriographi.
XIY Kal. Junii. Rqmee S. Po.tenliansevir;ginis. - XKal. In, civitate Nola depqsitio S.Vauam episcoph
XTOKai. S. Cononis et S. Basillsevirginis,. VIII Kal. Natalis S. Johannis _Baplistse.
XII Kal. In coenobioAugense S. YilaJis m.ajclyci.s. YII Kal. TranslqtioS. Remagli.
XI Kal. S.. Faustini confessoris et. S. Helente \w-. VI Kal. Rqm.ee,S.S. niartyriim Johannis el Pauli
ginis. fratrum, et-Yalentianis,S.. Salvi niarlyris,,
X. Kal. SS. marlyrum Desiderii episcopi, Sulpiiii Y KaL lii Epheso revelati.o.SS. vii. do.rmientium.
- -el Serviliani. IV RomoeS. Leonis papse el vigilia apqstqloruin.
IX Kal. in civilale Nannelis. passiq M.. .DQ.n.atiam III Kal. SS. apostolorum Petri et Pauli. Forlunati
et Rogatiani. episcopi et confessor-is.Qerq,Coloniensisarchiepi-
YIH Kal. Romse S. Urbani papse et roartyris. xvi,. scopus.
el S. Desiderii marty-ris..O.biit Gnntjieri diaconys II-Kal. Oelebritas S. Pauli, S. Marcenianj epjscopi
fraler noster. et confessoris.
YH Kal. In Britanma a. Augustini primi Anglorurri. JULIUS.
episcopi, et Symmetrii episcopi. Thiaisvilh soxor ?, Kalendas Julii. RomeeS. Gaii epjscopi, el SS. Fidei,
noslra obiil.
, Spei, Caritalis, cuni Sophia malre earum.
Y Kal. Parisius depositio S. German. episcopi. VINonas. RomoeSS. Processi el Martiniani, et S.
IY Kal. Trev.irisdepositio sancti Maximini episcopi.
III Kal. RomoeS. Felicis papeeel m.art. xxvi. ~Monggm}djs._0,bUmmilitiimS.JIauriciij qui occisi
sunl in Arnaburg.
II Kal. RomeeS. Petronilloe virginis et SS. mariy- Y Nonas. Transhuio S.
Tho.moeappsloli..,
liini Cantii, Canliani et Canlianillee. IV Nonas, Fesiivita.s S. Odalrici episcopi. Benedi-
JUNIUS.
obift.
lalendis Junii. S. Bamph.ili 'martyris, SS. Faustini II clusspqpa Nonas. Octavas Apostolorum, et S.,Goaris, con-
episcopi el martyris, sociorom ejus Abundii, G;ra- fessoris.
tiani, Secundi niartyrum, Juyini confessorjs. Nonas. Gerldcusmonachits. .
Adetgerus diaconus obiit. Recil. Commemo.ratio yill Idus. In.Germstmg S. Cyljani et sociorum
Hivm abbatissm. ejus.
YIl Idus. In ^Egyptopassio Cyrilli episcopi, Prpco-
IV Nonas. Romse"natalis. S©. martyruni iviarcellini et S. Effrem,.m.qjiachi,,et Briccii confessoris.
et Pctri et S. Mariinse cum aliis XLVII.P,r.ebor VI Idiis. Romse pji,
passio SS. vn fratrum filioruiii,Fe-
frater nosler obiit, *i
licitatis, id est Philippi,_ Yilalis., Ma.rtialiSj Ale,-
III Nonas. Pergentini et L.aurentuii niartyr. .
xanclri,,Silvtiiii,Januarij, Feliois,
II Nonas. S. Quirini episcopi et marlyris. Yldus. Translatio S. Benedicli abbali$.
Nonas. Fuldensi in ccenobioBonifacii martyris na- IV Idus. SS. Martyrum Felicis et Primitivi,-
lale celebratur el passio. Et dedicqlio in Stabu-
JII Idus. S. Margaretsa virginis.,
laus. II Idus. Fridericus diaconus. Adiel presbyler obiil.
YIII Idtis SS.marty-rum Yineentii fii Benigoi. Rar Idus. Elikihyrdus^digfionusobiil.
dutfus laicus confrater noster. .
XVII Kal. Augusti. Hilarii martyris. Adelmqnnus
Yll Idus. Ordinaliq,Henrici-regts secunai, obiit.
Idus. Nai. SS. Medardi et presbyter
VI Gtldardi. XVI Kal. In Cartagine natalis SS. ^perati episcopi,
Y Idus. Romse SS. Prinii ot Feliciani.
Marlialis, ianuarii, Gyll.iii.
IY Idus. S. Gelhullii manyris. _ XVKal. Yestarii, Felicis, Aquilinj, Jactantii, Gene=
IHIdus. S. Barnabse adjutoris Pauli. Sicco subdiaco-
nus obiit. Alfkeriuj>et Ricolfusmonachusobiii. vosi, Yestse, Donatsaet Sectmd^ nvarlyrum. Arflulfi
II Idus. SS. Basilidis, Cyrini, Naboris, Nazarii, episcopi.
Tripodis et Mandalis. XIV KaL S, -Arsenii mpnaclu.
Idus. S. Felictiloevirginis. XIII Kal. Gemme.ti.cpin Galjiis S^Philib.erti abb,atis.
XVIII Kalendas Jtilii. Passio SS. Yalerii et Rufini. XII Kal. S. Praxedis virgiuis, p.a.ssio S.. Symphor
XYJI Kal. Passio SS. Yiti, Modesti-et Cres.centise. rosrecumvir. filiis. Obiit G.islju
fiJjaCuonmdi.regis.
XVI Kal, SS. Ferrioli, Ferrulionis, Aurei et Jus- XI Ral. SS. niartyraim Sisinnii e.i Flprentii, Mari,se
tini. Blagdalenoe.Burchardus presbyler obiit.
XY Kal. Deposifio S. Aviti presbyteri. et Dipgenis X KaJ. Raven.naS. Apoji.inarjsmartyris..
• marlyris. WLKal. S. Cristiiise virginis, et S. Simpiicis.
XIV Kal. RomceSS. maiAyrum Jtaarci et Marcel- VIjIKa_I.S. J^cob.i trafrisDo.imiii,S, Johannis.eya_n-
liani. gelistae, et S3- Georgii, Anrelii, Nalafiee,.etG/isto-
XIII Kal. Mediolaa» passio SS. GervasH e.t Pro- fori martyrum. Liudulfxisepis.copusojiiit,
thasii. YH Kal. Rom.aaS,- Euiyciani p.ap.sexxvir. SS. mar-
XII Kal. AHdetberhlus.-archiepiscopus Magadebur- iyrtim Rustici cl Florentii. Eodem di.eS. Eronymi
episcopi. -
gensis ecclesim primtis.
 '' r
1*199 ATOEND.AD SJIC. X. — MQNUMENTALITURG. 1200
VI Kai. In Syria Simeonis monachi, Romse Aconei _.Y Kal. Romse S. Hermetis, S. Augustini, S. Ju-
et Emeriti martyrum. liani martyris.. Cuonradus presbyler obiit.
Y Kal. RomseInnocenlii papea XLI. ILZOpresbyler et IV Kal. Romee S. Sabinee martyris, el decollatio
S. Joannis Baptistae.'
prmpositus.
IV Kal. In Africa Felicis, Simplicii, Faustini etBea- III Kal. ln Apuleia passio S. Felicis el Audacti.
tricis, Lubi confesspris. Rich presbylerlaicus obiil. II Kal. Treviris depositio S. Pauiini episcopi et
III Kal. RomseAbdon et Sennes, et S. Ursi episcopi. confessoris Jusli ei Clementis.
SEPTEMBRIS. c
II Kal. Antissiodori deposilio S. Germani episcopi
efconfessoris, Kalend. Septembris, in Capua Aquaria SS. mar-
'" AUGUSTUS. tyrum Prisci, Pelri, FeliciS, Donali, Yictoris :
Sennis, Lubi, Sixti el jSinnicii episcoporum.
IV Nonas. SS. marlyrum Aniceli et Fonili , et
Kal. Augusti. RomseS. Petri ad vincula, passlo toa- S. Justi Lugdunensisepiscopi.-Helmricus decanus
chabseorumvn. fratrum cum niatre sua. dbiit.
IY Nonas. RomceS. Stephani papse xxjn. II Nonas. S. Airtonini marlyris. Deposilio S. Re-
III Nonas. Hierosolymis inventio corporis pvotomar- i magii episcopi el confessoris.
tyris Slephani. TJiialmarus obiit II Nonas. SS. marlyrum Marcelli et Justi. Eg-
n Nonas. Romoe S. Jusli presbylen, qui corpora gihardus presbyler obiit et philosophus.
sanctorum collegil. Nonas. Yienna S. Ferrioli episcopi, Ferrulii, Quin-
Nonas. Cassiani episcopi,Memmei episcopi, et Hol- lini, Ingenui, Taurini, Acensi, Ereulani. S. Vi-
waldi regis. ctorini marlyris et episcopi.
VIII Idus. SS. mavtyrum Sixti episeopi, Felicis- YII Idus Sept. Evurtii episcopi.Clodoaldi regis, et
simi et Agapiti, Magni, Januarii, Jusli, Pasloris. Reginofrvirginis. S. Madalberhlmvirginis
VII Idus. Passio SS. Donati episcopi, Elarini mo- Yl Idus. Nativitatis Dei genitricis, S. Adriani.mar-
nachi, el S. Afrse. tyris, et Gorbiliani confessoris
VI Idus. S. Cyriaci diacom et martyris, cum aliis Y Mus. S. Gorgonii martyris, et S. Audomari
viginii. Hadaniarus presbyier obiit. episcopi.
V Idus. Romse S. Romani, Firmi et Ruslici mar- IV Idus. S. Salvii marlyris
tyris. III Idus. Romee SS, martyrum Prothi el Jacinlhi.
IV Idus; Passio S. Laurentii marlyvis et levitre. Obiit Felicis et Regulaa. Adiel presbyter obiit. Waldo
Thiadricus presbyler. 1 episcopus obiit.
III Idus. SS. martyrum Tiburtii et Susannse, II Idus. Heinricus subdiaconus obiit
S. Gaugerici episcopi et confessoris, et Radegun- Idus, Depositio S. Lidorii episcopi.
dis. Gero et Waldo. XVIII Kal. Oclobris, Exaltatio S. Crucis, et SS Cor-
Hldus. In civitate Catanensium, passio S. Eupli nelii et Cypriani.
diaconi. S. Cassiani marlijrts. Obiit Walihardus XVII Kal. S. Nicornedis
episcopus. XYI KaL.Passio S. Euphemiea, et SS. Luciee et
Idus. Romce, SS. marlyrum Ypoliti et .Cassiani, Geminiani.
Wigberti confessoris. XY Kal. Passio Landberti episcopi. -
XIX Kal. Septembris, S. Eusebii-sacerdotis. XIII Kal. In Campania passio S. Januarii, Theo-
XVIII Kal. Assumptio S. Dei genitricis. dori episcopi, SS. martyrum Faus,lce et Evilasii,
XYII Kal. S. Arnulfl.episcopi el confessons et S. Euslochise. S. Fiorenlii episcopiel marly-
XYI Kal. Octava S. Laurenlii et S. Mammetis mo- ris
naehi et marlyris. XII Kal. Yigilia S. Matlheei aposloli et evangeli-
XV Kal. Passio S. Agapili marlyris. stee.
XIV Kal. In Alexandria S. Magni martyris, Felicis ) XI Kal. Nat. S. Matthsei apostoli et evangelistoe.
el Forlunati. Liudulfus diaconus. Eggihardus presbyter obiil.
XIII Kal. S. Maximi confessoris. X Kal. Passio SS. mariyrum Mauricii, ixuperii,
XII Kal. S. Privati martyris. Candidi. Yictoris, Innocentii, Yitalis el yi. MDCLVI.
XI Kal. S. Timolhei et S. Sympnonan. ma-ty- sociorum. Eodem die RadesbonaeS. Emmerammi
rum. i
marlyris, Luitdrudis virginis.Wulfhardus epscopus
X Kal. In civitale Agea SS. Timotnei, jipollinarii, obiit.
Claudii, Austerii, et Neonis, IX Kal. Romoe S. Lini papoe i post. Petrum, et
YllIKal. ln lndia passio Bariholomeei apostoli, Ge S. Decleevirginis.
nesii marlyris, S. Audoeni episcopi. Arelalo pas- YlIIKal. Conceptio S. Joannis Baplislae, S. Ruod-
sio S. Genesii martyris. Obiil Landoltus comes. berti episcopi, et S. Eonii.
YII Kal. Romse SS. Erenei et Abundi. Liuiharius YII Kal. Passio S. Firmini.
presbyler obiit. YI Kal. SS. mariyrum Cypriani-et Juslinaa. . , _
YI Kal. In Capua S. Rufi marlyris. - -' v Kal. Passio Cosmoeet Damiani, et S. Timolhei
 1201 KALENDARIUMSTABULENSE. 1202
discipuli Pauli, SS. martyrum Fidenlii et Teren- A. Passio S. Euslachii cum filiis suis.
lii. III Nonas. S. Humberti episcopi. Yalenlini presby-
IV Kal. Depositio Liobae virgmrs, et Stactei mar- teri et Hilarii diaconi.
lyris. Nat. S. Gunthildsevirginis, II Nonas. S. Germani episcopi, Domnini el Amandi
, 111Kal. In monte Gargano dedicatio basilicae ar- episeopi. Frithericus presbyler et Richardus pres=
changeli Michaelis. byter.
IIKal. In Bethleem depositio S. Hieronymi presby- Konas. S. Felicis presbyteri, el Eusebii monachi.
teri. Osileri infans obiit. Herculiani martyris. Ollo dux obiit.
OCTOBER. VIII Idus. Depositio S. Willibrordi episc .
KalendisOctobris. Piatonis martyris, S. Nicetii epi- YI Idus. Romae qualuor Coronalorum. Severi, Se-
scopi, Bavonis, Remigii, Yedasth veriani, Yictorini et Carpofori.
YI Nonas Passio Leodgarii martyris. Y Idus. S. Theodori martyris.
IY Nonas. S. Marci confessoris. IY Idus. Leonis confessoris.
II Nonas. S. Caprasi et Fidei martyrum II Idus. Turonis depositio S. Martini et S. Mennse
Nonas. RomseS. Marci papae,et S. Marci, Apuleh martyris.
Sergii, Bachi marlyrum. Ostericus diaconus B Idus, Turonis S. Briceii episcopi.
obiit. XYI Kalendas Deeembris. In Alamannia S. Magni
VIII Idus Octobris. S. Reparatae virginis, deposi- confessoriset S. OTMARI confessoris.Hager presby-
tio S. Amoris confessoris. Elvier presbyler obiit, ter obiit.
Yll Idus. Parisius passio S. Dionysii episcopi cum XY Kal. Aurelianis depositio S. Aniani episcopi.
sociis suis. Colonia S. Gereonis cumcccxix mar- Bernhardusnostri ccenobiifrater.
tyrum. XIV Kal. S. Romani monachi et martyris.
YI ldus. S. Yictoris martyris, Paulini confessoris. XIII Kal. S. Simplicii episcopi et confessoris.
Eodem die SS. martyrum Cassii atque Floren- XI Kal. In Istria civitate S. Mauri martyris.
tii. X Kal. Romse passio S. Cecilisevirginis.
Y Idus. Recordalio' fratrura nostrorum. Koncovre- IX Kal. RomseS. Clementis et S. Felicilatis.
sbyter obiit. VIII Kal. Romse S. Chrysogoni et translatio S. Fe-
III Idus. S. Lupentii presbyten et confessoris. liculse. Eodem die S. Prosperi episcopiet confesso-
I Idus. Roniae S. Calixti papav xvi. Dic instiluit ris. S. Eleutherii martyris. Eodem die S. Felicita-
jejunium quatuor temporum esse. Volcherduslaicus tis matris VHfiliorum. Guntharius episcopus obiit.
frater noster. C VIIKal. S. Audenlii confessoris. Hilliwardus episco-
Idus. SS. Maurorum. pus obiit.
XYII Kal. Novembris, Natale S. Galli confessoris. Y Kal. Heinricus comesobiit.
XV Kal. Bithinia S. Lucae evangelistae IV Kal. Romse S. Gregorii papse LXXXVIII. Everhar-
XIV Kal. S. Januarii cum sociis suis. S. Maximi dus laicus obiit.
martyris. III Kal. Romaa Saturnini, Chrysanti, Mauri, Darii
XII Kal. Depositio S. Hilarionis. In Basona villari cum LXXmillibus.
S. Waldeni confessoris; Thuardus frater noster II Kal. In Achaia passio S. Andreae apostoli.
obiit DECEMBER.
XI Kal. Ih Francia S. Philippi episcopi et, mar- Kalendis Decembris. Noviomo S. Eligii confessoris,
tyris. Candidaj virginis, et ordinatio Bonifacii. SS.
X Kal. Parisius S. Yenanlii abbatis. martyrum Sabini, Lalini, et Superantis.
IX Kal. S. Columbani monachi, Eracliani confesso- IV Nonas. Capua S. Longini militis, qui latus Do-
ris et episcopi. mini perforavit. Emnil sanclimonialis .obiit.
YIH Kal. In civitate Suessionis SS. martyrum Cri- III Nonas. In Alamannia depositio S. Solse virginis.
spini el Crispiniani. Minialis martyris. Godescal- D II Nonas, S. Barbara? et Inlalio corporis Benedicli in
cus frater noster obiit. Floriaco Liulherius laicus, Mathil comitissaobiit.
YI Kal. Aifruinus fraler noster obiit. Nonas..S. Dalmatii martyris.
V Kal. Natale apostolorum Simonis et Judse. YIII Idus. S. Nicolai, Hermogeniset Rogati.
III Kal. Eusebii marlyris. Obiil Hillericus episcopus. YII Idus. S. Sabini episcopi. Ociava S. Andreai. Ollo
Eadem nocte reverlente archiepiscopoTageni post imperator Auguslus obiit. Biso frater noster et dia-
nocturnam cum duobus capellanis suis Theoderico conus obiil. Gerdagus episcopusobiit.
subdiaconoetErico presbylero,aperio coiloquasi per Y Idus. Tricus diaconusobiil.
osliumiux clarissimafacla est quasi per unius hom IV Idus. In Barcilona civitate in Spania passio S.
circulum. Eulaliae virginis et martyris.
II Kal. In Gallia passio S. Quinlini marlyris. Euse- III Idus. RomaeS. Damasi papsexxxvin, Yictorici,
bii et Gavini., Fusciani et Gentiani.
NOVEMBER. llldus. S. Finiani episcopi. -
Kalendis Novembris. Romse S. Csesarii diaconi. Idus. S. Siracusa passio S. Lucia;. Cameraco
1205 APPEND. AD SMC. X. — MONUMENTALITURG. «04
S. Authberti episcopi el confessons. A YliiKal. NalivhasBbniihiWostri JESU,«t passio sau-
XIX Kal. Januarii, Remis deposilio S. Kicasii epi- ctarum virginum Anastasiae el Eugenise.
scopi et marlyris. VII Kal. In oppido liierusalem pa'ssio S. Stephani
XVIII Kal. Widiikindus comes. protomartyris. Burhardus infans obxil, AlMlger
XVI Kal. In Anliochia passio S. Ighalii 'episcopi et presbyler bbiit.
confessoris. Athelheid. imperalrix obiit. VI Kal. In Ephesp AssumptioS. Sbhannis apostoli et
XYKal. Bagred soror noslfa obiil. evangelistse.
XHI Kal. Liu&ricuspresbyter et mohachus-. V Kal. In Belhleem SS. tn'n6eeh'ti'um.feppe abbas
XII Kal. In tndia passio S. Thomse apostoli. Brim obiit.
presbyler. Iv" Kal. Brigida dbb. obiil,
X Kal. RomseS. Victorisemartyris, et S. feregorii 1HKal. S. Perpetiii Turohis episebpi el confessoris.
presbyteri. SS. Sabini et MxuperdntiiEwYliarduslaiius obiit.
II Kal. RomseS. SilvesVrlpapaexxxlii.

KALENMRIUM VERDINENSE.

JANOARlUS. B IV Eal-.'S. YaieWi«'piscopl,Paplse fet MaM.

Jani prima dies felseplihTafliYettftVetnl'. IflKai. S. Aldegundis virgihis.
JahMHiii havelffies'xxxi, MWamxxx-. H Kal. S, Victoris Publii.
ivaiend. Jan. 'GiftbiBicisioI^OMiNi iN6sfM -JESUGtan- FEBRUARIUS.
STI.Bies 'M'tj.
IV Nonas. Dbldb: S: $i'eph&ni. Mdbri :episc'opiel Ast Februi quarta est, prsecedit tertia finem
marfyfis. Februarius liabct dies xxix-, lunam xxix.
III N'on'ars.ticTAVkS. SeiiiNfirs.-GtoMtffcvtrglriis.
Kal. Feb. Severi episcopi, Brigideevirginis.
H NdnaS.tycitib.S. hiiiocentiAA.
MARIJJ.
Nonis Jah. S. Slmeonis propnetse. Yigttia 'epipha- f'Y Nffilas.ftiniHCATjoS.
iiise Domlni. Ilt Noivas.Si Blasii «piseepi -et maityris.
Ylilidus. IWrnffiii DOHINI.Juliani marlyris. II Nonas. S. Custoris presbyteri el martyds, Gemini,
VII ldus. S. Isidori episc. et confessoris. Gelasii. Dies JEg.
NoniS Mruaiii. S. AgatMevii'ginis-et marrf ris.
VI Idus. S. Luciani et Maiimianu
V Idus. S. Vitaiis el Fellcis. VIII Idus. S. Vedasti et AmsanBiina!tyi'U5ii.
IV Idus. S.Pauli primi eremitoe. Q VIIIdus. S. A«guii episcopii. .
YI Idus. S. Pauli episcopi, ,um papse; THIATCIU-
iilidus. EDCCTIO DOMINI DEJEGWTO,.S.Felicitatis.
II Idus. S. Muscenlii, Saluri. MHSET-ISC'6tuS.'
Idus Jan. OCTAB. Hilarii episc. Yldus.S-. AmnioniBelAiexa»tinmailyfts-.
EPIP.HA.NIJE.
XIX Kal. Jan. S. Felicis presbyteri, IV Idus. S. Zolici, Erenei, Jacincti.
XVIlIKal. S. Chrysogoni et Zenonis. ffl-Idus-. Si Sdi»lasticse vii-gihis
XVIIKal. S. Marceili papse et martyris. Fursei con- H Idus. S. Simplicii episcopi, Dorothesevirginis.
fessoris. Idus. Feb. S. Siephani episeopi el «Messoris.
XVI Kai. S. Sulniiii episcopi, Anionii monachi. XVI Kai. Marlii. S. Yafciiiiiii niariyiis, Y-italis,Fe-
XV Kai. S. Priscae virginis et marlyris. Sol in licolse, Zenonis.
XV Kat. S'. Faustini-.
Aquario.
XIV Kai. 'S. Mauri, Marihse,Audifax, Abacuc. X.IVfial. S. Mianse virginis et 'mariyris.
XIII Kai. S. Fabiani papse,Sebastiani martyris. XIII Kal. S. Polocronii episcopi-.
XII Kal. S. Patrocli martyris, Agnelis virginis et XII Kal. S. Pighrenii pfesbyteri.
XI Ral, S. PiiMii",MfotA.
martyris.
XI Kal. S. Vincenlii martyns, Anastasn monachi. D X Ba!. S. -Eueharii episeopi et Jnawyfls
X Kai. S. Emerentianse virginis et martyris. Gerar- IX KaUS. EtiCiVarii cohfessoris.
dus comesobiit. Y-IItKai.-GAraEMiA S, PET&IV
IX Kal. S. Babilli episcopi cum tribus parvuiis mar- YII Kal-.S/Palycarpi «lanyris. Yigilia,
tvribus. VI K:ai.NA'TILIS S. Mkim-M-AWSWLI. INVEN«0CA,-
VIII xfal. CONVERSIO S. PABLI»»-rejecii martyris. PITISS. JOHAN. BAPT.Bissexl.
Dies JEg. Y Kal.S. Nestoris el Gasli.
Yll Kal. S. Polycarpi episcopi et marlyns. IV Kal. S. Fortunati confessoris. Dies JEg,
YI Kal. S. Yitelliani, Johannis Chrysostomi, III Kal. S. Serviliatii marlyfis-.
Y Kal. Oclabas S. Agnelis virginis. II llal. S-.'GlaVidianinVaWyris.
 12(iS ' KALENDAimJfl VERMNENSiE. 1206
MARTlUS. AlV Idiis. S. LAURENTII MARTYMS.
Marlis prima eujus sic cuspidequarta est. III Idus. S. Tiburtii martyris, Gaugerici episcopi.
Marlius hab'etdies.xxxi, lunam xxx. II Idus. S. Eupli.niarlyfis.
Kalend. Marlii. S. Suidbefli eonfessoiis, Alblni, Do- Idus.S. Hypoliti mariyris ciim^ociis suis.
"nali. Dies JEgijpt. XIXKal. Sep't. 5. Eusebii coivfessoris.
VI Nonas. S. Siuspliciipapse. XYHIKal. AssuiiTioS. DEIGENITRICIS MARIS.
VNonas: S. Felicis et Luciahi. XVIIKal. S\ ArnuTficontessoris.
IV Nonas.S. Lucii papje el marlyris,. XVI Kal. Ociava S.~LaiVrenlii.Tneodohcus presby-
III Nonas. S. Salurnini-martyris. ter obiit.
II Nonas. S. Quirlael el Yictoris. XV Kal. S. Agapm martyris. 'Sdliii Yirgheni:
NonasMartii. S. Perpeiuoeet Felicilalis "virginis. XiY Kal. S. MagiiilVVarlyfe
VIIIIdus. S. Cyrilli episcopi. XIIIKal. S. Alhanasiiepiscopi.
VII kius. SS. marlynvm"xLtrfiiilnm. XII.Kal. DEDICATM ECcLEsiAs B: WKMM Sivth'Tfflmis
Vlldos-. S. AnSb'evti'e'pisc'opi. VJKCSTTII. '
Y Idus. S. -ZOzimi-, Pitoni. XI Kal. SS. marlyrum Timothci et Simphoriam.
IV IduS. S.-GflEGomtPAI>JE. B X KaK SS. niavtyfum Timothei ct-Apol-linaris.Yi-
III Idus. S. Maeedoniipresbyteri. GILIA.
H fdus. S.. Domiliet l/e$nis in'art<. IX Kal. Natalis S. Baflholomaeiapostolf.
Idus. S.-Longinimartyris , Malronseiiiar't. VIII Kal. S. Genesii martyris. Maximiani mar-
XYIIK&l.S.-EugenioeviVginis!,' Eusebisevirginis-. lyris.
XVI Kal. S. Patricii episcopi, Gerthrudis virginis. VII Kai.SS. mariyifnmilereiiei %\AmiMi;
XV Kal. S. Pihrenii wiariyite 'S»/»h Arfelem. VI Kal. S. R'urr"hvartyri's:
XIVKal. S. Joseph ivi Bethleein-. V Kai. S. iieVnietis IhaHYViSi 'ei S. Aivgustliii eni-
XIII Kal. S. Gulhberti episcopiet confessoris. scopi.
Xli Kal. S. Benedictiabbalis: JErfuiriocliuin. IV Kal. S. jbahnis BapTistse'deeoHalic-, SaliWsevirg.-
XI Kal. S; Saturnini. -; Dies JEij.
X Kal. S. Theodori .prcsbyleri>.Fjddlis et alio- III Kal. SS. martyrum Felicis et Adaueti-.
riim xx. IIKal. S.Pauiihi-episcopi.
IXKal.-S. Seleiici-. SEPTEMBER.
VIII Kal. ANNUNTIATIO S. MARIJE-.PASSIO DOMINI-.
G"TertSa Sepieihbris "vulpis ferit» pcde deiianv.
VII Kal. S..LiuDcrvKi E*>ISCQPIETtiONFESSOitis.
YI Kal. RESDMIECTIO DOIIIKI-. Septemberhabel dies xxx, lunam xsx.
Y Kal. S. Rogati et Alexandri -et Successi. B-ics Kal. Sepl. S. -Prisci martyris.
IV Nonas. S. Justini episcopiet confessoris.
figypi.
IV Kal. S. Eustasii abbatis et eonfessfcris.Pastoris III 'N6na's.S, Antonii marlyris, Remagii;confessoris.
Dies JEg.
ipresbyteri.
111.Kal. S, Yieloris martyris. H Nqhas. SS. inariyrum Marcelii et Jusli.
II. Kal. S. Regulivjpiscopi^Baibmsevirginis et mar- Nonas. S. Ferrucii mariyris, Qninli marlyris-.
Yffl Id'u'3 S. Eleutherii episcopi, Magiii confes>
tyris.
IDesunt,-qualuor -sequenlesmenses-.) sofis.
VII S, Reginsevirginis.
AUGUSTUS. VI idrfs. KXTMTAS S-.MAHi*,'S. ABMANI martyHs.
Augusti nepa priina fugat de fine secunda. Y Idus. S. Gorgoniimafciyris,
Auguslus habeldies xxxi, lunam xxix. IV idtfs. S. SMvii episcopi e't nVaWyriS.GUV.FHIDUS
Kalendis Augusti. Ad vinculaPetri. Septem fratrum EPISCOPUS. - - ,
' 0' ffi-fdus-.SS-. Pfoti 'et Jaciiicln
Machabseofum.Dies JEgypt. iiVaiHyC-um
IV Non. S. Stephani papse. II Idus. SS. martyrum DCCCin Alexandria. Evahtii
- '
III Non. Inventio corporis S. Stepiiani protomar- -episCopi.' - -
tyris. Idus Sept. Philippi episcopi et marlvris, iiodorii
II Non. S. Justini episcopi el confessoris. episcopi.
Nonas. S. Meihmei episeopi e't confessoris,Oswaldi XVM Kaii«'cfeWis.£xALTA*ioS.CRncis;SS.'maf.
regis et martyris. tyrum Comelii et Cipriani.
VIII Idus. S. Sixli papse ei martyris, FelicissVmi; XYUKal. St Nteowedishiariyfis.
Agapiti niart. XYl Kal. SS. marty*um Lncii, Germiniani, et
Vll Idus. S. Donati episcbpie't martyfis, Afrsevir- S. Euphemisevirginis.
ginis et martyris, XV Kal. S. LASTSERTI -EPISCOPI ETMAtiTyins. Sbl in
VI Idus. S. Cyriaci, Mfgi, Smaragdi, Crescentiani Libram.
fnartyrtim. XIV Kal. S. Trophymi martyris; YieniVaS. Ferfeoli
YTuTus.S. Romani martyris. Vigilia. mariyris, Medodicpiscopi.
 1207 APPEND. AD SJEC. X. - MONUMENTA LITURG. 120S
XIIIKal. S. Januarn raart. sociorumque ejus. Theo- \ X Kal. S. Severini episcopi in Colonia. Venanlii ab-
dori martyris. balis. Dies JEg.
XII Kal. S. Eustachii martyris et filiorum ejus, IX Kal. S. Columbani monachi et confessbris.
Fausti marlyris. Yigilia. YIII Kal. SS. martyrum Crispini et Crispiniani.
XI Kal. S. Mattha?i apostoli et evangelislse. Dies YHKal. S. Amandi episcopi et
' confessoris, Darias
JEgypt. . virginis.
X Kal. S. Mauritii cum aliis vi. M. DC LXVI. VI Kal. S. Evarisli papse, Florentii marlyris. Vi-
IXJKal. S. Lini papaeet martyris, Teclsevirginis. gilia.
VIII Kal. S. Johannis Baptistseconceptio. . V Kal. SS. APOSTOLOROM SIMONIS et JUDJE.\
VII Kal. S. Firmini marlyris. IV Kal. S. Quirini martyris, Narcissi episc.
VI Kal. S. Cipriani episcopi et martyris, Justinse III Kal. S. Theonesti
martyris, Eusebii martyris.
virginis. HKal. SS. martyrum Quinlini,Gavini.Vigilia.
Y Kal. SS. MARTYRUM COSM/E ETDAMIANI. NOVEMBER.
IV Kal. SS. martyrum Fausti, Januarii, Martialis,
Liobsevirginis. Quinla Novembrisacus vix tertia mansit in urna.
III Kal. DEDICATIO November habet dies xxx. lunam xxx.
BASILIOE S. MICHAELISARCIUN- B
G-ELI. Kal. Novembr. SOLEMNITAS OMNIDM SANCTORUM. Cse-
II Kal. S. Hieronymi presbyteri. sarii marlyris.
IV Nonas. S. Benigni presbyteri et martyris, Hug-
OCTOBER. berli confessoris, ,
Tertius Octobris gladius decimo in ordine necljl. III Nonas. S. Germani epiScopi, Yalenlini presby»
Ocloberhabet dies xxxi, lunam xxix. leri.
Kal. Octobris. S. Remigii,Germani,Yedasli, Amandi, II Nonas. S. Pro'culi episcopi et martyris.
Bavonis confessoru-m. Nonas. S. Felicis presbyteri, Eusebii monachi. Die$
VI Nonas. S. Leodgarit episcopi etmarlyris. JEg.
Y Nonas. SS. Euvaldorum presbyierorum in Colo- VIIIIdus. S. Melani episcopi.
nia. Dies JEg. YII Idus. S. Wilbrordi episcopi et confessoris.
IV Nonas. SS. Marci, Marciani, Marsi martyrum. Vlldus. SS. quatuor Coronatorum.
III Nonas. S. Apollinaris episcopi, Flavinae vir- V Idus. S. Theodori marlyris.
ginis. Y Idus. S. Demetrii cpiscopi. DEDICATIO ECCLESIJE
II Nonas. SS. martyruni Marci et Apulei, Caprasii C MA30RIS. HETHARlCUS ABBAS.
abbaiis. III Idus. S. Martini episcopi. S. Mennsemartyris.
Nonas. SS. martyrum Sergii el Bachi. II IdllS. S. KUNIBERTI ETLlAFWINI CONFESSORIS.
VIII Idus. S. Reparatse virginis. Idus. S. Bricii episcopi et confessoris.
YH Idus. SS. martyrum Dionysii, Rustici et Eleu- XVIII Kal-.S. Clementini episcopi.
therii. XVIIKal. S. Secundi.
VI Idus. SS. marlyrum Gereonis, Victoris, Cassii, XYI Kal. S. Otmari confessoris, Magniconfessoris,
Florentii et aliorum ccccxxxn. Eucherii confessoris.
Y Idus. SS. marlyrum Tharaci, Probi, Andronici. XV Kal. S. Aniani episcopi, Florini confessoris. Sol
1Y Idus. SS. martyrum Cipriani et Felicis, Nidisli in Sagittarium.
martyris. XIVKal. S. Romani confessoris el marlyris.
l!I Idus. S. Laurenlii episcopi et confessoris, Lu- XIII Kal. S. Simplici episcopj.--
penlii episcopi et confessoris. Xll Kal. SS. martyrum Bassi, Dionysii.
II Idus. S. Calesti papse et martyris. Recordatiofra- XI Kal. S. Mauri martyris, Columbaniabbatis.
trum. XKal. S. C.ECILI<E VIRGINISET MARTYRIS.
Idus. SS. Maurorum marlyrum in Colonia, AureliseDi IX Kal. S. Clementis episcopi et martyris, S. Feli-
virgmis. citatis.
XVII Kal. S. Galli confessoris, Eliphii martyris. He- VIII Kal. S. Chrisogoni martyris.
ribnrga soror S. L. VII Kal. S. Pelri episcopiet martyris, Maximi con-
XVI Kal. S. Florenlii episcopi. fessoris.
XV Kal. S. Lucse evangelistaeet -confessoris. Soi in VI Kal. Amatoris episeopi, Nicandri, Gassiani mar-
Scorpionem. tyris.
XIV Kal. S. Desiderii, Ferti, Januarii martyrum. ; Y Kal. S. Theodoli martyris.
XIII Kal. S. Neoris martyris, et SS. Lucii, Mareel- IV Kal. S. Sisinnii episcopi. Dies Mgypt.
lini martyrum. III Kal. S. Saturnini martyris. Yigilia.
XII Kal. S. Hilarionis monachi, et SS. xi. millium II Kal. S. ANDREJE APOSTOLI.
virginum in Colonia. DECEMBER.
XI Kal.' S. Philippi episcopi et martyris, Severi Dat duodena cohors septeni inde deccmque Deeem-
episcopi, Marci episcopi et cpnfess. fbris.*
 1209 M-ARTYROLOG. ANTISSIOD. • 1210
Decemberhabel dies xxxi, lunam x-xix. A XVII Kal. S. Valentmi episcopi et confessoris.
Kal. Decembris. Sanctorum marlyrum Crisanti, XVI Kal. S. Ignatii.episcopi et martyris.
Mauri, Darise marlyris, Eligii episcopi. XV Kal. S. Simplicii episcopi. Sol in Capri-
IV Nonas. S. Longini militis et rnartyris. cornium.
III Nonas. S. Lucii regis et confessoris. XIV Kal. S. Secundi, Zozimi martyris.
II Nonas. S. Barbarae virginis el martvris. XIH Kal. S. Anastasii episcopi et confessoris Yi-
Nonas. S. Talmatii martyris. gilia.
VIIIIdus. S. Nicolai episcopi et Ilermogenis. XII Kal S. Thomce apostoli in India. HILDIGRIMDS
YII Idus. Octava S. Andrese aposloli, Maulurii EPISCOPUS.
marlyris. XI Kal. S. Theodosisevirginis
Ylldus. Sanctorum confessorum Euticiani, Euse- X Kal. S. Yiclorise virginis el martyris".
bii et episcoporum IX Kal. Vigilia Natalis Domini.
V Idus. SS. martyrum Petri, Successi. VIII Kal. NATIVITAS DOMINI NOSTRI JESUCHRISTI.
IV Idus. S. Eulalisevirginis et marlyris. VII Kal. Nalalis S. Slephani protomarlyris.
III Idus.~S. Damasi papae. VI Kal. S. Johannis apostoli el evangelislce.
11 Idus. S. Finiani eniscoDi et martyris. Dies 15 V Kal. SS. Innocentium martyrum.
JEgypt. IV Kal. S. Felicis papaeet martyris.
Idus. S. Lucise virginis et martyris. III Kal. S. Perpelui episcopi Turonensis
XIX Kal. Jan. S. Nicasii episcopi et confessoris. II S. Silvestri papse, Columbcevirginis.
XVIII Kal. S. Aiireliani episcopi et confessoris. Dies
JEgypt.

MARTYROLOGIUM DiSIGNIS ECCLESIJ ANTISS10D0RENSIS,

JANUARIUS. G Nonis Januar. Romsenatalis sancli Telesphori papse

Jani prima dies el seplima fine timetur. et martyris. Jerosolymae B. Simeonis prophelse,
KalendisJanuarii. Circumcisio et octava Domini no- qui Dominum noslrum JESUM CHRISTUM in ulnas
stri JESUCHRISTI. RomseS. Almaehii martyfis, et accepit. Apud Antiochiain in ecclesia quse vocatur
S.Martinsevirginisetmartyris.ApudSpoletumcivi- Pcenitentia, depositio Simeonis monachi qui in
tatem passio S. Concordiimarlyris. ApudCaasaream columna stelit.
Cappadocisenatalis S. Basilii episcopi et confes- Obiit Ebrardus subd. et canon., qui dalis in
soris.InAfrica natalis S.FuIgenlii episcopi et con- cvaustrum faciendum c solidis, dedil etiam domum
fessofis. Apud Alexandriam S. Eufrosinsevirginis. sUamcanonicis et vineas, hoc paclo ut fratres sui
In lerritorio Lugdunensi nalalis S. Eugendi abbalis. anniversarinm-ejus diem inde facerent, et canonici
RavennseS. Severi episcopiet manyris. ItemRomoa canonicis refeclioriempersolverent. Quod si faiere
martyrum xxx. recusarent, canonici domumet vineas sibi accipe-
Obiit Rebertus Levila cl canomcus.' Jpsa die in ' rent, et anniversarium idem cum eleemosyniset
lerrilorio Arvernensi, coenobioSiiviniaco, depositio refectione celebrarent.
domniOrditonis Cluniaceinis abbatis. ' VIII Idus Januarii. Epiphania Domini noslri. In ci-
IV Nonas Januarii. ln Thebaide depositio beali Ma- D D vitate Anliochisenalalis sancti Juliani marlyris et
charii abbatis. El in Ponto civitate Thomis trium Basilissseet Celsi pueri el Marcianillse,et Anlonii
fratrum Argei, Narcissi, et Marcellini pueri et presbyteri et Anaslasii martyrum. In territorio
mart. In Frisia passio S. Theaginis martyris. Remensi passio sanctse Magnsevirginis. Antissio-
111Nonas Januar. Romse natalis S. Antheros papse dero translatio sancti Germani eonfessoris.
- et Obiit .dominus W.-hujus sanctce ecclesiceepisco-
martyris.Parisiusdeposilio sanctseGenovefsevir-
ginis. In civitate Aulana passioS.Petri, qui crucis, pus. Ipso die Wadricus miles de Warziaco obiil.
supplicio est interemptus. Yiennsesancli Florenlii VII Idus Januar. Relatio JESUex JSgypto. In Antio-
episcopi. - chia natalis sancli Luciani presbyteri et martyris,
Obiif Gislebertusepiscopuset Ablenus archidia- qui in qualuor parlibus esl divisus, et in singulis
conus. - lapidibus ligatus et in niare mersus.
Pridie nonas Januar. Apud Cretam natalis S."Titi VI Idus Januarii. Neapoli in Campania sancli Severi
aposlolorum discipuli. Romae SS;" mart. Prisci confessoris, Belvacus sancti Luciani presbyteri,
presbyteri et Priscilliani et Benedictse religiosis- Maximiani et Juliani martyrum.
simsefeminseet- bealae Dafrosssmartyris.et alio- Obiit Anaslasius Senonum archiepiscopus.
rum VIImart. "V Idus Januar. Apud-Smyrnanv natalis SS. Yitalig,
1211 APPEND.AD SMC. X. — MONUMENTALITURG. 1212
Revocati etFortunati; etin Maurilania CsesariensiA Eodem die Gnrardus obiit hujus ecclesiceccmo-
natalis sanctaeMarlinsevirginis. nicus el prwpositus sanclce Mariai. Item obiit
IV Idus Januar. In Tiiebaide depositio sancti Pauli Vaulerius levila et canonicus, qui dedil acl offieium
primi eremiJse, qui a xvi aelatis suse anno usque altaris S. Slephani vHlimenla sacerdotalia el lir
ad cxm solus in eremo permansil.ejusque animam brum neccssarium ad missain celebrahdam, et [fci-
inter sanctorum choros ad cceltimferri ab angelis tribus dedil duos molendinos npud Villarhnovam,
B. Antonius vidit. El in Cypro B. Nicanoris qui domum , viridarium , viiium ad sui memoridin^a-
fuit unus de vn diaconibus. ciendqm.
Ipsa die Leotardus sacerdos -el decanus Seno- XV Kal. Febr. Cathedra sancli Pelri apostoli qua
num obiit. Item Frotmundus miles S. Slephani piimum Romse sedil. Eodem die naialis sanctae
obiit. Priscse virginis el marlyris. Et inPonto nalalis
III Idus Januar. In Afiica nalalis sancti Salvii mar- SS. martyrum Mosei et .Ammonls. Alexandriae
lyris. Apud Alexandriaih nalalis SS. confessorum sancti Maximi episcopi et confessoris. In civitate
Petri, Severi et Leutiei. Apollonia passio SS. Tirsi, Lenci et Gallenici.
H.Idus Jan. Apud Achaiam natalis sancti Saluri. Antissiodero dedicalio beatse et gloriosseYirginis
marlyris. Eoiiem die sancli Archadii jiiarlyris, ^' MARIJ3.
Apud Lingones sancli Gregofii episcopi et con- Obiit Gislaudus presbyter, qui cum fratre suo
fessoris. Fredeberlo diacoho el Yinbefto laico dederunt
Idibus Jan. Romsevia Lavicana coronoemililum XL. fralfibus mansum suuin cnm omnibus appendiliis
Piciavis deposiiio S. Hilarii episcopi et confes- suis, devineis arpennesvm, de ttrris ancingas -sex,
soris. Remis nalalis S. Remigii episcopi et co •- qui est silus in pago Senonicoin villa Gaciacoad
- fessoris. OetavaeepiphaniseDomini. refectionem-ccmonrcis celebraiidam.
Ipsa die Rainaldus JEduensis episcopus ab hoc CommemoralioGaufredi et uxoris ejus Ilelilra-
saiculoesl imnslatus. d-ce,pro quorum-avsolvtioneei sancta: M-aricevene-
XIX Kal. Febr. In Aiuiochia GlicCrii diaconimullis rdtione Ricco filiiis 'eofum 'vine&m'dedil, de qua
lornientis passi et in mare mersi. Nola Campanise fralribus dedicalionis ipsius Virginis die daretur
passio sancli Felicis presbyteri sepulti in Pincis. pro lemporerefeclio.
Et alibi deuositio sancti Eufrarii episcopi et con- XIYKal. Febr. Jerosolymsenaialis Marlhseet Ma-
fessoris rise , sororum Lazari. In Smyrna naialis S. Ger-
Ordinatio Gerranni £piscopi, qui dedit frairibus manici inart. ac bestiis damnati. Corbionis mona-
in comilatu Lalicensi Gaiacum cum omnibus ap- J sterio nalalis sancti Launomari confessoris.
pendiiiis suis. Vineam quoque qua; est in suburbio Obiil Airricus levila. Eodem die Frodo levita et
civitatisquce dicihtr Cersereclus,quam qui habuerit cananicus obiil, qui pro salute ctnimcesuai fecit
per charlam del frahibus vini-modium luium ad huic ecclcsicecolumbamarqenli auro > . . deaura-
minoremmensuram. tam cum corona el -ccdenisar,genteis.desuper.,allctre
Eodem die Rotdutphus rexobiit.Ipsa dieTetardus pendefiicmad corpus Dotnini noslri JESUGHMSTI
miles a'b inimicis inlerfeclns est, et Frotmundus conservandum.
.sacerdos. Item ipsa dic obiit Heldricus -abbas S. Eodem die Wilielmus cancnicus et levila obiit,
Germani. quipro rcmedioanimcesucead biblioihecamfacien-
XVHIKal. Febr. In jEgypto B. Macharii abbalis dam de nummis suis libras quatuor •dedit. Item
discipuli S. Anlonii. El alibi S. Ilisiodori confes- obiil Rodulphus sacerdos et canonicus, qui c-bre-
soris. Andegavis B. Mauri nionachi ct abbalis. El missionem peccalorum dedil -ecclesimcalicemar-
alibi deposilio Abacuc et Michseseprophetarum. /jenteum, missale tibrum ovlimum et sacerdolal-e
XVII Kal. Febr. Romse via Salaria in cimileri® indumenlum.
Priscilhc, deposilio Marcelli papse-et martyris. n Xlll Kal. Febr. Ikmise natalisF-abiani papseet mar-
Arelate sancli Honorati episcopi et confessoris. tyris , et sancti Sebastiani martyris , in vestigia
Parrona ccenobio sancli Fursei confessoris. apostolorum sepulti. In c.imiterio Callisti via
Arvernis natalis sancli Boniti .episcopi et con- Appia Marii el Marthas cuin filiis suis Audifax el
fessoris. Abacuc. Lugduno GalliseCleinentis presbyieri.
Obiit Heriberlus episc. et postea monachus. XIIKal. Febr. Romsepassio sanclse Agnetis vjrginis.
Obiit Arnaldus diaconus et magisler. Item obiit Alhenas B. Publii episcopi, qui a B. Paulo apo-
Gyla boncememoriaifeminaDeoquesacrula. Eodem stolo episcopus ordinatus est. Trecas ualalis san-
die obiit Gaufridus hujus ecclesicecanon. -et-de- cliPatrocli martyris.In Hispaniis natalis SS.mar-
canus. tyrum Fnictuosi cpiscopi, Angurii et Eulogii
XVIKal. Feb. In ^Egypto apud Thebaidam nalalis diaconorum.-
B.Anlonii monacbi. Bituricas depositio Sulpicii Ipsa die Johannes humitis episcopus micjravit
episc. cl confessoris. Lingonas passio SS. gemi- ad Dominum,vixilquein episcopaluann. -1, meiises
norum Speusippi, Eleusippi et Meleusippi Leo- xi, dies "lotidem.
nillae, JoYillseet Neonisi XI Kal. Febr. In Hispaniis-sancti Yincenlii diacoiu
 -' '' Iti
1213 MARTYROLOG.ANTiSSTOD-.
et martyris. Romsea'd a'quas Saivias naialis sah- -A iyfis. -Jerosorymae,B. MaUliiJe'episcopi. Eodem
cli Ahastasii wonaclii et mnrtyfis de Persida. die, S. Aiexandfi hiartyris. Malbodio hiohaste-
Eodem 'dieihGaliiis, civitaTeEbreduhO',SS. mar- rio, nalalis saiictse Aldegundisvifgihis.
lyrum Yincehlii, Orohlii'et Yiclorihirln terriloric Pfidie Kal. Feb-. ApVVd Ale^ahdfiain, tiatalis S. Me-
Yietinensv,passio SS. xvhi. tfahi maf lyris. Item Alexandfise,hatalis SS. mar-
X KaIr*Feb.Romaenataiis S. Emefehtianse virginis tyfum Tifsi, Saturhihi et Yicloris-.Trietttina civi-
et martyris. Et fh MaufitaiViseivitate NeocSesa- tate-, beati Vigilii episcopi et waftyfis. E't alibi,
rieirsi nalslis S. Severiani «t Aqui^tuxoiis ej"u'« SS. martyrum €yri, Joiiannis^ et SS. Yirgimim
igne combustofum. Eodeni die, natalis S. Par- Th-eodoclse-, Theoiioliisel Eudoxise, 'etsanctse ffia-
menii diaconi, qtii mms fuit 'de Septeni diaconi- tris «artrhi Athaiiasise.
bus. Toleto civitare, natalts S. Hildefehsi 'episcopi FEBRUARlUSi
et confessoris. Kalehdis Februarii. Apud AntiocManv, natalis S.
IX Kal. Febr. apud Ephesum, natalis sancti f iino- Ignatii episcopi et ihaflyris. Et in Scotia sanctse
thei -discipuliB. Pauli apostoli, eujus corpusxx -Brigiria;virginis. Smyrnae,hataiis S: Pionii mar-
anho 'Cohsiantlni impefaioris Coristaiiiiiiopbiini lyris. Et -alibi^ beati -Effremdiaconi. Tricaslina
-
trahslaitfm est.In AntiOciiia,VialatisS. Babilli epi- % oivitate, sanui Pauii episcopiet confessoris.
S. Saviniani Et Neocsesaria IV Nonas Febri Purificatio S; Mafia3.GajsareseB.
scopi.Trecas iriafiyris.
'clvftate, hatale sanctorum rhaftyrum Mafdohii, Cornelii cenlurionis, ipsius urbis episcopi. Romae
Musonii,Metelli, Eugenii. nataiis' S. -Apronianimart.Yris.-Aurelianis,depo-
Yill Kal. Febr. ConversioS. Pahli apostoii e't trans- sitio Floscoii episcopi et Sicai-iaeDeo saeratse vir-
iatio corporis ejus. Apud Damascum dtpositio 'giiiis-.
II Nonas Febf. Ih Afriea-, Bi •Gelef-ini«diaconi-, et
Aaaiiiaj,quiipsu"niPauiumi)ap"tizavii. Eodem die,
SS. ViVai-lCyfiWn GeieVihaV iaviaJ'ejiis-,et L-aVifeiitini
nataie B. Gregorii Nazianzeni episcopi, qui Theo-
et Ignatii. Lugduno, deoosilio -B. Kiplcini eoi-
logus appellatur. Arvernis S. Pfsojecti episcopi el
scopi.
martyris, et Marini viri Dei. Apud Gabalensem Pfidie Nbnas Feor. In civitate iEgypti-,-^qu'*'app'ei-
civitalem S. Severiani episcopi.
ialur 'Tiimliis,passio bealissinii Pbilese ejusdem
VII Ral. Febr. In Nicsca Smyrnse, natalis S. Poly- tifbis episcopi-,et Philoromi tfibuivi et liihumera-
carpi episcopi et marlyris discipuli S. Johannis biliuni marlynini-. Trecis S. Avehtihi epis'c6piet
apostoli, et Theogenis cum -aliisxxxvi. In Beth- •Conifessofis.AhtissWdero,S. Alexandrl-subdiaconi
leeni dormitio sanctse1'aulssmatris Eustochii vir- ^ 'etconfessoris.
ginis Christi. Et in inonasterio Galse, depositio Obiil Einmeiia Deo "sacraVa.
Bathildis reginss. Nonis Febr. Apud Siciliam civitale Cathanehsiiin),
VIKaL Febf, Constantiiropolij-depositio S. Jolfah- passio Sv Agathsevifg. Yiehha B. Aviti episcbpl-el
tiis Chrysostonii episcopi et confessoris-.Eodem •confessoris.
die, nalalis S. Marij ahbalis monasierio Boba- Eodem -die-o'M'U 'GisleberWssa'cer'dbs•cWque deca-
censi. nus, posleci 'iiionachuseffeclus';ii Raginaldussa-
OViit Hefibatdus -levita, qui iledil fralribus de befdos "aiqueiarionicustjbiii.
pfcudio swo mansum el dimiclivmin Senonico-,in YIIIIdus Febr. Caisarsea Cappadocise, NaialisSan-
villa <ju'aidichuf Liviniacus-,imh niancipiis el 'om- et* Dofolbescvitgiiiis et itfariyris-.^t sancti Tiied-
nibus adfacenliis -et<quinquearipennos4t vhiea %i phiii Vnartyrissctolaslici. Arveriiis hatalis S. An-
viila Pauiiaeo. HubeUm •diacoriasvbiit, -elAdoy- Uiolianihiartyris-. Atfabis '(?.Atrebalis], SS. -c'on-
iixisisacerdoset <decanus TessoruihVedasli 'e't-AuVaWdi giofiosissimofuniepi-
Obiit Atto sacerdoset canonicus hujus cc&<esice «tbporuttV.
succehlof egregius, qui 'oiniiibus qum habebat%i "VIIIdiisFxjb. Ih Brilanniis ci^vitateAugusta-,liataiis
ekemosynam datis-, cum seivis-, vineis et rebus " -sancti-Augiiliepiscopi =etinaVtyfis. Apifd Asiam
aliis, ecclesiamIwnesldvitiibris suis. provinciani-, S; Apolloharis Hierapolitahseiivbis
V Kal. Febr. Romse octavas S, Agnetis virginis e£ anlisliiis,
marlyriSi Apud Alex-aiK^riamdeposiii» B. Cyriili VI Wiis Febf. Apiid Afiheniam riiinofeih, natalis
episeopi. In Torhodorensi-, Reomago «lonasterio, - SS. Dionysii-,Ehiiliahi et Sebasliahi. Rothsede-
transilus viri apo-stolici,-.-doctoriseslmii, Johan- positio S. Pauli •epis'<;opii Alexandfioe,iiatalis san-
iiis summi confessoris. ctse'Colnihaemartyfis.
Qbiil Carolus imperalor. "GotetindisDeo sacmta. Yldus Febr. Apiid Pontum proVinciam,S. Atlieno-
IV Kal-.Felm RotnseSS. marlyrum Papise elMauri dori episcopi, fralris beati Gregorir, qiiiot Tireo-
lailitum. TreYiris depositio S-. Valerii ei>iscopi dorus «ogtfomihaihs est. Alexahcifise,natalis S.
discipuli saivcti Petfi opostoii. Treeas, sanclse Apoilomaevirgiiiis.
Saviiue virginis. IV-fdus Fcbr, Ih -Beneventb,hatalissaiVclaVSchola-
iii Kai-.Febri la Aniiochia pi'ssio S. Ilippolyti rnar- sti'CoaviSrginis,Sofol'is S.-Behedicti.in "0'rienle vi),
•(4) KieiM'of-, VVaiiVverMsftoma; via Appia-.
1213 APPEND. ADSMC. X. — MONUMENTA LITURG. 12IG
S. Solberis virginis. Romss, SS. martyrum Zo- A X Kal. Martii. Apud Tyrum multorum marlyrum,
tici, Irenssi, Hyacinli et Amaniii. Apud Sancto- qiiorum numerumDei scienlia colligil.Romaede-
nas, Trojani episcopi et confessoris. positioGagi episcopi, et alibi Victoriset Coronse.
III Idus Febf. Alexandrise, deposilio S. Eufrasise In Alemanniabeati Galli confessoris.
virginis, Lugduno, nalalis B. Desiderii episcopi Eodem die obiit Erembertus sacerdos et prm-
et confessoris. Eodem die S. Severini abbatis. positus, qui dedit fratribus alodum in Antonno
Obiit Aldoenussacerdos, qui dedit fratrlbus pa- villa, quem comparavifde Regemberlo.
trimoniumsuum in Valeria villa. IX Kal. Marlii. In Sicilia martyrum septuaginta et
Pridie Idus Febr. In Africa, SS. martyrum Satur- novem sub Diocletianodiversis tormentis passi.
nini presbyteri, Felicis, Apelii et sociorum ejus, In Africa civilate Adrumeto nalale' sanctorum
aui passi sunl pro Chrislosub Anolinoproconsule. martyrum Veroli, Secundi, Servuli el alidrumxx.
Apud Alexandriam, Modestiet Animonii marty- Goffridus canonicusS. Stephani et decanus S.
rum. In Africa, passio S. Damiani militis. Pelri obiit
Eodemdie obiit Roberlus hujus ecclesimepisco- VIIIKal. Martii. Apud Antiochiam Cathedra S.Pe-
pus, qui annuale beneficiumpro defunclo canonico tri apostoli qua primum sedit Antiochise. In
instituit, 'et molendinum sublus.murum ab Atone B Alexandria Abilii episeopi adjutoris Johannis
acquisilum, fratribus hujus ecclesimconcessilet apostoli et evangelistae,et alibi beali Aristio-
sauvamenlumduplex a Putvereno . . . .removit. donis, qui unus ' fuit de. sepluaginta duobus disci-
Idibus Febr. ApudAntiochiam.nalalis S. Agabi pro- - •
pulis.
- phetse. In Mililana civitale Armenise, natalis S. VII Kal. Marlii. Apud Smyrnam natale S. Sineri
Polieucti martyris, qui Latine inlerprelatur mul- monachi et marlyris, el sepluaginta duorum mar-
lum orans. Andegavis,S. Lisinii episcopi et con- tyrum. In Asia Polycarpi episcopi.
fcssoris, Lugduno, deposilio S. Slephani, episcopi Ipsadie Otto BurgundimmarchioobiilDCCCCLXIII
- et confessoris. incarnalionis Dominicm anno. Ilem obiitOberlus
Obiit Aaron episcopus, miles.
XVI Kal. Martii. Roma?, natalis S. Yalenlini pre- VI Kal. Martii. Natale S. Malhise apostoli, et inven-
sbyteri et martyris. Inleramnis, natalis S. Yalen- tio capilis Joliannis Baptislse et prsecursoris Do-
liui episcopi. Apud Alexandriam SS. martyrum itiini. Apud CsesareamCappadocisenalale S. Ser-
Bassi, Antonii, Protholici, qui in mare mersi gii martyris.
sunt. Eodem die, SS. marlyrum Vilalis, Feli- ObiitdomnusBelto episcopus,qui dedit fratribus
culae et Zenonis cum aliis plurimis. In Eraclea, C1 Vendosamecclesiamet Ronlonnacum villam, et in
natalis S. Felicis, Januarii. Et alibi passio S. Se- ' Corboiaco mansum 1 ad exhibendamrefeclionem
reni. el communeobsequium-
XV Kal.Marlii. Romae,nalalis S. Cratonis martyris. YKal. Martii. Apud JSgyptum natale 'sanctorum
Apud Sehasteir civitalem, passio S. Blavii [/. Bla- martyrum Yiclorini et Yicloris, Nicefori, Clau-
sii] episcopi et seplem Feminarum sanciarum. - diahi, Dioschori, Serapionis et Papise. Pamphilia
• Ipso die, tlepositio Quinidii episcopi el S. Sil- nalale S. Nestoriset confessoris.
vini episcopi. Interamne, natalis S. Agapaevir- IVKal. Martii. In civitate Pergem Pamphiliaebeati
ginis. Ncstoris episcopi et martyris. In Alexandria beali
XIY Kal. Marlii. Natalis S. Onesimi apostoli, qui Alexandri gloriosissimiepiscopiet confessoris.
Romse lapidalus, ad Ephesum corpus ejus dela- III Kal. Martii. Apud ilispaniam civitale Ilispali na-
lum est, ubi fuerat ordinalus episcopus; el in tale S. Leandri episcopi, ad quem B. Gregorius
Cumis, sanctae Julianse virginis. Et in iEgypio, libros Moralium scriosit. Et in Alexandria Juliani
Juliani marlyris cum aliis numero quinque millia. martyris.
XIII Kal. Martii. In Perside, nalalis S. Polychronii _ II Kal. Martii. In lerritorio Lugdunensi locis Juren-
episcopi et marlyris. In Africa passio S. Donali, sibus depositio B. Romani abbatis. Eodem die
Secundiani, Romuli, cum aliistxxxvi. In Scotia sanctorum Macharii et,Rufini.
S. Fintani presbyteri el confessoris. MARTIUS.
XII Kalendas Marlii. Hierosolymis beati Simeonis Kalendis Martii. Romaenalale sanctorum marlyrum
cpiscopi el maiiyris. Romsesanclorum mariyrum CCLX, quos jussit primo Claudius pro Christi no-
Claudii et Proepcdignseuxoris ejus, el filiorum mine damnatos arenam fodere, deinde prsecepit
Alexandri et Curse, el fralris Claudii, beali Maxi- ul foras muro porlae Salarise mitterentur, et in
mi. Apud Alexandriam beali Dionysiiepiscopiet amphitheairo ejusdcm civitatis militum sagiltis
.confessoris. jnterficerentur, Andegavis Albini episcopi et con-
Obiit Walterius Anrelianensisepiscopus. fessoris. Carthagine passio Donati martyris. Apud
XI Kalendas Marlii. Romsenalale S. Gabinii pre- urbem Antinoum passio beati Leonidis. -
sbyleri et martyris palris bealissirnsaSusannse. Obiit Actaldus sacerdos, qui dedit hospitalifra-
In Africa Publii, Marcelli, Juliani marlyrum. irutrisuorum in villa Gralis mansum cum vinea
Obiit Robertusmiles. adlmrente. Eodem die Rotfredus decanus viam
 1217 ".::: MARTYROLOG.ANTISSIOD. 1218
universcecarnis est ingressus. Guadilo subdiaconus A divini attaris ecclesimS. Stephani in Piscastolo villa
obiil eodem die, qui dedit fraUibus suis alodum mansum unum.
suum in ioco qui dicitur Vallis cum vineis el silvis Ylitlus Martii. Apamia natale sanclorum martyrum
se.umancipiis.Jpso die Enricus subdiaconusinter- Alexandri et Gaii de Eumenia. In Persida sancto-
fectusest. Item Waldricus prapositus corpus lerrm, rum marlyrum XLII.In Anliochia Agapsevirginis.
bealumChrislo tradidit spirilum. Parisius sancli Drothoveri abbalis, discipuli beali
VI Nonas Martii. RomsBnatalis sanctorum martyrum Germani episcopi. Luxovio monasterio sancti At-
tali abbatis.
Jovini et Rasilei, et aliorum plurimorum marty-
rum sub Alexandro capitali sentenlia damnalo- V Idus Martii. Apud Alexandriam nalale sanclorum
rum. Item RomaeSimplicis papaeel martyris. Pbiloni episcopi, Candidi,Yalerii cumaliis viginli.
V Nonas Martii. ln Hispaiiia sanctorum Emittenrii Apud Sebasten _Armeniseminoris natale sancto-
-et Cheledonii martyrio coronatorom. Anlissioiiero rum xLmartyrum, qui crurifragio marlyrium con-
naiale sanctse Camillse virginis. Csesaresenatale summarunt. Carthagine natale sancli Heracli.
sanctorum niarlyrum Marini militis el Aerii sena- Antissiodero sanctrYigilii episeopi.el manyris.
toris. Ipso die Agano decanussancli Slephani obiit.
IV Idus Martii. Natale sanctorum Innocentii papse
IV Nonas Martii. Nalale sancli Lucii papaaet mar- el bealissimi Gregorii papse et prsecipui doctoris.
tyris. ltem, R011133sanclorum mariyrum nongen-=
sunt in cimiierio ad sanctam Apud Nicomediam nalale beati Petri excellenlis-
torum, qui positi simi et martyris, qui fide et nomine hseres almi
Ceciliam.Eodem die natale sancti Gaii palatini in Petri apostoli exstiiit aliorum oclo.
mare mersi. Nicomedia passio sancti Adriaui Obiil Adalgarius diaconus, qui dedil fratribus de
cuin aliis numero viginli tribus. vineis arpennos vi in circuilu Graliaci ad sui me-
III Nonas Martii. Anliochia passio sancli Focse moriam celebrandam. Eodem die ordinalio domni
marlyris, cujus ecclesise januam si attigerit cre- Bellonis episcopi.
dens quilibet colubrino morsu percussus, statim
sanatur. Ipso die sancti Eusebii palatini et alio- III Idus Martii. Nicomedia natale sanctorum marty-
rum novem martyrum., rum Macedoniipresbyteri et Palricise uxoris ejus,
et Modestaefilise ejus. Nicaea civitate sanctorum
ObiitWalo TrecassinceEcclesim episcopus. Eo-
demdie ordinaliodomni Hugonisepiscopi,qui dedit marlyrum Theusetse, Horis, Theodorse, Nimpo-
dorse, Marcii, Arabise, qui omnes igni traditi sunt.
fratribus in die ordinationis sum altare Billiacensis In Tbebaida sanctse Euphrasise virginis. In terri-
ecclesim. r<
torio Nevernensi sancti Yiventii presbyteri.
Pridie Nonas Marlii. Nicomedia natale sanclorum Pridie Idus Marlii, Romaenatale sahcloruin
marty-
Victoriset Yictorini, qui tormentis multis afflicti, rum XLVII,qui baptizali sunt a beato Petro cum
et retrusi in carcerem, ibidem vitse suse cursum teneretur in cuslodia, qui omnes Neroniano gla-
impleverunt. Civitate Toleto depositio sancti Ju- dio consumpti sunt. Apud .Laodiciam natale san-
liani antistitis. cti Segaris episcopi et martyris. Nicomedia Feli-
Nonas Martii. Mauritania civitate Tuburbitanensi cissimi,- Dativi et Frontinae. Romse Innocentii
passio sanctorum martyruni Satiri, Perpetuse et episcopi. In Africa sancli Pelri marlyris et sancti
Felicitaiis, et cum eis Revocali, Saturnini et Se- - Eufrosii.
cundoli.
VIIIIdus Martii, Carlhagine natale sancti Pontiani Idus Martii. In Csesarea Cappadocise passio sancti
diaconi et beati Cypriaui episcopi. In civitale Longini, qui lalus Dominilancea perforavit, ut in
Antinoum natale sanclorum martyrum, Pliilemo- gestis ejus invenitur. Thessalonica civitate naiale
sanctse Malronse martyris, quse viriliter usque ad
nis, Apollonii,Arriani, Theolici et aliorum 111in
morlem in confessione Cbristi permausit. Romse
liiare mersorum.
Eodem die dc.funclorumcommemoraliomonacho- D Zacharise papae.
rum monaslerii de Cafilale solemniter, quod et ipsi Obiit eodem die Adelhelmussacerdos et concen-
pro defunctis noslris celebrant. tor,. Eodem die obiit Odo miles, qui apud Creve-
VII Idus Martii. Nisena civitaic natale sancti Grego- num villam alodum suum canonicis dedil.
rii episcopi fratris beati Basilii. Barzilona Paciani XYII Kalendas Aprilis. Aquileia beati Hilarii epi-
episcopiel confessoris. 4pud Sebaslen Armeniae scopi et Taciani diaconi, qui una cum filio suo
minoris natale sanctorum gloriosorum marlyrum Felice, Largo et Dionysio marlyrium consumma-
XLinilitum tenipore Licinii regis. Nam etnomina" runl. Romse Cyriaci marlyris, et cum"eo Sma-
et gesta eorum babentur. In AiVicaCyrilli, Feli- ragdi et Cresceniiani, et aliorum viginti marly-
cis, Philippi, Mariani, Rogati, Concessi. rum. Arvernis sancti Patricii episcopi et confesso-
Obiit Wata episcopus, pro cujus memoria fa- ris. Nicomedia Casiorii martyris.
cienda Ansergisusgermanus ejus arcniepiscopus.... XVI Kalendas April. In Scotia nalale sancti Patricii
duos mansoscum regali et episcopaticonsensufra- episcopi et confessoris, qui primus ibidem Ciiri-
tribus dilargilus esl, et in administratione luminis slum evangelizavit. Alexandria nalalc sancli
 APPEND. AD SMC. X. -, MONUMENTALITURG. 1220
Ambrosii diaconi. Nivigella monaslerio sanctaeA Syria sancti Seleucii, iteniaue in. Frigia sancti
Gerlrudis virginis. Agapiti.
XV Kalend. April. Apud Caesaream natale sanctl YIIIKalend. April. Apud civitatem GalileseNazareth
Alexandri episcqpi et martyris, qui cum Narcisso Annunliatio sanctaj ac perpetuse virginis Maria3,
Hierosolymitanse Ecclesise gubernacula suscepit. et in flierosolymis, crucifixio Domini nostri Jesu
Ro.mseCyriili episcopi et confessoris. Christi. Apud.Syr-miumnalale sancti Heranei epi-
Obiil.Waiaharius sacerdos et decanus. s,copiet marly.ris..Rpmsepassio.sancti Cyrini mar-r
XIV Kalend. April. In Csssarea Cappadocisesancti tyris. Nioonie.djanatale sanclaj Sedulse.m.artyris.
Thepdori presbyteri. Apud Penarensem urbeni In An.troins.ulan.atalesancli Erni.elandiab.batis.
beati Jobannis niagnse sanctitatis vm. Surrentum Qbjif Ilduinus Senonfinsi.sarch[diaoqnus hujus
sanctorum martyrum Quinli, Quintilli, Quarlillse, ecclesimcctnonicus..
Marci cum aliis novem. YH.Kalejid. Ap.ri.l.Ro.mses.ancti^astuti presbyieri.el
XIII Kalend. April. In Britanniis natale sancti Chud- m.ariyris. P-enlappJi.m.I.ybia3 Theo.dori.episcopi,
brebcli episcopi et 'confess. Eodem die natale Yi-enei diaconi, Serapionis elAmmonii lectojum.
sancti Archippi commilitonis Pauli aposioli. In Apud Syrmium natale sancli Montani presbyleri
Syria sancloruni Pauli, Cyrilli, Eugenii cum aliis g et Maximseuxoris ejus in mare mersorum.
iv. Ipso die sancti "Wilfranni. Obijt Ayq sanctm Mar\m ancilta. Eodem clie
Obiil Adoarduspresbyler el Aroildis Deo aevota, obiil Anastajsia mafer domini Acardi presbyteri,
qui dedit fratribus in villari Tornetrenseet Maro- qum dedit cqnonicis sctncliSlephani prolomarlyris .
lio qplimurnalodum cum capellapro sui memoria quqmdam viiieam oplimam, Iwc pacto.ut qui matu-
facienda. tinis horis insliterint, vinumdum durarel biberenl.
XII Kalend. April...Apud Cassinum caslrum sancti Ca.noniciautem qui erqnl in capitulo, hocconces-
palris-noslri Benedicii abbatis, qui fuit spiritu sprant.
jusloruni omnium plenus. Et in Flaviniaco ad- YIKal, ApriL Ap,udJ±)gyp,tum% Jobanni.s eremte,
venlus el exceplio corporis sanctaeReginsevirgi- admirandaj sancUt%tis, et propliotisespiritus yiri.
nls el marlyris. In terrilorio Lugdunensi beati Hierosolymis Resurrectio Ppmini nos.tri Jesu
Lupicini abbalis. Et in Alexandria beati Serapio Cbristi. Apud Smyrnani beati Trasese episcopi e$
nis anachoritse. martyris.. In Pannopia sancli Alexand.ri mar-
XI Kalend. April. In Galliis civitate Narbonse tyris.]
nalale sancti Pauli episcopi et confessoris discipuli YKalend.April.CsesaresePaleslinsenalalesanctprum
'
aposlolorum. Apud Corinthum beati Dionysii epi- Q martyrum Prisci, Malchi^ Alexandri. Cavillonp
scopi. Cjvilate Bilerris sancti Afrodisii episcopi et depositio domni Gonlranni regis. Romse Sixti
confessoris. papae. Tharso GiliciseCastoris et Dorothei.
Obiii Conradus comeset Magirifridusmiles san- Modemdie obiii Ansellusjuvenis miles S. Sle-
cli Stephani. Eodem-die obiit Theodericuscanoni- phani. liein, obiit Condrada Deo sacrala.
cus el sacerdos, qui dedit domum suametvineas, IV Kalend. Apri£. Natale SS. marlyrun.i Armogasti,
quidquid eliam proprieiatis habere videbatur, ad Archiniini, el Satyri tempore Wandaliese perse-
hospitalepauperum pro obtinenda venia deliciorum cutionis. Monaslerio .Luxoyiensi depositio beati
suorum. Euslasii abbalis discipuli S. Columbani.
X Kalend. AprLl.Natale sanetorum martyrum Victo-s. Ordinatio domni Watdrici episcopi.lpsa die obiit
riani, Frumen.ii el allerius Prumentii, duorumque Dodo miles sancti Stephani.
germanorum egregio lormenlo coron.atprum sub III Kalend. April. Roinse natale SS. martyum Qai-
Honorico rege. Apud Africam beali Fidelis mar- rini, Tribuni. Apud castrum Silvanectensium de-
tyris. positio S. Reguli confessoris et primi civilatisip-
Gislarus archidiaconus obiil, quidedilfratribus sius episcopi. Thessalonicse natalis sanclorum
siiis onyte pr.mdhimsuum. quodin Melundis et in " Domnini el Yictoris.
cir.cuituipsius habere 'visus est ad memoriam sui Pridie KaJend.April. Romse,S. Balbinsevirginis,quse
faciendam. Eodem die Wittelmus laicus obiii, qui jacel juxta patrem suum Quirinum marlyrem. Eo-
dedit inler frqtres el qllare pqlriinqnium suttm in dem die Amoos propbetse. In Africa SS. Diodoli
Senonico, in vilia Confluente. Eo.dem die obiit et Anesii.
Andreas,miles. Ipsa die obht delhnts levila et canonicus, vir
IX Kalend. Ap.ril.In Syria natale sancli Seleuci. Ipso honestm vitm , qui canonicis sanrti Slephani ad
die sancto,rumRomuli et Secundoli,qui apud Mau- emendqs redilus raille solidos dedit , de qui-
ritaniampro Christopassi sunl. Romscpa.ssiosancti btts shigulis annis communis refectw canonicis
Pigmenii presbyleri. Hic Jtilianum aposlatam a exltibealur.
. puero nutrivit et' sacris litteris erudivil, a quo APRILIS.
Chrisli fide necatusesl; de- Kalendas April. In Armenia SS. martyrum Quin-
". posleain Tiberim pro
iiincque abstractus, sepullus esl in cimiterioPon- tiani, Yictoris. Romse depositiobeatissimse Theo-
"lianinon longe a sanctis Abdon et Sennen. In dorse martyris. In Tliessalonica nalale SS..virgi-
 " 4222
1221 MARTYROLOG.ANTISSIOD.
num Agapis et.Gyonice martyrum. Ip, Sardinia A lis proplietas. Anlissiodero depositio sancli Palla-
B. Mcritoris episcopi et confessoris. Ipsa di.e S. dii episcopi et confessoris.
Yenantii episcopi et martyris, . Obiit Wamngus, qui dedit fratribus. suum man-
snm iiidominicaliimcum oplima vinea et viridario
QJJjil Guido canpnicus. el Edissw archidia-
conus.. adhmreqie in loco cjllidicilur Mausiacus, qd sui
IV Nonas Aprilis. Lugdunb beati Mcelii episcopi el memoriam celebrandam. Eodemdie Hludovicus.rex
confessoris.Apud,Palaestinamdepositio bealaeMa- objil.
ria3 ^gyptiacse^ quaj Peeca.t.ri.xappellatur. - III Idus Aprilis. Romse natale S. Leoni».papse,cujus
III Nphas.April. Csesaraa Cappadoci.sepassio sa.nctae temporibus exstitit sancla syh.pdusCalcedonensis.
Theo.dpsisevi,rginis. Nicomedja ,.' S. Donali et S Apuil Cretani urbe Gortinanatale sancli Philippi
Amphiani. In Scilliia civilate Thpiuis,,natale san episcopi el confessoris. In Dalmatia civilate Sa-
clorum Evagrji el benigm, lona natale sancti Dpjninionis episcopj et con-
Obiit Abhqhujus ecclesimtnil.es. fessoris cum niililibus vpi. Nicomedi.aS. Eu-
II Nonas Aprilis, Mediolano Ij.ea.tiAmljj?gsi.iepjscopi stprgii.
et cpp.fessprisdpctoris prsecipui. Apud.Ispalhu de- II Idus Aprilis. Rotnsevia Aurelia d.eppsitio beali
ppsilio S, Isidori epi.scopi-et cpnfessoris, B JuljJ episcop.iet confessoris. Ipso die Zenonis epi-
Ipsadie obiitLeolericusvicecomes,hujus.ecclesim s.cppi. , Wapiiigo, dcpositio Constantini episcopi.
vexiLlarius. tAnlissiodero beati Telrici episcopi
Eodem die Guiltelmus snbdificonus canonicus
Npnas.Apjlijs, Thessalonicsenatale sancte Hyrense
virginis et niartyris. Appd ^Egypiun^ nalale san- feliciter emisit spirilum, el prq deliclorum suorum
remissione dotnum suam et vineqm canonicis
ctprum NJchanpris,, et Apollonii,. et Martianaa,
quoru.m gesta hab.entur. dedit..
Eodein,die qrdinatio domm iter,tbgldi episcopi. I.dusAprilis. In, Calcedpnia natale sanctsa Eufemise
Ilem ipsa die Ingeluinm miles obiif,. virginis el martyris. Apud Pergainuni Asjacurbem
VII Idus Aprilis. Roinae i.iataie S, Sixti papss et natale SS. martyrum Carpi episeopi, et Papilii
martyris, lempprib.usAdrianJ pa,ssi, IIJIMa,cedonia diaconi, et bealse Agatbonicce, et aliarum mtilta-
rnm. In Hispania natale S. Herminegildis regis el
s.anclprum TimoiUei,et, Diogenis. Libias superio-
ris, Theodoii epjs.copi,.Herenei diacpni, Serapio- marlyris.
nis el ^mtnpnii lectoru.ro,.Et alibi. natale sanctse XVIII Kalendas Maii, Romaenatale S,S. Tiburcfi et
Marinscet Egiuirise. . - Yaleriani et Maximi. Inleramnis S. Proculi mar-
OMejuiURemigius,ei War.hnb.ei;tusepiscopi.Eo-S tyris. Apud Alexandriam beati Hpntonis el sanclse
dfiindie qbjitGqujrjclu.sqrchidiqcqnuset abbgs san- Doninse virginis cum sociis virginibus coro-
cli Eusebii. natoe.
VIII Idus Aprilis, Apiid Africam natale s.anctorurn Eodem die ordinalio dotnni Richqrdi prmsults,
Epipbanii episcopi, et dojnalietaliorum xiii, Eo Ipsa die obiil Olberlus miles S. Stephqni.
dem d/e HejesippJ xiv sanctissinii. Alexandria XVII. Jlal. Maii. In civitate Cordula nalale sancto-
sapeii Peleu.sii presbyieri, rum martyrum Olympiadis. et Maximsenobilium.
Obiit JohdriiiesJeviia' et aooas sancli Eusebii In Italia sanctorum martyrum Marpnis, Euthicetis
adhuc jpvenis' prudenlia iilterarum hnbutus et bo- et Yiclorini. Et in Reomago ccenobio beali
nilqlc decorus. Ipsq die obiit Adila religiosa fe- Sylvestri discipuli sancti 'Joh.annjs confes-
minct. soris.
YI Idus Aprilis. Apud Tolosam halale saiicti Exu- XVI Kal. Maii. Csfjsar-Atigustsasanctorum decein et
perii episcopi et confessoris, cujus actus, beatus oclp inartyrum, quorum nomina et.passio bahen-
.Hieronyinusmenmrabniter-describit. RomaiCalisti tur. ,Apud Cliorintum natale S".Calixli et Carisii
Dapse. cum aliis vn. Romse S. Anicheti papoc' et
ObiitBeraldus sacerdos el concenlor. ''
martyris , et in Mauritania natale sancta?
Y Idus Aprilis. Apjid Aniiochiam natale Procori Basiliss
marlyris, qui u.iius fujt de vn diaconibus. Apud Eodem dte obierunt Godolgarius presbyter el
Syrmium uaiale yn virginum , quae in unum Auguslus sacerdos, qui dedil fralribus alodum
meruerunl cpronari, quarum noniina Deus suum Maisilinm cum vinea adjacente in villa
novit. qum dicitur Loconiacus ad sui, memoriam-reco-
Obiil Suavis sjibdiaconus in lilleris mullum lendam.
deditus. Eqdem die i;egina uxor Guiberti obiit, XV Kal. Maii. Apud Africam natale.saiicti Mappalici,
cujus assensu el precib.us idein Guiberlus eccle- qui cum aliis pluribus cononatus est. Antio-
siasti sqncti Slevhani cqno)iicisin Acolaco. villa cliia natale sanctoruni Pelri diacon,i et Henno-
dedih genis.
IV Idus Aprilis. Romoenalale plurimorum marty- ObiilPetrus diaconus qui dedil fratrib.us(%pago
rum quos sanctus Alexander papa liapiizavil, et Senonico,in villa qum dicitur Rivisiacus, el,xn pago
Aurelianus in mari necare fecil, et alibj Ezechie- Aniissioderense in villa^qute dicilur PojJqcus, om*
 1225 APPEND. AD &MC. X. — MONUMENTA LITURG. 1224
nia propria sua qumcunque visus est habere, cum j^ drimartyris cum aliis numero xxxiv. In Brilannia
masilinis et terris et vineis ad sui memoriam reco- S. Melliti episcopi et eonfessoris.
- iendam. Ipso die Davidlevila el prmpositusmigravit Obiit Anseltuslevila et canonicus insignis, in di-
ab hac vita. Item, Johannes levita el abbas humilis vinis scripluris "magister egregius, qui pro sahtte
ab Iwc scecuiomigravil ad clemenliamChrisli. Obiit animcesucevineam quam habebalin monte Defenso
Richardus comes. Vicloriacomilissa. canonicisdedil.
XIV Kalend. Maii. Apud Messanani Apuleisecivita- VII. Kalend. Maii. In Alexandria natale S. Marci
- tem natale SS. martyrum Eleutherii gloriosissimi evangelislaj. Lugduno depositio beati Rustici epi-
episcopi, et Anlhiae malris ejus. Romsepassio S. scopi. Romse letania major ad S. Petriim. In
; Apolloriii senatoris. In Africa Victoris-Pamphili Syracusa civitateSicilisenatale SS. Evodii, Ermo-
cum aliis numero vn. gcnis et Calistse.
XIII Kalend. Maii. Apud Chorintum natale S. Timo- Obiit domnus Eribaldus episcopusqui dedil ad
nis crucifixi, qui iuit de vn. diaconibus. In Arme- vestimentafralrum emenda, Condidamvillam cum
nia eivilale Militina nalale SS. Rufi, Aristonici, stiis appenditiis el abbaliolam sancti Remigii cum
Hermogenis cum aliis numero sex. Caucoliberi vineis, corlicuno videlicetel planlis ; el ad slipendia
Hispaniaenalale S. Vincentiiniartyris. In coenobioB ipsorum dimidium Maximidcnm, hoc esl man-
'
quod dicitur ad Laubias depositio beati Ursmari sos xxi. ,
- episcopi et confessoris. VI.Kalend. Maii. Romse natale SS. marlyrum Cleli
Obiil Ersendis vidua Deo sacrala, qumdedil fra- et Marcellini papse. Inpago Pontivo, coenobio
tribus pro Agini quondam,sui mariti atque animm Cenlulae, depositio sancti Richarii confessoris.An-
' sum absolulione in
pago Seiionico in villa Caciaco tissiodero dedicalio majoris eeclesiseS. Marhe.-
clausum vinem habenlem Arpepnos iv, et ad san- V Kalend. Maii. Romse naiale S". Anastasii papae.
clum Priscum inler monachos et fratres vineolas Nicomedia S. Antimi episcopi et martyris cum
qiias ibi habebal. Slevhanus miles obiit. innumefa multitudine maftyrum. In civitate Tarso
Xll Kalend."Maii. Natale"S. Yictoris papau et mar- Ciliciaenatale S. Castori.
tyris. Item, Romae SS. martyrum Sulpitii et Obiit Lambertus hujus ecclesim cdnonicus et
Serviliani. Antissiodero civilate deposilio SS. sacrista, qui ad sui memoriam recolendam dedit
confessorum Mamertini el Mariani. huic ecclesicebacinos duos argenleos, thuribulum
XI Kalend. Maii. Apud Persidein nalale S. Simeo- argenieum, cappam de pallio, et duo candelabra, ct
nis episcopi et marlyris cum aliis plurimis. In .-, duo tapelia: canonicis autem dedit cenlumsolidos
Galliis civilale Ebredunensi natale S. Marcellini ' et fwnum quem apud Crevenum fecit, et quidquid
episcopi et confessoris. Apud Alexandriam natale domorum vel aliorum mdificiorum tam apud Cre-
SS. Fortunati, Aratoris presbyteri, Felicis, Silvii, venum, quem apud Acolacumhabuit.
Yiialis, qui in caroere quieverunl. IV Kalend. Maii. Apud Ravennam riatale S. Vitalis
Obiit domnus.Galdricus episcopus. Obiit Hugo martyris palris SS. Gervasii et Prothasii. Alexan-
nobilissimus.miles sancli Siephani, qui dedil fra- dria beatse Theodorss virginis et martyris, et S.
Iribus Acolacum villam cum appendiciissuis, an- Didimi martyris. InPannonia S. Eusebii lepiscopi
nuente Goffridoepiscoposuo seniori ad sui memo- et S. Pollionis niartyris
riamrecolendum. Obiil Slephanus laicus, qui dedit prwdium suum,
X Kalend. Maii. RomseS. Gai papseet martyris. Apud quod in Loconidcovilla adquisivil'de Georgiopres-
Persidem SS. mariyrum quingentorum. Lugduno bylero,frairibus sancli Stephani, ad sui memoriam
Gallise natale sancti Epipodii martyris. El alibi agendamposi obilum uxoris Gelesindis.
S. Parmenii cum sociis suis. Senones civitate III Kalendas Maii. Apud Paphum natale S. Tiiicbi
S. Leonis episcopi et confessoris. apostolorum discipuli. In Tuscia Torpetis marty-
ris. lu Numidia apud Girlensem coloniam natale
Eodemdie Elya uxor Roberii ducis, mundo p/an- D sanctorum
cozlo uUimum exhcdavit marlyrum Agapii el Secundini episco-
ptaudente, spirilum.
" genle,die Elisabeth uxor Josberti militis,. as- porum. Passi sunt cum eis alii sex. -
Ipsa cujus Eodem die Ayglulfus sacetdos atque decanus,
sensu etprecibus isdem Josbertus nemus quoddam verborum ab hac luce mi- .
unam non ab Acolaco vilta canoni- divinorumque"erogator
et olquam longe
cis sancli Slephani - dedit aci sui memoriam fa- grayit, canonicis S. Slephani tribuens"tres arpennos
vinemsui prmdii in Garricis villa.
ciendant. Pridie Kalend. Maii. Natale sanctofum martyrum
lXKideiVd.' Maii. In Persidacivilale Diospoli passio Mariani presbyteri et Jacobi diaconi cum .aliis
S. Georgii ioarlyris. In Galliis civilate Yalentia mullis/Sanclphas civitate nalale S. Eutropii mar*
nalalis SS. Felicispresbyteri, Forlunaliet Achil- .lyris.- Apud Asiam passio S. Maximi nianyris.
iei diacoiiorum.Fontenella"mobasleiib S. .Wlfranni Romaevia Appia depositio Quirini episcopiet con-
episcopi el confessoris. fessoris.
Eodem die obiit Gwitencusmiles. ObieruntNivelon miles".Iicm Hugo littjus cccte-
VIII Kalend. Maii. Lugduno Gallisenalale S. Alexan- sim canonicuset decanus.
 ' * ' 12S6
122B ' , MARTYROLOG.ANTISSIOD.
- : " MAtUS. - - - A cum aliis LXXII.Aulissiodcro depositio SS. \ alerii
Kaleiidas Maii.-Natale SS; aposlolorum Philippi et el Valeriani episcoporum et confessorum.
-Jacobi.Jerosolymisnatalcsancli Quiriaci episcopi '. Eodem die Mediolano ordinalio domni Hum-
et hiarlyris, qni el Judas -vocalusosl. Et alibi Jc- baldi episcopi,el obilus magistri Guidonis canonici
reinise prophetae. Aulissiodero-civilale deposilio sancli Slephani et archiclavi, qid dedit ecclesim
sanclissimi Amatoris episcopinl prascipui confes- nostrm es>libris suis passionales duqs, antiphona-
soris Chrisli. ln Galliis lerriturio Yivariensi pas- rium, gfadale, hymnarium el psallerium optimum.
sio S. Andioli subdiaconi. Civilate Sedunensi Nonas Maii.. Ap.ud Terracinam Capipanise urberii
loco Agauno passio S. Sigismundi regis.-Tolosa nalale bealse Domilillsevirginis. et martyris cuin
civitate deposilio S. Ofienlis episcbpr el confes- - aliis virginibus martyrio coronalis. Epdem die
soris. .- - naiale sanclorum Nerei et Achillei euiiuchorum.
¥i Nohas Maii.Alexandria natale-sancti.palris nostri - Trecas sanctse Maslidisa virginis. -Ipso die apud
Athanasiicpiscopielconfessoris. llem in Alexandria _ Nicomediam passio sanclorum Flayii, Augusti et
, .nalale SS. Saturnini.el Neapolis quiin carcere Auguslini fratrum,
- requieverunt.-Hierosolymis natale beati Simeonis Ipso die Jlgerius hujus ecclesicevenerabilisprm-
episcopi et mariyris *qui propinquus Saivaloris 8 posifus, speculumet forma clericorum, landem mo-
fuit secundum carnem. Autissiodero "Optati epi- nac/iatem suscipiens habilum, morlem perdidit et
scopi, Memorii presbyteri et Sanctini -presbyteri. vilam invenit. IJic aulem ut in anniversario Hum-
i Qbiit-Remigiusrmonachusyet egregius doclor. baudi episcopi.avunculi sui fraiiibus refeclio.exhi-
. EoJem 4ie obiil- Norgaudus Eduensis cpiscopns, $erelur,molendinum quod apud Agligniacumde suo
. hujus'<ecclesimcanonicus, qui per manum Ilum- proprio fecit, huic ecclesim donavil. Mullis etiam
baldi episcopiecdesimnostrmdedil pretii librarum x ornqmentis ecclesiam .isl.am decoravit sacerdota-
.•ex paltiojcappam oplimam el quinque.marcas ar- libus, scilicelveslimentumdiaconorumet siibdiaco-
- genli purjssimi ad mensam allaris exornandam, cl norum. Dedit eliam -calicem.argenteum , canulas
, ,duotsiiper allare ope.rimentamirabililer el operose argenteas et cappam de paliiq oplimam, missale et
-operata. . -breviariuni, et multos alios .libros. Inter eliam
,¥ Npnas Maii. Hierosolymis invenlio sanctse Crucis multa beneficiaqumliuic ecclesimfecit, dedit super ^
ab: Helena regina in monte Golgota anno posi altare quinque operimenta linea venerabiliter fl^g^v
Passioiiem-DominiCCLXXXIH, regnanlfi.Constanlino rala. Porlas aulem principalesislius ecdesimFeSftj
imperalore. Romaevia Nomenlananalale SS. mar- in qmrum
, - .operalioneccc- solidos donavil, meme<sf:.,
H^l ^-
iyrum Alexandri papse, Eventii el Theodoli pre- C talem quo.queterrm de Albex, quam a Gamifio
sbjteri. Ipsa die Juvenalis episcopi el confessoris. Rufo.emil, et molendinumquod mdiftcavitin.vulidtn
.Aulissiodero Eusebii presbyleri et Avili diaconi. qum dicitur Moiins, ad refectionemin die anniver^*
IV.Nonas.Maii. In .Palaeslifia"civilate Gazan nalale sarii sui singutis annis fratribus exhibendamdona-
sancti Silvaiii episcopi cum pluriinis clericorum vit. Eodem die obiii- Huyo Nivernensisepiscopus,
"siiorum coronati. El alibi sanclbrum marlyruin hujus ecclesimcanonicus.
XL.'Nicomedisenatale S. Antoniae riiartyris. Au - VIII Idiis Maii. Mediolano nalale sancli Victoris
iissiodero depositio el translatio S. Corcodomi marlyris. Autissiodero depositio sancli Eladii
diaconi et confessofis. LauViaconatale sancli Fio- x episcopi et confessoris. In Santonico [/'. Nanne-
'fiarii martyris. tico] Vertavense monaslerio depositlo sancli Mar-
Obiit Wallerius levila el canonicuset S. Marim . -tini presbyteri el confessoris. fiomse Benedicti
prmpositus.Eodem die GirbertusJeviiaet prmceptor _papse.In lerriturio Biluricse civitatis monasterio
elabbas S. Eusebii corpus tumulo, animamque Silviniaeo deposilio S, Desiderati confessoris.
reddidit Christo. • ' ; YII IdusMaii. In Persida sanclorum martyrum cccx.
JH Nonas Maii; Ascensio Domini ad ccelos. Apud n Castro Yindocino natale Beati.confessoris, cujus
Alexandriam natale S. Euthimi tiiaconi.-Thessa- .-. gesta habentur. Conslantinopoli nalale sancti Ti-
' lonicsenalale.SS. Herenei et
Peregrini el Hirenes molhei.. ,.
ignibus combusloriim. Arelalo depositio S. Hilarii VI Idus Maii. Obilus Job prophetse. Romse Via La-
.epis.eopid confessoris. Autissiodero passlo-S. Ju- tina in cimilerio ejusdem natale sanctorum mar-
• vinianrleclofis. Vienna B.^Kicetii.episcopi vene» tyrum Gordianiel Epimachi cum aljis multis..llem
•rabilissanclitatls vifi. - Romx Caleppdji episcopi et martyris. Item Romse
ObiiuFrodo archipresbyler et canontcus iilteris ad Centum aulas {./". Cenlumcellas 1 Quarti et
bene erudilus. . Quinli.
Pridie NoriasMaii. Romse-S.' Johannis apostoli et V ldus Maii. RomaeVia Salaria nalale beati Ahlimi
' ventisevangelistse,quando ante portam Latinani in Jer- presbyteri et martyris el S. Pontii. Vienna nalale
olei dolio missus est. Antiochia natale S. , sancli Mamerti. Silvi.niaconatale S. Maioliabbatis,
Evodii episcopi el'm'ariyris; Eodem.die B. Lucii Eodem die passio S. Gengulfiraartyris,
Cyrenensis episcopi, ot alibi-sanctorum martyrum Obiil Wiberlus laicus el-Dulinus .pner, qui de--.
Helyodori, Yenusli, Poslumii, Maximi,. Niceti, derunl nobis mansinile cum.vinea in' valle jnxta
PAT^OL. CXXXVHI. "m
 &27 APPEND.AD SMC. X. — MONUMENTALITURG. - .122S
. . Matriacum. Ipso dic obiit Landricus comes. A XIV Kalendas Junii. Rdmaenatale S. Potentianse
IV- Idus Maii. Romse in cimiterio Praelexlali natale virginis el maflyris. et S. Piiderilis patris ejus;
sariclorum mariyrum Nerei et Acbiileifratrum. Jtem Roiiioenalale sanctorum marlyrum Calocerii
; Ilerii, Romscvia Aurelia naiaie S. Pancratii mar- et Parlheni eunuchorum uxoris Decii imperatoris.
'-tyris. Eodem die beati Dlohysii palfui ejusdem In Africa natale SS. Quinti, Primuli, Salusti,
"
jJeali Pancratii. Apud Cyprum sahcli Epiphanii Forlunali, Domnionis. ,
episcopi el confessoris. XIII KalendasJun. Romaevia Salaria natale S; Ba-
Obicrunl Hugo abbas el Wigbaldus episcopus, sillse virginis et marlyris, In GalliisCivitate-Ke-
qui dedit fratribus xn mansos in Chichiriaco per mauso nalale S. Baudelii mariyris. Bituricas na-
prmceplum regis. Ilem Hennengdrdis . comilissa tale S. Auslregesili episcopi et confessoris. Au-
-~obiit. lissiodcro in basilica S. Germani dedicatio subte-
H. Idus Maii. Romsesanctse Marisead Marlyres de- riartim cryptarum, et in occidentali parte ejusdeni
• dicalionis dies^agituf a Bonifacio papa institulus. ecclesiaaconsecratio oratorii S. Joannis Baplistse.
- Tungrensis ecclesise depositio S. Servatii episeopi XII Kalend. -Jun. In Mauritania natale sanctorum
Ct confessofis , et alibi lieali Mitrii presbyteri et martyrum Timothei, Poli et Eutichii diaconi,-Au-
tonfessoris. Aulissiodero depositio S. Marcel- J3 tissioderi nalale sancti Valis confessoris.
,. liani episcopiet coiifesspris. Obiil Ricco sacerdqs,. qui'omne alodum suum,
Pridie Idus Maii. In civitate Cymela nalale S.'Pontii - cjuod in Monliriiaco posscderat, cum dreis infra
martyris. lu Syria natale sancli Victoris et S. Co- civilatemsilis, dedil-cahonicisS.. Slephani pro obti-
ronse, qui simul passi sunt. Ipso dienatale S.Pa- nenda peccalorum suorum remissione;el ut in ob-
ehoriiiipalris noslri. Eodem die passio S. Bonifacii itus sui die optima exhibeatnr refectio eisdem fra-
. marlyris , qui Nonas Junias Romse sepultus esf, tribits.-
quando e't celebrior ejtis dies agilur. XI KalendasJunii. In Africa natale sanctorum mar-
ObiilLelardus presbyter^qui dedit fralribus qum- lyrum Casti et Emili. Aulissiodero S. Helensevir-
'. cttmquehaberevisiis est in pago Senonico, in'villa ginis, cujus actus prseclari-in gestis S. Amaloris
qiue dicilur Bctgnenliis, el in pago Aulissiodoreiui conlinentur. Apud Corsicam passio S. Julise, quse
:' i.rivilla qum diciiur Molendinis, ad sui memoriam crucis supplicio coronata' est. Item, -Aulissioderc-
fecolendam. • depositio S. Romanimoiiachielconfessoris/sancii-
Id.usMaii. Naiale sanclorum confessoriim Torqtiati,' que Beriediclidiscipuli.
Tisefonlis, Secundi, Indalelii, Cecilii, Esicii, Eu- (i Eodem die Hludovicusjitvenis '.rexobiil,- et Hel-
- frasii, qui Roma: a sanctis apostolis episcopi sunl dradus miles S, Stephani.
"
. brdinali. Apnd insulam Chium nalale S. Hysidori X-Kalend. Jun. Apud Lingones'passio saricti Besi-
hiartyrjs. Lomosaconatale sanctoruni Petri, Pauli, derii episcopi. Vigenna paSsio sancti Desiderii
. Andrese el Dionysiae,quorum rivirsepassiones' ie- %
' episcopi, qui passus est in tefriturio^Lugdunensi.
-guntur. Augustiduno nataleS. Tetrici episcopi. ObillAHienuslevila, qui dedit in pqgo Senonico
XVII- Kalendas Junii. Auli.ssiodefo vico Baugiaeo in villa Juiiaco canonicis S. Stephani pairimonium
S. Peregrini episcopi primi civitatis ipsius.
' ^passip Tricassino sancli Fidoli et con- sunmpro oblinenda peccatorumsuorum remissionej
Inpago episcopi- ei ut in die objlussui eisdetn frairibus opfima exhi-
fessoris. Et alibi nalale sanclorum Aquilini et
' bealur refectio. Ipso die obiil Walo sqcerdos aique
'Yicloriarii, gusiahaUentur. Inpago Foro-
' Julensi vicoquorum decanus S. Pelri.
qui Vocatur Calidianus, natale SJ Ma- IX Kalendas Junii. In Portu Romano natale S, Vin-
simse virg-inis.ln Provincia civitate Aquis sancti
- -Mitrasiimartyris. cenlii marlyris. Et alibi nalale S. Manaben et
' Eodem die domnris- Rikardus beatissimse Johannse. In Galliis civilate Nahnelis
episcopus viam •sanclorum, marlyrum .Donatiani et Roga-
Eodem dieobiit nalale
universmcarnis esl ingressus. Fulco.D -
tiani fratrum.
sancii Amalbris canonicus etsacerdos, qui pro sa-
lule animm sum domum suam Pelrinam fratribus .ObiilLegerius levila et canonicus, qui a.Jeroso-
dedit. , - lymis reveftendoin inari sepulluram habuiti
XVI Kal. Junii. ApiidHierapoIim beali Papisc anti- VIII Kafendas Jun. Romse natale S. Ilrbani papse et
slilis. In Tuscia depositiocorporis Torpelis'mar- martyris.Mediplano nalale S. Dionysliepiscopi
et confessoris. In lerriturio Tricassino S. Leonis
tyris, qui v Kalendas Maii marlyrium coniplevit,
Sed feslivitas ejus lioc- die celebrior agitur."In monachiet confessoris.Et alibi saiicldrum qualuor
Alexandria Yictoris. ... martyrum. -
Obiit' Gauielmus sanctm -Lingonensis ecclesim YU Kalendas Jun."Apud Athenas Bv.Quadrati epi'-
- episcopus. ' ' - , - scopi disbipuli ^iposloiorum. In Britannia natale
XV Kalend. Junii. Apud jEgyplum sancti-Dioscori S. Augus'liniepiscopietcohfess6ris.ilem,Quadfati
- lectoris.et
martyris. Ipso die.natale sanctiEelicis martyfis.InterriturioAutissioderensilocoQuotiaco
- episcopi et martyris. Autissioderoexceptio reli- passio S. Prisci msiriyris'cum ihgenti multitudine.v
RomseSS, martyrum xxm. • .
; .Quiavumsanctae-Eugenisevirginis, et marlyfis-.
 "" ' {230
'{220 MARTYROLOG:ANTISSIOD.
"VI Kaiendas Juri'. Mesia civilate Dorostrensi nalale A ' Aulissioderensi, in vilia qum dicitur Poziacus,'de
' S. Julii Civitate-Arausica nalale S.Eu- vinea in unum conlinentesplus minus -arpennos"v.
maftyris.
-
tvopii episcopi el confessofis. In territurio Adar- ' Eodem die Stephanus de Casellis obiit, pro cujus
tensi S. Ragnulfi martyris. 'anima Jokannes ejus fitius-itlam partem , qiiam in
Y Kalendas Junii. Romaenatale S: Jqhanriis papseet Caseilis habere videbatur, per manum Innocenlh
maiiyris. Apud Parisium traiisitus sancli Germani papm el Willehni comilis, canonicis hujus ecclesim
"episcopiet confessoris. Apud Carnotum civilalem DominoDeoservientibusdimisil : elin Nanidtilia
passio S. Carauni. In Sardinia SS. Emili, Feli- tres arpenhos de lerra arabili ocloque denariosde
' Luciani. censu pro animaatris sum, prope murum civitatis.
" '" icis, Piiairii,
Vbiil Watoievila el canbnicus etposfea mona- Nonas Junii. Apud jEgj'ptura natale SS. martyrum
clnis effeclus. Marciani , Nicandri et Apollonii, quorum gesta
IV-Kal. Jun. Romsevia Aurelia halaleS. Resliluli. habentur. Apud Tbarsumcivitatem natale S. Bo-
' Yia •
TybuTliiia riatale septem germanorum. Tre- • nifacii marlyris. Item Boiiifacii episcopi el mariy-
Yiris B. Maximini episcopi el confessoris. Iconio ris, qui de Britannis veniens,'in Frisia passus est.
"civilaie nalale.S. Coronis martyris. Eodem die. .-- - Ipsa dieobiit Thcobatdus-miies. .
nalale SS. "maftyrum Sisinnii, Marlyrii alque B VIII Idus Junii, Apud Caesareamdepositio S. Phi-
"; Alexandfi. " lippi diaconi , qui fuil unus devn. diaconibus.
".'"'.
Obiit'Frotmundus miles"S. Sleplianl, el poslea Romsesanctorum martyrum Arlenii cum uxors
monachus S. Benedicli. Ipso die est interfeclus sua Candida el filia Paulina. Apud AnlioeJiiam
coniesRaynaldus. -. ' " "S. Asclepiadis episcopi et confessoris. -
TIl Kali 'Jun.' Romae via Aurelia natale S. Felicis VII Idus Junii. Constantiriopolim natale S. Pauli
' et marlyfis. - CorduUa SS.- martyrum
papse el marlyris. Turribus Sardinise' natale episcopi
'
SS. martyrum Gabmi et Cfispuli."AntiocUia na- - ,Petri presUyteri, Aventii, Hieremise et aliortim
'taleSS. lsitii et Palatini, qui multa toriherila • trium quorum gesla Uabentnr! -'-•.
passi sunt. 'Ipso die nalaleS. Hucberti Tungrensis Obiil Letericus subdiaconus, qui dedil fralribus
" - ' - alodum suttmin Adrebleioviila. ' ' '
episcopi. -
iPridie Kalend. Jun. Romse'deposifio S. Petrdnilhe VI Idus Junii. In Galliis Suessione civitate nalale
- S. Medardi
''virgihis, qnae fuit filiabeati Petri aposloli. Eodein episcopi et cdnfessoris; Eodenr die-
die apud Aquileam Canlii,Cantiani et Cantianillsa depositio S. Godardi Rotbmagerisis"episcopi,fra-
" tris ejusdem sancti Medardi, quos ferunt una die
fralruhi.TurribusSa.rdinisehalale S.Crescentiani. .
- ' Eodem die obiii Elizabelh feniina, pro cujus C •nalos, unaeademque dieepiscopos ordinatos, si-
animu Obeftusmiies vir ejus ecclesimS. Slephani, - roiliter quoque una die ab hacdie sublractos. In
duasolchas in Crevennovilla sitas, dedii adsui me- . Dorostoro civilate sancti Marci episcopi;
moriam recolendam. ' Vidtts Junii. Romsein monie Ccelionatale SS. mar-
- ' ' " '
. JUNIUS. . lyrum Prlmi et Feliciani. In Scptia"S. Columbae
KalendasJunii. Romsededicatjo.S. Nichomedisiiiar- presbyleri et confessoris. In Galliis civiiale
- tyris; cujus martyrium-xvii Kalendas Oclobris •- Agenno loco "Pompeiaco passib S. Viucetii le-
ibidem celebratur. SS'. Riviriani vitse et '
' Augusliduno epi- marlyris.
scopi et Pauli presbyleri, cum aliis x riiariyrum. IV Idus Jutiii. Romsevia Aurelia nalale. S. Basilidis
Apud Csesaream Palaestinsenatale S." Pampliili martyris et aliorum "xxn maiiyrum. Autissiodero
et maiiyris. Ipso die S. Caprasii abba- depositio S; Censufii episcopi et corifessoriSiEo-
' presbjrteri
lis monasterio Lirineirsis. Yigenna"Eladii episcopi dem die beali Geslulii' marfyris.
et confessoris.- HUdus.lunii. In India natale S. Barriabaeapostoli.
IV NohasJun. Romse in cimiterio intercluas lauros '
.Apud Corinibum' naiale- S.' Soslenes discipuli
via Lavicana Marcellini presbyteyi et Petri exor- -.- S." Patili. In Aqui.leia SS; maityrum Felicis el
',. cislse. Ipso die Lugduno passio S. Blandinsevirgi- -0 ' Fortnnati. ttoinse Saltitaria vetere natale sanclae
" riiscum ' • ; ' ' • '--••
XLVIII martyfibus , qui sunl in lerriturio Basillse.
"
.-Auiissibderensi delati yicb Bacerriensi a beala Pridie IdUsJuuii. Mediolano inventio et translalio
' Balbina. ; '" " - - - - '
corporum saiictorum martyrum Nazarii et Celsi,
'
;I1 Nonas Juh. Apud. Aurelium civilalem Tuscise - qtioruni inventio pridie"Idus Junii', maiiyrium
-riatale SS. riiartyftim Pergenlini el Lahrentini v Kalen.dasAuguslas celebratur : cbmmemoralio
fratrum. Item in Campanla B. Erasmi epis.cbpiel tamen eorum publica el celebris in die sanctorum
In terriiurio Aurelianensi vico Maiduno marlyrum Prothasii et Gervasii celebiihs exro-
' marlyris. Lifardi '
deposilioS". pfesbyleri etcohfessoris. :j-li"tur. Et alibi SS. martyfum Basilidis ,-Cyrini,
rPfidie Nonas"Juhii. Romaeiri ciniiterio Catacumbis Naboris : sed et Nazarii et Celsi, quos duos' pas-
via Appia rialale SS; Aretii; Datiani. Apud Hilliri- - sos fuisseapud;Ebredunensem ufberh Wtiquilas
"cum"ciVitatemSclsciam iiatale'S. Quirini episeopi "• "memoraiidocelebrat. Romaevia Aurelia SS'. Tri-
' "et ' ..-.-.- -'
martyfis." puli, Magdaletis,Zabini; Dohalellaect Secundse.
Obiil Allo canonicus, qtti dedit'fratribits in paijo Idus Junii. ttomic- mitale sanclce Feliculse"virginis
4251 Al-PEND. AD SMC. X. — MONUMENTALITURG. 1252
et marlyris. Corduba civitate nalale S. FandilseALIX Kal. Julii. Vigilia S. Jobannis Baptistac. Eodem
presbyteri et mariyris. In-AfricaSS. Luciani, Forr die S. Joliannis presbyleri et martyris viaSalaria
tuiiati, Crescentiani et Teclae. veter.iscpulti. Apud Britanniam Ediltrudis virgi-
XVIIIKal.iJul. Suessionis civilate passio SS. mar- nis et reginse.
tyruin Valerii el Rufi , qui Ronise quideni orli, VIII Kal. Jul. Naliyilas Ueati Joliannis Baptistse.
sed in Gallia glorioso sunt marlyrio coronali. Et Augusiiduno deposilio S. Simplicii episcopietcon-
alibi Helizeiprophetx. ln civilate Aurelianis trans- t fessoris. Romsein cimiterio Gaudenti, sanctorum
lalio corporis S. Aniani episcopi el liberatio civi- -Felicis, Emeritse.
tatis ipsius a Clmnis. In Africa SS. Quinliani, VII Kal, Julii. Nalale S. Sosipatris discipuli Pauli
TJieodoIse,Festivse et Canlianellse. aposloli. Alexandria Galljcani maiiyris. Romse
Obiit Iterius monachus.doctor eximius. via Salularia {/. Salaria] natale S. Luceise virgi-
XYHKal. Jul. Apud Siciliam nalale SS. martyrum nis et martyris cum aliis xxusimul et Aceise regis
Yiti, Modestiet Crescenliae.Eodem die apud civi- UarUari.Apud Crelam S. Philippi Gortianensis
'
talem Dorostro natale S. Esilii miliiaris-el mar- episcopi. ..
lyris. In Aquileia SS. Canliani, Proti, Marci, Cle- VI K;il. Jul.Natale SS. marlyrum fralrum Joliannis
- meutis. B! el Pauli, quorum primus' prsepositus, secundus
ObierumVmbaldus et uxor sua Ingelsindis, qui fuit primiceriusConstantise virginis filiseConstan-
dederunt fmlribus in Alnedo villa alodum suum. lini. fn Africa Gaudenli, Felicis, Emitse.
Ipso die Roberlns rex in bello occisusest. Obiit Leotericus Senonensis archiepiscopus.
XVI Kal. Jul: Apud Antiochiam natale SS. marly- V Kal. Julii. Apud Galatiarn B. Crescentii discipuli
rirni Cyriciel Juliise malris ejus et aliorum occciv.- Pauli aposloli. Tiburtina, urbe Ilalisenatale san-
Civitate Vinsonlionensinalale SS. marlyruni Fef- ctse,... cum septem illiis maftyrizatae. Cordubae
repl.i presbyleri et Ferrulionis diaconi. Civitale Hispaniis natale SS. Zoili et aliorum x et ix. Car-
Nannelis S. Similiani episcopiel confessoris. Ma- lagirii sanclse Guddensevirginis et martyris. _Oia
driaco villa S. Felicis marlyris. monasterio S.'.Florenlii confcssoris.
' Obiit Obiit Johannes.sacerdos et canonicns, qui ad -
nucjo comes. -\
XV Kai. Jiil.-'Roni33natale SS. martyrumccLii. Aur missascelebrandas dedil pro redemlioneanimmsum'
relianisdeposiiio B. Aviti presbyleri et confesso- veslimenlasacerdolaliael calicemargenleum,cl fra-
ris-. Et in monaslerio qui Aurea nuncupatur, de- tribus x^n solidos censuales, ul eis refectio com-
posiiio S. Wlmari confessoris. munis exhiberelur. Prmterea dedil ecclesimdomum
XIYKal. JtiL Romsevia Ardealina natale SS. mar- Cl suam. Ilem obiil Galo laicus, qui, omne pqtrimo-
lyrtim Marci el Marcelliani fralrum. In Hispaniis niumsuum quod habebatin pago TornelrensiJnVil-
civitate Malaclta SS. martyrum Cyriaci el Paulse lari-villa pro amore vilm mlernm fralribus dedit ob
virginis. Alexandria.natale S. Marinsevirginis. sui memoriam faciendam. , .
Obiit -Adhelardus sacerdos, qni dedil pro amore 1Y Kal. Julii. Vigilia appslolorum. Petri et Pauli.
vitmmternmin Montiniqcoalodum suum canonicis Ipso -die nalale S. Leonis papaa et confessoris.
S. Stephani, el in civitale Autissioderoaream in Lugduno Gallise S. Hyrenei episcopi el martyris,
qua degebai. el aliorum.vn. _. -
XIII Kal.' Jul. Mediolanonatale SS. marlyrum Ger- , 111Ka'1. Jul. ttomai.natale sanctorum apostolorum
vasii et Protliasii, et commemoratio SS. Nazarii Pelri el Pauli, qui passi suht suh Nerone, Basso
et Celsi. Ravennsenatale S. Ursicini martyris. el Tuscoj.onsuliUus. In eadem urbe via Aurdia
Obiit JEia mulierbona. sanctorum martyrum nongintorum septuaginia
" .
XII Kal. Jul. Romse deposilio S. Novali fratris Ti- septem. .
niothei presbyleri, qui- a beatis apostolis eruditi Pridie Kal. JuL Natale et celeliratio iterum beati
~
sunt. Ravenna Crispuli el Vilalis niartyris. In Pauli-apostoli. Item beatissima; Lucinse aposlolo-
Tiiomis civitale sanclorum Pauli, Cyriaci, Patilae,PJ rum discipulse. Lemovicas nataie S. Martialis
Felicisej Thomai, Felicis. ppiscopi et confessoris. lpso die saiictorum.Cor-
Obiit Hludovicusimperalor. Ipsa die obiilIngran- sici. presbyleri. et Leonis subdiaconi, In lerri-
i- nusel Elizabelh uxor ejus, pro quorum-memoria ttirio Yivariensi- S. Hosliahl presbyteri et con-
Miio fitius eorum. dedit ^canonicisS. Stephani xn ^essoris.
nummos in censu. Eodem die obiit Andrmas miles Jerosolymisse-
XI Kal. Jul. Apud Siciliam civitate Syracusana . pullus.
nalale SS. marfyrum Rufini el Maiiise. Romae ... JULIUS.
saiiclse .Bemelnse virginis. ln Csesarea civitate KalendasJulii. In monte Hor dppositio Aaron-sacer-
natale S. Eusebii isloriographi. - dolis primi. In lerriturio Lugdunensi deposilio
X Kal. Jul. Natale S..Albani martyris.cum .aliis beatissimi Domilianiabbalis. Epdem die.Aninsiilae
ccccLxxxvni. In civitate Nola Campaniaenatale nionasterio natale S. CarelefpUipresUyteriet con-
S. Paulini. episcopi et confessoris. Ipso die B. fessoris. Turonis natale S. Moriegundis.virginis.
'
Nicei Romatianse civilatis episcopi- Civitate Engolisma deposiiib S. Ebarchii episc. et
(253 MARTYROLOG. ANTISSIOD. 1254
conf. In lerriturio Remensi S. Theoderici presby- A- Eodem die deposilio-S.Patris nostri Effrem dia-
teri et confessoris.In lerriturio Cameracensi-Por-. coni. Senones,sancli Eraclii episcppi. -;
lu, qui Yaleiiiianas nuncupatur, natale S. Salvii Obiil Odo sancli Dionysiimonachus.
marlyfis. Augusliduno depositio Leonti episcopi VI Idus Julii. Romsenalale SS. marlyrum septem
et confessoris. fratrum filiorumS. Felicitatis, id est, Januarii,
ObiitRainardus miles.Ilem obiit Jonas levitaet Felicis, Philippi, Alexandri, Vitalis, Silvani, Mar-
mnonicus,qui dedit ad reslaurationem librorum lialis. In Africa nalale SS. marlyrum Januarii,
hujus ecclesimXLsolidos. •Marini,,Naboris et Felicis. ltem, Romsenatale SS.
VI NonasJijlii. Romsenalale SS. martyrum Processi virginum Rufinseel Secundae sororum et marty-
el Martiniani, qui a UeatissimisPetro et Paulo rum. Apud Ephesium in nionte Coelio.tieposilio
haplizaii el inslructi sunl. Et in eadem nrUe na- sepiem Dormieiitium, quorum nomina hsecsuni.;.
tale S. Eutici el Melchiadispapae. Maximianus, Malcus,Marliaiius,Dionysius,Johan-
V.Nonas Jul.. Apud Edissam M.esopplamiae passio nes, Serapion, Constantinus.
S. Thomae aposto!i,qui translatus estxii Kalen- V Idus Julii. Translatio corpbris S. Benedicli aUUa-
das Januarii quando cclehriof dies agitur. Con- lis In Armenia minore civitate Nicopoli natale
stanlinopolim natale S. Eulogii. Laodicia S. Ana- B .-SS. martyrum Januarii -et Pelagiae.-In ieirilurio
tholii episcopiel confessoris. Apud Neocoesariam Piclavensi natale S. Savini confessoris. Hic -fiiit .
Ponti Ueati Gregorii episcopi et Ueati AtUeno- ox discipulis sancti Germani Autissiodereusis
dorj' fralris episcopi. Sendnes S. Sydronii mar-, episcopi. . . - . .
lyris,- IV Idus Jtilii. Apud Aquileiam nalale S. Hermogarse,
IV Nonas Jul. Oseseel Aggei proplietarum._Turonis. episcopi et martyris, discipuli S., Marci Evange-'
translalio S.Martini cpiscopi et confessoris, et listse. Apud Cyprum nalale Ueati Vasonis antiqui -
ordinalio episcopatus ipsius. In Africa nalale S. CUrisli discipuli. Mediolanotranslatio corporum
Jocundiani.marlyris. In territurio Bituricsecivila- SS. maiiyrum NaUorisel Felicis. Romaein Vati-' "
tls, vico Yesfeno, natale S. Lauriani martyris. cano S. Pii papse. (Recenti manu. Exceplio rel.i-
ln Sirmia natale SS. Innocenlii, SaUUatisetum quiarum S. Amatoris.)
aliis xxx.. ... III Idus Julii. Nalale S. Silseapostoli, adjutoris beati
III NonasJul. Apud Syiiam nataleS.. Domiiii mar- ;Pauli apostoli. In Africa natale SS. confessorum •
lyris. ttomas r.atalesanclae "Lo~£ihartyfis uxoris Eugenii Carlaginensis>episcopi et universi cleri
beati Nicoslrati. ln Alexandfia S. Arpotis. • ejusdcm ecclesiae,qui csedeinediaque maclati fere .
Pridie nonas Julii. Oseseet Johel prophetarum, et ^ quingenti vel amplius-fuerunt. In Brilannia minori
octavseaposlolorum. Romse natale S. Tranquillini nataleS. TUuriaviepiscopi et confessoris. In.An-
martyris pairis -marlyruiri Marci ei" Marcelliani, lUiocliiapassio S. Margaritsevirginis. In Alcxan-
qui ad prsedicalionem beali Sebastiani credidit driaSerapionis et TropUimi. .,, - ,
CUristum. In pago Thrccarensi naiale sancti Go- Pridie Idus Julii. .Romse natale S. Anacleti -papa?..
tUaris presbyteri et confessoris. Augustiduno de- Apud Pontuni patale S. Focseepiscopi«l marlyris.
positioLegonti episcbpi el confessbris. Alexandria dcposilioS.Eracle,seanlislitis.,Lugdu-
Nonas Julii. Apud Alexaiidriamnatale S. Panllieni no GafTrae S: Justi episcopi et confessoris..
viri aposlolici.-Romse SS. martyrum Nicoslrali, Obiit Gualdricus levita et canonicus sanctj Ste-
Claudii, Caslorii, Yictorini, .Symphoriani, quos phani et abbas sancli Ensebii.-
Ueatus SeUastianuscredere CUristum docuil, et Idus Julii in Alex-andriaSS. PUilippi, Zenoriis; Nar-
S. Polycarpus presUyter baptizavit.- sei, -etdecemlnfantum. Nisibi nalale S. Jacobi' "-
'
Obiit Angiielmusepiscopus,qui dedil villam, cui episeopi etmagnse virtutisviri. Carlagine SS: Cti-
Pulverenus nomen esl, fratrum canonicorumscili- tulini diaconi, "Januarii,Florenlii,:Julioe et Justse, - -
cet slipeiidiis. Res eliain qum ex jure proprio ei <Q qui sunt positi in Uasilica.Fausll. HierosoIymiS'
ce.sserantlamin Bilixico,quam in Annau cum ser- divisioxn aposlolorum adprsedicandum. .."•""••
vienlibus,"eorumdeiriusibusdelegavil. ObiitJonas sacerdos el canoriicusalmi Slephani
VIIIIdus Julii. Apud Asiam, S. Aquilseet Priscillsc, complens prmsenlis viim "debitum, ovanler emisu_•'•
dequibus in Actibus apostolorum scribitur. In spirilum. • -''•"'
Palseslina natale S. Procopii martyris., Apud Era- XVII Kalehd. Augusli.ln civitafe Hoslianatale S-
cleam SS. Johannis^t Apri, Ipsodie S, Ceciliani . Hilarini. martyris. Apud AnliocUiamSyrise riatale
martyris. S^ Euslachii episcopi et conTessoris.Et alibi SS.
!
VII Idus Julii. Romaead Guitam jugiler manantem Yaleofini, Theohi et Dyoclelis.
natale S. Zenonis el aliorum decetn millium du- XVIKalend. Aug.InCartaginenalale SS.martyrura. -
cenlorum irjum. Eodem diebeali Cyrilli episcopi Scliillilanorum numero xn Autissiodero deposilio
ct marlyris. In civitale Tyrise natale S. Anatholise • B. TUeodosiiepiscopi et confessoris.
mariyris, ei S.Audalismaiiyris. In civilate Mar- XV Kalend. Aug.JRomaspassio septem germanorum
tulana natsle S. Briccii episcopi et) confessoris. '
Petri, Marcelliani, Dionysii, Januarii, -Symphro-
4235 APPENDvADS.EC.X. — MONUMERTA LITURG. 1256
uii, Clementis et Hyrenei. Civitale Mettis natale A cardus abbas sahcti G'ermani"ab hac vila sublaliis
' '.'--. - . :-
S. Arnulfi episcopi et confessoris. est." .
XIY Kalend. Aug. Apud civitatem Colossis natale IV Kalend. Aug. Romse via Aurelia translatio cor-
beati Epafrse episcopi etmartyris.- Apud Hispa- , poris Ueali Felicis episcopi el martyris, qui iv
•niam Hispali civitate nalale SS; Justse et Rufinaa Idus Novembris marlyrio coronalus esl. Eodem
marlyrio coronatarum. Eodem die natale S. patris •die sanclorum martyrum Simplicii, Faustini et
nostri Arsenii monachi et confessoris, qui propter S. Beatricis marlyris sororis eorum. Trecasdepo-
abundanliam lacrymarum sudarium in sinu sem- sitio S. Lupi episeopi et coiifessoris. Item Romae
per ferebat. Lugduno Gallise sancti Rustici pre- nalnle B.. Seraphise virginis et niartyris, cujiis-
sbyieri el.confessoris." celebrior dies agitur in Nonas.Septembris.
XIHKal. Aug. Nalale S. Joseph, qui cogominatus Ragenaldus hujus ecciesim...eodemdie Senonts
est Juslus.-.Civitate Corduba natale S. Pauli dia- pugnandb inlerfeclus est. Eodem die Phiiippus rex
coni et martyiis. In Thebaida S. Yicloris. Apud Francorum obiil. • -
Damascum SS. martyrum Sabini, Maximini, cum III Kalend. Aug. Romse SS, marlyrum Abdon et
aliis xiv. Antissiodero S; Marini presbyteri. • Serinen-v Kalendas
Augusti maiiyrizatorum, et
XlIKalend. Aug. Obitus Danihelis propheuje.Romse B iii Kalendas ejusdem mensis sepullorum.'Apud
nalale S. Praxidis vii-ginis. In civitale Matsilia Africam civitalem Lucernariam nalale SS. virgi-
-riatale S. Vicloris martyris. Passi sunl aulem cum • num
etmartyriim Maximae,Donatillseel Secundsa.
eo tres milites, Alexander, Felicianus el Longinus. Autissiodero depositio S. Ursi epis.copi-et eonfes-
Trecas passio S. Julise virginis. soris.
'
JIpso die obiil-Roberlusrex Francim. Pridie Kalend. Aug. Apud Ravennam Ilalise civita-
XI Kalend. Aug. Natale S. Marise Magdalenae, de - temlransitus S. Germani episcopi Aulissiode-
qua, ut Evangeliuni refert, septcm dsemoniaejecit rensis. Apud Csesareamsancli Fabii martyris.
Dominus. Ancyra Galatisenatale S.Platonis mar- -Eodcm die Ludovicusrex Francim obiil.
'
lyris. Cosnobio Fonlenella depositio S. Wandre- \ AUGUSTUS. .
gesili confcssoris et abbalis-. Kalendas Augusti. RomaeS. Petrum ad vincula. fe
X Kalend. Aug. Aprid Ravehnam natale S. Apolli- Anliochia passio SS. Machabseorum septem fra-
naris episcopi el maiiyris. Hic RomaeordinalHSa iruni cum matre sua, qui passi sunt sub Anlioclio.
beato Pelro aposlolo Ravennam direeius est, ibi- rege. In Ilalia Yercellis civilate nataie S. Eusebii
- que passus. episcopi et martyris. Civitate Philadelphia SS.
IX Kalehdas Aug. Apud Hemeritam Hispanisscivita- C martyrum septeniHiha.die coronatorum. Gerunda,
tem nalale S. Yictoris niartyrts cum duobus fra- civilale natale S.Felicis prsecipuimarlyris. Romss
"tribus. In Ilalia civitate Tyro, qnseesl eirca lacum SS. virginurn et martyrum Spei, Fidei el Cari-
. Vulsinum, natale S. Chrislinse virginis el inarty- tatis, et malris earu.m. Sapientise. . .,
ris. Eodem die natale SS. Nicetic el Aquilse,quse IV Nonas Aug, Romsein cimiterio Calistivia Appia
-marlyrii palmam. capitis abscissione merueriint. natale sancli Stephani.papseel martyris. In pro-
VIII Kalendas Augusli. Natale beati Jacobi aposloJi vincia Bithinia .urbe Nicsea-natale S. Theodolse
fratris Joliannis cvangelista% quem decollavit He- : cum tribus filiis suis marfyrizalse. El in Italia ci-
rodes. In Lieia civitale Samon nataleS. Christo- , vitale Yerona natale" S. Felicis, Et alibi natale
phori martyris. Civitale Barcinona passio S. Cu- . sancti Niceli. .- -L , .
cuphalis. RomaeNemesii diaconi el martyris; III NonasAug. Hierosolymis inventio corporis beati
VII Kalend.Aug. Nalale beati Herasti, qui Philippis Slepbani protomarlyris Cliristi ,- el SS. Gaina-
- a beato Paulo apostolo ordinatus, -ibi maiiyrio - lihelis, T^icodcmiet Abibon. Romaevia Appia na-
. coronalus quievit. Romse in Portp natale S. Ja- . tale S..Tharsitii riiarlyris. A.ugustidunodepositio
cincli martyris.- ltem Romsevia Latina sanclorum Etifroni episcopi et confessoris, .
manyrunv SympUronii, Olympii, Theodoli et Pridie Nonas Augiisli, Romsead S. Laurenlium ha-
Exuperise. , . lale S. Justini presbyteri., Eodem die lieati Ari-
VI Kalend. Aug. Apud Nicomediamcivitatem nat,ale starchi.discipuli S. Pauli apostoli, qui fuit Thes-
S. Hermelagi preshyteri el martyris, cujus -do- salonicensium episcopus. Romsein crypta Arena-
ctrina bealus.Pantaleon ad fidem conversus esl. ria UeafiTeiiulliani.hiaiiyris.
-Et alibi natale sanctorum JSII, quorum gesla lia- Obiil Henricus rex.Francorum. Ebdemdie Gau-
Uenlur. In Sicilia beaii Simeonismonacbi. Aulis- fridiis comes Cabilorieusis,hujtis ecclesimcdsaius,
sioderi Ueati Hetlicreii episcopi et confessoris. apud caslrum suum Donziacuin"monachus factus
"
Y Kalend. Aug.. Nicomedia passio S. Panlaleonis. obiit.
Britanriia minore, Dolo S. Samsonis episcopi et Nonas Augusli. Augusiiduno natale S. CassJani epi-
confessoris. Mediolanopassio SS. Nazariiet Celsi, scopi. Catalaunis nalale S. Meminiicpiscopi. Eo-
quorum passiohes annofatse sunt. n Idus Junii, ''dem die natale S. Hoswaldi Anglorurii.regis et
quahdosacfa corpora eorum inventa sunt. marlyris.
Obiit domnus Gerannus episcopus.Ipso die Ha- Eodeni die Hugo sancti Slephdni prwposititsin
 '
im- MARTYROLOG.ANTISSIOD. 125S
viaHierosolymilanasepultufcetradilns esl. Eodem A menlis, et aliis ornamentis ipse djves dilavii.'
• die RuiiuddusWillelmi comilis filius inlerfectus Pridie Idiis Augusti. In Siciliacivifate Cathena natale
- S. Eupli diaconi et maftyris.-Eodem dienatale
est.
Vffl Idus Aug. Transfiguratio Dominiin monte. S. Hilarise maftyris "matris S. Afrae.-cum qua;
Romsenalale S. Sixti episcopi el marfyris, cum passse sunl Digna, Eumenia et Euprepia. Civifate.
• rpio passi sunl Felicissimus el Agapiius diacohes, Filare passio S. Gratiliani et FelicissimseVirginis.
et alii quaior,"id est Januarius, Magnus, Vincen1 Obiil venerabiiismemorimmagisier Gislebertus,
tius et Sleplianus subdiaconus,"ac beatus Quartus Veteris ct Novi Teslamenti gtossalor exhnius, qui
cum eis, ut scribil S. Cyprianus. llem RomaeS. Uviversalis meriio cst appeltdlus, hujus ecclesits".
• Orniisdsepapa?. canonicus, postmodum vero Londbniensisfactus
Obiil Maurinus; episcopus, qui dedit slipendiis episcopus';qui prmter cetera quce ecctesimnostwe
- fratrum agellumpwprietalis sum, cujus vocabutum - ex Anglia transmiserat ornamenla, ocloginla et
esl Villare, non longe a Varziaco. duas libras eidemecclesimcontulit: Fratres. vero
YHIdus Augusli. ApuilTusciam civ.itateArilia nay- inde possessionesementes, anniversariumejus shi-
lale S. Donati episcopi et martyris. Apud Medio- gulis annis celebrari devoleconstiluerunt.
JanumS.Faustini. Romaspassiosanctorumxxvin. B tdus Augusli. Romcevia fybiirtina nalale S. Hyp-
- Apud Creiam civitate Aiigtislapassio S. Affrx. polili marlyris. Passa est autem Concordia milfix
ObiilErmenfredusprceposilus,qui.deditfratribus ejiis, el alii de domo ejus xix. Forosillae,nataie S.
pradium snum super fluviuni Baleas, et in Capi- Cassiani martyris. Pictavis deposilio S. Rade-
tiuco et in pago Senonicoel in Basau ad sui nie- - guhdis reginse. . '
inoriam celebrandam. Obiit Norgdudns milesS. Slephani..
VI Idus Augusli. Roma; S. Cyriaci martyris socio- XIX Kal. Septembris. VigiliaAssumtionis S. Marisa.
rumque ejus, qui passus est xvn Kalendas Apri- Via Appia in cimiterio Calixlidepositio S, Eu-
> iis : scd postea beatus Marcellus episcopus una sebii presbyteri et confessoris. Apud Aquileiam
cum beatissimaLucina translulit in prsediumsuum passio sanctorum Fclicis ct Fortunali fralrum. In
sacrum corptisejus, pariterque xxnsociorum ejus, Africa Demetrii cum aliisdecem.
manu sua recondidit cum aromatibus vm die XVIfilKal. Septembris. Assumlio sanclissimse et
niensis Augusfi, quando el celebrem ejus festi- gloriosissimae Dei genitricis Marise.Eodem die
"vilatem slatuit.-YiennseS- Severl
presbyteri. natale S; Tharsitii acolythiet martyris.' Et alibi
Eodem die obiil Heriveus Nivernensisepiscopus . S. Eusebli martyris. . .. , _
'
hujus ecclesimcanonicus. Item obiiv Alo miles, 2 XVIIKal. Septembris. In Nicaea Bithiniae nafale
pro cujus anima Humbaudus fraler ejus lerram S. Ursatii confessoris. Romse natale S. SerenaS
Lonniaci quam tenebal, canonicisS. Stephani re- «xoris Diocleliani Augusti. Autissioderotranslatio
-
liquit. Aiigurii et Desiderii episcoporitm. In Persida na-
V Idtis Augusti. Romse S. Romani militis, qui con- tale S. Tyrsi maiiyris 1.Nivernis natale S. Arig-ti
fessione, S. Laurenlii xompunctus, baptizatus opiscopi et confessoris. ' ,' --'' <:T
martyrizatus est. Ipso die vigilia S. Laurehtii ar- lpso die Odo prmceplorS. Stephani prmsentem
chidiaconi et martyris. - . ' - ." '
finivitvitam.
Obiit Salomon canonjcuset decanussancli Sle- XVI Kal. Seplembris. fn Csesarea Cappadocise.h"a-
' ' - ' ,
phani. tafe S.Mammetis marlyiis. Apud Africam SS..
IV ldus Augusii. Romse natale S. Laurenlii diaconi martyrum Liberati abbaiis-, Bonifacii diaconi,
et martyris.Item Romse militum centum sexa- Servi et Rustici subdiaconorum,. Rogali et Se-
ginla quinqiie,' ptimi nionachoruni, etMaximi
' pueri. Romseoeta-
III Idus Augusti. Romae via Lavicana inter duas - bas S. Laurenlii. - • . - .' ,;
lauros nalale S. Tiburtii martyris. Item Romae XV Kalendas SeptemUris. Apud Prseneslinam civi-
naiale S. Susannsevirginis et marlyris. Camcraco talem natale S. Agapili martyris. Romse SS.
natale S. Gaugerici episcopi et. corifessbris. In presbyterorum Joliannis et CfispL Apud Cartagi-
civifateEbroicas natale S. Taurini episcopi. nem passio SS. MassaeCandidse, qui fere ccc
. . Obiit Hugo hujus ecclesimvenerabilisepiscopus, fnere viri, et-in cliUanumicalcis veliementer ar-'
(juemvilm sanclitds el mprum probitas decoravit, deniis pro fide CUristisunt demersi, unde candi-
'eiquam pie et religiose vixerit, hujus"vilm exitus -datus ille exercilusUeatorum Massa Candida uie-
salis comprobavil.Qui ob amorem Dei el sui nte- -ruil huncupari : Massa, propter numerum, Ciih^
moridm singulis annis recolendam; ecctesiam Au- dhJa, propler>meriturii: quorum rhemoria agitur
siaci ad refeclionem-fratrum in die anniversarii ix'Kalendas SeptemUris. famen sciendum quia
sui huic ecclesimdonavil. Dedil etiam eidem aiias xv Kalendas prsedicli.mensispassi sunt.
' -
ecclesias, ecctesiamscilicetBacernm et S: Briccii, Obiil Gualleriusvicecomes.. .•-.-.
et Induniaci, et Veiiiosm,el decimas Visiqci.Prm- XIV-Kal. SepfemUris.Natale S-.Magni seu S.. Aii-
lerea ipsam ecclesictmniidiis cappis-de pallio;et drese maiiyrum eum sociis suis duobus millibus
duobus tapetis, el mullis sacerdolalibus indu- DXCVII. In mohtc qui dicilur Jura S. Donati pre-
••«39 APPEND. AD $MC. X. — MONUMENTALITURG. 1240
sbyfcri el confessoris. Roinaebeati.Jnlii senaloris A Secundi marfyris. Bergamis civitale nalale S.
etmanyris.Jn^territurio Bituricensi nalale sancli Alexandri martyris. Salona passio S. Anaslasii,
Mariani-confessoris, cujus gesla Uabenlur. cnjus memoria festivitalis supra notata est xn
Ipso die obiit Ebrafdus milesS. Slephani. Kalendas Septembris. Autissiodero depositio -S.
XIIIK'al. Septembrfs. Samuelis prophetse.Eodem die Eleulherii episcopi. . .
lieati Porphirii hoininis.Dei. Herio insula in loco VI Kalendas Scptembris. Apud Capuam S. Rufi
qui dicilur Deas, nalale Si Pliiliberti abbatis et maiiyris. Arelato S. Csesarii episcopi et confes-
confessoris. . soris. Augustidunodepositio S. Sjagri episcopi et
XIIKalendas Septembris. In lerriturin civifaie Gava- confessoris.Thomis natale SS. marlyrum Marcpl-
Iitana.vico Mimatensi, natale S. Privati episcopi Iini tribunij-et uxoris ejus ,Manne»!, et filii ejus
et marlyris; Eodem die natale SS. maiiyrum Bo- Johannis, et Serapionis clerici, et Petrimililis.
nosii et Maximiani, quorum gesta habenlur. Eodem die passio SS. Georgii diaconi, Aurelii,
. Obiit Adelelmusnobilismiles elhumilis. Eodept Felicis, Natalise,- et Liliosse.•Civilate B.iturieas
die WillelmusNivernensis comes,Carturim religw- translatio corporis S. Sulpitii episcopi et confes-
sam vilam ducenssanclissime'obiit. . . soris. -', - - • •
XI Kal. Septembris. Romsenatale S, Timothei mar- B Y- Kal. Septembris. Rpmse passio S., Hermelis
tyris, qui de.Anliochia Romam venit, et sua prse- . marfyris. Constantinopolimnatalesaneti Alexan-
dicalione multos ad Clirislum convertit: _pro quo dri episcopigloriosi senis, cnjus oralione,Arrius
el martyrizatus sepultus est juxla bealum-Aposl©- divino nutu. crepuit medius effusis visceribus. In
lum pro eo quem UaUueratejusdem nominis disci- civitate Ypponnanaiale.S. Augtistini episcopi.et
pulum. Augtistiduno natale S. Symphoriani mar- confessoris, qui spiritu divino tactus,fecit libros,
tyris. Item, Homse B. Antonii martyris,. et SS, traclatus, epislolas numero mille xxx, excepto
Peregrinorum martyrum Martialis,.Epiter.ii, Sa- quse numerarinbnpossunt. Santonasnatale S. Bi-
turnini cum sociis eorum. Uiani episcopi elconfessoris. Ipso die in.Brivala
. Stephanus Jiujus ecclesimprajposilus et canoni- vico natale sancli Juiiani m.artyris.
cus obiit. Obiit Ghriomiles S. StepJiani. , - -
XKalendas SeptemUris. Anlioohia natale.SS, mar- IVKalendasSeptemUris. JAomsead arcum Eauslinl
tyrum Dbnati, Reslituti, Valeriani, Fructuosae UeatissimseSabina3." marlyris, quse fuituxor prse-
cum.aliis xn.Alexandria Ueati TUeonseviriDei. clarissimi quondam Yalenlini et filia Herodis Me-
Et aliUi S. Zacliei episcopi et SS. martyrum Mi- tallarii, quse passa est. Adriano imperante,. sub
nerii, Eleazari cum filiis ix. Eodemdie.natale ^ prsefectoHelpidio, Item. Romse passio ^S. Sera-
sanctorum TimolUeiet Apollinaris, qui apud Re- pliiaevirginis.ln provincia Palaestinse-civitate.. ..
mensium urUem consummalo' rnariyrioccelesiia decollatio S. Johaiinis Baplislse.
•regna meruerunt. In Licea civitate Egea SS. Clau- -Jpsa die ordinaliodomni Herefridi, qui dedil fra-
dii, Aslerii et Neonis, qui posl acerha tormenla tribus ad refeclionemipsius diei faciendam Arlal-
cruci adfixi sunt. Augusliduno depositip sancti dum villam, et iii, Lindriaco mansum unum, el in
Flaviani episcopi. Gapillacomansum allerum, et nwlendinum sublus
Eodem die Eriberlus Autissioderensisepiscdpus murum. In Nalivildte vero S. Marim quando sedit
vittmuniversmcamis esltngressus.. primum in cathedra episcppati, -dedil fralribus
IX Kalendas Seplembris. Ih India nalale S. Bartlio- ; ecclesiam Bacernm et Lindriacum, et Lupinum,
lomsei apostbli. Apud Cartaginem commemoralio necnoh Logniacum. Gimiliacumautem dedit in na-
sanclorum Massae candidae, quorum splemnitas tali S. Clemenlis.Obiil Archemboldus,episcopus.
superius xv Kalendas Septembris annolata esl, HIKalendas Septembris. RomseviaQsliensi milliario
Romse nalale S. Genesii martyris. CivitateRoto- ab Urbe beatissimorum martyrum Felicis et Au-
mago natale.S. Audoeniepiscopi et confessoris.In ^ dacti, ambo presbyleri. .llem/Romse.Caudeiitiae
terrilurio Nivernensi natale SS. confessorum Pa- virginis. . . ,
tricii abbatis et Gildardi presb; Obiit Ermembertussacerdos, qui innocenter.gla-
Obiit Hugoxomes., dio inlerfeclus est. ,-..'.
VIIIKalendas Seplenibris.,Roma3natule SS. marly- Pridie Kalendas Seplembris. Treviris nalale S. Pau-
rum Eusebii,. Ponliani, Peregrini, ct Vincentii. lini episcopiet confessoris. Apud Athenas B. Ari-
Arelalo natale S. Genesii martyris proprio cruore stidis- fide sapienliaque clarissimi. Aulissioilero
•baptizaii. Civilale Complulo passio SS. Justi et . depositio S. Optati episcopi-etconfessoris. Ancira
Pasloris Iratrum, qui cum-adhuc pucri litteris Galalise SS. Gaiani el Juliani,
imbucrentur, projeclis in schola tabulis, sponle SEPTEMBER.
ad martyrium cucurrerunl. Ilem, Romsevia-No- Kalendas Septembris. IHesu Nave et G.edeonpro-
nientana miliium xvm. phetarum, ei beatissimse Annse prophelissse,quse
Vll -KalendasSeptcmbfis. RomseSS. martyrumlle- in Cvangeliolegittir. Capua nalale S. -Prisci mar-
rense et Abundi. Item, Romsenalale S. Zephirini tyris. Sehones deposilio B. Lupi epis.copiet.con-
papse. Apud Yicliniiliumcastrum' Ilalisenalale S. -fessoris. Cenomanisnalale S. Viclofis episeopi.ct
 1241 JilARTYROLOG.ANTISSIOD, 1212
'
mifessoris.- Ipsa dic irauskus S, .^Egidii.ab.baiis-A cam natale sanclorum confessorum x quorum :
et confesspris.: -, ;..- ,- - .,. .... actus glorios.i babentur. In Calcedon.ia.ijiatale
Obiit Richardus comes..__- -. , 1 . SS. Sostenis etYictoris,-qui posl varia tormenla .
'V-Norias SeptemUris.Lugduno natale S.Justi epi- incumUenlcsprationi, vocati de coelodatoaue sibi
scopi "et confessoris, qui migravit ad Doininum in invicem pacispsculo spiritum cmiserunl. -,
eremo pridie IdusjOelohris, et ejus.sacrum corpu.s Obiil Hludovicussereiiissimusrex filius Karoli.
et B. Viatpris, ministri ejus Lugdjinum relatum, III Idus Sept. Romse in ciiniterio Basillae natale
,c.umdigno cullu- conditum esl iv Nonas Septem- S.S..maiiyrum Proti el Jacinli, qui fuerunt eunu-
Uris. Eodem.die apud prsefatam. urbem deposilio . chi, sanctse Engenise virginis, Lugduuo Gallhe de-
B; Helpidii.episcopi. Apud-.ApamiamB, Anlonini posilio S. Patieniis episcopi et confessoris. r,
-marlyris. - , , , . . ' II Litis Sept. Apud Ticinum . .-. pia dieilur,.iialale
III Nonas Seplembris. Natale. S. .Fpeben, de qua SS. confessorum Syri et Yvcntii, quiglorioso fme
Apostolus Romanis scribi.t -. Commendo qulem ^quieverunt in pace. Et in Sicilia civilate Calena
vobis F.osben,elc Romae commemoratio B. Se- • S. Eupli et beali Serapionis episcopi. Augustiduno
raphise virginis et martyris, quse. passa. est IV civitale S. Evanli episcdpi el confessoris.
Kalendas Augusli, .sepulla pridie.. Kalentlas Au- B klus Sept..Apud iEgyptum ciyilale.Alexandiia Bi
gusti, sed iy.Nonas.Septembris feslivior-dies agi- Philippi episcopi el- inarfyris patri.s sanctse Eu-
Uir, quando Jocus orationis dedicatus esl, et ,se- genise viiginis. Ipso die.S. Aniati presbyteri et
.ptilcru.m ejus ornatum est;. Apud Capuam natale abbatis moiiasterii.Romerici. Andegavis depositio
SS. raaiiyrum Autonini pueri et Aristei episcopi. sancfi Maurilionis episcopi. Augustiduno B. Ne-
Pridie Nonas Seplembris. Moysi legislatoris. Cabi- clari episcopi. - -1 . • ; -
lonis civitate natale S. Marcelli marlyris. Et alibi XVIIIKal. Oclobris. Exallalio sanckt!Ci-ucis,"quando
natale SS, martyrum ttufini, Silvani et Yilalicse. .Eraclius imperator eam de Perside Hicrosolymam
Romse in cimilerioMaximl via Salutaria natale <reportavit. Romaevia Appia in cimiterio Calisti
sancli Bonifacii episcopi/ - . . nalale sancti Cofnelii papoe et mdrtyris. Passi
Nonas Septembris. In suburUio Romse Ueati Yiclo- sunt cum eo xxm. viri.Apnd Africam B. Cypriani
rini martyris, Romsein Portu natale S. Herculiani episcop.iet maiiyris, cujus sacratissima ossa cum
martyris. Eodem dienatale S. Berlini abbatis. , capile S. Panlaleonis et membris B. Sperali mar-
Obiit Lamberlus levita el doclor eximius. Ipso lyris tempore Caroli Magni Lugdunum delaia hc-
dieHelisabelh Deo sacrata obiit. •norifice lumulala stinl. Referunlur auiem cumeo
VIII Idus Septembris. Obitus Zacharise prophetse, el C passi Crescenlianus, Victor; Rosula el Generalis.
natale S. Honesyppheri, de quo ad fimoiheum XYIl Kal. Octob. Natale S. Nicomedis presbyteri et
scribit Apostolus : Det misericordiam Domimls ' maiiyris. In territurio Cavillonense caslro Tre-
Hmesyppheri domui, et reliqua. Apud Africam norcio S. Yaleriani martyris. Lngduho Gallise
bealissimoruni episcoporum Donatiaiii, Praesidii, B. Albini episcopi. Tullo nalale sancti Apri epi-
Mansueti, Germani, Fusculi. scopi 'et confessoris
VII Idus Septembris. In Galliis lerriturio JEduorum Obierunt Dadoenus et Alfaldus presbyteri, qui
- nuncupaio loco Alesia, quse olim forlissima ci- dederunl aloclum suum in villa Moiiiiniaco fra-
vilas fueral, sed a Julio Csesaredestructa, natale tribus.
sive sacratissimse Reginse-Tirginis. Nico- XYl Kal. Oclob. Civitale Calcedona natale S. Eti-
' mediapassio
natale beali Johannis viri Dei. AureUanis plieniiaevirginis el marlyris cum aliis XLIX:.Romse
deposilio B. Evurtii episcopi. Parisius vico. Nove- natale S. Luciae viduseet inarfyris. llem, Romas
gcnlo sancli Clodoaldipresbyleri et confessoris. -B. Geminiani maiiyris oum aliisxxxv. -:
VI Idus Septembris. Nalivitas sanctse"Dei genitricis Obiit Gofridus clarus consilio, amiius pacis et
etperpetuse VirgiuisMarise,qucm Spiritus sanclus pietalis, episcopusecclesimquidem sum dignus me-
cuslodivit, el electam sanctificavit, ut ex utero O moria, lachrymis, et benedictionibus.Iiem, Gui-
illius nasceretur Homo Deus altissimus. Romae bertiis miles obiit, qui -in manuni Humbaldi epi-
festivitas sepullurae-.S. Adriani, qui apud Nico- scopi ecclesiamin Acotaco vilta reliquil -,annuentc
mediam cum aliis XXIIIpassusesl iv Nonas -uxore sua el duobus filiis suis et filia'.
Martii. - - - - XV. Kal. Octob. InBritanniisnatale SS. Socratis et
Obiit Eribaldus levila et archiclavisf qui inspe- Siephani. Eodem die nalale S. Lamberti Tun-
rale' ab-inimicis gladio inleremlus est. Eodem die grensis episcopi el maiiyiis. Cordubte sanclortim
Dodo sacerdos occisus est in bello. Ipso die Ingel- inartyrum Emiliani diaconi et Hieremiae, quoruni
baldus sacerdos alqhe decanus S. Slephani obiit. «orpora pos.tabscissionem capitis igne conflagrala
VIdus Sepicmbr. Apud.Nicomediampassio SS."Do- . stint. - '
rothei etGorgoniimartyrum.Eodem.die Audomari XIVKal.-Octob. Natale B. Melhodii Olympi Licisc
Tarvanerisis episcopi. Romae naiale S. Sergii £t postea Tyri episcopi,qui sub Dioclelianoin
- papse. - "" . - - CalcidceGrsecJa,nt scribif-Hieroiiynnis,"martyrio
IV idus S.epl.-DcposJtioS. Hilarii papae;Apud Afrir coronatus est. Mcdiolano'uataleS. Saturi fratris
1245 APPEND. AD SJLC:-X.-— MONUMENTA LITURG. 12«
S.Ambrosii episeopi. InAlexandrianalale S._Tro- A . tyris. A.ulissiodero depositio el translatio S. Au,-
pliimi. gnarii episcopi et confessoris. Ipso die nalale
XIHKal. Oclob. In- Neapolim Campanise natale S. Ilerculiani marlyris.
" Obiit Eldaldus
SS. marlyrum JanuariiBeneventanse episcopi cum SenoriumMrchiepisoopus,Eodem
aliis viii. In Pakeslina natale SS. marlyruhi Pili et die Abbo levita el-perfeclor obiit.
Nili cpiscoporum. Apud Nticeriam natale S: Fe- VI Kal. Oclobr. NalaleSS. maflyrum .Cypriani
licis niartyris el beatse Gonslantkfi riiartyris. ln episcopi et doctoris egregii elbeatae Justinae, quse
territurio Lingpniciocivitatis monastefio.Segeslro, praedicto .episcopo causa .extitil salutis i quorum
depositio S. Sequani preshyteri et monachi, et corpora ad urbem Romaedeportala, ac reveren-
alilriS- Rotili marlyris. In Galiiis civitateVigehna ter tumulatasunt.IlemB.0ma3 via Appia inci-
natale S. Ferreoli marlyris, milerio Calisli depositio S. Eusebii episcopi.-Ar-
' vernis
XII.Kal. Oclob. In Cizico natale SS. marlyrum Apollinaris episcopi et-confessoris. .
Fauslse virginis et Evilasii, qui, inauditis mtilli- V Kal. Oclob. Apud Egeam nalale SS. Gosmss et.
• genisque laniati lornienlis, vocati de ccelo reddi- - Damiaih.' Corduba civitate sariclorum
maiiyriun
derunl animas. Atlulfiet-Johannisfratrum. In lerritufio Atigusti-
XI Kal. Octob. Nalale beati Matthaei aposloli et JJ - dunensi passio SS, Florenlini etllilarii..
evangelislse, qui.primus inJudoeaevangeliuniCliri- IYKal.- Oclob. In-Hispaniis civilate Corduba nalale
sti Hebrseo sermone .scripsit. Postea.vero apud - SS. Fausti , Januarii et, Mariialis hiartyrum.
jEtlriopiam prsedicans maiiyrium passus est. Eo- Romaa ad Guttas- natale sancti Stertei. Autis-
dcm die natale S. Alexandri inaf tyris, cui papa • siodcro depositio S. Alodii episcopi-et confes-
, Damasus cryplam condiguam faciens, illuc eum soris. , -
vi Kalendas Decembris transposuit, quando et III Kal. Oclob. In monle Gargano venerabilis me-
feslivkalerii ejus dedicavit. - moria S. Michaelisarchangeli,-ubi multa mira-
X Kal. Octob. In Galliis civitate Seduno Ioco - Uilia Deus oslendit. • Ronise dediealio oralorii
Augauno sfeuOctodero natale SS, marlyrum The- S. MicUaelis,quod veneraUilis.Bonefacius ponti-
baeprum Mauricii, Exuperii, Gandidi, Yictoris., - fex dedicavit in summitate eirci miro opere altis-.
: Innocenlii, Yitalis cum sociis eoruin scx-.millibus sime porrectum. Autissiodero passio S. Fraifrui
- sexcenlis sexaginla sex. Aulissiodero advenlus episcopi,quem tradunt eodem die intereintum,
- (seu) "exceplio corporis S. Germani episcopi ct qtio et episcopum esse^ofdinalum.
cpnfessoris ab Ilalia. Et in Reomaii coenobiotrass Obiil Wallerius"Mduensis episcopus.
. latio carporis sancli patris nosiri beatissimi J» C! PridieKal. Oclob. In TGalliis-castro Solodoro, quod
iiannis confessoris. In provincia Bajbaria nalalc esl super Arulam fluvium, passio SS. Yictoris et
- S. Emeremni marlyris alqne.pontificis.; Ursi ex gloriosalegione Thebseorum. Eodem die
IX Kal. Oclpb.In Campania.natale S. Sosii fnar- ' apud Bethleem Judae depositio S. Hieronymi con-
. lyris diaconi Mesenatsecivitatis. Ilic cum quod- fess.oris doctoris prsecipni_,qui libros suos per
dam evangeliuin legeret in ecclesia-praifatae ur- L el vi' annos cohfecit, et xcvni selatis suse
bi.s, prsesente beato. Januario, vidit subilo idem - annp in pace' quievit pridie Kalendas Octobris."
episcopus de eapi.le..cjus fiaminam exsnrgere , . In Placenlia civitale SS. Atuonii, Gasli et Desi-
quam nemo alius vidit, el pronunciavit eum mar- - derii.
lyrcrn fulurum : quod postea verifas rei lam in Obiil Teubertus laicus, qui dedit prmdium suum
ipso episcopd, •quam in aliis quinque ministris canonicissttncli Slephani, in pago Aulissioderensi,
ipsius, martyrizando comprobavit. Epdem dic in tvicdria Baugiacensi, in villa 'Matriaco, prapler
natale S.Teclsc virginis apud Seleuciam quiescen- , remediumanimm •su.m-el, ad memoriam recensen-
lis, quse de- ciyitate Ilyconio a bealo Psiulo apo- . dam. J - , . j
siolo instructa ,esj.. ,,, . '- : '
OCfOBER.'
VIIIKal. Oclobris. Conceplio S..Johannis Bapiistse. 3D
. ln.lerriturio iEduorum vico, qui dicilur Sedelo- Kalendas Oclobris. Autissiodero depositio sacratis-
cus, natale SS. marlyrum Andochii, Tyrsi et simi corporis Jieafi. Germani episcopi'et.confes-
Felicis, qui addocendam Galliairi ab oriente di- . soris, qui. apud Rayennam pridie Kalendas Au-
recli, sul) Aureliano principe gloriosissime sunt gusli fcliciter oUiii, el Kalendis OcloUrissuse ta.n-
. cofonali.El alibi SS. Jnliani, Christophori, Lau- dem rcdditus civitali, honorifice tfaditus est se-
rentii. In lerriturio Bittirico caslro Mediolano na- pultursc. Eodem die traiislatip cofporum SS. con-
"
tale S. Genesii maiiyris. . fessorum Remigii Remehsis"episcopi-et Yedasli
YHKaL Octob. Natale B. Gleopae,'"quiunus fuit.de AtreUalensJs.In pago Medeneniense.natale S. Pa-
LXXClnisli discipulis, qucm Iradtint 'in.'eadem - lonis martyris. In Porlu Ganto rialale.S. Bayonis
-
urbo, cademque dbmo, iiv qua hiensam quasi ,pe- - confessoris.- .
regrino Domino prseparaveral, a Judseisesseocci- VI nonas Octob. Apud Niconiediam natale 81 Eleu-
suhi..LugduhoS.Lupi episcopi'ex ariachoreia. Am- lUeriiniartyris. In Alrebatis yilla Syricinio passio
. Uianls.civliale nalale S.IJrmini episcbp"vet mar- - S. Lcodegarii Augustidunensis episcopi. Rpnise
124S MARTYROLOG."ANTISSIOD. 124G
SrEusebii papse,'sub'Cujus leriipore irivenla est A VI Idus Ccldb.Apud Cretambeali Piniti iiitef epi-
crui; Ei alibi Sereni cohfessoris. •' scopos nobilissimi, qui in scriptis suis velut- in
V Nonas OcioU. Naiale Dionysii Areopagit.aeAtUe- . "quodanispeculo viventem sibiJfnagihem reliquit. -
' riisium
episcopie-tmartyris; et aliUinalale SS,. Eu- Aptid Agripiiiensemurliem natale sanctoruni maf-
yoldorum presbyterorurii, qui cum sancto W'."er. tyrum Mallosi et Yictoris. In Brilaiinia hatale
brordo episcopovenienles, Iri Germaniam iraiisie- • S. Paulini episcbpi Eburaci. --
' ObiilTrutbeftits laicus, qui dedit fratribus m'a-
fnnt ad Saxones, et cum prsediCafeibi Christum
" . sinile suum cum vineiset eampis in pago Seiionico
Tjcepissent,comprehensi stml a paganis et occisi. '
Autissiodero dedicatio beaiissimi Ste- in villa Caciaco. <
cryptaruni
phani protomarlyris. Y Idus Octob. In Acervo Sicilitc S. Zariasii presby-
Obiil Adhebaldussacerdos et magister hujus ec- teri. Apud Tbarsum nietropolim Cilicise sahcto-
clesim. ruin martyruni Tharaci, Probi el Andronici. Tu-
IV Nonas Oclobfis. Natalc SSJ Crispi el Gaii; quos ronis depositio sancli Yenantii abbatis et cohfcs-
Corinlliios beatus sc meminit Ua- soris. ' ' • ' '
apud apostolus
ptizasse. Apud jEgyplum nalale' SS. martyriim Ipso die Alo archipresbyler et canonicus, homo
Marii et 'Marciani fralrum, et ciiin eis iiinumc- & siniplex ei reclita, el iimcns Deum, monachus' fa-
rahiles alii passi sunt. Romse via Appia S; Bal- ctus spiritum Christo reddidit : qui dedit frcitribus
binse virginis ct Marcelli episcopi. Auiissiodero suis ccinonicisdomum citin appehdiciis, quctm ab
S. Marsi presbyteri el confessoris.Parisius S.Au- VgoriedeGurgiaca emerat, et vineam quam plan*
reaa Virginis. titvit apud BiUiacum, aliam eiiam quani eme-
III Nonas Oclob. In Galliis civifate Valenlia natale rat in Curto-cane, et dedii"etir.inoeio hummos de
' '
S. Apolloriaris episcopi et confessoris. Atitissio- censu.'
dero deposJlio SS. germanorum Firmaii diaconi, IV Idus Octobris. Apinl Ravennam via Laurentiana
Flavianse virginis D.eosacratai. Apud Eumeiiiam nalalc sancti Hedisti marfyris. Apud Africam
UeatiTrasese episcopi et marlyris. saiictorum quatuor nillliuni nongentorum septua-.
Pridie Nonas OctoUris.Aulissiodero deposilioS.Ro- ginla et ses.'Bituricas S. Opilionis presbyteri,
mani episcopi, qui cuin rexisscl' ecclesiam sibi Obiil Taganboldus"sacerdos, quidedit fralribus
commissam ahnos 111,dies xv, taudem, ul fertur, prmdium sunm cuni masinili el vineis et campis in
marlyrio vitain finivit: Laodicia B. Sagaris epi- vilia qum dicitur Pradilis. Ipsa die llugo bonm
scopi et marlyris. In civilale Agenno natale san- memorimAutissiodorehsisepiscopus,decus pontifi-
clse Fidis virginis et martyris. cum-el forma loiius reiigionis, qui in vita sua pa-
Obiit Carblus imperaior et Guido abbas.' Ipso cem diiexit, bona pace quievil-: qitr intcr ceie.ra
die Aginulfus subdiaconus obiit, qui dedil fralri- quibus episcopaliim snum ditavil, usum nemoris
bus atodum,suum cum maseniti elviheis arip. v. • de Tullo, quem canonici per mullos annos sinespe
Nonas OctoUris.Romsenalale S. Marci papse. Ilem, rccuperalionis amiseranl , cum summo 1'abore-et
RomoDSS. niartyrum Alarcelli el Apulei. Apnd sludio acquisivil. Dedil eliam ecclesimsacerddicilja
provinpiam quaenuncupatur Atigusla Eufratesia^ ' indumenta peroplima, et calicem deauralurii. Pim-
SS. martyrum Sergii elBacelii sub Maxiniiano ierea assiynavitin Lindriaco triginlq solidos, qitibus
imperaldrc. die ariniversarii singulis annis canonicis refeclio
VIII Idus Oclobris. Cortina civilate beati Philippi exhibeatur. Dimisil eliam canonicisecclesiamLnn-
episcopi. Thessalonicaenalale S. Denictrii marty- driaci posl morlem Ansetmi seu dhnissioriem.In-
ris. Eodem die juxla monlem Oliveii depositio terim aulerii Stephctnus pneposilus x solidos ad
' •. • '
S. Pelagise," quse peceatrixappellatuf. lii pago refeclionemfacienclampersolvet.
'
Laudunensi riatale S. Benediclae virginis et mar- III Idus Oetobris. Apud Troadaiii natale beati Cafpi
tyris. AutissioderoPalladiaevirginis. Senones Ppr- discipuli 1'auli.aposfoli. Anliocliia beati Theopliili
charise vireinis. -
episcopi. Alexandiia Alhanasii episcopi et con-
Obiit Arnaldus subdiaconus,qui dedit fratribus fessoris.
suum in pago Senonico, in villa qum di- Obiil Riidovicuslevild, cujus induslria masiiiile
' pfmdium
citur Vallis diaconi, el. in vilta Aganonis drpen. ' cutn vinea in villare quod esl in cbnspectu'snncli
de vineis VIII. '-' Julidni','
' frdlfibtts adquisilum esl, et ea qum ad
VII Idiis Octob. Obitus Abraliscpalriarclise. Parisius eum pertineni.
natale SS. marlyruin Dionysiiepiscopi_,Eieiil!ie;ii Pridieldus Octobris. Roina; nalale S.Calixti pap:c
preSbyleri, etRustici diaconi, qui beatus episco- et martyris. Lugduno Gallise transitus S. Jiisli
pus propter prsedicationis offlciuina sancto Cle- episcopi. _
mente iriGalliis direclus, ibique cst niartyrizatus. Idus Octobris. In Galliisapud ColoniamAgrippiriam
. Apud ColoniamAgrjpinam nalale sa.ncliGereonis ' "iiatalesaricioru'111marlyriim Mauroruin de milili-
martyris cum aliis cccvm. quos feruiit Tiiebeos busex illalegiohe sacra Thebeorum nuineroquin-
.. fuisse. 'Apiid
' - Jiiliam' via "Claudia passip S. Dom- quaginla iu basilica condilorem ex"musi\'o_.quo-
'" ''-'"'"'' '
nini. dainihododeaurato, unde el sancli Aurei vocaniiir.
1247 APPEND. A.D S./EC, X. — MONUMENTALlTURG. 1218
Lugduno beati Antiochii episcopi. In terrilorlo A' Marci cpiscopi et marlyris. Apud Adrianopolim
Remensi nalale S. Basulipresbyteri et confesso- Tracliise natale SS. Philjppi episcopi, Eusebii et
..ris. Fonlenella monaslerio S. Wlfrarhni archiepi- Hermetis. Iu civitate Osea SS, virginum Mulinio-
• • - nis et Helodiae.Lingonis civitafe in Portu Bucino
scopi.
Obiit HenrjiC-us Burgundicemarchio. passio S. Yalerii martyris et levitae. .
XVII Kalendas Novembris. In Africa sanctorum X Kal. Novembris. Apud Antiochiam Syrise nalale
martyrum CCLXX pariler coronalorum, et sancto- _S. TUeodericipresbyteri el marlyris. In Hispaniis
nim martyrum Martiani et Saliriani cum duobus nalale SS. marlyrum Servandi et Germani. Colo-
fralribus eorum , et egregise CUristi. ancillae nia civitate S. Severini episcopi.
Maxiinse virginis et martyris. - Apud Bituricam Obiil domus Herifredus episcopus, pater ptissi-
natale S. AmUrosiiepiscopi~ei confessoris. . mus, qui dedit medieiatcmMalliaci ad refectioiiem
Obiil Gaufridus miles, qui reddidil terram quam fralribus exhibendam.Die quoqueordinalionisejus
lenebat de mann firma in Arladisvilla. dedit fratribus Arladum villam, el in, Lindriqco
XVI Kal. Noyembris. Natale B. Aiislonis, qui unus niunsum unum', et in Capiliacqmansum allerum et
fuifde sepltiaginla Gbristi discipulis. Eodem die molendinum sublus" muritm, el in Nalivitale S.
nalale B. Heronis episcopi. In civitate Aurausica B MAR>^5 dedit ecclesiam Bacernm, et Lindriacum,
S. Florentii cpiscopi. et Lupinum, necnonLogniacum; Gimiliacumaulem
Obiit SeuvinusSenonum archiepiscopus. in natale S. Clemenlis
XV Kal. NovemUris.Nalale S. Lucseevangelistoe,qui IX Kal. NovemUris.In Yenusia"civitale Apuleise,
olriit in Bylinia;.sed ejus sacra ossa Conslaniino- natale SS. marlyrum Felicis episcopi et Audacli
polim sunt postmodum delata.. Anliochia nalale "et Januarii pr.esbylerorum,et Fortunaliel Seplimi
S. .Asclepiadis episcppi cl confessoris. RomseS. Iectorum.
Troplionisp,uxoris Decii Cassaris.In territurio Bel- VIII Kal. Novembris. In Galliis ciyitate. Suessionis
.vacensi passio S. Justi -marlyris, cujus capul re- natale SS. marlyfum Crispini el Crispiniani,
quiescii in basilica S. Amaloris. Eodem die Petragorieas civitate natale S. F-ronio-
XIV Kalendas Novcmbris. Apud Alexandriamnalale nis episcopi, qui per virtutem Dei, accepto ba-
SS. Plolomei el-Lucii maiiyrum preliosoruni. ln culo S. Petri apostoli, socium suuni Gregorium
Antiochia Syrisenatale SS. Pelagi, Heronicseel presbyierum a morte recepil. Romse sanclorum
N
Pelagisc. ... , martyfum XLVImilitum. Item, Romae Bpnifacii
Ipso die Gauzo saccrdos et decanus obiit, qm papse. In civitate Gavalis depositio S. Hilarii
dedit canonicis S.- Slcphani prmdium suum cum " episcopi vifa et miraculis prseclari. In lerriturio " ^
. servis elancUlis, omne quod habuil in villa Cre- Turonico natale S. Spani martyris-.
veno. - VII lial. Novembris, Apud' Africarh natale SS.
XIII Kalendas Novembris. In Galliiscivitate Agenno - martyrum Rogatiani presbyteri et Felicissimi.
nalale S. Caprasii maiiyris. Apud Aviensem Apud Ephesum S. Poiicratis " episcopi egregii et
provinciam uatalc heali Maximi.levitae.et mar- noUilissimiviri. .
lyris.. • , YI Kal. NovemUris. Rpmse Euvliarisli papse et
Eodeiri die obiil Humbaidus humiiitatisac beni- martyris. Autissiodero depositib Ueati Desiderii.
gnilatis episcopus, qui cttm mullismdificiis alque episcopi. In pago Piclavo natale S. Florentii pre-
ornamen.tis,quibus ccciesiamintits el exierius'de- sUyleriet monaclii. In Hispaniis HelUoracivitale
coravit, ecclesiam Acolaci el. ecclesiamCrevenni nalale SS. martyrum Vincentii, SaUinseet Cliri-
citm.decimisac pareda fralrum slipendiis donavil. steae.
Hic- siquidem inler fralres pace prius reformala, .Y Kal. NovemUris. Natale Ueatorum apostoloruin
Jerusalem causa oralionis qdiil, alque inde redi- Simpnis, Cananei, qui et Zeloles scriUitur, .et
ens , sanclamque- psalmos canendo Deo. confes- n Tliaddsei, qui el Judas JacoUi legilur, el aliUi
sioncmfuciens, maris pelagosepullurampromeruil LeUUeusappellatur : e quiUus Tliaddaeusapud
preliosam., Mesopotamiam, Simon vero apud jEgyplum legi-
XII Kal. Novembris. Apud Nicomediamnatale SS. tur prsedicasse; Inde simul Persidam ihgressi,
mar.tjrum Dasii,..Soticigii cum xn mililibus. cum infinitam catervam Christo iUiaggregassent,
Eodem die sancti patris noslri Hilarionis , cujus . martyrizali surit. RomseS. Cyrillsemarlyris filise
vilam S.Jlieronymus viiiutibus plenam scripsil. Decii imperatoris. Civitate Meltis S. 'Faronis
In civilate Hoslia natale S. Asterii presbyteri; episcopi et confessoris. Parisius translalio S, Ge-
Ipsodie transilus.S. Yiatoris lectoris. In eremo novefaevlrginis.
comitis S. Justi. IV. Kal. NovemUris.NalaleUeali Narcissi Hierosbly-
Obiil Arnulfus laicu.s, quhpariler cum fralfibus inorum episcopi,viri sanclilate, elpatieiilia ac fide
suis Norgaudo el Walgauclo dederunl fralribus laudaUilis, coiitra queni crimen' falso olijectum
' '. cum tfes lestes jurassent, imprecali stint super se
prmdium suum quod- habnerunl' in viltaCre-
venno.,..;••' maledicta : primus ut igtie cohsumeretur si vera
XI Kalcndas NovemUris. Hierosolymis nalale S. non diceref; secundus ut regio morUocorruin-
 i249 JIARTYROLOG. ANTISSIOD. I2SO
perelur; lerlius utluminibus oriiarelur; quod Ua-A sub Sarraceriis pas»i Ieguntur. Redonis S. Melanii
episcppi el cpnfessocis. -'
sinfifulisstatim pos.t perjurium aceidit. Apud Sin-
-" ddnem' urbem nat.ale S. Zebefpresbyteri et niar- VII Idus Novembris.. Apud 'Alexandrianf beali
• - Acbillaei episcopi viri Dei.- Apud Albiginehsem
lyris. ._.,;.
III Kal. Novembris. Civitate Tingitana-passio S. urbem natale S. Amaranli mariyris. Apud Peru-
Marcelli cenlurionis. Aptid Afrieam „SS.jnarty- sinam urUemltalise natale sancli Herculiani epi-
rum numero ccxx. Apud Anliochiam beali J3era- scopi et marlyris, cujus corpus posl abscisioncm
pionis episcopi et confessoris. capilis ila unilum die quadragesimo repeiium
ObiitAndreas presbyter,qui dedil masinile.suum est, ut nieminit papa Gregorius, ac si boc imila
fralribus cum-vinea adltmrente.in villa-Ferreoli, incisio ferri leligisset. In Frisia nalale S. Willi-
similiter.in villa Garricqs.Ilem, obiit Bernardus , Urordi episeopi, cujus aetus Beda presUyier in
presbyter, qui dedil masinile suum jratribus cum gcslis Anglorum describ.it..
hbrlo el vinea in villa Vendbnsa. _ . ... ,pbiit<Teodaldusjuvenis, qui dedit parlem pdifo-
Pridie Kalendas NovemUris.Romse B. Nemesii dia- cinii sui el heredilalis sum canonicis S. Slephani,
cbni etmartyris, el Lucillsefilise ejus,.qui octavo- prqpler amorem palriw ccelestiset remissionempec-
Kal. SeptemUrisdecoIlatus, pridie Kal. .Nov.eni-.B ca.torttmsuorjum. Silm sunl aulem ipsm res in vitla
bris honofJfice traiislalus est. In Galtiis terrilu- -qumdicilur Cormedus, cum capella el suis adja-
rio Virmandensi S. Quintini marlyris. . , „ centiiSj mancipiis, vineis, eampis el domibus, ud
Eodem.d/e obiil Robertus prmposilus, qui dedit sui memoriam recolendam.
Jratribus vineassuas , ul . singulis annis in die VI Idus Novenibris. Romse natale v martyrum
obitus ..sui communis. refectio canonicis exhi- Claudii, Nicostrati, Symphoriani, Castorii et Sim-
bealur.'. - • . - plicii. Ipso diejuxla corpora eorum naiale sa:i-
clprum qualuor coronatorum Severi, Severiani, _
NOVEMBER. ' " - " '
Carpopliori el Viclorini.
Kalendas,Novembris.Festivitas .Omnitunsanctorum. Obiil Hunencus sacerdoset i decanus sancli Mam-
Diviono castro natale sancti Benigni presUyteri ; melis.
et martyris. Eodem die natale SS. martyrum Cse- V Idus NovemUris. Natale S.- Theodori niariyris
sarii diaconi el Juliani presliyteri. Parisius S. Mar-_ diversis tormeniiscoronaii. Apud Biluricas S. Ur- '
celli episcppi et confessoris; Ipsodie nalale.S. sicini episcopi et confessoris.{a//e?« manu : IriSy;
Severini monachi de TyUur.linacivitate.- Et alibi ria civitate Beriihopassio sanctse el gloriosseima-
natale S. Marise virginis et martyris. In lerri- C ginis Domini Salvntoris). • -
turio Bilurico nomine Dolus S, Lusoris confes- . Obiit Ademarussacerdos el .prmpositus. ~-
soris. , . IV Idus Novembris. In terrilurio Agathensi in Ces-
IV Nonas Novembris. Romae passio S. .Euslachii sarione riatale sanctorum martyrum Tyberii, Mo-
cum uxore et duobus filiis. Eodem di_e,nalale S. desti ,et Florentisc. Apud Antiochiam nalale SS.
Yictorini martyfis Pictabionensis episcopi. Leo- Demetrii episcopi, Aniani diacpni,. Ehstasii et
dicia B. Theodoti episcopi ppliini viri. Monasterio aliorum xx. Aurelianis S., Mpnitoris episcopi et
Augaunensi natale S. Ambrosii abbatis.. eonfessoris. Eodem die natale S. Mariini papseet .
-
III NonasNovembris. Natale S. Quarli apostolorjim marlyris. .•
discipuli. Apud Csesaream Cappadocise. natale III Idus Nbvembris. In Galliis civilate'Turpnis na-
sanctorum marlyrpm Gefmani, Tbeophili, Caesarii tale S. Marlini episcopi et confessofis",cujtis alo- -
et Yilalis. In pago Yilcassinp S. Clari pmsUyjeri riosi actus Ionge lateque diviilgati extant; In Scy-
et martyris. tia melrepblim Frigiaa Salutarise passio S. Menha» "
11.Nonas NovemUris. Apud Afexandriam B. Iterii variis lormenlis cofbnali. Lugduno passioS. Ve-
. .presbyteri hominis Dei. In ter-riturio Rolomagensi Tani episcopi. - -„ - . " .
S. Aniantii episGopi .et confessoris. Augusti- Obiil Siepliunus Cavillonensisepiscopus
duno natale sancli Patrocji episeopf et .cohfes- . Pridie Idus Novemb. Apud Africam commemora-
^oris. "' tio SS. martyrum Arcadii, Pascbasii, Probi-; ol
Eodem die Hugo'decus poiitificum emisit 'spi- • Etilichiani, et Paulilli- pueri. Apud provinciam
. ritum. , - Tarraconensem., civilate Tyrassona B. .Emiliani
Nonas Nbvenibris. Obilus ZaeharJseprophetse patris presbytefi et confessoris. . '. •. ••
Johannis Baptistse. In Terracina civitate Campa- ' Obiil
Ingeibotdus, qui villas S. Slephani Creven-
. nise nalale SS. martyrum -Felicis presbyleri et, num, Acolacum el Villam-novam remdificavit^•el
Eusebii monachi. Capua.ci.vitale natale.S. Quarti ad domos.fralrum componendasquimjenlos solidos
. confessoris. . , de suo donavil. , -- ,.
VIII Idus Novembris. Toniz.a Africas riata.le S. Idus Novembris. R.avennse,natale sauctorum liiarly-
Felicis, cujus niartyrium B. Augustinus in quo- rum Valenlini,,SoIuloris, Yictoris. ApudToIetujn
-dam psalmo mirabililer exponil. In Orienlecivi- urbem deposilio B. Eugenii .episcopi.Turpnis na--»
late Tbeopoli sanctoriini decein marfyrum,. qui - tale S. Briccii episcopi el confessoris. Autissio-'
 1251 APPEND. AD~S.EC. X. — MfoNUMENTA. LITURG. 12S2
dero exceptio corporis S. Alexandri el S: Cry- A duos hbmines apud Crevennutn ckm uxoribus et
sanli inar.yris. Senones Paierni mariyris. filiis suis.
Obiit Aldulfus episcopus, qui instiluit hac d;e XI Ealendas Deeembris.-Nalalebeatissimi Rufi, de
de suo Itospilalefratribus rejectionemprmparari. qno aposlolus Paulus ad Romanos scribit: Salu-
XYill Kalundas Decembris. Apud Trachiam civilaie iate Rufum eleclum"el tnatremHjus el meam. Iu
Heraclea nalalesanclorum martyrum Clemenlini, Anliochia sanclofum Basilii, et Auxilii et Zephi-
Tiieodoli, Philomini. Apud Alexandriam bea.i rihi. -.
Serapionis clarissimi niariyris. ln Laodicia S. Obiit Olardus, qui dedil fratribus propter amo-
Anatholii episcopi. rem Dei et remissionem peccatorum' suorum res
Obiil Velfo abba. optimasproprielalis sucein comilatu Tornoirensi,
XVII Kal. Decembris. Nalale S. Felicis episeopi ct in villa qita; dicilur Malornm , el in circumjdcenli-
'
marlyris cum aliis xxx simul martyrizalis. Ipso . bus locis-, cum masinilibus, vineis; campis et do-
die S. Eugenii, qui apud pagum Parisiacensem mibus!
consummato martyrii cursu beatse passiohis coro- X Kaiendas Novembris. Roma. S. Cccilicevirginis
nam percepil a Domino. et' martyris. Item, Romte sancli Mauri martyiis.
Obiil Waltherius Senomtm archicpiscopus, et B Iii Cajsafea nalale S: Longini militis el martyris,
Cralianus abba. qui latus Domihiianeea perforavit.
XVI Kalendas Decembris. Lugduno Gallitcnatale S. Obiil Chrislianus episcopus, qui dedil fratribus
Eucherii admirandae fidei, vila. et doctriiuc viri. Albaris villam ad sui memoriam faciehdam: Ipsa
In Africa-SS. Nerei, Pauli, Adriani. die obiil Ciemensomnis sapienlia)luce 'coruscans.
XV Kalendas Deeemb. Apud Alexandiiain B. Dio- IX Kal. Decembris. Natale S. Clemeiilis papa. et
.. nysii episcopi niagnn. sanclilatis viri. Apud Pon- niartyris. Eo.iem die natale S, Felicitatis" malris
tum nalale\beali Gregorii Neociesariensis episcopi septem fiiiorum marlyrum, quos Antoninus impe-
etmarlyris. Aurelianis S. Aniani episcopi etcon- rator jussit diversis suppliciis interire; mater
fessoris, cujus"morlem in conspectu Doniini mi- vero eorum novissime decollata est pro Chrislo.
racuhi crebra tesiantur. Eodem die Cordulae, in In Italia monasterio Bobio nalale sancti Cdlum-
.Hispaniis sanctorum ii.arlyrum Acisdi et Victo- bahi abbatis. In pago Asbanionalale S. Tfudonis
. rise, uhi ob comniendationem preliosa. morlis preibyteri et coiifessoris.
eoruni eodem die rosx orlee divinilus colliguntur. VIIIKalendas Decenibris. "RomEenalale sanclorum
,, Turonis sancti Gregorii episcopi miraculorum .^ luartyrtimCrysogoni el Cresceiiliani. CastroBla-
. facloris.. . ^ via S. "Romani presbyteri et confesspris, cujus
Obiit Milo cunonicuspuer et acolythus, qui de- sanc.iiaiis prfcconiiiiu miraculorum gloria i!ecla-
dil fratribus in Monleioarpennos vinearum xv. s ral. Civitate Corduliasanclaruin virginum Floieaj
XIV Kalendas Decembris. AiUiochi-Cnatale S. Ro- el Mariae,qua. post diuturnbs carceres, pro Chri-
niani monaehi et maiiyris. Eodem die iiVeadem slo gladio inleremla. sunt".
urbe «atale S. Sychii marlyris. Aulissiodero de- Obiil Hiclarius bonw mcmoria!, qui dedil fralri-
dicalio basilicseS. Germarii episeopi cuni supe- bus suis in circuitu fcivildlis -vineasadqziisitionis
Tioribus cryptis. Epdem die iranslatio corporis suai. Eodcm'die anniversarium Attonis canonici,
'
ieali prothomartyris Stephani a Jerosolyinis in qni dedii fralribus xxx- libras, servosetiam et an-
Bizanlium. . cillas; arpennos quoque vinearumtres-in Monle-
,XIII Kalendas Decembris. Rom.c via Appia natale ' lenso, necnon areas qua; sunl juxla S. Siephani
S. Maximipresbylcri ei marlyris. capellam,' el aream unam dnte domumpauperum
.." Apud Yiennam saitclorum marlyrum Severini, sitam. Profectus esi Jerosolymam, et in eo ilinere,
Christo miseranle, defuhclus:
Exuperii et Feliciani. Eodem die S. Fausli mar-_
Petri Alexahdrini
lyris. A.ugusliduno natale S. Simplici.episeopi et VII Kalend. Decemb. Nalale S.
_ martyris. Ipsa die heaii Crispini inartyris. Item episcopi et marlyris, inter prtecipuos egregii, cui
;. B.pm_eGeiasii papa_. post diversa certamina pro" fide Christi, quadam
indutus colohio
.• ....Obiil Lantberlus presbyler,. qui dedil fralribus '' noctein habilu Dominus apparuil
lineo candido nimis, conscisso a sunimo usque
alodum 'suiimin villa qum dicilurSlabulis, -et ibi-
deorsum, et ambabus manibus conjungebal eim
dem in circumjacentibus loiis.. Item, Lanfrejns nii-
- presbyler obiit, • qui .dedil fralribus patrhnonium ' tjirca peclus suum, quodam modo cooperiens
> suum inMla Graliaco. . ditatem suani, et dii.it ad eum : Quid esi, Bo-
.
mine, quod videp vesiem tuam scissam? El re-
XII Kalendas "Decembris. Roma3 natale S. Pontii spondil Dominus:'Arriushocfecit,' qui separavit
Siciliam civilate Messana
" papa. et martyris."Apud a me populum comparalum sanguine meo. Prajci-
sancldrunv Ampelii el Gaii. AputlCavillonem S. pib hunc et moneo" ne •recipias eum in commu-
Silvestri episcopi et confessoris. nione, etc. Passi sunt aulem cum eo ex iEgyplo
"
Obiil Ilerus de Porta, qui pro obtinendapeccn- * episcopi fefe cuhr clericis ellaicis scxcehli stxa-
loriim suorum venia dedit canonicisS. Stephani einta'.
 "
ti2S5 .--•.-- .MARTVROLOG. ANTISSIOD. ^ 1251
,.Qbiit;MUo. iaicus, qui: dedil fratribus alodum . i, comediam natale S. Natalia; uxoris sancti Adriani
stmm, qui conjacet in villa Colonicassuper fluvium .maTtyris.
Obiit Teutgdrius diaconus, qui dedil tioMs~vi-
_, Senodum.: Epdem die Goscelitius hujus ecclesim
canmticuset decanus obiit, qui pro remedio animm neam in villa Sigliniaco. Eodem die ordinalio
. sum domumsuam cum vineis suis canonicis.dedit, domni Gaufredi episcopi. Eodem die Vilalis, Au-
lissiodorensis ecclesim decannsesl viam universa;
",; utin die -nnniversariiejus in refectorio (3) refwe- ' '
.renittr. Ipse vero ad missas celebrandas pro defnn- carnis aggressus.
_, vlis. apud sanc.lum Clemenlem proprium sacefdo- IV Nbnas Decemb.Natale saricta. Yiviansemartyris,
tem cumduobus arpennis vinearum consliluit, et in et SS.' marlyrum Fausti et Dafrosa. f.lTse ejus.
reprehensioneet in cuslodia capiluli cum slabilivit. Ipso die passio SS. Veri et Securi, qui apud Afri-
Dedil eliam^rmfalm ecclesimvestimentum sacerdo- cam martyrio coronati sunt.
tale, missalepplimum cum graaale, calicem argen- III Nonas Deceriib. Tingi metropoli Maurilani_eTin-
leumcum canulis argenleis, el ita ornatam reliquil giiance natale S_ Cassiani marlyris. Eodemi die
ecclesiam. i SS. martyruni Claudii tribuni, et uxoris ejus Hi-
.YI Kalemi. Decemb. Natale S. Lini papce ei. marty- lai'i_e, ac filiorum Jassonis et Maun et LXXmili-
jris,.qui post heatum Pelrum primus Romanam 3 lum, qui omnes ad praidicationem S.-Chrysanti
ecclesiam lenuit annos xn, menses m, dies.xn, crediderunt Christo.
et marlyjciocoronatus scpullus est in Valicano. Obiil Abbo episcoptis.
Apud Alexandriam natale SS. martyrum Fausti -II Nonas Deccnih. Romse natalis' SS. martyrum
_ presbylerl, et Dii, el Ammonii. Eodem die heati Sympiironii et Olympii temporibus Valeriaiii et
Alexandrimarlyris et episcopi. In pago Avalensi Gallieni impefatorum. In Afriea SS. Armogasti,
_ nalale S. Mjagnenliaevirginis. Augusliduno natale. eiAreliinimi, el Satyri, qui cunresseiiliiieidissiina
S. Amnloris.episcopi et confessoris. ,* menibfa ^scclesiasClirisii, prd cohfessione"veriia-
lis inultaetgravia 5
V. Kal. Decemb. Apud Bononiam, ltaliae .urbemna- "perpessi supplieial alqueop-
laie SS. manyrum Yilalis.el.Agricolse, post va- pfobria ab Arrianis, eursiim -gldriosi ceftaminis
ria lormenta crucifixorum. In Galliis civitaie Re- impleveriint. Et inLaiidilia sanctorum Melropoli,
""' "" -----
, . gensi natale S. Maximini episeopi et confessoris. Felicis.
Eodem die obiit Johannes sgcerdos.et canonicus Ipsa die obiilStephanus saiicli Slcphdni prwpo-
.., hujjusecchsim, cantor eximius ,,qui dedil ec.clesim s'tus et sacerdos egfegius, necnoh ct divinarum
- ' "'
nostrce ex libris suis missale unum,t anliphona- „ Scrij>lurarumdoclof eximius.
rium, gradale, hymnarium, prosarium oplimum, el ' Nohas Decenib.In'AfiTca apud Coioniam Theba-
in Acolaco,vilja dedil fralribus domos suas, 'et. slinam nalale S. Crispinae martyris.' Eodem die
. quidquid etiam. proprielalis habere pidebalur , ad •i'nItalianatale Dalinatii "marlyris. Trevlfis' S. Ni-
...sui memoriam recolendam. ... cetii episcopi et confessbris.
' Obierunt Ermenberlus
IV Kal. Decemb.-Nalale S. Sostenes discjpali apo- prmposilus el levita, et
stolorum. Eodem.die S. Rufi martyris. Ipso die - . Arnaldus vicecomes.
, Papjni et Mansiieii episcoporum cum aliis mul- ~VIliIdiis Decemb. Natale beati Nicolai episcbpi Sli-
_.„iiSjjjui.ep lempore passL sunt. Rom_eS. Gregorii roruhi Liciae. Apud Afrieam SS; Dionysiae, Da-
papae111,quLrexil ecclesiam annis x. Autissiodero vitse, Lcontis et Emiliarii medici, et-religiosi'
translalio sancti. Yigilii episcopi et martyris. viri- Noetercii", etBonifacii,"el Servi,-et Viclricis,
„111.Ealcnd.Decemb. Yigilia S. Andrese aposloli. et Majorici adolescenlis ,_qui omries' inhumeiis
. . Romae uatale S. Salurnini jnartyris, el.Sennis et -suppliciis cxcruciati, cohfessorum Chrislinuniero
.. Sisinnii diaconorum et martyrum. Eodem die sociari meruerunt. - ,' - '; -,.-
apud Tolosam natale S. Salurnini episcopi et JVIl Idus.Decemb. Apud Alexandriam beati Agatho-
""
-. , martyris. -„ . ., i . nis .martyris.sub" Decio imperatore. Apud-San-
Pridie Kalend. D.ecemb.In civjtate Palras proviiiciar ctonasJbeaii Martini ahhatis, discipuli beati;Mar-
,, , Achai_enatale B. Andreseapostoli, qui eliam apud lini Turoiiicce urbis episcopi,- qui in. mopaslerio
.- Scythiam praedicavit. Apud SanctonasS. Trpjani :. quod ipse.sedilicavit in pace_quiesc.il.' Eodem die
-„ ,episcopi, piagnaevirtutis et sahclilalis viri. Rhm_e » in SpoIitanaurbe.S. Sabini episcopi et.martyris.
., 3in cimiterio apud, Guilahi. S. Castuli.' _ ' ' • lu pago Mellicensi'sanctaeTlar-e-virginis. ... •.
•.. _."'<; ,"_. ',. •_ DECEMBI_.lt. .' ", ] "Vlldus Dccemb.-Romsenatale S. Eu.licbiani.papa.
. Kalend. Decemb, "Romac. passio" SS. Chrysahti et - et martyris,.'_quietJpse per .diversa loca- CCCXLII
Darise vifginis., Iri Africa haiale SS. mariyrum ,. marlyres.manu sua sepeliyit.. Apud Alexandriain
,, Papini el Mansueti episcopofum. Apud civilatem .Macharii martyris; In terrilorio Dunensi depo-
_.r,Maguntiam beati Aljjani inarlyris. Eodem' die' S. silio S. Leonardi eximii confesspris. t .
, Eligii Noviomensisepiseopi.ApudBizahtiini Ni- V .Idus Decemb.,Natale S. Leuclia"di'_e yirginis, quae
. - j(S) Gpscelinus. deeamus, cujus.bac die consigna-' adhuc vila communis inter canoriicbsAnlissiodoren-
tur o_.itus,vivebat anho.1133 el""1137, qiio"vIgebat "ses, iii patet ex lioc ioco. - ' -- . •-
4255 APPEND. AD SMG. X. — MONUMEHTALITURG. - 1256
apud Toletum in carcere posita, cum audisset A.. Barbarae virginis et martyrfo. Apitd Pontum S.
beatceEulaiisecruciatus el reliquorum marlyrum, Meletii episcopi et confessorisl
qui tunc inleriiciebantur, genibus in oratione po- •" •XVI Kal.Jan.ApudAntiochiam translalloel-depo-
sitis, impollutum Christo spirilum reddidit. Ipso sitio corporis S. Ighaiii episcopi et marlyris, qui
die beati Cypriani ahbalis Petragorici. passus est RomacKalendis Febraarih. Eodem die
IV idus "Decemb..Romae Melchiadis papa?. Apud beati Lazari, quem DominusJESUSIB evangelio
Emeritam Hispaniae civitatem natale S. Eulaliae legitur resuscitasse a mortuis. Iiem bea!._eMar-
virginis et mariyris. Eodem die apud praefatam thae sororis ejus. In Ofiente apud Eleuteropalim
urbem passio S. Juliaevirginis, quae fuit convir- civjtatem SS. martyrum' quinquaginla, ijui sub
ginalis beatceEuialias. Hispolitana civitate soncto- Sarracenis passi sunt.
rum martyrum .Carpophoripreshyteri, et Abuiuii XV Kal. Jan. Apud Africam nalale S. Moysismar-
diaconi. tyris. Eodem die S. Anatholim virginis et mar-
Obiit Wadimirus corepiscopus. Ipso die obiit lyris. Turonis S. Gatiani primi episcopi ipsius
Amalricus levita, qui ded.il fralribus prmdium ad- civilalis. -- -
quisilionis suw in villa qum dicilur Castriacus, el ObiitEldegarius laicus, qui dedit ffalribus omne
inconfinibus ejus arpennos vinearum vn, propler "l prwdium suum iti pago Tornetrensi, in villa Ma-
amoremvilmmiernwel sui-memoriamrecolendam. driaco, lam in vin&isquam in terris, praiis cullis
Eodem-die obiit Reinaldus qrchipresbylerel cano- el incutlis, silvis, domibus, el cum oinnibus'ddja-
uicus, qui dcilil fralribus oplimam vineamcl viginli- cenliis, pro absolutionepeccdlorum suorum.
modia vini, el servam unum, - et in claustro _{a- _,XIV. Kal. Jan. Autissiodero depositio beati Grego-
ciendo c solidos, rii episcopi, qui sedit arinos xn, menses vn/dies
111Idus Deeemb. Romce S. Damasi papae, et nalale iii. Sepultus est in ecclesia S. Germani. Apud
SS. martyriim Ponliani, Praetexlali et Traspnis. jEgyplum beali Nemesii martyris. Alexaridriae
In Galliis civiiale Aml|ianis, natale SS. marlyrum beati Clementis presbyteri.
"Victorici,Fusciani, atque Gentiani, qui gloriosis- XIII Kal. Jan. Beatiss.imorum martyrum Ammpnis,
simam sucefidei confessionem sanguine passionis Zenonis, Ptolomei, In^enii et Theopliili.
decoraverunl. In Hispaniis natale S. Eutichii, Obiit Eliseus archidiaconus, qui dedil fratribus
' res
cujus gesla habentur. -proprielalis sum' in villa quw dicilut Gratia-
Obiil Gerberga cotnelissa uxor Henfici ducis. cus, arpennos vinearum IX, propter remedium
' die obiit Gozfridus sacerdos atque decanus
Ipsa peccalorum suorum, suique memoriam recensen-
- Senonicmurbis. " dam.
II ldus Decernb. Nalale SS. Ilermogcnis,. Donati et XII Kal. Jan. nataleB. Thomaeaposl. qui Parlliis et
aliorum xxn. Apud Alexandriam beatorum mar- Meiiis evangelium praedicans, passus est in Iridia
v Nonas Julias. Corpus ,ejus in civitalem quam
lyrum Epima.liii, Alexandri. Apud Septima.niam
urbe Narbona deposilio beati. Pauli episcopi et Syri Edessain vocant, xn Kaleridas Januarii
- confessoris. In pago Vimmacensenatale S. Wale- translalum, ihique digno bonore conditum est.
rici confessoris,"qui super Sommam fluviumere- ElectioAomni'Geranni episcopi, qhi deditfra-
miticam vilam duxil. tribus Logniacumvillamel Soiium, unde dehel ad
luminaria ecclesinrum sahclm ~el
Idus Decemb. Apud Syracusam Sicilice civitalem , Marim; sancli
nalale S. Lueiaevirginis el marlyris. Slephani, el sqncti Johannis modiutnplei, el fralri-
bus libram unam denariorum, qui ipsatn terram
Ipsa die obiil Mulildiscomilissa Landrici conjux. lenuerit. Eodem die obiil Agnes de Longavilla,
Eodem die II ermcngardis abbalissa obiii.
XiX Kaiend. Jaiiuarii. Apud Cyprum natale S. quw dedilecclesim proiomarlyris B. Slephani cor-
linam preliosam diversis coloribus decoralam.
Spliiridionis episcopi et confessoris. Reinis S. Ni-
XI Kal. Jan. Romce via Lavieana inler Duas Lauros
.-casiiepiscopi et martyris, qui a Wandalis pro fide D natale xxx
Cbrisli inlra domhm eccl<_si_e decollalus esl. Au- martyrum, qui omnes uno die in per-
seculiohe"Dioclelianicoronati sunl. Apud Alexan-
lissiodero dcdicatio altaris ecclesiae superioris a
driaih B. Scbyrionis inariyris. lpso die aliorum
Calixlo papa II facla, el ut solemhiter a nobis
plurimorum inarlyrum, qui in desertis et monti-
quoque anno celebrarelur ab eodem insliluta. bus apud iEgyplum oberrantes, fanie, sili,|frigore,
XVHlKal Jan. Apud Africaiu nalale sancti Yale- languore, latronibus, bestiisque consumti sunl.
riani episcopi et confessoris. In terrilurio Aure- Eodem die. Thebdosise virginis etmartyris, et
lianensi beali Maximini presbyleri venerabilis . sancti Didimimonachi erudilissimi viri.
sanclitalis viri. • '
XKal. J_in. Romae nataleS. Vicloriae virginis et
ObiitAcleveHussacerdoset decanus. martyris. Apiid N[comediam SS. martyrum xx.
XYlIKal. Jan. Tnum '.puerorum Anahiae, Azariae, Iteni Romaebeati Servuli de quo bealus Grego-
Misaelis, quorum eorpora apud Babyloiiiamsuh rius scribit: Qui rebus pauper,- merilis autem di-
quodam specu sunl posita. Eodemdie natale hea- vesfuil elcelera mira quaede eo loqnitur. Eodem
torum mariyrum Rufl et Zosimi; In Tuscia S. die natale S. Heuvarisli papae el marlyris. Au-
 «257- 7- • KALEND.MANTUAN, ,._ (_. i258
tissiodero dedicatio ecelesiseS. Johannis Bapti- A gorum indicio cognovissct, trigesimo quinto anni
stae. regni sui interfici jussit. Qui anno xxxvi, morbo
ObiitAblenusdiaconus, qui dedit fratribus res interculis aquse, scatenlibus tolo corpore vermi-
proprielalis sumin villa qum dicilur S. Maurhius, ' bus, miserabiliter et digne moritur.
el in villa qum dicilur Anlonus, propter veniam Obiil Sigradus, qui dedit fratribus manshm
peccatorumpercipiendam, et ad sui memoriamce _ suvm indominicatum ctimomnibus appenditiissuis
lebrandam. in pago Torhelrensi, in villa Cidernaco, de vineis
IX Kal. Jan. VigiliaNalalis Domini.T_.odem die apud arpennos de terra dccingas......ad censumfra-
Antiochiam Syriaenatalis SS. virginum XL. Quse tribus dandum. "•
per diversa tormenlamartyrium consummavefunt.': IV Kal. Jan. Hierosolymce depositip Davidis regis.
- Apud Spoletum natale S. Gregorii presbyteri et Apud Arelalem natale sancti Trophymi episcopi,
martyris, qui scepe regyratus variis tormentis est de quo scribit Apostolus ad Timolheum : Trophy-
coronatus.- mum reliqui infirmum Mileti. Hic - ab'aposlolis"
VIII Kal. Jan. Bethleem Nativitas Salvatpris Do- Romceordinatus episcopus, primus Arelatensem
mini noslri JESUCnmsii secundum carnem. Eo- urbem Galliseob Christi evangelium prsedicandum
dem die natale S. Anaslasicevirginis el martyfis, p direclus est. Ex cujus fonte, ui-beafus papaZozi-
quaede Roma secuta est sanctos qui ad marty- mus scribit, totce Galliaefidei rivulos acceperunt.
rium ducehantur. Romeein cimilerip Aproniani In pago Occimensenalale sancli Ebrulfi confesso-
passio S. Eugenisevirginis. ris, cujus gesla habentur. Antissiodero dedicalio
VII Kal. Jan. Apud JerosolymampassioS. Stephani eeclesisesancii Michaeliset sancli Clemeniis.
protomartyris et diaconi, qui non multo post III' Kal, Jan. Apud Spolelum passio sancli Sabini
Ascensionem Domini, ab apostolis cum" esset episcopi, Exuperanti et Mafcelli 'diaconorum, et
plenus fide et Spiriiu sancto, diaconnsest ordi- . Venusliani cum uxore et filiis simul martyrizatis
natus, atque eodem anno quo et Christus passus, sub Maximianoimperatore. Turonis nalale S.Per-
a Judacis est lapidatus. Eodem die hatale sancti petui episcopi et confessoris.
Mariiii clarissimi viri, qui martyrii prcemiumsub H Kal. Jan. Romsenalale S. Silvestri papceet con-
imperalore MartianoRonne adeptus est. fessoris, cujus actus clari habentur. Hic fuit posl
ObiitIngelboldusmiles. bealum Petrum apostolorum xxxv. Sedit aulem in
VI Kal. Jan. ApudEphesum natale sancti Johannis. episcopalu annos xxm, menses'v;' dies xi.' Hic
apostoli et evangelislse.dilecli Domini. Hic post plenus virlulibris bbiit in pace,-et sepultus est in
exilii relegationem,post Apocalypsis fevelationem /-. cimiterio Priscillaevia Salaria pridie KalendasJa-
divinam, post evangelii descriplionem, confeclus- nuarii. Apud Senones beatorum Sabini episcopiet,
«enio mortuus est pos.tpassionem Domini anno Potentiani, qui a bealis apostolis ad prsedicandiiin.
LXVHI,cetatis autem siise' nohagesimo nono. In directi, praefatamurbem marlyrii sui confessione
partibus Aquileiae«atale S. Zoeli presbyteri et illustrem fecerunl. Item, Senones passio S. Go<_
confessoris. ... lumbsevirginis, quse superalo igne gladio caesa
V. Kal. Jan. "Bethleem nataie, sanctorum Innocen- est. >.; '-••-s .''" - ". .
tium, quosHerodes cumChristi nativitatem Ma- Obiit AnseisusTricasinensis episcopus. .

KALENDARIUM MANTUANUM.

Jan. habet dies xxxi, lun. xxit. D g XYIIII.K. Feb. Felicis Presbiteri.
- AXYllI.Mauri Abb.
A. KL. Jan. CircumcisioDomini Bonifatii pp.
b IHI. Non. Ocl. Steph. Telesphori pp. b XVII. Marcelli pp. et Mart. ;; • : =.
c III. Oct. Johan. Anteros pp. et mart. c XYI. Savini Episcopi et Antonii.
'
d II. Oct. Innoc. d XV. PriscceV. ; •_
• '
e Non. yig. e XIHI.Bassiani Episcopi.
f -Vni.Id. Epipliahia Domini. :• f XIII. Fabiani pp. et M. Sebast. M._-
g VII. g XII. Agnetis V.
AVL .".: ' AXI. Yincentii et Anastasii.:M:-
' '. ;•=;
b V. b X. _ '.-,...
c Hli. Pauli primi herem. Agalhoni_ipp. ' . c VIIII. Timolhei Apostoli.
- d III. Vginiipp. et Mart. . "''-• d VIII. Conversio.S.:Pauli_,;. „,.,,,.
ell. . . " «^VII. PauiceAbbatissse.
f ldus. Ocl. Epyphan. _ " ' f VI.AMtalianipp.-
PATUOL.GXXXVIIL
 4SS9" APPEND. AD S_£C. X." — MONUMENTALITURG. 1260-
g V. Agnetis .secundo. A g VIII. Annuucialio S. Marias.
A IHL AVII.
b III. b VI. Resurrectio Domini.
1' "
c II. Geminiani Episcopi. ct'"'.
Feb. habel dies xxvm, lun, xxx. d ira.
d KL. Eeb. Severi Episcopi Brigidse V. e m.
'
e IUI. Non.Ypapanli._4omi.ni. f JI.
I III. Blasii Episcopi el m. Apfilis habet dtes xxx, lun, xxvim.
g II- i g K. April.
A Non, Agajhte V. ^AIIII.Non. Sixtipp. et M.
bVIILId. b III.
c VII. Pelagii pp. ' 'c"H.
d VI. d Non. Ambrosii Archiepiscopi.
e V- VVIILId
f Iffl. ScolasticseV. f VH. Ccelestini pp.
g.IJL .... B-g VI.
AII. Gregorii pp, AV.
b.Idus. b IIII. Doni pp.
c XVI. K. Mar. Valeriani Episcopi et M. c IIL.Leonis pp.
I d.XV. Fapstini et.Iovite:M. d II. Julii pp. Renonis Episcopj."
b Xlffl. Die Jovis Fra .... obiit annp, Dpmini ja. e Idus.
fiQ..„. f XVHI. K: ' Mad. Tiburtii et ValerianiM, ""'"'"
f xm. gXVII.
gXII. AXYI. Aniceti pp.. etM.
AXI. - b XV.
;
II , c xnu. . .
c VfflL Siricii pp. d XIII. Leonis pp.
d VIII. Calhedra Sci P. e XH. .'
e VII. Mathie 4postoli Sabiniani pp. f XI,
f VI. g X. Sotheris " pp. _et,l. fiaii jp. etM.
g¥- G4.VIIIL '.'.'"' '7
Aim. b, yiH. £eorgii M. ej Aaeioerti B^ene^icttjpp.
b III. c VII. Marci" .Evjngel. _etytan|g_J_Ia]ores.
c II. d.vi. '""- _ ';".,"*?/"''"]"''' _'
Martiui kabtt dies xxxi, lun. xxx. e V. Anastasii pp.
d K. Mar. Simplicii pp. f ..JIIL VUalisJSI.. ,„,...,,..,
e VI. Non. - g.lIL jjg~ Petri Mart. .OrdinigPrajdM^torB»,
'' "' ~-'
f V. AH.
• - - Madius Jiabet-dies-xxxi,Mtn. xxx.. -
g Ull.
AIII. b K. Ma. Philippi et Jacobi Apostoli.
b II. . « VI."Non.
c.Non. Perpetuse,' et Felicitatis Thomaede Aquino. - d y. Inventio _5.S< Alex. pp. et Eventii.
d VIII. Id. -e lIII._Floriani Mart.
e VII. f.ffl.
f VI. g II. Johannis-in Dolio missi..
® A Nonis.
gV.
JAIM. Gregorii pp. et inventio Sanguinis Domini. b VIII. Id. Victoris Med.MarL -'-.-.--,
;b ffl. c VII. Translationis Andre_eApostolL .
c II. Zacharise P. P. d VI. Gordiani.
d Idus. e V. MaioliAbbatis.
e XVH. K.Ap. f IHI. Nerei, Achillei, etPancratiiJL- . _.
f XVI. g IIL.Maricead Mart.
% XV. Anselmi Episcopi. AII. Victoris Rom. Theodori pp.
A XDH. m Ioxep. b Idus.
• ' . -
b XIII. c XVH."K.lun.',•.• „ . .,
e XII. Transilus Saneti Benedictl. d XVI. Siri Episcopi. - ' '„ ,
d XI. e XV.
e X. ...... - f XIIH.Potentianse Mart. - ; .
f Vffll. pXIIL . .,
 1261'"": t__ALEND.?J_lANTUAN.-. -,' ,";", j&ft
A XII. Teopompi et Sinesii. •' '-"'.'"- • " ,-
•A-J)XVI. Oct. VII. Frat.- •;-, -...-;- "
b XI. JuliceV. et M. 7. c XV. Oct. S. B. Filastrii E. * .._. - '_
c X. Desiderii Episcopi et M. =-_." d XIIII. Simachipp. .: . . ; . z
d VIIH. '- - e XUI. . ;
e VIII. Urbani pp. et M. Gregorii pp. : f XII. Praxedis V, "
f VII. Eleuterii pp. et M. g XI.:/Hier6h..Episcopi.'"-Mari_e'Magd.;
• -i
g VI. Johannis pp. et M. AX. Apollenaris Episcopi etMatt. '
AV. -"'": '-; b VIHI.Cristin_eV:Vig;- .•
b HH. Salmati, Mariani, et Max. M. -• - c VIII. Jacobi Apostoli Euticiani pp. Xpofori.
c III. Felicis Papseet M-. _. -- - d VII.
d II. Cantiani, Canlianili_ePelronilleV. e VI.
Junius habet dies'xxx,iun. xxvmi. •"' > f V. Yicloris pp. et M. Nab. etc. Innoc. ;
pp.
e K. Junii. NicomedisM. g HII. Felicis pp. Simplicii. Faust. et B.
f 1111.Non. Marcellini,Petri, Erasmi m. pp. 'i AIII. Abdon. et Senen Martr .. - •
' Eugenii
III. "" ' ''- : b II. Benedicli pp. Germani episeopi.-, -.'"•.
g ' " •&-* Obiit Baiolotus Pater Domini
AII. : Wambar«iia.ni m.
b Nonis. Bonifacii.Episcopi, etMart. LXXXXVIII. ;
c VIII. Id. . ....... Auguslus habet dies Ji-xxi,liin. xxymi.
d VII. Celestini.Mart,, ' . e Kal. Augusti. Petri ad V. ,Joh.-pp.Mach..EuseJ}.
x' •'"-'-;-; .
e VL -•- - -- ''-'/_-
-"> Episcopi. . -' ; . • -
'
i V. Primi et Felicliahi. " '*„/',-". -
: d IHI.Non. Steph.pp. et Mart..: ,"-••
IIIL Pantaleonis MaVt." ' '' ' '" L ,. e III. Invent. S. Stephani.. <. , , , . -
g
AIII. Barnabe Apostoli. '" f II.
.
b II. Basilidis, Cirini Naboris et Naxarii. g Nonis * Dominici. _ -...;-...
c Idus*Anloni de""P_adua,Ord. ' Fratruhi mihtfruia: '• A VIII. Id. Sixti pp. Felie. Ag. florjnisde. pp. -
"' -"'" b VII. Donali Episcopi.
d XVIII. K. Julii.
e XVIL.Viti, £t Moiesli, et Crescemls. " c VI. Ciriaci,-Maxiroi«tAi:ch. .. _ -. -
""" :' " ' ; . d V. Securidiani. Veriani. Marc. Rom.
f 'xYL.AaSoaalipji. .
' ' " ' '' e IV. Laurentii Mart.
?%•'";..' .''-.'-.,> -. -' f M. TiburtiiMart..: . .
A Xlffl.lilarcelliani, etTJarcl Imerii Ep. .
b XIII. Gervasii et Prothasii " (] _g II Eupli Mart. _
*' ' ' A Idus Ypoliti-etc» . - "' ' • , -7 -
c XII. Silverii pp.: et 11." " '.: _
d XI. ' ' b XVUII.Kal. Sept. Eusebii Presb. Vig.
, .
e X. Paulini Episcopi. ; c XVIII. Assumplio S. Marice.
f VIIII. Vig. d XVII.
1 e XVI. Oct. S. Laurent.
g VIII. Nativitas S. Johannis Baptiste. ' f XV.
AYII. Agapiti Mart.
b VI. Johanpis et Pauli VjgiL~ '_ - g XUIL Ruffini Conf. et Magni Mart.
''"'"'"'"'' A XIII.
cy. \ ;
d IIII. Leonis pp. Vig. , b XII.
e III. Petri et Pauli Apostoli.* c XI Oct. S. Marise Timot. et S.
' • ,
f II. Pauli Apostoli. _ '" d X. Vig. -
Julius habet dies xxxi, /_.n,%xx. ; 1 e VIIII. Lucn pp. et M. Bartolomei
Ap.
g Kal. Julii. Oct. Johannis Bapt. f vm.
A VI. Non. Processi, et Martiniani.
' g VII. Alexandri M. Zepherini pp. et M.
" D A VI.
b V.
c IIH. Transi. S. Marlini. Udalrice. b V. Augustini Episcopi. Hermelis M.
'
d HI. , ' c IV. Decoll. S. Johannis. Sabinse V. -
,'e 11.Oct. Apostolorum. d IU. Felicis et Adauct. •"• • ' • -.
f Nonis Apollonii. e II.
g VHI.Id. Chiliani M. Adriani pp. Seplemb. habet dies TC±x.,lun,-ixx.
• f Kal. Sept. Constantini Felician. -
AVII.Vig. '
b VI. VH. Fratruum. g Ull. Non. ." - v • -.
c V. Trausl. Sancti Ben. Pii pp. "'
. A ni.
4 Iffl. Naboris et Felicis. Ermagorae. b II. Bonifa<:iipp. ;' ~ -
" ' • '
e Hl. Anacleti pp. et M. Margar. y. c-Noiffis.:Ercu.ani 1_L
f II. d VIII. Idus. • '
g Idus Quirici et Jol.
' " e YTH •'• " " • ;'
"_•-
A XVILKal. Augusfi; - ' f VI. Nalivitas S. Marice,Adrianusm.
 AD SJEC. X. — MONUMENTA LITURG. 1204 -
1&35 APPEND.
Mart. K g II. Vitalis, el Agricolse. -.
g V. Sergii pp. Gorgonii
A lV.Hilariipp. A Nonis.
b III. Proli el Jaeinti, 1) VIII. Idus.
c II. c VU. Deus dedit pp. D. ______ __..____
d Idus. d VI. IIll. Coronatorum.
c XVIII. Kal. Oct. Cornelii, Cypr., Exalt. S. »».' e V. Theodpri mart.
f XVII. NicomedisMarl. f HIILeonis pp.
XVI. Eulemice.Lucise, et Gemin. g III. Martini Episc. Autonini mart.
g ...
A XV. A II. Marlini pp..mar_t.
b XlIIl. b ldus.T_-ric.iiEpisc. Antonini mar. ,. _
c XIII. c XVIIL Kal. ,=Dec.Initiuni xl.
d XII. Vig. - .. d XVII. -...:..
e XI. Malhei Aposloli. Cononispp. eXYL
'
f X. Maurilii cum SS. Hemeran : D. f.XV.- .-„....
g YUILLini pp. etM, g XIIIL Oet. S. Mart.
A YHL Concep. S: Johamnis. >-A XUL Caloceri cum officio.
b VII. h XII. Pontiani pp. et maiy
c XI. Gelasii pp. . -.
c VI. Cypriani et Justmise.
; d X. Cecilisev. ..•-...- •
<!•V. Cosme et Daniiani.. i.
e IHI. Dedie. S. Benedicli-in Leon. e YIUI. Clementis pp. el mar. Columb. Abb.
f Vlll. Grisogonimar. Prosp. Episc. . ___. .
i III. Michaelis Arch. * Caterinoe
g VII. virg. et mart.
g II. Hieronymi Presbitetf;
October Habeldies xSxt, htn. xxx. A VI.
A Kal. Oct. Remigii.<Jermani Episcbpor. b V. .-...""..-".-•_ s .
b VI. Non.iEusebii Episcopi. c llfl. Greg. pp.... ...._...,
c V. d III. Salurnini m. Crysanti et Dariae.
d lill. * Pelronii Episcopi. el S. Francisci. e II. Andree Aposl. .
e III. Adventus Domini nec anle quihta Kal. Decemb. nec
f II. post III Non. ipsius mensis. Sed in his vn diebus
Marcelli et al. ubicumque dies,-Dominicus evenerit celebrari
g_Nonis. Marci pp.
•. oporlet.
A VIIIId.
Decemb.habel dies xxxi, lun. xxix.
1) VII. Domnini Dionisii R. et Eleuterii.
f Kal. Decemb. Ursicini.
c VI.
d V. Probi Conf. g IIU. Non. Longini mart. L. . "
A III.. .' "
e- lill. Felicis pp. Honorii pp.
f III. Giraldi Conf. b II. _„:,._,^, ... '.,..,__-..„
c Non.
$ II. Calixti pp. et Mart. . -' . d VUI.Id. NicolaiEpisc.i,, .,,.,.-
A Idus/ .'
b XVII. Kal. Nov. Galli Abbalis. e Vll. Ordinatio S. Ambrosii. Oct. S. Andree.
*
c XVI. f VI. Zeno. Conceplio B. Marise. - '
v ' ' , _'
d XV. Luee Evang. . g V. Siri Episc. ., ,,.,',.
e XIUI. A IIH. Melciadispp. et mart.
f XIII. ,.':<: b III. DamasLpp.
" ' '
c II. "','.•' '._ .', .
gXII.
A XI. , d Idns. Lucie v. __..-• _
bX. )-e XVIIU. Kal. Jan.
c Viffl. __ f XYIIl. ......i. ;..;.:_. ,
XVII. * Floriani mart.
d VIII. g
e VII. Bonifacii pp. A XVI. Ignatii " Episc. , ,, . ' "
b xv. .,""'"'
f VI. Evarisii pp. et martir. Vig. '_';'.
g V. Ss. Simonis et Jude Apost. '
c XIHI. Gregorii pp.-l( .„,.:_- , :. ;','j,
''""' " '" . '( , ,',
A 1IH. ..' : , dxui. vig. ;..""
b III. Germani Episc. Cap. e Xil. Thdme Apost. „ ,. ,._'",
f XI.Felicispp. . , -' ..'"." '-"'~
c II. Quintini marl. Vig. '
Novemb.habetdies xxx, lun. xxx> gx. ,.-.-;.; '..' "'.'''
"
d Kal. Nov. Festivitas omnium Sanctorum Cesarii A Vlffl. Vig. . ~ '
b VUI. Nalivitas bomiiii,
Martyris.
e IIH. Non. * Commei!.oraiioMorluorum. c VU. Stephani Prolomar. Zosimi pp. '
f III. d VI. Johaunis Evang. Dionisii pp. ,
3265 KALEND. BRIXIAN. i$m
« V. Innocent. AKlU-
f 1HI.David Regis, A II. Silvestri pp.

KALENDARIUM BRIXIANUM.

' '
SaH. Jani prima dies et septima a fine timetur.
Prima dies nona fil jam scorpius aura. -<•
• ' -'
Vulnera seva nimis fert hora septima quinis-
• "
Januarius Itabetdies xxxi, lunq xxix.
iij a Januarii. CIRCDMCISIO DOMINI NOSTRI JESDGHRISTI, I>« IXL.
b iiij Non. Oclava sancti Stephani. IXL.
"- IXL.
xj c iij Non. Octava sancti Johannis.
d ij Non. Octava lnnocentorum (sic). IXL.
' ~' - IXL»
xviiij e Nonas Jan. Rustitianiepi. Biix. Vig.-
viij f viij Id. Epiphania. •''.-•'- iXL.
' .'>''' '
g vij Id. Luciani presbiteri.
xvj a ... - >' • '''' ' ^1
vj Id. Anaslasie virg. '
v b v Id. Mar.tialismart. ••
' ' - '
c iiij Id. Pauli primi heremite. .
7 ": ' ":
xiij d iij Id. GregoriiNaxanceni, Ygidii.pp. raar, .
•"
ij e . ij Id. Muscenti, et Zotici mar. '*':..
I Idus. Jan. Oct. Epiphan. Hilarii epi. *"" IXL.
~ ' ''''
x g xjx Chal. Felicis presb,
'_ , a |xviij Chal. Isidori epi. •. ;s -,.
xviij b xvij Chal. Marcellipp. ,el mar. IXL»
Anlonii Monachi. "
vij.c xvj Chal. ' !-
d xv Chal. Prisce virg. "_'. 1XU.
Marii et Marlher ,,f" ' - 1X1«
xv e xiiij Chal.
-.'<' ' •--• IXL.
jiij f xiij Chal. Fabiani et Sebastiani mar.
"• '
g xij Chal. Agnetis virg. et mar, .. - 1XL.
xij a xj Chal. Vincentii mar. IXL.
j b x Chal. Emerentiane virg. et mar.
c Ijx Chal. Thimothei apost. et mar. 1XL.
viiij d viij "Chal ConversioS. Pauli apostoli. •- D. IXL.
v e vij Chal. Policarpi epi. Paule virg. ' ' ' '
' ~
jtvij f vj Chal. Ceciliani et Satur. '. "...
v Chal. - .... 1-
vj g Agnetis Secundo; *T'" " " ~
. , a iiij Chal. Maureli, Salurnini, et Sisinii mar. ' ' "'" *
xiiij b iij Chal. Vpoliti cum aliis xxim mart. .
Julii presb. Juliani diaconi. '"""
iij c ij Chal. ,
Kal. Ast Februari quarta precedit lertia finenj
Quarlus.in octonis februs manet ut lupus horis.
ln decimis ternus est horis fine timendus,
Februarius habet dies XXVIII, luna xxix. ~.'.-i '
d ' Februarii. Brigide virg. Severi archiepiscopi. IXL.
xj e iiij Non. Purificalio Sancte Marie. IXL,
' ' IXL.
xjx f iij Non. Blasii episcopi, et mart. , V
viij g ij Non. Geminianiet Aquilini mart. , ;2
'•
a Nonas Febr. Agalhe virg. et mart; " "
xVj b viij Id. Sotheris V.
' '
v e vij Id. Pauli episcopi Brix. -
d vj ld. TIBERH pp. [fortasse Liben, sedcharactefe vosteriori].^ '
v Id. Pauli elCipriani conf. '
xiij e IX1«%
'"-
ij f iiij Id.. Sotheris virg. Zotici Nerci. Jacinti, Scoiastice virg.
|g Hj. Id. Barlkeiuii mar.
1267 APPEND. AD.SiEC. X. - MONUMENTA LITURG. 1268
x a ij Id. Simplicii mar. : "
b Idus Febr. Stephani episcopi. ,--..,.=
Chal". Yalentini, Valentiniam,Vitalis, Felicule, et Zenonis. . IXL.
xviij c xvj -
- -vij d xv Ckal. Faustini elJovile martr , -— IXL.
e xiiij Ckal., Faustini epis. Brix. Julianevirg. ~ IXL.
"
xv f xiij Chal. Policroniijepis.': "/-*_- 7
7-"" .-, ._
iiij g xij Chal. Epymeiiii epis. etmar.
a xj Chal. Publii, Marcelli, et Juliani. _ ... -
xij b x Chal. Gagiiepis.
Chal. Jusli et Amaloris . - -
j c jx
d vjii Chai. Cathedra S. Petri apost.. IXL.
, jx e vij Chal. Policarpi epis. .•" -. ' €•
f Ckal. MathyeApost. IXL.
vj
xvij g v Ckal. Jusli et Donali.
vj a iiij Ckal. Alexandri. D. -
b iij Ckal. Abundanlii.
Ckal. Celeris. • - -
xiij c ij ,
Kal. Martis prima necat cujus in cuspide.partaest.".- ' T
Dando diemprimam dabithoram Marliusipsam.
Quarta nec est munda cujus nocet hora secunda; •" -•
Marlius itabetdies xxxi, luna xxx. - • ' -
iij d Martii. Albini epis.| -, ..
• > f
e vj Non. Simplicii pp.?-*• '
xj f y Ndh. Pauli Epis. Brix.' ,.<.. . _ . < , -, ..
_' •
g iiij Non. Sanctorum mar.
., xjx a , iij Non. Lucii pp. el mar. •",..-. . . *
' - :
viij b ij Non. Victoris elY7iclorini mar.
- - IXL.
c_Nonas Mar. Perpetueet Felicitalis, Gaudiosi epis. Brix.
xyj u viij Id. - Ciriliepis. v . v -
v e vij Id. Quadraginta Martires. • .
- f vj Id. Gorgonii etCandidi.
v Id. Eradii et Zosimi. '
xiij g ' '
ij a iiij Id. Gregorii pp. et Doctoris S. Ecclesie. IXL.
b iij Id. Marcedoniipres.etPatricie uxoris ejus. ' .-- -
x c ' ij Id. Leonispp. et mar. • ...
d Idus Mar. Longini mari Pauli et Silvii. -r - ' '.:.'-'.
xyiij e xvij Cbal. Ciriaci Diac. cumAzo. mar. ., '"'-".
'
vlj. f ~xyj Chal. Patricii conf. Quiriaci epis.
g xv Chal. CollegiDiacon. Anselmi epis. -
xv a xiiij Chal. Theodori pres. • ''•." -
iiij b xiij Chal. Guthprelti epis.
c xij Chal. BenedicliAbhatis. ,_- , . I^KLe
xij d xj Chal. Pauli conf. Saturnini. ..
j e x Chal. Felicis. .
f ,jx Chal. Seleucii. . -
jx g viij Chal. AnnunciatioS. Marie. . . • , IXL.
a vij Chal. Pontiani presb. et Maxinieuxoris ejus.
- -
xvij b vj Chal. Marciani episc. et mar. ,
vj c v Chal. Rogati. - D.
d iiij Chal. Theodoricis mar. ' ....
xiiij e iij Chal. Secundi mar.
iij f ij Chal. Anesi. _.,.'
Kal. _ Aprilisdecima.eundecimaa flne minatur." *.
Horis in primis decimus suffocat Aprilis. • '
Undecimusnonasferit inde diesque per horasi . -.'.-•;
'
Aprilis habetdies xxx,luna xxix.
. ig Aprilis Agapitus
TL]a iiij Nou. Niceti et Abundicpiseopornm. : ;
b iij Non. Sixti pp. et mar. r . : - ...
 - -r •_-.'. : ;;.._KALMP.„B|IIXIA«. - - *«&
im-
"
xjx c ij Non. Depositio S, Ambro&iia^cbiepiso.opi., - ; 1.
yiij d Nonas Apr. Yrenei.
xvj e viij Id. Celestini pp. et mar. ,-, '..,',....- ' '
v f vij Id. Pelusii pp. inar. . ; ,
g vj Id. - Januarii, Maeharii, et Successi.
xiij a v . Id. .Translatio S. Filastri episc. Brix. '._";-
ij b iiij Id. Ezechielis Prophete. ,',.,',,. - ^:
c iij Id. Leonis pp. ... '"".""
x d ij Id. Depositio S. Zenonisepis." '
et-flfaf."*"~ ' -- _ ;K
eldusAprilis Euphemie virg."
[xviij f xviij Chal. Tiburtii, Valeriani, et MaxiiflfiWr.
.u vij g xvij Chal._ Olimpiadis et Maximi. . * __ .'•"»- =
a xvj .Chal.. Karissimi mar. '-.--?L
:
xv b xv Chal, Innocentii Epis. Aniceti ppYUt fhaf.
iiij c xiiij Chal. Caloceri mar. Elene Matris Constamiffi. . ^;
' " "'
d xiij ChaL Vincentii Epis.
xij e xij Chal. Anacletipp. D.
jf xj Chal. Maximi, Cipriani mar,
et et mart. ""
g x Chal. Gaii Solheris pp.
. viiij -a viiij Chal. Georgii mar. Tkeophili Episc. Brix. IXL.
b viij Chal. Honorii Episc. Brix. IXL.
fcvij c vij Cfial. Marei Evang. Letanie Majores. IXL.
vj d vj Chal. Cleti pp. et mar. Marcellini pp.
e v Chal. Casloris mar.
. xiiij f iiij Chal. Vitalis mar. IXL.
* IXL.
I'j.€ iij Chal. Pauli Ep. Brix. Torpetis maf" SeM Maf.
a ij Chal. Laurentii Presb.
Kal. Tertius in Maiolupus est, et septimus Anguis,
«,,- Interimit tertiaMsidii lhx, hora*quesexta. k ~
Astque mali moris-undenis septinus hofis.
Madius habel dies xxxi, luna xxx.
xj b Madii. Sanclorum Apostolorum Philippi, et JdcoU. . IXL.
« vj Non. Athanasii Episc.
; xjx d v Non. Alexandri Evencii, et Theodeori. Iiivenlto S, Grucls. D- IXL.
, viij e iiij Non. Horiani mar. et aliorum XL Maftiriim. IXL.
f iij Non. Juviniani Lecloris. ,
xvj g ij Non. Johannis Apost. in DoiioMiss.i. - . IXL.
v a Nonas Mai. Flavi Episcopi. .*•- >—-
..,, b viij Id. Victoris mart. . v? .
.., xiij c vij Id. Translatio Sanctorum Faustini, et Jovite..
ij d vj Id. Gordiani et Epiinachi mart. .
e .v Id. Maioli conf.
xf iiij Id. Narei. Archilei, et Pancratii mart. •_;_,--.'. ^"
g iij Id. Marie ad Martires. - ,-.,::,, -
' - f-
iviij a ij Id. Victoris, Felicis, et Fortunati martkes. $'_.- <~
vij b Idus Mai. Stephanie virg. ..'..'... - .
c xvij Chal. Pauli Episc. •-.'
d xvj Chal. Sirii Episc. -.;_;,
• ~
iiij e xv Ghal. Johannis pp. et mart. . •'_=,, ~~~0*t
f xiiij Chal. Potentiane virg. et mar,t.- .... , • i_^
* "•' .
. .,- xij g xiij Chal. Anastasii Episc. Brix. """,""
j a xij Chal. Translatio Sancti Zenonis Episc. .• , . ,,;
b xj Cha{. Julie virg. et mart. -', ,;..- IXL.
!_->. -. jx c x Chal. Besiderii Episc. et mart. r" ; _ , VLh.
d jx Chal. Affremart... iXL.
xvij e viij Chal. Urbani pp. et mart. ,- . . '.KIi^
ml APPEND. AD SJEC. X. — MONUMENTALITURG. *272.
vjf. vij Chal. Eleulerii pp. et mart. Augustini Episcopi. _ :" '.
g vj Chal. Johannis pp. et mart. .-.-.-' •. :
xiiij a v Chah Cancii, Canciani, et Canciauillemartires. --'.'-' •'- 77j 7
' ! - '•
iij b iiij Chal. Sisinii Martiris, et Alexandri mart. •-•_-:_:---•->-
e " --'•..
iij Chal. Felicis pp. et mart.
.,-.-._ ..,-,..-
xj d ij Chal. Pelronille virg. * """
Kal. Junius in decimo quindenumaflne saliitat. -, ; .".''"'"
' ;'
Quinta nocet deni Junii salis hora diei.) , ..' ".-
"' '
Horis quartanis quindenus mordet ut anguis':'• , ...*„,_
Junius habet dies xxx, luna xxix. ,.,_•. , - • , .-
e Junii. Nichomedismart. '•'"", ' "»XL.
xix f iiij Non. Marcelini et Petri mart. . ."
viij g iij Non. Gralini Episcopi. Laurentii et xl mart. '-,."-'.
xvj a ij Non. Quirini Episcopi et mart. _ - "..'• "
v b Non.Junii. Bonifacii Archiepiscopi. ._ .' . . '
c viij Id. Amati, Donati et Peregrini. .
xiij d vij Id. Pauli el Forlunati _ , ,
ij e vj Id. Gethuli, Amancii, et Primitivi. '
f v Id. Primi, et Feliciani mar. .
x g iiij Id. Panlhaleonis mar. D.
""" a "" IXL,
iij Id. Bernabe Apostoli. _ . ,
xviij b ij Id. Basilidis, Cirini, Naboris, et Nazarii"mar.
'
vij c Idus Junii. Luciani et Fortunati. Anlonii"Cdnf. "
d xviij Chal. Fclicule, Eliisei Prophete. *'
" ' ' ' " '' ' ,
xv e xvij Chal. Viti et Modeslimar. Crespentie. IXL.
" "
iiij f xvj Chal. Fenoli Presbyleri.' ^'
.-.--. , ',
xv Chal. Albini mart. , .„- L.
g
xij a xiiij Chal. Marci et Marcellini.mart. Vritefi ' " Episcopi..
. j b xiij Chal. Yervasii et Protasii ihart." ... > jxk,
c xij Chal. Crispini.
'"'* * "
. ix d xj Chal. Siiverii pp. et mart. •.-
e x Chal. Eusebii episcopi. Albini inar.'
xvij f jx Chal. Heitrude Yirg., el Regine. Vig. S. Jo. •"-.'.' s-
vj g viij Chal. Nalivitas S'. Johahnis Bapliste. - ' ''
;_' .' - ,. *XL.
' ' '
a 'vij Chal. Prosperi Episcopi. . _ _.-7 \
-
; xiiij b vj Chal. Joannis el Pauli mar. Vigilii 'Episcopi et mar. " '.-
c v Chai. Crescentii et - '" ' --
iij Crispiniani. "'"'_ ._
d iiij Chal. Leonis pp. ' '"' *XL*
Vig. Apostolorum, '.""'""'
' - ' '
xj e iij Chal. Scor. Apost. Pelri et Pauli. : I^L.
' - "
f ij Chal. CommemoratioS. Pduli. :' -. ; IXL.
Kal. Ter deciinus Julii decimo invit an Kalendas; :'' '' -
"'
Dampnat tredecima Julii vocat hora secunda.
-"
Hujus et in novis decimis quoque saneiat horis.
Julius hubetdies xxxi, luna xxx. '- " '
' Oct. Sancti Johannis
xjx g Mii. Bapt. , '- iXL.
...
viij a vj Non. Processi et Marliniani Mart.
b v Non. Translatio S. Thome Apostoli. '- ' '
"['
YC iiij Non. Translalio S. Martiui Episcopi.
- - ' .- w
Yd iij Non. Agalhonis.
' ' '
e ij Non. Oct. Apostolorum. Ysaie Prophele. KL.
.._.....-•
xiij f NonasJulii. ApoloniiEpiscopi Brix. |XL,
- - ,•,,.•
ij g viij Id. Procopii.
"* "' ' " ' ':- •'
a vij Id. Anatholie Virg.
xb • ' ' -•_-' 1X&
vj ld. Sanctorum vij fralrum Felicilatis •Malriseorum.
c v Id. Translatio S. Benedicti Abbalis Pii pp. et Mar. "'- -_ -• .
l ' - ' ' i
xviij d iiij Id. Naboris et Felicis Mart.
1273 KALEND.BRIXIAN. 12"*
vij e lij' Id. Margarite Yirg. etMar. OptatianiEpisc; Bnx. . U. IXu.
f ij Id. Focati Episcopi. _ .
xv g ldus Julii. Quirici et Jolile Mar. • .--
' ' '
iiij *5 xvij Chal. Ylariani Mar. - . , ' \
b ,xvj Chal. DuodecimMart. ....
xij c xv Ckal. FilasiriiEpisc Brix. Arnulfi Episc, '
^-'
,._.-j d xiiij Chal. Arseni.' . - ._'_ - - . -
e xiij Ckal. - '" ~
Vicloris et CiriacL
jx f xij Chal. Praxedis Mart.
g xj Chal. Muriw Magdalene. . D. IXL.
xviij a x Chal. Apolenaris Episcopi et Maft. - ,1XL.
vj b jx Chal. Victorini Episcopi Yig.
. c viij Clial. Jacobi Apostoli. Xpofori Mar. Christiiie V. !XL.
" *' ' IXL«
•"xiiij d vij Chal. Anne Matris S. Mane;
iij e vj Chal. Simeonis Monachi.
f v Chal. Nazari et Celsi Mart. ' '
xj g iiij Clial. Felicis. Simplicii. Fauslini. et Beatricis Mart. IXL.
xjx a iij Ckal. Abdon. et Senen. Mart. IXL.
b ij Ghal. Geminiani EpisCopi. ~ '
Kal. -• Augusti nempe prima fugat de flne secunda.
~" • Horas dat primas Auguslus datque Kalendas.
inde secunda dies septenas turbidat horas. "
- , - .-
Augusias habet-dks-txx],iunaixvim.
viij c Augusti. Pelri ad vincula. Machabeorum. Eusebii Epis. et 3iart.
xvj d iiij Non. Slephani pp. et Mart. - . -^* IXL.
v e iij Non. Inventio SS. Stephani. Nicoderai. et Gamalielis, _ . IXL.
f ij Non. Justi el Crescenliani.
xiij g Non. Aug. DominiciConf. Fralrum Predicalorum. YK.L.
,Jj a viij ld. Sixti PP.. et Mart. Felicissimi, et Agapili Mart, ?Xt"
. / b vij Id. Donati PP. et Mart. . l^
x c vj Id. Ciriaci Mart. et septem Dorniientium.
dv Id. Firmi et Rustici Mart. Vig. '^*
~
xviij e iiij Id. Laurentii Mart. 1XL.
vij f iij Id. Tiburcii Mart.
g ij Id. Erculani Episc. Brix. Ciaras Virg. IXL.
a Idus Aug. Ypoliti el Cassiani Mar. . iXL.
" " ••,-•<
iiij b XJX Chal. Eusebii Presbiteri. Vig.
c xviij Chal. " ' ' IXL.
AssumptioS. Marie. .
_xij d xvij Chal. Marion. et Tirsi cum Sociis suis.
Octava S. Laurentii. - ' KLL»
"'""'. e xvj Chal.
f xv Chal. Agapiti mar. - '
ix g xiv Chal. Magni mar. et aliorum cl 96.
' a xiij Chal. • - .. , , -
; Bernardi Conf.
xvij b xij Chal. Luxurii mart. •• _,.•_.._
vj c xj Chal. Octava S. Marie. Tymothei ei Sinphoriani mart. IXL.
d x Chal. Flaviani Episcopi. > ,
" - .
xiiij e jx Chal. Genesiimart. Vig. ,
iij f viij Chal. Bartholomei Aposloli.
g vij Chal. Alexandri mar.t. Ludovici Conf. Regls Francie. - . .. ._ IXL.
xj a vj Chal. Grathevirg. .. ...
!"sjx b v Chal. AugustiuiEpisc. etDocloris.Hermetis mart. - .... '~~~-'
c iiij Chal. DecollatioS. Johannis Bapt. Sabine Virg, .... .IXL.
viij d iij . Chal. Felicis et Audacli mar. &•.
e ii Chal. Paulini Episeopi.
Kal. Terlia Septembris /ulpes ferit a pede dena. . f.
Horis Septembris perimit lux .tertia ternis.
Ejusdemque mensis .necat horis dona quatet*n'S. . .
1275 APPEND. AD SJEC.-TL-— MONUMENTALITURG. 127(5
." ; . September habel dies'%Xx,iMa.X£Xl ;•" ."'-'
xyj f Septembris. , Pfisci mar. Egjdii abbatis. ' ,.:.; ^ ,".:'.
v g iiij Non. Justi episcopi. , , , ,
a iij Non. Marini et Leonis. , . ' -
tiij b ij Non. Rufiini. . .,'. &>
ij c Non. Sept Taurini et Quinti.
.- d viij Id. Eugenii Episcopi Zachariae Profete. .
'• -: _ -
x* e vij Id. Elodoaldi Conf. . -,;7J7
-. f vj Id. Nativitas S. Marie. Adriani' mar. • . ', . ^"
xviij g v Id. Gorgonii mar.
a iiij Id. Hylarii pp.
._.. b iij Id. ' Prolhi et Jacincti mar. Eugeni.e.;Virg. 7.
xv eij Id. Serapionis mar.
iiij d Idus Sept. Sanctorum 29 mar. .,-,.- .:,.;;..
e xviij Chal. Cornelii et Cipriam. Exultatio S. Crueis. •,,,.,, KL«
xij f xvij Chal Nicomedis mar
- -
j g xvj Chal. Euphemie Virg. et mar. _
a xv Chal. Restilule Virg- , ., .,-.,., ......
,-jx b xiiij Chal. Eustorgii et Satiri. . ,
c xiij Cbal. Januarii Episcopi. Sosii. Festi, et Proeuli mar.
xvij d xij Chai. Fauste Virg. Vig. ..-.-., ,- . . * .....
vj e xj Chal. Mathei Apostoli. et Evangeiiste. , ..'.,., D. IXL.
f x Ghal. Mauritii et Sociorum ejus., ' IXL.
xiiij g viiij Chal. Tecle Virg. Calimeri Epi. Lini pp. et mar.- , - IXL.
iij a viij Chal. Conceptio"S. Johannis Bapt.•-. ,
- • b"-vij Chal. Barduniani. " •
> ij c vj Chal. Cypriani et Justine mar. Vigilii Episeopi. " • IXL.
' - IXL.
d v Chal. Cosme et Damiani mar.
'xjx'" e '. IXL.
iii Chai. Silviani Episcopi Brix. '" -
",vjij f iij Chal. Feslivilas S. Michaelis 'Archahgeli. IXL.
' IXL.
g ij Chal. Jeronimi Presbiteri Cardinalis et Doctoris.
Kal. Tertius Octubris Pullus decein in ordine fieeat.
Sauciat .Octubris in quinis tertius horis.
Inque die dena hujus ferit, hora novena.
Octuber habet dies xxx, luna. xxix.
- " • '
xvj a Octubris. Remigii Episcopi.
v b vjNon. Eusebii pp. et mar. _ ,
xiij c v, Kon. Duorum presbiterorum.
ij d iiij Non. Francisci Conf. fi.
.'. e iij Non. Flaviani Episcopi. . TX^»
x f ij Non. Casti et Emeli : Fidis. Virg.
g Nonas Oct. Marci pp.
xviij a viij Id. Pellagie Virg. et mar. IXL.
vij b vij Id. Domnini. Dionisii. Rustici. et Eieutherii mart. - \ _ . IXL.
c vj Id. Sanctorum ,350. mar.; <":..-•'
xv d v Id. Eustachii. Agapiti, Theopisti et Theopiste mar.
iiij e iiij Id. Venanlii Episcopi.
f iij Id. Athanasii Episcopi.
xiiTgij Id. Calixti pp. et-mar«7;' ...
j a Idus Octub. Lupuli.
b xvij Chal. Galli Abbatis * o 'Ep.< Berardus m. cccviij; '46. madiis. • - IXL.
" c
jx xvj Chal. Evaristi pp.
d xv Chal. Luce Evang.
xvij e xiiij Chal. Columbani. .,
vj f xiij Chal. Caprasii mar.
g xij Chal. Ursule Virg. et mar. cum 1000. Virg. , IXL.
xiiij a xj Chal. Translalio SS. Cosme et Damiarii mart. D
fe7 '7-7.'. -'..' -KALEND. BRIXIAN. '' 5278
''- - -
iij b x Chal. Dorothei mar.
c jx Chal. '.yitalis. Felicis. et Bonifacii. • '
• - IXL.
xj d viij Chal. Gaudenlii Episcopi Brix.
xjx e vij Chal. Luciani .et Marciani.
mart. . •> ' '
.. "\\ f vj Chal. Evarisli pp. et Vigil. .;
.__viij g v Clial. ApostolbrumSymonis el Jude. ''''"••• IXL.
a iiij Ckal. Appiani Episcopi. "'
xvj b iij Chal. Donciani pp.. <'.-
' ' "'
vc ij Chal. Quintini mart. Sophie cum tribus-filiis suis. ; -
Kal. Quinta Novembris acusvox lertia mansil in urna.
• •• '-
Pungitin octavis horis l.ux quinta Noveriibris. .
Cujus lefna nigram facil horam confore quiritara. !>
; Novemberhabet dies xxx, luna xxx. .' -
' • ' *XL.
d Novembris. FESTIVITAS OMNICM SANCTOMJM.
• ' • '. - '_'-
xiij fe iiij Non. Officiumomnium Defunctorum. ._-•.-
.,-' ijf iij Non. Tkeopkili Ep.'Jacel Corpus ad S>Joliannem de foris.: " " . ' ^"
:, . g Non. et mar. Proculi ; -''• '
ij Vitalis Agricole Episc
- ' - . - ' D.
...x aNoiiasNov. Flecis Presb. Eusebii Monac>,.-
.' b viij Id. Meiani Episc. - - '
viij c. vij Id. Rogati et Donati mart ....-.-
' .- • ' ' IXL.
vij d vj ld. Quatuor Coronatorum.
'
e v Id. Tkeodori mart. - - '' ''
xv f iiij - Id. Leonis Episc.
.-iiij g iij --Id. Martini-Epise. Menne mart. ----- - - - • IXL.
a ,ij Id. Martini Episc. el Mart. '
xij b Idus Nov.,, Anlonini mart. Briciconf. 7: -.' .. '. : J :, .,• ;."* \ IXL.
j c xviij Chal.' Anligii Episc. IXL,
d xvij Chal. Felicis pp. .,,.-.,-,.- .._
jx & xvj Chal. Rufiiiiani.
f fxv Chal. Aniani Conf. ' -'-,-•- ' ' - - -' '•'
xvij g xiiij Chal. Romani Monac. "-'..' . ' '
7 -' .- .-.,-•
vj a xiij Chal. OfficiumS. Caloceri. ,. 1XL
b xij Chal. Octavii et Fecundi. ' -
' ' .... 7
xiiij c xj Ckal. Gelasii pp: _ ... ...
"'"""'
~-"iij'd x Ckal. Cecilie vifg. "et niart. . ,, . IXL.
e viiij Ckal. Clementispp, et mart. Columbani Abbatis. IXL;
xj f viij ChaL Grisogoni mart. . , _ . .......
g vij Chal. Katkerine virg et mart. - IXL.
a
" vj Ckal. Valentini Epise.,
viij b v ChaL. Optati Episc.
c iiij Chal. Trophini Episc. - " D.
- ~ -• - IXL.
xvj d iij Chal. Grisanli et Darie. Salurriini et Mauri mart. vig.
v e ij Chal. Andree Apost. .- '
r'XL.
Kal. " " ' "'
Datduodenaehoorsseptem indecemque Jecembris l'\ .
Vulneral in primis-horis septena Decembris.
In senis horis decimus fit causa doloris/ ' ' "
'.'
Decemberhabel diesxxxi iluna xxix.
f Decembris. Ursicini Episc. Brix. . . 1XU
xiij ij g iiij Nori.- Pontjanh "-'-•""
a '
iij Non. Crispini et Agricole.
b - ij Non. Barbare virg.
c Non. Xbris. Dalmaciivirg.
xviij d viij Id. Niekolai episc. IXL.
vij e vij Id. Ordinatio S. Ambrosii Arckiepiscopi. D. 1XL«
f vj Id. Zenonis Episc. - , .
xv g v Id. DepositioS. SyriEpjsc.
*279 APPEND AD S^EC. .X.,'— MONUMENTALITURG. *2lf
iiij a iiij Id. Melciadispp. et mar. ^.^.••r- ,.
h iij Id. Dalmasci pp.
", xij c ij Id. Ennogenis. ;
j d Idus Xbris. Lucie virg. et mart.
' '•• ' • • ' -' "
e xjx Chal. Victoris Episc. IXL.
_ viiij f xviij Chal. Maximiconf. Silvie virg. ' , 1XL.
g xvij Chal. Valentini,
xvij a xvj Chal. Ignatii Episc. et mar.
vj b xv Chal. Translatio S. Julie virg. et mart.
c xiiij Chal. Yzosimi. ...
xiiij d xiij Chal. Julii et Yconii. Vigii.
iij e xij Chal. Tltome Apostoli.
f xj Chai. Sanctorum xxiiij mart. D.
xj g x Chal. Victorie virg.
xjx a jx Chal. Vigilia Nalivitalis Domini.
b viij Chal. Nativitas Domininostri Jem Christi. Anastasie virg. IXL.
viij c vij Clial. Slephani Prothomarliris. IXL;
4 vj Chal. Johannis Apostoli, et Evangeliste. - LXL.
xvj e v Chal. SS. Innocenlium. IXL.
v f iiij Chal. Thoine Archiepisc. et mart» 'XL,
g iij Chal. Perpelui Episc. - .
-
xiij a ij Chal. Silvestri pp. U&«

KALENDARIUM VALLUMBROSANUM.

Januarius habet dtes xxxi,"lutid xxx, nox horasxvi, *> vi - -;

dies vin, v Agnetis Secundo.
Kal. Jan. Circumcisio Domini, Basili conf., Martine
virg. mart. iij
iv Non. Octava S. Stephani. ij Ciri, el Johannis.
iij Oclava S. Johannis. Februarius habet dies xxviu, luna XXII, nox horat
ij Octava Innocentium. xiv, dies x.
Non. £al. Ygnacii Eplscopi, et marliris.,
viij ld. jipiphania Domini, iiij Non.PufificalioB.Marie.Virg
vij iij Blasii Episcopi marliris.
ij Giliberli Abbalis.
v Non. Agate virginis, et martiris.
iv Pauli primi Eremite. viij Id.
iij Yginii Pape martiris. vij
'~i
Idus. Octava Epiphanie. B v Apollonievirg. et mart.
xix Kal. iv Scolastice vlrginis.
xviij Mauri Abbatis. 'ij
xvij Marcelli Pape marliris, 'j
xvj Anlonii Abbatis. ld , ,
xv Prisce virginis mart. kxvj Kal. Valenlini Presbiteri raart.
xiv Marii, el Marlhe Audifex, el Abacue, xv
siij Fabiani, et Sebastiani. xiv
xij Agnetis virginis mart. xiij
xj Vinceutii, et Anastasii. xiJ
x Emerentiane virginis mart. xj .,.-__''
ix x
viij ConversioS. Pauli. ix
- vij viij Gat_.edraS_.Petri.
 ;
mi- KALEND. VALLUMBR, ., „ ., , 1282
•:*jj - " ", • Asxij . .
vj MathieAposloli.
"
- v- X
iv ix
'
;iij viij.S.,Gregorii-Marliris.
ij Translatio S. Augustini Episcopi et Conf. vij S. Marci Evangeliste.
Martius habet dies xxxi, luna xxx. Nox habet hera» vj S. Cleti Pape et M.' et Marcellini Pape Mart,
v ."..
x», diesxu.
Kal. Mart. iiij S. Vitalis Marliris.
- ' • iij S. Pelri M. Ordinis S. Dominlci.
vj Non. '
•v . ij
iiij Mddius habet dies xxx, luna xxx. Nox-.habet horas
Hj vin, dies xvi. .
j] Kal. Mad. ,„ , , ,r . ,
Non. j Sanctorum VirginumPerpetueet Felicitatis. vj Non.
vij Id JJ v Inventio S. Crucis. et. Sanctorum Martyrum
v| Sanctarum quadraginta Martirum. Alexandri,"Eventii, Theodori, et Jovenalis.
v '_".•-- ili) S. Monice Matris.S. A-ugustiniPatris nosjri.
iv iij Conversio S.Augustini.
iij Gregorii Pape Conf, ij S. Johanriis"ante pbrtam latinam.
- • Non.
'i ,
w. viijld. ApparitioS.JIichaelisArchangeli.
xvij Chal. vij
vi SS. Gordiani, et Epimachi. - •
xvj _,
xv - v.
"
xiv • • " ~-='-" -=--=-^-----*- -------^-- --- -niij -SS.-Nerei, et Archilei, atque Pancralii.
xiij " iij
xij ;. .... ij S. Bonifatii Martyris.
xj Benedicti Abbatis, Idus.
'
x jvij Kal. Jun.,
ix c xvj
viij Annuntialio Dominica. XV , .
xiij S. Potentiane Virginis el S. Pelri de Murrona
VJ . Conf. ; ~
.v xiij
'
iiij . .. xij
iij Xj . ; -
'...-/'.
ij. X
..',;....
Aprilis habet dies xxx, luna xxx. Nox habel horas x, ix
rfiejxiv. viij S. ZenobiiEp. et Confess. ct S.Urbani Papae
Kal. Apr. ... et Mart.
HII Non. vij S. Eleutherii P. et Mart.
' "
i'j vi S. Joh. Pape et' M.
; ' '
ij S. Ambrosii Episcopi et Conf. v
Non. iiij
viij Id. P iii S.-Felicis P. et M."
vij ij S. Pelronille Virg. . ''""''
vj . :.. ._ ... , Junius habet dies xxx, tuna xxix. Nox habet horas
'<V - r vi, dies XVIII.
'"j • . , ,-,. Kal. Jun.
iiji . _-.'. - - iiij Non. SS. Petri, Marcellini, atque Herasmi:
ijj -' "> '"''"*''. •' 7 -*",'"-. 7 :
Idus.
' '.-•' - ''
xviij Kal. S, Tiburtii, Valeriani, et Maximi., . Nonis._
xvij viij Id. . ,
~~~~i ~ ' : '/ - - ' "-
, , vij •...'•- ;: ;;.:
xv S. Aniceti Papect Maniris., .- , ... , n :- .'-:- ',;-'
xiv| v SS. MM.Prim.lj et Filitiam, .. ._, .
""
xiii r~ iiij
 1285 APPEND. AD SJEGrX. ^ 'MONUMENTALiTURG. 128$
iij S. Barnabe Apostoli. J^ Augustus habet dies xxxi, luna xxix.' -'Nox ' habet
horas x, diesxW,- .'-' '/
ij SS. MM.Basilidis, Cirini, Naboris, et Nazarii.
Idibus. S. Antonii Confess. Kal.
' Ad vincula S. Petri et SS. MM.Machabeoram. •
iv Non. S. Slephani P. et M.
xviij Kal. . .7
xvij SS. MM.Viti, el Modesti, atqueCrfeScentie. iij Inventio Corporis S. Stephani Protomartyris.
• ij S;-"-JustaiPresb";'etM. : -'7
XVJ - - -'.,.'
xv Npnis. S; Bominici fionfessoris., *t Sancte Marieail
MM. et Marcellini. Nives. •- - ..--_
xiiij SS. Marchi
xiij SS. MM.Gervasii^etProthasii.. viij Id. . _.
xij S. Silverii P. et M.' vij S. Donali Episcopi et Martiris.
xj . . , . vj Sanclorum Cyriaci, Largi, et Smaragdi Mar-
" tirum
'x '5. PMini Ep. «t €rihf.
ix Vigilia. v S. Romani Martiris. Vigilia.
viij Nalivitas S. Johannis Bapt.' iiij S. Laurentii Marliris.
" iij ct ;Suisanne. '- •
vij - , .Sarictoriimliburiii,
" Id. ij Sancli Ypoliti cum Sociis suis. . _'
vj SS. JIM. Joh. el Paftli. g
'v ' xix Kal. Sancioriito-Felicis,-^tFoHunali.
.
iiij S. Leonis P. el Conf, vig7 xviij
iij SS. Apostolorum Petrl el Paiitf. xvij S. Leonardi Confessoris.
; '"
ij Commem. S. Pauli. xvj ;"•.-
xv S. Agapili Marlyris.
Julius habet dies xxxt;| liim xxx >Nox habeiMras xiv
VIII, dies xvi.
xiij S. Bernardi Abbalis et Confess. -.-"-
Kal. Octava S. JohanniS Bapt. • xij
vj Non. SS. MM.Processiet Martiniani. Visitatio xj Octava Beate Virginis Marie, et Sanctorura
"
Virginis Marie. "'"'"'"'"". Marlyrurii Timothei, Ipolili, et Sinphoriani;
v _ . ./ x
_ ix
iv '• ' ' '",', viij S. BartholomeiApostoli. ... .
"j • vij S. Zepherini Pape, el Mariyris, et 5. LudoVici,
ij Oclava Apostolorum Petri et PaUli. Confess. Regis.
Non.Anniversariumfralrum noslrorum defunctoriim'.fc
yiij Id.. . v S. Augustini Episc, et Cohfess.', et "SaRfitis
vij '"""";' Hermelis Martyris, et Sancte Sabine Vir-
vj SS. MM.septem fralrum , et SS.Riifjhine., et ginis
Secunde Virginum mm. iv Decollatio S. Joh. Baptiste.
v S. Pii P. et M. iij Sanclorum Martirum Felicis, el Adaucte.
iv SS. MM.Naboris, et Felicis et S. Joh. Gual- ij
berli. September habet dies xxx, luna xxx. Nox hab*
iij S. AnacletiP. etM. hbfas xii, dies xti. "
ij Kal. Sep. .Sancloaim Mariyrum 12. Fralrum. et
Id. SS. MM.Quirici, et Julite. "S. Egidii Abb. et Conf.
xvij Kal. - .
S. Alexii Conf. . • . • '. iiij Non. S; Anlonini Mar.
xvj
, xv S. Symphorose cum vij filiis. «j
Oclava Be : Aiigustini. "' -•-- .
xiv ij
" Non.
xiij S.«,MargariteV. et M.' " ., jj 1 viij Id. "' -
- .
xij S. Praxedis V;
.... vij
sj S.Marie Magdal. .
x S. ApollinarisEpisc. -*t M. vj Nativitas B. V. Marie, et Sancti Adriani m;- .
ix S. Christine V. et M. Vig. - v S. Gorgonii m.
iiii S. Nicolai de Tolentino Conf.
viij S. Jacobi Ap. tit iS. •GriStoforim. - iii SS. MM.Prothi, et Jacinthi..
vij S. Pastoris Presb. et Conf., et S. Anne.
ii
vi S. Pantaleonis M.
Idus. .,.,'
v SS. MM. Nazarii, et Celsi, et Victoris-PP.,
xviii Kal.-Exaltatio'Sa'nclV)3S et SS/Mfi.^tonfelii,
et Innocenlii P. et m. .,. - et Cipriani.
iiij SS. MM. Simplicii, Faustini, Beatricis,- fet xvij Oclava B. Marie V.
Felicis P. et M. xvj SS. MM.Gemiriiaril,Lucie,:et"Eufeiriie.:
iij SS. MM.Abdon. et Sennen. .. XV
ij xiv • '
 "
128S KALEND. VALLUMBR. 1280
xiii i
A vi S. Qualuor Coronat. Mart.
xii SS. MM.Eustachi, et Soc. ejus. v' DedicalioBasilice Salvatoris, etTeodori Mar-
-' - - • - - > - tiris.
xj S. Mathei Apostoli et Evang. -
x SS. MM. Mau.ritij'£tSoeiq.rumejus. ' ' iv SS- MM.Triphonis el Respiciiet Nimphe Virg.
' "''' ' ' —' '"- 1 ; • -! •• -•'-'-
jx S. LiniPapeetM; et Mart.
viii r .. . . , iii _S. Marlini Ep. et Conf. et S. Menne Mart.
vii ii S. Martini Pape et Mart.
vi SS.MM. Cosineie!,Damianj. Idus. S. Britii Episcopiret Conf.
v xviii Kal. .
iiii xvii
iii DedicalioBasilice S. MichaelisArpb. ' -"
,XVJ . .,= ....--..
ii S. Jeronimi Presb. et Conf.
Ocluber habet die$.-$mi. Itiha xxix. Noxhabel xiv DedicatioBasilice Ap. Petri et Paiili.
. horasxwjdiesii . . , xiii S. Helisabeth, et S. Ponliarii Pape ej
Kal. S. Remigij Episcopi et Gonf. .Mart. '" ""„ . •"'--- , - " .-
vi Non. .. -
B xii
' ''
v Non. xi .
iv Non. S. Franciscifionfessoris. x S. Cecilie Virg. et Mart.
iii Non. .... , ix S. Clementis . Pape et m„ et_.S." Felicita-.
Prid. Non. . - tis.
"
Non. SS. MM,:Sergii, Bachii, Matcellii et Apu- viii S. Crisogoni M, . . '."
lei. ..... vii S. Katheririe Virg. et Mart.'
viij ldus SJ.Reparate .'irgi setM. - 7 vi S. Petri Alexandrini Ep. et M.
.-.-..
vii Idus SS. MM; ©ionisii, Bustici >e't-Eleuthe- v S. Jacobi Intercisi M.
rii.' -• - ' iv , .
vi Idus S. Cerbonii Ep. et Conf. iii S. Saturnini M. Vigilia.
v Idus Transl. B. Palris-iioslriAugustin, ii Andree Apostoli.
iv Id. ,-'••• -.. :- December habet dies xxxi. Lunaxxix. Nox habct
iii Id. horas xvni, dies vi. .
ii Id. S. Calixli Pape et Marliris. Kal. Dec. . .
ldus. "... ' {
C iv Non S. Bibiane Virg. et M. ....
xvii Kal. S. GalliAbb. et Conf.i . --
xvi . . ii S. Barbare V. et M.
xv S. Luce Evang. Nonas;S. Sahbe.Abb.=etConfi. . • , ,
xiv . ' ., viii Idus S. Nicholai Ep. et 'Conf.
xiii .-, vij S. Ambrosii Ep. et Conf. '
xii S. llaryonis Abb. et Conf.et undecim jmillium vi Conceptio B. M. semper V. ; ..
-' V
Virginum. ;,
xj jv Deletum. . -,
x ;. iii Detelum.- -.- • . -- ; , .....
"v * • ' ' •
ix '> ii ... „. .j
viii SS. MM.Crisanti et Darie,«t Sancti Mniatil idus. S. Lucie V. et M,, _ .-..".:;
'
Martiris; _; xix Kal. "-,. ;. > .
vii S. Evaristi Pape et Mart. xviii
vi Vigilia. . ' ' xvii -
,-. ,;,,.,
.T SS. Ap. Simbnis et Jude xvi ,, - .
iv XV
iii xiv
ii Vigilia. : xiii ,.:: .-
^Novemberliabefdies ixxi, iurih xii. Nox habef xii S. Thome Apostoli . , / 7 .
koras xvi, dies vm. xi 7"-. \ •. i.- -
Kal. Nov. Festum omnium AS. et S. Cesarii ;- X . . - - •-.",
Mart. !_ ix . ..-•. . .- - - •..
iv Noh.Amiivefsarium omniumTideliuhi defuh- viii NativitasDomini Nostri Jesu Christk
' ctorum. -- • . vii S. Slephani Protonv. ..--
- iij $fon. . - VLS. Johannis Ap. et-Ev.- - -
ii SS. MM.Vitalis^ etAgricole.. v SS. MM.Innocentium. - ,
Nonas. iv S. Thome Archiepis. et Conf.
viii Id. S. Leonardi Conf. iii
yii ii S, Silvestri Pape et Conf.
12S7 APPEND. AD SJEC. X. MONUMENTA
LITURG. 1288

':
FRAGMENTUM

ALTERIUS MULTO ANTIQUIORISVALLUMBRbSAMKALENDARII.

Mad. habet d. xxxi, /. xxx. A A xiiii. Chal. Marci et Marcelliani.

B Philippi el Jacobi B xiii. Chal. Gervasii et Protasii.
C vj. Non. G xii. Chal.
:
D v. Non. Inventio Sancte S» Alexandri, et D xi. Chal.
Theadoli. E x. Chal.
E iiii. Non. F viiii. Chal.Vig.' S. Johannis. -
F iii. Non. G viii. Chal. Nativitas S. Johannis.
• '
G ii. Non. S. Johannis ante portam latinam. A vii. Chal.
Non. B vi. Chal. Johannis el Pauli.
f C v. Chal.
B viii. Id. Vicloria S. Michaheiis. '
.D iiii. Chal. *:
C vii. Id. ^ig. Ajiostoldrum.
D vi. Id. Gordiam et Epiraachi. S. Chmtine. E iii. Chal. Apostol. Petriet Pauli.
E v.-Id. S. Anlimi. F ii. Chal. Commemorat.S. Pauli. .
F iiij.. Id. Nerei. Achill, Pancratii. Julius habet dies xxxi, /. xxx.
G iii. Id. G . Jul. oct. S. Johannis.
A ii. Id. BA vi. Non. Processi et Martini.
B Idus. B v. Non. S. MusluoleV. g&*
C xvii. Chal. C iiii. Non. Translalio S. Thome S
D iii. Non. . -
D xvi. Chal.
E . xv. Chal. E ii. Non. _ Oct. Apostolorum4. Romuli.
F xiiii. Chal. F Non. DedicatioEcclesie.
G xiii. Chal. G viii. ld.
A xii. Chal. .A vii. Id. •"'""
B xi. Chal. B vi. Id. Septem Fralrum.
C v. ld. ' : ' -
C x. Chal. .-'-•
t> viiii. Chal.' D iv. Id. Naboris et Felicis
E viii. Chal. Urbani pp. et Zenobii Episcopi, E iii. Id. • ;
F vii. Chal. F ii. Id. Eugenue
G vi. Chal. G Idus. Quirie' et Juiitte.
A v. Chal. "•'_•', A xvii. Chal. , Aug, - -f
B iiii. Chal. EB xvi. Chal. ?-
C iii. Chal. C xv. Chal.
Jun. habet dies xxx, l. xxviii. D xiiii. Chal.
E Jun. Proculi et Nicomedisiii L. E xiii. Chal. S. Margarite.
: ' -'-
F iiii. Non. Marcellini et Petri iii. L; F xii. Chal. Praxedis
G iii. Non. SS. Alexandri Epis. g& G xi. Chal. S. Marie Magdal. JJ«$I
A "
& ii. Non. x. Chal. Apoleharis.
B Non. Sanctorum Mar. Nanoris. et Naza- B viiii. Chal. Vigil. S. Jacobi.' . "' -
rii. * G viii. Chal. Jacobi; :-Xpofori. ': -_ *'--. \
C viii. Id. D vii. Chal. S. Anne Matris Domine 9SS-J
D vii. Id. E vi. Chal. , 7,
E vi. Id. F v. Chal. Nazarii et Celsi. '-: :
F v. ld. Primi et Feliciahi.. G iiii. Chal;-. Felicis,^Simplicii,.Eauslini.etBea-
G iiii. Id. * tricis. .--.,-.-
A iii. Id. BarnabeAp. elflonofrii. j.&. iii. Chal. -Abdon. et Sennen.". .
B ii. Id. BasilidisCvrini Naboris Nazarii. B ii. Chal.
C Idus Terdeciin Julii i decimo innuit anteKalend.ts.
Dxviii. Chal. TransIalioS, BartholomeiApostoli'® C Aug. habel d,ies xxxi, teno.xxu.
E xvii. Chal. Viti et Modesli. D Aug. Vincula S. Pelri Machabeorum.
F xvi. Chal. iiii. Non. "Stephani pp:' , ' -:
G xv> ChaL E iii. Non, Invenlio S. Stephani
j289 KALEND.VALLUMBR. , 1290
F ii. Non. A A viii. Chai. 'GoiiceptiO- S. Johannis»
<J Non, Sancta Maria <IeNive, et S. Do- B Vii. Chal.
ininici confessoris S?S C vi. Chal.
A viii. U. Sixti Felieissimi el Agapili. D v. Chal. Cosme et Damiarii.
_B vir. Id. DonatiEpise. et JBsS Transligu- E iiii. Chal.
ratio Domini Nostri. F iii. Chal. Dedicatio S. Michaelis:
C vi. Id. Sancli Cyriaci. G ii. Chal. • Sancti Hieronimi.
D v. Id. Vig. S. Laurentii', et %(£. Rdmani Terlia Septemb. vulpis : ferit a pede- dena.
Mart. Oct. habet dies xxxi, tuiia xxix.
E iiii. Id. S. Laurentii. A Oct. Sancti Remigii Epi§.
F- iii. Id. S. Tyburtii. B vi. Norti
G ii. Id. S. Date Virg. S>£ C v. Noir.
A Idus Vpoliti, et Cassiani. D iiii. Non.
•E iii. Non.
B xjx. Chal. Sept. Eusebii. Vig.
C xviii. Chal; Assumptio S. Marie. F ii. Ndff.
D xvii. Chal. BG Non. 'S. Marci "pp.
E xvi. Clial. Oct. Sancti Laurentii. A Viii. Id. S. Reparate.
F xv. Chal. S. Agapiti.] B vii. Id. Donnini, Riistici, et Eleutlierjl.
G xiv. Chal. S. Ludovici Ep. de Ordine Mino- C vi. Id. S. Carboni Episc.
rnm f&fjj, D v. ld;
A xiii. Chal. S. Bemardi Ab. ei Cdnfessoris 2<>8 E iiii. Id;
B xii. Chal. F iii. Id. ,
G xi. Chal. Oct. S: mar. Timothei Simpho^ G ii: Id. S. Calixti pfi;
riani. A Idus.
D x. Chal. Vig. B xvii. Chal. Non. Galli Abbatis".
E ix. Chal. S. Barlhoiomei. C xvi. Chal.
F viii. Chal. S. Genesii, et S. Ludovici Frari D xv. Chal. S. Lucse Evangelistae":
corum Rex sgsg E xiiii. Chal.
G vii. Chal: F xiii. Chat. _
A vi. Chal. G xii. Chal. S. Hylarionis', et gg^i qiVadra-
B v. Chal. Augustini: Hermelis: G ginla mililum".
C iiii. Chal. Decollatio S. Joliannis Sabine. k xi. Chal.
D iii. Chal. Felicis et Audacti. B x. Chal.
E ii. Chal. S. Juiiani Martyris 4© C ix. Chal.
: D Viii. Chat. S. Miniatis, 1Grisaiiti,'et Darie.
Augusli nepa prima fugat de fine secunda
Septemb. Itabet dies xxx, luna xxx. E vii. Cbal.
F Sep. S. Reguli Epi. F vi. Chal. Vig. Aposlolorum Symonis, et
G iiii. Non. Judae.
A iii. Non: Onlinatio S. Gregorii Papse: G v. Chal. ApOsloldruYnSymdnls, ct Judffi.
B ii. Non. A iiii. Chal.
C Non: B iii. Chal. S. Germani Episc.
D viii. Id: C ii. Chal. Vig. Omnium Sanctoriim.
E vii. Id. Tertius October gladius decmio ordinenectit^
F vi. Id. Nat. S. Marie". Nov. habet dies xxx., luna xxx.
G v. Id. S. Gurgouii. • D Nov. Feslivitas omnium Sanclorum.
DE iiii. Non.
A iiii. Id. S. Salvii Episcopi.
B iii. Id. Sanctorum Prolhi, et Jacinli: F iii. Non'. , .
C ii. Id. G ii. Non. Vitalis et Agricole.
D Idris. A Noh.
E xviii. ChSl. Oct. Exalt. S Cornelii, Cipridni. B viii. Id. Appiani et Leonardi: -
F xvii. Chal. C vii7 Id.
G xvi. -Chal. Lucie et Gemihiani; D vi. Id. Quatuor Cordhatdrilhi.
A xv. Chal. E v. Id. Theodori et Saiicti Salviitoris gg -
Bxiiii. Chal. F iiii. Id.
C xiii. Chal. ; G iii. Id. S. Martini. S. Menne.
D xii. Chai: Vig. S. Mathei. A ii; Id.
E xi. Chal. S. Mathei Aposti B - Idiis; S. Britii Episcopi;
Fx. Chal. Mauriciicum Sbciis siiis: C xviii. Clia!.
& viiii. Chal. D xvii. Chal:
PATROL.CXXXVIH. k
1_.<._ APPEND. AD SiEC. "X. —.MONDMENTALITURG. 1292
E xvi. Chalr- A G v. Id. Syri Episcopi.
F xv.'Chai. A iiii Id.
G xiiii. Chal. S. Fridriani Epis.; s>g>g B iii Id.
A xiii. Clial. C ii Id.
B xii. ChaL - -. D Idus. S. Lucia; virg.
C xi. Chal. E xix Chal.
D x. Chal. S. Cecilie. Fxviii Chal.
E ix. Chal. Clementis pp. S. Columhani. G xvii Chal.
F viii. Chal. Crisogoni. A xvi Chal.
G vii. Chal. S. Prosperi E}iiscopi. B xv Chal.
A vi. Clial. Gaudentii Episc. C xiv Chal.
B v. Chal. Jacobi intercisi. D xiii Chal.
C iiii. Chal. E -xii Chal. S. Thomse Apostoli.
D iii. Clial. Vig. S. Andrese, S. Antonini. F xi Ciial.
E ii. Chal. S. Andreoe Apostoii. G x Chal.
Quinta November alque jus tertia mansit in urna. B A ix Chal. Vig. Nalivitatis Domisi.
Dec. habel dies xxxi, luna xxix.. B |viii Chal. Nativitas Domini, el S. Anastasie.
F Dec. . • _ C vii Chal. S. Stephani.
G iiii. Non. D vi Chal. S. Johannis Evangeliste.
A iii. Non. E v Chal. Innoceiitum,
F - iiii Chal. -
B ii. Non.
C Non. G iii Chal
D • viii. Id. S. Nicholai Episcopi. A ii Chal. Sylvestri pp.
E vii. Id. Ordinalio S. Ambrosii. Dal duodena cohors septem in decemqtie De-
'
F vi. Id. S. Zenonis Episcopi. fcember.

LUCENSIS KALENDARII FRAGMENTUM.

Novemberhabet dies xxx, luna vero xxx. Nox habet G xij Chai.
horas xvi, dies vm.
xj Chal. S. Columbani Abbatis gB^get presen-
Kal. Nov. Feslivitas omnium Sanclorum,el Sancli tatio S. Menne, duplex majus,.
Cesarii martyris. x Chal. S. Cecili;ev. et m.
iv Non. Sancte Eusihachie vfrg. ; ix Chal. S. CiemenlisPape et m.
iij Non. Saneti Euffrosine. viij Chal. S. Grisogoni m.
ij-Ndn. Sancli Euffrosini Episc. el Cdnf. vij Chal. S. Caterine v. et m. et.sancli Prospert
Nonas. Sanctoruni min. Vitalis.el Agricoie. Epis. et Conf.
viij Idus. vj Chal. S. Gaudentii Conf. ^;^ et S. Peiri
vij Idus. . Alexandriui Episcopi, et manyris.
vj Idus. Sanctorum martyrum qiialuor Cdrona- v Chal. S. Jacobi intercisi m.
torum. iv Chal.
v Idus. Basilica Sancli Salvatoris, el S. Theo- iij Chal. Vig. Apostoli, cl S. Salurninfm. .
dori m. ij Clial. Saucti Aposloli Andrese : Diiplex.
iv Idus. Sariclorum marlyrum Respilii, et Nim- Decemberhabeldies xxxi,'/ima «erp-xxvni.JYoxhabet
phe, el Triphonis. D horas xvni, dies veru vi.
iij Idus. S. Marlini Epis. et Conf. et S. Menem. iv Non. Sanctorum MM.Grisarili,diDarie, el S-
ij Idus, S: Martini Pape et m. SnbbiBAbbatisgSgS.et S. Ansani m.
'
Idibus. [sic] S. Bricci Episc. et Gonf. iij Non. S. Siibinsev. et m. .
xviij Chal. dee. - . ,.-.. ij Non. S. Barbare v. el m...,.-__ .
xvij Chal. i Non. S. DalmatifEpi&c.efm. igi®_elS..Sab-
xvj Chal. bie Abbat.
xv Chal. S. Ergenii Gonf._ - Sol in.Sagiltario. viij Idus. S. Nicolai Episc. et Cohf.'
xiv Chal. S. Fridiani Ep. el Conf. ggjji et dedi- vij ldus. S. Ambrosii Episc. Duplex. .
calio.Basilice- Aposlolorum Petri et vj Idus. Conceptio M. V. , .
Pauli,' duplex minus. v' Idus. S. Siri Ep. et Conf. .
siij Ghal. S. Ponlia.ni pp. e.l m. >&ct-.sancte He- iv Idus. S. Eulatie v.', SSSBI Sancti Melchia-
lisabelh. dis pp. cl m._ __--..
1295 . BED^MARTYIlOLOGiUM.' ., 1294
iij fdus. S. DasnasiiEp. iet Conf. A xj Chal. "
x Chal. '
ij Idust .
J ix Chal. Vig. Nativitatis Domlni
i liius. S. Lucisev. et m.
xix Cbal. Jan. viij Glial. Nat. Domini Nostri Jesu Christi et
xviij Chal. S. Anaslasie Marlyrisi
xvij Chal. vij Chal. S." Slephaiii Protomarlyris Duplei.
xvj Chal. Luciani P. sol in capricorni& vj Chal. S. Joh. Evang. Duplex. ,
xv Cbal; v. Cfial. SS. Innoceniiiim. Duplex.
xiv Chal. iv Chal. S. Tiiome Episft. el M.
xiij Ciiai: Vigilia Apost. iij Chal. S. Florenlii Epis. et Conf.
xij Clial. S. ThomaeAposUduplex. ij Chal; S; Silveslri Pape et.Conf.

[NGIPIT BE-BiE MARTYROLOGIUM {iK

B v Chal. S. Aghetis Secund»;

Jattuarius habet dies xxxi, /?oia kxx: Signum Capri- iv Clial. . . ; .
cornii. Nox lutbelhoras xvi, dies vm, •-
iij Clial. . . '. ;
-Jmi pritna dies, et seplima fine lenelur;" ij Chal. S. Geminiani Episc, et Conf.
Kali Jan. Circumcisio Domihi, 61 sanclx MarliiifCj Februarius habet dies
et sancti Goncordii-. xxvm, et anno bisseslili xk et
ix,/u?iaxvvtu,a?mo bissestilixxx.SighutHAcjuarii:
iiij Non. S. Macharii Abh. Nox liabet horas xiv, dies x. >
iij Non. S. Genoflfe'Virg. Ast Febrtiiquarta est, procedit tertia flni.
ij Non. SS. Aquiiini, Gemini, Quinti. ChaJ. Febr. Sanclai Brigidae Virg., et S. Severit
Non. •SymeonisProfeUe. Archifep.
viij Idus. .Epyphania Domini. • iv Non. Purifieatio S. Mariae.
vij ldus. Luciahi Presbileri. _ -iij Non. -S.-Blasi.Episc. ctTWarU
vj Idus. Severini Confessdris. Jj Non. . . : .
V Uus. S. Martianac Virg. Nonas. S. AgathaeVirginis;
iiij ldus. Pauli Piimi Hercmitoai Viij Idus. .... -
. iij Idus- S. Salvii Conf. £ vij Idus. ....
ij Idus. EductioJesuex'"jEgyplo,ei.S. BasiliiEp. -vi Idiis. S. Yventii Episc;
Idus. Octava Epyphaniaj et S; Ililirii Epis. v Idus
xix Chal. -S.-Felicis Presbiterh iv ldus. SS. Zobici. Hyrenei, Jacinti, Amanti,
xviij Chal. S. Mauri Abb. el S. Scolaslicas Virgs -
xvij Chal. Marcelli Bapaj ct Mart. iij Uus. SS. Caloceri, Parthenii, Desiderii £8
•xvj Ohal. Antdnii Monaehi. S: EufraxiseYirgs
xv Chal. Sol in aquarium. SiPriscre Virg; ij ldus.
xiv Chal. SS. Marii el Marlne. Idns.
xiij Ghal. SS. Marl. Fabiani et Sebasliani; xvj Chal. Mart. S. Valentini Epis. et Mart.
xij Chal. S-Agnetis Vipg. xv Chal. Sol in pisces. SS. Marlfrum Fausliiiij
xj Chal. S. Vincenlii Mart. et Jovidie.
x Cbal. S. Emerentianse Virg: . xiv Chal. S. Julianse Virg. Abrasum hic nometi
ix Chal. S. f imolhei Apostoli. alicujus Sancti. Et hoc positumi
- Viij Chal. Conversio S. Pauli. xiij Chal. S. Polocronji. ' _ .
vij Chal. S. PolicarpiPresbiteri %$%!oodem die D xij" Chal.
-'• Translatio B.Zenobii; xj Chal. S. Gavini Presbiteri.;.
vj Chal. Depositio S. Joiiannis Chrysostomi; x Chal. S. Gagi Papse; , ...

(6) Veluslissimum est Martyrologiitm Bedai (ut leris Kaiendariis auctaria non ita paiica, quairehens
in codice inscribitur) quod hic procudimus. Neque tiores manus addidere. lllud igitur curaemihi fuit ui,
Marlyrologium, neque Bedaeillud.;ego exislimave- haec a primo exemplo apte distinguerenlur.- Quare
riin, sed Kaiendarium, c.umnuda sauctorum nomina auctaria isthajc asterisco quorfam praenotavj; et ed
'conlineal, seil fdrtassis ex BedseMartyrologio eru- quidem quae oiunino recentiora sunl caeie'rfs-duobus
tum, atque hic illic auctiim alque iiilerposiliim. Ex- bmnino asteriseis.Festos quoquecharactere dies qiii in codici-
'slat codex unde i_Uudin lucem emitlimus in Lauren- bus mss. rubro ,ut 'plurimum insigniti
liana celeberrima bibliolbeca, pluteo xvi, n. 6. Mis- sunt, alio hic characlere exhiberi jiissi; Intelligebanj
salis aulem liber est ad.sseculum xi revocandusvi- enim harumce cupediarum studiosis nihil ejusmodi '
delur,uli elMarlyrologiumBedm]quod ejhs in frome observationuminutile aut ingratum fuluruni;
leeitur. Animadverti anienr lum in hoc, tum in cse-
 ~ '
129$ APPEND. AD SJEC. X. — MONUMENTALJTURG 1296
" '
jx Chal. S. Policarpi Presbiteri. j
A iii Id. S. Leonis Papas. .
viij Chal. Cathedra S. Petri. ij Id. S. Julii Epis.
vij Chal. >£>&Vigilia S. MalhiaeApostoli. . Id. S. EufemioeVirginis.
. vj -Ghai. S. Malhiie Aposloli, et inventio - capitis xviij Chal. MadiiSS.Tiburtii, Valeriani, eiMaximi,
Proecursoris. xvij Olimpiadis, el Maximi.
v Ghal. SS. Victoris, Nicofori, Claudiani. xvi
jv Chal. S. Nesloris. xv Sol in Taurum.
iij Chai. S. Abtindantiis. *iv , . ,
" xiii 8&>&S. Gresccntii.
ij Chal. S. Ruflni.
Marlius habelnamque dies xxxi, luna xxx-. Signum Xij , ..-'.' -.;
Piscis..Nox habel horas xn, dies xii.
Martii prima necat cujus in cuspide quarta est. X
Kal. Marlii. S. Adriani. jx" S. Georgii Martiris.'
vj Non. S. Henuarii. viij
-v Non. Felicis. Luciolh vij S. Marci Evangelislaj, el Letaniae majores.
' B vj S. ClfetiPapae el Marl;
jv Non.
iij Non. SS. Vicloris, et Victorini. v
ij Non. Pcrpetua; et Felicitalis. iv S. Vilalis Marh
Nonas. iij S. Torpetis Mart;
viij Id. Prima inccisio Lunm Paschaiis. ij
S. Url pni. Maius habel dies xxxi, luna xxx. Signum Tauri. N'ox
Vij Id. in Armenia 49 mililum. habel horusYin, dies xvi.
vj Id., Altala; Abb. Maius terlius est lupus, et septimus anguis.
--v Id. Chal. Mad. SS. Aposlolorum Filippi et Jacobi.
jv ;Id. Depositio S. Gregorii Pap. vj .Non. S. SigismundiRegis, etMart.
^iij Id. v Non. Inventio S. Cruciss et SS. Alexandri
ij Id. Papse, Eventi, et Theodoli.
Idus. jv Non.
xvij Chal. April. SS.Cyriaci, Largi, ei.Smaragdi. iij Non.
xvj Chal. ij Non. S. Johannis Evangclislse anle portam
xv Chal. Sol in Arietem. ^ latinam.
-~x)vGhal. Non. * 1245 obiit Mag. Pelagotus Cano : Fa-
xiij Chal. vent: cujus anima requiescat in pace.
«ij Chal. Equinotium. SallusLume. S.fienedicli viij Id. Victoria S. Michaelis Arcbangeli.
Abb. vij Id. Estaiis initium habet dies 91.
xj Clial. Primum Pascha, el Sedes Epaciarum. vj Id. SS. Gordiani;.EpiinacIii,elS.Chrisliiise
•x Chal. Adam plasmatus est. Virg.
' v Id. S. Victorini Mart.
jx Chal.
- iv Id. SS. Martirum Neerei, Aehillei, et Pan-
viij Chal. Dominus Cruciflssus est. Annunliaiio
Dominica. cralii.
vij Chal. * iij Id. Dediealio S.Marine ad Marlires.
=viClral. ij ld.
, vChal. Idus Pritnum a Pentecosten-. Sancli Hilari
-iv Chal. Conf.
iii ChaL , xvij Ciiah S. Peregrini.
"
ii Chal. xvj Chal.
Aprilis habet dies xxx, luna xxix. Signtttn Arietis. xv Chal. Sol in Geminbs-. -
Nox habet x, diestxx. xjv Chal. S. Polentianaj Virg.
-Aprilis decima esl: lindena a-fme mkialur L...... xiij Chal; S. Eustasii. cum Uxore, et liliis suis.
Chal. xij Chal.
„jv Non. xj Chal. S. Julise Virg. et Marl. ;
iii Non. x Chal.
ii Noh. jx Chal. Eslas oritur.
Ndhas. ^iij Chal. S. Urbani Papse,"et sancii Zendbii Ep;
viii Idns. el Conf.
Vii Id. Chal. S.Augustini primi Anglorum Episcopis
'Vij
vi Jd. vj Chal.
V ld. . y Chal. S: Germani Conf.
iiii Id. - jv Chal. S. Restitulae Virg» ' ,
 m~l BED,E:MARTYROLOGIUM. . 1288
iij Chal. A xvij Cbal . ,
ij Chal. S. Pelronillae YiJuse. xvj Chal. . S. Alexii Couf.
Juniushabetdies xxx, luna xxix. SignumGeminorum. xv Chal. Sol. in Leonem.S. Rosilli, et S. Arnulfi.
Nox-habfit.horasvi, dies xvm. Conf.
Junius in decimo, quindeno a flne salutat. xiv Chal. Sancti Arseni.
Chal. SS. Marlirum Proculi et Nicomedis. xiij Chal. S. Margharita?virg. - .
jv Non. SS. MM.Marcellini, el Pelri. xij Chal. S. Praxesidis virg.
iij Non. SS. Laurentii et Pergentini fratrum. xj Chal. S. CyrilliEpisc.^elS.MariaeMagdalense.
ij Non. S. Bonifalii Martiris. x Chal. S. Apolenaris mart.
viij Idtis. S. Alexandri Episc. Fesulani. jx Chal. 8J ^i Vigilia S. Jacobi.
vij Idus. S. Forlunati Epis.. viij Chal. S. Jacobi Apost. Zebedei,, et S; .Chri-
vj Idus. S. Medardi Conf. stoftiri mart.
v Idus. SS. MM.Primi el Feliciani. vij Chal
jv" Idus. vj Chal
iij Idus. Sancli Barnabe Apostoli. v Chal. SS. MM. Nazarii, etCelsi.. -
ij Idus. SS. Basilidis Cyrini Naboris et Nazarii. B jv Cbal. SS.MM. Felieis, Simplieii, Faustijii;_et
j Idus. Utiimum Pentecosten. -: Bea,lricis.
xviij Chal. S- Feliculae. iij Chal. SS. MM. Abdon,_ei Sennenn."
xvij Cha!. SS. MM.Vili, et Modesli. ij Chal. S. Germani Episcopi, et Confessoris.
xvj Chal. Auguslus habel namque dies xxxt, tnna xxix. Signutn
xv Chal. Sol in Cancrum. i% Translatio S. Bar-. Leonis. No_xhabet horass, dies xiv.
lhoiomei Aposloli. Auguslus nepa prima fer de finesecunda. ,.
xjv Clial. SS. MM. Marci et Marcelliani. Kal. S. Petri ad vincula, et S. Felicitatis,' ei
xiij Clial. SS. Gervasii, etProtasii. '. seplem Fratrum Macbabeorum.
xij Chal. Solstitium. S. Jacobi Alfei, et S. Flo- iv Non. S. Slephani Papa3 et marl..
renliae Virg. iij Non. Inventio Corporis S. Stephani Prdlo-
xj Chal. S. Albani Mart. martiris. 1"
x Cbal. S. Albini Mart., et sancte CqnsoBlise ij Non. S. -Juslini Pr^esbiteri.
Virg.. Non. S. DominiciConf.de ordiiieFF. Predic.
jx Chal. Vigilia S. Johannis Baptislse. viij Id. TransflguratioDomini, etS. SixiiPapse,
viij Chal. Natalis S. Johannis Baplistsfi. *
G SS. Felicissimi, et Agapili.
vij Clial. vij Id. Autumniinitium hahet dies 91. S. Do-
vj Chal. SS. Johannis et Pauii fratrum. nati Epis. et m.
v Chal. vj Id. S. Cyriaci mart.
jv Chal., S. Leonis Papse, et sancli Ilyreijei v ld. Vigilia S. Laurentii mart.
Mart. et Yig. Apo^t. iv Id. S. Laurentii.
iij Chal. Natalis Apost. Petri. et Pauli. iij Id. S. Tyburtii mart. et S. Taiirini et S.
ij Chal. Commemoratio S. Pauli Apostoli, et Susanna^.
S. Marlialis Conf. ij Id....
Julius habel dies xxx, luna xxxi. SignumCancri.,Nox Id. SS. MM.Ypoliti, et Cassiani.
habel horas vm, dies xvi. xix Chal. Sept. Vigilia Assumplionis S. Marise,
Ter decimus Julius, decem innuit anle Kalendas. et sancti Eusebii Episc.
"
Kal.. .... xviij Chal; Assumptio S. Mariaevirg. .
vj Non. SS. MM.Processi et Marliniaui. xvij Chal. ... ,
.
v Non 'D xvj Chal. Oetava S. Laurenlii. N.
jv Non. Turonise Translalio sancli Marlini. . xv Chal. S. Agapiti 'niart. . _
i.ij Non xiv Chal. S. Magni. \ , ,
ij Non. O.ctavaApdst., et S. Romuli Epis. et xiij Chal. S.Feljberti_Abb. . . ., , 6 . .
mart. xij Chal. ...
Non.... xj Chal. SS,.MM.Timolher, etSimphoriani. '„
viij ld. ... x Chal. Aulumnushorilur. ' ,. :'
vij Id. . . . . - jx Chal. Trar.slalio S. BartholoinoeiApost.
vj Id. Natalis seplem Fralrum. viij Chal. S. Genesii marl.etS. Anastasii mart.
v Id. SS. Naboris, et Felicis, e{ Translalio S. vij Chal. Rufl mart. et Alexandri marl. -
"Benedicli.
' _ vj Chal. S. Cesarii Epis. et Conf.
jv ltl. ... v Chal. S. Hermetis mart. et Juliani mart. et
iij Id. . . . ".,.,, .- - S. Augustini Episcopi. ;
ij Id. Dies Canicularum. _ '. jv Clial. DecoIIatioS. Johannis Baptislas. et S.
|dus. SS. MM, Quiricis, et Julittc, Sabinse virg.
1299 APPEND. AD-SiEC. X. — MONUMENTALITURG.
iij Chal. SS. Felieis, et Adaucti iiiarlirmn:
ij Chal. S. Pauli Episcopi, et Confessoris.
habet aulem dies xxx, luna xxx. Sigtium
Seplember
Yirginis. Nox habelhoras xn, dies xii.
Tertia Septembris viilpis ferit.a pedederia.
Kal. SS. MM.Prisci, Felix, el Pegnli.
jv. Non. S. Justi Epis. el S. Antonini mart.
iij. Non....
ij. Ndn. S. Marcelli marl.
Npn. Exceptio S.. Marc$llimar. Cluniaco.
viij. Id. S. Eleutherii, el ZacchariaeProphetaa.
vij. Id....
vj. ld. Nativilas S. Mariae,et S.Adriani mart.
v. Jd. S. Gorgo.niimart.. .
Viarii'
jv. Id. S. Papoe, et 800 Mt\rl," et S.
SalviiConf.
iij. Id. S. MM. Proti, et Jaeincli.
ij. Id. S. Ajnali Conf.
Id.
xyiij. Clial. Ocl- S. MM,Cornelii, etCypriani, et
Exaltalio S. Crucis.
xvij. Chal. S . MM.Nicomedis, et Mamiliali.
xvj. Chal.. S . Lucise, et Gciiiiniani, et SVEufc-? -jv. Chal. S. Narcisci Epis.-
miseyirg,
xv. Chal. Sol in libra.
>jv. Cliai. S. Trophimi.
x\Y].Chal. SS, MM.Januarii, Fesli, et Desiderii.
xij, Chal. Eqvinoliutn autunmale. SanctgeFaustse
virg.
xj. Cbal. S. Malhei Apost. cl Evang.
x. Chal. S. Mauritii cnm spciis suis.
jx."Chai, S. Lini pp. et S. Teclse virg.
viii. Chsd. Ilic indilionesincipiuni. Hicque fini/ur
locus indilionttm. Conceptio Sancli
Johannis.
yij. Chal..,.
vj. Chal. S. Eusebii Conf. etSanctse Justinse
virg. ct Cypriani mart.
v. Chal. Ss. MM.Cosmoe,et Damiani,
jv. Chal....
iij. Chal. Yictoria S,. MichalielisArcharigeli,
ij, Chal. S, HyerpnimiPr^sb. et S. Sop\iisecum
filiabus suis.
Oetuber l\abel dies xxxi, luna xxix. Signum Libra.. xviij. Chal, .',
Noxltabei hdras xiv', dies x.
Terlius Oqlubris GJadius decinio ordine.nectit,
vij. Cbal, Oct. S. RemigiConf.'el Qerniani Episc,
-vj. Non. S. Leodegaiii Episc. el m.
\. Non.......
jv. Non, S. Francisci Conf. de ordine Fralrum
minorum, ' xj. Chai. . .
iij. Nqn. Placidi, Evenli, Fausti.
ij. Ndn. S. Marci Papae et mart., S. Marceili,
et Apulei,
' ' "
Non.-
vij. Id. S. Reparate virg., et Ss. Dominici,
Dionisii, Ruslici, et Eleutberii.
vj. "Id. S. 'Vicloris mart., et Sancti Cervonii
. Conf.
1300
AL v. Id. S. Martialis.
jv. ld. . . . •
iij. W
ij. Id. S. Calysli Papse et mart.
Id. . . .
xvij. Chai, S, Galli Conf.
xvj, Chal. ...
xv. Chal. S. Lucse Evang. et S. Aquilini. Epis.
et Conf.
xjv. Chal. 'Sol in-Scorpionem'.
xiij. Chal. S. Hylarionis Iieremitae.
xij, Chal. S. Moilesti,et SS. undeclm miilia Vir-?.
ginum.
3;j. Chal. S. Donati, Scolti, Fesoiani, Fhilippi,
• EusebiijSeverini,
I3 x. Chal. S. Severi Dorothei.
xj. Clial. SS. Yitalis, Felicis, et S. Crcsci riiarU
viij. Chal. Florentia S. Minialis cnni sociis suis;
vij. Chal. S: Veraui mart.
vj. Clir.l. S. Policarpi," el vigil^aApost. Symonis,
• . -el Judx'.-
v. Chal. Nalalis Apost, Symonis, et J.udae.
iij. Chal. S. Gergani Corif.
ij. Chal.
Novemberhabel autem dies xxx, litna xxx. Signum
Scoroii. No$ habel horas xvi, dies.vm,
Quinla Novembris acus vis lertia mansil in urna.
v. Clial. Fesltim oiiinium SS., et S. Gesarii
inarl,
'(1 jv. Noii. . .
iij, Non. S. Eufrosini Conf.
ij. Non. Ss.'MM. Vitalis, el Agricol;».
Non.
viij. Id. S. Appiani Conf.jCl^S.Lconardi Conf.,
et Dedicatio S. Johaunis Baplisite.
vij. ld. Hiemis initiitm habet dies 91.
vj. ld. SS. Qnatuor Coronalorum;
y. ld, S. Thcodori "marl. ct S. Salvatoris
jv. Id,
iij. Id. S, Marlini Epis. et S. Menn^ marl.
ij. Id:
Idus. S, Britii Episc. el Conf. •
xvij, Gbal. . . _,
JD xvj. Chal. .".''
xy. Chal. Sol in Sagillarium. S. Eugenii Cdnf.
xjv.piial. S-Fridiani Epis. erConf.
xiij. Chal. • •
xij. Chal. S. Ponzi^ni Papse.
x. ChaJ. S. Cecilisevirg.
jx. Cbai. S, Clementis inart. «l ColmnbaniAbb.
el S. Felicilatis mart.
viij. Chal. S. Gorgonii mart.
vij. Chal. Hietns oritur. S. Prosperi Episc.
vj. Chal. S. Gaudenlii Cqnf.
v. Chal. S. Jacobi inlercisi.
jv.' Clial.". .'
 1501 MISSA LATINA.— MQNITUM. . . m%
iij..Chal. SS. Grisanli, ct Darije, eL S. Salur- A [ Idus. S. Luciae 'virg.
'
nini, el yigilia S. Andreoe. xjx. Chal. . . .
ij. Chal. Natalis S. Andreae Apost. xviij. Chal. . .
Decemberlinbet autem dies xxxi, luna xxix. Signum xvij. Chal. ...
..Sqgitiarii. Nox liabet horas xvm, dies vi. , xvj. ChaJ. .". .
Dal duodena cohors seplera in die decemque De7 xv. Chal. Sol. in Scorpioncm.
- -
[cember. xjv. Chal. '. .
Kal. S. Candidsevirg. xiij. Chal. .Vigilia B. TliomaeAposl.
jv. No:i. S. Viviancevirg. cl niart. xij. Cliai. Solstitium. S. ThomseAp.
iij. Non. . . • .xj. Chal. . .
ij. Non. S. Barbaraevirg. x. Clial. ;' .
j. Non. S. Dalmalii Conf. jx. Chal. •. . . Vigilia Nalivilatis Domini.
viij. Id. S. Nicholai Epis. et Conf. - viij. Chal. Natalis DominiNoslri 3esu Chrisli, et
vij. Id. S. Ambrosii Conf. elS. Savini Epis. et ' ,' S. Anaslasise
virg.
mart. vij. Chal." S. Stephani Protomart.
>'j Id. S. Zcnonis Epis. cl Cimf. vj.- Chal. S. Johannis Aposl.,, et Ev
v. ld. S. Syrii Epis. et Conf. v. Clial. SS. MM.Innocenlium.
jy. Id. S. Gulaliaavirg. jv. Chal.. S. thomse mart.
iij. Id. S. DaniasiPapse. - iij. Chal. S. Florentii Conf.
- '
ji. Id. . . - ij. Chal. S. Silveslri Papse.

IN SBQBBNTBM-.MISSAH.BT IISSJ-FRAGMMTUM

JOANNIS BORM

Sancla?RomanscEcclesisctil. S. Bernardi ad Thermas.presbylero cardinali, ordinis Cisterciensis,

ADMONTTIO.

(Rerum liturgicarum, lib. i, pag. 108.) -

Malthias Flaccus Illyricus, Cenluriatorum Magde-C sent, omnia edita exemplaria quolquol rcperife
bnrgensiumac rigidorum Luiheranoruin princops, polueiunl, in unum congesta igne protinus concre-
missam Lalinam in anliquo codice-ms. repertam marunl; et hinc faclum est ut codex ille rarissimus
lypis- mandavil Argenlinse anno 1S57, eique hunc rsit, quein nec Cassandcr nec Pamelius vidcrunt,
1i!iiltim prsefixil : Missa Lalina, quai olim ante licet eo lempore vixerinl, et in perquireridis lihris
•Romanam eirca seplingesimwmDomini annum in ad sacros ritus perlineniibus diligentissimi fuerint.
itsu fuil, bona fide ex vetusto aulhenticoque codice Vidit lamen Menardus, qui eam missam examinat,
descripla. El in epistola prccliminari ad priiicipem et cum allera simili a se edita confert in nolis ad
palalinum Rheni opinari se ait eam in usu fuisse libnim Sacramenlonim S. Gregorii, pag. 580 et
in Occidenle, prseserlim in Gallia, et in Germania, sequenlibus. Vidit Guillelmus Peyratius, qui ejus
anlequam Romana missandi ratio ubique recepta est. synopsim refert in tractalu De juribus et antiqiiiia-
Desaut in ea Inlroitns, Colleclse, Epislola, Gra- libus capellsaregis Gallia.rumlib. n, cap. 13, a pag.
duale, Evangelium, Offerlorium, Prcefalio, Post- 561 et deiitceps. Ilanc ego Romse et alibi diu, sed
conmiimio',et qusedamalia qtisegeneraliter lantum frnstra, qusesilam.reperi landem Vicnnsein instru-
sine ulla speciali assignatione itominanlur, quia ciissima imperaloris bibliolheca sludio ac diligenlia
dierum feslorumque varieias diversos exigit Inlro- Caroli Velerani Musici, qui eam lianscripsil ex
ilus, diversas Oralionesi' Epislolas, et rcliqua, quse edito codice, queni ipsi libentissime communicavit
V. cl. ejusdem biblioiliecceprsefectus Pelrus Lam-
singulis missis peculiaria siint. Ex quo destruitur Jiecius.
falsa Illyrici opinatio existimantis unicam olim Incidit postea in manus meas erudilutn opus
fuisse misssecelebrandse ralionem absqtie ullo dis- rj Annalium ecclesiaslicorum Francorum, auclore
crimine temporom etfeslivitaium. IIujiis atitem Carolo le Coinie, quibus inserla est lomo 1!,
missoeevulgaiione credidit vir improbus .se pluri- anno 601, niim. 20, cum variis noiis et observalio-
-imim delrimenii caliiolicceEcclesise allalurum, ac Jiibus. Ne quid.auiem hic desit quod ad missceLa-
si illa anliquos sacriflcii rilus perperam innovas- tinse illustralionem-perlineai, eam hic recudi facio,
set; sed excsecavitillum malitia sua; nam e con- simul cunv altenus siniilis misssefragmenlo-nonduni
trario orthodoxsefideidbgmala receptique Ecelesise edito. : ..
rilus ex ea passim conurmantur, sanctorum scili- II. Porro Guillelmus.praecitaius, et eum seeulus
cel, el bealse V-irginisinvocalio, realis praesenlia Carolus, quamvis non ignorarent quse fides prsestari
Clirisii in Eucbaristia, confessioauricularis, oralio posset bserelico pervicacissimo, aliis lamen studiis
pio vivis el defunctis, ei alia cjusdemgeneris multa. impediti ne rem accuratius perpenderent, ipsi asse-
Quod cum Luiheri asseclee stalim animadverlis- . renti sine lesle, et ex mera suspicione omni fanda-
 1505 -APPEND. AD S^EC. X. — MONUMENTA LITURG. isoi
inenlo deslituta,, illam esse niissam in, Gallicanis J__tol viri doctriha el ecelesiasltca eruditione prseslan,-.
Ecclesiis usitatam, antequam Romanam recepissent, tissimi floruerint, -quorum etiam nunc scripla le-
fitcile erediderunt, idque nonnullis conjecturis. sta,- guntur,. nulla tamen harum liturgicarum.precatio-
bilire conali sunt. Sedquam lorige absit hsec missa num yel leiiuis umbra iii illis apparet, quod certe
a veleri Gallicana, el quarri falsum de ipsa ac proe- ritagni momenli est ad "Ulyrici commenlum ex-
posterum judicium lulerit lllyriciis, hic primitus ploilenduin de ipsiiis missacoritmuniter in Galliis
osiendam ; hiox meas devera "Gallicanamissa con- tisurpala.
jecluras proponam, perilorumque ac eruditorum III. Accedit aliud argumerilum ad falsam Hlyrici
hominum, quibus Gallia abundat, eensursesubjiciam. persuasionem everlendam, quod alia qusedammiss%
Qusero aulem primo loco unde sciat lllyricus mis- eodem modo interpolala reperitur ad usum alicujus,
sam quain edidit regnum Pippini anlecessisse, aut Eccles.iseRomanoedioecesos, quam opporlune milft
qsjolesie.quoye argumenioJd probei. An Pylhago- videre conligit, dum lllyricianam evolverem. Ea
ricum illud obtrudel: Ipse, dixil.?- Al ego, didici ejslat in codice ms. bibliothecseeminentissimi car-
stuili marlalium cre.dere, nisi djcli sui ralionem dinalisChisli, rium. 1821, charactere Longobardico,
reddat.Credo polius yiro" sapientissimo Hugoni cuidesunt qusedam'folia in prtncipio, el mujto
"Meiiardo, qui loco eilalo haud conlemnendis ralin- plura in fine. Continel primo. aspirali.onesad Deuiii,
liibus demonstrat non tanUe esse ,antiquitaiis ex psalmis artiliciose contextas, et alias oraliopes^
fhiantam illi sectarius affmxit, sed duobus aul tribus ac Iitanias;" secundo ordiriem'missse nsqiie ad*
Fseculis posleriorem. Quis eliam illumdocuit Ro- Evangelium duntaxat, nam reliqua v.el ab iniqua.
inana anliqiiiorem el ab ea "diversam esse? Clausis i'u manu avulsa, vel liominum incurja. desunt, magno.
• ecclesiasticaeeruditionis detrimento. Hoc fragmen-'
«jriimyel in lolum Ilomericis oculis lwptel, ut phra-
sim Tcrlnlliani iisurpem, eam meram. ac puram tum hactenus ineditum, ne prorsus intereal, publici
inissam Romanam esse diversis bralioriibus in- juris facio post missam Illyrici, crii fere iri omnibus
ilerpolaiam. Notavit ltoc Gedrgius WicelMus, Lu-. consonat, quamvis orationes superadditse ssepe
llieri prinmm discipulus, postea calholicus in 'de- dissimiles sint. Hsec autem nullo modo spectabat
fensione Lilurgioe ecclesiasticae, slalim ac ineam ad Gallfam, nam ulitur versione Psalmorum llalica
ocul.is,fi.xU.Edidit, inquil, Jllyricus repertam mis- quse diii in usu fuil no:n splum in Urbe, sed el in
sam LaJinpm non triumphans iamen de thesauro omnibus eccfesiis suhiirbicariis, ac etiam in alife
ianlo ddversus catholieos, cum veXcwculienli homini regionibus, excepta G.alliaquoeversionem a S. Hie-
hppareal tolttm iilud qu.od>edidit/, confra Lutheri ronymo emendatam stalim, recepijl, atque idco
Calviniqnese'ctasedidisse.,secLel hobh catholicis reni versio Gallicana dicla est. Cum igitur missa Ro-
fj>ng~e_,(frqlissimam fecisse. Quid eiiimibi nisi missam mana muliis superadditis oraiionibus ad insiar ejus,
Lalinamjqua;hodie inusU generqliesl,insciensimpru- quam Hlyricus veterem Gallicanam fuisse dixil, ia
AensqueAefendil? Tantum abesi ut suo seclaque thors Malia quoque usitala, atque aliis ccclesiis comnui-'
oppuguel. Locupletior est illa quidem, plusque pre- riis fuerit, hinc satis perspicue inferlur non fuisse,
cum continet, sed omninoImnen eadem est cum usi- eu.m rituin sgecialem alicujus regr.i aut provincise;
iala ; c-iijuse}iam dicta faclaque omnia passim se- sed uni ianltim vei aliquol ecclesiis privala proprii
quitu'r,'ul-iliversamesse conjirmarenemoaudeat. Ha?c episcopj auctoriiale absque ulla synodorum vel
VViceliii'Yerha' refert el laudal Carolus le Cointe apostolicse s.edis approbalione tributum. ln Missali
anno supra nplato,' num. '21. Eidemque consenlil C item ms. bibliolhecse-Yalicaiiao,num 5807, proponi-,
agnosceus hahc esse puram pntammissam Roma- tjir oi;alio Summe sacerdos pro"celebranlis arbilrio.
nam, quse hbdie iit usu esl, licet plures inseriae recifanda, dum iri choro Kyrie yel Gloria caiitatur.
sint ei orationes! ATtni.hilonimus,hanc missam his Eadcm prsescribitur in Missali Hispal.ensisEcclesise
precationibns auctam "Gallieanam fuisse : *ac sf efordinis Prsedicaloru.m.Ex quibus om.nibus et ex
GallieanseEcclesia?lunc relictis propriis ritibus or- diiabus ni.issisedilis a Menardo id quoqiie deducitur
dinem Ronianiim jussu Pippiiii suseepissecensean- qiiodpraedicise uiterpolationes.in solis missis solem-
lur, 'ctiiii rejectis precaiionibiis missse Ulyrici ad- nibus locum liabebant,.'ut tam sacerdos quam mi-
funclis piiram missam Romanam frequenlare coe- nislri, psallente cho.ro, iis vel ex, integro vel ex
peruiit', qno.clsane absurdum foret.' Sjcul enim honio p"arte recitaiidis occupareriiur. Ex silenlio aulerij
" iiudus ei"ideiri diversis indulus vesiijius", uniis ei ^eierum scriplorum, (jui riullam harum missarum
idern'homd eslj iia missa Romana semper Romana menli6nem faciuhl, el ex raritale codicum in quibus
est, eiiainsi'pliires' eidem orationes iminisceanlur. reperioe sunt, tion Impjobabiliter. conjicio, vel ab
Deinde Illyrici ririssa riullarn habet simihiudinem ecclesiis, quibus traditse-craiit, hon fuisse receplas;
aut convenienliam cum'hjs quae de missa veleiM vel slalim -eum suis auctoribiis ijitei;iisse. Abhor-
Gallicana mox cilandi 'auclores tradiderunt. Aiiint renteiiimpleriquea pioljxitate., et qui religiosiores
en^im iivGallicaniS missis "marlyrum passiones de- sunt oegre novitatibus consenliunl., nec qrationes-in
scriplas fulsse,' cujus rei in missa llljrici ne mini- publicisEcclesise-funclionibusiaeile admillunl, -nisi
-inum'qnidem vesligiuni exslat. Aiunt anliquum fiierint juxla decretum Milevitani,concilii, aliasque
drdinem'Ynissarumdiversum prorsus fuisse ab ttsu J) ecclesiasficassancliones synodaji vel appslolica au-
RomaiisoEcclesise; al missa illytici a Romana non clorilate approbatae. Missas hiijusmodi,coepissear-
differt,'iiYTp eadem 6sf-, sed hrlerpdlata. Denique bitr&r ]irope fuieni sseculidecimi, siye. initio unde-
observo ikiHam liujiis niissse lllyricianaeapiid anli- cimi, nt de snis asserjt Menar.dus,qui lllyricianam
quos Patres el eeclesiaSiicos scriptores mentionem his antiqiiioremnon ptilal".Ejiisdcm sevi,decimi ni-
feperiri-; nullam ejus in cdnciliis siveMn'decielis niirtim soeculi,esl codex Gliisius, nam.characlerem
tummorumpbntificum 'approbationem exstare : ex Longobardicdm, quo,scrjptus est.,i,n,fineelus saccuii
quo -conficitur jirivala alicujus episcopi ilisliiutiorie desiisse viri periti a me consulti asseyerant. Ideiji
inissaecommuni el Romariie*lot braliohes supbrad- eolligilur ex sanciis <jui pj'ima parle libelli, in lila~-
diias,, ut iis recilandis sacerdos Qccuparetur, cum niis reeensentur;.riam. cum omnes sancti monaclii
iu1s"s;am solemiiiter decantahat, eo' prsesertiih teni- -gingillatiminvocentur, .noji lamen illi qui circa an-
poieqiiolnlroitum, Graduale, Symbolum et coelera lium rnillesimum.eldeincepsfjoruerunt. Nolsequoque
luijusnio.flichorus modulatur. Idem prorsus dicen* limsicales, quibus in ordine m.issseprsenotantur Glo-
dum de ddahus siinilibus missis, quasex aittiquis ?ia in excelsis et Dominus vobisaim, illoe siinl quae
codicihus Hugo Menardus edidit in appendice ad iri usu erant ante Guidonem Areiinum. Hoecomnia,
librum Sacramentortim S. Gregorii; eas- niinirum si rile perpendantur, Ulyrici.ebjiimenlum refellunl,
fteculiari devotione ab aliquo episcopo instituias: qui sine prohabili..leslimonidajisus est.missam a se
tanttnn abest ut olim loli Galliaacominunesfuerint. rep.ertam veteris Gallicansenpmine publicare.
Cumque in illis regionibus lot concilia habila sint,
 ISvS MISSA LATINA. 1506'

MISSA LATINA,

Incipit Ordo Sacramentorum. In primis, quomodoA catis nostris.

sacerdosApologelicacelebrare debeat, antequam ad Libera nos Deus in mirabiiibus tuis: et da glo-
' Mjssarum celebrationemaccedat. Mox antequam sa- riam nomini luo.
cenlolalibusinduatur veslibus, si iocus acciderit, vel Extende Domine hrachium tuum : et.libera ani-
lcmpus permiserit, flexis genibus coram Allare canlet nias nosiras, ne pereamus.
VII Psalmos\pmnitenliw,cum litania, qua fmita dicat. Mementonostri Dominein beneplaeilopopuli lui:
Paler nosler. Credo in Deum Patrem omnipoten- visita nos in salutari tuo.
lem : post has preces. - Memor.esto Domine congregationis. luse:,quam
Exurge Doriiineadjuva nos, el redime nos propler. possedisli ab initio.
nomen luuni;- -• Custodi nos Domine, ut pupillam oculi: sub um-
Dirige me in veritate lua, et doce we : quia lu bra alarum tuarum protege nos.
es Dominus Salvalor meus, et le sustinui lola die. Protege rips Domine a facie impiorum; qui nos
Reminiscere miserationum tuartim Domirie : el Yfflixerunt.
misericordiarum tnarum, quse-a seculo sunt. Esto nobis Domine in Deum proieclorem, et in
Delicta juvenlulis mesc, el ignoranlias measrie domum refngii, ut salvos nos facias. ..
memineris Domine. g E-stonobis Domine lurris forliiiidinis^ a facie
Secnndum misericordiam tuam memento mei tu: iiiimici.
propter bonitatem tuam Domine. - Da nohis Domine auxilium de tribulalione, quia
Propler nomen tuum Domine propiliaberis- pec- vana salus hominis. '•' .
cato>meo; multum£St enim. In Domino faciemus virtulem-: et ipse ad nihilum
Non derelinquas me Domine Deus meus, ne di- dediicel tribulanles nos.
sccsseris a me. Fiatpax in virtuietua, ei abundaiilia in torribus
Complaceal libi Domine, ul eruas nie : Domiiie tuis. . .
ad adjuvandumme respice. Deus tn conversus vivifieahis nos, el plebs tua
Fac mecum Doniine signum in bono, ul videant, loelabitur in le. .-
qui me-oderunt, et confundanlur, quoniain lu Do- Osteiide nobis Domine-misericordiam tuam : et
inine adjuvisli me, et consolatus es nie. salulare luum da nobis. ' .'. ',
Manus tuoeDomine fecerunl me, et plasmaveiunt Sacerdotes tui induanlur juslilia : et sancli. tui
"
me; da mihi intellectum-nt discam mandaia tua. exultent. - , .-
Servus luus sum ego da mihi inicllecUmi,ul sciam Domine Deus viriulum.converte.nas : el oslenile
- teslimonia tua.
Q f.iciem liiam ; et salvi erimus. - .,-, ,, .
Egredere Domine in salutem populi tui : in salu- Domine exaudi orationem meam :;et clamor meus
'
tem cum Christo tuo. ad le veniat. ] . .'.
Convertenos Deussalularisnosler : elaverte iram His autem precibus finitis , dicat sacerdos has
tuam a nohis. Oraliones.'
-,
Dignare Domine die isto : sine peccato nos cu- Dominus vobiscum. Oremns,
slodire. OiunipolensmitissimeDeus, respice propitius pre-
Miserere nostri Domine, miserere nostri. ccs meas, el jibera cor nieum de. jnalarum -tenia-
Fiat misericovdia tua Doniine super nos : quem- tione cogitalionum, et sancti Spiritus dignum fieri
admodum speravimus in le. habilaculum merear. - .
Peccavimus cum patribus nostris, injtisle egimus, Deus, cui proprium.est misereri semper, et par-
iniquitalem feciinus Domine. . , eere, suscipedeprecationem nostram, et quod. deli-
Dominene memineris iniquilalum nostrarnm an- ctorum calena conslringit miseratio lute pielalis ab-
tiquarum : cilo anlicipent nos misericordise tuse, solvat.
• Exaudi quoesumusDomine supplicum .preces, et
_quiapauperes facli sumus nimis.
Adjuva nos Deussalutaris noster; propter gloriam j. confitentium tibi parce peccalis,. ul pariter nobis
nominis lui Domine libera nos, el propitius eslo indiilgeniiam tribuas benignus, et pacem.
peccalis nostris proplex nomen luu.m. Oinnipoleiissempilerne Deus misericordiam luam
Domine non secundum pe.ccaia nos.tra facias no- nobis ostende supplicibus, ul qui de meritorum qtta-
bis : neque secundum iniquitales noslras relribuasi litatc diffidimus, non- judicium, sed. indulgeritiam
aobis. seniiamus.
Ne repiinisearis Domine dilccla. nostra,, vel Pa- Omnipotens Deus misericordiam tuam nobis pla-
rcnium nostrorum : neque viiuliclanj.sumas dc pec- calus impendc, ut qtii te conlemnendo cuJpani.iu
1307 APPEND. AD SyEC. X. — MONUME-NTA LITURG. 1508
currimus , confitendo veniam consequamur. ^^ lus humiliiei'postulo, ut ex comniemoraiione pas-
Poslea -surgens ad induendum se veslimenlis sacer- sionis tuoe, fiani libi Domine Jesu Christe jugiter
dolalibus primo dicat. graliosus, qui vivis, etc.
Inlervenientibus pro nobis omnibus Sanciis, el Ad Casulam.
eleclis luis, acliones nostras qncesumusDomine, et lndue me Domine sacerdotali justilia, ul indtici
aspirando prseveni, el - adjuvando prosequere , ut mercar in labernacula sempiterna.
omnis oratio, cl cuncta nostra operalio a te semper . Oralio ad CasulamZ
incipi.it, etper le ccepta finiatur. Indue me Domine ornamento humililatis, et cha-
Tnnc ttwel manus tiunc vcrsum dicendo. ritatis, et concede mihi proleelionem contra hoslem
Lavabo inter innocenles. insidiatorem, ut-valeam puro corde, et-easto cor-
Oremus. pore laudare nomen luuni sanctum in secula secnlo-
Largite sensibus nostris omnipotens Deus , ul ruin. Amen. ,- . ,
sicut hic exlerius abluunlur inquinamenla manuuni/, • CumMappulamacceperit.
sic a temundentur interius polltiliones nientium, el Investione lstius mappulse subuixe deprecor Do-
crescatin nobis augmentum sanctarum virtulum. mine, ut sic operer in lemporaii .conversationc, qua-
Cum se exueril quoiidiaifis. veslibus, dicaL rr>tenus exemplo priorum palrum in futuro merear
Conseinde Domine saceum-meum, et circumda perenniter gaudere. Per.omnia.elc. •
me loatitiasalulari. ... Cum mappulam induerjt.
Ilps psalmos interim aum. paraiur episcopus, cir- Da Domine virlutem manihus meis ad abstergen-
cumsaiues Clerici canlent. dam ornnem maculam imm.undam, ut sine polhi-
Quam dilecta.labernaeula elc. Benedixisli Domine tione menlis, 'el corporis. valeam tibi servire.
tenam elc. lnclina Domine aurcm tuam elc. .Fjin- Aincn. ' •_ <
dameuia cjus in montibus eic. Domine Deus salutis . . ' Ad induendas'manus..
snese. Credidi proplcr quod locutus sum. Memenio Creator totius creaturse dignareme indignum.fa-
Domine. iniilum tuumindunienlis juslitiae el lseliliseinduere,
. Induendum ad Epliot, "<?/Amicluni. ut puris menlibus anle-coiispectum.luum assistere
Ilumcios meos. sancli Spirilus gralia, lege Do,- -iucrear mundus. , , . ,
iniite, renesque meos vitiis omnibus .expulsis prse- Ad Annuhtm. -,
cinge ad sacrificandum libi viveiiti, ei rcguaiili iu Circumda Domine digiios meos virtule, et decora
secula seeuloruni. ... sacrilicatione.
Ad Albam. IQ Ad Rationale._
Circumda me Domine (idci armis, ut ab iniqnita- , Da nobis Domineve.ritalenLtuam firmiter reiinere,
tiim sagitlis ertttus valeain sequilalem, el justitiam et doctrinam veritatis plebi luse digne apeiire. .
cuslodire. _ Poslquamjnfulalus fueril dicat hanc Orationem.
Oralio dd Albam. Rogo te altissime Sabaoth, P.atersancte, ut me
Omnipotens -scnipiterne Deus, te suppliciter luiiica caslitatis digneris accingere, el nieos,lumbas
exoro, ut fraude omnium fuscalorum exutus, alba ballhco tui amoris ambire ac renes cordis ae cor-
veste indutus le sequi merear ad regna, ubi vera poris mei.charitatis igne perurere,. quaienus pro
sunl gaudia. pcccatis meis possim dignc inlerced.ere, cfastanjis
Ad Cingulum,. populi peccatorum veniam promercri, ac pacific s
Circumcingc lumbos meos Domine zona justitios, singulorum hostias immolare, me qtioque audacter
Cl ciicum.cidevilia cordis, el corporis mei. Dominead te accedenlem, non sinas perire, sed di-
Ad praicinctorium. gnare me mundare, laVare, ornare, el leniter, ac
Piacingeme Dominc virtute, ot pone imniacula- benigne suscipere, Pater sanctissime, qui,eum.Filio,
tam viam meahi; , = et Spirilu sanclo vivis el reghas . Deusinssecula
Ad Stolam. - . 1) sscculorum.Amen. , i, .
Slola juslilisc circumda Domine cervicem mcam, . . • hide confessioMngukiris.. . -•
ct ab omiii corruplione peccati purjfica meniem - Domine Deus omnipotens, qui es trinus-, el.uims,
mcam. - el ubiquc prsesens, tibi confileor
oniniapeccataniea,
Oralio ad Slolam. quae si non confiterer, le tamen latereaion possunt,
DirunipeDomine viiiculapccoatorum .nieorum, ut quia peccavi nijnis in ccgilalionjbus, in locutionibus,
jugrotuse servitut;s innixus valeam libi cuni :timore, diversisquc opcrihus malis.iet mullis, et quia ego
el rcvcrenlia famulari. ' misei, el miserabilis Domine4iropter dtiritiaiii, ct
Ad Sublile. nequiiiam cordis mei, nisi lu adjuves me, in ipsa
lndue me Domine vestimenlo salulis, et circumda peccalorum meorum morle perduro, proplerea
me lorica forliludiuis . propter le miserere mei, qui vivis el regn.as.
Ad Dalmalicam. His omnibus rile peraclis dicai Episcopuspreces hus*
- Indunienlo hoc
lypico priscorum Palrum ritu in ExurgeDomihe adjuva nos: Etradime nospropier
- niodtim crucis tramilibus pujptireis conlcxto vesli- nomen-luum. -
 1309 MiSSA-LATINA. 1310
Fial"misericordia tua Domine super nos : Quen;- A Sancla Sanctoriimincarnationcm Unigciiili Filii lui
admodumsperavimusin le. . Domininostri obsecrantes, poslulamusbenignitalem
• Deus tu conversus vivificahis nos: Et plebs lua luam, quia in timore sumus, et tremore, volenles
lselabitur in te; assistere anle sanclum, et gloriosum Altareluum,
" Ostende nohis Domine misericordiam tuam ; Et ut emittas super nos donum gralioeSpiiitus sancti,
salutare tuum da nobis, el innoves animas nostras, et corpora, ul mundo
Ne intres in judiciiim cum servis tuis Domine: cordeofferamustibi sacrificium, donum frucliferum
Quia non justificabitur in conspectu tuo omnis vi- iii remissionem peccatorum noslrorum, et populi
vens. lui, per gloriam, et.Jiumanitatem Jesu Chrisli lilii
Dominene memineris iniquitatnm noslrarum an- tui,.qui tecumelc.
Tiqiiarum: GitO anticipent nos misericordiae tuse, Coram Allare aulemslans cum Processione,proferens
quia pauperes.facti stinmsnimis. confessionemdel indulgenliamMinistris lianc.
Propiiius esto peccatis nostris Domine : Propler Lidiilgenliam et-remissionem ipse occullorum
nomen tuuni Domine'. . i»:«nium cognilor per Dominum nostrum Jesiim
Domineexaudi oralionem meam : El clamornieus Cbrislum filium suum, una cum Spiritu sanclo con-
ad leveniat. • • - B tritionem spiritus, gemituni cordis,,€t confessionem
- Oremns. ©risvestri blande et venerabiliter suscipere digne-
Sequuntnr Oraliones.
Fac ine quoesoomnipolens Deus itajustitia indtii, tur, quique mulieri-peecatrici omnia peccata dimi-
iil in sanclorum luorum merear exullatione lselari, seral lachrymanti, et latroni ad unam confessionem
claustra aperuit Paradisi, ipse vos redemplionis
"quatenusemundatus ab omnibjis sordibus peccalo-
rum consortium- adipiscar tibi placenlitim Sacer- suoeparlicipes ab omni vincnlo peccatorumahsolval,
'
dotum, riieqiie tua misericordia a vitiis omnibus etmembra aliquatenus debililala suoemedicina mise-
"exuat, qucm rcatiis proprise conscientioe graval. ricordise sanala, corpori sancur-.Ecclesioeredennte
' . s - gralia rcslituat, alque inperpeluum solidata custo-
Q:ii etc.
Alia. dipt. Qui vivit et regnat.
Anres tuoepielatis mitissime Deus inelina preci» Dala indulgenlia adneclalhas Orationes.
Oremus.
lius meis, et gratia sancli Spirilus illumina cor
ut tuis Omnipotenssempilerne Deus lehumililer depre-
metim, mysleriis digne minisirare,atque camur, ut non nos permitlas perire, quia tua crca-
osternacharitate diligere merear. Per, etc.
lura sumus, sed concetie nobis spalium vilievivendi,
Ad incensum imponendum.
Q_ul anle diem exitus nostri per vcram poonitentiani,
In nomine Palris, et Filii, et Spiritus sancli sil
e'l puram coiifessionemlibi omni-
hciiediclum hoc incensum iri odorem. suavitaiisDo- fidemquerectain,
jioienli Domino in Jiac proesenti vila placerc
mino et in remissionem omnium peeceatoram no^ inereamiH".Per elc.
slrorum. Amen. *
Alia.
Ad osculandumEvangelium. Praesta quoesumus oiniiipotcns , ct misericors
Pax Chrisli in visceribus nostris permaneat. -
Deus, ut reatus nostri confessio indulgenliam valeat
Cnm egreditur Episcopusde Sacrario dical: deliciorum. Per etc.
Dedue meDominein via lua, el ingrediar in veri- percipere Alia.
tale lua; "lceleturcor meum, ul timeat "iiomentuum. Famulorum luorum qusesumus Domine' delictis
Voluntarie sacrificabo tibi, et confitebor nomirii
ignosce, et qui placere de aclibus noslris non vale-
tuo Domine,quoniamlionum est. miis Gehitricis filii tui DominiDei nostri, et istorum,
Ecclesiaminlrans dipat •
atque omniuni Sanctorum tuorum intercessione
Introibo in domum luam Domine, et adorabo ad salvemur. Per eumdem elc, '
tcmplum sanctum tuufn in limore luo. Deinde ih eodcm loco presbyteris illum dncenlibus,
Dominededuc me injuslitia lua propler inimicos r. et diaconis prwbeat osculum pacis,- ipsique post
meos, dirige in conspeclu meo viam tuam.' acceptam pacem ab episcopo,singuli ascendantad
Averle Domineoculosmeos, nevideanlvanilalcm, , cornu altaris, osculanlcsillud. Et redeant presby-
teri ad ducendum Episcopumad allare, et in ascen-
in via lua vivifica-Jn.e,"Deus propilius esio niihi dendo dicai orationemhanc:' .
peccatori.'- Doniinus vobiscum,
' "
Inierim cum Processioneegrediens, ad gradus hunc Et cum spiritu tuo."
psalmnmpro se cumdeducentibuseum cantet. Oremus.
Dominusregit me, el nihil mihi deerit etc. Aufcr a nobis quoesumus Domine iniquitatcs no-
Cum Versu. stras, ul ad sancta sanctorum ptiris rnereamur meri-
Virga lua, el bacultts liius etc. Quo finitosubjun- tibus iniroirc.
gai oraiionemhanc : Dominus vybiscun).Etcum spi- El tlurn perveneril ad Allare imponal per se Anlu
rilu luo. phonam.
Oremus. Introibo ad altare Dei, ad Dominuin, qui helifieat
DomineDeus omnipolens,qui cs magmis, el mi- juveiitutem meam. cum Psalmo. Jiidica meDeus, et
r;iljilis Dominus, qui nobis donasti"introitum in disceine causam meam de genle,
1315 APPEND.AD S.-EC. X. —HIONUMENTALITURG. 1312
Quo finito kas adneclal preces. _\ omniiim sanctorum confiteor libi peccata mea, ve-
Delictiim meuni cognitum libi feci, el injuslitias niam postulo pro deliclis meis, teque obsecro, ut in
meas non abseondi,'iniquilales meas ego eognosco, hoc tempore acceplo ex.audiasme, et jn his diebus
el dclicla ifaea eontra me sunl semper. Averte fa- salutis adjuves me, ut in praesenti perfecte valeam
ciem luani a peccatis meis, el omnes iniquitates recognoscere peccata mea, el-seterno Judici.confi-'
measdele. leri, et per id veniam mereri omniujn deliclorum
Redde miliilaelitiamsalutarislui, et spirilu prin- meorum, quatenus ad tremendum judicium tuum se-
cipali confirmame. Audilam fac mihi maiie miseri- curum.me ab omnibus acctisationibus inimici facias
cdrdiam luam : quia in te speravi. pervenire. Per etc.
Notam fac mihi viam, in qua ambulem, qttia ad Aiia.
le levavi animam meam. Ego miser peccator, qui me prae omnibus Chri-
Eripe me de inimicis meis Domine, ad te confugi, stianis sceleratissimumputo, et scio, confiteorDo-
doce me facere voluntatem luam, quia Deusmeus mino, et omnibus Sanclis ejus, omnibus sceleribus
es tu. et flagitiis infinitis ab ineunte oetate usque in prae-
Spiritus tuusbonus deducet me in terram rectam ; senlem dieriime semper occupalum fuisse, sineali-
propler nomen luum Domine vivificabis me in ii quo divini timoris intuitu, maxime aulem in forni7
sequitale tua. calionibus nimiis et variis, sedulaebrietate hoc per-
Educesde tribulatione animam meam, et in mise- petranle, negligentiis, omnigenis, perjuriis, menda-
ricordia tua disperdes inimicos meos. ciis, invidia, superbia, maliiia, gula, avaritia, rapi-
Et perdes omnes, qui liibulant animam meam, na, furlo, in vana gloria, in arroganlia, in inobe-
qtioniam
" ego servus luus sum. dienlia, in contumacia, in durilia menlis, in con-
Egredere Doniineinsaluteiii populi tui, insalutem tradiclione, in murmuratione, in indignalione, in
cum Christo.tuo. detritclioiie, in ira, in odio, in maledictione, in su-
Tunc salulat-Evangelium,dicens: surratione, in tristitia, in lsetilia vana, in loquendo,
Pax Cbristi, quam nobis per Evangeliura suum in reticendo, in increpando immoderate, in remit-
Lradidtl, confirmel, el conservel corda et corpora lendp incaute, in dileclione vana, in risu, in joco,
noslra in vitam oeternam. Amen. in scurrililaie, in discordia, in seminando discor-
Deinde osculelurAllare dicens lianc orationem: diam, in ficta amicitia, in dando, el accipiendo, et
Omnipolens sempiterne Deus, qui me peccatorem in omnibus sensibus corporis me corruptum esse
sacris Altaribus adstare voluisli, et sancli iiominis coiifueor, et in omnibus pestibus, quae ad morlem
tui laudarepolentiam.concede, quoeso,per hujusSa- ' J meam. perlinent, roegravalum, et repletum esse
cramenti mysterium meorum mihi veniam peccato- profileor; in tantum ut nec homici.diime securum
rum, ut luoe majestati digne ministrare, atque ae- confidam,quia plurimbs per meam negligenliam fa-
terna charilale diligere merear. Per etc. me mortificalos esse, quos aliquatenus vivificarepo-
Posl haicsecreto dical hanc confcssionem- tuissem, si de his, quoesuperflua erant, propensio-
Suscipe confessionem meam unica spes salutis rem eis ctiram impendissem. Iloecomnia cum sem-
meoeDomine Deus nieus Jesu Chrisie, quia gula, per fecissem, numqiiam ea pura confessionepurga-
ebrielate, fornicatione, libidinc, tristitia", accidia, vi, vel debila poenitentia mimii, sed s.empergravi-
somnplenlia, negligentia, ira, cupidilate, invidia, bus graviora adjeci, pro his, omnibus, et alii.s innu-
rnalilia, odio, detraclione, perjurio, falsitale, meij- merabilibus, qusenQnsolum non numerare,'sed nec
dacio, vana gloria, lcvitate, el superlna p.erdilus ad memoriam reducere potero, veniam a misericor-
stim, et omnino cogitatione, loculione, aclione, at- dissimo Domino peto, quia nescio, ubi fugiam ab
queomnibus malis exliuctus sum, qui juslificas im- ira ejus nisi ad illum.
pips, et vivificas.mortuos, juslifica me, el resuseila Post confcssionemsingularcm sequunturoraliones,.
me DomineDeus nieus. Qui vivis etc. Tuam Domineclementiam deprecor,u( mihi ve-
AHa. niam peccalorum meorum concedas, et me in man-
Confileoj'libi peccala mea oeterne Pontifex, el dalorum tuorum cuslodias ohservatione, nec non
sanclorum minister, et veri labeinaculi saeerdos, eliam me indignum exaudiri digneris pro.omnibus,
qui semel in anno in inysleria sancla inlrasli.el quorum confessiones,vel eleemosynas sttscepi, vel
sanclum immaculalum agntim proprii corporis. lui qui se confidenlia chaTilalis mihi commendaverunl,
ad hosiiam dedisli, pio peccatis mcis.Tibi confiieor, ul siveviviint,sivc in lijse pacis spe requiescunl, luse
quia debilor sum libi, non solum deccm millia la- propitialionisperpetualilersentiant adjumentum.
enta delieloriim nieorum, sed totius viloemesered- Salva me Domine Rex xternae gloriae, qui poles
dere ralionem debeo, quia in omni viia mea nullum salvare, da mihi et velle, et operari, el perficere,
mandattim luum perfecte a me custoditum scio, in qnse libi placenl, et mihi expedittnt, da in perturba-
quo ego sermone, visu, audilu, gcslti, gressu, ope- tione auxilium, in persecuiione solatium, et in omni
re, cogilatione, aut suasione, vel consensu me deli- tenlalione virtulem, tribue de praeleritisveniamj de
quisse profiteor. Sed nunc Domineprsevenio facicm pisesenlibusmalis emendalionein, de fulurisque di-
fuam in eonfessione, el in conspectu Angclorum, ct gneris largiri cuslodiam. Amen.
 1513 .MISSAlLATINA. 1514
Aiia.
ObsecroDomineJesu cunctas Civilatis meseportas; . Deus misericordise et yeritalis, elemenliam liiam
justitise facias, ul ingressus in eas confitear nomini suppliciter deprecor, ut mihi misero innumerabilium
luOj tusequemajeslati cum minislris ooelestibuseamL veniam concedas peccatorum, quibus irarii luse po-
crebrius Invisenti non fcetor elati cadaveris occur- lenlise proyocavi, quatenus te miserante in Jiac yita
rat. Sed occupet salus muros illius, et portas ejus: secundum tuam volunlatem purgatus ad selernsebea-
laudatio. iiludinis parti.cipationem pertingarii, cunclis etiam
Alia. in corpore, sive extracorpus ^vivenlibus, qiii mihi
. Deus Oirinipotensmiserere supplici luoj quia non spirilah, vel earnali conjunciione cohaej-ent,et qui
sum sicut innumeri servi, contemptu seculi subli- semilii vel confitendOjvel rogando commendave-
mes, justitise merito gloriosi, caslilalis laude ange- runt, nec non et quorupnpecunias, vel eleemosxnas
lici, velut etiam multi illorum, qui post flagitia pu- suseepi, yel qui per meam negligentiam, seu maii-
blica, pcenilendo.-libi meruerunt esse devoti, qui liam corrupti sunt, manum miscricordise luoe porri-
eliam, si quid boni, tua gralia largicntc feccro, .quo gas, et per ineffabilem largilatem luam adoptatam
flne hoc faciani, quave a te districtione pensetur, eis indulgenliam peccatorum concedas et ad requiem
ianoro. -l B-bealorum spirituum perducere digneris. Per, elG.
Alia. Alia.
Indignum me Domine fateor luis sacris, qui innu- Clemenfissime Christe fldelium animarum redem-
meris quolidie fuscor peccatis, nam qui le blandis ptor, propitius quassoadesto meis indignis precibiis
ve.rbis-rogare praesumo, improbis so^pissime-Oactis exauditor, qui ad immolandam sacrae tuse passionis
ofl'endo;.lu eiiim-niibi medicinam ingeris segro, ego hostiam tremens assisto, dum nmliifaria, et noxia
sanilali meoeindesinenter comrariaago",legem luam me accusantia crimina recognosco, debita altaribus
sacris inditam paginis Iego, sanam vcro disciplinam tuis indignus sacrificia tuo conspectui offerre pra-
infelix negligo,ad luum quidem allare, quasi dcyo- sumo, qui ante ttiae Majestatis proesenliamjaceo,
lus accedo, sed a prseceplis tuis contumaci corde corpore, mente, cordeque pollulus, sed Ifabeas inler
recedo,.quasi dignum me in oculis homihum osten- haec luum antidolum Chrisle, <[uo"sanarebone Me-
do, sed in tuo conspectu, quem occulta non fallunt dice animaruiii vulnera nosti. Conscriptum quseso
diversis sceleribus pollutus sordeo. Sed luum est contrame, Arbiler alriie, dele peccalicliirbgraphum,
Domine Deus dare peccalori cor compunclum, fon- rie ultor a me suum ultra valeat exigere nummum.
temqne lacrymaruin, quo digne valeam abluere Ob hoc tuam Doniine clemenliam indigno ore, men-
mullitudinem sceleruin. Meum esl, si donavcris de- C leque deposeo, ut sereno familiam luam, sacri tui
licla deflere, tuum esl, ea, ul nubeni, cilo delerc, et lidminis offlcia prsestolantemdigneris aspicere vullu,
licetpalmam amiserim innocenlite,inimico suadente, neper me indignum eorum salulis pereat prelium,-
saliemperconfessionem veniam merear, te miscran- pro qtiibus dignalus es turimsanctum furidendosan-
le, ut libi sit glbria, lajis et honor, cuncta regenti guinem esse redemptio, sed tuanos sempeiyei ubi-
in secula secuiorum etc. que protectione conserva, ut quos pretioso saiiguine
Alia. redemisti in terris, ceterna facias cum sanctis luis
Deus propilius csto mihi peccalori, quia tu es im- gloria numerari in coelis', qui cum aaterno Patre,
mprtalis el sine peccato, solus Ddniine Deus meus, vivis, et regnas Deus in unitale Spirilus sancti in
inuulge mihi indigno fanmlo tiio et peccalori, quia secula seculortim. Amen.
peccalor sum, et indignus, qui prsesumo ad sanctum Has oratibnesinlerim dicat, donec tanlentur Versus
Altare accedere, et invoeare te, quia peccavi co.ram ud introilum, el lajrie eleison, et deinde carmenAn-
" -
gelorum. .
le, el coram Angelis tuis : sed per illbriim interces- Gloria in excelsis Dco. E-t in terra pax hominibus
sionem tribue mihi indulgentiam delictorum meo- honaevolunlatis. Laudamus
te, benedicimus te, ado-
rum, et confirma me in sancla Ecclesia lua in fide ramus le,
glorificamus le, Hymnum dicimus tibi,
Orthodoxorum, cldoceme facere voluntaiem luam D Gratias agimus libi
omnibus diebus vitse mean propler magnam gloriam tuam,
DomineDeus Rex coeleslis, Deus Pater omnipolens ;
Alia. DomineFili unigenite Jesu Christe altissime, Doniirie
Domine Jesu Chrisle Redempor Mundi propitius Deus, Agnus Dei, Filius Palris, qui tollis peccala'
eslo mihi pcccatori omnibus modis in peccatis ja- mundi, miserere nobis. Qui toliis peccata mnndi
ccnti, quia tu solus Domine immortalis es, et sine suscipe deprecationem nostram; qui sedes ad dexte-
peccato indulge mihi miserrimo prajsumenti acce- ram Patris, miserere nobis, quoniam lu solus sari-
dere ad sanctum Altare tuum et invocare te, quja clus, lu solus Dominus, tu solus Aliissiinus Jesu
peccavi ab infanlia mea usque nunc coram le, et Christe cum sancto Spirilu in ijloiia Dei "Patris.
coram Angelis, el onmibus Sanctis tuis, sed per il- Amen.
Jorum inlercessionem tribue mihi divinam clemen- Hwc sequens Oraliodicalur ab episcopoinlerim donec
tiam, veniamque peccalorum meoruni, et doceme hyriinus Angelicuspmatitn
iacere voluntatem tuam omnibus diebus vilae mesc. Oremus.
t Amen. Deus qui jtiste irasceris et clementer ignoscis, qui
1515 APPEND.AD S.EC. X. — MONUMENTA LITURG. 1516
ciiam non mortem peceatorum, sed vitam desideras, A.sive errore ignoranlisecommisimus, pietas Domini
nie miserum, fragilemque peccatorem delictorum noslri solvere, ac pcrdonare dignetur, ut te Domine
sdrdibus pleiium a lua pielale non rcpellas, neque annuenle, .valeanius quse mala sunl declijiare, ct
respicias ad peccata mea, quoe male vivendocom- quoe bona sunl cousequenter explere, et quia nos
niisi, sed ad immensas misericordias tuas, quibus fecisli ad lua saerainenta perlinere, lu clemen-
graluito munere peccanlibus subvehireconsuevisti, ter in nobis eorum .niuiius operare, omnibusque er-
obsecro itaque Domine, ul immemor sis peecalorum ranlibus indulge, juxla magnitudinem pietalis tuas..
ineorum, et memor misericordiarum luarum, vola, Alia..
precesque mcas dignanlcr suscipias, ct dissimulalis Si anleoeulos luos Domine, culpas quas fecimus,
fragililatis meoepeccatis, labia mea aperias, et ad el plagas quas, vel durissimas in liac vita pali pps-
coiifessiqnemme Uiselaudis placalus admittas, qni suniiis coiiferainus, niinus est, quod patimur, ma.us
per incarnalionem et humanilatem D. N. J. Cbrisli esl,.quod niereniur; peccati poenamsenlimus.el pcc-
fllii tui dedisli pacem hominibus, et coelestiuincol- candi. pertinaciain non evitainus ; in flagellis'tuis
JegitimAngeloruni, da me el de luse pac.isubertate fragililas nostrafrangilur, el iniquitas non mutatur;
repleri, et de Angelicre sociclatis unittue laetari ; niens segroia lorquetur, el cervix dura uon Hecii-
sicque me faciashis temporalibus officiis interesse, B lur ; vita in dolore suspiral, et tamen in opere non
ul ad tuas misericordias in oeteinumcum illis decan- se emendal. Si expectamur, non corrigimur ; si
tandas perpeluis eleciorum luorum choris aggregari vindicas, non duramus, confilehiurin correplione,
prsecipias.Per elc. quod fecimus, oljliviscimur in visilalione, quod flevi-
Fiuita Angelica laude missalcm oralionemdicat sa- mus; si impresseris maiium facienda promitlinius, si
cerdos. Deindeleclio reciletur, et inter leclionem, suspenderis gladiumpromissa non
el evungelium, id esl tempore Gradualis, et Al- fucimus; si ferias,
leluia ac Sequenliai, episcopus dical has ora- clamamus ul parcas; si parcis, ilerum te provocamus
tiones: , ul ferias;si angusliseveniunt, lempuspetimus pceni-
Anle oculos luos Domine Deus, conseicnliselestis tentise ; si misericordia subveniat, abulimur patien-
assisto, rogare non attdeo, quod iinpcirare non me- lia, qiue pepercit: adhuc plaga illala vix praslerit,
rcoiv iu scis Domine, qtioeaguntur in nobis', eru-' eiiam non recolit mens ingrala, qtiod -pertulit: si
bescimus faleri , quod non limemus admilterc : eilius nos exaudias, ex misericordia insolescimus; si
verbis libi lanlum.obsequimur, corde meiitimur, et tardius, ex impatienlia murmuramus. 0 Domine vo-
qupd vejle nos dieimus, nolle noslris actibus appro- lumus le servare, quod feceris, non limemus negli-
bamus. Scd parce Domine confidcntibus, ignosce gere, quodjusseris ; habes Domineconfitentesrcos,
precanlibus, miserere le rogantibus. Et quia meus C parce quia pius es. Vovimus, quod nisi dimittas,
sensus in sacramenlis tuis infirmus est, et apud recte nos punias ; sed apud te est multa miseratio,
te noii habenl peccatores vcrba sine criuiiiie, prsesta -et propiliatio perabundans ; praesta sine merilo,
Domine, ui si ex nobis indignis, duri cordis verba quod rogamus, qui fecisli qui tc rogareht. Claman-
non suscipis per, teiuelipsiiin venlani largiaris. Qui libus auiein-ad le nobis Domine miserere. Moveat
vivis elc. pietatem tuam vox fidelis el flebilis, atqrie illa de
Alia. qua toiuin speramus pietas non repulet quod offen-
Christe parce miserere mei, non secundummerita dinius, dum respicit quod rogamus ; et cum sit
niea, sed secundum miserieordiam tuam. Noli me grandis miseria esse nos rcos, major tibi sit elemen-
despicere peccaiorem. Noli me reprobare, sed su- lia erga nos miseros. Erige nos Domine Deus no-
scipe me secundum eloquium tuum,- .el vivam, et sler, el alleva miseiicordia ttia, ut communionesa-
non confundas me ab expectatione mea: misercre liitis, et gaudio charitalis, dum ipsi salvari ex mu-
mei Domine, quia peccavi libi, da niihi fonlemla- nere tuo cupimus, eliam fide ct pace cunctarum
chrynlarum, fons yiise, et lux luminis, concedemihi gentium gaudeamus. Per etc.
in prxsenii vila veram pcenitenliam de peccalis Alia.
meis, et in' bono perseveraniiam. Domine exaudi D Ante conspectum luoe inoesiimabilis niajeslatis,
oratioiiem meam : Qui vKis clc. sancta Trinilas, et vera Unitas omnipotens teiernc-
Alia. Deus non sine debila reverenlia, altamen nulla of-
, Quoesumuslmmensam pietatem luam Deus ne nos ficii dignilate vilis admodum precalor accedo, ct
pro noslra iniquilate condemnes, sed pro tua pie- reus conscienlise assislo testis, accuso ego me, ct
tate in via recta dispouas, necsicui merenmr delin- non excuso, sed coram lestibus : 'scilicet omniuin
qjienljbus irascaris, sed fragililaii noslroe invicla Sanclorum"tuorum reliquiis, vel omnibus Sanctis
honitate subvenias, omiiibusque errantibus iiidulge tuis iri ccelo, elin terra, confileor omnes injustilias
juxla magniiudiiiempielalis tuse. ,nieas libi, quatenus per eorum nierila, et inlerces-
, Alia. slones reiriitlas bmnem peccali mei inipielfiteiii,quia
Mordacis conscienliceslimulis, el delictorum no- ego peccaviin coeluiri,etcoramtc; eliam iion sum
strorum recordalione commpniti Dominum indul- digrius yocari filius luus, peccalorum sordibus iri-
genlioedeprecamur, ut quidquid, dicto, faclo, cogi volutus, sed lu occultoruin cognilor niiserere riiei,
tatione deliquimus , sive lubricse oetalis impulsu j ei resuscita me de niorte animseniece,et scpiiformis
1517 ' MiSSA LATINA. " 1318
giaiia Spitilus sancli illumina cor meuni, et doce A onmia peccala mea, quia nescio ubi fugiam, nisi ad
nie facere voluntalem luam tibique, quia Deusmeus te Christe, quia lu es vita vivorum, et resurreelio
es tu. Amen. morluorum. Orale pro me misero omnes sancti Apo-
Alia. sioii, alque Marlyres, Confessqres, el sancise Vir-
Misercre Deus omnibus erranlibus, el ad le pcr- gines, atqife Viduse, et omnes Sancli, el elecli Dei;
tinentibus, et his onmibus misercsce, pro quibus oiale pro me, ut Deus omnipotens illumiiiet vultum
debitores stimus exorare vivis, sive defimclis, tel suum super me miserum, el miserealur mei. Qui
quoruin eleemosynas, el confessiones suscepimus, vivil, et regnat etc.
et noinina ad commemorandum conscripsimtis , Alia. , ,
qualeiiiis his omnilnis niisericorditer indulgeas, el Doinine Jcsu Christe inlegritaiis amator municor
vilam aelernam conccdas, nec non persequeniibus meum ab oninibus sagiltis, el insidiis iniriiici, et
nos, et calumnianlibus indulge juxla.inagnitudincni cxlingiio iii me omne incendium libidinis, et ad
pietatis luoe. Amen. veram hnniilitaiem , et patienlise tranqiiillitatein
Alia. converte, pectus nieum succende charitatis stimulis,.
Succurre milii Deus nieus aniequam moriar, an- ul odio habens omnem viam iniquitalis possim
icquam me lormenta rapianl, aniequam me lene- B cunctis diebus vitse meoe tibi complacere. Qui vi-
brse obvolvanl ; Deus enim judicii tui, leneor pcccati vis.etc. .
pavore, iram luam formido ; si cnim vix,juslus sal-' Alia.
vabilur, ego impius ubi ero, quid faciain, dum ve- Tuam Domine clementiam precor, ul mihi famulo
neril Iremendi judicii dies? Cum examen judicis luo remissionem cunctoium tribuas peccatorum, et
venerit, quid respondeam? quid vero dicturus sum, omnibiis pro quibus debitor sum exorare, vivis sive
cum anle tribunal Christi fuero prsesentalus? Melius defunctis, misericordise luoe niunus impendas, ut
fuisselnon in saeculoprocreatum, quam aeterna sup- ad seternam vitam tua gubernationc perveniaiil, et
plicia perpeli cruciandum. Peccavi enim ssepe in tuseubique gratiae dona percipianl. Per elc.
verbo, in facto, in c.ogilalione,el peccavi crudeliter, Alia.
nullum invenilur peccatum,. cujus sordibus non sjm Projectis nobis Domine in condemnationem ope-:
ego miser inquinatus, nullus est morbus vitiorum, a -runi nostrorum, da capiti nostro aquam, et oculis
quo noji confraxi contagium.. Sempcr delicta mca nostris fontem infunde Iacrymarum, ul peccali ma-
iteravi: plurimos pravi nioribus ad iniimilaleiiiper- culas abluendo ultrices poenarum flamnias fleluum
verti: exemplis vitae mese mulli subversi sunt. Ob- ubertate vincamus, et quia tibi Domine non sunt
secro vos omnes choros.sanctorum, Ealriarcharum, C occulla, qux gessimus, coricede, u.t in nobis, non
Prophelarum. Aposloloruni, Marlyrum, et omnium oris sitiahlum confessio, sed etiam cordis, uec excu-
sancioruni, ut oretis pro me, ut misereatur niei satio criminum, sed lamentalio peccatorum. Siqui-
Deus, el dcleat peccata mea, uii auferalmiquilalem dein castos cordis nostri oculos lasciviae violavit
ineam, el recipial me in gaudium sempiternum. Tu aspeclus, sunt niores corr.upti, disciplina violata,
Domine misericors, clemens, et pius nullum relin- simulatio in vullu, fallacia in verbis, dolusin cardc,
quis, nulluin respuis, iiullum secludis a misericor- volubilitas in lingtia, operatio sltilla, mens dubia,
<lialua. Couvirle animam meani in requieiw Para- concupiscentia carnalis, soiliciludo lerrena, ohlivio
clisi. Tu ovem errantem requisisli, et invcntam tuis aniinse, negligcntia sancfilatis, super hicc aulem
humeris reporlasli ad gregem ; quoeso hanc vilissi- mortis timor increyit. Miserere nobis Doniine, mi~
liiainanimam manibus attrahe, et offer benedieto, .sereie nobis, et da de prseierilis malis veimm, de
et immortali Palri tuo, corani Cherubim et Sera- proesenlibusemcndationem, el de fuluris caitelaiii.
phim, et coram sanclis Angelis, ul deliciis paradisi Qui vivis etc.
fiiiens cum eis dicere possim. Gloria Pairi immor- Alia.
iali, gloria Filio immortali, gloria Spirilui sancto Impellil me peccalorem minislrandi oflicium, ho-
" siiam Sdluiaremofferre pro populi delicto ; sed ler-
i.nimorlali,in sscculasoscuiorum.Ainen.
Alia. ret conscientia indebili saccrdotii pro reatu, si a me
DomineJesu Chrisle, qui me tuo sanguine rede- oninium sacerdotum peripseina sacrificium offcrtur,
misti, exaudi me peccaiorem quotidie peccantem, pollutoeconscieiiliaecrimen.aiigetur. Si lanue maje-
el in peccalis nimiis jacentem. Tibi soli peccavi, te slali, el universse carriis judici non offerlur, negli-
Chrisie confessus sum. Ego peccavi coram le, el gentioereatus adscribilur, inter Iiaecluse omnipoleiis
coram omnibus sanctis luis, in verbis, et in faclis, Deus libramen pietalis imploro , cujus ultionis diem
in omnibus cogUaliosiibusmeis, quibus excogitare accusanle conscientia pertimesco, ne me indignuni,
potui. Infelix ego homo innumerabilia sunl peccata quaeso, misericordia lua judiccs, quem, a lempore
mea : miserere mei Deus, omiiipotens Deus. Veniam poenilenlioenon excludis.
petocoram te et sanctis luis, de universis peccatis Suspende, precor, inlerveiitu istorum, et omnium
meis praelerilis, prsesenlibus, el futuris. Deus pro- jsanctorum ineritis sectirim, donec «ultor vinesead-
pitius esto mihi peecatori, et da inilii Jicentiam in moveal cophinum.stercoris ad radiceni infrucuiosae
hac vita agendi pceiiiieniiam, per quam deleam arboris, Parce mihi Domineclemcnlissime pconitenli
1519 AFPEND. AD S^SC. X. — MONUMENTA LITURG. 1320
qui David posl lapsum clcmenler ad veniam rcvoca- A_.inimicorum pravilas infert, qtiod pravorum in con-
sti, qui Pelri, Misericors amare. flenlis lacrymas re- siiiis adversitas alligat, quod ex judicio imini-
spexisti; qui laironem in crucis palibulo lanli faci- riet, quod ex sentfentia peridet, quod conspiralione
norisreum, diviiia gralia illuslrasti; cui niox oblinjiit machinatur, quod accusationc confiingitur, quod
confessibpropilium Dei Filium, fidespra3mium,p'03na proprise merenlur iniquilales , quod alienis fictipni-
veniam-,lanicnta gaudia sempiterria , dum confessor busalligamur.quod pressuris dejieimur, quod cru-
in cruce, possessor exlilil Paradisi propler crucem, ciiilibtispremimur, quod.afagtisliisangiistiamur, non
sed qiiia veibaveiiiae.luse pielaiis indigenl-, quse in- jiisliliam tuam, qusesumusDomine in injusllliis no-
digni sacerdolis opera non commendanl, saltem ad- siris exerceas, sed potius pielatem tuam in iniquiia-
staniium vota suscipe, ui et faiiliisuis apud te preei- libus nostris manifesta; nofa nos in persecuiione
busveniam, et eorum iticrilis sacrificia, nostroriim dejicJas, non per intoleranliam perdas, sed per tribti-
vulnerum nobis eonferant medicinam. At quia Oinni- Jalionem exerce, per pietatem attolle, per miserkor-
potens pro omnittm peccatis factus es hosiia saluta- diam rege, quo te protegente ab inimicorum jacnlis
ris , adsis nobis juslilicalio pro deliclis Jesu Christe luti , a prsesenli liibulatione exempti, le Doniinum
Salvator mundi. Qui cum Palre, et Spiritu sancto vivum in Trinilate consona laudemus voce. Qui cum
vivis et regnas elc. I3 Unigenilo filio tuo, sanctoque Paraclilo Spirilu
Oratio pro semelipso. vivis, et regnas per infinita secula seculorum.
Salva me Domine Rex seternaegloriae,qui potes Ameii.
salvare, et da mihi, ut valeam el operari, el perfi- Oratio Pasloris dicenda pro se, et pro subdilis.
cer6, quce libi piaceanl, et mihi expedianl; Domine Dimilte Domine Deus omnipotens quicqtiidper in-
sancte Pater omnipotens Deus da lriihi in tribula- tempcrantiam mordaeis lingiise incaula oris noslri
llone auxilium, in persecutione solatium, el in omni increpatioimomdrdit insubdilos , qtticquid minus de
lempore lentatioiris virtutem. boni perfectionedixiniusparce, quicquidiiicohgruum,
Domine sancte, piissime Patcr, dainihi deprceter- vel minus tcmperate "prolulimusignosce. Noriihcau-
itis deliclis veniam, de praesenlibus emendationem, tum prsesuriipliopuniat, sed agnoscerilemme iniqui-
de futuris largire cuslodiani, quia malnm dimittere tates meas, miserationis tuoe pietas absolvat. Et.
non possum, necbonuni facere, nisi succurral mihi quia non mihi alibi est fiducia , nisi in taiisericordia
inisericordia tua magna, ul te merear cognoscere et lua. Tu et os meum prsecoriioveritalis perarma, et
timere, el amare ex toto corde Domine Jesu Christe bpus pleniore ubertale sanctifica, ut et indignum
redemplor omnium, qui es refugium paupcrum, et salves, et commissum mihi gregem pro tua pietate
consolator Iribulalorum, per tuam magnam miseri- Q | sanclifices. Quidquid In illis viliatum est sana, et
cordiam sis mihi consolalio in omnibus aiigusliis, ct quidquid in me vitiosum inspicis cura; si quse vitio
tribulalionibus meis , qtiia non habeo in alium spem lepidilalis meae, vel incuria contraxerunt delicta,
iiisi in te, quia tu es refugium meum, et virtus in propitius dimiue. Si quo etiain nie ignorante, vel
tribulalioiiibus meis, quoeinvenerunt me nimis. Pro- scienle ceciderunl in crimine, alqiie si exenipli mei
plerea clamo ex tolo corde adie, ut exaudire me di- offendieuloproruerunt manu misericordiae"tuaeinde
gneris, ct hsec omnia, quaeindigriusprccnr, clemert- eripe, et pro talihus culpis misero mihi non resti-
tia luoepietatis nierear adipisci, et quicqnid illud esl luasultionis vicem. His tamen, quibus increpationis
quod infelicitas mea a le pelere non sapit, aut nori visus sum adhibere judieium, increpalio proDciat
prcesumit, id tu pro lua pietale, ac majeslale tribue, ad salulem. Et oratio hsecinteipellans comiiiissoeos
quia lu es consolalio et protcctio vltse mese in omni revocet afa errore, ut non perferant tartareos crucia-
iempore elc. lus , quibiis utpote niorlalibus poenitenliseindiximus
Oralio in quacunque trihdalione. leges, qiioiilrbrumque incommodisparcens, et illo-
Deus qui contrilorum non despicis gemiluui, et rum iniquitatibiis tribuas veniam, et meam cohira-
iiierenlium non spernis affeelunv,adeslo precibusno- ctam abliias de regendi incornmoditate offensam.
stris, quas pielalis Uiaepro tribulatione noslra effun- I) Prsebe Deus atirem sacrificiis nostris , el me, mihi-
dere prsesumimtisimplorantes , ut eas clemenler su- que commissos tuis adseribe in paginis, quo cum
scipere digneris, tribuasqite, ut quicqiiid contra nos Grcge mihi credito, et a cuncio eluar crimine, et ad
diabolicsealque humanse nioliuntur adversilales, ad te merear pervenire in pace. Pacalum redde Deus
nihilum redigas, 'et consilio pielalis tuse allidas, ut nostrorum cordium habitaculum; expulsione carna-
nullis adversitatibus Isesi, sed erepli de omni tribu- lium vitiorum; et quia in subdilis eonor summani
latione, et angusiia, lseli libi in Eeclesia lua sancla exercere virtulum, paealis meniium Corporumque
gratias referamusper Chrislum-,per quem le summe iiicoinmodis pacificus merear t'e judicante coronari
Deus roganms, ul preces has attendas, e.tpropitiabili cum Angelis.Fac ergo qucesumusnos pie Deus adspi-
dignalione ad hanc nostram orationem respicias, cientes in conspectu tuo flammescere luae graliae
quam libi pro ereplione, ac revelatione a pressurai dono, ut zelus domus tusenos comedat, atque ita
noslrse infirmitatis offerimus, jam Domine rcspice: per vigorem sancli Spiritus regentes subditos lem-
super nos vultu placabili, et misericordia singulari ai peremus, ul ex disciplina noslri regiminis capiani
hobis amuve; quod seevitiamalorum proniittit; quodI lucrum, el iliorum durilia frangatur, ac vila saiicli-
 •4321 - MISSA.LATINA. - 1522
ficetur. SuscipeDominenostrorum votorumlibamina, JA Dominum, et vivificantem. Qui ex Patre, filioque
et per haecquidquid in subditos correctionis verbo, procedit, qui cum Patre, et Filio simul adoralur, et
vel merito impertimur, non ad discordiam nostri, conglorificatur. Qui loculus csl per Prophetas, et
sed ad duleedinisperpetuce gaudium, el nobis, el il- unam sanctam calholicam, et apostolicam Ecclc-
lisprofecissegaudeamus: ablueiiosomnipolens Deus, siam. Confileor unum Baptisma in remissionempec-
•et alieno , et proprio delicto, ul in utroque et spiri- -calorum, et expeclo resurrectionem mortuorum, et
talis graliae efficieniiam eapientes, fiducialius tuo vitam futuri seculi. Amen.
nomini supplicemus. Per etc. Finito SymboloApostolorumdicat Sacerdos..
Cumincensum ante e.vangeliuinin thuribulum milli- Dominusvobiscum,
iur dicat sacerdos. Et cum Spirilu tuo
Odore cceleslis inspiralionis tuae accendal, et im-
Deindelaval manus hanc Orationemdicens,
pleat Dominuscordanostra ad audienda, et implenda
evangelii sui prsecepta. Qui vivis "etc. Largire sensibus nostris omnipotens Pater, ut
Benedictioejusdem. sicut hic exterius abluuntur inquinamenta manuum,
In nomine Domini iioslri Jesu Christi benedicafur sic a le mundenlur interius pollutiones menlium, et
incensum istud, et acceptabile fial in odorem sua- ]_ crescat in nobis sanctarum augmentum virtutum.
Per elc.
vitalis.
Deinde inclinanli se diacono dat benedictionemDei Hmc prmdicla oraliodicenda esl a sacerdotecumma-
dicens. nus lavat, sive anle Missam, vel inlerim, seu
Benediclio Dei Patris omnipotentis, et Filii, et poslea.
Spiritus sancti, descendat super te, et aperiat Chri- Tam diu auiem, quam diuoffertorium, et versusca-
stus Dominus os tuum ad digne, idoneeque pronun- nuntur has dicat oraliones.
ciandum sanctum evangelium suum. Dominus Deus DomineDeus omnipolens fac me peccatorem ho-'
sit in corde luo, el in labiis tuis, ut nuncies compe- die, secundum magnam misericordiam tuani acce-
tenter evangeliumpacis. dere ad sanclum Altare luum, et prsesla, ut non sit
Diaconus accipiendo,vel osculando evangeliumdicat. mihi hoc Sacrificiumreatus ad poenam, '
sed ablutio
•
Da mihi Domine sermonem rectum, et bene so- salutaris ad veniam. Per etc.
nantem in os meum, ut placeant libi verba mea, et Deus, <jui de indignis dignos facis, de peccatori-
omnibus audientibus propter nomen sanetum tiuim Jius justos, de immundis mundos; munda cor meum,'
in vitam «ternam. Amen. el corpus meum ab omni cogitatione mala, et aorde
Perleclo autem evangelio,Diaconus dical. (Q peccati, et fac me digne, atque strenue sanctis AI-'
Per istos sermones sancti Evangelii tui indulge taribus minisfrare luis, et concede propitius, ut in
mihi Domineomriia peccata mea. hoc allari, ad quod indigrius accedo hostias accepta-
Et cmteri omnesdicant. biles offeram pietati tuos pro peccatis, et offensio-
Pax tibi. nibus meis, et innumeris quolidianis excessibus.
_Tuncallato incenso, simulque Evangelio ad salulan- El pro gr£ge milii commisso, et famulis, et famu-
dum.dicant singuli. lalms tuis,qui mihi confessi sunl peccata sua, et
Per islos sanclos sermones Evangelii Domini no- suas eleemosynas largili sunt. Et pro populo mihi
stri Jesu Christi, indulgeat nobis Dominus universa subjecto, et omnibus circumslantibus, omnibusque
peccata nostra. mihi familiaritate conjunclis, atque omnibus odio
Quando incensunioffertur dicant singuli. execrabili inseclantibus, et ecclesiaemihi .commissse
Dirigatur oratio mea sicut incensum in conspectu adversantibus, cunctisque simul fidelibus Christia-
tuo Domine. nis. Et per eum sit tibi meum votum, atque sacrifi-
Tunc sacerdos incipiat Symbolum,id est: cium acceptabile, qui se tibi Deo Patri pro nobis
- Credo in unum Deum Patrem omnipolenlemfacto- obtulit in sacrificium, qui est summus sacerdos, et
rem cceli, el terrse. Visibilium omnium et invisibi- D pontifex, et solussine ihacula peccati Jesus Chrislus
lium; Et in unum DominumJesum Christum Filium Filius luus Dominus noster, qui tecum vivit et
Dei unigenitum. Et ex Palre natum ante omnia se- regnat in unitate Spirilus sancti Deus per om-
cula. Deum de Deo,' lumen de lumine, Deum verum nia, etc.
de Deovero. Genitum non factum, consubstantialem Alia.
Patri per quem omnia facla sunt. Qui propter nos Majestalem tuam totis viribus Deus piissime hu-
homines, el propter nostram salutem descendit de mili prece deposco, et exoro, ut remitlas crimina,
coelis.Et incarnatus est de Spiritu sancto ex Maria quae carb fragilis a tentalione iniquorum spirituum
Virgine, et homo faclus est. Crucifixus etiam pro nequiter admisit, etiam reverti ad ea ultra nori si-
nobis sub-Ponlio Pilalo, passus et sepultus esl. Et nas, sedconfirma me in jusiificationibus tuis, et
resurrexit tertia die secundum scripturas, et asceri- perseveranliam mihi tribue in illis, el fac nie
ditin coelum, sedet ad dexteram Palris. Et iterum dignum ante conspectum Majeslalis tuse aslare, et
veniuriis est cum gloria judicare vivos , et morluos. sacrificium libi Domine casto corpore, et mundo
Cujus regni non erit finis, et in Spiritum sanctum corde digne offerre. Per, etc.
PATROL.CXXXVIU. fc2
 4325 APPEND. AD &MC X. — MONUMENTA LITURG. , 1524
Garo autem ornnium fueril allare, antequam oblaiio- & spiciam Domine, vel quibus verbis me coram tuife
' .nesaccipiat, -lias oraifoneshumillimeanle allare se
accusans dicat. . conspeclibus excusabo, nec enim potero abscondi
flebililcr ante te, qui seerel.acordisxonsideras. Voemihi pec-
Ante octilos luos Domine Tens conscientiaetestiV catori, qni sauclo altari tuo indignus assistens,
assislo, rogare non audeo, -quodimpeirare non"me- nullum apud voiuntalem tuammentis ornalum exhi-
• vear; Tu scis, Domine quoe aguntur in nobis, eru,- bui: sed lu Domine miserator, et misericors, qui
bescimus confiteri, quod non limemus admiltere. creasli cuncta ex nihilo, qui me quoque immerilum
VerMs tibi tantum obsequimur, corde menlimur, et formasti. et statuisti digne tibi servirei non me re-
quod velle nos dicimus, nolle nostris aclibus -apprp- pellas a etelesli"tuo sacrario, nec coiifundasme anic
banms. Sed parce Domine confitentibus: ignosce .conspeclumtremendse Majestatis tuae.
peccantibus :. miserere te roganlibus : Et quia meus Ego vero tibi servire, libi Bomine placere propo-
sensus in sacramenlis tuis infirmus est, et apud le sui, sed per meam iiegligenliam non implevi; ego
non habenl peccatores verba sine crimine, prsesta ergo tam in terris quam in coelodestitutum, et nuduiii
Domine, ut si ex nobis indignis, et.peccaloribus duri . me esse conspicio, quia mandatorum tuorum non
cordis. verba non suscipis, per temelipsum veniam custodivi pi'secepla. Non est igitur mihi spes .salutis
largiaris. Qtiivivis, elregnas elc. j >in operibus meis, sed anima • mea in sola .pietatis
Alia. tuae immensitaie suspensa est, et in multitudiiie
Detts, qui te pioeeipisa peccatoribus esorari, libi- misericordise luoe confidit, ut eam salvam facias
que contrili cordis sacrificium offerri, hoc sacvifi- DomineJesu Christe, "qui non vis mortem peecato-
eium, quod ego indignus famulus lutis confisus de vtim, nisi ut convertantur, et vivant.- Respice se-
tua misericordia, tuse immensoe majestali offerre .cundum magnam misericordiam tuam super me
prsesumo, acceptare dignare; el ut jpse libi sacer- miserum, el rumpanlur funes peccatorum meorura,
dog et ara, et lemplum, et sacrificium esse merear ut-non peream. Jtcspice in nie Dominede sede Ma-
propitiatus concede qtto per ministerji hujus exhi- jestalis tuse, et tenebras cordis mei radio tuaelucis
bitionem peccatorum meorum adipisci merearre- expelle; protege me Dominescuto veritatis tuce, ac
missionem, mihique el Iiis omnibus pro quibus offer- fidei, ul me diaboli jacula ignita non penelrent; et
tur luam misericordissimampropitiationem conccde. quicquid illud est, quod infelicitas mea a le petere
Per elc. on sapit, aut non proesumit,' id tu Domine pro
Aliq. virlute tua tribue, quod animam meam salvet n
Gonscienlia quidem trepidi Domine ad altare morte, et exeunti mihi de hoc coeno tenebTarum
vuum accedimus, sed fiduciam de lua misericordia l ' naanum porrigas, et lumen oslendas, et illud
relinenms, el licet ad celebranda sacrilicia semper lBdulge, quod feci, et concede ne amplius faciam.
inveniamur indigni, lame». si recedimus, veremur Amen.
de inobedienlia condamnari, pro qua re pielale pa- Alia.
.terna omnjpolens Deus, atque plaoabili vultucordis Ignosce quaeso mihi Domine, quem maculalai
noslri interiora purgare digneris, precamur eliaia, vilse conscienlia trepidum, -et criminum meorum
licet culpabiles simus, nostroriim tamen libi sint confusio fecit "essecaptivum, et qui pro me veniam
placila mysleria consecrala. oblinere non vaieo, pro aliis rogalurus assisto, pro-
Alia. fero ad te, si digneris Domine captivorum gemitus,
iinte conspectum divinse,Majestatis tusereus as* tribulaliones plebium, pericula populorum, necessi-
sislo, qui invocare nomen sanctum tuum prcesumo, tates peregrinorum, inopiam;debilium, desperalio-
miserere mihi Domine nomini peccatori, ignosce nes languentium, defectus senum, suspiria juve-
indiguo sacerdoli, per cujus manus-hsecoblalio vi- num, vota virginhm, Jamenla viduarum, desolatio-
delur offerri. Parce mihi D-omineprcecseteris capi- nes ecclesiarum, sed quoniam me eadem, qusepo-
talium criminum labe polluto, el non inlres in ju- pulum catena peccati constringit; ideo omnes Iugeo
dicium cum servo tuo, quia noii iuslilicafailur in "•.passiones : non obsil Dbmine populo tuo oralio sub-
conspeclu tuo omnis vivens,-scilicet vitiis, ac vo- jtigata peccatis, per me offertur votum, perte-Do-
luptalibus carnis aggravatus sum ; recordare Do- •mine meum compleatur officium-, quia vivis, et
mine, quod caro sum, iri iuo conspectu eliam coeli vegnas etc.
non sunl mundi, quanlo roagisego homo-terrenus Tunc accedens ad altare, et illud osculando dical.
inimundus, sicut pannus meiistruat3e.Indignus sum Oro le Domine omnipotens Deus, ul per merila
Domine Jesu Christe, ul sim vivens, sed tu, qtii non
et sancloium tuorum, ^ruorum reliquiae hic continen-
vis morlem peccaloris, sed ut converlatur vival;
eorum intercessionibus indulgere digneris mihi
da mihi veniam in carne constiluto ul.per -posiii- lur,
omnia peccata mea. Qui vivis etc.
tenlise labores vita seterna perfrui merear m coe-
lis etc. Qui vivis etc. Tunc converlat se suscipere oblulionespresbylerorum
Alia. , almumque. Quando quis oblationem in manum
Altissime Deus ignosce mihi.peccalori, quiatoliiis episcopi,vel presbyteri offert, dical.
vits niese superavil jne iniquitas; quo yullu le.con- Tjbi poroiuQcreuiori meo offero liosiUm pro ,re-
 " ' "
1525' ," JIISSAJATINA,' .. 1326
missione omnlum ^ieccatorum meor-um, etcuncto*., A tibi offerOpro .nnumerabinbus peccatisatque offen-,
rum fidelium tuorum vivorum, ;acdefunctorum. sionibus smeis>ut prceterita mihi dimiltas, et de
Pro semetipso,et pw cunclo populp€lmstiano. futUTis,me.custodias, pro salute corporis el animse
Tjhi Domino creatori.meo offero,hostiamplaGa« mese, «t hic le donanle mandata tua custodiam» eti
tionis pro delictis meis.etpopuli tui, peto Domine, in iuturo prsemia seterna consequi «njerear.Per»
ut des nobis ^eniam omnium peccatorum no- Alia pro semeptiso
strorum. Suscipe sancta Trinitas hanc oblationem, quam|
Pro rege,' eXantistUe nostro, el pro cuncto ciero, at tibi offero prO me p.eecalore, et miserrimo omnium
pro,omni,pppuloChristianor liominum, efprbmeis peccatis innumerabilibus,
Tibi Doniino creatori meo offero hostiam p.aca- quibus peccavi coram te in diclis,infactis, inoogi-,
tioiiis, et Jaudis pro me, et pro regenoslro, et&n- tationibus, ut preeterita milii dimittas, et defuturis
tislile nostro, ac pro cuncto populoChristiano, peto me custodias, etpro sanltate corporis, et animse
Domine, ui des nobis vitarii seternam. nieae, el pro gratiarum aclioire de tliis Jionis, quibus
EpiscopusverOivelptesbyleroblalionesaccipiensdicat. quotidie ailor. Domine avertb faciem luam 5.
Suscipe sancta Trinitas hanc oblalioneni, qriam peccalis meis, et omnes ihiquitates nieas dele.
tibi offei-t famulus tuus N. el prsesia, ut in conspe- " Exaudi Domine vocem depvecaiionis mese, dum
ctum tuum tibi placens ascendat etc-. oro ad te, dum extollo -manus meas ad templum
Posl acceplasoblationesa clero, vel plehe ticciptqt sanetum tuum. Domine exaudi orationem meam, et
diacoiius de munu subdidconi oblatam ita di- clamor ineus ad te veniat.
.cendo.
ApologiaSacerdotis.
sit
Acceptum omriipoteniiDeo, et omnibtissanctis confessionem meam unica. spes salulis
Suseipe
ejus sacrificium tuum. mese Domine, Deus meus, quia.peccavi in lege tua
fcniensque diacoms anle episcopum offerat dicens in cogilationibus, in verbis, in faclis, et multa sunt
Iioc offertorium.
peccata niea, et negligens sum de opere Dei, et dG
Suscipe Domine sancte Pater hane oblationem, ordinemeo, quia peccavi de vana gloria, de superbia,
et hoc sacrificium laudis in honorem nominis lui,
de detraclione, de fornicalione, de furto, de falso
•ut cum suavilate ascendat ad aures pietatis tuse.
Per etc testimonio, de perjurio, de adulterio, de opere Dei,
guod ego negligenter feci, de concupiscentia car-
Et episcopus accipiens oblationema diacono dicat. nali, de rreu, de audilu, devisu, de gula, de-crapula,
Acceplabilissit omnipotehti Deo oblalio tua. n vel de omnibus malis meis; quse ego negligenter
Ftinc puro corde offerat Domino oblatamila dicens. commisi, veniamindepetoDomine,guia culpabiiem
Buscipe sancte Paler' omnipotens seterne, Deus me regnosco.
hanc immaculalam hostiam, quam ego indignus . Alia.
famulus tuus tibi offero Dep meo VivOet vero, quia Deus, qui. per os David locutus es, vovete, et
te pro selernasalute cunclse Ecclesisetuoesuppliciter reddite DominoDeo vestro, te suppliciter exoro, u.t
exoro. Per etc. me famtilum tuum vigilanler custodias, ei oblatib-
Alia. neiii, quam tibi pro memelipso offero, interveniente
buscipe clementissime Pater hoslias placationis, Beata Maria semper Virgine clementer accipias,
et laudis, quas tibi offero ego indignus famulus qui vivis etc.
tuus, quia tu scis figmentum meum, quia peccaVi Alia.
in conspectu tuo, elnon smn dignus tibi hostiam Suscipe sancta Trinitas hane oblationem; qttam
offcrre, sed tu clemens, et misericors indulge mihi, ego indignus, et peccator famulus luus libi offerre
et indulgenliam quserenlem placatus suscipe Cle- prsesumopro absolulione peccatorummeorum, qua-
mentissime. Qui vivis elc. tenus te Domino miserante mihi remissio, et indul-
Jslce orationes cum oblaliones offerunlur ad altare-,jy gentia peccatorum concedalur.
dicendw sunl, el est hmc prima quottdiana, et Pro familiaribus, ac fratribus, et sororibus.
generalis. sancla Trinitas lianc oblationem, quam
Suscipe
Suscipe sancla Trlntlas hanc oblalionem, quam tibi offero
tibi offero in memoriam incarnationis, natjvitatis, pro me peccatore, et noslrse congrega-
tionis salute, etpro omnibus in Christo fralribus, et
passioriis, resurrectionis, ascensionis Doniininoslfi sororibus
nostris, et pro omnitpopulorChrisliano, et
JesuChfisti, etih honorem sanctorum tuorum, qiii omnibus eleemosynas nobis facienlibus, et pro
tibi placuerunt ab Initio mundi, et eorum quorum pro
his etiam, quise commendaverunt in noslras oratio-
hodie festivitas celebratur, et quorum hic noinina,
et qui nostri memoriam-in suis orationibus
et reJiquisehabenlur, ul illis prbficiat ad honorem, ,nes,
habent. ut hic veniam recipiamus peccatorumj et
nobis autem ad salutem, ut illi omnes pro nObis
in futuro prsemiaconsequi mereamur aeterna.
iiitercedere dignenlur in ccelis, quorum memoriam
agirnus in terris. Per etc Pro Rege, et poputo Ghrisliano
Tro scinetipso. Suscipe saneia Tririifas hanc bWationemjquam
fcuscipe sancla._Trjnilas hanc oblationem, cjuam tibi offerimus' pro R"egenosiio, et sua venerabili
4327" APPEND. AD SJSC."X. — MONUMENTA LITURG. 1328
prble, et statu regni sui, et pro omni populo ,A qusesumushujus aquse, et vini mysteria ejus divini-
Christiano, et pro eleemosynariis nostris, et pro his, tatis esse consortes, qui humanitatis nostrse dignatus
qui nostri memoriam in suis continuis orationibus est fieri particeps Jesus Christus
liabenl, ut hic veniam recipiant peccalorum, et in TuncDiaconuscalicem
ftituro consequi oraemia aeterna mereantur. offeratsuperallareetEpiscopo
dical.
Per elc. , xmmola Domino sacrificium laudis, et redde
-Pro Ecclesia Calholica. Altissimo vota, sit Dominus adjutor tuus, mundum
Suseipe sancta Trinitas hanc. oblationem, quam le faciat, et dum oraveris ad.eum exaudiat te.
pro Ecclesia tua sancta catholica libi offero, ut Et Sacerdos calicem
libi grata sit, et ipsi salutaris semper cxista offerens dicat overloriw^
islud.
Perelc. ... Jtferimus tibiDominecalicem.saltitaris, etdepre-
. Pro salute vivorum. camur clementiam tuam, ut in conspeclu divinae
Suscipe sancla Trinitas hanc oblationem, quam majestatis tuse cum odore suavitatis aseendat
tibi offero pro salute famuli N. tui, qualenus te do- Sequitur Oralio
nanle percepta venia peccatorum, vitse quoque Domine Deus Jesu Christe, qui in cruce passionis
sempiternseimmensa gaudia percipere mereatur. '.B luae, de latere luo sanguinem, et aquam unde tibi
_ Pro infirmis. Eeelesiam consecrares, manare voluisti, suscipe
Suscipe sancta Trinilas hanc oblationem, quam hoc sacrificium Altari luo superpositum, et concede
tibi offero pro iiifirmo famulo tuo N. ut menlis, et clemenlissime, ut pro redemptione nostra, et etiam
corporis recepla sanilate, in ecclesia tua sancta tibi tolius mundi in conspectum Divinse Majestatis tuae
laudes referat, et de verberetuo ajterna prsemia con- cum odore suavitatis ascendat. Qtii vivis etc.
sequi mereatur. Posito Calice super altare dicat sacerdos
Pro defunclo. Oblatum tibi Domine calicem sanclifica; ut nobis
Suscipe Sancta Trinilas hanc olilationem, quam unigeniti tui D. N. Jesu Christi sanguis fiat. Qui
tibi offero pro anima famuli lui N. ut per JJOCsa- tecum etc.
lutare sacrificium purgata sanctorum luorum con- Tunc benedicatulrosque elevata manu, el dicat.
SOPlioGOadunarimercatur. Per etc. Jn nomine Patris, el Filii, et Spirilus sancti, sit
P-rodefunctis. signalum, ordinatum, sanclificatum, et benedictum
Suscipe sancta Trinitas hanc oblationem, quam hoc sacrificium novum.
libi offero pro animabus famulorum,famularumque Adjungat,
luarum, et reqtiiem seternam dones eis inter tuos G Veni sanctificator omnipotens seterne Deus, et
sanctos, el electos, ul in illorum consortio vita benedic hoc sacrificium, tibi preeparatum. Qui
perfruantur seterna. Per etc vivis etc.
Alia. Poslea accipieiis episcopus thus a diacono ponat in
Suscipe sancta Trinitas liane oblationem, quam thuribulum, dicens.
tibi offerimus pro omnibus in tui nominis confes- Per intercessionem sancti Gabrielis Archangeli
sione defunclis, ut te dexteram auxilii tui porrigente stantis a dextris Altaris incensi, et orimium eleclo-
vitse perennis requiem habeanl, et a poenisimpiorum rum suorum incehsum islud Dominus dignelur be-
segregali, semper in tuse laudis Iselilia perseverent. nedicere, et in odorem suavitatis accipere.
Per elc. Hmc oratio dicenda est, dum incenso misso in
Pro omnibusuniversalis. thuribulum ipsum Ihuribulum super panem, et ca-
licemcircumducitur.
Suseipe sancta Trinitas hanc oblalionem, quam _
pro seniore nostro, el cuncta congregalione sancti Memores sumus, selerne Deus, Pater omnipotens,
Pelri, meisqueparenlibns, fratribus, benefacloribus, gloriosissimee passionis Filii lui, resurrectionis
firielibus, amicis, meisque propinquis, et omnibus etiam ejus, et ascensionis ejus in coelum. Petimus
"
circumslaniibus, cunclisque, qui se mihi commen- ergo Majestatem tuam, ut ascendant preces humi-
daverunt, et qui pro me orant, seu pro quibus de- lilalis nostroeuna cum incenso isto in conspeclum
biior sum exorare tam vivis, quam defunclis, libi tuoe clementice,et descendat super hunc panem, et
offero, quatenus le Domino miserante, eis et mihi super hunc calicempleniludo Divinitatis : descendat
remissio, et indulgentia peccalorum concedatur, eliam Domineilla sancli spiritus incomprehensibilis
et vila seterna condonetur. Per etc. invisibilisque majestas, sicut quondam in Palrum
Tunc imponal oblatamaltari, et dicai. hostias descendebat. Per eumdem ejusdem etc.
Sanctifica Domine hanc oblationem, ut nobis Circumiensautem allare cum incenso Episcopus aut
unigenili Filii tui Domini nostri Jesu Chrisli corpiis Presbyler dical.
fiat. Qui lecum vivit etc. xneensum istud a te benedictum, ascendat ad te
Deinde Diaconus accipiat a Subdiacono vinum, et Domine, et descendat super nos misbricordia tua.
misceatcuni aqua in calice, dicens. Seqnilur.
Dcus, qul humanaesubslanlise dignilalem mirabi- Dingalur oralio mea, sicut incensum in conspeclu
liter. condidisli, et mirabilius reformasli, da nobis luo Domine-
 ~ "" "
-'"' ' MISSALATINA. - - -. 1330
i32(J
tu
QuandoodorIncensi porrigitur sacerdoli et frairibus, A conscienlia torqueor neecatorum : verum quia
dical unusquisqueeorum. Deus multum misericors es, imploro, ut digneris
Accendat in nobis Dominus ignem sui amoris, et mihi dare spiritum contribulatum, qui liiri gratum
flammamajternsecharitalis. sacrificium revelasli, ul eo purificatus vitali hostice
mea
Tuncsacerdoshumillimese convertatad circumslanles pias manus admoveam, quse omnia peccata
dicens. aboleat, et ea deinceps in perpetuum vitandi mihi
Orate pro me peccalore, fratres et sorores, ut tutelam infundat, omnibusque fidelibus vivis, et de-
meum, et vestrum sacrificium acceptum flat Domino funclis pro quibus tibi offertur, prsesentis vitoe, et
Deo omnipotenti ante conspectum suum. futurse salutis commercia largiatur. Qui vivis, et
Tunc respondeaiur ei a singulis. regnas, etc.
Suscipiat omnipotens Deus de manibus tuis sacri- Deinde cum summa reverentia incipiat, Te igitur, et
ficium, el orationes tuaeascendant in memoriam anle Ministri stantes in gradibus suis canlent ipsos psal-
Dominum, ipseque te exaudiat, qui te conslituit in- mos, usque dumle igitur fmialur.
lercessorem pro peccatis nostris. Exaudiat te Domintts.
. Orent pro te omnes sancli, et electi Dei, memor Ad te Dominelevavi animam meam.
sit omnis sacrificii tui, el hblocaustum tuum pingue B Miserere mei Deus secundum niagnam.
fiat. Domine refugium.
ImmolaDominosacrificium Iaudis, et redde Altis- Qui habital in adjutorio.
simo vota tua. Deinde Preces.
Exaudiat te Dominusorantem pro nostra omnium Salvumfac servumtuum Domine; Deus meus spe-
salute. rantem in te.
Misereatur lui omnipotens Deus, et dimiltat tibi Desiderium cordis ejus tribuisti ei Domine; et vo-
omnia peccata tua. Juntate labiorum ejus non fraudasti eum.
.Dominus sit in eorde tuo, et in ore tuo, et susci- Vitam petiit a te, et tribuisii Domine longitudinem
piat sacrificium tibi acceptum de mauibus tuis pro dierum, in seculum, et in seculum seculi
nostra, omniumque salute. Oculi Domini super justos, et aures ejus in preces
Tunc.conversussacerdos ad altare fundat pro semet- eorum.
-- - ipso Itanc oralionem ante secreta. Fiat misericordia lua Dominesuper nos, quemad-
Domine Jesu Christe fides, et fiducia nostra , et modum speravimus in te.
tota in hujus praesenlis vitse serunina consolatio no- Exurge Domine adjuva nos, et redime nos propter
stra, me indignum. et peccalorem propitius respice, IJ nomen tuum..
et placatus exaudi, el mitte sanctum Angelum tuum Domine exaudi orationem meam, et clamor meus
de coeJis, qui hanc oblationem suscipiat, et ante ad le veniat.
conspectum tuaemiserationis reprsesentet in memo- Oralio pro sacerdole.
riam mei ad Jaudem, et gloriam nominis tui. Qui Gaudeal Domine quaesumusfamulus tuus benefi-
vivis, elc. ciis impelratis, et cui fiduciam sperandae pietatis
TMIICincipiat 'secreld, quibus pnitis, et prmfatione tribuisti, optatae misericordise praesla benignus ef-
dicta, quando alii Sanclus, sahctus, sanctus decan- feclum.
lant, hmcoralio cursim dicendaest a sacerdote. Alia communis.
Domine Deus, qui non mortem, sed poenitenliami Precibus noslris qusesumus Domine aures tuae
"
desideras pecGaloruin, me miserum fragilemque pietatis accommoda, et orationes supplicium, occul-
peccalorem.a tua non repellas pietate, neque adspi- torum cognitor benignus exaudi, ut te largienle ad
cias ad peccata, et scelera mea, et immunditias, tur- vitam perveijiamus senipilernam. Pei'j etc.
pesque cogitationes, quibus flebiliter a tua disjungor Infra aclionem. •
volunlate, sed ad misericordias tuas et ad fidem, In primis una cum famulo tuo Papa nostro N. et
devotionemqueeorum, qui per me peccatorem luam 1* pro omnibus orthodoxis, alque ApostolicoeFidei cul-
deprecaiitur misericordiam, et quia me indignum toribus Pontificibus, et Abbatibus, Gubernatoribus,
inler te, et populum tuum medium fieri voluisti, fac et Rectoribus Ecclesioesanctse Dei, et pro omni po-
me talem, ut digne possim tuani exorare misericgri p~uib'sancloDei. f
diani pro me, el pro eodem populo luo. , t fMementoDomine famulorum famularumque tua-"
Domine adjunge voces nostras vocibus sancloruni runr, cunctorum scilicet consanguinitate mihimet,
Angelorumluoruni, et sicut illi te laudantjneessa- ' ,vel familiaritate, et amicitia conjunclorum, cuncto-
hiliter et infatigabiliter in seterna beatitudine, ita rumque sua mihi peccata confitentium, meque in luo
nos quoque eorum inlerventu te mereamur laudarel - nomine bonis reficienlium, et omnium circumstan-
inculpabiliter in liac peregrinatione. Per, etc. •, - -- tium.
Hac orationefinila, antequam sacramenta incipianlur Hanc eliam oblalionem humilitatis meee, et devo-
iterum se Domino commendetdicens. tionis, quam tibi offero pro peccalis meis, et crimi-
Facturus memoriam salutaris hoslisetotiusmundi, nosis actionibus meis castigandis, et dimiltendis, pro -
cum illius dignitatein, el meam inlueor foedilalem, caeca, et
lapidea cordis mei durjti^ dis,soIvenda, et
 "' "
4551 APPEND. AD S/EC. X. — MQNUMENTA LITURG. 1532
iiluminanda, qusesODomine, u't plaeatiis accipias, et A j. cordia lua protegas, et ab omnibus impugnafionibus
sinum pietatis super me expandas, niegiie illumines, defendas, ut tua ubique pioteclione salvenlur, et
sensum aperias,spiritum corrigendi tribuas, et ad le animabus faniulonim, famularumque tuarum,.vide-
misero niihi redeundi adituni per lamenta poenitenlise licet omniunj orthodoxorum, quorum commemora-
coneedas. Per €hristum Dominum, etc. tionem agihios, et quorum corpo.ra hi_c, et ubique
Quam oblationem tu Deus in oninibus quaesumus. requiescunt, vel quorum nomina liic in libro vilse
Islud prmfer in eodem canone, quando concilium,vel scripta esse videnlur, induJgeniiam, et remissionem
, consilium uliquod agilur, postquam dixeris wterno omnium tribiias peccatortmi, et in consortio electo-
Doniino vivo, el-vero. rum tuorum haberc digneris.
Hanc igilur oblationem, quam tibi offerimus pro llic recites nomina quorum velis.
liujiis negolii qualilale, de quo in preesentis dispu-
lalionis actione ventilatur, ut benigne suscipias sup- Islis,- et omnibus in Fide catholica quiescentibus
Jocum pacis, refrigerii, et quietis, ut indulgeas drj*
pliciler deprecamur, qiiatenus, non huniano, sed tuo
sancto consilio eequoquejudicio misericorditer ter- precamur. Per Chrislum, elc.
Nobis quoque-p.eccatoribus..
minatum, vel directum, juslitise, veritatisque termino .: Memento etiam Domine famulorum, famuiarum-
iinialur, a'tq'ue~secundum tuam voluniatem modis ]
omnibus ordinetur, et complealuf• Per Christum Do- que tiiarum N. N. qui nos prsecesserunt cum signo
minum noslrum. fidei, et dormiunt in somno pacis, ipsis el omnibus
inChristo quiescenlibus locum refrigcrii, lucisetpacis
et
Communicantes, menioriani-veiierantes. ut indulgeas deprecamur. Per Dominum.
Pro semetipso.
Nobis quoque pbccatoribus.
MementoDomine, et miserere mei, faiultienim, et
et oratione Dominica cum dixerit.
magni suiil laiiguores mei, niali siint et pessimi, sed Enpleta secre.la,
Pax Domini sit semper vohiscum.
major est misericordieetuee multitudo, miserere mei
Domine,'et perhoc unicum niundi remedium aliquod Miscealur corpits Domimcd sanguini, et ditatiir.,
stillicidium eoelesiis giatise arido cordi irieo infunde >$ Heec sacrosancta commixtio corporis of sanguinis
ad cogribscendurnte. •' D. N. J. C. flat omnibus nobis sumehtibus saliis
Nobis quoque peccaloribus. menlis et coVpoi'is,et ad eeternam vitam capesseu-
Pro senieiipso, et pro debiloribus. dam prseparatio salularis. Pier eumdem,-etc."
Memento Domine famulorum, faiiiiilarum<juelua- Fiat coirimixlioet cottsecraliocorporis,etsarigui-
ium N. N.preecipue deprecorpro his, qui memofiam nis D. N. i. G. oninibus accipientibus fabliisin vilam
mei coram le in suis precibus faciufat, vel qui se C seternam.
meis ihdignis precibus commendaverunt, quique .Non milial
etiam in luo conspectu , sua mihi deJicta corifessi episcopus m calicem partem oblatm, ut
presbylerisolent, sed expcciet, doitec'finita benedi-
sunt, et qui milri, vel coiigregaiiohi tuoe aliquid cha- clione episcbp'nscbmmiinicaredebedt: et tunc dc-
rilatis ofliciosive pietatis, vel-largitatis suaj studio cipienspdrteni,qnam antea freaeraltenensque super
calicemimmittal dicens:
inipenderuiit, quique eliam mihi propinquitatis, vel
"cOnsanguinitatis,seu iuseciiarilatis affeclu cohjuncti SaCri sanguinis conimixtio cum sanclo corpoVe
sunt; mihi quoque indignissimo famulo luo propititis D'.N. J. G. prbsit binriibas suiiieniibtis ad vitam
esse digneris, et ab omnibus"deliclgrum offensionibus seternam.
me emundare. Per, etc, Oralio.
Nofaisquoqtie peccalbribus. Coricede DbriiiiieJesu Chiiste, u( sicut libec sa-
Item pro semeiipsoin eodein canone dicenda. brameiita eorporis, et sariguiriistui fidelibus tuis ,ad
Memento etiarii mei, qucesoDeus, et faiiserere': et reinedilim cofatulisti; iia mlhi famulo tuo indignb,
licet hsec sancla indignis meis nianibus tibi sanctc bt orimibus' per faie suriientibus, Iiajc ipsa mysieria
Pater omnipblens seterne Deus offerantiir saciificia, , rioh sint"ad realum, sed prosinl ad veniam bhiiiiuin
qui nec invocare sanciuin, ac venerabile nomeh tuum D delictorum perte Jesii Chnsie,elc.
dignus sum, tamen, quae in lionbre, laude,, et memo- Pbsl hmc dicta bscidelur atlare, dimis.
ria gloriosissimi et' dilectissimi Filii tui D. N. J. C. DonrineJesu Clifiste, qui dixisli Apostblis ttiis,
offeruntur, sicut incensum in conspeclu Divinsema-. pacern relinqub vobis, pacem meam do" vobis, iie
jestatis luoecum odore suavitatis accendantur. Per respicias peccata mea, sed fldemEcclesisetuse,eam-
eundem Christum Dominum, elc. que seciindum 'tuam.voJuiHatem'paciflcaie,et adu-
Nobis quoque peccaioribus. nare dignare.
lUm pro salule vivorum, el mortuorum. Deinde convertal se ad circumsiontes, pacemqueferat
Memenio eliam Domirie famulorum, famularum- dicendb':
que tuarum, et healissimse Virginis Mariae,omnium- Habele vinculum pacis, et charitalis, ut apti sitis
que sanctorum tuorum intercedenlibus meritis sup-- 'saeffasanetisMysteriis.
pliciter qusesumus omiiipotens Deus, ut famulos, ac3 Et ipsi invicem se pacificandodicant.
fahiuks tuas, quorum eleemosynas accepimus, seui Pax Christi, et Ecciesiseabundet in cordibus no-
qui nbbis familiariiate cpnjuncli sunt larga miseri- stris.
 1333 MISSA LATINA. 4554
Quando corvusDominicumsaccrdosin manus accipit A - Alia.
dicat t, Verbumcaro factum est, et hahilavit in nobis.
Paneni ccelestem accipiam, et nomen Domini Galicem vero cum sacrosancla commixlione ' dando
invocabo. nnicuique dicat. > "
Sequitur oralio. iisec sacrosancta commixlio corporis, et safagiiifais
D. N. J. C. prosil tilii ad vilam seternam
Perceptio corporis lui DomineJesu Christe, quam
indignus sumere prsesumo, non mihi proveniat ad Subdiaconisaulem,ac alio clero communiceihoc modo
dicens.
judicium, el condemnalionem, sed pro tua. pietate
prosit mihi ad tutamen menlis, el corporis, qui cum Perceptio corporis, et*sanguinis D. N. J. C. san-
Patre etc. cjificet corpus , et ^tnimam in vitam selernani.
Atia. Amen.
' '"
Populo guidem communicando dicat. .
Fiat mihi obsecro DomineIioc saeramentum luum J-
el Corpus, et sanguis D. N. J. C. prosit tibi in'
quod iridignus, peccator prcesumo perciperc remissionem omnium
peccatorum, et ad vitam seter-"
confisus de tua larga clemenlia ad viscera aniseri- liam. Anien»
cordiaetuse, et gratiam salulis, adsanitalem animse, B. Interim dutn cojnmunicant, dicat.
et corporis,"reniissionemque omnium peccatorum,
Ignosce Doniine, quod dum rogare compellor,
rit non ad judicium, sed ad remedium, illud merear! dum immunda labia nomen sanclum luuni as-
per
percipere Salvator mimdi, ets. sumo, etimmundorum actuum secreta confileor, nfan
Cum corpus smnitur. liabeo apud le verba sine crimine, tu. enim con-
CorpusD. N. J. C. sit miliiremedium sempiternum scientiae mese vulnera, tu cogitaiionum mearum
m vitam seternam. o.ccuIlanosti,el immundiliasmeas.tu solus agnoscis.
"
Quando calicem in manus accipil sacerdos dicat. Miserere mei Domine,miserere, mihi ignosce mystc-
rii tui secreta tractanti, nec indignum misericordiai
Quid relribuam Dominopro omnibus, quse retri-
buit mihi. Calicem salutaris accipiam, et nomen. tuse judices quem pro aliis rogare permitlis, et in,
Domini invocabo. Laudans jnvocabo Dominum, et quo testimonium boni operis non agnoscis, officium
ab inimieis meis salvus ero. saltem dispensalionis creditse non recuses. Salvator.
misereremei . .....
Sequitur oratio.
Communicatio, et confirmatio corpons, et san- Post perceplam communionem.
guiuisD. N. J. C. prosit mihi in remissioiiem om- Quod ore sumpsimus, Domine, niente capiamus,"
nium peccatorum meorum, et conservet-me ad vitam G et de munere temporali fiat nobis remediuni sempi-
seternam. lernum. Per etc.
. Alia ad-ntrtimque. Oralio.
Domiire"saiicle Pater omnipotens eeterne Deus da Obsecro eliam te piissime omnium auxiliator, ne
mihi hoc corpus, el sanguinem Filii lui, ita suniere, ad damnationem celernam mihi provenial, quod
ut per hoc merear remissioneni omnium peccato- quotidie cum conscientia pollufa nomen sanctum
rum aeciper.e,el tuo sanctb Spiritu repleri, quia tu tuum prsesumoinvocare, corpusque Chiisti Filii. tui,
es Deus, et preeter te non est alius, cujus gloriosum et sanguinem indignus audeo accipere : quin niagis
nomen permanet in secula seculorumAmen. per hoc me expurges sedulo, et munias ab omnitim
Cum sanguis sumitur. inimicorum jaculo, ac per. eum in me habilare di- •
Sanguis D. N, J. Clirisli custodiat me in vitam gneris, quem ad hoc misisti, ut redimeret nos ab
Eelernam. omni inquinamento spiritus, et carnis, per ipsuni
Posl perceptam communionem. unigenitum Filium tuum Dominum noslrum. Jesum
DomineJ. C. Fili Dei vivi, qui ex volunlatePalris Christum, nos omnes ab omni libera nialo, et "i.n
cooperante Spiritu sanclo periiiortem tuam mun- omni hono conserva. Qui tecum, eS;,
dtim vivificasli, libera me per hoc sacrum corpus,et D Alia.
sanguinem ttium a cunetis iniquilaiibus, et univer- Conservent nos Domine munera. tu.a, el ajternam
sis malis meis, et fac me luis obedire mandatis, et a yitam tribuanl nobis. Per etc.
le nunquam in perpetuum "separare digneris. Qui Alia.
vivis etc. Custodi intra nos Domine, gratiaa tuae munus, ut
Alia. adversus omnia preesentis, et futuri seeu.l.imala,
Corpusluum.Domine,qupd accepi, et eaiix quem eucharistise, quam percepimtts viribus, el virtule -
potavi, adhsereant in visceribus meis,"et preesta ut muniamur. Qui vivis etc.
nulla ibi remaneat peccati maGula, ubi tua sancla . Alia.
intvoierunt sacramenta.Qui vivis elc. Praista DomineJesu Christe fili Dei vivi, ut qui
Deinde presbyteris, et diaconis corpus ,in- maiius corpus, et sanguinem proprium pro noJiis indignis
accipienlibus, et communicanlibus dicilur sin- datum edimus, et bjbimus, fiat nobis ad salulem, et
gutis: jid redenipiioiiis remediuni sempilernum omnium
Pax lecum. i^ . Etcum spiritu tuo. criminum nostrorum. Pevetc. . - .
 •133S APPEND. AD $MG. X. — MGNUMENTA "LITURG. 1336
-Postquam Diacohus dixitlle. Missa est, veniat Sacer- A Non inlfes in judicium cum servis tuis Domine,
dos anle Altare, et oscutandodicat: Quia nonjustificabiturin conspectu tuoomnisvivens.
Piaceat tibi Sancla Trinitas obsequium servitutis Domine Deus virtutum converte nos : Et ostende
meae, et preesta, ut sacrificium, quod oculis tuae faciem tuam, et salvi erimus
majestalis obtuli, sit tibi placens, nrihique, et omni- Benedicat nos DominusDeus noster, benedicat nos
hus, pro quibus illud obtuli, sit te miserante propi- Deus, et metuant eum omnes fines terrae.
liabile. Qui vivis,etc. Domine exaudi orationem meam; et clamor nieus
Finila Missa accedat ad Allare, et osculetur illud ad te veniat.
dicens. Oremm.
'
Meritis, et inlercessionibus Reatee Marise seniper Deus, quem omnia opera benedicunt, quem coeli
Vifginis, elistorum atque omnium sanctorum suo- glorificant, quem Angelorum multitudo conlaudant,
rum miserealur nostri omnipolens Deus,qui vivit, etc. quaesumus te, ut sicut tres pueros de camino in-
non solum illsesos, sed etiam in tuis laudibus
Expletis omnibus, episcopus de altari ad sacrarium cendii,
rediens cum diaconibus, et cwteris quibus voluerit, conclamantes liberasti; ita nos peccatorum nexibus
canlel hymnum trium Puerorum. obvolutos, velut de voragine ignis eripias, ut duni
Benedicite omnia opera Domini Domino.• B te pari benedictione laudamus, criminumque flam-
Laudate Dominumomnes genles. mas, operumque carnalium incendia superantes,
"
Laudale Dominum in sanctis ejus hymnum tibi debitum jure, merilopue reddanius. Per
Postea. Dominumnostrum etc.
Pater noster, qui es in coelis. Alia.
Et preces. Deus, qui tribus pueris mitigasti flammas ignium
Confiteantur tibi Doniine omnia onera tua; et concede propitius per intercessionem eorum, et
saneli lui benedicant tibi. merita omnium sanctorum luorum, ul nos famulos
. Exultabunl sancti in gloria, lsetabuntur in cubili- tuos non exurat flamma vitiorum atoue lormcnto-
bus suis. rum. Per Dominum, etc,
Exultent 'usti in conspeclu Dei : et delectefaturin Alia.
Jsetitia. Actiones noslras qusesumus Domine, aspirando
Non nobis Dominenon nobis : sed nomini tuo da preeveni, et adjuvando prosequere, ul omnis oratio,
gloriam. t cuncta nostra operalio a te semper incipiat, et
Sacerdotes tuiDomine induantur juslitia, et sancti per te coepta finiatur. Per. etc.
tui exultent. C Explicit ordo de offtcioMissm.

FRAGMENTUM MISSJE
Ab initio usque ad Evangelium, adinstar superiorisvariis vrecationibusinterpolatw.

Incipit Ordo qualiler Missa celebrari debeat. In et circumda me lorica fortitudinis.

primis sacerdos dicat orationem ad calceandumse. Ad zonam. Domine accinge in -me custodiam
Calcea Domine pedes meos in preeparalione evan- mentis meae, ne ipsa mens inflelur spiritu elationis.
gelii pacis, et protege me in velamenlo aiarum Amen.
luarum. Ad stolam. Stola justiliae circumda Domine cervi-
Ad manus lavandas. Largire sensibus meis omni- D cem meam, el ab omni corrnptione peccali purifica
potens Paler, ut sicut exterius abluunlur inquina- menlem meam.
nienta manuum, sic a le mundentur inlerius pollu- Ad casulam. Indue me i)omme ornamento Iiumi-
tiones mentis, el crescanl in nobis sanclarum argu- litatis, charitalis, et pacis, ut undique inunitus vir-
mcnta virtulum. Per Christum etc. tutibus possim resislere vitiis, et hostibus nasntis et
Arf mappam. Da Domine virtutem manibus meis corporis.
ad abstergendam omneni maculam immundam, ut Ad manipulum. Da mihi Domine sensum reclum
sine pollulione mentis-et corporis valeam ,tibi ser- et vocem puram, ul implere possim laudem uiam.
vire. Per Christum. Amen.
Ad amictum. Obumbra Domine capul meum um- Deinde canlel cum circumslanlibus clerich hos
foraculosanclse fidei, el pelle a me nubila ignorantiee. psaimos, quam amabilia , id est Psat. LXXXIII,qui
Ad albam. Indue me Domine vestimenlo salutis, sic incipil in versione Italica (l) et propria Romanm
(I) Ex Joco cilato verba cardinaiis Bonse hic si- versibus ul plurimum compositi sint, Gregofius
slimus •.«Illud aulem hoc loco non est prsetermit- eorum auclor non eam Psallerii versionem secutus
lendum, quod cum onines Introilus ex psalmorum est, qua liodie omnes Ecclesiee' in divinis ofliciis
 " ' '" FRAGMENTUMMSSSJE. •.-...-.-', .' .-- 1338
4'S37
Ecclesim,de qua egimus lib. u, cap. 5. Benedixisli. Agne possim intercedere, et astaniis populi peccalo-;
Inclina Domine.Pater noster. Vers. Exurge Domine, rum veniam promereri, acpacificas singulorum tibi
adjuva nos. Fiat Domine misericordia lua super nos. hoslias immolare. Me quoque indignum audaeter ad
Deus tu conversus vivificabis nos. Ostende nobis te accedentem sinas perire, sed dignare me tua pie-
Domine misericordia tuam. Non intres in judicinm tate mundare, Javare, ornare, tibique idorieum el
cum servo tuo. Propitius esto Domine peccatis 110- digntim ministrum eiBcere, leniter me ac lienigne
stris. Domine exaudi orationem meam. suscipere. Prsesta mihi hoc omnipolens Pater per
Oremus. Unigenitum Filium tuum Dominum nostrum, qui
tecum vivit, etc.
Aures tuse' pietatis mitissime Deus inclina preci-
bus meis, et gratia S. Spiritus illumina' cor meum, Fac me craaesoomnipotens Deus ita justitia indui,
ut tuis mysteriis digne minislrare, teque aeterna ut in sanctorum tuorum nierear exultatione Isetari,
charitate diligere merear. Per Dominumnoslrum elc. qualenus emundatus ab omnibus sordibus peccato-
Tum dicat apud se. Rogo te Deus Sabaotli altis- rum consortium adipiscat libi placentium sacerdo-
siifae,Pater sancte, ut tunica castitatis digneris me tum, meque tua faiisericordia a vitiis omnibus
reatus propriae consciencia gravat. Per'
accingere, etiumbos meosbaltheo tui amoris am- exuat, quem
bire, ac renes corpdris mei igne charitatis exurere, B Chrisium, etc.
quatenus pro peccalis meis le Dojninum nieum di- Deinde cum clerici inceperint Gloria post Intro-

utuntur, sed veterem quee ante S. Hieronymum in cudere interpretationem. Yerum inter omnes illa
usu erat, et a sanctis Patribus Itala et Vulgata dice- proeslanlissima, et communiter ac ubique recepta
baiur ; atque idem in Responsoriis, Traclibus, Of- fuit, quse Itala dicebatur, teste ipso Augustino qui
ferioriis, et Communionibusexaclissime observavit. libro citaio cap. 15 ait : tn ipsis interpretationibus
Quse res cum nonnihil habeat caliginis, breviter Itala cmleris prwferatur, nam est iierborum tenacior
elucidanda est; plerique enim ignoranl quae fuerit cum perspicuitate sententiw. Cum autem Vhlgalaeet
isla versio, et ex quibus fontibus emanaril. Id vero Veteris nomine tempore S. Hieronymi haee insignita
ut clarius explicelur, paulo altius ejus inilium repe- fuerit, consequens est eam ceeteris antiquiorem
lendum est. Notum est omnibus vel mediocriter fuisse, majoremque inter alias aueloritatem ha-
erudilis quantse olim auctoritatis fuit anle ct post buisse. Dicta est eliamRomana, quia illam ab initio
Christi advenlum sepluaginta duorum Irilerpretum recepit Romana Ecclesia. Et fortassis heec prima
Grsecaex Hebraico sernione translatio. Illa enim fuit ex Groecotextu translatio ab aliquo apostolorum
Judsei in synagogis utebanlur, leste Terlulliano, qui discipulo facla, et a primis Ecclesieefundatoribus
de ea disserens cap. 18 Apologetici In fine ait, sed visa et approbata, atque ab his ad successores si-
et Judmi palam ieclilanUEadem usi suntHebraeorum mul cum deposito fidei tradila, qua non solum
doetissimi Philo et Josephus, ut ex libris ipsorum G sedes apostolica, quse Latina versione nullo unquam
liquel. Sed et aposloli ac fideles in exordio nascen- tempore caruit; sed et reliquae Occidentales Eccle-
tis Ecclesiseeam publice in ecclesiasticis conventibus siae ulebantur : quamvis in eam alkpot mulationes
legebant, ut CyrillusHierosolymitanusdocetCatech. irrepserint vel scriptorum audacia sive oscitantia,
4, in qua disserens de his inlerpretibus eorumque vel episcoporum licentia,_ qui qusedam verba vel
aucloritate,: Hos, inquit, solos studiose meditare, senlentias ad suse regionis idiotismos accommodar
quos et in Ecclesia secure tuloque recilamus. Multo rufat. Porro hujus versionis integrum corpus nullibi
prudenliores te erant apostoli, veleresqueilli episcopi exstat, solumque Psalterium remansil cum canticis,-
Ecclesiceantistiies, qui hos tradiderunt. Idem asserit quse in divinis officiis recitantur. Sunt €t
Iraeneus lib. m, cap. 25, dicehs, postquam enarravit ejus particulte in exposilionibus sanctorum Patrum.aliquot
ipsorum Interpretum historiam : Aposioli consonant Cum enim versio S. Hierouymi, ut Isidorus scribit
prwdiclw inierpretalioni, et interpretatio consonat lib. vi Orig., cap. 3, cseieris melior et Hebraicae
aposlolorum traditioni. Elenim Pelrus et Joannes et veritatis magis consona sestimaretur, ac ideo CCB-
Matthmus et Paulus et reliqui deinceps, et horum perit in ecclesiis legi, in conciliis citari, in commen-
seclatoresprophelica omniaila annunliaverunt, quem- tariis exponi, velus illa, quasi jam minime-neces-
-admodum Seniorum interpretatio conlinel. Qua de saria essel, paulatim negligi coepit, donec tandem
causa apud Chrislianos in magna semper venera- ' omnino interiit, ac perpetua oblivione est/
lione fuit. Sed cum postea scriptorum vitio corrupta Suspicor aulem id contigisse ducenlis sepultaet amplius
fuerit, ut sancti Patres Justinus martyr in Dial. cum annis post Hieronymum; nam tempore Gregorii
Triphone, Augustinus De civit. Deilib. xv, cap. 13, I) Magni ulraque in usu erat, et vetus el nova, ut"ipse
et Hieronymus ep. 108, conqtteruntur, eam primum in line epistolse dedicatoiise expositionis in Job ad
Origenes, deinde Lucianus martyr, postmodum He- S. Leandrum episcopum indicat, ubi novam versio-
sychius, ac denique Hieronymus a mendis expurga- nem , Hieronymi scilicet, se exponere dicit, et
riiiit. An vero Origenes prololypon viderit, quod quando causa comprobationis
Tertullianus loco citato Apologetici credidit suo nunc veterem assumere : Ul quia, exigit nunc novam,
inqnit, sedes'apo-
tempore integruniAlexaiidrise exstilisse; et qiiando stolica, cui auclore Deo prwsideo, utraque mei
illud inlerierit, incertum est; nec mei instituti aut quoque labor sludii ex utraque fulcialur. ulilur,
Solum au-
otii est in liujus rei disquisitiohe immorari. Cum tem Psallerium anliquissimse illius
igitur Grceca ista franslatio lantse apud omnes au- fidem Ecclesieenascentis in Occidenlalibusversionis, quce
cloritatis fuerit, omnes Latinoe versiones, queepost bus nutriveral, deplorabile regioni-
Christi Domini in coelum ascensionem ac deinceps "cum illo in decantandis divinis naufragium evasit, quia
offlciis uterentur
primis illis temporibus ante sanctum Hieroiiynnim fideles, ipsumque longo usu memorise mandasseiit,
factse siint, non ex Hebrseisfonlibus immediate, sed non potuit ab illis obtineri, ut novam iranslalioneni
ex Grseco lexlu LXX expressse sunt. Erant autem ediscerent, ac veterem, cui assueti
caeversiones innumerabiles, quia ut scribit S. Au- rent. Hoc est illud Psalterium, erant, dimitle-
lib. n, Dedoclr. Christ. cap. II, quicunque cujus occasione ad
guslinus isla digressus sum, ex quo Gregorius Intrbitus e(
sibi videbatur. aliquantulum facullatis utriusque reliqua excerpsit qu<e ip suo Antiphonario conti*
lifaguaeGraeceeetLatinseiiabere, ausus'esl novam nenlur. »
1"339 APPEND. AD SiEC. X. - MONUMENTA LITURG 1540
ilum, proccdatxtntecedenteenm diacono, et ante eum £A.mento. Diacomis vero -accipiatthuribulum de maim
subdiaconocum libro evangelii, et anle subdiaconum acolylhi et accedensosculelnr allare, quem subsequi-
acolijtho cum thymiumate; anle quem duo alii aco- tur sacerdos, et inclinatus orel prius hujusmodi.
lyllii prmcedanlcum candelabris et Intninaribus, et Ad te Plasmalor meus, redemplor meus, salvator
sic ordinale exeanl a Secrelario cum Antipliona,Rc- meus, ego miserrimus servus tuus ad te cordis de-
dime me et miserere mei, ut in ecclesiisbenedicam voiione confugio. Tu cjtiiapius es miserere mei et
te Deus Israel : el Psahno Judica me Domine, quo- suscipe confessionemmeam tiiiica spes salulis meae,
niam ego in intioeeiiliamea ingressus.sum : el ul Domine Detis meus. Nam gulee, ebrielatis, et cra-
pervenerint anle atlarc incipiant Psaimnm cum Anli- puleeviiiis quotidie sine intermissione deservio,, et
phona Introibo ad altare DeL Psal. Judica me Deus delector. Fornicationis, pollutionis, et libidinis ster-
et discerne causam nieam, cum Gloria Palri, et coribtts ab ipsa pene pueritia putrefaclus sum : et
repelilur Antiphona. Deinde inclinati faciant confes- omni spurcitia et immundilia libidinis intus exte-
sionem diacono stanle ad dexleram sacerdolis cum riusque maculatus sum. Tristitia, acedia, somno-
Acolylho, et subdiaconus a sinislris teneat librwu lentia, iracundia, concupiscenlia, cupiditate, ava-
evangeliiconlra faciem cjus, ritia, invidia, malilia, odio, delraciione, suspicione,
* simulatione, perjurio, falsitale, mendacio, negli-
B
Sequilur confessio.
Deo et et omnibus gentia, inobedientia, vana gloria, levitate, ac su-
Confiteor. omnipotenti, islis, perhia perditus sum : et omni mala cogitatione,
sanelis ejus, et vobis fratribus, quia ego miser pec- loeutione, sive
actione, atque oninibus malis,et
cavi nimis in lege Dei mei eogilatione, sermone, et
iniquitatibus exlinetus sum. Sed tu qui jttstificas
opere, pollutione menlis et corporis,,eliii.omnibus impios et vivificas morluos, justifica me et resuscita
nialis, quibus humana fragiiilas conlaminari potest, nie DomineDeus meus.
propterea precor vos, ut oretis pro me misero pec^ Deinde surgat et osculetur altare dicehs : Qmnipo-
calore. tens sempiterne Deus, qui me peccatorem sacrjs
Precibus et merilis sanctee Dei genitricis et Vir-
altaribus astare voluisti, et saneti nominis lui Iau-
ginis Mariee el omnium sanclorum snorum mise*
dare potentiam, concede qusesumusper hujus sa-
reatur vobis omni]iolens Dominus, et dimitlat vobis cramenti
omnia peccala vestra preeterita, praesentia et fu- myslerium meoruni mihi veniam pecca-,
tuse majeslati di£;ne ministrare merear.
lura : liberet vos ab oiimi malo, conservet vos in torum.-ut ete.
nos Per,
omni opere bono, et pej'ducat pariter Chrislus. Et. sic accepto thuribulo de manu diaconi faciat
Filius Dei vivi in vitam seternam. Amen. ^ incensumsupcr allare, el reddat eidem diacono por-
G
Indulgentiam et absolulionem el remissionem om- rigens ei osculum. Diaconus vero
nium peecatorum nostrorum, et spatium verse poe- faciat incensnm
circum aliare, et wversus odoremprwbeal sacerdoli,
nitentise per intercessionem omniura sanclorum,"
thuribulo acolytlwstet post sacerdotcm,et
snorum tribuat nobis oninipoteiis, pius, et miseri- reddiloque
subdiaconus relro post eum. Finitis. in choro Kyrie
cors Dominus.Amcn.
Vers. Gonverte nos Deus salutaris nosler. Resp, excelsis eleison, si tempus fueril, dicul sacerdos Gloria in
Deo. Deinde, versus ad populum, cum quo
Et avertc iram tuam a nobis. verti debet el diaconus dical Dominus vobiscum et
Dignare Dominedie isfa sine peccalo nos.cuslo- eralionem. Qua dic.iasubdiaconuscontra altare.
dire. legat
dum incipil, sacerdos el diaconus
Fiat Domine misericordia tua super nos : quem- epislolam, quam
sedeanl in sedilibus suis ad dexleram partem allaris,
admodum speravimus in te.
' ei subdiaconus posi lectam epislolam se-
Domineexaudi orationem Hiea.ni.El clamor meus juxla quos
ad te veniat. dcal. Deindecanalur Graduale, Alleluia, vei Tractus,
'- - scu Sequenlia. Inlerim vero dicantur a sacerdote vel
Oremus.
ministris islce oraiiones.
Aufer a nobis qusesuinus Domine iniquilates no- ] " - Oratio.
stras, til ad Sancta Sanctorum puris niereainur Benignissimeac misericordissime, serenissime ac
menlibus introire. Exaudi qusesumus Domine sup- clementissime Deus, cui omnis angelica famulatur
plicum preces, et confitentium libi parce peccalis, virtus, cuiquc quicquid sanclum et mundum est ob-
ul paritcr nobis indulgentiam tribuas benignus et sequitur, anlo conspeclum divinse niajeslatis tuoe
pacem. Per Dominum, etc. assisto reus, sacrosancli mysterii usurpator satis
Quibus expleiis subdiacouus apertum librum prm- iiidignus: quin et invocare sanctum ac venerabile
beat sacerdoliosculandum. Osculatoautem evangelio, nomen tuum non sum idoneus, quippe qui sum in-
quod eo die legendumesl, dical: Pax Chrisli, quani numerabilibus" criminibus prsegravalus, superbia
nobis per evangelium suum tradidil, conservet et inflatus, cenodoxia turgidus, invidia demolilus,
confirmcl corda nostra et corpora in vitam ceternam. aceclia anxiaius, iibidine fracidus, laseivia. dissoltir-
Amen. Et subdiacorius clandens librum pona. super tus, iracundia stimulalus, odio inveteralus, detra-
altare in sinislro cornu. Cumvero inceperint in choro clione perditus, protervia tumidus, venlris ingluvie
Kyrie eleisoir, flco/y(Mdeponant candelabrain pavi- et gulse appelitu immoderalus, falla.cia repletus, im-
 " '
1541 '• FRAGMENTUMMISSJE. .. '''., -'-''"" $U%
munditia sordidatus, amore sseeuli nimis deienlus, A SanctaMater Domini, . ;. . Ora",
avaritia irretitus, jactantia elatus, hypocrisi subdo- Sancta Virgo Virgirium.
Jus, coulenlione perlinacissimus, discordia fraud.u- Sancta Regiiia coelorum.
iehtus, susurratione promplissimus, rancore cor- Sancta Mater misericordiee.
diset pusillanimitate affectatus, torpore ignavus, Sancte Michael.
in jttrando inconsideraius, scurriliiale assiduus, ver- Sancte Gabriel.
bis oliosis et superfluis atqtje criminosis deditus, Sancte Raphael.
fornicationefam spirituali quam corporaM graviter Omnes sancti Angeli et Arcliangeli.:
pollutus, et in cunctis voluptatibus in quibus hu- Sancte Joannes Baptista.
mana fragilitas labi potest miserrime prsecipitatus; Omnessancti Patriarchse et Prophetse.
et in omhibus omnino ^vitiis aique criminibus, in Sancte Petre.
quibus cogitando, loquendo et operando, peccari Sancte Paule.
potest, coram examine sequilalis tii3Bnie graviter SancteAndrea. - "
peccasse et retini esse recognosco et confiteor. Sed Sancte Jacobe.
tu piissinie et misericordissime Deus, ne inlres ift Sancfe Joaimes-
judiciuni cum servo tuo, quia non juslificabitur in B Sancte Jacobe.
conspectu tuo omnis Tiomo vivens, quippe qui est Sancte Philippe.
fosnum' aresceris, et corruptibilis caro, quotidieque Sancte Bartholomsee. ...
a'd non essetendens omnino. Quis ergo potest muii- Sancte Mallhsec
dum de immundo colicosplum semine facere, nisi Omnes Sancti Aposloliet Evangelistes.
•tu qui soltis es Deus? Sicut enim pannus mens- Sancte Dionysi.
truatae, sic immundi sumus ante majeslatem clari- Sancte Stephane. >
tatis tueeDomine.In luo namque eonspectu ncc ipsi Sancte Corneli.
coelisunt mundi, quanto'magis nos cmati in carne Sancte Cypriane.
corruptibili, alque IiomlneS terreni et immundi? Sancte Sebastiane.
Quid euim digne offerat mortalis immortali, corru- Sancte Chrysanie.
plibilis incorruplibili mutabilis incommutabili ? Sed Sancte Georgi.-
ul hoe valeret fieri, incarnatus es pro nobis Fi!i Dei, Sancte Aureli.
mundus et incorruptibilis permanens sicut es. Sa- Saiicte Processe.
cramentum quoqueeOrporis et sanguinis lui electis Sancte Jaimari. -
tuis tradidisli, quo efflceremur de impiundis nuindi, "G Sancte Hermes. •
de peccatoribus sancti, de inceslis easli, et de-foe- SahcteViie.
dilate nitidi et quopossemus ante majestatem glo- Sancte Mercuri.
rioe tueeapparere praeolari.Ergo tu Domine sacerdos Sancte Caesari.
summe,sanctificatoretsanctificatio sacerdotii, mise- Sancte Pancrali.
reremihi homini peccatori,parcc indigno sacerdoti, Sancte Adelberte.
'
ignosce myslerii lui secrela tractanti, nec indignuffl Sancte Cyriace.
misericordiee liiae judices, quem pfo aliis rogare Sancle.Evatici.
permillis, et in quo lesimioniuin Jioni operis "non Sancte Phocas.
agnoscis, ofliciumsaltem creditse non recuses dis- Sancti Joannes et Paule.
pensalionis. Et fiat mihi Jisec sacrosancti mysterM Sancti Tiburti et Valeriane.
frequentatio omnium scelerum nieorum induUapr©- Sancti Faustine et Jovita.
pitiatio, Saivator inundi. Qui vivis etc. ': Sancti Prime et Feliciane.
Alia oratio. Sancti SergTet Bacclie.
Deus miserieordiae,et verltatis clementiam tuasi Sancti Nazari el Gelse.
suppliciter deprecor etc. Exstat supra in missa Ilty- Sancti Felicissime et Agapite.
rici. ' Sancti Nicander et Marciane.
Ana dratio. Saneti Valentine et Hilari.
Deus qui non mortem sed poenitentiam desideras Sancti Cirine et Maxime.
'
peccatorum. Ut supra in missa Illyrici. Sancti Quadraginta Marlyres.
SEQUITUR LltANU. Sancte Fortunate cum sociis tuis.
' Christe audi nos. Omnes sancli Marlyres. • -
Pater de ccelisDeus miserere nobis. Sancte Gregori.
1Fili Sancte Maftinei .'
redemptor mundi Deus, miserere nobis.
Spiritus sancte Deiis, misefere hobis. Sancte "Ambrosi
Sancla TrinilasTinus DeuSjmiserere nobis. Sancle Pauline. •
Sancle sanciorhm Deris, niiserere nobis. Sancte Maxime.
"
Sancta Maria, ora'prbnobis. Sancle Felix. .
Sancta Dei genilrix, - - - pra. Sancte Nicolae.
 " APPEND. AD SMC. X. — MONUMENTALITURG
.4545 1344""
Sancte Remigi. ora. A Konnobis Domine, non nobis.
Omnes saneti Ponlifices et Confessores. Exufge Domine adjuva nos.
Sancte Benedicte. Domineexaudi oralionem meam.
Sancle Maure. Sequitur-oralio.
Sancte Placide. • Adjuvanos DomineDeosnoster uiorum depreca-
Sancte Severine. tione sanctorum, ul omnium beatorum Angelorum,
Sancle Romane. Archangelorum, cunctorumque spirituum' superno-
Omnes sancli Monachiet Heremitse. rum, Patriarcharum, Prophetarum, ,Apostolorum,
Sancta Scholastica. Evangelistarum, Martyrum, Confessorum, Sacerdo-
Sancla Ccecilia. tum, Levitaruhi,Monachorum,yirginum, Viduarum,
Sancta Daria. "
Innocentium, atque omnium fidelium tibi' in ccelo
Sancla Calharina. el in terra ministrantium, quorum liodie festa ge-
Omnes sanclee Virgines. runtur per universum mundum, eorum nos pecca-
Omnes sancli et sanclse Dei. tores et indigni quod optamus el indigemus oppor-
Propitius esto, parce nobis Domine. tuno tempore senliainus auxilium.Per le Jesu Chri-
Ab insidiis dsemonumlibera nos Domine. B ste, Salvalor mundi. Qui vivis, etc.
A periculo morlis libera Alia oralio.
Ab immundis cogitationibus. Conscientia quidem trepida omnipotens Deus ad
A.dominatu omnium vitiorum. altare tuum accedo, sed si dimitto vereor de.inobe-
A csecitate cordis. dienlia cpndemnari. Parce ergomihi Domineindigno
Ab oinni malo. famulo tuo, et licet ad tanta mysteria celebranda
Peccatores, le rogamus, audi nos. semper indignus inveniar, tamen fiduciam de tua
Ut parcas nobis, te rog. misericordia relineo. Pro qua re, Deus omnipolens,
Ut nobis spem certam dones. dignare me paterna pietate placidoque vultu respi-
Ut fidem rectam tribuas. cere, et cordis mei inleriora purgare, et si ego reatu
Ut charitatem perfectam conferas. culpabilis existo, beatse lamen et gloriosse semper-
Ct cunctorum in nobis vitiorum monstra morlifi- que Virginis Mariee, el omnium sanctorum tuorum
ces. obtentu sint tibi.in omnibus placita mea minisleria.
Ut omnium nos virlutum preerogaliva vivifices. Qui vivis. elc
Ut nobis per incarnalioneni luam introilum in san- Alia oratio
cta sanctorum pandas. C Domine Deus omnipolens qui es trinus et unus,
Ut per hoc sacrosanctum mysterium ^animas et ubique prsesens,ubique totus, libi confiteor omnia
corpora nostra renoves. peccata mea, qusesi non conftlerer, te tamen Do-
Ut per hoc conscientias nostras purifices. mine, quem occulta non fallunt, latere non pole-
Ul hoc lerribile mysterium non sinas nobis' fieri ad rant: quia peccavi nimis in cogitationibus, Ifacutio-
''udicium nibus, diversisque operibus nialis et multis. Et
Utistud ineflamie sacramentum niundis manibus quia ego miser et miserabilis propler duriliam cor-
traclemus. dis mei, nisi tu adjuves me in ipsa peccatorum meo-
Ut puris menlibus sumamus. rum morle perduro, propterea precor te, miserere
Ut indulgentiam omnium peccatorum per lioc con- mei. Qui vivis et regnas in sa?.cula saeculorum.
sequamur. Amcn.
TJt per hoc libi semper inhcerere valeamus. Alia.
Ul per hoc el tu in nobis, et nos in te manere me- Deus qui de indigms dignos, de immundis mun-
reamur. dos, de peccatoribtts cflicisjustos, munda cor meum
Ut gratiam sancti Spiritus cordibus rwsiris iufun- et corpus meum ab omni sorde et eontagione pec-
D
iere digneris. cati, el fac me dignuin sacris allaribus tuis mini-
Ut cunclum populum Christianum preliosissimo strum, el concede propilius, ut in hoc allari ad
anguine luo redeniptum conservare digneris. quod indignus minislralurus aecedo, liostias ac-
Jl locumpoenitentise nobis concedas. ceplabiles atque placabiles offeram pietali luoe pro
Paler nosler. Vers. Converte nos Deus salulans no- omnibus peccatis et offensionibusmeis, el.innume-
sler. ris quolidianis excessibus, et pro omnibus qui se
Dignare Domine die ista. meis indignis precibus commendaverunt; sedet pro
Miserere nobis Domine. omnibus fidelibus Christianis, et pro omnibus cir-
Fiat Dominomisericordia lua super nos. cumstanlibus, omnibusque mihi familiaritate vel
Delicla juvenlulis niese et ignorantias meas. consanguinitale conjunclis, et pro omnibus etiam
Adjuva nos Deus salutaris nosler. qui mei memoriam in suis oralionibus faciunt : et
Non intres in judicio cum servo luo Domine. per eum sit libi meum volum atque sacrificium ac-
Domine non seeundum peccafa noslra facias no- ceptabile, qui se tibi Deo Patri obtulit in sacrifi-
Jiis. cjum jesus Chrislus Deminus noster. Qui tecmn etc.
1345 APPEND. AD SiEC. X. ~ MONUMENTA MONAST.— DE PRANDIO MONACH 1546
Alia. A Alia.
- In gnum me Domine fateor tuis sacris, qui in- Inipellit me minislrandi oflicium hosliamsalula-
numeris quotidie fuscor peccstis. Exstal totidem rem offerre pro populi delicto, sed terret conscientia
'
verbisin superiori missa lllyrici. indebiti sacerdolii, etc. Habelur itemin superiori
" Alia.
, missa.
Altissime Deus ignosce mihi, etc. Exstat eliam su- Cmlera desunt.
praaliquot verbis-additis et immululis.

MONUMEHTA 'MONASTXCA.
De Prandio monachorum qualiter monasteriis in Romana Ecclesia constitutis est consuetudo.
(Gerbert, Monum. vel. liturg. Alem. ex ms. Sangall. ssec. ix.)
Quando autem ad prandium accedunt, dicit prioi B in fine canentes alleluia. Et dicil senior orationem,
orationem cum fratribus, hoc est: oculi omnium, sictamen,ut cuncti audiant, et respondeant, ainen,
totam cum Gloria Pairi subsequente prolixe dicun- hocest: lua nos Dne ; vel aiiasinsunt multas secun-
tur, et postea in fine alleluia canuntur; et dicit sa- duni tempus. Sedentes aulem sedilia sua faciunt
cerdos drationem talem vocem, ut cuncti audianlur, similiter, sicul etin prandio in et die, et si conligerit,
et respondeant. Amen. Hoc benedicantur nobis Dnt ut noxperveniat coenanlibus, lumen necesse sit
dona lua. Vel alias sunt plurimas, quse ad hunc ci- accendere; ille autem frater, qui lumen adportat,
bum sunt deputalas. Et sedeunt postea omnes in statim cum ingreditur in domum prope seniores
loco suo ; habent autem prope mensa Abbatis cathe- dicit lali voce, ut omnes audianl: lumen Xpi, et
dra tale ex alto stabilita cum annologio, ubi librum dicunt omnes Deo gratias ; et iterum ipse incurvatus
ponitur, et sedeunt, cum legunt. Et statim, cum in dicit : jube Domne benedicere.Senior autem dicit :
primum cibum ponunt ministri,.et signum insonue- nomine Dni sil; et respondent omnes, amen, et
rit, ut signetur ad comedendum, respondenl omnes: sicponit lnmen in locum suum, ut luceat omnibus
Deo gratias. Priore signanle, aut presbytero, vel cui in domo. Et si miscere jussum fueril fralribus, ut
jusserit, tali voce signatur, ut uniyersi audiant, ef bibant, vadit minisler ad ministerium, et langit di-
respondent: amen-. In ipsoinicio comedentium est gito suo calicem, et respondent omnes Deo gratias
prseparatus lector, qui statim petit benedictionem, et signat, et respondent omries, amen, el sic bibent
dicit: jube Domne benedicere.Senior aulem dicil : cum benediclione; et si fructum eis Dns dederit
Satvet nos Dns ; et respondefat omnes amen ; et in- dicit senior ita oralionem : fruclus suos Dns omps
greditur ad legendum, et legit, quamdiu illum ci- i* benedicat, el respondent -omnes, amen. Sic fit de
bum manducant, et postea, si longo prandio habue- omnia (omni) administralionem. Cum aiitem refe-
rinl, ut diucius sedeant, vel sialiam ministrationem ctio expleta fuerit, facto signo, ut surgant, ille fra-
ministrentur, tangit Prior niensa, ut sileat ipse ter, qui in quoquina septimanam facit, quando fra-
lector modicum, et si fuerint pisces, vel etiam si tres reficiunt, setnper cum aliis ministris ad men-
volatilia, manducant; cuin ministratur, et insonue- sam seniorum sive fratrum adminislrat. Cum autem
rit signum, ut benedicatur,'respondeiit omnes : Deo surgunt a mensa, ille frater curvat se contra oriente
gratias, et benedicit Prior, aut cuijusserit, dicente: super genua sua, et rogat pro se orare, dicens :
creaturam suam creator, omnium Dns benedicat, et Domni orate pro me; et dicit senior, salvethos
respondent omnes, amen; et nianducatur. Si item Dns, ille frater surgens, dicil prolixa voce, Deogra-
alius cibus fuerit, dicit orationem, hoc est: precibus tias. Statim omnes fratres incipiunt canere, semper
scm Dei genilricis Marice, el nos, et dona sua Xps tibi Dne gratias. Ita finitum, dicil Pr|or cum fra-
Filius Dei benedicat; respondent omnes, amen. tribus : miserator et misericors Deus, prolixe cum
Et ad aliam minislralionem iterum legit lector Gloria, adjungentes et in fine alleluia. Sive : Qui
tamdiu, quousque praecipiat ei Abba ut ftniatur. dat escam omni carni, confiteminiDno cwti, quoniam
Aut si ille congruam flnem inveuerit, si benedictio bonus, quoniam in swculum misericordia ejus , et di-
sonaverit in extremo sermone repetil ipsum ilerum- cit sacerdos orationem, hoc est : saliasli nos Dne
secundum vicem prolixe; et respondent omnes : flnita respondent omnes, amen, et sic vadunt ad ora-
Deo gratias, et descendit. Si autem longa fuerit tionem.etorant, sicutsupra scriptum est.
lectio, et vel bene finierit sermonem,,repetit ipsum, ' Hle autem septimanarius, qui ingreditur quoqui-
et postea dicit : tu autem Dne miserere nobis, et nam, in die dominica ingreditur, vel egreditur
respondent omnes, amen. Sic -et ad nocturnis, vel juxta id quod in reguia sci Benedicli contineiur
ad collecta, vel ubi prseceptumlegerint divinum, scriptum. Matulinis finitis statim in oratorio, qui
ista est consuetudo, ul semper quando incipit le- egreditur, postulat pro se orare dicens : Domni
gere, petita benediclione dicif: jube Domne benedi- orate pro me, dicit autem senior : salvum fac servum
cere; quando finierit lector lectionem, Deo gratias tuum ; ille vero subsequens dicit cum omnibus fra-
respondent. Et descendenle eo vadit ante mensam tribus : benedicluses Dne Deus, hoc usque tercio re-
Abbatis, et dat ei benedictionem, unde manducat, petens, accepla benedictione egredilur. Statim dicit
elbibit. Surgentibus autem fratribus dicent lente : qui ingreditur : Deus in adjutorium meum intende'
confiteanlur tib'%Dne ; adjungentes Gloria Patri,et et ista oralione tertio cum omnibus repetitur, et sic
adfinem alleluia canenles. Et si maj'orem refectio- accepla benediclione; intrat ad serviendum frairi-
neni habuerint, ut eis exinde superfuerit dicit bus suis. Sic ct in ecclesia beati Petri apostoli
Prior, vel cui cura commissa est oralionem : presbyter seplimanam facit, vel mansiofaarii, qul
fragmenta, qum superaverunlservis suis, Xpus Filius lumen vel ornalum ipsius ecclesieecustodiunf, die
Dei multiplexit, et benedicat,et abundare faciat, qui Sabbati ora tercia consignant officia sua ad pares
esl benedictus in swcula steculorum, et respondenti- suos, et sic descendunt, et vadunt in domos suas-
bus omnibus, amen, vadunt in -oratorio ad oralio- et iili alii cum presbylero vel paris suos (paribus
nem Dnm gratias agenles",et ibi dicent post finitam suis) usque ad alio Sabbato serviunt, et faciunt si-
orationem dispersit dedit, compleio officiocibi. miliier, et sic in omnibus officiis honeste, vel ordi-
Iieui ad sera coenantibus, cum iogressi fuerint, nabiliter Deo conservantur.
tibi reficiuntur, dicant, subtrahendo moras, oratio- Et si fonasse ista, quae de multis pauca coni
jicm : edent pauperes, adjungentes Gloria Patri, et scripsimus (cougcripsi) alicui displicuerit, non sit
5347 APEEND. AD:SMG. X; — MONUMENTAMONAST.— DE PRANDIOMONACH 1548
piger, sed habeat pradentiam ; sic habent alii Sa- .A alque custodire videmur; quorum vita, vel mores,
cerdoles, vei.Palres, seu et Monachi devoti, qui et opera atque meritumiohge ab istis , quos"modo
recto' ordine vivero, atque custodire" cum divina memoravinius, quantum ccelunia terra, dislat,' di-
aucloritate desiderant. .Quomodoilli vadunt, istam stare videatur; cum istos prseclaros Corifessores
scam doctrinam ad suam uiUitatem, vel suos, seti Xpi, quos superius nominavimus, sciamus, frequen-
et multorum sedificationemcum magno labore ipsaifa ter eos Romam ambiilasse, et apud beatos Papatus,
deferent; ut hic postmodum, vel in futurum-perpe- vel Xpianis Imperatoribus colloquium habuisse, vel
lualiter gaudeanl, alque letentur in conspectu Dei si' quia sca' Romaiia sede deviabant, soeperecor-
et angelorum, vel omniuni sanctorum ejus. Vadal rexisse, apud pos manifestum est. lniquirant ergo,
sibi ipsc Roma,~aut si pigel,-misso suo fideliin Io- qui istos se fatentur habere aucloj'es, voJumina",
co stto transmitlai, el inquirat diligenter, si est ita, vel gestas eorum, si.sie tenent, et operantur, quo-
aut non est, quod de pluribusparum conscripsimus;. modo el illi 'operati .suni, alque tenuerunt, adseuli-
aut si non ila\ ibidem celebralur, vel si bene cum mus et nos eos cum omui deyotione et yeneralione.
sancta_inlentione vel devolione inquisierat, el adlnic Si autem non est ita, oportet eos diligenter inqui-
in centtiplum melius,'' unde"inopereDei proficiat, rere, et-imitare, atque custodire, sicut el sca Ro-
invenerit; tunc postmodum fortasse ista aiidial, mana ecclesia custodit, ut teneant et ipsi unitatem
despicere vel ,'derogare,veletiam tantos et tales scos catholieaj fidei,afaien; iie dum pefegririas coiisuetu-
Patres conlra se adversare proesumat, qui istam dines inquirentes, atque sectanles nivolvantur, vel
scam iiormam insliluerunt. Pfimus, bealus Damasus excidantur a fide, ne supervenial in illos illud,
Papa, adjuvanle S. Hieronimo presiiytero yel 'ordi- g quocl egregius prsedicalor praedixit". in novissimis
nem ecclesiaslicum descriptum de Hierosolyma per- diebus insiahunt tempora perieulosa, el erunt lio-
missu sei ipsius Damasi iraiisiriiitenlem instiluit, et; mines se ipsos amantes, et omnem inlellectum in
ordinavil. Post liunc beatissimus Leo Papaannalenr capiiviiaterii redigenles, veritalem auteni non Jo-
caiitum omnem instiluit, alque opusculain carionica quentes, riec adquiescentes; et illud; erit -enim
instilutione luculentissima edidit.quam, si quis ea tempiis; cum sanam doclrinam non substinebunt,.
usque ad unum iota non receperit, vel yeneraveril, sed a'd sua desidefia cbacervabunt sibi magistros
anathema sit. Deinde heatus Gelasius (Zelasius) prurientes auribus habentes, el a veritate-quidem
Papa similiter oninem annalem cantum seu el decre- auditum avertent, ad fabulasaulem.converieniur;
lalia canonum honeste atque diligenlissime, facto et illud; testimonium perhibeo hiis,, quod «mulatio-
in sede beaii Petri aposloli conventu Sacerdotum neni Dei habeanl, sed non secundum,seienliam, "vel
plurimorum, conscripsit.PoslJiuiicSinimachus Papa traditionem, quam acceperunt a nobis ; ignorantes
simililer et ipse annalem suum cantum edidit, lle- enim Dei scientiam, etsuam quajrentes, slaluere
Tum posthuncJohannesPapasimihieretipseannum justitioe Dei non esse subjeclam justitiamsuam. Illi
circuli cantum, vel omrii ordine conscripsit. Posl qui sunt, qui siatuerel qui veram aucloritalem de-
Iiunc Bonifacius Papa, qul inspiranle. sco Spu et relinquunt, el arbitrio suo vel volunialem sequun-
regulam eonscripsit, et cantilena annf circuli ordi- iur; qubd ita Xpianis non expedil facere, sed magis
havit.Poslhos quoque beatus Gregorius Papa,qui divinarum . Scriplurarum cottidie scrulare, et san-
afflatti sciSpus, inagnam atque allissimani gratiam ctorum Patrum dogmala investigare, atqtte imilare,
ei Dns conliilit,, ut super librum beati Job moralia qui in omnibus semper Dominb placuerunt, ethic
"diptycha(libica), ifavestigationetripliciter atque sep- Li in mtindoiiomihibus probati paruerunt, nec e schi-
tiformem expositionem -Jucjdaret. Super Ezechiel smaiicis vel contradictoriis adversus scam sedem
quoque propheta prima parte, setiet extrenia, lucu- Romanae ecclesise esse' demoristrentur, elneforte
Jentissima expositionedeclarayit. Quid stiper ,evan- videantur esse ramusculi, quod sunt membra_ de
jgelia quadraginta humiliartini expositione fecerit, illo sigillo septimo, id est septima hseresis, qui ati
jiolum esl omnibus Christianis4 quam pulchre ex- extremo surrectura est, adleslanie sacra scriplura :
planaril. Quid inde aliquorum libris operante seo guia prope eslpro foribus, quod diciturantejanuis,
Spu digessif, vel aliarum niultarum sanetarum Scii- quia juxta beatiJbhannis' Aposloli. vocem, qui sep-
pturarurii. interprelalus est, Xpian.is in muiido te- tem ecclesiis in.Apocalypsi scribere a Dominojus-
genlibiis, palefaclum est. Et cantum aniii circuli sus est, et librum signalum vidil sigillis seplem
nobile edidii. Post islas.quoque Calalenus Abba, ibi secundum misterium septem dona Spiritus sancli.
deserviens ad sepuicrum ,sci Pelri, et ipse ciuideni Econlra ex adversaparie seplem spirilus nequam
himum circuli canlum diligenlissime edidit. Pbst sunt cbntrarii septem donis Spirilus s.mcli, et septem
liunc quoque Maurianus Abba ipsius sci Petri apo- sigillis, septem hsereses sunl. Sex ehini jam surre-
stoli serviens, annalem suum canlum, et ipse nobile xerunl in riiundo de parfe orieritali coiilra sca Ro-
brdinavit. Post lmnc vero Domnus Vir bonus Abba, mana ecclesia, sed opiiulante gratia Xpi omnes
;el oinnem cantum anni circuli magnifice ordiiiavit. illas haereses fregit sancta sedesbeati Petri apo-
Si quis, poslquam .ista cognoverit, cuslodire, sloli, atque computavit. Adhuc septima restat,- et
yel celebrare , in quant.um Deo jubente valuerit, sie tradunt seniores et sapientes, atque" Dbctores
faeglexerii, aut si melius aliunde scire,' v.el ac- D scse sedis Romanse ecclesise,,quia de parte istaoc- -
cepisse exemplum fortasse jactaveril, dubium non cidenlali, seu el aquilone stirgere habet; et data est
est, qttod ipse sibi fallit, et ,in caligine erroris eis poiestas tenebrosa, et perdanl-semelipsos, et
semet ipsum infeliciter demergit, qui tantos, et alios in errore ducantur, et quos non potuerunt
iales Pairus, scos Auetores ausus sit despicere, seducere per blandimenta, faciunlper fortitudinem
Vel derogare. Nescio, qua Jronfe, vel lemeri- et per tormenla, yel gladium Ecclesice Dei quaeran-
iate preesumpluosospiritu ausi sunl JieatosHilarium . tur trucidare, aique extingere. Sed fundamentum
atque Marlinum, sive Germano vel Anjbrosio, seu Dei forliler ac fixum stat, quod iii evaiigelium per
.plures sanctos Dei,, quos scimus desca sede Romana semetipsum Dominus promitlere dignaius est dicens
a heaio Pelro apostolum suceessoribus suis directos ,ad beatum.Petrum apostolum : Super hanc petram
in terra ista occidentali, et virtulibus atque miracu- mdificaboEcclesiammeam,el porlminferi non prmva-
lis coxuscfcTe,qui in nullo a sca sede Romana, vel ' Jebunl adversus eam. Fideles auteni Romanse sedis
a synfldj tieceiilorum .decem , ct octo.fatrum ca- .ecclesieeiormentis et tribulationibus adlligi vel niori
iholicorum Niceni .(Nicceni)coiiventiis, niedium.cumi quidem possunt, sed superari fides atque credulitas
Spiritu, sco _colialiitaittem vel cael.eristribus aliisi eorti.mliullatenus nec frangi.polest.
pfincipalibus synbdis de.viarinti cum.qua.sca cano- Oremus misericordem Domiiiuin,, et iristanter
jiica insiructioneomnja esse noscuntur, til tales acI vigilemus, atque sobrii simus, el non dormiamus,
iesiimoniuni-adducere audeant, ut dicantur, sicut e l sicut illi, qui spem non habent, ut de isla mala
jlli ienuerunt, ^vel cuslfadierunt, sic et nos tenere,, oninij queeuniversa orJjesupervenliira 'sunl in proxi-
:
1549" " - ORDORERUM'OUJE IN IIOC TOMOCONTtNENTUR.. 1330
mo, ul.noseripere, el liberare dignetur, et unilalem _A in perpeluum eumsanctisDei perfruere et jucundare-
fideiusque in flnemhabere, atqpiecustodire mereaijiur donanle Dominonostio IhttXpo, qui cum
-ealliolicce.
. concedat, et perpoflassitiiuroifusnostei-incivitatem Patre et Spiritu sanclo vivit etregnat,Deusperomnia
Dei, quod est Ilierusalem coeleslis, ul lignumviise sseculasseculorumamen. Finit. Deo gratias.

- FRAGMENTUM
,
STATUTORUMCANOtflCORUMTURONENSIUMCUM VIVEBANTIN .COMMUNI.
(Bibliothecasanclmac melrbpolitanmecclesiwTurohensis, compendiosect ordinate digesta; seu calalogus
tibrorum inss. qui in eadem bibiiothecaasservantur, etc. Studio et opera D. D. G. Jouan, majofis archidia-
coni, et V. (TAvanne,ejusdern ecclesiaecanonici, in notis, ad calceni, pagg. 61, 62, 65 et 64. nota i.) •
biquisiralerin congregsflionecanoiiica eonstitu-B teris sibi ahmentis mterdictis, pane lanluni usque
fiis, horas canonicas Irequeiilare neglexerit; ec.cle- ad dignani salisfaclionemulatur, et aqua.
siamque non religibse.^&edpompaliee, vel inconipo- ' Si vero nec sic se correxeril, separelur a mensa,
site intraverit, et opAis.Dei neglegenter exsecutus et asoeietale fratrum in choro psallentiumrcmovea-
fuerit; ad collaikmerfavenire distulerit; obedieniiam . tur, el seorsum in loco lnijuscemodi neglegenlibus
amagislris sibi injunclam agererecusaverit; in le- aproelatis constituto starecogalur, ut saltem rubore
gendovel ca.u.lando,vel in coelerisecclesiasticisdis- sequestralionis emendetur. Dein, sihis modis corre-
, cijilinisijjxia vires studium non exhibueril; ad men- ptus, iiicorrigibilis exstiterit, et cetas periiiiserit,
snm non necessitaie, sed vitio larde occufreril; et quiajuxta Saiomonis vocem: « Stulius verbis non
cl.iustris sine licenlia exieril; per Jicentiam vero corripitur, J congrua ei verberum adlfabeatur casti-
. egressus, exlra constitutumsibi placilum moras fe- ' galio, quibus utpote filius verberetur; quatenus se-
cerit; in plaleis ire, aut in hiviis residere tempta- cundumbcatiGregbriisententiam: i Quijubenlis ver-
:yeril; in dbrmitbrio aliquidindeeensvel inhonesium Jia nqn auiliunt, verheribus admoneantur, nt ad bo-
verbis perpetraverit aut aclibus; alicubi nisi in dor- na desideria poenoetrahant, quos prsemia non invi-
mitorio cum coetefis absque causa inevilabili dor- tant. i Gaelerumsi talis fuerii, quem aut cetas una,
mire prcesumpserit; fratribuschaTitatis officio obe- . qualitas personeeverberari non siveril, publica ob-
dienter servire neglexerit; discordiam quamdieente jurgatione et seqiiestratioiiehuj"uscemodicorripiatur,
Scriptura Dei animadelestatnr, inler fralres semi- usquedum cligna poenilenlise salisfaclione veniam
naverit; et huic inslilulionicontiimax, aut superbus, • consequalur. Si vero utique, et qui flagellatur, et
aul murniurans, scu in aliquo conlrarius, exstiterit; n quem flagellaii eetas, aut qualilas personseprohibent,
et ceeteralmjuscemodiageie lemplaverit, hic primi adhuc incorrigibilesexsliterint, sicioctis inlraclau-
sectindum Dominipreeceptum,non solutn semel, et slra canonicorum, siculnutllis inlocis noscilur esse,
,-secundoac tertio, quin imo crebrius admoneatur. Et . quo ad tempus relrudarilur, "el secunduiri modum
•si his admonilionibusnon cesserit, publica admoni- culpsecastigenUir,utjuxlaApostolum,«traditiSalaria
tione corripiatur. Quodsi et his renisus fuerit, cee-„., in inleritum carnis,spirilus salvussit in dieDomini.»
QRBO RERXJM -QUiE IN HOG TOiMO' CONTINENTDR '
MCBEWS.JS. REJUGIL MONACBUS. jejunio, eleemosynaet oratione. 428
De Richeroel ejus Clironico notitia. 9 LIBER VIII. DeDtBiiilenlia et gratiaeommuniseliamin
HISTORIARU»* UBRl
' OUATUOR. - 17 ultimis,etc.— . 434
Prologus. n LIBERIX. De Judiciopoenitenliumete 457
LIBER pnmus 17 EPISTOLACANONICA. , 443
LIBER 1[. i9 ,- MONDMENTA DIPLOMATICA. .
LIBER I Ir. ... 89
- LIBER IV. 125 ANGLO-SAXONDM REGTJM LEGESECCLESIASTIfiiE.
APPEK©E5. A® gjECU&BM SL. ' LEGESECCLESIA'ST1C;E ALE-REDI REGIS ANGLO-=
SyECULlX AUCTORESANNl"INCERTI. RUM. 447
.'GERA.RDUS S. MEDARDI SUESSIONENSIS LEGESECCLESIASTIC/E EDUARDISENIORISAN-
GLORUM -REGISET GUTHURNIREGISDANORUM.
DECANUS. 439
Prologus ' in VitamS. Romani. 171 LEGESjaCCLESIASTIC^ iETHELSTANI ANGLORUM
Admonilio. 175 REGIS. 40)
ViLa 175 LEGESECCLESIASTIC/E HOELI-DHft,nEGIS SEU
• ALBUINUS EREMITA, PRINCIPIS TOTIliSWALLI^). 471
Epistola ad HeritieiMiim. 186 , LEGESECCLKSIASTTOE' ' EDMUNDl ANGLORUN RE-
TERALDUS. GIS. - 480
Epistolaad Guidonem. 186 LEGESECCLESIASTIC/E EDGARIKEGIS ANGLO-
Amblardus RUM. 485
" abbasSollemniaeensis.EpislolaadHerveum.
" '
187 Cliarlaejusdem. : . 48o
SiECULl X OPERA AAESHOTIKA. Leges,licplesiastico3. 496
DE FUNDATIOXE MONASTERIl S. ARNULPHI ME- Priscaversiolegum. 497
TENSIS. --- 189 Canonesedilisub Edgardo. 499
SEUMODE S. Ci.ODOALDO CONFESSORE. 195 Cltartaejusdemin concilioLondoniensi,anno 9'iUvel
LIBEI.LUSDE SUCCESSORIBLS S. HIDULPHIIN 972data. .- 518
VOS4GO. 203 CliarlaKalmesburiensi ccsnobioconfectaanno974.519
DE GESTISEPISCOPOP.UM ANTISSIQDORENSIUM. LEGESPKESBTTERQftUMNORTHUMBRENSUM. O22
- 219 FRANGORUMREGUM IMPERATORUMDIVJSO
. . CARMEN DEMONASTERIO GEMMETICENSI. 5Qi IMPERIOCAPITULARIA.
Desetiuenie colleelionecanonicaMaii.monilum".
" 597 LOTHARIIIConvenlusIngellieimensis. 525
. CANONUM PKISCACOLLECTIO. 597 HLUDOVICI II ET KAROLIII pactttmArgentora-
Praefalip. 597 tense. , - - 527
LIBER I.— De orJinatioiieclericorum. 597 KAROLIHConvenlnsin villaColonia.' 528
LIBER H. — Decelebralioneconcilij,ete. 405 SynodusapudTolosam 5*2
LIBERTII. — De miuisferiisecclesiaslicis. 412 HLOIHARIII, HLUDOWTCI ' II etTUIlOLI IlCpnr
"LIBEB.IV.—Demonacliis. '4li> 'vehtus ad Theodonis villani. - '855
LIBER —
V. De graliabaplizandorum.
" i 17 KAROLI-II Conciliumin Verno palatio. 540
LIBER —
M. De diversis. 421' "EjusdemsynodusBellovacensis. ' 514
LIBER —
VII, De Uomicidio , mairimonio, ''urejurando HLUD0WICIII Italia^regiscapilulum. 546
 " '
!3S! ORDO-RERUMQBJi JN HOGTOMOCONTINENTUR. 15'52
KAROLIIIConvenlusinvilla'Sparnaco. §46 CoronatioRomana. . * -856
-.BLOTHARJL HLUDOAVIGI ' el• RAROLIconventus apud OltonisMagnipaclumcumJoanneXII.' ' -, -837
Marenam. - . "• . 55£ Synodus'romana. .""'_" 845
HLUDCVICIIIimperatorisconventusTicinensis., 557- I
Ottonis imperatoriset OttonisI! regis edictum. 847
HLOTHARII, HLUDOWICI e t KAROLIconventus " Oltomsmagnimandatumdeinllironizalione archiepiscopi
apud Marsnam ll. 575 Magdeburgensis. . - - 819
HLUDOWICIGermaniasregis
— conventusMogunlinus.579 ConyentusPapierisis. 851
KAUOLlII. SynodusSuessionnensis -. 589 -Ouoi-isII imp.pax cuhiVenelis. *; 851
Ejusdems.ynodus apud vermeream. 595 Ottonis III imperaloris e dictum. 855
mOTHARIIeiKAROLIcbnventusapudValentianas.600 ' OltonislIIconslitutio Ticinensis. 855
ConventusapudLeudicam.. 603 " IMONUMENTA' LlTURGICA.
KAROLIII.Convernus Auiniacensis. 608 MISS/EGALLIGANyE UNDECIM 865
HLUDOVICt II. ImperatorisconventusTicinensis II. 609 LITURGI/EGALLICAN/E FRAGMENTA. 883
ConyenlusTicinensisuiM - 617
Conslilutiones. - - 622 , LITANLEET ORATIOISESANTIQLLE.
"Litania- Carolina.. - - . 887
Capitulaexcerpta. 627 Lilarii.e"Arelatenses - sy9
KAUOLIII'.— Capilulaad Francoset Aquitanosjnissa ' Litania.a sanclisPatribusconslitula.. 889
<IeCarisiaco. -651 LilaniaeByzunlina.. - . 897
Procerumconsilium. . " 655 Laudesseu Acclamaliones. 901
Capitulaad Prancoset Aquilanosmissa. ,657 "
CoronatioJudilhselillaesuas. - 659 Oraiionesquaedam. 905
, Pcenilenliale' Gerundense.
Corivenlus Carisiaoensis.' . 641 Kecrologium Gernndense.
905
907
KAROLlIIetHLOTHARII. ConvenlusapudQuintinum. " 6i9 Missa/Etliiopum.f 907
ConvenlnsCarisiacensis.' "' - 651 Benedictio.puerpera.secundumusumjEtbiopum. 927
M ettensis. . • 655. Ordobaplismisecundumusum/Elliiopum. 930
Synodus MONUMENTA VARIA QVM' AD CELEBRATIO-
ConvenlusapudSaponarias.- 658
HLOTHAIUl il. SynodusAquejisis.. 6(54 NEM SACRAMENTORUMET OFFICIA QU-E-
SynodusAquensisn. .. GG6 QUE-ECCLESIASTICAPERTINENT.
HLUDOWICI, KAROLI,HLOlIlARIIconvenlusinBa- ORDOBAPTISMATIS. . 950•
silica S. CaslorisapudConfluentes. 669 ORDOGONFIRMATTONIS. 937"
KAROLIII. Ediciumde tribuloNordmannico. 680 JUDICILM POENITENTIS. ' 959
EdictumCarisiaeense. 682 Ordoad dandam poenitenliani.- • 980
Synoclus Pistensis. 684 Ordo ad reconciliandos pcenilentes/ "* - 985
HLUDOWICI,KAROLI HLOTHARII • e t c onventus ad Oraliones ad Usitantluin i nfirmum. 987
Sablonarias. 692 " Ordoad visilanduminfirmuni. - 999
KAROLIIIedicmmPictense. 700 Ohlode sacris-Ordinibus. " 1005
HLUDOWICI GERMANICI efKAROLIII pactum Tii- Ordd quomodo E cciesia debeatdedicari. 1015
siaccnse. - 718 Beuediciio salisel aqu.3. 1059
HLOTHARIlII, sacramentumde Tbeodberga reci- Benediciio cereoruin. 1055
•" - • • 72i. Benediclio cinerum. 1055
pienda. . Beuedictionesp.Jmarum.
HludowiciII constitutio ' de ''exercilu
' Benevenlumpro- " 1058
movendo. • 725 Benedioiio ole.i. '' 1065
CoronalioHermintrndisreginse. _ 727 Beriedicliones'variaB.. 1071
HLUDOWICl et KAROLI convenlus Meltis. 75) Versnsin Cosna D omini etParasceve, et Sabbalo s. 1078
KAKOLIllconveniusapudPistdl. -- 7ol - BENEDICTIONES, CONSECRATIONES ET ORDINA-
757 TIONtSVARIiE. - -.• .• *'. •_ 1090
Ejuseoronatioin legnoHlolhurii . '
HLUDOWICI
' GERMANICI et KAIfu^ II paclioAquen- Cpnsecralioviduas. 1099
sis. 742 Ordinatio abbalissoj. - 1100
DivisioTegni Hlolharii. 744 Consecratio s acra virginis. 1104
KAROLIII, c onventus apudGunduIpUivillam. 715 Benedictio et oralioadmonacbas f aciendas. 1107
Capilulare Carisiacense. 745 Professioregularis. 1108
ConventusAlliniacensis. • 752 Ordinalio abbalis. 1109
' HLUDOWICIII capituia diversa. 755 Ordoad regem benedicendum. 1111
KAROLIII convenlusTiciuensis. - 762 . .Benediclioregina;. 1118
SynodusPouligonensis. . 767 Benedioiio armorum. » 1192
Edictumin tribulo Nordmannico. 772 ORDOEXCOMMUNICATIONIS. llis
Conventus C arisiacoiisis. 775 PROBATIONES PER AQUAM, IGNITOSVOME-
HLUDOWICrilcoronatio. 781 RES,etc . 1127'
HLUDOWJCI JUNIORISET HLUDOWICIKAROLI BENKDICTIONES VARIJE. -1159
filiiconventus F uronensis. _- " 785 OBATIONES CONTRA13/EMONIACUM. 1143
BOSONIS regis electio. 788 OBSEQUIUM C IRCA MORIENTES. 1159
KARLOMAKNl HLUDOWICIII DliiGalliseregis pro- EXPOSITTO SUPERMISSAM. HC5
missioapudCarisiacum. 791 KALENDARIA KTMARTYROLOGIA ANTIQUA.
Capitula in Broilo compendii. 792 Kaleudarium Floriacense. H86
Capiiulaapud Vernis palalium. - 792 — Anliquissimum. H90
ODORTS REGIS liLECTIO. 797 — Stabulense. . 1194.
WIDONISREGISELECTIO. " - 797 — Verdineuse. -jioo
-LEGESWIDONIS. 801 Marlyrologium insignis ecclesi'33 Antissiodorensis. 1210
LUDOVICI REGISASELATENSIS ELECTJO. 804 KalendariumMantuanum. <, 1258
ARNULFICONCILIUM TRIBURIENSE. 806 — Brixianum. 1266.
CORONATIO EHJS. 809 — Vallumbrosanum. 1279
LAMBERTI IMPERATORIS CONVENTUS R AVKN- Fragmenlum alteriusmulto autiquiorisVallumbrosani
KAS. • 809 Kalendarii. 1287
KAROLl I II CAPITULA DE TUNGRENSI EPISCO- . Lucensis Kalendarii Fragmenlum. • "1291
PATL 814 Incipit Bedaa martyrologium. 1294
HENRICIIET KAROLIcpnvenlusConfluentise. 817 In sequentemmissame.t miss» fragmentumxardinalis
Convenlus Diusburgensis. 820 Bonasadmonilio. 1502
Conventus E rfordiensis. 820 MISSALATINA. " 15O6
TRIUMOTTONUMCONSTITUTIONES ECGLES. Fragmeiilum missas. 4539
OTTONISMAGNICONSTITUTIONES. 821 MONUMENTA MONASTICA**.-
•- 821 DEPRANDIO MONACHORUM.,. "V.^vV^Sio
SynodusIngelheimensiS'r.
ConstitutioFraiicoJ^ftanaViV^..'; VH. \ , 851 , STATUTA CANONICORUM
COnvehtus Auguslirftis/',-' "V \ 855 bant in communi. • - TURO'KENSIUM'cumv|e-
//.;•- -..'.\iSf9.
FIMS; TOMICENTESIMITRICESIMIOCTAVI.
Ex lypis MIGNE,au Petil-Montrouge. .-